text
stringlengths 0
187k
|
|---|
ماڭعىستاۋ 5 ميلليون ەۋروعا قولدان جاڭبىر جاۋدىرعالى وتىرقىركۇيەك ايىنىڭ سوڭىندا ماڭعىستاۋدا جاۋىنشاشىن جاۋدىراتىن تەحنيكانى ىسكە قوسۋ جوسپارلانۋدا، دەپ حابارلايدى .. بۇل تۋرالى فەرعانا اقپاراتتىق پورتالىنا وسى جوبانى جۇزەگە اسىراتىن جشس باس ديرەكتورى التاي اينابەك ايتىپ بەردى.12 قىركۇيەكتە گرانت قازاقستان كورپوراتيۆتىك قورى مەن وبلىس اكىمدىگىمەن اكىمشىلىگىمەن ۇشجاقتى كەلىسىمگە قول قويىلدى. ا.اينابەكتىڭ ايتۋىنشا، ماڭعىستاۋ وبلىسىندا، بەس كەشەننەن تۇراتىن ءدىڭ بەس جابدىعى ورناتىلادى.ءتيىمدى ارەكەت ەتۋ ايماعى 100 مىڭ شارشى شاقىرىم. جابدىقتار ەلدى مەكەندەردە تۇرادى، ويتكەنى بىزگە ينتەرنەت، ەلەكتر قۋاتى جانە جاقسى ينفراقۇرىلىم قاجەت. ءبىز وسى ماسەلەنى رەتتەۋ ءۇشىن ءالى دە ماماندارمەن جۇمىس ىستەيمىز. ەندى سوڭعى 10 جىلداعى مەتەورولوگيالىق دەرەكتەردى، جەلدىڭ كوتەرىلۋى، جاۋىنشاشىن دەڭگەيى تۋرالى مالىمەتتەردى كۇتۋدەمىز. سودان كەيىن عانا ونى قاي جەرگە ورناتۋ كەرەكتىگىن شەشەمىز، دەدى ا.اينابەك.ونىڭ ايتۋىنشا، پيلوتتىق جوبانىڭ قۇنى 5 ميلليون ەۋرو.مۇنداي تەحنولوگيالار ورتا ازيا اۋماعىندا، ونىڭ ىشىندە قازاقستاندا العاش رەت قولدانىلاتىنىن ەسكەرىپ، ءبىز 3،8 ميلليون ەۋرونى ينۆەستيتسيالاپ وتىرمىز. تاعى 1 ميلليون 200 مىڭىن جەكە ينۆەستورلار فەرمەرلەر، مۇنايشىلار جانە جوبانىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىن قالايتىن ازاماتتار ءوز قالتاسىنان شىعارماق، دەدى ول.تاجىريبە 13 ايعا سوزىلادى. ماڭعىستاۋدا جاساندى جاۋىنشاشىن تۋدىرۋعا بيۋدجەتتەن ءالى قاراجات قاراستىرىلماعان. قازاقستاننىڭ بيۋدجەتتىك كلاسسيفيكاتسياسىندا بۇل ءۇشىن قاجەتتى كودتار جوق، سونىمەن قاتار الدىمەن ناتيجەنى كورسەتۋگە دايىن.
|
مەدىنىيەت دىگەن نېمە؟ نۇر بۇلىقى رىسالەئى نۇر28 2017 9 2017 مەدىنىيەت كەلىمىسىنىڭ لۇغەتچە شەھەر مەنىسىدە كەلگەن مەدىنە كەلىمىسىدىن تۈرلىنىپ چىققان بولۇپ شەھەرلىكمەنىسىگە كىلىدۇ. ئىستىلاھى مەنىسىگە كەلسەك: ئىنسانلار ئاجىز ۋە پېقىرلىقى تۈپەيلىدىن ئۆز جىنسىدىكلەر بىلەن بىللە ياشاشقا ۋە ئىجتىمائى ھاياتقا مۇھتاجدۇر. شۇڭلاشقا، ئىنسانلارنىڭ بىر ئىجتىمائى ھاياتلىرىنى تەرتىپكە سالىدىغان ئۆرپ، ئادەت، ئەخلاق ۋە قانۇنلارغا مەدىنىيەت دېيىلىدۇ. بۇ سەۋەپتىن مەدىنىيەت كەلىمىسى ھۈنەرسانائەت ۋە تېخنىكىلار بىلەن ئارلاشتۇرىلۋەتمەسلىكى لازىم.ئۇستاد بەدىئۇززامان ھەزرەتلىرىنىڭ بۇ دەسلەپكى ئەسەرلىرىدە ئورۇن ئالغان مەدىنىيەت كەلىمىسىدىكى مۇراتمەقسىتى، ھەرگىزمۇ فۇھشىياتبۇزغۇنچىلىقلارنى، ئەخلاقسىزلىقپەسلىكلەرنى، جازانەئۈسۈملەرنى، زۇلۇم ۋە ھاقارەتلەرنى ئۇل ئاساسى قىلىۋالغان ياۋرۇپا مەدىنىيىتى ئەمەستۇر. چۈنكى، ئۇلارنىڭ مەدىنىيىتى يۈزەكى ھىساپلىنىدۇ. يەنى زاھىر كۆرىنىشتە مەدىنىيەتتەك كۈرۈنسىمۇ، باتىنى ئىچ يۈزى جەھەتتە ۋە ھەقىقەت نوقتىسىدا دەنىييەت يەنى پەسلىكتۇر،پەسكەشلىكتۇر. قەتئىى ھالدا ئۇستاد بەدىئۇززاماننىڭئاللاھ ئۇنىڭدىن رازى بولسۇن ئەسەرلىرىدىكى ھەقىقىمەدىنىيەت بولسا، شانى پاكشەرىئەتى غاررا مەدىنىيىتىدۇر. يەنى، ھەزرىتى ئادەم ئەلەيھىسسالامدىن باشلىنىپ ساماۋى ۋەھىيدىن كەلگەن ۋە قۇرئانى ھەكىمنىڭ ۋە سۈننەتى نەبەۋىيەنىڭ ئىچىدە جەم قىلىنغان مەدىنىيەت ۋە ئۇ مەدىنىيەتتىكى ئۆرپ، ئادەت ۋە ئىسلامى شەئائىرئالامەتلەر، قۇرئانى قانۇنلار يەنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالاتۇ ۋەسسالامنىڭ شەرىئىيتى ۋە شەرىئەت ئەخلاقىدۇر.شۇنداق، ھەقىقى مەدىنىيەتئىسلام مەدىنىيىتىدۇر ۋە بۇ مەدىنىيەتنىڭ ئانا مەركىزى يەسىربشەھرى بولغانلىقى تۈپەيلى، رەسۇلى ئەكرەم ئەلەيھىسسالاتۇ ۋەسسالام ھىجرەتتىن كىيىن بۇ شەھەرگە مەدىنە ئىسمىنى قويغان. لىكىن، ياۋرۇپا مەدىنىيىتى ئىچىدە كۆرۈنگەن بەزى گۈزەللىكئارتۇقچىلىقلار بولسا، ئۇلارنىڭ مېلى ئەمەس، بەلكى ئۇ ساماۋى ۋەھىينىڭ خۇلاسىسى ۋە مۇتلەق ۋارىسى بولغان قۇرئانى ھەكىمنىڭ خالىس مېلىدۇر. شۇنىڭغا بىنائەن: ياۋرۇپا مەدىنىيىتى تەلمۈرۈشكە لايىق ۋە ئەگىشىشكە ئەرزىيدىغان بىر مەدىنىيەت ئەمەستۇر. ئىنسانلار، بارلىق مەزىيەتگۈزەللىكلەرنى ئۆزىدە جەم قىلغان قۇرئان مەدىنىيىتىگە ئەگىشىشلىرى نىسبىتىدە مەدىنىيلىشىدۇ. بۇ تۈپەيلى ئۇستاد بەدىئۇززامانغائاللاھ ئۇنىڭدىن رازى بولسۇن ياۋروپالارچە بىر مەدىنىيەت خالىغان ۋە ئۇنى مەدىھىيلىگەن دەپ قاراش ۋە مەدىنىي تەبىرى بىلەن غەيرى مۇسلىم بولغان ۋە ئىسلامىيەتنى قوبۇل قىلمىغان ئەجنەبىلەرنى قەسىت قىلغان دەپ قاراش چوڭ بىر خاتالىقتۇر. بەلكى ئۇستاد بەدىئۇززامان ئاللاھ ئۇنىڭدىن رازى بولسۇن ئەسەرلىرىدە تىلغا ئېلىنغان مەدىنىيەت كەلىمىسىدىن مۇرادى يۇقارىدا دېيىلگىنىدەك ئۆرپ، ئادەت ۋە ئىسلامى شەئائىرئالامەتلەر ۋە قۇرئاننىڭ قانۇنلىرى يەنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالاتۇ ۋەسسالامنىڭ شەرىئىتى ۋە شەرئى بولغان ئەخلاقىدۇر. باشقا بىر تەبىر بىلەن ئېيىتقاندا، مەدىنىيەت ھاھامنىڭ ۋە پاپازنىڭ ھوجۇملىرىنىڭ تەسىرىدىن، ھاۋرانىڭ ۋە كىلىسەنىڭ مۇتەئەسسىپلىقىدىن ۋە خۇراپاتلىقىدىن قۇتۇلۇشتۇر.مەدىنىيەت ھەقىقى مەدىنىيەت
|
جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ بالا بېقىۋېلىش قانۇنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ بالا بېقىۋېلىش قانۇنى2 باب بېقىۋېلىش مۇناسىۋېتىنىڭ ئورنىتىلىشى3 باب بېقىۋېلىشنىڭ قانۇن كۈچى4 باب بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتنىڭ بىكار قىلىنىشى5 باب قانۇنىي جاۋابكارلىق6 باب قوشۇمچە پرىنسىپباب ئومۇمىي پرىنسىپتەھرىرلەش1 ماددا بۇ قانۇن قانۇنلۇق بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتى، بېقىۋېلىش ئالاقىدارلىرىنىڭ ھوقۇقىنى قوغداش مەقسىتىدە تۈزۈلدى.2 ماددا بېقىۋېلىش قۇرامىغا يەتمىگەن بۋقىۋېلىنغۇچىلارنىڭ بېقىلىشىغا، ئۆسۈپ يېتىلىشىگە پايدىلىق بولۇشى، بۇنىڭدا بېقىۋېلىنغۇچى بىلەن بېقىۋالغۇچىنىڭ قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئىتى كاپالەتلەندۈرۈلۈشى، باراۋەرلىك ئىختىيارلىق پرىنسىپىغا ئەمەل قىلىنىشى لازىم. ئىجتىمائىي ئەخلاققا خىلاپلىق قىلىشقا بولمايدۇ.3 ماددا بېقىۋېلىش پىلانلىق تۇغۇتقا دائىر قانۇن، نىزاملارغا خىلاپ بولماسلىقى كېرەك.باب بېقىۋېلىش مۇناسىۋېتىنىڭ ئورنىتىلىشىتەھرىرلەش4 ماددا تۆۋەندىكى 14 ياشقا توشمىغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنى بېقىۋېلىشقا بولىدۇ:1 ئاتا ئانىسىدىن يېتىم قالغان بالىلار؛2 ئۆز ئاتا ئانىسى تېپىلمىغان تاشلاندۇق بوۋاق ۋە بالىلار؛3 ئۆز ئاتا ئانىسى ئالاھىدە قىيىنچىلىقى بولغاچقا باقالمىغان پەرزەنتلەر.5 ماددا تۆۋەندىكى پۇقرالار، تەشكىلاتلار باقتۇرغۇچى بولالايدۇ:3 ئالاھىدە قىيىنچىلىقى بولغاچقا ئۆز بالىسىنى باقالمىغان ئاتا ئانىلار.6 ماددا بېقىۋالغۇچى تۆۋەندىكى شەرتلەرنى تەڭلا ھازىرلىشى لازىم:2 بېقىۋېلىنغۇچىنى بېقىش تەربىيلەش ئىقتدارى بولۇش؛3 تېببىي جەھەتتە بالا بېقىۋېلىشقا بولمايدۇ دەپ قارىلىدىغان كېسلى يوق بولۇش؛7 ماددا ئۈچ ئەۋلاد ئىچىدىكى بىر ئەۋلاد شىرەم قانداش توغقانلارنىڭ پەرزەنتلىرىنى بېقىۋېلىش بۇ قانۇننىڭ 4 ماددا 3 تارماقچىسى، 5 ماددا 3 تارماقچىسى، 9 ماددىسىدىكى چەكلىمىگە ۋە بېقىۋېلىنغۇچى 14 ياشقا توشمىغان بولۇش دېگەن چەكلىمىگە ئۇچرىمايدۇ.جۇڭگو مۇھاجىرلىرى ئۈچ ئەۋلاد ئىچكى بىر ئەۋلاد شىرەم قانداش تۇغقانلارنىڭ پەرزەنتلىرىنى بېقىۋالسا، بېقىۋالغۇچى پەرزەنتسىز بوۇش دېگەن چەكلىمىگىمۇ ئۇچرىمايدۇ.8 ماددا بېقىۋالغۇچى بىرلا بالا بېقىۋالسا بولىدۇ.يېتىم بالا، مېيىپ بالا ياكى ئىجتىمائىي پاراۋانلىق ئاپپاراتى بېقىۋاتقان ئۆز ئاتا ئانىسى تېپىلمىغان تاشلاندۇق بوۋاق ۋە بالىلارنى بېقىۋېلىش بېقىۋالغۇچى پەرزەنتىسىز بولۇش ۋە بىرلا بالا بېقىۋېلىش دېگەن چەكلىمىگە ئۇچرىمايدۇ.9 ماددا جۆرىسىز ئەرلەر قىز بالا بېقىۋالماقچى بولسا، بېقىۋالغۇچى بىلەن بېقىۋېلىنغۇچىنىڭ ياش پەرقى 40 ياشتىن يۇقىرى بولۇشى كېرەك.10 ماددا ئاتا ئانا ئۆز پەرزەنتىنى بېقىۋېلىشقا بەرمەكچى بولسا، ئىككىسى بىرلىكتە بېرىشى لازىم. ئۆز ئاتا ئانىدىن بىرى ئېنىقسىز بولسا ياكى تېپىلمىسا، يەنە بىرى بېقىۋېلىشقا بەرسە بولىدۇ. جۆرىسى بارلار بالا بېقىۋالماقچى بولسا، ئەر خوتۇن بىرلىكتە بېقىۋېلىشى لازىم.11 ماددا بېقىۋېلىش بىلەن باقتۇرۇش ئىختىيارىي بولۇش لازىم. 10 ياشتىن ئاشقان قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنى بېقىۋېلىشتا بېقىۋېلىنغۇچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش لازىم.12 ماددا قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنىڭ ئاتىسىمۇ، ئانىسىمۇ تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە بولمىسا، قۇرامىغا يەتمىگەن شۇ بالىنىڭ ۋەسىيىسى ئۇنى بېقىۋېلىشقا بەرسە بولمايدۇ، لېكىن ئاتا ئانىسىنىڭ قۇرامىغا يەتمىگەن شۇ بالىغا ئېغىر خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بارلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.13 ماددا ۋەسىيسى قۇرامىغا يەتمىگەن يېتىم بالىنى بېقىۋېلىشقا بېرىشتە بېقىش مەجبۇرىيىتى بار كىشىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش لازىم. بېقىش خىراجىتى بار كىشى بېقىۋېلىشقا بېرىشكە قوشۇلمىسا، ۋەسىيىسى ۋەسىيىلىك بۇرچىنى داۋاملىق ئادا قىلىشنى خالىمىسا، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتى ھەق تەلەپ قانۇنى ئومۇمىي قائىدىسى دىكى بەلگىلىمە بويىچە ۋەسىيىنى ئالماشتۇرۇۋېتىش لازىم.14 ماددا ئۆگەي ئاتا ياكى ئۆگەي ئانا ئۆگەي بالىنى ئۆز ئاتا ئانىسنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىپ بېقىۋالسا بولىدۇ ھەمدە بۇ قانۇننىڭ 4 ماددا 3 تارماقچىسى، 5 ماددا 3 تارماقچىسى، 6 ماددىسىدىكى چەكلىمىگە ۋە بېقىۋېلىنغۇچى 14 ياشقا توشمىغان بولۇش ھەم بىرلا بالا بېقىۋېلىش دېگەن چەكلىمىگە ئۇچرىمايدۇ.15 ماددا بېقىۋېلىشتا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارمىقىغا تىزىملىتىش لازىم. بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتى تىزىمغا ئالدۇرغان كۈندىن باشلاپ ئورنىتىلىدۇ. ئۆز ئاتا ئانىسى تېپىلمىغان تاشلاندۇق بوۋاق ۋە بالىنى بېقىۋېلىشتا، تىزىملىغۇچى خەلق ئىشلىرى تارمىقى تىزىملاشتىن بۇرۇن ئېلان چىقىرىش كېرەك. بېقىۋېلىش ئالاقىدارلىرى بېقىۋېلىش كېلىشىمنى تۈزۈشنى خالىسا، بېقىۋېلىش كېلىشىمى تۈزسە بولىدۇ. بېقىۋېلىش ئالاقىدارلىرى ياكى ئۇلاردىن بېقىۋېلىشنى قانۇنىي گۇۋاھلىقتىن ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلسا، گۇۋاھلىق رەسمىيىتى بېجىرىلىشى كېرەك.16 ماددا بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتى ئورنىتىلغاندىن كېيىن، جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە بېقىۋېلىنغۇچىنىڭ نوپۇس رەسمىيىتىنى بېجىرىپ بېرىشى كېرەك.17 ماددا يېتىم بالىنى ياكى ئۆز ئاتا ئانىسى باقالمىغان بالىنى ئۆز ئاتا ئانىسنىڭ تۇغقانلىرى، دوستلىرى باقسا بولىدۇ. باققۇچى بىلەن بېقىلغۇچىنىڭ مۇناسىۋىتى بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىگە ياتمايدۇ.18 ماددا جۆرىلەردىن بىرى ئۆلۈپ كەتكەندە، يەنە بىرى قۇرامىغا يەتمىگەن بالىسىنى باقتۇرماقچى بولسا، ئۆلگۈچىنىڭ ئاتا ئانىسى ئالدى بىلەن بېقىش ھوقۇقىغا ئىگە.19 ماددا باقتۇرغۇچى بالىسىنى بېقىۋېلىشقا بېرىۋېتىشنى باھانە قىلىپ، پىلانلىق تۇغۇت بەلگىلىمىسىگە خىلاپ ھالدا يەنە پەرزەنت كۆرسە بولمايدۇ.20 ماددا بالىلارنى ئېلىپ سېتىش ياكى بېقىۋېلىش نامى بىلەن ئېلىپ سېتىش قاتتىق مەنئى قىلىنىدۇ.21 ماددا چەت ئەللىكلەر بۇ قانۇن بويىچە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىدە بالا بېقىۋالسا بولىدۇ.چەت ئەللىكلەر جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىدە بالا بېقىۋالماقچى بولسا، ئۆز دۆلىتىدىكى مەسئۇل ئورگانغا شۇ دۆلەتنىڭ قانۇنى بويىچە تەكشۈرتۈشى لازىم. بېقىۋالغۇچى ئۆز دۆلىتىنىڭ ھوقۇقلۇق ئورگىنى بەرگەن بېقىۋالغۇچىنىڭ يېشى، نىكاھلىنىشى، كەسپى، مال مۈلكى، سالامەتلىكى، جىنايى جازاغا تارتىلغان تارتىلمىغانلىقىغا دائىر ئىسپات ماتېرىياللارنى كۆرسىتىشى، بۇ ئىسپات ماتېرىياللار شۇ دۆلەتنىڭ دىپلوماتىيە ئورگىنى ياكى دىپلوماتىيە ئورگىنى ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات تەرىپىدىن ئېتراپ قىلىنغان ھەمدە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شۇ دۆلەتتە تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىسى، كونسولخانىسى تەرىپىدىن ئېتىراپ قىلىنغان بولۇشى كېرەك. بېقىۋالغۇچى باقتۇرغۇچى بىلەن يازما كېلىشىم تۈزۈپ، ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارمىقىغا بىۋاستە تىزىملىتىشى كېرەك. بېقىۋېلىش ئالاقىدارلىرى ياكى ئۇلاردىن بىرى بېقىۋېلىشنى قانۇنىي گۇۋاھلىقتىن ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلسا، گوۋۇيۈەننىڭ ئەدلىيە مەمۇرىي تارمىقى بېكىتكەن تاشقى گۇۋاھلىق بېجىرىش سالاھىيىتىگە ئىگە گۇۋاھلىق ئاپپاراتىغا بېرىپ بېقىۋېلىش ئىشىنى گۇۋاھلىتىن ئۆتكۈزۈشى كېرەك.22 ماددا بېقىۋالغۇچى ۋە باقتۇرغۇچى بېقىۋېلىش مەخپىيىتىنى ساقلاشنى تەلەپ قىلسا، باشقىلار ئۇلارنىڭ ئارزۇسىغا ھۆرمەت قىلىشى كېرەك، ئاشكارىلاپ قويۇشقا بولمايدۇ.باب بېقىۋېلىشنىڭ قانۇن كۈچىتەھرىرلەش23 ماددا بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتى ئورنىتىلغان كۈندىن باشلاپ، بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانا بىلەن بېقىۋېلىنغان پەرزەنت ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتى قانۇندىكى ئاتا ئانا بىلەن پەرزەنت مۇناسىۋىتىگە دائىر بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ؛ بېقىۋېلىنغان پەرزەنت بىلەن بېقىۋېلىنغان ئاتا ئانىنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىت قانۇندىكى پەرزەنت بىلەن ئاتا ئانىنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتكە دائىر بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ. بېقىۋېلىنغان پەرزەنتنىڭ ئۆز ئاتا ئانىسى ھەمدە باشقا يېقىن تۇغقانلىرى بىلەن بولغان ھوقۇق مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتى بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىنىڭ ئورنىتىلىشى بىلەن ئۈزۈلىدۇ.24 ماددا بېقىۋېلىنغان پەرزەنت بېقىۋالغان ئاتىسى ياكى ئانىسنىڭ فامىلىسىنى قوللانسا بولىدۇ، ئالاقىدارلار بىردەك كېلىشىپ، ئەسلىي فامىلىسىنى ساقلاپ قالسىمۇ بولىدۇ.25 ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ھەق تەلەپ قانۇنىنىڭ ئومۇمىي قائىدىسىنىڭ 55 ماددىسىغا ۋە بۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ بېقىۋېلىش ھەرىكىتى باشلانغان ۋاقىتتىن تارتىپلا قانۇن كۈچىگە ئىگە ئەمەس. خەلق سوت مەھكىمىسى ئىناۋەتسىز دەپ مۇئەييەنلەشتۈرگەن بېقىۋېلىش ھەرىكىتى، ھەرىكەت باشلانغان ۋاقىتتىن تارتىپلا قانۇنىي كۈچكە ئىگە بولمايدۇ.باب بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتنىڭ بىكار قىلىنىشىتەھرىرلەش26 ماددا بېقىۋېلىنغۇچى قۇرامىغا يەتمىگۈچە، بېقىۋالغۇچىنىڭ بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىنى بىكار قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ. لېكىن بېقىۋالغۇچى بىلەن باقتۇرغۇچىنىڭ كېلىشىم بىلەن بىكار قىلىشنى ھېسابقا ئالمىغاندا، بېقىۋېلىنغان پەرزەنت 10 ياشتىن ئاشقاندا ئۆزىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش لازىم.بېقىۋالغۇچى بېقىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلماي خورلاش، تاشلىۋېتىش قاتارلىق ئۇسۇللار بىلەن قۇرامىغا يەتمىگەن بېقىۋېلىنغان پەرزەنتنىڭ قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئىتىگە دەخلى يەتكۈزسە، باقتۇرغۇچى بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانا بىلەن بېقىۋېلىنغان پەرزەنت ئوتتۇرىسىدىكى بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق. باقتۇرغۇچى بىلەن بېقىۋالغۇچى بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىنى بىكار قىلىش توغرىسىدا كېلىشىم ھاسىل قىلالمىسا، خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.27 ماددا بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانا بىلەن قۇرامىغا يەتكەن بېقىۋېلىنغان پەرزەنت ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەت يامانلىشىپ، بىللە ئۆتۈشكە ئامالسىز قالسا، بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىنى كېلىشىم بىلەن بىكار قىلسا بولىدۇ. كېلىشىم ھاسىل قىلالمىسا، خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.28 ماددا ئالاقىدارلار بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىنى بىكار قىلىش توغرىسىدا كېلىشىم ھاسىل قىلغان بولسا، خەلق ئىشلىرى تارمىقىغا بېرىپ بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىنى بىكار قىلغانلىقىنى تىزىملىتىشى لازىم.29 ماددا بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتى بىكار قىلنغاندىن كېيىنلا، بېقىۋېلىنغان پەرزەنتىنىڭ بېقىۋالغان ئاتا ئانىسى ۋە باشقا يېقىن تۇغقانلىرى بىلەن بولغان ھوقۇق مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتى ئۈزۈلىدۇ، ئۆز ئاتا ئانىسى ۋە باشقا يېقىن تۇغقانلىرى بىلەن ھوقۇق مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتى ئۆزلۈكىدىن ئەسلىگە كېلىدۇ، بىراق قۇرامىغا يەتكەن بېقىۋېلىنغان پەرزەنت بىلەن ئۆز ئاتا ئانىسى ۋە باشقا يېقىن تۇغقانلىرى ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش كەلتۈرمەسلىك كېڭىشىپ بېكىتىلسە بولىدۇ.30 ماددا بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتى بىكار قىلىنغاندىن كېيىن، بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانا باققان قۇرامىغا يەتكەن پەرزەنتلەر ئەمگەك ئىقتىدارىدىن قالغان، تۇرمۇش مەنبەسىمۇ بولمىغان بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانىسىغا تۇرمۇش خىراجىتى بېرىشى كېرەك. بېقىۋېلىنغان پەرزەنتلەر قۇرامىغا يەتكەندىن كېيىن، بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانىسىنى خورلاش، تاشلىۋېىش تۈپەيلىدىن بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتى بىكار قىلىنغان بولسا، بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانا بېقىۋېلىنغان پەرزەنتتىن بېقىۋېلىش مەزگىلىدە چىقىم قىلغان تۇرمۇش خىراجىتى ۋە تەربىيلەش خىراجىتىنى تۆلەشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.ئۆز ئاتا ئانىسى بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتىنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا، بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانا بالىنىڭ ئۆز ئاتا ئانىسىدىن بېقىۋېلىش مەزگىلىدە چىقىم قىلغان تۇرمۇش خىراجىتى ۋە تەربىيلەش خىراجىتىنى مۇۋاپىق تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. بىراق بېقىۋالغۇچى ئاتا ئانا بېقىۋالغان پەرزەنتنى خورلاش، تاشلىۋېتىش تۈپەيلىدىن بېقىۋېلىش مۇناسىۋىتى بىكار قىلىنغىنى بۇنىڭ سىرتىدا.باب قانۇنىي جاۋابكارلىقتەھرىرلەش31 ماددا بالىلارنى بېقىۋېلىش نامى بىلەن ئالداپ ساتقانلار قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ. بوۋاقلارنى تاشلىۋەتكەنلەرگە جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى جەرىمانە قويىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ. ئۆز پەرزەنتىنى ساتقانلارنىڭ قانۇنسىز تاپاۋىتىنى جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.باب قوشۇمچە پرىنسىپتەھرىرلەش32 ماددا مىللىي ئاپتونومىيلىك جايلارنىڭ خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دئىمىي كومىتېتى بۇ قانۇندىكى پرىنسپىلارغا ئاساسەن، شۇ جاينىڭ ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ، جانلىق ياكى قوشۇمچە بەلگىلىمە تۈزۈپ چىقسا بولىدۇ. ئاپتونوم رايوننىڭ بەلگىلىمىسى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئالدۇرۇلىدۇ. ئاپتونوم ئوبلاست، ئاپتونوم ناھىيىلەرنىڭ بەلگىلىمىسى ئۆلكىلىك ياكى ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېىغا تەستىقلىتىلغاندىن كېيىن كۈچكە ئىگە بولىدۇ ھەمدە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرۇلىدۇ.33 ماددا گوۋۇيۈەن بۇ قانۇنغا ئاساسەن يولغا قويۇش چارىسىنى تۈزۈپ چىقسا بولىدۇ.34 ماددا بۇ قانۇن 1992 يىل 4 ئاينىڭ 1 كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.قانۇننىزاملاردىن تاللانما دېگەن كىتابتىن ئېلىندى.:...?جۇڭخۇاخەلقجۇمھۇرىيىتىنىڭبالابېقىۋېلىشقانۇنى134362 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 9 يانۋار 2014 ئاخىرقى قېتىم 18:11 دا ئۆزگەرتكەن.
|
ول م وراى... ءتاڭىرتاۋ تورابىباس بەت قىزۋلى تاقىرىپتارول م وراى...جاريالانعان ۋاقىتى : 20140211 09:59:36كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابىرەداكتور :جاڭىلقان سايلاۋ قىزى زارت وراۋا ول م وراى ءا ر ر پ ۋا لا ن ق. ءاق، ءدال ز ۋا ن ن ل اەرد ءى. ء زن را الاش لاۋرەا، ر ا ن ۆ. ال، ءا رن س ، ە ەل لا ، لا زر ارن ن. ر وداق ءان دە ا ء ، ن ارالا، ءوزارا لا ءر. دە ا زارت ر ول م وراى دەن دان ن ر ەدى. ل اق ەن، ول م وراى دەن ن زۆ ن اك ۆ ۇى. الاا ون دە ن ۆ ول م وراى دەن و روزا ا ءان زن لا. ن ران، ولار ان و ء ز رۋ ودى. اي اق، زر ارن دا ، وڭ، را ء ءان دەى. ن ارن ا دى. ال، ا ول م ورا و ادى. ءان زن ر ن ا ن س ە ن ون ت ز اپ ردى. ا ا راي، ل ي ن ارۋ دەن ء . و ورا، زان ۋا رى ر ء. ءاق ارادا و دە رە ۇان ۇ اۋ. ن، ر ى ن ەس، ءل لاۋ . ى ءۇش ءرت اي ءار ءر دا زى. اى ان، ن اا و، ەڭ . ءا ۋى اش رەت زارت اا ون ر ە ى، دەى ارن ن.ء ، ءان ن پ ن ء ۇن ر زر ە ر ن ، ون دە زن اڭ اي دە ءاى ۇزد اۋ ەد. لام، ءا دە زا ۋدا . ءاردا ا دەپ ء، ر. ا لاا ون ر دە اق ۋ ار ا ، ور ء ا . ا رن ن زۆ ن ك ۆ ۇ و ءاى ا دەپ را ردى.
|
ئامېرىكا پرېزىدېنتى جورج بۇش بېيجىڭغا يېتىپ كەلدى ئۇيغۇرئامېرىكا پرېزىدېنتى جورج بۇش بېيجىڭغا يېتىپ كەلدىئامېرىكا پرېزىدېنتى جورج بۇش، بېيجىڭ ئولىمپىكىنىڭ ئېچىلىش مۇراسىمىغا قاتنىشىش مۇناسىۋىتى بىلەن، رەپىقىسى لاۋرا بۇش ۋە قىزى باربارا بۇش بىلەن بىرلىكتە بۈگۈن يەنى پەيشەنبە كۈنى بېيجىڭغا يېتىپ كەلدى.بۇش بېيجىڭغا قاراپ يولغا چىقىشتىن ئاۋۋال تايلاندنىڭ بانكوك شەھىرىدە سۆز قىلىپ، ئامېرىكىنىڭ، خىتايدىكى ئىنسان ھەقلىرى دەپسەندىچىلىكىگە قەتئىي قارشى تۇرىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن. ئۇ سۆزىدە : ئامېرىكىنىڭ خىتاينى مەتبۇئات ئەركىنلىكىگە، نامايىش ئەركىنلىكىگە ۋە ئەمگەك ھوقۇقىغا ھۆرمەت قىلىشقا چاقىرىشى، بۇزغۇنچىلىق قىلىش ئەمەس، بەلكى خىتاينىڭ يوشۇرۇن كۈچىنى توغرا يولغا يېتەكلەشتۇر دەپ ئەسكەرتكەن.جورج بۇش بانكوكتىكى سۆزىدە يەنە، خىتاينىڭ سىياسىي ئۆكتىچىلەرنى، دىنىي زاتلارنى ۋە كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتچىلىرىنى تۇتقۇن قىلىشىنى نۇقتىلىق تەنقىد قىلغان. جورج بۇش قەشقەردىكى 4 ئاۋغۇست ۋەقەسىدىن كېيىن قىلغان سۆزىدە، خىتاينى بىخەتەرلىكىنى قوغداشتا، كۈچ قوللىنىشنى نورمىدىن ئاشۇرىۋەتمەسلىككە چاقىرغان ئىدى.خىتاي بۈگۈن جورج بۇشنى كۈتۈۋېلىشتىن ئاۋۋال، ئۇنىڭ بانكوكتا قىلغان سۆزىگە ئىنكاس قايتۇرۇپ، بۇشنى خىتاينىڭ ئىچكى ئىشلىرىغا ئارىلاشتى دەپ نارازىلىق بىلدۈرگەن.خىتاي ئولىمپىكى ئۇيغۇرلارغا ۋە دۇنياغا نېمىنى ھېس قىلدۇردى؟خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بىخەتەرلىك تەدبىرلىرىگە قارىماي تىبەت پائالىيەتچىلىرى بېيجىڭدىكى نارازىلىق ھەرىكەتلىرىنى داۋاملاشتۇرماقتاپرېزىدېنت بۇش بېيجىڭدا سۆز ئەركىنلىكىنى تەكىتلىدى
|
مۇمكىندىگى مول جوبالارالدىمەن الماتى يندۋستريالىق ايماعىنىڭ جالپى اۋدانى 490 گەكتاردى قۇرايتىنىن، ونىڭ 326 گەكتارى پايدالى ايماققا جاتاتىنىن ايتا كەتۋ كەرەك. ينفراقۇرىلىمعا تاعى 164 گا جەر بولىنگەن. بۇگىنگى تاڭدا ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن 251،5 گەكتار جەر بەرىلسە، 74،5 گەكتارى ازىرگە بوس تۇر.قۇرىلىسى بيىل باستالعان كومپانياسى ءۇي جانۋارلارىنا ارنالعان بيوتاماقتى قوسپالار مەن تىڭايتقىشتار وندىرەتىن العاشقى زاۋىتتىڭ ءبىرى. ءبىرىنشى كەزەڭى 2022 جىلى اياقتالادى. قۇرىلىستىڭ ەكىنشى كەزەڭىن 2024 جىلى اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر. جوبانىڭ قۇنى 850 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. زاۋىت 130 جاڭا جۇمىس ورنىن اشادى. كاسىپورىننىڭ قۋاتتىلىعى جىلىنا 6،7 ملن ليتر دايىن ءونىم شىعارۋدى كوزدەيدى.ال ەكىنشى زاۋىتى جىلىنا 15 ملن ليتر كولەمىندە الكوگولسىز سۋسىن شىعارا وتىرىپ، 50 جۇمىس ورنىن جاساقتاۋى ءتيىس. جوبا قۇنى 316 ملن تەڭگەنى قۇرايدى.ءۇشىنشى نىسان سارتاي ەنەرگو سەرۆيس اۆتوكلاۆتى گازبلوكتار مەن قۇرىلىس ماتەريالدارىن شىعاراتىن زاۋىت قۇرىلىسى. بۇل كومپانيا 7 حولدينگىنىڭ قۇرامىنا كىرەدى ءارى باتىس قازاقستاننىڭ جىلجىمايتىن م ۇلىك نارىعىنىڭ وكىلى. الماتىداعى زاۋىت اليۋميني ۆيتراجدارىن، پلاستيكالىق تەرەزەلەردى، اۆتوكلاۆتى گازبلوكتاردى، ۆيتراجداردى شىعارادى.ۇسىنىلعان زاۋىتتار تىزىمىندە 2007 دە بار. مۇندا كابەلدىكوتكىزگىش ءونىم شىعارىلادى.يندۋستريالىق ايماقتا 2023 جىلعا قاراي مەتالل قۇرىلىمدارى مەن پوليەتيلەن قۇبىرلارىن شىعاراتىن بۇرعان2005 ونەركاسىپتىك كەشەنى سالىنادى. قازىرگى ۋاقىتتا كومپانيا قازاندىق، تۋربينالىق، ەلەكتر تەحنيكالىق، حيميالىق جابدىقتارعا، باقىلاۋ جۇيەسىنە، اۆارياعا قارسى قورعاۋعا قىزمەت كورسەتۋمەن قاتار، قۇرىلىس ماتەريالدارىن ءوندىرۋ، كوتەرگىش جانە قورشاۋ كونسترۋكتسيالارىن سالۋمەن اينالىسادى. الماتى يندۋستريالىق ايماعىندا كومپانيا مەتالل قۇرىلىمدارى مەن پوليەتيلەن قۇبىر فيتينگتەرىن شىعاراتىن زاۋىت سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. جوبانىڭ قۇنى 2 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى. 90عا جۋىق جۇمىس ورنى اشىلادى.ازىقت ۇلىك باعاسىن اسپانداتپاۋ شارالارىشىلدەنىڭ العاشقى اپتاسىندا تۇتىنۋ باعالارىنىڭ يندەكسى 0،4عا تومەندەگەنى بايقالدى، بۇل قالا پوزيتسياسىن 4 تارماققا 5تەن 9عا تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەردى. بۇل كورسەتكىشكە جەتۋ وڭاي بولعان جوق. جەدەل جانە ستراتەگيالىق شارالار قابىلداۋعا كوپ كۇش سالىندى. وسى ماقساتقا شامامەن 8 ملرد تەڭگە بولىنگەنىن ايتساق تا جەتكىلىكتى. مىسالى، جشسعا 12 اتاۋلى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىقت ۇلىك تاۋارلارىن جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بەلگىلەنگەن باعامەن الۋعا جانە ۇيىمداستىرۋعا 3،1 ملرد تەڭگە ءبولىندى.قاراشا ايىنا دەيىن 10 الەۋمەتتىك ماڭىزدى ازىقت ۇلىكتىڭ باعاسىن ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن تويمارت ساۋدا جەلىسى 245 ملن تەڭگەنى وسى ماقساتقا پايدالانادى.1 ملرد تەڭگە 23،8 مىڭ توننا ناندى بەلگىلەنگەن ناقتى باعاسىمەن جەتكىزۋ ءۇشىن اقساي حبك جشسنا وسى جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنا دەيىن بەرىلدى. 800 ملن تەڭگە الساد قازاقستان جشسنا 49،6 ملن جۇمىرتقانى 3 جىل بويى بەلگىلەنگەن باعاسى 400 تەڭگەدەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرۋى ءۇشىن ءبولىندى. جشسنا 250 ملن تەڭگە 2 730 توننا ەت ءونىمىن 1365 توننا سيىر ەتى مەن تاۋىق ەتى 132 دۇكەنگە بەلگىلەنگەن باعا بويىنشا 2050 سيىر ەتى، 782 تگ تاۋىق ەتى 2022 جىلدىڭ ناۋرىزىنا دەيىن جەتكىزۋى ءۇشىن بەرىلدى.اسىل جشسنىڭ 6 فيرمالىق دۇكەندەرىنە 2022 جىلدىڭ ماۋسىمىنا دەيىن كيلوسى 2050 تەڭگەدەن 90،5 توننا سيىر ەتىن جەتكىزىپ وتىرۋى ءۇشىن 88 ملن تەڭگە الدى. بۇلاردان بولەك، 255 تگكگنان 5 مىڭ توننا قانت جەتكىزۋ ءۇشىن ءىرى قانت ءوندىرۋشى مەركى قانت زاۋىتىنا اينالىم زاەمىن بەرۋ پىسىقتالىپ جاتىر.قالانىڭ جەتى نەگىزگى ازىقتۇلىك بازارىندا الەۋمەتتىك دۇكەندەر جۇمىس ىستەيدى. بۇل بازارلاردا كۇندەلىكتى قاجەتتى ازىقت ۇلىك نارىقتىق باعادان تومەن باعامەن ساتىلادى.بيىل الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسى وڭىرارالىق كووپەراتسيا ءوزارا مامىلەگە كەلگەن بولاتىن. الماتى وبلىسىنا ساپاردىڭ ارقاسىندا ءسۇت جشسمەن ماگنۋم ساۋدا جەلىسىنە ءسۇت، سۇزبە ونىمدەرىن جەتكىزۋ جونىندە كەلىسىم جاسالدى. سونىمەن قاتار شق جانە ساۋدا جەلىلەرىنە 1 توننا پياز جەتكىزەدى. الاتاۋ قۇس كومپانياسىنان كيلوسى 820 تەڭگەدەن اسپايتىن 1200 توننا تاۋىق ەتىن ساتىپ الۋعا ءونىم جەتكىزۋ ءۇشىن 1 جىلعا 1 ملرد تەڭگە سوماسىنا اينالىم قارىزىن بەرۋ ماسەلەسى قارالىپ جاتىر.سونىمەن قاتار، كارتوپ پەن ءسابىز باعاسىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى جەدەل تۇردە تۇركىستان وبلىسىنان كوكونىستەردى تىكەلەي جەتكىزۋ ماسەلەسى شەشىلدى. بۇل كارتوپقا كوتەرمە باعانى 260 تگكگنان 125 تگكگعا دەيىن، سابىزگە 450 تگكگنان 200 تگكگعا دەيىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەردى. بولاشاقتا نارىقتىڭ تولىعۋىنا بايلانىستى باعانى تومەندەتۋ ءۇردىسى ساقتالادى.20212022 جىلدارى ماۋسىمارالىق كەزەڭدە ماگنۋم جانە باسقا دا ساۋدا جەلىلەرىندە ساتۋ ءۇشىن 2،5 ملرد تەڭگەگە 22 مىڭ توننا كوكونىستى ساتىپ الۋعا فورۆاردتىق كەلىسىم جاسالدى.
|
اقبەرەننىڭ كاتارسيسى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىبالزاك ادەبيەتتى ونەر اتاۋلىنىڭ ەڭ قيىنى جانە كۇردەلىسى دەپ اتاعان. ادەبيەت الەمىنىڭ ادامزات ءۇشىن سان قىرلى سىرى بار. قالامگەرلەر شابىت ۇستىندە تىلسىم عالامعا ەنىپ، كەيدە ۇعىنىقسىز ۋتوپيالاردى شارلاپ، كەيدە كورگەن تۇستەرى ارقىلى قايران قالدىرادى. ياعني، فانتاسماگورياسىمەن بەينەنى مۇلدەم باسقاشا قابىلداپ، كوركەم ادەبيەت ءتاسىلى رەتىندە قيال الەمىن ىسكە قوسادى.ءپسيحواناليزمنىڭ نەگىزىن سالعان فرەيد ونەر تۋىندىلارى مەن تۇستەردىڭ اراسىندا وتە ماڭىزدى پاراللەليزم بار ەكەنىن ايتادى. سونداياق، ونىڭ پىكىرىنشە، ادەبيەت پەن ءتۇس ءبىربىرىمەن ترانسفەرەنتسيادا توعىسادى. ادەبيەتتىڭ پسيحواناليتيكالىق تەورياسىنا سايكەس اقىنجازۋشىلار شىعارمالارىن تۇيسىك، ءتۇس كورۋ سياقتى كونتسەپتسيالار نەگىزىندە جازادى. مىسالى، ۋيلگەلم يەنسەننىڭ گراديۆا اتتى ەڭبەگى ادەبيەتتىڭ پسيحواناليتيكالىق تەورياسىمەن تۇسىندىرىلەدى.ءتۇس تەورياسىنىڭ ماڭىزدى تۇجىرىمدامالارىنىڭ ءبىرى كوندەنساتسيا. كوندەنساتسيا، قىسقاشا ايتقاندا، جورۋدى قاجەت ەتەتىن جاسىرىن تۇستەگى بىرنەشە وي، جاد جانە فەنتەزيدىڭ ءبىرتۇتاس بەينەگە شوعىرلانۋى رەتىندە قاراستىرىلادى. كوپتەگەن تۇيسىك ەلەمەنتتەرى ەگو ارقىلى كەسكىنگە بىرىكتىرىلىپ، شەشىمى شەتىن، كۇردەلى دۇنيەگە اينالادى. وسىعان بايلانىستى پسيحواناليتيكسىنشى ەللا فريمەن شارپ ءتۇس تەتىكتەرىنىڭ قالىپتاسۋى، ولاردىڭ ونەر تۋىندىلارىمەن ۇقساستىقتارى جايلى زەرتتەۋلەر جاساعان. ماسەلەن، كوندەنساتسيا پروتسەسى تەك تۇستە عانا ەمەس، بارلىق سانالى جانە بەيسانالى اقىلوي قىزمەتتەرىندە بەلسەندىلىك تانىتادى. شارپتىڭ پىكىرىنشە، ءينتۋيتيۆتى ءبىلىم بەلگىلى ءبىر ومىرلىك تاجىريبەنى بەينەلەسە، ال تۇستەر باسقا ءبىر تاجىريبەنى بەينەلەيدى. بۇل جەردەگى تاجىريبە وتكەن وقيعالارعا سىلتەمە جاساۋمەن عانا شەكتەلمەيدى، سولارمەن قاتار جۇرەتىن ەموتسيانالدى كۇيلەر مەن قۇشىرلانۋ تاجىريبەلەرىنە دە نەگىزدەلەدى. سونىمەن قاتار، شارپ بەلگىلى نارسەنىڭ ىشىندەگى بەلگىسىز نارسەنى تۇسپالداپ جەتكىزۋ ءۇشىن پوەزيا ءتىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن پايدالانۋ كەرەك دەپ سانايدى. سەبەبى، ونىڭ ويىنشا، ادەبي سىنشىلاردىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى ولەڭدەردى تالداۋ ارقىلى كورسەتكەن پوەزيا ءتىلى ەرەجەلەرى مەن فرەيد ايتقان ءتۇستىڭ تۋىنداۋىنا بايلانىستى پرينتسيپتەرى سول بەيسانالى قاينار كوزدەن پايدا بولعان جانە ولاردىڭ اراسىندا كوپتەگەن ورتاق مەحانيزمدەر بار. بۇل تۇرعىدا پوەزيا ءتىلى كورنەكى سۋرەتتەۋدى وقيعالاردى ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن قولدانادى، ەرەكشەلىكتەردى ورتاقتىققا اكەلەدى. اقىنداردىڭ كوبىنىڭ جالعاۋلىقتار مەن ەسىمدىكتەردەن گورى سىن ەسىمنىڭ قۇرىلىمىن تاڭداۋلارى دا سوندىقتان بولار. قازىرگى قازاق ادەبيەتىندە دە پسيحواناليتيكالىق تەورياعا سۇيەنە وتىرىپ تالداۋعا بولاتىن شىعارمالار كەزدەسەدى. وكىنىشتىسى، وسىنداي جاڭا ىزدەنىستەرگە، تىڭ رەۆەريلەرگە سىن ايتۋشىلاردىڭ قاراسى كوپ. دەگەنمەن، بۇل جاڭاشىلدىقتىڭ جەمىسى. سونداي ونەر تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى اقبەرەن ەلگەزەكتىڭ فانتاسماگوريا اتتى ولەڭى. اقىننىڭ بۇل ولەڭىندە پوستمودەرنيزمنىڭ دە، سيۋررەاليزمنىڭ دە تابى بايقالادى.شىتىرمان تۇستەر... ۇلىعان يتتەر داۋىسىقينايدى مەنى، كوز ىلە قالسام ءتۇن ءىشى.اۋاعا تاجال سۋرەت سالا بەرەدىءسۇپسۇيرىك ساۋساققاۋىرسىن، دەپ باستالاتىن ولەڭ جولدارىندا اقىن بولمىس ماسەلەسىن ۋاقىت پەن ءتۇستىڭ وسىندە بىردە كەڭىستىكتى بەينەلەۋ ارقىلى، بىردە تراگەديالىق شەڭبەردە ابستراكتسيالاۋ ارقىلى جەتكىزەدى. بولمىستىڭ ءمانىن ىزدەۋ ونى پوەتيكالىق ەستەتيكا ورتالىعىنداعى تۇسكە باعىتتايدى. شىنايىلىقتان اسىپ تۇسەتىن بۇل تۇسىنىك شاراسىزدىققا اكەلەدى. تۇنگى ۇيقىعا كەتكەندەگى قورقىنىش، ۇرەي سياقتى ۇعىمدار مازاسىزدىقتى تۋىنداتادى.قۇتىرعان يتتەر كۇلكىسى،تورتكوزدى قىردىڭ تۇلكىسى...ساپارعا شىقسام، قولىما ۇستاپ باسىمدى،ەڭكىلدەپ جىلاپ، قابىر قازادى ءبىر كىسى...اقىننىڭ يتتەردىڭ كۇلكىسى، قوسباستى اتتار، تورتكوزدى تۇلكى جانە باسىن قولىنا ۇستاعان ادام سەكىلدى سيۋررەاليستىك ەلەمەنتتەردى شەبەر پايدالانعانىن بايقايمىز. فرەيديستىك ءىلىم بويىنشا ادام مىنەزىندەگى ەرەكشەلىكتەر مەن ءومىردىڭ شىنايى كورىنىسى ادامنىڭ ەركىنەن تىس جاعدايلارىندا عانا، ياعني، ۇيقى الەمىنە ەنگەندە تولىق اشىلاتىنىن العا تارتۋعا نەگىز بار. ەكزيستەنتسياليزم باعىتىنا سايكەس اقىن ءوزىنىڭ الەمدەگى ورنىن ءارى سول الەممەن بايلانىسىن ىشكى تۇيسىگى ارقىلى تۇسىندىرۋگە تىرىسادى.بىتپەيتىن زارلى جاڭعىرىق...جۇرەدى بىرەۋ اڭ قۋىپ.قۇتىرعان قاسقىر قاڭعىرىپ،جۇرەدى ماڭدى لاڭ قىلىپ.ەرىككەن بىرەۋ ىشىمنەناۆتور سوزبەن سۋرەت سالا وتىرىپ، شىتىرمان ءتۇسى تۋرالى ايرىقشا سيمۆولدىق تىلدە سويلەيدى. جوعارىداعى جولداردا ناقتى شىندىق پەن ابستراكتىلى شىندىق بىرگە بەرىلەدى.اياداي عانا بولمەمدە مەنىڭ دوڭگەلەپلاۋلايدى كۇنىم... اڭگەلەك...وياتشى مەنى، تەلەفون...اقىن تۇيسىگىنىڭ وزىنە جازدىرعان ولەڭى ارقىلى رۋحاني كاتارسيستى باستان كەشىرەدى. بۇل ولەڭدەگى وبرازداردىڭ كەشەندى قاباتتاسۋى، ءبىرتۇتاس بەينەنىڭ بولشەك بەينەگە اينالۋى ونىڭ قالىپتان تىس سەزىم كۇيلەرىمەن بايلانىستى.مەتافەنومەنالدى ەلەمەنتتەردى دات جازۋشىسى سيورەن كەركەگور، نەمىس جازۋشىسى فرانتس كافكا، تۇرىك اقىنى احمەت حامدي تانپىنار، ارگەنتينالىق جازۋشى ەرنەستو ساباتو، فرانتسۋز جازۋشىسى البەرت كاميۋ، بريتاندىق جازۋشى دجون روبەرت فاۋلز، قازاق اقىنى تىنىشتىقبەك ابدىكاكىمۇلى سياقتى ەكزيستەنتسياليستقالامگەرلەردىڭ دە شىعارمالارىنا ارقاۋ ەتكەندەرىن ايتا كەتكەن ءجون. ادەبيەت الەمىندە وزىندىك قولتاڭبالارى بار اقىنجازۋشىلارىمىز كوپ بولسىن. الداعى ۋاقىتتا اقبەرەن ەلگەزەكتەن باسقا دا تىڭ تۋىندىلار كۇتەمىز.قازاقستاننىڭ 100 جاڭا ەسىمى جوباسىنىڭ جەڭىمپازى
|
ياڭ جيەنلى باشچىلىقىدىكى پۇقرالار كۈچى تەشكىلاتىنىڭ ۋەكىللىرى دارامسالاغا بېرىپ دالاي لامانىڭ 80 ياشقا كىرگەنلىكىنى تەبرىكلىگەنخىتايچە پۇقرالار مۇھاكىمىسى گېزىتىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، پۇقرالار كۈچى تەشكىلاتىنىڭ ياڭ جيەنلى باشچىلىقىدىكى 3 نەپەر ۋەكىلى دارامسالاغا بېرىپ، دالاي لامانىڭ 80 ياشقا كىرگەنلىكىنى تەبرىكلىگەن.تومۇز ياز مەزگىلىدە خىتاينىڭ جەنۇبىي رايونىدىكى يۈلىن ناھىيەسىدە ئىت گۆشى يېيىش بايرىمى نىڭ تەنتەنە قىلىنىشى خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ دىققىتىنى قوزغىغان.ئۇيغۇر ئۆسمۈر قازاقىستان چېمپىيونى بولدىتەنھەرىكەت تۈرلىرى ئىچىدە بوكس، ئەركىن مۇشتلىشىش، كورىيەچە ئېلىشىش يەنى، تايىكۋاندو، كاراتې، يەنى ياپونچە ئېلىشىش ۋە باشقا شەرق خەلقلىرىنىڭ ئېلىشىش سپورت تۈرلىرىنىڭ قازاقىستان ئۇيغۇر ياشلىرى ئارىسىدا بىر قەدەر ئومۇملاشقانلىقى مەلۇم. بۇ ساھەلەردە ئۇلار ئارىسىدىن نەچچە ئونلىغان دۇنيا، سوۋېت ئىتتىپاقى، ئاسىيا، ياۋروپا ۋە ئوتتۇرا ئاسىيا چېمپىيونلىرى يېتىشىپ چىققان ئىدى. يېقىندا ئەنە شۇ چېمپىيونلار قاتارىغا يەنە بىر ئۇيغۇر ئۆسمۈر قوشۇلدى.ئىتالىيە تەپتىش خادىملىرى ئىتالىيەنىڭ مىلان شەھىرىدىكى خىتاي بانكىسىنىڭ شۆبىسى ۋە تەخمىنەن 300 نەپەر خىتاي پۇقراسىنى پۇل يۇيۇش بىلەن ئەيىبلەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.چەتئەللەردىكى قىرغىزلار ئۆز ئانا ۋەتىنىگە ماكانلاشماقتاقىرغىزىستان ئاگېنتلىقلىرىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئاخىرقى يەتتە يىل ئىچىدە چەت ئەللەردە ياشايدىغان قىرغىزلاردىن 55 مىڭ نەپەر ئېتنىك قىرغىز ۋەتىنىگە قايتىپ كېلىپ ماكانلاشقان. بۇ ھەقتە قىرغىزىستاننىڭ كۆچمەنلەر، ياشلار ئىشلىرى مىنىستىرلىكىنىڭ مۇئاۋىن مىنىستىرى ئۇچۇر تارقاتقان.ئۇھسىنىش سادايى، 9 بابنىڭ داۋامىئۇ ئاچياردا سۇ بويىدا ئولتۇرۇپ نان يېگەچ بۇندىن كېيىن نېمە قىلىش، نەگە بېرىش توغرۇلۇق ئويلاندى. قانچە ئويلىسىمۇ روھىنى ۋەھىمىدىن قۇتقۇزالمىدى. نەدە بولسىمۇ ھۆكۈمەت ئۇنى تاپماي قويمايتتى. ئەڭ ياخشىسى يەنە ئەنجان تەرەپكە كېتىش كېرەك!خىتاينىڭ پايچەك بازىرى تۆۋەنلەپ 2008 يىلىدىن بۇيانقى ئەڭ توۋەن چەككە چۈشكەنخەۋەرلەرگە قارىغاندا خىتاينىڭ پايچەك بازىرى 19 ئىيۇن شىددەتلىك تۆۋەنلەپ 2008 يىلىدىن بۇيانقى ئەڭ توۋەن چەككە چۈشكەن. تۆۋەنلەش شاڭخەي ۋە شېنجېن ئىندېكسىدا ئوخشاش كۆرۈلگەن.گۇاڭشىنىڭ يۈلىن شەھىرىدە 22 ئىيۇن ئۆتكۈزۈلىدىغان ئىت گۆشى فېستىۋالى دۇنيا خاراكتېرلىك قارشىلىققا ئۇچرىدى.كۆپىنچە فىلىپپىنلىقلار دېڭىز دەتالىشىنىڭ خىتاي بىلەن قوراللىق توقۇنۇش كەلتۈرۈپ چىقىرىشىدىن ئەنسىرەيدىغانلىقىنى بىلدۈرۈشكەن.خۇنەندە نامايىشچىلار ساقچىخانىغا ھۇجۇم قىلغان نىڭ خەۋەر قىلىشىچە، 19 ئىيۇن خۇنەن ئۆلكىسىدە نامايىش يۈز بېرىپ، نامايىشچىلار ساقچىخانىغا ھۇجۇم قىلىپ كىرگەن، نامايىشتا 13 ئادەم قولغا ئېلىنغان.گۇما ناھىيىسىنىڭ دۇۋا بازىرىدا رامىزان ھارپىسىدا قانلىق ۋەقە يۈز بەرگەنلىكى ئاشكارىلاندىئالدىنقى كۈنى تارقالغان خىتايچە بىر ئۈندىدار ئۇچۇرىدا گۇما ناھىيىسىدە ۋەقە چىققانلىقى ۋە ۋەقەدە 10 نەچچە كىشى ئۆلگەنلىكى بايان قىلىنغان ئىدى. مۇخبىرىمىز بۇ يىپ ئۇچىغا ئاساسەن بۈگۈن گۇما تەۋەلكىدىكى ساقچىخانىلارغا تېلېفون قىلىپ ۋەقە ھەققىدە ئېنىقلاش ئېلىپ باردى. مۇخبىرىمىزنىڭ تېلېفونىنى قوبۇل قىلغان ساقچى خادىملىرى ۋەقە ھەققىدە تەپسىلىي مەلۇمات بەرمىگەن بولسىمۇ، ۋەقەنىڭ يۈز بەرگەنلىكىنى ئىنكار قىلمىدى،دۇنيادىكى يۇرت ماكانىدىن ئايرىلغانلار سانى 2 دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىنكى ئەڭ يۇقىرى سەۋىيىدەبىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ مۇساپىرلار كومىتېتى ئېلان قىلغان يىللىق دوكلاتتىن قارىغاندا، ئۆتكەن بىر يىل ئىچىدە دۇنيا مىقياسىدا 60 مىليون كىشى ئۆي ماكانىدىن ئايرىلىشقا مەجبۇر بولغان.9 قىسىم: پاتپاراقچىلىقتا قالغان خىتاي ئەلچىخانىسى: سەپو، يەنى شىۋېتسىيە دۆلەت خەۋپسىزلىك ساقچىلىرى ستوكھولمدىكى خىتاي ئەلچىخانىسىغا چېتىلغان بۇ زور جاسۇسلۇق دېلوسىنى 2 يىلغا يېقىن مەخپىي كۆزىتىش ۋە تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئاخىرى تورنى يىغىش قارارىغا كېلىدۇ.18 ئىيۇن پەيشەنبە كۈنىدىن باشلاپ 12 ئاينىڭ سۇلتانى بولغان رامىزان ئېيى رەسمىي باشلاندى. پۈتۈن دۇنيادىكى مۇسۇلمانلار بۇ ئۇلۇغ ئايدا روزا تۇتۇشتىن ئىبارەت ئاللاھنىڭ پەرزىنى ئادا قىلىش بىلەن بىرگە مەككىگە جەم بولۇپ ئۈمرە ھەج پائالىيىتىنى باشلىدى.قىرغىزىستاندىكى زىيالىيلارنىڭ ئۇيغۇر ئانا تىل بايرىمى ھەققىدىكى قاراشلىرىدۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتېيىنىڭ ھەر يىلى 15 ئىيۇننى خەلقئارالىق ئۇيغۇر ئانا تىل بايرىمى تەرىقىسىدە خاتىرىلەش ھەققىدىكى قارارى ئىلان قىلىنغاندىن كېيىن، قىرغىزىستاندىكى بىر قىسىم ئۇيغۇر زىيالىيلىرى ئۆزلىرىنىڭ بۇ ھەقتىكى قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويۇشتى.مەرھۇم سۇلايمان دەمىرەل: شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسى تۈركىيەنىڭ ئەڭ مۇھىم مەسىلىسىدۇرتۈركىيەنىڭ 9 رەئىس جۇمھۇرى سۇلايمان دەمىرەلنىڭ ۋاپاتى پەقەتلا تۈركىيەنىلا ئەمەس، تۈرك دۇنياسىنى شۇنداقلا تۈركىيەدىكى ئۇيغۇرلارنىمۇ ماتەمگە چۈمدۈردى.ئەل ئەزھەر خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قويغان رامىزانلىق دىنىي چەكلىمىسىنى تەنقىد قىلدىدۇنيادىكى مەشھۇر ئىسلام بىلىم يۇرتىمىسىر ئەلئەزھەر ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ باش ئىمامى، خىتاينىڭ رامىزان ئېيىدا ئۇيغۇرلارغا روزا تۇتۇشنى چەكلىگەنلىكىنى تەنقىد قىلدى. خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇر ئىلىدا كادىرلار، ئوقۇغۇچىلار، ئوقۇتقۇچىلار، ئىشچىخىزمەتچىلەرنىڭ روزا تۇتۇشىنى مەنئى قىلىپ، ئاشخانارېستۇرانلارنى كۈندۈزى تاقاشنى چەكلىگەن.شايار ناھىيەسىنىڭ يېڭى ياقابۇلاق كەنتى رامىزاندا دىنىي پائالىيەتلەرنى قاتتىق چەكلىگەنشايار ناھىيەسىنىڭ يېڭى ياقابۇلاق كەنتى رامىزانلىق بەلگىلىمە چىقىرىپ، دىنىي پائالىيەتلەر ۋە كىشىلەرنىڭ ھەرىكىتىگە قاتتىق چەكلىمە قويغان. د ئۇ ق نىڭ ئاشكارىلىشىچە، ياقابۇلاق كەنت كادىرلىرى، كەنت ساقچى ئىشخانىسى، ۋىلايەت ۋە ناھىيەلىك ئۇرۇقچىلىق پونكىتىنىڭ مەزكۇر كەنتتە تۇرۇشلۇق خىزمەت گۇرۇپپىسى كەنت ئاھالىسىنىڭ رامىزان ئېيىدىكى پائالىيىتىنى كۆزىتىشكە مەخسۇس بىرلەشمە ئەترەت تەشكىل قىلىنغان.مارالبېشى ناھىيىسىدە رامىزان ھارپىسى ئۇيغۇر كادىرلار دىنغا ئېتىقاد قىلماسلىق ۋەدىسى بەرگەنرامىزاننىڭ ھارپىسىدا مارالبېشى ناھىيەسىدىكى ئىدارە، جەمئىيەتلەر پائالىيەت ئۆتكۈزۈپ، كادىرلاردىن دىنغا ئېتىقاد قىلماسلىققا ۋەدە ئالغان. مەزكۇر پائالىيەتنى ناھىيەلىك ئىنتىزام تەكشۈرۈش كومىتېتى ۋە تەشكىلات بۆلۈمى تەشكىللىگەن.ئامېرىكا ئەمەلدارى: خىتايئامېرىكا دىئالوگىدا كىشىلىك ھوقۇق ۋە تور بىخەتەرلىكى ئوتتۇرىغا قويۇلىدۇئامېرىكا ياردەمچى دۆلەت ئىشلار مىنىستىرى دانېئال رۇسسېل، ئامېرىكاخىتاي ئىقتىسادىئىستراتېگىيە دىئالوگىدا جەنۇبىي دېڭىز مەسىلىسى، كىشىلىك ھوقۇق ۋە تور بىخەتەرلىكى ئامېرىكا ئوتتۇرىغا قويىدىغان نۇقتىلىق مەسىلە بولۇپ قالىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.خەلقئارا ئۇيغۇر تىلى كۈنىدە ئانا تىل سۆھبىتى 3قوش تىل مائارىپ سىياسىتى ھەققىدە ئۆزىنىڭ نارازىلىقىنى ئىزچىل ئىپادىلەپ كېلىۋاتقان ئۇيغۇر پائالىيەتچىسى، ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسىنىڭ رەئىسى ئىلشات ھەسەن ئەپەندى ئۇيغۇر تىلى كۈنىدە زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلدى.بۇنىڭدىن 70 يىل ئىلگىرى مىللىي ئارمىيە قۇدرەتلىك قوشۇنغا ئايلانغان ئىدى1944يىلى 12نويابىر كۈنى غۇلجا قوزغىلىڭى نەتىجىسىدە قۇرۇلغان شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ۋاقىتلىق ھۆكۈمىتى 1945يىلى 8ئاپرېل كۈنى ئۆزىنىڭ مۇنتىزىم مىللىي ئارمىيەسىنى دۇنياغا كەلتۈردى.11 ئاينىڭ سۇلتانى بولغان، ئىنساننىڭ روھىي دۇنياسىنى مۇھەببەت بىلەن سۇغىرىدىغان مۇبارەك رامىزان ئېيى 6ئاينىڭ 18كۈنى، يەنى پەيشەنبە كۈنى باشلاندى.
|
26 مامىر, 01:55:4826 مامىر , 01:55:4827 قىركۇيەك, 2021 الەۋمەت وزگەرتۋالەۋمەتتىك جەلى مەن ونلاين ءومىر كۇندەلىكتى تۇرمىستىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالعان بۇگىندە بالالارعا قاتىستى زورلىقتىڭ جاڭا ءتۇرى ؛ كيبەربۋللينگ ونلاين قورلاۋ, قىسىم كورسەتۋ ؛ رەد ؛وتكىر ماسەلە بولىپ وتىر. ماماندار كيبەربۋللينگكە اسىرەسە بالالار ءجيى ۇشىرايتىنىن ايتادى. ؛قامشى ءتىلشىسى زورلىقزومبىلىقتىڭ جاڭا تۇرىنەن بالالاردى قورعاۋدىڭ جولدارىن ساراپشىلاردان سۇراپ كوردى.كيبەربۋللينگ دەگەن نە؟جاسۇلان بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر ۇيىمىنداعى كيبەربۋللينگتىڭ الدىن الۋ جوباسىنىڭ جەتەكشىسى باعلان سەرىك كيبەربۋللينگتىڭ الدىن الۋ جوباسىن 2021 ؛ جىلدان باستاپ جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. ول كيبەربۋللينگتىڭ بەلگىلەرى قانداي بولاتىنىن ءتۇسىندىرىپ بەردى.؛ كيبەربۋلينگتىڭ ەشقانداي جاسىرىن بەلگىلەرى جوق. ول كوزگە كورىنىپ تۇرادى. كيبەربيللينگتىڭ بەلگىلەرىنە ءبىر ادام ەكىنشى ادامدى الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى رەنجىتۋ, ؛كوڭىلىنە تيەتىن حاتتار جازۋ, بەلگىلى ءبىر ادام حاقىندا ؛جالعان اقپارات تاراتۋ, ؛الەۋمەتتىك جەلىلەردە ونىڭ اتىنان پاراقشا اشىپ, ەرسى سۋرەتتەرىن جاريالاۋ, ادەپسىز سوزدەر جازۋ نەمەسە قوقانلوققى كورسەتەتىن پىكىرلەر قالدىرۋدى جاتقىزامىز, ؛؛ دەيدى ول.باعلان سەرىك كيبەربۋللينگتىڭ التى ءتۇرىن اتاپ كورسەتتى. ؛فلەيمينگ ؛؛ دورەكى تۇردەگى ەسكەرتۋلەر مەن كوڭىلگە تيەتىن حابارلامالار.تروللينگ ؛ ؛جابىرلەنۋشىنىڭ اشۋىنا تيەتىن ادەيى ارانداتۋ حابارلامالارى.حەيتينگ ؛ ؛ادامدى اشىق تۇردە قۋدالاۋ. مىسالى, ورتاق چاتتاردان كەلەتىن پىكىرلەر مەن حابارلامالاردى ايتۋعا بولادى.ديسسينگ ؛؛ جالا جابۋ ارقىلى بەدەلگە نۇقسان كەلتىرۋ, قاۋەسەت تاراتۋ, وسەك ايتۋ.فرەيپينگ ؛ ؛اككاۋنتتى جاسىرىن جانە ادەيى بۇزىپ جاعىمسىز كونتەنت جاريالاۋ.كەتفشينگ ؛ ؛فەيك پاراقشا اشىپ ءارتۇرلى اقپارات تاراتۋ.ماماننىڭ ايتۋىنشا كيبەربۋللينگكە كوبىنە تانىمال تۇلعالار, جازۋشىلار, بلوگەرلەر مەن مەكتەپ وقۋشىلارى ۇشىرايدى.؛ مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىنداعى بۋللينگتى ؛بىر ادامنىڭ ءبىر ادامدى قورقىتىپۇركىتكەنىن, قۋدالاۋى ؛ رەد تابۋ وڭاي بولىپ كەلەدى. ويتكەنى بۋللينگتى جاساعان ادامدى تاۋىپ, ونىمەن سويلەسۋگە بولادى. ؛ال كيبەربۋللينگتىك شابۋىل ينتەرنەت ارقىلى جاسالاتىن بولعاندىقتان, الەۋمەتتىك جەلىدە فەيك پاراقشا اشقان ادامدى تابۋ قيىنعا سوعادى. وقۋشىلار ءوزىنىڭ سىنىپتاستارى نەمەسە باسقا دا ادامدار تاراپىنان كيبەربۋللينگ شابۋىلدارىنا ءجيى ۇشىرايدى. ادامعا جاعىمسىز پىكىر جازۋ مەن باسقا ادامنىڭ سول پىكىرگە ءلۇپىل لايك باسۋى دا ؛ كيبەربۋللينگ بولىپ سانالادى.كيبەربۋللينگتەن قورعانۋدىڭ ءبىر جولى ؛ جەلى ارقىلى جاسالعان كيبەرشابۋىلدى ەلەمەۋ. ويتكەنى جابۋىل جاساۋشى ادامعا جاۋاپ بەرۋ جاعدايدى ودان سايىن ۋشىقتىرىپ جىبەرۋى مۇمكىن. دۇرىسى, ەڭ الدىمەن ول ادامدى الەۋمەتتىك جەلىدە بۇعاتتاۋ كەرەك. سودان كەيىن الەۋمەتتىك جەلى اكىمشىسىنە ونىڭ ۇستىنەن شاعىم ءتۇسىۋ قاجەت. دالەل رەتىندە ول ادامنىڭ جازعان حابارلاملارىنىڭ سكرينشوتىن پايدالانۋعا بولادى. سول دالەلدەرمەن پوليسياعا ؛ جۇگىنۋگە دە مۇمكىندىك بار, ؛؛ دەيدى مامان.باعلان سەرىك كيبەربۋللينگتىڭ الدىن الۋ بويىنشا جاسالىپ جاتقان شارالار تۋرالى دا ايتا كەتتى.؛ ءقازىر ءبىز جاسۇلان بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر ۇيىمى كيبەربۋللينگتىڭ الدىن الۋعا ارنالعان جوباسى جاساپ جاتىرمىز. جوبا اياسىندا مامىر ايىندا ينتەرنەتتى پايدالانۋ ەتيكاسىن دامىتۋعا بايلانىستى ؛بالالارعا ونلاين كۋرستار وتكىزدىك. ول جەردە وقۋشىلار مەن جاستارعا ؛كيبەربۋللينگتىڭ نە ەكەنى, ونىڭ الدىن الۋ شارالارى مەن سەبەپسالدارى ءتۇسىندىرىلدى. كۋرستا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماماندارى ءدارىس بەردى. سونىمەن قاتار ءار وڭىردە كيبەربۋللينگتىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا ؛ توپتار قۇرىلدى. ءقازىر ول توپتار كيبەربۋللينگكە ۇشىراعاندارعا كومەكتەسۋمەن اينالىسادى. ءبىز كيبەربۋللينگكە قاتىستى زاڭناماعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ بويىنشا ۇسىنىس ازىرلەپ جاتىرمىز. الداعى ۋاقىتتا وكىلەتتى ورگاندارعا ۇسىناتىن بولامىز. ەلىمىزدە كيبەربۋللينگكە ۇشىراعان كەزدە ادامدار نە ىستەۋ قاجەتتىگىن بىلمەيتىندىكتەن مۇنداي زاڭدىق وزگەرىس اسا قاجەت.كيبەربۋللينگكە قانداي ادام ءجيى ۇشىرايدى؟پسيحولوگ ؛بالابەك كەنىشتايۇلى كيبەرشابۋىلعا تاپ بولعان ادامعا قولداۋ كورسەتۋ وتە ماڭىزدى ەكەنىن ايتادى. ماسەلەن, مۇنداي جاعدايعا بالالار تاپ بولسا, ؛ اتاانالار بالالارىمەن كوبىرەك ۋاقىت وتكىزىپ, ولارمەن تەڭ دارەجەدە سويلەسۋى قاجەت.؛ كيبەربۋللينگكە كوبىنە ؛1417 جاس اراسىنداعى بالالار ۇشىرايدى. ويتكەنى بۇل ۋاقىتتا بالالار ينتەرنەتتەن ءتۇرلى ۆيدەولار قاراپ, سولارعا اۋەستەنەدى. ادامدارمەن ينتەرنەت ارقىلى سوزگە كەلىپ, تۇسىنىسپەۋشىلىك تۋىندايدى. بۇل ۋاقىتتاردا بالالاردىڭ بويىندا وزىندىك مەنى جوعارى داميدى دا سول ارقىلى وزدەرىنىڭ ىشىندەگى اگرەسسيالىق نەگاتيۆتى مىنەزقۇلىقتى شىعارۋعا ۇمىتىلادى. جالپى كيبەربۋللينگكە وزوزىنە سەنىمدىلىگى تومەن, باسقالاردىڭ ىقپالىمەن جۇرەتىن, اقىل ساناسى جوعارى دەڭگەيدە دامىمىعان, ايتقان سوزىنە جاۋاپ بەرە المايتىن بالالار ءجيى ۇشىرايدى, ؛ دەيدى ول.كيبەربۋللينگتەن قورعانۋدىڭ جولى قانداي؟بالابەك كەنىشتايۇلىنىڭ سوزىنشە, كيبەربۋللينگە ۇشىراعان بالالاردىڭ مىنەزقۇلىقىندا وزگەرىس پايدا بولىپ, كۇيزەلىسكە ءجيى ۇشىرايدى. ونداي ءبالالار ؛وزىنوزى باعالامايدى, وزگەلەردىڭ جانىندا ءوزىن تومەن تۇسىرەدى, تۇيىقتالادى. مۇندايدا بالالار ەشكىممەن ارالاسقىسى كەلمەيدى.؛ ؛اتاانالار بالالارعا كيبەربۋللينگتىڭ ۆيرتۋالدى تۇردە جۇرەتىنىن ايتىپ ەسكەرتۋ كەرەك. ۇلكەندەر بالالارىنا ۇنەمى قامقورلىق جاساپ, قاسىندا بولىپ, ولارعا ءار ۋاقىتتا كومەكتەسەندىكتەرىن ولاردىڭ ساناسىنا ءسىڭىرىپ وتىرعان ءجون.بالا ومىرگە كەلگەننەن كەيىن وعان اتااناسى جاۋاپتى, بالانىڭ ءومىرى قالاي ءوتىپ جاتقانىن, نەمەن اينالىسىپ جۇرگەنىن ۇنەمى قاداعالاۋ قاجەت. بالاعا تەلەفوندى ساباق وقىعاندا عانا ۇستاتىپ, ولاردىڭ بويىنداعى كەزكەلگەن ەرەكشەلىك پەن وزگەرىسكە بىردەن ءمان بەرگەن ءجون. اتاانالار مۇمكىندىگىنشە كۇنىنە نەمەسە اپتاسىنا ءبىر رەت ءوزىنىڭ بالاسىمەن ەركىن تاقىرىپتا اڭگىمەلەسكەنى دۇرىس. بالامەن تەڭ دارەجەدە سويلەسىپ, ولارعا اقىل بەرىپ, پىكىرلەرىمەن ساناسۋ كەرەك.مۇنىمەن كيبەرشابۋىلدىڭ قۇربانىنا تەك بالالار عانا ۇشىرايدى دەپ ايتپايمىن. مۇنداي جايتتار ەرەسەكتەردىڭ دە باسىندا بولادى. ول كەزدە ولاردىڭ تاماققا تابەتى بولماي, ۇيقىسى بۇزىلادى. سىرتقا كوپ شىققىسى كەلمەيدى, ؛ دەيدى بالابەك كەنىشتايۇلى.كيبەربۋللينگتەن زاڭ قورعاي الا ما؟زاڭگەر ابزال قۇسپان قازاقستاندا كيبەربۋللينگە قاتىستى ارنايى زاڭناما بولماعانىمەن, الەۋمەتتىك جەلىدە شابۋل جاساعانداردى اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋعا بولاتىنىن جەتكىزدى.؛ ەلىمىزدە كيبەربۋللينگكە بايلانىستى ارنايى زاڭناما جوق. ءتىپتى كيبەرشابۋلداشىلارعا قاتىستى سوت جاعدايىنداعى پروسەستەر دە جوق دەپ ايتسام دا بولادى. الايدا ءوز باسىم ەۋروپا ەلدەرىندەگىدەي كيبەربۋللينگكە قاتىستى بولەك زاڭناما ءبىزدىڭ ەلدە دە قاراستىرىلۋى قاجەت دەپ سانايمىن. ەگەر تۇلعاعا قاراتا قورقىتۋ, ۇركىتۋ نەمەسە سەكسۋالدىق باعىتتاعى سوزدەر ايتىلسا, كيبەرشابۋىلداۋشىلاردى قازىرگى قولدانىستاعى زاڭناماعا ساي اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋعا بولادى.كەيدە كيبەرشابۋىلعا ۇشىراۋشىلار مەنەن اقىلكەڭەس سۇراپ جاتادى. قازاق ءتىلدى ورتانىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى بۇنداي جاعدايعا كىجىنىپكىجىنىپ قىرامىز, جويامىز, سوتتاتامىز دەيدى دە, ودان ارىگە بارمايدى. ازاماتتار مۇنداي جاعدايلاردى زاڭ ارقىلى رەتتەۋگە بولاتىنىن بەلگەنى ءجون, ؛؛ دەيدى ابزال قۇسپان.ىلمەك سوزدەر: كيبەربۋللينگ
|
قازاقفيلم اق قازاق ەلى كوپ سەريالى تاريحي جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا كىرىستى قازاق كينوسى06 ناۋرىز 2015، 16:55قازاقفيلم اق قازاق ەلى كوپ سەريالى تاريحي جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا كىرىستى06 ناۋرىز 2015, 16:55 694 0استانا. 6 ناۋرىز. . قازاقفيلم اق قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى اياسىندا تۇسىرىلەتىن قازاق ەلى كوپ سەريالى تاريحي جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا كىرىستى. بۇل تۋرالى بۇگىن الماتىدا قازاقفيلم اق وكىلدەرى وتكىزگەن ٴباسپاسوز ٴماسليحاتىندا بەلگىلى بولدى.شارا بارىسىندا قازاقفيلم ٴتوراعاسى باقىت قايىربەكوۆ مەملەكەت باسشىسىنىڭ ۇسىنعان تەلەۆيزيالىق جوبانىڭ بىرەگەيلىگىن اتاپ ٴوتتى.جاستاردىڭ پاتريوتتىق تاربيەنى بويىنا ٴسىڭىرۋى بۇگىنگى تاڭدا وتە وزەكتى پروبلەما.كارتينا قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ كەزەڭدەرىن سيپاتتايدى. ەۋرازيا كەڭىستىگىندە مىڭداعان كوشپەلى تايپالاردىڭ جانىبەك پەن كەرەي سۇلتاننىڭ قول استىنا جينالۋى مەن ولاردىڭ بالالارى قاسىم مەن بۇرىندىق حان بيلەگەن كەزەڭدەر دە كورىنىس بەرەدى، دەدى كينوستۋديانىڭ ٴبىرىنشى ۆيسەپرەزيدەنتى ارمان اسەنوۆ.تۋىندىنىڭ قويۋشى رەجيسسەرى رۇستەم ابدىراشەۆ قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ يۆان گروزنىيدىڭ ٴوزىن پاتشا جاريالاۋىنان 100 جىلعا ەرتە قالىپتاسقاندىعىن ايتتى.ٴبىز جاڭا مەملەكەتتىڭ قالىپتاسۋىن باستان كەشە وتىرىپ، تاريحتى يدەولوگيالىق تۇرعىدان بۇرمالاۋسىز اشىق كورسەتە الامىز، دەدى ول.سەريالدى رۇستەم ابدىراشەۆ پەن ەرمەك تۇرسىنوۆتىڭ رەجيسسەرلىك كومانداسى تۇسىرەتىن بولادى. كينو الماتى وبلىسىندا 150 كۇن ىشىندە تۇسىرىلەدى. كينو قازاقشا ٴتۇسىرىلىپ، باسقا تىلدەرگە اۋدارىلادى. قىركۇيەكتە مونتاجدى باستاپ، 16 جەلتوقسان قازاقستان تاۋەلسىزدىگى مەيرامىندا پرەمەراسىن ۇسىنامىز، دەدى ب.قايىربەكوۆ.
|
ارالاس نەكەنىڭ زاردابى كوپ3329 رەت كورسەتىلدىوزگە ۇلتتىڭ ازاماتىنا تۇرمىسقا شىعىپ، باقىتىن باسقادان تاۋىپ وتىرعان قاراگوزدەر تۋرالى ءسوز قوزعالسا، كوپشىلىكتىڭ پىكىرى ۇدايى ەكىگە جارىلادى. ارالاس نەكەگە جەكە ادامداردىڭ تاعدىرى دەپ قاراۋ كەرەك پە، الدە بۇل جاھاندانۋعا جۇتىلىپ بارا جاتقان حالىقتاردىڭ تراگەدياسى ما؟ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، ەلىمىزدەگى 18 ميلليوننان استام تۇرعىننىڭ 9،4 ميلليونى نازىك جاندى، 8،8 ميلليونى ەر ادام. ياعني، ايىرماشىلىق 600 مىڭ ادام. الايدا، وعان تەرەڭىرەك ءۇڭىلىپ قاراساڭىز، شىنايى جاعدايدىڭ ءتىپتى باسقاشا ەكەنىنە كوز جەتكىزۋگە بولادى.سوندىقتان دا جىگىت جەتپەگەندىكتەن ارۋلارىمىز وزگە جۇرتتىڭ ءتۇتىنىن تۇتەتۋگە ءماجبۇر دەگەن جالعان اقپاراتتار كوپ ايەل الۋدى زاڭداستىرۋدى كوكسەيتىندەردىڭ ايلاامالى، بولماسا ءداستۇرلى وتباسىلاردىڭ شىرقىن بۇزۋدىڭ جولى ەكەنى كورىنىپ قالدى.وسى ماقالانى جازۋ بارىسىندا كەزىندە تالاي قازاق زيالىسىنىڭ وزگە ۇلتتىڭ قىزدارىمەن وتاۋ قۇرۋعا اۋەس بولعانى ەسكە تۇسە بەرگەنىن دە جاسىرمايمىز. وقىعانداردىڭ ءبىرازى زامانا كوشىنەن قالماۋ ءۇشىن دە ءتىلى وكتەم ۇلتتىڭ قىزدارىن الۋعا ءماجبۇر بولدى. اقيقاتىن ايتقاندا، بۇيىعى، ساۋاتسىز، تىم قاراپايىم قاراگوزدەردى مەنسىنبەدى. سول سايكەسسىزدىك سيندرومى ۋاقىت وتە كەلە، ءتىپتى عاسىرعا دا تولماعان ارالىقتا قايتا الدىمىزدان شىعىپ وتىر.قازىر كەرىسىنشە ۇلتىمىزدا وقىعان، جوعارى ءبىلىمدى، ءتىپتى ءبىر ەمەس ءبىرنەشە ءتىلدى بىلەتىن قىزدار كوپ. ەندى، مىنە، ولار قارا بازاردا جۇرگەن اۋىلدىڭ قارا بالاسىن قايتسىن؟! وزىمەن ورەسى دەڭگەيلەس ازاماتىن ىزدەسە، وعان كىمدى جازعىرۋعا بولادى؟ايتقانداي، قازاقتىڭ وقىعان ازاماتتارى اراسىنداعى وزگە ۇلتتىڭ قىزدارىنا ۇيلەنۋ ءۇردىسى 1930 جىلداردان باستالىپتى. جاعداي ۋشىعىپ بارا جاتقان سوڭ ەل اعالارى 1944 جىلى قازاق قىزدارى ءۇشىن الماتىدان قىزدار پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن اشىپ، جىگىتتەرىمىزدىڭ بەتىن بەرى بۇرىپتى. 1950 جىلداردان بەرگى كەزەڭدە قازاقتىڭ وقىعان قىزدارىنىڭ سانى كۇرت ارتتى.ەندىگى قازاق قىزىنىڭ حح عاسىرداعى تالعامى قازاق جىگىتىنە سىن. ويتكەنى قازاق ەلى تمد ەلدەرىندە عانا ەمەس، ورتالىق ازيادا قىزدارىنىڭ جوعارى ءبىلىم الۋىنا كوڭىل بولەتىن ەلدەردىڭ كوشىن باستاپ تۇر. قازىر 22 جاس پەن 64 جاس ارالىعىنداعى قازاق ايەلدەرىنىڭ 100 پايىزى ورتا ءبىلىمدى، 79 پايىزى جوعارى ءبىلىمدى. ال جوعارى ءبىلىمدى ەركەكتەردىڭ ۇلەس سالماعى 67،5 پايىز. بۇل بۇۇ دەرەگى. جوعارى ءبىلىمدى 68 پايىز ەركەكتىڭ 22 پايىزى اۋىلدا تۇرادى. ال وقىعان، كوزى اشىق قازاق قىزدارى قولىنا ديپلومىن العان سوڭ قالادا قالۋعا تىرىسادى. ال قالادا قالعان 32 پايىز جوعارى ءبىلىمدى ەركەكتەر ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ ۋىسىنا تۇسە بەرمەيدى. سوندىقتان قىزدارىمىز ۇيسىزدىكتەن جانە كۇيسىزدىكتەن قۇتقاراتىن كۇش دەپ شەتەلدىك جىگىتتەرگە كوز سالادى.ماسەلەن، 1940 جىلداردىڭ وزىندە ۇكىمەت باسىندا وتىرعاندار ورىستاندىرۋ ساياساتىمەن وداقتاس رەسپۋبليكالار اراسىندا ارالاس نەكەدە تۇرعانداردى سانامالاپ كورسە، ءبىرىنشى ورىنعا لاتۆيا شىقسا، قازاقستان ەكىنشى ورىندا بولعان. تاريح دوڭگەلەگى حح عاسىردىڭ باسىندا جۇرىسىنەن جاڭىلىپ، سول دەرەكتى تاعى دا العا توستى. 1990 جىلداردان باستاپ قازاق قىزدارىنىڭ تاڭداۋى شەتەلدىك ازاماتتارعا اۋىپ، 77 جىل بۇرىنعى جاعداي قايتالانىپ تۇر. تمد ەلدەرىندە قىز ەكسپورتتاۋدان ءبىز رەسەيدەن كەيىن ەكىنشى ورىندامىز. ماماندار دا مۇنىڭ سەبەبىن العا تارتىپ، جاتجۇرتتىق بولىپ كەتكەن قىزدارىمىزدى اقتاپ الۋمەن الەك.ايەلدە انالىق تۇيسىك جوعارىءيا، سونىمەن، كەيبىر قىزدارىمىز باقىتىن نەگە باسقادان ىزدەيدى؟انەبىر جىلدارى الەۋمەتتىك جەلىدە 90جىلدارى كۇيەۋى تۇرمىس تاۋقىمەتىنە شىداماي، بالاسىمەن شىرىلداتىپ تاستاپ كەتىپ، كەيىن شەتەلدىكپەن تۇرمىس قۇرىپ، باقىتتى بولعان ارۋحان دەگەن قازاق قىزى تۋرالى جازعان ەدىم. سول ەسكى جازبادا مىناداي جولدار بولاتىن....جۋىردا مەن 20 جىل بۇرىن جوعالتىپ العان قۇربىمدى كەزدەستىردىم. سوڭعى رەت كورگەندە ول دا ءوز تاعدىرىمەن الىسىپ، جازمىشتان جەڭىلگەندەي ارپالىسىپ جۇرگەنءدى. دوستىعىمىزدى بەكەمدەۋگە ءارىءسارى تىرشىلىگىمىز مۇرشا بەرمەدى. ءومىردىڭ بۇرالاڭ جولدارى ءبىزدى اداستىردى.ەكەۋمىز قۋانا قاۋىشقاننان كەيىن ءوزىمىز بىلەتىن ورتاق تانىستاردى تۇگەندەۋگە كوشتىك. ونىڭ ارۋحان دەيتىن ارالارىنان قىل وتپەيتىن، 90جىلدارى ەۋروپالىق ازاماتقا تۇرمىسقا شىعىپ كەتكەن دوسى باردى. قىسقاسى، بۇل ديالوگ بىلاي اياقتالادى. ارۋحان باقىتتى ما ەكەن؟ جولداسى ەكەۋى وتە تاتۋ تۇراتىن كورىنەدى. ارۋحان ونى كەرەمەت سىيلاپ، كۇتەدى ەكەن. روبەرت تە قالىسپاۋ ءۇشىن قولىنان كەلگەن جاقسىلىعىن ايامايتىن كورىنەدى. ەكەۋى دە مەيىرىم مەن سىيلاستىققا، قامقورلىققا ءزارۋ بولىپ ءجۇرگەندە ءبىرىنءبىرى تاپقان عوي. ارۋحان: باقىتتى ەكەندىگىم سونشالىقتى، كۇيەۋىمنىڭ اياعىن جۋىپ، سول جۋىندىسىن ءىشىپ قويۋعا ءازىرمىن، دەدى. مۇنداي ءسوز ايتقان ايەل شىنىندا دا باقىتتى شىعار؟! ەۋروپا ايەلدەرى ەرلەرىن سىيلاۋدان قالعانى قاشان؟! ارۋحاننىڭ كۇيەۋىن سىيلاپ، ايالايتىندىعى، ءتىپتى روبەرتتىڭ دوستارىنىڭ قىزعانىشىن تۋدىراتىن كورىنەدى...سامال ءالى دە ارۋحاننىڭ جۇماقتاعىداي ءومىرى جايلى بايانداپ وتىر. ءبىرى ەستىلسە، ءبىرى ەستىلمەيدى. سوندا قازاق قىزىنىڭ ىزدەگەنى نە؟ ارينە شەتەلدىك ەركەك ەمەس! جۇرتتىڭ ءبارىنىڭ ءىزدەگەنى مەيىرىم مەن ماحاببات. سىيلاستىقپەن سۋارىلعان ادامي قامقورلىق! بالالارىنىڭ ەرتەڭىنىڭ قامسىزدىعى. ايتپەسە، ايەلدە ۇلتتىق ينستينكتەن گورى، انالىق ينستينكت جوعارى. پسيحولوگتەردىڭ ايتۋىنشا، ايەلدىڭ ۇرپاعىن قامتاماسىز ەتىپ، پانا بولا الاتىن ادامدى ىزدەۋى تابيعي رەفلەكس.قازىرگى تاڭدا نەكە اگەنتتىكتەرى جەڭگەتايلىقتى حالىقارالىق دەڭگەيدە جۇرگىزىپ وتىرعانى ايان.34 جىل بۇرىن بەيجىڭدەگى ەليتالىق بويداقتار كلۋبى استاناعا نەكەلەسۋ ماقساتىندا كەلە جاتىر دەگەن اقپارات الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ شابىنان ءتۇرتىپ، كەيبىر قىزدارىمىز ەلەڭدەپ قالعانى ەسىمىزدە. قىزدارمەن تانىسايىق دەگەن ۇسىنىس ءاۋ باستا قىتايلىق بويداقتار تىركەلگەن ەليتالى كلۋبتان شىققانعا ۇقسايدى. ءسويتىپ جەڭگەتايلىق باستالىپ كەتكەن. بۇل نەكە اگەنتتىگى سول ەكى جىلدااق ەلىمىزدە ۇلتارالىق 100 جۇپتى نەكەلەستىرىپ، مۇنى دا قومسىنىپ: بۇل از، ەڭبەگىمىزدى اقتامايدى دەپ قىتايلىق ازاماتتارمەن نەكەلەستىرۋ جوباسىنان ۇلكەن ءۇمىت كۇتىپ وتىرعانىن جاسىرماعانى ەستە.وسى تۇستا حالىقارالىق نەكە اگەنتتىكتەرىنىڭ قۇدالىق ماسەلەسىنە بەل شەشىپ كىرىسۋى قانشالىقتى زاڭدى؟ دەگەن سۇراق تۋادى. سەبەبى مۇنداي اگەنتتىكتەر سانى كوبەيمەسە، كەمىپ وتىرعان جوق. ولاردىڭ ءمىندەتى كۇيەۋسىزگە كۇيەۋ تاۋىپ بەرۋمەن عانا شەكتەلەدى. جات جەرگە ۇزاتىلىپ بارعان قىزداردىڭ كەيىنگى تاعدىرى اللاعا عانا امانات. ويتكەنى ءومىرىن وزگە ۇلتتىڭ ۇرپاعىن كوبەيتۋگە ارناعانداردىڭ تالايىنىڭ باقىتتى بولۋدىڭ ورنىنا، وگەيلىك كورىپ، تۋعان ەلىنە، ۇيرەنگەن ادەتعۇرپىنا جەتە الماي، زار ەڭىرەپ، قاسىرەت شەگىپ قالعانىنىڭ مىسالى از با؟!ماسەلەن، تۇركيادا شەتەل ازاماتتارىنىڭ تۇرىك قىزدارىمەن تانىسۋىنا رۇقسات بەرىلمەيدى. ال ارابتار وزگە ۇلتتارعا قىزدارىن بەرمەيدى. تۇرىكمەنستاندا جەرگىلىكتى قىزدى الۋ ءۇشىن سول ەلدىڭ ازاماتتىعىن قابىلداپ بارىپ، سوسىن ۇكىمەتكە 150 مىڭ اقش دوللارى رەتىندە سالىق تولەۋ قاجەت. ال بىزدە شە؟ بىزدە كولدەنەڭ كوك اتتىلار قىزدارىمىزدىڭ كورپەسىنە كىرىپ كەتە بەرەدى. وتانداستارىمىزدىڭ 50 پايىزى رەسەي ازاماتتارىمەن نەكەلەسەد ەكەن. ودان كەينگ ورىندا وزبەك جانە قىرعىز جىگىتتەرى تۇر. سوڭعى جىلدارى ولاردىڭ قاتارى تۇرك، قىتاي، ارابتان شىققان سۋ جاڭا كۇيەۋ بالالارمەن كوبەيدى. قازىر ءناسل بولەك كەلندەردەن گورى، كۇيەۋ بالالاردىڭ سانى الدەقايدا كوپ. افريكا قۇرلىعى مەن ءۇندستاننان كەلگەن قارا ءناسلد كۇيەۋ جگتتەر دە بارشىلىق. بۇل ءۇردىس بارلىق ەلدە ءجۇرىپ جاتىر.رەسەي كەزىندە قىزدارىنىڭ قىتاي جگتتەرنە تۇرمىسقا جي شىعىپ جاتقانى تۋرالى دابىل قاقتى. عالىمدارى مەن ساياساتكەرلەر مۇنىڭ قاۋپت ەكەنن ايتىپ، ساق بولۋدىڭ قاجەتتىگىن ەسكەرتىپ كەلەدى. ويتكەن قىتايداعى بر بالا ساياساتى بويىنشا كوپتەگەن وتباسىلار دۇنيەگە قىز بالادان گور، ۇل بالا اكەلۋد ءجون كورەد. سونىڭ ناتيجەسىندە ۇلداردىڭ سانى كۇرت وسكەنىن كورىپ وتىرمىز.وسى تۇستا شەتەلدىكتەردىڭ نازارى نەگە وزبەك، تۇرىكمەن، ءتاجىك قىزدارى ەمەس، قازاق قىزىنا اۋا بەرەدى دەگەن ساۋال كولدەڭدەيدى. نەگە كورشى ەلدەردە بۇل تاقىرىپ ءبىزدەگىدەي وزەكتى ەمەس؟ وزبەك حالقى تال بەسىكتەن بەرىلەتىن تاربيە ارقىلى ەسىكتى تارس جاۋىپ قويسا، تۇرىكمەن اعايىندار قىزدارىنىڭ باعاسىن كوتەرىپ، ۇلتىنا كۇيەۋ بولعىسى كەلەتىندەردىڭ بەتىن بۇرىپ جىبەردى. كورشىلەرىمىزدە حالىقارالىق نەكەمەن اينالىساتىن اگەنتتىكتەر قىزمەتى قاجەت بولماعاندىقتان، جوعارىداعىداي بويداقتار كلۋبى سياقتى اگەنتتىكتەر دە ەركىنسي قويمايدى.ەسەسىنە ەلىمىزدە مەملەكەتارالىق قۇدالىق ساياساتى، قالىڭمال تاقىرىبى الەۋمەتتىك جەلىلەردەن پارلامەنت تورىنە دەيىن تالقىلانىپ، بۇكىلحالىقتىق سيپات العان كەزى دە بولدى. كەزىندە سەنات دەپۋتاتى جابال ەرعاليەۆ قىزداردى شەتەلگە وقۋعا جبەرۋگە تىيىم سالۋ كەرەك دەگەندە، ارتىنشا ءماجىلىس دەپۋتاتى سۆەتلانا جالماعامبەتوۆا قازاق قىزدارىنىڭ شەتەلدىكتەرگە شىعۋشىقپاۋى ءوز ەركى. ەلىمىزدە دەموكراتيا. ارينە باسقا ەلدەردە تاجىريبە بار. ماسەلەن، تاجىكستان مەن وزبەكستاندا قىزدارى باسقا ەلدەردىڭ ازاماتتارىنا تۇرمىسقا شىقسا، وندا ولاردان قوسىمشا قارجى تالاپ ەتىلەدى. ءبىز قارجى تالاپ ەتەتىن كەدەي مەملەكەت ەمەسپىز عوي. ال باسقا دامىعان ەلدەردە ونداي شەكتەۋ جوق دەپ كەسىپ ايتتى. سەناتور مەن ماجىلىسمەننەن كەيىن بۇل تاقىرىپقا قايتا ورالعان حالىق قالاۋلىلارى جايلى ەستىگەن دە، كورگەن دە جوقپىز.قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، كەرىسىنشە، بەيرەسمي تۇردە شەتەلدەن ايەل العان قىتاي ازاماتتارىنا قالىڭمال تولەپ، سول ازاماتتىڭ سول جات ەلدە ۇيلەنىپ، جەر يەلەنىپ، بالاشاعالى بولىپ، سوسىن تۋىستۋعاندارىن شاقىرىپ الۋىنا كومەك بەرەدى دەگەن ءسوز بار. ءتىپتى، ەۋروپادا، ورتالىق ازيادا، افريكادا ۇيلەنىپ، ازاماتتىق الۋعا قىتاي ۇكىمەتى تاراپىنان ءارتۇرلى قارجىلاي كومەك بەرىلگەن. سونىڭ ىشىندە ەڭ جوعارى كومەك ەۋروپا، امەريكا، اۋستراليا قۇرلىعىنا بەرىلسە، ەڭ تومەنگى قارجىلىق كومەك ورتالىق ازياعا بەرىلەدى ەكەن. قارجىلىق كومەك ەكى تۇردە بەرىلەدى: ءبىرى تىكەلەي اقشالاي كومەك، ەكىنشىسى ءوسىمسىز نەسيە نەگىزىندە. وسىلايشا، قالىڭمال بەرىپ قولداپ، قولپاشتاۋىنىڭ ناتيجەسىندە قىتاي ازاماتتارى شەتەلدىك قىزدارمەن ءۇيلەنىپ، سول ەلدە ازاماتتىق الىپ، تەز كوتەرىلىپ جاتىر. قازىر كورشىلەرىمىز يەگىنىڭ استىنداعى ورتالىق ازيانى قويىپ، الىستاعى افريكا ەلدەرىنەن قىز الىپ، ازاماتتىق الىپ وتىر. افريكانىڭ قارا مارجانداي كەربەز سۇلۋلارى بويى ءبىر مەتردەن اسپايتىن قىتايلىقتارمەن وتباسىن قۇرىپ، قىتايلاردىڭ ۇلەس سالماعىن كوبەيتىپ، گەنوتيپىن وزگەرتۋگە كوشتى. 19902012 جىلدار ارالىعىندا دۇنيەگە كەلگەن قىتاي ازاماتتارىنىڭ 32 پايىزى ارالاس نەكەدەن تۋعاندار. بۇل قىتايدا. ال ەلىمىزدە جىل سايىن 100 مىڭعا جۋىق نەكە قيىلادى. سونىڭ ىشىندە 20 پايىزى ارالاس نەكە. قوعامدىق ۇيىمداردىڭ زەرتتەۋىنە نازار اۋدارساق، 1820 جاس ارالىعىنداعى قازاقستاندىق قىزداردىڭ ۇشتەن ءبىرى ونىڭ 50 پايىزى قازاق قىزدارى شەتەلدىكتەرگە تۇرمىسقا شىعۋعا اۋەس.
|
شىمالى كورىيە بىر نەپەر ئامېرىكا پۇقراسىنى تۇقۇن قىلدى ئۇيغۇرشىمالىي كورىيە كرىزىسى جىددىيلىك ھالىتىدە تۇرىۋاتقان بىر پەيتتە شىمالى كورىيە دائىرىلىرى يەكشەنبە كۈنى بىر نەپەر ئامېرىكا پۇقراسىنى تۇتقۇن قىلغان.كىم فامىلىلىق مەزكۇر ئامېرىكا پۇقراسىنىڭ ئەسلى كېلىپ چىقىشى جەنۇبىي كورىيەلىك بولۇپ، ئۇ يەكشەنبە كۈنى پىيوڭياڭدىكى خەلقئارا ئايرودرومدا چېگرىدىن ئۆتۈش ئالدىدا شىمالى كورىيە دائىرىلىرى تەرىپىدىن تۇتۇپ كېتىلگەن. 50ياشلاردىكى مەزكۇر ئامېرىكا پۇقراسى خىتايدىكى يەنبيەن ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى بولۇپ، ئۇ شىمالى كورىيەگە ياردەم بېرىش پروگراممىسى بويىچە بىر ئايلىققا بارغان ئىكەن.ب ب س ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، بۇ خەۋەر جەنۇبىي كورىيە مەتبۇئاتلىرىدا ئوتتۇرىغا چىققان بولسىمۇ، ئەمما جەنۇبى كورىيە ھۆكۈمەت ۋە شىمالى كورىيە تەرەپ تېخى ئېنىق بىلدۈرۈش ئېلان قىلمىغان.ئەمما ھازىرغىچە ئۈچ نەپەر ئامېرىكا پۇقراسى شىمالى كورىيە تەرىپىدىن قولغا ئېلىنغان بولۇپ، ئۆتكەن يىلى يانۋاردا، ئامېرىكىلىق 21 ياشلىق ئىستۇدېنت ئوتتو ۋارمبىئېر شىمالى كورىيەگە زىيارەتكە بارغاندا، قولغا ئېلىنىپ، 15 يىللىق قاماققا ھۆكۈم قىلىنغان. ئەسلى كېلىپ چىقىشى جەنۇبىي كورىيەلىك ئامېرىكا پۇقراسى كىم دوڭچۇ 2016يىلى شىمالى كورىيەدە جاسۇسلۇق بىلەن ئەيىبلىنىپ 10 يىللىق قاماققا ھۆكۈم قىلىنغان ئىدى.مەلۇمكى، شىمالى كورىيەنىڭ باشقۇرۇلىدىغان بومبا سىناقلىرىنى توختىتىشنى قاتتىق تەلەپ قىلغان ئامېرىكا تەرەپ 8ئارىل كۈنى كارىل ۋىنسونناملىق ئاۋىئاتماتكىسىغا كورىيە يېرىم ئارىلى تەرەپكە يۈرۈش قىلىش بۇيرۇقى بەرگەندىن كېيىن، پىيونياڭ چوڭ كۆلەمدە ھەربىي پارات ئۆتكۈزگەن ۋە ئارقىدىن 16ئاپرېل كۈنى يەنە بىر قېتىم راكېتا سىنىقى ئېلىپ بېرىپ مەغلۇپ بولغان شۇنىڭدەك ئۆزلىرىنىڭ داۋاملىق راكېتا سىنىقى ئېلىپ بارىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن ئىدى.
