text
stringlengths 0
187k
|
|---|
الماتىداعى ازىقت ۇلىك باعالارى تۇراقتالا ما؟الماتى اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىندا سويلەگەن سوزىندە ازىقت ۇلىكتىڭ باعالارىن تۇراقتاندىرۋ شارالارى تۋرالى مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى ..ازىقت ۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى بىرقاتار كەشەندى جانە جەدەل شارالار قابىلداعان.ماگنۋم مەن تويمارت ءىرى ساۋدا جەلىلەرىنك ءاماتتىڭ 15 اتاۋىمەن تىركەلگەن، تومەن باعامەن ساتىپ الىپ، ساتۋ ءۇشىن جەڭىلدەتىلگەن قارىزدار بەرىلدى.سونىمەن قاتار، اينالىم نەسيەلەرىن بەرۋ ارقىلى ءىرى تاۋار وندىرۋشىلەردىڭ ساتۋ باعالارى بەلگىلەندى. ماسەلەن، نان جەتكىزۋ ءۇشىن اقساي نتك جشس، سيىر ەتىن جەتكىزۋ ءۇشىن جشس قارىز بەردى. بۇل دا تاۋىق ەتىن دۇكەندەرگە ۆ، س سىنىپتان بەلگىلەنگەن باعامەن ساتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.اينالىم سىزباسىنا باسقا دا ءىرى تاۋار وندىرۋشىلەردى تارتۋ قوسىمشا پىسىقتالىپ جاتىر. وسىلايشا، قازىرگى ۋاقىتتا 3 جىل مەرزىمگە بەلگىلەنگەن شەكتى باعا بويىنشا 49،6 ملن جۇمىرتقا جەتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن الساد جشسنە اينالىم زاەمىن بەرۋ ماسەلەسى پىسىقتالدى.سونداياق اسىل جشس سيىر ەتىن ۆ، س دۇكەندەرىنە بەلگىلەنگەن باعا بويىنشا جەتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن 2022 جىلدىڭ ماۋسىمىنا دەيىن قارىز بەرىلدى.سونىمەن قاتار 2021 جىلى جوسپارلانعان اينالىم قارىزى اياسىندا سورەدە بەلگىلەنگەن شەكتى باعاسى بار اقسۋ قانت جشسنەن ماگنۋم ساۋدا جەلىسىنە 500 توننا قانت جەتكىزىلۋدە جانە ەگىننەن 3000 توننا قانت جەتكىزۋ ۇيىمداستىرىلادى.قالانىڭ 7 نەگىزگى ازىقت ۇلىك بازارلارىندا كوك بازار، جاڭا اقبۇلاق كوتەرمە ساۋدا، سارىارقا، تاستاق، تاۋسامالى، الماتى1، تۇركسىب الەۋمەتتىك دۇكەندەر جۇمىس ىستەيدى، وندا ءامبتتىڭ 10 ءتۇرى كارتوپ، ءسابىز، پياز، قىرىققابات، قانت، قاراقۇمىق، كۇنباعىس مايى، كۇرىش، روجكي، ۇن ساتىلادى. بەلگىلەنگەن باعالار ورتاشا نارىقتىق باعادان تومەن، بۇل ساتۋشىلار اراسىندا باسەكەلەستىك ورتا قالىپتاستىرادى.بۇدان باسقا، 20202021 جىلدارى ماۋسىمارالىق كوكونىستەر قۇرىلىمىنىڭ وڭ ناتيجەلەرى اياسىندا 20212022 جىلدارداعى ماۋسىمارالىق 2021 جىلعى قىركۇيەكتەن 2022 جىلعى ساۋىرگە دەيىن ماگنۋم كوكونىستەرىمەن جانە باسقا دا ساۋدا جەلىلەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 2،5 ملرد تەڭگەگە كوكونىس كولەمىنىڭ 22 مىڭ تونناعا دەيىن ۇلعايۋىمەن فورۆاردتىق ساتىپ الۋ شارتى جاسالدى.رەسپۋبليكا بويىنشا فورۆاردتىق شارتتار شەڭبەرىندە بارلىعى 38 مىڭ توننا كوكونىس ساتىپ الىندى، ونىڭ 60ى الماتى قالاسىنا تيەسىلى.بيىلعى جىلدىڭ 30 ماۋسىمىنا دەيىن ءبىرىنشى ساناتتاعى جۇمىرتقالارعا شەكتى باعا قولدانىلادى 487 تگون. سونداياق اق قىرىققاباتقا 83 تگكگ مولشەرىندە 30 كۇن مەرزىمگە شەكتى باعا بەلگىلەۋ پىسىقتالۋدا.جالپى، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىقت ۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعاسىن ۇستاپ تۇرۋ ماسەلەسى ەرەكشە باقىلاۋدا قالىپ وتىر.الماتى ازىقت ۇلىك تۇراقتىلىق
|
بۇل كۇندە ءاربىر مەكەمە ورىندارى مەن سەرىكتىكتەردىڭ بارىندە ءوز قارماعىنداعى قىزمەتشىلەرىنە ارناپ قۇرعان ءبىرءبىر ءۇنحات توبى بار، ءتىپتى كەي مەكەمە ورىندارى ەكىۇشتەن ءۇنحات توبىن قۇرىپ، ءۇنحاتتى جۇمىستى جەڭىل جۇرگىزۋدىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالدىردى.بۇنداي ءۇنحات توبىندا كوبىنەكي قىزمەتكە قاتىستى مازمۇندار ۇقتىرىلادى، ونان قالسا قىزمەتشىلەر ءوزارا پىكىر الماستىرىپ، جەكەلىك كوزقاراستارىن ءبىلدىرىپ وتىرادى.الايدا ايتىلمىش قىزمەتشىلەرگە ارنالعان ءۇنحات توبى قازىرگى كۇنى كەيبىر باسى ارتىق داۋدامايدىڭ ورشۋىنە، ءتىپتى قىزمەتكەر مەن ۇيىمنىڭ اراسىنا سىنا قاعىپ، ولاردىڭ سوتتىڭ ىرگەسىنە دەيىن الىپ كەلدى.سوندا دەيمىزاۋ، ءۇنحات توبىندا ارتىق اۋىس ايتىلعان الاقۇلا پىكىردىڭ دە قىزمەتتەن ايدالۋعا مۇرىندىق بولۋى دۇرىس پا، الدە، بۇرىس پا، ءۇنحات توبىنداعى كەلەڭسىزدىكتەر قالاي شەشىمىن تاپقانى ءجون، بۇعان كىم جاۋاپ بەرەدى؟بۇل تۋرالى بىلگىڭىز كەلسە، تومەندەگى جازبانى مىندەتتى تۇردە وقىپ شىعىڭىز....ول ءاسىلى ءۇنحات قىزمەت توبىندا ءىستىڭ انىققانىعىن تۇسىندىرمەكشى بولعان، ءبىراق سەرىكتىك ونى ۇيىمنىڭ ەرەجەتۇزىمىنە قايشىلىق جاسادىڭ، ەكونوميكالىق كىرىسىمىز بەن اتاقابىرويىمىزعا نۇقسان كەلتىردىڭ،دەپ كىنالاپ، ودان 460 مىڭ يۋان تالاپ ەتتى.8ايدىڭ 16كۇنى جياڭ حان داليان ەكونوميكا، عىلىمتەحنيكا اشۋ رايونىنىڭ حالىق سوت مەكەمەسىنىڭ ۇكىم قاعازىن تاپسىرىپ الدى. ول ءوزىنىڭ سوتتا جەڭىپ شىققانىن بىلگەندە عانا كوڭىلى ورنىنا ءتۇستى.ءتىلشى ءبىر تالاي ادامعا ارنايى تىلشىلىك جاسادى. ول كوپتەگەن قىزمەتكەرلەردىڭ ءۇنحات توبىندا اۋىزىنداعى ءسوزدى ىرىكپەي ايتا بەرەتىنىن؛ كاسىپورىنداردىڭ ءۇنحات توبىن باسقارۋ قاعيدالارىنىڭ جوق ەكەنىن؛ توپتا تومپاق ءىس شىقسا بولدى، ءوز ويىمەن قىزمەتكەردى ارتىعىمەن جازالايتىن حارەكەتتەردىڭ ءالسىنءالى تۋىنداپ جاتقانىن بايقادى.ءجون كورسەتەمىن،دەپ ءجۇنى جىعىلدى، 460 مىڭ يۋانعا جىعىندى بولدى.جياڭ حان بولسا داليان قالاسىندا تۇراتىن شوفەرلىققا تاربيەلەۋ ورتالىعىنىڭ تاربيەشىسى ەدى. قاتىستى ۇقتىرۋلاردى ۋاعىندا ۇقتىرۋ ءۇشىن ول ءوزى قارماعىنداعى 38 وقۋشىعا باعىتتاپ ارنايى ءۇنحات توبىن قۇردى.بيىل 3ايدان باستاپ شوفەرلىق ۇيىرەنىپ جاتقان ءبىر وقۋشى ۋاقىتى جەتىسپەگەندىكتەن جالعاستى ۇيىرەنە المايتىندىعىن ايتىپ، جياڭ ۇستازدان وقۋ قاراجاتىن قايتاىپ بەرۋدى تالاپ ەتتى.وسىنىڭ الدىندا مەكتەپ قۇرىلىم رەفورماسىمەن قاربالاستاپ، وقۋشىلارعا ءبىر اپتا ماشينا ۇيىرەتە الماعاندى. جاڭاعى وقۋشىنىڭ ەكىاق رەت ماشينا ۇيىرەنۋگە جاتتىققانىن ويلاعان جياڭ تاربيەشى وقۋ قاراجاتىن تولىعىمەن قايتارۋىمىز كەرەك دەگەن ويعا كەلەدى دە بۇل ءىستى مەكتەپ باستىعىنا ايتادى. مەكتەپ باستىعى ماقۇلدىق بەرەدى. مەكتەپ باستىعىنىڭ ماقۇلدىعىنان وتكەن سوڭ ول بۇل ءىستى ءوزى قۇرعان توپقا جاريالايدى.اسىلىندە مەكتەپتىڭ كەلىسىم حۇجاتىندا جەكەلىك سەبەپ بولسا، وقۋ قاراجاتى قايتارىلمايدى،دەگەن انىق كەلىسىم بار، ءبىراق مەكتەبىمىز قۇرىلىمدى قايتا رەتتەپ جاتقاندىقتان، بۇل جولى وقۋ قاراجاتتى تولىقتاي قايتاراتىن بولدى.مىنە بۇل جياڭ تاربيەشىنىڭ توپتا جولداعان تۇسىندىرمەسى.اسىلىندە جاڭ تاربيەشى كەلىسم قاعازىندا وقۋشىنىڭ جەكەلىك سەبەپتەن وقۋدان شەگىنسە، وندا وقۋ قاراجاتى تولىق قايتارىلمايتىندىعىن ەسكەرتپەكشى بولعان، ءبىراق بۇل ەسكەرتۋدىڭ سوڭى 300 دەي وقۋشىنىڭ: وقۋ قاراجاتىمىزدى قايتارىپ بەرىڭدەر،دەگەن ۇندەۋىنە ۇلاسىپ كەتكەن. سونىمەن مەكتەپ ۇجىمى جياڭ حاننان ۇيىممەن جاساسقان تيجارات كەلىسىمى حۇجاتىن كۇشىنەن قالدىرۋدى ءارى 260 مىڭ يۋان ەكونوميكالىق شىعىن مەن 200 مىڭ يۋان اتاقابىروي شىعىنىن تولەۋدى تالاپ ەتكەن.جياڭ تاربيەشى سوت قاعازىن كورگەندە ءوز كوزىنە ءوزى سەنبەي اڭىرىپ قالدى. ول: وزگە وقۋشىلار وقۋ قاراجاتىن قايتارۋدى تالاپ ەتسە، مەكتەپ ۇجىمى ەكى جاقتىڭ قول قويعان كەلىسىمىن ورتاعا سالسا، ءىس جونىمەن بىتپەي مە؟ ادىلدىكپەن شارا اتقارسا، ءبارى ورىنىندا عوي. بۇنىڭ مەنىمەن نە قاتىسى بار،دەپ ويلادى.ءبىراق مەكتەپ ۇجىمى: ول سەرىكتىگىمىزدىڭ قىزمەتكەرى بولعاندىقتان ءبىزدىڭ ءتارتىپتۇزىمىمىزگە بۇيسىنۋى كەرەك، ونىڭ بۇلاي ءوز بىلگەنىنشە توپ ورتادا ۇقتىرۋدى حابارلاۋى سەرىكتىگىمىزدىڭ ابىرويىنا نۇقسان كەلتىردى. سوندىقتان ول قىزمەتتەن شەگىنۋمەن قاتار ەكونوميكالىق تولەم بەرۋى ءتيىس،دەگەندى ايتتى.سوڭىندا سوت تەكسەرىپ، قاراۋ ارقىلى جياڭ مىرزانىڭ ءىسارەكەتى دۇرىس، ال سەرىكتىكتىڭ وعان قارجىلاي تالاپ قويۋى بۇرىس دەپ قارادى.سوت وقۋ قاراجاتىن قايتارۋدى تالاپ ەتكەن 300 وقۋشىنىڭ مەكتەپپەن پىكىر بىرلىگىنە كەلىپ، كەلىسىم حۇجاتىنا ساي ءىس ىستەۋ كەرەكتىگىن، وزگە وقۋشىنىڭ مەكتەپتەن وقۋ قاراجاتىن تالاپ ەتۋى مەن جاڭ مىزا اراسىندا ەشقانداي سەبەپسالدارلىق بايلانىستىڭ جوقتىعىن ەسكەرتتى.ەگەر قىزمەتكەر كەڭسە توبىندا زاردابى اۋىر حاباروشار تاراتسا، وندا ول زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا ءتيىستى. ال ىستەگەن ءىسى جەڭىل بولسا، وندا وعان ەكونوميكالىق تولەم تولەتىپ، ونى قىزمەتتەن ايداپ جىبەرۋ زاڭعا تومپاق،دەيدى شىنياڭ قالاسىندا تۇراتىن وسى ىسكە جاۋاپتى بولعان سوتشى جىڭ حۇڭ.جىڭ حۇڭ تىلشىگە ءۇنحات توبىندا اۋىزى كۇيىپ قىزمەتتەن ايدالعان تالاي قىزمەتشىنىڭ دەلوسىنا قاتىناسقانىن ايتتى.ماسەلەن جيا ەسىمدى قىزمەتكەر اراق ءىشىپ العان سوڭ قىزمەتشىلەردىڭ ءۇنحات توبىندا ەسىرە سويلەپ، ەلىرىپ پىكىر بىلدىرگەن كورىنەدى، بۇنى بىلگەن سەرىكتىك ۇجىمى ونى سەرىكتىكتىڭ اتاعى مەن ابىرويىنا نۇقسان كەلتىردىڭ دەپ وعان اۋىر شارا قولدانىپ، ونى قىزمەتتەن ايداۋعا قول قويعان.ەندى بىردە ي ەسىمدى ءبىر قىزمەتكەر قىزمەتشىلەر ءۇنحات توبىندا مەكەمەلەرىنىڭ كادىر باسقارۋ جاعىندا ولقىلىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن ايتامىن،دەپ پالەگە قالعان، بۇل دا سەرىكتىك جاعىنان رۋحاني تولەم مەن ەكونوميكالىق ايىپتاۋعا قۇسا ۇشىراپ، سوڭىندا قىزمەتتەن ايدالعان.جيا ەسىمدى قىزمەتكەر قىزمەتشىلەردىڭ ءۇنحات توبىندا ءمورالسىز كەسكىن جولداعاسىن، سەرىكتىك ونىڭ نوقتاشىلبىرىن قولعا ۇستاتقان.جىڭ حۇڭنىڭ ايتۋىنشا قىزمەت ءۇنحات توبىندا تۋىلعان مۇنداي دەلولاردى قاراعاندا الدىمەن ايىپتالۋشىنىڭ ءسوزارەكەتىنە نازار اۋدارعان ءجون، شىنىمەن دە زاردابى اۋىر ما؟ اۋىر بولسا، وندا وعان ەسكەرتۋ جازاسىن بەرۋ كەرەك پە، الدە توتە قىزمەتتەن ايداپ جىبەرۋ كەرەك پە؟ سەرىكتىكتىڭ تۇزىمىنە قايشى كەلەتىن قانداي دالەلسىپاتتار بار؟ وسىنىڭ بارىنە ىشكەرلەي نازار اۋدارۋ كەرەك.جەكەنىكى ءسوز بە، الدە ۇيىمدىكى ءجون بەءتىلشى قالانىڭ جەرجەرىندە تۇراتىن 28 سەرىكتىك قىزمەتكەرىنە تىلشىلىك جاسادى، ولاردىڭ بارىندە بىردەن قىزمەت ءۇنحات توبى بار ەكەن، ولاردىڭ كوبى بۇل توپتى ءوزىنىڭ جەكەلىك پاراقشاسى رەتىندە قارايدى.ال ءبىراق سەرىكتىك تارابى بۇلاي دەپ قارامايدى، سەن تۇتاس مەكەمەنىڭ قىزمەتشىلەرى وتىرعان توپتا ابايلاپ سويلەۋىڭ كەرەك، ارەكەتىڭ اسىپ بارا جاتسا، سەنى تايىراڭداتا المايمىز،دەيدى لياۋنيڭنىڭ ءمالىم ءبىر قۇرىلسى سەرىكتىگىنىڭ كادرلار ءبولىمنىڭ قىزمەتكەرى مىڭ فىڭچين.اۋرەشىلىكتەن قۇتىلۋ ءۇشىن ءتۇزىم بەلگىلەۋ كەرەكلياۋنيڭ چيڭسۇڭ ادۆاكات ورىنىنىڭ ادۆاكاتى ۋاڭ جينحاي ايتۋىنشا قاندايدا ءبىر ءۇنحات توبىندا بولسىن، جالعان، جارامسىز پىكىر بىلدىرگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى قۋزالۋى كەرەك. ينتەرنەت ەركىن بولعانىمەن ونىڭ دا ءوز ءتارتىبى بار. ماسەلەن ينتەرنەت توبىندا ينتەرنەت قولدانۋشى ينتەرنەتتەن پايدالانىپ زاڭبەلگىلەمەگە، مەملەكەتتىڭ زاڭجارلىقتارى شەكتەگەن حاباروشاردى تاراتسا، وزگەلەردىڭ زاڭدىق ۇقىق مۇددەسىنە زيان جەتكىزسە، ءسوز جوق، قاتىستى زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ۇستىنە الۋى كەرەك.كىم توپتى قۇرسا، سول جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى كەرەك، كىم باسقارسا سول جاۋاپتى بولۋى ءتيىس.توپ باستىعى بولعان ەكەنسىڭ، وندا ءوزىڭ قۇرعان توبىڭنىڭ تىنىشتىعى مەن ءتارتىپتۇزىمىنە جاۋاپكەر بولۋىڭ كەرەك.توپتاعى بارلىق ادام زاڭتۇزىمگە بويسۇنىپ، مادەنيەتى دە ادەپتى سويلەپ، اقاۋسىز دا حاۋىپسىز ينتەرنەت ورتاسىن قالىپتاستىرۋى ءتيىس، ينتەرنەت پايدالانۋ جەكە ادامنىڭ ۇقىعى، زاڭعا بۇيسۇنۋ بارلىق ادامنىڭ ءىسى، سەرىكتىكتىڭ ءوز بىلگەنىنشە قىزمەتشىلەرىن جازالاۋ اسىرا سىلتەگەندىك، بارلىعى دا قيىسىندى بولعانى دۇرىس،دەيدى لياۋنيڭ بايلان ادۆاكات ورىنىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى مىڭ يۇيپيڭ.
|
شى جىنپىڭ شاڭجياڭلىق ئۇنۋانى بېرىلگەن جاڭ شېڭمىنغا بۇيرۇقنامە تارقاتتى ھەم ئۇنى تەبرىكلىدىشۈ چىلياڭ بۇيرۇقنى ئوقۇدى، جاڭ يۇشيا مۇراسىمغا رىياسەتچىلىك قىلدىمەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ شاڭجياڭلىق ئۇنۋانى بېرىش مۇراسىمى 11 ئاينىڭ 2 كۈنى بېيجىڭ 1 ئاۋغۇست بىناسىدا داغدۇغىلىق ئۆتكۈزۈلدى. مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ رەئىسى شى جىنپىڭ شاڭجياڭلىق ئۇنۋانى بېرىلگەن مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ ئەزاسى، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت ئىنتىزام تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ شۇجىسى يولداش جاڭ شېڭمىنغا بۇيرۇقنامە تارقاتتى. سۈرەتتە: ئۇنۋان بېرىش مۇراسىمى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، شى جىنپىڭ قاتارلىق رەھبىرىي يولداشلار جاڭ شېڭمىن بىلەن خاتىرە سۈرەتكە چۈشمەكتە. شىنخۇا ئاگېنتلىقى لى گاڭ فوتوسىشىنخۇا ئاگېنتلىقى، بېيجىڭ، 11 ئاينىڭ 2 كۈنى تېلېگراممىسى: مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ شاڭجياڭلىق ئۇنۋانى بېرىش مۇراسىمى 11 ئاينىڭ 2 كۈنى بېيجىڭ 1 ئاۋغۇست بىناسىدا داغدۇغىلىق ئۆتكۈزۈلدى. مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ رەئىسى شى جىنپىڭ شاڭجياڭلىق ئۇنۋانى بېرىلگەن مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ ئەزاسى، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت ئىنتىزام تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ شۇجىسى يولداش جاڭ شېڭمىنغا بۇيرۇقنامە تارقاتتى.ئۇنۋان بېرىش مۇراسىمى چۈشتىن كېيىن سائەت 4 تىن 30 مىنۇت ئۆتكەندە تەنتەنىلىك دۆلەت شېئىرى ساداسى ئىچىدە باشلاندى. مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى شۈ چىلياڭ مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ رەئىسى شى جىنپىڭ ئىمزالىغان شاڭجياڭلىق ئۇنۋانى بېرىش بۇيرۇقىنى ئوقۇدى. مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى جاڭ يۇشيا ئۇنۋان بېرىش مۇراسىمىغا رىياسەتچىلىك قىلدى.شاڭجياڭلىق ئۇنۋانى بېرىلگەن جاڭ شېڭمىن ھەربىيلەرگە خاس مەردانە قىياپەت ۋە كۆتۈرەڭگۈ روھ بىلەن رەئىس سەھنىسى ئالدىغا كەلدى. شى جىنپىڭ ئۇنىڭغا بۇيرۇقنامە تارقىتىپ بەردى ھەم ئۇنىڭ بىلەن سەمىمىي قول ئېلىشىپ كۆرۈشۈپ، ئۇنى تەبرىكلىدى. شاڭجياڭلىق پاگونى تاقىغان جاڭ شېڭمىن شى جىنپىڭغا ھەربىيچە سالام بەردى، ئارقىدىن مۇراسىمغا قاتناشقان بارلىق يولداشلارغا ھەربىيچە سالام بەردى، مەيداندا قىزغىن ئالقىش ساداسى ياڭرىدى.مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ ئەزالىرىدىن ۋېي فېڭخې، لى زوچېڭ، مياۋ خۇا ھەم ھەربىي كومىتېت ئورگىنىدىكى ھەرقايسى تارماقلارنىڭ رەھبەرلىرى ۋە بېيجىڭدا تۇرۇشلۇق چوڭ ئورۇنلارنىڭ مۇئاۋىن ئۇرۇش رايونى دەرىجىلىكتىن يۇقىرى رەھبەرلىرى ئۇنۋان بېرىش مۇراسىمىغا قاتناشتى.
|
كوكشەتاۋلىق اۋەسقوي بالىقشى كاميل ۋسمانوۆتىڭ قارماعىنا مول ولجا ىلىكتى. بالىق ەمەس، باعالى زات. سوناۋ قولا داۋىرىندەگى اندرونوۆ مادەنيەتىنە جاتاتىن كەراميكالىق ىدىستاردىڭ سىنىقتارى، دەپ حابارلايدى .وتكەن دەمالىس كۇندەرى اۋەسقوي بالىقشى وبلىس ورتالىعىنىڭ ىرگەسىندەگى شاعالالى سۋ قويماسىنا بالىق اۋلاۋعا بارىپتى. سۋ قويماسىنىڭ جاعاسىندا وتىراتىن ورىن ىزدەپ جۇرگەن كەزىندە سۋ شايعان توپىراق وپىرىلىپ كەتسە كەرەك. ىرسيعان سۇيەكتەر شىعىپتى. بىلمەككە قۇمارلىق بويىن بيلەگەن بالىقشى قارماعىن تاستاي سالىپ، الگى جەردى قازىپ كورسە، اۋەلى ءتورت ءتىس تاپقان. ءوزى كورگەن ادامنىڭ نەمەسە جانۋاردىڭ تىستەرىندەي ەمەس، ءىرى تىستەر. سۋ قويماسىنىڭ وزەنگە قۇياتىن اڭعارىندا بيىك جار بار. ىندەتە ىزدەگەن بالىقشى ول جەردەن دە كەراميكالىق ىدىستاردىڭ سىنىقتارى مەن ۇساق مونشاق تاپقان.ءبىر جاقسىسى، قۇندى ولجالاردى تاريحيولكەتانۋ مۋزەيىنە اكەلىپ تاپسىرىپتى. مۋزەي ماماندارى بالىقشىنىڭ قارماعىنا ىلىككەن كونە جادىگەرلەردى ساراپتاپ كورىپ، قول داۋىرىنە تيەسىلى دەپ پايىمداۋدا.كەراميكالىق ىدىستاردىڭ سىنىقتارىندا گەومەتريالىق ويۋلار بار. وسى بەلگىلەرىنە قاراپ، ءبىز بۇل بۇيىمداردى سوناۋ الاكول مادەنيەتىنە ءتان دەپ وتىرمىز. قولىمىزدا بار ارحەولوگيالىق ەسكەرتكىشتەردىڭ سيپاتتاماسىن قاراپ شىقتىق. ولاردىڭ ىشىندە مۇنداي جەرلەۋ ءراسىمى تىركەلمەگەن ەكەن. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، توپىراقپەن جەرلەۋ راسىمىنە جاتادى. ويتكەنى، مۇردە ءۇستى كومىلمەگەن. قاسىندا قولا داۋىرگە ءتان تۇراق بولعان. شاماسى جاي ادام ەمەس، باقسى نەمەسە تايپا كوسەمى بولۋى ابدەن مۇمكىن. بيىك جاردىڭ ۇستىنە ەتەكتەگى ەلىن رۋحىمەن قورعاشتاپ ءجۇرسىن دەپ جەرلەگەن ءتارىزدى، دەيدى مۋزەي ديرەكتورى قۋانىش شاقشاشوۆ.اۋەسقوي بالىقشىنىڭ قارماعىنا ىلىككەن قازىنا توڭىرەگىندە زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەتىن بولدى. بالكىم كونە داۋىردەن ەسەتىن كومەسكى لەپ ەرتەدەگىنىڭ ەلەسىن ايقىنداي تۇسەر.
|
شى جىنپىڭ شېنجېندا سۆزلىگەن نۇتقى جەريانىدا قايتاقايتا يۆتىلىپ، سۆزىنى داۋام قىلىشتا قىينالغان ئۇيغۇرشى جىنپىڭ شېنجېندا سۆزلىگەن نۇتقى جەريانىدا قايتاقايتا يۆتىلىپ، سۆزىنى داۋام قىلىشتا قىينالغان.خەۋەر ھەپتىلىكى ژۇرنىلىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، خىتاي كومپارتىيەسى سېكرېتارى شى جىنپىڭ چارشەنبە كۈنى شېنجېندا سۆزلىگەن نۇتقى جەريانىدا بىر نەچچە قېتىم يۆتىلىپ كەتكەن، خىتاي دۆلەتلىك تېلېۋىزىيەسى نەق مەيداندىن سۈرەتكە ئېلىۋاتقان ئاپپاراتنى شى جىنپىڭدىن يۆتكەپ باشقا كۆرۈنۈشلەرنى ئېلىشقا مەجبۇر بولغان.خەۋەرگە قارىغاندا، شى جىنپىڭ شېنجېن ئالاھىدە تەرەققىيات رايونى تەسىس قىلىنغانلىقىنىڭ 40 يىللىقى مۇناسىۋىتى بىلەن چاقىرىلغان يىغىندا 50 مىنۇتتىن ئارتۇق سۆزلىگەن ۋە سۆزىنىڭ ئاخىرىغا كەلگەندە قايتاقايتا يۆتىلىپ سۆزىنى داۋام قىلىشتا قىينالغان.بۇ ھەقتىكى خەۋەرلەر خوڭكوڭدىن چىقىدىغان ئالما كۈندىلىك خەۋەرلەر گېزىتىدىمۇ بېرىلگەن. خەۋەردە، تېلېۋىزور كۆرۈنۈشلىرىدە شى جىنپىڭنىڭ يۆتىلىپ كېتىپ سۇ ئىچكەنلىكى كۆرسىتىلگەن.خەۋەرگە قارىغاندا، يىغىننى نەق مەيداندىن تارقىتىۋاتقان خىتاي مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى شى جىنپىڭ يۆتىلىپ كەتكەندە ئاپپاراتنى يىغىن قاتناشقۇچىلىرىغا يۆتكىگەن بولسىمۇ، شى جىنپىڭنىڭ يۆتەلگەن ئاۋازى ئاڭلىنىپ تۇرغان.بۇ ھەقتىكى خەۋەر تەيۋەن ياخۇ خەۋەرلەر تورى دىمۇ بېرىلگەن. ئۇلار خەۋەر تېمىسىدا شى جىنپىڭ قاتتىق يۆتەلدى دېگەن ئىبارىلەرنى ئىشلەتكەن.خەۋەرلەرگە قارىغاندا شى جىنپىڭ 50 مىنۇتلۇق نۇقتىنىڭ ئاخىرقى 7 مىنۇتلۇق قىسمىدا 4 قېتىم يۆتەلگەن.ۋايس خەۋەرلەر تورىنىڭ كۆرسىتىشىچە، شى جىنپىڭنىڭ يۆتىلىش ھادىسىسى ئۇنىڭ سالامەتلىكى ھەققىدىكى ھەر خىل گۇمان ۋە پەرەزلەرنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشىغا سەۋەب بولغان.س ن ن نىڭ بۇ ھەقتىكى خەۋىرىدە كۆرسىتىلىشىچە، شى جىنپىڭنىڭ كورونا ۋىرۇسىنى بىلەن يۇقۇملىنىپ قېلىش ئېھتىماللىقى ئىنتايىن يوق دېيەرلىك بولۇپ، ئۇنىڭ يۆتىلىگە زالنىڭ ھاۋاسى، نۇتۇق ۋاقتىنىڭ ئۇزۇن بولۇشى قاتارلىق ئامىللار سەۋەب بولغان بولۇشى مۇمكىن ئىكەن.
|
بوۋاقلاردىكى كۈزلۈك ئىچى سۈرۈشنى قانداق پەرۋىش قىلىش كىرەك؟ ئانابالىلار ئاشپەز تور بېكىتىبوۋاقلاردىكى كۈزلۈك ئىچى سۈرۈشنى قانداق پەرۋىش قىلىش كىرەك؟مەنبەسى : ئاشپەز تورىيوللىغۇچى : تەمزاتبەگ ۋاقتى : 20181031كۆرۈلىشى : قېتىمكۈز، گۈزەل بىر پەسىل؛ ئەمما ئۇ يەنە كۈزلۈك ئىچى سۈرۈش كۆپ كۈرىلىدىغان پەسىل. ئەگەر بوۋاقلاردا كۈزلۈك ئىچى سۈرۈش كۆرۈلۈپ قالسا قانداق قىلىش كىرەك؟ بۈگۈن بىز كۆپچىلىك بىلەن بىرلىكتە كۈزلۈك ئىچى سۈرۈشنى پەرۋىش قىلىش ھەققىدىكى بىلىملەرنى كۆرۈپ باقايلى!كۈزلۈك ئىچى سۈرۈش ھەققىدە چۈشەنچەكۈزلۈك ئىچى سۈرۈش ئادەتتە بوۋاقلارنىڭ ئۈچەي يوللىرى چاقسىمان ۋىروس بىلەن يۇقۇملانغاندىن كىيىن كۆرۈلىدىغان كىسەللىك بولۇپ، قىزىپ كىتىش، قۇسۇپ ياندۇرۇش ۋە روھى چۈشكۈنلىشىپ كىتىش قاتارلىق ئەگەشمە ئالامەتلىرى بولىدۇ.كۈزلۈك ئىچى سۈرۈش كىسەللىك ئەھۋالى يىنىكرەك بولغاندا، پەقەت ئاشقازانئۈچەي يوللىرىدىلا كىسەللىك ئالامەتلىرى كۆرىلىدۇ؛ مەسىلەن، ئىشتىھاسى تۇتۇلۇپ قېلىش، ناگاندا بىر قۇسۇپ ياندۇرۇش، چوڭ تەرەت قېتىم سانى كۆپىيىش ۋە چوڭ تەرەتنىڭ شەكلىھالىتى جەھەتتە ئۆزگىرىش پەيدا بولۇش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرىلىدۇ. كىسەللىك ئەھۋالى ئېغىر بولغاندا، كۈنلۈك چوڭ تەرەت قېتىم سانى ئون نەچچە قېتىمغا ھەتتا نەچچە ئون قېتىمغا بېرىپ قالىدىغان بولۇپ، چوڭ تەرەتتە سۇدەك كىلىش، ئۇماچ ياكى شىلىمدەك كىلىش، بەزىدە ھەتتا يىرىك ۋە قان ئارىلاش كىلىش قاتارلىق ئۆزگىرىشلەر كۆرىلىدۇ؛ بۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، بىمار بوۋاقتا كۈرنەرلىك دەرىجىدە سۇسىزلىنىش، ئىلىكتىرولىت قالايمىقانلىشىش، پۈتكۈل بەدىنى زەھەرلىنىش قاتارلىق ئالامەتلەرمەسىلەن قىزىش، بىئارام بولۇش، روھى چۈشكۈن بولۇش قاتارلىق كۆرىلىدۇ.بوۋاقلاردا كۆرىلىدىغان كۈزلۈك ئىچى سۈرۈشنى پەرۋىش قىلىش ئۇسۇلى1. دىزىنفىكسىيەلەپ ئايرىۋىتىشئىمىزگە، سۈت بوتۇلكىسى قاتارلىق بوۋاقلار ئىشلىتىدىغان تاماق قاچىلىرىنى يۇيۇپ دىزىنفىكسىيەلەش؛ بىمار بوۋاقنى پەرۋىش قىلىش ئالدى كەينىدە قولنى ئەستايىدىللىق بىلەن يۇيۇپ، كىسىشمە يۇقۇملىنىپ قېلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كىرەك.2. كىسەللىك ئەھۋالىغا قاراپ، ئېغىزدىن ئىچىلىدىغان سۇيۇقلۇق تۇلۇقلاش تۇزى ئىچكۈزۈشخەنزۇچە ئاتىلىشى: بۇ ئۇسۇل پەقەت يىنىك، ئوتتۇرا دەرىجىدە سۇسىزلىنىپ كەتكەن ھەمدە قۇسۇپ ياندۇرۇش ئالامەتلىرى يوق ياكى قۇسۇپ ياندۇرۇش ئالامەتلىرى قاتتىق بولمىغان، ئۇنىڭ ئۈستىگە دورا ئىچەلەيدىغان بىمار بوۋاقلارغىلا ماس كىلىدىغان بولۇپ، ئادەتتە بىمار بوۋاقنىڭ ئاز مىقداردا قېتىم سانىنى كۆپەيتىپ ئىچىشى تەۋسىيە قىلىنىدۇ.3. كىسەللىك ئەھۋالىنى تەپسىلى كۆزىتىشبوۋاقنىڭ بەدەن تىمپىراتۇرسىنىڭ ئۆزگىرىش ئەھۋالىنى كۆزىتىپ، بۇ ئارقىلىق بوۋاقتا سۇسىزلىنىش كۆرۈلگەن ياكى كۆرۈلمىگەنلىكىگە ھۆكۈم قىلىشيەنى بىمار بوۋاقنىڭ سۈيدۈك مىقدارى، تىرىسىنىڭ ئىلاستىكىلىقى، قاپىقىنىڭ ئولتۇرۇشۇپ كەتكەن ياكى كەتمىگەنلىكى، روھى ھالىتى، ئەسھۇشى، بەدەن تىمپىراتۇرسى قاتارلىق ئەھۋاللارنى كۆزىتىش ئارقىلىق، بىمار بوۋاقتا سۇسىزلىنىش ئەھۋالى بار يوقلۇقىنى ياكى سۇسىزلىنىپ كىتىش دەرىجىسىنى پەرەز قىلىش4. بىمار بوۋاقنىڭ چوڭ تەرىتىدىكى ئۆزگىرىشلەرنى خاتىرلەشبىمار بوۋاقنىڭ چوڭ تەرىتىنىڭ قېتىم سانى، رەڭگى، شەكلى ۋە مىقدارىدىكى ئۆزگىرىشلەرنى كۆزىتىپ خاتىرلەش.ئىچى سۈرۈپ قالغان بوۋاقلارنىڭ ھەزىم قىلىش ئىقتىدارى قالايمىقانلىشىپ كەتكەن بولىدۇ؛ شۇنىڭ ئۈچۈن، بىمار بوۋاقنىڭ ئەھۋالىغا ئاساسەن، ئۇنىڭ يىمەكئىچمىكىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئاشقازانئۈچەي يوللىرىنى يۈكىنى يىنىكلىتىپ، ھەزىم قىلىش ئىقتىدارىنى ئەسلىگە ئەكىلىش نىشانىغا يىتىش لازىم. ئىچى سۈرۈش بىلەن بىرگە ئېغىر دەرىجىدە قۇسۇپ ياندۇرۇش ئالامىتى ئەگىشىپ كەلگەن بىمار بوۋاقلارغا ۋاقتىنچە بىر نەرسە يىگۈزمەسلىك، قۇسۇپ ياندۇرۇش ئالامىتى پەسىيىپ ياخشىلىنىشقا يۈزلەنگەندىن كىيىن، ئاندىن تەدرىجى تۈردە تاماق يىگۈزۈشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش لازىم. يىمەك ئىچمەك جەھەتتە، ئاسان ھەزىم بولىدىغان، تۇزسىز ۋە مايسىز، ئاقسىل تەركىبى نىسبەتەن تۆۋەن بولغان يىمەكلىكلەرنى يىگۈزۈش كىرەك؛ بالىنىڭ كىسەللىك ئەھۋالىنىڭ ياخشىلىنىشىغا ئەگىشىپ، تاماق تۈرىنى بىر خىلدىن كۆپ خىلغا كۆپەيتىش، ئاددىدىن مۇرەككەپكە قاراپ ئۆتۈش كىرەك؛ تاماق قېتىم سانى جەھەتتە، مىقدارى ئاز قېتىم سانى كۆپ بولۇش پىرىنسىپىنى قوللىنىش لازىم.6. ساغرا قىسمىنى پەرۋىش قىلىشيۇمشاق ھەم ھاۋا ئۆتۈشۈشچانلىقى ياخشى بولغان سۈيدۈك زاكىسى تاللاپ ئىشلىتىش ھەمدە كۆپرەك ئالماشتۇرۇپ بىرىش كىرەك. بىمار بوۋاق ھەر قېتىم چوڭ تەرەت قىلىپ بولغاندىن كىيىن، ئىلمان سۇدا ساغرا قىسمىنى يۇيۇش ۋە سۈرتۈپ قۇرۇتۇش لازىم سۈرتكەندە ھەرىكەتلىرىڭىزنىڭ قوپال بولۇپ قېلىشىدىن ساقلىنىڭ. ئەگەر بىمار بوۋاقنىڭ چات ئارلىقى قىزىرىپ قالغان بولسا، ئوپا سېلىپ قويىشىڭىز كىرەك. بىمار بوۋاقنىڭ ساغرا قىسمىنىڭ تىرىسىنىڭ قۇرغاق ھالىتىنى ساقلاش ئىنتايىن مۇھىم بولۇپ، ئەگەر بوۋاقلاردا چات ئارلىقى قىزىرىپ قالىدىغان ئەھۋاللار كۆرۈلسە، ئۇلارنىڭ ساغرا قىسمى تىرىسى قۇرۇپ بولغۇچە، ئۇلارنىڭ ساغرا قىسمىنى ئىمكان قەدەر ئۇچۇق قويماق لازىم.بوۋاقلاردا كۈزلۈك ئىچى سۈرۈش كۆرۈلسە، دەرھال دوختۇرغا كۆرسىتىش كىرەكمۇ؟ئىچى سۈرۈش بالىلاردا دائىم كۆرۈلىدىغان كىسەللىك بولۇپ، ئادەتتىكى ئىچى سۈرۈش ئەھۋاللىرى، بالىلارنىڭ ساغلاملىقىغا چوڭ تەسىر يەتكۈزمەيدۇ. ئەمما بالىلاردا ئىچى سۈرۈش بىلەن بىرگە تۆۋەندىكىدەك ئالامەتلەر كۆرۈلسە، ئۇنداقتا دەرھال دوختۇرغا كۆرسەتمەك لازىم.1. چوڭ تەرىتى قان ئارىلاش كەلسەئىچى سۈرۈپ قالغان بالىلارنىڭ چوڭ تەرىتىدە قان ئىزنالىرى كۆرۈلسە ياكى چوڭ تەرەت مىۋە قىيامىغا ئوخشاش كەلسە، بۇنداق بالىلارنىڭ ئۈچەي كىرىشىپ قېلىش قاتارلىق خەتەرلىك كىسەللىكلەرگە گىرىپتار بولۇپ قېلىشىدىن ئىھتىيات قىلىش كىرەك.2. قۇسۇپ ياندۇرۇش ئالامەتلىرى ئىزچىل تۈردە داۋاملىشىپ 2412 سائەتكە يەتسەبۇنداق ئەھۋالدا بالىلاردا ئاسانلا سۇسىزلىنىش ۋە ئىلىكتىرولىت قالايمىقانلىشىش ئەھۋالى كىلىپ چىقىدۇ. بۇ يەردە ئېيتىلغان ئىزچىل تۈردە داۋاملىشىش، ئادەتتە بالىنىڭ ئىككى قېتىملىق قۇسۇش ئارلىقىدا ھېچقانداق بىر نەرسە يىيەلمىگەن ئەھۋال ئاستىدا قۇسۇپ ياندۇرۇشىنى كۆرسىتىدۇ. ئەگەر بىر نەچچە سائەت توختىماي قۇسۇپ ياندۇرۇپ، تاماق يىيەلمىسە، ئەمما بىرەر دەم ئارام ئالغاندىن كىيىن، قۇسۇپ ياندۇرۇش ئالامەتلىرى پەسىيپ، بالىمۇ نەرسە يىيىشكە باشلىسا، ئۇنداقتا بۇ ئەھۋالدا قورقۇپ كەتمىسەكمۇ بولىدۇ.3. كۆرنەرلىك دەرىجىدە سۇسىزلىنىش ئەھۋالى كۆرۈلسەمەسىلەن، كىچىك تەرەت مىقدارى كۈرنەرلىك دەرىجىدە ئازلاپ، روھى كەيپىياتى تۆۋەنلەپ كىتىش ياكى بەكمۇ بىئارام بولۇپ كىتىش؛ تىرىسى قۇرغاقلىشىپ ھەم بوشىشىپ، تۇتۇپ چىمدىگەن ۋاقىتتا ئىلاستىكىلىق ھالدا ئەسلى ھالىتىگە قايتىشى ئاستا بولۇش؛ پۇتقوللىرى مۇزلاپ كىتىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلسە.4. قۇسۇپ ياندۇرغان قۇسۇق تەركىبىدە تەرەت قالدۇقلىرى، قان قىلى ياكى قەھۋە قالدۇقىغا ئوخشاش نەرسىلەر كۆرۈلسەقۇسۇپ ياندۇرغان قۇسۇق سېرىق يىشىل رەڭدە كەلسە ياكى چوڭ تەرەتنىڭكىگە ئوخشايدىغان سېسىق پۇرىقى بار بولسا بۇنداق ئەھۋال كۆپىنچە ئۈچەي يولى توسۇلۇپ ئىتىلىپ قېلىشنىڭ ئىپادىسى بولۇپ، چوقۇم دەرھال دوختۇرخانىغا ئېلىپ بېرىپ، ۋاقتىدا داۋالاش ئېلىپ بېرىش كىرەك.5. قورساق قىسمى كۆرنەرلىك دەرىجىدە كۆپۈپ قاتتىقلىشىپ كەتسە، قورسىقى ئاغرىغان سەۋەپلىك، باشقىلارنى قورسىقىنى تۇتقىلى قويمىسابۇ قورساق پەردە ياللۇغى ئالامىتى بولۇپ، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرسىتىپ داۋالىتىش كىرەك.6. ئازراقمۇ نەرسە يىمىسەبۇ خىل ئەھۋال ناھايىتى تىزلا ئېغىر دەرىجىدە سۇسىزلىنىش ياكى قاندىكى قەنت مىقدارىنىڭ تۆۋەنلەپ كىتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.7. ئۆزلۈكسىز ھالدا قىزىش ۋاقتى 4824 سائەتكىچە يەتسەئەگەر بۇ جەرياندا، بالىنىڭ بەدەن تىمپىراتۇرسى بىر مەزگىل نورمال ھالەتكە چۈشۈپ، ئازراق ۋاقىت ئۆتكەندىن كىيىن يەنە يۇقىرى ئۆرلەپ قىلسا، بۇنداق ئەھۋال ئۆزلۈكسىز ھالدا قىزىشقا تەۋە بولمايدۇ.8. سېرىقلىق چۈشۈش ئالامىتى كۆرۈلسەيەنى كۆزى ۋە تىرىسىنىڭ رەڭگى سارغىيىپ كەتسە.9. بالىدا ئەسلىدىنلا ئاستا خارەكتىرلىك كىسەل بار بولغان ياكى ئۇزۇن مەزگىل دورا ئىشلىتىۋاتقان ئەھۋال ئاستىدا، ئىچى سۈرۈش كۆرۈلۈش ۋاقتى 24 سائەتتىن ئېشىپ كەتكەندىن كىيىنمۇ ياخشىلىنىش كۆرۈلمىسەكۆپ قىسىم بوۋاقلار، ئۆسۈپيىتىلىش جەريانىدا ئىچى سۈرۈشنى بېشىدىن ئۆتكۈزۈشى مۇمكىن. بىز ھەر بىر بوۋاقنىڭ ساغلام ھەم خۇشال ھالەتتە چوڭ بولىشىغا تىلەكداشمىز.تۇغۇتتىن كىيىن بىراقلا قېرىپ كىتىشنىڭ ئۈچ خىل ئالامىتىبوۋاقلار قانچىلىك بولغاندا ئاياغ كەيسە بولىدۇتۇغۇشقا بىر ئاي قالغاندا تەييارلىق كۆرۈشكە تىگىشلىك ئىشلار
|
2 مامىر 17:55قازاقتىڭ ءداستۇرلى مەديتسيناسىن الەمگە ناسيحاتتاپ جۇرگەن قازاق قىزى قىتايدىڭ . سايتىندا قىتاي ەلىندە تۇراتىن قانداسىمىز، ىلە قازاق اۆتونوميالىق وبلىسى قىتاي جانە قازاق ءداستۇرلى مەديتسيناسى ەمحاناسى سۇيەك اۋرۋلارى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، اعادارىگەرى جاڭاگۇل اسەن قىزى تۋرالى ماقالا جارىق كوردى.اتالعان ب ا ق تىڭ جازۋىنشا، ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ اشىلماعان قىرلارىنىڭ ءبىرى قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى مەديتسيناسى. قازاق مەديتسيناسى قازاق ەمشىلىگى نەمەسە قازاق شيپاگەرلىگى دەپ اتالىپ كەلەدى. حالىق شيپاگەرلىگى وسى زامانعى مەديتسينا قالىپتاسقانعا دەيىن، عاسىرلار بويى ۇلتىمىزدىڭ ءوسىپونۋىنە وزىندىك ىقپالىن تيگىزدى.قىتاي ەلىندە قازاق شيپاگەرلىگى جۇيەلەنىپ، مەديتسينا عىلىمىنىڭ ءبىر سالاسى بولىپ قالىپتاسقان. بۇل ەلدە قازىرگى كۇنى قازاقتىڭ ءداستۇرلى تاسىلدەرىمەن، وزىندىك دارىلىك شوپتەرىمەن ەمدەيتىن زاماناۋي ەمدەۋ جۇيەسى بار. ال، قازاقي ەمدەۋ تاسىلدەرىن جەتىلدىرىپ، قازىرگى عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋدە قانداستارىمىز زور ۇلەس قوسىپ وتىر. سولاردىڭ ءبىرى جاڭاگۇل اسەن قىزى.ول 13 جاسىنان باستاپ قازاقتىڭ ءداستۇرلى وتاشىلىق ونەرىن اتاسىنان ۇيرەنگەن. وسىلايشا، اتادان بالاعا جالعاسىپ كەلە جاتقان وتاشىلىق ونەرىن دامىتىپ، مەديتسينا سالاسى بويىنشا كاسىبي ءبىلىم العان جاڭاگۇل اسەن قىزى قىتاي ەلىندە عانا ەمەس، شەت ەلدەرگە دە تانىمال. ول قازاق وتاشىلىق ونەرىمەن قوسا، قىتايشا جانە ەۋروپاشا ەمدەۋ تاسىلدەرىن مەڭگەرگەن. امەريكانىڭ سان فرانتسيسكو قالاسىندا وتكىزىلگەن دۇنيەجۇزىلىك ءداستۇرلى ەمدەۋ عىلىمي جينالىسىندا ۋاقىتى وتكەن شىعۋدى قازاقي ەمدەۋ جونىندە اتتى ماقالاسى التىن ساۋىت سىيلىعىن الىپ، ءوزى حالىقارالىق ۇلتتىق شيپاگەرلىك شولپانى اتاعىنا يە بولعان.سونداياق، ول سىنعان سۇيەكتى سالۋدىڭ ءداستۇرلى تاسىلدەرىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، كلينيكالىق ەمدەۋدە جالعاعىش تالقان، ماناۋ قويمالجىڭى اتالاتىن قازاق شيپاگەرلىك دارىلەرىن ءساتتى زەرتتەپ جاساعان. ونىڭ ۇزاق جىلدىق زەرتتەۋى ناتيجەسىندە تابىلعان 5100800423 ءنومىرلى سىنعان سۇيەكتىڭ سىرتىنا جاعاتىن ءدارىسى مەملەكەتتىك پاتەنت العان. جاڭاگۇل اسەن قىزى 2002جىلى گونكونگ قالاسىندا 16 مەملەكەت ماماندارىنىڭ باسىن قوسقان ءداستۇرلى مەديتسينا تاقىرىبىنداعى عىلىميپراكتيكالىق كونفەرەنتسياعا قاتىسىپ، ءوزى زەرتتەپ جاساعان سىنعان سۇيەككە قولداناتىن ءدارىسىن تانىستىرىپ، ماراپاتتالعان.ول سونىمەن بىرگە، ەڭبەك ەرى ، عاسىر اتتاعان بىلىكتى دارىگەر، مەملەكەتتىڭ ۇزدىك قىزمەتكەرى ، مەملەكەتتىڭ ون ۇزدىك سۇيىكتى دارىگەرى سەكىلدى مارتەبەلى ماراپاتتار مەن سىيلىقتاردى دا العان.ايتا كەتەيىك، قىتايداعى قازاق ۇلتتىق مەديتسيناسى ءتۇرلى ناۋقاستارعا ەم جاساۋعا قاۋقارلى. ول قانتتى نەسەپ، تىنىس جولى، جۇرەك قان تامىرلارى، جۇيكە جۇيەسى، اس قورىتۋ جۇيەسى، تەرى اۋرۋلارى، ءارتۇرلى سۇيەكتىڭ ءوسىپ قالىڭداۋى، بەل، مويىن ومىرتقا سۇيەگى شەمىرشەگىنىڭ ءوسۋى، سۇيەك تۋبەركۋلەزى، سۇيەك كەمىگىنىڭ قابىنۋى سىندى سان ءتۇرلى دەرتتى ەمدەپ، ساۋىقتىرا الادى.بايانولگەيلىك سپورتشى گىر تاسىن كوتەرۋدەن ازيا چەمپيونى اتاندى ءساۋىردىڭ 2529 كۇندەرى ارالىعىندا اقمولا وبلىسى بۋراباي اۋدانى شۋچينسك قالاسىندا گىر تاسىن كوتەرۋدەن ازيا چەمپيوناتى ءوتتى، دەپ جازادى موڭعوليانىڭ اقپاراتتىق پورتالى.بۇل چەمپيوناتتا 85 كەلى سالماق دارەجەسىندە باق سىناعان بايان ولگەي ايماعىنىڭ سپورتشىسى ءمادىعايىم نۇح ۇلى ءبىرىنشى ورىنعا يە بولىپ، ازيا چەمپيونى اتاندى.موڭعوليادان 4 سپورتشى قاتىسىپ، ەرلەر اراسىنداعى سايىستا 85 كەلىدە ن. ءمادىعايىم مەن 78 كەلىدە گ. تسولمونحۇۇ التىن مەدال، 68 كەلىدە ە. بۋدجاۆ قوس كۇمىس جۇلدەگە يە بولدى. ال، قىزدار اراسىنداعى سايىستا 57 كەلىدە باق سىناعان گ. تۋيااتسەتسەگ التىن مەدال يەلەندى.جارىسقا قازاقستان، قىرعىزستان، وزبەكستان، ءۇندىستان، سولتۇستىك كورەيا جانە موڭعوليا سپورتشىلارى قاتىستى.ەستەرىڭىزگە سالساق، ءمادىعايىم نۇح ۇلى گىر سپورتىنان الەم كۋبوگىنان 2 قولا مەدال، 2015، 2016جىلعى الەم چەمپيوناتىندا 7ورىن، 2017جىلى سامبو كۇرەسىنەن ەل چەمپيوناتىنىڭ جانە قازاق كۇرەسىنەن ازيا چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەگەرى اتانعان بولاتىن.سامارقاندىق كالليگراف ۇلكەن قۇران كىتابىن جازىپ ءبىتىردى ءو ز ا اقپاراتتىق اگەنتتىگىسامارقاندىق كالليگراف ابدۋجاليل ەرگاشيەۆ 60 80 ولشەمدى ۇلكەن قۇران كىتابىن جازىپ ءبىتىردى، دەپ جازادى وزبەكستاننىڭ ءو ز ا مەملەكەتتىك اقپاراتتىق اگەنتتىگى.310 پاراقتان تۇراتىن 610 بەتتى ارابشا كۋفي جازۋلى قۇران كىتاپتى كالليگراف ءۇش جىل ىشىندە جازىپ اياقتاعان. ۇلكەن فورماتتاعى قۇران كىتابى سامارقاند قاعازىنا جازىلعان. اتاۋلى قاعاز ۇزاق ۋاقىت بويعى ساپاسى جانە ىلعالعا توزىمدىلىگىمەن بەلگىلى ەكەنى ءمالىم، دەپ جازادى ءو ز ا اگەنتتىگى.تۇركى اكادەمياسىنىڭ كىتاپتارى انكارادا تانىستىرىلدى انكارا قالاسىندا حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇركياداعى ەلشىلىگىنىڭ قولداۋىمەن ۇلى تۇلعالار جانە تۇركى الەمى اتتى كەلەلى باس قوسۋ وتكىزدى، دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.يۋنەسكو اياسىندا وتكەن شارا ۇلت ۇستازى ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعانىنا 150 جىل، سونىمەن قاتار زاڭعار جازۋشى م. اۋەزوۆتىڭ تۋعانىنا 125 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.القالى جيىنعا حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇركيا رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىسى ەركەبۇلان ساپيەۆ، تۇركيا پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى ۇلكەر گۇزال، ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ ءتوراعاسى ياكۋب ومەروگلۋ، حادجەتتەپە ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى وسمان حوراتا، سونىمەن قاتار زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن تانىمال عالىمدار، ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى، ب ا ق وكىلدەرى قاتىستى.تاعىلىمدى شارا اياسىندا قوس بىردەي تۇعىرلى تۇلعانىڭ مەرەيتويىنا وراي حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى ازىرلەپ جارىققا شىعارعان ءبىرقاتار ەڭبەكتەردىڭ تانىستىرۋ ءراسىمى ءوتتى.اتاپ ايتقاندا، تۇركى اكادەمياسى دايىنداعان احمەت بايتۇرسىن ۇلى جانە الاش جيناعىنا اقاڭنىڭ زامانداستارى، كەيىنگى بۋىن وكىلدەرى مەن قازىرگى زەرتتەۋشىلەردىڭ تاڭداۋلى ماقالالارى توپتاستىرىلعان. بۇل ەڭبەكتىڭ اعىلشىن جانە چەح تىلدەرىندەگى نۇسقالارى دا تۇركى اكادەمياسى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ چەحياداعى ەلشىلىگىنىڭ بىرلەسۋىمەن جارىق كورگەنىن ايتا كەتۋ كەرەك.سونىمەن قاتار، تۇركى اكادەمياسى قازاق ءبىلىمپازدارىنىڭ تۇڭعىش سەزى ماتەريالدارىن قايتا باسىپ شىعارىپ وتىر. بىرەگەي باسىلىمعا توتە جازۋمەن باسىلعان تولىق فاكسيميلەسى دە قوسا بەرىلدى.تۇركى اكادەمياسى تانىستىرعان كەلەسى ەڭبەك مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ايگىلى قىرعىز ەپوسى ماناس تۋرالى مونوگرافياسى اۋەزوۆتانۋشىلار مەن ماناس ەپوسىن زەرتتەۋشىلەرگە كومەكشى قۇرال بولارى ءسوزسىز. اتالعان ەڭبەكتىڭ 1936جىلى ماشينكاعا تەرىلگەن دايىن نۇسقاسىنىڭ كوشىرمەسى قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى ش. ايتماتوۆ اتىنداعى ءتىل جانە ادەبيەت ينستيتۋتى قولجازبالار قورىندا ساقتالعان. عىلىمي قوسىمشا رەتىندە وسى ۇلگىنىڭ تولىق فاكسيميلەسى دە جاريالاندى.باس قوسۋ اياسىندا تۇركى الەمىنىڭ تاريحي مادەني بايلانىستارىن دامىتۋعا قوسقان زور ۇلەسى ءۇشىن حادجەتتەپە ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى وسمان حوراتا تۇركى اكادەمياسىنىڭ التىن مەدالىمەن ماراپتالدى.قازاقستان پرەزيدەنتى قىتاي قورعانىس مينيسترىمەن كەزدەستى فارسقىتاي قورعانىس ءمينيسترى نۇرسۇلتانعا ساپارى كەزىندە قازاقستان پرەزيدەنتىمەن كەزدەستى جانە ب ۇ ۇ بىتىمگەرشىلىك وپەراتسياسىنداعى اسكەري قاتىسۋ گەوگرافياسىن كەڭەيتۋ تۋرالى تالقىلادى، دەپ حابارلايدى يراننىڭ اقپارات اگەنتتىگى. اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم جومارت توقايەۆ قىتاي قورعانىس ءمينيسترى ۆەي فەنحەمەن كەزدەستى. قازاقستان پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ 2019جىلعى قىركۇيەكتە بەيجىڭگە مەملەكەتتىك ساپارى مەن بيىلعى اقپاندا ق ح ر عا جۇمىس ساپارى بارىسىندا قول جەتكىزىلگەن ماڭىزدى ۋاعدالاستىقتاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا وڭ باعا بەردى.توقايەۆ قازاقستان مەن قىتايدى حالىقارالىق ارەنادا، ب ۇ ۇ جانە باسقا حالىقارالىق ۇيىمدار اياسىندا جاقىن سەرىكتەس رەتىندە سيپاتتادى جانە ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ دامۋ دەڭگەيىنە قاناعاتتانۋشىلىق ءبىلدىردى.اۆتور باقىتجول كاكەش
|
ھەزرىتى مۇھەممەد ئەرەبچە:محمد، 570 ياكى 571، مەككە 6326ئىيۇن، مەدىنە، ئىسلام دىنىنى تارقاتقۇچى پەيغەمبەر مۇسۇلمانلار ئۈچۈن ئاخىرىقى پەيغەمبەر، شۇنداقلا ئىجتىمائىي، دىنىي، سىياسىي ۋە ئەسكەرى بىر داھىيدۇر. مەككەدىن باشلاپ ئەرەب يېرىم ئارىلىنى، ئىسلام ھاكىمىيىتىدە بىر مەركەزدىن باشقۇرىلىدىغان ھالغا كەلتۈرگەن. مۇسۇلمان ئەمەسلەر ھەزرىتى مۇھەممەدنى ئىسلامنى بەرپا قىلغۇچى دەپ قارايدۇ. لېكىن مۇسۇلمانلار بولسا ھەزرىتى پەيغەمبەرنى ھەزرىتىئادەم ئەلەيھىسسالام، نۇھ ئەلەيھىسسالام، ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام، مۇسا ئەلەيھىسسالام، ئىسا ئەلەيھىسسالام ۋە باشقا ئىسلام پەيغەمبەرلىرىنىڭ بوزغۇنچىلىققا ئۇچرىغان شەرىئەتلىرىنى قايتا تىكلىگەن ۋە تاماملىغان، اللەنىڭ ئاخىرىقى ئەلچىسى ئىكەنلىكىگە ئىشىنىدۇ ئىسلام دىنىچە، ھەزرىتى مۇھەممەدنىڭ ۋاڧاتىغا قەدەر اللە تعالى تەرىپىدىن ۋەھىي قىلىنغان ئايەتلەر قۇرئاننى تەشكىل قىلىدۇ. قۇرئان، ھەزرىتى مۇھەممەدنىڭ ھاياتى ۋە ئادەتلەشكەن شەرىئەت ئىجرالىرىدا ئاساسىي مەنبئە قىلىنغانلىقىغا ئىشىنىلىدۇ. بەئزى مۇسۇلمانلار ھەزرىتى مۇھەممەدنىڭ ئىسمى زىكىر قىلىنغاندا ئۇنىڭغا ھۆرمەت ۋە مۇھەببەت كۆرسىتىش يۈزسىدىن ئىسمىدىن كېيىن صلى الله عليه و سلم سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم: اللەنىڭ سالات ۋە سالامى ئۇنىڭغا بولسۇن! دەپ سالاۋات كەلتۈرىدۇ.ئىسىم ۋە سىڧەتلىرىتەھرىرلەشئىسلامىيەتتىن بۇرۇنقى ئەرەب يېرىم ئارىلىتەھرىرلەشسۇننەت ۋە ھەدىستەھرىرلەشھەققىدە تالاش تارتىشتەھرىرلەش:...?مۇھەممەدئەلەيھىسسالام141269 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 24 نويابىر 2016 ئاخىرقى قېتىم 10:10 دا ئۆزگەرتكەن.
|
ءبىلىم جانە عىلىم ۆيتسەءمينيسترى ەلميرا سۋحانبەرديەۆا ەكى ايعا قامالدى1808 9 پىكىر 6 ماۋسىم, 2019 ساعات 13:45استانا قالالىق مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق تەرگەۋ سوتى 5 ماۋسىمدا قازاقستان ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەلميرا سۋحانبەرديەۆانى ەكى ايعا قاماۋ تۋرالى سوت شەشىم شىعاردى.بۇل اقپاراتتى استانا قالالىق سوتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى. سۋحانبەرديەۆا قازىر نۇرسۇلتانداعى ەتس1661 يزولياتورىندا قاماۋدا وتىر.5 ماۋسىمدا جەرگىلىكتى اقپارات اگەنتتىكتەرى جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەلميرا سۋحانبەرديەۆاعا قاتىستى سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ امالدارى ءجۇرىپ جاتقانىن حابارلاعان. شەنەۋنىككە ناقتى قانداي ايىپ تاعىلىپ وتىرعانى ازىرگە بەلگىسىز.مەملەكەتتىك ءباسپاسوزدىڭ جازۋىنشا، ەلميرا سۋحانبەرديەۆا 2016 جىلدىڭ ءساۋىرى مەن 2017 جىلدىڭ تامىزى ارالىعىندا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت اتقارعان. 2017 جىلعى تامىز ايىندا بولاشاق ستيپەندياسىنىڭ يەگەرى اتانعان. بەركلي ۋنيۆەرسيتەتىنەن شاقىرۋ قاعازى بولعان. 2018 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىنە قايتا ورالعان.قانات بىرلىكۇلى 20570زىكىريا زامانحانۇلى 26309قانات بىرلىكۇلى 25895
|
تەڭ مۇمكىندىكتەر الەمى جاستار لاگەرى ىسكە قوسىلدى409 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋتەڭ مۇمكىندىكتەر الەمى جاستار لاگەرى جوباسىنىڭ باستالۋىنا وراي ءباسپاسوز ماسليحاتى ءوتتى. جوبا مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى ادامداردى سالاسىنا تارتۋ ارقىلى الەۋمەتتىك وڭالتۋعا ارنالعان. ەڭ ۇزدىك الەۋمەتتىك باعىتتالعان شەشىمدەردى جۇزەگە اسىرعان كوماندالارعا گرانت بەرىلەدى.قازاقستان ازاماتتارىنىڭ الەۋەتىن دامىتۋ شەۆرون كومپانياسىنىڭ ەلىمىزدە جۇمىس اتقارىپ جاتقان 25 جىلدىڭ ىشىندەگى بارلىق الەۋمەتتىك باعدارلامالارعا نەگىز بولىپ كەلەدى. ءبىز مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى ادامداردىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋگە كۇش سالدىق جانە جاستاردىڭ ەكونوميكالىق مۇمكىندىكتەرىن ۇلعايتتىق. بۇگىن ءبىز تۇساۋىن كەسىپ جاتقان جوبامىز دا كوپشىلىككە وزگەرىستى بولاتىنىنا ءۇمىتتىمىز، دەيدى كومپانيانىڭ وكىلى اينۇر سىدىقوۆا.جوبا مۇگەدەكتىگى بار ادامدارعا جۇمىسقا ورنالاسۋ بارىسىندا باسەكەلەستىك قابىلەتىن دامىتۋعا ىقپال ەتەدى. مۇگەدەكتىگى بار ادامداردىڭ تابىسقا قول جەتكىزۋ جولىنداعى نەگىزگى توسقاۋىلدارى: وقۋ ورىندارىنىڭ قولايسىزدىعى، ادىستەمەلىك وقۋلىقتاردىڭ جانە باسقا دا وقىتۋدىڭ بالاما رەسۋرستارىنىڭ بولماۋى.جوبا شەڭبەرىندە ارالاس وقىتۋ سياقتى زاماناۋي تەحنولوگيالار قولدانىلادى، ونىڭ قۇرىلىمىنا ونلاينقۇرالدار، ينكليۋزيۆتى تاجىريبەلەر مەن ادىستەر، مەنتورلىق باعدارلاما جانە ىسكە اسىپ جاتقان جوبالارعا پراكتيكالىق تارتۋ كىرەدى. ناتيجەسىندە جوباعا قاتىسقاندار باسەكەگە قابىلەتتى ءبىلىم مەن ءوز بەتىمەن وقۋ داعدىسىن يگەرەدى.ەرەكشە تاڭداۋشەلەك كورپوراتيۆتىك قورىنىڭ باعدارلامالاۋ ديرەكتورى زاحيرا بەگاليەۆا بۇل باستاماعا بىلايشا سيپاتتاما بەردى: قازىر ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدە مۇگەدەكتىگى بار ادامداردى وقىتاتىن ءار ءتۇرلى كۋرستار كوپ. وقىتۋ جوبالارى نەگىزىنەن ادامداردى جاڭا بىلىممەن قامتاماسىز ەتەدى. ال لاگەر بۇل بىلىمدەردى ءدال قازىر پايدالانۋعا شابىتتاندىرۋ ءۇشىن قاجەت، سەبەبى تەرەڭ ءبىلىمدى ادامدا كەيدە ءبىلىمىن پايدالانۋعا دايىن ەمەس.بۇل جوبا كق جانە شەۆرون كومپانياسىنىڭ قارجىلاي قولداۋىمەن جۇزەگە اسادى. جوبانىڭ ۇيىمداستىرۋشىلارى ەرەكشە تاڭداۋشەلەك كق مويىمايتىن مۇگەدەكتەر قوعامى قوعامدىق بىرلەستىگى جانە ورتالىق ازيانىڭ ەۆرازيا قورى كق.
|
3187 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋالەۋمەتتىك جەلى ارقىلى تاراعان: پاۆلودار جاقتان يەسىز تۇيەلەر تابىلىپتى، بۋرا باستاعان ءبىر توپ تۇيە باياناۋىلعا كەلىپ توقتاپتى. يەلەرى جوق ەكەن! دەگەن حابار تۇيەسى جوق ادامداردىڭ ءوزىن ەلەڭ ەتكىزدى.مىنا تۇيەلەر باياناۋىلدا، ءبىزدىڭ جايلاۋىمىزدىڭ جانىندا ءبىر ايدان بەرى ءجۇر. مال قازاقستاننىڭ باتىسى جاعىنان كەلگەن دەگەن سوزدەر شىعىپ جاتىر. راسىمەن سولاي بولار. سەبەبى، ءبىزدىڭ وڭىردە تۇيە مالى اتىمەن جوق. جىگىتتەر وبال عوي دەپ ءشوبىن بەرىپ جاتىر. تۇيەلەردىڭ و دەگەن تاڭباسى بار. جوعالتقان بىرەۋ بار عوي، نە بولسا دا دەيدى ەر ادام داۋىسى ارقىلى كەلگەن دىبىستىق حابارلامادا.2014 جىلدىڭ قاراشاسىندا باتىس قازاقستان وبلىسى سىرىم اۋدانىنا قاراستى قوسوبا اۋىلىنىڭ تۇرعىنى قاتىرەن باينيازوۆتىڭ جايىلىمدا جۇرگەن تۇيەلەرى جوعالعان ەدى. اتپەن، موتوتسيكلمەن، كولىكپەن ىزدەدى. قوسوبا مەن تايپاقتىڭ اراسىن بىلاي قويعاندا، اقتوبەنىڭ قوبداسىن، ءتىپتى اتىراۋ مەن اقتاۋعا دەيىن باردى. اياعى جەتپەگەن جەرگە حابار سالدى. ءىزىمعايىم جوق. پاۆلودارداعى تۇيەلەر جايلى ەستىگەندە مەنىڭ تۇيەلەرىم بولىپ جۇرمەسىن! دەپ ويلاعانى دا جاسىرىن ەمەس. جەتى اتامىزدان بەرى تۇيە باعامىز. ول جانۋاردىڭ ءبىر قاسيەتى ءوزىنىڭ جايىلىمىنان كوپ ۇزامايدى. مەنىڭ تۇيەلەرىم دە جەتىكولگە، سايقۇدىققا دەيىن بارىپ جايىلىپ، ءۇش كۇن، ءارى كەتسە ون كۇننەن كەيىن قوسوبانىڭ دالاسىنا قايتىپ كەلىپ ءجۇردى. جوعالعانىناناق قولدى بولدىاۋ دەپ ويلادىم، دەيدى قاتىرەن اعاي.جوعارىداعى حاباردى ەستي سالىسىمەن، جوقشى باياناۋىلداعى جىگىتتەرگە حابارلاسىپتى. ول جاققا بارعان تۇيە 14 باس ەكەن. قوسوبا مەن پاۆلوداردىڭ اراسى 2300 شاقىرىمداي. شاماسى، تۇيەلەر ۇرلانىپ، كەيىن وزدەرى سولتۇستىك اسىپ كەتىپ تۇر. مەنىڭ مالىمدا و دەگەن تاڭبا بولاتىن. جىگىتتەر ونداي جازۋدىڭ بارىن راستادى. ءوزىم سالعان ەن بولاتىن، ول دا ءدال كەلىپ تۇر. جاقىنىراق بارىپ سۋرەتكە ءتۇسىرۋ قيىن ەكەن، بۋرا جولاتپايتىن كورىنەدى. باعۋ كورمەي بەتىمەن جۇرگەسىن، جابايى بولىپ تا كەتكەن شىعار. ارينە، بارلىق تۇيە مەنىكى دەۋدەن اۋلاقپىن. اكەم بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتاما! دەپ ۇيرەتكەن. ارتىق ولجادان دامەتپەيمىن، ماعان ءوزىمنىڭ مالىم بۇيىرسا بولدى. ەكى تۇيەمنىڭ مىنەزىن بىلەمىن. سول ارقىلى انىقتاپ الار ەدىم، دەيدى قاتىرەن اعاي.باياناۋىلداعى تۇيەلەر تۋرالى حاباردىڭ راستىعىن ءوز قۇلاعىمىزبەن ەستىمەك بولىپ، ءنومىرىن تاۋىپ، جوعارىداعى حاباردى تاراتقان ادامنىڭ وزىمەن بايلانىسقا شىقتىق. يەسىز مالدى كورىپ، ەلدى قۇلاقتاندىرعان مۇسىلمان ايمۇحامەد مولشين دەگەن ازامات ەكەن. تۇيەلەر شارۋاشىلىعىمىزدىڭ ماڭىندا جۇرگەنىنە ءبىر ايداي بولدى. يەسىز مال بولمايدى عوي. بۇل تۇيەلەردىڭ يەسى بار، ىزدەپ جاتقان شىعار دەپ ويلادىق. ءوزىمىز دە مال ءوسىرىپ وتىرعان شارۋامىز، جوعالتقاننىڭ زاردابىن بىلەمىز. بىرەۋلەر يەمدەنىپ كەتەر دەپ، قاسىمىزداعى جىگىتتەردىڭ قوجالىعىنا تۇراقتاتتىق. پوليتسياعا حابار بەردىك، ءوز كۇشىمىزبەن الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى دا جاريا سالۋدامىز. تۇيەلەر قازىر پاۆلودار وبلىسى باياناۋىل اۋدانى سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ اۋىلىنا قاراستى مايقايىڭ ەلدى مەكەنىنىڭ ماڭىندا تۇر، دەدى بىزگە سارىجايلاۋ شارۋا قوجالىعىنىڭ باسشىسى ايمۇحامەد مولشين.جاڭالىقتى ەستىگەن بەلگىلى اقىن، جۋرناليست، قوسوبالىق باۋىرجان حاليوللا جاياۋ مۇسانىڭ ەلىنە جاياۋ بارعان تۇيەلەر شىنىمەن دە مەنىڭ اۋىلداستارىم بولسا، قىزىقتىڭ كوكەسى وسى ەمەس پە؟ دەپ تاڭدانىس ءبىلدىردى ءوزىنىڭ تەگى پاراقشاسىندا. ال قاتىرەن اعامىز اللانىڭ قالاۋىمەن بەس جىل دەگەندە تۇيەلەرىم تابىلدى دەپ بولجاپ وتىر. قىس بىتپەي، اياقتاي بارىپ، كورىپ، تانىپ كەلۋ دە ويىندا بار. ءيا، تۇيەلەر قاتىرەن اعايدىڭ مالى بولىپ شىعا ما، جوق پا، اڭگىمە وندا ەمەس. وسى وقيعا بىزگە قازاقتىڭ ادالدىعىن، يماندىلىعىن تاعى ءبىر دالەلدەگەندەي. ايمۇحامەد سياقتى اڭقىلداعان باياناۋىلدىق جىگىتتەردىڭ ءىسى كوپ قازاققا ۇلگى بولسا ەكەن!باۋىرجان شيرمەدين ۇلى،
|
: كومپانيا اقش ازاماتىنا 8 ميلليارد دوللار وتەماقى تولەيدى ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمۋاقىتى: 09:55 20191010. . : كومپانيا اقش ازاماتىنا 8 ميلليارد دوللار وتەماقى تولەيدى ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل! ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل!
|
21 قازان 07:00نۇرسۇلتان. قازاقپارات تابىسقا جەتۋگە، ارماندى ورىنداۋعا بوگەت بولاتىن قاسيەت جالقاۋلىق.ودان ارىلۋ مۇمكىن بە؟ تومەندە ءبىز سىزدەرگە جالقاۋلىقتان قۇتىلۋدىڭ بىرنەشە ءادىسىن ۇسىنامىز.3. ءوز كۇش قابىلەتىڭىزدى ەسەپتەي ءبىلىڭىز. بىرنەشە ءىستى بىردەي الىپ ءجۇرۋ قابىلەتى ۋاقىت پەن تاجىريبەنى تالاپ ەتەدى. سوندىقتان، الدىمەن، ءبىر ءىستى تولىق اياقتاۋعا داعدىلانىڭىز. مويىنىڭىزعا بىرنەشە ءىستى ءىلىپ الماڭىز.6. ەڭبەگىڭىزدى باعالاي ءبىلىڭىز. جۇمىستى اياقتاعان بويدا جەكە قىزىعۋشىلىقتارىڭىزعا كوڭىل بولگەنىڭىز ءجون. قۇربى قۇرداستارىڭىزبەن كەزدەسىپ، كينوعا نە كافەگە بارىپ، دەمالىپ قايتىڭىز. باس كوتەرمەي جۇمىس ىستەۋ دەنساۋلىعىڭىزعا زيان.9. بەلسەندى بولىڭىز. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانىپ، سپورتپەن شۇعىلدانىڭىز. بۇل ارقىلى بويىڭىزداعى كۇش قۋات ەسەلەنىپ، ءومىر سۇرۋگە قۇشتارلىعىڭىز اسا تۇسەدى.11. بىرتىندەپ قادام جاساڭىز. بەلگىلەنگەن ماقساتتارىڭىزعا جەتۋ جولىندا اسىقپاي ءجۇرىپ انىق باسساڭىز ءبارى دە ءوز رەتىمەن ورىندالادى.
|
وڭاي بەرىلەتىن ونلاين نەسيە14 قاراشا 2019, 10:35 1427 0 قوعام اسەل انۋاربەكءبىر باسىمدا ءبىر جارىم ميلليون تەڭگە قارىزىم بار. تۇنگى ۋاقىتتا تەلەفونىنا كەلگەن وسى ءبىر حابارلاما ونىڭ ەسىن شىعارىپتى. ءبىر تانىسىم ءىنىسىنىڭ باسىنا تۇسكەن جاعدايدى بايانداپ بەرگەندە ونلاين نەسيەنىڭ تالايدى ءتۇڭىلدىرىپ جۇرگەنىنە كەزەكتى رەت كوز جەتكىزدىم. ينتەرنەت ارقىلى وپوڭاي راسىمدەلەتىن بۇل قارىزدى كوپشىلىك باتپان قۇيرىق كورەتىنى راس. بىراق ونىڭ سوڭى ورعا جىقپاي قويمايتىنى تاعى راس.ونلاين نەسيە، ميكرونەسيە ءراسىمدەيتىن شاعىن ۇيىمدار تۋرالى بۇعان دەيىن تالاي رەت ايتىلىپ، تالاي رەت جازىلعانى بىزگە دە، وقىرمان قاۋىمعا دا بەلگىلى. ءبىراق ايتپاسا ءسوزدىڭ اتاسى ولەدى دەگەنگە يەك ارتاتىن قازاق ەمەسپىز بە؟! ونسىز دا كۇنىن ازەر كورىپ جۇرگەن كوپ قازاقتىڭ باسىنا قارا بۇلتتاي ۇيىرىلگەن نەسيە قارىزى كۇن ساناپ ءوسىپ بارا جاتقانىن جاسىرىپجابا الماسپىز. ءتىپتى، ءبىر نەسيەسىن ەكىنشى بانكتەن قارىز الىپ جاۋىپ ءجۇرگەندەر قانشاما؟! ەكونوميستەر ەلدىڭ ەڭ باستى قاتەلىگى وسى ەكەنىن ايتقانىمەن، ولاردا وزگە امال جوق. ونىڭ ۇستىنە، العان قارىزىن ۇتىمدى پايدالانۋعا ءبارىنىڭ ءبىردەي قارجىلىق ساۋاتى جەتە بەرمەيدى.ونلاين نەسيەدەن وپىق جەدىمجۇرتتىڭ ونلاين نەسيەگە ءۇيىر بولۋىنىڭ باستى سەبەبى ەشقانداي قۇجاتتى تالاپ ەتپەيتىندىگى. ءيا، ينتەرنەت ارقىلى ونلاين قارىز الۋ ءۇشىن جەكە باسىڭىزدى كۋالاندىراتىن قۇجاتىڭىزدىڭ دەرەكتەرىن ەنگىزسەڭىز بولعانى. ال اقشادان قىسىلىپ تۇرعان ادام ءۇشىن بۇل وتە ۇتىمدى. ءتىپتى، مۇنداي نەسيە بەرەتىن ۇيىمدار جۇمىسسىزداردىڭ دا بەتىن قايتارمايدى. جۇمىسىڭ، تابىسىڭ تۋرالى انىقتاما تالاپ ەتپەيتىن جىلدام اقشا بەرۋشىلەر، اسىرەسە جاستاردى ەلىكتىرىپ وتىر. ونلاين نەسيەنىڭ ورعا جىعارىن بولجاماعان جاستاردىڭ ءبىرى ءماۋلەن ەسىمى وزگەرتىلدى. اۋەلدە قارجىدان قىسىلعان ماۋلەن جالاقىعا دەيىن ونلاين قارىز الۋعا بەكىنگەن. بىراق ول ءبىر ايدان كەيىن قارىزىن قايتارۋ ءۇشىن ودان ءارى بىلىققا باتارىنان كۇدىكتەنبەگەن دە. جالاقى العان كۇنى قارىزىمنان قۇتىلا قويامىن دەپ ويلاعان ازامات جاعدايدىڭ بۇلاي اياقتالارىن بىلگەنىمدە، ونلاين نەسيەگە جولاماس ەدىم دەيدى. ءوزىم بارجوعى 40 مىڭ تەڭگە جالاقى الامىن. تىعىز ۋاقىت ارالىعىندا قارجى قاجەت بولعاندىقتان، ونلاين نەسيەگە جۇگىنگەننەن وزگە امالىم بولمادى. ويتكەنى بانككە بارىپ، قۇجات تاپسىرىپ جۇرۋگە ۋاقىت تاپشى ەدى. ونىڭ ۇستىنە بانكتىڭ مەنىڭ جالاقىما نەسيە شىعارا قويۋى دا ەكىتالاي. سونىمەن نە كەرەك، ينتەرنەت ارقىلى تەز ارادا ونلاين قارىز راسىمدەدىم دە، ەش كەدەرگىسىز 35 مىڭ تەڭگەنى قولىما الدىم. ول كەزدە اقشا تاپقانىما قۋاندىم دا، ارتى قالاي بولاتىنى تۋرالى ويلامادىم. جالاقى العان كۇنى قارىزىمنان قۇتىلا قويارمىن دەپ ويلادىم، دەيدى ونلاين نەسيە الىپ وپىق جەگەن ماۋلەن.كەيىپكەرىمىزدىڭ ايتۋىنشا، ول ونلاين نەسيە بەرۋشىلەردىڭ پايىزى تىم جوعارى ەكەنىن بىلمەگەن. قارىزىن ءدال ۋاقىتىندا قايتارا الماعان ازامات پايىزدىق ۇلەستى كورگەندە توبەسىنەن جاي تۇسكەندەي بولعان. ءسويتىپ، ءبىر ايدان كەيىن قارىزىن قايتارۋعا شاماسى كەلمەگەن ماۋلەن امالسىزدان ەكىنشى ءبىر جىلدام نەسيە ءراسىمدەۋشىنىڭ كومەگىنە جۇگىنگەن. وسىلاي تىزبەك جالعاسىپ كەتە بەردى. 40 مىڭ تەڭگە جالاقىم ەش نارسەگە جەتپەگەسىن، بىرىنەن الىپ، ەكىنشىسىنە تولەپ جۇرە بەردىم. سوڭىندا قارىزعا بەلشەدەن باتتىم. ەكىءۇش اي ءىشىندە 10نان استام ميكروكرەديت ۇيىمىنا بەرەشەك بولىپ، جالپى قارىزىم 1,5 ميلليون تەڭگەدەن اسىپ ءتۇستى دەپ جاعدايىن ءتۇسىندىردى كەيىپكەرىمىز.ەڭ قىزىعى، ابدەن قارىزعا باتقان 23 جاسار جىگىتتىڭ بەتىن قايتارعان ۇيىم بولماپتى. ءبارى دە سۇراعان سوماسىن ەش قيىندىقسىز بەرىپ وتىرعان. وسىلايشا، ماۋلەن ونلاين نەسيە الۋدىڭ مامانىنا اينالىپ شىعا كەلەدى. ءتىپتى، بۇل بىلىققا دوستارىن دا باتىرىپ ۇلگەرىپتى. سوڭعى ساتتە بۇكىل قارىزىن قاعازعا ءتۇسىرىپ، ەسەبىنە جەتكىسى كەلگەندە ماۋلەن بۇل قارىزدان ءبىر ءوزى قۇتىلا الماسىن انىق ءتۇسىنەدى. نە ىستەرىمدى بىلمەي كەتتىم. دوستارىمنىڭ اتىنان راسىمدەلگەن نەسيەلەر دە بار. ءبارى ءبىرءبىرىن جابۋ ءۇشىن الىنعان قارىز بولعاندىقتان، وتەۋ مەرزىمدەرى دە ءبىر ۋاقىتتا. ەڭ قيىنى دا سول بولدى. تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولىن تابا المادىم. ءوزىمدى ىشتەي جەگەنىممەن، ارتقا قاراي جول جوق. بولار ءىس بولدى، بوياۋى ءسىڭدى. جاعدايىمدى ەشكىمگە تۇسىندىرمەدىم. اقىماق بولىپ كورىنگىم كەلمەدى، شىنىمدى ايتسام، دەيدى ماۋلەن. ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز ونلاين نەسيە الىپ، وڭباي ۇتىلعانداردىڭ ءبىرى عانا. ەلىمىزدە مۇنداي جاندار وتە كوپ. ولاردىڭ ءبىرازى ونلاين نەسيەنىڭ قىرسىرىن تولىق بىلمەيدى. ال جاستاردىڭ كوبى ءۇشىن مۇنداي نەسيە بەرۋشىلەر ينتەرنەتتەگى قۇتقارۋشىلار ىسپەتتەس.ايى وڭىنان تۋعان الاياقتارونلاين نەسيە راسىمدەۋشى ۇيىمداردىڭ ەشبىر قۇجات تالاپ ەتپەيتىندىگى الاياقتارعا قولايلى بولىپ تۇر. مۇنداي ۇيىمداردىڭ كوپشىلىگى قارىز الۋشىدان جەكە كۋالىك قانا تالاپ ەتەدى. وسىنى ۇتىمدى پايدالانعان الاياقتار تالاي جۇرتتى سان سوقتىرىپ ءجۇر. مىسالى، وتكەن اپتادا الماتىدا قۇقىق قورعاۋشىلار ونلاين نەسيەمەن اينالىسقان الاياقتى قولعا تۇسىرگەنىن حابارلادى. 32 جاستاعى ايەل 269 ادامنىڭ اتىنان ونلاين نەسيە راسىمدەپ ۇلگەرگەن. الاياقتىڭ قۇرىعىنا تۇسكەندەردىڭ ءبارى بازارداعى ساۋداگەرلەر. كۇدىكتى قالا بازارلارىنان تاۋار ساتىپ الۋ ارقىلى ساتۋشىلاردىڭ سەنىمىنە كىرگەن. تاۋارعا تولەيتىن قولماقول اقشاسى بولماعاندىقتان، بانك كارتاسى ارقىلى تولەۋگە كەلىسكەن. ءسويتىپ، ساتۋشىلاردىڭ بانك كارتالارى مەن جەكە كۋالىكتەرى تۋرالى مالىمەتتەرگە قول جەتكىزگەن. ودان كەيىن الاياق قاجەتتى مالىمەتتەردى ەنگىزۋ ارقىلى ونلاين نەسيە ۇيىمدارىنان الگى ساتۋشىلاردىڭ اتىنان قارىز العان. ءتىپتى، ساۋداگەرلەر ءوزىن تانىپ قويماس ءۇشىن بازارعا ءار كەلگەن سايىن كەلبەتىن وزگەرتىپ، شاشىن ءتۇرلى تۇسكە بوياپ العان. قازىر كۇدىكتى ۇستالىپ، تەرگەلىپ جاتىر. الماتى قالالىق پوليتسيا دەپارتامەنتى رەسمي وكىلىنىڭ ايتۋىنشا، كۇدىكتى وسىعان دەيىن دە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان ەكەن.وسى وقيعانىڭ ىزىنشە تارازدا ينتەرنەت ارقىلى الاياقتىق جاساعان 28 جاستاعى تۇرعىن ۇستالدى. ول ونلاين نەسيە ءراسىمدەۋ ارقىلى جۇرتتىڭ 500 مىڭ تەڭگەدەن استام قاراجاتىن قولدى قىلعان. الاياقتىڭ بۇل ارەكەتىنەن 10 ادامنىڭ جاپا شەككەنى بەلگىلى بولدى. ۋاقىتشا ۇستاۋ اباقتىسىنا قامالعان كۇدىكتى بار كىناسىن مويىنداپ وتىر. قازىر وسى ءىس بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ جۇرۋدە. ايتا كەتەيىك، جىل باسىنان بەرى جامبىل وبلىسىندا وسىعان ۇقساس 70تەن استام دەرەك تىركەلىپتى.ال وتكەن ايدا كوكشەتاۋ قالاسىندا وسىنداي ءبىر الاياق قولعا تۇسكەن بولاتىن. كوكشەتاۋلىق الاياق 30 جاستاعى ازاماتتى الداپ سوعىپتى. كوكشەتاۋ قالالىق پوليتسيا بولىمىنە حابارلاسقان جەرگىلىكتى تۇرعىن ءوزىنىڭ اتىنا ونلاين نەسيە ءراسىمدەلگەنىن نەسيە بەرۋشى ۇيىمنان حابارلاسقان كەزدە ءبىراق بىلگەن. ال پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جەدەل ىزدەستىرۋ شاراسى كەزىندە الاياقتىعى ءۇشىن بۇرىن سوتتى بولعان كۇدىكتىنى ءبىر تاۋلىكتىڭ ىشىندە ۇستادى. ول زارداپ شەگۋشىنىڭ ارىپتەسى ارقىلى نەسيە كارتا تۋرالى ءمالىمەتتەردى ءبىلىپ، ۇيالى تەلەفوننىڭ كومەگىمەن ونلاين نەسيە راسىمدەگەن.ءدال وسىنداي وقيعالاردىڭ ءبىرى جىل باسىندا قوستاناي وبلىسىندا تىركەلدى. ينتەرنەتتەگى الاياقتار قوستاناي وبلىسى تۇرعىنىنىڭ اتىنان ونلاين قارىزعا ءوتىنىش بەرگەن. ايەل بۇدان نەسيەنى كەشىكتىرۋ تۋرالى حابارلاما العاندا عانا حاباردار بولىپتى. قوستاناي وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتى ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، ارالاس تاۋارلاردى ساتۋعا ارنالعان جاڭا تەحنولوگيالار، ءارتۇرلى ۆەبسايتتاردىڭ پايدا بولۋى ونلاين نەسيە الۋعا ارنالعان ءتۇرلى ءتاسىلدەر سىزبالارىن جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. تيىسىنشە، بۇل الاياقتار ءۇشىن وڭاي ولجاعا كەنەلۋدىڭ ءبىر جولى.ىزگىلىك پەن قازاقىلىقتىڭ ورتاسى سانالاتىن وڭتۇستىك وڭىردە دە الاياقتاردان اياق الىپ ءجۇرۋ مۇمكىن بولماي بارادى. ءماسەلەن، قىركۇيەك ايىندا ارىس اۋداندىق ىشكى ءىستەر بولىمىنە جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ ءبىرى كەلىپ، بانك كارتاسىنداعى قوماقتى سوماسىنىڭ جىمقىرىلعاندىعى جايلى ارىزدانعان. بەلگىلى بولعانداي، كۇدىكتى ايەلدىڭ تولەنبەگەن نەسيەسى بولعاندىقتان، بانك كارتاسىنداعى اقشاسىن پايدالانا الماعان. سوندىقتان اقشا تابۋدىڭ وڭاي جولىن ىزدەپ، ارام وي تۋىنداپ، ونى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن كورشى ايەلدى پايدالانعان. ياعني، كۇدىكتى جابىرلەنۋشى كورشىسىنە بارىپ، بانك كارتاسىنا تانىسىنا ايتىپ اقشا سالدىرىپ، سوسىن شىعارىپ الامىن دەپ وتىنگەن. وسىلايشا، جالعان سىلتاۋمەن جابىرلەنۋشىنىڭ قۇپيا كودىن، دەرەكتەرىن ءبىلىپ الىپ، 3 بانكتەن 300 مىڭنان استام تەڭگەگە ونلاين نەسيە ءراسىمدەگەن. سونداياق جابىرلەنۋشى ايەلدىڭ شوتىنا كەلىپ تۇرعان جۇكتىلىك كەزىندە بەرىلەتىن ءبىررەتتىك جاردەماقىسى، ياعني 400 مىڭنان استام اقشاسىن ۇيالى تەلەفون ارقىلى باسقارىپ، ءوز پايداسىنا جاراتقان. جالپى، كۇدىكتى ايەل ءوزىنىڭ كورشىسىنە 700 مىڭنان استام تەڭگەگە شىعىن كەلتىرگەن.مىنە، مۇنىڭ ءبارى بۇگىنگى قوعامدا الاياقتارعا قۇربان بولۋدىڭ وپوڭاي ەكەندىگىن دالەلدەيدى. وكىنىشتىسى، سول ارامزالاردىڭ ءبارىن بىردەي قولعا ءتۇسىرۋ ءمۇمكىن بولماي تۇر. ال الدانعان اڭقاۋ جۇرت وسىنداي اككى الاياقتاردىڭ كەسىرىنەن ونلاين نەسيە قارىزىن تولەپ، جازىقسىز شىعىنعا باتىپ ءجۇر.زاڭدى ءبىلۋ ماڭىزدىينتەرنەتتە جارناماسى جەر جارىپ تۇرعان ونلاين نەسيە بەرۋشى ۇيىمداردىڭ ءبارى بىردەي زاڭدى جۇمىس ىستەي مە؟ بۇل اسا ماڭىزدى ساۋال بولعانىمەن، ناقتى شەشىمى تابىلا قويماعان ماسەلە. كەيبىر دەرەككوزدەرگە سەنسەك، مۇنداي ۇيىمداردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ جۇمىسى زاڭسىز. رۇقساتى بولماي، قىزمەتى زاڭمەن رەتتەلمەگەن ونلاين نەسيە سەرۆيسى قارىز الۋشىنىڭ موينىنا ۇلكەن پايىزدى، ايىپپۇلدى جانە قوسىمشا قىزمەت اقىسىن ەسەلەپ قوسادى. نەگىزىنەن، ەلىمىزدە تەك ارنايى رۇقساتى بار بانكتەر مەن ميكروقارجىلىق ۇيىمدار عانا نەسيە بەرۋگە قۇقىلى. ال وزگەلەردىڭ جۇمىسى زاڭسىز بولىپ ەسەپتەلەدى. ۇلتتىق بانك وتكەن جىلى اقشانى ينتەرنەت ارقىلى وڭدىسولدى تاراتاتىن فيرمالارعا جىلدىق پايىزدىق مولشەرلەمە 100 پايىزدان اسپاۋى ءتيىس دەگەن نورما بەكىتكەن. الايدا ەرەجەنى ەلەپەسكەرىپ جاتقان ەشكىم جوق. ونى بۇگىنگى كۇنى 7001000 پايىزعا دەيىن ۇستەمەاقىمەن نەسيە تولەپ جۇرگەن جاندار دالەلدەيدى. ستاتيستيكالىق دەرەكتەرگە جۇگىنسەك، ەلىمىزدە سوڭعى بەس جىل ىشىندە 200 ملرد تەڭگەنىڭ ونلاين نەسيەسى بەرىلگەن. جان باسىنا شاققاندا 34 قارىزدان كەلەدى. ال ونلاين نەسيە كومەگىنە جۇگىنەتىندەردىڭ 55 پايىزى جوعارى ءبىلىمدى جانە وتباسىن قۇرماعان ازاماتتار.ساراپشى مامانداردىڭ پىكىرىنە سەنسەك، ونلاين نەسيەنىڭ زاردابىن تارتقان ازاماتتاردىڭ باسىم كوپشىلىگى وزدەرىنىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋعا قۇلىقتى ەمەس ءتارىزدى. ويتكەنى ونلاين نەسيە الىپ، ورعا جىعىلعانداردىڭ كوپشىلىگى ءوز قۇقىعىن قورعاعاننان گورى تاعى دا قارىزدانىپقاۋعالانىپ سول نەسيەنى وتەگەندى قۇپ كورەدى. ەگەر كەز كەلگەن ادام ونلاين نەسيە الىپ، ۇستەمەاقىسىنىڭ تىم جوعارى ەكەنىن بىلسە، زاڭ جۇزىندە ءوز قۇقىعىن قورعاي الادى. ازاماتتىق كودەكستىڭ 159بابىنا سايكەس، ارنايى رۇقساتى جوق ونلاين سەرۆيستىڭ كەلىسىمشارتى، ياعني ۇستەمەاقى جانە وزگە دە تولەمدەر زاڭسىز بولىپ تانىلادى. ونلاين نەسيە العان كەز كەلگەن ادام كەلىسىمشارت بولىكتەرىن زاڭسىز دەپ تانۋ تۋرالى سوتقا جۇگىنسە، تەك نەگىزگى بورىشىن عانا قايتارۋعا قۇقىلى. الايدا مۇنى ونلاين قارىز العانداردىڭ كوبى ەسكەرە بەرمەيدى. ەسكەرگەننەن بۇرىن، ءبىزدىڭ ەلدە ءوز قۇقىعىن تولىق بىلەتىندەر از. ال الگىندەي ميكروقارجى ۇيىمدارىنىڭ ۋىسىنان قۇتىلۋ ءۇشىن ءوز قۇقىعىڭ مەن مىندەتىڭدى ءبىلۋ اسا ماڭىزدى. ول ءۇشىن ازاماتتىق كودەكستى، كوللەكتورلىق قىزمەت تۋرالى زاڭدى مۇقيات وقىپ شىعۋ قاجەت. ايتپەسە، ءالى تالاي قازاق ونلاين نەسيەدەن وپىق جەيتىنى انىق.تەگتەر الاياقتار بانك ونلاين نەسيە17 تامىز, 2020 ساعات 12:18شاڭىراق 51020 باعدارلاماسى بويىنشا ءوتىنىش قابىلداۋ باستالدى
|
24 قاڭتار 10:46نۇر سۇلتان. قازاقپارات قىتايدىڭ ۋحان قالاسىندا كوروناۆيرۋستىڭ ورشۋىنە بايلانىستى كەيىنگە شەگەرىلگەن بوكستان ازيا ايماقتىق ىرىكتەۋ ءتۋرنيرىنىڭ مەرزىمى دە، وتەتىن ورنى دا وزگەرەتىنى مالىمدەلدى، دەپ حابارلايدى. قازاقپارات . سايتىنا سىلتەمە جاساپ.حالىقارالىق وليمپيادا كوميتەتىنىڭ بوكس بويىنشا جۇمىس توبى مەن قىتايدىڭ وليمپيادالىق كوميتەتى ۋحانداعى كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ تارالۋىن ءجىتى قاداعالاۋدا. سپورتشىلار مەن رەسمي تۇلعالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا 314 اقپان ارالىعىنا جوسپارلانعان 2020 جىلعى توكيو وليمپياداسىنا ازياتىنىق مۇحيتى ەلدەرىنىڭ بوكسشىلارىن ىرىكتەۋدى كەيىنگە قالدىرۋ شەشىمى قابىلدانعان بولاتىن. ىرىكتەۋ ءتۋرنيرى وتكىزىلەتىن جاڭا مەرزىم 311 ناۋرىز. قازىرگى كەزدە جارىستى وتكىزەتىن ورىن قاراستىرىلۋدا. ءبىر انىعى، تۋرنير قىتايدا ۇيىمداستىرىلمايدى. جۇمىس توبى ءتۋرنيردى قابىلدايتىن مەملەكەت پەن قالانى انىقتاعان كەزدە بارلىق ۇلتتىق وليمپيادالىق كوميتەتتەر، ۇلتتىق فەدەراتسيالار مەن رەسمي تۇلعالار حاباردار ەتىلەدى ، دەلىنگەن ح و ك تىڭ رەسمي حاتىندا.وسىلايشا، بوكستان توكيو وليمپياداسىنا العاشقى ىرىكتەۋ ءتۋرنيرى 2029 اقپان ارالىعىندا افريكانىڭ باتىسىنداعى سەنەگال ەلىندە وتەدى. سەبەبى ۋحاننان كەيىنگى كۆاليفيكاسيالىق جارىس ءدال وسى ەلدە وتەتىنى جوسپارلانعان بولاتىن.
