text
stringlengths 0
187k
|
|---|
ترامپ يمپيچمەنتى: رەسپۋبليكالىقتار مەن دەموكراتتار باسەكەسىاراي جۇماتاي 27 قاڭتار, 2020 ساعات 09:38 189 0اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ جانە دەموكرات نەنسي پەلوسي. فوتو: :اقشتا پرەزيدەنتكە يمپيچمەنت جاريالاۋ تۋرالى ءىستىڭ بەسىنشى كۇنى ءوتتى. اق ءۇي اكىمشىلىگى دەموكرات نەنسي پەلوسيدىڭ توبى ۇسىنعان ايعاقتاردى نەگىزسىز دەپ تانىسا، رەسپۋبليكالىقتار دەموكراتتارعا ايىپ تاعىپ وتىر.ميتچ ماككونەلدىڭ بەكىتىلگەن رەزوليۋتسياسىنا ساي دەموكراتتارعا دونالد ترامپتىڭ قىلمىسىن اشەكەرەلەۋ ءۇشىن ءۇش كۇن بەرىلگەن بولاتىن. كەيىننەن سەناتورلار ەكى تاراپقا دا سۇراق قويۋ ءۇشىن 16 ساعات بەرىلدى. سونداياق سەنات يمپيچمەنت ءىسىن مەرزىمىنەن بۇرىن اياقتاۋى مۇمكىن دەگەن بولجام ايتىلعان. دەگەنمەن يمپيچمەنت بويىنشا دەرەكتەر ناقتىلانباي، رەسپۋبليكالىقتار مەن دەموكراتتار اراسىندا قىزۋ باسەكە ورناعان.ترامپ يمپيچمەنتىنىڭ جىر بولعانىن ايتقان سەناتور تيم سكوتت: كۇندەلىكتى ەستىپ جاتقانىمىز ءبىر اڭگىمە. ءبىر نارسەنى قايتالاي بەرسە، شىندىققا ۇقساپ كەتەدى دەگەن ماقال بار ەدى عوي. سول ىسپەتتەس. دەموكراتتاردا ناقتى دالەل، ايعاق جوق، دەيدى.21 قاڭتاردا ترامپتىڭ ادۆوكاتتارى پرەزيدەنتكە تاعىلعان ايىپتاۋلار جونىندە 110 بەتتىك قۇجات ۇسىنىپ، سەناتتىڭ مالىمدەمەسىن قاۋىپتى جانە ءۇستىرت دەپ باعالاعان. ادۆوكاتتاردىڭ ايتۋىنشا، ترامپتىڭ زاڭ بۇزعانىن دالەلدەيتىن ايعاق جوق جانە پرەزيدەنت ۋكراينامەن قارىمقاتىناس جاساعان كەزدە اقش مۇددەسىنە ساي ارەكەت ەتكەن.رەسپۋبليكاشىلداردىڭ جەتەكشىسى ميتچ ماككوننەلل كونگرەستىڭ جوعارى پالاتاسىنداعى تالقىلاۋدا تاراپتارعا تەڭ جاعداي جاسالادى دەپ مالىمدەدى. ول وكىلدەر پالاتاسىنىڭ يمپيچمەنت پروتسەسىن ادىلەتسىز جۇرگىزگەنىن مالىمدەپ، بۇل ءىس بويىنشا ۇستىرتتىك تانىتتى دەدى.سەناتتاعى دەموكرات جەتەكشىلەرى ماككوننەلل ۇسىنعان پروتسەدۋرانى وتكىر سىناپ، رەسپۋبليكاشىلدار ءىستى جابۋلى قازان جابۋلى كۇيدە قالدىرۋعا تىرىسىپ جاتىر دەپ سىنادى.اقشتا يمپيچمەنت داۋى ترامپتىڭ 25 شىلدەدە ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكيمەن بولعان اڭگىمەسىنەن سوڭ تۋعان. امەريكالىق باسىلىمدار ترامپ 2020 جىلى وتەتىن سايلاۋدا باسەكەلەسى بولۋى ىقتيمال دجو بايدەننىڭ ۇستىنەن جەمقورلىق داۋى بويىنشا ءىس قوزعاۋعا زەلەنسكيدى ماجبۇرلەمەك بولعان دەپ جازدى. كەيىننەن دەموكراتتار ترامپتى قىزمەتىن اسىرا پايدالاندى دەپ ايىپتادى.اتالعان ماسەلەگە بايلانىستى اقش پرەزيدەنتىنە قارسى يمپيچمەنت پروتسەسىن باستاعان دەموكراتتار ترامپتىڭ ادۆوكاتى رۋدي ءدجۋليانيدى سوتقا شاقىرعان. ولار دونالد ترامپتىڭ ۋكراينامەن اراداعى ەلەكتروندى جازبالارىنا، تەلەفون قوڭىراۋلارىنا، سمسحاتتارىنا قاتىستى مالىمەتتەردى سۇراپ وتىر. رۋدي دجۋلياني: يمپيچمەنتكە قاتىستى تەرگەۋدى وكىلدەر پالاتاسىنىڭ ءتىنتۋ كوميتەتى جۇرگىزىپ وتىر. دەموكرات ادام شيفف الدىن الا بارلىعىن شەشىپ قويعان. سوندىقتان ولارعا كومەكتەسەمىن دەپ ايتا المايمىن. دەگەنمەن، ترامپ مەنىڭ تۇسىنىكتەمە بەرگەنىمدى قالاسا، ارينە كەلىسەمىن، دەگەن.نەگىزىنەن ترامپقا يمپيچمەنت جاريالاۋ تۋرالى تاقىرىپ اقشتا بىلتىر قاراشادا وتكەن كونگرەسسكە ارالىق سايلاۋ كەزىندە تالقىلانعان. بىراق، بۇل شەشىم رەسپۋبليكالىق سەناتورلار قولداۋىنسىز ايتارلىقتاي ماعىناعا يە بولعان جوق. سەبەبى، يمپيچمەنت جاريالاۋ ءۇشىن بارلىق سەناتورلار 23 بولىكتە داۋىس بەرۋى ءتيىس. اقش پرەزيدەنتىنىڭ ماقۇلداۋ رەيتينگىسى اق ءۇي قاراماعىنداعى پارتيالاردىڭ دەڭگەيىن انىقتاۋ ءۇشىن ارنالعان. دونالد ترامپ رەيتينگى سوڭعى ۋاقىتتا 40دىق كورسەتكىشكە جەتتى. سالىستىرمالى تۇردە، باراك وبامانىڭ رەيتينگى 2010 جىلعى ارالىق سايلاۋ الدىندا 45دى قۇراعان بولاتىن. ياعني ەلدەگى قارسىلىقتارعا قاراماستان، مەملەكەت تاراپىنان ترامپتىڭ كورسەتكىشى جوعارى باعالانعان.ترامپتىڭ يمپيچمەنتى سەناتتىڭ ۇشتەن ەكى وكىلى قولداعاندا عانا جۇزەگە اسپاق. بىراق، اقش تاريحىندا بىردە ءبىر پرەزيدەنت قىزمەتىنەن قۋىلىپ كورگەن جوق. 230 جىل ىشىندە تەك ەكى پرەزيدەنتكە عانا يمپيچمەنت جاريالانعان، بىراق ولار ايىپ استىندا ءوز قىزمەتتەرىن جالعاستىرعان. كەيبىر ساراپشىلار وسىلاردى العا تارتا وتىرىپ، سونداياق، اقش سەناتىندا قازىرگى كەزدە رەسپۋبليكاشىلداردىڭ ۇستەمدىك قۇرىپ وتىرعانىن ەسكەرە وتىرىپ، ترامپتىڭ قىزمەتتەن قۋىلۋى مۇمكىن ەمەس دەگەن بولجام ايتادى.اقش تاريحىندا ەندريۋ دجونسون جانە بيلل كلينتون يمپيچمەنت پروتسەسىنە ۇشىراعان. ەكى پرەزيدەنتتىڭ لاۋازىمىن شەكتەۋ سەناتتاعى تالقىلاۋلاردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اقتالعان. ال امەريكا تاريحىندا سۇستى ادام اتانعان ريچارد نيكسون ۋوتەرگەيت جانجالىنا بايلانىستى يمپيچمەنت ارقىلى وتستاۆكاعا كەتكەن بولاتىن.الماتىعا كىرىپ شىعۋعا رۇقسات ەتىلگەندەر ءتىزىمى وزگەرتىلدىايدوس ۇكىباي نازارباەۆتىڭ دەنساۋلىعى تۋرالى تۇسىنىكتەمە بەردى
|
تەرەققىيات، ئەنئەنە ۋە روھىيەت مىسرانىم مۇنبىرى !مىسرانىم مۇنبىرى مۇنبەر مەدەنىيەت ۋە تارىخ مىللەت ۋە ئۆرىپ ئادەتلەر تەرەققىيات، ئەنئەنە ۋە روھى ...كۆرۈش: 545ئىنكاس: 1تەرەققىيات، ئەنئەنە ۋە روھىيەت ئۇلانما كۆچۈرۈشيوللىغان ۋاقتى 20101012 04:20:50 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش تەرەققىيات، ئەنئەنە ۋە روھىيەتتەرەققىيات مەسىلىسى بۈگۈنكىى دۇنيا خەلقنىڭ، بۇلۇپمۇ 3دۇنيا ئەللىرىنىڭ ئالدىغا قويۇلغان بىر چوڭ سوراق بەلگىسى. بۇ سوئالغا ياخشى جاۋاب بېرىشبېرەلمەسلىك ئۇلار ئۈچۈن گويا ھايات ماماتلىقتىن دېرەك بېرىدۇ. بۇ نىشانغا يېتىش ئۈچۈن ئۇلار ھەرقانداق بەدەل تۆلەشكە رازىكى، زامانىۋىي دۇنيانىڭ ئارقا ھويلىسى بولۇپ قېلىۋېرىشنى ئەمدى ھەرگىز خالىمايدۇ. ئىران ۋە شىمالىي كورىيە شۇڭا پۈتكۈل غەربىنىڭ قارشىلىقىغا قارىماي يادرو تەتقىقاتى بىلەن داۋاملىق شوغۇللىنىدۇ. ئۇلار ئۈچۈن يۇقىرى پەنتېخنىكا ۋە سانائەتكە ئەڭ تېز سۈرئەتتە ئېرىشىش ئۈچۈن بۇ باسمىسا بولمايدىغان بىر يول. نۇرغۇن ئافرىقا دۆلەتلىرى ئۈچۈن بولسا تەرەققىيات ئالدى بىلەن چېرىكلىك، توقۇنۇش ھەم ئەيدىزنى كونترول قىلىشتىن ، ھەتتاكى ئۈچ ۋاق تويغۇدەك تاماق يېيىشتىن دېرەك بېرىدۇ. غەربلىك دۆلەتمەنلەر ئۈچۈن بولسا مىليون دوللار خەجلەپ ئالەم بوشلۇقىغا ساياھەتكە چىقىش تەرەققىياتنىڭ ئەڭ يېڭى پەللىسى بولۇپ قالدى. سىتاتېستىكىغا قارىغاندائەڭ باي دۆلەتتىكى ئوتتۇرىچە كىرىم بىلەن ئەڭ نامرات دۆلەتتىكى ئوتتۇرىچە كىرىمنىڭ نىسبىتى 19ئەسىردىكى 9:1 دىن ئېشىپ2001يىلىدىكى 60:1گە يەتكەن. بۈگۈن دۇنيا نوپۇسىنىڭ 80 ى دۇنيا ئومۇمىي كىرىمىنىڭ 20ىنى ياراتماقتا. 1 دەرۋەقە، دەۋرىمىزدە باي ئەللەر بىلەن نامرات ئەللەر ئارىسىدىكى پەرق ئەنە شۇ دەرىجىگە يەتتىكى، بۇنداق زور پەرق ئۇزاققا سوزۇلسا، ئىنسانىيەتنىڭ ئومۇميۈزلۈك گۈللىنىشى ئېغىر توسالغۇغا ئوچرىماي قالمايدۇ. نامراتلىق، قالاقلىقتىن كېلىپ چىقىدىغان ئاپەتلەر تەرەققىياتتا كېيىن قالغانلارغىلا ئەمەس، تەرەققىي تاپقانلارغىمۇ يامان ئاقىۋەتلەرنى ئېلىپ كېلىدۇ. جەمئىيەتشۇناس ۋىللي برەتنىڭ سۆزى بويىچە ئېيتقاندا، بىز كەڭ دائىرىلىك نامراتلىقنىڭ ئۇرۇش ياكى پاتپاراقچىلىققا سەۋەب بولىدىغانلىقىنى نەزەردىن ساقىت قىلىپ كەلدۇق.ئاچارچىلىق ھۆكۈمران ئورۇندا تۇرغاندا تىنچلىق مەۋجۇت بولمايدۇ، ئۇرۇشنى مەنئىي قىلماقچى بولغانلار چوقۇم كەڭ دائىرىلىك نامراتلىقنىمۇ مەنئىي قىلىشى كېرەك.2 دېمەك، نامراتلىقنىڭ زىيىنى پەقەت ئۆز ئەتراپىدىكى خەلق بىلەنلا تۈگىمەيدۇ. ئۇنداقتا دۇنيا خەلقى زادى ئورتاق تەرەققىي قىلىش پۇرسىتىگە ئېرىشەلەمدۇ يوق؟ ئەگەر ئېرىشەلىسە بۇ قاچان مۇمكىن بولىدۇ؟ مانا بۇ بۈگۈنكى جەمئىيەتشۇناسلىق ئىلمى دۇچ كەلگەن ئەڭ مۇھىم بىر مۇنازىرە تېمىسى. تەرەققىيات ئاتالغۇسى ھەم ئۆلچەم ھەم سۈپەتلەش خاراكتېرىدە قوللىنىلىدىغان مەنىسى تۇتۇق بىر تېرمىن. ئۇ بىرلا ۋاقىتتا ھەم ياخشىراق تۇرمۇش ھەم شۇنىڭغا يېتىشتىكى ۋاسىتىلەرنى كۆرسىتىدۇ. ياخشىراق تۇرمۇش تەرەققىياتنىڭ ئەڭ مۇھىم بەلگىسى، يەنە كېلىپ شۇ ياخشىراق تۇرمۇشقا يېتىش يولىدا قوللىنىلغان بارلىق ئىلغار تەدبىرلەرمۇ تەرەققىياتتىن دېرەك بېرىدۇ. ھالبۇكى ئاتالمىش ياخشىراق تۇرمۇش ھەم شۇنىڭغا يېتىشتىكى ۋاسىتىلەر نىڭ مەنىسى ھەم ئۆلچىمى ھەققىدىكى تالاشتارتىشلار مەسىلىنىڭ يەنە بىر مۇھىم تەرىپىدۇر. ياخشىراق تۇرمۇش نۇقتىسىدىن ئالايلى، 2 دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن قىزىق نۇقتىغا ئايلانغان تەرەقىيات مەسىلىسى دەسلەپ يالغۇز ئىقتىسادقا باغلاپ شەرھىيلەنگەن ئىدى. يەنى، شۇ ۋاقىتلاردا ئومۇميۈزلۈك ھالدا بىر دۆلەتنىڭ ئىقتىسادىي كۈچىنىڭ ئېشىشى ئۇنىڭ تەرەققىياتىنىڭ بىردىنبىر بەلگىسى دەپ سانالدى. كونكېرت قىلىپ ئېيتقاندا، تەرەققىياتنىڭ ئۆلچىمى يىللىق ئومۇمىي ئىشلەپچىقىرىش مىقدارىنىڭ يىلىغا 5 ياكى ئۇنىڭدىن يۇقىرى نىسبەتتەئېشىشى دەپ قارالدى. دېمەك، دەسلەپتە تەرەققىيات ئۇقۇمى كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە كىرىم بىلەن باراۋەر قىلىنغانىدى. 1970يىللاردىن كېيىن تەرەققىياتنىڭ باشقا ئىپادىلىرى مۇتەخەسسىسلەر ۋە شۇنىڭدەك دۇنيا بانكىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئورگانلار تەرىپىدىن كەڭ كۆلەمدە تىلغا ئېلىنىشقا باشلىدى. تۈپكىي ئېھتىياجلارنىڭ قېنىشى يەنى، مۇتلەق نامراتلىقنىڭ يېنىكلىشى، زامانىۋىي ئىشقا ئورۇنلىشىش پۇرسەتلىرىنىڭ يارىتىلىشى، كىرىم ۋە تېرىلغۇ يەر تەقسىماتىدىكى باراۋەرسىزلىكنىڭ ئەڭ تۆۋەن چەككە چۈشۈشى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى تەرەققىياتنىڭ سەۋىيىسىنى بەلگىلەيدىغان يېڭى ئۆلچەملەر بولۇپ قالدى. ب د ت مائارىپ ئۇتۇقلىرى ۋە ساغلاملىق سەۋىيىسىنىمۇ تەرەققىياتنىڭ ئۆلچەملىرى سۈپىتىدە كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە كىرىم بىلەن تەڭ ئورۇنغا قويدى .ئامارتيا سېن، دېنىس گولېت، دۇدلېي سىرس قاتارلىق بەزى ئالدىنقى قاتاردىكى تەرەققىيات تەتقىقاتچىلىرى تېخىمۇ ئىچكىرىلەپ، تاللاش ئىقتىدارىنىڭ كېڭىيىشى سىياسىي ئەركىنلىك، شۇنداقلا بازار ئەركىنلىكى، غۇرۇرنىڭ ئۆسۈشى ۋە ئۆز ئىقتىدارىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇش ئىمكانىيىتىگە ئېرىشىش قاتارلىقلارمۇ ئۆز نۆۋىتىدە تەرەققىياتنىڭ ئۆلچەملىرى قاتارىدا سانىلىشى كېرەك دەپ قاراشتى. 3 دېمەك يالغۇز ئىقتىسادىي پۇرسەتكە ئېرىشىشنى تەرەقققىياتنىڭ بىردىنبىر بەلگىسى دەپ قاراش ئاللىبۇرۇن تارىخقا ئايلاندى. دەرۋەقە، تەرققىياتنىڭ مەقسىدى كىشىلەرنى تېخىمۇ كۆپ تاللاشلارغا ئېرىشتۈرۈشتۇر. بۇ تاللاشلارنىڭ بىرى بولغان كىرىمگە ئېرىشىش بۇ ئاخىرقى مەقسەد ئەمەس كىشىلەرنى پاراۋانلىققا ئېرىشتۈرۈش ۋاسىتىسىدۇر. كىشىلەر ھەرگىزمۇ يالغۇز ئىقتىسادىي مەخلۇق ئورنىغا چۈشۈرۈپ قويۇلماسلىقى كېرەك.4 مانا بۇ غەربنىڭ تەرەققىياتنى بىر ئىلىم سۈپىتىدە تەتقىق قىلىشىنىڭ قىسقىچە جەريانى. كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، تەرەققىيات ھەققىدىكى تەتقىقات چوڭقۇرلىغانسېرى، ئۇنىڭ ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان مەزمۇنلىرىمۇ شۇنچە كېڭىيىپ بارغان. ياخشىراق تۇرمۇش نىڭ مەنىسىمۇ بارغانسېرى كەڭلىككە ۋە چوڭقۇرلۇققا قاراپ يۈزلەنگەن. بۇ نەزەرىيەلەر ئۆز نۆۋىتىدە غەربنىڭ ئۆز بېىشىدىن كەچۈرگەن ئەگرىتوقاي تەرەققىيات مۇساپىلىرىدەئېرىشىلگەن جانلىق بىلىملەردۇر.ياخشىراق تۇرمۇشقا ئېرىشىشتىكى ۋاسىتىلەر نۇقتىسىدىن ئالغاندا تەرەققىياتنىڭ نەزەرىيىۋىي ئىلىم سۈپىتىدە تەتقىق قىلىنىش جەريانىنى بىر ئىككى ئېغىز سۆز بىلەن يىغىنچاقلاش تەس. ھالبۇكى ھەربىر دۆلەتنىڭ قوللىنىۋاتقان كونكېرت سىياسەتلىرى مۇشۇ ۋاسىتىلەرنىڭ بىۋاسىتە ئىپادىلىرىدۇر. بىز تەرەققىيات ئىلمى تەتقىقاتچىسى دېنىس گولېتنىڭ تەرەققىيات ئۈچبۇلۇڭى نى نۆۋەتتىكى نەزەرىيىلەر ئىچىدىكى ئەڭ يېڭىسى سۈپىتىدە كۆرسىتىشىمىز مۇمكىن. بۇ ئۈچبۇلۇڭدىكى بىرىنچى بۇلۇڭ دىئاگىنوز مەسىلە زادى نېمە؟ ، سەۋەب نېمە؟ دېگەنگە جاۋاپ تېپىش باسقۇچىدۇر. ئىككىنچى بۇلۇڭ سىياسەت سىياسىي سەھنىنىڭ دائىرىسى، سىياسەت يۈرگۈزگۈچىلەر، پائالىيەتچىلەر، تەسىرلەر ۋەھاكازالرنى كۆرسىتىدۇ. ئۈچىنچى بۇلۇڭ قىممەتلەر كىملەرنىڭ قىممەتلىرى چىقىش قىلىنىدۇ؟ ئۇلار ئا ۋە ب بىلەن قانداق تەسىر ئىچىدە بولىدۇ؟ دېگەن مەسىلىلەرنى ھەل قىلىش بۆلىكىدۇر.5 بىر دۆلەت مەيلى قانداق تۈزۈم قوللانسۇن، ئۇ ئالدى بىلەن تەرەققىياتنى نىشان قىلىدۇ. ئۆز دۆلىتى ھەم خەلقىنى قەستەن نامرات ھەم قالاق قويۇشنى كۆزلەيدىغان ھۆكۈمەت بولمىسا كېرەك. لېكىن قەستەن ئەمەس، بىلىپبىلمەي شۇنىڭغا يول قويۇۋاتقانلار بار. ئۇلارنىڭ خاتا تەدبىرلىرىنى ئوڭشاش ياكى چەكلەشمۇ ئۆز نۆۋىتىدە تەرەققىياتنىڭ يەنە بىر زۆرۈر بەلگىسى. بۇ ئىشنى ئەلۋەتتە شۇنداق ئەقىلگە ئىگە بولغان خەلق قىلالايدۇ. يۇقىرىقىدەك بىر تۈركۈم زىيالىلارنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىىپ تەرەققىيات ھەققىدە ئىلمىي ماقالىلەرنى يېزىپ ئېلان قىلىشىمۇ دەل شۇ خاتالىقلارنى ئوڭشاشنى مەقسەد قىلغان. ئاممىنىڭ ۋە ھاكىمىيەت ئۈستىدىكىلەرنىڭ بۇ ماقالىلەرنى كۆرۈپ بايدىلىنىشى تېخىمۇ كۆپ تەرەققىي قىلىش پۇرسەتلىرىنى يارىتىدۇئەلۋەتتە.شۇنداق بولغاندا، ياخشىراق تۇرمۇش يەنى تەرەققىياتنىڭ ئەڭ يېڭى مەنا دائىرىسى نېمە بولدى؟ بۇنىڭغا يەنەئامېرىكا جەمئىيەتشۇناسى دېنىس گولېتنىڭ تەرەقققىيات گۈلى ۋەكىللىك قىلالايدۇ. دېنىس گولېت تەرەققىياتنى ئالتە بەرگى بار بىر گۈلگە تەققاسلايدۇ. ھەربىر بەرگ بىر ئىجتىمائىي ساھەگە ۋەكىللىك قىلىدۇ. بىر بەرگى يوق بولسا بۇ گۈل پورەكلەپ ئېچىلالمايدۇ. تۆۋەندىكىسى ئاشۇ ساھەلەرنىڭ تەرەققىيات ئۆلچەملىرىنىڭ ئاساسلىق كۆرسەتكۈچلىرى: جۇغلانما سەۋىيە : مىللىي ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتىنىڭ ئومۇمىي مىقدارى ۋە كىشى بېشىغا توغرا كەلگەن مىقدارى چېچىلما سەۋىيە : ئونلۇق ۋە بەشلىك سان، شەھەر ۋە يېزا، رايۇنلار، ساھەلەر، ياش، جىنىس بويىچە توغرا كەلگەن كىرىملەرئائىلىۋىي خامچوت پېرسەنتى، مىللىي ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتىنىڭ ئىنسان ئەقەللىي ئېھتىياجلىق بولغان تاۋار ۋە مۇلازىمەتلەرگە سەرپ قىلىنىش نىسبىتى جۇغلانما ھاياتنىڭ جىسمانىي سۈپىتى كۆرسەتكۈچىسى ساۋادلىق نىسبىتى، بوۋاقلارنىڭ ئۆلۈش نىسبىتى ۋەئوتتۇرىچە ئۆمۈر ، ئىنسانىي تەرەققىيات كۆرسەتكۈچىسى ئوتتۇرىچە ئۆمۈر، ساۋادلىق بولۇش، مائارىپ ۋە تۇرمۇش سەۋىيىسى، ئىجتىمائىي پاراۋانلىق كۆرسەتكۈچىسى،ئولتۇراقلىشىش، ئىشقا ئورۇنلىشىش چېچىلمائىقتىسادىي كاتېگورىيە بىلەن ئوخشاش باراۋەر پۇرسەت، ئاۋاز ئىنسان ھەقلىرى خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى مەركەزلەشتۈرۈش يەرلىك ئاپتونومىيە كۈلتۈرەل مەۋجۇتلۇق، ھۆرمەت تىل، ئىقتىساد، سىياسىي، قانۇن سەنئەت، ياشلارنىڭ ئاسسىمىلياتسىيە بولۇشى ئىقتىسادىي ھەمكارلىق ۋە تەرەققىيات تەشكىلاتى كۆرسەتكۈچىسى تۆت كەڭلىك: مۇھىت، تېخنىكا،بايلىق مەنبەسى، دېموگىرافىيە نوپۇس ھالىتىمۇكەممەل ھايات ئەندىزىسى مەنا سىستېمىسىنىڭ مەۋجۇتلۇقى مەنا سىستېمىسىغا بولغان ھۆرمەت ھەرىكەت جەھەتتە مەنا سىستېمىسى بىلەن بىردەك بولۇش مۇمكىنچىلىكى 6يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغان كۈلتۈر ئەنئەنە بىلەن ئاساسەن بىر نەرسە. مۇكەممەل ھايات ئەندىزىسى بولسائەمەلىيەتتە روھىيەت مەسىلىسىدۇر. مەزكور ئاپتور كېيىنكى ماقالىلىرىدە روھىيەت ئاتالغۇسىنى كۆپ ئىشلەتكەن. نۆۋەتتە بىز مۇشۇ ئىككى تەرەپنى چۆرىدىگەن ئاساستا ئۇلارنىڭ تەرەققىيات مۇساپىسىدىكى ئورنى ۋە ئەھمىيىتى ھەققىدە مۇلاھىزە يۈرگۈزىمىز.ئەنئەنە ھەربىر خەلقنىڭ تارىختىن بېرى قىممىتى بار دەپ بىلىپ، قەدىرلەپ ھەم ئەگىشىپ كەلگەن ئۆزىگە خاس كۈلتۈرەل ھايات تەركىبلىرىدۇر. كىشىلەر ئەنئەنە ھەققىدە پىكىر قىلغاندا ھەمىشە ئۇنى ئۇزاق تارىخقا باغلايدۇ. ئەمەلىيەتتە نۇرغۇن ئەنئەنىلەر تېخى يېقىنقى يىللاردىلا ۋۇجۇتقا كەلگەن بولىدۇ. مەسىلەن چوكا ئىشلىتىش ئۇيغۇرلار ئارىسىدا كۆپ بولغاندا يۈز يىللىق تارىخقا ئىگە. شىلەپە كىيىشمۇ شۇ. دېمەك ، ئەنئەنە ئۇنچىۋالا تۇراقلىق نەرسىمۇ ئەمەس. ئۇ داۋاملىق ھالدا يېڭى شارائىتلارغا ماسلىشىشى، ئىسلاھ بولۇپ تۇرۇشى كېرەك. مەۋجۇتلۇقىنى ساقلايمەن دەيدىكەن چوقۇم ئۆزىنىڭ كېرىكى بارلىقىنى ئىسپاتلىيالىشى كېرەك. لېكىن ئەنئەنىلەرنىڭ چوڭلاردىن كىچىكلەرگە سوئالسوراقسىز قالىدىغان يەنە بىر خاراكتېرى بار. بولۇپمۇ تەرەققىي قىلىۋاتقان ئەللەردە بۇ خاراكتېر تېخىمۇ روشەن كۆرۈلىدۇ. بۇ يەردىكى سوئالسوراقنىڭ دەرىجىسى ۋە سۈپىتى ئۆز نۆۋىتىدە تەرەققىياتنىڭ يەنە بىر كونكېرت كۆرسەتكۈچىسى بولۇشى كېرەك. چۈنكى، ئۇ يەنە يۈزدە يۈز پايدىلىق ھەم ساغلام نەرسىمۇ ئەمەس. مەسىلەن، خۇراپاتلىق، يۇرتۋازلىق، قارىلىق تۇتقاندا 40 كۈنگىچە يۇيۇنماسلىق، تارانماسلىق، داخانغا كېسەل كۆرسىتىش قاتارلىقلارمۇ ئەنئەنە، لېكىن ئۇلارپەقەت تەرەققىياتنىڭ توسالغۇلىرى خالاس. بىراق، ئېسىل ئەنئەنىلەر پەقەت تەرەققىياتنىڭ ياردەمچىسىلا ئەمەس، بەلكى ئىنسانىيەت ئىنتىلىۋاتقان تەرەققىياتنىڭ دەل ئۆزىدۇر. بۇلار ئۆز نۆۋىتىدە پۈتكۈل ئىنسانىيەتكە يېيىلىشى كېرەك. مەسىلەن، يەرلىك ئىلغار تىبابەت، مىللىي ئېسىل تۇرمۇش ئادەتلىرى ۋەھازالار. ئەنگىلىيەلىك جەمئىيەتشۇناس نىك مېگوران ئۆزىنىڭ ئۆزبېكىستاندىكى مەھەللىۋىي تۇرمۇشقا بولغان ھەۋىسىنى باسالمايدۇ. ئۇ ئۆز ئۇرۇقتۇغقانلىرى بىلەن يىلدا بىر يا كۆرۈشەلەيدىغان يا كۆرۈشەلمەيدىغانلىقىنى ئەپسۇسلىنىش ئىچىدە تىلغا ئېلىش بىلەن بىرگە بۇ خىل مەھەللىلەرنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى ئىجابىي رولىغا ناھايىتى يۇقىرى باھا بېرىدۇ. ئاكىسى مەھەللىنىڭ بۇ چېتىدە، ئۇكىسى مەھەللىنىڭ ئۇ چېتىدە تۇرۇش نېمە دېگەن بەخت ! دەيدۇ ئۇ.7 بۇ يەردە مىللىي ئەنئەنىلەر بىلەن ئاتالمىش تەرەققىياتنى قارىمۇقارشى ئورۇنغا قويۇشنىڭ نەقەدەر ئاساسسىز ھەم خاتالىقىنى ھېس قىلىش تەس ئەمەس. ئىنسان يالغۇز مىللىي ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتىگىلا تايىنىپ ياشامدۇ؟ تەبىئەتتىن ھالىقىغان قىممەتلەر، يەنى كۈلتۈرەل، ئېتىكىلىق، بەدىئىي، دىنىي، ئەخلاقىي قاتارلىق زامانىمىزدىكى ساپ ئىقتىسادىي ۋە ئىجتىمائىي سىستېمىلارنىڭ فونكىتسىيىلىرىدىن ھالقىپ كەتكەن قىممەتلەر نېمىدىن دېرەك بېرىدۇ؟ دەپ سورايدۇ كانادالىق ئىقتىسادشۇناس داۋىد پوللوك.8 بۇ يەردە داۋىد تىلغا ئالغان قىممەتلەر ئومۇمەن يەنە دەل ئەنئەنە ۋە روھىيەت بىلەن مۇناسىۋەتلىك قىممەتلەردۇر. مەيلى قانداق بولسۇن، ئەنئەنىلەرئۆز ئىگىلىرىگە كىملىك، قەدىرقىممەت، تەۋەلىك، مىللىي بىر پۈتۈنلۈك ۋە مەۋجۇتلۇق تۇيغۇسى ھەمدە ياشاش مەناسى ئاتا قىلىپ كەلدى. بۇ نۇقتىدىن ئالغاندا ئەنئەنىلەرنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى ئورنىنى ھەرگىز سەل چاغلىغىلى بولمايدۇ. لېكىن تەرەققىيات مۇساپىسىدە ياخشى ئەنئەنىلەرنى چوقۇم قوغداشتىن سىرت، ناچارلىرىدىن كەسكىن ھالدا ۋاز كېچىش زۆرۈر، مەيلى ئۇلار قانچە قەدىمىي ياكى جەلبكار بولسۇن. ئىلغار ئەنئەنىلەرنى قوغداپ قېلىش ھەم راۋاجلاندۇرۇش ئۆز نۆۋىتىدە تەرەققىياتنى ھېمايە قىلىشتۇر. كۆڭۈلدىكىدەك تەرەققىيات زامانىۋىي ئەقلىيلىك بىلەن ئەنئەنىنىڭ گارمونىك بىرلەشمىسىدۇر. ھالبۇكى، 2دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىنكى تەرەققىياتنى پەقەت ئىقتىسادقىلا باغلاپ چۈشەندۈرۈش ئېقىمى ھازىرمۇ تەسىرىنى يوقاتقىنى يوق. مۇشۇ سەۋەبلىك 3دۇنيا ئەللىرىنىڭ نۆۋەتتىكى تەرەققىيات مۇساپىسىدە ئۇلارنىڭ ئېسىل ئەنئەنىلىرى ھېلىھەم بىلىپبىلمەي بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىماقتا. دېنىس گولېتنىڭ سۆزى بويىچە ئېيتقاندا ئۆلچەم بېكىتكۈچى كۈچلەر تەرەققىياتنىڭ بايرىقى ئاستىدا ئەنئەنىلەرنى سۇسلاشتۇرۇپ، ئۇلارنى پەقەت جەمئىيەتنىڭ زىننەت تۈسىنى ئالغان، ئېشىندى ياكى چەت ياقا جايلىرىغا مەھكۇم قىلىۋەتتى.9 ھالبۇكى، بۇ يەردە ئۆلچەم بېكىتكۈچى كۈچلەرلا رول ئوينىمايدۇ. شۇ ئۆلچەمنى قوبۇل قىلغۇچىلاردا قىلچە جاۋابكارلىق يوقمۇ؟ ئەلۋەتتە بار. چۈنكى ناۋادا بىر خەلق ئۆز ئۆزىنى توغرا تونۇمىغان بولسا ياكى ئۆز مەۋجۇتلۇقىنىڭ قىممىتىگە تولۇق ئىشىنەلمىگەن بولسا، ئۇ چاغدا ئۇ چوقۇم باشقىلاردىن ئۆزىنى ئىزدىمەي قالمايدۇ. شۇ بۈيۈك ھەم جەلبكار بىلىنگەن باشقىلارنىڭ ئۆلچىمىگە چۈشۈش ئۈچۈن تىرىشىدۇ. بۈگۈنكى كۈندە تەرەققىي قىلىۋاتقان ئەللەر بۇ جەھەتتەئەڭ كۆپ قۇربانلىق بەرمەكتە. تەرەققىي تاپقانلار بولسا ئاللىبۇرۇن بۇ ئۆتكەلدىن ئۆتۈپ بولغان.يەنى، مۇشۇنىڭغا ئوخشاش ھادىسە 18 ئەسىردىكى سانائەت ئىنقىلابى دەۋرىدە غەربتىمۇ يۈز بەرگەن بولۇپ، شۇ چاغدا كىشىلەر ھاياتىدا قارىماققا چۈشەندۈرۈش تەس بولغان غايەت زور ئۆزگىرىشلەرگە دۇچ كەلگەن ئىدى. بۇ مەسىلىلەرنىڭ جاۋابى كۆپىنچە كۈچلۈك دىنىي تۈس ئالدى.10 ئۇلارنىڭ شۇ دەۋرلەردە باشتىن كەچۈرگەن ئىسسىقسوغۇقلىرى ئۇلارغا يېڭى ئەنئەنىلەرنى ئاتا قىلىپ، ئۇلارنى يەنە ئۆزىگە قايتۇردى. بۇ قايتىش ئەمەلىيەتتە ئوتتۇرا ئەسىرنىڭ قاراڭغۇلۇقلرىدىن قۇتۇلۇپ تۇرۇپ ئوزىگە قايتىش ئىدى. بۇ يەنە بەلكىم ئۇلارغا شۇ چاغدا ئۆلچەم بېكىتىپ بەرگۈچى باشقا بىر تاشقىي ئامىلنىڭ يوقلۇقىدىن بولسا كېرەك. 3دۇنيا ئەللىرىچۇ؟ ئۇلارمۇ ئەنە شۇنداق ئۆزىگە قايتالامدۇ ياكى غەربنىڭ غەيرىي رەسمىي بىر قىسمى بولۇپ ئۆزىگە قايتامدۇ؟يۇقىرىقى مەسىلىگە ساغلام بولغان روھىيەت بىلەنلا مۇكەممەل جاۋاب بەرگىلى بولىدۇ. ھالبۇكى ساغلام روھىيەت تەرەققىياتنىڭ يەنە بىر مۇھىم كۆرسەتكۈچىسى. بۇ خىل روھىيەتكە قانداق ئېرىشكىلى بولىدۇ؟ بۇ ئەلۋەتتە ئاسان ئەمەس. بىر جەمئىيەتنىڭ ئاتموسفىراسى ناۋادا ساغلام بولمىسا، ئۇ ھالدا ئايرىم شەخسلەردىمۇ ساغلام روھىيەت كۆرۈلۈشى تەس. چۈنكى بىر شەخس بىلەن نۇرغۇن كىشىلەر بىرلا ۋاقىتتا ئوخشاش بىر خىل كەمتۈكلۈككە ئىگە بولسا، ئۇ ھەم بۇنىڭ كەمتۈكلۈك ئىكەنلىكىنى بىلمىسە، ئۇ ھالدا ئۇنىڭ بىخەتەرلىك تۇيغۇسى باشقىلارغا ئوخشىماي قېلىش ۋە توپتىن ئايرىلىپ قېلىشنىڭ تەھدىتىگە ئۇچرىمايدۇ. ئۇ مەھرۇم بولغان موللۇق ۋە ھەقىقىي بەخت بىر خىل بىخەتەرلىك تۇيغۇسىنىڭ تولۇقلىشىغا ئېرىشىدۇ. بۇ دەل ئەتراپتىكىلەر بىلەن بىردەك بولۇشتۇر. ئەمەلىيەتتە، ئۇنىڭ كۈلتۈرى ئۇنىڭ كەمتۈكلۈكىنى بىر خىل گۈزەل پەزىلەت دەرىجىسىگە كۆتۈرۈۋەتكەن بولۇپ، بۇ ئۇنىڭدا بىر تۈرلۈك كۆپجۈگەن غالىبىيەت تۇيغۇسى پەيدە قىلىدۇ.11 شەخسلەر كوللېكتىپقا ئەگىشىش شامىلى كۈچلۈك جەمئىيەتلەردە بۇ ھادىسە تېخىمۇ گەۋدىلىك كۆرۈلىدۇ، ئەلۋەتتە. بۇ يەردىكى كەمتۈكلۈكلەرنى بىربىرلەپ بايان قىلىش مۇمكىن. بىرىنچى، غەربنى كەمكۈتىسىز تەرەققىيات ئۈلگىسى ،ئۆزىنى بولسا پۈتۈنلەي قالاق دەپ ھېس قىلىش خاھىشى. بۇنىڭ نەتىجىسىدە تەرەققىي قىلىۋاتقان ئەللەردە غەربنىڭ سىناقتىن ئۆتمىگەن ياكى ناچار بەزى ئىدىيە ۋە ھەرىكەتلىرىنى قوبۇل قىلىش باش كۆتۈردى. مەسىلەن، قىمار ۋە چېكىدىن ئاشقان جىنسىي ئەركىنلىكنى قانۇنلاشتۇرۇش ۋە بازارغا سېلىش، ماددىي مەئىشەتكە ئارتۇقچە بېرىلىش ۋەھاكازالار. ئىككىنچى، غەربنىڭ ئۆزىگە خاس كۈلتۈرلىرىنى تەرەققىيات ئامىللىرى سۈپىتىدە قارىغۇلارچە قوبۇل قىلىش ئەۋج ئالدى. مەسىلەن، غەربلىكلەرنىڭ تۇرمۇش شەكىللىرى، كىيىمكېچەكلىرى، بايراملىرى، يېمەك ئىچمەكلىرى 3دۇنيانىڭ يېرىمىدىن كۆپرەك قىسمىنى دېگۈدەك قاپلاپ بولدى. بۇ جەرياندا كېيىنكىلەرنىڭ ئەنئەنىلىرى ئېغىر دەرىجىدە بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىدى. ئۈچىنچى، ئۆزىنى دۇنيادا ئەڭ مەدەنىيەتلىك، ئەڭ ئېسىل دەپ قاراش خاھىشى. تەرەققىي قىلىۋاتقان ئەللەرنىڭ بەزىلىرىدە غەرب مەدەنىيىتى ئۆزىمىزنىڭكىگە ھەرگىز يەتمەيدۇ دەيدىغان ئىدىيە ھۆكۈم سۈرۈپ كەلدى. ئۇلارچە غەربلىكلەر تېخى تۈنۈگۈنلا ئىشتان كىيىشنى ئۆگەنگەن، شۇڭا ئۆزلىرىنىڭ تارىخى ھەم مەدەنىيىتىگە يېتىدىغان نەرسە يوق، يۈكسېلىش توغرىسىدا گەپ بولغاندا ئۇلارئۆزتارىخدىن،ئەجدادلىرىدىن سۆز ئاچىدۇ، لېكىن ئۆزىنىڭ بۈگۈنكى رېئاللىقىغا كۆز يۇمىدۇ. تۆتىنچى، بۇ يالغۇز نامراتلىق ئاسارىتىدىكى ئافرىقا خەلقىگە تالىق. ئۇلارچە قورساق تويغۇدەك بىر نېمىگە ئېرىىشىشنىڭ ئۆزى تەرەققىيات، ئۇلارغا يېمەكلىك بەرگەن غەربلىكلەر گويائۇلارنىڭ خۇداسى. ئۇلار قورساق ئۈچۈن نېمە قىل دېسە شۇنى قىلىدۇ. بۇ يەردىكى روھىيەتنى تەسەۋۋۇر قىلىپ بولۇش تەس.يۇقىرىقىلار تەرەققىي قىلىۋاتقان ئەللەردە كۆرۈلۈۋاتقان، تەرەققىياتقا پۇتلىكاشاڭ بولۇۋاتقان كولېكتىپ كەمتۈكلۈكلەرنىڭ بىر قىسمى. ھالبۇكى بۇ پاسسىپ ئامىللارنىڭ تاشقى سەۋەبلىرىنى يەنە غەربتىن سۈرۈشتۈرۈش مۇمكىن. ئۆتكەن تۆت ئەسىر جەريانىدا غەرب ئۆزىنىڭ ئىلغارئۇرۇش قوراللىرى، ئىشلەپچىقىرىش قوراللىرى ۋە ھەيۋەتلىك پاراخوتلىرى بىلەن دۇنيانى تېخنىكا جەھەتتە مونوپۇل قىلدى. ئاسىيا، ئافرىقا ۋە ئامېرىكا قىتئەلىرىگە زامانىۋىيلىق نى كىرگۈزدى. ھەربىي، سىياسىي، قۇل ۋە سودا رىقابىتىدىكى ئۈستۈنلۈك غەربنىڭ بارلىق ئىجتىمائىي ۋاسىتىلىرىنى قوللايدىغان شارائىتلارنى بەرپا قىلدى.گەرچە 3دۇنيا ئەللىرى ئۆتكەن ئەسىرنىڭ كېيىنكى يېرىمىدىن كېيىن مۇستەملىكىچىلەرنىڭ كونتروللۇقىدىن ئارقا ئارقىدىن قۇتۇلۇپ چىققان بولسىمۇ، لېكىن كەينىدىنلا بېقىندىچىلىقنىڭ يېڭى شەكىللىرىگە تۇتقۇن بولدى. ئۇلار دۇچ كەلگەن تېخنىكا قالاقلىقى ھەم كەڭ دائىرىلىك نامراتلىق كەلتۈرۈپ چىقارغان مائارىپ مەجرۇھلىقى ۋە شۇنىڭدىن تۇغۇلغان روھىي كەمتۈكلۈكلەر ئۇلارنى قايتىدىن يەنە غەربنىڭ بېقىندىلىرىغا ئايلاندۇرۇپ قويدى. بۇ خىل بېقىندىچىلىق بۇرۇن ماددىي جەھەتتىلا كۆرۈلگەن بولسا ،ئەمدى ماددىي ۋە مەنىۋىي جەھەتتە تەڭلا كۆرۈلدى. بەلكى كېيىنكىسىنىڭ خەتىرى تېخىمۇ زور بولسا كېرەك. مۇشۇنداق ئەھۋال ئاستىدائۇلار يالغۇز باشقىلارنىڭ تونۇشى ۋە ئېتىراپ قىلىشىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈنلا ئەمەس، بەلكى ئۆزلىرىنىڭ نازۇك ئۆزلۈك غۇرۇرىنى قوغداش ئۈچۈنمۇ كۈرەش قىلىشى كېرەك. غەرب ئەللىرىگە ھەرخىل سەۋەبلەر بىلەن كۆچۈپ بېرىپ ياشاۋاتقان تەرەققىي قىلىۋاتقان ئەللەرنىڭ خەلقلىرى بۇ جەھەتتە ئەڭ بىۋاسىتە ھەم كۈچلۈك سىناقلارغا دۇچ كەلدى. ئەۋلادلارغا ئۆز ئەنئەنىسىنى تولۇق يەتكۈزۈپ بېرىشتىكى ئاجىزلىق ئۇلارنى مەۋجۇتلۇقىنى يوقىتىش تۇيغۇسىغا مۇپتىلا قىلدى. كېيىنكى ئەۋلادلارنىڭ ئۆزلىرىدىن بارابارا ياتلىشىپ كېتىۋاتقانلىقى ئالدىدىكى ئامالسىزلىق يالغۇز كۆچمەنلەر بىلەنلا چەكلەنمەيدۇ. 3دۇنيا ئەللىرىدىكى ياش ئەۋلادلارنىڭ غەربپەرەسلىشىشى توسۇۋالغىلى بولمايدىغان ئېقىمغا ئايلىنىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە چوڭلار ئۆز كەلگۈسىگە كۈنسېرى گۇمان بىلەن قارايدىغان بولدى. بۇ جەھەتتە 3دۇنيا ئەللىرىنىڭ بىلىم ئىگىلىرى چوقۇم ئۆزىنى ۋە باشقىلارنى توغرا تونۇش ئىنقىلابى ئېلىپ بېرىشى كېرەك. غەرب دۇنياسىنىڭ تەرەققىياتتىكى ئۇتۇقلىرى بىلەن يالتىراقلىرى نى پەرق ئېتىش ئىشىدا چوقۇم يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك.غەرب دۇنياسىنىڭ تەرەققىياتتىكى يالتىراقلىرى دېمىسىمۇ كۆزنى قاماشتۇرىدۇ. ھالبۇكى، بۇ يالتىراقلار نىڭ كەينىگە يەنە غەرب دۇنياسىنىڭ كەمتۈكلۈكلىرى يۇشۇرۇنغان. يېڭى يېڭى ئېھتىياجلارنى توختىماي غىدىقلاپ قوزغىتىش ئارقىلىق يېڭى يېڭى بازارلارنى ئېچىش، تېخىمۇ كۆپلەپ پايدىغا ئېرىشىش كاپىتالىزىم دۇنياسى ئىقتىسادىنىڭ بىر مۇھىم ئالاھىدىلىكى. بۇ يالتىراقلار نىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمى ئەمەلىيەتتە مۇشۇ غىىدىقلاشلار بىلەن يۇغۇرۇلغان . بۇ غىدىقلاشلارنىڭ ئەڭ كونكېرت بىر ۋەكىلى ئەركىن بازارنىڭ سودا ئېلانلىرىدۇر. بۇ ئېلانلار كىشىلەرنىڭ ئۇيقۇ ھالىتىدىكى ئېھتىياجلىرىنى قوزغىتىپ، ئۇلارنى بازارنىڭ يېڭى ئوبيېكتىغا ئايلاندۇرۇش ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ. شۇڭا ئىنسان ئېھتىياجىنىڭ مەڭگۈ قانماس خۇسۇسىيىتى بازار ئىگىلىكى دۇنياسىنىڭ ئەڭ مۇھىم ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچىدۇر. شۇڭا كىشىلەر ئۆز تەبىئىتى ۋە شۇ قوزغىتىشلارنىڭ بىرلىكتە رول ئوينىشى تۈرتكىسىدە ھەتتا ئۆزىگە جىددىي زۆرۈر بولمىغان نەرسىلەرنى سېتىۋالىدۇ، ئۆزى ھەقىقىي ئېھتىياجلىق بولمىغان مۇلازىمەتلەرگە ئېرىشىدۇ. بۇ نۇقتىدىن ئالغاندا غەرب دۇنياسى ئىشلەپچىقىرىش ۋە ئىستېمال دۇنياسى. يۇقىرى مائارىپقا ئېرىشىشمۇ يۇقىرى ئىستېمال سەۋىيىسىگە يېتىش ئۈچۈن، ئۆزىگە كېرەك بولمىغان نەرسىلەرنى تېخىمۇ كۆپلەپ سېتىۋېلىش ئۈچۈن. دەرۋەقە ، بېجىرىم جەمئىيەت ئىنسانىيەت ئېھتىياجلىرىغا ماسلاشقان جەمئىيەتتۇر. بىراق بۇ يەردە دېيىلىۋاتقان ئىنسانىيەت ئېھتىياجلىرى كىشىلەرنىڭ خىيالىدىكى كەلسەكەلمەس ئېھتىياجلار ئەمەس. چۈنكى، ئەڭ ئېغىر كېسەل ھالەتتىكى ئىستەكلەرمۇ كىشىلەر تەرىپىدىن ئەڭ ئېھتىياجلىق نەرسە دەپ قارىلىپ قېلىشى مۇمكىن. بۇ يەردە دېيىلىۋاتقىنى تەتقىقات ئارقىلىق مۇئەييەنلەشتۈرۈلگەن ئىنسانىيەتنىڭ ھەقىقىي ئېھتىياجلىرىدۇر. 12 دەرۋەقە، ئەڭ ئېغىر كېسەل ھالەتتىكى ئىستەكلەر يەنىلا غەرب دۇنياسىدا ئەڭ كۆپ. بۇنىڭغا گەپ كەتمەيدۇ. مەسىلەن، قىمار، قورال سودىسى، ئۇچىغا چىققان جىنسىي ئەركىنلىك، چېكىدىن ئاشقان مەئىشەت ۋەھاكازالارنىڭ ھەممىسى غەرب ئەركىن بازارىنىڭ مەھسۇلاتلىرى. سەل ئىلگىرى بازار سۈرگەن قۇل سودىلىرى بىلەن بۇلارنىڭ قانچىسىنىڭ ماھىيەتلىك پەرقى بار؟ بۇلارنىڭ قانچىسى ، قايسى دەرىجىدە يامان ئامىل قاتارىدا سانىلىۋاتىدۇ؟ قايسىلىرى ھېچبىر سوراقسىز 3دۇنيا ئەللىرىگە يامراۋاتىدۇ؟ بۇنى ھېس قىلىش تەس ئەمەس.بۇ تەرەپتىن ئالغاندا دۇنيادا تېخى ھېچبىر دۆلەتنى تەرەققىي قىلغان دۆلەت قاتارىغا تىزىشقا بولمايدۇ. تارىخ پەنلىرى ئالىمى ئارنولد توينبى ئۆمۈر بويى مەدەنىيەتلەر ئىلمىنى تەتقىق قىلىپ جەمئىيەتتىكى ماددىي ۋە تېخنىكىۋىي يۈكسېلىشلەر بىلەن روھىي يۈكسېلىشلەر ئارىسىدا تەتۈر مۇناسىۋەت مەۋجۇت ، دېگەن خۇلاسىگە كەلگەن.13 ھالبۇكى، دېنىس گولېت يۈكسەك دەرىجىدىكى ئىنسانىي تەرەققىيات ئادەتتىكى ئىجتىمائىي ۋە ئىقتىسادىي پاراۋانلىق بىلەن بىللە مەۋجۇت بولۇشى مۇمكىن دەپ قارايدۇ ھەم بۇنىڭغا سىرىلانكىنى مىسالغا ئالىدۇ. 14 دېنىس ئەلۋەتتە بۇ يەردە سىرىلانكىنىڭ ئېسىل ئەنئەنىۋىي قىممەتلەرنى يوقىتىپ قويمىغانلىقى ۋە ساغلام ھالدا تەرەققىياتقا يۈزلىنىۋاتقانلىقىنى ئالاھىدە تەرىپلىگەن. غەربتە بولسا ئۇزۇن يىللاردىن بۇيان ئىقتىسادىي نان نى چوڭايتىش ھېچبىر نۇقسانسىز ھالدا ئۆز ئۆزىنى ئىسپاتلايدىغان نىشان دەپ قارالدى ھەمدە ئىزگۈ ھاياتنى قوغلىشىش بىلەن مەنىداش ئورۇنغا قويۇلدى. ئىنساننىڭ چەكتىن ئاشقان كېسەل ئېھتىياجلىرىنى قاندۇرۇش تەرەققىياتنىڭ بەلگىلىرى سۈپىتىدە ئەركىن بازارنىڭ تەركىبىي قىسىملىرىغا ئايلاندى. قانماس ئىستەك بىر خىل كېسەل بولۇپ، ئۇ ئۆز قۇربانىنى ئىنسانىي ئەركىنلىكتىن ، شۇنىڭدەك ئاخىرىدا باشقىلارغا ھېسداشلىق قىلىش ئىقتىدارىدىن مەھرۇم قىلىدۇ ، دەيدۇ جەمئىيەتشۇناس پېرېك.15 شۇڭا ئۆلۈۋېلىش، قاتىللىق، زوراۋانلىق، جىنسىي پاراكەندىچىلىك ھەم سەتچىلىكلەرنىڭ نىسبىتى ماددىي پاراغەت ئىچىدە ياشاۋاتقان غەربلىكلەر ئىچىدە ئەڭ يۇقىرى بولسا كېرەك. ئەلۋەتتە، ئىنسان دەرد ئىچىدە قېلىپ ئۆز ھاياتىغا مەنا تاپالمىغاندا ئاندىن ئۆلۈۋېلىش يولىنى تاللىشى مۇمكىن. لېكىن ماددى پاراغەتتە ياشاۋاتقانلار نېمىشقا شۇ مەنا دىن ئاسانلا ئايرىلىپ قالىدۇ؟ بۇ يەردە ئارنولد توينبىنىڭ نۇقتىنەزىرى يەنە بىر قېتىم ئىسپاتلىنىدۇ. ناۋادا شۇ كىشىلەر باشقىلارنىڭ ئېھتىياجىنى كۆپرەك ئويلىغان بولسا،يەنى ئۇنچىۋالا ئۆزپەرەس، ئىستەكخۇر بولمىغان بولسا، قىسقىسى روھىي جەھەتتىن ساغلامراق بولغان بولسا بۇنداق كۆپ دەردلەر گە قالماس ئىدى. ھالبۇكى، ئافغانىستاندىكى ئاياللارنىڭ ئۆلۈۋېلىش نىسبىتىنىڭ داۋاملىق يۇقىرى بولۇشى پۈتۈنلەي باشقا سەۋەبتىندۇر. شەرق ئەللىرىدە ئەھۋال قانداق؟ گەندى ھەمىشە ھىندىستاندىكى ئەڭ نامرات يېزىلاردىمۇ ھەممە كىشىنىڭ ئېھتىياجىنى قامدىغۇدەك تاۋارنىڭ بارلىقىنى ، لېكىن پۈتكۈل ھىندىستاندىكى ھەربىر كىشىنىڭ نەپسىنى قاندۇرۇشقا يېتەرلىك تاۋارنىڭ يوقلۇقىنى تىلغا ئالاتتى.16 بۇ يەردىمۇ ئېھتىياج بىلەن نەپس ئېنىق ئايرىلغان. ئەجىبا غەرب ئەللىرىدە ئۇلارنىڭ نەپسىنى قاندۇرۇشقا يېتەرلىك تاۋارنىڭ شەرق ئەللىرىدىن ھەسسىلەپ كۆپ بولغانلىقى ئۇلارنىڭ ھەقىقەتەن تەرەققىي قىلغانلىقىنىڭ ئىپادىسى بولالامدۇ؟ يۇقىرىقى تەھلىلەرنىڭ ياردىمىدە بۇ سوئالغا ياق دەپ جاۋاب بېرەلەيمىز. ھەقىقىي تەرەققىيات بۇنداق بولماسلىقى كېرەك.ئارىستوتىل مۇنداق دەيدۇ: ياخشى تۇرمۇش ئۈچۈن كېرەك بولىدىغان مالمۈلۈكنىڭ چېكى بولىدۇ. بىر كىشى ئېرىشكەن مالمۈلۈك شۇ دەرىجىدە بولۇشى كېرەككى، ئۇ شۇ ئارقىلىق ھەم ئەركىن ھەم مۆتىدىل ياشىيالىشى كېرەك. ناۋادا ئىككىسى ئايرىۋېتىلسە، ئەركىنلىك ھەشەمەتچىلىك بىلەن بىرىكىپ كېتىدۇ، مۆتىدىللىك بولسا جەۋرجاپا بىلەن باغلىنىپ قالىدۇ.17 ئارىستوتىل تىلغا ئالغان بۇ ئىككى تەرەپ ئىككى قۇتۇپرىن دېرەك بېرىدۇ. روشەنكى ،ئالدىنقىسىغا غەربلىكلەر ، كېيىنكىسىگە تەرەققىي قىلىۋاتقانلار كۆپرەك چۈشىدۇ. ئالدىنقى ئەھۋالدا قانماس ئىستەكلەر كىشىنى پاراغەتكە باشلايدۇ. كېيىنكىسىدە يوقسۇللۇق تەبىئىيلا كىشىنى جاپاغا قويىدۇ، ئۇ ھەتتا يوقسۇللۇقتىن قۇتۇلغان تەقدىردىمۇ خېلى ئۇزۇنغۇچە يەنە يوقسۇللۇق ئىچىدە ياشىشى مۇمكىن. چۈنكى يوقسۇللۇق ئۇنىڭغا ئەنئەنە بولۇپ كەتكەن. ئالدىنقىسىدا ھەشەمەتچىلىك گويا ئەنئەنىگە ئايلانغان. ئۇنى بۇزۇش خۇددى ئۆز ئۆزىگە قارشى چىققاندەك بەسى مۈشكۈل بىر ئىش. دېمەك، بۇ ئىككى قۇتۇپ خاھىشى قەلبلەرگە سىڭىپ كەتكەن ئەھۋالدا ئۇنىڭدىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن توغرا تەربىيە ۋە ئۇزۇن ۋاقىت كېرەك بولىدۇ. بۇ ئىككى قۇتۇپ ئارىسىدىكى مۆتىدىل ھايات ھەقىقىي ئىنسانىي تەرەققىياتنىڭ بىر مۇھىم ئىپادىسىدۇر. ناۋادا مەلۇم بىر نۇقتا ئاستىدا ئىنسان بېجىرىم ئىنسان بولالمىسا ياكى ھەقىقىي ئىنسان ھاياتىنى ياشىيالمىسا، ئوخشاشلا يەنە بىر تورۇس بار بولۇپ، ئۇنىڭ ئۈستىدە ئىنساننىڭ داۋاملىق ئېرىشىشكە بولغان ئىستىكى ئۇنىڭ ئىنسانىيلىق سۈپىتىگە توسالغۇ بولىدۇ.18 پسىخولوگ ئېرىچ فرومنىڭ سۆزى بويىچە ئېيتقاندا، باياشاتلىقتا ياتلىشىش بىلەن نامراتلىقتا ياتلىشىش پەسكەشلىكتە بىربىرىدىن قېلىشمايدۇ.19 ئۇنداقتا قانچىلىك مەئىشەتكە ئېرىشىش ھەقىقىي تەرەققىياتنىڭ مەنىسى بىلەن تىركىشىپ قالمايدۇ؟ ئەلۋەتتە بۇنىڭدا ئىككى تەرەپ بار. بىرى ، مەئىشەتنىڭ مىقدارى، يەنە بىرى مەئىشەتنىڭ سۈپىتى. ناۋادا ئۆز ئاتائانىسى ياكى قېرىنداشلىرى يوقسۇزلۇقتا ياشاۋاتقان بىر باي كىشى ئۇلارغا ياردەم قولىنى سۇنماي، ئېسىل داچىىدىن بىرنى سېتىۋالغان بولسا، بۇ يەردە ئېتىكا مەسىلىسى ئوتتۇرىغا چىقىشى مۇمكىن. دېمەك ئۇ مىقدار جەھەتتە ئېشىپ كەتتى دېگەن گەپ. لېكىن بولۇپمۇ ھەركىم ئۆزىگە مەسئۇل دەپ قارايدىغان غەربلىكلەر نەزىرىدە بۇ ھېچبىر مەسىلە ئەمەس. بۇ پەقەت كۆز قاراش مەسىلىسى خالاس. ئۇ كىشى داچا سېتىۋالماي ياكى سېتىۋالغان تەقدىردە يەنە يوقسۇل قېرىنداشلىرىنى يۆلەشكە كۈچ چىقارسىچۇ؟ ئەمدى ئېتىكا مەسىلىسى پۈتۈنلەي يوقالغان بولىدۇ. بۇ يەردە ئىنسانىي تەرەققىياتنى ھېس قىلىش مۇمكىن. ناۋادا شۇ كىشى شۇۇپۇلنى پۈتۈنلەي ناتونۇش بولغان ھەم ئاچيالىڭچلىقتا قالغان بىر يېتىم بالىنى بېقىۋېلىشقا ئىشلەتسىچۇ؟ بۇنى ئەخمەقلىق دەپ قارىغۇچىلار قانچە كۆپ بولسا، ھەقىقىي تەرەققىيات ئىنسانىيەتتىن شۇنچە يىراق بولغان بولىدۇ. مەئىشەتنىڭ سۈپىتى ئەلۋەتتە ئۇنىڭ ساغلام ياكى كېسەل ئىكەنلىكى مەسىلىسىدۇر. مەسىلەن، پۇلنى بۇزۇقچىللىققا، كەيىپساپاغا سەرپ قىلىشمۇ مەئىشەت ھېسابلىنىدۇ. لېكىن بۇنداق كېسەل مەئىشەتنىڭ كۆپىيىشى ھەرگىزمۇ تەرەققىياتنى ئېتىكا جەھەتتە تەستىقلىيالمايدۇ. ئەكسىچە، ئۇلار تەرەققىياتنىڭ ھارام شاخلىرىدۇر. تەرەققىياتشۇناس ل ج. لېبرېت تەرەققىياتنى تۆۋەنرەك ئىنسانىي مەۋجۇتلۇق شەكلىدىن يۇقىرىراق ئىنسانىي مەۋجۇتلۇق شەكلىگە ئالمىشىشلارنىڭ بىر يۈرۈش جەريانى دەپ قارايدۇ.20 دەرۋەقە، بۇ يەردە دېيىلگەن جەريان نىڭ ئاخىرقى نۇقتىسى روھىي بېجىرىملىكتۇر. ئۇ پەقەت ماددىي جەھەتتىلا يۇقىرى سەۋىيىگە يېتىشتىن دېرەك بەرمەيدۇ. ھالبۇكى روھىي ساغلاملىققا يېتىش ئۈچۈن ماددىي ئاساسلار يېتەرلىك بولمىسا بولمايدۇ. بىز ماددىي ئېھتىياجلارنىڭ بېسىمى ئاستىدا جان تالىشىۋاتقان كىشىلەردىن بۇنى تەلەپ قىلىشقا ئامالسىزمىز. ھالبۇكى مۇشۇ ماددىي ئاساسلارنى يارىتىشتىن تارتىپ قەدەممۇ قەدەم يۇقىرىراق ئىنسانىي مەۋجۇتلۇق شەكلىگە قاراپ يۈرۈش قىلىشنىڭ ئۆزى تەرەققىياتتۇر. لېكىن ماددىي پاراۋانلىققا ئېرىشكەن چاغدا كىشىلەر مەئىشەتكە ئارتۇقچە بېرىلسە خۇددى نامراتلىق پاتقىقىغا پاتقان كىشىلەرگە ئوخشاشلا ئىنسانىيلىقىدىن ياتلىشىدۇ. يۇقىرىراق ئىنسانىي مەۋجۇتلۇقنى تەلەپ قىلىۋاتقان تەرەققىيات مەسىلىسى ھەل بولمايدۇ. بۇ ئاخىرقى ھېسابتا بىرپاجىئەدۇر.ئەنئەنە ئىچىدە ھەم ساغلام ھەم كېسەل روھىيەت ئامىللىرى تەڭلا مەۋجۇت بولغان بولىدۇ. ساغلام روھىيەت ئامىللىرىنىڭ كۆپ بولۇشى ئەلۋەتتە بىر مىللەتنىڭ يۇقىرى تەرەققىيات سۈپىتىدىن دېرەك بېرەلەيدۇ. بۇ نۇقتىدىن ئالغاندا ئىنسانىيەتنىڭ ئاتالمىش تەرەققىياتى يالغۇز بۈگۈنكى غەربكىلا مەنسۇپ ئەمەس. نۇرغۇن تارىختىكى ۋە زامانىمىزدىكى 3دۇنيا ئەللىرىدىمۇ تەرەققىياتنىڭ ئۈلگىلىرى تېپىلىدۇ. لېكىن تارىخ يەنىلا ئۆتمۈش، رېئاللىق يەنىلا ئاچچىق. بۈگۈنكى تەرەققىي قىلىۋاتقانلارنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمى تارىختا ئەڭ يۇقىرى تەرەققىياتقا ئېرىشكەنلەر ئىدى. دەۋر چاقى ئايلىنىپ ھۇما قۇشى بۈگۈن غەربلىكلەرنىڭ بېشىغا قوندى. لېكىن شەرقلىقلەر بۇنىڭلىق بىلەن ئۆ ز ئەنئەنىسى ،غۇرۇرى ۋە كىملىكىنى تەرەققىياتنىڭ قۇربانىغا ئايلاندۇرۇۋەتمەسلىكى، ئۆزىنىڭ ئېسىل مىللىي روھىيىتىنى تەرەققىياتنىڭ بىر مۇھىم بەلگىسى ۋە ئاساسى سۈپىتىدە چىڭ ساقلىشى كېرەك. ھالبۇكى بۇئەجدادلارغا ئۈمىد باغلاش، مەجنۇنلارچە چوقۇنۇش، ئەنئەنىلەرگە قارىغۇلارچە ئەگىشىشتىن دېرەك بەرمەيدۇ. بۇنداق قىلىش پەقەت ئاجىز كىملىك سالاھىيىتىنى قوغداش يولىدىكى بىھۇدە تېپىرلاشتىن باشقا ئىش ئەمەس. بۇ خىل روھىي پاسسىپلىق تەرەققىياتنىڭ ئەڭ زور پۇتلىكاشاڭلىرىدىن بىرىدۇر.تەرەققىيات كۆپ تەرەپلىمە ھەم كەڭ دائىرىلىك يۈكسېلىشتۇر، يالغۇز جىقراق نەرسىگە ئېرىشىش ئەمەس، بەلكى جىقراق سۈپەتكە ئېرىشىشتۇر. شۇنىڭ بىلەن بىرگە ، ھەقىقىي تەرەققىياتنىڭ تەبىئىتى شۇكى، ئۇنىڭغا دۇنيادىكى بارلىق ئەللەر ئورتاق قاتنىشىشى كېرەك، بولمىسا ئۇ چىن تەرەققىيات بولماي قالىدۇ.21 بىر قىسىملارنىڭ مەنپەئەتىنى قۇربان قىلىش بەدىلىگە يەنە بىر قىسىملارنىڭ گۈللىنىشى ئىنسانىي تەرەققىياتتىن دېرەك بەرمەيدۇ. ئۆز تارىخىي يىلتىزىدىن، ئېسىل ئەنئەنىلەردىن ئايرىلغان ۋە ياكى مىللەت پاجىئەلىرىگە ھامىي بولۇۋاتقان ئەنئەنىلەرگە جاھىللارچە چاپلاشقان تەرەققىياتمۇ ساختا تەرەققىياتتۇر. يالغۇز ئىقتىسادىي ياكى ماددىي ئېھتىياجلارنى چىقىش قىلغان تەرەققىياتمۇ ئىنساننى روھىي نامراتلىققا مۇپتىلا قىلىدۇ ۋە ئۆزىدىن ياتلاشتۇرىدۇ. قىسقىسى، ھەقىقىي تەرەققىياتنىڭ ئاخىرقى نىشانى ئىنسانىيەتنى ئومۇميۈزلۈك ھالدا روھىي ساغلاملىققا ۋە بېجىرىملىككە ھەم شۇ ئاساستىكى بەختكە ئېرىشتۈرۈشتۇر. بۇنىڭ ئۈچۈن يېتەرلىك ماددىي ئاساسقا ئىگە بولۇش بىلەن بىرگە مەنىۋىيەتنىڭ پارلاق تەرەپلىرىنى توختىماي قېزىش شەكسىز زۆرۈر بولىدۇ.1 نەنسي بىردسەل: ھايات ناھەقتۇر: دۇنيادىكى تەڭسىزلىك ، تەرەققىي قىلىۋاتقان دۇنيا روبېرت ج. گرىففىس تەھرىرلىگەن ناملىق كىتابتا ، گىلفورد ، 2001يىل، 8بەت2 ۋىللي برەت : جەنۇب شىمال: جاننى ساقلاش پروگراممىسى كامبرىج ، 1980يىل،16بەت3ستىفېن. س سمىس : ئىقتىسادىي تەرەققىيات ھەققىدە يەككە نۇقتىلىق تەتقىقاتلار جورج ۋاشىڭگتون ئۇنىۋېرسىتېتى 2003يىل 3 بەت4 ۋىللىيام خ. دراپېر : ب د ت تەرەققىيات پروگىراممىسى نىڭ كىرىش سۆزى ، 1990يىل نيوروك، ئوكسفورد ئۇنىۋېرسىتېتى نەشرىياتى 3بەت5،6،14 دېنىس گولېت : تەرەققىيات كۆرسەتكۈچلىرى، ئىجتىمائىي ئىقتىساد ئىلمىي ژورنىلى ، 1992يىل، 3سان7 بىۋاسىتە ئۇچرىشىشتا ئىگىلەنگەن. ئۇ ئۇيغۇرلاردىمۇ مەھەللە ئەنئەنىسىنىڭ باريوقلۇقى ھەققىدە سوئال قويدى.8 داۋىد خ. پوللوك: لاتېن ئامېرىكىنىڭ 2000يىلغا بولغان ستېراتىگىيىسى،لاتېن ئامېرىكىسى ھەققىدە دوكلاد كارلېتون ئۇنىۋېرسىتېتى،1توم، 9بەت9 دېنىس گولېت: كۈلتۈر، دىن ۋە تەرەققىيات ھەققىدە، دېموكراتىيەنى قايتا تەلەپ قىلىش مارگۇرېت مېندېل تەھرىرلىگەن ناملىق كىتابتا، مكگىل كۋىن ئۇنىۋېرسىتېتى نەشرىياتى، كانادا، 2005يىل،21بەت10 جېف خەينېس: ئۈچىنچى دۇنيا سىياسىيسىدە دىن، لىن رىننېر نەشرىياتى، 1994يىل، 2بەت11،12 ئېرىچ فروم :بېجىرىم جەمئىيەت، جۇڭگو ئەدەبىيات سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسى نەشرىياتى 1988يىل 7ئاي، 14،19بەتلەر13 ئارنولد توينبى : تارىخ ھەققىدە تەتقىقات ، نيوروك، 1965يىل نەشرى، 1توم ، 59بەت15 دېنىس گولېت: تەرەققىياتتا كۈلتۈر ۋە ئەنئەنىۋىي قىممەتلەر ناملىق ماقالىدا ئېلىنغان نەقىل، تەرەققىيات ئېتىكىسى سۇسان ستراتىگوس ۋە فىلىپ خۇگخېس تەھرىرلىگەن ناملىق كىتابتا ، نيۇ گىنىيە نەشرىياتى، 1987يىل16 نائىك، ج، پ : گەندى ۋە تەرەققىيات نەزەرىيىسى سىياسىي ھەققىدە تەھلىللەر ژورنىلى ،1983يىل، ئومۇمىي 45سان 5بەت17 روس ۋ . د تەھرىرلىگەن :ئارىستوتىل ئەسەرلىرى كلارېندون نەشرىياتى، ئوكسفورد، 1921يىل، 5توم، 1265بەت18 دېنىس گولېت: ھەقىقىي تەرەققىياتنى ئىزدەش ئىتتىپاقلىق لوگىكىسى گرىگورى بائۇن ۋە روبېرت ئېلسبېرگ تەھرىرلىگەن ناملىق كىتابتا. نيوروك 1990يىل 136بەت19 ئېرىچ فروم تەھرىرلىگەن: سوتسىيالىستىك گۇمانىزىم ئىنسانىزمخەلقئارا مۇھاكىمە يىغىنى نىڭ كىرىش سۆزى، نيوروك ،1966يىل، 9بەت20 دېنىس گولېت: يەرشارىلىشىش داۋامىدىكى ئۆزگىرىۋاتقان تەرەققىيات ھەققىدىكى مۇنازىرىلەر ، قانۇنىي ۋە ئىجتىمائىي سىناقلار ژۇرنىلى ، 6 توم 1بەت.21 رىم پاپىسى جون پائۇل : ئىجتىمائىي مەسىلىلەر ھەققىدە ۋاشىڭگىتون ، ئامېرىكا كاتولىك دىنى يىغىنى ، 1987يىل ،17بەتمەنبە : شىنجاڭ مەدەنىيىتى 2007يىل 4سان
|
رابئيا ۉسۅن قىزى20130626 18:22:09 رابئيا ۉسۅن قىزى، 1974جىلى 5ايدىن 12كۉنۉ ۉرۉمچۉ شاارىندا تۇۇلعان. تولۇق كۇرس ماالىماتىنا ەە.1974جىلى 5ايدان 1980جىلى 9ايعا چەيىن ۉيبۉلۅ تاربئياسىندا بولعون. 1980جىلى 9ايدان 1985جىلى 7ايعا چەيىن ۉرۉمچۉ شااردىق 17باشتووچ مەكتەپتە، 1985جىلى 9ايدان 1991جىلى 7ايعا چەيىن ۉرۉمچۉ شااردىق 36ورتو مەكتەپتە تولۇق ورتونۇ وقۇعان. 1991جىلى 9ايدان 1994جىلى 7ايعا چەيىن ۉرۉمچۉ شااردىق سوودا مەكتەپتە وقۇعان. 1994جىلى 7ايدان 2002جىلى 10ايعا چەيىن شئنجاڭ ەل رادىيو ئستانسىياسىنىن ئشقاناشىندا بۇعالتىرلىق قىزماتىن ىشتەگەن. 2002جىلى 10ايدان ازىرعا چەيىن شئنجاڭ ەل رادىيو ئستانسىياسى قىرعىز بۅلۉمۉندۅ دىكتور جانا الىپ بارۇۇچۇ بولۇپ ىشتەپ كەلەت.2005جىلى 6ايدا بوربور بەيجىندەكى جۇڭگو اقپارات ۇنۋەرىستەتىنە الىپ بارۇۇچۇلۇق بويۇنچا بئلىم اشىرعان. 2011جىلى 10ايدا اپتونوم رايوندۇق اقپارات تايانچى كادىرلاردى تاربئيالوو كۉرسۉنۅ قاتىشىپ نازارىيالىق بئلىم دەڭگەەلىن جوعورۇلاتقان.دىكتور، الىپ بارۇۇچۇلۇق قىزماتىن ىشتۅۅ بارىشىندا 2007جىلى جانا 2011جىلى وزوت قىزماتچى بولۇپ شايلانعان. 2007جىلى جەڭىش تىرىشقاندارعا تااندىق تەماسىنداعى ماقالاسى شئنجاڭ رادىيوتەلە اقپارات سىيلىعىنىن 3داراجالۇۇ سىيلىعىنا، 10كەزەكتۉۉ ماملەكەتتىك از ساندۇۇ ۇلۇتتار رادىيو تەلە ۇيعۇرچا، قازاقچا، قىرعىزچا وزوت چىعارمالارىن باالوودو 3داراجالۇۇ سىيلىققا تاتىقتۇۇ بولعون. 2007جىلى اتۇۇلداردىن توۋار بااسىنا قاراشى دەگەن تەمادا وقۇعان ماقالاسى اپتونوم رايوندۇق الىپ بارۇۇچۇلۇق بويۇنچا ماقالا باالوودو 3داراجالۇۇ سىيلىققا، 2008جىلى ۅز كۉچۉنۅ سۅۅنۉپ بايۇۇ جولۇنا باسقان قىرعىز تۉگۅيلۅر اتتۇۇ اقپاراتتىق قابارى اپتونوم رايون بويۇنچا رادىيوتەلە اقپارات قابارلارىن باالوودو 3دارجالۇۇ سىيلىققا تاتىقتۇۇ بولعون. 2009جىلى قول ۉزۉۉ ەە بولۇۇ دەگەندىك اتتۇۇ ماقالاسى اپتونوم رايون بويۇنچا الىپ بارۇۇچۇلۇق جاعىندا 3 داراجالۇۇ سىيلىققا تاتىقتۇۇ بولعون. 2012جىلى بايۇۇ جولۇنا باسقان قىرعىزدىن ۇز قىز كەلىندەرى اتتۇۇ ماقالاسى ماملەكەتتىك از ساندۇۇ ۇلۇتتار رادىيوتەلە ۇيعۇرچا، قازاقچا، قىرعىزچا وزوت ماقالالارىن باالوودو 1داراجالۇۇ سىيلىققا ەە بولعون.2008جىلى تئل جانا قوتورمو جورنالىنىن 2 سانىندا دوور تالابى جانا الىپ بارۇۇچۇلاردىن ساپاتى اتتۇۇ ماقالاسى جارىيالانعان. شئنجاڭ رادىيو كىينوتەلەۋىزىيا قابارچىلار جۇمۇشۇ جورنالىنىن 20072008جىلدىق جورنالىندا رادىيو ارنالۇۇ پىروگىرامما الىپ بارۇۇچۇلۇعۇندا جەتىشتىرۉۉگۅ تئيىشتۉۉ بەش تۉردۉۉ تاانىم اتتۇۇ ماقالاسى جارىيالانعان. شئنجاڭ رادىيو كىنو تەلەۋىزىيا گۉلزارى جورنالىنىن حانزۇچا 2010جىلدىق 1سانىندا دىكتور الىپ بارۇۇچۇلار دايىندووعو تئيىشتۉۉ ساپاتتار اتتۇۇ ماقالاسى حانزۇۇ تئلىندە جارىيالانعان. ال ازىر قىرعىزچا ۇنۋەرسال رادىيونۇن بەلدۉۉ الىپ بارۇۇچۇسۇ، مىقتى قىزماتكەرى بولۇپ جاشتار تۇرمۇشۇ، ەكونومىكا مەيكىندىگى قاتارلۇۇ ارنالۇۇ بەرۉۉلۅردۉ ساارقى قابارلار، ۇنۋىرسال قابارلار، قۇتمان تاڭ قاتارلۇۇ وبودون تۅتۅ بەرىلۉۉچۉ پروگراممالاردى ىشتەپ كەلەت.
|
ترامپتىڭ جەكە ادۆوكاتى كوحەن 3 جىلدىق قاماۋ جازاسىنا ۇكىم ەتىلدىحالىق تورابىترامپتىڭ جەكە ادۆوكاتى كوحەن 3 جىلدىق قاماۋ جازاسىنا ۇكىم ەتىلدى2018.12.13 17:14 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىشينحۋا اگەنتتىگى، 12 ايدىڭ 12 كۇنى، ۆاشينگتون تىلشىلەر شۇي جيانمەي، دىڭ شيانلاي. ۇزاق جىلدان بەرى ا ق ش پرەزيدەنتى ترامپتىڭ جەكە ادۆوكاتى مىندەتىن اتقارىپ كەلگەن مايكل كوحەن 12 ايدىڭ 12 كۇنى نيۋ يورك مانحاتتون رايوندىق سوت مەكەمەسى جاعىنان 3 جىلدىق قاماۋ جازاسىنا ۇكىم ەتىلدى.ا ق ش فەدەراتسيالىق تەكسەرۋ مەكەمەسىنىڭ سوتشىسى ۆيليام بولي بىلاي دەدى: كوحەن پارلامەنت مۇشەلەرى الدىندا وتىرىك ايتۋدان تىس، فەدەراتسيالىق سايلاۋ قاراجاتىن باسقارۋعا قاتىستى زاڭعا قيعاشتىق جاساعانىن مويىندادى، اسىرەسە 2016 جىلعى ا ق ش پرەزيدەنت سايلاۋى قارساڭىندا كوحەن ترامپتىڭ نۇسقاۋى بويىنشا سايلاۋ ناتيجەسىنە ىقپال كورسەتۋىنەن الاڭداپ، ترامپپەن قالىپسىز قاتىناسى بار ەكى ايەلگە اقشا بەرىپ، ولاردىڭ اۋزىن جابۋدى ورنالاستىرعان. كوحەننىڭ مويىنداعان قىلمىسى رەسەيمەن استاسقان دەگەن كۇدىكپەن تەكسەرىلگەن ەرەكشە پروكۋرور ميليمەن قاتىسسىز بولعانىمەن، بۇعان بولا ونىڭ قىلمىسىن تەرىسكە شىعارۋعا بولمايدى. 3 جىلدىق قاماۋ جازاسىنان باسقا كوحەنگە تاعى 500 مىڭ دوللار ايىپ سالىنىپ، ءبىر ميلليون 400 مىڭ دوللارعا جۋىق باجىنى تولىقتاپ تاپسىرۋ ءارى وسىعان 100 مىڭ ا ق ش دوللارىندىق ايىپ تولەۋ ۇيعارىلعان. كوحەن 2019 جىلى 3 ايدىڭ 6 كۇنى تۇرمەگە كىرىپ، جازا مەرزىمىن وتەيدى ەكەن. سوت ۇكىمى جاريالانۋدان بۇرىن كوحەن ءوزىنىڭ السىزدىگى جانە باسقالارعا وتە ادال بولۋى سالدارىنان قاتە جولعا تۇسكەنىن مويىنداپ، پروكۋراتۋرا تاراۋلارىنىڭ تەكسەرۋىنە تىعىز سايكەسەتىنىن بىلدىرگەن.كوحەن بيىل 52 جاستا، 2007 جىلدان باستاپ ترامپتىڭ زاڭ جانە ساۋدا ىستەرىن ءبىر جاقتى ەتىپ كەلگەن. بيىل 4 ايدا ا ق ش فەدەراتسيالىق تەكسەرۋ مەكەمەسى كوحەننىڭ نيۋ يوركتاعى كەڭسەسىن، ءۇيىن جانە قوناقجايداعى جاتىن ورنىن تەكسەرىپ، ونىڭ كومپيۋتەرى، تەلەفونى، مال مۇلىك تىزىمدىگى جانە زاڭ جاعىنان قورعالاتىن قاريدارلارىنىڭ ينفورماتسياسى سياقتىلاردى ءمۇسادىرالاعان. وسىدان كەيىن ترامپ نيۋ يورك قالاسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى ۆيليام گيۋلياندى جەكە ادۆوكاتتىققا ۇسىنىس ەتكەن. كوحەن بيىل 8 ايدا فەدراتسيالىق سايلاۋ قاراجاتىنا قاتىستى زاڭعا قيعاشتىق جاساۋ، باجى ۇرلاۋ جانە بانكە الدامكوستىگى سياقتىلاردى قامتىعان 8 ءتۇرلى قىلمىسپەن ايىپتالىپ، قىلمىسىن مويىنداعان. الدىڭعى ايدا ول پارلامەنت مۇشەلەرى الدىندا وتىرىك ايتىپ، ءوزىنىڭ 2016 جىلداعى پرەزيدەنت سايلاۋى كەزىنە دەيىن ماسكەۋدەگى ترامپ سارايىن سالۋ جوسپارى جونىندە رەسەي جاقپەن جاساعان كەلىسسوزىن جاسىرعانىن مويىنداعان.
|
ۋاڭ شىنكۇەن تېخنىكا، مەبلەغ ياردىمى ئارقىلىق ئىنىسى قەيسەر نۇردۇننىڭ بېيىش ئارزۇسىنى ئىشقا ئاشۇردى20181012 11:22:57 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىبۇ يىلنىڭ بېشىدا، ئاقسۇ شەھىرىنىڭ بەشتۈگمەن يېزا سايغان مەھەللە كەنتىدە ئولتۇرۇشلۇق ئالاھىدە ئۆي قۇشلىرىنى بېقىش ماھىرى ۋاڭ شىنكۇەن كەنت ئاھالىسى قەيسەر نۇردۇننى بۆدۈنە باقمىچىلىقى بىلەن شۇغۇللىنىشقا يېتەكلەپ، تېخنىكا، مەبلەغ ياردىمى ئارقىلىق ئىنىسى قەيسەر نۇردۇننىڭ بېيىش ئارزۇسىنى ئىشقا ئاشۇردى.9 ئاينىڭ 26 كۈنى قەيسەر نۇردۇن 300 كىلوگرام بۆدۈنە تۇخۇمىنى ئاكىسى ۋاڭ شىنكۇەن قۇرغان ئاقسۇ ۋەنشۈن بۆدۈنە ئالاھىدە ئۆي قۇشلىرى باقمىچىلىق دېھقانلار كەسپىي ھەمكارلىق كوپىراتىپىغا سېتىپ بەردى. ئۇ ھەر كۈنى بۆدۈنە تۇخۇمىنى سېتىش ئارقىلىقلا 1 مىڭ 200 يۈەن كىرىم قىلاتتى. بۇ خىل كىرىم قىلىش ئۇسۇلىنى قەيسەر نۇردۇن ئىلگىرى خىيالىغا كەلتۈرۈپمۇ باقمىغانىدى.ئىككى يىلنىڭ ئالدىدا قەيسەر نۇردۇن ئاكىسى ۋاڭ شىنكۇەن قۇرغان ھەمكارلىق كوپىراتىپىنىڭ شوپۇرى ئىدى. قەيسەر نۇردۇن خىزمەتتە ئەستايىدىل، مەسۇلىيەتچان بولغاچقا، ۋاڭ شىنكۇەننىڭ ياقتۇرۇشىغا ئېرىشتى. بۇنىڭ بىلەن بۇ ئىككىيلەن يېقىن ئاكا ئۇكىلاردىن بولۇپ قالدى. بۇ يىل قەيسەر نۇردۇن ئاكىسى ۋاڭ شىنكۇەنگە ئۇنىڭ ھەمكارلىق كوپىراتىپىغا كىرىپ ئىشلەش ئويىنىڭ بارلىقىنى ئېيتتى. ۋاڭ شىنكۇەن بۇنى ئاڭلىغاندىن كېيىن ناھايىتى خۇشال بولدى ھەمدە ئۇنى 13 مىڭ بۆدۈنە چۈجىسى بىلەن تەمىنلىدى. ۋاڭ شىنكۇەن مۇنداق دېدى: ئىنىم قەيسەر نۇردۇن كۆپچىلىكنىڭ بۆدۈنە بېقىپ پايدىغا ئېرىشكەنلىكىنى كۆرۈپ، مەندىن ئۆزىنىڭمۇ ھەمكارلىق كوپىراتىپىمىزغا كىرىپ بۆدۈنە باقسا بولىدىغان بولمايدىغانلىقىنى سورىدى. مەن ئۇنىڭ بۇ سۆزىنى ئاڭلاپ بەكلا خۇشال بولدۇم ھەمدە شۇ زامانلا ئۇنىڭغا بولىدىغانلىقىنى ئېيتتىم. ئۇ يەنە ماڭا بۇ جەھەتتىكى تەجرىبىسىنىڭ كەمچىل ئىكەنلىكىنى ئېيتتى. مەن ئۇنىڭغا بۇ جەھەتتە ئەنسىرىمىسىمۇ بولىدىغانلىقى، كۆپچىلىكنىڭ ئۇنىڭغا ياردەم قىلىدىغانلىقى، ئۇنىڭ تىرىشىپ ئىشلىسىلا چوقۇم پۇل تاپالايدىغانلىقىنى ئېيتتىم.شۇنىڭدىن كېيىن ۋاڭ شىنكۈەن بۆدۈنە بېقىش تېخنىكىسىنى ئىنىسى قەيسەر نۇردۇنغا ئۆگىتىشكە باشلىدى. ئىككى ئايدىن كېيىن قەيسەر نۇردۇن باققان بۆدۈنە تۇخۇم تۇغدى. ئۇ ھەر كۈنى 100 كىلوگرام بۆدۈنە تۇخۇمىنى 400 يۈەنگە ساتتى. قەيسەر نۇردۇن بۇنىڭدىن تولىمۇ ھاياجانلاندى. ئۇ مۇنداق دېدى: مەن باققان 13 مىڭ بۆدۈنە بىر كۈندە 100 كىلوگرام تۇخۇم تۇغدى. مەن بۇ تۇخۇمنى سېتىپ بىر ئايدا 13 مىڭ يۈەن كىرىم قىلدىم.بۆدۈنە بېقىپ ياخشى ئۈنۈمگە ئېرىشكىلى بولىدىغانلىقىنى كۆرگەن قەيسەر نۇردۇندا 8 ئاينىڭ باشلىرىدا ئۆز ئالدىغا ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇش ئويى پەيدا بولدى. ئەمما، ئۇ يەنە بۇ ئويىنىڭ ئاكىسى ۋاڭ شىنكۈەننىڭ كۆڭلىگە ئازار بېرىپ قويۇشتىن ئەنسىرىدى. ئويلىمىغان يەردىن ۋاڭ شىنكۈەن بۇنىڭدىن رەنجىش ئۇياقتا تۇرسۇن، ئۇنى 30 مىڭ بۆدۈنە چۈجىسى بىلەن تەمىنلىدى. ھازىر، قەيسەر نۇردۇن بۆدۈنە باقمىچىلىقىدىن كۈنىگە 1 مىڭ 200 يۈەن ساپ كىرىم قىلالايدىغان بولدى. ئۇ ئاكىسى ۋاڭ شىنكۈەننىڭ ئۇنىڭغا ئىزچىل ياردەم بېرىپ كەلگەنلىكىگە چىن كۆڭلىدىن رەھمەت ئېيتتى. ئۇ مۇنداق دېدى: ۋاڭ ئاكام ئۆز ئاكامغا ئوخشاش ماڭا ھەر جەھەتتىن ياردەم قولىنى سۇندى. يېنىمدا پۇلۇم قالمىغاندا ماڭا پۇل بېرىپ تۇردى. يولۇققان قىيىنچىلىقلىرىمنىڭ ھەممىسىنى ۋاڭ ئاكامنىڭ ياردىمىدە ھەل قىلىۋالدىم. ھازىر بۆدۈنە باقمىچىلىقى ئارقىلىق مۇقىم كىرىم قىلالايدىغان بولدۇم، ۋاڭ ئاكامغا كۆپتىن كۆپ رەھمەت ئېيتىمەن.
|
ءىلبىستىڭ التىنەمەل ۇلتتىق پاركىندە تۇسىرىلگەن سيرەك كەزدەسەتىن سۋرەتتەرى جاريالاندىنۇرسۇلتان. قازاقپارات حالىقارالىق قار بارىستارى قورىنىڭ ديرەكتورى ارمان قاشقىنبەكوۆ ءوزىنىڭ پاراقشاسىندا ءىلبىستىڭ سيرەك كەزدەسەتىن سۋرەتتەرىن جاريالادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.التىنەمەل پاركىندە دولانا كوبەلەگى قاپتاپ كەتتىالماتى. قازاقپارات الماتى وبلىسىنداعى التىنەمەل ۇلتتىق پاركىندەگى تاۋ شاتقالدارىندا دولانا كوبەلەگى قاپتاپ كەتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.قانات بوزىمبايەۆ ۇيعىر اۋدانىنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋگە قاتىستى پىكىر ءبىلدىردىتالدىقورعان. قازاقپارات الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى قانات بوزىمبايەۆ ۇيعىر اۋدانىنىڭ حالقىمەن كەزدەسىپ، تۇرعىنداردىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەرىپ، اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار جونىندە باياندادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى الماتى وبلىسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.بۇعان دەيىن 5 رەت ءىستى بولعان كۇدىكتى قوناعىن پىشاقتاپ ولتىرگەنتالدىقورعان. قازاقپارات الماتى وبلىسى ۇشتوبە قالاسىنىڭ تۇرعىنى ۇيىندە وزىمەن داستارحانداس بولعان ادامنىڭ كەۋدە تۇسىنا پىشاق سۇعىپ ءولتىردى دەگەن كۇدىكپەن ۇستالدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.بالقاش كولىن دامىتۋدىڭ باس جوسپارى ازىرلەندىتالدىقورعان. قازاقپارات بالقاش كولىن دامىتۋدىڭ باس جوسپارى ازىرلەندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.الماتى وبلىسىندا قاڭتار وقيعاسىنا قاتىسقانى ۆيدەوعا ءتۇسىپ قالعان 11 ادام ۇستالدىتالدىقورعان. قازاقپارات قاڭتارداعى دۇربەلەڭ كەزىندە بۇلىك شىعارعانداردى الماتى وبلىسىنىڭ پوليتسەيلەرى بەينەجازباعى دالەلدەر ارقىلى جاپپاي ۇستاپ جاتىر.التىنەمەلدە سىلەۋسىن كۇشىكتەرىمەن بىرگە كامەراعا ءتۇسىپ قالدىالماتى. قازاقپارات التىنەمەل ۇلتتىق پاركىندە قىزىل كىتاپقا ەنگەن تۇركىستان سىلەۋسىنى ۆيدەوعا ءتۇسىپ قالدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.الماتى وبلىسىندا بالۋان جىگىتتەر نار كوتەرۋدەن سىنعا ءتۇستىتالدىقورعان. قازاقپارات ءاپپاق قارداي كيىز ۇيلەر، حالىق بيلەرى، ءان شاشۋ، ءدامدى تاعامدار: ىستىق باۋىرساق پەن ناۋرىز كوجە.الماتى وبلىسىندا سوڭعى تاۋلىكتە كوروناۆيرۋس جۇقتىرۋ جاعدايى تىركەلگەن جوقتالدىقورعان. قازاقپارات سوڭعى تاۋلىكتە الماتى وبلىسىندا كوروناۆيرۋس تىركەلمەدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.الماتى وبلىسىندا باس سانيتاردىڭ جاڭا قاۋلىسى شىقتىتالدىقورعان. قازاقپارات الماتى وبلىسىنىڭ باس سانيتار دارىگەرىنىڭ جاڭا قاۋلىسى بويىنشا ماسكا رەجيمى ساقتالۋى ءتيىس نىساندارعا قويىلاتىن تالاپتار بەلگىلەندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.مۇعالىمگە بالاعات سوزدەر ايتقان وقۋشىعا حاتتاما تولتىرىلدى مينيسترلىكتالدىقورعان. قازاقپارات ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى الماتى وبلىسى تالدىقورعان قالاسىنداعى 4 مەكتەپتە بولعان وقيعاعا قاتىستى مالىمەت بەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.كورەي دياسپوراسىنىڭ قيىر شىعىستان الماتى وبلىسىنا كۇشتەپ كوشىرىلگەنىنە 85 جىلتالدىقورعان. قازاقپارات بيىل كورەي دياسپوراسىنىڭ قيىر شىعىستان الماتى وبلىسىنا كۇشتەپ كوشىرىلگەنىنە 85 جىل، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ماجىلىسمەندەر الماتىدا قاڭتار قىرعىنىندا زارداپ شەككەن كاسىپكەرلەرمەن كەزدەستىالماتى. قازاقپارات الماتىعا جۇمىس ساپارى اياسىندا ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى ايدوس سارىم، ايگۇل قۇسپان جانە جۇلدىز سۇلەيمەنوۆا قاڭتار ايىنداعى وقيعالار كەزىندە زارداپ شەككەن كاسىپكەرلەرمەن كەزدەسىپ، زالالدى وتەۋ بويىنشا تولەمدەر مەن وتەماقىنى جەدەلدەتۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى: جايىلىمدىق جەرلەر حالىققا قايتارىلادىتالدىقورعان. قازاقپارات الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى قانات بوزىمبايەۆ وڭىردە قوردالانعان جايىلىم ماسەلەسىنە قاتىستى جۇمىس جوسپارىن جەتكىزدى.باقىت سۇلتانوۆ جۇمىس ساپارىمەن الماتى وبلىسىنا باردىنۇرسۇلتان. قازاقپارات الماتى وبلىسىنا جۇمىس ساپارى بارىسىندا ق ر پرەمەرءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىكەكونوميكالىق دامۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جۇمىس كەڭەسىن وتكىزدى، دەپ حابارلايدى ..الماتىدا قازاقستاندىقتار ۇيىمداسقان قىلمىستىق توبىنىڭ جەتەكشىلەرى ۇستالدىنۇرسۇلتان. قازاقپارات ق ر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ءى ءى م مەن بىرلەسىپ قازاقستاندىقتار ۇيىمداسقان قىلمىستىق توبىنىڭ ۇ ق ت جەتەكشىلەرىن ۇستادى، دەپ حابارلايدى ق ر ۇ ق ك باسپا ءسوز قىزمەتى.قاڭتار وقيعاسى: الماتى وبلىسىندا 384 قىلمىستىق ءىس تىركەلدىتالدىقورعان. قازاقپارات قاڭتار وقيعاسى بويىنشا الماتى وبلىسىندا 384 قىلمىستىق ءىس تىركەلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
|
ئاياللارنىڭ بالىياتقۇسىغا ئېغىر زىيان ئېلىپ كىلىدىغان قىلمىشلار خانىمقىزلار ئاشپەز تور بېكىتىمەنبەسى : ئاشپەز تورى يوللىغۇچى : تەمزاتبەگ ۋاقتى : 20190920 كۆرۈلىشى : قېتىمبالىياتقۇ، ئاياللارنىڭ ئەڭ مۇھىم كۆپىيىش ئەزاسى بولۇپ، ئۇ ھامىيلە يىتىلدۈرۈش ئېغىر ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئېلىپلا قالماي، بۇندىن باشقا يەنە ئاياللارنىڭ ئىچكى ئاجرالمىسى بىلەنمۇ مۇناسىۋەتلىك. شۇنىڭ ئۈچۈن، ئاياللار بالىياتقۇسىنى ياخشى ئاسراپ، بالىياتقۇنىڭ زىيانزەخمەتكە ئۇچرىشىدىن ساقلىنىش كىرەك.سۇغۇق ياكى توڭلىتىلغان يىمەكلىكلەرنى يىيىشكۆپ قىسىم ئاياللارنىڭ مىزاجى سۇغۇقچان كىلىدۇ، ئەمما بىرلا ۋاقىتتا، كۆپ قىسىم ئاياللار يەنە، سۇغۇق ياكى توڭلىتىلغان يىمەكلىكلەرنى يىيىشنى ياخشى كۆرىدۇ؛ بۇ خىل ئەھۋال، بەدەندە ھۆل سۇغۇق ئېشىپ كىتىپ، بالىياتقۇنىڭ سۇۋۇپ كىتىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. ئادەتتە، ياز كۈنلىرى بولغان تەقدىردىمۇ، ئەگەر كۈندىلىك تۇرمۇشتا بەدەننى ئىسسىق تۇتۇشقا دىققەت قىلمىساق، بالىياتقۇغا بەلگىلىك تەسىر يىتىدۇ.كۆپ قېتىم بالا ئالدۇرۇشبەزى ئاياللار، ئىھتىياتسىزلىك سەۋەبىدىن، ياكى قوللانغان چارىلەر ئۈنۈملۈك بولماسلىقى سەۋەبىدىن ھامىلدار بولۇپ قالىدۇ، ئەمما ھەرخىل سەۋەپلەر تۈپەيلى ئايال كىشى تۇغۇشنى خالىمايدۇ؛ بۇنداق ئەھۋالدا، ئامالسىز بالىنى ئالدۇرۋىتىدۇ. ھەممىمىزگە مەلۇملۇق، بالا ئالدۇرۇشنىڭ بالىياتقۇغا بولغان زىيىنى ئىنتايىن زور؛ ئەگەر كۆپ قېتىم بالا ئالدۇرغاندا، بالىياتقۇ ئىچكى دىۋارى نىپىزلىشىپ كىتىپ، تۇغماسلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.ئوپراتسىيە قىلدۇرۇپ تۇغۇشھازىر، نۇرغۇن ئاياللار بالا تۇغۇش ئازابىغا چىدىيالماي، ئوپراتسىيە قىلدۇرۇپ تۇغۇشنى تاللايدۇ. ئەمما بىلىشىمىز كىرەككى، ئوپراتسىيە قىلدۇرۇپ تۇغۇشنىڭمۇ بالىياتقۇغا بەلگىلىك زىيىنى بار؛ چۈنكى بۇ خىل ئۇسۇل، ئىنسانلارنىڭ نورمال كۆپىيىش قانۇنىيىتىگە توغرا كەلمەيدۇ. ئەگەر كۆپ قېتىم ئوپراتسىيە قىلدۇرۇپ تۇغقاندا، بالىياتقۇغا تېخىمۇ زور زەخمە ئېلىپ كىلىدىغان بولۇپ، ھەتتا بەلكىم تۇغماسلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.بالىنىڭ ئەقلى ئىقتىدارى ۋە چىرايىنى دادىسى بەلگىلەمدۇ ئانىسىمۇبالىلارنىڭ چىراي قىممىتىنىڭ ئۇلارنىڭ پۈتكۈل ئۆمرىگە بولغان تەسىرى نىسبەتەن چوڭ. شۇنىڭ ئۈچۈن، بالىلار تۇغۇلۇشى بىلەنلا، ئاتائانىسى ئۇنىڭ قەيىرىنىڭ كىمگە بەكرەك ئبالىلارنى كىچىلىك زاكىدىن قانداق ئازاد قىلىش كىرەك؟بالا چوڭۇپ بەلگىلىك ياشقا يەتكەندىن كىيىن، ئاتائانىلارنىڭ كۆڭۈل بۆلىدىغان مەسىلىسىدىن بىرسى كۆپىيىدۇ؛ ئۇ بولسىمۇ، بالىلارنى كىچىسى كىچىك تەرەتكە قوپۇرۇشنى يەن
|
زۇكام ۋە يۇقۇملۇق زۇكامدىن يۇقۇملىنىش ۋە تەبىئىي داۋالاش ئۇسۇللىرى ئۇيغۇرچەزۇكام ۋە يۇقۇملۇق ز...دوكتور مەھمەت ئۇچاقىش ئايلىرىنىڭ كېلىشىگە ئەگىشىپ يۇقۇملۇق زۇكام پەسلىمۇ باشلىنىدۇ. سوغۇق ھاۋارايى ۋە پەسىل خاراكتېرلىك ئۆتكۈنچى مەزگىلدە ئۆزىمىزنى يۇقۇملۇق زۇكامدىن قوغداش ئىنتايىن مۇھىم.قىشنى يۇقۇملۇق زۇكامسىز ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن، ئالدى بىلەن ئىممۇنىتېت كۈچىمىزنى كۈچلۈك تۇتۇشىمىزغا، ۋىتامىن ۋە مول بولغان كۆكتات ۋە مېۋىلەرنى كۆپ ئىستېمال قىلىشىمىزغا توغرا كېلىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا يەنە، گال ۋە كېكىردەك يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، قوغداش خاراكتېرلىك تەبىئىي ئۆسۈملۈك دورىلىرىنى ئىستېمال قىلىشىمىز مۇمكىن.1 قۇرۇق پىياز سۈيى: پىياز، كېسەللىك ۋە يۇقۇملىنىشتىن يىراق تۇرۇشىڭىزدا تۈرتكىلىك رول ئوينايدۇ. يۇقىرى قىزىتما، يۇقۇملۇق زۇكام، يۆتەل ۋە زىيادە سىزىمچانلىققا پايدىلىقتۇر. بىر دانە پوستىلىق قوڭۇر پىياز ئىككى ئىستاكان سۇپىيازنىڭ قوڭۇر تېرىلىرى سويۇلغاندىن كېيىن، 2 ئىستاكان سۇغا تاشلىنىدۇ، يېپىق ھالەتتە 5 بەش مىنۇت قاينىتىلىدۇ، دەملەنگەندىن كېيىن، سۈزۈپ ئىچىلىدۇ.2 زەنجىۋىل چېيى: بىر قوشۇق رەندىلەنگەن يېڭى زەنجىۋىل بىر ئىستاكان سۇ بىر قوشۇق لىمون سۈيى بىر قوشۇق ھەسەلبىر قوشۇق رەندىلەنگەن يېڭى زەنجىۋىل 1 ئىستاكان سۇغا سېلىنىپ، ئوچاقتا قاينىتىلىدۇ. ئەگەر زەنجىۋىل بەك قاينىتىلسا، تەمى ئاچچىق بولۇپ كېتىدۇ. شۇڭا، قاينىغان ھامان ئوت ئۆچۈرۈلۈپ، 5 مىنۇت دەملىنىدۇ. ئاندىن سۈزگۈچ بىلەن سۈزۈلۈپ، ھەسەل ۋە لىمون بىلەن قوشۇپ ئىچىلىدۇ.3 يۇقۇملۇق زۇكام چېيىبۇ چاينى تەييارلىغاندا، ئادەم سانىغا قاراپ ماتېرىياللارنىڭ مىقدارىنى كۆپەيتسىڭىز ياكى ئازايتسىڭىز بولىدۇ. بارلىق ماتېرىياللار چەينەككە سېلىنغاندىن كېيىن، ئۈستىگە قايناقسۇ ئىلاۋە قىلىنىپ، دەملىنىدۇ. ئۇنىڭغا لىمون ۋە ھەسەل قوشۇشقا بولىدۇ.4. قىزىلگۈل چېيىقىزىلگۈل چېيى زۇكام ۋە يۇقۇملۇق زۇكام قاتارلىق ئۈستۈنكى نەپەس يولى كېسەللىكلىرىگە قارشى ئۈنۈمى ناھايىتى يۇقىرى داۋالاش ئۇسۇلىدۇر. 1.5 2 قوشۇق قىزىلگۈلچوڭ بىر پىيالە چاي ئۈچۈن، 1.52 قوشۇق سوقۇلغان قىزىلگۈلنى ئىشلىتىشكە بولىدۇ. قايناقسۇ ئىستاكانغا قۇيۇلغاندىن كېيىن، 1015 مىنۇت دەملىنىدۇ. سۈزۈلگەندىن كېيىن، ئازراق ئاچچىق تەملىك چاي ھەسەل بىلەن قوشۇپ ئىچىلىدۇ.5 زۇكام ۋە يۇقۇملۇق زۇكامنى ئانار پوستى ۋە قارا بۇغداي بىلەن داۋالاش ئۇسۇلىئۈچ دانە ئانار پوستى خىلورسىز 1.5 ئىستاكان قايناق سۇغا تاشلىنىدۇ ۋە تۆۋەن ئوتتا بەش مىنۇت قاينىتىلىدۇ، بەشىنچى مىنۇتتىن كېيىن، 3 باش قارا باغداي قوشۇلۇپ، يەنە ئۈچ مىنۇت قاينىتىلىدۇ. ئاندىن ئوچاقتىن ئېلىنىپ، سۈزۈلۈپ، سوۋۇشى كۈتۈلىدۇ.سوۋۇغاندىن كېيىن، ھەر كۈنى بىر قېتىم ئاچ قورساققا بىر ئىستاكان ئىستېمال قىلىنىدۇ. بۇنى ئۇدا بىر ھەپتە ئۈزلۈكسىز داۋاملاشتۇرۇش كېرەك. بىر ھەپتىدىن كېيىن، داۋالاش ئاخىرلىشىدۇ. بۇ داۋالاش ئۇسۇلىنى، شىكايەتلەرنىڭ تەرەققىياتىغا ئاساسەن قوللىنىشقا بولىدۇ.6 ئېچىناسېيەنىڭ بەزى تۈرلىرىنىڭ، ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنى كۈچەيتىشتە، بولۇپمۇ سوغۇق ئۆتۈپ قېلىش كېسەللىكلىرىنى داۋالاشتا ئۈنۈمى ناھايىتى يۇقىرىدۇر.7 لىپانىڭ ياللۇغ قايتۇرۇش ۋە ئاغرىق پەسەيتىش رولى بار، گالنى يۇمشىتىشى نەتىجىسىدە گالدىكى غىدىقلىنىشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ، بۇ ئارقىلىق سوغۇق ئۆتۈپ قېلىش ئاغرىقلىرىنى پەسەيتىدۇ، جاھىل يۆتەللەردە كىشىلەرنىڭ ئارام ئېلىشىغا ياردەم بېرىدۇ.8 ئېغىز ۋە كېكىردەك ياللۇغلىرىنى داۋالاشتا ئىشلىتىلىدىغان چۆل يالپۇزىنىڭ تەركىبىدىكى ماددىلار ئېغىز ۋە كېكىردەك ياللۇغلىرىغا پايدىلىقتۇر. شۇ ۋەجىدىن، قەتئىي قاينىتىلماستىن چۆل يالپۇزى بىلەن تەييارلانغان چۆل يالپۇزى چېيى، ئېغىز چايقاش ئارقىلىق ئېغىز ۋە كېكىردەك ياللۇغلىرىنى داۋالاش مەقسىتىدە ئىشلىتىلىدۇ. چۆل يالپۇزى بىلەن ئېچىناسېيە بىرلىكتە ئىشلىتىلگىنىدە، ئۈنۈمى تېخىمۇ ياخشى بولىدۇ.9 لىمون ۋە ھەسەل بىلەن بىرلىكتە تەييارلانغان زەنجىۋىل يىلتىزى چېيى، سوغۇق ئۆتۈپ قېلىش، گال ئاغرىقى ۋە يۆتەللەرنى داۋالاشتا ئۈنۈمى يۇقىرىدۇر. بۇنىڭدىن باشقا يەنە، زەنجىۋىل، ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنى كۈچەيتىدۇ.10 قەلەمپۇرنىڭ، ئېغىز ۋە كېكىردەك شىللىق پەردىسىنىڭ ياللۇغلىنىشىغا قارشى ئۈنۈمى يۇقىرىدۇر.11 كۇمىلاچ ۋە پاراشوك شەكلىدە قارىمۇچ مېۋىسى بىلەن تەييارلانغان چاي، ئېغىزنى چايقاش شەكلىدە ئىستېمال قىلىنغىنىدا، يۇتقۇنچاق يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى پەسەيتىشكە ياردەم بېرىدۇ.12 ئۈجمە شەربىتىنىڭ، زۇكام ۋە يۇقۇملۇق زۇكامغا قارشى ئۈنۈمى يۇقىرىدۇر.13 چۆل رەيھىنى ۋە روزېمارىيە قاينىتىپ ئىچىلىدۇ.14 ئوتتۇرا ھال چوڭلۇقتىكى پىيازنى ئىنچىكە توغرىغاندىن كېيىن، ئۈستىگە زەيتۇن يېغى ۋە لىمون سېلىنىپ، سالات تەييارلىنىدۇ ۋا ئاز نان بىلەن يېيىلىدۇ.15 سامساقنى ئەتىگەن ۋە كەچتە ئىستېمال قىلىشقا بولىدۇ.خەتكۈچ: شىپا بۇلىقى , تەبىئىي داۋالاش ئۇسۇللىرى , يۇقۇملىنىش , يۇقۇملۇق زۇكام , زۇكام
|
ءارى ءبىرىنشى كەزدەسۋدە دانيا قۇراماسىنىڭ كوشباسشىسى كريستيان ەريكسەن ەسىنەن تانىپ قۇلاپ، بۇكىل الەم حالقىن الاڭداتىپ قويعان ەدى. سول ءبىر اۋىر ءسات ويىنشىلارعا دا اسەرىن تيگىزىپ، تۋرنير اۋتسايدەرىنىڭ ءبىرى سانالعان فينلياندياعا ەسە جىبەرىپ العان. سودان بولار بۇگىنگى ماتچتى كاسپەر حيۋلماند شاكىرتتەرى اسا بەلسەندى باستادى. ءبىرىنشى مينۋتتان باستاپ كۋرتۋا قاقپاسىنا تىنىشتىق بەرگەن جوق. تايلىتۇياعى قالماي شابۋىلدادى. قۇددى ءبىر ويىننىڭ سوڭعى مينۋتتارىندا جانتالاسىپ جاتقانداي جان الىپ، جان بەرىپ وينادى. ناتيجەسى دە كوپ كۇتتىرگەن جوق. ايىپ الاڭىنداعى قاربالاس ساتتە يۋسسۋف پوۋلسەن تەپكەن دوپقا تيبو كۋرتۋا جەتە العان جوق. دانيا بۇدان كەيىن دە قورعانىسقا قارايلاي قويمادى. شابۋىلداۋدى ودان ءارى جالعاستىردى. جالپى، ءبىرىنشى تايمدى دانيانىڭ تايمى دەسەك تە بولعانداي.سونداياق قوس قۇراما ويىننىڭ 10 مينۋتىندا ماتچتى ءبىر ساتكە توقتاتىپ، قازىر اۋرۋحانادا جاتقان كريستيان ەريكسەنگە قۇرمەت كورسەتتى.ويىننىڭ ەكىنشى جارتىسىندا بەلگيا قۇراماسىنىڭ كوزىرلەرى كەۆين دە بريۋينە مەن ەدەن ازاردىڭ الاڭعا كىرۋى ويىن كارتيناسىن وزگەرتتى. كەزەكتى شابۋىلداردىڭ بىرىندە لۋكاكۋ كەۆين دە بريۋينەگە، مانچەستەر سيتي ليدەرى تورگان ازارعا ادەمى پاس اسىرىپ، ازار دات قاقپاشىسى شمەيحەل توسقاۋىل بولا الماستاي سوققى جاساپ، گول سوعىپ كەتتى. وسىدان كەيىن اق بەلگيا قورعانۋشى پوزيتسيادان شابۋىلداۋشى پوزيتسياعا انىق ويىستى. 70 مينۋتتا كەۆين دە بريۋينەنىڭ ءوزى الىستان سوققى باعىتتاپ، ەسەپتى ەسەلەدى. ويىن سوڭىنا قاراي دانيانىڭ باستاپقى قارقىنى دا باسەڭدەي بەردى. كاسپەر حيۋلماند ويىن بىتۋگە 20 مينۋت قالعان ساتتەن باستاپ بىرنەشە تىڭ ويىنشىنى الاڭعا شىعاردى. الايدا بۇل روكيروۆكالار ەش ناتيجە بەرگەن جوق.وسىلايشا ۆ توبىندا بەلگيا 6 ۇپايمەن سەنىمدى تۇردە كوش باستادى. ودان كەيىن ەنشىسىندە 3 ۇپايدان بار رەسەي مەن فينليانديا تۇر. دانيا قۇراماسىنىڭ قورجىنى بوس. كەلەسى تۋردا بەلگيا فينليانديامەن الادوپ الامانىن جاساسا، دانيا رەسەي قۇراماسىنان 3 ۇپاي الۋعا تىرىسادى.