|
نۇرسۇلتان. قازاقپارات جان اللادان، مي ادامدىكى بولعانىمەن، جۇرەك يتتىكى. نە ادام ەمەس، نە يت ەمەس بىردەڭە. قالاي ءومىر سۇرسە بولادى؟ ونى ءوزى دە بىلمەيدى.اقىلى ساۋ، ەسى ءتۇزۋ ادام جاساعان ەكسپەريمەنت وسىعان اكەلسە نە ىستەي الاسىز؟ مۇمكىن بۇل اۆتوردىڭ جاساپ وتىرعان كەيىپكەرى سول كەزدەگى ساياسي جۇيە نە تۇتاس قوعامنىڭ ءوزى مە ەكەن؟ميحايل بۋلگاكوۆتىڭ يت جۇرەگىن وقىعاندا، ادامزاتقا قاستىق حايۋاننان يا باسقادان ەمەس، اۋەلى وزىنەن دەگەن ويعا ءبىر قالاسىز. الايدا، كەرىسىنشە، اۆتور شىعارمادا حايۋاننان ادام جاساپ شىعارۋدى كوكسەيدى. دەمەك، قايتكەن كۇندە ايۋاندىقتىڭ تامىرىنا بالتا شاۋىپ، ادامدىق ىزگىلىككە ۇندەگەنىن اڭعارامىز. ءسويتىپ، يت جۇرەكتى ادام كەيپىندەگى كەتەۋى كەتكەن قوعامنىڭ بەتپەردەسىن سىپىرادى.اڭگىمە ءيتتىڭ اينالاعا دەگەن كوزقاراسىنان، انىعىندا، ءيتتىڭ يتتىككە لاعىنەت جاۋدىرۋىنان باستالادى. جانە ول يتتىكتى جاساعان اسحانانىڭ اسپازى، ياعني ادام. وزىمەن ءوزى كۇنىن كورىپ جۇرگەن حايۋانعا قايناق سۋ شاشىپ، ءبىر جاق ءبۇيىرىن كۇيدىرىپ تاستايدى. قىستىگۇنى تەرىسى ءجيدىپ، سۇيەگىنە شەيىن شىجىلداپ قالعان يت وكسىپ ۇلىپ، ماسكەۋدەگى ءبىر قاقپانىڭ تۇبىندە زارىن كىمگە شاعىپ جاتقانى بەلگىسىز.سۇمىراي نەمە، پرولەتاريمىن دەيدى اۋ. بارلىق پرولەتاريلەر اراسىنداعى ەڭ جيىركەنىشتى پىسىقتارى اۋلا سىپىرۋشىلار دەگەن سىڭايدا كىجىنىپ جاتقان توبەتتىڭ ءوزى سوۆەت قوعامىن ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورەتىن بولىپ شىعادى. وزىنە شاريك ەسىمىن تاڭعان پرولەتارياتتى دا قارعاپ سىلەيتىنى بار. شاريك دومالانعان، قوڭى كەلىسكەن دەگدار ءناسىلدىڭ تۇقىمى، ال بۇل باسپاناسىز توبەت . وسىلايشا، دۇنيەگە يت كوزىمەن قاراعانى ادامداردى كامەرامەن تاماشالاپ وتىرعانداي سەزىلىپ قالادى كەيدە.اۆتوردىڭ اڭگىمەنى جەتكىزۋ ءتاسىلى توسىن. وقيعالاردى اسا شەبەر جىمداستىرعان. ۇنەمى ءيتتىڭ پسيحولوگياسىن قوساقتاپ، شاريكتىڭ كوزىمەن قاراپ وتىرادى. اۆتور قاي جاعىنان سويلەپ وتىرعانىن اڭعارماي دا قالاسىز العاشقىدا. كەيىن توبەت ادامدار ىشىنە تۇسكەندە، كىسىلەردىڭ ارەكەتىنە قاتىستى وزىنشە وي ءتۇيىپ جاتقاندا عانا بىلىنەدى بايانداۋ ءتاسىلىنىڭ ەرەكشەلىگى. اينالاداعى يتتىك پەن جاۋىزدىقتى يت كوزىمەن باعالاۋ جانە باسقانى كورمەۋ.. . بۇل نودار دۋمبادزەنىڭ يتىنەن بولەك. ەكەۋى ءبىر بىرىنە قاراما قايشى دەۋگە كەلەدى. ونىڭ ءيتى ادامنىڭ دوسى، ادالدىقتىڭ جارشىسى رەتىندە سۋرەتتەلەدى. ال بۋلگاكوۆتىڭ ءيتى وسكەن ورتاسىن سۇيمەيتىن، جۇرگەن جەرىن ويراندايتىن قۇبىجىق. ۇنەمى قاراما قايشىلىققا تاپ بولادى. كەيىپكەرلەرى دە سونداي. شىعارمانىڭ ارتىقشىلىعى دا سول قاراما قايشىلىق دەگەن ويدامىز.ماسەلەن، قازاق ادەبيەتىندە قالاي ەدى؟ بەيىمبەت مايلين شۇعانىڭ بەلگىسى پوۆەسىندە بايقاتپاي وتىرىپ، قازاقتىڭ ەسكى تۇرمىسىن ءتىزىپ شىعادى عوي....ول كەزدە زامان قانداي، جەر ادەمى، مال كوپ، ورىستىڭ ءيىسى دە جوق دەگەن سىڭايداعى سوزدەردى كەيىپكەردىڭ اۋزىنا ەلەۋسىز سالىپ قويادى. ال مۇندا قىزىل يمپەرياعا قارسىلىق اشىق ايتىلادى. تۇتاس شىعارمادا سولاي. ءيتتى ۇيىنە اكەپ، تاجىريبە ءۇشىن قامقورلىعىنا العان پروفەسسور فيليپپ فيليپوۆيچ: ءبىر مىڭ توعىز ءجۇز ءۇشىنشى جىلدان بەرى مەن وسى ۇيدە تۇرىپ كەلەمىن. مىنە، سول كەزدەن باستاپ، ءبىر مىڭ توعىز ءجۇز ون جەتىنشى جىلدىڭ ساۋىرىنە دەيىن بىردە ءبىر توتەنشە جاعداي بولعان ەمەس، قىزىل قارىنداشپەن استىن سىزىپ ايتام بىردە ءبىر ەشقانداي ەسىكتىڭ جابىلماي تۇرعانىنا قاراماستان، تومەندەگى ءبىزدىڭ كىرەبەرىستەن بىردە ءبىر كەبىس جوعالعان ەمەس. بۇل ۇيدە ون ەكى پاتەر بار، مەنىڭ قابىلداۋ بولمەم بار. ون جەتىنشى جىلدىڭ ساۋىرىندە، تاماشا كۇندەردىڭ بىرىندە، بارلىق كەبىس جوعالدى، ونىڭ اراسىندا مەنىڭ ەكى جۇپ كەبىسىم، ءۇش تاياعىم جانە شۆەيتسار ساماۋرىنى بار. مەن ميدى زەرتتەۋمەن اينالىسامىن جانە مىنا الەۋمەتتىك الاتوپالاڭنىڭ تۇككە تۇرعىسىز اۋرۋدىڭ ساندىراعى ەكەنىن دالەلدەيمىن....بۇل، ارينە، پرولەتارياتتىق جۇيەگە جانى قاس پروفەسسور ف. ف. پرەوبراجەنسكي. و باستا قاقپا تۇبىندە ولە الماي جاتقان توبەتتى ۇيىنە اكەلىپ، تورەدەي كۇتىپ جاتقان دا وسى كىسى. بار ويى حايۋانعا ادامنىڭ ميىن سالىپ، تاجىريبە جاساۋ. ءومىر بويى ميدى زەرتتەپ جۇرگەنى دە سوندىعىنان بولسا كەرەك.شاماسى، اينالاسىنداعى ءتارتىپ ورناتۋشىلاردان ءتۇڭىلىپ بولعان سوڭ، الگىندەي امالعا تاۋەكەل ەتەدى. جانە سوعان قول جەتكىزەدى دە. ونىسى ءبىر سۇمدىق ەندى. ءال ۇستىندە جاتقان ادام ولگەن بويدا دوكتور بورمەنتال ەكەۋى ءبىر اي بويى ءۇي تارتىبىندە ءومىر سۇرگەن شاريكتى دارىمەن ۇيىقتاتىپ، ميىنا وتا جاساپ، ورنىنا ادامنىڭ ميىن سالادى عوي. شىعارما 1925 جىلى جازىلعان. بۇل ۋاقىتتا ونداي وتانىڭ ەلەسى بولدى ما دەسەڭىزشى جەر بەتىندە.وتا جۇرگىزگەن ءساتتى اۆتور شەبەر جەتكىزىپ قانا قويماي، العاشقى ەكسپەريمەنتكە بايلانىستى دارىگەرلەر تولتىرعان كۇندەلىكتى، ادام ميى سالىنعان يت كۇن سايىن قالاي وزگەرگەنىن مايدان قىلشىق سۋىرعانداي ەگجەي تەگجەيلى جازادى. اۋدارما قانداي جانە. شىعارما قازاقشا جازىلعانداي وقىلادى. كىتاپحاناسى سەرياسىمەن جارىق كورگەن كىتاپتى اۋدارعان ادەبيەتشى عالىم، اۋدارماشى، اقىن كەنجەباي احمەتتىڭ ءتارجىماسى ءمىنسىز ەكەنىن ايتپاي كەتۋگە بولمايدى.نە كەرەك، پروفەسسور يتتەن ادام جاساپ شىعادى. ءبىراق، وكىنىشكە قاراي، ادام ەمەس، يت بولمىستى وڭباعاننىڭ ءوزى بولادى الگى. پروفەسسوردىڭ ۇيىندە ىستەمەيتىنى جوق، جۇرگەن جەرىنە ءشوپ شىقپايتىن الباستىنىڭ ءوزى. اراققا قۇمار، تويىپ تاماق ىشسە، سوسىن ءوزىنىڭ دەگەنى بولسا، باسقا قالاۋى جوق. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، قارا نيەت ءناپسىنىڭ قۇردىمىنا جۇتىلعان، ويلاۋى وسپادار بىردەڭە. بىرەۋلەرمەن تامىرلاس بولىپ، ولاردى دا قانقاقساتىپ، ءتىپتى ءوزىنىڭ جالعىز جاقتاسىن توپالاڭعا باتىرىپ، الداپ كەتەدى. ءوزى تۇرىپ جاتقان ۇيگە تاعى سۇيكىمى جوق، تۇزدەگى ادەتى ودان دا سوراقى. اقىرىندا پروفەسسور مەن دوكتورعا قارۋ كەزەنىپ، اتپاق بولعان يت جۇرەكتى جاراتىندىنى پروفەسسور قايتادان ءوز قولىمەن تاز قالپىنا تۇسىرەدى. شىعارماداعى شيەلەنىسكە ءتۇسىپ كەتكەن ءسىز دە يت باياعى شاريك بولىپ شىعا كەلگەندە عانا ۋف دەپ ءبىر دەم الاسىز.اۆتور ول باستا ادامداردىڭ يتتىگى تۋرالى كوپ ايتادى، جالعىز اق ءيتتىڭ كوزىمەن تولستويدىڭ قىزمەتشى اسپازىن عانا ماقتاپ قالادى. سول سەبەپتى دە 1925 جىلى جازىلعان شىعارما نكۆد تاراپىنان سوتتالىپ، گەرمانيا مەن بريتانيادان 1967 جىلى ءبىر اق باسىلىپ شىققان. كەڭەس وداعىندا تەك 1987 جىلى جارىق كورگەن. ال شىعارمانىڭ ءتۇيىنىن اۆتوردىڭ وزىنە قالدىرامىز: ءوزىڭىز دە بىلەسىز، جاڭالىق اشىلدى، ءبىراق قانداي جاڭالىق، وسى تۇستا فيليپپ فيليپوۆيچ قوس قولىمەن تەرەزە پەردەلەرىن كۇيزەلە نۇسقادى، شاماسى، ماسكەۋدى مەڭزەسە كەرەك، ەسىڭىزدە بولسىن، يۆان ارنولدوۆيچ، بۇل جاڭالىقتىڭ بىردەن ءبىر ناتيجەسى مىناۋ عانا، ەندىگى ۋاقىتتا ءبىزدىڭ ءبارىمىز الگى شاريكوۆتى يت ادامدى ايتقانى مىنا جەردەن كورەتىن بولامىز.
|
جۇرەك اقاۋسىزدىعىنا ىقپال ەتەتىن ناشار ادەتتەر قازاق شيپاگەرلىگى باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2جولدانعان ۋاقىتى : 201936 12:18:12ۇزاق وتىرىپ تەلەۆيزور كورۋ. جالعاستى بىرنەشە ساعات وتىرىپ تەلەۆيزور كورۋ جۇرەك اۋرۋىنىڭ قوزۋى مەن ميعا قان قۇيىلۋ حاۋپىن جوعارىلاتادى. ا ق ش نيۋ ـ يورك داشۋەسىنىڭ لانگە مەديتسينا ورتالىعىنىڭ جۇرەك قان تامىر اۋرۋلارىن كلينيكالىق زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جۋديس حوكمان اراتۇرا ىستەگەن ارەكەت ۇزاق وتىرۋدىڭ دەنساۋلىققا كەلتىرگەن اسەرىن تولىقتاي المايدى، كۇنى بويى تەلەۆيزور الدىندا، وتىرماي، ۇنەمى تۇرەگەلىپ ارەكەت جاساۋ قاجەت دەپ قارايدى.تۇيىق مىنەزدەن ارىلۋ. قىسىم جانە ءتۇڭىلۋ سىندى كوڭىل كۇي وزگەرىسى جۇرەك اقاۋسىزدىعىنا ءتيىمسىز. بارلىق ادامدا كەي كەزدەرى جايسىز كوڭىل كۇي تۋىلارى داۋسىز، مۇندايدا قانداي ءادىستى قولدانعاندا جۇرەك اقاۋسىزدىعىنا ىقپالى بولادى؟ حوكمان شيپاگەردىڭ قاراۋىنشا، قىسىمدى كوڭىل تۇكپىرىنە جاسىرىپ،قوعامنان وقشاۋلانعان ادامنىڭ جۇرەك اۋرۋىنا شالدىعۋ حاۋپى وتە جوعارى بولادى،وتباسىنداعىلارمەن،دوستارىمەن جاقسى وتەتىن جانە قوعامدىق بايلانىسى قويۋ ادامدار سالاماتتى ۇزاق ءومىر سۇرەدى ەكەن. كوڭىل كۇي جابىرقاڭقى كەزدە جاقىن دوسىڭدى تاۋىپ اقتارىلا سىر شەرتۋدى ۇسىنادى.قورىلداۋعا ءسال قاراۋ. قورىلداۋ دا بەلگىلى ءبىر جاقتان دەنساۋلىقتىڭ اۋىر دارەجەدەگى كومەسكى قاتەرى بولۋ مۇمكىندىگى بار مىسالى، ۇيقى تىنىسىنىڭ ۋاقىتشا توقتاۋ كۇردەلى بەلگىلەرى،ول قان قىسىمىنىڭ شۇعىل جوعارىلاۋىن كەلتىرىپ شىعارادى. دەنە سالماعى قالىپتان تىس جوعارى نەمەسە سەمىز ادامداردىڭ ۇيقى تىنىسىنىڭ ۋاقىتشا توقتاۋ حاۋپىنە ۇشىراۋى جوعارى بولادى. ۇنەمى قورىلدايتىن،ويانعاندا شارشاپ تۇرعانداي سەزىنەتىن ادامدار،ەڭ جاقسىسى،شيپاحاناعا بارىپ تەكسەرىلۋ كەرەك.تەمەكى شەگۋ، اراق ءىشۋ. اراقتى مولشەردەن ارتىق ءىشۋدىڭ قان قىسىمىنىڭ، قان قويۋلىعىنىڭ جوعارى بولۋى جانە جۇرەك قالجىراۋى حاۋپىنىڭ جوعارىلاۋى اراسىندا بەلگىلى بايلانىس بولادى. سپيريتتىڭ قۇرامىنداعى نورمادان ارتىق جىلۋ دەنە سالماعىن جوعارىلاتادى دا جۇرەك اقاۋسىزدىعىنا حاۋىپ توندىرەدى، تەمەكى تارتۋ جۇرەككە اۋىر زارداپ اكەلەدى.ازىقتانۋ تەجەمسىز بولۋ. قانت جانە ماي قۇرامى جوعارى، ال نەگىزگى ۆيتامين، مينەرال جانە بەلوك سىندى قورەكتىك زاتتاردىڭ مولشەرى وتە تومەن ازىقتىقتار ەنەرگياسىز جەمەكتىكتەر دەلىنەدى، مۇنداي جەمەكتىكتەردى كوپ جەسە، سەمىزدىككە جانە قانتتى نەسەپ اۋرۋىنا شالدىعۋ حاۋپى جوعارىلايدى ەكەن.
|
الداعى سۋىق اۋارايىنا بايلانىستى الماتىلىقتارعا جىلۋ قوسىلا ما؟ ادىرنا ۇلتتىق پورتالىالداعى سۋىق اۋارايىنا بايلانىستى الماتىلىقتارعا جىلۋ قوسىلا ما؟الداعى سۋىق اۋا رايىنا بايلانىستى الماتىلىقتارعا جىلۋ قوسىلۋ نە قوسىلماۋىنا بايلانىستى الماتى قالاسىنىڭ جىلۋەنەرگەتيكالىق كەشەنى مەن تۇرعىن ءۇيكوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىنىڭ وكىلى يان گيرين پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالى.يان گيريننىڭ پىكىرىنشە، اركتيكانىڭ اۋا ماسسالارىنىڭ كۇتىلەتىنىنە بايلانىستى الماتىدا تەمپەراتۋرانىڭ قىسقا مەرزىمدى تومەندەۋى قالالىق عيماراتتارداعى ميكروكليماتقا ايتارلىقتاي اسەر ەتپەيدى.الماتى ورنالاسقان گەوگرافيالىق ەندىكتەردەگى مۇنداي قىسقا مەرزىمدى كليماتتىق قۇبىلىستار جىل سايىن كوكتەمدە بايقالادى. سونىمەن قاتار، مۇنداعى تۇرعىن ۇيلەر تەمپەراتۋرانىڭ كۇرت وزگەرۋىنە ارنالعان. ەگەر جۇمىس كەزىندە ولار قۇرىلىس جوباسىنا قايشى كەلەتىن سىندارلى وزگەرىستەر جاساماسا. قىس ايلارىندا دا، جىلىتۋ اپاتتىق توقتاعان جاعدايدا، ولار تەمپەراتۋرا رەجيمىن 1,5نان 2 كۇنگە دەيىن ساقتاي الادى، دەدى گيرين.سىرتقى تەمپەراتۋرانىڭ تومەندەۋىنە قاراماستان، ءۇي ىشىندەگى جايلىلىقتى بىرنەشە قاراپايىم ەرەجەلەردى ساقتاۋ ارقىلى جاساۋعا بولادى، دەدى دجيرين.بىرىنشىدەن، پاتەردىڭ تەرەزەلەرى مەن الدىڭعى ەسىكتەرىن ۇزاق ۋاقىتقا اشىق قالدىرماۋ، سونىمەن قاتار باسپالداق پەن كىرەبەرىس ەسىگىن جابىق ۇستاۋ كەرەك.ءبىز پيك پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆى جانە باسقا دا جىلجىمايتىن مۇلىكتى باسقارۋشى كومپانيالارعا شاتىرلار، جەرتولەلەر جانە باسقا دا ءۇيجايلار ارقىلى ءۇي ىشىندەگى سۋىق اۋانىڭ كىرۋىنە توسقاۋىل قويۋ ارقىلى عيماراتتاردى تەرميالىق قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋدى ۇسىنامىز. سونىمەن قاتار، مەگاپوليستىڭ تاۋ بوكتەرىندە ورنالاسقان بىرقاتار عيماراتتارعا جەرگىلىكتى قازاندىقتاردان جىلۋ قاجەت بولعان جاعدايدا سۋىق كۇندەرى جەتكىزىلەتىن بولادى. سول سياقتى ولار دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرىندە جانە باسقا دا الەۋمەتتىك سالالاردا تەمپەراتۋرالىق رەجيمدى ساقتايدى، دەپ ءتۇسىندىردى التس وكىلى.ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، الماتىدا جىلۋ ماۋسىمى 13 ساۋىردە اياقتالدى. بۇل شەشىم قالادا گيدرومەتەورولوگيالىق قىزمەتپەن بەس كۇنتىزبەلىك كۇن ىشىندە تىركەلگەن سىرتقى ورتا تەمپەراتۋراسى 8 گرادۋستان جوعارى جانە ودان جوعارى بولعانىنا بايلانىستى بەكىتىلگەن ستاندارتتارعا سايكەس قابىلداندى.ءتيىننىڭ ورنىنا بۇقا: اتاكەنتتە تاعى جاڭا ءمۇسىن پايدا بولماق پا؟الماتىدا جىلۋ بەرۋ ماۋسىمى قاشان باستالادى؟
|
حۋدياكوۆ بەسىنشى تامىز كۇنى شولپاناتا ۋاقىتىمەن 5:15تە ءجۇزۋدى باستاپ، كادجيسايا جاعاجايىنا جەتتى. سۋدىڭ تەمپەرتارۋاسى 1819 گرادۋس، ال جالپى قاشىقتىق 56 شاقىرىم. ىستىقكولدەگى ەڭ تەرەڭ جەر 523 مەتردى قۇراعان. جالپى العاندا، ۆيتالي حۋدياكوۆ ىستىقكولدى 13 ساعات 18 مينۋتتا ءجۇزىپ ءوتتى. اتالعان ۋاقىت پەن قاشىقتىقتى قىرعىزستان ءجۇزۋ فەدەراتسياسىنىڭ وكىلى احمەت انارباەۆ تىركەگەن.مۇنداي ناتيجە كورسەتكەنىمە قۋانىشتىمىن. دايىندىق بەكەرگە كەتپەدى. كەلەسى جىلى وتەتىن وليمپيادا ويىندارىندا جانكۇيەرىمدى قۋانتامىن دەگەن ءۇمىت بار، دەيدى حۋدياكوۆ.سپورتشىنىڭ اكەسى ءارى جەكە باپكەرى ەۆگەني حۋدياكوۆ . سايتىنا سۇحبات بەردى.بىلتىر ۆيتالي توكيوداعى وليمپيادا ويىندارىنا جولداما الدىق. ۆيتالي ەكەۋمىز وليمپياداعا ارنالعان ەرەكشە وقيعا دايىنداعىمىز كەلىپ، ىستىقكولدى ءجۇزىپ ءوتۋ كەرەك دەپ شەشتىك. الەمدەگى قازىرگى جاعداي بولماعاندا، وسى كۇنى وليمپيادا ويىندارىندا باق سىناپ جاتار ەدىك. شىنىمدى ايتسام، ءجۇزۋ كەزىندە ءۆيتاليدى ءتورت رەت توقتاتقىم كەلدى. ويتكەنى، ۇلىم ءۇشىن قاتتى ۋايىمدادىم. بىراق ول سوڭىنا دەيىن شىداپ، ەستە قالارلىق ناتيجە تىركەپ وتىر. دايىندىقتى جازدا، قىسقا شاقىرىمداردان باستادىق. ءجۇزۋ باستالاتىن كۇنى ۆيتالي بارىنە دە دايىن بولدى. سول سەبەپتى، وسىنداي جەتىستىككە جەتىپ وتىر. ونىڭ بۇل كورسەتكىشىمەن ماقتانامىن، كەلەسى جىلى وليمپيادا ويىندارىندا جانكۇيەرلەردى قۋانتامىز دەپ سەنەمىن، دەيدى سپورتشىنىڭ باپكەرى.ايتا كەتەلىك، ۆيتالي حۋدياكوۆ اقتوبە وبلىسىنىڭ اتىنان سىنعا تۇسەدى. حالىقارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرى. ول ءتورت رەت ازيا چەمپيوناتىندا توپ جارعان 2013، 2017، 2018، 2019. سونداياق، 2014 جانە 2016 جىلدارى ۆيتالي حۋدياكوى جاعاجاي ويىندارىندا جەڭىسكە جەتكەن. الەم چەمپيوناتىنداعى ەڭ ۇزدىك ناتيجەسى جەتىنشى جانە توعىزىنشى ورىن. 2016 جىلى ريو وليمپياداسىندا باق سىنادى. قازىرگى ءساتتى حۋدياكوۆتىڭ قورجىنىندا توكيو وليمپياداسىنىڭ جولداماسى بار.سۋعا ءجۇزۋ ىستىقكول 13 ساعات ۆيتالي حۋدياكوۆ
|
مۇخبىرنىڭ 6سېنتەبىر ئۈرۈمچى سۇ ئىشلىرى گۇرۇھىدىن ئىگىلىشىچە، ئالاقىدار قۇرۇلۇشقا ماسلىشىپ، شەھەر مەمۇرىيىتى سۇ تەمىنلەش تۇرۇبىسىنى يۆتكەش ئېھتىياجى سەۋەبىدىن، 9، 11، 14، 18سېنتەبىر ئۈرۈمچىدىكى ئالاقىدار يول بۆلەكلىرىدە سۇ توختايدىكەن.تونۇشتۇرۇلۇشىچە، 7سېنتەبىر سائەت 10:00 دىن 8سېنتەبىر سائەت 10:00 غىچە پىڭچۈەن يولى، چۇمتاغ يولى، قىبلىتاغ يولى، مۇھىت ئاسراش يولى قاتارلىق لىنىيەلەردە سۇ توختايدىكەن، ۋېيتەي جەنۇبىي يولى، سۈنئىي ھەمراھ يولىنى بويلىغان لىنىيەلەردە سۇ بېسىمى تۆۋەنلەيدىكەن.11سېنتەبىر سائەت 10:00 دىن 12سېنتەبىر سائەت 10:00 غىچە شىمالىي شەھەر غول لىنىيەسىدە ۋە نۇرلۇق يولىدا سۇ توختايدىكەن.14سېنتەبىر سائەت 10:00 دىن 15سېنتەبىر 22:00 غىچە ئايدىڭكۆل يولى، غەربىي سۇجۇ يولىنى بويلىغان بۆلەك رايونىدا سۇ بېسىمى تۆۋەنلەيدىكەن.18سېنتەبىر سائەت 10:00 دىن 19سېنتەبىر سائەت 10:00 غىچە، رېلىسلىق قاتناش 2لىنىيەسى خۇمدانلىق بېكىتى بىلەن رېلىسلىق قاتناش 3نومۇرلۇق لىنىيەسى جۇجياڭ يولى بېكىتىدىكى تۇرۇبا لىنىيەسىدە سۇ توختىتىپ تۇرۇبا تۇتاشتۇرۇش قۇرۇلۇشى قىلىنىدىكەن. بۇ ۋاقىتتا 1ماي شەرقىي جەنۇب يولى، خوتەن كوچىسى، باغچا جەنۇبىي كوچىسى، كېرىيە كوچىسى، خېيلۇڭجياڭ يولىنى بويلىغان لىنىيەلەردە سۇ ئىشلىتىش تەسىرگە ئۇچرايدىكەن، چيەنتاڭجياڭ يولى، خۇاڭخې يولى، چاڭجياڭ يولى، ياڭزىجياڭ يولىنى بويلىغان رايونلاردا سۇ بېسىمى تۆۋەنلەيدىكەن.
|
ئىسمائىل ھەنىييە: ئىسرائىلىيەنى مەسجىدى ئەقساغا قول ئۇزاتماسلىق ھەققىدە قايتاقايتا ئاگاھلاندۇردۇق ئۇيغۇرچەئىسمائىل ھەنىييە: ئى...16.05.2021 21.06.2022تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: ئىسمائىل ھەنىييە قاتارنىڭ پايتەختى دوھادا ئۆتكۈزۈلگەن پەلەستىننى قوللاش پائالىيىتىگە سىن يىغىنى ئارقىلىق قاتناشتى.ھاماس رەھبىرى پائالىيەتتىكى نۇتۇقىدا، قىبلىمىز، كىملىكىمىز، ئېتىقادىمىز ۋە ئىنقىلابلىرىمىزنىڭ قوزغاتقۇچىسى بولغان مەسجىدى ئەقساغا قول تەككۈزمەسلىك ھەققىدە دۈشمەنلىرىمىزنى كۆپ قېتىم ئاگاھلاندۇردۇق دېدى.ئىسمائىل ھەنىييە: قارشىلىق بىزنىڭ ئىستراتېگىيەلىك تاللىشىمىزدۇر. بىز مەسجىدى ئەقساغا قول تەككۈزۈلىشىگە قاراپ تۇرمايمىز. قۇددۇس ۋە مەسجىدى ئەقسا ئازاد قىلىنمىغۇچە قارشىلىقنى توختاتمايمىز. بۇ ئەۋلادلار بۇنى ئىشقا ئاشۇرالايدۇ دېدى.ئىسمائىل ھەنىييە يەنە، ئىسرائىلىيەنىڭ لىد شەھىرىدىكى كوچىغا چىقىشنى چەكلەش بەلگىلىمىسى ئۈستىدىمۇ توختىلىپ، غەززە 15 يىلدىن بۇيان قورشاۋ ئاستىدا تۇرماقتا. ئەمما بۈگۈن دۈشمەننىڭ شەھەرلىرىدە كوچىغا چىقىشنى چەكلەش بەلگىلىمىسى يولغا قويۇلماقتا دېدى.پەلەستىننىڭ قارشىلىق كۆرسىتىش ھەرىكىتىنىڭ غەززەگە قارىتا ھېچقانداق تەلىپى يوقلىقىنى تەكىتلىگەن ھەنىييە بۇ كۈرەشنىڭ قۇددۇس، مەسجىدى ئەقسا، شەيخ جەرراھ ۋە ۋەتەنگە قايتىش ھوقۇقى ئۈچۈن ئېلىپ بېرىلغانلىقىنى تەكىتلىدى.ئىسمائىل ھەنىييە: قۇددۇس ۋە مەسجىدى ئەقسا زىئونىزىمغا قارشى كۈرەشنىڭ ئاساسىنى تەشكىل قىلىدۇ. مەسجىدى ئەقسانىڭ بىزنىڭ قىزىل سىزىقىمىز ئىكەنلىكى ھەققىدە ئاگاھلاندۇرۇشتا بولدۇق. نېتانياھۇغا ئوت بىلەن ئويناشماسلىقى كېرەكلىكىنى ئېيتتۇق دېدى.خەتكۈچ: ئىسرائىلىيە , ئىسمائىل ھەنىييە , ھاماسدۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى مايمۇن چېچىكى ۋىرۇسىدىن يۇقۇملانغۇچىلار ئومۇمىي سانىنى ئېلان قىلدىدۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى باش دېرىكتورى دوكتور تېدروس ئادانوم گېبرېيۇس، مايمۇن چېچىكى ۋىرۇسىدىن يۇقۇملانغۇچىلار ئومۇمىي سانىنى ئېلان قىلدى.ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاينى رۇسىيە ئۇكرائىنا ئۇرۇشىدا تېخىمۇ بەرپاچى رول ئويناشقا چاقىردىياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاينى رۇسىيەنىڭ 24فېۋرال ئۇكرائىناغا قارشى ئاچقان ئۇرۇشىغا خاتىمە بېرىش يولىدا تېخىمۇ بەرپاچى رول ئويناشقا چاقىردى.شىۋېتسىيە باش مىنىستىرى سول پارتىيە پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ پ ك ك پوزىتسىيەسىگە نارازىلىق بىلدۈردىشىۋېتسىيە باش مىنىستىرى ماگدالېنا ئاندېرسون، دۆلىتىدىكى سول پارتىيە پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ بۆلگۈنچى تېررورلۇق تەشكىلاتى پ ك ك غا سىمۋوللۇق قىلىدىغان رەخت پارچىلىرى بىلەن رەسىمگە چۈشۈشىنى ئەيىبلىدى.: شوتلاندىيەنىڭ مۇستەقىللىق رېفېراندۇمى ئۆتكۈزۈش تەلىپى رەت قىلىندىئەنگلىيەگە قاراشلىق شوتلاندىيەنىڭ ئىككىنچى قېتىملىق مۇستەقىللىق رېفېراندۇمى ئۆتكۈزۈلۈشىگە رۇخسەت بېرىلىشى تەلىپى ھۆكۈمەت تەرىپىدىن رەت قىلىندى.
|
9 شىلدە 14:40نۇرسۇلتان. قازاقپارات مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقايەۆ 13 شىلدەنى ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى رەتىندە جاريالاۋ تۋرالى وكىمگە قول قويدى.وسىعان وراي ق م د ب ءتوراعاسى، باس ءمۇفتي ناۋرىزباي قاجى تاعان ۇلىنىڭ باستاماسىمەن ەلىمىزدەگى رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق ءىرىءىرى مەشىتتەردە جانە مەدرەسەلەردە، قاريلار دايارلاۋ ورتالىقتارىندا 100 قۇران حاتىم وقىلۋدا، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.13 شىلدە كۇنى ەلوردا ۋاقىتىمەن ساعات 13:00 دە وسى كۇندەرى قاريلارىمىز وقىپ جاتقان قۇران حاتىمنىڭ دۇعاسى جاسالادى. ال باس ءمۇفتيدىڭ قاتىسۋىمەن رەسپۋبليكالىق ازىرەت سۇلتان مەشىتىندە جاسالاتىن قۇران حاتىم دۇعاسىنا ق م د ب نىڭ جەلىسىندەگى رەسمي پاراقشاسى جانە كانالى ارقىلى ونلاين قوسىلۋعا مۇمكىندىك بار، دەپ ءمالىم ەتتى ق م د ب باسپا ءسوز قىزمەتىنەن.سونىمەن قاتار قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى ەلىمىزدەگى بارشا مۇسىلمان قاۋىمىن وسى كۇندەرى شاما كەلگەنشە قۇران وقىپ، اللانى زىكىر ەتىپ، كەشىرىم تىلەپ جانە پايعامبارىمىزعا وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن كوپتەپ سالاۋات ايتۋعا شاقىردى. ال 13 شىلدە كۇنى رەسپۋبليكا يمامدارى، قاريلارىمەن بىرگە ءبىر مەزەتتە ەل اماندىعى ءۇشىن دۇعا جاساۋعا ۇندەدى.
|
ئۆي جاھازلىرى ، مېھمانخانا بۆلۈمى ، ئۆيى مېھمانخانا ئۆي جاھازلىرىبۆلەك سوپا ۋە ئورۇندۇققەھۋە ئۈستىلى ۋە ئاخىرقى جەدۋەل ئورۇندۇقئوسمانلىلار ۋە پوفلارئىشكاپ ۋە كۆكرەكياتاق ئۆي جاھازلىرىئاشخانا ۋە تاماقخاناقاۋاقخانا ۋە ئورۇندۇق ئورۇندۇقلىرىئاشخانا ۋە تاماق ئورۇندۇقلىرىئاشخانا تاقىم ئاراللىرى ۋە ھارۋىلارقۇياش ئوق كامېراسىقاۋاقخانا ۋە ئورۇندۇققاۋاقخانا ئورۇندۇقنىڭ كەينى ، يېشىل ، سېرىق ، ...ئارقا ، يېشىل ، سېرىق ، ...پۇ خۇرۇم تەڭشىگىلى بولىدىغان ئېگىز قاۋاقخانا ئورۇندۇق ...ياتاق ئۆي جاھازلىرى ياتاق ئۆيى ۋە شېڭخۇڭخاۋ ئاكائۇكا شىركىتى ، بىز ئاساسلىقى سىزنى ئۈستەل ئۈستىدىكى ئەقلىي ئىقتىدارلىق ئائىلە كامېرا سىستېمىسى بىلەن تەمىنلەيمىز. بىزنىڭ بىر توختاش مۇلازىمىتىمىزنىڭ 20 يىل ۋاقتى بار ، بىزدە يەنە تۆۋەن قۇۋۋەتلىك قۇياش ئېنېرگىيىسى كامېرا سىستېمىسى ، سېتىش گۇرۇپپىسى ، ۋە سىستېمىسى ، مەھسۇلات لىنىيىسى بار.بىزنىڭ 20 يىللىق ئىشلەپچىقىرىش تەجرىبىمىز بار ، مەھسۇلاتنىڭ سۈپىتى قاتتىق كونترول قىلىنىدۇ ، ئەرزان ، تولۇق ئەشيا ئوبوروتى توشۇلىدۇ ، بۇنداق بولغاندا سىز ئۆزىڭىزنىڭ مۇۋاپىق مەھسۇلاتلىرىنى سېتىۋالالايسىز.سىزنى خاسلاشتۇرۇلغان ھەل قىلىش چارىسى بىلەن تەمىنلەيدىغان كەسپىي لايىھىلەش ئەترىتىمىز بار.مۇناسىۋەتلىك خادىملار بار ، سىز ھەر ۋاقىت ئالاقىلىشىش ، ئېھتىياجىڭىزنى تولۇق چۈشىنىش ، سىزنى قانائەتلىنەرلىك مەھسۇلاتلار بىلەن تەمىنلەش ئۈچۈن.بىزدە مۇكەممەل مۇلازىمەت سىستېمىسى بار ، مۇكەممەل ئالدىن سېتىش ۋە سېتىشتىن كېيىنكى مۇلازىمەت مۇكەممەل تەجرىبىگە ئىگە. ئۆي جاھازلىرىئادرېس: 6قەۋەت ، نەن خېن شەرقىي يولى ، بايلىق بىناسى دانشۈي كوچىسى ، خۇاڭخۇاڭ ، خۇاڭجۇ شەھىرى ، جۇڭگو گۇاڭدۇڭ ئۆلكىسى. ئۆي جاھازلىرى چەكلىك شىركىتى 2021 بارلىق ھوقۇقلار ساقلاپ قېلىندى
|
ياپونىيە كارخانىلىرى مال تەمىنلەش لىنىيەسىدىكى كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىنى قايتىدىن تەكشۈرىدىكەن ئۇيغۇركۆپلىگەن غەرب دۆلەتلىرى مەجبۇرىي ئەمگەك مەسىلىسى تۈپەيلىدىن خىتاي شىركەتلىرىگە جازا يۈرگۈزۈۋاتقان ئەھۋالدا ياپونىيە كارخانىلىرىمۇ خەلقئارانىڭ بېسىمىغا ئۇچراۋاتقان بولۇپ، بۇ كارخانىلاردىن كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىگە چېتىشلىق ئېغىر مەسىلىلەرنى ئىز قوغلاپ تەكشۈرۈش ۋە ئاشكارىلاش تەلەپ قىلىنغان. ئەگەر كارخانىلاردا، مال تەمىنلىگۈچى شىركەتلەردە ياكى ھۆددە ئالغۇچى زاۋۇتلاردا كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى قىلمىشى يۈز بەرسە بۇنداق كارخانىلارنىڭ خەلقئارادا ئىناۋىتى تۆكۈلۈپلا قالماستىن، ئەرزشىكايەت ۋە قارشىلىقلارغا دۇچ كېلىدىكەن.ياپونىيە خەۋەرلىرى تورىنىڭ 5ئاپرېل بەرگەن خەۋىرىدە ئېيتىلىشىچە، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى ئەرزان باھالىق قۇل ئورنىدا ئىشلىتىشى مەسىلىسى خەلقئارادا كىشىلىك ھوقۇق مەسىلىسىگە كۆڭۈل بۆلۈش دولقۇنى قوزغىغان. بۇ خىل دۇنياۋى يۈزلىنىشكە ئەگىشىپ، ياپونىيە ھۆكۈمىتىمۇ بىر ھەرىكەت پىلانى قوللىنىپ، ياپونىيە كارخانىلىرىنى كىشىلىك ھوقۇق ئەھۋالىغا دىققەت قىلىشنى تەلەپ قىلغان. كېلەر ئايدا ياپونىيە يەنە تۈزىتىلگەن شىركەت باشقۇرۇش نىزامى غا بىر ماددىنى، يەنى پاي چېكى بازارغا سېلىنىدىغان شىركەتلەرگە ئائىت كىشىلىك ھوقۇق ماددىسىنى قوشىدىكەن.2020يىل 3ئايدا ئاۋسترالىيە ئىستراتېگىيەلىك سىياسەت تەتقىقات مەركىزى ئېلان قىلغان دوكلاتتا، ئۇيغۇرلارنى قۇل ئورنىدا ئىشلەتكەن زاۋۇتلارغا چېتىشلىق كارخانىلار ئىچىدە ياپونىيەنىڭ 14 شىركىتى بارلىقى مەلۇم بولغانىدى.
|
اقتوبە مەن چەليابى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمگە كەلدى ساياسات10 قاراشا 2018، 14:2610 قاراشا 2018, 14:26 631 0استانا، .. اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆ پەن رەسەي فەدەراسياسىنىڭ چەليابى وبلىسىنىڭ گۋبەرناتورى بوريس دۋبروۆسكيي قازاقستان مەن رەسەيدەگى ٴتۋريزمدى دامىتۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرى مەن تەندەنسيالارى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمى بارىسىندا مەموراندۋمعا قول قويدى.اقتوبە وبلىسىنىڭ رەسەي فەدەراسياسىمەن اراداعى ىشكى تاۋاراينالىمى 2018 جىلدىڭ قاڭتارتامىز ايلارى ىشىندە 804،3 مىڭ اقش دوللارىن، سونىڭ ىشىندە ەكسپورت 373مىڭ اقش دوللارىنقۇرادى. ەكسپورتتىڭ نەگىزگى ۇلەسى حروم، مىس جانە مىرىش رۋدالارى مەن كونسەنتراتتارىنا، مۇناي ونىمدەرىنە تيەسىلى. سونداياق، ەكسپورتقا قۇبىر ٴونىمى، سۇيمەن مەن قارا مەتالل جانە باسقا دا تاۋارلار كىرەدى.اۋماعىندا ماگنيتاگورسك مەتاللۋرگيا كومبيناتى كاق، ممكمەتيز ماگنيتاگورسك مەتبۇيىمكاليبرلەۋ زاۋىتى، چەليابى مىرىش زاۋىتى كاق جانە ت.ب. سىندى ٴىرى كاسىپورىندار جۇمىس جاسايتىن چەليابى وبلىسى اقتوبەلىك تاراپ ٴۇشىن ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تۋدىرادى. قازىرگى تاڭدا ٴوڭىردىڭ كاسىپورىندارىمەن 11 اقتوبەلىك كومپانيا تىعىز جۇمىس جاسايدى. بۇل ٴوزارا قارىمقاتىناس پەن ەكونوميكالىق بايلانىستى كەڭەيتۋ ٴۇشىن ۇلكەن الەۋەت بارىن دالەلدەيدى.كەلىسىمدەر اياسىندا تاراپتار ساۋداەكونوميكالىق، عىلىميتەحنيكالىق، الەۋمەتتىك، مادەني جانە گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋدە ٴوزارا ارەكەت ەتۋگە، وڭىرلەردىڭ بيزنەسىن، وندىرىستىكشارۋاشىلىق كووپەراسيانى دامىتۋدا كومەكتەسۋگە كەلىستى.ٴوڭىر باسشىلارى سونداياق، وزدەرىنىڭ وكىلەتتىكتەرى اياسىندا بىرلەسكەن باعدارلامالار مەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ٴۇشىن كۇش بىرىكتىرۋدى، تاراپتار وكىلدەرىنىڭ رەسمي جانە جۇمىس بابىمەن كەزدەسۋلەرى اياسىندا ينۆەستيسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋداعى تاجىريبەلەرىمەن الماسۋدى، ىسكەرلىك تاپسىرمالار، كورمەلەر ۇيىمداستىرۋدى جانە ينۆەستيسيالىق الەۋەتتى تانىستىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ٴبىلىم بەرۋ، تۋريزم سالالارىنداعى بىلىمدەرىمەن جانە تاجىريبەلەرىمەن الماسۋداعى بىرلەسكەن جۇمىستار جوسپارلانعان.
|
قازاق قالامگەرلەرى تۇركىستان تورىندە كەلەلى ويلار قوزعادىەلىمىزدىڭ ءبىرقاتار وبلىسىندا اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندىەلوردادا ەگىزدەرگە ءبىر بالاباقشاعا ورىن تاڭداپ بەرەتىن جۇيە ىسكە قوسىلدىەلوردالىق 40 مينۋت سۋىق سۋدا وتىرىپ، ءوز رەكوردىن جاڭارتتىالماتىدا بەلگىلى قالامگەر ءسابيت دوسانوۆتىڭ مەرەيتويى اتالىپ ءوتتىقىس مەزگىلىندە جۇرەككە ەرەكشە كۇتىم قاجەت كارديولوگ ميحايل تەليۋكپاۆلوداردا اباي ءار ءۇيدىڭ تورىندە كىتاپ سىيلاۋ اكسياسى باستالدىقويانبايەۆ ميللياردەر اتاندىترامپ حامەنەيگە ابايلاپ سويلەۋدى ەسكەرتتىقانات يسلامنىڭ جاڭا باپكەرى بەلگىلى بولدىپرەزيدەنتتىك كادر رەزەرۆى: 4 تىلدە سويلەيتىن اقتوبەلىك شەتەلدەگى جۇمىستان باس تارتتىارحيمەد مۇحامبەتوۆ: كاسىپكەرلەرگە قىسىم جاسالماۋى ءتيىسديماش الداعى ءۇش ايدا گەرمانيا، چەحيا، ۋكراينا، لاتۆيا ەلدەرىندە جەكە كونسەرت بەرەدىالەمنىڭ ەڭ جاس ميللياردەرى ءوز اتىنا مۋزەي اشپاققازاقستان ءبىلىم بەرۋ بويىنشا ۇزدىك 73 ەلدىڭ ىشىندە 70 ورىنعا جايعاستىالماتىدا الاتاۋ اۋدانىنىڭ بۇرىنعى اكىمى ەكى ايعا قامالدىەشكىمگە ايتۋعا بولمايتىن جەتى قۇپيانى بىلەسىز بە؟پرەزيدەنت قاسكويدىڭ قولىنان قازا تاپقان پوليتسەيدى ايبىن وردەنىمەن ماراپاتتادىالەمدەگى ەڭ باي ادامدار تىزىمىندەگى كوشباسشى وزگەردىديماش توكيوداعى دجاز فەستيۆالىندە ونەر كورسەتەدىقىتايدا پنيەۆمونيانىڭ جاڭا تۇرىمەن اۋىرعاندار سانى 200 گە جۋىقتادىعالىمدار يىستەردى تاريحتا قالدىرۋدىڭ جولىن ىزدەپ جاتىرقىتايداعى جاڭا ۆيرۋستى جۇقتىرعانداردىڭ ناقتى سانى قانشا الەمدىك باسپا سوزگە شولۋنۇرسۇلتانداعى بۇكىر كوپىردە كولىك قوزعالىسىنا شەكتەۋ قويىلدىشىنجاڭنىڭ وڭتۇستىگىندە بىرنەشە رەت جەر سىلكىندىقازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ اپتالىق جۇمىسىنا ۆيدەوشولۋنۇرسۇلتاندا گاز بالونىن زاڭسىز پايدالانعاندار انىقتالدىكولىك پوليتسياسىندا سپورت شەبەرلەرى مەن الەم چەمپيوندارى قىزمەت ەتەدىەلوردا كوشەلەرىندە 1751 جۇمىسشى مەن مىڭنان استام تەحنيكا قار جيناپ ءجۇرقازاقستاندا 20 قاڭتار كۇنى اۋا رايى قانداي بولادى؟14 ماۋسىم 07:51تۇركىستان. قازاقپارات تۇركىستان قالاسىندا قازاقتىڭ كلاسسيك قالامگەرلەرىنىڭ باسىن قوسقان تۇركىستان تورىندە سىرلاسۋسۇحبات كەشى ءوتتى.رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا قولعا الىنعان جوبانىڭ العاشقى كەزدەسۋىن تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى ءومىرزاق شوكەيەۆ اشىپ بەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.سىرلاسۋسۇحبات كەشىنە العاشقى قوناقتار رەتىندە مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتتارى، كورنەكتى قالامگەرلەر تولەن ابدىك پەن نۇرلان ورازالين، سونداياق تانىمال جازۋشى، كينودرامماتۋرگ سماعۇل ەلۋباي قاتىستى. جۇزدەسۋدە وبلىس باسشىسى باسقوسۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، الداعى جوسپارلارىمەن ءبولىستى.بۇل يدەيانىڭ ماقساتى تانىمال رۋحانيات مايتالماندارىمەن تۇركىستاننىڭ مادەنيەتى، تاريحى، جالپى قالىڭ قازاقتىڭ، تۇركى الەمىنىڭ بولاشاعى جونىندە وي قوزعاۋ، اقىلداسۋ. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، مەملەكەت باسشىلىعى تاراپىنان تۇركىستان وبلىسىنا، تۇركىستان قالاسىنا ايرىقشا قولداۋ كورسەتىلىپ جاتىر. ءبىز قۇرىلىس نىساندارىن سالۋدى جانە وزگە دە جۇمىستاردى ۋاقىتىندا اتقارا الامىز. قالانى دا سالامىز. ءبىراق سونىمەن بىرگە مادەنيەتىمىز بەن رۋحانياتىمىزدى دا سوعان ساي ەتۋىمىز كەرەك. مادەنيەت دەگەن ۇعىم مەنىڭ تۇسىنىگىمدە مۋزىكامەن، كينومەن، ادەبيەتپەن عانا شەكتەلمەيدى. مادەنيەت ادامنىڭ بولمىسىنا سىڭەتىن تەرەڭ ۇعىم. ۇيدە دە، كوشەدە دە، وندىرىستە دە، جۇمىستا دا، ەڭ الدىمەن مادەنيەت جوعارى بولۋى ءتيىس. ءبىز تۇركىستاندى تۇركى الەمىنىڭ مادەني رۋحاني ورتالىعىنا اينالدىرۋدى كوزدەگەن بولساق، وسى يگى ىسكە قازاقستانداعى بار رەسۋرستارىمىزدى، ينتەللەكتۋالدى تۇلعالاردى جۇمىلدىرۋىمىز كەرەك. مىنە، تۇركىستان تورىندە جوباسىن قولعا الۋداعى ويىمىز دا وسى، دەدى ءومىرزاق شوكەيەۆ.كەزدەسۋدە ءسوز العان تولەن ابدىك الدىمەن جۇرتشىلىقتى تۇركىستان وبلىسىنىڭ قۇرىلعانىنا ءبىر جىل تولۋىمەن قۇتتىقتاپ ءوتتى. كيەلى شاھاردىڭ جاڭا مارتەبە يە بولعانىنا ەرەكشە قۋانعانىن، ۇلتتىق سانانى جاڭعىرتۋدا بۇل قالانىڭ ورنى ەرەكشە ەكەنىن جەتكىزدى.ءبىز تاۋەلسىز ۇلت بولۋ پروتسەسىن باستان وتكەرۋدەمىز. ءبىراق بۇل ماسەلەدە ءالى جوعارى دەڭگەيگە جەتە العان جوقپىز. كەشەگى كەڭەستىك سانادان دا، رۋلىق سانادان دا تولىق ارىلدىق دەپ ايتا المايمىز. وسى ۇدەرىستەردەن ءوتىپ، ۇلكەن ۇلتقا ساي مىنەز كورسەتىپ، عىلىم مەن ءبىلىمدى دامىتۋىمىز كەرەك، دەدى جازۋشى.جازۋشى، كينودراماتۋرگ سماعۇل ەلۋباي بولسا، قوعامدى العا جەتەلەۋ ءۇشىن ءار ادامنىڭ يمانىن كۇشەيتۋ، ءدىن مەن عىلىمدى قاتار دامىتۋ كەرەكتىگىن ايتتى. اسەرلى جۇزدەسۋدە تۇركىستان وبلىسىنىڭ شىعارماشىلىققا قۇمار قاۋىمى ءۇش قالامگەرگە دە، ءوڭىر باسشىسىنا دا سۇراقتارىن قويىپ، پىكىر الماستى. ۇزدىك سۇراقتارىمەن كوزگە تۇسكەن وقىرماندارعا ءۇش قالامگەردىڭ كىتاپتارى سىيعا تارتىلدى. كەزدەسۋ سوڭىندا وبلىس اكىمى ءومىرزاق شوكەيەۆ ءۇش كلاسسيك قالامگەردىڭ يىعىنا شاپان جاۋىپ، ەرەكشە قۇرمەت كورسەتتى.ايتا كەتەيىك، الداعى ۋاقىتتا تۇركىستان تورىندە جوباسى اي سايىن وتكىزىلىپ تۇراتىن بولدى. وعان قازاقستاننىڭ جانە تۇركى الەمىنىڭ كورنەكتى اقىنجازۋشىلارى مەن قوعام قايراتكەرلەرى، سپورت جانە ونەر جۇلدىزدارى، كاسىپكەرلەرى، ايتار ويى بار زيالى وكىلدەرى قاتىسىپ، جۇرتشىلىقپەن كەزدەسەدى. تەلەارنادان تولىق كورسەتىلەتىن جوبا ارقىلى تۇركىستان ءوڭىرىنىڭ رۋحاني، مادەني، زياتكەرلىك دەڭگەيىن كوتەرىپ، بىرلىك پەن ىنتىماقتى، تۇراقتىلىقتى جانجاقتى نىعايتۋعا ۇلەس قوسۋ كوزدەلگەن.
|
دېڭىز ئوكيان جانلىقلىرى قانداق ئۇخلايدۇ؟دېڭىز ئوكيان جانلىقلىرىنىڭ تۈرى ئىنتايىن كۆپ بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئۇخلاش ئادىتى بىر بىرىگە ئوخشىمايدۇ.دېڭىز ئوكياندا ئۇخلاش بىلەن قۇرۇقلۇقتا ئۇخلاش ئوخشاش بولمايدۇ، قۇرۇقلۇقتىكى ھايۋانلار بىرەر بىخەتەر جاينى تاپسىلا خاتىرجەم ئۇخلىيالايدۇ، ئويغانغاندا يەنىلا شۇ جايدا بولىدۇ، ئەمما دېڭىز ئوكيان جانلىقلىرىدا ئۇنداق بولمايدۇ، يەنى ئۇلار قۇرۇقلۇق ھايۋانلىرىدەك ئۇخلىسا ئېھتىمال ئۇلارنى دېڭىز ئوكيان سۇلىرى ناھايىتى يىراقلارغا ئېقىتىپ، خېيىم خەتەرلەرگە دۇچار قىلىشى مۇمكىن. دېڭىز ئوكيانلاردا نۇرغۇن جانلىق بولىدۇ، بۇلارنىڭ كۆپ قىسمى بېلىقلاردۇر، بېلىقلار ئىنسانلارغا ئوخشاش ئارام ئېلىشقا ئېھتىياجلىق بولىدۇ. ئۇلار ئۇخلىغاندا كۆزى يۇمۇلماي، خەتەر ئىچىدە ئۇخلايدۇ، چۈنكى دېڭىز ئوكيانلار ئوچۇق ھالەتتە بولغاچقا، خاتىرجەم راھەت ئۇخلىيالمايدۇ، كۈشەندىلىرىگە يەم بولۇپ كېتىش خەۋپى ھەر ۋاقىت مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ، كىچىك بېلىقلار چوڭ بېلىقلار بىلەن بىرگە ياشايدۇ، ئەگەر چوڭ بېلىقلارنىڭ ھىمايىسى بولمىسا كىچىك بېلىقلار خاتىرجەم ئۇخلىيالمايدۇ، ئاجىز سۇ ئېقىمى ۋە ئوت چۆپلەرنىڭ مىدىرلىشىمۇ ئۇلارنى قاتتىق چۆچۈتۈپ قويۇشى مۇمكىن.دېڭىزدا كۆپ مىقداردا سۈت ئەمگۈچى ھايۋانلار بولۇپ، بۇلارنىڭ ئۇخلىشى ئىنسانلارغا ئوخشىشىپ كېتىدۇ، ئۇلارمۇ ئۇخلىغاندا نەپەسلىنىپ ئوكسىگېن سۈمۈرىدۇ. ئۇخلىغاندا ئوكسىگېن سۈمۈرۈش دېڭىز ئوكيان سۈت ئەمگۈچى ھايۋانلىرىدا ئاجايىپ ئۇخلاش شەكىللىرىنى بەرپا قىلغان. مەسىلەن، تىيۇلېننىڭ ئۇخلاش ئادىتى غەلىتە بولۇپ، ئۇخلىغاندا تۇنجۇقۇپ قېلىشتىن قورقۇپ، ھەر ئون مىنۇت ئەتراپىدا بىر ئويغىنىپ سۇ يۈزىگە چىقىپ نەپەسلىنىدۇ، ئاندىن يەنە ئۇخلايدۇ.دېڭىز دېلفىنىنىڭ ئۇخلاش ئادىتىمۇ غەلىتە بولۇپ، مېڭىسىنىڭ يېرىمى ئۇخلاشقا، يېرىمى نەپەسلىنىشكە مەسئۇل بولىدۇ. شۇڭا دېڭىز دېلفىنى بىر تەرەپتىن ئۇخلاپ، يەنە بىر تەرەپتىن سۇ يۈزىگە چىقىپ ئوكسىگېن سۈمۈرىدۇ.كىتنىڭ ئۇخلىشىمۇ دېڭىز دېلفىنىغا ئوخشاش بولۇپ، يېرىم مېڭىسى ئۇخلاشقا، يېرىم مېڭىسى ئۈزۈش ۋە نەپەسلىنىشكە قوماندانلىق قىلىدۇ، شۇڭا بىر تەرەپتىن ئۇخلاپ، بىر تەرەپتىن ئۈزۈپ يۈرەلەيدۇ.دېمەك، دېڭىز ئوكيان سۈت ئەمگۈچى ھايۋانلىرىنىڭ ئۇخلاش ئادىتى ئىنسانلار ئۈچۈن تولىمۇ غەلىتە بولۇپ، ئادەمنىڭ ئەقلىگە سىغمايدۇ، بىر تەرەپتىن ئۇخلاپ، بىر تەرەپتىن ئۈزۈپ يۈرۇشى خۇددى ئىنسانلارنىڭ چۈش سەيلىسى قىلغىنىغا ئوخشايدۇ.
|
ىڭعايسىز ۇنسىزدىك تۋماس ءۇشىن كەرۋەن تورابىكەز كەلگەن اداممەن ءتىل تابىسىپ كەتۋ بارىنەن قولىنان كەلە بەرمەيدى. كەيدە جاڭا كورىسكەن اداممەن قانداي تاقىرىپتا اڭگىمە قوزعاۋعا بولاتىنىن بىلمەي دال بولامىز. بۇنداي جاعدايدا بارلىق ادامعا كومەكتەسەتىن ورتاق جانە نەگىزگى تاقىرىپتار بولادى. ىڭعايسىز ۇنسىزدىك تۋماس ءۇشىن قانداي سۇراقتار قويۋعا بولادى، بىرگە تالقىلايىق.1. تۋعان جەرى تۋرالىادامدار وزدەرىنىڭ مەكەنجايى، تەلەفون ءنومىرىن جاسىرعانىمەن وزدەرىنىڭ بالالىق شاعى وتكەن تۋعان جەرلەرى تۋرالى اشىلىپ ايتادى. قاي جاقتان بولاسىز؟، سىزدەردە وسىنداي سالت بار دەپ ەستىدىم، شىن با؟ دەگەن سۇراقتار وعان سىزبەن ەش قىسىلماستان سويلەسۋىنە سەپتىگىن تيگىزەدى. ولار ءوز ايماقتارىنىڭ قىزىقتى جەرلەرىن، تابيعاتىن، اسحاناسىن، ساۋلەت ونەرىن دە ايتىپ بەرەدى. مۇمكىن، جەرلەس بولىپ، ورتاق تاقىرىپ تا تابىلىپ قالار.2. بالالارى مەن ءۇي جانۋارلارى تۋرالىەگەر ونىڭ بالاسى بار ەكەنىن بىلسەڭىز، بالا تاقىرىبى بايلانىستىراتىن جانە ورتاق تىلدەسۋگە بولاتىن تاقىرىپ. ەست دەتي، پومنيتە، چتو ەتو، سكورەە ۆسەگو، پرەكراسنايا تەما دليا راسسپروسوۆ. ءسىز سۇراقتى اياقتاماي تۇرىپاق، ول بالالارىن كورسەتۋ ءۇشىن بىردەن ۇيالى تەلەفونىن اقتارا باستادى. بالانىڭ ءار ءىسىن اتاانا ماقتانىشپەن ايتادى. ونىمەن بۇل تاقىرىپتا سويلەسىپ، وعان اشىلۋعا كومەكتەسەسىز. ەگەر بۇل تاقىرىپتى كوتەرۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ بىلسەڭىز، ءۇي جانۋارلارى تۋرالى سويلەسىپ كورىڭىز. مۇمكىن، سىزگە كەڭەس تە بەرىپ قالار.3. وقۋى، جۇمىسى تۋرالىادامدار وزدەرى تۋرالى ايتقاندى جاقسى كورەدى. سوندىقتان ونىڭ قانداي ەلدەردە بولعانىن، قانداي ىسپەن اينالىسقانىن جانە باسىنان كەشىرگەن قىزىقتى ساتتەر تۋرالى سۇراساڭىز ارتىق ەتپەيدى. كوبىنە وي ەكىگە بولىنبەيتىن، ورتاق تاقىرىپتاردا تىلدەسكەنىڭىز ءجون. وقۋ ورنىن سۇراساڭىز دا بولادى.قاينار: قازاقىستان تورابى رەداكتور: ايگەرىم كورىلىم : 489 رەت
|
الماتىنىڭ جاڭا باس جوسپارى قاشان قابىلدانادى22 شىلدە 21:59الماتى. قازاقپارات الماتى قالالىق جوسپارلاۋ جانە ۋربانيستيكا باسقارماسىنىڭ باسشىسى الماسحان احمەدجانوۆ قالانىڭ باس جوسپارى قاشان قابىلداناتىنىن ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.باس جوسپار ءالى دە تالقىلانۋدا. ول قوعامدىق ۇيىمداردىڭ پىكىرىن ەسكەرە وتىرىپ تالقىلانادى. ءبىز توپتارعا بولىندىك. ءار توپ جوبا ازىرلەۋشىلەرىمەن جەكە جۇمىس ىستەيدى. مەنىڭ ويىمشا، تامىز ايىندا ءبىز تۇپكىلىكتى شەشىمگە كەلەمىز. جاقىندا عانا مەن كولىك ينفراقۇرىلىمى بويىنشا بولعان ماسەلەلەر مەن ەسكەرتۋلەردى تالقىلاۋعا قاتىستىم. جۇمىس جاقسى ءجۇرىپ جاتىر، بۇل ماسەلەلەردى قوعام بەلسەندىلەرى ارقىلى تالقىلاعان كەزدە پايدالى دەپ سانايمىن. سوڭعى ەسكەرتۋلەردى ازىرلەۋشىلەر جويعاننان كەيىن، ءبىز دايىن ماتەريالمەن قوعامدىق تىڭداۋلارعا شىعامىز دەپ ۇمىتتەنەمىن، دەپ جاۋاپ بەردى باسقارما باسشىسى وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ بريفينگىندە.سپيكەر ساراپشىلاردىڭ زاڭناماعا سايكەس كەلەتىن جانە باس جوسپارعا ەنگىزۋگە بولاتىن بارلىق ەسكەرتۋلەرىن قابىلداعانىن ايتتى.نەگىزىنەن جول ايرىقتارىنىڭ سانىن قىسقارتۋ، كوشەلەردىڭ تاۋعا ەمەس، قالاعا كىرەبەرىس جاعىنان سىرتقى كولىكتەرگە جولدار جاساۋ تۋرالى ەسكەرتۋلەر بولدى. سىرتقى كولىك بۇل قالانىڭ ەكولوگيالىق كومپونەنتىنە اسەر ەتەتىن ەلەمەنتتەردىڭ ءبىرى... 300 گە جۋىق ەسكەرتۋ بار، دەدى ول.ونىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى كەزەڭ تامىز ايىندا بولادى. بۇدان ءارى قوعامدىق تالقىلاۋلاردان باسقا، راسىمدىك پروتسەسس، جوبانى ساراپتاۋ، ءماسليحاتتا تانىستىرۋ بولادى. سودان كەيىن ءماسليحات جوبانى ۇكىمەتتىڭ بەكىتۋىنە بەرۋى ءتيىس.5 قازاقستاندا قانشا ادام كوروناۆيرۋس جۇقتىردى6 كوروناۆيرۋس ناۋقاستارىمەن بايلانىستا بولعان ادامداردى وقشاۋلاۋ ءتارتىبى وزگەردى قاۋلى
|
كوكجيەك 3536 18 پىكىر 4 جەلتوقسان, 2019 ساعات 12:48ادامنىڭ ءتىلى وزگەرسە باسقا تىلدە شۇلدىرلەيدى،ءدىلى وشسە ۇلتىن جوعالتادى،ءدىنى ولسە ادامدىقتان بىراق كەتەدى.بابالارىمىزدى سول الاپات جىلداردان امان الىپ شىققان، ولمەس تە وشپەس كۇش نە، ونى قايدان الدى؟ كوپ ادامدار يدەولوگيا دەگەندە ۇلتتىڭ سالتءداستۇرىن كوز الدىنا كەلتىرەدى. سالتءداستۇر ۇلتتىڭ ءدىلى، ەل باسقارۋداعى مورالدىق زاڭى. اناۋ بولمايدى، مىناۋ بولمايدى سالتقا قايشى دەپ وتىرامىز. ونسىز ۇلت بولمايدى. دەسە دە، ول ۇلتتىق يدەولوگيا ءرولىن اتقارا المايدى.ەجەلگى ادامدار وزدەرىن قورشاعان قۇپيا الەمدى ءوز ورەسى جەتكەن دەڭگەيدە ءتۇسىنىپ، قابىلداۋعا تىرىستى. بۇل كوپتەگەن سەنىم مەن نانىمداردىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپ بولدى. ەجەلگى زاماننان وسى ۋاقىتقا دەيىن جەتكەن دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، كەزكەلگەن حالىقتىڭ ءدىنى، نانىمسەنىمدەرى مەن دۇنيەتانىمى ونىڭ تاريحىنا، رۋحانيمادەني، ساياسي ومىرىنە ۇلكەن اسەر ەتەتىن فاكتور ەكەندىگىن بىلەمىز.ءداستۇرلى نانىمداردىڭ نەگىزگى تۇرلەرىنە: نيميزم تبيعتتاعى جاندىجانسىزدىڭ رۋحى بار دەپ قاراۋ جانە وعان باس يۋ. فەتيشيزم ەرەكشە قسيەتتى زت سەنىمى جانە ولاردىڭ مگيالىق قۋتىن نەگىزدەلگەن. پۇتق تبىنۋ، بويتۇمر تعىنۋ. توتەميزم، اتابابا ارۋاعىنا تابىنۋ، شامانيزم، كوككە جانە جەرگە تابىنۋ, تاڭىرشىلدىك پايدا بولدى.ءبىزدىڭ العاشقى نانىمدارىمىز توتەميزمگە نەگىزدەلدى، ءار تايپانىڭ ءوز توتەمى بولدى. قازاقتاردىڭ ءالى كۇنگە كوك ءبورىنى ءپىر تۇتۋى، اققۋدى اتپاۋى وسى ميفتىك جانۋارلاردىڭ كۇشى مەن قامقورلىعىنا دەگەن سەنىمى.كوك اسپاندى، جۇلدىزداردى، كۇن نۇرىن جان تۇراعى دەپ قاراستىرۋ ولاردى قۇدىرەتتەندىرۋگە جول اشتى. دامۋدىڭ بەلگىلى ءبىر ساتىسىندا ادام بولمىس پەن سانانىڭ، ءتان مەن رۋحتىڭ ارا جىگىن اجىراتتى جانە سوڭعىسىن جوعارعى الەممەن بايلانىستىردى. الەمدىك دىندەردىڭ باستاۋ تەگىنە كوككە تابىنۋدىڭ تاڭىرگە سەنۋ وزەكتى قاعيدالارى ولارعا ارقاۋ بولعان. كوككە تابىنۋ ۋاقىت پەن كەڭىستىكتى يگەرۋگە تالپىنعان، قورشاعان ورتامەن ءتىل تابىسۋعا ۇمتىلعان ادام بالاسىنىڭ العاشقى تانىم تۇسىنىگى. كونە تۇركىلەر جەرىمەن، جىبەك جولى ارقىلى قانشاما دىندەر وتسە دە، تۇركىلەردىڭ نەگىزگى سەنىمى تاڭىرگە، ارۋاققا، توتەمگە تابىنۋ بولدى. ول كەزدىڭ ادەبيەتىندە باستى تاقىرىپ ەلدىك، ەرلىك، سالتءداستۇر، جوقتاۋ ەدى.بۇل ءۇردىس پايعامبارىمىز يلاھي بيلىك 23 جىل جانە ونىڭ ءتورت حاليفاتىنىڭ يجما 622651 29 جىلدان سوڭ، 661750 جىلداردا ۋمميا بيلىگى ۇستەمدىك ەتتى، 751 جىلى قارلۇقتار كەزىندە تارازداعى اتلاق شايقاسىنان كەيىن ابباسيلەر بيلىككە كەلۋدى. سودان باستاپ تۇران ەلى يسلام ءدىنىن ءوز ەرىكتەرىمەن قابىلداي باستادى. عع ورتا ازيادا اراب ءتىلى مەن مادەنيەتىنىڭ ۇستەمدىگى ايقىن سەزىلدى. ءالفارابي تاعى باسقا كوپتەگەن وقىمىستىلار وسى كەزدە شىقتى.عاسىردا ورتا ازيادا پارسى ءتىلى مەن مادەنيەتىنىڭ ۇستەمدىگى بايقالدى، اتاقتى زافارناما سول كەزدە جازىلدى. حعاسىردىڭ سوڭعى جارتىسىنان باستاپ قاراحانيتتەر ءداۋىرى باستالدى، ساتۇق بوعرا حان ءوز تەگىن، ءوز تامىرىن ىزدەدى، وزدەرىن ەجەلگى تۇراندىقتاردىڭ ۇرپاعىمىز دەپ جار سالدى. وسىلاي ءۇش ءجۇز جىلعا جالعاسقان ءوز ەلىندەگى مادەني، تىلدىك ۇنسىزدىك عاسىرىن بۇزدى. يسلام ءدىنىن ەل يدەولوگياسى ەتىپ، تۇرىك تەكتى مۇسىمانبىز دەپ زاڭىندا جازدى. وسىدان سوڭ ءىعاسىردا تۇرىك ءتىلى مەن مادەنيەتى ءوز تەريتورياسىندا سالتانات قۇردى.ۇزتازى ارىستان بابتىڭ سوڭعى دەمىندەگى وسيەتىمەن يااسساۋي بۇحاراعا بارىپ، قوجا ءجۇسىپ حاماداني حازىرەتىنىڭ قىزىمەتىندە بولىپ، مۇرشيدتىك كەمەل مارتەبەگە جەتەدى. ءجۇسىپ ءحامادانيدىڭ ەكىنشى حالپەسى قوجا حاسان انداكي 1157جىلى رامازان ايىنىڭ 26جۇلدىزىندا دۇنيە سالعان سوڭ قوجا احمەت ياسساۋي اتامىز ءپىر بولىپ بۇحارا حالقىنا داعۋات جاساپ جۇرگەندە، يلاھي ايانمەن تۇركىستانعا بارۋى ءلازىم بولادى. پىرلىكتى قوجا ابدۋلحالىق عىجدۋاني حازىرەتىنە بەرىپ، بارشا شاكىرتتەرىنىڭ وعان قول بەرۋىن وسيەت ەتتى. ءماۋلانا ءالي يبن حۋسەيىن. راشاحات اني ءالحايات.استانا،2017. 456 بەت. تۋعان ءوڭىرىنىڭ ءدىنى باسقا وتارشىل حالىقتاردىڭ قول استىندا قالاتىنىن ءبىلىپ، حالقىن قۇتقارۋعا كەلەدى.تۇركىستان حالقىندا ەجەلگى وعىزداردان ساقتالعان 24 توتەمدىك سيمۆول بولدى، ولار كوك ءبورى، بۇركىت، يتەلگى، قىران، سۇڭقار، تازى، قارشىعا، ۇكى، قارىلعاش، ايۋ، اي، كۇن، جۇلدىز، تۇمار، وت دەپ جالعاسا بەرەتىن. ەجەلگى دۇنيەتانىمدا ءبىزدىڭ اتابابامىز قاسقىردان تارايدى، نە قاسقىر ەمىزەدى، ايتەۋ، يت تۇقىمداس ەتىپ كورسەتەدى. قىتاي جازبالارىندا سولتۇستىك پاتشالىقىتار جانە يت ەلى دەگەن ۇلكەن اڭىز بار. مىنە، بۇل يااسساۋيدەن بۇرىنعى بۇكىل تۇرىك حالىقتارىنا ورتاق شەجىرە. بۇگىنى ادامتانۋ عىلىمىندا ءبىزدىڭ اتاتەگىمىز قاسقىردان تارايدى دەپ ايتۋعا بولا ما، ءدارۆينيزمنىڭ ادام مايمىلدان جارالدى دەگەنىندەي كۇلكىلى نارسە ەمەس پە. ياسساۋي فەنومەنى. س.كەرىمباي، م. تولەگەن، ءا.ءنابي، ا. تاسبولات.الماتى: ورحون باسپا ءۇيى،2017.456 بەت.پايعامبارىمىزدان بۇرىن قۇرىپبىتۋگە شاق قالعان اراب تۇبەگى قۇرانمەن سۋسىنداپ، قىرىق قۇراۋ بولعان ارابتاردىڭ باسى بىرىگىپ، ماڭگىلىك يلاھي ءىلىمنىڭ نۇرىنا شومىلدى. قۇران تۇسپەسە، پايعامبارىمىز سول جەردە تۋماسا مەككە مەن ماديناعا ميلليونداعان ادام بارار ما ەدى. ۋوتت مونتگومەري يسلامنىڭ ورتا عاسىرلىق ەۋروپاعا ىقپالى اتتى ەڭبەگىندە: پايعامبار ميسۋاگى الەمگە ءتىس جاۋاتىن ششەتكانى سىيلادى. سۇننەت كويلەگى پيجماعا اينالدى، عۇسىل تازالىقتى، دارەت توسەككە اياقتى جۋىپ جاتۋدى ۇيرەتتى، جۇماعا دايىندالىپ ساقال مۇرت، شاش تىرناقتى الۋ جەكە گيگيەنا مەن مادەنيەتتى ۇيرەتتى. بۇرىنعى توسەككە دە ءجۇن شەكپەندەرىمەن قۇلاي بەرەتىن جامان ادەتتەرىنەن ايىرىلىپ ءتورت مەزگىلگە قاراي كيىم كيەتىن بولدى، بيتتەن قۇتىلدى، تاماقتى فارفور ىدىسپەن ىشەتىن بولدى، كەپتىرىلگەن بالىق جەيتىن ەۋروپالىقتار جەڭىل سورپا، قويۋ تاماق، ءتاتتى تاعام جەۋدى ادەتكە اينالدىردى، اراب تسيفىرى، كومپاس، قاعاز جاسايتىن ديرمەندەر ەۋروپاعا كەلدى، سولاي جاپپاي ساۋاتتاندى. ءزايتۇن، ءىنجىر، بانان، ءجۇزىم، قۇرما، شيە جەمىستەرى كەلدى، ەگىندى ۇنەمدەپ سۋعارۋ ءۇشىن شاعىن ارىقتىر قازدى، گيتتار العاش يسپانيادا كودروۆا حاليفاتىندا پايدا بولدى. ساۋلەت ونەرى دامىدى، مەديتسيناعا جاڭا سەرپىن بەردى، سولاي يبن سينا اتىمەن اتالدى.ادامدى تاربيەلەيتىن پايعامبارلار تىزبەگى توقتاعان سوڭ، ۇستازدىق قىزمەتتى اۋليەعۇلامالارعا بەرىلدى. قوجا احمەت يااسساۋيگە اللانىڭ نۇرى تۇسكەن ۇلكەن اۋليە.قوجا احمەت يااسساۋي تۇركى حالىقتارىنىڭ دۇنيەتانىمىنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتتى، كونە تۇركىلىك دۇنيەتانىمدى يسلام قاعيدالىرىمەن بايىتتى، جاڭا وركەنيەت قالىپتاستىردى. ءدال سولاي ماڭگىلىك ءىلىم كونە تۇركىلىك مادەنيەتكە دە ءوز ساۋلەسىن شاشتى. قوعامدى جاڭارتتى، يااسساۋي تۇركىنىڭ ەجەلگى ءومىر ءسۇرۋ زاڭدىلىقتارىنىڭ شاريعاتقا قايشى ەمەس جاقتارىن سول بويىنشا قالدىردى، قايشىلارىن نازيرالىق جولمەن اقىرىن جاڭعىرتىپ، سينتەز جاساي ءبىلدى.يااسساۋي قازاق ۇلتىنىڭ ۇلتتىق يدەولوگياسىن جاسادىجىرداستاندارداعى توتەمدىك ۇعىمداردى يلاھي ىلىمگە ساي ەتىپ نازيرالىق جولمەن جاڭعىرتتى. ءتاڭىردىاللاعا. كوكبورىنى ادام اتاعا. پەرىنى پەرىشتەگە. كيەسى بار ادامدى اۋليەگە. قۇت قونعان دۋالى اۋىز ادامدى پىرگە اۋىستىردى ت.ب، سولاي قازاقتى كەلەشەك تولىسقان ۇلت رەتىندە دايىندادى، رۋ باسىنا قوجالاردى قويىپ، ءداستۇرلى ءدىني سانا قالپتاستىردى، ءدىن عيبادات قانا ەمەس، اۋەلدە ۇيات بولادى دەپ ادەپاقلاق، يباىزەت، ارنامىس، ءبىلىمونەگە، ادامگەرشىلىك، مەيىرىمدىلىكتى ۇيرەتتى. ۇلكەندى سيلاپ، كىشىنى ايالايتىن كوركەم مىنەزدى ۇلتقا اينالدىردى. انفال ءسۇرەسىنىڭ 29ياتىند: ەي، ءمۇمىندەر! اللدن قورقىڭدر، وعن قۇلشىلىق جسڭدر، تقۋ بولىڭدر، سوند الل سەندەرگە ەرەكشە قبىلەت بەرىپ، جقسى مەن جمندى، قيقت پەن جلعندى يىرتىن قۇش بەرەدى. كۇنالرىڭدى كەشىرەدى، سەندەردى جرىلقيدى. الل قمقورشى، سقن جومرت. مىنە وسىلاي قۇراندا كوپ جەردە ماداقتالاتىن شىن تاقۋالىقتى حالىق جانىنا ادەمى ءسىڭىردى.ءبىر شاۋگىم شاي بولىسپەگەن ەنشىمىز دەپ تانىمايتىن ءبىر بەيۋانا التايدان اتىراۋعا دەيىنگى الىپ اۋماقتى كوك ءتيىنسىز ارالايتىن بولدى. ەلىندە جەتىمى، جەسىرى، قايىرشىسى جوق ۇلتقا اينالدىردى. ەل يمانىن پارىز، ءۋجىپ، سۇننەت، ءمۇستاحاپ، ءماندۇپ، ءناپىل امالدارىمەن قورعادى. ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ سالتى سۇننەتكە لايىق بولدى، سولاي تاريقاتتى ۇستانعان وزىق ۇلت دەڭگەيىنە كوتەردى. قاتىننىڭ ءپىرى كۇيەۋى دەپ، وت باسىندا وتاعاسى حان بولدى، كۇيەۋى قايتىس بولعان ايەلدىڭ ءپىرى كەم بولدى دەپ كەمءپىر تەرمينى قالىپتاستى. اۋىل اقساقالدارى سوتتىڭ ءرولىن اتقاردى، بيلەر جوعارى سوت بولدى. سولاي قوعام ءتارتىبى كۇشتى تۇزەلدى. يااسساۋي يسلام ءىلىمىن قازاقتىڭ ماقالماتەلىنە وراپ ەلگە ۇسىندى، ولەڭجىردىڭ ءبارى يماندىلىققا شاقىراتىن تۇنىق جىرعا اينالدى، قازاقتىڭ رۋحاني سۇرانىسىنا تاماشا ازىق بەرە ءبىلدى. سانسىز شاكىرت وقىتتى، سونىڭ اراسىنان اۋليە ماقامىنا شىققاندار حالىقتى كەرەمەتىمەن تۋرا جولعا سالدى. بۇگىندە كەز كەلگەن قازاق اتام مولدا بولعان، دەپ ماقتانىشپەن ايتادى، سەبەبى بارلىق قازاق ءدىندى مىقتى ۇستانعان، ياسين سۇرەسىن بىلمەيتىن قازاق كەمدە كەم بولدى، ول كەزدە. سونىڭ كۇشىمەن ءبىزدى جاۋلاعان موڭعولدار،ت.ب وزدەرى بىزگە جاۋلانىپ، ءسىڭىپ كەتتى. ورىستىڭ اعى مەن قىزىلى بولىپ ءۇش جىز جىل قازاقتى وتارلاپ، ويىنا كەلگەندى ىستەگەندە دە ءبىزدى جوعالتا المادى، قىتايدىڭ قايىس نوقتاسى قانشا قاتايسادا قازاق جوعالمايدى. قازاقتىڭ ءومىر ءسۇرۋى باسقالار ءۇشىن قىلمىس بولعان سول زاماندا يااسساۋي ءىلىمىنىڭ رۋحىمىزعا سىڭۋىنەن امان قالدىق ءاللھامدۇللا. الايدا تاۋەلسىزدىك العان 29 جىلدان بەرى قازاقتار ءوزىن تابا الماي اداستى، سان مادەنيەت پەن سان تاريحتىڭ ىشىنەن ءوزىن ىزدەپ ءجۇر.يااسساۋي ءىلىمى قازاق مادەنيەتىندە، دۇنيەتانىمىندا، مەنتاليتەتىندە، ادەبيەتىندە ولەڭجىرلارىندا, ماقالماتەلدەرىندە، سالتداستۇرىندە كۇنى بۇگىنگە دەيىن ايقىن كورىنىپ تۇر. يااسساۋي ءىلىمى بولماسا قازاقتى كوز الدىعا ەلەستەۋ مۇلدە مۇكىن ەمەس. ءيااسساۋيدىڭ قازاق جىراۋلار پوەزياسىن قالپتاسىرۋدا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءوز الدىنا. جىراۋلار پىرلەرىنىڭ ءحال ءىلىمىن مەڭگەرىپ، دۋالى اۋىزعا اينالىپ, ەلجۇرتقا، حاندارعا جىرمەن كەڭەس بەردى. جىر تىڭداعاندا ارقاسى قوزبايتىن، رۋحتانبايتىن قازاق جوق، قازاقتىڭ بويىنداعى اللا جاقسى كورەتىن كوپ قاسيەت بار، اقكوڭىل، ادال، ارلى، نامىستى، ۇياتتى، باتىر ت.ت. وسى جىردىڭ رۋحىنا سىڭگەنى بولماق، الىپ دالادا ديالەكت جوق، ۇلتتىڭ وزەگىن شىرىتپەي ۇستاعان ءبىر كۇش وسىندا جاسىرىنعان. سوندىقتان دا جىراۋلاردىڭ ەڭبەگى ولشەۋسىز. كۇنى بۇگىنگە دەيىن حالىقتىڭ ءتىلى ءھام كوزى بولىپ كەلە جاتقان ايتىس سونىڭ زاڭدى جالعاسى. قازاقتى اتتان ءتۇسىرىپ، قازى مەن قىمىزدان الىستاتىپ، جىرىن ورتەگەن ورىستار، ءبىزدى بىزدەن جاقسى بىلگەن. يااسساۋي ءىلىمى قازاق ۇلتىنىڭ باس يدەولوگياسى بولعانى ايدان انىق. ابىلاي حان باستاعان قازاقتىڭ حانسۇلتان، يگى جاقسىلارى الىس اۋماقتا ءومىر سۇرسەدە، سوڭعى دەمىندە ءوزىن ءيااسساۋيدىڭ جانىنا اپارىپ جەرلە، دەپ وسيەت ەتۋىن تەرەڭ ويلانساق ءبىراز دۇنيەنىڭ باسى اشىلارى حاق. ءبىز قانشا يااسساۋيدەن الىستاساق سونشا قازاق ۇلتىمىزدان الىستايمىز. ارينە، جالعان، ءبىلىمسىز، نادان سوپىلىق باسقا، بۋدديس، حريستيان سوپىلارى تاۋدا ءومىر ءسۇردى، تاركى دۇنيە بولدى، ۇيلەنبەيدى. قۇراندا ەش جەردە سوپى تەرمينى كەزدەسپەيدى، تەك اسحابۋل سۋففا تۋرالى ايتىلادى. ءبىز ءدىنسىز عالىمداردىڭ كوزىمەن تاقۋا مەن سوپىنى شاتاستىردىق. يااسساۋي اتامىز ناعىز تاقۋا، 63 جاسىنان سوڭ جەر استىندا عۇمىر كەشۋى پايعامبارىمىزعا دەگەن ادبىنەن جانە يلاھي ايان انىعىن اللا بىلەدى. قازاق يدەولوگياسى قوجا احمەت يااسساۋيدەن باستاۋ الادى. قوجا احمەت ءياسساۋيدىڭ ءىلىمىنىڭ باستاۋ كوزى سۇيىكتى پايعامبارىمىزعا بارىپ تىرەلەدى. ال اتا تەگى پايعامبارىمىزدىڭ نەمەرە اعاسى ءابۋ تالىپكە بارىپ تىرەلەدى.ءحىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا تاريح ساحاناسىنا جاديت ۇعىمى شىقتى. جاديت اراب تىلىندە جاڭا دەگەن ماعىنا بەرەدى. ءبىلىم مەن رۋحانيات سالاسىنداعى يدەيالىق ۇستانىمدى ۇستانعان جاديتشىلدىك باعىتتاعى مۇسىلمان حالىقتارى، سونىڭ ىشىندە قازاق حالقىنىڭ اراسىندا كەڭىنەن تانىمال بولدى. وقۋاعارتۋ سالاسىنداعى يسمايىل گاسپرينسكيدىڭ ءجاديتشىل ۇستانىمىنىڭ قاينار باستاۋلارى تۇركى الەمىنىڭ كورنەكتى ۇستازدارى ءابدىناسىر ءالكۋرساۆي17761812 مەن شاھابۋددين باگاۋيددينۇلى ءالءمارجانيدىڭ18181889 دۇنيە تانىمدىق كوزقاراستارى مەن ۇستانىمدارى بولدى. جاديتشىلدىك قوزعالىسى مۇسىلمان حالىقتارىن دامۋ مەن ورلەۋ جولىنا، زامانىنا لايىق عىلىمءبىلىمنىڭ جەتىستىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، وركەنيەتتى ەلدەر قاتارىنا قوسىلۋدى ماقسات ەتتى. ب.ق بەيسەنوۆ. قازاق ويشىلدارى ءدىن تۋرالى: وقۋقۇرالىالماتى، 2012.192ب 161بەت.اباي جاديتشىلدىك جولدى ۇستانعان زيالى. ول ءوز ۇلتىنىڭ تامىرىن ءدال باسىپ، بارلىق كەسەلىن ايتىپ، ودان ارىلۋدىڭ دا جولىن كورسەتكەن. ماعجان اتامىز قازاققا اقىلدان دا، اقىننان دا ابايدان اساتىن ەشكىم جوق، ودان كەيىن قولعا قالام الۋدىڭ ءوزى ۇيات، دەپ تولقىعان ەكەن. ابايدىڭ ابايلىعى ونىڭ پاتشا قۇداي سىيىندىم، تۋرا باستا وزىڭە دەپ ءبىر اللادان مەدەت سۇرايدى، بار ءىسىن سوعان تاپسىرا قولىنا قالام الۋىندا جاتىر. ول قۇراندى تىكەلەي وقىپ ءنار العان، يااسساۋي ءىلىمىن قازاق جىراۋلارى نەگىزىندە تەرەڭ مەڭگەرگەن، شىعىس شايرلارى فيردوۋسي، نيزامي، حافيز، جامي، ساعدي، ناۋاي، سايحاليلەردى ءتۇپ نۇسقادا وقىپ بويىنا سىڭىرگەن. وركەنيەتتەر اعىسىن ورىس كوزىمەن وقىدى وسىنىڭ ءبارىن اباي ءوز حالىبىنىڭجۇرەگىنىڭ سۇزگىسىنەن وتكىزىپ سينتەزدەپ، تۋعان ەلىنە ولمەس شىعارما ەتىپ ۇسىندى. قازاقتىڭ باس اقىنى، قازاق كوسەم ءسوزشىسى ءبىرىڭدى قازاق ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوسدەپ ەلدى بىرلىككە شاقىرىپ، ۇلكەن بولاشاققا باستادى، قۇداي ءبىر قۇران شىن، قۇدايدىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس دەپ ءوزىڭدى جاراتقان اللانى تانۋعا ۇندەدى. جۇرەكتىڭ كوزى اشىلسا، حاقتىڭ تۇسسە ساۋلەسى، ىشتەگى كىرى قاشىرسا، ادامنىڭ حيكمەت كەۋدەسىدەپ ادام اينالامىنا ءبىر ءسات اقىل كوزىمەن ەمەس، جۇرەك كوزىمەن قاراي الساڭ قۇدىرەت يەسىن تانيسىڭ. سوندا جاراتۋشىنىڭ نۇرى تۇسەدى، بار كۇنادان پاكتەنەدى، سول كەزدە ادام ناعىز ادامعا اينالادى دەپ ءوزىنىڭ تولىق ادام بولۋ يدەياسىن ورتاعا سالادى. اباي قولىمدى مەزگىلىنەن كەش سەرمەدىم دەپ وكىندى، اعاسى قۇدايبەردى اۋىرۋ توسەگىندە جاتىپ ءىنىسى ابايعا اماناتتاعان بالاسى شاكارىمدى ءوز تاربيەسىنە الىپ، ءوزى شىقپاعان بيىككە جەتكىزدى. شاكارىم قاجى قازاق وركەنيەتىندە ءوز الدىنا ءبىر الەم.ححعاسىردىڭ باسىندا ۇلتتىق رۋح الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحانىڭ بويىنان جانە ونىڭ جانىنداعى تاۋ تۇلعالاردان كورىندى. الاش زيالىلارى جاديتشىلدىك جولدى مىقتى ۇستاندى. ولار ءار قازاق قىزىنىڭ باس جاساۋىنا ابايدىڭ ولەڭدەر جيناعىن بەرەتىن بولسىن، دەپ ۇندەۋ جاساپ، اباي ولەڭدەرىن باسپادان شىعارىپ ەلگە تاراتقان ەكەن. دەمەك، بۇدان الاش ارىستارى ۇلت اقىلمانى اباي قۇنابايۇلىن وزدەرىنە رۋحاني ۇستاز تۇتقانىن اڭعارامىز. الاش زيالىلارى ايقاپ، سارىارقا، اباي جۋرنالدارى مەن قازاق، قازاقستان گازەتتەرىن شىعارىپ ۇلت، ءدىن ماسەلەسىن كوتەرىپ ورىستاندىرۋ مەن ميسسونەرلىك ساياساتتىڭ جىمىسقى ارەكەتىن اشكەرەلەپ حالقىنا كوز قۇلاق بولدى. الاشتىقتاردىڭ مولداسى عۇمار قاراش اعارتۋشىلىق باعىتتا كوپ كىتاپتار جازدى. جاديتشىلدىك الاش كوسەمدەرىنىڭ قازاق مەملەكەتىن قۇرۋ يدەياسىنا تىڭ سەرپىن بەردى. ءاماندا، ەلىمىز امان جۇرتىمىز تىنىش بولسىن! قازاق ماڭگىلىك ۇلت!
|
46 ءسوز 1246 7 پىكىر 21 قىركۇيەك, 2020 ساعات 12:12ولاردى قالاي انىقتاۋعا بولادى؟جارتى جىلدان سوڭ پارلامەنت سايلاۋى. بىزدە ءبىر مانداتتىق وكرۋگتەر جوق، سوندىقتان ول ناۋقانعا تەك قانا پارتيالار قاتىسا الادى.قاراڭىز، سوڭعى كۇندەرى بۇعان دەيىن قالعىپمۇلگىپ كەلگەن پارتياسىماقتار سونىڭ ىشىندە پارلامەنتتە وتىرعاندار، ونىڭ قۇرامىندا جوقتار تىرىلە باستاعان سىقىلدى.مالىمدەمەلەرى مەن سوزدەرىنە قاراساڭىز، قۇددى ءبىر وپپوزيتسيا! كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن كوپتەگەن ماسەلەلەردى كوتەرەدىاق.مۇنىڭ ءبارى ناۋقاندىق تىرلىك، سايلاۋالدى تىراشتانۋ عانا ەكەنىن ءبارىمىز دە تۇسىنەمىز عوي.بىراق، اڭقاۋ ەلگە ارامزا مولدا دەگەن اتەيستىك سيپاتتاعى ءبىر ماتەل بار ەمەس پە؟ كەي اعايىن وسى پارتيالاردىڭ وسىنداي سوزدەرىنە سەنىپ تە قالىپ، قوي تەرىسىن جامىلعان قاسقىرلاردى ايىرا الماي قالادى. ونىڭ ۇستىنە ەلەكتوراتتىق كەزەڭدە بيلىك تە ول پارتيالارعا باق قولداۋىن كورسەتىپ، وسى كەزدەرى تەلەەكران تورىنە شىعارىپ قويادى.مەنىڭشە، كىمنىڭ كىم ەكەنىن، ول پارتيالاردىڭ بيلىك ەمەس، حالىق جاعىندا ەكەنىن ءدوپ باسىپ، ايناقاتەسىز انىقتاپ بەرەتىن قاراپايىم ءۇش تەست بار.ءبىرىنشىسى، سول پارتيالار قازاقستاننىڭ جاڭاشا تاريحىنداعى ەڭ رەزونانستى وقيعالار تۇسىندا قايدا بولدى؟ ماسەلەن، شاڭىراق وقيعاسى، جاڭاوزەن قاندى قىرعىنى، جەر ميتينگىلەرى كەزىندە نە ايتتى، قانداي باعا بەردى؟ ەلدەگى ساياسي ولىمدەر، ساياسي استارى بار سوتتار كەزىندە داۋىس شىعاردى ما، ناقاقتانناقاق ايىپ تاعىلعان دەموكراتيالىق قوزعالىس وكىلدەرىن قورعادى ما؟ سوعان جاۋاپ بەرسىن!ەكىنشىسى، بيلىككە سىن ايتقان كەزدە ولار ەلدە قالىپتاسقان قۇبىجىق ساياسي جۇيەنى، سونىڭ ىشىندە، ەلباسى مەن پرەزيدەنتتىڭ اتىن اتاي ما الدە وزدەرىنە جاقپاعان ءبىردىەكىلى شەندىنى سىناپمىنەپ، كوزگە تۇسكىسى كەلە مە؟ءۇشىنشىسى، حالىقتىڭ جاعدايىن ودان سايىن قيىنداتقان، ەلدەگى اۆتوريتارلىق رەجيمدى مەيلىنشە كۇشەيتە تۇسكەن زاڭدار قابىلدانعاندا ول پارتيالار سونىڭ ىشىندە، پارلامەنتتە وتىرعاندارى! سول جوبالارعا قارسى شىقتى ما؟مىنە، وسى مورالدىقساياسي تەستتەن سۇرىنبەي وتە العان پارتيالار نە تۇلعالار عانا دەموكراتيالىق كۇشتەر اتىنان سويلەي الادى دەپ سانايمىن.قانات بىرلىكۇلى 33813زىكىريا زامانحانۇلى 46521
|
جورجى لۇكاس گىيورگى لۇكاس 18851971 غەربچە ماركىسزمنىڭ داڭلىق نەزەرىيەچىسى ۋە پەيلاسوپ.لۇكاس ۋىنگىرىيەنىڭ بۇداپىشتتا ئاقسۆڭەكلەر ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن. 1903يىلى بۇداپىشت ئۇنىۋېرسىتېتىدا قانۇن ۋە دۆلەت ئىقتىساد ئىلىمى كەسپىدە ئوقۇغان، كېيىن پەلسەپەگە ئالماشقان. 1906يىلى قانۇن ئىلىمىدا دوكتۇرلۇق ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن. 1908يىلىدىن كېيىن ھازىرقى زامان تىياتىرىنىڭ تەرەققىيات تارىخى كىرىستىنا مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن. 1909يىلى بۇداپىشت ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پەلسەپە دوكتۇرلۇق ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن. ئۇزۇن ئۆتمەيلا، بېرلىن ئۇنىۋېرسىتېتىغا بېرىپ بىلىم ئاشۇرغان. بولۇپمۇ تەتقىقاتىنى ماركىس، گېگېل ۋە گىرمانىيە پەلسەپەسىدىن باشلىغان. 1918يىلى ۋىنگىرىيە پارتىيەسىگە كىرگەن. ئىنقىلاب مەغلۇب بولغاندىن كېيىن، ئۇ ئاۋىستىرىيە ئەكسىيەتچىل ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن قولغا ئېلىنغان. 1933يىلى گېرمانىيە فاشىستلىرى تەختكە چىققاندىن كېيىن، ئۇ نائىلاج باشقا دۆلەتلەردە قېچىپ يۈرگەن. ئىلگىرى ئىككى قېتىم رۇسىيەدە قېچىپ يۈرگەن. 2دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن ئۇ بۇداپىشتقا قايتىپ كەلگەن. ئۇ قېچىپ يۈرگەن مەزگىللىرىدە خەلقئارا ئەدەبىياتى، ئەدەبىيات ۋە ئوبزور قاتارلىق ئەدەبىياتسەنئەت ژۇرناللىرىدا تەھرىر ۋە ماقالە تەييارلىغۇچى قاتارلىق خىزمەتلەرنى ئۆز ئۈستىگە ئالغان. 1956يىلى ۋىنگىرىيە ۋەقەسىدىن كېيىن، ئۇ يەنە ئىلاجىسىز رومىنىيەدە قېچىپ يۈرگەن. بىر يىلدىن كېيىن ۋەتەنگە قايتىپ كەلگەن. 1971يىلى لۇكاس راك كېسىلى بىلەن ئالەمدىن ئۆتكەن. ئۇنىڭ نادىر ئەسەرلىرىدىن: روھ ۋە شەكىل، تارىخ ۋە سىنىپىي ئاڭ، ياش گېگېل، تارىخىي رومانلار ھەققىدە مۇھاكىمە، رېئالىزم ئىلمىي ماقالىلەر توپلىمى، ئېستېتېكا خاسلىقى قاتارلىقلار.لۇكاس غەربچە ماركىسزمنىڭ مۇھىم ۋەكىلى بولۇش سۈپىتى بىلەن، ئۇنىڭ ئەدەبىي نەزەرىيەسىدە ئېنىق بولغان رېئالىزم يۆنىلىشىگە ئىگە بولۇپ، ئۇنىڭ نۇرغۇنلىغان ئەدەبىي نەزەرىيەلىرىدىكى ئىدىيەلەرنىڭ ھەممىسى ماركىسزمنى داۋاملاشتۇرۇش ۋە تەرەققىي قىلىشىقا قارىتىلغان. بەدىئىي ئېسسېنتىئالىزمدا، لۇكاس يەنىلا بىردىنبىر ماددىي نەزەرىيەدە چىڭ تۇرۇپ، ھەرقانداق بىر رېئال ئىنكاسقا نىسبەتەن ھەممىسىنىڭ رېئاللىقىنى ئاساس قىلغان سۇبيېكتىپ ۋە ئوبيېكتىپنىڭ بىرىكىشىدىن، جانسىز نەرسىدە ئىنكاس بولمايدۇ، دەپ قارىغان.ئەدەبىياتسەنئەت قاتلىمىنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا كەلسەك، لۇكاس ئەدەبىياتسەنئەتنى ئىقتىسادنى ئاساس قىلىپ بېكىتكەن يۇقىرى قاتلام قۇرۇلۇشىنىڭ بىر قىسىمى يەنىلا رېئاللىقنى ئەكىس ئەتتۈرۈش تەرىقىسىدە بولىدىغانلىقى، لېكىن بۇ خىل ئەكىس ئەتتۈرۈشنىڭ ھەرىكەتلىنىدىغان، ئەمما جانسىز، فوتوگرافىيە شەكلىدە بولىدۇ، دەپ قارىغان.ئەدەبىياتسەنئەتنىڭ رېئال ئەكىس ئەتتۈرۈلىشى ئاساسلىقى ئىستىتىكىنى ئەسكى ئەتتۈرۈش بولۇپ، ئادەم يازغۇچى ئەمەلىيەتنى ئۆلچەم قىلىپ بۇ خىل ئەكىس ئەتتۈرۈشنى كۆۋرۈك قىلغان. نەتىجىدە ھەر بىر يازغۇچىنىڭ تارىخى ئوخشاش بولمىغان. كۆزىتىش دائىرىسى ۋە گۈزەللىك سەزگۈلىرىمۇ ئوخشاش بولمىغان.يەنە ئۇلارنىڭ تاللىغان ئوبيېكتىپ رىئاللىقى ھەمدە ئوبيېكتىپ رېئاللىق ۋە يازغۇچىنىڭ ئۆزئارا مۇناسىۋىتى پەيدا قىلغان ھېسسىيات شەكىللىرى قاتارلىق نۇرغۇنلار ئوخشىمايدۇ. شۇڭا رىئال تۇرمۇش ئەكىس ئەتتۈرۈلگەن ئەدەبىي ئەسەردىمۇ چوقۇم ئوخشىمىغان پەرقلەر پەيدا بولىدۇ. ئەدەبىياتسەنئەت تۇرمۇش كەلگەن تەقدىردىمۇ، يەنىلا تۇرمۇشتىن ئۈستۈن بولۇپ، ئۇ تۇرمۇشنىڭ گۈزەللىكىدىن ھالقىغان، ئادەمنىڭ دۇنياسىنى كۆرسىتىپ تۇرىدۇ.ئادەمنىڭ ياشاشتىكى شارائىتىنى تەسۋىرلەش ۋە سۈرەتلەپ بېرىشنىڭ مۇھىملىقىنى تەكىتلەپ تۇرىدۇ. شۇڭا ئۇ دائىم رېئاللىقتىن تېخىمۇ ئۈستۈن، تېخىمۇ گۈزەل بولىدۇ. ئۇ تەسۋىرلەپ بەرگەن ئەدەبىي چېگرا ۋە ئىدىيەمۇ كىشىنى تېخىمۇ ئىنتىلدۈرىدۇ.ئۇنداقتا مۇشۇنداق گۈزەل بولغان ئەدەبىياتسەنئەت قانداق قىلغاندائاندىن ۋۇجۇدقا چىقىدۇ؟ لۇكاس ئۈلگە ئارقىلىق ۋۇجۇدقا چىقارغىلى بولىدۇ، دەپ قارىغان. ئۈلگە بولۇشبولماسلىقى رېئالىزم نەزەرىيەسىدىكى بىر خىل ئىنتايىن مۇھىم بولغان بىر مەسىلە. لۇكاس ئەدەبىياتسەنئەتتىكى ئىجاد قىلىنغان ئۈلگىنىڭ بىر تەرىپى چوڭقۇر خاسلىققا ئىگە بولۇشى، يەنە بىر تەرىپى مۇشۇ خاسلىقتىن ئۆتۈپ ئەكس ئەتتۈرۈلگەن رېئاللىق بولۇپ، ئۇ خاسلىق ۋە ئورتاقلىقنىڭ بىرلىكىدىن ئىبارەت دەپ قارىغان. ئۇ ئۈلگىنى پىرسۇناژ ۋە شارائىت ئىككىسىنىڭ ئارىسىدا ئادەتتىكى ۋە ئالاھىدە بىر تەرەپ قىلغان ئورگانىكنىڭ بىر خىل ئالاھىدە بىرلەشمىسى بولۇپ، ئىجاد قىلىنغان بۇنداق ئۈلگە، ئەدەبىياتنىڭ رېئال ئەكس ئەتتۈرۈلۈشى تېخىمۇ چوڭقۇر بولىدۇ، دەپ قارىغان. لۇكاس ئەدەبىي ساھەدە ئۈنۈم يارىتىپ، ئۆزىنىڭ پىكرىنىمۇ ئوتتۇرىغا قويغان. ئۇ رېئالىزملىق نۇقتىئىنەزىرىدىن چىقىپ، ئەدەبىياتسەنئەتتە بار بولۇشقا تېگىشلىك ئىجتىمائىي رولىنى تونىغان. ئۇ ئەدەبىياتسەنئەت تونۇش ۋە ئىستېتىك تەربىيىۋى رولىغا ئىگە، چۈنكى ئەدەبىياتسەنئەت رېئال تۇرمۇشتىكى ئېستېتېكىنى ئەكس ئەتتۈرۈش ۋە ئېستېتېكىدىن ھالقىغان بولۇپ، ئۇ كىشىلەرنى خاس بولغان سەنئەت دۇنياسى بىلەن، ئېدىياللاشتۇرۇلغان مۇھىت بىلەن تەمىنلەپ، كىشىلەرنىڭ ئوقۇپ ھۇزۇرلانغاندىكى بىر خىل ۋاقىتلىق يىراق جەمئىيەتتىكى دەھرىيلىك ھالەت ئېستېتېكىدىن ھۇزۇرلىنىشىنىڭ ۋە خۇشاللىقنىڭ ئىچىگە چۆكتۈرۈپ، بىر خىل تىنچ كۆزىتىش ھالىتىنى قولغا كەلتۈرگىلى بولىدۇ، دەپ قارىغان. شۇ ۋاقىتتا، ھېس قىلغۇچى ئۆزىنىڭ ھېسسىياتلىرىنى توپلىغانلىق سەۋەبىدىن، گەۋدىلىك بولغانلىرىدىن خاسلىقنى بارلىق ئەسەردىكى تىنچ كۆزىتىشتىكى قوللىنىش قىلسا........تۇرمۇشقا قايتىپ كىرگەن بارلىق كىشىلەر بۇنىڭدىن ئېرىشكەن يېڭىلىقلرىنى تۇرمۇشتا ئىشلەتسە، ئەسەر ئۇنىڭدىكى ھېسسىياتنىڭ ئاساسلىقى ئۆزگەرتىش ۋە چوڭقۇرلاشتۇرۇشنىڭ ئۆزىنىڭ شەخسىي تۇرمۇشىدىكى كەچۈرمىشى قىلغان.ئەدەبىي ئەسەردىكى ئوبرازدا چوقۇم ئېستېتېك ھېسسىيات بولغان بولۇشى كېرەك. كىشىلەر سەنئەت ئوبرازىنى قوبۇل قىلىشى ۋە ھۇزۇرلىنىشى ئارقىلىق مۇھەببەتنى ئويغاتقان. ئاندىن سەنئەتنىڭ تونۇش ۋە ئېستېتېك تەربىيەسىنىڭ قىممىتىنى تېگىتەكتىدىن تونۇپ يەتتۇق. ئۇلار ئوبرازدا بار بولۇشقا تېگىشلىك بولغان گۈزەللىك تۇيغۇسىنى جانلاندۇرۇشنى ئېتىراپ قىلىپ، ئادەمنىڭ پۈتۈنلىكىنى چۈشەنگەن. ئىلگىرلىگەن ئاساستا ئۇلار ئەمەلىي تۇرمۇشتىن مۇشۇ خىلدىكى ئادەمنىڭ مۇكەممەللىكنى ئىزدەپ، ئۇلارنىڭ ئەمەلىي ئۆزگەرتىشىگە، ئېنتىرفېرىنسىيەلىك رېئال ئارزۇسىغا ئىلھام بەرگەن. سەنئەت ئاساسلىقى بىر خىل ئويدۇرما بولغانلىقتىن، ئۇ شۇ ئويدۇرمىدىن كىشىلەرگە نۇرغۇنلىغان تونۇش ۋە ئىستېتىك تەربىيىسى بىلەن تەمىنلەپ بېرىدۇ. تېخىمۇ ياخشى بولغىنى، ئۇ سۇبيېكتىپ قىممەت ۋە تەبىئىي ئىجتىمائىي قىممەتنى بىرىكتۈرۈپ، كىشىلەرنى ئېستېتىكىدىن ھۇزۇرلاندۇرۇشتىن باشقا يەنە تېخى، نەزەر دائىرىسىنى كېڭەيتىپ، ئوبيېكتىپ رىئاللىقنىڭ چىنلىقىنى ئېنىق كۆرسىتىپ، ئۆزىگە بولغان تونۇشىنى چوڭقۇرلاشتۇردى. لۇكاس بىر ئاڭلىق ماركىسىزىمچى بولۇش سۈپىتى بىلەن، سەنئەتنىڭ ئىجتىمائىي رولى ھەمدە رېئال ئىجتىمائىي كۈرەشتىكى ئاكتىپ رولىنى تولۇق تونۇپ يەتكەن.لۇكاس تارىخ ۋە سىنىپىي ئاڭدا، ئىنتايىن مۇھىم بولغان چۈشەنچىنى ئوتتۇرىغا قويغان. يەنى ئۇ بۇيۇملاشتۇرۇش. ئۇ كاپىتالىستىك جەمئىيەتتە، كاپىتالىزم ئىشلەپچىقىرىش ئىجتىمائىي مۇناسىۋەتلەرنىڭ ھەممىسىنى ماددىغا ئايلاندۇرۇۋەتكەن، بۇرژۇئازىيە ھەربىر ئىشلارنى ھېسابلىشىدىغان، خالىغانچە بىر نەرسىلەر قىلىۋالدى، دەپ قارىغان. دەل مۇشۇنى ئاساس قىلىپ ئۇ غەربنىڭ ھازىرقى سەنئىتىنى بۇيۇملاشتۇرۇلغانلىقنىڭ مەھسۇلى، ھازىرقى زامان سەنئىتىنىڭ ئىجتىمائىي مۇناسىۋەتنى ئەكس ئەتتۈرمەيدۇ، ھازىرقى زامان سەنئىتىنىڭ شەيئىلەرنى تەسىۋىرلەپ بېرىشى كىشىنى ئۇنچىۋالا ئىنتىلدۈرمەيدۇ، دەپ قاراپ كەلگەن. ھازىرقى زامان سەنئىتىدە ھېكايىلەر يوقاپ كېتىپ، ئىنسانلارنىڭ ھەر خىل غالجىرانە تەجرىبىلىرى ئىگىلەپ كەتكەن. مانا مۇشۇ دەل كاپىتالىزم جەمئىيىتىنىڭ كەلتۈرۈپ چىقارغان بۇيۇملاشتۇرۇلغان سەنئىتىنىڭ بىشارىتى ۋە ئىنكاسى دەپ قارىغان . لۇكاس ھازىرقى زامان سەنئەتنى چىنلىق بىلەن ئىجتىمائىي رېئاللىقنى ئەكس ئەتتۈرەلمەيدۇ، ئۇنىڭدا ئەكس ئەتتۈرۈلگەن پەقەت بىر خىل ھادىسە، ئەھۋال بولۇپ قالغان، ھالبۇكى رىئالىزم ئەدەبىي ئەسەر ئىجتىمائىي رېئاللىقتىكى ھەر خىل مۇناسىۋەتلەرنى ئەكس ئەتتۈرەلەيدۇ، دەپ قارىغان. شۇڭا، ئۇ ئاساسلىقى ھازىرقى زامان سەنئىتىنى كاپىتالىزىمنىڭ بۇيۇملاشتۇرۇلغان ئىدىيەسىدىن ئازاد قىلماقچى بولغان.لۇكاسنىڭ رېئالىزم ئەدەبىياتسەنئەت نەزەرىيەسى ماركىسزملىق ئەدەبىياتسەنئەت نەزەرىيەسىنى بېيتقان. ئۇ ماركىسزملىق ئەدەبىياتسەنئەت نەزەرىيەسى ۋە دەۋر ئىجتىمائىي رېئالىزمنى زىچ بىرىكتۈرۈپ، مول بولغان ئېۋرسىتىك تونۇش ۋە چۈشەنچىنى ئوتتۇرىغا قويغان. لېكىن ئۇ بەزى ۋاقىتلاردا رېئالىزملىق نۇقتىئىنەزەردىن قاراپ، ھازىرقى زامان سەنئىتىنى ھەددىدىن ئاشۇرۇپ چۈشۈرگەن. مەلۇم دەرىجىدە كەمچىلىك بىلەن يېتەرسىزلىكنى ئېچىپ تاشلىغان.:...?جورجىلۇكاس145550 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 25 ئاۋغۇست 2018 ئاخىرقى قېتىم 21:31 دا ئۆزگەرتكەن.