|
پرەزيدەنت ساياباعىندا سەرۋەندەگىڭىز كەلسە ايقىن گازەتىپرەزيدەنت ساياباعىندا سەرۋەندەگىڭىز كەلسەقازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى اتىنداعى ساياباق سىرت كوزگە تازا اۋامەن تىنىستاپ, تەك جاستاردىڭ قول ۇستاسىپ قىدىراتىن الاڭى بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. شىن مانىندە قالا تۇرعىندارى ۇشىن مۇندا سپورت تۇرلەرىمەن تەگىن اينالىسۋعا بارلىق جاعداي جاسالعان.اسىرەسە, قىستىڭ كۇندەرى شاڭعى تەۋىپ, شانامەن سىرعاناپ, سكانديناۆييالىق جۇرىسپەن شۇعىلدانىپ, جۇرۋگە جانە جۇگىرۋگە, تۋرنيككە تارتىلىپ, ترەناجەردا جاتتىعۋ جاساۋعا تاپتىرمايتىن ورىن. ال جاز مەزگىلىندە بۇعان قوسىمشا دوپتىڭ قاي تۇرىنەن ويناعىڭىز كەلسە دە وز ەركىڭىز.ەڭ باستىسى, تاۋلىكتىڭ قاي ۋاقىتىندا كەلسەڭىز دە, قالاعان سپورت تۇرىمەن ەمىنەركىن اينالىسا الاسىز. تاڭ مەن كەشكى مەزگىلدى ايتپاعاندا, تال تۇستە دە سالاۋاتتى ومىر سالتىن ۇستانىپ جۇرگەندەردىڭ قاراسى كوپ. ەشكىم سىزگە وسىنداي ۋاقىتتا ادام جۇگىرە مە? دەگەن تاڭىرقاۋلى كوزبەن قارامايدى. كەرىسىنشە, سىز ەش جاتىرقاۋسىز قايناعان ومىردىڭ ورتاسىنا توپ ەتە تۇسەسىز.كىتاپ وقۋعا, مۋزىكا تىڭداۋعا, تابيعات كورىنىستەرىن تاماشالاۋعا دا مۇمكىندىك مول.2010 جىلى شىلدە ايىندا اشىلعان ساياباقتىڭ جالپى اۋماعى 73 گەكتار. جاياۋ جۇرگىنشىلەر ۇشىن بىر اينالىپ شىعۋ شامامەن 5 شاقىرىمدى قۇرايدى. ورگە قاراي كوتەرىلۋ وڭايلىققا تۇسپەيدى, بىراز كۇش جۇمساۋعا تۋرا كەلەدى. دەگەنمەن, دەنساۋلىققا پايداسى شاش ەتەكتەن.ماماندار تازا اۋادا قىدىرۋدىڭ ادام اعزاسىنا وڭ اسەر ەتەتىنىن ۇنەمى ايتىپ تا, جازىپ تا كەلەدى. الەمدە ۇزاق جاسايتىنداردىڭ 90 پايىزى وز قۇپييالارى جاياۋ جۇرۋدە جاتقانىن جارييا ەتىپ وتىر. تازا اۋادا تىنىستاۋ, قانداعى قانت مولشەرىنىڭ رەتتەلىپ, كوڭىلكۇيدىڭ جاقسارۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ارتتىرىپ, جۇرەك اۋرۋىنىڭ الدىن الادى. جاي عانا قىدىرامىن دەسەڭىز, الۋان تۇرلى اللەيا, بۋلۆارلار مەن دەندرارلىق ۋچاسكەلەر, جاسىل جەلەكتىڭ تۇرتۇرى, اعاشتا ويناعان تيىن ىشىڭىزدى پىستىرا قويمايدى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ وز قولىمەن وتىرعىزعان ەمەن اعاشى, سۋ بۇرقاق قازىر توقتاتىلعان, تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان قازاقستان, مونۋمەنتالدىساۋلەت كومپوزيتسيياسى, جەتى قازىنا قازاق باعى, ەۋروپالىق باق, جاپون باعى سۇلۋلىعىمەن كوز تارتادى.قىسقاسى, سپورتپەن اينالىسىپ, دەنساۋلىعىڭىزدى تۇزەگىڭىز كەلسە, پرەزيدەنت پاركى قىستىڭ كۇنى تاڭنان تۇنگى ساعات 10.00گە, جازدىڭ كۇنى 11.00گە دەيىن جۇمىس ىستەيدى.الماتىجاپون باعىپرەزيدەنت پاركى16 ساۋىردە رەفەرەندۋم وتۋى مۇمكىنبۇۇ ەلباسى باستاماسىن قولدادىبىرلەسكەن جوبالاردى تالقىلادى
|
وتكەن تاۋلىكتە قالادان 740 تەكشە مەتر قار شىعارىلدى قوعام26 جەلتوقسان 2018، 14:1526 جەلتوقسان 2018, 14:15 1167 0استانا، .. قالانى قاردان تازالاۋعا مامانداندىرىلعان تەحنيكانىڭ 318 بىرلىگى جۇمىلدىرىلدى، دەپ حابارلايدى استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ رەسمي سايتى.استانا تازالىق جشس مالىمەتىنشە، 25 جەلتوقساندا قالانى قاردان تازالاۋعا 66 جۇمىسكەر شىقتى. قالا سىرىتنا شىعارىلعان قاردىڭ جالپى كولەمى 740 تەكشە مەتردى قۇرايدى. استانا تازالىق قالا سىرتىنا قاردىڭ 200، وزگە مەكەمەلەر 520، استانا كوگالداندىرۋ قۇرىلىسى 20 تەكشە مەترىن شىعاردى، دەلىنگەن كومپانيانىڭ حابارلاماسىندا.16 قازان مەن 25 جەلتوقسان ارالىعىندا شىعارىلعان قاردىڭ جالپى كولەمى 941397 تەكشە مەتردى قۇرايدى. ٴبىر تاۋلىكتە 1 قۇمتۇز ارالاس قوسپانىڭ 30، 13 قازان مەن 25 جەلتوقسان ارالىعىندا 11 672،5 تەكشە مەترى سەبىلدى.21 قاراشادان 25 جەلتوقسانعا دەيىن كوكتايعاققا قارسى رەاگەنتتىڭ 58،97 تونناسى شاشىلدى.استانا اكىمدىگى تۇرعىن ۇيكوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىنا قاتىستى بارلىق سۇراقتاردى 109 ٴنومىرى بويىنشا قالالىق مونيتورينگ جانە جەدەل ارەكەت ەتۋ ورتالىعىنىڭ ورتالىعىنا تاۋلىك بويى جولداۋعا بولاتىندىعىن ەسكە سالادى.22 قازان 2016, 16:03سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى ەلورداداعى جارمەڭكەگە 740 توننا ٴونىم اكەلدى16 مامىر 2016, 10:47ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە 740 مىڭعا جۋىق ارىزشاعىم تۇسكەن19 قاراشا 2015, 12:30اقتاۋدا جاڭا جىل قارساڭىندا 740 وتباسى قونىس تويىن تويلايتىن بولادى
|
ئەر ئايال غۇپۇر ئەخمەت بىلەن ئالمىرە ئەركىن ئېلېكتىرونلۇق سودىنىڭ يېزىلارغا يۈزلىنىش پۇرسىتىنى چىڭ تۇتۇپ، چىمەن بازىرىدىكى تۇنجى ئېلېكتىرونلۇق سودا مۇلازىمەت پونكىتىنى قۇردى20190114 12:11:25 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىكۇچا ناھىيەسىنىڭ چىمەن بازىرىدىكى90 يىللاردا تۇغۇلغان ئەر ئايال غۇپۇر ئەخمەت بىلەن ئالمىرە ئەركىن ئېلېكتىرونلۇق سودىنىڭ يېزىلارغا يۈزلىنىش پۇرسىتىنى چىڭ تۇتۇپ، چىمەن بازىرىدىكى تۇنجى ئېلېكتىرونلۇق سودا مۇلازىمەت پونكىتىنى قۇردى. بىر يىلدىن كۆپرەك كۆڭۈل قويۇپ ئىشلىگەندىن كېيىن مۇلازىمەت پونكىتىنىڭ ئايلىق تىجارەت سوممىسى 20 مىڭ يۈەندىن ئاشتى.كۇچا ناھىيە چىمەن بازارلىق ئېلېكتىرونلۇق سودا مۇلازىمەت پونكىتىغا كىرگەندە، ماللار ناھايىتى رەتلىك تىزىلغان بولۇپ، غۇپۇر ئەخمەت ئەر ئايال ئىككەيلەن مال جاھازىلىرىنى رەتلىگەچ كەنت ئاھالىلىرىگە تېلېفون بېرىپ مېلىنى ئېلىۋېلىشنى ئۇقتۇراتتى.2017يىلى كۇچا ناھىيەسى ئېلېكتىرونلۇق سودىنى يېزىلارغا يۈزلەندۈرۈش بويىچە ئۇنىۋېرسال ئۈلگە كۆرسىتىش تۈرىنى يولغا قويدى. غۇپۇر ئەخمەت ئەر ئايال ھۆكۈمەتنىڭ ياردىمىدە ئېلېكتىرونلۇق سودا مۇلازىمەت پونكىتى قۇردى. دەسلەپتە، مۇلازىمەت پونكىتىنىڭ ئاساسلىق كەسپى توردىن ۋاكالىتەن مال سېتىۋېلىش بولدى. ئەينى چاغدا، ئېلېكتىرونلۇق سودا چىمەن بازىرىدىكى دېھقانلارغا نىسبەتەن يەنىلا يېڭى شەيئى ھىسابلىنىدىغان بولۇپ، ئالدىنقى تۆت ئايدا ئاساسەن ھىچقانداق سودا بولمىدى. بۇ غۇپۇر ئەخمەتنى جىددىيلەشتۈرۈپ قويدى. ئۇ مۇنداق دېدى: مەن نەچچە قېتىم ۋاز كېچىشنىمۇ ئويلىدىم. ئۇ چاغدا نۇرغۇن كىشى بىلمەيتتى، سودىمۇ يوق ئىدى. كېيىن ئۆزۈم بىر ئامال قىلىپ بىر نەچچە قېتىم ناھىيە بازىرىدىكى تېز يەتكۈزۈش شىركىتىگە بىرىپ، ئۇلارنىڭ كەسپىنى ھەمكارلىشىپ قىلىشىپ بەردىم. بىز قايتىپ كەلگەندە، چىمەن بازارلىق ھۆكۈمەت بىزنى تەشۋىق قىلدى، ناھىيەلىك سودا ئىشلىرى ئىدارىسى بىزگە يول كۆرسەتتى. ھازىر سودىمىز بارغانسېرى ياخشىلىنىۋاتىدۇ. ھەر كۈنى مال ئالغىلى كېلىدىغانلار بىر قەدەر كۆپ، تەخمىنەن 200 دىن ئارتۇق ئادەم مال ئالىدۇ.ئەجىرنىڭ تېگى ئالتۇن دېگەندەك، ھازىر غۇپۇر ئەخمەت ئەرئايال ئىككىيلەننىڭ تىجارەت قىلىدىغان مۇلازىمەت نۇقتىسىنىڭ ئايلىق تىجارەت سوممىسى 20 مىڭ يۈەندىن ئاشىدىغان بولدى. كۇچا ناھىيەسىنىڭ ئېلېكتىرونلۇق سودا ئاممىۋى مۇلازىمىتىدىكى چولپان مۇلازىمەت نۇقتىلىرىنى يىللىق باھالاشتا، ئۇلار چولپان مۇلازىمەت نۇقتىلىرى قاتارىدىن ئورۇن ئالدى. مۇلازىمەت پونكىتى ئاستا ئاستا ئىزىغا چۈشكەندىن كېيىن، ئەرئايال ئىككىيلەن بازاردىكى ئاھالىلەرنىڭ توردا مال سېتىۋېلىشىغا ياردەم بەردى. كۇچا ناھىيە چىمەن بازىرىدىكى شېن خۇڭيەن مۇنداق دېدى: ھازىر بىز ئادەتتە توردىن مال سېتىۋالىمىز. بۇ يەر بىر قەدەر قولاي، كۇچا ناھىيە بازىرىغا بېرىشىمىزنىڭ ھاجىتى يوق، مۇلازىمىتىمۇ بىر قەدەر ياخشى.ئەر ئايال ئىككىسى ئاھالىلەرگە مۇلازىمەت قىلىپلا قالماي، يەنە ئېلېكتىرونلۇق سودا ئارقىلىق نامراتلارنى يۆلەش چاقىرىقىغا ئاكتىپ ئاۋاز قوشۇپ، بازارلىق ھۆكۈمەتنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئىزدەپ بېرىپ، نامراتلارغا ھەقسىز مۇلازىمەت قىلىشنى ئوتتۇرىغا قويدى. غۇپۇر ئەخمەتنىڭ ئايالى ئالمىرە ئەركىن مۇنداق دېدى: نامرات ئائىلىلەر توردىن مال سېتىۋالسا، ئالىي مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان بالىلىرىغا نەرسە ئەۋەتسە ھەقسىز مۇلازىمەت قىلىمىز. ئۇلارنىڭ ماللىرى جۇڭتيەن ئەشيا ئوبوروتىغا كەلگەندە، بىز ئۇلارغا ھەقسىز ئەكىلىپ بېرىمىز.ئېلېكتىرونلۇق سودىنى بارا بارا ئاھالىلارنىڭ ئېتىراپ قىلىشىغا ئەگىشىپ، ئەر ئايال ئىككىسىنىڭ مۇلازىمەت پونكىتى بارغانسېرى ئالدىراش بولۇپ كەتتى. ھازىر، ئۇلار ئېلېكتىرونلۇق سودا سۇپىسىدىن پايدىلىنىپ، بازاردىكى ئەلا سۈپەتلىك يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرىنى سېتىشنى پىلانلاۋاتىدۇ. ئالمىرە ئەركىن مۇنداق دېدى: تاۋباۋدا تور دۇكىنى ئېچىپ، چىمەن بازىرىنىڭ يېزا ئىگىلىك قوشۇمچە مەھسۇلاتلىرىنى تاۋباۋدا سېتىپ، دېھقانلارنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلۇپ بېيىشىغا ياردەم قىلىمىز.
|
23 ماۋسىم 09:54القاپتىڭ ورتا تۇسىنا جەتە بەرگەندە، تاعى دا تاپ الگىندەي قاپ قارا تاس باعان جولىقتى. وعان دا جەتى تاس تاستادى. ەڭ سوڭىندا جۇرت بۇجىر بۇجىر قارا تاستاردان قالاي بولسا سولاي قالاي سالعان تاس قابىرعاعا تىرەلدى. وعان دا جەتى تاس تاستالدى.ولار ەندى ءداۋ ءداۋ تاي قازاندار اسىلعان جەر وشاقتارعا بەت تەدى. قازاننىڭ ماڭىندا قولىنا ساپى ۇستاعان قاساپشىلار جۇرتتىڭ يشارعا اتاعان مالدارىن جايعاستىرىپ، الەڭكىدەي جالانىپ ءجۇر. قازاندىقتاردىڭ اراسىندا قايدان شىققاندارى بەلگىسىز، قايداعى ءبىر جۇتىنعان جارلى جاقىبايلار، قول جايعان قايىرشىلار قاپتاپ كەتىپتى. يحرام كيگەندەر ءبىر شەتكە شىعىپ، قولدارىنا ءيىر مويىن جەز قۇمان ۇستاعان بىرەۋلەرگە شاشتارىن ءجىبىتتىرىپ جاتىر. بىرەۋىنىڭ الدىنا بارىپ، جۇرەلەپ بۇدا وتىردى. ءيىر مويىن جەز قۇماننىڭ شۇمەگىنەن ساۋلاعان جىلى سۋدان كوپتەن بەرى قۇرىسىپ تىرىسىپ جۇرگەن توبە قۇيقاسى بىردەن جازىلىپ جۇرە بەردى. شاشىن ءجىبىتىپ تۇرعان قايىسقارا قىنىنان سۋماڭ ەتكىزىپ ۇستارا سۋىرىپ الدى. قيمىلىنا كوز ىلەسپەيدى. بۇنىڭ شاشىن اپساتتە اق سىپىرىپ تاستاپ، ەندى اياعى مەن قولىنىڭ تىرناعىن الۋعا كىرىستى. سوسىن شاشىن ءبىر بولەك، تىرناعىن ءبىر بولەك ءتۇيدى دە، ەكى كىشكەنە تۇيىنشەكتى قوساقتاستىرا بايلاپ، جەرگە كومدى.تاي قازاندار ءتۇسىرىلدى. ءيىن تىرەسە جايعاسقان قاراقۇرىم حالىققا تاباق تاباق ەت تارتىلدى. ەرتەڭىنە جۇرت شاتىرلارىنان شىقپاي كۇن ۇزاققا دەم الدى. اراعا تاعى ءبىر كۇن سالىپ بارىپ ويپاڭدا جاتقان شاھارعا بەتتەدى. تۇسكە تامان شاھارعا جەتتى. قارسى الدارىنان مىسىرلىقتار الىپ كەلگەن سۋ جاڭا قارا پەردە جابىلعان قاعبا كورىندى. جۇرت قاعبانىڭ ءدال قاسىنا كەپ توقتادى. الدە كىم بىردەڭەنى دار دار ايىرىپ جۇرتقا ۇلەستىرىپ بەرىپ جاتتى. ول تابارىككە جىرتىلىپ جاتقان قاعبانىڭ بۇرىنعى شىمىلدىعى ەكەن. انادايدا قادي ۋاعىز ايتاتىن ءمارمار ءمىنبار اعاراڭدايدى. ءزامزامنىڭ قۇدىعىنىڭ ۇستىنە شاعىن كۇمبەز ورناتىلىپتى. ول دا جاپا تارماعاي قول جايىپ جاتقان جۇرتپەن بىرگە دۇعا قىلدى. سوسىن قاعبانىڭ قارا تاسىنىڭ قاسىنا بارىپ تۇردى. قارا تاستىڭ ۇستىڭگى بەتى جۇرتتىڭ ەرنى مەن قولىنىڭ تابىنان جىپ جىلماعاي بوپ جىلتىراپ قالىپتى: ال استىڭعى بەتى قارالتىم، قىزعىلت داقتارى مول، تارعىل تارعىل. وزگەلەر ەرىندەرىن اپارعاندا بىلق ەتپەستەن جاتقان قارا تاس بۇل ەڭكەيە بەرگەندە، ءبىر قاپتالعا قاراي جىلىسىپ كەتتى. قولىن ۇمسىنىپ كورىپ ەدى، و دا جەتپەدى. كوك جەلكەسىندە يتەرمەلەپ تۇرعان كوپ توبىر ونى قارا تاستىڭ قاسىنان ىسىرىپ، ىعىستىرىپ اكەتتى. ول ءۇردىس بويىنشا ەكى يىعىن جوعارى تومەن قيقاقتاتىپ، بۇلكىلدەي جۇگىرىپ، قاعبانى ءۇش رەت اينالىپ شىقتى. ءار اينالىپ شىققان سايىن قارا تاسقا ەڭكەيەدى، ول بۇدان قاشقاقتاپ، ارمەن جىلىسىپ كەتەدى. ەندى ءجۇرىسىن باياۋلاتىپ، جاي اياڭمەن قاعبانى تاعى دا ءتورت رەت اينالىپ شىقتى. ءار اينالىپ شىققان سايىن قارا تاسقا يىلگەنمەن، ول ءبارىبىر ماڭايلاتپاي قويدى. وزگە جۇرت اۋزى جەتپەسە، قولدارىن تيگىزىپ جاتىر. بۇل دەگەندە قارا تاس ويناقشىپ ورنىندا تۇرمايدى.ول ەندى جۇرتپەن بىرگە اۋلانىڭ ىشىندەگى قاعبانى سالعان ىبىرايىم پايعامباردىڭ قابىرىنە بارىپ تاعزىم ەتتى. ءزامزامنىڭ قۇدىعىنان سۋ تارتىپ ءىشتى. كيەلى قۇدىق تىڭ سۋى ءبىر ءتۇرلى العاۋلى ەكەن. ىشكەن سايىن وڭەشىن شوق بوپ قارىپ جاتقانداي.جۇرت قاعبانىڭ اۋلاسىنان شىعىپ، اناداي جەردە ءبىر بىرىنە قاپتالداسا سۇلاپ جاتقان ەگىز تاۋ ساف پەن ءمارۋعا قاراي بۇلكىلدەي جونەلدى. بۇ دا ەرىپ كەلەدى. كوز الدىنان ماڭىنا بۇل جولاسا بولدى، سىرعاناقتاپ ءبىر ورنىندا تۇرماعان قارا تاس كەتپەي قويدى. يىعىنا العاش يحرام وراعان كۇننەن باستاپ، قاجىعا كەلگەن كىسىگە شارتتى كادەنىڭ ءبارىن ىستەدى؛ ءعۇسىلىن دا، نامازىن دا قازا جىبەرىپ كورگەن جوق؛ تىرناعىن بوياتتىرىپ، ونە بويىن ءىبىلىس لاستىقتى قۋىپ شىعادى دەيتۇعىن كيەلى مايمەن سىلاتتىردى؛ ءۇمرانى ۋاقتىلى اتقارىپ، يشارعا اق تۇيە اتادى. قاعبانىڭ اۋلاسىنا جەرلەنگەن جۇزدەن استام پايعامباردىڭ قابىرىنىڭ قاي قايسىسىن دا اتاۋسىز قالدىرماي، باستارىنا ساداقا بايلاعان دى. يىعىندا يھرام باردا قان توككەن، جەمىس جەگەن، ايناعا قاراعان، كوڭىلىنە قارا نە كۇنا قاشقان جەرى جوق؛ ءوڭى تۇگىل تۇسىندە جانىنا ۇرعاشى جولاپ كورگەن ەمەس. سويتە تۇرا قاجى اتانىپ، باسىنا سالدە ورايتىن شاقتا كيەلى قارا تاس قاقپايلاپ مۇنى ماڭىنا جولاتپاي قويدى. ول مىنانداي اۋىر جازاعا قاي پيعىلىنان تاپ بولعانىن بىلە المادى. قاسيەتتى مەكە توپىراعىن اتتاپ، ءۇمرا مەن حاجىنىڭ بارشا جول جوراسىن تۇگەل اتقارعان، قاعبانىڭ قارا تاسىن سۇيگەن مۇسىلماننىڭ قاي كۇناسى دە كەشىرىلەدى دەيتىندەرى قايدا؟ ءزامزامنىڭ سۋى كوكىرەگىن سىلتىدەي ءجيدىتىپ بارا جاتقانى نەسى؟ول الدىندا بۇرق بۇرق شاڭ كوتەرىپ بۇلكىلدەپ بارا جاتقانداردىڭ سوڭىنان قىزىل تاناۋ بوپ سالىپ ۇرىپ كەلەدى. تاماعى قۇرعاپ، تىنىسى ءبىتىپ قالدى. كوز الدىنان سول باياعى تارعىل تارعىل كيەلى تاس كەتپەي قويدى. ول مۇنىڭ الدىنا ءتۇسىپ اپ، شارىقتىڭ تاسىنداي شىر كوبەلەك اينالىپ، قاشىپ بارا جاتىر ەكەن دەيدى. قانشا قۋعانمەن جەتكىزەر ەمەس.شۇبىرعان حالىقتىڭ الدى باياعىدا ىبىرايىم قاعبا سالىپ جاتقاندا جالعىز ۇلى ىسمايىلعا ءبىر جۇتىم سۋ تابا الماي ايەلى اگوردىڭ جەتى رەت اينالىپ جۇگىرىپ شىققان ساف پەن ءمارۋدىڭ اراسىنداعى قويناۋعا جەتتى. ەكى وكپەسىن قولىنا الىپ، بۇل دا كەلدى. جان داۋسى شىعىپ: حاق تاعالا، قاي قىزمەتىڭە دە ءازىرمىن دەپ ايقاي سالىپ كەلەدى. تەك جۇرتقا جاساعان مەيىرىمىڭدى ماعان دا قيا گور دەپ ەكى ەتەك بوپ جالبارىنىپ كەلەدى. ءبىراق تىرسەگىنەن قاعىپ ءوتىپ، شىركوبەلەك ءۇيىرىلىپ، شىر اينالا قاشىپ جۇرگەن قاعبانىڭ قاسيەتتى تارعىل تاسى بۇعان ءبارىبىر جەتكىزەر ەمەس. ول داۋىسىم اللانىڭ قۇلاعىنا تيمەي جاتىر اۋ دەگەن كىسىشە، قۇرعاپ قالعان كومەيىن قاتتىراق كەنەپ، بار كۇشىن سالىپ، ايقايلادى: ءلابباي...ءامىرشى الدەبىر اجەپتارقى داۋىستان ويانىپ كەتتى. جىبەك شاتىردان جۇقالاڭىتىپ كۇن كورىنەدى. شاماسى تاڭ الدەقاشان اتسا كەرەك. سىرتتاعى جۇرتتىڭ كۇبىر كۇبىرى قۇلاعىنا تالىقسىپ جەتەدى. ءامىرشى قاسىنداعى كىشكەنە قوڭىراۋدى سىڭعىراتىپ ەدى، ەسىكتەن قىزمەتشى كىردى. اڭ اۋلاۋعا لايىق ىقشام كيىم ازىرلەپتى. ول كيىنىپ سىرتقا شىققاندا، كۇن تۇساۋ بويى كوتەرىلىپ قالعان ەكەن. اتتىڭ ءبارى ەرتتەۋلى. اڭعا قوساتىن تازىلار، دۇرەگەي توبەتتەر، ءبورىباسارلار مەن ايۋ الاتىن سالپى اۋىز ارلاندار الاقىزىپ، جۇلقىنىپ قويادى. قۇسبەگىلەردىڭ قولىنداعى بۇركىت، قارشىعا، يتەلگى، لاشىندار تاڭعى تىنىش اۋانى باستارىنا كوتەرىپ، جىرتىنا شاڭقىلداسادى. مۇنارسىز تاڭدا قارلى شىڭدار ايناداي جارقىرايدى. توڭىرەك تىپ تىنىش. تەك تومەننەن، اڭعار تابانىنان تاۋ وزەنى كۇركىرەيدى. مىناۋ بەس قارۋى بەلىندە، قۇس ۇستاپ، يت ەرتكەن قاھارلى قالىڭ دۇبىردەن وزدەرىنە ەشقانداي قاۋىپ جوعىن بىلەتىندەي، كىشكەنە جىرشى قۇستار جاق جاپپاي سايرايدى. ولاردان باسقا اڭ مەن قۇس الدەقايدا جىمىپ كەتكەن. ءامىرشى اناداي جەردە قاز قاتار تىزىلىسە قالعان يگى جاقسىلارعا كوزى ءتۇستى. ولار قوعاداي ءيىلىپ، تاعزىم ەتىپ جاتىر. ءامىرشى سولعىنداۋ سالەم مەزىرەت جاسادى دا، ەكى نوكەر جىگىتى ۇستاپ تۇرعان اتىنا قوندى. ساداعىن استى. شوعىر شوعىر جۇرت ۇزەڭگىگە اياق سالىستى. كەرنەيدىڭ دورەكى ءۇنى قويناۋ ۇستىندە كولكىپ تۇرعان كوك شايىدەي كوك ءنىل اۋانى دار دار جىرتىپ، بارقىراي جونەلدى.سوڭدارىنا كەرنەيشىلەر مەن دابىلشىلار ەرتكەن اڭ قايىرمالايتىن شولعىنشىلار ەلدىڭ ەڭ الدىمەن اتتاندى. ولار توپ توپ بوپ، اڭ جاتار جىراجىقپىلى مول، جىنىسى قالىڭ ۇرىمتال تۇستارعا بەتتەدى. ولار جول جونەكەي اڭ ۇشىراسسا، يگى جاقسىلار قاپىدا قالمايتىن اشىق الاڭقايلارعا ايداپ شىعادى. ءامىرشى مەن يگى جاقسىلاردىڭ كوك جەلكەسىندە كولدەنەڭ قاۋىپتەن باس كوز بولاتىن كوپ نوكەر كەلەدى.سامساپ شاتىرلار قونعان سالتاناتتى قوسقا ازىن اۋلاق قارۋلى ساقشىلار تاستالدى دا، باسقا جۇرت اڭ قۋاتىن قويناۋعا اعىلدى. اڭ قايىرمالايتىندار اق باس شىڭدارعا بارىپ ءبىر اق تىرەلەتىن سىلەم سىلەم تار قولاتتاردى ءسۇزىپ كەتتى دە، بىلايعى جۇرت ەتەكتەگى كەڭ القاپقا باعىت تۇزەدى. تاماق پىسىرەتىن اسپازدار تاڭ اتپاي جاتىپ قاتار قاتار جەر وشاق قازىپ، جاعالاي تاي قازان اسىپ تاستاپتى.امىرشىدە ءۇن جوق. قاسىنداعىلار دا تىم تىرىس. ولاردىڭ قاسى مەن قاباعىنا قاراپ، قۇراقتاي قۇلاپ قۇلدىق ۇرىپ جاتاتىنى انشەيىندە ءامىرشىنى ماساتتاندىرىپ تاستايتىندى، بۇل جولى كوڭىلىنە كوك تىكەن بوپ قادالىپ كەلەدى. وسى ءبىر وڭشەڭ ءمۇلايىم جانار بۇنى ءبىر ءتۇرلى مۇسىركەپ كەلە جاتقاننان ساۋ ما؟ ءامىرشى ءۇشىن ودان اسقان قورلىق بار ما؟ ءدال مىنانداي تىمسىرايا قالعاندارىنا قاراعاندا، بۇل نەمەلەر مۇنىڭ جانىن جەپ جاتقان جەگى قۇرتتان حاباردار سياقتى. انشەيىندە اڭشىلىق دەسە، قاي قايسىسىسىڭ دا اياق قولى جەرگە تيمەي، دەلەڭدەپ كەتەتىن ەدى. بۇل جولى ءبارى ساپ سالماقتى بولا قالىپتى. ءتىپتى كۇنى كەشە عانا داستارقان باسىندا قاۋقىلداسىپ وتىرعان دى. بۇگىن ەندى اياق استىنان ءبارىنىڭ دە اۋزىنا قاقپاق ورناپ، سىلتىدەي تىنا قاپتى. الدە بۇنىڭ ماناعى ۇيقىدان شوشىپ ويانعان اجەپتارقى داۋسىن ەستىپ قويدى ما ەكەن... ەستىسە، ءامىرشىنىڭ الدەنەگە قامىرىعىپ جۇرگەنىن، ارينە، تۇسىنەدى. ەندەشە، ولار ءوز بيلەۋشىلەرىنىڭ تۇسىندە ۇيقىسىراپ اللاعا جالبارىنعانىن ىشتەرىنەن نەگە جورىپ كەلەدى ەكەن. حان كوڭىلىن بەبەۋلەتكەن قاسىرەتتى ءارقايسىسى ءار ساققا جۇگىرتىپ اۋرە سارساڭعا ءتۇسىپ كەلە جاتقاننان ساۋ ما؟ الدە ولار ىشىنەن بۇرىنعى ەمىس ەمىس ەستىگەن لاقابىمىز دۇرىس بوپ شىقتى عوي دەپ كەلە مە ەكەن؟ ەگەر بۇعان دەيىن قۇلاقتارىنا ەشتەڭە تيمەسە، ءامىرشىنىڭ ماناعى وقشاۋ قىلىعىنا ايران اسىرقاپ، تاڭىرقاماس پا ەدى؟ ءبىراق بۇنىڭ ىندەتە قارايتىن قىراعى كوزى ەشبىرىنىڭ بەتىنەن تاڭىرقاعان راي كورمەي كەلەدى. تىمسىرايعان نەمەلەردىڭ تىلسىم جۇزدەرىندە قايتىپ كەتەمىز دەگەن اسىرە ساقتىق پەن كولگىرلىكتەن باسقا ەشتەڭە بايقالمايدى. كەيبىرەۋلەرى جىنىس جىنىستان اڭ قۋالاپ كەتكەندەرگە ءالسىن ءالسىن قۇلاق ءتۇرىپ قويادى.ولار ويپاڭعا ەندى قۇلاي بەرگەندە تاۋ جاقتان دابىرا قاعىلىپ، كەرنەي تارتىلدى. ارسى كۇرسى تاۋ وزەنىنىڭ جاڭعىرىعىمەن جارىسىپ، جاپا تارماعاي ءدۇسىر شىقتى. سارت سۇرت سىنعان بۇتالار مەن توپ توپ تۇياق ءدۇبىرى، قۇلاعان تاستاردىڭ سىلدىرى يۋ قيۋ ارالاسىپ كەتتى. جۇرت ەلەڭدەسە قالدى. ءامىرشى تىرپ ەتكەن جوق. يتتەردىڭ داۋسى بىرتە بىرتە جاقىنداپ كەلەدى. قاسىنداعىلار بۇنىڭ ىڭعايىن باعىپ، الا قىزبا اتتارىنىڭ باسىمەن ءۇنسىز الىسىپ قويادى. ول سەلت ەتپەدى. ارنا بويىنداعى قالىڭ جىنىستىڭ تاسىر تۇسىرى تىم كوبەيىپ كەتكەن تۇستا بارىپ، باس ۋازىرگە يەك قاقتى.جۇرت ودان ءبىراز ۇزاڭقىراپ شىققان سوڭ عانا، قويناۋعا قاراي قيقۋ سالىپ اعىزا جونەلدى. ءامىرشى ۇلى دۇرمەككە قوسىلماي كەيىندەپ قالدى. ساي بويىنان ءبىر ءۇيىر بۇعى شىعا كەلىپ، ەتەكتەگى ۇلان جازىققا قاراي قۇيعىتىپ بارادى. اڭشىلاردىڭ كوبى سولاردىڭ سوڭىنان سالدى. تاعى بىرنەشە توپ تاۋ وزەنىنىڭ ەكى بەتىندەگى كەڭ قويناۋدىڭ ءار تۇسىنا سۇڭگىپ سۇڭگىپ كەتتى. جاڭا عانا قاسىندا تىمسىرايىپ تىمسىرايىپ بۇنى باعىپ كەلە جاتقان كولدەنەڭ كوزدەردەن قۇتىلعان سوڭ، ول اڭ قۋىپ، ءىزى قيقى بوپ جاتقان ويپاڭعا قۇلاماي، ات باسىن ءبىر قاپتالدان كولدەنەڭ سۇلاعان، ساي تابانىنداعى ۇلى ارناعا بارىپ قوسىلاتىن ءبىر بۇيەڭ سالاعا بۇردى. سىلدىراپ سۋ اعىپ جاتقان كىشكەنە وزەكتى بويلاي قالىڭ قامىس ءوسىپتى. ءامىرشى جىلعاعا جەتكەن سوڭ اتتان ءتۇستى. نوكەرلەرى دە اتتارىن ۇستاپ اڭتارىلىپ تۇر. قامىس اراسىنداعى كىشكەنە بۇلاققا بەتتەگەن بۇنىڭ سوڭىنان ەرە جۇرۋگە باتىلدارى بارماي، ورىن ورىندارىندا تۇرىپ قالدى. ول قامىس اراسىنا كىرىپ، بۇلاقتىڭ جيەگىندە جاتقان وڭاشا دوڭبەك تاستىڭ ۇستىنە وتىردى. تاۋدىڭ تاپ تازا سۋىن الاقانىمەن ءىلىپ الىپ، بەتى قولىن شايدى. سوسىن موينىنداعى ساداعىن اپ، قاسىنا قويدى. بەلبەۋىن بوساتىپ، تاس ۇستىنە جانتايدى. كوپتەن بەرى تۇزدە ءجۇرىپ، ءدال بۇلاي وڭاشا كەتىپ كورمەگەن ءدى. بۇگىن تاڭ اتقالى ەشكىمدى كورگىسى كەلمەيدى. سول ءبىر ساسىق اۋىز كوپ توبىر سىرتىنان نە دەسە، و دەسىن، تەك كوزىن ساتىپ قاسىندا وتىرماسا بولعانى. ايتپەسە بۇل ولاردىڭ جۇزىندەگى ءاربىر بولماشى قيمىل قىبىردى اڭدىپ، جۇيكەلەپ بىتەدى.توڭىرەگىنىڭ ءبارى كوك مايسا. قۇراق باسىنداعى تۇنگى شىق ءالى تۇگەل كەۋىپ ۇلگەرمەپتى. قالىڭ قۇراقتان بويلارىن اسىرىپ، ەنتەلەي قاراپ تۇرعان اقار شاقار شىڭدار دا تۇندە بىرەۋ شومىلدىرىپ كەتكەندەي تاپ تازا. وزەكتى بويلاپ كەلتە سامال جەلپىپ وتەدى. مۇنىڭ كوكىرەگىنە ورناپ قالعان ءبىر تىمىرسىق قاپىرىق ءبارىبىر ايىعار ەمەس. ەسىنە تاڭ الدىندا كورگەن ءتۇسى ورالدى. اناۋ قارلى شىڭدار تۇسىندەگى ارافە مەن ءمۇزداليفتىڭ، ساف پەن ءمارۋدىڭ كۇيگەن باۋىرداي قوپ قوڭىر شوقىلارىنا، كوپ شۋىلداق قيقۋ سالىپ اڭ قۋىپ جۇرگەن كوك جاسىل قويناۋ اياعىڭدى باسساڭ بۇرق بۇرق شاڭ ۇشقان مين القابىنا اتىمەن ۇقسامايدى. الايدا تۇسىندە كورگەن ءوڭىردىڭ شاڭ توزاڭى، ىستىق جالاپ كەتكەن توپىراقتىڭ كۇڭىرسىك ءيىسى كوكىرەگىنە ءبىرجولا ورناپ قالعانداي. عۇمىرى كورمەگەن الىس ولكەنىڭ كوز الدىنا تاپ وسىنشا انىق سايراپ كەلە قالعانىنا قايرانقاپ وتىر. الدە قاجىعا سان رەت بارىپ قايتقان ءپىرىنىڭ اڭگىمەسىنىڭ اسەرى مە ەكەن. كەشەلى بۇگىن ويىنا دا الماعان جەر تۇبىندەگى كيەلى ولكە بۇنىڭ تۇسىنە نەگە كىردى؟ الدە اتا بابا بۇعان باسىنداعى مىنا داعدارىستان قالاي شىعۋدىڭ جولىن مەڭزەدى مە...شىنىندا دا، وسى حاجىعا نەگە بارمايدى؟ ارعى بەرگىدە قارتايعان شاعىندا قاعبانىڭ كيەلى تاسىن ءسۇيىپ، باستاعى ءتاجدى سالدەگە، قولداعى التىن بالداقتى اسىعا ايىر باستاپ پاقىرانا ءدارۋىش بوپ كەتكەن پاديشالار از با؟ ولاردىڭ دا وسىنداي پۇشايمان حالگە ۇشىراپ، دۇنيەدەن باز كەشىپ كەتپەگەنىنە كىم كەپىل؟.. ءبىراق تۇسىندە جەر تۇبىنە تاۋبە ەتىپ بارعاندا قاعبانىڭ قارا تاسىنىڭ ونى ماڭايلاتپاي قويعانى نەسى؟ الدە بۇنىڭ كۇناسى جەر بەتىندەگى پەندە بىتكەننىڭ بارىنەن كوپ، بارىنەن كەشىرىمسىز بولعانى ما؟ ەندەشە كيەلى كىتاپتا تاق ءمىنىپ، ءتاج كيگەندەردىڭ الەمگە اللا تىككەن شاتىردىڭ التىن قازىعىنا بالاناتىنى قالاي؟ جاراتقان يە ءوز شاتىرىنىڭ تىرەۋلەرىنە وسىنشاما كەشىرىمسىز بە ەدى؟ الدە قاراقۇرىم قارا توبىردىڭ ورتاسىندا ءبىر بۇنى قاقپايلاعانى جۇرەر جەرىڭ بۇل ەمەس، سەنىڭ ءجونىڭ باسقا دەگەنى مە؟ ولاي بولسا جاراتقان يە بۇنى كەز كەلگەن جۇمىر باستى پەندەنىڭ باسىنا لايىق، ەڭ بولماسا، ايتۋعا دا اۋزىڭ بارمايتىن كۇلدى كومەش تاقسىرەتكە تاپ قىلعانى نەسى؟ دۇنيەدە ۇرعاشىنىڭ مەكەرلىگىنەن كەلەتىن كەساپاتتان اسقان قور كەساپات بولۋشى ما ەدى؟ تالاي قۋعىن، تالاي سۇرگىندى كورە جۇرە، تالاي جەردە ءسىلتى ىشكەندەي بولا جۇرە، سونىڭ ەشقايسىسىنا تاپ وسى جولعىداي اپشىماپ ەدى. ولاردىڭ ءبارى الماس ۇستاپ، اتقا قونار ازاماتتىڭ شىبىن جانىن قيعانمەن دە، ابىرويىنا داق تۇسىرمەيتىن بۇيرىقتى تاۋقىمەتتەردى. ول وسىنشا ماسقاراعا ۇشىرايتىنداي جاراتقانعا نەدەن جازىپ قالىپ ەدى. جازعانى اللا تاعالانىڭ ءوزى بۇيىرتقان ءتاج بەن تاقتىڭ ابىرويىن قورعاعانى ما؟ تالاي كۇپىردى جازمىشقا باعىندىرىپ، تالاي كاپىردى پايعامباردىڭ جاسىل تۋىنىڭ استىنا جىققانى ما؟ نە ىستەسە دە، ءسال تويىنسا، ءتاڭىرىن تانىماي كەتەتىن قارا توبىر تاڭعالماسا، تابالاي المايتىنداي قىپ ىستەۋشى ەدى عوي؟ ءومىر باقي سول ءبىر ءناپسى قۇلدارىنىڭ قور كوكىرەكتەرى وڭاي كەسىپ پىشە سالاتىن وڭاي اتاۋ، وڭاي ولشەمدەردەن قاشىپ باعۋشى ەدى عوي. الدە سول جۇرتتىڭ ءبارى ويلاماعاندى مەن ويلاسام، ءبارى ىستەمەگەندى مەن ىستەسەم دەگەن دامەسى كۇپىرلىك بولدى ما؟ مۇمكىن، كۇپىرلىك بولسا بولار، ءبىراق ءناپسى دەگەن ءنايىس ءسوز مۇنىڭ الگىندەي اسقاق دامەسىنە اتاۋ بولا المايدى. جوعا، ءتايىرى... كۇپىرلىكتىڭ دە ارعى توركىنى ءناپسى بولاتۇعىن. كىسىنى كۇپىرلىككە قاشان دا تويىمسىز ءناپسى باستايتىن. استام وكىمەت، ارتىق قاتىگەزدىك تۇگىلى ورىنسىز ساحيلىقتىڭ ءوزى كۇپىرلىك. بارشا كۇپىرلىكتىڭ ار جاعىندا ىندىنى قانباس تويىمسىز قۇشتارلىق جاتاتىن. ماقتان سۇيگىشتىك، ءلاززات قۇمارلىك، ، باق قۇمارلىق ءبارىنىڭ اتاسى ءبىر. ەرجۇرەك باۋ كەسپە ۇرىنىڭ توسەگى قۇر تۇرماس سالداقىدان ەشقانداي ارتىقشىلىعى جوق بولاتىن سەكىلدى، ءوز قولىنداعى وكىمەتتى ورىنسىز قىزىقتايتىن پاديشانىڭ دا سول بوربايىن بۇلداعان ارزىمسىز ۇرعاشىدان ايىرماسى شامالى.ەندەشە بۇنىڭ قولىنداعى شەكسىز بيلىك، اتاق داڭق، ابىروي ءبارى ءبارى جەل ەتەك ۇرعاشىنىڭ بەتىندەگى ارزان شىرايداي، دۇنيە قوڭىز ساۋداگەردىڭ قولىنداعى ساسىق داۋلەتتەي، بايانسىز ءفانيدىڭ از كىندىك الدانىشى عانا بولىپ شىقتى.ال سوندا تۇسىندە كۇلدى كومەش ءفاني تىرشىلىكتە كۇناعا تالاي باتقان بىلايعى جۇرتتىڭ ەشقايسىسىنا بۇلك ەتپەستەن تىپ تىنىش جاتقان قاعبانىڭ قاسيەتتى قارا تاسىنىڭ بۇل جۋىپ كەتسە بولدى، ماڭايلاتپاي، سىرعاناق تاپ شىعا كەلەتىنى نەسى؟ الدە ار جاعىنداعىنى ايتقىزباي بىلەتىن جاراتقان يەنىڭ قىراعى كوزى بۇنىڭ كوكىرەگىنە مىقتاپ ورنىعىپ العان ءوزى تەكتەستەرگە مەنسىنبەي قارايتىن استامشىلىق سەزىمدى اڭعارىپ قالدى ما ەكەن؟ ەندەشە، قاسيەتتى قارا تاستىڭ الگى قىلىعى بۇنى باسىڭا التىن ءتاج كيىپ، استىڭا التىن تاق مىنگەنىڭمەن ارعى ءتۇبىڭ ۇرعاشىنىڭ ەتەگىنەن شىققان وزەگى قۋىس پەندە ەكەندىگىڭدى مويىندامايتىنىڭ بار، پەندەلەردىڭ پەندەشىلىگى عانا كەشىرىلەتىن جەرگە قۇلدىق ۇرىپ نەسىنە كەلدىڭ دەپ كۇستانالاعانى بولدى عوي. ولاي بولسا، قارتايعان شاعىندا دۇنيەدەن باز كەشىپ، تاقۋالىق قۇرىپ كەتكەن باعزى پاديشالار جالبا جۇلبا ءدارۋىش تىرلىكتەن قانداي جۇبانىش تاۋىپ ءجۇر. بالكىم، ولار الگىندەي پاقىرانا كۇيگە بىلايعى پەندەلەردەي ىستەگەن كۇنامىزعا كەشىرىم الار ما ەكەنبىز دەپ ەمەس، بويلارىنان كۇش، سوزدەرىنەن كيە كەتكەن شاقتارىندا قارا توبىردىڭ كوز تۇرتكىسىنە ۇشىرامايىق دەپ تۇسەتىن شىعار. ويتكەنى، پەندە پاقىر وزىنەن ۇستەمگە دە، وزىنەن تومەنگە دە بىردەي كەشىرىمدى عوي. وزىنەن ءسال جوعارى تۇرساڭ، ەتەگىڭدى ءسۇيىپ، اياعىڭا جىعىلادى، بىردەڭە دەسەڭ ءلابباي تاقسىرلاپ قۇلدىق ۇرادى؛ ال ەندى وزىنەن گورى حالىڭ مۇشكىلدەۋ بەيشارا بولساڭ، ەت جۇرەگى ەلجىرەي جونەلەدى، نە دەسەڭ دە:قايتسىن بايعۇس، وڭاي عوي دەيمىسىڭ دەپ مۇسىركەپ قويا بەرەدى. ول نەمەمەن تەك تەڭ بولا كورمە. كۇنىندە كۇركىرەگەن پاديشالاردىڭ تۇعىردان تۇسەرلەرىندە جارلى ءدارۋىشتىڭ جالبا شاپانىنا ىنتىق بولا قالاتىندارى دا پەندەلەردىڭ الگىندەي مىنەزىن ءبىلىپ اپ، كىم كورىنگەنگە كۇلكى بولمايىق دەپ تابادان قاشقاندارى شىعار. شىنىندا دا، مىناۋ جان جاعىنان انتالاپ، سىناپ مىنەپ، ءسال ويلارىنان شىقپاساڭ، پىش پىشتاي جونەلگەلى وتىرعان كوپ توبىردىڭ تىمىسكى كوزدەرىنەن قۇتىلۋدىڭ جاڭعىز جولى ءتاج بەن تاقتى تالاق ەتىپ، قاجىعا بارىپ، قالعان عۇمىرىنا قولىنا اسا ۇستاپ، موينىنا دوربا اسىنىپ، ءمۇساپىرانا كۇن كەشۋ بولار. سوندا بالكىم قارا توبىردىڭ كوكىرەگىندە كۇننەن كۇنگە قوردالانا تۇسكەن ءازازىل تابا اياق استىندا ايانىشقا اينالار. سىناي قاراعان سۇقتى كوزدەر مۇسىركەي قارار. ءسويتىپ، ول دا ەشكىمنەن اسپايتىن جالبا توندى جاقىباي اتانار. وندا مىناۋ قايداعى ءبىر بوزوكپەنىڭ كوزىنە ءشوپ، سۇيەگىنە داق سالا جازداعانى دا شىمبايىن ءدال قازىرگىدەي تىزىلداتپاس. مۇنىڭ كوكىرە گىندە قانداي شالانىڭ بىقسىپ جاتقانىن بىلگىسى كەپ، ەشكىم ءولىپ وشە دە قويماس.ءامىرشى سول ەل قاتارلى ەلەۋسىز تىرشىلىككە شىنىندا دا قاتتى قىزىعىپ ەدى. تۇندە كورگەن ءتۇسى دە جەلەپ جەبەپ جۇرگەن اتا بابانىڭ ادەيى ايان بەرگەنى شىعار. ەسىنە ەندى ءتۇستى، تۋاتىن اي جۇرت قاجىعا باراتىن ءزۇلقادج ەكەن.ءامىرشى تەزىرەك پىرگە جولىعىپ، تۇندە كورگەن ءتۇسىن جورتقىزىپ العىسى كەلدى. مىناۋ ىردۋ دىردۋدى دەرەۋ توقتاتىپ، شاھارعا ورالۋعا اسىقتى. وسى قازىر وزەك بويىنان شىققان بەتتە اق دابىلشىعا دابىل بەرگىزەدى.ول استىنداعى قارا تاستىڭ قابىرعاسىنا باتىپ بارا جاتقانىن ەندى عانا بايقاپ، ەكىنشى بۇيىرىنە اۋدارىلا بەرىپ ەدى، قالىڭ قۇراقتى جاپىرا ماپىرا جاقىنداپ كەلە جاتقان جويقىن سىتىر ەستىلدى. مۇنىڭ قيمىلداعانىن سەزىپ قويدى ما، قۇراق اراسىنداعى ءدۇسىر پىشاق كەسكەندەي باسىلا قالدى. ول بويىن تىكتەپ تۇرەگەپ وتىردى. كوزىنە جاسىل قۇراقتىڭ اراسىنان تارعىل تارعىل بىردەڭە شالىنعانداي بولدى. سول اق ەكەن، مۇنىڭ كورىپ قويعانىن سەزىپ، ودان ءارى بوي تاسالاعىسى كەلمەگەندەي الگى تارعىل نەمە جاسىل قۇراقتان ىتقىپ شىقتى. جول بارىس... مىسىقتابانداپ جاقىنداپ كەلەدى. مۇنىڭ جون ارقاسىن وقىس قارماي قالعان مۇزداي سۋىق بىرتە بىرتە تاراي باستادى. ءتىپتى شىنتاعىنىڭ تۇبىندە جاتقان ساداعىنا دا قولىن سوزبادى.كەشەگى تۇسىنە ەندى تۇسىنگەندەي بولدى. كەز كەلگەنگە ءشوپ ءشوپ سۇيگىزىپ جاتقان قارا تاستىڭ مۇنى ماڭايلاتپاي قويعانى مىنانداي توسىن اجالعا كورىنگەن ەكەن. باسە، ەلدەن ەرەك عۇمىر كەشكەن بۇنىڭ اجالى دا، كەز كەلگەننىڭ پەشەنەسىنە جازىلا بەرمەيتىندەي وزگەشە بولسا كەرەك ءتى.جولبارىس جاقىنداپ قالدى. ول اللا تاعالانىڭ مىناداي ءتۇپسىز تۇڭعيىق قۇساعا تۇنشىقتىرىپ قويماي، ەسىركەپ جىبەرگەن اق ءولىمىن اسىعا توستى. قازىر ول كوپتەن بەرى كوكىرەگىنىڭ باسىنا شوگىپ بۇك ءتۇسىپ جاتىپ العان ءزىل باتپان قاپىرىق قاپادان ءبىرجولا قۇتىلادى. جان جاعىنان جالاڭداي قاراپ، ءار ادىمىن اڭدىپ وتىرعان سۇقتى كوزدەردەگى سۇعاناق تابا دا جىم جىلاس جوعالادى. نە ءبىر سۇمدىقتاردى ايتىپ سۋسىلداي جونەلگەلى وتىرعان سۋما قاي اۋىزدارعا دا قۇم قۇيىلادى. بۇنىڭ قيت ەتكەنىنە اۋزىن اشىپ، كوزىن جۇمىپ وتىراتىن قارا توبىر بۇدان بىلاي الا بوتەن ءولىمىن دە اۋىزدان اۋىزعا، ەلدەن ەلگە، عاسىردان عاسىرعا كوشكەن سايىن ەسە، وركەشتەنە تۇسەتىن كۇپىمە اڭىزعا اينالدىرادى.جولبارىس قۇلاعىن جىمىپ تاقالا ءتۇستى. كەنەت جونىن كۇدىرەيتىپ جاتا قالدى. قازىر اتىلاتىن شىعار دەپ ويلادى ءامىرشى. اناۋ توپىراقتى مىتىپ قىسىپ العان پىشاق تىرناقتار قازىر مۇنىڭ وڭەشىنە جارماسادى. اناۋ ءۇن ءتۇنسىز اقسيعان تىستەر قازىر مۇنىڭ شەكەسىندە وينايدى. كەنەت جولبارىستىڭ جون ارقاسى ءدىر ەتە قالدى دا، مۇنىڭ وڭ جاق يىعىنا موينىن بۇردى.باقسا، بۇنىڭ نوكەرىنىڭ ءبىرى جۇلگە بويىنا شىعا كەپ، جولبارىستى كورىپ ابدىراپ تۇرىپ قالىپتى. ءبىر ۋاقىتتاردا بارىپ ەسىن جيىپ، جالما جان ساداعىنا جارماستى. ءامىرشى جانىندا جاتقان ساداققا سوندا قول سوزدى.قاندى اجالعا كەزەنىپ تۇرعان نوكەر جىگىت تارعىل تاعىنىڭ ورنىنان اتىلا بەرە، سىلق قۇلاپ تۇسكەنىن كوردى. ايران اسىر قاپ قارۋىن تومەن ءتۇسىرىپ ەدى، اسپاي ساسپاي ساداعىن اسىنىپ جاتقان ءامىرشىنى كوزى شالدى.ءامىرشى جايلاپ باسىپ جايراپ جاتقان ولجاسىنىڭ قاسىنا كەلدى. قاق جۇرەكتەن وق تيگەن جولبارىس اتىلۋعا مۇرشاسى بولماي، جەر باۋىرلاپ جانتالاسىپ جاتىر. ءامىرشى توسىننان تاپ بولعان ءوز اجالىنىڭ ويدا جوقتا ءمۇلت كەتكەنىنە وكىندى مە، الدە ءوز قانىنا ءوزى مالشىنىپ ازاپ تارتىپ جاتقان اڭ سۇلتانىن ايادى ما، كۇرسىنىپ قويدى. ارتىنشا اق، نەگە ەكەنىن ءوزى دە اڭعارماي ءبىر مىرس ەتتى. شاماسى، تارعىل تاجالدى نوكەرىنەن بۇرىن ءوزى اتىپ تۇسىرگەنىنە ماساتتانىپ تۇرسا كەرەك، ايتپەسە ول سىعىرىڭ ەرتەڭ ءامىرشىنى اجالدان ءوزىم اراشالاپ قالدىم دەپ كەۋدەسىن قاعادى عوي.ءامىرشى وزەك بويىنان شىقتى. ات ۇستاپ تۇرعاندار جالما جان جۇلگە بويىنا جۇگىرىپ بارىپ، ءامىرشى اتىپ العان جولبارىستىڭ تەرىسىن سىپىرىپ، قاۋقىلداسىپ جاتتى.سول ءبىر كەۋ كەۋ اڭگىمە، ۇلى پاديشا تۋرالى جاڭا لاقاپ، سول كۇنى اڭ قۋا بارعانداردىڭ اۋزىنان تۇسكەن جوق. ەرتەڭىنە ءامىرشىنىڭ توسىن پارمەنىمەن بايتاق شاھارعا قايتىپ كەلە جاتقاندا دا ايتقاندارى تەك سول بولدى.ءامىرشى جاق اشقان جوق. تومسارعان كۇيى وي ۇستىندە كەلەدى. كەشتەتىپ شاھارعا جەتتى. ءامىرشى سارايعا ورالعان ءتۇنى دە تاڭ اتقانشا توڭبەكشىپ شىقتى. اڭشىلىقتا ءجۇرىپ كورگەن ءتۇسى مەن قاپيادا تاپ بولىپ وققا ۇشقان جولبارىس ونسىز دا شىتىرمانعا اينالىپ بارا جاتقان تىرشىلىگىن بۇرىنعىدان گورى دە تۇسىنىكسىز، بۇرىنعىدان گورى دە جۇمباقتاندىرىپ جىبەرگەن ءتارىزدى.نە دە بولسا، ءبىر شەشىمگە بەل بۋاتىن كەز جەتسە كەرەك. جاراتقان يەنىڭ تۋرالاپ جىبەرگەن اجالىنان دا ءوزى اراشالاپ قالعانىنا قاراعاندا، بۇدان ءبىر تۇبەگەيلى شەشىم كۇتەتىن ءتارىزدى. ءبىراق ول قانداي شەشىم بولماق.. . تۇسىندە كورگەنىندەي باسىنداعى ءتاجدى تاستاپ، سالدە ورا دەي مە.. . ايتەۋىر، مىناۋ سارايداعى بۇقپانتاي تىرلىك بۇنى مەزى قىپ ءبىتتى. نە دە بولسا، پىرگە جولىعىپ، ءتۇسىن جورىتپاي بولمايدى. كوپتەن بەرى ات ءىزىن سالماپ ەدى. وكپەلەپ تە قالعان شىعار.ەرتەڭىنە كۇن قىزباي تۇرىپ، كۇيمەگە وتىردى. بايتاق شاھاردىڭ وڭتۇستىك شىعىس بەتىندەگى قاسپاق قاسپاق قىراڭدارعا قاراي بەتتەدى. مىناۋ القاپ تا الگى تۇسىندە كورگەن ولكەگە وتە موتە ۇقسايدى ەكەن. مۇندا دا كۇيگەن باۋىرداي قوڭىر شوقىلار. مۇندا دا شىلدە سورىپ تاستاعان كەبىردىڭ كۇڭىرسىك ءيىسى اڭقيدى. جاعالاي ءيىن تىرەسە قالعان قىرپىق قىرپىق قوتىر تاستار مەن قاتپار قاتپار كەبىرتەك جالداردىڭ قاق ورتاسىنا جاپادان جالعىز وقشاۋ قونجيعان قارا شوقىنىڭ باسىنا قونىپ وتىرعان الىپ سامۇرىقتاي قارا جارتاستىڭ قۇبىلا بەتىنەن ۇڭىرەيىپ ۇڭگىر كورىنەدى. سول ۇڭگىردىڭ اۋزىندا الدەنە ەمىس ەمىس بوزاڭىتادى. كۇيمە جاقىنداعان سايىن الگى بوزاراڭداعان نارسە ايقىندالا ءتۇستى. جاقپار جاقپار قارا جارتاستىڭ كولەڭكەسىندە اق سالدەلى قاريا وتىر. ەتەككە سالدىراتىپ شاۋىپ كەپ، ءتۇسىپ جاتقان ىلدىرماق شىلدىرماقتى سالتاناتتى كۇيمەنى كورسە كورىپ تە وتىرعان شىعار، ءبىراق سەلك ەتكەن جوق. سول قۇبىلاعا ءجۇزىن توسىپ تەلمىرىپ وتىرعان قالپىنان قىبىر ەتپەدى.ءامىرشى قاسىنداعى نوكەرىن ەتەككە تاستاپ، كيەلى ۇڭگىردىڭ اۋزىندا كولەڭكەلەپ وتىرعان كارى پىرىنە ىلعي دا تەك ءبىر ءوزى عانا كوتەرىلەتىن. بۇل جولى دا سول ادەتىمەن بيىك شوقىنىڭ باسىنا جاياۋلاتىپ شىعىپ كەلەدى. قانداي الىس ساپارعا اتتانسىن مەيلى، قانداي پاديشانىڭ ءتاجى مەن تاعىنا سۇقتانسىن مەيلى، ول قاي جورىعىن دا اۋەلى وسى ءبىر ءبىراز جەرگە دەيىن قۇماقتاتىپ بارىپ، سوسىن بىردەي تايعاناق ساز شاپپا بيىككە ءتىپ تىكە ورمەلەيتىن بۇرالاڭ سوقپاقتان باستاعان دى. ول قاي دۇشپانىمەن ۇستاساردا، ەڭ الدىمەن سوناۋ جاقپار جارتاستىڭ تۇبىندە كارى كۇشىگەندەي ءشوميىپ وتىرعان شىناشاقتاي قارا شالدىڭ شوقشا ساقالىن ءبىر سيپاتىپ باتاسىن الاتىن. سوسىن بايتاق شاھارداعى ەڭ ۇلكەن مەشىتكە بارىپ نامازعا جىعىلاتىن. الىس جورىققا سوسىن اتتاناتىن. سول الىس ساپار، قيىن جورىقتاردىڭ قاي قايسىسىندا دا جانىنا اۋىرتپالىق ءتۇسىرىپ، قينالاتىن جەر وسى ءبىر جاياۋعا جەتكىزىپ بولمايتىن جانداتپا باۋىردى. اركىمدەردىڭ تاقاسى ءتيىپ، جىلماعايلانىپ قالعان سازداق سوقپاققا وكشەسى تۇرماي تايعاناقتاي بەرەدى. ول وسى ءبىر قارا شوقىنىڭ باسىنا قاشان دا بولدىرتىپ شىعاتىن. بۇل جولى ءا دەگەننەن اق جىلىنشىگى جەمىرىلىپ قويا بەردى. ءالسىن ءالى توقتاپ بەل جازىپ الادى. ءبىراق ەكى بۇعاناسىنا قورعاسىن قاپتاپ قويعانداي، بارعان سايىن بوكسەسى ءزىل تارتىپ، اياعى ۇيىپ بارادى. تىنىسى دا ءبىتىپ قالدى. سوناۋ ەتەكتە قالعاندار التىن ءتاجدى پاديشانىڭ ۇپىرسەڭ ۇشىپ كەتەتىندەي قاڭعالاقتاعان قارا شالعا بولا وسىنشا ازاپتاناتىنىنا قايران قالىپ تۇراتىن شىعار.
|
19: وڭتۇستىك امەريكا ەلدەرىندە ىندەت ءورشىدى1 تامىز, 18:44 563 0 جاڭالىقتار انار لەپەسوۆاوڭتۇستىك امەريكا ەلدەرىندە كوروناۆيرۋس ءورشىپ بارادى. ىندەتتىڭ تارالۋ قارقىنى ارتقان مەملەكەتتەر شەكتەۋ شارالارىن كۇشەيتۋگە ءماجبۇر.پەرۋدە توتەنشە جاعداي رەجيمى تاعى ءبىر ايعا ۇزارتىلدى. ويتكەنى ەلدە ىندەتتىڭ بەتى قايتار ەمەس. 30 شىلدە كۇنى ەل اۋماعىندا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 7 مىڭداي ادام انىقتالدى. پەرۋ اۋرۋحانالارى ناۋقاستارعا لىق تولى، اۋىرعان ادامدارعا كومەك بەرەتىن دارىگەرلەر قات.پەرۋ كوروناۆيرۋستى جۇقتىرۋ سانى بويىنشا وڭتۇستىك امەريكادا برازيليادان كەيىن ەكىنشى تۇر. 33 ميلليون حالقى بار بۇل ەلدە 400 مىڭنان اسا ادام ىندەتكە شالدىققان. ال قايتىس بولعانداردىڭ سانى 19 مىڭنان اسىپ جىعىلدى. اق حالاتتىلاردىڭ پىكىرىنشە، شىنايى ستاتيستيكا بۇدان الدەقايدا كوپ بولۋى مۇمكىن. ويتكەنى كوپتەگەن جاعدايدا ءولىم سەبەبى رەتىندە كوروناۆيرۋس سالدارىنان اسقىنعان وزگە اۋرۋلار جازىلعان.پەرۋ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى پيلار ماتستسەتتيدىڭ ايتۋىنشا، ءتۇرلى سەبەپتەردەن قايتىس بولعان 46 مىڭ ادامدا كوروناۆيرۋس انىقتالعان. اتالعان دەرەكتەر بويىنشا كوميسسيا تالداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ جاتقان كورىنەدى.بوليۆيادا دا قاتاڭ شەكتەۋ شارالارى تاعى ءبىر ايعا ۇزارتىلدى. وڭتۇستىك امەريكاداعى ەڭ كەدەي مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى سانالاتىن بۇل ەلدە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى ىندەتپەن كۇرەسۋگە قاۋقارسىز. اۋىرعانداردىڭ كوبى ءوز ۇيلەرىندە ەمدەلۋدە.پاندەميا باستالعالى 11 ميلليون حالقى بار بوليۆيادا 75 مىڭنان اسا ادام كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان. ناۋقاستاردىڭ 3 مىڭى كوز جۇمدى.ەسكە سالا كەتەيىك، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى ءبىر تاۋلىك ىشىندە كوروناۆيرۋس ىندەتىن جۇقتىرۋ كورسەتكىشى بويىنشا جاڭا رەكورد تىركەدى.سوڭعى تاۋلىكتە الەمدە 292 مىڭنان استام ادامنان كوروناۆيرۋس انىقتالعان. بۇعان دەيىن قاتەرلى ۆيرۋستى جۇقتىرعاندار بويىنشا ەڭ كوپ ادام 25 شىلدەدە تىركەلگەن. سول كۇنى 286 مىڭ ادامنان ۆيرۋس انىقتالعان ەدى.
|
2021 30 2021 11:32نۇرسۇلتان. قازاقپارات كاسىپقوي بوكس بۇگىندە ناعىز بيزنەس كوزىنە اينالدى. كورەرمەنگە قىزىق كەرەك، ۇيىمداستىرۋشىلارعا اقشا كەرەك.وسىلاي بوكس ءتىپتى كورۋ ءۇشىن اقشا تولەۋ نەمەسە تولە دە كور جۇيەسىنىڭ باستى ونىمدەرىنىڭ بىرىنە اينالدى. قىسقاشا جازعاندا . ياعني بوكس جەكپە جەگىن تىكەلەي ەفير ارقىلى كورگىسى كەلەتىندەر اقشا تولەۋلەرى كەرەك.بۇگىندە كاسىپقوي بوكستا جۇرگەن بوكسشىلاردىڭ باسىم كوپشىلىگى وسى جۇيە بويىنشا اقشا تاۋىپ ءجۇر. مۇنداي جەكپە جەكتەردى مەن ارنالارى تابىس كوزىنە اينالدىرىپ الدى دەسەك قاتەلەسپەيمىز. وسى ورايدا ءبىز نازارلارىڭىزعا بوكس تاريحىنداعى ەڭ قىمبات ون جەكپە جەكتى ۇسىنۋدى ءجون سانادى.1. كىشى فلويد مەيۆەزەر وسكار دە لا حويابوكس تاريحىنا كوز جۇگىرتەتىن بولساق، كاسىپقوي بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرى اراسىنداعى ەڭ قىمبات جەكپە جەك كىشى فلويد مەيۆەزەر مەن مەكسيكالىق بوكسشى وسكار دە لا حويا اراسىندا وتكەنىنە كوز جەتكىزەمىز. 2007 جىلدىڭ 5مامىرىندا وتكەن بۇل جەكپە جەكتىڭ تەلەترانسلياتسياسىنان 136,9 ميلليون دوللار كولەمىندە پايدا تۇسكەن. بۇل بوكس تاريحىندا ەڭ قىمبات ايقاستى ارناسى تىكەلەي تاراتقان. مەيۆەزەر مەن دە لا حويا اراسىنداعى كەزدەسۋدى كورۋ ءۇشىن اقشا تولەۋ نەمەسە تولە دە كور جۇيەسى بويىنشا 2,45 ميلليون ادام تاماشالاعان ەكەن.لوس انجدەلەس نەۆادا شتاتى قالاسىنداعى ايگىلى ارەناسىندا وتكەن بۇل كەزدەسۋدىڭ بيلەتىنەن تۇسكەن پايدا دا قىرۋار 18,5 ميلليون دوللار ەكەن. جەكپە جەكتى پەن پروموۋتەرلىك كومپانيالارى ۇيىمداستىرعان. ال، جەكپە جەكتىڭ جالپى تابىسى 165 ميلليون دوللار بولعان.ءبىرىنشى ورتا سالماقتا وتكەن كەزدەسۋدە دە لا حويانىڭ تابىسى 52 ميلليون بولسا، مەيۆەزەر بۇل ايقاس ءۇشىن 25 ميلليون كوك قاعازدى قالتاسىنا باسقان. ايتپاقشى، بۇل فلويدىڭ ءبىرىنشى ورتا سالماقتاعى ءبىرىنشى جەكپە جەگى بولاتىن. كىشى مەيۆەزەر بوكس تاريحىندا ەڭ قىمبات جەكپە جەك بولىپ قالعان كەزدەسۋدە جەڭىسكە جەتىپ، وسكاردىڭ تۇجىمىرى بويىنشا الەم چەمپيونى دەگەن اتاقتى تارتىپ العان.2. ەۆاندەر حوليفيلد مايك تايسون1997 جىلدىڭ 28تامىزىندا وتكەن اسا اۋىر سالماقتاعى سول كەزدەگى الەمنىڭ ەڭ مىقتى بوكسشىلارى ەۆاندەر حوليفيلد پەن مايك تايسون اراسىنداعى ەكىنشى جەكپە جەكتىڭ تەلەتاراتىلىمى 112 ميلليون دوللار بولعان. بۇل بوكس تاريحىنداعى ەڭ قىمبات ەكىنشى جەكپە جەك.داڭقتى پروموۋتەر دون كينگ ۇيىمداستىرعان حوليفيلد پەن تەمىر تايسون اراسىنداعى كەزدەسۋدى جۇيەسى بويىنشا الەم بويىنشا 1,99 ميلليونداي كورەرمەن تاماشالاعان. تا وتكەن ايقاستىڭ بيلەتتەرىنەن 14,3 ميلليون دوللار كىرىس كىرگەن. ارناسى تىكەلەي تاراتقان جەكپە جەكتى الەمنىڭ 97 ەلىندە كورسەتكەن ەكەن. بۇل جەكپە جەك ءۇشىن مايك 30 ميلليون، ەۆاندەر 35 ميلليون دوللار العان.اسا اۋىر سالماقتاعى الىپتاردىڭ ايقاسى جانكۇيەر كوڭىلىنەن شىقپادى. كەزدەسۋدىڭ نەبارى ءۇشىنشى راۋندىندا اق مايك قارسىلاسىنىڭ قۇلاعىنان تىستەپ، بوكستان ءبىر جىلعا شەتتەتىلدى.3. لەننوكس ليۋيس مايك تايسونبوكس تاريحىنداعى ەڭ قىمبات ءۇشىنشى جەكپە جەككە مايك تايسونعا تيەسىلى. 2002 جىلدىڭ 8ماۋسىمىندا اسا اۋىر سالماقتاعى لەننوكس ليۋيس پەن مايك تايسون اراسىنداعى كەزدەسۋدىڭ تەلەتاراتىلىمى 106,9 ميلليونعا ساتىلعان. جەكپە جەكتى جۇيەسى بويىنشا 1,97 كورەرمەن تاماشالاعان.مەمفيس قالاسىندا تەننەسسي شتاتىندا ارەناسىندا وتكەن كەزدەسۋدىڭ بيلەتىنەن 17 ميلليونداي پايدا تۇسكەن. مايك بۇل ايقاس ءۇشىن 20 ميلليون دوللار السا، لەننوكس 25 ميلليون دوللاردى قالتاعا باسقان.اتالمىش كەزدەسۋدە لەننونكس جەڭىسكە جەتتى. كەزدەسۋدىڭ سەگىزىنشى راۋندىندا ول مايكتى نوكاۋتقا ءتۇسىردى.4. كىشى فلويد مەيۆەزەر ۆيكتور ورتيسەڭ قىمبات دەگەن بوكس ترانسلياتسياسىنىڭ ءتورتىنشى ساتىسىنا كىشى فلويد مەيۆەزەر مەن ۆيكتور ورتيس اراسىنداعى جەكپە جەك تۇر. 2011 جىلدىڭ 17قىركۇيەگىندە وتكەن بۇل كەزدەسۋدىڭ تەلەتارالىمىنان 78,44 ميلليون پايدا تۇسكەن. ونى 1,25 ميلليون كورەرمەن تاماشالاعان. پەن كومپانيالارى بىرىگىپ ۇيىمداستىرعان ايقاستى ارناسى تىكەلەي تاراتقان. ورايى تۇسكەندە ايتا كەتەيىك، مەيۆەزەر پەن ورتيس اراسىنداعى كەزدەسۋ تۇڭعىش رەت ساپاسى بويىنشا كورسەتىلگەن.بۇل جەكپە جەكتە فلويد 40 ميلليون دوللار پايدا تاپسا، ورتيستىڭ ەسەپ شوتىنا بار بولعانى 2 ميلليون دوللار اۋدارىلعان. ارەناسىندا وتكەن كەزدەسۋدىڭ ءتورتىنشى راۋندا فلويدا قارسىلاسىن نوكاۋتقا جىبەرىپ، جەڭىسكە جەتكەن. ايتپاقشى، بۇل كەزدەسۋدىڭ بيلەتتتەرىنەن 9 ميلليون كىرىس كىرگەن ەكەن.5. كىشى فلويد مەيۆەزەر ملادشيي شەين موزليبوكس تاريحىنداعى ەڭ قىمبات دەگەن كەزدەسۋلەردىڭ ۇزدىك بەستىگىن كىشى فلويد مەيۆەزەر مەن شەين موزلي اراسىنداعى جەكپە جەك تۇيىندەپ تۇر. كەزدەسۋدىڭ تەلەتاراتىلىمى 78,33 ميلليون دوللارعا ساتىلعان. تولە دە كور ءجۇيىسى بويىنشا مەيۆەزەر مەن شەين اراسىنداعى ايقاستى 1,4 ميلليون ادام تاماشالاعان. ايقاس 2010 جىلدىڭ 1مامىرىندا وتكەن.بۇل كەزدەسۋدى پەن كومپانيالارى ۇيىمداستىرىپ، ارناسى تىكەلەي كورسەتكەن. مەيۆەزەر بۇل جەكپە جەكتەن دە 40 ميلليون پايدا كورسە، موزلي 7 ميلليو دوللاردى مىسە تۇتقان. ارەناسىندا وتكەن كەزدەسۋدە ۇپاي سانى بويىنشا كىشى مەيۆەزەر 118110 ەسەبىمەن جەڭىسكە جەتىپ، ءوزىنىڭ الەم چەمپيونى دەگەن اتاقتارىن قورعاپ قالعان. بۇل جەكپە جەكتىڭ بيلەتتەرى 11 ميلليون دوللارعا ساتىلعان.بوكس تاريحىنداعى ەڭ قىمبات جەكپە جەكتەردىڭ وندىعىنا مىنا كەزدەسۋلەر دە كىرەدى:6. ەۆاندەر حوليفيلد مايك تايسون ءبىرىنشى جەكپە جەك 77,9 ميلليون. 1996 جىلدىڭ 9قاراشاسىندا وتكەن بۇل كەزدەسۋدى جۇيەسى بويىنشا 1,59 ميلليون ادام تاماشالاعان7. مەنني پاكياو شەين موزلي 75 ميلليون. 2011 جىلدىڭ 7مامىرىندا وتكەن بۇل كەزدەسۋدى جۇيەسى بويىنشا 1,3 ميلليون ادام تاماشالاعان8. فەليكس ترينيداد وسكار دە لا حويا 71,4 ميلليون. 1999 جىلدىڭ 18قىركۇيەگىندە وتكەن بۇل كەزدەسۋدى جۇيەسى بويىنشا 1,4 ميلليون ادام تاماشالاعان9. مەنني پاكياو وسكار دە لا حويا 70 ميلليون. 2008 جىلدىڭ 6جەلتوقسانىندا وتكەن بۇل كەزدەسۋدى 1,25 ميلليون ادام تاماشالاعان10. مايك تايسون پيتەر ماكنيلي 67,1 ميلليون. 1995 جىلدىڭ 19تامىزىندا وتكەن بۇل كەزدەسۋدى 1,55 ميلليون ادام تاماشالاعان. جۇيەسىنەن ەڭ كوپ پايدا تاپقان بوكسشىلار:1. وسكار دە لا حويا 612 ميلليون دوللار 18 جەكپە جەك،2. مايك تايسون 545 ميلليون دوللار 12 جەكپە جەك،3. ەۆاندەر حوليفيلد 543 ميلليون دوللار 14 جەكپە جەك.
|
شىعىس2011 وقۋجاتتىعۋلارى اياقتالدىجۇما, 5 ماۋسىم 202019 قازاقستاندا. جۇقتىرعاندار 12067. جازىلعاندار 6606. قايتىس بولعاندار 52جاڭالىقتار 1644 0 پىكىر 30 ماۋسىم, 2011 ساعات 01:23قازاقپارات بۇگىن شىعىس وڭىرلىك قولباسشىلىعىنىڭ اسكەري پوليگونىندا قازاقستان مەن رەسەي قارۋلى كۇشتەرى قاتىساتىن شىعىس 2011 بىرلەسكەن جەدەلتاكتيكالىق كوماندالىقشتابتىق وقۋجاتتىعۋلارىنىڭ شەشۋشى كەزەڭى وتكىزىلدى،دەپ حابارلايدى قر قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.وقۋجاتتىعۋلاردىڭ بارىسىن باقىلاۋ ءۇشىن پوليگونعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس ءمينيسترى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ كەلدى.رەسەي جاعىنان وقۋجاتتىعۋلارعا اسكەري اۋە كۇشتەرىنىڭ، اۋە دەسانتى اسكەرلەرىنىڭ وكىلدەرى، سونداياق ورتالىق اسكەري وكرۋگىنىڭ جەدەل توبى تارتىلعان.شىعىس 2011 جاتتىعۋلارىنىڭ كەڭ كولەمدىلىگى سول، ونىمەن ءبىر مەزەتتە قازاقستاننىڭ ءار ءتۇرلى پوليگوندارىندا كوماندالىقشتابتىق جانە تاكتيكالىقارنايى وقۋجاتتىعۋلارى وتكىزىلدى. ولارعا شىعىس، وڭتۇستىك، استانا وڭىرلىك قولباسشىلىقتارىنىڭ، اۋە قورعانىسى كۇشتەرىنىڭ قۇرامالارى مەن بولىمدەرى، اەروۇتقىر اسكەرلەرىنىڭ دەسانتتىشابۋىلداۋشى بولىمشەلەرى قاتىستى.شىعىس 2011 جاتتىعۋلارىنىڭ شەڭبەرىندە قىزىلاعاش پوليگونىندا قازاقستان اۋە قورعانىسى كۇشتەرى مەن رەسەي اسكەري اۋە كۇشتەرى اۋە كۇشتەرى 2011 بىرلەسكەن جاتتىعۋلارىن وتكىزدى. ەكى ەل اسكەري اۋە كۇشتەرىنىڭ باسشىلىعى مەن ۇشقىشتارى بىرلەسە قىمىلداۋ ارقىلى جاقسى تاجىريبە جيناقتاي الدى.قازىرگى تاڭدا قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى اسكەري وقىتىلعان رەزەرۆتى دايىنداۋعا بارىنشا كوڭىل ءبولىپ وتىر. رەزەرۆتەگىلەردى شىعىس 2011 جاتتىعۋلارىنا قاتىستىرۋ ارقىلى كومانديرلەر جۇمىلدىرۋ ۇدەرىسىن ساراپتاۋعا، سونداياق، وسى ءىسشارانى تاجىريبە تۇرىندە پىسىقتاۋعا مۇمكىندىك الدى.وزدەرىنىڭ اسكەريەسەپتىك ماماندىقتارى بويىنشا جيىندارعا شاقىرىلعان قازاقستاندىق رەزەرۆتەگىلەر ۇلكەن تاجىريبە جيناقتاپ، جاۋىنگەرلىك تاپسىرمالاردى ساپالى ورىنداۋعا قابىلەتتى ەكەندىگىن دالەلدەدى. استانا وڭىرلىك قولباسشىلىعىنىڭ سپاسسك وقۋ پوليگونىندا بولىمشە كومانديرلەرى، مەرگەندەر مەن گراناتاتقىشتار، مەحانيكجۇرگىزۋشىلەر، زەنيتشىلەر مەن ارتيللەريستەر اتىس جانە ارنايى دايىندىقتان ءوتتى.سونداياق، شىعىس 2011 جاتتىعۋلارىنىڭ شەڭبەرىندە اەروۇتقىر اسكەرلەرىنىڭ دەسانتتىشابۋىلداۋشى بولىمشەسى جاۋىنگەرلىك اتىستاردى قامتىعان بىرنەشە تاپسىرمالاردى ورىندادى.ولاردىڭ رەسەيلىك ارىپتەستەرى 31 دەربەس گۆارديالىق دەسانتتىشابۋىلداۋشى بريگادا دەسانتشىلارى قازاقستانعا بۇگىن كەلدى. رەسەي اۋماعىنان اۋەگە كوتەرىلگەن ولار بىرنەشە ساعات ۇشۋلاردان سوڭ بىردەن جاتتىعۋلارعا كىرىسىپ كەتتى. بۇل سەكىلدى تاجىريبەنى رەسەي دەسانتشىلارى وقۋجاتتىعۋلاردا العاش رەت قولدانىپ وتىر.قازىرگى تاڭدا دەسانتتىشابۋىلداۋشى بولىمشەلەر ەڭ ۇتقىر جانە بارىنشا دايىندالعان بولىمشە بولىپ تابىلادى. از قۇرامدا، زاماناۋي قارۋجاراقتارمەن جاراقتالعان دەسانتشىلار تاپسىرمالاردى قىسقا مەرزىمدە ورىنداۋعا قابىلەتتى. قازاقستان مەن رەسەيدىڭ بولىمشەلەرى ۇقشۇ جەدەل قيمىلدايتىن ۇجىمدىق كۇشتەرىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىنى بەلگىلى. ولار ءۇشىن مۇنداي جاتتىعۋلاردىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ ۇقشۇ جەدەل قيمىلدايتىن ۇجىمدىق كۇشتەرىنىڭ ءىسقيمىلى شەڭبەرىندەگى تاپسىرمالارمەن ۇشتاسىپ جاتىر.بۇگىن شىعىس پوليگونىندا وقۋجاتتىعۋدىڭ مازمۇنىنا ساي جاۋىنگەرلىك ءىسقيمىلدار وتكىزىلدى. قازاقستان جانە رەسەي قارۋلى كۇشتەرى وكىلدەرىنەن قۇرالعان كواليتسيالىق توپ شارتتى اسكەري قاقتىعىس ورىن العان اۋماقتاعى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋعا ارنالعان وپەراتسيالاردى بىرلەسىپ جۇرگىزدى.جاتتىعۋلارعا بارلىعى 3500دەن استام اسكەري قىزمەتشى قاتىسۋدا.500دەن اسا ءاۆتوموبيلدى جانە ساۋىتتى تەحنيكا تارتىلعان. ولار جاياۋ اسكەردىڭ جاۋىنگەرلىك ماشينالارى، ت74 تانكى، ساۋىتتى ترانسپورتەرلەر. گراد، گياتسينت، مستا، گۆوزديكا سىندى ارتيللەريالىق قوندىرعىلار دا ءوز پوزيتسيالارىنان ارتيللەريالىق سوققى بەردى. جاتتىعۋلارعا قازاقستان مەن رەسەيدەن وتىزدان استام اۆياتەحنيكا قاتىستىرىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا سۋ27, سۋ24, تۋ22, يل76 ۇشاقتارى مەن مي24, مي17, مي8مت تىكۇشاقتارى بار.اسكەرلەردى باسقارۋ نەگىزى بايلانىس بولىپ تابىلاتىنى بەلگىلى. جاتتىعۋ بارىسىندا قازاقستان جاعى دالالىق جاعدايدا سپۋتنيكتىك بايلانىس ورناتىپ، ينتەرنەت جەلىسىن قوستى. دالالىق جاۋىنگەرلىك باسقارۋ ورتالىعىنداعى بايانداۋلار مەن تىڭداۋلار زاماناۋي بەينەكونفەرەنتسيا جەلىسىن قولدانۋ ارقىلى جۇزەگە استى.جاتتىعۋ قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستان مەن رەسەيدىڭ اسكەري باسشىلىعى جاتتىعۋلاردىڭ باستى ماقساتى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ ءوزاراءىسقيمىلى ءساتتى ورىندالدى دەپ شەشتى. كومانديرلەر مەن شتابتار ارنايى وپەراتسيالار جۇرگىزۋگە تاجىريبە جيناقتاسا، اسكەرلەر وزدەرىنىڭ دالالىق بىلىكتەرىن جەتىلدىردى. سونىمەن قاتار، ەكى ەلدىڭ اسكەرباسىلارىنا اسكەرلەردىڭ كواليتسيالىق توپتارىن قۇرۋ، ونى جاساقتاۋ جانە قولدانۋ ماسەلەلەرىن زەرتتەۋگە قوسىمشا مۇمكىندىك تۋدى.اشارشىلىقتى گەنوتسيد دەپ مويىنداتاتىن ۋاقىت جەتتى!قانات بىرلىكۇلى 28507زىكىريا زامانحانۇلى 37696
|
ئامېرىكانىڭ ياردەمچى تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ئۇيغۇر قاتارلىق ھۆرلۈككە تەشنا خەلقلەرنى قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈردى ئۇيغۇرئامېرىكانىڭ ياردەمچى تاشقى ئىشلار مىنىستىرى روبېرت دەسترو ئەپەندى.ئۇنىڭ، 22ماي ئېلان قىلغان تۋىتتېر باياناتى خىتاي ھۆكۈمىتى خوڭكوڭغا ئالاقىدار خەۋپسىزلىك قانۇنى چىقىرىشقا تۇتۇنغان، كورونا ۋىرۇسى سەۋەبلىك ئۇيغۇر مەسىلىسىگە قارىتىلغان دىققەت نۇقتىسى بۇرۇلۇپ كەتكەن مەزگىلگە توغرا كەلدى.دەسترو باياناتىدا مۇنداق دېدى: خىتاي كوممۇنىست پارتىيەسىنىڭ ئۆز خەلقىنىڭ ئىرادىسىگە قۇلاق سېلىشنى رەت قىلىشى، بۇ مۇستەبىت، بىر پارتىيەلىك دۆلەتنىڭ قۇرۇلغاندىن بۇيانقى خاراكتېرىنى سۈرەتلەپ بېرىدۇ. بىز 1989يىلدىكى تيەنئەنمېندىن خوڭكوڭ، بۈگۈنكى شىنجاڭ ۋە تىبەتكىچە ھۆرلۈككە تەشنا ھەممەيلەننى قوللايمىز.خىتاي ھۆكۈمىتى بۇ نۆۋەتلىك ئىككى قۇرۇلتاي مەزگىلىدە خوڭكوڭنىڭ ئالاھىدە ئاپتونومىيەلىك ئورنىغا مۇناسىۋەتلىك بىر دۆلەت خەۋپسىزلىك قانۇنى ماقۇللايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.قانۇندا خوڭكوڭ 1997يىلى خىتايغا قايتۇرۇپ بېرىلگەندىن بۇيان خوڭكوڭ خەلقى بەھرىمەن بولۇپ كەلگەن پىكىر، يىغىلىش ۋە ئاخبارات ئەركىنلىكىنىڭ قاتتىق چەكلىمىگە ئۇچرايدىغانلىقى مۆلچەرلەنگەن.ب ب س نىڭ نەقىل قىلىشىچە، خوڭكوڭنىڭ پارلامېنت ئەزاسى دەننىس كۋوك: بۇ، بىر دۆلەتتە ئىككى خىل تۈزۈم بولۇش پرىنسىپىغا خاتىمە بېرىلگەنلىكتىن دېرەك بېرىدۇ دېگەن.مەزكۇر قانۇننىڭ خىتاي خەلق قۇرۇلتىيىدا ئاۋازغا قويۇلىدىغانلىقى ۋە ماقۇللۇقتىن ئۆتىدىغانلىقى مۆلچەرلەنگەن.بۇ قانۇننىڭ تونۇشتۇرۇلۇشى ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ نارازىلىقىنى قوزغىغان.پەيشەنبە كۈنى ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى باياناتچىسى مورگان ئورتاگۇس خانىم خوڭكوڭ خەلقنىڭ ئىرادىسى ئەكس ئەتتۈرۈلمىگەن ھەرقانداق شەكىلدىكى دۆلەت خەۋپسىزلىك قانۇنىنىڭ دۇنياۋى لەنەتكە ئۇچرايدىغانلىقى نى بىلدۈرگەن.كۆزەتكۈچىلەرنىڭ قارىشىچە، ياردەمچى تاشقى ئىشلار مىنىستىرى روبېرت دەسترونىڭ تۋىتتېر باياناتى بۇ ھەقتە خىتايغا بېرىلگەن ئەڭ كۈچلۈك سىگناللارنىڭ بىرى ئىكەن.دەسترو ئەپەندىمنىڭ مەزكۇر باياناتى يەكشەنبە كۈنىگىچە 3 مىڭ قېتىمغا يېقىن ھەمبەھىرلەنگەن، 4 مىڭ قېتىمغا يېقىن ياخشى كۆرۈشكە ئېرىشكەن. بۇ باياناتقا يېزىلغان ئىنكاسلار 200 قېتىمغا يېقىنلاشقان.ئىنكاسلارنىڭ كۆپىنچىسىدە روبېرت دەسترو ئەپەندىمگە تەشەككۈرلەر ئېيتىلغان ۋە خىتايغا ئېمبارگو قويۇش چاقىرىقلىرىمۇ يەر ئالغان. بەزى ئىنكاسلاردا شىنجاڭنىڭ بۈگۈنى، خوڭكوڭنىڭ ئەتىسى دېگەن ئاگاھلاندۇرۇشلارمۇ يېزىلغان.خىتاي ھۆكۈمىتى ئۆتكەن 3 يىلدىن بۇيان ئۇيغۇر ئېلىگە قارىتىلغان باستۇرۇش ۋە زۇلۇم سىياسەتلىرىنى مىسلى كۆرۈلمىگەن دەرىجىدە كۈچەيتكەن. بۇ جەرياندا ئۇيغۇر رايونىنىڭ مۇكەممەل ساقچى دۆلىتىگە ئايلاندۇرۇلغانلىقى، 1. 8 مىليوندىن 3 مىليونغىچە ئۇيغۇر قاتارلىق تۈركىي مىللەتلەرنىڭ لاگېرلارغا تاشلانغانلىقى مۆلچەرلەنگەن ئىدى.