|
بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ. ادىرنا ۇلتتىق پورتالىقالىڭقالاي ،ساعادات؟ وقۋ جۇيەسى ونلاين رەجيمىنە ءوتىپ ، جاڭا تارتىپكە ۇيرەنىپ قالدىڭدار ما؟ قازاقستانداعى كارانتين ەنگىزىلگەن قالا تۇرعىندارىنا اۋلاعا شىعۋعا ، شاعىن ورتا ونەر كاسىپتەردى قايتا ىسكە قوسۋعا، ازىقتۇلىك الۋ ءۇشىن ەركىن ساۋدا ورىندارىنا بارۋعا رۇحسات بەرىپتى.قازاق سايتتارىنان وقىپ ءبىر مارقايىپ قالدىم.كوروناۆيرۋستى جۇقتىرىپ، جازىلعاندار سانى 980گە جەتىپتى. بىراق ساندىق اقپارات كۇن سايىن ەمەس، ساعات سايىن وزگەرىپ جاتىر. جازىلىپ جاتقاندار ءۇشىن قۋانىشتىمىن. مەيلى قازاقستان ازاماتى بولسىن، مەيلى فينلانديا تۇرعىندارى بولسىن.ەلگە دەگەن ساعىنىشىم كۇن سايىن ارتا تۇسۋدە. قازاق جانە ورىس تىلىندەگى كىتاپتاردى ساتاتىن ونايىن دۇكەندى كوردىم. بىردەن قازاق تىلىندەگى كىتاپتاردى ساتىپ الدىم.قازاق ولەڭدەرىن تىڭداپ، اباي جولىن قايتا وقۋعا كارانتين ۋاقىتىندا مۇمكىندىك الدىم. 1999 جىلى جارىق كورگەن تاريح تولقىنىندا كىتابىن مەكتەپ وقىپ جۇرگەندە وقىعان بولاتىنمىن. 2013 جىلى جازىلعان حالىقتاريح تولقىنىندا كىتابى جارىققا شىعىپتى. ونلايىن كىتابىن كورىپ قۋانىپ تۇرمىن.كارانيتينىڭ ماعان بەرگەنى مۇمكىندىگى رۋحاني ازىق جيناۋ.رۋحاني جاڭعىرۋ اياسىندا قازاق تىلىندە 100 جاڭا وقۋلىق جوباسىن كورىپ تاعى قۋاندىم.الەم ارەناسىنداعى ءتۇرلى جانرداعى كىتاپتاردى قازاق تىلىندە وقىپ شىعۋعا مۇمكىندىك بار . ەلباسشىمىز ايتقانداي، ءبىلىمدى تەك قازاق تىلىندە عانا ەمەسورىس ءتىلى جانە اعىلشىن تىلدەرىندە الۋعا تىرىسامىن. سونىمەن قاتار، جاھاندانۋ زامانى بولعاندىقتان كەزكەلگەن جاڭا باعدارلامالار نەمەسە ءبىر تەحنيكالار شىقسا پايدالانىپ كورۋدەمىن. ءبىز ەلىمىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتتى جاستارى بولۋىمىز كەرەك. مەنىڭ ءاردايىم ەسىمدە بولاتىنى ۇلتتىق كود. ەلىمىزدىڭ ءتىلىن، ءدىنىن، سالتءداستۇرىن قانىمىزعا ءسىڭىرىپ، تۇرمىسىمىزدا پايدالانىپ جۇرەمىز. دامىعان زامان بولسادا ۇلتتىق كودىمىز ءبىزدىڭ ەرەكشەلىگىمىز.ساعادات ، ءوزىڭ ونلاين ساباقتان تىس نەمەن اينالىسىپ جاتسىڭ؟جاقسى، ديانا! ءوزىننىڭ قالىن قالاي؟ وقۋ جۇيەسى ونلاين رەجيمىنە ءوتىپ، جاڭا تارتىپكە ۇيرەنىپ قالدىندار ما؟ەلباسشىمىز ايتقانداي، تسيفرلى ەل بولۋعا كۇن سايىن اتسالىسىپ جاتىرمىز. ەلىمىزدە بارلىق ساباقتار، كۋرستار ونلاين وتىلۋدە. مەن ساباقتان تىس اڭگىمەلەر وقىپ، فيلمدەر كورىپ، سپورتپەن اينالىسىپ، ءتۇرلى دامدىلەردى جاساۋدى دا ۇيرەندىم. وسى كارانتيندە 30 فيلم 1 حيكايا كورىپپىن. تۋىستارىممەن، دوستارىممەن ءجيى سويلەسىپ تۇرامىن. بىلەسىن، بيىل الفارابيدىڭ 1150, ابايدىڭ 175جىلدىعى. الدىندا توپتاعى ستۋدەنتتەرمەن ەستافەتاعا قاتىسىپ، ابايدىڭ ولەنىڭ وقىپ، ينستاگرامدا جۇكتەگەنبىز. تۇركيادا دا ابايدىڭ 175جىلدىعىن اتاپ ءوتىپ جاتىر ەكەن. الدىندا جاڭالىقتاردان ءىسشارا، كونتسەرتتىڭ وتكەنىن وقىعانىم بار.ەلىمىزدە بىلەسىڭ، رۋحاني جاڭعىرۋ جوباسى جاڭعىرىپ جاتىر. جوبا اياسىندا كوپتەگەن فيلمدار ءتۇسىرىلىپ، قانشاما سپەكتاكلدەر قويىلىپ، مىڭداعان جوبالار ىسكە استى. فينليانديا قالاي؟ اۋارايى قالاي؟ اقشاڭ جەتىپ جاتىر ما؟ ول جاقتا ەكونوميكا قالاي ەكەن؟اقشا جاعىنان قاتتى قىسىم كورىپ تۇرعانىم جوق.فينلانديادا ستۋدەنتتەن بولعاندىقتان جاڭا تەحنولوگيالاردى ءجيى پايدالانامىز. فينلانديادا ۆاليۋتا ەۆرو. ارينە قازىرگى تاندا ءبىر ەۆرو ءتورت ءجۇز بەن بەس ءجۇز تەنگەنىڭ اراسىن قۇرايدى. كەيدە ءارتۇرلى مەملەكەتتەردەن جيىلعان دوستارىما بۇل باعا كۋرسىن ءتۇسىندىرۋ ماعان كىشكەنە قيىندىققا سوعادى. ساعادات بىلەسىڭ بە؟ 1993 جىلى ءتول تەنگەمىز ەكونوميكالىق اينالىمعا ەنگەن بولاتىن ، سوندا 1 دوللار6,31 تەنگەنى قۇراعان.ال، قازىر جاعداي 135 گرادۋسقا وزگەرگەن. الەمدە بولىپ جاتقان پاندەمياعا بايلانىستى مۇنايدىڭ باعاسىنىڭ تومەندەۋى، ەلىمىزدىڭ جۇمىس جاساۋشى ازاماتتەرى مەن ازاماتشالارىنىڭ جۇمىسسىز ۇيدە وتىرۋى ەكونوميكاعا تەرىس اسەر ەتەتىنى حاق. بىراق ، رەگرەسس بولعان جەردە، پروگرەسستە قاتار جۇرەدى. جاقسى حابارلاردىڭ بولارىنا سەنەمىن.ءوزىڭنىڭ بولاشاققا قانداي جوسپارلارىڭ بار؟ەكونوميكالىق داعدارىس ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە ازداپ بايقىلۋدا. ازىقتۇلىك باعاسىنىڭ كۇرت وسۋىنەن بايقاۋعا بولادى. دەگەنمەن ءبىز ازياداعى ەكونوميكاسى دامىعان مەملەكەتتەردىڭ قاتارىندامىز عوي. الداعى ءبىر جىلدان سوڭ بولاشاق باعدارلاماسىمەن مەندە ەۆروپا ەلدەرىندە ءبىلىم السام ەكەن دەگەن جوسپارىم بار. ەلىمىزدىڭ جاستارعا بەرگەن ۇلكەن مۇمكىندىگىن پايدالانعىم كەلەدى. سەبەبى، بولاشاق ءبىلىمدى جاستاردىڭ قولىندا.ەلىمىزدە كوپ ايتىلىتىن ناقىل ءسوز باس ەكەۋ بولماي، مال ەكەۋ بولماس دەگەن. وتان وتباسىدان باستالادى. وتباسىن قۇرىپ، ەلىمىزدىڭ دەموگرافياسىنا ءوز ۇلەسىمدى قوسقىم كەلەدى. كوپ بالالى وتباسى اتانىپ، ەلىمە ادال قىزمەت ەتسەم دەيمىن. تاعى جاقسى جاڭالىق، ەلىمدىڭ سانى 19ملن جەتتى. بۇل بۇكىل قازاق ەلى ءۇشىن جاقسى جاڭالىق. ساعاندا ايەل باقىتىن، انا باقىتىن تىلەيمىن. ەلگە امانەسەن ورال.
|
ئاشخانىدىكى پاراڭدىن پەيدا بولغان ئويلاركاتىگورىيە: ئىلمىي ماقالىلەر يېڭلاش تارىخى: 20101202 17:43:35 جەمئى 6627 قېتىم ئوقۇلغان.قايسى كۈنى مەن تاماق يەۋېتىپ ئىككى قىزنىڭ پارىڭىنى ئاڭلاپ ئاڭلاپ قالدىم. چۈنكى ئارىمىزدا بىرلا ئۈستەل بولۇپ، ئۇلارنىڭ خېلى يۇقىرى ئاۋازدىكى پارىڭى ئاڭلىماي دېسەممۇ قۇلىقىمغا كىرىپ تۇراتتى.قايسى كۈنى مەن تاماق يەۋېتىپ ئىككى قىزنىڭ پارىڭىنى ئاڭلاپ ئاڭلاپ قالدىم. چۈنكى ئارىمىزدا بىرلا ئۈستەل بولۇپ، ئۇلارنىڭ خېلى يۇقىرى ئاۋازدىكى پارىڭى ئاڭلىماي دېسەممۇ قۇلىقىمغا كىرىپ تۇراتتى. قارا، ئاداش! ئەخمەت دېگەن باي، كېلىشكەن! سەن ئۇنى بىلمەيسەن! كىمنى دەيسەن؟ ھېلىقى ئاخشىمى ناخشا ئېيتقان بالىنىمۇ؟ ھە! تاپتىڭ، شۇنى دەيمەن! ئۇنى ھەممەيلەن ئىشقا ئىپى بار دېيىشىدۇ. سەن بىلمەمسەن؟ ھەي، قويە ئۇنى، ئۇنى ئۆتكەندە سىنىپ مەسئۇلىمىز خېلى تەنقىد قىلدى، ئۇ بىر يەكشەنبە كۈنى مەكتەپ بىناسى ياتىقىدا نەشە چېكىپ، تۇتۇلۇپ قاپتۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇ ھەيدەلگىلى تاس قالدى. ئۇنىڭ شۇنداق ئىشلىرىمۇ بارمۇ، تېخى؟ سەن نەلەردە يۈرۈيسەن؟ تازا ئەقلىڭ يوق ئىكەن. ئۆزۈڭگە تازا كۆيۈپ پىشىپ يۈرگەن بىرسى بىلەن كارىڭ يوق، نەدىكى بىر غىتمەكلەرگە ئاشىق بولۇپ يۈرگىنىڭنى قارا! ئاداش، كىمنى دەيسەن؟ قادىرنى بىلىسەنغۇ دەيمەن؟ قادىر؟ ۋاي ئۇ مەتۇنىما؟ ئۇنداق مەتۇ بىلەن يۈرگۈچە، بويتاق ئۆتكىنىم ياخشى! ئۇغۇ شۇ، ئاداش! كېيىن كۆڭلۈڭ قالسا، يەنىلا ئايرىلىدىغان گەپ. مەنمۇ تاھىردىن ئايرىلىپ كەتتىمغۇ مانا! ھە، مانا تاماق چىقتى! ئاشپەز ئۇستامنىڭ تۇيۇقسىز ئېيتىلغان بۇ سۆزى قىزلارنىڭ بۇ پارىڭىنى ئۈزۈپ قويدى. ئۇلار ماڭا بىر قاراپ قويۇپ، نېمىلەرنىدۇر كۇسۇرلاشقاندىن كېيىن، تاماققا بېقىشىتى. بۇلارنىڭ تۇرقىدىن ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى ئىكەنلىكى چىقىپ تۇراتتى. مەن ئۇلارنىڭ يېشىنىڭ مەندىن ئۇنچە پەرقلەنمەيدىغانلىقىنى ھېس قىلدىم. ئەمما ئۇلارنىڭ خىيالى يەنىلا گۆدەك ھالىتىدە ئىكەن. بۇ چاغلار تېخىمۇ ئىزدىنىپ ئىلىم تەھسل قىلىدىغان چاغلار ئىدى. قانداقتۇر يىگىت تاللايدىغان چاغلار ئەمەس ئىدى.مەن ئاشخانىدىن چىقىپ قاتتىق ئويغا پاتتىم. مۇشۇ قىزلارمۇ كەلگۈسىدە بىر ئانا بولىدۇ. ئاشۇ گۆدەك سەۋىيىسى بىلەن بىر ئۆيگە ئايال بولىدۇ. ئاشۇ گۆدەك سەۋىيسىدە بالا تەربىيىلەيدۇ. ئۇنداقتا ئاشۇنداق ئانىنىڭ قولىدىن دۇنيانى زىلزىلگە كەلتۈرەلەيدىغان پەرزەنتلەر يېتىشىپ چىقالارمۇ؟ مىللىتىمىزنىڭ ئۈمىدلىك كېلەچەكلىرى قانداق بولار؟ بۇنىڭغا بىر نەرسە دېيىش ھەقىقەتەنمۇ مۈشكۈل.ياپون ئاياللىرىغا قارايدىغان بولساق، ئۇلار ئۇنىۋېرستىتېتنى پۈتتۈرۈپلا بالا تەربىيىلەشكە مەسئۇل بولىدىكەن. تېخى قايسى كۈنى ئوبامانىىڭ ئايالى مېچىل، ئوباما دوختۇرخانىسىنىڭ مۇدىرىلىق ۋەزىپىسىدىن ۋاز كېچىپ ئېرىنىڭ خىزمىتىگە ھەمدەم بولىدىغانلىقى ۋە بالىلىرىنى ئۆزى تەربىيىلەيدىغانلىقىنى ئېلان قىلغان. بىز ئۆز ئەۋلادلىرىمىزنىڭ ئانىلىرىغا ئۇنچە تەلەپنى قويمىساقمۇ، جەزمەن كاللىسى ئوچۇق، ئالدىن كۆرەر، ھازىرغا ئەمەس كەلگۈسىگە باقىدىغان، قۇرۇق لاتا ۋە پەردازنىڭ قۇلى ئەمەس بەلكى ئىلىم پەنگە ھېرىسمەن، ئەخلاق پەزىلەتلىك، دىيانەتلىك، ئېسىل ئاياللاردىن بولۇشىنى تەلەپ قىلىمىز ۋە ئۈمىد قىلىمىز، چۈنكى دۇنيا ئانىنىڭ قولىدا! ئۇ بىر قولىدا بۆشۈكنى تەۋرەتسە، يەنە بىر قولىدا دۇنيانى تەۋرىتىدۇ. ئەمما ئۇلار جاھالەتنى تەۋرەتسە، كېلەچەك قانداق بولىدۇ؟ بۇنى قىياس قىلماق تەس.شۇنى نەزەردىن ساقىت قىلالمايمىزكى، ئۆزىنىڭ ئەخلاق پەزىلىتى، تىرىشچانلىقى بىلەن تىنىمىسز ئىلگىرىلەۋاتقان قىزلىرىمىز ھېلھەم مەۋجۇت. ئاللاھ ئۇلارغا يەنىمۇ ئەقىل پا راسەت ۋە ئۆتكۈر زېھنىي قۇۋۋەت، تىرىشچالىقلىرىغا بەرىكەت ئاتا قىلسۇن. كاللىسى سەل تەرەققى قىلمىغان قىزلىرىمىزنىڭ قەلبىگە ئۇلۇغ ئاللاھ ھىدايەت نۇرلىرنى سىپىپ، ئۇلارغىمۇ ئەقىل پاراسەت ئاتا قىلغاي.بىز يەنە شۇنىمۇ ئەستىن چىقىرىپ قويماسلىقىمىز كېرەككى، غورۇر، ۋىجدانىمىزنى دەڭسەپ تۇرۇپ، قىزلىرىمىزنىڭ ئالدىدا بىز ئوغۇللارنىڭ قانچىلىك مەسئۇلىيىتى بارلىقىنىمۇ ھەر ۋاقىت ئويلاپ تۇرۇشىمىز، ئۇلارنىڭ كەلگۈسىدىكى مىللەت ئىز باسارلىرىنىڭ ئانىلىرى ئىكەنلىكىنى ئۇنۇتماي، ئۇلارغا يۈكسەك مەسئۇليەتچانلىق بىلەن مۇئامىلە قىلىشمىز كېرەك.
|
نېمە ئۈچۈن ئۆزەك قانچە كىچىك بولسا شۇنچە ياخشى بولىدۇ؟ دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن ئۆزەكنىڭ تەتقىقات يۆنىلىشى قانچە نانومېتىر دەرىجىلىك؟ بىلبىلىك بىلوگىباشبەتيانفۇننېمە ئۈچۈن ئۆزەك قانچە كىچىك بولسا شۇنچە ياخشى بولىدۇ؟ دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن ئۆزەكنىڭ تەتقىقات يۆنىلىشى قانچە نانومېتىر دەرىجىلىك؟بىلبىلىك ئېلېكترونلۇق خەت ئەۋەتىڭ 2020يىلى 11ئاينىڭ 25كۈنىچارشەنبە0 168 2 مىنۇتتا ئوقۇپ بولىسىزھەممىمىزگە مەلۇم، يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئۆزەك ئىشلەپچىقىرىشتا، كىمنىڭ ياساش ھۈنەرسەنئىتى تېخىمۇ ئىلغار، ياسىلىشى قانچە كىچىك بولسا شۇنچە ياخشى دەيدىغان قاراش شەكىللەندى. مەسىلەن، تۇنجى 7 ئۆزەكلىك كىرىن 980 ياسىلىش ھۈنەرسەنئىتى جەھەتتە كۇالكوم سىناپدىراگون 845 بىلەن بەسلىشەلەيدۇ.ئادەتتە بىز دەۋاتقان نىڭ ياساش ھۈنەرسەنئىتى دېگىنىمىز پەقەت ئىشلەپچىقىرىش جەريانىدا ھەر خىل توك يولى ۋە ئېلېكتىرونلۇق دېتاللارنى پىششىقلاپ ئىشلەش، ئۆتكۈزگۈچ سىملارنى ھەرقايسى دېتاللارغا ئۇلاشنى كۆرسىتىدۇ. ئادەتتە ئۇنىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئېنىقلىق دەرىجىسى مىكرومېتىر ئۇزۇنلۇق بىرلىكى، 1 مىكرومېتىر مىڭدىن بىر مىللىمېتىرغا تەڭ ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ، كەلگۈسىدە نانومېتىر 1 نانومېتىر مىڭدىن بىر مىكرومېتىرغا تەڭغا قاراپ تەرەققىي قىلىدۇ، توغرىلىق دەرىجىسى قانچە يۇقىرى بولسا، ئىشلەپچىقىرىش ھۈنەرسەنئىتى شۇنچە ئىلغار بولىدۇ. ئوخشاش ماتېرىيالدىن تېخىمۇ كۆپ ئېلېكترونلۇق دېتال ياسىغىلى بولىدۇ، ئۇلاش سىمى قانچە ئىنچىكە بولسا، نىڭ توپلىشىش دەرىجىسى شۇنچە يۇقىرى بولۇپ، نىڭ قۇۋۋەت سەرپىياتىمۇ شۇنچە تۆۋەن بولىدۇ.ياساش ھۈنەرسەنئىتىدىكى مىكرومېتىر ئىچكى توك يولى بىلەن توك يولى ئارىسىدىكى ئارىلىقنى كۆرسىتىدۇ. ياساش ھۈنەرسەنئىتىنىڭ يۈزلىنىشى زىچلىقى تېخىمۇ يۇقىرى يۈنىلىشكە قاراپ تەرەققىي قىلماقتا. زىچلىقى يۇقىرى بولغان توك يولىنى لايىھەلەش ئوخشاش چوڭلۇقتىكى دا زىچلىقى تېخىمۇ يۇقىرى، ئىقتىدارى تېخىمۇ مۇرەككەپ بولغان توك يولىنى لايىھەلەشتىن دېرەك بېرىدۇ. مىكرو ئېلېكترون تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىي قىلىشى ۋە ئالغا بېسىشى ئاساسلىقى ھۈنەرسەنئەت تېخنىكىسىنىڭ ئۈزلۈكسىز ياخشىلىنىشىغا تايىنىپ، زاپچاسلارنىڭ ئالاھىدىلىكى ۋە رازمېرىنى ئۈزلۈكسىز كىچىكلىتىپ، توپلاشتۇرۇش دەرىجىسىنى ئۈزلۈكسىز ئۆستۈرۈش، ئېنېرگىيە سەرپىياتىنى تۆۋەنلىتىش، زاپچاسلارنىڭ ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشتىن ئىبارەت.2018يىلىدىن بۇيان، ئۆزەك، بۇ ئەسلىدە ئاز ساندىكى كىشىلەر بىلىدىغان كەسپىي ئاتالغۇ بارابارا كىشىلەر مۇنازىرە قىلىدىغان قىزىق سۆزگە ئايلاندى. بەزىلەر ئۆزەكنىڭ قانچىلىك مۇھىم ئىكەنلىكىنى تەكىتلەپ، بىز تىرىشىپ قوغلاپ يېتىشىۋېلىشىمىز دېيىشسە، بەزىلەر ئىنژېنېرلار دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن ئۆزەكنى كۆپرەك ئىشلىتىپ چەتئەل ئۆزىكىنىڭ ئورنىغا دەسسىتىشى كېرەك دېيىشتى، يەنە بەزىلەر دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن ئۆزەكنىڭ ئىقتىدارى تەكشى ئەمەس، خاتىرجەم ئىشلەتكىلى بولمايدۇ، دېيىشتى.دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن ئۆزەكنىڭ تەتقىقات يۆنىلىشى قانچە دەرىجىلىك؟نۆۋەتتە ئۆزەك ئىشلەپچىقىرىش كارخانىلىرى تېخىمۇ كىچىك بولۇشنى قوغلاشماقتا، مەسىلەن، تەيجىدىيەن بۇلتۇر 7 دەۋرىگە قەدەم قويدى، بۇ يىل 5 دەۋرىگە قەدەم قويماقچى، ھازىرقى سامسۇڭ 8، جۇڭشىن خەلقئارا گۇرۇھى 28 سەۋىيەدە تۇرماقتا.ئۆزەك لايىھەلەشتە ئىلىمىز ئاللىقاچان دۇنيانىڭ ئالدىنقى قاتارىدا ماڭدى، خۇاۋېينىڭ كىرىن 5 ئۆزىكى كۇالكوم بىلەن بەسلىشەلەيدۇ، كىرىن 1020 دەل يەر شارىدىكى ئالدىنقى قاتاردىكى 5 ئۆزىكى، ھازىر كەم بولغىنى دەل ئۆزەك ياساش. ئۆزەك ياساشقا نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئۈسكۈنە تېخىمۇ مۇھىم.نۆۋەتتە ئېلىمىز ئىچكى قۇرۇقلۇقىدىكى ئەڭ ئىلغار ئۆزەك ياساش كەسپى جۇڭشىن خەلقئارا گۇرۇھى غا تەۋە بولۇپ، ساپ دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن ئۆزەك دەپ ئاتالغان 14 ئۆزەك كىرىن 710نى دەل جۇڭشىن خەلقئارا گۇرۇھى ۋاكالىتەن ئىشلەپچىقارغان. ئەمما، جۇڭشىن خەلقئارا گۇرۇھىنىڭ كىرىن 710نى ۋاكالىتەن ئىشلەپچىقىرالىشى ئۇنىڭ يەنىلا ئامېرىكىنىڭ تېخنىكا ۋە ئۈسكۈنىلىرىنى ئىشلەتكەنلىكى ئۈچۈندۇر. باشقىچە قىلىپ ئېيتقاندا، ئەگەر ئامېرىكىنىڭ تېخنىكىسى ۋە ئۈسكۈنىلىرى ئىشلىتىلمىسە، جۇڭشىن خەلقئارا گۇرۇھىمۇ كىرىن 710نى ۋاكالىتەن ئىشلەپچىقىرالمايدۇ.ئۇنداقتا 14 ئۆزىكى بىلەن 7 ئۆزىكى ئوتتۇرىسىدا قانچىلىك چوڭ پەرق بار؟ 14 ئۆزىكى بىلەن 7 ئۆزىكى ئوتتۇرىسىدا 12 ئەۋلاد پەرق بار، شۇڭا ئۇلار ئوتتۇرىسىدىكى پەرق يەنىلا ئىنتايىن چوڭ.ئەگەر ئۆزەك كۆلىمى ئوخشاش بولغان ئەھۋالدا، 7 ئۆزىكىدىكى توپلاشتۇرۇلغان كىرىستال لامپىنىڭ سانى 14 ئۆزىكىدىن كۆپ بولىدۇ. بۇنداق بولغاندا، ئۆزەكنىڭ ئىقتىدارى شۇنچە ياخشى بولىدۇ. ئەگەر كىرىستال لامپىنىڭ سانى ئوخشاش بولغان ئەھۋالدا، 7 ئۆزىكىنىڭ كۆلىمى 14 ئۆزىكىنىڭ كۆلىمىدىن كۆپ كىچىك بولىدۇ.ئېلىمىز چوڭ قۇرۇقلۇقىدىكى ئەڭ ياخشى ئۆزەك ۋاكالىتەن ياساش زاۋۇتى بولسا جۇڭشىن خەلقئارا گۇرۇھى، نۆۋەتتە جۇڭشىننىڭ ئەڭ ياخشى تېخنىكىسى 14 ھۈنەرسەنئىتى بولۇپ، بۇ يىل 4ئايدا كەڭ كۆلەملىك مەھسۇلات ئىشلەپچىقىرىش ئىشقا ئاشۇرۇلدى، روڭياۋ ئېلان قىلغان روڭياۋ 4غا ئىشلىتىلگەن كىرىن 710 بىر تەرەپ قىلغۇچ دەل جۇڭشىننىڭ 14 ھۈنەرسەنئىتىدۇر. تەيجىديەننىڭ تەسىرىدە، يانفون بىر تەرەپ قىلغۇچىسىلا ئەمەس، خۇاۋېينىڭ باشقا ئۆزەكلىرىمۇ تەيجىديەندىن جۇڭشىن خەلقئارا گۇرۇھىغا يۆتكەلدى. جۇڭشىننىڭ 1 ھۈنەرسەنئىتىنىڭ بۇ يىلنىڭ ئاخىرىدا كۆلەملىك ئىشلەپچىقىرىشنى ئىشقا ئاشۇرۇشىدىن ئۈمىد بار. 1 ھۈنەرسەنئىتى كۆپچىلىككە بىر قەدەر ناتونۇش بولۇشى مۇمكىن، جۇڭشىن خەلقئارا گۇرۇھىنىڭ 1 ھۈنەرسەنئىتى بىز ئادەتتە دەۋاتقان 7 ھۈنەرسەنئىتى بىلەن ئانچە پەرقلەنمەيدۇ.تەيجىديەننىڭ نۆۋەتتىكى ئەڭ ئىلغار ئىشلەپچىقىرىش ھۈنەرسەنئىتى 5 بولۇپ، پات ئارىدا ئېلان قىلىنىدىغان كىرىن 1020 بىر تەرەپ قىلغۇچ بىلەن ئالما 14 بىر تەرەپ قىلغۇچنىڭ ھەممىسى 5 ھۈنەرسەنئىتىدىن پايدىلىنىپ ياسالغان. جۇڭشىن گۇرۇھى بىلەن تەيجىديەن ئوتتۇرىسىدىكى پەرقنىڭ سەۋەبى ئاساسلىقى ئوپتىك ئويغۇچتا.يۈز يىلدىن بۇيانقى كىشىنىڭ يۈرىكىنى قاتتىق ئەزگەن داڭلىق سۈرەتلەرھەممە قىيىنچىلىق ۋاقىتلىقكۆرۈلىشى : 332344 قېتىم
|
اقان سەرىنى جىن يەكتەگەنى راس پا؟20 تامىز 13:55نۇرسۇلتان. قازاقپارات 19 عاسىردا ارقا وڭىرىندە دالانى ءان مەن جىرعا بولەپ، نەبىر دۇلدۇلدەر دۇنيەدەن ءوتتى.ويشىل اقىن ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي ۇلى: زامانىنىڭ سۇڭقارى، قىزىل ءتىلدىڭ ءدىلمارى، جىگىتتىڭ قۇلپى جىبەگى، ءسوزدىڭ اعىتىلعان تيەگى، دەپ تاماشا باعا بەرگەن اقان سەرى دە وسى داۋىردە ءومىر سۇرگەن.اقان اندەرى، ولەڭدەرى حالقىمىزدىڭ ونەر الەمىنە قوسىلعان سارقىلماس قازىنا. كۇنىبۇگىنگە دەيىن قازاق ساحناسىندا شىرقالىپ كەلە جاتقان اقاننىڭ ءوز اندەرى سەكىلدى، ءومىرى دە سۇلۋ، عيبراتتى.اقىننىڭ سەرىلىك قۇرىپ، ءان شىعارۋمەن وتكىزگەن عۇمىرى حالىققا ساكەن ءجۇنىسوۆتىڭ اقان سەرى رومانى، ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ قۇلاگەر پوەماسى ارقىلى جاقسى تانىس. ءبىراق اقاننىڭ ناماز وقىپ، ورازا ۇستاپ، ءومىرىنىڭ سوڭىن سوپىلىقپەن وتكىزگەنىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەيدى. ءسوزىمىز دالەلدى بولۋى ءۇشىن ناقتى دەرەكتەرگە جۇگىنىپ كورەيىك.كەيىن اقان اتانىپ كەتكەن سەرىنىڭ ازان شاقىرىلىپ قويىلعان ەسىمى اقجىگىت. ول 1843جىلى كوكشەتاۋ ماڭىنداعى قوسكول دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. بالا اقان 13 جاسقا كەلگەنشە بۇحاردان وقىپ قايتقان كۇنتۋ دەگەن مولدادان ساباق الىپ جۇرەدى ەكەن.بىردە شاريعات ماسەلەسىندە ءسوز تالاستىرىپ قالعان اقان سەرىنى مولدا شىبىقپەن ۇرىپ، بۇل كەتىپ تىنىپ، بولاشاق اقىننىڭ تۇراقتى العان ءدىني ءبىلىمى وسىمەن ءتامام بولىپتى. ءبىراق ەرەكشە زەرەكتىگىمەن كوزگە تۇسكەن اقان ارابشا، پارسىشا، ورىسشا جاقسى بىلگەن، ءبىلىمىن ءوز بەتىنشە كىتاپتار وقىپ، جەتىلدىرىپ وتىرعان. ونىڭ وسى العىرلىعىن بايقاعان ناۋان حازىرەت: مولدا بولىپ، بالا وقىتىپ، مەنىڭ جولىما ءتۇس دەگەن ەكەن.ول تۋرالى اقاننىڭ ءوزى: سالدىقتىڭ، سەرىلىكتىڭ سوڭىنا ەرىپ، بۇل جالعاننىڭ قىزىعىن قيماپ ەدىم، دەپ ەسكە الادى. ءبىراق، ۋاقىت وتە اياۋلى جارى ومىردەن ءوتىپ، ايرىلماس دوسى قۇلاگەرى ءولىپ، قۇسى قاراتورعاي مەن تازىسى بازارالادان اجىراعان اقىن ومىردەن باز كەشەدى. ول كەزدە اقاننىڭ جاسى وتىزدى ورتالاپ قالعان دەسەدى. ءومىردىڭ ءمانىن قۇدايعا قۇلشىلىقتان ىزدەگەن اقان قوسكولدىڭ جاعاسىندا جانىنا ۇلى ىباندى الىپ، وڭاشا وتىرادى ەكەن.اقان سەرى تۋرالى العاش قالام تەربەگەن اقىنداردىڭ ءبىرى ماعجان جۇمابايەۆ ول تۋرالى: سول ۋاقىتتان بىلاي اقاننىڭ جانىندا ۇلكەن وزگەرىس بولادى. بۇحاردان وقىپ قايتقان، كوكشەتاۋدا ءدارىس ايتىپ تۇرعان، بەلگىلى ناۋان حازىرەتكە انداساندا بارىپ ساباق الادى. دىنگە، سوپىلىققا بەرىلەدى. حاق اسىعى دۋاناداي مالدان، ەلدەن بەزىپ، دىنمەنەن جان تازارتۋعا كىرىسەدى. بۇرىن سۋداي سۇلۋ ماحابباتتى جىرلايتىن اقان سوپىلىقپەن جان تازارتۋ جايىن جىرلاي باستايدى.ءبىراق سۇيەگىنە بىتكەن سەرىلىك سەرپىلىپ كەتپەيدى. بالكي، سەرىلىكتەرى جۇرتقا جات، ۇعىمسىز تۇرگە كىرىسەدى. اقاندا مىناداي كەنەت ءىرى وزگەرىس كورگەن سوڭ، ەل كۇڭكىل قىلا باستايدى. كۇڭكىلدىڭ ءتۇبى اقانعا پەرى يەلەنىپتى دەگەن سوزگە اينالادى. اقاننىڭ سوپىلىق تۋرالى ولەڭدەرى مەنىڭ قولىما ءجوندى تۇسپەدى. الايدا، اقاننىڭ سوپىلىعى جانىنا جىن ۇيالاعان، سيىر كوزدى سوعىلعانداردىڭ سوپىلىعىنان بولەك بولعان دەسەك، قۇرعاق ساۋەگەيلىك قىلعان بولماسپىز. بۇل پىكىرگە الدىمەن اقاننىڭ ءومىرى كۇشتى دالەل بولسا، مىناۋ ولەڭى دە يشارا قىلادى:دۇنيەنىڭ قىزىعىن كەشىپ ءوتىپ،تاتتىلىكتىڭ المادىق ەش ءلاززاتىن.پارۋاديگار سوپىلاردىڭ جولىمەنەن،قۇدايعا قۇلشىلىقتا عيباداتىم.ايىرۋشى اللا بار، نە قامىم بار،ادامنىڭ ىشكى سىرىن، زاھىر باتىن، دەپ جازادى م. جۇمابايەۆ. شىع., الماتى، 1989.سونىمەن قاتار، ەل اۋزىندا اقان مەن ناۋان حازىرەت اراسىندا بولدى دەگەن مىنانداي ءبىر وقيعا ايتىلادى. بۇل حيكايانى كوكشەدە تۇراتىن تەمىرباي رامازان ۇلى اتتى اقساقالدىڭ اۋزىنان سارسەنبەك بەكمۇرات ۇلى جازىپ العان ەكەن:كوكشەدە ءبىر سىيلى ادامعا اس بەرىلىپ، سول ارقالى جيىنعا ناۋان حازىرەت شاقىرىلادى. جينالعان جۇرتشىلىق قوس ات جەككەن پاۋەسكەمەن كەلگەن حازىرەتتى بۇگىنگى كوزقاراسپەن ايتقاندا، وبلىستىڭ اكىمىندەي زور قوشەمەتپەن قارسى الادى. توردەن ورىن بەرەدى. كەنەت اقان سەرىنى كوزى شالىپ قالعان حازىرەت: ول مۇندا نەعىپ ءجۇر ەكەن؟ دەگەن ويعا قالادى. اقان اقىلىنان الجاسىپتى. ەلدەن بەزىپ كەتىپتى. پەرىنىڭ قىزىنا ۇيلەنىپتى دەگەن سەكىلدى الىپقاشپا سوزدەردىڭ گۋلەپ تۇرعان كەزى ەكەن. سودان اس ءىشىلىپ، دۇعا وقىلىپ بولعان سوڭ حازىرەت ەلدىڭ كوزىنشە داۋسىن كوتەرىپ: وۋ، اقانبىسىڭ، مۇندا نەعىپ ءجۇرسىڭ؟ دەيدى. سوندا اقىن ويلانباستان دومبىراسىن قاعىپ قاعىپ جىبەرىپ: ەركىمدە قايدا جۇرەم، قايدا بولام،ىستەگەن ءار تىرلىگىم اللاعا ايان.ساۋاپ تەرگەن قۇدايدىڭ ءبىر قۇلىمىن،دەپ جۇرگەم جوق بۇل جەردەن پايدا تابام، دەپ شىرقاي جونەلەدى.توسىن سۇراققا بەرىلگەن توسىن جاۋاپقا كوپتىڭ كوزىنشە ىڭعايسىزدانعان حازىرەت: كوڭىلىڭە اۋىر الما، اقانجان، سەنىڭ ورنىڭ توي دۋمان ەمەس پە ەدى دەگەنىم عوي، دەيدى. اقان تاعى دا دومبىراسىن قولىنا الىپ: بىرەۋلەر بۇل اقاندى سەرى دەيدى،ەندى ءبىرى كەمسىتىپ پەرى دەيدى.كوپ اۋزىنا كىم قاقپاق بولعان ءسىرا،ءوز ەركى تەڭەسە دە نەنى مەيلى.ەلىمە ارناپ كەلەم ولەڭىمدى،ايانىپ، سارىقپادىم ونەرىمدى.اللاننىڭ پەشەنەمە جازعانى دا،ءانجىردان تاۋىپ جۇرسەم كەرەگىمدى، دەگەندە حازىرەت: جارادىڭ، اقان، جارادىڭ. مەن ءتۇسىندىم، ەندى توقتاي عوي، دەيدى قيپالاقتاپ. ورەكپىگەن اقىن القىنعان تۇلپارداي ەكپىنىن باسا الماي ارى قاراي تاعى دا اندەتەدى:حازىرەت تاقسىر، ءوزىڭدىءوزىڭ جاتسىنبا،ءالى اق ەرتەڭ كوزىڭ جەتەر ناق شىنعا.اللا جازسا جۇزدەسەرمىز ماحشاردا،پايعامباردىڭ اق تۋىنىڭ استىندا، دەپ بارىپ ەنتىگىن ازەر باسادى.سوندا ناۋان حازىرەت ورنىنان تۇرىپ: بەۋ، اقانجان اي، مەن سەنى وسى دۇنيەنىڭ عانا قىزىعىن ويلاعان جان با دەسەم، و دۇنيەنىڭ دە قامىن قاراستىرعان ەكەنسىڭ اۋ، اللا تىلەۋىڭدى بەرسىن، ەكى دۇنيەنىڭ قىزىعىن جازسىن، دەپ سەرىنى ارقاسىنان قاعىپ، باۋىرىنا باسىپتى. اقان سەرى باقيلىق بولىپ، بۇل دۇنيەدەن وزعاندا جانازاسىن ناۋان حازىرەتتىڭ ءوزى شىعارىپتى دەگەن ءسوز ەل اۋزىندا ايتىلىپ ءجۇر.كوكشە وڭىرىنە يسلام ءدىنىن جايىپ، كەزىندە قارا قىلدى قاق جارعان ادىلدىگىمەن اتى شىققان ناۋان حازىرەت پەن اقان سەرىنىڭ سىيلاستىعى ەرەكشە ەكەن. ەكەۋىنىڭ تۋىستىق بايلانىسى دا بار، ياعني ءبىر بىرىنە باجا. ءتىنالى قاجىنىڭ ۇلكەن قىزى ءباتيمانى ناۋان حازىرەت السا، كىشى قىزى ۇرقيانى اقان سەرى الىپ وتىر. وسى ناۋان حازىرەت حالىق اراسىنا حريستيان ءدىنىن جايۋدان باس تارتىپ، يتجەككەنگە جەر اۋدارىلعاندا اقان سەرى ونى سابىرعا شاقىرىپ، بىلاي دەپ جۇباتىپتى:بۇل ءىستى جەك كورمەيمىن ءبىر سەبەپتەن،سۇيكىمدى جان وتكەن جوق مۇحاممەدتەن.قۇدايدىڭ ءوزى سۇيگەن دوستى سەنسىڭ.ابۋجاھيل لاعىنەت قاستىق ەتكەن،شىراعىن ەكى جاھان قورلايمىن دەپ،اقىرىندا سولارداعى نە بوپ كەتكەن؟بولار دەپ ارتقى جاعى سول سەكىلدى،ءسۇيىنشى عىپ قۋانامىن حازىرەتتەن.ءجۇز قامشى يمام اعزامعا دۇرە سوعىپ،زىندانعا مانسۇر پاتشا حۇكىم ەتكەن.كەمەدەن ءجۇنىس پايعامبار جىعىلعاندا،قىرىق كۇن بالىق قارنىندا مەكەن ەتكەن.فەرعاۋىن قانشا اسكەرمەن قاماعاندا،مۇساعا ءنىل دارياسى جول بوپ كەتكەن.نامۇرت ءيبراھيمدى وتقا اتقاندا،وت وعان گۇل بوستان بوپ قىزمەت ەتكەن.12 جىل زىنداندا ءجۇسىپ جاتىپ،قۇدانىڭ قۇدىرەتىنە شۇكىر ەتكەن.ءجۇسىپ تە قانداي بولدى اقىرىندا،مىسىرعا پاتشا بولىپ حۇكىم ەتكەن.وسى ولەڭ جولدارىنان اق ەلى سۇيگەن اقان سەرىنىڭ ءدىني ءبىلىمى وسال بولماعانىن بايقاۋعا بولادى. سەرى تۋرالى ەكى تومدىق كوركەم شىعارما جازعان جازۋشى ساكەن ءجۇنىسوۆتىڭ ءۇشىنشى كىتابىندا: قازاقتاردى حريستيان دىنىنە مويىنسۇندىرىپ، زورلاپ شوقىندىرۋ ماسەلەسىن، وعان قاسارىسىپ قارسى تۇرعان ۋكازنوي مولدا ناۋان حازىرەتتىڭ تۇرىك سۇلتانىنا سەرى اقان، اتاقتى قوجىعۇلاۆتاردى ەلشىلىككە جىبەرىپ شاعىمدانعانى جايلى ماسەلەلەردى كوتەرۋ ويى بولىپتى.جازۋشىنىڭ ءىنىسى ورال ءجۇنىسوۆ ءبىر سۇحباتىندا بىلاي دەيدى: اعامنىڭ اقان سەرىنىڭ ءۇشىنشى كىتابىن جازسام دەگەن ويى بار تىن. وندا اقاننىڭ دىنگە كوزقاراسى ايتىلۋ كەرەك بولاتىن. وسى تاقىرىپتى اشۋ ءۇشىن اعام مەككەگە دە بارىپ كەلگەن ەدى . اقان ءومىرىن تولىق جازىپ شىعۋ جازۋشىعا بۇيىرماعان ەكەن. كىتاپ اياقتالماي، ساكەن ءجۇنىسوۆ ومىردەن ءوتتى. ال بىزگە اقاننىڭ ءومىربايانى تولىق جەتپەسە دە، ءومىرىنىڭ وزىندەي بولىپ ولەڭى جەتتى:قۇدايا، مۇسىلماندى دىنىندە قىل،ءوزىڭنىڭ وزگەرمەيتىن تىلىڭدە قىل.ءفانيدىڭ ومىرىنەن وتكىن شاعىم،ورازا، قۇرمان ايتى كۇنىندە قىل.تانىممەن عازيز جانىم ايرىلاردا،كاليما شاھاداتتى دىلىمدە قىل.ساۋالىن پەرىشتەلەر سۇراعاندا،جاۋابىن اۋىرلاتپاي جەڭىلدەۋ قىل.ءتىرىلىپ، قابىردەن باس كوتەرگەندە،ەسىمىڭدى راببىم اللا تىلىمدە قىل.قازاق تاريحئ ذلتتئق سالتءداستذر ءدئن
|
ئىنسانىي ياردەم ۋەخپىنىڭ رەئىسى بۇلەنت يىلدىرىم نامايىش جەريانىدا خىتاي ئەمەلدارلىرىغا خىتاب قىلىپ: لاگېرلار بەك ياخشى بولسا ئۆزۈڭلارنىڭ باللىرىنى ئەۋەتىڭلار، دېدى.نەچچە ئون مىڭلىغان كىشىدىن تەشكىللەنگەن نامايىشچىلار قوشۇنى بىر نىيەت بىر مەقسەتتە يۈرۈش قىلدى ۋە ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنى ئۆتكۈزدى. ئوخشاش ۋاقىتتا يەنە تۈركىيەنىڭ ھەر قايسى شەھەرلىرىدىمۇ خىتايغا قارشى كەڭ كۆلەملىك نامايىشلار ئېلىپ بېرىلدى.نامايىشچىلار ئالدى بىلەن ئىستانبۇلدىكى فاتىھ جامەسى مەيدانىغا جەم بولۇپ مەشئەل ۋە بايراقلارنى كۆتۈرگەن ھالدا ئۇ يەردىن بەيازىت مەيدانىغىچە ئۈچ كىلومېتىرلىق مۇساپىنى پىيادە بېسىپ يۈرۈش قىلدى. يۈرۈش جەريانىدا نامايىشچىلار بىردەك ياشىسۇن مۇستەقىل شەرقىي تۈركىستان!، شەرقىي تۈركىستانلىقلار يالغۇز ئەمەس دېگەندەك شوئارلار توۋلىدى. بۇ نامايىشنى ئاناتولىيە ياشلار جەمئىيىتى، شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلار بىرلىكى، تۈركىيە كادىرلار ئۇيۇشمىسى قاتارلىق كۆپ ساندىكى ئاممىۋى تەشكىلاتلار قوللاپقۇۋۋەتلىدى. نامايىشقا 60 مىڭدىن ئارتۇق كىشىنىڭ قاتناشقانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلدى.نامايىش ئاخىرىدا ئىستانبۇلدىن پۈتكۈل دۇنياغا خىتاب قىلىنىپ، ئۇيغۇر دىيارىدىكى جازا لاگېرلىرىنىڭ دەرھال تاقىلىشى ئۈچۈن چاقىرىق قىلىندى.نامايىشچىلار فاتىھ جامەسى ئالدىدىن يۈرۈش قىلىپ بەيازىت مەيدانىغا توپلانغاندىن كېيىن ئىنسانىي ياردەم ۋەخپىنىڭ رەئىسى بۇلەنت يىلدىرىم نامايىشچىلارغا خىتاب قىلىپ، مۇنداق دېدى: شەرقىي تۈركىستاننى يالغۇز قويمىدىڭلار. ئاللاھ ھەممىڭلاردىن رازى بولسۇن. كېچە بولسىمۇ يۈرۈش قىلدىڭلار. مەن ئەمدى شەرقىي تۈركىستانغا يۈرەيلى دېسەم، ھەممىمىز بىرلىكتە يۈرۈپ كېتىمىز. بىزنىڭ چېگرالىرىمىز يۈرەكلەردە تۇتۇشۇپ بولغان جۇغراپىيەدۇر.شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسى پەقەت توپلانغاندىلا ھاياجانلىنىدىغان، قىزغىنلىقىمىز بېسىققاندا ئۇنتۇلۇپ كېتىدىغان مەسىلە بولۇپ قالماسلىقى كېرەك. شەرقىي تۈركىستان قانداق قۇتۇلىدۇ؟ ئۇ يەردىكى ئىنسانلار ئۈستىدىن يۈرگۈزۈلۈۋاتقان زۇلۇملارنى قانداق توختىتىمىز؟ بۇ ھەقتە ھەممىمىز بىرلىكتە خىزمەت ئىشلىشىمىز كېرەك. يۇلىمىز ئۇزۇن ئەمەس، ئەمما قىسقىمۇ ئەمەس، قانچىلىغان پىرئەۋنلەر ئاغدۇرۇلدى. قانچىلىغان زالىملار يوقالدى. شەرقىي تۈركىستانلىق مەزلۇملارنىڭ كۆز ياشلىرى خىتاينى چوقۇمكى، ئاغدۇرۇپ تاشلايدۇ.ئۇ مۇنداق دېدى: خىتاي خېلى ۋاقىتقىچە لاگېر قۇرغانلىقىنى ئېتىراپ قىلمىدى. مەجبۇرىي تەربىيىلەش لاگېرىغا كىم قىزىنى ئەۋەتىشنى خالايدۇ؟، خىتاي بۇ لاگېرلاردا كۇرسانتلار كەسىپ ئۆگىنىۋاتىدۇ، دەۋاتىدۇ، ئۇنداقتا، خىتايلار ئۆز باللىرىنى ئەۋەتسۇن، لاگېرلاردا ئۇلارمۇ كەسىپ ئۆگەنسۇن.بۇلەنت يىلدىرىم سۆزىدە يەنە ئەرەبئىسلام دۆلەتلىرىگە خىتاب قىلىپ، مۇنداق دېدى: ئەي ئەرەب دۇنياسى، نېمە ئۈچۈن شەرقىي تۈركىستانغا ئىگە چىقمايسىلەر؟! نېمىشقا شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن بىر يىغىلىش قىلمايسىلەر؟ ئەي ئىسلامچىلار، كامالىستلار، مىللەتچىلەر، بىر مەسىلىدە بىرلىشەيلى، يەنى شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن بىرلىشەيلى، ئومۇميۈزلۈك بىرلىك ئورنىتايلى.كېيىن ئاناتولىيە ياشلار جەمئىيىتى ئىستانبۇل شۆبىسىنىڭ رەئىسى يۇنۇس گەنچ ئەپەندى سۆز قىلىپ، مۇنداق دېدى: شەرقىي تۈركىستانلىق قېرىنداشلىرىمىز ئۈچۈن بىر گەۋدە بولۇپ بۇ يەرگە جەم بولدۇق. قېرىنداشلىرىمىزغا سالام يوللايمەن.نامايىش جەريانىدا يەنە تۈركىيە ياشلار ۋەخپىنىڭ رەئىسى ئەنەس ئەمىنئوغلى ئەپەندى سۆز قىلىپ، ھەر زامان ئۇيغۇر قېرىنداشلارنىڭ يېنىدا بولىدىغانلىقىنى ئىپادىلىدى.سىيەر ئىسلام تارىخى ۋەخپىنىڭ قۇرغۇچىسى مۇھەممەد ئىمىن يىلدىرىم ئەپەندىمۇ سۆز قىلىپ، مۇنداق دېدى: بىز مۇسۇلمانلار ھېچ بىر زامان زالىمنىڭ يېنىدىن ئورۇن ئالمايمىز. ئاخىرقى نەپىسىمىز توختىغۇچە قەدەر، قانداق بولۇشتىن قەتئىينەزەر، مەزلۇملارنىڭ يېنىدا بولىدىغانلىقىمىزنى بىلدۈرىمىز.پروگرامما ئاخىرىدا مەشھۇر دىنى ئالىم ئۆمەر دۆنگەلئوغلىنىڭ قول كۆتۈرۈشى بىلەن شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن دۇئا ئوقۇلدى.نەچچە ئون مىڭلىغان كىشى جەم بولۇپ ئىستانبۇلدا نامايىش قىلىشى تۈركىيە خەلقىگە ۋە شۇنداقلا ئۇيغۇر مەسىلىسىدە سۈكۈتتە تۇرۇۋاتقان تۈركىيە ھۆكۈمىتىگە قانداق تەسىر كۆرسىتىدۇ؟ۋە ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسىنىڭ باش كاتىپى دوكتور پەرھات قۇربان تەڭرىتاغ بىلەن سۆھبەت ئېلىپ باردۇق.دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، ئەنقەرەدىكى ئۇيغۇر تەتقىقات ئىنستىتۇتىنىڭ مۇدىرى دوكتور ئەركىن ئەكرەم جۈمە كۈنى ئىستانبۇلدا ئېلىپ بېرىلغان نامايىشنى 2009يىلىدىن بۇيان تۈركىيەدە ئۇيغۇرلارنى قوللاپ ئۆتكۈزۈلگەن ئەڭ چوڭ ئاممىۋى نامايىش دەپ قارايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇ يەنە بۇ نامايىشنىڭ چوقۇمكى تۈركىيە ھۆكۈمىتى ۋە پارلامېنتىغا بېسىم شەكىللەندۈرىدىغانلىقىنى بايان قىلدى. ئۇ يەنە بۇ نامايىشنىڭ خىتايغىمۇ چوڭ بېسىم پەيدا قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلار بىرلىكى رەئىسى ھىدايەتۇللا ئوغۇزخان بۇ ھەقتىكى پىكىرقاراشلىرىنى ئىپادىلەپ، تۈركىيەنىڭ ئوخشىمىغان جايلىرىدا ئوخشاش ۋاقىتتا يۈز مىڭلىغان كىشىنىڭ نامايىش ئېلىپ بارغانلىقىنى، ئىستانبۇلدا 50 مىڭدىن ئارتۇق كىشىنىڭ جەم بولۇپ نامايىش ئېلىپ بارغانلىقىنى بايان قىلىپ ئۆتتى. ئۇ بۇ نامايىشنىڭ بۇنىڭدىن كېيىن شەرقىي تۈركىستان داۋاسىنىڭ تۈركىيەدىكى كېلەچىكىنى كۆرسىتىپ بېرىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇ ئالدىمىزدىكى 10 كۈن ئىچىدە يەنە تۈركىيەنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا بارلىق ئاممىۋى تەشكىلاتلار ۋە خەلق ئاممىسىنىڭ بىرلىكتە ھەرىكەت قوزغايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. شەرقىي تۈركىستان داۋاسىنىڭ بۇنىڭدىن كېيىن تۈركىيەدە 82 مىليون خەلقنىڭ داۋاسى بولىدىغانلىقىنى، شۇنىڭ بىلەن بىرگە ئەنقەرەنىڭ ئىچكى ۋە تاشقى سىياسەتلىرىدە تەسىرلىك رول ئوينايدىغانلىقىنى ئىلگىرى سۈردى. ئۇ يەنە بۇنچىۋالا چوڭ ھەرىكەتنى تۈركىيە ھۆكۈمىتىنىڭ دىققەتكە ئالماسلىقىنىڭ مۇمكىن بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسىنىڭ باش كاتىپى دوكتور پەرھات قۇربان تەڭرىتاغلى: تۈرك خەلقى ھەر زامان شەرقىي تۈركىستان خەلقىنىڭ يېنىدا بولدى، بۇ نامايىش بۇنىڭ ئىپادىسىدۇر، دېدى.
|
دېڭىزچىلىق مۇزېيىنىڭ بەشىكتاشتا ئېچىلىشىنىڭ سەۋەبى ئۇيغۇرچەدېڭىزچىلىق مۇزېيىنىڭ بەشىكتاشتا ئېچىلىشىنىڭ سەۋەبىدىدەم ئۆزتاشباشى تەرىپىدىن تەييارلانغان بىلىۋېلىڭ ناملىق پىروگراممىمىزنىڭ بۈگۈنكى سانىدا دېڭىزچىلىق مۇزېيى غا دائىر ئۇچۇرلارنى سىلەر بىلەن ئورتاقلىشىمىز.17.12.2019 07.04.2021تۈركىيەنىڭ تۇنجى ۋە بىردىنبىر دېڭىزچىلىق مۇزېيىنىڭ ئىستانبۇلنىڭ بەشىكتاش رايونىدا ئىكەنلىكىنى ئاڭلىغانمىدىڭىز؟تۈركىيەنىڭ تۇنجى ۋە بىردىنبىر دېڭىزچىلىق مۇزېيىنىڭ ئىستانبۇلنىڭ بەشىكتاش رايونىدا ئېچىلىشى بىر تاسادىپىيلىق ئەمەس. ئوسمانلى دېڭىز قىسىملىرى 16 ئەسىردىن 19 ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىغىچە ھەريىلى باھار ئېيىدا بەشىكتاش پورتىدىن يۈرۈشكە ئاتلىناتتى. غايەت زور ھەجىملىك يەلكەنلىك ئۇرۇش كېمىلىرى يۈرۈشكە ئاتلىنىشتىن بۇرۇن پورتقا كېلىپ بىر قانچە كۈن تۇرغاندىن كېيىن مۇراسىملار بىلەن يولغا سېلىناتتى. ئوسمانلى دېڭىزچىلىقىدا بىر ئەنئەنىگە ئايلانغان بۇ مۇراسىملار، بەشىكتاشنىڭ دېڭىزچىلىق تارىخىدا ئۆزگىچە ئورۇنغا ئىگە بولۇشىنى كاپالەتكە ئىگە قىلدى.16 ئەسىردە داڭلىق تۈرك دېڭىزچى بارباروس ھايرەتتىن پاشا بەشىكتاش ئېقىنىنىڭ بېشىغا جامە ۋە مەدرىسە سالدۇردى. ۋاپاتىدىن كېيىن مىمار سىنان تەرىپىدىن بەشىكتاش مەيدانىغا سالدۇرۇلغان مەقبەرەگە دەپنە قىلىندى. بۇ كاتتا دېڭىزچىغا بولغان ھۆرمەت دېڭىزچىلار بىلەن بەشىكتاش ئارىسىدا كۆڭۈل رىشتىسى پەيدا قىلدى. شۇ ۋەجىدىن تۈركىيەنىڭ تۇنجى ۋە بىردىنبىر دېڭىزچىلىق مۇزېيىنىڭ 1961 يىلىدىن بۇيان بەشىكتاشتا مەۋجۇتلۇقىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتقان بولۇشى دېڭىزچىلىق تارىخى نۇقتىسىدىن ئۆزگىچە مەنىلەرگە ئىگىدۇر.خەتكۈچ: بەشىكتاش , تۈركىيە , ئىستانبۇل , مۇزېي , دېڭىز
|
ب.ساپاربايەۆ: جولداۋدى ورىنداۋ ٴۇشىن بار كۇشىمىزدى سالامىز جاڭعىرتۋ 3.001 اقپان 2017، 13:39ب.ساپاربايەۆ: جولداۋدى ورىنداۋ ٴۇشىن بار كۇشىمىزدى سالامىز01 اقپان 2017, 13:39 1652 8 اقتوبەاقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمدىگىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قازاقستاننىڭ ٴۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك اتتى جولداۋىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىن تۇسىندىرۋگە ارنالعان وبلىس اكتيۆى ٴوتتى، دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى.ايتا كەتەيىك، بۇگىن وڭىردە ۇلت كوشباسشىسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىن ٴتۇسىندىرۋ بويىنشا ٴىسشارالاردىڭ جوسپارى بەكىتىلگەن بولاتىن.شاراعا وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆ، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باس ينسپەكتورى شالقار بايبەك، وبلىستىق جانە قالالىق ٴماسليحات دەپۋتاتتارى، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، مەكەمەلەر مەن كاسىپورىنداردىڭ، قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ جانە ت.ب. باسشىلارى قاتىستى.سوڭعى جەتى كۇندە مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنا ەكى رەت ۇندەۋ ارنادى. العاشقى ماڭىزدى قۇجات ۇندەۋدە نۇرسۇلتان ٴابىش ۇلى پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىگىنىڭ كەيبىر تارماقتارىن ۇكىمەت پەن پارلامەنتكە بەرەتىنىن جەتكىزگەن بولاتىن. ەندى مىنە پرەزيدەنت قازاقستاننىڭ ٴۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەلەستىك قابىلەتتىلىك اتتى جولداۋىن ارنادى. سىزدەر قازاقستاننىڭ زور تابىسقا پرەزيدەنتتىڭ ساياسي جىگەرىنىڭ ارقاسىندا جەتكەنىن بىلەسىزدەر. بۇل جولداۋ بۇرىنعىلاردان وزگەرەك، ويتكەنى بۇل قۇجات، نەگىزىنەن، ەلىمىزدىڭ باسەكەلەستىككە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا، جاڭا تەحنولوگيالار مەن يننوۆاسيالاردى ەنگىزۋگە باعىتتالعان،دەدى بەردىبەك ساپاربايەۆ.جيىن كەزىندە قازاقستاننىڭ ٴۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك جولداۋىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى ٴتۇسىندىرىلدى. وبلىس اكىمى مەملەكەت باسشىسى ايتقان اۋقىمدى تاپسىرمالاردى جۇزەگە اسىرۋ جولدارى مەن ستراتەگيالىق قۇجاتتىڭ نەگىزگى باسىمدىلىقتارىن ايتتى.بەردىبەك ساپاربايەۆ ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا وڭىردە گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارى كۇشەيتىلەتىنىن جەتكىزدى. ٴونىمدى قايتا وڭدەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتاتىن اۋىل شارۋاشىلىق كووپەراتيۆتەرىن قۇرۋ جۇمىستارى جالعاسادى. بۇگىندە 104 كووپەراتيۆ بار بولسا، جۋىردا ٴار اۋداندا ٴسۇت پەن ەت وڭدەۋ سەحى جۇمىس ىستەيدى دەپ جوسپارلانۋدا.اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ٴار سالاسىنا جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزىپ، سۋارمالى جەرلەردىڭ اۋماعىن ۇلعايتۋ قاجەت. 2015 جىلى سۋارمالى جەرلەردىڭ كولەمى 12 گەكتاردى قۇراسا، 2016 جىلى 18 300 گەكتارعا كەڭەيدى. بۇدان وزگە، 19 500 گەكتار سۋارمالى جەردى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ ٴۇشىن جوبالىقسمەتالىق قۇجاتتاما جاسالدى.بەردىبەك ساپاربايەۆ مەملەكەت باسشىسىنىڭ ازىقتۇلىك تاۋارلارىن ەكسپورتتاۋدى ۇلعايتۋ، نۇرلى جەر تۇرعىن ٴۇي باعدارلاماسى مەن جۇمىسپەن قامتۋ جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باعدارلاماسىن ٴتيىمدى جۇزەگە اسىرىپ، ۇلكەن قالالار مەن ولارعا جاقىن ورنالاسقان ەلدى مەكەندەر اراسىنداعى كولىك قاتىناسىن، مەملەكەتتىكجەكە سەرىكتەستىكتى دامىتۋ، ٴبىلىم ساپاسىن جاقسارتىپ، ۇشتىلدىلىكتى دامىتۋ جانە ت.ب. ٴۇشىن وبلىس بار كۇشىن سالاتىنىن باسا ايتتى.شارا كەزىندە قوعامدىق ۇيىمداردىڭ باسشىلارى، وبلىستىق ٴماسليحات دەپۋتاتتارى دا ٴسوز سويلەدى.وبلىس اكىمى پرەزيدەنت جولداۋىن بۇگىننەن باستاپ ورىنداۋ ٴۇشىن ٴتيىستى شارالاردى قولعا الۋدى تاپسىردى.
|
خىتايدا فالۇنگۇڭ، ئۇيغۇر ۋە تىبەت ۋىجدان مەھبۇسلىرىنىڭ ئىچكى ئەزاسىنى كەڭ كۆلەملىك كۆچۈرۈش داۋاملىق يۈز بەرگەن ئۇيغۇر800 بەتلىك بۇ دوكلاتنى كانادالىق ئادۋوكاتى دەيۋىد ماتاس، سابىق كانادا دىپلوماتى دەيۋىد كىلگور ۋە ئامېرىكىلىق ژۇرنالىست ئېتان گۇتمانلار يېزىپ چىققان. دوكلاتتا كۆرسىتىشىچە، خىتايدا ھەر يىلى كۆچۈرۈلىدىغان ئادەم ئىچكى ئەزاسى خىتاي ھۆكۈمىتى ئېلان قىلغاندىن زور دەرىجىدە ئارتۇقكەن.خىتاي ھۆكۈمىتى خىتايدا ھەر يىلى 10 مىڭ ئىچكى ئەزا كۆچۈرۈلىدىغانلىقىنى ئېلان قىلغان ئىدى. ئەمما دەيۋىد ماتاس چارشەنبە كۈنى ئامېرىكا دۆلەتلىك ئاخبارات كۇلۇبىدا چاقىرغان ئاخبارات يىغىنىدا، ھازىر خىتايدا ھەر يىلى 100 مىڭدىن ئارتۇق ئىچكى ئەزا كۆچۈرۈلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.دوكلاتتا كۆرسىتىشىچە، بۇ ئىچكى ئەزالارنىڭ ئاساسلىق كېلىش مەنبەئى فالۇنگۇڭچىلار، ئۇيغۇرلار ۋە تىبەت ۋىجدان مەھبۇسلىرىكەن. ئۇلار خىتايدىكى ئىچكى ئەزا كۆچۈرىدىغان دوختۇرخانا، كارىۋات سانى ۋە باشقا ئاشكارا ئۇچۇرلارغا ئاساسەن بۇ خۇلاسىنى چىقارغان.خىتاي ھۆكۈمىتى 2015يىلدىن باشلاپ مەھبۇسلارنىڭ ئىچكى ئەزاسىنى كۆچۈرۈشنى توختىتىپ، پەقەت پۇقرالار ئىئانە قىلغان ئىچكى ئەزالارنى كۆچۈرىدىغانلىقىنى جاكارلىغان ئىدى. ئەمما ژۇرنالىست گۇتمان چارشەنبە كۈنكى ئاخبارات يىغىنىدا، پۇقرالار ئىئانە قىلغان ئىچكى ئەزا ناھايىتى ئاز قىسمىنى تەشكىل قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
|
12 شىلدە 20:07نۇرسۇلتان. قازاقپارات 1492 جىلى كريستافور كولۋمب تاراپىنان اشىلدى دەپ بىلىنەتىن امەريكا قۇرلىعى نەگىزىندە مۇسىلماندار تاراپىنان تابىلعان.بۇعان بايلانىستى كوپتەگەن دەرەكتەر بار. بىرنەشە مىسال كەلتىرەيىك: گەرمانيانىڭ فرانكفۋرت قالاسىندا تۇراتىن جانە گەتە ۋنيۆەرسيتەتى اراب جانە يسلام تاريحى ينستيتۋتنىڭ ديرەكتورى پروفەسسور فۋات سەزگين بىلاي دەيدى: يسلام گەوگرافياسى بويىنشا 26 جىل ەڭبەك ەتتىم جانە كوپ پىكىرلەر قالىپتاستىردىم. امەريكانى كولۋمبتان بۇرىن مۇسىلمانداردىڭ تاپقانىن جازدىم. مۇسىلمانداردىڭ، كولۋمبتان قانشاما جىل بۇرىن امەريكاعا جەتىپ بارعاندىعىنا سەنىمدىمىن. ءتىپتى مۇسىلماندار جۇزدەگەن جىلدار بويى امەريكانىڭ كارتاسىن سىزۋمەن اينالىسقان. قازىرگى قولدانىمداعى افريكا، ازيا جانە ەۆروپاعا قاتىستى كارتالار مۇسىلماندار تاراپىنان سىزىلعان. ۆاسكو دا گامانىڭ ءوزى دە مۇسىلماندارعا تيەسىلى كارتا ارقىلى ءۇندىستانعا بارعان تاريح جانە پىكىر جۋرنالى 2005 جىلى قاراشا ايىنداعى سانىندا امەريكانىڭ مۇسىلماندار تاراپىنان اشىلعاندىعىن نەگىزگى تاقىرىپ ەتىپ كەڭىرەك ماعلۋمات بەردى. كولۋمبتىڭ بالاسى ەۆروپادان باتىسقا قاراي دا تەڭىز جولىمەن جۇرۋگە بولاتىندىعىن اكەسى گەنۋيادا كەزدەسكەن مۇسىلمان تەڭىزشىلەرىنەن ەستىگەندىگىن ايتقان. ءتىل عالىمدارى كولۋمبتان بۇرىنعى زامانداردا جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ قىزىل تەرىلەر تىلدەرىندە ارابشا سوزدەر بولعاندىعىن انىقتاعان. كولۋمب كۋبا جاعالارىندا ۇرمەيتىن يتتەر كورگەن. بۇلار باتىس افريكا ەلدەرىنە ءتان يت بولاتىن، ياعني ەسكى جەر مەن جاڭا جەر اراسىنداعى كوپىر العاش بولىپ مۇسىلماندار تاراپىنان قۇرىلعان بولاتىن. 1787 جىلى بوستوندا قازبا جۇمىستارى كەزىندە كونە اقشالار تابىلدى. گارۆارد ۋنيۆەرسميتەتىندە زەرتتەلگەن بۇل اقشالاردىڭ 910 عاسىرلارعا ءتان سامارقاندتىق ديرحامدار ەنكەندىگىن انىقتاعان. ديرحامداردىڭ بەتىندە ءلا ءيلاھا يللاللاھ، ءمۇحامادۇن راسۋلۋللاھ، ءۋا بيسميللاھ دەپ جازۋلى ەدى. نيەۆاداداعى قازبا جۇمىستارىندا تاسقا قاشالىپ جازىلعان عاسىرعا ءتان اللاھتىڭ اتىمەن، مۇحاممەد ءنابياللاھ، ءشايتان بۇكىل جاماندىقتاردىڭ نەگىزى دەگەن جازۋلار تابىلعان. ا ق ش عىلىم ونەر اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى، پروفەسسور بارري فەللدىڭ مالىمدەۋىنشە مۇندا ا ق شتا عاسىرلاردا مۇسىلماندار ءومىر سۇرگەن. كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتىنەن ارحەولوگتار پروفەسسور روبەرت حەيزەر جانە پروفەسسور مارتين باۋمحوف جاساعان قازبا جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە نيەۆادادا يسلام مەن عىلىمنىڭ، اسىرەسە تەڭىزشىلىك مەكتەبى بار بولعاندىعىن انىقتاعان. ياعني حازرەتى وسمان جانە حازرەتى ءالي داۋىرىندە مۇسىلماندار امەريكا قۇرلىعىندا تەڭىزشىلىك دارىستەرىن بەرگەن. اراب تاريحشىسى جانە جاعرافيا عالىمى مەسۋدي 956 ج قايتىس بولعان: مۇسىلماندار حازرەتى مۇحاممەد الەيھيسسالامنىڭ قايتىس بولۋىنان 15 جىلدان كەيىن، حازرەتى وسماننىڭ داۋىرىندە يسپانياعا كىرگەن كەزدەرىندە الدارىنان ۇشىقيىرسىز اتلانت مۇحيتى شىقتى. ونى دا زەرتتەۋگە كىرىستى. ءداندىداقىلداردان جۇگەرى باتىس افريكا جاعالاۋلارىنان قاجىلىق ساپارىنا شىققان مۇسىلماندار ارقىلى مىسىرعا اكەلىنگەن بولاتىن. بۇلار كريستافور كولۋمبتان بۇرىن بولعان ماملۇكتەر ءداۋىرىنىڭ تاريحشىسى يبن فازلۋللاح ءالوماري مەساليك ءالابسار اتتى كىتابىندا مىسىر حانزاداسىنىڭ 3000 قايىقپەن قايتا ورالماۋ نيەتىمەن امەريكا قۇرلىعىنا كەتكەندىگىن جازعان. دەنيسە سپەلبەرگ تاراپىنان جازىلعان , اتتى عىلىمي كىتاپتا بۇل تاقىرىپ كەڭىنەن تالقىلانعان. 1929 جىلى توپكاپى سارايىندا تابىلعان پيري رەيستىڭ كارتالارى وسى كۇنگە دەيىن ساقتالعان امرەيكا قۇرلىعى كورسەتىلگەن ەڭ ەسكى كارتالاردىڭ ءبىرى. وسماندىق تەڭىزشى پيري رەيس تاراپىنان 1513 جىلى سىزىلعان.
|
ئەرلەرنى ئۇنتىيالماس قىلىپ قويىدىغان ئاياللارنىڭ ئالاھىدىلىكلىرى خانىمقىزلار ئاشپەز تور بېكىتىمۇھەببەتتە، ئەمىلىيەتتە ئىككى تەرەپ باراۋەر بولۇش كىرەك؛ ئايال كىشى بولسا، مۇھەببەتنىڭ ئۆزىگە ئېلىپ كىلىدىغىنىنىڭ پەقەت بىر خىل بەخىت تۇيغۇسى ئىكەنلىكىنى، باشقا ماددى مەنپەئەتنى ئارتۇق تەلەپ قىلماسلىقى كىرەكلىكىنى تېخىمۇ بەكرەك چۈشىنىپ يىتىشى كىرەك. ئەگەر بىر ئايال كىشى مۇھەببەتنى ھاياتلىقىدىكى يۇقىرى ئۆرلەش ياردەمچىسى قىلىۋالسا ياكى تويلىشىش ئارقىلىق ئۆزىنىڭ ماددى جەھەتتىكى شارائىتىنى ياخشىلىماقچى بولغان بولسا، ئۇنداقتا بۇنداق ئاياللار ئادەمنىڭ يىرگىنىشىنى كەلتۈرۈپ قويىدۇ. ئايال كىشى مەيلى بويتاق بولسۇن ياكى مۇھەببەتلىشىپ تويلىشىپ بولغان بولسۇن، ھەر دائىم ئۆز غۇرورىنى ساقلىشى لازىم. ئايال كىشىگە ئەگەر تۆۋەندىكى بەش نوقتىنى قىلالىسا، ئەركىشى ئۇلارنى چوڭ كۆرىدۇ.تاماق ئىتىشنى بىلىشئايال كىشى، مىنىڭچە، چوقۇم تاماق ئىتىشنى بىلىدىغان بولۇشى كىرەك؛ بۇ دىگەنلىك، ئايال كىشى كۈندە تاماق ئىتىشى كىرەك دىگەنلىك ئەمەس، بەلكى، تاماق ئىتىش بولسا ئۆي تۇتۇپ تۇرمۇش قۇرۇشتا چوقۇم ھازىرلاشقا تىگىشلىك بىر خىل ماھارەتتۇر. سىز دەم ئالغان ياكى بوش ۋاقتىڭىز بار بولغاندا، ئۆزىڭىز ئۈچۈن ياكى يولدىشىڭىز ئۈچۈن بىر ۋاخ تەملىك تاماق ئىتىپ بەرسىڭىز، بۇمۇ بىر خىل بەخىتتۇر.قانداق ئادەم بولۇشنى ۋە كىشىلىك ئالاقە قىلىشنى بىلىدىغان بولۇشئەرلەر ھەممىدىن بەك ياخشى كۆرىدىغان ئايال كىشى چوقۇم مۇنەۋۋەر بىر ئايال كىشى بولىدۇ، ئۇلارنىڭ ناھايىتى چىرايلىق بولۇپ كىتىشى ناتايىن، بىراق چوقۇم ئادەم بولۇشنى ۋە كىشلىك ئالاقىگە ماھىر كىلىدۇ. ئادەم بولۇشنى ۋە كىشىلىك ئالاقە قىلىشنى بىلىدىغان ئايال كىشى، ھەمىشە ئەرلەرنىڭ تېخىمۇ بەك زوقىنى قوزغايدۇ؛ چۈنكى بۇ، ئاياللارنىڭ بىر خىل ئىقتىدارىغايەنى، ئىجتىمائى مۇناسىۋەتنى بىتەرەپ قىلىش ئىقتىدارىغا ۋەكىللىك قىلىدىغان بولۇپ، بۇنىڭغا ئەقلى ئىقتىدار كىتىپلا قالماي، ھىسىي كۆرسەتكۈچى يۇقىرى بولۇشنى تېخىمۇ تەلەپ قىلىدۇ ھەمدە بىر ئايال كىشىنىڭ ئونۋىرسال ئىقتىدارىنى گەۋدىلەندۈرىدۇ. ئادەم بولۇشنى ۋە كىشىلىك ئالاقە قىلىشنى بىلىدىغان ئايال كىشى چوقۇم چوڭ پاراسەت ئىگىسى بولۇپ، ئۇلار ئۆزىنىڭ كەيپىياتىنى كونتىرول قىلالايدۇ ھەم باشقىلارنىڭ قىزىقىش ھەۋەسلىرىنىمۇ ۋاقتىدا چۈشىنەلەيدۇ. بۇنداق ئاياللار، كۆپىنچە، ئەر كىشىنىڭ ياقتۇرۇشىغا تېخىمۇ بەكرەك ئىرىشىدۇ.بەزى ئاياللارنىڭ ئىقتىدارىدىن باشقا، ئەرلەرنىڭ تېخىمۇ مۇھىم بىلىدىغىنى، ئۇلارنىڭ ئادىمىيلىك پەزىلىتىدۇر. بىر ئايال كىشى مەيلى قانچىلىك چىرايلىق بولسۇن ياكى ئەقلى ئىقتىدارى ۋە ھىسي كۆرسەتكۈچى قانچە يۇقىرى بولسۇن، ئەگەر ئۇنىڭ ئادىمىيلىك پەزىلىتى ناچار بولسا، ئۇنداقتا بۇنداق ئايال كىشى باشقىلارنىڭ ياقتۇرۇشىغا ئىرىشەلمەيدۇ. ئۇچۇق قول ھەم چوڭ سۈپەت كەلگەن ئايال كىشى، ئاندىن ئەركىشى ئەڭ ياقتۇرۇدىغان ئايال كىشى ھىسابلىنىدۇ؛ پايدىلىنىۋىلىشنىلا ئويلىمايدىغان ئايال كىشى ئاندىن ئەرلەرنىڭ قەلبىدىكى ئايال ئىلاھى بولالايدۇ. ئەگەر بىر ئايال كىشى ھەمىشە باشقىلاردىن پايدىلىنىۋىلىشنىلا ئويلىسا، ھەمىشە پايدا مەنپەئەت قوغلىشىپلا ئۆتسە، ئۇنداقتا بۇنداق ئايال كىشىنىڭ ئەركىشىنىڭ قەلبىدىكى ئورنى ئىنتايىن تۆۋەن بولىدۇ ھەمدە ھۆرمەتلىنىشكىمۇ مۇناسىپ كەلمەيدۇ.خىزمەتتە ئىقتىدارلىق كىلىدۇبىر ئايال كىشى قانداق قىلغاندا ئەركىشنى ئۆزىنى باشقىلاردىن ئۈستۈن كۆرىدىغان قىلالايدۇ؟ بۇنى، ئايال كىشىنىڭ ساپاسىدىن باشقا، يەنە ئۇلارنىڭ ئىقتىدارىيەنى، ئىقتىسادى ئىقتىدارى ۋە خىزمەت ئىقتىدارى بەلگىلەيدۇ. بىر ئايال كىشى پەقەت خىزمەت جەھەتتە پۈتۈنلەي مۇستەقىل بولالىسا، ئىقتىساد جەھەتتە ئەركىشىگە ئۇتتۇرۇپ قويمىسا، ئاندىن ئەركىشىدە بىر خىل بويسۇندۇرۇش تۇيغۇسى پەيدا قىلالايدۇ. كۈچلۈك ئاياللار، ھەمىشە كىشىلەرنىڭ قايىللىقى ۋە زوقلىنىشىنى قوزغايدۇ.ئۆزىنىڭ مۇستەقىل كۆز قارىشى بار بولىدۇچىراي گۈزەللىكى ئاساسى جەھەتتىن قىلىپلىشىپ قالغان بولىدۇ، ئەمما قىزىقارلىق بولغان روھى دۇنيا تەس تېپىلىدۇ؛ شۇنىڭ ئۈچۈن، بىر ئايال كىشىگە نىسبەتەن، ئەڭ مۇھىم بولغىنى چىرايلىق ھۆسىن ئەمەس، بەلكى ئۆزگىچە بولغان روھىيەتتۇر. ئادەمنىڭ روھىيىتى ئىدىيىدىن كىلىدۇ، ئايال كىشىنىڭ چوقۇم ئۆزىنىڭ مۇستەقىل كۆز قارىشى بار بولۇشى، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۈچ خىل قارىشى توغرا بولۇشى كىرەك. پەقەت ئۆزگىچە بولغان مۇستەقىل كۆز قارىشى بار بولغاندىلا ئاندىن ئەرلەرنى ئۆزىگە جەلپ قىلالايدۇ. ئەركىشى ئۇلاردىكى باشقىلارغا ئوخشىمايدىغان ئالاھىدىلىكلەرنى بايقىغاندىن كىيىن، ئۇلاردا زوقلىنىش تۇيغۇسى پەيدا بولۇپ مۇھەببەت شەكىللىنىدۇ.ئەرلەرنى ئۇنتىيالماس قىلىپ قويىدىغان ئاياللارنىڭ يۇقارقىدەك بەش خىل ئالاھىدىلىكى بار. ئايال كىشى جەمئىيەتتە مەيلى قانداق خىزمەت بىلەن شۇغۇللانمىسۇن ياكى مەدىنىيەت سەۋيىسى قانچىلىك بولمىسۇن، چوقۇم ئۆزىنىڭ مۇستەقىل ئادىمىيلىكى بار بولۇشى كىرەك. مۇستەقىل ئادىمىيلىكتىن باشقا، ئايال كىشى پەقەت مۇستەقىل ئىدىيە ۋە ئىقتىسادى ئىقتىدارغا ئىگە بولغاندىلا، ئاندىن تېخىمۇ مۇنەۋۋەر ئەر كىشىگە ماسلىشالايدىغان بولىدۇ.
|
قاراعاندى وبلىسىندا وقۋشىلار سانى 5 مىڭعا ارتتى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىقاراعاندى وبلىسىندا وقۋشىلار سانى 5 مىڭعا ارتتىقاراعاندى وبلىسىندا 209 مىڭ وقۋشى ءۇشىن جاڭا وقۋ جىلى ءداستۇرلى فورماتتا باستالماق. وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا ولاردىڭ سانى 5000عا ارتىپ وتىر. ءبىرىنشى قىركۇيەكتە 20 800 ءبىرىنشى سىنىپ وقۋشىسى العاش رەت پارتاعا وتىرادى، دەپ حابارلايدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىنىڭ ءتىلشىسى.وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى ابزال نۇكەنوۆتىڭ توراعالىعىمەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ ىستەرى جانە ولاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جونىندەگى تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن وبلىستىق كوميسسيا وتىرىسىندا جاڭا وقۋ جىلىنا دايىندىق ماسەلەلەرى تالقىلاندى. كەزدەسۋ ونلاين رەجيمدە ءوتتى.بۇگىنگى كۇنى قاراعاندى وبلىسىندا 489 قالالىق جانە اۋىلدىق مەكتەپ جۇمىس ىستەيدى. كوميسسيا وتىرىسىندا شاعىن جيناقتى مەكتەپتەردىڭ جۇمىس ىستەۋىنە قاتىستى بىرقاتار ماسەلەلەر كوتەرىلدى. مەكتەپتەرى 510 بالادان اسپايتىن اۋداندار بار ەكەندىگى، كەيبىر اۋىلدىق مەكتەپتەردە بالالاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى بايقالدى. وسىعان سايكەس، ءبىلىم بەرۋ ساپاسى تۋرالى ماسەلە تۋىنداپ، بىرقاتار وبەكتيۆتى سەبەپتەرگە بايلانىستى كەيبىر مەكتەپتەر قايتا قۇرىلدى. باستى نەگىز قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بەلگىلەگەن بالالار سانى بويىنشا نورماتيۆتەرگە سايكەس كەلمەۋ.مەكتەپتەر جابىلعان ءاربىر ەلدى مەكەن بويىنشا بالالاردىڭ وقۋىن قايدا جالعاستىراتىنى تۋرالى ماسەلە شەشىلدى. ولاردى جاقىن ماڭداعى باسقا اۋىلعا اپارىپ جانە قايتادان ۇيگە الىپ باراتىن بولادى، ءبىر بولىگىن ينتەرناتتارعا ورنالاستىرادى، دەپ حابارلادى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى گۇلسىم قوجاحمەتوۆا.ابزال نۇكەنوۆ تاسىمالداۋدا ەشقانداي پروبلەمالار بولماۋى كەرەك ەكەنىن باسا ايتتى. ول بالالاردىڭ ساپالى ءبىلىم الۋى كەرەكتىگىن، شاعىن جيناقتى مەكتەپتەردە كادر تاپشىلىعى ماسەلەسى تۋىنداعانىن اتاپ ءوتتى.بۇل ءماجبۇرلى شارا بولدى. ءبىز بالالاردىڭ بولاشاعى تۋرالى ويلانۋىمىز كەرەك، ولار ەرتەڭ ءبىلىمدى بولىپ شىعىپ، جوو مەن كوللەدجدەرگە ءتۇسىپ، ماماندىق الۋى ءتيىس. بارلىق ماسەلەلەردى بالالاردىڭ مۇددەلەرىن ەسكەرە وتىرىپ شەشۋ كەرەك جانە ولاردىڭ قۇقىقتارىنىڭ قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت دەپ مالىمدەدى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى.كوميسسيا سونداياق ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالاردى پسيحولوگيالىق پەداگوگيكالىق، الەۋمەتتىك جانە مەديتسينالىق وڭالتۋ ماسەلەلەرىن قارادى. ابزال نۇكەنوۆ بارلىق باعىتتار بويىنشا تاپسىرمالار بەردى. اكىمنىڭ ورىنباسارى بالالار قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باسا نازار اۋداردى.ستۋدەنتتەر مەن وقۋشىلار 20 قىركۇيەكتەن باستاپ ونلاين وقۋ فورماتىنا كوشە مە؟اقتوتى رايىمقۇلوۆا قاراعاندى وبلىسىنداعى بىرقاتار سپورت كەشەندەرىن ارالادىقارجى پيراميداسى قازاقستاندىقتاردى 58 ميلليون تەڭگەگە الداپ كەتتىقاراعاندىلىق وقىتۋشىلار ءبىلىم مينيسترلىگىنەن كومەك سۇرايدىەلەكتروندىق پوشتا جايلى بەس عاجايىپ فاكتى
|
بالانى باستان ۇستاۋدان تۋىنداعان مەكتەپتەردىڭ باس اۋرۋى سۋرەتتە: بالالار ءتۇستى بالشىقتان ادام مودەلىن جاساۋدى ۇيرەنۋدەءداستۇرلى وركەنيەت، ءوزىن قۇتقارۋ بىلىمدەرى، باجى زاڭى، ەسىرتكىگە تيىم سالۋ، ايدىس اۋرۋىنان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ سىندى ساۋاتتىق بىلىمدەر مەكتەپتەردە كەڭىنە جالپىلاسىپ كەلەدى تولىقسىز ساناققا قاراعاندا، سوڭعى جىلدارى جۇز نەشە ءتۇرلى قاتىستى قىزمەتتەر ىركەس تىركەس مەكتەپتەردە سىناق رەتىندە جالپىلاستىرىلىپ ءبارىن الدىمەن بالالاردان باستاۋ كەرەك دەيتىن اۋقىم ەتەك العان. بەلگىلى دارەجەدەن الىپ ايتقاندا، مۇنىڭ وزىندىك ۇيلەسىمدىلىگى مەن قاجەتى بار دەسەكتە، الايدا، كەيبىر تاراۋلار تەك حۇجات جۇزىندە، ۇران سالىپ جوعارىنىڭ تالابىنا بەلسەنە ءۇن قوسۋ دەيتىن اتپەن ءتۇرلى جولدار ارقىلى، ءوز قىزمەتتەرىن مەكتەپتىڭ وقىتۋ جوسپارىنا ەپتەپ ەنگىزىپ، اۋەلى مەكتەپكە مىندەت، ولشەم بەكىتىپ بەرىپ، ارالاپ تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، مەكتەپتىڭ اۋىرتپالىعىن ونان ارى اۋىرلاتقان، مۇنان بالالاردا ابدەن بولدىرىپ، سۇلە سۇقتانعان.كەزەكتە، مەكتەپتەردە جالپىلاستىرۋ قيمىلى بارعان سايىن ۇدەپ، كەيبىر جەرلەردە اۋەلى بەلگىلى قىزمەت نىساناسى رەتىندە ءمان بەرىلىپ وتىرعان. بۇل جونىندە:مەكتەپ اۋلاسى راسىندا كىم كىرسە دە بولا بەرەتىن ورىن بولعانى ما؟،مەكتەپكە وسىنداي ولشەمدەردى كىم جاساپ بەرىپ وتىر؟دەگەن سۇراقتى ەرىكسىز سۇراۋىمىزعا تۋرا كەلەدى. بالانى باستان قۇلىپ بىتكەننىڭ ٴبارىن اشاتىن حيكمەتتى كىلت بولعانى ما؟اتا انالار قاجەتتى شيكىزاتتى ەكى ەتپەي دايىنداۋ، الپەشحانا وقىتۋشىلارى گرافيكالىق سۋرەتىن سالۋ، بالدىرعاندار كىلاسىنىڭ وقۋشىلارى قولدارىنا ينەتەبەن الىپ، جالپى جابىلا ءبىر تۋىندى دايىندايدى. مىنە بۇل جارىم ايلىق كەڭەس ءتىلشىسىنىڭ گۋاڭدۇڭ ولكەسىندەگى ءمالىم ءبىر الپەشحاناعا بارىپ تىلشلىك ىستەگەندە، كوزى شالعان ءجايىت. الپەشحانا وقۋ الدىنداعى بالالارعا كەستەشىلىك ساباعىن ورنالاستىرىپ، بالالاردىڭ 3 جاستان باستاپ كەستە تىگىۋدى ۇيرەنۋىن ەتەك الدىرىپ، وقىتۋشىلارعا تۇگەل كەستەشىلىكتىڭ قىر سىرىنا قانۋدى تالاپ ەتكەن.فۋجيان ولكەلىك وقۋ اعارتۋ مەڭگەرمەسى 2018 جىلى حۇجات شىعارىپ، وكپە، جۇرەكتى ارەكەتتەندىرۋ، شۇعىل قۇتقارۋ، ءوزىن ءوزى قۇتقارۋدىڭ تەحنيكالىق ساۋاتىن باستاۋىش مەكتەپ وقۋ وقىتۋ جوسپارىنا ەنگىزگەن. جارىم ايلىق كەڭەس ءتىلشىسى وسى حۇجاتتان، بۇل جوبادا، ورتالاۋدىڭ بالالارى وكپە، جۇرەكتى ارەكەتتەندىرۋ ونەرىن يگەرىپ قالماي، باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى دا وكپە، جۇرەكتى ارەكەتتەندىرۋ بارىسىن ۇعىنۋ كەرەكتىگى تالاپ ەتىلگەنىن بايقايدى. ءىشىنارا ولكەلەردە، ءتىپتى 120 شۇعىل قۇتقارۋ ورتالىعىنىڭ مەيىربيكەلەرى الپەشحانالارعا بارىپ، ناق مايداندا بوگدە زاتتىڭ تىنىس جولىنا كەدەرگى بولۋىنان تىنىس تارايۋدى شۇعىل قۇتقارۋ ءادىسىن، وكپە، جۇرەكتى قۇرالاقان ارەكەتتەندىرۋ قيمىلدارىن ورىستەتكەن.وقۋ اعارتۋ قايراتكەرلەرى:كەيبىر قيمىلداردىڭ مەكتەپ اۋلاسىنا ەنگەنى اۋاداي قاجەت دەپ قاراعان. گۋاڭجوۋ جۇڭحۋاڭ شەتەل ءتىلى باستاۋىش مەكتەبىنىڭ ورىنباسار باستىعى لي چۇن: وقۋ وقىتۋ فۋنكتسياسى وتە ماڭىزدى، ياعنيءبىلىم ۇرىعىن ەرتە سەپكەن وڭ، مۇندا بالادا ارمان تۋرالى تۇسىنىك ەرتە قالىپتاساتىن بولادى دەيدى.ال قازىر ءارقايسى تاراۋلار وقۋ وقىتۋعا ءتۇرلى تالاپتار قويا باستادى. مىسالى، ورتانى قورعاۋ تانىمىن كۇشەيتۋ، دارىگەرىلىك عىلىمنان ساۋاتىن اشۋ، ءوزىن ءوزى قۇتقارۋ بىلىمدەرىن ۇيرەنۋ قاتارلىلاردى قامتيدى. بۇل وبيەكتيۆ جاقتان ۇكىمەت پەن حالىقتىڭ وقۋ اعارتۋ ىستەرىنىڭ ماڭىزدىلىعى جونىندەگى تانىمىنىڭ جوعارىلاعانىن بايقاتادى.الايدا، باسى ارتىق قيمىلداردىڭ مەكتەپ اۋلاسىندا ەتەك الۋى، مەكتەپتەرگە باس اۋرۋ بولعان.جياڭسۋ ولكەسىندەگى وقۋ اعارتۋ قىزمەتكەرى گۋ جىگاڭ جارىم ايلىق كەڭەس تىلشىسنە قولىنداعى اقىلعا قونىمسىز وبيەكتىلەردى ءبىر بىرلەپ كورسەتە وتىرىپ: ءۇي جانۋارلارىن اسىراۋ بىلىمدەرىن جالپىلاستىرۋ جانە ارالاپ ٴجۇرىپ ۇگىتتەۋ، سابان توپان ورتەۋگە تيىم سالۋ جەلىلەس قيمىلى، فينانىس الدامشىلىعى تۋرالى زەيىن سىناۋ جارىسى دەيسىز بە ءبارى بارءارقايسى تاراۋلار تۇگەلدەي ءوز قىزمەتتەرىن ورىستەتۋ كەرەك، ءبارىنىڭ قولىندا تياناقتانۋدى كۇتىپ تۇرعان حۇجات بار، جۇمساعانعا مەكتەپ جاقسى، بالا ءتىل الادى، سونىمەن ءبارىن بالادان باستاۋ كەرەك دەيتىن يدەيا، بۇل كۇندەرى بارلىق قۇلىپقا تۇسەتىن ٴبىر بۋدا حيكمەتتى كىلت بولىپ قالدى دەيدى. ەكىنىڭ بىرىندە ءارقايسى تاراۋلاردىڭ، انا نىساندى وقۋلىققا، مىنا ءتۇردى ساباقحاناعا ەنگىزەسىڭ دەيتىن جوبا جوسپارىن اتقارۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىرمىز، دەيدى وقۋ اعارتۋ مينيستىرلىگى وقۋلىق مەكەمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى.2000 جىلدان 2016 جىلعا دەيىن، وقۋ اعارتۋ مينيستىرلىگىنىڭ ساناعىنان، ءارقايسى قاتىستى تاراۋلار حۇجات شىعارىپ نەمەسە ارناۋلى تاربيە جۇرگىزۋدى ايقىن تالاپ ەتكەن ءتۇرىنىڭ وزىنەن 100 دەن استامىن كورۋگە بولادى. حاڭجوۋداعى ءمالىم رايون وقۋ اعارتۋ مەكەمەسىنىڭ تولىقسىز ساناعىندا كورسەتىلۋىنشە، 3 جىلدان بەرى تاپسىرىپ العان ءتۇرلى وقۋ اعارتۋمەن قاتىسسىز ۋاقىتتىق مىندەتىنىڭ ءوزى 188 بولعان.ٴبارىنىڭ بالالاردى جەتەككە العىسى كەلەدىجۇرتتىڭ ءبارى قىزمەتتىڭ باعىتىن مەكتەپكە بۇرىپ، بالالاردى جەتەككە الماق بولسا، ءتۇرلى ماسەلەلەرگە ءدۇپ كەلەرى تۇرعان ءسوز. كەيبىر قيمىلداردىڭ مەكتەپ اۋلاسىنا قادام قويۋى، ونىسىزدا باس اۋىرتىپ وتىرعان قاتىستى وقۋلىقتىڭ كەمشىلدىگى، وقىتۋشى جەتىسپەۋ، وقۋ ساعاتى تاپشى بولۋ ماسەلەلەرىن اۋىرلاتىپ، مىندەتتىڭ اۋىرلىعى مەن ٴتارتىپتىڭ قاتاڭدىعى جىعىلعاننىڭ ۇستىنە جۇدىرىق بولىپ جاتقانداي. بۇل ماسەلە تۋرالى جياڭسۋ، گۋاڭدۇڭ، بەيجيڭ قاتارلى قالالاردىڭ قۋ اعارتۋ قىزمەتكەرلەرى، مەكتەپتىڭ تەك باستى ىشكە الىپ، ماقۇلباي بولۋعا ءماجبۇر بولعانى ءجايلى كەيىستىك بىلدىرگەن.ـــــــــــ وقىتۋشىلار جەتىسپەي، تابانىمىزدان تاۋسىلدىقجياڭسۋدىڭ ياڭجوۋ قالاسىنداعى ءبىر باستاۋىش مەكتەپ باستىعى: بۇرىن ءداستۇرلى مادەنيەت ساباعىن جولعا قويۋ باس قاتىراتىن جۇمىس بولاتىن، ارناۋلى وقۋلىق جانە ساباق پروگرامماسى بولماعان سوڭ، وقىتۋشىلار ەپتەپ سەپتەپ ساباق وتەتىن، كەيدە اۋەلى حالىقتىتق ونەرپازداردى ىزدەۋگە تۋرا كەلەدى. ءبىر جولى جول شەتىندە جايما جايىپ وتىرعان قامىس توقۋشى قارتتى كەزدەستىرىپ، قاريانى مەكتەپكە ەرتىپ اكەلىپ ءبىر ساعات ساباق وتكىزدىم دەيدى.گۋاڭجوۋ قالاسى يۋەشيۋ رايونىنداعى ءبىر باستاۋىش مەكتەپتىڭ باستىعى جارىم ايلىق كەڭەس تىلشىسىنە: بەيزاتتىق مادەني مۇرانىڭ مەكتەپتەرگە ەنگەنى بالالاردىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتتى ۇعىنۋىنا پايدالى دەسەك تە، شىنىن قۋعاندا قينالاتىنى وقىتۋشىلار دەپ باس شايقادى.ۇعىسۋعا قاراعاندا، گۋاڭدۇڭدا مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەني مۇرالاردىڭ ۋاكىلدىك نىسان تىزىمدىگىندە 147 ءتۇرى بار، مەملەكەت دارەجەلى مادەني مۇراعا ۋاكىلدىك ەتۋشى 84 ادام. بىلاي ايتقاندا ءبىر بەيزاتتىق مادەني مۇراعا ۋاكىلدىك ەتەتىن مەملەكەت دارەجەلى مۇراگەر ءبىر ادامعا دا جەتپەيدى، ونىسىزدا بەيزاتتىق مۇرانى زەرتتەۋشىلەردىڭ ازدىعى، وعان كەتەتىن زەيىن قۋات، قايدان عانا مەكتەپ اۋلاسىنا ەنىپ ۇلگىرسىن.ــــــــ سىرتى ءبۇتىن، ءىشى ءتۇتىن قۇر فورماگۋاڭجوۋ قالاسى حۋاڭپۋ رايونىنداعى ءمالىم ءبىر باستاۋىش مەكتەپ كۇزدە وقۋ باستاعالى بەرى، جالپىلاستىرۋ اپتالىعىن وقىتۋ جوسپارىنا ەنگىزگەن. بۇكىل ەل كولەمىندە ارناعا تۇسىرىلگەن ورتاق ءتىلدى جالپىلاستىرۋ، نەگىزگى زاڭ مەن مەملەكەت بويىنشا ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل جازۋ زاڭىندا ايقىن بەلگىلەگەن، مەكتەپتەردىڭ ارناعا تۇسىرىلگەن ورتاق ءتىلدى جالپىلاستىرىپ، ارناعا تۇسكەن ءتىل جازۋدى قولدانۋى ابدەن ورىندى. الايدا، جالپىلاستىرۋ اپتالىعى قاراماققا اسا دابىرالى الىپ بارىلعانداي بولعانىمەن، ءىس جۇزىندە مەكتەپ قاقپاسىنا، كىلاستارعا جازبا ۇران شاپتاۋدان ارىعا بارعان جوق.وسى مەكتەپتىڭ باستىعى: ءىرى قالالارداعى ورتا باستاۋىش مەكتەپتەر دە ورتاق ءتىلدى جالپىلاستىرۋ قىزمەت ءونىمى اناعۇرلىم كورنەكتى، اۋەلى بالاعا جەرلىك اكسەنىتتە سويلەتۋدىڭ ءوزى قيىن، جالپىلاستىرۋ اپتالىعى قيمىلىن ورىستەتۋ قاجەتسىز. الايدا ءسوزسىز ورىنداۋىمىز كەرەك، مەكتەبىمىز بار بولعانى كوزگە تۇسەتىن جەرلەرگە ءبىر قىدىرۋ جازبا ۇراندار جاپسىرىپ قويدىق، سىرتى ءبۇتىن، ءىشى ءتۇتىن قۇر فورما دەيدى.ءمالىم باستاۋىش مەكتەپتىڭ ينفورماتسياعا جاۋاپتى وقىتۋشىسى جارىم ايلىق كەڭەس تىلشىسىنە: مەكتەبىمىزدىڭ جوسپارداعى مىندەتتەرىنىڭ باسىم كوپ ءبولىمى ءارقايسى تاراۋلاردىڭ مەكتەپكە تۇسىرگەن مىندەتى. كەيبىرەۋلەرى تەك سۋرەت، كەسكىن سىندى ەستەلىكتەر الىپ قورتىندى جازۋ دەيدى.ــــــــــ تاپسىرمانى ۇيگە تاسۋعا تۋرا كەلدىجارىم ايلىق كەڭەس ءتىلشىسىنىڭ تەكسەرۋىپ باقىلاۋىنا قاراعاندا، سوڭعى جىلداردان بەرى، بالالاردىڭ ساباقتان سىرتقى ءبىرسىپىرا تاپسىرماسى كەيبىر تاراۋلاردىڭ قىزمەتىن تياناقتاندىرۋدىڭ قاجەتى ءۇشىن بولعان، بۇل اتا انانى، وقىتۋشى جانە وقۋشىلاردى ءماز ەتىپ تۇرعان جوق ەكەن.حاڭجوۋلىق وقىتۋشى : مۇعالىمدار تاپسىرمانى ءوندىرۋشى ەمەس، تەك جۇك تاسۋشى! كوپتەگەن مىندەتتەردى مۇعالىمدار تاپىسرمايدى، بۇل مەكتەپ پەن وقۋ اعارتۋ تاراۋلارىنىڭ ويى، ونىڭ ۇستىنە ءاردارەجەلى تاراۋلار قىزمەتىن تۇگەل بالالاردان باستاعىسى كەلەدى، ايتەۋ ءبارى مەكتەپكە لاپ قويىپ، بالالاردىڭ قولىنان جەتەكتەۋگە اۋەس دەدى كەيىستى سىڭاي تانىتىپ.وقۋ اعارتۋ ماماندارى: قازىر قوعامدىق ماسەلە ءجايلى ءسوز قوزعار بولساڭىز، مۇنىڭ ءتۇپ تامىرى وقۋ اعارتۋ دا جاتىر، وقۋ اعارتۋدىڭ بۇل جاقتاعى جەڭىلىسى، اينالىپ كەلىپ بالا تاربيەسىنە تىرەلەدى. مۇنداي لوگيكالىق جاعدايدا، ءارقانداي ماسەلە وقۋ اعارتۋعا باعىتتالادى، اسىرەسە، بالا تاربيەسى. قوعام دەرت دەربەزگە شالدىققاندا، جالپى جابىلا كەلىپ وقۋ اعارتۋعا ۆاكسينا قويۋدى قۋاتتايدى. كورەر كوزگە وقۋ اعارتۋ زاڭدىلىعىنا قۇرمەت ەتپەگەندەي كورىنگەنىمنەن، بۇل ءبىرءتۇرلى سۇيەككە سىڭگەن بويكۇيەزدىك دەپ قارايدى.وقۋ اعارتۋ زاڭدىلىعىنا قۇرمەت ەتىپ، فورماشىلدىقتىڭ تامىرىنا بالتا شابىلسا بالادان باستاۋ بالكىم ەشقانداي قاتە ەمەس شىعار، ءبىراق وقۋ اعارتۋ زاڭدىلىعىنا قايشى كەلگەن قيمىلداردى مەكتەپ اۋلاسىنا سۇيرەلەۋ، مۇلدە كەرى ناتيجەگە يە ەتەدى.ۇعىسۋعا قاراعاندا، 2017 جىلى، وقۋ اعارتۋ مينيستىرلىگى جالپىلىق قيمىلدى امالياتتان وتكىزۋ ساباق جەتەكشى پروگرامماسىنشىعارىپءارى ونى تۇرگە، وقۋ كەزەڭىنە بولە وتىرىپ، 152 ءتۇرلى قيملدىڭ نەگىزگى تاقىرىبىن ۇسىندى ءارى قيمىل نىسانىنا، مازمۇنىنا، فورماسىنا قىسقاشا تۇسىنىك جاساعان. بۇل كەيبىر مەكتەپتەردىڭ وقىتۋ جوباسىن دايىنداۋىنا قيىندىق اكەلگەن.شىنىن ايتقاندا،ءارقايسى اكىمشىلىك تاراۋلار قىزمەتى مەكتەپ اۋلاسىنا بەتتەگەنىمەن كەيبىرى مۇلدە ۇيلەسىمسىز، تەك ءوزىنىڭ اكىمشىلىك ۇقىق كولەمىن شارتسىز كەڭەيتۋ بولماق.21 عاسىرداعى وقۋ اعارتۋدى زەرتتەۋ مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى شيۇڭ بيڭچي بىلاي دەپ قارايدى: ۇكىمەت فۋنكىتسياسىندا بۇرىلىس جاساۋ جانە بيلىكتى ىقشامداۋدى جەدەلەتىپ، ۇكىمەت، مەكتەپ جانە قوعامنىڭ بايلانىسىن رەتكە سالۋدى ونان ارى ىلگەرلەتىپ، ءبىلىم بەرۋ باسقارۋ، اشۋ، باعالاۋدى ايىرۋ رەفورماسىن جىلدامداتۋ ءتيىس. ۇكىمەت باسقارۋشى، مەكتەپ بالاعا ءبىلىم بەرۋشى، مەكتەپتىڭ وقىتۋ ونىمدىلىگىن قوعام باعالاۋى كەرەك.سونىمەن قاتار، مەكتەپتەردىڭ ۇقساماعان تاسىلدەردى قولدانۋىنا جول بەرۋ، جەتىستىك كورسەتكىشىن ازايتۋ،ءبارىن ءبىر شىبىقپەن ايداماۋ.نانجيڭدەگى فۋزىمياۋ باستاۋىش مەكتەبىنىڭ پارتيا باس ياچەيكا شۋجيى گاۋ شيالي: ءداستورلى تەاتردى مەكتەپ اۋلاسىنا ەنگىزۋدىڭ ماقساتى، استە بالانىڭ ءبارىن ءانشى ەتىپ تاربيەلەۋ دەگەندىك ەمەس، قايتا ءداستۇرلى مادەنيەتكە مۇراگەرلىك ەتۋ. وسى ماقساتتى ارقاۋ ەتە وتىرىپ، ءارقايسى مەكتەپتەردىڭ ءوز الدىنا ۇقساماعان تاسىلدەر قولدانۋىنا جول بەرۋ كەرەك دەيدى.استانا پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى وقۋ اعارتۋ تەحنيكاسى فاكۋلتەتىنىڭ پروفەسسورى فاڭ حايگۋاڭ:تۇتاس قوعامدىق جالپىلاستىرۋدى دارەجەگە ءبولۋى كەرەك، كەيبىر ۇگىتتەۋ جانە جەتەكتەۋدى وتباسى، الەۋمەتتىك اۋماقتارعا سۇيەنە وتىرىپ بالانىڭ ساناسىنا سىڭىرۋگە بولادى، قاجەتسىز قايتالانۋدى قويعان ابزال دەگەن ۇسنىس ايتادى.اۋدارعان: قۋاندىق كوبەن ۇلى تورابىمىزدىڭ ۇسىنىس ەتىلگەن ءتىلشىسى
|
قور نارىعىنان پايدا تابۋعا بولادىينۆەستيتسيا سالىپ پايدا تابۋ قاراپايىم بولىپ بارادى. بۇرىن تەك ءىرى كاسىپكەرلەر عانا ينۆەستور بولا الادى دەپ ويلايتىنبىز، ال قازىر ءسىز دە، ءبىز دە شەتەلدىك كومپانيا اكتسيالارىن يەمدەنىپ، ديۆيدەند رەتىندە تابىس تابا الامىز.بروكەرلىك كومپانيالار مەن ءتۇرلى ءموبيلدى قوسىمشالاردىڭ پايدا بولۋى بۇل پروتسەستى ءتىپتى جەڭىلدەتىپ جىبەرگەندەي. ەندى كەرەگى ازمۇز اقىلكەڭەس قانا. ايتپەسە، بەيتانىس اكتسياعا اقشا قۇيىپ جىبەرىپ، تاقىرعا وتىرىپ قالۋ دا وپوڭاي.اكتسيانى قالاي تاڭداۋ كەرەك؟قازاقستاندا ەكى بيرجا جۇمىس ىستەيدى: قازاقستان قور بيرجاسى جانە استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعى . بيرجا ۇسىناتىن باعالى قاعازدار ەميتەنت دەپ اتالادى. ماسەلەن، 175 ەميتەنت ۇسىنادى. ونىڭ ىشىندە بايان سۇلۋ اق، قازمۇنايگاز ۇك اق سياقتى ءىرى ۇيىمداردىڭ اكتسيالارى دا بار. 2019 جىلدىڭ ناۋرىزىنان بەرى ەل تۇرعىندارى ، ، سەكىلدى الەمدىك كومپانيالار اكتسياسىن دا ساتىپ الا الادى. بيرجاداعى ساۋداساتتىققا كىرىسپەس بۇرىن، بروكەرلىك كومپانيانى تاڭداپ، ينۆەستيتسيالىق ستراتەگياڭىزدى انىقتاپ، كەلىسىمشارتقا قول قويىپ، ترەيدەرلىك تەرمينالدى جۇكتەپ، بروكەرلىك شوتتى تولتىرۋىڭىز كەرەك. بروكەر ءسىزدىڭ ءوتىنىشتى بيرجاعا وتكىزگەن سوڭ بارىپ اكتسيالار يەلەنە الاسىز. بۇل جەردە پايدانىڭ استىندا قالارىڭىزعا ەشكىم كەپىلدىك بەرمەيدى. مەنمىن دەگەن اكتسيانىڭ ءوزى ءاپساتتە شارىقتاپ، نە قۇلدىراپ كەتۋى ىقتيمال. تاڭداماس بۇرىن اكتسيانىڭ تابىستىلىعىنا، سەنىمدىلىگىنە ءھام وتىمدىلىگىنە ءمان بەرۋ ماڭىزدى.قارجى تاقىرىبىندا جازاتىن جۋرناليست ايبار ولجاي اكتسيادان اقشاڭىزدى بىردەن ەسەلەپ كوبەيتىپ الامىن دەۋدىڭ ميف ەكەنىن، ونداي وڭاي جول ىزدەگەن جانداردىڭ كوبى الاياقتار مەن ءتۇرلى قارجى پيراميدالارىنا ۇرىنىپ جاتاتىنىن جەتكىزدى. كاسىبي ينۆەستورلار نە ءۇشىن اكتسياعا جۇگىنەدى؟ ەگەر دۇرىس تاڭداۋ جاساي بىلسە، اكتسيا كۋپوندىق تابىسى الدىن الا بەكىتىلگەن وبليگاتسيالار مەن دەپوزيتكە قاراعاندا كوبىرەك تابىس تابۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، بىزدەگى مەملەكەتتىك قۇندى قاعازداردىڭ ورتاشا تابىستىلىعى جىلىنا 10،5 پايىز. دەپوزيتتەر 11 پايىزعا بارىپ قالادى. ودان ينفلياتسيانى الىپ تاستايمىز. بىلتىرعى ينفلياتسيا 7،4 پايىز دەپ ەسەپتەسەك، وبليگاتسيانىڭ جىلدىق ناقتى تابىستىلىعى 3،1 پايىز، ال دەپوزيتتىكى 3،6 پايىز عانا. سوندىقتان تاۋەكەلدىڭ بار ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، اكتسيالاردىڭ تابىستىلىعى ودان كوپ بولۋى ءتيىس. ينۆەستورلار ءۇشىن اكتسيالار پۋلى جىلدىق 2628 پايىز كىرىستىلىك بەرىپ جاتسا، بۇل وتە ۇتىمدى قادام دەپ سانالادى، دەيدى ساراپشى.ينۆەستيتسيا سالاسىنىڭ بەلگىلى ساراپشىسى نۇرعالي نۇرماحامبەتوۆ اكتسيا تاڭداماس بۇرىن سول اكتسيا تيەسىلى كومپانيانى تەرەڭ زەرتتەپ الۋ قاجەت ەكەنىن ايتادى. ءسىز نازار اۋدارۋ كەرەك باستى فاكتور كومپانيانىڭ تازا تابىسىنىڭ ءوسىمىن باقىلاۋ. ەگەر كومپانيا 5 جىل بويى جىل سايىن 30 پايىز تازا تابىس كورسەتسە، وندا ءسىزدىڭ اكتسيالارىڭىز بىرنەشە ەسە وسەدى. ونداي كومپانيانى قالاي تاڭداۋ كەرەك؟ ماسەلەن، ايگىلى ينۆەستور پيتەر لينچ ءوزىڭىز تاۋارى مەن قىزمەتىن تۇتىنىپ جۇرگەن كومپانيانى تاڭداڭىز دەيدى. ول ايەلىمەن بىرگە سۋپەرماركەتتەردى ارالاپ، ايگىلى تاۋارلاردى باقىلاعان سوڭ ءوزىنىڭ ەڭ ۇزدىك ينۆەستيتسيالارىن جاسايتىن بولعان. سول ءۇشىن مەيلىنشە اسىقپاي باقىلاپ، شىدامدىلىق تانىتۋ قاجەت، سوندا اقشاڭىزدى ەسەلەيتىن كومپانياڭىزدى تاباسىز، دەيدى.اكتسيا وسسە ءسىز دە بايسىز، بىراق...24. جوباسىنىڭ ديرەكتورى ۆياچەسلاۆ كيمنىڭ ايتۋىنشا، اكتسيالارى 2012 جىلدان بەرى 564 پايىزعا وسكەن. سول كەزدە بۇل اكتسياعا 1000 دوللار سالعان ازاماتتىڭ قازىرگى تابىسى 56 مىڭ دوللاردان اسىپ كەتتى دەگەن ءسوز. ەگەر ينۆەستيتسيا ءۇشىن كومپانيانى ءساتتى تاڭداعان بولساڭىز جانە ونىڭ تازا پايداسى بيزنەسپەن بىرگە ءوسىپ وتىرسا، ءسىزدىڭ دە ساتىپ العان اكتسيالارىڭىزدىڭ قۇنى وسەدى. ماسەلەن، جاقىندا قور بيرجاسىندا اكتسيالارىن ساۋدالاۋدى باستادىق. ول اكتسيالار ساتىلىمعا شىعارىلعان ۋاقىتتان بەرى قازىرگە دەيىن 60 پايىزعا قىمباتتادى. بيزنەسى كۇن ساناپ وركەندەپ كەلە جاتىر. 2019 جىلى بانكتىڭ تازا تابىسى 73 پايىزعا وسكەن. 2020 جىلى 3640، 2021 جىلى 3040 پايىزعا وسەدى دەپ كۇتىلۋدە. سونىمەن قوسا اكتسيالار باعاسى دا ءوسىپ وتىرادى، دەيدى تەلەگرام كانالىنىڭ ساراپشىسى نۇرعالي نۇرماحامبەتوۆ.سوڭعى كەزدە كۇن ساناپ رەكورد جاڭارتقان بيتكوين مەن اكتسيالارى قايتا كۇرت قۇلدىرادى. سوندىقتان نارىقتاعى تاۋەكەلدەردى ءاردايىم باقىلاۋ جانە ەسكەرۋ ماڭىزدى. ينۆەستيتسيالاۋ كەزىندەگى باستى تاۋەكەل دەپ ءبىزدىڭ ازاماتتاردىڭ تىم قاتتى ۇمىتتەنۋىن ايتار ەدىم. ولار ءۇشىن اكتسيالار ساتىپ الۋ 1 ايدا 100 پايىز تابىس تابۋى ءتيىس ويىندار سياقتى. ۇزاق ۋاقىت بويى جىلىنا 2025 پايىز تابىس اكەلەتىن ءىرى كومپانيا اكتسيالارىنا ۇزاق مەرزىمدى جانە قاۋىپسىز ينۆەستيتسيا جاساۋ ولاردى قىزىقتىرمايدى. ناتيجەسىندە، ءبىزدىڭ ازاماتتار كوپشىلىككە تانىس ەمەس كومپانيالارعا ينۆەستيتسيا سالىپ، قىسقا ۋاقىتتا تابىسىن ەكى ەسەلەۋى مۇمكىن نەمەسە ورنى تولماستاي بولىپ سالعان قارجىنىڭ 5070 پايىزى كولەمىندە زيان شەگەدى. قانشالىقتى پارودوكستى بولىپ كورىنگەنىمەن، اكتسياعا ينۆەستيتسيا سالۋ ءتوزىم مەن پاراساتتى تالاپ ەتەتىن ءىس. الايدا 12 اي ىشىندە بايىپ شىعۋدى قالاساڭىز، وندا بۇل سالانى كازينوعا اينالدىردىڭىز دەگەن ءسوز. جاڭا باستاۋشىلار بازالىق كۋرستان وتسە قۇباقۇپ، دەيدى ساراپشى.قازاقستاندا قانداي كومپانيالار جۇمىس ىستەيدى؟كومپانيالار اكتسيا ساتىپ الۋدى ونلاين دۇكەننەن زات ساتىپ الۋ فورماتىمەن ۇسىنا باستادى. مىسالى، 24. باعالى قاعازدار ونلاين دۇكەنىنەن اكتسيا الۋ ءۇشىن بانك كارتاسى مەن ينتەرنەتتىڭ بولۋى جەتكىلىكتى. تاڭدالعان باعالى قاعازدى سەبەتكە قويىپ، بانك كارتاسىمەن تولەم جاسايسىز. سونداياق بروكەرلىك شوت اشۋ ءۇشىن انكەتا تولتىرۋ قاجەت. كۋرەر كەلەسى كۇنىاق ءتيىستى قۇجاتتاردى جەتكىزەدى. سونىمەن ءتامام. جاقىندا كوپشىلىككە ارناپ ءموبيلدى قوسىمشاسىن ۇسىندى. ول جەردە دە جەكە كۋالىك پەن بانك كارتاسىن تىركەپ، اپىلعۇپىل ونلاين ساۋداعا كىرىسۋگە بولادى. ءبىر عانا ايىرماشىلىعى ارقىلى اكتسيا ەمەس، بيرجالىق نوتالار ساتىپ الاسىز. ارتىقشىلىعى قولدا بار قاراجاتپەن، بالكىم 5 مىڭ، بالكىم 10 مىڭ تەڭگەمەن باستاۋعا مۇمكىندىك بار.تان بولەك ، ، 24، ە ءموبيلدى قوسىمشالارىن دا قولدانۋعا بولادى. ا.ولجايدىڭ ايتۋىنشا، ءموبيلدى قوسىمشالار الىسقا بارماي، ارنايى بروكەرلەرمەن كەلىسىمشارتقا وتىرماياق بىردەن اكتسيالار ساۋداسىن باستاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. قالىڭ بۇقارانى بيرجا، اكتسيالار الەمىمەن تانىستىرۋ، سوعان بوي ۇيرەتۋ ماقساتىندا جاسالعان دەپ ەسەپتەيمىن. سەبەبى وندا قازىر تازا اكتسيالاردىڭ وزدەرى ەمەس، بيرجالىق نوتالار ساتىلادى. ءبىر كومپانيا ەمەس، جالپى سالاعا، نارىققا ءباس تىككەندەي بولاسىز. ەگەر نارىق قۇلاسا، نوتالاردىڭ قۇنى تۇسەدى. وسسە، تيىسىنشە قىمباتتايدى. بىراق ناقتى نەمەسە نىڭ اكتسيالارىن ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى. ال كاسىبي ينۆەستورعا ارنالعان كلاسسيكالىق بروكەر. كوميسسيا الادى. پلاتفورماسى، بروكەرلىك يىعى، ءبىز سوزبەن ايتقاندا، اكتسيا ساۋداسىنا قاجەت بارلىق قۇرالدارى بار. بۇل رەتتە ەگەر ءسىز ينۆەستور بولىپ كورمەسەڭىز، ءبىرىنشى سىندى پلاتفورمالاردا جۇمىس ىستەپ ۇيرەنىپ، تاجىريبە جيناپ العانىڭىز دۇرىس. ودان كەيىن كاسىبي قۇرالدارعا كەلە باستايسىز، دەيدى ا.ولجاي.ساراپشى ن.نۇرماحامبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، تىڭ ىڭعايلى ساۋدا پلاتفورماسى ارقىلى الەمدەگى كەز كەلگەن قۇندى قاعازدى مەنشىكتەۋگە بولادى. تىڭ باستى ءونىمى حالىقارالىق عا قولجەتىمدىلىك، وسىعان دەيىن مۇنداي مۇمكىندىكتى ءبىزدىڭ ينۆەستورلار پايدالانا العان جوق. كومپانيانىڭ كوپشىلىككە تانىلىپ، ءوز اكتسيالارىن ساتىپ الۋشىلار نازارىنا ۇسىنۋى. سوڭعى ۋاقىتتا اقشتاعى عا ەنەتىن كومپانيالار ساۋدانىڭ العاشقى كۇنىندەاق 50 پايىزدان استام تابىس اكەلىپ جاتىر. بۇل ارينە ءبىزدىڭ ينۆەستورلاردىڭ دا قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرادى. حالىقارالىق عا قولجەتىمدىلىك 2 مىڭ دوللاردان باستالادى. قوسىمشاسى تە ، قازاتومونەركاسىبى نەمەسە حالىق بانك سياقتى كومپانيالارعا ينۆەستيتسيا سالۋدى ۇسىنادى. بروكەرلىك شوت اشۋ تەگىن بولعاندىقتان، ونى بىرنەشە كومپانيادان اشىپ، ءوز بروكەرىڭىزدى تاڭداۋدى ۇسىنار ەدىم. بۇل ءسىزدىڭ دەپوزيت اشۋ ءۇشىن قاي بانكتى تاڭداعانىڭىز سياقتى جاعداي، دەيدى ساراپشى.ينۆەستيتسيالاۋ ماڭىزدى تابىس كوزىنىڭ ءبىرىدانا قور نارىعىنا 2015 جىلى كەلگەن. قازىر مەن بىرگە نى ينۆەستيتسيالاپ جاتىر. ودان بولەك سياقتى سەنىمدى باعالى قاعازدارعا ينۆەستيتسيا سالامىن، سونداياق پورتفەلدىڭ ازداعان بولىگىن سپەكۋلياتسياعا ارنايمىن. ارينە بۇل ارەكەتتەر اقشانى دەپوزيتكە سالىپ قويعاننان گورى الدەقايدا جاقسى تابىس اكەلەدى. كوبىنە ەكىنشى نارىقتا جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن كوميسسياسى تومەن تە ينۆەستيتسيا جاسايمىن. ينۆەستيتسيالاۋدى ازداعان سومامەن، مىسالى، 50 دوللاردان باستاۋعا بولادى. بۇل جۇمىسپەن تۇراقتى ءارى بەلسەندى اينالىسامىن. سوندىقتان دا ينۆەستيتسيالاۋ مەنىڭ ماڭىزدى تابىس كوزىمنىڭ ءبىرى، دەيدى.جاس ينۆەستور، نەگىزىنەن، ۇزاق مەرزىمدى ينۆەستيتسيالىق جوبالارمەن جۇمىس ىستەيدى. ورنىقتى، بايىپتى زەرتتەۋ جاساپ بارىپ، اقشا سالىپ ساتىپ الاسىڭ جانە ونى ۇستاپ تۇراسىڭ. قىسقا ۋاقىتتا جۇزەگە اسىراتىن ساتىپ الۋلار دا بار. ماسەلەن، اكتسيالارىن اپتاسىنا ءبىرەكى ساعاتتىڭ ىشىندە ساتىپ الۋعا بولادى. كوبىنە بۇل اكتسيالاردى سپەكۋليانتتىق مازمۇندا ساتىپ الامىن. الايدا ينۆەستيتسياعا ەندى قىزىققان ازاماتتارعا سپەكۋلياتسيا جاساڭدار دەپ اقىل بەرمەيمىن. مۇنى تەك ينۆەستيتسيانىڭ نە ەكەنىن تۇسىنگەندەر عانا مەڭگەرىپ، جاساي الادى. ەندى باستاعاندار ارقىلى ساتىپ الۋ جاساسا بولادى. ءبىر باعالى قاعازداعى بىرنەشە اكتسيا، دەيدى دانا.ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قور نارىعىندا وپىق جەپ قالماس بۇرىن وسى تاراپتا ءبىلىم يگەرۋ دە اسا ماڭىزدى. ن.نۇرماحامبەتوۆ وسى ماقساتتا ونلاين كۋرسىن وتكىزىپ جاتىر. وندا قاتىسۋشىلار قور نارىعىنىڭ نە ەكەنىن ۇعىنىپ، ىرگەلى جانە تەحنيكالىق تالداۋ جاساۋ، پورتفەلدى ينۆەستيتسيالاۋ، حالىقارالىق عا قاتىسۋ ۇعىمدارىمەن جاقىن تانىسادى. ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، 2020 جىلى رەسەيدە جەكە تۇلعالار 5 ملننان استام شوت اشقان. قازاقستاندا الداعى ءۇش جىلدا 500 مىڭنان استام ادام ينۆەستيتسيالاۋدى باستاۋى مۇمكىن. اقشتا ەكونوميكالىق بەلسەندى حالىقتىڭ 55 پايىزى ينۆەستيتسيامەن اينالىسادى. رەسەيدىڭ وزىندە بۇل كورسەتكىش 10 پايىزعا جۋىقتايدى. ال بىزدە 1،4 پايىزعا جەتەرجەتپەس مولشەردە، دەيدى دانا امانبەكوۆا. قوسىمشاسى جۇمىس ىستەگەلى بەرى 2،5 مىڭنان استام كليەنت بروكەرلىك شوت اشقان. بۇل تەك پلاتفورماسىنداعى كورسەتكىش. ەندى ىسكە قوسىلادى. تاعى مىڭنان استام كليەنت پلاتفورماسى ارقىلى بروكەرلىك شوتتارىن باسقارىپ وتىر. بروكەرى ۇسىنعان . ءموبيلدى پلاتفورماسى ارقىلى 2 مىڭ بەلسەندى قولدانۋشى تىركەلگەن. ءموبيلدى پلاتفورمالاردىڭ پايدا بولۋى بولشەك ينۆەستورلاردىڭ كۇرت ارتۋىنا سەرپىن بەرمەك.