|
قازاقستاندا كرەديت بەرۋدىڭ بىرىڭعاي ەڭ جوعارى سوماسى بەكىتىلەدىقازاقستاندا باسپانا ساتىپ الۋعا بەرىلەتىن نەسيەنىڭ بىرىڭعاي ەڭ جوعارى سوماسى بەكىتىلەدى، دەپ حابارلايدى ..مۇنداي وزگەرىس تاياۋدا مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن بەكىتىلگەن قۋاتتى وڭىرلەر ەل دامۋىنىڭ درايۆەرى ۇلتتىق جوسپارىندا كوزدەلگەن. اتالعان جوبانىڭ ءبىر باعىتى جايلى تۇرعىن ءۇي مىندەتىن شەشۋگە باعىتتالعان.جوبانىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا جاۋاپتى قر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ وسى جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندەگى جولداۋىنا سايكەس، جۇزەگە اسىرىلاتىن جەڭىلدىكتى يپوتەكالىق باعدارلامالاردىڭ بىرىڭعاي شارتى قاراستىرىلاتىندىعىن اتاپ وتەدى.بۇل ءۇشىن مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ جۇيەسىنە سايكەس تۇجىرىمداما قابىلدانعاننان كەيىن بەكىتىلەتىن ەرەجەنى ازىرلەۋ جوسپارلانىپ وتىر. كرەديت بەرۋدىڭ بىرىڭعاي ەڭ جوعارى سوماسى 1518 ملن تەڭگە شەگىندە، الدىن الا تۇرعىن ءۇي زاەمىنىڭ ەڭ تومەنگى جارناسى 10 پايىز مولشەرىندە ايقىندالاتىن بولادى. جەڭىلدىك باعدارلاماسىنا قاتىسۋشىلار ءتىزىمى كەڭەيتىلىپ، ەڭ تومەنگى كۇنكورىستىڭ شەكتى مولشەرى ۇلعايتىلادى، دەپ اتاپ وتەدى ۆەدومستۆودان.نەسيە بەرۋ ەكونوميكا كرەديت
|
8 2021 16:28نۇر سۇلتان. قازاقپارات. لەۆ تولستوي: مەن تۋعاندا دۇنيە نارتتاي قىپ قىزىل ەدى، دەگەن ەكەن.ادامنىڭ ءسابي شاعىنداعى تام تۇم ەسىندە قالعاندارى شاعىن كوركەم دۇنيەلەرگە بەرگىسىز اسەرلى كورىنەدى. ول بىرەۋدە ەندى تالپىنىپ، جۇرە باستاعان كەزدەن، ال ءبىرقاتارىندا ودان كەيىندەۋ جادىندا ساقتالادى بىلەم.مەنىڭ ەكى جاستان ءسال اسقان كەزىمنەن كوپتەگەن كورىنىستەر ەسكى فوتوسۋرەتتەردەي كوز الدىمدا قالىپتى. ولاردا باعزى ءومىر حالى بوياماسىز، ءسابي كوڭىلىمەن كىرشىكسىز كورىنەدى.الماتىدا اسكەر قاتارىندا ءجۇرىپ، 1973 جىلدىڭ مامىرىندا سول ۇزىك سىرلاردىڭ كەيبىرەۋلەرىن ءوز جۇيەسىمەن ۇلكەن قالىڭ داپتەرگە تۇسىرگەن ەدىم. جيىرما جىلدان استام ۋاقىتتان سوڭ قاراسام، الگىلەر، مەنىڭ پىكىرىمشە، كىسىگە وي سالاتىنداي تام تۇم نوۆەللالار بولىپ شىعىپتى. ەڭ العاشقى كورىنىستەردىڭ مەرزىمىن 1966 جىلى ينتەرناتتان قىرداعى قاسقىربۇلاقتاعى اۋىلعا كەلگەندە اتا اناما اپ ايقىن، ەگجەي تەگجەيلى بايانداي وتىرىپ، انىقتاپ العان ەدىم.مەنىڭ بۇل نوۆەللالارعا ۇزاق جىلدار بويى قايتا ورالماۋىمنىڭ سەبەبى، ءبىرقاتار ادەبيەتشىلەردىڭ ءسابي شاقتان ەستە ساقتاۋ قابىلەتىمە سەنىڭكىرەمەي، مۇنى ازىلگە بالاي بەرۋىنەن بولعان ەدى. ەكىنشىدەن، جەتپىسىنشى، سەكسەنىنشى جىلدارعى ءۇرىپ ءىشىپ، شايقاپ توككەن كەزەڭدە، سوناۋ ەلۋىنشى جىلداردىڭ باسىنداعى قازاق اۋىلىنىڭ جۇدەۋلەۋ كورىنىستەرىنە كەڭەستىك قوعامعا داق تۇسىرەردەي، سەكەم الا قارالعانى دا راس.بۇل دۇنيەلەردى ەندى قولعا الۋ سەبەبىم ەلۋىنشى جانە توقسانىنشى جىلدارداعى بۇل نوۆەللالار العاش رەت 1993 جىلى جارىق كوردى. رەد. مال اۋىلدارىنىڭ اراسىندا پالەندەي كوپ ايىرما جوق سەكىلدى. ەندەشە، وسىناۋ شاعىن سىرلاردىڭ بۇگىنگى پروبلەمالاردى تەرەڭىرەك سەزىنۋگە ءسال دە بولسا ىقپالى تيەر؟مىنە، قولجازبامدى ۇقىپتى ساقتالىپ، ادەمى ەسكىرە باستاعان، جۇقا مۇقابالى جالپى داپتەردى ايالاپ قولعا الىپ وتىرمىن. باياعى جازۋ مانەرىم... العاشىندا بۇل ەستە قالعاندار تاقىرىبىمەن تۋعان ەدى. ودان كەيىن ءبىرقاتار قالامگەردىڭ ەسىمدەگىلەر سەكىلدى شىعارمالارى دۇنيەگە كەلگەسىن، جالپى اتاۋى وزگەرتىلدى، قىسقارتۋلار جاسالدى.سونىمەن، مەنىڭ ءسابي كوزىممەن وتكەن داۋىرگە سەرۋەن قۇرىپ قايتايىق.قارقىراۋىق قارا قۇس...قىس بولاتىن. ءبىر تاس ۇيدە وتىردىق. ۇيدە اكەم، شەشەم، كىشكەنتاي اپكەم بولعانى انىق ەسىمدە. ءۇيدىڭ جالعىز تەرەزەسى وڭتۇستىككە قاراپ تۇردى. ەسىك سولتۇستىك جاقتاعى قابىرعادا بولدى. بولمەنىڭ باتىس جاعىنداعى اۋزى تورگە قاراعان پەشتە وت جانىپ جاتتى.ءبىر ۋاقىتتا ۇلكەندەر اتىمدى اتاپ: قاراپ جىبەرشى، قۇدا كەلە جاتقان جوق پا ەكەن؟ دەپ سۇرادى. وتىرعان كۇيى تەرەزە جاققا موينىمدى سوزدىم الدەكىمدەر كۇلگەندەي بولدى. ەشتەڭە كورە المادىم، سەبەبى ءتۇس كەزىندەگى كۇن ساۋلەسى بەتكە ۇردى. ورنىمنان تۇرىپ، الاسا تەرەزەدەن سىرتقا قاراسام، ۇزىن قارا پالتولى، بالداقتى ادام كەلەدى ەكەن... جەردە تەگىس اپپاق قار. ول تۇيە تابانىمەن تاپتالعان. اق قار ۇستىندە قاپ قارا بوپ تۇيەنىڭ قۇمالاقتارى شاشىلىپ جاتىر.... سول كۇنگى كەش. داستارحان باسى. ءبارى ۇساق تۇيەگىنە دەيىن كوز الدىمدا. قۇداعا ءان سالىپ بەرمەيسىڭ بە ەندى؟ دەپ سۇرادى مەنەن. جانىپ جاتقان وتقا ءبىراز قاراپ وتىردىم دا، كەنەتتەن:قارقىراۋىق قارا قۇس،حان باسىنا قونعان قۇس، دەپ سايراي جونەلگەنىم بار.ءبىز سوندا سەن باج ەتە قالعاندا قاتتى شوشىپ كەتتىك، دەدى الپىس التىنشى جىلى اتا انام. ارادا ولار مەنەن ءان سۇراعانىن ۇمىتىپ كەتەتىندەي ۋاقىت ءوتىپتى. ال سىزدەر قۇدانى قاراپ جىبەرشى دەگەندە نەگە كۇلدىڭدەر؟ دەپ سۇرادىم مەن. سەن كىشكەنتايىڭدا وتىرعان ورنىڭنان قوزعالمايتىن ەرىنشەك ەدىڭ. سول جولى دا ۇشىپ تۇرماي، تەرەزە جاققا موينىڭدى سوزدىڭ. سوعان كۇلدىك... بولدى جاۋاپ. ۇيدە ءبىز نەگە تورتەۋ بولدىق؟ اقشەكەم، ءبىلعالي تۇيەشى قايدا؟ مامام سول كۇندەرى شايىردا، مۋرساليم اعاڭنىڭ ۇيىندە بولدى، دەدى اكەم. ەكى جاستان اسا كىشى بىلعالي ءىنىم سودان كەيىن، 1955 جىلدىڭ قاڭتارىندا دۇنيەگە كەلىپتى. ءۇي تۇيە باعىپ وتىرعاندا تۋعاسىن ونى ەركەلەتىپ تۇيەشى اتاپ كەتكەن.بۇل 1954 جىلدىڭ جەلتوقسانى ەكەن.ءبىز سول جىلى تۇيەسۋدا ەلەمەس تۇياقوۆتىڭ ۇيىمەن بىرگە تۇيە باعىپ وتىرىپپىز.ەلەمەس ايگىلى جەلاياق، رەكوردسمەن، 1964 جىلعى توكيو وليمپياداسى جەڭىمپازدارىنىڭ ءبىرى ءامين تۇياقوۆتىڭ اكەسى.كەندىر مايدى اكەل، كەندىر مايدى!قىس ءوتىپ، كوكتەم كەلدى. بىزدەر اعاش ۇيدە وتىردىق. ورتادا، جەروشاقتا وت جانىپ جاتتى. ۇيگە اكەم كىردى. شاماسى، وزىمنەن ءۇش جاستاي ۇلكەن اپام باليانى شايعا شاقىر دەگەن بولۋى كەرەك، مەن سىرتقا شىقتىم. ءۇيدىڭ شىعىس جاق بەلدەۋىندە ات بايلاۋلى تۇردى جانە بەلدەۋگە ۇزىن قىزىل قۇرىق قىستىرۋلى ەكەن. تۇيە باقتاشىسىنىڭ قۇرالى. ءسال كىدىرىپ، توبىلعىدان نەمەسە جىڭعىلدان جاسالعان سول قىزىل قۇرىقتىڭ كەيبىر قابىعى كەتكەن جەرلەرىنە قاراپ تۇرىپ، ونىڭ بويىمەن جوعارىلاي اۋەگە كوز سالعانىمدا، ول ءبىزدىڭ كيىز ۇيدەن الدەقايدا بيىك تارىزدەنىپ كورىندى.كۇن بۇلىڭعىرلاۋ، بۇلتتى ەدى.بەس جاستان ەندى اسقان اپام اۋىل سىرتىندا تەزەك تەرىپ ءجۇر ەكەن. مەن وعان قاراي ءۇي مەن اتتىڭ اراسى ارقىلى ءوتتىم.ەكەۋمىز ۇيگە كىردىك. ول الدىمدا، تورگە وزىپ كەتتى. مەن داستارحان قاسىنا جاقىنداپ وتىرا بەرگەنىم سول ەدى، بىرەۋ بوكسەمنەن قاعىپ جىبەرگەندەي بولدى دا، ەتپەتىممەن قۇلاپ كەلە جاتىپ، قولدارىممەن تىرەپ قالدىم. وڭ قولىم جانىپ جاتقان وتقا ءتۇستى. كەندىر مايدى اكەل، كەندىر مايدى! دەدى اكەم. سول ءبىر قاسقاعىم ساتتە ونىڭ ماعان قاراي جەدەل كوتەرىلىپ كەلە جاتقانىن، شەشەمنىڭ قازان اياق جاقتاعى كەرەگە باسىندا ءمايسىڭدى ءشۋداجىپ باۋىنان ءىلۋلى تۇرعان شولمەككە ۇمتىلعانىن كوردىم.مەن ۇيگە كىرىپ كەلە جاتقاندا وتتان، داستارحاننان ءسال كەيىندەۋ كورپە جابىلعان بەسىك تۇر ەدى. بوكسەمنەن قاققان سول ەكەن. وندا سول 1955 جىلى قاڭتاردا دۇنيەگە كەلگەن ءىنىم ءبىلعالي بولەۋلى جاتىپتى.ىلبىراپ كۇيگەن ساۋساقتارىمدى شەشەم مەڭدەش ءبىر بىرىنە جابىسىپ بىتپەسىن دەپ، ءارقايسىسىن جەكەدارا تاڭىپ، مايلاپ ەمدەپتى. بۇگىندە كۇيىكتەن ەش بەلگى جوق.جاز. ءالى ۇشكە تولماعان كەزىم. ءتۇس اۋعان شاق. ويناپ ءجۇرىپ، كەنەت، قالاي ەكەنىن ءوزىم دە بايقاماي قالدىم، سىرتتاعى قازان اساتىن تەمىر وشاققا قۇلادىم. جىلاپ ۇيگە قاراي كەلە جاتقاندا ىشتەن جۇگىرىپ ماكەڭ شەشەم مەڭدەش شىقتى. ازداپ شەكەم قاناعان ەكەن، باسىمدى اق شۇبەرەكپەن تاڭىپ بەردى. سودان كەيىن ول جاڭا تىگىلگەن كويلەك كيگىزدى دە، الدارقاتىپ: بار، بايعازى سۇراپ كەل، دەپ كورشى ۇيگە جىبەردى. ول ءۇي ءبىزدىڭ باتىس جاعىمىزدا ەدى. جالپى ءبىزدىڭ ءۇي باسقا ۇيلەردىڭ كوبىنە شىعىس جاعىندا تىگىلەتىن. كەلدىم، ءتۇرۋلى ەسىكتەن ىشكە كىردىم. ءۇي يەسى ايەل جاساڭداۋ كىسى كورىندى، بىردەن: ءاي ءاي كويلەك ەكەن عوي، ءاي ءاي كويلەك ەكەن عوي، دەپ اسەم اندەتىپ بارىپ، توردە كەرەگە باسىندا ءىلۋلى تۇرعان ۇزىن قارا كوك بەشپەنتتىڭ قالتاسىنان تيىن الىپ ۇسىندى.ۇمىتپاسام... سول كىسىنىڭ ەسىمى قاراگوز ەدى.سول وتىرعان جەرىمىزدەن ءبىر كۇنى كوشتىك. ماشينانىڭ از كەزى، ءۇيدىڭ ازعانا جۇگىن ادامدار تۇيەلەرگە ارتۋدا. مەن جۇك ارتىلىپ بوپ جاتقان تۇيەنىڭ قاسىندا تۇرمىن. كەنەت كوزىم الگىندە ءۇي تۇرعان، ەندى جۇرتقا اينالعان جەردەن اۋلاقتاۋ وتىرعان كىشكەنتاي ىنىمە ءتۇستى. قولىندا بوتەلكە. وعان كۇشى ارەڭ جەتىپ، كوتەرە تۇسەدى. كوتەرگەن سايىن قارا سۇيىق ونىڭ اقشىل كويلەگىنىڭ ومىراۋىنا توگىلىپ جاتىر ول ىشكىسى كەلىپ وتىر! قارا سۇيىق! قارا ءدارى! بالكىم، ايقايلاپ جىبەرگەن شىعارمىن، ايتەۋىر، الدەقانداي سوزدەرمەن مەن جاعدايدى ۇلكەندەرگە جەتكىزدىم. سوسىن ىنىمە قاراعان كۇيى قالشيىپ تۇرىپ قالدىم.بىرەۋ جۇگىرىپ بارىپ شولمەكتى نارەستەنىڭ قولىنان جۇلىپ الدى. سوسىن ونى كوتەرىپ، لاستانعان كويلەگىن شەشىپ تاستادى. قۇداي ساقتادى اي، دەپ جاتىر ادامدار. اكەمنىڭ داۋسى سەكىلدى.شولمەكتەگى قارا سۇيىق ۋلى كرەولين ەكەن.جازۋشى، حالىقارالىق الاش ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى مىرزاعالي ىڭىربايەۆ
|
شىنجاڭدىن ئۇكرائىناغا تۇنجى جۇڭگوياۋروپا نۆۋەتچى پويىزى قاتنىدىمۇھەررىر: بۇئايشەم راخمان مەنبە: تىيانشان تورى 20171030 16:41ئۇكرائىناغا قاتنايدىغان جۇڭگوياۋروپا نۆۋەتچى پويىزى يولغا چىقىشقا ھازىرلاندى.ئۆز خەۋىرىمىز: نېفىت بۇرغىلاش ئۈسكۈنىلىرىنى قاچىلىغان 9081قېتىملىق پويىز 29ئۆكتەبىر ئۈرۈمچى يىغىلىش مەركىزىدىن ئايرىلىپ، ئۇكرائىنانىڭ شەرقىدىكى پولتاۋا شەھىرىگە قاراپ يولغا چىقتى. بۇ شىنجاڭدىن ئۇكرائىناغا قاراپ يولغا چىققان تۇنجى جۇڭگوياۋروپا نۆۋەتچى پويىزى ھېسابلىنىدۇ. تونۇشتۇرۇلۇشىچە، بۇ نۆۋەتچى پويىز ئالاتاۋ ئېغىزىدىن چېگرىدىن چىقىپ، قازاقىستان، رۇسىيەدىن ئۆتۈپ، ئاخىرىدا ئۇكرائىنانىڭ پولتاۋا شەھىرىگە يېتىپ بارىدىكەن. مۆلچەرلىنىشىچە، يۈرۈش ۋاقتى 15 كۈن ئەتراپىدا بولىدىكەن.
|
ريم پاپاسى، ٴىى ەليزاۆەتا، ترامپ قازاقستاندىقتاردى تاۋەلسىزدىك كۇنىمەن قۇتتىقتادى اتاۋلى كۇن12 جەلتوقسان 2018، 20:1912 جەلتوقسان 2018, 20:19 1915 0استانا، .. مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتىنا ۇلتتىق مەرەكەمىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك كۇنىنە وراي حاتتار مەن جەدەلحاتتار كەلىپ ٴتۇستى. بۇل تۋرالى اقوردانىڭ رەسمي سايتى حابارلادى.نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ اتىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك كۇنىنە وراي شەت مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارىنان قۇتتىقتاۋ جەدەلحاتتارى مەن حاتتار كەلىپ ٴتۇستى.امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ پرەزيدەنتى جەكە ٴوزىنىڭ جانە بارشا امەريكا حالقىنىڭ اتىنان قازاقستان حالقىن تاۋەلسىزدىكتىڭ 27 جىلدىعىمەن قۇتتىقتادى.اقش قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن 1991 جىلى العاش رەت مويىنداعان ۋاقىتتان بەرى ەلدەرىمىز ۇنەمى ەكى جاقتى بايلانىستاردى نىعايتۋ جولىندا جۇمىس جۇرگىزىپ كەلەدى. ٴسىزدىڭ بيىلعى قاڭتارداعى ۆاشينگتونعا ساپارىڭىز وسى جىلدار ىشىندە ەلدەرىمىز اراسىندا قالىپتاسقان قارىمقاتىناستارىمىزدى ىلگەرىلەتۋگە جانە نىعايتۋعا تىڭ سەرپىن بەردى، دەلىنگەن جەدەلحاتتا.دونالد ترامپ نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باسشىلىق ەتۋىمەن قازاقستاننىڭ يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ ٴىسىنىڭ كوشباسشىسىنا جانە بەيبىت ٴومىردىڭ جاقتاۋشىسىنا اينالعانىن اتاپ وتكەن.مەن بەرىك ىنتىماقتاستىعىمىز الداعى ۋاقىتتا دا جالعاسا بەرەدى دەپ ويلايمىن. سىزگە جانە قازاقستان حالقىنا كەلە جاتقان جاڭا جىلدا تابىس پەن باقبەرەكە تىلەيمىن!، دەلىنگەن اقش پرەزيدەنتىنىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىندا.ۇلىبريتانيا پاتشايىمى ٴىى ەليزاۆەتا نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى جانە قازاقستان حالقىن الداعى تاۋەلسىزدىك كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، باقبەرەكە جانە تابىس تىلەدى.ۇلتتىق مەرەكەلەرىڭىزگە وراي كەلە جاتقان جىلى قازاقستان حالقىنا اماندىق پەن باقىت تىلەي وتىرىپ، زور ٴىلتيپاتىمدى جەتكىزگىم كەلەدى، دەلىنگەن جەدەلحاتتا.ساۋد ارابياسىنىڭ كورولى سالمان بەن ابدەل ٴازيز ٴال ساۋد جانە ساۋد ارابياسى كورولدىگىنىڭ تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بەن سالمان بەن ابدەل ٴازيز ٴال ساۋد بارشا قازاقستان حالقىنىڭ وسىپوركەندەي بەرۋىنە تىلەكتەستىك ٴبىلدىرىپ، بارلىق سالاداعى ەكى جاقتى ىنتىماقتاستىقتى ودان ٴارى نىعايتۋعا نيەتتى ەكەنىن جەتكىزەدى.ريم پاپاسى فرانسيسك نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى تاۋەلسىزدىك كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، بۇكىل قازاقستان حالقىنا بەيبىت ٴومىر مەن باقبەرەكە تىلەگەن جىلى لەبىزىن جولداعان.موروككو كورولى مۇحاممەد ٴوز جەدەلحاتىندا قازاقستان مەن موروككو اراسىنداعى قارىمقاتىناستارعا جوعارى باعا بەرىپ، ەكى مەملەكەت حالىقتارىنىڭ يگىلىگى ٴۇشىن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا باعىتتالعان جۇمىستاردى جالعاستىرۋعا نيەتتى ەكەنىن ٴبىلدىردى.سونداياق، كۋبا رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ جانە مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ٴتوراعاسى ميگەل دياسكانەل نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى جانە قازاقستان حالقىن تاۋەلسىزدىك قۇنىمەن قۇتتىقتاپ، باقبەرەكە تىلەگەن جەدەلحاتىن جولدادى.تۇرىكمەنستان پرەزيدەنتى گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆ ٴوزىنىڭ حاتىندا: قازاقستان تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا مەملەكەتتىلىكتى نىعايتۋ، حالىقتىڭ ٴالاۋقاتىن جانە ەلدىڭ حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلىن ارتتىرۋ جولىندا زور جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدى. تۇرىكمەنستان مەن قازاقستاننىڭ ەكى جاقتى قاتىناستارى جوعارى دەڭگەيدە ەكەنى قۋانتادى. بۇل ەلدەرىمىز اراسىنداعى تابىستى ىنتىماقتاستىق پەن ٴوزارا تىعىز بايلانىستىڭ ٴتۇرلى باعىتتا دامىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى، دەپ اتاپ وتكەن.
|
تۈرك ئۆزىنى باشقىلاردىن قانداق پەرىقلەندۈرىدۇ؟ ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : مىللىي مەۋجۇتلۇق تۈرك ئۆزىنى باشقىلاردىن قانداق پەرىقلەندۈرىدۇ؟يوللىغۇچى: ئاكادېمىيە ۋاقتى: سېنتەبىر 01, 2019 ئورنى: مىللىي مەۋجۇتلۇقئاپتۇرى: زىيا گۆكئالىپئىسلامىيەتتىن ئىلگىرى تۈرك ئۆزىنى ئىككى جەھەتتە باشقىلاردىن پەرىقلەندۈرەتتى: 1تىل جەھەتتىن، 2دىن جەھەتتىنتۈرك تىل جەھەتتىن ئۆزىنىڭ تىلىغا ئوخشىمايدىغانلارنى، يەنى تۈركچىگە ئوخشىمايدىغان باشقا تىللاردا پاراڭلىشىدىغانلارنى سۇملېم دەپ ئاتايىتتى. تۈركى تىللار دىۋانىدا بۇ سۆزنىڭ مەنىسى مۇنداق ئىزاھلىنىدۇ: سۇملېم تات: پەقەتلا تۈركچە بىلمەيدىغان ئىرانلىقتۇر. بۇنىڭدىن سىرىت تۈركچە بىلمەيدىغان كىشىلەرمۇ سۇملېم دەپ ئاتىلىدۇ. ئۇنداقتا، ئەرەپنىڭ نەزىرىدە ئەجەم قانداق بولسا، تۈركنىڭ نەزىرىدە سۇملېېم شۇنداق بولىدۇ: تۈركچە بىلمەيدىغان بارلىق قوۋملار سۇملېم دىيلىدۇ.تۈرك دىننى جەھەتتىن ئۆزىگە ئوخشىمايدىغانلارنىمۇ تات دەپ ئاتايىتتى. تۈركى تىللار دىۋانىدا بۇ سۆز مۇنداق شەرىھلىنىدۇ:تات: بارلىق تۈركلەرگە نىسبەتەن پارىستۇر، يەنى ئىرانلىقتۇر. مۇنداق بىر ئاتا سۆزى بار: تاتنىڭ كۆزىگە ئۇر، تىكەننى يىلتىزىدىن قومۇر. بۇ ھىكمەتلىك سۆز تاتلارنىڭ ۋاپاسىزلىقىغا دالالەت قىلىدۇ. تىكەننى يىلتىزىدىن قومۇرۇش زۆرۈر بولغاندەك، تاتنىڭمۇ كۆزىگە ئۇرۇش كىرەك. باشقا بىر ھىكمەتلىك سۆزدە مۇنداق دىيىلىدۇ: تاتسىز تۈرك بولمايدۇ، باشسىز بۆك بولمايدۇ، يەنى پارىس تۈركسىز مەۋجۇت بولۇپ تۇرالمايدۇ.تات: ياغما ۋە توخسى قەبىلىلىرىگە نىسبەتەن ئىيىتقاندا ئۇيغۇر كاپىرلىرىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇلارنىڭ يۇرتىدا مۇشۇلارنى ئاڭلىدىم. بۇ ھەقتە نۇرغۇن گەپ سۆزلەر بار. تات تاۋغاچلارنىڭ نەزىرىدە ئۇيغۇر ۋە خىتاي دىگەنلىك بولىدۇ.يۇقارقىلاردىن شۇنى كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى پارىسلار تات دەپ ئاتالغاندەك، بۇددا دىنىغا ئىتىقاد قىلىدىغان ئۇيغۇرلارمۇ تات دەپ ئاتىلاتتى. بۇنىڭغا ئاساسەن تۈرك بولسىمۇ باشقا بىر دىنغا ئىتقاد قىلسا تات دەپ ئاتاشقا بولىۋىرەتتى. بۇنداق بولغاندا تۈركلەر تىل جەھەتتىن باشقىلاردىن پەرىقلىق بولغانلار ئەمەس دىن ۋە تۆرە جەھەتتىن پەرىقلىق بولغانلار ئىدى. ئەرەپلەرنىڭ نەزىرىدە كاپىر قانداق مەنىنى بىلدۈرىسە، تۈركنىڭ نەزىرىدە تات شۇنداق مەنىگە ئىگە ئىدى.تات ۋە تاۋغاچلارنىڭمۇ خىتايلارغا تات نەزىرىدە مۇئامىلە قىلمغانلىقىنى كۆرىۋىلىشقا بولىدۇ. دىمەككى، قەدىمى تۈركلەر بىلەن خىتايلار ئارىسىدا دىنى ۋە مەدەنى جەھەتتىن ئوخشاشلىق ئورتاقلىق مەۋجۇت ئىدى. خىتايلار كۈلتۈر جەھەتتىن تۈركلەردىن پەرىقلىنىدىغان بولغاچقا ئۇلارنى تۈرك دىيشكە بولمايىتتى. مەدەنى جەھەتتىن تۈركلەر بىلەن ئوخشاشلىقى ئورتاقلىق بولغاچقا ئۇلارنى پارىسلارنى ئاتىغاندەك ئاتىغىلى بولمايىتتى. شۇڭلاشقا خىتايلار، تاۋغاچ دىگەن ئىسىم بىلەن ھەر ئىككىلىسدىن پەرىقلەندۈرلەتتى. تاۋغاچ دىگەن سۆز تۈركى تىللار دىۋانىدا خىتاي دىگەن مەنىدە كىلىدۇ، شۇنداقلا قەدىمي بۈيۈك سەنئەت مىراسى ئەسىرى دىگەن مەنىنىمۇ بىلدۈرىدۇ. بۇنىڭدىن سىرىت بۈىۈك ۋە شانلىق دۆلەتلەرگە ئىگە بولغان ھۆكۈمدارلارنىڭمۇ تاۋغاچ خان دەپ ئاتالغانلىقى تىلغا ئىلىنىدۇ. تۈركىستاندىكى كۆزقاراشلار مۇشۇنىڭدىن ئىبارەت. پەقەت ئىسلام دىيارىدا تات ۋە تاۋغاچ تەبىرى پارىس ۋە تۈرك دەپ چۈشىنىلىدۇ. تۈركى تىللار دىۋانى بىرىنجى خىل كۆز قاراشنىڭ توغرىلىقىنى، ئىككىنچى خىل كۆز قاراشنىڭ ئەۋزەللىكىنى قەيىت قىلىدۇ.تاۋغاچ سۆزى تاۋ دىگەن سۆز يىلتىزى ۋە غاچ دىگەن سۈپەتتىن تەركىپ تاپقان. تاۋ سۆزى تۈركى تىللار دىۋانىدا ھىيلەمىكىر دىگەن مەنىدە كىلىدۇ. بۇ جەھەتتىن تاۋغاچ كەلىمىسى ھىيلىگەر دىگەن مەنىنى ئىپادىلەيدۇ. ئورخۇن كىتابەلىرىدە خىتايلارنىڭ ھىيلە مىكرى سەۋەپلىك تۈركلەرنىڭ بىر بىرى بىلەن دۈشمەنلەشكەنلىكى چۈشەندۈرۈلگەندە ھىيلە ئورنىغا تەب سۆزى ئىشلىتىلگەن. سومسېن بۇ سۆزنى سىھىر دەپ تەرجىمە قىلغان.ئىسلامىيەتتىن ئىلگىرى تۈركلەر خىتايلارنى بىردىنبىر ئايېك ئۇقۇمۇشلۇق ۋە بىلگىلىكبىلىملىك كىشلەر دەپ تونۇيىتتى. ئورخۇن كىتابەلىرىدە خىتايلارنىڭ تۈركلەرگە ئىلىم مەرىپەت ئۈگەتكەنلىكىگە دائىر ئۇچۇرلار بار. سومسېن ئايېك سۆزىنى مەدەنىيەت، بىلگى سۆزىنى ئىلىم مەرىپەتدەپ تەرجىمە قىلغان.ئورخۇن كىتابىلىرىدىكى ئۇچۇرلارغا ئاساسەن، كۆكتۈركلەرنىڭ خىتايلار بىلەن سىياسى مۇناسىۋەتتىن باشقا مەدەنىيەت جەھەتتىمۇ مۇناسىۋىتىنىڭ بارلىقىنى كۆرىۋىلىشقا بولىدۇ. خىتاي ئىمپىراتۇرىنىڭ كىتابەلەرنىڭ يىزىلىشى ۋە بارك لارنىڭ ياسىلىشى ئۈچۈن سەنئەتكارلارنى ئورۇنلاشتۇرىشى ۋە يۇغ لارغا ۋەكىل ئەۋەتىشىمۇ بۇنىڭغا دالالەت قىلىدۇ. ئۇيغۇرلار، خىتاي مەدەنيتىگە تىخىمۇ بەك ئىجابى قارايىتتى. كىتابۇلئىلمۇننافى بۇ ھەقتىكى چۈشەنچىمىزنى روشەنلەشتۈرىدۇ:ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمى ئەدەبىياتىغا دائىر ناھايتى ئاز ئەسەر قىلىپ قالغان. ياۋرۇپالىق ئالىملار نىڭ قارىشىچە ئۇيغۇر شىۋىسىدە يىزىلغان بۇ ئاز مىقداردىكى قول يازمىلارنىڭ ھەممىسى ئىسلامىيەتتىن كىيىن يىزىلغان. بىز ئىرىشكەن ئەڭ قەدىمى قوليازمالار مىلادى بىرىنچى ئەسىرلەرگىچە چىتىشلىق چىقىدۇ. ماتۈەن ئىسىملىك بىر خىتاي يازغۇچى تەرىپىدىن مىلادى 1200يىللاردا تەييارلانغان بىر دوكلاتنى كۆرگەنىدۇق. دوكلاتتا دىيلىشچە، ئۇيغۇرلار ئارسىدا خىتايلارنىڭ شى كىڭلەر، لوكايلىدلەر، ھىياۋكىڭلەر ناملىق كىتاپلىرى بىلەن ئۇ سۇلالىلەرنىڭ شائىرلىرى ۋە تارخىچىلىرى مەۋجۇت ئىدى. ئۇيغۇر ياشلىرى ۋە ئەمەلدارلارنىڭ ئوغۇللىرى مەكتەپلەردە تەربىيلىنەتتى. بۇلار مەكتەپلەردە پەقەت ئوقۇش بىلەنلا قالمايىتتى. بىيىت توقۇش ۋە شىئىر يىزىشنىمۇ ئۈگىنەتتى.تۈركلەرنىڭ خىتايلار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى مىلاتتىن 200 يىل ئىلگىرى ھۆكۈم سۈرگەن ھۇن نامىدىكى تۈرك دۆلىتى دەۋرىدىمۇ مەۋجۇت ئىدى. مىلاتتىن 174 يىل ئىلگىرى چۇڭ خۇاڭ يۇە دىگەن بىر خىتاي ئەلچىسى بىر خىتاي مەلىكىسىنى ئىلىپ تۈرك ھۆكۈمدارىغا سوۋغا قىلىش مەقسىتىدە تۈرك سارىيىغا كەلدى. ئەلچى تۈركلەرنىڭ خىتاي مەدەنىيىتىنى تەقلىد قىلىش قىزغىنىقىنى كۆرۈپ، بۇ دورىمىچىلىق تۈركلەرنىڭ ھاياتىنى بۇزىدۇ دەپ قارىدى. بۇ ئەلچى تۈركلەرنى ناھايتى ياخشى كۆرۈپ قالدى. شۇڭلاشقا خىتايغا قايتىپ كەتمىدى. بۇ دەۋىرلەردە تۈركلەر قازانغان زەپەرلىرى ۋە قۇرغان بىرلىكلىرى سەۋەپلىك ناھايتى كۈچەيگەنىدى بىيىغانىدى. ئالدىدا خىتاي كۈلتۈرىگە ئوخشاش ۋاللاۋۇللۇڭ، دەبدەبىلىك كۆرىنىدىغان يىڭى بىر دۇنيا جىلۋىلىنىپ تۇراتتى. بۇ كۈلتۈرنىڭ يىمەكئىچمەكلىرى، كىيىمكىچەكلىرى، مودىلىرى ئاستائاستا تۈركلەرنىڭ ئارىسىغا سىڭىپ كىرىشكە باشلىدى. خىتاي ئەلچى بۇ ئەھۋالنىڭ خەتىرىنى ئەسكەرتىپ تۇراتتى. ئۇلارنى ئويغىنىشقا دەۋەت قىلاتتى. ئەمما، تۈركلەرنىڭ قىلدىغان ئىشى يا قويۇق ئورمانلارغا شىكارغا چىقماق ياكى يايلاقلاردا سان ساناقسىز پادىلىرىنى ئوتلىتىشتىن ئىبارەت ئىدى. بۇنداق ياشايدىغانلارغا خىتايدا توقۇلغان يىپەك رەخىتلەر ئەمەس، ئۆزلىرىنىڭ تىرە ۋە مامۇقلاردىن تىكىلگەن كىيىم كىچەكلىرى بەكرەك ماس كىلەتتى. قىتىق، قىمىز، سۈزمە،سىرىقماي، قايماققا ئوخشاش سۈتتىن ياسالغان يىمەكلىكلەر، لەززەتلىك ئوۋ گۆشلىرى بىلەن سىمىز بىقىلغان پادىلار خىتايلارنىڭ يىمەكلىكلىرىدىن بەكرەك يىيىشلىك ۋە پايدىلىق ئىدى. ئەگەر تۈركلەر خىتايلارنىڭ ئادەتلىرىگە رىئايە قىلىسا، ئۇلارنىڭ بۇغداي ۋە قوناقلىرىغا، يىپەك كىيىملىرىگە كۆنەلەيدىغان بولغاچقا، كۈنلەرنىڭ بىرىدە خىتاينىڭ مۇستەملىكىسىگە ئايلىنىپ قىلىشىنى ئۇنداق بەك يامان كۆرۈپ كەتمەيىتتى.خىتاي ئەلچى ھەردائىم ھۆكۈمدارغا، تۈرك ئېلىنىڭ ئەجداتلىرىدىن مىراس قالغان تۆرەلەردىن ئايرىلماسلىقى كىرەكلكىنى تەكىتلەيىتتى ئۈگۈت بىرەتتى. چۈنكى بۇ تۆرەلەر شانلىق تارىخ ياراتقان ئۇ ئەجداتلارنى يىڭىلمەس قەھرىمانلارغا ئايلاندۇرغانىدى. بۇ ئۈگۈتلەرگە باشقا پەندى نەسىھەتلەرمۇ قوشۇلاتتى. ھۆكۈمدار خەلقىنىڭ نوپۇسىنى، ئوخشىمىغان قەبىلە ۋە چىدىرلارنىڭ سانىنى ۋە مۇددىتىنى كۆچمەن تۈركلەرنىڭ چىدىر قۇرۇپ ئولتۇراقلاشقان يىرىدە قانچىلىق تۇرىدىغانلىقىنى دىمەكچىت ئىنىق بىلىشى كىرەك ئىدى. چۈنكى نوپۇس ۋە مالچارۋىلارنىڭ سانى ئىنىق بولسا، كۈنلەرنىڭ بىرىدە خىتايغا قارشى ئۇرۇش ئىچىلىپ قالسا، كۈچلۈك ۋە جابدۇقلۇق قوشۇنلارنى تەشكىللەپ چىققىلى بولاتتى.خىتاي ئەلچى خىتايلارنىڭ ھەيۋىسىنى سۇندۇرۇش ئۈچۈن خىتايدىن كەلگەن ئەلچىلەرگە مەغرۇر مۇئامىلە قىلىش كىرەكلىكنى تانجۇغا تۈرك ھۆكۈمدارغا تەۋسىيە قىپ تۇراتتى. خىتاي ئىمپىراتۇرى تانجۇغا مەكتۇپ يازغاندا مۇنداق دەپ باشلايىتتى: ئىمپىراتۇر، ھۇنلارنىڭ تانجۇسىدىن ھۆكۈمدارىدىن تۆۋەنچىلىك بىلەن شۇنى ئۆتۈنىدۇكى ۋاراقنىڭ چوڭكىچىلىكى مۇئەييەن بىر چوڭلۇقتا بولاتتى. خىتاي ئەلچى تانجۇغا، مەكتۇپ يازغان چاغدا خىتاي ئىمپىراتۇرى ئىشلەتكەن ۋاراقتىن چوڭراق ۋاراق ئىشلىتىشىنى ۋە مەكتۇپنىڭ بىشىغا: ئاسمان بىلەن يەر تۇغقان، قۇياش بىلەن ئاي تەخىتكە چىقارغان ھۇنلارنىڭ بۈيۈك ھۆكۈمدارى خىتاي ئىمپىراتۇرىدىن شۇنى تەلەپ قىلىدۇكى دەپ يىزىشىنى تەۋسىيە قىلاتتى. چۇڭ خۇاڭ يۈە ھەردائىم ھۆكۈمدارنىڭ سارىيىغا كەلگەن خىتايلارغا بولۇپمۇ خىتاي ئىمپىراتۇرى تەرىپىدىن ۋەزىپە بىلەن كەلگەن خىتايلارغا تۈركلەرنىڭ ئىسىل پەزىلىتىنى ماختاپ بىرەتتى. تۈركلەرنىڭ كۈلتۈر جەھەتتىن خىتايلاردىن ئۈستۈن تۇرىدىغانلىقىنى تىلغا ئالاتتى. خىتايلار ئۇنىڭغا نارازىلىق بىلدۈرۈپ تۈركلەر ياشانغانلارنى ھېقىر كۆرىدۇ.، دىيىشەتتى. ئەلچى بۇنىڭغا جاۋابەن خىتايدا نۇرغۇن خىزمەتلەرگە سىلىنغاندىن كىيىن، ماغدۇردىن قالغاندا يۆلەنچۈكسىز، قارانچۇقسىز تەرك ئىتىلگەن بىرمۇنچە خىتاي قىرىلارنىڭ بارلىقىنى ئەسلىتەتتى. ئەگەر تۈركلەرنىڭ كۈنى پەقەت ئۇرۇش بىلەنلا ئۆتىدۇ دىيىلسە، بۇ ئۇرۇشلار مىللەتنىڭ بەختى ۋە تەختى ئۈچۈندۇر. ياشانغانلار ۋە كۈچسىز بولغانلىقتىن ئۇرۇشقا قاتنىشىشقا قادىر بولالمايدىغانلار كىرەكلىك ئۇزۇقتۈلۈككە ئىگە بولۇپ، دۈشمەنگە قارشى خاتىرجەم بىر ۋەزىيەتتە ياشايدۇ. دادا بىلەن بالا ئۆزئارا بىر بىرىنى ھۆرمەتلەيدۇ. شۇڭلاشقا تۈركلەرنى قىرىلارغا ھاقارەت قىلىدۇ دەپ ئەيىپلەش تۆھمەت قىلغانلىق بولىدۇ.خىتايلار، تۈركلەردە دادا بالىنىڭ بىر ھۇجرىدا يىتىشىنى، دادىسى ئۆلۈپ كەتسە ئوغۇلنىڭ ئۈگەي ئانىسنى نىكاھىغا ئىلىشىنى، بىر قىرىندىشى تۈگەپ كەتسە يەنە بەنە بىر قىرىندىشىنىڭ ئاكىسى ياكى ئىنىسىنىڭ يەڭگىسىنى ئىلىشىنى نەقىل كەلتۈرۈپ تۈركلەرنى تەنقىت قىلاتتى. چۇڭ خۇاڭ يۈە ھەمىشە تۈركلەرنىڭ خىتايلاردىن ئۈستۈن تۇرىدىغانلىلىقىنى ئىسپاتلاشقا تىرىشاتتى. ئۇ مۇنداق دەيىتتى: تۈركلەر ھايۋان گۆشىدىن باشقا گۆشنى يىمەيدۇ، سۈتتىن باشقا بىرنەسە ئىچمەيدۇ، تىرىدىن باشقا بىرنەرسىدە تىكىلگەن كىيىمكىچەكنى كىيمەيدۇ، ھەددىھىساپسىز مالچارۋىلىرىنى يايلاقلاردا، ئىرىق بويلىرىدا كەزدۈرىدۇ، پەسلگە قاراپ ئۇلارمۇ ئورنىنى ئالماشتۇرىدۇ. ئۇزۇق تۈلۈكى قالمىغاندا دەرھال ئاتقا مىنىدۇدە شىكارغا ئاتلىنىدۇ. باي باياشاتلىق ئىلكىدە ياشايدۇ، ئارتۇق نادامەت چىكىپ يۈرمەيدۇ. قائىدە نىزاملىرىنى ئۆزگەرتىشىنى ياقتۇرمايدۇ. بىر ئوغۇلنىڭ ئۆگەي ئانىسى بىلەن، بىر ئەرنىڭ يەڭگىسى بىلەن ئۆيلىنىشى ئۆينىڭ بۇزۇلماسلىقى، بالا چاقىنىڭ جەبىر جاپاغا قالماسلىقى ئۈچۈندۇر. بۈگۈنگىچىلىك ھۇنلار ئارىسىدا مۇشۇنچىۋالا قالايمىقانچىلىقلار تۇرسىمۇ ھىچقاچان، كونا ھۆكۈمدارنىڭ ئورنىغا باشقا بىر ئائىلىدىن بىر ەر بەگنىڭ تەخىتكە چىقرىلغانلىقى كۆرۈلۈپ باقمىدى. خىتايدا دەل ئەكىسچە، ئۇزۇن زامانلاردىن بىرى تەخىت ۋارىسلىرى ۋەلى ئەھدى بىر بىرىنى بوغۇزلاپ كەلدى. دائىم دىگۈدەك يىڭى بىر مۇشتۇمزور ئوتتۇرغا چىقىپ كونىسىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ يىڭىدىن ئىمپىراتۇرلۇق قۇرۇپ چىقتى.شۇڭلاشقا، خىتايدا ھەردائىم كونا قائىدە يۇسۇنلارنىڭ ئاياغئاستى قىلىنغانلىقىنى كۆرىمىز. خىتايلار خەلقىنى دۈشمەنلەرنىڭ تەھلىكىسدىن خاتىرجەم قىلىش ئۈچۈن تام بىلەن ئورالغان شەھەرلارنى بىنا قىلىدۇ. ئەمما، خەلىق ھۇجۇمغا ئۇچرىغاندا، قوپارغا تاملىرى بىلەن خەلقىنى مۇداپىئە قىماي ئاق بايراق چىقىرىشقا مەجبۇر بولىدۇ.بۇ رىئاللىقلار بىزگە تۈركلەرنىڭ خىتايلاردىن مەدەنىيەت ئۈگىنىشكە ھىرىسمەن ئىكەنلىكىنى، ئەمما تۈرك كۈلتۈرىنىڭ ئورنىغا خىتاي كۈلتۈرىنى دەسسىتىشتىن ھەزەر ئەيلەيدىغانلىقىنى كۆرسىتىپ بىرىدۇ. ئورخۇن پۈتۈكلىرىدە بىلگە قاغان بۇ غايىنى مىللىتىگە نىمىدىگەن مۇكەممەل چۈشەندۈرگەن ھە!:ئەي تۈرك مىللىتى، ئەگەر ئۇ دۆلەتكە بارساڭ ئۆلۈپ كىتىسەن. ئەمما، ئىچىدە قىسمەتمۇ، بايلىقمۇ بولمىغان ئۆتۈكەن ۋادىلىرىدا قىلىپ؛ كارۋان ۋە توپلارنى ئەۋەتسەڭ مەڭگۈلۈك بىر سەلتەنەتنى مۇداپىئە قىلىشنى داۋاملاشتۇرىسەن!شەك شۈبىھسىزكى، تۈركلەرنىڭ ختايغا بىرىشى خىتاي كۈلتۈرى ئچىدە يوق بولۇپ كىتىشى دىگەنلىك ئىدى. ھالبۇكى، ئۆتۈكەندە قىلىپ كارۋان ۋە توپلارنى ئەۋەتىشى، تۈرك مىللى كۈلتۈرىنى يوقاتماستىن خىتاي مەدەنىيتىدىن پايدىلىنىشىغا شارائىت تۇغدۇراتتى. تۈركلەرنىڭ مىللى كۈلتۈر ھەققىدىكى بۇ ئەندىشەلىرى، مەنقىبىلەردە ، ھەتتا ئەپسانىلەردىمۇ ئۇچرايدۇ. بوگۇخان مەنقىبىسىنىڭ ئاخىرىدا يالۇن تەگىن ئىسىملىك بىر تۈرك خاقانىنىڭ ئوغلىغا بىرىلگەن بىر خىتاي مەلىكىسى ئۈچۈن قۇت تىغىنى خىتاي ئىمپىراتۇرىغا سوۋغا قىلغانلىقىنى ۋە مۇشۇ سەۋەپلىك خىتاي ئىمپراتۇرىنىڭ ئۇ تۇپراقنىڭ ھۆكۈمدارىنى خەلقى بىلەن قوشۇپ كۆچكە مەجبۇرلىغانلىقى ھىكايە قىلىنىدۇ. ئۇنداقتا تۈرك دۆلىتىنىڭ زەپەر تىلسىمى دەپ تونۇلغان بۇ قۇت تىغىنى، مىللى كۈلتۈرنىڭ بىر سىمىۋۇلى دەپ ھىساپلىساق خاتا قىلغان بولارمىزمۇ؟ئىلاۋە: تاتار دىگەن سۆز تات ئەرى دىگەن سۆزدىن قىسقارتىلغان بولسا كىرەك. دەدە قورقۇت دىگەن كىتاپتا تات ئەرى تەبىرى بار. تۈركلەر تاتار دىگەن سۈپەتنى جاھىل يەنى تۆرەسىز موڭغۇللار بىلەن توڭگۇزلارغا ئىشلىتەتتى. تات بىلەن تاتار ئارىسىدىكى پەرىق، ئەرەپ تىلىدىكى كاپىر بىلەن جاھىل ئارىسىدىكى پەرىقكە ئوخشايدۇ. تاتارلاردا قان داۋاسى، غەزۋە دىگەندەك قەبىلە ئادەتلىرى تىخىچە مەۋجۇت ئىدى. تۈركنىڭ جاھىللىرىغا تاتار دىيىلەمدۇ ياقمۇ بۇنى بىلمەيمەن. ياغما ۋە توخسى، ئۇيغۇر. پەچەنەك. چىلگى دىگەندەك تۈرك قەبىلىلىرىنى كۆرسىتىدۇ مازار تىشى، تاغ باغرى، تاختالارغا ئويما، قاپارتىلما شەكلىدە يىزىلغان خەت ياكى نەقىشلەر 1. تاشتىن ياسالغان ئۆيلەر2. تۈربىلەرنىڭ ئۈستىدىكى تاش ياكى شۇنىڭغا ئوخشايدىغان قۇرۇلمىلار3. ئائىلە :.. بۇرۇنقى زامانلاردىكى تۈركى مىللەتلەرنىڭ جىنازە مۇراسىمى ياكى دەپنە مۇراسىمى يۇغ دەپ ئاتىلاتتىت ئەينى دەۋىردە تۈرك ھۆكۈمدارلىرى تانجۇ دەپ ئاتالغانت كىچىك كۆرۈش، مەنسىتمەسلىك، كۆزگە ئىلماسلىق، بىھۆرمەتلىك قىلىش تارىخى شەخىسلەرگە دائىر ھىكايە ۋە رىۋايەتلەر. ئالاھىدە، مۆجىزە خاراكتىرلىك ھادىسە ياكى يىڭىلىقلارغا دائىر چۆچەكلەر بوگۇخان ياكى بۈگۈخان 759779 ئۇيغۇر دۆلىتى ھۆكۈمدارى. مانى دىنىنى دۆلەتنىڭ رەسمى دىنى قىلىپ بىكىتكەن ھۆكۈمدار
|
بەدىنڭىزنىڭ خىزمەت ۋاقتى توغرىمۇ؟مەنبەسى:شىنجاڭ گېزىتى تەھرىر:مېھرىگۈل خۇدابەردى يوللانغان ۋاقىت:20140428 17:45:05توردا تارقىلىپ يۈرگەن بەدەن ئەزالىرىنىڭ خىزمەت جەدۋىلىدە: ئادەتتە تاماكا چەككۈچىلەرنى ئەتىگەندە بەكرەك يۆتەل تۇتىدۇ، يىغىلىپ قالغان كېرەكسىز ماددىلارنىڭ چىقىپ كېتىشىگە توسقۇنلۇق قىلماسلىق ئۈچۈن، بۇنداق چاغدا يۆتەل توختىتىش دورىسىنى ئىچمەسلىك كېرەك، سەھەر سائەت 7دىن 9غىچە بولغان ۋاقىت كىچىك ئۈچەينىڭ كۆپ مىقداردا ئوزۇقلۇق قوبۇل قىلىدىغان ۋاقتى، شۇڭا بۇ چاغدا ئەتىگەنلىك تاماق يېيىش كېرەك، دېيىلگەن، بۇ قاراشلارنىڭ ئىلمىي ئاساسى بارمۇ يوق؟جاڭ چۈنيەن مۇنداق دېدى: تۇرمۇش رىتىمىنى ئۆزگەرتكەندە بەدەندىكى ھورمۇننىڭ ئاجرىلىپ چىقىش مىقدارى ئۆزگىرىدۇ دە، بىيولوگىيەلىك سائەت تەسىرگە ئۇچراپ قالايمىقانلىشىدۇ. بىيولوگىيەلىك سائەت دائىم قالايمىقانلاشسا، كىشى ئاسانلا ئاغرىپ قالىدۇ، تىز قېرىيدۇ ياكى ئۆلۈپ كېتىدۇ. بەزىلەرنىڭ بىيولوگىيەلىك سائىتى نەچچە ئون يىلدىمۇ نىسبەتەن تۇرغۇنلۇقنى ساقلىيالايدۇ، ئۇلارنىڭ بىيولوگىيەلىك سائىتى نورمال رىتىمدا بولغاچقا، سالامەتلىك ئەھۋالى زىيانغا ئۇچرىمايدۇ. شۇڭا ئادەم بەدىنىنىڭ ئىچكى قىسمىنىڭ قانۇنىيىتىگە ماس كېلىدىغان كۈتۈنۈش ئۇسۇلى تەشەببۇس قىلىنىدۇ: بىرىنچى، بىيولوگىيەلىك سائەتكە ماسلىشىش، بىيولوگىيەلىك سائەتنىڭ دەل بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش؛ ئىككىنچى، بىيولوگىيەلىك سائەتنى ئاسراش، ساغلاملىققا كۆڭۈل بۆلۈش؛ ئۈچىنچى، بىيولوگىيەلىك سائەتنى رېمونت قىلىپ تۇرۇش، بىيولوگىيەلىك سائەت خاتا مېڭىپ قالغاندا ۋاقتىدا ئوڭشاش كېرەك.خىزمەت ئېھتىياجى بىلەن ئۇزاق مۇددەت كېچىدە خىزمەت قىلىدىغانلار ساغلاملىققا بولغان زىياننى قانداق قىلغاندا ئازايتالايدۇ؟ ۋۇ يىچۈن مۇنداق دېدى: كېچىلىك ئىسمېنىدا ئىشلەيدىغانلارنىڭ كېچە بىلەن كۈندۈزى ئالمىشىپ قالىدۇ، ئۇلار خىزمەت ۋاقتىغا ئاساسەن، مەشغۇلات قانۇنىيىتىنى تەڭشەپ، بەدەننى ئىمكانقەدەر ئەڭ ياخشى ھالەتتە ساقلاش كېرەك. ئۇيقۇنى مۇۋاپىق تولۇقلىشى، ۋاقىت چىقسىلا مۈگدىۋېلىشى، مۇۋاپىق دەم ئېلىشى، سۇيۇق سەلەڭ غىزالىنىشى، ئۇيقۇ كەلتۈرۈشنى ئۆگىنىۋېلىشى كېرەك.
|
كېيىنكى ۋاقىتلاردا ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى ۋە خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتلەرنىڭ مۇتەخەسسىسلەر ئۈچۈن قىزىق تېمىلارنىڭ بىرىگە ئايلىنىۋاتقانلىقى مەلۇم. ئاممىۋى ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدە ئېلان قىلىنىۋاتقان بەزى ماقالىلەردىمۇ بۇ مەسىلە ئەتراپىدا بەسمۇنازىرە كۈچەيمەكتە. يېقىندا توققۇز دۆلەتنىڭ 18 داڭلىق پارلامېنت ئەزالىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان خىتايغا قارشى پارلامېنتلار كومىتېتى نىڭ قۇرۇلۇشى بىلەن ئىككى مەملىكەت ئوتتۇرىسىدىكى قارىمۇقارشىلىقنىڭ تېخىمۇ جىددىيلەشكەنلىكى ئىلگىرى سۈرۈلمەكتە. بۇ ئاممىۋى ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدە ۋە مۇتەخەسسىسلەردە بىربىرىگە ئوخشىمىغان قاراشلارنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشىغا سەۋەب بولغان.رۇسىيەنىڭ نېزاۋىسىمايا گازېتا، يەنى مۇستەقىل گېزىت ئىدە ئېلان قىلىنغان ۋلادىمىر سكوسىريوفنىڭ خىتايغا قارشى پارلامېنتلار ئارا ئىتتىپاق قۇرۇلدى ناملىق ماقالىسىدە ئېيتىلىشىچە، خىتايغا قارشى پارلامېنتلار ئارا ئىتتىپاققا كانادا، ياپونىيە، نورۋېگىيە، گېرمانىيە، شىۋېتسىيە، ئاۋسترالىيە، ئەنگلىيە ۋە شۇنداقلا ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ پارلامېنت ئەزالىرى كىرگەن بولۇپ، ئۇلار خەلقئارا ھوقۇقنى، ئىنسان ھەقلىرى ھوقۇقلىرىنى، ھەققانىي سودىنى قوغداشنى، بىخەتەرلىكنى كۈچەيتىشنى ئىلگىرى سۈرگەنىكەن. بۇنىڭغا خىتاينىڭ كورونا ۋىرۇسى ئاقىۋەتلىرىنىڭ كۆلىمىنى يوشۇرۇشى، خوڭكوڭنىڭ ئاپتونومىيەلىك مەۋجۇتلۇقىغا سۇيىقەست قىلىشى، تېخنولوگىيەلىك جاسۇسلۇقى، ئۇيغۇرلارنى لاگېرلارغا قامىشى قاتارلىق مەسىلىلەر سەۋەب بولغان.رۇسىيە ئانالىزچىسى سېرگېي كژېمياكىننىڭ پراۋدا گېزىتىدە بېرىلگەن ئامېرىكا ۋە خىتاي: ئىككى گىگانت كېلەچەك ئۈچۈن توقۇنۇشتا ناملىق ماقالىسىدە تەيۋەن، خوڭكوڭ مەسىلىلىرىدە خىتاينىڭ ئۆز مەۋقەسىدە قاتتىق تۇرىدىغانلىقى، بولۇپمۇ خوڭكوڭ مەسىلىسىدە خىتاينىڭ ئامېرىكا، ئەنگلىيە، ئاۋسترالىيە ۋە كانادانىڭ تۇتقان پوزىتسىيىسىنى قاتتىق ئەيىبلىگەنلىكى ئېيتىلغان. چۈنكى، ئامېرىكا قاتارلىق دۆلەتلەر خىتاينى خوڭكوڭنىڭ ئاپتونومىيەلىك ۋە دېموكراتىك ھوقۇقلىرىنى بۇزغانلىقى قاتارلىق مەسىلىلەردە قاتتىق ئەيىبلىگەنىدى.ماقالىدا كۆرسىتىلىشىچە، كېيىنكى ۋاقىتلاردا خىتاينىڭ ھىندىستان بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرى خېلى جىددىيلەشكەنىكەن. بولۇپمۇ خىتاينىڭ قول ئاستىدىكى تىبەتنىڭ ھىندىستاننىڭ سېككىم شتاتى بىلەن بولغان چېگراسىدا ئىككى تەرەپ ھەربىيلىرى ئارىسىدا نەيزىلىشىپ جەڭ قىلىش ۋەقەسى يۈز بەرگەن. ئاندىن ھىندىستاننىڭ كەشمىر شتاتىنىڭ ئۇيغۇر ئېلى بىلەن بولغان چېگراسىدىكى ئاقسايچىن رايونىدىمۇ ۋەزىيەت كەسكىنلەشكەن. ئاقسايچىن ئۇيغۇر ئېلى بىلەن تىبەتنى باغلايدىغان ئىستراتېگىيەلىك ئەھمىيەتكە ئىگە رايون بولۇپ، بۇ مەسىلىلەردىمۇ ئامېرىكا بىلەن خىتاي مەنپەئەتلىرى توقۇنۇشقانىكەن.رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان قازاقىستان سىياسەتشۇناسى غالىم ئاگېلېئۇئوف ئامېرىكا ۋە خىتاينىڭ بىربىرى بىلەن رىقابەتلىشىپ كېلىۋاتقان مەملىكەتلەر ئىكەنلىكىنى، خىتاينىڭ ئىزچىل ئۇيغۇر قاتارلىق مىللەتلەرنىڭ شۇنىڭدەك ئۆز پۇقرالىرىنىڭ ئىنسان ھوقۇقلىرىنى بۇزۇپ كېلىۋاتقانلىقى، ئامېرىكانىڭ بولسا بۇنى ئەيىبلەۋاتقانلىقىنى، بۇ مەسىلىلەرنىڭ مەركىزى ئاسىياغا تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈپ مۇنداق دېدى: خىتاي ئىلگىرىكىدەكلا ئۆزىدە ئىنسان ھەقلىرىنىڭ بۇزۇلۇشىغا قارىماي، مەركىزىي ئاسىياغا قاراپ يەنىمۇ ئىلگىرىلەيدۇ ھەم ئۆزىنىڭ مەبلەغلىرى، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى، شۇنداقلا ئىقتىسادىي لايىھەلىرى ئارقىلىق بۇ رايوننى ئىقتىسادىي جەھەتتىن بېسىۋېلىشقا تىرىشىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن مەركىزىي ئاسىيا خىتاينىڭ بۇ رايوندىكى تەسىرىنىڭ كۈچىيىشىنى خالىمىسىمۇ، كۆپرەك خىتاي مەبلەغلىرىگە مەنپەئەتدار بولۇپ قېلىۋېرىدۇ. مەركىزىي ئاسىيا دۆلەتلىرىنىڭ خىتايغا بولغان بېقىندىلىقى بارابارا كۈچىيىدۇ. ئەلۋەتتە ئامېرىكانىڭ مەركىزىي ئاسىيادا بولۇشى بىز ئۈچۈن ناھايىتى مۇھىم بولغان بولار ئىدى. سەۋەبى ئامېرىكا ئىنسان ھەقلىرىنى، دېموكراتىيەنى قوغداش مەسىلىسىنى دائىم كۆتۈرۈپ كېلىۋاتىدۇ ھەم غەرب ئەللىرى بۇ مەسىلىدە ئۇنىڭ بىلەن ھەمكارلىشىۋاتىدۇ. كېلەچەكتە مەركىزىي ئاسىيا ئامېرىكا ۋە خىتاي ئۈچۈن ئاساسىي توقۇنۇش مەيدانىغا ئايلىنىشى مۇمكىن.قازاقىستانلىق سىياسەتشۇناس رىسبېك سەرسېنباينىڭ پىكرىچە، خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى مۇسۇلمان خەلقلەرگە نىسبەتەن تۇتقان باستۇرۇش سىياسىتى قازاقىستاندا ياشاۋاتقان ئۇلارنىڭ قانقېرىنداشلىرىدا خىتايغا قارىتا ياقتۇرماسلىق كەيپىياتى شەكىللەندۈرگەنىكەن. ئىككىنچىدىن، خىتاينىڭ قازاقىستانغا ئىقتىسادىي بېسىپ كىرىشىمۇ خىتايغا قارشى سەلبىي كۆزقاراش پەيدا قىلغان. ئۇ قازاقىستاننىڭ رۇسىيە بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرىدىمۇ پەخەس بولۇش لازىملىقىنى، چۈنكى رۇسىيەنىڭمۇ كۆپرەك ئۆز مەنپەئەتلىرىنى كۆزلەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.رىسبېك سەرسېنباي ئىنسان ھەقلىرىنى قوغداش مەسىلىسىنىڭ ھەر قانداق بىر مەملىكەت ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە ئىكەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، مۇنداق دېدى: ئىنسان ھەقلىرىنى قوغداش ھەققىدە مەسىلىنى پەقەت ئامېرىكا ئەمەس، بەلكى بۇنى غەرب ئەللىرى، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى، ياۋروپا بىخەتەرلىك ۋە ھەمكارلىق تەشكىلاتىمۇ كۆتۈرۈۋاتىدۇ. ئىنسان ھەقلىرى، دېموكراتىيە قەدرىيەتلىرى قوغدالسا، تېررورلۇق ۋە دىنىي ئەسەبىيلىك خەۋپى ئازىيىدۇ. ھەر قانداق مەملىكەتتە بېسىم بولسا، دېموكراتىيە، ئىنسان ھەقلىرى ساقلانمايدىغان بولسا، خەلق ھاكىمىيەتكە نىسبەتەن كۈچ قوللىنىشقا مەزھبۇر بولىدۇ. بۇنىڭدىن سىرتقى دۈشمەنلەر پايدىلىنىشى مۇمكىن. شۇنىڭ ئۈچۈن ئامېرىكانىڭ، غەرب ئەللىرىنىڭ ئىنسان ھەقلىرىنى قوغداش مەسىلىسىدىكى ھەرىكەتلىرى بىزگە ئىنتايىن ھاجەت.رىسبېك سەرسېنباي بۇ مەسىلىدە ئامېرىكا ۋە خىتاينىڭ قارىمۇقارشى پوزىتسىيە ئىگىلەيدىغانلىقىنى، خىتاينىڭ دائىم ئىنسان ھەقلىرىنى بۇزۇپ كەلگەن بىر مەملىكەت ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى. ئۇ يەنە رۇسىيە ۋە خىتاينىڭمۇ مەركىزىي ئاسىيادا، شۇ جۈملىدىن قازاقىستاندا ھەر قايسىنىڭ ئۆز مەنپەئەتلىرىنى قەتئىي قوغداشقا تىرىشىدىغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى.مەزكۇر مۇتەخەسسىسلەر ئامېرىكا باشلىق غەرب دۆلەتلىرىنىڭ خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق ۋە خەلقئارا قانۇنلارنى بۇزغانلىقى، سودائىقتىسادىي جەھەتتە ئۈستۈن كۈچ سۈپىتىدە ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە باشقا ئەللەرگە بېسىم پەيدا قىلىۋاتقانلىقىنى ئەيىبلەپ، بۇ جەھەتتە ئۇنىڭغا قارشى بىرلىك ھاسىل قىلىشنىڭ ئوتتۇرا ئاسىيا ئۈچۈنمۇ پايدىلىق ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈشتى.ئالمۇتادا ياشايدىغان سىياسەتشۇناس قەھرىمان غوجامبەردىنىڭ پىكرىچە، ھازىر كورونا ۋىرۇسىنىڭ دۇنياغا تارىلىش مۇناسىۋىتى بىلەن خەلقئارادا ئېغىر ئىجتىمائىي، ئىقتىسادىي ۋەزىيەت شەكىللەنگەن ئىكەن.ئۇ مۇنداق دېدى: شۇنىڭغا نىسبەتەن ھازىر كۆپلىگەن ئاساسىي دۆلەتلەرنىڭ خىتايغا قارشى ئويغىنىش، سەلبىي كۆزقاراش پەيدا بولدى. بۇ دۆلەتلەرنى بىرىكتۈرىدىغان بىر گۇرۇپپا مەسىلىلەر بار. ئىنسان ھوقۇقى، دېموكراتىيە، سايلام، سودائىقتىسادىي، بىخەتەرلىك مەسىلىلىرى. بۇنىڭدا ئامېرىكا بىرىكتۈرەلەيدۇ. يېقىندا 9 دۆلەتنىڭ پارلامېنتلىرى بىرىكىپ، خىتايغا قارشى پارلامېنتلار ئارا كومىتېت قۇردى. ئەڭ مۇھىمى، ئۇنىڭغا دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ ئىككى ۋەكىلى كىردى. شۇنىڭدىن خۇشال بولۇۋاتىمىزكى، بۇ پارلامېنتلار كومىسسىيىسىنىڭ خىتاي سىياسىتىگە قارشى تۇرۇشىدا ئۇيغۇر مەسىلىسىنىڭ مۇھىم رول ئوينايدىغانلىقى. ئومۇمەن ئامېرىكا ئاساسەن دېموكراتىك غەرب دۆلەتلىرىنى ۋە شىمالىي ئاتلانتىك ئوكيان ئەھدە تەشكىلاتىنىڭ تەركىبىدىكىلەرنى بىرىكتۈرىدۇ.قەھرىمان غوجامبەردى مۇسۇلمان دۆلەتلىرىنىڭ، شۇنداقلا مەركىزىي ئاسىيا مەملىكەتلىرىنىڭ سودائىقتىسادىي جەھەتتە خىتاي بىلەن باغلانغانلىقتىن ۋە ئۆزلىرىنىڭ كۈچىنىڭ ئاجىزلىقىدىن بۇ ئىتتىپاققا قوشۇلالمايدىغانلىقىنى، ئەمما ئۇلار ئامېرىكا قاتارلىق غەرب دېموكراتىك ئەللىرىنىڭ بىرلىشىپ خىتاينىڭ بۇ تەسىر كۈچىنى چەكلىشىنى قوللايدىغانلىقىنى ئىلگىرى سۈردى.ئۇ يەنە مۇنداق دېدى: لېكىن ئۇلارنىڭ قوشۇلۇشىنىڭ ھاجىتىمۇ يوق. دۇنيادىكى ئەڭ كۈچلۈك، تەرەققىيپەرۋەر دۆلەتلەر خەلقئارا پرىنسىپ دائىرىسىدە خىتاينىڭ پۈتكۈل دۇنياغا سېلىۋاتقان تەھدىتىنى دۇنياغا ئاڭلاتماقچى. بۇنىڭغا غەرب، ئەلۋەتتە، كېلىشمەيدۇ. قىيىنچىلىقلار بار. قانداق قىيىنچىلىقلار؟ بۇ ئامېرىكاغا باغلىق بولۇۋاتىدۇ. بىرىنچىدىن، ئامېرىكادا بولۇۋاتقان نامايىشلار ھەم ئۇلارنىڭ جىددىيلىشىشى. ئىككىنچىدىن، نويابىردا بولىدىغان پرېزىدېنت سايلىمى. ئىككى پارتىيە ئارىسىدىكى تالاشتارتىش. شۇنداقلا غەرب دۆلەتلىرىنىڭ خىتاي بىلەن بولغان سودائىقتىسادىي ئالاقىلىرى. مانا بۇ مەسىلىلەر بىرلىك سەپ قۇرۇشقا توسالغۇ بولۇپ تۇرىدۇ. ئەمما ئامېرىكا بۇنى چوقۇم قىلالايدۇ، دەپ ھېسابلايمەن.ئىگىلىنىشىچە، يېقىندا ئامېرىكا كېڭەش ۋە ئاۋام پالاتالىرى ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق سىياسىتى قانۇن لايىھىسى نى تولۇق ئاۋاز بىلەن ماقۇللۇقتىن ئۆتكۈزگەنىدى. ئۇنىڭدا خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى باستۇرۇش سىياسىتى، ئۇيغۇر ۋە باشقىمۇ تۈركىيمۇسۇلمان خەلقلەرنى تۈرمەلاگېرلارغا قامىشى، كىشىلىك ھوقۇقىنىڭ دەپسەندە بولۇشىغا سەۋەبكار بولغان خىتاي ئەمەلدارلىرىنى جازالاش قاتارلىق مەزمۇنلار كىرگۈزۈلگەن. ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە رۇسىيە مەتبۇئاتلىرىدىكى ئىنكاسلاردا تەيۋەن، تىبەت، خوڭكوڭ بىلەن بىرلىكتە ئۇيغۇر مەسىلىسىنىڭمۇ ئامېرىكا ۋە خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتلەرنى كەسكىنلەشتۈرگەن مەسىلىلەرنىڭ بىرىگە ئايلانغانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلمەكتە.
|
شاعىن بيزنەسكە اتف 8 پايىزبەن نەسيە بەرەدى، 25 ، 23 ، 32 ، 32 ، 38 ، 22 ، 30 ، 35 ، 26 ، 29 ، 18 ، 31 30 ءساۋىر، 2020229 رەت كورسەتىلدى وزگەرتۋكوروناداعدارىستى جەڭۋ ءۇشىن اتف وسىنداي مۇمكىندىكتەر قاراستىرىپ وتىر.كيۋبلەرروسس مودەلىنىڭ بارلىق كەزەڭىنەن وتتىك. ەلدە العاش كوروناۆيرۋستى انىقتاعاندا مويىنداماۋ جانە سەنبەۋ. مەگاپوليستى كارانتينگە جاپقاندا اشۋعا بەرىلۋ. قالانى قورشاي قويىلعان بلوكپوستتار ەلدىڭ كۇندەلىكتى تىرلىگىن ءبىراق كۇندە توقتاتىپ تاستادى. كەيبىرەۋلەر ءتىپتى وسى بلوكپوستتاردى اينالىپ ءوتۋ ءۇشىن ساۋدالاسۋعا كوشكەن. امالسىزدىقتان دەپرەسسياعا ءتۇسىپ، الداعى كۇنگە الاڭداي دا باستادى. دەگەنمەن، ورىن العان جاعدايعا بەيىمدەلىپ، كەلەسى كەزەڭگە كوشۋگە اياق باستى...تاياۋ كۇندەردە الداعى ايلاردا قازاقستاندىقتار باستان كەشكەن قيىندىقتار ارتتا قالاتىن بولادى. جەڭىس كەزەڭىنە ءوتۋ، الدا اۋقىمدى ىستەر بار! بەلسەندى كەزەڭگە شاقىرعان اتفبانكتىڭ ءباسپاسوز مالىمەتى ارى قاراي جەڭىلدىكپەن كرەديت بەرۋ باعدارلاماسىن تانىستىرادى. بۇل تج جانە كارانتين كەزەڭىندە تۇرالاپ قالعان بيزنەسكە قولداۋ كورسەتۋگە ارنالعان ۇسىنىس.وندا بانك ۇسىناتىن مۇمكىندىكتەر تومەندەگىدەي:مينيمالدى پايىزدىق مولشەرلەمە: شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلدەرى جانە جەكە كاسىپكەرلەر ءۇشىن قازىر بانكتەن جىلدىعى 8 پايىز بولاتىن كرەديت الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كرەديت بەرۋدىڭ ماكسيمالدى سوماسى شوب ءۇشىن 3 ملرد تەڭگە جانە جەكە كاسىپكەرلەر ءۇشىن 50 ملن تەڭگە. العان كرەديتتى بيزنەستى دۇرىس جۇرگىزۋگە باعىتتالعان. كرەديت ءبىر جىل مەرزىمگە اينالىمداعى قاراجاتتى تولتىرىپ وتىرۋعا ارنالعان. ول جالاقى تولەۋ قورىن ساۋىقتىرۋ، ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋ نەمەسە قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن قاجەتتى جيىنتىقتاردى ساتىپ الۋ، مىندەتتى سالىق تولەمدەرىن جابۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. قارىز الۋشى قارىز سوماسىن ارتىق تولەمسىز الادى: شوبقا جەڭىلدىكپەن كرەديت بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا بانك قارىزدى رەسىمدەگەنى جانە ونىڭ قىزمەتى ءۇشىن كوميسسيا ۇستامايدى. باعدارلاما بانكتىڭ بۇرىننان كەلە جاتقان كليەنتتەرى ءۇشىن دە، سونداياق اتفبانكتىڭ شوب كومانداسىنا جاڭادان قوسىلعىسى كەلەتىندەر ءۇشىن دە قولجەتىمدى. اتفبانك ءوزىنىڭ قىزمەت كورسەتىپ جۇرگەن كليەنتتەرىنە نەگىزگى بورىش جانە سىياقى تولەۋ مەرزىمىن 90 كۇن مەرزىمگە كەيىنە قالدىرۋ تۇرىندە قولداۋ كورسەتۋگە دايىن.ءوتىنىم بەرۋ ارقىلى تولەم مەرزىمىن ۇزارتۋعا بولادى. ونى بانكتىڭ سايتىنان ونلاين تۇردە وڭاي رەسىمدەۋگە بولادى. بۇل مۇمكىندىكتى بۇگىنگى تاڭدا شامامان توعىز جۇزدەي كاسىپكەر پايدالاندى. وسى كرەديتتىك كانيكۋل اياسىندا اتفبانك كليەنتتەرى كرەديتتەر بويىنشا وتەۋ كەستەسىن قايتا قاراۋعا ءوتىنىش بەرىپ، قارىز مەرزىمىن سايكەسىنشە ۇزارتۋدى رەسىمدەي الادى.ءماجبۇرلى تۇردە توقتاتۋمەن قاتار كوپتەگەن جوبالار، وسى ۋاقىتقا دەيىنگى قولدانىلىپ كەلگەن ءىس جۇرگىزۋ تاسىلدەرى قايتا قاراۋدى تالاپ ەتۋدە. الەم ەندى بۇرىنعى قالپىنا ورالمايدى!ايماقتار بۇگىن، 21:07تەحنولوگيا بۇگىن، 20:35ايماقتار بۇگىن، 20:21
|
الايدا كەيىن سول پويىزداردىڭ دا، ۇشاقتاردىڭ دا داۋىستارىن ءبىز ەستىمەي قالدىق. جوجوق، پويىز وتپەي، ۇشاق ۇشپاي قالعان جوق، تەك ءبىز كۇندەلىكتى، بىرقالىپتى، كەستەمەن عانا جۇرەتىن كەزەكتى جولاۋشىلار كولىكتەرىنىڭ داۋىستارىنا ۇيرەنىپ كەتتىك...جازۋشى دوسىمىز تەرەزەسىنىڭ تۇبىنەن پويىزدار وتەتىن سول پاتەرىمىزگە كەلگەن سايىن سارقىراما جانىندا تۋىپ، ءومىر بويى سول سارقىرامانىڭ داۋىسىمەن بىرگە ەر جەتكەن كەيىپكەر جايلى شىعارمانى ايتاتىن. كەيىن سارقىرامادان الىس كەتكەن كەيىپكەر ءومىر بويى وزىنە نە نارسە جەتىسپەيتىنىن تاپپاي دال بولادى. وعان سارقىرامانىڭ شۋى عانا جەتپەيتىنىن كەيىن ۇعادى.ءجا، ايتپاعىمىز بۇل ەمەس بولسا دا، ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ توبەسىن تىلگىلەي ۇشقان ۇشاقتار مەن تەرەزەمىزدى سىندىرارداي ساتىرلاپ وتەر پويىزداردىڭ داۋىستارىن مۇلدە ەستىمەي قالعانىمىز ءبارىبىر قىزىق.زەينەپ سول كۇنى ءۇيىنىڭ توبەسىنەن الىپ اسپاندى دۇبىرگە بولەي ۇزاق ۇشقان ۇشاق داۋىسىنا قوسىلا كۇرسىنگەنىن ءوزى دە بايقاماي قالدى. بۇل نە دىبىس، بۇل نە كۇرسىنىس؟ ادام جانىنىڭ تۇكپىرىندە جاتقان جايماشۋاق سەزىمدەر مەزگىلسىز ءبۇر جارعانداي توسىن قۇبىلىس. وكپەك جەلدەي قايىرىلا سوقپاعان بۇل جولاۋشىنى زەينەپكە كىم دەۋگە بولادى؟ ءبىر عانا ساتكە جالت ەتىپ جوق بولعان، داۋىسى قۇلاققا جاعىمدى، مىنەزى بيازى، ادامدى بىردەن باۋراپ الار قاسيەتى ەرەكشە بۇل جولاۋشى قايدان كەلدى؟ جۇبايىنان ەرتە ايىرىلعان، بۇگىندە زەينەت جاسىنا كەلسە دە بالاشاعانىڭ قامى دەپ تىرلىكتىڭ قامىتىن قايتا شەشىلمەستەي كيىپ العان زەينەپتى قوبالجىتاتىنداي بۇل جولاۋشى قايدا كەتىپ بارادى؟ ايتورەنى ايتامىز. جاڭا عانا ۇشاققا وتىرىپ، زەينەپتىڭ ءۇيىنىڭ توبەسىنەن زىمىراي ۇشقان بەيتانىس جان ايتورە، زەينەپتىڭ ۇيىنە كەلگەن بەيتانىس قوناق، زەينەپ تۇرىپ جاتقان ءۇيدىڭ بۇرىنعى يەسى.وكپەك جولاۋشى دەسە وكپەك جولاۋشى. بەيتانىس بولا تۇرا ەكى كەيىپكەر ءبىرءبىرىن سونداي جاقىن تۇتادى. نەبارى ەكىءۇش ساعاتتىق تانىستىق ولاردى ماڭگى ايىرىلماستاي جاقىن سەزىمدەرگە جەتەلەپ كەتتى. ادامي بولمىس جاقىندىعى، ءومىر مەن ءولىم الدىنداعى ادام شەشىمدەرى ولاردى وسىلاي جالعىز قالدىردى. زەينەپ ەرتە باقيلىق بولعان جارىنىڭ ورنىن كۇزەتتى. سەرگەلدەڭگە تولى بالالار جولىنا ءوزىنىڭ تۇتاس عۇمىرىن قۇرباندىققا شالدى. مەيىرىمدىلىگىنەن ز ۇلىمدىق قانا تاپقان ايتورە تراگەدياسى دا ونى ماڭگى جالعىزدىققا سىڭار ەتتى. ءوز ومىرلەرىن تۋعاندارى مەن جاقىندارىنا عانا ارناپ، تاعدىر تەپەرىشتەرىنە تەك وزدەرىن توسقاۋىل ەتكەن ەكى جان ەسكى ۇيدە قيماي قوشتاستى. ءتىپتى ءبىربىرلەرىنە ەشكىم بولماسا دا، ولار ايىرىلماستاي ءبىرتۇتاس ەدى. كەزدەيسوق جولىققان ەكى قارت ادام اراسىندا سەزىم وتى ۇشقىن بەرگەندەي ۋاقىت زىرلاپ وتۋدە. نەبارى ءۇش ساعاتتىق كەزدەسۋ ءبىرءبىرىنىڭ جان دۇنيەسىن تۇسىنىسۋگە جەتكىلىكتى دە ەدى. دەگەنمەن... ەڭ باستىسى، وسى ساعاتتار ىشىندە ولار ەشقاشان سەزىنبەگەن، ەشقاشان كەشىپ كورمەگەن كەرەمەت جاقىندىقتى سەزىندى.ادام جانى كەيدە كۇنىءتۇنى ازانقازان بولىپ جاتاتىن شۋلى اۆتوۆوكزالدارعا، يا بولماسا اق ۇشاق ارماندارعا تولى الىس اەرودرومدارعا ۇقساپ كەتەدى. كوڭىل تۇكپىرىنەن قيماي دا قيماي قول بۇلعاپ قالعان ايالى قولدار جانىڭدى الايدۇلەي ەتىپ، ەسىڭە ەڭ ءبىر ۇمىتىلماس نازىك ساتتەردى تۇسىرەدى. ايتورە زەينەپ جۇرەگىنە وسىناۋ سەزىمدەردى قالدىرىپ، ەسكى ءۇيدىڭ توبەسىنەن ۇشىپ ءوتتى.دۋلات يسابەكوۆتىڭ بۇل كەيىپكەرلەرىن قاداعالاپ وتىرىپ، بالكىم زەينەپتىڭ ۇيىنە ەشكىم كەلمەدى دەپ تە شەشىم شىعارۋعا بولار ەدى. ايتورە ۋاقىت. زەينەپ بار سىرىن ۋاقىتقا اقتاردى. ۋاقىت زىمىراپ، ءار ساعات سايىن ەسكى ۇيلەردىڭ ۇستىمەن ۇشىپ جاتىر. دەندەپ بارساق وكپەك جولاۋشى ايتورە ەمەس، زەينەپتىڭ ءوزى عوي.ۇشاق ۇشۋعا ءالى ءۇش ساعاتتاي ۋاقىت بار. دونالد پلانت كەنەت بالا كۇنىندە ولەردەي عاشىق بولعان، بىراق وزىنە ەشقاشان قاراماعان نەنسي حولمسقا قوڭىراۋ شالىپ، ۇيىنە سوققىسى كەلدى. ارينە، ارادا قانشاما ۋاقىت وتكەن، ول تۇرمىستا بولۋى مۇمكىن، باسقا دا جاعدايلار ورىن الۋى عاجاپ ەمەس، الايدا دونالد قوڭىراۋ سوعىپ، جارتى ساعاتتىڭ مۇعدارىندا نەنسيدىڭ ەسىك قوڭىراۋىن باستى. ەسىكتى عاجاپ سۇلۋ كەلىنشەك اشتى. سول باياعى ءوزى عاشىق نەنسي ك ۇلىمدەپ: دونالد! دەپ قۇشاق جايا قارسى الدى.دونالد سول ساتتەردە، اينالاسى جارتى ساعات قوي، ونىڭ جان دۇنيەسىندە ايەلى قايتىس بولعاننان بەرى كەشپەگەن ءبىر سەزىم پايدا بولدى جانە ونى ەشقاشان باستان كەشىرەمىن دەپ ۇمىتتەنبەگەن توسىن سەزىم. نەنسي دە دونالدقا ەرەكشە جايدارى، ەرەكشە جاقىن، ءتىپتى اسا ىنتىق كوڭىلمەن ايالاي سويلەۋدە. ءتىپتى ولار مەكتەپتە ءبىرءبىرىن ۇناتقاندارىن اشىق مويىنداي ايتىپ، بالا عاشىق سەزىمدەر وتىزدان اسقان جىگىت پەن كەلىنشەكتىڭ اراسىندا جىپجىلى لەپ ەستىردى. نەنسي دا بۇرىن ەشقاشان كەشىپ كورمەگەن ىستىق سەزىمدەرگە شارپىلدى. مەكتەپتەگى نەبىر قىزىق كەزدەردى اڭگىمەلەدى، انانى ايتتى، مىنانى ايتتى، البوم قارادى. وقۋشى كەزدەرىندەگى سۋرەتتەردى مازمۇنداپ وتىر. ءبارى دە ءبىز ويلاعانداي اياقتالار ما ەدى، الايدا نەنسي سۋرەتتەگى بالا دونالدتى مۇلدەم تانىمايتىن بولىپ شىقپاسى بار ما؟ تازا تانىمايدى ەمەس ارينە. نەنسي سويتسە دونالدتى سۇيگەن، قازىر دە دونالدتى زور كوڭىلمەن قارسى الىپ، ۇيىندە البوم قاراپ وتىر، الايدا دونالد پلانتپەن ەمەس، دونالد باۋەرمەن وتىرمىن دەگەن قيعاش قاتەلىكپەن.كوڭىلكۇي كەنەت وزگەرىپ سالا بەرەدى. دونالد جارتى ساعات ىشىندە اۋەدە، ۇشاق ىشىندە ويعا شومىپ بارا جاتتى. نەنسيمەن كەزدەسكەن جارتى ساعاتتا دونالد بارلىعىن جوعالتقانداي. ءوزىن، وزىمەن بىرگە ءومىر بويى بىرگە جاساپ كەلە جاتقان ءتاتتى سەزىمدەرىن، العاشقى ماحابباتىن، بالالىعىن، ءبارىنءبارىن. دونالد اۋەدە ون ەكىون ۇشتەگى بالا دونالد پەن وتىزدان اسقان جىگىت دونالدتىڭ اراسىندا، جەر مەن كوكتىڭ اراسىندا كەڭىستىكتى شارلاپ كەتتى. ول ۇشاققا دەيىنگى ءۇش ساعات ارالىعىندا مۇلدەم باسقا ادامعا اينالدى. ادام ءوز ءومىرىنىڭ ەكىنشى جارتىسىندا كوپ دۇنيەنى جوعالتاتىنىن ءتۇسىندى. تاعدىر دەگەن قىزىق قوي، سول نەنسي الگى البومدى الىپ شىعىپ، بالا دونالدتى ىزدەمەسە شە؟ فيتسدجەرالد كەيىپكەرلەرى دە بىزگە جاقىن، بىزگە تانىس، بىزبەن ساپارلاس. نەنسي مەن دونالد ءبىرءبىرىن بالا كۇننەن تانىپ، بىرگە وقىپ، بىرگە ەسەيسە دە ولار ءبىرءبىرىن ەشقاشان تانىماي كەتىپ بارا جاتتى. بىراق ءبىز ولاردى وتە جاقسى تانيمىز. ولار كەشكەن سەزىمدەرمەن، ولار تاپ بولعان تاعدىرلارمەن، ولار وتكەن، وتەر شۇبالاڭ جولدارمەن تانىسپىز.وكپەك جەل دونالد كەۋدەسىن ايازداي قارىپ ءوتتى. ول ۇشاققا وتىرۋعا اسىقتى.ۆاگوننان تۇسكەم جاڭبىرمەن.ءبىر قىسقا ايالدامادان:ءوزىڭدى كورىپ قالدىم مەن!بەلگىسىز الىس ءبىر ەلدە،وزىڭە ۇقساس جان كوردىم! دەۋشى ەدى عوي گامزاتوۆ. ءيا، ءبىز ۇنەمى وزىمىزگە ەڭ جاقىن ادامداردى، وزىمىزگە ەڭ جاقىن بەينەلەردى ەڭ ءبىر قىسقا ايالدامالاردان، ەڭ ءبىر الىس پەررونداردان كورەمىز. قول بۇلعاسىپ، قوشتاسىپ، قيماي، ساعىنىسىپ...اراعا قانشاما جىلدار سالىپ سول بەكەتتەردەن تاعى دا وتەمىز. وزگەرگەن، وزگەرتكەن، مۇلدە ەكى بولەك تاعدىرلار تاعى دا ۇشىراسامىز.قول بۇلعاسىپ، قوشتاسىپ، قيماي، ساعىنىسىپ...قانشاما ۋاقىت وتكەن، قانشاما جولاۋشىلار ءبىزدىڭ كەرۋەن كەۋدەمىزدى ارالاپ شىققان جىلدار بەدەرى ءبىزدى تاعى دا كەزدەستىرەدى. بىراق بىزگە ەمەس، بىزگە ۇقساس جاندارعا كەزدەستىرەدى.وكپەك جولاۋشىلار ءوزىمىز ەكەنىمىزدى ءومىر بويى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ءبىز ۇنەمى ساپارعا شىعامىز. قوشتاسىپ، قول بۇلعاسىپ، قيماي، ساعىنىسىپ... ءبىز ۇشاقتار مەن پويىزداردىڭ داۋىستارىن ەشقاشان ەستىمەسەك، تە ساپارلارعا شىققىمىز كەلىپ تۇرادى.
|
جىمى ھەمدۇ سانا بىزنى ۋاپات قىلغاندىن كېيىن تىرىلدۈرگەن ئاللاھقا خاستۇر، بىز ئاللاھنىڭ دەرگاھىغا قايتۇرۇلىمىز. بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى.لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، سُبْحَانَ اللَّهِ، وَالْحَمْدُ للَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، وَاللَّهُ أَكبَرُ، وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ، رَبِّ اغْفرْ لِيئاللاھتىن باشقا ھېچ مەئبۇد بەرھەق يوقتۇر، ئۇ يەككە يېگانىدۇر ۋە ھېچ شېرىكى يوقتۇر، پادىشاھلىق ۋە ھەمدۇسانا ئۇنىڭغا خاستۇر، ئاللاھ ھەر نەرسىگە قادىردۇر. ئاللاھ پاكتۇر، بارلىق ھەمدۇسانا ئاللاھقا خاستۇر، ئاللاھتىن باشقا ھېچ مەئبۇد بەرھەق يوقتۇر، ئاللاھ بۈيۈكتۇر، قۇدرەتلىك ئۇلۇغ ئاللاھنىڭ ياردىمىسىز ھېچقانداق كۈچ قۇۋۋەت يوقتۇر، ئى رەببىم مېنى مەغپىرەت قىلغىن. بۇخارى ۋە ئىبنى ماجە رىۋايىتى.بارلىق ھەمدۇسانا تېنىمنى سالامەت قىلغان، روھىمنى قايتۇرۇپ بەرگەن، ئۆزىنى زىكرى قىلىشىمغا مېنى مۇيەسسەر قىلغان ئاللاھقا خاستۇر. تىرمىزى رىۋايىتى.إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لأُوْلِي الألْبَابِ الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ رَبَّنَا إِنَّكَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِياً يُنَادِي لِلإِيمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَى رُسُلِكَ وَلاَ تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْمِيعَادَ فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لاَ أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ فَالَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخْرِجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُواْ وَقُتِلُواْ لأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ ثَوَاباً مِّن عِندِ اللَّهِ وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ لاَ يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُواْ فِي الْبِلاَدِ مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ لَكِنِ الَّذِينَ اتَّقَوْاْ رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نُزُلاً مِّنْ عِندِ اللَّهِ وَمَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ لِّلأَبْرَارِ وَإِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَمَن يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْكُمْ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيْهِمْ خَاشِعِينَ لِلَّهِ لاَ يَشْتَرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِيلاً أُوْلَئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِيَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَشۈبھىسىزكى، ئاسمانلارنىڭ ۋە زېمىننىڭ يارىتىلىشىدا، كېچە بىلەن كۈندۈزنىڭ نۆۋەتلىشىپ تۇرۇشىدا، ئەقىل ئىگىلىرى ئۈچۈن ئەلۋەتتە، روشەن دەلىللەر بار. ئۇلار ئۆرە تۇرغاندىمۇ، ئولتۇرغاندىمۇ، ياتقاندىمۇ ئاللاھنى ئەسلەپ تۇرىدۇ، ئاسمانلارنىڭ ۋە زېمىننىڭ يارىتىلىشى توغرىسىدا پىكىر يۈرگۈزىدۇ. ئۇلار ئېيتىدۇ: پەرۋەردىگارىمىز! بۇنى بىكار ياراتمىدىڭ. سەن پاكتۇرسەن، بىزنى دوزاخ ئازابىدىن ساقلىغىن. پەرۋەردىگارىمىز! سەن كىمنىكى دوزاخقا كىرگۈزىدىكەنسەن، ئۇنى ئەلۋەتتە خار قىلغان بولىسەن. زالىملارغا ھېچقانداق ياردەمچى بولمايدۇ. پەرۋەردىگارىمىز! بىز ھەقىقەتەن بىر چاقىرغۇچىنىڭ يەنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ رەببىڭلارغا ئىمان ئېيتىڭلار، دەپ ئىمانغا چاقىرغانلىقىنى ئاڭلىدۇق، ئىمان ئېيتتۇق، پەرۋەردىگارىمىز! بىزنىڭ گۇناھلىرىمىزنى مەغپىرەت قىلغىن، يامانلىقلىرىمىزنى يوققا چىقارغىن، بىزنى ياخشىلارنىڭ قاتارىدا قەبزى روھ قىلغىن. پەرۋەردىگارىمىز! بىزگە پەيغەمبەرلىرىڭ ئارقىلىق ۋەدە قىلغان نەرسىنى يەنى ئىتائەت قىلغانلارغا خاس بولغان جەننەتنى بەرگىن، قىيامەت كۈنى بىزنى رەسۋا قىلمىغىن. سەن ھەقىقەتەن ۋەدەڭگە خىلاپلىق قىلمايسەن. ئۇلارنىڭ دۇئاسىنى پەرۋەردىگارى ئىجابەت قىلدى: مەن سىلەردىن ئەر بولسۇن، ئايال بولسۇن، ھەرقانداق بىر ياخشى ئىش قىلغۇچىنىڭ قىلغان ئەمەلىنى بىكار قىلىۋەتمەيمەن، سىلەر بىر بىرىڭلاردىن تۆرەلگەن. ھىجرەت قىلغانلار، يۇرتلىرىدىن ھەيدەپ چىقىرىلغانلار، مېنىڭ يولۇمدا يەنى ئاللاھنىڭ دىنى ئۈچۈن ئەزىيەت تارتقانلار، ئۇرۇشقا قاتناشقانلار يەنى مېنىڭ يولۇمدا ئۇرۇشقانلار ۋە مېنىڭ يولۇمدا ئۆلتۈرۈلگەنلەرنىڭ گۇناھلىرىنى مەغپىرىتىم ۋە رەھمىتىم بىلەن ئەلۋەتتە يوققا چىقىرىمەن. ئەلۋەتتە، ئۇلارنى ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرگە كىرگۈزىمەن. بۇ ئۇلارنىڭ ياخشى ئەمەللىرى ئۈچۈن ئاللاھ تەرىپىدىن بېرىلگەن مۇكاپاتتۇر. ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا ياخشى مۇكاپات يەنى جەننەت بار. كاپىرلارنىڭ پۇل مال، ئابروي، مەرتىۋە ئىزدەش يۈزىسىدىن شەھەرلەردە كېزىپ يۈرۈشلىرى سېنى ئالدىمىسۇن. بۇ ئازغىنا بەھرىمەن بولۇشتۇر، كەلگۈسىدە ئۇلارنىڭ جايى جەھەننەم بولىدۇ. ئۇ نېمىدېگەن يامان تۆشەك!. پەرۋەردىگارىغا تەقۋادارلىق قىلغان كىشىلەر ئاستىدىن ئۆستەڭلار ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەردىن بەھرىمەن بولۇپ، ئۇيەردە مەڭگۈ قالىدۇ. بۇ، ئاللاھ تەرىپىدىن بولغان كۈتۈۋېلىشتۇر. ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىكى نەرسىلەر يەنى مۇكاپات ۋە ھۈرمەت ياخشى بەندىلەر ئۈچۈن كۇففارلار بەھرىمەن بولغان باقاسى يوق ئازغىنا راھەتتىن ئارتۇقتۇر. ئەھلى كىتاب ئارىسىدا ھەقىقەتەن ئاللاھقا ئىمان كەلتۈرىدىغان، سىلەرگە نازىل بولغان كىتابقا يەنى قۇرئانغا، ئۆزلىرىگە نازىل بولغان كىتابقا يەنى تەۋراتقا ۋە ئىنجىلغا ئىشىنىدىغانلار بار؛ ئۇلار ئاللاھتىن قورقىدۇ، ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى ئازغىنا بەدەلگە تېگىشمەيدۇ يەنى ئۇلارنىڭ كىتابلىرىدىكى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ سۈپەتلىرى ۋە شەرىئەت ئەھكاملىرىنى، راھىبلارغا ئوخشاش، دۇنيانىڭ ئەرزىمەس نەرسىلىرىنى دەپ ئۆزگەرتىۋەتمەيدۇ، ئۇلارغا پەرۋەردىگارىنىڭ دەرگاھىدا ساۋاب بېرىلىدۇ. ئاللاھ ھەقىقەتەن تېز ھېساب ئالغۇچىدۇر. ئى مۆمىنلەر! تائەت ئىبادەتنىڭ مۇشەققەتلىرىگە ۋە سىلەرگە يەتكەن ئېغىرچىلىقلارغا سەۋر قىلىڭلار، دۈشمەنلەرگە زىيادە چىداملىق بولۇڭلار، چېگرالىرىڭلارنى ساقلاپ جىھادقا تەييار تۇرۇڭلار، مەقسىتىڭلارغا يېتىش ئۈچۈن ئاللاھتىن قورقۇڭلار يەنى ئۇنىڭ ئەمرىگە مۇخالىپەتچىلىك قىلماڭلار. سۈرە ئالئىمران 190ئايەتتىن 200ئايەتكىچە.