|
تارىخ بەتلىرىپاتىخ ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى مەزگىلىدىكىمۇنبەر كۆكتىن تامدۇق كۆكتىن تامدۇق تارىخ بەتلىرى پاتىخ ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلاب ...كۆرۈش: 15543ئىنكاس: 21پاتىخ ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى مەزگىلىدىكىيوللىغان ۋاقتى 201483 16:24:27 ئايرىم كۆرۈش تەتۈر تىزىش1944 يىل 9 ئايدىن باشلاپ ئىلىدا گومىنداڭ ئەكسىيەتچىلىرىگە قارشى قوزغالغان مىللىي ئازادلىق ھەركىتى ناھايىتى تېزلا ئالتاي ، تارباغاتايلارنى ئازاد قىلدى . ئىلى ، ئالتاي ، تارباغاتايدىن ئىبارەت ئۈچ ۋىلايەتتىكى ھەر مىللەت خەلقى ئىلىنى مەركەز قىلغان ۋاقىتلىق ھۆكۈمەت قۇردى . 1944 يىلدىن 1949 يىلغىچە بولغان قىسقىغىنە بەش يىلدا ئۈچ ۋىلايەتنىڭ ھەر ساھەدىكى ئىشلىرىدا ، جۈملىدىن مەدەنىيەت مائارىپ ئىشلىرىدا ئومۇميۈزلۈك يۈكسىلىش ۋەزىيىتى بارلىققا كەلدى . ئۈچ ۋىلايەت ۋاقىتلىق ھۆكۈمۈتى قۇرۇلۇپ ئۇزۇن ئۆتمەي ، يەنى 1945 يىل 10 ئاينىڭ 15 كۈنى ئۈچ ۋىلايەت ھۆكۈمىتىنىڭ 108 سانلىق ھەيئەتلەر يىغىنىدا شەھەر ، ناھىيە مەركەزلىرىدە تولۇقسىز مەكتەپ ، يېزا قىشلاقلاردا باشلانغۇچ مەكتەپ مەجبۇرىي مائارىپىنى يولغا قويۇش توغرىسىدىكى قارار ماقۇللاندى ۋە ئارقىدىنلا ئوقۇغۇچىلاردىن ئوقۇش بەدىلى ئالماسلىق ، يىتىم يىسېرلار مەكتەپلىرىنى دارىلئېتاملارنى ياخشى يولغا قويۇش ، ئوقۇتقۇچىلار قوشۇنىنى تەربىيەلەش ، تولۇقلاش ۋە ئوقۇتۇش ساپاسىنى ئۆستۈرۈش قاتارلىق بىر مۇنچە مەسىلىلەردە تەدبىرلەر تۈزۈلۈپ ، بەلگىلىمىلەر چىقىرىلدى . بۇ ئارقىلىق پۈتۈن جەمىيەتتە مائارىپ ئىشلىرىغا كۆڭۈل بۆلۈش ، ئىلىم پەنگە يۈرۈش قىلىشتەك يېڭى ۋەزىيەت شەكىللەندى . ئۈچ ۋىلايەت ئومۇمەن ئۇرۇش ۋە ھەربىي ھالەت ئەھۋالىدا بولسىمۇ ، ھەر دەرىجىلىك ئورۇنلار ۋە ناھىيەلەرگە مائارىپ ئىشلىرىغا ئەستايىدىل قاراش ۋە ئۇنى مۇھىم ئىشلار قاتارىدا تۇتۇش مەسئۇلىيىتى يۈكلەندى . ئەخمەتجان قاسىمى قاتارلىقى ئۈچ ۋىلايەت رەھبەرلىرى ئۆزلىرى ئۈلگە بولۇپ مائارىپ ئىشلىرىغا كۆڭۈل بۆلدى . ئۇلار مەيلى خىزمەت تەكشۈرۈپ شەھەر ، يېزا قىشلاقلارغا بارسۇن ياكى يول ئۈستىدە بولسۇن ، مەكتەپلەرگە بېرىپ ئوقۇتۇش ئەھۋالىنى بىۋاستە ئىگىلەپ تۇراتتى ۋە بۇ جەرياندا مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇتۇش ئىشلىرىدىكى ئەمەلىي مەسىلىلەرنى ھەل قىلىپ تۇراتتى ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى پارتلىغاندىن كېيىن ، ناھايىتى نۇرغۇن ئوقۇتقۇچىلار زىيالىلار ئۈچ ۋىلايەت ئارمىيىسىگە قوشۇلۇپ ئالدىنقى سەپكە ئاتلاندى . مانا شۇ چاغدا ۋاقىتلىق ھۆكۈمەت كەسكىن تەدبىر قوللىنىپ ، ئارمىيە سېپىگە قاتناشقان بۇ چاغدا ئارمىيە سېپىدىمۇ مۇشۇنداق زىيالىلارنىڭ بولۇشى زۆرۈر ئىدى . كېيىنكى قوماندان ۋە سىياسىي رەھبەرلەردىن مەرغۇپ ئىسھاقۇۋ ، ئامانتۇر بايزاقوۋ ، ھەمدۇللا قۇربان ، باۋۇدۇن نۇرىيوۋ قاتارلىقلار شۇ چاغدا ئارمىيە سېپىدە قالغانلار ئىدى زور بىر تۈركۈم ئوقۇتقۇچىلارنى مائارىپ سېپىگە قايتۇرۇپ كەلدى ،ئۇرۇش ھالىتى تۇپەيلىدىن 1944 يىلنىڭ ئاخىرىدىن 1945 يىلنىڭ بېشىغىچە بىر مەزگىل مەكتەپلەردە ئوقۇش توختاپ قالدى . بۇ پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ ، جايلاردا ئوقۇتقۇچىلارنى تەربىيەلەپ يېتىشتۈرۈش كۇرسلىرى ئېچىلدى . 1945 يىل 9 ئايدىن باشلاپ مەكتەپلەردە ئومۇميۈزلۈك ئوقۇش باشلاندى . مۇشۇ چاغدا ئىلىدىكى يۇقۇرى ئوقۇش ئورنى بولغان ئىلى مىللەتلەر گىمنازىيىسىدىمۇ ئوقۇش توختىغاندى . چۈنكى ئۇرۇش ۋەزىيىتىدە ھەممە نەرسە ئالدىنقى سەپ ئۈچۈن قارىتىلغانلىقتىن ، ئىلى گىمنازىيىسىنىڭ ئورنى ئۈچ ۋىلايەت پارتىزانلىرىنىڭ ، كېيىنچە ھەربىي قوماندانلىق شىتابىنىڭ ئارقا سەپ تەمىنات بازىسى بولۇپ تۇردى . لېكىن 1946 يىلدىن باشلاپ ئىلى مىللەتلەر گىمنازىيىسى قايتىدىن ئەسلىگە كېلىپ يەنە ئوقۇش باشلىدى . ئىلى مىللەتلەر گىمنازىيىسىنىڭ ھەربىي سەپكە قاتناشقان ئامانتۇر بايزاقوۋ ، ھەمدۇللا قۇربانوۋ قاتارلىق ئاز ساندىكى ئوقۇتقۇچىلىرىدىن باشقىلىرى قايتۇرۇپ كېلىندى ۋە يېڭىدىن خەمىت ۋەكىلى قاتارلىق بىر تۈركۈم بىلىملىك ، قابىل كىشىلەر ئوقۇتقۇچىلار قوشۇنىغا قوشۇلدى .ئۈچ ۋىلايەتتىكى مەكتەپلەردە ئومۇميۈزلۈك تۆت يىللىق ، يەتتە يىللىق ، ئون يىللىق تۈزۈم يولغا قويۇلغاندى . شەھەرلەردە ئون يىللىق ، شەرت شارائىتى ياخشىراق رايونلاردا يەتتە يىللىق ، كەنت قىشلاقلاردا تۆت يىللىق تۈزۈم يولغا قويۇلدى . شۇ چاغدا باشقۇرۇش ۋە ئوقۇتۇش ئىشلىرىنى ئىلگىرى سۈرۈشكە پايدىلىق بولسۇن ئۈچۈن ،چوڭراق يېزىلاردا مەركەزلەشكەن مەكتەپ ، ئەتراپتىكى كەنت قىشلاقلاردا شۆبە مەكتەپلىرى تەسىس قىلىنغاندى . قىسقا ۋاقىت ئىچىدە شەھەرلەردە تولۇقسىز مەكتەپ ، يېزىلاردە چەت يىراق جايلار بۇنىڭ سىرتىدا تۆت يىللىق مەجبۇرىي مائارىپ ئاساسەن ئومۇملاشقاندى . ئۈچ ۋىلايەت دائىرىسىدە ھەر مىللەت ياشلىرىنىڭ ، بولۇپمۇ يېزا قىشلاقلاردىكى ھەر مىللەت ياشلىرىنىڭ يۇقۇرىراق مەكتەپ ، سىنىپلاردا ئوقۇپ بىلىم ئېلىشى ئۈچۈن ئاسانلىق تۇغدۇرۇپ بېرىش مەقسىدىدە ھەر بىر ناھىيەنىڭ مەركىزىدە بىردىن ياتاقلىق ، مەركەزلەشكەن ئوتتۇرا مەكتەپلەر تەشكىل قىلىنغاندى . بۇ مەكتەپلەردە تولۇقسىز سىنىپتىن باشلاپ تولۇق ئوتتۇرا سىنپلارغىچە دەرس ئۆتۈلەتتى . بۇ مەكتەپلەرگە شۇ ناھىيە تەۋەسىدىكى ئوقۇتقۇچىلاردىن تاللاپ ئوقۇتقۇچىلار قوشۇنى تولۇقلىناتتى ، ئىلى گىمنازىيە بىلىم يۇرتى نى پۈتتۈرگەن بىر قىسىم ياخشى ئوقۇغۇچىلار تەقسىم قىلىنىپ سەپلىنەتتى . مەن 1948 يىلى سۈيدۈڭ ھازىرقى قورغاس ۋە قورغاس چىلپەڭزە ناھىيىلىرىكى مەركەزلەشكەن مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇتۇش ئەھۋالىنى تەكشۈرۈپ كۆرگىنىمدە ، ئۇلاردىكى ئوقۇتۇش ساپاسى ھەقىقەتەنمۇ غۇلجا شەھىرىدىكى مەكتەپلەردىن قېلىشمايدىكەن . ئوقۇتقۇچىلار ئۆز خىزمىتىگە ئىنتايىن كۆيۈنۈپ جاپاغا چىداپ تىرىشىپ ئىشلەيدىكەن ، شۇ چاغدىكى ئوقۇتقۇچىلار قوشۇنىدا ئالىي مەكتەپ ياكى ئالىي تېخنىكومنى پۈتتۈرگەن ئوقۇتقۇچىلار يوق دىيەرلىك بولۇپ ، ئاساسەن ئوتتۇرا شىفەن ، تولۇق ئوتتۇرا ، بەزىلىرى تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپنى پۈتتۈرگەن بولسىمۇ ، لېكىن ئۇلار ئىنتايىن تىرىشچان ئىدى ، ئۆز خىزمىتىگە قارىتا مەسئۇلىيەتچانلىق تۇيغۇسى كۈچلۈك بولغاچقا ، جان دىل بىلەن تىرىشىپ ئىشلەيتتى ، قېتىرقىنىپ ئۈگىنەتتى ، ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى مەزگىلىدە ھەر يىلى يازلىق تەتىلدە جايلاردا ئوقۇتقۇچىلارنى تەربىيىلەش كۇرسلىرى ، باشقا ۋاقىتلاردا بىلىم ئاشۇرۇش كەچكۇرسلىرى ئېچىلاتتى ، كۈرسلاردا ئوقۇتقۇچىلار بىلىم ئاشۇراتتى . 1947 يىلدىن باشلاپ غۇلجا شەھىرىدە كەچكى چوڭلار مەكتىپى قۇرۇلدى ، بۇ مەكتەپتە تولۇق ئوتتۇرا سىنىپلىرى ، بەزىلىرىدە ئالىي مەكتەپنىڭ 1 ، 2 يىللىقلىرىدا ئۆتۈلىدىغان دەرسلەر تاللاپ ئۈگىنىلەتتى ، دەرسنى بىلىم يۇرتىنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرى ئۆتەتتى ، بۇنىڭغا ئاساسەن ئوقۇتقۇچىلار كېلىپ بىلىم ئاشۇراتتى .ئۈچ ۋىلايەت مەكتەپلىرىدىكى دەرسلىكلەر ، ئاساسەن ، تەبىئىي پەن دەرسلىكلىرى ۋە تۈرلۈك كۆرسەتمىلىك قورال ، خەرىتىلەر ئىدى . بۇ خىل دەرسلىكلەردە سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ ئالمۇتا ، تاشكەنتتىكى نەشرىياتلىرى تەرىپىدىن ئۇيغۇر ، قازاق تىللىرىدا ئەرەب يېزىقىدا مەخسۇس نەشر قىلىنغاندىن باشقا ، بەزى ئىجتىمائىي پەن دەرسلىكلىرىنى ئوقۇتقۇچىلار ئۆزلىرى تۈزەتتى ۋە ئۇنى شافىگىرافتا بېسىپ تارقىتىپ پايدىلىناتتى . ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابىنىڭ دەسلەپكى مەزگىللىرىدە ئوقۇتقۇچىلارمۇ ئىدارە كادىرلىرىغا ئوخشاش بەزى ئايلاردا ئىش ھەققى ئالماي ، ئايلىق ئىش ھەققىنى ئالدىنقى سەپكە ياردەم قىلىپ ، پىداكىرانە روھتا خالىسانە ئىشلەپ كەتكەن چاغلىرى بولغاندى .مۇنداق بىر مەسىلەن مېنىڭ ئېسىمدىن زادى چىقمايدۇ : 11 ماددىلىق بىتىم تۈزۈلۈپ ، ئۆلكىلىك بىرلەشمە ھۆكۈمەت قۇرۇلغاندىن كېيىن ، گومىنداڭ ئەكسىيەتچىلىرى ئۈچ ۋىلايەتكە بېسىم ئىشلىتىپ ، ئىقتىسادىي جەھەتتىن قىستى ۋە قامال قىلدى ، شۇ مەزگىلدە ئوقۇتقۇچىلارغا بىر قانچە ئاي ئىش ھەققى تارقىتىلمىغاندى ، مۇشۇ چاغدا غۇلجا شەھىرىدىكى 100 دىن ئارتۇق ئوقۇتقۇچى توپلىنىپ ، بارلىق ئوقۇتقۇچىلارغا ۋەكىل بولۇپ ، ئىلى ۋالىي مەھكىمىسىگە ھال ئېيتىپ كەلگەندى . مۇشۇ چاغدا ئوقۇتقۇچىلارغا بېرىدىغان پۇل يوق ، ھەر بىر ئوقۇتقۇچىنىڭ ئائىلىسى ئۈچۈن ئىككى خو بىر خو تۆت پۇت ، بىر پۇت 40 قاداق ھىساپلىناتتى دىن بۇغداي بېرىلگەندە ، شۇنىڭغىمۇ رازى بولۇپ ، ئۆز خىزمىتىنى قىلىشقاندى ، جاپالىق خىزمەت ۋە تۇرمۇشتىكى قىيىنچىلىق تۈپەيلىدىن بىر مۇنچە ئوقۇتقۇچىلار ئۆپكە كېسىلىگە گىرىپتار بولغاندى ، بۇلاردىن بەزىلىرى شۇ كېسەل بىلەن ئالەمدىن ئۆتكەنلىكى ئېسىمدە . شۇڭا ئەخمەتجان قاسىمى1948 يىلى غۇلجا شەھىرىدىكى مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرىغا قىلغان مۇھىم تارىخىي نۇتقىدا .... ئوقۇتقۇچى مېھنىتىنىڭ قانچىلىك جاپالىق ئىكەنلىكىنى بىلىمەن . كىشىلىك جەمىيىتىدە ئوقۇتقۇچىنىڭ مېھنىتىدىن پەخىرلىنەرلىك مېھنەت يوقتۇر . چۈنكى ئالىم ، مۇتەخەسىس ، يازغۇچى ، قوماندان ، جەمئىيەت ئەربابى ۋە باشقىلار ئوقۇتقۇچى مېھنىتىنىڭ مەھسۇلىدۇر دەپ ، ئوقۇتقۇچىلىق كەسپىگە يۈكسەك باھا بېرىش بىلەن يەنە .... مۇشۇ تەربىيەچىلەر بىز ئويلىغان ۋە بىز دىگەن ئورۇننى ئىشغال قىلالمايۋاتىدۇ ، بىز ئۇلارغا ياخشى شەرت شارائىت يارىتىپ بېرەلمەيۋاتىمىز ، بۇ بولسا بۈگۈنكى شارائىتىمىزنىڭ شۇنداق بولغانلىقىدىندۇر دەپ ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئورۇن ۋە تۇرمۇشىغا كۆيۈنگەندى .ئۈچ ۋىلايەتنىڭ مائارىپ ئىشلىرىدا ئىقتىسادىي جەھەتتە ئەنە شۇنداق بەزى قىيىنچىلىقلار بولسىمۇ ، لېكىن ھەر مىللەت خەلق ئاممىسى مائارىپ ئىشلىرىنى قىزغىن قوللاپ ، ھەر جەھەتتىن ياردەم قىلىپ كەلدى ، ئۈچ ۋىلايەتتىكى مەكتەپلەردە ئومۇميۈزلۈك ھالدا مەكتەپ يېنىدا ئاتا ئانىلار كومېتىتلىرى قۇرۇلغاندى . بۇ ئاتا ئانىلار كومېتىتلىرىغا شۇ مەھەللە كەنتلەردىكى تەرەققىپەرۋەر زاتلار ، يۇرت مۆتىۋەرلىرى قاتنىشاتتى . بۇ كومېتىتلار مەكتەپلەرنىڭ چوڭ بىر غەمخورچىسى يۆلەنچۈكى ئىدى . مەكتەپلەرنىڭ بىنا قۇرۇلۇشى ، رېمونت قاتارلىق مەسىلىلىرىنى ، جۈملىدىن ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقلىرى ، نامرات ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئوقۇش خىراجىتى قاتارلىق مەسىلىلىرىنى شۇ كومېتىت ئۈستىگە ئېلىپ ھەل قىلاتتى . ئاتا ئانىلار كومېتىتلىرى قەرەللىك ھالدا مەكتەپ مەسئۇلىنىڭ دوكلاتنى ئاڭلاپ ، مەكتەپلەرنىڭ ئومۇمى ئەھۋالىدىن خەۋەر ئېلىپ تۇراتتى ۋە جىددى ھەل قىلىشقا تېگىشلىك مەسىلىلەر بولسا كۆپچىلىككە تايىنىپ ھەل قىلىپ بېرەتتى . مۇشۇنداق ئاتا ئانىلار كومېتىتىلىرىنىڭ ياردىمى ، مائارىپپەرۋەر زاتلارنىڭ قوللىشى بىلەن سېلىنغان مەكتەپ بىنالىرى ئۈچ ۋىلايەتنىڭ ھەممە ناھىيە ، يېزا قىشلاقلىرىدا تېپىلىدۇ . مەن ئۆزەم بىۋاستە كۆرگەن بىلگەن مەكتەپلەردىن غۇلجا شەھىرىدە سىتالىن مەكتىپى 7 ئوتتۇرا ، ئايدۆڭ مەكتەپ ، ئۆزبېك مەكتەپ ، قارا دۆڭ مەكتەپ ، روشەن مەكتىپى ، شەرق مەكتىپى ھەمدە بۇ مەكتەپلەرنىڭ شۆبە مەكتەپلىرىدىن تاتار مەكتىپى قاتارلىق نۇرغۇن مەكتەپلەرنىڭ بىنالىرى ئەنە شۇنداق ئاتا ئانىلار كومېتىتلىرىنىڭ رەھبەرلىكى ، خەلق ئاممىسىنىڭ كۈچى بىلەن سېلىنغاندى .ئەينى يىللاردا ئۈچ ۋىلايەت دائىرىسىدە ، بولۇپمۇ غۇلجا ، چۆچەككە ئوخشاش شەرت شارائىتى بار جايلاردا كەچكى بىلىم ئاشۇرۇش كۇرسلىرى ، چوڭلار كەچكى مەكتەپلىرى ، چەت ئەل تىلى ئۈگىنىش كۇرسلىرى بەس بەستە ئېچىلىشقا باشلىغاندى ، ھەتتا غۇلجا شەھىرى قاتارلىق جايلاردا ئائىلىدىكى خانىم قىزلار ئۈچۈن كەشتە تىكىش ، كىيىم تىكىش قاتارلىق ھۈنەرلەر ئۈگىتىلىدىغان كەسپىي مەكتەپلەر قۇرۇلغاندى .ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى دەۋرىدە ئومۇمىي خەلق ساۋات چىقىرىش خىزمىتىمۇ چىڭ تۇتۇلغاندى . شەھەر ، يېزا قىشلاقلاردا ساۋاتسىزلىقنى تۈگىتىش كۇرسلىرى ئېچىلىپ ، كۆپلىگەن كىشىلەر ساۋات چىقارغاندى ، بۇ كۇرسلارغا شۇ جايدىكى مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرى دەرس بەرگەندىن تاشقىرى ، شۇ جايدىكى ساۋاتلىق ۋە مەلۇم بىلىم سەۋىيەسى بار ياشلار جەلپ قىلىنىپ دەرس ئۆتۈلەتتى . بۇ خىزمەتكە ئومۇميۈزلۈك مەھەللە كومېتىتلىرى مەسئۇل بولغاندى ، 1948 يىلدىن كېيىن ، شىنجاڭدا تىنچلىق ۋە خەلقچىللىقنى ھىمايە قىلىش ئىتتىپاقىنىڭ جايلاردىكى يەرلىك تەشكىلاتلىرى مەسئۇل بولغاندى .شۇنداق ، ئۆتمۈشنى ۋە شىنجاڭنىڭ ھەر قايسى جايلىرىنى كۆزدە تۇتۇپ تەھلىل قىلىدىغان بولساق ، شىنجاڭنىڭ ۋىلايەت ، شەھەر ناھىيەلىرىدىن قايسىبىر ئورۇننىڭ تارىخىدا شۇ جايدا تەرەققىپەرۋەر ، يېڭىلىق تەرەپدارلىرى ، چەت ئەلنىڭ پەن مائارىپ جەھەتتىكى ئىلغارلىقىنى كۆرگەن ياكى چەتئەلدە ئوقۇپ كەلگەنلەر كۆپ بولسا ، شۇ جاينىڭ مەدەنىيەت مائارىپ ئىشلىرى تەرەققىي قىلغان . مەسىلەن : تۇرپاندا مۇھىتىلار باشلىق بىر مۇنچە تەرەققىپەرۋەر زاتلار ، ئاتۇش ، غۇلجىلاردا ھۈسەيىن باي ، باۋۇدۇنباي ــــ ئاكا ئۇكا مۇسابايوۋلار ، قەشقەردە ئابدۇكېرىم مەخسۇملارنىڭ شۇ جايلاردىكى مائارىپ ئىشلىرى ئۈچۈن قوشقان تۆھپىلىرى ناھايىتى زور . قەشقەر ، ئاتۇش رايونلىرىدا تۈركىيە ۋە ئەرەب ئەللىرىدە ئوقۇپ كەلگەن ئەھمەد كامال ، ئابدۇقادىر داموللا ، مۇھەممەت ئېلى تەۋپىق قاتارلىق تەرەققىپەرۋەر ، يېڭىلىق تەرەپدارلىرى ، تۇرپان ، چۆچەكلەردە روسىيە تەۋەسىدىن كەلگەن مۇرات ئەپەندى ، ئەلى ئىبراھىموۋ ، گۈلەندەم ئاپپاي ؛ غۇلجىدا مىسىردا ئوقۇپ كەلگەن ناسوھا داموللام ، تۈركىيەدە ئوقۇپ كەلگەن ئابدۇراخمان ئەپەندى ، مەسئۇت سابىرى ، مەسۇم ئەپەندى ، جىرجىس ھاجى ، سابىت ئەپەندىم قاتارلىقلار ئۆز دەۋرىدە شۇ جايلارنىڭ مەدەنىيەت مائارىپ ئىشلىرىنى ئىلگىرى سۈرۈشتە كۆرۈنەرلىك رول ئوينىغاندى . مۇشۇنداق زىيالىيلارنىڭ تەسىرى بىلەن ئويغىنىش بولغان بۇ جايلاردا يېڭىچە مەكتەپلەر مەيدانغا كېلىپ قاراڭغۇ جاھالەت دۇنياسىغا زەربە بېرىلگەن .ئىلى رايونىدا ئاكا ئۇكا مۇسابايوۋلار 19 ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرىدىن باشلاپ غۇلجىدا يېڭىچە پەننىي مەكتەپ ئاچقاندى . شۇنىڭدىن تارتىپ 19 ئەسىرنىڭ ئاخىرى ناسوھا داموللام قاتارلىقلار ، 20 ئەسىردىن باشلاپ ئابدۇراخمان ئەپەندى ، مەسۇم ئەپەندى ، جىرجىس ھاجى قاتارلىقلار يېڭىچە مەكتەپ ئېچىشنى باشلىۋەتكەندى . مۇشۇ ئەسىرنىڭ 20 يللىرىدىن كېيىن م غۇلجىدا ھۆسەيىن يۇنۇسوۋ ، سالىھ جانباي باباجانوۋ ، ھۆسەيىن تارانوۋ قاتارلىق تەرەققىپەرۋەر زاتلار . 1930 يللارنىڭ ئالدى كەينىدە ئەمەتخان روزى ، تېيىپ ھاجى سابىتوۋ ، ئابدۇرېھىمجان ھەسەنوۋ ، رەھىمجان سابىر ھاجى ، ھەسىنەم پالتىبايوۋ قاتارلىق كىشىلەر ئىلى مائارىپ ئىشلىرى ئۈچۈن ، يېڭىچە مەكتەپلەرنىڭ قۇرۇش ئۈچۈن كۆپ ئەجىرلەرنى سىڭدۈردى . غۇلجىدا 1920 يىللاردىن كېيىن ، بولۇپمۇ 1930 يىللاردا ئاتاقلىق مائارىپچى شائىر مەرۈپ سەئىدىنىڭ ئەمگىكىنى ئالاھىدە تىلغا ئېلىشقا ئەرزىيدۇ . ئاتاقلىق مائارىپچىلاردىن داموللا رازىيوۋ ، ھاشىم گۆھەر باقى ، ھاشىر رەززاقى ، ھۈسەيىن خەلپەتى ھۆسەيىن سامساق ، يارمۇھەممەت مەخدۇم قاتارلىق كىشىلەر ئىلى مائارىپى ئۈچۈن تۆھپە قوشتى . شۇ قاتاردا ئاپرېل ئۆزگىرىشىدىن كېيىن ، ئۆكتەبىر ئىنقىلابىدىن كېيىن سوۋېت يەتتە سۇ رايونىدا ئۇيغۇرلار ئۈچۈن قۇرۇلغان سوپى زارۋاتوۋ بۇ كىشى سوۋېت ھاكىمىيىتى قۇرۇشتا خىزمەت كۆرسىتىپ قۇربان بولغان نامىدىكى ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇپ كەلگەن ئوسمان ئەيسا ، ئابدۇرېھىم ئەيسا ، مۇھەممەتجان تۇردىيوۋ ، سېلىم ئاخۇن ئەپەندى ، ۋېلەم ئەپەندى . ۋېلەم ئەپەندى ، ئالىم ئەيسا . ئەلى ئەكبەر ، ئۆمەرجان ئەپەندىم قاتارلىق كۆپلىگەن زىيالىيلار ئىلى مائارىپ قوشۇنىغا قوشۇلدى . بۇنىڭ بىلەن ئىلى مائارىپىدا ئالاھىدە يېڭى يۈكسىلىش ۋەزىيىتى بارلىققا كەلدى .ئىلىنىڭ مائارىپ تەرەققىياتدىن ئالغاندا ، ئىلى غۇلجا ئۇيغۇرلارنى ئاساس قىلغان ، كۆپ مىللەت توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان جاي بولغاچقا ، تۈركىي تىل سېستىمىسىدىكى مىللەتلەرنىڭ ئۆزئارا ئالاقە ، مەدەنىيەت مائارىپ ئىشلىرىدا ئۈگىنىش ، تەسىر كۆرسىتىش زور بولغاندى . بولۇپمۇ غۇلجا شەھىرىدىكى مىللەتلەر ئىچىدە تاتار مىللىتىنىڭ بىلىم سەۋىيەسى باشقا مىللەتلەردىن يۇقۇرىراق ئىدى . شۇنداقلا تاتار قېرىنداشلاردىن چەت ئەلنى كۆرگەن ، چەتئەلدە ئوقوپ كەلگەنلەرمۇ كۆپرەك ئىدى . شۇڭلاشقا ئىلىدىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا مىللەتلەرنىڭ مەدەنىيەت مائارىپ ئىشلىرىنى قوللاپ ، يېڭىلىققا يېتەكلەشتە ئۇلارنىڭ رولى ۋە ئىلھام بېرىشى ناھايىتى زور بولدى . بۇنى ھەرگىز ئىنكار قىلىشقا بولمايدۇ . ئىلىنىڭ مائارىپ ئىشلىرى ئۈچۈن جاپالىق ئەجىر سىڭدۈرگەن ، ئالاھىدە تۆھپە ياراتقان غارىپ ئەبزى ، ھەبىب يۇنۇچى ، مالىك بېكتېمىروۋ ، پەرىخە ئەلى ئەكبەروۋا ، رەپىق ئابىدى ، زەينەپ ئابىدى ، ماھىنۇر سىراجىيېۋا قاتارلىق پىشقەدەم تاتار مائارىپچى زىياللىيلىرىنى ھۆرمەت بىلەن خاتىرىلىشىمىزگە ئەرزىيدۇ . يالغۇز مائارىپ سېپىدىلا ئەمەس . باشقا مەدەنىيەت ، تەنتەربىيە ئىشلىرىدىمۇ تاتار زىيالىيلىرىنىڭ تەسىرى زور بولدى .ئىلى غۇلجا شىنجاڭدىكى ئىلغار زىيالىيلارنىڭ توپلاشقان ئورنى بولۇپ قالدى . بولۇپمۇ ئۈچ ۋىلايەت دەۋرىدە شىنجاڭنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن ئىلغار ئىدىيىدىكى يۈزلىگەن زىيالىيلار غۇلجىغا كېلىپ توپلاشقاندى . نىم شېھىت ئارمىيە ئېلى داموللامدىن تارتىپ ناھايىتى نۇرغۇن يازغۇچى شائىر، ئوقۇتقۇچىلار ئىلىغا كېلىپ خىزمەت ئىشلىدى ، مانا بۇ كىشىلەر ئىلىنىڭ مائارىپ ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن ئۆز تۆھپىسىنى قوشتى . 1933 ئاپرېل ئۆزگىرىشىدىن كېيىن ئىلىنىڭ مائارىپ ئىشلىرى بىر مەزگىل يەنى جاللات شېڭشىسەي ساخت نىقابىنى ئېچىپ تاشلغانغا قەدەر جۇش ئۇرۇپ راۋاجلاندى .1936 ئىلى مىللەتلەر گىمنازىيەسى قۇرۇلۇپ ، ھەرمىللەت ياشلىرىنىڭ ئوقۇش ئارزۇسى قاندۇرۇلدى . ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابىغىچە سەككىز قارار ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلىنىپ ، ئىلى ئۈچۈن ۋە پۈتۈن شىنجاڭ ئۈچۈن يۈزلىگەن زىيالىيلارنى يېتىشتۈردى . مەن ئەشۇ مىللەتلەر گىمنازىيەسىنىڭ 6 قارارلىق سىنىپىدا 5 ، 6 قارارلىقى بىر يىلدا قوبۇل قىلىنغاندى ئوقۇغاندىم .ئىلى مىللەتلەر گىمنازىيەسىدە 1940 1941 ئوقۇش يلىدىن باشلاپ بىر سىنىپ ئالىي شىفەن سىنىپى ئېچىلغاندى . 1948 يىلدىن كېيىن ئەخمەتجان قاسىمىنىڭ تەشەببۇسى بىلەن ئەشۇ مىللەتلەر گىمنازىيەسى ئاساسىدا ئۆلكىلىك ئوتتۇرا دەرىجىلىك مۇتەخەسىسلەر يېتىشتۈرۈش بىلىم يۇرتى قۇرۇلدى . بۇ بىلىم يۇرتىدا شىفەن كەسپى ، ئاگرانوم ، چارۋىچىلىق ، قۇرۇلۇش ، سىياسىي قانۇن ، مالىيە ئىقتىساد كەسىپلىرى تەسىس قىلىندى . بۇ بىلىم يۇرتىدا 17 سىنىپ بولۇپ ، 500 گە يېقىن ئوقۇغۇچىسى بار ئىدى . ئوقۇغۇچىلار ئۈچ ۋىلايەتتىن قوبۈل قىلىناتتى . مەكتەپنى ياخشى باشقۇرۇش ئۈچۈن كۈچلۈك رەھبەرلىك گۇرۇپپىسى قۇرۇلۇپ ، تالانتلىق ئوقۇتقۇچىلار سەپلەنگەندى . بەزى كەسپى دەرسلەرنى ئۆتۈشكە سىرتتىن مۇتەخەسىسلەر تەكلىپ قىلىناتتى .بىلىم يۇرتى بىلەن تەڭلا ئىلى تىببىي مەكتىپى قۇرۇلدى . بۇ مەكتەپكە ئىلىدىكى سوۋېت دوختۇرخانسىنىڭ مۇتەخەسىسلىرى ، شۇنداقلا ئىلىدىكى ئاتاقلىق يەرلىك دوختۇرلاردىن نىغمەت ئىنئامجانوۋ ، شامىل دوختۇر ، شەپىقە خانىملار دەرس ئۆتەتتى . بۇ تىببىي مەكتەپ ئازادلىقتىن كېيىن ، ئاپتونوم رايونلۇق تىببىي مەكتەپنىڭ ئاساسىي بولۇپ قالدى . 1949 يىلنىڭ ئاخىرىدا ئەخمەتجان قاسىمى قاتارلىق رەھبەرلەر ئايرۇپىلان ھادىسىسى بىلەن قازا قىلغاندىن كېيىن ، ئىلى بىلىم يۇرتىغا ئەخمەتجان قاسىمى نامىدىكى بىلىم يۇرتى دەپ نام بېرىلدى .ئازادلىقتىن كېيىن ، 1951 يىلنىڭ ئاخىرىدا سابىق ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ قارارى بويىچە شىنجاڭ مىللەتلەر شۆيۈەنى قايتا رەتكە سېلىنىپ ، ئۇنىڭ ساپاسىنى ياخشىلاش ، ئازادلىقنىڭ دەسلىپىدىكى كادىرغا بولغان ئېھتىياجنى قاندۇرۇش مەقسىتىدە ئىلى بىلىم يۇرتىدىكى مەخسۇس كەسپى سىنىپ ئوقۇغۇچىلىرى ئۈرۈمچىگە مىللەتلەر شۆيۈەنىگە يۆتكەپ كېلىندى . مەيلى بىلىم يۇرتى ياكى تىببىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى بولسۇن ، ئۈرۈمچىگە يۆتكىلىپ كەلگەندىن كېيىن ، ئۇزۇن ئۆتمەيلا ئۇلار خىزمەت ئېھتىياجى بويىچە ئۆلكە دائىرىسىدە خىزمەتكە تەقسىم قىلىنىپ ئورۇنلاشتۇرۇلدى .شۇنى جەزىملەشتۈرۈپ ئېيتىشقا بولىدۇكى ، ھازىر ئاپتونوم رايونىمىزدىكى ئوتتۇرا ياشتىن ھالقىغان ھەر ساھەدىكى يۇقۇرى ئۇنۋانلىق زىيالىيلارنىڭ مۇتلەق كۆپچىلىكى ئەنە شۇ گىمنازىيە ھەم بىلىم يۇرتىدىن كەلگەنلەردۇر .ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى ۋاقتىدا ھەرقايسى مىللەتلەرنىڭ مائارىپ ئىشلىرىغا تەڭ كۆڭۈل بۆلۈنگەندى . يالغۇز غۇلجا شەھىرىدىلا تاتار مەكتىپى ، ئۆزبېك مەكتىپى ، ئىلى رۇس مەكتىپى ، خەنزۇ مەكتىپى ، خۇيزۇ مەكتىپى قۇرۇلغاندى ، بۇ مىللەت بالىلىرى ئۆز ئانا تىلىدا دەرس ئوقۇيتتى . بۇنىڭدىن باشقا ، قازاق ، قىرغىز ، موڭغۇل قېرىنداشلارنىڭ پەرزەنتلىرىنىڭ ئوقۇشى ئۈچۈن غۇلجىدا قازاق ، موڭغۇللارنىڭ ياتاقلىق مەكتەپلىرى تەسىس قىلىنغاندى ، بۇ مەكتەپلەرگە ئالاھىدە غەمخورلۇق قىلىناتتى . ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى ۋاقتىدا مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇش تۈزۈمى ، تەرتىپ ئەخلاق تۈزۈملىرىمۇ كۈچلۈك بولۇپ ، ئوقۇتقۇچى ، ئوقۇغۇچىلارغا قاتتىق تەلەپ قويۇلاتتى . ئوقۇتۇش پروگىراممىسى ، ئوقۇتۇش پىلانلىرى مەۋسۈم ، چارەكلەراگە بۆلۈنۈپ تۈزۈلەتتى . كۈندىلىك ئىش پىلانلىرى كونكىرىت يېزىلىپ ، ئۆز ۋاقتىدا ئورۇندىلىپ تۇراتتى . مەكتەپلەردە ئومۇميۈزلۈك بەش نومۇر قويۇش تۈزۈمى قوللىنىلاتتى . ئوقۇتۇش پىروگىراممىسى شۇ چاغدىكى سوۋېت مەكتەپلىرىنىڭ دەرسلىك پىروگىراممىسى ئاساسىدا تۈزۈلەتتى . شۇڭا ئۈچ ۋىلايەتتىكى مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇتۇش سۈپىتى خېلى يۇقۇرى ئىدى .ئۆز ئەمەلىيىتىمدىن ئۆتكەچكە ، شۇنى كېسىپ ئېيتالايمەنكى ، ئازادلىقتىن كېيىن تاكى 1956 يىلغىچە ئوتتۇرا مەكتەپنى پۈتتۈرگەن ئوقۇغۇچىلاردىن ئالىدىغان يىللىق ئىمتىھان سوئاللىرىنى تەبىئىي پەنلەردىن سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى مائارىپ مىنىستىرلىكى چىقىراتتى ۋە شۇ بويىچە ئىمتىھان ئېلىناتتى . شۇڭا ئازادلىقنىڭ دەسلىپىدە ئۈچ ۋىلايەت ھەم ئۈرۈمچى قاتارلىق جايلاردىكى مىللىي مائارىپنىڭ سۈپىتى يۇقۇرى ئىدى . ھەتتا مەملىكەت بويىچىمۇ ئالدىنقى ئورۇندا تۇراتتى . بۇ بىر ئەمەلىي ئەھۋال بولۇپ ، بۇنى 1956 يىلى يولداش ليۇ شاۋ چى پارتىيىنىڭ 8 قۇرۇلتىيىدا مۇقىملاشتۇرغاندى .ئۈچ ۋىلايەتتىكى مائارىپ ئىشلىرىنىڭ شۇنداق ياخشى يولغا قويۇلغانلىقىنى ئۈچ ۋىلايەت رەھبەرلىرىنىڭ كۆڭۈل بۆلۈشى ، جۈملىدىن ھەر دەرىجىلىك مائارىپ ئورۇنلىرىنىڭ ئوقۇتۇشقا يۈزلىنىپ تىرىشىپ ئىشلىگەنلىكى ، تۈزۈملىرىنىڭ ئەمەلىي بولغانلىقىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ . مەن قىسقىلا قىلىپ ئىلى ۋىلايەتلىك مائارىپ باشقارما ئىدارە سىنىڭ تەشكىلىي ئاپپارات ئەھۋالىنى قوشۇمچە تونۇشتۇرۇپ ئۆتەي : ئۈچ ۋىلايەتنىڭ مەدەنىيەت مائارىپ ئىشلىرىغا نازىر سەيپىدىن ئەزىزى ئومۇميۈزلۈك رەھبەرلىك قىلاتتى ، ئىلمىي باشقارمىنىڭ باشلىقى ئەنۋەر خانبابا ئىدى . باشقارما تەۋەلىكىدە كاتىبات بۆلۈمى ، مەكتەپلەر بۆلۈمى ، كادىرلار بۆلۈمى ، مالىيە بۆلۈمى ، پىداگوگىكا ئىشخانىسى بار ئىدى ، مەكتەپلەر بۆلۈمى قارىمىقىدا ئىنسپىكتورلار مۇپەتتىشلەر كوللىگېيىسى بار ئىدى . خەنزۇ ، شىبە ، رۇس ، موڭغۇل مەكتەپلىرى ئۈچۈن شۇ مىللەتتىن بولغان مەخسۇس مۇپەتتىشلەر قويۇلغاندى . مەن غۇلجا شەھىرىدىكى مەكتەپلەرگە مەسئۇل ئىدىم . ھەر بىر مۇپەتتىشكە بىردىن ئىگەر توقۇملۇق ياراملىق ئات تەييار ئىدى ، ئۇلار ھەر ئىككى ھەپتىدە بىر قېتىم مەكتەپلەرنى ئايلىنىپ كېلەتتى . مەنمۇ غۇلجا شەھىرىدىكى 25 كە يېقىن مەكتەپنى ئايلىنىپ چىقاتتىم .مۇپەتتىشلەر بىر ئايلىنىپ تەكشۈرۈپ كەلگەندىن كېيىن ، تەكشۈرۈش ئەھۋالىدىن دوكلات تەييارلايتتى ، مائارىپ باشقارمىسىدىكى ئومۇمىي يىغىندا تەكشۈرۈش ئەھۋالى دوكلات قىلىناتتى ، يىغىندا سوئاللار قويۇلاتتى ، مۇزاكىرە قىلىناتتى ، ئاخىرىدا بۇ دوكلات تۈزىتىلىپ گېزىتتە ئېلان قىلىناتتى .شۇ چاغدا مۇنداق بىر ئەھۋال يۈز بەرگەندى : 1948 يىلى نىلقا ناھىيەسىگە بارغان مۇپەتتىش نىلقا ناھىيەسىنىڭ مائارىپ ئەھۋالىدىكى بەزى كەمچىلىكلىرىنى سېزىدۇدە ، يىغىندا دوكلات قىلىدۇ ، بۇ ئەھۋال گېزىتتە ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن ، نىلقىنىڭ ئەينى ۋاقىتتىكى ھاكىمى فاتىخ مۇسلىموۋ ئۈچ ۋىلايەت باتۇرلىدىن بىرى بۇ دوكلاتنى گېزىتتىن كۆرۈپ ، خاپا بولۇپ : ئەشۇ مۇپەتتىش ئەمدى نىلقىغا كېلىدىغان بولسا ، مازار سۇلتان ئۇۋەيس مازىرى دىن ئۆتسىلا ئاتىمەن دەپ تەھدىت سالغاندى . بۇ مەپەتتىش قورققىنىدىن بىر مەزگىل نىلقىغا بارالمىغان .دېمەك ، مائارىپنى تۇتۇش شۇنداق چىڭ ، مەسئۇلىيەت تۇيغۇسى شۇنداق كۈچلۈك ئىدى . مائارىپ باشقارمىسىنىڭ بەنزىسى ئىخچام ، يىغىنچاق . چاققان بولۇپ پۈتۈنلەي ئوقۇتۇشقا يۈزلەنگەن ، ئەمەلىي ئىش قىلىدىغان ، كادىرلىرى خىل ، كۈچلۈك ، ئىتتىپاقلاشقان بەنزە ئىدى .ئۈچ ۋىلايەتتە ھەر بىر ئوقۇش يىلى ئاخىرلاشقاندا ، يىللىق ئومۇمىي ئوقۇتۇش خىزمەتلىرىنى خۇلاسىلاش يىغىنلىرى ئېچىلىپ تۇراتتى. نەمۇنىلىك مەكتەپ ، مۇدىر ۋە ئوقۇتقۇچىلار تەقدىرلىنەتتى ، خىزمەت ، ئىش ھەققى دەرىجىسى ئۆستۈرۈلەتتى . ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئىش ھەققىنى بېكىتىشتە شۇ ئوقۇتقۇچىنىڭ بىلىمى ئوقۇش تارىخى ، سىتاژى تولۇق ھىسابقا ئېلىناتتى . مەكتەپلەردە ئومۇميۈزلۈك ئوقۇتقۇچىلارنى ھۆرمەتلەش ، ئوقۇغۇچىلارنى سۆيۈش يولغا قويۇلغاندى . ئوقۇغۇچىلارغا تەن جازاسى بېرىش پۈتۈنلەي مەنئىي قىلىنغاندى .مەنبە : شىنجاڭ تەزكىرىسى ژورنىلى 1995 يىل ، 1 سانقېزىلما0 ھەمبەھر0 ساقلاش2 قوللاش0 قارشى0ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 3058, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 1942 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 3058, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 1942 جۇغلانما بار.تۆھپە : 904يوللىغان ۋاقتى 201483 18:16:45 ئايرىم كۆرۈش1956 يىلغىچە ئوتتۇرا مەكتەپنى پۈتتۈرگەن ئوقۇغۇچىلاردىن ئالىدىغان يىللىق ئىمتىھان سوئاللىرىنى تەبىئىي پەنلەردىن سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى مائارىپ مىنىستىرلىكى چىقىراتتى ۋە شۇ بويىچە ئىمتىھان ئېلىناتتى . شۇڭا ئازادلىقنىڭ دەسلىپىدە ئۈچ ۋىلايەت ھەم ئۈرۈمچى قاتارلىق جايلاردىكى مىللىي مائارىپنىڭ سۈپىتى يۇقۇرى ئىدى . ھەتتا مەملىكەت بويىچىمۇ ئالدىنقى ئورۇندا تۇراتتى . بۇ بىر ئەمەلىي ئەھۋال بولۇپ ، بۇنى 1956 يىلى يولداش ليۇ شاۋ چى پارتىيىنىڭ 8 قۇرۇلتىيىدا مۇقىملاشتۇرغاندى .يوللىغان ۋاقتى 201483 19:15:14 ئايرىم كۆرۈشئۇچ ۋىلايەت ئىنقىلابى دەۋرىدىكى ئىنقىلاپ رەھبەرلىرىنىڭ كوپ قىسمى ھەر مىللەتتىن بولغان يۇقۇرى بىلىم ئالغان بىلىملىك زىيالىلار ،مەرىپەتپەرۋەر ،يىراقنى كورەر تىجارەتچلەر ،دىني سەۋيىسى يۇقۇرى دىنىي زاتلاردىن تەشكىل تاپقان ئىدى.شۇڭا ئۇچ ۋىلايەت تەۋسىدە پەن مائارىپ ،ئىقتىساد ئىشلىرى گۇللەنگەن ئىكەن .يوللىغان ۋاقتى 201483 20:07:17 ئايرىم كۆرۈشئىلگىرى بىزگە تۇلۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتە جۇغراپىيە دەرىسى بەرگەن خانىمنىڭ دەپ بېرشىچە 50 ۋە 60يىللاردا بىزنىڭ ناھىيلىك 1ئوتتۇرا مەكتەپتىمۇ نۇرغۇنلىغان تاشكەنىت ۋە ئالمۇتا دىن ياردەمگە كەلگەن ئويغۇر، ئۆزبىك، تاتار، روس ئۇقۇتقۇچلار باركەنتۇق ئۇ ۋاقىتلاردا سۆۋىت ئىتتىپاقىنىڭ مائارىپ ئەندىزىسى بۇيىچە دەرىس ئۆتۈلىپتىكەن. بەش نۇمۇرلۇق ئمتاھان تۈزۈلمىسى يولغا قۇيۇلدىكەن. ئۇقۇغۇچىلارمۇ شۇنداق تىرىشچان مائارىپ سۈپىتىمۇ بەك ياخشىكەنتۇق.730 توردا يوقئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2785, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2215 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2785, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2215 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 30103يوللىغان ۋاقتى 201483 23:42:46 ئايرىم كۆرۈش123789 توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 30570يوللىغان ۋاقتى 201484 09:05:16 ئايرىم كۆرۈششېنجاڭ ياخشې جايئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 4757, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 243 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 4757, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 243 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 201484 09:49:26 ئايرىم كۆرۈشبىزنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرىمىزنىڭ دەپ بېرىشىچە 5060يىللاردا ئىچكىرىدىكى ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرى شىنجاڭغا كېلىپ بىلىم ئاشۇرغان، چۈنكى ئەينى چاغدا شىنجاڭدا سوۋېتلەر ئىتتىپاقىنىڭ دەرسلىكلىرى ۋە ئوقۇتۇش ئۇسۇلى قوللىنىلغان بولۇپ ئوقۇتۇش سۈپىتى بىر قەدەر يۇقىرى بولغان.يوللىغان ۋاقتى 201484 09:50:11 ئايرىم كۆرۈشئەنۋەر خانبابا دېگەن كىمۇ؟ مۇشۇ كىشى توغرىسىدا تەپسىلىي ماتېرىيال بارمىدۇ؟
|
قازاقتا وتان بار، وتانشىلدىق جوق4716 0 پىكىر 10 قاڭتار, 2017 ساعات 13:04مۇرات ابەنوۆ جۇرگىزەتىن قوعامدىق كەڭەس باعدارلاماسىندا امانگەلدى ايتالى اعامىز ءبىر شىندىقتى شىجعىرىپ وتىرىپ بەتىمىزگە باستى. مەنىمەن كەزدەسكەن ادامدار، حالجاي سۇرايتىن تانىستارىم: اقتوبەڭ قالاي؟، اقتوبەڭدە نە جاڭالىق؟ دەيدى. وسى دۇرىس ءسوز بە؟ شىندىعىندا اقتوبە مەنىڭ عانا اقتوبەم ەمەس، ءبارىمىزدىڭ اقتوبەمىز. ەل، جەر بارىمىزگە ورتاق. ءبىز ءالى سونى سەزىنە الماي ءجۇرمىز. ويتكەنى ازاماتتىق سانا، ازاماتتىق قوعام جوق بىزدە، دەدى.راسىندا سولاي. قازاق ءوزىنىڭ تۇتاستىعىن ۇعىنا الماي كەلەدى. مىسالى اقمولا وبلىسىنىڭ بايىرعى تۇرعىنى مەيلى ماڭعىستاۋدان كەل، مەيلى تالدىقورعاننان كەل، سەنى يۋجان دەپ قارسى الادى. اقتاۋداعى اعايىنعا اتاتەگىڭدى قانشا جەردەن تاراتىپ ايتساڭ دا، ءيا ارعىن، ءيا نايمان ەكەنسىڭ عوي دەيدى دە قويادى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ بۇل تۇبەكتەگى جۇرتتى وزىنەن باسقانىڭ تاريحى، تاعلىمى، شەجىرەسى، مادەنيەتى، ەرلىگى، ەرتەگىسى، اڭىزى، اڭگىمەسى، تاۋى مەن تاسىنىڭ اتى مەن اتاۋى قىزىقتىرمايدى دەگەندى بىلدىرەدى. ارينە، بۇقارانىڭ بۇل قالپىنا زيالى قاۋىمدى، اسىرەسە، اقىنجازۋشىلاردى كىنالاي المايمىز. مەنىڭ ەلىم، مەنىڭ قازاعىم دەپ ەگىلەتىن ەل ىشىندە ەرلەر از ەمەس. بىراق، ولاردىڭ داۋىسى بار قازاقتىڭ داۋىسىنا قوسىلىپ، ولاردىڭ وتانىم دەپ سوققان جۇرەگى بار قازاقتىڭ جۇرەگىنەن جول تابا الماي تۇر. ءسوزدىڭ قىسقاسى، بۇگىنگى قازاقتا ۇلى بابالاردان اماناتقا قالعان بايتاق وتان بار، بىراق، وتانشىلدىق سەزىم جوق. سونىڭ مىڭنان ءبىر مىسالى ايتالى اعامىزدىڭ ايتقانى دەر ەدىك: اقتوبەڭ قالاي؟، اقتوبەڭدە نە جاڭالىق؟ سول اقتوبەدە اقتوبە وبلىسىندا وتكەن جىلى سويىل تىلەگەن سويقان شىقتى. اتىلعان دا، اتقان دا قازاق. قازا قۇشقاننىڭ ءبارى قازاق. الايدا، الگى سۇمدىق وقيعا اقتوبەنىڭ عانا ماڭدايىنا جازىلعانداي قالعان قازاق قىڭق ەتكەن جوق.الىستان ارىپاشىپ كوشىپ كەلىپ جاتقان اعايىن بار. ولارعا دا بۇگىنگى قازاق جاتسىنا قارايدى. مۇلدەم جات، بوتەن، بوگدە جۇرت كوشىپ كەلىپ جەرىن باسىپ الىپ جاتقانداي جاۋىعىپ، رەتى تابىلسا، جۋان جۇدىرىعىن بىلەپ قويادى. تاعى دا سول وتكەن جىلى قحر بەتىنەن كوشىپ كەلگەن ارىستاي ءۇش ازامات قانىشەرلەردىڭ قولىنان ءولدى. سونداي قايعىلى جايتقا قابىرعاسى قايىسۋدىڭ ورنىنا قايسىبىر قازاق: وسى ورالماندار جالماڭداپ، قۇتىرىپ كەتىپ ەدى، دۇرىس بولدى. بۇل ءوزى وزگەلەرىنە ساباق بولدى دەستى.قازاقتا وتانشىلدىق سەزىمنىڭ، ۇلتتىق ۇجداننىڭ كەمدىگىنە تاعى ءبىر دالەلدى تاۋەلسىزدىك كۇنى كورەمىز. وعان مىسالدى جاقىن ءبىر دوسىمنىڭ اڭگىمەسىن كولدەنەڭ تارتا وتىرىپ ايتايىن. دوسىم كوپ سوزگە جوق، بىرتوعا، ويعا زەرەك، وقۋى كەمەل جان. بالا كەزدەن ارلاساتىن ءبىر توپ وتباسى جىل باسىندا مەرەكە كۇندەرىن ءبولىسىپ الامىز، دەپ باستادى اڭگىمەسىن دوسىم. ول ءۇشىن مەرەكە كۇندەرى قاعازعا جازىلادى دا بۇكەتىلەدى. بەس وتباسى بولساق، قاعازعا ەل دەڭگەيىندە اتالىپ وتەتىن بەس ايتۋلى كۇن تاڭبالانادى. مىسالى، 8 ناۋرىز حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى، 1 ماۋسىم بالالاردى قورعاۋ كۇنى، 1 مامىر ىنتىماق كۇنى، 9 مامىر جەڭىس كۇنى، 7 قاراشا بۇرىننان كەلە جاتقان مەرەكەمىز، 23 اقپان سوۆەت ارمياسىنىڭ قۇرىلعان كۇنى، 31 جەلتوقسان جاڭا جىل. وسى مەرەكەلەردىڭ قايسىسى قايسىسىمىزعا تيەتىنى جەرەبە بويىنشا تارتىلىپ، انىقتالىپ جاتادى. بىردە مەن مەرەكەلەردىڭ قاتارىن تولىقتىرعىم كەپ: 7 قاراشانى قايتەمىز، سوۆەت ارمياسىنىڭ دا قۇرىلعان كۇنى كەرەك ەمەس. بۇرىنعى كۇنتىزبەلەردە قىپقىزىل بولىپ تۇراتىن وسى ەكى كۇندى قازاق ەندى پالەندەي ەسكەرمەسە دە بولادى دەپ ەدىم، پالەگە قالدىم. الدىمەن ءبارىمىزدى بيلەپتوستەگىسى كەپ جانىعىپ جۇرەتىن قايماق ەرىن قارا قاتىن شاپشىدى: سەنىڭ تاۋەلسىزدىگىڭ كىمگە كەرەك؟ دەپ. ونىڭ سوزىنە ابىسىنى بولىپ كەلەتىن سەمىز سارى ايەل قوسىلدى. وزگەلەرى دە سول ەكەۋىنىڭ ىزىمەن كەتتى. مەن جاردەم تىلەگەندەي جالتاقتاپ بالا كەزدەن بىرگە وسكەن دوستارىما قاراعام. سويتسەم ولار دا ءبىر اۋىزدان: سول تاۋەلسىزدىك كۇنىڭدى قويشى دەمەسى بار ما؟ ال، بۇنداي كيىزكەۋدەلىككە نە دەرسىڭ، ۇندەمەي تۇنەرىپ ۇيىمە قايتتىم.وسىنى بايان ەتىپ ءسال ءۇنسىز قالعان دوسىم، اششى ءبىر مىسقىل ايتارداعى قالپىن تاۋىپ، ەزۋ تارتىپ وتىردى دا: مۇناي، گاز، ۋران، مىس، مىرىش، بيداي بارىنە كەرەك قوي. تاۋەلسىزدىك ەشكىمگە كەرەك ەمەس پە ەكەن؟ دايىن تاۋەلسىزدىكتى ساتىپ الامىن دەيتىن ەل بولسا، ءبىزدىڭ بيلىك تاۋەلسىزدىگىمىزدى دە ساتىپ جىبەرەتىن شىعار. كوزىقاراقتى، قولى دا، قۇلاعى دا ۇزىن ادامسىڭ عوي. قاراي ءجۇرشى، سونداي ءبىر ەل بولسا، جوعارى جاققا ەسكەرتە سال. مەنىڭ دە دوستارىم ۇلەس الىپ قالار، دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى.ءتاڭىرىم ساقتاسىن، ءسوزدىڭ زاتتاناتىن قاسيەتى بار. بۇنداي ءسوزدى ويناپ تا بولسا، ايتۋعا بولمايدى. الايدا، اشىنعان، كۇيىنگەن ادام كەيدە نە دەمەيدى؟ دەمەسىڭدى دەگىزىپ تۇرعان دا سول قازاقتىڭ قامسىزدىعى، ءوزىن ءوزى سىيلامايتىندىعى، ءوزىنىڭ ەلدىك، ۇلتتىق بولمىسىن سەزىنە دە باعالاي المايتىندىعى سەبەپ بولىپ تۇر ەمەس پە؟ ءسىز قالاي ويلايسىز؟ تاراتىپ ايتار ويىڭىز بولسا، ورتاعا تاستاڭىز، بەك قابىل الامىز.
|
10 قىركۇيەك, 2021 ساعات 12:50قازاقستاندا ۇشتىكتىڭ اۋىسءتۇيىسى ءۇش كۇنگە سوزىلدى. اكىم مينيسترلەر ورىنباسار ترياداسى اراسىندا وربىگەن كادرلىق تاعايىنداۋ ءجۇرىسى رەفورماشىل ەستيتىن بيلىكتىڭ ەسكى داستۇرىنەن جاڭىلماعانىن كورسەتتى.ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى قۋاڭشىلىق جۇتقا اينالعان شاقتا شارۋالار تاراپىنان ماسەلەگە دەر كەزىندە ارەكەت ەتپەدى دەپ كوپ سىنالعان ءوڭىر اكىمى سەرىك تۇرىموۆ لاۋازىمىنان بوساتىلعان بويدا پارلامەنت سەناتىنان ورىن الدى. ايماقتاعى جارتى عاسىردا بولماعان اۋىر احۋالدى توتەنشە جاعداي رەتىندە جاريالاۋعا لايىقسىز كورگەن جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك باسشىسى قوعام سىنىنا قاراماستان پرەزيدەنت توقاەۆ جارلىعىمەن سەنات دەپۋتاتى اتاندى.57 جاستاعى سەرىكباي تۇرىموۆ 2019 جىلدىڭ ماۋسىمىنان 2021 جىلدىڭ قىركۇيەگىنە دەيىن ماڭعىستاۋ وبلىسىن باسقاردى. كاسىبى بويىنشا ينجەنەرقۇرىلىسشى.ال ونىڭ ەكى جىل وتىرعان قىزمەتىنە، ياعني ماڭعىستاۋ وبلىسى اكىمى شەنىنە ەكسەنەرگەتيكا ءمينيسترى نۇرلان نوعاەۆ تاعايىندالدى. قازاقستانداعى كادرلىق اۋىسءتۇيىستىڭ جازىلماعان زاڭىنا سايكەس، باسشىنىڭ ورنىن ورىنباسارى باسادى، سونداياق باسشى جوعارى جاقتىڭ پارمەن كۇشىمەن شەگىرتكە شەنەۋنىك كەيپىندە وزىنە بەيتانىس كەز كەلگەن سالاعا اۋىسا بەرەدى. نوعاەۆ باسقارعان ۆەدومستۆوعا كۇنى كەشەگە دەيىن ەكولوگيا ءمينيسترى بولعان ماعزۇم مىرزاعاليەۆ باردى. ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى رەتىندە ادەتتەگىدەي وسىعان دەيىنگى ۆيتسەمينيستر 48 جاستاعى سەرىكقالي برەكەشوۆ كەلدى.برەكەشوۆ 2020 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنان بەرى ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ۆيتسەءمينيسترى بولعان. ونىڭ الدىندا قازترانسگاز كومپانياسىندا ءتۇرلى قىزمەت اتقارعان. مۇنايگاز كەنىشتەرىن يگەرۋ سالاسىندا ماماندانعان.ازاماتتىق قوعام مەن تاۋەلسىز ساياسي ساراپشىلار قازاقستاندىق ءداستۇر بويىنشا قوسىلعىشتاردىڭ ورنىن اۋىستىرعانىمەن، قوسىندى ءمانىن وزگەرتپەيتىن مۇنداي كادرلىق تاعايىنداۋ ءادىسى ناتيجەسىز ەكەنىن ءجيى سىنايدى. دەسە دە مينيسترلەك كابينەتى مەن ايماق باسشىلارىن تاعايىنداۋ تەك بيلىك شىڭىندا شەشىلەدى، حالىق تالابى مەن پىكىرى ەسكەرىلمەيتىن زاڭدىلىق بۇرىنعىشا وزگەرىسسىز قالىپ وتىر.
|
كۆڭۈلدىكى سۆزئۆي قۇرۇلۇش پۇلى توغرىسىدا مۇلاھىزە قىلىشىپ باقايلىباغداش مۇنبىرىمۇنبەر ئەينەك كۆڭۈلدىكى سۆز ئۆي قۇرۇلۇش پۇلى توغرىس ...كۆرۈش: 563ئىنكاس: 7ئۆي قۇرۇلۇش پۇلى توغرىسىدا مۇلاھىزە قىلىشىپ باقايلىيوللىغان ۋاقتى 20131016 13:25:32 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ يازمىنى ئاخىرىدا تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 20131016 14:09ئۆي قۇرۇلۇش پۇلى توغرىسىدا مۇنازىرە قىلىشىپ باقايلىئەسسالامۇ ئەلەيكۇم : بارلىق قېرىنداشلارنىڭ قۇربان ھېيتىنى چىن دىلىمدىن تەبرىكلەيمەن .ئاۋۋال ئۆزۈمنى قىسقىچە تونۇشتۇرۇپ ئۆتەي :مەن بولسام ئاددىي بىر سەھرالىق ئوقۇتقۇچى . ئەسكەرتىپ قويىدىغان يەنە بىر تەرىپىم بولسا ، مەن مالىيە ــ ھېساباتقا ئانچە پىششىقمۇ ئەمەس ، تېخىمۇ ھەم ئىنچىكمۇ ئەمەس . بۇ يازمىنى يېزىشىمدىكى ئاساسلىق سەۋەب بولسا ، مۇشۇ توغرىسىدا كاللامدىن ئۆتمەي قالغان بەزىبىر نوقتىلار بار . ئىـــــلــــــــــى تەۋەسىدىن باشقا رايۇنلارنىڭ بىزنىڭكىگە ئوخشامدۇ ـ يوق بىلمىدىم . ئەگەر ماڭا ئوخشاش ئوي ــ خىيالى بارلار بولسا مۇشۇ نوقتىلارنى مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارغا يەتكۈزگەن بولساق دېگەن ئۈمىدتىمەن .بىلىدىغانلاردىن سۈرۈشتۈرسەم ، ئەمەلىيەتتە مۇشۇ توغۇرلۇق تالاش ــ تارتىشلار خېلى كۆپ ئىكەن . شۇ قاتاردا مەنمۇ ئۆز ئويۇمدىكىنى يېزىپ باقاي دېدىمغۇ . نەق گەپكە كېلەيلى . تەكشۈرۈپ باقسام ، ھازىر مېنىڭ ھېساباتىمدىكى 30نەچچەمىڭ سومغا يېتىپتۇ . مەن ۋە ئايالىم بۇ يەرگە سىرتتىن كېلىپ ئورۇنلاشقانئىمتىھان بېرىپ ئۆتكەن، بۇ يەردە بىرمۇ تۇغقىنىمىز يوق ، بىز بۇيەرگە كەلگەندىن كېيىن بەرىبىر 30يىلچە خىزمەت قىلىدىغان ئىش بولغاندىكىن ئاۋۋال بانكىدىن نەچچە تۈمەن پۇل قەرز ئېلىپ ، جايلىق يەر ئېلىپ ، ئۆي سالدۇردۇق . نېمە دەيمىز ئەمدى ، تۇرمۇش بولغاندىكىن ۋاقت ئۆتكەنسېرى قىزىل رەقەممۇ بارغانسايىن ئېشىپ بارىدىكەن . ئاتاقتا ئىككى مائاشلىق بولغان بىلەن مېنىڭ مائاشىم بانكا قەرزىنى قايتۇرۇش ، بالىنىڭ بېقىلىش راسخوتى ئۈچۈن ، داۋالىنىش ئۈچۈن ھازىرقى بالىلارمۇ تولا ئاغرىيدىكەن دېگەندەك ئىشلار بىلەن ھېچبىر تايىنى قالماي ، ھەممە ئىش پەقەت ئايالىمنىڭ بىر كىشىلىك مائاشىغىلا قاراشلىق ھالەتتە ئۆتىۋاتىمىز . ھەممىمىزگە ئايان ، بىز ئۇيغۇرلارنىڭ كېلىم ـ كېتىم ، ئېلىم ـ بېرىم مۇناسىۋىتىمىز مۇرەككەپرەك . ھەممىدىن يامان بولغىنى باشقا پەتىۋالارنى قويۇپ تۇرايلى مېنى ۋە ئايالىمنى 20 نەچچە يىل بېقىپ ، ئوقۇتقان ئاتا ـ ئانىمىزغا قەرەلدە بىرە ـ ئىككى تۇتقۇزۇشقا تازا قۇربىمىز يەتمەيۋاتىدۇ، كەينىمىزدىكى قېرىنداشلىرىمىزنى يۆلەش نەدە تۇرۇپتۇ ؟! ئـــــەگــــــــــەر مۇشۇ ھالەتتە ئاشۇ قولۇمغا تېگىدىغان بولسا بانكا قەرزىدىن بىراقلا قۇتۇلۇپ ، ئۆي ـ ھويلامنىڭ چالىسىنى پۈتتۈرۈپ ئۆيۈم ئانچە چوڭمۇ ئەمەس خاتىرجەم ھالدا ۋەتەن ماڭا تاپشۇرغان خەلقىمنىڭ بالىلىرىنى تەربىيىلەش خىزمىتىنى ئىشلەپ كەتكەن بولاتتىم . لېكىن بۇ پۇل بىز يېزا قىشلاقتىكى ئوقۇتقۇچى ـ كادىرلارغا نىسبەتەن ئانچە پايدىلىق رول ئوينىيالمايدىكەن ، بۇ پۇلنى ئېلىش ئۈچۈن شەھەرـ بازار يېرىدىن بىنا ئۆي ئالساق بولىدىكەن . مەسىلىنىڭ نېگىزى مانا مۇشۇ يەردە . مـــېـــــنـــــــىــــــڭ شەھەردىن بىنا ئۆي ئالغۇم يوق مەن بىنا ئۆيگە قىزىقمايمەن . شۇنداق بولغانىكەن ئەسلى بۇ پۇلنى مەندىن تۇتۇشنىڭ ھېچبىر ئەھمىيىتى يوق . ئاڭلىسام بۇ پۇلنى مەلۇم يوللار ئارقىلىق ئېلىۋاتقانلارمۇ بار ئىكەن ماڭا ئوخشاش بىنا ئۆي ئېلىشنى خالىمايدىغانلار . بىراق بۇنىڭ ئۈچۈن شۇ پۇلنىڭ 10نى شۇ پۇلنى چىقىرىپ بېرىدىغانلارغا ئالدىن تاپشۇرىدىكەن . شۇڭا مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارنىڭ مۇشۇ پۇلنىڭ مەسىلىسىنى توغرا بىر تەرەپ قىلىپ بېرىشىنى ئۈمىد قىلىمەن . قېنى باشقىلارنىڭ قانداق پىكىرى باركىن ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟تۆھپىكار ئەزا, جۇغلانما 5409, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 4591 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 5409, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 4591 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 20131024 17:56:00 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشھەممە يەردە ئوخشاش، ئۆزىمىزنىڭ پۇلىمىزنىمۇ خەققە پۇل بېرىپ ئالىدىكەنمىز، قانداق جاھان بۇلۇپ كەتتى؟..........316 توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 12957يوللىغان ۋاقتى 20131024 19:32:29 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئۆي قۇرلۇش پۇلى سىزدىن قانچە پۇل تۇتسا ھۆكۈمەت شۇنچە پۇل قوشۇپ يىغىلىدىغان پۇلدەك قىلاتتى ،، سىز تۇتۇشنى بىكار قىلۋەتسىڭىز ھۆكۈمىتىمىز ئۈچۈن يەنەبىر ياخشى كادىر تۇغۇلغان بۇلىدۇ، ئەگەر ئېلىشنى خالىسىڭىز يەرلىك ئورۇندىن ئۆيى بار دىگەنگە خەت ئالىسىزغۇ دەيمەن ،،،يوللىغان ۋاقتى 20131024 21:34:20 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ ئۇنچىلا تەس ئىش ئەمەس، سىز ئالدى بىلەن ئوي سالغان ئورنىڭىزنىڭ يەر ئىشلىتىش كىنىشكىسىنى بىجىرىپ بولۇپ، ئاندىن تۇرۇشلۇق ئورنىڭىزدىكى ئوي قۇرۇلۇش ئىشخانىسىغا كىرىپ مۇناسىۋەتلىك جەدىۋەللەرنى توشقۇزۇپ، ناھىيىلىك ئوي مۇلۇك پۇندىنى باشقۇرۇش ئىشخانىسىغا كىرسىڭىز بولىدۇ. ئەگەر يەنە ئالالمىسىڭىز، ناھىيىلىك ئىنتىزام تەكشۇرۇش كومتىتىنىڭ ، خىزمەت ئۇنىمىنى نازارەت قىلىدىغان ئۇنۇم ئىشخانىسى دەيدىغان بىر ئىشخانىسى بار، شۇ يەرگە ئەھۋالڭىزنى يازمىچە ئىنكاس قىلسىڭىز بولىدۇئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 4925, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 75 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 4925, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 75 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 20131025 02:54:16 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئاساسى قاتلامدا يۈرۈپ سىياسەتتىن خەۋەرسىز قاپسىزدە............ يوللىغان ۋاقتى 20131024 21:34بۇ ئۇنچىلا تەس ئىش ئەمەس، سىز ئالدى بىلەن ئوي سالغان ئ ...كەچۈرۈڭ ، مەن نەچچە ۋاقتتىن بېرى تورغا چىقالماي ، سىلەرنىڭ يازماڭلارنى كۆرمەپتىمەن .سىز ... يەر ئىشلىتىش كىنىشكىسىنى بىجىرىپ بولۇپ، ئاندىن تۇرۇشلۇق ئورنىڭىزدىكى ئوي قۇرۇلۇش ئىشخانىسىغا كىرىپ مۇناسىۋەتلىك جەدىۋەللەرنى توشقۇزۇپ، ناھىيىلىك ئوي مۇلۇك پۇندىنى باشقۇرۇش ئىشخانىسىغا...دەپسىز ، ئاڭلىسام ، ئۇلار يېزا ـ سەھرالارنىڭكىنى ئېتراپ قىلماي ، شەھەر ـ ناھىيە بازار ئىچىنىڭ يەر كىنىشكىلىرىنى ئىناۋەتكە ئالىدىكەن دەپ ئاڭلىغانىدىمغۇ . مەسىلەن : بانكىدىن قەرز ئېلىشتا دەسمايە قىلىدىغانغا دىگەندەك ... يا مەن خاتا ئاڭلىۋالدىممۇ ؟ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم : كەچۈرۈڭلار مەن نەچچە ۋاقتتىن بېرى تورغا چىقالمىغان ئىدىم .بىنا ئۆي ئالغانلارغا بىۋاستە ياردىمى بولىدىكەن . لېكىن ، بىنا ئۆي ئالغۇسى يوقلار بۇ پۇلنى بىۋاستە ئېلىپ ئىشلىتەلمەيدىكەنغۇ . مېنىڭ ئەتراپىمدىكى نەچچىسى ئۆزىنىڭ يىغىلغان ئۆي پۇلىنىڭ 10ىنى بېرىپ باشقىلار ئارقىلىق ئالدىغۇ . توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 24007ئەسسالامۇ ئەلەيكوم؟ قاراماي شەھىرىدە جامائەت تۇرالغۇ ئۆي فۇندىنى چىقىرىشتا1.تاۋار ئۆي سېتىۋالغان بولىشى توختام بولسا2.مەزكۇر كىشىنىڭ ئاتائانىسىنىڭ قان بېسمى قاتارلىق سوزۇلما خاراكتىرلىك كسەللىكى بولسا3.ئائىلىدە قېينچىلىقى بولسائىدارە ياكى خەلىق ئىشلىرى ئورۇنلىرىنىڭ ئىسپاتى بولىشى كېرەك4. زىمىن سېتىۋالغان ۋە كېنىشكىلىرىنى بېجىرگەن بولسا، ۋە شۇ ئورۇنغا ئۆي سالغان بولسا چوقۇم كېنىشكە رەسمىيەتلىرى تولۇق بولىشى، ئۆي سېلىشتا سېتىۋالغان قۇرۇلۇش ماتېرىياللىرىنىڭ ئۆلچەملىك تالۇنلىرى بولىشى كېرەك چىقارغىلى بولىدۇ
|
دزيۋدودان جاستار اراسىندا ازيا كۋبوگى ءوتتىجەكپەجەك 24 ءساۋىر، 2018166 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋ ؛ ؛الماتىداعى ؛حالىق ارەنا؛ سپورت كەشەنىندە دزيۋدودان كورنەكتى قوعام قايراتكەرى، سپورت جاناشىرى، ؛پاراسات؛ جانە ؛قۇرمەت؛ وردەندەرىنىڭ يەگەرى بەكەت ماحمۇتوۆتىڭ جۇلدەسى ءۇشىن جاستار اراسىندا ازيا كۋبوگى جولىنداعى جارىس ءوتتى. ؛توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا ەل ەكونوميكاسى ەڭسە تىكتەي الماي جاتقان تۇستا رەسپۋبليكالىق بوكس فەدەراسياسىنىڭ تىزگىنىن ۇستاعان بەكەت ساپابەكۇلى وسى سپورت تۇرىنە بارىنشا قولداۋ كورسەتىپ، بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرىنىڭ ەشتەڭەدەن تارلىق كورمەۋىنە سەپتىگىن تيگىزدى. ايتۋلى ازاماتتىڭ باسشىلىعىمەن قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قۇراماسى وليمپيا ويىندارى مەن دۇنيەجۇزىلىك دودادا جانە باسقا دا كوپتەگەن بايراقتى باسەكەلەردە عالامات كورسەتكىشكە قول جەتكىزىپ، الەمدەگى ەڭ ۇزدىك ءۇش كوماندانىڭ قاتارىنا ەركىن قوسىلدى. جاستار مەن جاسوسپىرىمدەر بوكسى دا كەرەمەت قارقىنمەن دامىدى. 19962006 جىل ارالىعىندا ايبانىڭ ءبىرىنشى ۆيسەپرەزيدەنتى بولعان كەزدە دە ماحمۇتوۆ مىرزا وتاندىق بوكستىڭ وركەندەۋىنە بارىنشا اتسالىستى.2009 جىلى ول رەسپۋبليكالىق دزيۋدو فەدەراسياسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ سايلاندى. بۇل رەتتە دە بەكەت ماحمۇتوۆ ءوزىنىڭ ىسكەرلىگىن تانىتىپ، اينالدىرعان ءۇشتورت جىل ىشىندە وليمپيادا باعدارلاماسىنا ەنگەن كۇرەستىڭ بۇل ءتۇرىنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتىپ، تاسىن ورگە دومالاتتى.بيىلعى تۋرنيردە وڭتۇستىك كورەيا، وزبەكستان، قىرعىزستان، تاجىكستان جانە قازاقستاننىڭ بارلىق ايماعىنان كەلگەن 200دەن اسا بالۋان باق سىنادى. ەكى كۇنگە سوزىلعان باسەكە بارىسىندا ءبىزدىڭ ورەندەر شاشاسىنا شاڭ جۇقتىرماي باس جۇلدەنىڭ بارلىعىن وزدەرى ولجالادى. ولاردىڭ تاتاميدەگى قيمىلقوزعالىسى مەن جانكەشتىلىگىنە قاراپ، ەلىمىزدە جالىندى جاستاردىڭ قالىڭ شوعىرى ءوسىپ كەلە جاتقانىنا انىق كوز جەتكىزدىك. ءدال وسىنداي پىكىردى قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى ايدىن سماعۇلوۆتىڭ دا اۋزىنان ەستىدىك. باق وكىلدەرىنە بەرگەن سۇحباتىندا ول: ؛جاستار بۋىنى حالىقارالىق دودالاردا دا ءدال بۇگىنگىدەي كۇرەسەتىن بولسا، ەل دزيۋدوسىنىڭ ەرتەڭى ءۇشىن ەش الاڭداماۋعا بولادى؛ دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.جارىستىڭ وزىنە كەلەر بولساق، جەكەلەگەن سالماق دارەجەلەرى بويىنشا مىنا دزيۋدوشىلار جەڭىس تۇعىرىنىڭ ەڭ بيىك ساتىسىنا كوتەرىلدى: ۇلدار ؛ نۇرحان المابەك 55 كيلو، باۋىرجان نارباەۆ 60 كيلو، سۇڭعات جۇباتحان 66 كيلو، اڭساربەك عاينۋللين 73 كيلو، بەيبىت ماديەۆ 81 كيلو، مالىك تەمىرسۇلتانوۆ 90 كيلو، نۇرسات تەمىرحان 100 كيلو جانە بەيبارىس ءابدىعاني 100 كيلو. ؛ قىزدار ؛ ءاديا سايىن 44 كيلو، عاليا تىنباەۆا 48 كيلو، اقمارال ەرنازار 52 كيلو، مەرۋەرت سارسەنوۆا 57 كيلو، ساەرا مىرزاحمەتوۆا 63 كيلو، ءامينا راسۇل 70 كيلو، نازەركە تىلەۋحانوۆا 78 كيلو جانە كاميلا بەرلىقاش 78 كيلو.سونىمەن قاتار بەكەت ماحمۇتوۆتىڭ جۇلدەسى ءۇشىن وتكەن حالىقارالىق ءتۋرنيردى تاماشالاۋ ءۇشىن دزيۋدو كۇرەسىنىڭ باسىقاسىندا جۇرگەن مايتالمان ماماندار مەن داڭقتى دزيۋدوشىلاردان بولەك، بوكستان وليمپيادا چەمپيونى ەرماحان ىبرايىموۆ پەن الەم كۋبوگىنىڭ يەگەرى اركاديي توپاەۆ، ەركىن كۇرەستەن وليمپيادا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازى، الەمنىڭ 5 دۇركىن چەمپيونى قاجىمۇرات گاسالوۆ سىندى ساڭلاقتار دا ؛حالىق ارەناعا؛ ارنايى ات باسىن بۇردى.