|
23 شىلدە 00:10ال جازۋشى جۋرناليست بوگەتباي الماعامبەتتىڭ تورعايداعى ازاتتىق كوتەرىلىسى كىتابىندا ءابدىعاپاردىڭ كەنەسارى حاننىڭ سوعىس تاكتيكاسىن ۇستانعانى تۋرالى ايتىلادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.ءابدىعاپاردىڭ حان سايلانۋىدالا اكادەميگى اتانىپ كەتكەن جۋرناليست بوگەتباي الماعامبەتتىڭ جازىپ كەتكەن دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، ءابدىعاپار مەن امانگەلدى كوتەرىلىس باسىنا وزدەرىنىڭ بەدەلى، اقىل پاراساتى ارقىلى كەلدى.سول ءبىر قيىن قىستاۋ كەزەڭدە قالىڭ ەل كىمنىڭ ەتەگىنەن ۇستاۋدى ەكشەمەي قالعان جوق. قازاق ءداستۇرى بويىنشا ءابدىعاپاردىڭ ارعى اتاسى نياز ءبيدىڭ حان اتانۋى، امانگەلدىنىڭ اتاسى يماننىڭ كەنەسارىنىڭ وڭ قولى بولعانى ەسكەرىلمەي قالعان جوق. ءابدىعاپار مەن امانگەلدىنى ءبىر بىرىنەن بولۋگە بولمايدى. ءبىراق، دۇشپاندارى ولاردى ايىرىپ، مەرت ەتتى. كەشەگى تاپتىق يدەولوگيا بۇل اجىراسۋدى تاريحي، عىلىمي تۇرعىدا تەرەڭدەتە ءتۇستى، دەپ جازادى تورعايداعى ازاتتىق كوتەرىلىسى كىتابىندا.سونىمەن، ادىلەتتىكتى قورعاۋ ءۇشىن بيلىكتىڭ كەرەكتىگىن تۇسىنگەن ءابدىعاپار 1908 جىلى بولىستىققا وتكەن. پاتشا اكىمشىلىگى قازاقتارعا بۇدان ارتىق بيلىكتى بەرمەگەن. بۇل جۇمىستا جۇرگەندەر پاتشا اكىمدەرىنىڭ الدارىندا قۇرداي جورعالاپ، ايتقاندارىن ەكى ەتپەي ورىنداۋى كەرەك ءتى. الايدا، ءوز ەركىمەن ءجۇرىپ، مويىن بۇرمايتىن ءابدىعاپاردى كوپ ۇزاماي بولىستىقتان بوساتتى. ءابدىعاپار داۋلى ماسەلەلەرگە قاتىسىپ، حالىقتىڭ قامقورشىسى بولدى. 19111912 جىلدارى اق بيدايىق كەدەيلەرىنىڭ ەگىستىك القابىن قورعاپ قالدى. 19141915 جىلدارى ول رەسەيدىڭ تۇندىك باسىنا تولەيتىن سالىقتى، بايلاردىڭ موينىنا ىلگىزدى. جۇرت بۇل كەزەڭدى بايسالىق دەپ اتاعان دەسەدى.ءابدىعاپار تامىز ايىنىڭ باسىندا قوعا دەگەن جەردە ءار بولىستا جينالعان توپ باسشىلارىمەن باس قوسىپ اقىلداستى. بۇعان 500 ساربازىمەن يمان باتىردىڭ نەمەرەسى امانگەلدى، 1000 جىگىتىمەن جاۋكە باتىردىڭ ۇلى ورمانبەك اقساقال، 1200 جىگىتپەن اققۇم، قاراقوعا بولىستارىنان كاربوز قاباق ۇلى كەلدى. سونىمەن ساربازداردىڭ سانى 6000عا جەتكەن بولاتىن. وسى تۇستا حاننىڭ نەمەرەسى قابدەن قالي ۇلىنىڭ دەرەگىن كەلتىرەيىك:سارباز باسشىلارى اۋىزەكى ءابدىعاپاردى حان اتادى. ءابدىعاپار جينالعان جاستارعا مىنانى ءتۇسىندىردى: پاتشانىڭ جارلىعىنا باعىنباۋ، وعان قارسى شىعۋ، پاتشا ۇكىمەتى وعان قارسى شارا قولدانادى، قارۋلى اسكەر جىبەرىپ كوتەرىلىسشىلەردى قىرىپ جويىپ، تارتىپكە كەلتىرگەنشە قۋعىندايدى. ورىس مەملەكەتى قارۋلانعان الىپ مەملەكەت، ونىڭ اسكەرىمەن شايقاسۋ وڭاي ەمەس. ءبىز بىرىنشىدەن، اسكەر ءتارتىبىن ورىندايتىن ساربازدار توبىن قۇرۋىمىز كەرەك. سارباز دەپ قولىنا قارۋ الىپ، پاتشاعا قارسى شىققان ادامدى ايتادى، ونىڭ العاشقى ۇياسى 10 ادامنان قۇرالاتىن بولادى.ءابدىعاپار حان حالقىمەن بىرگە پاتشا جارلىعىنا قارسى شىعىپ، بىردە ءبىر ازاماتىن سوعىس جۇمىسىنا جىبەرمەدى. تورعاي ولكەسىندە العاشقى دەموكراتيالىق مەملەكەتتىڭ ۇلگىسىن جاسادى. كەشەگى تەنتەك اتانعان امانگەلدى، ءۋالى، كەيكى سياقتى ىنىلەرىنىڭ ارقاسىندا پاتشا جازالاۋشى اسكەرلەرىنە قارسى جۇرگىزگەن شايقاستاردىڭ بىردە بىرىندە جەڭىس بەرمەگەن، قارسى شىقتى. دوعال ۇرپەكتەگى سوعىستا، زەڭبىرەكپەن، وقشاشارلارمەن قارۋلانعان پولكتى كۇيرەتە جەڭگەن. پولكوۆنيك تۋرگەنيەۆ باس شتابتىڭ تاپسىرماسىن ورىنداي الماي تورعايعا ورالعان.1926 جىلى شىققان اۋىل گازەتىندەگى ءبىر ماقالادا ءابدىعاپاردىڭ قاشا ۇرىس سالىپ، پاتشا قۇلاعانشا امالدايمىن دەگەن ءسوزى كەلتىرىلەدى. بوگەتباي الماعامبەتتىڭ دەرەگىنە قايتا ورالساق، ءابدىعاپاردىڭ بۇل ۇستانىمى كەنەسارى حاننىڭ ستراتەگياسى، تاكتيكاسىنا ۇقساس.رەسەيدىڭ ىشكى جاعدايىنان حاباردار كوتەرىلىس باسشىلارى مۇنى بەلگىلى ءبىر نەگىزگە سۇيەنە ايتقان. شەشۋى ماڭىزدى بولعان دوعال شايقاسى الدىندا ءابدىعاپار، امانگەلدى ساربازدار بەكىنەتىن ورىن ىزدەپ، ۇلىتاۋعا ادامدار اتتاندىرعان. پاتشا اسكەرى كەلەدى دەگەن جولدارعا سول جاقتاعى بولىستاردىڭ ساربازدارى قويىلعان، دەپ جازدى جۋرناليست جازۋشى.حان قازاسى حاقىنداءابدىعاپار 1918 جىلى ناۋرىزدا ورىنبوردا پاتشا ۇكىمەتىنىڭ ءى سەزىنە قاتىستى دەگەن دەرەك بار. سول جىلى ءساۋىر، مامىر ايلارىندا وتكەن ەلدى كەڭەستەندىرۋ، ياعني، اۋىلدىق، بولىستىق ۇكىمەت ورىندارىن سايلاۋعا ارالاستى. ءابدىعاپار مەن امانگەلدىنىڭ اراسىنداعى رەنىش، ارازدىق تا وسى سايلاۋ كەزىندەگى ءبىر كىلتيپاننان باستالدى. ءبىراق، بوگەتباي الماعامبەت ءابدىعاپاردىڭ كەڭەس وكىمەتىنىڭ ساياساتىن جۇرگىزۋدەن باس تارتقانىن جازدى.1919 جىلدىڭ 12 جەلتوقسانىندا قازاق رەۆكومى امانگەلدى يمانوۆتىڭ ولتىرىلگەنىن حابارلادى. ءابدىعاپاردى جازالاۋ سودان كەيىن باستالدى. بۇل ۋاقىتتا ول قاراتورعاي مەن جىلانشىق اراسىنداعى كوكولەڭ قونىسىندا بولعان. تورعايدان جىبەرىلگەن 2530 ادامدىق قارۋلى توپ باقىتجان باقتىگەرەيەۆ دەگەن كومانديردىڭ باسشىلىعىمەن 24 جەلتوقساندا ءابدىعاپار جاتقان قوسىنعا كەلەدى.ءابدىعاپار بۇل توپتىڭ نە ءۇشىن كەلگەنىن بىلە تۇرا تاي سويىپ، ەت اسادى. باقتىگەرەيەۆ ءابدىعاپاردى ەكى رەت ريەۆكوم الدىنا جاۋاپ بەرۋگە شاقىرعان. ءۇشىنشى كەلگەن كەزدە ولار كونبەگەن حاندى اتىپ كەتكەن. قارۋلى توپتى جىبەرگەن ءالىبي جانگەلدين ەكەنى تۇسىنىكتى، دەيدى بوگەتباي الماعامبەت.ءابدىعاپار الاشورداشىلار توبىنا قوسىلمادى، بولشيەۆيكتەردىڭ شارۋالار مەملەكەتىنە قارسى بولماعان، سوعان قاراماستان قىزىل اسكەرلەر قولىنان قازا تاپتى. ۇرپاقتارى حان تۇقىمى رەتىندە اياۋسىز قۋعىنعا ۇشىرادى.اعايىن تۋىستارى حان دەنەسىن ءوزىنىڭ اتامەكەنى جاڭاقالاعا اكەلىپ ەلەۋسىز جەرلەگەن. كوپتەگەن جىلدار ءابدىعاپار اتى اتالماي ارداقتى ازاماتقا قيانات جاسالىپ كەلدى. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن عانا ءابدىعاپار اقتالدى، دەرەكتەر جارىققا شىقتى.قازاقستاننىڭ كيەلى ورىندار كارتاسىنا ەنىپ وتىرعان ءابدىعاپار حاننىڭ كەسەنەسى ارقالىققا قارايتىن قاراتورعاي اۋىلدىق وكرۋىگىندەگى كورتوعاي ەلدى مەكەنىندە ورنالاسقان.
|
1784 رەت كورسەتىلدىقولىنان كەلگەندەر قازاق ەلىنەن اسىپ، شەتتە توي وتكىزىپ، شاقىرىلعان يگى جاقسىلار شابىلىپ بارىپ، اعىلىپ كەلىپ جاتادى. وندايدى ەستىگەندە ەكى اۋىلدىڭ اراسىنا جەتە الماي جۇرگەن ەلدەگى جۇرت ەسكە ءتۇسىپ، وزگەگە قالدىرعان قىرۋار قارجى، اتتەڭاي، سولارعا بۇيىرسا، قينالعان جانى سىيلانار ەدى دەيسىڭ كەيدە.ارينە قارجىسى بار قايدان قۇلاق شىعارسا دا ەرىك وزىندە. دەگەنمەن سول قارجى بابالاردان قالعان اتامەكەننىڭ استىۇستىندەگى قازىنانىڭ قايىرىمى ەكەنى انىق. قازاقستان قازىنالى ەل، جەر استىنداعى بايلىق ءبىر ءبىزدىڭ عانا ەمەس، بۇكىل كەلەر ۇرپاقتاردىڭ نەسىبەسى دەپ ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ايتقانداي، ءتاڭىرىم ۇلتىمىزدىڭ نيەتىنە، الالىعى جوق ادال تىلەۋىنە قاراي قازىنانى دا ءۇيىپتوگىپ بەرگەن. تەك باعاسىن ءبىلىپ، ۇلتتىڭ باعىن اشساق، ۇرپاقتى باردان تارىقتىرماي، الاڭسىز كۇن كەشۋىنە مۇمكىندىك بەرسەك بولعانى.اڭگىمەنىڭ وزەگى قازاقتىڭ تويى تۋرالى ەدى. ءيا، اتام قازاق تويدىڭ ۇلكەنىن سۇندەت توي دەگەن. بۇل اتاانا ءۇشىن قاسيەتتى مىندەت، قاستەرلى ۇعىم، مۇسىلماندىقتىڭ بەلگىسى. بۇرىنعىلار بۇدان كەيىنگى ۇلكەن توي دەپ ۇلدىڭ ۇيلەنۋ تويىن اتاعان. قوناعىم دەپ تورگە وتىرعىزعان قىز ۇزاتۋ تويىن دا ەرەكشە باعالاعان. بۇدان وزگە ۇلاناسىر بولماسا دا اعايىنتۋىس، قۇداجەگجات اتاپ وتەتىن قۋانىشتار دا بولعان.قازىر توي تۇرلەندى. نارەستە ومىرگە كەلگەننەن باستاپ، توي باستالادى. ارينە جاعدايى كەلىپ جاتسا، جار سالىپ توي جاساي بەرگەنگە نە جەتسىن. تۋعان كۇن دەيسىز بە كوپ قوي. بۇرىن 5060 وسىنداي بەلەستى جىلدار اتالاتىن بولسا، بۇل كۇندەرى 1 جاستان باستاپ، 203040 ءبارىن اتاپ ءوتۋ ۇردىسكە اينالىپ بارادى. بۇل كەيدە باردىڭ مالىن شاشسا، ودان قالمايمىن دەپ تىراشتانعان كەدەيدى قارىزعا كىرگىزىپ كەتىپ جاتادى. دارا كورىنەم، وزگەدەن اسىپ تۇسەم دەپ جالعان باسەكەگە بوي الدىرىپ، داراقىلىققا ۇرىنىپ، باستاۋى ادەمى بولعانمەن سوڭى باس شايقاۋمەن بىتەتىن تويلار دا از ەمەس.ءبىر ويىمىز ايتادى، ونداي استامشىلىق باردىڭ قادىرىن بىلمەۋ، نە باس اۋىرىپ، بالتىر سىزداپ، ماڭداي تەردى تامشىلاتپاي وڭاي جولمەن كەنەلە سالعان قارجىنىڭ بۋى ەمەس پە ەكەن؟بۇگىنگى توي مەن تويحانا ءداۋىرى قانشاعا باراتىنىن قايدام، قالتاسى قالىڭعا سالماق سالا قويماعانمەن، سۇيەنەرى بانك، سوعان عانا تاۋەلدى قالتاسى جۇقانى قارىزعا باتىرىپ، السىرەتە بەرۋى مۇمكىن.ءبىر تويدا تويىپ العان توي يەسى بۇگىنگى قىزىق قىزىقاۋ، ەرتەڭگى بانك قىسقانداعى شىجعىرىلعان شىجىق تىرلىكتەن قالاي قۇتىلام! دەگەنى ەستەن كەتپەيدى.ءبىر ازاماتتىڭ ايتقان اڭگىمەسى وسى ارادا تاعى ويعا ورالا بەرەدى. ۇل مەن قىزىنىڭ جاقسىلىعىن بانكىنىڭ نەسيەسىمەن وتكەرىپ، شىرقى كىرمەي شىرپىر بولىپ جۇرگەندە كەنجە ۇلى قىڭقىلداپتى. بىتكەن جەرىم وسى بولار دەپ توبە شاشى تىك تۇرىپتى. ەلدىڭ ماتورى ۇستاپ قالادى، مەنىڭ ماتورىم نەتكەن مىقتى ەدى دەپتى.ارتىنان وزگە بالالاردان بۇل كەم بە، قاي بانكىنىڭ پايىزى تومەن ەكەن دەپ جۇرگەندە ۇلى: توي جاسامايمىز. ءبىر كۇنگى جاقسىلىققا ءسىزدى ءومىر بويى قۇتىلمايتىن موينىڭىزعا قارىز قامىتىن كيگىزبەيمىن دەيدى.اكەسى نامىسقا قامشى باسىپ نەسيە الاتىنىن، قۇدانىڭ الدىندا تومەنشىكتەپ وتىرمايتىنىن ايتىپتى. بالا رايىنان قايتپايدى. قۇداعا بارسا، توي جاساۋ كەرەكتىگىن ايتادى. بىراق ۇل مەن قىز توي جاسامايتىن بولىپ بەكىپ العان. اكەسى ۇياتتى العا تارتقاندا، ەلگە دە، جەلگە دە شاشپاي، بانككە تەلمىرمەي، بارىمەن بازار جاسايتىندارىن ايتادى.بۇل شەشىمدى قايدان تاپتىڭ؟ دەگەن اكەسىنە بالاسى اباي كومەكتەستى دەيدى. اباي كومەكتەسسە نەگە ەل كورگەندەي ەتىپ توي جاسامايمىز، دەپ اكەسى اباي دەگەن داۋلەتتى تانىسىن ويعا الادى.بالاسى: ءسىزدىڭ اباي ەمەس، قازاقتىڭ اقىن ابايى دەيدى. قالاي كومەكتەسەدى؟.ۇلى ابايدىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرىندەگى ساباق بولار تاعىلىمداردى تاراتا ايتىپ جيىرما ءۇشىنشى سوزىندەگى: ءبىزدىڭ قازاقتى وڭدىرماي جۇرگەن ءبىر قۋانىش، ءبىر جۇبانىش بار... جۇبانىشى: جالعىز ءبىز بە، ەلدىڭ ءبارى دە ءسويتىپاق ءجۇر عوي، كوپپەن كورگەن ۇلى توي، كوپپەن بىرگە بولساق بولادىداعى دەگەن ءسوزدى جۇبانىش قىلادى. وعان قۇداي تاعالا ايتىپ پا، كوپتەن قالماساڭ بولادى دەپ دەگەن ءتامسىلىن العا تارتىپ، مەن وسىعان دەن قويدىم. قاتارعا قوسىلسام كوپپەن جۇرەتىن كۇن الدا، اكە، بۇرىنعى قارىزدان قۇتىلايىق دەپتى.الگى ازامات بۇل قيال ەمەس، اقيقات، بالاعا باسقا ەمەس، باس بەرسە تۇيىقتان شىعادى ەكەنسىڭ. ءوز باسىم ابايدى وقىماي ازىپ جۇرگەن سەكىلدىمىن دەپ ەدى.قازاقتىڭ تويى تارقاماسىن دەيىك. بىراق تويدىڭ دا تويى بار، ءالدى مەن ءالسىز باسەكەلەسەمىن دەپ تاڭى ايرىلماۋ ءۇشىن، جاڭا زامان جاستارى ۇلتتىڭ وزىق سالتىن عانا تۋ ەتىپ كوتەرسە ەكەن. سوندا جارىسقا تۇسكەن كوپتەگەن جۇرت تويى سانالىلار باس بولعان ساليقالى ۇلت تويىنا اينالارى حاق.
|
ئەرلەر ئاياللاردىن مۇنداق ئاغرىنىدۇمۇھەررىر: خالىسە ئەخمەت مەنبە: تىيانشان تورى 20180509 11:28كۆپىنچە ئەرلەر ئاياللارنىڭ ئاغرىنىشىنى ھەم كۈلكىلىك ھەم قىزىقارلىق ھېس قىلىدۇ. تۆۋەندە ئەرلەرنىڭ ئاياللاردىن قانداق ئاغرىنىدىغانلىقىنى بىلىپ باقايلى.1. تويدىن كېيىن ئاياللار تولا كوتۇلدايدىغان بولۇپ كېتىدۇ.2.ئاياللار مال سېتىۋالغاندا ئۆزىنى بېسىۋالالماي قالىدۇ.3.ئاياللار ھە دېسىلا ئىشلارنى كۆپ ئويلىۋالىدۇ.4.ئاياللار پۇل خەجلىگەندە ئۆزىنى كونترول قىلالمايدۇ.5.ئاياللارنىڭ كەيپىياتى بەزىدە بەك تۇراقسىز كېلىدۇ.6.ئاياللار ھەمىشە ئۆينىڭ رەتلىك، پاكىز بولۇشىنى تەلەپ قىلىدۇ.7.ئاياللار بەزىدە بەك كۆپ ۋاقىت سەرپ قىلىپ ناھايىتى ئەخمىقانە قارار چىقىرىدۇ.8. ئاياللار ياسىنىشقا بەك ئۇزاق ۋاقىت سەرپ قىلىدۇ.9.ئاياللار بەزىدە جىنس ئەۋزەللىكىدىن پايدىلىنىدۇ. ئەرلەر بۇ ھەقتە ئېنىق ئېغىز ئاچمىسىمۇ، ئەمما ئاياللارنىڭ جىنس سالاھىيىتى تۈپەيلى ئالاھىدە ئېتىباردىن بەھرىمەن بولۇشىدىن بىزار بولىدۇ.10. ئاياللار بەزىدە ئەرلەرگە بەك قاتتىق تەلەپ قويۇۋالىدۇ.ئەرلەر ۋە ئاياللار تۇرمۇشتا بەزى سەۋەنلىكلەردىن ساقىت بولالمايدۇ، تۇرمۇشتا كەڭ قورساق بولۇشنى، كۆپرەك قارشى تەرەپنىڭ مەيدانىدا تۇرۇپ مەسىلىلەرگە باھا بېرىشنى ئۆگىنىۋالغاندا، ئەرئاياللار ئوتتۇرىسىدا توقۇنۇش ۋە زىددىيەت ئاز بولىدۇ. ئېرىڭىز سىزدىن ئاغرىنغاندا ئۆزىڭىزنى تەكشۈرۈپ بېقىڭ. چۈنكى باشقىلارنىڭ ھالىغا يەتسىڭىز، قەلب دۇنيايىڭىز تېخىمۇ ئازادىلىككە تولىدۇ.
|
جۇڭگو سانائەت سودا تېمىغا ئورنىتىلغان شامالدۇرغۇچ ياساش ۋە زاۋۇت سانائەت سودا تېمى ئورنىتىلغان شامالدۇرغۇچ ماتورى بىلەن 2 تام مەستانىسى يۈرۈشلۈكى يۇقىرى ئاۋازلىق شامالدۇرغۇچ بولۇپ ، كالى تەرىپىدىن ياسالغان ئۆگزىگە ۋە تامغا ئورنىتالايدۇ. ئومۇمىي ئېگىزلىكى 2 ، ھاۋانى تور بېكەتنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن توغرىلىغىلى بولىدۇ. شامالدۇرغۇچ تىغلىرى چوڭ چىقىرىش بىلەن تەرىپىدىن قوزغىتىلىدۇ. تومۇز ئىسسىقتا ، يۈرۈشلۈكى 20 نەچچە يۈرۈش كىچىك شامالدۇرغۇچقا باراۋەر سوۋۇتۇش ئۈنۈمى ئېلىپ كېلىدۇ ، بۇنى كۆپىنچە مۇرەككەپ مۇھىتلارغا ئىشلىتىشكە بولىدۇ. يۈرۈشلۈك مەستانىلىرى تامغا ئورنىتىلغان ئېنېرگىيە تېجەيدىغان شامالدۇرغۇچ بولۇپ ، ماتورى ، دىئامېتىرى 1.52 ، ئۇ دەرىجىدىن تاشقىرى ئۇزۇن ھاۋا سوقۇشى بىلەن تەمىنلەيدۇ ، ئۈنۈملۈك ئارىلىقى 36 مېتىردىن ئاشىدۇ ، شۇڭا بىر شامالدۇرغۇچ پۈتۈن ۋاسكېتبول مەيدانىنى قاپلىيالايدۇ. يۈرۈشلۈك ھەۋەسكارلىرى ئاساسلىقى سانائەت ، سودا ۋە زاپاس دېھقانچىلىق مەيدانلىرىدا ئىشلىتىلىدۇ. ئۇلترا ئۇزۇنلۇقتىكى ھاۋا بىلەن تەمىنلەش ئارىلىقى ، شامال سۈرئىتىنىڭ ئۈنۈملۈك ئارىلىقى 24 دىن ئېشىپ ، ۋاسكېتبول مەيدانىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنى قاپلىيالايدۇ.تورۇس مۇھىتىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن تەمىنلىگىلى بولىدىغان ئاسما ئۆگزە ۋە تام ئاسما ئورنىتىش. شامالدۇرغۇچنىڭ ئومۇمىي قۇۋۋىتى 0.4 ، ئېنېرگىيە سەرپىياتى ئىنتايىن تۆۋەن ، پۈتۈن بىر كۈن يۈرۈش ئۈچۈن پەقەت بىر نەچچە دوللار كېتىدۇ. شاۋقۇن ئىنتايىن تۆۋەن ، شاۋقۇننىڭ دەرىجىسى 43 ، شامالدۇرغۇچ ئىجرا بولغاندا شامالدۇرغۇچنىڭ يېنىدىكى پاراڭ ئاۋازى تەسىرگە ئۇچرىمايدۇ. مەشغۇلات قىلىش ئاسان. قوغداش سىنىپى 55 ، ئومۇمىي سۇدىن مۇداپىئەلىنىش ئىقتىدارىغا ئىگە ، يامغۇرلۇق كۈنلەردە ھۆليېغىنلىق ھاۋارايىدا نورمال يۈرەلەيدۇ. تازىلاش ئاسان.سېلىشتۇرۇش ئۈچۈن ۋاسكېتبول مەيدانىھەر بىر رايوننىڭ شامال سۈرئىتى ئۆزگىرىشچان بولۇپ ، سايە قىسمى شامال سۈرئىتىنىڭ سوۋۇتۇش دائىرىسىگە ۋەكىللىك قىلىدۇ. سايە رەڭگى قانچە قېنىق بولسا ، بۇ دائىرىدە شامال سۈرئىتى شۇنچە يۇقىرى بولىدۇ.ھاۋا بىلەن تەمىنلەش ئارىلىقى كۆپىنچە يېرىم ۋاسكېتبول مەيدانىنىڭ ئۇزۇنلۇقىدىن ئېشىپ ، 24 مېتىردىن ئاشىدۇ.1.ئېغىرلىقنى ھېسابلاش: ئاساسلىق بەدەننىڭ ئېغىرلىقى كونترول ساندۇقى ، كېڭەيتىش نەيچىسى ، ئۈستۈنكى ئۇلىنىش زاپچاسلىرى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ.2.مەھسۇلات دىئامېتىرى: يۇقىرىدا كۆرسىتىلگەن مەھسۇلات ئۆلچىمى دىئامېتىرى ، باشقا ئۆلچەملەرنى خاسلاشتۇرۇشقا توغرا كېلىدۇ.3.كىرگۈزۈش قۇۋۋىتى: يەككە باسقۇچ 220 104.قوزغاتقۇچ ماتورى: مەڭگۈلۈك ماگنىتلىق ماس قەدەملىك ماتور.ئالدىنقى: سودا چوڭ پىيادىلەر تۇراقلىق شامالدۇرغۇچكېيىنكى: يۆتكىلىشچان ئېلىپ يۈرۈشكە ئەپلىك شامالدۇرغۇچ
|
ئارام ئېلىشنىڭ ئەڭ ياخشى ئۇسۇلىئەلداۋا ساغلاملىق تورىسەھىپە: ساقلىق مەنبە: ئەلداۋا ساغلاملىق تورى ۋاقتى: 20180213 كۆرۈلۈشى: قېتىمئەلداۋادىن تۇرمۇش يېتەكچىسى: ئامېرىكىنىڭ ئوكلاخوما ئۇنىۋېرسىتېتى ساغلاملىق مەركىزىدىكى روھىي كېسەللىكلەر بويىچە ياردەمچى پىروفېسسور ساندىرا ئالانىننىڭ تەكلىپىگە ئاساسەن، ئەگەر خىزمەتنى بەك جىددىي، ئالدىراش ۋە ھارغىنلىق ھېس قىلسىڭىز، تۆۋەندىكىدەك بەك مىنۇت، ئون مىنۇت، بىر سائەت ياكى بىر كۈنلۈك پارچە دەم ئېلىش ئۇسۇلىنى سىناپ كۆرسىڭىز بولىدۇ.بەش مىنۇتلۇق ئارا ئېلىپ ئۇسۇلى: تۆۋەندىكىدەك بىر قانچە ئۇسۇلنى بەش مىنۇت ئىچىدە ئورۇندىسىڭىز ھارغىنلىقنى تۈگىتىشكە ياردىمى تېگىشى مۇمكىن. بىر نەرسىنى چىڭ قۇچاقلاڭ ياكى ئۇرۇقتۇغقان، ياربۇرادەرلىرىڭىزگە تىلەكداشلىق بىلدۈرۈڭ، ئەتىگەنلىك تاماقنى يەپ بولۇشتىن بۇرۇن يۇمۇر ئىزدەڭ، كۆپرەك كۈلۈڭ. سىز بېرىشنى ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان جايلارنى ئويلاڭ. مەسىلەن: دېڭىز بويى، ئېگىز تاغ ياكى باشقا بىرەر جايغا بېرىپ، زېھىڭىزنى مەركەزلەشتۈرۈپ، تەسەۋۋۇرىڭىزدىكىدەك مەلۇم بىر نەرسىنى كۆرۈڭ ، پۇراڭ ، ئاڭلاڭلار ؛ كۈندىلىك خىزمەتنى ئۇرۇندا بولغاندىن كېيىن لەتىپە ئوقۇڭ، مېۋە شىرنىسى ئىچىڭ ياكى بالىلار بىلەن بىردەم ئويناڭ.ئون مىنۇتلۇق دەم ئېلىش ئۇسۇلى: ئەتىگەندە ئورنىدىن تۇرغاندىن كېيىن، ئادەتنى ئۆزگەرتىپ بەزى ئىشلارنى قىلىڭ. ھەمىشە بىر قېلىپقا چۈشۈپ قالماڭ؛ ئەتىگەنلىك غىزانى ھەر خىل ئۆزگەرتىپ تۇرۇڭ. تاماق يېگەن بىر ئورۇندا ئولتۇرۇۋەرمەي، ئەڭ ياخشىسى ئۆزگەرتىپ تۇرۇڭ؛ ئائىلە ئەزالىرى بىلەن پاراڭلىشىڭ، ئۇلارغا سىزنىڭ ئۇلارنى ياخشى كۆرىدىغانلىقىڭىزنى ئېيتىڭ؛ ئاندىن ئورۇندۇققا يۆلىنىپ كۆزىڭىزنى يۇمۇپ بىر قانچە قېتىم چوڭقۇر نەپەس ئېلىڭ، مۈگدەڭ، ئاندىن بارمىقىڭىز بىلەن پېشانە ۋە بوينىڭىزنى ئۇۋۇلاڭ.بىر سائەتلىك دەم ئېلىپ ئۇسۇلى: چۈشلۈك تاماقتىن كېيىنكى بىر بۆلەك ۋاقىتتا قارتا ئويناش، ئارغامچا ئاتلاش قاتارلىق ئويۇنلارنى ئويناڭ.بىر كۈنلۈك دەپ ئېلىش ئۇسۇلى: ئىلگىرى بېرىپ باقمىغان يەرگە بېرىپ ئويناپ كېلىڭ. كونا ئىشلارنى يېڭىچە ئۇسۇل بىلەن قىلىڭ. مەسىلەن: ئائىلە ئىشلىرىنى قىلىش شەكلى ۋە ئۇسۇلىڭىزنى ئۆزگەرتىڭ؛ تەسەۋۋۇر قىلىش ئىقتىدارىڭىزنى تولۇق جارى قىلدۇرۇڭ.يۇقىرىقى بىرقانچە خىل ئۇسۇل ماغدۇرىڭىزنىڭ ئەسلىگە كېلىشىگە ياردەم بېرىپ جىددىيلىكىڭىزنى پەسەيتىدۇ، ھارغىنلىقىڭىزنى تۈگىتىدۇ. تۇمۇشىڭىزدا دىققەت قىلىدىغان ئىشلاردىنئالدىنقىسى : نەملىك ساقلاپ مەھسۇلاتىنى قانچە قېلىن سۈركىسە، ئۈنۈمى شۇنچىلىك ياخشى بولامدۇ؟كېيىنكىسى : قالقانسىمان بەز كېسىلى ۋە جىغان
|
سوۋېت ئىتتىپاقى ئارمىيىسى دەۋرىدىكى فورما كىيگەن تارىخىي ھەربىي كۇلۇبلارنىڭ ئەزالىرى ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدا لېنىنگرادنىڭ تولۇق ئازاد قىلىنغانلىقىنىڭ 76 يىللىقىنى تەبرىكلەش پائالىيىتىدە زەمبىرەك ئېتىش ماھارىتى كۆرسەتمەكتە. 2020يىلى 27يانۋار، سانت پېتىربۇرگ، رۇسىيە.ئاممىۋى ئاخبارات ۋاسىتىلىرى مەلۇماتلىرىغا قارىغاندا، سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى جۇمھۇرىيەتلىرى بۇ يىلى 19411945يىللار ئارىلىقىدا يۈز بەرگەن سوۋېتگېرمان ئۇرۇشىدا فاشىزىم ئۈستىدىن قازىنىلغان غالىبىيەتنىڭ 75 يىللىقىنى خاتىرىلىمەكتە. ئەينى ۋاقىتلاردا سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن گېرمانىيەگە قارشى تۇرغان ئىتتىپاقداش ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى، ئەنگلىيە ۋە فىرانسىيە قاتارلىق مەملىكەتلەرمۇ بۇ ۋەقەگە چوڭ ئېتىبار بەرمەكتىكەن.ئىگىلىشىمىزچە، سوۋېت ئىتتىپاقى تەركىبىدىكى ئوتتۇرا ئاسىيادا ياشاۋاتقان قازاق، ئۆزبېك، قىرغىز ۋە باشقىمۇ خەلقلەر بىلەن بىر قاتاردا ئۇيغۇرلارمۇ ئۇرۇش يىللىرى گېرمان ئەسكەرلىرى بېسىۋالغان سوۋېت تېررىتورىيەلىرىنى، شۇنداقلا ياۋروپا ئەللىرىنى ئازاد قىلىش جەڭلىرىگە قاتناشقانكەن. يۈزلىگەن، مىڭلىغان ئۇيغۇرلار شۇ ئۇرۇش مەيدانىدا قۇربان بولغان. شۇنىڭ ئۈچۈن ھەر يىلى ئۇيغۇرلار ئارىسىدىمۇ بۇ كۈننى خاتىرىلەش ئەنئەنىگە ئايلانغان.رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان تۇران ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ دوتسېنتى، تارىخ پەنلىرىنىڭ كاندىدات دوكتورى زۇلفىيە كارىموۋا خانىم سوۋېتگېرمان ئۇرۇشىدا سوۋېت ئىتتىپاقى 20 مىليوندىن ئوشۇق ئادىمىدىن ئايرىلغان بولۇپ، يۈزلىگەن يېزا ۋە شەھەرلەر ۋەيران بولغانلىقىنى، شۇ جۈملىدىن ئۇيغۇرلارنىڭمۇ قاتتىق زەرداب چەككەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، مۇنداق دېدى: يەتتىسۇ ئۇيغۇرلىرىنىڭ ئۇرۇشنىڭ ئالدىنقى يىللىرىمۇ كۆپ سىناقلارغا دۇچ كەلگەنلىكى مەلۇم. سوۋېت ئىتتىپاقىدىكى ئەڭ دەھشەتلىك قىرغىنچىلىق 30يىللارنىڭ ئاخىرلىرىغا توغرا كېلىدۇ. يەنى سوۋېت ھاكىمىيىتى تەرىپىدىن يۈرگۈزۈلگەن سىياسىي تەقىپلەشلەر نەتىجىسىدە باشقا خەلقلەر بىلەن بىر قاتاردا ئۇيغۇرلارمۇ كۆپ ئازاب چەكتى. خەلق ئىچىدىن چىققان كۆپلىگەن دۆلەت، پارتىيە، مەدەنىيەت ئەربابلىرى ئېتىلىپ كەتتى. بۇنى ئاز دېگەندەك، 1941يىلى باشلانغان سوۋېتگېرمان ئۇرۇشى تۆت يىلغا سوزۇلۇپ، مىليونلىغان ئادەم ئۇرۇش مەيدانىدا، بېسىۋېلىنغان شەھەريېزىلاردا، لاگېرلاردا ۋاپات بولدى. بۇ ئۇرۇشقا پۈتكۈل سوۋېت خەلقى ئاتلانغانلىقتىن سوۋېت تارىخىدا بۇ ئۇرۇش ئۇلۇغ ۋەتەن ئۇرۇشى دېگەن نام ئالغانىدى. ئۇيغۇرلار ئولتۇراقلاشقان شەھەر ۋە يېزىلاردىن مىڭلىغان ئادەم ئۇرۇشقا ئاتلاندى. ئۇلارنىڭ ئىچىدىن، مەسىلەن، مەسىم ياقۇپوف، سۈلفى لۇتپۇللىن، داداش باباجانوۋ، مۆردۈن تېيىپوف ئۇرۇش مەيدانىدا قەھرىمانلىق كۆرسىتىپ، سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ قەھرىمانى ئاتىقىنى ئالغان. بۇ سوۋېت ھۆكۈمىتى شۇ ۋاقىتتا تەسىس قىلغان ئەڭ يۇقىرى ئاتاق ئىدى.سوۋېتگېرمان ئۇرۇشى قاتناشقۇچىلىرى ناھايىتى ئاز قالغانلىقتىن بىز ئۇلارنىڭ بەزىلىرىنىڭ پەرزەنتلىرىنى زىيارەت قىلدۇق. شۇلارنىڭ بىرى ئالمۇتا شەھىرىدە ياشايدىغان مارس باراتوف ئەپەندىنىڭ ئېيتىشىچە، ئۇنىڭ دادىسىنىڭ تۆت ئاكىسى، يەنى شېرىپىدىن، ئابدۇجېلىل، زۇنۇن ۋە زەيناۋۇدۇن باراتوفلار ئۇرۇشقا ئاتلىنىپ، ئۇلارنىڭ بىرى ئېغىر يارىدار بولۇپ قايتىپ كەلگەن، قالغانلىرى ئۇرۇش ھەرىكەتلىرىگە قاتنىشىپ، كېيىنىرەك ئىزسىز يوقاپ كەتكەن ئىكەن. بۇلارنىڭ بارلىقى ئالمۇتا ۋىلايىتىنىڭ چېلەك يېزىسىدىن ھەربىي سەپكە چاقىرتىلغان. مارس باراتوف مۇنداق دېدى: كېيىنكى ۋاقىتتا ئىككىسىنىڭ قەيەردە يەرلەنگەنلىكىنى بىلدۇق. شۇلارنىڭ بىرى باراتوف زۇنۇن ئۇرۇش باشلانغاندىن باشلاپ ئۇرۇشقا قاتنىشىپ، شۇ يىلى ئۆكتەبىر ئېيىدا قورشاۋدا قالغان. كېيىن دېرەكسىز يوقاپ كەتكەن. يەنە بىر ئاكىسى ئابدۇجېلىل توغرىلىق موسكۋا شەھىرىدىكى خاتىرە كىتابى دىن تېپىلدى. موسكۋا شەھىرىدىكى ۋاسىلكوۋسكىي تۇپرىقىغا يەرلەنگەن ئىكەن. 2015يىلى رۇسىيەنىڭ قازاقىستاندىكى ئەلچىخانىسىنىڭ ياردىمى ئارقىلىق موسكۋاغا باردۇق.مارس باراتوف يەنە ئۇلارنى موسكۋادا ھەربىي قىسىمنىڭ ۋەكىلى كۈتۈۋېلىپ، 18ئاپرېلدا مەزكۇر تۇپراقتا ئۇرۇش قاتناشقۇچىلىرى بىلەن ئۇچراشقانلىقىنى بىلدۈرۈپ، مۇنداق دېدى: ئۇرۇش قاتناشقۇچىلىرى بىزگە مىننەتدارلىقىنى ئېيتتى. بوۋاڭلارنىڭ قەھرىمانلىقى ئارقىسىدا بىز مانا ھازىر بەختلىك ياشاۋاتىمىز. بىز تۇغۇلغان قاراتۇرۇق يۇرتىدىن ئېلىپ كەلگەن توپىلارنى شۇ تۇپرىقىغا چاچتۇق ھەم قۇرئان ئوقۇتتۇق. تۇپراقنىڭ ئارخىپى بار ئىكەن. شۇنىڭ ۋەكىلى چوڭ دادىمىز توغرىلىق ئېيتىپ بەردى. ئۇ جەڭ مەيدانىدا ئېغىر يارىدار بولۇپ، ھەربىي گوسپىتالدا قايتىش بولغانىكەن. ئۇ ۋاقىتلاردا ھەممىسى سوۋېت ھۆكۈمىتىدە ياشىغانلىقى ئۈچۈن ۋەتەن بىر بولغان. ئەسكەرگە چاقىرغاندىمۇ مىللىتىگە قارىماي ئالاتتى.بىز يەنە بىر ئۇرۇش قاتناشقۇچىسى مىرزىگۈل ناسىروفنىڭ ئوغلى مىرشېكەر ناسىروف بىلەن ئالاقىلەشتۇق. ئۇ زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، مۇنداق دېدى: دادام 1942يىلى سوۋېتگېرمان ئۇرۇشىغا چاقىرىلدى. ئۇ ۋاقتىدا سوۋېت ئىتتىپاقىدا ياشاۋاتقان مىللەتلەر ئارىسىدا ئۇيغۇر، قازاق، تاتار ۋە باشقا مىللەتلەر بار ئىدى. سوۋېتلار ئىتتىپاقىنىڭ پۇقرالىرى بولغاچقا، ئۇيغۇر قىزيىگىتلىرىمۇ شۇ ئۇرۇشقا قاتناشقان ئىدى. بۇ يىللىرى كوممۇنىستىك پارتىيەنىڭ ئىدېيولوگىيەسىمۇ يۇقىرى دەرىجىدە ئىدى. ئۇنىڭ باشقۇرغان ستالىننىڭمۇ ئابرۇيى ناھايىتى يۇقىرى بولغانتى. دادىمىز ئالمۇتادىكى قىسقا مۇددەتلىك ھەربىي كۇرستىن ئۆتكەندىن كېيىن جەڭلەرگە قاتناشتى. ئىككى يىل داۋامىدا كۆپلىگەن شەھەريېزىلارنى دۈشمەندىن ئازاد قىلىشقا قاتناشتى.مەلۇمكى، ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 40يىللىرى ئۇيغۇر دىيارىدا شەرقىي تۈركىستان مىللىي ئازادلىق ھەرىكىتى قانات يېيىپ، بۇنىڭغا سوۋېت ئىتتىپاقى يېقىندىن ئارىلاشقانىدى. سوۋېت ئىتتىپاقى بۇ جەھەتتە كۆپلىگەن پىلانلار قۇرۇپ، شۇلارنىڭ بىرى سوۋېت ئوفىتسېرلىرىنى مەخسۇس تەييارلىقتىن ئۆتكۈزۈپ، يوشۇرۇن كىرگۈزۈش بولغان ئىدىمىرشېكەر ناسىروف سۆزىنى داۋام قىلىپ، يەنە مۇنداق دېدى: شۇ يىللىرى ستالىننىڭ شەرقىي تۈركىستاندا پارتلىغان مىللىي ئازادلىق ئىنقىلابقا ياردەم بېرىش ئۈچۈن يوشۇرۇن بۇيرۇقى چىقىپ، 25 ياشقىچە بولغان مۇسۇلمان جەڭچىلەرنى ئەۋەتىش قارار قىلىنغانتى. داداممۇ شۇ تىزىمغا كىردى. كۆپ ئۆتمەي 300 جەڭچى تاشكەنت ھەربىي مەكتىپىگە يەتكۈزۈلدى. كېيىن ئەنجان ۋىلايىتىدە ھەربىي تەييارلىقتىن ئۆتتى. كېيىن مۇرغاب ۋادىسىدا جەڭ قىلىش بويىچە مەشىق قىلدى. 1944يىلى بىر توپ سوۋېت جەڭچىلىرى قورغاس ئارقىلىق غۇلجاغا ئۆتتى. ياش ئوفىتسېرلار ھەربىي قىسىملارغا تەقسىم قىلىندى. كاپىتان ناسىروف مەخسۇس ئاتلىق ئېسكادروننىڭ كوماندىرى بولۇپ، تەستىقلەندى.مىرشېكەر ناسىروفنىڭ ئېيتىشىچە، ئۇنىڭ دادىسى مىللىي ئارمىيە تەركىبىدىكى ئايرىم ئاتلىق دىۋىزىيونىنىڭ كوماندىرى لاۋازىمىدا ئاقسۇ تەۋەسىدە جەڭ قىلىشقا ئەۋەتىلگەن ئىكەن. لېكىن سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ ئارىلىشىشى بىلەن شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ھۆكۈمىتى ۋە گومىنداڭ ئوتتۇرىسىدا پۈتۈلگەن 11 ماددىلىق كېلىشىمدىن كېيىن، مىرزىگۈل ناسىروف 1946يىلى 7ئايلاردا ئۆز دۆلىتىگە قايتىپ كەتكەن.ئىگىلىشىمىزچە، ھازىر ئىلگىرى سوۋېت ئىتتىپاقى تەركىبىدە بولغان جۇمھۇرىيەتلەردە، شۇ جۈملىدىن قازاقىستاندىمۇ فاشىزم ئۈستىدىن قازىنىلغان غالىبىيەتنىڭ 75 يىللىقىنى داغدۇغىلىق ئاتاپ ئۆتۈش تەييارلىقلىرى كۆرۈلگەن بولسىمۇ، ئەمما دۇنياغا تارىغان كورونا ۋىرۇسى سەۋەبىدىن بارلىق پائالىيەتلەر توختىتىلغانكەن. ئىلگىرى ھەر يىلى 9مايدا غالىبىيەت كۈنى خاتىرىلىنىپ، بۇ كۈنى ئۇرۇش قاتناشقۇچىلىرى بىلەن ئۇچرىشىشلار ۋە ھەر قانداق باشقىمۇ پائالىيەتلەر ئۆتكۈزۈلۈپ كەلگەن ئىدى. ھازىر شۇ ئۇرۇشقا قاتناشقانلارنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمى ۋاپات بولغان.سوۋېت ھاكىمىيىتىنىڭ ئۆزىنىڭ قۇرۇلغان بىرىنچى كۈنلىرىدىن باشلاپلا قول ئاستىدا ياشاۋاتقان ھەر خىل مىللەتلەرنىڭ قەدىمىدىن كېلىۋاتقان مىللىي ئەنئەنىلىرىنى، ئۆرپئادەتلىرىنى ئىنكار قىلىپ، ئۆزىنىڭ مەقسەتمۇددىئاسىنى مەجبۇرىي تېڭىپ كەلگەنلىكى مەلۇم. سوۋېت ئىدېيولوگىيەسىدىن، قانۇنقائىدىلىرىدىن باش تارتىش، ئۇلارغا بېقىنماسلىق دايىم سىياسىي، ئىدىيەۋىي ساۋاتسىزلىق سۈپىتىدە قارشى ئېلىنغان. ئۇرۇش يىللىرىمۇ سوۋېت خەلقى، شۇ جۈملىدىن ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئۇيغۇرلارمۇ ئەنە شۇ سوۋېت قائىدىلىرىگە بويسۇنۇشقا مەجبۇر بولغان. شۇ سەۋەبتىن يۇرتلىرىنى، ئائىلىلىرى تاشلاپ، ئۇرۇش مەيدانىغا ئاتلىنىشتىن، ئارقا سەپتە ئېغىر ئىشلارنىڭ ئورۇنلاشتىن باشقا ئامالى قالمىغانىدى.
|
2022 20 2022 20:42الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ بۇگىنگى تاڭدا قالادا كولىك قاتىناسى مەن ازىقتۇلىك كاسىپورىندارى شتاتتىق رەجيمدە جۇمىس ىستەپ تۇرعانىن، جول ينفراقۇرىلىمىن قالپىنا كەلتىرۋ بويىنشا قارقىندى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتقانىن حابارلادى.27 قالالىق عيماراتتى جوندەۋقالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ قاجەت، ونىڭ ىشىندە 10 مەملەكەتتىك جانە جەكە مەنشىك مۇلىك نىساندارى بيۋجەت قاراجاتى ەسەبىنەن قايتا جاڭارتىلاتىن بولادى.قالعان 17 نىسانعا كەلتىرىلگەن زالال ۇلكەن ەمەس، ولار بيزنەستىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى اياسىندا قالپىنا كەلتىرىلەدى. قالادا 20 قۇرىلىس كومپانياسىنىڭ كۇشىمەن 9 نىساندى تازالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى، 800 گە جۋىق ادام جانە 40 بىرلىكتەن استام ارنايى تەحنيكا تارتىلدى.سونداياق، بەينەباقىلاۋ كامەرالارىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. قازىرگى ۋاقىتتا بۇلىنگەن 587 بەينەباقىلاۋ كامەراسىنىڭ 434 ءى قالپىنا كەلتىرىلدى. بارلىق بەينەباقىلاۋ كامەرالارىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى 21 قاڭتاردا اياقتالادى. سونىمەن قاتار قوعامدىق قابىلداۋى بازاسىندا تارتىپسىزدىكتەردەن زارداپ شەككەن شوب وكىلدەرىنە كەلتىرىلگەن زالالدى وتەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جەدەل جەلى قۇرىلدى.تالدىقورعان قالاسىندا كوميسسيا الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى ق. بوزىمبايەۆپەن بىرگە 2 مادەنيەت نىسانىن جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ اياقتالۋىن تەكسەردى. مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ 5 عيماراتىن قالپىنا كەلتىرۋ باستالدى. جۇمىسقا 400دەن استام ادام جانە 14 بىرلىك تەحنيكا تارتىلدى.اتامەكەن ۇ ك پ مالىمەتى بويىنشا وڭىردە 141 كوممەرتسيالىق نىسان زارداپ شەككەن. 120 دان استام شوب ۇيىمدارى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن اياقتاپ، وزدەرىنىڭ نەگىزگى قىزمەتىنە كىرىستى.الماتى وبلىسى بويىنشا كەلتىرىلگەن زالالدىڭ جالپى سوماسى 16,1 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى. ر. سكليار وڭىرلەردى قالپىنا كەلتىرۋ جانە ولاردىڭ تىنىستىرشىلىگىن جاقسارتۋ بويىنشا قارقىندى جۇمىستى جالعاستىرۋدى تاپسىردى.
|
ءۇندىستانداعى ءسۇت تاسۋشى ءيت تيانشان تورابىءۇندىستانداعى ءسۇت تاسۋشى ءيترەداكتور: شۋاق تولەۋباي ۇلى كەلۋ قاينارى : تيانشان تورابى 20180515 16:402018جىلى 5ايدىڭ 12كۇنگى حابار. ءۇندىستاننىڭ تاميل نادۋ شتاتىندا ەلدەن ەرەك ءبىر ءسۇت تاسۋشى قىزمەتكەر بار ەكەن. ول 8 جاسار ءيت ماني ەدى. ول كۇنىنە ەكى رەت ءسۇت تاسيتىن بولىپ، قازىرگە دەيىن جيىنى 6 جىل جۇمىس ىستەگەن. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ بارلىعى دا ونى قاتتى ۇناتادى. ماني ءبىر اپتالىق بولعان كەزىندە تاستاندى بولىپ، سوڭىندا قازىرگى يەسى ونى كوشە بويىنان تاۋىپ الىپ باققان. دىڭ ۇيىندە 5 ءسۇتتى سيىرى مەن 4 سۋ سيىرى بار بولىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا ءسۇت تاسۋدى كاسىپ ەتكەن. ول مانيدى ەكى جىل باققاننان كەيىن، ونى ءسۇت تاسۋعا تاربيەلەگەن.
|
وميكرون شتامى: تۇركيا 5 ەلمەن اۋە قاتىناسىن توقتاتتى ادىرنا ۇلتتىق پورتالى26 قاراشادان باستاپ كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا شتامىنىڭ تارالۋىنا بايلانىستى تۇركيا بيلىگى بەس ەلمەن اۋە قاتىناسىن توقتاتتى. بوتسۆانا، وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسى، موزامبيك، ناميبيا جانە زيمبابۆەدەن كەلەتىن ازاماتتارعا رەسپۋبليكاعا كىرۋگە تىيىم سالىندى، دەپ حابارلايدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالى.بۇل تۋرالى تۇركيانىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى فاحرەتتين كوجا جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا جازدى. بۇگىن كەشتەن باستاپ بوتسۆانا، وڭتۇستىك افريكا، موزامبيك، ناميبيا جانە زيمبابۆەدەن قۇرلىق، اۋە، تەڭىز جانە تەمىرجول ارقىلى ساياحاتتاۋعا تىيىم سالىنادى، دەدى تۇرىك ءمينيسترى.ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن ەۋروپالىق وداق، ۇلىبريتانيا، سينگاپۋر جانە جاپونيا وار جانە وعان كورشىلەس ەلدەرمەن اۋە قاتىناسىنا شەكتەۋلەر ەنگىزگەن بولاتىن. جاڭا .1.1.529 شتامىمەن ينفەكتسيا تۋرالى العاشقى حابارلامالار 24 قاراشادا وڭتۇستىك افريكا، بوتسۆانا جانە گونكونگتا پايدا بولدى. كەيىنىرەك يزرايل مەن بەلگيادا 19دىڭ تاعى ءبىر نۇسقاسىنىڭ تابىلۋى تۋرالى مالىمەتتەر شىقتى.
|
قىزمەت اترەتى: قارتتارعا قامقورلىق جاسادى،ورتانى كورىكتەندىردى اۋىل جاڭالىقتارى باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2قىزمەت اترەتى: قارتتارعا قامقورلىق جاسادى،ورتانى كورىكتەندىردىجولدانعان ۋاقىتى : 20201120 16:44:11ءتىلشىمىز ليۋ ۋي حابارلايدى. بيىل ساۋان اۋداندىق ورمان جانە جايىلىم مەكەمەسىنىڭ سىداۋحىزى قالاشىعى ليجياجۋاڭ قىستاعىندا تۇراتىن ۇعىسۋ،تيىمدىلىك جاساۋ،توعىستىرۋ قىزمەت اترەتى بۇقارانىڭ ويلاعانىن ويلاپ،بۇقارانىڭ اسىققانىنا اسىعىپ،قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قيىنشىلىقتارى مەن مۇڭمۇقتاجىن شەشۋ جانە اۋىلقىستاقتىڭ قونىس ورتاسىن جاقسارتۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ،ءىس جۇزىندىك ارەكەتى ارقىلى بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس، جاقسى ءىس ىستەدى.قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى ءوز ەرەكشەلىگىن ساۋلەلەندىرىپ، اۋىلقىستاقتىڭ جايلى قونىس ورتاسىن قۇلشىنا جاقسارتىپ،جول جوندەۋ،جاسىلداندىرۋ،كورىكتەندىرۋ سياقتى قىستاق ورتاسىن جاقسارتاتىن ءبىرقىدىرۋ شارالاردى ىلگەرىندىكەيىندى اتقارعان.4ايدا قىزمەت اترەتى بەلسەنە قارجى ءوتىنىش ەتىپ،قىستاق جولىن اسفالتتاندىرىپ،ءتۇرلى گۇل ەگىپ،كورىنىس اعاشتارىن وتىرعىزىپ، قىستاقتى ءتىپتى دە كورىكتەندىرە ءتۇستى. اپتا سايىن قىستاق تۇرعىندارىن ۇيىمداستىرىپ،قورشاعان ورتا تازالىعىن جاپپاي رەتتەۋوڭاۋدى ورىستەتتى. بۇگىنگى كۇنى ليجياجۋاڭ قىستاعىنىڭ بەتبەينەسىندە وراسان زور وزگەرىستەر تۋىلدى.قىزمەت اترەتى راسىندا قىستاعىمىز ءۇشىن كوپتەگەن جاقسى،ناقتى ءىس ىستەپ بەردى. ولارعا شەكسىز العىس جاۋدىرىپ،قوشامەت بىلدىرەمىز دەدى ساۋان اۋدانى سىداۋحىزى قالاشىعى ليجياجۋاڭ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى لين يۇيفىن.قىزمەت اترەتى تاعى قىستاق تۇرعىندارىنا تازالىق دارەتحانانى جاقسارتۋ جۇمىسىن ورىستەتۋ جونىندە ۇندەۋ شىعارىپ،كەزەكتە تۇتاس قىستاقتىڭ تازالىق دارەتحاناسىن جاقسارتىپ سالۋ جۇمىسى تولىق ورىندالىپ بولعان.تازالىق دارەتحاناسىن جاقسارتىپ سالۋدىڭ يگىلىگىن ءبىز كورىپ وتىرمىز،راسىندا ءارى تازا،ءارى قولايلى ەكەن. تۇرمىس ساپامىزدى كورنەكتى جوعارىلاتتى دەدى قىستاق تۇرعىنى گو يۇڭبين.قىستاق تۇرعىنى سۇن يوۋاي 1دارەجەلى مۇگەدەك بولعاندىقتان، قىستاقتاعى بەستە قامتاماسىزداندىرىلاتىن وتباسىنىڭ ءبىرى ەدى. قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەلەرى مەن قىستاق ەكى كوميتەتىنىڭ القا مۇشەلەرى اپتا سايىن ونىڭ ۇيىنە بارىپ احۋال ۇعىسىپ، قيىنشىلىعى مەن مۇڭمۇقتاجىن سۇراستىرىپ،ءۇيىنىڭ ءىشىسىرتىن تازالاپ،تۇرمىسىنا قارايلاسىپ كەلگەن.مەيلى قىس،مەيلى جاز بولسىن، كوپشىلىك ۇنەمى ۇيىمە كەلىپ، ءۇيىمدى تازالاپ،تاماق ىستەپ بەرەدى،مەرەكەمەيرام سايىن ۇن، كۇرىش،ازىقتىق ماي اكەلىپ، وتباسىمداعى ۇلكەندىكىشىلى ىستەردىڭ بارلىعىنا باس قاتىرادى دەدى سۇن يوۋاي.الداعى جەردە قىستاق تۇرعىندارىمەن جالعاستى نيەتتەس،تىلەكتەس بولىپ،ىشكەرىلەي كىرىسىپ،شىنايى يگەرىپ،ناقتى ىستەپ،شىن پەيىلىمىزبەن قىستاق تۇرعىندارىنا جاقسى،ناقتى ءىس تىندىرىپ،قىستاق تۇرعىندارىنا اناعۇرلىم كوپ،اناعۇرلىم جاقسى قىزمەت وتەپ،قىستاق تۇرعىندارىمەن ەتەنە بولىپ،شىنايى قامقورلىقتى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جۇرەكتەرىنە ۇيالاتامىز دەدى قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى،قىستاقتىڭ ءبىرىنشى شۋجيى جوۋ فۋجۇن.
|
كوشپەندىلەر ويىندارى: قازاق كۇرەسى ەلىمىزدىڭ جۇلدەلەرىن ەسەلەدى باستى تاقىرىپ، كۇرەس، ۇلتتىق سپورت 07.09.20180 99 رەت وقىلدىوسى كۇندەرى قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ چولپوناتا قالاسىندا ءوتىپ جاتقان دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارى الدىندا دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسى تورەشىلەرگە سەمينار ۇيىمداستىرىپ، جارىستى وتكىزەتىن جاۋاپتى توپ مۇشەلەرىن سايلاعان ەدى. جاۋاپتى سىن الدىنداعى سەمينار كەڭەسكە قاتىسقان فەدەراتسيانىڭ ءبىرىنشى ۆيتسەپرەزيدەنتى سەرىك ادام ۇلى تۇكەەۆ پەن ءدىڭ بىرىككەن كۇرەس قاۋىمداستىعىنىڭ تەحنيكالىق ديرەكتورى ونۋر شيمشەك مىرزالار، ايىر قالپاقتى اعايىنداردىڭ ەلىندە وتكەلى وتىرعان دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىنىڭ باعدارلاماسىنا ەنگەن قازاق كۇرەسىنىڭ ەلىمىز ءۇشىن الار ورنى ەرەكشە ەكەندىگىنە توقتالىپ، ءادىل تورەلىك ەتۋگە اسا نازار اۋدارعان بولاتىن.سونداياق، سەميناردى جۇرگىزگەن ازيا قۇرلىعى قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ باس حاتشىسى رافاەل حابيروۆ ءتول كۇرەسىمىزدەن تەحنيكالىق ءىسشارا قويىلىمدارى، ونىڭ ءادىستاسىلدەرى، قازاق كۇرەسىنىڭ كيىمى مەن تاريحى تۋرالى بەينەبايان كورسەتىپ، ۇلتتىق كۇرەسىمىزدىڭ ەرەجەلەرىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، پىكىر الىسقان ەدى. سول سەميناردا جارىستىڭ باس تورەشىسى بولىپ ءدىڭ بىرىككەن كۇرەس قاۋىمداستىعىنىڭ باس ۇيلەستىرۋشىسى نيدەرلاندىدان كەلگەن حالىقارالىق دەڭگەيدەگى تورەشى ەدمار ابدۋللاەۆ تاعايىندالسا، باس حاتشى قىزمەتىنە بەلارۋس مەملەكەتىنىڭ وكىلى الەكساندر شاراەۆ بەكىتىلدى. جارىستا رەسەي، وزبەكستان، قىرعىز رەسپۋبليكاسى، گەرمانيا، نيدەرلاندى، بەلارۋس ەلدەرىنىڭ حالىقارالىق دارەجەدەگى تورەشىلەرى قىزمەت ەتەتىن بولىپ شەشىلدى. تورەشىلەر اراسىندا لوندوندا وتكەن جازعى وليمپيدا ويىندارىنىڭ ەركىن كۇرەستەن ايەلدەر اراسىنداعى قولا جۇلدەگەرى، حالىقارالىق دەڭگەيدەگى تورەشى يۋليا رادكەۆيچ دا بار. مۇنىڭ ءبارىن ءتىزىپ ايتىپ وتىرعانىمىز، قانداي جارىس بولماسىن بىلىكتى ماماندار قۇراماسى جاساقتالىنىپ الىنعاندا عانا جارىستىڭ جاقسى وتەتىنى بەلگىلى. اسقان جاۋاپكەرشلىكپەن بىلەك تۇرە كىرىسكەن جۇمىس اركەزدە جەمىسىن بەرەدى.وسى كۇنگە دەيىن دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسى مەن بىرىككەن كۇرەس قاۋىمداستىعى بىرىگىپ ۇيىمداستىرعان ءاربىر الامان جەكپەجەكتەر ۇلتتىق كۇرەسىمىزدى بيىك بەلەستەرگە شىعارىپ كەلەدى. ارينە، قازاق كۇرەسىنىڭ الار اسۋلارى ءالى الدا دەپ بىلەمىز، دەگەنىمەن دە بۇگىنگى تاڭعا دەيىن اتا كۇرەسىمىزدەن 7 الەم، 11ازيا، 3 الەم كۋبوكتارى مەن گران پري جارىستارىنىڭ وتكىزىلىپ كەلۋىنە يسلام الماقان ۇلى ابىشەۆ پەن سەرىك ادامبولسىن ۇلى تۇكەەۆ سەكىلدى ۇلتتىق كۇرەسىمىزدىڭ جاناشىرلارى اتسالىسىپ جاتقانىن ۇمىتپاي، ەسكە الىپ وتىرعانىمىز ابزال. يا، ەل بولعان سوڭ ءارتۇرلى پىكىرلەر بولادى. قازاق كۇرەسى ازيا ويىندارىنا نەگە كىرمەي ءجۇر دەگەن سىناي ايتقان پىكىرلەر دە كەزدەسىپ جاتادى. ال، سول جوعارىدا ايتىپ وتكەن قازاق كۇرەسىنە باسىنان باقايشىعىنا دەيىن جانى اشيتىن جاناشىر قوس ازماتتىڭ تىنىمسىز تاباندى جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە ۇلتتىق كۇرەسىمىز اشعابادتا جابىق كەشەندە وتكەن ازيا ويىندارىنىڭ باعدارلاماسىنا كىرىپ، ءۇش سالماقتا ءۇش بالۋانىمىز ەكى التىن ءبىر قولا جۇلدەلى بولىپ قايتقانىمىزدى قالاي عانا ۇمىتامىز. باردى بار، جوقتى جوق، دەپ ايتۋعا ارينە، مىندەتتىمىز. قازاق كۇرەسى ازيا جابىق كەشەندى ازيا ويىندارىنىڭ باعدارلاماسىنا ەنگەنى تۋرالى سۇيىنشىلەپ تە ايتقان بولاتىنبىز. دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ كوپ جىلدار بويى قاجىرلى جۇمىستارى ەش ەلەۋسىز قالماسى ءبىر انىق. ال، وسى دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىندا ءتول كۇرەسىمىزدىڭ تولاعاي تابىستى قادامى جىلدار بويى جۇيەلى جۇرگىزىپ كەلە جاتقان جۇمىستىڭ تاعى ءبىر جەمىسى دەپ بىلەمىز.حوش، سونىمەن ءۇش سالماق 70 كگ، 90 كگ، 90كگ دارەجەسى بويىنشا چولپاناتادا وتكەن قازاق كۇرەسىنەن بايراقتى سىندارعا كەلسەك. ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىنا 82 مەملەكەتتەن سپورتشىلار شاقىرىلسا، قازاق كۇرەسىنە الەمنىڭ 22 ەلىنەن 50 بالۋان جەڭىس ءۇشىن بوزكىلەمگە شىقتى. قىركۇيەكتىڭ 4 كۇنى وتكەن الامان جەكپەجەكتەردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا فينالدا توپجارىپ، جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلگەندەردىڭ ەسىمدەرى دە انىق بولعان ەدى.سونىمەن 70 كگ سالماقتا باس جۇلدەنى قىرعىز بالۋانى مەرلان ەراليەۆتىڭ جاۋىرىن جەرگە اۋناتقان ابىلقايىر ماۋلەنين جەڭىپ الدى. ال، وسى سالماقتا قول جۇلدەلەر تۇرىكمەنستاندىق مۋحاممەد گۋربانوۆ پەن رەسەيلىك ۆلاديميرجدانوۆتارعا تاپسىرىلدى. 90 كگ سالماقتا جەرلەسىمىز ەرسۇلتان مۇزاپپاروۆ وزبەك بالۋانى سارۆار يكروموۆتى جەڭىپ، قازاقستان قۇراماسىنىڭ قورجىنىنا قازاق كۇرەسىنەن ەكىنشى التىن مەدالدى جەڭىپ اپەردى. بۇل سالماقتا ءۇشىنشى ورىن ەستون بالۋانى الەكساندر مارمەليۋك مەن رەسەيلىك اندرەي گۋساروۆتەرگە بۇيىردى. اتان جىلىكتى 90 كيلودان اسا سالماقتا وتكەن فينالدا رەسەيلىك دميتري باليانوۆتى الىپ ۇرعان موڭعول بالۋانى سەرىك بەردىمۇراتوۆ التىن جۇلدەنى جەڭىپ الىپ كەتتى. قولا مەدالدار قازاقستاندىق بالۋان نۇرداۋلەت جارلىعاپوۆ پەن رەسەيلىك رومان بوبيكوۆتىڭ مويىندارىنا تاعىلدى.وسىلايشا، قىرعىز ەلىندە ءوتىپ جاتقان دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىندا قازاق كۇرەسىنىڭ بالۋاندارى 2 التىن 1 قولا مەدالدى الىپ، قازاقستان قۇرامىسىنىڭ جۇلدە جيىنتىعىنداعى جاعدايىن جاقسارتۋعا ۇلكەن ۇلەسىن قوستى. سونىمەن قازاقستان قۇراماسى قازاق كۇرەسىنىڭ بالۋاندارى جەڭىپ اپەرگەن التىن، قولا مەدالداردىڭ ناتيجەسىندە قىرعىزستان مەن رەسەيدەن كەيىن ۇزدىك ۇشتىكتە كەلەدى.الدىڭعى: كوركەم گيمناستيكا شەبەرلەرى تورتكۇل دۇنيەنى مويىنداتپاقكەلەسى: قاۋىمداستىق توراعاسى كوشپەندىلەر ويىندارىنا قورىتىندى جاسادى
|
خەۋەر تېز تازىلاش ئايلانما ھاۋا قۇلۇپ كلاپانى دېگەن نېمە؟ئاخىرلاشتى 20 يىلغا يېقىن. ھەم دۆلەت ئىچى بازىرى ۋە چەتئەل بازىرى, ئۇلار دېگەن سۆز ئەڭ تېز تېز ھەرىكەتلىنىدىغان ناۋايخانا ۋە پېچىنە ھەمراھى. بازاردا 15 نەچچە خىل مەھسۇلات تەمىنلەنگەن بولۇپ ، بۇ شىركەت مىليونلىغان ئىستېمالچىلارنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇشىنىڭ بىر قىسمىدۇنيا. ئېسىل ماركا بىلەن باغلانغانلىقىڭىزدىن پەخىرلىنىمەن بۇ ئىجابىي ئىجتىمائىي تەسىر پەيدا قىلدى.ناۋايچىلىق سانائىتىدە تازىلىق ھەممىدىن مۇھىم بولۇپ ، مۇناسىۋەتلىك ئۈسكۈنىلەرنى دائىم تازىلاشنى تەلەپ قىلىدۇ. خېرىدارىمىزنىڭ رىقابەتمۇ ئوخشىمايتتى. ئايلانما كلاپاننى دائىم ئېلىۋېتىش ، ئاندىن تازىلاش بىر قىيىن مەسىلە. ئاسراش ۋاقتى ئىلگىرى 1.5 سائەتكە يېتىدىكەن. 2 سائەت. ئايلانما كلاپاننىڭ دائىم ئارىلىشىشى ۋە پارچىلىنىشى ئوقنىڭ تامغىسىنىڭ ئۆمرىنىڭ قىسقىراپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ ، بۇ ئارقىلىق دائىم ئايلانما كلاپاننىڭ ئورنىنى ئالماشتۇرۇشى كېرەك.تازىلىق تازىلىق لايىھىسى بىلەن تېز پاكىز كلاپان بىز 304 قۇرۇلۇش ماتېرىياللىرىدا تەمىنلەشنىڭ ئاستىغا ئورنىتىلىدىغان ھەل قىلىش چارىسى ئىدى.ناۋايچىلىق سانائىتىدىكى مەھسۇلاتلار ئاساسلىقى قۇرۇق پاراشوك ياكى دانچە ھالەتتە. ئايلانما ئايرۇپىلان كلاپانىنىڭ ئاساسلىق ئىقتىدارى ياخشى ئايرۇپىلان ھالىتىنى ساقلاپ قېلىش ، شۇڭا تۆۋەن ئېقىن ۋە يۇقىرى ئېقىندىكى بېسىم ۋاكۇئۇم يۆتكىلىشنى ئايرىۋېتىش.تېز تازىلاش بۇلغىنىشقا سەزگۈر پروگراممىلار ئۈچۈن لايىھەلەنگەن بولۇپ ، دائىم تازىلاشنى تەلەپ قىلىدۇ. ئۇنىڭ لايىھىسى ئايلانما كلاپاننى سىستېمىدىن ئۈزۈشنىڭ ھاجىتى يوق ، تېز تازىلاش ئۈچۈن ئايلانما ۋە ئىچكى يۈزلەرگە ئاسان ئېرىشەلەيدۇ.تېز پاكىز ئايلانما كلاپانلار كلاپاننى تازىلاش ۋاقتىنى قىسقارتىشقا ئىشلىتىلىدۇ ، ئورالما بەزنى ئېلىۋەتمەيلا روتورنى ئېلىۋەتكىلى بولىدۇ. چۇۋۇش ۋە قۇراشتۇرۇش ھېچقانداق قورالنىڭ تەلىپى بولماي تۇرۇپ ئېلىپ بېرىلسا بولىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا ، كلاپاندىكى تازىلاش ئورۇنلاشتۇرۇشى ئوق تامغىسىنىڭ ئۆمرىنى ياخشىلايدۇ.يوللانغان ۋاقتى: 11نويابىردىن 092021يىلغىچەئايلانما كلاپان, , 3يول باشلاش كلاپانى, ئېلېكترونلۇق كونترول كلاپانى, , 3 ,
|
ٴومىرىڭدى رەتتە .1 6 2020، 2، 11:44ۋنيۆەرسيتەت. اۋديتورياعا وقىتۋشى كىرىپ كەلدى. وزىمەن بىرگە كەيبىر قۇرالجابدىعى دا بار. ٴلامميم دەمەي بوس شىنى ىدىس ىشىنە گولف دوپتارىن سالا باستادى. شىنى ىدىس تولعان كەزدە ستۋدەنتتەردەن: كوردىڭدەر مە؟ ىدىس تولدى. سولاي ەمەس پە؟ دەدى. ٴبىراۋىزدان بارلىعى: ٴيا، سولاي، دەستى. وقىتۋشى قيىرشىق تاستار بار ىدىستى الىپ، الگى شىنى ىدىسقا توڭكەرىپ جىبەردى دە باستاپقى سۇراعىن قويدى. ستۋدەنتتەر دە ٴيا، تولدى دەستى. سوندا وقىتۋشى قالتا قاپشىقتاعى قۇمدى شىنى ىدىسقا قۇيدى. تاعى سۇراعىن قايتالادى. شاكىرتتەرى دە جاۋابىن قايتا ايتتى. سوندا وقىتۋشى كوفە شىنىاياعىنداعى سۋدى ىدىسقا قۇيدى، ستۋدەنتتەر تۇگەل دەرلىك كۇلە باستادى. اۋديتوريانى ۇنسىزدىك بيلەگەن ساتتە ۇستاز بىلاي دەدى: مەن سەندەردىڭ مىنا نارسەنى بىلگەندەرىڭدى قالايمىن. بۇل شىنى ىدىس ٴاربىرىڭنىڭ ٴومىرىڭ سياقتى. گولف دوپتارى سەندەردىڭ ومىرلەرىڭدەگى ەڭ ماڭىزدى نارسەلەر. ول يمانىڭ، ٴجۇرىستۇرىسىڭ، مىنەزق ۇلىعىڭ، وتباسىڭ، دەنساۋلىعىڭ جانە دوستارىڭ. ەگەر، بارلىق نارسەدەن ايىرىلىپ، وسى گولف دوپتارىن جوعالتپاساڭدار، ومىرلەرىڭ تۇراقتى تۇردە ٴارى قاراي جىلجي بەرەدى. ال، قيىرشىق تاستار ومىرىڭدەگى قاجەتتىلىكتەرىڭ. ول جۇمىسىڭ، ٴۇيىڭ، كولىگىڭ جانە ت.ب. ال، قۇم بولسا ٴۇيدىڭ جيھازى، ويىن ساۋىق قۇرالى جانە ت.ب. سياقتى قاراپايىم دۇنيەلەر. دەمەك، شىنى ىدىسقا ەڭ اۋەلى قۇم سالاتىن بولساڭ گولف دوپتارى مەن قيىرشىق تاستارعا ورىن قالمايدى.ناتيجەسىندە، ٴومىرىڭ ماڭىزسىز جانە ەكىنشى كەزەكتەگى دۇنيەلەرمەن وتەدى. ماڭىزسىز دۇنيەلەرمەن ۋاقىت وتكىزۋ ماڭىزدى شارۋالارعا ۋاقىت تاپپاۋ دەگەن ٴسوز. سوندىقتان، ٴومىرىڭدى ماڭىزدى شارۋالارعا سۇيەنىپ رەتتە. ال قالعانى قۇم سياقتى. وقىتۋشى كەرەمەت ويىن ٴتامامداعان كەزدە ستۋدەنتتەردىڭ ٴبىرى سۇراق قويماق بوپ قولىن كوتەردى. ستۋدەنت: ٴسىز بۇل جەردە كوفە شىنىاياعى نەنى بىلدىرەتىنىن ايتپادىڭىز، دەدى. وقىتۋشى: سەنىڭ سۇراعىڭ مەنىڭ قاتتى قۋانتتى. بۇعان كوفەنى قوسقانىم، ومىردە قانشالىقتى جۇمىس باستى بولساڭىز دا، ٴبىر شىنى كوفەگە ۋاقىت تابىلاتىنىن جەتكىزگىم كەلدى، دەگەن ەكەن.دەمەك، كۇندەلىكتى ٴومىردى تارتىپكە كەلتىرۋ اسا ماڭىزدى. ادامداردىڭ كوبى مۇنى ماڭىزسىز جانە كەرەگى جوق ارەكەت دەپ سانايدى. كۇندەلىكتى شارۋاسىن ايتەۋىر رەتسىز جانە بەيبەرەكەت جاساي بەرەدى. دەسە دە، جارتى بەت اق قاعازعا تۇسىرگەن جوسپار ۇساقتۇيەك بوپ كورىنگەنىمەن، ادامنىڭ ايتۋلى جەتىستىككە جەتۋىندە ماڭىزدى ٴرولى بار. ەندەشە، جوسپار قۇرعاندا ەڭ اۋەلى باستاپقىلىق شارۋالارعا ٴمان بەرۋ كەرەك. ماڭىزدى شارۋا، شەتكى شارۋادان ىلگەرى تۇرۋى شارت. نەگىزگى جۇمىس قوسالقى جۇمىستان كەيىن تۇرماۋى كەرەك. ول ٴۇشىن نەنىڭ ماڭىزدى ٴارى كەزەك كۇتتىرمەيتىن شارۋا ەكەنىن، ال نەنىڭ ەكىنشى كەزەكتەگى قوسالقى ٴىس ەكەنىن انىقتاپ العان دۇرىس.وسى ورايدا ايتا كەتەتىن جايت، ەڭ كەڭ تاراعان قاتەلىكتىڭ ٴبىرى باسىمدىق پەن ماقساتتى شاتاستىرۋ. باسىمدىلىق ماڭىزدى جانە نەگىزگى ماسەلەلەر. مىنە، وسى باسىمدىلىق نەگىزىندە ماقسات ايقىندالادى. دەمەك، باسىمدىلىق ٴاربىر ماقساتقا باعىتباعدار بەرەدى. ماسەلەن، وتباسى اماندىعى، دەنساۋلىق، ماتەريالدىق ٴالاۋقات بۇل باسىمدىلىق. ال، ەندى وسى باسىمدىلىققا قول جەتكىزۋ ٴۇشىن ايلىق تابىس، جىلدىق كىرىستى رەتتەۋ ٴۇشىن كاسىپپەن اينالىسۋ، جاقسى اۋلەت قىزىنا ۇيلەنۋ، بالاعا جاقسى مەكتەپ تاڭداۋ ماقسات.مىسالىعا، دىندە دە سولاي. جۋندۋب بين ابدۋللا ر.ا. بىلاي دەيدى: ٴبىز پايعامبارىمىزبەن س.ع.س. بىرگە بولاتىنبىز. ول كەزدە جاس جىگىتپىز. ٴبىز اۋەلى يماندى ۇيرەنەتىنبىز، سوسىن قۇران ۇيرەندىك. سوندا يمانىمىز كۇشەيە ٴتۇستىن ەدى.اۋەلگى ۋاقىتتا ٴار كۇنىڭىزگە جوسپار قۇرىپ كورىڭىز. كەيىن ٴبىر جۇماعا، سوسىن ٴبىر ايعا. ەڭ ماڭىزدىسى سول جوسپاردىڭ نەگىزگى شارۋالارىن اينىتپاي ۇستانىڭىز. كەرى شەگىنۋشى بولماڭىز. ايتپەسە، كۇندە كۇيگەلەكتەپ، ٴبىر ٴىستى باستاسا، ەكىنشىسى ەسىنە ٴتۇسىپ، قايسى ٴبىرىن ىستەرىن بىلمەي ەسى شىعادى. باسىمدىلىق ايقىندالىپ، وعان جەتەتىن ماقساتتار بەكىتىلگەن ادام ەڭ اۋەلى كوڭىلى جاي تابادى. سونىمەن بىرگە، جۇمىسىڭىز رەتتەلىپ، بەلگىلى ٴبىر ناتيجەگە قول جەتكىزە باستايسىز. سونداياق، ۋاقىتىڭىز زايا كەتىپ، ماتەريالدىق شىعىنعا ۇشىراۋىڭىز توقتايدى. ناتيجەدە، جۇمىسىڭىز جەمىس بەرىپ، بالاشاعاعا دا ۋاقىت بولۋگە مۇمكىندىك تۋادى.03.10.2017 1978 باسىپ شىعارۋ
|
ئۈچ فىزىكا نەزەرىيىسى ئىسپاتلانغان تۇرۇپمۇ، كىشىلەرنىڭ ئۇنى قوبۇل قىلىشى نېمىشقا يەنىلا تەس؟ بىلبىلىك بىلوگىباشبەتكائىناتئالەمئۈچ فىزىكا نەزەرىيىسى ئىسپاتلانغان تۇرۇپمۇ، كىشىلەرنىڭ ئۇنى قوبۇل قىلىشى نېمىشقا يەنىلا تەس؟ئىلىمپەن ئىنسانلارنىڭ دۇنيانى ۋە ئالەمدىكى بارلىق مەۋجۇداتلارنى چۈشىنىش قورالى، ئۇ ئىنسانلارنى نادانلىقتىن قۇتۇلدۇرۇپ، ئىنسانلارنىڭ ئەقىلپاراسەتلىك ھاياتلىق قىممىتىنى ھەقىقىي ئىشقا ئاشۇردى. ئىنسانلار ئىلىمپەن دەۋرىگە كىرىشتىن ئىلگىرى، بۇ دۇنياغا بولغان تونۇشى ئاساسەن نۆل ئىدى.ئىلىمپەن ساھەسىدە نۇرغۇن تارماقلار بولۇپ، فىزىكا كۆپلىگەن تارماقلار ئىچىدە ئەڭ ئۇلۇغ پەن ھېسابلىنىدۇ. دۇنيادىكى بارلىق مەۋجۇدات ۋە ئالەمنىڭ سىرىنى چۈشىنىش ئۈچۈن، فىزىكا قانۇنلىرىدىن پايدىلىنىشقا توغرا كېلىدۇ، دەل ئىنسانلار فىزىكىسىدىكى چوڭ ھالقىش، ئىنسانلار مەدەنىيىتىدە چوڭ سەكرەشنى ئەمەلگە ئاشۇردى. فىزىكا ئىنسانلارنىڭ ئالەم ئۈستىدە ئىزدىنىشىنىڭ مۇھىم يولى.فىزىكا ئىنسانلارنىڭ ئالەم ئۈستىدە ئىزدىنىشىدە ئىنتايىن مۇھىم بولغاچقا، دۇنياغا مەشھۇر ئۇلۇغ ئالىملارمۇ ئاساسەن فىزىكا ئالىملىرىدۇر. مەسىلەن، نيۇتون، ئېينىشتېيىن ۋە خاۋكىڭ قاتارلىقلار، دەل مۇشۇ ئۇلۇغ فىزىكا ئالىملىرىنىڭ مەيدانغا كېلىشى ئىنسانلارنىڭ ئىلىمپەن ئىزدىنىش يولىنى ئالغا سىلجىتقان. گالىلېي فىزىكىنىڭ دەرۋازىسىنى ئاچتى، نيۇتون مېخانىكىغا ئاساس سېلىپ، بىزگە ئالەم ئاسمان جىسىملىرىنى دەسلەپكى قەدەمدە تونۇتتى، ئېينىشتېين زامان ۋە ماكاننىڭ دەرۋازىسىنى ئېچىپ، بىزگە ئالەمنىڭ سىرىنى يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا تونۇتتى.يۇقىرىقى ماكرو شەيئىلەرنىڭ ماھىيىتىنى تەتقىق قىلىدىغان فىزىكا نەزەرىيەلىرىدىن باشقا، ئىنسانلار يەنە دەسلەپكى قەدەمدە مىكرو دۇنيانىڭ دەرۋازىسىغا قەدەم قويدى، مىكرو سىرلارنى تەتقىق قىلىدىغان پەن بولسا كىۋانت مېخانىكىسى دەپ ئاتالدى، ئۇ 21 ئەسىردىكى فىزىكا ئالىملىرى نۇقتىلىق ئىزدىنىدىغان ئىلمىي يۆنىلىش.ماكرو ۋە مىكرو جەھەتتىكى ئىزدىنىش ۋە تەتقىقات جەريانىدا، فىزىكا ئالىملىرى بىلىشىمىزنى ئاغدۇرىدىغان بەزى فىزىكا نەزەرىيەلىرىنى بايقىدى ھەمدە ئۇلارنىڭ بىر قىسمى ئىسپاتلاندى. شۇنداق بولسىمۇ، يەنىلا نۇرغۇن كىشىلەر قوبۇل قىلالمايدۇ، ئىسپاتلىنىپ بولغان فىزىكا نەزەرىيەسىنى بەزىلەر نېمە ئۈچۈن قوبۇل قىلىشنى خالىمايدۇ؟ بۇ مەسىلىنى چۈشىنىش ئۈچۈن، ئالدى بىلەن بىز بۇنىڭ ئىچىدىكى ئۈچ قاراش ئاغدۇرۇلغان فىزىكا نەزەرىيىسىنى كۆرۈپ باقايلى.1. يورۇقلۇق تېزلېكىنىڭ ئۆزگەرمەسلىك نەزەرىيەسىسۈرئەت ئىنسانلارنىڭ دۇنيانىڭ سىرى ۋە ئالەم ئۈستىدە ئىزدىنىشىدىكى مۇھىم تارازا تېشى، سۈرئەتنىڭ ئەۋزەللىكى بولمىسا، بىز يەر شارىنى ئايلىنىپ چىقالمايمىز، يەر شارىدىن چىقىپ ئالەم ئۈستىدە دەسلەپكى قەدەمدە ئىزدىنىشىمىز تېخىمۇ مۇمكىن ئەمەس. شۇڭا، ئالىملار تېزلىكتىكى بۆسۈشنى ئىزچىل تەتقىق قىلىپ كەلگەن، ئەمما ئېينىشتېيىننىڭ تار مەنىدىكى نىسپىيلىك نەزەرىيەسى يورۇقلۇق تېزلېكىنىڭ ئۆزگەرمەسلىك پىرىنسىپىنى ئوتتۇرىغا قويغان.بۇ نەزەرىيەگە ئاساسلانغاندا، يورۇقلۇق تېزلىكى بىر تۇراقلىق سان بولۇپ، ئۆزگىرىش يۈز بەرمەيدۇ. ھەرقانداق تېزلىك بىلەن يورۇقلۇق تېزلېكىنى قوشقاندا، پەقەت يورۇقلۇق تېزلىكىگە ئېرىشكىلى بولىدۇ. تېخىمۇ غەلىتە يېرى شۇكى، يورۇقلۇق تېزلىكى ئالەمدىكى ئەڭ تېز ماددىي سۈرئەت ھېسابلىنىدۇ. ھەرقانداق ماسسىلىق جىسىم يورۇقلۇق تېزلىكىگە يېتەلمەيدۇ.يورۇقلۇق تېزلېكىنىڭ ئۆزگەرمەسلىك پرىنسىپى توغرىمۇ؟ ئالىملار كۆپ مىقداردا دەلىللەش ئارقىلىق، ئۇنىڭ توغرىلىقىنى ئىسپاتلىغان، شۇنداقلا، ماسسىسى بار جىسىملارنىڭ ھەقىقەتەن مەڭگۈ يورۇقلۇق تېزلىكىگە يىتەلمەيدىغانلىقىنى بايقىغان. بۇنداق نەتىجىنى كىشىلەر قوبۇل قىلالمايدۇ، نېمە ئۈچۈن بۇنداق بولىدۇ؟بىزنىڭ تونۇشىمىزدا، سۈرئەت چەكسىز بولىدۇ، ئالەم كېمىسىگە چەكسىز ئېنېرگىيە بېرەلىسەكلا، سۈرئەت چەكسىز تېزلىشىدۇ. ئەمما، تەجرىبە نەتىجىسى بىزگە تېزلىكنىڭ چەكسىز يۇقىرى كۆتۈرۈلمەيدىغانلىقىنى، ئۇنىڭمۇ مەلۇم بىر چېكى بولىدىغانلىقىنى، ئۇ بولسىمۇ يورۇقلۇق تېزلىكى ئىكەنلىكىنى ئېيتىپ بەردى.يورۇقلۇق تېزلىكى بىز ئۈچۈن دەرىجىدىن تاشقىرى تېز سۈرئەت، لېكىن چەكسىز ئالەم ئۈچۈن ئېيتقاندا، بۇ پەقەت تاشپاقا سۈرئىتى ھېسابلىنىدۇ. سامانيولى سىستېمىسىنىڭ دىئامېتىرى 100 مىڭ يورۇقلۇق يىلى بولۇپ، يورۇقلۇق تېزلىكىدە 100 مىڭ يىلدا ئاندىن ئۇنى كېسىپ ئۆتكىلى بولىدۇ. سامانيولى سىستېمىسى بىپايان ئالەمگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، پەقەت بىر تال چاڭ ـ توزان بولۇپ، نۆۋەتتە ئىنسانلارنىڭ كۆزىتىش دائىرىسى تەخمىنەن 93 مىليارد يورۇقلۇق يىلى كېلىدۇ، ئەگەر يورۇقلۇق تېزلىكىدە ئۇچسا، 93 مىليارد يىلدا ئاندىن كۆزەتكىلى بولىدىغان ئالەم سىرتىغا چىققىلى بولىدۇ دېگەن گەپ.93 مىليارد يىل كىشىنى نەقەدەر ئۈمىدسىزلەندۈرىدىغان سانھە، شۇڭا يورۇقلۇق تېزلىكى ئالەمدىكى ئەڭ يۇقىرى چەكتىكى سۈرئەت بولغاچقا، كىشىلەر ئۇنى قوبۇل قىلالمايدۇ. ئۇ ئىنسانلارنىڭ ئالەم ئۈستىدە ئىزدىنىش قەدىمىنى چۈشەپ قويغان، ئەگەر يورۇقلۇق تېزلىكىدىن بۆسۈپ ئۆتەلمىسە، ئىنسانلارنىڭ مەڭگۈ چەكلىك بوشلۇقتا قاپسېلىپ قالىدىغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ. چەكلىك بوشلۇق چەكلىك بايلىقتىن دېرەك بېرىدۇ، بايلىق بولمىسا، ئىنسانىيەت مەدەنىيىتىمۇ ئاخىرلىشىدۇ.2. غەلىتە كىۋانتنىڭ قاتلىنىشىبىزگە مەلۇمكى، ماكرو دۇنيانىڭ يەنە بىر تەرىپىدە مىكرو دۇنيا بار، مىكرو دۇنيا توغرىسىدىكى پەننى بىز كىۋانت مېخانىكىسى دەپ ئاتايمىز. كىۋانت مېخانىكىسىدا نۇرغۇن ھادىسىلەر ماكرو نەزەرىيەنى ئاغدۇرۇپ تاشلايدۇ. مەسىلەن، غەلىتە كىۋانت قاتلىنىشى.ئاتالمىش كىۋانتنىڭ قاتلىنىشى دېگىنىمىز، بىر كىۋانت سىستېمىسىنىڭ ئوخشاش بولمىغان كىۋانت ھالىتىنىڭ قاتلىنىش ھالىتىدە تۇرۇشىنى كۆرسىتىدۇ. مەشھۇر شرودىنگېرنىڭ مۈشۈكى نەزەرىيىسى ئوبرازلىق ھالدا بىر مۈشۈك ھەم تىرىك، ھەم ئۆلۈك بولۇشى مۇمكىن دەپ بايان قىلغان.بىر مۈشۈك قانداقمۇ ھەم تىرىك ھەم ئۆلۈك بولسۇن؟ بۇ ماكرو دۇنيادا پۈتۈنلەي مەۋجۇت بولۇپ تۇرالمايدىغان ئىش، لېكىن كىۋانت مېخانىكىسىدا بۇ خىل غەلىتە ھادىسە ھەقىقىي مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ. بىزنىڭ ماكرو دۇنيارىمىزدا، شەيئىلەرنىڭ ھالىتى ئوخشاش ۋاقىت ۋە بوشلۇق نۇقتىسىدا تۇرغاندا، پەقەت بىرلا خىل ھالەتتە مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ، مەسىلەن، سىز سول تەرەپتە تۇرسىڭىز، ئوڭ تەرەپتە سىز بولمايدۇ؛ سىز ھايات ۋاقتىڭىزدا، ئۆلۈم يۈز بەرمەيدۇ، سىز سولغا بۇرۇلغاندا، بىرلا ۋاقىتتا ئوڭغا بۇرۇلمايسىز.بۇ ئىككى خىل پۈتۈنلەي ئوخشىمايدىغان ھالەت ماكرو دۇنيادا بىرلا ۋاقىتتا مەۋجۇت بولۇپ تۇرالمايدۇ، ئەمما كىۋانت دۇنياسىدا بۇ خىل مۇمكىن بولمايدىغان ھالەت مۇمكىنچىلىككە ئايلىنىدۇ. كىۋانت دۇنياسىدا، سىز سول ۋە ئوڭ تەرەپتە تۇرغان ھالەتتە بىرلا ۋاقىتتا مەۋجۇت بولۇپ تۇرالايسىز، سىز ھايات تۇرغان ھالەت بىلەن ئۆلگەن ھالەت بىرلا ۋاقىتتا مەۋجۇت بولۇپ تۇرالايدۇ. بۇ ئىنتايىن غەلىتىمۇ قانداق؟ گەرچە، بۇ خىل نەتىجىنى كىشىلەر قوبۇل قىلالمىسىمۇ، ئەمما بۇ خىل ھادىسە ئىلمىي دەلىللەنگەن.3. كىۋانت ئەركىن ھەرىكەت ھادىسىسىكىۋانت ئەركىن ھەرىكەت ھادىسىسى ئوخشاشلا كىۋانت دۇنياسىدىكى بىر ئاجايىپ ھادىسە، نۇرغۇن دوستلارنىڭ چۈش كۆرىدىغانلىقىغا ئىشىنىمىز، ئۇ بولسىمۇ ئاجايىپ ئەركىن ھالدا تامنى كېسىپ ئۆتۈش. تامدىن تېشىپ ئۆتۈش قاتارلىق ئالاھىدە ئىقتىدارلار بەزى كىنولاردىمۇ ئىپادىلىنىدۇ، ئۇنداقتا رېئال دۇنيادا بۇنى قىلالايدىغان ئادەم بارمۇ؟ جاۋابى بولسا يوق.مەيلى سىز قانچە قېتىم سىناپ بېقىڭ، ئالدىدىكى تامنى كېسىپ ئۆتەلمەيسىز. ماكرو دۇنيادا تامدىن تېشىپ ئۆتىدىغان ئەھۋالنىڭ يۈز بېرىشى مۇمكىن ئەمەس، ئۇنداقتا مىكرو كۋانىت دۇنياسىچۇ؟ ماكرو دۇنيادا يۈز بېرىش مۇمكىن بولمايدىغان ئىشلار مىكرو دۇنيادا يۈز بېرىدۇ.ئالىملار تەتقىق قىلىش ئارقىلىق، كىۋانت دۇنياسىدا زەررىچىنىڭ تامدىن تېشىپ ئۆتەلەيدىغانلىقىنى، زەررىچىنىڭ ئەركىن ئۆتۈشۈپ تۇرۇشىنى ھېچقانداق نەرسە توسۇپ قالالمايدىغانلىقىنى بايقىغان. ماكرو شەيئىمۇ مىكرو زەررىچىلەردىن تەركىب تاپقان، زەررىچە تامدىن كېسىپ ئۆتەلىگەن ئىكەن، نەزەرىيە جەھەتتە ماكرو جىسىممۇ تامدىن كېسىپ ئۆتەلەيدۇ.توغرا، ئېھتىماللىق ئىلمى نۇقتىسىدىن تەھلىل قىلغاندا، ماكرو جىسىملارمۇ بەلگىلىك ئېھتىماللىق بىلەن تامدىن ئۆتۈپ كېتەلەيدۇ، مەسىلەن، ئادەم بەدىنىمۇ بەلگىلىك ئېھتىماللىق بىلەن تامدىن ئۆتۈپ كېتەلەيدۇ. لېكىن رېئال دۇنيادا يۈز بېرىشى مۇمكىن ئەمەس، بۇ نېمە ئۈچۈن؟ بۇنىڭ سەۋەبى شۇكى، ئۇنىڭ ئېھتىماللىقىنىڭ تۆۋەن بولۇشى بىزنى ئۈمىدسىزلەندۈرىدۇ، ئۇ نۆلگە چەكسىز يېقىن سانلىق قىممەتتۇر.كىۋانت ئەركىن ھەركەت ھادىسىسىنى كىشىلەر تەستە قوبۇل قىلىدۇ، چۈنكى ئۇ كىلاسسىك مېخانىكا ئۇقۇمىنى بۇزۇپ تاشلىدى. ئالىملارنىڭ قارىشىچە، ئۇ بەلكىم ئېنىقسىزلىق پىرىنسىپى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇشى مۇمكىن. كىۋانت ئەركىن ھەرىكەت ھادىسىسى ئالىملارغا ئالەمنىڭ ماھىيىتى ئېنىقسىز بولۇشى، ھەرگىزمۇ بىز كۆرگەن تەرتىپلىك ئالەم بولماسلىقى مۇمكىنلېكىنى ئەسلىتىدۇ.يۇقىرىقى ئۈچ نەزەرىيە نۆۋەتتە ئالىملارنىڭ دەلىللىشىگە ئېرىشكەن ھەمدە كىشىلەر قوبۇل قىلالمايدىغان فىزىكا نەزەرىيەسىدۇر. ئۇلارنىڭ ھەربىرى ئۆزگىچىلىك ۋە سىرلىقلىقنى نامايان قىلىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، بىزگە ئىنسانىيەت پەنتېخنىكىسىنىڭ يېتەرسىزلېكىنى، مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئەقىلگە مۇۋاپىق ئىكەنلىكىنى، يەنى، ئىلىمپەن قانۇنىيىتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغانلىقىنى كۆرسىتىپ بەردى. شۇڭا بىز ئۇلارنى چۈشىنىشكە ئامالسىز، ئاساسلىقى، يەنىلا ئىنسانلارنىڭ پەنتېخنىكا ئەمەلىي كۈچى بىر قەدەر ئارقىدا. ئالەم ئالدىدا، ئىنسانلارنىڭ ھازىرقى ئىلمىي نەزەرىيەسى پۈتۈنلەي تىلغا ئالغۇچىلىكى يوق دېيەرلىك.ھورۇنلار ھەرىكىتى دەپ ئاڭلىغانمىدىڭىز؟كۆرۈلىشى : 322377 قېتىم
|
ورتالىق ازيا اۋماعىنداعى تەڭدەسسىز پيلوتتىق جوبا قالانىڭ الماتى اۋدانىندا ىسكە اسا باستادى، دەپ حابارلايدى ..جاڭا كەڭسەنىڭ جالپى اۋدانى 156 شارشى مەتر. تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە جايلى جاعداي جاسالعان. ۋاقىتشا تىنىعۋى ءۇشىن دەمالىس بولمەلەرى، ونىڭ ىشىندە كيىم اۋىستىرۋ جاشىكتەرى، جۋىنۋ كابيناسى مەن اس بولمە دە بار. تۇرمىستىق جانجال كەزىندە اتااناسىن ەش الاڭسىز كۇتۋگە ارنالعان بالالار بولمەسى دە قاراستىرىلعان.قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى اسەت يسەكەشەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ماقسۇت نارىكباەۆ اتىنداعى قازاق گۋمانيتارلىق زاڭ ۋنيۆەرسيتەتى ءىىممەن بىرگە سەرۆيستىك پوليتسيا پيلوتتىق جوباسىنا قاتىسىپ جاتىر. ۋچاسكەلىك جانە پاترۋلدىك پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جوعارعى وقۋ ورنىندا كيكىلجىڭ پسيحولوگياسى، ەموتسيالىق ينتەللەكت، قۇجاتتاردى رەسىمدەۋ، كوممۋنيكاتسيا جانە قۇقىقتىق تالداۋ بويىنشا بىلىكتىلىك ارتتىردى، دەپ مالىمدەدى م. نارىكباەۆ اتىنداعى قازگزۋ باسقارما توراعاسى تالعات نارىكباەۆ.سەرۆيستىك پوليتسيانىڭ پايداسى بىزگە وتە كوپ ءتيىپ جاتىر. نارىكباەۆ اتىنداعى كازگيۋ ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم الدىق. ءيا، كوڭىلىمىزدەن شىعىپ جاتىر، قازىرگى تاڭدا قاعاز جۇمىستارى ءبىرشاما ازايدى. ەلەكتروندى ۆاريانت دەگەن وتە ىڭعايلى بولدى، دەيدى الماتى اۋداندىق پوليتسيا باسقارماسىنىڭ 4 ۋچاسكەلىك پوليتسيا قىزمەتكەرى قۋانىش باكەباەۆ.ەلوردا ۋچاسكەلىك پوليتسيا سەرۆيس
|
ياش ئۇيغۇر كىيىم لايىھەلىگۈچى گۈلبانۇ ھاشىموۋا ۋوناما فېشن مۇسابىقىسىدە. 2019يىلى 17ئاۋغۇست، بىشكەك.17ئاۋغۇست كۈنى ئورتا ئاسىيادا داڭلىق ۋوناما فېشن مودا ئۆيىنىڭ شاگىرتلىرى ئۆز ئىجادىيەتلىرىنى نامايان قىلىشتى.مەزكۇر مودا نامايىشى ئارزۇبېك ئامانوف ئۇيۇشتۇرغان مەخسۇس كىيىم لايىھەلىگۈچىلەر مۇسابىقىسىنىڭ نەتىجىسى ئېلان قىلىندى. مەزكۇر مودا پائالىيىتى بىشكەك شەھىرىدىكى خانگار مېدىئا مەركىزىدە ئۇيۇشتۇرۇلدى. ۋوناما فېشن مۇسابىقىسىگە ياش ئۇيغۇر لايىھەلىگۈچى گۈلبانۇ ھاشىموۋا قاتنىشىپ ئۈچىنچىلىككە ئېرىشتى.ۋوناما فېشن مودا ئۆيى ياش لايىھەلىگۈچىلەرنى قوللاش ئۈچۈن بۇ خىل پائالىيەتلەرنى ئۈچ يىلدىن بۇيان ئۇيۇشتۇرۇپ كەلمەكتە. ئىگىلىنىشىچە بۇ پائالىيەت يۇقىرى دەرىجىدە ئۆتكۈزۈلۈپ، قاتناشقۇچىلارغا چوڭ مۇمكىنچىلىكلەرنى يارىتىپ بېرىدىكەن. دەسلەپتە مەزكۇر مودا مۇسابىقىسىگە 21 لايىھەلىگۈچى قاتناشقانىدى. ئۇلارنىڭ ئىچىدە ئۇيغۇر كىيىم لايىھەلىگۈچىسى گۇلبانۇ ھاشىموۋامۇ بار ئىدى. رادىئو زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان ۋوناما فېشن مودا ئۆيىنىڭ رەھبىرى ئارزۇبېك ئامانوف، قاتناشقۇچىلار ئۈچ ئايدىن بۇيان تەييارلىق قىلىپ ھەر خىل تېخنىكىلارنى قوللىنىش نەتىجىسىدە ئۆزلىرى لايىھىلىگەن كىيىم مودىلىرىنى نامايان قىلغانلىقى، شۇنداقلا گۈلبانۇ ھاشىموۋانىڭ چېۋەرلىكىنى بايان قىلدى.ئۇ مۇنداق دېدى: راستىنى ئېيتقاندا بىز كۆپ تەييارلىق قىلدۇق. شاگىرتلارنىڭ كۆپ قىسمى تەجرىبىسىز لايىھەلىگۈچىلەر ئىدى. لېكىن ئۈچ ئايدىن بۇيان تىرىشىپ ئۆگىنىپ، بۈگۈنكى مۇسابىقىدە ئۆزلىرىنىڭ ماھارەتلىرىنى نامايان قىلماقتا.مودا مۇسابىقىسىنىڭ تەلەپلىرى بويىچە ھەر بىر قاتناشقۇچىغا تاپشۇرۇق بېرىلدى. ئۇلار پەقەت ئىككى رەڭ ئىشلىتىپ ئۈچ خىل بايراملىق لىباس لايىھەلىشى كېرەك ئىدى. گۈلبانۇ ھاشىموۋا ئۆزىنىڭ لايىھىلىگەن كىيىم مودىلىرى يىغىندىسىنى يىپەك يولى دەپ ئاتاپ كۆك ۋە ئالتۇن رەڭلەرنى ئىشلەتتى. رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان گۈلبانۇ ھاشىموۋا ئۆزىنىڭ نېمە ئۈچۈن كۆر رەڭنى تاللىغانلىقىنى چۈشەندۈرۈپ، بۇنى ئۇيغۇر بايرىقىغا ئوخشىتىش بىلەن بىرگە بۇ رەڭنى يەنە ئەركىنلىك رەڭگى دەپ تونۇغانلىقىنى تەكىتلىدى.ۋوناما فېشن مودا مۇسابىقىسى قىرغىزىستان كىيىم مودىسى ساھەسىدىكى ئەڭ مۇھىم ۋە يۇقىرى دەرىجىدىكى بىر پائالىيەت دەپ سانىلىدۇ. مەزكۇر پائالىيەتكە 300 دىن ئوشۇق تاماشىبىن قاتناشتى. رادىئو زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان ياش ئۇيغۇر قىزلار، ۋوناما فېشن كىيىم لايىھىلەش مۇسابىقىسىنىڭ ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىسىدە ئۇيغۇر قىزى نەتىجىگە ئېرىشكەنلىكىدىن بەك غورۇرلىنىۋاتقانلىقىنى ئىزھار قىلىشتى.قىرغىزىستان ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئۇيغۇرلار بىر قەدەر كۆپ ئولتۇراقلاشقان بىر مەملىكەت. سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى يىمىرىلگەندىن كېيىن قىرغىزىستان ئۆز مۇستەقىللىقىغا ئېرىشىپ، شۇ دۆلەتتە ياشاۋاتقان ئاز سانلىق مىللەتلەرگە ئۆز مەدەنىيەتسەنئىتىنى راۋاجلاندۇرۇشقا مۇمكىنچىلىك يارىتىلىپ بېرىلدى. ئۇلارنىڭ قاتارىدا ئۇيغۇرلارمۇ ئۆزلىرىنىڭ مىللىي ئەنئەنىلىرىنى ساقلاپ قېلىشقا تىرىشىپ، مىللىي ساز ۋە ئۇسسۇل ئانسامبىلى قۇرۇپ، يۇقىرى دەرىجىدىكى مۇسابىقىلەرگە قاتنىشىپ ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنى تونۇشتۇرۇپ كەلمەكتە. رادىئو زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان ئىنتىزار مىللىي ساز ئانسامبىلىنىڭ مۇئاۋىن رەھبىرى تۇرسۇنئاي ئىسلام قىرغىزىستان ئۇيغۇر سازەندىلىرىنىڭ ئۇتۇقلىرى ھەققىدە بايان قىلىپ، تۆۋەندىكىلەرنى كۆرسەتتى.شۇنى تەكىتلەپ ئۆتۈش كېرەككى، يېقىنقى يىللاردىن بۇيان قىرغىزىستان ئۇيغۇرلىرى، بولۇپمۇ ياشلار ئۆز مىللىي كىملىكىگە ئالاھىدە كۆڭۈل بۆلۈپ كەلمەكتە. ئانا تىل مەسىلىسى چوڭ ۋە ئەڭ مۇھىم مەسىلىسىگە ئايلانغانلىقى سەۋەبىدىن، ئۇيغۇر ياشلار گۆدەكلەر ئۈچۈن تونۇلغان كارتون فىلىملارنى ئۇيغۇر تىلىغا تەرجىمە قىلىشتى. ياشلارنىڭ ئۆم بولۇشى ۋە ئۇلارنىڭ بىلىملىرىنى كۆپەيتىش ئۈچۈن بىلىم مۇسابىقىلىرى ئۇيۇشتۇرۇلۇپ كېلىنمەكتە. رادىئو زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان نوۋوپوكروۋكا يېزىلىق گىمنازىيەنىڭ مۇدىرى پەرىدە نىزامىدىنوۋا قىرغىزىستان ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ پائالىيەتلىرى توغرىسىدا توختىلىپ تۆۋەندىكىلەرنى كۆرسەتتى.رادىئو زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان ياش كىيىم لايىھەلىگۈچىسى گۈلبانۇ ھاشىموۋانىڭ ئانىسى نىليۇفەر خانىم، بىر ئانا سۈپىتىدە قىزىنىڭ نەتىجىسىدىن بەك پەخىرلەنگەنلىكىنى كۆرسىتىپ، ئۆزىنىڭ كېلەچەكتە ئۇيغۇر مىللىي كىيىمكېچەك سەنئىتىنى تېخىمۇ نامايان قىلىش ئۈچۈن ئۆزبېكىستان پايتەختى تاشكەنت شەھىرىدىن ۋە ئىمكان بولسا ئۇيغۇر دىيارىدىن ئەتلەس ۋە باشقا مىللىيلىككە ئىگە رەخت ھەم توقۇمىچىلىق ماتېرىياللىرىنى ئېلىپ كېلىپ، قىزىنىڭ تېخىمۇ كۆپ ئۇيغۇر مىللىي كىيىم لايىھىلىرىنى ئىشلەپ چىقىشىنى ۋە ئۇنى ئۇيغۇرلار ئارىسىدا تارقىتىشنى خالايدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.رەسمىي مەلۇماتلارغا قارىغاندا قىرغىزىستاندىكى ئۇيغۇر ئاھالىسى 60 مىڭغا يېقىن دەپ سانىلىدۇ. ئۇلار ئۆز قابىلىيىتى بىلەن ھۆكۈمەت تەقدىرنامىلىرىگە ئېرىشىپ، شۇنداقلا ھەر ساھەلەردە يۇقىرى ئۇنۋانلارغا ئىگە بولۇشتى. ئۇلارنىڭ قاتارىدا قىرغىزىستاندا تونۇلغان ناخشا چولپىنى، قىرغىزىستان خەلق ئارتىسى سۇلتان كەرىموف، قىرغىزىستاندا خىزمەت كۆرسەتكەن رەسسام سابىت باباجانوف، قىرغىزىستان خەلق ئارتىسى زەيتۇنە نارىنبايېۋا، مېدىتسىنا ساھەلەردە نۇرمۇھەممەت باباجانوف، يارمۇھەممەت ئابدۇلباقى ۋە باشقىلار ئۆز ساھەلىرىدە پۈتۈن قىرغىزىستان بويىچە مەشھۇر ئەربابلاردۇر. ئىسپورت ساھەلەردىمۇ نۇرغۇن قابىلىيەتلىك ئىسپورتچىلار بار. ياشلار ئارىسىدىمۇ ئۆز مىللىتىنى تونۇتقان ياش سەنئەتكارلار زارىنا ئىبدىمىنوۋا، گۈلناز مەخسۇتوۋا، زەيتۇنە خاتباقىيېۋالار خەلقئارالىق دەرىجىدىكى تەقدىرنامىلەرگە ئىگە بولۇشتى.