|
قالامگەرلەر اتتاپ باسپايتىن تاقىرىپادەبيەت 4086 18 پىكىر 11 قاراشا, 2019 ساعات 10:23قازاق تاريحىنا قاتىستى كوركەمدىك جانە عىلىمي تانىم اياسىندا . قاشاندا ەل ساناسى مەن ۇلتتىق جادىعا قاتىستى سونى كونتسەپتسيالار مەن اۆتورلىق كوزقاراستاردى باسقا باققا قاراعاندا زەردەلى وقىرمان نازارىنا ۇسىنۋدى باستى ورىنعا قويادى. وسى جولى قازاقتىڭ قاتپارلى دا، بار سىرى بۇگۋلى تاريحىنىڭ ىشىندەگى ءالى كۇنگە دەيىن جابۋلى قازان قالپىندا قالىپ كەلە جاتقان دۇنيە عاسىرلارداعى قازاققىرعىز قاتىناسىنا ارنالعان ادىلبەك ىبىرايىمۇلىنىڭ سەمسەر جۇزىندەگى سەرت رومانديلوگياسىنا قاتىستى تانىمدىق ماقالانى جۇرتقا جاريا ەتىپ وتىر. سونىمەن ءبىرىنشى بولىك...قازاقتىڭ قاتپارلى دا، بار سىرى بۇگۋلى تاريحىنىڭ ىشىندەگى ءالى كۇنگە دەيىن جابۋلى قازان قالپىندا قالىپ كەلە جاتقان دۇنيە عاسىرلارداعى قازاققىرعىز قاتىناسى. وسى ولقىلىقتىڭ ورىنى تولىپ، سول كەزدەگى الاساپىران مەن الاۋىزدىققا ارنالعان شىعارما ومىرگە كەلگەن ەكەن. مۇنداي ءشيلى ماسەلە جونىندە رومان جازىلىپ بىتكەن سوڭ، قالامگەر ۋح دەپ رۋحاني دەم الىپ، جاڭا تۋىندى جايىندا ادەبي ورتا مەن كوزى اشىق وقىرماننان جىلى لەپەس كۇتەتىنى دە راس.سونىمەن، وقىرمان قاۋىم وزىنە تاريحيرۋحاني كەرەگىن تابا الاتىن جاڭا تۋىندى ادىلبەك ىبىرايىمۇلىنىڭ قالامىنان ومىرگە كەلگەن سەمسەر جۇزىندەگى سەرت رومانديلوگياسى.قىرعىزدار ورىستىڭ وڭتايىنان تابىلعان ولجا اپەرەر ويىنشىسى بولعان سوڭ امالسىز اتقا قونىپ، جانىنا شاپىراشتىدان سۇرانشى باتىر مەن ءسۇيىنباي اقىندى، ىستىدان بولتىرىك شەشەندى ەرتكەن ۇلى ءجۇز قازاقتارىنىڭ، ناقتىراق ايتقاندا البانداردىڭ اعا سۇلتانى تەزەك تورەنىڭ قازاق ەلىنىڭ سوڭعى حانىنىڭ باسىن استامدىقپەن كەسىپ العان ورمانبەت ماناپتىڭ شاڭىراعىنا كەتىپ بارا جاتۋىنان باستالعان 333 بەتتىك ديلوگيانىڭ ءبىرىنشى كىتابى ارلاننىڭ ازۋى دەپ اتالىپ، ەكىنشى كىتاپ سەمسەر جۇزىندەگى سەرت دەپ جالعاسادى. ءارى وسى ەكىنشى كىتاپقا ەپيگراف رەتىندە جىر الىبى جامبىلدىڭ كەنەسارىنىڭ جەڭىلۋى ەتەكتەن تارتقان يتتەردىڭ، ساتقىندىقتىڭ سالدارى ەمەس پە؟!. دەگەن قاناتتى ءسوزى الىنادى. ءالى ەش جەردە جاريالانباعان بۇل شىعارمامان قولجازبا كۇيىندە تانىسىپ وتىرعانىمدى قاپەرگە سالا كەتكىم كەلەدى.ءومىر ءۇشىن كۇرەسكەن ءتۇز پەرزەنتى بوزتورعاي شىرىلى مەن ەل ىرگەسىنىڭ بۇتىندىگى ءۇشىن ساياسيقوعامدىق كۇرەستەگى تەزەك تورەنىڭ پەندەلىك شىرىلىن، اۆتور ءوزىنىڭ جازۋ مانەرىنە ءتان شەبەرلىكپەن پەرنەلەي سالىستىرادى.تۇنەكۇنى عانا حالقىنىڭ توگىلگەن ابىرويى، قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارىنىڭ قىرعىزداردىڭ قولىنان اجال قۇشۋى مۇنىڭ دا شىمبايىنا باتۋىن باتتى. كوكەيىنەن كەتپەيتىن سىزداعان بىتەۋ جاراعا اينالىپ، الدە كەك، الدە دارمەنسىزدىك ميىن شىڭىلداتادى دا جۇرەدى.اۆتور ءۇشىن ەڭ باستىسى حان كەنەنىڭ ءولىمى ەمەس، كەرىسىنشە ءتول ادەبيەتىمىزدە ءالى كۇنگە ەشكىم اشىپ ءسوز ەتپەگەن قىرعىزداردىڭ ءزابىرى روماندا باستى ورىندا تۇر. وزگەنى وقىماسا دا، تاپ وسى تاريحي تاقىرىپتاعى ءار كىتاپتى قالت جىبەرمەي، قولىنا تۇسكەن بەتتە ءبىرى كەمىرىپ، ءبىرى كەرتىپ وقيتىن وقىرمان اتالعان تۋىندىدان وزىنە كەرەگىن تابا الادى. بۇل، ەندى، تاريحي روماننىڭ پروزانىڭ وزگە جانرلارىنان ەرەكشەلىگى. وسى ەرەكشەلىك تۋىندىدا قازاققىرعىز قاتىناسىنداعى ابىلاي رولىنە وبرازىنا قاتىستى بىلايشا اشىلادى:بىتىمدىك ىزدەگەن ءجون سوزگە حان دا يلىگىپ: تاتۋلىق بەرەكەنىڭ باستاۋى. ىنتىماقتى جاراستىرعان بەرەكەگە مۇرىندىق ءوزىڭىز بولساڭىز، مەن سوناۋ ارقادان بۇل جاققا كەلىپ نەم بار؟ دەدى. قىرعىزدىڭ قياناتى بۇدان بىلاي دوعارىلاتىن بولسىن. بار كۇشتى ەكى ەلدىڭ ىرگەسى بەكەم بولۋىنا جۇمسايمىز.سوعىسپەن باستالعان قاتىناس قوناقاسىمەن اياقتالدى. قىرعىز ەلىنىڭ يگىلەرى قازاق جۇرتىنا ادالدىعىن ايتىپ، اق ءۇيلى امانات بەردى. وعان قابات كوشپەندىلەردىڭ بۇرىنعىسوڭعى جولىمەن مامبەتقۇل قىزىن ابىلاي حانعا قوستى. سۋدىڭ الدىن شىم بوگەيدى، داۋدىڭ الدىن قىز بوگەيدى دەگەن پايىمعا توقتاعاندىعى. قىرعىزدان كەلگەن ءتاتىش حانىم ۇزىلگەندى جالعاعان، ەل اراسىن بۇتىندەگەن ارقاۋعا اينالدى. الايدا، ونىڭ قانشاعا سوزىلاتىنىن ەشكىم بىلمەيتىن.ءسويتىپ، قىرعىزدى دارگەيىنە قاراتقان ابىلاي قولى بۇدان سوڭ اتتىڭ باسىن تاشكەنتكە بۇردى. ويتكەنى، ول جاقتا قۇراما جۇرت قيعىلىققا باسىپ، بۇلقىنىپ جاتىر ەدى. ولاردى دا تاۋبەسىنە ءتۇسىرىپ، بۇقارا، سامارقانت شاھارلارىنا ەلشى سالىپ، ەل ىرگەسىن بەكىتتى. بىراق بۇل ءباتۋانى قازاقتىڭ ەمەس، قىرعىزدىڭ بۇزعانى تاريحي شىندىق ەكەنىن اۆتور ەشقايدا بۇرماي، ادامي اقيقاتتان اينىماي ودان ارى ساباقتاپ، كوركەمدىك جاقتان كەستەلەي مورلەپ، اشىپ بەرە العاندىعىنا كوز جەتكىزەمىز.ابىلايدىڭ كوزى كەتكەننەن كەيىنگى ورىن العان ورىسقازاق جاعدايى كەڭىنەن ءسوز ەتىلگەن دۇنيە، بىراق قوقانعا قاتىستى جايت كوبىنە جابۋلى قالپى قالاتىندىعى جاسىرىن ەمەس. اۆتور وسى ماسەلەنى دە وزدىك پوزيتسياسى تۇرعىسىنان اشا بىلگەن، ءارى قازاققوقان جاعداياتىنداعى تىڭ دەرەكتەردى شىعارما وزەگىنە ارقاۋ ەتەدى:ودان كەيىنگى ۋاقىتتا قوقاندىقتار ارال تەڭىزىنەن شۋ، ىلە وزەندەرىنە دەيىنگى ارالىقتى ءوز قۇزىرىنا كوشىردى. ونىڭ شەكاراسى باتىستا حيۋا، بۇحار حاندىقتارىمەن، شىعىسىندا شىعىس تۇركىستانمەن، وڭتۇستىكتە قاراتەگىن، داربازا جانە كۋليابپەن شەكتەسىپ جاتتى. سولتۇستىگىندە شۋدىڭ ارناسىن بويلاي وتىرىپ، بالقاشقا دەيىن جەتتى.قورعانىستى اۋەلگى ورىنعا قويعان قوقان بيلەۋشىلەرى سىرداريا بويىندا دىنقورعان، قوشقورعان، جاڭاقورعان، كۇمىسقورعان، شىمقورعان، جۇلەك، شۋدىڭ بويىندا توقماق، پىشپەك، مەركى، سارىسۋدا قاراجار، تورتقۇمان، ۇلىتاۋ بەكىنىستەرىن، قوراعاتى وزەنى بويىندا يتكەشۋ بەكىنىسىن سالدىردى. 1826 جىلى اۋليەاتا بەكىنىسىنىڭ نەگىزى قالاندى.قۇزىرىنا باس قويعان قازاق رۋلارى جىلىنا تۇندىك باسى 6 قوي، 24 قاپ كومىر، 4 وگىز اربا سەكسەۋىل، 100 باۋ قامىس تاپسىرۋعا مىندەتتى بولدى دەپ عىلىميلانعان كەسىگىن ايتادى.ودان ءارى ارىستانداي ايباتتى حان يەمىز ابىلاي حاننىڭ ارتىندا 12 ايەلىنەن وتىز ۇلى، قىرىق قىزى قالدى. سونىڭ ىشىندە وزگە ايەلدەرىنەن ورگەن بالالارى باسقاشا دا، قالماق قىزى حوشا حانىمنان تۋعان قاسىمنىڭ بولمىسءبىتىمى بولەك. ول قالماقتىڭ تاۋەلسىزدىكتى ءتاڭىرى تۇتقان، ءارى ۇستەمدىك پەن بيلىگىن جۇرگىزۋگە قۇمبىل وقشاۋ مىنەزىنەن بولسا كەرەك. وڭگە بالالارىنا قاراعاندا ءدىنى قاتتى، ءبىر بەت، ايتقانىنان قايتپايتىن قايسار كوكجالدىڭ ءوزى ەدى. وسى قاسىمنان سەگىز ۇل تۋعان. ونىڭ التاۋى بايبىشەدەن دە، ەكەۋى توقالدان. تۇڭعىشى سارجان، ودان كەيىن ەسەنگەلدى، وعان تەتە اعىتاي، بوپى، كوشەك جانە كەنەسارى، ال توقالداردان ابىلعازى مەن ناۋرىزباي. كەزىندەگى قازاققىرعىز، قازاقورىس، قازاققوقان قارىمقاتىناسىنا قاتىستى تاريحي وقيعالاردىڭ سورابى اۆتور تاراپىنان كوركەمدىكتىڭ ۇرشىعىمەن شيىرىلا ءيىرىلىپ، جىپتەي جالعاسادى.قاسىم اۋلەتىنىڭ تراگەدياعا تولى تاعدىرى بارىنشا قانىق بەرىلگەن. ءبىز بۇل جاعىنا توقتالمايمىز. بىزگە كەرەگى حان كەنەنىڭ ءومىرى مەن ءولىمىنىڭ اۆتور تاراپىنان قالايشا ايشىقتانعانى.مىنا ءبىر ديالوگقا نازار اۋدارايىق. ول وسى رومانداعى ابىلعازى مەن كەنەسارى اراسىنداعى اڭگىمە: سولايى سولاي عوي، بىراق دوس بولايىق دەگەن ورىس جوق. كەنەسارىنىڭ سىعىرلاۋ بىتكەن كوزى جۇمىلىپ كەتتى. بايلاۋلى بودانىم، قۇلاق كەستى قۇلىم بول دەپ وتىر ەمەس پە؟ دوستىق قارىمقاتىناسقا قولىمىز جەتسە، كانەكەي؟.. دوستىق دەگەننىڭ دە ءوزى ءبىر قيماسىڭدى قۇربان ەتىپ بارىپ ورنايتىن مامىلە. وسى قوڭىرقۇلجالار تۇتاستاي اۋماقتى بيلەپ، ەلدىڭ ۇستىنەن قاراعانىنا ءماز بولىپ، اتابابا اماناتىن قۇربان ەتىپ جىبەرمەدى مە؟ سونىڭ ارقاسىندا كازاكورىس گورچاكوۆپەن اراسىنان قىل وتپەس جاندارعا اينالدى. قىسىلتاياڭدا ەردىڭ ارتقى قاسىن سۇرايتىن دوس دوس ەمەس، الدەقانداي سەبى مەن كومەگىن كورەمىن دەپ، ەسەپپەن جۇرگەن قارا باسىن كۇيتتەگەن بىرەۋ بولعانى. دوس دەگەن ءبىربىرىنەن ەكەۋ ارا سىيلاستىقتى عانا كۇتىپ، قاتار ءوسىپءونۋدى كوكسەۋى ءتيىس سياقتى. ءسوزىن ءۇزىپ، ىنىسىنە سالماق سالا قارادى. دوس بولۋ ءۇشىن، نەگە تاۋەلسىزدىگىمىزدەن ايىرىلۋىمىز ءتيىس؟ ءبىرىنىڭ جولىندا ءبىرى جانىن پيدا ەتەتىندەر تابىلماس. ءبىر بايلامعا توقتاپ، باتۋاعا كەلمەسەك، شىعىسىمىزدان قىتاي، تۇستىكتەن قوقاندار، باتىستان حيۋا، سولتۇستىكتەن ورىستار ەلىمىز بەن جەرىمىزدى جىرمىشتاي بەرەر. تۇبىندە جۇرتىمىز تۋتالاقاي تالانىپ كەتسە، بابانىڭ باتاسى، اتانىڭ اماناتى، انانىڭ تىلەۋىنە قالاي جەتەمىز؟ ورىسقا قول ەتىڭدى جەگىزىپ، سان ەتىڭدى ەرتەڭگە الىپ قال دەمەكسىڭ بە؟ دەپ كوپ نارسەنى اڭعارتادى.حان بولىپ سايلانعان سوڭ، 1841 جىلى كۇز ايىندا كەنەسارى جاساقتارى قوقان حاندىعىنا قارسى مايدانعا اتتاندى. كەنە اۋەلدەن سىر بويىنداعى قامالداردى قوقان بيلىگىنەن ازات ەتۋدى كوزدەدى. ول جاقتاعى جۇرت ازاپتان قۇتىلىپ، تەڭدىگىن تاپسا تياناقتى ءومىردىڭ اڭعارى ءبىلىنىپ قالارداي بولعان. ىشكى بايلامىن تاپ باسقانداي وزبەك بەكتەرىنە قارسى باس كوتەرىپ جاتقان شومەكەي، تورتقارا، تابىن رۋباسىلارى جاۋشى اتتاندىرىپ، ازاتتىقتى ىزدەگەن كوتەرىلىسكە باسشىلىق ەتۋدى ءوتىنىپتى.سوزاقتىڭ جانە وزگە دە قامالداردىڭ بىرىنەن سوڭ ءبىرى كۇيرەۋى قوقاندىقتارعا قاتتى سوققى بولىپ ءتيدى. قايتپاس قازاقتاردىڭ ءىرى جەڭىسى كەنەسارىنىڭ تۇلعاسىن جاۋلارىنىڭ الدىندا ايبىنتا ءتۇستى. سونىمەن قاتار، جاڭا قۇرىلعان حاندىق بايىرعى قازاق جەرلەرىن سىرتقى جاۋلاردان تازارتا الاتىنىنا حالىقتىڭ كوزىن جەتكىزىپ، ءۇمىتىن وياتتى.قوقاندىقتاردى ىعىستىرعان قازاقتىڭ قولى تاشكەنتتى قورشادى. الايدا، اسكەر اراسىندا جۇقپالى ىندەتتىڭ باستالۋى قالانى الۋعا مۇمكىندىك بەرمەدى. ايتكەنمەن، جانى القىمىنا تىعىلعان قوقان حاندىعى ايلاشارعىعا كوشتى. مادەلى حان ءوزىنىڭ تىزە بۇككەنىن مويىنداپ، كەنەسارىعا ەلشى جىبەرىپ، قازاققوقان ماڭگىلىك وداعىن قۇرۋعا ۇسىنىس جاسادى. كەنەسارى مۇنداي الدامشى وداق قۇرۋعا كونبەدى، قازاقتارعا تيەسىلى جەرلەردى قايتارىپ بەرۋدى تالاپ ەتتى. دىڭكەسى قۇرىعان بەكتەر كەلىسۋگە ءماجبۇر بولدى. وسىدان كەيىن بارىپ سوعىستى توقتاتقان كەنەسارى تورعاي ماڭىنداعى ورداسىنا قايتىپ ورالدى. بىراق، تاشكەنتتى الا الماعانىنا ءىشى قىزقىز قاينادى. ايتسە دە وسى جەڭىسىن قاناعات تۇتىپ، توڭىرەگىنە جينالعان حالىقتىڭ ىنتىماعىن جوعارى باعالادى. ونىڭ كوكسەگەنى تاۋەلسىز قازاق حاندىعىن قۇرۋ بولدى. ول تۇپكى ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قوقاندىقتارمەن ءارى سوعىسپادى. ويتكەنى ودان ارمەن قارايعى ءالقۋاتى وزىنە ايان ەدى. سوندىقتان، ورتا ازيا حاندىقتارىنان سۇيەۋ ىزدەدى. ولاردىڭ بيلەۋشىلەرىن ءوز جاعىنا تارتۋعا ارەكەتتەندى. حيۋا حانى مەن بۇحار امىرىنە ەلشىلەرىن جىبەرىپ، بايلانىس ورناتا باستادى. ساۋدا كەرۋەندەرى ساپارعا شىعىپ، ولاردان قاجەتتى قارۋجاراق، وقءدارى ساتىپ الىپ، اسكەرىن قامدادى.تمد كەڭىستىگىندەگى ورىس الەمىندە تورتكۇل دۇنيە تانىعان كلاسسيكتەردىڭ ءوزى قالام تارتپاعان، تارتسا، تەك جاعىمسىز جاعىنان كورەستىپ، ادەبي داڭقىنا داق ءتۇسىرىپ العان ءۇش تاريحي جابىق تاقىرىپ بار. ولار ناپولەون، مازەپا جانە كەنەسارى. وسى سوڭعى تاقىرىپقا الاش تاريحي روماننىڭ اتاسى ەسەنبەرليننەن كەيىن تاريحي رومان جانرىندا ءوز باعىن سىناۋعا سەمسەر جۇزىندەگى سەرت سياقتى تاريحي رومان ديلوگياسىمەن ادىلبەك قالام تەربەپ وتىر.روماننىڭ ەكىنشى كىتابىندا شونجارلاردان جاپا شەككەن حالىق سۇلتان كوتەرگەن جاسىل تۋدىڭ استىنا جاپپاي اعىلادى. بەس قارۋىن اسىنىپ، ازاتتىق ىزدەگەن جاساقتاردى ناۋرىزباي، ابىلعازى، بوپاي حانىمدارمەن بىرگە حالىق باتىرلارى اعىباي، جانايدار، يمان، جولامان، بۇقارباي، قازاقتىڭ ارداگەر ۇلدارى شاكىر، جاۋكە، تولەباي، بۇعىباي، كوبەك، ءبورشى، بازار، تاناش باتىر، سارمانتاي، نۇراباي، قاراباي باتىرلار جانە قاراباس سياقتى بەكىنىس بۇزىپ، قامال العان كىل ەرجۇرەكتەر باستاپ، كەنەنىڭ قول استىنا جينالعانىنا كۋا بولامىز.اۋەلى ءبىرىنشى كىتاپتا ابىلاي جانە ەكىنشى كىتاپتا كەنە داۋىرىندەگى قىرعىز ماناپتارى تاراپىنان قازاققا جاسالعان زورلىق رەاليستىكپەن سۋرەتتەلەدى. ەكى حانىمىزدىڭ دا قازاق جەرىن قىرعىز بەن قوقاننان ازات ەتۋى تاريحي فاكتىدەن اۋىتقىماي، شىنايىلىقپەن بەينەلەنەدى.تاريحي رومان جازۋعا ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ ءداتى بارا بەرمەيدى. ويتكەنى، قالامگەر ارحيۆ دەرەكتەرىمەن ىستەس بولىپ، بىردە زەرتتەۋشىگە، ەندى بىردە فيلوسوفقا، ەندى بىردە عۇمىرناماشىعا اينالادى. ءارى، كوز مايىن تاۋسىپ جازعان ءام جيناعان دەرەكتەرىن كوركەم ادەبي قورىتۋ ويىن ون ساققا ءبولىپ، قالامگەرلىك قيالىن شارتاراپقا قالىقتاتادى.تاريحي تاقىرىپقا جازدىڭ ەكەن وقىرمانىڭدى ءتانتى ەت. بىلمەگەنىن بىلگىز. قالامگەر ءۇشىن باستى ادەبي شىعارماشىلىق ۇران وسىنداي بولۋى كەرەك. ادىلبەك ىبىرايىمۇلىنىڭ سەمسەر جۇزىندەگى سەرت سياقتى تاريحي رومان ديلوگياسى قازىرگى ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىز بويىنشا، شىنايلىقپەن بەلگىلى ءبىر تاريحي تۇلعا مەن وقيعاعا كوركەم سينتەز جاساۋىمەن، جانە ونى تۇتاس دۇنيەگە اينالدىرۋىمەن وتە قۇندى. اۆتور كەنەسارى حاننىڭ قىرعىز جورىعىنا قاتىستى قولدا بار تاريحي فاكتىلەر مەن ەل اۋزىنداعى دەرەكتەردى قايىرا جاڭعىرتىپ، ءوزىنىڭ جاڭاشا كوزقاراسىن الدىمىزعا جايىپ سالادى. قازاق پەن قىرعىز اراسىنىڭ قالاي اشىلعانى جايلى ءارى اقيقات شىندىقتى ىزدەگەن عىلىمعا، ءارى ءوز ۇلتىنىڭ جوعىن جوقتاعان ميلەتشىل ءسوز زەرگەرىنە اينالا بىلەدى. ويتكەنى، بۇل جاي عانا تاريحي رومان ەمەس، تۇرپاتى مەن بولمىسءبىتىمى بولەك كوركەم سوزبەن ورىلگەن سۇيەكتى رومان.روماندا اۆتور بۇرىن ءسوز ەتىلمەگەن دەرەكتەردى العا تارتادى. تۋىندىدا حان كەنەگە دەيىنگى، كەزىندەگى جانە كەيىنگى ادەبيتانىمدىق 300 جىلدىق تاريح كوركەم ءام ستيلدىك ەرەكشەلىكپەن ورىلەدى. ەڭ باستىسى قىرعىز ۇلتىنىڭ ەمەس، ەلىن ساتقان ماناپتاردىڭ كەسىرىنەن قىرعىز حالقى اۋەلى قوقانعا، كەيىن ورىسقا بودان بولعانى وقىرمانىن سەندىرە، اشىلىپ جازىلادى. قازاقپەن كونفەدەراتسيالىق ءبىر مەملەكەت قۇرۋعا داتتەرى مەن ويورىستەرى جەتپەگەن ماناپتارىن دارىپتەگەندە گۋمانيترالىق سورلىلىققا جول بەرىلمەۋى كەرەكتىگىن ايقىن تۇسىنە الامىز. ونى بىزگە رومان اۆتورى بىلايشا ءتورت قاعيداتتىق كومەنتاري ارقىلى ۇقتىرادى:ماناپتاردىڭ ءبىرىنشى جاۋلىعى كەنەنىڭ ارعىماعىن ۇرلاۋى ەكىنشى جاۋلىعى ەلشىلىككە بارعان ءمۇيىزدى وتەگەن باتىردىڭ نەمەرەسىن ءولتىرۋى ءۇشىنشى جاۋلىعى وزدەرىنە سولتىعا جيەن بولاتىن دۋلات انداستىڭ زيراتىن قورلاۋى ءتورتىنشى جاۋلىعى ءبىر ەل بولامىز! دەپ باتۋالاسقان كونفەدراتسيالىق وداقتى بۇزىپ، قوقان جانە ورىسپەن جەڭ ۇشىنان جالعاسۋى.وسى ءتورت سەبەپتى العا تارتقان اۆتور سوندا، ورىستار ءالى بيىلىك جۇرگىزبەگەن جەرگە جەكە حاندىق قۇرام دەگەن حان يەمىزدىڭ جولىنا وسىنشا بوگەسىن جاساعان ماناپتار ەل مە، جاۋ ما؟! دەگەن ساۋالدىڭ باسىن اشىق قالدىرادى.ءبىز كەنەگە قاتىستى وپاسىزدىقتى جالعىز قىرعىز بيلەۋشى توبى جاسادى دەسەك، اقيقاتتىڭ اق جولىن اتتاعانىمىز بولار ەدى. اۆتور بۇل تۋراسىندا ...كەنەسارى حاننىڭ ارقادان بالقاش كولىنىڭ وڭتۇستىك وڭىرىنە تابان تىرەۋى ورىس يمپەرياسىنىڭ الاڭداۋشىلىعىن تۋدىردى. ويتكەنى، بۇل ايماق سۇلتاندارىنىڭ دەنى ءالى رەسەيگە ءوز ەركىمەن قوسىلۋى تۋرالى سەنىم قاعازدارىن تاپسىرماعان، بەيتاراپ جاتقان ەل ەدى. اق پاتشالىق ىقپالدان شالعاي ولكەگە اساۋ حاننىڭ كەلۋى، باسقىنشى جۇرتتىڭ كوڭىلدەرىن استاڭكەستەڭ ەتتى. قاراپ قالماي قاراكەتكە كوشىپ، قازاق جۇرتىنىڭ ىمىراعا كونگەن سولتۇستىك، ورتالىق ايماعىنان سەنىمدى ادامداردى ىرىكتەپ اتتاندىردى. قوڭىرقۇلجاۇلى ارىستان تورە مەن قابانبايۇلى قوتىراش بيلەر باستاعان جانسىزدار لەگى جەتىسۋعا استىرتىن جەتىپ، كەنەسارى قولىنا قوسىلماۋ جونىندە حالىق اراسىندا ۋاعىز تاراتىپاق باقتى. جانە، كەڭپەيىل اقپاتشانىڭ قامقورلىعى شەكسىز ەكەنىن بايان ەتتى. ۋىسۋىس كۇمىس اقشا، زەرلى شاپان، قالاسا وقالى كۇپى كيگىزەدى. مىنا سوزگە قاۋمالاعان قاۋىمنىڭ اڭسارى اۋىپ، ايرانداي ۇيىدى. ارىستان تورە وڭىرىندەگى التىن تۇيمەسىن سيپاپ قويدى. ول ودان سايىن قىزىقتىرىپ، ءتىپتى، ومبىعا بارىپ، گۋبەرناتور ۇلىقتىڭ راحىمىن كوزدەرىمەن كورىپ قايتۋعا شاقىردى.وسى ءبىر ءۋاجدى ەستىگەن، ءارى ورىس ەلىنىڭ بۇرىننان دا داقپىرتىنا قانىق ۇلى ءجۇز تورەلەرىنىڭ سىلەكەيى شۇبىردى دەپ، ءوز ويىن جايىپ سالادى.قاي ەلدىڭ كوركەم ادەبيەتى بولماسىن تاريحي سانا قالىپتاستىرۋدا ەلەۋلى ءرول اتقارادى. قازاق ادەبيەتىندە دە تاريحي تاقىرىپقا ارنالعان پروزالىق شىعارما جەتىپ ارتىلادى. ۇلتتىق تاريحي شىعارمانىڭ جاڭا بەلەسكە كوتەرىلۋى 1980ءىنشى جىلداردىڭ باسىنداعى قازاقستاننىڭ ءوز ەركىمەن رەسەيگە قوسىلۋىنىڭ 250 جىلدىعى اتتى جالعان كونتسەپتسيا اياسىندا، ونىڭ شەكپەنىنە سىيمايتىن كسرو تاريحى مويىنداعان دۇنيەلەرگە ءوز قارسىلىعىن ايتقان م. ماعاۋين، ءا. كەكىلباەۆ، س. سماتاەۆ جانە ت.ب. اۆتورلىق دەربەس كوزقاراستاعى جاڭا قازاق تاريحي روماندارىمەن تولىققانىن بىلەمىز.بۇقارالىق ادەبيەت تاريحي سيۋجەتتەردى شىتىرمان وقيعالىقتىڭ ءبىر ەلەمەنتى رەتىندە كەڭىنەن قولدانادى. سونىمەن بىرگە وقىرمانىن ەل وتكەنىن ماقتان تۇتۋعا جەتەلەيتىن، بەلگىلى ءبىر ءداۋىردىڭ تاريحي وقيعاسى كوركەمدىكپەن پايىمدالاتىن ەليتارلىق ادەبيەت تە بار.تاريحي روماننىڭ جانرلىق وزگەشەلىگىن ءسوز ەتەر بولساق، ونىڭ ءتىنى بىرنەشە قاعيداتتار بويىنشا انىقتالادى. ءبىرىنشىسى باسىمدىققا يە بەلگىلى ءبىر ەستەتيكالىق پافوس، ەكىنشىسى تۋىندى كولەمى مەن وبراز ءتۇزىلىمى سيمۆوليكا، اللەگوريا، قۇجاتتامالىق ت.ت.. وسى ەكەۋى دە شىعارما كومپوزيتسياسىنا سەلكەۋلىك كەلتىرمەيدى. قايتا ادىلبەك قالامىنان شىققان رومان ادامدى تاريحي وقيعالارعا ويشا ارالاستىرىپ، ۋاقىت كەرۋەنىنىڭ كەمەسىنە مىنگىزىپ، تاريح كوشىنىڭ تەڭىزىندە جۇزدىرەدى.اۆتور وسى وقيعانى ءۇش ءجۇز جىلدىق ارەال كولەمىندە قىرعىز تاراپىنان ورىن العان شاپقىنشىلىقتى ەكى جەتىمەك تاعدىرىمەن بايلانىستىرىپ، بىردە تاريحي فاكتىمەن ءدوپ بەرسە، بىردە كوركەم شىندىقتى بىلايشا كەستەلەيدى. ناتيجەسىندە، قىرعىز شاپقىنشىلىعى مەن زورلىعىن وقىرمانىنا تانىتۋدا ەكى بالانىڭ تاعدىرىن تاريحي ءام كوركەمدىك فون ەتۋ ارقىلى اۆتور كوپ نارسە ايتا العان. ونىڭ ءبىرىنشىسى قابانباي باتىرعا قاتىستى.جالدى باراق قاپتاعاي تاۋاسار مەن تۋما شىنقوجا جانە قابانبايدىڭ ءىنىسى مامبەت قاراقۇرساق تورتەۋى قول جيىپ، قازاقتاردان تارتىپ العان الاتاۋدىڭ ەتەگىن القاقوتان جايلاعان قىرعىزداردىڭ شەتىنە كەلىپ تۇر. بۇگىن ءتۇن وسىندا ءسال دامىلداپ، ەرتەڭ ءبىر قاراڭعىءبىر جارىقتا ۇزەڭگىگە اياق ارتپاق. سوسىن، بەسىن اۋعانشا مايدان سالىپ، قويدان مومىن قازاققا قىرعيداي تيگەن قىرعىزدىڭ مانابى مەن ءبيىنىڭ، باتىرى مەن دۇلەيىنىڭ جونىنان تاسپا ءتىلىپ، قىزىل جوسا جاساماق، دەي كەلە قاراقۇرساق وقيعاسىن تارامدايدى.جالدى اعاسىنىڭ قىرعىزعا اتتانار ويىن ەستىگەندە، ارتىق ءتىل قاتپاي كەلىسكەنى ورىستاردان كەيىن قىرعىزدار ىشكەرى قونىستانىپ، جەرىمىزدى جىرىمداي بەرسە نە قالادى؟ دەگەن بايلامعا توقتاعان. ءسويتىپ، باراق، تاۋاسار، شىڭقوجا، قاراقۇرساق باتىرلاردىڭ ءباتۋاسى ەل مۇددەسى ءۇشىن جاسالعان. ءبارىنىڭ كوكەيىندە كەك پەن ىزا جاتتى. اسىرەسە، قاراقۇرساقتىڭ قىرعىزعا دەگەن جۇرەگى تاس. تاس بولاتىن سەبەبى، ونىڭ اۋىلىن قىرعىزدار جان بالاسىن قالدىرماي قىناداي قىرىپ كەتكەنءتىن.
|
ءبىر جول بار الىس بولسا دا جاقىن، ءبىر جول بار جاقىن بولسا دا الىسحالىق تورابىجاڭا حابارلارشينجياڭنىڭ جەمىس جيدەك، كوكونستەرى جاسىل ءدالىز ارقىلى قازاقستانعا جەتكىزىلدى بو اۋ ازيا فورۋمىنىڭ 2019 جىلعى جىلدىق ءماجىلىسىنىڭ دايىندىعى اياقتادى ءۇرىمجى قالاسى جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ ساياساتتارىن ءتۇسىندىرۋ قيمىلىن ورىستەتتى ءبىر جول بار الىس بولسا دا جاقىن، ءبىر جول بار جاقىن بولسا دا الىس تيانشاندى ەندەي وتەتىن كوپتەگەن جوعارى قارقىندى تاس جول قۇرىلىسى جەدەلدەتىلەدى ەكى ءماجىلىستىڭ رۋحىن كۇش قايراتقا جانە قوزعاۋشى كۇشكە اينالدىرىپ، ءتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ تەكسەرۋ قىزمەتىن ناقتاپ تياناقتاندىرۋدى ىلگەرىلەتەيىك مەملەكەتتىك بوكس جۇلدەلى جارىسىندا شينجياڭدىق ءتورت بوكسشى التىن مەدالدى قانجىعالادى 2019 جىلعى ەڭبەكشىلەر مەرەكەسىنىڭ دەمالىس ۋاقىتى 5 ايدىڭ 1 كۇنىنەن 4 كۇنىنە دەيىن ءتورت كۇن بولىپ وزگەرتىلدى اراب ەلدەرى قوسىن ۇيىمداستىرىپ، جاساندى سەرىكتى زەرتتەپ جاساماقشى يداي اتتى ىستىق بەلدەۋلىك كۇشتى اۋا ءيىرىمى سەبەبىنەن موزامبيكتە 446 ادام قازا بولدى كانادادا جۇڭگولىق وقۋشىنى بارىمتالاۋ وقيعاسى تۋىلدى بەيجيڭدە ناۋرىز قازىنا مينيسترلىگى جىل سوڭىنا دەيىن ارتقان قۇن باجىسى زاڭى، تۇتىنۋ باجىسى زاڭى قاتارلى باجىعا قاتىستى زاڭداردىڭ جوباسىن جاساۋ قىزمەتىن ورىنداۋعا كۇش سالادى شينجياڭدىق ونەرپازدار شەبەر قولىمەن تاماشا تۇرمىستى اجارلاندىردى قازاقستان استانا قالاسىنىڭ اتىن نۇرسۇلتان دەپ وزگەرتەتىن بولدى حان جىڭ قازاقستاننىڭ پرەمەر مينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ءارى قازىنا مينيسترىمەن كەزدەستى ەرەكشە كەدەي اۋداندارداعى قيىنشىلىعى بار ادامداردىڭ قارتتار قامسىزداندىرۋىن تولىق قامسىزداندىرۋ كەرەك شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى ۇنەمىلىك ىستەر ءماجىلىسىن وتكىزدى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى بيىل كاسىپتەنۋدى جەبەۋگە ءبىر ميلليارد 500 ميلليون يۋان قارجى ءتۇسىردى نازاربايەۆ قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتى رەتىندەگى وكىلەتتىگىن توقتاتتىءبىر جول بار الىس بولسا دا جاقىن، ءبىر جول بار جاقىن بولسا دا الىس ازاتگۇلدىڭ جەدەل جولداما جەتكىزىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ جولىشينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى حى جانجۇنازاتگۇل ابدۇللا كەدەيلىكتەن ارىلۋدىڭ جۇرتتان وزگەشە جولىن تاڭدادى: بۇل جول جەرگە سۇيەنىپ وتباسىن اسىراۋ جولى ەمەس، سىرتقا شىعىپ قىزمەت ىستەۋ، زاۆودقا كىرىپ جۇمىس ىستەۋ جولى دا ەمەس، قايتا قىستاقتاعى اپەكە سىڭلىلەر بىرلەسىپ، قالا اۋىل قىستاق شارۋا وتباسى سىندى زات جەتكىزۋ جەلىسى جاعىندا وي جۇگىرتىپ، جەدەل جولداما جەتكىزۋدەي شارۋاشىلىق قۇرۋ جولى. جارىم جىلدان بەرى، ەكەۋىنىڭ ساۋداسى كۇسەت بولىپ، اتاقتارى الىسقا جەتتى، باسقالار ولارعا جەدەل جولداما جەتكىزۋشى بويجەتكەندەر دەگەن ات بەردى.ازاتگۇل تۇرعان قاتشي قىستاعى حوتان اۋدانى تاۋاككول اۋىلىنداعى اۋىر كەدەي قىستاقتاردىڭ ءبىرى. تاكلاماكان ءشولىنىڭ قويناۋىنا ورنالاسقانىمەن، ينتەرنەتتەن زات ساتىپ الۋ بۇل جەردە تاڭسىق ەمەس.ايتسەدە، اۋىلداستاردى مازالايتىنى، زات جەتكىزۋ جاعى كەمشىل بولۋ سەبەپتى ينتەرنەتتەن العان زاتتار تەك تاۋاككول اۋىلىنان 100 كيلومەتردەي شالعايداعى حوتان قالاسىنا عانا جەتكىزىلەدى دە ونى الىپ كەلۋگە جارتى كۇن كەتۋدىڭ سىرتىندا، 100 يۋاننان استام كولىك اقىسى جۇمسالادى، سونىمەن جەدەل جولداما الۋدىڭ وزىندىك قۇنى تاۋاردان دا قىمباتقا تۇسەدى!وسىلاي بولا تۇرسا دا، قىستاقتاعىلاردىڭ، اسىرەسە، جاستاردىڭ ينتەرنەتتەن زات ساتىپ الۋ ىنتاسى ەش ازايعان جوق.بيىل 28 جاستاعى ازاتگۇل مەن 24 جاستاعى گۇلقىز ءيمىنتوقتى مۇنان ساۋدا ورايىن بايقايدى. ەكەۋى دە ينتەرنەتتەن زات ساتىپ الۋدىڭ شەبەرلەرى بولاتىن، ۇيدەگىلەردىڭ تالاي كيىم كەشەگىن، ۇيدەگى تالاي زاتتاردى ينتەرنەتتەن ساتىپ العان، الايدا زاكاز تۇسىرۋدەن بۇرىن ولاردىڭ باسى 100 كيلومەترلىك جولعا قاتادى.وسى 100 كيلومەترلىك جولدى قىسقارتۋعا بولار ما؟ەكەۋى وسى جاعىندا ويلانا باستايدى. بۇل حابار اۆتونوميالى رايوندىق كوممۋنيستىك جاستار وداعى كوميتەتى قاتشي قىستاعىنا تاڭداپ جىبەرگەن ءبىرىنشى شۋجي مياۋ فەيدىڭ قۇلاعىنا جەتەدى. كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كادرى بولعان وسى 80 جىلداردىڭ تۇلەگى ينتەرنەتتەن زات ساتىپ الۋدىڭ قيىندىعىن ءوزى دە سەزىنگەن، سونىمەن ول وسى قيىن ماسەلەنى شەشۋگە بەل بايلايدى. كەيىن قىستاق ەكى كوميتەتى نىڭ القاسى اقىلداسا كەلىپ، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتى دۇكەنمەن قامداپ، جەدەل جولداما قابىلداۋ جەتكىزۋ پۋنكتىن قۇرۋ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كادرلارى كومەكتەسىپ تيجارات كۋالىگىن ءبىتىرۋ، 2 قىز تيجاراتقا جاۋاپتى بولۋ شەشىمىن جاسايدى.وسىدان كەيىن، اپەكەلى ءسىڭلىلى ەكەۋى حوتان قالاسىنا بارىپ، جۇڭتۇڭ، يۋانتۇڭ، بايشى سياقتى جەدەل جولداما سەرىكتەستىكتەرىمەن جانە حوتان ايماعىنداعى قاتىستى جاۋاپتىلارمەن سويلەسىپ، ەڭ سوڭعى 100 كيلومەتر جولدىڭ زات جەتكىزۋ جۇمىسىن ۇستىلەرىنە الۋ تىلەكتەرىن بىلدىرەدى. 2 قىز زات جەتكىزۋ كاسىبىنىڭ ۇددەسىنەن قالاي شىقپاق؟ قارسى جاق باستابىندا باستارىن شايقايدى، ءبىراق ەڭ سوڭىندا ەكەۋىنىڭ قايسارلىعىنان اسەرلەنىپ، بۇل جۇمىستى ولارعا تاپسىرىپ بەرۋگە بەكيدى.قىستاققا قايتىپ كەلگەننەن كەيىن، ەكەۋى ءبىر جۇك ماشيناسىن جالعا الىپ، حوتان قالاسىنان جەدەل جولداما الۋ جۇمىسىن باستايدى. كۇنىنە 200دەي جەدەل جولداما الىپ كەلەمىز. اۋىلداعى بىرنەشە قىستاقتىڭ جەدەل جولدامالارىنىڭ بارلىعى وسىندا، قىستاق تۇرعىندارى وزدەرى كەلىپ الادى، ءار جولداما ءۇشىن بىرنەشە يۋان اقى الامىز، دەدى ازاتگۇل ابدۇللا.100 كيلومەترلىك قيىن ماسەلەنى شەشكەننەن كەيىن، كوپ ۇزاماي اپەكەلى ءسىڭلىلى ەكەۋى ەڭ سوڭعى ءبىر كيلومەتر جونىندە ويلانا باستايدى: ءبىر كيلومەتر جول جاقىن، ءبىراق بۇل بازاردى يەلەپ الماساق، بۇل ءبىر كيلومەتر الىستاپ كەتەدى دە ساۋدانى باسقالار وڭاي يەلەپ الادى! ياعني قالاداعىلار سياقتى زاتتى ۇيگە دەيىن جەتكىزىپ، ءار وتباسىنا ۇلەستىرىپ بەرۋدىڭ مۇمكىندىگى بولا ما؟ەكەۋى اقىلداسا كەلىپ، ۇيدەگى موتوتسيكلمەن ءار كۇنى تۇستەن كەيىن زاتتاردى ۇيلەرگە جەتكىزىپ بەرۋگە بەكيدى، سوندا قىستاق تۇرعىندارى جەدەل جولدامانى ۇيىندە وتىرىپ قول قويىپ عانا تاپسىرىپ الۋىنا بولادى. وسىدان باستاپ، كوپشىلىك وسى ەڭبەكشىل ارالار ىسپەتتى جەدەل جولداما جەتكىزۋشى بويجەتكەندەردىڭ قاربالاستاپ جۇرگەنىن ۇنەمى كورەتىن بولدى. اپەكەلى ءسىڭلىلى ەكەۋى كەلەسى قادامدا قىستاقتا ەرەن بازار اشىپ ۋاكىلدىك ساتىپ الۋدى جولعا قويىپ، اۋىلداستاردىڭ تۇتىنۋ سەزىنىسىن جوعارىلاتۋدى جوسپارلاۋدا.100 كيلومەتر جانە ءبىر كيلومەتر ورايىن قولدان جىبەرمەگەن ازاتگۇل كەدەيلىكتەن ارىلىپ قانا قالماستان، جەدەل جولداما جەتكىزۋشى بويجەتكەن كاسىبىمەن شۇعىلدانىپ، ەرەكشە باقىت سەزىمىنە جانە تابىس سەزىمىنە كەنەلدى. كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كادرى مياۋ فەي: بۇل ارا ءشولدىڭ ىشكى الابىنا ورنالاسقانىمەن، تۇرمىس جاداعاي ەمەس، تەك شىن ىقىلاسپەن قۇنارلاندىرساڭ، ءسوز جوق، كوركەم كورىنىسكە يە بولاسىڭ، دەدى.شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 ايدىڭ 23 كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى
|
خىتاينى قاتتىق غەزەپلەندۈرىدىغان خەۋەر ئېلان قىلدىمىللىيەت گېزىتىنىڭ خەۋىرىدە بىلدۈرۈلۈشىچە، ئامېرىكا ۋە ياپونىيەنىڭ مەخپىي ئۇرۇش پىلانى ئاشكارىلىنىپ بىر كۈندىن كېيىن، قانىلى تېخىمۇ جىددىي كەيپىيات پەيدا قىلىدىغان بىر خەۋەر ئېلان قىلغان.خەۋەردە، ئامېرىكا ۋە ئۇنىڭ تىنچ ئوكياندىكى ئىتتىپاقداشلىرى بىلەن كۈچ سىنىشىۋاتقان بېيجىڭ رېجىمىنىڭ نۆۋەتتە يىراقتىكى ئىككى قوشنىسىنىڭ ھەرىكىتى بىلەن يۈزلىشىۋاتقانلىقى، ياپونىيەنىڭ مانىلادا تۇرۇشلۇق باش ئەلچىخانىسىنىڭ پەيشەنبە كۈنى ياپونىيە ۋە فىلىپپىن ھاۋا ئارمىيەسىنىڭ كېلەر ھەپتە تۇنجى بىرلەشمە مانېۋىر ئۆتكۈزىدىغانلىقىنى ئېلان قىلغانلىقى قەيت قىلىنغان.مانېۋىر ئەلچىخانا تەرىپىدىن ئىككى دۆلەت مۇداپىئە مۇناسىۋىتىنىڭ چوڭقۇرلاشقانلىقىنىڭ يەنە بىر بەلگىسى ۋە مۇھىم بۇرۇلۇش دەپ تەسۋىرلەنگەن. مانېۋىر 5ئىيۇلدىن 8ئىيۇلغىچە فىلىپپىننىڭ شىمالىغا جايلاشقان ئامېرىكىنىڭ سابىق ھەربىي ئەسلىھە بازىسى بولغان كىلارك ھاۋا ئارمىيە بازىسىدا ئۆتكۈزۈلىدىكەن.ياپونىيە بىلەن فىلىپپىن 2015يىلى 1ئايدا تېخىمۇ قويۇق مۇداپىئە مۇناسىۋىتى ئورنىتىش توغرىسىدا كېلىشىم ئىمزالىغان بولۇپ، ئىككى دۆلەت شۇنىڭدىن كېيىن 17 قېتىم بىرلەشمە دېڭىز مانېۋىرى ئۆتكۈزگەن. ياپونىيە يەنە فىلىپپىننىڭ جەنۇبىي دېڭىزدىكى چارلاشنى كۆپەيتىشىگە ياردەم بېرەلەيدىغان مۇداپىئە ۋە تېخنىكا ئۈسكۈنىلىرىنى يۆتكىگەن.ئەنگلىيە پۇلمۇئامىلە ۋاقىت گېزىتىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، ئامېرىكا ۋە ياپونىيە خىتاي ئارمىيەسىنىڭ تاجاۋۇزچىلىق ئېھتىماللىقىغا قارشى ئىنتايىن مەخپىي ئۇرۇش پىلانىنى ئوتتۇرىغا چىقارغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرگەن. خەۋەردە بىلدۈرۈلۈشىچە، دونالد تىرامپنىڭ پىرېزىدېنتلىقىنىڭ ئاخىرقى يىلى يولغا قويۇلغان بۇ پىلاندا خىتاينىڭ تەيۋەننى ئىشغال قىلىشى بىلەن ئوتتۇرىغا چىقىدىغان سېنارىيەگە قارىتا ئامېرىكا ۋە ياپونىيە ئارمىيەسىنىڭ ھەرىكەتكە ئۆتۈشى پىلانلانغان.دوكلاتقا ئاساسلانغاندا، ئامېرىكا ۋە ياپونىيە ئەمەلدارلىرى بىرلەشمە مانېۋىرغا مۇناسىۋەتلىك قانۇنىي مەسىلىلەرنى مۇزاكىرە قىلغان بولۇپ، بۇ، توقۇنۇش يۈز بەرگەندە توكيو تەمىنلىيەلەيدىغان بازا ۋە ئارقا سەپ تەمىناتى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن.ياپونىيەنىڭ بۇ خىل توقۇنۇشقا ئارىلىشىش ئېھتىماللىقىنى ئالاھىدە باھالىغان بۇ خەۋەردە ۋاشىنگتوننىڭ ياپونىيەنىڭ ھاۋا ئارمىيە بازىسىغا قانداق ئۇرۇشتا تايىنىدىغانلىقى تەكىتلەنگەن. بىر ئەمەلدار بۇ ھەقتە سۆز قىلىپ: ئامېرىكا بىلەن ياپونىيە تەيۋەن بىلەن جىددىي ھالدا ئۈچ تەرەپ ئورتاقلىشىش مېخانىزمى بەرپا قىلىپ، خىتاي دېڭىز ئارمىيەسى ۋە ھاۋا ئارمىيەسىنىڭ ھەرىكىتى ھەققىدە ئۇچۇر ئالماشتۇرۇشى كېرەك. بۇ خىلدىكى سانلىق مەلۇماتلارنىڭ بەزىلىرى تەيۋەنئامېرىكا بىلەن ياپونىيەئامېرىكا ئوتتۇرىسىدا ھەمبەھرىلىنىدۇ . ئەمما بىزنىڭ ئۈچەيلەن سۈپىتىدە بىۋاسىتە ئۈلۈشىمىز يوق دېگەنلەرنى بىلدۈرگەن ۋە سۆزىگە ئىلاۋە قىلىپ: بۇ خىل ئىتتىپاقنى ئىش يۈز بەرگەندىن كېيىن دەرھاللا باشلىيالمايسىز. ئۇ ھازىردىن باشلىنىشى كېرەك دېدى.دوكلاتتا يەنە: ئامېرىكا، ياپونىيە ۋە تەيۋەن ئەمەلدارلىرى 2017يىلى ئىتتىپاقداش ئايروپىلانلارنى پەرقلەندۈرۈشكە قولايلىق يارىتىدىغان ھەربىي ئايروپىلان كودىدىن تەڭ بەھرىمەن بولۇش كېلىشىمىدىن كېيىن ھەمكارلىقنىڭ كۆرۈنەرلىك ئاشقانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى دېيىلگەن.بۇ خەۋەر 589 قېتىم كۆرۈلدى
|
ئارزۇ نۇرمەمەتنىڭ ئەرەب تىلى ۋە ئىسلام دىنىي مەلۇماتلىرىنى ئۆگىنىش ئارمىنى ئۆز دىيارىدا ئەمەلگە ئاشمىغاندىن كېيىن، ئاپىسى بىلەن گەنسۇنىڭ لەنجۇ شەھىرىگە قاراپ يولغا چىققان.سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ يىمىرىلىشىنىڭ ھەر ۋاقىت ئۇنى ئۆزىگە ئۆرنەك قىلىپ كەلگەن خىتاي كومپارتىيىسىگە كۆرسەتكەن تەسىرى ھەققىدە مۇنازىرىلەر قوزغالماقتا.ئابدۇۋەلى ئايۇپ: مەن تۇتقۇنلۇقتىن قۇتۇلدۇم، ئەمما خەلقىم ئەڭ موھتاج بولۇۋاتقان ئىشتىن ۋاز كەچمىدىم 10ئابدۇۋەلى ئايۇپ تۈرمىدىن قويۇپ بېرىلگەندىن كېيىن قەشقەردە كۆرگىنى ئۇنىڭ تەسەۋۋۇرىدىن ئاللىقاچان ھالقىپ كەتكەن، قورقۇنچ ۋە ۋەھىمىگە تولغان بىر دۇنيا ئىدى.تۈركىيەدە ئۆتكۈزۈلگەن 3نۆۋەتلىك تۈرك دۇنياسى پەنتېخنىكا ۋە كۈلتۈر فېستىۋالىدا ئۇيغۇر پەرزەنتى كىچىك مۇجاھىت قەشقەرلى ئۆزى لايىھەلىگەن ئەسىرىنى كۆرسەتتى.ئۆزبېكىستان پرېزىدېنتلىقىغا شاۋكەت مىرزىيېيېف سايلانغاندىن بۇيان، قوشنا دۆلەتلەر بىلەن بولىدىغان مۇناسىۋەتلەر ھەققىدە ھەر خىل بولماقتا.دوستلىرىغا ئايەت ئۆگەتكەن ۋە ھاراق تاشلىغان ئابدۇلمىجىت ئابلەت 7 يىللىق كېسىلگەندائىرىلەرنىڭ ئۇيغۇر رايونىدىكى دىنىي ئەسەبىيلىكنىڭ 75 خىل ئالامىتى ناملىق قوللانمىدا ئۇشتۇمتۇت ھاراق تاشلاشنىڭمۇ دىنىي ئەسەبىيلىكتىن بېشارەت ئىكەنلىكى بايان قىلىنغان ئىدى.مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلار سەركىلەرنىڭ بىربىرلەپ ئالەمدىن ئۆتۈشى، ئۇيغۇر جامائىتىگە بۇندىن كېيىنكى سىياسىي داۋا ۋە مىللىي كىملىك مەسىلىسىگە ئائىت بىر قاتار سوئاللارنى تاشلىماقتا.تۈركىيەنىڭ يېقىنقى بىر قانچە يىللىق سۈرىيە سىياسىتى ئۆكتىچىلەرنى قوراللاندۇرۇپ، ئەسەد ھۆكۈمىتىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاش ئاساسىغا قۇرۇلغان ئىدى.
|
بالىلىق بوستانىدىن ئادىمىيلىك قەلئەسىگىچە ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : ئەدەبىيات گۈلزارى بالىلىق بوستانىدىن ئادىمىيلىك قەلئەسىگىچەبالىلىق بوستانىدىن ئادىمىيلىك قەلئەسىگىچەمىسرانىم مۇنازىرە مۇنبىرىدىن مەڭگۈتاش نىڭ قەلىمىدىن.. رەسۇل ئېيتتى: ئەزرائىل، مېنىڭ جېنىمنى قاتتىق ئال،ئۈممەتلىرىم تارتمىسۇن، جان ئاچچىغىن دېمەسمۇ ئۇ 2002 يىلى 23 ئاۋغۇست ئىدى. بىز ئۈچۈن بىر ئۆمۈر سەكپارە بولغان، مەن 28 يىل يۆلەنگەن تاغ ئاتام كۆز يۇمدى. ئاق رەختنىڭ ئۈستىدە مۇسىبەت لەيلەپ تۇراتتى. يۆتەل ئاۋازى ئەمدى مەڭگۈلۈككە يۈتكەن ئىدى.ئۆرۈك ياغىچىدىن ياسالغان، غىچىرلاپ ئېچىلىدىغان ئىشىكىمىز، مۆكۈشمەك ئوينىغان ئېغىللار، چۆمۈلىدىغان كۆللەر، كۇرۇلدىغاق پاقا، ئالۋاستى پاراڭلىرى، مەن قوي باققان جاڭگاللار ھەممىلا نەرسە ئەسلىمەمدىكى ئۇنتۇلماس روجەكلەر .كىچىك ئانامنىڭ ئەسئەت ئىسىملىك بىر ئوغلى شۇ مەزگىللەردە جاڭگالغا ئوتۇنغا چىققان باھانە بىلەن يوقىلىپ كەتتى. ئەسلى قاسىم ئىسىملىك چوڭ ئوغلى ئوتۇنغا چىققاندا ئەسئەتنى ئېلىۋالغان بولۇپ، قايتىپ كەلگەندە ئەسئەتنىڭ يوقلۇقى بايقالغان. قاسىم كۆزىنى پارقىرىتىپ : ئۇكام يولدا چۈشۈپ قاپتۇ دەپلا گۆشىيىپ تۇردى. بىر كەتمەن چۈشۈپ قالغان بولسىمۇ مەيلى ئىدى. پۈتۈنتىرىك بىر بالا چۈشۈپ قالسا ھە شۇ كۈنى قاتتىق يامغۇر يېغىپ، بوران چىقتى. بارلىق ئىزلار ئۆچۈرىۋېتىلگەن ئىدى. ئىزدەپ كىرمىگەن جاڭگال، يوقلىمىغان تۆشۈك قالمىدى.بەزىلەر قاسىم ئىنىسىنى ئۆلتۈرۈپ كۆمۈۋەتكەن بولۇشى مۈمكىن، دەپ گۇمان قىلىشتى. 14 ياشقا كىرىپلا خۇددى ئۇچار تەخسىدەك غايىپ بولغان ئەسئەت زىرەك بالا ئىدى. سىر سىر پېتىچە قالدى. يۈسۈف ئەلەيھىسسالامنى كىچىكىدە قېرىنداشلىرى ئوينىتىپ كېلىمىز، دەپ قۇدۇققا تاشلاپ، قانغا مىلەنگەن كۆڭلەكنى ياقۇپ ئەلەيھىسسالامغا تاشلىغان كۆرۈنۈش ئۇزۇنغىچە كاللامدا يالتىراپ تۇردى. يۈسۈف ئەلەيھىسسالام بالىلىقىدا 11 يۇلتۇز ۋە قۇياش ئۆزىگە سەجدە قىلىپ چۈش كۆرىدۇ. مۇشۇ چۈش ۋە ئاتىسى ياقۇپ ئەلەيھىسسالامنىڭ يۈسۈفكە بولغان زىيادە ئامراقلىقى باشقا ئانىدىن بولغان قېرىنداشلىرىنىڭ رەشكىنى قوزغايدۇ. بۇنىڭ بىلەن ئاللاھنىڭ سىنىقى باشلىنىدۇ.شۇ چاغدا ئاناملار مېنى كىچىك ئانامغا بېرىۋەتمەكچى بولغاندا، مەن يۈتۈپ كېتىشتىن قورقۇپ، قەتئىي بارغىلى ئۇنۇمىغان ئىكەنمەن. كىچىك ئانامنىڭ چوڭ ئوغلى قاسىم ئارىدىن ئۇزۇن ئۆتمەي نېرۋىسىدىن ئادىشىپ پويىزغا يەم بولۇپ كەتتى. شۇ مەزگىللەردە ئۇ كېچىلەردە تۇرۇۋېلىپ ئاسمانغا قاراپ بىر نەرسىلەر ئوقۇپتۇ، بۇغداينى سۇغا سېلىپ پىشۇرۇپ ئىچىپتۇ. ئۇندىن ئۆزگە تائام يېمەپتۇ. ئاڭلىشىمچە، كېيىن بىر پېرىخون كىچىك ئاناملارنىڭ ئۆيىنىڭ ئورنى دېۋە پەرىلەرنىڭ ماكانى ئىكەن دەپ ھۆكۈم قىلىپتۇ. ئۇيغۇرغا نېمانچە مۇھەببىتى كۈچلۈك دېۋە پەرىلەر بۇ! كىچىك ئانام بۇ ئەلەملەرگە چىدىدى. سوقما تاملىق ئۆيىنىڭ تۈڭلۈكىگە قاراپ يېتىپ، سوقمىدەك ئىككى ئوغلىنىڭ چوڭ قىلىش ئۈچۈن چەككەن رىيازەتلىرىنى ئەسلىدى. بارلىق ئۇيغۇر ئانىلىرىغا ئوخشاشلا ياراتقۇچىغا شۈكرى ئېيتىپ، تۇرمۇش چار خالتىسىغا ھاياتلىق تەمەچلىرىنى قاچىلىغىنىچە بىر ئۆينىڭ مورىسىدىن ئىس چىقىرىپ ئۆتتى. ئۇ تا ھازىرغىچە يوقىلىپ كەتكەن ئوغلىنى قايتىپ كېلىدۇ، دېگەن ئۈمىد بىلەن ياشىماقتا. شۇ مەزگىللەردە دوقمۇشلاردا كىچىك ئانامنىڭ يوقىلىپ كەتكەن ئوغلىنىڭ ئېكىسپىدىتسىيىچىلەر تەرىپىدىن قۇتقۇزۇۋېلىنغانلىقى، كېيىن ئامېرىكىغا چىقىپ كەتكەنلىكى، شۇ يەردە تۇرمۇش قۇرغانلىقى، ئانىسىغا خەت يازغانلىقى ھەققىدىكى تىپىك ئۇيغۇرچە پۇراققا ئىگە پاراڭلار ئەدەپ كەتتى. پەرزەنت ئىشقىدا يۈرىكى كۈل بولاي دېگەن كىچىك ئانام پىلدىرلاپ قالغان كۆزلىرىدىكى ئاخىرقى ئۈمىدلىرى بىلەن ئىشىككە قاراپ تالاي كۈنلەرنى ئۆتكۈزدى. ئوغلى ئۈچۈن تاماقتىن بىر كىشىلىك نېسىۋە ئايرىپ قويۇشنى ئۇنتۇمىدى. ئۈمىد يىپى يەنە ئۈزۈلدى. ھىجران ئەقىل كۆزىنى توسۇغان كىچىك ئانام پال ئاچتۇرۇپ، ئوغلىنىڭ مەلۇم جايدا ھايات ياشاۋاتقانلىقى، لېكىن مەلۇم سەۋەب بىلەن ئوغلىنىڭ قايتىپ كەلگۈسى بولسىمۇ ، ئىمكانى يوقلۇقى ھەققىدىكى ھۆكۈمگە ئۆزىنى ئىشەندۈرۈپ كەلمەكتە. بالىلىقىم جىن ھەم جىنغا مۇناسىۋەتلىك پاراڭلار بىلەن باغلاندى. قوغۇنلۇقلاردا جىن پارىڭى سېلىشىپ ئۆزىمىز قورقۇشاتتۇق. بۇ بىر تاتلىق ۋەھىمە ئىدى.كەچلەردە ئۆيىمىزنىڭ ئارقىدىكى ئۈجمىنىمۇ جىن بار دەپ بەدەن بەدەنلىرىم تىترەپ ئۆيگە كىرىۋالاتتىم. كەينىمدىن سان ساناقسىز قوللار سوزۇلۇپ كېلىۋاتقاندەك سېزەتتىم. كېچىسى ئايدىڭدا كۆلەڭگىسى پۇچۇق كۆرۈنگەن ئادەم پات ئارىدا ئۆلۈپ كېتىدۇ دېگەن سۆز مېڭەمنىڭ چوڭقۇر ئازگاللىرىدا ئەكسىلەنگەندە، ئايدىڭدا سىرتقا چىقىشتىن خەۋپسىرەيمەن. چىققاندىمۇ سايەمنىڭ پۇچۇق ياكى ئەمەسلىكىگە ۋەھىمە ئىچىدە نەزەر سالىمەن.شىنجاڭ ئۇنۋېرستېتىنىڭ 4 بىنا 408 نومۇرلۇق ياتىقىدا يېتىپ، كۆرمىگەن ئالامانلارنى، ئاڭلىمىغان غارايىبلارنى ئاڭلاپ، كۆردۈم. كۈپكۈندۈزدىلا قىزلار ياتىقى تەرەپكە قاراپ سىيىۋاتقان قارا يۈز لۈكچەكلەرنى ئۇچراتتىم. پىروفىسسورلارنىڭ بەزى بالىلىرى ئاقچى، سولامچى ئىكەن. كىتاب ياكى كىنولاردىكىدەك ئىجابىي، سەلبىي دەپ ئېنىق ئايرىلغان قەھرىمانلار قېنى؟! ھايالىق كۆرۈنگەن ئايرىم قىزلارنىڭ ئاكاتسىيە تېگىدىكى تاتلىق ھاسىراشلىرى، يۇرتلۇقلار ئارىسىدىكى جەڭگى ماجرالار، دۆڭكۆۋرۈك بويىدا خېرىدار ساقلاۋاتقان، ياش قورامى ھاممامدەك كېلىدىغان قېرى چوكانلار ۋۇجۇدۇمدىكى بىر پارچە بوز يەرنى تىندۇرىۋېتىشكە ئۇرۇناتتى. مەن بوي بەرمەيتتىم. بۇ يەردە بەزى قىزلار ئۇز ئىدى. لېكىن تۈز ئەمەس ئىدى. بەزى ئەركەكلەر ساقال بۇرۇتلۇق ئىدى. لېكىن، غۇرۇرلۇق ئەمەس ئىدى.ئوقۇش پۈتتۈرۈشكە ئاز قالغاندا مەتتوختى ئىسىملىك خوتەنلىك ساۋاقدىشىمىز پەلسەپە تەتقىق قىلىمەن دەپ ئاخىرى نېرۋىسى كاردىن چىقتى. ئۇ خوتەننىڭ چىرا ناھىيىسىدىكى ئىنتايىن نامرات بىر دېھقاننىڭ ئوغلى ئىدى. مەتتوختى مەكتەپتە تولىمۇ قىيىنچىلىق ئىچىدە ياشىدى. مەن كېيىن ئۇنىڭ بەزى كۈنلىرى پەقەت بىر تال نان بىلەن كۈن ئۆتكۈزگەنلىكىنى ئاڭلىدىم. پۈتۈن تىرىك بىر ئادەم كاردىن چىقتى. ئۇنىڭ ئاتا ئانىسى قانچىلىك ئارزۇلاردا ئۈرۈمچىگە يولغا سالغان بولغىيتتى؟ بىز بىر قېرىندىشىمىزغا ئىگە بولالمىغان ئىدۇق. پاھىشىۋاز، قويمىچىلار، پايپاق سودىگەرلىرىمۇ توقلۇقتىن كېكىرىپ ياشايدىغان بۇ دۇنيادا مەتتوختىدەك روھنى يۈكسەلدۈرۈش كويىدا يۈرگەنلەر بىر پارچە ناننىمۇ خاتىرجەم غاجىيالماي ساراڭغا ئايلاندى. ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن، مەن مەتتوختىنىڭ ئۆيىدىن چىقىپ كېتىپ چەكسىز تەكلىماكانغا كىرىپ كەتكەنلىكى ، ئۆلۈكىمۇ ، تىرىكىمۇ مەلۇم ئەمەسلىكى ھەققىدىكى رىۋايەت تۈسى ئالغان بىر گەپنى ئاڭلىدىم. بەلكىم، ئۇنىڭ روھى ئاشۇ چەكسىز قۇم بارخانلىرى ئىچىدە كېزىپ يۈرگەندۇ؟ چىرا ناھىيىسىنىڭ مەخمەل يېزا مەخمەل كەنتىدىكى تامدەك ئاتا بىلەن گۈليۈزلۈك ئانا ئىشىكىدە ئوغلىنى كۈتىۋاتقاندۇ؟ئاسمانپەلەك بىنالار ئارىسىدا يۈرگىنىمدە بالىلىقىمدىكى ھېلىقى پاكىزە روھ ئىچىمدە چۇقان سالاتتى. چار ساقال دادامنىڭ چىرايى، ئانامنىڭ كېۋەز تۈۋىگە ئىڭىشكەن قامىتى تاماق قاچامنىڭ ئىچىدە ئەكسىلىنىپ قالاتتى. سوقما تاملىق ئۆيىمىزنىڭ ئۈستىگە چۈشكەن ئىللىق قۇياش نۇرى 600 كىلومېتىرلىق مۇساپىنى بېسىپ ئۆتۈپ ۋۇجۇد تەسكەيلىرىمدىكى نىمجان ئارزۇلارغا قۇۋۋەت بېغىشلايتتى. تاماق قاچىسىنى كۆتۈرۈپ، ئاشخانا بىلەن ياتاق بىناسى، سىنىپ ئارىسىدا قاتراپ، يېزىۋالغان تۆت مىسرا شېئىرغا ھەۋەسلىنىپ ئالىي مەكتەپمۇ تاماملانغىلى تۇردى. ئاپئاق ھورناننى يەپ، قاپقارا گۇناھلارغا مىلىنىپ، ئىدارە ئورۇنلارغا دوقۇرۇپ، كۈرۈك مىكىياندەك قوقوقلاپ ئوقۇشمۇ پۈتتۈردۇق. شائىرانە خام خىيال بىلەن يۈرگەن سېسىق تەن ئۇۋىسى چۇۋۇلغان قۇشتەك تىپىرلاپ بېقىپ يەنە ماكانىغا قايتتى. مېنى ئىللىق ئۇزاتقان سەھرايىم يەنە ئىللىق قارشى ئالدى. مېھرى چوغدەك زىمىننىڭ بۇلۇڭ پۇچقاقلىرىنى ھەر قېتىم كەزگىنىمدە رەڭگى ئۆڭۈۋاتقان ئەنئەنىنىڭ سۇس نالىسىنى ئاڭلاپ قالاتتىم. دوقمۇش دوقمۇشلاردا ئاڭلىنىۋاتقان غەيۋەت سۈخەنلەرنى، ئەخلاق ئوربىتىسىدىن چەتنەپ كېتىۋاتقان ئەتلەسلەرنى، ئۆلۈك توپىغا كۆمۈلۈپ كېتىۋاتقان قەدىردان يادنامىلەرنى كۆرگەن ، ئىشىتكەنلىرىمدە مەن ياخشى كۆرگەن، مېنى سىغىندۇرغان، ۋەتەننىڭ ئېسىل ئۆرنەكلىرىنى قوينىدا ساقلاپ ياتقان خەلق مۇشۇمىدۇر؟ دېگەنلەرنى ئويلايتتىم. مۇئەللىملەر ئالىي مەكتەپتە بىزنى خەلقنى نادانلىقتىن قۇتۇلدۇرۇڭلار دەپ تەربىيە بېرەتتى. لېكىن مەن يېزىۋالغان نەچچە كۇبلىت مۇھەببەت لىرىكىسى بىلەن بۇ خەلقنى قانداق قۇتۇلدۇرۇشنى بىلمىدىم. ئالىي مەكتەپتە جاننى خەجلەپ، ئۆمۈرنى خورىتىپ ئۆتكەن بەش يىلدا كۆپىنچىمىز ئەمەلىيەتتە نىشاننى ئاڭقىرىش جەھەتتە دېھقانچىلىكمۇ كونكىرت بولالماپتىمىز. بىزگە يادىكار قالغىنى قۇسۇق پۇراقلىرى بىلەن قىزلار ياتاق بىناسىدىن كەلگەن ئەتىر ھېدى بوپتۇ دېگەن خۇلاسىگە كەلدىم. ھەممىنى باشتىن باشلىماقچى بولدۇم. بىراق، نېمە بىلەن باشلايمەن؟ ئىچ ئىچىمدىن قۇرغاقچىلىق، ھالسىزلىق ئۆرلەپ تۇراتتى. ئالىي مەكتەپتە شېئىر دۇنيانى قۇتقۇزىدۇ، دېگەن ئىدىيىدە ياشىغان ئىكەنمەن. ئەمەلىيەتتە، شېئىر ئەمەس، شائىرغا خاس قىزغىنلىق ۋە ياراتقۇچىنىڭ خالىشى بىلەن بىلەن بۇ خەلقنىڭ روھىنى قۇتقۇزۇش مۈمكىن ئىكەن. قىر ئىدىرلارنى كەزدىم. يېرىلغان ئالقانلارنى تۇتتۇم. زاغرا نانلارنى تەستە يۇتتۇم. مەن ۋەتەن تۇيغۇسىنى قۇمۇش باسقان دالىلاردىن، دېھقاننىڭ تونۇر بېشىدىن، بۆشۈك تەۋرىتىۋاتقان ئانىنىڭ كۆزلىرىدىن ئىزدىدىم. خەلق كۈلۈپ تۇرغان بىلەن بۇ كۈلكىنىڭ ھەقىقىي كۈلكە ئەمەسلىكىنى، ئۇلارنىڭ تېخى نامراتلىقتىن تەلتۆكۈس قۇتۇلالمىغانلىقىنى، بىر قىسىم چىرىك ئەمەلدار، يەرلىك خاقانلارنىڭ بۇ خەلقنىڭ ئۈستىگە مىنىۋالغانلىقىنى كۆرۈپ چۆچۈپ كەتتىم. گۆشسىز تائام يەۋاتقان لېكىن يەنىلا ئۆزىنى بەختىيار سېزىۋاتقان بۇ خەلقتىكى ئاجايىپ كۈچلۈك روھىي ئېنىرگىيىنى ھېس قىلدىم. ئۇنىڭ نېمە ئۈچۈن:ئايرىلدۇق ئاداۋەتتە، دەۋايىم قىيامەتتەئەدەبىيات كوچىسىدا ئۇزۇن مۇددەت يۈردۈم. قىزلارنى مەدھىيلەپ شېئىر يېزىپ جان باقىدىغانلارنى، ئەمەلدارلارنى مەدھىيلەپ ئۇلاردىن سوۋغات ئالىدىغانلارنى، بايراملارنى پايلاپ تۇرۇپ شېئىر يازىدىغان بىچارىلەرنى ئۇچراتتىم. بەزىلىرى بايلارنىڭ كەينىدىن چىقماي نېسىۋە تاما قىلىدىغان چۆپچىلەردىن بولۇپ كەتتى. بەزى شائىرلار ئەۋرىتىگە ئىگە بولالمايدىغان ئىشقىۋازلاردىن ئىدى. ئۇلارنىڭ بارلىقى قىز قىز يەنىلا قىز ئىدى. قىزلارنىڭ تارتقان كۈلپەتلىرى ئۇلارنىڭ ئىلھامىنى قوزغاشقا يېتەرلىك قوزغاتقۇچ ئىدى. ھاراق سورۇنلىرىدا باشلىرىنى گىلدىڭلىتىپ سالاپەتلىك سۆزلەرنى قىلىپ ئولتۇرىدىغان، ئاسيىلىقتىن لەززەت تاپىدىغان بۇ شائىرلار مېنى سەسكەندۈرەتتى. شۇڭا ئۆزۈمنى شائىر دېگۈم كەلمەيتتى. ئۆز قەلبىگە ئىگە بولالمىغان بۇ بىر توپ كىشىلەردىن يىراقلىشىش مەندە خاتىرجەملىك تۇيغۇسى پەيدا قىلدى. ئازغۇن قەۋمنىڭ ئازغۇن كىشىلىرى بۇ دۇنيالىق يالتىراق نېئمەتلەر ئۈچۈن ئۆزىنى پەرۋانىدەك ئۇرماقتا ئىدى. ئۇيغۇرنىڭ كۆپچىلىكى ئۈنۈمسىز تار كوچىغا كىرىۋېلىشقان ئىدى. مىللىتىمنىڭ تارىخىغا ئائىت ئەسەرلەرنى ئوقۇش داۋامىدا ۋىجدانىمنى تەربىيلىدىم. كۈلكەم ئازايدى. تۇيۇقسىز ئۆلۈپ كەتكەن قوشنىسىنى كۆمۈپ قويۇشقا يارايدىغان، ئۇنىڭ ئۆلۈم سىرىگە قىزىقمايدىغان بۇ بىر توپ كىشىلەر ئادەمنىڭ زەردىسىنى قاينىتاتتى. لېكىن زەردەم قانچىلىك قاينىسۇن مەن يەنىلا مۇشۇ توپقا تەۋە ئىدىم. يىراق ئىقلىمدىكى بىر ئەرەبنىڭ مېنىڭ غېمىمنى يېيىشكە چولىسى يوق ئىدى. مەن بۇ تائىپىنى ياخشى كۆرىمەن، ياخشى كۆرگەنلىكىم ئۈچۈن ئۇنىڭ ئازغۇنلۇققا كېتىۋاتقان ھالىتىگە ئېچىنىمەن. ئېچىنغانلىقىم ئۈچۈن ئازغۇنلار توپىغا قوشۇلمايمەن. مېنىڭ ئۆز ئىشىمغا پۇختا بولغانلىقىم ئۆز قەۋمىمگە مەسئۇل بولغانلىقىمدۇر. مەن ۋاللەي ئويناپ يۈرگەن گۆدەك مەڭگۈتاش ئەمەس، يولۇمنى توسىدىغان قارا قوللارنىڭ كۆپىيىشى مېنى ۋاقىتلىق ئۈمىدسىزلەندۈرسىمۇ نىشانىمدىن ئازدۇرالمايدۇ. بالىلىقىمدىن ماڭا بىردىنبىر قېلىشى زۆرۈر بولغان نەرسە سەمىمىي قەلب، ئۇنىڭدىن باشقىسى مەندىن يىراقلاشسۇن. ئادەم مايمۇندىن تۆرەلگەن دېسىمۇ ھەئە، شۇنداق دەيدىغان بىچارە پىسخىكا مەندىن يىراقلاشسۇن. مېنىڭ گۇمانلانغۇچى، گۇمان ئارقىلىق تۈگۈنلەرنى يەشكۈچى،مېڭىسى يۇيۇلغانلار توپىدىكى مېڭىسىنىڭ يۇيۇلغانلىقىنى ھېس قىلغۇچى سۈپىتىدە ياشىغۇم بار. ئۆلۈمدىن ئىبارەت باقىغا يەتكۈزگۈچى تونىلدىن ئىمان بىلەن ئۆتسەم، دەيمەن. لېكىن، مەن بالىلىرىمغا توغرا ئەقىدە بېرەلمىدىم. ئۇلارنى ئادەم سۈپىتىدە سۆيەلىدىم يۇ ، ئاتا سۈپىتىدە تەربىيىلىيەلمىدىم. ئۇلارنى ئادىمىيلىكنىڭ دۈشمىنى، ئەقىدىنىڭ قاتىلى، ھاياسىزلىقنىڭ مەنبەسى بولمىش قاراڭغۇ كەلگۈسىگە قوش قوللاپ تەقدىم قىلىش گىردابىدا تۇرماقتىمەن. نۇرغۇن ئىشلار بېشىمدىن ئۆتتى. ھاياتلىق يولۇمدا نەچچە يىقىلىپ نەچچە قوپتۇم.ھاياتىمدا ماڭا ھەقىقىي ئادىمىيلىك نۇقتىسىدىن تەسىر قىلغان ئادەملەر: مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم ۋە ئۇنىڭغا ئەگەشكەن ساھابىلەر، ئاتا ئانام مەنبە : مىسرانىم مۇنبىرى
|
بالىنىڭ تىلى كېچىكىپ چىقسا قانداق قىلىش كېرەك؟ بىلبىلىك بىلوگىباشبەتساغلاملىقبالىنىڭ تىلى كېچىكىپ چىقسا قانداق قىلىش كېرەك؟بالىنىڭ تىلى كېچىكىپ چىقسا ياكى گېپى ئېنىق بولمىسا، بالىنىڭ ئىجتىمائىي ئالاقىسى، پىسخىك ساغلاملىقى، بىلىشى ۋە ماھارەت ئۆگىنىشى شۇنداقلا كەسپ تەرەققىياتىغا ئېغىر دەرىجىدە تەسىر يېتىدۇ، شۇڭا ئاتائانىلار بالىنىڭ تىلى كېچىكىپ چىقىش ئەھۋالىغا چوقۇم ئەھمىيەت بېرىشى كېرەك.1. ئاڭلاش ئىقتىدارى توسالغۇغا ئۇچراش: ئاڭلاش ئەزالىرى مەسىلىلىرى.3. سۆزلەش ئەزالىرىنىڭ يېتىلىشى توسقۇنلۇققا ئۇچراش: تىل ئىلىنچىقى مەسىلىسى، كالپۇكتاڭلاي يېرىقى قاتارلىقلار.5. پىسخىكىلىق سەۋەب: ئاتائانا دائىم بالىنى ئەيىبلەش.6. پىكىر ئالماشتۇرۇش ئۇسۇلى: ئاتائانا بالا بىلەن پىكىر ئالماشتۇرغاندا سۆزلەش سۈرئىتى بەك تېز بولۇش ياكى مەزمۇنى بالىنىڭ چۈشىنىش ئىقتىدارىدىن ئېشىپ كېتىش قاتارلىقلار.15 ئايلىق بولغاندا: كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئىشلىتىلىدىغان ئاددىي سۆزلەرنى چۈشەنمەسلىك، مەسىلەن، بولمايدۇ، خەيرخوش قاتارلىقلار، سۆزلىيەلەيدىغان سۆزى ئۈچكە يەتمەسلىك.ئۈچىنچى، بالىدا يۇقىرىقىدەك ئەھۋاللار كۆرۈلسە ئاتائانىلار قانداق قىلىشى كېرەك؟ئاتائانىلار تېزدىن بالىنى تىل ئامبۇلاتورىيەسىگە ئېلىپ بېرىپ مۇناسىۋەتلىك تەكشۈرتۈش ئەقلىي ئىقتىدار سىنىقى، تىل يېتىلىشىنى باھالاش، ئاڭلاش ئىقتىدارى سىنىقىلەرنى ئېلىپ بېرىپ، بالىنىڭ تىل يېتىلىش سەۋىيەسى ۋە مەۋجۇت بولۇش ئېھتىمالى بولغان تەسىر ئامىللىرىنى ئىگىلىسە بولىدۇ، كەسپىي خادىملار بالىنىڭ كونكرېت يېتىلىش ئەھۋالى ۋە باھالىغاندىن كېيىنكى نەتىجىگە ئاساسەن، خاس مەشىق لايىھەسى ۋە ئائىلە ئارىلىشىش قوللانمىسى تۈزۈپ چىقىدۇ.3. بالىنىڭ يېمەكئىچمىكىگە ئەھمىيەت بېرىش: بالىنىڭ يېتىلىش باسقۇچىغا ئاساسەن، مۇۋاپىق ۋاقىتتا قوشۇمچە يېمەكلىكلەرنى قوشۇش، چايناش قېتىم سانىنى كۆپەيتىش ئارقىلىق، ئېغىز ئەتراپى مۇسكۇلىنىڭ ھەرىكەتچانلىقىنى ئاشۇرۇش.پىياز تۈرىدىكى كۆكتاتلارنى كۆپرەك ئىستېمال قىلىڭكۆرۈلىشى : 68830 قېتىم
|
7 شىلدە 17:15نۇر سۇلتان. قازاقپارات ەرتەدە تاقۋا ءدىنداردى جاپجاس جىگىت ىزدەپ كەلدى. ول تاقۋادان ادام رەتىندە تولىق جەتىلۋدىڭ جولىن سۇرايدى.تاقۋا ايتادى: سەن بۇگىن تۇندە بەيىت باسىنا بار دا، تاڭ اتقانشا ولگەندەردى ماقتا. ولار ساعان نە دەيدى، سونى ماعان ايتارسىڭ.جىگىت تاپسىرمانى بۇلتىكسىز ورىندايدى. تاڭەرتەڭ ەرتە ۇستازىنا كەلىپ ولىكتەر ەشقانداي ءتىل قاتپاعانىن ايتادى.تاقۋا ايتادى: وندا سەن بۇگىن تاعى بار، تاڭ اتقانشا ولىكتەردى جاماندا، تىلدە مۇمكىن سوندا ءتىل قاتار، دەيدى.شاكىرت ونى دا ورىندايدى. تاڭەرتەڭ ۇستازىنا كەلىپ ولىكتەردىڭ ءلام ميم دەمەگەنىن ايتادى. بالام، دەيدى قاريا: سەن بۇل دۇنيەدە جەتىلگەن ادامداردىڭ قاتارىندا بولعىڭ كەلسە، تۋرا ولىكتەر سياقتى ماقتاسا دا، داتتاسا دا ءمىز باقپايتىن بولعاندا عانا جەتەسىڭ!بۇل اڭگىمەنىڭ عيبراتى نەدە؟ ماقتان بار جەردە ادام بالاسى رۋحاني جەتىلمەيدى. رۋحاني جەتىلمەگەن ادام قاي تاراپتان بولسىن رۋحتى، كەمەل دۇنيە تۋدىرا المايدى. ياعني ادامدى رۋحاني مۇگەدەكتىك، ارىلماس دەرتكە شالدىقتىراتىن دۇنيە ول ماقتاۋ. ءار نارسەنىڭ شەگى بولاتىن سياقتى ماقتاۋ مەن ماداقتىڭ دا شەگى بار. ارتىق ماقتاۋ جانعا قاس.يسلام دىنىندە ماقتانۋ مەن ماقتان ءۇشىن جاسالعان ءىستى ريا دەيدى. كىمنىڭ بويىنشا رياعا قۇمارلىق بولسا، ونىڭ ىستەگەن جاقسى امالدارى شايىلىپ كەتەدى. مىسالى، بىزگە يمام ءمۇسىلىم ارقىلى جەتكەن مىناداي ءبىر وسيەت حاديستە: قيامەت كۇنى اللانىڭ قۇزىرىنا بىرنەشە ادامدى اكەلىنەدى. حاق تاعالا ءبىرىنشى ادامنان: سەن نە تىندىردىڭ؟ دەپ سۇرايدى.انا پەندە: شەيىت بولىپ، جانىمدى بەرگەنشە، سەنىڭ جولىڭدا ايانباي سوعىستىم، دەپ جاۋاپ بەرەدى. حاق تاعالا: جالعان ايتىپ وتىرسىڭ! سەن ەلجۇرت نەتكەن باتىر ادام! دەپ ايتسىن دەپ سوعىستىڭ، دەپ، ونى ءجاھاننامعا لاقتىرۋعا بۇيرىق بەرەدى.كەلەسى بولىپ ءبىلىم ۇيرەنگەن عالىم ادام اكەلىنەدى. اللا تاعالا ودان: جاقسى نىعمەتتەرگە جەتۋ ءۇشىن نە ىستەپ ەدىڭ؟ دەپ سۇرايدى. الگى ادام: عىلىم ۇيرەندىم، وزگەگە ۇيرەتتىم سەنىڭ ريزالىعىڭ ءۇشىن قۇران وقىدىم، دەپ جاۋاپ بەرەدى. حاق تاعالا سول كەزدە: سەن ادامدار كەرەمەت عالىم ەكەن دەپ ايتسىن دەگەن نيەتپەن عىلىم ۇيرەندىڭ عوي. قۇراندى قانداي تاماشا وقيدى! دەسىن دەپ قۇران وقىدىڭ، وسى رياڭ ءۇشىن دەپ ونى دا توزاققا لاقتىرۋعا بۇيرىق بەرەدى.ودان كەيىن مالمۇلكى كوپ باي ادام اكەلىنەدى. اللا تاعالا ءوزىنىڭ وعان بەرگەن يگىلىكتەرىن ەسىنە سالىپ: ال جارايدى، سەن سول يگىلىكتەرگە يە بولۋ ءۇشىن نە جاسادىڭ؟ دەپ سۇرايدى. الگى پەندە: سەنىڭ ريزالىڭ ءۇشىن مال شاشتىم، دەيدى. اللا تاعالا: ايتىپ وتىرعانىڭ جالعان سەن مىناۋ نەتكەن جومارت ادام دەسىن دەپ جاسادىڭ دەيدى. ءسويتىپ ونى دا ءجاھاننامعا لاقتىرۋعا بۇيرىق بەرەدى.بۇل حاديستەن ءبىز نە تۇسىنەمىز؟ اباي اتامىزدىڭ 38قاراسوزىندە بۇل جولدا رياسىز، جەڭىلدىكسىز ءبىر قارار تۇرىپ ىزدەگەن عانا كىسى ءىستىڭ كامالاتىنا جەتپەك دەگەنىندەي امالدىق قابىل بولماعى رياسىز ىقىلاسقا بايلانىستى ەكەن. ءبىزدىڭ كوبىمىز قاتەلىكتى ءدال وسى جەردەن جىبەرىپ الامىز.دەمەك، ريا دەگەنىمىز ادامداردان ماقتان ەستۋ ءۇشىن جاسالعان امالدار ەكەن. اللا ساقتاسىن!
|
سىزنىڭ ئورنىڭىز : باشبەت يازما كۆرۈش بېتى سىزنى ھەيران قالدۇرىدىغان 18 ئىشسىزنى ھەيران قالدۇرىدىغان 18 ئىشئامېرىكىدىكى بۇزفىد ناملىق ئاخبارات تور پونكىتى يېقىندا ئامېرىكىلىقلارنىڭ نەزىرىدىكى 18 خىل ھەيران قاتارلىق پاكىتلەرنى رەتلەپ چىقتى. قايسى دۆلەتتە بېلەت تاشلىمىسىڭىز جەرىمانە قويۇلىدىغانلىقىنى، قايسى دۆلەتتە تېلېۋىزور كۆرۈش ئۈچۈنمۇ كىنىشكا ئېلىش كېرەكلىكىنى بىلەمسىز؟ بۇنىڭ جاۋابىنى تۆۋەندە بايان قىلىمىز.1. بۇتان، ئاپتوموبىل ھەيدىگەندە بېزىندە تاقاش خەتەرلىك ئىش دەپ قارىلىدۇ. ئاھالىلەر ئاپتوموبىل ئۆرۈلۈپ چۈشكەندە بېزىندىنىڭ كىشىلەرنى ئاپتوموبىلغا باغلاپ قويۇشىدىن ئەنسىرەيدۇ.2. كورىيەدە، شامالدۇرغۇچقا مۇناسىۋەتلىك بىر شەھەر رىۋايىتى بار. ئېيتىلىشچە، ئۆزىڭىز يالغۇز قالغاندا شامالدۇرغۇچ سىزنى ئۆلتۈرۈپ قويىدىكەن.3. گوللاندىيەدە، باشلانغۇچ مەكتەپتە ئوقۇيدىغان بالىلار ھەر چارشەنبە كۈنى چۈشتىن كېيىن ئۆيىگە قايتسا بولىدۇ؛ نۇرغۇن خوجايىنلارمۇ شۇ كۈنى خادىملىرىنى بالدۇرراق قويۇپ بېرىپ، بالىلىرىغا ھەمراھ بولۇش ئۈچۈن كۆپرەك ۋاقىت تەمىنلەيدۇ.4. ھەر يىلى يىل ھالقىيدىغان چاغدا بىرەر مىليوندەك ئادەم نيۇيوركنىڭ زامان مەيدانىغا يىغىلىپ، چوڭ توپنىڭ ئاسماندىن يەرگە چۈشۈشىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈش ئۈچۈن، قەھرىتان سوغۇقتا سەككىز سائەت ساقلايدۇ. بەزىلەر چاقچاق قىلىپ، يەنىلا زاكا كىيىپ بارغان بىر قەدەر قولاي دېيىشىدۇ.5. بۇلغارىيەدە بېشىنى يۇقىرى تۆۋەن لىڭشىتىش ياق دېگەننى، ئوڭ سولغا لىڭشىتىش ھەئە دېگەننى بىلدۈرىدۇ.6. نورۋېگىيەدە، ئوقۇش پۈتتۈرگەن تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى ناملىق تەبرىكلەش مۇراسىمىغا قاتنىشىدۇ، ئۇلار رەڭلىك كىيىملەرنى كىيىپ، بىر كىچىك يۈك ئاپتوموبىلىنى ئىجارىگە ئېلىپ، 17 كۈن تەنتەنە قىلىدۇ.7. ياپونىيەدە، قان تىپى كىشىلەرنىڭ ئىندىۋىدۇئاللىقىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان مۇھىم ئامىل دەپ قارىلىدۇ.8. يېڭى زېلاندىيەدە، نۇرغۇن كىشىلەر ئىشىكتىن چىققاندا ئاياغ كەيمەي، يالىڭاياغ يول يۈرىدۇ.9. ئەنگلىيەدە، 2010 يىلىدىن باشلاپ، ھەر بىر ئائىلە ھەر يىلى 145 فوندستېرلىڭلىق پراۋا بېجى تاپشۇرغاندىلا ئاندىن رەڭلىك تېلېۋىزور كۆرەلەيدىغان بولدى، بۇ كىرىم ئەنگلىيە رادىيو شىركىتىگە تەۋە بولىدۇ.10. شياڭگاڭدا، كۆپ ساندىكى كىشىلەر سۇ تۇرۇبىسىدىن ئېقىپ چىققان سۇنى بىۋاسىتە ئىچمەيدۇ.11. ئىتالىيەدە، مەكدونالدنىڭ شوخلا قىيامى ۋە تۇخۇم سېرىقى قىيامىغا ھەق تاپشۇرۇلىدۇ.12. برازىلىيەدە، 18 ياشتىن 70 ياشقىچە بولغان برازىلىيە ئاھالىلىرىنىڭ ھەممىسى بېلەت تاشلاشقا قاتنىشىشى كېرەك، بولمىسا جەرىمانە قويۇلىدۇ.13. ئىسلاندىيەدە، 2007 يىلىدىكى بىر تۈرلۈك تەكشۈرۈش نەتىجىسىگە ئاساسلانغاندا، يېرىمدىن كۆپرەك ئىسلاندىيەلىكلەر ئەرۋاھنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا ئىشىنىدىكەن.14. كانادادا، كالا سۈتى خالتىغا قاچىلىنىپ سېتىلىدۇ15. گوللاندىيەدە، تۇغۇلغان كۈن يىغىلىشىغا قاتناشقاندا، ھەر بىر ئادەم بىلەن تەبرىكلىشىشىڭىز كېرەك، ئۆمۈر چولپىنى بۇنىڭ سىرتىدا.16. شۋېتسىيەدە، كىشىلەر تۈركىيە كاۋىپىنى پىسا تەملىك قىلىپ ئۆزگەرتىۋالدى.17. ھىندىستاندا، ئاپتوموبىلنىڭ كانىيى ماي كلاپانىغا ئوخشاشلا مۇھىم. نۇرغۇن كىشىلەر ئاپتوموبىلنى قايدۇرۇشتا كەينىنى كۆرۈش ئەينىكىگە قارىماستىن، بەلكى كاناي چېلىپ، كىشىلەرنى يېقىنلاشماسلىققا ئاگاھلاندۇرىدۇ.18. شۋېتسارىيەدە دۇنيا بويىچە ئەڭ يۇقىرى بولغان قورالغا ئىگە بولۇش نىسبىتى بار، قانۇندا 20 ياشتىن 30 ياشقىچە ئارىلىقتىكى ئەرلەر چوقۇم ھۆكۈمەت ئۇلارغا تارقىتىپ بەرگەن قورالنى ياخشى ساقلىشى كېرەك دەپ بەلگىلەنگەن، ئەمما شۋېتسارىيەدە قورال يارىسى تۈپەيلىدىن ئۆلۈپ كېتىدىغان كىشىلەرنىڭ سانى ئامېرىكىنىڭ ئاران يەتتىدىن بىر قىسمىغا توغرا كېلىدۇ.
|
تۈركىيە، خىتاي مۇناسىۋەتلىرى: نۆۋەتتىكى ۋەزىيەتتە ئۇيغۇر مەسىلىسى تېمىسىدىكى يىغىندا تۈركىيە ھاجەتتەپە ئۇنىۋېرسىتېتى تارىخ ئوقۇتقۇچىسى، ئىستراتېگىيىلىك چۈشەنچە ئىنستىتۇتى تەتقىقاتچىسى دوكتور ئەركىن ئەكرەم سۆز قىلماقتا. 2016يىلى 17دېكابىر، ئىستانبۇل.12ئاينىڭ 17كۈنى ئىستانبۇلدىكى شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمئىيىتىنىڭ ئۇيۇشتۇرۇشى بىلەن تۈركىيە، خىتاي مۇناسىۋەتلىرى: نۆۋەتتىكى ۋەزىيەتتە ئۇيغۇر مەسىلىسى دېگەن تېمىدا ئىستراتېگىيە يىغىنى ئۆتكۈزۈلدى.يىغىنغا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتىنىڭ ئىدارە ھەيئەت رەھبەرلىرى، ئەزالىرى ۋە ئىستانبۇلدا ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلاردىن بولۇپ 100 گە يېقىن كىشى قاتناشتى.يىغىندا تۈركىيە ھاجەتتەپە ئۇنىۋېرسىتېتى تارىخ ئوقۇتقۇچىسى، شۇنداقلا تۈركىيە ئىستراتېگىيىلىك چۈشەنچە ئىنستىتۇتى تەتقىقاتچىسى دوكتور ئەركىن ئەكرەم سۆز قىلدى.يېغىن ئاساسەن، تۈركىيە بىلەن خىتاينىڭ ئىلگىرىكى ۋە ھازىرقى مۇناسىۋەتلىرى، ھەر ئىككى دۆلەتنىڭ بىربىرىدىن كۈتىدىغان پايدامەنپەئەتلىرى، تۈركىيەدىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنىڭ قىلىشقا تېگىشلىك ۋەزىپىلىرى ۋە كەلگۈسى ئىستراتېگىيەلىك پىلانى قاتارلىق ئۇچ مەزمۇنغا يىغىنچاقلاندى.يىغىندا دوكتور ئەركىن ئەكرەم تۈركىيە، خىتاي مۇناسىۋەتلىرى توغرىسىدا توختالدى ۋە ھەر ئىككى دۆلەتنىڭ بىربىرىدىن كۈتكەن پايدامەنپەئەتلىرىنى كۆزدە تۇتۇپ يېقىنلىشىۋاتقان مۇناسىۋەتلىرىنى ئوتتۇرىغا قويدى. بۇ ئىككى دۆلەتنىڭ بىربىرىگە بولغان ئېھتىياجى ۋە مەنپەئەتى ئۆزئارا يېقىنلىشىشقا تۈرتكە بولۇۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.دوكتور ئەركىن ئەكرەم تۈركىيەنىڭ خىتايدىن كۈتىدىغان پايدامەنپەئەتى توغرىسىدا توختالدى. تۈركىيە بولسا خىتايدىن ئىبارەت چوڭ دۆلەتنىڭ سودا بازىرىغا كىرىشنى مەقسەت قىلىدىغانلىقىنى، تۈركىيە مەھسۇلاتلىرىنى خىتاي بازىرىدا سېتىشنى خالايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇنىڭدىن باشقا تەرەققىي قىلىۋاتقان تۈركىيەنىڭ ئىقتىسادىي ۋە پەن تېخنىكىغا ئېھتىياجلىق ئىكەنلىكىنى، بۇ ھەر ئىككى ئېھتىياج خىتايدا مەۋجۇت ئىكەنلىكىنى، خىتاينىڭ پەنتېخنىكىلىرىنى قولغا كەلتۈرۈشنى خالايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.تۈركىيە غەرب بىلەن مۇناسىۋەتلىرى يىرىكلىشىپ قالغان بىر ۋەزىيەتتە بولغانلىقى ئۈچۈن، رۇسىيە ۋە خىتايغا ئوخشاش دۆلەتلەردىن دوست ئىزدەۋاتىدۇ.دوكتور ئەركىن ئەكرەم سۆزىدە، خىتاينىڭ تۈركىيەدىن كۈتىدىغان مەنپەئەتلىرىنىڭ ئەڭ بېشىدا بولسا، ئۇيغۇر مەسىلىسى بار ئىكەنلىكىنى، خىتاينىڭ تۈركىيەدىن ئۇيغۇرلارنىڭ ھەرىكەتپائالىيەتلىرىنى چەكلەشنى قولغا كەلتۈرۈشنى مەقسەت قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. خىتاي يەنە غەربكە ئېچىلىش ئۈچۈن ياساۋاتقان يىپەك يولى پىلانىنىڭ ئەمەلگە ئېشىشىدا ئۇيغۇر دىيارىنىڭ تىنچ بولۇشى كېرەكلىكىنى شۇنداقلا خىتاينىڭ يېڭى يىپەك يولى سودا رامكىسى لايىھەسىنىڭ ئەمەلىيلىشىشى ئۈچۈن تۈركىيە دېڭىز بوغۇزىدىن ئۆتۈشكە مەجبۇر بولىدىغانلىقىنى، شۇنىڭ ئۈچۈن تۈركىيە بىلەن بۇ توغرىدا كېلىشىم تۈزۈشكە ئېھتىياجى بارلىقىنى بىلدۈردى.دوكتور ئەركىن ئەكرەم دوكلاتىدا، تۈركىيەدىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنىڭ ئۇيغۇر ۋە شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنى كۈچەيتىش ئۈچۈن بىرلىشىشى كېرەكلىكى ۋە ياكى پۈتۈن تەشكىلاتلارغا ۋەكىللىك قىلىدىغان بىر تەشكىلات قۇرۇلۇشى كېرەكلىكى شۇنداقلا ئەنقەرەگە بىر ۋاكالەت ئىش بېجىرىش ئىشخانىسى ئېچىش كېرەكلىكى، ئەنقەرە ئۇيغۇر مەسىلىسىدە مۇھىم رول ئوينايدىغان شەھەر ئىكەنلىكى، ئۇيغۇر ۋە شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنى تۈركىيە مەنپەئەتلىرىگە ئايلاندۇرۇش ئۈچۈن ئىستراتېگىيىلىك بىر يول خەرىتە سىزىش كېرەكلىكى قاتارلىقلارنى ئوتتۇرىغا قويدى ۋە ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنى بىرلىشىشكە چاقىرىق قىلدى.بىز بۇ يىغىن توغرىسىدا پىكىرقاراشلىرىنى ئېلىش ئۈچۈن يىغىنغا قاتناشقان ئۇيغۇر ياشلاردىن ئادىل ئابدۇغوپۇر ئەپەندى بىلەن سۆھبەت ئېلىپ باردۇق.
|
بۇكىل قوعامداعى كۇشتەردى كەڭ كولەمدە جۇمىلدىرىپ، كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتۋورتالىقتىڭ كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزۋ قىزمەت تالابى. 10 مىڭ كاسىپورىن 10 مىڭ قىستاققا كومەكتەسىپ كەدەيلەردى دالمەـءدال سۇيەمەلدەۋ ارەكەتى اتقارىلعاننان بەرى، حالىق باسقارۋىنداعى قالىڭ كاسىپورىندار بەلسەنە ات سالىستى. 5 جىلدان بەرى، مەملەكەت بويىنشا 110 مىڭعا جۋىق حالىقتىق كاسىپورىن 127 مىڭ 100 قىستاقتى دالمە ـ ءدال سۇيەمەلدەپ، ارحيۆ تۇرعىزىلىپ كارتچكا بەرىلگەن 15 ميلليوننان استام كەدەي جان سانى اۋقاتتانۋعا جەتەكتەلىپ يگىلىك كوردى. 11 ايدىڭ 20 ـ كۇنى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ اقپارات كەڭسەسى وتكىزگەن جۇڭگولىقشەتەلدىك تىلشىلەردى قابىلداۋ ماجىلىسىندە 10 مىڭ كاسىپورىن 10 مىڭ قىستاققا كومەكتەسىپ كەدەيلەردى دالمە ـ ءدال سۇيەمەلدەۋ ارەكەتىنە قاتىناسقان 4 كاسىپورىننىڭ ۋاكىلى وزدەرىنىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بارىستارىن باياندادى.كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋعا ات سالىسۋدىڭ اۋەلگى ماقساتىن تىلگە العاندا، حالىق باسقارۋىنداعى كاسىپورىنشىلار تەبىرەنە اڭگىمە شەرتتى. جىڭباڭ توبى پارتكومىنىڭ شۋجيى، القالار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، باس القاسى لين يىنسۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: اۋىل شارۋاشىلىق كاسىپورنى رەتىندە، ۇل توپ اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تۇتاس كاسىپ تىزبەگىندىك ورنالاستىرۋ العاشقى ادىمدا ورىندالدى. توپتىڭ قاراستىلىعىنداعى ءار قايسى سەرىكتىكتەرى توڭىرەكتەگى كەدەي قىستاقتارمەن ۇشتاسىپ، كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدىڭ ۇشتاسۋ ءتۇيىنىن قاراستىردى. 10 نەشە جىلدان بەرى، بۇل توپ 28 ميلليارد يۋاننان استام قارجى قوسىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ 90 نەشە نىسانىن اتقاردى.رۇڭمين جارنا مەڭگەرۋ توبى شەكتى سەرىكتىگىنىڭ باس القاسى شى گۇيلۋ بىلاي دەدى: حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ كەدەيلەردى دالمە ـ ءدال سۇيەمەلدەۋگە ات سالىسۋى بۇلتارماس جاۋاپكەرشىلىك. حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ دامۋى پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ابزال ساياساتىنان ايرىلا المايدى. حالىقتىق كاسىپورىنشىلار رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدان يگىلىكتەنۋشىلەر. رەفورما جاساپ ەسىك اشۋ بولماسا، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ بۇگىنگى كۇنى دە بولماق ەمەس. اۋىلقىستاقتان شىققان بىزدەردىڭ ەڭ ۇلكەن ارمانىمىز ديقانداردى اۋقاتتاندىرۋ.كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزۋدە دالمە ـ ءدال كۇش سالۋ كەرەك. حالىقتىق كاسىپورىندار ءوز ابزالدىلىعىمەن ۇشتاستىرىپ، جەرلىك جاعدايعا قاراي كومەكتەسۋـ سۇيەمەلدەۋ شارالارىن قولداندى. فۋياۋ توبىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، باس القاسى ساۋ دىۋاڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: كاسىپورىن جانە ۇكىمەت سەلبەسۋ ارقىلى اۋىلقىستاقتاردىڭ ەرەكشە بايلىق ابزالدىلىعى تولىق اشىلىپ، شارۋالاردىڭ بەلسەندىلىگى جۇمىلدىرىلىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كاسىبى نىق قاداممەن دامىدى.نيڭشيانىڭ باۋفىڭ توبى شەكتى سەرىكتىگىنىڭ باس القاسى داڭ يانباۋ بىلاي دەدى: ءبىر بالانىڭ جاعدايىن وزگەرتۋدىڭ ءوزى ءبىر وتباسىنىڭ جاعدايىن وزگەرتۋمەن بارا بار بولادى. سەرىكتىگىمىز وقۋ ـ اعارتۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە كۇش سالىپ، 10 جىلدا جيىنى 222 مىڭ 900 ستۋدەنتكە قارجىلاي كومەك بەرىپ، جيىنى 2 ميلليارد 283 ميلليون يۋان جىلۋ اتادى، كەدەيلەردى وقۋ ـ اعارتۋ سالاسىندا سۇيەمەلدەۋ ارقىلى ءتىپتى دە كوپتەگەن بالانىڭ توماعا تۇيىق تاۋ قويناۋىنان كەڭ الەمگە شىعۋىنا مۇمكىندىك جاسالدى.
|
تەيۋەن خەلقپەرۋەرلەر پارتىيىسىنىڭ رەھبىرى سوڭ چۇيۈ بېيجىڭغا كەلدى ئۇيغۇرتەيۋەن خەلقپەرۋەرلەر پارتىيىسىنىڭ رەئىسى سوڭ چۇيۈ، سەيشەنبە كۈنى خىتاي چوڭ قۇرۇرلۇقىدىكى كۆۋرۈك سېلىش زىيارىتىنىڭ ئەڭ ئاخىرقى ۋە شۇنداقلا ئەڭ مۇھىم بېكىتى بېيجىڭغا كەلدى.سوڭ چۇيۈ بېيجىڭ ئايرورومىدا ئېلان قىلغان باياناتىدا، ئىككى قىرغاق خەلقىنىڭ ئورتاق ئەقىل پاراسىتى ئارقىلىق تەيۋەن بوغۇزىدىكى تۇرغۇنلۇققا خاتىمە بېرىشكە چاقىردى. سوڭ چۇيۈ، زىيارىتىنىڭ ئىككى قىرغاق ئوتتۇرىسىدا ئۆتمۈشتىكى ئۇقۇشماسلىقلارغا خاتىمە بېرىشكە ياردىمى تېگىشىنى ئۈمىد قىلغان. ئۇ مۇنداق دەيدۇ: ئىككى قىرغاقتىكىلەر ھەممىمىز يەن خۇاڭ ئەۋلادى. قانداق مەسىلە بولسا بىز جوڭگولۇق يەن خۇاڭ ئەۋلادلىرى، ئۆتمۈشىتىكى كۆڭۈلسىزلىكلەرنى تىنچ يوللار بىلەن ھەل قىلىشىمىز كېرەك.سوڭ چۇيۈ، خىتاي دۆلەت رەئىسى خۇ جىنتاۋ بىلەن پەيشەنبە كۈنى ئۇچرۇشىدىكەن. ئۇ، خىتاي چوڭ قۇرۇقلۇقىدىكى زىيارىتىنىڭ تۇنجى بېكىتى شىئەندە، تەيۋەن مۇستەقىللىقىغا قارشى تۇرىدىغانلىقىنى جاكارلىغان ئىدى.بۇ ئارىدا تەيۋەن پرېزىدېنتى چېن شۈيبيەن، ئۆكتىچى پارتىيىنىڭ ھۆكۈمەتكە ۋەكىللىك قىلمايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن. چېن شۈيبيەن مۇنداق دەيدۇ: تەيۋەن بىلەن خىتاي چوڭ قۇرۇقلۇقى ئارىسىدىكى ئىختىلاپ پەقەت ھۆكۈمەتلەر ئوتتۇرىسىدىكى سۆھبەت ئارقىلىقلا ھەل بولىدۇ. بۇ يەردىكى تەڭتۇشلار ئىككى دۆلەتنىڭ رەھبەرلىرى. 23 مىليون تەيۋەن خەلقى تەيۋەننىڭ كېلەچىگىنى بەلگىلەيدۇ... فېدېراتسىيە ياكى مۇستەقىللىق بۇنىڭ ئىچىدىكى تاللاش يوللىرى، دەپ كۆرسەتتى.سوڭ چۇيۈ سەيشەنبە كۈنى بېيجىڭ شەھەر باشلىقى ۋاڭ چىشەن ۋە پارتكوم سېكرىتارى ليۇ چىلار بىلەن سۆھبەت ئېلىپ بارغان. ئۇ، چارشەنبە كۈنى چىڭخۇا ئۇنىۋېرسىتېتىدىكى ئوقۇغۇچىلارغا سۆز قىلىدۇ. ئەركىنئىراق تاشقىي ئىشلار مىنىستىرى خىتاينى زىيارەت قىلدى
|
ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ يىللىق نورۇز بايرىمى ۋە رابىيە قادىر خانىمنىڭ مۇھاجىرەتتىكى 10يىلى ئۇيغۇرنورۇز پائالىيىتىدە رابىيە قادىر خانىمنىڭ ئامېرىكىغا كەلگەنلىكىنىڭ 10 يىللىقى تەبرىكلەندى. 2015يىل 22مارت، ۋاشىنگتون.نورۇز پائالىيىتىگە ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسىنىڭ رەئىسى ئالىم سېيتوف رىياسەتچىلىك قىلدى. 2015يىل 22مارت، ۋاشىنگتون.نورۇز پائالىيىتىگە پايتەخت ۋاشىنگتون، ۋىرجىنىيە ۋە مارىلاند شتاتلىرى شۇنداقلا ئامېرىكىنىڭ شەرقىي قىرغاق رايونىدىكى ھەرقايسى شتاتلىرىدا ئولتۇرۇشلۇق ئۇيغۇرلاردىن بولۇپ نەچچە يۈزلىگەن كىشى قەدەم تەشرىپ قىلدى. 2015يىل 22مارت، ۋاشىنگتون.تۈنۈگۈن، يەنى 22مارت كەچقۇرۇن ئامېرىكا پايتەختى ۋاشىنگتون ئەتراپىدىكى ئۇيغۇر جامائىتى ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسىنىڭ تەشكىللىشى بىلەن بىر يەرگە جەم بولۇپ 2015يىللىق نورۇز بايرىمىنى تەنتەنىلىك ھالدا تەبرىكلىدى.نورۇز پائالىيىتىگە پايتەخت ۋاشىنگتون، ۋىرجىنىيە ۋە مارىلاند شتاتلىرى شۇنداقلا ئامېرىكىنىڭ شەرقىي قىرغاق رايونىدىكى ھەرقايسى شتاتلىرىدا ئولتۇرۇشلۇق ئۇيغۇرلاردىن نەچچە يۈزلىگەن كىشى قەدەم تەشرىپ قىلدى.بۇ قېتىملىق نورۇز پائالىيىتىگە ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسىنىڭ رەئىسى ئالىم سېيتوف رىياسەتچىلىك قىلدى. ئۇ باشلىنىش نۇتقىدا ئامېرىكىدا ياشاۋاتقان بارلىق ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ بۇ يىللىق نورۇز بايرىمىنى قىزغىن تەبرىكلىدى. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۇ يەنە، بۇ يىلنىڭ ئۇيغۇر مىللىي ھەرىكىتىنىڭ رەھبىرى رابىيە قادىر خانىمنىڭ خىتاي زىندانىدىن قۇتۇلۇپ ئامېرىكىغا كەلگەنلىكىنىڭ دەل 10 يىللىق خاتىرىسى ئىكەنلىكىنى ئالاھىدە تەكىتلەپ ئۆتتى.رابىيە خانىم تەكلىپ بويىچە سۆز قىلىپ، ئۆزىنىڭ بۇنىڭدىن 10 يىل مۇقەددەم خىتاي تۈرمىسىدىن قويۇپ بېرىلىپ ئامېرىكىغا كەلگەن چاغدىكى ھېسسىياتىنى جامائەتچىلىك بىلەن ئورتاقلاشتى. ئۆزىنىڭ يېقىنقى 10 يىلدىن بۇيان مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇر دەۋاسىدا ئېلىپ بارغان كۈرەشلىرى، باسقان قەدەملىرى ۋە قولغا كەلتۈرگەن تەجرىبەساۋاقلىرىنى قىسقىچە ئەسلەپ ئۆتتى. ئۆتكەن 10 يىل جەريانىدا ئۆزىنىڭ شەخس ھالىتىدىكى ئۆزىگە ئەمەس، بەلكى پۈتكۈل ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئاۋازىغا ئايلانغانلىقىنى تەكىتلىدى.رابىيە خانىم ئاخىرىدا: ئۇيغۇر خەلقى بۈگۈنكى كۈندە ئۆز ۋەتىنى بولمىسا ھېچنېمىسى بولمايدىغانلىقىنى، ئەركىنلىكى بولمىسا مەۋجۇتلۇقىنىڭ ھېچقانداق قەدىرقىممىتى بولمايدىغانلىقىنى ئەڭ چوڭقۇر دەرىجىدە تونۇپ يەتتى، دېدى.رابىيە خانىمنىڭ سۆزىدىن كېيىن، نورۇز پائالىيىتى ئامېرىكىدا ئۆسۈپ چوڭ بولغان يېڭى ئەۋلاد ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ سەنئەت نومۇرلىرى بىلەن قىزغىن كەيپىياتقا كۆتۈرۈلدى. ئۇيغۇرچە ئۇسسۇل ۋە ناخشامۇزىكىلار نورۇز پائالىيىتىگە مىللىيچە كىيىمكېچەكلەر بىلەن كىيىنىپ كەلگەن جامائەتچىلىكىنى، بولۇپمۇ ئامېرىكىدا تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان ياش ئەۋلاد ئۇيغۇر ياشلىرىنى كۈچلۈك جەلپ قىلدى.ئالىم سېيتوف ئەپەندى بۇ يىللىق نورۇز پائالىيىتىنىڭ ئىلگىرىكى يىللارغا ئوخشاشلا مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلار ئۈچۈن بىر مىللىي بايرام ھەم ئۇنىۋېرسال خاتىرىلەش پائالىيىتى بولۇپلا قالماستىن، بەلكى يەنە ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ بىر يەرگە جەم بولۇش پۇرسىتى بولغانلىقىنى ئىلگىرى سۈردى.ئۇ يەنە مۇھاجىرەتتىكى ياش ئەۋلاد ئۇيغۇرلارنىڭ ھەر يىلى نورۇز بايرىمىنى قىزغىن كۈتۈۋېلىشى ھەمدە ئۇيغۇر تىلى بىلەن گۈزەل سەنئەت نومۇرلىرىنى تەييارلاپ كېلىشى بىزگە ئامېرىكىدەك بۈيۈك بىر دۆلەتتە ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى، ئۇلارنىڭ ھەم ئامېرىكىلىق، ھەم ئۇيغۇر بولۇپ ياشاۋاتقانلىقىنى ئەسلىتىدۇ، دەيدۇ.
|
ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتىنىڭ تەھدىتىنى توسقىلى بولمىدى ئۇيغۇرچەئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتىنىڭ تەھدىتىنى توسقىلى بولمىدىئىراق ئارمىيەسى بوشاتقان جايلار ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتىنىڭ كونتروللۇقىغا ئۆتۈپ كەتتى.23.06.2014 21.03.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: سۈرىيە تەرەپتە ئىككىنچى چېگرا ئېغىزىنى قولغا كىرگۈزگەن ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتى، بۇنىڭ نەتىجىسىدە سۈرىيەدىكى قانىتى بىلەن بىرلىشىش يولىنى ئالغان بولدى.ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتىنىڭ تەلافەر ئايرودۇرۇمىنى ئىگەللىۋالغانلىقى بىلدۈرۈلدى. ئايرودۇرۇمنىڭ قولدىن كېتىشى، ھەربىي قىسىمنى توشۇش ئۈچۈن پايدىلانماقچى بولغان ئىراقنىڭ مۇسۇلنى قايتۇرۇۋېلىش ئۈمىدىگە ئېغىر زەربە بەردى. مۇسۇل ئەتراپىدىكى يوللارنىڭ كونتروللۇقىنى قولغا كىرگۈزگەن ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتى، خەلققە قۇرئان تارقاتتى. تەشكىلات باكۇبادا ئىراق قىسىملىرى بىلەن شىددەتلىك جەڭ قىلدى. ئىراق ئارمىيەسىنىڭ قاتتىق ھۇجۇمى نەتىجىسىدە، تەشكىلات ئەزالىرى چېكىنىشكە مەجبۇر بولدى. ئىراق قىسمى تەشكىلاتىنىڭ قوراللىرىنى ئولجا ئالدى.ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتىنىڭ باغدادنىڭ جەنۇبىدىكى ھىللا شەھىرى ئەتراپىدا تېررورىست مەھبۇسلارنى ئېلىپ ماڭغان بىر ئاپتوموبىل ئەترىتىگە ھۇجۇم قىلغانلىقى، ئىككى تەرەپنىڭ ئوتتۇرىسىدا قالغان 70 مەھبۇسنىڭ ھاياتىدىن ئايرىلغانلىقى قەيت قىلىندى. توقۇنۇشتا، بەزى ساقچى خادىملىرىنىڭ يارىلانغانلىقى، ئالتە تەشكىلات ئەزاسىنىڭ ئۆلگەنلىكى ئەسكەرتىلدى.ھادىسا شەھىرى ئەتراپىدىمۇ بىر سۇ ئامبىرى تەشكىلاتنىڭ ھۇجۇمىغا ئۇچرىدى. باغداد ھۆكۈمىتى سۇ ئامبىرى قولدىن كەتكەن تەقدىردە ئىراقتا ئېلېكتىر مەسىلىسى ئوتتۇرىغا چىقىدىغانلىقى ئۈچۈن رايونغا ئەسكەر ئەۋەتتى.بۇ پەيتلەردە، ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى جون كېررىي ئىيوردانىيەدىن ئايرىلىپ ئۇشتۇمتۇت ئىراققا باردى. جون كېرررىينىڭ مالىكىغا سۈننى ئۆكتىچىلەرنىمۇ ھۆكۈمەتكە قوبۇل قىلىشى ھەققىدە بېسىم قىلىدىغانلىقى پەرەز قىلىنماقتا.ئىران ھۆكۈمىتى بولسا، جون كېررىينىڭ ئەسلى مەقسىتىنىڭ، ئىراقتا مالىكىنىڭ ئورنىغا كېلىدىغان ئادەمنى بەلگىلەش ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈردى ۋە ئامېرىكىنى ئىراقتا كونتروللۇقنى قايتىدىن قولغا كىرگۈزۈشكە ئۇرۇنۇش بىلەن ئەيىبلىدى.ئامېرىكا ھۆكۈمىتى، ئىراقنىڭ ھاۋادىن ياردەم قىلىش تەلىپىنى رەت قىلغان ۋە بۇنىڭ ئورنىغا 300 مەسلىھەتچى ئەۋەتىش قارارى بىلەن كۇپايىلەنگەن ئىدى.ئەنگلىيەدە چىقىدىغان تېلېگراف گېزىتى، شىمالىي ئىراق ئىستىخبارات ئىدارىسىنىڭ، ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتىنىڭ مۇسۇل بىلەن باغدادقا ھۇجۇم قىلىش پىلانىنى بەش ئاي بۇرۇن ۋاشىنگتون ۋە لوندونغا يەتكۈزگەنلىكىنى، ئەمما بۇنىڭغا ئەھمىيەت بېرىلمىگەنلىكىنى بىلدۈردى.گېزىت يەنە، ئۆتكەن ئايلاردا ئەنگلىيەدە تۇغۇلغان 500 گە يېقىن ياشنىڭ ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى تەشكىلاتىغا قاتنىشىش ئۈچۈن ئىراققا كەتكەنلىكى توغرىسىدىكى خەۋەلەرگە ئورۇن ئاجراتتى.