|
ئازاب ئىچىدىكى ئىنسانئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى ئوبزور ۋە مۇھاكىمە ئازاب ئىچىدىكى ئىنسان يوللانغان ۋاقتى 2011818 15:42:38ئازاب ئىچىدىكى ئىنسانلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي كَبَدٍ بىز ئىنساننى ھەقىقەتەن جاپامۇشاقەت ئىچىدە قىلىپ ياراتتۇق.مېنى بارابارا ئىچكىرىلەپ قوينىغا ئېلىۋاتقان بۇ ھايات كۆز ئالدىمدا ھەرخىل ھادىسىلەر قاتارى ھازىر بولسا، يۈرىكىم ۋە مېڭەمنىڭ ئارىسىغا تۈمەنمىڭ ھىستۇيغۇغا سەۋەب بولغان ھالەتتە يېيىلىۋاتاتتى. ئۇيغۇر بولۇپ ئۇيغۇر ئاتموسفېراسىدا ياشاش باشقا ھەرقانداق بىر مۇھىتتا ياشىغانغا قارىغاندا ماڭا جاپامۇشاقەت ۋە ئازاپ ئۇقۇملىرى توغرىلىق كۆپ نەرسىلەرنى ئەسلىتەتتى. بەلكىم مەن ئۇيغۇردىن ئىبارەت بىر مۇبارەك مىللەتنىڭ ئەۋلادى بولغانلىقىم ئۈچۈن ئۆزۈمگە تەقدىم ئېتىلگەن بۇ زامانماكاندا بۇ ئۇقۇملارنى ھەرقانداق بىر مىللەت ئەۋلادىدىن بەكراق چوڭقۇرلاپ چۈشىنىش ھەققىگە ئىگە ئىدىم. قىسقىسى مەن شۇنداق ئويلايتتىم ۋە شۇنداق ئويلاپ كەلدىم. مەن ياشىغان جەمئىيەت ماڭىمۇ بىر كىشلىك يۈكىنى ئارتىپ تۇرمۇش، ئائىلە، ئىقتىساد...لارنىڭ كۆلەڭگۈسىنى ئۈستۈمگە تاشلاۋاتقان بۇ مەزگىلدە نۇرغۇن نەرسىلەرنى قولۇمدىن قاچۇرغانلىقىمغا چىن دىلىمدىن ئىقرار بولۇپ ئەپسۇسلۇق ئوتلىرىدا يانسام يەنە تولىمۇ ئاجىز بىر ئۈمۈدنىڭ ئۇچقۇنلىرى مېنى سىلكىنىش ئىچىدە داۋاملىق ياشاشقا دىۋىتىپ تۇراتتى. ھىچكىمگە ئاڭلىتىپ بولالمايدىغان بىر چوڭقۇر ئازاپنىڭ قەلبىمنىڭ چوڭقۇرلىرىدىن ھامان مېنى ماراپ تۇرىۋاتقانلىقىنى ھەرقاچان ھىس قىلىپ تۇراتتىم. تونۇش بىلىشلەر ۋە دوستلار، ساۋاقداشلىرىمنىڭ ئارىسىداچۈشكۈن سۈپىتىگە ئېرىشىپ قالغان مېنىڭ بۇ قەلبىمنىڭ، بۇلار، يېقىنلىرىم تەرىپىدىن بولسىمۇ چۈشىنىلىش ئىمكانى ئاشۇ سۈپەتنىڭ ئوتتۇرغا چىقىشى بىلەن تېخىمۇ كىچىكلەپ كەتتى. چۈنكى ئۇلار مەندە ئۇزۇندىن بېرى داۋاملىشىپ كېلىۋاتقان بۇ خىل ئازابنى ھىس قىلىش، چۈشىنىش ۋە بىلىش ئۈچۈن ئۆزۈمنى تەبىئەتلىرىمگە كەڭرى قويىۋېتىپ كېلىۋاتقان كەيپىياتىمنى پەقەت چۈشكۈن دىن ئىبارەت بىر سۆز بىلەنلا بىر تەرەپ قىلىۋەتكەن ئىدى.بىر جەمئىيەت، بىر مىللەت ئۈچۈن ئۆز باغرىنى قانىتىپ تۇرغان ئازاپلىرىنى ھىس قىلماسلىق، چۈشىنىشكە ئۇرۇنۇپ باقماستىن ھاياتىنى داۋام قىلىشقا ئۇرۇنۇشتىن ئارتۇق بەخىتسزلىك بولماس. بۇنداق داۋام قىلىۋاتقان ھاياتنى ھەقىقى ھايات دېيەلەمدۇق؟! ئىنسان ئۆز تەبىئەتلىرىنى بوغۇپ قانداقمۇ ھاياتىنى نورمال ۋە راھەت داۋام قىلدۇرالىسۇن؟!1.جابامۇشاقەت ئىچىدە قىلىپ يارىتىلغان ئىنسان.قۇرئان كەرىمنىڭ 90سۈرىسى بەلەدنىڭ 4ئايىتىگە قارايدىغان بولساق بۇ ئايەت بىزگە ئىنساننىڭ يارىتىلىش تەبىئىتىدىن خەۋەر بېرىدۇ.بىز ئىنساننى ھەقىقەت جاپامۇشاقەت ئىچىدە قىلىپ ياراتتۇق.بۇ ئايەتنىڭ دەماللىققا ئاڭلاتقان مەنىسىدىن ھەربىر ئىنسان نەسلىنىڭ جاپامۇشاقەت ئىچىدە قىلىپ يارىتىلغانلىقىنى بىلىپ يېتەلەيمىز. ئەلۋەتتە، بۇ ئايەتنى يەنىمۇ چوڭقۇر تەھلىل قىلساق ئىنساننىڭ جاپامۇشاقەت، ئازاپئوقۇبەتلەرنى ھىس قىلىش ئۇنىڭ تۇغما تەبىئەتفىترەتلىرىدىن بىرى بولۇپ ئىنسان بۇ دۇنيادا ياشىغان ئىكەن ھەر زامان ئۇنى ھىچبىر توسالغۇسىز ھىس قىلىپ تۇرىدىغانلىقى ۋە ئۇ سەۋەپلىك ئۆزى ياشاۋاتقان بۇ دۇنيا ۋە ئۆزى ھەققىدە تىنىمسىز سۇئاللارغا چۆكىدىغانلىقى ۋە بۇ جەرياندىن ئۆز ھاياتىغا مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىك بىر تونۇش ۋە چۈشەنچىگە ئىگە بولۇپ ياشاپ بارىدىغانلىقىنى ھىس قىلىپ يېتەلەيمىز.ئاللاھ تەئالا بىزگە ئىنساننى جاپا مۇشاقەت ئىچىدە قىلىپ ياراتقانلىقىنى بايان قىلىش بىلەن بىرگە قانداق قىلىپ ئىنساننى ھەربىر شەخىس ئۆزىگىلا تەۋە بولغان ھېستۇيغۇ دۇنياسى بىلەن باغلاپ چىققانلىقىنىمۇ ئوتتۇرغا قويىۋاتىدۇ.يەنى بىز ھەر بىرىمىز ئۆز ئالدىمىزغا بىر شەخىس بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن شۇنى بىلىمىزكى، بىز ھەربىرىمىز ئىككى خىل دۇنيا دا تەڭلا ياشايمىز. يەنى بىز سەزگۈ ئەزالىرىمىز بىلەن ئالاقە قىلىپ ياشاۋاتقان بۇ رېئالى دۇنيا، يەنە بىرسى بولسا ھەربىرىمىزگە مەخسۇس بولغان ئۆزدىن باشقا ھىچ بىر ئىنسان بىلىپ بولالمايدىغان، سەزگۈ ئەزالىرىمىزنىڭ بىلىشىدىن ئۈستۈن تۇرۇپ كەلگەن دۇنياھىسسى دۇنيادا ياشايمىز. كۈندىلىك تۇرمۇشىمىزدا، سەزگۈ ئەزالىرىمىز بىلەن كۆرۈپ بىلگەن ئىشلار ھىسسى دۇنيارىمىزدا شۇنىڭغا ماس بولغان كەيپىياتلارنى بىزگە تەڭلەيدۇ. بىز قۇبۇل قىلىمىز ۋە ئۇنى رېئالى دۇنيادا ئىپادىلەيمىز. يەنى ئاللا تەئالا بۇ ئىككى دۇنيانى مۇشۇنداق بىربىرىگە باغلاپ چىققان.ئىنسان جاپامۇشاقەت تارتىيدىغان، ئازاپلىنىدىغان قىلىپ يارىتىلغان. ۋە ھاياتى بويىچە شۇنداق قىلىدۇ. بۇ ئىنساننىڭ بىر تەبىئىتى.1يارىتىلىش تەبىئىتى ۋە خارەكتېرى ئارىسىدا ئىنسانيارىتىلىش ، خارەكتېر ۋە ياشام ھەققىدە مارسېل مۇنداق يازىدۇ:سەزگۈر ئادەملەر تارتىۋاتقان ئازاپنىڭ كۆپ قىسمى ئۇلارغا ئۇلارنىڭ روھىدىن كەلگەن.ئىنسانلارنىڭ ھەممىسى ئوخشاش بىر تەبىئەتتە يارىتىلغان بولۇپ ئىنسانلارنىڭ ھەرخىل خارەكتېرلىرى مۇشۇ تەبىئەتنى ئاساس قىلىپ ياشاۋاتقان مۇھىتىنىڭ تەسىرىدە ئاستائاستا كۆكلەشكە باشلايدۇ.مارسېل يۇقىرقى سۆزىدە ئىنسانلارغا خاس بولغان ئۈچ خىل ئۇقۇمنى ئوتتۇرغا قويىدۇ. سەزگۈ، ئازاپ، روھ. ئۇ سۆزىنىڭ بېشىدا سەزگۈر ئىنسانلار دەپ يېزىش بىلەن بىرگە ئىنسانلار ئارىسىدا سەزگۈر ئەمەس ئادەملەرنىڭمۇ بارلىقىنى، سەزگۈر ئەمەس ئىنسانلارنىڭ جاپامۇشاقەت ۋە ئازاپنى پەرق قىلالمايدىغانلىقىنى ۋە سىرتقى مۇھىتنىڭ غىدىقلىشى تەسىرىدىن روھىدىن كېلىۋاتقان ئۇچۇرلارنىمۇ قۇبۇل قىلىپ بولالمايدىغانلىقىنى ئوتتۇرغا قويغان.بىز يۇقىردا چۈشەنگەندەك ھەممە ئىنسان ئازاپ تارتىيدىغان بىر خىل تەبىئەتتە يارىتىلغان. ئەمما مارسېلنىڭ يۇقارقى سۆزى تەبىئەت جەھەتتە ئوپمۇئوخشاش يارىتىلغان ئىنسانلارنىڭ خارەكتېر جەھەتتىكى پەرقىنى ۋە ھايات پىچىمىنى ئوتتۇرغا قويىۋاتىدۇ. يەنى ئىنسانلار ياشاۋاتقان مۇھىتىنىڭ تەسىرىدە ئۆزىدە ھاسىل قىلىپ يېتىلدۈرگەن خارەكتېرلىرىنىڭ نەتىجىسىدە ئۆزىدە بار بولغان تەبىئەتلەرنى بايقايدىغان، ئۇنىڭ بىلەن پۈتۈن بولىدىغان، ئىنساندەك ياشايدىغان ياكى بۇنىڭ ئەكسىچە ئۆزىنى ۋە قىممىتىنى يوق قىلىپ ياشايدىغانلىقىنى ئوتتۇرغا قويىۋاتىدۇ.مەيلى ئازاپ روھتىن كەلگەن بولسۇن ياكى ئىنسان فىترىتىنىڭ بىر پارچىسى بولسۇن ئىنسان بۇ دۇنيادىكى ياشاش جەريانىدا ئۇنىڭغا ساھىپ چىقىدىغان بولۇپ ياشايدۇ ياكى ئۇنىڭ ئەكسىچە ياشايدۇ.بۇنىڭدىن يەنە شۇنداق يەكۈنگىمۇ كېلەلەيمىزكى ،ئىنسان خارەكتېرى ئىنساننىڭ ئۆز تەبىئىتىگە مايىل بولىشى ياكى ئۇنىڭ ئەكسىچە يول تۇتۇپ مېڭىشىنى بەلگىلەيدۇ. شۇڭا مۇڭغۇل ئىستىلاسى زامانىدا ياشىغان بۈيۈك ئىسلام ئالىمى شەيخۇل ئىسلام ئىبنى تەيمىييە ئىنسان ئاتائانىسىنىڭ ئەمەس بەلكى ئۆزى ياشىغان مۇھىتنىڭ ئوغلى، دەپ ناھايىتى توغرا ئېيتقان. ئىنسان ئۆزى ياشاۋاتقان مۇھىتىنىڭ تەسىرىدە ئۆز خارەكتېرىنى كۈچىنىڭ يېتىشىچە پۈتۈنلەپ چىقىدۇ ۋە بۇ خارەكتېرى بىلەن بۇ ھاياتتىكى ياشامىنى پۈتۈنلەش ئۈچۈن ئۇنىڭغا بىر قارار بېرىدۇ.بۇ يەردە خارەكتېر ھەققىدە جىق توختىلىپ كېتىشنىڭ ئانچە زۆرۈرىيتى يوق. يەنى بىز بۇ يەردە خارەكتېرنىڭ ئىنساننىڭ ئۆز تەبىئەتلىرىگە ساھىپ چىقىشتا تۈرتكىلىك رول ئوينايدىغانلىقىنى تەكىتلىمەكچىمىز. چۈنكى ئىنسان خارەكتېرىنىڭ كۈچى كۆپچىلىككە يوشۇرۇن ئەمەس. مەسىلەن، تارىخقا نەزەر تاشلايدىغان بولساق جاپامۇشاقەت ۋە ئازاپ ئىچىدە يېتىلىپ چوڭ بولغان ئىنسانلارنىڭ خارەكتېرى ناھايىتى كۆپ ئىنساننىڭ خارەكتېرىگە تەسىر كۆرسەتكەن. بۇ ھەقتە گېرمانىيە پەيلاسوپى ۋە شائىرى نېچې مۇنداق دەيدۇ: ئوڭۇشسىز شارائىت تالانت يارىتىدىغان ئەڭ ياخشى شارائىت. چۈنكى ئوڭۇشسىز شارائىت ئىچىدىكى ئىنسان ئۆز تەبىئىتىگە ئەڭ يېقىن ھالەتتە ياشاۋاتقان، ئۆز تەبىئىتىنى تونۇپ ئۇنىڭدىن كۈچ ئېلىۋاتقان، ئۆزى ئۆزىگە ساھىب بولۇپ ياشاشنىڭ تۇنجى قەدەملىرىنى بېسىۋاتقان ئىنساندۇر.2 فغويد پىسخىلوگىيە مېتودىدا مەن ۋە بىزخۇددى بىر يەككە ئىنسانغا خاس بولغان پىسخىكىلىق ياشام بولغاندەك بىر قەبىلە يەنى بىر توپقىمۇ خاس بولغان بىر پىسخىكلىق ياشام بولىدۇ. دېمەك ئىنسان تەبىئىتىنىڭ جانلىنىپ تۇرۋاتقانلىقىنىڭ بىر ئىپادىسى، نورمال بىر پىسخولوگىيەلىك ھادىسە ھېسابلانغان جاپامۇشاقەت چېكىش ۋە ئازاپلىنىش يەككە بىر ئىنساننىڭ پىسخولوگىيسىدىن قانداق بىر ئورۇن ئالغان بولسا بىر توپ بولۇپ ياشاۋاتقان قەۋمنىڭ پىسخولوگىيسىدىنمۇ شۇنىڭغا ماس بولغان بىر ئورۇن ئالغان بولىدۇ. فغويدنىڭ قەبىلە پىسخولوگىيسى ۋە مەن ئانالىزىناملىق ئەسىرى بىزنى بۇ ھەقتىكى يېتەرلىك دەلىلەر بىلەن تەمىنلەيدۇ.تېخىمۇ چوڭقۇر قىزىققۇچىلار شۇ كىتابقا مۇراجىئەت قىلسا بولىدۇ.بىز فغويدنىڭ بۇ ئەسەردە قوللانغان مېتودىدىن پايدىلىنىپ ئۇشبۇ تېمىمىزغا مۇناسىۋەتلىك مەزمۇنلارنى تېخىمۇ ئېنىق قىلىپ يورۇتماقچى.ھەر بىر توپ، قەۋمنىڭ باشقا ئىنسان ۋە قەۋم بىلىپ يېتىشكە ئاجىزلىق قىلىدىغان پىسخىك تىندۇرمىلىرى، ئازاپ تىندۇرمىلىرى بولىدۇ.يەنى بىر شەخىسنىڭ ئۆز تەبىئىتى ئاستىدا ياشاۋاتقان مۇھىتنىڭ تەسىرىدە ئۆزىدە قانداق خارەكتېر شەكىللەنگەن بولسا شۇ شەخىس تەۋە بولغان بىر قەۋمدىمۇ ھەم شۇنىڭغا ئوخشاش شۇ قەۋمگە خاس بولغان بىر خارەكتېر شەكىللىنىپ چىقىدۇ. بىر ئادەم شەخىس سۈپتى بىلەن ياشاش جەريانىدا ئۆزى بېشىدىن ئۆتكۈزگەن جاپامۇشاقەت ۋە ئازاپئوقۇبەتلەرگە قانداق ساھىپ چىققان بولسا بىر قەۋم، بىر مىللەتمۇ ھەم ئېتنىك كېلىپ چىقىشىدىن تارتىپ تا ھازىرغىچە بولغان ياشامىدا ئۆزىگە خاس پەرقلىق جاپامۇشاقەت ۋە ئازاپقا ساھىپ چىقىپ كەلگەن بولىدۇ.فغويدنىڭ يازمىلىرى ناھايىتى ئوچۇق ھالدا شۇنداق بىر ئىلمى پەرەزنى ئوتتۇرغا قويىدۇكى ھەربىر شەخىس ئۆز قەۋمىدىكى ئادەملەرگە ئارلىشىپ توپلام ھاسىل قىلغاندا ئەسلىدىكى ئۆزىگە خاس بولغان ئەقلى قۇۋۋەت ۋە باشقا پىسخىكىلىق ئالاھىدىكلىرىنى يوقىتىپ شۇ توپنىڭ بىر تەركىبىگە ئايلىنىپ كېتىدۇ، ۋە خۇددى يەككە بىر ئادەمگە ئوخشاش كۆپلىگەن ئىنسانلاردىن تەركىپ تاپقان ئەمما خۇددى يەككە بىر ئادەمگە ئوخشاش خاس ئالاھىدىلىككە ئېگە بولغان بىر ئومۇمىي گەۋدىنى شەكىللەندۈرىدۇ. يەنى بۇ يەردە شۇنداق دېيەلەيمىز،ئوخشاش بىر خىل ياشاش مۇھىتىدا توپلام ھاسىل قىلغان ئىنسانلار تۈرى يەككە بىر ئادەم قانداق پىسخولوگىيلىك ئالاھىدىلىككە ئېگە بولغان بولسا بۇ ئىنسانلار توپلىمىمۇ شۇنىڭغا ماس بولغان ئۆزىگە خاس پىسخولوگىيلىك ئالاھىدىلىككە ئېگە بولغان بولىدۇ.يەنى بۇ يەردە تېخىمۇ كۈچلۈك ھالدا بىر قەۋم بىر مىللەتنىڭمۇ خۇددى يەككە بىر ئىنسانغا ئوخشاش ئۆزىگە خاس پىسخىكىغا ئېگە ئىكەنلىكىنى قايتىدىن تەكىتلىمەكچىمىز. مەن بىر شەخىس سۈپىتىدە جاپامۇشاقەت ۋە ئازاپئوقۇبەتلەرگە قانداق ساھىب بولسا بىز نىڭمۇ بىر قەۋمگە سۈپىتىدە ئۆزىگە خاس بولغان جاپامۇشاقەت ۋە ئازابئوقۇبەتلەرگە ساھىپ ئىكەنلىكىنى ئوتتۇرغا قويماقچىمىز. ئۆز تەبىئىتىگە تۇرمۇشىدىن ئورۇن بېرىپ ئۇنى ياشاۋاتقان بىر قەۋمنىڭ پۇقراسى بۇنىڭ بەدىلى بىلەن شۇ ئۆزى تەۋە بولغان قەۋمنىڭ ئازابىنى تۇيۇپ تۇرىدۇ. يەنى ئۇنىڭ ئۆز تەبىئىتىگە ساھىپ چىقىشى بىلەن ئۇنىڭ تەبىئىتى ۋە ئۇ ئۆزى تەۋە بولغان قەۋمنىڭ تەبىئىتى ئۇتتۇرىسىدا ئەسلىدىنلا مەۋجۇد بولغان گارمونىك باغلىنىش ئىلگىركى بېسىلىپ قېلىشتىن قۇتۇلۇپ شەخىسنىڭ ياشامىدا ئىپادىلىنىپ چىقىدۇ. ئازابلىنىۋاتقان ئىنسان بىلەن ئازابلىنىۋاتقان قەۋم تەڭ مەۋجۇد بولىدۇ. ئۇلارنىڭ بۇ ھاياتتىكى ياشامى ھەقدادىغا يېتىشكە قاراپ سىلجىيدۇ.3 ئازابلىنىۋاتقان ئىنسان ۋە ئازابلىنىۋاتقان قەۋمئۇلار ئازابلىنىۋاتقان ئازابنىڭ ئەسلىسى ئۇلارنىڭ سىرتقى ھاياتىغا ئەمەس بەلكى ئۇلارنىڭ ئىچىدە ئۇلارنىڭ ئۆزلىكىدەك ئورۇن ئالغان بولىدۇ.ئازابلىنىۋاتقان ئىنسان ئۆز تەبىئىتىگە قايتىۋاتقان ۋە ياشاۋاتقان تۇرمۇشىغا كېلىۋاتقان ئىنساندۇر. ئازابلىنىۋاتقان قەۋم ئەپسانە ۋە رىۋايەتلىرى بىلەن ھازىرى ئوتتۇرىسىدا ئۆزىگە ئېنىرگىيە تۇلۇقلىۋاتقان قەۋمدۇر.ياشاش ئىنساننىڭ چەكسىز ئەركىنلىكى. ياشاش ئۇ ئاللاھ تەئالانىڭ ئىنسانلارغا بەرگەن ھوقۇقى. شۇنىڭ ئۈچۈن ياشاۋاتقان بىر ئىنسان ئۆزىنىڭ ئازابلىنىۋاتقانلىقىنى تۇيۇشى ۋە ئۇنى تونۇشى كېرەك. شۇندىلا ئۇ ئۆز تەبىئىيتى ۋە ياشاۋاتقان تۇرمۇشى ئوتتۇرىسىدا باغلانغان مۇناسىۋەتنى مۇۋازىنەت ھالىتىگە ئېلىپ بارالايدۇ. يەنى ئۆز ھاياتىنى ھەقىقىي يوسۇندا ياشىغان بولىدۇ. بۇ يەردىكى تۇيۇش ئۆزىنىڭ ئازابلىنىۋاتقان بىر ئىنسان ئىكەنلىكىنى تۇيۇش ۋە ئۇنى تونۇش بولسا قانداق قىلىپ بۇ ئازابلار ئېلىپ كەلگەن ۋە ئازابلىنىش ئارقىلىق ئۆزىدىن ئۆتكۈزىۋاتقان بېسىم، چۈشىنىكسىزلىك ۋە مەنىسىزلىكلەرگە بىر ئازادىلىك، چۈشەنچە ۋە مەنە ئىزدەشكە ئاتلىنىش بولغان بولىدۇ. بۇنىڭ بىلەن ئۆز تەبىئىتى ۋە ئۆزى تەۋە بولغان قەۋمنىڭ تەبىئىتى ئوتتۇرىسىدىكى بىر پۈتۈنلۈكنى ئۆز ياشامىدا ئىپادىلەپ ياشاشقا باشلىغان بولىدۇ.بىر قەۋمنىڭ ئازابلىنىشى مۇرەككەپ بىر جەريان بولۇپ ئۇ شۇ قەۋم ئىچىدە ئوتتۇرغا چىقىۋاتقان ھەر خىل پاسسىپ پىسخولوگىيلىك ھالەتلەر بىلەن باشلىنىدۇ. بۇ ئازابلىنىشنىڭ شۇ قەۋم ئىچىدىكى ھەر بىر ئازابلىنىۋاتقان ئىنسانغا تۇيۇلۇش بولسا شۇ قەۋم ئۈچۈن كىملىكتە زور پەرقنىڭ كېلىپ چىقىشى، شۇ قەۋم كىشىلىرى ئىچىدە ئومۇمىي يۈزلۈك كۆرۈلىدىغان مەيدانسىزلىق، ئىككىلىنىش، كۆپ ئارىسالدى بولۇش، تېز ۋاز كېچىش، رېئاللىقتىن قېچىش، سۆزھەرىكەتلىرىدە ئۆزىگە دائىم تەسەللى ئىزدەپ تۇرۇش باشقا قەۋملەر ۋە شۇ قەۋم كىشىلىرىنى چوڭ بىلىش، ئەگىشىش خاھىشىنىڭ ھەددىدىن زىيادە كۈچىيىپ كېتىشى قاتارلىق پاسسىپ پىسخولوگيلىك تەسىرلەرنىڭ ئەۋج ئېلىشى بىلەن ئىپادىلىنىشكە باشلايدۇ. ئازابلىنىۋاتقان قەۋمنىڭ ئۆز ئازابلىرىنى تونۇشى ۋە ئۇنىڭغا ساھىپ چىقىشى ھەققىدە تۆۋەندىكى بويىچە پىكىر قىلىشنى لايىق تاپتىم.فغويد كىتابىدا ھىسياتنىڭ يۆتكىلىش ھەققىدە مۇنداق توختىلىدۇ: كۆپ قېتىم گېپنوز بولغۇچى گېپنوز قىلغۇچىنى ياخشى كۆرۈپ قالىدۇ؛ ئۇزۇن مۇددەت بىر دوختورنىڭ كۈتىشىدە داۋالانغۇچى شۇ دوختۇرنى ياخشى كۆرۈپ قالىدۇ؛ بىر قەۋم قەھرىمانلىقى بىلەن ئۆزىنى ھاياجانغا سالغان ھەر بىر باتۇر داھىيلىرىغا بولغان مۇھەببىتىنى ئۇنىڭغا بولغان چىن سادىقلىق بىلەن ئىپادىلەپ چىقىدۇ... قەۋمنىڭ ئۆز داھىسىنى ياخشى كۆرۈشى نى مەن بۇ يەردە ھىسياتنىڭ كۆچىشى دەپ قارىمايمەن. بۇ ئۈچ خىل ئەھۋالدىن ئالدىنقى ئىككىسى يەككە شەخىس پىسخولوگىيسىگە ئائىت بولۇپ ئۇخىل ئەھۋال فغويدنىڭ ئانالىزلىرىدا ھېسياتنىڭ كۆچۈشى ئىكەنلىكى ئېنىق ئىسپاتلانغان بولسىمۇ ئەمما ئۈچۈنچى خىل ئەھۋال شەخىس پىسخولوگىيسىدىن پەرقلىق قەۋم قەبىلە پىسخولوگىيسى بولغانلىقى ئۈچۈن ئۇ ئەزەلدىن توپ بولۇپ ياشاۋاتقان ھەر قەۋمنىڭ تەبىئىيتىدە ئەزەلدىن بار ئىشتۇر. چۈنكى تارىخقا نەزەر سالساق ئىنسانلار مەيلى خالىسۇن ياكى زورلۇق ئاستىدا بولسۇن قەبىلە بولسا ئۆزلىرىگە قەبىلە باشلىقى، دۆلەت بولسا دۆلەت باشلىقى، پادىشاھلىق بولسا پادىشاھ، ئىمپىريە بولسا سۇلتان تاللاپ ۋە شۇنىڭغا بوي سۇنۇپ ياشاپ كەلگەن. يەنى ھەر قەۋم ئۆز ئىچىدىن چىققان بىر داھىغا بولغان تەشنالىقى بىلەن ئۆز ئازابلىرىنى تونۇشقا ، ئۇنىڭ باشچىلىقى بىلەن ئۇزىنىڭ پىسخىك ياشامىغا ساھىپ چىقىپ ياشاشقا باشلايدۇ. بۇ ئارقىلىق ئۇلار ئۆزلىرىدە شەكىللەنگەن پاسسىپ پىسخولوگىيە ۋە بۇرۇختۇرما كەيپىياتتىن قۇتۇلۇپ چىقىدۇ. بۇ ئارقىلىق بىر توپ، قەبىلە بولۇش سۈپىتى بىلەن ئۆزى، ئۆز ئىچى ۋە سىرتقى دۇنيا بىلەن بولغان ھەرخىل مۇرەككەپ مۇناسىۋىتىنى مۇۋازىنەت ھالىتىگە ئېلىپ بارىدۇ.ئۆز تەبىئەتلىرىدىن قېچىپ ئۇنى ئۇنتۇپ ياشاشقا كۈچەۋاتقان ئىنسانلار ۋە شۇ ئىنسانلار توپى چوقۇم ئۆز تەبىئەتلىرىگە قايتىپ كېلىشى ئۇلار قانائەتلەندۈرمەي تاشلاپ قويغان تەبىئەتلىرىنى قاندۇرىشى ۋە ئەسلى قانداق بولسا شۇنداق داۋام قىلىشىنى تەقەززا قىلغان ھاياتىنى شۇ ئەسلى بويىچە داۋام قىلدۇرۇپ ياشىشى زۆرۈر.2.نېمە ئۈچۈن ئازاپ؟ ئىنسانلىققا قايتىشئۆز تەبىئىتىگە ۋە ئۆز پىسخىك ياشامىغا ساھىپ چىقالمىغان شەخىس ۋە قەۋم ئۆز تارىخى ۋە ئۆز ئەۋلادلىرىغا قانداق ساھىپ چىقالىسۇن؟ ــــــ خاتىرەمدىنئازابلىنىش چۈشەنچە ۋە تونۇش ھاسىل قىلىش دېمەكتۇر.بەزىلىرىمىز ئازاپلىنىمىز، بەزىدە ئۆزىمىز ئۈچۈن بەزىدە باشقىلار ئۈچۈن؛ بەزىلىرىمىز ھامان ئەكسىچە. چۈنكى تېخى ھىچكىم ھەممە ئىنسانلار ئۆز تەبىئىيتىگە، فىترىتىگە خائىنلىق قىلماي ياشاپ باقتى دېيەلمىدى. ساپ ۋىجدان كۆزى بىلەن ئەتراپىمىزغا، بىز ياشاۋاتقان جەمئىيتىمىزگە نەزەر سېلىپ باقساق بۇ ئاشكارە بولىدۇ. كىملەرنىڭ ئۆز تەبىئىتىنى قوغداپ شۇنىڭغا مايىل بولۇپ ياشاۋاتقانلىقى كىملەرنىڭ ئەكسىچە.جاپامۇشاقەت تارتىش، ئازاپلىنىش ھەربىر ئىنساننىڭ تۇغما تەبىئىتىنى ئاساس قىلغان نورمال بىر پىسخولوگىيلىك ھادىسىدۇر. بىز ئازاپلىنىمىز. بەزىدە سەۋەبى ئېنىق بولغان ئىشلاردىن ئازاپلىنىمىز. بەزىدە سەۋەپسىزلا ئازاپلىنىمىز.بەزىدە بىلىپ ئازاپلىنىمىز، بەزىدە بىلمەي ئازابلىنىمىز. ئەمما بىز يەنە ئۆز ۋاقتىدا قەلبىمىزنىڭ ئىچئىچىدىن كېلىۋاتقان ئازابنى بېسىپ قويالايمىز، ياكى ياشاۋاتقان ئاڭ ھوشىمىزنى ئۇنىڭدىن ۋاقىتلىق بولسىمۇ قاچۇرالايمىز. بىز ئۆز تەبىئىتىمىزگە خائىنلىق قىلىپ، ئىچئىچمىزدىن كېلىۋاتقان ئىنسانىي تۇيغۇلارنى چورتلا كېسىپ ئۈزىۋېتەلەيمىز ياكى ئۇنى ياساپ، سۇۋاپ باشقىچە ئۆزگەرتىپمۇ كۆرسىتەلەيمىز. ئەمما ئېمىل مىچېل سيوغاننىڭ ئازابلىنىش چۈشەنچە ۋە تونۇش ھاسىل قىلىش دېمەكتۇر. دېگەن بۇ سۆزى ماڭا نۇرغۇن نەرسىلەرنى قايتا ئەسلەتتى. ھەر قېتىملىق ئازاپنىڭ ماڭا چۈشەندۈرۈدىغان ۋە تونىتىدىغانلىرى ھەقىقەتەن ئاز ئەمەس ئىدى. قاچان ئىنسان ئۆزىگە تېگىشلىك بولغان ئازاپتىن قاچتى ئۇ شۇنچە نەرسىلەردىن مەھرۇم قالدى.قاچان ئىنسان ئۆز تەبىئەتلىرىگە خائىن چىقتى ئىنسانلىقتىن شۇنچە يىراقتا قالدى، يىرگىنىشلىك ۋە قاباھەتلىك ئىشلار بىلەن مەشغۇل بولۇپ قالدى. ئۇلار ئۆزلىرىنى قانداق ئۇنتۇغان بولسا دۇنيامۇ ئۇلارنىڭ تارىخىنى شۇنداق ئۇنتىدى، ئۇلار ئۆز تەبىئەتلىرىگە قانداق خائىنلىق قىلغان بولسا ئۇلارنىڭ ئەۋلادلىرى كىملىكسىزلىك ۋە يېتىملىكتە تىرىك مۇردىلاردەك ياشىدى. بىز ئازابلىنىش بىلەن ئۆزىمىز ۋە ئۆزىمىزگە ئالاقىدار شەيئىلەر ھەققىدە ئاچچىقئاچچىق ئويلارغا چۆكىمىز، نەچچە كېچىلەرنى ئۇيقۇسىز ئۆتكۈزىمىز، بۇ ئارقىلىق قەلبىمىزدە غۇۋا قالغان شۇ سۇئاللارغا بىر چۈشەنچە ۋە بىر تونۇش ئىزدەيمىز ياكى ھاياتىمىزغا باشقىچە بىر تۈس ئىزدەيمىز. ئەلۋەتتە، بىر قەۋەمنىڭ ھاياتلىقى ۋە شۇ ھاياتلىقىنىڭ داۋامى ئۆز تەبىئەتلىرىگە ئۇيۇپ ياشاش بىلەن ئەمەلگە ئاشىدۇ. قۇرئاندا دۇنيا يۈزىدىن ئېچىنىشلىق يوقىتىلغان بەزى قەۋەملەرنىڭ قىسسىلىرى ھەقىقەتەن ئويلانغۇچىلار ئۈچۈن تېخىمۇ زور تەپەككۇر يىپ ئۇچلىرىنى بېرىدۇ.مەن تا ھازىرغىچە گېرمان پەيلاسوپى ۋە شائىرى نىچېنىڭ بىزنىڭ ئازاپقا بولغان چۈشەنچىمىز ئاشقانسېرى ھاياتقا بولغان چۈشەنچىمىز شۇنچە ئېشىپ بارىدۇ. دېگەن بۇ بىر جۈملە سۆزىگە قەتئىي ئىشىنىپ كەلدىم. شۇنداق ئېغىر كۈنلەردە ئازاب ئىچىدە پۇچۇلانغاندا، يالغۇزلۇق باسقاندا بۇ سۆز ماڭا ھەمراھ بولۇپ كەلدى. ئۆزۈمنىڭ تەبىئىتىدىن چىقىۋاتقان سادالارغا رېئال تۇرمۇشىمدا شۇنىڭغا مۇۋاپىق بىر ئورۇن بېرىشىمنىڭ كېرەكلىكىنى ۋە بۇ ئارقىلىق تۇرمۇشنى تېخىمۇ چىن ياشىغىلى بولىدىغانلىقىنى چوڭقۇر ھېس قىلدىم. مەن شۇنداق قىلالىسام يەنە ئۆزۈم تەۋە بولغان توپنىڭ ئازابىنىمۇ تەبىئىيلا ھىس قىلالايدىغانلىقىمنى، ئۆزۈم تەنھا ھالدا مەڭگۈ چۈشۈنۈپ ۋە بىلىپ بولالمايدىغان پەقەت مەن ئۆزۈم تەۋە بولغان توپقا قېتىلغاندىلا ئاندىن ئۆزىنى ئاشكارلايدىغان يەنە بىر تەبىئىتىمگىمۇ ساھىپ چىقىپ ياشىيالايدىغانلىقىمنى ۋە بۇ ئارقىلىق ياشاشنىڭ تېخىمۇ چوڭقۇر مەنىلىرىگە يېتەلەيدىغانلىقىمنى ھېس قىلدىم. ياشاشتىكى ھەقىقى قۇربانلىق دەل ھەر بىر شەخىسنىڭ مۇشۇ ئىككى خىل تەبىئىتنى تەڭ ياشىشى بىلەن باشلانسا كېرەك.يىغىپ ئېيتقاندا ئازاب بىز ئۈچۈن ئىنسانلىقىمىزنىڭ بىر بەلگىسى، ئازابلىنىش بىز ئۈچۈن ئۆزىمىزگە قايتىشىمىزنىڭ بىر چاقىرىقى.سۈرە بەلەد 4 ئايەتمارسېل پروست:غايىپ بولغان ۋاقىتنى ئىزلەش.1.توم، 1باسما، فراڭكفۇت ئام ماين:زۇغكامپ نەشىرياتى،2000، 751بەتزىگمۇند فغويد،قەبىلە پىسخولوگىيسى ۋە مەن ئانالىزى، لايپتسش، ۋېنا، تسۈغىش، خەلقئارا پىسخولوگلار نەشىرياتى، 1921، توپلانما ئەسەرلىرى، 13 جىلد، بەت:71161رامانا ماھارشى، قانداق بولساڭ شۇنداق بول!، بىرىنچى باسما، مىيۇنخېنۋېنا: ئو، دابلىيۇ، بارت نەشىرياتى، 2001يىلى، 256بەتخاتا يارىتىلىش ئېمىل مىچېل سيوغان. ئىككىنچى باسما، فراڭكفۇرت ئام مايىن، سۇغكامپ نەشىرياتى، 1981، 100بەت يوللانغان ۋاقتى 2011821 02:38:40بىر مۇنچە ئىنكاس يازسام چىقماپتۇيا ؟ بۇ نېمىش بوپ كەتتى ئەمدى... يوللانغان ۋاقتى 2011821 02:56:37ھەركىم ئۆزىنىڭ تەجرىبىسى ۋە ھېس تۇيغۇلىرى ئارقىلىق مەسىلىنى ھەل قىلىدۇ. ئازاپتا ياشايدىغان ئادەملەرنىڭ كۆپىنچىسى ئېھتىياتچان ۋە سوغۇققان كېلىدۇ. ئادەم ئازاپنىڭ چوڭقۇر قاتلاملىرىدا ئۆزىنى مۇكەممەللەشتۈرۈشنى ئويلايدۇ. تۇرمۇش تەجرىبىسى ۋە باشقا يەكۈنلەر رېئاللىققا توغرا كەلمىگەن ئەھۋال ئاستىدا يېڭى مەسىلىلەرگە ئازاپ بىلەن يۈزلىنىشتىن قۇتۇلۇشنىمۇ ئويلاپ قالىدۇ . بۇ دۇنيادا ھەر قانداق دۆت ئادەمنىڭ مەسىلىنى ئۆزىنىڭ مەيدانىدا تۇرۇپ ھەل قىلىش تەرەپلىرى بولغاندەك ئازاپ ئىچىدە ياشايدىغان ئادەملەرنىڭمۇ مەسىلىنى ھەل قىلىش يوللىرى ئوخشاش بولمايدۇ .، لېكىن ئېچىنىشلىق يەرى شۇكى ئازاپ ئىچىدە ياشايدىغان ئادەملەر ھەل قىلىش قىيىنچىلىقى يۇقىرى بولغان مەسىلىلەرگە دۇچ كەلگەندە نورمال خۇشال ياشايدىغان ئادەملەرگە قارىغاندا ئۆزىنى تېز يوقىتىدۇ. بۇنداق ئەھۋالدا ئۆزىنى تۈگەشتۈرىۋالىدغانلارمۇ ، ئۆزىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ ماڭىدىغانلارمۇ چىقىدۇ . گەپ ئازاپنى قايسى نۇقتىدا تۇرۇپ قوبۇل قىلىشتا.ئۇيقا كېلىپ گەپمۇ قېچىۋاتىدۇ، داۋامىنى كېيىنچە يازارمەن ...: ئازاب ئىچىدىكى ئىنسان
|
گېرمانىيىدىكى ئۇيغۇرلار قۇربان ھېيت نامىزىنى بىرگە ئوقۇدى ئۇيغۇرگېرمانىيىدىكى ئۇيغۇرلار قۇربان ھېيتنى بىرگە ئۆتكۈزدى. 2012يىلى 26ئۆكتەبىر، گېرمانىيە.ئىش كۈنى بولۇشىغا قارىماي، نامازغا ميۇنخېن شەھىرىدىكى ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك كەلگەن بولۇپ، خاتىپ بولغۇچى كىشى نامازدىن ئىلگىرى تەپسىر قىلىپ، ئۇيغۇرلارنى ئۆز دىنىغا ۋە مىللىي كىملىكىگە سادىق بولۇشقا چاقىردى. نامازدىن كېيىن شەرقىي تۈركىستاننىڭ مۇستەقىللىقى، ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ھۆر، ئازادلىقى ئۈچۈن دۇئا قىلىندى. جامائەت نامازدىن تارىغاندىن كېيىن، ميۇنخېن شەھىرىدىكى ئۇيغۇر رېستورانلىرىدا ۋە ئۆزئارا بىربىرىنىڭ ئۆيلىرىدە ھېيت پەتىسى قىلىشنى باشلىۋەتتى.د ئۇ ق دىنىي ئىشلار كومىتېتىنىڭ رەئىسى، بۈگۈنكى نامازنىڭ ئىمامى بولغان تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن ئەپەندى زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، ئۆزىنىڭ ھېيتلىق تىلەكلىرىنى بىلدۈردى. گېرمانىيىدىكى ئۇيغۇر مويسىپىتلىرىدىن ئەنۋەرجان ئەپەندىمۇ ئۆز خەلقىگە بولغان ھېيتلىق سالاملىرىنى يوللىدى.د ئۇ ق دىنىي ئىشلار كومىتېتىنىڭ بۇ يىلقى ئەھمىيەتلىك ئىشلىرىدىن بىرى، ھەر يىلقىغا ئوخشاش ياۋروپادا ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلار ۋە تۈرك جامائىتىنىڭ قۇربانلىق ئۈچۈن ئاتىغان پۇللىرىنى يىغىپ، ئۇيغۇر ئىلىدىكى شېھىتلار ئائىلىسىگە ھەم موھتاجلارغا يوللاش بولدى. ئۇلار بىر ئايدىن بۇيان بۇ توغرىسىدا تەشۋىقات پائالىيەتلىرى ئېلىپ بارغان ئىدى.
|
يەنە نىگېرىيە، يەنە بوكو ھارام، يەنە قان... ئۇيغۇرچەيەنە نىگېرىيە، يەنە ...يەنە نىگېرىيە، يەنە بوكو ھارام، يەنە قان...نىگېرىيەنىڭ شەرقىي شىمالىغا جايلاشقان بورنو ئۆلكىسىدە بوكو ھارام تەشكىلاتىغا مەنسۇپ تېرروچىلارنىڭ ھۇجۇمىدا ئونلارچە ئادەمنىڭ ئۆلگەنلىكى بىلدۈرۈلدى.30.11.2014 24.09.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: نەق مەيداندىكى ئەھۋاللارنى كۆرگۈچىلەر، 30 دىن ئارتۇق بوكو ھارام ئەزاسىنىڭ شەنبە كۈنى كېچىسى بورنو ئۆلكىسىنىڭ جەنۇبىدىكى شانى بازىرىغا ھۇجۇم قىلغانلىقىنى، ھۇجۇمدا ئونلارچە ئادەمنىڭ ئۆلگەنلىكىنى ئېيتتى. تېررورچىلارنىڭ بازاردىكى ئۆيلەرگە ئوت قويۇپ بەرگەنلىكى ئەسكەرتىلمەكتە.ساقچىلار، شانىدا ۋەقە يۈز بەرگەنلىكىنى جەزملەشتۈردى ۋە مىلىتانلارنىڭ بىر ساقچى پونكىتى بىلەن دۆلەت بىناسىغا ئوت قويۇپ بەرگەنلىكىنى قەيت قىلدى.بوكو ھارام مىلىتانلىرىنىڭ دۆلەتنىڭ شىمالىدا پەقەت نويابىر ئېيىدا قىلغان ھۇجۇملىرىدىلا 300 دىن ئارتۇق ئادەمنىڭ ھاياتىدىن ئايرىلغانلىقى بىلدۈرۈلدى.نىگېرىيەنىڭ شەرقىي شىمالىغا جايلاشقان بورنو، يوبې ۋە ئاداماۋا ئۆلكىلىرىدە 5 يىلنىڭ مابەينىدە زوراۋانلىق ۋەقەلىرىنى سادىر قىلىپ كېلىۋاتقان بوكو ھارامنىڭ، يېقىنقى 6 ئايلىق ھۇجۇملىرىدا ئامانلىق ساقلاش كۈچلىرى قوشۇلۇپ 2 مىڭدىن ئارتۇق ئادەم ھاياتىدىن ئايرىلدى.
|
ئېمىتىش ۋاقتى قانچىلىك بولسا مۇۋاپىق بولىدۇ بوۋاقلار دۇنياسى . !.مەيدان ئانابالىلار ساقلىقى بوۋاقلار دۇنياسى ئېمىتىش ۋاقتى قانچىلىك بولسا مۇۋاپىق بولىدۇكۆرۈش: 2147ئىنكاس: 0ۋاقتى: 20121115 17:44:38 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش كۆرۈش شەكلىنۇرغۇن ياش ئانىلار بالىنى ھەر نۆۋەتلىك ئېمىتىش ۋاقتىنىڭ قانچىلىك بولسا مۇۋاپىق بولىدىغانلىقىنى ئانچە بىلىپ كەتمىگەچكە ، بالا ئېمىتكەندە ئېمىتىش ۋاقتىنى يا قىسقا ، يا ئۇزۇن قىلىۋالىدۇ . ئەگەر ئېمىتىش ۋاقتى بەك قىسقا بولۇپ قالسا بالىنىڭ قورسىقى تويماي ، ياتقۇزۇپ بولغىچىلا يىغلاپ كېتىدۇ . بۇ خىل ھالەت ئۇزىراپ كەتسە بالىغا ئوزۇقلۇق يېتىشمەسلىكىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن . يەنە بىرى ئېمىتىش ۋاقتىنىڭ بەك ئۇزۇن بولۇپ كېتىشى بولۇپ ، بۇنىڭدىن تۆۋەندىكىدەك ناچار ئاقىۋەتلەر كېلىپ چىقىدۇ :بالىنىڭ بىر قېتىملىق ئەمگەن سۈتىنىڭ ئۆزگىرىش ئەھۋالىغا قارايدىغان بولساق ، بالا ئانىنى ئېمىشكە باشلىغان ۋاقتىدا ئانا سۈتىنىڭ ئاقسىل مىقدارى يۇقىرى ، ماي مىقدارى تۆۋەن بولىدۇ . ئېمىش ۋاقتىنىڭ ئۇزىرىشىغا ئەگىشىپ ماي مىقدارى يۇقىرىلاپ ، ئاقسىل مىقدارى تۆۋەنلەيدۇ . شۇڭا ئېمىش ۋاقتى ئۇزىراپ كەتسە بالىنىڭ قوبۇل قىلىدىغان ماي مىقدارىمۇ كۆپ بولۇپ ، بالىدا ئىچ سۈرۈشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ .ئەگەر سۈتنى ئېمىپ بولۇپ ، قۇرۇق شوراپ سالسا ھاۋانى سۈمۈرىۋالىدۇ دە ، بالا قۇسۇۋېتىدۇ . ئۇنداقتا ھەر قېتىملىق بالا ئېمىتىش ۋاقتى قانچىلىك بولسا ئەڭ مۇۋاپىق بولغان بولىدۇ ؟ ئادەتتە ھەر قېتىملىق بالا ئېمىتىش ۋاقتى 10 مىنۇت ئەتراپىدا بولسا ئەڭ مۇۋاپىق بولىدۇ . دەسلەپكى ئىككى مىنۇتتا بالا سۈتنىڭ 50 ىنى قوبۇل قىلالايدۇ . كېيىنكى تۆت مىنۇتتا 80 90 پىرسەنتىنى قوبۇل قىلالايدۇ . يەنە بەش مىنۇت ئۆتكەندىن كېيىن بولسا ئاساسەن قوبۇل قىلالمايدۇ . بۇنىڭدىن قارىغاندا ئېمىتىش ۋقتى قانچە ئۇزۇن بولسا شۇنچە ياخشى دېگەن قاراش ئانچە توغرا بولماي قالىدۇ . ئوزۇقلۇق قىممىتى نۇقتىسىدىن ئېيتقاندا ، بالا ئېمىتىش ۋاقتى تۆت مىنۇت بولسىلا كۇپايە قىلىدۇ . لېكىن كېيىنكى بەش مىنۇت ۋاقىتنىمۇ ئارتۇقچە دەپ قارىماسلىق كېرەك . چۈنكى بۇ ۋاقىت سۈت كەلتۈرىدىغان ھورمۇنلارنىڭ قويۇپ بېرىلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ ، سۈتنىڭ ئاجرىلىپ چىقىشىغا سەۋەب بولىدۇ . ئۇندىن باشقا يەنە ئانا بالىلىق مېھرىنى چوڭقۇرلاشتۇرىدۇ .8, 2018219 19:39 , 0.198861 , 123 .
|
مەنبەسى:ئىز تورى تەھرىر:زۆھرە مۇختەر يوللانغان ۋاقىت:20140928 15:40:23رېئال تۇرمۇشتا ئۆزىنى چوڭ تۇتىدىغان ، ھاكاۋۇر ، كىشىلەرنى ياقتۇرمايدۇ ، كۆزگە ئىلمايدۇ .ئۇلار ھاكاۋۇرلۇقنىڭ كۆپىنچە نادانلىقنىڭ ئىپادىسى ئىكەنلىكىنى بىلىدۇ . ھاكاۋۇرلۇق ئادەتتە ئاسان بايقىلىپ قالىدۇ ھەمدە دەل ۋاقتىدا تەنقىدلىنىپ ، تۈزىتىلىپ تۇرىدۇ . ئەمما كىشىلەر يۇقارقىلارنىڭ دەل ئەكسىچە بولغان يەنە بىر پىسخىك مەسلە ئۆزىنى كەمسىتىشكە سەل قارايدۇ .پىسخولوگىيىدە ، ئۆزىنى كەمسىتىش كەمسىنىش بىرخىل ئۆزلۈك ئېڭىدىكى كۈمتۈكلۈك شۇنداقلا بىرخىل ناچار خارەكتىر ھېسابلىنىدۇ . ئۆزىنى كەمسىتىش ئادەتتە ئوبيكىتىپ مەۋجۇت بولۇپ تۇرغان ياكى ئۆزى شۇنداق دەپ قارىغان مەلۇم يېتەرسىزلىك ياكى كۈمتۈكلۈك تۈپەيلىدىن پەيدا بولغان ئۆزىنى تۆۋەن كۆرىدىغان ، ئۆزىنىڭ ئىقتىدارى ۋە پەزىلىتىنى تۆۋەن مۆلچەرلەيدىغان ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، ئىززا تارتىش ، بىئارام بولۇش ، ئىچى تىتىلداش ، قايغۇرۇش ، ئۈمىدسىزلىنىش قاتارلىقلارمۇ تەڭ كۆرۈلدىغان بىرخىل ناچار كەيپىياتتىن ئىبارەت . ئۆزىنى كەمسىتىدىغان كىشىلەر ھەمىشە ئۆزىنىڭ ئىقتىدارىدىن گۇمانلىنىدۇ ، ئۆزىدىكى يېتەرسىزلىكلەردىن نومۇس ھېس قىلىدۇ ، بىئارام بولىدۇ . ئۇلاردا ئۆزىگە ئىشىنىش بولمىغانلىقى ئۈچۈن ، خىزمەتتە ئۆزىنى چۈشەپ قويۇپ ، ئالغا ئىلگىرلىيەلمەيدۇ . كىشىلىك مۇناسىۋەتتە ئۆزىنى ئىپادىلەشكە ، كۆرسىتىشكە جۈرئەت قىلالمايدۇ . باشقىلارنىڭ ئۆزىنى چۇشۇنىۋىلىپ كۆزگە ئىلماسلىقىدىن قۇرقىدۇ . بەزى ئۆزىنى كەمسۇتكۇچىلەر مۇشۇ سەۋەپتىن يالغۇز يۈرىدۇ . ئۆزىنى تار قەپەزنىڭ ئىچىگە سولىۋالىدۇ . ئۇنىڭ بىلەن ئۇ كىشىنىڭ باشقىلار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى ئېغىر تەسىرگە ئۇچرايدۇ . يەنى بەزى ئۆزىنى كەمسىتكۈچىلەرنىڭ غورۇرى بەك كۈچلۇك ، كۆڭلى زىيادە نازۇك بولۇپ ، باشقىلار بىلەن مۇناسىۋەت قىلىش جەريانىدا كۆڭلى ئاسانلا ئازار يەيدۇ . ئادەمگە ئارلاشماق تەستەك تەسىر بىرىدۇ . ئۇزاق مەزگىللىك ئۆزىنى كەمسىتىش كەيپىياتى ئادەمنىڭ ساغلاملىقىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ . يەنى پىسخىكا بىلەن فىزىئولوگىيىنىڭ ئۆز ئارا رول ئوينىشى تۇپەيلىدىن ئۆزىنى كەمسىتكۇچىلەرنىڭ ھەزىم قىلىش سىستېمىسى ۋە يۈرەك قان تومۇر سىستېمىسىدا ئاسانلا كاشىلا كۆرۈلۇپ ، بەزى جىسمانىي كېسەللىكلەرگە گىرىپتار قىلىدۇ .ئۆزىنى كەمسىتىش پىسخىكىسىنى شەكىللەندۇرىدىغان ئامىللار كۆپ خىل . يەنى جىسمانىي ئامىللارمۇ ، پىسخىك ئامىللارمۇ ، ئائىلە ، مەكتەپ تەربىيەسى ئامىللىرىمۇ ۋە ئىجتىمائىي ئامىل مۇھىت ئامىللىرىمۇ بار بولۇپ ، بۇلارنى تۆۋەندىكى تۆت تەرەپتىن چۈشەندۇرۇشكە بولىدۇ :بىرىنجى : ئۆزىنى توغرا تونۇماسلىقتىن پەيدا بولغان نېگىزلىك ئامىل . ئۆزىنى كەمسىتكۇچىلەر ھەمىشە ئۆزىنى ئوبيكىتىپ ، ئومۇمىيۇزلۇك باھالىيالمايدۇ ، ئۆزىنىڭ يېتەرسىزلىكى ۋە مەغلۇبىيىتىنىلا كۆرۈپ ، ئۆزىنىڭ ئارتۇقچىلىقى ۋە مۇۋەپپىقىيىتىگە سال قارايدۇ . بەزى تەرەپلەردە باشقىلارغا يەتمىسىلا ، ئۆزىنىڭ ھەممە تەرەپلىرىنى ئىنكار قىلىدۇ ياكى ئۆزىنى ئەيىپلەيدۇ . ئىشلارنى ناھايىتى ياخشى قىلىپ تۇرۇقلۇقمۇ تېخىمۇ ياخشى قىلالمىدىم دەپ خىجالەت بولىدۇ . ئۆزىگە ناھايىتى يۇقىرى تەلەپ قۇيىدۇ . ئەۋلىيا ، مۇكەممەل ئادەم ئۆلچىمى بىلەن ئۆزىنى باھالايدۇ . ھەرقانداق تەرەپلەردە كۈم كۈتسىز بولۇشنى ئويلايدۇ . بۇنداق زىيادە يۇقىرى تەلەپكە ھىچكىم يېتەلمەيدۇ . رېئاللىققا ئۇيغۇن ئەمەس .ئىككىنجى : مەغلۇپ بولۇش ۋە ئۇڭۇشسىزلىقلارغا ئۇچراش بولسا ئۆزىنى كەمسىتىشنى پەيدا قىلدىغان يەنە بىر ئامىل . رېئال تۇرمۇشتا ، كىشىلەر چوڭ كېچىك مەغلۇبىيەت ۋە ئۇڭۇشسىزلىقلارغا ئۇچراپ تۇرىدۇ . مەغلۇبىيەتتىن كېيىن كىشىلەر ئۆزىنىڭ ھازىرقى ھالىتى ۋە قابىلىيىتىگە قارىتا پاسسىپ باھالاش ئېلىپ بارىدۇ دە ، ئۆزىنى كەمسىتىش پەيدا بولىدۇ . ئەگەر بىر ئادەم داۋاملىق تۇردە ئۇڭۇشسىزلىق ۋە مەغلۇبىيەتكە ئۇچراۋەرسە ، ئۇنىڭ ئۆزىگە بولغان ئىشەنچىسى پەيدىنپەي تۆۋەنلەپ كىتىدۇ . ئۆزىنى كەمسىتىش تۇيغۇسىمۇ كۈنسىرى كۈچىيىپ كېتىدۇ .ئۈچىنجى : شەخىسنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىش جەريانى بولسا ، ئۆزىنى كەمسىتىش پىسخىكىسىنىڭ شەكىللىنىشىدىكى ئاساسلىق ئامىلدۇر . ئائىلە باشلىقى پەرزەنتلىرىنى تەربىيلەش جەريانىدا ، رىغبەتلەندۇرۇش ۋە ماختاشقا ماھىر بولمىسا، خالىغانچە ئەيىبلىسە ۋە تىللىسا ، بالىنىڭ غورۇرى زىيانغا ئۇچرايدۇ . ئۆسۇپ يىتىلىش جەريانىدا ئائىلە شارائىتى ، تەربىيلىنىش دەرىجىسى ، ئىجتىمائىي ئورنى قاتارلىق جەھەتلەردە كۆڭۈلدىكىدەك بولمىغاندا تەدىرىجىي ھالدا ئۆزىنى كەمسىتىشتىن ئىبارەت پىسخىكىسى شەكىللىنىپ قالىدۇ .تۆتىنچىسى : جىسمانىي جەھەتتە كەمتۈكلۈك ۋە ئەيىبلەر ئۆزىنى كەمسىتىش پىسخىكىسىنى شەكىللەندۇرىدىغان يەنە بىر مۇھىم ئامىل . ھەممىلا ئادەم چىرايلىق ، بېجىرىم ، ھەممە ئازاسى ساق تۇغۇلۇپ كەتمەيدۇ . بەزى ئادەملەر تۇغۇلىشىدىنلا چىرايلىق ، بىجىرىم بولىدۇ ، بەزى ئادەملەر كۆرۇمسىز ياكى مېيىپ تۇغۇلۇپ قالىدۇ . يەنە بەزى كىشىلەر بولسا تۈرلۈك ھادىسىلەر تۇپەيلىدىن مېيىپ ياكى كۆرۈمسىز بولۇپ قالىدۇ . مەيلى قانداق سەۋەبلەر كەلتۇرۇپ چىقارغان جىسمانىي ئەيىبلەر بولۇشىدىن قەتئىنەزەر ، بۇنىڭغا شەخىسنىڭ ئامالى يوق . ھېچكىم قانداق تۇغۇلۇشنى بەلگىلىيەلمەيدۇ . دۇنيادا ھېچقانداق جىسمانىي ئەيىب يوق ئادەملەر يوق دېيەرلىك . شۇڭا ئۆزىدىكى جىسمانىي ئەيىبلەرگە توغرا مۇئامىلە قىلالمىغان كىشىلەردە ئاسانلا ئۆزىنى كەمسىتىش پىسخىكىسى شەكىللىنىپ ، ئۆزىنىڭ باشقىلارغا ئوخشاش چىرايلىق ، بېجىرىم بولمىغانلىقىدىن ئازابلىنىدۇ . باشقىلار بىلەن ئارلىشىشنى خالىمايدۇ . بۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ ئۇگىنىشى ۋە تۇرمۇشىغا ئېغىر دەرىجىدە تەسىر يېتىدۇ .ئۆزىنى كەمسىتىش پىسخىكىسى تۇرمۇشقا رۇشەن تەسىر كۆرسىتىدۇ . شۇڭا ، ئۆزىنى كەمسىتىشنىڭ ئاسارىتىدىن قۇتۇلۇش ئۆزىنى كەمسىتكۇچىلەر ئۈچۈن ناھايىتى مۇھىم ، ئۆزىنى كەمسىتىش پىسخىكىسىنى يېڭىش ئۈچۈن :بىرىنجىدىن : ئۆزىنى توغرا تونۇش ، ئۆزىگە ئىشەنچ تۇرغۇزۇش ، يەنى ئۆزىنى يېتەرسىزلىكى ۋە ئارتۇقچىلىقىنى لىللا تونۇش ، يېتەرسىزلىكىنى تولۇقلاپ ، ئارتۇقچىلىقىنى جارى قىلدۇرۇپ ، ئۈزلۈكسىز ئىلگىرلەشنى قۇلغا كەلتۈرۈش، ئۆزىنى ئومۇمىيۇزلۇك ۋە ئوبيكتىپ باھالاش ئاساسىدا ئۆزىگە ئىشىنىش تۇيغۇسىنى يېتىلدۇرۇپ ، ئۆزىنى كەمسىتىش پىسخىكىسىنى يېڭىش كېرەك .ئىككىنجىدىن : ئۆزىنى رىغبەتلەندۇرۇشنى ئۇگىنىۋىلىش ، تۇرمۇشتا ئۆزىگە ئېنىق نىشان تۇرغۇزۇپ ، نىشاننى تىرىشىپ ئەمەلگە ئاشۇرغاندىن كېيىنكى غەلبە خۇشاللىقى ئارقىلىق ئۆزىنىڭ قابىلىيىتىنى تونۇش ، ئۇنىڭدىن باشقا ئۆز ئۆزىنى ماختاپ تۇرۇشنى ، بەزلەشنى ئۇگىنىۋىلىش لازىم .ئۈچىنجىدىن : ئۆزىنى كەمسىتكۇچىلەر باشقىلار بىلەن بولغان مۇناسىۋەتتە ئاكتىپ بولۇشى كېرەك . چۈنكى مۇناسىۋەت ئارقىلىق باشقىلارنىڭمۇ كەمچىللىكى بارلىىقىنى بايقاش بىلەن بىرگە ، باشقىلارنىڭ بەزى جەھەتلەردە ئۆزىگە مەسلىكى كېلىدىغانلىقىنى ، زۇقلىندىغانلىقىنى بىلىۋالغىلى بولىدۇ . باشقىلارنىڭ ئۆزى ھەققىدىكى باھاسى ئارقىلىق ئۆزىنى تېخىمۇ ئوبيكتىپ باھالىغىلى ھەمدە مۇناسىۋەت جەريانىدا ناچار كەيپىياتنى تۈگىتىپ ، ئۈمىدۋار ، ئوچۇق يۇرۇق ياشىغىلى بولىدۇ .
|
قوعام 06 جەلتوقسان، 2021جۋىردا شىمكەنتتەگى كورمە ورتالىعىندا وتباسى بانكىنىڭ قالالىق فيليالى ۇيىمداستىرعان جىلجىمايتىن م ۇلىك جارمەڭكەسى ءوتتى. اتالعان ءىسشاراعا قۇرىلىس كومپانيالارى، بانك كەڭەسشىلەرى مەن جەرگىلىكتى اكىمدىك وكىلدەرى قاتىستى. جارمەڭكە بارىسىندا كەلۋشىلەر تۇرعىن ۇيلەردى سالىستىرىپ، تاڭداپ، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن سالۋشى كومپانيانىڭ وزىنەن تىكەلەي جەڭىلدىكتەر الدى.سونداياق وتباسى بانك كەڭەسشىلەرى تۇرعىندارعا نەسيە تولەمدەرىن ەسەپتەپ، الدىن الا ماقۇلداۋ قۇجاتتارىن دايىنداپ بەردى. ءوز كەزەگىندە، بانكتەن وڭ ناتيجە العان سالىمشىلارعا قۇرىلىس كومپانيالارى 3 ملن تەڭگەگە دەيىن جەڭىلدىك ۇسىندى.وتباسى بانك سالىمشىلارى قۇرىلىس سالۋشىلاردان دايىن پاتەرمەن بىرگە پايدالانۋعا ەندى تاپسىرىلاتىن پاتەرلەردى دە ساتىپ الا الادى. نەسيە مولشەرلەمەسى 58،5 جتسم 9دان باستاپ ارالىعىن قۇرايدى. كۇنى بويى جالعاسقان جارمەڭكەدە كەلۋشىلەرگە 40 شاقتى تۇرعىن ءۇي كەشەنىن سالعان، مىڭنان استام پاتەر ۇسىنعان ونشاقتى قۇرىلىس كومپانياسىنىڭ ونىمدەرىمەن، جۇمىسىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك تۋدى. قىسقاسىن ايتقاندا، ءۇشىنشى مەگاپوليستە وتكەن جىلجىمايتىن م ۇلىك جارمەڭكەسى قۇرىلىس كومپانيالارىن، بانك كەڭەسشىلەرىن جانە جەرگىلىكتى اكىمدىك وكىلدەرىن ءبىر ارناعا توعىستىرعان ماڭىزدى ءارى اۋقىمدى ءىسشارا بولدى. سول ارقىلى قالا تۇرعىندارى باسپانا ماسەلەسى بويىنشا ءار مەكەمەگە جۇگىرمەي، جارمەڭكەنىڭ مۇمكىندىگىن پايدالانىپ، وزىنە كەرەكتى بۇكىل مالىمەتكە كورمە ورتالىعىنان قول جەتكىزىپ قايتتى.بانك وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا شىمكەنتتىكتەر اراسىندا باسپانالى بولۋ نيەتىمەن وتباسى بانكىندە قاراجات جيناپ جاتقاندار سانى كوپ. بيىلعى جىلدىڭ وزىندە 35 125 ازامات جاڭا دەپوزيت اشقان. سالىمدارعا دەگەن ۇلكەن سۇرانىس نەسيە مولشەرلەمەسىنىڭ قولجەتىمدى بولۋىمەن تۇسىندىرىلەدى. العاشقى جارنانى تولتىرۋ ءۇشىن دەپوزيتكە قاراجات جيناسا بولادى. سوسىن سالىمشىلارعا تومەنگى مولشەرلەمەمەن نەسيە الۋعا مۇمكىندىك بەرىلەدى. جىل باسىنان بەرى3 527 قالا تۇرعىنى وسى مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، قونىس تويىن تويلاپ ۇلگەردى.سولاردىڭ ءبىرى شىمكەنتتەگى قازىنا اتتى 20 بالاباقشادا قىزمەت اتقاراتىن گۇلنار قۇدايبەرگەنوۆا تۇران 2 شاعىن اۋدانىنان جۋىردا 1 بولمەلى پاتەر الدى. وتكەن قازان ايىندا وتباسى بانك ارقىلى پاتەرلى بولدىم. ءۇيدى الاردان بۇرىن 4 جىل قاتارىنان دەپوزيتكە اقشا قۇيىپ تۇردىم. شاماما قاراي بانكتىڭ سالىمىنا جيناي بەردىم. بىراق سالىمداردىڭ اراسىن ۇزگەن جوقپىن. وسى 4 جىلدىڭ ىشىندە 900 مىڭ تەڭگەدەي قاراجات جينادىم. وتباسى بانكى دە قارجى جاعىنان كومەكتەسىپ تۇردى. ياعني ءار جىل سايىن ماعان 100 مىڭ تەڭگەنىڭ ۇستىندە مەملەكەتتىك سىيلىقاقى تاعايىندالىپ وتىردى. پاتەردىڭ قۇنى 8،7 ميلليون تەڭگە بولدى. قازىر اي سايىن 65 مىڭ تەڭگە تولەپ ءجۇرمىن. يپوتەكالىق نەسيە قۇنى 5 پايىزدى قۇرايدى. ەلدار ەسىمدى بالام بار. جاسى 23تە. ول دا بۇگىنگى تاڭدا وتباسى بانكىنەن شوت اشىپ، سوعان ءوزى قاراجات جيناپ جاتىر. باسپانالى بولىپ، ءتورت قۇبىلامىز تەڭەلىپ قالدى. بۇعان دەيىن تۋىستاردىڭ ۇيىندە تۇردىق، قانشا جاقىنىڭ بولسا دا ءبارىبىر قىسىلادى ەكەنسىڭ. ءۇيدىڭ ءىشى كەڭ، جىلى، وتە ىڭعايلى. وسىدان جەتى جىل بۇرىن اكىمدىك ارقىلى پاتەر كەزەگىنە تۇرعانمىن. پاتەردى 9 قاباتتى ءۇيدىڭ 5قاباتىنان الدىم. جەدەلساتى جۇمىس ىستەپ تۇر. سوندىقتان بارشا جۇرتتى مەملەكەتتىڭ قاراپايىم تۇرعىندارعا بەرىپ وتىرعان وسىنداي مۇمكىندىگىن پايدالانىپ قالۋعا شاقىرامىن، دەدى گۇلنار قۇدايبەرگەنوۆا.مەملەكەتتىك شاڭىراق باعدارلاماسىمەن ءۇي العان جانداردىڭ ءبىرى شىرىنكۇل ەسەنبەكوۆا دا وتباسى بانكىنىڭ ۇسىنعان جەڭىلدىكتەرىنە ءدان ريزا. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، يپوتەكالىق نەسيەنى 13 جىل بويى تولەمەك. سونىڭ 8 جىلىندا اي سايىن 65 مىڭ تەڭگەدەن بانككە اقشا اۋدارسا، قالعان 5 جىلىندا ايىنا 35 مىڭ تەڭگەدەن تولەم جاسايدى. مۇنىڭ الدىندا ەكى جىل پاتەر كەزەگىنە تۇرىپ، وتباسى بانكىنە 3 جىل قاتارىنان قاراجات جيناپ ءجۇردىم. سوسىن وتكەن ايدىڭ سوڭىندا بانكتەن حابارلاسىپ: قۇتتىقتايمىز، ءسىز ءۇيلى بولدىڭىز، كەلىپ پاتەر كىلتىن الىپ كەتىڭىز! دەگەندە شىنى كەرەك، قۋانىشتان توبەم كوككە ەكى ەلى جەتپەي قالدى. بارىنەن بۇرىن ءوز باسپانامىزعا قول جەتكىزگەنىمىزگە بالاشاعام قاتتى قۋاندى. ءىنىمنىڭ ۇيىندە تەگىن تۇرسام دا ءوز ۇيىڭە، قاراشاڭىراعىڭا ءبارىبىر ەشنارسە جەتپەيدى عوي. ءوزىمنىڭ ەكى قىزىم بار. ۇلكەنى تۇرمىستا. ودان نەمەرە ءسۇيىپ وتىرمىن. قازىر سول قىزىم بالالارىما دەپ الدەن قامدانىپ، بالاشاعاسىنىڭ اتىنان بانكتەن شوت اشىپ، اقشا جيناپ جاتىر. ەندىگى كەزەكتە العان جاڭا پاتەرىمنىڭ ءىشىن جيھازبەن جابدىقتاۋ ماسەلەسىنە كىرىسكەلى ءجۇرمىن، دەيدى شاتتىق كوڭىلى ءالى جۇزىنەن كەتپەگەن شىرىنكۇل ەسەنبەكوۆا.ال ءۇي نەمەسە پاتەر الۋعا شەشىم قابىلداي الماي جۇرگەندەر، ياعني تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىنە ءالى بەلسەنە كىرىسپەي جاتقان بانك سالىمشىلارىنىڭ دەپوزيتتەرىنە جىل سايىن 2 سىياقى جانە 20 مەملەكەتتىك سىيلىقاقى قوسىلىپ وتىرادى. وسى ارقىلى بانك كليەنتتەرگە باسپانا قاراجاتىن تەزىرەك جيناقتاۋعا كومەكتەسەدى. جىلجىمايتىن م ۇلىك جارمەڭكەسى شىمكەنت قالاسىندا العاش رەت ۇيىمداستىرىلىپ وتىر. وسى ءىسشارادا قۇرىلىس كومپانيالارى كەلگەن قوناقتارعا قازىر سالىنىپ جاتقان نەمەسە بولاشاقتا تۇرعىزىلاتىن ۇيلەر جايلى اقپاراتپەن ءبولىستى. نەگىزىنەن ۇيلەر شىمكەنتتە ءۇش ءتۇرلى ساناتتا سالىنۋدا. ول بيزنەس كلاسس، كومفورت جانە ەكونوم كلاسس ساناتتارى. كليەنت جاعدايىنا قاراي وسى ۇشەۋدىڭ ىشىنەن بىرەۋىن تاڭداۋعا قۇقىلى. جارمەڭكە بارىسىندا اتالعان ساناتتاعى ۇيلەرگە جەكە كومپانيالارمەن نەسيەلىك كەلىسىمشارت ارقىلى قول جەتكىزسە بولادى. وتباسى بانكى مەملەكەتتىك باعدارلامالار بويىنشا دا جۇمىس جۇرگىزەدى. سونىڭ ءبىرى باقىتتى وتباسى باعدارلاماسى. جوبا بويىنشا شىمكەنتكە 400 پاتەر قاراستىرىلعان. بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە 257 ازامات باعدارلاما اياسىندا باسپانالى بولىپ تا ۇلگەردى. بۇل باعدارلامانىڭ كومەگىمەن مەملەكەت تولىق ەمەس جانە كوپبالالى وتباسىلار مەن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ تەزىرەك ۇيگە قول جەتكىزۋىن كوزدەيدى. ۇمىتكەر پاتەردىڭ 10 پايىزدىق جارناسىن الدىن الا قۇيادى جانە 20 جىلعا يپوتەكالىق نەسيە راسىمدەلەدى. كليەنتتەر مەملەكەتتىك شاڭىراق باعدارلاماسى بويىنشا دا ءۇي قۇنىنىڭ 10 پايىزىن الدىن الا تولەپ، ءبىرىنشى نارىقتان باسپانا الۋعا مۇمكىندىكتەرى بار. مۇندا ءۇيدىڭ ەڭ جوعارعى قۇنى 15 ميلليون تەڭگەدەن اسپاۋعا ءتيىس، دەيدى وتباسى بانك اق شىمكەنت قالالىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى داۋرەن ساۋداباەۆ.داۋرەن مۇرات ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، بيىل شىمكەنت قالاسىندا 3،5 مىڭ ادام وتباسى بانك ارقىلى ءوزىنىڭ تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىن جاقسارتقان. قالا تۇرعىندارىنىڭ جالپى جيناق كولەمى 90 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەن.ءا. نۇرجىگىت ۇلى
|
قوياش ئېنېرگىيىسى شامال مۇنارىئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى تەبىئىي پەنلەر قوياش ئېنېرگىيىسى شامال مۇنارى يوللانغان ۋاقتى 20111031 11:29:57قوياش ئېنېرگىيىسى شامال مۇنارىقايتا ھاسىلسىز ئېنېرگىيىلەرنىڭ خوراپ تۈگىشىگە ئەگىشىپ، بىئو ئېنېرگىيە، ھاسىلىۋى ئېنېرگىيىلەر بارغانچە دىققەتنى تارتىۋاتىدۇ. قوياش نۇرى ئېلېكتىر تاختىسى، دېڭىز دۇلقۇنى ئېلېكتىر ئىستانسىسى، شامال ئېلېكتىر ئىستانسىسى قاتارلىق ئېنېرگىيە مەنبەلىرىمىزگە يېڭى بىر ئەزا قوشۇلدى.بۇ يېڭى ئەزانىڭ مەن بىلىدىغان توردا تۇنجى بولۇپ ئاتالغان ئىسمى، شۇنداقلا مەن قويغان ئىسمى :قوياش ئېنېرگىيىسى شامال مۇنارى ئېلېكتىر ئىستانسىسىئۈستىدىكى ئىسىم 19 بۇغۇم بولدى، كەينىدىكى ئېلېكتىر ئىستانسىسى دىگەننى چىقىرىۋەتسەك 12 بۇغۇم بولىدۇ، بۇ ئىسىمنى قىسقارتىپ قۇياش نۇرى شامال مۇنارى دىسەك 9 بۇغۇم بولىدۇ. كۈن نۇرى شامال مۇنارى دىسەك 8 بۇغۇم بولىدۇ.سېلېشتۇرما ئاتالغۇ: كۈن نۇرى ئېلېكتىر تاختىسىسىلەر ئاسان قۇبۇل قىلالايدىغاننى بېكىتىپ ئۇمۇملاشتۇرايلى، چاخچاق ئاتالغۇلار قۇبۇل قىلىنمايدۇ، تازىلىنىدۇ، رەھمەت.قوياش نۇرى شامال مۇنارىنىڭ خىزمەت پىرىنسىپى، مېنىڭ چۈشىنىشىمچە، نۇر قايتۇرغۇچ ئەينەك ۋە ياكى پارنىك ئارقىلىق قوياش نۇرىنى يىغىپ، ئىسسىق ھاۋا شەكىللەندۈرۈلىدۇ. ئېگىزلىكى تەخمىنەن بىر كىلومېتىر كېلىدىغان مۇنار تۇرخۇن ئىچىدە بۇ ھاۋا يوقىرىغا ئۆرلەيدۇ، مۇنار تۈۋىدىكى چاقپەلەك ھاۋا ئېقىمىدا ئايلىنىپ توك چىقىرىدۇ.تۇرخۇن ئۇچىدىكى ھاۋا تىمپراتۇرىسى 20 سىلسىيە گىرادۇسقا، تۇرخۇن تۈۋىدىكى ھاۋا 70 سىلسىيە گىرادۇسقا يېتىپ، تۇرخۇن ئىچىدە ھاۋا ئېقىمى سائىتىگە 55 كىلومېتىرغا يېتىدۇ 15 مېتىر ھەر سىكونت.ئاۋىستىرالىيىدە قۇرۇلماقچى بولغىنى:ئامېرىكا يېقىن كەلگۈسىدە مۇشۇنداق مۇناردىن ئۈچ تۆتنى قۇرماقچى بولغان بولۇپ، ئېگېزلىكى بىر كىلومېتىرغا يېتىدىكەن، ئۇ قارىماققا ناھايىتى ئېگىز بىر تۇرخۇندەك كۆرۈنسىمۇ، ھېچقانداق كېرەكسىز گاز چىقارمايدۇ. 200 مىڭ ئائىلىگە توك تەمىنلىيەلەيدىكەن.30 يىل ئىلگىرى، 1982 يىلى ئىسپانىيىدە بىرى قۇرۇلغان بولۇپ، ئېگىزلىكى 195 مېتىر، پارنىكىنىڭ دىئامېتىرى 244 مېتىر، ئۇ بىر سىناق قۇرۇلما بولۇپ، توك چىقىرىش مىقدارى 50 ، تەننەرخنى تۈۋەنلىتىش ئۈچۈن، ئەرزان ماتىرىياللاردىن ياسالغان بولۇپ، 1989 يىلى چىققان بىر بوراندا پاچاقلىنىپ كەتكەن.توك چىقىرىش مىقدارى 200 مېگا ۋات قا يېتىدىغان بىر مۇنارنىڭ پۈتۈشى ئۈچۈن بىر مىليارت ئامېرىكا دوللىرى كېتىدىغان بولۇپ، بىر كىلوۋات سائەتنىڭ تەننەرخى 20 دوللار، بۇ كۈن نۇرى ئېلېكتىر تاختىسىنىڭ ئۈچتىن بىرىگە توغرا كېلىدۇ. لېكىن مۇنار قانچە چوڭ ياسالسا ئۈنۈمى شۇنچە چوڭ بولىدۇ، نەچچە كۇۋادرات كىلومېتىر ئورۇننى ئىگىلەيدۇ.كۈن نۇرى شامال مۇنارىنىڭ ئېنېرگىيە ئايلاندۇرۇش ئۈنۈمى، كۈن نۇرى ئېلېكتىر تاختىسىنىڭ ئوندىن بىرىگە توغرا كەلسىمۇ، لېكىن ئارتۇقچىلىقى شۇكى، ئاسراش ئاسان، تەننەرخى تۈۋەن. يوللانغان ۋاقتى 20111031 11:43:54بۇمۇ بولىدىغان تەسەۋۋۇركەن جۇمۇ.تۇرپاندا قۇياش ئىنىرگىيىسىدىن پايدىلىنىش تۈرىنىڭ بەك ئىستىقبالى بار ئىدى. يازدا ھاۋا ئۇچۇق كۈنلەر كۆپ بولىدۇ ئەمەسمۇ.قۇمنىڭ تىمپىراتورىسىمۇ 80 گىرادوستىن يۇقۇرى بولىدۇ. مۇشۇ ئىسسىقلىق ئىنىرگىيىسىدىن پايدىلىنىشنىڭ ئىمكانىيىتى بارمىدۇ باچكا. يوللانغان ۋاقتى 20111031 12:42:57كۇن توك تاختىسى يوللانغان ۋاقتى 20111031 12:48:15قۇياش باتارىيەسى تېمپۇراتۇرىغا سەزگۇر، قانچە ئىسسىق بولسا ئىقتىدارى تۈۋەنلەيدۇ. شۇڭا 80 گىرادۇسلۇق ئىسسىق مۇھىت بەك ماس كىلىدۇ دىگەن خاتا گەپ. بۇنىڭدا قۇياشنىڭ چۈشۈش ۋاقتى قانچە ئۇزۇن بولسا شۇنچە ياخشى، تېمراتۇرا يۇقىرى بولمىسىمۇ بۇلىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 20111031 13:37:354 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلمۇشۇ 80 گىرادوسلۇق قۇم ئىسسىقلىق ئىنىرگىيىسىدىن پايدىلىنىشنىڭ باشقىچەئىمكانىيىتى بارمىدۇجېك. يوللانغان ۋاقتى 20111031 14:17:24قوياشتىن كەلگەن فوتۇن ئىنىرگىيەسىنى قۇياش باتارىيەسى ئارقىلىق ئىشلىتىدۇ، ئىسىقلىقنى بولسا ئارقىلىق ئىشلىتىدۇ، قۇمدىكىسىنى، يەردىكىسىنى بولسا دەيدۇ، لېكىن قۇمدىكى ئىسسىقلىقنى پايدىلىشنى كەڭ كۆلەمدە ئىشلىتىش تېخى قوللانغاننى كۆرمىدىم. يوللانغان ۋاقتى 20111031 14:38:56، بۇنىڭغا مۇنداق ئويلىغان ئىدىم ئۆتكەن ئايدا:مەسىلىنى ئىككى نۇقتىغا ئايرىساق: 1، ئىسسىقلىق ئېنېرگىيىسى مەركەزلىشىشى كېرەك؛ 2، سۇۋۇتۇش، تىمپراتورا پەرقى بولمىسا قەتئىي بولمايدۇ.شۇڭا، تۇرپاندىكى يالقۇنتاغدىن بىر تونىل ئاچساق، ياكى تەڭرى تاغ بىلەن يالقۇنتاغ جەنۇبىي ئېتىگىگىچە بىر چوڭ كارىدور ئاچساق، بۇ تەييار بولسا ھېچ ئىش قىلمىساقمۇ، قىشۇ ياز، كۈندۈز كېچە توختىماس شامال پەيدا بولىدۇ. چاقپەلەكنى قويساقلا توك چىقىدۇ.تاغ باغرىدىن تاغ چوققىسىغىچە يانتۇ لەمپە تونىل ياساپ قويساقمۇ شامال پەيدا بولاتتى ئىچىدە..يەنىلا ھېساپلاش كېرەك چىقىمى بىلەن ئون يىللىق قايتۇرۇش كىرىمىنى..بۇ تەسەۋۋۇرنىڭ پىرىنسىپىنى چۈشىنىش ئاسان، تەڭرى تىغىدىكى ئۇلانئوسو جىلغىسى خاتالاشمىسام تۇرپاندىن ئۈرۈمچىگە ئۆتىدىغان جىلغىنى مۇشۇنداق ئاتايدۇ نىڭ ئىككى تەرىپىدىكى شامال ئېلېكتىر چاقپەلەكلىرى دەل مۇشۇ پىرىنسىپ بويىچە ھەركەتلىنىپ تۇرۇۋاتىدۇ: تەڭرى تاغ باغرىدىكى سۇغۇق ھاۋا، تۇرپان ئويمانلىقىدىكى ئىسسىق شالاڭ ھاۋا يۇقىرىغا ئۆرلەشتىن قالغان بوشلۇققا يەر بويلاپ ئېقىش ئارقىلىق، ھازىر توختىماي ئىشلەۋاتىدۇ.مېنىڭ تەخمىنەن سانىشىمچە، ئۈرۈمچى تۇرپان يوقىرى سۈرئەتلىك يولى بويىدىكى، تۇز كۆل ئەتىراپى شامال توك چاقپەلەكلىرى، پارچە ساقال سايلىقىدىكى شامال توك چاقپەلەكلىرنىڭ سانى، 2500 دىن 4000 غىچە يەتكەن بولۇشى مۇمكىن، ھەتتا 5000 تۈۋرۈكتىن ئاشقان بولۇشى مۇمكىن، ئۇنىڭ ئۈستىگە، ھەر بىرىنىڭ دىئامېتىرى 30 مېتىرغا يېتىدۇ! قۇۋۋىتى 50 ئەتىراپىدا بولۇشى مۇمكىن، مۇشۇ بويىچە، بۇ ئىككى شامال توكى مەيدانىنىڭ ئومۇمىي قۇۋۋىتى ئاللىقاچان بىر يادرو ئېلېكتىر ئىستانسىسىنىڭ قۇۋۋىتى بىلەن تەڭلىشىپ بولدى! يوللانغان ۋاقتى 20111031 14:40:20، ئەگەر، سۇ مەنبەسى يېتەرلىك بولسا، قۇم ۋە نۇر قايتۇرغۇچ ئەينەك بىلەن سۇ قاينىتىپ، پار تۇربىنسى ئارقىلىق توك چىقارساقچۇ؟ يوللانغان ۋاقتى 20111031 16:34:58باچكا مەن ئويلىغاندەك ئويلاپسىز. ئۇزۇن بولدى مەنمۇ مۇشۇ ئىسسىقلىقتىن شەكىللەنگەن سۇ ھورىدىن قانچىلىك ئىنىرگىيە ھاسىل بولار دەپ ئويلاپ يۈرگىلى.تەجرىبىخانىلاردا كىچىك تەخسىدە باكتىرىيە ئۆستۈرۈش ئۈچۈن ئەۋرىشكىلەرنى سۇۋاشقا ئىشلىتىلىدىغان ئۇچى يۇمىلاق سىم بار. ئاسان قىزىتىلىپ باكتىرىيەسىز قىلىش ئۈچۈن نېكىل كوبالت قېتىشمىدىن ياسىلىدىغۇ دەيمەن. ئىسپىرت لامپىسىدا قىزىتقاندا ناھايتى تىز قىزىپ چوغلىنىدۇ، ھەم بەك تىز سوۋۇيدۇ لېكىن. مۇشۇنداق قېتىشمىنى كەڭ تاختىلىق قىلىپ ياساپ ئۈستىگە مۇۋاپىق قىلىپ قۇياش نۇرى تىك چۈشىدىغان قىلىپ قۇم يېيىتىلسا نۇرغۇن ئىسسىقلىق ئىنىرگىيىسى يىغىلىشى مۇمكىن ئىدى. يوللانغان ۋاقتى 2011111 13:32:08بۇ قۇياش شامال ئېنىرگىيە ئىستانسىسى ئەنئەنىۋى قۇياش ئېنىرگىيەسىگە ئوخشىمايدىكەن .بۇ قۇياش نۇرىدىكى ئىسسىقلىقنى بىر نۇقتىغا يېغىپ ،تىمپىراتۇرىنى ئۆرلىتىپ ئاندىن ھور تۇرۇبىنىنى ئايلاندۇرۇپ توك چىقىرىدىكەن .مەن مۇشۇنداقراق چۈشەندىم ماۋۇ بۇرۇنقى ئەنئەنىۋى قۇياش ئىنىرگىيەسىدىن پايدىلىنىپ توك چىقىرىش سىستىمىسى.يۇقارىدىكى قۇياش شامال ئىنىرگىيە سىسىتمىسىنى ياز كۈنلۈكى تۇرپانغا قويسا پايدىلىنىش قىممىتى راستىنلا ئاشقۇدەك .: قوياش ئېنېرگىيىسى شامال مۇنارى
|
زەرتتەۋ ٴۇشىن ٴمايىتتى سويۋعا ۆسكرىتيە شاريعات نە دەيدى؟ .5 8 2020، 4، 17:13يسلامدا ادامنىڭ جانى قالاي قاستەرلى بولسا، قايتىس بولعاننان كەيىن ونىڭ ٴولى دەنەسى دە سونداي قۇرمەتكە يە. مۇسىلمانشا جەرلەۋ ٴراسىمى بويىنشا ٴمايىتتى قاستەرلەپ جۋىپ، اق ماتاعا وراپ، كەبىندەيدى. كوپشىلىك بوپ جانازا نامازىن وقىپ، سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالادى. ٴمايىتتىڭ ٴولى دەنەسىن قورلاۋعا جول جوق. پايعامبارىمىز س.ع.س. ٴبىر سوزىندە: ٴولىنىڭ سۇيەگىن سىندىرۋ، ٴتىرى كەزىندە سۇيەگىن سىندىرعانمەن پاراپار، دەگەن. سوندىقتان، اسا قاجەتتىلىك تۋىنداماسا، ٴمايىتتى سويعىزباي، ساقتاۋلى قالپىندا جەر قويناۋىنا تاپسىرعان ٴجون.دەگەنمەن، كەي كەزدەرى ٴمايىتتىڭ دەنەسىن زەرتتەۋدى قاجەت ەتتىرەتىن جاعدايلار تۋىنداۋى مۇمكىن. مۇنداي كەزدە ٴولىنىڭ دەنەسىنە ارنايى ماماندار تاراپىنان حيرۋرگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزىلۋىنە رۇقسات دەيدى قازىرگى تاڭداعى ٴدىن عالىمدارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى.بۇل جاعدايلاردى ۇشكە ٴبولىپ قاراستىرۋعا بولادى:1. ولىمگە الىپ كەلگەن ىندەتتى انىقتاۋ. ادام ومىرىنە سەبەپ بولعان اۋرۋدى انىقتاۋ ٴۇشىن، ىندەتتىڭ ادام جازۋشالارىنا، اعزالارىنا ٴوتۋ جولدارىن، ونىڭ ادام ومىرىنە تيگىزگەن اسەرىن انىقتاۋ ماقساتىندا ارنايى دارىگەرلەر، ماماندار تاراپىنان ولگەن كىسىنىڭ دەنەسىنە حيرۋرگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋلۋى مۇمكىن. مۇنداي زەرتتەۋ ودان ارى قارايعى ۋاقىتتا ىندەتتىڭ قوعامدا جايىلۋىن بولدىرماۋ، وزگەلەردىڭ ومىرىنە قاۋىپ ٴتوندىرۋىن الدىن الۋ تۇرعىسىنان وتە ماڭىزدى.2. مەديسينالىق فاكۋلتەتتە وقيتىن ستۋدەنتتەرگە ادامنىڭ ىشكى قۇرىلىسىن تانىتۋ ماقساتىندا، ٴمۇعالىم دارىگەرلەردىڭ قاداعالاۋىمەن ٴولى دەنەگە جۇرگىزىلەتىن حيرۋرگيالىق زەرتتەۋلەر. مۇنداي جاعدايداعى حيرۋرگيالىق زەرتتەۋگە قارسى شىققان ٴدىن ماماندارى بولعانىمەن، كوپشىلىگىنىڭ پىكىرىنشە بۇل دا قاجەتتىلىك.ٴبىراق مىناداي تالاپتار ەسكەرىلۋى ٴتيىس:ەگەر ٴمايىت ٴاتىجونى بەلگىلى كىسى بولسا، ونىڭ ولمەي تۇرىپ ٴولى دەنەسىن سويۋعا بەرگەن رۇقساتى نەمەسە ولگەننەن كەيىن تۋىستارىنىڭ رۇقساتى كەرەكقاجەتتىلىك شەڭبەرىنەن اسپاۋ كەرەكٴولى دەنەگە قۇرمەتپەن قاراپ، قورلانۋىنا جول بەرىلمەۋى ٴتيىسايەلدىڭ ٴولى دەنەسىن مۇمكىندىگىنشە تەك ايەل كىسىلەر زەرتتەۋ جۇرگىزگەنى جاقسى. ايەل دارىگەرلەر تابىلماسا عانا ەركەك دارىگەرلەرگە رۇقسات.3. قىلمىستىڭ باسىن اشۋ. كەيدە ادام ولىمىنە قاتىستى قىلمىستىڭ باسىن اشۋ ٴۇشىن مەديسينالىق ساراپتاما اسا قاجەت. ٴولىمىنىڭ سەبەبى تابيعي اپات پا، الدە ادام قولىنان قازا تاپتى ما؟ نەمەسە وزوزىنە قول جۇمساعان با؟ قاي ۋاقىتتا قايتىس بولعان؟ دەگەن سياقتى سۇراقتارعا حيرۋرگيالىق زەرتتەۋ ناتيجەسىندە جاۋاپ انىقتالىپ جاتادى. مۇنداي جاعدايدا ارنايى ماماندار ولگەن ٴمايىتتىڭ دەنەسىن زەرتتەپ، ساراپتاما جۇرگىزەدى. ساراپتاما ناتيجەسىندە كۇدىكتىنى اقتالادى نەمەسە ونىڭ قىلمىسقا قاتىسى بار ەكەندىگى ايعاقتالادى. وسى تۇرعىدان قاراعاندا دا ٴولىنىڭ دەنەسىنە حيرۋرگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ماڭىزدى. ايتسە دە بۇل ٴبولىمنىڭ وزىندىك تالاپتارى دا جوق ەمەس:قىلمىسقا قاتىسى بار دەگەن كۇدىكتىنىڭ بولۋىحيرۋرگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ارقىلى عانا جۇزەگە اسادى دەگەن ىقتيمالدىڭ باسىمدىلىعىجەتكىلىكتى ايعاقدالەلدەردىڭ ازدىعىزەرتتەۋدى سەنىمدى، بىلىكتى دارىگەر ماماننىڭ جاساۋىحيرۋرگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ٴۇشىن ارنايى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ رۇقساتى.4. قانداي جاعداي بولماسىن ٴولى دەنەنىڭ سويىلعان اعزالارى، اياقاستى ەتىلمەي كومىلۋى ٴتيىس. ٴابۋ ٴداۋىد كيتابۋل ٴجانايز 3207 ا رابىتاتۋ ٴالالاميل ٴيسلامي: ٴماجماۋل فيقھيل ٴيسلامي: 1987 جىلى وتكەن كەزەكتى ونىنشى وتىرىس. دوكتور الي ٴاحماد ٴاسسالۇس: ماۋسۋعاتۋل قازايا 587 بەت. دارۋس ٴساقافا باسپاسى قاتار. دارۋل قۇران باسپاسى مىسىر.ٴ ا ٴاششايح حاسان ٴمامۇن: :.. باحكامۋ ٴتاشريحي ٴجۇسساتيل ٴادامي.ۆٴالماجليس ٴيسلامي ٴليليفتا قۋدۋس: :..87.09.05.2017 4776 مەديسينا باسىپ شىعارۋ
|
ئەيساجان يۇنۇس ئەيساجان يۇنۇس قىسقىچە تەرجىمالىيۇرتىمىزئاتۇش ئۆزىنىڭ ئۇزۇن مۇددەتلىك تەرققىياتىدا نۇرغۇنلىغان يۇرت ئوغلانلىرىنى ،چىلىشىش پالۋانلىرىنى يېتىشتۇرۇپ چىققان ھەم يۇقۇرى دەرىجىلىك ئورۇنلارغاتەربىيلەپ بەرگەن.ئەيساجان يۇنۇسمۇ يۇرتىمىزدىن يېتىشىپ چىققان ئەزىمەتلىرىمىزنىڭ بىرى. ئۇ 1978يىلى8ئاينىڭ 15كۇنى ئاتۇش شەھرىنىڭ ئۈستۈنئاتۇش يېزىسى لايلىق كەنتىدە بىر دىھقان ئائىلىسىدە تۇغۇلغان.1984يىلغىچە ئائىلە تەربيىسىدە بولغان.1984يىل9ئايدىن 1989يىل7ئايغىچە لايلىق كەنت باشلانغۇچ مەكتىۋىدە،1989يىل 9ئايدىن 1992يىلى 7ئايغىچە ئۈستۈنئاتۇش يېزا قايراق تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتە،1992يىل 7ئايدىن 1992يىلى 9ئايدىن 1994يىلى 7ئايغچە ئاتۇش شەھەرلىك 2ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇغان.تولۇقسىز ۋە تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان چاغلىرىدىكى ساۋاقداشلار، دوستلار ئارا ،يۇرتلار ئارا چىلىشىش مۇسابىقىسىسى ئۇنى بىردىن بىر چىلىشىش تىرنىرلىرىغا بايقاش پۇرىسىتى يارىتىپ 1994يىلى8ئايدا شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنى بويىنچە ئىلىپ بىرىلغان 7نۆۋەتلىك تەنھەركەت يىغىنىنىڭ خەلقئاراچە چىلىشىش تۇرىدە ئۆز گورۇپپىسىدا 1بولۇپ ئالتۇن مىدال ئالغان.ھەم بىر قىسىم مەكتەپلەرنىڭ تالىشىشىغا ئىرىشكەن.1994يىل 9ئايدىن1998يىل 7ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق ماھارەت تەنتەربىيە مەكتىۋىنىڭ چىلىشىش كەسپىدە ئوقۇغان.ئۇ بىر تەرەپتىن ئوقۇش، بىر تەرەپتىن مەشىق قىلىشنى كۇچەيتىپ ئوقۇۋاتقان مەزگىلىدە كۆپ قىتىم مەملىكەت،ئاپتونۇم رايۇنلۇق مۇسابىقىلەرگە قاتنىشىپ زور نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۇرگەن.1995يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنى بويىنچە ئىلىپ بىرىلغان 8نۆۋەتلىك تەنھەركەت يىغىنىنىڭ خەلقئاراچە چىلىشىش تۇرىدە ئۆز گورۇپپىسىدا 3بولۇپ مىس مىدال ئالغان.1996يىلى خېنەن ئۆلكىسىنىڭ كەيپىڭدا ئۆتكۇزۇلگەن مەملىكەتلىك ياش ئۆسمۇرلەرنىڭ لەۋھە تالىشىش مۇسابىقىسىنىڭ خەلىقئاراچە چىلىشىش تۇرىدە شىنجاڭغا ۋاكالىتەن قاتنىشىپ 2بولغان،ھەم كۇمۇش مىدال ئالغان.1998يىلى خېنەن ئۆلكىسىنىڭ بۇدىڭدا ئۆتكۇزۇلگەن مەملىكەتلىك ياشلار لەۋھە تالىشىش مۇسابىقىسىنىڭ ئۇيغۇرچە چىلىشىش تۇرىدە شىنجاڭغا ۋاكالىتەن قاتنىشىپ 1بولغان،ھەم ئالتۇن مىدال ئالغان.1998يىلى شىنجاڭ كورلىدا ئۆتكۇزۇلگەن 4نۆۋەتلىك ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ ئاممىۋى تەنھەركەت مۇسابىقىسىنىڭ ئۇيغۇرچە چىلىشىش مۇسابىقىسىگە قاتنىشىپ 5بولغان.1998يىل 9ئايدىن 2001يىل 7ئايغىچە شىنجاڭ سىفەن داشۇسىدە تەنتەربىيە كەسپىدە ئوقۇپ ئالىي تىخنىكۇم مەدەنىيەت سەۋىيىسىگە ئىگە بولغان.2001يىلى كەسىپ ئۆزگەرتىپ 3ئايدىن 7ئايغىچە بىيجىڭ تەنتەربىيە داشۇسىنىڭ ئەركىن مۇشلىشىش كەسپىدەبىلىم ئاشۇرۇپ كەلگەن.ھەم ھازىرغىچە ئاپتونۇم رايۇنلۇق ماھارەت تەنتەربىيە مەكتىۋىنىڭ ئەەركىن مۇشلىشىش كوماندىسىنىڭ تىرنىرلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتەپ كىلىۋاتىدۇ.ئۇ يەنە 2002يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايۇنىنىڭ غۇلجا شەھرىدە ئۆتكۇزۇلگەن 5نۆۋەتلىك ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ ئاممىۋى تەنھەركەت مۇسابىقىسىنىڭ ئۇيغۇرچە ۋە موڭغۇلچە چىلىشىش مۇسابىقىسىگە قاتنىشىپ ئىككى تۇردە 1بولۇپ ئىككى ئالتۇن مىدال ئالغان.2006يىلى 10ئايدا شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايۇنىنىڭ بورتالا شەھرىدە ئۆتكۇزۇلگەن 6نۆۋەتلىك ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ ئاممىۋى تەنھەركەت مۇسابىقىسىنىڭ ئۇيغۇرچە ۋە يېزۇچە چىلىشىش مۇسابىقىسىگە قاتنىشىپ ئىككى تۇردە 1بولۇپ ئىككى ئالتۇن مىدال ئالغان.ئەيساجان يۇنۇس تەربىيلىگەن ئەزىمەتلەر 2002يىلدىن 2006يىل 10ئايغىچە شىنجاڭدا ئۆتكۇزۇلگەن ھەر تۇرلۇك ئەركىن مۇشلىشىش مۇسابىقىسىدە 16ئالتۇن مىدال،14كۆمۇچ مىدال ئالغان.ئۇ ئۆزىنىڭ تىزپۇكمەس ئىرادىسى،زىرىكمەس تىرىشچانلىقى،يۇكسەك مەسئۇلىيەتچانلىقى بىلەن يىقىنقى تۆت يىل مابەينىدە ئاپتونۇم رايۇنلۇق كەسپىي كوماندىغاتۆت نەپەر،مەملىكەتلىك كوماندىسىغا ئىككى نەپەر تەنھەركەتچى يېتىشتۇرۇپ بەرگەن.بىز بۇ قەيسەر،ئىرادىلىك ياشنىڭ بۇندىن كىيىنكى ھايات مۇساپىسىدە تىخىمۇ زور نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۇرىشىگە تىلەكداشمىز.:...?ئەيساجانيۇنۇس38028 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 25 ماي 2009 ئاخىرقى قېتىم 09:35 دا ئۆزگەرتكەن.