|
26 ءساۋىر, 2021 ساعات 19:04ساكەن مايعازيەۆ. شىمكەنت قالالىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ ديرەكتورى، ءانشى. فوتو: . سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل اگەنتتىگىنىڭ شىمكەنت قالاسى بويىنشا دەپارتامەنتى شىمكەنت قالالىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ قىزمەتىندەگى سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىنە تالداۋ جۇرگىزىپ جاتىر. بۇل جايلى دەپارتامەنتتىڭ رەداكتسيامىزعا جولداعان رەسمي جاۋابىندا ايتىلعان.دەپارتامەنت باستاماسىمەن قالالىق مادەنيەت، تىلدەردى دامىتۋ جانە مۇراعاتتار باسقارماسى جانە وعان باعىنىستى شىمكەنت قالالىق مادەنيەت ءۇيى كونتسەرتتىك ۇيىمىنىڭ قىزمەتىندە اۋديتورلار مەن قوعام مۇشەلەرىن تارتا وتىرىپ، سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىنە سىرتقى تالداۋ جۇرگىزىلىپ جاتىر. سىرتقى تالداۋ شەڭبەرىندە ناۋرىز مەيرامى مەرەكەلىك ءىسشارالارىن وتكىزۋگە ارنالعان مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ راسىمدەرى جانجاقتى قارالاتىن بولادى دەلىنگەن دەپارتامەنتتىڭ رەداكتسياعا جولداعان رەسمي جاۋاپ حاتىندا.اتالعان حاتتا جۇرگىزىلگەن تالداۋدىڭ ناتيجەلەرى قوسىمشا حابارلاناتىنى ايتىلعان. الايدا دەپارتامەنت ول اقپاراتتى ناقتى قاي ۋاقىتتا حابارلايتىنىن انىق جازباعان.شىمكەنت قالالىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ ناۋرىز مەرەكەسىنە 595 ملن تەڭگە جۇمساعانى قوعامدا شۋ تۋدىرعان. اتالعان ۇيىمنىڭ ناۋرىعا وراي ءتۇرلى ءىسشارالار وتكىزۋ ءۇشىن 7 كومپانيامەن كەلىسىمشارت جاساسقانىن جۋرناليستەر مەن مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ سالاسىن زەرتتەۋشىلەر انىقتاعان. الايدا ۇيىم باسشىسى ساكەن مايعازيەۆ، شىمكەنت قالاسى اكىمنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى شىڭعىس مۇقان قوعام شۋىنان كەيىن ءباسپاسوز جيىنىن وتكىزىپ، ناۋرىزعا 595 ملن تەڭگە جۇمسالماعانىن ايتتى، بىراق ونى دالەلدەپ بەرە المادى.
|
، 17 ، 20 ، 27 ، 17 ، 23 ، 19 ، 11 ، 28 ، 13 ، 23 ، 20 ، 26قوعام 28 ناۋرىز، 20201672 رەت كورسەتىلدىقۇدىقتىڭ سىرتىنداعىنىڭ ءبارى اقىلدى. اۋىلداعى جۇرت ءالى دە اتى جامان ىندەتتىڭ بايىبىنا بارار ەمەس. مەملەكەت مىندەتتەگەن تاپسىرما قالا سىرتىندا قالىس قالىپ جاتىر. مالىن ورىسكە ايداپ شىققان اعايىننىڭ ەكىدەن ءبىرى ساياسي وقيعاعا بالايدى. ەل ىشىندەگى دۇربەلەڭدى بيلىكتىڭ ءبىر قويىلىمى دەپ ەسەپتەيتىنىن قايتەسىز.اينالعان جاۋ الماي قويمايدى دەۋشى ەدى ۇلكەندەر. اۋەلى كورشىمىزدى ارتىنان الەمدى الەككە سالعان اۋرۋدىڭ از ۋاقىتتا اياعىمىزعا تۇساۋ بولارىن كىم ءبىلىپتى؟! اينالىپ ءوتىپ كەتەر دەپ اۋزىمىزدى اشىپ وتىرا بەردىك. ارتى نەگە اپارىپ سوعارىن اڭداساقشى سوندا. ەندى، مىنە، سوڭىمىزدان قۋعان ۇرەيدەن ەنتىگىمىزدى باسا الماي قاشىپ كەلەمىز. قورشاۋدا قالعان شاھار تۇرعىندارىنىڭ بويىن بيلەگەن قورقىنىش بوساعادان ارى اتتاپ باستىرماي وتىر. باسى قاتقان جۇرتتىڭ باسىنا تۇسكەن كەسەلدىڭ وزىنەن بۇرىن اتى جان تىتىركەندىرەدى. بالا ويىننان قاعىلدى. جىگىتجەلەڭ ساۋىقتان قول ءۇزدى. بويانىپ شىعار بويجەتكەن جوق. قاتارى سيرەگەن قارتتاردىڭ دا ءبىر ۋاقىت سەرۋەنى پىشاق كەسكەندەي تىيىلدى. ءىشى پىسقان قۇدالى تۋىسقاندار الەۋمەتتىك جەلىنىڭ اۋەنىنە توڭكەرىلگەن. ءشارىنىڭ شىرايى كەتتى.تەك تابيعات قانا مامىراجاي. جاڭا ءبىر تىنىسى اشىلعانداي. سايرانداعان قۇس، ويناقتاعان جانۋار. ءبارىءبارى سولار ءۇشىن جاسالىپ جاتقانداي. قالا بەردى قالا ورتاسىن كەزگەن اڭداردى كورگەندە، ەۋروپانى ەندىگى ەتەر امالىن اڭديسىڭ. ازيانىڭ دا جاندى جەرىنە سەلەبە سىلتەگەن سىرقات سىر الدىرماي كەلەدى. بۇل ۆيرۋس قويدى بورلىكتىرگەن قاسقىرداي قاتۋلى.ال اۋىل ءبازباياعى قالپىندا. جەر سىلكىنسە دە سەلت ەتپەيتىن سەنىمى كۇشتى حالىقتى وڭايلىقپەن سەسكەندىرە المايسىڭاۋ! زاڭ ورتاق. تالاپ بىردەي. دەسە دە 3040 ادامعا ارنالعان شاعىن تويتومالاعى تىيىلماي تۇر. ول پالەكەتىڭ اۋىلايماققا كەلە قويماس دەپ ىشىنەن تون پىشەدى. داستارقانى جينالمايتىن جۇرتىمىزدىڭ ادەتىنە جوريمىزاۋ مۇنىسىن. ايتسە دە وسى ساتتە ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جاعادان باس شىعارىپ، ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىنا قۇلاق اسقانىمىز الدەقايدا ابزال. ازانقازان باسىلعان سوڭ قۇدايى تاماقتىڭ دا كەزەگى كەلەر. باتپانداپ كىرگەن اۋرۋ، مىسقىلداپ شىعاتىنىن ەسكەرسەك، بىزدىكى نە تالتاڭ؟ وسى ءبىر قىسىلتاياڭ شاقتا قىدىرماي، قىزىق قۋماي، شاڭىراعىڭنىڭ ءتۇتىنىن تۇتەتىپ وتىرعانعا نە جەتسىن!؟
|
تۈركىيە بىلەن سۈرىيە ئۇرۇشامدۇ؟ ئۇيغۇرتۈركىيە بىلەن سۈرىيە ئۇرۇشامدۇ؟سۈرىيىنىڭ شىمالىدىكى ئەساد ئارمىيىسى بىلەن ئۆكتىچى ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسى ئوتتۇرىسىدىكى بارغانسېرى شىددەت تۈسىگە كىرىۋاتقان بۈگۈنكى كۈنلەردە، 8ئۆكتەبىر كۈنى ئەتىگەن سۈرىيە ئەساد ئارمىيىسى تۈركىيىنىڭ جەنۇبىدىكى ئاقچى قەلئە يېزىسىنى توپقا تۇتتى.سۈرىيە ئالىي ئىتتىپاقى ئەزاسى مەھمۇت ئوسمان ئەپەندى، تۈركىيىنىڭ 24قانال تېلېۋىزىيىسىدە. 2012يىلى ئۆكتەبىر، تۈركىيە.تۈرك ئارمىيىسى دەرھال قايتۇرما زەربە بەردى. يېزىدا ئىككى ھەپتىدىن بېرى مەكتەپلەر قويۇۋېتىلدى.بۇ توقۇنۇشتىن كېيىن، تۈركىيە ئارمىيىسى باش قوماندانلىق شتابىنىڭ گېنېرالى نەجدەت ئۆزەلنىڭ تۈركىيەسۈرىيە چېگرىسىدىكى ھەربىي رايونلارغا قىلغان زىيارىتى خەلقئارانىڭ دىققىتىنى قوزغىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە 8ئۆكتەبىر كۈنى تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى مۇئاۋىن باش مىنىستىرى بۈلەنت ئارنچ ئەپەندىنىڭ مۇخبىرلارغا بەرگەن باياناتىدا، بىزنىڭ بۇ قارارنامىنى بىكاردىن بىكار چىقارغىنىمىز يوق، دېيىشىمۇ مۇتەخەسسىسلەر ئارىسىدا تۈركىيە بىلەن سۈرىيە ئوتتۇرىسىدا ئۇرۇش چىقىش ئېھتىماللىقىنىڭ كۈچلۈك ئىكەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويۇشىغا ئاساس بولدى.ب د ت باش سېكرېتارى باڭكىمون بۇ ۋەزىيەتكە قارىتا، سىتىرازبۇرگتا ئۆتكۈزۈلگەن دېموكراتىيە مۇنبىرى ناملىق يىغىندا قىلغان سۆزىدە تۈركىيە سۈرىيە ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەت ھەققىدە توختىلىپ، سۈرىيە ۋەزىيىتىنىڭ زاۋاللىققا يۈز تۇتقانلىقىنى، ئىككى دۆلەت چېگرىسىدىكى ئۇرۇش كېڭەيسە، نەتىجىسىنىڭ ۋەھىمىلىك بولىدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.بۇ كۆز قاراشلارغا قارىشى، سۈرىيە ئۆكتىچىلىرىدىن تەركىب تاپقان، سۈرىيە ئالىي ئىتتىپاقى ئەزاسى مەھمۇت ئوسمان ئەپەندى، تۈركىيىنىڭ 24قانال تېلېۋىزىيىسىگە بەرگەن باياناتىدا ئەساد ھۆكۈمىتىنىڭ ئاغدۇرۇلۇش ئالدىدا ئىكەنلىكىنى،ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسىنىڭ سۈرىيىنىڭ زور قىسىم تېررىتورىيىسىگە ھاكىم بولغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى.بىلگە ئىستراتېگىيە تەتقىقات مەركىزى مۇدىرى ئاتىللا ساندىقلى ئەپەندى ئەساد ئارمىيىسى بىلەن ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسى ئارىسىدىكى كۈچ سېلىشتۇرمىسى ھەققىدە مۇنداق دېدى:ئەساد ئارمىيىسى سۈرىيە دۆلىتىنىڭ پۈتۈن ھەربىي ئىمكانلىرىغا ئىگە. ھاۋا ئارمىيىسى، قۇرۇقلۇق ئارمىيىنىڭ ھەرخىل قورالياراقلىرىغا ئىگە. ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسى بولسا يۇقىرى كەيپىياتقا ئىگە. روھىي ئۈستۈنلۈك غەلىبە قىلىشتىكى ناھايىتى مۇھىم بىر ئامىل. سۈرىيە ئارمىيىسى ۋە سۈرىيە رەھبەرلىرىدىن نۇرغۇن كىشىلەر چەتئەلگە قاچتى ياكى ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسىگە بېقىندى. بۇ ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسى ئۈچۈن پايدىلىقتۇر. يەنە بىرى، چەتئەللەرنىڭ ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسىگە قىلغان ياردىمى. ئەساد ئارمىيىسىنىڭ ھاۋا ھۇجۇملىرىغا تاقابىل تۇرالمىغان بولسىمۇ باشقا جەھەتلەردە ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسى غەلىبە قىلىپ كېلىۋاتىدۇ. ئا ق ش ۋە باشقا پۈتۈن دېموكراتىك دۆلەتلەر سۈرىيىدىكى خەلق ئازادلىق ھەرىكىتىنى قوللاۋاتىدۇ. تۈركىيىمۇ ئەساد ھۆكۈمىتىگە قارىشى بايرىقى روشەن ھالدا ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسىنى قوللاپ كېلىۋاتقان دۆلەتلەرنىڭ بىرى. ھازىر تۈركىيىگە پاناھلىق تىلىگەن سۈرىيىلىكلەرنىڭ سانى يۈز مىڭغا يەتتى. شۇنىڭ بىلەن تۈركىيە ئەساد ھۆكۈمىتىنى قورقۇتۇش ئۈچۈن پەيتى كەلسە ھۇجۇم قىلىش ئۈچۈن دۆلەت پارلامېنتىدا ئۇرۇش ئېچىش ھوقۇقى قارارنامىسىنى ماقۇللىدى.سۈرىيە ئالىي ئىتتىپاقى ئەزاسى مەھمۇد ئوسمان ئەپەندى سۈرىيىنىڭ ئىستراتېگىيىلىك ئەھمىيەتكە ئىگە تېررىتورىيىلىرىنىڭ ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسىنىڭ قولىغا ئۆتۈپ بولغانلىقىنى تەكىتلەپ مۇنداق دېدى:ئەمەلىيەتتە سۈرىيە بىلەن تۈركىيە چېگرىسىدا تىنچلىق رايونى بەرپا بولدى. تۈركىيە سۈرىيە چېگرىسىدىن خالەپ شەھىرىگىچە بولغان يۈز كىلومېتىر ئارىلىق ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسىنىڭ قولىدا. ب د ت ئەگەر بۇ رايوندا ھەربىي ئايروپىلانلارنىڭ ئۇچۇشىنى چەكلەيدىغانلا بولسۇن سۈرىيە خەلقىمۇ راھەتكە ئېرىشىدۇ، تۈركىيىگە كۆچۈشمۇ ئاخىرلىشىدۇ. ھەتتا، تۈركىيە ۋە باشقا دۆلەتلەردە پاناھلىنىۋاتقان سۈرىيىلىكلەر ئۆز ۋەتىنىگە قايتالايدۇ. سۈرىيە خەلقىنى ئەڭ قورقۇتۇۋاتقان تەرەپمۇ ھاۋا ھۇجۇمىغا ئۇچراش بولۇپ قالدى. ھەربىي راكېتالار گازارمىلارنى ئەمەس بىگۇناھ خەلقنى توپقا تۇتۇۋاتىدۇ. زىيانغا ئۇچراۋاتقىنى يەنىلا خەلق بولۇۋاتىدۇ. قىسقىسى، قۇرۇقلۇقتا تىنچلىق رايونى بار بولغان بىلەن ھاۋادا يوق. خالەپ، راككا، بېرىزۇ قاتارلىق جايلار ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسىنىڭ كونتروللۇقى ئاستىدا تۇرماقتا. بەزى ھەربىي رايونلار ۋە ئايرودوروملار تېخىچە ئەساد ئارمىيىسىنىڭ چاڭگىلىدا. ئەساد نۇرغۇن بىگۇناھ خەلقنىڭ بېشىغا چىقتى. ھازىرغىچە ئۆلگەنلەرنىڭ سانى 30 مىڭدىن ئاشتى. ئۇ خەلقئارا قانۇنغا نىسبەتەن ئۇرۇش جىنايەتچىسى ھېسابلىنىدۇ. ئۇ ئاغدۇرۇلسا لاخېدىكى خەلقئارالىق سوتقا چاقىرىلىدۇ. ئەساد ئارمىيىسى نۇقتىلىق ھالدا دوختۇرخانا، ناۋايخانا، ئاشخانىلارنى بومباردىمان قىلماقتا.سۈرىيىدىكى ئۆكتىچى گۇرۇھلار تەرىپىدىن قۇرۇلغان سۈرىيە ئالىي ئىتتىپاقى ئەزاسى مەھمۇد ئوسمان ئەپەندى، ئەساد ھۆكۈمىتىنىڭ سۈرىيە خەلقىنىڭ 20 گە ۋەكىللىك قىلىدىغان بىر ھاكىمىيەت ئىكەنلىكىنى ئەمدىكى قۇرۇلىدىغان سۈرىيە ھۆكۈمىتىنىڭ بولسا سۈرىيىدىكى پۈتۈن خەلققە ۋەكىللىك قىلىدىغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى:سۈرىيە ئالىي ئىتتىپاقىدا سۈرىيە ئىچىدىن ۋەكىلى بولمىغان ھېچقانداق بىر مىللەت، دىنىي مەزھەپ يوق. ئون ئىككى كىشىلىك ئىجرائىيە ھەيئىتىمىز بار. بۈگۈن سۈرىيىدە داۋام قىلىۋاتقان ئۇرۇش ئىككىنچى قېتىملىق مىللىي ئازادلىق ئۇرۇش. بۇ ھەرگىزمۇ دىنىي مەزھەپلەرنىڭ توقۇنۇشى ئەمەس بەلكى ئەساد ھۆكۈمىتىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاش ئۈچۈن ئېلىپ بېرىۋاتقان خەلق ئازادلىق ئۇرۇشى. سۈرىيە نوپۇسىنىڭ 80 بولسا سۇنى مەزھەپتە. ئەمما سۈرىيە ئالىي ئىتتىپاقىدا ھەر دىن، ھەر مەزھەپ، ھەر مىللەتتىن ۋەكىل مەۋجۇت.مەھمۇد ئوسمان ئەپەندى، تۈرك مەتبۇئاتلىرىغا بەرگەن باياناتىدا، ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسىنى يوقىتىش كۈچىگە ئىگە بولالمايۋاتقان، ئۆز ھاكىمىيىتىنى قوغداپ قېلىشقىمۇ كۈچى يەتمەيۋاتقان ئەساد ھۆكۈمىتىنىڭ تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى بىلەن ئۇرۇشۇش قۇدرىتىنىڭ يوقلۇقىنى ئىلگىرى سۈردى.
|
قۇم ىشىندەگى قىزعالداق قالاجاڭالىقتار 2478 0 پىكىر 29 مامىر, 2009 ساعات 06:25جالدىق سيپاتتا تىرلىك كەشكەن جۇلدىزدى ءوڭىردىڭ بۇگىنگى بەتبەينەسىنە قاراپ وتىرىپ ۇلىستارى ۇيىسقان، ازاماتتىعى ءارتۇرلى دەپ سيپاتتاما بەرۋگە بولاتىن شىعار. مۇمكىن عارىشجايدىڭ سوڭعى ون جىلدىق تاريحىندا ەكى ەل زاڭنامالارىنىڭ قاتار قولدانىلۋى دا بەلگىلى ءبىر دارەجەدەگى وڭ ىقپالىن تيگىزگەن شىعار. قالاي قۇبىلتىپ ايتساقتا كەشەندەگى ىرگەلى كاسىپورىندار مەن قالالىق مەكەمەلەردە ءتىلى باسقا، تىلەگى ءبىر ونداعان ۇلىستىڭ وكىلدەرى كاسىبي ماماندىقتارى بويىنشا نەگىزگى ماقسات جولىندا جۇمىلا جۇمىس جاساۋدا.اسا قۇپيا تۇردە سالىنعان عارىش كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى كەزىندە جانە ودان كەيىنگى قالىپتاسۋ جىلدارىندا بۇل وڭىرگە جانجاقتان مىڭداعان جۇمىس كۇشى اكەلىنگەنى ءمالىم. سول قۇرامداعى باسقا ۇلتتىڭ وكىلدەرىنە ارنايى تەكسەرۋلەردەن سوڭ عانا رەسمي رۇقسات بەرىلىپ، مولشەرمەن جىبەرىلگەن ەدى. قۇمنىڭ ورتاسىنداعى قىزعالداق قالاعا قونىستاناتىن قازاقتاردى كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ ەڭ جوعارعى جانە تومەندەگى قاباتتارىنا ورنالاستىرىلعانى دا اششى دا بولسا اقيقات. كسرو كەلمەسكە كەتكەن تۇستا ستراتەگيالىق الىپ نىسان تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ قۇزىرىنا قاراتىلىپ، دەربەس قۇرىلىمدار ورنىقتى. دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندەرگەن قوعامدىق وزگەرىستەرگە وراي كىشكەنتاي قالادا تاتارباشقۇرت پەن ۋكراينبەلارۋس جانە ورىسقازاق مادەني ورتالىقتارى قۇرىلىپ، ءدىلى مەن دىنىنە ساي سالتءداستۇرىن جاڭعىرتۋعا مول مۇمكىندىك الدى. الايدا بۇل باستامالار ءوز جالعاسىن تاپقان جوق. سەبەبى ولاردىڭ كوپشىلىگى تۋعان جەرلەرىنە كوشىپ كەتكەنءدى. بايىرعى بايقوڭىرلىقتار بىرلەستىكتەردىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن اتقارىلعان تالاي ءراۋىشتى ىستەردى ءالى كۇنگە دەيىن ۇمىتپاي ايتادى. جۇلدىزدى شاھار قاشاننان كوپ ۇلتتى. كەڭەستىك كەزەڭدەگى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى بويىنشا ۇسىنىلاتىن مالىمەتتەردە جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ۇلەس سالماعى جەتى پايىزدان اسپايتىندىعى ايتىلاتىن. شىندىعىندا دا مۇنداعى ترانزيتتىك تۇرعىنداردىڭ كوپشىلىگىن سىرتتان كەلگەندەر قۇرادى. ەڭ سۇيسىنەرلىگى ولاردىڭ ءبىربىرىمەن سىيلاستىعى دا اسا جوعارى دەڭگەيدە ەدى.توقسانىنشى جىلى انا تىلىمىزگە جاناشىر جانداردىڭ قولداۋىمەن قازاق ءتىلى قوعامى قۇرىلىپ، اق جول گازەتى جارىق كورگەنى ءالى ەسىمدە. ورىس مەكتەپتەرىنىڭ جانىنان تاتار، باشقۇرت تىلدەرىندە تەگىن ءدارىس بەرىپ، ۇلتتىق اندەردى ۇيرەتەتىن ۇيىرمەلەر ۇيىمداستىرىلدى. بۇل مادەني ورتالىقتار ورىنبور مەن ۋفا جانە قازان قالالارىمەن بايلانىس ورناتىپ، ءىستاجىريبەلەر الماساتىن. قالا تۇرعىنى الەكساندر كورنيلوۆ ەسىمدى ورىس جىگىتىنىڭ قازاقستان ءانى كەڭىنەن تارالدى. بۇل ولەڭ جولدارى قازاقشاعا تومەندەگىشە تارجىمالاعان دا ەدى:جاتسىنبايتىن كيەلى عۇرىپ پا ءوزى،جيىلمايتىن قاشان دا داستارحانى.جاي وتىنان جارالعان جىگىتتەرى،جايماشۋاق الدىڭا باس تارتادى.قوزعاعاندا قانىڭدى قۇشتار شابىت،مارجان ەمەس كىرپىكتەن وت تامادى،مۇحيتىنا عارىشتىڭ ستارت الىپ.وسى جەردەن باتىرلار اتتانادى، دەيدى قىزىلوردا وبلىستىق سىر بويى بۇرىنعى لەنين جولى گازەتىنىڭ سول كەزدەگى قىزمەتكەرى، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى ارداگەر اعا راشيد جارىلقاسىنوۆ ءوزىنىڭ اڭگىمەسىندە.ارادا تالاي جىلدار وتسە دە الدىڭعى اعا بۋىننىڭ وزىنەن كەيىنگىلەرگە قالدىرعان ونەگەلى ءۇردىسىن بۇگىنگى ۇرپاق وكىلدەرى دە ودان ءارى ساباقتاستىرا جالعاپ وتىرعانىن بايقاۋ قيىن ەمەس. ءار ادامنىڭ اڭگىمەسىنەن قانداي قيىنشىلىقتارعا كەزىكسە دە كەلىسپەۋشىلىكتەرگە جول بەرىلمەۋ كەرەكتىگىن ەستيسىڭ. وسى ۋاقىتقا دەيىن ەكى جاقتىڭ دا قۇقىقتىق قۇرىلىمدارى ۇلتارالىق نەمەسە ءدىني سيپاتى بار وقيعانىڭ تىركەلمەگەنىن مالىمدەپ وتىر. دەمەك تۇرعىندار تۇرمىس تىرشىلىگىنە تاتۋلىقتارىن ارقاۋ ەتۋ ارقىلى تۇراقتىلىقتىڭ تەمىرقازىعى تۇتاستىقتا ەكەنىن تۇيسىنگەندەي. تاعى ءبىر تاڭدانارلىعى جەرگىلىكتى قۇزىرلى ورىندارعا رەسمي تۇردە تىركەلگەن زاڭدى تۇلعالاردى تاپپايسىڭ، تاريحي تامىرى مەن بولمىس ءبىتىمىن ناسيحاتتاۋدى ماقسات سانايتىن. كۇن قۇرعاتپاي كەلەتىن شەتەلدىكتەر بىرنەشە مەملەكەت ازاماتتارىنان قۇرالعان سەكسەن مىڭعا جۋىق جۇرتشىلىقتىڭ جاراسىمدىلىعىنا قىزىعا دا قىزعانا قارايتىندىعىن جاسىرمايدى.قولعا تۇسكەن رەسمي دەرەكتەردى تالداساق قورشاۋلى قالادا 37091 قازاقستاندىق پەن 29333 رەسەيلىك قونىستانعان. تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعىنان كەلگەندەردىڭ سانى ءۇش مىڭعا جۋىقتايتىن كورىنەدى. ىرگەلەس ەكى ەلدى مەكەندەگى 20000 جۋىقتايتىن قانداستارىمىزدى قوسقاندا بۇل وڭىردەگى مۇسىلمان باۋىرلارىمىزدىڭ كوپتىگىن اڭعارامىز. قالامىزدا مۇسىلماندار مەشىتىنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى قانشاما جاميعات يسلام ءدىنىنىڭ ادەتعۇرپىمەن بەس پارىزىن وتەۋ ءۇشىن ىرگەلەس تورەتام كەنتى مەن اقاي اۋىلىنداعى يماندىلىق ۇيلەرىنە بارىپقايتۋعا ءماجبۇر. ال، حريستيان ءدىنىن ۇستاناتىندارعا كومبەزى كوك تىرەگەن ىرگەلى شىركەۋ مەن قوسىمشا ءمىناجات ورىندارى قىزمەت كورسەتۋدە.قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى بايقوڭىر قالاسىنىڭ مارتەبەسى جانە ونداعى اتقارۋشى وكىمەت ورگاندارىن قۇرۋدىڭ ءتارتىبى مەن ولاردىڭ مارتەبەسى تۋرالى كەلىسىمنىڭ 3بابىندا: بايقوڭىر قالاسى تۇرعىندارىنىڭ ساياسي كوزقاراسى، ناسىلدىك جانە ۇلتتىق، الەۋمەتتىك تەگى، جىنىسى، ءتىلى مەن دىنىنە قاتىسى جونىنەن قانداي دا بولسىن قۇقىقتىق شەكتەۋگە جول بەرىلمەيدى، دەپ انىق جازىلعان. قىزىلوردا وبلىستىق اكىمشىلىگى مەن رەسەيلىك اتقارۋ بيلىگى مەملەكەتارالىق ىنتىماقتاستىقتان باستاۋ الاتىن سانسالالى قارىمقاتىناستى ودان ءارى كەڭەيتۋدى جاڭا ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرۋ جولىندا ەكى جاققا دا ورتاق بىرلەسكەن جۇمىستاردى قولعا العانى كوپشىلىكتى قۋانتادى. دەسەكتە، قول قويىلعان قۇجاتتارعا تولەرانتتىق تۇرعىسىندا قىزمەت اتقاراتىن مەملەكەتتىك ورگاندار مەن قوعامدىق ۇيىمداردىڭ بايلانىسىن قازاقستان مەن رەسەيدىڭ وسى سالاداعى ۇقساستىقتارىنا ساي جەتىك ۇيلەستىرۋدىڭ ناقتى تەتىكتەرى جونىندە قوسىمشا وزگەرىستەر ەنگىزۋ قاجەت ەكەنى داۋسىز. ماڭىزى زور ماسەلە وتكەن جىلدىڭ باسىندا عارىشجايدىڭ تىنىستىرشىلىگىمەن تانىسۋعا ارنايى كەلگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ حالىق اسسامبلەياسى حاتشىلىعىنىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى باستاعان دەلەگاتسيالىق توپتىڭ العاشقى ساپارى بارىسىندا قالا اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى الەكساندر مەزەنتسەۆپەن بىرگە جانجاقتى پىكىر الماسقاندارى ايتىلعان. بىراق بۇل تالقىلاۋلاردىڭ ناتيجەسى قاراپايىم كوپشىلىك ءۇشىن ءالى كۇنگە دەيىن ءبايمالىم كۇيىندە تاسادا قالىپ كەلەدى. پرەزيدەنتىمىزدىڭ باستاماشىلدىعىمەن ارنايى زاڭ قابىلدانىپ، ۇزاق مەرزىمگە جوسپارلانعان ماقساتمىندەتتەر ايقىندالعان قازىرگى ۇرىمتال تۇستا بيلىك باسشىلارىنىڭ بۇل وڭىرگە دە ايرىقشا نازار اۋدارعانى كەرەك.ءالازىرگە بارشا بايقوڭىرلىقتار مەملەكەتتىك مەرەكەلەر مەن شىعىس حالىقتارىنىڭ ناۋرىز، سلاۆيان جۇرتىنىڭ ماسلەنيتسا مەيرامدارى جانە باسقا دا كونتسەرتتىك باعدارلامالار بارىسىندا ءار ءتۇرلى ۇلتتىڭ تىلىندە ايتىلاتىن اندەر مەن مىڭ بۇرالعان بيلەرىنە قوسا حالىقتىق ەرەكشەلىكتەردەگى كوزايىم كورىنىستەردى قاناعات تۇتىپ كەلەدى.نۇرلان مەرالى، جۋرناليست. بايقوڭىر قالاسى. 29.05.2009 جىل.
|
تۈركىيە خىتاي مۇناسىۋەتلىرى: تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلۇنىڭ خىتاي زىيارىتى ئۇيغۇر تەتقىقات ئىنىستىتۇتى2018 يىلى 21 ئىيۇنتۈركىيەدىكى زۇڭتۇڭ ۋە مىللەت ۋەكىللىرى سايلىمىنىڭ ھارپىسىدا ۋە روزى ھېيتنىڭ بىرىنچى كۈنى، تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلۇ2018يىل 1415 ئىيۇن كۈنلىرى خىتاينى زىيارەت قىلغان ئىدى. بۇنداق ئالاھىدە ۋاقىتتا ئېلىپ بېرىلغان زىيارەتنىڭ مۇھىملىقىمۇ ئەلۋەتتە ئالاھىدە بولىدۇ.2018 يىلى 13 ئىيۇن خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكى تەرىپىدىن بىرىلگەن باياناتتا ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتى مۇنداق خۇلاسىلەنگەن ئىدى. خىتاي تۈركىيە ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتى سىجىل تەرەققى قىلىۋاتىدۇ،ئىككى دۆلەت يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارلىرىنىڭ كۆرۈشۈش قېتىم سانى كۈندىن كۈنگە كۆپۈيىۋاتىدۇ،ئىقتىسادى تىجارەت ئورتاقلىقى مۇستەھكەملىنىۋاتىدۇ، كۈلتۈرەل مۇناسىۋىتى كۆپ خىللىشىۋاتىدۇ، دۇنياۋى ۋە رايون خاراكتىرلىك مەسىلىلەردە يېقىن ئالاقە ۋە ئۆز ئارا ماسلىشىش قولغا كەلتۈرىلىۋاتىدۇ. باياناتنىڭ داۋامىدا تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلىنىڭ خىتاي زىيارىتى جەريانىدا خىتاي گوۋۇيۈەن ھەيئەت ئەزاسى ۋە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يى بىلەن كۆرۈشىدىغانلىقى، ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىنىڭ ھەر ساھەدىكى ھەمكارلىق، دۇنياۋى ۋە رايون خاراكتىرلىك مەسىلىلەر ھەققىدە پىكىرلىشىدىغانلىقى ،خىتاي تەرەپنىڭ تۈركىيە بىلەن بىرلىكتە خىتاي تۈركىيە ئىستراتىگىيىلىك ھەمكارلىق مۇناسىۋەتلىرىنى تېخىمۇ كۈچەيتىشنى مەقسەت قىلغانلىقى دىيىلگەن ئىدى. تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلىمۇ ئۆزىنىڭ تىۋىتىر ھىسابىدا بۇ زىيارەتنىڭ مەقسىتىنى مۇنداق بايان قىلغان: خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يىنىڭ تەكلىپى بىلەن بېيجىڭغا كەلدۇق. كۆرۈشۈشلىرىمىزدە خىتاي تۈركىيە مۇناسىۋىتى بىلەن بىللە رايون خاراكتىرلىق مەسىلىلەرمۇ تىلغا ئېلىنىدۇ، ئۇندىن باشقا سودا ساھاسىدىكىلەر بىلەنمۇ كۆرۈشىمىز.تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلى خىتاي زىيارىتى جەريانىدا، خىتاينىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ۋاڭ چىشەن ۋە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يى بىلەن كۆرۈشتى. ئۇندىن باشقا مىنىستىر مەۋلۈت چاۋۇشئوغلى تۈركىيەنىڭ خىتايدىكى باش ئەلچىسى ئابدۇلقادىر ئەمىن ئۆنەن بىلەن بىرلىكتە خىتايدىكى ئەڭ چوڭ شىركەتلەرنىڭ باشقۇرغۇچىلىرى بىلەن كۆرۈشتى. تۈركىيەنىڭ ئىككىنجى چوڭ سودا ھەمكارلاشقۇچىسى ھىساپلىنىدىغان خىتاي مەبلەغ سالغۇچىلار بىلەن ھەمكارلىق پۇرسەتلىرى ھەققىدە سۆزلەشتى. بىلىم ۋە ئۇچۇر تېخنىكىسى ساھەسىدە دۇنيادا ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان خىتاي شىركىتى خۇاۋېينىڭ تەتقىقات مەركىزى زىيارەت قىلىنىپ ئەقلي بىخەتەرلىك شەھەر پروگراممىلىرى ۋە باشقا تېخنىكىلىق مەسلىلەر ھەقىدە پىكىرلەشتى.مىنىستىر چاۋۇشئوغلىنىڭ خىتاي زىيارىتىنىڭ يەنە بىر مەقسىتى بولسا، خىتاي رەئىسى شى جىن پىڭنى تۈركىيەگە تەكلىپ قىلىشى بولدى. مىنىستىر چاۋۇشئوغلى بۇ تەكلىپىنى خىتاي زۇڭلىسى ۋاڭ چىشەن ۋە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يىغا يەتكۈزدى. شى جىن پىڭ 2012يىلى فېۋرالدا خىتاينىڭ مۇئاۋىن دۆلەت رەئىسى بولۇش سۈپىتى بىلەن تۈركىيىگە زىيارەتكە كەلگەن ئىدى. رەئىس بولۇش سۈپىتى بىلەن بولسا 2015يىلى ئانتاليادا ئۆتكۈزۈلگەن گ 20 زىرۋىسىغا قاتنىشىش ئۈچۈن تۈركىيەگە كەلگەن ئىدى. جۇمھۇر رەئىسى رەجەپ تايىپ ئەردوغان بولسا 2015يىلى ئىيۇلدا،2016يىلى سېنتەبىردە ۋە 2017يىلى مايدا خىتاينى زىيارەت قىلغان ئىدى. ئىككى رەئىس 2018يىلى ئاپرىلدا بىر قېتىم تېلىفونلىشىپ، خىتاي رەئىسى شى جىن پىڭنىڭ تۈركىيەگە زىيارەتكە كىلىشى پىلانلىنىشقا باشلانغان ئىدى. مىنىستىر چاۋۇشئوغلىنىڭ بايانىدىن سايلامدىن كىيىن بۇ زىيارەتنىڭ دىپلوماتىك يوسۇندا بىرلىكتە پىلانلىنىپ ئورۇنلاشتۇرىلىدىغانلىقىچىقىپ تۇرىدۇ.مىنىستىر چاۋۇشئوغلىنىڭ خىتاي مۇئاۋىن رەئىسى ۋاڭ چىشەن بىلەن بولغان كۆرۈشىشىدە، ئۆزئارا پايدا مەنپەئەتنى مۇھىم ئورۇندا قويۇش، ھەر ئىككى دۆلەت ئۆز دۆلىتىنىڭ ۋە خەلقىنىڭ پايدىسىنى كۆزدە تۇتۇپ تۇرۇپ تەرەققىيات يولىدا ئىلگىرىلەش، ھەر ساھەدە ئەمەلى ھەمكارلىقنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش، خىتاينىڭ يىڭى يىپەك يولى پىلانى بىلەن تۈركىيىنىڭ ئوتتۇرا كارىدور تۈرىدە ماسلىشىشنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش، چوڭ تۈرلەرنى قوللاش ئاساسىدا ھەر سەۋىيەدە تىجارەت ئالاقىسىنى كۈچەيتىش،تېرورغا قارشى بىخەتەرلىك ئورتاقلىقىنى كۈچەيتىش، ئىككى دۆلەت خەلقى ئارىسىدىكى چۈشىنىش ۋە دوستلۇقنىڭ چوڭقۇرلىشىشى ئۈچۈن مەدەنىيەت ئالاقىسىغا رىغبەتلەندۈرۈش ۋە بۇ ئارقىلىق خىتايتۈرك ئىستراتىگىيىلىك ئىشەنچ بېغىنى ئەمەلى ھەرىكەتلەر ئارقىلىق چىڭايتىش قاتارلىق تېمىلار ئوتتۇرىغا قويۇلدى. چاۋۇشئوغلى، تۈركىيەنىڭ بىر خىتاي سىياسىتىنى داۋاملاشتۇرىدىغانلىقىنى،يىڭى يىپەك يولى تۈرىنى قوللايدىغانلىقىنى،بىخەتەرلىك ۋە تېرورغا قارشى ئورتاقلىقنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ھەر ساھەدىكى ئورتاقلىقنىڭ كۈچەيتىلىشى كىرەكلىكىنى بايان قىلدى.مىنىستىر چاۋۇشئوغلى خىتاي مىنىستىرى ۋاڭ يى بىلەن كۆرۈشۈش جەريانىدىمۇ ئوخشاش تېمىلار ئوتتۇرىغا قويۇلدى ۋە ۋاڭ يىمۇ خىتاي شىركەتلىرىنىڭ تۈركىيىدە تىجارەت قىلىشى ئۈچۈن ئۇيغۇن شارائىتنىڭ يارىتىلىپ بېرىلىشىنى تەلەپ قىلدى. ئۇندىن باشقا،خەلق ئارىسىدا چۈشىنىشىشكە رىغبەتلەندۈرۈش بىلەن بىللە ئۆز ئارا كۈلتۈر مەركەزلىرى قۇرۇشنىڭ مۇھىملىقىنى تەكىتلىدى. چاۋۇشئوغلىمۇ خىتاي سىياسىتىنىڭ ئېستىراتىگىيىلىك سەۋىيەدە تۇتۇلىدىغانلىقىنى، تېرورغا قارشى بىخەتەرلىك ۋە ئاخبارات ئورتاقلىقىنىڭ كۈچەيتىلىدىغانلىقىنى ئىپادىلىدى. كۆرۈشۈشتە ئىككى دۆلەتنىڭ ئىنىرگىيە، ئۇل مۇئەسسە،تىجارەت ۋە مەبلەغ ساھەلىرىدە ئەمەلى ئورتاقلىقلارنىڭ كۈچەيتىلىشى، بولۇپمۇ خىتاي شىركەتلىرىنىڭ تۈركىيەگە مەبلەغ سېلىشقا چاقىرىق قىلىنىشى توغرىسىدا سۆھبەت ئېلىپ بېرىلدى. مىنىستىر چاۋۇشئوغلى خىتاي مەتبۇئاتلىرىغا بەرگەن باياناتىدا، خىتاينىڭ يىڭى يىپەك يولى تۈرى بىلەن تۈركىيەنىڭ ئوتتۇرا كارىدور تۈرىدە ئۆز ئارا ماسلىشىش ۋە ھەمكارلىق توغرىسىدا توختالدى. تۈركىيەنىڭ ئوتتۇرا كارىدور تۈرى بىلەن بىرلىكتە بۇرۇنقى يىپەك يولى ۋە كارۋان ساراي تۈرىمۇ بار ئىدى.خىتاي مىنىستىرى ۋاڭ يى ئورتاق ئېچىلغان مۇخبىرلارنى كۈتىۋېلىش يېغىنىدا، خىتاي تۈركىيە ھەمكارلىق ساھەلىرىنىمۇ ئوتتۇرىغا قويدى. ئۆزئارا سىياسى ئىشەنچنىڭ قۇرۇلىشى ۋە ئىككى دۆلەت ئېستىراگىيىلىك ھەمكارلىقىنىڭ چوڭقۇرلاشتۇرۇلىشى ئۈچۈن ھازىرقى رايون خاراكتىرلىك ۋە خەلقئارالىق ئېنىق بولمىغان ۋەزىيەتكە قارشى خىتايتۈركىيە ئىستىراگىيىلىك مۇقىملىقىنىڭ قوغدىلىشى ھەققىدە ھەمكارلىقلارنىڭ كۈچەيتىلىشىنىڭ مۇھىملىقىنى تەكىتلىدى. 1.دۆلەت ئىچى مۇقىملىق ۋە بىخەتەرلىكنى قوغداش ئۈچۈن بىر بىرىگە ياردەم قىلىش لازىم. خىتاي تەرەپ، تۈركىيە تەرەپنىڭ تۈركىيەدە خىتاينىڭ بىخەتەرلىكىگە زىيان كەلتۈرىدىغان پائالىيەتلەرگە رۇخسەت قىلمىغانلىقىدەك پوزىتسىيىسىدە چىڭ تۇرۇۋاتقانلىقىدىن مەمنۇنلىقىنى بىلدۈردى. 2. يىڭى جانلىنىۋاتقان ئىقتىسادنىڭ مۇقىم تەرەققىياتىنى ساقلاپ قېلىش، يىڭى جانلىنىۋاتقان ئىقتىساد ،مالىيىنىمۇ قوغدىشى ۋە دۇنيا ئىقتىسادىنىڭ جانلىنىشى ۋە تەرەققى قىلىشىغا تۆھپە قوشۇشى لازىم.خىتاي، تۈركىيە بىلەن بىللە يىڭى يىپەك يولى ۋە ئوتتۇرا كارىدور تۈرلىرى ئۈچۈن يىڭىچە ھەمكارلىق پىكىرلىرى ۋە ئۇسۇللىرىنى تېپىپ چىقىپ،دىققىتىنى يادرو ئېنېرگىيەسى،ئۇچۇر ئالاقە، مالىيە ۋە ئېلىكترونلۇق تىجارەت ساھەلىرىدىكى ھەمكارلىقلارغا مەركەزلەشتۈرۈپ، ئىككى دۆلەت ھەمكارلىقىنىڭ سەۋىيەسى ۋە سۈپىتىنى داۋاملىق ياخشىلىشى لازىم. 3. رايون خاراكتىرلىك مۇقىملىقنى ئىككى تەرەپ بىرلىكتە قوغدىشى لازىم. ئوتتۇرا شەرق نازۇك ۋە ھەل قىلغۇچ مەزگىلىگە قەدەم قويماقتا، ئىران يادرو مەسىلىسى، سۇرىيە ۋە پەلەستىن مەسىلىلىرىدە مۇھىم ئۆزگىرىشلەر بولماقتا. خىتاي،تۈركىيە بىلەن بىرلىكتە ئۇچرىشىش ۋە ماسلىشىش دائىرىسى ئىچىدە كۆپ تەرەپلىك توختاملارنىڭ قوغدىلىشى، قىززىق نۇقتىلىق مەسىلىلەرگە قارىتا سىياسى ھەل قىلىش چارىسى تېپىشقا مەركەزلىشىشى،خەلقئارالىق تېرورغا قارشى ھەمكارلىقنىڭ كۈچەيتىلىشى، رايوندا تىنچلىق ۋە مۇقىملىقنىڭ قوغدىلىشى ئۈچۈن تىرىشىشى لازىم.بېيجىڭدىكى دىياۋيۈتەي دۆلەتلىك مىھمانسارىيىدا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يى بىلەن كۆرۈشكەن مىنىستىر چاۋۇشئوغلى، ئىككى دۆلەت رەئىسلىرىنىڭ ئوخشاش پىكىردىكى تېمىلاردا ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىنى تەرەققى قىلدۇرۇشنى خالايدىغانلىقىنى بىلدۈردى ۋە تۈركىيەنىڭ خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى تېخىمۇ يۇقىرى سەۋىيەگە يەتكۈزۈش ئىرادىسىنى تەكىتلىدى. ئىككى دۆلەت رەئىسلىرى بىكىتكەن دائىرە ئىچىدە ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىنى تېخىمۇ يۇقىرى سەۋىيەگە يەتكۈزۈش پىكرىدە چىڭ تۇرىدىغانلىقىنى تەكىتلىگەن چاۋۇشئوغلى، تۈركىيەخىتاي ئارىسىدىكى سودا ئالاقىسىنى كۆپەيتىشنى خالايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. تاشقى ئىشلار مىنىستىرى چاۋۇشئوغلى سۆز قىلىپ رايون خاراكتىرلىك مەسىلىلەر بولسۇن ياكى خەلقئارالىق مەسىلىلەر بولسۇن خىتاي بىلەن كۆز قارىشىمىز ۋە پوزىتسىيىمىزنىڭ ئوخشاپ قالىدىغانلىقىنى كۆرىۋاتىمىز، بولۇپمۇ سىياسى ۋە تىنچلىق ساقلاش چارىلىرى ئۈچۈن ھەمكارلىقىمىزنى داۋاملاشتۇرىمىز دىدى. ئوتتۇرىغا قويدى. خىتايچە مەتبۇئاتلاردا كۆرۈلمىگەن بۇ ئىپادىلەر ئىككى دۆلەتنىڭ ئىسرائىلىيەگە قارشى پەلەستىننى قوللاش سىياسىتى توغرىسىدا ئوخشاش پىكىردە ئكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ. خىتاينىڭ پەلەستىن سىياسىتى ، مىنىستىر چاۋۇشئوغلىنىڭ 2017يىلى ئاۋغۇستتا ئېلىپ بارغان خىتاي زىيارىتى جەريانىدا ۋاڭ يى تەرىپىدىن تەكىتلەنگەن ئىدى. تىنچ سىياسى دىئالوگ ئارقىلىق ھەل قىلىنىشى كىرەك دىيىلگەنىدى. خىتاينىڭ ئاخىرقى پەلەستىن سىياسىتى بولسا رەئىس شى جىن پىڭ تەرىپىدىن ئوتتۇرىغا قويۇلغان ئىدى: 1. ئىككى دۆلەتلىك سىياسى چارە؛2. دىئالوگ ئارقىلىق ھەل قىلىنىش؛3.تۇپراق ھىسابىغا تېنچلىقپىرىنسىپى؛4.خەلقئارا تېنچلىق جەريانىنىڭ داۋاملىشىشى ئۈچۈن كېپىللىك قىلىنىشى مۇھىم. ئەسلىدە خىتاينىڭ پەلەستىننى قوللاش سىياسىتى 50 يىلدىن بېرى داۋام قىلماقتا. مىنىستىر چاۋۇشئوغلىنىڭ ئاخىرقى زىيارىتىدە پەلەستىن مەسىلىسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. خىتاينىڭ قوللىغانلىقىغا مىننەتدارلىقىنى بىلدۈرگەن چاۋۇشئوغلى،ئامېرىكىنىڭ باش كونسۇلخانىسىنى قۇددۇسقا يۆتكىگەندىن كىيىنمۇبنخىتاينىڭ پەلەستىننى قوللىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.سۈرىيە مەسىلىسى بىلەن خىتاينىڭ ئاساسلىق مەنپەئەتىدۆلەتنىڭ پۇت تىرەپ تۇرىشى ۋە خەلقنىڭ باياشات ياشىشى ئارىسىدا بىۋاستە باغلىنىش يوق،پەقەتلا ب د ت دائىمى ئەزاسى ، دۇنيانىڭ بىرىنجى سودا كۈچى ۋە ئىككىنجى چوڭ ئىقتىسادى كۈچى بولۇش سۈپىتى بىلەن سۈرىيە مەسىلىسىدەك دۇنياۋى سىياسى مەسىلىلەرگە كۆڭۈل بولۇشقا مەجبۇر. دۇنيانىڭ ئالدىنقى كۈچلىرىدىن بىرسى بولغانلىقى ئۈچۈن بەزى مەسئۇلىيەتلىرى بولىشى تەبىئى. خىتاي ئەسەد ھۆكۈمرانلىقىنى قوللايدۇ.ئىچكى مەسىلىلەرگە ئارىلاشماسلىقنى، سۈرىيىنىڭ زېمىن پۈتۈنلىكىنى قوغداشنى تەرغىپ قىلىدىغان خىتاي، ئەسەد قوشۇنىغا قورالياراق، قورال سەپلەنگەن ماشىنا ۋە ئىقتىسادى ياردەم قىلىۋاتىدۇ. بەزى خەۋەرلەرگە ئاساسلانغاندا،سۈرىيىگە خىتاينىڭ ئالاھىدە ھەرىكەت قىسىملىرىمۇ ئەۋەتىلگەن. ئەسەد ھاكىمىيىتىدىكى سۇرىيىنىڭ ئەڭ چوڭ سودا ھەمكارلاشقۇچىسى بولغان خىتاي، بىر تەرەپتىن سۇرىيە مەسىلىسى سىياسى دىئالوگ ئارقىلىق ھەل قىلىنىشى كېرەك دىسىمۇ، بىر تەرەپتىن رۇسىيىنىڭ قوراللىق ھەل قىلىش چارىسىنىمۇ قوبۇل قىلماقتا. خىتاي ئامىرىكا ۋە ياۋروپانىڭ سۈرىيىدىكى ئەسكەر چىقىرىش مەسىلىنى تېخىمۇ چوڭايتىۋەتتى، ئەمما رۇسىيەنىڭ قوراللىق قىسىملىرى بولسا قانۇنلۇق ھۆكۈمەت بولغان ئەسەد ھۆكۈمىتىنىڭ تەكلىپى بىلەن كېلىپ دائىشتەك تېرورلۇق تەشكىلاتى بىلەن جەڭ قىلىۋاتىدۇ دەپ قارىماقتا.سۈرىيە مەسىلىسى ھەققىدە ب د ت دىكى ئاۋاز بىرىشتىمۇ خىتاي دائىم قارشى ئاۋاز بەردى ياكى ۋاز كەچتى. يەنە بىر تەرەپتىن خىتاي سۈرىيىگە ئالاھىدە ئەلچى بىكىتىپ، ئەسەد ھۆكۈمىتى ۋە باشقا ئۆكتىچى گۇرۇپلار بىلەن كۆرۈشۈش ئارقىلىق سىياسى ھەل قىلىش چارىلىرىمۇ ئىزدەۋاتىدۇ. بۇ ئارقىلىق خىتاينىڭ سۈرىيە مەسىلىسىدىكى تەسىر كۈچىمۇ ساقلىنىپ قالغان بولىدۇ. دۇنيانىڭ ئالدىنقى قاتاردىكى كۈچلەرنىڭمۇ سۈرىيە مەسىلىسىگە ئىشتىراك قىلىشى خىتاي ئۈچۈن پايدىلىق بولماقتا. بۇ كۈچلەر سۈرىيە مەسىلىسى بىلەن ئالدىراش يۈرگەندە خىتاي يىڭى يىپەك يولى تۈرىنى روياپقا چىقىرىشنىڭ كويىدا بولغان بولىدۇ. خىتاينىڭ سۈرىيە مەسىلىسىدىكى يەنە بىر بىخەتەرلىك مەنپەئەتى بولسا سۈرىيىدىكى ئايرىمىچى ئۇيغۇر قوراللىق كۈچلىرىدۇر. خىتاي كوڭۈل بۆلىۋاتقان ئىقتىسادى تىجارەت مەنپەئەتى بولسا ئۇرۇش ئاخىرلاشقاندىن كىيىن دۆلەتنى يىڭىدىن قۇرۇش مەزگىلىدىكى مەبلەغ سېلىشتۇر. خىتاينىڭ سۈرىيىگە مۇناسىۋەتلىك پوزىتسىيە ۋە مەنپەئەتلىرى، تۈركىيىنىڭ سۈرىيە سىياسىتى بىلەن ماس كەلمەيدىغانلىقى ئېنىق.خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يى ئىران يادرو مەسىلىسى ئۈچۈن 3 ماددىلىق بىر تەكلىپ سۇنغان ئىدى. 1.ب د ت غا دائىمى ئەزا 5 دۆلەت ۋە گىرمانىيىنىڭ ئىران بىلەن بىكىتكەن ئورتاق كەڭ دائىرىلىك ھەرىكەت پىلانى توختامى جىددى ۋە بۇيرۇق خاراكتىرلىك بولۇپ، بۇ توختامنىڭ داۋاملىشىشى بىر پىرىنسىپ مەسىلىسىدۇر. 2. جازا ۋە كۈچ ئىشلىتىش مەسىلىنى ھەل قىلالمايدۇ، دىئالوگنى داۋاملاشتۇرۇش لازىم. 3. ھەمكارلىققا تايانغان ئىران سىياسىتىنى داۋاملاشتۇرۇش لازىم. خىتاي بۇ يولنى داۋاملاشتۇرىدۇ.ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىدىكى مەسىلىلەر1985يىلىدىن ھازىرغىچە،تۈركىيە خىتاي سودا ئالاقىسى تۈركىيىگە پايدىسىز شەكىلدە تەرەققى قىلىۋاتىدۇ. 1999يىلى خىتاي خەلق قۇرۇلتىينىڭ رەئىسى لى پىڭ تۈركىيىگە زىيارەتكە كەلگەندە سودا ئالاقىسىدىكى بۇ تەڭپۇڭسىزلىقنىڭ تۈزىتىلىشى ئۈچۈن بەزى تەكلىپلەرنى سۇنغان ئىدى. ھازىرغىچە تۈركىيە ۋە خىتاي ئارىسىدىكى يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارلارنىڭ كۆرۈشۈشلىرىدە بۇ تىما ئوتتۇرىغا قويۇلۇپ كەلسىمۇ نەتىجىسىز بولۇپ كەلمەكتە.تۈركىيە ۋە خىتاي ھەر ئىككىسى تەرەققى قىلىۋاتقان دۆلەتلەر بولۇپ،بەزى ئىشلەپچىقىرىۋاتقان مەھسۇلاتلىرى ئوخشاپ قالىدۇ. نىشان قىلىۋاتقان بازارمۇ ئوخشاش. يەنى ئككى دۆلەت رىقابەت مۇناسىۋىتىدە كىتىۋاتىدۇ. خىتاي ئىگە بولغان بەزى ئارتۇقچىلىقلار تۈركىيىنى ئاجىز ئەھۋالغا چۈشۈرۈپ قويماقتا. تۈركىيە خىتاي بىلەن رىقابەتلىشەلىشى ئۈچۈن مەھسۇلاتنىڭ سۈپىتىگە كاپالەتلىك قىلالىشىكىرەك ۋە بۇنىڭ ئۈچۈن يۇقىرى تېخنىكىغا ئىگە بولۇشقا مەجبۇر. يۇقىرى تېخنىكىغا ئىگە بولۇش ئۈچۈن مائارىپ تەرەققى قىلىشى، مالىيە كۈچلىنىشى لازىم.بۇ مەسىلىلەرقىسقا ۋاقىت ئىچىدە ھەل بولالمايدىغان بولغاچقا، تۈركىيەخىتاي تىجارىتىدىكى تەڭپۇڭسىزلىق مەسىلىسى ۋە ئىقتىسادى ھەمكارلىق، ئىقتىسادى يول بىلەن ئەمەس بەلكى بىر سىياسى ئىمتىياز بىلەن ھەل بولىشى مۇمكىن. تەرەققى قىلىۋاتقان دۆلەتلەر ئىھتىياجلىق بولغان ئىككى موھىم ئامىل بار ، مالىيە مەبلىغى ۋە تېخنىكا. خىتاينىڭ بۇ ئىككى شەرتنى ھازىرلىيالايدىغانلىقى ئېنىق. تۈركىيىمۇ خىتاي بىلەن تەرەققى قىلدۇرىۋاتقان يۇقىرى سەۋىيىدىكى مۇناسىۋەتلەر ئارقىلىق مەنپەئەتكە ئىگە بولالىشى مۇمكىن.يەنە بىر تەرەپتىن خىتاي 2013يىلى ئوتتۇرىغا قويغان دېڭىز ۋە قۇرۇقلۇق يوللىرىدىن تەشكىل تاپقان يىڭى يىپەك يولى تۈرىمۇ تۈركىيىنىڭ بۇ تۈردىكى مۇھىملىق دەرىجىسىنى ئاشۇردى. خىتاي بازارلىرىنىڭ ياۋروپا بازارلىرىغا تۇتىشىشىنى مەقسەت قىلغان بۇ تۈرنىڭ قۇرۇقلۇق يولى تۈركىيە ئارقىلىق ياۋروپاغا تۇتىشىدۇ. بۇ تۈر ئەمەلگە ئاشسا،خىتاي دۇنيا تىجارىتى ۋە ئىقتىسادى قائىدىلىرىنى يىڭىدىن بىكىتىش ھوقۇقىنى قولغا كىرگۈزگەن بولىدۇ. بۇ ھوقۇققا ئىگە بولغان خىتاي خەلقئارالىق سېستىما ۋە دۇنيا تەرتىپىگىمۇ تەسىر كۆرسىتەلەيدىغان بولىدۇ. خىتاينىڭ دەرىجىدىن تاشقىرى دۆلەت بولۇش ئارزۇسىنىڭ 2020،2035،2050 يىللىرىدا ئۈچ باسقۇچلۇق بىر جەريان ئارقىلىق دۇنيادىكى ئەڭ ئالدىنقى قاتاردىكى دۆلەت بولۇش ئەمەلگە ئېشىشى تۈركىيىنىڭ ئىستىراتىگىيىلىك ئورنىغا باغلىق. خىتاينىڭ يىڭى يىپەك يولى تۈرىدە ھالقىلىق نۇقتا بولۇپ قالغان تۈركىيە، خىتاي ئالاھىدە كۆڭۈل بۆلىدىغان بىر دۆلەت بولۇپ قالدى. تۈركىيىنىڭ قاتناش ۋە ئالاقە ساھەلىرى، ئېنىرگىيە ساھەسى، ئىشلەپچىقىرىش كۈچى ۋە ئۇچۇر تېخنىكىسىنىڭ مۇستەھكەم بىر ئاساسقا ئىگە بولىشى ئۈچۈن خىتاي ئەڭ ياخشى تاللاش بولۇپ قالىدۇ.ئەمما خىتاينىڭ يەنە بىر تەلىپىمۇ بار،ئۇ بولسىمۇ ئۇيغۇر ۋەياكى شەرقى تۈركىستان مەسىلىسىدۇر. دىيىلىۋاتقان بۇ مەسىلە ئەسلىدە خىتاينىڭ باشقۇرۇش مەسىلىسى بولۇپ، 1949يىلىدىن كىيىن شەرقى تۈركىستانلىقلارنىڭ تۈركىيىگە كىلىپ ئولتۇراقلىشىشى ۋە بەزى پائالىيەتلەردە بولىشى بۇ مەسىلىنى ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىدىكى زىل نۇقتا قىلىپ قويدى. تۈركىيە دەسلەپ بۇ مەسىلىنى ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىنى كۈچەيتىدىغان بىر ئامىل ھالىغا كەلتۈرۈشكە تىرىشقان بولسىمۇ ، كىيىن بۇ مەسىلىنى ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىدىن چىقىرىش يولىنى تاللىغان ئىدى. بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن ئىككى دۆلەت بىخەتەرلىك ۋە ئاخبارات ھەمكارلىقى ئورنىتىشقا قارار بەردى. مىنىستىر چاۋۇشئوغلى بىلەن ۋاڭ يى ئارىسىدىكى كۆرۈشۈشتە بۇ مەسىلە يەنە ئوتتۇرىغا قويۇلدى. زۇڭلى بىنالى يىلدىرىممۇ تۈركىيىنىڭ بۇ ھەقتىكى سىياسىتىنى ئېنىق ئوتتۇرىغا قويۇپ:خىتاينىڭ مۇستەقىللىقى،زىمىن پۈتۈنلىكى بىز ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم.شەرقى تۈركىستانلىقلار قېرىنداشلىرىمىزبولسا نەسىلداشلىرىمىزدۇر. ئەمما تېرورغا ئارىلىشىپ قالسا، خىتاينىڭ مۇستەقىللىقى، زېمىن پۈتۈنلىكى ھوقۇقىغا ئوچۇق ئاشكارا قارشى تۇرىدىغان ھەرىكەتلەردە بولسا بىز ئۇلارغا ئىجابى قارىمايمىز. دىدى.خىتايچە مەنبەلەردە ئۇيغۇرلار تېرورلۇق ۋە تېرورىست ئاتالغۇلىرى بىلەن ئوخشاش مەنىدە ئىشلىتىلمەكتە. بۇ جەھەتتىن قارىغاندا خىتاينىڭ تېرورلىققا قارشى كۈرىشى ئەسلىدە ئۇيغۇر قوراللىق كۈچلىرىگە قارشى كۆرىشى ھىساپلىنىدۇ. يېقىندا شەرقى تۈركىستانلىق قازاقلارمۇ بۇ ئاتالغۇ ئىچىگە كىرگۈزۈلدى. بۇ تۈركىيىدىكى پ ك ك ۋە فەتۇللاھ گۈلەن بۆلگۈنچى كۈچلىرىگە ئوخشاش تېرور ۋە تېرورىست ئاتالغۇلىرى بىلەن پەرقلىق. تۈركىيە شەرقى تۈركىستان ئىسلام پارتىيىسىنى تېرور تەشكىلاتى دەپ ئىلان قىلسىمۇ،خىتاي پ ك ك ۋە فەتۇللاھ گۈلەن بۆلگۈنچى كۈچلىرىنى تېرور تەشكىلاتى دەپ ئېلان قىلمىدى. خىتاي بەزى ئۇيغۇرلارنىڭ قايتۇرۇپ بىرىلىشىنى تەلەپ قىلسىمۇ، خىتايدىكى فەتۇللاھ گۈلەن بۆلگۈنچى كۈچلىرىنى تېخى تۈركىيىگە قايتۇرغىنى يوق.خەلقئارالىق مەۋجۇت سېستىما ۋە دۇنيا تەرتىپى چۆكۈش ھارپىسىدا مەيدانغا كەلگەن بۇ ئېنىقسىز ۋەزىيەتتە خەلقئارالىق مۇناسىۋەتلەر بارغانسىرى مۇرەككەپلەشمەكتە. بۇنداق ئەھۋالدا تۈركىيەخىتاي مۇناسىۋىتىمۇ بەزى قېيىنچىلىقلارغا ئۇچرىشى ئېنىق. بۇ قېيىنچىلىقلارنىڭ ھەل قىلىنىشى ھەر ئىككى دۆلەتتىن ئەقىلپاراسەت ۋە تەجرىبە تەلەپ قىلىدۇ.
|
وپەرا تەاترى ورنىندا. ءبىر دە ءبىر ءارتىس قىزمەتىنەن بوساعان جوقجاڭالىقتار 1936 0 پىكىر 18 ماۋسىم, 2013 ساعات 06:16استاناداعى كۇلاش بايسەيىتوۆا اتىنداعى وپەرا تەاترىنىڭ ءبىر دە ءبىر ءارتىسى قىزمەتىنەن كەتكەن جوق. بۇگىن ءماجىلىس زالىندا قر مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى مۇحتار قۇلمۇحاممەد جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا وسىلاي دەدى.كەي بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى بايقاۋ كەزىندە كوپتەگەن ارتىستەر جۇمىستان بوساپ قالدى، دەپ جاريالادى. بايسەيىتوۆا تەاترىنىڭ ءبىر دە ءبىر ءارتىسى جۇمىسىنان كەتكەن جوق. ولاردىڭ بارلىعى جۇمىس ىستەپ جاتىر. بايقاۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى وتكزىلدى. الداعى ۋاقىتتا قىركۇيەك ايىندا نەگىزگى كەزەڭ وتەدى، وعان دەيىن ءبىرتالاي ۋاقىت بار ءالى، دەدى مۇحتار قۇلمۇحاممەد مىرزا.مينيستر بايسەيىتوۆا اتىنداعى وپەرا تەاترى ارتىستەرىنىڭ 9095 پايىزى بايقاۋدان سۇرىنبەي وتەتىنىنە سەنىمدى كورىنەدى : بۇگىنگى كۇنى بايسەيىتوۆا تەاترىنداعى ارتىستەردىڭ بىلىكتىلىگى وتە جوعارى، ولاردىڭ قايسىبىرى ءتىپتى الەمنىڭ جەتەكشى تەاترلارىنان شاقىرتۋلار العان. ارتىستەرىمىزدىڭ بايقاۋدان ەش قيىندىقسىز ءوتىپ، وزدەرىنىڭ كاسىبي دەڭگەيلەرىن دالەلدەيتىندىگىنە سەنەمىن، دەدى مينيستر.
|
جوشى حان قۇپياسى3 قازان 2019, 10:44 2845 0 رۋحانيات تۇركىستان گازەتىنىڭ اۆتورلارىتەڭىز باستان بىلعانسا،تۇندىرار ۇلىس جوشىءدۇر!تەرەك تۇپتەن جىعىلسا،تۇرعىزار ۇلىم جوشىءدۇر!جوشى حان بەينەسى حالقىمىزدىڭ تاريحي جادىندا قىپشاق ەلىنىڭ بيلەۋشىسى، قازاق حاندارى مەن سۇلتاندارىنىڭ ارعى باباسى رەتىندە ساقتالىپ، ۇلكەن ءىلتيپات، قۇرمەتپەن اتالادى. بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جوشى ەسىمى اتالعاندا ۇلى دالانىڭ قاھارمانى، اكە مەن بالانىڭ اراسىنداعى ءارى نازىك، ءارى كۇردەلى اكەلىك جانە پەرزەنتتىك ماحاببات، قايشىلىقتى تاعدىر تۋرالى پالساپالىق ويلار قاتار ورالادى.تاريحي دەرەكتەردە جوشىنىڭ بالالىق شاعى مەن ءجاسوسپىرىم كەزەڭى قالاي وتكەنى تۋرالى مالىمەتتەر ساقتالماعان. دەگەنمەن، موڭعولدىڭ قۇپيا شەجىرەسىندە ونىڭ 1207 جىلى اكەسىنىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن بايكالدان باتىسقا قاراي ورنالاسقان ورمان تايپالارىن باعىندىرۋ ءۇشىن جورىققا اتتانعانى باياندالادى. قۇپيا شەجىرەگە سۇيەنسەك ول ورمان تايپالارىن بەيبىت جولمەن باعىندىرىپ قانا قويماي، اق تۇيعىن قۇس، اق بوز ات سايگۇلىكتەردەن تۇراتىن زور تارتۋ تارالعىلارمەن ورالعان. جوشى وسى جولى ەنەسەيدىڭ جوعارعى اعىسى ايماعىن مەكەندەگەن ەنەسەي قىرعىزدارىن دا باعىندىرادى.بۇدان ءارى جوشى 2213 جىلى اكەسىمەن بىرگە تسزين پاتشالىعىن جاۋلاپ الۋعا قاتىسسا، 2217 جىلى تۋماتتاردىڭ بايقالدان باتىسقا قاراي مەكەندەگەن ورمان تايپالارىنىڭ ءبىرى كوتەرىلىسىنە قوسىلعان قىرعىزداردىڭ ءبۇلىگىن باسۋعا اتتانىپ، جەڭىسپەن ورالعانى تۋرالى مالىمەتتەر ساقتالعان.جوشىنىڭ بۇگىنگى قازاق دالاسىنا اياق باسۋى مەركىتتەردىڭ امان قالعان بولىگىن تالقانداۋمەن بايلانىستى بولدى. ورتاعاسىرلىق اۆتور دجۋۆەيني مەركىتتەردىڭ موڭعولدار قىرعىنىنان امان قالعان بولىگى كۇمقىپشاق ايماعىنا كەتىپ، پانالاعانى تۋرالى مالىمەت بەرەدى.شىڭعىس حانعا: مەركىتتەر باسشىسىنىڭ موڭعولداردان قاڭلىلار ورنالاسقان قاراقۇمعا قاشىپ كەتكەنى تۋرالى حابار جەتكەن كەزدە ولاردى تۇپكىلىكتى تالقانداۋ ءىسى جوشىعا تاپسىرىلعان.وسى ورايدا بۇل دەرەكتەگى قاراقۇم نەمەسە قۇمقىپشاق قاي جەر دەگەن زاڭدى ساۋال تۋىندايدى. بەلگىلى قازاقستاندىق تاريحشىعالىم س.م. احينجانوۆ قاراقۇم اتى توپونيمدەرگە تالداۋ جاساي كەلە، ي.ماركۆارتتىڭ تۇركى تىلىندەگى قۇم دەگەن گەوگرافيالىق تەرمينىنىڭ پارسى تىلىندەگى ءسينونيمىنىڭ دەشت دالا, ال اراب تىلىندە ساحري ءشول، دالا ەكەندىگىن العا تارتا كەلە، ءدجۋزدجانيدىڭ قاڭلىلار مەن قىپشاقتار ورنالاسقان ايماعىن ساحري دەپ اتايتىندىعىن العا تارتادى. ال، بۇل تايپالار دجۋۆەيني بويىنشا قاراقۇمدا نەمەسە قۇمقىپشاقتا ءومىر سۇرگەن.وسىلايشا، اۆتور مىناداي تۇجىرىمعا كەلەدى: ءحىءحىىى عاسىرلاردا قىپشاقتار مەكەندەگەن دالانىڭ ءتورت ءتۇرلى اتاۋى بولعان. تۇركى تىلىندە قۇمقىپشاق جانە قاراقۇم، پارسى تىلىندە دەشتىقىپشاق، اراب تىلىندە ساحري. مىنە، وسى جەرگە 1216 جىلعا قاراي موڭعولداردان قاشقان مەركىتتەر كەلىپ پانالاعان.وسى مەركىتتەردى شىڭعىس حاننىڭ ۇلكەن ۇلى جوشى باستاعان موڭعول اسكەرى تۇبەگەيلى كۇيرەتە جەڭەدى. كەلەسى كۇنى موڭعولدار كەزدەيسوق جەردەن قىپشاقتارعا قارسى جورىققا اتتانعان مۇحاممەد حورەزمشاح اسكەرىمەن تورعاي دالاسىندا كەزدەسىپ قالادى. بىراق، نەگىزگى ماقساتتارى مۇحاممەد حورەزمشاح اسكەرىمەن شايقاسۋ بولماعاندىقتان، موڭعول اسكەرى تۇندە ۇرىس الاڭىن تاستاپ، شەگىنىپ كەتەدى. جوشى باستاعان موڭعولدار مەن حورەزمشاح اسكەرىنىڭ قازاق دالاسىنداعى العاشقى كەزدەسۋى وسىلايشا اياقتالادى.جوشى ەسىمىنىڭ قۇپياسىجوشى تۋرالى ءسوز قوزعالعاندا مىندەتتى تۇردە ايتىلاتىن جايت: 1219 جىلعى حورەزم جورىعى الدىندا موڭعول ەلىنىڭ شىڭعىس حاننان كەيىنگى مۇراگەرى كىم بولۋى كەرەك دەگەن ماسەلە تالقىلانعان تۇستا حاننىڭ ەكىنشى ۇلى شاعاتايدىڭ اۋزىنان شىققان مەركىتتىڭ شاتاسى دەگەن ايىپتاۋ اششى شىندىق پا ەدى دەگەن ساۋال ارقاشان كەسە قولدەنەڭ تۇرادى. وقىرماندى دا شىڭعىس حان اتا جاۋىنا اينالعان مەركىتتەردى تالقانداۋعا نەلىكتەن جوشىنى اتتاندىردى ەكەن دەگەن ساۋال دا مازالايتىنى انىق.بۇل ماسەلە عىلىمي ادەبيەتتەر مەن باسقا دا باسىلىم بەتتەرىندە كوپ تالقىلانعاندىقتان، قىسقاشا وقىرمان نازارىن جوشى ەسىمىنىڭ ماعىناسىنا اۋدارۋدى كوزدەدىك. جوشىنىڭ دۇنيەگە كەلۋى اناسى بورتەنىڭ مەركىتتەردىڭ تۇتقىنىنا تۇسۋىنە بايلانىستى كۇمانعا وراندى. جاۋ قولىندا قالعان جارىن قۇتقارۋ ءۇشىن تەمۋجىن ماڭگىلىك دوس بولۋعا سەرتتەسكەن انداسى جامۇقا مەن اكەسى ەسۋگەيدىڭ دوسى، اكە ورنىنا اكە بولۋعا ۋادە بەرگەن كەرەي حانى توعرىل حاننىڭ بىرىككەن اسكەرىمەن مەركىتتەرگە باسىپ كىرىپ، بورتەنى مەركىتتەر تۇتقىنىنان بوساتقانى بەلگىلى. وسى كەزەڭدەگى بورتەنىڭ بويىنداعى وزگەرىستەردى تۇسىنبەگەن بويى تەمۋجىن موڭعول دەرەكتەرى بويىنشا ءىنىسى حاسارعا، راشيد اد دين بويىنشا جالايىر تايپاسىنان شىققان ساباعا بورتەنى ءوز جۇرتىنا جەتكىزۋدى تاپسىرادى. بارلىق شىعارمالاردا كورسەتىلگەندەي بورتە جول جونەكەي بوسانىپ، بالانىڭ اتىن موڭعولشا زوچين، ياعني قوناق دەگەن ماعىنادا قويعان دەگەن پىكىر قالىپتاسقان. بەلگىلى زەرتتەۋشى زاردىحان قيناياتۇلى اعامىز، وسى پىكىرلەردى تالداي كەلە، جوشى دەگەن ات شىڭعىس حان اۋلەتىندە بۇعان دەيىن بولعانىن تاراتىپ ايتادى دا، سوندا ولاردىڭ بارلىعى بودانچار اۋلەتىنە قوناق رەتىندە كەلگەن بە ەدى دەگەن ساۋال تاستايدى. اۆتوردىڭ پايىمداۋىنشا، جوشىعا ات قويعاندا شىڭعىس حان موڭعولداردىڭ سالتداستۇرىنە سايكەس ايگىلى اتاباباسىنىڭ ەسىمىن بەرگەن، ەكىنشىدەن موڭعولداردا ءاپايتوس، الىپ ادامداردىڭ اتىنىڭ الدىنا جوشى اتاۋىن جالعايتىن ءداستۇر بولعانىن اتاپ وتەدى. مىسالى، قۇنان وگىزدىڭ ەتىن جالعىز جەيتىن شىڭعىس حاننىڭ ءىنىسى حاساردى كەيدە جوشىحاسار دەپ اتاعان. ز. قيناياتۇلى موڭعولشا ۇستالاردىڭ ءتوس تەمىرىن ءدوشى دەپ ايتاتىنىن العا تارتا وتىرىپ، جوشى ەسىمىنىڭ وسىنداي الىپ، ءاپايتوس دەگەن ماعىنا بەرەتىن ەكىنشى ماعىناسى بولعانىن دا العا تارتادى.قالاي دەگەنمەن، جوشىنىڭ ومىرگە كەلۋى مەن اتىنا بايلانىستى قۇپياعا تولى سىرعا تولىق نۇكتە قويىلۋى ەكىتالاي. ادام تاعدىرىنىڭ سان قيلى قاتپارلارى تۋرالى، جالپى ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى سانسىز ويلارعا جەتەلەيتىن سۇراق رەتىندە جوشى تاعدىرىنىڭ بۇل قۇپياسى ونىڭ ەسىمىمەن بىرگە ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتە بەرەرى ءسوزسىز. سوندىقتان، جوشى شىڭعىس حاننىڭ بەل بالاسى ما، الدە قانى مەركىت پە دەگەن ساۋالعا دا نۇكتە قويۋ قيىن. دەگەنمەن، دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، شىڭعىس حاننىڭ جوشىنى ارقاشان تۇڭعىش ءارى سۇيىكتى پەرزەنتى رەتىندە قابىلداعانى انىق.جوشىنىڭ بۇدان كەيىنگى تاعدىرى قىپشاق دالاسىمەن بايلانىستى بولدى. ونىڭ باستاماسى شىڭعىس حاننىڭ 1218 جىلى جەتىسۋدى، ودان ءارى ورتا ازيا مەن شىعىس دەشتى قىپشاق اۋماعىن جاۋلاپ الۋ سوعىستارىمەن بايلانىستى. ورىس زەرتتەۋشىسى ۆ.ۆ. ترەپاۆلوۆ شىڭعىس حان باستاعان موڭعولداردىڭ جاۋلاپ الۋ سوعىستارىن ەكى كەزەڭگە ءبولىپ قاراستىرادى. العاشقى كەزەڭ 12071218 جىلداردى قامتيدى. بۇل كەزەڭدە موڭعولداردىڭ موڭعوليا اۋماعىنان تىس جەرلەردە جۇرگىزگەن جاۋلاپ الۋشىلىقتارى كيىز تۋىرلىقتىلاردىڭ بىرلىگى يدەياسى اياسىندا جۇزەگە استى. وسىلايشا، كوپتەگەن تۇركى تايپالارى مەن حالىقتارى موڭعولداردىڭ بيلىگىن ءوز ەرىكتەرىمەن قابىلداپ، ولارمەن وداقتىق قارىمقاتىناستار ورناتقانىن اتاپ وتەدى. ءتىپتى ەندىگى جەردە موڭعول اسكەرىنىڭ قۇرامى تۇركىلەردەن قۇرالدى. مىسالى، المالىقتىڭ سول كەزدەگى بيلەۋشىسى بۇزاردىڭ وزاردىڭ بالاسى سۋقناقتەگىن باستاعان قاڭلىلار شىڭعىس حاننىڭ اسكەرى قۇرامىن تولىقتىرعان.موڭعولداردىڭ قازاقستان مەن ورتا ازيا اۋماعىنا باسىپ كىرۋى قارساڭىنداعى جەتىسۋداعى ساياسي جاعدايعا توقتالا كەتەيىك. ءحىىى عاسىردىڭ باسىندا كۇرەس نەگىزىنەن جەتىسۋدى جاۋلاپ العان قاراقىتايلار مەن حورەزمشاح اراسىندا ءوربىدى. مۇحاممەد حورەزمشاح بۇرىنعى قاراحانيدتەر يەلىگىنە مۇسىلمانداردى كاپىرلەردەن ازات ەتۋشى رەتىندە كەلگەنىنە قاراماستان، ونىڭ شاپقىنشىلىق جورىقتارى ولكەنى توناۋشىلىققا ۇشىراتىپ، جەرگىلىكتى حالىقتى قىرىپجويۋعا باعىتتالدى.ءدال وسى كەزەڭدە شىعىستا موڭعولداردىڭ كۇشەيە باستاعان تۇسى ەدى. سوندىقتان كوپ ۇزاماي قارلۇق حانى ارسلان مەن ۇيعىر بيلەۋشىسى باۋرچيك شىڭعىس حاننىڭ بيلىگىن مويىنداپ ۇلگەرەدى. ال، ورحون مەن ەرتىس ارالىعىنداعى نايماندار شىڭعىس حاننان جەڭىلگەننەن كەيىن، كۇشىلىك باستاعان ءبىر بولىگى جەتىسۋعا، قاراقىتاي بيلەۋشىسىنىڭ قول استىنا كەلىپ، پانا تابادى. كوپ ۇزاماي كۇشلىك گۋرحاننىڭ قىزىنا ۇيلەنىپ، حورەزمشاح پەن قايىن اتاسىنا قارسى وداق قۇرادى.وسىلايشا، جەتىسۋداعى بيلىك كۇشلىكتىڭ قولىنا وتكەنىمەن، ءارتۇرلى ايماقتاردىڭ جەكە بيلەۋشىلەرى دەربەس ساياسات ۇستانىپ، وعان باعىنا قويعان جوق. ءدال وسىنداي جاعدايدا كەيبىر ايماقتار ىشكى الاۋىزدىقتار مەن ساياسي تۇراقسىزدىقتى پايدالانعان جەرگىلىكتى حالىق بيلىكتى ءوز قولدارىنا الادى. سونداي يەلىكتەردىڭ ءبىرى ورتالىعى المالىق قالاسى بولعان قاڭلىلار يەلىگى ەدى.ابىلعازىنىڭ حابارلاۋىنشا موڭعولداردىڭ شۋ، تالاس بويىنا باسىپ كىرۋىنىڭ قارساڭىندا 5060 مىڭداي قاڭلىلار حورەزمشاحتىڭ قول استىنا نوكەر بولىپ كەتكەن. ال، اتالعان ايماقتا 10 مىڭ ۇيدەي عانا قاڭلىلار قالعان. پارسى تاريحشىسى دجۋۆەينيدىڭ جازۋىنشا، قاڭلىلاردىڭ وسى بولىگىنەن شىققان، ۇزاق ۋاقىت بويى ەلدى توناۋمەن، قاراقشىلىقپەن اينالىسقان وزاردىڭ كۇشەيگەنى سونشالىقتى، ول كوپ ۇزاماي المالىق جانە بىرقاتار قالالاردى يەلەنىپ العان.ورتاعاسىرلىق اۆتور جامال قارشى بويىنشا، بۇزار توعرىل حان ءوز ۇلى سۋقناقتەگىندى شىڭعىس حانعا قىزمەت ەتۋگە اتتاندىرسا دا، قىزى ايۋقحاتۋندى دوستىعىنىڭ، تۋىستىعىنىڭ بەلگىسى رەتىندە سىيلىققا بەرىپ، ودان جاۋلارىنا قارسى كومەك سۇراعان. سوندىقتان، 1218 جىلى موڭعولدار المالىققا كەلگەندە قالانى باسقارۋ قۇقىعىن بۇزاردىڭ ۇلى سۋقناقتەگىنگە بەرەدى. ال، جوشىنىڭ قىزى بۋلعانبيكەنى سۋقناقتەگىنگە ۇزاتقان. موڭعولداردىڭ جاۋلاپ الۋ جورىقتارى 1219 جىلى ەرتىس بويىنان باستالىپ، موڭعول اسكەرى سىردارياعا دەيىن بۇرىنعى جاۋلاپ الۋشىلاردىڭ جولىمەن جەتىسۋ ارقىلى جۇرگەن. موڭعول اسكەرى ەرتىس بويىنان كۇزدە جىلجىعان كەزدە، وعان قارلۇق ارسلان حان، ۇيعىر بيلەۋشىسى باۋرچيك جانە المالىقتىڭ بيلەۋشىسى قاڭلى وزاردىڭ بالاسى سۋقناقتەگىن ءوز جاساقتارىمەن بارىپ قوسىلادى.شىڭعىس حان ۇلكەن ۇلى جوشىنى وتىراردان كەيىن سىرداريانىڭ بويىمەن تومەن قارايعى جەرلەردى باعىندىرۋعا اتتاندىردى. ۆ.ۆ. بارتولد شىڭعىسحاننىڭ جوشىعا مۇنداي تاپسىرما بەرۋىنىڭ سەبەبى، موڭعول يمپەرياسىنىڭ سولتۇستىكباتىس ايماقتارىن ۇلكەن ۇلىنىڭ يەلىگىنە بەرگىسى كەلگەندىگىنەن بولار دەپ تۇجىرىمدايدى.وسى جورىقتا جوشى سىردىڭ تومەنگى اعىسى بويىنداعى قالالاردى قورشاۋعا اتتانعان. كەلەسى توپ سىردىڭ جوعارعى اعىسى بويى قالالارىن باعىندىرۋدى مىندەتتەرىنە العانى بەلگىلى.دەرەكتەرگە سۇيەنسەك جوشى باستاعان موڭعول اسكەرىنە قاتتى قارسىلىق كورسەتكەن سىعاناق حالقىن جاۋ اسكەرلەرى تۇگەل قىرىپ تاستادى. سىرداريانىڭ تومەنگى اعىسى بويىنداعى اشناس حالقى دا وسىنداي جاعدايدى باستارىنان كەشەدى. ال، جەنت، ۇزكەنت، بارشىنكەنت قالالارى جاپپاي قىرىپجويۋدان ءبىرشاما امان قالدى. مۇنىڭ سەبەبى كەيبىر دەرەكتەردە جوشىنىڭ جاپپاي قىرىپجويۋعا قارسىلىق كورسەتىپ، حالىقتى بەيبىت كەلىسىممەن كوندىرۋگە ۇمتىلعان ساياساتىنىڭ ناتيجەسى رەتىندە تۇسىندىرىلەدى. زەرتتەۋشى ۆ.ۆ. بارتولد تا كەزىندە جوشىنىڭ شاعاتايمەن سالىستىرعاندا بارىنشا جۇمساق ساياسات ۇستانعاندىعىن اتاپ وتكەن بولاتىن.1220 جىلدىڭ ءساۋىرىنىڭ سوڭىنا تامان جوشى باستاعان موڭعول اسكەرلەرىنىڭ سىردىڭ تومەنگى اعىسى بويىنداعى جەند قالاسىن الۋىمەن موڭعولداردىڭ بۇل باعىتتاعى جاۋلاپ الۋ ۇرىستارى اياقتالادى. بۇدان كەيىن جوشى باستاعان اسكەر ۇرگەنىش تۇبىندە ۇگەدەي، شاعاتايمەن باس قوستى. ۇرگەنىشتى الار تۇستا قالا تاعدىرىنا قاتىستى شاعاتاي مەن جوشى اراسىندا داۋ تۋدى. قالانى قانتوگىسسىز الۋ تۋرالى ۇسىنىس بەرگەن جوشىعا شاعاتاي قارسى شىقتى. كىمنىڭ شەشىمى سوڭعى ءسوز بولۋى كەرەك دەگەن ساۋالمەن شىڭعىس حانعا اتتانعان جاۋشى ۇلى حاننان ۇگەدەيدىڭ شەشىمىن قابىلداۋ تۋرالى جارلىق اكەلدى. اسا قاتىگەزدىك پەن جانتۇرشىگەرلىك قانتوگىسپەن الىنعان ۇرگەنىش جورىعىنان سوڭ جوشى ءبىرجولاتا سىر بويىنا بەت الادى.راشيد اد ءديننىڭ جىلنامالار جيناعىندا كەلتىرىلگەن مالىمەتتەر بويىنشا 1221 جىلى جوشى حورەزمنەن ورالعان سوڭ، ەرتىس پەن التاي تاۋلارىنىڭ ارالىعىنداعى بارلىق قىسقى جانە جازعى جايلاۋلار مەن ايماقتار تولىعىمەن جوشىنىڭ ۇلىسى رەتىندە وعان ۇلەسكە بەرىلدى. سونداياق جوشىعا بۇكىل دەشتى قىپشاق ايماعى مەن ودان تىس جاتقان موڭعول جىلقىسىنىڭ تۇياعى جەتكەنگە دەيىنگى جەردىڭ بارلىعىنا ءوز بيلىگىن جۇرگىزۋدى بۇيىرادى. جوشى ۇلىسىنىڭ نەگىزگى ورداسى ەرتىس ايماعىندا ورنالاستى.ورتاعاسىرلىق دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ورتا ازيا اۋماعىن جاۋلاپ الۋدى ءساتتى جۇزەگە اسىرعان شىڭعىس حان 1223 جىلى سامارقاندتان 20 شاقىرىم جەرگە وردا تىگىپ، اڭ اۋلاۋ راسىمىنە بارلىق ۇلدارىن شاقىرادى. سىر بويىنداعى اڭ اتاۋلىسىن اكەسىنە قاراي ىعىستىرىپ، تاماشا اڭشىلىقتى ۇيىمداستىرىپ بەرگەنىمەن، جوشى اكە ورداسىنا كەلمەي قالادى. كەلەسى جىلى شىڭعىس حان ەرتىس بويىندا ورداسىن تىككەن تۇستا دا جوشى دەنساۋلىعىنىڭ ناشارلىعىن ايتىپ اكەسىمەن جۇزدەسپەيدى. پارسى تاريحشىسى دجۋزدجاني جوشى اكەسىنىڭ جەرلەر مەن ادامدارعا قاتىستى قاتالدىعىنا نارازى بولعانىن اتاپ وتسە، راشيد اد دين بويىنشا اكە مەن بالاسىنىڭ اراسى ولاردىڭ ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارىندا سالقىن تارتقان ەدى.وسى دەرەكتەردى ساراپقا سالعان كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەر بۇل وقيعالار شىڭعىس حان مەن جوشىنىڭ اراسىنداعى الاۋىزدىقتى ءورشىتتى دەگەن پىكىردى ۇستانسا، ءتىپتى ل. گۋميلەۆ بويىنشا شىڭعىس حان ءوز ۇلى جوشىعا ءولىم دە تىلەگەن دەگەن پىكىرلەردى تۋىنداتتى.جوشىنىڭ قايتىس بولۋىنا قاتىستى دەرەكتەر قايشىلىقتى. ونىڭ تۋعان جىلى ءتارىزدى قايتىس بولعان جىلى دا ناقتى ەمەس. كەيبىر دەرەكتەر بويىنشا ول 1225 جىلدىڭ سوڭىندا نەمەسە 1226 جىلدىڭ باسىندا، كەيبىر مالىمەتتەر بويىنشا 1227 جىلى قايتىس بولعان. دەگەنمەن، جوشىنىڭ اكەسى شىڭعىس حاننان بۇرىن قايتىس بولعانى بەلگىلى. ءبىر دەرەكتەردە جوشى جابايى قۇلانداردى اۋلاپ جۇرگەندە قايتىس بولعان دەلىنسە، كەيبىر مالىمەتتەر بويىنشا ونى ۋلاپ ولتىرگەن.بۇگىندە جەزقازعاننان سولتۇستىك شىعىسقا قاراي 50 شاقىرىم جەردەگى ۇلىتاۋ تاۋلارىندا تۇرعىزىلعان جوشى حان كەسەنەسىندە دە جوشى حان جەرلەنگەن بە، جوق پا؟ دەگەن ساۋال اشىق كۇيىندە قالىپ وتىر.جوشى حان كەسەنەسىنە ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزگەن الكەي مارعۇلاننىڭ قازباسى كەزىندە كەسەنەنىڭ ىشىنەن تابىلعان ەكى قابىر انىقتالىپتى. ولاردىڭ بىرىنەن تابىلعان شەگەلەنگەن تابىتتان ۇستىڭگى جاق سۇيەگى جوق ادامنىڭ باس سۇيەگى شىققان. ءارى قولسىز جەرلەنگەن. كونە اڭىزداردا جوشى حان قابىرگە ءبىر قولسىز جەرلەنگەن دەسە، كەلەسى اڭىزدا بۇل كەسەنەدە جوشىنىڭ تەك ءبىر قولى نەمەسە جوشى حاننىڭ شىناشاعى قويىلعان دەگەن مالىمەتتەر ايتىلادى.زەرتتەۋشى ز.قيناياتۇلى: اكەسىنىڭ كوزى تىرىسىندە جوشى حانعا مازار تۇرعىزىلۋى مۇمكىن ەمەس، دەي كەلە، تىپتەن اتاسىنان 1920 جىل كەيىن دۇنيە سالعان كىشى دەرجاۆا بيلەۋشىسى باتى حاننىڭ ءوزى قايدا جەرلەنگەنى قازىرگە دەيىن بەلگىسىز. ەكىنشىدەن، مازاردان 1946 جىلى مارعۇلاندار تاپقان سۇيەك 7072 جاس شاماسىنداعى ەر ادامعا ءتان. ال جوشى 46 جاسىندا و دۇنيەلىك بولعان. ۇشىنشىدەن، مازاردىڭ جەر استى جانە جەر ءۇستى ارحيتەكتۋرالىق كونسترۋكتسياسى، قولدانعان قۇرىلىس ماتەريالى حءحى عاسىرلارعا جاتادى. سوندىقتان ۆ.بارتولد ايتقانداي مازاردى جوشىنىڭ مۇسىلماندانعان حان ۇرپاقتارىنىڭ بەيىتسىز قالعان حان باباسىنا جوشىعا ارناپ كەيىنىرەك تۇرعىزىلعان بولۋى ابدەن مۇمكىن دەگەن پىكىر بىلدىرگەن.جوشى ولىمىنە قاتىستى حالقىمىزدىڭ جادىندا اڭىز بەن اقساق قۇلان، جوشى حان اتتى تاريحي كۇي ساقتالعان. حالىق جادىندا حاتتالعان بۇل ءاپسانادا شىڭعىس حان سۇيىكتى ۇلى جوشىنىڭ قازاسىن كىمدەكىم ەستىرتسە كومەيىنە قورعاسىن قۇيۋ تۋرالى بۇيرىق بەرگەن دەسەدى. ابىلعازى ءباھادۇر حاننىڭ تۇرىك شەجىرەسىنە سۇيەنسەك، بارلىق ۇلدارى مەن قىزدارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ سۇيىكتى پەرزەنتى جوشىنىڭ قايعىلى قازاسىن حانعا ۇلى جىرشى عانا استارلى جىرمەن جەتكىزگەن ەكەن.تەنگيز باشتىن بۋلعاندى كيم توندۋرۋر، ا حانىم؟تەرەك تۋبتىن دجىعىلدى، كيم تۋرعۋزۋر، ا حانىم؟، دەگەن ۇلى جىرشىعا، شىڭعىس حان:تەنگيز باشتىن بۋلعانسا توندۋرۋر ولۋم دجوشى دۋر،تەرەك تۋبتان دجىعىلسا، تۋرعۋزۋر ولۋم دجوشى دۋر، دەپ جاۋاپ قايىرعان ەكەن.ۇلى جىرشى سوزدەرىن قايتا قايتالاعاندا كوزدەرىنەن جاس پارلاپ اعا بەرىپتى. وسى ساتتە شىڭعىس حان:كوزۋنگ ياشىن چوكۋرتۋر كونگلۋنگ گولدى بالگايمى؟دجيرينگ كونگۋل بكۋرتۋر دجۋچي ولدي بولگايمى؟ دەگەندە ۇلى جىرشى:سويلەمەككە ەركيم يوق سەن سويلەدينگ، ا حانىم!وز يارلىگىنگ وزگە دجاب ايۋ ويلەدينگ، ا حانىم! دەپ جاۋاپ قايىرعاندا، الەمدى ۋىسىندا ۇستاعان قاھارلى بيلەۋشى:كۋلۋن الگان كۋلانداي كۋلۋنۋمدين ايرىلدىم،ايرىلىشكان اكاۋداي ەر ولۋمدين ايىرىلدىم، دەپ تەڭسەلىپ كەتكەن ەكەن دەسەدى.ءحىىى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا قىپشاق تۇرىك تىلىندە ايتىلعان بۇل ولەڭ جولدارىنىڭ قازىرگى قازاق تىلىندەگى نۇسقاسىنان اسا كوپ ايىرماشىلىعى جوق ەكەنىن ءتىل ماماندارى تۇگىلى، قازاق ءتىلىن جەتىك بىلەتىن ءاربىر ادام اڭعارادى. بۇل ءتورت جولدىڭ قازىرگى قازاق تىلىندەگى نۇسقاسى بىلايشا ايتىلادى:تەڭىز باستان بىلعاندى،كىم تۇندىرار، ۋا حانىم؟!تەرەك تۇپتەن جىعىلدى،كىم تۇرعىزار، ۋا حانىم؟!تۇرعىزار ۇلىم جوشىءدۇر!.ەل اۋزىندا ساقتالعان اڭىزداعى، ابىلعازى ءباھادۇر حاننىڭ ەڭبەگىندە تەك ۇلى جىرشى دەگەن اتپەن بەلگىلى تۇلعانى راشيد اد ءديننىڭ ەڭبەگىندە اتى اتالاتىن كەتبۇعا قولباسشىمەن بايلانىستىرۋ ورىن العان. جىلنامالار جيناعىندا كەتبۇعانىڭ 1253 جىلعى قۇرىلتايدا حۋلاگۋدىڭ يرانعا اتتانعان اسكەرىنىڭ الدىڭعى توبىنىڭ قولباسشىسى بولىپ تاعايىندالعاندىعى، ونىڭ يران، يراك، سيرياداعى جاۋلاپ الۋشىلىقتارى، اقىرى 1260 جىلى 3 قىركۇيەكتە قىپشاقتىق ماملۇكتەردىڭ قولىنان قازا تاپقاندىعى ەگجەيتەگجەيلى جازىلعان. ورتاعاسىرلىق دەرەكتەردە اتى ناقتى كەزدەسەتىن بۇل تۇلعانىڭ، ياعني، كەتبۇعانىڭ كۇيشىلىگى، ونىڭ جوشىنىڭ ءولىمىن شىڭعىسحانعا كۇيمەن ەستىرتۋى جونىندەگى اڭىزدى ەڭ العاش ەل اۋزىنان ا.مەلكوۆ جازىپ قالدىرعان مەلكوۆ ا. ماتەريالى پو كيرگيزسكوي ەتنوگرافي ترۋدى وبششەستۆا يزۋچەنيا كيرگيزسكوگو كرايا. ۆىپ. ءىىى. ورەنبۋرگ، 1922. 169170 بب.. بىراق ول اڭىزدا كۇيشىنىڭ اتى كەتبۇعا ەمەس، كەربۇعا دەپ بەرىلگەن. سوندىقتان وسى ارادا جوشى ءولىمىن شىڭعىس حانعا ەستىرتكەن نايمان كۇيشىسى، ءبيى، موڭعول اسكەرىنىڭ قولباسشىسى كەتبۇعا ما، الدە كەربۇعا ما؟ الدە كەربۇعا كۇيشى، كەتبۇعا موڭعول اسكەرىنىڭ قولباسشىسى ما؟ دەگەن پىكىر دە ويعا ورالادى. دەگەنمەن قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ەنتسيكلوپەدياسىنداعى مالىمەتتى كەلتىرە كەتەلىك. وندا كەتبۇعا تۋرالى مىناداي جولدار بار: كەتبۇعا شامامەن 11501225 جىراۋ، كۇيشى، اڭىز كەيىپكەرى. ورتا ءجۇز قۇرامىنداعى نايمان تايپاسىنىڭ باعانالى تارماعىنان ششىققان. 14 عاسىردا جازىلعان شادجارات ءالاتراك تۇرىك شەجىرەسى اتتى كىتاپتاعى دەرەكتەر مەن ەل اۋزىنداعى اڭىزدار بويىنشا، جوشى حان اڭ اۋلاپ ءجۇرىپ قازا تاپقاندا، شىڭعىس حانعا قارالى حاباردى جەتكىزۋگە ەشكىم باتپايدى. سوندا كەتبۇعا باس كەتەر اۋىر مىندەتتى ءوز موينىنا الادى....حالىق ولەڭدەرى مەن اڭىزاڭگىمەلەردە دە كەتبۇعا ەل قامقورى، دانا اقساقال رەتىندە بەينەلەنگەن. ول تۋرالى اڭىزدار قىرعىز فولكلورىندا دا بار دەگەن انىقتاما بەرىلگەن.جوشى ۇلىسى نەمەسە قىپشاق حاندىعىاتاپ وتەتىن ءبىر ماڭىزدى ماسەلە ءحىىى عاسىردا قىپشاق ءتىلى جەڭىسكە جەتكەن موڭعولدارمەن بىرگە موڭعول ءتىلىنىڭ كەلۋىنە قاراماستان، تۇرمىستىق دەڭگەيدەگى، رۋحاني ومىردەگى، ادەبيەت سالاسىنداعى ءوز پوزيتسياسىن جوعالتپايدى، ءتىپتى جوعارعى دەڭگەيدەگى مەملەكەتارالىق قاتىناستاردىڭ، ەلشىلىك قارىمقاتىناستاردىڭ قۇرالى رەتىندە موڭعول تىلىمەن قاتار قولدانىلىپ، ءحى عاسىردىڭ وزىندە ونى بىرتەبىرتە قولدانىستان ىعىستىرىپ شىعارادى. ءحىىى عاسىردا ءومىر سۇرگەن دەشتى قىپشاقتىڭ ۇلى جىرشىسى كەتبۇعانىڭ جوشىنىڭ ءولىمىن شىڭعىس حانعا استارلاپ ەستىرتۋى ءداستۇرلى ولەڭ تۇرىندە ايتىلىپ، قىپشاق تۇرىك تىلىندە باياندالعانى، بۇدان باسقا تۇركى تىلىندە جازىلعان شىعارمالاردىڭ التىن وردا ايماعىندا پايدا بولۋى مەن كەڭ تارالۋى قازىرگى التىن وردا دەپ جۇرگەن مەملەكەتتىڭ شىن مانىندە تۇركى مەملەكەتى بولعاندىعىن كورسەتەدى.مىسالى، عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا التىن وردادا بولعان اراب اۆتورلارى جوشى ۇلىسىندا بيلىك قۇرعان رەسمي حانداردىڭ ءبارىن قىپشاق حاندارى دەپ اتايدى. مىسال كەلتىرسەك، اددزەحەبي 13481349 ج.ءو. ءوزىنىڭ يسلام تاريحى اتتى ەڭبەگىندە بەركە حاندى قىپشاق جانە سۋداك دالاسىنىڭ پاتشاسى بولعان، ال توقتا حاندى قىپشاق پاتشاسى، دەپ جازادى. الوماري التىن وردانىڭ بيلەۋشىسىن قىپشاق پاتشالىعىنىڭ حانى، قىپشاق جانە حورەزم جەرلەرىنىڭ بيلەۋشىسى، وزبەك حاندى قىپشاق مەملەكەتىنىڭ قازىرگى بيلەۋشىسى، دەپ جازادى. يبن ال فورات 665 جىلى 1266 ج. 2 وكت. 1267 ج. 21 سەنت. توعان پاتشانىڭ ۇلى مەنگۋتەمىر قىپشاق پاتشالىعىنىڭ تاعىنا وتىردى، دەپ اتاپ وتەدى.بۇل دەرەكتەردە التىن وردا، جوشى ۇلىسى اتاۋى مۇلدە قولدانىلمايدى، كەرىسىنشە، ءبىر عانا تەرمين قىپشاق مەملەكەتى جانە قىپشاق حانى دەگەن اتاۋ ايتىلىپ تۇر. سونداياق، مالىمەتتى بەرۋشىلەردىڭ ءبارى دەرلىك ءوز ەڭبەكتەرىندە ءحىىى عاسىرداعى تاريحي جاعدايلاردى سيپاتتاپ قانا قويماي، وزدەرى التىن ورداعا كەلگەن كەزدەگى كورگەندەرىن دە ايتىپ وتەدى. وعان قازىرگى كەزدەگى قىپشاق مەملەكەتىنىڭ بيلەۋشىسى وزبەك حان دەگەن دەرەك دالەل. دەرەكتىڭ مالىمەتتەرىندەگى تاريحي وقيعالار ءحىىى عاسىر مەن ءحى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىنداعى كەزەڭگە سايكەس كەلەدى. ولاي بولسا، ءحى عاسىردىڭ باسىندااق دەشتى قىپشاقتاعى موڭعولدىق ەتنيكالىق ەلەمەنتتەر تولىعىمەن جانە تۇپكىلىكتى تۇردە قىپشاقتانىپ بولعان. وسى ءۇردىستى الوماريدىڭ مىناداي دەرەگىنەن كورۋگە بولادى: ەجەلدە بۇل مەملەكەت قىپشاقتار ەلى بولاتىن، بىراق ولاردى تاتارلار باسىپ العان سوڭ، قىپشاقتار ولارعا باعىنىشتى بولدى. بۇدان كەيىن ولار تاتارلار قىپشاقتارمەن ارالاسىپ، تۋىستاستى جانە جەر ولاردىڭ تاتارلاردىڭ تابيعي جانە ناسىلدىك بەلگىلەرىنەن ۇستەم ءتۇستى موڭعولدار جانە تاتارلار قىپشاقتار جەرىنە قونىستانعاندىقتان، ولارمەن نەكەگە تۇرىپ، ولاردىڭ قىپشاقتاردىڭ جەرىندە ءومىر ءسۇرىپ قالعاندىقتان، وزدەرى دە ولارمەن ءبىر رۋدان شىققانداي، تۋرا قىپشاق بولىپ كەتتى. وسىلايشا، جوشى ۇلىسى نەگىزىندە قالىپتاسقان التىن وردانىڭ شىن مانىندە قىپشاق مەملەكەتى بولعاندىعىن، ال ونىڭ بيلەۋشىلەرى رەتىندە كەلگەن شىڭعىس ۇرپاقتارىنىڭ عاسىردااق قىپشاقتانىپ كەتكەنىن كورەمىز.دەرەكتەردە ايتىلعانداي قىپشاق دالاسىنىڭ سۋ مەن اۋاسىن ەرەكشە ۇناتقان جوشى مەن ونىڭ ۇرپاقتارىنىڭ تاعدىرى بۇگىنگى قازاق جەرىمەن بىرگە استاسىپ كەتتى. جوشى ۇرپاقتارى بولىپ سانالاتىن قازاق حاندارىنان باستاپ، كەشەگى الاشتىڭ كوسەمى ءاليحاندار ۇلتىمىزدىڭ ماقتانىشى عانا ەمەس، ەلدىگىمىزدىڭ سيمۆولى ىسپەتتتەس. سوندىقتان، تاعدىرى قۇپياعا تولى جوشى حاننىڭ ءومىرى كەشەگى جاۋىنگەر بابالارىمىزدىڭ ءور تۇلعاسى مەن رۋحىنىڭ كورىنىسى رەتىندە حالقىمىزدىڭ جادىندا جاتتالعان كۇيى قالا بەرەرى ءسوزسىز.كانديداتى، قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسورتەگتەر شىڭعىس حان دەشتى قىپشاق جوشى حان جوشى ۇلىسى4 كۇن بۇرىن ەلىمىزدە كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار 11,7 مىڭنان استى
|
اۋا رايىنا بايلانىستى 9 وڭىردە اۆتوجول ۋچاسكەلەرى جابىق تۇرنۇرسۇلتان. قازاقپارات ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى اۋا رايىنىڭ بۇزىلۋىنا بايلانىستى وسى ۋاقىتتا جابىق تۇرعان رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار اۆتوجولدارعا قاتىستى مالىمەت بەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.اقمولا وبلىسىندا: 1. كوكشەتاۋ رۋزايەۆكا 061 ك م، كوكشەتاۋ ق. س ق و شەكاراسى. 2. كوكشەتاۋ ومبى 250 ك م، كوكشەتاۋ ق. س ق و شەكاراسى. 3. نۇر سۇلتان پەتروپاۆل 304341 ك م، كوكشەتاۋ ق. س ق و شەكاراسى. 4. نۇر سۇلتان پەتروپاۆل 231293 ك م، كوكشەتاۋ ق. شۋچينسك ق.اقتوبە وبلىسىندا: 1.سامارا شىمكەنت 526615 ك م، باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ شەكاراسى قوبدا كەنتى. 2. قارابۇتاق كومسومول دەنيسوۆكا رۋدنىي قوستاناي 85231 ك م، ت. جۇرگەنوۆ كەنتى قوستاناي وبلىسىنىڭ شەكاراسى.3. قاندىاعاش ەمبى شالقار ىرعىز 92 257 ك م، ەمبى قالاسى شالقار قالاسى.4. اقتوبە اتىراۋ ر ف شەكاراسى 245330 ك م، قاراۋىلكەلدى كەنتى اتىراۋ وبلىسىنىڭ شەكاراسى.5. سامارا شىمكەنت 615710 ك م، قوبدا كەنتى قۋراشاساي اۋىلى.الماتى وبلىسىندا: 1.ءۇشارال دوستىق 84184 ك م، كوكتۋما ستانسياسى دوستىق ستانتسياسى.اتىراۋ وبلىسىندا: 1. اقتوبە اتىراۋ ر ف شەكاراسى 330487 ك م، ساعىز اۋىلى ماقات اۋىلى. 2. اقتوبە اتىراۋ ر ف شەكاراسى 616693 ك م، اتىراۋ قالاسى اققىستاۋ اۋىلى 3. اقتوبە اتىراۋ استراحان 487572 ك م، ماقات اۋىلى قاراباتان اۋىلى.4. اقتوبە اتىراۋ استراحان 693893 ك م، اققىستاۋ اۋىلى ر ف شەكاراسى. 5. دوسسور قۇلسارى بەينەۋ ساي وتەس شەتپە جەتىباي اقتاۋ 0210 ك م، دوسسور اۋىلى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ شەكاراسى. 6. اتىراۋ ورال 15189 ك م، المالى اۋىلى باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ شەكاراسى.باتىس قازاقستان وبلىسىندا: 1. پودستەپنوە فەدوروۆكا 3144 ك م، پودستەپنوە اۋىلى ر ف شەكاراسى. 2. چاپايەۆو جالپاقتال قازتالوۆ 0213 ك م، چاپايەۆو اۋىلى ر ف شەكاراسى. 3. ورال تاسقالا ر ف شەكاراسى 4104 ك م، تاسقالا اۋىلى ر ف شەكاراسى. 4. اتىراۋ ورال 189492 ك م، اتىراۋ وبلىسىنىڭ شەكاراسى ورال قالاسى. 5. سامارا شىمكەنت 195246 ك م، ر ف شەكاراسى ورال قالاسى. 6. سامارا شىمكەنت 266526 ك م، ورال قالاسى اقتوبە وبلىسىنىڭ شەكاراسى.قاراعاندى وبلىسىندا: 1.جەزقازعان پەتروپاۆل 142252 ك م، سارلىق اۋىلى قوستاناي وبلىسىنىڭ شەكاراسى. 2. جەزقازعان پەتروپاۆل 24136 ك م، ساتبايەۆ ۇلىتاۋ كەنتى. قوستاناي وبلىسىندا:1. جەزقازعان پەتروپاۆل 252377 ك م، قاراعاندى وبلىسىنىڭ شەكاراسى اقمولا وبلىسىنىڭ شەكاراسى.2. دەنيسوۆكا ءجىتىقارا مىقتىكول ر ف شەكاراسى 50161 ك م، ءجىتىقارا قالاسى ر ف شەكاراسى. 3. دەنيسوۆكا ارشالى كوماروۆكا 096 ك م، دەنيسوۆكا اۋىلى كوماروۆكا اۋىلى. 4. جەتىقارا چايكوۆسكي 0 27 ك م، جەتىقارا كەنتى چايكوۆسكيي كەنتى. 5. مارينوۆكا اۋىلىن اينالىپ ءوتۋ جولى 09 ك م. 6. مامليۋتكا قوستاناي 180250 ك م، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ شەكاراسى ۇزىنكول كەنتى.7. ەكاتەرينبۋرگ الماتى 687729 ك م، سارىكول كەنتى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ شەكاراسى. 8. ەكاتەرينبۋرگ الماتى 419540 ك م، قارابالىق كەنتى قوستاناي قالاسى. 9. قارابۇتاق كومسومول دەنيسوۆكا رۋدنىي قوستاناي 231503 ك م، اقتوبە وبلىسىنىڭ شەكاراسى رۋدنىي قالاسى. 10. دەنيسوۆكا ءجىتىقارا مىقتىكول ر ف شەكاراسى 050 ك م، دەنيسوۆكا كەنتى ءجىتىقارا قالاسى. 11. مامليۋتكا قوستاناي 250406 ك م، ۇزىنكول كەنتى توبىل قالاسى. 12. ەكاتەرينبۋرگ الماتى 555687 ك م، توبىل قالاسى سارىكول كەنتى. 13. قوستاناي قالاسىن اينالىپ ءوتۋ جولى 021 ك م.ماڭعىستاۋ وبلىسىندا: 1. دوسسور قۇلسارى بەينەۋ ساي وتەس شەتپە جەتىباي اقتاۋ ك م. 210615, اتىراۋ وبلىسىنىڭ شەكاراسى جارمىش اۋىلى. 2. بەينەۋ اقجىگىت وزبەكستان شەكاراسى ك م. 085, بەينەۋ اۋىلى تاجەن وتكىزۋ پۋنكتى.سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا: بارلىق باعىت بويىنشا.