|
ادام مەن بيزنەس قۇقىعى باستى نازارداساياسات 01 اقپان، 2021سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل اگەنتتىگىنىڭ 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسىنا ارنالعان القا وتىرىسى ءوتتى. وعان پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەرجان جيەنباەۆ، پارلامەنت سەناتى مەن ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى، نۇرسۇلتان جانە شىمكەنت قالالارىنىڭ اكىمدەرى، ورتالىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى، اگەنتتىكتىڭ جانە ونىڭ اۋماقتىق ورگاندارىنىڭ باسشىلارى مەن جەكە قۇرامى ونلاين رەجىمدە قاتىستى.القالى جيىندا پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەرجان جيەنباەۆ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ەلىمىزدىڭ ستراتەگيالىق دامۋىنداعى نەگىزگى باسىمدىقتاردىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتا كەلىپ: سوڭعى جىلى بۇل باعىتتا اتقارىلعان جۇمىس از ەمەس، ول جۇيەلى سيپاتقا يە بولۋدا. مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋى ارقىلى جاريا ەتكەن تاپسىرمالارىن ورىنداۋ ءۇشىن قازىردىڭ وزىندە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ، سۋديالاردىڭ، پارا بەرۋشىلەر مەن دەلدالداردىڭ جەمقورلىعى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك قاتاڭداتىلدى. اسا اۋىر جەمقورلىق قىلمىس ءۇشىن شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋ الىنىپ تاستالدى. قازاقستان گرەكو حالىقارالىق ۇيىمىنا قوسىلدى. مىقتى قۇقىقتىق ىرگەتاس قالاندى جانە رەفورمالاردى تابىستى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جەمقورلىققا قارسى شارالار مەن باستامالاردىڭ بارلىق توپتامالارىنىڭ مۇلتىكسىز ءارى شىنايى ورىندالۋىنا قول جەتكىزۋ وتە ماڭىزدى. ادام مەن بيزنەس قۇقىعىن قورعاۋ باستى نازاردا قالا بەرەدى، دەدى.جيىندا بايانداما جاساعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى اليك شپەكباەۆ 2020 جىلى قاراماعىنداعى قىزمەتكەرلەردىڭ سىبايلاس جەمقورلىق ارەكەتتەرى ءۇشىن 6 ساياسي قىزمەتشى وتستاۆكاعا جىبەرىلىپ، 9 ساياسي قىزمەتشى، اكىمشىلىك مەملەكەتتىك قىزمەت لاۋازىمىنداعى 39 باسشى جانە كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ 5 توپمەنەدجەرى تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانىن جەتكىزدى. وسى ورايدا ول: بارلىعى باسشى بولۋعا ۇمتىلادى، بىراق كەز كەلگەنى قاراماعىنداعى قىزمەتكەرى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك الۋعا دايىن ەمەس. وسى تۇرعىدا ءبىز كەڭەسىپ، اگەنتتىك قىزمەتكەرى سىبايلاس جەمقورلىق قۇقىق بۇزۋشىلىققا جول بەرسە، ونىڭ تىكەلەي باسشىسىن اتقاراتىن لاۋازىمىنان بىردەن بوساتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىق. تەك باسشىلار سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىسىن ءوز بەتىنشە انىقتاپ، جولىن كەسكەن جاعدايدا عانا بۇل شارا قولدانىلمايدى، دەدى. ا.شپەكباەۆتىڭ ايتۋىنشا، پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا سايكەس بارلىق وڭىردە ۆولونتەرلەر مەن قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ ارنايى توپتارى 1،5 مىڭ مونيتورينگ جاساپ، 10 مىڭ ءدارىحانا، مەديتسينالىق مەكەمەلەر مەن قويمالاردى قامتىعان، گۋمانيتارلىق كومەكتى سوڭعى الۋشىعا دەيىن جەتكىزگەن. پاندەميامەن بايلانىستى 100 قىلمىستىق ءىس تىركەلگەن، ونىڭ جارتىسىنا جۋىعى داعدارىسقا قارسى بولىنگەن قاراجاتتى جىمقىرۋ. 2 ملرد تەڭگەدەن استام سوماعا قىمبات باعاعا 132 ءوجت اپپاراتىن ساتىپ الۋ فاكتىلەرىنىڭ جولى كەسىلگەن.جۇمىسى جاندانا تۇسكەن ادالدىق الاڭى جالپىۇلتتىق قوزعالىسىنىڭ ارقاسىندا 317 اكىمدىك سەرۆيستىك فورماتقا كوشىپ، بۇل باعىتتا اۋداندار مەن وبلىستىق ماڭىزى بار قالالار 100 پايىز قامتىلعان. 2300دەن استام كەدەرگىسىز فرونتكەڭسە پەن وپەنسپەيستىڭ اشىلۋى مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە قىزمەت الۋ پروتسەسىن نەعۇرلىم ىڭعايلى ەتۋدە. جوبا مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى تسيفرلاندىرۋعا ايتارلىقتاي سەرپىن بەرگەن. حالىقارالىق ستاندارت بويىنشا ول كەمىندە 90 پايىز بولۋى قاجەت بولسا، قازاقستاندا تسيفرلاندىرۋ 93 پايىزعا جەتىپ، وسى سالاداعى تۇرمىستىق جەمقورلىق دەڭگەيىن تومەندەتكەن.ا.شپەكباەۆ كاسىپكەرلەر جەمقورلىق پەن شەنەۋنىكتەر قىسىمىنان تولىققاندى ءارى شىنايى قورعانىسقا سەنىم ارتا الاتىنىن جەتكىزدى. زەرتتەۋىنە سايكەس، ساۋالناماعا قاتىسقان 5 كاسىپكەردىڭ 4ءى پارا بەرمەي، بيزنەس جۇرگىزەدى، دەگەن ول ءالى دە كوپتەگەن پروبلەما بار ەكەندىگىن ايتتى. وكىنىشكە قاراي، بيزنەس قۇقىق قورعاۋ جانە باقىلاۋقاداعالاۋ ورگاندارى تاراپىنان ءالى دە قىسىم كورۋدە.بىلتىر دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ جەمقورلىقتى باقىلاۋ ينديكاتورى بويىنشا قازاقستاننىڭ پايىزدىق كورسەتكىشى ەكى ەسەگە ارتقان جانە دىڭ سىبايلاس جەمقورلىقتى قابىلداۋ يندەكسىندە سجقي 38 بالل يەلەنىپ، سوڭعى ەكى جىلدا 124ورىننان 94ورىنعا كوتەرىلگەن.سونداياق 2020 جىلى ءتۇرلى دارەجەدەگى 210 باسشى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانى بەلگىلى بولدى. بارلىعى 722 ادام سوتتالدى، ونىڭ ىشىندە ءبىر وبلىس اكىمى، 4 وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى، 2 جاۋاپتى حاتشى، 2 كوميتەت توراعاسى، 1 ەلشى، 5 سۋديا، 10 اۋدان اكىمى جانە ولاردىڭ ورىنباسارلارى، 5 ۆيتسەمينيستر، 5 كوميتەت توراعاسى مەن ولاردىڭ ورىنباسارلارىنا، سونىمەن قوسا كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ 5 توپمەنەدجەرىنە قاتىستى قىلمىستىق ىستەر تەرگەلۋدە، دەدى ا.شپەكباەۆ.قىلمىستىق ىستەر بويىنشا وتەلگەن زالال سوماسى 50،7 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. بۇل 2019 جىلدىڭ كورسەتكىشىنەن ەكى ەسە جوعارى. بۇعان قوسا، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋدى مونيتورينگىلەۋ، سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن سىرتقى تالداۋ جانە جوبالىق قىزمەت بويىنشا جۇيەلى جۇمىس بيۋدجەت قاراجاتىن تاعى 40،9 ملرد تەڭگەگە ۇتىمسىز پايدالانۋدىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك بەردى. وسىلايشا، اگەنتتىك جۇمىسىنىڭ 2020 جىلعى ەكونوميكالىق جيىنتىق تيىمدىلىگى 95،6 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، دەدى اگەنتتىك باسشىسى.القالى جيىندا جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋ شارالارىن قابىلداماي وتىرعان مينيسترلىكتەر اتالدى. 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بۇل ىشكى ىستەر جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىكتەرى، سونداياق مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى. مۇنى الەۋمەتتىك زەرتتەۋىنىڭ جانە قىلمىستىقتەرگەۋ پراكتيكاسىنىڭ ناتيجەلەرى راستايدى. ەلباسىنىڭ ادالدىق الاڭى جوباسىن بارلىق وڭىرلەر مەن ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندار دەڭگەيىندە تاراتۋ تۋرالى تىكەلەي تاپسىرماسىنا قاراماستان، ءىىم تۇرمىستىق جەمقورلىق پروبلەماسى تولىق شەشىلگەندەي، جوبالىق كەڭسەنىڭ اشىلۋىنا كەدەرگى كەلتىرۋدە. سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىنە سىرتقى تالداۋ جۇرگىزۋدەن باس تارتۋى دا تۇسىنىكسىز، دەدى اليك شپەكباەۆ. اگەنتتىك باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، اشم جەمقورلىققا قارسى كەشەندى مونيتورينگتىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا بۇرىنعىداي كوشتىڭ ارتىندا قالىپ وتىر. ۆەدومستۆو اسىرەسە اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەردى سۋبسيديالاۋ ءتارتىبىن جەتىلدىرۋگە قاتىستى اگەنتتىك ۇسىنىستارىن تولىق كولەمدە ورىندامايدى.وتىرىستا مەكتەپ باعدارلاماسىنا ادالدىق الىپپەسىن ەنگىزۋ ماسەلەسى دە ءسوز بولدى. ءبىز قازىرگى تاڭدا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىمەن نەگىزگى مەكتەپ پاندەرىنىڭ باعدارلاماسىنا پاراساتتىلىق يدەولوگياسىن ەنگىزۋدى پىسىقتادىق. وسى رەتتە ەگەمەن قازاقستان رەسپۋبليكالىق گازەتى اق باسقارما توراعاسى، اگەنتتىكتىڭ قوعامدىق كەڭەسىنىڭ مۇشەسى دارحان قىدىرالىنىڭ ادالدىق الىپپەسىن ازىرلەۋ تۋرالى باستاماسى نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق. بۇل قادام بالالاردى ەرتە جاستان ادال ءومىر سۇرۋگە باۋلۋعا ىقپال ەتەدى، دەدى اگەنتتىك توراعاسى.القا وتىرىسىندا اگەنتتىكتىڭ جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل بويىنشا 1دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى مۇرات احمەتوۆ الماتى مەن شىمكەنت قالالارىنىڭ مودۋلدىك اۋرۋحانالارىنا جۇمسالعان قارجى تەكسەرىلىپ جاتقانىن ايتتى. اگەنتتىكتىڭ 2دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى سەرگەي پەروۆ: سقفارماتسيا بويىنشا ءىس اياقتالىپ، تانىسۋعا بەرىلدى. كۇدىكتى بىرەۋ عانا. ونىڭ ارەكەتى سالدارىنان دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىنىڭ قالىپتى قىزمەتى بۇزىلىپ، دارىگەرلەر ۆيرۋس جۇقتىردى. كەلىسىمشارت سوماسى 8 ملرد تەڭگە، دەدى.
|
04.05.2021 ئۇيغۇرچەتۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى: ئىيوردانىيەدە چىقىدىغان ئەددەستۇر گېزىتى، ئىسىرائىلىيە دېڭىز ئارمىيە قولۋاقلىرىنىڭ ئىيوردان دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغىقىدىكى بېلىقچى كېمىلىرىنى ئوققا تۇتقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.ئەلقۇددۇس ئەلئەرەبى گېزىتى، ئامېرىكا مەركىزىي ئاخبارات ئىدارىسى نىڭ ۋىرجىنيە ئىشتاتىدىكى مەركىزىنىڭ ئالدىدا قوراللىق بىر ۋەقەنىڭ بىر تەرەپ قىلىنغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.قاتاردا چىقىدىغان ئەررايە ئالقاتارىييە گېزىتى، ئىراقتىكى ئامېرىكا ھەربىي بازىسىغا راكېتا ھۇجۇمى قىلىنغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.فىرانسىيەدە چىقىدىغان لې موندې گېزىتى ، ئامېرىكا پىرېزىدېنتى جو بايدىننىڭ نۇرغۇن تەنقىدلەشلەردىن كېيىن، قوبۇل قىلىنىدىغان مۇساپىرلار سانىنى 62 مىڭ 500 گە چىقارغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.فىرانسىيەدە چىقىدىغان لې فىگارو گېزىتى ، ۋۇخەن ۋىرۇسى 19 نىڭ تەجرىبىخانىدىن چىققانلىقىغا مۇناسىۋەتلىك ئېھتىماللىقنىڭ قايتىدىن كۈنتەرتىپكە كەلگەنلىكىنى خەۋەر قىلدى.ئىسپانىيەدە چىقىدىغان ئېل پائىس گېزىتى ، ئىسپانىيەدە ۋۇخەن ۋىرۇسى ۋاكسىناسى ئەملەش ئىشلىرىدا، 5 مىليون كىشىنىڭ ئىككى قېتىملىق ۋاكسىناسىنى ئەملەش نىشانىنىڭ ئەمەلگە ئاشقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.ۋېنېزۇئېلادا چىقىدىغان تېلېسۇر گېزىتى ، بايدىن ھۆكۈمىتىنىڭ سابىق پىرېزىدېنت دونالد ترامپ مەزگىلىدە بىربىرىدىن ئايرىلىپ كەتكەن كۆچمەنلەر ئائىلىلىرىنى بىر يەرگە جەم قىلىدىغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.گېرمانىيەنىڭ ۋېلت.دې تورى .، بۇ يىل 2021 مىيۇنخېن شەھىرىدە دۇنياغا داڭلىق ئۆكتەبىر فېستىۋالىنىڭ ۋۇخەن ۋىرۇسى سەۋەبىدىن ئۆتكۈزۈلمەيدىغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.گېرمانىيەدە چىقىدىغان زۈدندايچە زەيتۇڭ گېزىتى ، گېرمانىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ۋۇخەن ۋىرۇسى ۋاكسىنالىرىنى ئەملەتكەنلەر ئۈچۈن بەزى چەكلىمە تەدبىرلىرىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشنى پىلانلاۋاتقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.گېرمانىيە ئاۋازى رادىيوسى، ياۋروپا ئىتتىپاقىدا تەستىقلانمىغان ۋاكسىنالار ئۈستىدە تەكشۈرۈشنىڭ داۋاملىشىۋاتقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.رۇسىيەنىڭ گېزىتى، رۇسىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى باياناتچىسى مارىيا زاخاوۋانىڭ رۇسىيە ھۆكۈمىتىنىڭ سىۋىفت بانكالار ئارىسىدا ئېلېكترونلۇق فون ئەۋەتىش ئۆلچەم كاپالەت سىستېمىسى نىڭ سىرتىغا چىقىرىۋىتىش ئېھتىماللىقىنى ھازىرچە پەرەز سۈپىتىدە كۆرىدىغانلىقىنى، ئەمما خەتەرلەر ۋە زىيان سېلىش مۇمكىنچىلىكىنى ئازايتىش ئۈچۈن مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرنىڭ قىلىنىۋاتقانلىقىنى ئېيتقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.رۇسىيەنىڭ تاس ئاگېنتلىقى، ئەرمېنىيە باش تەپتىش ئىدارىسىنىڭ پىرېزىدېنت ئارمېن ساركىسياننىڭ قوش دۆلەت پۇقرالىقى بارلىقى سەۋەبىدىن ئەرز سۇنغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.خەۋەردە، پىرېزىدېنت ئارمېن ساركىسياننىڭ ئەنگلىيەنىڭ پۇقرالىقىنى جەمئىيەتتىن يوشۇرغانلىقى قەيت قىلىندى.ر ب ك خەۋەرلەر تورى ، 7 تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىرى ئومۇمىي كېڭەش يىغىنىدا، رۇسىيە بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلەرنىڭ مۇھاكىمە قىلىنىدىغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.خەتكۈچ: لې فىگارو , لې موندې , ئەددەستۇر
|
شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ھۆكۈمەت ئەزالار مەجلىسىنىڭ ئاخىرقى يىغىنى قانداق ئۆتتى؟ ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : ئومۇمى شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ھۆكۈمەت ئەزالار مەجلىسىنىڭ ئاخىرقى يىغىنى قانداق ئۆتتى؟يوللىغۇچى: تاران ئۇيغۇر ۋاقتى: مارت 31, 2022 ئورنى: ئومۇمى, تارىختىن تامچەئىلاۋە: ھۆرمەتلىك ئوقۇرمەن، مەزكۇر يازما مەرھۇم يازغۇچى زىيا سەمەدىنىڭ ئەخمەت ئەپەندى ناملىق رومانىنىڭ رەئىسنىڭ ئاخىرقى كۈنى ناملىق بابىدىن ئېلىندى. مەزكۇر بابتا شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ۋەكىللىرى بىلەن گومىنداڭ خىتاي ۋەكىللىرى ئوتتۇرىسىدا تېنچلىق بىتىمى ئىمزالىنىپ، بىتىمغا كۆرە ئۆلكىلىك بىرلەشمە ھۆكۈمەت تەشكىللىنىش ئالدىدىكى ناھايىتى مۇرەككەپ، نازۇك ۋە كۆڭۈلسىز مەزگىل ئارقا كۆرۈنۈش قىلىنغان. بولۇپمۇ شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ھۆكۈمىتىنىڭ ئېلىخان تۆرە رەئىسلىكتىن كېتىش ئالدىدىكى ئاخىرقى قېتىملىق، يەنى 1946يىلى 15ئىيۇن كۈنىدىكى ھۆكۈمەت ئەزالار كېڭىشى يىغىنى تەپسىلىي بايان قىلىنىدۇ. جۇمھۇرىيەت ھۆكۈمىتىنىڭ قۇرۇلۇشىغا ئۆزى بىۋاستە قاتناشقان ۋە تارقىلىشىغا شاھىت بولغان ئاپتور زىيا سەمەدى، ھۆكۈمەت ئەزالىرى، جۈملىدىن رەئىس ئېلىخان تۆرە ۋە سۆھبەت ۋەكىلى ئەخمەتجان قاسىمىلارنىڭ بۇ يىغىن جەريانىدىكى چارىسىز ھالىتىنى جانلىق تەسۋىرلەيدۇ. مەزكۇر يازما شۇ مۇرەككەپ دەۋردىكى بىر ھالقىلىق بۇرۇلۇش نۇقتىسى ھەققىدە ئوقۇرمەنلەرگە ئۆزگىچە بىر كارتىنا سىزىپ بېرەلىسە ئەجەب ئەمەس. مەزكۇر روماندا ئېلىخان تۆرەنىڭ سۆزلىرى پۈتۈنلەي ئۆزبېكچە بېرىلگەن بولۇپ، ئوقۇرمەنلەرگە قولايلىق بولسۇن ئۈچۈن مەلۇم دەرىجەدە ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇپ ئېلىندى.رەئىسنىڭ ئاخىرقى كۈنىبۈگۈن شەرقىي تۈركىستان ۋاقتلىق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەيئەت رىياسەت ئەزالىرىنىڭ نۆۋەتتىكى، توغرىراقى ئەڭ ئاخىرقى مەجلىسى بولۇپ، ھۆكۈمەت ئەزالىرىدىن باشقا يەنە نازارەتباشقارمىلارنىڭ نازىرلىرى ۋە ئىدارەجەمئىيەت تەشكىلاتلىرىنىڭ مەسئۇللىرى، ھەربىيساقچى باشلىقلار تەكلىپ قىلىنغان. رەئىس ئېلىخان تۆرە بۈگۈن سولاشقان، بىپەرۋە ۋە بىتابراق كۆرۈنىدۇ. ئۇ مەجلىسخاناغا كىرىدىكەن رەئىس ھۆرمىتىگە دۈررىدە ئۆرە تۇرۇشقان ئەمەلدارلارغا ئۇنچىۋالا ئېتىبار قىلماستىنلا ئۆگىنىپ قالغان رەئىسلىك ئورنىغا ئولتۇردى ۋە بېشىنى سەلپەللا ئېغىتىپ قويدى. ئېلىخان تۆرە بۈگۈن يېرىم يىلچە ھۆكۈم سۈرگەن تەختىبەختىدىن رەسمىي رەۋىشتە، يەنە كېلىپ ئۆز ئىختىيارى بىلەن ئايرىلىش ئالدىدا تۇرۇپتۇ. ئۇنىڭ شۇ تاپتىكى بىساتىدا تېخى يېقىنقى كۈنلەردىكى سەلتەنەتلىك دەبدەبىلەرنىڭ ئىزناسى قالمىغان، يەنىلا ئۆز ۋاقتىدىكى دورىگەر موللام قىياپىتى ئەينى ئەكسىگە كېلىپ قالغاندەك بايقىلىدۇ. تېخى يېقىندىلا بۇ ۋىجىككىنە ئادەم مارشاللىق ئۇنۋانىنى تاقىغان، نامنىشانغا لايىق ياسىنىپ، ئىشەنچلىك مۇھاپىزەتچىلىرى قورشاۋىدە كالياسكا ياكى يېنىك فورد ماشىنىغا ئولتۇرۇپ كوچا بويلاپ ماڭغاندا، كالياسكانىڭ ئىككى يان قانىتىدا ئۆرە تۇرۇشقان پولكوۋنىك ئۇنۋانىدىكى ئىككى نەپەر سالاپەتلىك ئوفېتسىر، ئۇنىڭ سۆلىتىگە سۆلەت قوشاتتىدە، خەلق كۆزىگە ھەيۋەتى تېخىمۇ ئاشقاندەك بىلىنەتتى ۋە ئۆزىگە نىسبەتەن تەمەنناسىمۇ ئۇلغايغاندەك بولاتتى. بىر يىلنىڭ ئالدىدىلا ئىسلام بايرىقىنى تەڭرى تېغى چوققىسىغا قاداپ ئىسلام غەلبەسىنىڭ تەنتەنەسىنى ئالەمگە يايماقچى بولغان رەئىسمارشالنىڭ بەيتۇللا جامىسىدە تەنتەنەلىك رەۋىشتە بەرگەن ۋەدىسى ۋە يالقۇنلۇق خىتاب مۇراجىتى قاياقلارغا ئۇچۇپ كەتتىكىن؟ شۇ تاپتا مونۇ بىچارە بايقۇش ھالىتىگە چۈشۈپ قالغان رەئىس مارشال ئاشۇ ئۇلۇغۋار غايەنىشاننى ئېسىگە ئالامدىكىن؟ ھازىرقى ھالىتى پەلەكنىڭ گەردىشىمۇ ياكى تەقدىر تەنىسىمۇ؟ ياكى ھەرىكەت پائالىيەتىدىن ۋە شەرتشارائىتتىن كېلىپ چىققان خاتالىقلار خۇلاسەسىمۇ؟ ھەر ھالدا ئېلىخان تۆرە ئۆزىنىڭ ئېتىقاد ئىشەنچىسى ۋە تەبىئىي خۇلقى مىجەزىگە بولا بۇ جەرياندا يۈز بەرگەن ۋەقەلەرنى، ئۇنىڭ نەتىجىسىنى يەنىلا تەقدىرئىلاھى دېگەن خۇلاسە بىلەن يەكۈنلىدى، خالاس!بۈگۈن ھۆكۈمەت مەجلىسىدىن ئاۋۋال ئەخمەتجان قاسىمى بىلەن ئىككىئۈچ سائەتچە مۇڭداشقان، ئىچىگەن يىغىلغان رەنجىشلەرنى خېلىلا يوشۇرماي تۆككەن ئىدى. ئەخمەتجان بىلەن ئامانلىق سوراشمايلا تىتىرەك قوللىرى بىلەن ئۇنىڭ ئوقۇپ كۆرۈشى ئۈچۈن بىر ۋاراق خەتنى سۇنغان ئېلىخان: ئوقۇپ كۆرۈڭچۇ، ئەخمەت ئەپەندى، بۇ لەنىتى بىتەنلەر نېمىلەرنى يازغانۇ، نېمىلەرنى تەلەپ قىلغاندۇ ئەخمەتجان تەلەپنامەنى ئوقۇيدىكەن، ئۇنىڭمۇ يۈزى تىتىرەپ، ئىچىدە ھەسھەس بولۇپ قاتتىق رەنجىدى. بۇ ئىنتايىن قوپال ئىبارەلەر بىلەن يېزىلغان تەلەپنامە ئېلىخاننىڭ ياخشىلىقچە ئورنىنى بوشىتىپ بېرىشى، ئەگەر ئۇنداق بولمىغاندا قاتتىق چارە كۆرۈلىدىغانلىقى ئوچۇق يېزىلغانلىقتىن ئېلىخان ۋە ئۇنىڭ يېقىن ئەتراپىدىكىلەرنىڭ غەزەپنەپرىتىنى قوزغىغان ئىدى. بۇ ھالەت رەخىمجان، ئەخمەتجانلار ئۈرۈمچىدە ۋاقتىدا ئۆتۈلۈشىگە ئۇلارنىڭ خەۋىرى يوق ئىدى. ھەر ھالدا بىزنىڭ ئەخلاقىمىزغا يات ئەدەبسىزلىك بولۇپتۇ. بۇ تېتىقسىز نامەنىڭ مۇئەللىپلىرى كىم بولدىكىن؟تېڭىرقىغان ھالدا سورىدى ئەخمەتجان. ساقچى ئىدارەمىز ۋە باشقىلار تەكشۈرۈپ كۆرۈشتىيۇ، ئېنىق نەتىجەسى بولمىدى بۇنداق قوپال تەھدىتنىڭ نېمىگە لازىمى باركىن؟ بىتىم ئاساسىدا مېنىڭ رەئىسلىك لاۋازىمىم ئۆزئۆزىگە تەرك ئېتىلىدىغۇ! مېنىڭچە بۇنىڭدا باشقىچە سىر بار، شۇنداقلا بۇنىڭ ئارقىسىدا تەشكىللىگۈچى بىر كۈچ ھەم بار چاكىنىلار!خىتاب قىلدى ئەخمەتجان،مۇستەقىل پىكىر قىلىش ئىقتىدارى يوق ئەگەشكۈچىلەرنىڭ ئىشى. شۇڭا نادانلار ھەرىكىتى دەپلا ساقىت قىلىۋەتكەن دۇرۇس بولار.مەن ھەم شۇ خۇلاسىگە كەلدىم. بولمىسا ھېلىقى ئوتقۇيرۇق ۋە باشقىلاردىن گۇمان قىلىدۇقيۇ، پوققا چالما ئاتمىدۇق، ئەپسۇسلىنىپ ئىزھار قىلدى ئېلىخان.جانابلىرىنىڭ ئىشتىراكىدا كېلىشكىنىمىز بويىچە،دەپ باشلىدى گەپنى باشقا قىنغا سالغان ئەخمەتجان،خىتاي تەرەپ بىلەن ئاخىرقى ھۆججەتكە ئىمزا چېكىلدى،دېدىدە، سۆھبەت جەريانىدىكى ئاخىرقى باسقۇچنى ۋە بىرىنچى ئىيۇل كۈنى ئۈرۈمچىدە بىرلەشمە ھۆكۈمەت رەسمىي تەشكىللىنىپ، قەسەمياد ئوقۇلىدىغانلىقىنى تەپسىلىي سۆزلەپ بەردى. ئېلىخان تۆرە قانداقتۇر بىپەرۋالىق، گويا بۇ ئىشلارنىڭ ئەمدى ئۇنىڭ ھېچقانداق مۇناسىۋىتى يوق ئادەمدەك بىقەيىت ئاڭلىدىيۇ، بىر نەچچە دەقىقە خىيال سۈرۈپ، جىمىپ قالدى. بەلكىم، ھۆكۈمدارلىق ئىمتىيازىدىن توساتتىنلا ئايرىلىپ قالغانلىقىغا كۆيۈنىدىغاندۇ؟ ياكى كۆزلىگەن مەقسىتىگە يېتەلمەي چەتكە قېقىلىپ كەتكىنىگە ھەسرەتلىنىدىغاندۇ؟ ھەر ھالدا ئۇ شۇ تاپتا دەساۋال كاتتا ئىشنى باشلاپ قويۇپ، خەلقنى قوزغاپ بىر مەنزىل يەرگىچە ئەگەشتۈرۈپ ئاپىرىپ، ئاندىن كۈتۈلمىگەندە سەپ ئالدىدىن چەتكە قاڭقىپ چىقىپ كەتكەن، خەلقىمىز ئەگەشكۈچىسىز تەنھا قالغان لېدىرنى ۋە يەنە بىر بىساتىنى تاۋكاغا تىكىپ سېلىپ ئۇتتۇرىۋەتكەن چاپانسىز قالغان قىمارۋازنى ئەسلىتەتتى. ئۇنىڭ دەبدەبە شۆھرەت ئىستىقبالى كېسىلگەن، ئەمدى ئۇنىڭغا بىرلا يول ئۇ بولسىمۇ زاھىدلىق، تەقۋادارلىق چىغىر يولىلا ئوچۇق تۇرۇپتۇكى، باشقىچە چارىسى يوقلىقى ئېنىق. ئۆز ۋاقتىدا بەخت كەبىسىنى ۋەدە قىلغان شەپقەت پەرىشتەلىرى ئەمدىلىكتە يۈز ئۆرۈپ، بۇ بايقۇشنىڭ قارار جايىنى ۋە ھەتتا دەپن كېپەنلىكىنىمۇ ئۆلچەپپىچىپ قويغاندۇر تېخى! ئېلىخاننىڭ دەۋرىدەۋرانى ئاياقلاشتى. ئۇ شارائىت تۈپەيلى لازىم بولدى، ئىشلىتىلدى، پايدىلىنىلدى. ئەمدىلىكتە ئۇنىڭ بازىرى كاسات، ھېچكىمگە كېرەكمۇ، لازىممۇ ئەمەس ھاجەتسىز گەۋدە. ئەمدى ئۇنى يولدىن ئېلىپ تاشلاش كېرەك پۇتلىكاشاڭ بولمىسۇندە! كىم بىلىدۇ، شۇ كۈنلەردە رەئىس بولمىش ئېلىخاننى يەڭگۈشلەپ، ئۇنىڭ رولىنى ئوينىماق بولغان ئەخمەتجان قاسىمىنىڭ كېلەچىكى نېمە بولماق، نېمە بىلەن يەكۈنلەنمەك؟ بۇ ھەم سىرلىق تېپىشماق.ئېلىخان تۆرە ئۇلۇغ كىچىك تىندىدە، قانداقتۇر ناتايىنلىق بىلەن مۇنداق دېدى: بۈگۈن مەجلىس ئەھلى ئۆز پىكىرلىرىنى ئورتىغا قويار بەلكىم. مەن بولسام سىزگە ئىشىنىمەنكى، ئەلھاسىل سىزنىڭ پىڭرىڭىزچە بولسۇندېدىدە، سەل ئويلىنىپ پىغان چەككەندەك سۆزىنى داۋام قىلدى،ئۇلۇغ ئالىملىرىمىزنىڭ بىرى بولغان ياركەنتلىك زاتى ئالىيلىرى نىزامىدىن ئاخۇنلۇق:يېشىم يېتىپ ئۆمرۈم كېتىپ،تالىپلارغا ئىلىم ئۆگىتىپ.ئاخىر كەتسە مەندىن تېنىپ،مەن يىغلىماي كىم يىغلىسۇندېگەن ئىكەنلەر. مەن ھەم شۇ بۇنى كەچۈرمەكتىمەنكى، مېنىڭ مۇرىدمۇخلىسلىرىم ھەم مېنىڭدىن قېچىشقا باشلىدىلار يۈرۈڭ ئەخمەت ئەپەندى، مەجلىس ئەھلى كۈتۈپ قالمىسۇنئېلىخان بىلەن ئەخمەتجان مەجلىس زالىغا تەڭلا كىرىشتى. ھەممە جۇغىجەم. ئېلىخان ھەمىشەمكى تونۇش چېھرلەرگە گويا بىرىنچى قېتىم كۆرۈۋاتقاندەك سىنلىق نەزەر تاشلاپ چىققاندىن كېيىن سۇنۇق ئاۋازدا: ھۆكۈمەتىمىز، يەنى مەسىلەن مۇبارەك ئاتالمىش شەرقىي تۈركىستان ھۆكۈمەتىمىزنىڭ ئاخىرقى مەجلىسىگە ئىشتىراك ئېتىۋاتىسىلەركى، بۇ كۈندىن ئېتىبارەن مېنىڭ رەئىسلىك ۋەزىپەمنى ئۆز بېشىمدىن ساقىت قىلىمەنئېلىخان ئېغىر تىنىۋالدى. ئۇنىڭغا بۇ تەرىقە مەجبۇرىيەت تۈپەيلى زورغا زىكىر قىلىنىۋاتقان ھەر بىر ئىبارىنى قەيت قىلىش بەسىي مۈشكۈل، يۈرەكنى يېرىپ چىققاندەك قىينىلىش ئىدى. لېكىن ئۇ سۆزلىشى شەرتتارىخىي تۇرغۇدىن، ئەمەلىي شارائىتنىڭ ھۆكۈمى شۇنى تەلەپ قىلاتتى. شۇڭا ئېلىخان چىشىنى چىشلەپ غەيرىتىگە ئالدى. زاتەن بۇ ئادەم ئېتىقادى كۈچلۈك غەيرەت ئىگىسى ئىكەنلىكىنى ئەمەلىيەتتە كۆرسەتكەن ئىدىغۇ! مانا شۇ تاپتىمۇ ھېچبىر چارىسىز قالغان پەيتتىمۇ، ئەلەم ھەسرەتنى ئىچىگە سىڭىرىپ، غەيرىتىگە ئالدى ۋە ئۆلۈم ھۆكۈمىنى ئۆزى ئوقۇغاندەك سۆزىنى داۋام قىلدى: بىزنىڭ ئازاتلىق ئىنقىلابىمىز، مىسالى تاڭ چولپىنى كەبى يورىدىيۇ، ئۆچتىلەر ئۆزىمىز تەسىس قىلغان دۆلىتىمىزنى ھەم ئۆز قولىمىز بىلەن دەپنە قىلىش ئالدىدا تۇرۇپتىمىزھە، نەئىلاجكى شۇ قەدەمنى بېسىشقا ۋە ئىختىيارىي جىنايەتنى قىلىشقا مەجبۇرمىز مەن تۈزۈلمىش بىتىمگە قارشى تۇرۇشقا چارەم يوقكى، ئۈشبۇ ۋەجىدىن سىلەرگە شۇ نەرسىنى تەۋسىيە قىلىمەنكى، بىتىم ماددىلىرىغا رىئايە قىلىپ، تېنچلىقخاتىرجەملىكنى ساقلىماقلىرىڭىز ۋە خۇسۇسەن سەبىرتاقەت قىلىپ، شارائىتقا بېقىپ قەدەم تاشلىماقلىرىڭىز دەركارئېلىخان بۇ قېتىم قىلمىش سۆزىنىڭ تەسىرى قانداق بولىدىكىن دېگەندەك مەجلىس ئەسھلىنى يەنە بىر كۆزدىن كەچۈردى. سامىلار جىم، قانداقتۇر خىجىللىق ئىچرە سۈكۈت قىلىشقاندەك كۆرۈنەتتى.ھېچكىمدىن،داۋام قىلدى ئېلىخان رەنجىدە ئەمەسمەن. پەقەت ئۆز كۈچقۇۋۋىتىمىزنى، ئەمەلىي ۋەزىيەتنى ۋە خۇسۇسەن مۇناسىۋەت باغلىغان كىمسەلەرنى دۇرۇس چۈشىنىپ، توغرا باھالىيالمىغانلىقىمدىن ئۆزۈمنى ھەم، سىلەرنى ھەم شۇ بۇ ھالەتكە گىرىپتار ئەتتىم، خالاس! ئاللاھ كەچۈرگەيتۆرە ئاتىمىزغا خۇدا مەدەت بەرگەي! زالدا بىر نەچچىلا ئادەم ئاۋاز قاتقاندەك بولدى، بۇرۇنقى ياڭراق ئالقىشلار نەگە كەتتىكىن؟يېڭى تەسىس ئېتىلىدىغان بىرلەشمە ھۆكۈمەتنىڭ تەركىۋىگە بىز تاماندىن كۆرسىتىلگەن شەخسلەرنى قانداق قىلىسىزلەر ئۆز ئىختىيارىڭلاردا بولسۇنكى، لېكىن ئەخمەتجان قاسىمى ئەپەندىنى مۇئاۋىن رەئىسلىك لاۋازىمىغا تەيىن ئېتىلمەكىنى مەن چىن نىيىتىم بىلەن قوللايمەنبۇ قېتىم ئالقىشلار ياڭرىدى.ئەخمەت ئەپەندى پاراسەتلىك، ئەقىلئىدىراكلىق كىشى ئىكەنلىكىنى ئەمەلىيەتتە كۆرسەتتىكى، بۇ كەبى دىيانەتلىك شەخستىن پەقەتكىنە ياخشىلىق كۈتۈش مۇمكىن. ئەمدى قالغان ئىشلار بولسا ئۆزلىرىڭلارنىڭ پېئىلخۇلقىغا مۇناسىۋەتلىكتۇرئېلىخان تۆرەنىڭ تەڭقىسلىق ئىچرە سۆزلىگەن سۆزىدىن كېيىن زال ئىچىنى بىر نەچچە دەقىقە سۈكۈنات باستى. بۇ تەرىقە پۇشايمانلىق خوشلىشىشى ۋە ئەينى ۋاقتتا نەسىھەتكە مايىل ئىبارىلەرنى ھەر كىم ئۆز سالايىتىگە بولا قۇبۇل قىلىشقاندۇر. لېكىن ھېچكىم ئوچۇق پوزىتسىيە بىلدۈرمىدى. ئاخىرى ئورنىدىن تۇرغان ئەخمەتجان مەجلىس ئەھلىگە ھۆرمەت بىلدۈرگەندىن كېيىن سالماقلىق بىلەن سۆزىنى باشلىدى:ھۆرمەتلىك مەجلىس ئىشتىراكچىلىرى! مەن بىزنىڭ ۋە گومىنداڭ ھۆكۈمىتى تەرەپنىڭ ۋەكىللىرى ئوتتۇرىسىدا سەككىز ئايدىن زىيادە داۋام قىلغان سۆھبەتنىڭ ناھايىتىمۇ مۇرەككەپ تالاشتارتىشلار ئىچرە ئۆتكەنلىكىنى ۋە ئۇنىڭ ئومۇمىي تەپسىلاتىنى قايتىلاپ تەكرارلىمايمەن. چۈنكى، سۆھبەت جەريانىدا نەچچە قېتىم غۇلجاغا قاتناپ، بۇ ھەقتە ئاخباراتلار بېرىلگەن، پىكىرمۇلاھىزەلەر ئۆتكۈزۈلۈپ تۇرۇلغان ئىدى. ئەمدى قىسقىچىلا شۇنى قەيت قىلىمەنكى، ئەگەر بىزلەر ئازاتلىق كۈرەشىنىڭ بىرىنچى باسقۇچىدا يۈزمۇيۇز تۇرۇپ قوراللىق كۈرەش ئېلىپ بارغان بولسا، ئەمدىكىلتە يەنى ئىككىنچى باسقۇچتاسىياسىي سۆھبەت جەريانىدا خەلقىمىزگە ۋاكالىتەن ئەركىنلىكدېموكراتىيە بابىدىكى ئىنسانىي ھەقھوقۇقىمىزنى ھىمايە قىلىش ئارقىلىق قارشى تەرەپ بىلەن دائۇلى قانۇن قائىدە ئېتىشىپ، جىددىي بەس مۇنازىرەلەرنى قىلغان ھالدا قارشى تەرەپنىڭ تەھتىدىگە تەھدىت، مۇرەسسەچىلىكىگە مۇرەسسە، دىپلوماتىيەسىگە دىپلوماتىك مۇناسىۋەتتە بولدۇق ۋە ئۇلارنىڭ بىزنى ھەر جەھەتتىن قامال قىلىشىغا يول قويماي، بويۇن بەرمەي لايىقىدا رەددىيە بەردۇق. راستىمنى ئېيتسام، قوراللىق ئۇتتۇرا جەڭدىن كۆرە سىياسىي دىپلوماتىك جەڭ ئىنتايىن نازۇك مۇرەككەپ ئىكەنلىكىنى ئەمەلىيەتتە كۆردۇق، چۈشەندۇقزالدا ئۆز ئارا غۇلغۇلا بولدى. دېمەك،داۋام قىلدى ئەخمەتجان،قارشى تەرەپنىڭ ھۇجۇمىنى دەپنە قىلىش ئۈچۈن لايىقىدا چەك باسقۇدەك، يەنى قايىل قىلغۇدەك جفۋاب قايتۇرۇش ئۈچۈن پەقەتكىنە ھازىرقى مەۋجۈت ئەمەلىيەتنىلا ئەمەس، تارىخىي جەرياننى، تارىخىي دەلىلئىسپاتلارنى، خىتاينىڭ ئۆتمۈشى ۋە ھازىرقى ۋەزىيىتىنى ۋە ئۇلارنىڭ بىزگە نىسبەتەن قوللىنىپ كەلگەن سىياسىي دىپلوماتىك نەيرەڭلىرىنى ۋە يەنە دۇنيا ۋەزىيىتىنى بىلىشئۆگىنىش تەلەپ قىلىندى. ھالبۇكى بىزلەر، ئۆتمۈشتە بۇ تەرىقە مۇرەككەپلىكنى باشتىن كەچۈرمىگەن، ھەتتا ساۋاتسىز ئىكەنلىكىمىزنى يوشۇرالمايمىزغۇ! دېمەكچىمەنكى، بۇ سىرلىق سۆھبەت بىز ئۈچۈن بىر سىناق ۋە ئۆزىمىزنى تاۋلاش جەھەتتە مەكتەپ بولدى،ئەخمەتجان سۆزلەيدىكەن گەرچە ھەر بىر ئۇچرىشىشتا كۈتۈلمىگەن قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كەلسىمۇ، خەلق مەنپەئەتىنى قوغداش كەبى ئالىي مەسئۇلىيەتلىك ئىرادە مەھكەم بولىدىكەن، ئىزدىنىش ۋە ھىمايىلىنىش يولى تېپىلىدىغانلىقىنىمۇ ئىزاھلاپ ئۆتتى.بىز، دېدى سۆزىنى داۋاملاشتۇرۇپ،تېنچلىق بىتىم شەرتلىرىنى ئىمزالىدۇق. بۇنداق بولۇشى بىزنىڭ ياكى گومىنداڭ ھۆكۈمىتىنىڭ شەخسىي غەرىزى ئەمەس، بەلكى شىنجاڭشەرقىي تۈركىستان ۋەزىيىتى، خىتاي ۋەزىيىتى ۋە يەنە دۇنيا ۋەزىيىتى جەريانىنىڭ مەھسۇلىدىن ئىبارەت. ئەمدى، بىز ئۇتتۇرۇپ قويدۇقمۇ، ياكى ئۇتۇۋالدۇقمۇ؟ دېگەن سوئالغا مۇنداق جاۋاب بەرسەك لايىق بولىدۇكى، ئەگەر تېنچلىق بىتىمىدە بەلگىلەنگەن ھەممىلا ماددالار تولۇق ئەمەلگە ئاشۇرۇلىدىكەن، دېمەك بىز ئۇتۇۋالغان بولىمىز. يەنى، دېموكراتىيە ۋە يەرلىك مۇختارىيەتنىڭ ئاساسىي شەكلى تەنتەنە قىلىنغان بولىدۇدە، ئالىي مۇختارىيەتنىڭ مەزمۇن ھۇلى سېلىنغان بولىدۇ ۋە ئۆز تەقدىرىمىزنى ئۆزىمىز ھەل قىلىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن بولىمىز. مۇبادا بىتىم شەرتلىرى بۇزۇلۇپ، دېموكراتىيە دەپسەندە قىلىنىدىكەن، ئۇ ھالەتتە ئىشلار مۇرەككەپلىشىدۇدە، ۋەزىيەت تۈپتىن ئۆزگىرىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن بىز بارلىق ئىمكانىيىتىمىزنى سەرپ قىلىپ بىتىم شەرتلىرىنىڭ تولۇق ئەمەلگە ئېشىشى ئۈچۈن كۈرەش قىلىشىمىز زۆرۈر. قىسقىسى: كۈرەش ئارقىلىق تېنچلىق ۋە دېموكراتىيە ئورنىتىمىزبىز،دېدى رەخىمجان سابىرھاجى ئەخمەتجاننىڭ سۆزىگە ئۇلاپلا،تۆنۈگۈنكى قەستدۈشمىنىمىز بىلەن سۈلھىگە كېلىپ بىرلەشمە ھۆكۈمەت تەسىس ئەتمەكچىمىز. بۇ ئەلۋەتتە ئاددىيلا ئىش ئەمەس. بۇنىڭدىن باشقا چارىمىز ھەم يوق. بىز بۇ سىزىقتىن ئاتلاپ ئۆتەلمەيمىز. شۇنداق ئىكەن، ئىمزا چېكىلگەن بىتىم شەرتلىرىگە تولۇق ئەمەل قىلىشىمىز ۋە قوللاپ قۇۋۋەتلىشىمىز كېرەك.تاتۇۋ بولغانىمىز جاقسى،دېدىدە ئەخمەتجان بىلەن رەخىمجاننىڭ پىكرىگە تولۇق قوشۇلىدىغانلىقىنى ئىزھار قىلدى ۋەكىللەرنىڭ بىرى ئوبۇلخەيرى. يەنە بىر نەچچە كىشى ئىمزالانغان بىتىمنى تولۇق قۇۋۋەتلەيدىغانلىقىنى بىلدۈرۈشتى. قارشى پىكىر چۈشمىدى. خاھ خالاشسۇن ۋە خالاشمىسۇن، بۇنىڭدىن باشقا چارە يوقلىقىغا ھەممىنىڭ كۆزى يەتتى ۋە بولۇشتىكى سەۋەبلەرنىمۇ چۈشىنەتتىدە!پەقەت ھۆكۈمەت تەركىۋىگە كىرىدىغان كىشىلەرنىڭ نامزاتلىرىغا دائىر ئوخشىمايدىغان پىكىرتەكلىپلەر ئوتتۇرىغا چۈشتى. ئۆلكەلىك بىرلەشمە ھۆكۈمەت ھەيئەت ئەزالىرى 25 نەپەر بولۇپ، مەسئۇل لاۋازىملارغا ئىككى تەرەپتىن كۆرسىتىلگەن نامزاتلارنى ئۈچ ۋىلايەت ئىلى، ئالتاي، تارباغاتاي قاتارلىق ئىنقىلابىي رايونلاردىن سەككىز نەپەر، قالغان يەتتە ۋىلايەتئۈرۈمچى، قۇمۇل، قەشقەر، ئاقسۇ، قاراشەھەر، ياركەنت ۋە ىوتەن ۋىلايەتلىرنى يەتتە نەپەر، قالغان ئون نەپىرىنى مەركەز بىۋاتسە تەيىنلەيدۇ. مىللىي تەركىۋى: ئۇيغۇرلار يەتتە نەپەر، خەنزۇلار توققۇز نەپەر، قازاق ئۈچ نەپەر، تۇڭگان ئىككى نەپەر، ئۆزبېك بىر، قىرغىز بىز، تاتار بىر، موڭغۇل بىر نەپەر. بۇ نامزاتلار ئۈستىدە ئارتۇق يېرىم تالاشتارتىش بولمىسىمۇ، بۇرھان شەھىدىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىككە كۆرسىتىلىشىگە قارشى چىققانلار بولدى. قارشى چىققۇچىلار: بورھان شەھىدى ياڭ زىڭشىن، جىڭ شۇرىن، شىڭ شىسەي، ۋۇجۇڭشىن قاتارلىق ھەر رەڭ، ھەر شەكىلدىكى ھۆكۈمدارلار دەۋرىدە ئوخشاشلا مەسئۇل لاۋازىملاردا ماسلىشىپ خىزمەت قىلغان، ئېنىق مەۋقەسى يوق، رەڭ تۈسىنى ئوڭايلا ئۆزگەرتىدىغان شەخس. ئىككىنچىدىن، مىللىي ئازاتلىق ھەرىكەتلىرىدە خوجانىياز ھاجى، سابىت داموللام، تۆمۈر خەلىپە ۋە ئىلى مىللىي ئازاتلىق ئىنقىلابىغا يەڭ تۈرۈپ ئاۋاز قوشقان ئەمەس. ھەمىشەم بىر چەتتە پۇرسەت كۈتۈپ ماراپ ياتقان دېگەنگە ئوخشاش ئەيبلەشلەرنى قەيت قىلىشتى. ئۈچىنچىدىن، ئونبەشمىڭغا يېقىن تاتاردىن بىر مۇئاۋىن رەئىس بولسۇنۇ، شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئاساسىي كۆپچىلىك خەلقى ۋە زىمىن ئىگىلىرى، ھەمدە ھەر قېتىمقى قوراللىق قوزغىلاڭدا ئاممىۋىي قۇربان بولىدىغان ئۇيغۇر خەلقىدىن ئىككى نەپەر مۇئاۋىن رەئىس بولسا ئارتۇق كېتەمدىكەن، دېگەنگە ئوخشاش قەتئىي تەلەپلەرمۇ ئوتتۇرىغا چۈشتى. پىكىر ئىختىلاپلىرىنى بېسىش ئۈچۈن قايتىلاپ سۆز ئالغان ئەخمەتجان ئەسلى كېلىشىم بويىچە ئىككىنچى مۇئاۋىن رەئىس لاۋازىمىغا قەشقەرىيەدە نوپۇسى كەڭ ئابدۇكېرىمخان مەخسۇم نامزات كۆرسىتىلگەن بولسىمۇ، ئۇ زات يېشىنىڭ چوڭلىقى ۋە ئاغرىقچانلىقىنى سەۋەپ قىلىپ، ئۈرۈمچىگە كېلەلمەيدىغانلىقىنى بىلدۈرگەنلىكتىن، ئۇنىڭ ئورنىغا بورھان شەھىدى كۆرسىتىلگەنلىكىنى ئېيتىپ كېلىپ، مۇنداق دېدى:بورھان بىلىملىك ۋە تەجرىبىلىك ئادەم. دېمەك، بىلىمى بار ۋە تەجرىبىلىك ئادەمنىڭ پايدىسى تېگىشى مۇقەررەر ھالەت. بىز ئىنسانىي تۇرغۇدىن كىم بولسا شۇ بولسۇن، خەلققە مەنپەئەتى تېگىدىغان ئادەملەرنى تاللاپ، ئىش تاپشۇرالىساق ئىشىمىز روناق تېپىشى مۇمكىن. مىللەت ئايرىشنىڭ دەردىنى كۆپ تارتقان ئىكەنمىز. ئەمدىلىكتە مىللەت ئايرىمىچىلىقىغا قەتئىي خاتىمە بېرىشىمىز زۆرۈر،دېگەن مەزمۇندا ئەتراپلىق چۈشەنچە بەردى. ئەخمەتجاننىڭ ئىزاھىدىن كېيىن بورھاننىڭ نامزاتىغا قارشىلىق بولمىدى.ئەمدى سەيپىدىن ئەزىزوۋنىڭ ئۈچ ۋىلايەت تەرىپىدىن كۆرسىتىلگەن يەتتە نەپەر نامزات تەركىۋىدە ھۆكۈمەت تەركىۋىگە كىرىشى ھەققىدىمۇ خېلى قارىمۇقارشى پىكىرلەر مۇناسىۋەتلىك كىشىلەر ئارىسىدا بولغان. خۇسۇسەن ئېلىخان تۆرە :مېنىڭچە ئۇ كىمسە ئىرادىسىز ئادەم. ئىنقىلابىي ئىشلار باشلانغاندا ئۆيلىرىگە بىكىنىپ ئالغان كىمسەگە بەتەھقىق ئىشەنگىلى بولامدۇ؟ ئەينىقىسە خىتايلار بىلەن بىرلىكتە ئىشلەش جەريانىدا بۇنداق ناتايىن كىمسەلەر بىلەن بىر سەپتە تۇرغىلى بولارمۇ؟ ھەي، شۇ ئابباسوۋبۇ بىر يۇتلۇقىنى ئارقىغا سېلىۋالغاندەدەپ ئەخمەتجانغا بىر قانچە قېتىم ئاگاھلاندۇرغان ئىدى. ئەخمەتجان بولسا سەيپىدىننىڭ ئاتىسى تاشاخۇنۇم قەشقەرىيەدە نوپۇزلۇق شەخس بولغانلىقى، بۇنىڭدىن كېيىن كۆپرەك يەتتە ۋىلايەتكە قارىتا كۆڭۈل بۆلۈنۈشى لازىملىقى ۋە بۇنداق شارائىتتا يەرلىق خەلق بىلەن بولىدىغان مۇناسىۋەتتە ئۆز يېرىدىن يېتىشىپ چىققان زىيالىيلارنى نۇقتىلىق لاۋازىملارغا جەلب قىلىش زۆرۈرلىكىنى ئالغا سۈرگەن ھالدا سەيپىدىننىڭ نامزاتلىقىنى قوللىغان ۋە ئېلىخاننى زورغا قايىل قىلغان. مانا مۇشۇ سەۋەبتىن ئېلىخان سەيپىدىن توغۇرلۇق ئۆز پىكرىنى مەجلىستە ئوچۇق قويمىغان ئىدى. مەسىلەنىڭ كۆپ قىسىمىنى مىللىي ئارمىيە مەسىلەسى: ئۇنىڭ بىتىم بويىچە سانى، ئورۇنلىشىش جايلىرى ئۈستىدە پىكىرلەر ئېيتىلدى.بىزنىڭ ئالتە پولكتىن ئۈچى ئاتلىق پولك ئىبارەت مىللىي قوشۇنىمىز ساقلىنىپ، ئىلى، تارباغاتاي، ئالتاي ۋىلايەتلىرىنىڭ نۇقتىلىق جايلىرىغا ئورۇنلىشىدۇ ۋە مىللىي ئالاھىدىلىك ساقلىنىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا قەشقەر، ئۈرۈمچىلەردە مىللىي قوغدىنىش پولكلىرى تەشكىللىنىپ، يەرلىك خەلقتىن سەپلىنىىدۇ. شىنجاڭ ئۆلكىسى بويىچە قوغدىنىش قوماندانىنىڭ مۇئاۋىنى بولۇپ گېنېرال لېتىنانت ئىسھاقبەك تەيىن ئېتىلىدۇ،دېگەن مەزمۇندا قوشۇمچە چۈشەنچە بېرىپ ئۆتتى ئەخمەتجان.شۇ كۈنکی مەجلىستە كادىرلارنى ئورۇنلاشتۇرۇش مەسىلىلىرىمۇ قارالدى. ئىلى، تارباغاتاي، ئالتاي ۋىلايەتلىرىگە ھېكىمبەگ غوجا، باشباي، ئوسمان باتۇرلار يېڭىدىن ۋالىي بولۇپ بەلگىلەندى. ئەسلىدە ئېلىخان تۆرىنى ئىلى ۋالىيسى قىلىش مەسلىھەتى بولغانۇ، لېكىن رەئىسلىكتىن بىراقلا تۆۋەنلەپ، ۋالىي بولۇش ئۇنىڭغىمۇ ئومۇمىيەتكىمۇ قولايسىز بولغانلىقتىن يېپىق بويىچە قېلىپ، ئېلىخان بىرلەشمە ھۆكۈمەتنىڭ ھەيئەترىياسەت ئەزالىقىغا تەيىن تاپقان بولدى. لېكىن، ئېلىخان تۆرە ھاياتى ۋە پائالىيىتىدىكى بۇ تەرىقە كەسكىن ئۆزگىرىشلەرگە قانداقتۇ بىپەرۋالىق بىلەن ھەممىنى تەرك ئەتكەندەك بىر ئۆزگىچە ھالەت ئىچرە مۇناسىۋەتتە بولغان ئىدى. شۇ كۈنكى ھۆكۈمەت مەجلىسىگە ئىشتىراك ئەتكەن ھېكىمبەگ خوجا بىر ئېغىز سۆزمۇ قىلماي ئولتۇردى. ئوتتۇرىغا چۈشكەن پىكىرتەكلىپلەرگە نه ئېتىراز ۋە نه ئېتىراپ بىلدۈرمىدى. ھەتتا ئۇنى ئىلى ۋالىيلىقىغا بەلگىلىگەندىمۇ ئەپتىنى ئۆزگەرتمەي، جىمجىت ئولتۇرغىنىچە سۈكۈت قىلدى. بەلكىم بۇ خوجىغا سادىر بولۇۋاتقان ئۆزگىرىشلەر گويا بىر ئويۇنچۇق مىسالى كۆرۈنگەندۇر، ياكى بىتىمنىڭ ئاقىۋەتلىرىگە ئىشەنگۈسى كەلمىگەندۇر. ھەر ھالدا ئىنقىلابىي ئۆزگىرىشلەرگە قانداق مۇناسىۋەتتە بولسا، بىتىم شەرتلىرىگە شۇنداقلا مۇناسىۋەتته بولۇشىمۇ ئېھتىمالدىن يىراق ئەمەس. شۇ كۈنىلا ئۈچ ۋىلايەتتىن توپلانغان مۇناسىۋەتلىك زىيالىيلارنى باش قوشقان چوڭ يىغىندا تەپسىلىي مەرۇزە بىلەن سۆزگە چىققان ئەخمەتجان قاسىمى: نېمە ئۇچۇن ئىنقىلاب قىلدۇق؟ نېمە ئۈچۈن سۈلھى بىلەن ئون بىر ماددىلىق بىتىم ئىمزالىدۇق؟ ئەمدى نېمە قىلىشىمىز كېرەك؟ دېگەن ئۇچ ماۋزۇدا كەڭ توختالدى. بىز، دېدى ئۆز مەرۇزىسىنى خۇلاسلەپ ئەخمەتجان، مۇستەملىكىچىلىك ئاسارىتىدىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن، مىللىي ئەركىلنىكىمىزنى تەمىنلەش ئۈچۈن، ۋە يەنە ئاخىرقى ھېسابتا ئازات، مۇستەقىل، گۇللەنگەن خەلقچىل دۆلەت قۇرۇش ئۈچۈن ئىتقىلاب قىلغان ئىدۇق. ئاقىۋەت ۋەتىنىمىزنىڭ ئۇچ ۋىلايىتىنى ئىلى، تارباغاتاي، ئالتاي ۋىلایەتلىرىنى تولۇق ئازات قىلىپ، مىللىي ھۆكۈمىتىمىزنىڭ ئاساسىنىمۇ قۇرغان ھالدا، قالغان يەنە يەتتە مەمۇرىي ۋىلايەتلەرنى ئازات قىلىشنىڭ شەرتشارائىتلىرىنىمۇ ھازىرلىغان ئىدۇق. دېمەك، بىزلەر قوراللىق جەڭ قىلىشنىمۇ، دۆلەت قۇرۇش ۋە ئۇنى باشقۇرۇش ئىقتىدارىمىزقابىلىيىتىمىز بارالىقىنى ئەمەلىيەتتە كۆرسەتكەن ئىدۇق. ئەخمەتجان سۆز نۇقتىسى مۇشۇ يەرگە تاقالغاندا توختاپ، يىغىن ئىشتىراكچىلىرىغا نەزەر تاشلىدىدە، سۆز تاللىماقچىدەك سەل تىنىۋالدى ۋە ئاندىن داۋام قىلدى: ئەپسۇسكى دۇنيا ۋە زىيىتى ۋە شۇ تۇپەيلى بىزنى قوللىغۇچىلارنىڭ پوزىتسىيەسى، ئۆزگۈرۈشى ۋە ئۆزىمىزنىڭ شەرتشارائىتلىرىمىزغا بولا قوراللىق كۈرەشنى توختىتىپ، قارشى تەرەپ بىلەن سۈلھى قىلىشقا مەجبۇر بولدۇق ئوچۇقىتى تەكىتلەش زۆرۈركى، بىزنىڭ بۇقەدەم ھەرگىزمۇ دۈشمەنگە تەسلىم بولۇش، ئازاتلىق بايرىقىنى يېرىم يولغا تاشلىغانلىق ئەمەس. بەلکى، مەقسەتلىك ئىسىتراتېگىيەلىك چېكىنىشتىن ئىبارەت! بىز گومىنداڭ ھۆكۈمىتى بىلەن مۇٌستەقىل دۆلەت ئىقتىدارى ئاساسىدا ۋەكىللىك سالاھىيىتىمىز بىلەن سۈلھى ئۈستىلىدە قاتار ئولتۇرۇپ، سۆھبەت ئېلىپ باردۇق ۋە ئاخىرى ئون بىر ماددىلىق تېنىچلىق بىتىمنى ئىمزالىدۇق. خۇلاسە: ئىنقىلابىي نىشانغا يەتمەك ئۈچۈن ئىككىنچى باسقۇچ يولنى تېنچلىقدېموكراتىيە يولىنى تاللىۋالدۇق. بۇ دېمەك، ئىنقىلابتىن چېكىنىش ئەمەس، بەلكى سىياسىي كۈرەش ئارقىلىق ئىنقىلابنى داۋاملاشتۇرۇش، ئاخىرقى نىشانغا يېتىش دېمەكتۇر شۇنداق ئىكەن مەن ھەر بىرىڭلارنى ئاڭلىق رەۋىشتە بىتىم شەرتلىرىنى ئېغىشماي ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن بىرلىكتە كۈچ سەرپ قىلىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن!ئەخمەتجان نۇتقىدىن كېيىن كۆپلىگەن سوئالسوراقلارغا قانائەتلىنەرلىك جاۋاب بېرىپ، بىتىمگە تىسبەتەن ھەر خىل پەرەزتەخمىنلەر، چۇشەنمەسلىكلەرنى ئېنىق يېشىپ بېرىش ئارقىلىق کادىر زىيالىيلارنى قانائەتلەندۈردى. ئالتاي، تارباغاتاي ۋە ھەربىي قىسىملاردىن كەلگەنلەر ئەخمەتجاننىڭ مەرۇزىسىنى قوللاپ سۆزگە چىقىشلار بولدى ئەخمەتجانغا ئىشەندى ۋە ئۇنىڭ رەھبەرلىكىدە ئېغىشماي ئىشلەشكه تەييار ئىكەنلىكلىرىنى سەمىمىي ئىزھار قىلىشتىئەتىسى ئايرودرومغا ئەخمەتجان قاسىمى باشلىق ئۈرۈمچىگە بېرىپ ھۆكۈمەت خىزمىتىگە قاتنىشىدىغان بىر توپ كادىرلارنى ئۇزىتىش ئۈچۈن ئىدارەجەمىيەت خادىملىرى چىقىشتى. سامالىيوتقا ئولتۇرۇش ئالدىدا ئۈرۈمچىگە بارغۇچىلارنى بىر بۆلۈمگە توپلىغان ئەخمەتجان ئۇلارغا بىر نەچچە ئېغىزلا، لېكىن چوڭقۇر مەزمۇزلۇق سۆز قىلدى. سىزلەر سىناقتىن ئۆتكەن كادرلىرىمىز. ئۈرۈمچىگە بارغاندا قانداق ئىشلەش ئۇسۇلىنى بىلىدىغانلىغىڭلارغا ئىشىنىمەن. شۇڭلاشقا تەكرار چۈشەندۈرۈشنىڭ ھاجىتى بولمىسا كېرەك. شۇ نەرسىنىلا ئېسىڭلارغا سېلىپ قوياي:مەگويى مەنى، ئوز ئەندەزە بېرۇن، ۋە ئوز ئەندەزە كەم يەنى قېلىپتىن ئارتۇقمۇ سۆزلىمە، ۋە قېلىپتىن كاممۇ سۆزلىمە. تاجىكلارنىڭ موشۇ ھېكمەتلىك تەمسىلى ئېسىڭلاردا بولسۇن.مەنبە: قازاقستان ئۇيغۇرلىرى يېڭى ھايات گېزىتىنىڭ 1993يىل 10ئىيۇل سانىغا بېسىلغانمۇناسىۋەتلىك يازما: شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيەت ھۆكۈمىتىنىڭ تارقىلىشى بىلەن بىرئىككى سۆز
|
ئاياللارنىڭ ئائىلىدىكى رولىئەلداۋا ساغلاملىق تورىئاياللار ئەقىللىق بولۇش كېرەك. شۇنداق بولغاندىلا ئۇلار تۇرمۇشنى چۈشىنەلەيدۇ، شۇنداقلا تۇرمۇش ئۇلارغىمۇ ئىللىقلىق ئاتا قىلىدۇ. چۈنكى سىز تۇرمۇشقا كۈلۈپ باقسىڭىز تۇرمۇشمۇ سىزگە كۈلۈپ قارايدۇ ھەم سىزگە كەڭ قۇچاق ئاچىدۇ.بىراق بەزى ئاياللار مەن ئەقىللىق دەپ، ھەر بىر ئىشھەرىكەت ۋە گەپسۆزدە باشقىلارغا يول قويمايدۇ، ئۆزۈمنىڭ توغرا دەپ ئۆزىنىڭكىدە چىڭ تۇرۇۋالىدۇ، نەتىجىدە قارشى تەرەپنى رەنجىتىپ قويۇش ئۇياقتا تۇرسۇن ئۆزىنىڭ دىلىمۇ ئازار يەيدۇ. ئۆزىنىڭكىدە چىڭ تۇرۇۋالغانلىق ـــ بەزىدە باشقىلارنىڭ نەزىرىدە ھۆرمەتسىزلىك قىلغانلىق، بىلەرمەنلىك قىلغانلىق، ئۆزىنى كۆزكۆز قىلغانلىق ۋە مەنمەنچىلىك قىلغانلىق بولۇپ قالىدۇ. شۇڭا ئاياللار ئەقىللىق بولۇشتىن باشقا يەنە ئاخلاقلىق ھەم مۇلايىم بولۇش كېرەك. ئاخلاقلىق ھەم مۇلايىم بولۇش ئاياللار ئۈچۈن تېخىمۇ مۇھىم. ئاخلاقلىق ھەم مۇلايىم ئاياللار ئىناق ئائىلە قۇرۇش ئۈچۈن ئۆزىگە تېجىمۇ ياخشى شارائىت ھازىرلىيالايدۇ. ئىناق ئائىلە قۇرۇش ئۈچۈن قانچىلىك بەدەل تۆلەش ھەر بىر ئايالنىڭ ئۆزىگە باغلىق بولىدۇ، چۈنكى ئىناق ئائىلە قۇرۇش ئۈچۈن نۇرغۇن بەدەل تۆلەشكە ۋە قۇربان بىرىشكە توغرا كېلىدۇ. شۇڭا ئاياللار مۇشۇ ئىناق ئائىلىسى ئۈچۈن ئۆزىنى بېغىشلىشى، ئائىلىسىدىن زارلانماسلىقى، ھەم شۇ ئائىلىسى ئۈچۈن ياخشى ياشاپ بالىلىرىنىڭ ئىستىقبالى ھەم ئائىلىسىنىڭ كەلگۈسى تەرەققىياتى ئۈچۈن ئۆز مەجبۇرىيىتىنى تولۇق ئادا قىلىپ، ئەقلىي قەبىلىيىتىنى يېتىلدۈرۈشى ۋە قابىلىيىتىنى شۇ ئائىلىسى ئۈچۈن ئاتا قىلىشى كېرەك. ئەگەر ئۇنداق بولمايدىكەن بۇ ئائىلە يىمىرىلىدۇ ھەتتا نارسىدە بالىلار باشقىلارنىڭ قولىغا قالىدۇ، ئەڭ ئاخىرىدا بولغۇلۇقنىڭ ھەممىسى مۇشۇ ئوماق سەبىي بالىلارغىلا بولىدۇ. ئەرلەر ئائىلىنىڭ تۈۋرۈكى ئەلۋەتتە، بىراق بۇ تۈۋرۈكنىڭ مەزمۇت تۇرۇشى ۋە غولاپ چۈشۈپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن شۇ ئائىلىدىكى بىر ئايال بۇ تۈۋرۈكنى ئەڭ ئاخىرقى تىنىقىغىچە يۆلەپ تۇرۇشى كېرەك. قول قولنى يۇسا، قول قۇپۇپ يۈزىنى يۇيار دىگەندەك، ئائىلىمۇ ئەرئايال ئىككەيلەننىڭ پەرۋىش قىلىشى بىلەن مۇستەھكەملىنىدۇ ھەم كۆكلەيدۇ. شۇڭا ئەرئايال ئىككەيلەن ھەمدەمدە بولۇپ، بىربىرىنى ئۆزئارا قوللاپ ۋە جاپا مۇشەققەتتە بىللە بولۇپ ئىناق ئۆتكەندە، ئاندىن ئائىلە ـــ ئائىلىگە ئوخشايدۇ، تۇرمۇش ـــ تۇرمۇشقا ئوخشايدۇ، شۇنداقلا مۇكەممەل ئائىلىگە ئېرىشەلەيدۇ. مۇكەممەل ئائىلىگە ئېرىشىش ئۈچۈن ئەلۋەتتە تۈرلۈك ئوڭۇشسىزلىقلارغا ئۇچراشقا توغرا كىلىدۇ، چۈنكى تۇرمۇش شۇنداق بولىدۇ. تۇرمۇشتىكى بۇ ئوڭۇشسىزلىقلارنى قانداق يېڭىش ھەر بىر كىشىنىڭ ئۆزىنىڭ تىرىشچانلىقىغا باغلىق، بۇ تىرىشچانلىق توختاپ قالمىسىلا ئاندىن ياخشى ياشىغىلى بولىدۇ. ئاياللار ياخشى ياشايمەن دەيدىكەن، داۋاملىق ئالدىغا قاراپ مېڭىشى، ئەگرىتوقايلىقلاردىن بۆسۈپ ئۆتۈپ كەلگۈسىگە قاراپ ئىلگىرلىشى ۋە ئۆزىنى پەنمەدەنىيەت بىلىملىرى بىلەن قوراللاندۇرۇشى كېرەك، ھەمدە ئارزۇلىرىنىڭ ئەمەلگە ئېشىشى ئۈچۈن ھاياتىنى قەدىرلەپ بەختلىك ياشىشى كېرەك. ئەگەر سىز ئەقىللىق ئايال بولسىڭىز، ئۆيىڭىزدىكى كۆڭۈلسىزلىكنى ئاپىڭىزغا ئېيتماڭ. چۈنكى ئۇ سىزنىڭ ئاپىڭىز بولغاچقا ئۇنىڭمۇ كۆڭلى بىئارام بولىدۇ. شۇڭا سىز بەختلىك بولاي دىسىڭىز ئاپىڭىزنىمۇ بەختلىك قىلىڭ.ئالدىنقىسى : مۇلايىم ئايالدىن كۆڭۈللەر خۇشكېيىنكىسى : قىزلارنىڭ ئىككىلەمچى جىنسىي ئالامەتلىرى قايسىلار؟
|
قازاقستان مەن ارمەنيانىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى حاتشىلارى تىلدەسكەن1830 25 پىكىر 9 قاڭتار, 2019 ساعات 10:15ارمەنيا قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى ارمەن گريگوريان قازاقستاندىق ارىپتەسى عابيت بايجانوۆپەن تەلەفون ارقىلى سويلەسكەن. كەڭەس حاتشىسىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى ارەگ كوچينياننىڭ حابارلاۋىنشا، تاراپتار قاراعاندىداعى وقيعانى تالقىلاعان.ارمەن گريگوريان قازا بولعان جىگىتتىڭ تۋىستارىنا كوڭىل ايتقان.ەكى ەلدىڭ دە قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىلارى تۇرمىستىق وقيعاعا ۇلتارالىق ارازدىق سيپات بەرۋگە بولمايتىنىن اتاپ وتكەن.گريگوريان مەن بايجانوۆ قىلمىستىق ءىس جانجاقتى ءارى اشىق تەكسەرىلىپ، كىنالىلەردىڭ ءبارىن تەك زاڭ اياسىندا جاۋاپقا تارتۋ ماڭىزدى دەگەن. بۇعان قوسا، ەكى ەل ءوزارا تۇراقتى بايلانىس ورناتۋ قاجەت ەكەنىن ايتقان.8 قاڭتاردا استانادا قازاقستان ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جانات سۇلەيمەنوۆ سەگىز ادام قامالعانىن، شەتكە قاشىپ كەتكەن ءبىر ادام ىزدەستىرىلىپ جاتقانىن ايتتى.ونىڭ سوزىنشە، 14 ادام توبەلەسكەن. ولاردىڭ توعىزى درەۆني ريم مەيرامحاناسىنىڭ قىزمەتكەرى. پىشاق جاراقاتىنان قازا تاپقان 23 جاستاعى ەر ادام مەيرامحاناعا كيكىلجىڭ شىققان كەزدە سەرىگىنىڭ شاقىرۋىمەن بارعان.جانات سۇلەيمەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، كيكىلجىڭ قاڭتاردىڭ 1ىنە قاراعان ءتۇنى ساعات 4 شاماسىندا مەيرامحانا قىزمەتكەرلەرى كيلەنتتەرگە مەيرامحانا جابىلاتىنىن ەسكەرتىپ، تاراۋدى سۇراعاننان كەيىن شىققان. كيكىلجىڭ سوڭى توبەلەسكە ۇلاسقان. توبەلەس بولعانىن پوليتسياعا ساعات 4:40 شاماسىندا مەيرامحانا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىرى حابارلاعان.بۇعان دەيىن ارمەنيا پرەمەرءمينيسترى مىندەتىن اتقارۋشى نيكول پاشينيان دا پىكىر ءبىلدىرىپ، وقيعانىڭ ۇلتارالىق سيپاتى جوق دەگەن.جاڭا جىل ءتۇنى قاراعاندىداعى مەيرامحانالاردىڭ بىرىندە توبەلەس بولىپ، ءبىر ادام قازا تاۋىپ، ءتورت ادام جارالانعان. بارلىعى سەگىز ادام ۇستالعان. تاعى ءبىر ادام نارەك گۋرۋريانعا حالىقارالىق ىزدەۋ جاريالانعان. 6 قاڭتاردا قاراعاندىدا جۇزدەگەن ادام قىلمىسكەردى تابۋدى تالاپ ەتكەن. قاراعاندى وبلىسى اكىمى ەرلان قوشانوۆ ىزدەۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتقانىن ايتقان.قانات بىرلىكۇلى 22736زىكىريا زامانحانۇلى 28887
|
نىكاھ ۋە ئائىلەقىزلار كىم بىلەنلا توي قىلسا ھامان پۇشايمان قىلىدۇمۇنبەر ئەينەك نىكاھ ۋە ئائىلە قىزلار كىم بىلەنلا توي قىلسا ...كۆرۈش: 4489ئىنكاس: 20قىزلار كىم بىلەنلا توي قىلسا ھامان پۇشايمان قىلىدۇيوللىغان ۋاقتى 201113 01:41:55 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشھەرقانداق ئەرنىڭ بىرەر نام نىشان، مۇراد مەقسىدى بولغىنىغا ئوخشاش، قىزلارنىڭمۇ ئەرلەرنى تاللىشىدا مەلۇم ئوي پىكىرلىرى، ئۆلچەم بىرلىكلىرى بولىدۇ، ئەلۋەتتە. مەسلەن: ئىستىقبالى بولۇش، پىشقان بولۇش، كۆيۈمچان بولۇشدېگەندەك. زادى قانداق ئەرگە ياتلىق بولغاندا كېيىن پۇشايمان قىلىپ، ئەينى ۋاقىتتا كۆزۈم قارىغۇ بولۇپ قاپتىكەن دەپ تىللايدىغان ئىشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدىغاندۇ؟ قېنى ئەمىسە، بىز بىر بىرلەپ كۆرۈپ باقايلى!پۇلى كۆپ ئەلەرگە ياتلىق بولغاندا: يېيىشىڭىز ئېسىل تاماق، ئولتۇرىشىڭىز ئالىي ماشىنا، كاتتا ئۆي ئىمارەت، كىيىشىڭىز پۇزۇر، داڭلىق كىيىملەر، تاقىشىڭىز قىممەت زىبۇ زىننەتلەر بۇ خىل تۇرمۇش ئەلۋەتتە يامان تۇرمۇش ئەمەستە؟!! كىم راھەت كۆرۈشنى خالىمايدۇ؟ كىم جاپانى خالايدۇ، دەيسىز؟! ئەمما، ئەرلەرنىڭ پۇل تېپىشى ۋاقىت ۋە زېھىن تەلەپ قىلىدۇ. پۇلى كۆپ ئەرلەر بىر بولسا كەچكىچە سودا قايناملىرىدىن بوشىيالمايدىغان سودىگەر، يا بولمىسا كەچكىچە زىياپەت ئولتۇرۇش، يىغىندىن بوشىمايدىغان كاتتا ئەمەلدار ئەرباب. سودىگەرنىڭ كاللىسىدا پايدا نەپتىن ئۆزگە نەرسە ئاز، كۈندە دىگۈدەك سالغان مەبلىغى بىلەن تاپقان پايدىسىنىڭ ھېساۋاتى، ئاستا ئاستا ئۆيدىكى ئىللىقلىقنى سۇسلاشتۇرىدۇ. ئەمەلدار پۇلدارلار بولسا كۈندە زىياپەت بولمىسا يىغىن دېگەندەك ئىشلار بىلەن ئالدىراش بولۇپ، ئۆيدىكى ۋاقتى ئازدىن ئاز بولىدۇ. پۇلدار ئەرلەر تولىراقى ئاياللىرىنى ئۆيگە يالغۇز تاشلاپ قويىدۇ، ئۆزلىرى سىرتتا ئالدىراش يۈرۈيدۇ. بۇنداق ئەرلەرگە ياتلىق بولسىڭىز، سىزنىڭ شۇ تېلىۋېزورغا، ھۆسۈن گۈزەللەشتۈرۈش ئورنىغا ياتلىق بولغان بىلەن ھېچقانداق پەرقى يوق. بۇ ۋاقىتتا، سىز چىداشنى، روھىي جەھەتتىكى بوشلۇققا چىداشنى ئۆگىنىۋېلىشىڭىز كېرەك، شۇ روھىي جەھەتتىكى بوشلۇقنىڭ سىزگە ئېلىپ كەلگەن ھاۋادەكلا بەخىتىنى، قەلبىڭىزدىكى ئاچچىقنى يۈتقاندەك يۇتۇشىڭىزغا توغرا كېلىدۇ.ناھايىتى قاملاشقان ئەرلەرگە ياتلىق بولغاندا: بۇ ئېنىقكى ئۆزىنىڭ پۇتىغا ئۆزى پالتا چاپقانلىق. گەرچە ئۇ سومباتلىق يىگىت پەقەت سىزنىلا ياخشى كۆرسىمۇ، ئەمما ئۇنى ياخشى كۆرىدىغان، بەلكىم پەقەت سىز يالغۇزلا بولماسلىقىڭىز مۇمكىن، ھەم باشقا قىزلارنىڭ ھېچنىمىگە قارىماستىن، پىدايىلارچە قىلغان ھۇجۇملىرىغا ئۈلگۈرەلمەسلىكىڭىز مۇمكىن، قاملاشقان ئەرلەرنىڭ گۈزەل نازىنىنلارنى ئۇچرىتىپ قېلىشىمۇ ئەلۋەتتە شۇنچىلىك قاملىشىپ كېلىدۇ، تېز كېلىدۇ. توساپ توساپ بولالمايسىزدە، ئاقىۋەت تۇرمۇشىڭىزدىن ئاستا ئاستا مەسىلە چىقىشقا باشلايدۇ، شۇنىڭ بىلەن سىز ئۆزىڭىز ئېيتىپ، ئۆزىڭىز ئوينايدىغان ئارتىسقىلا ئايلىنىپ قالىسىز، خالاس.سىزگە ھەمرا بولالايدىغان ئەرلەرگە ياتلىق بولغاندا: ھەركۈنى سىزگە ھەمرا بولالايدۇ، ئۇنىڭ سىرتتىكى ئىشلارغا چىقارغان ۋاقتى ناھايىتى ئاز، تۇتىۋېلىش قابىلىيىتى ياخشى؛ سىزنىڭ تۇغۇلغان كۈنىڭىز، سىلەرنىڭ توي خاتىرە كۈنۈڭلار، ھەتتا ئاپىڭىزنىڭ تۇغۇلغان كۈنلىرىنىمۇ شۇنچە ئېنىق ئېسىدە تۇتىدۇ. ئۇ ھەركۈنى ۋاقتىدا ئۆيگە قايتىدۇ،، يەنە بىر ئۈستەل ياخشى تاماقلارنى ئېتىپ، قورۇما قورۇيدۇ. سىزگە ھەمرا بولۇپ، بازار ئايلىنىدۇ، بالا بېقىپ، تەربىيىلەشنى بىلىدۇ. سىزنىڭ ھەربىر كۈنىڭىز ئۇنىڭ ياردىمىسىز ئۆتمەيدۇ، مانا بۇغۇ كۆڭۈلدىكىدەك ئەر بولار؟! ئەمما، بۇ خىل ئەرلەرنىڭ قابىلىيىتى ئادەمنى گۇمانلاندۇرىدۇ، شۇڭا ئانچە كۆپ ئىقتىسادى يوق، شۇڭا سىزنىڭ سىرتلاردا ئەرلەر بىلەن تەڭ جاپا چېكىپ، پۇل تېپىشىڭىزغا توغرا كېلىدۇ،، شۇندىلا سىلەرنىڭ ماددى تۇرمۇشۇڭلار ھەقىقىي كاپالەتكە ئىگە بولغان بولىدۇ. باشقا ئاياللارنىڭ ئۆيلىرىدە خانىشتەك ئولتۇرۇپ، يولدىشىنىڭ تېپىپ بەرگەنلىرى بىلەن ناز كەرەشمە ئىچىدە ياشاۋاتقىنىنى، قوللىرىنىڭ پاختىدەك يۇمشاق، يۈزلىرىنىڭ پارقىراپ تۇرغىنىنى كۆرگىنىڭىزدە، ئۆزىڭىزنىڭ سىرتلاردا ئالدىراش يۈرۈپ يىرىكلەشكەن يۈزلىرىڭىز، قوپاللاشقان، قاتتىق قوللىرىڭىز بىلەن سېلىشتۇرۇپ يۈرۈگىڭىزنى چاشقان يىگەندەك بولىسىزدە، كۆڭلىڭىزدە، باشقىلار نىمە ئۈچۈن ئالماس ئەرلىرىگە تايىنىپلا راھەت ياشايدۇ، مەن نىمەدەپ تۆمۈر تەسەكتەك ئەر بىلەن جاپا تارتىمەن دەپ ئويلاپ ئازابلىنىسىز.شىرىن سۆزلۈك ئەرلەرگە ياتلىق بولغاندا: بۇنداق ئەرلەر بىلەن بىللە ئۆتكەندە سىزنىڭ كەيپىياتىڭىز ھەر ۋاخ چاغ يۈرۈيسىز، بۇ خىل ئەرلەر ئاياللارنىڭ ئارتۇقچىلىقنى بايقاشقا ئالاھىدە ماھىر كېلىدۇ. سىزنىڭ ھەربىر ئۆزگەرگەن چاچ پاسونىڭىز، ئالماشتۇرغان يىڭى كىيىملىرىڭىز، ھەتتا سۈرگەن لەۋسۇرۇخىڭىزنىڭمۇ باشقا ماركىغا ئالماشقانلىقى ئۇنىڭ كۆزىدىن قېچىپ قۇتۇلالمايدۇدە، سىزنى ماختاپ قۇلاقلىرىڭىزغىچە قىزارتىۋېتىدۇ. ئەمما، سىزنىڭ چوقۇم بىرنەرسىنى ئايدىڭلاشتۇرىۋېلىشىڭىزغا توغرا كېلىدۇ؛ بۇ خىل تىپتىكى ئەرلەر بۇنداق شېرىن شىكەر سۆزلەرنى ھەر قانداق ئاياللارغا دىيەلەيدۇ، خۇددى سىزگە دېگەندەكلا. سىز ھەتتا ئۆزىڭىزنىڭ بۇخىل گەپنى قانچىنچى بولۇپ ئاڭلىغىنىڭىزنىمۇ بىلەلمەي قالىسىز. بۇنداق ئەرلەر سەل خەتەرلىك، سەللا دىققەت قىلمىسىڭىز، باشقىلار بىلەن بىر يوتقاندا تەرلەشنىمۇ ئېغىر كۆرمەيدىغان بۇنداق ئەر سىزنى ئۆمۈرلۈك نادامەتتە قويىدۇ.ئادەتتىكىدەك ئاددى ساددا ئەرلەرگە ياتلىق بولغاندا: سىز ئەلۋەتتە خاتىرجەم بولسىڭىز بولىدۇ، ئۇنىڭ سىزگە سادىقلىقىدا گەپ يوق، يىنىدىن ئۆتكەن ھەرقانداق قارا كۆز ئۇنىڭ دىققىتىنى تارتالمايدۇ. ئەمما، بۇ خىل ئەرلەرنىڭ ئىنكاسىنىڭ ئاستىلىقى سىزنى چۆچىتىپ قويىدۇ، سىزنىڭ ئالغىلى خېلى ۋاقىت بولغان ئايىقىڭىزنى تاسادىپىي كۆرۈپ قالىدۇ دە، يىڭى ئالدىڭىزما؟ دەپ قويىدۇ. سىز ئۇنىڭدىن تىرناق لاكلىرىڭىزنىڭ قايسى رەڭگى بۇ ئاياققا ماس كېلىدىغانلىقىنى سورىسىڭىز، مەڭدەپ تۇرۇپ قالىدۇ. بۇ خىل ھېسىياتقا كەمچىل ئەرلەر سىزنىڭ گۈزەل چىرايىڭىز، لاتاپەتلىك تۇرقىڭىز، ئۇماق خۇلقى مىجەزىڭىزنىڭ قەدرىنى قىلىشنى پەقەتلا بىلمەيدۇ.تالانتلىق ئەرلەرگە ياتلىق بولغاندا: بۇنى قانداق دېسەك بولار؟ تالانتلىق ئەرلەرنى ئالدى بىلەن ئىكى تۈرگە بۆلەيلى؛ بىرى ئۇتۇق قازانغان تالانت ئىگىلىرى. بۇنداق ئەرلەر بىلەن توي قىلغاندا، بېشىدا ئالامەت رومانتىك، گۈزەل بولىدۇ.. ئەمما، ئۇنداق تالانتى بار، ئۇتۇق قازانغان ئەرلەر كونىنى ياخشى كۆرمەيدۇ. ھەرۋاقىت، گۈزەللىكنى قوغلىشىدۇيەنە بىرخىل تاللانتلىق ئەرلەر بولىدۇ، ئەمما بىر ئۆمۈر تەڭرىدىن زارلىنىپ، ھېچ ئىشنى بېشىغا ئېلىپ چىقالمىغان بۇنداق ئەرلەر تېتىمۇ بولمايدۇ، ئۇنىڭ بىلەن بىللە ئۆتسىڭىز، شۇ بىللە تەڭرىدىن زارلىنىپ، باشقىلارنى تىللاپ، ھاياتتىن ئۈمۈدسىزلىنىڭ ئۆتۈشكە توغرا كېلىدۇ..ۋاقىتنىڭ ئۆتىشىگە ئەگىشىپ بۇنداق ئەرلەرنىڭ پىسخىكىسىدىمۇ چاتاق چىقىپ، قۇرقۇنچلۇق بولۇپ قالىدۇ.كەسپىي ئەرلەرگە ياتلىق بولغاندا: ئاڭلىماققا يامان ئەمەس! مەسلەن؛ ئادوۋكات، دوختۇر دىگەندەك، تويدىن كېيىن نىمىلا ۋەقەگە يولۇقسا، يۆلەنگۈدەك، ياردەم قىلالىغۇدەك ئادەم بار. بۇ خىل ئەرلەر ساپالىق كېلىدۇ، ئادەتتە، ئۆزىنىڭ كەسپىي ئەخلاقىغا يات ئىشلارنى قىلمىغىنىغا ئوخشاش، ئائىلىسىگە يات ئىشلارنىمۇ ئالدىراپ قىلمايدۇ ئەمما، شۇ كەسىپنىمۇ سىزگە ئوخشاش ئايالى قىلىپ ئەمرىگە ئالغاندەك، چاقىرتىلغان زامان نەدە بولمىسۇن، كېتىپ قالىدۇ، بېرىپ كېلىشىنىڭ قارارى يوق بۇنداق تۇرمۇش، سىزنى زېرىكىش ھېس قىلدۇرۇش بىلەن غېرىبلىق ئائىلەڭلارغا ياخشى بولمىغان نەتىجە ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن.مۇئەللىم ئەرلەرگە ياتلىق بولغاندا: مۇئەللىم ئەرلەرنىڭ يۇقىرىغا ئۆسۈش پۇرسىتى يوقنىڭ ئورنىدا،سىزگە ئويلىمىغان مۆجىزىلەرنىمۇ ھەم بېرەلمەيدۇ، خىزمەتتە تۆۋەندىن يۇقىرىغا ئالدىرىماي يامىشىدۇ. ياخشى يېرى پەقەت يىلدا ئۈچ ئاي ئۆي ئېرى بولۇش پۇرسىتى بار، بالىلارغا بىكارلىق ئائىلە ئوقۇتقۇچى بولالايدۇ.سىز بەلكىم مۇنداق دېيىشىڭىز مۇمكىن: ھەم پۇلدار، ھەم بىكار ۋاقتى كۆپ، ھېسىياتقا باي ھەم، ماڭا سادىق بىرسىنى تېپىپ توي قىلساملا بولمىدىمۇ؟ مۇشۇنداق ئەرگە ياتلىق بولسام يەنە پۇشايمان قىلامتىم؟ ئۇغۇ شۇ، بۇنداق ئەرگە ياتلىق بولسىڭىز ھەرگىز پۇشايمان قىلماسلىقىڭىز مۇمكىن! ئەمما، دۇنيادا نەدىمۇ بۇنداق تەلتۆكۈس ئەربولسۇن دەيسىز؟! بولغان تەقدىردىمۇ، سىز بىز ماس كېلىپ بولالمايمىز، چۈنكى، ئۆزىمىز ئۇنچە مۇكەممەل ئەمەستە!! شۇنىڭ ئۈچۈن قىزلار كىمگىلا ياتلىق بولىشىدىن قەتئىي نەزەر پۇشايمان قىلىدىغان ۋاقىتلىرى بولىدۇ، بىز پەقەت ئەنئەنىۋىرىمىزگە مۇخالىپ بولمىغان ھالدا، شۇ نىكاھىمىزنى ساقلاپ قالىمىز، بۇنىڭدىن ھېچكىممۇ قۇتۇلالمايدۇ ئاخىر. چۈنكى، بىز ھەممىمىز كەمچىلىكىمىز ئارتۇقچىلىقىمىزدىن كۆپ ئادەملەردۇرمىز. بۇنىڭغا ئامال يوق، مانا بۇ تۇرمۇش!يوللىغان ۋاقتى 201115 01:18:04 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشقىزلارغا نىمىلا قىپ بەرسە رازى بولمايدۇ ،،،،،ئاخىرى شۇ پۇشايمان ،،تاياققىلا تۇغۇلغان خەقتە توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 186يوللىغان ۋاقتى 2011224 12:25:00 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشزىمىستان كورمىگەن بۇلبۇل، باھارنىڭ قەدرىنى بىلمەيدۇ.يوللىغان ۋاقتى 2011224 13:49:29 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئەجەبا ئوغۇللار توي قىلىپ بىرئۆمۈر پۇشايمان قىلماسمۇ . بەلكىم ئوغۇللار بىلەن قىزلارنىڭ ئۆز ھېسياتىنى ئىپادىلىشى ئوخشاش بولمىغاچقا شۇنداق بىلىنىدىغان ئوخشايدۇ.يوللىغان ۋاقتى 2011225 11:05:47 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشتوۋا...... ئۇنداقتا قىزلار توي قىلمىىسا بولىدىغان ئوخشايدۇ.........سىزدىن سوراپ باقسام ، قىزلار زادى قانداق ئەرلەرگە ياتلىق بولسا بولىدۇ؟؟؟ياكى بولمىسا رىۋايەتلەردىكى ئاق ئاتلىق شاھزادىگە ياتلىق بولسا بولامدۇ يا؟؟؟؟؟يوللىغان ۋاقتى 2011225 20:40:48 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشكۈلىرەڭ ئىشەككە مىنگەن دىخانغا ياتلىق بولۇڭلار.سىزلەرگە بىر ئۆمۈر سادىق بولىدۇ، ھالال ئىشلەپ ھالال يەيدۇ.يوللىغان ۋاقتى 2011225 20:51:22 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ دۇنيادا نەدىمۇ مۇكەممەل، كەمكۈتىسىز ئادەم بولسۇن. مۇشۇ ھەقىقەتنى چۈشەنگەن قىزلار يولدىشىدا ئەخلاق جەھەتتىن بۇزۇلۇش كۆرۈلمىسىلا ھەرگىز پۇشايمان قىلمايدۇ دەپ قارايمەن.يەنە بىرى، مەن ئەلقوندىنىڭ پىكرىگە قوشۇلىمەن، توي قىلىپ بولغاندىن كېيىن ئايالىدىن رازى بولماي پۇشايمان قىلىدىغان ئەرلەرمۇ يوق ئەمەس. ئۇلار پەقەت ئەر بولغاچقىلا بۇنداق ھېسىياتنى ئېغىزىدىن ئاسانلىقچە چىقىرالمايۋاتقان گەپ!يوللىغان ۋاقتى 2011225 21:04:32 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئىسىل،نادىر ماقالىكەن،ئاياللارنىڭ روھى دۇنياسىنى ئېچىپ بىرىپتۇ،راست ،ئاياللار بازار ئايلانغاندا بىر كۇن ئايلانسىمۇ يەنىلا ياخشىسىنى تاپالمايدۇ،ئەرلەر بىر دەمدىلا ئۆزىگە يارىغىنىنى تاپىدۇ،دىمەك ئەڭ ياخشىسى مەۋجۇت ئەمەس پەقەت قىزلارغا يارىغىنىلا ئەڭ ياخشىسى.
|
? ايدارلار الداسپان بابالاردىڭ سوعىسۋ تاكتيكاسىن باۋرجان مومىش ۇلى بىلگەن بە؟بابالاردىڭ سوعىسۋ تاكتيكاسىن باۋرجان مومىش ۇلى بىلگەن بە؟الداسپان 7 اقپان، 20180 461 رەت وقىلدىەجەلگى كوشپەلىلەردىڭ، ساقتاردىڭ، عۇنداردىڭ، كونە تۇرىكتەردىڭ، موڭعولداردىڭ، ءتىپتى كەيىنگى قازاقتاردىڭ سوعىس تاكتيكاسى جاھان تاريحىندا جوعارى باعالانادى. بۇعان كوشپەلى بايىرعى تۇرىكتەردىڭ جىلقى مالىن ەڭ العاش اۋىزدىقتاپ، اۋىزدىق، جۇگەن، ەرتوقىم، ۇزەڭگى، شالبار، ساداق ءتارىزدى دۇنيەلەردى ويلاپ تاۋىپ، اسكەري تەحنيكانىڭ دەڭگەيىن جوعارى كوتەرگەندىگى اسەر ەتپەي قويماسا كەرەك. ءوز زامانىنداعى ەڭ وزىق اسكەري تەحنيكانى پايدالانۋمەن قاتار، اجالدان قايمىقپايتىن رۋحجىگەر دە بابالارىمىزدىڭ اسىعىن الشىسىنان ءتۇسىردى. وعان دالەل رەتىندە دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن ساق، سارمات، عۇن، كوك تۇرىك، موڭعول، وسمان يمپەريالارىن اۋىز تولتىرىپ ايتۋعا بولادى. باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ قازاق سالتداستۇرىنەن وتە تەرەڭ ءبىلىمى بولعانىن كەلىنى زەينەپ احمەتوۆانىڭ ەستەلىكتەرى ارقىلى بىلەمىز. ول كىسىنىڭ داڭقتى بابالارىنىڭ تاريحىنان دا جاقسى حاباردار ەكەنى سوعىستاعى اسكەري تاكتيكالارىنان جاقسى اڭعارىلادى.ب.ز.د. عع. تۇرانيران دەگەن قوس مادەنيەتتىڭ قاقتىعىسىن، وسىناۋ ەكى الىپ يمپەريانىڭ تەكەتىرەسىن كورەمىز. تۇراندىقتاردى گرەكتەر ساقتار دەيدى. گەرودوت جازبالارىندا ساقتاردىڭ سوعىسقا وتە ەپتى، كوشىپقونعان كوشپەلى سالت تۇتىناتىندىعىن، جىلقىعا ءمىنىپ، قىمىز ىشەتىندىگىن باسا ايتادى. ال ساقتاردىڭ شەگىنىپ ءجۇرىپ سوعىسۋ ءادىسىن وتە شەبەر پايدالاناتىندىعى تاريحي دەرەكتەردە ءجيى ۇشىراسادى. كيردىڭ قۇنىن جوقتاپ ساق دالاسىنا كەلگەن داري پاتشا كوشپەلىلەردىڭ ەلەسىن قۋالاپ ءجۇرىپاق تيتىقتاپ، كەيىن شەگىنگەندىگى ءمالىم. ويداجوقتا تۇتقيىلدان پايدا بولىپ، جاۋدىڭ ۇرەيىن ۇشىرىپ سوققى بەرىپ، ەسەڭگىرەپ تۇرعان ساتتە ەس جيعىزباي قايتا شەگىنىپ كەتەتىن اسكەري ءادىس پارسىلاردىڭ قۇتىن قاشىرادى. ابدەن مەزى بولعان پارسىلارعا ساقتاردىڭ كوسەمى مىناداي ماندەگى حات جولداپتى: ەگەر سەندەر بىزبەن شىن مانىندە سوعىسقىلارىڭ كەلسە، وندا ءبىزدىڭ اتابابالارىمىزدىڭ زيراتىن ىزدەپ تابىڭىزدار. ولارعا ساۋساقتارىڭىزدىڭ ۇشىن تيگىزىپ بايقاڭدار، سوندا ءبىز سوعىسار ما ەكەنبىز، سوعىسپاس پا ەكەنبىز، كوزبەن كورەسىڭدەر. كيەلى زيراتتارعا نۇقسان كەلسە، ءبىزدىڭ ءبارىمىزدىڭ قالايشا بىرىگىپ، قالاي شابۋىلعا شىعاتىندىعىمىزعا كۋا بولار ەدىڭدەر گەرودوت. مەلپومەنا. سترانا سكيفوۆ. كوچەۆنيكي. الماتى، 2003. 92 س..وزدەرى جاقسى بىلەتىن كەڭ دالادا جاۋ اسكەرىن قاساقانا سۇرلەۋسوقپاققا باعىتتاپ، جۇيرىك اتتاردىڭ ارقاسىندا ەمىنەركىن اداستىرىپ كەتۋ، الدىن الا قۇرىلعان تۇزاققا ءتۇسىرۋ جايتتارى ءجيى كەزدەسەدى. ريم پاپاسىنىڭ تاپسىرماسىمەن كۇيىك حاننىڭ قاعان سايلاۋى سالتاناتىنا قاتىسقان پلانو كارپيني مىنانداي دەرەك قالدىرعان: ويلاماعان جەردەن قارسىلاستارى وكتەم بولىپ شىقسا، ولار جەدەل جالتارادى، ءتىپتى، ءبىر نەمەسە ەكى كۇنشىلىك جەرگە شەگىنىپ كەتەدى. وعان دا بولماسا سول ولكەنىڭ تاعى ءبىر ايماعىنا باسىپ كىرەدى دە، قالاعانىنشا تالايدى. بۇل ايلاسى دا، ولار ون، ءتىپتى جيىرما كۇنشىلىك جەرگە شەگىنىپ الادى دا، قاتەرسىز وڭىردە قوسىنىن تىنىقتىرادى. ءسويتىپ، ول جەرگە جاۋ قوسىندارىنىڭ بىتىراپ جەتۋىن كۇتىپ جاتادى دا، ورايلى ساتتە تۇتقيىلدان تاپ بەرىپ، قارسىلاسىن قۇرتىپ جىبەرەدى پلانو كارپيني. موڭعول تاريحى. الماتى. شاپاعاتنۇر، 2013، 69 ب.. پلانو كارپيني ەۋروپالىق جاساقتاردى كوشپەلىلەردىڭ ادىستەرىنەن ساقتانۋعا الدىن الا ۇگىت جۇرگىزەدى. مىسالى، تاتارلار وتىرىك شەگىنىس جاساسا، وندايدا تىم الىسقا قۋماۋ كەرەك. اۋەلى جاۋدىڭ باستىرما توبىنىڭ قورشاۋىنا تۇسپەيتىنىنە كوز جەتكىزگەن ءجون. ويتكەنى باستىرما توپتىڭ قورشاۋىنا ءتۇسىرۋ تاتارلاردىڭ كانىگى ايلاسى 88ب. دەيدى ول. تاتارلار قاشاندا جاۋىن ورتاعا قاراي تىقسىرادى، سول ارقىلى قورشاۋعا الادى. سوندىقتان وندايدان قاتتى ساقتانۋ كەرەك. ويتكەنى تاتارلاردىڭ مۇنداي قورشاۋىندا قالعان قوسىن وڭاي جويىلىپ كەتەدى. ەشقاشان جەڭىلگەن جاۋدى ۇزاق قۋعا بولمايدى، ويتكەنى تاتارلار باستىرما ادىسىنە وتە شەبەر كەلەدى. شىنتۋايتىندا تاتارلاردى باتىرلىقپەن جەڭىسكە جەتەدى دەگەننەن كورى، ايلامەن جەڭىسكە جەتەدى دەپ باعالاعان دۇرىس دەپ پ.كارپيني جالعان شەگىنۋ ءادىسى تۋرالى قايتاقايتا ايتىپ، ساقتاندىرۋعا تىرىسىپ باعادى. تۇرسىن جۇرتباي بۇل ءادىستى شولاق سوعىس دەسە، كەيبىر تاريحشىجازۋشىلار باسقاشا ات قويىپ، ايدار تاعۋدا.ەندى نەگىزگى كەيىپكەرىمىز باۋىرجان مومىش ۇلىنا قايتا ورالايىق. ول كىسىنىڭ سوعىس ونەرىن كوپ جىلدار بويى زەرتتەپ جۇرگەن كيم سەرىكباەۆ ءوز ماقالاسىندا شايقاس ەپيزودتارى الەكساندر بەكتىڭ ۆولوكالامسك كۇرەجولى ۆولوكالامسكوە شوسسە مەن ب. مومىش ۇلىنىڭ ارتىمىزدا ماسكەۋ زا نامي موسكۆا جاقسى سيپاتتالعان. اتاۋلى دەرەككوزدەردەگى ماعلۇماتتاردى مۇقيات زەرتتەي كەلە، سونداياق، اسكەري قۇجاتتارعا بالالوننىڭ جۇمىس كارتالارى مەن اسكەري قيمىلداردىڭ سىزبالىق جوسپارلارى تەرەڭ تالداۋ جاساۋ ارقىلى باۋىرجان شيىرشىعى باۋىرجانوۆسكايا سپيرال. 1995 گ. اتتى تەرمين ەنگىزۋىمە سەبەپكەر بولدى. بۇل ۇعىمنىڭ نەگىزى ب.مومىش ۇلىنىڭ باتالونى قورشاۋدى بۇزىپ شىعىپ، اسكەري قۋاتى باسىم كۇشتەردەن شەگىنىپ وتىرىپ سوعىس جۇرگىزۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى. باتالون باسكوزسىز قاشپاعان، شەگىنە وتىرىپ ورماندار مەن توبەلەردى پايدالانىپ، جاۋ كولوننالارىنا شيىرشىق سيپاتتى تۇتقيىل شابۋىلدار جاسايدى، دەپ وتە قىزىقتى دەرەك كەلتىرەدى. باۋىرجان مومىش ۇلى ەكى جۇزدەن استام سوعىسقا قاتىسىپ، بىرنەشە رەت قورشاۋدا قالعان قولباسشى. سونىڭ بارىندە اسكەري ءادىستاسىلدەردى يگەرگەندىگىنىڭ ارقاسىندا از شىعىنمەن تاپسىرمانى ارتىعىنان ورىنداپ وتىرادى. پروفەسسور كيم سەرىكباەۆ مومىش ۇلىنىڭ شەگىنىپ وتىرىپ سوعىسۋ ءتاسىلىن كەڭەس ۇكىمەتىندە بۇرىنسوڭدى بولماعان جاڭالىق رەتىندە قاراستىرادى. راس، كەڭەس ۇكىمەتى ءۇشىن مۇنىڭ جاڭالىق ەكەندىگىنە كەلىسەمىز، بىراق ونىڭ كەشەگى ەڭ سوڭعى حان كەنەسارىعا دەيىن ساقتالعان، عاسىرلار بويى تۇتىنعان كوشپەلىلەردىڭ دالالىق ۇرىس جۇرگىزۋ تاكتيكاسى ەكەندىگىنە ەش ءشۇبا كەلتىرمەيمىز. بۇل جەردە تۋىندايتىن ءبىراق سۇراق بار. باۋىرجان مومىش ۇلى اتابابالارىمىزدىڭ عاجايىپ سوعىس ونەرىن و باستان بىلگەن بە، الدە، ەجەلدەن كەلە جاتقان تاكتيكا تۋرالى اقپارات ونىڭ قانىندا جان الىپ، جان بەرىسكەن سوعىس بارىسىندا وزدىگىنەن وياندى ما ەكەن؟قر بعم ر.ب.سۇلەيمەنوۆ اتىنداعىشىعىستانۋ ينستيتۋتىنىڭ دوكتورانتى: ەلىمىزدە سانى ەڭ كوپ رۋ انىقتالدى: بۇلانتى ەسكەرتكىشى24 قىركۇيەك، 20187 تامىز، 2018زامان تولەۋوۆ. ارپالىس اڭگىمە28 ناۋرىز، 2018ساقتالعان باتىرلار قارۋى8 قاڭتار، 20187 قاڭتار، 2016ابىلاي اينالاسىنداعى باتىرلاردىڭ اتابابا قونىسىن، تۋىسقان قارىمقاتىناسىن ساقتاپ، ىشكى الاۋىزدىقتان ساقتاندىرعان ءىسارەكەتتەرى بۇگىنگى تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ ...
|
ماڭعىستاۋدا مەرەكە كۇندەرى 5 ەسىرتكى قىلمىسى تىركەلدىناۋرىز ايىنىڭ باسىنان بەرى جەدەل ءىسشارالار جۇرگىزۋ بارىسىندا ماڭعىستاۋ وبلىسى پد ەسىرتكى قىلمىسىنا قارسى ءىسقيمىل باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى 50 ەسىرتكى قىلمىسىن انىقتادى، ونىڭ ىشىندە سوڭعى مەرەكە كۇندەرى 5 فاكت. بۇل تۋرالى ماڭعىستاۋ وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتى ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى.مىسالى، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى اقتاۋ قالاسىنىڭ تۇرعىنىن انىقتادى،ونى تەكسەرۋ كەزىندە ەسىرتكى زاتىنا ۇقساس زات بار قاعاز وراما تابىلدى. ساراپتاما قورىتىندىسى بويىنشا، تاركىلەنگەن زات 3،72 گرامم سالماعىندا ەسىرتكى زاتى ەكەنى انىقتالدى. وسىنداي جاعداي جاڭاوزەن قالاسىندا دا ورىن الدى. پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى كوشەدە قالا تۇرعىنىن ۇستادى، ونى تەكسەرۋ كەزىندە 3،24 گرامم قۇرايتىن ماريحۋانا تاۋىپ، تاركىلەپ العان. تۇپقاراعان اۋدانىنىڭ ەكى تۇرعىنىنان دا بىرەۋى 10،6 جانە ەكىنشىسى 5،83 گرامم قۇرايتىن ەسىرتكى زاتى تابىلىپ، ۇستالدى.كوبىنەسە پوليتسەيلەر ەسىرتكى ىزدەۋ ءۇشىن يتتەردى پايدالانادى. اقتاۋ قالالىق پب پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جەرگىلىكتى تۇرعىننان ەسىرتكى زاتتارىن تاپتى. ولاردى ىزدەۋدە پوليتسەيلەرگە قىزمەتتىك يتپەن كينولوگ كومەكتەستى. تىيىم سالىنعان زاتتاردى ىزدەۋ بويىنشا پاترۋلدەۋ كەزىندە چاك اتتى يت ساناۋلى مينۋتتاردا ورناتتى. سۋپەرماركەتتىڭ جانىنان ءوتىپ بارا جاتقان كەزدە ءيتتىڭ مىنەزقۇلقى كۇرت وزگەرە باستادى. سول ۋاقىتتا عيماراتتىڭ جانىندا ادام ءوتىپ بارا جاتقان بولاتىن. پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ازاماتتى توقتاتقان كەزدە چاك كۋرتكانىڭ سول قالتاسىنا بەلسەندى بەلگى بەرىپ، كۋاگەرلەردىڭ قاتىسۋىمەن ازاماتتان ماريحۋاناعا ۇقساس وسىمدىك تەكتەس زات سالىنعان قاعاز وراماسى تابىلدى. ەسىرتكى زات تاركىلەنىپ الىندى.ساراپتاما انىقتاماسى ناتيجەسىندە ەسىرتكى زاتىنىڭ سالماعى 130 گراممدى قۇرادى.