|
قاسىمجومارت توقاەۆ قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىن قابىلدادىقاسىمجومارت توقاەۆ قازاقستانعا جۇمىس ساپارىمەن كەلگەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى رۋسلان قازاقباەۆتى قابىلدادى.مەملەكەت باسشىسى ەكى ەل اراسىنداعى ءوزارا ءىسقيمىلداردىڭ دەڭگەيىن جوعارى باعالادى. قازاقستان مەن قىرعىزستان ەڭ جاقىن مەملەكەتتەر. ءبىزدى ءبولىپ تۇرعان ەشتەڭە جوق، كەرىسىنشە ەلدەرىمىزدى بىرىكتىرۋشى فاكتورلار وتە كوپ. قازاقستان ءۇشىن قىرعىزستان سەنىمدى وداقتاس، ماڭىزدى ستراتەگيالىق سەرىكتەس جانە باۋىرلاس ەل، دەدى قاسىمجومارت توقاەۆ.پرەزيدەنت قىرعىزستاندا بولىپ جاتقان وقيعالاردى قازاقستاننىڭ مۇقيات باقىلاپ وتىرعانىن، ونى قىرعىز ەلىنىڭ ىشكى ماسەلەسى دەپ قارايتىنىن اتاپ ءوتتى. باۋىرلاس قىرعىز ەلىنىڭ بولاشاعىنا الاڭدايمىز. سوندىقتان قىرعىزستانعا كومەك كورسەتۋ ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتەردى قاراستىرامىز. بۇعان دەيىنگى كەلىسىمدەر نەگىزىندە ەكى ەل اراسىنداعى قارىمقاتىناستاردى دامىتۋدى جالعاستىرا بەرەمىز، دەدى مەملەكەت باسشىسى.رۋسلان قازاقباەۆ ءوز كەزەگىندە قاسىمجومارت توقاەۆقا قابىلداعانى جانە قىرعىزستانداعى كۇردەلى كەزەڭدە قولداۋ بىلدىرگەنى، كوروناۆيرۋس پاندەمياسى كەزىندە گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتكەنى ءۇشىن العىس ايتتى. مەنىڭ ساپارىمنىڭ باستى ماقساتى ەلىمىزدە بولىپ جاتقان ىشكى ساياسي وزگەرىستەرگە قاراماستان باۋىرلاس قازاق ەلىنە قاتىستى سىرتقى ساياسي باعدارىمىزدىڭ وزگەرمەيتىنىن ايقىنداۋ. قىرعىز رەسپۋبليكاسى باۋىرلاس قازاق ەلىمەن اراداعى جاقسى قارىمقاتىناستاردى قاشان دا قۇرمەت تۇتادى جانە سولاي قالا بەرەدى. ەلىمىزدىڭ جاڭا باسشىلىعى باۋىرلاس ەكى ەلدىڭ تۇپكى مۇددەلەرىنە ساي كەلەتىن بارلىق باعىتتار بويىنشا قىرعىزقازاق قاتىناستارىن ودان ءارى نىعايتىپ، ارتتىرۋعا نيەتتى، دەدى قىرعىستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى.پرەزيدەنت مينيسترمەن كەزدەسۋ بارىسىندا ساياسي، ساۋداەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق، كولىكترانزيتتىك جانە سۋەنەرگەتيكا سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولدى.قىرعىز رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مەملەكەت باسشىسى
|
توتەنشە جاعداي كەزىندە كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى نە ىستەپ جاتىر؟بارەكەلدى! 674 0 پىكىر 31 ناۋرىز, 2020 ساعات 21:57قازاقستاننىڭ كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى ەلدەگى ەڭبەك ادامدارىنىڭ ەڭ ۇلكەن اليانسىنا اينالعان. بۇگىندە فەدەراتسيا مۇشەلىگىندە 1,5 ميلليوننان استام ادام تىركەلگەن. ەڭبەك ادامدارىنىڭ زاڭدى قۇقىقتارىن جانجاقتى قورعاۋدا كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ اتقاراتىن ماڭىزى وراسان زور. ول الەۋمەتتىك ارىپتەستىك جۇيەسىنىڭ ءبىر تارابى. قوعامدىق كەلىسىمنىڭ ساقتالۋى، ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى، الەۋمەتتىكەكونوميكالىق ءھام ەڭبەك قاتىناستارىندا ەڭبەككەرلەردىڭ زاڭدى قۇقىقتارىن قورعايتىن بىردەن ءبىر ۇيىم.بۇگىندە الەمدە كاسىپوداقتار قۇرامىندا 176 ميلليوننان اسا ادام مۇشە ەكەن. فەدەراتسيا 171 مەملەكەتتە جۇيەلى جۇمىس جاساپ جاتىر. وسىنى ەسكەرسەك، قوعامدىق كوڭىلكۇي مەن ءومىردى تۇراقتاندىرۋدا كاسىپوداقتار جۇمىسىنىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە.قازىر قاۋىپتى ىندەن كوروناۆيرۋس پەن قارجىلىق قيىندىق قوس بۇيىردەن قىسقان الاعاي دا بۇلاعاي كەزەڭدە مەملەكەت تاراپىنان بىرقاتار توتەنشە شەشىمدەر قابىلدانعانى بەلگىلى. ەل اۋماعىندا جاريالانعان توتەنشە جاعداي رەجيمى مەن حالىقتىڭ الەۋمەتتىك از قامتىلعان توپتارىنا، سونىڭ ىشىندە توتەنشە جاعداي كەزىندە تۇراقتى تابىسىنان ۋاقىتشا ايىرىلعان ازاماتتارعا الەۋمەتتىك قولداۋ ت.ب. باستامالارعا قوعامدىق ۇيىمدار دا ءۇن قوسىپ جاتىر.بۇل ورايدا ەلدەگى 1,5 ميلليوننان اسا ەڭبەككەردىڭ باسىن بىرىكتىرىپ وتىرعان قازاقستاننىڭ كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى قانداي شارۋالار اتقارۋدا؟ ءبىز شولۋ جاساپ كورگەن ەدىك.كاسىپوداقتار توتەنشە جاعداي كەزىندە نە ىستەپ جاتىر؟16 ناۋرىز كۇنى قازاقستاننىڭ كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى قازاقستان حالقىنا جانە ەلدەگى جۇمىس بەرۋشىلەرگە ارانيى ۇندەۋ جاريالاپتى.مەملەكەت باسشىسى مەن ۇكىمەت تاراپىنان قولعا الىنعان بىرقاتار شارالاردىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالا كەلە، بيۋدجەت شىعىستارىن ازايتۋ، ايماقتارداعى جۇمىسپەن قامتۋدى رەتتەۋ، ەلدىڭ اقشاقارجى نارىعىن تۇراقتاندىرۋ سەكىلدى باستامالاردى قولدايتىندىقتارىن ءبىلدىرىپتى.ازاماتتىق قوعامنىڭ ەڭ ۇلكەن بولىگى رەتىندە ءوز مۇشەلەرىمىزدى جانە ارىپتەستەرىمىزدى قوعامداعى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن كۇش بىرىكتىرۋگە شاقىرامىز، دەپتى ۇندەۋدە.جۇمىس بەرۋشىلەر مەن باكتەردى:ەڭبەك ادامىن سەبەپسىز جۇمىستان بوساتپاۋعا، بارلىق الەۋمەتتىك اۋدارىمداردى تولەۋگە، جالاقىنى ازايتپاۋعا، ەڭبەك جاعدايىنىڭ نەگىزسىز ناشارلاۋىنا جول بەرمەۋگە، قىزمەتكەرلەرگە قاشىقتان جۇمىس جاساۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋعا، ەڭبەك زاڭناماسى مەن ۇجىمدىق شارتتاردىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋگە تج كەزىندە نەسيەلىك تولەمدەر مەن پايىزدىق وسىمدەردى ۋاقىتشا توقتاتۋعا شاقىرىپتى.ەڭبەك ادامىنىڭ قۇقىعى باستى نازارداجوعارىداعى ۇندەۋگە بايلانىستى اقتوبە وبلىسىندا كاسىپوداقتار ورتالىعى جانىنان جەدەل شتاب قۇرىلىپ، سەنىم تەلەفونى ىسكە قوسىلعان ەكەن. وندا ماماندار وڭىردەگى ەڭبەك ادامدارىنىڭ ەڭبەك زاڭناماسىنىڭ ساقتالۋىنا بايلانىستى ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرىپ، زاڭدى قۇقىقتارىن قورعاۋعا كومەكتەسەدى. قۇقىقتىقكونسۋلتاتيۆتىك جۇمىس اتقارادى.بۇل باستامالار ەلدەگى كوروناۆيرۋسقا قارسى شارالاردى ىسكە اسىرۋ مەن توتەنشە جاعداي كەزىندە كسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ قۇقىعىن قورعاۋعا باعىتتالعان ناقتى قادامدار. باستىسى قيىن كەزدە جۇمىس ورىندارىن ساقتاۋ، قاراپايىم ەڭبەككەرلەردىڭ مۇددەلەرىن قورعاۋعا اتسالىسۋ، دەيدى وڭىرلىك جەدەل شتاب وكىلدەرى.اقتوبەدە كاسىپوداعى مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە قولداۋ كورسەتكەن. وبلىستىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى، كارانتيندىك گوسپيتال مەن ۋاقىتشا اۋرۋحانانىڭ دارىگەرلەرى مەن مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەرىنە ازىقتۇلىك جانە گيگيەنالىق قۇرالدار جەتكىزىپ بەرگەن. سونداياق، 132 جەدەل جاردەم قىزمەتكەرىنە ازكەم اقشالاي سىياقى تاعايىنداعان.اقتوبەدە مىڭ جارىمعا تارتا كاسىپوداق مۇشەسى بار اقبۇلاق اق توتەنشە جاعداي كەزىندە تۇرعىنداردى ءساۋىردىڭ سوڭىنا دەيىن جىلۋمەن قامتاماسىز ەتەتىنىن ايتتى. ال تاحاۋي احتانوۆ اتىنداعى دراما تەاترى مەن الاقاي قۋىرشاق تەاترى وزدەرىنىڭ تىگىن تسەحىندا مەديتسينالىق بەتپەردەلەر تىككەن.قارت كىسىلەرگە كومەكال دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداعى كوروناۆيرۋستىق پاندەميا كەزىندە قوزعالىسى شەكتەلگەن قارت كىسىلەر مەن زەينەتكەرلەرگە قاجەتتى ازىقتۇلىك پەن ءدارىدارمەك زاتتارىن جەتكىزىپ بەرگەن. ماڭعىستاۋداعى كاسىپوداق جاستارىنىڭ ەرىكتىلەرى قولعا العان اتالمىش شارا رەسپۋبليكانىڭ وزگە دە وڭىرلەرىندە جالعاسىن تاپقان.ال قاراعاندىلىق كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ جەدەل شتابى توتەنشە جاعداي كەزىندە قىزمەتتىڭ شەكتەلۋىنە بايلانىستى تابىسىنان ايىرىلعان نەمەسە اقىسىز دەمالىسقا جىبەرىلگەن كاسىپورىن قىزمەتكەرلەرىنە الەۋمەتتىك تولەمدەر تۇرىندە قولداۋ كورسەتۋ ماسەلەسىن قاراستىرعان.قاراعاندى وبلىستىق كاسىپوداق كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، قانات ناۋرىزباەۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن مەرەي جشس كوپسالالى مەديتسينالىق ماسكالار ءوندىرىسىن ۇيىمداستىرعان. تاۋلىگىنە 2530 مىڭ دانا ازىرلەۋگە قابىلەتتى تسەح قاراعاندى وبلىسىنىڭ الەۋمەتتىك دارىگەرلەرىنە 60 مىڭ ماسكا جەتكىزىپ بەرگەن.باتىس قازاقستان وبلىسىندا كاسىپوداقتار جانىنداعى كەلەشەك جاستار كەڭەسى دارىگەرلەرگە العىس چەللەندجىن باستاپ، قاۋىپتى ىندەتپەن كۇرەستىڭ الدىڭعى شەبىندە جۇرگەن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىن قولداۋ بىلدىرگەن.شىمكەنتتە ورتا جانە شاعىن بيزنەس سالاسى جۇمىسكەرلەرىنىڭ سالالىق كاسىپوداعى قالاداعى قوعامدىق كولىكتەرگە جاسالاتىن سانيتارلىق شارالاردى باقىلاۋعا العان. ودان بولەك، ەڭبەك ادامدارىنىڭ قۇقىقتارىن ساقتاۋ ءۇشىن شىمكەنت قالاسى جانە تۇركىستان وبلىسى بويىنشا جەدەل شتاب قۇرىلعان.قىزىلوردا وبىلىسىندا كاسىپوداقتار ۇيىمى 362 وتباسىنا ازىقتۇلىك جەتكىزىپ بەرگەن.ءتۇيىن. قازاقستاننىڭ كاسىپوداقتارى ۇيىمدارى ەلىمىزدىڭ ايماقتارىندا بىرقاتار شارالاردى اتقارۋدا بەلسەندىلىك تانىتىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، جەدەل جۇمىس شتابى قۇرىلىپ، كاسىپوداق ۇيىمدارى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك از قامتىلعان بولىگىنە تەگىن ازىقتۇلىك، مەديتسينالىق بۇيىمدار جەتكىزىپ بەرىپ جاتىر. بۇل دە ءوز كەزەگىندە جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل ەكەندىگىن دەلەلدەيدى.
|
سەناتورلار ايماقتاعى كادر تاپشىلىعىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى15 قاڭتار 13:12ءبورلى. قازاقپارات سەناتورلار وڭىرلەردەگى دارىگەر جەتىسپەۋشىلىگى، نارەستەلەردىڭ دەر كەزىندە تەكسەرىلمەۋى مەن اۋرۋدىڭ الدىن الۋ ماسەلەلەرىنە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات سەناتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارى ەربولات مۇقايەۆ پەن ناريمان تورەعاليەۆ باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءبورلى اۋدانىندا بولىپ قايتتى.پارلامەنتشىلەر اۋداندىق اۋرۋحانادا مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ جاي كۇيىمەن تانىستى. سەناتورلار سابيلەردىڭ دەر كەزىندە تەكسەرىلمەۋىنە جانە اۋرۋدىڭ الدىن الۋ شارالارىنىڭ كەنجە قالىپ وتىرعانىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. كەيىنگى جىلدارى بالالاردىڭ سويلەۋ مەن ەستۋ قابىلەتىنىڭ بۇزىلۋى بايقالىپ وتىر. دارىگەرلەر ونى اتا انالاردىڭ جۇمىسباستى بولىپ، بالالاردى دەر كەزىندە تەكسەرۋ مەن سپورتتىق دامۋىنا نازار اۋدارماۋىنا بايلانىستى ەكەنىن ايتتى. اۋداندا سالماعى اۋىر بالالار مەن ەرەسەكتەر سانى ارتىپ كەلەدى.دارىگەرلەر قاۋىمى قازىرگى كەزدە اۋداندا ءتۇرلى ماماندىقتاعى 15 دارىگەر جەتىسپەيتىنىن جەتكىزدى.كادر تاپشىلىعى باسقا ايماقتارداعى سياقتى 25 پايىزدىق اۋىلدىق جەڭىلدىكتەردىڭ بولماۋىنا بايلانىستى بولىپ وتىر. اۋدان ورتالىعىندا سونىمەن قاتار جەكە مەديتسينالىق كلينيكالار دا بار. جوعارى بىلىكتى ماماندار كوبىرەك جالاقى ۇسىناتىن مەكەمەلەرگە كەتەدى، دەيدى بيۋدجەت سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى.دەپۋتاتتار مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالار ماسەلەسىن دە نازاردان تىس قالدىرعان جوق. اۋرۋحانا جانىنداعى وڭالتۋ ورتالىعىندا ورتالىق جۇيكە جۇيەسى بۇزىلعان 40 بالا ەسەپتە تۇر، مامانداردىڭ كومەگىمەن ولاردىڭ جارتىسى ءوز بەتىنشە وتىرۋدى ۇيرەندى.سەناتورلار پەداگوگتارمەن كەزدەسۋ بارىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىن دامىتۋدىڭ 20202025 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن جانە پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى جاڭا زاڭدى تالقىلادى.وقىتۋشىلار بالاباقشالارداعى تالىمگەر تاربيەشىلەرگە مەكتەپتەگى تالىمگەرلىككە ۇقساس قوسىمشا اقى تولەۋدى ۇسىندى. ن. تورەعالييەۆ بۇل ماسەلە باقىلاۋعا الىنعانىن جانە سالالىق مينيسترلىكتەر وكىلدەرىمەن تالقىلاناتىنىن اتاپ ءوتتى. پەداگوگتار سونىمەن قاتار مەكتەپ، بالاباقشا باسشىلارىنىڭ ەڭبەكاقىسى تۋرالى ماسەلەلەردى دە كوتەردى. سەناتور ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى باسشىلارىنىڭ جالاقىسى 2020 جىلدان باستاپ كوتەرىلەتىنىن، سونداياق 2022 جىلدان باستاپ باسقارۋ شەبەرلىگى ءۇشىن قوسىمشا اقى تولەۋ جوسپارلانعانىن ءتۇسىندىردى.اۋدان اكتيۆىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا جاڭا سيپاتتاعى اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەككە قاتىستى جاڭالىقتاردى، زورلىق زومبىلىق پەن مال ۇرلىعى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى قاتاڭداتۋعا قاتىستى قىلمىستىق كودەكسكە ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەر ءتۇسىندىرىلدى.اۋدان تۇرعىندارى تاراپىنان كەڭتۇبەك اۋىلىنىڭ مارتەبەسىن انىقتاۋ، جارسۋات اۋىلى ايماعىندا جايىق وزەنىنىڭ جاعاسىن نىعايتۋ، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ جانە تاعى باسقا ماسەلەلەر كوتەرىلدى.
|
شيزاڭعا ساياحاتتاۋ قىزا ءتۇستىكەلۋ قاينارى: ءتاڭىر تاۋ تورابىتاعى ءبىر كوكتەم كەلدى، قارلى ۇستىرتتەگى قىستاي قۋراعان شاپتول اعاشتارى قايتادان بۇرلەپ، گۇل اشتى، يارلۋزاڭبۋ وزەنىنىڭ ەكى جاعاسىنداعى تەرەكتەر دە جاسىل جەلەك جامىلدى. ەل ءىشىسىرتىنان ساياحاتشىلار بۇل اراعا ات ءىزىن سالىپ، قارلى ۇستىرتتەگى كوكتەم كوركىن تاماشالادى. شيزاڭدا كوكتەمگى ساياحات قىزا ءتۇستى.7ءساۋىر تۇستەن بۇرىن، داجاۋسى بۇتحاناسىنىڭ الدى بۇتقا تابىنىپ جىعىلعان مۇريتتەرگە لىق تولدى. سول قولدارىنداعى تاسپيىق توقتاۋسىز قۇبىلىسا، وڭ قولدارىنداعى زىرىلداۋىقتارى ساعات سترەلكاسى بويىنشا ءبىر كەلكى ىرعاقپەن قوزعالادى. زاڭزۋ بۇقاراسى جايشىلىقتاعىداي بالاڭ كوشەسىنە بارىپ، ءتاۋاپ ەتۋدە.ساياحاتشىلار جانعا جايلى كۇن نۇرىنا مالىنىپ، جاڭادان بۇرلەپ جاسىل جەلەك جامىلعان تەرەكتەر مەن بۇرشىك اتقان شاپتول گۇلدەرىن ارالاپ، ايبىندى بۋدالا سارايىن تاماشالاسا، توپتوبىمەن ۇشقان بەيبىتشىلىك كەپتەرلەر بۋدالا سارايىنىڭ كەڭىستىگىندە قالىقتاۋدا، ساياحاتشىلار بۋدالا سارايىنىڭ الاڭى مەن شيزاڭ بەيبىت ازات بولعاندىعىن ەسكە ءتۇسىرۋ ەسكەرتكىشى الدىندا سۋرەتكە ءتۇسىپ ەستەلىك قالدىرۋدا.
|
خىتاي بېرما ئارمىيىسىنىڭ خىتاي پۇقراسىنى ئېتىپ ئۆلتۈرگەنلىكىگە نارازىلىق بىلدۈردى ئۇيغۇر13مارت كۈنى خىتاي تاشقى ئىشلار باياناتچىسى ليۇ مىڭ، بېرما ھۆكۈمەت ئارمىيىسىنىڭ بۇ يىل 12يانۋار كۈنى خىتاينىڭ يۈننەن چېگراسىدىن كىرىپ، بىر نەپەر خىتاي پۇقراسىنى ئېتىپ ئۆلتۈرگەنلىكىنى ئاشكارىلىدى.مەتبۇئات خەۋەرلىرىدىن مەلۇم بولۇشىچە، بۇ يىل 12يانۋار كۈنى ئىككى نەپەر بېرما ئەسكىرى خىتاينىڭ يۈننەن ئۆلكىسىنىڭ بېرما بىلەن چېگرىداش دېخۇڭ ئوبلاستىغا كىرىپ، بىر نەپەر خىتاي پۇقراسىنى ئېتىپ ئۆلتۈرگەن. ۋەقەدىن كېيىن خىتاي تەرەپ بېرما ھۆكۈمىتىگە نارازىلىق بىلدۈرۈپ، ئېتىپ ئۆلتۈرۈلگەن خىتاي پۇقراسى ئۈچۈن تۆلەم تۆلەشنى تەلەپ قىلغان. بېرما تەرەپ ۋەقەنى قايتا تەكشۈرىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن بولسىمۇ، ئەمما بېرما ئەسكەرلىرى تەرىپىدىن ئېتىپ ئۆلتۈرۈلگەن خىتاي پۇقراسى ئۈچۈن تۆلەم تۆلەش ئىشى تېخى ئەمەلىيلەشمىگەن.خىتاي ۋەزىيىتىنى كۆزەتكۈچىلەرنىڭ قارىشىچە، بۇلتۇر بېرما ھۆكۈمىتى زور تۈركۈمدىكى سىياسىي مەھبۇسلارنى قويۇپ بېرىپ، بېرمىدا غەرب دېموكراتىيىسىنى مودېل قىلغان بىرقەدەر كەڭ سىياسەت يۈرگۈزۈشكە باشلىغان. شۇندىن بۇيان بېرما بىلەن خىتاي ئوتتۇرىسىدا يېقىنقى يىللاردا بارلىققا كەلگەن قويۇق مۇناسىۋەت يىراقلىشىشقا يۈزلىنىپ، خىتاي بىلەن بېرما ئوتتۇرىسىدىكى چېگرا ئىختىلاپلىرى قايتىدىن كۆپىيىشكە باشلىغان.بىرما ئارمىيەسى ئاتقا زەمبىرەك ئوقلىرى خىتاي چېگراسى ئىچىگە چۈشۈپ، 5 ئادەمنى يارىلاندۇرغانبىرما ئارمىيىسى كاچىن مۇستەقىلچىلىرىگە ھۇجۇم باشلىدى
|
ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن ئەسلىمسىدىكى شەرقى تۈركىستاننىڭ بېسۋېلىنغان زىمىن ئىكەنلىكى ھەققىدىكى مەخپى ھۆججەت ھەققىدە ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن ئەسلىمسىدىكى شەرقى تۈركىستاننىڭ بېسۋېلىنغان زىمىن ئىكەنلىكى ھەققىدىكى مەخپى ھۆججەت ھەققىدە 16, 2021 مېنىڭ گېنىرال جاڭ جېجوڭ بىلەن ئىشلارنى كۆزدىن كەچۈرۈش ئۈچۈن جەنۇپقا قىلغان بىر قېتىملىق ساياھىتىم ھەققىدە شۇلارنى قوشۇپ قويىشىم كېرەك. گېنىرال جاڭ جېجوڭ بۇ كۆزدىن كەچۈرۈش جەريانىدا شۇنداق بىر ئىش قىلغان بولۇپ، بۇ ناھايىتى مۇھىم ئەھمىيەتكە ئېگە. ئۇ كۇچا، ئاقسۇ، قەشقەر، يەكەن ۋە خوتەندىكى خىتاي قوشۇنلىرىغا شۇنداق بىر مەخپىي نوتۇق سۆزلىگەن. بۇ نوتۇق كېيىنچە بىر كىتاپچە قىلىنىپ، ئۈستىگە ئالاھىدە مەخپى دەپ يېزىلىپ، ناھايىتى دېققەت بىلەن ئىچكى قىسىمدا تارقاتقان. مەن ھىجرەت قىلىشتىن بۇرۇن مېنىڭ قولۇمغا بىر تانە تەگدى، ھازىر ئۆيۈمدە بار، مۇۋاپىق پەيىتتە ئۇنى تەرجىمە قىلدۇرۇپ، نەشىردىن چىقىرىمەن ئىنشاللاھ.ئالدى بىلەن شۇنى دەپ ئۆتىشىم كېرەك. ئۇزۇن يىللاردىن بېرى شەرقىي تۈركسىتاننى خىتايلار باشقۇرۇپ كېلىۋاتىدۇ. بۈگۈنمۇ شۇ. ئەڭ ئۈستتىكى ۋالىدىن تارتىپ، ناھيە ھاكىمىغىچە ھەممىسى خىتايلار. پۈتۈن دۆلەت ئورگانلىرىدىكى مەمۇرلارنىڭ ھەممسى يەنە خىتايلار. يەرلىك مۇسۇلمان تۈركىي خەلقلەر، بۇ تۈرك خەلقلىرى شۇنداق بىر خەلىقكى، ئۈچ قىتئەگە ھۆكۈمرانلىق قىلغان، خىتاي پادىشاھلاىرىدىن باج ئالغان، بەزىدە ياردەن قىلىش ئۈچۈن ئات چاپتۇرغان، خىتاينى قورقۇتۇپ سەددىچىن سېپىلىنى سوقتۇرغان، تۈركسىتاندا چوڭ دۆلەتلەر قۇرغان ۋە باشقۇرغان بىر خەلق ئىدى. تۈركىستان ئۆز ۋاقتىدا ناھايىتى چوڭ بويسۇندۇرغۇچىن، دۆلەت ئەرباپلىرى ۋە ئىلىم ئەھىللىرى تەربىيەلەپ چىققان بىر يەردۇر. بۇ يەردە دۆلەت قۇرغان تۈركلەر ئۆز ۋەتىنىنى ئۆزى باشقۇرۇپ كېلىۋاتاتتى. ئامما خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى بۇ يەرلەرنى بېسىۋالغاندىن كېيىن، بىر ناھيەگە ھاكىممۇ بولالمىدى. خىتايلار بۇ مۇسۇلمان تۈركلەرنى قۇلنى باشقۇرغاندەك باشقۇردى، خورلىدى. ئاچچىقى كەلگەندە بىزنى ھايۋان دەپ چاقىراتتى. يېنىدا ئولتۇرۇشقىمۇ ئىجازەت ۋە ئىمكانىيەت بەرمەيتتى. خىتايلار ئېمپېرىيالىست، مۇتەئەسسىپ، تەكەببۇر بىر مىللەت. بىزنى بەك تۆۋەن كۆرىدۇ. ئەجدادىمىز ھۇنلار ۋە كۆكتۈركلەرناھايىتى مەغرۇر بىر مىللەت، بۇ خىتايلار ئەجدادىمىزغا يېڭىلىپ قالغانلىقىنىڭ ۋە ئەجدادىمىزدىن يىگەن تاياقلىرىنىڭ ئۆچىنى بىزدىن چىقىرىمەن دەيدۇ.بۇرۇن دىگىنىمىزدەك 1944يىلى ئىلىدا بىر قوزغىلاڭ بولدى ۋە ئارقىدىنلا مۇستەقىل بىر دۆلەت قۇرۇلدى. روسلارنىڭ بېسىمى، بۇيرىقى ۋە تەلىماتلىرى بىلەن بۇ ئىلىدا قۇرۇلغان دۆلەت ۋە ھۆكۈمەت خىتايلار بىلەن مەجبۇرى كېلىشىم تۈزدى. بۇ كېلىشىم بويىچە، خىتايلار ئاز بولسىمۇ شەرقىي تۈركسىتانغا بېرىلگەن بەزى ھەق ھوقۇقلىرىنى ئىتىراپ قىلدى. بۇنىڭ نەتىجىسىدە مۇسۇلمان تۈركلەرمۇ بەزى يۇقىرى دەرىجىلىك مەنسەپلەرگە ئېرىشتى. مەسىلەن، ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، ھۆكۈمەت ئەزاسى، ۋالى، ھاكىم، ساقچى باشلىقى دىگەندەك. دۆلەت ئورگانلىرىدىكى مەمۇرلارنىڭ 60 پىرسەنتى يەرلىك خەلقتىن بولۇشقا باشلىدى. بۇنىڭغا شەرقىي تۈركىستاندىكى خىتايلار چىدىمىدى. تۈنۈگۈنكى قۇلىمىز قانداق بولۇپ بۈگۈن بىزنىڭ باشلىقىمىز بولۇپ قالىدۇ؟ تېخى تۈنۈگۈنلا ئايىغىمىزنىڭ ئاستىدىكى چۈپرەندىلەر ئەمدى قوپۇپ بېشىمىزغا مىنىدۇ؟ دىيىشتى. باشلىقىم، ۋالىم، ھاكىمىم دىيىشكە چىدىمايتتى. بولۇپمۇ شۇ مۇتەئەسسىپ ھەربىيلەر چىدىمايتتى. گومىنداڭنى ۋە جاڭ جېجوڭنى قاتتىق تەنقىت قىلدى ۋە بۇنىڭغا ئىتىراز بىلدۈردى. خىتاينىڭ بەرگەن ھوقۇقى بىر ئاپتونومىيە ھوقۇقىچېلىكمۇ ئەمەس ئىدى. ئىلى ھۆكۈمىتى بولسا مۇنداق بىر ھوقۇق تەلەپ قىلمىغان ئىدى. بىزە بىزنىڭ بېسىملىرىمىز بىلەن بىر چاغدا ئاپتونومىيە بېرىلسۇن دەپ تەلەپ قىلغان بولسىمۇ، بۇ تەلەپتە بەك چىڭ تۇرىۋالمىغانىدى. خىتايلارنىڭ بەرگەن ھوقۇقى بولسا ناھايىتى كىچىك بىر نەرسە ئىدى. چوڭ ھوقۇق دىگىلى بولمايتتى.كېيىنچە ھوقۇق تۇتقان مۇسۇلمان تۈركلەرگىمۇ بىرەر ئىش قىلغىلى قويمايتتى. خىتاي ھەربىيلەر ھەمىشە پۇتلىكاشاڭ بولاتتى. موشۇنداق تۇرۇپمۇ خىتايلار بۇ يېڭى ۋەزىيەتكە پەقەتلا چىدىمىدى. نېمىشقا سىلەر بۇ قۇللىرىمىزغا مۇنچىۋالا كۆپ ھەق ھوقۇق بەردىڭلار، بېشىمىزغا مىنگۈزدىڭلار؟ بەك ئەركە قىلىۋەتتىڭلار دەپ ئېغىر تەنقىت قىلدى. موشۇ نارازىلىقلارنى پەسەيتىش ئۈچۈن گېنىرال جاڭ جېجوڭ شۇ لېكسىيەنى سۆزلىگەن ئىدى.سۆزلىگەن لېكسىيەسىدىكى ئەڭ مۇھىم نوقتىلارنىڭ بىرسى شۇ: شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسى بىر مىللىي مەسىلېدۇر. بۇنىڭ بىر مىللىي مەسىلە ئىكەنلىكىنى بۈگۈنگىچە ئىتىراپ قىلمىدۇق، خىتاي بولغانلىقىمىز ئۈچۈن. خىتايلارغا خاس ئىش قىلدۇق. دېپلوماتىك مەسىلە دەپ ئېيتتۇق. چەتئەل كۈچلىرىنىڭ كۈشكۈرتىشى ۋە قول تىقىشى بىلەن بولغان ئىش دىدۇق، لېكىن مىللىي مەسىلە دىمىدۇق. بۇ مىللىي مەسىلە بولمىسا يەرلىك خەلق نېمىشقا خىتايلارغا قارشى قوزغىلىدۇ دىگەن چاغدا، روسلارنىڭ، ئىڭگىلىزلارنىڭ، تۈركلەرنىڭ كۈشكۈرتىشى بىلەن چىققان مەسىلە دىدۇق. بولمىسا يەرلىك خەلق بىزنى ياخشى كۆرىدۇ، بىزدىن ئايرىلىشنى خالىمايدۇ دىدۇق. ھالبۇكى بۇ بىر مىللىي مەسىلېدۇر. بۇ زىمىننىڭ خەلقى خىتاي ئەمەس، بۇ زىمىن خىتاي زىمىنى ئەمەس، شۇڭا بۇ بىر مىللىي مەسىلېدۇر. دېيىلگەن.بۇ يەردە شۇنى قوشۇپ قوياي، مەن خىتايدا مەجبۇرىي 10 يىل ياشىدىم، بۇ جەرياندا ھىچبىر خىتاينىڭ ئاغزىدىن بۇ بىر مىللىي مەسىلە دېگىنىنى ئاڭلىمىدىم. مەنمۇ ھەيران قالىمەن ئەجىبا بۇلار بۇنى بىلمەمدىغاندۇ دەپ. بىلىدىكەن. كېىينچە بىلدىمكى ئەسلىدە بۇ خىتايلارنىڭ، گومىنداڭچىلار ۋە خىتاي زىيالىلار تەرىپىدىن سىڭدۈرۈلگەن سۈنئىي بىر ئىدىيە ئىكەن. ئىتىراپ قىلمايسەن، مۇشۇنداق دەيسەن دەپ تەلىم تەربىيە قىلىنغانىكەن. بىز بۇ بىر مىللىي مەسىلە دېسەك، ياق بۇ بىر دېپلوماتىك، چەتئەل كۈچلىرىنىڭ كۈشكۈرتىشى بىلەن بولغان ئىش دەپ تۇرىۋالاتتى. .مەنبە: ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىنىڭ ئەسىر شەرقى تۈركىستان ناملىق تۈرۈكچە كىتابنىڭ 500،501بەتلرىخەلىقئارا قانۇن ئادۇۋكات روندى دىكسۇن.2020يىلى 11ئاينىڭ 23كۈنى فەيىسبوكتا مەمتىمىن ئەلا، سالى خۇدايا قاتارلىقلار خىتاي ھۈكۈمىتىنىڭ ئۈستىدىن خەلىقئارا سوتقا ئەرىز قىلىش ھەققىدە داڭلىق خەلىقئارالىق قانۇن ئادۋۇكات روندى دىكسۇن بىلەن نەق مەيدان سۆھبىتى ئېلىپ بارغاندا مەن تۈۋەندىكى سۇئالنى سورۇدۇم.بۇ ھەپتە ئامېرىكا ھۆكۈمىتى تىبەتنى خىتتاينىڭ ئىشخالىيتىدىكى ئاستىدىكى تېروتورىيە دەپ ئدتىدى. بىز مۇشۇ ۋاقىتقىچە دۇنياغا شەرقى تۈركىستاننىڭ خىتاي ھۈكۈمىتى تەرپىدىن بېسىۋىلىنغان زىمىن ئىكەنلىكىنى ئېتىراپ قىلغۇزالمىدۇق ، سۇئال: 1946 يىلى خىتتاي گومىنداڭ ھۆكۈمىتىنىڭ داڭلىق دىپلاماتىيە ئەمەلدارى بولغان جاڭجىجۇڭ قەشقەر ھەربىي رايۇندا ھەربىيلەرگە نۇتۇق سۆزلىگەندە ۋاقىتتا شەرقى تۈركىستاننىڭ بېسىۋىلىنغان زىمىن ئىكەنلىكى ھەققىدە مەخپى ھۆججەت تارقاتقان ، بۇ ھۆججەت ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن ئارقىلىق چەتئەلگە ئېلىپ چىقىلغان، بىز مۇشۇ مەخپى ھۆججەت بىلەن شەرقى تۈركىستاننىڭ خىتاي ھۈكۈمىتى تەرپىدىن بېسىۋىلىنغان زىمىن ئىكەنلىكىنى كۈچكە ئىگە قىلىشنىڭ قانۇنى ئاساسى بارمۇ ؟بۇ سۇئالنىڭ جاۋابى : بار. ئۇ ئىشلارنىڭ ھەممىسى بىز ھازر خەئىقئارا سوتقا سۇنۇۋاتقان خىتاي ھۈكۈمىتىنىڭ جىنايىتىنىڭ پاكىتى دەپ قارىلىدۇ. ئەلۋەتتە، خەلىقارالىق جىنايى ئىشلار سوتىنىڭ شەرقىي تۈركىستاننىڭ زادى كىمنىڭ تېرتورىيسى ئېگەنلىكىگە قارار بىرەلەيدىغان قانۇنىي كۈچى يوق. ئەگەر بىز قىلالىساق، ئۇنى ئايرىم بىر قانۇنىي ئەرزنامە سۈپىتىدە ئايرىم ئەرز قىلساق بولىدۇ. ئەلۋەتتە بىز ھەر ۋاقىت قانچىلىك دەرجىدە قىلالىساق ئۇيغۇرلارنىڭ ھەر قانداق ھەقھوقۇقىنى قوغداشقا تەييار. لېكىن بىز خەلىقارا جىنايى ئىشلار سوتىغا ئۇيغۇرلارغا قارىتا بۇلۇپ كېلىۋاتقان جىنايەت، ئېنسانىيەتكە قارشى جىنايەت ۋە ئېرقىي قىرغىنچىلىق توغرىسىدا خىتاي ئۈستىدىن ئەرز سۇندۇق . ئېنسانىيەتكە قارشى جىنايەت مەيلى ئۇرۇش بولىۋاتقان جايدا بولسۇن ، ۋە مەيلى بېسىۋېلىنغان زىمىندا ياكى باشقا زىمىندا بولسۇن، مەيلى تىنىچلىق دەۋرىدە بولسۇن يۈز بېرىشى مۈمكىن، خۇددى بىز ھازر كۈرۈپ تۇرۇۋاتقان تىنىچلىق مەزگىلدە يۈز بېرىۋاتقان ئۇيغۇر ئېرقىي قىرغىنچىلىقىدەك . بىز ھازر مۇشۇ قىرغىنچىلىق ، يەنى ئېنسانىيەتكە قارشى جنايەت ۋە ئېرقىي قىرغىنچىلىقتىن ئىبارەت ئىككى خىل جىنايەتكە ھەم بۇ جىنايەتنىڭ جاۋابكارلىقىغا كىمنىڭ مەسئۇل بولىشىغا قارتا خەلىقارا جىنايى ئىشلار سوتىغان ئەرز قىلىش پىلانىغا مەركەزلەشتۇق. ئەلۋەتتە مەن ھازر بۇ ئەرز تەييارلىقىنى قىلىۋاتىمەن ، شۇنداقلا بۇنىڭ ئۈچۈن تارىخقا قارايمىز ، نەچچە ئون يىل بۇرۇنقى تارىختا نېمىلەر قىلىنغانلىقى ، نېمىلەر دېيىلگەنلىكىگە شۇنداقلا سوتنىڭ قانداق ھوقۇقى بارلىقىغا قارايمىز . شۇنداق بولغاندا بىز بۇ جىنايەتنىڭ ئارقىسىدىكى مۇددئانى يەنى بىز سوتتا ئىسپاتلاشقا تېگىشلىك مۇددىئانى ، نېمىلەرنىڭ قىلىنغانلىقىنى سوت چۈشىنەلەيدىغان دەرجىدە ئىسپاتلاپ چىقالايمىز ھەم شۇنداق قىلىشىمىز زۈرۈر ، لېكىن مەن بۇنى سەپداشلىرىمغا ئېيتىپ ئەرزنىڭ ئىچىگە قوشقۇزسام بولىدۇ ، ئەگەر ئۇلار قوشسا.دىمەك بۇ بىز جاۋابتىن مەرھۇم ئەيسا يۈسۈپ ئېلىپتېكىننىڭ ساقلاپ قويغان گومىنداڭ ھۈكۈمىتىنىڭ شەرقى تۈركىستاننىڭ بېسۋېلىنغان زىمىن ئىكەنلىكىگە ئائىت مەخپى ھۆججەتنىڭ نەقەدەر مۇھىم ئىسپات ئىكەنلىكىنى بىلەلەيمىز.ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ھۆرمەتلىك ئەركىن ئالىپتېكىن ئاكا. مەن گوللاندىيەدنىڭ ئامىستېردام دام مەيدانىدا 2018يىلى 6ئاينىڭ 23كۈنىدىن باشلاپ ھەر ھەپتە ئاخىرى ئىزچىل يالغۇز كىشلىك تىنىچ شەكىللىك نامايىش قىلىپ كىلىۋاتقان ئابدۇرېھىم غېنى. ئالدىنقى يىلى سىز فەيىسبوكتىكى مەخپى ھۆججەت ھەققىدىكى تالاشتارتىشلارغا قارىتا بىر يازمىڭىزدا مەن تۈركىيەگە رامىزاندىن كىيىن بېرىپ قالسام شۇ مەخپى ھۆججەتنى تېپىپ بېرىمەن دىگەنتىڭىز. بەلكى خىتاي ۋېرۇسى تەھدىتى سەۋەبىدىن سەپەر قىلشىتىكى قۇلايسىزلىقلار بولغاچقا تۈركىيەگە بېرىپ بولالمىغان بۇلشىڭىز مۇمكىن. تۈركىيەدە قەدىرلىك ئىنىڭىز ئىلغار ئالىپتېكىن، شۇنداقلا ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن ۋەخپىنىڭ باشلىقى ئۈمەرقول بولغاندىكىن، ئۇلارغا بۇ مەخپى ھۆججەتنى تېپپىپ چىقىش ئىشىنى ئورۇنلاشتۇرغان بولسىڭىز بەك ياخشى بۇلاتتى. مەرھۇم دادىڭىز ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن ئۈزنىڭ ئەسلىمسىدە بۇ مەخپى ھۆججەتنى تەرجىمە قىلدۇرۇپ نەشىر قىلىپ تارقىتىمەن دەپ ئېنىق يېزىپتىكەن. بۇ ھۆججەت تېپىلىپ نەشىر قىلىنسا مەرھۇم دادىڭىزنىڭ روھىمۇ خوش بۇلىدۇ. مەنمۇ بۇ ھۆججەتنى ئامىستېردام دام مەيدانىدىكى نامايىشىمغا قۇيۇپ دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن كەلگەن ساياھەتچىلەرگە خىتاي ھۈكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارغا قىلىۋاتقان قىرغىنچىلقىنى ئاڭلىتىش بىلەن بىرگە شەرقى تۈركىستاننىڭ خىتاي ھۈكۈمىتى تەرپىدىن بېسۋېلىنغان زىمىن ئىكەنلىكىنمۇ بۇ مەخپى ھۆججەت ئارقىلىق تەشۋىق قىلسام تېخىمۇ قىممىتى بۇلىدۇ. شۇنداقلا دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىينىڭ 2020يىلى 11ئاينىڭ 15كۈنى ئاچقان 6نۆۋەتلىك ئىجىرائىيە كومتىتى يىغىنىدا ئالتە ئاي ئىچىدە غەرىپ دۆلەتلىرىگە شەرقى تۈركىستاننىڭ خىتاي ھۈكۈمىتى تەرپىدىن بېسۋېلىنغان مۇستەملىكە زىمىن ئىكەنلىكىنى ئېتىراپ قىلدۇرىمىز دەپ ئالغان قارارىغا ئاكتىپ ئاۋاز قوشۇپ ئۈزەمنىڭ ئۇيغۇرلۇق ۋىجدانى بۇرچۇمنى ئادا قىلغان بولسام. رەھمەت سىزگە.سىزگە سالامەتلىك ۋە ئۇزۇن ئۆمۇر تىلەپ ئابدۇرېھىم غېنى ئۇيغۇر.يېزىلغان ۋاقتى: 2020يىلى 12ئاينىڭ 29كۈنى 5, 1990
|
مۇرات الماسبەكۇلى. بارىپ قايت، قالاۋلىم، اۋىلعا تۋعان بارىپ قايت!جاڭالىقتار 1914 0 پىكىر 1 شىلدە, 2009 ساعات 20:17اقىرى دەپۋتاتتاردىڭ كوپتەن كۇتكەن كانيكۋلى دا كەلىپ جەتتى. ماۋسىمنىڭ سوڭعى كۇنى ءماجىلىس عيماراتىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىس وتەتىن زالىنا مامىرلاي باسىپ جينالعان قوس پالاتا وكىلدەرى ەكىنشى سەسسيا جۇمىسىن ءبىر قورىتىندىلادى. تەك حالىق قالاۋلىلارى عانا ەمەس، پرەمەرمينيستر باستاعان ۇكىمەت مۇشەلەرى دە قاتىسقان القالى جيىندا ءماجىلىس توراعاسى ورال مۇحامەدجانوۆ قانا ءسوز الىپ، بايانداما جاسادى.قىسىلتاياڭ كەزدە قابىلدانعان زاڭداروتكەن سەسسيا دەپۋتاتتاردىڭ تۇسىنە تەك داعدارىس ماسەلەسىن عانا كىرگىزگەنى جاسىرىن ەمەس. ەلىمىزدىڭ ەڭ جوعارى زاڭ شىعارۋشى ورگانىنىڭ سوڭعى جىلداردا اتقارعان جۇمىس اۋقىمىمەن سالىستىرا قاراعاندا، وتكەن سەسسيانىڭ اسا ءبىر قاۋىرت ءارى حالىق قالاۋلىلارىنا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەگەن سەسسيا بولعانى انىق. بۇل، ارينە، دەپۋتاتتاردىڭ ءوز جۇمىستارىن سارالاۋداعى باستى ولشەمى بولاتىنى دا بەلگىلى. وسىعان وراي ورال بايعونىسۇلى وتكەن سەسسياعا: بۇل سەسسيا ءبىز ءۇشىن الەمدىك ەكونوميكا داعدارىسىنىڭ سالدارىن ەڭسەرۋ ىسىنە بۇكىل قوعام بولىپ كۇش جۇمىلدىرا وتىرىپ، زاڭ شىعارۋ قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ بىرەگەي تاجىريبەسىن جيناقتاۋدىڭ كەزەڭى بولدى، دەپ سيپاتتاما بەردى. وتكەن سەسسيادا پارلامەنتتىڭ قاراۋىنا بارلىعى 207 زاڭ جوباسى كەلىپ تۇسكەن. ولاردىڭ ىشىندەگى 66 زاڭ جوباسى ءبىرىنشى سەسسيادان قالعان مۇرا بولسا، 141ءى ەكىنشى سەسسيانىڭ ءوز ەنشىسىندە. پارلامەنت 127 زاڭ قابىلداپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ قول قويۋىنا جىبەرگەن. ولاردىڭ اراسىندا ەلباسىنىڭ قولى قويىلعان 97 زاڭ بۇگىندە زاڭدى كۇشىنە يە. وسىلاردىڭ قاتارىندا وتكەن سەسسيادا ەلىمىزدىڭ قازىرگى دامۋ ساتىسى ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار بىرقاتار زاڭدار تالقىلانىپ، قابىلدانعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. ياعني پارلامەنت داعدارىسقا قارسى شارالاردى قۇقىقتىق جاعىنان رەتتەۋدى قامتاماسىز ەتەتىن 20دان استام زاڭ قابىلدادى.بيۋدجەتكە جاسالعان جەڭىلدىكپارلامەنتتىڭ ەل ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامنىڭ وركەندەۋى ءۇشىن ءار سالاعا قاجەتتى زاڭ جوبالارىن دايىنداعانى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى جايت. بىراق پارلامەنتتىڭ ەلباسىنىڭ 2009 جىلعى 6 ناۋرىزداعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا كورسەتىلگەن مىندەتتەرگە ساي، قولدانىستاعى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە جەدەل تۇردە تۇزەتۋلەر ەنگىزگەنى ەستە قالاتىن ءىس دەۋگە لايىق بولدى.قارجىلىق قيىندىق كەزىندەگى بۇل تۇزەتۋلەر، ەكونوميكامىزدى ودان ءارى جاڭعىرتۋعا، ءارى ەلىمىزدىڭ داعدارىستان كەيىن دە تۇراقتى دامۋى ءۇشىن جۇمىسپەن قامتۋ ستراتەگياسىن ىسكە اسىرىپ، جەدەل شەشىم قابىلداۋدى تالاپ ەتپەيتىن بىرقاتار شىعىستاردى قىسقارتۋعا باعىتتالدى. بۇل جەردە بيۋدجەت قاراجاتىن ۇنەمدەۋگە زاڭ شىعارۋشى ورگان دا ءوز ۇلەسىن قوسقانىن ايتا كەتكەن ءجون. پارلامەنت ءوز قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان شىعىستاردىڭ ءبىر بولىگىنەن باس تارتقان بولاتىن. سونىڭ ارقاسىندا پارلامەنتتىڭ 2009 جىلعا ارنالعان بيۋدجەتى 1 ملرد 683 ملن تەڭگەگە قىسقارتىلدى. سونىمەن قاتار بارلىق شىعىس باپتارى بويىنشا دا قوسىمشا 847 ملن تەڭگە ۇنەمدەلدى.كەمشىلىكتەر دە جوق ەمەسقوس پالاتانىڭ بيىلعى سەسسياداعى بىرلەسكەن زاڭ شىعارۋ قىزمەتىنە توقتالا كەتكەن ءماجىلىس سپيكەرى پارلامەنتتىڭ ۇكىمەتپەن ءوزارا ءىسقيمىلىن وبەكتيۆتى تۇردە باعالاي كەلىپ، زاڭ شىعارۋ قىزمەتىندە بىرقاتار كەمشىلىكتەردىڭ بار ەكەنىن جاسىرعان جوق. وسى جۇمىستاعى ولقىلىقتاردىڭ ءبىرى كەيبىر زاڭ جوبالارى بويىنشا كەلىسۋ ءراسىمىنىڭ تىم سوزىلىپ كەتەتىنى، دەيدى تومەنگى پالاتا توراعاسى. ايتقان ۋاجىنە مىسالىن دا دايىنداپ اكەلگەن ورەكەڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ميكروقارجىلىق ۇيىمداردىڭ قىزمەتىن رەتتەيتىن ماسەلەلەر بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى جانە الەۋمەتتىككاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭدارىنىڭ جوبالارى بويىنشا كەلىسۋ ءراسىمىنىڭ بىرنەشە ايعا ساعىزشا سوزىلعانىن ايتتى. ال قازاقستاندا الەۋمەتتىككاسىپكەرلىك كورپوراتسيالاردىڭ ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىنا ءۇش جىلدىڭ ءجۇزى بولىپ قالعانى بارشاعا ايان. تاعى ءبىر ەم قونباي كەلە جاتقان دەرت زاڭ جوبالارىن ازىرلەۋ كەزىندە ۆەدومستۆولار اراسىندا ءتيىستى ۇيلەستىرۋدىڭ جوقتىعى، سونداياق زاڭ جوبالارىن ماجىلىسكە بەرگەن كەزدە ءارتۇرلى مەملەكەتتىك ورگاندار اراسىندا كەلىسپەۋشىلىكتەردىڭ ورىن الۋى. سوندىقتان دەپۋتاتتارعا زاڭ جوباسىمەن جۇمىس ىستەۋمەن قاتار، ءارتۇرلى مەملەكەتتىك ورگانداردى مامىلەگە كەلتىرۋمەن دە اينالىسۋعا تۋرا كەلەدى. ماجىلىسكە تۇسكەن كەيبىر زاڭ جوبالارىنىڭ ساپاسى دا ويدان شىقپاي جاتاتىنى بەلگىلى. وسىنداي جوبالاردىڭ مازمۇنىن دەپۋتاتتاردىڭ 5060 پايىزعا دەيىن قايتا وڭدەۋىنە تۋرا كەلەتىنى جاسىرىن ەمەس. وعان مىسال كەلتىرسەك، ءسوز ۇزاپ كەتەتىنى انىقسونىمەن قوس پالاتا ەكى ايعا دەمالىسقا اتتاندى. ارينە، بارعان جەرلەرىندە سايلاۋشىلارمەن كەزىگىپ، حالىقتىڭ مۇڭمۇقتاجىمەن بولىسەتىنى دە بەلگىلى. كانيكۋلدان كەيىن دە جۇمىس كۇتىپ تۇراتىنىن ورال بايعونىسۇلى ولاردىڭ ەسىنە سالىپ جىبەردى. اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەگەن زاڭ جوبالارى ءۇشىنشى سەسسيادا ولاردى جانە قارسى الماقشى. نە بولسا دا، دەمالىستىڭ اتى دەمالىس. ءسويتىپ، جۇزدەرىنەن قۋانىش توگىلگەن دەپۋتاتتار اۋىل قايداسىڭ دەپ اتقا قونۋعا اسىعىپ بارا جاتتى.الاش ايناسى گازەتى 1 شىلدە 2009 جىل
|
جىمپيتىلىق نەمىستەر: ءوزىمدى تازا قازاقپىن دەپ ەسەپتەيمىن! ادىرنا ۇلتتىق پورتالىوسىدان 80 جىل بۇرىن باتىس قازاقستان وبلىسى جىمپيتى اۋدانىنان نەمىس اعايىندارىمىز قازاقتان پانا ىزدەپ، قونىس اۋدارعان ەدى. قازىر سول جىمپيتىلىق نەمىستەردىڭ دە قاراسى ازايىپ كەلەدى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ءۇشىن دە جىمپيتىلىق نەمىستەردىڭ ءوز بولەك تاريحى بار قاۋىمداستىق. ءبىر اۋدان ىشىندە نەمىسقازاق دەپ بولىنبەي، باۋىرلارى بىرىگىپ كەتكەن اعايىندار بۇگىندە وزدەرىنىڭ ۇلتىن قازاق دەپ سانايدى. راسىمەن، عاسىرعا جۋىق ۋاقىت قازاقتىڭ سالتىمەن، داستۇرىمەن، تىلىمەن، دىلىمەن ورتاق بولعان ادامنىڭ ۇلتى دا قازاقيلانباي نە بولماق؟بۇگىنگى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىنىڭ كەزەكتى سۇحباتى جىمپيتى اۋدانى بۇلدىرتى اۋىلىنان شىققان نەمىس ازاماتى گەننادي مىرزامەن بولماق.امانبىسىڭ، اينالايىن! دەپ جىلى لەبىزىن ءبىلدىرىپ، سۇحباتقا قۋانا كەلىسكەنى بىزگە دە ءبىر جىلۋلىق سىيلادى.بالالىق شاعىن بايانداۋدان باستالعان بۇل اڭگىمە توركىنى شاشىنا دا، قاسىنا دا اق كىرسە دە سول بالالىق كەزدىڭ كەرمەك ءدامىن ءالى ۇمىتپاعانىن سەزدىردى. مەن ول كەزدە تىم كىشكەنتاي ەدىم. ۇيدە التى اعايىن بولدىق. بالالىق شاعىم قازاق بالالارىنىڭ اراسىندا وتكەسىن بىردەن قازاق تىلىندە سويلەدىم. ال اتااناما ءتىلدى ۇيرەنۋ قيىنعا سوققانى ارينە تۇسىنىكتى. ماعان سول كەڭەس زامانىنىڭ داۋرەنى سونداي ىستىق. باستان قانشاما قيىندىقتار مەن زوبالاڭدار وتسە دە انامىز ولاردى مۇلدە بايقاتپايتىن. التى بالامەن اياداي ۇيدە تۇرساق تا، ساياداي تىنىشتىق پەن بەيقام كوڭىلىمىز ەشقاشان الاسارعان ەمەس. گەنادي اعا، سوندا ءسىز قازاقستاندا تۋىلدىڭىز با، ال اتاانالارىڭىز قاي جاقتان كوشىپ كەلگەن؟ ءيا، مەن ءوزىمدى تازا قازاقپىن دەپ ەسەپتەيمىن. نەگىزى وتباسىم سول ءبىر قيىنى مول بۇرالاڭ شاقتاردا 1939 جىلدارى ودەسسا قالسىنان كوشىپ كەلدى.مىنە، ساعان وتباسىمدى كورسەتەيىن. مىناۋ مەنىڭ اجەم، بۇل انام. قالاي ماعان ۇقساي ما؟ ءيا، سىزگە ۇقساستىقتارى بايقالادى. سىزگە ءتىل ۇيرەنۋ قيىنعا سوقپاعانىمەن، وتباسىڭىزدا العاش كەلگەن جىلداردا قاندايدا ءبىر اۋىر كەزەڭدەر بولعان شىعار. سول تۋرالى ايتىڭىزشى. ونىڭ، راس. مەن ەسەيگەن شاقتاردا انام سول ءبىر كەز تۋرالى كوپ ايتۋشى ەدى. مەن بالا بولسام دا، ساناما سول سىرلى اڭگىمەلەرىن جاقسى ساقتاپپىن.العاش وتباسىمەن ءدال بۇلدىرتى اۋىلىنا كەلگەندە ءتىل بىلمەي، جابدىق بولماي ءبىراز جاتسىنعان ەكەن. ول شاقتاردا اۋىلعا ءبىز عانا ەمەس، تاعى 20 شاقتى وتباسى كوشىپ كەلگەن ەدى. بىراق قاي قازاعىمدى الساڭ دا كوڭىلى كەڭ، پەيىلى دارحان عوي، شىركىن! جاتسىنباي باۋىرعا الىپ، كورشى بوپ ەتەنە ارالاسقان.ءبىر ەرەكشەلىگى نەمىستەر قازاقتارعا ءتاتتى بالىشتەردى ءپىسىرۋدى، باۋباقشا ەگۋدى، ولاردى باپتاۋدى، توساپ قايناتۋدى جاقسى ۇيرەتكەن ەكەن. ءسويتىپ ءبىربىرلەرىمەن تاتۋلىقتا ءومىر ءسۇردى. ءتىپتى اتاانام يسلام ءدىنىن قابىلدادى. ولگەندە دە مۇسىلمانشا جەرلەپ، ارۋلاپ كومدىك. گەنادي اعا، ال وتباسىن قاي ۋاقىتتا قۇردىڭىز؟ سىزگە تۇرمىسقا شىعاردا روزا اپا ۇلتىڭىزعا قاراپ ۇزاق ويلانبادى ما؟ ماحاببات دەگەن ۇلتقا، ناسىلگە بولىنبەيدى عوي، قاراعىم. ونىڭ ۇستىنە مەن نەمىس ءتىلىن مۇلدە بىلگەن ەمەسپىن. قازاق جەرىندە تۋىلىپ، ءتىلىم قازاقشا شىقتى. سوندىقتان روزا اپاڭ ەكەۋىمىزدىڭ كوڭىل جاراستىرۋىمىزعا ەشقانداي توسقاۋىل بولمادى. قازىر شۇكىر ۇرپاق ساباقتاستىعى اجىراعان ەمەس.دجەما تاتەم 15 بالانى كەڭ قۇشاعىنا سىيدىرسا، ءبىزدىڭ اللا بەرگەن 5 پەرزەنتىمىز ءوسىپءونىپ وتىر. مۇنىڭ بارلىعى قۇدايدىڭ سىيى ەمەس پە؟ قازاق ءتىلىن عانا بىلەمىن دەپ قالدىڭىز. قازىرگى جاستاردىڭ اراسىندا ءوز تىلىندە كۇبىرلەپ سويلەيتىندەر كوپ. ولارعا كوزقاراسىڭىز قانداي؟ مەنىڭ ايتقانىمنان ولار ويلارىن وزگەرتەر دەيسىڭ بە؟ ءيا، قالاعا بارا قالسام ءبارى ورىسشا سويلەپ، قازاقشا سويلەۋگە ارلاناتىنىن بايقاپ كۇرسىنىپ قالاسىڭ.ءبىزدىڭ قانىمىز بولەك بولسا دا، جانىمىزدى قازاق قىپ تاربيەلەپ، ابدەن ءسىڭىرىپ ەدى. قازىرگى جاستاردىڭ قازاق تىلىنە قۇرمەتپەن قاراماۋى قۇندىلىقتارىن دۇرىس باعالاي الماعاندىعىنان دەپ ويلايمىن. وسى كەزەڭگە دەيىن مەملەكەت تاراپىنان قانداي دا ءبىر ماراپاتتارعا يە بولعان با ەدىڭىز؟ اتاانالارىما بەرىلگەن بۇرىنعى ناگرادالار بولماسا، ءوز اتىمنان العىس الماعان ەكەم. ماعان ونداي قاعاز العىستىڭ اسا قاجەتى جوق.تەك پەيىلى كەڭ قۇداي قوسقان كورشىلەرىممەن تاتۋ تۇرىپ، ولگەنشە سىيلاسىپ وتسەم ودان اسقان ماراپات جوق. ەندەشە، مەن دە سىزگە العىس ايتقىم كەلەدى، گەنادي اعا! سۋىق كۇندەردىڭ ىزعارى كوڭىلىڭىزگە سىزات تۇسىرمەسىن! سۇقبات بەرۋگە كەلىسكەنىڭىزگە، ادەمى اڭگىمەڭىزگە راقمەت! ساۋ بولىڭىز!جىمپيتىلىق نەمىستەر كىتابى 2002 جىلى ورال قالاسىندا جارىق كوردى. اۆتورى عادىلشە وتەبالى. بۇل كىتاپتا نەمىستەردىڭ 1941 جىلى قازاق جەرىنە قالاي قونىس اۋدارعاندىعى تۋرالى، قازىرگى ومىرلەرىنە دەيىن باياندالادى. ءتىپتى قونىس اۋدارعان ادامداردىڭ تىزىمىنە دەيىن جاريالانعان. ۇلتىنا قاراپ ادامدى بولمەگەن قازاقتىڭ قوناقجايلىلىعىن وسى جەردەن دە بايقاۋعا بولادى ەمەس پە؟جىمپيتى اۋدانىنان شىعىپ، باسشىلىق قىزمەتكە دەيىن كوتەرىلگەن نەمىس ازاماتتارى مەن ازاماتشالارى دا جەتەرلىك. سونىڭ بىرەگەيى جانناماري ۆەبەردىڭ اتابابالارى گەرمانيادان رەسەيگە ءى پەتر زامانىندا قونىس اۋدارىپتى. كەيىن ودەسسادان قازاقستانعا كەلىپ تۇراقتاعان. سىرىم ەلى قوعامدىقساياسي گازەتىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى، قر جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى ايتاشەۆ مۇسىربەك الىبەكۇلىنىڭ 2016 جىلى جاريالانعان ماقالاسىندا بۇل تۋرالى تەرەڭىرەك باياندايدى.جانناماريدىڭ اكەسى الەكساندر اناتولەۆيچ ۆەبەر نەمىس ۇلتىنان بولسا، اناسى عاليا توقتامقىزى قازاقتىڭ قىزى، وسى جىمپيتىنىڭ تۋماسى. جانناماري ق. مىرزاليەۆ اتىنداعى جىمپيتى ورتا مەكتەبىنىڭ تۇلەگى. وتباسىندا، مەكتەپتە قازاق تىلىندە مايىن تامىزا سويلەي بىلەتىن جانناماري كەزىندە مارقۇم اكەسى الەكساندردىڭ كوڭىلىن ءوسىرىپ، مارقايتىپ تاستايتىن.ول ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قاتىناستار اكادەمياسىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن، م. وتەمىسوۆ اتىنداعى بقمۋدىڭ پەداگوگيكا ءجانە پسيحولوگيا ءبولىمىن بىتىرگەن بىلدەي مامان.ەڭبەك جولىن اۋداندىق احاج بولىمىندە اق وتاۋ قازىنالىق مەكەمەسىنىڭ ديرەكتورلىعىنان باستاعان نەمىس قىزى بۇگىندە سىرىم اۋداندىق سوتىنىڭ كەڭسە مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن ءمىنسىز اتقارۋدا.ۇلتى نەمىس بولسا دا، ءوزىن قازاق وكىلى سانايتىن جانناماري وتباسىندا قازاق، نەمىس ۇلتىنىڭ تاعامدارىن ءتىل ۇيىرەتىندەي ەتىپدايىنداۋعا ءمان بەرەدى. سونداياق ول قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ، ناسيحاتتاۋ باعىتىندا سويلەپ كەتسە، بىلىكتىلىگىن، زەرەكتىلىگىن تانىتىپ، كەيبىر مەن قازاقپىن دەپ كەۋدە سوعاتىنداردىڭ ءوزىن جولدا قالدىرادى.ول ءتىل تاتۋلىق تىرەگى اتتى قۇقىق قورعاۋ قۇرىلىمدارى جانە باسقا دا مەملەكەتتىك مەكەمەلەر قىزمەتكەرلەرى اراسىندا وتكىزىلگەن 2014 جىلعى رەسپۋبليكالىق بايقاۋدا ءجۇلدەلى 3ورىنعا يە بولىپ، قر باس پروكۋرورى ا. داۋىلباەۆتىڭ قولىنان العىسحات السا، مەملەكەتتىك ءتىل مەرەيىم اتتى وبلىستىق بايقاۋدا ەكىنشى دارەجەلى ديپلوممەن ماراپاتتالدى. مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مەرەيىن حالىق اراسىندا كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ، ياعني ءوزىنءوزى تانىستىرۋ، ماقالماتەلدەر ايتۋ، ءان، ولەڭجىر سايىستارىندا مۇدىرمەيتىن نەمىس قىزى وبلىستىق سوت، اۋدان اكىمدىگى تاراپىنان قۇرمەت گراموتاسى، العىسحاتتارعا بىرنەشە دۇركىن يە بولعان جان. قازاقستان مەن ءۇشىن ىستىق. ەلىمىزدە بىرنەشە ۇلت وكىلدەرى بولسا، ولار بىرلىك، دوستىق جاعدايىندا ءومىر سۇرۋدە. ءوزىم قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءمۇشەسى رەتىندە ءتۇرلى شارالارعا قاتىسىپ، دوستىق پەن ىنتىماق سياقتى باستى قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاۋعا بارىمشا ۇلەس قوسۋدامىن، دەدى جاننا ماري.قورىتا كەلە، ادامنىڭ ادامدىعى ونىڭ ۇلتىندا ەمەس، جۇرەگىندە. قاي ەلدىڭ ازاماتى بولساق تە، جۇرەكتەگى تازالىقتى، مەيىرىمدىلىكتى تۇتاستاي ۇستاي بىلسەك، الەم بىرلىكتە بولار ەدى. قازاقتى شاڭىراق ەتىپ، مەكەن ەتىپ جاتقان ءار ۇلت وكىلى وزىندىك ءبىر ەرەكشە بولمىسقا يە. سىيلاي ءبىلۋ، تاتۋلىقتا بولۋ باستى مىندەت.قازىبەك يسا: قازاق ءتىلىنىڭ وبالى قازاق ۇكىمەتىندە!
|
ئۇيغۇر ئېلىدىكى يۇقۇم قامالىنىڭ ئاياغلاشماسلىقى كۈچلۈك دىققەت قوزغىماقتا ئۇيغۇرئۇيغۇر ئېلىدىكى يۇقۇمنى كونترول قىلىش ئۈچۈن ئېلىنغان چېكىدىن ئاشقان تەدبىرلەرنىڭ ھېلىھەم داۋام قىلىشى كۈچلۈك دىققەت قوزغىماقتا.خىتاي ھۆكۈمىتى ئۈرۈمچىدە كورونا ۋىرۇسى تارقالدى، دېگەن سەۋەب بىلەن 7ئاينىڭ ئوتتۇرىلىرىدىن تارتىپ پۈتكۈل ئۇيغۇر ئېلىدە ئالاھازەل 22 مىليون ئاھالىنى ئۆيلىرىگە بەند قىلىۋەتكەنىدى. خەلقئارالىق ئاخباراتلارنىڭ ئەسكەرتىشىچە، ئۈرۈمچىدىن مىڭلارچە كىلومېتىر ئۇزاقلىقتىكى ۋە بىرمۇ ۋىرۇس يۇقۇمى كۆرۈلمىگەن خوتەن قاتارلىق جايلاردىمۇ قامالنىڭ ئوخشاشلا قاتتىق يۈرگۈزۈلۈشى دىققەت قوزغايدىكەنئاۋسترالىيەنىڭ قانىلىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئۇيغۇر رايونىدا 18ئىيۇلدىن باشلاپ قامال ئېلان قىلىنغان. يۇقۇملىنىش باشلانغاندىن بۇيان 900 دىن ئارتۇق ۋىرۇس يۇقۇملانغۇچىسى بايقالغان. دائىرىلەر 16ئاۋغۇستتىن باشلاپ ۋىرۇس بىلەن يېڭىدىن يۇقۇملانغۇچى يوق، دەپ ئېلان قىلغان. بىراق ھازىرغىچە قامال بىكار قىلىنمىغان بولغاچقا ئۈرۈمچىدىكى بىر قىسىم ئاھالىلەر رايونلىرىدا كىشىلەر بالكونلىرىغا چىقىپ ۋارقىراپجارقىراپ نارازىلىقىنى ئىپادە قىلغان، بەزىلەر ئىشىكنى ئېچىۋېتىڭلار دەپ ۋارقىرىغان. قانىلى يەنە بىر غۇلجادا ئولتۇرىدىغان بىر خىتاينىڭ ۋېيبو تورىغا يازغان تۆۋەندىكى سۆزلىرىنى خەۋەر قىلغان مېنىڭ ئاپام ئۈرۈمچىدىن ئىلىغا قايتىپ كەلگەندىن بۇيان 40 كۈن بويىچە كارانتىندا تۇرۇۋاتىدۇ. ھالبۇكى بۇ يەردە بىرمۇ يۇقۇم ئەھۋالى يوق. شىنجاڭ ئاھالىسى بولۇش سۈپىتىم بىلەن مەن ھۆكۈمىتىمىزدىن تولىمۇ نارازى بولدۇم ۋە ئىنتايىن ئۈمىدسىزلەندىم. ئۇلار يېتەكچىلىك قىلىشتا ئىنتايىن ناچار، ئەمما باستۇرۇشقا بەك ماھىر.ئۇلار يەنە ئۆز خەۋىرىدە، ئۇيغۇر ئېلىدە بىر مىليوندىن ئارتۇق ئۇيغۇر قاتارلىق يەرلىك مىللەتلەرنىڭ لاگېرلارغا قامالغانلىقىنى ۋە بۇ جاينىڭ ئادەتتە ھۆكۈمەتنى تەنقىد قىلىش ئانچە مۇمكىن بولمايدىغان ئورۇنلۇقىنى ئەسكەرتكەن.
|
ونوماستيكالىق اتاۋلاردى جۇيەلەندىرۋ بويىنشا وتىرىس ءوتتى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىەلىمىزدە العاش رەت التى جىلعا جوسپارلانعان تاريحيدياحروندىق ءادىستى قولدانۋ ارقىلى ونوماستيكالىق اتاۋلاردى جۇيەلەندىرۋ قىزمەتى جوباسىىسكە اسىرىلماق. بۇل جوبا جازۋ رەفورماسىن پايدالانا وتىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ەلدىمەكەندەردىڭ تاريحي اتاۋلارىن قالپىنا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.ۇزاقمەرزىمدى اۋقىمدى جوبانىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى مەن ناقتى ناتيجەسىن ايقىنداۋ ماقساتىندا 2020 جىلدىڭ 11 ناۋرىزىندا قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى ءتىل ساياساتى كوميتەتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن عىلىميزەرتتەۋ توبىنىڭ وتىرىسى ءوتتى.كۇن تارتىبىندە جوبانىڭ جىلدىق جوسپارى تانىستىرىلىپ، العاشقى كەزەڭدە قاي وڭىرلەر زەرتتەلەتىندىگى ايقىندالدى. سونىمەن قاتار ماماندار ءتيىمدى عىلىمي ادىستەردى قولدانۋ جايىن ورتاعا سالدى.اۋقىمدى جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتتارى مەن مىندەتتەرى جايىندا ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى ءتىلقازىنا ۇلتتىق عىلىميپراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ە.تىلەشوۆ:ونوماستيكالىق اتاۋلاردى بىرىزدەندىرۋگە باعىتتالعان اۋقىمدى جوبا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ءتىل ساياساتىن ىسكە اسىرۋدىڭ 20202025 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ مىندەتتەرىن ىسكە اسىرۋ باعىتىندا جۇرگىزىلمەك. نەگىزگى ماقسات رەسپۋبليكاداعى ونوماستيكالىق قىزمەتتى رەتكە كەلتىرۋدىڭ نەگىزگى عىلىمي دايەكتەرىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، جەرسۋ اتاۋلارىنا قاتىستى تاريحي دەرەكتەردى عىلىمي اينالىمعا ءتۇسىرۋ جانە تاريحي ونوماستيكالىق اتاۋلاردى قالىپقا كەلتىرۋ، جۇيەلەندىرۋ. قازىرگى قازاقستان اۋماعىنداعى توپونيمدەردىڭ دياحروندىق كارتاسىن ازىرلەۋ ارقىلى توپونيمدەردىڭ وزگەرۋ ديناميكاسىن كورسەتۋ ءارى بىرىزدىلەندىرۋ، دەيدى.التى جىلعا جوسپارلانعان جوبا قازاقستاننىڭ بارلىق وبلىستاعى ەلدى مەكەندەردىڭ تاريحي اتاۋلارىن قالپىنا كەلتىرۋگە نەگىزدەلەدى.بيىلعى 2020 جىلى زەرتتەۋ جۇمىسىن باستاۋعا سولتۇستىك قازاقستان جانە قاراعاندى وبلىستارى الىنىپ وتىر. توپ مۇشەلەرى ونوماستيكالىق اتاۋلاردى عىلىمي اينالىمعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسىنداعى مۇراعاتتار مەن كىتاپحانالاردا بولىپ، عىلىميزەرتتەۋ ماتەريالدارىن جيناستىرادى، ءار كەزەڭگە بايلانىستى بۋكلەت تۇرىندەگى كارتالار جيناعىن ازىرلەيدى، رەسمي سايتتاردا، باق بەتتەرىندە جوبا بارىسى، عىلىميزەرتتەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا ماقالا جاريالايدى، سۇحبات، اقپارات بەرىپ وتىرادى، دەدى ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، زەرتتەۋ توبىنىڭ جەتەكشىسىز. قابىلدينوۆ.بۇل جوبانى ورىنداۋدا ش. ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىمەن، مەملەكەت تاريحى ينستيتۋتىمەن، ا. بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىمەن، گەوگرافيا ينستيتۋتىمەن، وڭىرلەردەگى ونوماستيكا بولىمدەرىمەن، سالانىڭ جەتەكشى عالىمدارىمەن تىعىز بايلانىس ورناتىلىپ، بىرلەسكەن جۇمىستار اتقارىلادى.سونىمەن قاتار جوبا بويىنشا دالەلدى قۇجات جيناۋ ءۇشىن اۆتورلار رەسەي فەدەراتسياسىنداعى ارحيۆتەردەن ماتەريالدار قاراپ، الۋعا مۇمكىندىك الادى. بۇل ونوماستيكا سالاسىنداعى جاڭا مۇمكىندىك، ءارى جاڭا قادام ەكەندىگى داۋسىز.باسقوسۋ بارىسىندا س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاتۋ پروفەسسورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، زەرتتەۋ توبىنىڭ مۇشەسى س. يمانبەرديەۆا ونوماستيكالىق اتاۋلاردى جۇيەلەندىرۋدىڭ عىلىميادىستەمەلىك باعىتتارىنا توقتالدى.قاي وڭىردە بولسا دا جەرسۋ اتتارىنا بايلانىستى اڭىز، ءاپسانالار جەتەرلىك. ال ءبىزدىڭ عىلىميزەرتتەۋ جۇمىسىندا اڭىز، ءاپسانالار دالەلدى ماتەريال بولا المايدى. زەرتتەۋ ءادىسىمىز تاريحيدياحروندىق بولعاندىقتان، الدىمەن ءار اتاۋدىڭ ەتيمولوگياسى انىقتالادى، ۋاقىت كەزەڭدەرى ارالىعىندا اتاۋلاردىڭ وزگەرۋى، ەكسترالينگۆيستيكالىق فاكتورلاردىڭ اسەرى تالدانادى، توپونيمدەردىڭ سۋبستراتتارى ايقىندالىپ، توپونيمدەردىڭ دياحروندىق رەەسترى تۇزىلەدى. وسى رەەستردى باسشىلىققا الا وتىرىپ، بولاشاقتا كارتا جاساۋ جۇزەگە اسىرىلادى، دەيدى.ءيا، جەرسۋدىڭ اتى تاريحتىڭ حاتى. ونى ورىندى، ورنىقتى قولدانۋ، حالىققا ماڭىزى مەن مازمۇنىن اشىپ ءتۇسىندىرۋ عالىمداردىڭ باستى مىندەتى.ال التى جىلعا سوزىلاتىن بۇل جوبانىڭ جەمىسى نە بولماق؟.. بۇل تۋراسىندا ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى ءتىلقازىنا ۇلتتىق عىلىميپراكتيكالىق ورتالىعى تەرمينولوگيا جانە ونوماستيكا باسقارماسىنىڭ باسشىسى مىندەتىن اتقارۋشى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ب.ىسقاق باياندادى. جوعارىدا انىقتالعانداي جوبانىڭ ماقساتى ايقىن. كۇتىلەتىن ناتيجە: ونوماستيكالىق تاريحي اتاۋلارداعى ورفوگرافيالىق قاتەلەردى تۇزەتۋگە، ولاردىڭ جازىلۋ بارىسىن بىرىزدەندىرۋگە كومەگىن تيگىزەدى دياحروندىق ءادىس بويىنشا تاريحي اتاۋلاردىڭ ەتيمولوگياسى انىقتالادى، ماعىناسى ايقىندالادى ۇلتتىق ونوماستيكانىڭ عىلىميتەوريالىق، پراكتيكالىق بازاسىن قامتاماسىز ەتۋگە، ونوماستيكالىق كەڭىستىكتى ستاندارتتاۋعا ۇلەس قوسادى قالپىنا كەلتىرىلگەن تاريحي اتاۋلاردى لاتىن گرافيكالى ءالىپبي نەگىزىندە رەتتەۋگە قيىندىق تۋعىزبايدى جاڭا اتاۋلاردى بەرۋدە اتاۋلاردىڭ نەگىزسىز الىنۋىن بولدىرماۋعا كومەكتەسەدى جىل سايىن وڭىرلەر بويىنشا عىلىميزەرتتەۋ ماتەريالدارى جيناقتالىپ، جوبانىڭ التىنشى جىلىندا ۇجىمدىق عىلىمي مونوگرافيالىق ەڭبەك جارىق كورىپ، ناتيجەسىندە رەسپۋبليكالىق 3 ينتەراكتيۆتى كارتا ازىرلەنەدى، دەدى.جوبا تانىستىرىلىمىن ە.تىلەشوۆساتتىلىك تىلەپ ءتامامدادى.
|
ەردوعان كيەۆتە قىرىم تاتارلارىن قورعاپ سويلەدىدەپ جاتىر 2240 4 پىكىر 10 قازان, 2017 ساعات 10:03كيەۆكە رەسمي ساپارمەن بارعان تۇركيا پرەزيدەنتى تايىپ ەردوعان ءوز ەلى ۋكراينانىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن تەرريتوريالىق بىرتۇتاستىعىن قولدايتىنىن ايتتى. ەردوعان 9 قازاندا ۋكراينالىق ارىپتەسى پەتر پوروشەنكومەن بىرلەسكەن مالىمدەمە جاساپ تۇرىپ رەسەيدىڭ قىرىمدى اننەكسيالاپ العانىن مويىنداماي كەلگەنىن، ەشقاشان مويىندامايتىنىن مالىمدەدى.ەردوعاننىڭ سوزىنشە، تۇركيا قىرىم تاتارلارىنىڭ باسىنداعى احۋالدى ءجىتى باقىلاپ وتىرادى. ول ۋكرايناعا قىرىم تاتارلارىنىڭ قۇقىقتارىن قورعاپ جاتقانى ءۇشىن العىس ايتتى.رەسەي ۋكراينانىڭ قۇرامىنداعى قىرىم اۆتونوميالىق ايماعىن 2014 جىلعى ناۋرىزدا اننەكسيالاپ العان ەدى. ماسكەۋ تۇبەككە اسكەر كىرگىزىپ، تاۋەلسىزدىك تۋرالى رەفەرەندۋم ۇيىمداستىرعان. رەفەرەندۋمنىڭ ناتيجەسىن كوپتەگەن ەل ءالى مويىندامايدى. رەسەي ۋكراينانىڭ شىعىسىندا باس كوتەرگەن سەپاراتيستەرگە دەم بەرىپ، قارۋلى قاقتىعىس كەزىندە 10 مىڭنان استام ادام ولگەن.حالىقارالىق جانە جەرگىلىكتى قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى مەن باتىس ەلدەرىنىڭ ۇكىمەتتەرى ماسكەۋگە قارسى شىققان قىرىم تاتارلارىنىڭ قۋدالاۋعا ۇشىراپ جاتقانىن ايىپتاپ كەلەدى.9 قازاندا ۋكراينا پرەزيدەنتى پەتر پوروشەنكو پاراقشاسىندا:بۇگىن قىرىمداعى ۋكراينا ازاماتتارىنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىعىن حالىقارالىق مەحانيزمدەر اياسىندا قورعاي بەرۋگە كەلىستىك دەپ جازدى.كيەۆتەگى ءۇش ساعاتتىق ۋكرايناتۇركيا كەلىسسوزدەرىنەن كەيىن ەكى جاق ءبىر جىلدىق ساۋدا اينالىمىن 3.8 ميلليارد دوللاردان 10 ميللياردقا دەيىن وسىرۋگە ۋاعدالاستى دەپ حابارلاندى.