|
جۇڭگو 80 يېپىشقاق ئورۇقلىتىش قەغىزى ياساش ۋە زاۋۇت 80 ئۆزلۈك ئېلاستىكىلىق رەخت ئۈچۈن ئېگىز يېپىشقاق ، ئەرۋاھ يوقئەگەر رەسىم بېسىشرەسىم يۆتكەش جەريانىدا قەغەز تاياقنى توقۇمىچىلىققا چاپلاڭ.تەننەرخى يۇقىرى 80 يېپىشقاق ئورۇقلىتىش قەغىزى قەغىزى يۇقىرى يېپىشقاق قەغەز بولۇپ ، يۇقىرى ئېلاستىك توقۇمىچىلىق ئۈچۈن لايىھەلەنگەن. يۆتكىلىش جەريانىدا قەغەز بىلەن رەخت ئوتتۇرىسىدا ھەرىكەت بولمايدۇ ، ئۇنداقتا يۆتكىلىش نەتىجىسى رەڭسىز قان ئالماي ئىنتايىن ئۆتكۈر تەسۋىر ھاسىل قىلىدۇ.80 قەغىزى تەنھەرىكەت كىيىمى ۋە ئاكتىپ كىيىمكېچەكلەرنى چىڭ تۇتۇش ئۈچۈن لايىھەلەنگەن بولۇپ ، رەسىم يۆتكەش جەريانىدا كىچىكلىتىش ۋە ھەرىكەت قىلىشقا مايىل بولغان باشقا يۇمشاق يۈزلەر بىلەن ماسلاشتۇرۇلغان. ئۇ يۇقىرى ئېغىرلىقتىكى يېپىشقاق قەغەزگە قارىغاندا تېخىمۇ تېجەشلىك ، ئۇ ئوتتۇرا ۋە يۇقىرى سىياھ مىقدارىنى ساقلىيالايدۇ ، ھەر قانداق تەلەپ بىزنىڭ سېتىشىمىز بىلەن ئالاقىلىشىڭ.يۇقىرى ئېلاستىكىلىق رەخت ئۈچۈن يېپىشقاق ، ئەرۋاھ يوقرەڭسىز قان چىقماي ئۆتكۈر تەسۋىر ھاسىل قىلىش.يۆتكىلىش نىسبىتى يۇقىرىيۆتكىلىش جەريانىدا قەغەزنى توقۇمىچىلىققا چاپلاڭھەر خىل پولىئېستېر توقۇمىچىلىق بۇيۇملىرىنى يۆتكەڭ.بولۇپمۇ يۇقىرى ئېلاستىكىلىق توقۇمىچىلىق ئۈچۈن لايىھەلەنگەن ، ئەرۋاھنى يوقىتىدۇ.بىز ئون يىللىق ئىشلەپچىقىرىش تەجرىبىسىگە ئىگە دەرىجىدىن تاشقىرى قەغەز ئىشلەپچىقارغۇچى بولدۇق ، ھازىر بىزدە 5 يۇقىرى سۈرئەتلىك سىرلاش لىنىيىسى ۋە 20 يۈرۈش ئاپتوماتىك قايتۇرۇش ۋە سىيرىلىش ماشىنىسى بار. ئېغىرلىقى 35 دىن 140 غىچە ، ئەڭ چوڭ دومىلاش كەڭلىكى 3.2 ، رولنىڭ ئۇزۇنلۇقى 10،000 غا يېتىدىغان ئوخشىمىغان يۈرۈشلۈك دەرىجىدىن تاشقىرى قەغەز ئىشلەپچىقىرىمىز. بىز يۇقىرى سۈپەتلىك ئېكسپورت بولىقى بار خېرىدارلارنى تەمىنلەيمىز ، بۇلار ئۆلچەملىك كارتون ، قۇلۇلە پەللىسى ۋە ئېسىل ياغاچ قېپى قاتارلىقلار.بىزدە يەنە تولۇق سىناق تەكشۈرۈش ئۈسكۈنىلىرى بار بولۇپ ، ئاساسى قەغەزدىن ئاخىرقى دەرىجىدىكى يۆتكىلىش قەغىزىگىچە سۈپەتكە كاپالەتلىك قىلىدۇ. بىزنىڭ تەسەۋۋۇرىمىز دۇنيا مىقياسىدىكى خېرىدارلارنى ئەڭ ياخشى قىممەت تولۇقلاش قەغىزى بىلەن تەمىنلەش. بىزنىڭ ئارتۇقچىلىقىمىز يۇقىرى سۈپەتلىك ئىزچىللىق ، تېز يەتكۈزۈش ۋاقتى ۋە ئىختىيارى مۇلازىمەت. ھەقسىز ئەۋرىشكە سىزنىڭ تەلىپىڭىزدە ، سۈرۈشتۈرۈڭ.1. دەرىجىدىن تاشقىرى قەغەزنىڭ ساقلاش مۇھىتى: ماتېرىيالنى بىۋاسىتە قۇياش نۇرىدىن ساقلاش. نورمال كىلىمات شارائىتىدا 23 سېلسىيە گرادۇس ، 50 ماتېرىياللارنى ئەسلى ئورالمىلاردا ساقلاڭ. ئىشلىتىشتىن ئاز دېگەندە 24 سائەت بۇرۇن ماتېرىيالنى ئۆي ئىچى ھاۋاسىغا ماسلاشتۇرۇش تەۋسىيە قىلىنىدۇ.2. ئورۇقلىتىش قەغىزىنىڭ ئىشلىتىش مۇددىتى: 8 ئاي تەۋسىيە قىلىنغان ئىنچىكە ئورۇقلاش قەغىزى.3. يۆتكەشتىن بۇرۇن ئۇنى ئۇزاققىچە ئىسسىتماسلىق ، ئۇ يېپىشقاقلىقنىڭ تۆۋەنلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. يۆتكەلگەندىن كېيىن سوغۇق پوستى. ئوخشىمىغان تېمپېراتۇرا ۋە نەملىك يېپىشقاقلىقىنى ئۆزگەرتىدۇ ، مۆلچەرىڭىزگە ئاساسەن مۇۋاپىق تېمپېراتۇرىنى تاللاڭ.ئالدىنقى: 120 دەرىجىدىن تاشقىرى قۇرۇق قۇرۇتۇش قەغىزىكېيىنكى: 90 100 تاكتىكىلىق يۇقىرى يېپىشقاق قەغەز قەغەزتەنھەرىكەت كىيىمى ئۈچۈن يېپىشقاق تاكسىملىق قەغەزبوياق بوياقنى كىچىكلىتىش قەغىزىپۇتبول جېرسىي ئۈچۈن ئىسسىقلىق تارقىتىشنىڭ ئىنچىكە قەغىزىتاكتىكىلىق يېپىشقاق قەغەزتاكتىكىلىق دەرىجىدىن تاشقىرى قەغەز 13 19تەنھەرىكەت كىيىمى ئۈچۈن تاكتىكىلىق قەغەزتوپ تارقىتىش تاكتىكىسى كىچىكلىتىش قەغىزى 80100 دەرىجىدىن تاشقىرى ۋاراق تېز قۇرۇتۇش قەغىزى ... بېسىش ئۈچۈن يۇقىرى سۈپەتلىك فىلىمى 30 60 ...
|
يەر تەۋرىگەندە ئۆزىنى قۇتقۇزۇشنىڭ ئاددىي ئۇسۇللىرىمەنبەسى:جۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورى تەھرىر:بەختىيار غەيرەت يوللانغان ۋاقىت: 20170809 16:572017يىلى 8ئاينىڭ 8كۈنى سىچۇەن ئۆلكىسى جيۇجەيگۇدا 7.0 بال يەر تەۋرەپ، قىسقىغىنە 5 سائەت ئىچىدە قالدۇق يەر تەۋرەش سانى 282 قېتىمغا يەتكەن. بۈگۈن يەنى 2017يىلى 8ئاينىڭ 9كۈنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى بورتالا موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستىنىڭ جىڭ ناھىيەسىدە ئۈرۈمچى ۋاقتى 05:27 دە، 6.6 بال يەر تەۋرىگەن. كۈچلۈك يەر تەۋرەش سېزىمى شىمالىي شىنجاڭدىلا ئەمەس ھەتتا بايىنغۇلىن ئوبلاستى ۋە ئاقسۇ ۋىلايىتىنىڭمۇ ھەرقايسى شەھەر ناھىيەلىرىگىچە تەسىر قىلغان.يەر تەۋرەش بال سانى يۇقىرى بولغاندا ئۇ بىر يوقىتىش كۈچى زور تەبىئىي ئاپەت ھېسابلىنىدۇ. يەر تەۋرىگەندە كىشىلەرنىڭ ئۆزىنى ھەم ئائىلىسىدىكىلەرنى ئۈنۈملۈك قوغداپ قېلىشى ئۈچۈن مەزكۇر يازمىنى تەييارلىدۇق1. ئەگەر ھويلا ئۆيدە بولغىنىمىزدا تۇيۇقسىز يەر تەۋرەپ قالسا، دەرھال كارىۋات، ئۈستەل ياكى ئىشكاپنىڭ ئاستىغا كىرىۋېلىپ، يوتقانكۆرپە قاتارلىق يۇمشاق نەرسىلەر ئارقىلىق بېشىمىزنى قوغداپ تۇرۇپ، يەر تەۋرەش توختىغان ھامان، بىخەتەر جايغا بېرىۋېلىشىمىز كېرەك. يەر تەۋرەۋاتقاندا ئەگەر ئۆگزە ئۆرۈلۈپ چۈشسە، مۆكۈنىۋالغان كارىۋات ياكى ئۈستەل ئاستىدىن ھەرگىز مىدىرلىماسلىق كېرەك، يەر تەۋرەش توختىغىچە ساقلاش ياكى قۇتقۇزۇشنى كۈتۈش زۆرۈر.2. ئەگەر بىنا ئۆيدە بولغىنىمىزدە يەر تەۋرەپ قالسا، بىنادىن قېچىپ چىقىشنى ئويلاشقا بولمايدۇ، چۈنكى ۋاقىت ھەرگىز يار بەرمەيدۇ. ئەڭ بىخەتەر، ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇل: ئۆگزىنى تىرەپ تۇرىدىغان ئىككى تام ئارىسىدىكى ئەڭ كىچىك ئۆيگە كىرىۋېلىش، مەسىلەن ھاجەتخانا، ئاشخانا دېگەندەك. ئۈستەل، ئۆي جاھازىلىرىنىڭ ئاستىغا كىرىۋېلىپ ياكى ئۆينىڭ ئىچى تەرىپىدىكى تامنىڭ بۇلۇڭىغا بېرىۋېلىپ بېشىنى قوغداپ تۇرسىمۇ بولىدۇ. ھەرگىزمۇ بالكون ياكى دېرىزە تۈۋىگە بېرىۋالماسلىق كېرەك.3. ئەگەر دەرس ئاڭلاۋاتقاندا يەر تەۋرەپ قالسا، قورقۇپ كونتروللۇقنى يوقىتىپ، دەرسخانىدا قالايمىقان يۈگرەپ قېچىپ چىقىپ كېتىشكە ئۇرۇنماسلىق كېرەك. ئىشىككە يېقىن ساۋاقداشلار تېز سۈرەتتە سىرتقا چىقىۋالسا بولىدۇ، سىنىپ ئوتتۇرىدىكى ياكى ئىشىككە يىراق ساۋاقداشلار، دەررۇ ئۈستەل ئاستىغا كىرىۋېلىپ بېشىنى سومكىسى بىلەن ئورىۋالماقلىقى زۆرۈر. تام تەرەپتىكى ساۋاقداشلار تامغا چىڭ يېپىشىپ بېشىنى ئورىۋېلىشى زۆرۈر.4. ئەگەر ئۆيدىن چىقىۋالغان بولسا، ھەرگىز يەر تەۋرەش توختىغان ھامان ئۆيگە كىرىپ نەرسە ئېلىشقا ئۇرۇنماسلىق كېرەك، چۈنكى تۇنجى قېتىم تەۋرەپ بولغاندىن كېيىن قالدۇق يەر تەۋرەش ئېھتىماللىقى يۇقىرى، قالدۇق يەر تەۋرەشنىڭ ئادەمگە خەۋىپى تېخىمۇ ئېغىر.5. ئەگەر ئاممىۋى سورۇندا يەر تەۋرەپ قالسا، ھودۇقۇپ قالايمىقان يۈگۈرمەستىن، ئەڭ يېقىندىكى بىخەتەر جايغا بېرىۋېلىش كېرەك، مەسىلەن ئۈستەلنىڭ ئاستى، سەھنىنىڭ ئاستى قاتارلىق.6. ئەگەر كوچىدىكى ۋاقىتتا يەر تەۋرىسە، ھەرگىزمۇ قۇرۇلۇشنىڭ ئىچىگە، ئېگىز بىنالارنىڭ ئاستىغا، ئېلان تاختىلىرىنىڭ ئاستىغا كىرىۋالماسلىق، تار كوچا ياكى كۆۋرۈك بېشى قاتارلىق جايلاردا تۇرماسلىق كېرەك.7. ئەگەر يەر تەۋرىگەندە ئۆرۈلگەن قۇرۇلۇشقا قاپسىلىپ قالسا، ئامال قىلىپ كۆكرىكىنىڭ يۇقىرى تەرىپىدىكى نەرسىلەرنى ئېلىۋېتىپ لۆڭگە ياكى كىيىم بىلەن ئېغىز بۇرنىنى ئورىۋېلىپ، ئىستۈتەك، چاڭتوزاندىن ساقلىنىش كېرەك. سۇ ياكى يېمەكلىك تېپىشقا ئامال بولمايدۇ، بەدەن كۈچىنى ساقلاشقا دىققەت قىلىپ، قۇتقۇزۇشنى كۈتۈش كېرەك.ئالاھىدە ئەھۋال يۈز بەرگەندە قانداق قىلىش كېرەك؟يېقىلغۇ گاز ئېقىپ كەتكەندە:ھۆل لۆڭگە ئىشلىتىپ ئېغىزبۇرۇننى ئېتىۋېلىش، ھەرگىزمۇ ئوت ياقماسلىق، تەۋرەپ بولغاندىن كېيىن ئامال قىلىپ يۆتكىلىش كېرەك.ئوت ئاپىتى يۈز بەرگەندە:يەردە دۈم يېتىپ، ھۆل لۆڭگە بىلەن ئېغىز، بۇرۇننى ئېتىۋېلىش كېرەك. تەۋرەش توختىغاندىن كېيىن بىخەتەر جايغا يۆتكىلىش كېرەك، شامالغا تەتۈر يۆنىلىشتە ئۆمىلەش كېرەك.زەھەرلىك گاز چىقىپ كەتكەندە:خىمىيە زاۋۇتىغا ئوت كېتىپ، زەھەرلىك گاز چىقىپ كېتىش ئەھۋالىغا ئۇچرىغاندا، شامال يۆنىلىشى بويىچە قاچماسلىق كېرەك، ئامال بار ھۆل لۆڭگە ئىشلىتىپ ئېغىز، بۇرۇننى ئېتىۋېلىش كېرەك.ئالاھىدە ئەسكەرتىش: يەر تەۋرىگەندە، نۇرغۇنلىغان نورمال دەپ قارىغان نەرسىلەر جاننى ئالىدىغان قاتىل غا ئايلىنىشى مۇمكىن، چوقۇم يۈكسەك ھوشيار بولۇش كېرەك. ئېگىز ئىمارەت، تۇرخۇن، ئېگىز دەرەخلەردىن يىراق تۇرۇش، بولۇپمۇ ئەينەكلىك تام، قۇرۇلۇشلاردىن يىراق تۇرۇش كېرەك. ترانسىفور ماتور، توك سىمى، كوچا چىرىقى، يۇقىرى بېسىملىق توك سىمى، ئېلان تاختىسى قاتارلىق خەتەرلىك بۇيۇملاردىن يىراق تۇرۇش كېرەك.
|
تەلەجوباسىندا كومەك كورسەتىلگەن 1 جاسار ءسابي شەتەلدە ەم الۋعا اتتاندى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 12:20 20190910بۇگىن ۇلتتىق تەلەارناسىنان الەۋمەتتىك جوباسىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى. جۇمىس كۇندەرى 12:00دەن باستاپ 2 ساعات بويى تىكەلەي ەفيردە كورسەتىلەتىن جوبادا كومەككە ءزارۋ جانداردىڭ ماسەلەسى كوتەرىلەدى. باعدارلاما ۇجىمى ءار كەيىپكەرگە پسيحولوگيالىق كومەكتى ايتپاعاننىڭ وزىندە، سانسالالى ماسەلەلەر بويىنشا ناقتى قولداۋلار ۇسىنادى.9 قىركۇيەك كۇنگى باعدارلامانىڭ العاشقى شىعارىلىمىندا اۋىر دەرتكە شالدىققان ءبىر جاسار ءامىر بەرعاننىڭ وقيعاسى كوتەرىلدى. الەۋمەتتىك جوباسىنىڭ شىعارماشىلىق توبى امىرگە كومەك قاجەت ەكەنىن ايتىپ، قولۇشىن سوزۋعا نيەتتى ازاماتتارعا قۇلاققاعىس ەتكەن بولاتىن. سونىڭ ناتيجەسىندە جومارت جانداردىڭ ءبىرى 1 ملن. تەڭگە اۋدارىپ، ءامىر اناسىمەن تۇركيا ەلىنە اتتاندى. تىكەلەي ەفير بارىسىندا تاعى ءبىر كورەرمەن قوڭىراۋ شالىپ، ءبۇلدىرشىننىڭ ەمىنە قاجەتتى قارجىنى بەرۋگە دايىن ەكەنىن جەتكىزدى.بۇعان قوسا، ستۋدياعا كەلگەن وزگە دە بىرنەشە كەيىپكەردىڭ ارمانى ورىندالدى. جوبانىڭ 10 قىركۇيەك كۇنگى شىعارىلىمىندا كوپبالالى وتباسىعا پاتەر كىلتى تابىستالاتىن بولادى. جوباسى مۇقتاج جاندار مەن قولى اشىق قالىڭ بۇقارانىڭ اراسىندا كوپىر بولۋدى ماقسات ەتكەن. مۇڭمۇقتاجىن ايتىپ كەلگەن جاندارعا ءار حاباردا كومەك كورسەتۋ جوسپارلانعان. بۇعان تىكەلەي ەفيرگە حابارلاسۋ ارقىلى قولۇشىن سوزۋعا نيەتتى ءار ادام اتسالىسا الادى.كومەككە ءزارۋ جانداردىڭ وتىنىشتىلەكتەرى 7 776 535 0751، 7 701 555 0751 نومىرلەرى بويىنشا كەز كەلگەن ۋاقىتتا قابىلدانادى. حابار بارىسىندا ساۋال جولداپ، پىكىر ءبىلدىرۋ ءۇشىن 8 717 2 75 71 71، 7 701 5550751 بايلانىس تەلەفوندارى جۇمىس ىستەيدى.كەلۋ قاينارى: :...?511046049
|
تابيعاتتىڭ تىلسىم سىرىن ىشىنە بۇككەن قىزعىلت كانون جاردان تومەن قۇلاعان كۇيى اعاراڭداپ جاتقان جالعىز اياق جول ارقىلى وزىنە جەتەلەيدى. اڭسارىڭدى اۋدارا قىزىقتىرعان قىزعىلت كانوندى گەوگراف ماماندار كەيدە قامالدار اڭعارى دەپ تە جازادى. سودان با، ءبىز وزىندىك ەرەكشەلىگىنە قاراي قىزعىلت قامالدار اڭعارى دەگەنگە ىقىلاس تانىتتىق.الەمگە ايگىلى كانوندار... وسى ءسات قيىر شەتتەگى كولورادو ەسىڭىزگە تۇسەر. سول كولورادونىڭ اينىماس بولشەگىندەي جەر شارىنىڭ وزگە جارتىسىندا شارىن جاتىر. شىن مانىندە شارىن اتاۋى دا تابيعاتتىڭ تىلسىم سۇلۋلىعى رەتىندە وزىنە قىزىعۋشىلاردى ىنتىقتىرادى. وزگەشە تىلسىم ورنەگىمەن تامسانتار شارىننىڭ قىزعىلت قامالدارى جۇمباق دۇنيەنىڭ ەسىگىن اشارداي مەنمۇندالاي بەرەدى.بۇل وڭىردە اسقاق تاۋلاردىڭ كەرىم كەلبەتى كوز قارىقتىرادى. اسپان تەپكەن اق باس شىڭداردىڭ سۇلۋ سۋرەتى سىرباز كەيىپتە اسقاقتايدى. بيىككە ورمەلەگەن جاسىل شىرشالار ادەمىلىككە وزگەشە اسپەت بەرگەندەي. كوكوراي شالعىندى جوتالاردىڭ مۇنارعا بوككەن كەيپىن ايتىڭىز.بۇل وڭىردە سۇلۋلىق اتاۋلىنى كانىگى شەبەردىڭ ىسمەر قولىمەن كەستەلەگەندەي يرەكتەلە جىلتجىلت ەتكەن وزەندەر ورنەگى تامسانتادى. قۇداياۋ، سول ورنەكتىڭ ءبىر ساباعى مىڭ سان بۇرالىپ قارسى الدىڭىزدا جاتىر.شارىن... شارىن تىم تەرەڭدە، شاقىرايعان كۇنگە شاعىلىسا جىلتىلداپ اعادى. گۇرىلدەپ، ارقىراي باستاۋ الار تاۋ وزەنى وسى تۇسقا كەلگەندە سىلەلەي شارشاعان دەرسىڭ، قانشاما جىلدار بويىنا جەر قاباتىنىڭ قىمتانا جاسىرىنعان قۇپياسىن تىرمالاي اشقان ارىندى اعىس ءسال تىنىس العانداي. كوز الدىڭىزدا تاڭعاجايىپ كوركەم كورىنىس تۇرادى. بيىكتىك پەن تەرەڭدىك مۇزارت تاۋلاردىڭ تاكاپپار شىرقاۋ شىڭدارى ءون بويىن ماقتانىش كەرنەگەندەي ماڭعاز كەيىپ تانىتادى ءجۇزىن ءاجىم تورلاعانداي قاتپارقاتپار جارقاباقتان تومەن قۇلاعان اڭعارلار مۇڭايا ويعا بەرىلەدى.شارىن... قىزعىلت قامالدار اڭعارى... تۋعان تابيعاتتىڭ توسىن كەسكىنى كەيىنگى كەزدە جۇرتشىلىقتى وزگەشەلىگىمەن باۋراي بەرەدى. قانشا كۇش سالساق تا قولمەن قيۋلاستىرۋعا كەلمەيتىن بولەكتەۋ سۋرەت ەلىكتىرە تۇسەدى.سان جىلداردىڭ وتىندە تاۋ جىنىستارى ءتۇرلى ۇلگىدەگى مۇسىندەردىڭ عاجايىپ كورىنىسىن قاشاپ جاساعانداي الدىڭىزعا تارتادى. ءبىرى وزىندىك تاۋ كەلبەتىن كوز الدىڭىزعا اكەلسە، ەكىنشىسى عايىپتان پايدا بولعان جۇمباق مۇنارانى ەلەستەتەدى. بيىك جارتاسقا ءسال كىدىرە قاراساڭىز، ءزاۋلىم عيماراتتىڭ كىرەبەرىس تابالدىرىعىندا تۇرعانداي سەزىنەسىز. ءبىر ءسات ءوزىڭىزدىڭ مىڭجىلدىقتار الەمىندە ەركە جەلدىڭ، اعىن سۋدىڭ، ءدۇمپۋ كۇشتىڭ ءار الۋان تەربەلىستەردىڭ ساۋلەتكەرشىلىگىمەن بەتپەبەت كەلىپ تۇرعانىڭىزدى سەزىنبەيسىز. قايتا قۇپيانى ءون بويىنا جاسىرعانداي مۇلگىگەن ءزاۋ تۇلعالى باعانداردى، كەرىم كۇمبەزدى قۇزداردى، جارقاباعى ايقىشۇيقىش دىڭگەكتەردى قىزىقتاي ەلىتىپ، ەرتەگىلەر ەلىنە ەنگەن كۇيى قيالعا بەرىلە وزگە دۇنيەنىڭ ءبارىن ۇمىتار ەدىڭىز.قىزىقتى قاراڭىز، كانون ءسوزى يسپان تىلىندە قۇبىر دەگەندى بىلدىرەدى ەكەن. عالىمداردىڭ دەرەگىنە نازار سالساڭىز، كانونداردىڭ پايدا بولۋى قۇرعاق جىراتتاردىڭ ءوز ارناسىن دامىلسىز كەڭەيتكەن وزەن سۋلارىنىڭ اسەرىنەن دەپ تۇسىندىرەدى. ال قامالدار اڭعارى ادام ورمەلەپ شىعا الماس قۇزدى جارتاس پەن سازدى قۇمداۋىت تاۋ ارقىلى وتەتىن شارىن وزەنىنە قيىلىسا جاتقان قۇرعاق ساي. قىزعىلت كانوننىڭ ۇزىندىعى ءۇش شاقىرىمعا جۋىق، ەنى 20 مەتردەن 130 مەتر ارالىعىندا بولىپ كەلەدى. تەرەڭدىگى 100 مەترگە جۋىقتايدى. سولتۇستىك امەريكاداعى كولورادو وزەنىنىڭ ۇلكەن كانونىمەن تابيعاتى ءبىر، لاندشافتىق اسپەتى ۇقساس. سوندىقتان دا شالعايداعى شارىن شاعىن بولسا دا كورىنىستەرىنىڭ تىم ۇقساستىعى تالايدى تامساندىرادى. سودان دا شىعار، ورتا ازيانىڭ بەيمالىمدەۋ ءبىر نۇكتەسىنە ورىس ساياحاتشىلارى ن.سەۆەرتسەۆ، ا.كراسنوۆتارعا ات باسىن بۇرعىزدى. دالا توسىندەگى تاڭعاجايىپ الەم شارىن ولاردى بەيجاي قالدىرعان جوق. قيانداعى قاشقارعا ساپارلاپ بارا جاتقان شوقان ءۋاليحانوۆ تا تابيعاتى كوركەم وڭىرگە ەرەكشە ىقىلاس تانىتىپ، ەرەكشە تۇسكە بويالىپ تۇرعان قىزعىلت كانونعا ەرىكسىز ويعا شوما قاراپ، نازار اۋدارعان دا شىعاراۋ. سەبەبى نە دەرسىز، تابيعاتتىڭ ءوزى جىلدار بويىنا اسپەتتەي سالعان جەردىڭ بۇكىل قاباتىنىڭ تىلسىم سىرى ويلانتپاي قويماس. جارقاباقتاعى سانسىز قاباتتىڭ الۋان بوياۋى تاس شەجىرەنىڭ بەتتەرىندەي سىر اقتارادى. قامالدار اڭعارىنداعى كەسەك مۇسىندەردىڭ قايتالانباس كەسكىندەرى دە قيالعا جەتەلەيدى. ءدال جانىڭىزدان الىپ اجداھاداي ءتونىپ تۇرعان قۇزدى كورىڭىز. از عانا ۋاقىتقا كىدىرسەڭىز، باس سالارداي كەيپى قورقىنىشتى. تەك سانداعان توپىراق قاباتتارىنان تۇراتىن ەسكەرتكىش سۇلبا ەكەنىن سەزگەندە بارىپ، ىلگەرى ادىمدايسىز. سول كەزدە ارىستاندار سايى الدىڭىزدان شىعادى. قۇزدار ەرتەگىدەي، بيىكتەن الىسقا كوز تاستاعان ۇلكەن ارىستاننىڭ الدىمەن باس ءمۇسىنىن ايىراسىز، سوسىن جالبىراعان جالى ايقىندالادى، جۋان موينى بولىپ قوڭىرقاي تارتقان سازقابات كورىنىس بەرەدى. العا جۇرگەن سايىن عاجايىپ الەم ءوز قۇپياسىن اشا تۇسەردەي. كيىز ءۇي اڭعارىنا وتكەندە اۋىلعا كەلگەندەي تىنىس الاسىز. كۇمبەزدەلگەن بيىك توبە مە دەسەڭىز، ءسال ءوتىپ بارىپ اينالا بەرە باعامدايسىز، اعاراڭداپ كوزگە ىستىق كورىنەر كيىز ءۇي. توپىراق قاباتتارىنان بىرەۋ قانشا ۋاقىتىن شىعىنداپ، ادەيى قاشاعانداي. تۇڭلىگى ءسال عانا اشىلعانداي شاڭىراق، ۋىق پەن كەرەگەنىڭ ۇشتاسقان تۇسىنداعى قارا بەلدەۋلى اق شاڭقان كيىز ءۇي وزىنە كوپكە دەيىن جانارىڭىزدى ەرىكسىز اۋدارتادى. ال مىنا دىڭگەك ۇستىن تاس سالىنعان قاپشىقتى ەلەستەتەدى. جارقاباقتىڭ باسىنان ءجۇز مەتردەي تەرەڭدىكتەگى جالعىز اياق جولمەن قيالعا ەلىتىپ، وزىڭىزدەنءوزىڭىز كۇمبىرلەي العا ادىمدايسىز. ويتكەنى قۇجىرقۇجىر قابىرعالى شارىن جەتكىزەر جۇمباققا تولى سىر جەتەلەي تۇسەدى.شارىن كانونىنىڭ پايدا بولۋى جونىندە ءتۇرلى بولجام ايتىلادى. كەيبىر زەرتتەۋشىلەر بۇل ءوڭىر كونە ازيانىڭ ورتالىعىندا الاكول جاعاسىنان باستاپ بۇگىنگى قىتاي اۋماعىن الىپ جاتقان تەڭىزدىڭ تاياز سۋلى شىعاناعى دەگەن جورامالىن ۇسىنادى. تاستاي قاتقان جاسىل تۇستەس ساز قاباتتان تابىلعان تەڭىز جاندىكتەرىنىڭ بىزگە جەتكەن قاڭقالارىنان بىلەتىنىمىز، ءبىر كەزدەرى تەڭىزدىڭ تۇبىندە تىرشىلىك ءۇشىن ءوزدىءوزى ارپالىسىپ قيامەت كەشكەنىن، سالقىن سۋدىڭ تابانىندا بىرىمەنءبىرى ارباسىپ، ال دەم تاۋسىلعاندا ۇيىسا تاس بولىپ قالاتىنىن سەزبەگەن دە شىعار. ۋاقىت شىركىن ەشتەڭەنى كەشىرمەيدى، تەڭىزدىڭ ىزىمەن شىعاناق تا عايىپ بولدى. بالكىم تارتىلعان شىعاناق ورنىندا كول پايدا بولىپ، كۇندەردىڭ كۇنىندە تورايعىر بوگەتى بۇزىلىپ، ءبارىن اعىزىپ الا جونەلدى. ايتپەسە مىناۋ سۇپسۇر جارقاباق ول جونىندە سىر ايتپايدى، تەك سازدى قاباتتا قاتىپ قالعان تەڭىز جاندىكتەرىنىڭ قاڭقالارىنان ۇققاندايسىز. بۇل جونىندە پروفەسسور پاۆەل ماريكوۆسكي بىلاي دەپ وي تۇيىندەيدى: باعزى زاماندا، ۇشتىك كەزەڭدە، 25 ميلليون جىلعا جۋىق بۇرىن، جەر بەتىندە ادامزات جاراتىلماي تۇرىپ، اۋقىمدى دا ىستىق ءشول ورنىندا ۇلكەن كول تولقىپ جاتتى. ول قورشاپ جاتقان تاۋدى جەمىرە تابانىنا كۇشتى ساز قاباتىن ۇساق قيىرشىق تاستارمەن ارالاستىرا جينادى. سوسىن اۋا رايى وزگەردى، كول قۇرعادى، ال تابانىن سۋ شايىپ وتىردى. تىرشىلىگى جالاڭاش ءارى وتە تاڭسىقتاۋ سازدى ءوڭىر پايدا بولدى.بۇل وڭىردە الىپ تاۋلاردىڭ كەرىم كەلبەتى كوز قارىقتىرادى. اق باس شىڭداردىڭ سۇلۋ سۋرەتى سىرباز كەيىپتە اسقاقتايدى. بيىككە ۇمتىلعان جاسىل شىرشالار ادەمىلىككە وزگەشە اسپەت بەرگەندەي. كوكوراي شالعىندى جوتالاردىڭ مۇنارعا بوككەن كەيپىن ايتىڭىز.قىزعىلت قامالدار اڭعارى تاڭعاجايىپ سىمباتىمەن وزىنە ەلىكتىرە تۇسەدى. جەر جارىقتىقتىڭ مىڭ سان بوياۋىمەن كوز الدىڭدا قۇلپىرادى. شىركىن، شارىن!
|
استانالىق حيرۋرگ الەۋمەتتىك جاعدايى ناشار، كومەككە ءزارۋ بالالارعا تەگىن وتا جاسايدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىاستانالىق حيرۋرگ الەۋمەتتىك جاعدايى ناشار، كومەككە ءزارۋ بالالارعا تەگىن وتا جاسايدىاستانالىق دارىگەر الەۋمەتتىك جاعدايى ناشار، تولىق ەمەس وتباسىندا تاربيەلەنىپ جاتقان بالالارعا جاقسىلىق جاساپ ءجۇر. ول مەملەكەتتەن بەرىلەتىن تەگىن وتانى كۇتۋگە دەنساۋلىعى شىدامايتىن بالالارعا جىلدام ءارى تەگىن قاجەتتى وتانى جاساپ بەرەدى،دەپ جازدى .قىمباتتى ارىپتەستەر! ءبارىمىز دە ازقامتىلعان وتباسىنداعى ناۋقاس بالالاردىڭ تەگىن وتانى الۋدا قيىندىقتارعا تاپ بولاتىنىن جاقسى بىلەمىز، اسىرەسە اتااناسى جوق بالالار. بۇل جاعدايعا مينيسترلىك كىنالى ەمەس، قارجىلاندىرۋ ماسەلەلەرى بار.وسىعان بايلانىستى مەديتسينا سالاسىنىڭ ءتۇرلى ماماندارىنىڭ باسىن بىرىكتىرە وتىرىپ، كومەككە ءزارۋ بالالارعا بىردەن وتا جاساپ، تەگىن كەڭەس بەرىپ، تەكسەرۋ جۇمىستارىن ىستەۋگە جۇمىلايىق. ارىپتەستەرىم، ءسىزدىڭ قاي قالادا تۇراتىنىڭىز ماڭىزدى ەمەس.تەك، تەگىن قىزمەت كورسەتۋگە ىنتاڭىز، قىزىعۋشىلىعىڭىز بولسا بولعانى. قاجەت بولعان جاعدايدا ءسىزدى استاناعا الدىرۋ ماسەلەسىن شەشەمىز. بۇل باستامادان ەشقانداي دا تولەم بەرىلمەيدى. ەگەر ءبىزدىڭ توپقا قوسىلعىڭىز كەلسە، مارحابات!،دەپ جازدى ماعزۇم وڭعاروۆ.ونىڭ وسى باستامانى قولعا العانىنا ەكى كۇن بولعانىمەن وزىنە حابارلاسۋشىلار سانى كوپ ەكەن. بالاڭىزدىڭ دەنساۋلىعىنا وراي ماسەلە تۋىنداپ تۇرسا، ماعزۇم وڭعاروۆتىڭ جەلىدەگى پاراقشاسى ارقىلى بايلانىسا الاسى.
|
3 قازان كۇنى ساعات 18:30دا ريچارد سپەكتاكلىن كورسەتەدى.28 قىركۇيەك پەن 4 قازان ارالىعىندا الجير مۇراجايمەموريالدى كەشەنىندە الاش، الجير مۇراجايىنىڭ زالدارىندا ەكسكۋرسيالار جانە ليۋتىي حولود الجيرا دەرەكتى ءفيلمىنىڭ كورسەتىلىمدەرى ءوتىپ جاتىر.نۇرسۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ قۋىرشاق تەاترى رەسمي پاراقشالارىندا 3 قازان كۇنى ساعات 14:00دە لەگكي ي گارمونيچنىي ارتيست ساحنالىق قوزعالىسىن كورسەتەدى.كەشكى ەرتەگى 3 جانە 4 قازاندا ساعات 22:00دە كورسەتىلەدى دەپ كۇتىلۋدە. تەاتردىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەرىنە سىلتەمە: ، .مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونيا 3 قازاندا مۇعالىمدەر كۇنىنە ارنالعان كلاسسيكالىق جانە ەسترادالىق ۆوكال كافەدراسى مەن قورقىت ەتنوءانسامبلىنىڭ ۇستازىم، مەنىڭ، ۇستازىم! بەينەقۇتتىقتاۋىن جاريالايدى. الەۋمەتتىك جەلىلەر: : ، : .7 28 قىركۇيەكتەن 3 قازانعا دەيىن ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى ونلاينساياحاتىن جۇرگىزەدى. ءىسشارانىڭ ماقساتى قازاق حالقىنىڭ تاريحىمەن، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمەن، كيەلى جەرلەرمەن تانىسۋ.ناز مەملەكەتتىك بي تەاترىنىڭ ارتىستەرى 3 قازاندا ساعات 15:00دە تەاتردىڭ رەسمي پاراقشالارىندا ونلاين ماستەركلاسىن وتكىزەدى. : :.... : .4 قازاندا ساعات 15: 00دە ينسپەكتورلاردى تارتا وتىرىپ كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قۇقىقتارى، بالانىڭ ۇيدەن تىس جەردە قۇقىقتارىن قورعاۋ تاقىرىبىندا ءدارىس وتەدى. سونداياق وسى تاقىرىپتا نۇرسۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ ناز مەملەكەتتىك بي تەاترىنىڭ ارتىستەرى دايىنداعان بي قويىلىمىن كورسەتۋ جوسپارلانۋدا.كۇن سايىن ەلوردا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءۇشىن ساعات 10:00دەن 18:00گە دەيىن بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىنا ەكسكۋرسيالار وتكىزىلەدى.3 قازان ساعات 11: 00دە مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترى. م.گوركي ل.نيكيتيننىڭ پريكليۋچەنيا نەزنايكي ي ەگو درۋزەي ەرتەگىسىن كورسەتەدى، ساعات 16:00دە ا.كۋمباروسكيمەن تىكەلەي ەفير وتەدى. 4 قازاندا ساعات 12:00دە ل.لەبەدەۆامەن بىرگە سكازكا ۆ دوم بەينەجازباسى جوسپارلانعان. سول كۇنى ساعات 18:00دە ا.كاسونىڭ ديكار. ترەتە سلوۆو مەلودراماسىنىڭ تىكەلەي كورسەتىلىمى وتەدى.الەۋمەتتىك جەلىلەرگە سىلتەمە: ، ، .4 قازاندا ساعات 11: 00دە جاستار سارايىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەرىندە ۇستازدار كۇنىنە ارنالعان مۋزىكالىق قۇتتىقتاۋ كورسەتەدى.ەلوردا نۇرسۇلتان مەرەكە ۇستازدار
|
داۋرەن قۋات. باندى جايلاعان بىشكەكجاڭالىقتار 2275 0 پىكىر 27 شىلدە, 2009 ساعات 02:55بۇگىن قىرعىزستاندا بولىپ وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ قورتىندىسى جاريالانادى. الدىن الا بەلگىلى بولعان مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، قىرعىز ەلىنىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى قۇرمانبەك باكيەۆ 82,62 پايىز داۋىس جيناپ باسەكەلەستەرىن شاڭ قاپتىرىپ كەتكەن كورىنەدى. وپپوزيتسيالىق كۇشتەردىڭ ۇمىتكەرى الماز اتامباەۆ سايلاۋشىلار داۋىسىنىڭ 7,95 پايىزىن يەلەنىپتى. تاعى ءبىر تالاپكەر تەمىر ساريەۆكە سايلاۋشىلار داۋىسىنىڭ 3,09 پايىزى بۇيىرعانعا ۇقسايدى. قالعان ءۇش ۇمىتكەر ەلەكتوراتتىڭ ءبىر پايىزعا جەتپەگەن داۋىسىن قاناعات تۇتىپتى. كەشەگە دەيىن 2282 ۋچاستوكتەن سايلاۋ ناتيجەسىنىڭ جالپى جيىنتىعى جەتىپ ۇلگەردى.ءوزىنىڭ قايتا سايلانعانىنا بەك سەنىمدى قۇرمانبەك باكيەۆ ءباسپاسوز وكىلدەرىمەن كەزدەسۋلەرىنىڭ بارىسىندا ەلدە ءبىلىم رەفورماسىن جۇرگىزەتىنىن جاريا ەتتى. سونداياق ول وبلىستاردى ىرىلەندىرىپ، اۋدانداردىڭ سانىن كوبەيتەتىن، ءبىر ءبىرىنىڭ قىزمەتىن قايتالاپ جاتاتىن بيلىكتەگى لاۋازىمدى ورىنداردى بىرىكتىرىپ، وڭتايلاندىراتىنىن دا ايتتى.باكيەۆ پرەزيدەنت سايلاۋىندا جەڭىسكە جەتكەنىنە كۇمانسىزدىگىن اڭعارتىپ، الداعى شارۋانىڭ قامىنا كىرىسىپ كەتكەنىمەن ونىڭ تاباندى قارسىلاسى الماز اتامباەۆ سايلاۋدى قايتا وتكىزۋ كەرەك دەپ ماسەلە كوتەرۋدە. حالىقارالىق ازاتتىق راديوسىنىڭ قىرعىزستانداعى تىلشىلەرىنە سۇحبات بەرگەن ول بۇگىن، ياعني 27 شىلدە كۇنى ماسكەۋگە ۇشىپ شىعاتىنىن مالىمدەدى. اتامباەۆ ماسكەۋگە بارىپ رەسەي پرەزيدەنتى مەدۆەدەۆپەن، پرەمەرمينيستر پۋتينمەن جولىقپاق. جولىعىپ ولاردى قىرعىزستانداعى پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ ناتيجەسىن مويىنداماۋعا ۇگىتتەمەك. باكيەۆتىڭ وسىنشا مول داۋىس الۋى مۇمكىن ەمەس. الدىن الا جاسالعان بولجامدار بويىنشا مەن 60 پايىزدان استام داۋىس الۋعا ءتيىس ەدىم. سايلاۋدان سوڭدا ماعان قوڭىراۋ شالىپ، ءبىز داۋىسىمىزدى سىزگە بەرگەنبىز دەۋشىلەر كوپ بولدى. مەن وسى ۋاقىتقا دەيىن حالىقتىڭ نارازىلىعىن باسىپ، سايلاۋدىڭ ءادىل وتەتىندىگىن ايتاپ كەلگەن ەدىم. حالىقتى بۇدان ءارى ۇستاپ تۇرۋ قيىن. سوندىقتان 29 شىلدە كۇنى ساعات وننان باستاپ بەيبىت ميتينگ وتكىزبەكپىز. ماسكەۋدە مەدۆەدەپەن، پۋتينمەن سويلەسىپ سايلاۋدىڭ زاڭسىزدىعىن دالەلدەگەن سوڭ ەلگە ورالىپ ميتينگتىڭ باسقى شەبىندە ءوزىم تۇرامىن، دەيدى اتامباەۆ.ءوز ەلىندە وتكەن سايلاۋدىڭ زاڭسىزدىعىن وزگە ەلدىڭ باسشىلارىنا بارىپ دالەلدەۋ اتامباەۆقا نە ءۇشىن قاجەت بولدى ەكەن؟ بۇل سۇراققا تاپ باسىپ جاۋاپ بەرۋ قيىن. الايدا، تمد ەلدەرىنىڭ ىشكى ساياساتىنا ماسكەۋدىڭ اركەز ارالاسىپ، اقىل ايتىپ، جول نۇسقاپ، ۇلكەندىك تانىتىپ وتىراتىنىن ەسكەرسەك، اتامباەۆتىڭ الىپ ۇشىپ ماسكۋگە اتتانۋىنىڭ سىرى ايقىندالا تۇسەدى. ونىڭ ۇستىنە قىسقا كۇندە قىرىق قۇبىلاتىن باكيەۆكە تولىق سەنىم ارتپاعاندىقتان دا ماسكەۋ سايلاۋ الدىندا الماز مىرزانى القاپ، قۇلاعىنا كەرەك ءسوزىن قۇيىپ قويۋى دا مۇمكىن.ەل بيلىگىنە توڭكەرىس جولىمەن كەلگەن باكيەۆكە رەسمي ماسكەۋدىڭ اۋەلدەناق ءىش جيا قاراعانىن بىلەمىز. سەبەبى، 2004 جىلدان باستاپ ماسكەۋدىڭ ىعىتىنا كونبەي ىرىقتان شىققان ساياساتكەرلەر ساياسات الاڭىن القىزىل رەڭكتەرگە تولتىرىپ بيلىك باسىنا كەلە باستاعان ەدى. راسىندا، قۇرمانبەك باكيەۆتە سااكاشۆيلي، يۋششەنكولار سياقتى تمد باسشىلارىنا بەيماعۇلىم تۇلعالاردىڭ ءبىرى. بىراق، سوڭعى ەكەۋىنە قاراعاندا باكيەۆ ماسكەۋگە ءبىرتابان جاقىن ادام بولىپ شىقتى. ايەلى ورىس. سونىسىمەن بىرگە ول تمدنىڭ ىشىكى ءتارتىبىن قاداعالاپ، ويىن ەرەجەسىن بەلگىلەپ وتىراتىن نازارباەۆ سەكىلدى ازۋلى ساياساتكەرلەردىڭ ىعىنا تەز كونە قالدى. تمد پرەزيدەنتتەرى ارەدىك كەزدەسىپ تۇراتىن سامميتتەرگە دە تۇراقتى قاتىسىپ، بەلسەندىلىك تانىتا ءبىلدى. تمد ەلدەرىنىڭ ءىشىنارا قۇرىلعان ۇيىمدارعا دا مۇشە بولۋدان باس تارتقان جوق. اعىمداعى جىلدىڭ اقپان ايىندا ماناس اۋەجايىنان اقشتىڭ اسكەري بازاسىن كەتىرىپ ماسكەۋگە ءتىپتى جاعا ءتۇستى. بۇل شەشىمىن باكيەۆ باسقا جەردە ەمەس، تۋرا ماسكەۋدە جاريا ەتتى. ءسويتىپ رەسەيشىلدىك باعىت ۇستانعانىن بايقتاقان باكيەۆ اياقاستىنان بۇلت ەتىپ ماناس اۋەجايىن اقشقا ازىقتۇلىك جانە اسكەري جابدىقتار تاسىمالدايتىن نىسان رەتىندە قايتادان جالعا بەرىپ كەپ جىبەردى. ەل پارلامەنتىمەن ىمىرالاسىپ وسىنداي قادام جاساعانى ءۇشىن ول ماۋسىمنىڭ 11 كۇنى اقش پرەزيدەنتى باراك وبامادان ريزاشىلىققا تولى حات الدى. اۋعانىستانداعى احۋالدى تۇراقتاندىرۋعا ۇلەس قوسۋ نيەتىن تانىتىپ، ماناس اۋەجايىن جۇك تاسىمالدايتىن نىسان رەتىندە جالعا بەرگەنىڭىزدى زور ىقىلاسپەن قۇپتايمىن دەپ جازادى وباما باكيەۆكە ارناعان حاتىندا. حاتتىڭ مازمۇنىن ءباسپاسوز وكىلدەرىنە قىرعىزستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قادىربەك سارىباەۆتىڭ ماعلۇم ەتكەنى ەسىمىزدە. اقاەۆتىڭ تۇسىندا اقش اسكەري بازانىڭ جالدىق اقىسى ەسەبىندە 14 ميلليون دوللار تولەسە، باكيەۆ ونى 60 ميلليونعا جەتكىزدى. باكيەۆ پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ كەلىسىمىن الاردا جالدىق سومانىڭ كولەمىن بۇدان دا ءوسىرىپ ايتسا كەرەك، ويتكەنى قۋانىشبەك قادىروۆ، بەيشەنبەك اكۋنوۆ باستاعان حالىق قالاۋلىلارى داۋ شىعارىپ بازانىڭ جالدىق قۇنى ءبىر جىلعا 200 ميلليون بولۋعا ءتيىس ەدى دەيدى.ماسكەۋگە بارىپ تۇرىپ ماناستان اقش اسكەريلەرىن شىعاراتىنىن جاريا ەتكەن باكيەۆ رەسەيدەن 300 ميلليون دوللار كولەمىندە نەسيە، 150 ميلليون گرانت جانە قامباراتا گەسءىنىڭ قۇرىلىسىنا 1ميلليارد 700 ميلليون دوللار ينۆەستيتسيا تارتۋعا ۋاعدالاسىپ ورالعان. تاياۋدا ماناس اۋەجايىن جالعا الىپ رەسەيدىڭ اسكەري كۇشتەرى دە بەكي باستادى. شاماسى باكيەۆ بۇدان بىلايدا ماناس اۋەجايىن اقش پەن رەسەيدىڭ اراسىنداعى ويىننىڭ كوزىرى ەتىپ ۇستاپ وتىراتىن بولار. سەبەبى، ماناستىڭ حالىقارالىق ساياساتتاعى ماڭىزى ارتىپ بارادى.شىلدە ايىنىڭ 31ىندە شولپان اتادا تمد باسشىلارىنىڭ كەزەكتى جيىنى وتەدى دەپ كۇتىلۋدە. ال تامىزدىڭ 1 كۇنى باكيەۆ الپىس جاسقا تولادى. دەمەك، سامميتىڭ سوڭى مەرەيتوي مەن بەيرەسمي يناۋگۋراتسياعا اينالارى داۋسىز. نەگە دەسەڭىز، قىرعىزستانداعى سايلاۋدىڭ قورتىندىسى شىقپاي جاتىپ ورتا ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ پرەزيدەنتتەرى باكيەۆتى جەڭىسىمەن قۇتتىقتاپ جىبەردى. وزدەرىڭىزگە ءمالىم، پەرزيدەنتتىك قىزمەتىمنىڭ العاشقى مەرزىمى كۇرەسپەن ءوتتى. ءبارىن باسىنان باستاۋىما تۋرا كەلدى، دەيدى قۇرمانبەك باكيەۆ جەڭىسىنە كامىل سەنگەن كوڭىلمەن جەلپىنىپ تۇرىپ. باكەيۆتىڭ كوڭىلى ءوسىپ، كولداريا بولىپ جۇرگەنىن قىرعىزستانداعا ازاتتىق راديوسىنىڭ تىلشىلەرى ەش اسەرلەۋسىز جەتكىزىپ جاتىر.العاشقى مەرزىمىن كۇرەسپەن وتكىزگەن پرەزيدەنت باكيەۆتىڭ ەلىندە سوڭعى جىلدارى قۋعىنسۇرگىننىڭ كوبەيىپ، كىسى ءولىمىنىڭ جيلەپ كەتكەنى جونىندە حالىقارالىق ۇيىمدار دابىل قاعۋدا. دەركتەرگە توقتالىپ وتەيىك.جاقىندا قىرعىزستان پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ بۇرىنعى جەتكەشىسى، ەلدەگى اسا بەدەلدى تۇلعالاردىڭ ءبىرى، كوزىنىڭ تىرىسىندە سۇر كاردينال اتانعان مەدەت سادىرقۇلوۆ جولكولىك اپاتىنان قازا تاپتى. اپاتقا باكيەۆتىڭ تۋىسقان ىنىلەرىنىڭ قاتىسى بار دەپ جازعان جۋرناليست شەتەلگە باس ساۋعالاپ كەتتى.بۇرىنعى پرەمەرمينيستر الماز اتامباەۆ كابينەتىندە وتىرىپ ۋلانىپ قالدى.بۇرىنعى باس پروكۋور ازىمبەك بەكنازاروۆ وپپوزيتسيامەن بايلانىسى بار دەگەن كۇدىككە ۇشىراپ قىزمەتىنەن قۋىلدى.2005 جىلى قازان ايىندا ايىبىن قاتاڭ جازالاۋ اباقتىسىندا وتەپ جۇرگەن بۇرىنعى دەپۋتات تىنىشبەك اقتامباەۆ قازا تاپتى.2006 جىلى 10 مامىردا قىلمىس الەمىنىڭ جىرىندىسى، كەيىننەن ىقپالدى وپپوزيتسيونەرگە اينالعان تىنىشبەكتىڭ باۋىرى رىسپەك اقتامباەۆ كىسى قولىنان قازا تاپتى.قاراسۋ بازارىنىڭ ديرەكتورى ءابدالىم ءجۇنىسوۆتى ارنايى جاساقتالعان قارۋلى توپ اتىپ كەتتى.حالىق توڭكەرىسىنىڭ بەلسەندىسى، دەپۋتات بايامەن ەركىنباەۆ پەن جىرعالبەك سۇراپالديەۆ قاساقانا ءولتىرىلدى.2006 جىلى قاراشا ايىنداعى ءبىر كەشتە وش قالالىق كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى ايبەك ءالىمجانوۆ كوكجەلكەسىنەن تيگەن وقتان كوز جۇمدى.ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ پولكوۆنيگى ۋران اليەۆ قىزمەت بابىمەن ءجۇرىپ وققا ۇشتى.2007 جىلى ءساۋىر ايىندا نارىن اۋدانىنىڭ جەرىنەن ساياسي جۇيەگە نارازىلىعىن اشتىق جاريالاپ بىلدىرگەن بەكتەمىر اكۋنوۆتىڭ مۇردەسى تابىلدى.وش قالاسىندا بەلگىلى جۋرناليست الىشەر سايىپوۆ اجال قۇشتى.مىنە، وسىنداي كەلەڭسىز جايتتاردىڭ تىزبەگەنە كوز تىگە قاراساڭ بۇگىنگى قىرعىز جۇرتىن، استاناعا ەڭ جاقىن كورشى ەلدىڭ رەسمي ورتالىعى بىشكەكتى باندى جايلاپ بارا جاتقانعا ۇقسايدى. ايىر قالپاقتى اعايىننىڭ اراسىنداعى بيلىككە دەگەن بەرەكسىز تالاس پەن الەۋمەتتىك احۋالدىڭ ۋشىعۋى ءبىزدى دە تولعاندىرسا كەرەك. اباي بولايىق.
|
خىتاي كومپارتىيەسى ئۆزلىرىنىڭ ئاتالمىش 70 يىللىق مۇۋەپپەقىيەتلىرى نى ھەدەپ تەشۋىق قىلىۋاتقاندا خىتاي دۆلىتىنىڭ قۇرغۇچىسى ماۋ زېدوڭ قوزغىغان چوڭ سەكرەپ ئىلگىرىلەش مەزگىلىدە 45 مىليون ئادەمنىڭ ئاچارچىلىق سەۋەبىدىن ئۆلگەنلىكى يەنە بىر قېتىم تەكىتلەندى. ھەرقايسى گېزىتژۇرناللاردا بۇ ھەقتە كۆپلەپ ماقالىلەر يېزىلىپ بۇنى ئىنسانىيىەت تارىخىدىكى ئەڭ زور قاتىللىق دەپ تەنقىدلىدى.خوڭكوڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى فرانك دىكوتتېرنىڭ ماۋ زېدوڭ قوزغىغان زور ئاچارچىلىق ناملىق كىتابىدا كۆرسىتىلىشىچە، 1958يىلىدىن 1962يىلىغىچە داۋام قىلغان چوڭ سەكرەپ ئىلگىرىلەش مەزگىلىدە 45 مىليون خىتاي پۇقراسى ئاچلىقتىن ئۆلگەن. بۇنىڭدا ماۋ زېدوڭنىڭ ئىقتىسادىي قانۇنىيەتتىن قىلچە خەۋىرى بولمىغان ئەھۋالدا خىتاي ئىقتىسادىغا قوماندانلىق قىلىشتەك ئەجەللىك خاتالىقى تۈپ سەۋەب ئىكەن. شۇنداق بولغاچقا ماۋ زېدوڭ پولاتتۆمۈر تاۋلاشتا چوڭ سەكرەپ ئەنگلىيەدىن ئېشىپ كېتىش شوئارىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، پۈتۈن خىتاي بويىچە پولاتتۆمۈر تاۋلاشنى يولغا قويغان. بۇنىڭ بىلەن دېھقانچىلىق پۈتۈنلەي تاشلىنىپ قالغان. ئاپتورنىڭ بايان قىلىشىچە، ماۋ زېدوڭنىڭ سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ بارلىق قەرزلىرىنى يېمەكلىك ئارقىلىق بىراقلا تۆلىۋېتىش ۋە ئۈچىنچى دۇنيا ئەللىرىگە ھەقسىز يېمەكلىك ياردەم بېرىش بۇيرۇقى بۇنىڭدىكى يەنە بىر زور خاتالىق ئىكەن. ئەنە شۇ يوسۇندا پۈتۈن خىتايدا ئاشلىق ئۆكسۈپ قالغان ھەمدە ئاچارچىلىق ھەممە جاينى قاپلىغان.جورج مېيسون ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ قانۇن پەنلىرى پروفېسسورى ئىليا سومىن ۋاشىنگتون پوچتىسى دا ئېلان قىلغان بۇ ھەقتىكى ماقالىسىدە ئىنسانىيەت تارىخىدىكى ئەڭ چوڭ قاتىل كىم، دەپ سورالسا كىشىلەر ئادولف گىتلېرنى تىلغا ئېلىشى مۇمكىن. يەنە بەزىلەر جوسېف ستالىن، دەپ جاۋاب بېرىشى مۇمكىن. ئەمما ماۋ زېدوڭ تىنچلىق زامانىسىدا ئاچ قويۇپ ئۆلتۈرگەن ئىنسانلار بۇ ئىككىسى ئۇرۇش مەزگىلىدە قىرىپ تاشلىغان ئادەملەرنىڭ جەمئىي سانىدىنمۇ كۆپ دەيدۇ.
|
بالالارىنا قارۋ بەرىپ سوعىسقا جىبەرەتىن كىمدەر؟ەستاي بوجان 13 اقپان, 2018 ساعات 16:29 71 0سوعىستاعى بالالار. فوتو: .بۇۇ مالىمەتىنە قاراعاندا قاقتىعىس بولعان ەلدەردە بىلتىر 5 مىڭ ءجاسوسپىرىم قارۋلى توپتاردان بوساتىلعان، الايدا قازىردىڭ وزىندە 10 مىڭنان استام بالا ءتۇرلى تەررورلىق ۇيىمنىڭ قاتارىندا قارۋ كوتەرىپ ءجۇر. حالىقارالىق قاۋىمداستىق بۇل مالىمەتتەردى بالالاردى قارۋلى قاقتىعىستارعا قاتىستىرۋعا قارسى حالىقارالىق كۇنگە وراي جاريا ەتتى. بۇل تۋرالى اقپاراتتىق سايتى حابارلادى.كامەلەتتىك جاسقا تولماعان بالالاردىڭ قولىنا قارۋ بەرىپ، قاقتىعىستارعا جاۋىنگەر رەتىندە ايداپ سالۋعا قارسى حالىقارالىق دەڭگەيدەگى شارالاردىڭ ناتيجەسىندە، وتكەن ءبىر جىل ىشىندە 20 مەملەكەتتەن 5 مىڭعا جۋىق بالا بەيبىت ومىرگە جىبەرىلگەن. بىراق، بۇۇ مالىمەتىنە قاراعاندا قۇتقارىلعان 5 مىڭعا جۋىق بالانىڭ دا اۋىر ازاپ پەن جابىرلەۋدى باسىنان وتكەرگەن.بالالاردى سوعىسقا يتەرمەلەگەن ەلدەردىڭ تىزىمىندە رەتىمەن اۋعانستان، ورتالىق افريكا رەسپۋبليكاسى، دەموكراتيالىق كونگو رەسپۋبليكاسى، يراك، ميانما، نيگەريا، سومالي، وڭتۇستىك سۋدان، ءسۇريا جانە يەمەن قاتارلى ەلدەر بار.يزرايل مەن ءسۇريا شەكارا سىزىقتارىنا قاتىستى كەلىسسوزدەر باستادى
|
الەمگە ايگىلى ميۋزيكلى قازاق تىلىندە قويىلادى ونەر30 قاراشا 2018، 14:5730 قاراشا 2018, 14:57 1711 0 استانااستانا، .. ورتالىق ازيادا تۇڭعىش رەت! قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەملەكەتتىك كونسەرتتىك ۇيىمى گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن الەمگە ايگىلى ميۋزيكلىن قازاق تىلىندە ۇسىنادى. اتاقتى فرانسۋزدىقكانادالىق ميۋزيكلدىڭ پرەمەراسى 2018 جىلعى 1824 جەلتوقسان كۇندەرى ارالىعىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا وتەدى.قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن قازاق تىلىندە ساحنالاناتىن قويىلىمى وتاندىق تەاتر ونەرى ٴۇشىن جاڭا جەتىستىك، تىڭ جاڭالىق بولماق.الەمدىك مادەنيەتتىڭ جاۋھارىنا اينالعان ميۋزيكلى فرانسۋزدىق شانسون مەن سىعان موتيۆتەرىندەگى تانىمال اندەر، حورەوگرافيا، اكروباتتار ونەرى جانە قايتالانباس دەكوراسيالارمەن ورنەكتەلگەن. ميۋزيكل جەلىسىندە قازاق تىلىندە ورىندالاتىن ، ، سەكىلدى ەلۋگە جۋىق ٴاننىڭ اۋەنى تىڭدارماندى بىردەن باۋرايدى. ۋاقىت سىنىنان ٴوتىپ، تالعامپاز كورەرمەننىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنگەن ميۋزيكل ەشكىمدى بەيجاي قالدىرماسى انىق.دۇنيەجۇزىن تاڭقالدىرعان ميۋزيكلىنىڭ 20 جىلدىعى ەلوردامىز استانانىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىمەن تۇسپاتۇس كەلىپ وتىر. العاش رەت 1998 جىلى پاريج قالاسىندا قويىلعان ميۋزيكل الەمنىڭ 9 تىلىنە اۋدارىلعان. ەندى، قازاقستان اتاقتى ميۋزيكلدى ٴوزىنىڭ مەملەكەتتىك تىلىنە اۋدارعان ونىنشى ەل بولىپ وتىر. ەلباسى ۇسىنعان رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا جۇزەگە اساتىن قويىلىمى زاماناۋي قازاقستاننىڭ تاريحىنداعى ايتۋلى وقيعا بولارى ٴسوزسىز. ميۋزيكلىنىڭ تۇپنۇسقاسىمەن سايكەس كەلەتىن قازاق تىلىندەگى قويىلىم ٴوزىنىڭ تۇپكى سارىنىن ساقتاپ قالدى. قويىلىمنىڭ باستى ەرەكشىلىگى مەن جەتىستىگى قويىلىمدا ونەر كورسەتەتىن تالانتتى ۆوكاليستەر، اكتەرلەر، اكروباتتار مەن بيشىلەر ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماعىنان ىرىكتەلىپ، قاتاڭ كاستينگتەن وتكەن وتاندىق ونەرپازدار بولىپ تابىلادى. بۇل قويىلىمعا جەتەكشىلىك ەتەتىن ميۋزيكل اۆتورلارى ر.كوچچانتە مەن ل.پلاموندون، سونداياق فرانسۋزدىق پروديۋسەرلەر مەن رەجيسسەرلەر قازاقستاندىق ارتىستەردىڭ جۇمىسىنا جوعارى باعا بەرىپ وتىر.قۇرمەتتى استانالىقتار مەن قالا قوناقتارى، وسى جىلدىڭ ەڭ اۋقىمدى مادەني جوباسىن تاماشالاۋ مۇمكىندىگىن جىبەرىپ الماڭىزدار. بيلەتتەردى قالانىڭ بارلىق كاسسالارىندا جانە . سايتىنان ساتىپ الۋعا بولادى.
|
فىلىمدە ئەر ئارتىسلاردىن يۇقىرى ھەق ئالغان بوللىۋود ئايال ئارتىسلىرى تاماششا باشلان تورىتەۋە تۈر : خەۋەر تاماششا مەنبە : يوللىغۇچى : يوللانغان ۋاقىت : 20170912 11:28:56بۇ بەلكىم بوللىۋودتا ئايال ئارتىس ئەر ئارتىستىن يۇقىرى ھەق ئالغان تۇنجى فىلىم بولۇشى مۇمكىن. سالمان خان ۋە ئانۇپام كېرنىڭ ئاشكارىلىشىچە 1994يىلى مادۇرى بۇ فىلىم ئۈچۈن 30 مىليون رۇپىيە ئالغان، ئالىيە بات قاتارلىق ئارتىسلار ھازىرمۇ مۇشۇنچىلىك فىلىم ھەققى ئالىدۇ.بۇ فىلىمدە كارېننانىڭ سەيىفدىن يۇقىرى ھەق ئالغانلىقىنى ھەممە كىشى بىلىدۇ.ئەرئايال باراۋەرلىكى سۆزلەنگەن بۇ فىلىمدە دېپىكا ئامىتابدىن يۇقىرى ھەق ئالغان. ئامىتاب باچچان بۇنى ئاشكارىلىغان بولۇپ، ئۇ دېپىكادىن ئۆزىنىڭ يۇقىرى ھەق ئالغانلىقىدىن خۇشال ئىكەنلىكىنى ھەمدە دېپىكانى بۇنىڭغا ئەرزىيدۇ دەپ قارايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.خەۋەر قىلىنىشىچە كانگانا بۇ كىنو ئۈچۈن 110 مىليون رۇپىيە ئالغان ھەمدە بۇنىڭ بىلەن شۇ ۋاقىتتىكى بوللىۋودتىكى فىلىم ھەققى ئەڭ يۇقىرى ئارتىسقا ئايلانغان. كىنو ساھەسىدە ئۈزۈپ چىقالمىغان ئىمران خان خېلى تۆۋەن ھەق ئالغان.قويۇلۇش ئالدىدىكى فىلىمى دە دپېىكا 130 مىليون رۇپىيە ئالغان بولۇپ، بۇ ئۇنىڭ ئىكى ئەر ھەمكارلاشقۇچىسى شاھىد كاپور ۋە رانۋېر سىڭدىن كۆپ.
|
قازاقستاندىق عالىمدار ءبىر ۋاقىتتا 5 ءتۇرلى ۆاكتسينا ازىرلەپ جاتىرعىلىم 30 ءساۋىر، 2021بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك پروبلەمالارى عىلىميزەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينانىڭ بەس ءتۇرىن ازىرلەپ جاتىر. ينستيتۋتتىڭ باس ديرەكتورى كۇنسۇلۋ زاكاريا تان وزگە ءتورت ۆاكتسينانىڭ قازىر قانداي ساتىعا شىققانىن ايتتى، دەپ حابارلايدى . قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساپ.عالىمدار ءبىر ۋاقىتتا بەس ءتۇرلى پلاتفورمادا بەس ءتۇرلى ۆاكتسينا ازىرلەپ جاتىر. نەمەسە تۋرالى ءبارىن بىلەسىزدەر دەپ ويلايمىن. ەكىنشىسى سۋبۋنيتتىك ۆاكتسينا. بۇگىنگى تاڭدا ول بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى ينستيتۋتىنىڭ بازاسىندا جانۋارلارعا ەگىلىپ، كلينيكاعا دەيىنگى كەزەڭنەن تولىق ءوتتى. دارىلىك زاتتاردى ساراپتاۋ ۇلتتىق ورتالىعىندا مەملەكەتتىك ساراپتامادان دا ءساتتى ءوتتى. ولار دا وڭ قورىتىندىسىن بەردى. ەندى اتالعان سۋببىرلىكتى ۆاكتسينا كلينيكالىق زەرتتەۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنە شىعادى، دەدى كۇنسۇلۋ زاكاريا.ينستيتۋتتىڭ باس ديرەكتورى وزگە ۆاكتسينالار تۋرالى دا ايتتى.بىزدە ءبىر مەزگىلدە ەكى ۆەكتورلىق ۆاكتسينا ازىرلەنۋدە. بىرەۋى تۇماۋ ۆەكتورى نەگىزىندە، ەكىنشىسى ۆيرۋستىڭ كاپريپوكس ۆەكتورىندا جاسالدى. قازىر بۇل ەكى ۆاكتسينا جانۋارلارعا ەگىلىپ، كلينيكاعا دەيىنگى سىناقتاردان ءوتىپ جاتىر. ۆاكتسينانىڭ بەسىنشى ءتۇرى ءتىرى ۆاكتسينا. ءبىز الەمدە ءبىرىنشى بولىپ السىرەتىلگەن ۆاكتسينانى الۋعا تىرىسامىز. جۇزدەن استام سىنامانىڭ ىشىنەن ىرىكتەپ الدىق. جۋىق ارادا ونى دا جانۋارلارعا ەگىپ، كلينيكاعا دەيىنگى زەرتتەۋگە شىعارامىز، دەدى كۇنسۇلۋ زاكاريا.عالىمنىڭ ايتۋىنشا، ازىرلەنىپ جاتقان ءتورت ۆاكتسينانى ساقتاۋ تەحنولوگياسى ۆاكتسيناسىنان وزگەشە بولادى.عالىم ۆاكتسينا بەس
|
خىتاينىڭ تۈركىيەدىكى باش ئەلچىخانىسىنىڭ سۆزلىرى تۈركىيەدە قاتتىق نارازىلىق قوزغىدىخىتاينىڭ ئەنقەرەدە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىسى لىيۇ شاۋبىن ئەلچىخانىنىڭ ئىجتىمائىي ئالاقە تور بېكەتلىرىدىكى ھەنبەھرىلەنگەن مەزمۇنلار سەۋەبىدىن تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكىگە چاقىرىلغان.خىتاينىڭ ئەنقەرەدە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىخانىسى تىۋىتتېر ھېسابىدا ئىيى پارتىيەسىنىڭ رەئىسى مەرال ئاقشەنەر ۋە ئەنقەرە شەھەر باشلىقى مەنسۇر ياۋاشنىڭ تىۋىتتېر ھېساباتىنى قوشۇپ: خىتاي تەرەپ ھەر قانداق ئادەم ياكى كۈچنىڭ خىتاينىڭ ئىگىلىك ھوقۇقى ۋە زېمىن پۈتۈنلىكىگە بولغان ھەرقانداق خىرىسقا قەتئىي قارشى تۇرىدۇ ۋە ئۇنى قاتتىق ئەيىبلەيدۇ. خىتاي تەرەپ بۇنىڭغا قارشىلىق كۆرسىتىش ھوقۇقىنى قوغدايدۇ دەپ يوللىغان.لىيۇ شاۋبىننىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى سىستېمىلىق ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە ئاسسىمىلياتسىيە سىياسىتىنى تەنقىد قىلغان ۋە شەرقىي تۈركىستان خەلقىنى قوللىغان ئىيى پارتىيەسىنىڭ رەئىسى مەرال ئاقشەنەر ۋە ئەنقەرە شەھەرلىك ھۆكۈمەت باشلىقى مەنسۇر ياۋاشنى ھۇجۇم نىشانى قىلغان مەزكۇر بايانلىرى تۈركىيەدە قاتتىق ئىنكاس قوزغىغان.ئىيى پارتىيەسى بۇنىڭغا تېزلىكتە ئىنكاس قايتۇرۇپ: قۇرۇق گەپنى توختىتىپ، ئالدى بىلەن ئۇيغۇرلارغا قارىتىلغان ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى توختىتىڭلار دېگەن. خىتاي ئەلچىخانىسى ھەمبەھرىلىگەن مەزمۇنلار يەنە تۈركىيە پارلامېنتىنىڭ ئومۇمىي يىغىنىدا كۈنتەرتىپكە كەلگەن.ئاق پارتىيەسى گۇرۇپپىسىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى مۇستاپا ئەلىتاش ئومۇمىي يىغىندا سۆز قىلىپ، خىتاي باش ئەلچىسىنىڭ دىپلوماتىك قائىدىلەردىن ھالقىپ ھەمبەھرىلىگەن بايانلىرىنى قوبۇل قىلغىلى بولمايدىغانلىقىنى تەكىتلەپ: بىز بۇ ھەمبەھرىلەنگەن بايانلارنى توغرا دەپ قارىمايمىز. تۈركىيەدىكى سىياسىي پارتىيەلەرنىڭ نېمە دېيىش ۋە قاچان، قانچىلىك سۆز قىلىش ۋە بۇنى بېكىتىشنىڭ باشقا بىر دۆلەتنىڭ باش ئەلچىسى بىلەن ئالاقىسى يوقلۇقىنى ئېنىق ۋە ئوچۇق بىلدۈرىمىز. بۇ بىزنىڭ دېموكراتىك قائىدىمىزگە زىت ھەرىكەت شەكلى. مەن بۇنى قەتئىي رەت قىلىدىغانلىقىمىزنى بىلدۈرمەكچى دېگەن.ئىيى پارتىيەسىنىڭ ئىستانبۇل مۇئاۋىن ۋەكىلى ياۋۇز ئايرالئوغلى خىتاينىڭ ئەنقەرەدە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىخانىسىنىڭ باياناتىغا ئىنكاس قايتۇرۇپ مۇنداق دېگەن: مەسىلەن نېمە قىلماقچىسىلەر؟ ھەممىمىزنى جازا لاگېرلىرىغا ئېلىپ بېرىپ، ئاسسىمىلياتسىيە قىلامسىلەر؟ بىزنى قىيىنقىستاققا ئالامسىلەر؟ مەسچىتلىرىمىزنى چېقىۋېتەمسىلەر؟ شەرقىي تۈركىستاندىن كەلگەن زۇلۇمغا ئۇچرىغان قېرىنداشلىرىمىزغا ئوخشاش، بىزنى تۈرمىگە تاشلامسىلەر؟ ئائىلىمىزنى ۋە ئىپپىتىمىزنى دەپسەندە قىلامسىلەر؟كېلەچەك پارتىيەسىنىڭ رەئىسى ئەھمەد داۋۇتئوغلىمۇ خىتاينىڭ ئەنقەرەدە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىخانىسىنىڭ مەزكۇر ئۇچۇرىنى نەقىل كەلتۈرۈپ: ھەددىڭلارنى بىلىڭلار! بۇ دېگەن ئەنقەرە! دەپ ئىنكاس قايتۇرغان.بۇ ھەقتە تۈركىيە پارلامېنتىدا سۆز قىلغان ئىيى پارتىيەسى گۇرۇپپىسىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى لۇتفى تۈركقان: خىتاينىڭ ئەنقەرەدە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىخانىسىنىڭ ھەمبەھرىلىگەن بايانلىرى دۆلىتىمىزنىڭ ئىچكى ئىشلىرىغا ئوچۇقئاشكارە ئارىلاشقانلىقتۇر. تۈركىيە دۆلىتى دەرھال ئىنكاس قايتۇرۇشى ۋە بۇ سۆزلەرنى قىلىشقا جۈرئەت قىلغان باش ئەلچىنى قارشى ئېلىنمايدىغان كىشى دەپ ئېلان قىلىشى كېرەك دېگەن.بۈيۈك بىرلىك پارتىيەسىنىڭ رەئىسى مۇستافا دەستىجى: خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى زۇلۇمنى يوشۇرۇشقا كۈچى يەتمىگىنىگە ئوخشاش، ئىشغالىيەتكە قارشى شەرقىي تۈركىستان خەلقىنى قوللىغان پۇقرالىرىمىزنى، سىياسىيونلىرىمىزنى تۈركىيىدە بوزەك قىلىشىغا يول قويمايمىز. خىتاينىڭ قىرغىنچىلىقىنى ۋە ئەلچىخانىنىڭ قالايمىقان يازمىلىرىنى قاتتىق ئەيىبلەيمەن دېگەن.خەلقئارا شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلار بىرلىكىنىڭ رەئىسى ھىدايەتۇللاھ ئوغۇزخان بۇ ھەقتىكى نارازىلىقىنى بىلدۈرۈپ: خىتاي ئەلچىخانىسىنىڭ تۈركىيە سىياسىي پارتىيىلىرىنىڭ رەھبەرلىرىگە قاراتقان يىرگىنچلىك، ھاكاۋۇرلارچە ۋە ھەددىدىن زىيادە تەھدىت بايانلىرىنى قاتتىق ئەيىبلەيمىز. خىتاينىڭ تۈركىيەدە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىسى ئىغۋاگەرچىلىك قىلماقتا. تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكىمىز بۇ ھەقتە مۇۋاپىق پوزىتسىيە بىلدۈردى دېگەن.خىتاي تاشقى ئىشلار باياناتچىسى جاۋ لىجيەن بۈگۈن بۇ ھەقتە ئىپادە بىلدۈرۈپ، تۈركىيەدىكى خىتاي ئەلچىخانىسىنىڭ سۆزلىرىنىڭ تامامەن توغرا ۋە مۇۋاپىق بولغانلىقىنى، ئەيىبلەشكە بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.
|
پىيالما يېزىسىنىڭ ئانىرى چوڭ ھەم تاتلىقخەلق تورىجۇڭگو ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادىمىيەسى ئۆ2018.09.30 10:58 مەنبە: شىنجاڭ گېزىتى9 ئاينىڭ 23 كۈنى، گۇما ناھىيەسى پىيالما يېزىسىنىڭ جايتاش كەنتىدىكى بىر ئانارلىق باغنىڭ يېنىدا، ئانارلارنى ئوراپ يەشىككە قاچىلاش بىلەن ئالدىراش بولۇۋاتقان راخمان تۇرسۇنمەت مۇنداق دېدى: ئانارلىرىمىزنى ئۈزۈشكە باشلىدۇق، باغنىڭ يېنىدا ئۈچ لاۋبەن ئانارلىرىمنى سېتىۋالىمىز دەپ ساقلاۋاتىدۇ.راخمان ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ بەش مو يېرى بولۇپ، ھەممىسىدە ئانار ئۆستۈرگەنىدى. ئۇنىڭ ئائىلىسىنىڭ مەخسۇس ئانار ئۆستۈرۈۋاتقىنىغا ئون يىل بولدى. ئائىلىسىنىڭ بەش مو يېرىدىن باشقا، راخمان يەنە شۇ كەنتتىكى 60 مو يەرنى ھۆددىگە ئېلىپ، ھەممىسىدە ئانار ئۆستۈردى. بۇ يىل ئانار ناھايىتى ئوخشىغان بولۇپ، دانىسى چوڭ، رەڭگى توق قىزىل، تەمىمۇ ياخشى بولدى. مو بېشى ھوسۇلى بىر توننىغا يېتىپ، دانىسى 300 گىرامدىن ئاشىدىغان چوڭ ئانار 70 80 نى ئىگىلىدى.ئانار زاكاز قىلغان لاۋبەنلەر بەك ئالدىراتقاچقا، راخمان يېقىن ئەتراپتىكى 30 دېھقاننى ئانار ئۈزۈشۈپ بېرىشكە تەكلىپ قىلىپ، ھازىرغىچە ئون مو يەردىكى ئانارنى ئۈزۈپ بولدى. راخمان ئائىلىسىدىكىلەر كۈندە سەھەر تۇرۇپ كەچ يېتىۋاتقان بولسىمۇ، ئۇلارنىڭ چېھرىدە مول ھوسۇل شادلىقى جىلۋىلىنىپ تۇراتتى. بۇ يىل، راخمان ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ ئاناردىن 800 مىڭ يۈەندىن كۆپرەك كىرىم قىلىشى مۆلچەرلەنمەكتە.راخمان ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ تۇرمۇشى ئانار ئۆستۈرۈشكە تايىنىپ باياشاتلىققا تولدى. 2014 يىلى، ئۇ پىكاپ سېتىۋالدى. بۇلتۇر ئانار توشۇشقا قولاي بولۇشى ئۈچۈن يېزا ئىگىلىكىدە ئىشلىتىلىدىغان ئاپتوموبىل سېتىۋالدى. بۇلتۇر ئۇ يەنە ئائىلىسىنىڭ 60 كىۋادرات مېتىرلىق ئەمىن تاپقۇزۇپ خەلقنى بېيىتىش ئۆيىنى كېڭەيتىپ، 200 كىۋادرات مېتىرغا يەتكۈزدى.پىيالما يېزىسىنىڭ لەڭگەر كۆل كەنتىدە، كەنت ئاھالىسى ئابدۇجېلىل مۆمىن ئانار ئۆستۈرۈپلا قالماي، يەنە ھەر يىلى كەنتتىكى ئانارلارنى سىرتقا توشۇپ ساتىدۇ. بۇلتۇر، ئابدۇجېلىل ئانارلارنى كۇچا، ئۈرۈمچى، شىخەنزە قاتارلىق جايلارغا ئاپىرىپ سېتىپ، 80 مىڭ يۈەن كىرىم قىلدى. بۇ يىل پىيالما يېزىسىدىكى ئانارلارنى ئۈزۈش باشلىنىشى بىلەنلا ئۇ 20 مىڭ يۈەن پۇل تاپتى.پىيالما يېزىسىنىڭ ئانارلىق يېڭى كەنتىدە، مۇخبىر ئەمدىلا ئاخىرلاشقان گۇما ناھىيەسىنىڭ تۇنجى نۆۋەتلىك ئانار ئۈزۈش بايرىمى ۋە ئانار شاھىنى باھالاش مۇسابىقىسىدە چېمپىيون بولغان ئابلاتوختى باقىنى ئۇچراتتى. ئابلاتوختى باقى ئائىلىسىنىڭ ئانار شاھى دەپ باھالانغان ئانىرىنىڭ ئېغىرلىقى 1357 گىرام بولۇپ، بۇ يىل كۈز گۇما ناھىيەسىدىكى ئەڭ چوڭ ئانار ھېسابلىنىدۇ. بۇ ئانار شاھىنى مەلۇم بىر كارخانا باھالاش مۇسابىقىسى نەق مەيداندىلا 18 مىڭ يۈەنگە سېتىۋالدى.پىيالما يېزىلىق پارتكومنىڭ شۇجىسى لو شۇنشۇن مۇخبىرغا مۇنداق دېدى: پىيالما يېزىسىنىڭ سۇ، تۇپراق ۋە كىلىمات شارائىتى ئانار ئۆستۈرۈشكە ناھايىتى باب كېلىدۇ، 1998 يىلى رويخەتكە ئېلىنغان پىيالما تاتلىق ئانىرىنىڭ داڭقى خېلى بۇرۇنلا يىراقلارغا تارقالغان. ھازىر، پۈتۈن يېزىدىكى ئانارلىق كۆلىمى 24 مىڭ مو بولۇپ، 20 مىڭ مو يەردىكى ئانار مېۋىگە كىردى. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، يېزا تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكلەشنى كۈچەيتكەچكە، دېھقانلارنىڭ ئىلمىي پەرۋىش قىلىش ئېڭى بارغانسېرى كۈچىيىپ، ھەرقايسى كەنتلەردە ئانار يىلدىن يىلغا ئوخشىدى. بۇلتۇر پۈتۈن يېزىنىڭ ئانار ئومۇمىي مەھسۇلات قىممىتى 93 مىليون يۈەنگە يەتتى، بۇ يىل باھا ياخشى، ھوسۇلمۇ يۇقىرى بولدى. پۈتۈن يېزىنىڭ يېتەكچى كەسپى بولۇش سۈپىتى بىلەن، ئانار دېھقانلارنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇپ بېيىشىدا گەۋدىلىك رول ئوينىدى.
|
ئۆتكەن ئايدا بېيجىڭدا ئېچىلغان پارىخورلۇق ۋە قارا گۇرۇھلار غا قاتتىق زەربە بېرىش ھەققىدىكى يېپىق يىغىندىن كېيىن، پۈتكۈل خىتاي مىقياسىدا كومپارتىيە نوپۇزىغا خىرىس پەيدا قىلغۇچى قارا گۇرۇھلارنى سۈپۈرۈپ تاشلاش شامىلى كۆتۈرۈلگەن. ئەمما بۇ ھەرىكەتنىڭ ئۇيغۇرلار دىيارى ۋە تىبەت رايونىدا كۆپىنچە مۇستەقىللىق خاھىشىدىكى بۆلگۈنچى ئۇنسۇرلار ۋە دالاي گۇرۇھى نىڭ قوللىغۇچىلىرىغا قارىتىلىۋاتقانلىقى مەلۇم بولماقتا.جەنۇبىي خىتاي سەھىرى گېزىتى نىڭ 20فېۋرال سانىغا بېسىلغان بۇ ھەقتىكى ماقالىدا كۆرسىتىلىشىچە، نۆۋەتتە بۇ جايلاردىكى ھۆكۈمەتلەر بۇ يېڭى ھەرىكەتنى قايسى شەكىلدە قانات يايدۇرۇش ھەققىدە جىددىي باش قاتۇرماقتا ئىكەن. بولۇپمۇ 29يانۋاردىكى تېلېۋىزىيە يىغىنىدا ئۈرۈمچىدىكى خىتاي دائىرىلىرى بۆلگۈنچى كۈچلەر نىڭ بۇ قېتىمقى ھەرىكەتتە ئاساسلىق باستۇرۇش نىشانى بولىدىغانلىقىنى، شۇنىڭدەك تەشكىللىك جىنايەت قىلمىشلىرىغا قىلچىمۇ يول قويۇلمايدىغانلىقى نى تەكىتلىگەن. ھۆكۈمەت ئاخباراتىدا بولسا بۇ ھەقتە مەخسۇس باش ماقالە ئېلان قىلىنىپ، تىغ ئۇچىنى خەلق ئاممىسىنىڭ نەپرىتىگە ئۇچراۋاتقان قارا گۇرۇھلارغا، بولۇپمۇ ئۈچ خىل كۈچلەرگە قارىتىشىمىز لازىم دېيىلگەن.ماقالىدە كۆرسىتىلىشىچە، تىبەت رايونىدا ئۆتكەن ھەپتە قارا گۇرۇھلارنى تازىلاش ھەرىكىتى باشلىنىپ ئەڭ دەسلەپ زەربىگە ئۇچرىغانلار دالاي لامانىڭ ئوتتۇرا يول نەزەرىيەسىنى قوللىغۇچىلار بولغان. مەلۇم بولۇشىچە، بۇ نەزەرىيەدە تىبەت رايونى داۋاملىق ھالدا خىتاينىڭ بىر قىسمى بولۇش، ئەمما تىبەتلىكلەرگە يۈكسەك ئاپتونومىيە بېرىش ئاساسىي مەزمۇن ھېسابلىنىدىكەن. شۇنداق بولسىمۇ ئانا تىلنى قوغداش ۋە تىبەت مەدەنىيىتىنى قوغداش تەشەببۇسىدا بولغۇچىلار دالاينىڭ گۇماشتىلىرى دەپ قارىلىپ، باستۇرۇش ئوبيېكتىغا ئايلانغان.مەلۇم بولۇشىچە، قارا گۇرۇھلارنى تازىلاش شامىلىنى 2009يىلى چوڭچىڭ شەھىرىنىڭ سابىق شەھەر باشلىقى بو شىلەي دەسلەپ بولۇپ ئىجرا قىلغان ھەمدە بەش مىڭدىن ئارتۇق كىشىنى قولغا ئالغان. ئەمما ئارىدىن ئۇزۇن ئۆتمەي ئۆزى پارتىيەنىڭ يۈكسەك ھوقۇقىنى تارتىۋېلىش قەستىدە بولغان دېگەن ئەيىبلەش بىلەن موللاق ئاتقان ئىدى.
|
قۇۋۋەت تولۇقلايدىغان يىمەكلىكلەر20190109 20:07:23 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىشىنجاڭ قوي گۆشى شورپىسى:شىنجاڭ قوي گۆشى شورپىسى قىش پەسلىدە قۇۋۋەت تولۇقلايدىغان ئەڭ ياخشى يىمەكلىك. نۇرغۇن كىشىلەر قىشتا شىنجاڭغا ساياھەتكە كەلگەندە ھەممەيلەن قوي گۆشى شورپىسىنىڭ نامىنى ئاڭلاپ بىر قاچىدىن ئىچىشىدۇ، يەرلىك كىشىلەر بولسا ئىككى ئۈچ كۈندە بىر قېتىم قوي گۆشى شورپىسى ئىچىدۇ. شىنجاڭ قوي گۆشى شورپىسىنىڭ بۇنچىۋالا كىشىلەرنىڭ ئالقىشىغا ئېرىشىشىدىكى سەۋەپ تاللانغان قوي گۆشى ئىنتايىن سۈپەتلىك، ھەممىسى ئوتلاقتا بېقىلغان چوڭ قۇيرۇقلۇق قوينىڭ گۆشى. پۇشۇرۇش جەريانىدا ئەسلى تەمگە ئەھمىيەت بېرىلگەچكە، ئىنتايىن تەملىك. شورپىنىڭ گۆشى يۇمشاق، شورپىسى سۈزۈك، بىر خىل تەبىئىي خۇشپۇرىقى بار.شىنجاڭ قوي گۆشى شورپىسىنىڭ ئوزۇقلۇق قىممىتى يۇقىرى، بەدەنگە قۇۋۋەت بولىدىغان بولۇپ، كىشىنى ساغلام قىلىدۇ. شۇڭا، شىنجاڭلىقلار قىش پەسلىدە قوي گۆشى شورپىسى ئىچىپ قۇۋۋەت تولۇقلايدۇ، شورپىغا يەنە ئالىقات، چىلان قاتارلىقلارنى سالىدىغان بولۇپ، ئۇزۇن مەزگىل ئىستىمال قىلسا ئادەمنىڭ مەڭزى قىزىرىپ، تېنى ساغلام بولىدۇ، بۇ قوي گۆشىنىڭ قۇۋۋەت تولۇقلاش، قان تولۇقلاش رولىنىڭ بارلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ. بۇ شورپا يەنە جىگەر ۋە بۆرەكنى قۇۋۋەتلەيدىغان بولۇپ، دائىم ئىچىپ بەرسە ساغلاملىققا ئىنتايىن پايدىسى بار.ھاۋا كۈنسېرى سوۋۇۋاتىدۇ، بىر قازان قوي گۆشى شورپىسى قاينىتىپ ئائىلىڭىزدىكىلەر بىلەن قىش پەسلىنىڭ ئىللىقلىقىنى ھېس قىلىڭ.ساپال قاچا شورپىسى:ساپال قاچا شورپىسى جىياڭشى ئۆلكىسىنىڭ خەلق ئارىسىدىكى ئەنئەنىۋى دۈملەپ پۇشۇرۇش ئۇسۇلى بولۇپ، ساپال قاچىدىن پايدىلىنىپ، ماسلاشتۇرۇلغان يىمەكلىكلەر ۋە مېنرال سۇنى خام ئەشيا قىلىپ، قاتتىق ياغاچ كۆمۈر ئوتى ئارقىلىق، يەتتە سائەت قاينىتىپ تەييارلىنىدۇ.ئېيتىشلارغا قارىغاندا، شىمالىي سۇڭ سۇلالىسىنىڭ جيايوۋ يىللىرى خۇڭجۇلۇق بىر ئۆلىما دوستلىرى بىلەن دالا سەيلىسىگە چىقىپ بىر گۈزەل جايغا يېتىپ كەپتۇ دە، چاكىرىنى شۇ يەردە بېلىق، توخو گۆشى ۋە گۆش پۇشۇرۇشقا بۇيرۇپتۇ، ئۇلار كۈن پاتقۇچە ئويناپتۇ. ئۇلار كېتىدىغان ۋاقىتتا چاكار ئېشىپ قالغان گۆشلەرنى ساپال قاچىغا سېلىپ، ئۇنىڭ ئۈستىگە مېنرال سۇ قۇيۇپ، ئېغىزىنى چىڭ ئېتىپ ئوتى ئۆچمىگەن ئوچاقنىڭ ئۈستىگە قويۇپ ھاۋا ئالمىشىش ئۈچۈن بىرلا تۆشۈك ئېچىپ قويۇپتۇ. ئىككىنجى كۈنى ھەممەيلەن ئۆز ئىشلىرى بىلەن مەشغۇل بوپتۇ، چاكار ساپال قاچىنىڭ ئېغىزىنى ئېچىشىغىلا پۇرىقى ئەتراپقا تاراپتۇ. شۇنىڭدىن كېيىن كۆپچىلىك سىرتقا ئوينىغىلى چىققاندا بۇ خىل ئۇسۇلدىن پايدىلىنىپ ساپال قاچا شورپىسى قاينىتىپ ئېچىدىغان بوپتۇ. كېيىن بىر دۇكاندار بۇ ئىشدىن خەۋەردار بولۇپ، ئۆزى قول سېلىپ تەييارلاپ بېقىپتۇ ھەمدە مۇۋاپپىقىيەت قازىنىپتۇ. شۇنىڭدىن ئېتىبارەن ساپال قاچا شورپىسى ئەل ئارىسىغا تارقىلىپ، جياڭشى قورۇمىسىدىكى بىر مۆجىزە بولۇپ قاپتۇ. ئىلگىرى بىر ئاشپەز بۇ شورپىنى ماختاپ: ئەل ئارىسىدىكى شورپا مىڭ يىلدىن ئاشتى، ھەممە مېھمانلار بۇنىڭغا ئامراق. مىڭ يىلدا ئاجايىپ كىرىم قىلدىم، شورپىنىڭ تەمى ئالتۇنغا تىگەشكۈسىز دەپ شېئىر يازغان. ساپال قاچا شورپا خاتىرىسى دە: ساپال قاچىدىن كەلگەن خۇشپۇراق، ھەممە يەرگە تارايدۇ، بىر قاچا شورپا، جاھاندا تەڭداشسىز دەپ خاتىرلەنگەن.ساپال قاچىنىڭ سۈپىتى شۇ يەردىكى تۇپراقنىڭ مۇسبەت مەنفىلىكى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. ئۇزاق دۈملىگەندە ماتىرياللارنىڭ تەمى ۋە ئوزۇقلۇق تەركىبى شورپىغا ئېرىپ كىرىپ، شورپا قويۇقلىشىپ، خۇشپۇرىقى كىشىنى جەلپ قىلىدۇ، تەمى ئۆزگىچە، قۇۋۋىتى كۈچلۈك بولىدۇ. ساپال قاچا شورپىسىنىڭ يېمەكلىك تۈرلىرى مول، نۇرغۇن يىمەكلىك ۋە دورىلارنى قوقاسلاپ تەييارلىغىلى بولىدۇ. مەسىلەن: تەكىيە كاۋا قوۋۇرغا شورپىسى تەييارلىغاندا خەيدەي، سىياھبېلىق قاتارلىقلارنى ئارلاشتۇرسا؛ توخو شورپىسى تەييارلىغاندا چىلان، خاسىڭ، نىلۇپەر ئۇرۇقى، گاسترودىيە ئوتى، ئادەمگىياھ قاتارلىقلارنى ئارلاشتۇرسىمۇ بولىدۇ.ئاچچىق شورپا خېنەن ئۆلكىسىنىڭ ئوتتۇرا قىسمىدا بارلىققا كەلگەن، بولۇپمۇ جۇكۇ شەھىرىنىڭ شىخۇاشەن ناھىيەسىدىكى شىياۋياۋ ناھىيەسىنىڭ ئاچچىق شورپىسى ئەڭ داڭلىق. بۇ جۇڭگونىڭ شىمالىدىكى ناشتىدا دائىم ئىستىمال قىلىنىدىغان ئەنئەنىۋى شورپا تۈرىدىكى داڭلىق يېمەكلىك. كۆپ خىل تەبىئىي دورا ئۆسۈملۈكلەرنى نىسبەتلەشتۈرۈش ئارقىلىق خۇرۇچىغا قارىمۇچ، لازا ۋە سۆڭەك شورپىسىنى ئارلاشتۇرۇپ تەييارلانغان ئاچچىق شورپىنىڭ ئالاھىدىلىكى شورپا پۇرىقى قويۇق، رەڭگى چىرايلىق، يېپىشقاق، مەززىلىك، باشقا ناشتىلىقلار بىلەن ماسلاشتۇرۇپ يىيىشكە بولىدۇ. نۆۋەتتە، تەرەققىي قىلىپ خېنەن ۋە خېنەن ئەتراپتىكى ئۆلكىلەرنىڭ ھەممىسى ياخشى كۆرىدىغان ۋە بىلىدىغان ئۇششاق يېمەكلىكلەرنىڭ بىرىگە ئايلاندى. بىر قاچا ئاچچىق شورپا خېنەنلىكلەرنىڭ ھېسسىياتى ۋە خارەكتىرىنى نامايەن قىلىپ بېرىدۇ. يېمەك ئېچمەككە بولغان قىزىقىشى چوڭقۇر يىلتىز تارتقان، ھەممە كىشىلەرنى ئۆز قوينىغا ئالغان بۇ جايدا بىر قاچا شورپا باشقا يۇرتتىن كەلگەنلەرنىڭ قەلبىنى ئىللىتالايدۇ. ئاران 50 مىڭلا نوپۇسى بار خېنەن ئۆلكىسىنىڭ جوۋكۇ شەھىرى شىخۇاشەن ناھىيەسىنىڭ غەربى جەنۇبىدىكى شاۋياۋ بازىرىدىكى 4 مىڭ 200 ئائىلىدىكى 20 مىڭغا يېقىن ئادەم ئاچچىق شورپا تىجارىتى بىلەن شۇغۇللىنىدۇ. ئۇلار مەملىكىتىمىزدىكى 20 نەچچە ئۆلكىگە تارقىلىپ، بۇ مەززىلىك تائامنى خېلى كۆپ كىشىلەرگە تارقاتقان. دېمەك، ھازىر ئاچچىق شورپا تىجارىتى مەملىكەتنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا گۈللەنمەكتە. سوغۇقتا بىر قاچا ئاچچىق شورپا كەلتۈرۈلسە مەيلى ناشتىلىق ياكى كەچلىك تاماق بولسۇن بەدەننى ئىللىتىدۇ.گۇاڭدۇڭ كونا شورپىسى:گۇاڭدۇڭ كونا شورپىسى گۇاڭجۇ شورپىسى دەپمۇ ئاتىلىدىغان بولۇپ، تەملىك ئەنئەنىۋى داڭلىق تاماق. گۇاڭدۇڭ قورۇمىلىرى سىستېمىسىغا تەۋە. بۇ گۇاڭدۇڭلۇقلارنىڭ نەچچە مىڭ يىل ۋارىسلىق قىلغان قۇۋۋەت تولۇقلاشتىكى مەخپىي رىتسىپى. بوش ئوتتا قاينىتىلغان جۇڭخۇا كونا شورپىسىنىڭ ئوتى يېتەرلىك، قاينىتىش ۋاقتى ئۇزۇن، ھەم دورىلىق ئۈنۈمگە ئىگە ھەم تاتلىق. ئادەم بەدىنىدىكى خلىتلارنى تەڭشەيدىغان كۈتۈنۈش شورپىسى. يەنە قوشۇمچە بەدەننى ئەسلىگە كەلتۈرىدىغان دورىلىق شورپا. گۇاڭجۇلۇقلارنىڭ كونا شورپىسىنىڭ تۈرى كۆپ، ھەر خىل شورپا خۇرۇچى ۋە قاينىتىش ئۇسۇلى ئارقىلىق، تەمى ئۆزگىچە ئوخشىمىغان رولى بار شورپىلارنى ئەتكىلى بولىدۇ. گۇاڭجۇنىڭ يەرلىك ئالاھىدىلىككە ئىگە لياڭساۋ شورپىسى ئارقىلىق، لوبېلىيە ئوتىدا دۈملەپ پىشۇرۇلغان بېلىق قۇيرۇقى، تەكىيە كاۋا، نېلۇپەر يوپۇرمىقىدا دۈملەپ پىشۇرۇلغان ئۆردەك گۆشى، قۇرتئوت بامبۇك نوتىلىق توخۇ شورپىسى، كوكۇس توخۇ شورپىسى، ئاچا سەي بېلىق شورپىسى تەييارلىغى بولىدۇ. شورپا خۇرۇچلىرى گۆش، تۇخۇم، دېڭىز مەھسۇلاتلىرى، كۆكتات، قۇرۇق مېۋە، ئاشلىق، دورا ماتىرياللىرى قاتارلىقلار. شورپىنى تەييارلاش ئۇسۇلى ھەر خىل بولىدۇ، ئوخشىمىغان شورپىنى ئوخشىمىغان ماتىرياللاردا تەييارلايدىغان بولۇپ، تۇزلۇق، تاتلىق، چۈچۈمەل، ئاچچىق قاتارلىق تەملىكلىرى بار.ئۆردەك قېنى پىنتوزا شورپىسى:ئۆردەك قېنى پىنتوزا شورپىسى نەنجىڭنىڭ ئالاھىدە يىمەكلىكى، جىنلىڭ ئۇششاق يىمەكلىكلىرىگە تەۋە شۇنداقلا ئۆردەكنى ئۆزگىچىلىك قىلغان يىمەك ئېچمەكنىڭ بىرى. ئۆردەك قېنى پىنتوزا شورپىسىنى ئۆردەك قېنى، ئۆردەك ئۈچىيى، ئۆردەك جىگىرى، پىنتوزا قاتارلىقلارنى ئۆردەك شورپىسىغا ئارلاشتۇرۇپ تەييارلايدۇ. بۇ شورپا مۆتىدىل، خۇشپۇراق بولۇشتەك ئالاھىدىلكلەرگە ئىگە. مەملىكەتنىڭ ھەر قايسى جايلىرىغا كەڭ تارقالغان. نەنجىڭلىقلار قەدىمدىن تارتىپ ئۆردەك گۆشى يىيىشنى ياخشى كۆرىدۇ. شۇڭا، ئۆردەك گۆشى تائاملىرىنى ئاساس قىلىدىغان بولۇپ، جىنلىڭنىڭ ئۆردەك گۆشىنىڭ جاھاندا تەڭدىشى يوق دەپ تەرىپلىنىدۇ. ئۆردەك قېنى پىنتوزا شورپىسى تەييارلاشتا جايلارنىڭ يېمەك ئېچمەك ئالاھىدىلىكىنى گەۋدىلەندۈرۈش ئۈچۈن، ھەر قايسى جايلارنىڭ تەييارلاش ئۇسۇلى بىردەك ئەمەس. بىراق، مەيلى ئۆردەك شورپىسى پىشۇرۇش ياكى ئۆردەك قېنى، ئۆردەك جىگىرى بىلەن ئۆردەك ئۈچىيىنى تەييارلاش بولسۇن، ھەممىسىدە جىنلىڭنىڭ ئەنئەنىۋى تۇزلۇق سۇدا ئۆردەك گۆشى تەييارلاش ئۇسۇلى قوللىنىلىدۇ. جىنلىڭ قورۇمىلىرى ئىچىدە ۋەكىللىك خارەكتىرگە ئىگە. نەنجىڭنىڭ ئۆردەك تۈردىكى سەيلىرى 1 مىڭ 400 يىلدىن ئارتۇق تارىخقا ئىگە، ئۆردەك قېنى شورپىسى ئۆردەك قېنى پىنتوزا شورپىسىنىڭ دەسلەپكى شەكلى بولۇپ، بۇنىڭغا ئۆردەك قېنى، ئۆردەك ئۈچىيى، ئۆردەك جىگىرى، ئۆردەك تاشلىقى قاتارلىقلار سېلىنىدۇ. چىڭ سۇلالىسى دەۋرىدە، بەزىلەر بۇنىڭغا پىنتوزا ئارلاشتۇرغان بولۇپ، بۇنىڭ خۇشپۇرىقى ئەتراپقا تاراپ سېتىلىشى تېز بولغان. شۇنىڭ بىلەن، ئۆردەك قېنى پىنتوزا شورپىسى بارلىققا كەلگەن.