|
جىلدىڭ جۇمىس جوسپارى ناقتىلاندىپارلامەنت سەناتىنىڭ توراعاسى داريعا نازارباەۆانىڭ توراعالىعىمەن پالاتانىڭ 2020 جىلعى العاشقى جالپى وتىرىسى ءوتتى. جيىن باسىندا دەپۋتاتتاردىڭ وڭىرلەرگە ساپارلارى قورىتىندىلانىپ، وسى جىلى اتقارىلاتىن جۇمىستار ناقتىلاندى.دەپۋتاتتاردىڭ وڭىرلەرگە ساپارى قورىتىندىلاندىسەنات توراعاسى داريعا نازارباەۆا دەپۋتاتتاردىڭ جىل باسىندا وڭىرلەردى ارالاپ، اۋىلايماقتاردا زاڭداردىڭ، مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ ورىندالۋ دەڭگەيىن باعالاعانىن، جەرگىلىكتى ورگانداردىڭ قىزمەتىمەن تانىسقانىن ايتتى. الداعى ۋاقىتتا سەناتورلاردىڭ نازارىنا ىلىنگەن جەرگىلىكتى ماسەلەلەر دەپۋتاتتىق ساۋالدارعا نەگىز بولىپ، پارلامەنتتىك تىڭداۋلاردا، ۇكىمەت ساعاتتارىندا جانە ءتۇرلى كەزدەسۋلەردە كوتەرىلىپ، ۇسىنىمدارعا ەنگىزىلەدى جانە كوميتەتتەردىڭ جۇمىس جوسپارلارىندا ەسكەرىلەدى. بۇل ساۋالدار ايتىلعان جەردە قالماس ءۇشىن ولاردىڭ ورىندالۋى قاداعالانادى. وسى جىلى 80گە جۋىق ءىسشارا وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. العاش رەت سەناتتا وڭىرلەردىڭ كۇندەرىن وتكىزەمىز. كەستە بار، جوسپار بەكىتىلدى. ايماقتارمەن ءوزارا بايلانىس ورناتۋعا باعىتتالعان بۇل شارالار جۇيەلى تۇردە وتكىزىلەدى. بۇعان قوسا قازاقستانداعى جەڭىل ونەركاسىپ جاعدايى، اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋ، قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن دامىتۋ تاقىرىپتارىندا پارلامەنتتىك تىڭداۋلار وتكىزۋگە دايىندىق جۇمىستارى باستالدى. قازىرگى تاڭدا سەناتتا سەناتورلار كەڭەسى، بيۋدجەت زاڭناماسىن جەتىلدىرۋ جونىندەگى كەڭەس، زاڭ شىعارۋ پروتسەسىن جەتىلدىرۋ جونىندەگى كەڭەس، جەرگىلىكتى وكىلەتتى ورگاندارمەن ءوزارا ءىسقيمىل جاساۋ جونىندەگى كەڭەستەر بار. جاقىندا پارلامەنتتىك تىڭداۋعا دايىندىق اياسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ وكىلدەرىمەن بىرقاتار كەزدەسۋ وتكىزدىم. ەندى وسى سالانىڭ پروبلەمالارىن كاسىبي تۇردە كەڭىنەن تالقىلاۋ ءۇشىن سەنات جانىنان اگروونەركاسىپ كەشەنى جونىندەگى كەڭەس قۇرۋ جوسپاردا بار. سونىمەن قاتار جەلتوقسان ايىندا العاش رەت جاستار كەڭەسىن قۇردىق. ول كونسۋلتاتيۆتىككەڭەسشى ورگان رەتىندە جاستار ساياساتى سالاسىندا زاڭنامانى جەتىلدىرۋ بويىنشا ۇسىنىستاردى قارايدى، دەدى داريعا نازارباەۆا.سەنات توراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، جاقىندا ۇكىمەت زاڭ جوبالاۋ جۇمىستارىنىڭ وسى جىلعا ارنالعان جوسپارىن بەكىتتى. 2020 جىلعى جوسپار جوباسىنا ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋگە، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋعا باعىتتالعان 17 زاڭ جوباسى ەنگىزىلگەن. وسىعان بايلانىستى كوميتەتتەر الدىن الا زاڭ جوباسىن ازىرلەۋشىلەرمەن زاڭنامالىق جۇمىستاردى ۇيلەستىرۋ قاجەت.سونداياق وتىرىستا پرەزيدەنتتىڭ جولداۋىندا كورسەتىلگەن باعىتتار بويىنشا زاڭ قابىلداۋعا قاتىستى نەگىزگى ماسەلەلەر ناقتىلاندى.بۇدان كەيىن سەنات توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بەكتاس بەكنازاروۆ ءسوز الىپ، دەپۋتاتتاردىڭ وڭىرلەرگە ساپارىنىڭ قورىتىندىسىنا كەڭىنەن توقتالدى. ول 514 قاڭتار ارالىعىندا دەپۋتاتتاردىڭ قاتىسۋىمەن بارلىق ايماقتا 460تان اسا كەزدەسۋ وتكەنىن مالىمدەدى. دەپۋتاتتار ءوڭىر تۇرعىندارىنا وتكەن جىلى پارلامەنت قابىلداعان زاڭداردىڭ ءمانجايىن، ولاردىڭ قولدانۋ ءتارتىبىن ءتۇسىندىردى جانە ازاماتتاردىڭ ءالاۋقاتىن كوتەرۋ ماقساتىندا مەملەكەت تاراپىنان اتقارىلىپ جاتقان ءىسشارالاردى جانجاقتى ناسيحاتتادى. اسىرەسە الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ، مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ ماسەلەلەرىنە كوپشىلىك ءمان بەرىپ قارادى. بۇل رەتتە كوپ بالالى وتباسىلارعا بەرىلەتىن جاڭا مەملەكەتتىك جاردەماقى ەنگىزۋ، قولدانىستاعى اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك بەرۋ جۇيەسىنىڭ وزگەرۋى جايىندا تولىمدى ماعلۇمات بەردى، دەدى بەكتاس بەكنازاروۆ.بايتەرەك عارىش كەشەنىن قۇرۋعا قولداۋ كورسەتتىجالپى وتىرىستىڭ كۇن تارتىبىندە قارالعان نەگىزگى ماسەلە 2004 جىلعى 22 جەلتوقسانداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتى مەن رەسەي فەدەراتسياسى ۇكىمەتى اراسىنداعى بايقوڭىر عارىش ايلاعىندا بايتەرەك عارىش زىمىران كەشەنىن قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمگە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى حاتتامانى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى زاڭدى دەپۋتاتتار ءبىراۋىزدان ماقۇلدادى.اتالعان قۇجاتتىڭ جايجاپسارى جونىندە تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى اسقار جۇماعاليەۆ باياندادى. ونىڭ ايتۋىنشا، زاڭ جوباسى بايتەرەك جوباسىن ىسكە اسىرۋدىڭ نەگىزگى شارتتارىن وزەكتەندىرۋدى كوزدەيدى. العاشىندا جوبانى انگارا رەسەيلىك زىمىراننىڭ نەگىزىندە ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان. بىراق انگارا زىمىرانى ۋاقىتىندا دايىن بولماعاندىقتان، تاراپتار جوبانى ىسكە اسىرۋدىڭ كوپتەگەن ءارتۇرلى نۇسقاسىن قاراستىرىپ، تالداۋ جاسادى. ماسەلەنى قوسىمشا پىسىقتاۋدىڭ ناتيجەسىندە جوبا سويۋز5 زىمىرانى نەگىزىندە ىسكە اسىرىلاتىن بولدى. جالپى العاندا، رەسەي فەدەراتسياسى زىمىراندى جاساۋعا، ال قازاقستان جەرۇستى ينفراقۇرىلىمىنا جاۋاپ بەرەدى. وسى جوبادا رەسەي سويۋز5 زىمىراندى، تەحنيكالىق جانە ستارتتىق كەشەندەرىندە باقىلاۋتەكسەرۋ جابدىقتارىن قۇرۋدى، سونداياق ۇدەمەلى بلوكتىڭ تەحنيكالىق كەشەنىن، عارىش اپپاراتىن جانە عارىشتىق باستيەك بولىگىن جاڭعىرتۋدى قامتاماسىز ەتەدى. بۇل جۇمىستار 916 ملن اقش دوللارى سوماسىندا باعالانادى. جاڭعىرتۋ ماقساتىندا 2018 جىلى بايقوڭىر ايلاعىنىڭ 42، 43 جانە 45الاڭدارىندا ورنالاسقان زەنيتم كەشەنىنىڭ 243 نىسانى قازاقستان تاراپىنا بەرىلدى. قازاقستان تاراپى زەنيتم كەشەنىنىڭ جەرۇستى ينفراقۇرىلىمى نىساندارىن قايتا جاڭارتۋ مەن جاڭعىرتۋدى جاسايدى. ستارتتىق جانە تەحنيكالىق كەشەندەردى جاڭعىرتۋ، جۇمىس ىستەپ تۇرعاندارىن كۇردەلى جوندەۋ جانە قايتا جاڭارتۋ، سونداياق جەرۇستى عارىش ينفراقۇرىلىمىنىڭ جاڭا وبەكتىلەرىن سالۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. وسى جۇمىستار 233 ملن اقش دوللارىمەن باعالانادى. جەرۇستى كەشەنىن جاڭعىرتۋ جانە قۇرىلىس جۇمىستارى كەزىندە قازاقستاندىق كومپانيالاردى بارىنشا تارتۋ جوسپارلانادى. بۇل قوسىمشا جۇمىس ورىندارى بولادى. بايتەرەك عارىش زىمىران كەشەنىن ىسكە قوسۋ بايقوڭىردى ەڭ بەلسەڭدى عارىش ايلاعى رەتىندە ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، دەدى مينيستر.دەپۋتاتتار قولداۋ كورسەتكەن زاڭدى قابىلداۋ قولدانىستاعى زاڭناماعا قايشى كەلمەيدى جانە قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى بايقوڭىر كەشەنى بويىنشا ستراتەگيالىق ارىپتەستىك پەن ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋعا ىقپال ەتەدى.بيازى ءجۇن ءوندىرۋ باستاماسىن كوتەردىادەتتەگىدەي جيىن سوڭىندا بىرقاتار دەپۋتات قۇزىرەتتى ورىنداردىڭ نازارىنا دەپۋتاتتىق ساۋالدارىن جاريالادى. سونىڭ ىشىندە سەنات دەپۋتاتى عۇمار دۇيسەمباەۆ ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامينگە قاراتا وقىعان ساۋالىندا بيازى ءجۇن ونىمدەرىن قولعا الۋ باستاماسىن كوتەردى.دەپۋتاتتىڭ مالىمەتى بويىنشا بۇگىنگى تاڭدا ەلدەگى جەڭىلونەركاسىپ سالاسىندا1 030 كاسىپورىن بار. ونىڭ 96ى شاعىن كاسىپورىندار، جالپى جۇمىسشىلاردىڭ سانى 11 مىڭ ادام. رەسپۋبليكادا جىل سايىن 38 مىڭ توننا قوي ءجۇنى وندىرىلەدى. ولاردىڭ ىشىندە 7،0 مىڭ تونناسى بيازى 19،2، 4،4 مىڭ تونناسى جارتىلاي بيازى 12 جانە 20،6 مىڭ تونناسى قىلشىقتى ءجۇن 54. قازاقستاندا نەگىزىنەن جارتىلاي قىلشىقتى جانە قىلشىقتى ءجۇن وندىرىلەدى. بيازى جانە جارتىلاي بيازى ءجۇندى يمپورتتاۋعا تۋرا كەلەدى. ماسەلەن، 2018 جىلى يمپورت كولەمى 296 توننانى قۇرادى. بۇل 2017 جىلعى دەڭگەيمەن سالىستىرعاندا 43 جوعارى. مەملەكەت تاراپىنان توقىما ونەركاسىبىنە قاجەتتى بيازى ءجۇن الىناتىن جارتىلاي بيازى جانە بيازى ءجۇندى قوي تۇرلەرىن وسىرۋگە ىنتالاندىرۋ جوق. بىزدە قازىر زاماناۋي تۇرلەنگەن ءوندىرىس بار. وكىنىشكە قاراي، ولار ءوز ءوندىرىس قۋاتىنىڭ 4050ىن عانا ورىنداپ جاتىر. بۇل رەتتە مەملەكەتتىك سەرىكتەستىكتى قارجىلاندىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا 2015 جىلى جۋدان باستاپ ونىمدەردى دايىنداۋعا دەيىنگى جۇندەردىڭ تۇرلەرىن قايتا وڭدەۋدىڭ بارلىق ءوندىرىس تسيكلى قامتىلعان توقىما كاسىپورنى ىسكە قوسىلعان ەدى. تولىقتاي وتاندىق ءونىم وندىرەتىن قازاقستانداعى جالعىز كاسىپورىن جابىلۋدىڭ الدىندا تۇر. مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ اراسىندا بايلانىس بولسا جانە قازاقستاندا جەڭىل ونەركاسىپتى دامىتۋ جونىندە تولىق جانە انىق كارتينانى بىلسە، مۇنداي جاعداي ورىن الماس ەدى، دەدى عۇمار دۇيسەمباەۆ.ءسوز سوڭىندا دەپۋتات پرەمەرمينيسترگە ءجۇندى العاشقى قايتا وڭدەۋ ساتىسىنداعى ءوندىرىستى دامىتۋ جانە ءجۇن ونىمدەرىن دايىنداۋ ءۇشىن بيازى ءجۇن ونىمدەرىن ءوندىرۋ جونىندەگى كلاستەرلىك باستامانى ىسكە اسىرۋ جوسپارىن ازىرلەۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى.
|
مېھرىگۈل خىتاي دائىرىلىرىنىڭ ئايال مەھبۇسلارغا تەن ۋە روھىي جەھەتتىن خورلاش ئېلىپ بارغاندىن سىرت يەنە مەجبۇرىي ھالدا دورا ئىچكۈزىدىغانلىقىنى پاش قىلدى.مېھرىگۈل: يولۋاس ئورۇندۇقتا توكقا چاتقاندا، چىدىغۇسىز ئاغرىقتىن ئادەم ئۆلۈپ كەتسەم بۇنىڭدىن ياخشى ئىدى دېگەنلەرنى ئويلايدىكەن.مېھرىگۈل، 2017يىلى، 4ئايدا، يەنى خىتاي دائىرىلىرى ئۇيغۇر ئېلىدە قايتا تەربىيەلەش نامىدا لاگېرلارنى قۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ئۇيغۇرلارنى كەڭ كۆلەملىك تۇتقۇن قىلىشقا باشلىغاندا، ئىلگىرى تۇتقۇنلۇق تارىخى بار، قارا تىزىملىكتىكى شەخسلەر قاتارىدا، چەرچەن ناھىيەلىك دۆلەت ئامانلىق تارماقلىرى تەرىپىدىن قايتا تۇتقۇن قىلىنىپ، ئەمدىلا بىر ياشقا كىرگەن بالىلىرىدىن يەنە ئايرىلىشقا مەجبۇر بولىدۇ. تۇتۇپ تۇرۇش ئورنىدىكى 54نومۇرلۇق مەھبۇسقا ئايلانغان مېھرىگۈلنىڭ سوراق جەريانىدا تاياق زەربىسىدىن بىر قۇلىقى گاس بولىدۇ ۋە سوراق جەريانىدا ئېغىر جىسمانىي ۋە روھىي خورلاشلارغا ئۇچرايدۇ. ئۇ بۇ ھەقتە ئۆزى بېشىدىن كەچۈرگەن، ھازىرمۇ ئويلىسا تېنى تىكەنلىشىدىغان ئەڭ ئېغىر ۋە قورقۇنچلۇق زۇلۇميولۋاس ئورۇندۇقى غا ئولتۇرغۇزۇش ھەققىدە توختالدى.مېھرىگۈلنىڭ بايان قىلىشىچە، ئۇنى سۇدىن ۋە كۈن نۇرىدىن مەھرۇم 210نومۇرلۇق كىچىك بىر كامېردا، 68 ئادەم قىستىلىپ ياشاش، كۈنلەپ ئاچ قېلىش، شەخسىي تازىلىق قىلالماسلىق، 24 سائەت كۆزىتىلىش، نۆۋەتلىشىپ ئۇخلاش، خىتايچە قىزىل ناخشا ۋە سىياسىي قائىدىلەرنى يادلاش قاتارلىق بىر قاتار توختاۋسىز جىسمانىي ۋە روھىي خورلۇقلار كۈتمەكتە ئىدى.مېھرىگۈلنىڭ بايان قىلىشىچە، دائىرىلەرنىڭ تۇتقۇنلارغا سۇ بەرمەسلىكى ۋە تاماقنىڭ مىقدارىنى ئىنتايىن ئاز ھالدا كونترول قىلىشى ئۇلارنىڭ تاھارەت قېتىم سانىنى ئەڭ تۆۋەن چەكتە كونترول قىلىشنى مەقسەت قىلغانلىقىدىن دېرەك بېرىدىكەن. بۇنىڭدىن باشقا ئاياللارغا سوراق جەريانىدا مەجبۇرىي ئىچكۈزۈلگەن نامەلۇم تابلېتكا ۋاقىتلىق ھالدا ئۇلارنىڭ نورمال ئويلاش ۋە ئەقلى ئىنكاس قايتۇرۇش ئىقتىدارىنى دەخلىگە ئۇچراتقان، قەرەللىك مەجبۇرىي ئىچكۈزۈلگەن دوغىسىمان سۇ بولسا، ئاياللارنىڭ ھېيىزىنىڭ توختىشىغا سەۋەب بولغان، ھەتتا بەزىلىرىدە ئەكس تەسىر پەيدا قىلغانلىقتىن توختىماي قان كېلىپ قانسىراپ ئۆلۈش ۋەقەلىرىمۇ يۈز بەرگەن ئىكەن. ئاياللارغا مەجبۇرىي ئىچكۈزۈلگەن بۇ نامەلۇم دورىلار نېمە مەقسەتتە ئىچكۈزۈلدى؟ بۇ قانداقتۇر بىر دورا تەجرىبىسى ئېلىپ بېرىلىشتىن دېرەك بېرەمدۇ؟ بۇ، مەجبۇرىي دورا ئىچكۈزۈلۈپ زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىلاردا يەنە قانداق ئەكس تەسىرلەر پەيدا قىلىشى مۇمكىن؟ بۇلار ھازىرچە نامەلۇم. ئەمما تۇتۇپ تۇرۇش ئورۇنلىرى قاتارلىق لاگېرلارغا قامالغانلارغا قانداقتۇر نامەلۇم دورىلارنىڭ زورلۇق بىلەن ئىچكۈزۈلگەنلىكى بىر ئەمەس بىر قانچە شاھىت تەرىپىدىن تەكرار ئوتتۇرىغا قويۇلغان بولۇپ، بۇ ھەر خىل گۇمانلارنى تۇغدۇرۇۋاتقان مەسىلىنىڭ بىرى.ئۆمرىدە ھېچقانداق بىر جىنايەت ئۆتكۈزمىگەن، 29 ياشلىق، ئالىي مەلۇماتلىق مېھرىگۈلنىڭ بۇ ئادالەتسىز ۋە رەھىمسىز مۇئامىلىلەرگە، بۇ ئېچىنىشلىق قىسمەتلەرگە ئۇچرىشىغا پەقەت ئۇنىڭ مىسىردا ئوقۇغان ۋە ياشىغانلىقى سەۋەب بولغان. ئەمما ئۇنىڭ بىلەن بىر كامېردا ئوخشاش زۇلمەتنى كۆرگەن ۋە بەلكىم ھايات بولسا ھازىرغىچە تەكرار كۆرۈۋاتقان ئۇ بىگۇناھ ئاياللارچۇ؟ ئۇلارنىڭ گۇناھى نېمە؟ مېھرىگۈل بۇنىڭغا: ئۇلارنىڭ گۇناھى پەقەت ۋە پەقەت ئۇيغۇر بولغانلىقى ئۈچۈندۇر دەيدۇ.بۇ قاباھەتلىك تۈرمىدىكى ئېغىر زۇلۇم ۋە خورلۇقلارغا مېھرىگۈلنىڭ ۋۇجۇدىدىن ئاۋۋال روھى بەرداشلىق بېرەلمىگەن. خامۇشلۇق ۋە تۇتقاقلىق كېسەللىكى دىئاگنوزلىرى ئالدىدا خىتاي دائىرىلىرى ئۇنى بۇ قېتىم داۋالىنىشقا كېپىللىككە بېرىشكە مەجبۇر بولغان. مېھرىگۈل، 7ئاينىڭ 26كۈنى بۇ قاباھەتلىك جايدىن يەنە بىر قېتىم قۇتۇلۇپ چىقىدۇ. ئۇنىڭ ئاخىرى ئەقلىدىن پۈتۈنلەي ئېزىپ نېرۋا كېسەللىكلەر دوختۇرخانىسىغا يوللىنىشىغا ئۇنىڭ 3 ئاي ئىچىدە كامېرداشلىرىدىن 9 نەپىرىنىڭ ئېچىنىشلىق ئۆلۈمىگە شاھىت بولغانلىقى سەۋەب بولغان ئىدى. مېھرىگۈلنىڭ قاباھەتلىك كامېردىكى 9 نەپەر بىگۇناھ ئۇيغۇر ئايالنىڭ ئۆلۈمىگە دائىر قان ياشلىق كەچمىشلىرىنى سەھىپىمىزنىڭ كېيىنكى قىسىملىرىدىن ئاڭلايسىلەر.
|
قازاقستان 14 قاڭتار، 202211664 رەت كورسەتىلدىمەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ 11 قاڭتار كۇنى قاسىرەتتى قاڭتار ساباعى: قوعام تۇتاستىعى تاۋەلسىزدىك كەپىلى تاقىرىبىندا پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ وتىرىسىندا سويلەگەن سوزىندە: ءبىز مىقتى حالىقپىز. ءتول تاريحىمىزدا تالاي جاۋگەرشىلىك زاماندى، اشارشىلىقتى جنە باسقا دا الاپات قيىندىقتى باستان وتكەردىك. سوڭعى كۇندەردەگى قايعىلى وقيعالار ءبىز ءۇشىن تاعى ءبىر سىناق بولدى. ونى ەڭسەرىپ، بۇرىنعىدان دا مىقتى بولامىز دەدى.وسى ورايدا جوعارىدا ءسوز بولعان حالقىمىزدىڭ مىقتىلىق قاسيەتتەرى جايلى ايتار بولساق، سونىڭ ءبىرى مامىلەگەرلىگى. ءتىپتى وتە ەرتە عاسىرلاردا اتالارىمىز ەل ىشىندە ورىن العان داۋلى وقيعالاردى ادىلدىكپەن ولشەپ، مامىلەگەرلىكپەن شەشىپ وتىرعان. مامىلە دەگەنىمىز ورتاق مۇددەلەر توعىسى. ياعني قوس تاراپتى بەرەكەگە شاقىرىپ، ەكەۋىنىڭ دە ماقساتمۇددەسىن تولىق قاناعاتتاندىراتىن ىزگى جول.بەلگىلى فيلوسوف عالىم تولەۋعالي بۋرباەۆ ءوزىنىڭ ۇلت مەنتاليتەتى اتتى ەڭبەگىندە، قازاقتىڭ ەجەلگى مامىلەگەرلىك ءىلىمىن قازىرگى قوعامدىق ساياسي ارەنادا قولدانىلىپ جۇرگەن تولەرانتتىلىق ءسوزىنىڭ بالاماسى رەتىندە تۇسىنۋگە بولادى دەسە، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اينۇر ابدىراسىلقىزى: قازاقتىڭ مامىلەگەرلىگى شاراسىز كونبىستىك ەمەس، پاراساتتى مامىلەگەرلىك عاسىرلار تاجىريبەسى نەگىزىندە قالىپتاسقان ءومىر ءسۇرۋ ونەرى، ادەبى، مادەنيەتى. ول دۇنيەتانىمنىڭ، ويءورىستىڭ، پايىمداۋ قابىلەتىنىڭ كەڭدىگى، بەيبىتسۇيگىشتىك، دارحاندىق، جان جومارتتىعى سەكىلدى ابزال قاسيەتتەردىڭ جيىنتىعى. ونىڭ شەگى اشىلىپ كەلگەنگە الاقان، جۇمىلىپ كەلگەنگە جۇدىرىق قاعيداتىمەن بەلگىلەنگەن. قازاق كەكشىل ەمەس، تەكشىل ەل. سول تەكتىلىكتىڭ ءبىر ولشەمى وسى مامىلەگەرلىگى. قازاقتىڭ مامىلەسى قاسقايا قارسى تۇرىپ، الىسۋعا ەمەس، قالاۋىن تاۋىپ، كەلىسۋگە نەگىزدەلگەن دەپ جازادى.راسىندا، قازاقتىڭ مامىلەگەرلىگى ءبىلىمنىڭ قاينارى ءھام پاراساتتىڭ پايىمدى جولى، سونداياق قوعامدى تۇراقتاندىرۋدىڭ كەمەل ۇلگىسى. مىسالى، مايدانگەر جازۋشى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ۇشقان ۇيا اتتى كىتابى بار. باتىر اتامىز وسى تۋىندىسىندا بايىرعى قازاق ءومىرىنىڭ ەتنوتۇرمىسىن جانە كەرەمەت مامىلەگەرلىگىن سۋرەتتەي بىلگەن. باۋكەڭنىڭ ناعاشىسى تەكەباي بي مەن بايزاق داتقانىڭ بالاسى قابىلبەك ەكەۋى بولىستىق سايلاۋعا قاتار تۇسەتىن بولادى. باسەكە بولعان سوڭ قوس تاراپتىڭ ءبىربىرىنەن ءمىن ىزدەۋى زاڭدىلىق.وسى ورايدا قابىلبەكتىڭ جاقتاۋشىلارى تەكەباي ءبيدى بارىمتاعا بەيىم، پارا الادى دەپ ويازعا ارىز جازعان ەكەن. بۇنداي جالاعا جانى كۇيىنگەن تەكەبايدىڭ ۇلكەن ۇلى سەركەباي سايدىڭ تاسىنداي ونشاقتى جىگىتتى باستاپ اتقا قونادى. ايدىنداتىپ قابىلبەكتىڭ اۋىلىنا كەلەدى. اكەسىنىڭ قارسىلاسى قابەكەڭە تىكە كىرىپ بارىپ، ونى ارمانسىز بالاعاتتايدى. قابىلبەك بولسا بىلق ەتپەيدى. ءتىپتى قاباعىن دا شىتپاپتى.سەركەبايدىڭ ءسوزى شامىنا تيگەن اۋىل ازاماتتارى ۋا، قابىلبەك، وردامىزعا ات ويناتاتىن بۇلار كىم ەدى، ۇلىقسات ەت تىلەرسەكتەرىن ءتىلىپ، اياعىن اسپانعا قاراتىپ اسىپ قويالىق دەپ، كىجىنەدى. ءتىپتى كەيبىر دەس بەرمەي ەلەۋرەپ بارا جاتقان جىگىتتەرگە قابىلبەك توقتاڭدار دەپ اقىرىپ: ەرتەڭ كورەسىڭدەر، وپىق جەيتىن سەركەبايدىڭ ءوزى بولادى، دەيدى.وسىلاي مەيماناسى اسقان سەركەباي شاپقان كۇيى اكەسىنىڭ الدىنا بارىپ: قابىلبەكتىڭ ەكى اياعىن ءبىر ەتىككە تىقتىم، ءتىپتى ول جۇمعان اۋزىن اشا المادى، دەيدى ەلىرىپ. تەكەباي بولسا جاستىقتان باسىن كوتەرىپ ءمانجايعا قانىققان سوڭ بالاسىنا بارىپ تۇرعان اقىماق ەكەنسىڭ، وزىڭنەن 20 جاس ۇلكەن ادامعا قالاي ءداتىڭ بارىپ ءتىل بەزەدىڭ دەپ ناليدى.سودان تەكەباي بي اتشاپان ايىبىن دايىنداپ، ەلدىڭ يگىجاقسىلارىن باستاپ، كىنالى سەركەبايدى الدىنا سالىپ جولعا شىعادى. اۋىلعا ات شاپتىرىم قالعاندا تەكەباي بالاسى سەركەبايدى الدىنا سالعان بويى توپتان وزىپ شىعىپ: ەي، قابىلبەك، مەنىڭ مىنا كۇشىگىم ساعان شاۋىلدەگەن ەكەن، ايىبىن كوتەرىپ الدىڭا كەلدىم، ءسىرا كەشىرەرسىڭ دەيدى.جوعارىداعى ءسوزدى ەستىگەن قابىلبەك ءبيدىڭ دە قابىرعاسى سوگىلىپ: ۋا، تەكتى ارىسىم تەكەباي! سەن اۋىلىما كەلگەندە ءسوزىڭدى مەن اتتىڭ ۇستىندە تۇرىپ تىڭداپپىناۋ كەشىر. سەن اعا ەمەسسىڭ بە، مەنىڭ ايبىم سەركەبايدان اسىپ كەتتى بىلەم. قايتا اتشاپان ايىبىڭ مەنەن تەكەباي اعا، كەشىرگەيسىز دەپ، ءيىلىپتى. ونىمەن قويماي تۋ سىرتىندا قاۋمالاپ تۇرعان قاۋىمعا ۋا، اعايىن سايلاۋعا تۇسپەيمىن، قويدىم. مەنى سىيلاساڭدار داۋىستارىڭدى تاكەڭە بەرىڭدەر! دەپ ايعاي سالىپتى.قايران اتالارىمىزاي، ەلدىڭ بەرەكەسى ءۇشىن بيلىكمانساپتى قيىپ تاستاپ، مامىلەگەرلىكتىڭ تۋىن جىقپاعان.
|
شاردارادا ەكى بالىق زاۋىتى ىسكە قوسىلماقكاسىپءتۇبى ءناسىپ 2860 0 پىكىر 12 تامىز, 2016 ساعات 10:26وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ شاردارا اۋدانىندا ءبىراز جىلدان بەرى توقتاپ تۇرعان بالىق ءوسىرۋ تالىمباعى بيىلدان باستاپ قايتا ىسكە قوسىلدى، دەپ حابارلايدى ..اۋداندا بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ماقساتىندا اشىلعان شاردارا بالىق پيتومنيگى جشسىندە بيىلعى جىلدىڭ ءساۋىر ايىنان باستاپ شاباقتار جىبەرىلە باستادى.دالىرەك ايتاتىن بولساق، بۇگىندە جالپى اۋماعى 68,2 گەكتاردى قۇرايتىن توعان ىسكە قوسىلىپ، 15,7 ملن دانا بالىق بالاڭقۇرتتارى ليچينكا وسىرىلۋدە.بۇدان بولەك، اۋدانداعى تۇران شارۋا قوجالىعى ارنايى بالىق وسىرەتىن ورىننىڭ قۇرىلىسىن دايىنداۋ ۇستىندە. قازىرگى تاڭدا وندا ورىنداردى قازۋ، قۇرالجابدىقتاردى ورناتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.سونىمەن بىرگە، اۋداننان جەكە كاسىپكەرلەردىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن پيلوتتىق جوبا رەتىندە شاردارا سۋ قويماسى اۋماعىنان بالىقتى تورلى شارباقتا ءوسىرۋ شارۋاشىلىعىن قولعا الۋ جۇمىستارى دا جۇرگىزىلىپ جاتىر. 2014 جىلى وسىناۋ تورلى شارباقتا سىناق رەتىندە 15 توننا بالىق وسىرىلسە، بىلتىرعى جىلى جىل 300 توننا شاباق ءوسىرىلدى. سۋ قويماسىنداعى تورلى شارباقتا كەلەشەكتە 30004000 توننا كولەمىندە بالىق ءوندىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.ايتا كەتۋ كەرەك، بۇگىنگى تاڭدا شاردارا اۋدانىندا ەكى بالىق وڭدەۋ زاۋىتى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. سونىڭ ءبىرى جىلىنا 2500 توننا بالىق وڭدەۋمەن اينالىساتىن حاميت ستك بالىق وڭدەۋ زاۋىتى. اتالمىش كاسىپورىن بازاسىندا فيلە، كەپتىرىلگەن، تۇزدالعان بالىقتى وڭدەۋ جانە دايىنداۋ، قالدىقسىز ءوندىرىستى قولعا الۋ ماقساتىندا بالىق سۇيەگىنەن ۇنتاقتالعان جەم دايىنداۋ تسەحتارى جۇمىس جاساۋدا.جىلىنا 1000 توننا مۇزداتىلعان جانە ىستالعان بالىق، فيلە ونىمدەرىن شىعاراتىن شاردارا بالىق1 بالىق وڭدەۋ زاۋىتىندا 70 ادام جۇمىس ىستەيدى.مۇنان بولەك، اۋدان اكىمى ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنشە، جىل سوڭىنا دەيىن شاردارادا تاعى دا ەكى بالىق زاۋىتى ىسكە قوسىلماق. ۇدەمەلى يندۋستريالدىيننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسى اياسىندا سالىنىپ جاتقان جەكە كاسىپكەر جالعاسباەۆ ت جانە ساودات جشس جىلىنا ارقايسىسى 600 توننا بالىق ونىمدەرىن ءوندىرۋدى جوسپارلاپ وتىر.كەلەسى ەلشى كىم؟
|
قۇلاق ئاستى بەز ياللۇغى بىلبىلىك بىلوگىباشبەتساغلاملىققۇلاق ئاستى بەز ياللۇغىبۇ قۇلاق يۇمشىقى ئاستىنىڭ ئالدى تەرىپىگە جايلاشقان بىر جۈپ بەزنىڭ ياللۇغلىنىشى بولۇپ، كۆپىنچە يۇقۇملۇق بولىدۇ. ئاساسەن كىچىك بالىلاردا قىسمەن ئوقۇش يېشىدىكى بالىلاردا يۈز بېرىدۇ ھەمدە ئۆرى ئىچىدە بىر قېتىملا ئاغرىيدۇ.ئالامىتى: كېسەللىك باشلىنىپ ساقايغۇچە بولغان جەرياندىكى ئالامەتلەر ئۈچ دەۋرگە بۆلۈنىدۇ. دەسلەپكى دەۋردە كېسەللىك 1020 كۈنگىچە يوشۇرۇن ھالەتتە بولىدۇ. ئۇنىڭدىن كېيىن بىماردا قىزىتما پەيدا بولىدۇ، بالا ھالسىزلىنىپ بوشىشىدۇ، تاماق خالىمايدۇ، كېسەللىك ماددىسى قايسى تەرەپتىكى بەزدە بولسا شۇ تەرەپتىكى قۇلاق تۈۋى ئىششىپ قالىدۇ. ئىككىنچى دەۋرگە كەلگەندە مەزمۇر ئىششىق ئېغىرلىشىپ، قۇلاق ئاستى ۋە ئارقىسى ئىششىيدۇ، ئىششىق گەدەن ۋە بويۇنغا تارقىلىدۇ، ئاغرىش ۋە قىزىتما كۈچىيىپ، تەدرىجىي ھالدا يەنە بىر قۇلاق تۈۋىدىكى بەزلەردە ئىششىش، كۆى ئېچىشىش، تاماق يېيىش، سۆزلەش قاتارلىقلاردا توسالغۇ پەيدا بولىدۇ. سۈيدۈك قويۇق، رەڭگى قارامتۇل ياكى قىزغۇچ كېلىدۇ. ئۇيقۇدىن جۈيلۈپ ئويغىنىدۇ. تىل ئۈستىگە قارامتۇل سېرىق گەز پەدا بولىدۇ. بۇ ھالەت بەش كۈندىن يەتتە كۈنگىچە داۋام قىلىدۇ. ئۈچىنچى دەۋردە ئىششىق تەدرىجىي يېنىشقا باشلايدۇ. قىزىتما تۆۋەنلەيدۇ. بەزى بالىلاردا ئىششىق يانماي، يىرىڭداپ ئېغىز ئالغاندىن كېيىن قۇسۇش پەيدا بولىدۇ. بەزى بىمارلاردا قۇلاق ئاقىدۇ، ئاز ساندىكى بىمارلار پاڭ بولۇپ قالىدۇ. قان بۇزۇلۇشتىن بولغىنىدا قۇلاق ئاستى بېزى ئىششىق بىلەن بىرگە ئاغرىش، قىزىرىش، كۆيۈشۈش، تومۇرلار ئېسىلىش قاتارلىق ئالامەتلەر بىلەن بىرگە تىلنى سېرىق گەز باغلايدۇ. سۈيدۈكى سېرىق رەڭدە كېلىدۇ، بەلغەم خىلتىنىڭ ئۇفۇنەتلىنىشىدىن پەيدا بولغىنىدا ئىششىق ئاق رەڭلىك بولۇپ، سىلىقلاپ تۇرىدۇ. قىزىرىش ۋە ئېچىشىش بولمايدۇ. تومۇرى بوش ۋە ئاجىز سالىدۇ. سۈيدۈكى ئاق رەڭلىك كېلىدۇ، غەيرىي تەبىئىي سەۋدادىن بولغىنىدا كۆيگەن سەۋدا خىلىتىنىڭ خاس ئالامەتلىرى كۆرۈلۈش بىلەن بىرگە سانجىلىپ ئاغرىش ۋە ئىششىق كۆرۈلىدۇ. بىمارنىڭ ئۇيقۇسى ئاز بولۇپ تولا يىغلايدۇ.داۋالاش پىرىنسىپى: قىزىتما ياندۇرۇش، قان تازىلاش، ئىششىق ياندۇرۇش مەقسىتىدە داۋالاش ئېلىپ بېرىلىدۇ.1رېتسىپ: ھۆل يەرلىك شوخلا مېۋىسىنى ئېزىپ يەرلىك ئورۇنغا چېپىپ بەرگەندە ياللۇغ قايتۇرىدۇ.2رېتسىپ: ئوسما ياكى ئوسما يىلتىزىدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ ئېزىپ، خېمىر قىلىپ يەرلىك ئورۇنغا چېپىپ بېرىلسە ياللۇغ قايتۇرۇپ ئىششىق ياندۇرىدۇ. قىزىتما قايتۇرىدۇ.3رېتسىپ: بىنەپشە ۋە ئاق لەيلىگۈلدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ شومشا سۈيى بىلەن خېمىر قىلىپ يەرلىك ئورۇنغا چېپىپ بەرگەندە ياللۇغ قايتۇرۇپ ئاغرىق پەسەيتىدۇ.4رېتسىپ: ئۇشەق ياكى زىغىردىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ، يۇمشاق سوقۇپ تالقانلاپ ھەسەلگە ئارىلاشتۇرۇپ يەرلىك ئورۇنغا چېپىپ بېرىلسە ياللۇغ قايتۇرۇپ ئاغرىق پەسەيتىدۇ.5رېتسىپ: تۇخۇم ئېقىدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ گۇلاپ يېغىغا ئارىلاشتۇرۇپ يەرلىك ئورۇنغا چېپىپ بېرىلسە ياللۇغ قايتۇرۇپ ئاغرىق پەسەيتىدۇ.6رېتسىپ: كۆك يۇمغاقسۈتتىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ قارا كىشمىش ئۈزۈم بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ يەرلىك ئورۇنغا چېپىپ بېرىلسە ياللۇغ قايتۇرۇپ ئىششىق ياندۇرىدۇ.7رېتسىپ: يۇمشاق سوقۇلغان باقىلە ۋە شومشىنى ياكى ئىسپىغۇل لۇئابىنى سىركە ياكى گۈل يېغى بىلەن خېمىر قىلىپ چېپىپ ساغلام ئايالنىڭ سۈتى قۇلاققا تېمىتىپ بەرگەندە ياللۇغ قايتۇرۇپ ئىششىق ياندۇرىدۇ ئاغرىق پەسەيتىدۇ.8رېتسىپ: يىلان پوستىدىن ئالتە گرام، ئىككى دانە توخو تۇخۇمى ۋە تۇزدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ مايدا قورۇپ ئازئازدىن ئىستېمال قىلىپ بېرىلسە يەل كۆيدۈرىدۇ، ئاغرىق پەسەيتىدۇ.9رېتسىپ: چاياندىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ كۈنجۈت يېغى بىلەن قورۇپ كۈنىگە ئىككى قېتىم ھەر قېتىمدا بىر دانىدىن ئۇدا ئىككى كۈن ئىستىمال قىلىپ بېرىلسە قۇلاق ئاستى بەز ياللۇغىغا مەنپەئەت قىلىدۇ.10رېتسىپ: ئاق لەيلىگۈلى يەرلىك شوخلا ۋە خىيارشەنبەر مېغىزىدىن 10 گرام ئېلىپ يۇمشاق سوقۇپ كۆك شوخلا يوپۇرمىقىنىڭ سىقىلغان سۈيىدە خېمىر قىلىپ ئىششىق ئۈستىگە چېپىپ بېرىلسە سەپرانىڭ ئۆتكۈرلۈكىنى پەسەيتىدۇ.11رېتسىپ: ئۈنجۈر مۇنىكىدىن تۆت دانە ئېلىپ سۇدا قاينىتىپ ئۈستىگە 25 گرام بۇغداي ئۇنى، 12 گرام زەيتۇن يېغى قوشۇپ پىشۇرۇپ يىلمان ھالەتتە ئىششىققا چېپىپ بېرىلسە ئىششىقنى يۇمشىتىدۇ، ئاغرىق پەسەيتىدۇ.12رېتسىپ: سازاڭ قۇرتىدىن ئالتەيەتتە دانىغىچە ئېلىپ بىر قوشۇق شېكەر قوشۇپ ئارىلاشتۇرۇپ خېمىر قىلىپ سىرتىدىن چېپىپ بېرىلسە ئېغىرلىرىدا يۇقىرىقىلار بىلەن بىللە ئوسما يىلتىزىدىن 30 گرام، ئۈنگۈر شىپادىن 20 گرام، چۈچۈكبۇيا يىلتىزى، كاككۇك گۈلى ۋە نېلۇپەرنىڭ ھەربىرىدىن 15 گرام ئېلىپ قاينىتىپ شەربەت تەييارلاپ 10 مىللىلىتىردىن كۈندە ئۈچ ۋاخ ئىچكۈزۈلىدۇ، ئاغرىق پەسەيتىدۇ.مۇرەككەپ دورىلار بىلەن داۋالاشتا: شەربىتى بىنەپشە، ئەرقى چۆبىچىن، ئەرقى شوخلا، خېمىرى گاۋزىبان، مەتبۇخى ئەفتىمۇن، خېمىرى گاۋزىبان ئەنبەر، ئىترىفىل ئۇستىقۇددۇس، ئەرقى شاھتەررە، قارا ئۈجمە شەربىتى، ئىترىفىل كەشنىز قاتارلىق دورىلار ئەھۋالغا قاراپ تەڭشەپ بېرىلىدۇ.دىققەت قىلىدىغان ئىشلار: سۇيۇقسەلەڭ، ئاسان سىڭىدىغان تاماقلاردىن ئارپا ئېشى، كۆكتات شورپىلىرى، كاكچە نان قاتارلىقلار بېرىلىدۇ. كالا گۆشى، تۇخۇم، لازا ۋە ئاچچىقسۇدىن پەرھىز قىلدۇرۇلىدۇ.كۆرۈلىشى : 165554 قېتىمكۆرۈلىشى : 165555 قېتىم
|
بېيجىڭدا ئېچىلغان خەلقئارالىق چوشقا زۇكامى مۇھاكىمە يىغىنىدا ئاشكارىلىنىشىغا قارىغاندا، چوشقا زۇكامدارلىرىنىڭ سانى خەلقئارا مىقياسىدا شىددەت بىلەن زورايماقتا، ھازىرغىچە چوشقا زۇكامى ئاتالغان بۇ خىل 11 تىپلىق يۇقۇملۇق زۇكام ۋىروسى بىلەن يۇقۇملىنىپ ئۆلگەنلەر سانى 1800 گە يەتكەن.بۇ ھەپتە ئامېرىكا باش قوماندانى داۋىد پېتروس ئۆزبېكىستاندا زىيارەتتە بولدى. ئۆزبېكىستان پرېزىدېنتى ئىسلام كېرىموف بىلەن ئۇچراشقان داۋىد پېتروس ئىككى دۆلەت مۇناسىۋەتلىرىنىڭ كېلەچىكى ۋە ئورتاق مەنپەئەتلىرى ھەققىدە سۆھبەت ئېلىپ بارغان.گۈلنار خانىم ساقچى ئىدارىسىدا قانداق مۇئامىلىگە ئۇچرىدى؟ 2ئۇيغۇر دىيارىدىن كەلگەن ئۇيغۇرلارنىڭ ئېيتىشىچە ئۇيغۇر دىيارىدىكى ئادالەتسىزلىكلەر ئېغىر بولۇپ، ساقچىلار ئۇيغۇرلارنى ئۈرۈمچى كوچىلىرىدا خالىغانچە توسۇپ سومكىلىرىنى ئاختۇرىدىكەن.دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى ۋە تەشكىللىشى بىلەن ۋىنگىرىيىنىڭ بۇداپىشت شەھىرى ئەتراپىدىكى كەڭ يايلاقتا دۇنيا ھۇنلىرى مەدەنىىيەت ھەپتىلىكى پائالىيىتى ئېلىپ بېرىلماقتا.ئەنۋەر ھاجىيېۋ قازاقىستاندىكى ئۇيغۇرلار، ھەتتا قازاقلار، رۇسلار ۋە باشقا مىللەت زىيالىيلىرى، بولۇپمۇ قانۇنشۇناسلىرى ئارىسىدا بەلگىلىك تەسىر قوزغىغان قانۇنشۇناسلىق پەنلىرى دوكتورى ئىدى.دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى رابىيە قادىر خانىم كېلەر ئاي چېخىيەنى زىيارەت قىلىپ، چېخىيە پايتەختى پراگادا ئېچىلىدىغان ئاسىيادىكى كىشىلىك ھوقۇق مەسىلىسىگە دائىر بىر خەلقئارا يىغىنىغا قاتنىشىدۇ. ئۇ، بۇ جەرياندا سابىق چېخىيە پرېزىدېنتى ۋاكلاۋ خاۋېل بىلەن ئۇچرىشىشى مۇمكىن.خىتاينىڭ خۇبېي ئۆلكىسىدىكى ۋۇخەن شەھىرىدە پەيشەنبە كۈنى شەھەر ئاھالىسىنىڭ نەچچە مىڭ كىشىلىك نامايىش قىلىش ۋەقەسى يۈز بەرگەن.خىتاي ساقچىلىرى 5 ئىيۇل نامايىشچىلىرىنى سوتلايدىغان دەلىللەر نى تەييارلاپ بولغانبىرلەشمە ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، خىتاي ساقچى دائىرىلىرى 5 ئىيۇل نامايىشىغا قاتنىشىپ قولغا ئېلىنغان نامايىشچىلارنى سوتلاشتا ئىشلىتىدىغان 3 مىڭدىن ئارتۇق ماددى پاكىت ھازىرلاپ، نامايىشچىلارنى ئادەم ئۆلتۈرۈش، ئوت قويۇش ۋە باشقا جىنايەتلەر بىلەن ئەيىبلەشكە تەييارلىق قىلىپ قويغان.پاكىستان پرېزىدېنتى خىتاينىڭ ئۇيغۇر سىياسىتىنى قوللىدىجۈمە كۈنى خىتاي زىيارىتىنى باشلىغان پاكىستان پرېزىدېنتى زەردارى، خىتايغا قاراپ يولغا چىقىشتىن بۇرۇن مۇخبىرلارغا خىتاي پاكىستان مۇناسىۋىتى ھەققىدە سۆھبەت ئېلان قىلىپ، خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئىلىدىكى سىياسىتىنى قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.ھەپتىلىك خەۋەرلەر 15 ئاۋغۇستتىن 21 ئاۋغۇستقىچەھەر ئىككى دۆلەت ئۆز يولىغا مېڭىشى مۇمكىنمۇ ؟بۈيۈك ئىرا تور بىتى 2009 يىلى 8 ئاينىڭ 20 كۇنى پروفېسسور نىيال فىراگسۇننىڭ ماقالىسىنى تەرجىمە قىلىپ ئېلان قىلدى.شىۋېتسىيىدە خىتايغا قارشى بىرلەشمە نامايىش ئېلىپ بېرىلدى8 ئاينىڭ 20 كۈنى شىۋېتسىيىدىكى ئۇيغۇرلار خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۈرۈمچىدە ئېلىپ بارغان قىرغىنچىلىققىغا قارشى 4 قېتىملىق نامايىشىنى ئېلىپ باردى.ئافغانىستاندا پرېزىدېنت سايلىمىنىڭ بىلەت تاشلاش پائالىيىتى پەيشەنبە كۈنى ئاياقلاشتى. مەزكۈر سايلامنىڭ ئوڭۇشلۇق ئۆتكۈزۈلۈشى ئۈچۈن ئافغانىستان ھۆكۈمىتى ۋە رايوندىكى ناتو قوشۇنلىرى بىخەتەرلىك تەدبىرلىرىنى كۈچەيتكەن ئىدى.
|
تۈركىيە 400 ھاۋا قالقان سىستېمىسىنى سىناق قىلدى ئۇيغۇرچەتۈركىيە 400 ھاۋا...تۈركىيە 400 ھاۋا قالقان سىستېمىسىنى سىناق قىلدىتۈركىيە جۇمھۇر رەئىسى رەجەپ تاييىپ ئەردوغان رۇسىيەدىن سېتىۋېلىنغان 400 ھاۋا قالقان سىستېمىسىنىڭ سىناق قىلىنغانلىقىنى ئېلان قىلدى.23.10.2020 14.05.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: تۈركىيە جۇمھۇر رەئىسى رەجەپ تاييىپ ئەردوغان400 ھاۋا قالقان سىستېمىسىنىڭ سىناق قىلىنغانلىقىنى بىلدۈرۈپ: سىناق قىلىندى، ھەم قىلىنىۋاتىدۇ. ئامېرىكانىڭ سەلبىي پوزىتسىيەسى، بىز بىلەن مۇناسىۋەتسىز. بىز قولىمىزدىكى ئىمكانىيەتلىرىمىزنىڭ سىناقلىرىنى قىلماي، نېمىنى قىلىمىز؟ بۇنى ئامېرىكادىن سورايدىغان ھالىمىز يوق. پەقەت 400 لەرنىلا ئەمەس، بەلكى نۇرغۇن قوراللارنى سىناق قىلمىز. بۇنىڭدىن كېيىنمۇ سىناق قىلىشنى داۋاملاشتۇرىمىز. گىرېتسىيەنىڭ قولىدا 300 لەر بار. ئۇلار سىناق قىلىش ئەمەس، رەسمىي ئىشلىتىۋاتىدۇ. ئامېرىكا ئۇلاردىن بىر نەرسە سورىدىمۇ؟ بىز قەتئىيلىك بىلەن يولىمىزنى ئوخشاش ئۇسۇلدا داۋاملاشتۇرىمىز دېدى.ئۇ ئەزەربەيجانئەرمېنىيە ئوتتۇرىسىدا ئۇرۇش توختىتىش چاقىرىقلىرى ئۈستىدە توختىلىپ، ئەرمېنىيەنىڭ بۇنىڭدىن بۇرۇنمۇ ۋەدىسىدە تۇرمىغانلىقىنى ئەسكەرتتى.ئۇ ئىككى دۆلەت ئوتتۇرىسىدا ئۆتكۈزۈلۈش ئېھتىمالى بولغان ئۇچرىشىشلارغا تۈركىيەنىڭمۇ قاتنىشىش ھوقۇقى بارلىقىنى بىلدۈرۈپ: ئەزەربەيجان پىرېزىدېنتى ئىلھام ئەلىيېۋنىڭ تۇتقان ئىپادىسىنى بىر ياققا تاشلاپ قويۇش مۇمكىن ئەمەس. بۇ يەردە رۇسىيە مەسىلىنى ھەل قىلىش ۋە تىنچلىق ئۈچۈن قاتنىشىشنى قانچىلىك ئويلىغان بولسا، تۈركىيەنىڭمۇ ئاز دېگەندە رۇسىيەگە ئوخشاش قاتنىشىش ھوقۇقىنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىمەن. ئەسلىدە بۇ مەسىلىدە ھازىرغىچە رۇسىيەدىن سەلبىي ئۇچۇر كەلمىدى. رۇسىيەنىڭ بۇ ھەقتە تۈركىيە توغرىسىدا سەلبىي ئۇچۇرلىرى يوق. بىز ھازىرغىچە مەيلى ئەزەربەيجانئەرمېنىيە مەسىلىسى بولسۇن، ياكى باشقا مەسىلىلەردە، يەنى سۈرىيەدە بىرلىكتە خىزمەت قىلىۋاتىمىز. بۇنىڭدىن كېيىنمۇ مۇۋەپپەقىيەتلىك قەدەملەرنى تاشلاپ، مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشنى ئۈمىد قىلىمەن دېدى.خەتكۈچ: ئەزەربەيجانئەرمېنىيە ئوتتۇرىسىدا ئۇرۇش توختىتىش چاقىرىقلىرى , 300 , 400
|
ئابدۇكېرىم مامۇت تېررورلۇق تەشكىلاتى قۇرۇش، ئۇنىڭغا رەھبەرلىك قىلىش، قەستەن ئادەم ئۆلتۈرۈش دېگەندەك جىنايەتلەر بىلەن ئەيىبلىنىپ ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان. بىراق، سوت مەھكىمىسىنىڭ ۋەقە يۈز بېرىپ بىر ئايغا يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە مەزكۇر دېلو ئۈستىدىن ئۆلۈم پەرمانى چىقىرىشى كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى ۋە ئۇيغۇر پائالىيەتچىلىرىدە سوتنىڭ ئادىل ئېلىپ بېرىلغانلىقىغا گۇمان پەيدا قىلغان.خىتاي ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدە ئابدۇكېرىم مامۇتنىڭ يۇقىرىقى جىنايەتلەر بىلەن ئەيىبلىنىپ، ئۆلۈم جازاسىغا بۇيرۇلغانلىقى خەۋەر قىلىنغان بولسىمۇ، بىراق سوتنىڭ تەپسىلىي ئەھۋالى، ئابدۇكېرىمنىڭ ئۆزى خالىغان ئادۋوكات تەكلىپ قىلالىغان قىلالمىغانلىقى، ئۇنىڭ ئۆزىنى ئاقلىشىغا يول قويۇلغان قويۇلمىغانلىقى قاتارلىق مەسىلىلەر يەنىلا نامەلۇم.ئابدۇكېرىم مامۇت بۇ يىل 2ئاينىڭ 28كۈنى قاغىلىق ناھىيىسىنىڭ بەخت بازىرىدا يۈز بەرگەن ھۇجۇم قىلىش ۋەقەسىدە خىتاي ئامانلىق كۈچلىرىنىڭ قولىغا تىرىك چۈشۈپ قالغان بىردىنبىر كىشى. ئۇنىڭ ھۇجۇم قىلىش ۋەقەسىگە قاتناشقان سەپداشلىرىدىن 7 كىشى خىتاي ئامانلىق كۈچلىرى تەرىپىدىن نەق مەيداندا ئېتىپ تاشلانغان.بىر كىشى يارىلىنىپ قولغا چۈشكەن بولسىمۇ، بىراق دوختۇرخانىدا ھاياتىدىن ئايرىلغان. بۇ ۋەقەدە ھۇجۇمغا ئۇچرىغان خىتايلاردىن 15 ئادەم ئۆلگەن ئىدى. خىتاي ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدە ئابدۇكېرىمنىڭ ھۆكۈمگە قايىل بولمىسا، يۇقىرى سوتقا ئەرز قىلىش ھوقۇقى بارلىقى ئىلگىرى سۈرۈلگەن بولسىمۇ، بىراق ئۇنىڭ ئەرز قىلغان ياكى قىلمىغانلىقى ھەققىدە ھېچقانداق ئۇچۇر بېرىلمىگەن.
|
بەرەكەنىڭ كۋاسىنداي بايىرعى بۇيىمدار ايبىندى 70 جىل، جاڭا داۋىردەگى كۇرەس ءتىلشىنىڭ ۇزاق جورىق جولىمەن قايتالاي ساپارلاۋى بەرەكەنىڭ كۋاسىنداي بايىرعى بۇيىمدار ايبىندى 70 جىل، جاڭا داۋىردەگى كۇرەس ءتىلشىنىڭ ۇزاق جورىق جولىمەن قايتالاي ساپارلاۋىسۋرەتتە: جاڭ شين قىزىل ارميا اتاسىنا ۇسىنعان ەر تۇرماندى كورسەتۋدە.شانشيدىڭ سولتۇستىگىندەگى ۋچي اۋدانى ياڭچىڭزى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جاڭ شين كەزدەسكەن جەردەن ءتىلشىنى اۋلاسىنداعى اق ۇيەڭكىنىڭ ساياسىنا باستاپ، اتاسى جاڭ شيانجيە مەن قىزىل ارميانىڭ قازانى جانە ەر تۇرمانى جايىنداعى حيكايالاردى اڭگىمەلەدى.1935 جىلى 10 ايدىڭ 18 كۇنى ورتالىق قىزىل ارميانىڭ بەلگىلى قوسىنى ديڭبيان اۋدانى بايما جىلعاسى ارقىلى بۇگىنگى ۋچي اۋدانىنداعى جاڭحۋچاعا جەتىپ، تيەبيانچىڭداعى شيچۋان وزەنىن بويلاي شىعىسقا بەتتەپ، تۇستەن كەيىن تيەبيانچىڭعا جەتەدى.10 ايدىڭ 19 كۇنى قاس قارايىپ قالعان شاقتا، ۋچي قالاشىعىنان 5 كيلومەتر قاشىقتىقتاعى توۋداۋ وزەنى بويىنداعى داۋشۇيۋان قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جاڭ شيانجيە قىستاققا قىزىل ارميانىڭ كەلگەنىن بايقايدى. جاڭ شين تىلشىگە: اتامنىڭ ايتۋىنشا، قوسىننىڭ سول كەزدەگى جاعدايى مۇشكىل ەكەن، جاۋىنگەرلەردىڭ كيىم كەشەكتەرى مەن اياق كيىمدەرىنىڭ توزىعى جەتكەن، كەيبىرەۋىنىڭ اياعى مەن باقايلارىنان قان تامىپ تۇرعان، ولار دالادا تۇنەيتىن، توسەك ورىن، شاتىر دەگەن بولماعان، سوندا دا جۇرتشىلىقتىڭ ۇيىنە باس سۇقپاعان، دەيدى.تاماق ىستەيتىن ۋاقىت بولعاندا، قوسىنداعى ءبىر كادر جاڭ شيانجيەنىڭ ۇيىنە كەلىپ، تاماق جاسايتىن قازاننىڭ جەتىسپەي جاتقانىن ايتىپ، ۋاقىتتىق ىستەتە تۇرۋعا قازان اياق بەرە تۇرۋدى سۇراعان. جاڭ شيانجيە ۇيىندەگى سۋ كۇبىسى مەن فارفور تەگەنەسىن ولاردىڭ ىستەتە تۇرۋىنا بەرگەن. ناتيجەدە كۇبى مەن تەگەنە وتتىڭ جالىنىنان سىزاتتانىپ قالعان. قوسىنداعى كادر قوياردا قويماي 2 يۋان تولەم تولەپ، ولار قابىلداماسا كەتپەي قويعان.قوسىن اتتانار الدىندا، اتامنىڭ ۇيىندە ەر تۇرمانسىز اتتىڭ بايلاۋلى تۇرعانىن كورگەن كادر اتاما ءبىر ەر تۇرمان سيلاعان، دەيدى جاڭ شين جەر تولەدەن ۇزاق جىل ساقتاعان ەردى ەپپەن الىپ شىعىپ. كۇن ساۋلەسى استىندا اعاش ەردىڭ سىرى وشكىندەگەن، قولادان جاسالعان ۇزەڭگىسى جالت جۇلت ەتىپ، ءبىر بىرىنە سوعىلىپ سىڭعىرلايدى.قىزىل ارميا شايقاس جۇرگىزگەندە، حالىققا ارقا سۇيەگەن. ورتالىق قىزىل ارميانىڭ ۇزاق جورىق جەڭىسى ەسكەرتكىش سارايىندا ءتۇسىندىرۋشى جاڭ شياۋفاڭ ساياحاتشىلارعا قىزىل ارميانىڭ قازانى جونىندە اڭگىمەلەدى. بۇل اڭگىمە قىزىل ارميا مەن حالىق جۇرتشىلىعىنىڭ بالىق پەن سۋداي ەتەنە بايلانىستا بولعانىن جاندى ايگىلەيدى. بۇكىل ىنتا پەيىلىمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ سىندى باستى ماقساتتان اۋىتقىماي، شىنايى بۇقارالىق لۋشيانعا سۇيەنگەندىكتەن، ۇزاق جورىقتى باستان كەشىرگەن قىزىل ارميا قوسىنى ەڭ سوڭىندا جەڭىسكە قول جەتكىزدى.
|
تىنىس جولى تارالعىش اۋرۋىنان ساقتانىڭىزحالىق تورابىجاڭا حابارلارقۇلجا اۋدانىندا 160 مىڭ باس مال قىستاۋعا كوشىرىلدى قاشقارداعى جۇرتشىلىق شينجياڭعا كومەككە بارعان شيپاگەردىڭ مەديتسينالىق ءبىلىمى مەن ونەرىنىڭ يگىلىگىن كوردى قوعام حاۋىپسىزدىگى تاراۋلارى شەتەلدە ەمدەۋ دەگەن اتپەن الدامكوستىق ىستەيتىن ەرەكشە ءىرى دەلونى انىقتادى كوكتوعاي كورىنىس رايونىنا حوش كەلدىڭىز! حوش بول، كەن رايونى! ب م ۇ نىڭ يۋنەسكو باس بولىمىندە جىبەك جولى قۇجاتتارى كورمەسى وتكىزىلدى ۇرىمجىدە بۇگىننەن باستاپ كۇن اشىق بولىپ، اۋا تەمپەراتۋراسى تومەندەيدى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى ەمدەۋ، ءدارى دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ قىزمەتى جونىندەگى تەلەۆيزور تەلەفون ءماجىلىسىن اشتى سيفرلى جىبەك جولى جەر شارى ايدىك دەرەك تەكشەسى جاريالاندى جۇڭگو قىزىل كرەست قوعامى موڭعۇليالىق ناۋقاس بالالارعا كومەكتەستى ا ق ش تىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى ۇلكەن بۋشقا مەملەكەتتىك جەرلەۋ سالتى وتكىزىلدى حالىقارالىق مادەنيەت نارىعى مالىمەتى 2018 جاريالاندى جىڭ دۇڭچياڭ ەلىمىزگە قايتىپ، ءوزىن ءوزى مالىمدەپ، قىلمىسىن مويىندادى ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسى مۇلىك ۇقىعى مەن كاسىپورىنشىلاردىڭ زاڭدى ۇقىق مۇددەسىن قورعاۋ جاعىنداعى 2 توپتاعى تيپتىك دەلولاردى جاريالادى بىرىككەن مەملەكەتتەر ۇيىمى دۇنيە جۇزىلىك پلاستىماسسالىق لاستانۋعا قارسى تۇرۋ ارەكەتى باستالعانىن جاريالادى ساياسي ءماسليحات كەڭەسى 12 كەزەكتى كوميتەتى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 4 ءماجىلىسىن 12 ايدىڭ 6 كۇنى اشۋدى بەلگىلەدى كەزەكشى پويەزداردى گرۋپپاعا ءبولۋ جۇمىسى 4 ەسە جوعارىلادى جين جىجىن سانجى وبلىسىنىڭ ۋاقىتتىق باستىعى بولدى سەگىز ءتۇرلى بەلگىلەمە اتقارىلعان 6 جىلدا 200 مىڭنان استام ادامعا پارتيا ءتارتىبى، اكىمشىلىك ءتارتىپ جازاسى بەرىلدى جۇڭگونىڭ رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاندىعىنىڭ 40 جىلدىعى جونىندەگى تالقى جيىنى جاپونيادا وتكىزىلدى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتاي تۇراقتى كوميتەتىنىڭ مىندەتكە تاعايىنداۋ مىندەتىنەن قالتىرۋ تىزىمدىگىتىنىس جولى تارالعىش اۋرۋىنان ساقتانىڭىز12 ـ ايدىڭ 3 ـ كۇنى ءتىلشىنىڭ قۇلجا قالالىق اۋرۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى تىزگىندەۋ ورتالىعىنان ۇعىسۋىنشا، قىس كىرىسىمەن تەمپەراتۋرا قاۋىرت تومەندەگەندىكتەن، قالا تۇرعىندارىنىڭ تىنىس جولى تارالعىش اۋرۋلارىنا باسا نازار اۋدارۋ ءارى ونىڭ الدىن الۋ تانىمى جوعارىلاعان.تارالعىش اۋرۋلار جونىندەگى دوكلاد ـ ينفورماتسيانى باسقارۋ سيستەماسىندا كورسەتىلۋىنشە، جاقىنعى مەزگىلدەن بەرى قۇلجا قالاسىنىڭ سۋ شەشەك سياقتى تىنىس جولى اۋرۋلارى كورنەكتى جوعارىلاعان. قىس ماۋسىمى تارالعىش تۇماۋ، تارالعىش شىقشىت بەزى قابىنۋى، نوعاي ۆيرۋسىندىق ءىش ءوتۋ، نارەستەلەردىڭ ءىش ءوتۋى سىندى تارالعىش اۋرۋلار كوپ تارالاتىن مەزگىل. قالالىق اۋرۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى تىزگىندەۋ ورتالىعى قالا تۇرعىندارىنا وسى سەكىلدى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋدا تارالعىش اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە تىزگىندەۋ جونىندە بەلگىلى ساۋاتقا يە بولۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتەدى.سۋ شەشەك ـ ۇشپالى شەشەك پەن بەلدەۋلەنگەن ۇشىق ۆيرۋسىنان قوزاتىن تىنىس جولى تارالعىش اۋرۋى. ول قىزۋ دەنە تەمپەراتۋراسى 38 سەلتسي گرادۋستان اسادى، تۇلا بويىنا قىزىل بورتكەن شىعۋ، كۇلدىرەمە ۇشىق پەن قارا قوتىر بورتپەسى شىعۋ سىندى ەرەكشەلىككە يە. ادەتتە تۇيدەك ـ تۇيدەك بولادى. سۋ شەشەكتىڭ اسەر ەتەتىن وبيەكتىلەرى نەگىزىنەن بالالار باقشاسىنداعى، وقۋ جاسىنان بۇرىنعى جانە وقۋ جاسىنداعى بالالار. سۋ شەشەكتىڭ تارالعىشتىعى كۇشتى، تىنىس جولى نەمەسە كۇندەلىكتى تۇرمىستاعى جاناسۋدان وڭاي جۇعىمدالىپ، ءتۇرلى تارالعىش اۋرۋلارىن كەلتىرىپ شىعارادى.نوعاي ۆيرۋسىندىق ءىش ءوتۋ: نوعاي ۆيرۋسىندىق قوزدىرعىش سيپاتىنداعى ءىش ءوتۋ بۇكىل دۇنيە ءجۇزى كولەمىندە تارالعان، اۋرۋ ۆيرۋسى تۇتاس جىل بويى تارالادى. دەسە دە، ءار جىلدىڭ 10 ـ ايىنان كەلەسى جىلدىڭ 3 ـ ايى ارالىعىنداعى مەزگىل اۋرۋ ۆيرۋسى ەڭ كوپ تارالاتىن مەزگىل ەسەپتەلەدى. مۇندا كوبىنەسە قۇسۋ، ءىش ءوتۋ سىندى اۋرۋ بەلگىلەرى بولادى. ەرەسەكتەر مەن وقۋ جاسىنداعى بالالاردى نەگىزگى جۇعىمدالۋ وبيەكتىسى ەتەدى. نوعاي ۆيرۋسىنىڭ جۇعىمتالدىعى كۇشتى، ىشەك جولىن نەگىز ەتىپ تارالادى. لاستانعان سۋ قاينارى، ازىقتىق، زات، اۋا ارقىلى دا تارالادى. ادەتتە مەكتەپ، اسحانا، شيپاحانا، بالالار باقشاسى، پاناسىز قارتتار كۇتىمحاناسى جانە اسكەري قوسىن سياقتى ورىندار توپتىق تارالاتىن ورىندار ەسەپتەلەدى. الدا ـ جالدا قۇسۋ، ءىش ءوتۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالسا دەر كەزىندە ەمدەتۋ كەرەك.بۇدان تىس، تارالعىش تۇماۋ مەن سۋىق تيۋدەن بولعان تۇماۋ دا وسى مەزگىلدەگى كوپ قوزاتىن اۋرۋ. سوندىقتان جەكە تازالىققا كەپىلدىك ەتىپ، بولمە ءىشى اۋاسىن الماستىرۋ جانە ادام شوعىرى مول الەۋمەتتىك ورىندارعا از بارۋ ـ وسى تەكتەس اۋرۋلاردان ساقتانۋدىڭ نەگىزگى جولى.قۇلجا قالالىق اۋرۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى تىزگىندەۋ ورتالىعى دا باستاۋىش مەكتەپتەر مەن بالالار باقشاسىنىڭ تارالعىش اۋرۋلارىنان ساقتانۋ قىزمەتىن كۇشەيتىپ، ساقتىق ۆاكسيناسىن قۇيدىرۋ، تاڭەرتەڭگى تەكسەرۋ ءتۇزىمىن تياناقتاندىرۋ، اۋرۋدىڭ الدىن الۋ تانىمىن جوعارىلاتۋ سياقتى شارالار ارقىلى اۋرۋدىڭ تارالۋىن ءونىمدى تىزگىندەپ، جۇعىمدالعاندار سانىن كورنەكتى تومەندەتكەن. ىلە گازەتى ىلە اقپارات تورابى
|
ئۇيغۇر دىيارىدىكى ئەمالاردىن خىتاي ئورتاق تىلى بويىچە تۇنجى مەيدان ئىمتىھان ئېلىنغانشىنجاڭ گېزىتى نىڭ خەۋەر قىلىشىچە، تۈنۈگۈن ئۈرۈمچىدىكى ئەمالار مەكتىپىدە پۇتوڭخۇا، يەنى خىتاي ئورتاق تىلى بويىچە بىر مەيدان ئىمتىھان ئېلىنغان ۋە لاياقەتلىك بولغانلارغا گۇۋاھنامە تارقىتىپ بېرىلگەن.ئىمتىھانغا ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن كەلگەن 60 تىن ئارتۇق ئەما كىشى قاتناشقان. خەۋەردە ئىمتىھانغا قاتناشقانلارنىڭ مىللەت تەركىبى تىلغا ئېلىنمىغان. خەۋەردە يەنە ئەمالارغا قويۇلغان خىتاي ئورتاق تىلى لاياقەتلىك ئۆلچەم تەلىپىنىڭ نۆۋەتتە ئۇيغۇرلارغا تېڭىلىۋاتقان دۆلەت تىلىنى بىلىش تەلىپى بىلەن ئوخشاش بىر سىياسەت ياكى ئەمەسلىكى ھەققىدە چۈشەنچە بېرىلمىگەن.رادىيومىز ئۇيغۇر ئېلىدىكى يىغىۋېلىش لاگېرلىرى ھەققىدە ئىگىلىگەن ئۇچۇرلىرىدا بارلىق لاگېرلاردا خىتاي دۆلەت تىلى ئۆگىتىلىۋاتقانلىقى ۋە بۇ ئۆگىنىشنى ساۋاتسىزلارغىمۇ تېڭىۋاتقانلىقى ئاشكارىلانغان ئىدى. ئۆتكەن يىلى يەكەندە خىتايچە دۆلەت شېئىرىنى يادلاپ بولالمىغان تۇرسۇن ئىسىملىك بىر كىشى يېزا كادىرلىرىنىڭ تىلھاقارىتىگە بەرداشلىق بېرىلمەي ئېسىلىپ ئۆلۈۋالغان ئىدى.شىنجاڭ گېزىتى نىڭ مەزكۇر خەۋىرىدە دېيىلىشىچە، ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق مېيىپلەر بىرلەشمىسىنىڭ باشلىقى رەيھان ھېسامىدىن ئەمالارغا قارىتىلغان خىتاي ئورتاق تىل لاياقەت ئۆلچىمىنىڭ ئەمالارنى ئىجتىمائىي پائالىيەتلەرگە قاتناشتۇرۇشنى مەقسەت قىلىدىغانلىقىنى تەكىتلىگەن. غۇلجا ناھىيەسىنىڭ يىغىۋېلىش لاگېرى دىكى بىر كادىرمۇ لاگېردا دۆلەت تىلى ئۆگىتىشنىڭ جەمئىيەتتە ئىشسىزلىقنى ئازايتىش ئۈچۈن ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرگەن ئىدى.
|
ياز پەسلىدە تېرىنى ئاسراش ئۇسۇللىرى پەسىل ۋە كۈتۈنۈش دوختۇر ساغلاملىق تورىھاۋانىڭ ئۆزگۈرۈشى، تېمپېراتۇرا ۋە نەملىكنىڭ ئۆزگۈرۈشى تېرىگە نىسبەتەن ئوخشاش بولمىغان دەرىجىدە تەسىر قىلىدۇ، بولۇپمۇ ياز پەسلىنىڭ تومۇز ئىسسىق كۈنلىرى تېرە ئاسان زەخمىلىنىدۇ شۇڭا تېرىنىڭ قۇرغاق ياكى يېرىك بولۇپ كېتىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن، ياز پەسلىدە تېرىنى ئاسراشقا ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىش كېرەكياز پەسلىدە تېرە تۈشۈكچىلىرى كېڭەيگەنلىكتىن، تېرىدىكى ماي بەزلىرى ۋە تەر بەزلىرىنىڭ ئاجرالمىلىرى زور مىقتاردا كۆپىيىدۇ، مېتابولىزىمنىڭ سۈرئىتى تېزلىشىپ، مۈڭگۈز قەۋەتتىكى ئۆلگەن ھۈجەيرىلەرنىڭ سانى جىددىي كۆپىيىدۇ. شۇڭا ياز پەسلىدە تېرىنى ئاسراشتىكى بىرىنچى ئىش تېرىنى تازىلاشتۇر.تېرىنى تازىلاشنىڭ بىرىنچى قەدىمى يۇيۇش. ئۆزىنىڭ تېرىسىگە ماس كېلىدىغان يۈز سوپۇنىنى تاللاپ، ئۇنى قولغا سۈرۈپ كۈپۈك چىققاندىن كېيىن، يۈزگە سۈرۈپ يېنىك ئۇۋىلاش كېرەك.ئۇۋىلاش ۋاقتى بەك ئۇزۇن بولۇپ كەتمەسلىكى كېرەك، بولمىسا تېرە بەك بوشىشىپ كېتىدۇ. ئۇۋىلاپ بولغاندىن كېيىن پاكىز سۇ بىلەن چايقاش كېرەك. ئىككىنچى قەدەمدە تېرە تازىلاش مېيىنى ئىشلىتىپ، ئۆلگەن ھۈجەيرىلەرنى چىقىرىۋەتسە بولىدۇ. بۇنىڭ ئۇسۇلى: تېرە تازىلاش مېيىنى يۈزگە سۈرۈپ، بارماق بىلەن يېنىك ئۇۋۇلاپ، ئاخىرىدا قەغەز بىلەن سۈرتۈۋېتىلىدۇ. تېرە تازىلىنىپ بولغاندىن كېيىن تېرە قۇرغاقلىشىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن تېرە سىلىقلاش مېيىنى سۈرتۈپ، يوقىتىلغان سۇ ۋە ماينى تولۇقلاش كېرەك. تازىلانغان تېرە سىلىقلاش مېيىنى تېخىمۇ ياخشى سۈمۈرىدۇ.ياز پەسلىدە تېرىنى كۈندە تازىلاپ تۇرسا تېرە پاكىز تۇرىدۇ. سىلىق ۋە پارقىراقلىقىنى ساقلىغىلى بولىدۇ. ياز پەسلىدە يەنە كۈن نۇرىنىڭ تېرىگە بولغان زىيىنىغا سەل قارىماسلىق كېرەك. سىرتلارغا چىققاندا، كۈن نۇرىدىن ساقلايدىغان مايلارنى سۈرتۈش ئارقىلىق تېرىنى قوغداش لازىم. مۇشۇنداق قىلغاندا، تومۇز ئىسسىق كۈنلىرىدىمۇ تېرىنى ياخشى ساقلىغىلى بولىدۇ.ئالدىنقى ماقالىمىزدا ئاپتاپتا قالسىڭىز... تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى ياز پەسلىدە ئۈششۈكنى داۋالاشنىڭ ئۇسۇلى توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .
|
ەلەكتروندىق ساۋدانىڭ ىرگەسى كەڭەيۋدە سيفرلىق قازاقستان05 جەلتوقسان 2018، 12:1805 جەلتوقسان 2018, 12:18 311 0فوتو: استانا، .. قازپوشتا مەن ودنوكلاسسنيكي باسشىلىعى قول قويعان مەموراندۋم بۇل سالانى تاعى دا ىلگەرىلەتەدى.مەملەكەت باسشىسىنىڭ تىكەلەي باستاماسىمەن قولعا الىنعان سيفرلىق قازاقستان باعدارلاماسىنىڭ ٴبىر باعىتى ەلەكتروندىق ساۋدا. ال بۇل ٴوز كەزەگىندە ەلىمىزدىڭ كۇللى ەكونوميكاسىنىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالا الادى. وسى نەگىزدە ۇكىمەت قاۋلىسىمەن ىرگەلى رەفورمالار باستالىپ، ولاردىڭ جالعاسىن تاۋىپ جاتقانىنا دا كۋامىز. ايتالىق، 2017 جىلى قازاقستاندىق نارىعىنىڭ كولەمى 106،9 ملرد تەڭگەنى نەمەسە بولشەك ساۋدا اينالىمىنىڭ جالپى كولەمىنىڭ 1،2 پايىزىن قۇرادى، بۇل 2016 جىلعى كورسەتكىشتەن 36،2 پايىزعا جوعارى.قازپوشتا اق مالىمەتىنشە، ەلەكتروندىق ساۋدا نارىعىنىڭ كولەمى 2018 جىلدىڭ 5 ايىندا 101 ملرد تەڭگەنى نەمەسە بولشەك ساۋدا اينالىمىنىڭ جالپى كولەمىنىڭ 2،9 پايىزىن قۇرادى 3،53 ترلن تەڭگە. تاعى دا ايتا كەتەرلىگى، ەلىمىزدە جىل باسىنان بەرى 110 جاڭا ەلەكتروندىق ساۋدا سۋبەكتىسى تىركەلگەن. نارىقتا 1658 ينتەرنەتدۇكەن جۇمىس ىستەيدى، ساتىپ الۋشىلار سانى 5 پايىزعا ٴوستى. سالادا 71،6 مىڭ قىزمەتكەر جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى.ال جاقىندا قىتاي تاۋارلارىنىڭ ماركەتپلەيسى ودنوكلاسسنيكي الەۋمەتتىك جەلىسى ارقىلى قازاقستان نارىعىنا شىقتى. ەندى اتالعان الەۋمەتتىك جەلىنىڭ ەلىمىزدەگى 2،5 ملن پايدالانۋشىسى ينتەرنەتدۇكەننىڭ 30 ملننان استام تاۋارىن تاڭداپ، تاپسىرىستىڭ تولەمىن تەڭگەمەن جاساي الادى. ال تاۋاردى قىسقا مەرزىمدە جەتكىزىپ بەرۋ قىزمەتىن قازپوشتا اق قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالارىنىڭ ارقاسىندا موينىنا الادى.وك ينتەرنەتدۇكەنى ٴار ٴتۇرلى ساناتتاعى تاۋاردى تاڭداۋعا، ساتىپ الۋعا جانە پوشتا ارقىلى جەتكىزۋدى رەسىمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. پلاتفورماسىنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىگى پايدالانۋشى كونتەنتىنىڭ ينتەگراسياسى : ساتىپ الۋشىلار تاۋارلاردى بەينە جانە فوتو شولۋلار ارقىلى قاراپ، باعالاي الادى. سونداياق تاۋارلار تۋرالى اقپاراتتى دوستارىمەن الەۋمەتتىك جەلىلەرگە ٴبولىسىپ، ولاردى جاقىندارىنا ۇسىنا الادى.بارلىق ساتىپ الۋلار تولىق قورعالعان. تولەم بانك كارتاسىمەن وك اككاۋنتىنا بايلانىستى جاسالادى، ەگەر تاۋار كەلمەسە نەمەسە ونىڭ ساپاسى ساتىپ الۋشىعا ۇناماسا، الەۋمەتتىك جەلى اقشانى قايتارادى. جەتكىزۋ بۇكىل قازاقستان بويىنشا تەگىن جانە قازپوشتا ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. سونىمەن قاتار، تاپسىرىستان كەيىن ٴۇش ساعات ىشىندە ساتىپ الۋشى ونى جويا الادى. ينتەرنەتدۇكەن ساتىپ الۋعا، قايتارۋعا، جەتكىزۋگە، تاۋاردىڭ ساپاسىنا بايلانىستى ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسەدى.
|
جوبسنىڭ چوڭ قىزى لىسا كىتاب چىقىرىپ دادىسىنى ئەسلىدى ئۇزدىل تورىجوبسنىڭ چوڭ قىزى لىسا كىتاب چىقىرىپ دادىسىنى ئەسلىدى2018320 ئۇزدىل ئىنتېرنېت باھا 0 نەشرىياتى بۇ ھەپتە ئالمىنىڭ مەرھۇم قۇرغۇچىسى سىتېۋ جوبسنىڭ چوڭ قىزى لىسا جوبس ئانىسى كرىسان بىلەن بىرگە ھەمكارلىشىپ بىر پارچە ئەسلىمىنى نەشر قىلدۇرغانلىقىنى جاكارلىدى، بۇ كىتابتا ئۆز ھۆددىسىدىن چىقالمىغان بۇ ئاتائانىنىڭ بالىلىق ۋاقتىدىكى ئۆتمۈشى خاتىرىلەنگەن. بۇ كىتابنىڭ نامى ئىكەن. لىسا جوبسنىڭ كىچىك ۋاقتىدا قانداق قىلىپ ئۆز تۇرمۇشىدىن چىقىپ كەتكەنلىكىنى تەپسىلىي بايان قىلدى، چۈنكى ئەينى ۋاقىتتا جوبس ئاتابالىلىق مۇناسىۋەتنى رەت قىلغانىكەن. ئەمما لىسانىڭ چوڭ بولۇشىغا ئەگىشىپ، جوبس بۇ قىزىنى قوبۇل قىلىشقا باشلىغان، شۇنداقلا بالدۇرراق قوبۇل قىلمىغانلىقىدىن ئەپسۇسلىنىدىغانلىقىنىمۇ بىلدۈرگەن.ئەسلىمە كىتابتا مۇنداق بايان قىلىندى:لىسا كىچىك ۋاقتىدا دادىسى بىر ئەپسانىۋى شەخس بولۇپ، ئۇنىڭ تۇرمۇشىدا ناھايىتى ئاز پەيدا بولاتتى. ئۇنىڭ يېشىنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ، دادىسى ئۇنى ياقتۇرۇشقا باشلىدى ھەمدە ئۇنى بىر ھەشەمەتلىك، راھەت ۋە خۇسۇسىي مەكتەپ بار يېڭى دۇنياغا ئېلىپ كىردى. ئۇنىڭ غەمخورلۇقى ئادەمنى تەسىرلەندۈرىدۇ، ئەمما ئۇمۇ بەزىدە رەھىمسىز، قۇسۇرچى بولۇپ قالىدۇ. ئۇنىڭ ئانىسى بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى تولۇق ئوتتۇرىدا ئوقۇۋاتقان چاغدا كەسكىنلەشكەن ۋاقىتتا، لىسا دادىسى بىلەن بىرگە تۇرۇشنى قارار قىلىدۇ ھەمدە ئۇنىڭ ئۇ ئىزچىل ئۈمىد قىلىپ كەلگەن كۆڭۈلىدىكى ئائىلە باشلىقى بولۇشىنى ئۈمىد قىلىدۇ.لىسا بۇ يىل 39 ياشتا، 2000يىلى خارۋاد ئۇنىۋېرسىتېتىنى پۈتكۈزگەن، ھازىر بىر كەسپىي يازغۇچى. جوبس قىزى ئۈچۈن ئالما چىقارغان كومپيۇتېرغا دەپ ئىسىم قويغان، ئۇ ۋاقىتتا تېخى ئېلان قىلىنمىغانىدى. ناملىق كىتاب 9ئاينىڭ 11كۈنى سېتىلىشقا باشلايدۇ.تېڭشۈن بازار قىممىتى بىراقلا 161 مىليارد يۈەن ئازلاپ كەتتىئۈندىداردا پويىز بېلىتى ئالسا باھادا ئېتىبار قىلىنىدۇئامازون ھېسابلاش ئۇسۇلى ئارقىلىق سېتىش نىسبىتىنى ئاشۇرماقچىئالما دۇنيا پىروگراممېرلار يىغىلىشىنىڭ ئېنىق ۋاقتى ئېلان قىلىندى 20171210دۇنيادىكى بارلىق تىللارنىڭ ئاناتىلدىكى تەلەپپۇزى فورۋودا20180131مايۈن: ئالىبابانىڭ يولغا قويغان كەسىپلىرى پۇل تېپىش ئۈچۈن ئەمەس20190901ئۈندىداردا ئادەم كۆپەيتىشنىڭ 49 خىل ئۇسۇلى20180223
|
ئۇيغۇرلارنىڭ كەچمىشى تۇڭگان مۇسۇلمانلىرىنىڭ بۈگۈنىكاتىگورىيە: ئىلمىي ماقالىلەر يېڭلاش تارىخى: 20181005 14:21:47 جەمئى 3399 قېتىم ئوقۇلغان.4 ئۆكتەبىر ڧەييسبۇك سەھىپىسىدە خىتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ مەسچىتلەردە ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا مەجبۇرلىغان بايراق چىقىرىش مۇراسىمىنى تۇڭگان مۇسۇلمانلىرىغا مەجبۇرلاشقا باشلىغانلىقى ھەققىدە سىنلىق كۆرۈنۈش تارقالدى.تارىختا خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇش قىلمىشىنى كۆرمەسكە سالغان ھەتتا بىر قسىم ساھەلەردە شەرقىي تۈركىستان مۇسۇلمانلىرىنىڭ ئىچكى ئەھۋاللىرىنى ئىگىلەشتە خىتاي بىلەن ماسلىشىپ كەلگەن تۇڭگان مۇسۇلمانلىرىنىڭ بېشىغىمۇ شەرقىي تۈركسىتان مۇسۇلمانلىرىنىڭ بېشىغا كەلگەن كۈنلەر كىلىشكە باشلىغان.سىنلىق كۆرۈنۈشتە خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى خىتاي ئىچكىرى ئۆلكىلىرىدىكى تۇڭگان مەسچىتى ئىكەنلىكى پەرەز قىلىنغان بىر مەسچىتنىڭ ئىچىگە ئەر ئايال تۇڭگان مۇسۇلمانلىرىنى يېغىپ بايراق چىقىرىش مۇراسىمى ئېلىپ بارغان. بايراق چىقىرش مۇراسىمىنى خىتاي ئەسكەرلىرىنىڭ بايراق چىقىرىش مۇراسىمى ئېلىپ بارغان شەكىلدە قىلغان. ئۇنىڭ ئۈسىتگە مەسچىتكە ھىجاپلانغان ئايال تۇڭگانلارنىمۇ قانتاشۇرۇغان بولۇپ، ھەممىگە كىشىنى خىتاي دۆلەت ناخشىسىنى ئېيتىشقا مەجبۇر قىلىغان.ئوخشمايدىغان يېرى. تۇڭگان مۇسۇلمانلىرىنى كوممونىستىك پارتىيە بايرىقىنى كۆتۈرۈپ ھەربىيچە ماڭغۇزۇپ بايراق چىقىرىشقا مەجبۇرلىغان . خىتاي بۇ ئارقىلىق ئۇيغۇرلارغا بىر قانچە يىل ئىلگىرى قىلغان يولسىز قىلمىشلىرىنى تۇڭگان مۇسۇلمانلىرىغا يۈرگۈزۈشكە باشلىغانلىقى ھەققىدە سىگنال بەرگەن.
|
مەزى بېزى تۇبېركۇليوزى قانداق داۋالىنىدۇ؟ ئەرلەر كېسەللىكلىرى دوختۇر ساغلاملىق تورىمەزى بېزى تۇبېركۇليوزىنى داۋالاش ئۇسۇلى ئومۇمىي بەدەن خاراكتېرلىك تۇبېركۇليوزنى دمەزى بېزى تۇبېركۇليوزىنى داۋالاش ئۇسۇلى ئومۇمىي بەدەن خاراكتېرلىك تۇبېركۇليوزنى داۋالاش ئۇسۇلى بىلەن ئوخشىشىپ كېتىدۇ، يەنى بۇنىڭدىمۇ ئارام ئېلىش، ئوزۇقلۇقنى كۈچەيتىش، تۇبېركۇليوزغا قارشى داۋالىنىش ئۇسۇللىرى قوللىنىلسا ئۈنۈمى بىرقەدەر ياخشى بولىدۇ،ئادەتتە رىمىفون، سترېپتومىتسىن، رىفامپىن، پىرازىنامىدلار ئاساس قىلىنغان ئىككى ياكى ئۈچ خىل دورا بىرلەشتۈرۈلۈپ ئىشلىتىلىدۇ. داۋالاش ۋاقتى 23 ئاي داۋاملاشتۇرىلىدۇ.مەزى بېزى تۇبېركۇليوزىئالدىنقى ماقالىمىزدا بىخلىما گۆش ئىششىقى مەنبەلىك مەزى بېزى ياللۇغى دېگەن نېمە؟ تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى مەزى بېزى تۇبېركۇليوزىغا قانداق دىئاگنوز قويۇلىدۇ؟ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .
|
كنياز ميرزوەۆ: قازاقستاندا تۇراتىن 70 مىڭ كۇرد قازاق حالقىنا ريزاقوعام 20666 4 پىكىر 22 اقپان, 2021 ساعات 14:091 ناۋرىز كۇنى ەلىمىزدە جالپىحالىقتىق مەرەكە العىس ايتۋ كۇنى اتالىپ وتەدى. باربانگ كۇردتەر قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى كنياز ميرزوەۆ بۇل كۇنىنىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى ايتتى.كنياز ميرزوەۆ قازاقستاندا تۇراتىن 70 مىڭعا جۋىق كۇردتەر ەل تۇرعىندارىنا قوناقجايلىلىعى مەن قولداۋى ءۇشىن ريزاشىلىقتارىن بىلدىرەتىنىڭ اتاپ ءوتتى.بىزگە بارلىق جاعداي جاسالدى. ءبىزدىڭ قۇقىعىمىز كونستيتۋتسيامەن قورعالعان. كۇردتەر 19371944 جىلدارى قازاقستانعا جەر اۋداردى. قازاق حالقى ءبىزدى جىلى قابىلدادى، باسپانا بەردى، مورالدىق ماتەريالدىق كومەك كورسەتتى، دەيدى سپيكەر.سپيكەر كوكتەمنىڭ العاشقى كۇنى راقمەت سوزىمەن باستالاتىنىڭ جانە ولار ءۇشىن ەرەكشە مەرەكە ەكەنىن جەتكىزدى.1 ناۋرىز قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قۇرىلعان كۇنى، العىس ايتۋ كۇنى، بۇعان قوسا، كوكتەمنىڭ ءبىرىنشى كۇنى اتاپ وتىلەدى. بۇل كۇنى ۇيدە داستارحان جايىپ، قوناق شاقىرىپ مەرەكەنى تويلايمىز، دەدى ول.سونىمەن قاتار، ول ۇلى دالاعا قونىس اۋدارعان وزگە ەتنوس وكىلدەرى قازاق حالقىنا ريزا ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى.ءبىزدىڭ بالالارىمىز قازاقستاندا ءبىلىم الىپ جاتىر. ەتنوس وكىلدەرى رەسپۋبليكانىڭ ءار سالاسىندا جۇمىس ىستەيد: دارىگەرلەر، زاڭگەرلەر، كاسىپكەرلەر جانە تاعى دا باسقا، دەدى ول.ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قۇرعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى بارلىق ەتنوستار وكىلدەرىن ءبىر شاڭىراق استىندا بىرىكتىرەتىن بىرەگەي ينستيتۋت.مەن كۇرد ەتنومادەني ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى، پروفەسسور، اكادەميك رەتىندە ءوز حالقىمنىڭ جانە وتباسىمنىڭ اتىنان ەلباسىعا جانە قازاقستان حالقىنا العىس بىلدىرگىم كەلەدى، دەدى ول.سونداياق،ول قازاق ءتىلى كۇردتەر ءۇشىن وتە ماڭىزدى ءتىل ەكەنىن باسا ايتتى.كۇردتەردىڭ شامامەن 75 ى قازاق ءتىلىن جاقسى مەڭگەرگەن. بيىل ءبىز كۇرد بالالارىنا لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ءۇشىن لاتىن ءالىپبيىن شىعاردىق. ءبىزدىڭ بالالار قازاق ءتىلىن بالاباقشادان باستاپ وقيدى. قازاق ءتىلىن ءبىلۋ بۇل ەڭ الدىمەن ءوزىن جانە قازاقستان حالقىن قۇرمەتتەۋ. ءبىز ءوزىمىز تۇراتىن مەملەكەتتىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن جانە ءتىلىن ءبىلۋىمىز كەرەك. قازاق ءتىلىن ءبىلۋ وتە ماڭىزدى، دەپ تۇيىندەدى ول.ايتا كەتەيىك، 2015 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا قحا 22ءشى سەسسياسى مەن قحا 20 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ كەزىندە قر تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى قازاقستاندا العىس كۇنىن اتاپ ءوتۋدى ۇسىندى. بۇل كۇن بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ ءبىربىرىنە دەگەن ماحابباتى مەن دوستىعىنىڭ جارقىن بەلگىسى.قاجىلىق نەگە سونشا قىمبات؟قازاقستان وتاندىق تاكسي قىزمەتىن قۇرسا ۇتىلادىراقىم ايىپۇلى 2278سۇلتان حان اققۇلى 2501
|
ئۇيغۇرلار كىمدۇر ۋە شەرقىي تۈركىستان قەيەردۇر؟ ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : تارىختىن تامچە ئۇيغۇرلار كىمدۇر ۋە شەرقىي تۈركىستان قەيەردۇر؟يوللىغۇچى: ئاكادېمىيە ۋاقتى: يانۋار 31, 2020 ئورنى: تارىختىن تامچەكۈنىمىزدە ئۇيغۇر دەپ ئاتالغان بۇ مىللەت تۈركچە سۆزلەيدىغان خەلق بولۇپ، جۇغراپىيەۋى جەھەتتىن ئاسيا قىتئەسىنڭ مەركەزىدە يەر ئالغان، كۈنىمىزدە خىتتاي ئىشغالىيەتى ئاستىداكى شەرقىيي تۈركىستاننىىڭ ئەڭ ئاساسلىق ئاھالەسىدۇر. خىتتايلار شەرقىيي تۈركىستاننى شىنجاڭ دەپ ئاتايدۇر. شىنجاڭ دەگەنلىك خىتتايچەدە يەڭىدىن ئىشغال قىلىنغان زەمىن دەگەن مەنانى بىلدۈرەدۇر. ئۇيغۇرلار ئوتتۇرا ئاسىياداتوغرىسى تۈركىستان بولۇپ ھەم سىياسى جەھەتتىن ھەم جۇغراپىيەۋى جەھەتتىن تۈركىستان سۆزى ئەڭ مۇۋاپىقتۇر ياشاغان قەۋملەر ئىچىدە ئەڭ دەسلەپ شەھەر ھاياتىغا كىرگەن، مۇھىم دەۋلەتلەرنى قۇرغان بىر تۈرك قەۋمىدۇر. ئۇيغۇرلارنىڭ ئىسمى ئورخۇن يەنسەي مەڭگۈ تاشلارىدا، خىتتايچە تارىخى مەنبەلەردە ۋە دىۋانۇ لۇغاتىت تۈركتە كۆپلەپ تىلغا ئالىنغاندۇر. ئۇيغۇرلار تارىخنىڭ باشلانىشىدىن بۇيان تۈرك قەۋملەرىنىڭ ئىچىدە ھەرخىل سىياسى ئىتتىپاقتا پەرقلىق ئىسىملەر ئاستىداكى قەبىلەلەرنىڭ ئاتلارى بىرلەن ئاتالىپ كەلگەن. 8 ئەسىردە تارىخچىلار تەرەپىدىن ئۇيغۇر قاغانلىقى دەپ ئىسىم قويۇلغان توققۇز ئوغۇز قاغانلىقىنى قۇرۇپ چىققان. 840 يىلى بۇ قاغانلىق يىمىرىلگەندىن كەيىن قاغانلىقنىڭ خانەدانخان جەمەتى ئائىلەسى ۋە ھاكىمىيەت تۇتقان قەبىلەلەر ئۆزلەرىنىڭ ئىدارەسى ئاستىداكى شەرقىي تۈركىستاننى ئاساس قىلغان يەرلەرگە كۆچۈپ بارغان. ئۇيغۇر قەبىلەلەرى ئاساسلىق بەشبالىق ۋە خېشى كارىدورىغا كۆچكەن بولسا، باشقا باقىندى قەبىلەلەرمۇ تەخىمۇ ئىلگىرلەگەن ھالدا تەڭرىتاغلارىنىڭ جەنۇبىداكى ئەسىرلەردىن بۇيان قارلۇق ۋە ياغما قەبىلەلەرى ياشايدۇرغان رايۇنلارغا كۆچكەن. بۇنىڭدىن كەيىن ئۇيغۇرلار گەنسۇدا كەڭسۇ ئۇيغۇر قاغانلىقى، بەشبالىقتا ئىدىقۇت ئۇيغۇر قاغانلىقنى قۇرغان. ئۇيغۇرلار ئۆزلەرى بىرلەن سىياسى ۋە ئېتنىك مۇناسىۋەتى بولغان شەرقىي تۈركىستان جۇغراپىيەسى ئىچىدە ياشايدىغان پۈتۈن تۈرك قەۋملەرى بىرلەن بىرلەشىپ، شەرقىي تۈركىستان تارىخىنى شەكىللەندۈرگەن. چىڭگىزخاننىڭ ھەربى يۈرۈشلەرىگە قاتىلغان ئۇيغۇرلار، ئۆزلەرى ئىشلەتىۋاتقان يازىقنى موڭغۇللارغا ئۆگرەتكەن ۋە ئۇيغۇر يازىقى موڭغۇل ئىمپىرىيەسىنىڭ يازىقىغا ئايلانغان، كەيىن بۇ يازىق مانجۇلارغا ئۆتكەن ۋە 1911 يىلىغا قەدەر مانجۇلار تەرەپىدىن قوللانىلغان. ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلغاندىن كەيىن ئۇيغۇر ئىسمىنىڭ ئورنىنى ئومۇمىي مىللەتنىڭ ئەسلى ئىسمى بولغان تۈرك ئىسمى ئالغان. 1949 يىلى خىتتاي كومىنىست ئىستىلاسىدىن كەيىن ماركىسىزىملىق مىللەت ئايرىش پىرىنسىپى بويىچە ۋە ئىشغالچىلارنىڭ بۆلۈپ پارچىلاپ باشقۇرۇش سىياسەتى بويىچە شەرقىي تۈركىستانداكى قىپچاق ئاھالەسىنى قازاق ۋە قىرغىز، باشقا تۈركچە سۆزلەشىدىغان ئاھالەنى ئۇيغۇر، ئۆزبەك دەپ ئايرىۋەتكەن ۋە 1955 يىلى شەرقىي تۈركىستاننى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونى دەپ ئاتىغان.شەرقىي تۈركىستان مىلاددىن بۇرۇنقى زامانلاردىن تارتىپ تۈرك قەۋملەرى ياشاغان ۋە ھاكىميەت سۈرگەن ئەڭ ئاساسلىق جايى بولغان، شىمالى ئالتاي تاغى، ئوتتۇراسى تەڭرىتاغ، جەنۇبى بولسا قاراقۇرۇم تاغلارى بىرلەن قاپلانىپ تۇرادۇ، شەرق ۋە جەنۇپ تەرەپى ھەم تىبەت ئىگىزلىكى ھەم ھىمالايا تاغلارى بىرلەن جەنۇبى ئاسيادىن ئايرىلىپ تۇرىدۇ، غەرب تەرەپى مۇستەقىل تۈركىستان جۇمھۇرىيەتلەر بىرلەن، شەرق تەرەپى بولسا خىتتاي بىرلەن خېشى كارىدورى ئارقىلىق تۇتاشىپ تۇرادۇ، شىمال تەرەپى موڭغۇلىيە ۋە رۇسىيە بىرلەن چىگرالانادۇ. يەرمەيدانى 1 مىليون 823 مىڭ 418 كىۋادىرات كىلومېتىر كەلەدۇرغان بولۇپ، دۇنياداكى ئىككىنچى چوڭ چۆللۈك شەرقىي تۈركىستاندادۇر. شەرقىي تۈركىستان ئەزەلدىن تارتىپ شەرقىي تۈركىستانلىق تۈركلەر تەرەپىدىن باشقۇرۇلغان بىر جۇغراپىيە بولۇپ، شەرقىي تۈركىستاندا نۇرغۇن دەۋلەتلەر قۇرۇلغان. 1949يىلى شەرقىي تۈركىستاننى سوۋىت ئىتتىپاقىنىڭ ياردىمى بىرلەن خىتتاي كومىنىستلىرى قوراللىق ئىشغال قىلىۋالغان ۋە ئىسمىنى 1955 يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايۇنى قىلىپ ئۆزگەرتىۋەتكەن. خىتتايلار يالغان تارىخلارنى يازىپ چىقىپ شەرقىي تۈركىستاننىڭ مىلادىدىن بۇرۇنقى ئەسىرلەردىن تارتىپ خىتتاي چوڭ قۇرۇغلۇقىداكى ھاكىمىيەتلەرىنىڭ ئاستىدا بولغانلىقىنى جۆيلۈپ كەلسەمۇ، تارىخى پاكىتلاردىن بۇنىڭ قىلچىمۇ توغرا ئەمەسلىكى تارىخ تەتقىقاتچىلىرىغا ئاياندۇر. شەرقىي تۈركىستان تارىخ بويۇنچە بۈيۈك ھۇن ئىمپىرىيەسىنىڭ، كۆكتۈرك قاغانلىقىنىڭ، ئۇيغۇر قاغانلىقىنىڭ، ئىدىقۇت قاغانلىقىنىڭ، قاراخانىيلار دەۋلەتىنىڭ، چاغاتاي خانلىقىنىڭ، ياركەنت خانلىقىنىڭ ۋە كاشغارىيە ئەمىرلىكىنىڭ زەمىنى بولۇپ كەلگەن ۋە پۈتۈن بۇ دەۋلەتلەر بۇ يەردە ياشاپ كەلگەن تۈركلەر تەرەپىدىن قۇرۇلغان ئىدى. تىلغا ئالىنىپ ئۆتكەن دەۋلەتلەر بەزىدە شەرقىي تۈركىستاننىڭ بىر قىسمىنى باشقۇرغان بولسا، بەزىلەرى پۈتۈن شەرقىي تۈركىستاننى ئۆز ئىچىگە ئالغان تۈركىستاننىڭ تامامىنى، ھەتتا موڭغۇلىيە ئىگىزلىكىدىن دەشتى قىپچاققىچە بولغان جايلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئىدى. قىسقاسى، تىلغا ئالىنىپ ئۆتكەن دەۋلەتلەر خىتتايلار قۇرغان دەۋلەتلەر بىرلەن يا قوشنا بولغان ياكى خىتتايلارنى باشقۇرغان. شەرقىي تۈركىستاننىڭ كۈنىمىزدەكى سىياسى چىگراسى ياركەنت خانلىقى زامانىدا شەكىللەنگەن. خىتتايلار، 1949 يىلى شەرقىي تۈركىستاننى باسىپ ئالغان بىر تاجاۋۇزچىدىن ئىبارەتتۇر. كۈنىمىزدە داۋام قىلىۋاتقان پۈتۈن بۇ زۇلۇملار ۋە مىللىيئىرقىي قىرغىنچىلىقنىڭ تۈپ نىگىزى خىتتاينىڭ بۇ تاجاۋۇزچىلىق قىلمىشىنى ياپىش ۋە شەرقىي تۈركىستاندا خىتتاي بولمىغان پۈتۈن يەرلىك ئاھالەنى يوقاتىپ بۇ زەمىننى تامامەن خىتتايلاشتۇرۇشتۇر.تارىخچىلار مىلادىدىن بۇرۇنقى بىرىنچى مىڭ يىلنىڭ باشلارىدا تۈرك قەبىلەلەرىنىڭ ئانا يۇرتلارى بولغان ئالتاي تاغلارىنىڭ ئەتراپىدا ۋە شەرقىي تۈركىستاننىڭ شىمالىدا يەرلەشكەنلىكىنى ئىپادە قىلماقتا. يەنى ھۇنلاردىن بۇرۇنمۇ شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئاساسلىق ئاھالەسى تۈركلەر بولۇپ، ھۇنلار دەۋرىدە بۇ يەردە ئىرانى قەۋملەر بىرلەن توخارلار، تۈركلەر بىللە ياشاغان. تۈركلەر شەرقىي تۈركىستاندىن سەددىچىنغىچە بولغان كەڭ بوزقىرلاردا شەھەرلەردە ھەم يايلاقلاردا ياشاغان. قىسقاسى شەرقىي تۈركىستان تۈركلەرنىڭ ئانا يۇرتى ۋە ئەڭ دەسلەپ ئوتتۇراغا چىققان زەمىندۇر.شەرقىي تۈركىستاندا ھۆكۈم سۈرگەن سىياسى كۈچلەر ۋە دەۋلەتلەر:تۈرك خەلقلىرى، كۆچمەن ھاياتتا ياشايدۇرغانلار قۇرغان ئۈچ چوڭ ئىمپىرىيە بولغان ھۇن، كۆكتۈرك، چىڭگىزخان دەۋلەتلىرىنىڭ شەكىللەنىشىدە پەرقلىق سىياسى ھالەتتە مەۋجۇت بولدى، بۇنىڭ باشىدا ھۇنلار كەلەدۇر. نۇرغۇن تارىخچىلار ھۇنلارنىڭ تۈركچە سۆزلەيدۇرغان كىشىلەر ئىكەنلىكىنى قەيت قىلماقتا، بۇنىڭدىن باشقا كۆك تۈركلەرنىڭ ھۇنلارنىڭ ئەۋلادلارى ۋە مىراسچىلارى ئىكەنلىكى خىتتايچە مەنبەلەردە ئوچۇق يازىلغاندۇر. ھۇن ئىمپىرىيەسى شەرقىي تۈركىستاننىڭ تامامىنى دىگۈدەك ھاكىميەتى ئاستىدا تۇتقان ۋە كۆپ قېتىم يۈز بەرگەن خىتتاي تاجاۋۇزىنى يەڭگەن. مىلادى 133يىلى ھۇنلار خىتتايلارنىڭ تۈركىستانداكى پۈتۈن كۈچىنى ئۈزۈل كەسىل يوق قىلغان. 557يىلى ھۇن دەۋلەتى يوق بولغانغا قەدەر شەرقىي تۈركىستان ھۇنلارنىڭ باشقۇرىشىدا ۋە تۈرك قەبىلەلەرىنىڭ ياشايدىغان زەمىنى بولغان.2كۆك تۈرك ئىمپىرىيەسىھۇن دەۋلەتى يوق بولغاندىن كەيىن، شەرقىي تۈركىستاننىڭ شىمالىداكى ئالتاي تاغى بىرلەن تەڭرىتاغى ئاراسىدا ياشايدىغان كۆكتۈركلەر تارىخ سەھنەسىگە چىقتى ۋە 552يىلى بۇمىن قاغان كۆكتۈرك خانلىقىنى قۇردى، شەرقىي تۈركىستان 745 يىلىغا قەدەر ھۈكۈم سۈرگەن كۆك تۈركلەرنىڭ باشقۇرىشىدا بولدى، تۈرك قەبىلەلەرىنىڭ ئىچكى ماجراسىنى پۇرسەت بىلگەن خىتتاي دەۋلەتى تاڭ سۇلالىسىنىڭ تۈركىستاننى ئىشغال قىلىشىغا قارشى تۈرك بويلارى 751يىلى تالاس ئۇرىشىدا خىتتايلارنى تامامەن مەغلۇپ قىلىپ ئوتتۇرا ئاسىيادىن سەددىچىننىڭ ئىچىگە قەدەر قوغلاپ كىرگەن.3 ئورخۇن ئۇيغۇر قاغانلىقى745يىلى توققۇز ئوغۇز بويلارى كۆكتۈرك خانلىقىنىڭ سىياسى ھاكىمىيەتىنى ئاغدۇرۇپ، تۈرك قەبىلەلەرىنى بىرلىككە كەلتۈرۈپ مۇستەقىل توققۇز ئوغۇز قاغانلىقىنى قۇرۇپ چىقتى، توققۇز ئوغۇز قاغانلىقى موڭغۇلىيە يايلاقلارىدىن تارتىپ تاشكەنت ۋە كاشغەرگە قەدەر تۈرك قەۋملىرى ياشاۋاتقان زەمىنلەرنىڭ ھەممەسىنى ھاكىمىيەتى ئاستىغا ئالدى. بۇ ۋاقىتتا شەرقىي تۈركىستاندا قارلۇق، ياغما، چىگىل، باسمىل، ۋە بىر قىسىم ئوغۇز قەبىلەلەرى ۋە ئىرانى قەۋملەر ياشىماقتا ئىدى، ئۇلار ئۇيغۇر قاغانلىقىنىڭ بىۋاستە باشقۇرۇشىدا ئىدى. توققۇز ئوغۇز بويىنىڭ لىدەرلىرى ئۇيغۇر قەبىلەسى بولغانلىقى ئۈچۈن بۇ قاغانلىققا تارىخچىلەر ئورخۇن ئۇيغۇر قاغانلىقى ئىسمىنى قويدى. 840يىلى، ئورخۇن ئۇيغۇر قاغانلىقى ۋەيران بولغاندىن كەيىن، ئۇيغۇرۋە توققۇز ئوغۇز قەبىلەلەرىنىڭ بىر قىسمى شەرقىي تۈركىستاننىڭ شىمالى ۋە فەرغانە ۋادىسىداكى قارلۇقلارنىڭ يانىغا، بىر قىسمى كەڭسۇغا، بىر قىسمى بولسا بەشبالىق ۋە كۇچا رايونىدىكى تۈرك قەبىلەلەرىنىڭ يانىغا كۆچۈپ كەلدى.4 گەنجۇ ئۇيغۇر دەۋلەتىكەڭسۇ رايونىغا كۆچۈپ كەلگەن ئۇيغۇر قەبىلەلەرى يەنە 847يىلى بۇ يەردە بىر دەۋلەت قۇردى، تارىخچىلار بۇنىڭغا گەنجۇ ئۇيغۇر دەۋلەتى ئىسمىنى بەردى. بۇ ئۇيغۇرلارمۇ 911 يىلى خىتتايلاردىن دۇنخۇاڭنى ئالىپ، خىتتايلارنىڭ بويۇنتۇرۇقىدىن قۇرتۇلدى، بۇ دەۋلەت شەرقىي تۈركىستاننىڭ شەرقىيدەكى رايۇنلاردا 1226يىلىغا قەدەر ئۆز مەۋجۇدىيىتەنى ساقلاپ قالدى.5 قوچۇ ئۇيغۇر قاغانلىقىبەشبالىق ئەتراپىغا يەرلەشكەن ئۇيغۇر قەبىلەلەرى ئورخۇن دەريا ۋادىسىداكى قاغانلارنىڭ جەمەتىدىن مەڭلىكنى856يىلى قاغان ئىلان قىلىپ، قوچۇ دەۋلەتىنى قۇرۇپ چىقتى ۋە شەرقىي تۈركىستاندا كۇچانى ئۆز ئىچىگە ئالغان تەڭرىتاغنىڭ شىمالىداكى رايونلارنى باشقۇردى. 948يىلىدىن كېين ئۇيغۇر قاغانلارنىڭ ئۈنۋانى ئىدىقۇت بولدى. 1209يىلى چىڭگىزخاننىڭ ھىمايەسىگە كىرگەن ئىدىقۇت خانى چىڭگىزخاننىڭ ئەسكەرى يۈرۈشلەرىگە قاتىلدى ۋە ئاناتولىيەگە قەدەر كەلدى.6 قاراخانىيلار خانلىقىسىياسى مەركەزى ئورخۇن دەرياسى بويىدا بولغان ئۇيغۇر قاغانلىقىنىڭ840 يىلى يىمىرىلىشىدىن پەيدا بولغان سىياسى بوشلۇقتىن پايدىلانغان ۋە توققۇز ئوغۇزلارنىڭ نوپۇزىدا بولغان قارلۇقلار ۋە ياغمالار، كۆل قادىرخاننىڭ باشچىلىقىدا شەرقىي تۈركىستاندا قاراخانىيلار دەۋلەتىنى قۇردى. پايتەختىنى كاشغەر قىلغان قاراخانىيلار 943. يىلىغا كەلگەندە شەرقىي تۈركىستاندا خوتەن ۋە ئاقسۇنى، شۇنداقلا فەرغانە ۋە چۇ دەرياسى ۋادىسىنى سىياسى خەرىتەسىگە قاتتى. قاراخانىيلار خانلىقى تۈركلەردە ئىسلام دىنىنىڭ يايىلىشى ئۈچۈن ھەل قىلغۇچ رول ئوينادى ۋە تۈركلەرنىڭ ئوتتۇرا شەرق رايونىغا بولغان تەسىرىنى كۈچەيتتى. بۇ خانلىقتا تۈركلەرنىڭ مەشھۇر تىلشۇناسى مەھمۇد كاشغەرى بۈيۈك ئەسەرى دىۋانى لۇغەتىت تۈركنى، يەنە يۇسۇف خاس ھاجىپ قۇتادغۇبىلىك ناملىق ئەسەرلەرنى مەيدانغا كەلتۈردى. تىلغا ئالىنغان ھەر ئىككى مەشھۇر ئالىمنىڭ قەبرەسى كۈنىمىزدە شەرقىي تۈركىستاننىڭ كاشغەر ۋىلايەتىدەدۇر.7چىڭگىزخان موڭغۇل ئىمپىرىيەسى840يىلى ئورخۇن دەرياسى ۋادىسىداكى ئۇيغۇر قاغانلىقىنىڭ سىياسى كۈچى ۋەيران بولغاندىن كەيىن، گوبى چۆلىنىڭ شىمالىدىكى ۋە غەرىبىدىكى تۈرك قەبىلەلەرى تېخىمۇ ئىلگىرلىگەن ھالدا تۈركىستاننىڭ ئىچ قىسىملارىغا ۋە خازار دەڭىزى ئەتراپىغا كۆچۈشكە باشلادى ۋە موڭغۇل ئىگىزلىكىدە تۈرك قەبىلەلەرى ئاساسەن دەگۈدەك قالمادى. قىرغىزلارنىڭ قاغانلىقىنىڭ يىمىرىلىشى بىرلەن تەڭ قىرغىزلارمۇ ئالتاي تاغلارىنىڭ غەربىگە كۆچۈشكە باشلادى. بۇنىڭلىق بىرلەن بوش قالغان ئۆتۈكەن ۋادىسى ۋە ئورخۇن دەرياسى بويلىرىغا موڭغۇل قەبىلەلەرى كۆچۈپ كىلىشكە باشلادى ۋە موڭغۇللار تارىخ سەھنەسىگە چىقتى. 1209يىلى ئۇيغۇر ئىدىقۇت قاغانى بارچۇق قارا قىتانلارنى يەڭىپ چىڭگىزخانغا بەيئەت قىلدى، بۇنىڭلىق بىرلەن شەرقىي تۈركىستان مۇڭغۇل ئىمپىرىيەسىگە ئۆز ئىختىيارى بىرلەن قاتىلغان تۇنجى تۇپراقنىڭ بىرى بولدى. ئۇيغۇر قوشۇنلىرى چىڭگىزخان بىرلەن بىرگە غەربنىڭ بويسۇندۇرۇلىشى ئۈچۈن ئۇرۇش قىلدى، ئۇيغۇر باخشىلار چىڭگىزخاننىڭ ۋەزىرلەرىگە يازىق ئۆگرەتتى ۋە چىڭگىزخاننىڭ ئورداسىدا كۆپ ساندا ئۇيغۇر بىلگەلەرى خىزمەت قىلدى. بۇ ئىمپىرىيەدە ئۇيغۇرلارنىڭ كۈچى ۋە تەسىرى ئىنتايىن زور ئىدى.8 چاغاتاي خانلىقىچىڭگىزخان بۈيۈك ئىمپىرىيەسىنى قۇرغاندىن كەيىن بويسۇندۇرغان زەمىنلارىنى تۆرت ئوغلىغا بۆلۈپ بەردى، تۈركىستاننى يەنى تۈركلەر ياشايدىغان يەرلەرنى ئىككىنچى ئوغلى چاغاتايغا بۆلۈپ بەردى. چاغاتاي خانلىقى شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئالمالىق شەھرىنى پايتەخىت قىلىپ پۈتۈن تۈركىستاننى باشقۇردى. چاغاتاي ئەۋلاتلارىنىڭ سىياسى ھاكىمىيەتى شەرقىي تۈركىستاندا 17 ئەسىرنىڭ ئاخىرلارىغاچە داۋام قىلدى، لاكىن چاغاتاي موڭغۇللارى ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلىپ ھەم مۇسۇلمان بولدى ھەم تەز سۈرئەتتە تۈركلەشىپ كەتتى. ئەمىر تىمۇردىن كەيىن شەرقىي تۈركىستان بىرلەن غەربى تۈركىستان ئوتتۇراسىداكى سىياسى ھاكىمىيەت ئۆز ئالدىغا داۋام قىلدى ۋە تۈركىستاننىڭ تامامىغا ھاكىم بولالايدىغان بىر سىياسى كۈچ مەيدانغا كەلمىدى.9 ياركەنت سەئىدىيە خانلىقىچاغاتاي خانلىقىنىڭ سىياسى كۈچىنىڭ ئاجىزلاشىشى بىرلەن شەرقىي تۈركىستاننى ھەرقايسى كۈچلۈك موڭغۇل قەبىلەلەرى بۆلۈشۈۋالغان بولۇپ، چاغاتاي خانىنىڭ ئەۋلادىدىن بولغان تۇغلۇق تۆمۈر خاننىڭ نەۋرەسى سەئىدخان 1514يىلى تارىم ھاۋزاسىداكى مىرزا ئابابەكرىنىڭ ھاكىمىيەتىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ، ياركەنتنى پايتەخىت قىلغان سەئىدىيە خانلىقىنى قۇرۇپ چىقتى. بۇ ۋاقىتتا شەرقىي تۈركىستاننىڭ كۇچا ۋە شەرقىيدەكى جايلارنى يەنە چاغاتاي خان جەمەتىدىن بولغان سەئىدخاننىڭ تاغاسى مەنسۇر خان باشقۇراتتى ۋە بۇ ئىككى خان شەرقىي تۈركىستاننى بۆلۈپ بىرلىكتە باشقۇردى، كەيىنكى ۋاقىتلاردا ياركەنتنىڭ سىياسى ۋە ئەسكەرى كۈچى كۈچلەنىپ قۇمۇلغاچە بولغان پۈتۈن شەرقىي تۈركىستاننى ياركەنت خانلىقى مەركەزى ھاكىمىيەتى ئىدارە قىلدى ۋە كۈنىمىزدەكى شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئېتنىك ۋە جۇغراپىيەلىك ئالاھىدەلىكى مەيدانغا كەلدى. ياركەنت خانلىقى كەشمىرنىڭ بىر قىسمىنى ئۆزىنىڭ تۇپراقلارىغا قاتقان ئىدى. 1696يىلى تەرىقەت مەنسۇپلارى خوجالارنىڭ ئىسيانى بىرلەن ياركەنت خانلىقى جۇڭغار موڭغۇللىرىنىڭ باقىنداسى ھالىغا كەلگەن بىر دەۋلەتكە ئايلانىپ قالدى.10 بىرىنجى قېتىملىق مانجۇ ئىستىلاسى ۋە شەرقىي تۈركىستاننىڭ مۇستەقىللىق كۈرەشى1644يىلى سەددىچىننىڭ شەرقىي ئۇچىنى بۆسۈپ كىرىپ خىتتاينى ئىشغال قىلغان مانجۇلار 18 ئەسىرنىڭ باشلارىدىن باشلاپ جۇڭغارلارنى ئۆزلەرىگە تەھدىت دەپ قاراشقا ۋە غەربكە كەڭىيىپ موڭغۇللار بىرلەن ئۇرۇشۇشقا باشلادى. 1750ئەتراپىدا موڭغۇللار مانجۇلارغا يەڭىلىشقا باشلادى ۋە جۇڭغارلارنىڭ شەرقىي تۈركىستانداكى سىياسى كۈچى ئاجىزلاشقا باشلادى. مانجۇلار موڭغۇللار بىرلەن ئۇرۇشۇش باھانەسىدە شەرقىي تۈركىستانغا كىردى ۋە دەسلەپتە خوجالار بىرلەن ھەمكارلاشىپ موڭغۇللارنى يەڭدى، كەيىن خوجالار مانجۇلارنىڭ ھاكىمىيەتى ئاستىغا كىرىشنى خالاماغاچقا خوجالار بىرلەن ئۇرۇشقاچ كاشغەرگىچە كىردى. 1759يىلى خوجالارنىڭ ئۈزۈلكەسىل يەڭىلىشى بىرلەن شەرقىي تۈركىستاننىڭ تامامى مانجۇ چىڭ خانىدانلىقىنىڭ ئىشغالىيەتى ئاستىدا قالدى ۋە دەسلەپتە ئۆزىگە باقىندى بىر دەۋلەت قىلىپ باشقۇرماقچى بولغان بولسامۇ بارا بارا شەرقىي تۈركىستانغا كۆپلەپ ئەسكەرى كۈچ كىرگۈزۈشكە، سىياسى تەسىر كۈچىنى ئاشۇرۇشقا ئۇرۇنۇپ كەلدى. شەرقىي تۈكىستان خەلقى مانجۇلار بىرلەن توختىماي كۈرەش قىلىپ بىر قانچە قەتىم غەلبەنى قولغا كەلتۈرگەن بولسامۇ، ياقۇپ بەگنىڭ شەرقىي تۈركىستاننى بىرلىككە كەلتۈرۈپ مانجۇلارنى تامامەن قوغلاپ چىقارغانىغا قەدەر ئومۇميۈزلۈك بىر غەلىبەگە ئەرىشەلمەدى.11 كاشغەرىيە ئەمىرلىكىشەرقىي تۈركىستان مانجۇلارنىڭ ئىشغالى ئاستىدا قالغاندىن كەيىن، خوجالار قوقەند خانلىقىدىن ئەسكەرى ۋە سىياسى كۈچ تەلەپ قىلدى، خوجالار قوقەنت خانلىقىنىڭ ياردەمى بىرلەن كۆپ قەتىم قوقەند ئۈستىدىن شەرقىي تۈركىستانغا كىردى، ھەتتا قوقەنت خانلىقىنىڭ ئەسكەرلەرى بىۋاستە شەرقىي تۈركىستانغا كىرىپ مانجۇلاردىن كۆپ جايلارنى قايتۇرۇپ ئالدى. ئەمما قوقەندتىكى قالايمىقانچىلىق تۈپەيلى قوقەند ئەسكەرلەرى شەرقىي تۈركىستاندا ئۇزۇن تۇرالمادى، 18401860يىللارىدا شەرقىي تۈركىستاننىڭ ھەممە يەرىدە مانجۇلارغا قارشى كەڭ كۆلەملىك ئىسيان قوزغالدى، ھەرقايسى ۋىلايەتلەر ئۆز ئالدىغا يەرلىك ھۈكۈمەتلەرىنى قۇرۇشقا باشلادى. بۇنىڭلىق بىرلەن خوجالارنىڭ ئەۋلادىدىن بولغان بۈزرۈك خان قوقەند ئەسكەرى قوماندانى ياقۇپ بەگ بىرلەن بىرگە كاشغەرگە كىردى. ئەسكەرى داھى بولغان ياقۇپ بەگ تەز سۈرئەتتە شەرقىي تۈركىستانداكى بۆلۈنمەچىلىككە خاتىمە بەرىپ، 1871يىلى مانجۇلارنى شەرقىي تۈركىستاندىن پاكپاكىزە تازەلەدى. تامامەن مۇستەقىللىققە ئەرىشكەن شەرقىي تۈركىستان بۇ ۋاقىتلاردا كاشغەر ئەمىرلىكى دەپ ئاتالدى، بۇ دەۋلەت برىتانىيە، روسىيە ۋە ئوسمانىيلار بىرلەن دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتتى ھەمدە ئەلچىلەرنى ئەۋەتتى. ئەمما 1877يىلى ياقۇپ بەگنىڭ ئۆلۈمىدىن كەيىن مانجۇلار زوزۇڭتاڭ باشچىلىقىدىكى ئەسكەرلەر بىرلەن چارروسىيەنىڭ ياردىمىنى ئالىپ شەرقىي تۈركىستانغا ئىككىنچى قەتىم كەڭ كۆلەملىك تاجاۋۇز قىلىپ كىردى. 1884يىلى شەرقىي تۈركىستاندىكى يەرلىك ئىدارە تۈزۈمىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ شىنجاڭ ئىسمىنى قويدى ۋە بىر ئۆلكە ھالەتىگە ئالىپ كەلدى.مەنبە: كۆكتۇغ تورى
|
ئۇنۋېرسال ئۇچۇرلارئىسلام نامراتلىق مەسىلىنى قانداق بىر تەرەپ قىلغان؟مۇنبەر جاھاننامە ئۇنۋېرسال ئۇچۇرلار ئىسلام نامراتلىق مەسىلىنى ق ...كۆرۈش: 1249ئىنكاس: 5ئىسلام نامراتلىق مەسىلىنى قانداق بىر تەرەپ قىلغان؟يوللىغان ۋاقتى 20111015 21:11:10 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشدۇكتۇر يۈسۈف ئەلقاراداۋىينىڭنامراتلىق مەسىلىسى ۋە ئىسلامنىڭ ئۇنى قانداق بىر تەرەپ قىلغانلىقى دىگەن كىتابىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى.نامراتلىق مەسىلىسىگە قارىتا كىشىلەرنىڭ پۇزىتسىيەلىرىكىشىلەر ، بۇرۇنقى زامانلاردىن تارتىپ ، نامراتلىق توغرىسىدا تۈۋەندىكىدەك خلمۇخىل پىكىرلەردە بولۇپ كەلدى:1 نامراتلىقنى مۇقەددەس دەپ بىلىدىغانلارنىڭ پۇزىتسيىسى :بەزى زاھىدلار ۋە راھىبلار ؛ نامراتلىق بولسا ھەرگىزمۇ، كىشى ئۆزىنى تارتىدىغان يامان نەرسە ئەمەس ، بەلكى ئۇ ئاللاھ تەرىپىدىن كەلگەن نىمەت، ئاللاھ ئۇنى، بەندىلىرىنىڭ قەلبىنى ئاخىرەتكە چىڭ باغلاش ، بۇ پانى دۇنيادىن تەرك ئەتكۈزۈش ئۈچۈن، ئۆزى ياخشى كۆرگەن بەندىلىرىگە ئىنئام قىلىدۇ، دەپ تەشۋىق قىلىدۇ .بوددا ۋە ساماۋىي دىنلاردا بۇپىكىرگە چاقىرىدىغانلار ۋە نامراتلىقنى قەدىرلەپ ئۇنى مۇقەددەس دەپ بىلىدىغانلار تىپىلىدۇ. ئۇلارنىڭ نەزەرىدە نامراتلىق بەدەننى ئازاپلاشنىڭ ۋەسىلىسى ، بەدەننى ئازاپلاش بولسا ئىنسان روھىنى پاكلاشتىن ئىبارەت . مۇسۇلمانلار ئارىسىدىمۇ، ھىندىستاننىڭ سۇپىزىمچىلىقى ، خرىستىئان دىنىنىڭ راھىپلىقىغا ئوخشاش ئىسلامغا يات بولغان مەدەنىيەتلەرنىڭ تەسىرىدە نامراتلىقنى مۇقەددەس بىلىدىغانلارمۇ مەيدانغا كەلگەن .2 بەزىبىر كىشىلەر نامراتلىقنى يامانلىق ۋە سىناقتىن ئىبارەت، دەپ قاراپ كەلگەن . ئۇلار نامراتلىق بولسا پىشانىمىزگە پۈتۈلگەن تەقدىردۇر ، ئۇنىڭدىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن ئورۇنۇشنىڭ ھىجبىر ئەھمىيىتى يوق ، شوڭلاشقا نامراتلار بۇ قازاغا رازى بولۇپ سەبىر قىلىپ ياشىشى كىرەك دەپ قارايدۇ .3 يەنە بەزىبىر كىشىلەر ئىككىنچى تۈردىكىلەرگە ئوخشاشلا نامراتلىق دىگەن يامانلىق ۋە سىناقتىن ئىبارەت دەپ ئىشىنىدۇ. بىراق ، بۇلار نامراتلىقنى بىر مۈشكىلە دەپ ساناپ، ئۇنىڭغا چىقىش يول ئىزدەش كىرەك، دەپ ئىشىنىشىدۇ .بىراق ، ئۇلار، نامراتلىقتىن خالاس بولۇشنىڭ چارىسىنىڭ سەبىر ۋە رازىلىقتىن باشقا، بايلارنى خەيرئىھسان قىلىشقا ئۈندەش ئارقىلىق بىر تەرەپ قىلغىلى بولىدىغانلىقىنى تەشەببۇس قىلىدۇ .نامراتلىق مەسىلىسىگە قارىتا ئىسلام نەزەرىيەسىئىسلام نامراتلىقنى مۇقەددەس دەپ بىلىشنى قاتتىق ئىنكار قىلىدۇ. ئىسلام ھىندىستاننىڭ سۇپىزىمچىلىقى ، خرىستئانلارنىڭ راھىپلىقىدىن كەلگەن پىكىرلەرنى قۇبۇل قىلغان پەزىبىر مۇسۇلمانلارنى قاتتىق تەنقىد قىلىدۇ . قۇرئان كەرىمدە بىرەر ئايەت ياكى پەيغەمبىرىمىزدىن ئىشەنچلىك ھالدا رىۋايەت قىلىنىپ كەلگەن بىرەر ھەدىس، نامراتلىقنى مەدھىيلىگەن ئەمەس .دۇنيادا زاھىد بولۇشنى مەدھىيىلەپ كەلگەن ھەدىسلەر نامراتلىقنى مەدھىيىلىگەنلىك بولمايدۇ . زاھىدلىق ئۆزى ئىگە بولغان نەرسىدىن زاھىد بولالىغانلىقنى كۆرسىتىپ بىرىدۇ . ھەقىقى زاھىد قانچىلىك كۆپ بايلىققا ئىگە بولغان بولسىمۇ، دۇنياغا قەلبىنى قۇل قىلىپ قويماي، قولىدا تۇتقان كىشىدۇر .ئىسلام ھەم خەير ئىھسان قىلىشقا چاقىرسىمۇ، نامراتلىقنى يوق قىلىشنى ئىھسانغىلا باغلاپ قۇيوشنى رەت قىلىدۇ . نامراتلارنى بايلارنىڭ رەھمەت قۇلى ئاستىغا تاشلاپ قۇيۇش، نامراتمىسكىنلەرنى زايا قىلغانلىق، دەپ تەكىتلەيدۇ.ئىسلام مالمۈلۈكنى ئاللاھتىن كەلگەن نىمەت دەپ بىلىپ ، مال مۈلۈككە ئىرىشكەن كىشى ئاللاھقا ھەمدەسانا ئىيتىشىنىڭ لازىملىقىنى ، نامراتلىق بولسا بالايىئاپەت بولۇپ ، ئاللاھتىن پاناھ تىلەشنىڭ زۆرۈرلىكىنى تەشەببۇس قىلىدۇ .ئاللاھنىڭ ، پەيغەمبىرىگە مالمۈلۈك بىلەن نىمەت ئاتا قىلغانلىقىنى قۇرئان كەرىمدە زىكىر قىلىشى بۇنىڭغا ئەڭ گۈزەل دەلىل بۇلالايدۇ :سىنى يوقسىز بىلىپ مالمۈلۈكلۈك قىلىپ باشقىلاردىن بىھاجەت قىلمىدىمۇ؟ ئەززۇھا سۈرىسى 8ئايەت.پەيغەمبرىمىزدىن كەلگەن ھەدىسلەر ، نامراتلىقنى ؛ ئۇنىڭ كىشىلەر ، جەمئىيەت ، ئەقىدەئىمان ، ئەدەپئەخلاق ، پىكىر ۋە مەدەنىيەت، ئائىلە ۋە بارلىق مىللەتكە يامان تەسىر كەلتۈرىدىغان ئەڭ خەتەرلىك بالايى ئاپەت، دەپ قارايدۇ .نامراتلىق ئەقىدىگە خەتەر :شەكسىزكى ، نامراتلىق دىينى ئەقىدىگە ئەڭ خەتەرلىك بولغان ئاپەت ، بولۇپمۇ ھەددىدىن ئىشىپ كەتكەن بايلىقنىڭ يىنىدا ئەڭ قاتتىق يوقسۇزلۇق بىرگە بولغاندا .بۇ ئەھۋالدا ، نامراتلىق ئاللاھ نىڭ كائىناتنى ئىدارە قىلىشىغا شەك قىلىش ، ئاللاھ نىڭ كىشىلەرنىڭ رىزقىنى تەقسىملەشتىكى ئادالىتىدىن گۇمانلىنىشقا ئىلىپ بىرىشقا ئىتتىرگۈچ كۈچ بولۇپ قالىدۇ .شۇڭلاشقا بۇرۇنقى ئۆلىمالار:ئەگەر نامراتلىق بىرەر شەھەرگە ماڭماقچى بولسا، كۇپۇرلۈق: مىنى بىللە ئالغاچ بارغىن دەيدۇ دىگەن.شۇنىڭ ئۈچۈن ، پەيغەمبىرىمىز ئەلەيھىسسالامدىن : نامراتلىق كاپىر بولۇپ قىلىشقا تاس قالدى دەپ رىۋايەت قىلىنغانلىقىمۇ ئەجەبلىنەرلىك بولمىسا كىرەك. مىشكات شەرىفتىن.نامراتلىق ئەدەپ ئەخلاققا خەتەر :نامرات كىشىنى ، كۈپىنچە ئەھۋالدا بەخىتسىزلىكى ۋە ھاجەتمەنلىكى ، ئەدەپئەخلاق راۋا كۆرمەيدىغان يولغا مىڭىشقا ئىتتىرىپ بارىدۇ . شۇڭا كىشىلەر : ئاشقازان ئاۋازى ، ۋىجدان ئاۋازىدىن كۈچلۈكرەك دەپ بىكارغا ئىيىتمىغان .بۇ توغرىدا ، پەيغەمبىرىمىز مۇنداق دەيدۇ : كىشى ئەگەر قەرزدار بولۇپ قالسا ، سۆزلىگەندە يالغان ئىيتىدۇ ، ۋەدە قىلسا خىلاپلىق قىلىدۇ .نامراتلىق ئىنسان پىكرىگە خەتەر:ھاياتنىڭ زۈرۈرىيەتلىرىنى تاپالمىغان كىشى قانداقمۇ توغرا پىكىر قىلالىسۇن . ئىمام ئەبۇ ھەنىفە : ئۆيىدە ئۇن بولمىغان كىشىدىن مەسلىھەت سورىما دىگەن. چۈنكى يوقسۇل كىشىنىڭ پىكرى چىچىلاڭغۇ بولۇپ ، قىلغان تەپەككۇرى توغرا چىقماي قالىدۇ .ئىسلامنىڭ نامراتلىق مەسىلىسىنى بىر تەرەپ قىلىش ئۇسۇللىرىئىسلام نامراتلىقنىڭ ئەقىدە ، ئەدەپئەخلاققا بولغان خەتىرىدىن كىشىلەرنى ساقلاش، ئائىلىنى ۋە جەمئىيەتنى قوغداش ئۈچۈن نامراتلىققا ئۇرۇش ئىلان قىلىدۇ ، ئۇنى قاتتىق مۇھاسىرىگە ئالىدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن ئىسلام ، بىرەر كىشىنىڭ ئۆزى ياشاۋاتقان جەمئىيىتىدە ، ئۆزىنىڭ ئىنسانىيلىقىغا لايىق بولغان بىر ھاياتقا ئەڭ ئاددى بولغاندىمۇ تاماق ، ئۆيقونالغۇ ۋە كىيىمكىچەككە ئوخشاش ئاساسىي ئىھتىياجىنى قامدايدىغان نەرسىلەرگە ئىرىشىشىنىڭ پەرزلىكىنى تەكىتلەيدۇ .ئىسلام ئۆز ئوغۇلقىزلىرىغا قەدىرلىك ، ھۆرمەتكە سازاۋەر بىر تۇرمۇشقا ئىرىشىشىنى تـۆۋەندىكى ئۇسۇللار بىلەن ۋۇجۇتقا چىقىرىدۇ . قولىدا بار ئۇرۇقتۇغقانلارنىڭ كاپالەت قىلىشى. ئىسلام دۆلىتى خەزىنىسىنىڭ كاپالەت قىلىشى. ئىختىيارىي خەيرئىھسان قىلىش.ئىسلام جەمئىيىتىدە ، ھەر بىر كىشى ئىشلەشكە تەكلىپ قىلىنىدۇ ، بۇ بىپايان زىمىندا ھەرىكەت قىلىپ ، ئاللاھ نىڭ رىزقىدىن بەھرىمەن بولۇشقا بۇيرۇلۇدۇ . ئاللاھ تائالا بەندىلىرىنى رىزىق ئىزدەشكە ئۈندەپ مۇنداق دەيدۇ : ئاللاھ سىلەرگە زىمىننى مىڭىشقا ئاسان قىلىپ بەردى، زىمىننىڭ ھەر تەرەپلىرىگە ئىلىم سىتىم، تىجارەت ئۈچۈن سەپەر قىلىڭلار ، ئاللاھ نىڭ بەرگەن رىزقىدىن يەڭلار ئەلمۇلك سۈرىسى 15 ئايەت .ئىشلەش نامراتلىققا قارشى تۇرۇشنىڭ بىرىنچى قۇرالى ، ئۇ بايلىقنى بەرپا قىلىشنىڭ ئاۋۋالقى چارىسى. ئۇ ، ئاللاھ ئىنساننى ئورۇن باسار قىلىپ ، گۈللەندۈرۈشكە بۇيرۇغان زىمىننىڭ بەرپا بۇلۇشىنىڭ ئاساسى مەنبەسى . ئاللاھ تائالا سالىھ ئەلەيھىسسالامنىڭ تىلى بىلەن مۇنداق دەيدۇ : ئى قەۋمىم! ئاللاھقا ئىبادەت قىلىڭلار، سىلەرگە ئاللاھتىن باشقا ھىچ مەبۇد بەرھەق يوقتۇر، ئۇ سىلەرنى زىمىندىن يەنى تۇپراقتىن ياراتتى، سىلەرنى ئۇنى گۈللەندۈرگىچىلەر قىلدى ھۇد سۈرىسى 61 ئايەت .قولىدا بار ئۇرۇقتۇغقانلارنىڭ كاپالەت قىلىشىئەسلىدە ، ھەربىر ئىنسان ئۆزىنى ئىشلەش بىلەن كاپالەت قىلىشى لازىم ، بىراق ، ھاياتتا ئىشلەشكە قادىر بولالمايدىغان ئاجىز كىشىلەر ، تۇل ئاياللار ، يىتىم بالىلار ، ياشىنىپ قالغانلار ۋە مىيىپ قاتارلىقلار بار بولغانلىقى ئۈچۈن ، ئىسلام بۇ خىلدىكى كىشىلەرنى كاپالەتكە ئىرىشتۈرۈش ئۈچۈن بىرىنچى بولۇپ، بىر ئائىلە ئەزالىرى ، بىرسى بىرسىنى يۈلەشنىڭ لازىملىقىنى يولغا قۇيىدۇ.. ئىسلام ئۇرۇقتۇغقانلارنى بىرسى بىرسىنىڭ ھاجىتىدىن چىقىشقا ، كۈچلۈكلىرى ئاجىزلىرىنى قوغداشقا ، بايلىرى نامراتلىرىنى يۆلەشكە بۇيرۇيدۇ .ئاللاھ تائالا ئۇرۇغتۇققاننىڭ ھەققىنى تەكىتلەپ ، قۇرئان كەرىم ئايەتلىرىدە، پەيغەمبىرىمىزنىڭ ھەدىسلىرىدە ، ئۇلارغا ياخشىلىق قىلىشقا قىزىقتۇرۇپ ، سىلەرەھىمنى ئۈزگەنلەرگە ۋە تۇغقانلىرىغا يامانلىق قىلغانلارغا شىددەتلىك ئازاب بىلەن ئاگاھلاندۇرۇش بىرىدۇ . ئاللاھ ھەقىقەتەن كىشىلەر ئارىسىدا ئادىل بولۇشقا، جىمى خەلققە ياخشىلىق قىلىشقا، خىش ئەقرىبالارغا سىلە رەھىم قىلىشقا بۇيرۇيدۇ نەھل سۈرىسى 90 ئايەت، پەرۋەردىگارىڭلاردىن قورقۇڭلار، بىر بىرىڭلاردىن نەرسە سورىغاندا نامى بىلەن سورايدىغان ئاللاھ دىن قورقۇڭلار، سىلە رەھىمنى ئۈزۈپ قويۇشتىن ساقلىنىڭلار، ئاللاھ ھەقىقەتەن سىلەرنى يەنى پۈتۈن ئەھۋالىڭلارنى كۆزىتىپ تۇرغۇچىدۇر نىسا سۈرىسى 1 ئايەت . ۋە بۇ توغرىدا پەيغەمبرىمىز مۇنداق دەيدۇ: كىمكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىشىنىدىكەن ، ئۇرۇقتۇغقانلىرىغا ياخشىلىق قىلسۇن سەھىھۇل بۇخارى.ئاخىرىدا ئاللاھ تائالا ، بىر ئائىلىدىكى بىرسى بىرسىنى يۆلەشنى ،يۇقسىز تۇغقاننىڭ قولىدا بار تۇغقاننىڭ ئۈستىدىكى ھەققى دەپ بىلدۈرىدۇ : خىش ئەقرىبالارغا، مىسكىنلەرگە، ئىبنى سەبىللەرگە سىلە رەھىم ۋە ياخشىلىقتىن تىگىشلىك ھەققىنى بەرگىن، ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى كۆزلەيدىغانلار ئۈچۈن مۇنداق قىلىش ياخشىدۇر ئىسرا سۈرىسى 26 ئايەت .ھەممە يوقسۇللارنىڭ ياردەمگە قادىر ئۇرۇق تۇغقانلىرى بولمايدۇ. ئىسلام، تۇغقانلىرى ياردەم قىلىشقا قادىر ئەمەس ، ئىشلەشتىن ئاجىز كىشىلەرگە بايلارنىڭ مىلىدا مۇئەييەن ھەقنى زاكاتنى پەرز قىلىدۇ ۋە زاكاتنى ئىسلام بەش تۈۋرىكىنىڭ ئۈچىنچىسى قىلىپ بىكىتىدۇ.ئاللاھ تائالا مۇسۇلمانلارنىڭ زاكاتنى بەرمەي تۇرۇپ ، مۆئمىنلەرنىڭ ئارىسىدىن ئۇرۇن ئالالمايدىغانلىقىنى تەكىتلەپ مۇنداق دەيدۇ : مۆمىنلەر ھەقىقەتەن بەختكە ئىرىشتى ، ئۇلار نامازلىرىدا ئاللاھنىڭ ئۇلۇغلۇقىدىن سۈر بىسىپ كەتكەنلىكتىن ئەيمىنىپ تۇرغۇچىلاردۇر ، ئۇلار بىھۇدە سۆز، بىھۇدە ئىشتىن يىراق بولغۇچىلاردۇر ، ئۇلار زاكات بەرگۈچىلەردۇرمۇئمىنۇن سۈرىسى 14 ئايەتلەر.زاكاتنى بەرمەي تۇرۇپ ، مۇشرىكلاردىن پەرقلىق بولغىلى بولمايدىغانلىقىنى بۇ سۈزى بىلەن بايان قىلىدۇ : مۇشرىكلارغا ۋاي! ئۇلار زاكات بەرمەيدۇ، ئاخىرەتكە ئىشەنمەيدۇ فۇسسىلەت سۈرىسى 67 ئايەتلەر .يۇقىرقىلاردىن ، ئىسلامنىڭ نەقەدەر ئۇلۇغلىقىنى بىلىۋالغىلى بولىدۇ ، چۈنكى ئىسلام دىنى نامراتلىق مەسىلىسىنى بىر تەرەپ قىلىشتا ، نامراتلارنى ئۆز قوينىغا ئىلىشتا، ئۇلارنىڭ ئىنقىلاب قىلىشىغا ياكى بىرەرسىنىڭ ھەق تەلەپ قىلىشىغا قاراپ تۇرمىغان، بەلكى نامراتلىقنى ئەڭ مۇۋاپىق چارىلار بىلەن تۈپ يىلتىزىدىن قومۇرۇپ تاشلاش ئارقىلىق ھەل قىلغانلىقىنى كۆرۈۋالغىلى بۇلىدۇ .ئىسلام دۆلىتى خەزىنىسىنىڭ كاپالەت قىلىشىزاكات نامراتلارنىڭ ھاجىتىدىن چىقالماي قالغاندا، ئىسلام دۆلىتى مالمۈلكىدىن ۋە دۆلەت ئىدارە قىلىدىغان ئاممىۋى مالمۈلۈكلەردىن ياردەم قىلىنىدۇ .ئاللاھ تائالا ئۇرۇشلاردا ئىلىنىدىغان غەنىمەتلەرنىڭ بەشتىن بىرىدە ۋە بارلىق باجلاردا مۇھتاج ۋە قىيىنچىلىقتا قالغان كىشىلەرنىڭ ھەققى بارلىقىنى بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ : ئى مۆمىنلەر! بىلىڭلاركى، سىلەر ئالغان غەنىمەتنىڭ بەشتىن بىرى ئاللاھ غا، پەيغەمبەرگە، پەيغەمبەرنىڭ خىش ئەقرىبالىرىغا، يىتىملەرگە، مىسكىنلەرگە، ئىبنى سەبىللەرگە خاستۇر ئەنفال سۈرىسى 41 ئايەت ۋە: ئاللاھ پەيغەمبىرىگە غەنىمەت قىلىپ بەرگەن ئەھلى قۇرا يەنى قۇرەيزە، نەزىر، پەدەك ۋە خەيبەر كۇففارلىرىنىڭ ماللىرىنى، ئىچىڭلاردىكى بايلار ئارىسىدا قولدىن قولغا ئۆتۈپ يۈرمەسلىكى ئۈچۈن، ئاللاھقا، پەيغەمبەرگە، پەيغەمبەرنىڭ خىش ئەقرىبالىرىغا، يىتىملەرگە، مىسكىنلەرگە، ئىبنى سەبىللەرگە خاس قىلدى ئەلھەشر سۈرىسى 7 ئايەت .ئىختيارى خەيرئىھسان قىلىشيۇقىرىقى پەرز قىلىنغان ھۇقۇقلار ۋە مەجبۇرى قانونلاردىن باشقا ، ئىسلام ، بىر نەرسە تەلەپ قىلىنسا ئاشۇرۇپ بىرىدىغان ، بەلكى بىركىم تەلەپ قىلمىسىمۇ خەير ئىھسان قىلىدىغان ، كەڭچىلىك ۋە قىسسىقچىلىق واقىتلىرىدىمۇ ، كىچەكۈندۈز ، مەخپى ۋە ئاشكارا ھالدا خەيرئىھسان قىلىدىغان، ياخشىلىق بىلەن يۇغۇرۇلغان ئىنسان روھىنى يىتىلدۈرۈشكە ئالاھىدە ئەھمىيەت بىرىپ كەلگەن .شۇڭا قۇرئان ئايەتلىرى ۋە بۈيۈك پەيغەمبىرىمىزنىڭ ھەدىسىلىرى ، خەيرئىھسان قىلىشقا رىغبەتلەندۈرۈپ، بىخىللىقتىن ئاگاھلاندۇرۇپ كىلىدۇ. بۇ يەردە بۇ توغرىدا بەزى ئايەت ۋە ھەدىسلەرنى زىكىر قىلىپ ئۆتىمىز : كىمكى ئاللاھ غا قەرزي ھەسەنە بىرىدىكەن يەنى ئاللاھ نىڭ يولىدا پۇل مىلىنى خۇشاللىق بىلەن سەرپ قىلىدىكەن، ئاللاھ ئۇنىڭغا نەچچە ھەسسە يەنى ئون ھەسسىدىن يەتتە يۈز ھەسسىگىچە كۆپ قايتۇرىدۇ. ئاللاھ سىناش ئۈچۈن، بەزى كىشىلەرنىڭ رىزقىنى تار قىلىدۇ، بەزى كىشىلەرنىڭ رىزقىنى كەڭ قىلىدۇ، قىيامەت كۈنى ئاللاھ نىڭ دەرگاھىغا قايتۇرۇلسىلەر بەقەرە سۈرىسى 245 ئايەت ۋە: بىرىڭلارغا ئۆلۈم كىلىپ: پەرۋەردىگارىم! نىمىشقا مىنى يەنى ئەجىلىمنى بىر ئاز كىچىكتۈرمىدىڭ، سەدىقە قىلىپ ياخشىلاردىن بولار ئىدىم دىيىشتىن بۇرۇن، ئۆزەڭلارغا رىزىق قىلىپ بىرىلگەن نەرسىلەرنى سەدىقە قىلىڭلار مۇنافىقون سۈرىسى 10 ئايەت .پەيغەمبىرىمىز مۇنداق دەيدۇ : بەندە مىلىم، مىلىملا! دەيدۇ ، ھەقىقەتتە ئۇ پەقەتلا مىلىدىن ئۈچ نەرسىگە ئىگە بولالايدۇ : يىگىنى تۈگىدى ، ياكى كەيدى كونىدى ، ياكى خەيرئىھسان قىلىپ بەردى ئۆزىگە قەپقالدى . مۇشۇلاردىن باشقىسى ئۇ بۇدۇنيادىن كەتكەندە كىشىلەرگە قالدرۈپ قۇيىدىغىنىسەھىھۇ مۇسلىم . ۋە: سەدىقە خاتالىقنى ، سۇ ئوتنى ئۈچۈرگەندەك ئۈچۈرىدۇ تىرمىزىي رىۋايە قىلغان.ئىسلامنىڭ نامراتلىق ئۈستىدىن غەلىبە قىلىشىپەيغەمبىرىمىز ئەلەيھىسسلام ، بۈيۈك ئاللاھ تەرىپىدىن كەلگەن قانۇننىڭ ھىدايەت ، رەھمەت ۋە نىمەت ئىكەنلىكى ، ئۇ ئاللاھ بۇيرىغاندەك تەتبىق قىلىنسا ، پۈتۈن ئىسلام ئۈممىتىنىڭ باياشاتلىق ھاياتقا ئىرىشىدىغانلىقى ۋە ھەتتا سەدىقە ئالىدىغان بىرەر كىشىنىڭ قالمايدىغانلىقىدىن خۇش بىشارەت بىرىپ مۇنداق دەيدۇ : سەدىقە قىلىڭلار ، سىلەرگە بىر زامان كىلىدۇكى ، كىشى سەدىقە بىرىمەن دەپ ، سەدىقە ئالىدىغان ئادەم تاپالمايدۇسەھىھەين.ئۇزۇن زامان ئۆتمەي تۇرۇپ ، مۇسۇلمانلار، بۇ مۆجىزىگە ئىگە ھەدىسنىڭ ئەمەلگە ئاشقانلىقىنى، سەدىقە ئالىدىغان كىشى تىپىلمىغان، باياشاتقا تولغان ئىسلام جەمىىيىتىنى خەلىفە ئۆمەر ئىبنى ئابدۇلئەزىر ئاللاھ ئۇنىڭدىن رازى بولسۇن نىڭ زامانىدا كۆرۈشتى.ئىمام بەيھەقى ئۆمەر ئىبنى ئۈسەيىدتىن مۇنداق دەپ رىۋايەت قىلىدۇ : ئۆمەر ئىبنى ئابدۇلئەزىر ئوتتۇز ئاي خەلىپە بولدى. ئۇ ۋاپات بۇلۇشتىن بۇرۇن ، كىشىلەر پۇلماللىرىنى ئەكىلىپ بىزگە : نامراتلارغا تارقىتىپ بىرىڭلار، دەيتتى. مالنى تارقاتقىلى كەتكەن كىشى نامرات ئىزدەپ تاپالماي قايتىپ كىلەتتى، چۈنكى ئۆمەر بارلىق كشىلەرنى باي قىلىۋەتكەنىدى.يەھيا ئىبنى سەئىد مۇنداق دەپ رىۋايەت قىلىدۇ : ئۆمەر ئىبنى ئابدۇلئەزىز مىنى ئافرىقىدىكى زاكاتلارنى يىغىشقا ئەۋەتتى، مەن زاكاتنى يىغدىم. بىز ئۇنى تارقىتىدىغان نامرات كىشى تاپالمىدۇق، بىزدىن ئۇنى ئالىدىغان ھىچكىم ئۇچرىتالمىدۇق، چۈنكى ئۆمەر ئىبنى ئابدۇلئەزىر كىشىلەرنى باي قىلىۋەتكەنىدى. مەن يىغىلغان زاكاتلار بىلەن قۇللارنى سىتىۋىلىپ ھۆر قىلىۋەتتىم .ئۆمەر ئىبنى ئابدۇلئەزىزنىڭ زامانىدا ، بارلىق ئىسلام زىمىنى تارىختا كۆرۈلۈپ باقمىغان باياشاتلىققا چۈمگەنىدى. بۇ ، خەلىپە ئۆمەرنىڭ ئاللاھتىن كەلگەن ئىسلام نىزامىنى ئۈزۈلكىسىل تەتبىق قىلغانلىقىنىڭ تەبىئىي مىۋىسى ئىدى. مەنبە: مەرىپەت ژورنىلى 6 سانيوللىغان ۋاقتى 20111016 13:02:51 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئاللاھ رەھمەت قىلسۇن قېرىندىشىم،،،،،،،،،،ئاللاھ بىزنى ماددى ۋە مەنىۋى نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرسۇن .. ئامىن .... توردا يوقتىرىشچان ئەزا, جۇغلانما 1146, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 854 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 1146, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 854 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 3734يوللىغان ۋاقتى 20111016 16:38:47 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبىزگە ئەڭ زۆرۈر بولىۋاتقىنى مەنىۋى نامراتلىقتىن قۇتۇلۇش! ئىسلامنىڭ سۈبھى دەۋرىدىكى مۇسۇلمانلار تولۇپتاشقان مەنىۋى بايلىققا ئىگە ئىدى.1 توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 3627مۇنبەر پۇلى: 458يوللىغان ۋاقتى 20111016 19:41:03 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبوۋام نامراتلىقتىن ئۆلۈم ئەۋزەل .نامراتلىق بالايىئاپەتنىڭ مەنبەسى دەيدىكەنتۇق. توردا يوقدائىملىق ئەزا, جۇغلانما 426, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 574 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 426, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 574 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 3530مۇنبەر پۇلى: 114يوللىغان ۋاقتى 20111017 23:18:47 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش1قۇللارنى ئۆلتۈرىۋەتسەڭلار تۆلەپ بىرىڭلار دىگەن ئايەتتە قۇللارنى ئادەم ئەمەس تاۋار قاتارىدا سانىغان دىيىشكە بولامدۇ؟2ئەرلىك ئاياللارنى ئېلىش ھارام قىلىندى، چۆرىلەر بۇنىڭدىن مۇستەسنا دىگەن ئايەت بويىچە چۆرىلەرنىڭ ئىرى بولسىمۇ تارتىپ ئېلىۋالسا بولامدۇ؟3... باشقا ئاياللاردىن ئىككىنى، ئۈچنى، تۆتنى ئالساڭلار بولىدۇ، ياكى چۆرىلىرىڭلارغا قانائەت قىلساڭلار بولىدۇ دىگەن ئايەت بويىچە چۆرىگە نىكاھ كەتمەمدۇ؟ پۇلى بولىسلا قانچىلىك سېتىۋېلىپ پايدىلانسا بولامدۇ؟...4 ئى مۇھەممەد ئاياللىرىڭ، ئاتا ئانىسى، قېرىنداشلىرى، قۇلچۆرىلىرى بىلەن كۈرۈشسە ھىچ گۇناھ بولمايدۇ دىگەن ئايەت بويىچە پەيغەمبەرمۇ قۇل تۇتقانمۇ؟ئەستايىدىل جاۋاپ لازىم ئىدى. توردا يوقدائىملىق ئەزا, جۇغلانما 977, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 23 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 977, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 23 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 3496مۇنبەر پۇلى: 235يوللىغان ۋاقتى 20111018 15:11:40 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ مەزمۇن 4قەۋەتتىكى دە20111017 23:18يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :يەنە جۆلىگىلى كىرىپتۇ ما ئاداش.
|
11 قىركۇيەك 2019, 13:37 844 0 جاڭالىقتار قىتاي قازاقستاننىڭ سىرتقى ساۋدا جانە ەكونوميكا سالاسىنداعى اسا ءىرى سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. مۇنىڭ ايقىن دالەلى ەلدەرىمىز اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى بىلتىر 11,4 ارتىپ، 12 ميلليارد دوللارعا جەتتى. تاۋەلسىزدىك جىلدارى قىتاي قازاقستانعا 20 ميلليارد دوللارعا جۋىق ينۆەستيتسيا سالدى. ءبىز بۇگىنگى ىسكەرلىك كەڭەستىڭ 6وتىرىسىن ەكى ەل اراسىنداعى ىسكەرلىك جانە ينۆەستيتسيالىق ارىپتەستىكتىڭ زور الەۋەتىن ودان ءارى كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ماڭىزدى شارا دەپ ەسەپتەيمىز، دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى. قازاقستان ارقىلى قىتاي جانە ازيانىڭ باسقا دا ەلدەرىن ەۋروپامەن، سونداياق تاياۋ شىعىسپەن بايلانىستىراتىن 5 تەمىر جول جانە 6 حالىقارالىق اۆتوكولىك جولى وتەدى. بۇل قازاقستان ارقىلى قىتايدان ەۋروپاعا جانە كەرى قاراي جۇكتەردى 15 كۇندە جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.ال، تەڭىز جولى ارقىلى 23 ەسە كوپ ۋاقىت جۇمسالادى، دەدى قاسىمجومارت توقاەۆ.پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان نۇرلى جول مەملەكەتتىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ باعدارلاماسى قىتايدىڭ ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول جوباسىمەن ۇندەسەدى. مەملەكەت باسشىسى ورتاق كۇشجىگەرىمىزدىڭ ارقاسىندا ۇلى جىبەك جولىن قايتا جانداندىرىپ، قالپىنا كەلتىرە الامىز دەگەن سەنىم ءبىلدىردى. ءبىز قىتاي كومپانيالارىمەن بىرلەسكەن يننوۆاتسيالىق كاسىپورىندار مەن ءىتورتالىقتار قۇرۋعا مۇددەلىمىز. ەلوردامىز نۇرسۇلتاندا استانا حاب ءىتستارتاپتارىنىڭ حالىقارالىق تەحنوپاركى اشىلدى. مۇندا , ينتەرنەت زاتتار، جاساندى ينتەللەكت، بۇلتتى تەحنولوگيالار جانە سۋپەركومپيۋتەرلەر باعىتتارى بويىنشا ازىرلەمەلەر قارقىندى دامۋدا. بۇل تەحنوپاركتىڭ جۇمىسىنا قاتىسۋشىلار ءۇشىن جەڭىلدەتىلگەن ۆيزالىق، ەڭبەك جانە سالىق رەجيمدەرى قاراستىرىلعان، دەپ اتاپ ءوتتى قاسىمجومارت توقاەۆ. بارشاڭىزعا ءمالىم، قازاقستان جوعارى ساپالى بيداي ەكسپورتى بويىنشا الەمدەگى الدىڭعى 10 ەلدىڭ قاتارىنا كىرەدى. بىلتىر قىتايعا ەكسپورتتالعان بيداي كولەمى 550 مىڭ تونناعا جەتتى. بيداي ەكسپورتىنىڭ كولەمىن 3,5 ەسەگە، ياعني 2 ميلليون تونناعا دەيىن ۇلعايتۋعا بولادى. قازاقستان تۇزىن حالىقارالىق نارىقتارعا ەكسپورتتاۋ كولەمى ارتىپ كەلەدى. ءبىز قىتايعا جىلىنا 100 مىڭ تونناعا دەيىن اس تۇزىن جەتكىزۋگە ءازىرمىز. سونىمەن قاتار قىتاي نارىعىنا ءسۇت ونىمدەرىن، قۇس ەتىن، سيىر ەتىن، قوي ەتىن، شوشقا ەتىن، ۇن، ءداندى جانە بۇرشاق، سونداياق مايلى داقىلدار جەتكىزۋگە دايىنبىز. ءبىز ەكولوگيالىق تازا ازىقتۇلىك ءوندىرىسىن ۇلعايتىپ، قىتاي نارىعىنا شىعارۋعا نيەتتىمىز، دەدى پرەزيدەنت.ءىسشارا قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستان تاراپىنىڭ وكىلدەرى قىتايلىق بيزنەسمەندەرمەن بىرقاتار كوممەرتسيالىق كەلىسىمدەرگە قول قويدى.تەگتەر قىتاي قاسىمجومارت توقاەۆ23 قاڭتار, 2020 ساعات 12:207 ملن قىتايلىق وقشاۋلاندى: كوروناۆيرۋستىڭ ورشۋىنە بايلانىستى ۋحان قالاسى كارانتينگە جابىلدى16 ناۋرىز, 2020 ساعات 10:11قىتايدا كوروناۆيرۋس ەپيدەمياسىنىڭ ەكىنشى تولقىنى باستالۋى مۇمكىن اقش دارىگەرىبۇگىن, 13:38 الماتىدا كوروناۆيرۋستىڭ تاعى 3 جاڭا وشاعى انىقتالدىبۇگىن, 12:47 قازاقستاندا 72 ساعاتتىق ۆيزا رەجيمى ۋاقىتشا توقتاتىلدىبۇگىن, 11:53 كۇشەيتىلگەن كارانتين: انىقتاماڭىز بولماسا، سىرتتا جۇرە المايسىزبۇگىن, 11:47 كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 293 ادامعا جەتتىبۇگىن, 11:41 قىزىلوردا وبلىسىنىڭ بۇرىڭعى اكىمى ۇيقاماققا الىندىبۇگىن, 11:35 اقىن امانحان ءالىمۇلى دۇنيە سالدىبۇگىن, 11:07 : قور قىزمەتى قوعام باقىلاۋىندابۇگىن, 10:27 كوروناۆيرۋستان ەمدەلىپ شىققان ايەلدىڭ كەڭەسىبۇگىن, 09:55 قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانى ەكى ەسە ارتتىبۇگىن, 09:07 بۇگىن اۋا رايى جاۋىنشاشىنسىز بولادى قازگيدرومەت3 كۇن بۇرىن نۇرسۇلتان مەن الماتىدا بارلىق كاسىپورىندار مەن ۇيىمداردىڭ جۇمىسى توقتاتىلادى3 كۇن بۇرىن كوروناۆيرۋستى اسقىندىراتىن اۋرۋ انىقتالدى3 كۇن بۇرىن ەلوردادا وبلىستىق اۋرۋحانا كارانتينگە جابىلدى3 كۇن بۇرىن گەرمانياعا جەكە ۇشاقپەن بارىپ كەلگەن سوت توراعاسىنىڭ ءىسى تەكسەرىلۋدە3 كۇن بۇرىن اتىراۋ وبلىسىندا 3 ادامنان كوروناۆيرۋس انىقتالدى3 كۇن بۇرىن كوروناۆيرۋستان كوز جۇمعان ايەلگە قاتىستى جاڭا دەرەكتەر جاريالاندى3 كۇن بۇرىن الماتىدا قوقىس تاسيتىن كولىكپەن بلوكبەكەتتەن ادام وتكىزبەك بولعان جۇرگىزۋشى جازالاندى3 كۇن بۇرىن الماتىدا زارارسىزداندىرىلعان نىساندار اتالدى3 كۇن بۇرىن الماتىدا كوروناۆيرۋستىڭ 20 وشاعى باقىلاۋعا الىندى3 كۇن بۇرىن جامبىل وبلىسىندا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان ءۇشىنشى ناۋقاس قىرعىزستاننان كەلگەن
|
جۇڭگو دۆلەت كۇتۇپخانىسى ئېچىۋېتىلدىمۇھەررىر : توخنىياز ئىسمائىل مەنبە: تىيانشان تورى 20200513 12:005ئاينىڭ 12كۈنى، جۇڭگو دۆلەت كۇتۇپخانىسىنىڭ كىرىش ئېغىزىدا، خىزمەتچى خادىم ئوقۇرمەنلەرگە ساغلاملىق كودىنى سىكاننېرلاتقۇزماقتا. شۇ كۈنى، جۇڭگو دۆلەت كۇتۇپخانىسىنىڭ ئېچىلىشى تەرتىپلىك ئەسلىگە كەلتۈرۈلدى، ئېچىۋىتىلگەن رايون دۆلەت كۇتۇپخانىسى باش كۇتۇپخانىسىنىڭ جەنۇبىي رايونى بولۇپ، ئوقۇرمەنلەر ئالدىن كېلىشىش شەكلىدە ئادەم سانى چەكلىمىسى بويىچە كۇتۇپخانىغا كىرىدىكەن.5ئاينىڭ 12كۈنى، ئوقۇرمەن جۇڭگو دۆلەت كۇتۇپخانىسىنىڭ بىر كىتاب ئوقۇش ئۆيىدە ئۆگىنىش قىلماقتا.5ئاينىڭ 12كۈنى، ئوقۇرمەنلەر جۇڭگو دۆلەت كۇتۇپخانىسىنىڭ بىر كىتاب ئوقۇش ئۆيىدە ئۆگىنىش قىلماقتا.5ئاينىڭ 12كۈنى، جۇڭگو دۆلەت كۇتۇپخانىسىدا بىر ئوقۇرمەن ئوڭدا خىزمەتچى خادىمنىڭ يېتەكچىلىكىدە كىتابنى دېزىنفېكسىيە قىلدى.5ئاينىڭ 12كۈنى، جۇڭگو دۆلەت كۇتۇپخانىسىدا، بىر ئوقۇرمەن مىكروپىليونكىلىق كىتاب ئوقۇش ئۈسكۈنىسى ئارقىلىق قەدىمكى ئەسەرلەرنى ئوقۇماقتا.5ئاينىڭ 12كۈنى، ئوقۇرمەنلەر جۇڭگو دۆلەت كۇتۇپخانىسىدا ماتېرىيال ئىزدىمەكتە.شىنخۇا ئاگېنتلىقى مۇخبىرى چېن جوڭخاۋ خەۋىرى، فوتوسى
|
2520 1 پىكىر 8 ءساۋىر, 2020 ساعات 11:20تاجىكستان بيلىگى ەلدە كوروناۆيرۋس تىركەلگەن جوق دەپ وتىر، بىراق رەسمي مالىمەتكە سەنبەيتىن تۇرعىندار سارىمساق، ليمون جانە ءادىراسپان ساتىپ الىپ جاتىر.تاجىكستان بازارلارىندا سارىمساق پەن ليمونعا سۇرانىس جوعارى بولعاندىقتان، باعاسى ءۇش ەسەگە كوتەرىلگەن. سارىمساقتىڭ ءبىر كەلىسى 11 دوللار، ال ليموننىڭ ءبىر داناسى 3 دوللار تۇرادى. ءادىراسپان دا ەكى ەسە قىمباتتاعان.سۇرانىستىڭ ارتۋىنا قۋانعان ساۋداگەرلەر دە سارىمساق پەن ليموننىڭ پايداسى تۋرالى ايتۋدان شارشامايدى. بىراق بازاردا سارىمساق از. ونى قىتايدان جەتكىزەتىن، قازىر شەكارا جابىق تۇر. ليمون ماۋسىمى دا اياقتالۋعا جاقىن، كەلەسى ماۋسىم كۇزدە باستالادى.ءادىراسپاندى دۋشانبە ورتالىق بازارىنىڭ ساۋدا زالىندا تۇتىندەتىپ جۇرگەندەر بار. ءادىراسپان ءتۇتىنى ۆيرۋستار مەن ميكروبتاردى ولتىرەدى دەيدى. تاجىكستان تاۋلارىندا ءادىراسپان كوپ.قانات بىرلىكۇلى 44703زىكىريا زامانحانۇلى 61832
|
اننەن ءمان كەتتى : الەۋمەت، باستى جاڭالىقتار ،09:20 ،09.01.0 556 كەزىندە گەنري لونگفەللو مۋزىكا ادامزاتتىڭ امبەباپ ءتىلى دەپ ساز ونەرىنىڭ سالماقتىلىعىن ەكى اۋىز سوزبەن سارالاپ بەرسە، قازاقتىڭ سايىن دالاسىنا كوز تىككەن گريگوري پوتانين ماعان بۇكىل قازاق دالاسى ءان سالىپ تۇرعانداي كورىنەدى دەپ سارتاپ ساحارامىز بەن سازدىڭ ۇيلەسىمدىلىگىنە سۇيسىنبەپ پە ەدى؟ساز ونەرى قازاقتىڭ سۇيەگىنە قونعان. ىقىلىم زامان يىرىمدەرىنە كوز تاستاپ، پايىمپاراسات سۇزگىسىنەن وتكىزىپ پارىقتاساق، اقان سەرىنىڭ بالقاديشاسى، ماڭماڭگەر، ءلايلىم شىراق سەكىلدى اندەرى قانداي عاجاپ ەكەنىن جۇرەك كوزىمەن تۇيسىنە تۇسەمىز. كەڭ دياپازون دەيسىز بە، سيقىرلى ساز بەن ەركەلىك ناز دەيسىز بە، ۇلت تراگەدياسى دەيسىز بە ءبارى دە اقان سەرى سەكىلدى قازاق ونەرىنىڭ الىپتارىنىڭ شىعارماشىلىعىنان قىلاڭ بەرىپ تۇراتىن. ءالى كۇنگە ماڭىزدىلىعىن دا جويعان ەمەس. تىڭداعان سايىن جانىڭدى راحاتقا بولەي تۇسەدى.قاي زاماندا، قاي داۋىردە بولسىن، رەترو دەگەن ۇعىم ەشكىمنىڭ ويساناسىنان الىستاماق ەمەس. وتكەنگە ساعىنىش، جاستىقتى اڭساۋ، بال كۇندەر ەستەلىگىن پاراقتاۋ ءار ادامنىڭ ەركىنەن تىس دۇنيە. نوستالگيالىق سەزىم ارقايسىسىمىزدىڭ سانامىزدا اتوي سالىپ تۇراتىنى ءسوزسىز. سونداي كەزدەردە ۇلكەندەر جاعى ءۇيدىڭ ءىشىسىرتىندا ءجۇرىپ نۇرعيسانىڭ، ءشامشىنىڭ اندەرىن شارىقتاتا شىرقاپ جاتادى.بالاۋسا قىز ەدىڭ ءبىر كەزدە، شاشىڭا اق بانتيك بايلاعان نەمەسە قۇستار، قۇستار سىزىلتىپ ءان سالادى، سول انىمەن تەربەتەدى دالانى. ال ادامدار ك ۇلىپ باستاپ ءومىردى، كەتەرىندە جىلاي دا الماي قالادى دەپ سول ۇلكەندەر قازاق ءان ونەرى كوريفەيلەرىنىڭ شىعارمالارىن شىرقاعاندا، ءوزىمىز دە قوسىلا كەتەتىنىمىز بار. مۇندا ءسوز بەن سازدىڭ ۇيلەسىمى، پوەتيكالىق اۋەن، مازمۇننىڭ تەرەڭدىگى ءبارى دە جىمداسقان. ارينە، بۇل شىعارمالار رەتروعا اينالىپ كەتكەن. ەسكىرسە دە ەستەن شىقپايدى. جەرلەسىمىز يليا جاقانوۆ جازعان دانياردىڭ ءانى، بولماسا ەدىل مەن جايىق تا جۇرەك قىلىن شەرتەدى. ساعىنعاندا ءبىر شامامىزعا قاراماي وزىمىزشە شىرقاپ قوياتىنىمىز بار. بۇل تۇلعالار ماڭگىلىك ولمەس ونەرگە جول سالعان.ال قازىر شە؟ بۇگىنگى ەسترادا دەسە، ەلدىڭ ەلىرمەسى قوزاتىنى بار. ەستەرىڭىزدە مە، قازىرگى قازاق ەستراداسىنىڭ جارىق جۇلدىزى قايرات نۇرتاستىڭ ارمان دەگەن انمەن تانىلعانى. ءاننىڭ ىرعاعى جاقسى، ءبىر قاراعاندا ءسوزى دە ادەمى كورىنەدى. ەندى شە، تىڭداعان قۇلاققا ۇيقاسى تاستاي، ءبارى دۇرىس. بىراق قۇر بايانداۋ. ول ءاننىڭ ساحنا تاريحىنىڭ تۇڭعيىعىنا كەتكەنىنە دە شامامەن ون جىل بولدىاۋ. ساز بەن ءسوز ۇيلەسىم تاپپاعان سوڭ الگى تۋىندى رەتروعا اينالا الماي قالدى. سول سەكىلدى ەرنار ايدار، تورەعالي تورەالىنىڭ شىرقاپ جۇرگەن اندەرى دە جەڭىل ىرعاقتى. بىلايىنشا ايتقاندا، تويدىڭ شىعارمالارى. ەل الدىندا جۇرگەن سوڭ اتى اتالعان انشىلەردى مىسال رەتىندە ايتا كەتكەندى ءلازىم كوردىك.قازىر قازاق ەستراداسىندا ەستى اننەن گورى ەلىرمە ءان كوپ. اپاما جەزدەم ساي دەمەكشى، اناۋ تۇرىكتەن، ارعىسى رۋمىنداردان، بەرگىسى وزبەكتەردەن ءان ەكسپورتتاپ اكەلەتىن انشىلەرىمىزدە تالعام قالدى ما؟ باسقانى قويىڭىزشى، بەينەبايان سيۋجەتىن بارىمتالاپ جۇرگەن كليپمەيكەرلەرىمىزدەن نە قايىر؟ وسىدان ءبىراز بۇرىن جەرلەسىمىز، تالانتتى ءانشى ەرنار ايداردىڭ سەن ماعان ۇنادىڭ دەگەن ءانىنىڭ بەينەبايانى تۋرالى تارازىلاپ جازعان بولاتىنبىز. بەينەباياندى كورىپ وتىرىپ، ورىستىڭ دومينيك دجوكەر دەگەن ءانشىسىنىڭ سيۋجەتىنىڭ تولىققاندى كوشىرمەسىن تاماشالاپ، تاڭداي قاققانبىز. وسىنداي ولقىلىق ەندىگى ورىن الماسا ەكەن دەپ تىلەگەنبىز اقشاسىن الىپ، بەينەباياندى تۇسىرگەن ادامدار دا الاياق بولعانىنا وپىنعانبىزءبىردى ايتىپ، بىرگە كەتپەيىن. سونىمەن، بۇگىنگى قازاق ەستراداسىنىڭ ۇستىنى كىم؟ پاحپاح، نەتكەن عاجاپ ءيىس، كىرپىگىڭنەن كۇيىس، ءبارى دە سەنىڭ ەركىڭدە جانە مەندەي جىگىتتىڭ قارسى ەمەسسىڭ دەپ ءوزىنىڭ نە ايتىپ، نە قويىپ جۇرگەنىن بىلمەيتىن ايقىن با، الدە الاۋلاعان جالىن، جانىمدى كەرنەپ، كوڭىلىم الىپۇشىپ، تاپپايدى تىنىم، كوڭىلىم تولقيدى دەپ جۇرگەن نۇرلان ەسپانوۆ پا؟ ءجا، وسى جەردەن توقتايىق، ايتپەسە قازىر مىسىعىن انگە قوسىپ جۇرگەن كيسكيسشىل نەمەسە ءيىسشىل الدەبىر جۇلدىزدار جايلى باس اۋىرتىپ كەتەرمىز، ءتىپتى بولماسا، ءانىنىڭ ىشىنە ۆەشىر دەگەن ءسوزدى قيناپزورلاپ كىرىكتىرىپ جىبەرگەن جۇلدىزدار جايلى تولعاي جونەلەرمىز. كوبىسىنىڭ اتىن اتاپ، ءتۇرىن تۇستەپ، جارنامالاپ قايتەمىز؟ ءبىزسىز دە ءىشىڭىز سەزىپ وتىر عوي. بۇل كۇندەرى سازعا دا، سوزگە دە وبالاق. حالتۋرا جاۋلاعان قازاق ەستراداسىن قۇردىمنان قۇتقارىپ الاتىن كىم بار؟ءبىز دە ورتا بۋىن اتانامىز، ءتىپتى اق ساقالدى قاريا بولارمىز. سول كەزدە ءوز زامانىمىزدىڭ انشىلەرى دەپ كىمدەردى ءسوز قىلادى ەكەنبىز؟ تويدىڭ ءسانىن كەلتىرىپ، توبىردىڭ جىنىن شىعارعانداردى ما، الدە ءان ەكسپورتتاۋ بيزنەسىمەن ايگىلى بولعان سۋىق قولدى سۇراپىلدارىمىزدى ما؟ايتەۋىر، ول كوكتەم ورالمايدى، ەسىل اعادى سەكىلدى جۇرەكتى تەربەيتىن، سانانى ەمدەيتىن اندەردى شىرقاپ، تالعامىنا داق تۇسىرمەي جۇرگەن مۋزارتتىڭ، داۋسىنان قازاقىلىقتىڭ ءيىسى اڭقىپ تۇراتىن دوسىمجان تاڭاتاروۆ پەن سايات مەدەۋوۆ سىندى انشىلەردىڭ بارىنا شۇكىر دەيمىز.قىسقاسى، قازاق ەستراداسىندا بۇگىن الشاڭ باسىپ جۇرگەندەر ەرتەڭ تاريحتا قالا ما، جوق پا؟ ەلگە مەزەتتىك ەلىرۋ قاجەت پە، الدە ويلاناتىن كەز كەلگەن سەكىلدى. كەيدە اقان سەرىلەردىڭ وسى زاماندا تۋماعانىنا قۋاناسىڭ. ۇرپاعىنىڭ مايدالانعانىن كورسە، جەرگە تىرىدەي كىرىپ كەتەر مە ەدى؟..: ءار بالا ءوز نەسىبەسىمەن تۋادى: ەڭبەك جولىن ەلدى مەكەننەن باستاعان
|
يندونەزياداعى سۋنامي: قازا تاپقانداردىڭ سانى مىڭعا جەتۋى مۇمكىن الەم30 قىركۇيەك 2018، 15:28يندونەزياداعى سۋنامي: قازا تاپقانداردىڭ سانى مىڭعا جەتۋى مۇمكىن30 قىركۇيەك 2018, 15:28 2087 0يندونەزيانىڭ ۆيسەپرەزيدەنتى دجۋسۋف كاللانىڭ ايتۋىنشا، سۋلاۆەسي ارالىنداعى سۋناميدەن قازا تاپقانداردىڭ سانى مىڭ ادامعا جەتۋى مۇمكىن. ال بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانعان سوڭعى دەرەكتەر بويىنشا، ازىرگە سۋناميدەن قازا تاپقان 420 ادامنىڭ دەنەسى تابىلعان، دەپ حابارلايدى . اقپارات اگەنتتىگى باسىلىمىنا سىلتەمە جاساپ.ۆيسەپرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، قۇتقارۋشىلار ٴالى 300 مىڭنان استام تۇرعىنى بار دونگگالا قالاسىنداعى سۋناميدەن كەيىنگى دەرەكتەردى جاريالاماعان. سول سەبەپتى جوعارىداعى دەرەك شىن مانىندە اناعۇرلىم كوپ بولۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار مەملەكەت بيلىگى كوپ ادامنىڭ دەنەسى تەڭىزگە اعىپ كەتكەن بولۋى مۇمكىن دەپ بولجاپ وتىر. سونداياق ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك اگەنتتىگى وكىلىنىڭ حابارلاۋىنشا، ولاردى جاعاجاي فەستيۆالىنە دايىندالىپ جاتقان جۇزدەگەن ادامنىڭ تاعىدىرى الاڭداتىپ وتىر.اگەنتتىك وكىلدەرى سۋناميدەن جاراقات العانداردىڭ سانى ازىرگە 540 ادامعا جەتكەنىن ايتتى. ال اۋرۋحانالار جاراقات العانداردىڭ كوپتىگىنەن اشىق اسپان استىندا ەمحانالار ۇيىمداستىرىپ جاتىر. ال ٴپالۋدىڭ كەيبىر جەرلەرىندە ازداعان جەر سىلكىنىسى قايتالانىپ جاتقاندىقتان، كەيبىر ەمدەلۋشىلەر اسكەري ەمحاناعا جىبەرىلگەن. بۇل جەردە ەم الىپ جاتقان جاراقات العانداردىڭ ٴبىرى دۆي حاريس جەر سىلكىنىسى بولعاندا قوناق ٴۇيدىڭ بەسىنشى قاباتىندا اييەلىمەن جانە بالاسىمەن بىرگە بولعانىن ايتتى.مەن جەر سىلكىنىسى كەزىندە ايەلىمنىڭ ايعايلاعان داۋىسىن ەستىدىم. ٴبىراق ارى قاراي ەشتەڭە ەسىمدە جوق. ەكەۋى ٴالى تابىلمادى. ولار ٴدىن امان، ٴارى ٴقاۋىپسىز جەردە شىعار دەپ ۇمىتتەنىپ وتىرمىن، دەيدى ول.پالۋدەگى قوناق ۇيىندە جۇمىس ىستەپ جاتقان قۇتقارۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ولار ىشتە ادامداردىڭ داۋىسىن ەستىگەن. ٴبىراق قاجەتتى اۋىر قۇرالدار مەن تەحنيكانىڭ بولماۋىنان، ىشتەگى حالىققا ٴالى جەتە الماي وتىر. ال جەكسەنبى كۇنى تاڭەرتەڭ بريگادا قوناق ٴۇي سىنىقتارىنان بەس ادامدى الىپ شىققان. قوناق ٴۇي باسشىلىعىنىڭ ايتۋىنشا، جەر سىلكىنىسى كەزىندە 26 بولمەدە 50 ادام بولعان.بۇگىن يندونەزيا پرەزيدەنتى دجوكو ۆيدودو ٴوڭىردى ارالايدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. كەشە پرەزيدەنت 7.5 بالدىق جەر سىلكىنىسى مەن 1،5 مەترلىك سۋناميدەن جاراقات العاندار مەن قازا تاپقانداردىڭ دەنەسىن ىزدەستىرۋ جۇمىستارىنا اسكەر جىبەرىلەتىنىن ايتقان بولاتىن.پالۋ مەن دونگگالا قالالارى ەلەكتر جارىعىنسىز قالدى. سونىمەن قاتار بۇل قالالارعا جانارماي جەتكىزۋ دە قيىنعا سوعىپ وتىر. ال قۇتقارۋ جۇمىستارىنا قاجەتتى قۇرالجابدىقتاردى جەتكىزىپ جۇرگەن ۇكىمەتتىك ۇشاقتار پالۋ اۋەجايىنا قوندى. دەگەنمەن، اۋەجايدىڭ جاعدايى سىن كوتەرمەيتىندىكتەن، ازىرگە رەسمي وكىلدەر كوممەرسيالىق رەيستەردىڭ توقتاتىلعانىن حابارلادى.امان قالعان كوپتەگەن تۇرعىندار ٴوز ۇيلەرىنە قايتىپ بارىپ جاتىر. دەگەنمەن، جەر سىلكىنىسى قايتالانىپ جاتقاندىقتان، ولارعا ارنايى جاساقتالعان ورىندارعا بارۋ ۇسىنىلۋدا. الەۋمەتتىك جەلىسىندە پالۋ قالاسىنداعى جاعداي تۋرالى اقپارات تاراتاتىن پاراقشا اشىلدى. وندا ٴىزتۇسسىز جوعالعاندار ٴتىزىمى جاريالانىپ، ٴتىپتى، حالىق ٴوز تۋعانتۋىستارىنىڭ سۋرەتتەرىن سالىپ، ىزدەۋ جۇمىستارىنا كىرىسىپ كەتكەن. كوپشىلىك حالىق سۋنامي تۋرالى ەسكەرتۋدى جوققا شىعارعان اگەنتتىكتى قاتتى سىنعا الىپ وتىر. ال اگەنتتىك بۇل ستاندارتتى جۇمىس پروسەدۋراسى ەكەنىن ايتىپ، ەسكەرتۋ قايتا جوققا شىعارىلۋى كەرەكتىگىن ايتتى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، ولار پالۋدەن 200 كم جەردەگى داتچيك مالىمەتتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ وسىنداي شەشىم قابىلداعان.بىزدە پالۋدەگى باقىلاۋ جۇمىستارىنىڭ دەرەكتەرى جوق. سول سەبەپتى قولدا بار مالىمەتتەردى پايدالانۋعا تۋرا كەلدى، دەيدى جەر سىلكىنىسى مەن سۋنامي ورتالىعىنىڭ باسشىسى راحمات تريونو.ونىڭ ايتۋىنشا، تەڭىز دەڭگەيىن انىقتايتىن داتچيك الىس ورنالاسسا، تەك 6 سم تولقىندى عانا تىركەپ، ودان دا قۋاتتى تولقىندار تۋرالى ناقتى دەرەكتەر ۇسىنا المايدى.ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، ٴسۋناميدىڭ پايدا بولۋىنا قاتتى جەر سىلكىنىسى اسەر ەتكەن. جەر سىلكىنىسىنىڭ ەپيسەنترى پالۋ قالاسىندا تابيعي اپاتتان سوڭ 17 مىڭ ادام ەۆاكۋاسيالانعان.حالىقارالىق قىزىل كرەست ۇيىمىنىڭ دجاكارتاداعى وكىلى يان گەلفاند ەكى تابيعي اپاتتىڭ قاتار كەلگەنى قيىندىق تۋعىزىپ جاتقانىن ايتتى.ٴبىز دونگگالا قالاسىنداعى جاعداي تۋرالى ٴالى ەشتەڭە ەستىمەدىك. قولىمىزدا ناقتى دەرەك تە جوق. وندا 300 مىڭنان استام حالىق بار. ياعني، بۇل تراگەديا قازىرگى جاعدايدان دا ناشارلاۋى مۇمكىن، دەيدى ول.ال تابيعي اپاتپەن كۇرەس اگەنتتىگىنىڭ وكىلى سۋتوپو پۋرۆو وتكىزگەن ٴباسپاسوز كونفەرەنسياسىندا اۋرۋحاناعا ٴبىر مەزەتتە 261 ادام اكەلىنگەنىن، ساعات سايىن جاعدايدىڭ وزگەرىپ جاتقانىن ايتتى. ونىڭ حابارلاۋىنشا، دونگگالا مەن سيگي، بۋتۋن سەكىلدى قالالارعا قۇتقارۋشىلار ٴالى كىرە الماي وتىر.قۇتقارۋعا قاجەتتى اۋىر تەحنيكا بولماي جاتقاندىقتان، ەۆاكۋاسيا جۇمىستارىندا ٴبىرشاما قيىندىقتار بار. ازىرگە قازا تاپقانداردىڭ سانى ٴبىزدىڭ ەسەپتەۋىمىزشە 832 ادام بولدى جانە بۇل سان ٴالى دە وزگەرەتىن بولادى. ٴبىر انىعى، پالۋ قالاسىندا جەر سىلكىنىسىنەن 61 شەتەل ازاماتى قازا تاپتى. بۇگىنگى تاڭدا ٴۇش فرانسۋز، ٴبىر مالايزيالىق جانە ٴبىر وڭتۇستىك كورەيا ازاماتى ىزدەستىرىلىپ جاتىر. جەر سىلكىنىسى مەن سۋناميدەن قايتىس بولعان 821 ادام پالۋ تۇرعىندارى، دونگگالا بويىنشا تەك 11 ادامنىڭ ٴولىمى تۋرالى دەرەكتەر بار. دەگەنمەن، 300 مىڭ تۇرعىنى بار قالاداعى قۇتقارۋ جۇمىستارىنىڭ قارقىندى ٴجۇرىپ جاتپاعانىن ەسكەرسەك، ۆيسەپرەزيدەنت ايتقانداي، قازا تاپقاندار مەن جاراقات العانداردىڭ سانى ٴالى دە ٴوسۋى مۇمكىن. سوڭعى دەرەكتەر بويىنشا، جاراقات العاندار سانى 540 ادام دەيدى ول.مالايزيا مەن اۆستراليا بيلىگى يندونەزياعا كومەك جىبەرەتىنىن حابارلادى. اۆستراليا پرەمەرى سكوتت مورريسون قانداي كومەك قاجەت بولسا دا جىبەرۋگە دايىن ەكەندىكتەرىن ايتتى.يندونەزيا تابيعي اپاتتار ٴجيى بولىپ تۇراتىن وڭىرگە جاتادى. بيىل جەر سىلكىنىسىنەن سۋمباۆە ارالىندا 550 ادام قازا تاپقان بولاتىن. ال 2004 جىلى جەلتوقسان ايىندا 9،1 بالدىق جەر سىلكىنىسى بولىپ، ونىڭ سوڭى سۋناميگە ۇلاسقان ەدى. ناتيجەسىندە يندونەزيادا 168 مىڭ ادام، جالپى 220 مىڭ ادام قازا تاپقان بولاتىن.ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، قر ٴسىم مالىمەتىنە قاراعاندا سۋناميدەن زارداپ شەككەندەر اراسىندا قازاقستان ازاماتى جوق.
|
روھ دۇردانىلىرى 8سان ئۇيغۇر نىداسى تور رادىئوسىئېلان قىلىنغان ۋاقتى: 08032017 ئاپتور: 8مارت خانىم قىزلار كۈنى ئۈچۈن تەييارلاندىئۆلگۈدەك جانىمغا تەگدى ھېجىر ئاخشامى يامان،بىر خەۋەر كەلسە نە بولغاي، تاڭ ساباسى يوقمىدۇر؟تەشنائى قەلبىم ئۈچۈن نەشئۇ نەماسى يوقمىدۇر؟خەستە دىلگە بىر شىپا دوراداۋاسى يوقمىدۇر؟يار خىيالى بىرلە سولدۇم، يەتتى ئۆمرۈمگه خازان،بۇ جۇدۇنلۇق دەشتلىرى كەڭ، مېنى ئازدۇردى تالاي،يېتىشمەي قالىسىلەر ئۇ ھەم ئېلىپ سەن جانىنى خەجلە.خېنىمغا ئوسما دەپ خەجلە، بېگىمگە تاسما دەپ خەجلە،دېھقانغا ئاچقۇزۇپ بوزنى، دۇكانغا توقۇتۇپ بوزنى،سېلىپ ئالۋاننى يۈز قاتلام، ئىچىپ سەن قانىتى خەجلە .پالانى ئاقچىدۇركۆكچى، بۇ ئۆتكۈرمۇ يامان دوقچى، ئايالنىڭ ئىسمى يوق ، ئۇنداقتا قەدىر قىممىتىچۇ؟ ئايالنىڭ ئىسمى يوق دېيىش ئارقىلىق، ئايالنىڭ قەدىر قىممىتىنى يوق قىلغان مەلۇم چۈشەنچىگە بىر جاۋاپ بولسۇن دەپ بۇ ماۋزۇنى قويدۇم.زامانىۋىيلىق ئايالنى ئۆيدىن چىقىرىپ، ئۆيىنى چېقىۋەتتى. ئايالنى قايىل قىلىش ئۈچۈن، ئۇنىڭغا ئۆينى بۇ سېنىڭ تۈرمەڭ دەپ تونۇشتۇردى. بۇ شەيتانى تەۋسىيەگە ئالدانغان مەدەنىي ئاياللار ئۆيىنى تەرك ئەتتى.ئۇلارنىڭ بۇ ئاياللارغا ئۆيىنىڭ ئورنىدا تونۇشتۇرغان نەرسە نېمە ئىدى؟ كوچا كويلار، تاللا بازارلىرى، كۆڭۈل ئېچىش ماكانلىرى، زاۋۇت، ئورگان، دۇككان، ئىشخانا، ئاممىۋى تەشكىلات قاتارلىقلار ئىدى. لېكىن بۇلارنىڭ ھېچقايسىسى ئۆينىڭ ئورنىنى ئالالمىدى. ئايال ئۆيگە دۈشمەن، تالاغا ئاشىنا قىلىندى.ئەپسۇس، تالا ئۇنى قوغدىيالمىدى. ئەلۋەتتە قوغدىيالمايتتى. تالاغا چاقىرغانلار ئۇنى ھىمايىسىز، قوغدىغۇچىسىز قالسۇن دەپ چاقىرغانىدى. ئۇنى تالاغا چاقىرغانلار، ئۇنى تاۋار غا ئايلاندۇرۇشقا ئىنتىلىدىغانلار ئىدى.ئايال ئۇلار ئۈچۈن ياساندى، بوياندى، ئۇپا ئەڭلىك سۈركىدى. ئۇلار ئۈچۈن پۇلىنى، ۋاقتىنى، ھاياتىنى خەجلىدى. ئۆيدىن چىقىرىپ سىرىتقا مەپتۇن قىلغان، تالانىڭ تاۋارى غا ئايلاندۇرغان ھەر ئايالنى، ئۇلار لوق ۋە كۆنۈك خېرىدار سۈپتىدە دائىم ئالقىشلىدى. دېمىسىمۇ ئەھۋال شۇنداق ئىدى. ئايال ئېرىشىش ئۈچۈن خەجلەيتتى، خەجلەش ئۈچۈن پۇل تاپاتتى.نەتىجىدە ئايال ئانا ئىكەنلىكىنى ئۇنۇتتى. چۈنكى ئۇ ئۆزىگە ياتلاشقانىدى. تالاغا بېقىنغان ھاياتنىڭ ئالدىراشچىلىقىنى ھېچقانداق بىر ئايال ئانا لىق سۈپىتى بىلەن بىرگە ئېلىپ ماڭالمايتتى. ئۇ نازىنىن يەلكىسى بۇ ئېغىر يۈكنى كۆتۈرەلمەيتتى. ئەمەلىيەتتىمۇ شۇنداق بولدى. چىقىپ تاشلىغان ئۆيىنىڭ ئورنىغا دەڭنى دەسسەتتى. چېقىۋەتتى دېگەن ۋاقتىمدا، ئەلۋەتتە، تۆت تامنى نەزەردە تۇتمىدىم. بۇ بىر ئوخشىتىش ئىدى. خۇددى ئايالنىڭ ئاياللىق رولىنى پۈچەكلەشتۈرگەندەك، ئۆينىڭ ئىجتىمائىي ھاياتتىكى رولىنى پۈچەكلەشتۈردى.كۈنىمىزدە ئۆيلەر كۆپىنچە ئىككى كىشىلىك مېھمان كۈتۈش ئىدى. دادا ئىشقا، ئانا ئىشقا، بالا يەسلىگە مەھكۇم. نېمە دېگەن گۈزەل ھايات!!! سىز بۇنى ئائىلە دېيەلەمسىز؟ ئائىلە بولالمىغانلىقى ھەممىگە مەلۇم. نەتىجىدە ئەڭ باشتا پەرزەنت سانىنى ئازايتىشقا قايىل قىلدى. دېمىسىمۇ، ئۆيدىن چىققان ئايال بۇنىڭغا قايىل بولۇشقا مەجبۇر ئىدى. باشقا شەكىلدە تالاغا چىقالمايتتى. ئۇنىڭ نەزرىدە ئۆزىنى سىرىتتىن ئايرىپ تۇرىدىغان ھەر ئامىل بىر توساق ئىدى. بۇنىڭ ئىچىگە پەرزەنت، ھەتتا ئايالىدىن ئاياللىق تەلەپ قىلغان ئېرىمۇ كىرەتتى.ئائىلەسىزلىكنىڭ مەركىز بولغان غەرپ ئەللىرىدە مودرىن زامانىۋى ئاياللار تۇغمايدۇ. ئۆتكەندە قىبرىس رىم ھۆكۈمىتى ھەر توغۇت ئۈچۈن 60 مىڭ دوللار بېرىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى. بىلىمەن، ئاياللارنى تۇغۇشقا يەنىلا قىلالمايدۇ. پەرزەنتنى ئۆزى ئۈچۈن بىھۇدە جاپا تارتىش دەپ قارايدىغان بىر ئايالنى قانداقمۇ توغۇشقا قايىل قىلالايسىز؟ بولۇپمۇ كوللىكتىپ مېلى غا ئايلاندۇرۇش ئۈچۈن ئىچىدىكى ئانا ئۆلتۈرۈلگەن مودرىن ئايال، فىترەتنىڭ چۇقانىنى تاشتەك قېتىپ كەتكەن دىلى بىلەن قانداقمۇ ئاڭلىيالىسۇن؟قولىغا ئىتنىڭ تاسمىسى تۇتقۇزۇپ قويدى ۋە بالا باقما، ئىت باق دېيىشتى. مودرىن ئايال ئۆزىمۇ ھېس قىلماستىن ئىتنى پەرزەنتنىڭ ئورنىغا دەسسەتتى. پەرزەنتىنىڭ جاپاسىغا رازى بولۇشتىن قاچقان ئايال، ئىتنىڭ جاپاسىغا رازى بولدى. بۇ خۇددى بىر ئەرنىڭ جاپاسىغا رازى بولۇشتىن ئۆزىنى تارتىپ دىلىدىن ئائىلىنى چىقىرىپ تاشلىغانئايالنىڭ، ئەرلىك مەسئۇلىيەت تۇيغۇسىدىن مەھرۇم مەسئۇلىيەتسىز، ئىپپەتسىز ئەرنىڭ دەردىنى تارتىشقا رازى بولۇشىغا ئوخشايتتى.مۇسۇلمان ئايال ئالدى بىلەن بىرىنچى ئۆيى بولغان تەسەتتۇر ھىجاپ نى، ئاندىن ئىككىنچى تەسەتتۇرى بولغان ئۆيىنى قوغدايدۇ. بۇ، ئاللاھ تەلىماتلىرىغا رىئايە قىلغان ئايالغا ئاللاھ نىڭ بەخش ئەتكەن لۇتپىدۇر.شۇنداق، ئىسلامى تەسەتتۇر ئۇنىڭ بىرىنچى ئۆيىدۇر. بەزىلەر تەسەتتۇرغا ئىككىنچى تىرە سۈپتىدە قارايدۇ. بۇ ئاشقۇنلۇقتۇر، فىترەتكە زىتتۇر. تەسەتتۇر مۇئمىن ئايال ئۈچۈن ئىجتىمائىي مۇناسىۋەتلەرنى شەكىللەندۈرىدىغان بىر تەلىماتتۇر. يات جىنىس بىلەن ئىجتىمائىي مۇناسىۋەت ئورناتقاندا، ئىنسان لىقىنى چىشىلىقىنىڭ ئالدىغا قويىدۇ. بۇنى تەسەتتۇرى ئارقىلىق ئەمەلگە ئاشۇرىدۇ ۋە يات جىنىسقا مەن بىلەن ئىنسانلىقىم ئۈستىدىن مۇناسىۋەت ئورنات دەيدۇ.تەسەتتۇرنى ئىككىنچى تىرە دەپ قارايدىغان ئاشقۇن چۈشەنچە، ئۇنى مۇسۇلمان ئايالنىڭ مەيلى يالغۇز بولسۇن ياكى باشقىلار بىلەن بىللە بولسۇن تىرىگە ئوخشاش ئۇنىڭدىن ئايرىلماس بىر پارچە سۈپىتىدە كۆرىدۇ. بۇ دەماللىققا ھۇشيارلىق تەك كۆرۈنسىمۇ، تېگى تەكتىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا فىترەتكە زىت ۋە مەجبۇرى ئىكەنلىكى مەلۇم بولۇپ تۇرىدۇ. فىترەتكە ماس بولمىغان ھەر خىل دىندارلىق كۆرۈنۈشىنىڭ زىيان كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغانلىقى مۇقەررەر. بۇ يا تەدبىقلىغۇچىنىڭ مۇئامىلە، قىلمىش، ئىجتىمائىي مۇناسىۋەت ۋە چۈشەنچىسىدە ياكى قارشى تەرەپتە سەلبىي تەسىر قالدۇرىدۇ، ئۆزىنى ھېس قىلدۇرىدۇ.تۇنجى ئۆي بولغان ئىسلامى تەسەتتۇر، مۇسۇلمان ئايال بىلەن ھەمىشە بىرگە بولىدۇ. مۇسۇلمان ئايال قەيەرگە بارسا، ئۇمۇ شۇ يەرگە بارىدۇ. مانا بۇ سەۋەپتىن ئۇ ئۆي لىكتۇر. تەسەتتۇرى ئېلىپ تاشلىنىپ كوچىغا چىقىرىلغان بىر ئايال، بۇ سەۋەپتىن ئۆيى خانىۋەيران قىلىنغان بىر ئايالدۇر. تۇنجى ئۆيى بولغان تەسەتتۇرىنى قوغدىيالمىغان ئايالنىڭ، ئىككىنچى تەسەتتۇرى بولغان ئۆيىنى قوغدىشى بەسى مۈشكۈلدۇر. مانا بۇ سەۋەپتىن ھەقنى نامايەن قىلغان بىر تەسەتتۇر، مۆجىزىدۇر.دۇنيانىڭ ئايال نوقتىسىدىن قەيەرگە قاراپ كېتىۋاتقانلىقىغا زەڭ سېلىپ قاراپ بېقىڭ. ئەنە شۇ چاغدا نېمە ئۈچۈن مۆجىزە دېگەنلىكىمنى ھېس قىلىسىز. تەسەتتۇرنىڭ ئەركىنلىكنىڭ سىمۋولى ئىكەنلىكىدىن ئىبارەت ھەقىقەتنى، ھۆرلۈك شۇئارى بىلەن تاۋار غا ئايلاندۇرۇلغانئايالنىڭ بېشىدىكى دەرتلەرگە نەزەر تاشلىغان ۋاقتىڭىزدا تېخىمۇ ياخشى چۈشىنەلەيسىز.ئايال بىئارام بولىدىغان بولسا، قەدىر قىممەتسىزلەشتۈرۈش ھەرىكەتلىرىدىن بىئارام بولۇشى كېرەك. ئايالنىڭ ئىسمى بولمىسا، ئۇنىڭغا بىر ئىسىم تاپقىلى بولىدۇ. ئەمما قەدىر قىممىتى بولمىسچۇ؟ ئۇ باشقا ئىسىملارغا ئوخشاش قويدۇم دېيىش بىلەنلا ھەل بولىدىغان مەسىلە ئەمەس.ئايالنى قەدىر قىممىتىدىن ئايرىپ تاشلىغانلار، ئۇنىڭغا باھا قويىدۇ. چۈنكى ئۇلاردا قەدىر قىممەت يوق، پۇل جىق. شۇڭا ئۇلار پۇل بېرىپ ئالىمىز دەپ ئويلايدۇ.ئايال، قەدىر قىممەتسىزلەشتۈرۈش قىلمىشىغا قۇربان بولۇشنى خالىمىسا، ئەئۇزۇ بىللاھى مىنەششايتانىر رەجىم دېسۇن. شۇنداق دېسۇنكى، شەيتانلار ئۇنىڭدىن يىراق تۇرسۇن.
|
ئەردوغان پۈتكۈل دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ روزا ھېيتىنى تەبرىكلىدى ئۇيغۇرچەئەردوغان پۈتكۈل دۇني...ئەردوغان پۈتكۈل دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ روزا ھېيتىنى تەبرىكلىدىجۇمھۇر رەئىس رەجەپ تاييىپ ئەردوغان بايانات ئېلان قىلىپ، پۈتكۈل دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ روزا ھېيتىنى قىزغىن تەبرىكلەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.05.07.2016 10.11.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: ئەردوغان روزا ھېيت مۇناسىۋىتى بىلەن ئېلان قىلغان باياناتىدا، پۈتكۈل تۈركىيە خەلقى ۋە ئىسلام دۇنياسىنىڭ روزا ھېيتىنى قىزغىن تەبرىكلىدى ھەمدە ئىسلام دۇنياسىنىڭ روزا ھېيتنى ناھايىتى مۇشەققەتلىك بىر پەيتتە تەبرىكلەۋاتقانلىقىنى تەكىتلەپ مۇنداق دېدى: بېشى رەھمەت، ئوتتۇرىسى مەغپىرەت، ئاخىرى ئەبەدىي ئازابتىن قۇتۇلۇپ، نىجاتلىققا ئېرىشىش بولغان رامىزان بىلەن خوشلىشىپ، ھېيتنى كۈتۈۋالدۇق، پۈتكۈل دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ روزا ھېيتىنى چىن دىلىمدىن تەبرىكلەيمەن. ئۇدا بىر ئاي قېرىنداشلىق، ھەمكارلىق، بىرلىك ۋە ياردەملىشىش مۇھىتى ئاستىدا ياشىدۇق. شەھەرلىرىمىزدە، مەھەللىلىرىمىزدە ئۇرۇق تۇغقانلىرىمىز بىلەن، قۇلۇم قوشنىلىرىمىز بىلەن، ئېھتىياجلىق كىشىلەر بىلەن نېنىمىزنى، سۈيىمىزنى ئورتاقلاشتۇق. ناھايەت ھېيتنى كۈتۈۋالدۇق. ھېيت بايراملار رەببىمىزنىڭ پۈتمەس تۈگىمەس نېمەتلىرىدىن بىرى بولۇشتىن سىرت يەنە، مىللىي بىرلىك ۋە باراۋەرلىكىمىز سېپىمىزنى مۇستەھكەملەش، قېرىنداشلىق ئەھدىمىزنى يېڭىلاش ئۈچۈنمۇ تېپىلغۇسىز بىر پۇرسەتتۇر.ئىسلام دۇنياسى روزا ھېيتنى كۈتۈۋالغان ھالقىلىق بىر پەيتتە، ئافغانىستاندىن سۈرىيەگىچە ئوخشىمىغان قىيىنچىلىقلارنى باشتىن كەچۈرۈۋاتقان مەزلۇم قېرىنداشلىرىمىز بار. تولىمۇ ئەپسۇسكى، تۈركىيەدىمۇ روزا ھېيت خۇشاللىقىغا تېررورلۇق ھۇجۇملىرى كۆلەڭگە چۈشۈردى. ئوتتۇرا شەرقمۇ، ياۋروپامۇ جىددىي كىرىزىسلەرگە دۇچ كەلمەكتە. ياۋروپا ئىقتىسادىي ۋە سىياسىي كىرىزىس پاتقىقىغا پېتىپ قېلىۋاتىدۇ. ئەنگلىيەنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن چېكىنىش قارارى باشقا دۆلەتلەرگىمۇ تەسىر كۆرسەتمەكتە. دۇنيانى قالايمىقانچىلىق پاتقىقىغا ئىتتىرىۋاتقانلار ئۆز دۆلەتلىرىدىكى ئىرقچىلىق ۋە ئايرىمچىلىق ئېقىملىرىنىڭ ئالدىنى ئالالمايۋاتىدۇ. بىز تۈركىيە بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن، يەر شارى خاراكتېرلىك ئىقتىسادىي ۋە سىياسىي كىرىزىسلەرگە قارشى مۇھىم تەدبىرلەرنى ئالدۇق، پۇختا تەييارلىق قىلدۇق؛ 2023 يىللىق ئىستىراتېگىيەلىك نىشانىمىزنى بويلاپ قەدەممۇ قەدەم ئالغا ئىلگىرىلەۋاتىمىز. تۈركىيە يېقىنقى 13 يىل ئىچىدە كۈنسېرى كۈچىيىۋاتقان دېموكراتىك قۇرۇلمىسى ۋە بارغانسېرى تەرەققىي قىلىۋاتقان ئىقتىسادىي تۈزۈلمىسى ئارقىلىق سان ساناقسىز بالايىئاپەتلەر ۋە كىرىزىسلەرنىڭ ئالدى ئالدى. خۇدايىم بۇيرىسا، بۇ يەر شارى خاراكتېرلىك قىيىن ئۆتكەلدىنمۇ چوقۇم مۇۋەپپەقىيەتلىك ھالدا ئۆتىمىز. تۈركىيە يېقىندىن بۇيان كېلەچەك ئۈچۈن ئۈمىد چىرىغى ياندۇرۇش مەقسىتىدە ئىسرائىلىيە ۋە رۇسىيە بىلەن دىپلوماتىك مۇناسىۋەتلىرىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش يولىدا تارىخىي قەدەم تاشلىدى. بۇنداق قىلىشىمىزدىكى نىشانىمىز، تېررور ۋە سۈنئىي سۈركىلىشلەر كەلتۈرۈپ چىقارغان كىرىزىسلەرنى ھەل قىلىپ، بۇزۇلغان مۇناسىۋەتلىرىمىزنى نورماللاشتۇرۇش، بۇ ئارقىلىق دۆلىتىمىزنى تېخىمۇ گۈللەندۈرۈشتىن ئىبارەت. بۇ دائىرىدە بارلىق توسالغۇلارنى بىر بىرلەپ پاچاقلاپ تاشلاۋاتىمىز. ئاخىرىدا دۆلىتىمىزنى تېخىمۇ قۇدرەت تاپقۇزىمىز. بىر قىسىم كۈچلەرنىڭ تېررور بىلەن، تۈرلۈك كىرىزىسلەر بىلەن يولىمىزغا توسالغۇ بولۇشىغا قەتئىي كۈچى يەتمەيدۇ. تېررورىزمغا قارشى كۈرەشتە، خەلقئارا مۇناسىۋەتلەردە نۇرغۇنلىغان بوھرانلارنى ئارقىمىزغا چۆرۈۋەتتۇق، دۆلىتىمىزنى ئۇلۇغۋار نىشانىغا يەتكۈزۈش يولىدا مىسلىسىز لايىھەلەرنى تاماملاۋاتىمىز، يېپيېڭى لايىھەلەرنى خەلقىمىزنىڭ خىزمىتىگە سۇنۇش ئالدىدا تۇرۇۋاتىمىز.خەتكۈچ: ئەردوغان پۈتكۈل دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ روزا ھېيتىنى تەبرىكلىدىئەردوغان بەردىمۇھەمەدوۋ بىلەن قوشما ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنى ئۆتكۈزدى
|
ەكونوميكا 03 تامىز، 2021626 رەت كورسەتىلدىقارا بازاردا دا، جىلتىراعان ساۋدا ۇيىندە دە، ودان بولەك سان الۋان قىزمەت كورسەتۋ ورىندارىندا دا كليەنت قۇقىعى ءجيى تاپتالاتىنى بەلگىلى. بىلتىر ارنايى جۇرگىزىلگەن ساۋالدامادا ەل تۇرعىندارى تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن ءجيى بۇزاتىن بەس سالانى اتاپتى. ولار مەديتسينا، تەمىر جول، قالاارالىق جانە حالىقارالىق اۆتوتاسىمال، ءبىلىم مەكەمەلەرى جانە بايلانىس قىزمەتى. كىنارات تۋريزم، قوعامدىق تاماقتانۋ، تۇرعىن ءۇيكوممۋنالدىق قىزمەت سەكتورلارىندا دا بار.ءجيى جاسالاتىن شاعىمدارساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆتىڭ ءوزى تۇتىنۋشىلاردىڭ كورسەتىلگەن قىزمەتكە كوڭىلى تولمايتىنى ءالى دە بولسا جوعارى بولىپ تۇر. ساتىپ الۋشىلاردى مازالايتىن سۇراقتار جىل سايىن قايتالانۋدا، دەپ مويىنداعان بولاتىن.بىلتىردىڭ وزىندە مينيسترلىككە 30 مىڭعا جۋىق شاعىم جولدانعان. سونىڭ ناتيجەسىندە قازاقستاندىقتارعا 249 ملن تەڭگە قايتارىلىپتى. تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ كوميتەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، ازاماتتار كاسىپكەرلەرگە قاتىستى مىناداي ماسەلەلەر بويىنشا ءجيى شاعىمدانىپ جاتادى: ساپاسى ءتيىستى دەڭگەيدەگى نەمەسە ءتيىستى دەڭگەيدەگى ەمەس تاۋاردى قايتىپ الۋدان نەمەسە ايىرباستاۋدان باس تارتۋ ساتۋشى نەمەسە تاۋار تۋرالى اقپاراتتى ۇسىنۋدان باس تارتۋ تاۋاردى العانىن جانە قاجەتتى سەرتيفيكاتى بار ەكەنىن راستايتىن قۇجاتتى كورسەتپەۋ جۇمىستى ساپاسىز ورىنداۋ قىزمەتتى ساپاسىز كورسەتۋ كەلىسىمشارت تولتىرۋ كەزىندە تۇتىنۋشىلار قۇقىن بۇزۋ فورسماجور جاعدايىندا كەلىسىمشارتتى بۇزۋ كەزىندە الدىن الا تولەمدى قايتارۋدان باس تارتۋ.ساتىبالدى تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى سەرىك مومىشەۆتىڭ ايتۋىنشا، تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن كوپ بۇزاتىنداردىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى ميكروقارجى ۇيىمدارى ەكەن. نەگىزىنەن بانك جانە بانك قىزمەتتەرى تۋرالى زاڭ تالاپتارى ءجيى ساقتالماي جاتادى. اسىرەسە، زايمەر، تەنگە ، كوكە سياقتى ميكروقارجى ۇيىمدارىن اتاپ ايتا الامىن. تۇتىنۋشىلار قۇقىعىنا بەيجاي قارايتىن مەكەمەلەر قاتارىندا پاتەر جوندەۋمەن اينالىساتىن قۇرىلىس ۇيىمدارى دا بار. جشس 3 ملن تەڭگەدەن اسا سوماداعى كەلىسىمشارت مىندەتتەمەسىن ورىنداماي قويعان. سارىارقا اۋداندىق سوتى بولسا، شەشىمدى زارداپ شەگۋشىلەردىڭ ەمەس، زاڭ بۇزۋشىلاردىڭ پايداسىنا شەشىپ بەرگەن. كوپ جاعدايدا ميكروقارجى ۇيىمدارىنان نەسيە الىپ، ونى ۋاقىتىلى تولەي الماعان زەينەتكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاپ، كومەكتەسۋگە تۋرا كەلەدى. ءىس سوت ورىنداۋشىلارىنا كەتىپ قالسا ولار زەينەتاقى شوتىن بۇعاتتاپ تاستايدى. ال بۇل زاڭعا قايشى. ولار زەينەتاقى تولەمى بويىنشا مەملەكەتتىك ورتالىققا قاعاز جىبەرىپ، ءوز كەزەگىندە زەينەتاقىنىڭ 50 پايىزدان كوپ ەمەس بولىگى عانا ۇستالۋى كەرەك، دەيدى س.مومىشەۆ.تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ سالاسىنداعى ساياساتتى قالىپتاستىرۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ولجاس سەيىتبەكوۆ قولعا الىنعان ونلاين قوسىمشاسى ءالى ءوز تيىمدىلىگىن كورسەتە قويماعانىن ايتادى. ونلاين جوبانىڭ باستى ماقساتى كاسىپكەر مەن تۇتىنۋشى اراسىندا دانەكەر بولۋ. قازىرگى تالاپقا سايكەس كاسىپكەر تۇتىنۋشىنىڭ شاعىمىنا 10 كۇن ىشىندە جاۋاپ بەرۋى كەرەك. جاۋاپ بەرمەسە اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. جوبا ەندى عانا باستالعاندىقتان بىرقاتار كەمشىلىگى بار. ءبىز سول قاتەلەرمەن جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز، دەيدى و.سەيىتبەكوۆ.قوعامدىق ۇيىمدار جۇمىسى ناتيجەلى مە؟قازىر ەلىمىزدە تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋدى ماقسات ەتكەن 50دەن اسا قوعامدىق بىرلەستىك جۇمىس ىستەيدى. ادىلەت قوعامدىق بىرلەستىگى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى تۇرسىن جاعىپاروۆانىڭ ايتۋىنشا، سالادا شەشىمىن تاپپاي داعدارىپ تۇرعان ماسەلەلەر كوپاق. سونىڭ ءبىرى قارجىلاندىرۋ پروبلەماسى. تاۋەلسىزدىك العالى بەرى 30 جىل ىشىندە بۇل سالادا ۇلكەن ناتيجەلەرگە قول جەتكىزە المادىق. زاڭعا 2016 جىلى ەنگىزىلگەن وزگەرىسكە سايكەس تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋمەن اينالىساتىندارعا دەمەۋشىلىك جاسالمايدى. بۇل ءبىر جاعىنان العاندا دۇرىس تا شىعار. سەبەبى كەيبىر ۇيىمدار كاسىپكەرمەن بىرىگىپ، تۇتىنۋشىلار قۇقىعى نازاردان تىس قالۋى كادىك. الايدا كەز كەلگەن ءىس العا جىلجۋ ءۇشىن قارجىلاندىرۋ كەرەك. ونسىز كوپ شارۋا شەشىلۋ كەزەگىن كۇتىپ قالادى. سوندىقتان بۇل ماسەلەگە مينيسترلىك تە باس اۋىرتۋى كەرەك. تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىك نارسە بىرىڭعاي اقپاراتتىق جۇيە دە دۇرىس جۇمىس ىستەپ تۇرعان جوق. تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن شەشۋ جولىندا تەك مينيسترلىككە سۇيەنبەي، جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارىنا ارناپ ىڭعايلى جۇيە جاساۋىمىز كەرەك، دەيدى ت.جاعىپاروۆا.سونداياق س.مومىشەۆتىڭ ايتۋىنشا، تۇتىنۋشىلار قۇقىن قورعايتىن بىرلەستىكتەر مەن پروكۋراتۋرا اراسىندا بىتىسپەس كۇرەس بار. ءبىز ءىستى سوتقا نەمەسە تەرگەۋ ورگاندارىنا دەيىن جەتكىزبەي شەشۋ ءۇشىن ۇيىمدارعا سوتقا دەيىنگى ايىپتاۋ جىبەرەمىز. 10 كۇن بىتكەن سوڭ تالاپ ارىزىمەن سوتقا نەمەسە جەكە شاعىممەن پروكۋراتۋراعا جۇگىنەمىز. ال ولار بولسا ءبىزدىڭ پوزيتسيامىزدى قولداي بەرمەيدى. ولار ءبىزدى سىنعان ۋنيتاز بەن ىدىساياق بويىنشا عانا شاعىمدانۋعا قۇقىلى دەپ ەسەپتەيدى. بىراق ولار تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ تۋرالى زاڭعا تەرەڭ ۇڭىلەر بولسا، ازىقت ۇلىك پەن جيھاز ساتىپ الۋشى ادام عانا تۇتىنۋشى ەمەس، بانك، جوندەۋ ۇيىمدارى، حيميالىق تازالاۋ مەكەمەلەرى، سۇلۋلىق سالوندارىنىڭ قىزمەتىن پايدالانۋشىلار دا تۇتىنۋشى ەكەنىن ەستەن شىعارماۋ كەرەك، دەيدى قۇقىق قورعاۋشى.قۇقىقتى قالاي قورعاۋ كەرەك؟تاپ قازىر ەلدەگى تۇتىنۋشىلار سانى 18،7 ملن ادام. ولار كۇنىنە 6 ملننان اسا تاۋار ساتىپ الادى جانە قىزمەتتەر تۇتىنادى.زاڭ بويىنشا تۇتىنۋشىلار قۇقىن قورعاۋدىڭ ءۇش ساتىلى جۇيەسى قالىپتاسقان. ءبىرىنشى كەزەڭدە زاڭ اياسىندا مۇددەسى تاپتالعان تۇتىنۋشى تىكەلەي ساتۋشىعا دايىنداۋشى، اتقارۋشى تۇلعاعا شاعىمدانا الادى. بۇل رەتتە قوعامدىق بىرلەستىكتەر كومەگىنە دە جۇگىنۋگە بولادى. ەگەر بۇل ىستەن ناتيجە شىقپاسا مەملەكەتتىك ورگانعا، ياعني تۇتىنۋشىلار قۇقىن قورعاۋ كوميتەتىنە حابارلاسسا بولادى. ءوز كەزەگىندە ولار بيزنەس يەسىنە قاتىستى اكىمشىلىك شارا قولدانادى. ءۇشىنشى كەزەڭ ءىستىڭ سوتتا قارالۋى. قوس تاراپ ورتاق كەلىسىمگە كەلە الماعان جاعدايدا داۋدامايعا سوت ارالاسادى.قازىرگى كەزدە تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ تۋرالى زاڭعا تۇزەتۋلەردىڭ 2پاكەتى ازىرلەنىپ جاتىر. كوميتەتتىڭ حابارلاۋىنشا، جاڭا تالاپتار تىزبەگى ءارتۇرلى تۇسىندىرمەلەرى بار قۇقىقتىق ولقىلىقتاردى، انىق ەمەس نورمالاردى جويۋعا باعىتتالعان. پاندەميا باستالعالى بەرى ونلاين ساۋدانىڭ ورىستەۋى دە وسى سالاداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردى كوبەيتكەن. 2020 جىلى 689 ادام ينتەرنەتدۇكەندەردىڭ جۇمىسىنا جانە ونلاينقىزمەتتەرگە قاتىستى شاعىم ءبىلدىرىپتى. قابىلدانعان شارالاردىڭ ارقاسىندا تۇتىنۋشىلارعا 13،2 ملن تەڭگە قايتارىلىپتى. 2021 جىلدىڭ بەس ايىندا 556 قازاقستاندىق جۇگىنىپ، ولارعا 7 ملن تەڭگە قايتادان تۇتىنۋشى قالتاسىنا تۇسكەن. وسىعان بايلانىستى 2پاكەتتە ەلەكتروندى ساۋدانى تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى كۇشەيتۋ جونىندەگى ءبولىم كوزدەلگەن. مينيسترلىك 2025 جىلعا تامان تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ سالاسىندا قاناعاتتانۋ دەڭگەيىن 80 پايىزعا ارتتىرامىز دەپ بەلسەنىپ وتىر. سونىمەن قاتار ساننان ساپاعا اتتى ۇستانىمدى سەرىك ەتكەن ۇلتتىق تۇتىنۋشىلار قاۋىمداستىعى قۇرىلماق. اتالعان قاۋىمداستىقتىڭ ىسكە ارالاسۋى تۇتىنۋشىلار داۋدامايىن شەشۋدەگى مەملەكەت ۇلەسىن ازايتپاق.