|
46 ءسوز 1415 12 پىكىر 23 قاڭتار, 2020 ساعات 13:29باتىستىڭ وركەنيەتتى ەلدەرىندە ساياسي ەليتانىڭ سونىڭ ىشىندە تانىمال ءىرى لاۋازىمدىلاردىڭ وتباسىلىق ءومىرى مەيلىنشە اشىق جاريالى بولىپ كەلەدى. كەرىسىنشە، قاتارداعى قاراپايىم جانداردىڭ جەكە تىرلىگىنە قول سۇعىلمايدى. نەگە؟سەبەبى، ەل مەن مەملەكەتتىڭ تاعدىرىنا ساياسي ەليتانىڭ ىقپالى باسىم. سول سەبەپتەن، ەل باسقارۋعا كەلگەن كەزكەلگەن ادامنىڭ وتباسى، جەكە بولمىسى مەن ارەكەتى مەيلىنشە كىرشىكسىز تازا، اق ءادىل بولعانى ماڭىزدى بولىپ سانالادى. ولاردىڭ ءار قادامدارى ەل الدىندا اشىق ايقىن كورىءنىپ تۇرۋى ماڭىزدى دەلىنەدى. ايتالىق، اقش پرەزيدەنتى ريچارد نيكسون وپپوزيتسيا وكىلدەرىنىڭ ءوزارا اڭگىمەسىن قۇپيا قۇرىلعى ارقىلى تىڭداعانى اشكەرە بولعان ساتتەاق دەرەۋ ءوز ەركىمەن وتستاۆكاعا كەتتى. ارۇيات الدىندا ادالدىق دەگەن سول. سونشاما لاس ارەكەتتەن كەيىن ءوزىن ەل باسقارۋعا مورالدىق قۇقى جوق دەپ ساناعان.ال، بىزدە عوي، ۇرلاعان قارجىسى اشكەرە بولسا دا، ءتىپتى ودان سوراقىسى انىقتالسا دا، تىم قۇرىعاندا حالىق الدىنا شىعىپ ءوز ءۋاجىن ايتپايدى، ءمىز باقپاي بەتتەرىنە كون جاماپ الىپ، جۇرتقا اقىلگويسىپ جۇرە بەرەدى.ءىرىپءشىرۋدىڭ، قۇلاپقۇلدىراۋدىڭ بۇدان اسقان سوراقىسى جوق شىعار.قۋاندىق شاماحايۇلىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسىنانزىكىريا زامانحانۇلى 30589قانات بىرلىكۇلى 30130
|
ئۇيغۇرنىڭ كۆزىبىغەملەر شەھىرىباغداش مۇنبىرىمۇنبەر كۆكتىن تامدۇق كۆكتىن تامدۇق ئۇيغۇرنىڭ كۆزى بىغەملەر شەھىرىكۆرۈش: 2019ئىنكاس: 27 توردا بارئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2342, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2658 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2342, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2658 جۇغلانما بار. دۇنيادا شاھ ئوردىسىدەك سىرلىق ئورۇن بولمىسا كېرەك،دەپ پىكىر قىلاتىتى ئىشىكى ئۈستىدە سۈپۈرگە،ئۇ يەردە ھەر كۈنى ،ھەر سائەتتە ئاجايىپ ئويۇنلار ئوينىىلىپ ،قىززىق ئىشلارسادىر بولۇپ تۇرىدۇ. كىيىن تارىخچىلار بۇ يۈز بەرگەن سىرلىق ئىشلار توغرىسىدا تارىخ پۈتىشىدۇ. لېكىن ،بىزگىچە يېتىپ كەلگەن يازما تارىخلارنىڭ قانچىلىكى راست !؟..........بۇنىڭغا بىر نىمە تەس . قانلىق جەڭلەر ئۈتۈپ كەتكەندىن كىيىن ،غەلبە قىلغۇچىلار ئالدى بىلەنيېزىلغان تارىخلارنى كۆزدىن كەچۈرىدۇ. ئۆزىنى بىزەپ كۆرسىتىدىغان سەھىپىلەرنى قالدۇرۇپ ياكى تۇلۇقلاپ يازدۇرۇپ ،جىنايەت ئىزلىرىنىىڭ ھەممىسىنى ئۆچۈرۈ تاشلىشىدۇ. تارىخنىڭ يېزىلغان قىسىملىرىدىن تېخى يېزىلمىغان ياكى ئۆچۇرۇلگەن قىسملىرى جىقراق بولىدۇ..............قۇياش شاھىنىڭ ئايغاقچىلىرى ئۆزىگە قوشنا يىراق بىر يەردە بايباياشاد، شەھەر سىرتىدا سېپىللىرى يوق ،ياكى تۈزۈكرەك بىرەر دەرۋازىسىمۇ يوق ،بايلىق بىلەن تىنىپ كەتكەن بىر شەھەرنىڭ بارلىقىنى مەلۇم قىلىشتى. ئۇنىڭ ئۈستىگە پايتەخىتتىن ئىلگىرى بىغەملەر شەھىرىگە بېرىپ سودا قىلغان سودىگەرلەرمۇ تېپىلىپ قالدى. ئۇلارمۇ ئۆز سۆزلىرىدە يىراق تەكلىماكاندا شۇنداق باي، ئادەملىرى بىغەم بىر شەھەرنىڭ بارلىقىنى ئىسپات قىلىشتى. قۇياش شاھى بۇ ئىگىسىز لوق گۆشنى قۇشۇن ئەۋەتىپ يۇتۇۋېلىپ، ئەتراپقا ئۆز سەلتەنىتىنى جەۋلان قىلىش ،تەخت دۈشمەنلىرىگە ئۆز قۇدرىتىنى كۆرسىتىپ قۇيۇش قارارىغا كەلدى. كېڭىشىش ئۋۈن ئوردا يىغىلىشى چاقىردى .شاھ تېخى ئوردا يىغىلىشىغا كىرمىگەن بولۇپ، ئەمەلدارلار بۇ قېتىمقى پەۋقۇلاددە يىغىلىش توغرىسىدا پىچىرلاشماقتا ئىدى....ئۇرۇش قىلغۇدەكمىز ئۇرۇش،!دېدى كۆز خالتىلىرى ساڭگىلاپ كەتكەن بىر ۋەزىر يېنىدىكى ئەمەلدارغا شىۋىرلاپ، يەنە نىمە ئۇرۇش! ئوردا ئەمدى تىنچىغانىدىغۇ؟يىراقتا ناھايىتىمۇ باي بىر ئەل بارمىش ، بىز ئۇنىڭغا قارىشى قۇشۇن تەشكىللىگۈدەكمىز.ئۇلار بىز تەرەپكە بېسىپ كېلېۋېتىپتىمۇ ياكى بىز ئۇلارنىڭ ئۈستىگە بېسىپ بارغۇدەكمىزمۇ؟ئەلۋەتتە بىز ئۇلارنىڭ ئۈستىگە باستۇرۇپ بارغۇدەكمىز!............شالاڭ ساقال سەل گالۋاڭراق تۈزلا كەتكەن بىر ئادەم ئىدى. شۇ تاپتا ئۇبىغەملەرشەھىرىگە قۇشۇن ئەۋەتىش شۇنچە زۆرۈر بولۇپ قالغانلىقىنى چۈشۈنەلمەي ئتراپىغا قارايتتى....توۋا تىنىچ ياتقان بىر خەلىقنىڭ ئۈستىگە ھە!.....دەپ غۇدىرايتتى ئۇ ئۆزئۆزىگە.ئەخمەق دېدى ئۇنىڭ يېنىدا ئولتۇرغان بىر سەركەردە ئۇنىڭ قۇلىقىغا پىچىرلاپ،قانداقتۇر بىر ئىگىسىز شەھەرنىڭ گەپلىرىنى ئۆزۈڭ كۆتۈرۈپ كېىپ، ھەممىنىڭ ئارامىنى بۇزدۇڭ،يەنە نىمە غوتۇلدايسەن،شاھنىڭ غەزىپىدىن قورقمامسەن!ئەمدى دەيمىنا بىز نىمىنى دەستەك قىلىپ تۇرۇپ قۇشۇن تارتىپ بارغۇدەكمىز؟دەستەك دېدىڭما؟ئۇرۇش دېگەنگە دەستەكنىڭ نىمە لازىمى ؟ ئاڭلاپ تۇر بىز ئاۋال ئۇ يەرنى كۈچ بىلەن بېسىۋالىمىز،ئاندىن ئوردىدىكى نان قېپى قەلەمكەشلەر بۇ توغرىسىدا شۇنداق تارىخلارنى يېزىشقا باشلايدۇ، ھېلىقى سەن كۆرگەن شەھەرنىڭ ئېتى نىمىدا؟ ھە شۇ بىغەملەر شەھىرى دېگىنىڭنىڭ خۇدا تېخى زېمىننى ئاپىرىدە قىلماستىن ئىلگىرىلا بىزگە تەۋە ئىكەنلىكىنى سۆزسىز ئىسپاتلايدۇ. ئۇ چاغدا ئوردىدىكى شائىرلىرىمىزنىڭ شاھىمىزنىڭ كۈچ قۇدرىتى،ئادالەتپەرۋەرلىكى،تاپىنىدا چۈمىلىنىمۇ ئۆلتۈرمەيدىغان رەھىمدىللىكلىرىنى ماختاپيازغان قەسىدىلىرىنىئوقۇپ ھەيران بولۇپ ياقاڭنى تۇتۇسەن. ئۇلارنىڭ تىللىرى شۇنچىلىك شېرىنكى ،ۋاقتى كەلسە پوقنقمۇ ھالۋا قىلىپ كۆرسىتەلەيدۇ. شۇ ۋاقىتتا شاھ كىرىپ كەلدى .كېڭەش ناھايىتى قىسقىلا بولدى.شاھنىڭ غەرىزىنى ئاللىبۇرۇن چۈشۈنۈپ بولغان سەركەردىلەر بىغەملەر شەھىرىنى قۇشۇن ئەۋەتىپ بېسىۋېلىشنى بىر ئېغىزدىن قوللاشتى.بۇ قېتىمقى ئۇرۇشتا قۇياش شاھىنىڭ ئەسكەرلىرى يېڭىلىپ قالدى، قاچىدىغان ۋاقىتتا بىغەملەر شەھىرىنىڭ ئاقساقىلى بىلەن ئۈچ ئوغلىنى گۆرۆگە ئېلىپ قاچتى..ئۇرۇشتىن كىيىن بىغەملەر شەھىرىدىكىلەر ئاجايىپ بىر سايلام ئۆتكۈزگەن .ئاقكۆڭۈل ساددا شەھەر خەلىقى ھېچقانداق ئەيىبى ، گۇناھى يوق، پەرىشتىدەك پاك بىر كىشىنى ئۆزلىرىگە پادىشاھ قىلماقچى بولۇپ ئىزدەپ ،ئاخىرى ئانىسىنىڭ قۇچىقىدا تاتلىق ئۇخلاپ ياتقان بىر بوۋاقنى شاھلىققا كۆرسەتكەن....بىغەملەر شەھىرىگە ياۋلار بۆسۈپ كىرگەندە شەھەرنىڭ بوۋاق پادىشاھىنى ئىزدەپ تاپالماي،يۈزلىگەن بوۋاقنىڭ كاللىسىنى ئالغان. كىيىن ئادەملەر بوۋاقلارنىڭ جەسىدىنى يىغىپ مانا مۇشۇ يەرگە دەپنە قىلغان .ئىلگىرى بۇيەر دۆڭمۇ ئەمەس ئىدى.ئاللاھنىڭ قۇدرىتى بىلەن بۇ شەھەرنى قۇم باسقانسىرى بۇ قەبرىستانلىقنىڭ ئورنىمۇ كۆتۈرۈلۈشكە باشلىدى.ئېھتىمال ھەممە يەرنى قۇم بېسىپ كەتكەندە بۇ يەر بىغەملەر شەھىرىنىڭ بەلگىسى بولۇپ مەڭگۈ قەد كۆتۈرۈپ تۇرار ،قېنى شېھىتلارنىڭ روھىغا بىر دۇئا قىلايلى.جاھانكەزدى سۈپۈرگىگە ئەگىشىپ ھەممەيلەن دۇئاغا قول كۈتۈردى. بۇ بوۋاي شۇ ۋەقەلەرنىڭ شاھىدى ئىدى.يۈرۈڭلار بىغەملەر شەھىرىنىڭ ئورنىنى كۆرۈپ كىلەيلى دېدى بوۋاي ھەمراھلىرىغا.كۆپچىلىك دۆڭنىڭ ئارقا تەرىپىگە ئۆتتى. ئۇ يەردىمۇ چېكى يوق قۇملۇق سۇزۇلۇپ ياتاتتى. پەقەت ئىلگىركى ئىمارەتلەرنىڭ چوقچىيىپ چىقىپ قالغان تاملىرىدىنلا قەدىمى ، ئاۋات بىر شەھەرنىڭ ئىزناسىنى كۆرگىلى بۇلاتتى . بىغەملەر شەھىرىنىڭ ئەڭ ئاخىرقى كوچىلىرىدىمۇ قۇملار ئۇچۇپ يۈرەتتى.شەھەرنىڭ ئادەملىرى قېنى ؟ئەنە ئاۋۇ تەرەپكە قاراڭلار.يىراقتا بىر توپ ئادەملەر نەغمە ناۋا قىلىشماقتا ئىدى.ئۇلار دەپ چۈشەندۈردى بوۋاي،بىغەملەر شەھىرىدە جەڭ بولغان كىچىسى بۇلۇڭ پۇچقاقلاردا قېپقالغانلار .كىيىن بۇ ھالسىزلانغان شەھەرنى بۇلاڭ تالاڭ قىلغىلى قۇياش دۆلىتى دىن مىڭلىغان قەلەندىرلەر،بۇلاڭچىلار ئېقىپ كىردى ۋە ئالىدىغىنىنى ئېلىپ كېتىپ قېلىشتى.ئۇلارنىڭ كۆپۈنچىسى چۆللەردە يۈرۈپ قىن شاياتۇنلارغا ئايلىنىپ كەتكەنمىش.........................................ھەي ئىسىت دېدى يىگىتلەرنىڭ بىرى ،بۈگۈن ياكى ئەتە بۇ يەردە قالغان نەرسىلەرنىڭ ھەممىسىنى قۇم يالماپ بولىدىغۇ! بىغەملەر شەھىرى نىڭ ئاخىرقى ئادەملىرى پەقەت ئاشۇلارلىما؟ دېدى يىگىتلەرنىڭ بىرى. يەنە بىزمۇ بار دېدى بىر گۈزەل قىز .قېنى ماڭا پالتامنى بېرىڭلار!دەپ قولىنى سۇندى ھېلىقى قىزنىڭ يېنىدىكى يىگىت، بوۋاقلار قەبرىستانلىقىنىڭ يېنىغا بىز باشقىدىن بىر يىپيېڭى شەھەر بىنا قىلايلى!سۈپۈرگە تۇغۇلۇپ ئۆسكەن بۇ بىغەملەر شەھىرىنى ھېچقانداق شەھەرگە ئوخشىتىشقا بولمايتتى. ئۇنىڭ نە ئەتراپلىرىنى ئوراپ تۇرغان ئېگىز سېپىللىرى، نە ئادەملەرگە دەھشەت سېلىپ تۇرىدىغان پادىشاھلىرى يوق ئىدى. تەكلىماكاننىڭ ئەتراپىدىكى بۇ قەدىمى شەھەرنى ھازىرقى زاماننىڭ ھېچبىر خەرىتىلىرى كۆرسىتىپ بىرەلمەيدۇ.بەلكىم ئۇ دەھشەتلىك بۇرانلار تەسىرىدە قۇم بارخانلىرىنىڭ ئاستىغا كۆمۈلۈپ قالغاندۇر ياكى باشقا بىرەر تەبىئى ئاپەت ،ئۇرۇش جاڭجاللىرى سەۋەبىدىن ۋەيران بولۇپ يۇقالغاندۇر؛ ئەمما ئۇ بىر زامانلاردا ئۆزىنىڭ ئاۋاتلىقى،ئادەملىرىنىڭ مەرد،خۇشخۇي،مېھماندڭستلىقى بىلەن نۇرغۇن ئەللەرنىڭ سودېگەرلىرىنى جەلىپ قىلغان ئىدى.ئەپسۇس ، قايتا بەرپا قىلىنغان بۇ شەھەر بەش ئەسىردىن بۇيان ئۇيقۇدا ،كۆپۈنچە ئادەملەر بىغەم ،ھېچ ئىشتىن خەۋەرسىز يۈرىۋاتىدۇ. بۇ شەھەرمۇ ھازىر ھەقىقەتەن بىغەملەر شەھىرى نىڭ ئۆزى !.مەمتىمىن ھۇشۇر ئەپەندىمنىڭ قۇم باسقان شەھەر رومانىدىن........................دائىملىق ئەزا, جۇغلانما 411, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 389 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 411, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 389 جۇغلانما بار.بۇ كىتاپنى بىر قىتىم ئوقوغان ئادەم قايتا بىر قىتىم ئوقۇوماي قالمايدۇ، يۇرگىزگەن سياستلېرى بىزنىڭ خازىرقى جەميتمزگە ئوخشىشپ كېتدىكەن ئەپسۇىىس بىغەم شەخەر پۇخرارى كۆپ بەدەل يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 01:00قۇم باسقان شەھەررىئاللىق!رىئاللىق بولغانلىقى ئۈچۈن ئۇنۇڭدا يۇقىرى بەدىئىي قىممەت ۋە رىئال ئەھمىيەت بار!پاكلىق ئەلچىسى, جۇغلانما 10324, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 39676 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 10324, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 39676 جۇغلانما بار.تۆھپە : 1589يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 01:34 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبىغەملەر شەھىرىگە باج يىققىلى كەلگەنلەرگە بىغەملەر شەھرىنىڭ سودىگەرلىرى شۇنداق دەيدۇ: باج دىگەن نېمە؟ بۇ بارلىق سودىگەر، تىجارەتچى ۋە پۇخرالاردىن ئېلىنىپ، پادىشاھنىڭ خەزىنىسىگە يىغىلىدىغان پۇل بايلىق... سىلەرنىڭ پادىشاھىڭلار شۇنداق نامىراتما؟ ھەممە پۇخرادىن تىلەپ بايلىق يىغىدىغان... ياق، پادىشاھىمىز دىگەن دۇنيادىكى ئۇلۇغ، باي پادىشاھلارنىڭ بىرى، ئۇنىڭ ئاياللىرى ۋە توقاللىرىنىڭ سانىمۇ 70 80 دىن ئاشىدۇ!ھەي، ئۇ پادىشاھىڭ بىر جېنىغا شۇنچە جىق خوتۇن ئېلىۋېلىپ نېمە قىلىدۇ؟ ئۆزى يېتىشىپ بولالامدۇ يا، تونۇش، بىلىش دوس يارەنلىرىنى يارىدەمگە چاقىرامدۇ؟ بۇ، بۇ.... بوپتۇ، قېنى دۇكىنىمدىن خالىغىنىڭنى ئېىپ، پادىشاھىڭنى خوش قىلۋال... قۇم باسقان شەھەر رومانىدىن ئېسىمدە قالغان پېتى ئېلىندى. مەنمۇ بۇمەزمۇنلارنى ئوقۇغاندا كۈلۈپ كەتكەن ئىدىم ،ئەجەپ ياخشى دېدىدەپ... يوللىغان ۋاقتى 3 سائەت ئالدىدا618 توردا بارئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 1938, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 3062 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 1938, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 3062 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 10:35 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبىز ئۇ يەرگە نىمە دەپ بارىمىز دىدى شالاڭ ساقال .يا ئۇ جاي ئەزەلدىن بىزگە تەۋە بۇلۇپ باقمىغان تۇرسا. ئەخمەق . بىز ئالدى بىلەن ئۇ جاينى كۈچ بىلەن بېسۋالمىز.ئۇ يەردە قانداقتۇر بىزدە قۇيۇلۇپ ئاندىن قولدىن قولغا ئۈتۈپ شۇ يەرگە بېرىپ قالغان پۇچۇق ياماق،قانداقتۇر بىرەر سودىگەرنىڭ شۇ جايدىكى قەبرە تېشى ، قانداقتۇ بىرەر قەلەندەرنىڭ ئەسكى چاپنى ياكى بىرەر سودىگەرنىڭ شۇ جايغا بارغاندا تاشلىۋەتكەن پۇچۇق چىنە دىگەن نەرسىلىرى ئۇچراپ قالىدۇ. ئاندىن بىزنىڭ ئوردىدىكى نانقىپى تارىخچىلارشۇ نەرسىلەردىن پايدىلنىپ شۇنداق بىر تارىخنى يېزىپ چىقىشدۇكى ،بۇ زىمننىڭ خۇدايتئاللا بۇزىمننى يارتىشتىن بۇرۇنلا بىزگە تەۋە ئىكەنلىكىنى سۆزسىز ئىسپاتلاپ چىقىشدۇ.تارىخنىڭ يېزىلغان قىسىملىرىدىن تېخى يېزىلمىغان ياكى ئۆچۇرۇلگەن قىسملىرى جىقراق ئەمەس چىنراق ھەققىراق بولىدۇ.قۇم باسقان شەھەرئەنۋەر بۇ رۇمانىڭ جېنى مۇشۇ ئابزاستىمىكى دەيمەن. يوللىغان ۋاقتى تۈنۈگۈن 01:06 94ـ بەت ، مۇشۇ بەتتىكى مەزمۇنلار ماڭىمۇ قاتتىق تەسىر قىلغان. يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 14:58دائىملىق ئەزا, جۇغلانما 481, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 319 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 481, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 319 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 12:38 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ ئەسەرنى ھەممەيلەننىڭ ئوقۇشى زۆرۈر، بۇ كىتابنى يۈز ئادەم ئوقۇسا 70، 80 ئادەم ئاران چۈشىنىدۇ، بولسا قاتياقايتا ئوقۇپ ھەزىم قىلساق، مەنمۇ ئىككى قېتىم ئوقۇپ ھەقىقىي چۈشەندىم. بۇ روماندا ئەينى چاغنى يازمىغان، بەلكى ھازىرقى زاماندىكى ئىجتىمائىي تۇرمۇشنىڭ كارتىنىسىنى سىزىپ بەرگەن. ئابزاس بۆلەلەرنىڭ ئاخىرىدىكى ئومۇملاشتۇرغۇچى سۆزجۈمىللەر يۇمۇرلۇق تەسۋىرلەنگەندەك قىلسىمۇ،ئادەمگە ئىنتايىن تەسىر قىلىدۇ، مەنىسى ئىنتايىن چوڭقۇر.428 100دىن 7080 ئادەم چۈشەنسە خېلى راۋرۇس چۈشەنگەن بۇلىدۇ منىڭچە. يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 14:08618 تۇلا يۈتۈپ كىتىپ .بىرسى سورايدۇ. بەرمەيدۇ. يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 13:07618 بولدىلا بەك ئۇچۇق دەۋەتمەيلى. بىكا چەكلىۋەتمسۇن ئۇ كىتاپنى .چەكلەپ بولدىمۇ يا.مەنغۇ 4قىتىم ئېلىپ بولدۇم. يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 13:06يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 13:03 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشيوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 13:18 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشھېچقانداق كېتابنى چەكلىگىنى يوق، بىز ئۆزىمىزنى قوغدىيالماي، ئۆزىمىزدىن خۈدۈك ئېلىپ، ئۆزىمىز چەكلەپ قويغان. ئەگەر خاتا مەزمۇنلار بولسا نەشىرىيات چىقىرارمىدى؟ بۇنداق چەكلىگەنلىكنى كەلتۈرۈپ چىقرىدىغانلار كىشىلەر ئالامەتھەقىقىي چۈشىنىپ كەتكەنلەردۇر.يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 13:20 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشتوغرا بۇ كىتابنى ھەرقانداق بىر ئادەم كەم دېگەندە ئۈچ قېتىم ئوقۇپ چىقسا ھەقىقى مەنىسىنى چۈشۈنەلەيدۇ.يوللىغان ۋاقتى ئۈلۈشكۈن 14:56 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشنېمانداق تولا ئەلپىدا بۇ ؟ بىر ئوبدان مەزمۇن قالايمىقانلاشتۇرۇپ ، مېنىڭكىدىلا شۇنداق كۆرۈنىۋاتمىغاندۇ ھە . ھەر بىر جۈملە تەركىبىدە بىردىنئەلپىدا دېگەن سۆز قىستۇرۇلۇپ قاپتىغۇ . سىزگە شۇنداق كۆرۈنۈۋاتقان ئوخشايدۇ يوللىغان ۋاقتى 3 سائەت ئالدىدا8, 2013419 15:14 , 0.057108 , 7 , .
|
الماتى وبلىسىندا 6253 جاس مامان ديپلوممەن اۋىلعا كەلدى 25 قاڭتار، 2019479 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋەلىمىز بويىنشا ديپلوممەن اۋىلعا جوباسى 2009 جىلى جۇزەگە استى. بۇل باعدارلاما اۋىلدىق وڭىرلەردى جاس ماماندارمەن قامتۋعا ارنالعان ءتيىمدى باستاما بولدى.الماتى وبلىسىندا جوبا باستالعالى بەرى 6253 جاس مامان وڭىردەگى اۋىلدارعا ات باسىن بۇرعان ەكەن. ەسەپ بويىنشا 2009 2018 جىل ارالىعىندا ديپلوممەن اۋىلعا كەلگەندەرگە جالپى سوماسى 785،3 ملن تەڭگە بولاتىن كوتەرمە جاردەماقى بەرىلگەن. ال وتكەن جىلى عانا بۇل قولداۋعا 571 جاس مامان يە بولىپتى.جالپى، 2009 2018 جىل ارالىعىندا ديپلوممەن اۋىلعا جوباسىنا قاتىسۋشىلارعا قانداي ماماندىقتار بويىنشا سۇرانىس بولدى؟ مالىمەتتەر ەڭ جوعارى كورسەتكىش ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى ەكەنىن ايتادى. جەتىسۋدىڭ اۋىلدارىنا بالا وقىتۋعا كەلگەن جاس مۇعالىم سانى 4328 ادامدى قۇراعان. مۇنان كەيىنگى ورىن مەديتسينا سالاسىنا بۇيىرىپتى، 1487 دارگەر، مەدبيكە سياقتى ماماندىق يەسى ەلگە ورالعان. سونداياق، 236 جاس مامان اگروونەركاسىپ كەشەنىنە، 113 ادام مادەنيەت مەكەمەلەرىنە، 49 جاس الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ سالاسىنا جانە 40 سپورت مامانى ءوز بولاشاعىن اۋىلمەن بايلانىستىرۋعا بەل بۋعان ەكەن. ايتپاقشى، جوبا اياسىندا بەرىلگەن تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ نەسيەسىنىڭ جالپى كولەمى 7،7 ملرد تەڭگە شاماسىندا. بۇل قارجىعا 2912 جاس مامان باسپانا ساتىپ الدى دەۋگە بولادى.ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاستار جىلىنىڭ اشىلۋىندا سويلەگەن سوزىندە ديپلوممەن اۋىلعا جوباسى بويىنشا بەرىلەتىن كوتەرمە اقىنى 70 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتەن ارتتىرىپ، 100 پروتسەنتكە دەيىن جەتكىزۋدى ايتقان ەدى. قازىر الماتى وبلىسىنىڭ اكىمدىگى بۇل تاپسىرمانى ورىنداۋعا كىرىستى. بيىل سۇرانىسقا يە 742 جاس مامان كوتەرمە جاردەماقىنى 176750 تەڭگە مولشەرىندە الادى دەپ كۇتىلۋدە. مۇنان بولەك، تاعى 523 ادامعا 3787،5 مىڭ تەڭگە مولشەرىندە 523 مامان جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرۋ جوسپارلاندى.
|
لاتارىيە مەستانىلىرى 400 مىڭ يۈەن چوڭ مۇكاپاتقا ئېرىشتى. ئەلكۈيى بىۋاستە تارقىتىش قانىلىلاتارىيە مەستانىلىرى 400 مىڭ يۈەن چوڭ مۇكاپاتقا ئېرىشتى.يېنىك قىرىپ باقساقلا، رەڭدارلىق نامايان بولىدۇ بۇ بىر جۈملە سۆز بەخت لاتارىيەسى قىرىشقىرىش نىڭ ئەڭ مۇۋاپىق تەسۋىرى دېيىشكە بولىدۇ. يېقىندا، قەشقەر شەھىرى 65310157 مەبلەغ سېلىش پونكىتىدىكى لاتارىيەچى ئەي ئەپەندى ئۆزگەرتىلگەن ئىسىم ئېسىل ئامەتكە ئېرىشىپ، 400 مىڭ يۈەن مۇكاپاتقا ئېرىشتى.ئىگىلىنىشىچە، ئەي ئەپەندى قىرقىما كۆڭۈل ئېچىش نىڭ كۈچلۈك مەستانىسى بولۇپ، ھېچ ئىش بولمىسا تىزىملىتىش پونكىتىغا بېرىپ رەڭ بېرىپ ئىچ پۇشۇقىنى چىقىرىدىكەن. رەڭ قىرغاندا، ئۇ پەقەت كۆزىنىڭ گىرۋىكىنىلا كۆرىدۇ، يەنە كېلىپ پۈتۈن بولاقنى قىرىشنى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇ پۈتۈن بولاقنى قىرغاندا چوڭ مۇكاپاتنىڭ چۈشۈپ قېلىشىدىن ساقلانغىلى بولىدۇ، ئەپسۇسلىنارلىق ئىش بولمايدۇ، دەپ قارايدۇ. 8 ـ ئاينىڭ 17 ـ كۈنى، ئەي ئەپەندى 65310157 رويخەتكە ئالدۇرۇش پونكىتىغا كېلىپ، بىر قاراپلا ئۇنىڭ ئون ھەسسە تەلەي ئىكەنلىكىنى بىلىۋالدى، شۇنىڭ بىلەن پۈتۈن بىر سومكىنى ئېلىپ راھەت ئورۇننى تېپىپ قىرىشقا باشلىدى. بىر تال، ئىككى تال، ئۈچ تال... ئەي ئەپەندى بىراقلا 20 نى قىرىپ، چوڭ مۇكاپاتقا ئېرىشەلمەي، 21پارچە لاتارىيەدىكى مېنىڭ نومۇرۇم نىڭ ئىككىنچى قۇردىكى بىرىنچى سانىدا 18 پەيدا بولدى، ئەي ئەپەندى كۆڭلىدە خۇشال بولدى، چۈنكى مۇكاپات نومۇرى دەل 18 ئىدى. ئۇ پەس ئاۋازدا: ـــ بولدى! ئارقىدىنلا كەينىدىكى مۇكاپات سوممىسى چىقىرىۋېتىلدى، مۇكاپات سوممىسى 400000 يۈەن بولۇپ چىقتى! ئەي ئەپەندى شۇ ھامان ھاڭۋېقىپ قالدى. بىردەمدىن كېيىن، ئۇ ھاياجانلانغان ھالدا مال ساتقۇچىغا: مەن كاتتا مۇكاپاتقا ئېرىشتىم! 400 مىڭ يۈەن! ئاندىن لاتاريەنى ساتقۇچىغا بېرىپ، ئۆزىگە ياردەملىشىپ يەنە بىر قېتىم سېلىشتۇردى، دەرۋەقە، 400 مىڭ يۈەن ئامەت ئاسماندىن چۈشتى!ئەتىسى ئەتىگەندە، ئەي ئەپەندى قەشقەر ۋىلايەتلىك پاراۋانلىق لاتارىيەسى مەركىزىگە كېلىپ مۇكاپات ئالدى، ئۇ خۇشال ھالدا مۇنداق دېدى: ئەينى چاغدا مەن تېخى بەك ھاياجانلىنىپ كەتمىدىم، گاڭگىراپ قالغان ئوخشايمەن دىپتىمەن، ئۆيگە قايتقاندىن كېيىن ئويلىغانسېرى ھاياجانلىنىپ كەتتىم، ھەقىقەتەن بەك خۇشال بولدۇم! چوڭ مۇكاپاتقا ئېرىشكەندىكى تۇيغۇ ھەقىقەتەن قالتىس ئىكەن! دېدى.
|
مەزى بېزى قانداق يوللار ئارقىلىق يۇقۇملىنىدۇ؟ ئەرلەر كېسەللىكلىرى دوختۇر ساغلاملىق تورىمەزى بېزى يۇقۇملىنىش يوللىرى تۆۋەندىكىچە:1 قان ئارقىلىق يۇقۇملىنىدۇ. بەدەننىڭ يۇقۇملاندۇرۇش ئوچىقىدىكى باكتېرىيەلەر قان بىلەن بىللە مەزى بېزىگە كىرىدۇ.3 بىۋاسىتە كېڭىيىدۇ. بۇ مەزى بېزىنىڭ يۇقۇملىنىشىدا ئەڭ كۆپ كۆرۈلىدىغان ئەھۋال. ئارقا سۈيدۈك يولىدىكى يۇقۇم مەزى بېزى نەيچىسى ئارقىلىق مەزى بېزىگە كېڭىيىدۇ: سۈيدۈك يولى سايمانلىرى دوۋساق ئەينىكى، سۈيدۈك يولى ئەينىكى قاتارلىقلار بىلەن تەكشۈرۈش ۋە داۋالاش سۈيدۈكنى سۈيدۈك يولى ئارقىلىق تارتىپ چىقىرىش، سۈيدۈك يولى ئارقىلىق دورا كىرگۈزۈش قاتارلىق مەشغۇلاتلاردا دېزىنفېكسىيە قائىدىسىگە قاتتىق ئەمەل قىلىنمىسا ۋە ئۈستۈنكى سۈيدۈك يولى يۇقۇملانغان بولسا، باكتېرىيە سۈيدۈك يولى ئارقىلىق مەزى بېزىگە كىرىدۇ. سۆزنەك شارچە باكتېرىيەسى قاتارلىقلارمۇ سۈيدۈك يولى ئارقىلىق يۇقىرىغا يامراپ، مەزى بېزىنى يۇقۇملاندۇرىدۇ.ئالدىنقى ماقالىمىزدا مەزى بېزىدىكى يىرىڭلىق ئىششىقنىڭ كلىنىكىدا قانداق ئىپادىلىرى بولىدۇ؟ تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى مەزى بېزى ياللۇغىنى قايسى باكتېرىيەلەر پەيدا قىلىدۇ ؟ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .مەزى بېزى يۇقۇملىنىش يوللىرىمەزى بېزى يۇقۇملىنىش
|
وتكەن جىلى 99 مىڭنان استام ادام جۇمىسىنان ايرىلۋىنا بايلانىستى تولەم الدى، 22 ، 21 ، 32 ، 30 ، 32 ، 21 ، 28 ، 32 ، 28 ، 28 ، 19 ، 312020 جىلعى قاڭتاردان جەلتوقساندى قوسا العان ارالىقتا مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان جۇمىسىنان ايىرىلۋىنا بايلانىستى الەۋمەتتىك تولەم الۋشىلاردىڭ سانى 99،1 مىڭ ادامدى قۇرادى، بۇل رەتتە 6 629 ازاماتقا تولەم 2020 جىلعى جەلتوقساندا تاعايىندالدى.قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس جۇمىستان بوساتىلعان جۇمىسكەرلەر مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قاتىسۋ وتىلىنە جانە سوڭعى 24 ايداعى تابىسىنا بايلانىستى 1 ايدان 6 ايعا دەيىن جۇمىسىنان ايىرىلۋى بويىنشا الەۋمەتتىك تولەمدەر الادى. تولەم جوعالعان كىرىستىڭ 40ىنا دەيىنگى مولشەردە ماسق قاراجاتى ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىلادى.تولەم تاعايىنداۋ ءۇشىن جۇمىستان بوساتىلعان جۇمىسكەرگە: جۇمىسقا ورنالاستىرۋ جانە جۇمىسپەن قامتۋ بولىمىندە جۇمىس ىزدەۋشى ادامداردى تىركەۋ قىزمەتىن تاڭداۋ ءبىر كۇن ىشىندە تۇرعىلىقتى جەرىڭىزدەگى حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى بوس جۇمىس ورىندارىن ۇسىنادىبۇدان بۇرىن حابارلانعانداي، قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى قازاقستاننىڭ 40 قالاسىنىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن ەلەكتروندىق ەڭبەك بيرجاسى ارقىلى حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىقتارىنىڭ قاشىقتىقتان قىزمەت كورسەتۋ فۋنكتسيونالىن ىسكە قوستى.پيلوتتىق جوبا جۇمىسسىزداردى تىركەۋ راسىمدەرىن جەڭىلدەتۋ جانە جۇمىسپەن قامتۋدى قولداۋ بويىنشا مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى، ونىڭ ىشىندە جۇمىسىنان ايىرىلۋ بويىنشا الەۋمەتتىك تولەمدەردى الۋدى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن ىسكە قوسىلدى. ەندى بارلىعىن تەك ينتەرنەت، كومپيۋتەر جانە ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭبا ارقىلى عانا جاساۋعا بولادى.
|
16 قاراشا 09:32الماتى. قازاقپارات قازاقستاننىڭ 2019 جىلداعى سۋ، ەنەرگيا، كليمات وزگەرىسى بويىنشا تۇراقتى دامۋ كورسەتكىشتەرىنىڭ ناتيجەسى جاريالاندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.بۇل تۋرالى ب ۇ ۇ ۇيىندە تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىن قارجىلاندىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ءبىرىنشى ايماقتىق سامميتتە ايتىلدى.قازاقستان بۇكىل الەمدىك بانكتىڭ باعالاۋى بويىنشا جاھاندىق كليماتتىق وزگەرىستەرگە بەيىم ەلدەر قاتارىنا جاتقىزىلدى.زەرتتەۋ جۇمىستارىنا سايكەس، قازاقستان 20 ميلليارد تەكشە مەتر سۋ جۇمسايتىنى انىقتالدى. ونىڭ 14 ميلليارد تەكشە مەترى 68 اۋىلشارۋاشىلىعى ونىمدەرىن سۋارۋعا باعىتتالادى. 2 ميلليارد تەكشە مەترى وندىرىسكە جۇمسالادى. 1 ميلليارد تەكشە مەتر سۋ كوممۋنالدىق ماقساتقا پايدالانىلادى.سۋ رەسۋرستارىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى 2030 جىلعا تامان سۋ تاپشىلىعى 14 ميلليارد تەكشە مەترگە !70، 2050 جىلى 20 ميلليارد تەكشە مەترگە جەتەدى. وعان كليماتتىق وزگەرىستەرگە بايلانىستى سۋ رەسۋرستارىنىڭ ازايۋىن تاعى قوسۋعا بولادى. ەگەر، تۇتىنۋدىڭ وسى سحەماسى وزگەرمەسە، اۋىزسۋ ماسەلەسى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك دەڭگەيىنە دەيىن تەڭەستىرىلەدى.ەگەر سەناري وسى قالىپتان وزگەرمەسە 2030 جىلعا تامان جىلىنا 78 ميلليارد دوللار شىعىن كەلەدى.ب ۇ ۇ باستاماسىمەن قۇرىلعان تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىندا وسى باعىتتا بىرنەشە مىندەت مەجەلەنگەن.قۇجاتتا كورسەتىلگەن 12 ماقسات، 169 مىندەت، 300 ۇساق ينديكاتوردى كەز كەلگەن مەملەكەت جاۋاپكەرشىلىكپەن ورىنداۋى ءتيىس.تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى حالىقارالىق دەڭگەيدە بەكىتىلگەن كونتسەپتسيالاردا جاريالانعان. بۇل تۇجىرىمدامالار جەر بەتىندەگى ورتاق ەكولوگيالىق، الەۋمەتتىك ەكونوميكالىق پروبلەمالاردى شەشۋگە باعىتتالعان. ەكى كۇنگە سوزىلاتىن سامميت وسى ماسەلەنىڭ شەشۋ جولدارىن قاراستىرماق.قازاقستاننىڭ جەكەلەگەن دامۋ كورسەتكىشتەرىنىڭ تالداۋىنا سۇيەنسەك، وتكەن جىلدارمەن سالىستىرعاندا كوپ كورسەتكىشتە ىلگەرىلەۋ بار. ماسەلەن كەدەيلىك كورسەتكىشى 1996 جىلى 34,6 بولسا، 2018 جىلى 4,7 بولعان. ادامنىڭ دامۋ يندەكسىندە قازاقستان الەمنىڭ 189 مەملەكەتىنىڭ ىشىندە 58ورىندا تۇر. 2019 جىلى قازاقستان رەيتينگىسىنىڭ بيزنەستى جۇرگىزۋ جەڭىلدىگى كورسەتكىشى بويىنشا 190 ەلدىڭ ىشىنەن 25ورىنعا تابان تىرەدى.
|
قاشىقتان وقۋ قانشا تۇرادى؟بىلگەنگە مارجان 2866 2 پىكىر 9 ماۋسىم, 2020 ساعات 13:12كوروناۆيرۋس پاندەمياسى سالدارىنان قازاقستاندىق ۋنيۆەرسيتەتتەر وقىتۋدىڭ ديستانتسيالىق ادىسىنە كوشتى. وقۋ ساباقتارى ونلاين جۇرگىزىلەتىن بولدى، ال ستۋدەنتتەر قاشىقتان وقۋعا اۋىستى. كۇزدە ۆيرۋستىڭ جاڭا تولقىنى كۇتىلگەندىكتەن جۇرتتىڭ تۇرمىستىرشىلىگى بۇرىنعى ءوز قالپىنا قاشان كەلەتىنى بەلگىسىز... بىراق، ءبىر انىعى وقىتۋدىڭ ديستانتسيالىق ادىسىنە كوشۋ قاجەتتىلىگى ءوستى. كومپانياسىنىڭ ماماندارى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ديستانتسيالىق وقىتۋ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن جانە ول قازاقستاندىق ۋنيۆەرسيتەتتەردە قانشا تۇراتىنىن انىقتاپتى.ديستانتسيالىق جوعارى ءبىلىم الۋدىڭ قۇنى قانشا؟قاشىقتان وقۋ يا بولماسا وقىتۋ. قازاقستاندا بۇل قولجەتىمدى. بۇل اسىرەسە كوللەدجدەن كەيىن وقۋىن جالعاستىراتىندار، ەكىنشى جوعارى ءبىلىم الۋ ءۇشىن نەمەسە ۋنيۆەرسيتەتتەن شالعاي تۇراتىندار، جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ وقيتىندار، ستۋدەنت الماسۋ بويىنشا باسقا ەلدە وقيتىندار، جۇكتىلىككە بايلانىستى دەمالىستا وتىرعاندار نەمەسە مۇگەدەكتىك توبى تاعايىندالعاندار ءۇشىن وتە قولايلى.قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ەلىمىزدە 71 ۋنيۆەرسيتەت ديستانتسيالىق ءبىلىم بەرۋ ءادىسىن ۇسىنىپ وتىر ەكەن. ارينە، ونىڭ قۇنى كادىمگى، كۇندىزگى ءبىلىم بەرۋدەن وزگەشە.ورتاشا العاندا، كۇندىزگى ءبولىمنىڭ باكالاۆريات كۋرسى 825 000 تەڭگە. ديستانتسيالىق ءبىلىم الۋدىڭ ءبىر كۋرسى ستۋدەنتكە ورتاشا العاندا 378 400 تەڭگەگە تۇسەدى، دەيدى باسقارما توراعاسى ازامات ەردەسوۆ.مالىمەتتەر ينتەرنەتتەگى اشىق دەرەككوزدەرىنەن الىندىديستانتسيالىق ءبىلىم الۋدىڭ كۇندىزگى وقۋدان ايىرماشىلىعى قاشىقتان، ونلاين وقۋ. ستۋدەنتتەردى جووعا بارۋعا مىندەتتەمەيدى. وقۋ كەزىندە، باسقا قالادا نەمەسە كەز كەلگەن جەردە بولۋى مۇمكىن. ستۋدەنت ءۇشىن ەڭ باستىسى ساپالى ينتەرنەتتىڭ بولۋى. ديستانتسيالىق ءبىلىمنىڭ بارلىق كۋرستىق باعدارلاماسىنىڭ ۇزاقتىعى 23 جىل. وقۋ اياقتالعان سوڭ، ءبىتىرۋشى تۇلەكتەر مەملەكەتتىك ۇلگىدەگى باكالاۆر ديپلومىن الادى.بۇگىندە ديستانتسيالىق ءبىلىم الۋداعى سۇرانىسقا يە ماماندىقتار: ينتەرنەتماركەتينگ، , باعدارلامالاۋ، ديزاين، زاڭ تانۋ، پسيحولوگيا، بۋحگالتەرلىك جانە بانك قىزمەتى ت.ب.ۋنيۆەرسيتەتكە ديستانتسيالىق ءبىلىم الۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن، تاڭداعان ۋنيۆەرسيتەتتىڭ رەسمي سايتىندا تىركەلۋ، شارت جاساسىپ، تولەم جاساۋ قاجەت. ءبارى دايىن بولعان كەزدە، ونلاين دارىستەرى، تاپسىرمالارى جانە باسقا دا كەرەكتى وقۋ ماتەريالدارى جيناقتالعان جەكە كابينەتىڭىز پايدا بولادى. سوداڭ سوڭ ارالىق اتتەستاتسيا. كوبىنەسە كۇندىزگى وقىتۋعا ۇقساس. ءبىر جىل ارالىعىندا ەكى سەسسيا. ءبىلىم الۋ بارىسىندا پراكتيكادان ءوتۋى مۇمكىن. تولىق كۋرس اياقتالعاندا اتتەستاتسيا ەمتيحان جانە ديپلوم جۇمىسى, ديپلوم الۋ.ديستانتسيالىق ءبىلىم بەرۋدى زاڭداستىرۋديستانتسيالىق ءبىلىم بەرۋدى ۇيىمداستىرۋ ەرەجەلەرى ءبىرىنشى رەت 2006 جىلى زاڭنامامەن بەكىتىلگەن. الايدا، سول كەزدە ول جوو نەمەسە كوللەدج اياقتالعاننان كەيىن عانا قولجەتىمدى بولعان.2020 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا، ونلاينكونفەرەنتسيا بارىسىندا قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ ديستانتسيالىق ءبىلىم بەرۋدى بارشا حالىق ءۇشىن زاڭداستىرۋ قاجەت دەپ مالىمدەدى. كوروناۆيرۋس پاندەمياسى سالدارىنان جۇرت شۇعىل ديستانتسيالىق ءبىلىم الۋعا ءماجبۇر بولدى. الايدا، قاشىقتان وقيتىندار مەن كۇندىزگى بولىمدە وقيتىندار ءۇشىن وقۋ قۇنىن قايتا قاراعان جوق.ديستانتسيالىق ءبىلىم الۋعا قاراجاتتى قالاي جيناۋ كەرەك؟كوروناۆيرۋس پاندەمياسى قازاقستاندىقتاردىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىنە دە كەرى اسەرىن تيگىزگەنى بەلگىلى. ەڭبەككە جارامدى ەلدىڭ كوبىسى كارانتين كەزىندە تۇراقتى تابىستارىنان ايىرىلدى. قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆتىڭ بولجامى بويىنشا، جىل اياعىنا دەيىن ەلىمىزدەگى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى تج رەجيمى ەنگىزىلگەندەگى 4,8دان 5,9عا دەيىن ۇلعايۋى مۇمكىن. وسىعان وراي، قازاقستاندىق ابيتۋريەنتتەر كوپشىلىگى جاڭا وقۋ جىلىنا دايىن بولماي شىعادى. ياعني، وقۋ اقىسىن تولەۋدە قيىندىقتار بولۋى مۇمكىن.قارجىلىق داعدارىستىڭ كەرى بولجامدارى مەن فاكتورلارىن ەسكەرە وتىرىپ، وقۋ قارجىسىن قالاي جيناۋعا بولادى؟جالاقىدان تۇسكەن قولماقول اقشانى جيناۋ. قانداي بولماسىن قارجىلىق قۇرىلىمداردىڭ قاتىسۋىنسىز، وتە سەنىمدى جيناق ءادىسى. الايدا، وسى ءادىستى پايدالانعان كەزدە، اقشانى ءتۇرلى ۆاليۋتادا ساقتاۋ دۇرىس. سەبەبى، ۋاقىت وتىسىمەن، قولماقول اقشا قۇنسىزدانادى، اسىرەسە دەۆالۆاتسيا كەزىندە.ءبىلىم الۋ دەپوزيتى. مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ جيناق جۇيەسىنە كىرەدى گونس. بالانىڭ اتىنا اشىلعان شوتىنا جاي پايىزبەن قوسا، مەملەكەتتىك سىيلىق قوسا ەسەپتەلەدى. قازىر قازاقستاندا 20 مىڭنان استام ءبىلىم بەرۋ دەپوزيتتەرى اشىلعان.باعالى قاعازدار. بانكتىك دەپوزيتتەردەن ايرىقشا، ۇلكەن تابىس بەرۋى مۇمكىن. بىراق، اتالعان نۇسقا قارجى نارىعىنداعى وزگەرىستەردى باقىلاپ وتىرمايتىن اكتسيونەرلەر ءۇشىن قاۋىپتى. سونداياق، قارجالىق قورى بار جاعدايدا عانا قارجىلاندىرۋ دۇرىس بولادى.ءومىردى جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋ نسج. بۇل ساقتاندىرۋمەن قوسا قارجىلاندىرۋدى الدىنالا ەسكەرەتىن قارجى ءونىمى. ساقتاندىرۋ شارتىن جاساسۋ بارىسىندا ادامنىڭ ءومىرىن ساقتاندىرۋعا جانە اقشا جيناۋعا بولادى. بۇل باعدارلامالار ۇزاق جىلدارعا كوزدەلگەن. ورتاشا ەسەپپەن 510 جىلعا.اتالعان باعدارلامالار بالالاردىڭ بولاشاعىنا الدىنالا قامقورلىق جاساۋ جانە جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ قاراجاتىن جيناۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.قازىرگىدەي تسيفرلاندىرۋ ۋاقىتىندا ديستانتسيالىق ءبىلىم بەرۋدىڭ ءداستۇرلى كۇندىزگى وقۋعا لايىقتى باسەكەلەس بولۋعا بارلىق مۇمكىندىگى بار. بىرىنشىدەن، ول باعا تۇرعىسىنان ءتيىمدى. ەكىنشىدەن، ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى كۇندىزگىدەن كەم ەمەس. ۇشىنشىدەن، جولعا كەتەتىن ۋاقىتتى ۇنەمدەيدى جانە جەر شارىننىڭ كەز كەلگەن نۇكتەسىنەن وقۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى. تەك زاماناۋي كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالار مەن جىلدام ينتەرنەت بولسا بولعانى.وكىنىشكە وراي، ورتا مەكتەپتى كەشە عانا اياقتاعاندار ءۇشىن بۇل ءادىس قولجەتىمدى دەي المايمىز. 19 ىندەتى ۇكىمەتتى ديستانتسيالىق ءبىلىم بەرۋ ەرەجەلەرىن قايتا قاراۋعا ماجبۇرلەپ وتىر.
|
2278 ماتەريال تابىلدىبەسىنشى ورىنعا كوتەرىلدىءبىر كۇندىك ۇزىلىستەن كەيىن دجيرو ديتاليا كوپكۇندىگى قايتا جالعاستى. جارىستىڭ 15كەزەڭى اپەننين تۇبەگىنىڭ سولتۇستىگىندە ورنالاسقان لومبارديا وڭىرىندە ءوتتى.جەرلەسىمىزگە جانكۇيەر بولايىق5 ماۋسىمدا ارالاس جەكپەجەكتەن اقشتىڭ لاسۆەگاس قالاسىندا وتەتىن 207 ءتۋرنيرىنىڭ تولىق كاردى بەلگىلى بولدى. اتالعان جارىستا جالعاس جۇماعۇلوۆ تا ونەر كورسەتەدى.پاريجدە توسىن ناتيجەلەر تىركەلۋدەپاريجدەگى رولان گارروس ءتۋرنيرى بيىل توسىن ناتيجەلەرمەن باستالدى. دۋالى اۋىز ماماندار كەمىندە شيرەك فينالعا شىعادى دەپ جورامالداعان ءۇش بىردەي مىقتى تەننيسشى العاشقى اينالىمنان اسا المادى. ولار تۋنيستىك ونس جابەر، يسپانيالىق گاربينە مۋگۋرۋسا جانە اۋستريالىق دومينيك تيم. سونداياق پيرەنەي تۇبەگىنىڭ تاعى ءبىر مىقتىسى الەحاندرو داۆيدوۆيچ فوكينا مەن امەريكالىق دجەنسون برۋكسبي سىندى ساقا ويىنشىلار دا تۇساۋكەسەر كەزدەسۋلەرىندە ءسۇرىندى.ەكى بەلبەۋ ساراپقا سالىنادى11 ماۋسىمدا الماتىدا ارالاس جەكپەجەكتەن ءتۋرنيرى وتەدى. بۇل جارىستا اتالعان ۇيىمنىڭ ەكى بىردەي التىن بەلبەۋى ساراپقا سالىنادى.سەمەي قالاسىندا داڭقتى بالۋان، ماسكەۋ وليمپياداسى مەن كسرو حالىقتارى سپارتاكياداسىنىڭ جەڭىمپازى، الەم چەمپيونى، ەۋروپا بىرىنشىلىگى مەن الەم كۋبوگىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى، وداقتىڭ ەكى دۇركىن چەمپيونى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆتى ەسكە الۋعا ارنالعان جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى رەسپۋبليكالىق تۋرنير ءوز مارەسىنە جەتتى.ەسميگۇل ەسە جىبەرمەدىدزيۋدودان يسپانيانىڭ مالاگا قالاسىندا جاستار اراسىندا ەۋروپا كۋبوگى ساراپقا سالىندى. بۇل جارىستى قازاقستان قۇراماسى ءۇش جۇلدەمەن قورىتىندىلادى.جانىبەك ءتورتىنشى ساتىداايگىلى . ينتەرنەتجۋرنالىنىڭ جاڭارتىلعان رەيتينگىندە قازاقتىڭ كاسىپقوي بوكسشىسى جانىبەك ءالىمحان ۇلى ءبىر ساتىعا جوعارىلاپ، ءتورتىنشى ورىنعا تابان تىرەدى.الان ۇزدىك شىقتىپولشانىڭ ۆلاديسلاۆوۆو قالاسىندا وتكەن تۋرنيرىندە قازاقستاندىق ۇستەل تەننيسشىسى الان قۇرمانعاليەۆ تابىستى ونەر كورسەتتى.
|
ۋىتامىن دىگىنىمىز بەدەندە كەم بولسا بولمايدىغان ۋە بەدەندە ئىشلەپ چىقىرىلمايدىغان، چوقۇم ئوزۇقلۇق ئارقىلىق سىرىتتىن قوبۇل قىلىش زۆرۈر بولغان كۆپ خىل ئورگانىك مادىلار توپلىمى بولۇپ، بۇ ماددىلار بىز كۈندە ئىستىمال قىلىپ تۇرغان 3 چوڭ ئوزۇقلۇق ماددىسى يەنى ماي، ئاقسىل ۋە شىكەرلەرگە ئوخشاش بەدەننى ئىنىرگىيە بىلەن تەمىنلىمەيدۇ.تۇرمۇش ساغلاملىق ساغلاملىققا مۇناسىۋەتلىك تۇرمۇش ساغلاملىق دورا بۇ يازما 2016يىلى 06ئاينىڭ 21كۈنى يوللانغانموگۇ زەمبۇرۇغ يىپچىلىرى تەنچىسى بىلەن تەختلىك گەۋدىسى دەپ ئىككى قىسىمدىن تەركىب تاپىدۇ. زەمبۇرۇغ يىپچە تەنچىسى بولسا ۋېگېتاتىۋ ئوزۇقلۇق ئەزاسى، ئۇرۇقى بولسا كۆپىيىش ئەزاسىدۇر.كەلپىن ناھىيەسى نىڭ يەرلىك، ئۆزگىچە ئالاھىدە مەھسۇلاتى بولغان چېپىت نېنى ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ تۇنجى تۈركۈمدىكى غەيرىي مەدەنىيەت مىراسلىرى قاتاردىن ئورۇن ئېلىپ، ئاپتونوم رايونىمىزدىكى ھەر مىللەت ئاممىسىنىڭ زور قىزىقىشىنى قوزغىغان.مەدەنىيەت تائام يىمەكلىك مەدەنىيەت تائام يىمەكئىچمەككە ئائىت مەدەنىيەت مەدەنىيەتكە ئائىت بۇ يازما 2016يىلى 11ئاينىڭ 11كۈنى يوللانغانچەرچەنلىكلەر تۇرمۇش داۋامىدا ئۆزگىچە تائام مەدەنىيىتى ياراتقان بۇلۇپ، كاۋاپلىرىنىڭ تۈرلىرى كۆپ، قويۇق يەرلىك ئالاھىدىلىككە ئىگە.مەدەنىيەت تائام يىمەكئىچمەككە ئائىت مەدەنىيەت تائام يىمەكلىك بۇ يازما 2016يىلى 12ئاينىڭ 21كۈنى يوللانغانئۇيغۇرلاردا قەندالەتچىلىكنىڭ تۈرى كۆپ، تارىخى ئۇزۇن بولۇپ، ئۆزگىچە مىللىي ئالاھىدىلىككە ئىگە.يېمەك ئىچمەك بولسا بىر خىل مەدەنىيەت، جۇڭخۇا يېمەك ئىچمەكلىرى بولسا دۇنياغا داڭلىق. جۇڭگو تامىقى بەك تەملىك، شۇنداقلا چەت ئەللىكلەرمۇ يېيىشنى ياخشى كۆرىدۇ. جۇڭگو يېمەك ئىچمەك مەدەنىيىتى ئۇزاق تارىخقا ئىگە.تۇرمۇش تۇرمۇشقا ئائىت مەدەنىيەت تائام يىمەكئىچمەككە ئائىت بۇ يازما 2016يىلى 04ئاينىڭ 01كۈنى يوللانغانيوپۇرغا ناھىيەسىنىڭ تېرىم يېزىسىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەنئەنىۋى جاڭگال كاۋاپلىرى يىمەكئىچمەك مەدەنىيىتىمىزنىڭ بىر تۈرى بولۇپ ئۆزگىچىلىككە ئىگە.مەدەنىيەت تائام يىمەكلىك بۇ يازما 2016يىلى 11ئاينىڭ 18كۈنى يوللانغانلەڭپۇڭ بولسا ئۇيۇتما ، يۇمران تەرخەمەك ، تۇز ، ئاچچىقسۇ ، ياغ ، يېڭى قىزىل لازا ، شېكەر قاتارلىق ماتېرىياللاردىن تەييارلىنىدىغان بۇلۇپ ،ناھايىتى يىيشلىك .مەدەنىيەت تائام يىمەكلىك بۇ يازما 2016يىلى 03ئاينىڭ 09كۈنى يوللانغانساڭزا بولسا ئاق ئۇن ، سۇ يېغى ، سۇ يېغىچۈچۈك ، پىياز ، تۇز ، كاۋاۋىچىن قاتارلىق ماتىرياللاردىن تەييارلىنىدىغان بۇلۇپ ،ئۇيغۇرلارنىڭ ھېيت ئايەملىرىدىكى ئاساسلىق يىمەكلىكلەرنىڭ بىرى .مەدەنىيەت تائام يىمەكلىك بۇ يازما 2016يىلى 03ئاينىڭ 11كۈنى يوللانغان
|
داريعا نازاربايەۆا ءدىني كوشباسشىلاردىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەستى19 قىركۇيەك 08:57نۇرسۇلتان. قازاقپارات الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزى حاتشىلىعىنىڭ وتىرىسى اياسىندا داريعا نازاربايەۆا ءدىني كوشباسشىلاردىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەستى.بۇل جونىندە سەناتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ قازاقپارات حابارلايدى.سەنات ءتوراعاسى، حاتشىلىق باسشىسى داريعا نازاربايەۆا ۆاتيكان مەملەكەتىنىڭ ءدىنارالىق ديالوگ جونىندەگى پاپا كەڭەسى يسلام ماسەلەلەرى جونىندەگى بيۋروسىنىڭ باسشىسى، مونسەنور حالەد اكاشەمەن كەزدەسۋدە ەلىمىزدەگى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى نىعايتۋداعى قازاقستاندىق كاتوليكتەردىڭ ۇلەسىن اتاپ ءوتتى.ح. اكاشەنىڭ ايتۋىنشا كيەلى تاق الەمدەگى كونفەسسياارالىق جانە ءدىنارالىق كەلىسىمدى ۇدايى قولداپ كەلەدى. سوندىقتان قازىرگى كەزدە پاپا كەڭەسى كونفەسسياارالىق جانە وركەنيەتارالىق ءۇن قاتىسۋدى دامىتۋ جونىندەگى ن. نازاربايەۆ ورتالىعىمەن ىنتىماقتاستىق مەموراندۋمىن جاساۋعا بايلانىستى جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر.پاپا كەڭەسىنىڭ وكىلى حالەد اكاشە سونداياق 2001جىلى ريم پاپاسىنىڭ قازاقستانعا كەلگەنىن ايتا كەلىپ، بۇل تاريحي ساپاردىڭ وتكەنىنە 20 جىل تولعانىن اتاپ ءوتتى. وسىعان وراي 2021جىلى وتەتىن سەزگە پونتيفيكتىڭ كەلۋى ىقتيمال.حاتشىلىق باسشىسى ءيزرايلدىڭ اشكەنازيلىك باس راۆۆينىنىڭ وكىلى، نەتانيا ورتالىعىنىڭ راۆۆينى م. لاۋ جانە يزرايلدىڭ سەفاردتىق باس راۆۆينىنىڭ وكىلى، يەرۋساليمدەگى وڭتۇستىك امەريكا قاۋىمىنىڭ راۆۆينى ي. لورينتسپەن كەزدەسۋدە حاتشىلىقتىڭ الداعى جوسپارلارى تۋرالى ءسوز ەتتى. سەنات ءتوراعاسىنىڭ ايتۋىنشا وسى جىلدار ارالىعىندا سەزد سەنىم جانە ءوزارا تۇسىنىستىك شارالارىن قالىپتاستىرۋدىڭ ەرەكشە الاڭىنا اينالدى.وسى ەلدە وتكىزگەن بىرنەشە ساعاتتا بارلىق ءدىن جانە ۇلت وكىلدەرىنە كورسەتىلگەن جىلى شىراي مەن دوستىق پەيىلگە كۋا بولدىق. ءسىز باسقارىپ وتىرعان حاتشىلىق الەمدى تولعاندىرىپ وتىرعان كونفەسسياارالىق جانە ءدىنارالىق تاقىرىپتاردى تالقىلاۋعا دايىن ەكەنىن كورسەتتى. بۇل ءۇن قاتىسۋ الاڭى قازىرگى كەزدەگى بارلىق كەلەڭسىزدىكتەرگە تويتارىس بەرە الاتىن قورعان بولاتىنىنا ءۇمىت ارتامىز، دەپ اتاپ ءوتتى يزرايلدىڭ اشكەنازيلىك باس راۆۆينىنىڭ وكىلى، نەتانيا ورتالىعىنىڭ راۆۆينى م. لاۋ.قىتاي بۋدداشىلار قاۋىمداستىعى باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى شي چۋنۆەن جاڭادان قۇرىلعان كونفەسسياارالىق جانە وركەنيەتارالىق ءۇن قاتىسۋدى دامىتۋدىڭ ن. نازاربايەۆ ورتالىعىنىڭ جۇمىسىن اتاپ ءوتىپ، قىتاي الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزىنىڭ جوعارى باستامالارىن تولىق قولدايتىنىن جەتكىزدى.بۇگىنگى كۇنى سەزد بارلىق دىندەر، حالىقارالىق ۇيىمدار، ساياسي قايراتكەرلەر مەن ساراپشىلاردىڭ باسىن قوسقان ەرەكشە وكىلەتتى ءۇن قاتىسۋ الاڭى. ءدىني كوشباسشىلاردىڭ كەزدەسۋى جاقسى ءداستۇر بولىپ وتىر. العاشىندا جاڭالىق بولعانى راس. بۇگىنگى كۇنى بارلىعى دا مۇمكىن ەكەنىنە كۋا بولدىق. باستىسى ءۇزۋ نيەت، دەدى د. نازاربايەۆا.
|
ھەجنىڭ ئىسلام دىنىدىكى ئورنى ۋە ئۇنىڭ ۋاجىب بولىشىنىڭ شەرتلىرى .41949: ھەجنىڭ ئىسلام دىنىدىكى ئورنى ۋە ئۇنىڭ ۋاجىب بولىشىنىڭ شەرتلىرىھەجنىڭ ئىسلام دىنىدىكى ئورنى قانداق؟ ھەج ئىبادىتى كىملەرگە پەرز بولىدۇ؟بەيتۇللاھقا كېلىپ ھەج تاۋاپ قىلىش ئىسلام ئاساسلىرىنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ھەقتە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: ئىسلام بەش ئاساس ئۈستىگە قۇرۇلغان. ئۇلارنىڭ بىرىنچىسى: ئاللاھدىن باشقا ئىبادەتكە لايىق ھېچ مەبۇد بەرھەق يوق، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئاللاھنىڭ ئەلچىسى دەپ گۇۋاھلىق بېرىش. ئىككىنچىسى: نامازنى بەرپا قىلىش. ئۈچىنچىسى: زاكات بېرىش. تۆتىنچىسى: رامىزان روزىسىنى تۇتۇش. بەشىنچىسى: ھەج قىلىش. بۇخارى رىۋايىتى.ھەجنىڭ پەرزلىكى ئاللاھنىڭ كىتابى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ ھەدىسلىرى ۋە بارلىق مۇسۇلمانلارنىڭ بىرلىككە كىلىشى بىلەن بىكىتىلگەن بولۇپ، بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ البَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ العَالَمِينَ تەرجىمىسى: قادىر بولالىغان كىشىلەرنىڭ ئاللاھ ئۈچۈن كەبىنى زىيارەت قىلىشى ئۇلارغا پەرز قىلىندى. كىمكى ئىنكار قىلىدىكەن يەنى ھەجنى تەرك ئېتىدىكەن، زىيىنى ئۆزىگە، شۈبھىسىزكى، ئاللاھ تائالا جاھان ئەھلىنىڭ ئىبادەتلىرىدىن بىھاجەتتۇر. سۈرە ئالئىمران 97ئايەت.پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ھەج توغرىسىدا مۇنداق دېگەن: سۈبھىسىزكى، ئاللاھ تائالا سىلەرگە ھەج قىلىشنى پەرز قىلدى، ھەجنى ئادا قىلىڭلار. مۇسلىم رىۋايىتى.بارلىق مۇسۇلمانلار ھەجنىڭ پەرز ئىكەنلىكى شۇنداقلا دىندا ئادا قىلىش زۆرۈر بولغان ئىبادەتلەردىن ئىكەنلىكىدە بىرلىككە كەلگەن. مۇسۇلمانلار ئارىسىدا ياشاپ، ھەجنىڭ پەرز ئىكەنلىكى ئىنكار قىلغان كىشى كاپىر ھېسابلىنىدۇ. ئەمما سەل قاراپ، ھورۇنلۇق قىلىپ تەرك قىلىدىكەن مەنىۋى تەرەپتىن خەتەرلىك ھالەتتە بولۇپ، ئىمام ئەھمەد رەھىمەھۇللاھ بەزى ئالىملارنىڭ، بۇنداق كىشىنىمۇ كاپىر بولىدۇ دەپ قارايدىغانلىقىنى قەيت قىلىدۇ. ئەمما كۈچلۈك قاراشتا شەرئى ئىبادەتلەر ئىچىدە نامازدىن باشقا ئەمەلنى ھورۇنلۇق قىلىپ تەرك قىلغان كىشى كاپىر ھېسابلانمايدۇ.تابىئىنلاردىن: ئابدۇللاھ ئىبنى شەقىق رەھىمەھۇللاھ مۇنداق دەيدۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ساھابىلىرى ئىبادەتلەر ئىچىدە نامازدىن باشقا ئەمەلنى تەرك قىلغان كىشىنى كاپىر دەپ قارىمايتتى.ھەج ئىبادىتىگە سەل قاراپ، ھورۇنلۇق قىلىپ ئادا قىلماي ئۆلۈپ كەتسە كۈچلۈك قاراشتا كاپىر ھېسابلانمىسىمۇ ئەمما ئاقىۋىتى ياخشى ئەمەس.مۇسۇلماننىڭ ئاللاھ تائالادىن قورقۇپ، پەرز ھەجنى ئادا قىلىشنىڭ شەرتلىرى تولۇقلانسا تىزدىن بۇ ئىبادەتنى ئادا قىلىشقا ئالدىرىشى لازىم بولىدۇ.ئوچۇق ھۆكۈم بولمىغان ئەھۋالدا ھەممە ئىبادەتنى تىزدىن ئادا قىلىش زۆرۈر بولىدۇ. بەيتۇللاھقا بېرىپ ھەج قىلىش ئىمكانىيىتى تۇرۇپ، بۇ ئىبادەتنى ۋاقتىدا ئادا قىلماي مۇسۇلماننىڭ كۆڭلى قانداقمۇ ئارام تاپىدۇ؟!. كېلەر يىلى ھەرەمگە بارالامدۇ ياكى باشقا ئۆزگىرىش بولامدۇ بۇنى بىلمەيدىغان تۇرسا قانداقمۇ ھەجنى كېچىكتۈرىدۇ؟!. بۇ يىل قادىر بولالىسا، كېلەر يىلى بەزى سەۋەبلەردىن قادىر بولالماسلىقى مۇمكىن. كېسەل بولۇپ قىلىشى، ئىقتىسادتىن ئايرىلىپ قىلىشى، بەلكى ھەجگە بېرىشگە شارائىتى ھازىرلىنىپ، كىچىكتۇرگەن ۋاقىتتا ئۆلۈپ كىتىشى، شۇنداقلا ۋارىسلىرى سەل قاراپ ئۇ كىشى ئۈچۈن ھەجنى ۋاقتىدا ئادا قىلماسلىقى مۇمكىن.1مۇسۇلمان بولۇشى كېرەك. كاپىرغا ھەج قىلىش پەرز بولمايدۇ. ئەگەر كاپىر ئىمان ئېيتماستىن ھەج قىلىدىكەن ئۇنىڭ قىلغان ھەججى قوبۇل قىلىنمايدۇ.2بالاغەتكە يەتكەن بولىشى كېرەك. بالاغەتكە يەتمىگەنلەرگە ھەج قىلىش پەرز ئەمەس. بالاغەتكە يەتمىگەن ۋاقتىدا قىلغان ھەج نەپلە بولىدۇ، پەرز ھەجنى بالاغەتكە يەتكەندىن كىيىن قايتىدىن ئادا قىلىدۇ چۈنكى بالىغ بولۇشتىن ئىلگىرى قىلىنغان ھەج بىلەن گەردىنىدىن پەرز ھەج ساقىت بولمايدۇ.3ئەقلىھۇشى جايىدا بولىشى كېرەك. ئەقىلسىز كىشىگە ھەج قىلىش پەرز بولمايدۇ ۋە ئەقلى يوق ھالەتتە قىلىنغان ھەجمۇ ئېتىبارغا ئېلىنمايدۇ. ئۇنىڭ ئۈچۈنمۇ ھەج قىلىنمايدۇ.4ھۆر بولۇش كېرەك. قۇللارغا ھەج قىلىش پەرز ئەمەس. قۇللۇق ھالىتىدە قىلىنغان ھەج نەپلە بولىدۇ. قۇللۇقتىن ئازات قىلىنغاندىن كېيىن پەرز ھەجنى قايتىدىن قىلىدۇ، چۈنكى قۇللۇقتىن ئازات بولۇشتىن ئىلگىرى قىلغان ھەججى پەرز ھەج ھېسابلانمايدۇ.بەزى ئالىملار: قۇللار خوجايىننىڭ رۇخسىتى بىلەن ھەج ئىبادىتىنى ئادا قىلسا بۇنىڭ بىلەن پەرز ھەج ئادا بولىدۇ دەپ قارايدۇ. بۇ كۈچلۈك قاراشتۇر.5ھەج قىلىش ئۈچۈن بېرىپكەلگۈچە يەتكۈدەك ئىقتىسادى بولۇش، تەنسالامەتلىكى ياخشى بولۇش كېرەك. ئايال كىشى ئۈچۈن يەنە بىرگە بارىدىغان مەھرەم بولۇش كېرەك. مەھرىمى بولمىغان ئايالغا ھەج پەرز بولمايدۇ.پەزىلەتلىك شەيخ ئىبنى ئۇسەيمىن رەھىمەھۇللاھ پەتىۋالىرى9 توم 1121بەتلەر
|
شاعىن جاپون ارالىنداعى قوقىس الەمدىك ەكونوميكاعا اسەر ەتۋى مۇمكىن الەم17 ٴساۋىر 2018، 09:59شاعىن جاپون ارالىنداعى قوقىس الەمدىك ەكونوميكاعا اسەر ەتۋى مۇمكىن17 ٴساۋىر 2018, 09:59 885 0تىنىق مۇحيتىندا ورنالاسقان جاپوندىقتارعا تيەسىلى ميناموتوريسيما شاعىن ارالى الەمدىك ەكونوميكالىق جاعدايدى وزگەرتۋى مۇمكىن. عالىمدار ارالدىڭ قوقىسقا باتىپ كەتكەنىن ايتتى. بولجام بويىنشا، بۇل ارالداعى ٴشىرىپ كەتكەن قالدىقتىڭ سالماعى 16 ملن توننا، دەپ حابارلايدى . اقپارات اگەنتتىگى س باسىلىمىنا سىلتەمە جاساپ.شاعىن ارالداعى قوقىستىڭ قۇرامىن زەرتتەگەن عالىمدار ونىڭ پايداسى زور دەيدى. جارتىلاي سارقىلماس جەر مينەرالدارىنىڭ قورى جوعارعى تەحنولوگيا قۇرالدارىنا پايدالانىلادى. ماسەلەن، سمارتفون، زىمىران جۇيەسى، راديولوكاسيالىق قۇرىلعىلار مەن گيبريدتى كولىك جۇيەسى بۇل تىزىمگە ەنەدى.سۋرەتتە كورسەتىلگەن يتتريا مەتالى وسى ارالداعى قوقىستىڭ اراسىنان انىقتالعان. ول فوتواپپارات وبەكتيۆى، جوعارعى وتكىزگىشتەر مەن ٴموبيلدى قۇرىلعىلار ەكرانىن جاساپ شىعارۋ ٴۇشىن قولايلى.جاپون زەرتتەۋشىلەرى جاريالاعان جاڭا ماقالا بويىنشا، تەرەڭگە تامىر جايعان قوقىس جاپونيا جاعالاۋىنان 1200 كم جەردە ورنالاسقان شاعىن ارالدان انىقتالدى. 16 ملن توننا ماتەريالدىڭ قۇرامىندا 780 جىلعا جارامدى يتتريا، 620 جىلدىق ەۆروپيا، 420 جىلدىق تەربيا جانە 730 جىلدىق ديسپروزيا مەتالىنىڭ باي قورى بار. سيرەك كەزدەسەتىندىكتەن، ولارعا دەگەن سۇرانىستىڭ جوعارى بولاتىنى داۋسىز دەيدى زەرتتەۋشىلەر.اقش گەولوگيالىق قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا ، سيرەك كەزدەسەتىن ەلەمەنتتەردىڭ جەر بەتىندە قورى وتە از جانە ولاردىڭ بىرنەشە عانا كوزى بار. سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردىڭ تاپشىلىعى نەمەسە جويىلۋى امەريكالىق قوعامدا ماڭىزدى ٴرول اتقاراتىن كوپتەگەن تەحنولوگيالىق اسپەكتىگە كەرى اسەر ەتەدى دەدى ۇيىم.جەردە سيرەك كەزدەسەتىن مينەرالدارعا قاتىستى قىتاي قاتاڭ باقىلاۋ ورناتقان. 2015 جىلعى مالىمەت بويىنشا، قىتايلىق عالىمدار اتالعان مينەرالداردىڭ 95 پايىزىن ٴوز باقىلاۋلارىنا العان. سوندىقتان جاپونيا قىتايدىڭ باستى سەرىكتەسى بولاتىنىنا سەنىمدى.ميناميتوريسيما ارالى بىرنەشە مىڭ ميل جەردە ورنالاسقانىمەن، جاپونيا استاناسى توكيونىڭ قۇرامداس بولىگى بولىپ تابىلادى.
|
قارجى پيراميداسىنا الدانعان قازاقستاندىقتار سانى 700گە جەتتى20 قازان 2019, 17:04 1317 0 جاڭالىقتار انار لەپەسوۆاەلىمىزدە اتىشۋلى پيراميداسىنا قارجى قۇيىپ، كەيىننەن بارماق تىستەپ قالعاندار سانى 700 ادامعا جەتكەن. ۇيىم وكىلدەرى بىرنەشە قالالاردا جيىن وتكىزىپ، سەرتيفيكات تابىستاعان. ونىمەن قوسا سالعان ينۆەستيتسيا ارقىلى جىلىنا 200300 ەسە پايدا تاباسىز دەپ جۇرتتى سەندىرىپتى. جيعانتەرگەنىن الاياقتارعا بەرىپ، سوڭىندا جەر سيپاپ قالعاندار بۇگىندە ەلوردادا ادىلدىككە قول جەتكىزە الماي كەلەدى، دەپ حابارلايدى ەۋرازيا ارناسى.جالپى، كىرگەن سومامىز ءبىزدىڭ 12 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. بۇل قارجىلىق پيراميدا قازاقستانعا 2016 جىلى كىرگەن. ونى روسسيانىڭ ازاماتتارى الىپ كەلگەن. بىراق، قازاقستاندا تاراتىپ، دامىتىپ جۇرگەن ول كاراماەۆ كەنەسارى دەگەن قاراعاندىنىڭ ازاماتى، قازىر سوت پروتسەسى ءجۇرىپ جاتىر. سوت پروتسەسىنە ءبىزدىڭ نارازىلىعىمىز بار. 550 ملننان ارتىق دوللار قازاقستاننىڭ شەتىنە شىعارىلىپ كەتكەن, دەيدى قارجىلىق پيراميداسىنىڭ سالىمشىسى گۇلجان كۇزەر.ءدال وسى قارجى پيراميداسىنان وپىق جەگەندەردىڭ جاعدايىنا الاڭداعان حالىق قالاۋلىلارى دا ەكى جىل بۇرىن پارلامەنتتە ماسەلە كوتەرگەن ەدى. ازاماتتارىمىزدىڭ قارجىلىق ساۋاتىنىڭ تومەندىگىنە قىنجىلعان بەكبولات تىلەۋحان، ول كومپانيالارعا كەتكەن اقشانى قايتارىپ الۋدىڭ قيىن ەكەندىگىن ايتقان بولاتىن. سەبەبى، ونداي مەكەمەلەردىڭ ەسەپشوتى افشورلاردا ورنالاسقان ەكەن.بۇل ۇيىمعا الدانعاندار تەك ءبىزدىڭ ەلدە عانا ەمەس، رەسەي، ۋكراينا، بەلارۋس سىندى مەملەكەتتەردە دە بار ەكەن. جالپى زارداپ شەككەندەر سانى جارتى ميللينوعا جۋىقتايدى. قارجىلىق پيراميدانىڭ نەگىزىن قالاعان ۋكراينالىق ازامات وتكەن جىلى ماسكەۋدە تۇتقىندالعان ەدى. ال، ەلىمىزدەگى بالاماسىن قۇرعاندار بۇگىندە سوت الدىندا جاۋاپ بەرۋدە. بىراق، زارداپ شەككەندەر ولاردان ءبىر تيىن دا ءوندىرىپ الا الماي كەلەدى.جەر سيپاپ قالعانداردىڭ سوزىنشە، الاياقتار سالىمشىلاردى تارتۋ ءۇشىن ءتۇرلى ايلا تاسىلگە بارعان. قۇيعان قارجىڭىزدى 3 ايدىڭ ىشىندە قايتارىپ، ديۆيدەند، ياعني بەلگىلى مولشەردە تابىس تاباسىز دەپ سەندىرىپتى. ءدال وسىنداي الدانىپ قالعانداردىڭ ءبىرى قولىنداعى 10 ملن تەڭگەسىن ساناپ بەرگەن.ال، زاڭگەرلەر كەزكەلگەن ادامعا كۇمان ۇيالاتاتىن ۇيىمدى انىقتاۋ ءۇشىن بىرنەشە قاراپايىم دۇنيەلەرگە نازار اۋدارۋعا شاقىرادى. ولار اۋقىمدى جوبالار، شەتشەگى جوق سىيلىقتار جانە وزىڭنەن سوڭ كومپانياعا بىرنەشە ادام تارتۋ دەگەن ەرەجە. پايدانى كوزدەگەندەردىڭ مەكەمەسى بولسا، وسىنداي پۋنكتتەر مىندەتتى تۇردە كەزدەسەدى ەكەن.ادامداردىڭ قارجىلىق جاعىنان ساۋاتسىزدىعى. ينتەرنەت ارقىلى كوپ ادامدار الدانىپ قالىپ جاتادى. العاشقى ادامدارعا ولار شىندىعىندا دا وزدەرىنىڭ پروتسەنتىن بەرەدى. الدىڭعى ادامدار سەنىپ، ارتقى ادامداردى تارتۋ ءۇشىن، دەيدى زاڭگەر باقىتجان ومارحانوۆ.ەلورداداعى الماتى اۋداندىق سوتىندا 4 ايدان بەرى قارالىپ جاتقان ءىس بويىنشا، كۇدىكتى رەتىندە 4 ادام جاۋاپ بەرۋدە. ولار شەتتەن كەلگەن پيراميدانىڭ ەلىمىزدە وركەندەپ، قانات جايۋىنا سەبەپشى بولعان. ال، پاتەرىن ساتىپ، قارىزعا بەلشەسىنەن باتقان جانداردىڭ قارجىسى قايتارىلا ما، جوق پا ول سۇراقتىڭ باسى ازىرگە اشىق تۇر.تەگتەر الاياقتىق قارجى پيراميداسى
|
11 قازان 11:31نۇرسۇلتان. قازاقپارات اتامەكەن ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى اتامەكەن اكادەمياسىنىڭ ونلاينپلاتفورماسىمەن بىرلەسە وتىرىپ، تەگىن جاس كاسىپكەر دەپ اتالاتىن ونلاين كۋرسىن ىسكە قوستى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.كۋرسقا قاتىسقىسى كەلگەن ادام 22 قازانعا دەيىن كۋرسىن اياقتاپ، بيزنەس جوسپار قۇرۋ كەرەك. ول ءۇشىن . پلاتفورماسىندا تىركەلىپ، كۋرس ستۋدەنتتەرىنە ارنالعان تەلەگرام چاتقا جازىلۋ كەرەك.ايتا كەتۋ كەرەك، ونلاين پلاتفورماسى باستاۋ بيزنەس دەپ اتالاتىن ءىرى ءبىلىم بەرۋ جوباسىنىڭ ءبىر بولىگى.كۋرس قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ۆيدەو ساباقتار فورماتىندا وتەدى. وندا 10 مودۋلدەن قۇرالعان 20 ساباق جانە ونلاين تاپسىرمالار بار. ساباقتىڭ تاقىرىپتارى وتە اۋقىمدى. قاتىسۋشىلار سۇرانىسقا يە بولاتىن بيزنەس يدەيالاردى قالاي تابۋعا بولادى، قارجىلاندىرۋدى قايدان تاباسىز، ماركەتينگ پەن مەنەدجمەنتتىڭ نەگىزدەرى، سونداياق، قارجىلىق جانە قۇقىقتىق ماسەلەلەردىڭ بارلىق ەرەكشەلىكتەرىن مەڭگەرەتىن بولادى. كۋرسقا ساراپشى رەتىندە اتامەكەن عىلىمي وندىرىستىك كاسىپورنىنىڭ ماماندارى، اگروكرەديت كورپوراتسياسىنىڭ، اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورىنىڭ جانە دامۋ كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورىنىڭ مەنەدجەرلەرى تاڭدالعان.كۋرس اياقتالعاننان كەيىن، قاتىسۋشىلار اراسىندا بيزنەس جوسپارلار بايقاۋى وتەدى. باس جۇلدە 500 مىڭ تەڭگە. سونىمەن قاتار، ەڭ كوپ داۋىس جيناعان ۇزدىك بيزنەس جوسپارعا سىيلىقتار ويناتىلادى. ولار: بيزنەس تالىمگەردەن كەڭەس الۋ، ءسىزدىڭ جوباڭىزعا ارنالعان جارنامالىق بەينەروليك، ءسىزدىڭ بيزنەسىڭىزگە ارنالعان سايتىن جاساۋ، سونداياق، برەند كىتابىن قۇراستىرۋ.