|
ئامېرىكا خەلقى سەيشەنبە كۈنى بىلەت تاشلاپ، ئۆزلىرىنىڭ كېلەر نۆۋەتلىك پرېزىدېنتىنى سايلايدۇ. خەلق رايىنى سىناشنىڭ ئەڭ يېڭى نەتىجىسىگە قارىغانداپرېزىدېنت بۇش بىلەن جون كەررېي، 49 ٪ ئاۋاز بىلەن ئات بېشى كېتىۋاتىدۇ.ئىككى پارتىيە نامزاتى سايلام ھارپىسىدىكى رىقابەت پائالىيىتىنى فلورىدا بىلەن ئوخايۇدا ئېلىپ باردى. سايلامنىڭ ھارپا كۈنى نامزاتلار ئوتتۇرىسدىكى رىقابەت يۇقىرى پەللىتىگە چىققان بىر چاغدا، خىتاي ئامېرىكا پرېزىدېنتى جورجى بۇشنى دۇنياغا ھۆكۈمرانلىق قىلىشقا ئۇرۇنۇش، ئىراققا ھۇجۇم قىلىپ تېررورچىلىقنى كۈچەيتىۋېتىش، مىللى توقۇنۇشلارنىڭ كۈچىيىپ كېتىشىگە سەۋەبچى بولۇش بىلەن ئەيىپلىدى.مۇخبىرىمىز ئەركىننىڭ بۇ ھەقتىكى پروگراممىسىنى ئاڭلاڭئامېرىكىنىڭ 43 پرېزىدېنتى جورگ . بۇش .. بۇ خىتاينىڭ ئامېرىكا پرېزىدېنت سايلىمى توغرىسىدا تۇنجى قېتىم ئىپادە بىلدۈرۈشى بولۇپ ھىساپلىنىدۇ. دۈشەنبە كۈنى خىتاي تاشقى سىياسىتىنىڭ باش لايىھىلىگۈچىسى دەپ قارالغان خىتاينىڭ سابىق مۇئاۋىن باش مىنىستىرى چيەن چىچىن، خىتاي كومپارتىيىسىنىڭ زۇۋانى جۇڭگو گېزىتى دە ماقالە ئېلان قىلىپ، بۇش ھۆكۈمىتىنىڭ ئىراققا ھۇجۇم قىلغانلىقىنى تەنقىد قىلدى. ئۇ، پرېزىدېنت بۇشنىڭ ئىراققا قوزغىغان ئۇرۇشى خەلقئارا تېررورچىلىققا قارشى ئىتتىپاقنى تارمار قىلىپ، نەتىجىدە 150 مىڭ ئامېرىكا ئەسكىرىنىڭ ئىراقتا پاتقاققا پېتىپ قېلىشىغا سەۋەپچى بولغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرگەن.خىتاينىڭ قارىشىدىكى خام خىيالخىتاينىڭ سايلامغا بىر كۈن قالغاندا ئامېرىكا پرېزىدېنتىنى تەنقىد قىلىشى ئاز كۆرۈلىدىغان ئەھۋال بولۇپ، چيەن چىچىن ماقالىسىدا، دىموكراتلار پرېزىدېنت نامزاتى جون كەررېينى تىلغا ئالمىغان. جۇڭگو گېزىتى دىكى ماقالىسىدا ئامېرىكا 21 ئەسىرنى ئامېرىكا ئەسىرى بولىدۇ دەپ خىيال قىلىۋاتىدۇ دەپ تەكىتلىگەن چيەن چىچىن، ئامېرىكىنىڭ بۇ مەخسىتىگە يېتەلمەيدىغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرگەن. چيەن چىچىن بۇش ھۆكۈمىتىنىڭ ئىراق سىياسىتىنى تەنقىپ قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: نۆۋەتتە ئامېرىكىنىڭ ئىراقتىكى قىيىنچىلىقى بۇنىڭ يەنە بىر مىسالى، بۇ بىر دۆلەتنىڭ ئۆز ئۆزىنى ئۈستۈن چاغلاش پىسخىكىسى ئۇنىڭ ئەمىلى ئىقتىدارىدىن ئېشىپ چۈشكەندە نۇرغۇن مەسىلىلەرنىڭ كېلىپ چىقىدىغانلىقىنى چۈشەندۈرىدۇ.ئىختىلاپ كۈچىيىشىدىكى سەۋەبچيەن چىچىننىڭ يېزىشىچە، ئىراق ئۇرۇشى يەر شارى مىقياسىدىكى تېررورچىلىق ھەرىكىتىنىڭ كۈچىيىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، ئامېرىكا بىلەن ياۋروپا ئوتتۇرىسىدىكى ئىختىلاپلارنى كۈچەيتىۋەتكەن. ئۇ، ئىراق ئۇرۇشى زۆرۈرىيىتى بولمىغان ئۇرۇش، ئالدىنئالا زەربە بېرىش پرىنسىپى ئامېرىكا دۆلەت بىخەتەرلىك قوللانمىسىدىن ئېلىپ تاشلىنىشى كېرەك دەپ كۆرسەتكەن. چيەن چىچىن يەنە مۇنداق دەيدۇ : ئىراق ئۇرۇشى خەلقئارا تېررورچىلىققا قارشى ئىتتىپاقنى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراتتى. چيەن چىچىن ئىبارىسى قاتتىق سۆزنى ئىشلىتىپ، ئامېرىكىنىڭ تېررورچىلىققا قارشى تۇرۇش ھەرىكىتى ئۇنىڭ ئۆز ئۆزىنى قوغداش چەك چىگرىسىدىن ھالقىپ كەتتى دەپ تەكىتلىگەن.ئامېرىكىنى خەلقئارادا قارشى ئېلىنمايدىغان دۆلەتكە ئايلاندۇرۇپ قويغانئىراق ئۇرۇشىنىڭ ئامېرىكىنى خەلقئارادا قارشى ئېلىنمايدىغان دۆلەتكە ئايلاندۇرۇپ قويغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرگەن چيەن چىچىن، بەزى ياۋروپالىقلار، ئامېرىكىلىقلار بىلەن ئوخشاش دۇنيادا ياشاۋاتىمىز دەپ قارايدۇ، بىراق ھازىر بۇ خام خىيالدىن ۋاز كېچىش ۋاقتى كەلدى. چيەن چىچىننىڭ ماقالىسىدا، دىموكراتلار پرېزىدېنت نامزاتىنى تىلغا ئالمىغانلىقى، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ جون كەررېينى قوللايدىغانلىقىدىن دىرەك بېرىدۇ دەپ قارالماقتا. خىتاي ھۆكۈمىتى ھازىرغا قەدەر پرېزىدېنت سايلىمىدىكى نامزاتلىرىنىڭ قايسىسىنى قوللايدىغانلىقى توغرىسىدىكى سۇئاللارغا جاۋاپ بېرىشتىن ئۈزىنى قاچۇرۇپ، ئامېرىكىنىڭ ئىچكى مەسىلىسىگە ئارىلىشىش نىيىتى يوقلىقىنى ئەسكەرتىپ كەلگەن ئىدى.ئامېرىكىدا سۈرگۈندىكى ئاتاغلىق ئوبزورچى سىدىق ھاجى روزى، سايلامدا دىموكراتلار نامزاتى جون كەررېي غەلىبە قىلسا ئامېرىكىنىڭ خىتاي بىلەن بولغان سودا ۋە كىشىلىك ھوقۇق مەسىلىسىدىكى ئىختىلاپى كۈچىيىدىغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.نازۇك مەسىلە گۇئانتانامودىكى ئۇيغۇرلارچيەن چىچىننىڭ بۇ خىل ئەھۋالدا بۇش ھۆكۈمىتىنى تەنقىت قىلىشى ئانالىزچىلارغا تاسادىپى تۇيۇلغان. ئامېرىكا ئۇيغۇر جەمئىيىتىنىڭ باش كاتىپى ئالىم سېيتوف، خىتاينىڭ بۇش ھۆكۈمىتىنى تەنقىت قىلىشىدىكى سەۋەپنى، گۇئانتانامودىكى ئۇيغۇرلار مەسىلىسىگە باغلاپ چۈشەندۈردى.خىتاي، بۇش ھۆكۈمىتى 2001 يىلى ھاكىمىيەتنى ئۆتكۈزىۋالغاندا ئامېرىكىنىڭ ستىراتىگىيىلىك رىقابەتچىسى دەپ قارالغان، 11 سىنتەبىر ۋەقەسىدىن كېيىن ۋاشىنگتوننىڭ تېررورچىلىققا قارشى كۈرەشتىكى ئىتتىپاقدىشىغا ئايلانغان ئىدى. كۆزەتكۈچىلەرنىڭ بىلدۈرۈشىچە، بېيجىڭ ھۆكۈمىتى ئامېرىكا بىلەن بولغان تېررورچىلىققا قارشى ھەمكارلىقىدىن پايدىلىنىپ، ئۇيغۇرلارغا زەربە بېرىش ھەرىكىتىنى قانۇنلاشتۇرۇش يولىدا تىرىشقان. بىراق يېقىندا ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى كولىن پوۋېل خىتاينى زىيارەت قىلىپ، خىتاي دائىرىلىرىنىڭ گۇئانتانامودىكى ئۇيغۇر ئەسىرلەرنى قايتۇرۇپ بېرىش ھەققىدىكى تەلىپىنى رەت قىلغان ئىدى. ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى، گۇئانتانامودىكى ئۇيغۇرلار خىتايغا قايتۇرۇلغاندىن كېيىن جازالانمايدىغانلىقىغا كاپالەتلىك قىلغىلى بولمايدۇ دەپ قارىغانلىقى سەۋەبىدىن ئەئىسرلەرنىڭ ئۆتكۈزۈپ بېرىلمەيدىغانلىقىنى تەكىتلىگەن. ئەركىنجون كەررېي بېيجىڭ ھۆكۈمىتىنى خوڭكوڭ دېموكراتىيىسىگە توسقۇنلۇق قىلىش بىلەن ئەيىبلىدى
|
شي جينپيڭ بالالاردى ءتىپتى دە ويداعىداي ەرجەتكىزەيىك دەگەندى باسا دارىپتەدىحالىق تورابىشي جينپيڭ بالالاردى ءتىپتى دە ويداعىداي ەرجەتكىزەيىك دەگەندى باسا دارىپتەدى2013.05.31 15:19 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىءتىلشىمىز ني گۋاڭحۇي 30مامىردا بەيجيڭنەن حابارلايدى. 1ماۋسىم حالىقارالىق بالالار مەرەكەسى قارساڭىندا ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ءتوراعاسى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ 29مامىر تۇستەن كەيىن بەيجيڭ قالالىق پيونەرلەر سارايىنا كەلىپ، بەيجيڭگە اۋىسكۇيىسكە جانە تۇرمىسقا ارالاسۋ قيمىلىناقاتىناسۋعا كەلگەن 56 ۇلتتىڭ، توڭكەرىستىك بايىرعى رايوننىڭ، تۋما جۇرەك اۋرۋىنا شالدىققان جاسوسپىرىمدەر مەن ديقانجۇمىسكەرلەردىڭ پەرزەنتتەرىنىڭ، سونداياق استانانىڭ قالااۋىلدارىنان كەلگەن جاسوسپىرىمدەردىڭ 1600 دان استام ۋاكىلىمەن بىرلىكتە كوڭىلدى بالالىق شاق ــ اسقاق ارمان اتتى تاقىرىپتىق قيمىلعا قاتىناسىپ، ۇلكەن دوستاردىڭ اتىنان بۇكىل ەلدەگى قالىڭ جاسوسپىرىمدەر مەن بالالاردىڭ مەرەكەسىنە قۇتتى بولسىن ايتتى.شي جينپيڭ بالالاردىڭ اناعۇرلىم جاقسى ەسەيىپەرجەتۋى ءبىزدىڭ ەڭ ۇلكەن ارمانىمىز دەگەندى باسا دارىپتەدى. پارتيا مەن ۇكىمەت ءار ۇلت جاسوسپىرىم بالالارىنا باستاناقىر قامقورلىق ەتۋى، ولاردىڭ وقىپ، ەرجەتۋى ءۇشىن اناعۇرلىم تاماشا شارت ـ جاعداي جاراتىپ بەرۋگە قۇلشىنۋى شارت. وقىتۋشىلار، اتاانالار جاسوسپىرىم بالالاردىڭ ەسەيىپەرجەتۋى مەن جارامدى ازامات بولۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋ سىندى جاۋاپكەرلىكتى ارقالاۋلارى ءتيىس. پيونەرلەرقوسىنى جاسوسپىرىم بالالار ءۇشىن اناعۇرلىم ويداعىداي قىزمەت ەتۋلەرى كەرەك. بۇكىل قوعام جاسوسپىرىم بالالاردىڭ ەسەيىپەرجەتۋىنە كوڭىل بولۋى، جاسوسپىرىمدەر قىزمەتىن قولداۋلارى ءتيىس. جاسوسپىرىم بالالاردىڭ ۇقىقمۇددەسىنە زيان جەتكىزەتىن، ولاردىڭ ءتان ساۋلىعى مەن دەنساۋلىعىنا اقاۋ سالاتىن ءىسارەكەتتەردەن باتىل ساقتانۋ جانە وعان زاڭ بويىنشا سوققى بەرۋ كەرەك.
|
ورال. قازاقپارات ورالدىق تۇرعىننىڭ جوعالعان 17 ميلليون تەڭگەسىن پوليسيا قىزمەتكەرى تاۋىپ بەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.نۇر سۇلتان. قازاقپارات ەۋروپالىق وداق پەن دۇنيەجۇزىلىك بانك ورتالىق ازيانىڭ ەنەرگەتيكالىق جانە سۋ قاۋىپسىزدىگىن قولداۋ ءۇشىن 7 ميلليون ەۋرو كولەمىندە جاڭا گرانت بەرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويۋعا نيەتتى.ورال. قازاقپارات تاپسىرىس جوقتىقتان ورالدىق زەنيت زاۋىتىندا جۇمىسشىلار قىسقارۋى مۇمكىن.بۋراباي. قازاقپارات 2025جىلعا دەيىن بۋرابايعا كەلەتىن تۋريستەر سانىن 3 ميلليونعا جەتكىزۋ جوسپارلانۋدا.بالا اسىراپ الۋعا قولداۋ كورسەتىلەدىنۇر سۇلتان. قازاقپارات انا ءۇيى قوعامدىق قورىنىڭ جانىنان اشىلعان اسىراپ الۋعا قولداۋ كورسەتۋ ورتالىعى دەپ اتالاتىن ماڭىزدى الەۋمەتتىك جوبا اياسىندا بالا اسىراپ العىسى كەلەتىن جاندارعا قولداۋ جاسالادى.الماتىلىقتار ءۇشىن زاڭگەرلىك كەڭەس تەگىن بولادىالماتى. قازاقپارات الماتىدا قالالىق قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا تۇرعىندارعا اقىسىز زاڭگەرلىك كومەك ۇيىمداستىرۋ جوباسى قولعا الىندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.تۇركىستاندىق وقۋشىلاردىڭ قۇراستىرعان روبوتتارى قالامگەرلەردى ءتانتى ەتتىتۇركىستان. قازاقپارات تۇركىستان وبلىسىندا وتكەن 2019 رەسپۋبليكالىق بالالار شىعارماشىلىق مارافونىنىڭ ەكىنشى جۇمىس كۇنى تۇركىستان وبلىسى، كەلەس اۋدانىندا جالعاستى.قوستانايدا ادالدىق كىتاپحاناسى اشىلدىقوستاناي. قازاقپارات قوستاناي قالاسىنىڭ مامانداندىرىلعان اكىمشىلىك سوتىنىڭ وقۋ ورتالىعى بازاسىندا ادالدىق كىتاپحاناسى اشىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.امەريكالىق بۋرابايدا تۋريستىك پوليتسيانىڭ اشىلۋىنا تاڭدانىس ءبىلدىردىكوكشەتاۋ. قازاقپارات ا ق ش تۋريستى دەۆيد ميلەر بۋراباي كۋرورتتى ايماعىندا تۋريستىك پوليتسيانىڭ اشىلۋىنا تاڭدانىس ءبىلدىردى،سولتۇستىك قازاقستانعا كوشىپ كەلۋشىلەر كوبەيدىپەتروپاۆل. قازاقپارات ءبىرىنشى توقساندا س ق و عا قونىس اۋدارۋشىلار سانى وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 7,4 ارتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ح ا ا ءتىلشىسى.جايىق وزەنىنەن سالماعى 17,5 كەلى بولاتىن بەكىرەتۇقىمداس بالىق ۇستالدىاتىراۋ. قازاقپارات جايىق وزەنىندە سيرەك كەزدەسەتىن شوقىر بالىعى ۇستالدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.
|
بۇگىن وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا جامبىل وبلىسى، ت.رىسقۇلوۆ اۋدانىنىڭ اكىمى ەربولات سادىرقۇلوۆ بريفينگ بەرىپ، بيىل 10 اۋىل گازدانىپ، 3 اۋىلعا سۋ تولىق تارتىلاتىنىن ايتتى، دەپ حابارلايدى ..اكىمنىڭ ايتۋىنشا، اۋداندا 42 ەلدىمەكەن بار. ونىڭ ىشىندە وتكەن جىلى 26 اۋىلدا ورتالىقتاندىرىلعان اۋىز سۋ جۇيەسى بولعان. ال، اۋىز سۋ جۇيەسى جوق 16 ەلدى مەكەننىڭ ءابجاپار، جارلىسۋ، بايتەلى، تاسشولاق سياقتى ەلدىمەكەندەرىنە وتكەن جىلى جاڭا اۋىز سۋ جۇيەسى جۇرگىزىلىپ، پايدالانۋعا بەرىلگەن. سوندا قازىر اۋداندا 30 ەلدىمەكەندە بۇل ماسەلە وڭ شەشىمىن تاپقان.اۋىز سۋ جۇيەسى ەسكىرگەن 9 ەلدىمەكەننىڭ 3ەۋىنە، ياعني قۇمارىق، قاراكەمەر جانە العاباسقا بىلتىر جاڭادان اۋىز سۋ جۇيەسىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. جوبا 2021 جىلعا وتپەلى، ياعني بيىل پايدالانۋعا بەرەمىز. ال، اۋدانداعى 42 ەلدىمەكەننىڭ 24ءىنە تولىق گاز تارتىلعان. بيىل گاز كىرمەگەن 18 اۋىلدىڭ ىشىندەگى 10 اۋىلعا گاز تارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەتىن بولادى. شولاققايىڭدى اۋىلىنىڭ جوباسى مەملەكەتتىك ساراپتامادا. وسى جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە گازداندىرۋ ماسەلەسى اۋدان كولەمىندە 100 پايىزعا شەشىلەدى، دەدى ەربولات سادىرقۇلوۆ. اۋدان اكىمى قالعان 7 ەلدىمەكەننىڭ دە ماسەلەسىن ايتىپ ءوتتى. اتاپ ايتقاندا، مامىرتوبە، اققاينار، تويقۇدىق، سۇمقايتى جانە قوساپان اۋىلدارى مەن قۇمارىق رازەزى، قوراعاتى ستانتسياسى حالىق سانىنىڭ ءتيىستى نورمادان از، ياعني 50 ادامنان تومەن بولۋىنا بايلانىستى ەكونوميكالىق تۇرعىدا ءتيىمسىز دەپ تانىلعانىن جەتكىزدى.اكىم جىل باستالعالى 5 ايدا اۋدان ەكونوميكاسىنىڭ ءوسىمى 101،5 پايىزدى قۇراپ، وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 1،5 پايىزعا وسكەنىن دە ايتتى. جىل سوڭىنا دەيىن بۇل ءوسىم 104 پايىزعا دەيىن جوسپارلانعان. اۋدان بيۋدجەتى كىرىسىنىڭ جىلدىق جوسپارى 18،6 ميلليارد تەڭگەنى قۇراسا، ونىڭ ىشىندە 5 ايدىڭ جوسپارى 6،4 ميلليارد تەڭگە بولعان. ناقتى 6،9 ميلليارد تەڭگەنى قۇراپ، 500 ميلليون تەڭگەگە ارتىعىمەن ورىندالعان. ال، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى جالپى وندىرىلگەن ءونىم كولەمى 4،9 ميلليارد تەڭگەنى قۇراپ، 2020 جىلمەن سالىستىرعاندا 200 ميلليون تەڭگەگە ارتقان. سونىمەن قاتار، جالپى اۋداندا 146،6 مىڭ گەكتار ەگىستىك جەر تولىق يگەرىلگەن. ونىڭ ىشىندە باسىم بولىگىنە، ياعني 61،3 مىڭ گەكتارىنا كۇزدىك بيداي، 58،7 مىڭ گەكتارىنا جازدىق ارپا سەبىلگەن. اۋداننىڭ جالپى جەر كولەمى 908 مىڭ 691 گەكتار. ونىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەردىڭ ۇلەسى 740 676 گەكتاردى قۇرايدى. سونداياق، اۋدان اكىمى بۇگىندە اۋداندا تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە بارلىعى 1145 ادام تىركەلگەءنىن، تۇرعىنداردى كەزەڭكەزەڭىمەن تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا نۇرلى جەر مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا قۇلان اۋىلى اراي تۇرعىن القابىنان 80 پاتەرلىك 5 قاباتتى 2 ءۇيدىڭ قۇرىلىسى ءجۇرگىزىلىپ جاتقانىن دا ايتتى. ءبىرىنشى ءۇيدىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى بىلتىر باستالعان، بيىل پايدالانۋعا بەرىلەدى. ەكىنشى ءۇيدىڭ قۇرىلىسى بيىل باستالدى. قالعان ەكى كوپقاباتتى ءۇيدىڭ قۇرىلىسى جوبامەن 20232024 جىلدارى بەرىلمەك، دەدى ەربولات سادىرقۇلوۆ.
|
زاڭسىز كارىز جالعاۋىنىڭ سالدارىنان ەلورداداعى كوللەكتورلار جۇكتەمەسى ارتقانقالانىڭ نوسەر كارىزدەرىن تولىق تەكسەرۋ كەزىندە كوللەكتورلارعا 60تان 100عا دەيىن قوقىس تولعانى انىقتالدى. سول سەبەپتى قاتتى جاڭبىر كەزىندە سۋ قۇبىرلاردان وتپەيدى.تەكسەرۋ بارىسىندا زاڭسىز جالعانعان فاكتىلەر ءجيى كەزدەسەتىنى انىقتالدى: جەكە تۇرعىن ۇيلەردىڭ، كەڭسەلەردىڭ جانە باسقا دا قۇرىلىس يەلەرى كارىزدى ءوز نىساندارىنان نوسەر جۇيەسىنە جالعاپ شىعارعان. اعىندى سۋلاردى، تۇرمىستىق قالدىقتاردى، قۇرىلىس قوقىستارىن، جۋعىش زاتتار مەن باسقا قوقىستاردى رۇقساتسىز توگۋ نوسەر كارىزى مەن تازارتۋ قوندىرعىلارىنىڭ جۇمىسىنا سالماق تۇسىرەدى، سوندىقتان سورعىلار ۇنەمى بىتەلىپ قالادى، دەپ ءتۇسىندىردى ۇيىم وكىلدەرى.بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن كوممۋنالدىق كاسىپورىن نوسەر كارىزىنىڭ بارلىق جۇيەسىندە جينالعان قۇمنان، تۇنبادان جانە باسقا دا قوقىستاردان تازارتىپ، اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزۋدە. قازىرگى ۋاقىتتا تازارتۋ جۇمىستارى قالانىڭ بارلىق اۋداندارىندا جۇرۋدە. 150 توننادان استام قوقىس پەن بالشىق شىعارىلعان.نوسەرلىك تازارتۋ قوندىرعىلارى جاڭبىر، ەرىگەن جانە جەر استى سۋلارىن بۇرۋعا ارنالعان. ولاردىڭ ارنايى سۇزگىلەرى وسى سۋلاردى تازارتىپ، وڭدەيدى، بىراق تۇرمىستىق قالدىقتاردى وتكىزە المايدى. وڭتۇستىكشىعىس تۇرعىن الابىنداعى ۇيلەر، اگروقالاشىق، كوكتال، ارتەم بازارى اۋدانى جانە باسقا دا جەكە سەكتورلار ءوز بەتىنشە نوسەر كارىزىنە قوسىمشا بايلام جالعاعان. قىزمەتكەرلەرى نۇرسۇلتان قالاسى اكىمدىگىمەن جانە ەكولوگيالىق پوليتسيامەن بىرلەسىپ تۇراقتى تۇردە ونەركاسىپتىك، شارۋاشىلىقتۇرمىستىق قالدىقتاردى قالالىق نوسەر كارىزىنە زاڭسىز توگۋ فاكتىلەرىن انىقتاۋ بويىنشا رەيدتەر جۇرگىزۋدە. بۇگىنگى كۇنى 762 جاڭبىر قۇدىعى تەكسەرىلدى. بۇل باعىتتاعى شارالار قالانىڭ بارلىق ءتورت اۋدانىندا جالعاسادى، دەپ اتاپ ءوتتى كوممۋنالدىق كاسىپورىن وكىلدەرى.رەيد بارىسىندا 40 زاڭ بۇزۋشىلىق دەرەگى انىقتالدى. حان شاتىر سوو اۋدانىندا جانە حۋسەين بەن تالال كوشەسىندە نوسەر كارىزى جەلىسىندە تازا ەمەس سۋدى اعىزۋدىڭ ەكى جاعدايى تىركەلدى. سونداياق ايىپپۇل سالىنعانداردىڭ ءبىرى ەكىنشى رەت زاڭ بۇزعان جاعداي تىركەلدى. اتالعان فاكتى بويىنشا تەكسەرۋ جۇرگىزىلۋدە.بارلىق ءتارتىپ بۇزۋشىلار اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپ، جالپى سوماسى 222 240 تەڭگە ايىپپۇل سالىندى. ەلوردانىڭ ءتورت تۇرعىنى ەسكەرتۋ الدى.نوسەر كارىزىنە رۇقساتسىز بايلامدار جالعانۋ بويىنشا زاڭ بۇزۋشىلىق راستالعان كەزدە، مەنشىك يەسى انىقتالادى. كەيىننەن وعان سۋ بۇرۋ جۇيەسىن سايكەستىككە كەلتىرۋ قاجەتى تۋرالى حابارلاما جىبەرىلەدى. بەلگىلەنگەن فاكتى جويىلماعان جاعدايدا، ەكولوگيالىق پوليتسيامەن بىرگە جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ بويىنشا زاڭدى شارالار قولدانىلادى. قۇقىق بۇزۋشىلارعا اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى قر كودەكسىنە سايكەس 20 اەك 55 560 تەڭگە مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنادى. زاڭدى تۇلعالار ءۇشىن جازا مولشەرى الدەقايدا جوعارى. ايتا كەتەيىك، قالانىڭ نوسەرلىك كارىز جۇيەسىنە 26 مىڭ جاڭبىر قۇدىعى، 354 كم كوللەكتور جانە 56 كم ارىق كىرەدى.قالا كوشەلەرىن سۋ باسۋدى بولىرماۋ ءۇشىن 3 ءىرى نىسان كارىز جانە تازارتۋ قۇرىلىستارى جۇرگىزىلۋدە. اۋقىمدى جوبالاردىڭ ءبىرى مولودەجنىي شاعىن اۋدانىندا تاشەنوۆ جانە اممان كوشەلەرىنىڭ قيىلىسى تازارتۋ قۇرىلىستارىن سالۋ. بۇل تاشەنوۆ، باراەۆ، ءۋاليحانوۆ، يمانباەۆ كوشەلەرى جانە رەسپۋبليكا داڭعىلىن سۋ باسۋىن بولدىرماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جوبا 2021 جىلى تولىعىمەن اياقتالادى.بيىل كۇزدە ب.مومىش ۇلىنىڭ پروبلەمالىق ۋچاسكەسىندە نوسەر كارىزىنىڭ ماگيسترالدى كوللەكتورىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى داۋىلپاز كوشەسىنەن ەليماي كوشەسىنە دەيىن. وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تەلمان تۇرعىن الابىندا تازارتۋ قۇرىلىستارى مەن ماگيسترالدى كوللەكتوردىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى. قۋاتتىلىعى تاۋلىگىنە 36 مىڭ تەكشە مەتردەن اسادى. جوبانى ىسكە اسىرۋ تەلمان تۇرعىن الابىن، 27 كوشە بويىنداعى پەرسپەكتيۆالىق قۇرىلىس ايماعىن جانە ت. ب. قامتيتىن جەر ءۇستى اعىندارىن بۇرۋدى قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. 2019 جىلى مىڭجىلدىق اللەياسى اۋدانىنداعى ەكى ۋچاسكە بويىنشا نوسەر كارىزى ماسەلەسى شەشىلدى.نۇرسۇلتان قالاسى كارىز جۇيەسى ارتەم كوكتال
|
يۇقىرى بېسىملىق تەخسە سۈزگۈچنى سىستېمىنىڭ كلاپان توپىغا بىۋاسىتە ئورنىتىپ ، يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا ئېلىۋېتىش ياكى توسۇش ، ئىشلەش جەريانىدا سىرتقا بېسىپ كىرىش ياكى زاپچاسلارنىڭ ئۇپرىشى سەۋەبىدىن ئىشلەپچىقىرىلغان چەتئەل ماددىلىرىنى توسىغىلى بولىدۇ. بولۇپمۇ ئاپتوماتىك كونترول قىلىش ، سىستېما ۋە سىستېمىسىغا ماس كېلىدۇ. ئىشلىتىش ئەندىزىسى يۇقىرى ئېنىقلىقتىكى كونترول ئېلېمېنتى ۋە ئىجرائىيە ئېلېمېنتىنىڭ بۇلغىنىش سەۋەبىدىن بالدۇر ئۇپراپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ، بۇ ئارقىلىق مەغلۇبىيەتنى ئازايتىپ ، ئېلېمېنتنىڭ خىزمەت ئۆمرىنى ئۇزارتىدۇ. تامغا پەرقلىق بېسىم يەتكۈزگۈچ ئورنىتىلغان بولۇپ ، ئېقىش يادروسى ماي كىرىش ئېغىزىغا چېتىلىپ ، چىقىش ئېغىزى بېسىمى 0. 5 بولغاندا ، ئالماشتۇرۇش سىگنالى ئەۋەتىلىدۇ ، سۈزگۈچ ئېلېمېنتىنى پاكىزلاپ ئالماشتۇرۇش ياكى ئالماشتۇرۇشقا كاپالەتلىك قىلىش كېرەك. سىستېما ۋە قاچىلاش. ئىشلىتىش ئەندىزىسىنىڭ ئىخچام ئورنىتىش قۇرۇلمىسى ۋە ھەجىمى كىچىك بولۇشتەك ئەۋزەللىكى بار ، ئېقىپ كېتىش يادروسى ئىمپورت قىلىنغان ئەينەك تالا نەملىك ماتېرىيالىدىن ياسالغان بولۇپ ، يۇقىرى تېمپېراتۇرا ئېنىقلىقى ، كۈچلۈك ماي يەتكۈزۈش ئىقتىدارى ، كىچىك ئەسلىدىكى بېسىم ، چوڭ بۇلغىنىشنى قوبۇل قىلىش ئەۋزەللىكىگە ئىگە. سىغىمى قاتارلىقلار. ھەددىدىن زىيادە ئېقىپ كېتىشنىڭ توغرىلىقى مۇتلەق يۇقىرى تېمپېراتۇرا توغرىلىقى بىلەن تەڭشىلىدۇ. يۇقىرى تېمپېراتۇرا نىسبىتى 83,5،10،20200 بولۇپ ، 99.5 بولغان. ئۆلچىمىگە ئەمەل قىلىڭ. يۈرۈشلۈك سۈزگۈچ يۇقىرى بېسىملىق تىپ بولۇپ ، سۇيۇقلۇق سىستېمىسىنىڭ بېسىم سىزىقىدا ئىشلىتىلىدۇ. ئۇ سۇيۇقلۇق سىستېمىسىدىكى بارلىق بۇلغانمىلارنى چىقىرىپ تاشلىيالايدۇ. بۇ يۈرۈشلۈكنىڭ ئېلېمېنتى ئەينەك تالادىن ياسالغان ، ئۇنىڭ ئۈنۈمى يۇقىرى ۋە سۈزۈشچانلىقى يۇقىرى ، توپا سىغىمى ۋە دەسلەپكى بېسىم تۆۋەنلەيدۇ. نىسبىتى 200 دىن ئاشىدۇ.ئۇنىڭ ئۆتۈشمە كلاپان ۋە بۇلغىنىش كۆرسەتكۈچىدىن ئىبارەت ئىككى قوغداش ئۈسكۈنىسى بار. كۆرسەتكۈچ ئېلېمېنتنىڭ بېسىمى تەڭشىلىش بېسىمىغا يەتكەندە ھەرىكەت قىلىدۇ. ئېلېمېنتنى ۋاقتىدا تازىلاش ياكى ئۆزگەرتىش كېرەك.ساندىۋىچ تىزىش ئۈچۈن قايتا بېسىڭبېسىم سىنىپى : 32 كۆرسەتكۈچى بىلەنئېنىقلىق دەرىجىسى چۈشتىن كېيىنئېقىش نىسبىتى كۆرسەتكۈچ كۈچى 30 . 160030 3 24 2.460 . 200060 3 32 3.1110 . 110 0110 3160 . 32 160 0160 3 40 3.1240 . 240 0240 3330 . 330 0330 3500 . 500 0500 3660 . 660 0660 3ئەسكەرتىش: سۈزۈشنىڭ توغرىلىقى. ئەگەر سۈزگۈچ زۇكام بولسا سۇ گلىكول بولسا ، ئىشلىتىش بېسىمى 32 ، گۈل نىسبىتى 60 ، سۈزۈش ئېنىقلىقى كەچ سائەت 10 ۋە كۆرسەتكۈچى. سۈزگۈچنىڭ مودېلى 60 10 ، ئېلېمېنتنىڭ مودېلى 00600103. 2 33 4 2 3 2 3 4 5 6 730 . 67 54 12 16 18 80 57 94 210 75 76 45 15.5 28 30.560 . 92 73 18 20 20 110 72 115 240 75 94 55 19.5 35 34.5110 . 92 73 18 20 20 110 72 115 309 75 94 55 19.5 35 34.5160 . 124 102 22 32 30 140 95 153 293 85 110 60 25 52 31240 . 124 102 22 32 30 140 95 153 351 85 110 60 25 52 31330 . 170 146 22 32 30 140 95 172 372 115 110 58 26 52 32500 . 170 146 22 32 30 140 95 172 454 115 110 58 26 52 32660 . 170 146 22 32 30 140 95 172 528 115 110 58 26 52 32ئالدىنقى: ساندۋىچ قاچىلاش يۈرۈشلۈكلىرى ئۈچۈن بېسىم سۈزگۈچكېيىنكى: ئورنىتىلغان سۈمۈرگۈچ سۈزگۈچ يۈرۈشلۈكلىرى , , , كارچېر 0.6 كۆپۈك 6, يۇقىرى كېڭەيتىلگەن كۆپۈك نوزۇ, كۆپۈك پۈركۈگۈچ نوزۇ,
|
اسان اناربايۇلى 23 قازان, 2021 ساعات 10:28كورنەكى سۋرەت. الماتى قالاسى كوشەلەرىنىڭ ءبىرى. 21 قازان 2021 جىل. فوتو: كۇلتەگىن اسپانۇلىقازاقستان ۇكىمەتى بىلتىر پاندەميا باستالعان جىلعى 1 ناۋرىز بەن بيىل 1 قازان ارالىعىندا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 3415 ادامدى باسقا دياگنوزدان قايتىس بولدى دەگەن ۋاجبەن كوۆيدتىڭ رەسمي ەسەبىنە قوسپاعان. رەداكتسياسىنىڭ سۇراعىنا دەنمين تاراپىنان بەرىلگەن رەسمي دەرەككە قاراعاندا، ىندەتتىڭ ءتورتىنشى تولقىنى تۇسىندا، ماۋسىم ايىندا 405, شىلدەدە 266, تامىزدا 490 جانە قىركۇيەكتە 292 ادام كوروناۆيرۋستىڭ جاناما اسەرىنەن قايتىس بولعان. ءتورتىنشى تولقىننىڭ شارىقتاۋ كەزى تامىز ايىندا رەكورد ورناعان. قىركۇيەكتە ەلەۋلى تۇردە كەمىگەن.! مينيسترلىك ءولىمنىڭ بۇل ساناتى باسقا دەرتتەردەن بولدى، كوروناۆيرۋس تىكەلەي اسەر ەتپەدى دەپ سانايدى. جاۋاپتى ماماندار بۇل جايلى سيرەك ءسوز ەتەدى، ونىڭ وزىندە جۋرناليستەردىڭ سۇراۋىمەن. اقپارات اۆتوماتتاندىرىلماعان. بىلتىر 18 ماۋسىم 54 جاعداي، 2 شىلدە 101, 23 شىلدە 319, 4 قىركۇيەك 556, 11 قىركۇيەك 576, 15 قازان 672, 9 قاراشا 709, 15 جەلتوقسان 764, 26 جەلتوقسان 816, بيىل 20 قاڭتار 938, 3 اقپان 1061 بولىپ، 17 ناۋرىز 1450, 29 ناۋرىز 1619, 6 مامىر 1773, 14 ماۋسىم 1962, 8 شىلدە 2367, 9 تامىز 2633, 14 قىركۇيەك 3123, 22 قازان 3415كە دەيىن جەتكەنى حابارلاندى.مينيسترلىكتىڭ اقپاراتتىق جۇيەسى بويىنشا، كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ جاناما اسەرىنەن كوز جۇمعاندار وڭىرلەر: قوستاناي 631, پاۆلودار 435, الماتى قالاسى 374, سقو 309, اقتوبە 270, اقمولا 263 وبلىستارى. ال ەڭ تومەنگى كورسەتكىش شىمكەنت 13 جانە ماڭعىستاۋ 10 وڭىرىندە تىركەلگەن.ونىڭ اراسىندا قارتتار، ونداعان بالا، ءتىپتى جاڭا بوسانعان انالار دا بار. بيىلعى توعىز ايدىڭ وزىندە 2,5 مىڭعا جۋىق قاڭتاردا 123, اقپاندا 389, ناۋرىزدا 169, ساۋىردە 154, مامىردا 189, ماۋسىمدا 405, شىلدەدە 266, تامىزدا 490, قىركۇيەكتە 292 ءولىم تىركەلگەن.قاناينالىم جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى كەمىندە 1495تىنىس الۋ جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى كەمىندە 869ەندوكريندىك جۇيەنىڭ اۋرۋلارى كەمىندە 197نەسەپجىنىس جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى كەمىندە 94جاڭا وسكىندەر كەمىندە 84باسقا جاعدايلار كەمىندە 401.22 قازانداعى ەپيداحۋال بويىنشا، قازاقستاندا پاندەميا باستالعالى دەرتكە شالدىققانى رەسمي راستالعان ناۋقاستار سانى 1 ملن 5 مىڭنان استى. ولار: كوروناۆيرۋس 926 مىڭ، وسى تەكتەس پنەۆمونيا 78 مىڭ ادامعا جۇققان. سونىمەن قوسا، جالپى ۆيرۋس جۇققانداردان 20,3 مىڭنان اسا ادام كۆي 07.1 11 907, كۆي 07.2 4998, ىلەسپە اۋرۋلاردان 3415 قايتىس بولعان. قازاقستان سىرقاتتار سانى بويىنشا الەمدە دەرەكقورى، دجونس حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتى جانە ددسۇ تىزىمىندەگى 221 ەل مەن ايماقتىڭ اراسىندا 37ورىندا تۇر.بيىل جازدا باساياعى 420 مىڭ ادام اۋىرسا، 6,6 مىڭنان اسا ادام كوز جۇمدى. قىركۇيەك ايىنىڭ وزىندە 99 مىڭداي ناۋقاس ەسەپكە الىنعان جانە 2117 ادام قايتىس بولعان. ال قازان ايىنىڭ ءۇش اپتاسىندا 40 مىڭنان اسا اۋرۋ جانە 808 ءولىم جاعدايى تىركەلگەن.ۋاشيڭتون اقش ۋنيۆەرسيتەتى مەديتسينا مەكتەبىنە قاراستى دەنساۋلىق كورسەتكىشتەرى جانە باعالاۋ ينستيتۋتىنىڭ مامىر ايىنداعى زەرتتەۋىندە قازاقستانداعى كوروناۆيرۋس قۇرباندارىنىڭ سانى رەسمي ستاتيستيكادان 14,5 ەسە كوپ ەكەنى ايتىلدى. ەسەبى بويىنشا، قازاقستاندا سالدارىنان پاندەميانىڭ 13 ايىندا 81 696 ادام قايتىس بولعان. مامىر ايىنىڭ ورتاسىندا وسى اقپاراتتان كەيىن مينيسترلىك دەرەكتى قايدا ەكشەدىك دەگەن ۋاجبەن رەسمي ساتيستيكاعا جۇزدەگەن ادامنىڭ ەسەبىن قوستى. دەسە دە جاناما اسەردەن قايتىس بولدى دەلىنگەن مارقۇمداردىڭ مالىمەتى رەسميورتاق قورعا ەنگىزىلمەدى.بيلىك اتالعان ساناتتاعى پاتسيەنتتەن پتر تەستى ارقىلى كوروناۆيرۋس انىقتالعانىنا قاراماستان، باسقا اۋرۋلاردىڭ سەبەبىنەن قايتىس بولعانىن العا تارتىپ ورتاق ەسەپكە ەنگىزبەيدى. مينيستر ورىنباسارى اجار عينياتقىزى بىلتىر كۇزدە ستاتيستيكاداعى نەگىزگى كەمشىلىكتەر تۋرالى رەداكتسيا تىلشىسىمەن 45 مينۋت سۇحباتتاسىپ، ءار ايدىڭ 10ى وتكەن ايداعى ىلەسپە دياگنوزدان قايتىس بولعانداردىڭ سانىن تۇراقتى تۇردە رەسمي رەسۋرستاردا جاريالاۋعا ۋادە ەتكەن ەدى. بىراق ۆيتسەمينيستر سوزىندە تۇرمادى. ۆەدومستۆو بۇل ينديكاتورعا تيەسىلى دەرەكتى تۇراقتى تۇردە ەمەس، تىلشىلەردىڭ سۇراۋ حاتى نەگىزىندە عانا ۇسىنادى. بۇل جولى رەداكتسيا حات جولداپ، بريفينگتە سۇراق قويسا دا اتالعان دەرەككە ۋادەلى مەرزىمىنەن كەمىندە ون كۇنگە كەشىگىپ قول جەتكىزدى.
|
شىخۇدىكى كىچىك تەشۋىقاتچىمۇھەررىر: مەۋلۈدە ئابلىز مەنبە: تىيانشان تورى 20180301 15:412ئاينىڭ 24كۈنى، ئايىلا سولدىن 3كىشى شې مىڭياۋ بىر ئائىلە كىشىلىرىگە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى ھېكايىسىنى ئېيتىپ بەرمەكتە.ئۆز خەۋىرىمىز : 2ئاينىڭ 24كۈنى، شىخۇ شەھىرى يېڭى شەھەر رايونلۇق كوچا ئىش باشقارمىسى ۋىندې يولى ئاھالىلەر رايونىنىڭ كىچىك تەشۋىقاتچىسى ئايىلا ئېربول ئۆز ئۆيىدە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىشىپ بىر ئائىلە كىشىلىرىدەك بولۇش بويىچە قوشماقلىشىپ تۇغقانلاشقان تۇغقىنى شې مىڭياۋ ئائىلىسىدىكىلەرنى كۈتۈۋېلىش بىلەن بىرگە، كۆپچىلىككە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى ھېكايىلىرىنى ئېيتىپ بەردى.ئايىلا بىلەن شې مىڭياۋ ساۋاقداش ھەم قوشنا. ئۇزۇن يىللاردىن بۇيان، بۇ ئىككى ئائىلىدىكىلەر ئۆزئارا باردىكەلدى قىلىپ، بىربىرىگە ياردەملىشىپ، ئىجىلئىناق ئۆتۈپ كەلدى. بۇ ئىككى ئائىلىدىكى بالىلارمۇ خۇددى ئاچاسىڭىللاردەك ئۆتەتتى. ئايىلا ئۆزى بىلەن شې مىڭياۋنىڭ ھېكايىسى خۇشال ئاچاسىڭىللارنى تېز تېمپا ئارقىلىق ئېيتىپ، كۆپ قېتىم ھەر خىل مۇسابىقىلەردە ياخشى نەتىجىلەرگە ئېرىشتى.شې مىڭياۋ ئائىلىسىدىكىلەر ئايىلا ئائىلىسىدىكىلەر بىلەن ئۈچ يىل چاغاندا جەم بولدى. ئايىلا ھارپا كېچىسى ۋە چاغاننىڭ بىرىنچى كۈنى ئاتائانىسى بىلەن بىللە توۋ تەي ۋە جيۇجيەنلو يېزىلىرىدىكى تۇغقانلىرى بىلەن جەم بولۇش تامىقى يېدى. ئۇ قايتىپ كەلگەندىن كېيىن تۇغقانلىرىنىڭ ئۆيلىرىدە كۆرگەنئاڭلىغانلىرىنى رەتلەپ تېز تېمپا نومۇرى تەييارلاپ، ئەتراپىدىكى دوستبۇرادەر، تۇغقانلىرىغا ئېيتىپ بەردى.چاغان ھەر مىللەت ئاممىنىڭ ئورتاق بايرىمى. بۇ يىل چاغان مەنىلىك ئۆتتى. مەززىلىك جەم بولۇش تامىقى دىماقلارغا ئۇرۇلدى، ھەممەيلەن چاغانلىق بەخت تىلەپ خۇشالخۇرام كۈلدى. ئايىلا تېز تېمپا بىلەن يۈرەك سۆزلىرىنى مۇشۇنداق بايان قىلدى. ئايىلانىڭ ماھارىتىدىن ھۇزۇرلانغان شې مىڭياۋ مۇنداق دېدى: بىز ساۋاقداش، ھەم قەلبداش قوشنىلار . ئاھالىلەر رايونى چوڭ ئائىلىسىدىكى ئۇرۇقتۇغقانلىرىمىز تېخىمۇ كۆپ، تېخىمۇ ئىجىلئىناق ئۆتىدۇ.ئايىلا يەنە ئاھالىلەر رايونىنىڭ تەشۋىقات پائالىيىتىگە ئاكتىپلىق بىلەن قاتنىشىپ، قوشنىلىرىنى مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتكەن بەختلىك مىنۇتلاردىن بەھرىلەندۈردى. تەشۋىقات جەريانىدا ئۇ تېخى چاغاندا يىغقان بايراملىق پۇلىغا بىر شارپا سېتىۋېلىپ، ئائىلىسىدە قىيىنچىلىقى بار دوڭ فىڭنۈ مومايغا سوۋغا قىلدى. موما ، چاغىنىڭىزغا مۇبارەك بولسۇن! ، دېدى ئايىلا. سىزگە رەھمەت، مېنىڭ يەنە بىر قىز نەۋرەم بار بولدى،دېدى دوڭ فىڭنۈ موماي خوشال بولغان ھالدا ئايىلانى قۇچاقلاپ تۇرۇپ.2ئاينىڭ 24كۈنى، پاتىگۈل زايناقاب قىزىغا تېز تېمپىدا ئېيتىدىغان سۆزلىرىنى رەتلەپ بەرمەكتە.2ئاينىڭ 24كۈنى، ئايىلا ئاھالىلەر رايونى كادىرلىرى ئامىنە مەمەت، ئاينۇر تۇردىلار بىلەن ئائىلىلەردە تەشۋىقات ئېلىپ بېرىش ئۈچۈن ماڭدى .2ئاينىڭ 24كۈنى، ئايىلانىڭ ئاپىسى قىزى ۋە شې مىڭياۋغا قىيما نەقىش كېسىپ بەرمەكتە.2ئاينىڭ 24كۈنى، ئايىلا مومىسى دوڭ فىڭنۈگە شارپا سوۋغا قىلدى.
|
كىكبوكسىڭ بويىچە دۇنيا مۇسابىقىسىدە چېمپىيون بولغان سۇھراب ھاشىمجانوف. 2019يىلى مارت، تايلاند.كىكبوكسىڭ بويىچە دۇنيا مۇسابىقىسىدە چېمپىيون بولغان ئەلىشىر سۇلتانخوجايېف. 2019يىلى مارت، تايلاند. قازاقىستان ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ تەنھەرىكەتنىڭ ھەر خىل تۈرلىرىدىكى مۇسابىقىلەرگە قاتنىشىپ، چوڭ ئۇتۇقلارغا ئېرىشىۋاتقانلىقى مەلۇم. بولۇپمۇ پۇتبول، خوككېي، گىمناستىكا، چاڭغۇدا سەكرەش، بوكس، كىكبوكسىڭ، يەنى ئەركىن مۇشتلىشىش، كاراتې، يەنى قائىدىسىز چېلىشىش ۋە تەنھەرىكەتنىڭ باشقىمۇ تۈرلىرى بويىچە ئۆتكۈزۈلگەن ھەر خىل دەرىجىدىكى مۇسابىقىلەر شۇلار جۈملىسىدىندۇر.يېقىندا تايلاند پايتەختى بانكوك شەھىرىدە بولۇپ ئۆتكەن كىكبوكسىڭ بويىچە دۇنيا مۇسابىقىسىگە قازاقىستاندىنمۇ بىر گۇرۇپپا ئۇيغۇر تەنھەرىكەتچى قاتناشتى. بىز ئەنە شۇ مۇسابىقىدىن چېمپىيون بولۇپ قايتقان بىر قىسىم تەنھەرىكەتچىلەر بىلەن سۆھبەتلەشتۇق. ئۇلار ئالمۇتا ۋىلايىتىنىڭ تالغىر ناھىيەسىدە پائالىيەت ئېلىپ بېرىۋاتقان نۇر ۋە قىزىل تۇغ تەنھەرىكەت كۇلۇبلىرىدىن بولۇپ، بۇلار سۇھراب ھاشىمجانوف، ئەلىشىر سۇلتانخوجايېف، سايىت ئىنتىماقوف، ئەلىئەسقەر ئەلىئەسقەروف ۋە ئەلىجان ئابلەھەتوفلاردۇر.تەنھەرىكەتنىڭ بىر نەچچە تۈرلىرى بويىچە خەلقئارالىق مۇسابىقىلەردە ۋە دۇنيا مۇسابىقىلىرىدە چېمپىيون ئاتالغان، ھازىر ئالمۇتا ۋىلايىتىنىڭ تالغىر ناھىيەسىگە قاراشلىق بېساغاش مەھەللىسىدە ياشاۋاتقان سۇھراب ھاشىمجانوف زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، مۇنداق دېدى: مەن ئۆزۈم تەنھەرىكەت بىلەن كىچىكىمدىن تارتىپ شۇغۇللىنىشقا باشلىدىم. دەسلەپتە ئالمۇتا ۋە تاشكەنت شەھىرىدە ئۆتكەن كىكبوكسىڭ مۇسابىقىسىدە چېمپىيون بولدۇم. مەن تەنھەرىكەتنىڭ ھەر خىل مۇشۇنداق تۈرلىرىدىن كۈچۈمنى سىنىدىم. مەسىلەن، 2011يىلى بېرلىندا ئۆتكەن ئۇشۇساندا چامباشچىلىق بويىچە خەلقئارا مۇسابىقىدە بىرىنچى ئورۇننى ئالدىم. 2015يىلى بېيجىڭدا ئۆتكەن چامباشچىلىق ۋە كۇڭفۇ گۇمبا كۆرسىتىش بويىچە دۇنيا مۇسابىقىسىدە ئالتۇن مېدال، 2018يىلى شاڭخەيدە بولغان خەلقئارا مۇسابىقىدە مىس مېدال ئالدىم.1993يىلى تۇغۇلغان سۇھراب ھاشىمجانوف قازاقىستان ۋە ئوتتۇرا ئاسىيا بويىچە ئۆتكەن بىر نەچچە مۇسابىقىلەرنىڭ غالىبى بولۇپ، ھازىر ئۇ، بىر تەرەپتىن، ئۆزى مۇسابىقىلەرگە قاتنىشىۋاتسا، يەنە بىر تەرەپتىن، ياشلارنى تەربىيەلىمەكتىكەن. چامباشچىلىق بويىچە تەنھەرىكەت ماھىرى سۇھراب ھاشىمجانوف 2013يىلدىن بۇيان نۇر تەنھەرىكەت كۇلۇبىدا ترېنېر بولۇپ ئىشلەپ كەلمەكتە. ئۇ ئۆزىنىڭ يېشىغا قارىماي، ياشلارنى ئۆگىتىپ، ئۇلاردىنمۇ چېمپىيونلارنى تەربىيىلەپ چىقىشقا تىرىشىۋاتقانلىقىنى بىلدۈرۈپ، يەنە مۇنداق دېدى: ئەلۋەتتە، بۇ قېتىمدا تايلاندتا بولغان كىكبوكسىڭ بويىچە دۇنيا مۇسابىقىسىگە بىر توپ ئۇيغۇر بالىلىرى بېرىپ، قۇرۇق كەلمىدۇق. ئۇنىڭغا 70 تىن ئوشۇق مەملىكەتتىن تەنھەرىكەتچىلەر قاتناشتى. قازاقىستاندىن 30 غا يېقىن ئادەم باردۇق. بىزنىڭ قازاقىستان كوماندىسى ئومۇمىي كۆرسەتكۈچ بويىچە 70 كوماندىنىڭ ئىچىدىن بىرىنچى ئورۇنغا ئىگە بولدى. بۇ، ئەلۋەتتە، چوڭ ئۇتۇق. بىز قازاقىستاننىڭ تۇغىنى تايلاندتا ئېگىز كۆتۈرۈپ، خۇشال بولدۇق.تايلاندتا ئالتۇن مېدالغا ئېرىشكەن چېمپىيونلارنىڭ يەنە بىرى ئالمۇتا شەھىرىدىكى مەسىم ياقۇپوف نامىدىكى 101ئۇيغۇر گىمنازىيەسىنىڭ 7سىنىپ ئوقۇغۇچىسى ئەلىشىر سۇلتانخوجايېف زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، مۇنداق دېدى: مەن 2011يىلدىن تارتىپ نۇر تەنھەرىكەت كۇلۇبىدا تەنھەرىكەت بىلەن شۇغۇللانماقتىمەن. مېنىڭ ئۇستازلىرىم ئاۋاكرىيېف رېنات ۋە ھاشىمجانوف سۇھراب. مەن ئۈچ قېتىم قازاقىستان، بىر قېتىم ئوتتۇرا ئاسىيا چېمپىيونى بولدۇم. بۇ يىلى بانكوكتا دۇنيا چېمپىيونى بولدۇم.بىز ئەلىشىرنىڭ دادىسى ئادىلجان ئابدۇماساروفنى زىيارەت قىلغىنىمىزدا ئۇ مۇنداق دېدى: مەن بالىلىرىمنى ئالتە يېشىدا تەنھەرىكەتكە بېرىۋەتكەن. نۇر كۇلۇبى ئېچىلغاندىن بېرى بالىلىرىم ئەلىشىر بىلەن دىلدار بېرىۋاتىدۇ. ھازىر بالىلارغا ۋىجدانلىق، غۇرۇرلۇق بولۇشى ئۈچۈن ھەم تەنساقلىقى ئۈچۈن تەنھەرىكەت كېرەك. بالىلىرىمىز ياخشى ئۇتۇقلارغا ئىگە بولۇپ، بىزمۇ خۇشال بولۇۋاتىمىز.ئادىلجان ئابدۇماساروف ئۇيغۇر خەلقىنىڭ، قازاقىستان دۆلىتىنىڭ شەنىنى قوغداۋاتقان بارلىق تەنھەرىكەتىچىلەرگە چوڭ مۇۋەپپەقىيەتلەر تىلىدى.ئىگىلىشىمىزچە، تايلاندتىن چېمپىيون بولۇپ كەلگەن تەنھەرىكەتچىلەر ئالمۇتا شەھىرى ۋە ئۇلارنىڭ يۇرتىدا داغدۇغىلىق قارشى ئېلىنغان. تالغىر ناھىيەسىنىڭ يۇرتجامائەتچىلىكى، ئۇيغۇر جەمئىيەتلىرى ۋەكىللىرى، ئاتائانىلار ۋە باشقىلار چېمپىيونلارغا ئالاھىدە ھۆرمەت بىلدۈرگەن.جۇمھۇرىيەتلىك ئۇيغۇر ئېتنومەدەنىيەت مەركىزى يېنىدىكى تەنھەرىكەت كومىتېتىنىڭ رەئىسى ئەكرەم نۇردۇنوف زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، مۇنداق دېدى: يەتتە بالا باردى. بالىلار قىينىلىپ، بىز ھەر ياقتىن ياردەم بەردۇق. مەن 150 ئەتراپىدا ئادەملەرنى ئۇيۇشتۇرۇپ، ئۇلارنى ئايرودرومدا كۈتۈۋالدۇق. ئاندىن نۇر رېستورانىدا كانايسۇنايلار بىلەن يەنە كۈتۈۋالدۇق.ئەكرەم نۇردۇنوف ئۆزى باشقۇرۇۋاتقان تەنھەرىكەت كومىتېتىنىڭ كېيىنكى ۋاقىتلاردا كۆپلىگەن پائالىيەتلەرنى ئۆتكۈزگەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويدى.مەلۇم بولۇشىچە، قازاقىستاننىڭ تەنھەرىكەت ساھەسىنىڭ راۋاجلىنىشىغا ئۇيغۇرلارمۇ سالماقلىق تۆھپە قوشۇپ كەلگەن. ئۇلارنىڭ قاتارىدا كۆپلىگەن تەنھەرىكەت كۇلۇبلىرىدا تەنھەرىكەتنىڭ ھەر خىل تۈرلىرى بويىچە تەربىيەلىنىپ چىققان ھەمدە قازاقىستان، ئاسىيا، دۇنيا مۇسابىقىلىرىدە چېمپىيون ئاتالغان ئۇيغۇرلار كۆپلەپ سانىلىدۇ. ئابدۇرېشىت ئابدۇراخمانوف، تۇيغۇن ناسىروف، زاكىر توختىيېف، ئالىك جەلىلوف ۋە باشقىلار شۇلار جۈملىسىدىندۇر.
|
اتىلىپ كەتكەن الاش ازاماتتارى46 ءسوز 1844 6 پىكىر 20 مامىر, 2019 ساعات 13:2319371938 جىلدارى شاش ال دەسە، باس العان قىزىل يمپەريانىڭ جەندەتتەرى قازاق حالقىنىڭ وقىعان، كوزى اشىق ازاماتتارىن قىناداي قىردى. تەك وسى ەكى جىلدىڭ ىشىندە قازاقتان 25 مىڭنان استام ادام جازالانىپ، اتىلىپ كەتتى. كۇنى بۇگىنگە دەيىن سول قۇربانداردىڭ كوبىسىنىڭ ەسىمدەرى دە بەلگىسىز. كەڭەس ۇكىمەتى وقىعان كوزى اشىق ازاماتتاردىڭ بىردەن كوزىن جويۋعا اسىقتى.ءاليحان بوكەيحان 1866 جىلدىڭ ناۋرىزى 1937 جىلدىڭ 27 قىركۇيەگى قاراعاندى وبلىسى، اقتوعاي اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.18791886 جىلدارى قارقارالى قالاسىنداعى قازاق بالالارىنا ارنالعان مەكتەپتە وقىدى.18861890 جىلدارى ومبىداعى تەحنيكالىق ۋچيليششەدە ءبىلىم الدى.18901894 سانكتپەتەربۋرگتەگى ورمان تەحنولوگيالىق ينستيتۋتىنىڭ ەكونوميكا فاكۋلتەتىندە وقۋىن جالعاستىردى.1906 گولوس ستەپي، وميچ، يرتىش گازەتىندە،1908 توۆاريشش، رەچ، سلوۆو گازەتتەرىندە رەداكتورلىق قىزمەت اتقاردى.19091917 دون ەگىنشىلىك بانكى بولىمشەسىندە جۇمىس ىستەدى. 1917 الاش پارتياسىنىڭ نەگىزىن قالاپ، توراعاسى بولدى. 1917 25 ورىننان تۇراتىن الاشوردا ۇكىمەتى قۇرىلدى، باسشىسى ءاليحان بوكەيحان.1937 كسرو جوعارعى سوتى اسكەري كوللەگياسىنىڭ نەگىزسىز ۇكىمى بويىنشا اتۋ جازاسىنا كەسىلدى. 1989 كسرو جوعارعى سوتىنىڭ قاۋلىسى بويىنشا اقتالدى.شاكارىم قۇدايبەردىۇلى 1858 1931 شىعىس قازاقستان وبلىسى، اباي اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. 5 جاسىنان باستاپ حات تانىعان، اباي قۇنانبايۇلىنىڭ نەمەرەءىنىسى. 18981899 مۇسىلماندىق پارىزىن وتەۋ ءۇشىن، قاجىلىققا بارادى. 1917 الاش قوزعالىسىنىڭ بەل ورتاسىندا ءجۇردى. 19191937 تاڭ ، قازاق ءتىلى باسىلىمدارىنا ماقالا جازادى. 1930 عافۋر سەمەي تۇرمەسىندە ۇلكەن ۇلى قورلىقپەن قازا تابادى 1931 ىزىنە تۇسكەن جەندەتتەرمەن شايقاستا وققا ۇشتى. 1961 قۇدىققا تاستالعان سۇيەگى الىنىپ، مۇسىلمان عۇرپىمەن اباي زيراتىنىڭ قاسىنا جەرلەندىاحمەت بايتۇرسىنۇلى 1872 1938 قوستاناي وبلىسى، جانگەلدين اۋدانى، سارىتۇبەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. 18821884 ءوز ۇيىىندە العاش حات تانىپ، اۋىل مەكتەپتەرىنەن ءبىلىم الادى. 18861891 تورعاي قالاسىنداعى ەكى سىنىپتى ورىسشاقازاقشا ۋچيليششەدە ءبىلىم الادى. 18911895 ورىنبورداعى مۇعالىمدىك مەكتەپتە وقيدى.1895 جىلدىڭ 1 ماۋسىمى اقتوبە، قوستناي، قارقارالى اتىرابىندا بالا وقىتادى. 19131918 جىلدارى جالپىۇلتتىق قازاق گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، 1917 الاش پارتياسى مەن الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ بەلدى مۇشەلەرىنىڭ ءبىرى،1919 كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ساپىنا ءوتىپ، قازاق ولكەسىن باسقارۋ جونىندەگى اسكەري توڭكەرىستىك كوميتەتتىڭ مۇشەسى بولدى.1937 جىلى رەپرەسسياعا ۇشىراپ، 1938 جىلى اتۋ جازاسىنا كەسىلدى.عۇمار قاراشۇلى 1875 1921 ج باتىس قازاقستان وبلىسى جانىبەك اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 19021910 اۋىلى تىلەنشىسايدا جاديتشە بالا وقىتادى.1907 تاتار جانە قازاق تىلىندە مەرزىمدى باسىلىمدارعا ماقالا جاريالاي باستايدى. 19111913 قازاقستان گازەتىن شىعارۋسىعا، ساياسيمادەني الەۋەتىن كوتەرۋگە اتسالىستى. 19171919 الاش پارتياسى مەن الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ بەلدى مۇشەسى.1921 قۇنانشاشپاق دەگەن جەردە قاشقىن اسكەريلەر قولىنان قازا تاپتىمۇحامەتجان تىنىشباي 1879 1937 الماتى وبلىسى، قابانباي اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. 1900 ۆەرنىي ەرلەر گيمنازياسىندا وقىپ، ۇزدىك ءبىتىردى. 19001906 سانكتپەتەربۋرگتەگى الەكساندر اتىنداعى جول قاتىناسى ينجەنەرلەرىن دايارلايتىن ينستيتۋتتا ءبىلىم الادى. 19051907 رەسەي يمپەرياسىنىڭ قوعامدىق ساياسي ومىرىنە بەلسەنە ارالاسادى. 1907 رەسەي ءشى مەملەكەتتىك دۋماسىنا جەتىسۋ وبلىسىنان دەپۋتات بولىپ سايلاندى. 1917 ۋاقىتشا ۇكىمەتتىڭ تۇركىستان كوميتەتىنىڭ مۇشەسىوسى ۇكىمەتتىڭ جەتىسۋ وبلىسىنداعى كوميسسارى بولىپ تاعايىندالدى. 1919 بۇكىلوداقتىق اتقارۋ كوميتەتى بۇرىنعى الاشوردالىقتارعا كەشىرىم جاريالانعاننان كەيىن، ول ءارتۇرلى سالادا ەڭبەك ەتەدى. 1930 تۇتقىندالىپ، ۆورونەجگە جەر اۋدارىلدى. 1937 تاشكەنت تۇرمەسىندە حالىق جاۋى دەگەن جەلەۋمەن اتۋ جازاسىنا كەسىلدىحالەل دوسمۇحامەدۇلى 1883 1939 ج اتىراۋ وبلىسى، قىزىلقوعا اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى.1894 ورال اسكەريرەالدىق ۋچيليششەسىنە ءتۇستى. 1912 ورال اسكەريرەالدىق ۋچيليششەسىن ءتامامدادى. 1903 سانكتپەتەربور يمپەراتورلىق اسكەري مەديتسينا اكادەمياسىنا ءتۇستى. 1909 اسكەري مەديتسينا اكادەمياسىن ۇزدىك ءبىتىردى. 1917 الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ ۇلت كەڭەسى قۇرامىنا سايلاندى. 1920 تۇركىستان رەسپۋبليكاسى حالىق اعارتۋ كوميسارياتى جانىنان تۇركىستان حالىقاتارىنىڭ وقۋاعارتۋ، مادەني ءھام عىلىمي مۇقتاجدارىن وتەۋ ءۇشىن ارنايى ۇيىمداستىرىلعان ءبىلىم كوميسسياسىنىڭ مۇشەلىگىنە، كەيىن توراعالىعىنا سايلاندى. 1924 رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ ورتالىق ولكەتانۋ بيۋروسىنىڭ كوررەسپوندەنتمۇشەسى بولدى1930 ج تۇتقىندالدى. 1932 وگپۋ ۇشتىگىنىڭ شەشىمىمەن ۆورونەجگە 5 جىلعا جەر اۋدارىلدى. 1939 اسكەري تريبۋنالدىڭ ۇكىمىمەن اتۋ جازاسىنا كەسىلدىمىرجاقىپ دۋلاتۇلى 1885 1935جج قوستاناي وبلىسىنىڭ جانگەلدين اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. 1897 تورعايداعى ەكى سىنىپتىق ورىسقىرعىز شكولىنا قابىلداندى. 19021904 تورعاي ۋەزىندە مۇعالىمدىك قىزمەت اتقاردى.1909 ويان قازاق! كىتابى شىقتى.19171919 الاش پارتياسى مەن الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ بەلدى مۇشەسى.1921 قازاق مەملەكەتتىك باسپاسىنىڭ ءبولىمىن باسقاردى. 19221926 ورىنبوردا قازاق حالىق اعارتۋ ينستيتۋتىندا ۇستاز بولدى.1928 جىلى تۇتقىندالىپ، 1930 اقتەڭىزبالتىق كانالىنىڭ جۇمىسىنا جەر اۋدارىلدى.1935 سوسنوۆەتس جەرىندە دۇنيە سالدىجاھانشا دوسمۇحامەدۇلى 18861938 باتىس قازاقستان وبلىسى سىرىم اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. 18991905 ورال اسكەري رەالدىق ۋچيليششەسىندە وقىدى. 1906 ورال وبلىسىنىڭ ستيپەندياتى رەتىندە ماسكەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فاكۋلتەتىنە ءتۇستى.1917 تومسك سوت وكرۋگى پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت ەتتى.1917 شۋروييسلام كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ سايلاندى1930 جىلى تۇتقىندالىپ، 1932 جىلى ۆورونەجگە 5 جىل مەرزىمگە جەر اۋدارىلدى.1938 قايتا ۇستالىپ، اتۋ جازاسىنا كەسىلدىجۇسىپبەك ايماۋىتۇلى 18901930 پاۆلودار وبلىسى باياناۋىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.1911 كەرەكۋدەگى ەكى سىنىپتىق ورىسقازاق مەكتەبىندە ءبىلىم الدى. 1914 سەمەيدەگى مۇعالىمدەر سەمينارياسىنا ءتۇستى. 1919 جىلى سەميناريانى ءبىتىردى.19171919 الاش پارتياسىنا كىرىپ، الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ قۇرىلۋىنا قاتىستى.1921 سەمەي گۋبەرنيالىق وقۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قازاق ءتىلى گازەتىنىڭ رەداكتورى جانە جۋرناليستەر بيۋروسىنىڭ حاتشىسى قىزمەتىن اتقاردى. 192426 اق جول گازەتىندە ءبولىم باستىعى مىندەتىن اتقاردى 1926 شىمكەنت پەداگوگيكالىق تەحنيكۋمىنىڭ وقىتۋشىسى ءارى ديرەكتورى.1930 ماسكەۋدەگى بۋتىركا تۇرمەسىندە اتۋ جازاسىنا كەسىلدىمۇستافا شوقاي 18901941 قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. 19021910 تاشكەنت گيمنازياسىندا وقىپ، التىن مەدالعا ءبىتىردى. 1914 پەتروگارد ۋنيۆەرسيتەتىن ۇزدىك ءبىتىردى.1914 ءاليحان بوكەيحان مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ مۇسىلمان فراكتسياسىنىڭ حاتشىسى رەتىندە ۇسىندى. 1918 تۇركىستان ۇلتتىق كەڭەسىنىڭ تۇراقتى اتقارۋشى كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولىپ سايلاندى1941 بەرلين اۋرۋحاناسىندا جۇمباق جاعدايدا قايتىس بولدىەلدەس ومارۇلى 18921937 قوستاناي وبلىسى تاران اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى.1907 قوستانايداعى 2 سىنىپتىق ورىسقازاق ۋچيليششەسىندە وقىدى.1911 ورىنبورداعى ورىسقازاق مەكتەبىن ءبىتىردى. 192022 ورىنبوردا حالىق اعارتۋ كوميسساريماتىندا ينسترۋكتور، كەڭەستىك پارتيا مەكتەبىندە وقىتۋشى بولدى. 1926 1929 ساياسي قۋعىنعا ۇشىراپ، تاشكەنتتە پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتا، ورتا ازيا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ شىعىس فاكۋلتەتىندە وقىتۋشى بولدى.1929 جىلى تۇتقىندالىپ، 1930 جىلى اتۋ جازاسىنا كەسىلدى. ارتىنشا، 10 جىلعا ارحانگەلسكىگە جەر اۋدارىلدى.1937 كەڭەس ۇكىمەتى اتۋ جازاسىنا كەستى.ماعجان جۇماباي 18931938 سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، قازىرگى م.جۇماباەۆ اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. 19051910 قىزىلجارداعى مەدرەسەدە وقىدى. 1910 مەدرەسەعاليادا، ومبىداعى مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا ءبىلىم الدى.1912 قازان قالاسىندا شولپان اتتى تۇڭعىش جيناعى باسىلدى. 1917 الاش پارتياسى مەن الاشوردا ۇكىمەتىن قۇرۋعا بەلسەنە قاتىستى. بوستاندىق تۋى گازەتىندە جۇمىس ىستەدى. شولپان، سانا جۋرنالى مەن اقجول گازەتىندە جۇمىس ىستەدى. 1929 جىلى القا جاسىرىن ۇيىمىن قۇردى دەگەن ايىپتاۋلارمەن 10 جىلعا سوتتالدى.1936 م.گوركي مەن ە.پەشكوۆانىڭ ارالاسۋىمەن بوستاندىق الدى1937 جىلى قاماۋعا الىنىپ، 1938 جىلى اتۋ جازاسىنا كەسىلدىسۇلتانبەك قوجانۇلى 18941937وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، سوزاق اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى.19131917 جىلدارى تاشكەنتتەگى تۇركىستان مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا وقىدى.1920 كوممۋنيستىك پارتيا قاتارىنا قابىلداندى.19201924 تۇركىستان كومپانرتياسى وك مۇشەسى، تۇركىستان ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ورىنباسارى، تۇركىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ىشكى ىستەر حالىق كوميسارى، اقجول گازەتىنىڭ رەداكتورى. 19241925 قازاق ولكەلىك پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى.1925 1926 بكب پ وك ۇلت رەسپۋبليكالارى مەن وبلىستارى بويىنشا جاۋاپتى نۇسقاۋشى بولدى.1937 جىلى ۇستالىپ، 1938 جىلى اتۋ جازاسىنا كەسىلدى.قوشكە كەمەڭگەرۇلى 18961937اقمولا وبلىسى، تەكە بولىسى، قارجاس اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. 1913 ومبى اۋىلشارۋاشىلىعى ۋچيليششەسىنە ءتۇستى. 19141918 قازاق جاستارىنىڭ تۇڭعىش قوعامدىقساياسي ۇيىمى بىرلىككە مۇشە بولدى.19161918 بالاپان قولجازبا جۋرنالىنىڭ رەداكتورى. 1918 جاس ازامات گازەتىنىڭ رەداكتورى سىندى ءارتۇرلى قىزمەت اتقاردى.1930 وامۋءدىڭ اسپيرانتۋراسىندا وقىپ جۇرگەن جەرىنەن، م.اۋەزوۆپەن بىرگە تۇتقىندالىپ، الماتى اباقتىسىندا ەكى جىل وتىردى. 1935 ومبىنىڭ شارباقكول اۋداندىق اۋرۋحاناسىندا دارىگەر بولادى.1937 جىلى قايتا ۇستالىپ، ومبى قالاسىندا اتۋ جازاسىنا كەسىلدى.تەلجان شوناۇلى 18941938 اقتوبە وبلىسى، ىرعىز اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 19081912 جىلدارى ىرعىزداعى ورىسقىرعىز ۋچيليششەسىندە، 9121916 جىلدارى ورىنبورداعى مۇعالىمدەر ينستيتۋتىندا وقىعان. 1917 جىلى ءى جانە ءىى جالپىقازاق سەزىنە قاتىسقان. 19261929 جىلدارى قىزىلوردادا حالىق اعارتۋ كوميسسارياتىندا جاۋاپتى قىزمەتكەر، 1934 جىلدان باستاپ قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە دوتسەنت بولعان.1937 جىلى ۇستالىپ، 1938 جىلى اتۋ جازاسىنا كەسىلگەن.بۋراحان داعانوۆتىڭ پاراقشاسىنان
|
ۇل بالا تاربيەسى: ايتۋعا بولمايتىن سوزدەراعاجايالتاي تورابىاعاجايالتاي تورابى اعاجاي التاي تورىۇل بالا تاربيەسى: ايتۋعا بولمايتىن سوزدەررەداكتور: ءاننا اكىمقان قىزى كەلۋ قاينارى : عالامتوردان الىندى 20191220بالاعا سوزبەن ەمەس، ىسپەن ۇلگى بوپ تاربيەلەسەك تە، ءبىزدىڭ ءار ءسوزىمىز ولاردىڭ ومىرىنە تىكەلەي اسەر ەتەدى. ولاي ىستەسەڭ جاقسى كورمەيمىن، سەن سياقتى بالا بولعانىنان بولماعانى ارتىق، سەنى نەگە ومىرگە اكەلدىم ەكەن دەگەن سياقتى اشۋ ۇستىندە ايتىپ قالاتىن سوزدەرمەن قاتار، كۇندەلىكتى ماعىناسىنا بويلاماي ايتا بەرەتىن سوزدەر دە بار.بالا بولعان سوڭ قۇلاپ قالسا دا، رەنجىسە دە جىلايدى. ونى جيىرما جاستاعى جىگىتكە بالاۋدىڭ قاجەتى جوق. كىشكەنە كەزىندە قالاي ۇيرەنسە، سولاي قالىپتاسادى دەپ قاتەلەسپەڭىز. كىشكەنتاي بالاعا جىلاۋعا، ەموتسياسىن ىشتە ساقتاماۋعا ەرىك بەرىڭىز. ءوز قىلىعىنا ءوزى ۇيالاتىن، ءوزىن ءوزى باسقارا الاتىن جاسقا جەتكەندە قاي جەردە جىلاپ، قاي جەردە جىلاماۋ كەرەگىن ۇيرەنىپ الادى.بىرەۋدەن تاياق جەپ كەلسە وي، قورقاق دەپ ودان سايىن جىگەرىن جاسىتۋ زور قاتەلىك. باتىرلار قورىقپايدى دەپ كىشكەنە بالاڭىزدى ەرلىككە شاقىرا المايسىز. بالا بولعان سوڭ قاراڭعىدان دا، يتتەن دە، ورمەكشىدەن دە قورقۋى قالىپتى جاعداي. قايتا قورقىنىشىن جەڭۋىنە كومەكتەسىڭىز. باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ءوزى سوعىستا قورىقتىڭىز با؟ دەگەن سۇراققا قورقىنىشسىز ادام بولمايتىنىن، تەك جاۋىڭا مۇنى سەزدىرمەۋىڭ ەرلىك ەكەنىن ايتقان.اكەڭ سەكىلدى جۇمىسسىز قالاسىڭ، اكەڭ سياقتى مالدىڭ ارتىندا جۇرەسىڭ، اكەڭ سياقتى قىرسىقسىڭ دەگەن سەكىلدى سوزدەر ماسەلەنى شەشپەيدى. قانداي جاعداي بولسا دا، بالانىڭ الدىندا اكەسىنىڭ كەمشىلىگىن باسىپ ايتۋعا بولمايدى. ءار بالا ءوز اكەسىن يدەال سانايدى. ونىڭ يدەالىنىڭ اتىنا كىر كەلتىرىپ، كوز الدىندا اكەسىنىڭ الىپ بەينەسىن قۇلدىراتپاڭىز.ءبىزدى باعاتىن سەنەڭبەكقور بولسىن دەپ بالانى كىشكەنە كەزىنەن جۇمىسقا سالىپ قويۋ دا دۇرىس ەمەس. بالا بالالىق شاعىندا ويىنعا قانىپ ءوسۋى كەرەك. وعان سول ويىننىڭ ءوزى زور جۇمىس، ويىنمەن وسەدى، ويىنمەن جەتىلەدى. ءۇيدىڭ ۇلكەنى بولسا دا، ۇلدىڭ ۇلكەنى بولسا دا جاسىنا جەتپەي جاتىپ موينىنا زور جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەمەڭىز. اكەسى ىستەيتىن قىزمەتتى بالا اتقارۋى مىندەتتى ەمەس. اقشا تابۋدىڭ دا، ەڭبەك ەتۋدىڭ دە، اتااناسىنا قولعابىس جاساۋدىڭ دا ءوز ۋاقىتى بار.
|
ش ق ودا ەڭ ۇزدىك اۋىل مەن ەڭ ۇزدىك اۋدان انىقتالدى ەگەمەن قازاقستان گازەتىنىڭ رەسمي سايتىش ق ودا ەڭ ۇزدىك اۋىل مەن ەڭ ۇزدىك اۋدان انىقتالدىەلباسىنىڭ رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا وڭىرىمىزدە 15 شىلدە مەن 30 قىركۇيەك ارالىعىندا ۇزدىك شاعىن قالا ، ۇزدىك اۋدان جانە ۇزدىك اۋىل اتالىمدارى بويىنشا وبلىستىق بايقاۋ ۇيىمداستىرىلدى.بۇل ماقساتتا ايماقتا ارنايى كوشپەلى كوميسسيا قۇرىلىپتى. كوميسسيا مۇشەلەرى ۇزدىك اتاعىنا ۇمىتكەر 15 اۋىل مەن كەنتتەن، 2 شاعىن قالا جانە 15 اۋداننان ينفراقۇرىلىمى دامىعان، بارىنشا كوگالداندىرىلعان، اباتتاندىرىلعان ەلدى مەكەندەردى تاڭداپ الىپتى. بايقاۋدىڭ باستاپقى كەزەڭىندە وتىنىمدەر جينالىپ، ۇمىتكەرلەردىڭ ءتىزىمى جاسالدى. بۇدان سوڭ 14 تامىزدان 8 قىركۇيەككە دەيىن كونكۋرستىق كوميسسيا مۇشەلەرى تاڭدالىپ الىنعان ەلدىمەكەندەردى ارالاپ، كوردى ، دەيدى وبلىستىق ەنەرگەتيكا جانە تۇرعىن ءۇي كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى رينات بولاتقان.ەلدىمەكەندەر عيماراتتاردىڭ، كوشە شامدارىنىڭ، اسفالت جابىندىسىنىڭ، قورشاۋلاردىڭ، ارحيتەكتۋرالىق فورمالاردىڭ، بالالار الاڭدارىنىڭ، تۇرمىستىق قالدىق الاڭشالارىنىڭ، جەكە ۇيلەردىڭ جاعدايى، جاسىل جەلەك سانى جانە تاعى باسقا دا ولشەمدەر بويىنشا باعالانىپتى. قۇرامىنا وبلىستىق باسقارمالاردىڭ، نۇر وتان پارتياسى فيليالىنىڭ وكىلدەرى جانە قوعامدىق كەڭەستىڭ مۇشەلەرى ەنگەن كوميسسياعا وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى سەرىك اقتانوۆ جەتەكشىلىك جاساپتى.سونىمەن، ۇزدىك شاعىن قالا اتالىمىندا 1 ورىندى اياگوز، ەكىنشى ورىندى شەمونايحا شاھارى يەلەنسە، ۇزدىك اۋدان اتالىمىندا 1 ورىندى زايسان، 2 جانە 3 ورىنداردى تيىسىنشە ءۇرجار مەن كاتونقاراعاي اۋداندارى قانجىعالارىنا بايلاپتى. اياگوز اۋدانىنداعى شىڭعوجا اۋىلى ۇزدىك اۋىل دەپ تانىلسا، شەمونايحا اۋدانىنىڭ كامىشەنكا جانە تارباعاتاي اۋدانىنىڭ اقجار اۋىلدارى 2,3 ورىندارعا تابان تىرەگەن كورىنەدى. الداعى ۋاقىتتا بايقاۋ جەڭىمپازدارىنا اباتتاندىرۋ ماقساتىندا گرانتتار تابىستالاتىن بولادى.ءبورىلى مەنىڭ بايراعىم.. .
|
بۇراتالا وبلىسىنداعى شەكارا قورعاۋشى تۇرسىنبەك انيلار ۇلىنىڭ 30 جىل شەكارانى شارلاپ، وتان شەكاراسىن قورعاعان اڭگىمەسىكەلۋ قاينارى: شينجياڭ حالىق راديو ىستانسياسى 20180711 18:37:55بۇراتالا قالالىق راديو ستانسياسىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ شياۋحۇي مەن ەرىكتى ءتىلشى ليۋ جيڭنىڭ حابارى: الاتاۋدىڭ ەتەگىندەگى شەكارا قورعاۋشى تۇرسىنبەك انيلار ۇلى قىستىڭ قاعاعان ايازى مەن جازدىڭ شىلىڭگىر ىستىعىندا شەكارانى شارالاپ قورعاعانىنا 30 جىلدان استى، ول شەكارانى تاباندىلىقپەن قورعاۋ بارىسىندا، ونىمدىلىككە قول جەتكىزىپ، باقىتقا كەنەلدى. بيىلعى شەكارانى قورعاۋ قىزمەتى وتكەن جىلدارداعىمەن ۇقساس بولدى.تاڭەرتەڭ ساعات 9 دا، بۇراتالا قالاسى شياۋيىڭپان قالاشىعى مىڭگىتولعا قىستاعىنداعى شەكارا قورعاۋشى تۇرسىنبەك انيلار ۇلى مەن ونىڭ ساپتاستارى مىندەت اتقارۋشى اترەت باستىعىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، ءبىر كۇندىك شەكارانى شارلاۋ قىزمەتىن باستادى، ءبىر مىندەت اتقارۋ ۇيىنەن ەندى ءبىر مىندەت اتقارۋ ۇيىنە بارىپقايتۋ ءۇشىن 8 كيلومەتر جول باسۋ قاجەت، تۇرسىنبەك انيلار ۇلى مەن ونىڭ ساپتاستارى ءار كۇنى وسى جولدى 8 دە 9 رەت باسادى. بيىل 56 جاستاعى تۇرسىنبەك انيلار ۇلى 20 جاسىنان باستاپ، شەكارا قورعاۋشى بولعان. ول: شەكارانى قورعاۋ قىزمەتى جاپالى، قىستا كۇن سۋىق، جازدا شىلىڭگىر ىستىق بولادى، شارلاۋ بارىسىندا، ات جۇرە المايتىن جەردى، جاياۋ باسامىز. كەيدە تۇستە تاماق ىشە المايمىز، قاسقىرعا جولىقساق، تاياقپەن ۇرىپ، تورسىلداق اتىپ، ولاردى ۇركىتەمىز،دەدى.ءبىر جولى تۇرسىنبەك پەن ساپتاستارى شەكارانى شارلاۋ بارىسىندا، وزگەشە اياق ءىزىن جانە ءبىرسپىرا قالدىق زاتتاردى بايقايدى، ولار بۇل جاعدايدى دەر كەزىندە شەكارا قورعانىس اسكەري بولىمىنە مالىمدەيدى. 30 نەشە جىل شەكارانى شارلاۋ، قورعاۋ بارىسىندا، تۇرسىنبەك اۋەلگى ماقساتى ۇمىتپاي، اكەسىنىڭ تالىمتاربيەسىن ەستەن شىعارمادى. ول: بۇرىن اكەم دە شەكارا قورعاۋشىسى بولعان، كىشكەنتاي كەزىمدە ۇنەمى اكەممەن بىرگە جۇرەتىنمىن، اكەم ۇنەمى سەنىڭ دە ەلىمىز تەرريتورياسىن قورعاۋ جاۋاپكەرلىگىڭ بار دەيتىن. قازىر ءار كۇنى شارلاۋعا شىعام، تۇرمىسىم شەكارانى شارلاۋمەن بىتە قايناسىپ كەتتى، ەلىمىزدىڭ تاۋ وزەنىن قورعايمىن، مۇنى ماقتانىش سانايمىن،دەدى.قازىر بۇراتالا قالاسى شياۋيىڭپان قالاشىعى مىڭگىتولعا قىستاعىندا، مالشىلاردى وتىرىقتاندىرىپ، مال شارۋاشىلىعىن كوركەيتۋ ينجەنەرياسى اتقارىلىپ، ورتاق ءتىل بالالار باقشاسى سالىندى، جىل سايىن شيپاگەرلەر اترەتى مالشىلاردىڭ دەنساۋلىعىن تەگىن تەكسەرەدى. تۇرمىستاعى وزگەرىسكە كۋا بولعان، جاسى ەگدەلەگەن تۇرسىنبەك كاريانىڭ شەكارانى شارالاۋ، قورعاۋ جىگەرى ءتىپتى تاسقىندادى. تۇرسىنبەك قارت بىلاي دەدى: مەملەكەتتىڭ ساياساتىنان مەن دە يگىلىكتەنىپ، جاڭا ۇيگە كوشىپ كىردىم، ەڭبەكاقىم دا جوعارلاپ، 2 مىڭ يۋاننان استى. پارتيانىڭ ساياساتى جاقسى، تۇرمىسىمىزدا بارعان سايىن جاقساردى. قۇلشىنا كۇرەس جاساپ، شەكارانى ويداعىداي قورعاپ، بۇرىنعىدان دا كوپ شەكارا قورعاۋشى، شارلاۋشى تاربيەلەپ، وتانىمىزدىڭ شەكاراسىن ويداعىداي قورعايمىن.
|
ئالمۇتادا ئۆتكۈزۈلگەن خىتايغا قارشى نامايىشقا ئۇيغۇرلارمۇ قاتناشتىئالمۇتادا ئۆتكۈزۈلگەن خىتايغا قارشى نامايىشقا ئۇيغۇرلارمۇ قاتناشتى. 2019يىلى 29سېنتەبىر.مەلۇمكى، مۇشۇ يىلنىڭ 2سېنتەبىر كۈنى قازاقىستاننىڭ جاڭائۆزەن شەھىرىدە ۋە باشقىمۇ شەھەرلەردە خىتايغا قارشى نارازىلىق نامايىشلىرى بولۇپ ئۆتتى.نامايىشچىلار قازاقىستاندا خىتاي زاۋۇتلىرىنىڭ سېلىنىشىغا ئۆز قارشىلىقلىرىنى بىلدۈرۈپ، دائىرىلەردىن خىتاي بىلەن ئالاقىلەرنى ئۈزۈشكە، خىتاينىڭ ئىقتىسادىي لايىھەلىرىگە ھەمدە خىتاي سېلىۋاتقان مەبلەغلەرگە ئالدانماسلىققا، قازاقىستاننىڭ تولۇق مۇستەقىل بولۇشىنى ساقلاپ قېلىشقا چاقىرىق قىلدى.ئەنە شۇنىڭدىن كېيىن قازاقىستاننىڭ ئىجتىمائىي تاراتقۇلىرىدا خىتايغا قارشى چاقىرىقلار، شوئارلار ئۈزۈلمەي بېرىلىشقا باشلىدى. يېقىندىن بۇيان مۇنداق نامايىشلارغا ئۇيغۇرلارنىمۇ جەلپ قىلىدىغان چاقىرىقلار پەيدا بولۇپ، شۇنىڭ ئاقىۋىتىدە 29سېنتەبىر كۈنى ئالمۇتا شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلگەن خىتايغا قارشى نامايىشقا بىر گۇرۇپپا ئۇيغۇرلارمۇ قاتناشقان.قازاقىستان ئاممىۋى ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدىن ئىگىلىشىمىزچە، ئالمۇتا ۋە نۇرسۇلتان شەھەرلىرىدە ئۆتكەن نامايىشلار ئىككى خىل مەقسەتنى، يەنى خوڭكوڭ نامايىشىنى قوللاپقۇۋۋەتلەشنى ۋە خىتاينىڭ قازاقىستانغا باستۇرۇپ كىرىشىگە نارازىلىق بىلدۈرۈشنى كۆزلىگەنىكەن.ئازادلىق رادىيوسىدا ئېلان قىلىنغان ئالمۇتا ۋە نۇرسۇلتاندا خوڭكوڭ نامايىشچىلىرىنى قوللاش ھەرىكەتلىرى بولۇپ ئۆتتى ناملىق ماقالىدا كۆرسىتىلىشىچە، نامايىش قاتناشقۇچىلىرى خىتاي باسقۇنچىلىقىغا قارشى چىقىپ، سىياسىي مەھبۇسلارنىڭ ئازاد قىلىنىشىنى تەلەپ قىلغان. نامايىشچىلار مەيدىلىرىگە خىتاي باسقۇنچىلىقىنىڭ سىمۋولى ھېسابلانغان سېرىق لېنتىلارنى ئېسىۋېلىپ، خىتايغا يول يوق!، ئالغا، قازاقىستان! دېگەنگە ئوخشاش لوزۇنكىلارنى كۆتۈرۈۋالغانىكەن.ماقالىدا مۇنداق دېيىلگەن: بۇ نامايىشقا شەھەردىكى ئۇيغۇر ئاھالىسىنىڭ ۋەكىللىرىمۇ كەلدى. يىغىلغانلار خىتاينىڭ شىنجاڭدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەرگە بېسىم كۆرسىتىشى مۇناسىۋىتى بىلەن نارازىلىق بىلدۈرگەن ۋە تۇتقۇنلارنى سىياسىي قايتا تەربىيەلەش لاگېرلىرىدىن بوشىتىشنى تەلەپ قىلدى.جاس ئالاش گېزىتىدە بېرىلگەن قازاقىستانلىقلار خەلقئارالىق خوڭكوڭنى قوللاش ھەرىكىتىگە قوشۇلدى ناملىق ماقالىدا ئېيتىلىشىچە، بۇ نارازىلىقلار خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەرگە قاراتقان بېسىمغا قارشىلىق بىلدۈرۈشكە ۋە ئاتالمىش تەربىيەلەش لاگېرلىرىدىكى تۇتقۇنلارنى ئازاد قىلىشقا قارىتىلغان ئىكەن.ئالمۇتادا ئۆتكەن نامايىشتا ئۇيغۇرلارمۇ سۆزگە چىقىپ، ئۆزلىرىنىڭ خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى قىرغىنچىلىق سىياسىتى، قازاقىستان ئۈچۈن تۇغدۇرۇۋاتقان خەۋپى ھەققىدە قاراشلىرىنى بىلدۈردى. شۇلارنىڭ بىرى شەھەربانۇم سەيدۇللايېۋا ئۆزىنىڭ ئۇيغۇر مىللىتىدىن ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈپ، مۇنداق دېگەن: بىزنىڭ ۋەتىنىمىز شەرقىي تۈركىستاندا. ئۇ يەردىكى خەلق ئېغىر ئەھۋالدا. ئۇلارنى چەتتىن ئۆلتۈرۈۋاتىدۇ. مېنىڭ ئۇ ياقتا تۇغقانلىرىم بولسىمۇ، ئۇلار بىلەن ھېچ قانداق ئالاقە يوق. مەن ئۆزۈمنىڭ ئەۋلادلىرى ئۈچۈن قايغۇرۇۋاتىمەن.بىز ئالمۇتا شەھىرىدە بولۇپ ئۆتكەن نامايىش قاتناشقۇچىسى شەھەربانۇم سەيدۇللايېۋا بىلەن ئالاقىلەشتۇق. ئۇ زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، مۇنداق دېدى: بىز تىنچ نامايىشقا چىقتۇق. بىز قازاق قېرىنداشلارنىڭ چاقىرىقىنى قوللاپ چىقتۇق. سەۋەبى بىزمۇ قازاقىستاندا تۇغۇلدۇق، ئۆستۇق. باشقا مىللەتلەر بىلەن بىللە مۇشۇ يەردە تەڭ ھوقۇقلۇق ياشاۋاتىمىز. بىز قازاقىستانغا خىتاينىڭ كىرىپ، بىزنىڭ ۋەتىنىمىزنىڭ تەقدىرىنىڭ تەكرارلىنىشىنى خالىمايمىز.ئىگىلىشىمىزچە، ھازىرقى ۋاقىتتا كۆپلىگەن مەتبۇئاتلاردا، خەلقئارا تەشكىلاتلاردا خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدە قۇرۇۋاتقان يىغىۋېلىش لاگېرلىرى ھەققىدە بەسمۇنازىرىلەر كۆپەيمەكتە. شۇ جۈملىدىن قازاقىستاننىڭ ئىجتىمائىي تاراتقۇلىرىدا خىتاي لاگېرلىرىدا ئازابلىنىۋاتقان ئۇيغۇر، قازاق ۋە باشقىمۇ تۈركىيمۇسۇلمانلار ھەققىدە ئۇچۇرلار كەڭ تارقالماقتا. شەھەربانۇم سەيدۇللايېۋانىڭ ئېيتىشىچە، ئالمۇتادا ئۆتكەن نامايىشتىمۇ بۇ تېما دىققەت مەركىزىدە بولغان.شەھەربانۇم سەيدۇللايېۋا يەنە مۇنداق دېدى: بەزى لوزۇنكىلارنى ئېلىۋېتىڭلار دېدى. بىراق ساقچىلار بىزنى نېمىشقا چىقتىڭلار دەپ قوغلىمىدى. ئىككى سائەتتىن ئارتۇق يۈردۇق. قالايمىقان بولمىدى. ھەقىقەتەن تىنچ نامايىش بولدى.رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان ئالمۇتا شەھىرىنىڭ سۇلتانقورغان مەھەللىسىنىڭ تۇرغۇنى ئابدۇمېجىت دۇگانوف ئەپەندى بۇ نامايىشقا بىرىنچى نۆۋەتتە خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى باستۇرۇش سىياسىتىگە، ئاساسەن ئۇيغۇر خەلقىگە قارشى ئېلىپ بېرىۋاتقان قىرغىنچىلىق ھەرىكەتلىرىگە قارشىلىق بىلدۈرۈش مەقسىتىدە چىققانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، مۇنداق دېدى: بۇنىڭدا ياشلىرىمىز بولسا ياخشى بولاتتى. سەۋەبى كېلەچەك ياشلارغا كېرەك. بىز مەدەنىيىتىمىزنى، دىنىمىزنى، تىلىمىزنى ساقلاپ قېلىشىمىز كېرەك. بۇنىڭغا قازاقىستاندا مۇمكىنچىلىك بار.ئابدۇمېجىت دۇگانوف يەنە پۈتكۈل دۇنيا ئۇيغۇرلىرىنىڭ بىرلىشىپ، بىلىمىنى، كۈچغەيرىتىنى ئۇيغۇر ئېلىدىكى قانقېرىنداشلىرىنى قۇتۇلدۇرۇشقا سەپەرۋەر قىلىش لازىملىقىنى بىلدۈردى.زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان تونۇلغان قازاق پائالىيەتچىسى رىسبېك سارسېنباي مۇنداق دېدى: بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ قىلغان بىلدۈرۈشلىرىگە باغلىق كۆپلىگەن ئەللەردە نامايىشلار بولۇۋاتىدۇ. ئالمۇتادا ئۆتكەن نامايىشنىڭ بىرىنچى مەقسىتى خوڭكوڭدىكى نامايىشنى قوللاش، ئىككىنچىدىن، خىتاي بىلەن قازاقىستان ئوتتۇرىسىدىكى ئالاقىگە ئۆز كۆزقارىشىنى بىلدۈرۈش. ئالمۇتادىكى نامايىشقا قاتناشقانلار بىرىنچى نۆۋەتتە مۇشۇ مەملىكەتنىڭ پۇقرالىرى، ھەر مىللەت ۋەكىللىرى. ھازىرقى كۈندە قازاقىستاندىكى جامائەتچىلىكنى بىئارام قىلىدىغان مەسىلىلەر كۆپ. شۇلارنىڭ بىرى خىتاي باسقۇنچىلىقى. بۇ نامايىش قاتناشقۇچىلىرىنى مىللەتكە ئايرىشقا يەنە بولمايدۇ. قازاق، ئۇيغۇر، قىرغىز بولسۇن، ھەممىسىنىڭ ئۇ ياقتا ئۇرۇقتۇغقانلىرى بولغانلىقتىن شۇلارنىڭ ئەھۋالىدىن ئەندىشە قىلىدۇ. بىز ئىلگىرى ئۆتكۈزگەن نامايىشلارغىمۇ ئۇيغۇرلار قاتناشقان. ئۇلار مۇنبەرگە چىقىپ سۆز قىلمىسىمۇ، ئەمما بىزنى قوللاپ تۇرغان.مەزكۇر نامايىش قاتناشقۇچىلىرىدىن ئىگىلىشىمىزچە، ئۇنىڭغا 100دىن ئوشۇق ئادەم قاتناشقان بولۇپ، ئۇيغۇرلار 4050 ئەتراپىدا بولغان. قازاقىستاندىكى ئۇيغۇرلار ئۆتكەن يىلى ۋە مۇشۇ يىلنىڭ باشلىرىدا خىتايغا قارشى ئوچۇق نامايىشقا چىقىش ئۈچۈن بىر نەچچە قېتىم ھۆكۈمەت ئورۇنلىرىغا ئىلتىماس قىلغان بولسىمۇ، ئەمما بۇ ئىلتىماس ھەر خىل باھانىلەر كېيىنگە سۈرۈلۈپ كەلگەن. 29سېنتەبىردە ئالمۇتا شەھىرىدە ئۆتكەن نامايىشقا قازاقلار بىلەن بىرلىكتە ئۇيغۇرلارمۇ ئاۋاز قوشقان.ئالمۇتادا ئۇيغۇرلار ھاياتىغا ئائىت ئاسىيا يۈرىكىگە ناملىق كىتاب تونۇشتۇرۇلدىئالمۇتادا رەسسام مەخسۇت تىۋاموفنىڭ مۆجىزىلىك رەسىملىرى كۆرگەزمىگە قويۇلدى
|
مەيرام يەبەك ۇلى، ءسىزدى ساحناداعى رولدەرىڭىز ارقىلى جاقسى تانىعانىمىزبەن، كوپشىلىك الدىنا شىعىپ سۇحبات بەرىپ، ادام رەتىندەگى بولمىسىڭىزدى كورەرمەندەرىڭىزگە كوپ اشا بەرمەيسىز. بۇلاي ساياق ءجۇرۋىڭىزدىڭ سىرى نەدە؟ الدە بۇل اكتەرگە ءتان وزىندىك ەرەكشەلىگىڭىز بە؟ ەرەكشەلىك دەۋگە كەلمەس. ايتكەنمەن، ءاۋ باستاعى بولمىستابيعاتىمنىڭ اسەرى شىعار، كوپ الدىنا شىعىپ ءجيى پىكىر ءبولىسىپ تۇرۋدى قارسى بولعاندىعىمنان ەمەس، جالپى قۇنتتامايدى ەكەنمىن. وسى كۇنگە دەيىنگى اكتەرلىك جولىمدا باساياعى ەكىءۇشاق رەت سۇحبات بەرگەن بولارمىن. ونىڭ ءوزى ەرتەرەكتە. ماعان كورەرمەنمەن ساحنا ارقىلى تىلدەسكەن، سىرلاسقان ۇنايدى. قالعانى ماڭىزدى ەمەس. بىلە بىلگەنگە ول دا سۇحباتتىڭ ءبىر ءتۇرى ەمەس پە؟! قالاي ويلايسىز؟ ارينە! بىراق اكتەردى ساحنادان تىس الاڭدا سويلەتۋدىڭ دە ءوز قىزىعى بار عوي. ماسەلەن، كوكەيدە جۇرگەن كوپ ساۋالدى ساحنا ارقىلى قويا الماعانىمىزبەن، بەتپەبەت سۇحبات ارقىلى قويۋعا جانە وعان تۇشىمدى جاۋاپ الۋعا مۇمكىندىك مول. ەندەشە، قۇلاعىم سىزدە! قىزىقتىرعان سۇراعىڭىزدى قويا بەرىڭىز، سىرلاسۋعا دايىنمىن. اۋەلگى ساۋالىمدى 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ تاريحي دايەكتى قۇجاتى رەتىندە كوپشىلىك اراسىندا تارالىپ، كەڭىنەن تانىلعان فوتوسۋرەت، ياعني ەكى سولدات ءبىر جاس جىگىتتىڭ قوس قولىن ارتىنا قايىرىپ، بۇيرا شاشىنان جۇلا ۇستاپ اكەتىپ بارا جاتاتىن ايگىلى سۋرەتتىڭ تاريحىن تارقاتۋدان باستاساق. اتالعان فوتو گازەتجۋرنالداردا كوپ جارىق كوردى، تەلەەكرانداردان دا تالاي كورسەتىلدى. بۇل جىگىت كىم بولدى ەكەن؟ دەگەن سۇراق ساناعا سان رەت ورالعانى جانە راس. سۇراستىرا، ىزدەستىرە كەلسەك، ول قاھارمان ءوزىڭىز ەكەن... بۇل 1986 جىلدىڭ 17 جەلتوقسانى كۇنى تۇسىرىلگەن سۋرەت. مەن 16 جەلتوقسان كۇنى قالاداعى انامنىڭ ءسىڭلىسىنىڭ ۇيىنە بارىپ، جاتاقحاناعا كەشەۋىلدەتىپ ورالعان بولاتىنمىن. كەلسەم، جاتاقحانا ءىشى ابىردابىر. بولمەدە بىرگە تۇراتىن جولداستارىم باقىتبەك قۇرمانعوجاەۆ، قۇرمانعازى ايتمۇرزاەۆ، ساعىندىق جۇمادلوۆتەر وتىر ەكەن. وڭدەرى ابىرجۋلى. ءوزارا بىردەڭەلەردى تالقىلاپ جاتقانعا ۇقسايدى. سالدەن سوڭ بولمەگە مۇحتار قاپالباەۆ دەگەن دوسىمىز كىرىپ كەلىپ: ستۋدەنتتەر جينالىپ، كوشەگە شىعىپ جاتىر، دەدى اپتىعىپ. كوزىمىزدە وت ويناعان، جالىنداپ تۇرعان جاستار ەمەسپىز بە، كوپ ويلانباستان ءبىز دە دايىندالدىق. كوركەمسۋرەت جانە كەسكندەمە فاكۋلتەتنڭ جگتتەر دەرەۋ لوزۋنگتەر دايىندادى. وعان ءار ەلدڭ ءوز كوسەم بولۋى كەرەك دەپ جازىپ تا قويدىق. بۇل كەزدە تاڭ اتۋعا جاقىنداپ قالعان بولاتىن. از ۋاقىت كوز ءىلىندىرىپ الدىق تا، تاڭعى ساعات التىجەتلەر شاماسىندا بر توپ ستۋدەنت جاتاقحانا ماڭىنا جينالدىق. جولاي ادامدار قوسىلىپ جاتتى. قاتارىمىز قالىڭداي بەردى. الاڭعا جەتكەن كەزدە ءبىزدى شاعىن ەكى توپ كۇتىپ تۇردى. ونىڭ ءبىرى مال شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىنىڭ، ەكىنشىسى اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىنىڭ ستۋدەنتتەرى ەدى. ولاردىڭ الاڭعا ءبىرىنشى بولىپ باراتىن دا جوندەرى بار. سەبەبى جاتاقحانالارى سول بەتكە جاقىن ورنالاسقان. ونىڭ ۇستىنە وندا وقيتىنداردىڭ كوپشىلىگى اۋىلدىڭ بالالارى عوي. ولار ەلىم دەگەندە جۇرەكتەرى ەرەكشە سوعاتىن رۋحى بيىك جىگىتتەر ەدى. ەشتەڭەدەن تارتىنار ەمەس، بويلارىن نامىس بيلەپ العان. ءوز ەلمزدە ءوز ۇلتىمىزدىڭ ازاماتى باسشى بولسىن!، ءار ۇلتتىڭ ءوز كوسەمى بولسىن! دەپ ايعايعا باسىپ تۇرمىز. ءبىر كەزدە جاستار ءشامشىنىڭ مەنىڭ قازاقستانىم ءانىن شىرقاي جونەلدى. اسقاق ءان جاستار رۋحىن كوتەرىپ، نامىسىن قايراي تۇسكەن ءتارىزدى، شەرۋ ەكپىندەپ كەتتى. ال الگى تاريحي سۋرەتكە قالاي ءتۇسىپ قالىپ ءجۇرسىز؟ بۇل بەيبىت شەرۋ بولاتىن. الاڭعا دا بەيبىت ماقساتتا شىقتىق. ءبىزدىڭ سانامىزدا ءتارتىپ بۇزۋ جايلى وي مۇلدەم بولعان ەمەس. تەك الاڭعا شىعىپ ءوز پىكىرىمىزدى ايتامىز دەدىك. بىراق ءبارى باسقاشا بولدى... ءتۇس اۋا ساپ تۇزەگەن اسكەريلەر الاڭعا جينالعان جاستاردى تىقسىرا باستادى. ونى ەلەيتىن ءبىز جوق، بويىمىزدى ىستىق نامىس كەرنەپ العان. ءبىر كەزدە بەيتانىس بىرەۋ كەلىپ، مەنى موينىنا مىنگىزىپ الدى. قولىمدا ۇران جازىلعان لوزۋنگتىڭ ءبىر شەتى. لوزۋنگتىڭ ەكنش شەتن مەنەن ءبىر كۋرس جوعارى وقيتىن جەڭىس دەگەن جگت ۇستادى. ول دا بىرەۋدىڭ موينىندا وتىر. كەيىن ول جىگىت ەكى جارىم جىلعا سوتتالىپ كەتتى. اشىنعان جۇرت تارقار ەمەس. قوناەۆ قايدا كەتتى، ءوز ەركىمەن باس تارتتى ما؟ شاقىرىڭدار. ءوز اۋزىنان ەستيك، دەپ ايعايلاعان داۋىستان قۇلاق تۇنادى. الايدا قارسى جاقتان ەش جاۋاپ جوق. ءسويتىپ، ورتالىق كوميتەت عيماراتىنا جاقىنداپ، قوناەۆتىڭ وزىمەن كەزدەسۋگە تالپىنىپ كوردىك. ديمەكەڭدى كۇشپەن ۇستاپ وتىرسا، شىعارىپ الايىق، دەستىك. ءبىز ەڭ الدىڭعى قاتاردا تۇرمىز، ارتىمىزدا حالىق. شەگىنەرگە جول جوق. ءيىن تىرەسكەن جۇرت. ءبارىمىز قول ۇستاسىپ الدىق. قورعانارعا ەشقانداي قارۋىمىز دا جوق. ويتكەنى ويىمىز دا، ماقساتىمىز دا بەيبىت بولاتىن. بىراق ونى ەسكەرگەن بيلىك جوق، قارسى الدىمىزدا تۇرعان اسكەريلەرگە العا! دەگەن بۇيرىق بەرىلگەنى سول ەكەن، دۋبينكالارىمەن بىزگە قاراي لاپ بەردى. الاڭ ۋداشۋ، قيانكەسك قاقتىعىس باستالدى دا كەتت. ءاپساتتە دالا قىزىل قانعا بويالدى. كوپپەن بىرگە مەن دە قارسىلىق بىلدىرۋگە ۇمتىلىپ ەدىم، باسقا تيگەن بىرنەشە سوققىدان قۇلادىم. ەسىمدى جيسام، 34 سولدات سۇيرەپ الىپ بارا جاتىر، بىرەۋلەرى قوس بۇيىردەن تەۋىپ كەلەدى. مىنە، سول كەزدە عوي كوز الدىما ۆيدەوكامەرانىڭ جارىعى ءتۇسىپ، جانارىمدى اشتىرماي تاستاعانى. ەسىم كىرەسىلىشىعاسىلى بولسا دا، وسى ءسات ەسىمدە جاتتالىپ قالىپ قويدى. كەيىن ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ تەلەديداردان جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىستى باعا بەرىلگەن بەينەسيۋجەتتەر كورسەتىلە باستادى. سوندا ءوزىڭىز ايتىپ وتىرعان كادر كوزىمە وتتاي باسىلدى. ءوزىمدى جازباي تانىدىم. بىراق جاقىن دوسىمنان باسقا ەشكىمگە ءتىس جارمادىم. كەيىنىرەك بۇل وقيعانى تەاترىمىزدىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى، ساحناداعى ارىپتەسىم قۋاندىق قىستىقباەۆ ەستىپ، ونى ءبىر جۋرناليسكە ايتقان ەكەن. وسىلايشا، بۇل سۋرەتكە مەنىڭ قاتىسىم بارلىعى كوپشىلىككە تارالىپ كەتتى. شىنى كەرەك، الاڭعا شىققانداردىڭ ماڭايىنان بۇل وقيعانىڭ سالقىنى بەرتىنگە دەيىن سەيىلمەدى. ال تاسپادا بەينەسى اپانىق تاڭبالانىپ قالعان سىزگە، ورىمدەي جاس ومىرىڭىزگە بۇل جايت قالاي اسەر ەتتى؟ ومىرلىك ءھام قىزمەتتىك جولىڭىزدا قانداي دا ءبىر كەدەرگىسىن تيگىزبەدى مە؟ جوق، قىزمەتىمە ايتارلىقتاي اۋىرتپالىق سالعان جوق. بىراق سول وقيعادان كەيىن ۇزدىكسىز تەرگەۋ جۇمىستارىن ايتپاعاندا، اسىرەسە وقۋىمدا ءبىرشاما قيىندىق تۋىنداعانى راس. وقۋدان شىعارامىز دەپ تە ءبىراز ابىگەرگە سالدى. وسىنداي ساتتە جانىمنان تابىلىپ، ۇستازدىق، انالىق قامقورلىعىن اياماعان، ۇنەمى قولداۋ بىلدىرگەن رابيعا قانىباەۆا باستاعان ۇستازدارىما العىسىم شەكسىز. وسى كىسىلەردىڭ ارقاسىندا وقۋىمدى امانەسەن ءبىتىرىپ شىقتىم. ءالى ەسىمدە، ۇزدىكسىز تەرگەۋ جۇمىستارىمەن تىعىرىققا تىرەگەن سول ءبىر قيىنداۋ كەزدەردە رابيعا اپايىم: مەيرامتاي، سەن ايتقانىڭنان تانبا. ءبىز سەنىڭ جاعىڭدامىز. سەنى وقۋدان شىعارمايمىز، دەپ مەنى ءار تەرگەۋگە شاقىرعان سايىن وسىلاي دەپ دەم بەرىپ شىعارىپ سالاتىن. رابيعا اپايىم، اسىلبەك ىحسان سەكىلدى ۇستازدارىما كۇنى بۇگىنگە دەيىن قارىزدارمىن. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، مىنەزدى تاربيە تۋدىرا ما، الدە جاعداي ما؟ جالپى، ءوزىڭىز قانداي بالا بولدىڭىز؟ نەنى ارماندادىڭىز؟ جاستىق شاعىمدا الاڭعا شىعىپ، ادۋىنداپ جۇرگەنىممەن، جالپى مەن نەگىزى ەشقاشان سوتقار بولعان ەمەسپىن. تەنتەكتىك تابيعاتىما جات. مومىن ءارى سىرشىل بولدىم. بالا كۇنىمنەن جانىم دا، دەنە ءبىتىمىم دە نازىك ەدى. كەيىنىرەك ينتەرناتتا وقىپ ءومىر مەكتەبىنە شىڭدالدىم عوي. ونىڭ ۇستىنە اجەمنىڭ بالاسى بولعاندىعىمنىڭ دا اسەرى بولار، ەس بىلگەننەن ەرتەگى تىڭداۋعا، كەيىنىرەك كىتاپ وقۋعا قاتتى قىزىعاتىنمىن. ودان بولەك اجەمنىڭ جانى ونەرگە جاقىن، ءاندى دە جاقسى ايتاتىن. تۋعاننان باستاپ 7 جاسىما دەيىن سول كىسىنىڭ قاسىندا جاتتىم، ءسابي كۇنىمنەن قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقىتتىرماي ايالاپ ءوسىردى. اجەم جىرداستانداردى جاقسى بىلەتىن، جاتقا ايتاتىن جانە جاي ايتپايدى، اندەتىپ وتىرىپ ماقاممەن ايتاتىن. قوبىلاندى جىرىن ەڭ العاش وسى كىسىنىڭ اۋزىنان ەستىپ، قاتتى ۇناتىپ، كۇن دەمەي، ءتۇن دەمەي قايتاقايتا ايتقىزا بەرەتىنمىن. وقيعانى، كەيىپكەرلەرىن كوز الدىمنان وتكىزىپ، ءتاتتى قيالعا بەرىلەتىنمىن. سودان شىعار كىشكەنتايىمناناق ءان ايتۋعا بەيىمىم پايدا بولدى. 1112 جاسىمدا ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ كوشپەندىلەرىن وقىدىم. ءالى ەسىمدە، سول وقىعانىمدى بىرنەشە كۇن بويى تۇسىمدە كورىپ ءجۇردىم. رۇستەم داستان، الپامىس، قوبىلاندى باتىر مىنە، وسىلاردىڭ ءبارى ءبىزدى نامىستى ءارى ونەرگە جاقىن ەتىپ ءوسىردى. ودان كەيىن اكتەرلىك جولعا كەلۋىمە رەجيسسەر سۇلتان قوجىقوۆتىڭ ايگىلى قىز جىبەك ءفيلمىنىڭ اسەرى ايرىقشا بولدى. وسى كينونى قايتالاپ كورە بەرۋدەن جالىقپايتىنمىن. كەيىپكەرلەرىنە قاراپ ەلىكتەدىم، سولارعا ۇقساعىم كەلدى. سونىڭ اسەرى شىعار، بالا كۇنىمنەناق اكتەر بولامىن دەپ ارماندادىم جانە اللانىڭ قالاۋىمەن سول ماماندىقپەن تاعدىرىمدى بايلانىستىردىم. ادامنىڭ سۇيىكتى ىسىمەن اينالىسقانىنان ارتىق باقىت جوق قوي. جاراتقانعا مىڭ دا ءبىر شۇكىر دەيمىن، سول باقىتقا كەنەلىپ ءجۇرمىز. ءسىزدىڭ تەاترداعى رولدەرىڭىزدى قاراپ، سارالاپ وتىرساق، كوبىنەسە قوسالقى رولدەردە كوپ كورىنىپ، سول ەپيزودتىق بەينەلەرگە تاماشا تاعدىر سىيلاپ جۇرگەنىڭىزدى بايقايمىز. جانە ساحناعا قىسقا عانا ۋاقىتقا شىقساڭىز دا كوپ ەسىندە وزىندىك ەرەكشەلىگىڭىزبەن ۇزاق ۋاقىتقا جاتتالىپ قالاسىز. بۇل ونەر. دەسە دە ادام جانى ارمانمەن ءومىر سۇرەدى عوي. وسى جاسىڭىزعا كەلگەندە قيالىڭىزدا جۇرگەن، ساحنادا عۇمىر سىيلاۋدى ارماندايتىن بەينە بار ما؟ جالپى، ءوزىڭىزدى قاي جانردىڭ اكتەرىمىن دەپ سانايسىز؟ ەگەر شىنىمدى ايتسام، شىعارماشىلىق جولىمدا اكتەر بولىپ كوڭىل قاناعاتتاندىردىم دەپ ايتا المايمىن. 1986 جىلعى ءوزىم قاتىسقان جەلتوقسان وقيعاسى بار، ودان كەيىنگى 90شى جىلداردىڭ اۋىرتپالىق كەزەڭى بار بارلىعى ءبىزدىڭ جاستىق شاعىمىزعا تاپ كەلدى عوي. مەنىڭ جاستىق شاعىمدى اۋمالىتوكپەلى زامان جەپ قويدى دەپ ويلايمىن. ناعىز وت بولىپ جانىپ تۇرعان كەزىمىز وتكەن عاسىردىڭ 90شى جىلدارىنا تاپ كەلىپ قالدى. قىتايلاردا سەنىڭ ەڭ جاقسى كۇندەرىڭ اۋمالىتوكپەلى كەزدەرگە تاپ كەلسىن دەگەن ءبىر قارعىس بار ەكەن. مەنىڭ دە جاستىق شاعىم تۋرا سونداي كەزەڭمەن تۇسپاتۇس كەلدى. مۇمكىن ول ۋاقىت تالونمەن نان الاتىن، ادامنىڭ اسقازانىن ويلايتىن كەزەڭ ەمەس، ونەرگە بارلىق جاعداي جاسالعان، تەك شىعارماشىلىقتى عانا ويلايتىن تەاتردىڭ قازىرگى جاعدايىنا كەز بولعاندا، بالكىم، ونەردەگى تاعدىرىم باسقاشا بولار ما ەدى؟! ارينە، ول كەزدە دە زاماننىڭ قيىندىعىنا قاراماي سۋىرىلىپ شىققاندار دا بولدى عوي. بىراق مەنىڭ جاعدايىمدا ول كەزەڭ ماعان، مەنىڭ شىعارماشىلىعىم ءۇشىن اسا تابىستى بولعان جوق. ويتكەنى سانانى تۇرمىس بيلەپ، بالاشاعانى اسىراۋ ءۇشىن ساحنانى ەمەس، باسقا تىرشىلىك سالالارىندا ەڭبەك ەتىپ، تەر توگۋگە تۋرا كەلدى. وسىنىڭ كەسىرىنەن دە، ساحنادا ناعىز قاھارماندار بەينەسىن تۋدىراتىن جىلدارىمدى تۇرمىستىڭ تۇساۋىنا جىعىپ بەردىم. وقۋ ءبىتىرىپ، باس قالاداعى ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنا كەلگەنگە دەيىنگى ارالىقتا مەندە 45 جىل ءۇزىلىس بولدى. ونىڭ اراسىندا مەنىڭ ىستەمەگەن جۇمىسىم بولمادى: مال دا باقتىم، باعبان دا بولدىم، كۇزەتشى دە، جۇك تاسۋشى دا بولىپ كوردىك، الماتىنىڭ بازارىندا ەت تە ساتتىم. بىراق ول تىرلىك ماعان جان باقىتىن سىيلامادى. بۇلاي جالعاسا بەرسە، ءوزىمدى، ومىرلىك ارمانىمدى جوعالتىپ الاتىنىمدى دەر شاعىندا ءتۇسىندىم. قىسقاسى، كوپ تىرلىكتىڭ باسىن شالىپ كوردىم، بىراق ونەرگە دەگەن اڭسار، ىڭكارلىك مەنى ساحناعا قايتا الىپ كەلدى. ق.قۋانىشباەۆ تەاترىنا كەلگەننەن كەيىن رەجيسسەرلەر اۋەلدە ماعان شاعىنشاعىن رولدەردى، كەيىنىرەك كۇردەلىلەۋ بەينەلەردى سەنىپ تاپسىرا باستادى. قۇدايعا شۇكىر، بۇگىندە ونەرىم وزىمە ورالدى. اكتەر ءۇشىن ساحناعا شىعىپ كورەرمەنمەن سىرلاسقاننان، سپەكتاكل سوڭىنداعى كورەرمەننىڭ تولاسسىز سوعىلعان شاپالاعىنان اسقان قۋانىش جوق ەكەن. ونى ەشقانداي تىرلىك تە، بايلىق تا الماستىرا المايدى. بيىل ەلىمىز ءۇشىن ەلەۋلى جىل. ەلباسى ايتقانداي، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ حابارشىسى جەلتوقسان وقيعاسىنا 35 جىل تولسا، ۇلتىمىزدىڭ ۇلىق مەيرامى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىق مەرەيتويى. ارينە، بۇل تۇتاس ۇلت تاريحى ءۇشىن كوپ ۋاقىت ەمەس، بىراق از دەپ تە ايتا المايمىز. ايتىڭىزشى، تاۋەلسىزدىك دەگەندە ويىڭىزعا نە ورالادى؟ بۇگىندە ەلدىگىمىزدىڭ قادىرىنە جەتە الىپ ءجۇرمىز بە؟ ءبىز الىمساقتان تاۋبەشىل حالىقپىز عوي. بارعا شۇكىرشىلىك، جوققا سابىر ەتىپ ۇيرەنگەنبىز. ايتسە دە، ءبىز تاۋەلسىزبىز، ءبىز ەگەمەنبىز، ازاتپىز دەگەن سوزدەردى قايتاقايتا ايقايلاپ ۇرانداتۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن. ناقتى ىسكە كوشەتىن كەز الدەقاشان كەلدى. ءوزىڭىز ايتپاقشى، 30 جىل دەگەن كوپ ەمەس، بىراق از دا ەمەس. دەمەك تاۋەلسىزدىك ءبىزدىڭ سانامىزعا سىڭەتىن، ەتتەن ءوتىپ، سۇيەككە جەتەتىن كەز باياعىدا تۋعانى انىق. جاستارىمىز ءوسىپ كەلە جاتىر. سول جاستاردىڭ ەركىن ويىمەن بىرگە ەلىمىزگە دە ۇلكەن وزگەرىس كەلسە دەپ تىلەيمىن، سونى ارماندايمىن. ال ءبىز ءالى كۇنگە جالتاقپىز. تاۋەلسىزدىگىمىزدەن گورى تاۋەلدىلىگىمىزگە كوبىرەك سەنگىمىز كەلىپ تۇرادى. وسى ءبىر ۇرەيدەن، كومپلەكستەن ارىلۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. ول ءۇشىن جاستارىمىز ءبىلىمدى، كەمەڭگەر ءھام ەڭ باستىسى ۇلتجاندى بولۋى كەرەك. كوزقاراستىڭ قالىپتاسۋىنا، ءپىسىپجەتىلۋىنە جۇيەلى دە ساپالى ءبىلىم قاجەت. بىلىممەن ۇشتالعان كوزقاراس نىق بولادى. سوندىقتان بىلىمگە قۇشتار جاستارىمىز العان ءبىلىمىن ەل ەرتەڭىنە باعىتتاسا، ۇلتىمىزدىڭ كەلەشەگىنە بەيجاي قاراماسا، ەرتەڭگى بولاشاعىمىزدىڭ جارقىن بولارى حاق. بۇدان اسقان قانداي باقىت كەرەك؟!ال تاۋەلسىزدىك دەگەن ءتاڭىردىڭ بىزگە بەرگەن تەڭدەسسىز تارتۋى. ونىڭ قادىرىنە جەتىپ، باعالاي ءبىلۋىمىز كەرەك. ۇلت ءۇشىن تاۋەلسىزدىك كۇنى ۇلى مەيرام بولۋى ءتيىس. سونى جەتە تۇسىنسەك ەكەن. بىراق، وكىنىشكە قاراي، ول كۇن ۇلى مەرەكە دەڭگەيىنە جەتپەي وتىر. سول ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋعا كۇش سالىنسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. ازاتتىقتىڭ، ەگەمەندىگىمىزدىڭ قادىرىن، باعاسىن ءتۇسىنىپ، ءتۇيسىنىپ وسكەن ءار ازامات، ءاربىر جاس، وسكەلەڭ ۇرپاق ەرتەڭ ەلىن دە، جەرىن دە داۋعا بەرمەيتىن بولادى. ەندەشە، ەلدىگىمىز ماڭگىلىك بولسىن دەيمىن. تاۋەلسىزدىك تويى قۇتتى بولعاي!