|
مەھمۇد كاشىغەرىينىڭ ئوبرازى قانداق بۇلىشى كىرەك ؟ئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى ئوبزور ۋە مۇھاكىمە مەھمۇد كاشىغەرىينىڭ ئوبرازى قانداق بۇلىشى كىرەك ؟ يوللانغان ۋاقتى 2011524 08:07:40مەھمۇد كاشىغەرىينىڭ ئوبرازى قانداق بۇلىشى كىرەك ؟مەن يىقىنىدا تۇرك دۇنياسىنىڭ ئۆچمەس چىرىغى . پەخىرلىك بۇۋىمىز ، بۈيۈك تىلشۇناس ئالىم مەھمۇد كاشىغەرىي ھەققىدە بىر درامىنى سەھنىگە ئىلىپ چىقىشىنى ئۆمىت قىلىپ يىزىشىنى باشلاي دىگەن ئىدىم . درامانى يىزىشتا پەرھات جىلان ئۈستاز يازغان شۇ نامىلىق رۇمان بىلەن يەنە بىر نەچچە كىتاپتىن پايدىلىنىش ئارقىلىق يازماقچى بۇلۇپ درامىنىڭ ئاساسى قۇرۇلمسىنى ئويلاپ قويغان ئىدىم . بىراق يىقىنىدا مەھمۇد كاشىغەرىينىڭ ئوبرازى قانداق بۇلۇش كىرەك ؟ دىگەن تىما توغۇرسىدا تالاش تارتىش بىر ئاز ئەۋىج ئىلىپ غازى ئەھمەد ئۇستاز سىزغان مەھمۇد كاشىغەرىنىڭ رەسىمى زىيالى ۋە بەزى بىر ئالىملىرىمىز تەرىپىدىن ئىتىراپقا ئىلىنمىغاندەك نارازىلىق كەيپىياتنى ئىپادىلەپ قويىدى . بەزىلەرگە بۇ رەسىم بەك يارىغان بولسا بەزىلەر مەھمۇد كاشىغەرىي بىر مەسچىتنىڭ ئىمام ياكى خاتىپى ئەمەس . ئۇ دىگەن ئەركەك تۇكى بار بىر شاھزادە . غۇرۇلۇق تۇرك ئالىمى . شۇنداق تۇرۇغلۇق نىمە دەپ سەللە ئورىغىدەك . تۇرك مەدەنىيىتى ئەڭ يۇقۇرى پەللىنى يارىتىۋاتقان ئۇ زامانلاردا مەھمۇد كاشىغەرىنىڭ سەللە ئورىشى مۈمكىن ئەمەس ئۇنداقتا تۇرىكلەرنىڭ باش كىيمى يوقمىدى ؟ دىگەندەك كۆز قاراشلارنى ئوتتۇرغا قويغان بولسىمۇ شۇ چاغدىكى تۇركلەرنىڭ باش كىيمى ھەققىدە ھىچكىم ئادەمنى قايىل قىلارلىق مەنبە بىلەن تەمىنلىيەلمىگەن بولدى . يەنە بەزىلەر مەھمۇد كاشىغەرىي مۆمىن چىراي بۇلۇپ كەتكەن . ئۇ ھەرگىزمۇ يۇۋاش مۆمىن چىراي ئادەم ئەمەس . لوغاتىت تۇركتە مەھمۇد كاشىغەرىي ئۆزىنىڭ باتۇرلىغى ۋە قەلەمدىمۇ ئەلەمدىمۇ يىتىلگەن بىر جەڭچى ئىكەنلىگىنى ئىپادىلىگەن . ئۇنى بۇنداق مۆمىن چىراي قىلىپ قويۇش يارىمايدىغان ئىش دىگەندەك بىر تۇرلۇك پىكىر ئىقىمى پەيدا بولدى . مۇشۇ سەۋەپتىن بىز مەھمۇد كاشىغەرىينىڭ ئوبرازىنى يارىتىش جەھەتتە يەنە بىر قىتىم ئويلنىشقا دۈچ كەلدۇق . قارا خانىيلار دەۋرىدىكى تۇركلەرنىڭ شۇ چاغدىكى كىينىش ئادەتلىرى ھەققىدە خىلى كۆپ ئۇچۇرغا ئىگە بولغان بولساقمۇ لىكىن كونكىرىت مەسىلە ئۈستىدە يەنە ئىزدىنىشىكە توغرا كىلەتتى . بۇ جەھەتتە بىزنى مەلۇم ئۇچۇر بىلەن تەمىنلىيەلەيدىغانلار بولسا كۆز قارىشىڭلارنى ئوتتۇرغا قويۇپ باقساڭلار ياكى شۇ زامانلارغا ئائىت كىيم كىچەك مەدەنيىتى بىلەن تونۇشلار بولساڭلار رەسىم ياكى مەنبە ئارقىلىق تەمىنلىسەڭلار بىز ئۇقۇشماسلىقتىن كىلىپ چىقىدىغان خاتالىققا يول قويمىساق دىگەن مەخسەت بىلەن بۇ تىمىنى يوللىدۇم . يەنە بىر سۇئال مەھمۇد كاشىغەرىنىڭ رەسىمدىكى ئوبرازى زادى قانداق بۇلۇشى كىرەك ؟ بۇ ھەقتە يەنە بىللە ئىزدىنىپ باقساق دىگەن ئۆمىىتتىمەن . يوللانغان ۋاقتى 2011524 09:00:38ئۆزھال ئەپەندىم، مەھمۇد قەشقىرىنىڭ ھازىر گېپى بولىۋاتقان سەللىلىك پورتىرتىدىن بۇرۇن سىزىلغان بىر رەسىمى بار ئىدى، ئۈستىدە كۆككە مايىل تون ، بېشىدا ئاق دوپپا ، شاپاق دوپپا يانتۇراق ئولتۇرۇپ شام يورۇغىدا بىر نەرسە ئوقىۋاتقان، بۇنچە دەپ كەتمىسەممۇ بىلدىڭلار ھەقىچان ،ماڭ شۇ رەسىمى بەكمۇ يارىغان ، تۇنجى قېتىم مەھمۇد قەشقىرى دەپ شۇ رەسىمدىن تونىغانلىغىم ئۈچۈنمۇ ئېڭىمدىكى مەھمۇد قەشقىرى ئوبرازى ھەر قاچان ، دەل شۇ رەسىم شەكلىدە زاھىر بولىدۇ .ھەم ئۇ رەسىممۇ بەكلا ياخشى سىزىلغان ئىدى، بەلكىم ئۇنىمۇ غازى ئەھمەد ئۇستاز سىزغان بولىشى مومكىن،كىيىنكى سىزغان سەللىلىك ئوبرازىغا كەلسەك ، ماڭا ئۇ رەسىممۇ يارىغان، ھېچبىر مۆمىن چىراي تۇيغۇمۇ بەرمىگەن، زىيالىلارغا يارىمىغان بولسا بەلكىم ئۇ ئوبرازدىن چىقىپ تۇرغان قويۇق ئىسلام پۇرىغى يارىمىغان بولىشى مومكىن، بىلگەنلەرگە سىر ئەمەسكى ، مەھمۇد قەشقىرى ئۆز دەۋرىدىكى يېتىشكەن ئالىم ئىدى، شۇ دەۋىرگە مۇناسىۋەتلىك ئۇقۇمۇشلۇق ئالىم كىشىلەرنىڭ ھاياتىغا قارىساق ئۇلارنىڭ ھەممىسىنىڭ ئەمەلىيەتتە دىندىمۇ ۋايىغا يەتكەن دىنى ئالىملار ھەم ئىكەنلىگىنى بايقايمىز ، بۇ نوقتا پەخىرلىك بۇ ئالىمىمىزنىڭ بۆيۈك ئەسىرىدىمۇ گەۋدىلىنىپ تۇرۇپتۇ،ھەمدە بۇ ئەسەرنى تاماملىغاندىن كىيىن شۇ دەۋرىدىكى مۇسۇلمانلارنىڭ خەلىپىسىگە تەقدىم قىلغانلىغىدىن ھەم پۈتۈن جاھان خەۋەردار ، ئۇلاردەك دىندا يېتىشكەن ئالىملارلا ئەمەس ، بەلكى شۇ دەۋرىدىكى كۆپلىگەن مۇسۇلمانلارمۇ سەللە ئورايدىغانلىغى مۇناسىۋەتلىك ئەسەرلەردە ناھايتى ئېنىققۇ ،مېنىڭچە غازى ئەھمەد ئۇستازمۇ بۇ رەسىمنى ھېچبىر ئاساسسزلا سىزمىغاندۇ، سىزمۇ مۇشۇنداق بىر كاتتا ياخىش ئىشقا تۇتۇش قىلغاندىكىن ، بولسا غازى ئەھمەد ئۇستازنى ، ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ شۇ دەۋرىگە مۇناسىۋەتلىك تەتقىقاتلار بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئەھلى ئىلىملىرىمىزنى ئىزدەپ شۇلارنىڭ مەسلىھەتىنى ئېپ باقارسىز، مەھمۇد قەشقىرى بوۋىمىزنىڭ ھاياتىنىڭ دىرامىلاشتۇرىلىدىغانلىغىنى ئاڭلاپ ھېلىتىنلا ھاياجانلىنىپ كېتىۋاتىمەن، خەيىرلىك ئىشلار داۋاملىشىپ كىيىنكى نۆۋەت يۈسۈپ بوۋىمىزغا كەلگەي ، ئىنشائاللاھ ،بۇ تېمىنى يوللاپ ياخشى قىپسىز، بۇ رەسىمدىكى سەللدىن نارازى بولغانلار ، ياكى ئۇ ئوبرازنى ئەرەبكە ئوخشاپ قاپتۇ دىگەن زىيالىلار ۋە باشقىلار قايىل قىلارلىق ئاساسىنى ئوتتۇرىغا قويسا قاراپ باقارمىز، ئاساسسىز ھېسياتىغا تايىنىپلا دەپ قويغان گەپلەرگە پەرۋا قىلىپ كەتمىگۈلۈك،خۇلاسە كالام ، مېنىڭچە كىيىنكى سەللىلىك ئوبرازىمۇ ياخشى يارىتىلغان، نەدىمۇ مۆمىن چىراي بولسۇن، رەسىمدىن ، تېگى تېگىدىن بىر خىل ئېسىل نەسەبىلىك،، ۋە ئالىملىق پۇرىغى چىقىپ تۇرىدۇ، ئەرەبكە ئوخشاپ قاپتۇ دىگەنلەر ئەرەبلەرنىڭ چىرايىنى تازا كۆرۈپ باقمىغانلارمۇ قانداق ،ساقال قويۇپ ، سەللە يۆگىگەن بولسىلا ئەرەب بولۇپ قالمايدۇ . يوللانغان ۋاقتى 2011524 12:27:32ئاۋال بۇ ماقالىنى ئوقۇپ بىقىڭلار . يوللانغان ۋاقتى 2011524 16:57:52مەن ئۇنىڭ ھەر ئىككى پورتىرتىنى ياقتۇرىمەن، چىراق يورۇقىدا خەت يېزىۋاتقان پورتىرتىدىن بىر بۆيۈك ئىلىم پەرۋانىسىنىڭ سىماسىنى كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ، سەللىك ئوبرازىدىكى تۈرۈلگەن قوشۇمىسىدىن ئۇنىڭ غەيرەتلىك، تەۋرەنمەس ئىرادىگە ئىگە شەخىس ئىكەنلىكىنى كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2011524 18:59:50ئۆزھال ئۇنى مۇنداق بىر تەرەپ قىلىڭ:1. ئۆي ئىچى كىشىلەر ئاز: كىتاپ ئوقۇۋاتقان، يېزىقچىلىق قىلىۋاتقان، كىشىلەر بىلەن ھەمسۆھبەت بولۇۋاتقان كۆرۈنۈشلەردە، بىزگە تونۇشلۇق شاپاق دوپپا كەيگەن كۆرۈنۈش بولسا بولىدۇ. بۇ ئۇسۇل كۆپىنچىمىزگە خوپ كېلىدۇ، دادامنى ئۆز ئىچىگە ئالغان مويسىپىتلارنىڭ ھەممىسى ئۆي ئىچىدە نېپىز شاپاق دوپپا كىيىۋالىدۇ. قوشۇمچە، شاپاق دوپپىنىڭ ئۇيغۇر نەشىرى، پاكىستان ئافغانىستان نەشىرى پەرقلىق، بۇنى كونسول كوچىسىدا كۆپ يۈرگەنلەر بىلدى ھەقىچان..2. باغ، ھويلا، كىشىلەر كۆپ: دوپپا كەيسە بولىدۇ. بۇ ئۆز نۆۋىتىدە بىر دىرامما ئارقىلىق، بىر باش كېيىم ئارقىلىق ئالىمنىڭ تەۋەلىكىنى ئىپادىلىگەن بىلەن باراۋەر.3. مەدرىس، مەسچىت، يول: ئاممىۋى سورۇنلار: ئەگەر تارىخىي ماتېرىياللاردا ئالىمنىڭ مۇسۇلمان ئىكەنلىكى ئېنىق بولسا، مويسىپىت مەھمۇت قەشقىرى سەللە كەيسە بولىدۇ. ياش مەھمۇت قەشقىرى دوپپا كەيسە بولىدۇ.شەخسىي كۆز قارىشىم، سەللە كەيگەن كېيىنكى ئوبرازغا قارىغاندا، شام يورۇقىدا كىتاپ كۆرۈۋاتقان ئوبراز مۇتلەق كۆپ كىشىگە ئىللىق كۆرۈنىدۇ، بۇ قارىشىمدا ھېچقانداق دوپپا سەللە ۋە رەسسام توقۇنۇشى ئارىلاشمىغان. يوللانغان ۋاقتى 2011524 19:10:13قوشۇمچە، شۇ دەۋىرگە نىسبەتەن، تۇماق كىيىشمۇ بىر مەدەنىي كىيىم ھېساپلانسا كېرەك. يوللانغان ۋاقتى 2011524 20:05:11 ۋە 1 لەرنىڭ ئىنكاسىنى ئورۇنلۇق كۆردۈم. يوللانغان ۋاقتى 2011526 11:00:28ئاستىدىكى ئۇلانمىنى چىكىپ كۆرۈپ بېقىڭلار بەلكىم ئازدۇر سۇئالغا جاۋاب تېپىلىپ قېلىشى ئېھتىمال! ئىزدىنىشتە كۆپرەك ئىزدىنىپ تېخىمۇ كۆپ بىلىم بۇلىقىنى بارلىققا كەلتۈرەيلى!يوللانغان ۋاقتى 2011526 11:39:42: مەھمۇد كاشىغەرىينىڭ ئوبرازى قانداق بۇلىشى كىرەك ؟
|
تارىختىكى بۈگۈن 22 ئاپرىل تارىختىكى بۈگۈن 22 ئاپرىليوللىغۇچى: سايرام ئوغلانى, 20190423 01:29تارىختىكى بۈگۈن 22 ئاپرىل :571 يىلى 22 ئاپرىل دۈشەنبە ئاللاھ تائالانىڭ ئىنسانىيەتكە ئەۋەتكەن ئەڭ ئاخىرقى، شۇنداقلا ئىرق، دىن، تىل ۋە مىللەت ئايرىماي بارلىق ئىنسانىيەتكە يولباشچى داھىي قىلىپ ئەۋەتىلگەن بىردىنبىر پەيغەمبىرى ھەزرىتى مۇھەممەد مۇستاپا سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم جاھالەت تۇمانلىرىدا تۇنجۇقۇپ قالغان مەككە شەھىرىدە دۇنياغا كۆز ئاچقان.942 يىلى ساتۇق بۇغراخان بالاساغۇننى ئۆزىگە قارشى چىققان ئىچكى دۈشمەنلىرىنىڭ قولىدىن قايتۇرۋالغان. شۇنىڭ بىلەن قاراخانىيلار تەۋەسىدە بۇغراخانغا ۋە ئۇنىڭ ئىسلام دىنىنى تارقىتىش سىياسىتىگە قارشى كۈچ قالمىغان.943 يىلى سۇلتان ساتۇق بۇغراخان سامانىلار قولىدىن قاراخانىلارنىڭ ئەسلىدىكى ئىككىنچى پايتەختى تالاسنى ھازىرقى جامبۇل شەھىرى قايتۇرۋالغان. سامانىلار شاھى ئىسمائىل بۇ شەھەرگە 893 يىلى 20 ئاپرىل ھۇجۇم قىلىپ، بۇغراخاننىڭ تاغىسى ئوغۇلچاقتىن تارتىۋالغانىدى. ساق 50 يىل ئۆتۈپ، سۇتۇق بۇغراخان بۇ جاينى قايتىدىن قولىغا ئالدى. بۇ غەلىبە نەتىجىسىدە، داڭلىق تارىخشۇناس ئىبنى ئەسىر تەرىپىدىن 943 يىلىدا ھېچكىم ئۇرۇش قىلىشقا ۋە چىشىغا تېگىشكە پېتىنالمايدىغان تۈرك خاقانى دەپ تەرىپلەندى.1019 يىلى يۈسۈپ خاس ھاجىپ بالاساغۇندا دۇنياغا كەلگەن.1453 يىلى سۇلتان مۇھەممەد فاتىھ باشچىلىق قىلغان ئوسمانلى ئارمىيىسى ھازىرقى ئىستانبۇل شەھىرىنىڭ سېپىل سىرتىغا جايلاشقان ۋىزانتىيە مۇداپىئە خەندەكلىرى ۋە پوتەيلىرىنى قولغا چۈشۈرۈپ، سېپىلنىڭ ھەممە تەرىپىدىن شەھەرگە ئومۇميۈزلۈك ھۇجۇم باشلىغان. ئىستانبۇلنى فەتھى قىلىش ئۇرۇشى ئاخىرقى قېتىم شۇ يىلى 6 ئاپرىل باشلانغان بولۇپ، 29 ماي يەكشەنبە سەھەر شەھەر ئاخىرى فەتھى بولغان. ئۇندىن بۇرۇن ھەر قايسى ئىسلام خەلىپىلىرى بۇ شەھەرنى فەتھى قىلىپ، پەيغەمبىرىمىزنىڭ بېشارىتىدىكى قەھرىمان بولۇش ئۈچۈن كۆپ تىرىشقان. ھەتتا ھەزرىتى مۇئاۋىيە ئۈچ قېتىم ئۇرۇنۇپ كۆرگەن.ئاتىللا 453 يىلى بۇ شەھەرنى قولغا ئېلىش ئالدىدا توي كېچىىس شەرقىي رىم مەلىكىسى قولىدا ئۆلگەن. ئاۋارلار 618 يىلى قورشاپ ھۇجۇم قىلىپ مەغلۇپ بولغان. ئۇمەييەلەر 666 يىلدىن 737 يىلغىچە كۆپ قېتىم ئۇرۇنۇپ، مەغلۇپ بولغان. 777 يىلدىن 888 يىلغىچە ئابباسىيلارمۇ كۆپ ئۇرۇنۇپمۇ بۇ شەھەرنى ئالالمىغان. 1402 يىلى ئەمىر تۆمۈر ئوسمان ئىمپىرىيىسىنى بويسۇندۇرغاندا، تارىخىي پۇرسەت كەلگەن. لېكىن قانخور نامى چىقىپ كەتكەن تۆمۈرلەڭگە بۇ پۇرسەت نېسىپ بولمىغان. ئوسمانلى پادىشاھى 2 مۇراد 1424 يىلدىن 1449 يىلغىچە كۆپ ئۇرۇش قوزغاپ، شەھەرنى ئالاي دەپقالغان بولسىمۇ، بىراق بۇ شەرەپ ئوغلى مۇھەممەدكە نېسىپ بولغان.1500 يىلى پورتۇگالىيىلىك دېڭىزچى كابرال تاسادىپىي ھالدا بىرازىلىيەنى بايقاپ قالغان. شۇنىڭ بىلەن بۇ قىتئە تېز ۋاقىت ئىچىدىلا پورتۇگالىيىنىڭ مۇستەملىكىسىگە ئايلىنىپ قالغان. 1578 يىلى ماراكەش خان ئارمىيىسى قۇدرەتلىك پورتۇگالىيە قوشۇنىنى شىمالىي ئافرىقىدا قاتتىق مەغلۇپ قىلىپ، پۈتۈنلەي يوقاتقان. بۇ پۇرسەتنى چىڭ تۇتقان ئىسپانىيە ئەسكىرى يوق پورتۇگالىيىگە ئۇرۇش قوزغاپ، بىر مەزگىل ئۇنى بېقىنىدى قىلىۋالغان. چەتئەلدىكى نۇرغۇن مۇستەملىكىسىنى تارتىۋالغان. شىمالىي ئافرىقىغا كېڭىيىۋاتقان ئوسمان ئىمپىرىيىسىمۇ ئالجىرىيەدە توختىغان.1724 يىلى گېرمانىيىلىك پەيلاسوپ كانت تۇغۇلغان.1870 يىلى ۋىلادىمىر لېنىن تۇغۇلغان. بۇ ئۇيغۇر دۈشمىنى 1924 يىلى 21 يانۋار ئۆلدى.1870 يىلى توكيو ھۆكۈمىتى مېيجى ھۆكۈمىتى رېكشا ئىجاد قىلغان كىشىگە رېكشا ياساش ۋە سېتىش پاتنېت ھوقۇقى بەرگەن. شۇنىڭ بىلەن رېكشا دېگەن نەرسە تېزدىن ياپونىيىدىن ھالقىپ، كورىيە، خىتاي ۋە شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەلكىرىگىچە كېڭەيگەن. ئابدۇقادىر داموللامنىڭ مەسلەكدىشى، سابىت داموللامنىڭ يېقىن دوستى، دۇنياۋى سەيياھ، ياپونىيە پارلامېنتىنىڭ 1939 يىلى ئىسلام دىنى ياپونىيىدىكى بۇددا، خىرىستىئان دىنى بىلەن بىر قاتاردىكى ئۈچ چوڭ قانۇنلۇق دىن! دەپ قارار چىقىرىشىغا ۋاستە بولغان تاتار ئالىمى ئا . ئىبراھىم 1907 يىلى سىبىرىيە ئارقىلىق مانجۇرىيىدىن ئۇدۇل كورىيەگە كەلگىنىدە، ئالاھىدە رېكشا ئۈستىدە رەسىمگە چۈشۈپ، تەپسىلى چۈشەندۈرۈش بەرگەن. مەرھۇم ئەخمەتجان قاسىمى 1947 يىلى نەنجىڭگە بارغان چاغدا خىتايلارنىڭ كۆپىنىڭ مۇشۇ رېكشىنى ھەيدەپ جان ساقلايدىغانلىقى، بۇ ئىشنىڭ بەك جاپالىقلىقىنى تىلغا ئالغان.1898 يىلى قاھىرەدە كۇردىستان ناملىق بىر ژۇرنال چىققان. شۇنىڭ بىلەن بۇ كۈن كۇردلارنىڭ گېزىت ژۇرنال كۈنى بوپقالغان.تۈركىيە 1924 يىلى 24 ئىيۇل لوزان شەرتنامىسىگە ئىمزا قويۇپ، 1 دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىنكى تۇنجى دېموكراتىك مىللىي دۆلەتكە ئايلانغان. رىزا پەھلىۋى ئەنگىلىيەنىڭ قوللىشىدا، 130 يىلدىن بېرى پېرسىيىگە ئەمەلى ھۆكۈمرانلىق قىلىۋاتقان قاچار خانلىقىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ، 1925 يىلى ئۆزى پادىشاھ بولۇپ، دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىنكى تۇنجى پارس ئىسلام پادىشاھلىقى بولۇپ قالغان. مۇستەقىللىقىنى ئەبەدى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن بۇ تەقدىرداش ئۈچ دۆلەت داھىيلىرى تۇيۇقسىزلا مەزكۇر كېلىشىمنى ئىمزالاپ ئۇتۇقلۇق بىرلىكسەپ ھاسىل قىلغان.1945 يىلى ئىتتىپاقداش ئارمىيە ئىتالىيىنىڭ شىمالىدىكى پولونىيىنى ئىشغال قىلغان.1948 يىلى زېئونست قوراللىق تەشكىلاتى ھاگانا قانلىق ئۇرۇش ئارقىلىق خايفا شەھىرىنى ئىشغال قىلغان. ئىسرائىلىيە دۆلىتى دەل مۇشۇ قوراللىق تەشكىلاتنىڭ ئەمەلىي تىرىشچانلىقى بىلەن شۇ يىلى 14 ماي كېچە دۇنياغا كەلگەن.1952 يىلى ئىران ئەنگىلىيىنىڭ، بەھرەيىننىڭ ئىچكى ئىشلىرىغا ئارىلاشقانلىقىنى قاتتىق ئەيىپلىگەن. چۈنكى ئۇ چاغلاردا ئىران پادىشاھى بەھرەيىننى ئىراننىڭ بىر قىسمى دەپ قارايتتى. ساتۇق بۇغراخان 942 يىلى بالاساغۇننى ئىچكى دۈشمەنلىرىنىڭ قولىدىن قايتۇرۋېلىپ، 50 يىل ئىلگىرى تاغىسى ئوغۇلچاقتىن تارتىپ ئېلىنغان تالاسنى 943 يىلى ئاپرىلدا قايتۇرۋالدى.شۇنىڭ بىلەن سامانىيلارغا قاراشلىق ئىران ۋە خۇراسان پەيدىنپەي تۈرك نەسىللىك قوماندانلارنىڭ قولىغا ئۆتۈپ كەتتى. ساتۇق بۇغراخاننىڭ نەۋرىسى ھارۇن بۇغراخان 993 يىلى سامانىيلارنى يوقاتقاندىن كېيىن، خۇراسان بىلەن ئىران قاراخانىيلارنىڭ قاچاق ئوغلى مەھمۇد غەزنەۋى تەرىپىدىن ئىگىلەندى. سالجۇقىيلار ئىران بىلەن خۇراساننى 1040 يىلى غەزنەۋىلەردىن تارتىۋالدى. خارەزمشاھلار 1221 يىلى ئىراننى سالجۇقلاردىن تارتىۋالدى.ئۇلاردىن موڭغۇللار 1232 يىلى تارتىۋالدى.1265 يىلى ئىللخانىيلار خانلىقى قۇرۇلدى.1389 يىلى ئەمىر تۆمۈر ئىگىلىدى. ئاندىن كېيىن سافاۋىلار 1501 يىلدىن 1736 يىلغىچە، ئافغان تۈركلىرى 1747 يىلدىن 1795 يىلغىچە، قاچارلار 1796 يىلدىن 1925 يىلغىچە ئىراننى ئىدارە قىلدى. مىلادى1925 يىلى پارس مىللىتىدىن چىققان رىزاخان قاچارلارنى ئاغدۇرۇپ ھاكىمىيەتنى ئىگىلىدى.شۇنىڭ بىلەن ساتۇق بۇغراخاننىڭ تالاسنى قولغا ئېلىشى بىلەن باشلانغان تۈركىي خەلقلەرنىڭ ئىراندىكى ھۆكۈمرانلىقى ئاز كەم مىڭ يىل ئۆتۈپ، قايتا پارسلار قولىغا ئۆتتى . 1935 يىلى رىزاخان تۇران نىڭ تەڭدىشى بولغان ئىران نامىنى قايتا تىرىلدۈردى.1994 يىلى نېكسون ئۆلگەن. لەنىتى نېكسۇن 1969 يىلى 20 يانۋاردىن 1974 يىلى 7 ئاۋغۇستقىچە پرىزدېنت بولغان.2009 يىلى جەنۇبىي ئافرىقىلىقلار 4 نۆۋەتلىك ئومۇمىي سايلام ئۆتكۈزگەن. نەتىجىدە 2010 يىلى ئىيۇلدا دۇنيادىكى ئەڭ ياش دۆلەت جەنۇبىي سۇدان قۇرۇلغان.
|
جەمقورلىق قاي وڭىردە تومەن ەكەندىگى انىقتالدى15 ناۋرىز 21:25استانا. قازاقپارات ەلىمىزدىڭ قاي وڭىرىندە جەمقورلىق دەڭگەيى تومەن ەكەندىگى انىقتالدى. بۇل تۋرالى بۇگىن كاسىپكەرلەردىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىلى جونىندەگى رەسپۋبليكالىق فورۋمدا ستراتەگيالىق باستامالار ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى باقىتجان ساركەيەۆ ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ادالدىقتىڭ جالپى رەيتينگىندە ەكىنشى جىل قاتارىنان سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى كوشباسشى بولىپ تۇر. ۇزدىك ۇشتىككە اقمولامەن قىزىلوردا وبلىستارى كىرەدى. ەڭ تومەنگى رەيتينگ ماڭعىستاۋ، تۇركىستان جانە باتىس قازاقستان وبلىستارىندا تىركەلگەن. دەگەنمەن، بۇل رەيتينگكە قاراماستان بارلىق وبلىستاردا كاسىپكەرلەر جەقورلىققا تاپ بولىپ جاتادى، دەدى ب. ساركەيەۆ.سونىمەن قاتار، ورتالىق ديرەكتورى مەملەكەتتىك ورگاندار اراسىنداعى جەمقورلىق دەڭگەيىنە قاتىستى دەرەكتەرمەن دە ءبولىستى.اۋماقتىق بولىمشەلەر اراسىندا جەمقورلىق ىشكى مەملەكەتتىك اۋديت قىزمەتىندە، ا و ك تەگى مەملەكەتتىك ينسپەكسيادا جانە كولىكتەگى باقىلاۋ قىزمەتىندە كەڭىنەن تاراعان. ەگەر اكىمدىكتەر باسقارماسىن الىپ قارايتىن بولساق، جەمقورلىق ساۋلەت جانە قالا قۇرىلىسى، جەر قاتىناستارى باسقارمالارىندا تىركەلەدى. نەگىزىندە قۇرىلىس جانە جەر قاتىناستارىنىڭ كاسىپكەرلەرگە بارىنشا قاتىسى بار. سوندىقتان پارا ارقىلى شەشىلەتىن ماسەلەلەر تۋىندايدى، دەدى ول.
|
پولتورانين دوپينگ قولدانعانى ءۇشىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋى مۇمكىنقىسقى سپورت 28 اقپان، 2019شاڭعى سپورتىنان قازاقستان قۇراماسىنىڭ ۇزدىگى الەكسەي پولتورانين اۋستريانىڭ زەەفەلد قالاسىندا ءوتىپ جاتقان الەم چەمپيوناتى كەزىندە دوپينگ قولداندى دەگەن ايىپپەن ۇستالدى دەپ جازادى . سايتى.سايتتىڭ مالىمەتىنشە، پولتورانيننەن بولەك، ەستونيالىق شاڭعىشىلار اندرۋس ۆەەرپالۋ مەن كارەل تامميارۆ جانە ەكى اۋستريالىق سپورتشى ماكس حاۋكە پەن دومينيك بالدلاۋف ۇستالعان. بۇل شاڭعىشىلار كەشە الەم چەمپيوناتى اياسىنداعى 15 شاقىرىمدىق كلاسسيكالىق ءجۇرىس بويىنشا جارىس الاڭىنا شىعۋ كەرەك بولاتىن. الايدا بۇل سپورتشىلاردىڭ بىردەءبىرى كەشەگى جارىس جولىنا شىققان جوق.بۇل اقپاراتتى ءسال كەيىنىرەك حالىقارالىق شاڭعى فەدەراتسياسى دا راستادى. سپورتشىلاردى ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلعان تەكسەرۋ وپەراتسياسىنان كەيىن ۇستادىق. ۇنەمى اۋستريالىق ءتارتىپ ساقشىلارىمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيدى. انتيدوپينگ تەكسەرۋىن بۇدان ءارى جالعاستىرا بەرەمىز، دەپ جازادى ءتىڭ رەسمي سايتى.ال 24. سايتىنىڭ مالىمەتىنشە، سپورتشىلاردى الداعى ەكى كۇن بويى تەكسەرمەك. ەگەر ولاردىڭ دوپينگ قولدانعاندارى راستالسە، اۋستريا زاڭىمەن 3 جىلدان 10 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايرىلۋى مۇمكىن. ويتكەنى، اۋستريا باسقا ەلدەرگە قاراعاندا، دوپينگ قولدانعان سپورتشىلاردىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعايدى.
|
بيلىك 1486 3 پىكىر 9 مامىر, 2021 ساعات 15:12ءماجىلىس توراعاسى نۇرلان نىعماتۋلين ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرى مەن تىل ەڭبەككەرلەرىنە مايدانداعى جەڭىستەرى ءۇشىن العىس ءبىلدىرىپ، ەرلىك پەن باتىرلىقتىڭ ۇلگىسىنە اينالعان 9 مامىر جەڭىس كۇنىمەن قۇتتىقتادى. قازاقستاندىقتاردى ۇلى جەڭىس كۇنى مەرەكەسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! بۇل مەيرام ەرەن ەرلىكتىڭ، اسقاق رۋحتىڭ جانە قاھارماندىق پەن قايسارلىقتىڭ، باتىلدىق پەن بىرلىكتىڭ سيمۆولى. وسىعان وراي، بولاشاق ۇرپاعىنا باقىت سىيلاپ، مايدان دالاسىندا ەرلىك تانىتقان جانە تىلدا قاجىرلى ەڭبەك ەتكەن ارداگەرلەرىمىزگە باس ءيىپ، تاعزىم ەتەمىز.قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ جانە مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت كەمەلۇلى توقاەۆ ارقاشان سوعىس ارداگەرلەرى مەن تىل ەڭبەككەرلەرىنە قولداۋ كورسەتىپ، مايدانداعى جاۋىنگەرلەردىڭ ەرلىگى تۋرالى ماڭگى ەستە ساقتاۋعا ەرەكشە كوڭىل بولەدى.سوندىقتان دا، ءبىزدىڭ ارقايسىمىزدىڭ قاسيەتتى پارىزىمىز ۇلى قۇندىلىقتار بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى ساقتاۋ جانە نىعايتۋ، دەدى ءماجىلىس توراعاسى.سونىمەن قاتار، نۇرلان نىعماتۋلين ەلىمىزگە تىنىشتىق، بارشا حالىققا زور دەنساۋلىق، مول باقىت، بەيبىت ءومىر تىلەدى.
|
جاڭا ەسىمدەر تۋرالى وي...تانىم 19 اقپان، 2019بىلتىردان بەرى ەلباسىمىزدىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن جۇزەگە اسىرىلعان، ادام كاپيتالىن قايتسەك دامىتامىز دەگەن ويعا تىكەلەي قاتىسى بار اۋقىمدى دا عيبراتتى جوبالاردىڭ ءبىرى 100 جاڭا ەسىم جوباسى.كەشە، جەكسەنبىنىڭ كەشىندە حابار ارناسىندا كورسەتىلگەن، ەلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە اتسالىسقان مەملەكەتىمىزدەگى جاس ازاماتتاردىڭ پىكىرى، بۇگىنگى ءومىرى، بولاشاققا قاراعان باعىتى تەرەڭ ويعا جەتەلەدى.بايقاعانىڭىزداي، وسى پوست ەلىمىزدىڭ بۇگىنگى كەلبەتى مەن بولمىسىن ايشىقتايتىن جاس عۇمىرىن ەڭبەككە ارناعان ارداقتى زامانداستار تۋرالى بولماق.كەيىپكەرلەردىڭ قاتال تاڭداۋدان وتكەندىگى، ايتقان سالماقتى ويلارى، دارا جولدارى، ەلىم، جەرىم دەپ سوققان جۇرەك لۇپىلدەرى ەرتەڭگى كۇنگە تەگەۋرىڭدى قۋات بەرگەندەي.جوبانى قاراپ وتىرعاندا كوزىمە ەرىكسىز جاس ءۇيىرىلدى. ول قۋانىشتىڭ نەمەسە قايعىنىڭ جاسى ەمەس، ول ۇلت مۇراتى جولىنداعى كەيىپكەرلەردىڭ جۇرەگى مەن ساناسىنداعى كۇشتى دە قۋاتتى جىگەردىڭ وشپەگەڭدىگىن كورسەتەتىن، نەمەسە قيلىقيلى تاريحي كەزەڭدەردى، نەبىر كۇردەلى داۋىرلەردى باستان وتكەرگەن ءتوزىمدى حالىقتىڭ تاۋەلسىزدىكتە تۇساۋىن كەستىرىپ، تاۋەلسىزدىكپەن ەسەيگەن ۇرپاعىنىڭ جىگەرلى دە نامىستى ۇنىنەن تەربەلگەن جۇرەك سەزىمدەرى ەدى...ەڭ باستىسى شارا جۇرگىزۋشىسى، بەلگىلى جۋرناليست، مەديا سالاسىنىڭ جۇيرىگى ماحاببات ەسەن ءار كەيىپكەردىڭ ءومىرى مەن ءجۇرىپ وتكەن جولىن ءوزىنىڭ جۇرەگىنەن وتكىزىپ، كورەرمەنگە ۇسىنۋى جوبانىڭ پاراساتتىلىعىن كوتەرە ءتۇستى. قازاق تىلىندە ەركىن سويلەۋى دە ءبىراز ادامعا ۇلگى بولارى انىق. بەيبىتشىلىك تۋرالى ايتقان، جالپى شارانى جۇرگىزۋ بارىسىندا ايتىلعان كوپتەگەن ويلارى ادامگەرشىلىك نيەتىنەن تۋىنداعان قوعامدا ورىن العان جاتتاندى پىكىرلەردەن بيىك جاڭا زيالى كوزقاراس بولدى دەگەن ويدامىن.پاراليمپيادا چەمپيونى، الەم كۋبوگىنىڭ ءتورت دۇركىن يەگەرى، ءجۇزۋشى ەرجان سالىمگەرەۆتى تىڭداعاندا، كومەيىڭە وكسىك تىعىلادى. سەبەبى، قاتىگەز تاعدىردىڭ قيىندىعىنا سىنباعان باتىر مىنەزىنە ءتانتى بولاسىن. ترانسفورماتورعا ويناپ، بالا كەزدە تاعدىر سوققىسىن العان ەرجاننىڭ ءومىر بويى مويىماي، قاجىر، جىگەر، نامىس سەكىلدى ماقساتكەرلىك قاسيەتتەرىن شىڭداۋى قانداي ەرلىك دەسەڭىزشى؟! ەرجاننىڭ بويىنداعى اسىل قاسيەتتەردىڭ ءتۇپ توركىنىندە سۇراپىل سوعىستاردان جەڭىسپەن ورالعان اتابابالارىمىزدىڭ بيىك بولمىسى جاتسا كەرەك. تەرەڭگە جەتەلەگەن ويلار كوپ، سەبەبى ۇرپاق ساناسىندا كەزكەلگەن پروتسەستىڭ، مەيلى ول جاقسى نەمەسە جامان بولسا دا وشپەس ءىز قالدىراتىن گەنەتيكالىق جادىسى بار. بۇگىنگى جاستاردىڭ بۇل تاعدىردان الار ونەگەسى كوپ دەپ ويلايمىن. ەرجاننىڭ ارماندارى ورىندالسىن!كەلەسى كەيىپكەر، نەيروحيرۋرگ مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆ. جاڭا ەسىم دەسە، جاڭا ەسىم. اتىن مىڭجىلقى دەپ قويعان اتاباباسىنىڭ دا حالقىمىزدىڭ ۇلىلىعىن دارىپتەيتىن تەكتى ادامدار ەكەندىگى ويعا كەلدى. سونشاما ميلليمەتر قۇرالمەن نارەستەگە وتا جاسايتىن ەپتى دە ىجداعاتتى، ءتوزىمدى دە شىدامدى، جۇرەكتى دە رۋحتى مىڭجىلقىعا تەك جاقسىلىقتار تىلەيمىن!ءبىلىمدى دە بىلىكتى، رۋحى وياۋ، جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ، ار جولىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن اسكەري، حالىقارالىق فوتوجۋرناليست نازگۇل كەنجەتايدى دا تەبىرەنبەي قاراۋ مۇمكىن بولمادى. وتكەنى، بارشامىزعا كەيدە قولدا بار بەيبىتشىلىك وزدىگىنەن بولا قالعان نەمەسە وسى سارىندا دامي بەرەتىن ۇزدىكسىز پروتسەسس رەتىندە كورىنەدى. حالىقتى جاۋگەرشىلىكتەن ساقتاپ قالۋدا ەلدىگىمىزدىڭ باستى تۇلعاسى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كورەگەن ديپلوماتيالىق ساياساتى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ماڭىزدى شەجىرەسى ەكەندىگىن سانا ەلەگىنەن تاعى دا سان مارتە وتكىزىپ، تولىققاندى تۇيسىنەسىڭ.اقىن، ءمولدىر مىسانىڭ تاۋەلسىزدىك انالارىمىزدىڭ اق ارمانى مەن بابالارىمىزدىڭ اق باتاسىمەن كەلگەن كيەلى ۇعىم. ءبىز، تاۋەلسىزدىك تۋدىرعان ەسىمدەرمىز. الاشتىڭ رۋحى بوپ قايناعان قارا قازانىنىڭ سۋى سارقىلعان جوق. بۇگىندە، مەن سياقتى قالام تەربەپ جۇرگەن جاستار، سول قاسيەتتى سۋدىڭ ءبىرءبىر ءمولدىر تامشىسى، دەپ سويلەگەندە، ەلەڭ ەتە قالدىق. بالكىم، گاۋھارداي اسىل، سىناپتاي جۇيرىك، قورعاسىنداي سالماقتى اقىن اپالارىمىزدىڭ ءىزىن جالعاعان جاڭا بۋىن وكىلىنىڭ داۋسىن ەستىگەننەن بولار. حالقىمىزدىڭ سارقىراما سۋداي ارىندى ءسوز بايلىعى ەندىگى جەردە ءمولدىر سەكىلدى جاس اقىندارىمىزعا امانات!ەلىمىزدىڭ 100 جاڭا ەسىمى ادامگەرشىلىك پەن ازاماتتىقتىڭ، باتىرلىق پەن ىرىلىكتىڭ ۇلگىسى رەتىندە جاستارىمىزعا ونەگە بولسىن!
|
مۇسۇلماننىڭ رامزان ئېيىدىكى ئەھۋالى پەزىلەتلىك شەيخ مۇھەممەد سالىھ ئەلمۇنەججىد پەتىۋا ئۇيغۇرچە مۇسۇلماننىڭ رامزان ئېيىدىكى ئەھۋالىماۋزۇ: مۇسۇلماننىڭ رامزان ئېيىدىكى ئەھۋالىمۇپتى: پەزىلەتلىك شەيخ مۇھەممەد سالىھ ئەلمۇنەججىدنەشرى ماتىرياللىرىدىن: .. ئىسلام سوئالجاۋاپ تورىقىسقىچە چۈشەنچە: رامزان ئېيى كېرىشى مۇناسىۋىتى بىلەن مۇسۇلمانلارغا يەتكۈزىدىغان قانداق مۇھىم تەۋسىيەلەر بار؟قوشۇلغان ۋاختى: 20090831ھۆججەت ئۈلىنىشى: :.231815رامىزان ئېيى كېرىشى مۇناسىۋىتى بىلەن مۇسۇلمانلارغا يەتكۈزىدىغان قانداق مۇھىم تەۋسىيەلەر بار؟بارلىق گۈزەل ماختاشلار ئاللاھقا خاستۇر.ئاللاھ تائالا رامزان ئېيى توغرىسىدا مۇنداق دەيدۇ: رامىزان ئېيىدا قۇرئان نازىل بولۇشقا باشلىدى، قۇرئان ئىنسانلارغا يېتەكچىدۇر، ھىدايەت قىلغۇچى ۋە ھەق بىلەن ناھەقنى ئايرىغۇچى روشەن ئايەتلەردۇر، سىلەردىن كىمكى رامىزان ئېيىدا ھازىر بولسا رامىزان روزىسىنى تۇتسۇن؛ كىمكى كېسەل ياكى سەپەر ئۈستىدە يەنى مۇساپىر بولۇپ تۇتمىغان بولسا، تۇتمىغان كۈنلەر ئۈچۈن باشقا كۈنلەردە تۇتسۇن. ئاللاھ سىلەرگە ئاسانلىقنى خالايدۇ، تەسلىكنى خالىمايدۇ، ئاغزىڭلار ئوچۇق يۈرگەن كۈنلەرنىڭ قازاسىنى قىلىش بىلەن رامىزان روزىسىنىڭ سانىنى تولدۇرۇشۇڭلارنى، سىلەرنى ھىدايەت قىلغانلىقىغا ئاللاھنى ئۇلۇغلىشىڭلارنى، ئۇنىڭ ئىنئاملىرىغا شۈكۈر قىلىشىڭلارنى خالايدۇ . بەقەرە سۈرىسى185ئايەت. بۇ مۇبارەك ئاي تائەتئىبادەتنىڭ مەۋسۇمى، ياخشىلىق ۋە بەرىكەتكە تولغان بۈيۈك بىر ئايدۇر. بۇ ئاي ناھايىتى ئۇلۇغ، سېخىيلىققا تولغان ئايدۇر . بۇ ئايدا قىلىنغان ياخشىلىقلارغا ھەسسىلەپ ئەجىر بېرىلىدۇ. گۇناھمەسىيەتلەرگىمۇ ھەسسىلەپ جازا بېرىلىدۇ. بۇ ئايدا جەننەتنىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىپ، دوزاخنىڭ ئىشىكلىرى ئېتىلىدۇ . گۇناھكار بەندىلەرنىڭ ئاللاھغا قىلغان سەمىمى تەۋبىسى قوبۇل قىلىنىدۇ.بەرىكەت ۋە ياخشىلىققا تولغان بۇ مۇبارەك ئاي، ئاللاھنىڭ سىلەرگە ئاتا قىلغان نېمەتلىرىدىندۇر. سىلەرگىلا خاس قىلىنغان ۋە ياخشىلىققا ئېرىشىشىڭلار ئۈچۈن تۈرلۈك سەۋەپلەرنى نېمەت ۋە پەزىلەت قىلىپ بەرگەن رەببىڭلارغا كۆپ تەشەككۈر ئېيتىڭلار . بۇنىڭغا ئوخشىغان ئېسىل ۋاقىت، پەزىلەتلىك پەسىللەرنى غەنىمەت بىلىپ، تائەتئىبادەت قىلىش، چەكلەنگەنھارام ئىشلاردىن ساقلىنىش ئارقىلىق دۇنيادا پاكىزە ياشاش ئاخىرەتتە بەختكە ئېرىشىش ئۈچۈن تىرىشىڭلار.سەمىمى راستچىل مۇسۇلماننىڭ كۆزقارىشىدا ئايلارنىڭ ھەممىسى ئىبادەتنىڭ پەسلى، ھاياتىنىڭ ھەممىسى ئاللاھقا ئىبادەت قىلىش ئۈچۈن بولسىمۇ، لېكىن رامزان ئېيىدا مۇسۇلماننىڭ ياخشىلىققا بولغان ئىرادىسى كۈچىيىدۇ، قەلبى ئىبادەتكە جۇش ئۇرىدۇ ۋ ە ئاللاھ تەرەپكە يۈزلىنىدۇ. ئاللاھ تائالا ئۆزىنىڭ چەكسىز پەزلىمەرھەمىتى بىلەن روزا تۇتقۇچى مۆمىنلەرگە بۇ ئېسىل ئايدا نەچچە ھەسسە ساۋاپ بېرىدۇ. ئۇلارنىڭ ياخشى ئەمەللىرىگە ھېسابسىز مۇكاپات بېرىدۇ. بۇ ئاينىڭ كۈنلىرى ئۆتكەن كۈنلەرگە ئوخشىمايدۇ، بۇ مۇبارەك كۈنلەر ناھايىتى تىز ئاخىرلىشىپ گوياكى بىرقانچە مىنۇتتەك ھېس قىلىنىدۇ. ھەقىقەتەن بىز ئۆتكەن يىلى رامزاننى كۈتۈۋالغان ۋە كىيىن ۋىدالاشقان ئىدۇق، يەنە ھېچقانچە ۋاقىت ئۆتمەستىن يەنە بىر رامزاننى كۈتۈۋالدۇق، بۇ ئۇلۇغ ئايدا ياخشى ئەمەللەرنى قىلىشقا ئالدىرىشىمىز ۋە بۇ ئاينى ئاللاھنىڭ رازىلىقىغا تولدۇرۇشقا تىرىشىشىمىز، ئاللاھغا ئۇچراشقاندا بىزنى بەختكە ئېرىشتۈرىدىغان ئىشلار بىلەن تاماملىشىمىز كېرەك.رامىزان ئېيىغا قانداق تەييارلىق قىلىشىمىز كېرەك؟رامىزان ئېيىغا تەييارلىق قىلىش بولسا نەپسىنى مۇراجىئەت قىلىش، شاھادەت كەلىمىلىرىنىڭ تەقەززاسىنى تولۇق روياپقا چىقارمىغانلىقى ياكى پەرز ئەمەللەرنى تولۇق ئادا قىلغان قىلمىغانلىقى ياكى شەھۋەتلىرىگە ئەگىشىپ شەكلىك ئىشلارنى تەرك قىلمىغانلىقىغا ئاساسەن ھېساب ئېلىش بىلەن بولىدۇ.مۇسۇلمان رامزاندا ئىماننىڭ ئەڭ يۇقىرى پەللىسىدە بولىشى ئۈچۈن ئۆزىنىڭ يۈرۈشتۇرۇش، ئىشھەرىكەتلىرىنى توغرىلىشى كېرەك. ئىمان تائەتئىبادەت بىلەن زىيادە بولىدۇ، گۇناھمەسىيەت بىلەن كېمىيىدۇ. مۇسۇلماننىڭ روياپقا چىقىرىدىغان دەسلەپكى مەجبۇرىيىتى ئۆزىنىڭ يالغۇز بىر ئاللاھنىڭ بەندىسى ئىكەنلىكىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈش بولۇپ، ئۆز نەپسىدە ئاللاھدىن باشقا ئىبادەتكە لايىق ھېچقانداق ھەقىقى ئىبادەت قىلىنغۇچىنىڭ يوق ئىكەنلىكىنى بېكىتىشى، ئومۇمى ئىبادەتلەرنى پەقەت بىر ئاللاھ ئۈچۈنلا قىلىشى لازىم. ھەر بىر مۇسۇلمان ئۆزىگە يەتكەن پۈتۈن ئىشلار ئاللاھنىڭ تەقدىر قىلىشى بىلەن بولغانلىقىغا ئىشەنچ قىلىشى كېرەك.مۇسۇلماندىن، شاھادەت كەلىمىلىرىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشنى بۇزىدىغان بارلىق ئىشلاردىن چەكلىنىشى، دىندا يوق بولغان بىدئەتخوراپاتلىقنى پەيدا قىلىشتىن ساقلىنىشى، مۇھەببەتنەپرەت قارىشىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشى تەقەززا قىلىنىدۇ. يەنى مۆمىنلەرنى ياخشى كۆرۈشمۇھەببەت قىلىش، كاپىرمۇناپىقلارنى ئۆچ كۆرۈشنەپرەتلىنىش، مۇسۇلمانلارنىڭ غەلبىسىدىن خۇرسەن بولۇش، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ۋە ساھابىلارغا ئەگىشىش، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ ۋە ئۇنىڭدىن كىيىنكى توغرا يول تۇتقۇچى خەلىپىلەرنىڭ يولىدا مېڭىش، ئۇلارنىڭ يولىدا ماڭغانلارنى ياخشى كۆرۈش، بۇ كىشىلەرنى ئۇلار قايسى رەڭدىن ۋە قايسى تۇپراقتىن بولىشىدىن قەتئىي نەزەر مۇداپىئە قىلىشتىن ئىبارەتتۇر.مۇسۇلمان ئۆز نەپسىدىن تائەتئىبادەتلەرنى تولۇق ئادا قىلمىغانلىقىغا ئاساسەن ھېساب ئېلىشى كېرەك. يەنى بەش ۋاقىت نامازنى تولۇق جامائەت بىلەن ئادا قىلماسلىق، ئاللاھنى كۆپ ياد ئەتمەسلىك، خولۇمخوشنىلارنىڭ، ئۇرۇقتۇغقانلارنىڭ ۋە مۇسۇلمانچىلىقنىڭ ھەققىنى تولۇق ئادا قىلماسلىق، سالامنى ئاشكارا قىلماسلىق، ياخشىلىققا بۇيرۇپيامانلىقتىن چەكلىمەسلىك، ھەقىقەتكە تەۋسىيە قىلماسلىق، سەۋىرچانلىققا ئۈندىمەسلىك، يامانلىقتىن ساقلىنىپ، تائەتئىبادەت قىلماسلىق ۋە ئاللاھنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشىغا سەۋرچانلىق بىلەن بويسۇنماسلىققا ئوخشىغان ئىشلاردىن ھېساب ئېلىشى تەۋسىيە قىلىنىدۇ.مۇسۇلمان نەپسىنى گۇناھمەسىيەت ئۆتكۈزگەنلىك، شەيتانى شەھۋەتلىرىگە ئەگەشكەنلىكىدىن ھېساب ئېلىپ، بۇنداق ئىشلارنى داۋاملاشتۇرۇشتىن چەكلىنىشى كېرەك.گۇناھمەسىيەت چوڭ كېچىك بولسۇن، كۆزنى ئاللاھ قاراشتىن چەكلىگەن نەرسىلەرگە قاراشتىن، قۇلاقنى چەكلەنگەن ناخشامۇزىكا، غەيۋەتشىكايەتلەرنى ئاڭلاشتىن، پۇتنى ئاللاھ رازى بولمايدىغان يوللارغا مېڭىشتىن، قولنى ئاللاھ رازى بولمايدىغان نەرسىلەرنى تۇتۇشتىن، نەپسىنى ئاللاھ ھارام قىلغان جازانى يېيىش، پارا ئېلىش ياكى ئۇنىڭدىن باشقا كىشىلەرنىڭ مالمۈلكىنى ناھەق ئىستىمال قىلىۋېلىشقا ئوخشىغان ئىشلاردىن چەكلىشى لازىم.ئاللاھنىڭ كېچىدە خاتالىق سادىر قىلغۇچىلارنىڭ تەۋبە قىلىۋېلىشى ئۈچۈن كۈندۈزى رەھمەت قولىنى ئېچىپ تۇرىدىغانلىقى، كۈندۈزدە خاتالىق سادىر قىلغۇچىلارنىڭ تەۋبە قىلىۋېلىشى ئۈچۈن كېچىدە رەھمەت قولىنى ئېچىپ تۇرىدىغانلىقىنى كۆز ئالدىمىزغا كەلتۈرۈشىمىز لازىم. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: سىلەرگە رەھمەت قىلىنىشى ئۈچۈن، ئاللاھ قا ۋە پەيغەمبەرگە ئىتائەت قىلىڭلار. پەرۋەردىگارىڭلارنىڭ مەغپىرىتىگە ۋە تەقۋادارلار ئۈچۈن تەييارلانغان، كەڭلىكى ئاسمان زېمىنچە كېلىدىغان جەننەتكە ئالدىراڭلار. تەقۋادارلار كەڭچىلىكتىمۇ، قىسىنچىلىقتىمۇ ئاللاھ يولىدا پۇل مال سەرپ قىلىدىغانلار، ئۆچ ئېلىشقا قادىر تۇرۇقلۇق ئاچچىقىنى يۇتىدىغانلار، يامانلىق قىلغان ياكى بوزەك قىلغان كىشىلەرنى كەچۈرىدىغانلاردۇر. ئاللاھ ياخشىلىق قىلغۇچىلارنى دوست تۇتىدۇ . تەقۋادارلار يامان بىر گۇناھ قىلىپ قالسا ياكى ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلسا ئاللاھ نى ياد ئېتىدۇ، گۇناھلىرى ئۈچۈن مەغپىرەت تەلەپ قىلىدۇ، گۇناھنى كەچۈرىدىغان ئاللاھ تىن باشقا كىم بار؟ ئۇلار قىلمىشلىرىنى بىلىپ تۇرۇپ داۋاملاشتۇرمايدۇ . ئۇلارنىڭ يەنى يۇقىرىقى خىسلەتلەرگە ئىگە كىشىلەرنىڭ مۇكاپاتى پەرۋەردىگارى تەرىپىدىن بولغان مەغپىرەت ۋە ئاستىدىن ئۆستەڭلار ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەردۇر. بۇ يەرلەردە ئۇلار مەڭگۈ قالىدۇ. ياخشى ئىش قىلغۇچىلارنىڭ ئېرىشىدىغان ساۋابى نېمىدېگەن ياخشى! . سۈرە ئالئىمران132133134135136 ئايەتلەر. ئاللاھ تائالا يەنە مۇنداق دەيدۇ: ئى مۇھەممەد! مېنىڭ تىلىمدىن ئېيتقىنكى، گۇناھلارنى قىلىۋېرىپ ئۆزلىرىگە جىنايەت قىلغان بەندىلىرىم! ئاللاھنىڭ رەھمىتىدىن ئۈمىدسىزلەنمەڭلار. ئاللاھ ھەقىقەتەن خالىغان ئادەمنىڭ جىمى گۇناھلىرىنى مەغپىرەت قىلىدۇ، شۈبھىسىزكى، ئاللاھ ناھايىتى مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى مېھرىباندۇر. سۈرە زۇمەر 53ئايەت . ئاللاھ تائالا يەنە مۇنداق دەيدۇ: كىمكى بىرەر يامانلىق ياكى ئۆزىگە بىرەر زۇلۇم قىلىپ قويۇپ، ئاندىن ئاللاھ تىن مەغپىرەت تەلەپ قىلسا، ئۇ ئاللاھ نىڭ مەغپىرەت قىلغۇچى، ناھايىتى مېھرىبان ئىكەنلىكىنى كۆرىدۇ . سۈرە نىسا 110ئايەت .رامزاننى كۈتۈۋېلىشىمىز ئۈچۈن ئۆز نەپسىمىزدىن مۇشۇنداق ھېساب ئىلىپ، ئاللاھقا تەۋبە قىلىپ كەچۈرۈم تەلەپ قىلىشىمىز كېرەك. ئۆمەر رەزىيەللاھۇئەنھۇ ئېيتقاندەك: ئەقىللىق كىشى ئۆز نەپسىدىن ھېساب ئېلىپ ئاخىرەت ئۈچۈن ئەمەل قىلىدۇ، نادانجاھىل كىشى نەپسىنى ھاۋايىھەۋەسلىرىگە ئەگەشتۈرۈپ ئاللاھنىڭ رەھمىتىنى ئارزۇ قىلىدۇ.ھەقىقەتەن رامىزان ئېيى مەنىۋى ۋە روھانى پايداغەنىيمەتكە ئېرىشىدىغان مۇبارەك ئاي بولۇپ، ماھىر تىجارەتچى پايدىسىنى كۆپەيتىش ئۈچۈن تىجارەت مەۋسۇملىرىنى چىڭ تۇتقانغا ئوخشاش، رامزاندىن ئىبارەت بەرىكەتلىك ئاينى كۆپ ئىبادەت قىلىش، قۇرئان تىلاۋەت قىلىش، كىشىلەرنى ئەپۇ قىلىش، باشقىلارغا خەيرئېھسان قىلىش، پېقىرمىسكىنلەرگە سەدىقە قىلىشقا ئوخشىغان ياخشى ئەمەللەرنى قىلىش ئارقىلىق پۇرسەتنى غەنىمەت بىلىشىمىز لازىم.رامىزان ئېيىدا جەننەتنىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىدۇ، دوزاخنىڭ ئىشىكلىرى ئېتىلىدۇ، شەيتانلارغا تاقاقكىشەن سېلىنىدۇ، ھەر كېچىسى ئاللاھنىڭ ئىزنى بىلەن بىر چاقىرغۇچى: ياخشىلىقنى تەلەپ قىلغۇچى ياخشىلىققا يۈزلەنگىن، يامانلىقنى تەلەپ قىلغۇچى يامانلىقتىن قول ئۈزگىن دەپ نىدا قىلىدۇ.مۇسۇلمان قېرىنداشلار! ئاللاھنىڭ ياخشى بەندىلىرىدىن بولۇش ئۈچۈن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ سۈننىتىگە ئەگىشىپ، سەلەپسالىھلارنىڭ يولىدا ماڭساق، رامىزان ئېيىنى گۇناھلىرىمىز كەچۈرۈم قىلىنغان، ياخشى ئەمەللىرىمىز قوبۇل قىلىنغان ھالەتتە ئاخىرلاشتۇرىمىز.بىلىڭلاركى رامىزان ئېيى ھەممە ئايلارنىڭ ياخشىسى ۋە ئەۋزىلىدۇر. بۇ ھەقتە ئىبنى قەييۇم رەھىمۇللاھ مۇنداق دەيدۇ: ئاللاھ ياراتقان نەرسىلەرنىڭ ئارىسى پەزىلەتشەرەپتە پەرقلىق بولغاندەك، رامىزان ئېيىمۇ باشقا ئايلاردىن پەرقلىق، ئاخىرقى ئون كېچىسىمۇ باشقا كېچىلەردىن پەزىلەتشەرەپتە يۇقىرىدۇر. زادۇل مىئاد 1توم 56بەت.رامىزان ئېيىنىڭ باشقا ئايلاردىن بولغان ئارتۇقچىلىقى تۆت تۈرلۈك ئىشتا ئالاھىدە پەرقلىنىدۇ:1 رامزاندا شەبى قەدىر كېچىىسى بولۇپ بۇ كېچە يىلنىڭ باشقا كېچىلىرىدىن پەزىلەتلىكتۇر. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: بىز قۇرئاننى ھەقىقەتەن شەبى قەدرىدە نازىل قىلدۇق . شەبى قەدرىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلەمسەن؟. شەبى قەدرى شەرەپ ۋە پەزىلەتتە مىڭ ئايدىن ئارتۇقتۇر. پەرىشتىلەر ۋە جىبرىئىل شۇ كېچىدە پەرۋەردىگارىنىڭ ئەمرى بىلەن زېمىنغا ئاللاھ تەقدىر قىلغان بارلىق ئىش ئۈچۈن چۈشىدۇ . شۇ كېچە تاڭ يورۇغانغا قەدەر پۈتۈنلەي تىنچ ئامانلىقتىن ئىبارەتتۇر. قەدەر سۈرىسى . بۇ كېچىدە قىلىنغان ئىبادەت باشقا مىڭ ئايدا قىلغان ئىبادەتتىن ياخشى ۋە ئەۋزەلدۇر.2 بۇ كېچىدە كىتابلارنىڭ ئەڭ ئالى ۋە تاكامۇللاشقىنى پەيغەمبەرلەرنىڭ سەردارىغا چۈشۈرۈلدى. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: رامىزان ئېيىدا قۇرئان نازىل بولۇشقا باشلىدى، قۇرئان ئىنسانلارغا يېتەكچىدۇر، ھىدايەت قىلغۇچى ۋە ھەق بىلەن ناھەقنى ئايرىغۇچى روشەن ئايەتلەردۇر سۈرە بەقەر 158ئايەت. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: روشەن قۇرئان بىلەن قەسەم قىلىمەن. بىز قۇرئاننى ھەقىقەتەن مۇبارەك كېچىدە يەنى شەبى قەدرى كېچىسىدە نازىل قىلدۇق، بىز ھەقىقەتەن ئىنسانلارنى قۇرئان بىلەن ئاگاھلاندۇرغۇچى بولدۇق. ئۇ كېچىدە ھەر بىر ھېكمەتلىك يەنى ھېكمەتنىڭ تەقەززاسى بويىچە قىلىنغان ئىش يەنى بەندىلەرنىڭ رىزقى، ئەجىلى ۋە باشقا ئەھۋالى ئايرىلىدۇ . شۇ كېچە تەقدىر قىلىنغان ئىشلارنىڭ ھەممىسى بىزنىڭ دەرگاھىمىزدىن بولغان ئىشتۇر، بىز ھەقىقەتەن ئىنسانلارغا پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتكۈچى بولدۇق . سۈرە دۇخان 2345 ئايەتلەر. ۋاسىلە ئىبنى ئەسقەئ رەزىيەللاھۇئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامنىڭ سەھىپىلىرى رامزاننىڭ ئەۋۋىلىدە چۈشۈرۈلگەن، رامزاندىن ئالتە كۈن ئۆتكەندە تەۋرات چۈشۈرۈلگەن، ئون ئۈچ كۈن ئۆتكەندە ئىنجىل چۈشۈرۈلگەن، ئون سەككىز كۈن ئۆتكەندە زەبۇر چۈشۈرۈلگەن، قۇرئانكەرىم رامزاندىن يىگىرمە تۆت كۈن ئۆتكەندە چۈشۈرۈلگەن. ئىمام ئەھمەد ۋ ە تەبەرانى رىۋايەت قىلغان. شەيخ ئالبانى سەھىھ ھەدىسلەر توپلىمى ناملىق ئەسىرىدە ياخشى ھەدىس دەپ كۆرسەتكەن .3بۇ ئايدا جەننەتنىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىدۇ. دوزاخنىڭ ئىشىكلىرى ئېتىلىدۇ. شەيتانلارغا تاقاقكىشەن سېلىنىدۇ. ئەبى ھۈرەيرە رەزىيەللاھۇئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: رامزان ئېيى كىرگەندە جەننەتنىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىپ، دوزاخنىڭ ئىشىكلىرى ئېتىلىدۇ، شەيتانلارغا تاقاقكىشەن سېلىنىدۇ. بىرلىككە كەلگەن ھەدىس .ئەبى ھۈرەيرە رەزىيەللاھۇئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دېگەن: رامزان ئېيى كىرگەندە رەھمەتنىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىدۇ، دوزاخنىڭ ئىشىكلىرى ئېتىلىدۇ، شەيتانلار زەنجىرلەر بىلەن باغلىنىدۇ. نەسائىي رىۋايەت قىلغان .ئىبنى خۇزەيمىنىڭ رىۋايىتىدە: رامزاننىڭ ئەۋۋەلقى كېچىسىدە شەيتانلارغا تاقاقكىشەن سېلىنىدۇ، جىنلار قوغلىنىدۇ، دوزاخنىڭ ئىشىكلىرى ئېتىلىپ بىرىمۇ ئېچىلمايدۇ، جەننەتنىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىپ بىرىمۇ يىپىلمايدۇ، ئاللاھنىڭ ئىزنى بىلەن بىر چاقىرغۇچى: ياخشىلىقنى تەلەپ قىلغۇچى ياخشىلىققا يۈزلەنگىن، گۇناھ مەسىيەتكە يۈزلەنگۈچى يامانلىقتىن قول ئۈزگىن دەپ نىدا قىلىدۇ . . تىرمىزى ۋ ە ئىبنى ماجە رىۋايەت قىلغان .ھەقىقەتەن بۇنداق ئىشلار روزىنىڭ ئەدەپلىرىگە رىئايە قىلغان، شەرتلىرىنى ئېسىدە تۇتقان كىشىلەردىن ئاساسەن سادىر بولمايدۇ ياكى زەنجىرتاقاقلار بىلەن قوغلاندى بولغان بەزى شەيتانلار باغلانسىمۇ بۇنىڭ ئىچىگە ھەممە شەيتانلار كىرمەيدۇ. بۇنىڭدىن مەقسەت قىلىنىدىغىنى بۇ ئايدا يامانلىق قىلغۇچىلار باشقا ئايلارغا نىسبەتەن ئازلاپ كېتىدۇ.. . پەتھۇلقەدىر 4توم 145بەتكە قارالسۇن..4 بۇ ئايدا قىلىنىدىغان ئىبادەتلەر كۆپ بولۇپ، روزا تۇتۇش، تەراۋىھ نامىزى ئوقۇش، ئىپتارلىق بېرىش، ئېتىكاپ قىلىش، سەدىقە قىلىش ۋە قۇرئانكەرىمنى كۆپ ئوقۇش قاتارلىق بەزى ئىبادەتلەر باشقا ئايلاردا تېپىلمايدۇ . پەرۋەردىگارىمىز بولغان ئاللاھدىن ھەممەيلەننى بۇ مۇبارەك ئايغا مۇۋەپپەق قىلىشنى، روزا تۇتۇش، تەراۋىھ ئوقۇش، تائەتئىبادەتلەرنى قىلىش ۋە چەكلەنگەن ئىشلاردىن ساقلىنىشقا ياردەم بېرىشىنى سورايمىز.ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى بولغان ئاللاھغا چەكسىز ماختاشلار بولسۇن.مۇناسىۋەتلىك تېمىلار 15 رامىزان ئېيى مۇبارەك ئايدۇر ئۇيغۇرچە ئىنسانلارنىڭ رامىزاندىكى ھالەتلىرى ئۇيغۇرچە رامىزان ئىبادەت ئۈچۈن پۇرسەت ئۇيغۇرچە رامىزان ئېيىنىڭ كېلىشى بۈيۈك نېمەتتۇر ئۇيغۇرچە رامىزان ئېيىنىڭ پەزىلىتى ئۇيغۇرچە رامىزان بىلەن قانداق ۋىدالىشىشىمىز كېرەك ئۇيغۇرچە رامىزان، تېلۋىزور ۋە بىز ئۇيغۇرچە رامىزاندىكى پەزىلەتلىك ۋاقىتلار ئۇيغۇرچە رامىزاننى قانداق قارشى ئېلىش توغرىسىدا تەكلىپ ۋە لايىھەلەر ئۇيغۇرچە رامىزاننىڭ شاراپىتىدىن تولۇق بەھرىمەن بولۇشتىكى 10 تەۋسىيە ئۇيغۇرچە قىزخانىملارنىڭ رامىزاندىكى ئەڭ مۇھىم ئەمەللىرى ئۇيغۇرچە مۇبارەك رامىزان ئېيىنى قانداق قارشى ئالىمىز؟ ئۇيغۇرچە ئائىلە ۋە رامىزان ئۇيغۇرچە ئۇلۇغ رامىزان ئېيى ئۈچۈن قانداق تەييارلىق قىلىشىمىز لازىم؟ ئۇيغۇرچە رامىزان ئىچىدە ئەرئايال جىنسىي مۇناسىۋەتتە بولسا بولامدۇ؟ ئۇيغۇرچە
|
نىڭ قوعامدىق كەڭەستەرىندە 9 مىڭنان اسا ماسەلە قارالدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالى پارتياسى جانىنداعى ازاماتتىق قوعامدى جانە مەملەكەتتىك باسقارۋدى دامىتۋ جونىندەگى رەسپۋبليكالىق قوعامدىق كەڭەستىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا جاۋاپتى ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋ باعىتىنداعى اتقارىلعان جۇمىستار جانە جاقىندا وتكەن اۋىل اكىمدەرى سايلاۋىنىڭ ارالىق قورىتىندىسى تالقىلاندى.وسى 5 جىلدا 20 مىڭنان استام نورماتيۆتىك قۇجات قوعامدىق كەڭەستەردىڭ ساراپتاماسىنان وتكەن بولسا، سونىڭ ءاربىر ونىنشىسى كەيىن قايتارىلدى. ياعني، ازاماتتاردىڭ مۇددەسىنە تىكەلەي اسەر ەتەتىن بۇل قۇجاتتاردىڭ كەمشىلىگى دەر كەزىندە انىقتالدى. جىل سايىن 1500دەن اسا ءتۇرلى مەملەكەتتىك ورگاننىڭ باسشىلارى قوعامدىق كەڭەستەر الدىندا ەسەپ بەرەدى. سونداياق، قوعامدىق كەڭەستەر جۇرگىزەتىن مونيتورينگ مەملەكەتتىك قىزمەتتەر ساپاسىنىڭ ارتۋىنا وڭ اسەر ەتۋدە. مونيتورينگ اياسىندا الەۋمەتتىك ماڭىزدى تاقىرىپتار بويىنشا 1000نان استام زەرتتەۋ جۇرگىزىلدى، دەدى ول.قوعامدىق كەڭەستىڭ مۇشەلەرى ويىن اشىق ايتاتىن بەلسەندى، تانىمال ازاماتتار. بىراق، ولاردىڭ بارلىعى بىردەي مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ، اۋديت جۇرگىزۋ سياقتى سالالاردىڭ تەتىكتەرىن بىلە بەرمەيدى. سوندىقتان ولارعا، اسىرەسە، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورداعى قوعامدىق كەڭەستەردىڭ قۇرامىنا كىرەتىن ازاماتتارعا ارنايى سەمينارلار وتكىزىپ، بيۋدجەت، اۋديت، قارجى سالالارىن وقىتقان ءجون بولادى. سوندا قوعامدىق كەڭەستەردىڭ الەۋەتى ارتىپ، قۇزىرەتى كەڭەيەدى، دەگەن ا.مىرزاحمەتوۆ بۇل ىسكە اتامەكەن ۇكپ اتسالىسۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى.كەڭەس توراعاسى ايدوس سارىم بۇل باعىتتاعى پارتياسى جانىنان قۇرىلعان 14 رەسپۋبليكالىق جانە 1,7 مىڭ ايماقتىق قوعامدىق كەڭەس جۇمىسىن اتاپ ءوتتى. بۇگىنگە دەيىن وتكىزىلگەن رەسپۋبليكالىق كەڭەستىڭ 50گە جۋىق وتىرىسىندا 80نەن استام ماسەلە قارالىپ، مەملەكەتتىك ورگاندارعا 650دەن اسا ۇسىنىم جولداندى. ال، ايماقتىق كەڭەستەردە 5 مىڭنان اسا وتىرىس ءوتىپ، وندا 9,3 مىڭ ماسەلە قارالعان. ناتيجەسىندە، 15 مىڭ ۇسىنىس مەملەكەتتىك ورگاندارعا جولداندى.سونداياق، ازاماتتىق قوعامدى جانە مەملەكەتتىك باسقارۋدى دامىتۋ جونىندەگى رەسپۋبليكالىق قوعامدىق كەڭەستىڭ الاڭىندا اۋىل اكىمدەرىنىڭ تىكەلەي سايلاۋىنىڭ ارالىق قورىتىندىسى تالقىلاندى. ۇلتتىق ەكونوميكا ۆيتسەءمينيسترى الىشەر ابدىقادىروۆتىڭ ايتۋىنشا، سايلاۋعا 2403 كانديدات ءبىر ورىنعا ءۇش ۇمىتكەردەن قاتىسىپ، 784 اكىم سايلانعان. كانديداتتاردىڭ 60ى ءوزىنءوزى ۇسىنسا، 40ى ساياسي پارتيالاردىڭ اتىنان تۇسكەن. سايلانعان اكىمدەردىڭ تەڭ جارتىسى بۇرىن بۇل قىزمەتتە بولماعان جاڭا تۇلعالار.جازدا سايلاۋ ناۋقانى بەلسەندى ءوتتى. اسىرەسە، نىڭ باسقا ساياسي پارتيالارمەن سالىستىرعاندا كەشەندى جۇمىس اتقارعانىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ جالعاسىپ جاتقاندا وڭىرلەردىڭ قارقىندى باسەڭدەتپەگەنى جانە ناۋقانعا، ۇمىتكەرلەرگە قاتىستى بارلىق اقپاراتتى بۇگەشۇگەسىنە دەيىن ناقتى، ۋاقتىلى الىپ وتىراتىن ءتيىستى تەتىكتەردى قاراستىرعان ءجون، دەدى كەڭەس مۇشەسى، بەلگىلى ساياساتتانۋشى راسۋل جۇمالى.
|
10 شىلدە 19:02نۇر سۇلتان. قازاقپارات ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگىدە جوعارى ساناتتى پۋلمونولوگ، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ناتاليا لاتىپوۆا پنيەۆمونيانى اجىراتۋ جولدارىن ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.پنيەۆمونيا بەلگىلەرى بىردەن پايدا بولمايدى. رەسپيراتورلىق ءتۇرى كەم دەگەندە 57 كۇننەن كەيىن پايدا بولادى. قاراپايىم جوتەل، دەمىكپە، تىنىس الۋدىڭ تارىلۋى، ءوزىڭدى جايسىز سەزىنۋ جانە كەۋدە تۇسىنىڭ اۋىرۋى پنيەۆمونيانىڭ بەلگىسى بولۋى مۇمكىن. تىنىس الۋ جولدارىنىڭ زاقىمدانۋى وسى بەلگىلەردىڭ بىرتىندەپ ورشۋىنەن باستالادى، دەيدى ناتاليا لاتىپوۆا.ونىڭ ايتۋىنشا، وسى بەلگىلەردىڭ پايدا بولۋى وكپەنىڭ قانشالىقتى زاقىمدانعانىنا بايلانىستى.ەگەر وسى بەلگىلەر ورشىمەسە، دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋى ساقتالماسا، وسى بەلگىلەر 7 كۇننەن ارتىق بولماسا ۋايىمداۋدىڭ قاجەتى جوق. بۇل انتيبيوتيك قابىلدايتىن نەمەسە كومپيۋتەرلىك توموگرافيا جاساۋعا سەبەپ ەمەس. ەگەر بۇل بەلگىلەر ۋاقىت وتكەن سايىن كۇشەيە باستاسا، دەنە قىزۋى تۇسپەي قويسا وكپەنى قاراتۋ كەرەك جانە ەمدەۋ ءادىسىن وزگەرتۋ كەرەك، دەيدى ول.
|
ماقتانا كورسەتەتىن قانداي يننوۆاتسيالىق جاڭالىعىمىز بار؟جاڭالىقتار 1362 0 پىكىر 30 قاراشا, 2012 ساعات 08:212017 تۋرالى. ارينە، ەلىمىز جۇزدەن جۇيرىك بوپ، وسىناۋ بەدەلدى بايگەدەن وزىپ شىققانىنا قۋانۋىمىز كەرەك. قۋانايىق! بىراق وسى قۋانىشتى سەزىمگە كادۋىلگى كۇدىكتىڭ قوسىلاتىنى دا قۇپيا ەمەس. ول كۇمان مىناداي سۇراقتارعا سايادى:بىرىنشىدەن، كەز كەلگەن كورمەدە ەلدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، عىلىميتەحنيكالىق سالاسىنىڭ الەم نازارىنا ىلىگۋگە لايىق وزىق ۇلگىلەرى كورسەتىلۋى ءتيىس قوي. ءبىز نەمىزدى كورسەتەمىز؟ مۇناي مۇنارالارى مەن قۇبىرلاردى ما؟ الدە اليۋميني چۋشكالارىن با؟ الدە كەشەگى زاۋىت پەن فابريكالار عيماراتتارىنىڭ ورنىن باسقان ساۋدا ورتالىقتارىن با؟ دۇنيەجۇزىنە: مىناۋ قازاقستاندىق برەند! دەپ ماقتانا كورسەتەتىن قانداي يننوۆاتسيالىق جاڭالىعىمىز بار؟ەكىنشىدەن، ەكسپونى... وبسەگە اينالدىرىپ، ەكىنشى رەت قاتەلەسۋدىڭ كەرەگى جوق. كەيبىر شەنەۋنىكتەر ايتىپ جاتقانداي، بۇل بۇكىل الەمنىڭ قازاقستاننىڭ قوعامدىقساياسي دامۋىنىڭ جولىن قولداۋى!، دەپ تازا ينفراقۇرىلىمدىق ماسەلەنى ورىنسىز ساياسيلاندىرۋ دۇرىس ەمەس! ەكسپو سەكىلدى دۇنيە ەلدىڭ دەموكراتيالىق دامۋى، ادام قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ ورىندالۋ جاعدايىنا ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايدى.ۇشىنشىدەن، ءبىزدىڭ جەمقورلىق جايلاعان ەلگە وتەموتە كوكەيكەستى: رەسمي دەرەكتەر بويىنشا ەكسپونى وتكىزۋگە 1,5 ميلليارد دوللارداي قارجى قاجەت ەكەن. ول قارجى قايدان كەلەدى؟ تاعى دا مەملەكەتتىڭ ونسىز دا ازايىپ بارا جاتقان قارجىسىن جۇمساپ، زەينەتكەرلەر مەن بيۋدجەت قىزمەتكەرلەرىن تاعى دا الالايمىز با؟ بيزنەس كومەكتەسسە، ول قانداي شارتتار نەگىزىندە ءوز قالتاسىنان اقشا شىعارماق؟ ەڭ باستىسى سول قىرۋار قارجىنىڭ جۇمسالۋىن كىم، قالاي قاداعالايدى؟ تاعى دا تىستەگەننىڭ اۋزىندا كەتە مە؟ قازىرگى وتكات مولشەرى 30 پايىز ەكەنىن ەسكەرسەك، ول جارتى ميلليارد دوللار عوي!تورتىنشىدەن، وسى كورمە بىزگە، قازاقستان ەكونوميكاسىنا ناقتى نە بەرەدى؟ 1,5 ميلليارد جۇمساساق، تابار ناقتى پايدامىز قانداي؟ازىرشە ءبىر نارسە ايقىن كورىنىپ وتىر: ەكسپو وتكىزۋ مۇمكىندىگىن ءبىزدىڭ بيلىك ءوزىنىڭ ساياسي پيارى رەتىندە پايدالانا باستادى. بارلىق رەسمي باقتار جەر استىنان ەكسپونى ەمەس، جەتى قويان تاپقانداي، بورىگىن اسپانعا لاقتىرىپ، وسىنىڭ ءبارىن ەلدە قالىپتاسقان قوعامدىقساياسي جۇيەنى اقتاۋ ماقساتىندا ناسيحات جۇرگىزە باستادى. جانە دە وسى ناۋقان 2017 جىلعا دەيىن سوزىلاتىن سىڭايى بار.ەكسپو2017ءنى بيلىك حالىقارالىق دەڭگەيدەگى وراسان جەتىستىك، ەلدىڭ سىرتقى ارەناداعى تانىمالدىعىنىڭ سيمۆولى دەپ الاقايلاپ جاتىر. مەن ءبىر عانا سۇراق قويامىن، اعايىن: وتكەن جىلدارى ەكسپو قاي ەلدە وتكەنىن جانە كەلەسى جىلى قايدا وتەتىنىن سىزدەر بىلەسىزدەر مە؟ الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى جەكە پاراقشاسىنانۇلت تايمس گازەتىقانات بىرلىكۇلى 23985زىكىريا زامانحانۇلى 30357
|
خىتاينىڭ دېڭىز كۈچى ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىئۇيغۇر ئاگېنتلىقى، 2020 يىلى 5 يانۋارئالدىنقى ئەسىرنىڭ 90 يىللىرىنىڭ بېشىدىن باشلاپ، خىتاي 25 يىلدىن كۆپرەك ۋاقىتتىن بۇيان مۇقىم زامانىۋىلاشتۇرۇپ كېلىۋاتقان خىتاي دېڭىز ئارمىيىسى خىتاينىڭ يېقىن دېڭىز رايونىدىكى كۈچلۈك ھەربىي كۈچكە ئايلىنىپ، تېخىمۇ يىراق دېڭىزئوكيانلاردىكى ھەركىتى كۈنسېرى كۆپىيىۋاتىدۇ.خىتاي دېڭىز ئارمىيىسى ئامېرىكا دېڭىز ئارمىيىسىنىڭ غەربىي تىنچ ئوكياندا، ئۇرۇش ھالىتىدىكى دېڭىز كونتروللۇقىنى قوغداش ئىقتىدارىدىكى بىر چوڭ خىرىس دەپ قارىلىدۇ. بۇ ئامېرىكا دېڭىز ئارمىيىسىنىڭ سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى ئاخىرلاشقاندىن بۇيان دۇچ كەلگەن تۇنجى خىرىس.بۇ خىتاينىڭ ئامېرىكىنىڭ ئۇزۇندىن بۇيان غەربىي تىنچ ئوكياندا ئالدىنقى قاتاردىكى ھەربىي كۈچ بولۇش سالاھىيىتىگە جەڭ ئېلان قىلىشىدىكى مۇھىم ئامىل .بىر قىسىم ئامېرىكا كۆزەتكۈچىلىرى خىتاينىڭ دېڭىز پاراخوتى ياساش تىرىشچانلىقىنىڭ سۈرئىتى ۋە كۆلىمىگە، بولۇپمۇ تېخىمۇ چوڭ سۇ ئۈستى جەڭ پاراخوتى ياساشنى مەقسەت قىلغانلىقى ئۈچۈن ئەندىشە قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى .خىتاينىڭ دېڭىز ئارمىيىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ھەربىي زامانىۋىلاشتۇرۇش تىرىشچانلىقى مۇنداق:زۆرۈر تېپىلغاندا، تەيۋەنگە مۇناسىۋەتلىك ۋەزىيەتنى ھەربىي جەھەتتىن بىر تەرەپ قىلىش؛خىتاينىڭ سودا تىرانسىپورت لىنىيىسى نى قوغداش، بولۇپمۇ خىتاينى پارس قولتۇقىغا تۇتاشتۇرىدىغان لىنىيىلەرنى قوغداش؛ئامېرىكىنىڭ غەربىي تىنچ ئوكياندىكى تەسىرى ئورنىدا خىتاينىڭ تەسىرىنى بەرپا قىلىش؛خىتاينىڭ ئالدىنقى قاتاردىكى رايون كۈچى ۋە دۇنيادىكى ئاساسلىق چوڭ دۆلەت بولۇش ئورنىنى تىكلەش.يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، ئامېرىكا دېڭىز ئارمىيىسى بىر قاتار تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، خىتاينىڭ دېڭىز ئارمىيىسىنى زامانىۋىلاشتۇرۇش تىرىشچانلىقىغا تاقابىل تۇردى. ئامېرىكا فلوتىنىڭ زور بىر قىسمىنى تىنچ ئوكيانغا يۆتكىدى. ئەڭ يېڭى پاراخوت، ئايروپىلان ۋە ئەڭ ياخشى خىزمەتچىلەرنى تىنچ ئوكيانغا ئەۋەتتى. مەشغۇلات، مەشىق ۋە مانېۋىر، ھەمدە ھىندىتىنچ ئوكياندىكى ئىتتىپاقداشلىرى ۋە باشقا دېڭىز ئارمىيىسى بىلەن بولغان ھەمكارلىقنى داۋاملاشتۇردى ياكى كۈچەيتتى. دېڭىز ئارمىيىسىنىڭ پىلانلانغان كەلگۈسى كۆلىمىنى ئاشۇردى، يېڭى ھەربىي تېخنىكىلارنى تەرەققىي قىلدۇرۇش، يېڭى پاراخوت، ئۇچقۇچىسىز ئايرۇپىلان ۋە قوراللارغا ئېرىشىش ئۈچۈن نۇرغۇن پروگراممىلارنى يولغا قويدى، كۆپەيتتى ياكى تېزلەتتى.2020يىلىنىڭ ئاخىرىغا كەلگەندە، خىتاي ئۇرۇش پاراخوتىنىڭ سانى 360، ئامېرىكا دېڭىز ئارمىيىسىنىڭ بولسا 297 بولغان. مۆلچەرگە قارىغاندا، خىتاينىڭ 2025يىلغىچە 400 ئۇرۇش پاراخوتى، 2030يىلغا بارغاندا 425 ئۇرۇش پاراخوتى بولۇشى مۇمكىن.ئەمما كەلگۈسىدىكى مۇمكىن بولىدىغان جەڭنى ئىككىلا تەرەپ خالىمايدۇ، سىياسىي ۋە ئەسكىرى ۋەزىيەت ناھايىتى تېز كەسكىنلىشىۋاتىدۇ،كەلگۈسىدىكى ئىككى يىل ئىچىدە ھەممە ئېھتىماللىقلار بولۇشى مومكىن. خىتاي 2027 يىلغا بارغاندا ئامېرىكا بىلەن ئاسىيادىكى ھەربىي ئۈستۈنلۈكنى باراۋەر قىلىشنى نىشانلاۋاتىدۇ. خىتايياۋروپا مەبلەغ سېلىش كېلىشىمىنىڭ ئىستراتېگىيىلىك نەتىجىسى
|
ەندىگى ماقسات مەملەكەتكە كۇش سالماي، جەكە كوزدەردەن قاراجات تارتۋ ارقىلى كوماندانىڭ جاعدايىن جاقسارتۋ ادىرنا ۇلتتىق پورتالىاستانا فۋتبول كومانداسىنىڭ باس ديرەكتورى تاستانبەك ەسەنتاەۆ ماۋسىمنىڭ اياقتالۋىنا وراي كلۋبتىڭ جاڭالىقتارى، كەلەر جىلعا جوسپارى مەن بيىل اتقارعان جۇمىستارى جايىندا سۇحبات بەرگەن ەدى. سونىمەن... استانا فۋتبول كلۋبىنىڭ قازىرگى جاعدايى قانداي؟ بۇگىنگى كۇنى كلۋبتىڭ باس باپكەرى كىم؟ استانا قازاقستان چەمپيوناتىندا جانە استانام جاستار قۇراماسىنىڭ ەل چەمپيوناتىندا كۇمىسجۇلدە، ال 20032004 جىلعى كلۋب تاربيەلەنۋشىلەرى چەمپيون اتانىپ، كەلەر جىلى ۋەفا جاستار ليگاسىنا جولداما الدى. استانام جاستار قۇراماسىنداعى ستانيسلاۆ باسمانوۆ ۇزدىك شابۋىلشى، ال 20032004 جىلعى كلۋب تاربيەلەنۋشىلەرى قۇرامىنداعى كونستانتين ونوپريەنكو ۇزدىك قاقپاشى اتاندى.بۇعان دەيىن استانا فۋتبول كلۋبىنىڭ قارىزى 4,2 ملرد تەڭگەنى قۇراعان بولاتىن. قازىر بۇل ماسەلە وڭ شەشىمىن تاپتى. فۋتبولشىلار، باپكەرلەر مەن جۇمىسشىلاردىڭ جالاقىسى ۋاقىتىلى تولەنەدى. باس باپكەرگە كەلسەك، قازاقستان چەمپيوناتىنىڭ تۋرى اياسىنداعى كەزدەسۋدە كوماندانىڭ الاڭنان كەتۋ شەشىمىن قولداعانى ءۇشىن باس باپكەر اندرەي تيحونوۆ باقىلاۋتارتىپتىك كوميتەتىنىڭ شەشىمىمەن 2 جىلعا فۋتبولدان شەتتەتىلگەن بولاتىن. فۋتبول ەموتسياعا تولى ويىن. فۋتبولشىلاردىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، تورەشىلەردىڭ ءادىل بولماۋى وسى جاعدايعا اسەرىن تيگىزگەن. ال باپكەر ويىنشىلاردى قولداعان. نە بولسا دا، كلۋب بۇل شەشىمدى قاتاڭ جازا دەپ سانايدى. وسى 2 جىل اياقتالمايىنشا ا.تيحونوۆ قازاقستاندا باپكەرلىكپەن اينالىسا المايدى. كلۋب ىشىندە بۇل جاعداي تولىق قاراستىرىلىپ، ءوز شەشىمىن تاپتى. ال ا.تيحونوۆ جازانى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن كەرەك ينستانتسيالارعا شاعىمدانۋى نە شەشىمدى وسى كۇيىندە قالدىرۋى ءوز ەركىندە. الدا قانداي ماقساتمىندەتتەر تۇر؟ استانا فۋتبول كلۋبى 2020 جىلى ەل بىرىنشىلىگىندە قولا السا، بيىل كۇمىس جۇلدەگە قول جەتكىزدى. الەمدىك پاندەميانىڭ كلۋبقا اسەرىن وسىدان بايقاۋعا بولادى. ەل تاريحىنداعى ەڭ جۇلدەلى، ۋەفا چەمپيوندار ديگاسى مەن ەۋروپا ليگاسىندا ەل نامىسىن قورعاپ، ەل بىرىنشىلىگىنىڭ 6 دۇركىن، قازاقستان كۋبوگىنىڭ 3 دۇركىن، قازاقستان سۋپەركۋبوگىنىڭ 5 دۇركىن چەمپيونى بولعان كوماندانىڭ جەڭىستەر سەرياسىن ءارى قاراي جالعاستىرۋى ءۇشىن اتقارىلار شارۋالار وتە كوپ. سپورت بولعاسىن جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلۋ مەن قۇلدىراۋ قاتار جۇرەدى. وتكەن جىلى باپكەردىڭ اۋىسۋى، سپورت الاڭدارىنىڭ جابىق بولۋى، ويىنداردىڭ بىرنەشە رەت كەيىنگە شەگەرىلۋى، فۋتبولشىلاردىڭ بارىمەن تەڭ ۇيدە قامالىپ قالۋى ءوز كەزەگىندە ءبىزدىڭ ويىنشىلارعا كەرى اسەر ەتتى. كوش جۇرە كەلە تۇزەلەدى. ءوز كەزەگىمىزدە ولقىلىقتاردى تۇزەتىپ، فۋتبولشىلاردىڭ سۇرانىسىن تولىعىمەن قاناعاتتاندىرىپ، جاتتىعاتىن ساپالى الاڭدار مەن كەرەكتى جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتسەك، جىگىتتەر جىگەرىن جانىپ، نامىستى قولدان بەرمەسى انىق.كلۋبتىڭ جاستار قۇراماسى دا جاقسى ونەر كورسەتتى. ەلوردالىق كوماندانىڭ ءىزباسارلارى ەكىنشى ليگانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى اتاندى. قازىر جاستار قۇرامىنىڭ ءبىرىنشى ليگاعا ءوتۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرىپ جاتىرمىز. باستىسى، كەلەر ماۋسىمدا استانانىڭ جەڭىس تۇعىرىنان كورىنۋىنە، كلۋب جاڭا دەڭگەيگە شىعاراتىن ءارى دامىتۋعا باعىتتالعان جۇمىستار باستالىپ كەتتى. قازىرگى تاڭدا كەلىسىمشارت ۋاقىتى جاقىنداعان، ياعني مەرزىمى 20222023 جىلى اياقتالاتىن ويىنشىلار بار. باپكەرلەر قۇرامى ءوزارا اقىلداسىپ، باس باپكەردىڭ ويىن ستيلىنە كەلەتىن فۋتبولشىلار ءتىزىمىن جاساقتاپ جاتىر. سوعان بايلانىستى، جاڭا ماۋسىمدا استانا كلۋبىندا قالاتىن، كەلەتىن ويىنشىلارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلەدى. كلۋبتىڭ جاڭادان جاساقتالعان قۇرامى بويىنشا تولىق اقپاراتتى ۋاقىتى كەلگەندە استانا فۋتبول كلۋبىنىڭ رەسمي دەرەككوزدەرىنەن بىلە الاسىزدار. بولاشاقتا بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى سپورتقا تارتۋ جوسپاردا بار ما؟ بۇل باعىتتا قانداي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر؟ مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ جولداۋىندا: وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ سپورتتىق جانە شىعارماشىلىق الەۋەتىنە اسا نازار اۋدارۋ قاجەت. قارجى تاپشىلىعى جاعدايىندا كاسىبي سپورت كلۋبتارىن تولىعىمەن مەملەكەت ەسەبىنەن ۇستاۋدىڭ ماعىناسى جوق. مەملەكەت پەن كۆازيمەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ بيۋدجەتىنەن ميللياردتاعان تەڭگە ءتيىمدى جۇمسالمايدى. بۇقارالىق سپورتقا، دەنە شىنىقتىرۋعا جانە، ارينە، بالالارعا باسىمدىق بەرۋ كەرەك، دەگەن بولاتىن. استانا فۋتبول كلۋبى ءوز كەزەگىندە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى سپورتقا تارتۋ مەن تاربيەلەۋگە اسا نازار اۋدارادى. ەڭ باستى جوسپارىمىز تاربيەلەنۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرۋ. 20212025 جىلدارعا ارنالعان ستراتەگيالىق جوسپارىمىزعا سايكەس، ينۆەستورلار تارتۋ ارقىلى ءوز بازاسىن قۇرۋ جوسپارلانعان. مەملەكەتكە كۇش سالماي، جەكە كوزدەردەن قاراجات تارتۋ. كوماندانىڭ شىعىنىن ءوزى جابا الاتىن كۇنگە جەتكىزۋ. حالىقارالىق دەڭگەيدەگى باپكەرلەردى تاربيەلەۋ.كەزەككەزەكپەن ايتىلعان باعىتتارعا توقتالايىق. ويىن الاڭدارى، جاتۋ ورىندارى، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرۋ جوسپارعا ساي وتەتىن بولادى. قازىرگى تاڭدا استانا فۋتبول كلۋبىنىڭ جاتتىعاتىن ءوز بازاسى جوق. ەل ورداسىندا تالاپتارعا ساي كەلەتىن 5 فۋتبول الاڭىن جالعا الۋ باعاسى قالتاعا كۇش تۇسىرەدى. الاڭدارداعى جاساندى توسەنىش جامىلعىسى، ال كۇن سۋىتقان شاقتا قازانءساۋىر جامىلعىسى جوق الاڭدا جاتتىعۋ وتكىزۋ دە كەرى اسەرىن تيگىزەدى. ودان بولەك، استانا ارەنادان باسقا الاڭداردا قاجەتتى قۇرالجابدىقتار پروەكتور، فۋتبول الاڭىنىڭ ماكەت، ت.ب., كيىم اۋىستىراتىن جانە جۋىنۋ بولمەلەرى، تەوريالىق ساباقتار وتكىزەتىن سىنىپتاردىڭ قاراستىرىلماعان. دەمەك، ءوز ينفراقۇرىلىمىمىزدى جاساۋىمىز كەرەك. استانا فۋتبول اكادەمياسىن قۇرۋ ارقىلى، تالاپتارعا ساي زاماناۋي جاتتىعۋ ورتالىعى، فۋتبول الاڭى، جاتاقحاناسى بولعان كەزدە كلۋب تاربيەلەنۋشىلەر سانىن 23 ەسەگە ارتتىرا الامىز. قازىر تاربيەلەنتىن بالالار سانى 368, جاس مولشەرى 918 جاس ارالىعىندا. ونىڭ ىشىندە قىزداردان جاساقتالعان ءۇش قۇرام بار.ولارمەن جۇمىس جاسايتىن اكىمشىلىك قىزمەتكەرلەر سانى 27, قۇرامىندا ۋەفا ليتسەنزياسى بار باپكەرلەر، مەديتسينالىق شتاب بار. ۋەفانىڭ تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ جاسالعان جوسپار بويىنشا اتقاراتىن جۇمىستار جەتەرلىك.الدا بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى تاربيەلەۋ بويىنشا ستراتەگيالىق جوسپار بويىنشا ەلىمىزدەگى فۋتبول ورتالىقتارىنىڭ ىشىندە جاس فۋتبولشىلاردى تاربيەلەۋدەن كوش باستاۋ، استانا فك اكادەمياسىن قۇرۋ، رەسپۋبليكامىزدىڭ قۇراما كومانداسىنا، نەگىزگى جانە جاستار كلۋبى كوماندالارىنا ويىنشىلار دايىنداۋ، فۋتبول ورتالىقتارىنىڭ باپكەرلەرىنىڭ ورتاق زاماناۋي وقىتۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ، فۋتبول ورتالىعى استانام استاناجاس استانا فۋتبول كلۋبىنىڭ ءبىربىرىمەن تىعىز قارىمقاتىناس قۇرۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ، ت.ب. قولعا الىنباق.عاسىردان استام تاريحى بار قازاق فۋتبولىنىڭ ەرتەڭىن سوزگە تيە كەتسەك. مىسالى، قازاقتىڭ تۇرمىستىرشىلىگىن الەمگە تانىتقان اباي جولى رومانەپوپەياسىنىڭ اۆتورى مۇحتار اۋەزوۆ جارىس فۋتبول كومانداسىندا جارتىلاي قورعاۋشى بولعان ەكەن. بۇگىن قۇراما ساپىندا ويناپ، ەرتەڭ تاريح بەتتەرىندە ەسىمى التىن ارىپپەن جازىلاتىنىن ءتۇسىنىپ، نامىسىن جانعان ويىنشىلاردى تاربيەلەۋ ءبىزدىڭ باستى نازاردا. جالاڭ اياق دوپ تەۋىپ، فۋتبول دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قويعان قىربالاسىنان الەم كوز تىگەر فۋتبولشى تاربيەلەۋ ءۇشىن فۋتبول اكادەمياسىن قۇرىپ، يدەولوگيالىق تۇرعىدا ءبىراز جۇمىستار جاساۋىمىز كەرەك. قازاق فۋتبولشىلارى كوسىلىپ تۇرىپ سۇحبات بەرىپ، ويىندى ەگجەيتەگجەيلى تۇسىندىرسە، اۋىلداعى قازاق بالالارى ونى تىڭداپ وسسە، بۇل بولاشاق فۋتبولشىلارعا كەرەمەت موتيۆاتسيا بولار ەدى. بۇل باعىتتا قازاقتىلدى سپورت ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، فۋتبولشىلاردىڭ حالىق اراسىندا تانىمالدىعىن ارتتىرۋ دا قاراستىرىلعان. بيىل كلۋبقا قانشا قارجى ءبولىندى؟ كلۋبتىڭ 2021 جىلعا ارنالعان بيۋدجەتى 4.55 ملرد تەڭگە. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 55 پايىزعا از. ارينە، ەلىمىزدەگى ماراپات جاعىنان كوش باستاپ تۇرعان كلۋبتىڭ جىلدىق بيۋدجەتىنىڭ وسىنداي دەڭگەيدە قىسقارتىلۋى وڭاي تيمەسى انىق. دەمەك، جاڭا ستراتەگيالىق باعىت جاساپ، تالاپقا ساي جۇمىستار اتقارۋىمىز كەرەك. بۇگىنمەن ەمەس، كەلەشەكتى قاتار ويلاپ، مىقتى فۋتبولشىلار تاربيەلەپ، ءوز اكادەميامىزدى، ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋىمىز كەرەك.وسى جەردە كلۋبتىڭ بيىلعى تابىسىنا توقتالا كەتسەك،20212022 جىلدار ماۋسىمىنداعى ۋەفا كونفەرەنتسيا ليگاسى اياسىنداعى ويىنداردا 750 000 ەۋرو كولەمىندە تابىس تاپتى. ورتاشا ەسەپپەن 1 ەۋرو 500 تەڭگە دەسەك، 375 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى. ۋەفا كونفەرەنتسيا ليگاسىندا23 ىرىكتەۋ كەزەڭدەرىنە قاتىسقانى ءۇشىن 550 000 ەۋرو تولەيدى. كەلەسى كەزەڭدەرگە وتكەن سايىن ۇستىنە 100 000 ەۋرودان قوسىلادى. ترانسفەرلىك كەزەڭدە لۋدوگرەتس فۋتبول كلۋبىنا پەروس سوتيريۋدى ساتۋدان 800 000 ەۋرو تۇسسە، كاديس كلۋبىنا ۆارازدات اروياندى 50 000 ەۋروعا ساتتىق. بۇل تەڭگەگە شاققاندا 425 ميلليون.تاعى ءبىر تابىس كوزى ماركەتينگ. كلۋبتىڭ تانىمالدىعى ارتقان سايىن، فۋتبولشىلارى كەرەمەت ويىندار كورسەتكەن سايىن جارناما ارقىلى پايدا تابۋ دەڭگەيى دە ارتادى. بيىل ەل بىرىنشىلىگىنە كەزىندە دەمەۋشىمىز كومپانياسى نەتبەت 44 ميلليون تەڭگە بولسە، يوكاگاما قۇنى 50 ميلليون تەڭگەلىك اۆتوبۋسپەن قامتاماسىز ەتتى. پاندەميا فۋتبولعا دا اسەر ەتتى. كورەرمەنسىز قانشاما ماتچتار ءوتتى. فۋتبولشىلارعا جانكۇيەرلەردىڭ قولداۋى جەتىسپەدى. ەندى عانا اقىرىنداپ جاعداي تۇزەلىپ كەلەدى. سونىڭ وزىندە استانانىڭ ويىنىن تاماشالاۋعا ساتىلعان بيلەتتەر قۇنى 8 613 169 تەڭگەنى قۇرادى.
|
دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ بىلەن تۈركىيە زۇڭتۇڭى ئەردوغان 30 ئىيۇل بېيجىڭدا ئۆتكۈزۈلگەن جۇڭگو تۈركىيە ئىقتىساد مۇنبىرىگە قاتناشتى ھەم تەبرىك سۆزى قىلدى2015.07.31 16:21 مەنبە: خەلق تورىخەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 30 ئىيۇل بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى. دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ 30 ئىيۇل تۈركىيە زۇڭتۇڭى ئەردوغان بىلەن بېيجىڭدا ئۆتكۈزۈلگەن جۇڭگو تۈركىيە ئىقتىساد مۇنبىرىگە قاتناشتى ھەم تەبرىك سۆزى قىلدى.شى جىنپىڭ تەبرىك سۆزىدە مۇنداق دېدى: ئاسىيا ياۋروپا قۇرۇقلۇقىغا جايلاشقان جۇڭگو بىلەن تۈركىيە قەدىمىي يىپەك يولىنىڭ باشلىنىشى نۇقتىسى ۋە ئاخىرلىشىش نۇقتىسى بولۇپ، ئىنسانىيەت مەدەنىيىتىنىڭ گۈللىنىشى ئۈچۈن مۇھىم تۆھپە قوشقان. بۈگۈن جۇڭگو خەلقى ئىككى 100 يىل كۈرەش نىشانىنى ئىشقا ئاشۇرۇۋاتىدۇ، تۈركىيەمۇ دۆلەت قۇرۇش 100 يىل پىلانىنى ئوتتۇرىغا قويدى. ئۆز تەرەققىياتىنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن، تىرىشىشتىن سىرت، يەەن خەلقئارا بىلەن ھەمكارلىشىش كېرەك. ئەردوغان زۇڭتۇڭ بىلەن ئۆزئارا ھۆرمەت قىلىش، ھەمكارلىشىپ ئورتاق پايدا ئېلىش ئاساسىدا جۇڭگو تۈركىيە ئىستىراتېگىيەلىك ھەمكارلىق مۇناسىۋىتىنى ئىلگىرى سۈرۈشتە زور تەرەققىياتنى قولغا كەلتۈرۈپ، ئىككى ۋە خەلقلىرى ئۈچۈن بەخت يارىتىشقا بىردەك قوشۇلدى.شى جىنپىڭ مۇنداق دەپ كۆرسەتتى:جۇڭگوتۈركىيە بىر يېتەكچى مېخانىزىم، ئىككى ھەمكارلىق مۇھىم نۇقتىسى، ئۈچ يېڭىدىن گۈللىنىۋاتقان ساھەئارقىلىق ئىككى تەرەپ مۇناسىۋىتىنى ئۈزلۈكسىز ئىلگىرى سۈرۈشى كېرەك. شىنجاڭ گېزىتى تەرجىمىسى1تېكەستىكى جەننەت كەبى ماكان ق2مەۋلۇت: ئاز سانلىق مىللەتلەرن3گوۋۇيۈەن ئاساسىي كۈتۈنۈش سۇغ4ئاپتونوم رايونىمىزدىكى 2 مىلي5شىنجاڭ مۇقىم مۈلۈكنى بىر تۇتا6شىنجاڭ تېز يوللانمىلارنى يەتك7مېھرىبان ئانىلار ئوقۇغۇچىلار 8مەركەز مالىيەسى ئاپتونوم رايو9باتىر ئوچىر:جۇڭگو بىلەن موڭغۇ10شىنجاڭ قىزلىرى كىيىم كېچەك
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.