|
تاياۋدا پورتۋگاليا كوروناۆيرۋس داعدارىسىمەن كۇرەسكە بولىنەتىن قارجىنىڭ قالاي جۇمسالاتىنىن جاريالادى. اتالعان جوسپارعا سۇيەنسەك، قاراجاتتىڭ ءبىراز بولىگى قالاداعى قوعامدىق كولىكتەردى جاڭعىرتۋعا بولىنبەك.بىلتىر ەۋروپا وداعى 2030 جىلعا قاراي پارنيكتىك گاز شىعارۋدى 1990 جىلعى دەڭگەيدەن 55 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋ تۋرالى ۇجىمدىق شەشىم شىعاردى. ال 2050 جىلى بۇل كورسەتكىش نولگە ءتۇسۋى ءتيىس. وسىعان بايلانىستى ەۋروپالىق كوميسسيا قازىرگى تاڭدا ناقتى ساياسي وزگەرىستەر ارقىلى ءوز مىندەتتەمەسىن ورىنداۋعا كىرىستى.قازىرگى تاڭدا پورتۋگاليا بيلىگى ازىرلەگەن قۇجات ەۋروپالىق كوميسسيانىڭ قاراۋىنا جىبەرىلدى. قوعامدىق كولىكتەر، باسقا دا كولىكتەر سەكىلدى، پارنيكتىك گازداردى كوپ بولەتىنى بەلگىلى. سوندىقتان، ونىڭ قابىلدانۋى ۋاقىت ەنشىسىندەگى شارۋا.ءبىر قىزىعى، قوعامدىق كولىكتەردى جاڭعىرتۋ اياسىندا ترامۆاي قىزمەتى قايتا تۇلەمەك. مۇنىڭ باستى سەبەبى ترامۆاي ەلەكتر ارقىلى جۇرەدى. ال ەلەكتر توعىن قازىرگى تاڭدا جاسىل ەنەرگيا كوزدەرى ارقىلى الۋدىڭ مۇمكىندىگى زور. بۇل سالانىڭ ەۋروپالىقتاردى قىزىقتىرىپ وتىرعانى دا وسى.جالپى، پورتۋگاليادا ترامۆاي بۇرىننان بار. ەڭ العاشقى وسى قوعامدىق كولىك جولاعى 1895 جىلى پورتۋ قالاسىندا اشىلعان ەكەن. سودان بەرى تالاي تاريحتى باستان وتكەرگەن. وتكەن عاسىردىڭ ورتا شەنىندە ءتىپتى حالىق قاتىنايتىن نەگىزگى قوعامدىق كولىك سانالعان. الايدا جاڭا زاماناۋي اۆتوبۋستاردىڭ قۇراستىرىلۋىمەن بىرتىندەپ قولدانىستان شىعا باستاعان. ماسەلەن، 19802000 جىلدارى پورتۋگالياداعى كوپتەگەن ترامۆاي كومپانيالارى جابىلىپ، ونىڭ تەمىر جولدارى الىنىپ تاستالدى.دەگەنمەن، كەيىنگى ۋاقىتتا پورتۋگاليا ترامۆاي قىزمەتىنە قايتا كوڭىل بولۋگە كىرىستى. ماسەلەن، 2017 جىلى ەل استاناسى ليسسابون قالاسىنىڭ اكىمشىلىگى شاھارداعى قوعامدىق كولىك قىزمەتىن تولىقتاي ءوز باقىلاۋىنا الدى. ال 2018 جىلى ترامۆاي كولىگىن قالپىنا كەلتىرۋگە كىرىسىپ، 1995 جىلى جابىلىپ قالعان جەلىنى قايتادان ىسكە قوستى. وتكەن اپتادا قالا اكىمى فەرناندو مەدينا جاڭادان 15 ترامۆاي ساتىپ الۋ ءۇشىن 43 ملن ەۋرو بولىنەتىنىن مالىمدەدى.مۇنداي ءۇردىس پورتۋگالياعا عانا ءتان ەمەس. كەيىنگى جىلدارى كارى قۇرلىقتىڭ بىرقاتار ەلى ترامۆاي قىزمەتىنىڭ قادىرىن تۇسىنە باستادى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. ماسەلەن، گەرمانيا دا وسىنداي جەلىنى قايتا جاڭعىرتۋدى جوسپارلاپ وتىر.بەرلين قالاسىنىڭ اكىمشىلىگى قالاداعى قوعامدىق كولىككە بولىنەتىن قاراجاتتىڭ ءبىرازى وسى ترامۆاي قىزمەتىنە جۇمسالاتىنىن حابارلاعان. اتاپ ايتقاندا، الداعى 15 جىلدا 70 شاقىرىم جەلى سالىنىپ، وعان 28 ملن ەۋرو جۇمسالادى.ستراسبۋرگ قالاسىنىڭ بيلىگى 2017 جىلى رەين ارقىلى وتەتىن ترامۆاي جەلىسىن قايتا ىسكە قوستى. اتالعان جۇيە 1945 جىلى جابىلىپ قالعان ەدى. ۇلىبريتانيانىڭ نوتتينگەم قالاسىندا دا 70 جىل بويى توقتاپ تۇرعان ترامۆاي جەلىسى قايتا جۇرە باستادى.مۇنداي باستاما يتاليانىڭ ميلان جانە ريم قالالارىندا دا جالعاسىن تاۋىپ وتىر. ال يسپانيا بيلىگى تاياۋدا سەۆيليا قالاسىنداعى ترامۆاي قىزمەتىن قايتا جاڭعىرتۋعا 20 ملن ەۋرو قاراجات بولىنەتىنىن حابارلادى.ەۋروپالىقتاردىڭ اتالعان سالاعا كوڭىل ءبولۋى بەكەر ەمەس. عالىمدار جەر بەتىنىڭ كۇرت جىلىنا باستاعانىن، ءتيىستى شارالار قابىلدانباسا، ادامزاتقا قاۋىپ ءتونىپ تۇرعانىن ايتىپ، دابىل قاعىپ جۇرگەنىنە ءبىراز ۋاقىت بولدى. جىل سايىن ەۋروپا مەن ازيادا سۋ تاسقىنى بولىپ، كوپتەگەن ادام زارداپ شەگەدى. ىشكى افريكادا قۇرعاقشىلىق كۇشەيىپ، كوپتەگەن وزەنكول تارتىلىپ، قورشاعان ورتا زيان شەگىپ وتىر. امەريكا دۇلەي داۋىلدىڭ زاردابىن تارتادى.كەيىنگى 35 جىلدا جەرجاھان كۇرت جىلىنعان. ناسانىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، عاسىرمەن سالىستىرعاندا، جەردەگى ورتاشا تەمپەراتۋرا 1 گرادۋسقا كوتەرىلگەن. ماسەلەن، 2010 جىلدان بەرى الەم بەس رەت رەكوردتىق دەڭگەيدە ىسىعان. عالىمدار مۇنىڭ نەگىزگى سەبەبى كومىرقىشقىل گاز بەن جىلىجاي گازدارىنىڭ اۋاعا كوپتەپ شىعارىلۋى ەكەنىن ايتادى.اسىرەسە، كليماتتىڭ وزگەرۋى سەبەبىنەن ماڭگىلىككە مىزعىماستاي كورىنەتىن مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى الاڭداتىپ وتىر. مۇزدىقتاردىڭ كوكەسى انتاركتيدا مەن اركتيكادا ورنالاسقانى بەلگىلى. الداجالدا جەردىڭ استى مەن ۇستىندە جاتقان وسى اق قۇرساۋ تولىقتاي ەري قالسا، تەڭىز دەڭگەيى 6070 مەترگە دەيىن كوتەرىلۋى مۇمكىن. مۇنداي جاعدايدا جەر پلانەتاسىنىڭ ءبىراز بولىگىن سۋ باساتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.وكىنىشكە قاراي، قازىرگى تاڭدا اركتيكانىڭ دا، انتاركتيدانىڭ دا مۇز قاباتى كەسەككەسەگىمەن وپىرىلىپ جاتىر. ويتكەنى كليماتتىڭ وزگەرۋى ماڭگى مۇز جاپقان ايماقتاعى سۋدىڭ دا جىلىنۋىنا اكەلىپ سوققان. سونىڭ سالدارىنان جىلىنعان سۋ مۇزداردى بۇرىنعىدان دا جىلدام ەرىتە تۇسكەن.1980 جىلدان بەرى اركتيكادا 2،5 ملن شارشى شاقىرىم مۇز جويىلىپ كەتىپتى. زەرتتەۋشىلەرىنىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، 2050 جىلعا قاراي اركتيكادا 520 مىڭ شارشى شاقىرىم مۇز عانا قالۋى مۇمكىن. گرەنلانديا 2002 جىلدان بەرى ءار ماۋسىم سايىن ورتاشا ەسەپپەن 287 ملرد توننا مۇز جوعالتادى.كولورادو شتاتىنداعى قار جانە مۇز دەرەكتەرى ۇلتتىق ورتالىعىنىڭ دەرەكتەرى كورسەتكەندەي، 2020 جىلى اركتيكانىڭ ءدال ورتاسىندا بۇرىنسوڭدى كەزدەسپەگەن جۇقا مۇز قالدى. تاياۋدا جاريالانعان زەرتتەۋدە اركتيكاداعى بەرينگ تەڭىزىندەگى قىسقى مۇز 2018 جانە 2019 جىلدارى سوڭعى 5500 جىلداعى ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە تۇسكەن.وعان قوسا، تەڭىز مۇزىنىڭ كولەمى عانا ەمەس، ونىڭ قالىڭدىعى دا جۇقارىپ بارادى. ەرۋى وتە باياۋ، قاتقانىنا ءبىراز بولعان تەڭىز مۇزى بۇكىل مۇز قاباتىنىڭ 1 پايىزىن عانا قۇرايدى. قازىر ءبىر جىلدىق مۇز باسىمدىققا يە. وسىلايشا، تەڭىزدىڭ اق جابىنى تەز ەرۋگە بەيىم. عالىمدار الداعى 1020 جىلدىڭ كولەمىندە اركتيكا مۇحيتىندا جازدىڭ اياعىندا مۇلدەم مۇز قالمايدى دەپ بولجاپ وتىر.وعان قوسا، گرەنلانديا مۇز جابىنىنىڭ جاعدايى دا ءماز ەمەس. اركتيكاداعى جىلىنۋ جاھاندىق جىلىنۋدىڭ ورتاشا ەسەبىمەن سالىستىرعاندا ەكى ەسە تەز ءجۇرىپ جاتىر. كەيىنگى جيىرما جىلدا گرەنلاندياداعى مۇزدىڭ ەرۋ كولەمى ءۇش ەسە وسكەن. الداعى ون جىلدا بۇل ءۇردىس جالعاسا بەرمەك. وسىلايشا، مۇنداي ەرۋ تەڭىز دەڭگەيىن 7 مەترگە دەيىن كوتەرىپ، جاعالاۋلارداعى قالالاردى سۋ استىنا قالدىرادى.دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، بۇعان كىنالىلەردىڭ ءبىرى پارنيكتىك گازداردى كوپ شىعاراتىن كولىكتەر. ماسەلەن، ەۋروپا قورشاعان ورتا اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنە ساي، 2017 جىلى ەۋروپا وداعى ەلدەرى شىعارعان پارنيكتىك گازداردىڭ 27 پايىزى وسى كولىكتەرگە تيەسىلى. سونىڭ ىشىندە 72 پايىزى اۆتوكولىكتەردەن كەلەدى. سوندىقتان، كارى قۇرلىقتىڭ قوعامدىق كولىككە الاڭداۋى بەكەر ەمەس.ايتا كەتەرلىگى، ەوعا جاھاندىق پارنيكتىك گاز شىعارۋدىڭ 10 پايىزى عانا تيەسىلى. سوندىقتان كليماتتىڭ جىلىنۋىن باسەڭدەتۋ ءۇشىن ەۋروپالىقتاردىڭ ارەكەتى جەتكىلىكسىز. ەندەشە، ەۋروپا وداعى ەلدەرىنىڭ ترامۆاي قىزمەتىن جاڭعىرتۋعا كىرىسۋى باسقالارعا ۇلگى بولۋى ءتيىس.كىتاپسىز دا دۇنيە بوسپىكىر بۇگىن، 09:33
|
تاماشا اڭگىمەحالىق تورابى2015.08.16 10:24 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتىاۋدارعان: ابدىلدابەك اقىشتاي ۇلىكارەسىننىڭ از قالعاندىعىن حابارلاعانداي، شام بارعان سايىن وزەۋسىرەي باستادى. كارەسىننىڭ ءوزى دە جاقسى ەمەس تى. شامنىڭ شيشاسى الدەقاشان ىس باسىپ، قاراقوشقىلدانىپ كەتكەن، جاقىن ماڭنان تارسىلداقتاردىڭ بىتىرلاعان دىبىسى كەلەدى، جانىمدا تەمەكىنىڭ قويۋ ءتۇتىنى بۋداقتايدى. كۇڭگىرت اۋىر ءتۇن.كوزىم جۇمۋلى، العاشقى وقۋ تۋرالى جازبالاردى ۇستاعان قولىمدى تىزەمە قويىپ، ورىندىقتىڭ ارقالىعىنا سۇيەنە شالقايدىم.ۇيقىلى وياۋ كۇيدە تاماشا ءبىر اڭگىمە كورىپ وتىرمىن.بۇل وتە سۇلۋ، كەربەز، قىزىقتى اڭگىمە. تولىپ جاتقان سۇلۋ جاندار مەن كورىكتى وقيعالار اسپانداعى ناقىشتى بۇلتتار سياقتى شىرماتىلادى ءارى سان مىڭداعان اقپا جۇلدىزدار سياقتى شارىقتاي ۇشادى. سونىمەن بىرگە ونان ارى قۇلاشىن كەڭ جايىپ، ءتىپتى، شەتسىز شەكسىز بولىپ كەتەدى.قىساڭ تاۋ جولىنان قايىقپەن ءوتىپ بارا جاتقان سياقتىمىن. ەكى جاعالاۋداعى قارا اعاشتاردىڭ، جاڭا ەگىن كوكتەرىنىڭ، جابايى گۇلدەردىڭ، تاۋىقتاردىڭ، يتتەردىڭ، كۇلتەلەنگەن اعاشتار مەن قۋراعان اعاشتاردىڭ، لاشىقتاردىڭ، مۇنارالاردىڭ، بۇددا عيباداتحانالارىنىڭ، ديقاندار مەن ديقان ايەلدەردىڭ، ساحارا بويجەتكەندەرىنىڭ، كۇنگە جايىلعان كيىمدەردىڭ، شايحىلاردىڭ، سۋلىقتار مەن قامىس قالپاقتاردىڭ، اسپاننىڭ، بۇلتتاردىڭ، بامبۇكتەردىڭ... ءمولدىر كوك وزەنگە تۇسكەن ساعىمدارى ەسكەكتى ەسكەن سايىن وزەنگە شاعىلىسقان كۇننىڭ نۇرىمەن سۋداعى بالدىر، جۇزگەن بالىقتارمەن قوسىلا بىرگە ىرعاتىلادى. سانسىز ساعىمدار مەن زاتتار بىردە ءبىرى قالماي ىدىرايدى، تەربەتىلەدى، ۇلعايادى، ءبىر بىرىنە قوسىلىپ كەتەدى. قوسىلا بەرگەندە، تاعى دا شەگىنىپ، بۇرىنعى كۇيىنە جاقىنداپ قالادى. وزەن ەرنەۋى جازدىڭ بۇلتى سياقتى يرەكتەلىپ، كۇن نۇرىنان وقا تاعىپ، كۇمىس جالىن شاشادى، جالپى مەن وتكەن وزەندەردىڭ ءبارى دە مىنە وسىنداي.قازىر ماعان كورىنىپ وتىرعان اڭگىمە دە مىنە وسىنداي. كوك اسپاننىڭ نۇسقاسى سۋدىڭ ىشىندە تۇر. بارلىق زاتتار سونىڭ ۇستىندە ءبىر بىرىمەن ايقاسا كەلىپ، ماڭگى جاندى، ماڭگى ورىستەي بەرەتىن ءبىر داستان قۇراپ جاتىر، بۇل داستاننىڭ اياقتايتىن جەرى ماعان كورىنبەيدى.زايىرى، قىستاق ايەلدەرى ەككەن اۋ دەيمىن، وزەن جاعاسىنداعى كارى تالدىڭ تۇبىندە بىرنەشە ءتۇپ قۋارىڭقى، ەتسىز سىچۋان كۇنباعارى كورىنەدى. كۇرەڭ قىزىل گۇلدەر مەن تەڭبىل قىزىل گۇلدەردىڭ ءبارى دە سۋ ىشىندە تەربەتىلەدى، كەنەت بىت شىت بولىپ ۇزارا جونەلگەندە، جىبەك تالشىقتى قىپ قىزىل سۋ بىتتەي دە لايلانبايدى. لاشىقتار، يتتەر، مۇنارالار، قىستاق ايەلدەرى، بۇلتتار... ءبارى دە تەربەتىلۋدە. شوق شوق قىزىل گۇلدەر تۇتاس ۇزارا كەلىپ، زىرلاي جۇيتكىپ بارا جاتقان قىزىل لەنتالارعا اينالادى. لەنتالار يتتەردىڭ اراسىنا، يتتەر اق بۇلتتاردىڭ اراسىنا، اق بۇلتتار قىستاق ايەلدەرىنىڭ اراسىنا ءسىڭىپ كەتەدى... ەندى ءبىر ساتتە ولاردىڭ ءبارى دە تاعى شەگىنىپ، كىشىرەيە قالادى. ءبىراق تەڭبىل قىزىل گۇلدەردىڭ ساعىمدارى دا بىت شىت بولىپ سوزىلىپ، مۇنارالاردىڭ، قىستاق ايەلدەرىنىڭ، يتتەر مەن لاشىقتاردىڭ، بۇلتتاردىڭ اراسىنا ءسىڭىپ بارا جاتادى.مەن كورىپ وتىرعان اڭگىمە، مىنە، ەندى ايقىندالا ءتۇستى، بۇل ادەمى، ىزگى، قىزىقتى ءارى انىق اڭگىمە. كوك اسپاننىڭ بەتىندەگى سان ساناقسىز ادەمى ادامدار مەن ادەمى وقيعالاردى مەن ءبىر بىردەن ءبىلىپ تۇرمىن.مەن ولارعا تەسىلە قاراماقپىن...ولارعا تەسىلە قاراي بەرگەنىم اق مۇڭ ەكەن، وقىس شوشىنىپ، كوزىمدى اشىپ الدىم. ناقىشتى بۇلتتار دا تۇيدەكتەلىپ، بىتىسىپ كەتتى. بەينە الدەبىرەۋ وزەن سۋىنا تاس لاقتىرىپ، سودان تىك كوتەرىلگەن سۋ تولقىندارى تۇتاس ءبىر تۇلعا بولىپ تۇرعان ساعىمداردىڭ پارا پاراسىن شىعارىپ جىبەرگەندەي بولدى. مەن قولىمنان ءتۇسىپ كەتۋگە اينالعان العاشقى وقۋ تۋرالى جازبالاردى ويسىز ءبىر كۇيدە قىسىپ ۇستاي بەردىم. بىرنەشە تۇيدەك كەمپىرقوساق رەڭدەس ۇساق ساعىمدار كوز الدىمنان ءالى كەتكەن جوق.مەن وسى ءبىر تاماشا اڭگىمەگە وتە قۇمارتىپ كەتتىم. ۇساق ساعىمدار ءالى تاراماي تۇرعان كەزدە ونى قايتارىپ اكەلگىم كەلدى، كەمەلدەندىرە تۇسكىم، جىبەرمەي الىپ قالعىم كەلدى، كىتاپتى تاستاي سالا، قولىما قالام الۋعا ۇمسىنىپ ەدىم، ۇساق ساعىمداردان تامتىق قالسا نە دەرسىڭ، كۇڭگىرت تارتقان شام ساۋلەسى عانا كورىنەدى، مەن ەندى قايىقتىڭ ىشىندە بولماي شىقتىم. ايتكەنمەن، سول ءبىر كۇڭگىرت، اۋىر ءتۇن ىشىندە وسىناۋ جاقسى اڭگىمەنى كورگەندىگىم قاشاندا ەسىمنەن كەتپەيدى...1925 جىلى 28 قاڭتار
|
جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى شىركەت قانۇنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى شىركەت قانۇنى2004 يىل 8 ئايدىكى تۈزىتىلگەن نۇسخىسى1993 يىل 12 ئاينىڭ 29 كۈنى 8 نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 5 سانلىق يىغىنىدا ماقۇللانغان، 1999 يىل12 ئاينىڭ 25 كۈنى 9 نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 13 سانلىق يىغىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شىركەت قانۇنى غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى غا ئاساسەن 1 قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن، 2004 يىل 8 ئاينىڭ 28 كۈنى 10 نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 11 سانلىق يىغىنىنىڭ جۇڭخۇاخەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شىركەت قانۇنى غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى غائاساسەن 2 قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن.1 ماددا بۇ قانۇن زامانىۋى كارخانا تۈزۈمىنى ئورنىتىش ئېھتىياجىغا لايىقلىشىش، شىركەت تەشكىلى ۋە ھەرىكىتىنى قېلىپلاشتۇرۇش، شىركەتنىڭ، پايچىكلارنىڭ ۋە ھەقدالارنىڭ قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئىتىنى قوغداش، ئىجتىمائىي ئىقتىسادىي تەرتىپنى ساقلاش، سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە ئاساسىي قانۇنغا ئاساسەن تۈزۈلدى.2 ماددا بۇ قانۇندا دېيىلگەن شىركەت مۇشۇ قانۇنغا ئاساسەن جۇڭگو زېمىنىدا تەسىس قىلىنغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركەتلىرى ۋە پاي چەكلىك شىركەتلىرىنى كۆرسىتىدۇ.3 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ۋە پاي چەكلىك شىركىتى كارخانا تىپىدىكى قانۇنىي ئىگە.چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پايچىكلىرى ئۆزلىرى چىقارغان مەبلەغ سوممىسىنى چەك قىلىپ، شۇ شىركەت ئالدىدا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالىدۇ، شىركەتنىڭ قەرز مەسئۇلىيىتىنى شۇ شىركەت ئۆزىنىڭ بارلىق مۈلكى بىلەن ئۈستىگە ئالىدۇ.چەكلىك پاي شىركىتىنىڭ بارلىق كاپىتالى تەڭ سوممىلىق پايغا بۆلىنىدۇ، پايچىك ئۆز ئىلكىدىكى پاينى چەك قىلىپ شىركەت ئالدىدا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالىدۇ، شىركەتنىڭ قەرز مەسئۇلىيىتىنى شۇ شىركەت ئۆزىنىڭ بارلىق مۈلكى بىلەن ئۈستىگە ئالىدۇ.4 ماددا شىركەتنىڭ پايچىكلىرى مەبلەغ چىقارغۇچى سۈپىتى بىلەن، شىركەتكە سالغان كاپىتالىنىڭ مىقدارى بويىچە ئىگىدارغا خاس مۈلۈكتىن مەنپەئەت ئېلىش، چوڭ تەدبىر كۆرۈش، باشقۇرغۇچىلار تاللاش قاتارلىق ھوقۇقلاردىن بەھرىمەن بولىدۇ.شىركەت پايچىكلانىك مەبلەغ سېلىشى بىلەن شەكىللەنگەن بارلىق قانۇنىي ئىگىلىك مۈلۈك ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ، قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ، ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.شىركەتنىڭ دۆلەت مۈلكىگە ئىگىدارلىق قىلىش ھوقۇقى دۆلەتكە مەنسۇپ بولىدۇ.5 ماددا شىركەت ئۆزىنىڭ بارلىق قانۇنىي ئىگىلىك مۈلكى بىلەن، قانۇن بويىچە ئۆز ئالدىغا تىجارەت قىلىدۇ، پايدا زىيانغا ئۆزى ئىگە بولىدۇ.شىركەت دۆلەتنىڭ ماكرولۇق تەڭشەش تىزگىنلەش ئاساسىدا، ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتنى بازار ئېھتىياجىغا قاراپ ئۆز ئالدىغا ئۇيۇشتۇرىدۇ، ئىقتىسادىي ئۈنۈمنى، ئەمگەك ئۈنۈمدارلىقىنى ئۆستۈرۈش، مۈلۈكنىڭ قىممىتىنى ساقلاپ قېلىش ۋە ئاشۇرۇشنى مەقسەت قىلىدۇ.6 ماددا شىركەتتە ھوقۇق بىلەن مەسئۇلىيەت ئېنىق ئايرىلغان، باشقۇرۇش ئىلمىي بولغان، رىغبەتلەندۈرۈش بىلەن چەكلەش بىرلەشتۈرۈلگەن ئىچكى باشقۇرۇش تۈزۈلمىسى يولغا قويۇلىدۇ.7 ماددا دۆلەت كارخانىسىنى شىركەتكە ئۆزگەرتىشتە، قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن شەرت ۋە تەلەپ بويىچە ئىگىلىك باشقۇرۇش مېخانىزمىنى ئۆزگەرتىش، قەدەممۇ قەدەم مۈلۈك ئېنىقلاش مەبلەغ بېكىتىش، مۈلۈك ھوقۇقىنىڭ دائىرسىنى بەلگىلەش، ھەقدارلىق ۋە قەرزدارلىقنى ئېىنقلاش، مۈلۈكنى باھالاش، قېلىپلاشقان ئىچكى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنى قۇرۇش كېرەك.8 ماددا تەسىس قىلىنىدىغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى، پاي چەكلىك شىركىتى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك. مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىدىغانلىرى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ياكى پاي چەكلىك شىركىتى، دەپ تىزىمغا ئېلىنىدۇ؛ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىرىنى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ياكى پاي چەكلىك شىركىتى، دەپ تىزىمغا ئېلىشقا بولمايدۇ.قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا شىركەت تەسىس قىلىشنى تەكشۈرۈپ تەستىقلىتىش شەرت، دەپ بەلگىلەنگەن بولسا، شىركەتنى تىزىمغا ئالدۇرۇشتىن ئىلگىرى قانۇن بويىچە تەستىقلىتىش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك.9 ماددا مۇشۇ قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى شىركەتنىڭ نامىغا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى دېگەن سۆزنى يېزىشى كېرەك.مۇشۇ قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان پاي چەكلىك شىركىتى شىركەتنىڭ نامىغا پاي چەكلىك شىركىتى دېگەن سۆزنى يېزىشى كېرەك.10 ماددا شىركەت ئۆزىنىڭ ئاساسلىق ئىش بېجىرىش ئاپپاراتى ئورۇنلاشقان جاينى ئۆزىنىڭ تۇرۇشلۇق جايى قىلىدۇ.11 ماددا شىركەت تەسىس قىلىشتا، مۇشۇ قانۇن بويىچە شىركەتنىڭ نىزامنامىسىنى تۈزۈپ چىقىش كېرەك. شىركەتنىڭ نىزامنامىسى شىركەت، پايچىك، مۇدىر، نازارەتچى، دىرېكتورلار ئۈچۈن چەكلەش كۈچىگە ئىگە بولىدۇ.شىركەتنىڭ تىجارەت دائىرىسى شىركەتنىڭ نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ ۋە قانۇن بويىچە تىزىغا ئېلىنىدۇ. شىركەتنىڭ تىجارەت دائىرىسىدىكى تۈرلەرنىڭ قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا چەك قويۇلىدىغانلىرى قانۇن بويىچە تەستىقتىن ئۆتكۈزۈلۈشى كېرەك.شىركەت تىجارەت ئىشلىرىنى تىزىمغا ئالدۇرغان تىجارەت دائىرىسى ئىچىدە ئېلىپ بېرىشى كېرەك. شىركەت قانۇندا بەلگىلەنگەن رەسمىيەت بويىچە شىركەتنىڭ نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزىدۇ ھەمدە شىركەت تىزىملاش ئورگىنى ئارقىلىق تىزىمنى ئۆزگەرتىدۇ، ئۆزىنىڭ تىجارەت دائىرىسىنى ئۆزگەرتسىمۇ بولىدۇ.12 ماددا شىركەت باشقا چەكلىك مەسئۇلىيە شىركەتلىرىگە، پاي چەكلىك شىركەتلىرىگە مەبلەغ سالسا بولىدۇ ھەمدە سالغان مەبلىغىنى چەك قىلىپ، ئۆزى مەبلەغ سالغان شىركەت ئالدىدا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالىدۇ.شىركەت گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن مەبلەغ سېلىش شىركىتى ۋە پاي چېكىنى كونترول قىلىش شىركىتىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، باشقا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركەتلىرىگە، پاي چەكلىك شىركەتلىرىگە سالغان مەبلەغنىڭ جەمئىي مىقدارى ئۆز شىركىتىنىڭ ساپ مۈلكىنىڭ 50 ىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك، مەبلەغ سالغاندىن كېيىن، مەبلەغ سېلىنغان شىركەتنىڭ پايدىدىن ئاشقان كاپىتالىنى قوبۇل قىلىدۇ، ئۇنىڭ قوشۇلما سوممىسى بۇنىڭ ئىچىگە كىرمەيدۇ.13 ماددا شىركەت شۆبە شىركەت تەسىس قىلسا بولىدۇ، شۆبە شىركەت كارخانا تىپىدىكى قانۇنىي ئىگىلىك سالاھىيىتىگە ئىگە بولمايدۇ، ئۇنىڭ ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى شىركەت ئۈستىگە ئالىدۇ. شىركەت بالا شىركەت تەسىس قىلسا بولىدۇ، بالا شىركەت كارخانا تىپىدىكى قانۇنىي ئىگىلىك سالاھىيىتىگە ئىگە بولىدۇ، ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە مۇستەقىل ئۈستىگە ئالىدۇ.14 ماددا شىركەت تىجارەت پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشتا، قانۇنغا رىئايە قىلىشى، كەسىپ ئەخلاقىغا رىئايە قىلىشى، سوتسىيالىستىك مەنىۋى مەدەنىيلىك قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىشى، ھۆكۈمەتنىڭ ۋە جامائەتچىلىكنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى شەرت.شىركەتنىڭ قانۇنى ھوقۇق مەنپەئىتى قانۇن بىلەن قوغدىلىدۇ، دەخلى تەرۇزغا ئۇچرىمايدۇ.15 ماددا شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئىتىنى قوغدىشى، ئەمگەك مۇھاپىزىتىنى كۈچەيتىشى، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىشنى يولغا قويۇشى شەرت.شىركەت كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ، شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ كەسىپ تەربىيىسىنى ۋە ئىش ئورنىدا تەربىيىلىنىشىنى كۈچەيتىپ، ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ ساپاسىنى ئۆستۈرىدۇ.16 ماددا شىركەتنىڭ ئىشچى خىزمەتچىلىرى قانۇن بويىچە ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى قۇرۇپ، ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ پائالىيىتىنى قانات يايدۇرىدۇ، ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ. شىركەت ئۆز شىركىتىنىڭ ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىغا زۆرۈر پائالىيەت شارائىتى يارىتىپ بېرىشى كېرەك.دۆلەت شېرىكىسىز شىركىتىنىڭ ۋە ئىككىدىن ئارتۇق دۆلەت كارخانىسىنىڭ ياكى دۆلەت ئىلىكىدىكى ئىككىدىن ئارتۇق مەبلەغ سالغۇچى باشقا سۇبيېكتنىڭ مەبلەغ سېلىشى بىلەن تەسىس قىلىنغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ئاساسىي قانۇندىكى ۋە ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئىشچى خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى ئارقىلىق ۋە باشقا شەكىللەر ئارقىلىق دېموكراتىك باشقۇرۇشنى يولغا قويىدۇ.17 ماددا جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيىسىنىڭ شىركەتتىكى ئاساسىي قاتلام تەشكىلاتلىرىنىڭ پائالىيىتى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيىسىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە ئېلىپ بېرىلىدۇ.18 ماددا چەتنىڭ سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىگە مۇشۇ قانۇن تەتبىق قىلىنىدۇ، جۇڭگو چەت ئەل شېرىكچىلىكىدىكى كارخانىلار، جۇڭگو چەت ئەل ھەمكارلىقىدىكى كارخانىلار، چەت ئەل مەبلىغى بىلەن قۇرۇلغان كارخانىلارغا ئالاقىدار قانۇنلاردا ئايرىم بەلگىلىمە چىقىرىلغان بولسا، ئۇلارغا شۇ بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.2باب چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى1 پاراگراف تەسىس قىلىش19 ماددا چەكىلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنى تەسىس قىلىشتا، تۆۋەندىكى شەرتلەر ھازىرلانغان بولۇشى كېرەك:1 پايچىكلارنىڭ سانى قانۇندا بەلگىلەنگەن سانغا ئۇيغۇن بولۇش؛2 پايچىك چىقارغان مەبلەغ كاپىتالنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئەڭ تۆۋەن چېكىگە يەتكەن بولۇش؛3 پايچىكلار شىركەتنىڭ نىزامنامىسىنى بىرلىكتە تۈزگەن بولۇش؛4 شىركەتنىڭ نامى بولۇش، چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن تەشكىلىي ئاپپارات قۇرۇلغان بولۇش؛5 مۇقىم ئىشلەپچىقىرىش تىجارەت ئورنى ۋە زۆرۈر ئىشلەپچىقىرىش تىجارەت شارائىتى بولۇش.20 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ئىككىدىن ئارتۇق 50 تىن ئاز پايچىكنىڭ بىرلىكتە مەبلەغ چىقىرىشى بىلەن تەسىس قىلىنىدۇ.دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپاراتى ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماق دۆلەتنىڭ شېرىكسىز چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركەتلىرىنى ئۆز ئالدىغا مەبلەغ سېلىپ تەسىس قىلسا بولىدۇ.21 ماددا بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن ئىلگىرى تەسىس قىلىنغان دۆلەت كارخانىلىرىنىڭ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى تەسىس قىلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغانلىرى بىرلا مەبلەغ سالغۇچى سۇبيېكت بولسا، مۇشۇ قانۇن بويىچە دۆلەتنىڭ شېرىكسىز چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قىلىپ ئۆزگەرتىپ قۇرۇلسا بولىدۇ؛ كۆپ مەبلەغ سالغۇچى سۇبيېكت بولسا، ئالدىنقى ماددىنىڭ 1 تارمىقىدا بەلگىلەنگىنىدەك چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قىلىپ ئۆزگەرتىپ قۇرۇلسا بولىدۇ.دۆلەت كارخانىسىنى شىركەت قىلىپ ئۆزگەرتىپ قۇرۇشنىڭ قەدەم باسقۇچىنى ۋە كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.22 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىگە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك:1 شىركەتنىڭ نامى ۋە تۈرۇشلۇق جايى؛4 پايچىكلارنىڭ ئىسىم فامىلىسى ياكى نامى؛5 پايچىكلارنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى؛6 پايچىكلارنىڭ مەبلەغ چىقىرىش ئۇسۇلى ۋە چىقارغان مەبلەغ مىقدارى؛7 پايچىكلارنىڭ چىقارغان مەبلىغىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش شەرتى؛8 شىركەت ئاپپاراتى ۋە ئۇنى ۋۇجۇدقا كەلتۈرۈش چارىسى، ھوقۇقى، كېڭىشىش قائىدىسى؛9 شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى؛11 پايچىكلار بەلگىلەشكە تېگىشلىك دەپ قارىغان باشقا ئىشلار.پايچىكلار شىركەتنىڭ نىزامنامىسىگە ئىمزا قويۇشى، تامغا بېسىشى كېرەك.23 ماددا شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تىزىمغا ئالغان بارلىق پايچىكلار چىقىرىپ ئەمەلىي تاپشۇرغان مەبلەغ چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالى بولىدۇ.چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالى تۆۋەندىكى ئەڭ تۆۋەن چەكتىن ئاز بولماسلىقى كېرەك:1 ئىشلەپچىقىرىش تىجارىتى ئاساس قىلىدىغان شىركەتنىڭكى 500 مىڭ يۈەن خەلق پۇلى؛2 تاۋارنى توپ سېتىشنى ئاساس قىلىدىغان شىركەتنىڭكى 500 مىڭ يۈەن خەلق پۇلى؛3 پارچە سېتىش سودىسىنى ئاساس قىلىدىغان شىركەتنىڭكى 300 مىڭ يۈەن خەلق پۇلى؛4 پەن تېخنىكا كەشىپ قىلىش، مەسلىھەتچىلىك، مۇلازىمەتچىلىك خاراكتېرىدىكى شىركەتنىڭكى 100 مىڭ يۈەن خەلق پۇلى.ئالاھىدە ساھەلەرنىڭ چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنىڭ ئەڭ تۆۋەن چېكىنى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن چەكتىن ئاشۇرۇشقا توغرا كەلسە، قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلىنىدۇ.24 ماددا پايچىكلار پۇلنى مەبلەغ ئورنىدا چىقارسا بولىدۇ، ماددىي نەرسىنى، سانائەت مۈلۈك ھوقۇقىنى، پاتېنتسىز تېخنىكىنى، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى پۇلغا سۇندۇرۇش يولى بىلەن مەبلەغ چىقارسىمۇ بولىدۇ. مەبلەغ ئورنىداچىقىرىلىدىغان ماددىي نەرسىنى، سانائەت مۈلۈك ھوقۇقىنى، پاتېنتسىز تېخنىكىنى ياكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى مەبلەغ ئورنىداچىقىرىشتا، باھالاپ پۇلغا سۇندۇرۇش، مۈلۈكنى تەكشۈرۈپ ئەمەلىيلەشتۈرۈش كېرەك، يۇقىرى باھالاپ ياكى تۆۋەن باھالاپ پۇلغا سۇندۇرۇشقا بولمايدۇ. يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى باھالاپ پۇلغا سۇندۇرۇش قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئېلىپ بېرىلىدۇ.سانائەت مۈلۈك ھوقۇقىنى، پاتېنتسىز تېخنىكىنى پۇلغا سۇندۇرۇش يولى چىقارغان مەبلەغنىڭ سوممىسى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنىڭ 20 ىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ، دۆلەتنىڭ يۇقىرى، يېڭى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيەتلىرىدىن پايدىلىنىش توغرىسىدا ئالاھىدە بەلگىلىمىسى بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.25 ماددا پايچىكلار شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن، ئۆزلىرى تاپشۇرۇشقا يېزىلغان مەبلەغنى تولۇق تاپشۇرۇشى كېرەك. پايچىكلار پۇلنى مەبلەغ ئورنىدا چىقارغان بولسا، مەبلەغ ئورنىداچىقىرىلغان پۇلنى تەسىس قىلىنىدىغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ بانكىدا ئاچقان ۋاقىتلىق ھېسابىغا تولۇق ئامانەت قويۇشى كېرەك؛ ماددىي نەرسە، سانائەت مۈلۈك ھوقۇقى، پاتېنتسىز تېخنىكا ياكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى مەبلەغ ئورنىدا چىقارغان بولسا، قانۇن بويىچە ئۆزلىرىنىڭ مۈلۈك ھوقۇقىنى ئۆتكۈزۈپ بېرىش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك.پايچىكلار تاپشۇرۇشقا يېزىلغان مەبلەغنى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە تاپشۇرمىسا، چىقىرىدىغان مەبلەغنى تولۇق تاپشۇرغان پايچىكلار ئالدىدا توختامغا خىلاپلىق قىلىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.26 ماددا پايچىكلار چىقىرىدىغان مەبلەغنى تولۇق تاپشۇرۇپ بولغاندىن كېيىن، قانۇندا بەلگىلەنگەن مەبلەغ تەكشۈرۈش ئاپپاراتى مەبلەغنى تەكشۈرۈشى ھەمدە ئىسپات بېرىشى شەرت.27 ماددا پايچىكىلار چىقارغان بارلىق مەبلەغنى قانۇندا بەلگىلەنگەن مەبلەغ تەكشۈرۈش ئاپپاراتى تەكشۈرگەندىن كېيىن، بارلىق پايچىكلار كۆرسەتكەن ۋەكىل ياكى ئورتاق ھاۋالە قىلغان ۋاكالەتچى ئارقىلىق شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا تەسىس قىلىشنى تىزىمغا ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىدۇ، شىركەتنى تىزىمغا ئېلىش ئىلتىماسى، شىركەت نىزامنامىسى، مەبلەغ تەكشۈرۈش ئىسپاتى قاتارلىق ھۆججەتلەرنى تاپشۇرىدۇ.قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا ئالاقىدار تارماقلارنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىدىن ئۆتكۈزۈشكە توغرا كېلىدىغانلىقى بەلگىلەنگەن بولسا، تەسىس قىلىشنى تىزىمغا ئېلىشنى ئىلتىماس قىلغاندا، تەستىق ھۆججەتنى تاپشۇرۇشى كېرەك.شىركەت تىزىملاش ئورگىنى مۇشۇ قانۇندابەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىدىغانلىرىنى تىزىمغا ئالىدۇ، ئۇلارغا شىركەت تىجارەت كىنىشكىسى بېرىدۇ؛ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىرىنى تىزىمغا ئالمايدۇ.شىركەتنىڭ تىجارەت كىنىشكىسگە ئىمزا قويۇلغان كۈن چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرۇلغان كۈن بولىدۇ.28 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، مەبلەغ ئورنىدا چىقىرىلغان ماددا نەرسە، سانائەت مۈلۈك ھوقۇقى، پاتېنتسىز تېخنىكا ۋە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنىڭ ئەمەلىي باھا سوممىسى شىركەتنىڭ نىزامنامىسىدە بېكىتىلگەن باھا سوممىسىدىن خېلىلا تۆۋەن بولۇپ قالغانلىقى سېزىلسە، مەبلەغ چىقارغان شۇ پايچىك ئۇنىڭ كەم قىسمىنى تولۇقلاپ تاپشۇرۇشى كېرەك، شىركەت قۇرۇلغان چاغدىكى باشقا پايچىكلار ئۇنىڭ ئۈچۈن چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.29 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى تەسىس قىلىنىش بىلەن بىللە شۆبە شىركەتمۇ تەسىس قىلىنغان بولسا، تەسىس قىلىنغان شۆبە شىركەتنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا ئىلتىماس قىلىپ تىزىملىتىش، تىجارەت كىنىشكىسى ئېلىش كېرەك.چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن تەسىس قىلىنغان شۆبە شىركەتلەر شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى ئارقىلىق شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا ئىلتىماس قىلىپ تىزىملىتىشى، تىجارەت كىنىشكىسى ئېلىش كېرەك.30 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، پايچىكلارغا مەبلەغ چىقارغانلىق گۇۋاھنامىسى بېرىشى لازىم.مەبلەغ چىقارغانلىق گۇۋاھنامىسىگە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك:2 شىركەتنىڭ تىزىمغا ئېلىنغان ۋاقتى؛4 پايچىكنىڭ ئىسىم فامىلىسى ياكى نامى، تاپشۇرغان مەبلىغىنىڭ مىقدارى، مەبلەغ چىقارغان ۋاقتى؛5 مەبلەغ چىقارغانلىق گۇۋاھنامىسىنىڭ رەت نومۇرى ۋە تەكشۈرۈپ بېرىلگەن ۋاقتى.مەبلەغ چىقارغانلىق گۇۋاھنامىسىگە شىركەت تامغا باسىدۇ.31 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى پايچىكلار رويخېتىنى تەييارلاپ، ئۇنىڭغا تۆۋەندىكى ئىشلار يېزىشى كېرەك:2 پايچىك چىقارغان مەبلەغنىڭ مىقدارى؛3 مەبلەغ چىقارغانلىق گۇۋاھنامىسىنىڭ رەت نومۇرى.32 ماددا پايچىك پايچىكلار يىغىنىنىڭ يىغىن خاتىرىسىنى ۋە شىركەتنىڭ مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتىنى كۆرۈشكە ھوقۇقلۇق.33 ماددا پايچىكلار چىقارغان مەبلىغىنىڭ نىسبىتى بويىچە تەقىسىم قىلىنىدىغان پايدىن بەھرىمان بولىدۇ، شىركەتنىڭ كاپىتالى كۆپەيتىلگەندە، پايچىكلار چىقىرىدىغان مەبلەغنى تاپشۇرۇشقا ئاۋۋال تىزىملاتسا بولىدۇ.34 ماددا شىركەت تىزىمغا ئېلىنغاندىن كېيىن، پايچىكلار چىقارغان مەبلىغىنى قايتۇرۇۋالسا بولمايدۇ.35 ماددا پايچىكلار ئۆزلىرى چىقارغان مەبلەغنىڭ ھەممىسىنى ياكى بىر قىسمىنى بىر بىرىگە ئۆتۈنۈپ بەرسە بولىدۇ.پايچىكلار ئۆزلىرى چىقارغان مەبلەغنى پايچىكتىن باشقا كىشىگە ئۆتۈنۈپ بەرمەكچى بولغاندا، بارلىق پايچىكلارنىڭ يېرىمدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش شەرت؛ ئۆتۈنۈپ بېرىشكە قوشۇلمىغان پايچىكلار ئۆتۈنۈپ بېرىلىدىغان شۇ مەبلەغنى سېتىۋېلىشى كېرەك، ئەگەر ئۇلار ئۆتۈنۈپ بېرىلىدىغان شۇ مەبلەغنى سېتىۋالمىسا، ئۆتۈنۈپ بېرىشكە قوشۇلدى، دەپ قارىلىدۇ.پايچىكلارنىڭ ماقۇللۇقى بىلەن ئۆتۈنۈپ بېرىلىدىغان مەبلەغنى ئوخشاش شەرت ئاستىدا باشقا پايچىكلار ئاۋۋال سېتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.36 ماددا پايچىك ئۆزىنىڭ چىقارغان مەبلىغىنى قانۇن بويىچە ئۆتۈنۈپ بەرگەندىن كېيىن، شىركەت ئۆتكۈزۈۋالغۇچىنىڭ ئىسىم فامىلىسى ياكى نامى، تۇرۇشلۇق جايى ۋە ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن مەبلەغ مىقدارىنى پايچىكلار رويخېتىگە خاتىرىلەپ قويۇشى كېرەك.2 پاراگراف تەشكىلىي ئاپپارات37 ماددا چەكىلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پايچىكلار يىغىنى بارلىق پايچىكلاردىن تەركىب تاپىدۇ، پايچىكلار يىغىنى شىركەتنىڭ ھوقۇقلۇق ئاپپاراتى بولۇپ، مۇشۇ قانۇن بويىچە خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.38 ماددا پايچىكلار يىغىنى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 شىركەتنىڭ تىجارەت فاڭجېنى ۋە مەبلەغ سېلىش پىلانىنى بەلگىلەيدۇ؛2 مۇدىرلارنى سايلايدۇ ۋە ئالماشتۇرىدۇ، مۇدىرلارنىڭ ئىش ھەققىگە ئالاقىدار ئىشلارنى بەلگىلەيدۇ؛3 پايچىكلارنىڭ ۋەكىللىرىدىن بولىدىغان نازارەتچىلەرنى سايلايدۇ ۋە ئالماشتۇرىدۇ، نازارەتچىلەرنىڭ ئىش ھەققىگە ئالاقىدار ئىشلارنى بەلگىلەيدۇ؛4 مۇدىرىيەتنىڭ دوكلاتىنى قاراپ چىقىدۇ ۋە تەستىقلايدۇ؛5 نازارەتچىلىك ھەيئىتىنىڭ ياكى نازارەتچىنىڭ دوكلاتىنى قاراپ چىقىدۇ ۋە تەستىقلايدۇ؛6 شىركەتنىڭ يىللىق مالىيە خام چوت لايىھىسى ۋە نەق چوت لايىھىسىنى قاراپ چىقىدۇ ۋە تەستىقلايدۇ؛7 شىركەتنىڭ پايدا تەقسىم قىلىش لايىھىسى ۋە زىياننىڭ ئورنىنى تولدۇرۇش لايىھىسىنى قاراپ چىقىدۇ ۋە تەستىقلايدۇ؛8 شىركەتنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش توغرىسىدا قارار چىقىرىدۇ؛9 شىركەت زايومىنى تارقىتىش توغرىسىدا قارار چىقىرىدۇ؛10 پايچىكلار چىقارغان مەبلەغنى پايچىكتىن باشقا كىشىگە ئۆتۈنۈپ بېرىش توغرىسىدا قارا چىقىرىدۇ؛11 شىركەتنى قوشۇۋېتىش، ئايرىش، شىركەتنىڭ شەكلىنى ئۆزگەرتىش، شىركەتنى تارقىتىۋېتىش، ھېساباتنى ئېنىقلاش قاتارلىق ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقىرىدۇ؛12 شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزىدۇ.39 ماددا پايچىكلار يىغىنىنىڭ مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋاز بېرىش رەسمىيىتى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ، بۇ قانۇندا بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.پايچىكلار يىغىنى شىركەتنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش، شىركەتنى ئايرىش، قوشۇۋېتىش، تارقىتىۋېتىش ياكى شىركەتنىڭ شەكلىنى ئۆزگەرتىش توغرىسىدا چىقارغان قارار ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ئۈچتىن ئىككىسىدىن كۆپرەكىگە ۋەكىللىك قىلىدىغان پايچىكلارنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈلۈشى شەرت.40 ماددا شىركەت نىزامنامىگە تۈزىتىش كىرگۈزسە بولىدۇ. شىركەتنىڭ نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارار ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ئۈچتىن ئىككىسىدىن كۆپرەكىگە ۋەكىللىك قىلىدىغان پايچىكلارنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈلۈشى شەرت.41 ماددا پايچىكلار يىغىنىدا پايچىكلار چىقارغان مەبلىغىنىڭ نىسبىتى بويىچە ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.42 ماددا تۇنجى قېتىملىق پايچىكلار يىغىنىنى ئەڭ كۆپ مەبلەغ چىقارغان پايچىك چاقىرىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.43 ماددا پايچىكلار يىغىنى قەرەللىك يىغىن ۋە قەرەلسىز يىغىن دەپ ئايرىلىدۇ.قەرەللىك يىغىن شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۆز قەرەلىدە چاقىرىلىدۇ. ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ تۆتتىن بىرىدىن كۆپرەكىگە ۋەكللىك قىلىدىغان پايچىكلار، ئۈچتىن بىر قىسمىدىن ئارتۇق مۇدىرلار ياكى نازارەتچىلەر قەرەلسىز يىغىن ئېچىش توغرىسىدا تەكلىپ بەرسە بولىدۇ.چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدە مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنغان بولسا، پايچىكلار يىغىنىنى مۇدىرىيەت چاقىرىدۇ. يىغىنغا باش مۇدىر رىياسەتچىلىك قىلىدۇ، باش مۇدىر ئالاھىدە سەۋەب بىلەن ۋەزىپىسىنى ئاتقۇرالماي قالغاندا، باش مۇدىر كۆرسەتكەن مۇئاۋىن باش مۇدىر ياكى باشقا مۇدىرلار رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.44 ماددا پايچىكلار يىغىنىنى چاقىرىشتا، يىغىن چاقىرىلىشتىن 15 كۈن ئىلگىرى بارلىق پايچىكلارغا ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.پايچىكلار يىغىنىدا قارىلىدىغان ئىش توغرىسىدىكى قارار ھەققىدە يىغىن خاتىرىسى يېزىلىشى، يىغىنغا قاتناشقان پايچىكلار يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.45 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدە مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنغان بولسا، ئۇنىڭ تەركىبىدىكىلەر ئۈچتىن 13 كىچە بولىدۇ.ئىككىدىن ئارتۇق دۆلەت كارخانىسىنىڭ ياكى دۆلەت ئىلكىدىكى ئىككىدىن ئارتۇق باشقا مەبلەغ سالغۇچى سۇبيېكتنىڭ مەبلەغ سېلىشى بىلەن تەسىس قىلىنغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ مۇدىرىيىتى تەركىبىگە شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ ۋەكىلى كىرگۈزۈلۈشى كېرەك. مۇدىرىيەت تەركىبىدىكى ئىشچى خىزمەتچىلەر ۋەكىلى شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ دېموكراتىك سايلىمى بىلەن ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.مۇدىرىيەت بىر باش مۇدىر قويۇلىدۇ، بىردىن ئىككىگىچە مۇئاۋىن باش مۇدىر قويۇلسىمۇ بولىدۇ. باش مۇدىر، مۇئاۋىن باش مۇدىرلارنىڭ ۋۇجۇدقا كېلىش چارىسى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ.باش مۇدىر شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى بولىدۇ.46 ماددا مۇدىرىيەت پايچىكلار يىغىنى ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ، تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 پايچىكلار يىغىنىنى مەسئۇل بولۇپ چاقىرىدۇ ۋە پايچىكلار يىغىنىغا خىزمىتىدىن دوكلات بېرىدۇ؛2 پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارلىرىنى ئىجرا قىلىدۇ؛3 شىركەتنىڭ تىجارەت پىلانى ۋە مەبلەغ سېلىش لايىھىسىنى بەلگىلەيدۇ؛4 شىركەتنىڭ يىللىق مالىيەخام چوت لايىھىسى ۋە نەق چوت لايىھىسىنى تۈزۈپ چىقىدۇ؛5 شىركەتنىڭ پايدا تەقسىم قىلىش لايىھىسى ۋە زىياننىڭ ئورنىنى تولدۇرۇش لايىھىسىنى تۈزۈپ چىقىدۇ؛6 شىركەتنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش لايىھىسىنى تۈزۈپ چىقىدۇ؛7 شىركەتنى قوشۇۋېتىش، ئايرىش، شىركەتنىڭ شەكلىنى ئۆزگەرتىش، شىركەتنى تارقىتىۋېتىش لايىھىسىنى تەييارلايدۇ؛8 شىركەتنىڭ ئىچكى باشقۇرۇش ئاپپاراتلىرىنىڭ تەسىس قىلىنىشىنى بەلگىلەيدۇ؛9 شىركەتنىڭ دىرېكتورى باش دىرېكتور تۆۋەندە قىسقارتىپ دىرېكتور دېيىلىدۇ نى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىدۇ، دىرېكتورنىڭ كۆرسىتىشى بىلەن، شىركەتنىڭ مۇئاۋىن دىرېكتورى، مالىيە مەسئۇلىنى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىدۇ، ئۇلارنىڭ ئىش ھەققىگە دائىر ئىشلارنى بەلگىلەيدۇ؛10 شىركەتنىڭ ئاساسىي باشقۇرۇش تۈزۈمىنى تۈزۈپ چىقىدۇ.47 ماددا مۇدىرلارنىڭ ۋاكالەت مۇددىتى شىركەت نىزامىنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ، لېكىن ھەرنۆۋەتلىك ۋاكالەت مۇددىتى ئۈچ يىلدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ. مۇدىرلار ۋاكالەت مۇددىتى توشقاندىن كېيىن داۋاملىق سايلانسا، داۋاملىق ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.مۇدىرلارنىڭ ۋاكالەت مۇددىتى توشۇشتىن ئىلگىرى، پايچىكلار يىغىنى ئۇلارنى ۋەزىپىسىدىن سەۋەبسىز ئېلىۋەتسە بولمايدۇ.48 ماددا مۇدىرىيەت يىغىنىنى باش مۇدىر چاقىرىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ؛ باش مۇدىر ئالاھىدە سەۋەب بىلەن ۋەزىپىسىنى ئاتقۇرالماي قالغاندا، باش مۇدىر كۆرسەتكەن مۇئاۋىن باش مۇدىر ياكى باشقا مۇدىرلار چاقىرىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ. مۇدىرلارنىڭ ئۈچتىن بىر قىسمىدىن كۆپرەكى مۇدىرىيەت يىغىنىنى چاقىرىش توغرىسىدا تەكلىپ بەرسە بولىدۇ.49 ماددا مۇدىرىيەت يىغىنىنىڭ مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋازغا قويۇش رەسمىيىتى شىركەت نىزامنامسىدە بەلگىلىنىدۇ، بۇ قانۇندا بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.مۇدىرىيەت يىغىنىنى چاقىرىشتا، يىغىن چاقىرىشتىن ئون كۈن ئىلگىرى بارلىق مۇدىرلارغا ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.مۇدىرىيەت يىغىنىدا قارالغان ئىشلار توغرىسىدىكى قارار ھەققىدە يىغىن خاتىرىسى يېزىلىشى، يىغىنغا قاتناشقان مۇدىرلار يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.50 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدە دىرېكتور قويولىدۇ، دىرېكتورنى مۇدىرىيەت ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىدۇ. دىرېكتور مۇدىرىيەت ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ، تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 شىركەتنىڭ ئىشلەپچقىرىش ئىگىلىك باشقۇرۇش خىزمىتىگە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ، مۇدىرىيەت قارارلىرىنىڭ يولغا قويۇلۇشىغا تەشكىلاتچىلىق قىلىدۇ؛2 شىركەتنىڭ يىللىق تىجارەت پىلانى ۋە مەبلەغ سېلىش لايىھىسىنىڭ يولغا قويۇلۇشىغا تەشكىلاتچىلىق قىلىدۇ؛3 شىركەتنىڭ ئىچكى باشقۇرۇش ئاپپاراتلىرىنى تەسىس قىلىش لايىھىسىنى تۈزۈپ چىقىدۇ؛4 شىركەتنىڭ ئاساسىي باشقۇرۇش تۈزۈمىنى تۈزۈپ چىقىدۇ؛5 شىركەتنىڭ كونكرېت قائىدىلىرىنى تۈزۈپ چىقىدۇ؛6شىركەتنىڭ مۇئاۋىن دىرېكتورى، مالىيە مەسئۇلىنى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىش ياكى ۋەزىپىسىدىن بوشىتىش توغرىسىدا تەكلىپ سۇنىدۇ؛7 مۇدىرىيەت ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدىغان ياكى ۋەزىپىدىن قالدۇرىدىغانلاردىن باشقا مەسئۇل باشقۇرغۇچى خادىملارنى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشتىدۇ؛8 شىركەتنىڭ نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن ۋە مۇدىرىيەت بەرگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ.دىرېكتور مۇدىرىيەت يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىدۇ51 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پايچىكلىرى ئازراق ۋە كۆلىمى كىچىكرەك بولسا، مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنماي، بىر ئىجرائىي مۇدىر قويۇلسا بولىدۇ. ئىجرائىي مۇدىر شىركەتنىڭ دىرېكتورلۇقىنى قوشۇمچە ئۆتىسە بولىدۇ.ئىجرائىي مۇدىرنىڭ خىزمەت ھوقۇقى مۇشۇ قانۇننىڭ 46 ماددىسىدىكى بەلگىلىمىدىن پايدىلىنىش ئاساسىدا شىركەتنىڭ نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ.چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدە مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنمىغان بولسا، ئىجرائىي مۇدىر شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى بولىدۇ.52 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ تىجارەت كۆلىمى چوڭراق بولسا، نازارەتچىلىك ھەيئىتى تەسىس قىلىنىدۇ. ئۇنىڭ تەركىبىدىكىلەر ئۈچتىن ئاز بولماسلىقى كېرەك. نازارەتچىلىك ھەيئىتى ئۆزىنىڭ تەركىبىدىكى خادىملاردىن بىر رىياسەتچى كۆرسىتىشى كېرەك.نازارەتچىلىك ھەيئىتى پايچىكلارنىڭ ۋەكىللىرى ۋە شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ مۇۋاپىق نىسبەتتىكى ۋەكىللىرىدىن تەركىب تاپىدۇ، كونكرېت نىسبەت شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ. نازارەتچىلىك ھەيئىتىنىڭ تەركىبىگە كىرىدىغان ئىشچى خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرى شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ دېموكراتىك سايلىمى بىلەن ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پايچىكلىرى ئازراق ۋە كۆلىمى كىچىكرەك بولسا، بىردىن ئىككىگىچە نازارەتچى قويۇلسا بولىدۇ.مۇدىر، دېرىكتور ۋە مالىيە مەسئۇلى نازارەتچىلىكنى قوشۇمچە ئۆتىسە بولمايدۇ.53 ماددا نازارەتچىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋاكالەت مۇددىتى ئۈچ يىل بولىدۇ. نازارەتچى ۋاكالەت مۇددىتى توشقاندىن كېيىن، داۋاملىق سايلانسا، داۋاملىق ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.54 ماددا نازارەتچىلىك ھەيئىتى ياكى نازارەتچى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 شىركەتنىڭ مالىيە ئىشلىرىنى تەكشۈرىدۇ؛2 مۇدىرلارنىڭ، دىرېكتورنىڭ شىركەتتە ۋەزىپە ئۆتىگەن ۋاقتىدا قانۇن ۋە نىزاملارغا ياكى شىركەت نىزامنامىسىگە خىلاپلىق قىلغان ھەرىكەتلىرى ئۈستىدىن نازارەتچىلىك قىلىدۇ؛3 مۇدىرلارنىڭ ۋە دىرېكتورنىڭ ھەرىكىتى شىركەتنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزگەندە، مۇدىرلارنىڭ ۋە دىرېكتورنىڭ تۈزىتىشىنى تەلەپ قىلىدۇ؛4 پايچىكلانىڭ قەرەلسىز يىغىنىنى چاقىرىش توغرىسىدا تەكلىپ بېرىدۇ؛5 شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقاخىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ.نازارەتچى مۇدىرىيەت يىغىنىغا سىرتتىن قاتنىشىدۇ.55 ماددا شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ ئىش ھەققى، پاراۋانلىقى، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىش ۋە ئەمگەك مۇھاپىزىتى، ئەمگەك سۇغۇرتىسى قاتارلىق ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ جانىجان مەنپەئىتىگە تاقىلىدىغان مەسىلىلەرنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار چىقىرىش ۋاقتىدا، ئالدى بىلەن شىركەت ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ ۋە ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى ھەمدە ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنى ياكى ئىشچى خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى ئالاقىدار يىغىنلارغا سىرتتىن قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلىشى كېرەك. ماددا شىركەت ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتكە دائىر چوڭ چوڭ مەسىلىلەر توغرىسىدا مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىپ قارار چىقىرىش، مۇھىم قائىدە تۈزۈملەرنى تۈزۈش ۋاقتىدا، شىركەت ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ ۋە ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ پىكىر تەكلىپلىرىنى ئاڭلىشى كېرەك.57 ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلەرنىڭ شىركەتنىڭ مۇدىرى، نازارەتچىسى، دىرېكتورى بولۇشىغا يول قويۇلمايدۇ:1 ھەق تەلەپ ئىشلىرىدا ھەرىكەت ئىقتىدارى بولمىسا، ياكى ھەق تەلەپ ئىشلىرىدىكى ھەرىكەت ئىقتىدارى چەكلەنگەن بولسا؛2 خىيانەتچىلىك، پارىخورلۇق قىلىش، مۈلۈكنى ئىگىلىۋېلىش، مۈلۈكنى ئىشلىتىۋېلىش جىنايىتىنى ئۆتكۈزگەنلىكى ئۈچۈن جىنايى جازاغا تارتىلغان، ئىجرا قىلىش مۇددىتى توشقىنىغا بەش يىل بولمىغان ياكى جىنايەت ئۆتكۈزگەنلىكى ئۈچۈن سىياسىي ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىنغان، ئىجرا قىلىش مۇددىتى توشقىنىغا بەش يىل بولمىغان بولسا؛3 ئىگلىكى ياخشى باشقۇرۇلماي ۋەيران بولۇش ھېساباتى ئېنىقلانغان شىركەتلەرنىڭ، كارخانىلارنىڭ مۇدىرى ياكى زاۋۇت باشلىقى، دىرېكتورى بولغان ھەمدە شۇ شىركەتلەرنىڭ، كارخانىلارنىڭ ۋەيران بولۇشىدا شەخسىي جاۋابكارلىقى بولغان، شۇ شىركەتلەر، كارخانىلارنىڭ ۋەيران بولۇپ ھېساباتى ئېنىقلانغىنىغا ئۈچ يىل توشمىغان بولسا؛4 قانۇنغا خىلاپلىق قىلغانلىقى ئۈچۈن تىجارەت كىنىشكىسى ئىناۋەتسىز قىلىنغان شىركەتلەرنىڭ، كارخانىلارنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى بولغان ھەمدە شەخسىي جاۋابكارلىقى بولغان، شۇ شىركەتلەر، كارخانىلارنىڭ تىجارەت كىنىشكىسى ئىناۋەتسىز قىلىنغىنىغا ئۈچ يىل توشمىغان بولسا؛5 ئارتىلىپ قالغان شەخىسىي قەرز سوممىسى كۆپرەك بولۇپ، ئۆز قەرەلىدە قايتۇرۇپ بولمىغان بولسا.شىركەت ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمگە خىلاپ قىلىپ، مۇدىرنى، نازارەتچىنى سايلىغان، تەيىنلىگەن ياكى دىرېكتورنى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلغان بولسا، شۇ سايلاش، تەيىنلەش ياكى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىش ئىناۋەتسىز بولىدۇ.58 ماددا دۆلەت مەمۇرلىرىنىڭ شىركەتنىڭ مۇدىرلىقى، نازارەتچىلىكى ۋە دىرېكتورلۇقىنى قوشۇمچە ئۆتۈشىگە يول قويۇلمايدۇ.59 ماددا مۇدىرلار، نازارەتچىلەر، دىرېكتورلار شىركەت نىزامنامىسىگە رىئايە قىلىشى، ۋەزىپىسىنى سادىقلىق بىلەن ئاتقۇرۇشى، شىركەت مەنپەئىتىنى قوغدىشى، شىركەتتىكى ئورنى ۋە خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ نەپسانىيەتچىلىك قىلماسلىقى كېرەكمۇدىرلار، نازارەتچىلەر، دىرېكتورلارنىڭ خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ پارا ئېلىشىغا ياكى باشقا قانۇنسىز يوللار بىلەن تاپاۋەت قىلىشىغا، شىركەتنىڭ مۈلكىنى ئىگىلىۋېلىشىغا يول قۇيۇلمايدۇ.60 ماددا مۇدىرلارنىڭ، دىرېكتورلارنىڭ شىركەت مەبلىغىنى ئىشلىتۋېلىشىغا ياكى شىركەت مەبلىغىنى باشقىلارغا قەرز بېرىشىگە يول قويۇلمايدۇ.مۇدىرلارنىڭ، دىرېكتورلارنىڭ شىركەت مۈلكىنى ئۆزىنىڭ شەخسىي نامىدا ياكى باشقا شەخسلەرنىڭ نامىدا ھېساب ئېچىپ ساقلىشىغا يول قويۇلمايدۇ. مۇدىرلار، دىرېكتورلار شىركەتنىڭ مۈلكى ئارقىلىق شۇ شىركەت پايچىكلىرىنىڭ ياكى باشقا شەخسلەرنىڭ قەرزىگە كېپىللىك قىلسا بولمايدۇ.61 ماددا مۇدىرلارنىڭ، دىرېكتورلارنىڭ ئۆز ئالدىغا ياكى باشقىلار ئۈچۈن ئۆزلىرى ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان شىركەتنىڭكىگە ئوخشاش تىجارەت بىلەن ياكى ئۆز شىركىتىنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزىدىغان پائالىيەت بىلەن شۇغۇللىنىشىغا يول قويۇلمايدۇ. يۇقىرىدىكى تىجارەت ياكى پائالىيەت بىلەن شۇغۇللانغانلارنىڭ تاپاۋەت قىلغان كىرىمى شىركەتنىڭ ئىگىدارلىقىغا ئۆتكۈزۈلۈشى كېرەك. مۇدىرلارنىڭ، دىرېكتورلارنىڭ ئۆز شىركىتى بىلەن توختام تۈزۈشىگە ياكى سودا قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ، شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەنلىرى ياكى پايچىكلار يىغىنى قوشۇلغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.62 ماددا مۇدىرلار، نازارەتچىلەر ۋە دىرېكتورلارنىڭ شىركەتنىڭ مەخپىيىتىنى ئاشكارىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ، قانۇندا بەلگىلەنگەنلىرى ياكى پايچىكلار يىغىنى قوشۇلغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.63 ماددا مۇدىرلار، نازارەتچىلەر، دىرېكتورلار شىركەتتە ۋەزىپە ئاتقۇرغاندا، قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا ياكى شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، شىركەتكە زىيان يەتكۈزگەن بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.3 پاراگراف دۆلەت شېرىكسىز شىركىتى64 ماددا بۇ قانۇندا دېيىلگەن دۆلەت شېرىكسىز شىركىتى دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپاراتنىڭ ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماقنىڭ ئۆز ئالدىغا مەبلەغ سېلىشى بىلەن تەسىس قىلىنغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنى كۆرستىىدۇ.گوۋۇيۈەن ئالاھىدە مەھسۇلات ئىشلەپچىقىرىدۇ، دەپ بەلگىلىگەن شىركەت ياكى ئالاھىدە ساھەگە تەۋە بولغان شىركەت دۆلەتنىڭ شېرىكسىز شەكلىنى قوللىنىشى كېرەك.65 ماددا دۆلەت شېركسىز شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىنى دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماق مۇشۇ قانۇن بويىچە تۈزۈپ چىقىدۇ ياكى مۇدىرىيەت تۈزۈپ، دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپاراتقا ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماققا تەستىقلىتىدۇ.66 ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىدە پايچىكلار يىغىنى تەسىس قىلىنمايدۇ، دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماق شىركەت مۇدىرىيىتىگە پايچىكلار يىغىنىنىڭ بىر قىسىم خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈش، شىركەتنىڭ چوڭ چوڭ ئىشلىرىنى قاراردىن ئۆتكۈزۈشكە ھوقۇق بېرىدۇ، لېكىن شىركەتنى قوشۇۋېتىش، ئايرىش، تارقىتىۋېتىش، كاپىتالنى كۆپەيتىش ئازايتىش ۋە شىركەت زايومى تارقىتىشنى دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماق بەلگىلىشى شەرت.67 ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركتىنىڭ نازارەتچىلىك ھەيئىتى ئاساسەن گوۋۇيۈەن تەمىنلىگەن ياكى گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات، تارماق تەيىنلىگەن خادىملاردىن تەركىب تاپىدۇ ھەمدە ئۇنىڭغا شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ ۋەكىلى قاتناشتۇرۇلۇشى لازىم. نازارەتچىلىك ھەيئىتىنىڭ ئەزالىرى ئۈچتىن كەم بولماسلىقى كېرەك. نازارەتچىلىك ھەيئىتى مۇشۇ قانۇننىڭ 54 ماددا 1 تارمىقىنىڭ 1، 2 تارماقچىلىرىدا بەلگىلەنگەن ھوقۇقلارنى ۋە گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن باشقا ھوقۇقلارنى يۈرگۈزىدۇ.مۇدىر، دىرېكتور ۋە مالىيە مەسئۇلى نازارەتچىلىكنى قوشۇمچە ئۆتىسە بولمايدۇ.68 ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىدە مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنىدۇ، مۇدىرىيەت مۇشۇ قانۇننىڭ 46، 66 ماددىلىرىدىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ. مۇدىرىيەتنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋاكالەت مۇددىتى ئۈچ يىل بولىدۇ.شىركەت مۇدىرىيىتىنىڭ ئەزالىرى ئۈچتىن توققۇزغىچە بولىدۇ، ئۇلارنى دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماق مۇدىرىيەتنىڭ ۋاكالەت مۇددىتى بويىچە تەيىنلەيدۇ ياكى ئالماشتۇرىدۇ، مۇدىرىيەتنىڭ ئەزالىرى ئىچىدە شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ ۋەكىللىرى بولۇشى كېرەك. مۇدىرىيەتتىكى ئىشچى خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرى شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ دېموكراتىك سايلىمى بىلەن ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.مۇدىرىيەتتە بىر باش مۇدىر قويۇلىدۇ، ئېھتىياجغا قاراپ مۇئاۋىن باش مۇدىر قويۇلسىمۇ بولىدۇ. باش مۇدىر، مۇئاۋىن باش مۇدىرنى دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماق مۇدىرىيەت ئەزالىرىدىن بەلگىلەيدۇ. باش مۇدىر شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى بولىدۇ.69 دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىدە دىرېكتور قويۇلىدۇ، ئۇنى مۇدىرىيەت ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىدۇ، دىرېكتور مۇشۇ قانۇننىڭ 50 ماددىسىدىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.مۇدىرىيەتنىڭ ئەزالىرى دۆلەتل مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپاراتنىڭ ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماقنىڭ قوشۇلۇشى بىلەن دىرېكتورلۇقنى قوشۇمچە ئۆتىسە بولىدۇ.70 ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىنىڭ باش مۇدىرى، مۇئاۋىن باش مۇدىرى، مۇدىرلىرى، دىرېكتورلىرىنىڭ دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپاراتنىڭ ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماقنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزمەي تۇرۇپ، باشقا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركەتلىرى، پاي چەكلىك شىركەتلىرى ياكى باشقا تىجارەت تەشكىلاتلىرىنىڭ مەسئۇللۇقىنى قوشۇمچە ئۆتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.71 ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىنىڭ مۈلكىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە تەستىقلىتىش ۋە مۈلۈك ھوقۇقىنى ئۆتكۈزۈپ بېرىش رەسمىيىتىنى دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماق بېجىرىدۇ.72 ماددا ئىگىلىك باشقۇرۇش تۈزۈمى مۇكەممەل، تىجارەت ئەھۋالى ياخشىراق بولغان چوڭ تىپتىكى دۆلەت شېرىكسىز شىركەتلىرىگە گوۋۇيۈەن مۈلۈك ئىگىسىگە خاس ھوقۇقنى يۈرگۈزۈش ھوقۇقى بەرسە بولىدۇ.3 باب پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋەتەشكىلي ئاپپاراتى1 پاراگراف تەسس قىلىش73 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنى تەسىس قىلىشتا، تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلاش كېرەك:1 تەشەببۇس قىلغۇچىلارنىڭ سانى قانۇندا بەلگىلەنگەن ئادەم سانىغا ئۇيغۇن بولۇش؛2 تەشەببۇس قىلغۇچىلار تاپشۇرۇشقا يېزىلغان ۋە جەمئىيەتتىن ئاشكارا توپلانغان پاي دەسمايىسى قانۇندا بەلگىلەنگەن كاپىتال مىقدارىنىڭ ئەڭ تۆۋەن چېكىگە يەتكەن بولۇش؛3 پاي تارقىتىش، قۇرۇشقا تەييارلىق كۆرۈش ئىشلىرى قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە ئۇيغۇن بولۇش؛4 تەشەببۇس قىلغۇچىلار شىركەت نىزامنامىسىنى تۈزۈش ۋە ئۇنى شىركەت قۇرۇش يىغىنىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈش؛5 شىركەتنىڭ نامى بولۇش ۋە چەكلىك پاي شىركىتىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن تەشكىلىي ئاپپارات قۇرۇش؛6 مۇقىم ئىشلەپچىقىرىش تىجارەت ئورنى ۋە زۆرۈر ئىشلەپچقىرىش تىجارەت شارائىتى بولۇش.74 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنى تەسىس قىلىشتا، تەشەببۇس قىلىش ئارقىلىق تەسىس قىلىش ئۇسۇلى ياكى پاي توپلاش ئارقىلىق تەسىس قىلىش ئۇسۇلى قوللىنىلسا بولىدۇ.تەشەببۇس قىلىش ئارقىلىق تەسىس قىلىش تەشەببۇس قىلغۇچىلار شىركەت تارقىتىشقا تېگىشلىك بارلىق پاي چېكىنى سېتىۋېلىشقا خېرىدار بولۇش يولى بىلەن شىركەت تەسىس قىلىشنى كۆرسىتىدۇ.پاي توپلاش ئارقىلىق تەسىس قىلىش تەشەببۇس قىلغۇچىلار شىركەت تارقىتىشقا تېگىشلىك پاي چېكىنىڭ بىر قىسمىنى سېتىۋېلىشقا خېرىدار بولۇش، قالغان قىسمىغا جەمئىيەتتىن ئاشكارا خېرىدار چاقىرىش يولى بىلەن شىركەت تەسىس قىلىشنى كۆرسىتىدۇ.75 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى تەسىس قىلىشنى بەشتىن ئارتۇق كىشى تەشەببۇس قىلىشى كېرەك، تەشەببۇس قىلغۇچىلارنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ جۇڭگۇ زېمىنىدا تۇرۇشلۇق جايى بولۇشى شەرت.دۆلەت كارخانىسىنى پاي چەكىلىك شىركىتىگە ئۆزگەرتىپ قۇرۇشتا، تەشەببۇس قىلغۇچىلار بەشتىن ئاز بولسىمۇ بولىدۇ، لېكىن بۇنىڭدا پاي توپلاش ئارقىلىق تەسىس قىلىش ئۇسۇلىنى قوللىنىش كېرەك.76 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنى تەسىس قىلىشنى تەشەببۇس قىلغۇچىلار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئۆزى سېتىۋېلىشقا تىگىشلىك پاي چېكىنى سېتىۋېلىشى ۋە شىركەت قۇرۇشقا تەييارلىق كۆرۈش ئىشىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.77 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنى تەسىس قىلىشتا، گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن تارماقنىڭ ياكى ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمتىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزۈش كېرەك.78 ماددا شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تىزىمغا ئالغان، نەق تاپشۇرۇۋېلىنغان ئومۇمىي پاي سوممىسى پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپىتالى بولىدۇ.پاي چەكىلىك شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرىدىغان كاپىتالنىڭ ئەڭ تۆۋەن چېكى 10 مىليون يۈەن خەلق پۇلى بولىدۇ. پاي چەكلىك شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرىدىغان كاپىتالنىڭ ئەڭ تۆۋەن چېكىنى يۇقىرىدا بەلگىلەنگەن چەكتىن ئاشۇرۇشقا توغرا كەلسە، ئۇ قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلىنىدۇ.79 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىگە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك:3 شىركەت تەسىس قىلىش ئۇسۇلى؛4 شىركەتنىڭ ئومۇمىي پاي سانى، ھەر بىر پاينىڭ سوممىسى ۋە رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپىتالى؛5 تەشەببۇس قىلغۇچىلارنىڭ ئىسىم فامىلىسى ياكى نامى سېتىۋالغان پاي چېكىنىڭ سانى؛6 پايچىكلارنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى؛7 مۇدىرىيەتنىڭ تەشكىل قىلىنىشى، خىزمەت ھوقۇقى، ۋاكالەتمۇددىتى ۋە مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىش قائىدىسى؛8 شىركەتنىڭ قانۇنى ۋەكىلى؛9 نازارەتچىلىك ھەيئىتىنىڭ تەشكىل قىلىنىشى، خىزمەت ھوقۇقى، ۋاكالەت مۇددىتى ۋە مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىش قائىدىسى؛ 10 شىركەتنىڭ پايدا تەقىسىم قىلىش چارىسى؛11 شىركەتنى تارقىتىۋېتىش سەۋەبى ۋە ھېسابات ئېنىقلاش چارىسى؛12 شىركەتنىڭ ئۇقتۇرۇش قىلىش ۋە ئېلان چىقىرىش چارىسى؛13 پايچىكلار يىغىنى بەلگىلەشكە تېگىشلىك دەپ قارىغان باشقا ئىشلار.80 ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار پۇلنى مەبلەغ ئورنىدا چىقارسا بولىدۇ، ماددىي نەرسە، سانائەت مۈلۈك ھوقۇقى، پاتېنتسىز تېخنىكا ۋە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى باھاغا سۇندۇرۇش يولى بىلەن مەبلەغ چىقارسىمۇ بولىدۇ. مەبلەغ ئورنىدا چىقىرىلغان ماددىي نەرسە، سانائەت مۈلۈك ھوقۇقى، پاتېنتسىز تېخنىكا ياكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى باھالاپ پۇلغا سۇندۇرۇش، مۈلۈكنى تەكشۈرۈپ ئەمەلىيلەشتۈرۈش ۋە پايغا سۇندۇرۇش شەرت. يۇقىرى باھالاپ ياكى تۆۋەن باھالاپ پۇلغا سۇندۇرۇشقا بولمايدۇ. يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى باھالاپ سۇندۇرۇش ئىشى قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بېجىرىلىدۇ.تەشەببۇس قىلغۇچىلارنىڭ سانائەت مۈلۈك ھوقۇقى، پاتېنتسىز تېخنىكىنى پۇلغا سۈندۇرۇش يولى بىلەن چىقارغان مەبلەغنىڭ سوممىسى پاي چەكلىك شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنىڭ 20 ىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.81 ماددا دۆلەت كارخانىسىنى پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەرتىپ قۇرۇشتا، دۆلەت مۈلكىنى تۆۋەن باھادا پايغا سۇندۇرۇش، تۆۋەن باھادا سېتىش ياكى شەخسلەرگە ھەقسىز بۆلۈپ بېرىش قاتتىق مەنئى قىلىنىدۇ.82 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى تەشەببۇس قىلىش ئارقىلىق قىلغۇچىلار شىركەت نىزامنامىسىدە تارقىتىش بەلگىلەنگەن پاي چېكىنى تولۇق ئېلىشقا يازما خېرىدار بولغاندىن كېيىن، پاي سوممىسىنى دەرھال تولۇق تاپشۇرۇشى كېرەك؛ ماددىي نەرسە، سانائەت مۈلۈك ھوقۇقى، پاتېنتسىز تېخنىكا ياكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى باھاغا سۈندۇرۇلۇپ، پاي پۇلى قىلىنغان بولسا، ئۇلار قانۇن بويىچە ئۆزىنىڭ مۈلۈك ھوقۇقىنى ئۆتكۈزۈپ بېرىش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك.تەشەببۇس قىلىغۇچىلار مەبلەغنى تولۇق چىقارغاندىن كېيىن، مۇدىرىيەت ۋە نازارەتچىلىك ھەيئىتىنى سايلىشى كېرەك. مۇدىرىيەت شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا شىركەت تەسىس قىلىش توغرىسىدىكى تەستىق ھۆججەت، شىركەت نىزامنامىسى، مەبلەغ تەكشۈرۈش ئىسپاتى قاتارلىق ھۆججەتلەرنى يوللاپ، تەسىس قىلىشنى تىزىمغا ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىدۇ.83 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى پاي ئارقىلىق تەسىس قىلىش ئۇسۇلى بىلەن تەسىس قىلىنغان بولسا، تەشەببۇس قىلغۇچىلار سېتىۋېلىشقا يېزىلغان پاي چېكى شىركەت ئومۇمىي پېيىنىڭ 35 ىدىن ئاز بولماسلىقى كېرەك، پاينىڭ قالغان قىسمىنى جەمئىيەتتىن ئاشكارا توپلاش كېرەك.84 ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار جەمئىيەتتىن ئاشكاراپاي توپلىغاندا، گوۋۇيۈەننىڭ ئاكىسىيە باشقۇرۇش تارمىقىغا پاي توپلاش ئىلتىماسىنى تاپشۇرۇشى ۋە تۆۋەندىكى ئاساسلىق ھۆججەتلەرنى يوللىشى كېرەك:1 شىركەت تەسىس قىلىش تەستىقلانغان ھۆججەت؛2 شىركەت نىزامنامىسى؛3 تىجارەت مۆلچەرنامىسى؛4تەشەببۇس قىلىغۇچىلارنىڭ ئىسىم فامىلىسى ياكى نامى، تەشەببۇس قىلغۇچىلار سېتىۋېلىشقا يېزىلغان پاي چېكىنىڭ سانى، چىقارغان مەبلەغنىڭ تۈرى ۋە مەبلەغ تەكشۈرۈش ئىسپاتى؛5 پاي چېكىگە خېرىدار چاقىرىش چۈشەندۈرمىسى؛6 پاي پۇلىنى ۋاكالىتەن تاپشۇرۇۋالىدىغان بانكىنىڭ نامى ۋە ئادرېسى؛7 سېتىپ بەرگۈچى ئاپپاراتنىڭ نامى ۋە ئالاقىدار كېلىشىملەر.تەشەببۇس قىلغۇچىلارنىڭ گوۋۇيۈەن ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەستىقىسىز جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.85 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى گوۋۇيۈەن ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئالغاندىن كېيىن، چېگرا سىرتىدىن ئاشكارا پاي توپلسا بولىدۇ، ئۇنىڭ كونكرېت چارىسى توغرىسىدا گوۋۇيۈەن ئالاھىدە بەلگىلىمە چىقىرىدۇ.86 ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن بولغان پاي توپلاش ئىلتىماسىنى تەستىقلايدۇ؛ مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە ئۇيغۇن بولمىغان پاي توپلاش ئىلتىماسىنى تەستىقلىمايدۇ.ئىلگىرىكى تەستىقنىڭ مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىقى سېزىلسە، ئۇنى ئەمەلدىن قالدۇرۇش كېرەك. پاي توپلاشنى توختىتىش كېرەك؛ پاي توپلىنىپ بولغان بولسا، پاي چېكىگە خېرىدار بولغانلار تەشەببۇس قىلغۇچىلاردىن تاپشۇرغان پاي پۇلىنى ھەمدە ئۇنىڭغا بانكىنىڭ شۇ مەزگىلدىكى ئامانەت پۇل ئۆسۈمى بويىچە قوشۇلىدىغان ئۆسۈم بىلەن قايتۇرۇشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.87 ماددا پاي چېكىگە خېرىدار چاقىرىش چۈشەندۈرمىسىگە تەشەببۇس قىلغۇچىلار تۈزۈپ چىققان شىركەت نىزامنامىسىنى قوشۇپ قويۇش ۋە تۆۋەندىكى ئىشلارنى ئېنىق يېزىش كېرەك:1 تەشەببۇس قىلغۇچىلار سېتىۋېلىشقا يېزىلغان پاي چېكىنىڭ سانى؛2 ھەربىر پاي چېكىنىڭ يېزىلغان سوممىسى ۋە تارقىتىش باھاسى؛3 ئىسمسىز پاي چېكىنىڭ ئومۇمىي تارقىتىلىش سانى؛4 پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىنىڭ ھوقۇق مەجبۇرىيىتى؛5 شۇ قېتىملىق پاي توپلاشنىڭ باشلىنىش ئاخىرلىشىش مۆھلىتى ۋە پاي مۆھلىتى ئۆتۈپ كەتكۈچە تولۇق توپلانمىغاندا، پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىنىڭ پاي چېكىگە بولغان خېرىدارلىقتىن يېنىۋېلىشقا بولىدىغانلىقى توغرىسىدىكى ئىزاھات.88 ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلاشتا، پاي چېكىگە خېرىدار چاقىرىش چۈشەندۈرمىسىنى ئېلان قىلىشى، پاي خېرىدار نامىسىنى ئىشلەپ چىقىشى لازىم. پاي خېرىدارنامىسىگە ئالدىنقى ماددا كۆرسىتىلگەن ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى، پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچى ئۆزى خېرىدار بولغان پاي چېكىنىڭ سانى، سوممىسى، ئۆزىنىڭ تۇرۇشلۇق جايىنى تولدۇرۇشى ھەمدە ئىمزا قويۇپ تامغا بېسىشى كېرەك. پاي چىكىگە خېرىدار بولغۇچى خېرىدار بولغان پاي چېكىنىڭ سانى بويىچە پاي پۇلى تاپشۇرىدۇ.89 ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلىغاندا، قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان ئاكسىيە تىجارەت ئاپپاراتى سېتىپ بېرىشنى ئۈستىگە ئېلىشى ۋە سېتىپ بېرىش كېلىشىمى ئىمزالىشى كېرەك.90 ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلىغاندا، بانكا بىلەن پاي پۇلىنى ۋاكالىتەن تاپشۇرۇۋېلىش توغرىسىدا كېلىشىم ئىمزالىشى كېرەك.پاي پۇلىنى ۋاكالىتەن تاپشۇرۇۋالىدىغان بانكا پاي پۇلىنى كېلىشىم بويىچە ۋاكالىتەن تاپشۇرۇۋېلىشى ۋە ساقلىشى، پاي چېكىگە خېرىدار بولغانلاردىن پاي پۇلىنى تاپشۇرغانلارغا پۇل تاپشۇرۇۋېلىش ھۆججىتى بېرىشى ھەمدە ئالاقىدار تارماقلار ئالدىدا پۇلنى تاپشۇرۇۋالغانلىقى توغرىسىدا ئىسپات بېرىش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.91 ماددا تارقىتىلغان پاي چېكىنىڭ پۇلى تولۇق تاپشۇرۇلغاندىن كېيىن، قانۇندا بەلگىلەنگەن مەبلەغ تەكشۈرۈش ئاپپاراتى مەبلەغنى تەكشۈرۈشى ھەمدە ئىسپات بېرىشى كېرەك. تەشەببۇس قىلغۇچى 30 كۈن ئىچىدە ئۆزىنىڭ رىياسەتچىلىكىدە شىركەتنىڭ قۇرۇلۇش يىغىنىنى ئېچىشى كېرەك. شىركەتنىڭ قۇرۇلۇش يىغىنى پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىلاردىن تەركىب تاپىدۇ.تارقىتىلىدىغان پاي چېكىگە خېرىدار چاقىرىش چۈشەندۈرمىسىدە بەلگىلەنگەن ئاخىرقى مۆھلەتتىن ئۆتۈپ كەتكۈچەتولۇق توپلانمىغان ياكى تارقىتىلغان پاي چېكىنىڭ پۇلى تولۇق تاپشۇرۇلغاندىن كېيىن تەشەببۇس قىلغۇچى 30 كۈن ئىچىدە شىركەتنىڭ قۇرۇلۇش يىغىنىنى ئاچمىغان بولسا، پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىلار تەشەببۇس قىلغۇچىدىن ئۆزلىرى تاپشۇرغان پاي پۇلىنى ۋە ئۇنىڭغا بانكىنىڭ شۇ مەزگىلدىكى ئامانەت پۇل ئۆسۈمى بويىچە قوشۇلىدىغان ئۆسۈم بىلەن قايتۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.92 ماددا تەشەببۇس قىلغۇچى شىركەتنىڭ قۇرۇلۇش يىغىنى ئېچىلىشتىن 15 كۈن ئىلگىرى يىغىنىنىڭ ۋاقتىنى پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىلارغا ئۇقتۇرۇشى ياكى شۇ ھەقتە ئېلان چىقىرىشى كېرەك. شىركەتنىڭ قۇرۇلۇش يىغىنىنى پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىلارنىڭ ئومۇمىي پاي سانىنىڭ ئىككىدىن بىرىدىن كۆپرەكىگە ۋەكىلىك قىلىدىغانلىرى قاتناشسا، ئاندىن ئۆتكۈزۈشكە بولىدۇ.شىركەتنىڭ قۇرۇلۇش يىغىنى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ شىركەت قۇرۇشقا تەييارلىق كۆرۈش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتىنى قاراپ چىقىدۇ؛2 شىركەت نىزامنامىسىنى ماقۇللايدۇ؛3 مۇدىرىيەت ئەزالىرىنى ساقلايدۇ؛4 نازارەتچىلىك ھەيئىتىنىڭ ئەزالىرىنى ساقلايدۇ؛5 شىركەت قۇرۇش راسخوتىنى تەكشۈرىدۈ؛6 تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ پاي پۇلى قىلىنغان مۈلكىنىڭ پۇلغا سۈندۇرۇلۇشىنى تەكشۈرىدۇ؛7 يەڭگىلى بولمايدىغان سەۋەب ياكى تىجارەت شارائىتىدا شىركەتنىڭ قۇرۇلۇشىغا بىۋاستە تەسىر كۆرسىتىدىغان زور ئۆزگىرىش كۆرۈلگەن بولسا، شىركەت قۇرماسلىق توغرىسىدا قارار چىقارسا بولىدۇ.شىركەت قۇرۇلۇش يىغىنىدا ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن ئىشلار توغرىسىدا چىقىرىلىدىغان قارار پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىلاردىن يىغىنغا قاتناشقان، ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىگە ئىگە بولغانلارنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈلۈشى كېرەك.93 ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار، پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىلار پاي پۇلىنى تاپشۇرغاندىن ياكى پاي پۇلىغا سۇندۇرۇش يولى بىلەن چىقارغان مەبلىغىنى تاپشۇرغاندىن كېيىن، پاي دەسمايىسىنى قايتۇرۇۋالسا بولمايدۇ، پاي ئۆز قەرەلىدە تولۇق توپلانمىغان، تەشەببۇس قىلغۇچى شىركەت قۇرۇش يىغىنىنى ئۆز قەرەلىدە ئاچمىغان ياكى شىركەت قۇرۇش يىغىنى شىركەت قۇرماسلىقنى قارار قىلغان ئەھۋاللار بۇنىڭ سىرتىدا.94 ماددا مۇدىرىيەت شىركەتنىڭ قۇرۇلۇش يىغىنى ئاياغلاشقاندىن كېيىن 30 كۈن ئىچىدە شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا تۆۋەندىكى ھۆججەتلەرنى يوللاپ، تەسىس قىلىشنى تىزىمغا ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك:1 ئالاقىدار مەسئۇل تارماقنىڭ تەستىق ھۆججىتى؛2 شىركەتنىڭ قۇرۇلۇش يىغىن خاتىرىسى؛4 شىركەت قۇرۇشقا تەييارلىق كۆرۈشكە دائىر مالىيە ئىقتىسادىي تەپتىش دوكلاتى؛5 مەبلەغ تەكشۈرۈش ئىسپاتى؛6 مۇدىرىيەت ئەزالىرىنىڭ، نازارەتچىلىك ھەيئىتى ئەزالىرىنىڭ ئىسىم فامىلىسى ۋە تۇرۇشلۇق جايى؛7 قانۇنىي ۋەكىلىنىڭ ئىسىم فامىلىسى، تۇرۇشلۇق جايى.95 ماددا شىركەت تىزىملاش ئورگىنى پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ تەسىس قىلىشنى تىزىمغا ئېلىش ئىلتىماسىنى تاپشۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە تىزىمغا ئېلىش ئالماسلىق توغرىسىدا قارار چىقىرىشى كېرەك. مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن بولسا، تىزىمغا ئېلىپ، شىركەت تىجارەت كىنىشكىسى بېرىشى، مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن بولمىسا، تىزىمغا ئالماسلىقى كېرەك.شىركەتنىڭ تىجارەت كىنشكىسىغا ئىمزا قويۇلغان كۈن شىركەتنىڭ قۇرۇلغان كۈنى بولىدۇ. شىركەت قۇرۇلغاندىن كېيىن، ئېلان چىقىرىشى كېرەك.پاي چەكلىك شىركىتى تىزىمغا ئېلىنىپ قۇرۇلغاندىن كېيىن، پاي توپلاش ئارقىلىق تەسىس قىلىش ئۇسۇلىنى قوللانغان بولسا، پاي توپلاش ئەھۋالىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىغا مەلۇم قىلىپ ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.96 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى تەسىس قىلىنىش بىلەن بىللە شۆبە شىركەتمۇ تەسىس قىلىنغان بولسا، تەسىس قىلىنغان شۆبە شىركەتنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا ئىلتىماس قىلىپ تىزىمغا ئالدۇرۇش، تىجارەت كىنىشكىسى ئېلىش كېرەك.پاي چەكلىك شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، شۆبە شىركەت تەسىس قىلىنغان بولسا، شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا ئىلتىماس قىلىپ تىزىمغا ئالدۇرۇشى، تىجارەت كىنىشكىسى ئېلىشى كېرەك.97 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ تەشەببۇس قىلغۇچىلىرى تۆۋەندىكى جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك:1 شىركەتنى قۇرغىلى بولمىغان چاغدا، تەسىس قىلىش ھەرىكىتىدىن كېلىپ چىققان قەرزدارلىقنىڭ ۋە راسخوتنىڭ چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛2 شىركەتنى قۇرغىلى بولمىغان چاغدا، پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىلار تاپشۇرغان پاي پۇلىنى ۋە ئۇنىڭغا بانكىنىڭ شۇ مەزگىلىدىكى ئامانەت پۇل ئۆسۈمى بويىچە قوشۇلىدىغان ئۆسۈم بىلەن قايتۇرىدىغان چاتما جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛3 شىركەت قۇرۇش جەريانىدا تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ سەۋەنلىكىدىن شىركەتنىڭ مەنپەئىتى زىيانغا ئۇچرىغان بولسا، شىركەت ئالدىدا تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.98 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتنىڭ پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەرتىش ئىشى پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتىگە ئۇيغۇن بولۇشى ھەمدە مۇشۇ قانۇندىكى پاي چەكلىك شىركىتى تەسىس قىلشقا ئالاقىدار رەسمىيەت بويىچە بېجىرىلىشى كېرەك.99 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قانۇن بويىچە تەستىقلىتىش ئارقىلىق پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەتىلگەندە، سۇندۇرۇپ ھېسابلانغان ئومۇمىي پاي سوممىسى شىركەتنىڭ ساپ مۈلۈك سوممىسىغا باراۋەر بولۇشى كېرەك. چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قانۇن بويىچە تەستىقلىتىش ئارقىلىق پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەرتىلگەندىن كېيىن، كاپىتالنى كۆپەيتىش ئۈچۈن جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلاشتا، مۇشۇ قانۇندىكى جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلاشقا دائىر بەلگىلىمە بويىچە ئىش كۆرۈش كېرەك.100 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قانۇن بويىچە پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەرتىلگەن بولسا، ئەسلىدىكى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ قەرز ھوقۇقى ۋە قەرز مەجبۇرىيىتىنى ئۆزگەرتىلگەندىن كېيىنكى پاي چەكلىك شىركىتى ئۈستىگە ئالىدۇ101 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى شىركەت نىزامنامىسى، پايچىكلارنىڭ رويخېتى، پايچىكلار يىغىنىنىڭ خاتىرىسى ۋە مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتىنى ئۆز شىركىتىدە تەييارلاپ قويۇشى كېرەك.2 پاراگراف پايچىكلار يىغىنى102 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىدە پايچىكلاردىن پايچىكلار يىغىنى تەشكىل قىلىنىدۇ. پايچىكلار يىغىنى شىركەتنىڭ ھوقۇقلۇق ئاپپاراتى بولۇپ، مۇشۇ قانۇن بويىچە خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.103 ماددا پايچىكلار يىغىنى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقىلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:2 مۇدىرلارنى سايلايدۇ ۋە ئالماشتۇرىدۇ، مۇدىرلارنىڭ ئىش ھەققىگە ئالاقىدار ئىشلار قاراردىن ئۆتكۈزىدۇ؛3 پايچىكلارنىڭ ۋەكىللىرىدىن بولىدىغان نازارەتچىلەرنى سايلايدۇ ۋە ئالماشتۇرىدۇ، نازارەتچىلەرنىڭ ئىش ھەققىگە ئالاقىدار ئىشلارنى قاراردىن ئۆتكۈزىدۇ؛5 نازارەتچىلىك ھەيئىتىنىڭ دوكلاتىنى قاراپ چىقىدۇ ۋە تەستىقلايدۇ؛7 شىركەتنىڭ پايدا تەقسىم قىلىش لايىھىسى ۋە زىياننىڭ ئورنىنى تولدۇرۇش لايىھىسى قاراپ چىقىدۇ ۋە تەستىقلايدۇ؛8 شىركەتنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش توغرىسىدا قاراپ چىقىرىدۇ؛9 شىركەت زايومىنى تارقتىش توغرىسىدا قارار چىقىرىدۇ؛10 شىركەتنى قوشۇۋېتىش، ئايرىش، تارقىتىۋېتىش، ھېسابات ئېنىقلاش قاتارلىق ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقىرىدۇ؛11 شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزىدۇ.104 ماددا پايچىكلار يىغىنى ھەر يىلدا بىر قېتىم يىللىق يىغىن ئۆتكۈزۈشى كېرەك. تۆەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەندە، ئىككى ئاي ئىچىدە پايچىكلارنىڭ قەرەلسىز يىغىنىنى ئېچىش كېرەك:1 مۇدىرلارنىڭ سانى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئادەم سانىغا يەتمىگەن ياكى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن ئادەم سانىنىڭ ئۈچتىن ئىككىسىگە يەتمىگەندە؛2 شىركەتنىڭ ئورنى تولدۇرۇلمىغان زىيىنى ئومۇمىي پاي سوممىسىنىڭ ئۈچتىن بىرىگە يەتكەندە؛3 شىركەت پېيىنىڭ10 ىدىن كۆپرەكىنى ئىلكىدە تۇتۇپ تۇرغان پايچىك تەلەپ قىلغاندا؛4 مۇدىرىيەت زۆرۈر تاپقاندا؛5 نازارەتچىلىك ھەيئىتى ئېچىش توغرىسىدا تەكلىپ بەرگەندە.105 ماددا پايچىكلار يىغىنىنى مۇدىرىيەت مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مەسئۇل بولۇپ چاقىرىدۇ، يىغىنغا باش مۇدىر رىياسەتچىلىك قىلىدۇ. باش مۇدىر ئالاھىدە سەۋەب تۈپەيلىدىن ۋەزىپىسىنى ئاتقۇرالماي قالغاندا، باش مۇدىر كۆرسەتكەن مۇئاۋىن باش مۇدىر ياكى باشقا مۇدىرلار رىياسەتچىلىك قىلىدۇ. پايچىكلار يىغىنىنى ئېچىشتا، يىغىندا قارىلىدىغان ئىشلارنى يىغىن چاقىرىلىشتىن 30 كۈن ئىلگىرى پايچىكلارغا ئۇقتۇرۇش كېرەك. پايچىكلارنىڭ قەرەلسىز يىغىنى ئۇقتۇرۇشتا كۆرسىتىلمىگەن ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقارسا بولمايدۇ.ئىسىمسىز پاي چېكى تارقىتىلىدىغان بولسا، يىغىن چاقىرىلىشتىن 45 كۈن ئىلگىرى ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن ئىشلار توغرىسىدا ئېلان چىقىرىش كېرەك.ئىلكىدە ئىسىمسىز پاي چېكى بارلار پايچىكلار يىغىنىغا قاتنىشىدىغان بولسا، يىغىن چاقىرىلىشقا بەش كۈن قالغان كۈندىن تارتىپ پايچىكلار يىغىنى يېپىلغانغا قەدەر بولغان ۋاقىت ئىچىدە پاي چېكىنى شىركەتكە ساقلاپ قويۇشقا بېرىشى كېرەك.106 ماددا پايچىكلار يىغىنىغا قاتناشقان پايچىكلارنىڭ ئىلكىدىكى ھەر بىر پاي بىر ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىغا ئىگە بولىدۇ.پايچىكلار يىغىنىدا چاقىرىلىدىغان قارار يىغىنغا قاتناشقان، ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىگە ئىگە بولغان پايچىكلارنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈلۈشى كېرەك. پايچىكلار يىغىندا شىركەتنى قوشۇۋېتىش، ئايرىش ياكى تارقىتىۋېتىش توغرىسىدا چىقىرىلىدىغان قارار يىغىنغا قاتناشقان، ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ئۈچتىن ئىككىسىدىن كۆپرەكىگە ئىگە بولغان پايچىكلارنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈلۈشى كېرەك.107 ماددا شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈشنى پايچىكلار يىغىنىغا قاتناشقان، ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ئۈچتىن ئىككىسىدىن كۆپرەكىگە ئىگە بولغان پايچىكلارنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈش كېرەك.108 ماددا پايچىكلار ئۆزىنىڭ ۋاكالەتچىسىگە پايچىكلار يىغىنغا قاتىنشىشنى ھاۋالە قىلسابولىدۇ، ۋاكالەتچى شىركەتكە پايچىكنىڭ ھوقۇق بېرىش ھاۋالىنامىسىنى تاپشۇرۇشى ھەمدە بېرىلگەن ھوقۇق دائىرىسىدە ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشى كېرەك.109 ماددا پايچىكلار يىغىنىدا قارالغان ئىشلار توغرىسىدىكى قارار ھەققىدە يىغىن خاتىرىسى يېزىلىشى، يىغىنغا قاتناشقان مۇدىرلار ئۇنىڭغا ئىمزا قويۇشى كېرەك. يىغىن خاتىرىسىنى يىغىنغا قاتناشقان پايچىكلار ئىمزا قويغان دەپتەر ۋە ۋاكالىتەن قاتنىشىش ھاۋالىنامىسى بىلەن بىللە ساقلاش كېرەك.110 ماددا پايچىك شىركەت نىزامنامىسى، پايچىكلار يىغىنىنىڭ خاتىرىسى ۋە مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتىنى تەكشۈرۈپ كۆرۈشكە، شىركەتنىڭ تىجارىتى توغرىسىدا تەكلىپ بېرىشكە ياكى سۇئال سوراشقا ھوقۇقلۇق.111 ماددا پايچىكلار يىغىنىنىڭ، مۇدىرىيەتنىڭ قارارلىرى قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا خىلاپ بولۇپ، پايچىكلارنىڭ قانۇن ھوقۇق مەنپەئىتىگە دەخلى تەرۇز يەتكەن بولسا، پايچىكلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇنغا خىلاپ بۇ ھەرىكەتنى ۋە دەخلى تەرۇز قىلىش ھەرىكىتىنى توختىتىش توغرىسىدا ئەرز سۇنسا بولىدۇ.3 پاراگراف مۇدىرىيەت، دىرېكتور112 ماددا پاي چەكىلىك شىركىتىدە مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنىدۇ. ئۇنىڭ ئەزالىرى بەشتىن 19 غىچە بولىدۇ.