|
3 ءساۋىر 22:06نۇر سۇلتان. قازاقپارات تەلەديدارى جوق وقۋشىلار راديونى قوسىمشا قۇرال رەتىندە قولدانا الادى. بۇل تۋرالى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا وتكەن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ 4 توقساندا قاشىقتان وقۋ جۇيەسىنە ارنالعان ونلاين كونفەرەنسيادا ايتىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.وقۋشىلاردى قاشىقتان وقىتۋىڭ ەكىنشى تەتىگى راديو. قازاق راديوسى ارقىلى بۇل مەحانيزمدى قوسىمشا قۇرال رەتىندە ىسكە اسىرامىز. اۋديو ساباقتاردى قازاق راديوسىنا بەرىپ جاتىرمىز. وسى راديونى تەلەديدارى جوق وقۋشىلار قوسىمشا قۇرال رەتىندە قولدانا الادى. راديو ارقىلى ساباق وقيتىنداي مۇمكىندىك جاساپ وتىرمىز، دەيدى ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ.ونىڭ ايتۋىنشا، وقۋشىلاردى قاشىقتان وقىتۋدىڭ ءۇشىنشى تەتىگى پوشتا. قازپوشتا ا ق مەن كەلىسىمگە قول قويدىق. ەلىمىز بويىنشا مەكتەبى جوق ەلدى مەكەندەر بار. ونداي ەلدى مەكەندەر سانى 1200گە جۋىق. ونداي جەرلەردە ارى كەتسە 57 وقۋشى بار. ول بالالار باسقا ەلدى مەكەندەرگە بارۋ ارقىلى ساباق وقيتىن. وسى بالالاردى ساباق وقىتۋمەن قامتۋ پوشتا ارقىلى جۇزەگە اسادى. ينتەرنەت ارقىلى وقيتىن بالالار دا كەرى بايلانىس ورناتۋ ءۇشىن پوشتا قىزمەتىن قولدانۋعا مۇمكىندىكتەرى بار، دەيدى ول.
|
شەنەۋنىكتەردىڭ كەسىرىنەن بالالار تەگىن سپورت سەكتسيالارىنا قاتىسا المايدى دەپۋتاتدەپۋتات اتاپ وتكەندەي، كوروناۆيرۋس پاندەمياسى ءار قازاقستاندىقتىڭ ومىرىنە ءوز تۇزەتۋلەرىن ەنگىزدى. ونىڭ تەرىس سالدارى دا بار. وقشاۋلانعان جاعدايدا قوعامنىڭ قوزعالىسى ازايدى.ستاتيستيكاعا سايكەس، رەسپۋبليكادا 237 446 ادام كوروناۆيرۋسپەن اۋىردى. ونىڭ ىشىندە ىندەتتەن ايىققاندار دا بارشىلىق. ولار ءۇشىن وڭالتۋ، دەنساۋلىقتى ءارى قاراي نىعايتۋ ماڭىزدى. سول سەبەپتى مەملەكەت بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋعا باعىتتالعان شارا قولدانۋ قاجەت. بۇقارالىق سپورت بارلىق جاستاعى ادامدارعا قولجەتىمدى بولۋى ءتيىس.دەپۋتاتتار مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2020 جىلعى 30 جەلتوقساندا قول قويعان كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرگە مادەنيەت، دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭىنا تۇزەتۋلەر ەنگىزدى. وسى زاڭدا بالالار ءۇشىن مەملەكەتتىك سپورتتىق جانە شىعارماشىلىق تاپسىرىس ەنگىزۋ كوزدەلگەن. بۇل نورمالار 2021 جىلدىڭ 1 مامىرىنان باستاپ كۇشىنە ەنەدى. بۇل جاڭاشىلدىقتاردى جۇزەگە اسىرۋ بالالاردىڭ سپورت سەكتسيالارى مەن شىعارماشىلىق ۇيىرمەلەرگە تەگىن قاتىسۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى، دەدى ۆەرا كيم.بىراق بۇل نورمالاردىڭ كۇشىنە ەنۋى جانە جۇمىس ىستەي باستاۋى ءۇشىن بىرقاتار نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىنى قابىلداۋ تالاپ ەتىلەدى. الايدا زاڭ قابىلدانعالى بەرى 3،5 اي وتسە دە، نقا دەرەكتەرى قابىلدانعان جوق. پارتياسى فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى قالىپتاسقان جاعدايعا الاڭداۋلى.سپورت سەكتسيالارى بالالار زاڭ
|
بيىل شىمكەنتتە 300 اۋلا اباتتاندىرىلادىايماقتار 12 مامىر، 2020شىمكەنتتە جىل باسىنان بەرى 57 اۋلا اباتتاندىرىلىپ، ەل يگىلىگىنە بەرىلدى. ونىڭ ىشىندە 30 جىلدان بەرى بالالار الاڭشاسى بولماعان كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي اۋلالارى دا بار. بۇل تۋرالى شىمكەنت قالاسىنىڭ توتەنشە جاعداي جونىندەگى شتابى حابارلادى.ونداعى اياقجولدار جاڭعىرتىلىپ، ەسىك الدىنا ورىندىقتار ورناتىلىپ، جارىق شامدار قويىلعان. ىشكى ورامداعى جولدار دا توسەلگەن. بالالار الاڭشاسىنا توسەلەتىن جۇمساق رەزەڭكە توسەنىشتەر مەن اسفالت بۇزىلسا، مەردىگەر ۇيىمدار قايتا جوندەيدى. ءبىر قۋانارلىعى، قۇرىلىسقا قاجەتتى زاتتاردىڭ باسىم بولىگى وتاندىق. ەڭ باستىسى ساپاعا ءمان بەرىلىپ وتىر.مەملەكەتتىك جانە جەكەمەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 300 اۋلانى جوندەۋ جوسپارلانعان. ال 2021 جىلى 319 اۋلا قايتا جاڭعىرتىلماق. بۇعان قوسا سپورت الاڭدارىن تۇگەلىمەن جاڭارتۋ مەجەلەنگەن.اتاپ ايتار بولساق، بيىل اباي اۋدانىندا 107 اۋلانى اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جوسپارلانعان. ءالفارابي اۋدانىندا 83 ويىن الاڭى مەن 18 سپورت الاڭشاسىن قۇرۋ مەجەلەنگەن. ال، كەلەر جىلى 109 ويىن الاڭى مەن 7 سپورت الاڭشاسىن قۇرىلماق.ەڭبەكشى اۋدانىندا بيىل 83 اۋلا اباتتاندىرىلىپ، 6 اشىق سپورت الاڭشاسى قۇرىلماق، 2021 جىلى 9 اشىق سپورت الاڭشاسىن قۇرۋ جوسپارلانعان.2020 جىلى قاراتاۋ اۋدانىندا 57 اۋلا اباتتاندىرىلىپ، 20 اشىق سپورت الاڭى قۇرىلدى. جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 8 اۋلا جاڭارتىلىپ، 10 اشىق سپورت الاڭشاسىن سالۋ جوسپاردا بار. 2021 جىلى وسى اۋداندا 58 اۋلا قايتا جاڭعىرتىلماق.ءبىر سوزبەن ايتقاندا، الداعى جىلدارى قالاداعى كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي الدىنداعى اۋلالار بىرتىندەپ تولىقتاي جوندەلەتىن بولادى.
|
ەستاي بوجان 17 قاراشا, 2020 ساعات 11:02جازۋشى، تۇركولوگ سەرىك قاۋىمبايۇلى. فوتو: ۆيچاتارشا.قازاق ءتىلى قازاق جاساعان ءار جەردىڭ ۇيىتقىسى. بۇل كۇندە تاۋەلسىز ەلى بار ۇلتتىڭ ءتىلى ءالى دە جاناشىرلىقتى قاجەت ەتىپ وتىرعانى ەڭ اۋەلى ەلگە، ەلدىڭ تىزگىنىن ۇستاعان بيلىككە سىن. قازاق ەلى،ونىڭ بيلىگى 30 جىلدىڭ ىشىندە تىلدىك ماسەلەنى ەل دەڭگەيىندە شەشىپ بولۋعا، بۇل كۇندە شەتەلدەگى قازاق ءتىلىنىڭ تاعدىرى ءۇشىن جۇمىس الىپ بارىپ جاتۋعا ءتيىس ەدى. امال نەشىك؟! شەتتەگى قازاق دياسپورالارىنىڭ ءتىلى تۇگىل قازاق ەلىندە قازاقشا سويلەگەندەر سوتقا سۇيرەلۋدە. بۇل ماسەلەلەر شەشىمىن ءوز كەزىندە تاپقاندا تاپ قازىر ءبىز ءتىل جاناشىرى دەگەن تۇلعالاردى كورمەيتىن ەدىك.سونداي ءتىل جاناشىرلارىنىڭ، ءسوز زەرگەرىنىڭ ءبىرى سەرىك قاۋىمباي بۇل كۇندە ارعى بەتتەگى تارباعاتاي جەرىندە جاتىر. اتا جۇرتتاعى كوزقاراقتى وقىرمان قاۋىمعا قاداۋقاداۋ شىعارمالارىمەن عانا تانىس سول سەرىك قاۋىمباي قىتايداعى قازاق ءتىلىنىڭ عانا ەمەس، بۇل كۇندە ءبىرى بۇزىپ، ءبىرى تۇزەپ، ...مۇرنىن تەسىپ سۇيرەلەپ جۇرگەن تۇتاس قازاق ءتىلىنىڭ تاعدىرىنا الاڭ كۇيدە. تىلىمىزدەگى جالعاۋ، جۇرناقتاردىڭ ورىنسىز قىسقارتىلىپ، ناتيجەسىندە مىڭداعان جەكە ءسوزدىڭ قورلارىمىزدىڭ جويىلىپ بارا جاتقانىن ايتىپ دابىل قاققان سەرىك قاۋىمبايدىڭ مىناۋ ءبىر جازباسىن سايت وقىرماندارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز:اباي، ءتىل جانە ءبىزنە نارسەگە بولسىن ىشكەرىلەي ءسىڭىپ كىرۋدىڭ ازابى مەن راقاتى بىردەي. ال، ازاپقا توزگەن ادام عانا راقاتقا كەنەلمەك. دەگەنمەن، مۇنىڭ بارىسى اسا ۇزاق. ونىڭ كىم كورىنگەننىڭ قولىنا تۇسە بەرمەيتىنى دە وسى مىنەزىنەن. بۇل جەردە ايتپاقشى بولىپ وتىرعانىمىز، تاعى دا سول قازاق ءتىلى، قازاق ءتىلىنىڭ قىرى مەن سىرى، مانەرى مەن ماعىناسى.ءتىل بۇل قاي ۇلتتىكى بولماسىن، اسا عاجايىپ قۇبىلىس. تىلسىم دۇنيە. ونى دۇنيەگە كەلگەن ءار پەندە ەكى دە ءۇش جىلدا وپوڭاي ۇيرەنىپ الادى. نارەستەگە ءتىل شىعۋ بارىسىن ەسىڭىزگە الىڭىز. ونى ءبىر عالىم نەشە ونداعان جىلدار زەرتتەپ ۇشتىعىنا شىعارا المايدى. ارتىنا تاستاپ كەتەدى، مۇراپ بولىپ قالادى. بارلىق ۇلت ادەبيەتشىلەرىمەن وزگە وكىلدەرى اراسىنداعى قايشىلىق مىنە وسى جەردەن ءوربيدى. ءبىر ماعىناسىنان العاندا، ءتىل دە مۇلىككە جاتادى. مۇلىك بولعاندا رۋحاني مۇلىك. بۇل جەردە ەكى باسپالداق بار، ءبىرى ءتىلدىڭ جاي مۇلىك بولعانداعى كەزى ەندى ءبىرى، ونىڭ رۋحاني مۇلىك بولعان شاعى. جاي مۇلىك بولعان شاقتاعى تۇتىنۋشىلاردىڭ سانى ۇشانتەڭىز. بۇل تۇرعى دا ول قۇبىلىس تا ەمەس، تۇك تە ەمەس. ونى كەزكەلگەن باسقا ۇلتتىڭ ادامى تەك ءبىراق جىلدا يگەرىپ الادى، پايدالانا باستايدى. ءتىلدىڭ نان سۇراپ جەيتىن شاماسى بار دەيتىن تۇسى وسى. سوندىقتان ءتىلدى بۇل تۇرعىدا پايدالانۋشىلاردىڭ بۇدان ارتىق كۇش شىعارۋىنىڭ، وىنىڭ كۇبىردەكسىبىرداعىنا دەيىن يگەرەم دەپ اۋرە بولۋىنىڭ تۇككە كەرەگى جوق. ونىڭ ەسەسىنە ول تاعى ءبىر ءتىلدى وسى دەڭگەيدە يگەرىپ السا، سول راۋا. مۇلىك بولماي نە بولدى؟ءتىل جونىندەگى جاي پەندەلەردىڭ دە تۇسىنىگى وسى. بۇل ولاردىڭ كەمشىلىگى ەمەس، تىرلىك قاجەتى. اكادەميالىق دەڭگەيدەگى ءتىلدىڭ، تىلدىك ءۇيىرىلىمنىڭ مالشى ءۇشىن دە، ديحان ءۇشىن دە ءتۇيىر قاجەتى جوق. ال، ادەبيەتشى ءشى؟ مىنە، ويلانساڭ وسى جونىندە ويلان. سەن جازۋشىسىڭ، اقىنسىڭ. مال باعىپ، ەگىن ەگىپ جۇرگەن جوقسىڭ. ەگەر ءسوزدىڭ شىنىنا كەلسەك، سەن ءبارىن بىلۋگە ءتيىسسىڭ ءارى بولا ءبىلۋىڭ كەرەك. قازاق جازۋشىسى دەەن ۇعىم كىلەڭ مالشى مەن ەگىنشىنى كوزدە ۇستامايدى، ونىڭ ىشىندە ءبارى بار. ءتىلدىڭ رۋحاني مۇلىك بولار تۇسى مىنە وسىدان ارى باستالادى.ءار جازۋشى ءوز ءداۋىرىنىڭ ايناسى دەگەن جالاڭ شاپاندى ۇعىمنىڭ قالىڭ كيىنەر تۇسى تۋىلعالى قاشان؟؟ ناقاسىنا كەلگەندە، ءتىلدىڭ رۋحاني مۇلىك تۇرعىسىنان جۇدەڭ تارتۋىنا تىزگىن بەرىپ وتىرعان وسى ۇعىم ەكەندىگىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلە بەرمەيدى. اكە دۇنيەدەن قايتادى، بالا قالادى. بالا دۇنيەدەن قايتادى، نەمەرە قالادى. نەمەرە دۇنيەدەن قايتادى شوبەرە قالادى. سوندا وسىنىڭ ءبارى ءبىر قالىپتان شىققانداي بولىپ كەتە بەرەدى دەيسىڭ بە؟ ادام كىرپىش ەمەس قوي، ءبىر قالىپتان اۋماي قۇيىلا بەرەتىن. ويلانساڭ وسى جونىندە ويلان. بۇل تۇرعىدا ءتىلدىڭ قورعاۋشىسى دا، قورمالى دا حالىق ەمەس، جازۋشى، ادەبيەت، ءباسپاسوز. ادەبيەتى جوعالعان ۇلتتا ءتىل دە قالمايدى. اينا دەگەن اينا، ونىمەن ءوزىڭدى عانا كورە الاسىڭ. اينا مەن بولاشاقتىڭ تۇكتە ىلىگى جوق. بۇل تۇرعىدا ادەبيەتتىڭ وتكەن تاريحپەن دە، الداعى بولاشاقپەن دە قاتىسى بولماۋى ءتيىس. بۇدان ارتىق كوكسوققان ۋاعىز بولار ما؟كەزىندە ورىستىڭ بىلگىر جازۋشىسى چەحوۆ جازۋشى پايعامبار بولۋى كەرەك دەگەن ەدى. ال، ءبىزدىڭ جازۋشىلارىمىز پايعامبارلىقتى قويىپ، وسى جولدا ۇمتىلىس جاساعان ەستى ءتاليپ تە بولا الماي وتىر. ولاردىڭ ميىن تۇسىنىكتى بولۋى، ۇعىنىقتى بولۋى كەرەك دەگەن ساندىراق تەكتى ءبىر نارسە شىرماپ العان. سوندا نەسى تۇسىنىكتى، نەسى ۇعىمدى بولماق؟ ونى دا بىلمەيدى. اباي تۇسىنىكتى جازعان دەيدى. تۇسىنگەندەرى سول، اباي كەزىگۋگە ايلاققا دەسە، بۇلار كەزىگۋگە اۋلاققا دەپ سوعادى. اباي اداسقاننىڭ الدى ءجون دەسە، بۇلار اداسقاننىڭ الدى جون دەپ سوعادى. اباي ونەرپاز بولساڭ ارقالان دەسە، بۇلار ونەرپاز بولساڭ ەسىرە ءتۇس، اسپەنسى دەپ ۇعادى. تۇسىنگەندەرى، تۇسىنىكتى بولۋعا بەت العاندارى وسى ما؟ەندى ءسوزدىڭ ءوز ماعىنالارىنا، اباي قولدانعان ماعىنالارىنا كەلەيىك. ايلاق دەگەن وزەن، كول، تەڭىز جاعالاۋىنداعى شىعاناق، بۇعاز، قويناۋ دەگەن ءسوز. بۇل جەردە وزەن جاعاسىنداعى قويناۋشانى مەڭزەپ تۇر. ۇيتكەنى، ءسوزدىڭ باسى اۋىلدىڭ جانى تەرەڭ ساي، تاسىعان وزەن گۇرىلدەپ دەپ تۇر ەمەس پە؟ قىزدى انە سول جەرگە كەل دەپ تۇر. قانداي قيسىندى، ءوزى تەرەڭ ساي، ءوزى گۇرىلدەپ جاتقان وزەن، ءوزى بۇركەسىندى ايلاق. ءوزىڭدى دە كورمەيدى، دىبىسىڭدى دا ەستىمەيدى. ال، اۋلاق دەگەن الىس، جىراق، قاشىق دەگەن ماعىنالارى بولعانىمەن، ونىڭ سەسكەنۋ، جاتىرقاۋ ماعىناسى باسىم. مىسالى ءۇشىن مىنا تىركەستەرگە قاراڭىز: اۋلاق كەت، اۋلاق اكەت، اۋلاق بول، اۋلاق ءجۇر، بەتىن اۋلاق قىل، بويىن اۋلاققا سالدى، ىرگەسىن اۋلاققا سالدى. وسىلاردىڭ قايسىسىندا سۇيكىمدى ماعىنا بار؟ سوندا ءوزىنىڭ زارىعا كۇتكەن ماعۇشىعىن وسىنداي سۇيكىمسىز ماعىنالى سوزبەن شاقىرا ما عاشىعى؟ ونىڭ ۇستىنە ەلدەن اۋلاق بولاتىن بۇل قانداي كۇي ەدى؟ دەگەنمەن، بۇل قارايعان حالىقتىڭ ءبارى بىردەي ۇعا كەتەتىن سوزدەردىڭ بەتكى كۇيى ەمەس. مۇندا ءسوزدىڭ ىشكى ءيىرىمى باسىم. سوندا دا كۇللى جۇرتقا سەن نەگە ۇقپايسىڭ دەپ كوز الارتۋعا بولمايدى. جۇرت دەگەن جۇرت، ونىڭ ءبارى فيلولوگ ەمەس. بىراق، باسپاگەردى كەشىرۋگە بولمايدى.اداسقاننىڭ الدى جونگە كەلسەك، بۇنى اشىپ ءتۇسىندىرۋ ءتىپتى ۇيات سياقتى. بىراق، كەزىندە ءبىزدىڭ ءبىر سىنشىمىز وسى جونىندە ماقالا جازىپ، بۇل اداسقاننىڭ الدى جون دەگەن ءسوز دەدى. ءبىز ۇندەمەدىك، ۇندەۋگە دە مۇمكىن ەمەس ءسوز ەدى بۇل. ال، ارقالانعا كەلسەك، بۇل ءتىپتى تىم ەسكى ءسوز ەدى. بۇنى جۇرتتىڭ ءبارى، ءتىپتى وقىمىستىلارىمىز دا ارقا سۇيەۋ، سەنۋ، ونەرىنە سەنىپ قىر كورسەتۋ، اسپەنسۋ دەپ جاي ۇعادى. بۇل ولاي ەمەس. ءسوزدىڭ تۇبىرىندە تۇرعان ارقا ەجەلگى تۇركىدەن بەرى ىزدە، ىزدەن، سۇيەنىش، تايانىش دەگەن ماعىنالارىمەن بەلگىلى. سوندا بۇل تارماق ونەرپاز بولساڭ ارقا سۇيە، ونەرىڭە سەن، نەمەسە ەلىرە قىرلان دەپ تۇرعان جوق، ونەرپاز بولساڭ ىزدەن دەپ تۇر. بۇنى وسىدان كەيىنگى ەكى تارماقتا ادەمى دالەلدەيدى. بىلايشا ايتقاندا، ونەرپاز بولساڭ ىزدەن، بۇل دۇنيەدەگى ءوزىڭ قالانار كەتىگىڭدى تاپ دەيدى. بۇل سوزدەردى تۇسىنۋدەگى قاتە سول باياعى سوزدەردىڭ اۋەلگى تەگىنە نەمقۇرايدى قاراۋدان، بىلىمسىزدىكتەن كەلىپ وتىر. دەگەنمەن، اباي قالامىنا ىلىنگەن سوزدەرگە بۇلايشا نەمقۇرايدى قاراۋعا استە بولمايدى. بۇل جەردە ەستە بولاتىن ەڭ نەگىزگى ءبىر نارسە، اباي ءتىلدى ەشقاشان جۇرتتىڭ تۇسىنىگى بويىنشا ويلاماعان دا، ىستەتپەگەن. تەك، ءتىلدىڭ تازا ماعىناسى، تەگى تۇرعىسىنان عانا ويلاعان، ىستەتكەن. تاريحقا قالار نارسە بۇل جەردە جۇرتتىڭ ۇعىمى ەمەس، جۇرتتىڭ سانامالى ەستىلەرىنىڭ ءسوزى ەكەنىن جەرىنە جەتە بىلگەن جانە تۇسىنگەن.دالەل تارتايىق، تەك اباي قارا سوزدەرىنەن عانا مىسال كەلتىرەيىك: اعلام، ءبينا، باسار، دارىلحاراپ، ەزگۋ، جاۋانمارت، سالاحيات، شاريكسىز.... بۇندايلاردان 350دەن استامى كەزىگەدى. م.اۋەزوۆتىڭ اباي رومانىن وقيىق، زاۋلى، راۋاي، سوپيانا، عيززات، الگۇل، بويساعاتتاعىش، شورامسىما، شوعىلىپ، كۇلكۇل، سىباعىسقان، سورلىشەگىم، شارلاتان، سويان، قيتابان، كيتىرىڭدەپ... مۇندايلاردىڭ 800دەن استامى كەزىگەدى. بىراق، بۇل سوزدەر كىتاپتىڭ ءارءار جەرىنەن ۇشقىنداپۇشقىنداپ كەزىگەتىندىكتەن جاي وقىرمان مۇنى اڭعارا بەرمەيدى. ءسوزدىڭ سويلەم جەتەلەگەن ماعىناسى بويىنشا ءتۇسىنىپ كەتە بەرەدى. مىسالى: قازاقتىڭ اتام زاماننان بەرگى زاۋلىسى ەمەس پە، جالعىز بۇگىنگى كۇننىڭ ادامىنان بولىپ وتىر ما؟ جانە جاستاردىڭ ءبىربىرىنە كورسەتىپ جاتقان قۇرمەت، عيززات، سىيسۇحبات اراسىنداعى نازىك جاراستى كوڭىل كۇيى بولدى دەگەن ەكى سويلەمنەن زاۋلىنىڭ قىسىم، اۋىرتپالىق دەگەن سياقتى ءسوز ەكەنىن، عيززاتتىڭ قادىر، قۇرمەت، يززەت سياقتى ءسوز ەكەنىن مولشەرلەپ قانا ۇعادى دا كەتە بەرەدى. ءارى، زاۋلى، عيززات دەگەن سوزدەر ويىندا قالمايدى، جەكەلەپ الىپ كورسەتسەڭ، مۇنداي سوزدەردىڭ قازاق ءتىلى سوزدىك حورىندا بار ەكەنىنە سەنگىلەرى دە كەلمەيدى. جۇرت دەگەن، وقىرمان دەگەن وسى. ولارعا بۇدان ارتىق تالاپ قويۋ دا دۇرىس ەمەس. ءسوزدىڭ ماعىناسى بويىنشا ويلايتىندار ولاردىڭ ىشىندەگى ءسوز قۋعاندارى، ادەبيەتكە بەيىمدەرى عانا. ال، ولار سانامالى بولادى. سوندا دا اباي ايتادى: جۇرەكتە اينا جوق بولسا، ءسوز بولمايدى وڭگەسى. تىڭداعىش قانشا كوپ بولسا، ءسوز ۇعارلىق كەم كىسى، دەپ. كەزىندە وسىنداي ءبىر ءسوزدى اراب پالسابى پاشارباعابيپ دەگەن ادام دا ايتقان. ۇعىنىق بەس ءجۇز تەڭگەدەن ءبىر تەڭگە شىعارعان زەكەت سياقتى دەپ ەدى ول.كوردىڭىز بە، جۇرت دەگەن جۇرت. ولارعا كىنا ارتۋعا بولمايدى. كەسەلدىڭ ءبارى، ەگەر ءتىلدىڭ بۇزىلۋى تۋرالى سويلەسسەك، ونىڭ باستى قاينارى ءباسپاسوز، ادەبيەت، اقپارات، سونان سوڭ اقىن، جازۋشى، ءتىلشى جانە سولاردى باسقارىپ وتىرعان قاتقابات ورگاندار. بۇل جەردە بالىق باسىنان ساسيدى دەگەن ءسوزدى مىقتاپ ەسكەرۋ كەرەك. بۇلاردىڭ ىشىندە اقىن، جازۋشىعا تىكە بيلىگىڭىز جۇرمەيدى. بىلايشا ايتقاندا سەن اقىن بول، سەن جازۋشى بول دەي المايسىز. ولار ادەبيەتتىڭ تۋمىس كۇشتەرى، ءبارىنىڭ ماقساتى ادەبيەتتى، ءتىلدى كوركەيتۋ. بىراق، امال نە؟ وقۋلارى جەتپەيدى، ىزدەنىستەرى كەمشىل، سودان دا شالىس باسادى. ءتىلدى بۇلدىرەيىن دەمەيدى، قۋاتى جەتپەيدى، بۇزىپ الادى. سوندىقتان، بۇلار جونىندە اكىمشىلىك تۇرعىسىنان كۇيىندى بولۋدىڭ ماڭىزى شامالى، وعان سىنشىلار بار، سولار جونگە سالادى ولاردى. ال، ءتىلشى، ءباسپاسوز تايانىشتارى، تىكە ايتقاندا، رەداكتور جانە باسشىلار، مىنە وسىعان ۇكىمەت تىكەلەي جاۋاپتى. بۇلاردى ءدال تاۋىپ قويماي تۇرىپ، ءتىلدى كوركەيتەم، جانداندىرام، تۇزەيىم دەگەننىڭ ءبارى قۇر دالباسا، ەنەكوكىرىك، ويسوقتى پىكىر. ءسوزدىڭ شىنىن ايتۋ كەرەك، قازىر وسى سالادا قىزمەت ىستەپ وتىرعان ادامداردىڭ ەڭ كەڭ قولدىلىقپەن ايتقاندا 50 پايىزى تولىمسىز كىسىلەر.ءتىل جونىندە ولاي سويلە، بۇلاي سويلە دەپ قارايعان حالىققا ايقۇلاقتانۋعا بولمايدى. ولار تۇك تە ءبۇلدىرىپ جۇرگەن جوق. ءتىپتى، ءبۇلدىرۋ قولدارىنان كەلمەيدى دە. قازىر تىلىمىزگە ءتونىپ وتىرعان ەڭ ۇلكەن اپات، مىنا ءۇش جاقتان كەلىپ وتىر. بىرىنشىدەن، وقۋسىز باسپاگەر مەن نادان ءتىلشى. ەكىنشى، وقۋى جەتپەگەن اقىنجازۋشى مەن اۋدارماشى. ءۇشىنشى، ورنىنان تۇسپەگەن باسشى كادر. مىنە وسى ۇشەۋى رەتتەلمەي نەمەسە جەتىلدىرىلمەي تۇرىپ ءتىل تازالىعىنان، دۇرىستىعىنان، بايلىعىنان اۋىز اشۋعا بولمايدى.ەندى ناقتى دالەلدەرگە كەلەيىك، ەڭ الدىمەن ءبىز باستاۋىشتىق ساۋيا لار، لەرءدىڭ وزىنەن جاڭىلىپ قالدىق. مىسالعا كورەرمەن، تىڭدارمان دەگەن ەكى اتاۋدى الايىق. بۇل تۋرالى كوپ ايتتىق، بىراق مۇلدە تىڭدامايدى. بۇل نە ءۇشىن؟ ەندى بىلدىك، كەسەلدىڭ ءبارى وسىنداعى مان جانە مەن دەگەن جالعاۋدان شىعىپ وتىر ەكەن. سوندا مان دەگەنىمىز نە؟ ەجەلگى تۇركىدە بۇل ادام، كىسى دەگەن ماعىنا بەرەدى. ماسەلەن، تىم ەسكى زامانداردا ياعني ءحى عاسىر مەن ح عاسىر ارالىعىندا ۇلانقايىر دالادا جاساپ جاتقان ەلدى كورشىقولاڭدارى قىپشاق، دەشتى قىپشاق قىپشاق دالاسى دەپ اتاسا، ەۋروپا ساياحاتشىلارى كۋمان دەپ اتاسقان. ونىسى قۋمان دەگەندەرى. ماعىناسى قۋ ادام دەگەن ءسوز، قۋ دەگەن بۇل قۇستىڭ اعىن اققۋ، قاراسىن قاراقۋ دەپ اتايتىنىمىز بەلگىلى، ولار قۋدى توتەم ەسەبىندە كورگەندىكتەن وسىلاي اتانعان. ال، م. قاشقاري سوزدىگىندە سوكمان دەگەن ءسوزدى ءتۇسىنىندىرىپ قورشاۋدى بۇزاتىن ادام نەمەسە باتىر دەيدى. كەيىن بۇل تۇركىلەردە باتىرلارعا بەرىلەتىن اتاق، شەن ەسەبىندە جۇرگەن. ەندى ەسكىدەن كەلە جاتقان اتامان سوزگە كەلەيىك. مۇنداعى اتا ءسوزى ەجەلگى تۇركىلەردىڭ ءوزىنىڭ قۇرمەت تۇتقان ادامىنىڭ اتىنىڭ الدىنا اتا دەگەن ءسوزدى قوسىپ ايتۋ عاداتىنان شىققان. مىسالى: حاكىم اتا، قورقىت اتا، سەيىت اتا، بەكەت اتا، ت.ب. سوندا بۇل قۇرمەت تۇتۋعا ءتيىستى ادام دەگەن ءسوز بولىپ شىعادى. ەڭ قىزىعى اعىلشىن تىلىندەنگى دەگەن ءسوزدىڭ التى ماعىناسىنىڭ الدىنعى ەكى ماعىناسى: ەر، ەر ادام، ادامزات بولىپ كەلەدى. بۇل ءسوزدىڭ قالايدان قالاي جاقىنداسىپ، قالايشا بىرىنەنبىرىنە اۋىسىپ تۇرعانىن قازىرشە تۇسىندىرە قويۋدى تاقىرىبىمىز كوتەرمەس. دەگەنمەن، تۋ باستا پارسىدان كىرىپ، شاعاتايعا ورنىققان مىنا سوزگە قاراڭىز: دانىشمان تىكە ماعىناسى كەڭەسشى، كەڭەس بەرەتىن ادام، ال ماننىڭ ىلىكتەسىپ تۇرعان الدىنداعى دانىش ءسوزى ەكى ماعىنا بەرەدى. ونىڭ ءبىرى ءبىلىم، ەندى ءبىرى ماسليحات، كەڭەس. ال، پارسىلار عالىم دەگەندى دانىشپاند دەيدى. بۇل ءسوز شاعاتايدا دا وسى تۇلعاسىندا كەلەدى. كەيىند وسىنداعى مان دەگەن جالعاۋى پان دەگەنگە اۋىسىپ، بۇل ءسوز تىلىمىزگە دانىشپان بولىپ ورنىقتى. بۇعان قۇتپان دەگەن سوزدە جوپتەمە. بۇل جەردە ول بان بولىپ تۇر. ەرتەدەگى قازاقتار اۋىلدىڭ ەڭ ۇلكەن اقساقالىن اۋىل باسى ەسەپتەپ، اجا دەپ اتاعان دا، بۇكىل اۋىلدىڭ ءتورت تۇلىك مال اتاۋلىسىن ءبىر ادامنىڭ مىندەتىنە جۇكتەپ، ونى قۇتپان دەپ اتاعان. ونىسى قۇتىمىزدىڭ باسى ەسەپتى ادام دەگەندەرى. باعىبان دا وسىعان ۇقساس ءسوز. ونىڭ تىكە ماعىناسى باق ادامى، باع يەسى دەگەن ءسوزى. سونىمەن تىلىمىزگە كورەرمەن، تىڭدارمان، وقىرمان، الارمان، شابارمان، اتارمان، اتامان، قۇتبان، باعىبان، دانىشپان دەگەن سوزدەر كەلىپ ورنىقتى. وسىنداعى مان، مەن بان، بەن، پان، پەن دەگەن نەشە ءتۇرلى دىبىس وزگەشەلىگىنە ۇشىراپ تۇرعان جۇرناق تەك ادام دەگەن ماعىناداعى مان عانا. ونداي بولسا بۇل كوپشە ءرول اتقارا المايدى. كورەرمەن دەگەندى تىكە اۋدارعاندا كورۋشى، كورەتىن ادام دەگەن ءسوز. بۇل جەردە مان تەك شى جۇرناعىنىڭ ءرولىن اتقارىپ تۇر. ال، ءسىز قۇرمەتتى كورۋشى نەمەسە كورەتىن ادام سالەمەتسىزدەر مە؟ دەمەيسىز. سوندا نە؟ ادامىڭىز بىرەۋ، سالەمىڭىز كوپشە. وسى دا ءسوز بولا ما؟ دەگەنمەن، وسىنى ءبىز بۇرىن دا الدە نەشە رەت گازەتتە، جۋرنالدا ماقالا جازىپ دۇرىستاعان ەدىك. ءتىپتى، قاتىستى باسشى ادامدارعا دا تىلدەسكى ارقىلى ايتقان بولاتىنبىز. ەشبىرى كەرەك قىلمايدى. انا جىلى قابدەش ءجۇمادىلوۆ ءبىر شىعارماسىندا ايتقان ەدى: نادان ساۋىت كيگەن باتىرعا ۇقسايدى، وعان جازۋشىنىڭ ءسوزى وتپەيدى، دەپ. سول كىسى اسا دۇرىس ايتقان ەكەن.اۋەل دەسەڭىز بۇل حابار 8 ساعات 30 مينۋتتا بەرىلەدى نەمەسە پراگراممامىز تاڭەرتەڭ 6 ساعاتتا باستالادى دەيدى. وسى نە ءسوز؟ بۇل ورىستانعان قازاقتىڭ ءسوزى. ورىستار قازىر ساعات 6دان 10 مينۋت ءوتتى دەگەندى سەيچاس 6 چاسوۆ 10 مينۋت دەيدى. وسىنى ءبىزدىڭ ءارىپ مۇجىعان اۋدارماشىلارىمىزشا تىكە اۋدارساڭىز قازىر 6 ساعات 10 مينۋت دەگەن ءسوز بولادى. بۇدان نە ۇتتىق؟ قازاقستاندا ءبىر جۇما بولىپ قايتقان ءبىزدىڭ قازاقتار شەكارادان اللاۋلاپ، ىزبانداپ وتەدى. سوندا ءبىزدىڭ عىلىم، ءبىلىم ورداسى دەپ ءتالىم العان، كۇندىزءتۇنى قۇلاعىمىز بەن كوزىمىزدى توزدىرىپ ەمىنىپ وتىرعان تەلەۆيزورىمىز بەن راديومىزدىڭ نە پارقى قالدى؟ كورمەگەنگە كوسەۋ تاڭ دەگەن وسى دا. مۇنى دا تالاي ايتتىق. جوق، جوق، ۇقپايدى، ءارى ءمىز باقپايدى. جەكەلەگەن تىلشىلەرگە ايتساڭ، اۋەلى ءوزىڭدى دۇرىستاپ، داۋلاسقىسى كەلەدى. تىكە قارسى تۇرا الماعانىمەن ىشتەي قىجىرىنىپ تۇرعانى بەلگىلى. وسىندايلاردى دارتپالاپ اباي ايتادى: حايۋان بىلمەيدى، بىلەمىن دەپ داۋلاسپايدى. ءبىز دە بىلمەيمىز، بىلەمىز دەپ ناداندىعىمىزدى بىلىمدىلىككە بەرمەي تالاسقاندا ولەرتىرىلەرىمىزدى بىلمەي كۇرە تامىرىمىز ادىرايىپ كەتەدى جەتىنشى قارا ءسوز. سونان سوڭ، عىلىمعا قياناتپەن قاراعان وسىنداي ادامداردى اباي جارتى ادام دەپ اتايدى. سوندا ءبىز قاشانعا دەيىن جارتى بوپ جۇرە بەرەمىز؟ ءجا، 8 ساعات 30 مينۋتاق بولسىن دەيىك. سوندا ءبىزدىڭ وسى باعدارلامامىز وقىستان كەلەر جىلى وسى ۋاقىتتا قايتا بەرىلەتىن بولا قالىپ، سونى ايتۋ كەرەك بولسا نە دەر ەدىك؟ مىنا اۋدارما بويىنشا بولعاندا، ونى بىلاي ايتۋ كەرەك بولادى: بۇل باعدارلامامىز 2016 جىل 4 اي 4 كۇن 8 ساعات 30 مينۋتتا قايتا بەرىلەدى.ەستە بولۋ كەرەك، ناداندىقتىڭ تەك وزىنە عانا ءتان ەكى ەرەكشەلىگى بولادى، ءبىرى، نەنى بولسا دا قاتەدۇرىسىنا قاراماي جاڭاسىماق نەمەسە جۇرتتان وزگەشەلەۋ بولسا بولدى قابىلداپ الا قويادى. ەندى بىرەۋى، بۇل نەگە، ول نە ءۇشىن؟ دەگەن سۇراقتار ميىندا بولمايدى. يا، ونى ەكشەيتىن مي دا جوق بولۋى مۇمكىن عوي. سونان دا، ەستىگەن نارسەسىن الدىڭعى ەرەكشەلىگىنە سايكەس ەكشەۋسىز قولدانادى. سونان سوڭ، تابيعاتتارى ۇقساس بولعان سوڭ، بىرنەنءبىرى قاعىپ اكەتەدى. وسىنداي مىنەزدەگىلەرگە اباي ايتادى: اقىل سەنبەي سەنبەڭىز، ءبىر ىسكە كەز كەلسەڭىز. اقساقال ايتتى، باي ايتتى، كىم بولسا مەيلى ول ايتتى، اقىلمەنەن جەڭسەڭىز دەپ. ەرە جونەلمە، ءوز اڭىلىڭا سال دەپ تۇر اباي. امال نە؟ وعان ناداندىقتارى بوي بەرمەيدى.بۇعان ايقىن مىسال سوڭىنا شىقتى دەگەن ءسوز بەن سەرىكتەستىك دەگەن ءسوز. سوڭىنا شىقتى دەگەن تىركەس قىرعىز سوزدىكتەرىنەن كەزدەسەدى، بىزدە مۇنداي تىركەس ەجەلدەن بولماعان. ال، قازىر تەلەۆيزور، راديو ءبىرتۇتاس سوڭىنا شىعىپ كەتتى. وسىلاي كەتە بەرسىن دەيىك، سوندا اياعى نە بولادى؟ سونىمەن تىلىمىزگە الداعى جەردە اياعىنا شىقتى، اقىرىنا شىقتى، بىتۋىنە شىقتى، تامامىنا شىقتى، تۇگەۋىنە شىقتى، ت.ب. سياقتى ۇشانتەڭىز تىركەستەر كەلىپ قوسىلماق. قانداي ابىرويسىزدىق. تىلگە وسىنشالىق نەمقۇرايدىلىقتىڭ اياعى تىلگە دەگەن ورنى تولماس قاستاندىققا بارىپ ساياساتىنىن بىلگەن كىسى بار ما؟ ال سەرىكتەستىككە كەلەيىك. بۇنىڭ يەلىك ءسوزى سەرىك دەگەن ءسوز. ونداي بولسا سەرىك دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى ارعى تەگىندە كوپتىك ماعىنا الىپ تۇر. ونى باسقا ەمەس، ونىڭ شىعۋ تەگىنەناق ءبىلىپ الۋعا بولادى عوي. ماسەلەن: ول قولىنا شەرىك اسكەر ۇستاعان ادام دەيىك. سوندا وسىنى نە دەپ ۇعار ەدىك؟ ءبىر عانا ادامى نەمەسە شەرىگى بولسا، ونى اسكەر ۇستاعان دەۋگە بولا ما؟ بۇل ءسوزدىڭ اۋەلگى شىعۋ تەگى ماسەلەسى. سوندىقتان ونى سەرىكتەستىك دەپ تۇرلەندىرۋ ورەسكەل قاتە بولادى. بالكىم بىرەۋلەر ايتقان بولۋ كەرەك، سەرىكتىك دەگەن بىرقانشا جاقتان وداقتاسىپ قۇرىلادى، سوندىقتان سەرىكتەستىك دەپ ايتۋ كەرەك دەپ. ال وندا تەك ەكى جاقتان بىرىگىپ قۇرعانىن نە دەيمىز؟ بۇلايشا بولعاندا، ەكى جاق بىرلەسسە سەرىكتىك، 34 جاق بىرىكسە سەرىكتەستىك دەۋ كەرەك بولادى. ال، 56, ءتىپتى ودان دا كوپ جاق بىرىكسە نە دەيسىز؟ سەرىكتەرلەستىك دەۋ كەرەك پە؟ ايتىپ وتىرىپ ءوزىڭ توزىپ كەتەسىڭ. ءسوزدى بۇدان ارتىق ءبۇلدىرۋ بولماس. وسىلاياق بولسىن دەيىك، وندا سەلبەستىك، بىرلەستىك دەگەندەردى نە دەۋ كەرەك؟ سەلبەستەستىك، بىرلەستەستىك دەۋ كەرەك پە؟ دوستىق، ىنتىماق دەگەن سوزدەردى بۇرىن ءبۇلدىرىپ بولعانبىز، ەندى سەرىكتىككە تۇستىك. بارابارا نە بولادى، ويلاۋدان تىكسىنەسىڭ.ءبارى دە ءاپادەمى سوزدەر، بىراق امال نە؟ نادان ادامنىڭ ميىنا سيمايدى. قىتاياقش دوستىعى دەۋ كەرەك بولسا، قىتاياقش دوستاستىعى دەيدى. ەلىمىز شەتەلدەرمەن دوستىق قاتىناستا بولدى دەۋ كەرەك بولسا ەلىمىز شەتەلدەرمەن دوستاستىق كاتىناستا بولدى دەيدى. سونىمەن وسىعان ىلەسىپ ىنتىماقتاستىق ورىستەتىپ، ىنىماقتاستىقتى كۇشەيتىپ، ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتىپ دەگەن سياقتى بەيبەرەكت شالدۋىر تىركەستەر قالىپتاستى. سوندا ىنتىماقتاس، دوستاس دەگەن سوزدەر ىنتىماق، دوس دەگەن سوزدەردىڭ جارىسپالى تۇلعاسى بولدى ما؟ جوق، استە ولاي ەمەس. ىنتىماقتاس، دوستاس دەگەن ءسوز ءسوزدىڭ بۇيىرتقى رايى. مىسالى: سەن پالەنبايمەن دوستاس نەمەسە ىنتىماقتاس بولىپ كەلەدى. ەگەر، بىرەۋلەر ارازاشتى بولىپ ءجۇرىپ ازەر بىرىكسە، ولار ازەر دوستاستى نەمەسە ىنتىماقتاستى دەيمىز. بۇل تۇرعىدان العاندا دوستاستىق، ىنتىماقتاستىق دەگەن سوزدەر نە بولدى؟ ءسوزدى بۇلايشا توزدىرۋعا بولمايدى. اۋەلى وسىنىڭ ءوزى ماندىك قاتەگە جاتادى. ويلانساق وسى جونىندە ويلانايىق، اعايىن.مىنە، وسىلايشا ءبىز قازىر سوزدەردىڭ كوپشە جانە جەكەشە تۇرىنەن، جالعاۋ، شىلاۋىنان ايرىلىپ قالدىق. ەستە بولۋ كەرەك، ءتىل بۇزىلسا ءوزىنىڭ سۇيەكتىك ماعىناسىنان بۇزىلمايدى. قايتا وسى اسا نازىك ءارى تۇككە ەسكەرۋسىز قاراپايىم جەرلەرىنەن بۇزىلادى. ماسەلەن، تىلىمىزدە تۇقىمتۇقيان دەگەن ماعىناداعى ۇيەلمەن دەگەن ءسوز نەمەسە تاعدىر، جازىمىش دەگەن ماعىناداعى قىسىمەت دەگەن سياقتى سوزدەر جوعالىپ كەتسە، بۇل الگى جالعاۋ، شىلاۋلارعا قاراعاندا ۇلكەن كەسىر تۋلدىرماۋى مۇمكىن. ويتكەنى، ءدال ءوزى بولماسا دا ونىڭ ورنىن باساتىن جارىسپالى تۇلعالارى وتباسى، تاعدىر سياقتيا سوزدەر تاعى دا ساقتالا بەرەدى. ال، لار، لەر، دار، دەر، تار، تەر جوعالسا شى؟ ماسەلەن: كورەرمەن، تىڭدارمان دەپ جۇرگەن نادان تىلشىلەر سياقتى بولىپ قالساق ءبارىمىز. وندا مىڭداعان سوزدەردىڭ ماعىناسى وشەدى. كوپ پەن جەكە ميشا بىلىعادى. بىلايشا ايتقاندا وقۋشىلار سىنىپقا كىردى دەۋ ءۇشىن وقۋشى سىنىپقا كىردى دەيمىز. كورەرمەندەر زالدان تارادى دەۋ ءۇشىن كورەرمەن زالدان تارادى دەيمىز. ولار وسىندا كەلدى دەۋدىڭ ورنىنا ول وسىندا كەلدى دەيمىز. وسىدان نە ۇعىم شىعادى؟ تەلە نەمەسە راديو حابارلارىن تىڭداپ وتىرىڭىز، 260 جۇمىسشىلار، 20دان استام قاللاردا دەگەن سياقتى سوزدەردى ەستيمىز. دۇرىس: 260 جۇمىسشى، 20دان استام قالا. ءوزى كوپتىكتى ءبىلدىرىپ تۇرعان سان ەسىمنىڭ سوڭىنا لار، لەر ءدى قالاي قوساسىز؟ باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى دا بىلەدى مۇنى، ءبىزدىڭ تىلشىلەرىمىز بىلمەيدى. ايتىپ وتىرىپ ءوزىڭ توزىپ كەتەسىڭ. بىراق، امال نە؟ بىرەۋلەردىڭ ساحنادان ورىن العانىن ايتۋ كەرەك بولسا ەركىن قاتارلىلار ساحنادان ورىن الدى دەيدى. سوندا ءبىر ادام قالاي قاتارلى بولادى؟ ونى تۇسىنەتىن پەندە جوق. مۇنىڭ دۇرىسى: ەركىن، بەرىك قاتارلىلار ساحنادان ورىن الدى بولادى.بەلگىلى ءبىر تەلەارنادا باعدارلاما ءجۇرىپ جاتىر، بولار بالانىڭ بەتىن قاقپا، بەلىن بۋ دەيدى جۇرگىزۋشى. مىنە كوردىڭىز بە، لار، لەر، دار، دەر، تار، تەر عانا ەمەس نان، نەن، دان، دەن، تان، تەن دە جوعالعان. بۇل بەتىن قاقپا ەمەس، بەتىنەن قاقپا دەشەن ءسوز. تىكە ايتقاندا بەت العان باعىتىنان قايتارما دەپ تۇر. مىسالى: جولاۋشىنى جولىن قالدىرما دەمەيسىز، جولىنان قالدىرما دەيسىز. جوعار جوعالاپ كەلە جاتىپ جوعاسىنان جاڭىلىپ قالسا، جورعاسىن جاڭىلدى دەمەيسىز، جورعاسىنان جاڭىلدى دەيسىز. مىناۋ دا سول سياقتى سوزدەر، توتەنشە قاراپايىم. دۇرىستاپ وتىرۋدان ءوزىڭ ۇيالاسىڭ. بىراق، امالىڭ قانشا؟ جۇرگىزۋشى نەمەسە ءتىلشى بىلمەيدى. ولاردى باقىلاپ وتىرعان قاتقابات باسشىسى بىلمەيدى. سونان دا شاراسىز سويلەيسىڭ. بىزدىكىلەرشە تۇك بولماعانىمەن، شەتەل قازاقتارى ءۇشىن بۇلايشا ايتۋ ءتىپتى دۇرىستاۋدىڭ ءوزى ۇيات قانا ەمەس نامىس، ماسقارالىق. بىراق، ۇرپاعى كىنالى بولعان ەكەن دەپ اكەسىن سوتتاۋعا بولمايدى.ەندى وسىعان ۇقساس تەلەۆيزيا مەن راديودان تىڭداپ جانە كورگەن كەزدەگى قاتە جۇرگەن سوزدەردىڭ ءبىر بولەگىن ارينە ءبارىن ەمەس دۇرىستاپ كورەيىك. ەسكەرتەتىن ءبىر نارسە، بۇل سوزدەردى رەتتى تۇرعىزىپ، توپقا بولمەياق، ءوزىمىزدىڭ اراتۇرا تىڭداعان جانە كورگەن كەزدەگى العان ەستەلىكتەرىمىز بويىنشا بەرەمىز.1, كوكتەم كىردى، دۇرىسى كوكتەم كەلدى. ءتورت ماۋسىمدا كىردى دەپ تەك قىسقا عانا قاراتىلادى. قىس كىردى، كوپتەم كەلدى، جاز شىقتى، كۇز بولدى سياقتى. ماسەلەن: قىس كىردى، قىس ءتۇستى، قىس بولدى دەي العانىمىزبەن جاز كىردى، جاز ءتۇستى دەي المايمىز.2, كۇنىگە، كوبىسى، دۇرىسى كۇنىنە، كوبى. بۇل قازاقستان جاعىندا بۇزىلعان سوزدەر. بىزگە نەگىزىنەن سايقىمان ساتيريك. رەد. باۋىرجاننىڭ اۋزىمەن كەلىپ وتىر. ەگەر بۇل ءسوز دۇرىس بولسا، وندا ايىنا دەگەندى ايىعا، جىلىنا دەگەندى جىلىعا دەۋ كەرەك بولادى دا، از دەگەندى ازىسى دەۋ كەرەك بولادى. بۇل قانداي قاتە؟3, قولداۋ كورەستتى، دۇرىسى قولدادى. بۇل ءسوز قازىر باسپاسوزدەن اۋىزەكى تىلگە دەيىن ورنىقتى. ەندى، جاقىن ارادا جاردامداستى جوعالىپ جاردام كورسەتتى كومەكتەستى جوعالىپ كومەك كورسەتتى دەمەدى جوعالىپ دەمەۋ كورسەتتى قۋاتتادى جوعالىپ قۋات كورسەتتى سۇيەدى جوعالىپ سۇيەۋ كورسەتتى سياقتى سوزدەر جاسالماق. قانداي الجاسۋ؟ ەستە بولۋ كەرەك، تىلكە دەگەن مۇنداي ازعىندىق، ۇلتقا دەگەن وپاسىزدىققا جاتادى. مەيلى ول قاي ۇلت بولسا دا.4, قالىڭ جاڭبىر جاۋدى، دۇرىسى نوسەر بولدى. مۇنداعى ءنو ەسكى تۇركىدەن بەرى كوپ، مول دەگەن ۇعىمداعى ءسوز. مىسالى: قارا ءنوپىر دەگەن ءسوزى ەسىڭىزگە الىڭىز. ال، سەر ەسكى كەزدە جاڭبىر دەگەندى بىلدىرگەن. بۇلايشا قالىڭ قار جاۋدى دەۋگە بولادى، جاڭبىرعا قولدانۋعا بولمايدى.5, قارا ۋىزىن ىشە الدى ما؟، دۇرىسى قارا ۋىزىن ەمە الدى ما؟ كوردىڭىز بە، ءىشۋ مەن ەمۋ دە بىرىگە باستاعان. وسىعان جالعاس قوي قوزدادى، بيە قۇلىندادى، تۇيە بوتالادى، سيىر بۇزاۋلادى، ەشكى لاقتادى دەگەن سوزدەردىڭ ءبارى جوعالىپ، تەك تۋدى دەگەن ءسوز عانا قالاتىن ءتۇرى بار. بۇدان سوڭ يت كۇشىكتەپ، مىسىق بالالامايدى، ءبارى دە تۋادى. سونان سوڭ بارىنىكى بالاسى بولماق.6, جەر باسا الماي ماساتتاندى، دۇرىسى اياعىن قايدا باسارىن بىلمەدى.7, تەلەفون شالىپ, دۇرىسى تىلدەسكى سوعىپ نەمەسە تىلدەسكى جالعاپ. وسى سوزدە ەكى قاتە بار، ءبىرى تەلەفون. قازىر مۇنى بىرەۋلەر قولفون دەپ الدى. ءيا، جانعا الىپ جۇرەتىنىن ايتىپ ءجۇر دەيىك. سوندا تۇراقتى تەلەفون سول بۇرىنعى قالپىندا قالا ما؟ بۇل اتاۋ بۇرىنعى قالپىندا تەلەفون دەلىنە بەرسە دە ۇلكەن اقاۋ، ورنى تولماس قاتە دە بولا قويماس ەدى. بىراق، جالعاۋ، شىلاۋ سىندى ءتىلدىڭ ەڭ جاندى جەرىن ءمىز باقپاي ءبۇلدىرىپ وتىرعان كىسىلەر، مىنە، وسىعان كەلگەندە جان اياماي قارسىلاسادى. قانداي پارگويسىزدىك؟! جانىن الىپ قالۋ ءۇشىن جۇرەگىن جۇلىپ الايىق دەسە، بۇيرەگى بۇلىك ەتپەيدى. ءبىر قولىن كەسەيىك دەسە، تىك شاپشيدى. بۇدان اسقان ناداندىق بولار ما؟! تەلەفون، بۇل ەسكى گرەك ءسوزى. تىكە ماعىناسى تەلە الىس، ۇزاق دەگەن ءسوز دە، فون دىبىس دەگەن ءسوز. تىكە اۋدارعاندا الىس دىبىس دەگەندى بىلدىرمەك. بۇل اۋدارما بويىنشا ءبىزدىڭ تىلىمىزدە اتاۋ بولمايدى. ال، قولفون دەدىك بۇل نە جىرعاعان اتاۋ؟! سوندىقتان ەڭ جاقسىسى تاعى دا سول تىلدەسكى دەگەن ءسوز. ونان سوڭ شالىپقا كەلسەك، بۇل دۇرىس قويىلىم ەمەس. بىرەۋلەر وسى سوعىپ دەگەن ءسوزدى جاتىرقاپ بارىپ ىستەتىپ جۇرگەن سەكىلدى. ونداي بولسا، سوعىپ دەگەن قايدان كەلىپ وتىر؟ سوق ەجەلگى تۇركىدەن بەرى كەزىگۋ، قىزعانشاق دەگەن ەكى ماعىنامەن بەلگىلى. تىلىمىزدەگى سوعا ءجۇرۋ دەگەن تىركەستى ەسىڭىزگە ءتۇسىرىڭىز. سوندا تەلەفون سوعۋ دەگەن تىلدەسكى ارقىلى كەزدەسۋ دەگەن ءسوز بولادى.8, جەزوكشە. قازىر بۇل ءسوزدى ايەلگە دە، ەرگە دە تالعاۋسىز قولداناتىن بولىپ الدى. دۇرىسى جەزوكشە ەرلەرگە قولدانىلادى دا، ايەلدەرگە جالەپ ءسوزى ىستەتىلەدى. ونداي ايەلدەرگە ەڭ دۇرىسى سويقى دەگەن ءسوز. ال، ونداي ۇياتسىز ورىندى جالەپحانا دەمەيدى، دولىحانا دەيدى.9, ءبىر حاباردا بىرەۋدىڭ زاتىنىڭ ءوتىمدى بولعانىن ايتىپ جاتىپ: كوكتوعايدا كۇسەت ساتىلدى دەيدى. ون تومدىقتا كۇسەتتى وڭىرلىك ءتىل دەپ الادى دا، جاقسى، ءتاۋىر دەگەن ماعىنا بەرگەن. بۇل دۇرىس ەمەس، كۇسەت ەجەلدەن بەرى بار ءسوز، ماعىناسى: ويلاعانىنداي بولدى دەگەن ءسوز. سوندىقتان، ولار ارمانداۋ دەگەندى كۇشاماق دەيدى. ال، انا حابارداعىداي ايتىلسا ونىڭ ماعىناسىن بىلمەيتىن ادام كۇسەت دەگەن ءبىر نارسە ساتىلعان ەكەن دەپ ۇعۋى مۇمكىن. بۇل قانداي جاڭساقتىق؟! ال، كۇسەتتىڭ كەرى ءمانى كەسەت. ارعى تەگى پارسىنىڭ سۇرەڭسىز، كۇيزەلۋ، تۇرالاۋ دەگەن ماعىنا بەرەتىن كاسات ءسوزى. ءتىل داعدىمىزدا نەگىزىنەن ساۋدا ءىسقيمىلدارىنا قاراتىلادى. سوندىقتان ساۋداسى تۇرالادى دەگەندى ساۋداسى كەسەت بولدى دەيمىز دە، ساۋداسى وركەندەدى دەگەندى ساۋداسى كۇسەت بولدى دەيمىز. ءار ءسوزدىڭ، ءار جارىسپالى تۇلعانىڭ ءوزءوز ورنى بار ەكەنىن ەسكەرۋ قاشان دا كەرەك بولادى.
|
بۇۇ توقاەۆتىڭ كوكجايلاۋ جوباسىن توقتاتۋ تۋرالى شەشىمىن قولدادى10 قاراشا 2019, 17:02 1117 0 ساياسات انار لەپەسوۆاكوكجايلاۋ جوباسىن جۇزەگە اسىرۋعا تىيىم سالۋ جونىندە شەشىم بۇۇ تاراپىنان دا قولداۋ تاپتى. بۇل تۋرالى قر پرەزيدەنتىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى بەرىك ءۋالي مالىمدەدى.جاقىندا عانا پرەزيدەنت قاسىمجومارت كەمەلۇلى كوكجايلاۋ جوباسىن جۇزەگە اسىرۋعا تىيىم سالۋ جونىندە شەشىم شىعارعانى ءمالىم. بۇگىندە وسى ماڭىزدى ۇيعارىم ءوز ەلىمىزبەن قاتار الەم قاۋىمداستىعىنىڭ ايرىقشا نازارىن اۋدارتىپ وتىر. بۇل شەشىم بۇۇ تاراپىنان دا قولداۋ تاپتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتىنا بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى، بۇۇنىڭ ەۋروپالىق ەكونوميكالىق كوميسسياسىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى ولگا الگاەروۆانىڭ حاتى كەلىپ ءتۇستى، دەيدى بەرىك ءۋالي ءوزىنىڭ پاراقشاسىندا.بۇۇنىڭ مارتەبەلى وكىلى كوكجايلاۋ شاتقالىنداعى تاۋشاڭعى كۋرورتىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى شىعارىلعان شەشىمگە قولداۋ بىلدىرەتىنىن جەتكىزگەن.ءسىزدىڭ بارلىق شەشىمدەردى قابىلداۋ كەزىندە حالىقتىڭ ويپىكىرىن ەسكەرىپ، قوعامدىق تىڭداۋلار جۇرگىزۋ كەرەك جانە قابىلداناتىن ءىسشارالاردىڭ ءمانماڭىزىن ازاماتتارعا جانجاقتى ءتۇسىندىرۋ قاجەت دەگەن ءسوزىڭىز ماعان ەرەكشە اسەر ەتتى.بۇل تۇجىرىم قازاقستاننىڭ اشىق جانە ءوز ازاماتتارىنىڭ بەلسەندى رولىنە نەگىزدەلگەن شەشىمدەر قابىلداۋ ۇستانىمىن ىلگەرىلەتۋگە بەيىلدىلىگىن كورسەتەد دەپ جازادى ولگا الگاەروۆا.مەملەكەت باسشىسىنىڭ شەشىمى الەم قاۋىمداستىعى تاراپىنان قوعامنىڭ الاڭداۋشىلىعىن ەسكەرىپ جاسالعان ءتيىمدى ۇيعارىم رەتىندە عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ ەكولوگيا سالاسىنداعى حالىقارالىق مىندەتتەمەلەردى، سونىڭ ىشىندە ورحۋس كونۆەنتسياسىنىڭ قاعيداتتارىن بەرىك ۇستانۋى رەتىندە قابىلدانعانى وتە ماڭىزدى. اتالعان حالىقارالىق ۇيىم ەلدىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن قازاقستانمەن تىعىز جۇمىس ىستەۋگە نيەت تانىتىپ وتىر.وسى ورايدا، قاسىمجومارت توقاەۆ قىركۇيەكتە وتكەن بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ سەسسياسىندا سويلەگەن سوزىندە قازاقستان ەلىمىزدەگى جانە وڭىردەگى ەكولوگيا ماسەلەلەرىن شەشۋ، جاسىل ەكونوميكانى قالىپتاستىرۋ، تۇراقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتۋ باعىتىندا بۇۇمەن جانە ونىڭ قۇرىلىمدارىمەن جەمىستى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتا بەرەتىنىنە باسا ءمان بەرگەنىن اتاپ كورسەتكىم كەلەدى.ەسكە سالساق، بۇعان دەيىن مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ كوكجايلاۋ تاۋشاڭعى كۋرورتىنا قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن بولاتىن.تەگتەر بۇۇ كوكجايلاۋ پرەزيدەنت شەشىمى
|
ئامېرىكىدىكى ئورمان ئاپىتىدە ئۆلگەنلەرنىڭ سانى كۆپەيدى ئۇيغۇرچەئامېرىكىدىكى ئورمان ...ئامېرىكىدىكى ئورمان ئاپىتىدە ئۆلگەنلەرنىڭ سانى كۆپەيدىئامېرىكىنىڭ كالىفورنىيە ئىشتاتىدىكى ئورمان ئوت ئاپىتىدە قازا قىلغانلارنىڭ سانى 36 گە يەتتى.14.10.2017 22.10.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: كالىفورنىيە توك ۋە تەبىئىي گاز بىلەن تەمىنلەش شىركىتىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئوت ئاپىتىدە 6 مىڭغا يېقىن بىنا ۋەيران بولغان. 34 مىڭ ئائىلىنى توك بىلەن، 47 مىڭ ئائىلىنى تەبىئىي گاز بىلەن تەمىنلەش خىزمىتى ئۈزۈلۈپ قالغان بولۇپ، ئىشتاتتىكى 17 رايوندا يۈز بەرگەن ۋە تەخمىنەن 200 مىڭ دۆنۈملۈك يەر زىيانغا ئۇچرىغان ئوت ئاپىتىنى ئۆچۈرۈش ئۈچۈن 9 مىڭ ئەتراپىدا ئوت ئۆچۈرۈش خادىمى خىزمەت ئىشلىمەكتە ئىكەن.كالىفورنىيە جىددىي ئەھۋاللارغا تاقابىل تۇرۇش ئورگىنىنىڭ باشلىقى مارك چىلاردۇكىنىڭ ئېيتىشىچە، ئوت ئاپىتىنى كونترول ئاستىغا ئېلىش يولىدا ناھايتى زور ئىلگىرىلەش ھاسىل قىلىنغان بولسىمۇ، ئەمما ئەھۋال يەنىلا جىددىي ئىكەن.خەتكۈچ: ئامېرىكىنىڭ , كالىفورنىيە ئىشتاتى , كالىفورنىيە , ئورمان ئوت ئاپىتى
|
جەتىم بالالاردى ءوزىمىز اسىرايىقكۇنى وتكەن كەڭەس زامانىنداعى كوممۋنيستىك يدەولوگيانىڭ سالدارىنان جەتىمىن جىلاتپاعان، جەسىرىن قاڭعىرتپاعان اتا داستۇرىمىزدەن ايىرىلىپ، وسى ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا دا تولىق تۇگەندەي الماعانىمىز انىق. سونىڭ سالدارىنان بەسىكتەن بەلى شىقپاي جاتىپ، تاستاندى اتانعان تالاي بەيكۇنا ءسابي زاڭدىزاڭسىز ساۋداعا سالىنىپ، ۇلتىمىزعا ۇيات كەلتىرىپ تۇرعاندىعى بەلگىلى. وسى جونىندە گازەتىندە ءسابي ساۋداسى قاشان توقتايدى؟ 2021 جىلعى 23 ءساۋىر دەگەن تاقىرىپپەن جاريالانعان سىني ماقالا وقىرمان قاۋىمدى بەيجاي قالدىرماعان سياقتى.قازاقستانداعى ۇلكەن پروبلەما بەيكۇنا جاس قازاق بالالارىن شەتەلدەرگە امەريكاعا، ەۋروپاعا، يزرايلگە بەرىپ جاتقانىمىز. شىن مانىندە، باي امەريكالىقتار ءبىزدىڭ بالالارىمىزدى ءتىرى ويىنشىق رەتىندە الۋدا. وزدەرى تۋىپ، قينالماي، نارەستەنى باعىپكۇتپەي، دايار بالالاردى بىزدەن ساتىپ الادى. ويتكەنى شەتەلدە بالالارعا بەرەتىن جاردەماقى وتە جوعارى، سوندىقتان 23 بالا اسىراپ السا، سونىڭ اقشاسىنا ءتاتتى ءومىر سۇرۋگە بولادى. امەريكالىقتار قازاقستاننان العان بالالاردىڭ قانشاسىن كوشەگە تاستاپ كەتتى جانە ءولتىردى؟ءبىز باي ەلمىز دەپ ماقتانامىز، اۋعانستان، تاجىكستان، قىرعىزستانعا كومەك بەرەمىز. جاقسى. ال ءوز جەتىم بالالارىمىزدى اسىراي المايمىز، قارجى جوق دەپ شەتەلگە مىڭداپ جىبەرىپ جاتىرمىز. بۇعان قوسا رەسپۋبليكادا حالىق از دەيمىز دە، شەتەلدە جۇرگەن قازاقتارعا ازاماتتىق بەرمەيمىز. جۇمىس قولى كەرەك دەپ، سىرتتان جات ميگرانتتاردى شاقىرامىز. بۇل ۇلكەن قاتەلىك.قازىرگى تالقىلانىپ جاتقان زاڭ جوباسىنىڭ ورنىنا، شەتەلگە قازاق بالالارىن جىبەرمەۋ تۋرالى رەسەي، وزبەكستان، قىرعىزستان جانە باسقا ەلدەر سەكىلدى زاڭ قابىلداۋ كەرەك. پارلامەنت دەپۋتاتتارى، پاتريوت ەكەندەرىڭىزدى كورسەتىڭىزدەر. كەرەك بولسا، ءبارىمىز ءبىرءبىر بالادان اسىراپ الايىق.سايلاۋ باتىرشا ۇلى،
|
ەلباسى 17 ماۋسىم، 2020ەلىمىزدەگى اۋىلشارۋاشىلىق سالاسى ماماندارىنىڭ نەگىزگى ۇستاحاناسى سانالاتىن جەتەكشى وقۋ ورنى قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتى بيىل 90 جىلدىق بەلەسكە كوتەرىلىپ وتىر.ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بۇگىنگى ۇستانىمى مەملەكەتكە جۇك ارتپاي، اۆتونوميالىق باسقارۋ نەگىزىندە حالىقارالىق بايلانىستاردى كۇشەيتە وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىندە سۇرانىسقا يە، وزىق بىلىممەن قارۋلانعان، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرگەن، باسەكەگە قابىلەتتى جاڭا بۋىن ماماندارىن دايارلاۋ. وسى ماقساتتا وقۋ ورنى ءتيىمدى مەنەدجمەنتتى قولدانۋ ارقىلى زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنە ترانسفورماتسيالانۋ ءۇردىسىن جۇزەگە اسىرىپ، الەمدىك ۋنيۆەرسيتەت تالاپتارى بويىنشا دامۋدا.2001 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ جارلىعىمەن وقۋ ورنىنىڭ جوعارى عىلىمي الەۋەتتى جانە كاسىبي بىلىكتى ماماندار دايارلاۋداعى جەتىستىكتەرى ەسكەرىلىپ، ۋنيۆەرسيتەتكە ۇلتتىق مارتەبە بەرىلگەن ۋاقىتتان باستاپ ۋنيۆەرسيتەتىمىز ەلباسى نەگىزىن قالاعان ايقىن جولمەن ءجۇرىپ، بيىك بەلەستەردى باعىندىرىپ كەلەدى. بۇگىندە ۋنيۆەرسيتەت ءوزىنىڭ بارلىق رەسۋرسىن شوعىرلاندىرىپ، ەلىمىزدىڭ اگرارلىق سالاسىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىنە ىقپال جاساي الاتىن، عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ، اگرارلىقيندۋستريالىق دامۋدىڭ يننوۆاتسيالىق ورتاسىنىڭ تۇپقازىعىنا اينالدى.قازىرگى ۋاقىتتا وقۋ ورنىمىزدىڭ توقسان جىلدىق تاريحىنان سىر شەرتىپ، جەتكەن جەتىستىكتەرىن باياندايتىن، ونىڭ قالىپتاسىپ، دامۋىنا ەرەكشە ىقپال جاساعان زەردەلى عالىمدار مەن بىرەگەي تۇلعالار جايىندا تاعىلىمدى كىتاپتار شىعارۋدى قولعا العان بولاتىنبىز. جاقىندا ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ سوڭعى جيىرما جىلىندا اتقارىلعان ەڭبەكتەرىمىزدى سارالاپ، ەلباسى جولىمەن دەپ اتالاتىن كىتاپ شىعاردىق. بۇل كىتاپ ەگەمەن ەلىمىزدىڭ ارعىبەرگى تاريحىنان سىر شەرتەتىن توپتامالى ماقالاەسسەلەرىمەن، سيرەك كەزدەسەتىن فوتوسۋرەتتەرىمەن تارتىمدى. سونىمەن قاتار بۇل جيناق ەلباسى جولىمەن ايقىن باعىت ۇستانعان ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ تىنىستىرشىلىگىن، ۇجىمنىڭ اتقارىپ وتىرعان كەلەلى ىستەرىن، ستۋدەنت جاستارىمىزدىڭ بىلىمگە دەگەن قۇلشىنىسىن ايگىلەۋىمەن دە قۇندى.جاقىندا ۋنيۆەرسيتەتىمىزدە ەل زيالىلارى مەن جاستاردىڭ قاتىسۋىمەن جاڭا كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرىن وتكىزدىك. تىكەلەي ەفيردە ۇيىمداستىرىلعان تۇساۋكەسەر شاراسىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ ديرەكتورى ءامىرحان مۇراتبەك ۇلى راحىمجانوۆ، الماتى قالاسى قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى دياس راحمەت ۇلى ەسداۋلەتوۆ، ءالفارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى عالىمقايىر مۇتان ۇلى، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ رەكتورى اقان جىلقىشىباي ۇلى ابدۋاليەۆ سىندى ازاماتتار قاتىسىپ، ەلباسى جولىمەن كىتابىنىڭ ءبىلىم جولىنداعى جاستارعا بەرەتىن رۋحاني ونەگەسى مول ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى. شامالعان اۋىلىنداعى ەلباسى وقىعان قاراساي باتىر ورتا مەكتەبىندە ەلباسى مۋزەيىن ۇيىمداستىرعان ارداگەرۇستاز، قۇرمەت وردەنىنىڭ يەگەرى رىمكەش شايكەنقىزى بايقونىسوۆا ىزگى نيەتىن ءبىلدىرىپ، ۇجىمعا اق باتاسىن بەرىپ، ەلباسى تۋىپوسكەن ءوڭىردىڭ زيالىلارى مەن جاستارى دا ونلاين بايلانىسقا شىعىپ، جاڭا جيناققا قاتىستى ءوز ويلارىن ءبىلدىردى.ەلباسى جولىمەن كىتابى ن.نازارباەۆ فەنومەنى جانە ن.نازارباەۆ: ءبىلىمعىلىم جانە رۋحاني جاڭعىرۋ ينستيتۋتى دەپ اتالاتىن ەكى بولىمنەن تۇرادى. ءبىرىنشى بولىمدە ەلباسىنىڭ تاۋەلسىزدىك باستاۋىنان بۇگىنگە دەيىنگى ەل بولاشاعىن قامتاماسىز ەتۋ جولىنداعى قاجىرلى ەڭبەگى باياندالسا، ەكىنشى بولىمدە ۋنيۆەرسيتەتتە ەلباسىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن ىسكە اسىرىلىپ وتىرعان رۋحانيات باعىتىنداعى ونەگەلى باستامالار مەن اۋقىمدى جوبالار تۋرالى جانجاقتى باياندالعان.ەگەمەن ەل بولۋدىڭ كۇردەلى قۇرىلىسىن باسقارىپ، جاڭا دا جاس مەملەكەتتىڭ ىرگەسىن قالىپتاستىرعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆ الەمدىك ساياسات اۋقىمىنا قازاقستاندىق دامۋ مودەلى ۇعىمىن ەنگىزدى. ەل دامۋىنا ايرىقشا ىقپال ەتىپ وتىرعان ەلباسى ساياساتىندا عالامدىق دەڭگەيدەگى كەمەڭگەر تۇلعاعا ءتان كورەگەندىك قاسيەت جاتىر. مىنە، وسى قۇبىلىستى الەمدىك ساراپشىلار نازارباەۆ فەنومەنى دەپ اتاپ ءجۇر. بۇل ەلباسىنىڭ دانالىق بولمىسى، بولاشاققا باعىتتالعان ساياسي ءستيلى، قوعاممەن قارىمقاتىناس جانە ستراتەگيالىق باسىمدىقتارى ارقىلى قالىپتاسقان ەرەكشە تۇلعالىق قۇبىلىس. سوندىقتان وتانشىلدىق قاسيەت پەن تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىرىن بارىنشا بويىنا ءسىڭىرىپ، ەلباسىنىڭ ەلدىك جولىنداعى ورەلى ىستەرى مەن ەرەن ەڭبەكتەرىنەن ۇلگىونەگە السىن دەگەن ماقساتپەن اتالعان كىتاپ مازمۇنى ارقىلى كەيىنگى جاس بۋىنعا ن.نازارباەۆ فەنومەنىنىڭ قىرسىرىن اشۋعا تالپىنىس جاسادىق.بۇگىنگى كەزەڭ بولاشاققا جاڭا مىندەتتەر قويىپ، قوعامنىڭ بارلىق سالاسىنا جاڭاشا كوزقاراسپەن قاراۋدى تالاپ ەتۋدە. جاھاندانۋ الەمىندە ءوز كەلبەتكەسكىنى مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن ساقتاپ قالاتىن، باسەكەگە قابىلەتتى، ءبىلىمدى ءارى بەلسەندى حالىق قانا بولاشاعىنا زور سەنىممەن قاراي الاتىنىن ءومىردىڭ ءوزى كورسەتۋدە.قازاقستان شيرەك عاسىردان استام ۋاقىت ارالىعىندا عاسىرعا تاتيتىن جولدان ءوتتى، وسى كەزەڭدە تاڭعاجايىپ تابىستارعا قول جەتكىزدى. تاۋەلسىز مەملەكەت قۇرۋ ارماننان شىندىققا ۇلاستى. وركەنيەتتى دامۋ جولىنا تۇسكەن مەملەكەتىمىز ءۇشىن تاۋەلسىزدىك قاسيەتتى ۇعىمعا اينالدى. ءبىز ءۇشىن بۇدان اسقان باقىت، بۇدان قىمبات بايلىق جوق. سوندىقتان ونى قادىرلەپ، قاستەرلەۋ ءار ازاماتتىڭ بورىشى. بۇل قاستەرلى ۇعىمدى جاستاردىڭ بويىنا دارىتۋ ءبىزدىڭ مىندەتىمىز.ەلباسىنىڭ ءبىلىم، عىلىمعا قاتىستى ۇستانىمى، اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاتىستى باستامالارى، اسىرەسە اۋىل جاستارىنىڭ كەلەشەككە دەگەن ءۇمىتى مەن سەنىمىن ۇيالاتتى. قازىرگى ۋاقىتتا اۋىل جاستارى زاماناۋي بىلىممەن قارۋلانىپ، ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىمەن قاتار، شەتەلدىڭ بەدەلدى ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىنە يە بولۋدا. تۋعان تامىرىنان ءنار العان وسى جاستاردىڭ لەگىنە ءبىز دۇرىس باعىتتاعى ءبىلىم مەن تاربيە بەرە الساق، ولار كەلەشەكتە ءبىزدىڭ ۇلتتىق پوتەنتسيالىمىزدىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى بولاتىنى داۋسىز. ياعني اۋىلدا تۋىپ، اتابابا سالتىنان اجىراماي، ءداستۇرىمىزدى دارىپتەپ، قۇندىلىقتارىمىزدى بويىنا ءسىڭىرىپ وسكەن ۇرپاقتىڭ بولاشاعىن قامتاماسىز ەتۋ ەلدىك ماقسات بولىپ وتىرعانى داۋسىز. سوندىقتان اتابابالارىمىزدىڭ سان عاسىرلىق ارمانىن جۇزەگە اسىرعان بۇگىنگى تاۋەلسىز ۇرپاق ەلباسى انىقتاپ بەرگەن ماڭگىلىك ەل يدەياسى توڭىرەگىنە جۇمىلۋى ءتيىس.بۇگىنگى كۇنى الەمدىك ساراپشىلار باعامداعان ن.نازارباەۆ فەنومەنى قازاقستاندىق دامۋ مەن پاتريوتيزم رۋحىنىڭ قاينار كوزىنە اينالدى. ەلباسىنىڭ باتىل قادامدارى ىشكى ساياساتتا ەل ەكونوميكاسىنىڭ قارىشتاپ دامۋىنا، سىرتقى ساياساتتا تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋعا نەگىز بولدى. قاي كەزەڭدە دە ەلباسىنىڭ ۇستانعان جولى، ۇسىنعان ساياسي باعدارى، مەملەكەتتىك قايراتكەرلىگى، جاسامپازدىق جانە جاڭاشىل تۇلعاسى، قازاقستاندى جاڭعىرتۋ جولىنداعى كۇرەسكەرلىگى ەلىمىزدى الەمدىك دامۋدىڭ ۇلكەن بيىكتەرىنە جەتكىزىپ كەلەدى.ۇلى دالامىزدىڭ داناسى، تۇركى الەمىنىڭ كوشباسشىسى رەتىندە حالقىنىڭ قامىن ويلاپ، ەلدىك مۇددە جولىندا ايانبايتىن ەلباسىنىڭ كەمەڭگەرلىك بولمىسى مەن كورەگەندىك قاسيەتتەرى مەملەكەتىمىزدىڭ دامۋىنا زور ىقپال ەتىپ وتىرعانى ءسوزسىز.كىتاپتىڭ ن.نازارباەۆ: عىلىمءبىلىم جانە رۋحاني جاڭعىرۋ ينستيتۋتى دەپ اتالاتىن ەكىنشى تاراۋىندا ۇلتتىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنە باعدار ۇستانعان وقۋ ورنىمىزدىڭ وقۋتاربيە جانە رۋحاني ومىرىندەگى كۇردەلى ۇدەرىستەر مەن بەتبۇرىستى ساتتەر باياندالادى.ەلباسىنىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىنىڭ باستى تۇجىرىمدامالارى نەگىزىندە ۋنيۆەرسيتەتىمىزدەگى وقۋعىلىمي باعىت پەن تاربيە جۇمىسى قايتادان قاراستىرىلدى. وسى ورايدا ۋنيۆەرسيتەت قازاقستاننىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ اراسىندا ءبىرىنشى بولىپ ن.نازارباەۆ: ءبىلىمعىلىم جانە رۋحاني جاڭعىرۋ ينستيتۋتىن اشتى. باستى ماقسات جاستاردىڭ بويىندا پاتريوتتىق جانە ساياسي مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ءبىلىم جانە تاربيە بەرۋ جۇمىستارىن جاڭاشا ۇيىمداستىرۋ. سول ارقىلى تالانتتى جانە كرەاتيۆتى جاستارعا قولداۋ كورسەتۋ مەن ولاردىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋ، قازاقستاندىقتاردىڭ جاڭا بۋىنىن قالىپتاستىرۋ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ ومىرلىك قاعيداسى مەن جاسامپاز يدەياسىن جانجاقتى پايدالانۋ ارقىلى جەكە تۇلعانى الەۋمەتتەندىرۋ جانە ستۋدەنتتەر اراسىنان كوشباسشى تاربيەلەۋ.ەلباسىنىڭ گازەتىندە جارىق كورگەن ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى اتتى ماقالاسى دا رۋحاني جاڭعىرۋ يدەياسىمەن ۇندەس بولعاندىقتان، بۇل باعىتتى دا كەڭىنەن قامتۋدى قولعا الدىق. قازىرگى تاڭدا نازارباەۆ ينستيتۋتى اياسىندا ەلباسى كىتاپحاناسى، تازا پلانەتا، پاراسات ورتالىقتارى، سانالى ۇرپاق كلۋبى، ساتۋشىسى جوق ادالدىق الاڭى، ەرىكتىلەر ورتالىعى ءتيىمدى جۇمىس اتقارىپ كەلەدى. وسىنىڭ ءبارى بۇگىنگى جاستاردىڭ ۇلتتىق كود پەن تاريحي ءتۇپتامىرىن تانىپءبىلۋى ءۇشىن ىسكە اسىرىلاتىن يگى شارالار.قاي كەزدە دە وقۋ ورنىمىز ەلباسى جولىمەن ءجۇرىپ، مەملەكەت ارتىپ وتىرعان ۇلكەن سەنىم ۇدەسىنەن شىعۋ باعىتىنان تانعان ەمەس. بۇگىنگى كۇنى ۋنيۆەرسيتەتىمىز مەملەكەتتىك ساياسات ۇستانىمدارىنا سۇيەنە وتىرىپ، ەلباسىنىڭ ناقتى ستراتەگيالىق باعىتتارىنا سايكەس جۇمىس اتقارىپ كەلەدى. ۋنيۆەرسيتەت تۇلەكتەرىنىڭ باسىم بولىگى اۋىل زيالىلارىنىڭ قاتارىن قالىپتاستىرۋعا نەگىز بولىپ، ەلىمىز بەن الىسجاقىن شەت مەملەكەتتەردە كاسىبي مامان رەتىندە ەڭبەككە ارالاسۋدا.وقۋ ورنى تاريحىنىڭ ءاربىر كەزەڭى بەلگىلى عالىمدار، وقىتۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىسى، تالماس كۇشقايراتى مەن كۇندەلىكتى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا قالىپتاسقان. جاستاردى تۇلعالار ارقىلى تاربيەلەۋ ىسىندەگى تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە توقسان جىلدىق تەرەڭ تاريحى بار ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ باستاۋىندا تۇرعان قايراتكەر عالىمدارىمىزدى، وقۋ ورنىنىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرگەن تۇلعالاردى زەرتتەپزەردەلەپ، ولاردىڭ ىزگى ونەگەلەرىن دارىپتەۋ.ءبىزدىڭ ماقساتىمىز اۋىلاۋىلداردان كەلگەن ستۋدەنتتەرىمىزگە زاماناۋي ءبىلىم بەرىپ قانا قويماي، ولاردى ەل مەن جەردىڭ قاسيەتىن باعالايتىن تۇلعا رەتىندە قالىپتاستىرۋ. ۇلى دالامىزدىڭ ۇلاعاتىن بويىنا سىڭىرگەن، تۋعان توپىراقتىڭ قادىرىن ءبىلىپ، اۋىلىن قادىرلەيتىن جانە سول اۋىلدىڭ زيالىسىنا اينالاتىن ازامات تاربيەلەۋ پارىزىمىز. بۇل رەتتە ەلباسىمىزدىڭ ءار كەزدەگى ەرەكشە ويلارى ءبىزدىڭ جاستارىمىزدى جىگەرلەندىرىپ كەلەدى. ويتكەنى بولاشاقتا ەگەمەن ەلىمىزدىڭ تۇعىرى بەرىك بولىپ، قارىشتاپ دامۋى ءۇشىن ساپالى ءبىلىمى، سانالى تاربيەسى بار، رۋحى بيىك، وتانسۇيگىش جاستار مەن يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى يگەرگەن بىلىكتى ماماندار عانا بيىك بەلەستى باعىندىرا الماق.ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆتىڭ ءوز سوزىمەن تۇيىندەسەك: ءبىز جولىمىزدى دۇرىس تاڭداي بىلدىك. بۇعان بۇگىنگى قولىمىز جەتكەن ناتيجەلەرىمىز دالەل. وسى نەگىزدە ءوزىمىزدىڭ ىلگەرى باسقان قادامدارىمىزدى جەدەلدەتە تۇسۋگە تاماشا مۇمكىندىگىمىز بار. قازاقستاندى الەمنىڭ دامىعان ءارى كوركەيگەن ەلدەرىنىڭ قاتارىنا قوساتىن جول وسى.قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باسقارما توراعاسى رەكتور، ۇعا ۆيتسەپرەزيدەنتى، اكادەميك، ءالفارابي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى
|
17 مامىر 18:28نۇرسۇلتان. قازاقپارات باسقا دا اۆتوموبيل وندىرىسىمەن اينالىساتىن فيرمالار سياقتى نىڭ دا تاريحى كولىك قۇرالدارىن شىعارۋدان باستالعان جوق.بۇل برەندتىڭ تاريحى ينجەنەر، ونەرتابىسشى سونىمەن قاتار بيزنەسمەن ساكيچي تويودانىڭ كومپانياسىن قۇرعان ۋاقىتىنان، ياعني 19 عاسىردان باستاۋ الىپ جاتىر. دەگەنمەن، زامانداستارى ەكىنشى توماس ەديسون جانە جاپون ونەرتابىسشىلارىنىڭ پاتشاسى دەپ اتاپ كەتكەن ادامدى جاي عانا ينجەنەر نەمەسە جاي عانا ونەرتابىسشى دەۋ ونى مەنسىنبەۋ بولماق.ساكيچي تويودا كومپانياسىنىڭ قۇرۋشىسى، جاپون ەديسونىساكيچي 1867 جىلى اقپاننىڭ 14 كۇنى كەدەي اعاش ۇستاسىنىڭ وتباسىندا دۇنيە ەسىگىن اشتى. ول كەزدە جاپونيا مودەرنيزاتسيانىڭ اۋىرتپالى ءداۋىرىن باستان وتكەرىپ جاتقان ەدى، ال شيزۋوكا پروۆينتسياسىنداعى شاعىن عانا كەدەي اۋىلدا تۇرعان ساكيچي اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قيىن ءومىرىن ءوز كوزىمەن كورىپ ءوستى. بىلايشا ايتقاندا اناسىنىڭ بەينەتى كوپ كاسىبى جاس جىگىتتى ۇلكەن ىستەرگە، ناقتىراق ايتساق مىقتى كونسترۋكتسيالى توقىما ستانوگىن جاساپ شىعۋعا تالپىندىردى. كەيىندەرى بۇل قۇرال تويودا اۋلەتىنىڭ قارجىلىق ءال اۋقاتىن ارتىرۋعا سەبەپ بولدى. توقىما ستانوكتارىنىڭ پاتەنت قۇجاتتارىساكيچي ءوز ستانوكتارىنىڭ جانە باسقا دا قوسىمشا توقىما مەحانيزمدەرىنىڭ قۇرىلىمىن ۇنەمى جەتىلدىرىپ وتىردى، اقىر سوڭىندا جاپوندىق ەديسوننىڭ ازىرلەمەلەرىنە سول كەزدەگى الەمنىڭ ەڭ ءىرى توقىما مانۋفاكتۋراسى ۇلى بريتانيالىق جانە فيرماسى قىزىعۋشىلىق تانىتتى. اعىلشىندار ستانوكقا بەرىلگەن پاتەنتتىك قۇقىقتى ساتىپ الۋدى ۇيعارادى، ال ساكيچي تويودانىڭ ۇلى كييچيدو سايكەستى شارتتاماعا قول قويۋ جانە باسقا قۇجاتتاردى راسىمدەۋ ءۇشىن ا ق ش ارقىلى انگلياعا ساپار شەكتى.ال مىناۋ سول توقىما ستانوگى، بۇلسىز كولىكتەرى بولماس پا ەدى...سوعىس الدىنداعى 1930 جىلدار ەدى، ال جاپونيا يندۋستريالدىق ەلدەن گورى ءالى اگرارلىق ەل بولاتىن. الايدا، ءور ماقساتتى مەن پىسىقتىعى بار كييچيرو بۇل جاعدايدى وزگەرتۋگە دەن قويدى. ول دا 20 عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا ءومىر سۇرگەن كوپتەگەن جاستارداي اۆتوموبيل دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن، سوندىقتان كىشى تويودا دامىعان ەلدەردىڭ اۆتوموبيل ءوندىرىسىن ءوز كوزىمەن كورۋ مۇمكىندىگىن بارىنشا پايدالانىپ قالۋعا تىرىستى. شەتەلدى ارالاپ قايتىپ كەلگەن كييچيرو اۋلەتىنىڭ داۋلەتىن اسىرعان توقىما ستانوكتارىن مۇلدەم ويىنان الاستادى ەندى ونىڭ ساناسىن اۆتوموبيل جاۋلاپ الدى.ساكيچي تويودانىڭ ۇلى كييچيرو تويودا، كولىكتەرىنە باستاما بەرگەن كىسى.ەڭ اۋەلى جاڭا باستامانىڭ ءجوندى بولاتىنىنا اكەسىن كوندىرۋ قاجەت بولدى. ورايى كەلىپ، ساچيدي تويودا جاپونيا ءۇشىن جاڭا بيزنەس سانالعان سالدا باعىن سىناپ كورۋىن ماقۇلدادى. ءسويتىپ، اكەسىنىڭ كونتسەرنىنىڭ قولداۋىنا يە بولعان كييچيرو جاڭا شارۋاعا ەرەكشە قۇلشىنىپ كىرىسىپ كەتتى. اا نىڭ سەريالىق تۇردە شىعارىلا باستاعان العاشقى جەڭىل كولىگى.ءبىرىنشى نىڭ ا1 يندەكسى بەرىلگەن ءتورت ەسىكتى سەداننىڭ پروتوتيپىن 1936 جىلى جاساپ قۇراي باستاپ، جارتى جىلدان سوڭ ماشينا دايىن بولدى. بۇرىن كولىك وندىرىسىنە قاتىسى بولماعان فيرما ءۇشىن بۇل وتە از مەرزىم. دەگەنمەن، بۇنداي جىلدامدىقتى ا1دىڭ كوپ جەرىن امەريكالىق برەندتتەردەن كورىپ العان ستاندارتتى شەشىمدەردەن قاراپ جاسالعانىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى.شاسسيدىڭ كونسترۋكسياسىن، سونداياق بەرىلىس قورابى كوروبكا پەرەداچ 3,4 ليترلىك التى ءتسيليندرلى موتوردى دا دەن كوشىرىپ الدى، ال شاناق دىڭ كىشىرەيتىلگەن نۇسقاسىنداي كورىنەتىن.نىڭ العاشقى جۇك كولىگى، 1935 جىلعى 1 مودەلى.تاڭقالارلىق ەشتەڭە جوق. 30جىلدار مەجەسى بويىنشا ەڭ وزىق اەروديناميكالىق سەداندى كييچيرو ىجداھاتتى جاپون ينجەنەرلەرى ءار بۇرانداسىنا دەيىن بولشەكتەپ، قالاي ىستەيتىنىن ءبىلىپ الۋى ءۇشىن شتاتتاردان ارنايى الدىرعان ەدى. ونىڭ ۇستىنە دىڭ سىرتقى كورىنىسى زاماناۋي بولىپ، جاپوندار ەشتەڭەنى وزگەرتپەۋدى ۇيعاردى. كىشىرەيتىلگەن ماسشتابىنان باسقا جالعىز وزگەشەلىك فارالارى عانا بولدى امەريكالىق ماشينادا ولار الدىڭعى قاناتپەن بىرىكتىرىلگەن بولاتىن، جاپوندىق كوشىرمەسىندە وپتيكا بۇرىنعىشا قاناتتىڭ ۇستىنە ورناتىلدى. نىڭ العاشقى وفيسى.قۇراستىرىلعان ا1 پروتوتيپىنىڭ ۇزىن سانى ۇشەۋ عانا بولىپ، ولاردىڭ ءبىرىن ءتىپتى بۋددا سالتتارىنا ساي باتا بەرىپ، جولىن اشتى. كييچيرو جاڭا كولىگىمەن العاشقى ساپارىن ءبىراز ۋاقىت بۇرىن قايتىس بولىپ كەتكەن اكەسىنىڭ بەيىتىنە جاساعانىنىڭ سيمۆوليكالىق ءمانى بار. ال ءبىر جىل وتكەن سوڭ وعان بارابار دەرلىك اا مودەلى سەريالىق تۇردە شىعارىلا باستادى.كورومو زاۋىتىنداعى سەحتاردىڭ فوتولارى مەن سىزبالارى.ءوندىرىس كورومو دەپ اتالاتىن جەردە سالىنعان سۋ جاڭا زاۋىتتا باستالدى ءبىرىنشى تويوتالىق زاۋىت سالىنعان ەلدى مەكەن مەن ونىڭ توڭىرەگىن قازىر دەپ اتايدى. باستاپقىدا اۆتوموبيلدەر دەگەن اتاۋ بەرىلىپ ساتىلىپ جاتتى، ءبىراق ول اتاۋ كييچيرونىڭ كوڭىلىنەن شىعا قويمادى. ول ءوزىنىڭ تەگىنەن ۇيالعان ەمەس.الايدا، نى جاپون تىلىنەن سوزبە ءسوز ءتارجىمالاسا شۇرايلى كۇرىش القابى دەگەندى بىلدىرەدى. اگرارلىق اتاۋ برەندتىڭ جاڭا ونىمىنە ساي كەلە قويمادى دا، كييچيرو جاڭا اتاۋعا بايقاۋ جاريالادى. 20 مىڭنان اسا ۇسىنىستى قاراپ شىققان اۋلەت بۇگىنگى تاڭدا بارشاعا تانىس نۇسقاسىن تاڭداپ الدى بۇل اتاۋدا ايقىن كورىنىپ تۇرعان اتا تەگىمەن ساباقتاستىق بار، شۇرايلى القاپپەن بايلانىس جوق، سونداي اق ءسوزدىڭ ءوزى ەستە تەز ساقتالىپ قالادى جانە دۇنيە جۇزىندەگى ءار ءتۇرلى تىلدەردە جاقسى ايتىلادى. سەداندارىن قۇراستىرۋ سەحى. رەسمي تۇردە 1937 جىلعى تامىزدىڭ 28 كۇنى ۋاقىتشا قۇرامىنداعى ەنشىلەس كومپانيا رەتىندە تىركەلدى. ال فيرمانىڭ العاشقى زاۋىتىنداعى ءوندىرىس سول جىلى قاراشا ايىندا باستالدى. وسى سالتاناتتى ءساتتى جاپون برەندىنىڭ تۋعان كۇنى دەپ بىلسەك بولادى.فالستارت جانە قايتادان باستاۋدەيتۇرعانمەن، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا دەيىن نىڭ كولىك ءوندىرىسى قانات جايىپ كەتە المادى. 1943 جىلعا دەيىن كومپانيا نەبارى 1404 دانا اا سەدانىن جانە سونىڭ نەگىزىندە جاسالعان 353 دانا اۆ مودەلدى كابريولەتىن شىعاردى. بۇعان اا مودەلىنىڭ ازداپ وزگەرتىلگەن موتورى كۇشتىرەك 115 دانا سەدانىن قوسقان كۇننىڭ وزىندە ءوندىرىس اۋقىمى كوڭىلدەن شىعا قويمايدى.امەريكالىق تىڭ انالوگى 10ءبىراق، الەمدىك قاندى جانجال جىلدارىندا فابريكالىق قۋاتى نەگىزىنەن اسكەري قاجەتتىلىكتەردى وتەپ وتىرعانىن ەستەن شىعارمايىق كوروموداعى كاسىپورىندا اسكەري جۇك كولىكتەرى مەن امفيبيالار، جول تالعامايتىن بارلاۋعا ارنالعان جەڭىل كولىكتەر، اسكەري ۇشاقتاردىڭ كومپونەنتتەرى شىعارىلدى. جولى بولىپ، اسكەري قيمىلدار ناتيجەسىندە زاۋىتقا ەش نۇقسان كەلمەدى، دەگەنمەن، كومپانيانىڭ 1945 جىلعى كۇزدەگى جاعدايى ءماز ەمەس ەدى. ءبىراق ايىرىلىپ قالۋعا ەتتەرى ۇيرەنىپ كەتكەن جاپوندىقتار مويىعان جوق. زاۋىت قىزمەتكەرلەرى ىرگەلەس جاتقان اۋماقتارعا ءداندى داقىلداردى ءوسىرۋدى ۇيرەنىپ الدى، ال اسكەري ونىمدەردى تەز ارادا بەيبىت ءومىر قاجەتتىلىكتەرىنە بەيىمدەدى. ءبىر كەزدەرى تسەحتارىندا ۇشاقتاردى قۇراستىراتىن بولشەكتەردەن قازاندار مەن قۇرال سايمانداردى دا جاسادى مىنە، كونۆەرسيانىڭ جاپوندىق نۇسقاسى.سولاي بولا تۇرا كييچيرو تويودا نەگىزگى بيزنەس باعىتىنان، ياعني ءوزىنىڭ اۆتوموبيلدەرىن شىعارۋدان اينىعان جوق. بۇعان قوسا 1945 جىلعى قازان ايىندااق، ياعني جاپونيانىڭ كاپيتۋلياتسياسىنان ءبىر اي وتكەن كەزدە، ينجەنەرلەرى جاڭا مودەلدىڭ سىزبالارىنا كىرىستى.سوعىس جىلدارىنان كەيىنگى العاشقى 1947 جىلعى ەكى ەسىكتى سەدان .سوعىستان كەيىنگى قيىن جاعدايدى ەسكەرسەك، اڭگىمە بارىنشا جۇپىنى، قاراپايىم جانە ارزانقول كولىك جايىندا بولاتىنى تۇسىنىكتى. سوعىستان كەيىن شىققان ءبىرىنشى 4 ءتسيليندرلى 1 ليترلىك موتورى بار ەكى ەسىكتى سەدانى دەگەن اتپەن كوبىرەك تانىمال 1 مودەلىنە سىرتتاي قاتتى ۇقسادى.سىرتقى كورىنىسى عانا ەمەس جاپون اۆتوموبيلىندە ءبىرىنشى رەت قولدانىلعان جونارقالى رامادان دا ول كولىكپەن تۋىستىق بايلانىسى كورىنىپ تۇردى. وسىلاي بولسا دا، ، ياعني تويوتابالاقاي دەگەن ەركە اتاقا يە بولعان مودەلىن جاپونداردىڭ دەربەس تۋىندىسى دەۋگە بولادى. بۇنى مودەلدىڭ موتورى ارتىنا ورناتىلماي، كلاسسيكالىق تۇردە ورنالاسۋىنان اق بىلۋگە بولادى. از سەريالى 1947 جىلى قازاندا شىعارىلا باستادى، ال كومپانيانىڭ بىرنەشە سەريالىق مودەلدەرىنىڭ نەگىزى بولىپ قانا قويماي، جاپوندار ءۇشىن اۆتوموبيل نارىعىنىڭ ساپالى جاعىنا شىعۋ ءۇشىن اشىلعان ەسىك بولاتىن.جىلدام پويىزبەن جارىسقان جارناما اكسياسى.بۇل كەزگە دەيىن، جەرگىلىكتى باسقا دا اۆتووندىرۋشىلەر سياقتى، كولەمى وتە شەكتەۋلى جانە اقشاسى از جەرگىلىكتى نارىققا يەك ارتۋعا ءماجبۇر بولىپ كەلدى. باسقا امالى جوق تا ەدى وتكەن عاسىردىڭ 50جىلدارى قارساڭىندا كۇنشىعىس ەلىنەن تىس جەرلەردە جاپون ءاۆتوموبيلى دەگەن ءسوز تىركەسى حوككەيدەن برازيليا قۇراماسى دەگەن سوزدەي كۇلكىلى ەستىلەتىن. دەگەنمەن، جاعدايدىڭ جاقسارۋىنىڭ الدەقايدا! جاقسارۋىنىڭ! اۋىلى كورىنىپ تە قالعان ەدى.قازىرگى كۇندەرى جاپوندىق ءاۆتوموبيلدى ساپالى ءونىم ۇعىمىنىڭ سينونيمى رەتىندە قولدانۋعا بولادى، ءبىراق ءارقاشان بۇلاي بولا بەرگەن جوق. سول كەزدەرى جاپپاي ساپا مەن ءوندىرىس تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ شارالارىن باستادى.كورومودا زاۋىتتى سالۋ كەزىندە كييچيرو تويودا كولىكتى قۇراستىرۋعا قاجەتتى اۆتوكومپونەنتتەردى قويمالارعا اپارماستان، تۋرا كونۆەيەرگە جەتكىزىپ وتىراتىن ءادىسىن قولدانۋدى جوسپارلاعان بولاتىن. ءبىراق، 30جىلدارى بۇل ويلاعانى ىسكە اسپادى سالىستىرمالى تۇردە از كولەمدى ءوندىرىس ايرىقشا يننوۆاتسيالاردى قاجەت ەتپەدى. الايدا، سوعىستان كەيىن، ماشينا شىعارۋ كولەمى ارتقان كەزدە، ادىستەمەسى قايتا جاڭعىرتىلدى.البەتتە، تويودا بۇرىن بولماعان نارسەنى ويلاپ تاپقان جوق قۇرامداس بولشەكتەردى قۇراستىرۋ ورنىنا جەتكىزىپ تۇرۋ 1020 جىلدارىاق فوردتىڭ زاۋىتتارىندا قولدانىلدى. الايدا جاپوندار بۇل قاراپايىم ۇدەرىستى جەتىلدىرىپ، شىڭىنا جەتكىزدى. بۇل ىلەسپە شىعىنداردى ازايتۋ مەن ءوندىرىس تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ساياساتىنداعى العاشقى قادام عانا بولاتىن. كەلەسىسى برەندتىڭ توقىمالىق وتكەن شاعىنان الىنعان قاراپايىم، ءبىراق وتە ۇتىمدى ءتاسىل بولدى.تايچي ونو دجيدوكا نىڭ اكەسى.50جىلداردىڭ باسىندا كوروماداعى زاۋىتتىڭ اۆتوموبيلدەردى تۇپكىلىكتى قۇراستىرىپ شىعۋ سەحىنىڭ باسشىسى تايچي ونو كومپانيانىڭ ءجۇن ءيىرۋ ماشينالارىنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگىن ەسىنە ءتۇسىردى ءجىپ ءۇزىلىپ كەتسە، ولار وزدىگىنەن توقتاپ قالاتىن. بۇل اقاۋلى ماتانىڭ كولەمىن ەداۋىر ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن. ارينە، اۆتوموبيل قۇراستىرىلاتىن كونۆەيەر توقىما ستانوگى ەمەس ول كەزدە كونۆەيەر ءىشىنارا عانا اۆتوماتتاندىرىلعان بولاتىن جانە قول ەڭبەگى بارىنشا قولدانىلاتىن.الايدا تايچي توقىما سالاسىنىڭ ەرەكشەلىگىن اۆتووندىرىستە قولدانۋدىڭ امالىن تاپتى. ول ۇسىنعان جاپون تىلىنەن اۋدارعاندا ادامي ءجۇزدى اۆتوماتيكا دەگەنگە ساياتىن قاعيداتى زاۋىتتىڭ ءاربىر جۇمىسشىسىنىڭ اسقان جاۋاپكەرشىلىگىن بىلدىرەدى. ەگەر جۇمىسشى اقاۋلى دەتالدى نەمەسە دۇرىس ورناتىلماعان كومپونەنتتى بايقاپ قالسا، ول اندون دەپ اتالىپ كەتكەن ارنايى باۋدى تارتىپ قالىپ كونۆەيەرلىك لەنتانى توقتاتا الاتىن، ءتىپتى ول وسىلاي ىستەۋگە مىندەتتى بولاتىن. وسىلايشا اقاۋ ءوندىرىستىڭ باستاپقى كەزەڭىندە انىقتالىپ، ونى جويۋعا ۋاقىت جانە قاراجات شىعىنى مەيلىنشە از كەتەتىن.سول جاعىندا 60 جىلدارداعى كونۆەيەر ادامدارى بار... وڭ جاعىندا بۇگىنگى ادام جوق، تەك روبوتتار. جۇمىس قاعيداتىن الىڭىز دا، ونى دجيدوكامەن ارالاستىرىڭىز، بۇعان نىڭ ايرىقشا بەلگىسىنە اينالعان فيرما قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءوندىرىستى ۇدايى جەتىلدىرىپ جانە وڭتايلاندىپ وتىرۋ جونىندەگى ۇسىنىستارىن قوسىڭىز، سوندا بارىپ ءسىز بۇل ماركالى اۆتوموبيلدەردىڭ ساپاسىنىڭ تەز ارادا ەسەلەپ ارتقانىن جانە جاپون ساپاسى ءسوزىنىڭ بۇيىمدى الۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى سيپاتتاما بولىپ كەتكەنىن تۇسىنەسىز.بارلىق شەپپەن شابۋىلداۋايگىلى تويوتالىق ساپا جاڭادان قالىپتاسۋ بارىسىندا بولعان كەزدىڭ وزىندە جاپوندار الەمدىك ءاۆتووندىرىس ليدەرلەرىن قۋىپ جەتۋ، مۇمكىن بولسا باسىپ وزۋ ءۇشىن شەتەل نارىقتارىن يگەرۋ قاجەت ەكەنىن ءتۇسىندى. بەينەلى تۇردە ايتساق، جاپوندار ءجۇزىپ ۇيرەنۋ ءۇشىن باقا جۇرگەن كولشىكتە ەمەس اشىق تەڭىزدە ۇيرەنۋ كەرەك دەپ ۇيعاردى. باتىل قادام با؟ ءيا. قاۋىپتى مە؟ ولسىز بولمايدى. ەسەسىنە، تابىسقا جەتسە، ناتيجە دە كەرەمەت بولار ەدى...ەۆروپا نارىعىنا شىعۋ دات نارىعىنان باستالعان.1957 جىلى اق جاپونيانىڭ اۆتوموبيل شىعاراتىن كومپانيالارى ىشىندە العاشقى بولىپ ا ق ش دا ءوزىنىڭ فيليالىن ۇيىمداستىرۋدى ۇيعاردى. قىركۇيەك ايىندا جەرگىلىكتى نارىقتى زەرتتەپ ءبىلۋ ءۇشىن ءۇش مەنەدجەردەن قۇرالعان بارلاۋشى توپ لوس اندجەلەسكە ات باسىن تىرەدى. بارى جوعى ەكى اي وتكەندە، قازاننىڭ 31 كۇنى كومپانياسى قۇرىلدى. ەكپورتقا العاشقى بولىپ سەدانى مەن جول تالعامايتىن كولىگى ۇسىنىلدى.نيدەرلاندىداعى العاشقى ساتۋ ورتالىقتارىنىڭ ءبىرى.جاپون كولىكتەرىنە امەريكالىقتاردىڭ ىنتاسى اۋا قالدى دەۋگە بولمايدى. مۇلدەم كەرىسىنشە بولدى. العاشقى تولىق ساتىلىم جىلىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بارلىعى 288 ماشينا ساتىلدى. جاپونيالىق اۆتوموبيلدەر ديزاينىمەن دە، ديناميكاسىمەن دە، ابىروي مارتەبەسىمەن دە امەريكالىقتاردىڭ كوڭىلىنەن شىعا قويعان جوق. ونىڭ ۇستىنە امەريكالىقتاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ ويىندا كۇنشىعىس ەلى ءالى دە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى باستاعان اگرەسسور بولاتىن. ەڭ قىزىقتىسى سول، 50جىلداردىڭ سوڭىنداعى نارىق ترەندتەرىنە ساي بولۋعا تىرىسىپ كورگەن دە جوق، كەرىسىنشە، اككى اڭشىداي بۇعىنىپ جاتىپ، ءوزىنىڭ قولايلى ءساتىن كۇتتى.ءسويتىپ ءجۇرىپ، سول ساتىنە دە جەتتى...جالعىز تۇردە شىققان 2000 مەن دجەيمس بوند ءرولىن سومداعان شون كوننەرياۋەلى شتتاتتاردا ەش ويلاماعان تۇستان نارىقتا وتە قولاپايسىز ءارى جانارمايدى سىمىرە بەرەتىن ماستودونت اۆتوموبيلدەر ۇستەمدىك قۇرعان دەترويتتىق باروككو ءداۋىرى اياقتالدى. وسىلاي سەنىمدى جانە كۇي تالعامايتىن لار العاشقى مۇمكىندىككە يە بولدى. الايدا ناعىز سەرپىلىس 70جىلدارى، جانارماي داعدارىسى ا ق ش عى اۆتوموبيلدىك قۇندىلىقتار شكالاسىن كۇرت وزگەرتىپ جىبەرگەن كەزدە ورىن الدى. كولىكتىڭ ۇنەمدىلىگى، سەنىمدىلىگى جانە ارزان باعاسى تۇتىنۋشى ءۇشىن ءبىرىنشى ورىنعا شىقتى دا، دەترويت زاۋىتتارى جاڭا ترەندكە يكەمدەلە الماي جاتقاندا، ساتىپ الۋشىلار نىڭ باياعىدان بەرى ۇنەمدى، قىمبات ەمەس، ەڭ باستىسى وتە سەنىمدى مودەلدەردى ۇسىنىپ كەلە جاتقانىن ءبىلىپ، تاڭ قالىستى.تىڭ العاشقى بۋىنى.1966 جىلدىڭ وزىندە اق جاڭا سەدانى امەريكا نارىعىندا جىلىنا 10 مىڭ دانادان ارتىق ساتىلعان ءبىرىنشى مودەل بولدى. ال 1972 جىلعا قاراي برەندتىڭ امەريكاداعى جالپى ساتىلىمى ميلليوندىق مەجەگە جەتتى، تاعى ءۇش جىل وتكەندە امەريكاداعى ەڭ كوپ ساتىلاتىن يمپورتتىق برەندتەر ىشىندە دى ىعىستىرىپ، ءبىرىنشى ورىنعا شىقتى.جاپونداردى ەندى توقتاتۋ مۇمكىن بولمادى. وسىدان كەيىنگى ەۆروپاعا، وڭتۇستىك امەريكاعا، اۆسترالياعا، كەيىندەپ پوستكەڭەستىك ەلدەرگە جاسالعان ەكسپانسيا، جاڭا قۇراستىرۋ كاسىپورىندارى، سۋ جاڭا ليۋكس برەند تىڭ پايدا بولۋى وسىنىڭ ءبارى قوسىلىپ كەلىپ 2010 جىلى جەڭىپ العان الەمنىڭ ەڭ ءىرى اۆتووندىرۋشىسى اتاعىن الدى. وسى كۇنگە دەيىن دە ءبىرتالاي مارتەبەلەرگە يە بولدى.جاپون برەندىنىڭ تاريحى قىرۋار ەڭبەك، سان الۋان تاجىريبە مەن زەرتتەۋگە تولى، سونىڭ ارقىسىندا نانعىسىز جەتىستىككە يە بولىپ وتىر.ەندى ەرتەڭ بۇرسىكۇندەرى قانداي بەلەستەردى باعىندىراتىنىن ەلەستە بەرىڭىز.
|
اكىم بولساڭ، بەس مەكتەپ جابىلسا دا بىلق ەتپەيتىن ءبىزدىڭ ارحيمەدتەي بول!كۇبىرتكە 3908 5 پىكىر 28 تامىز, 2018 ساعات 12:48مىنە، بيىلعى جاڭا وقۋ جىلى باستالۋىنا ساناۋلى كۇندەر عانا قالدى. الايدا بۇل ءبىزدىڭ وبلىس ءۇشىن اسا قۋانارلىق جايت بولماي وتىر. ويتكەنى بيىلعى جىلى وڭىرىمىزدە بەس بىردەي مەكتەپتىڭ ەسىگىنە قارا قۇلىپ سالىنادى.مۇنى قوستاناي وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءباتيما داۋىموۆا امالسىز مويىندادى. ونىڭ سىرتىندا بىزدەگى ءبىلىم جۇيەسىندە قوردالانىپ قالعان پروبلەملار جەتەرلىك كورىنەدى. بۇگىنگى تاڭدا وبلىسىمىزدا شاعىن كومپلەكتىلى مەتەپتىڭ سانى 345. ال نورماتيۆتكە سايكەس كەلمەيتىندەر 108 بولدى. وڭىرىمىزدەگى 175 ەلدى مەكەنىندە مەكتەپ اتىمەن جوق. بۇل جەرلەردە 1 مىڭ 621 مەكتەپ جاسىنداعى بالا بار. ونىڭ 250ءى مەكتەپ ينتەرناتتارىندا تۇرادى. 55ءى تۋعانتۋىستارىنىڭ قولىندا. ال قالعاندارى ەلدى مەكەندەردەن جىراقتاعى مەكتەپتەرگە كولىكپەن جەتكىزىلەدى، دەدى داۋىموۆا حانىم.مىنەكەي، وسىداناق بىزدەگى مەكەپتەردىڭ جىلدانجىلعا ازايىپ، جەتكىنشەكتەرىمىز قوستانايدىڭ التى ايعا سوزىلاتىن قاقاعان ايازىندا پالەن جەرگە دىردەكتەپ اۆتوبۋسپەن قاتىنايدى ەكەن. وزگەسىن بىلاي قويعاندا سول اۆتوبۋستاردىڭ وزدەرى دە جەتىسپەيدى. قازىرگى تاڭدا تاعى دا 29 اۆتوبۋس قاجەت كورىنەدى. الايدا وعان باس اۋىرتىپ وتىرعان ەشكىم جوق. بيىلعى جىل تەك قانا سارىكول اۋدانىندا ءبىر اۆتوبۋس ساتىپ الىنعان. ال قوستاناي اۋدانىندا بۇعان اقشا بولىنگەنىمەن، ول ءالى الىنعان جوق. وقۋ باستالعانداعى ءبىزدىڭ جۇرتتى قۋانتاتىن ەمەس، كوڭىلىن ءپاس ەتەتىن جاڭالىعىمىز وسىنداي.جالپى، ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەرىمىز ءوز كەمشىلىكتەرىن بۇركەمەلەپ، ونى بىلدىرمەۋ ءۇشىن تاپپايتىن قۋلىعى جوق. ماسەلەن، جوعارىدا ءبىز ايتقان بەس مەكتەپ پەن 175 ەلدى مەكەندە وقۋ ورنىنىنىڭ مۇلدە جوقتىعىن ولاردىڭ نورماتيۆكە سايكەس كەلمەگەنىمەن ءتۇسىندىرىپ باعادى. الايدا ول نە قىلعان نورماتيۆ ەكەنىن حالىققا تالداپ ايتىپ بەرەتىن ەشكىم جوق. ءويتىپ نەسىنە باس اۋىرتادى؟ داپدايىن سىرتى جىلتىر، ءىشى ءتۇتىن جاۋاپ تۇرعاندا. نورماتيۆكە سايكەس كەلمەيدى. ءبىتتى شارۋا. وعان ەشكىم دە كىنالى ەمەس.بۇنى ايتامىز، جاقىندا وتكەن ارنايى جينالىستا بۇعان وزگى تۇگىلى وبلىس اكىمى ارحيمەد مۇقانبەتوۆ وسىنداعى ءبىلىم سالاسىنىڭ تىزگىنىن ۇستاپ وتىرعان ادامنان بۇل مەكتەپتەر نە سەبەپتى جابىلىپ جاتىر؟ دەپ سۇراۋعا ۋاقىت تاپپادى. مۇمكىن بۇل وعان باس قاتىراتىنداي ۇلكەن شارۋا ەمەس شىعار. ودان دا قازىر ەشكىمگە كەرەگى جوق، بىلايعى جۇرت اتىن دا، زاتىن بىلمەيتىن قىتايدىڭ تەلەديدارىن شىعاراتىن بولدىق جوعارىعا جاققا جىلتىراق ەسەپ بەرىپ، جاقسى اتتى كورىنىپ قالۋ الدەقايدا پايدالى بولار. ال بەس مەكتەپ تۇگىلى، ءبىر مەكتەپتىڭ دە جابىلۋى سونداعى حالىق ءۇشىن ۇلكەن تراگەديا ەكەندىگىن، مەكتەپكە قارا قۇلىپ سالىندى دەگەنشە، ول جەردە ءومىر توقتادى دەسە دە بولعانداي ەكەندىگىن وزگە تۇگىلى وبلىس باسشىسىنىڭ ەشبىر كوڭىل اۋدارماۋى ءبىزدى سىپايىلاپ ايتقاندا تاڭ قالدىردى.قۋىرداقتىڭ كوكەسىن تۇيە سويعاندا كورەسىڭ دەگەندەي قىزىقتىڭ ءبارى الدا ەكەن. مۇنى ءبىز وتكەن اپتانىڭ سوڭىندا وتكەن ءبىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءداستۇرلى تامىز كونفەرەنتسياسىندا انىق بايقادىق. وندا وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ولگا كيسەلەۆا ءبىراز قىزىق جايتتاردىڭ بەتىن اشىپ تاستادى. سويتسەك، باقساق باقا ەكەن دەگەندەي وبلىسىمىزدا جابىلعان مەكتەپتىڭ سانى بەسەۋ ەمەس، تۇپتۋرا سەگىز بولىپ شىقتى. ال نورماتيۆكە سايكەس كەلمەيتىن ءبىلىم ۇياسى جۇزدەن اسىپ كەتىپتى. جالپى وبىسىمىزداعى شاعىن كومپلەكتىلى مەكتەپ جالپى ءبىلىم ۇيالارىنىڭ 68 پايىزىن قۇرايدى. دەمەك، بۇلاردىڭ بارلىعىنىڭ دا تاعدىرى قىل ۇستىندە تۇر دەگەن ءسوز.ال ءبىر قىزىعى بۇل جاڭا دەرەكتەر دە وبلىس اكىمىن ەلەڭ ەتكىزگەن جوق. ول ءتىپتى اۋ، مەن وسى ەكى جينالىستىڭ ەكەۋىنە دە قاتىستىم عوي. نەگە تسيفلار ەكەۋىندە ەكى ءتۇرلى؟ دەگەن سۇراق تا قويمادى. نەگە؟ ونىڭ ەشبىر قۇپياسى جوق. ويتكەنى ءبىزدىڭ اكىم وتە سىپايى. كەمشىلىكتەردى كورسە دە بايقاماعان بولادى. قاشاندا قاتتى ايتسام قاراماعىمداعىلاردىڭ كوڭىلى قالىپ قويار دەپ ىلعي قىسىلىپ جۇرگەنى. ۇندەمەيتىندىگى دە سودان. كەمشىلىكتەردى ادەيى كورمەگەندىكتەن ەمەس. كورەدى. الايدا ونى بەتكە ايتۋعا اقتوبەدە قالا اكىمى، كەيىن وبلىس اكىمى بولعاندا ابدەن قانىنا ءسىڭىپ كەتكەن بيازىلىعى جىبەرمەيدى. مىنە سوندىقتان دا ءبىزدىڭ قوستانايلىقتار وسى اكىمىمىزدى باسقا جاققا الىپ كەتپەسە ەكەن دەپ كۇندىزءتۇنى قۇدايدان جالىنىپ سۇراۋدان جالىقپايدى.قىسقاسى، اكىم بولساڭ، ءبىزدىڭ ارحيمەدتەي بول!
|
جانداربەك بەكشين قاسكەلەڭدەگى ينفەكسيالىق اۋرۋحانانىڭ نەگە جابىلاتىنىن ايتتى ۇلت ساۋلىعى07 ماۋسىم 2018، 12:15جانداربەك بەكشين قاسكەلەڭدەگى ينفەكسيالىق اۋرۋحانانىڭ نەگە جابىلاتىنىن ايتتى07 ماۋسىم 2018, 12:15 1644 0وكقدا وتكەن بريفينگتە قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ كوميتەتىنىڭ ٴتوراعاسى، باس سانيتار دارىگەر جانداربەك بەكشين قاسكەلەڭ قالاسىنداعى ينفەكسيالىق اۋرۋحانانىڭ نەگە جابىلاتىنىن ٴتۇسىندىردى، دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى.قاسكەلەڭدەگى ينفەكسيالىق اۋرۋحاناعا توقتالايىن. ول وتە ەسكى. سوندىقتان ٴبىزدىڭ ماماندار 2017 جىلدىڭ قاراشا ايىندا اتالعان اۋرۋحانانى جوندەۋ تۋرالى بۇيرىق شىعاردى. جوندەۋ جۇمىستارى 2018 جىلدىڭ 1شىلدەسىنە دەيىن اياقتالۋى قاجەت بولعان. اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرىنە اتالعان عيماراتتى وسى جىلدىڭ ٴبىرىنشى جارتى جىلدىعىندا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى دەگەن مىندەت جۇكتەلدى، دەدى ول.جانداربەك بەكشيننىڭ ايتۋىنشا، اۋدان بيلىگى ينفەكسيالىق اۋرۋحانانى جوندەۋگە ٴتيىستى قاراجاتتى بولمەگەن.سوندىقتان اۋرۋحانا سانيتارلىق تالاپتارعا كەلمەگەندىكتەن سوتتىڭ شەشىمىمەن اۋرۋحانا جوندەۋ جۇمىستارىنا جابىلادى نەمەسە اۋدان اۋرۋحاناسىنىڭ جانىنان جاڭا ٴبولىم سالۋ ماسەلەسى تۇر. وسىلايشا، اۋدان اۋرۋحاناسىندا ماماندارى ادامدارعا ٴتيىستى كومەك كورسەتە الاتىن بولادى، دەپ تۇيىندەدى ٴسوزىن باس سانيتار دارىگەر.
|
الاساپىران 4318 19 پىكىر 31 جەلتوقسان, 2021 ساعات 14:39جىل اياقتاۋعا از قالعاندا قىتاي اقپارات قۇرالدارى ءۇشىنشى بالانى دۇنيەگە الىپ كەلۋگە رۇقسات بەرىلگەنىن جارىسا جازدى. ءتىپتى، كەيبىر مەديالار قىزدىقىزدىمەن قاشاندا اتويلاپ الدا جۇرەتىن كوممۋنيستەر مەن كومسومالدار بۇل ناۋقاندا ءوز بەلسەندىلىگى مەن كوشباسشىلىعىن كورسەتىۋى كەرەك دەپ، ۇسىنىسىن اجۋامەن جەتكىزدى. قىتاي قوعامىندا تۇرعىن ءۇي، دەنساۋلىق، بالا تاربيەسى بيزنەس كوزىنە اينالىپ، قاراپايىم ادامدار ءۇشىن قالتاسى كوتەرمەيتىن، بىرنەشە ۇرپاق بويى تابانىنان تاۋسىلىپ، تارىعاتىن مەحناتقا اينالىپ كەتكەلى قاشان؟..2021 جىلى ماۋسىم ايىنىڭ 11ءى كۇنى قىتاي مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى بۇكىل قىتايلىق جەتىنشى رەتكى ساناقتىڭ قورتىندى ناتيجەسىن ءبىراز كىدىرىستەن كەيىن بارىپ جاريالادى. وسى ساناقتا جالپى قىتايدىڭ جان سانى 1 ملرد 411 ميلليون بولعانى انىقتالدى. بۇل تسيفرعا باتىس ساراپشىلارى كۇدىك كەلتىرسە دە، رەسمي مەملەكەتتىك ورگاننىڭ مالىمەتى سانالىپ، قىتاي قوعامىنىڭ دا، حالىقارالىق باقىلاۋشىلاردىڭ دا ءبىراز اڭگىمەسىنىڭ تۇزدىعى بولعانى راس. وسى ساناققا نەگىزدەلسەك، قىتاي قوعامىندا قارتايۋ پروتسەسسى مەن تابيعي ءوسىمنىڭ ازايعانى ايقىن بايقالادى.بالا تۋ 1,3دى، تابيعي ءوسىم 3دى قاناعات قىلعان. تابيعي ءوسىم شارىقتاپ تۇرعان كەزدە 20دى قۇراسا، جايشىلىقتا ون پايىزدان جوعارى بولىپ كەلگەن. ال 3 دەگەنىمىز وتە تومەن كورسەتكىش. ستاتيستيكا زاڭدىلىعى بويىنشا ءبىر مەملەكەتتىڭ تابيعي ءوسىمى 2,5دان تومەندەسە بۇل ەلدىڭ جان سانى كوبەيمەيدى، ازايىپ تا قالمايدى، ءبىر ورىندا تۇرىپ قالادى. ەگەر 1,8 پايىزعا دەيىن تومەندەسە بولاشاقتا ءۇردىس قۇلدىراۋ جولىنا تۇسەدى. بۇعان بالا تۋ كورسەتكىشىنىڭ 1,3 پايىزگا دەيىن تومەندەگەنىن ەسكە الساڭىز، 2100 جىلعا بارعاندا كورشىمىزدىڭ جان سانى 670 ميليوندى قاناعات تۇتۋى مۇمكىن. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مەجەلەۋىنشە، وسى عاسىر شىمىلدىعىن جاپقاندا ادامزاتتىڭ جان سانى 11 ميللياردقا جەتىۋى مۇمكىن. سول كەزدە قازىردىڭ وزىندە جان سانى 1 ميلليارد 380 ميليونعا يەك ارتقان ءۇندىستان 1 ميلليارد 600 ميليونعا بارىپ، 2100 جىلدارى ءسال سايابىرلاپ، 1 ميلليارد 400 ميليونعا تۇراقتاۋى مۇمكىن. تابيعي وسىممەن بىرگە ازيا، افريكا، لاتىن امەريكا ەلدەرىنەن كەلەتىن جوعارى ءبىلىمدى ميگرانتتارمەن جىل سايىن تولىعىپ جاتقان اقش عاسىر اياعىندا 430 ميليونعا ەركىن جەتىپ، الەم تاريحىندا ءۇش الىپ ەل يىق تىرەستىرىپ، باق تالاستىرىپ، كۇش سىناسادى. بۇل كەزدە وتكەن عاسىرلاردا تاريح ساحناسىنان شەگىنگەن اعىلشىن، وسمانلى يمپەريالارى سياقتى سوۆەت يمپەرياسى دا يمپەريا مولاسى اتانعان اۋعانستاننان قانسىراپ شىققان بويى، بەتى بەرى قاراماستان، كۇيرەپ تىنادى. قازىرگى مۇراگەرى رەسەيدىڭ جالپى ىشكى ءونىمى قىتايدىڭ تەڭىزگە جاقىن ولكەسى گۋاڭدۋنعا دا جەتپەيدى. ەكونوميستەر مەملەكەت جان سانىنىڭ قارتايۋى، دۇنيەگە كەلەر نارەستەلەردىڭ ازايۋى سول ەلدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا اسەر ەتەتىن ماڭىزدى فاكتورلاردىڭ ءبىرى ەكەندىگىن ايتىپ جاتىر. وتكەن عاسىردىڭ سەكسەنىنشى جىلدارىنان باستاپ جاپونيا وسى جاعىدايدى باستان كەشىرىپ، ءالى ەسىن جيا الماي كەلەدى.ال، بولاشاق الەمگە ىقپالىن كۇشەيتىپ، قوجالىققا تالاسار اتالمىش ءۇش ەلگە توقتالار بولساق، اقش جالپى ىشكى ونىمدەگى 4دىق ءوسىمدى ساقتاي وتىرىپ، ءبىر قالىپتى دامىسا، ءتىپتى، ارالىقتا 1، 2عا تۇسسە دە، 2100 جىلعا كەلگەندە جالپى ىشكى ءونىمى ادام باسىنا شاققاندا 110 مىڭ اقش دوللارىن قۇرايدى. قىتاي دا قازىرگى تۇراقتىلىعىن ساقتاي وتىرىپ، دامىسا اتالمىش ۋاقىتتا جالپى ىشكى ءونىمى ادام باسىنا شاققاندا 41 مىڭ اقش دوللارىنا جەتۋى مۇمكىن. ءۇندىستانىڭ قازىرگى ىشكى ءونىمى ادام باسىنا شاققاندا 2 مىڭ اقش دوللارى شاماسىندا. بىراق بولاشاقتا ءبىرشاما جوعارعى قارقىنمەن، ياعني 6بەن دامي وتىرىپ، 2100 جىلدارى جالپى ىشكى ءونىمى 28 مىڭ اقش دوللارىنا جەتۋى مۇمكىن.الايدا ساراپشىلار قىتاي ءۇشىن ءالى دە ءبىرشاما قاتەرلەر مول ەكەنىن ايتادى. اۋەلى اقش باستاعان باتىس ەلدەرىنىڭ ساياسيەكونوميكالىق قىسىمى توراعا سي ورتاعا قويعان ەكى عاسىر جوباسىن، ياعني كومپارتيانىڭ عاسىرلىق مەرەيتويىنان كەيىن كەلەتىن رەسپۋبليكانىڭ عاسىرلىق مەرەيتويىنا تارتۋ رەتىندە 2049 جىلى ىسكە اساتىن ءتىل، ءدىن، تەرريتوريا تولىق تۇتاستاناتىن قۇدىرەتتى ەل قۇرۋ سىندى قىتاي ارمانى تولىقتاي ىسكە اسىرا الادى ما؟ ساۋدا سوعىسىنان باستالىپ، ءوزارا كونسۋلدىقتارىن جابۋعا دەيىن بارعان باسەكە، ەرەگەس شيەلەنىسىپ، ەندى پەكين قىسقى وليمپياداسىنا بويكوت جاريالاۋعا ۇلاسىپ بارا جاتقان سياقتى. ىشكى جاقتا ۇيعىر، تيبەت، موڭعول سياقتى سانى از ۇلتتار ماسەلەسى حالىقارالىق داۋعا اينالۋى، باي مەن كەدەيدىڭ اراسىنداعى جىكتىڭ الشاقتاي ءتۇسۋى، رەفورما مەن وتكەنگە ورالۋ اراسىنداعى كۇرەستىڭ ۋشىعۋى، ءوڭىر اراسىنداعى ەكونوميكالىق تەپەتەڭدىكتىڭ بۇزىلۋى، مۇددەلى كلاندار اراسىنداعى تايتالاستىڭ ءورشۋى، كومپارتيانىڭ قاتاڭ اۆتوريتارلىق بيلىگى مەن ىقپالىنا اسەر ەتۋدە. قازىرگى كومپارتيانىڭ ءوزى دە ماو زامانىنداعىداي ءتاستۇيىن، ءبىر جۇدىرىق ەمەس، جەرىنە، كوزقاراسىنا قاراي قىزىل بەكزادالار، كومسومولدار بولىپ بىرنەشە توپقا ءبولىنىپ كەتكەن. كورەي، جاپونيا، فرانتسياداعى جاعداي قايتالانسا، قىتايدىڭ جالپى جان سانى 400 ميلليونعا دەيىن تومەندەپ كەتۋى عاجاپ ەمەس. ونداي جاعداي تۋا قالسا، ءزاۋلىم ۇيلەر بوس قالىپ، شايتان قالالار كوبەيەدى. بازارلار مەن سۋپەرماركەتتەر قاڭىراپ قالادى. ورمەكشىنىڭ تورىنداي بولعان اۆتوباندار مەن جوعارى قارقىندى تەمىرجولداردى يگىلىكتەنەتىن ادام ازايادى. وسى عاسىردىڭ باسىنان باستاپ مەگاپوليس قالالاردا دينك وتباسىن قۇرۋ جاستار اراسىندا موداعا اينالدى، مۇنىڭ زاردابىن قىتاي بولاشاقتا كورەدى.قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندا جالپى قىتايدىڭ جان سانى 400 ميلليون شاماسىندا ەدى، سول مەرەكەلى قوناقسىدا شىڭجاڭنان بارعان ونەرپازدار قازاقتىڭ ايگولەك ءبيىن بيلەپ ساحناعا شىققاندا اقىندىعى مەن فيلوسوفتىعى قاتار جۇرگەن توراعا ماو شابىتتانىپ: ...400 ميلليون حالقىمىز قوسا الماعان باستارىن، دەپ ارناۋ جازادى. كومپارتيانىڭ دارا بيلىگى ءابسوليۋتتى، تىنىشتىق سالىستىرمالى تۇردە ورناعان سول وتىز جىلدا قىتاي حالقىنىڭ جان سانى ەكى ەسە ءوستى. ەندى جەتپىس جىلدا سول وسكەن ۇرپاق تولىقتاي وتكەنگە اينالادى. سول كەزدەگى ستاتيستيكا بويىنشا قىتاي تەرريتورياسىنىڭ باسىم بولىگىن قۇرايتىن سانى از ۇلتتاردىڭ ەلدەگى ۇلەس سالماعى 4دى قۇرايدى دەپ ايتىلاتىن، ال بيىلعى ساناقتا ولاردىڭ ۇلەس سالماعى 8,89دى قۇراعانى ءوسۋ كورسەتكىشى جاعىنان سانى از ۇلتتار 10,26عا جەتسە، تازا قىتايلاردىڭ ءوسۋ كورسەتكىشى 4,93دى قاناعات تۇتقانى تىركەلدى. ارينە كوپ قورتىتادى، تەرەڭ باتىرادى دەگەندەي ءمانجۇر، جۋانگزۋ قاتارلى ۇلتتار بۇل كۇندە اتى عانا بولماسا، زاتى الدەقاشان جونگحۋا ۇلتىنىڭ بىرىنە اينالىپع كىرىگىپ كەتكەنى جاسىرىن ەمەس. ءدىن مەن تىلگە يەك ارتىپ، اۆتونوميا كوشىنە ءىلىنىپسالىنىپ ىلەسىپ كەلە جاتقان تيبەت، ۇيعىر، موڭعول، دۇنگەن، قازاق سياقتى ۇلتتاردىڭ تاعدىرى مەن تاڭداۋى ءالى تالاي حالىقارالىق ويىنداردىڭ جۇرىسىنە اينالىپ، باتىس پەن شىعىستىڭ تەكەتىرەسىندە اركىمنىڭ قولىنا ۇستار كوزەرىنە اينالارى ءسوزسىز.جان سانى مول، ەكونوميكاسى عارىشتاپ دامىعان، تەحنوگولياسى الەمدى مويىنداتقان نەمەسە مويىنداتا باستاعان ءۇش دەرجاۆا الىدەن باسەكەدەن تەكەتىرەسكە ءوتتى. اقشتىڭ جاعدايىن الگىندە ايتتىق، ال ۇندىستانمەن بولعان شەكارا جانجالى بىرنەشە جىلدان بەرى شيەلەنىسە ءتۇستى. وسى جازدا ادام شىعىنى دا بولدى. 1962 جىلى شەكارا تۇبىندەگى سوعىستا سول كەزدەگى قىتايدىڭ قورعانىس ءمينيستىرى مارشالل لين بياۋ سوعىسقا تىكەلەي قولباسشىلىق ەتىپ، 1840 جىلى 8 مەملەكەت ارمياسىنىڭ قۇرامىندا پەكينگە باسىپ كىرىپ، حان سارايىن ورتەپ، تالانتاراج جاساعان ءۇندىستاننىڭ بىرەگەي ديۆيازياسىن سول سوعىستا تۇتقىن قالدىرماي تولىقتاي جويعانىن جاريالاعان. بيىلعى تەكەتىرەس اقپاراتتىق سوعىسقا اينالعاندا كونفۋتسيدىڭ ۇرپاقتارى بۋددانىڭ تابىنۋشىلارىنا سول وقيعانى ەسكەرتتى. ولاردا قاراپ قالعان جوق، بۇگىنگى سوعىس اقپارات پەن تەحنيكانىڭ سوعىسى ەكەنىن، كەشەگى ءۇندىستان مەن بۇگىنشى ءۇندىستاننىڭ اراسىندا جەر مەن كوكتەي پارىق بار ەكەنىن اتاپ ايتتى. ءۇندىنىڭ وگىزىنىڭ ءمۇيىزى سىرقىراسا، سولتۇستىكتىڭ ايۋى بال تەرىپ، تابانىن جالاپ جاتپايتىنىن ىممەن جەتكىزدى. ءۇندىستاندى پانالاپ جۇرگەن سۇرگىندەگى تيبەتتىڭ جاساقتارى دا توبە كورسەتتى.بۇل كۇندە ءۇش الىپتىڭ مۇددەسى اۋعانستاندا توقايلاسىپ جاتىر. اۋعاندى تاستاپ شىققان اقش ەكى الىپتىڭ ويىنىن تاماشالاي ما، الدە ءوز ءرولىن باسقاداي سومدايدى ما؟ جاۋابىن ۋاقىت بەرەر.لەندليز: سوعىستىڭ جاڭا كەزەڭى باستالدىپۋتين ءمۇيىز سۇراپ، قۇلاقتان ايىرىلدى...ۋاڭ ي قازاقستانعا نەگە كەلدى؟
|
ياز پەسلىدىكى ئىسسىقتا، نۇرغۇن ئادەم يۇيۇنۇشنى ياقتۇرىدۇ. بۇنداق قىلىش ئارقىلىق گەرچە پاكىز بولغان بىلەن، لېكىن ئەسلىي قۇۋۋەتكە زىيان يەتكۈزىدۇ.خەلق تورىتېز كۆرۈڭ! بۇ ئۈچ تىپتىكى 7دىن چاياز پەسلىدىكى ئىسسىقتا، نۇرغۇن ئادەم يۇيۇنۇشنى ياقتۇرىدۇ. بۇنداق قىلىش ئارقىلىق گەرچە پاكىز بولغان بىلەن، لېكىن ئەسلىي قۇۋۋەتكە زىيان يەتكۈزىدۇ.2016.07.04 15:18 مەنبە: خەلق تورىپاتپات يۇيۇنۇش ئەسلىي قۇۋۋەتكە زىيان يەتكۈزەمدۇ؟يۇيۇنۇشيۇيۇنماسلىق ئاساسلىق ھاۋارايى بىلەن مۇناسىۋەتلىك، يازدا ھاۋا ھۆل ئىسسىق بولغاچقا، تەر كۆپ چىقىدۇ، بىر كۈندە بىرئىككى قېتىم يۇيۇنسىمۇ بولىدۇ، قىشتا تەر تۆشۈكچىلىرى يىغىلىدۇ. جۇڭيى تېبابىتىدە بۇنى يوشۇرۇنغان پەسىل دەيدۇ. بۇنداق چاغدا كۆپ يۇيۇنسا، تەر تۆشۈكچىلىرى ئېچىلىپ، ماغدۇرسىزلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، ئىممۇنىتېت كۈچى ئاجىزلاپ كېتىشى مۇمكىن. كۆپ يۇيۇنىدىغان ئادەمنىڭ تېرىسى ئاسان قۇرغاقلىشىپ، قىچىشقاق كېسىلى كۆپرەك يۈز بېرىدۇ، ئېغىر بولغاندا، نېرۋا خاراكتېرلىك تېرە ياللۇغى ۋە ھۆل تەمرەتكىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئەگەر قىش كۈنلىرى دائىم يۇيۇنسا، پاتپات زۇكام بولۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.يۇيۇنۇشنى پەسىلنىڭ ئۆزگىرىشىگە قاراپ تەڭشەش كېرەك، ھاۋا ئىسسىق كۈنلەردە كۆپ يۇيۇنۇش، سوغۇق كۈنلەردە ئاز يۇيۇنۇش كېرەك. يۇيۇنغاندا سۇ بەك ئىسسىق بولماسلىقى، ۋاقتى بەك ئۇزۇن بولماسلىقى كېرەك. چۈنكى بۇنداق بولمىسا، تېرىنىڭ ياغ پەردىسى بۇزۇلۇپ، تېرىنىڭ مۇداپىئە ئىقتىدارى ئاجىزلىشىپ كېتىشى، تېرە تېخىمۇ قۇرغاقلىشىپ، قىچىشىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. ئومۇمەن ئېيتقاندا، ئىسسىق سۇدا 10 مىنۇتتىن كۆپ يۇيۇنۇش زىيانلىق بولۇپ، سوغۇق سۇدا يۇيۇنىدىغان ۋاقىت سەل ئۇزۇن بولسىمۇ بولىدۇ.ياز پەسىلدە بەش ۋاقىتتا يۇيۇنۇشقا بولمايدۇ1. قان بېسىمى بەك تۆۋەن بولغاندا، يۇيۇنۇشقا بولمايدۇ. يۇيۇنغاندا سۇنىڭ تېمپېراتۇرىسى يۇقىرى بولسا، قان تومۇرلار كېڭىيىپ، قان بېسىمى تۆۋەن كىشىلەر ئاسانلا ماغدۇرسىزلىنىپ كېتىدۇ.2. ھاراق ئىچكەندىن كېيىن يۇيۇنۇشقا بولمايدۇ. ھاراق ئىچكەندىن كېيىن يۇيۇنسا، قان شېكىرى ۋاقتىدا تولۇقلىنىپ بولالماي، ئاسانلا باش قېيىش، كۆز تورلىشىش، پۈتۈن بەدەن ماغدۇرسىزلىنىش، ئېغىر بولغاندا قان شېكىرى تۆۋەنلىكتىن ھوشسىزلىنىش ئەھۋالى يۈز بېرىشى مۇمكىن.3. قورسىقى ئاچ ياكى تويغاندىن كېيىن يۇيۇنۇشقا بولمايدۇ. ئاچ قورساق يۇيۇنغاندا، ئاسانلا قان شېكىرى تۆۋەنلىكىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، ھەتتا ھوشىدىن كېتىشى مۇمكىن. قورساق تويغاندىن كېيىن پۈتۈن بەدەندىكى تېرە قان تومۇرى ئىسسىق سۇنىڭ تەسىرىدە كېڭىيىپ، بىر قەدەر كۆپ قان تەن سىرتىغا مېڭىپ، قورساقنى قان بىلەن تەمىنلەش ئازىيىپ، ھەزىم قىلىشقا تەسىر يەتكۈزىدۇ.4. ئەمگەكتىن كېيىن دەرھال يۇيۇنۇشقا بولمايدۇ. ئەمگەك ئەقلىي ئەمگەك بىلەن جىسمانىي ئەمگەكنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، بىردەم دەم ئالغاندىن كېيىن ئاندىن يۇيۇنۇش كېرەك، بولمىسا ئاسانلا يۈرەك، مېڭىگە قان يېتىشمەسلىكنى، ھەتتا ئايلىنىپ كېتىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.5. قىزىتىپ قالغاندا يۇيۇنۇشقا بولمايدۇ. ئادەمنىڭ بەدەن تېمپېراتۇرىسى 38تىن يۇقىرى ئۆرلىگەندە، بەدەندىكى ئىسسىقلىق سەرپىياتى 20 ئېشىپ، بەدەن بىر قەدەر ئاجىزلىشىپ، يۇيۇنغاندا تاسادىپىي ئىشلار يۈز بېرىدۇ.
|
27 مامىر 15:47نۇرسۇلتان.قازاقپارات ا ق ش تىڭ چيكاگو قالاسىنىڭ 41 جاستاعى تۇرعىنى دجوزەف ۋيليام استىڭعى جاق سۇيەكسىز تۋعان.سيرەك دەرتكە شالدىقسا دا، ول تاعدىرىنا مويىماعانىن ايتادى. بۇگىندە امەريكالىق ازامات ۇيلەنىپ، بوس ۋاقىتىن ايەلىمەن بىرگە ساياحاتتاۋعا ارنايدى ەكەن.دجوزەف ۋيليامنىڭ سوزىنشە، بالا كەزىندە ونىڭ ءتۇرىن كورگەندەر قورقىپ، ءتىپتى قاشىپ كەتەتىن بولعان. تۋا بىتكەن اۋرۋعا شالدىققان ول سويلەي المايدى، ءبىراق ءوز ويىن ىم يشارالاپ، قاعازعا نە تەلەفونعا جازىپ جەتكىزەتىن كورىنەدى. ال تاماقتى ارنايى تۇتىكشە ارقىلى قابىلدايدى ەكەن.تۋعان انام مەنى بوسانعان كەزدە ەسەڭگىرەپ قالىپتى. نەگىزى مەن ەگىزدىڭ سىڭارىمىن، الايدا باۋىرىم قۇرساقتا شەتىنىپ كەتكەن. ءومىر ەسىگىن اشقانىما بىرنەشە كۇن وتپەي جاتىپ، وتاعا ءتۇستىم. دارىگەرلەر جاساندى تۇردە استىڭعى جاق ورناتپاق بولىپتى. الايدا ەسەيە كەلە مەنىڭ اعزام بوگدە زاتتى قابىلداماي المادى. مۇنداي قيىندىققا شىداماعان تۋعان اتا انام مەنەن باس تارتقان. سوندىقتان وزگە وتباسىنىڭ تاربيەسىن كورىپ ءوستىم.وسىلاي تۋعانىم ءۇشىن قاتتى قينالدىم. دەگەنمەن ەر جەتە كەلە بۇل دەرتىمە مويىنسۇنباۋدى ۇيرەندىم. مەن دۇرىس تىنىس الىپ، تاماقتانىپ، سويلەي دە المايمىن. اس ءىشۋ ءۇشىن اسقازانىما، دەمالۋ ءۇشىن موينىما تۇتىكشە ورناتىلعان. باسقالارىمەن قارىم قاتىناسقا ءتۇسۋ ءۇشىن ەكى جاسىمنان باستاپ، ىم يشارا ءتىلىن ۇيرەندىم. ەسەيگەن سوڭ جازۋدى مەڭگەردىم، دەيدى دجوزەف.امەريكالىق ازامات بالا كۇنىندە كەمسىتۋشىلىككە ءجيى ۇشىراعانىن ءسوز ەتتى. تۇرىنەن سەسكەنگەندىكتەن ادامدار ونى اينالىپ وتەتىن بولعان. سول كەزدە دجوزەف قاراڭعى بولمەگە كىرىپ جىلاپ، ءتىپتى وزىنەن قول سالۋدى ويلاعانىن جاسىرمادى. ءبىراق كەيىننەن ەر ادام بۇل جاعدايدى وزگەرتە المايتىنىن، ادامدارعا ءوزىنىڭ شىن مانىندە قانداي ەكەنىن كورسەتۋ كەرەكتىگىن تۇسىنگەن.ءوزىمنىڭ باسقالاردان وزگەشە، ءتۇرىمنىڭ ۇسقىنسىز ەكەنىن بىلەمىن. ءبىراق مەن دە جۇرەگىم، جانىم، سەزىم مەن ەسىم بار اداممىن عوي. باسقالاردىڭ ماعان دا ادام رەتىندە قۇرمەتپەن قاراعانىن قالايمىن. مەنى اينالىپ قاشىپ، ساۋساقپەن كورسەتىپ، ارتىمنان ءسوز ايتقانشا، وزىمە كەلىپ، سۇراق قويىپ، اڭگىمەلەسسە ەكەن دەيمىن، دەيدى ول.ءوزىمدى قابىلداۋعا ۇزاق ۋاقىت كەتتى دەگەن ول كەيىننەن ماحابباتىن تاپقانىن جەتكىزدى.بالا كەزىمدە اينالامداعىلار مەنى قاتتى قورعاشتاعاندىقتان، كوپ نارسەدەن قۇر قالاتىنمىن. بىرەۋ مەنى شەكتەگەندى ۇناتپايتىنمىن. قىزدارمەن دە تۇرىمنەن ۇيالعاندىقتان كەزدەسە الماي ءوستىم. ءبىراق ءوزىمدى قابىلداپ، باقىتتى بولۋعا لايىق جان ەكەنىمدى ءتۇسىندىم. مىنە، سونىڭ ارقاسىندا ومىرلىك جارىمدى تاپتىم.ۆانيا ەكەۋمىز 2019 جىلى تانىستىق، العاشىندا ول مەنى بۇزاقى بولعاندىقتان جاعىمنان ايىرىلعان دەپ ويلاپتى. تانىستىعىمىز دوستىققا، دوستىعىمىز سۇيىسپەنشىلىككە ۇلاسىپ، 2020 جىلى وتاۋ قۇردىق. باسقالارى مەن ۇيلەنەدى دەپ ويلاماعانىنا سەنىمدىمىن. شىنى كەرەك، ءوزىمنىڭ دە مۇنداي ءۇمىتىم بولماپتى، دەيدى چيكاگو تۇرعىنى.دجوزەفتىڭ مۋزىكاعا دەگەن ىقىلاسى ەرەكشە. سوندىقتان ول ديدجەيلىكپەن اينالىسىپ، باراباندا وينايدى ەكەن.مەنىڭ قازىرگى ارمانىم كاسىبي ديدجەي اتانۋ. مۋزىكا مەنىڭ ىشكى دۇنيەمنىڭ كورىسى ىسپەتتى. كەيدە بارلىعىنا قولىمدى ءبىر سىلتەپ، ومىردەن تەرىس اينالعىم كەلگەن كەزدەرى وسى ءبىر ارمانىمدى ەسكە الامىن. قۇدايدىڭ مەنى وسىلاي جاراتۋىنىڭ ءبىر سەبەبى بار عوي دەپ ويلايمىن.ومىرگە استىڭعى جاقسىز كەلۋىم، مەنىڭ ومىرگە باسقا قىرىنان قاراي الاتىن تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىما سەپ بولدى. كەيدە ادامدار مەنىڭ تۇرىمە تاڭعالىسىپ، جولدارىنان كەرى قايتىپ، تەسىلە قارايدى. ءبىراق بۇعان دا ۇيرەنىسەدى ەكەنسىڭ، دەيدى ەر ازامات.ايتا كەتسەك، بۇل تۋا بىتكەن دەرت وتوفاتسيالدى سيندروم دەپ اتالادى. مۇنداي سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋعا شالدىققان ءسابيدىڭ ومىرگە كەلگەندە تومەنگى جاعى جانە يەگى بولمايدى. دارىگەرلەر اتالمىش سيندرومعا شالدىققان نارەستەلەر كوپ جاعدايدا ۇزاق ءومىر سۇرمەيتىنىن ايتادى.
|
فىرات قالقىنى ھەرىكىتى دائىرىسىدە دائېش ۋە پ د ي نۇقتىلىرى توپقا تۇتۇلدىسۇرىيەنىڭ شىمالىنى تېررورچىلاردىن خالىيلاشتۇرۇش مەقسىتىدە 24 ئاۋغۇستتا تۈركىيەنىڭ يېتەكچىلىكىدە باشلىغان فىرات قالقىنى ھەرىكىتى 76 كۈنىگە قەدەم قويدى.07.11.2016 23.01.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: سۇرىيەنىڭ شىمالىنى تېررورچىلاردىن خالىيلاشتۇرۇش مەقسىتىدە 24 ئاۋغۇستتا تۈركىيەنىڭ يېتەكچىلىكىدە باشلىغان فىرات قالقىنى ھەرىكىتىنىڭ 76 كۈنىدە دائېش تېررورلۇق تەشكىلاتىنىڭ بىر ئەزاسى ئۇجۇقتۇرۇلدى، قوراللىق ئاپتوموبىلى بىلەن ئايروپىلان ئاتارى يوقىتىپ تاشلانغانلىقىنى بىلدۈردى.تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى ئارمىيەسى بايانات بېرىپ، دائېش تېررورلۇق تەشكىلاتىنىڭ 58؛ تېررورلۇق تەشكىلاتىنىڭ بىر نۇقتىسى توپقا تۇتۇلۇپ، ئۇ جايلاردىكى پاناھلىنىش ئورۇنلىرى، مۇداپىئە ئىستىھكاملىرى، قوماندانلىق كونترول ئورۇنلىرى، قورال ۋە ئاپتوموبىللار يوقىتىپ تاشلاندى.بىرلەشمە كۈچلەر، دائېشنىڭ شابۋىران رايونىدىكى 4 نىشانىغا ھاۋادىن ھۇجۇم قىلىپ، بىر تېررورچىنى ئۇجۇقتۇردى، قورال ئورۇنلاشتۇرۇلغان بىر ئاپتوموبىل بىلەن ئايروپىلان ئاتار باتارېيەسىنى يوقىتىپ تاشلىدى.ھازىرغىچە دائېشتىن خالىيلاشتۇرۇلغان جايلاردا ئۆكتىچىلەرگە ياردەم قىلىۋاتقان پارتلىغۇچى ماددىلارنى بايقاش ۋە يوقىتىش خادىملىرى، جەمئىي 36 مىنا بىلەن 1443 يەرلىك ئۇسۇلدا ياسالغان پارتلاتقۇچنى پىلانلىق شەكىلدە چۇۋۇپ تاشلاندى.سۇرىيە چېگراسىدا قوراللىق ئۇچقۇچىسىز ھاۋا ئاپپاراتلىرى بىلەن توختاۋسىز ھالدا چارلاش نازارەت قىلىش خىزمەتلىرى داۋاملاشتۇرۇلماقتا.خەتكۈچ: فىرات قالقىنى , تۈركىيە , سۇرىيە , تېررورچى , دائېش , پ ي د
|
قەيسەر مىجىت: بىز كاپىتالىستلار ئۆز بوينىغا سېلىنىدىغان سىرتماقنى دۈشمىنىگە ئۆزى سېتىپ بېرىدۇ دېگەن سۆزنىڭ رېئاللىقتىكى ئىپادىسىنى كۆرۈۋاتىمىز ئۇيغۇرقوراللىق ئەسكەرنىڭ قەشقەر تۈرمىسىنىڭ قاراۋۇلخانىسىدا تۇرغان كۆرۈنۈشى. 2021يىلى 3ماي، قەشقەر.ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ئالدىنقى ئايدا ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزۈلىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەرگە چېتىشلىقى بارلىقى دەلىللەنگەن خىتاينىڭ 14 شىركىتىگە جازا تەدبىرى ئېلان قىلغان ئىدى. يېقىندا ئاقساراي يەنە خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى ۋە ئامېرىكانىڭ دۆلەت بىخەتەرلىكىنى كۆزدە تۇتۇپ، ئامېرىكا ئىقتىسادىنىڭ خىتايغا ئېقىشىنى توسۇشتا قىلچە ئىككىلەنمەيمىز دەپ جاكارلىغان.جەنۇبىي خىتاي ئەتىگەنلىك پوچتىسى گېزىتىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئامېرىكا ھۆكۈمىتى خىتاي نېفىت شىركىتى، ئالەم قاتنىشى شىركىتى ۋە تېلېگراف گۇرۇھىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان 59 شىركەتنى قارا تىزىملىككە كىرگۈزگەن. ھەتتا بەزى ئامېرىكا كارخانىلىرىنى خىتايدىكى تەمىنلەش زەنجىرلىرى ئارقىلىق خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىگە شېرىك بولماسلىققا ئاگاھلاندۇرغان.مەلۇم بولۇشىچە، ئامېرىكادىكى داڭلىق مەبلەغ سېلىش شىركەتلىرىدىن ئاۋانگارد ، سىتەيت سترىت ۋە بلەك روك قا ئوخشاش چوڭ شىركەتلەر خىتايغا كۆپلەپ مەبلەغ سالغان. بولۇپمۇ ئامېرىكا ئاكسىيە سودا كومىتېتى نىڭ دوكلاتىغا قارىغاندا، ئاۋانگارت شىركىتى 2018يىلدىن باشلاپ ئۇيغۇر رايونىغا مەبلەغ سېلىشنى ئۈچ ھەسسە كۆپەيتكەن. ئۇلارنىڭ سالغان مەبلىغىنىڭ قىممىتى بۇ يىل بىرىنچى پەسىلنىڭ ئاخىرىدا 150 مىليون دوللاردىن ئېشىپ كەتكەن.جەنۇبىي خىتاي ئەتىگەنلىك پوچتىسى گېزىتىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، ئاۋانگارد شىركىتىنىڭ خىتايغا سالغان مەبلىغى ئۇيغۇر رايونىدىكى تۆت شىركەتنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن. ھەتتا ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىر شىركەت يىللىق دوكلاتىدا جەنۇبىي شىنجاڭنىڭ مۇقىملىقىنى قوغداش، يۆتكەلگەن ئىشچىلارنىڭ ئىدىيەۋى تەربىيەسىنى كۈچەيتىش ۋە 2000 گە يېقىن ئادەمنى كەسپىي تەربىيەلەش بىلەن تەمىنلىگەنلىكى توغرىسىدىكى دوكلاتلىرى بىلەن ماختانغان.رادىيومىز بۇ ھەقتە تېخىمۇ ئېنىقراق ئۇچۇرغا ئىرىشىش ئۈچۈن ئاۋانگارد شىركىتى بىلەن ئالاقە قىلىشقا تىرىشتۇق. ئۇلارنىڭ شىركىتىگە قىلغان تېلېفۇنلىرىمىز پەقەت ئاپتوماتىك سىستېمىغا ئۇلاندى ۋە ئۇلارنىڭ مۇناسىۋەتلىك بۆلۈملىرىگە يازغان ئېلىخەتلىرىمىزگە جاۋاپ قايتۇرمىدى.كىشىلىك ھوقۇقنى كۆزىتىش تەشكىلاتىنىڭ تەتقىقاتچىسى مايا ۋاڭ رادىيومىزنىڭ بۇ ھەقتىكى سۇئاللىرىغا ئېلخەت ئارقىلىق جاۋاب قايتۇرۇپ مۇنداق دېدى: شىركەت ۋە مەبلەغ سالغۇچىلار ئۆزلىرىنىڭ كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىگە تۆھپە قوشماسلىقىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك. مەن بۇ مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ كىشىلىك ھوقۇقنى چەتكە قايرىپ قويماستىن، مەبلەغ سېلىش تۈرلىرىنى ئەستايىدىللىق بىلەن تاللىشىنى ئۈمىد قىلىمەن. بۇ خىل ھۇشيارلىق خىتاي بىلەن سودا قىلغاندا ناھايىتى مۇھىم، بولۇپمۇ شىنجاڭغا نىسبەتەن تېخىمۇ مۇھىم.ئامېرىكادىكى ئۇيغۇر زىيالىيلىرىدىن ئىقتىسادشۇناس قەيسەر مىجىت ئەپەندى رادىيومىزنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلىپ، يۇقىرىدا تىلغا ئىلىنغان مەبلەغ سېلىش شىركەتلىرى ھەققىدە چۈشەنچە بەردى.ۋولسىترېت ژورنىلى گېزىتىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، خىتايدىكى بەزى تەمىنلەش زەنجىرلىرىنىڭ ئۇيغۇر ئىشچىلارنى ئىشلىتىشتىن توختاتقان بولۇپ، بۇ ئامېرىكا قاتارلىق غەرب دۆلەتلىرى قويغان چەكلىمىلەرنىڭ خىتاي شىركەتلىرىگە ھەقىقەتەن بېسىم پەيدا قىلىۋاتقانلىقىنىڭ نەتىجىسى ئىكەن. ئامېرىكا ھۆكۈمىتى يىقىنقى بىر مەزگىلدە ئۇيغۇر مەجبۇرىي ئەمگىكىگە چېتىشلىق بولغان پاختا، پەمىدۇر ۋە پولىسىلىكون كۆك تاش نى ئىمپورت قىلىشنى چەكلىگەن ئىدى.بايدېن ھۆكۈمىتىنىڭ مالىيە مىنىستىرلىكى تاشقىي مۈلۈكنى كونترول قىلىش ئىشخانىسىنىڭ سابىق مۇدىرى جون سىمىس يېقىندا ئاخبارات ۋاستىلىرىغا قىلغان سۆزىدە، ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ خىتايغا قاراتقان جازا تەدبىرلىرىنى داۋاملاشتۇرىدىغانلىقىنى، كەلگۈسى بىر نەچچە ئاي ئىچىدە خىتايغا قارىتا يەنە قوشۇمچە جازا تەدبىرلىرىنىڭ يولغا قويۇلىدىغانلىقىنى ئېنىق ئوتتۇرىغا قويغان.مۇشۇ ئاينىڭ بېشىدا ئەنگىلىيەدە ئۆتكۈزۈلگەن 7 باشلىقلار يىغىنىدا دۇنيادىكى ئالدىنقى قاتاردىكى دېموكراتىك دۆلەتلەرنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ مەجبۇرىي ئەمگىكىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان مەجبۇرىي ئەمگەككە قارشى تۇرۇپ، يەر شارىدىكى تەمىنلەش زەنجىرىنىڭ مەجبۇرىي ئەمگەكتىن خالىي بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش ھەققىدە پىكىر بىرلىكى ھاسىل قىلىنغان ئىدى.ئامېرىكا كېڭەش پالاتا ئەزاسى ماركو رۇبىيو 26ماي ئامېرىكانىڭ خىتاي شىركەتلىرىگە سالغان مەبلىغى ھەققىدە ئېلان قىلغان ماقالىسىدە مۇنداق دەپ يازغان: نۇرغۇنلىغان ياخشى نىيەتلىك ئامېرىكالىقلار ئېھتىياتسىزلىقتىن ئىرقىي قىرغىنچىلىق تۈزۈمىنى قوللاپ قالغان بولۇشى مۇمكىن، چۈنكى ۋولسترىت كوچىسىدىكى ئىقتىساد ئايلانمىسى ئۇلارنى ئاشۇ يولغا باشلاپ قويىدۇ.قانداقلا بولمىسۇن بۇ ئۈچ چوڭ شىركەت خىتاي بازىرىغا مەبلەغ سېلىشنى داۋام قىلغان. ئىقتىسادشۇناسلار ئۇلارنىڭ ئۇيغۇر رايونىغا سالغان مەبلىغىنى جاۋابكارلىق قا ئايلىنىدۇ، دېيىشمەكتە. چۈنكى بايدېن ھۆكۈمىتىنىڭ مۇشۇ ئايدا تارقاتقان بۇ ھەقتىكى مەمۇرىي بۇيرۇقىغا ئاساسەن كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىگە چېتىشلىق ھەر قانداق شىركەتنىڭ بۇ ھەقتىكى جاۋابكارلىقى تەكشۈرۈلىدىكەن.قەيسەر مىجىت ئەپەندى ئاخىرىدا يەنە مۇنداق دېدى: كوممۇنىستلارنىڭ رەھبىرى لېنىن كاپىتالىستلار ئۆزىنىڭ بوينىغا سېلىنىدىغان سىرتماقنى دۈشمىنىگە ئۆزى سېتىپ بېرىدۇ دېگەن ئىكەن. بىز ھازىر نەق شۇنىڭ رېئاللىقتىكى ئىپادىسىنى كۆرۈۋاتىمىز.
|
بيڭتۋاننىڭ الدىڭعى 7 ايداعى ەكونوميكالىق اينالىمى ورنىقتى بولدىكەلۋ قاينارى: شينجياڭ گازەتى 20170826 16:31:10ءتىلشىمىز جاڭ شياۋيان 24 تامىزدا ۇرىمجىدەن حابارلايدى. بيڭتۋاننىڭ ساناق مەكەمەسىنەن ۇعىسۋعا قاراعاندا، بيڭتۋاننىڭ ءار دارەجەلى تاراۋلارى بيىل شەشىمدەر مەن ورنالاستىرۋلاردى مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋدەي قىزمەت ارقاۋىن مىقتاپ يگەرىپ، دامۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋدان، قارجى قوسۋدى نەگىز ەتۋدەن، ونەركاسىپتى الدىمەن دامىتۋدان، ساۋداگەر شاقىرۋدى ماڭىزدى ورىنعا قويۋدان جازباي، ەكونوميكالىق اينالىمدى رەتتەۋدى شىن مانىندە كۇشەيتكەن، وسىعان وراي، بيڭتۋاننىڭ قاڭتاردان شىلدەگە دەيىنگى ەكونوميكالىق اينالىمى جالپى جاقتان ورنىقتى بولعان.قاڭتاردان شىلدەگە دەيىن، بيڭتۋان ونەركاسىبىنىڭ ارتۋى نەگىزىنەن ورنىقتى بولدى: تۇراقتى مۇلىككە قوسىلعان قارجى ورنىقتى ارتتى؛ نورمالى تاۋارلاردان باسقا تاۋارلاردىڭ ساتىلۋ قارقىنى تەزدەدى؛ يمپورت ەكسپورت جالپى سوماسى ارتۋ تەبىنىن ساقتادى.بيڭتۋاننىڭ كولەمدەنگەن ونەركاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى 29 ميلليارد 278 ميلليون يۋانعا جەتىپ، وتكەن جىلداعى ۇقساس مەزگىلدەگىدەن 6.1 ارتتى. ءونىم مولشەرىنەن قاراعاندا، ساناققا الىنعان 166 ءتۇرلى ونەركاسىپ ءونىمىنىڭ 103ى ارتۋ قارقىنىن ساقتاپ، ارتۋ شاماسى 60تەن اسقان. كولەمدەنگەن ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ ءوندىرۋ ساتۋ مولشەرى 98.1كە جەتكەن.بيڭتۋاننىڭ تۇراقتى مۇلىككە قوسقان قارجىسى 96 ميلليارد 947 ميلليون يۋانعا جەتىپ، وتكەن جىلعى سايكەس تۇستاعىدان 8.3 ارتتى. جاساۋ كاسىبىنە 24 ميلليارد 622 ميلليون يۋان قارجى قوسىلىپ، وتكەن جىلداعى ۇقساس مەزگىلدەگىدەن 46.5 ارتتى. قوسىلعان حالىقتىق قارجى 39 ميلليارد 392 ميلليون يۋان بولىپ، وتكەن جىلداعى سايكەس تۇستاعىدان 14.4ارتىپ، قارجى قوسۋ جالپى سوماسىنىڭ ارتۋ قارقىنىنان 6.1 جوعارى بولدى.بيڭتۋاندا سالىنىپ جاتقان 3195 قارجى قوسۋ نىسانى بار، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس تۇستاعىدان 504 نىسان كوپ، مۇنىڭ ىشىندە تىڭنان باستالعان نىسان 1909، بۇل وتكەن جىلداعى سايكەس تۇستاعىدان 432 نىسان ارتىق.شىلدەگە دەيىن، بيڭتۋاننىڭ ادەتتەگى الەۋمەتتىك مەجە ەسەپ كىرىسى 6 ميلليارد 532 ميلليون يۋانعا جەتىپ، وتكەن جىلداعى سايكەس تۇستاعىدان 15.6 ارتتى، مۇنىڭ ىشىندە، 7 قالانىڭ سالىق كىرىسى 3 ميلليارد 685 ميلليون يۋانعا جەتىپ، تۇراقسىز فاكتورلاردى شىعارىپ تاستاعاندا 12 ارتتى. ادەتتەگى الەۋمەتتىك مەجە ەسەپ شىعىسى 41 ميلليارد 337 ميلليون يۋان بولىپ، وتكەن جىلداعى سايكەس تۇستاعىدان 8.1 جوعارىلادى، مۇنىڭ ىشىندە قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ مەن جۇمىسقا ورنالاستىرۋ شىعىسى 14.1 جوعارىلادى، قاتىناس تاسىمال شىعىسى 7.23 ەسە جوعارىلادى، ەنەرگيا ۇنەمدەپ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ شىعىسى69.8 جوعارىلادى، مادەنيەت، دەنە تاربيە جانە مەديالار شىعىسى 1.6 ەسە جوعارىلادى.
|
تۋرالعان شوپپەن مال باعۋ جايلى كەڭەسحالىق تورابىتۋرالعان شوپپەن مال باعۋ جايلى كەڭەسجۋىق جىلداردان بەرى بايىرعى مال باعۋ داعدىسىنا وزگەرىستەر جاساپ ، سۋلياۋ توبەلى قورادا ۇقساماعان ساپالى ، ءارى جۇعىمدى مال ازىقتىقتارى مەن مال باعۋعا ويىسۋدا ، اسىرەسە بازار باسەكەسىن يگەرىپ مالدى بورداقىلاپ اينالىمعا سالىپ وتىرعان ادامدار ءار تۇرلى مال ازىقتارىن پايدالانۋدان سىرت وزىندە بار بولعان ءشوپتى تۋراپ بەرۋ ، تۋراعان ءشوپتى وقىردا باسقا ءسولدى ازىقتارمەن ارلاستىرىپ بەرۋدى قادەتكە اينالدىرۋدا ، بۇل ءشوپتى تۋراپ وقىردا بەرۋدىڭ پايدالىلىعى مەن ەرەكشەلىگىن تومەندەگىدەي ءبىر قانشا جاققا جيناقتاۋعا بولادى .1. ءشوپتىڭ سىراپ بولۋىنىڭ الدىن الۋعا بولادى . ەگەر ءشوپتى نەمەسە كەسەك كۇيدەگى داقىل ساباقتارىن تۋراماي ۇزىنكۇيىندە بەرسە ءشوپتىڭ اسىرەسە داقىل ساباقتارىنىڭ جۇمساق ءبولىمى جەلىنەدى دە كەسەك نەمەسە قاتتى ءبولىمى جەلىنبەيدى . ناقتاپ ايتقاندا 60 پايدالانىپ 40 سىراپ بولادى . ەگەر تۋراپ بەرسەڭىز سىراپشىلدىق پراسەنتىن بارىنشا تومەندەتۋگەبولادى .2. كۇز باسىندا تۋراپ ءشوپ ىسكلاتتارىنا ءشوپ قويمالارىنا كىرگىزىپ العاندا ءشوپتىڭ شىرىپ ساپاسىن جويۋدىڭ، سونداي اق سىراپشىلدىقتىڭ الدىن الىپ پايدالانۋ قۇنىن ارتتىرۋعا بولادى .3. تۋرالعان ءشوپتى سۇرلەم ، قانت ، قىزىلشا شاراسى قاتارلى ءسولدى ازىقتارمەن وقىردا ارلاستىرىپ بەرىلسە ، ءشوپتىڭقورەكتىك قۇنى جوعارلاپ ، مالعا بولعان جۇعىمدىلىعى ارتا تۇسەدى . ويتكەنى قۇرعاق ءشوپ ءسولدى ازىقتارمەن ارالاسقاننان كەيىن ءشوپ دىمقىلدانىپ ، تالشىقتارى جۇمسارادى . ءسويتىپ مالدىڭ شايناۋىنا بولعان باسىمى ازايادى ، ءارى اسقازاندا قورتىلۋى وڭايلاسا تۇسەدى .4. قازىر ءشوپ تۋراپ بەرىپ وتىرعان وتباستارى كوبىنەسە ءشوپ تۋراۋ ماشينالارىنان پايدالانىپ جۇر . ويتكەنى ماشينانىڭ تۋراۋ ساپاسى ولشەمدى ، ادەتتە تۋرالۋ دارەجەسى 3 1 سانتيمەتر بولىپ ، بۇدان ءىرى قارالارمەن ۇساق مالدار تولىق پايدالانا الادى . ەندى ءبىرى ۋاقىتى ۇنەمدەلەدى . سوندىقتان مال باعۋ مەن شۇعىلدانىپ كەلە جاتقان وت باسىلارىنىڭ بارلىعى ءشوپتى تۋراپ بەرۋدى ادەتكە اينالدىرسا مال شارۋاشىلىق وندىرىسىن وركەندەتۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى .5. ساقتالىپ وتىرعان ءتيمسىز جايتتەر : رايونىمىزدا ءشوپتى تۋراپ بەرۋدى دارىپتەگەلى ءبىر قانشا جىلدار بولسادا باسىم كوپ سانداعى مالشى وتباسىلارى بويكۇيەزدىككە سالىنىپ ءشوپتى تۋراپ وقىردا بەرۋگە جاراتا الماي جۇر . بۇدان بىلاي مالشى وتباسىلارىنىڭ وتىراقتانۋىنا وراي ءشوپ تۋراپ بەرۋدىڭ پايداسىن تولىق يگەرىپ ، ءشوپتى تۋراپ بەرۋدى داعدىعا اينالدىرىپ ،باعىمشىلىققا بولعان كوز قاراسىن جاڭالاپ وتىرۋى كەرەك.كەلۋ قاينارى:ەرتىس تورابى
|
ارباعا تاڭىلعان اقتوبەلىك تاعدىرلاستارىنا تۇرمىستىق تەحنيكا جوندەۋدى ۇيرەتۋدە16 اقپان 10:34اقتوبە. قازاقپارات اقتوبەنىڭ شالقار قالاسىندا تۇراتىن ەرلان الداشەۆ شالقار ساياسى مۇگەدەكتەردى قولداۋ ورتالىعىن اشىپ، ءوز كاسىبىن دوڭگەلەتىپ وتىر.ول ءوزى سەكىلدى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى جۇمىسپەن قامتۋ ءۇشىن تەحنيكا جوندەۋدىڭ قىرسىرىن ۇيرەتىپ ءجۇر، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ەرلان الداشەۆ جاس كەزىندە ابايسىزدا پويىز استىنا ءتۇسىپ، ەكى اياعىنان بىردەي ايىرىلدى. اۋرۋحانادا ەم قابىلداپ جاتقان كەزدە مەكتەپ بىتىرگەن سۇيىكتىسى ۇنەمى جانىنان تابىلىپ، ءتورت اي بويى بار كۇتىمىن جاسادى.ۋاقىت وزدىرماي ەكى جاس شاڭىراق كوتەرىپ، توقسانىنشى جىلدارداعى تۇرمىس اۋىرتپالىعىمەن بىرگە كۇرەسەدى. وتاعاسى بالا كەزىنەن تۇرمىستىق تەحنيكالاردى جوندەپ، ماشىقتانعان. قوقىسقا لاقتىرعان تالاي دۇنيەنى قايتا جوندەپ، كوپ ادامنىڭ العىسىن الدى. بىردە كورشىسى بۇزىلعان تەلەديدارىن اكەلىپ، جوندەتىپ الادى. وسىدان كەيىن ونى ىزدەۋشىلەر قاتارى بىرتە بىرتە كوبەيىپ، تۇرمىستىق تەحنيكالار شاعىن ۇيىنە سىيماي كەتەدى.كەيىن اۋىل تۇرعىندارى ونى تەلەماستەر ەرلان دەپ اتايتىن بولعان. شاعىن بولمەدە تۇرمىستىق تەحنيكالاردىڭ نازىك تالشىقتارىن لۋپامەن قاراپ، ەرتەلىكەش كوز تالدىراتىن ازاماتتىڭ ءاۋ باستان العا قويعان ماقساتى بيىك ەدى. ونىڭ نەگىزگىسى تاعدىرلاستارىنىڭ جولىن اشۋعا سەپتەسۋ، ولارمەن ديدارلاساتىن ورتا قۇرۋ ەدى. ءسويتىپ ول 2017 جىلى شالقار ساياسى مۇگەدەكتەردى قولداۋ ورتالىعى قوعامدىق بىرلەستىگىن قۇرىپ، وسى اتپەن دامۋ قورىنان العان 6 ميلليون تەڭگەگە شاعىن شەبەرحانا اشتى.جاڭا عيماراتتاعى تۇرمىستىق بۇيىمداردى جوندەۋ، تىگىن سەحى، ماسساج بولمەسى بار. وندا تەك مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتار جۇمىس ىستەيدى. 7 ادام وسى جەردەن ءناپاقاسىن تاۋىپ وتىر. ال 2018 جىلى ارەكەت جوباسى اياسىندا 500 مىڭ تەڭگە گرانت ۇتىپ الىپ، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا ءوز كاسىبىن ۇيرەتەتىن 12 ورىندىق كابينەت اشتى.قازىر شاكىرتتەرى پلازمالىق، سۇيىق كريستالدى، لەد ەكراندى جاڭا تەلەديدارلاردى جوندەۋدى مەڭگەرىپ ءجۇر. قوسالقى قۇرالى تابىلسا، كەز كەلگەن تەحنيكانى ىسكە قوسادى. ەگەر سايكەس كەلەتىن قوسالقى بولشەكتەرى تابىلماسا، ەلىمىزدىڭ باس قالالارىنان، ت م د ەلدەرىنە تاپسىرىس بەرەدى.ەلىمىزدە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار ءۇشىن ءتۇرلى قولداۋ شاراسى قاراستىرىلعان. پارتياسىنىڭ الەۋمەتتىك جوبالارى دا ءبىز سەكىلدى ادامداردىڭ ىنتاسىن ارتتىرادى. قوعامعا پايدالى بولۋ ءبىز ءۇشىن ماڭىزدى. ونىڭ ۇستىنە جاقسى تۇرمىس كەشۋگە ءبارىمىز قۇقىلىمىز. مەنىڭ ساناتىمداعىلاردىڭ اراسىندا حاس شەبەرلەر بار. تەك ولاردى تانىپ، ءبىلۋ كەرەك. ءبىز قۇرعان ورتالىق وسىنداي جانداردى قولداۋدى، الەۋمەتتىك قوعامدىق ومىرگە ارالاسۋىن قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەيدى، دەيدى ول.ايتا كەتەيىك، توپ مۇگەدەگى ايمانگۇل قوبلاشەۆا وسى بىرلەستىكتىڭ ارقاسىندا ۇيدە ەركىن قولدانۋعا يكەمدەلگەن جايلى ارباعا قول جەتكىزىپتى. شالقار ساياسى بىرلەستىگىنىڭ قولداۋىمەن مەيرامبەك ساعىنايەۆتىڭ ۇيىنە اۋىز سۋ قۇبىرى تارتىلدى.رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، شالقار اۋدانىندا 892 مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جان تۇرادى. ونىڭ 368 ى جەڭىل جۇمىسقا جارامدى.
|
مەركەل سايلاۋعا قاتىناساتىنىن رەسمي جاريالادىحالىق تورابىجاڭا حابارلارمەركەل سايلاۋعا قاتىناساتىنىن رەسمي جاريالادى شينجياڭعا جۇردەك پويەز قاتىناعان ەكى جىلدان بەرى جيىنى 7 ميلليون 560 مىڭ ادام رەت جولاۋشى تاسىمالداعان التاي ايماعى 200 توننادان استام جەم ءشوپتى جوتكەۋ ارقىلى ءتورت تۇلىكتىڭ حاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك ەتتى شىڭگىلدە قاردىڭ قالىڭدىعى 70 سانتيمەترگە جەتتى كەدەيلىكتەن قۇتىلىپ، اۋقاتتانۋعا باستاماشى بولىپ، پارتياعا مۇشە بولۋعا ەرتە باستان قۇلشىنىڭىز بۇقارا وزدەرى وندىرگەن ازىقتۇلىكتەردى كورمەگە قويىپ ساتتى قيمىل دانەكەرىن جاقسى تاڭداپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى قيمىلىن جەبەدى سولتۇستىك شينجياڭدا قالىڭ قار جاۋدى قىستاقتا كينوحانا اشىلدى ۋنيۆەرسيتەت پروفەسسورى بالا باقشادا ساباق بەردى تانىسىپ تۋىس بولىپ، ىنتىماقتىڭ جاڭا داستانىن جازدى ۇگىت ۇيىرمەسى جۇيەلى ۇگىت جۇرگىزدى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم تۇراقتى مۇشەلەرىنىڭ كەڭەيتىلگەن ماجىلىسىندە حالىق جاعدايىن ۇعىسۋ،حالىقتى تيىمدىلىككە كەنەلتۋ،جۇرت تىلەگىن توعىستىرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋگە ورنالاستىرۋ جاسالدى ۇرىمجىدە 93 ءنومىرلى بەنزيننىڭ ٵر ليترىنىڭ بولشەك ساتۋ باعاسى 30 تيىن ارزاندادى ەرەسەكتەر جوعارى مەكتەپ ەمتيحانى ناتيجەسى 18 قاراشادا جاريالانادى نانحاي قۇتقارۋشى ۇشقىشتار ءبىرىنشى اترەتى اۋىر جارالانعان بالىقشىنى ءساتتى جوتكەدى التاي: قارلى بوراندا شەكارا جولدارىن شارلاۋ اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم تۇراقتى كوميتەتىنىڭ كەڭەيتىلگەن ءماجىلىسى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى سوزدەرىنىڭ رۋحىن جەتكىزدى، ۇيرەندى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى مەڭگەرۋشىلەردىڭ 59 رەتكى ءماجىلىسىن اشتى جۋ حايلۇن ياركەن اۋدانىنداعى تۋىسىنا امانداسا باردىمەركەل سايلاۋعا قاتىناساتىنىن رەسمي جاريالادىگەرمانيانىڭ پرەمەر مينيسترلىگىنە قايتالاي سايلانۋعا ۇمتىلماق2016.11.21 13:53 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىحالىق تورابى، 21 قاراشا، بەيجيڭ. شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، مەركەل 20 قاراشا كۇنى كەشتە بەرليندە 2017 جىلى قىركۇيەكتە بولاتىن گەرمانيا پرەمەر مينيستر سايلاۋىنا قاتىناسىپ، پرەمەر مينيستر بولىپ قايتالاي سايلانۋعا ۇمتىلاتىنىن ءبىلدىردى.مەركەلدىڭ سول كۇنى كەشتە وتكىزىلگەن اقپار جاريالاۋ جيىنىندا ايتۋىنشا، وزگەلەر ودان قايتالاي سايلاۋعا قاتىناسۋ مۇمكىندىگى تۋرالى كوپ رەت سۇراعان، سول كەزدە ول ۇيلەسىمدى ۋاقىتتا بەكىمىن جاريالايتىنىن ايتقان. ول: مىنە قازىر مۇنى جاريالايتىن ۇيلەسىمدى ۋاقىت بولىپ وتىر، دەگەن.مەركەل وتكەن 11 جىلدا ءوزى جانە ونىڭ باسشىلىعىنداعى ۇكىمەتتىڭ بەلگىلى نىسانالاردى ورىنداعانىن ايتا كەلىپ، ەگەر گەرمانيانىڭ پرەمەر مينيسترى بولىپ قايتالاي سايلانسا، قالاي بيلىك جۇرگىزۋدى بىلەتىنى تۋرالى سەنىمىن بىلدىرگەن.مەركەل وسى رەتكى سايلاۋدا وڭ سول قاناتتاعى پارتيالاردىڭ تالابىن قاناعاتتاندىرۋ قاجەت بولاتىنىن ايتا كەلىپ، سايلاۋدىڭ گەرمانيا بىرلىككە كەلگەننەن بەرگى ەڭ كۇردەلى سايلاۋ بولاتىنىن بايانداعان؛ بوسقىندار ماسەلەسى تۋرالى گەرمانيانىڭ مەملەكەتتىك دەڭگەيدە دۇرىس ساياسات ۇستانۋى قاجەت ەكەنىن ايتقان.62 جاستاعى مەركەل 2005 جىلى قاراشادان بەرى گەرمانيانىڭ پرەمەر مينيسترى مىندەتىن اتقارعان. 2017 جىلعى سايلاۋدا جەڭىسكە جەتسە، ونىڭ پرەمەر مينيسترلىك مىندەتكە 4 رەت تاعايىندالۋى بولادى.
|
كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال العان 52 اۋدانعا ساپار شينجياڭ ٴپايزاۋات اۋدانى: اششى سۋ ٴىشۋ كۇندەرىمەن قوش ايتىسىپ، ٴتاتتى مينەرال سۋ ٴىشتى تيانشان تورىكەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال العان 52 اۋدانعا ساپار شينجياڭ ٴپايزاۋات اۋدانى: اششى سۋ ٴىشۋ كۇندەرىمەن قوش ايتىسىپ، ٴتاتتى مينەرال سۋ ٴىشتىرەداكتور: سايراش تۇرارجان كەلۋ قاينارى : تيانشان تورى 20200922 06:29پارتيا باستان اياق بىزگە كوڭىل ٴبولىپ، بىزگە حاۋىپسىز سۋ ىشكىزدى، قارجى قوسىپ، سۋدى جاقسارتىپ، اقاۋسىز تۇرمىسىمىزعا مۇمكىندىك جاسادى. 9ايدىڭ 18كۇنى شينجياڭ ٴپايزاۋات اۋدانى جامباز اۋىلى يىپاكچي قىستاعىنىڭ تۇرعىنى امۇت اجىنىڭ ۇيىندە دۋتار شەرتىپ، راۋاپ شالعان قىستاق تۇرعىندارى قىستاقتاعى ساقا ونەرپازدار ٴسوزىن جازعان ۇيعۇر ۇلتىنىڭ حالىق ٴانىن ايتىپ، وزدەرىنىڭ جاڭا تۇرمىسىن باياندادى.20 عاسىردىڭ 90 جىلدارىنان بۇرىن ٴپايزاۋات اۋدانىندا قۇبىر سۋى جانە قۇدىق جوق، قىستاق تۇرعىندارى اششى كولشىك سۋىن ٴىشىپ، سۋ ماسەلەسى ۇزاق ۋاقىت بويى بۇقارانىڭ ٴوندىرىس، تۇرمىسىن جانە جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ دامۋىن مازالايتىن قيىن ماسەلەگە اينالعان. كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال العاننان بەرى، ٴپايزاۋات اۋدانى اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسىن اتقارىپ، 2020 جىلى 5 ايدا ٴپايزاۋات اۋدانى سۋدى جاقسارتۋ ينجەنەرياسىن تامامداپ، تازا اۋىز سۋى بارلىق وتباسىنا ەنگىزىلىپ، بۇقارا اششى سۋ ٴىشۋ كۇندەرىمەن تۇبەگەيلى قوش ايتىسىپ، ٴتاتتى قۇبىر سۋىن ٴىشتى.اديگۇل اكىم جامباز اۋىلى يىپاكچي قىستاعىنداعى كەدەي وتباسى، ول تىلشىگە بىلاي دەدى: بۇرىن وتباسىمىز كولشىك سۋىن ىشەتىن، سۋدى ەكى كيلومەتر الىستاعى جەرگە بارىپ تاسىپ اكەلۋگە جارىم ساعاتتان ارتىق ۋاقىت كەتەتىن. ول كەزدە سۋ وتە اششى بولىپ، سۋدى تاسىپ اكەلىپ، ٴۇش ءتورت كۇن تۇندىرىپ قويعان سوڭ بارىپ ىشۋگە بولاتىن. سۋ تازا بولماعاندىقتان، ٴىش ٴوتىپ، ٴتىس اۋىرىپ، وتباسىمىزداعىلار ۇنەمى شيپاحاناعا باراتىن. سۋ ٴىشۋ قيىن بولۋ كەزىندە اديگۇل اكىمگە ەڭ تەرەڭ اسەر قالدىرعان.مەن سىرت جەردەن كەلگەن كادرمىن، ول كەزدە، ۇيدەگى سۋ شۇمەگى ٴبىر ايدا تات باسىپ، ٴار كۇنگى تۇرمىستىق سۋدى تۇندىرۋدان وتكىزەتىنمىن. ىشكەننەن كەيىن كوندىگە الماي، شاشىم ٴتۇسىپ، ٴتىسىم سارعايىپ كەتەتىن. ءپايزاۋات اۋدانىنداعى ٴبىر ايەل كادر تىلشىگە بىلاي دەدى: اۋىل ـ قىستاقتا عانا ەمەس، قالانىڭ سۋ ساپاسىندا دا حاۋىپسىزدىك ماسەلەسى ورىن تەپكەن.ٴىس جۇزىندە، 1995 جىلدان بەرى، ٴپايزاۋات اۋدانى اۋرۋدان ساقتانۋ، سۋدى جاقسارتۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، ٴبىرشاما تازا جەر استى سۋىن شىعارىپ، اۋىز سۋ قاينارى ەتتى ٴارى قۇبىر سۋىن وتباسىلارىنا جەتكىزۋدى جۇزەگە اسىردى. الايدا، ٴپايزاۋاتتىڭ ەرەكشە جەر ٴتۇزىلىسى، سۋ گەولوگيالىق شارت جاعدايى مەن ٴجيى ءجيى جەر سىلكىنۋ اپاتى سالدارىنان، جەر استى سۋىنىڭ كۇكىرت قىشقىل تۇزى، فتورلى قوسىلىستارى جالپى بەتتىك ولشەمنەن اسىپ، سۋ ساپاسى تۇراقسىز بولىپ، ولشەمگە تولمادى. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شىنايى قامقورلىعىندا، 2019 ـ جىلى 2 ايدا اۆتونوميالى رايون ٴپايزاۋات اۋدانىنىڭ قالا، اۋىلدارىنىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسىن رەسمي بەكىتتى. ينجەنەريا سۋ قاينارىن اۋىستىرۋ شاراسىن قولدانىپ، سۋ ساپاسىنىڭ ولشەمگە جەتپەۋ ماسەلەسىن شەشىپ، 2019 جىلى 5 ايدا قۇرىلىس باستادى. سەگىز جارىم ايلىق جاپالى كۇرەستى باستان وتكەرۋ ارقىلى 2020 جىلى 5 ايدىڭ 20 كۇنى قۇرىلىس تامامدالىپ، سۋ ٴساتتى جەتكىزىلدى. ٴپايزاۋات اۋدانىنداعى 460 مىڭ حالىق ٴتاتتى، تازا، ولشەمگە جەتكەن مۇزدىقتىڭ ەرىگەن قار سۋىن ٴىشىپ، اشتى سۋ ىشەتىن كۇن سودان باستاپ تاريحقا اينالدى.بيىل ٴبىز حاۋىپسىز سۋ ىشتىك، سۋ مينەرال سۋ سياقتى وتە ٴتاتتى، دەدى اديگۇل اكىم. امۇت اجى تىلشىگە بىلاي دەدى: بىلتىر ٴبىز بەيقۇت ۇيگە كوشىپ كىردىك، بيىل تازا قۇبىر سۋىن ىشتىك، اسفالت جولمەن ٴجۇرىپ، وسىزاماندانعان جاڭا تۇرمىسقا شىنايى قادام تاستادىق. قازىرگى تۇرمىسىمىز راسىندا توتەنشە باقىتتى.جۇڭگو ايەلدەر گازەتى، جۇڭگو ايەلدەر تورىنىڭ تىلشىلەرى يۋان پىڭ، ۋاڭ جياڭپيڭ، پراكتيكانت ٴتىلشى تيان مىڭدي
|
بالۋان اتىنداعى بۇرىشاتى اڭىزعا اينالعان بالۋان جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ بۇگىنگى بايزاق اۋدانىنىڭ ديحان اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. شاعىن اۋىلدان شىققان سپورتشى وسىدان قىرىق ءبىر جىل بۇرىن ماسكەۋ وليمپياداسىندا توپ جارىپ، قازاق اتىن الەمگە ايگىلەدى.وتكەن جىلى دۇنيەدەن وتكەن بالۋاننىڭ ەسىمى ماڭگى ەل ەسىندە. قارشاداي كەزىنەن كۇرەسكە ءومىرىن ارناعان داڭقتى تۇلعانىڭ رۋحىن ۇلىقتاۋ ماقساتىندا تۋعان جەرىندە بىرقاتار جۇمىس اتقارىلۋدا.جۋىردا بايزاق اۋداندىق تاريحيولكەتانۋ مۋزەيىندە جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ اتىنداعى بۇرىش اشىلدى. مۇندا كەلۋشىلەر بالۋان ءومىرىنىڭ ءتۇرلى كەزەڭدەرىمەن تانىسا الادى. جاڭادان اشىلعان ارنايى بۇرىشقا ايگىلى بالۋاننىڭ جەكە زاتتارى، فوتوسۋرەتتەرى، كىتاپتارى قويىلعان. جادىگەرلەردىڭ ىشىندە جاقسىلىق اعامىزدىڭ العاش جارىستارعا شىققان كەزدە كيگەن اقشىلسۇر ءتۇستى كوستيۋمشالبارى دا بار. سپورتشىنىڭ وسى جانە وزگە دە تۇتىنعان زاتتارىن ەرەكشە قىزىعۋشىلىقپەن تاماشالايتىن مۋزەيگە كەلۋشى كوپشىلىك جاستار باتىر جولىن جالعاستىرعىسى كەلەتىنىن ايتادى، دەيدى مۋزەيدىڭ قور ساقتاۋشىسى ايدانا شوتباسوۆا.بۇگىندە بالۋان تۋعان وڭىردە جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ اتىنداعى سپورت مەكتەبى بار. اتالعان كەشەندە سان مىڭداعان ۇلقىز سپورتپەن شۇعىلدانىپ، بيىك ارەنالاردا ەلىمىزدىڭ اتىن تانىتىپ ءجۇر. بالۋاننىڭ جولىن جالعاستىرۋشى جاستار ءۇشىن مۇندا بارلىق مۇمكىندىك قاراستىرىلعان.
|
جازۋشىلار وداعى ءھام شايتان عانا ءۇمىتسىزدەپ جاتىر 5675 11 پىكىر 10 مامىر, 2017 ساعات 11:45بۇگىن . اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا بەلگىلى اقىن، پۋبليتسيست مىرزان كەنجەبايدىڭ اتىنان قازاقستان جازۋشىلار وداعىنا قاتىستى ماقالا كەلىپ ءتۇستى. اۆتور جازۋشىلار وداعىنداعى كەيبىر جاعداياتتاردى سىناپ، ءوز ويىن ورتاعا سالعان. ءبىز بۇل سىنعا قارسى تاراپتىڭ ايتار ءۋاجى بولسا، جاريالاۋعا دايىن ەكەنىمىزدى ەسكەرتەمىز.جەكەلەگەن پەندەلەر، كەيدە ءبىر توپ قوعام مۇشەلەرى ءوز باسىنداعى جاقسىلىجاماندى الۋانالۋان جاعداياتتارعا بايلانىستى، ەلباسىنىڭ ءبىر شاراپاتى تيەر دەپ اشىق حات جازىپ جاتاتىنىن كورىپ ءجۇرمىز. الايدا، سول اشىق حاتتارعا ەلباسى جەكە ءوزى ناقتى جاۋاپ بەرگەنىن دە كورگەن ەمەسپىز. سوندا دا وتكەن جىلى ەسىمى ەلىمىزگە، قالا بەردى الىسجاقىن شەت ەلدەرگە ءماشھۇر ءبىر توپ اقىنجازۋشىلار تەك شايتان عانا ءۇمىتسىز دەپ ەلباسىعا اشىق حات جازدى.وندا بۇگىنگى قازاق ادەبيەتى قانداي كۇيدە، ونىڭ اسىلى مەن جاسىعىنا ءادىل باعا بەرىپ وتىرۋعا ءتيىستى جازۋشىلار وداعى بۇل ورايدا ءوز مىندەتىن اتقارىپ وتىر ما؟ سىن جوق جەردە شىندىق ايتىلمايدى، جازۋشىلار وداعىندا سىن ماسەلەسى جولعا قويىلعان با؟ ونى 20 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى ءبىراق ادام باسقاراتىنى نەسى، ونىڭ بۇل ورىننان كەتكىسى كەلمەۋىنىڭ ار جاعىندا قانداي قۇپيا جاتىر؟ بۇنىڭ ءبارى از بولسا، جازۋشىلار وداعى بەلگىلى ءبىر توپتىڭ مەنشىگىندەگى ۇيىم سەكىلدى بولىپ، بۇگىنگى ادەبيەتتى جاساعان، جاساپ جۇرگەن ەڭ ءبىر دارىندى دا قارىمدى قالامگەرلەردىڭ وداققا باس سۇعۋدى قويعانى، شىعارماشىلىق اتموسفەرانىڭ جوقتىعى، قۇرىلتايلار ءوز ۋاقىتىندا وتكىزىلمەي ادەيى كەشىكتىرىلگەنى، وداقتىڭ قارجىلىق ەسەپشوتتارى قۇپياعا اينالعانى، جازۋشىلارعا بەرىلگەن جەر تەلىمى قايدا، شىعارماشىلىق ءۇيى كىمدەردىڭ مەنشىگىندە ەكەنى سياقتى كەۋدەگە كۇدىك پەن كۇمان ۇيالاتار وزگە دە ساۋالدارعا جاۋاپ بىلگىسى كەلەتىنى ايتۋداياق ايتىلعان ەدى. وداق توراعاسىنىڭ وداقتى باسقارۋ ىسىندەگى بۇدان باسقا دا قاتەلىكتەرى مەن كەمشىلىكتەرى تۋرالى تالاي سىن پىكىرلەر وداقتىڭ قۇرىلتايى كەزىندە دە بىرنەشە مارتە اۋىزشا دا ايتىلدى، ماتەريالدار دا جاريالاندى. ونىڭ ءبارىن بىلاي قويعاندا ن.ءورازاليننىڭ حالىقارالىق الاش سىيلىعىن ءبىر كۇندە 42 ادامعا شۇلەن تاراتقانداي ۇلەستىرىپ، جازۋشىلار وداعىن ماسقارا مازاققا ۇشىراتقانى دا تالاي رەت باسپاسوزدە جازىلدى. نۇرلان مىرزا وعان دا بىلق ەتكەن جوق.ەلىمىز قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ وتەر قارساڭدا رۋحاني ۇلتتىق مۇرالارىمىز بەن قۇندىلىقتارىمىزدى، اتابابامىز ازاتتىق جولىندا سان عاسىرلار قانى مەن تەرىن قاتار توككەن تاريحي كەزەڭدەردى بۇگىنگى ۇرپاققا ۇلگىلەپ، ولاردى وتانىن سۇيۋگە ۇندەيتىن شىعارمالارعا بايگە جاريالادى. وعان ەۋرازيالىق توپتان قىرۋار قارجى ءبولىندى. وسى بايگە قورىتىندىسىن شىعارۋ كەزىندە كوركەمدىك دەڭگەيى تومەن، ءتىپتى، قازاق حاندىعىنىڭ تاريحىنا ەش قاتىسى جوق، ارزانقول شىعارمالار جۇلدەگەر اتانعانى، بۇل تاريحىمىزعا جاسالعان قىلمىس ەكەنى جاڭاعى اشىق حاتتا دا ايتىلدى. ال بۇكىل ءمانمازمۇنى ىشكىلىككە سالىنىپ ولگەن ءبىر توتىقۇسقا ارنالعان كاكادۋ دەگەن اڭگىمەنىڭ باس جۇلدە العانى ەل ىشىندە كۇلكىگە اينالدى. ىشكىلىكتەن ولگەن توتىقۇس تۋرالى اڭگىمەنىڭ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق ۇلى مەرەكەسىنە نە قاتىسى بار، بۇل ەلباسىمىز كوتەرگەن ۇلى باستامانىڭ باعاسىن ءتۇسىرۋ ەمەس پە دەپ جازدى قالامگەرلەر. بۇل بايگە قورىتىندىسىنداعى كۇماندى شيكىلىكتەر تۋرالى باسپاسوزدە ەكى قايتارا كولەمدى ماقالا جاريالاندى. نە وداق باسشىلىعى، نە بايگە جونىندەگى كوميسسيا بۇعان دا ءبىر اۋىز جاۋاپ قايتارماستان قالدى. ونىڭ ەسەسىنە وسى اشىق حاتقا بايلانىستى پرەزيدەنت اپپاراتىندا جازۋشىلار وداعىنىڭ كەزەكتەن تىس جيىنىن وتكىزىپ جاڭا توراعا سايلاۋ ماسەلەسى قوزعالىپتى دەگەن سىبىستان كىمنىڭ زارەسى ۇشقانى قايدام، كوپ ۇزاماي جازۋشىلار وداعىنىڭ قازاق ادەبيەتى گازەتىنە اۋەلى 443 ادام، سوسىن 550دەن استام ادام قول قويعان اشىق حات دەپ اتالاتىن ءتىزىم شىقتى. ءتىزىم اتىءجونى قالىڭ وقىرمان تۇرماق شىن جازۋشىلاردىڭ، جۋرناليستەردىڭ وزدەرى بىلمەيتىن، بەيمالىم جازۋشىلاردىڭ اتىجونىنە تولىپ تۇر. ءبىربىرىمىزدەن مىناۋ كىم، مۇنداي دا جازۋشى بار ما دەسەك كىم ءبىلىپتى دەپ يىعىن قيقاڭ ەتكىزەدى. ويتكەنى، ن.ورازالين توراعا بوپ كەلگەلى ادەبي قازىنامىزعا ۇلەس قوسپاق تۇگىل، ادەبيەتكە ءجۇز قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن ادامدار جازۋشىلار وداعىنا مۇشە بوپ قابىلدانىپ، ولاردىڭ سانى بۇگىندە 800ءدىڭ و جاق، بۇ جاعىنا جەتىپ وتىر. ولاردىڭ ىشىندە ءجاي، قارادۇرسىن جۋرناليستەر مەن قاراپايىم ءتىل ماماندارىن ايتپاعاندا اكتەر دا، سۋرەتشى دە، ءبىر كەزدە وبلىستى، اۋداندى باسقارعان اكىم دە، پەسا دەۋگە كەلمەيتىن پەسا جازعان دەپۋتات تا، بازاركوم دا، سپورتشى دا، تاريحشى دا، زاڭگەر دە، كولىك سالاسىنىڭ قىزمەتكەرى دە، ءبىر رۋدىڭ نە تايپانىڭ شەجىرەشىسى دە، وزگە دە سانسالا ماماندارى ءورىپ ءجۇر.ارينە، قۇداي وزىنە قانات بەرمەگەسىن كوككە سامعاپ جۇرگەن قىراندارعا قىزعانا قارايتىن تاۋىقشا جازۋشى اتانىپ كوزگە تۇسكىسى كەلەتىندەرگە جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى اتانعاننان باسقا نەنىڭ قاجەتى بار؟! وداق توراعاسىن سايلاۋ كەزىندە ال، كانە، ن.ءورازاليننىڭ توراعا بولۋىنا قارسى ەمەسپىز دەگەندەرىڭ قول كوتەرىڭدەر دەگەن كەزدە الگى ويدانقىردان قۇراستىرىلعان مۇشەلەر دۋ ەتىپ قول كوتەرەدى. ودان ارتىق نە كەرەك؟ ادەبيەت دەپ اتالاتىن باعا جەتپەس رۋحاني قازىنامىزدى لاستاۋعا، جازۋشىلار وداعى دەپ اتالاتىن كيەلى قارا شاڭىراقتىڭ قادىرىن كەتىرىپ، مازاققا ۇشىراتۋعا وسىنىڭ ءوزىاق جەتىپ جاتقان جوق پا؟! ۇتىرى كەلگەندە ايتا كەتەيىك، 550 ادامدىق بۇل تىزىمگە قول قويعان قالامگەرلەردىڭ كوپشىلىگى وعان تەلەفون ارقىلى قول قويعاندارىن ايتتى. سويتسەك ولارعا وداقتان تەلەفون سوققاندار پلەنۋمدى كەزەكتەن تىس ەمەس، ءوز ۋاقىتىندا وتكىزۋگە قارسى ەمەسسىزدەر مە دەگەن سۇراق قانا قويعان، ال ماتىندە نە جازىلعانىن كوبى بىلمەيدى ەكەن، ءتىپتى كورمەگەنىن ايتتى.ەندى وداق ورگانى قازاق ادەبيەتىنىڭ ەكى ءنومىرىنىڭ بىرنەشە بەتىن الىپ جۇرتتى كۇلكىگە قالدىرعان اشىق حاتتاعى مىنا سوراقىلىققا قاراڭىز: ول قالامگەرلەر ۇيىمى داۋدامايسىز، تالاستارتىسسىز بولعان ەمەس. كەشەگى ارىستار مەن الىپتار كەزىندە دە، الپىسىنشى، توقسانىنشى جىلدار ارالىعىندا دا قالامگەرلەر داۋى تولاستاماعان دەپ ەلباسىمىزعا جازۋشى اتاۋلىنى قاشاننان داۋدامايسىز، جانجالسىز جۇرە المايتىن جاندار رەتىندە سۋرەتتەۋدەن باستالادى. جازۋشىلار وداعىنىڭ ءبىر باسشىسىن ورنىنان قوزعاماي امان وتىرعىزا بەرەمىن دەپ دۇنيەدەن وتكەن قالامگەرلەردىڭ ارۋاعىن تىتىركەندىرۋدىڭ بۇدان وتكەن ءتۇرى بولا قويماس، ءسىرا! ال ول ارىستار مەن الىپتار: م. اۋەزوۆ، ح.ەرعاليەۆ، ع.مۇسىرەپوۆ، س.مۇقانوۆ، ع.مۇستافين، ت.احتانوۆ، س.ماۋلەنوۆ، ولاردىڭ بەرجاعىنداعى ت.مولداعاليەۆ، ق.مىرزاليەۆ، م.ماقاتاەۆ، ج.ناجىمەدەنوۆ، ت.ايبەرگەنوۆ سىندى حالقىمىزدىڭ الىسقا دا، جاقىنعا دا بەتكە ۇستار ناعىز تارلانبوزدارى ەمەس پە؟! ولار ايتىسسا دا، تارتىسسا دا ادەبيەت توڭىرەگىندە، ونىڭ جەتىستىگى مەن كەمشىلىگى توڭىرەگىندە ارقايسىسى ءوز پىكىرىن ايتىپ ماسەلەنىڭ دۇرىسبۇرىسىن انىقتاۋ ءۇشىن ايتىستى. بىرىنشىدەن جاسى 80نەن اسىپ 90عا تايانعان ادامداردىڭ ول ارىستاردى، جالپى قالامگەر قاۋىمدى داۋدامايشى دەپ بۇگىنگى جانە ەرتەڭگى ۇرپاق الدىندا بۇلايشا قارالاۋى زور كۇنا. ەكىنشىدەن، ول ارىستار مەن الىپتاردىڭ ەشقايسىسى جازۋشىلار وداعىندا ن.ورازالينشىلەپ 20 جىلدان استام وتىرا بەرەيىك نەمەسە جارعىعا وزگەرتۋ ەنگىزىپ قۇرمەتتى توراعا دەگەن اتاق الىپ ودان ءارى باسقا بەرەيىن دەپ ايتىسقان جوق. جانە ولاردىڭ ەشقايسىسى ءوزى باسقارىپ وتىرعان گازەتكە بىرەسە 443, ودان 550 ادامنىڭ قولىن قويدىرىپ ماسقارا بولعان ەمەس. ويتكەنى، ول ارىستارىمىز وزدەرىنىڭ ار، نامىس، ۇيات دەگەن كيەلى قاسيەتتەرىنە قىلاۋ تۇسىرمەۋدى ويلايتىن ءسارۋار تۇلعالارتۇعىن.ءتىزىمنىڭ ەڭ باسىندا ادەبي قازىنامىزعا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي بىردەءبىر كوركەم شىعارما بەرمەگەن، ايتەۋىر ادەبيەتشى نەمەسە اكادەميك دەگەن اتى بار اعامىزبەن بىرگە اقساقال اكتەردىڭ دە اتىءجونى تۇر. كەيىن بىلدىك ول دا جازۋشىلار وداعىنا مۇشە ەكەن. ال جازۋشىلار وداعىنداعى كەلەڭسىز جاعدايدى تۇزەتەيىك، جاڭا توراعا سايلايىق دەپ ەلباسىعا حات جازعاندار قازىر كوزى ءتىرى كلاسسيك، حالىق جازۋشىسى ق.جۇمادىلوۆتەن باستاپ، قازاق ادەبيەتى تاريحىندا پەسالارى تۇڭعىش رەت ۇلىبريتانيانىڭ كورولدىك تەاترىندا قويىلعان، ەسىمى ەلىمىزدەن اسىپ شەتەل جۇرتشىلىعىنا تانىمال د.يسابەكوۆ، ت.مەدەتبەكوۆ، ە.راۋشانوۆ سىندى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرلەرى جانە باسقا دا بەلگىلى اقىنجازۋشىلار ەدى. جانە ولار قا گازەتىنە، وداق باسشىلارىنا ۇقساپ ونداعان، جۇزدەگەن ادامنىڭ اتىءجونىن ءتىزۋدى ۇيات ساناپ ادەبيەتىمىزگە ايتۋلى ۇلەس قوسقان بەلگىلىبەلگىلى 1015 ادامنىڭ عانا اتىءجونىن كورسەتكەن ەدى. الدە جاڭاعى 90عا كەپ قالعان اقساقالدار وقىماستان قول قويا سالدى ما، الدە وداق باسشىلارى وزدەرى جازدى ما كىم ءبىلسىن ايتەۋىر ءبىز اتىءجونىن اتاعان قالامگەرلەردى وداق باسشىلىعىنا تالاسىپ، ءار سايلاۋ سايىن جەڭىلىس تاۋىپ كەلە جاتقاندار دەگەندى وقىعاندا مىنا كىسىلەرگە نە بولعان؟ دەپ جاعامىزدى ۇستادىق. ويتكەنى، ن.ورازالين وسى ابىرويمەن كەتسىن دەپ قول قويعان نە ق.ءجۇمادىلوۆ، نە د.يسابەكوۆ، نە ت.مەدەتبەكوۆ، نە ە.راۋشانوۆ توراعا بولامىز دەپ ەشقاشان جازۋشىلار وداعىنىڭ سايلاۋىنا تۇسكەن ەمەس. جانە جازۋشىلار وداعى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق ۇلى مەرەيتويىنا ارنالعان باس جۇلدەنى ماسكۇنەم توتىقۇستىڭ ءولىمى تۋرالى شىعارماعا بەرىپ، قالعان جۇلدەلەردى باساياعى جوق شيكىلىءپىسىلى دۇنيەلەرگە شۇلەن تاراتقانداي ۇلەستىرگەنى ايتىلىپ تا، جازىلىپ تا جاتقان تۇستا وسى 56 اقساقال ءۇنسىز وتىرعان ەدى. سولار ەندى وداق توراعالىعىندا 20 جىل وتىرىپ، نەبىر كەلەڭسىزدىكتەر مەن كەمشىلىكتەر جىبەرگەن توراعانى وزگەرتەيىك پلەنۋم وتكىزەيىك دەگەندە شورشىپ ءتۇستى. ال جاسى 70تەن اسىپ كەتسە دە جازۋشىلار وداعىنىڭ باسشىلىعىندا جۇرگەن ب.شاحانوۆ اقساقال قازاقتىڭ وسىناۋ بەتكە ۇستار قالامگەرلەرىنە جابىلعان بۇل جالالار از بولعانداي كوپ ۇزاماي قازاق ادەبيەتى گازەتىنە ماقالا جاريالاپ مىسىقتىلەۋلى، پالەجالاشىلار، ءجونجوسىقسىزدار، جولبيكە، داۋ قۋعاندار، داۋكەستەر، پالەنشەكەڭدەر، جالا جاۋىپ، كۇيە جاعۋشىلار، الدەكىمدەر، بالەقور ارىپتەستەر، بىقسىتىپ، سىپسىڭ ءسوز تاراتۋشىلار دەگەن لاستىقتى توگىپتوگىپ سالدى. ءيا، وداقتىڭ قۇلدىراپ كەتكەن قادىرقاسيەتىن قالپىنا كەلتىرەيىك، جاڭاشا ويلاپ، توپشىلدىقپەن كۇرەسە الاتىن، كىم كورىنگەنگە جازۋشى اتاعىن بەرىپ قالامگەر دەگەن كيەلى اتاۋدىڭ دا، ادەبيەتتىڭ دە قادىرىن كەتىرۋگە توقتاۋ سالا الاتىن، ءوزى دە تالانتتى، حالىققا تانىمال جاڭا توراعا سايلايىق دەگەن ادامدارعا بۇلايشا جابىلىپ، دۇرسە قويا بەرۋدىڭ ءوزىاق بۇگىندە ادەبيەتىمىزگە كىمنىڭ قانشالىقتى جاناشىر ەكەنىن كورسەتىپاق تۇراۋ. ايتپەسە، توراعانى اۋىستىرۋدى تالاپ ەتىپ ەلباسىعا حات جازعان ۇلكەن تالانت يەلەرى مەن كوركەم ادەبي قازىنامىزعا ءدامى ءتىل ۇيىرەر ءبىر شىعارما قوسا الماعان اقساقالدار مەن اكتەرجازۋشىنى سالىستىرۋدىڭ ءوزىاق جازۋشىلار وداعىنىڭ بۇگىندە قانداي كۇيگە تۇسكەنىن كورسەتىپاق تۇرعان جوق پا؟ ءسىز نە دەيسىز؟قر مادەنيەت قايراتكەرى، جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسىاسىلجان مامىتبەكوۆ 4675
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.