مۇدىرىيەت پايچىكلار يىغىنى ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ، تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 پايچىكلار يىغىنىنى مەسئۇل بولۇپ چاقىرىدۇ ۋە پايچىلار يىغىنىغا خىزمىتىدىن دوكلات بېرىدۇ؛2 پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارلىرىنى ئىجىرا قىلىدۇ؛4 شىركەتنىڭ يىللىق مالىيە خام چوت لايىھىسى ۋە نەق چوت لايىھىسىنى تۈزۈپ چىقىدۇ؛6 شىركەتنىڭ رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپىتالىنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش لايىھىسى ۋە شىركەت زايومى تارقىتىش لايىھىسىنى تۈزۈپ چىقىدۇ؛7 شىركەتنى قوشۇۋېتىش، ئايرىش ۋە تارقىتىۋېتىش لايىھىسىنى تەييارلايدۇ؛8 شىركەتنىڭ ئىچكى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەسىس قىلىنىشىنى بەلگىلەيدۇ؛9 شىركەتنىڭ دىرېكتورىنى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىدۇ. دىرېكتورنىڭ كۆرسىتىشى بىلەن، شىركەتنىڭ مۇئاۋىن دىرېكتورلىرىنى، مالىيە مەسئۇلىنى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىدۇ، ئۇلارنىڭ ئىش ھەققىگە دائىر ئىشلارنى بەلگىلەيدۇ؛113 ماددا مۇدىرىيەت بىر باش مۇدىر قويۇلىدۇ. بىردىن ئىككىگىچە مۇئاۋىن باش مۇدىر قويۇلسىمۇ بولىدۇ . باش مۇدىر بىلەن مۇئاۋىن باش مۇدىر مۇدىرىيەت يىغىنىدا بارلىق مۇدىرلارنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ سايلىشى بىلەن ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.114 ماددا باش مۇدىر تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 پايچىكلار يىغىنىغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ، مۇدىرىيەت يىغىنىنى چاقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛2 مۇدىرىيەت يىغىنى قارارلىرىنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالىنى تەكشۈرىدۇ؛3 شىركەتنىڭ پاي چېكىگە، شىركەت زايومىغا ئىمزا قويىدۇ.مۇئاۋىن باش مۇدىرنىڭ خىزمىتىگە ياردەملىشىدۇ، باش مۇدىر خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزەلمەي قالغاندا، باش مۇدىر كۆرسەتكەن مۇئاۋىن باش مۇدىر ئۇنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى ۋاكالىتەن يۈرگۈزىدۇ.115 ماددا مۇدىرلارنىڭ ۋاكالەت مۇددىتى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ، لېكىن ھەر نۆۋەتلىك ۋاكالەت مۇددىتى ئۈچ يىلدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ. مۇدىرلار ۋاكالەت مۇددىتى توشقاندىن كېيىن، داۋاملىق سايلانسا، داۋاملىق ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.مۇدىرلارنىڭ ۋاكالەت مۇددىتى توشۇشتىن ئىلگىرى، پايچىكلار يىغىنى ئۇنى سەۋەبسىز ۋەزىپىسىدىن قالدۇرسا بولمايدۇ.116 ماددا مۇدىرىيەت يىغىنى ھەر يىلى ئاز دېگەندە ئىككى قېتىم چاقىرىلىدۇ. ھەر قېتىملىق يىغىن چاقىرىلىشتىن ئون كۈن ئىلگىرى بارلىق مۇدىرلارغا يىغىن ئېچىش توغرىسىدا ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.مۇدىرىيەت قەرەلسىز يىغىن چاقىرماقچى بولسا، مۇدىرىيەت يىغىنىنى چاقىرىش توغرىسىدا ئۇقتۇرۇش قىلىش ئۇسۇلىنى ۋە ئۇقتۇرۇشنىڭ مۆھلىتىنى ئايرىم بەلگىلىسە بولىدۇ.117 ماددا مۇدىرىيەت يىغىنىنى مۇدىرلارنىڭ ئىككىدىن بىر قىسمىدىن كۆپرەكى قاتناشسا، ئېچىشقا بولىدۇ. مۇدىرىيەت يىغىنىدا چىقىرىلىدىغان قارار مۇدىرلارنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈلۇشى شەرت.118 ماددا مۇدىرىيەت يىغىنىغا مۇدىرلارنىڭ ئۆزى قاتنىشىشى كېرەك. مۇدىرلار بىرەر سەۋەب بىلەن يىغىنغا قاتنىشالمىسا، باشقا مۇدىرغا يىغىنغا ئۆزىگە ۋاكالىتەن قاتنىشىشنى يازما ھاۋالە قىلسا بولىدۇ، ھاۋالىنامىگە بېرىلگەن ھوقۇقنىڭ دائىرىسى ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.مۇدىرىيەت يىغىنىدا قارالغان ئىشلار توغرىسىدىكى قارار ھەققىدە يىغىن خاتىرىسى يېزىلىشى، يىغىنغا قاتناشقان مۇدىرلار ۋە خاتىرە يازغۇچى يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.مۇدىرلار مۇدىرىيەتنىڭ قارارلىرى ئالدىدا جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. مۇدىرىيەتنىڭ قارارلىرى قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا ياكى شىركەت نىزامنامىسىگە خىلاپ بولۇپ، شىركەتنى ئېغىر زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، قارار چىقىرىشقا قاتناشقان مۇدىرلار شىركەت ئالدىدا تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ. ئەمما قارار ئاۋازغا قويۇلغاندا باشقىچە پىكىردە بولغانلىقى ۋە شۇ پىكىر يىغىن خاتىرىسىگە يېزىلغانلىقى ئىسپاتلانغان مۇدىرلار جاۋابكارلىقتىن خالاس قىلىنسا بولىدۇ.119 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىدە دىرېكتور قويۇلىدۇ، ئۇنى مۇدىرىيەت ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىدۇ. دىرېكتور مۇدىرىيەت ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ، تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 شىركەتنىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئىگىلىك باشقۇرۇش خىزمىتىگە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ، مۇدىرىيەت قارارلىرىنىڭ يولغا قويۇلۇشىغا تەشكىلاتچىلىق قىلىدۇ؛3 شىركەتنىڭ ئىچكى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنى تەسىس قىلىش لايىھىسىنى تەييارلايدۇ؛4 شىركەتنىڭ ئاساسىي باشقۇرۇش تۈزۈمىنى تەييارلايدۇ؛6 شىركەتنىڭ مۇئاۋىن دېركتورلىرىنى، مالىيە مەسئۇلىنى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىش ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىش توغرىسىدا تەكلىپ سۇنىدۇ؛7 مۇدىرىيەت ۋەزىپىدىن بوشىتىشقا تېگىشلىك بولغانلاردىن باشقا مەسئۇل باشقۇرۇش خادىملىرىنى ۋەزىپىگە تەكلىپ قىلىدۇ ياكى ۋەزىپىدىن بوشىتىدۇ؛8 شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن ۋە مۇدىرىيەت بەرگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ؛120 ماددا شىركەت ئېھتىياجىغا قاراپ، مۇدىرىيەت باش مۇدىرغا مۇدىرىيەت يىغىنلىرى يېپىق مەزگىلىدە مۇدىرىيەتنىڭ بىر قىسىم ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈش ھوقۇقى بەرسە بولىدۇ.شىركەت مۇدىرىيىتىنىڭ قارارى بىلەن، مۇدىرىيەت ئەزالىرى دىرېكتورلۇقنى قوشۇمچە ئۆتسە بولىدۇ.121 ماددا شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ ئىش ھەققى، پاراۋانلىقى، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىش، ئەمگەك مۇھاپىزىتى، ئەمگەك سۇغۇرتىسى قاتارلىق ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ جانىجان مەنپەئىتىگە تاقىلىدىغان مەسىلىلەر ئۈستىدە مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىپ قارار چىقىرىشتا، ئالدى بىلەن شىركەت ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ ۋە ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ پىكىرىنى ئاڭلىشى ھەمدە ئىشچىلارئۇيۇشمىسىنىڭ ياكى ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ ۋەكللىرىنى ئالاقىدار يىغىنلارغا سىرتتىن قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلىشى كېرەك.122 ماددا شىركەت ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتكە دائىر چوڭ چوڭ مەسىلىلەر ئۈستىدە مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىپ قارار چىقىرىش، مۇھىم قائىدە تۈزۈملەرنى تۈزۈش ۋاقتىدا، شىركەتتىكى ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ ۋە ئىشچى خىزمەتچىلەرنىڭ پىكىر ۋە تەكلىپلىرىنى ئاڭلىشى كېرەك.123 ماددا مۇدىرلار، دىرېكتورلار شىركەت نىزامنامىسىگە رىئايە قىلىشى، ۋەزىپىنى سادىقلىق بىلەن ئاتقۇرۇشى، شىركەت مەنپەئىتىنى قوغدىشى، شىركەتتىكى ئورنى ۋە خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ نەپسانىيەتچىلىك قىلماسلىقى لازىم.مۇشۇ قانۇننىڭ 57 ماددىسىدىن 63 ماددىسىغىچە بولغان ماددىلاردىكى مۇدىرىلىق، دىرېكتورلۇق ۋەزىىپسىنى ئۆتكەشكە بولمايدىغانلىق توغرىسىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر ۋە مۇدىرلارنىڭ، دىرېركتورلارنىڭ مەجبۇرىيىتى، جاۋابكارلىقى توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەر پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ مۇدىرلىرىغا، دىرېكتورلىرىغا تەتبىقلىنىدۇ.4 پاراگراف نازارەتچىلىك ھەيئىتى124 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىدە نازارەتچىلىك ھەيئىتى تەسىس قىلىنىدۇ، ئۇنىڭ تەركىبىدىكىلەر ئۈچتىن ئاز بولماسلىقى كېرەك. نازارەتچىلىك ھەيئىتى ئۆزىنىڭ تەركىبىدىكى خادىملاردىن بىر رىياسەتچى كۆرسىتىشى كېرەك.نازارەتچىلىك ھەيئىتى پايچىكلار ۋەكىلى ۋە شىركەت ئشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ مۇۋاپىق نىسبەتتىكى ۋەكىلىدىن تەركىب تاپىدۇ، كونكرېت نىسبەت شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ. نازارەتچىلىك ھەيئىتىدىكى ئىشچى خىزمەتچىلەر ۋەكىلى شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ دېموكراتىك سايلىمى بىلەن ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.125 ماددا نازارەتچىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋاكالەت مۇددىتى ئۈچ يىل بولىدۇ. نازارەتچى ۋاكالەت مۇددىتى توشقاندىن كېيىن، داۋاملىق سايلانسا، داۋاملىق ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.126 ماددا نازارەتچىلىك ھەيئىتى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:2 مۇدىرنىڭ، دىرېكتورنىڭ شىركەتتە ۋەزىپە ئۆتىگەن ۋاقتىدا قانۇن، نىزاملارغا ياكى شىركەت نىزامنامىسىگە خىلاپ ھەرىكىتى ئۈستىدىن نازارەتچىلىك قىلىدۇ؛3 مۇدىر ۋە دىرېكتورلارنىڭ ھەرىكىتى شىركەتنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزگەندە، مۇدىر ۋە دىرېكتورلاردىن ئۇنى تۈزىتىشنى تەلەپ قىلىدۇ؛4 قەرەلسىز پايچىكلار يىغىنىنى چاقىرىش توغرىسىدا تەكلىپ بېرىدۇ؛5 شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ.نازارەتچىلىك مۇدىرىيەت يىغىنىغا سىرتتىن قاتنىشىدۇ.127 ماددا نازارەتچىلىك ھەيئىتىنىڭ مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋازغا قويۇش رەسمىيىتى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ.128 ماددا نازارەتچى نازارەتچىلىك مەسئۇلىيىتىنى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە شىركەت نىزامنامىسى بويىچە سادىقلىق بىلەن ئادا قىلىشى كېرەك.مۇشۇ قانۇننىڭ 57 ماددىسىدىن 59 ماددىسىغىچە، 62 ماددىسىدىن 63 ماددىسىغىچە بولغان ماددىلارنىڭ نازارەتچى بولۇشقا بولمايدىغانلىق توغرىسىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى ۋە نازارەتچىنىڭ مەجبۇرىيىتى، جاۋابكارلىقى توغرىسىدىكى ئالاقىدار بەلگىلمىلىرى پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ نازارەتچىلىرىگە تەتبىقلىنىدۇ.4 باب پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ پاي تارقىتىشى ۋە1 پاراگراف پاي تارقىتىش129 ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ كاپىتالى پايغا بۆلۈنىدۇ، ھەر بىر پاينىڭ سوممىسى تەڭ بولىدۇ.شىركەت پېيىدا پاي چېكى شەكلى قوللىنىلىدۇ. پاي چېكى شىركەت ئىمزا قويۇپ تارقاتقان، پايچىك ئىلكىدىكى پاينى ئىسپاتلايدىغان دوكۇمېنت.130 ماددا پاي تارقىتىشتا ئاشكارا بولۇش، ئادىل بولۇش، خالىس بولۇش پرىنسىپى يولغا قويۇلىدۇ، تەڭ پاي تەڭ ھوقۇقلۇق بولۇش، تەڭ پايغا تەڭ پايدا بېرىش كېرەك.بىر قېتىمدا تارقىتىلغان ھەر بىر پاي چېكىنىڭ تارقىتىش شەرتى ۋە باھاسى ئوخشاش بولۇشى كېرەك. ھەر قانداق ئورۇن ياكى شەخس سېتىۋالىدىغان ھەر بىر پاي ئۈچۈن ئوخشاش باھادا پۇلى تاپشۇرۇشى كېرەك.131 ماددا پاي چېكىنىڭ تارقىتىش باھاسى پاي چېكىگە يېزىلغان سومما بويىچە بولسا بولىدۇ، پاي چېكىگە يېزىلغان سوممىدىن ئېشىپ كەتسىمۇ بولىدۇ، لېكىن پاي چېكىگە يېزىلغان سوممىدىن تۆۋەن بولۇپ قالسا بولمايدۇ.پاي چېكىنى يېزىلغان سوممىسىدن ئاشۇرۇپ تارقىتىش ئارقىسىدا باھا ئۆرلىتىش يولى بىلەن تاپقان ئۆرلمە باھا پۇلى شىركەت كاپىتالىنىڭ جامائەت جۇغلانما فوندى قىسمىغا كىرگۈزۈلىدۇ.پاي چېكىنى ئۆرلىگەن باھادا تارقىتىشنى كونكرېت باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.132 ماددا پاي چېكىدە قەغەز چەك شەكلى ياكى گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلەنگەن باشقا شەكىللەر قوللىنىلىدۇ.پاي چېكىگە تۆۋەندىكى ئاساسىي ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك:2 شىركەت تىزىمغا ئېلىنىپ قۇرۇلغان ۋاقىت؛3 پاي چىكىنىڭ تۈرى، يېزىلغان سوممىسى ۋە ۋەكىللىك قىلىدىغان پاي سانى؛4 پاي چېكىنىڭ رەت نومۇرى.پاي چېكىگە باش مۇدىر ئىمزا قويىدۇ، شىركەت تامغا باسىدۇ.تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ پاي چېكىگە تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ پاي چېكى دېگەن خەتلەر يېزىلىشى كېرەك.133 ماددا شركەت تەشەببۇس قىلغۇچىلاغا، دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپاراتقا، قانۇنىي ئىگىلەرگە تارقىتىدىغان پاي چېكى ئىسىمىلىك پاي چېكى بولۇش كېرەك ھەمدە ئۇنىڭغا شۇ تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ، ئاپپاراتنىڭ ياكى قانۇنىي ئىگىنىڭ نامى يېزىلىشى كېرەك، باشقىدىن نام قويۇشقا ياكى ۋەكىللىك قىلغۇچىنىڭ ئىسىم فامىلىسىنى يېزىپ قويۇشقا بولمايدۇ.جامائەتچىلىككە تارقىتىلىدىغان پاي چېكى ئىسىمىلىك پاي چىكى بولسىمۇ، ئىسمسىز پاي چېكى بولسىمۇ بولىدۇ.134 ماددا شىركەت ئىسىملىك پاي چېكى تارقاتقان بولسا، پايچىكلار رويخېتى تەييارلىشى ۋە ئۇنىڭغا تۆۋەندىكى ئىشلار يېزىلىشى كېرەك:1 پايچىكلارنىڭ ئىسىم فاملىسى ياكى نامى، تۇرۇشلۇق جايى؛3 پايچىكلار ئىلكىدىكى پاي چېكىنىڭ رەت نومۇرى؛4پايچىكلارنىڭ پايغا ئىگە بولغان ۋاقتى.ئىسىمسىز پاي چېكى تارقىتىلغان بولسا، شىركەت ئۇنىڭغا پاي چېكىنىڭ سانى، رەت نومۇرى ۋە تارقىتىلغان ۋاقتىنى يېزىپ قويۇشى كېرەك.135 ماددا گوۋۇيۈەن شىركەتنىڭ مۇشۇ قانۇنىدا بەلگىلەنگەن پاي چېكىدىن باشقا خىلدىكى پاي چېكىنى تارقىتىشى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە چىقارسا بولىدۇ.136 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى تىزىمغا ئېلىنىپ قۇرۇلغاندىن كېيىن پايچىكلارغا دەرھال رەسمىي پاي چېكى بېرىشى كېرەك. شىركەت تىزىمغا ئېلىنىپ قۇرۇلۇشتىن ئىلگىرى پايچىكلارغا پاي چېكى بەرسە بولمايدۇ.137 ماددا شىركەت يېڭى پاي تارقاتماقچى بولسا، تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلىشى كېرەك:1 ئالدىنقى قېتىمدا تارقىتىلغان پاي تولۇق توپلانغان ھەمدە ئارىدىن بىر يىلدىن ئارتۇق ۋاقىت ئۆتكەن بولۇش؛2 شىركەت يېقىنقى ئۈچ يىلدا ئۇدا پايدا ئالغان ۋە پايچىكلارغا پاينىڭ پايدىسىنى بەرگەن بولۇش؛3 شىركەت يېقىنقى ئۈچ يىللىق مالىيە بوغالتىرلىق ھۆججىتىدىن يالغان مەلۇمات چىقمىغان بولۇش؛4 شىركەتنىڭ كۆزلىگەن پايدا نىسبىتى شۇ مەزگىلدىكى بانكا ئامانەت پۇلىنىڭ ئۆسۈم نىسبىتىگە يەتكەن بولۇش.شىركەت شۇ يىللىق پايدىدىن يېڭى پاي تارقاتسا، ئالدىنقى تارماقتىكى 2 تارماقچىنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىمايدۇ.138 ماددا شىركەت يېڭى پاي تارقاتسا، پايچىكلار يىغىنى تۆۋەندىكى ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقىرىشى كېرەك:1 يېڭى پاينىڭ تۈرى ۋە ئۇنىڭ سانى سوممىسى؛2 يېڭى پاينىڭ تارقىتىش باھاسى؛4 ئەسلىدىكى پايچىكلارغا تارقىتىلىدىغان يېڭى پاينىڭ تۈرى، سانى سوممىسى.139 ماددا پايچىكلار يىغىنى يېڭى پاي تارقىتىش توغرىسىدا قارار چىقارغاندىن كېيىن، مۇدىرىيەت گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن تارماق ياكى ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە ئىلتىماس قىلىپ تەستىقلىتىشى كېرەك جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلاشقا ياتىدىغانلىرىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىغا تەستىقلىتىش كېرەك.140 ماددا شىركەت تەستىق ئارقىلىق جەمئىيەتكە ئاشكارا يېڭى پاي تارقاتقاندا، يېڭى پاي چېكىگە خېرىدار چاقىرىش چۈشەندۈرمىسى، مالىيە بوغالتىرلىق مەلۇمات جەدۋىلى ۋە قۇشۇمچە تەپسىلىي جەدۋەللەرنى ئېلان قىلىشى ۋە پاي چېكىگە خېرىدار بولۇش گۇۋاھنامىسىنى ئىشلەپ چىقىشى كېرەك.شىركەت جەمئىيەتكە ئاشكارا يېڭى پاي تارقاتسا، قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان ئاكسىيە تىجارىتى بىلەن شۇغۇللانغۇچى ئاپپارات سېتىپ بېرىشنى ئۈستىگە ئېلىشى ۋە سېتىپ بېرىشنى ئۈستىگە ئېلىش كېلىشىمى ئىمزالىشى كېرەك.141 ماددا شىركەت يېڭى پاي تارقاندا، ئۇنىڭ باھا لايىھىسىنى شىركەتنىڭ ئۇدا پايدا ئېلىش ئەھۋالى ۋە مۈلۈك قىممىتىنىڭ ئېشىش ئەھۋالىغا قاراپ بېكىتسە بولىدۇ.142 ماددا شىركەت يېڭى پاي تارقىتىپ پاي پۇلىنى تولۇق يىغىۋالغاندىن كېيىن، شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا بېرىپ تىزىمنى ئۆزگەرتىش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى ۋە بۇ ھەقتە ئېلان چىقىرىشى كېرەك.2 پاراگراف پاي ئۆتۈنۈپ بېرىش143 ماددا پايچىكلار ئۆز ئىلكىدىكى پاينى قانۇن بويىچە ئۆتۈنۈپ بەرسە بولىدۇ.144 ماددا پايچىكلار ئۆزىنىڭ پېيىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ئىشىنى قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان ئاكسىيە بىر ژىسىدا ئېلىپ بېرىشى كېرەك.145 ماددا ئىسىمىلىك پاي چېكىنى پايچىك ئارقا ئىمزا قويۇپ ئۇسۇلى بىلەن ياكى قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ئۇسۇللار بىلەن ئۆتۈنۈپ بېرىدۇ.ئىسىملىك پاي چېكىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، شىركەت قوبۇل قىلغۇچىنىڭ ئىسىم فامىلىسى ياكى نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايىنى پايچىكلار رويخېتىگە يېزىپ قويىدۇ.پايچىكلار يىغىنى چاقىرىلىش ئالدىدىكى 30 كۈن ئىچىدە ياكى شىركەت پاي پايدىسىنى تەقىسىم قىلىشنى قارار قىلغان ئۆلچەملىك كۈندىن ئىلگىرىكى بەش كۈن ئىچىدە ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن پايچىكلار رويخېتىدىكى تىزىمنى ئۆزگەرتىشكە بولمايدۇ.146 ماددا ئىسىمسىز پاي چېكىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە پايچىكلار قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان ئاكسىيە بىر ژىسىدا شۇ پاي چېكىنى قوبۇل قىلغۇچىغا بەرگەندىن كېيىن ئۆتۈنۈپ بېرىش كۈچكە ئىگە بولىدۇ.147 ماددا تەشەببۇس قىلغۇچى ئۆز شىركىتىنىڭ ئۆز ئىلكىگە ئۆتكەن پاي چېكىنى شىركەت قۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىل ئىچىدە ئۆتۈنۈپ بەرسە بولمايدۇ.شىركەتنىڭ مۇدىرلىرى، نازارەتچىلىرى، دىرېكتورلىرى شىركەتكە شۇ شىركەتنىڭ ئۆز ئىلكىدىكى پېيىنى مەلۇم قىلىشى ھەمدە ۋاكالەت مەزگىلىدە ئۆتۈنۈپ بەرمەسلىكى كېرەك.148 ماددا دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات ئۆز ئىلكىدىكى پاينى قانۇن بويىچە ئۆتۈنۈپ بەرسە بولىدۇ، باشقا پايچىكلارنىڭ ئىلكىدىكى پاي چېكىنى سېتىۋالسىمۇ بولىدۇ. پاي چېكىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ياكى سېتىۋېلىشنى تەكشۈرۈپ تەستىقلاش ھوقۇق دائىرىسى، باشقۇرۇش چارىسى قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلىنىدۇ.149ماددا شىركەت ئۆز شىركىىنىڭ پاي چېكىنى سېتىۋالسا بولمايدۇ، لېكىن شىركەتنىڭ كاپىتالىنى ئازايتىش ئۈچۈن پاينى ھېسابتىن چىقىرىۋەتكەنلەر ياكى ئىلكىدە شۇ شىركەتنىڭ پاي چېكى بولغان باشقا شىركەتلەر بىلەن قوشۇلۇپ كەتكەنلەر بۇنىڭ سىرتىدا.شىركەت ئۆز شىركىتىنىڭ پاي چېكىنى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە سېتىۋالغاندىن كېيىن، ئون كۈن ئىچىدە پاينىڭ شۇ قىسمىنى ئىناۋەتسىز قىلىشى، قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملار بويىچە تىزىمنى ئۆزگەرتىشى ھەمدە شۇ ھەقتە ئېلان چىقىرىشى شەرت.شىركەت ئۆز شىركىتىنىڭ پاي چېكىنى رەنىگە قويۇش ھوقۇقىنىڭ نىشانى ئورنىدا قوبۇل قىلسا بولمايدۇ.150ماددا ئىسىملىك پاي چېكى ئوغرىلانسا، يېتىپ كەتسە ياكى يوقالسا، پايچىك ھەق تەلەپ دەۋا قانۇنىدا بەلگىلەنگەن ئاشكارا سۈيلەش رەسمىيىتى بويىچە خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ شۇ پاي چېكىنىڭ كۈچتىن قالغانلىقىنى جاكارلىشىنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.ئاشكارا سۈيلەش رەسمىيىتى بويىچە خەلق سوت مەھكىمىسى شۇ پاي چېكىنىڭ كۈچتىن قالغانلىقىنى جاكارلىغاندىن كېيىن، پايچىك شىركەتكە پاي چېكىنى تولۇقلاپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.3پاراگراف پاي چېكى بازارغا سېلىنىدىغان شىركەت151ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان پاي چېكى بازارغا سېلىنىدىغان شىركەت تارقىتىدىغان پاي چېكى گۇۋۇيۈەننىڭ ياكى گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەستىقى ئارقىلىق ئاكسىيە بىرژىسىدا سودىغا سېلىنىدىغان پاي چەكلىك شىركىتىنى كۆرسىتىدۇ.152ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ ئۆز پاي چېكىنى بازارغا سېلىش ئىلتىماسى تۆۋەندىكى شەرتلەرەە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك:1 پاي چېكى گوۋۇيۈەن ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن جەمئىيەت ئاشكارا تارقىتىلغان بولۇش؛2 شىركەت پاي دەسمايىسىنىڭ ئومۇمىي سوممىسى 50 مىليون يۈەن خەلق پۇلىدىن ئاز بولماسلىق؛3 تىجارەت باشلىغان ۋاقتى ئۈچ يىلدىن ئاشقان، يېقىنقى ئۈچ يىلدا ئۇدا پايدا ئالغان بولۇش؛ ئەسلىدىكى دۆلەت كارخانىسىنى قانۇن بويىچە ئۆزگەرتىپ قۇرۇش يولى بىلەن تەسىس قىلىنغان ياكى مۇشۇ قانۇن يولغا قويۇلغاندىن كېيىن يېڭىدىن قۇرۇلغان، ئۇنىڭ ئاساسىي تەشەببۇسچىلىرى چوڭ، ئوتتۇرا تىپتىكى دۆلەت كارخانىسى بولغان بولسا، ۋاقتىنى ئۇلاپ ھېسابلاشقا بولىدۇ؛4 ئىلكىدىكى پاي چېكىنىڭ يېزىلغان قىممىتى 1000 يۈەن خەلق پۇلىدىن ئارتۇق بولغان پايچىكلارنىڭ سانى 1000 دىن ئاز بولماسلىق، جەمئىيەتكە ئاشكارا تارقىتىلغان پاي چېكى شىركەت ئومۇمىي پاي سانىنىڭ 25 ىدىن ئاشقان بولۇش؛ شىركەت پاي دەسمايىسىنىڭ ئومۇمىي سوممىسى 400 مىليون يۈەن خەلق پۇلىدىن ئاشقانلارنىڭ جەمئىيەتكە ئاشكارا تارقىتىدىغان پاي چېكىنىڭ نىسبىتى 15 تىن يۇقىرى بولۇش؛5 شىركەتتە يېقىنقى ئۈچ يىلدا ئېغىر دەرىجىدە قانۇنغا خىلاپ قىلمىش يۈز بەرمىگەن بولۇش، مالىيە بوغالتىرىيىسى دوكلاتىدىن يالغان مەلۇمات چىقمىغان بولۇش؛6 گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن باشقا شەرتلەر.153 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى ئۆزىنىڭ پاي چېكىنى سودىغا سېلىشنى ئىلتىماس قىلغاندا، گوۋۇيۈەنگە ياكى گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرەن ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىغا تەستىقلىتىشى، ئالاقىدار قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئالاقىدا ھۆججەتلەرنى يوللىشى كېرەك.گوۋۇيۈەن ياكى گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى پاي چېكىنى سودىغا سېلىش ئىلتىماسىدىن مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن بولغانلىرىنى تەستىقلايدۇ؛ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەر گە ئۇيغۇن بولمىغانلىرىنى تەستىقلىمايدۇ.پاي چېكىنى سودىغا سېلىش ئىلتىماسى تەستىقلانغاندىن كېيىن، پاي چېكىنىڭ بازارغا سېلىنىشى تەستىقلانغان شىركەت ئۆزىنىڭ پاي چېكىنى بازارغا سېلىش توغرىسىدىكى دوكلاتىنى ئېلان قىلىشى ھەمدە ئىلتىماس قىلىش ھۆججىتىنى بەلگىلەنگەن ئورۇنغا قويۇپ جامائەتكە كۆرسىتىشى كېرەك.154ماددا پايچېكىنىڭ بازارغا سېلىنىشى تەستىقلانغان شىركەتنىڭ پاي چېكى ئالاقىدار قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملار بويىچە سودىغا سېلىنىدۇ.155 ماددا شىركەت پاي چېكىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، چېگرا سىرتىدا بازارغا سالسا بولىدۇ، ئۇنىڭ كونكرېت چارىسى توغرىسىدا گوۋۇيۈەن ئالاھىدە بەلگىلىمە چىقىرىدۇ.156ماددا پاي چېكى بازارغا سېلىنىدىغان شىركەت ئۆزىنىڭ مالىيە ئەھۋالى ۋە تىجارەت ئەھۋالىنى قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە قەرەللىك ئاشكارىلاپ تۇرۇشى، ھەربىر بوغالتىرىيە يىلىنىڭ يېمىدا مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتىنى بىر قېتىم ئېلان قىلىپ تۇرۇشى كېرەك.157 ماددا پاي چېكى بازارغا سېلىنىدىغان شىركەتتە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى ئۇنىڭ پاي چېكىنى بازارغا سېلىشنى ۋاقتىنچە توختىتىشنى قارار قىلىدۇ:1 شىركەت پاي دەسمايىسىنىڭ ئومۇمىي سوممىسى، پاي ھوقۇقىنىڭ ئىگىلىنىشى قاتارلىق جەھەتلەردە ئۆگىرىش كۆرۈلۈپ بازارغا سېلىش شەرتىنى يوقاتقان بولسا؛2 شىركەت ئۆزىنىڭ مالىيە ئەھۋالىنى بەلگىلىمە بويىچە ئاشكارىلاپ تۇرمىغان ياكى مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتىدىن يالغان مەلۇمات چىققان بولسا؛3 شىركەت قانۇنغا خىلاپ زور قىلمىش سادىر قىلغان بولسا؛4 شىركەت يېقىنقى ئۈچ يىلدا ئۇدا زىيان تارتقان بولسا.158ماددا پاي چېكى بازارغا سېلىنىدىغان شىركەتتە ئالدىنقى ماددىنىڭ 2، 3 تارماقلىرىدا كۆرسىتىلگەن ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلۈپ، تەكشۈرۈلگەندىن كېيىن ئاقىۋىتىنىڭ ئېغىر ئىكەنلىكى ئېنىقلانغان ياكى ئالدىنقى ماددىنىڭ 1، 4 تارماقچىلىرىدا كۆرسىتىلگەن ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلۈپ، سۈرۈك ئىچىدە تۈگىتىلمىگەن، پاي چېكىنى بازارغا سېلىش شەرتى ھازىرلانمىغان بولسا، گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى ئۇنىڭ پاي چېكىنى بازارغا سېلىشنى توختىتىشنى قارار قىلىدۇ.شىركەت تارقىلىپ كېتىشنى قارار قىلغان، مەمۇرىي مەسئۇل تارماق تەرىپىدىن قانۇن بويىچە تاقىۋېتىشكە بۇيرۇلغان ياكى ۋەيران بولغانلىقى جاكارلانغان بولسا، گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى ئۇنىڭ پاي چېكىنى بازارغا سېلىشنى توختىتىشنى قارار قىلىدۇ.5 باب شىركەت زايومى159 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى، دۆلەت شېرىكسىز شىركىتى ۋە ئىككىدىن ئارتۇق دۆلەت كارخانىسى ياكى دۆلەت ئىلكىدىكى ئىككىدىن ئارتۇق باشقا مەبلەغ سېلىش سۇبيېكتىنىڭ مەبلەغ سېلىشى بىلەن تەسىس قىلىنغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ئىشلەپچىقىرىش تىجارەت مەبلىغى توپلاش ئۈچۈن، مۇشۇ قانۇن بويىچە شىركەت زايومى تارقاتسا بولىدۇ.160 ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان شىركەت زايومى شىركەت قانۇندا بەلگىلەنگەن رەسمىيەت بويىچە تارقىتىدىغان، مەلۇم مۇددەت ئىچىدە دىرىنى ئۆسۈمى بىلەن قايتۇرۇش توغرىسىدا پۈتۈشكەن ئاكسىيىنى كۆرسىتىدۇ.161 ماددا شىركەت قەرز چېكىنىڭ تارقىتىلىشى تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك:1 پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ ساپ مۈلۈك سوممىسى 30 مىليون يۈەن خەلق پۇلىدىن ئاز بولماسلىق، چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ ساپ مۈلۈك سوممىسى 60 مىليون يۈەن خەلق پۇلىدىن ئاز بولماسلىق؛2 تارقىتىلىدىغان زايومنىڭ جەمئىي سوممىسى شىركەتنىڭ ساپ مۈلۈك سوممىسىنىڭ 40 ىدىن ئېشىپ كەتمەسلىك؛3 يېقىنقى ئۈچ يىللىق تەقسىم قىلغىلى بولىدىغان ئوتتۇرىچە پايدا شىركەت زايومىنىڭ بىر يىللىق ئۆسۈمىنى تۆلەشكە يېتىدىغان بولۇشى؛4 توپلانغان مەبلەغنىڭ سېلىنىش يۆنىلىشى دۆلەتنىڭ كەسىپ سىياسىتىگە ئۇيغۇن بولۇش؛5 زايومنىڭ ئۆسۈم نىسبىتى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن ئۆسۈم نسبىتىنىڭ سەۋىيىسىدىن ئېشىپ كەتمىگەن بولۇش؛6 گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن باشقا شەرتلەر.شىركەت زايومى تارقىتىش ئارقىلىق توپلانغان مەبلەغنى تەستىقلىغۇچى ئورگان تەستىقلىغان ئورۇنغا ئىشلىتىش كېرەك، زىياننىڭ ئورنىنى تولدۇرۇش ياكى غەيرىي ئىشلەپچىقىرىش خاراكتېرىدىكى چىقىم ئۈچۈن ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.162 ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، شىركەت زايومىنى يەنە تارقىتىشقا بولمايدۇ:1 ئالدىنقى قېتىم تارقىتىلغان شىركەت زايومىنىڭ پۇلى تېخى تولۇق يىغىلمىغان بولسا؛2 تارقىتىلغان شىركەت زايومى ياكى ئۇنىڭ قەرز جەھەتتە ئەھدىگە خىلاپلىق قىلىنغان ياكى دىرىنى ئۆسۈمى بىلەن قايتۇرۇش ۋاقتى كېچىكتۈرۈلگەن، ئۇنىڭ ئۈستىگە داۋاملىشىش ھالىتىدە تۇرغان بولسا.163 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى، چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى شىركەت زايومى تارقاتماقچى بولغاندا، مۇدىرىيەت لايىھە تۈزىدۇ، پايچىكلار يىغىنى قارار چىقىرىدۇ.دۆلەت شېرىكسىز شىركىتى شىركەت زايومى تارقاتماقچى بولغاندا، ئۇنى دۆلەت مەبلەغ سېلىشقا ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات ياكى دۆلەت ھوقۇق بەرگەن تارماق قارار قىلىدۇ.ئالدىنقى ئىككى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە قارار چىقىرىلغان ياكى قارار قلىنغاندىن كېيىن، شىركەت گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىغا مەلۇم قىلىپ تەستىقلىتىشى كېرەك.164 ماددا شىركەت زايومىنىڭ تارقىتىلىش كۆلىمىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ. گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى شىركەت زايومىنىڭ تارقىتىلىش كۆلىمىنى تەستىقلىغاندا، ئۇنى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن كۆلەمدىن ئاشۇرۇۋەتسە بولمايدۇ.گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى شىركەت زايومىنى تارقىتىش توغرىسىدىكى ئىلتىماستىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن بولغانلىرىنى تەستىقلايدۇ؛ مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن بولمىغانلىرىنى تەستىقلايدۇ.تەستىق چۈشۈرۈلگەندىن كېيىن، ئۇنىڭ مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمىگەنلىكى سېزىلسە، ئۇنى ئەمەلدىن قالدۇرۇش كېرەك. شىركەت زايومى تارقىتىلمىغان بولسا، تارقتىشنى توختىتىش كېرەك؛ شىركەت زايومى تارقىتىلغان بولسا، تارقاتقۇچى شىركەت زايوم سېتىۋالغان كىشلەرگە تاپشۇرغان پۇلىنى قايتۇرۇپ بېرىشى ھەمدە بانكىنىڭ شۇ مەزگىلدىكى ئامانەت پۇل ئۆسۈمى بويىچە ئۆسۈم قوشۇپ بېرىشى كېرەك.165 ماددا شىركەت گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىغا شىركەت زايومى تارقىتىشنى تەستىقلاشنى ئىلتىماس قىلغاندا، تۆۋەندىكى ھۆججەتلەرنى تاپشۇرۇشى كېرەك:1 شىركەتنىڭ تىزىمغا ئېلىنىش ئىسپاتى؛3 شىركەت زايومى بىلەن مەبلەغ توپلاش چارىسى؛4 مۈلۈكنى باھالاش دوكلاتى ۋە مەبلەغنى تەكشۈرۈش دوكلاتى.166 ماددا شىركەت زايومىنى تارقىتىش ئىلتىماسى تەستىقلانغاندىن كېيىن، شىركەت زايومى بىلەن مەبلەغ توپلاش چارىسىنى ئېلان قىلىش كېرەك.شىركەت زايومى بىلەن مەبلەغ توپلاش چارىسىدە تۆۋەندىكى ئاساسىي ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك:2 زايومنىڭ ئومۇمىي سوممىسى ۋە زايومنىڭ يېزىلغان سوممىسى؛3 زايومنىڭ ئۆسۈم نىسبىتى؛4 دىرىنى ئۆسۈمى بىلەن قايتۇرۇش مۆھلىتى ۋە ئۇسۇلى؛5 زايوم تارقىتىشنى باشلاش ۋە ئاخىرلاشتۇرۇش ۋاقتى؛6 شىركەتنىڭ ساپ مۈلۈك سوممىسى؛7 تارقىتىلغان، تېخى قەرەلى توشمىغان شىركەت زايومىنىڭ ئومۇمىي سوممىسى؛8 شىركەت زايومىنى سېتىپ بەرگۈچى ئاپپارات.167 ماددا شىركەتلەر شىركەت زايومىنى تارقاتقاندا، زايومغا شىركەتنىڭ نامى، زايومنىڭ يېزىلغان سوممىسى، ئۆسۈم نىسبىتى، قايتۇرۇش مۆھلىتى قاتارلىق ئىشلارنى ئېنىق يېزىشى ھەمدە ئۇنىڭغا باش مۇدىر ئىمزا قويۇشى، شىركەت تامغا بېسىشى شەرت.168 ماددا شىركەت زايومى ئىسمىلىك زايوم ۋە ئىسىمسىز زايوم دەپ ئايرىلىدۇ.169 ماددا شىركەتلەر شىركەت زايومى تارقاتقاندا، شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىنى تەييارلاپ قويۇشى كېرەك.ئىسىملىك شىركەت زايومى تارقىتىلسا، شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىگە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك:1 زايومنى ئىلكىدە تۇتۇپ تۇرغۇچىنىڭ ئىسىم فامىلىسى ياكى نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايى؛2 زايومنى ئىلكىدە تۇتۇپ تۇرغۇچىنىڭ زايومنى قولغا ئالغان ۋاقتى ۋە زايومنىڭ رەت نومۇرى؛3 زايومنىڭ ئومۇمىي سوممىسى، زايومنىڭ يېزىلغان سوممىسى، زايومنىڭ ئۆسۈم نىسبىتى، زايومنىڭ دىرىنى ئۆسۈمى بىلەن قايتۇرۇش مۆھلىتى ۋە ئۇسۇلى؛ئىسىمسىز شىركەت زايومى تارقىتىلسا، شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىگە زايومىنىڭ ئومۇمىي سوممىسى، ئۆسۈم نىسبىتى، قايتۇرۇش مۆھلىتى ۋە ئۇسۇلى، زايومىنىڭ تارقىتىلغان ۋاقتى ۋە رەت نومۇرى ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.170 ماددا شىركەت زايومىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولىدۇ. شىركەت زايومىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ئىشى قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان ئاكسىيە بىر ژىسىدا ئېلىپ بېرلىشى كېرەك.شىركەت زايومىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش باھاسىنى ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى بىلەن قوبۇل قىلغۇچى پۈتۈشىدۇ.171 ماددا ئىسىمىلىك قەرز چېكى قەرز چېكىنى ئىلكىدە تۇتۇپ تۇرغۇچى ۋېكسېلگە ئىمزا قويۇش يولى بىلەن ياكى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا يوللار بىلەن ئۆتۈنۈپ بېرىلىدۇ.ئىسىملىك زايومنى ئۆتۈنۈپ بەرگەندە، شىركەت شۇ زايومنى قوبۇل قىلغۇچىنىڭ ئىسىم فامىلىسى ياكى نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايىنى شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىگە يېزىپ قويىدۇ.ئىسىمسىز زايومنى شۇ زايومنى ئىلكىدە تۇتۇپ تۇرغۇچى قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان ئاكسىيە بىر ژىسىدا قوبۇل قىلغۇچىغا تاپشۇرغاندىن كېيىن، ئۆتۈنۈپ بېرىش كۈچكە ئىگە بولىدۇ.172 ماددا پاي چېكى بازارغا سېلىنىدىغان شىركەت پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارى ئارقىلىق پاي چېكىگە ئالماشتۇرغىلى بولىدىغان شىركەت زايومىنى تارقاتسا بولىدۇ ھەمدە شىركەت زايومى بىلەن مەبلەغ توپلاش چارىسىدە ئالماشتۇرۇشنىڭ كونكرېت چارىسىنى بەلگىلەيدۇ.پاي چېكىگە ئالماشتۇرغىلى بولىدىغان شىركەت زايومىنى تارقىتىشتا، گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقىغا مەلۇم قىلىپ تەستىقلىتىش كېرەك. شىركەت زايومىنى پاي چېكىگە ئالماشتۇرۇشتا، شىركەت زايومىنى تارقىتىش شەرتلىرى ھازىرلانغاندىن باشقا، ئۇ پاي چېكى تارقىتىش شەرتلىرىگىمۇ ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.پاي چېكىگە ئالماشتۇرغىلى بولىدىغان شىركەت زايومىنى تارقىتىشتا، شىركەت زايومىنىڭ ئۈستىگە ئالماشتۇرغىلى بولىدىغان شىركەت زايومى، دېگەن سۆزنى ئېنىق يېزىپ قويۇش ھەمدە شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىگە ئالماشتۇرغىلى بولىدىغان شىركەر زايومىنىڭ سانى سوممىسىنى ئېنىق يېزىپ قويۇش كېرەك.173 ماددا پاي چېكىگە ئالماشتۇرغىلى بولىدىغان شىركەت زايومى تارقاتقان شىركەت ئۆزىنىڭ ئالماشتۇرۇش چارىسىگە ئاساسەن زايومنى ئىلكىدە تۇتۇپ تۇرغۇچىغا پاي چېكىنى ئالماشتۇرپ بېرىشى كېرەك، لېكىن زايومنى ئىلكىدە تۇتۇپ تۇرغۇچى پاي چېكىگە ئالماشتۇرۇش ياكى پاي چېكىگە ئالماشتۇرماسلىقنى تاللاپ ھوقۇقىغا ئىگە.6 باب شىركەت مالىيىسى ۋە شىركەت بوغالتىرلىقى174 ماددا شىركەت قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەرگە ۋە گوۋۇيۈەننىڭ مالىيگە مەسئۇل تارمىقىنىڭ مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن ئۆز شىركىتىنىڭ مالىيە بوغالتىرلىق تۈزۈمىنى ئورنىتىشى كېرەك.175 ماددا شىركەت ھەربىر بوغالتىرىيە يىلى ئاخىرلاشقاندا، مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتى تەييارلىشى ھەمدە قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ ئىسپاتلاشتىن ئۆتكۈزۈشى كېرەك.مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتى تۆۋەندىكى مالىيە بوغالتىرلىق مەلۇمات جەدۋەللىرىنى ۋە قوشۇمچە تەپسىلىي جەدۋەللەرنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك؛1 مۈلۈك قەرزدارلىق جەدۋىلى؛2 پايدا زىيان جەدۋىلى؛3 مالىيە ئەھۋالىدىكى ئۆزگىرىش جەدۋىلى؛4 مالىيە ئەھۋالى توغرىسىدىكى چۈشەندۈرمە؛5 پايدا تەقسىم قىلىش جەدۋىلى.176 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن مۆھلەت بويىچە، مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتىنى ھەر قايسى پايچىكلارغا يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتى پايچىكلارنىڭ يىللىق يىغىنى چاقىرىلىشتىن 20 كۈن ئىلگىرى شىركەتتە تەييارلىنىپ، پايچىكلارنىڭ كۆرۈپ چىقىشىغا بېرىلىشى كېرەك.پاي توپلاش ئارقىلىق تەسىس قىلىش ئۇسۇلى بىلەن قۇرۇلغان پاي چەكلىك شىركىتى ئۆزىنىڭ مالىيە بوغالتىرلىق دوكلاتىنى ئېلان قىلىشى شەرت.177 ماددا شىركەت شۇ يىللىق باج تاپشۇرۇلغاندىن كېيىنكى پايدىنى تەقسىم قالغاندا، پايدىنىڭ 10 ىنى ئاجرىتىپ، شىركەتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت جۇغلانما فۇندى ھېسابىغا كىرگۈزۈشى ھەمدە پايدىنىڭ 5 ىدىن 10 ىگىچە بولغان قىسمىنى ئاجرىتىپ، شىركەتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت پاراۋانلىق فوندى ھېسابىغا كىرگۈزۈشى كېرەك. شىركەتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت جۇغلانما فوندىنىڭ جەمئىي سوممىسى شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنىڭ50 ىدىن ئاشقان بولسا، يەنە جامائەت جۇغلانما فوندى ئاجرىتىلمىسىمۇ بولىدۇ.شىركەتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت جۇغلانما فوندى شىركەتنىڭ ئالدىنقى يىللىق زىيىنىنىڭ ئورنىنى تولدۇرۇشقا يەتمىسە، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت جۇغلانما فوندى ۋە قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت پاراۋانلىق فوندىنى ئاجرىتىپ قېلىشتىن ئىلگىرى، زىياننىڭ ئورنىنى ئالدى بىلەن شۇ يىللىق پايدا بىلەن تولدۇرۇش كېرەك.شىركەت باج تاپشۇرۇلغاندىن كېيىنكى پايدىدىن قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت جۇغلانما فوندىنى ئاجراتقاندىن كېيىن، پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارى بىلەن ئىختىيارىي جامائەت جۇغلانما فوندىنى ئايرىپ قالسا بولىدۇ.شىركەتنىڭ زىيىنى قاپلانغان ۋە جامائەت جۇغلانما فوندى، قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت پاراۋانلىق فوندى ئايرىپ ئېلىنغاندىن كېيىن، ئاشقان پايدىنى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى پايچىكلار چىقارغان مەبلەغنىڭ نىسبىتى بويىچە، پاي چەكلىك شىركىتى پايچىكلارنىڭ ئىلكىدىكى پاينىڭ نىسبىتى بويىچە تەقسىم قىلىدۇ.پايچىكلار يىغىنى ياكى مۇدىرىيەت ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، شىركەت زىياننىڭ ئورنىنى تولدۇرۇش ۋە قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت جۇغلانما فوندى، قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت پاراۋانلىق فوندىنى ئايرىپ ئېلىشتىن ئىلگىرى، پايچىكلارغا پايدىنى تەقسىم قىلىپ بەرگەن بولسا، بەلگىلىمىگە خىلاپ تەقسىم قىلىنغان پايدىنى شىركەتكە قايتۇرۇپ بېرىشى شەرت.178 ماددا پاي چەكلىك شىركىتى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە پاي چېكىنى يېزىلغان سوممىسىدىن ئارتۇق باھادا تارقىتىش ئارقىسىدا باھانى ئۆرلىتىش يولى بىلەن تاپقان ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ مالىيىگە مەسئۇل تارمىقى كاپىتالنىڭ جامائەت جۇغلانما فوندى قىسمىغا كىرگۈزۈشنى بەلگىلىگەن باشقا كىرىمنى شىركەت كاپىتالىنىڭ جامائەت جۇغلانما فوندى قىسمىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.179 ماددا شىركەتنىڭ جامائەت جۇغلانما فوندى شىركەتنىڭ زىيىنىنى قاپلاشقا، شىركەتنىڭ ئىشلەپچىقىرىش تىجارىتىنى كېڭەيتىشكە ياكى شىركەتنىڭ كاپىتالىنى كۆپەيتىشكە ئىشلىتىلىدۇ.پاي چەكلىك شىركىتى پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارى بىلەن جامائەت جۇغلانما فوندىنى كاپىتال ھېسابىغا يۆتكىگەندە، پايچىكلارغا ئەسلىدىكى پېيىنىڭ نىسبىتى بويىچە يېڭى پاي قوشۇپ بېرىدۇ ياكى ھەر بىر پاي چېكىنىڭ يېزىلغان قىممىتىنى ئاشۇرۇپ بېرىدۇ. لېكىن قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت جۇغلانما فوندىنى كاپىتال ھېسابىغا يۆتكىگەندە، قالدۇرۇپ قويۇلغان شۇ جامائەت جۇغلانما فوندى رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپىتالنىڭ 20 ىدىن كەم بولماسلىقى كېرەك.180 ماددا شىركەت ئايرىپ قالغان قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت پاراۋانلىق فوندى شۇ شىركەت ئىشچى خىزمەتچىلىرىنىڭ كوللېكتىپ پاراۋانلىق ئىشلىرىغا ئىشلىتىلىدۇ.181 ماددا شىركەت قانۇندا بەلگىلەنگەن بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرىدىن باشقا، ئايرىم بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرى تۇتسا بولمايدۇ.شىركەت مەبلىغىنى ھەر قانداق شەخسنىڭ نامىدا ھېسابات ئېچىپ ساقلاشقا بولمايدۇ.7 باب شىركەتلەرنىڭ قوشۇلۇشى ۋە ئايرىلىشى182 ماددا شىركەتلەرنىڭ قوشۇلۇشى ياكى ئايرىلىشى توغرىسىدا، شىركەتنىڭ پايچىكلار يىغىنى قارار چىقىرىشى كېرەك.183 پاي چەكلىك شىركەتلىرىنىڭ قوشۇلۇشى ياكى ئايرىلىشىنى گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن تارماقنىڭ ياكى ئۆلكە دەرىجلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزۈش شەرت.184 ماددا شىركەتلەر قوشۇلۇشتا، قوبۇل قىلىش يولى بىلەن قوشۇلۇش ۋە يېڭىدىن تەسىس قىلىش يولى بىلەن قوشۇلۇشتىن ئىبارەت ئىككى خىل شەكىل قوللىنىلسا بولىدۇ.بىر شىركەت باشقا شىركەتنى قوبۇل قىلسا، بۇ قوبۇل قىلىش يولى بىلەن قوشۇلۇش بولىدۇ. قوبۇل قىلىنغان شىركەت تارقىتىۋېتىلىدۇ. ئىككىدىن ئارتۇق شىركەتنىڭ قوشۇلۇشى بىلەن يىڭى بىر شىركەت تەسىس قىلىنغان بولسا، بۇ يېڭىدىن تەسىس قىلىش يولى بىلەن قوشۇلۇش بولىدۇ، قوشۇلغان تەرەپلەر تارقىتىۋېتىلىدۇ.شىركەتلەر قوشۇلۇشتا، قوشۇۋېتىلگەن تەرەپلەر قوشۇلۇش كېلىشىمى ئىمزالىشى ھەمدە ئاكتىپ پاسسىپ جەدۋىلى ۋە مۈلۈك تىزىمىنى ئىشلەپ چىقىشى كېرەك. شىركەت قوشۇلۇش توغرىسىدا قارار چىقارغان كۈندىن باشلاپ ئون كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇش قىلىشى ھەمدە 30 كۈن ئىچىدە گېزىتتە ئاز دېگەندە ئۈچ قېتىم ئېلان چىقىرىشى كېرەك. ھەقدارلار ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالمىغان بولسا، بىرىنچى قېتىم ئېلان چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 90 كۈن ئىچىدە، شىركەتتىن قەرزنى تۆلەپ بېرىشنى ياكى مۇناسىپ كېپىللىك بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق. قەرز تۆلەنمىگەن ياكى مۇناسىپ كېپىللىك بېرىلمىگەن بولسا، شىركەتلەرنى قوشۇۋېتىشكە بولمايدۇ.شىركەتلەر قوشۇلغاندا، قوشۇۋېتىلگەن تەرەپلەرنىڭ ھەقدارلىقى ۋە قەرزدارلىقىغا قوشۇلغاندىن كېيىنكى شىركەت ياكى يېڭىدىن تەسىس قىلىنغان شىركەت ئۈستىگە ئالىدۇ.185 ماددا شىركەت ئايرىلغاندا، ئۇلارنىڭ مۈلكىمۇ مۇناسىپ بۆلۈنىدۇ.شىركەت ئايرىلغاندا، ئاكتىپ پاسسىپ جەدۋىلى ۋە مۈلۈك تىزىمىنى ئىشلەپ چىقىش كېرەك. شىركەت ئايرىلىش توغرىسىدا قارار چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ ئون كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇش قىلىشى ھەمدە 30 كۈن ئىچىدە گېزىتتە ئاز دېگەندە ئۈچ قېتىم ئېلان چىقىرىشى كېرەك. ھەقدارلار ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالمىغان بولسا، بىرىنچى قېتىم ئېلان چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 90 كۈن ئىچىدە، شىركەتتىن قەرزنى تۆلەپ بېرىشنى ياكى مۇناسىپ كېپىللىك بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق. قەرز تۆلەنمىگەن ياكى مۇناسىپ كېپىللىك بېرلىمىگەن بولسا، شىركەتنى ئايرىۋېتىشكە بولمايدۇ.شىركەت ئايرىلىشتىن بۇرۇنقى قەرزدارلىقنى ھاسىل قىلىنغان كېلىشىم بويىچە ئايرىلغاندىن كېيىنكى شىركەتلەر ئۈستىگە ئالىدۇ.186 ماددا شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنى ئازايتىشقا توغرا كەلگەندە، ئاكتىپ پاسسىپ جەدۋىلى ۋە مۈلۈك تىزىمىنى ئىشلەپ چىقىشى كېرەك.شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنى ئازايتىش توغرىسىدا قارار چىقارغان كۈندىن باشلاپ ئون كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇش قىلىشى ھەمدە 30 كۈن ئىچىدە گېزىتتە ئازدېگەندە ئۈچ قېتىم ئېلان چىقىرىشى كېرەك. ھەقدار ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالمىغان بولسا، بىرىنچى قېتىم ئېلان چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 90 كۈن ئىچىدە شىركەتتىن قەرزنى تۆلەپ بېرىشنى ياكى مۇناسىپ كېپىللىك بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.شىركەتنىڭ كاپىتالى ئازايتىلغاندىن كېيىن رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالى قانۇندا بەلگىلەنگەن ئەڭ تۆۋەن چەكتىن ئاز بولماسلىقى كېرەك.187 ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپىتالىنى كۆپەيتكەندە، پايچىكلار يېڭىدىن كۆپەيتىلگەن كاپىتال ئۈچۈن مەبلەغ چىقارماقچى بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى تەسىس قىلىنغاندا چىقىرىلىدىغان مەبلەغنى تاپشۇرۇشقا دائىر بەلگىلىمىسى بويىچە ئىش كۆرۈش كېرەك.پاي چەكلىك شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپىتالىنى كۆپەيتىش ئۈچۈن، يېڭى پاي چېكى تارقاتقاندا، پايچىكلار يېڭى پاي چېكىنى سېتىۋېلىشقا يېزىلسا، مۇشۇ قانۇننىڭ پاي چەكلىك شىركىتى تەسىس قىلىنغاندا پاي پۇلى تاپشۇرۇش توغرىسىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئىش كۆرۈش كېرەك.188 ماددا شىركەتلەرنى قوشۇۋېتىش ياكى ئايرىش مۇناسىۋىتى بىلەن تىزىمغا ئالدۇرۇلغان ئىشلار ئۆزگەرگەن بولسا، قانۇن بويىچە شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا بېرىپ تىزىمنى ئۆزگەرتىش رەسمىيتىنى بېجىرىش كېرەك؛ شىركەت تارقىتىۋېلسە، قانۇن بويىچە شىركەتنى تىزىمدىن ئۆچۈرۈش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك؛ يېڭى شىركەت تەسىس قىلىنسا، قانۇن بويىچە شىركەت تەسىس قىلىشنى تىزىمغا ئالدۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك.شىركەت رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپىتالىنى كۆپەيتمەكچى ياكى ئازايتماقچى بولسا، قانۇن بويىچە شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا بېرىپ تىزىمنى ئۆزگەرتىش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك. باب شىركەتنىڭ ۋەيران بولۇشى، تارقىتىۋېتىلىشىۋە ھېساباتىنىڭ ئېنىقلىنىشى189 ماددا شىركەت قەرەلى توشقان قەرزنى تۆلىيەلمەي، ۋەيران بولغانلىقى قانۇن بويىچە جاكارلانسا، خەلق سوت مەھكىمىسى ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە، پايچىكلار، ئالاقىدار ئورگانلار ۋە ئالاقىدار كەسپىي خادىملاردىن ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى تەشكىللەپ، ۋەيران بولغان شىركەتنىڭ ھېساباتىنى ئېنىقلايدۇ.190 ماددا شىركەتتە تۆۋەندىكى ئەھۋاللاردىن بىرى كۆرۈلگەن بولسا، ئۇنى تارقىتىۋېتىشكە بولىدۇ:1 شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن تىجارەت مۇددىتى توشقان ياكى تارقىتىۋېتىشنىڭ شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا سەۋەبلىرى كۆرۈلگەن بولسا؛2 پايچىكلار يىغىنى تارقىتىۋېتىشنى قارار قىلغان بولسا؛3 قوشۇلۇش ياكى ئايرىلىش تۈپەيلىدىن شىركەتنى تارقىتىۋېتىش زۆرۈر بولۇپ قالسا.191 ماددا شىركەت ئالدىنقى ماددىنىڭ 1 ۋە 2 تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە تارقىتىۋېتىلمەكچى بولغاندا، 15 كۈن ئىچىدە ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى تەشكللىشى كېرەك، چەكلىك مەسئۇلىيە شىركىتىنىڭ ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى پايچىكلاردىن تەشكىل قىلىنىدۇ، پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى تەركىبىگە كىرىدىغانلارنى پايچىكلار يىغىنى بەلگىلەيدۇ؛ مۇددىتى ئۆتۈپ كەتكۈچە ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى تەشكىل قىلىنماي، ھېسابات ئېنىقلانمىغان بولسا، ھەقدارلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئالاقىدار خادىملارنى بەلگىلەپ ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى قۇرۇپ، ھېسابات ئېنقلاشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ، خەلق سوت مەھكىمىسى بۇ ئىلتىماسنى قوبۇل قلىشى ھەمدە ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزالىرىنى ۋاقتىدا بەلگىلەپ ھېساباتنى ئېنىقلىشى كېرەك.192 ماددا شىركەت قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا خىلاپلىق قىلغانلىقى ئۈچۈن قانۇن بويىچە تاقىۋېتىشكە بۇيرۇلغان بولسا، ئۇنى تارقىتىۋېتىش كېرەك، ئۇنىڭ ھېساباتىنى ئالاقىدار مەسئۇل ئورگان پايچىكلار، ئالاقىدار ئورگانلار ۋە ئالاقىدار كەسپىي خادىملاردىن ھېسابات ئېنىقلاش گورۇپپىسى تەشكىللەپ ئېنىقلىشى كېرەك.193 ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ھېسابات ئېنىقلاش مەزگىلىدە تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ:1 شىركەتنىڭ مۈلكىنى ئېنىقلاپ، ئاكتىپ پاسسىپ جەدۋىلى ۋە مۈلۈك تىزىمىنى ئىشلەپ چىقىرىدۇ؛2 ھەقدارلارغا ئۇقتۇرۇش قىلىدۇ ياكى بۇ ھەقتە ئېلان چىقىرىدۇ؛3 شىركەتنىڭ ھېسابات ئېنىقلاشقا ئالاقىدار بولغان، ئاياغلاشمىغان كەسپىي ئىشلىرىنى بىر تەرەپ قىلىدۇ؛4 ئارتىلىپ قالغان باج پۇلىنى ئېنىقلاپ تاپشۇرىدۇ؛5 ھەقدارلىق ۋە قەرزدارلىقنى ئېنىقلايدۇ؛6 شىركەتنىڭ قەرز تۆلىنىپ بولغاندىن كېيىن ئېشىپ قالغان مۈلكىنى بىر تەرەپ قىلىدۇ؛7 شىركەتكە ۋاكالىتەن ھەق تەلەپ دەۋا پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىدۇ.194 ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى قۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ ئون كۈن ئىچىدە ھەقدارلارغا ئۇقتۇرۇش قىلىش ھەمدە 60 كۈن ئىچىدە گېزىتتە ئاز دېگەندە ئۈچ كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان بولسا، بىرىنچى قېتىم ئېلان چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 90 كۈن ئىچىدە ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىغا ئۆزىنىڭ قەرز ھوقۇقىنى مەلۇم قىلىشى كېرەك.ھەقدار ئۆزىنىڭ قەرز ھوقۇقىنى مەلۇم قىلغاندا، قەرز ھوقۇقىغا دائىر ئىشلار توغرىسىدا ئىزاھات بېرىشى ھەمدە ئىسپات ماتېرىياللىرىنى بېرىشى كېرەك. ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى قەرز ھوقۇقىنى تىزىملىشى كېرەك.195 ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى شىركەتنىڭ مۈلۈكىنى ئېنىقلاپ، ئاكتىپ پاسىسپ جەدىۋىلى ۋە مۈلۈك تىزىمىنى ئىشلەپ چىققاندىن كېيىن، ھېسابات ئېنىقلاش لايىھىسىنى تۈزۈشى ھەمدە ئۇنى پايچىكلار يىغىنىغا ياكى ئالاقىدار مەسئۇل ئورگاننىڭ ئېتىراپ قىلىشىغا يوللىشى كېرەك.شىركەتنىڭ مۈلكى شىركەتنىڭ قەرزىنى تۆلەشكە يەتسە، دوكىلاتى تەييارلاپ، ئۇنى پايچىكلار يىغىنى ياكى ئالاقىدار مەسئۇل ئورگەننىڭ ئېتىراپ قىلىشىغا يوللىشى ھەمدە شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا يوللاپ، شىركەتنى تىزىمدىن ئۆچۈرۈشنى، شىركەتنىڭ ئىشتىن توختىغانلىقىنى ئېلان قىلىشىنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك. شىركەتنى تىزىمدىن ئۆچۈرۈش ئىلتىماس قىلىنمىسا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى شۇ شىركەتنىڭ تىجارەت كىنىشكىسىنى ئىناۋەتسىز قىلىدۇ ھەمدە شۇ ھەقتە ئېلان چىقىرىدۇ.198 ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزالىرى ئۆز ۋەزىپىسىگە سادىق بولۇشى، ھېسابات ئېنىقلاش مەجبۇرىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىشى كېرەك.ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ئەزالىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ پارا ئېلىشىغاياكى باشقا قانۇنسىز يوللار بىلەن تاپاۋەت قىلىشىغا، شىركەتنىڭ مۈلۈكىنى ئىگىلىۋېلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزالىرى قەستەنلىك ياكى زور سەۋەبلىك بىلەن شىركەتكە ياكى ھەقدارغا زىيان يەتكۈزسە، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.9 باب چەت ئەل شىركىتىنىڭ شۆبە ئاپپاراتى199 ماددا چەت ئەل شىرىكىتى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە جۇڭگو زېمىنىدا شۆبە ئاپپارات تەسىس قىلىپ، ئىشلەپچىقىرىش تىجارەت پائالىيەتلىرى بىلەن شۇغۇللانسا بولىدۇ.بۇ قانۇندا دېيىلگەن چەت ئەل شىركىتى چەت ئەل قانۇنى بويىچە جۇڭگو چېگرىسى سىرتىدا تىزىمغا ئالدۇرۇلۇپ قۇرۇلغان شىركەتنى كۆرسىتىدۇ.200 ماددا چەت ئەل شىركىتى جۇڭگو زېمىنىدا شۆبە ئاپپارات تەسىس قىلىشتا، جۇڭگونىڭ مەسئۇلى ئورگىنىغا ئىلتىماس قىلىشى ھەمدە ئۆز شىركىتىنىڭ نىزامنامىسى، ئۆزى تەۋە دۆلەتنىڭ شىركەت تىزىملاش گۇۋاھنامىسى قاتارلىق ئالاقىدار ھۆججەتلەرنى تاپشۇرۇشى، تەستىقلانغاندىن كېيىن، شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا بېرىپ قانۇن بويىچە تىزىملاش رەسمىيىتىنى بىجىرىپ، تىجارەت كىنىشكىسى ئېلىشى كېرەك.چەت ئەل شىركىتى شۆبە ئاپپاراتلىرىنى تەكشۈرۈپ تەستىقلاش چارىسىنى گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.201 ماددا چەت ئەل شىركىتى جۇڭگو زېمىنىدا شۆبە ئاپپارات تەسىس قىلىشتا، جۇڭگو زېمىنىدا شۇ شۆبە ئاپپاراتقا مەسئۇل بولىدىغان ۋەكىل ياكى ۋاكالەتچى بەلگىلىشى ھەمدە شۇ شۆبە ئاپپاراتقا ئۇنىڭ شۇغۇللىنىۋاتقان تىجارەت پائالىيەتلىرىگە يارىشا مەبلەغ ئاجرىتىپ بېرىشى كېرەك.چەت ئەل شىركىتى شۆبە ئاپپاراتىنىڭ تىجارەت مەبلىغى توغرىسىدا ئەڭ تۆۋەن چەك بەلگىلەشكە توغرا كەلسە، گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.202 ماددا چەت ئەل شىركىتىنىڭ شۆبە ئاپپاراتى ئۆز شىركىتىنىڭ نامىغا شۇ چەت ئەل شىركىتىنىڭ دۆلەت تەۋەلىكى ۋە مەسئۇلىيەت شەكلىنى ئېنىق يېزىشى كېرەك.چەت ئەل شىركىتىنىڭ شۆبە ئاپپاراتى ئۆز ئاپپاراتىدا شۇ چەت ئەل شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىنى تەييارلاپ قويۇشى كېرەك.203 ماددا چەت ئەل شىركىتى چەت ئەللىك قانۇنىي ئىگىنىڭ تەۋەلىكىدە بولىدۇ، ئۇنىڭ جۇڭگو زېمىنىدا تەسىس قىلغان شۆبە ئاپپاراتى جۇڭگونىڭ قانۇنىي ئىگىلىك سالاھىيىتىگە ئىگە بولمايدۇ.چەت ئەل شىركىتى ئۆزىنىڭ شۆبە ئاپپاراتى جۇڭگو زېمىنىدا ئېلىپ بارغان تىجارەت پائالىيەتلىرى ئۈچۈن ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.204 ماددا چەت ئەل شىركىتىنىڭ تەستىق بىلەن تەسىس قىلىنغان شۆبە ئاپپاراتى جۇڭگو زېمىنىدا كەسپىي پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللانغاندا، جۇڭگونىڭ قانۇنلىرىغا رىئايە قىلىشى شەرت، جۇڭگونىڭ جامائەت مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈشىگە يول قويۇلغايدۇ، ئۇنىڭ قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئىتى جۇڭگونىڭ قانۇنى بىلەن قوغدىلىدۇ.205 ماددا چەت ئەل شىركىتى ئۆزىنىڭ جۇڭگو زېمىنىدىكى شۆبە ئاپپاراتىنى ئەمەلدىن قالدۇرغاندا، قانۇن بويىچە قەرزنى تۆلەپ تۈگىتىشى، مۇشۇ قانۇننىڭ شىركەتنىڭ ھېساباتىنى ئېنىقلاش رەسمىيىتى توغرىسىدىكى بەلگىلىمىسى بويىچە ھېساباتنى ئېنىقلاش رەسمىيىتى توغرىسىدىكى بەلگىلىمىسى بويىچە ھېسابات ئېنىقلىشى شەرت. قەرزنى تۆلەپ بولۇشتىن ئىلگىرى، ئۆزىنىڭ شۇ شۆبە ئاپپاراتىنىڭ مۈلكىنى جۇڭگو چېگرىسى سىرتىغا يۆتكىشىگە يول قويۇلمايدۇ.10 باب قانۇن جاۋابكارلىقى206 ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، شىركەتنى تىزىملىتىش ۋاقتىدا رويخەتكە ئالدۇرۇلدىغان كاپىتالنى يالغان مەلۇم قىلىش، يالغان گۇۋاھلىق ھۆججىتى تاپشۇرۇش ياكى باشقا ساختىپەزلىك ۋاستىلىرىنى ئىشقا سېلىپ مۇھىم پاكىتلارنى يوشۇرۇش يولى بىلەن شىركەتنى تىزىمغا ئالدۇرۋالغانلار تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، كاپىتالىنى يالغان مەلۇم قىلىپ رويخەتكە ئالدۇرغان شىركەتكە يالغان مەلۇم قىلىش يول بىلەن رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنىڭ5 ىدىن يۇقىرى، 10 ىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛ يالغان گۇۋاھلىق ھۆججىتى تاپشۇرۇش ياكى باشقا ساختىپەزلىك ۋاسىتىلىرىنى ئىشقا سېلىش يولى بىلەن مۇھىم پاكىتلارنى يۇشۇرغان شىركەتكە 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛ قىلمىشى ئېغىر بولسا، شىركەت تىزىمدىن ئۆچۈرۈلىدۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.207 ماددا پاي چېكىگە خېرىدار چاقىرىشنىڭ يالغان چۈشەندۈرمىسى، پاي چېكىنىڭ يالغان خېرىدارنامىسى، شىركەت زايومى بىلەن مەبلەغ توپلاشنىڭ يالغان چارىسى ئارقىلىق پاي چېكى ياكى شىركەت زايومى تارقاتقانلار تارقىتىشىنى توختىتىشقا، توپلىغان مەبلىغىنى ۋە ئۇنىڭ ئۆسۈمىنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇلىدۇ، ئۇلارغا قانۇنسىز توپلىغان مەبلەغ سوممىسىنىڭ 1 ىدىن يۇقىرى، 5 ىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.208 ماددا شىركەت قۇرۇشنى تەشەببۇش قىلغۇچىلار، پايچىكلار پۇل، ماددىي نەرسە تاپشۇرماي ياكى مۈلۈك ھوقۇقىنى ئۆتكۈزۈپ بەرمەي، مەبلەغ چىقارغان بولۇۋېلىپ، ھەقدارلارنى ۋە جامائەتنى ئالدىسا، تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، ئۇلارغا يالغاندىن چىقارغان مەبلەغ سوممىسىنىڭ 5 ىدىن يۇقىرى، 10 ىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.209 ماددا شىركەت تەسىس قىلىشنى تەشەببۇس قىلغۇچىلار، پايچىكىلار شىركەت قۇرۇلغاندىن كېيىن، ئۆزى چىقارغان مەبلەغنى ئېلىۋالغان بولسا، تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، ئۇلارغا چىقارغان مەبلىغىدىن ئېلىۋالغان سوممىنىڭ 5 ىدىن يۇقىرى، 10 ىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.210 ماددا مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئالاقىدار مەسئۇل تارماقنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزمەي، ئۆز ئالدىغا پاي چېكى ياكى شىركەت زايومى تارقاتقانلار تارقىتىشنى توختىتىشقا، توپلىغان مەبلىغىنى ۋە ئۇنىڭ ئۆسۈمىنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇلىدۇ. ئۇلارغا قانۇنغا خىلاپ تولىغان مەبلىغىنىڭ 1 ىدىن يۇقىرى، 5 ىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.211 ماددا شىركەت مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، قانۇندا بەلگىلەنگەن بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرىدىن باشقا ئايرىم بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرى تۇتقان بولسا، تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ. ئۇلارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، جىنايەت شەكىللەنگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.شىركەت مۈلۈكىنى ھەرقانداق شەخىسنىڭ نامىدا ھېساب ئېچىپ ساقلىغالار نىڭ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ ھەمدە ئۇلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، جىنايەت سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.212 ماددا شىركەت پايچىكلارنى ۋە جامائەتچىلىكنى يالغان مالىيە بوغالتىرلىق دۇكلاتى ياكى مۇھىم پاكىتلار يوشۇرۇلغان مالىيە بوغالتىرلىق دۇللاتى بىلەن تەمىن ئەتكەن بولسا، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكار باشقا خادىملارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.213 ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، دۆلەت مۈلكى تۆۋەن باھادا ياكى ھەقسىز بۆلۈپ بېرىلىگەن بولىسا، ئۇنىڭغا بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكار باشقا خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.214 ماددا مۇدىرلار، نازارەتچىلەر، دىرېكتورلار خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ پارا ئالغان، باشقا قانۇنسىز يوللار بىلەن تاپاۋەت قىلغان ياكى شىركەتنىڭ مۈلكىنى ئىگىلىۋالغان بولسا، ئۇلارنىڭ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ، ئۇلار شىركەتنىڭ مۈلكىنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇلىدۇ، شىركەت ئۇلارغا چارە كۆرىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.مۇدىرلار، دىرېكتورلار شىركەتنىڭ مەبلىغىنى ئىشلىتىۋالغان ياكى شەركەتنىڭ مەبلىغىنى باشقىلارغا بۇيرۇلىدۇ، شىركەت ئۇلارغا چارە كۆرىدۇ. ئۇلارنىڭ تاپاۋەت قىلىغان كىرىمى شىركەت ئىلكىگە ئۆتكۈزۈۋېلىنىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۇرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.مۇدىرلار، دىرېكتورلار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، ئۆز شىركىتىدىكى پايچىكلارنىڭ ياكى باشقا كىشىلەرنىڭ قەرزىگە شىركەتنىڭ مۈلكى بىلەن كېپىل بولغان بولسا، كېپىللىكنى بىكار قىلىشقا بۇيرۇلىدۇ ھەمدە قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ. قانۇنسىز يول بىلەن كېپىل بولۇشتىن تاپاۋەت قىلىنغان كىرىم شىركەتنىڭ ئىلكىگە ئۆتكۈزۈۋېلىنىدۇ، قىلمىشى ئېغىر بولغانلارغا شىركەت چارە كۆرىدۇ.215 ماددا مۇدىرلار، دىرېكتورلار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، ئۆزى ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان شىركەتتىكىگە ئوخشاش تىجارەت بىلەن ئۆز ئالدىغا شۇغۇللانسا ياكى باشقىلار ئۈچۈن شۇغۇللىنىپ بەسە، ئۇنىڭ تاپاۋەت قىلغان كىرىمى شىركەتنىڭ ئىلكىگە ئۆتكۈزۈۋېلىنغاندىن باشقا، شىركەت ئۇلار غا چارە كۆرسىمۇ بولىدۇ.216 ماددا شىركەت قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت جۇغلانما فوندى بىلەن قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت پاراۋانلىق فوندىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئېلىپ قالمىسا، ئېلىپ قېلىشقا تېگىشلىك پۇلنى تولۇق ئېلىپ قېلىشقا بۇيرۇلىدۇ ھەمدە شىركەتكە 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلسا بولىدۇ.217 ماددا شىركەت قوشۇلۇش، ئايرىلىش، رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپتالىنى ئازايتىش ياكى ھېسابات ئېنىقلاش ۋاقتىدا، ھەقدارلارغا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۇقتۇرۇش قىلمىغان ياكى بۇ ھەقتە ئېلان چىقارمىغان بولسا، تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، شىركەتكە 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.شىركەت ھېسابات ئېنىقلاش ۋاقتىدا، مۈلۈكنى يوشۇرغان، ئاكتىپ پاسىسپ جەدۋىلى ياكى مۈلۈك تىزىمىنى ساختىلىق بىلەن تولدۇرغان، ياكى قەرزنى تۆلەپ تۈگىتىشتىن ئىلگىرى شىركەتنىڭ مۈلكىنى تەقسىم قىلىۋەتكەن بولسا، تۈزىتىشككە بويرۇلىدۇ، شىركەتكە يوشۇرغان مۈلۈك سوممىسىنىڭ ياكى قەرزنى تۆلەپ تۈگىتىشتىن ئىلگىرى تەقسىم قىلىۋېتىلگەن مۈلۈك سوممىسىنڭ 1 ىدىن يۇقىرى، 5 ىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇلى خادىمغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكار باشقا خادىملارغا 10 مىڭ يۈەن دىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.218 ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا ھېسابات ئېنىقلاش دوكىلاتنى يوللىمىغان بولسا ياكى يوللىغان ھېسابات ئېنىقلاش دوكىلاتىدا مۇھىم پاكىتلارنى يوشۇرغان ياكى مۇھىم مەلۇمەتلارنى چۈشۈرۈپ قويغان بولسا، تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ.ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزالىرى خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ، نەپسانىيەتچىلىك قىلىپ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغان ياكى شىركەتنىڭ مۈلكىنى ئىگىلىۋالغان بولسا، شىركەتنىڭ مۈلكىنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇلىدۇ، ئۇلارنىڭ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ ھەمدە ئۇلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلسا بولىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.219 ماددا مۈلۈك باھالاش، مەبلەغ تەكشۈرۈش ياكى ئىسپاتلاشنى ئۈستىگە ئالغان ئاپپاراتلار يالغان گۇۋاھلىق ھۆججەتلىرىنى بەرگەن بولسا، ئۇلارنىڭ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ، ئۇلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق قانۇن بويىچە شۇ ئاپپاراتلارنى ئىشتىن توختاشقا بۇيرۇسا، بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارنىڭ سالاھىيەت گۇۋاھنامىسىنى ئىناۋەتسىز قىلسا بولىدۇ. جىنايەت شەكللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.مۈلۈك باھالاش، مەبلەغ تەكشۈرۈش ياكى ئىسپاتلاشنى ئۈستىگە ئالغان ئاپپاراتلار سەۋەنلىك بىلەن مۇھىم مەزمۇن چۈشۈپ قالغان دوكلاتنى بەرگەن بولسا، تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، قىلمىشى ئېغىرراق بولغانلارغا تاپاۋەت قىلغان كىرىمىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، ئۈچ ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق قانۇن بويىچە شۇ ئاپپاراتلارنى ئىشتىن توختاشقا بۇيرۇسا، بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارنىڭ سالاھىيەت گۇۋاھنامىسىنى ئىناۋەتسىز قىلسا بولىدۇ.220 ماددا گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلارنىڭ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان شىركەت تەسىس قىلىش ئىلتىماسىنى تەستىقلىغان ياكى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان پاي چېكى تارقىتىش ئىلتىماسىنى تەستىقلىغانلىرىدىن قىلمىشى ئېغىرلىرىنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىملىرىغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكار باشقا خادىملىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.221 ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە باشقۇرۇش تارمىقى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان پاي توپلاش، پاي چېكىنى بازارغا سېلىش ۋە زايوم تارقىتىش توغرىسىدا سۇنۇلغان ئىلتىماسنى تەستىقلىغان، قىلمىشى ئېغىر بولغان بولسا، ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇلى خادىملىرىغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكار باشقا خادىملىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ. جىنايەت شەكللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋانكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلدۇ.222 ماددا شىركەت تىزىملاش ئورگانلىرىنىڭ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان تىزىملاش ئىلتىماسىنى تىزىمغا ئالغانلىرىدىن، قىلمىشى ئېغىرلىرىنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىملىرىغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكار باشقا خادىملىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈلىدۇ.223 ماددا شىركەت تىزىملاش ئورگىنىنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك تارمىقى شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان تىزىملاش ئىلتىماسىنى تىزىمغا ئېلىشنى مەجبۇرىي بۇيرۇغان ياكى قانۇنسىز يول بىلەن تىزىمغا ئېلىنغانلارنى قانات ئاستىغا ئالغان بولسا، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىملارغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكار باشقا خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرلىدۇ.224 ماددا قانۇن بويىچە چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ياكى پاي چەكلىك شىركىتى دەپ تىزىمغا ئالدۇرۇلمىغان، ئەمما چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ياكى پاي چەكلىك شىركىتى دېگەن نامنى سۈيئىستېمال قىلغانلار تۈزىتىشكە ياكى شىركەتنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشقا بۇيرۇلىدۇ ھەمدە ئۇلارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.225 ماددا شىركەت قۇرۇلغاندىن كېيىن ئورۇنسىز سەۋەب بىلەن ئالتە ئايدىن ئاشقۇچە تىجارىتىنى باشلىمىغان ياكى تىجارىتى باشلانغاندىن كېيىن تىجارەتنى ئۆزلۈكىدىن ئۇدا ئالتە ئايدىن ئارتۇق توختىتىپ قويغان بولسا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى شۇ شىركەتنىڭ تىجارەت كىنىشكىسىنى ئىناۋەتسىز قىلىدۇ.شىركەتنىڭ تىزىمغا ئالدۇرغان ئىشلىرى ئۆزگەرگەندە، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە سۈرۈك ئىچىدە تىزىملىتىشقا بۇيرۇلىدۇ. سۈرۈك ئۆتۈپ كەتكۈچە تىزىملاتمىغانلارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.226 ماددا چەت ئەل شىركىتى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، جۇڭگو زېمىنىدا ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن شۆبە ئاپپارات تەسىس قىلغان بولسا، تۈزىتىشكە ياكى تاقىۋېتىشكە بۇيرۇلىدۇ ھەمدە ئۇنىڭغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.227 ماددا مۇشۇ قانۇنغا ئاساسەن تەكشۈرۈپ تەستىقلاش ۋەزىپىسىنى ئاتقۇرىدىغان ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلار قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن ئىلتىماسنى تەستىقلىمىسا ياكى شىركەت تىزىملاش ئورگىنى قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن ئىلتىماسنى تىزىمغا ئالمىسا، ئالاقىدار تەرەپ قانۇن بويىچە قايتىدىن قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا ياكى مەمۇرىي دەۋا قىلسا بولىدۇ.228 ماددا شىركەت مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلىقى ئۈچۈن، ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشقا ۋە جەرىمانە، شتراف تاپشۇرۇشقا توغرا كەلگەندە، ئۇنىڭ مۈلكى تۆلەشكە چىقىش قىلمىسا، ئالدى بىلەن ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.11 باب قۇشۇمچە پرىنسىپ229 ماددا بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن ئىلگىرى قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملار، يەرلىك نىزاملار ۋە گوۋۇيۈەننىڭ ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلىرى تۈزگەن چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركەتلىرىنى قېلىپلاشتۇرۇش توغرىسىدىكى پىكىر ، پاي چەكلىك شىركەتلىرىنى قېلىپلاشتۇرۇش توغرىسىدىكى پىكىر بويىچە تىزىملاش ئېلىنىپ قۇرۇلغان شىركەتلەر داۋاملىق ساقلاپ قېلىنىدۇ، بۇ شىركەتلەرنىڭ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرنى تولۇق ھازىرلىغانلىرى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە يېتىشى كېرەك، بۇنىڭ كونكرېت يولغا قويۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.يۇقىرى يېڭى تېخنىكا دائىرسىگە كىرىدىغان پاي چەكلىك شىركەتلىرىدە، تەشەببۇش قىلغۇچىلار سانائەت مۈلۈك ھوقۇقىنى، پاتېنتسىز تېخنىكىنى پۇلغا سۇندۇرۇش يولى بىلەن چىقارغان مەبلەغ سوممىسىنىڭ شىركەت رويخەتكە ئالدۇرۇغان كاپىتالدا ئىگىلەيدىغان نىسبىتىنى، شىركەتلەرنىڭ يېڭى پاي چېكى تارقىتىش، پاي چېكىنى بازارغا سېلشنى ئىلتىماس قىلىش شەرتلىرىنى گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.230 ماددا بۇ قانۇن 1994 يىل 7 ئاينىڭ 1 كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ. .:...?جۇڭخۇاخەلقجۇمھۇرىيىتىشىركەتقانۇنى134215 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 9 يانۋار 2014 ئاخىرقى قېتىم 02:15 دا ئۆزگەرتكەن.
|
پايعامبارىمىز س.ع.س. ناۋقاستاردى ەمدەگەن بە؟ .23 1 2021، 7، 19:53اللا ەلشىسى س.ع.س. نۇرى كەتكەن، اداسقان جۇرەكتەردى ەمدەۋشى كوڭىلدەرگە جۇبانىش، قايعى مۇڭداعىلارعا ٴۇمىت سىيلايتىن رۋحاني دارىگەر دەسەك بولادى، ويتكەنى اللا ەلشىسى س.ع.س. ادامداردىڭ جاندۇنيەسىن بايىتىپ، ەكى دۇنيەنىڭ باقىتىن سىيعا تارتىپ، ٴدىن يسلامدى تاراتۋشى. ادامدارعا يماندىلىقتى ۇيرەتتى، اقيرەتىنە پايدالى ىزگى امالداردى، اللاھتىڭ الدىنداعى قۇلداردىڭ مىندەتتەرىن ٴتۇسىندىردى. الايدا بۇل ماقساتىمەن قوسا جانىنداعى كەيبىر ادامداردى ناۋقاسىنان ەمدەپ جازدى.يبن ابباس بىلاي دەيدى: پايعامبارىمىزعا س.ع.س. اقىلەسى كەم ٴبىر بالانى الىپ كەلەدى. اللا ەلشىسى س.ع.س. مۇباراك قولىن ونىڭ كوكىرەگىنە قويدى. ارتىنشا بالا قۇستى، اۋزىنان قيار كولەمىندەي قارا نارسە شىقتى دا6 بالا ناۋقاسىنان ايىعىپ كەتتى.تاعى ٴبىر ريۋاياتتا مۇحاممەد يبن حاتيپ ەسىمدى بالا ىدىستاعى قايناعان سۋ توگىلىپ، قولىن تۇگەلىمەن كۇيدىرىپ الىپتى. سوندا اللا ەلشىسى س.ع.س. ونىڭ قولىن سيپاپ، تۇكىرىگىن سۇرتكەن ەكەن، كوپ ۋاقىت وتپەي بالانىڭ قولى جازىلىپ كەتەدى.حايبار سوعىسىنىڭ الدىندا ٴاليدىڭ ر.ا. كوزى اۋىرىپ جاتىپ قالعان بولاتىن. پايعامبارىمىز ونى دەرەۋ شاقىرتىپ الىپ مۇباراك تۇكىرىگىن الىپ، حازىرەتى ٴاليدىڭ ر.ا. كوزدەرىن ٴسۇرتتى. حازىرەتى الي ر.ا. انت ەتە وتىرىپ: ودان كەيىن كوزىم ەش اۋىرعان ەمەس، دەپ قۋانادى. وسى سەكىلدى تاعى ٴبىر ريۋاياتتا ەر جەتكەن مىلقاۋ بالا اللا ەلشىسىنىڭ س.ع.س. جانىنا كەلەدى. پايعامبارىمىز س.ع.س. ودان: مەن كىممىن؟ دەپ سۇرايدى. سوندا سويلەي المايتىن بالا: سەن اللانىڭ ەلشىسىسىڭ، دەپ سويلەپ كەتەدى. سول بويدا بالانىڭ ٴتىلى شىعىپ، سويلەپ كەتكەن ەكەن. ارينە، بۇلاردىڭ بارلىعى اللا ەلشىسىنە ٴتان پايعامبارلىق قاسيەت. ونىڭ ەمدەۋى اللانىڭ قالاۋىمەن ورىندالادى. ٴارى بۇل وقيعالاردى كورگەن ساحابالاردىڭ يمانى ارتىپ، دىنگە دەگەن بەرىكتىگى نىعايا ٴتۇستى.پايعامبارىمىز س.ع.س. ٴقاۋىپتى اۋرۋلاردان ساقتاندىرىپ: الاپەسپەن اۋىرعان اداممەن اراڭىزدا ٴبىر نايزا ۇزىندىعىنداي الىس تۇرىپ سويلەسىڭدەر. ەگەر ٴقايسىبىرىڭنىڭ ىدىسىنا شىبىن تۇسسە، ونى تۇگەلدەي باتىرىپ الىپ، سوسىن لاقتىرىپ تاستاڭدار، ويتكەنى ونىڭ ٴبىر قاناتىندا شيپا بولسا، ەكىنشى قاناتىندا ىندەت بار دەگەن. سونداياق ەمدەلۋمەن قوسا، دەرتتىڭ ەمىن تەك اللا بەرەتىن بولعاندىقتان، دۇعا ەتۋدى ماڭىزدى ساناپ: اللا تاعالادان دۇنيە جانە اقيرەت سىيى مەن ساۋلىق تىلەڭدەر دەپ وسيەت ەتىپ: اللا تاعالام! دەنەمە، كوزىمە جانە قۇلاعىما ساۋلىق بەرە كور ۋا، اللا تاعالام! اماندىق بەر، مەيىرىمىڭە بولە، تۋرا جولدا جۇرگىز. دەنساۋلىق بەر جانە رىزىقتاندىر دەپ دۇعا تىلەگەن. ٴتىپتى كەيبىر اۋرۋدان دەم سالۋ ارقىلى ارىلۋدى وسيەت ەتكەن. بىردە پايعامبارىمىز س.ع.س. ۋممۋ ٴسالاسانىڭ ۇيىندە بەتىندە قارا داق بار قىزدى كورىپ: دەم سالىڭدار، وعان كوز ٴتيىپتى، دەگەن. اللا ەلشىسى س.ع.س. قاتتى ناۋقاستانىپ اۋىرعان مەزگىلدە ٴمۋاۋيزاتاين ناس، فالاق سۇرەلەرىن وقىپ، الاقانىنا ۇرلەپ، دەنەسىنىڭ قول جەتكەن جەرىنە دەيىن سيپاپ دەم سالعان. قايتىس بولاردىڭ الدىندا قاتتى ناۋقاستانعاندا، ايشا انامىز وسى سۇرەلەردى وقىپ، ۇرلەپ پايعامبارىمىزعا دەم سالعان. ايشا ر.ا. انامىز بىلاي دەيدى: اللا ەلشىسى س.ع.س. ناۋقاستانسا، مۋاۋيزاتاين وقىپ، الاقانىنا دەم ۇرلەپ، قولىمەن دەنەسىن سيپايتىن. ول دۇنيە سالارداعى ناۋقاسىمەن اۋىرعاندا مەن دە ٴوزى دەم سالاتىنى سياقتى مۋاۋيزاتايندى وقىپ، دەم ۇرلەپ، پايعامبارىمىزدىڭ س.ع.س. قولىمەن دەنەسىن سيپاي باستادىم دەيدى. داريمي، مۋقادديما: 4. ٴمۇسناد، 1:254 قادي ياد، ٴاششيفا، 1:324 الي ٴالقاري، شارھۋلشيفا، 1657. قادي ياد، ٴاششيفا،1:319 ٴالبيدايا ۋاننيھايا، 6:158159. يبن ٴماجا، دۋا 5. ٴابۋ ٴداۋىت، 101. ٴمۇسليم، زيكر: 3501.03.2017 6509 مەديسينا باسىپ شىعارۋبالدىڭ ەمدىك قاسيەتى جايلى نە ايتىلعان؟
|
قىتاي ساپارى. 9 قۇجاتقا قول قويىلدىانىق 4385 23 پىكىر 8 ماۋسىم, 2018 ساعات 10:22قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ توراعاسى سي تسزينپينمەن كەڭەيتىلگەن قۇرامدا كەزدەسۋ وتكىزدى، دەپ حابارلايدى اقوردانىڭ رەسمي سايتى.رەسمي كەزدەسۋ راسىمىنەن كەيىن ەكى ەلدىڭ كوشباسشىلارى كەڭەيتىلگەن تۇردە كەلىسسوز جۇرگىزىپ، وسى كەلىسسوزدەر نەگىزىندە 9 تاريحي قۇجاتقا قول قويىلعان.دالەلدى بولۋ ءۇشىن 9 قۇجاتتى دا اتاي كەتەيىك.1. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ بىرلەسكەن مالىمدەمەسى2. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى يادرولىق جانە راديواكتيۆتى ماتەريالداردىڭ، راديواكتيۆتى قالدىقتار مەن قاۋىپتى زاتتاردىڭ زاڭسىز تاسىمالداۋىن بولدىرماۋ جونىندەگى ءىسقيمىل تۋرالى كەلىسىم3. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتى اراسىنداعى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرۋى تۋرالى نەگىزدەمەلىك كەلىسىم4. قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى مينيسترلىگى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى قارجى مينيسترلىگى اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك جانە ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋم5. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ مينيسترلىگى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ دامۋ جانە رەفورمالار جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتى اراسىنداعى وندىرىستىك قۋاتتار مەن ينۆەستيتسيالار سالاسىنداعى قازاقستانقىتاي ىنتىماقتاستىق جوسپارىن بىرلەسىپ ازىرلەۋ جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم6. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ مينيسترلىگى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ دامۋ جانە رەفورمالاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتى اراسىنداعى بىرلەسكەن جوبالار تىزبەسىن جانە ولاردىڭ يندۋستريالاندىرۋ جانە ينۆەستيتسيالار سالاسىنداعى قالىپتاسۋ تەتىكتەرىن بەكىتۋ جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم7. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ كوممەرتسيا مينيسترلىگى اراسىنداعى ەلەكتروندىق ساۋدا سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك جانە ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋم8. قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى اراسىنداعى قازاقستاننان قىتايعا ەكسپورتتالاتىن سيىر ەتىنە ارنالعان ينسپەكتسيالاۋ، كارانتيندىك جانە ۆەتەريناريالىقسانيتارلىق تالاپتار تۋرالى حاتتاما9. قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى باس كەدەن باسقارماسى اراسىنداعى قازاقستاننان قىتايعا جوڭىشقا ءشوبىن ەكسپورتتاۋ جونىندەگى سانيتارلىق جانە فيتوسانيتاريالىق تالاپتار حاتتاماسى.ساپار سوڭىندا قازاقستان پرەزيدەنتى قىتاي تاراپىنا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلۋگە شاقىرعانى ءۇشىن ريزاشىلىق ءبىلدىرىپ، ءداستۇرلى قوناقجايلىق كورسەتكەنىن اتاپ ءوتتى.مەن، ەڭ الدىمەن، ءسىزدى جوعارى مەملەكەتتىك لاۋازىمعا قايتا سايلانۋىڭىزبەن جانە قىتاي كومپارتياسىنىڭ ءحىح سەزىن تابىستى وتكىزۋىڭىزبەن قۇتتىقتايمىن. بۇل قىتايلىق وزىندىك ەرەكشەلىگى بار سوتسياليزم قۇرۋ جولىنداعى الەمدىك ءمانى بار ايتۋلى وقيعا بولدى، دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.نۇرسۇلتان نازارباەۆ قىتاي ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ىسىندە ەل مەملەكەتتىلىگىنىڭ تىرەگى سانالاتىن قىتاي كومپارتياسى ءرولىنىڭ ارتقانىنا توقتالدى. قازاقستان پرەزيدەنتى 2012 جىلدان بەرى جوعارى دەڭگەيدەگى 18 كەزدەسۋ وتكەنىن ايتىپ، قازاقستانقىتاي قاتىناستارىنىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىنا نازار اۋداردى.وسى ۋاقىت ىشىندە ءبىز جالپى سوماسى 67 ميلليارد دوللار كولەمىندەگى 127 ەكى جاقتى قۇجاتقا قول قويدىق. بىزگە وسى ديالوگتى جالعاستىرۋ قاجەت. بىلتىر ءوزارا ساۋدا كولەمى 11 ميلليارد دوللارعا جۋىقتادى. بۇل جەردەگى ءوسىم 30 پايىزدان استام. ەكى جاقتى قاتىناستارىمىزدى ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ بۇدان دا زور الەۋەتىمىز بار، دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.مەملەكەت باسشىسى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى توراعاسىنىڭ دوستىق، تەڭ قۇقىلىق، ءوزارا ىنتىماقتاستىق جانە مەملەكەتتىك ەگەمەندىكتى قۇرمەتتەۋ رۋحىندا تاتۋ كورشىلىك قاتىناستاردى دايەكتى دامىتۋ ىسىندەگى جەكە ۇلەسىن جوعارى باعالادى. ءسىزدىڭ جىبەك جولىنىڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىن قالىپتاستىرۋ جونىندەگى باستاماڭىزدى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىعىمىز نىعايا ءتۇستى، دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.كەزدەسۋ سوڭىندا قازاقستان پرەزيدەنتى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ توراعاسىن قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلۋگە شاقىردى.
|
الەمدى ەۆرەيلەر بيلەمەك ادىرنا ۇلتتىق پورتالىالەمدى ەۆرەيلەر بيلەمەكالەمدەگى ەڭ اقىلدى ۇلت ەۆرەيلەر مە؟ ءبىز الەمدە قايسى ۇلت اقىلدى دەگەندى انىقتاپ بەرۋشى ەمەسپىز. جەر بەتىندە اقىلسىز ۇلت تا جوق. بىراق، تابىس پەن جەتىستىككە جەتۋ تۇرعىسىنان قاراعاندا، ەۆرەيلەردىڭ كوش ىلگەرى ەكەندىگى شىندىق.زەردەلەپ كورسەك، جەر جۇزىندەگى ەۆرەيلەردىڭ جان سانى 13 ملن. 600 مىڭداي جەر شارىنىڭ 0,2ى ەكەن. نوبەل سىيلىعى يەگەرلەرىنىڭ 20ى ەۆرەي ۇلتى ساناتىنان. الەمدە 500 ميللياردەر بولسا، سونىڭ 100گە جۋىعىنىڭ ۇلتى ەۆرەي. وسى اسا كوپ ەمەس حالىق جاھاندىق ساۋدانىڭ 70ىن ۋىسىندا ۇستاپ وتىر. كوسمەتيكالىق بۇيىمدار، ءىنجۋمارجان، اسىل تاس، كيىمكەشەك، ازىقتۇلىك، قارۋجاراق ساۋداسى ءھام كينو سالاسى ت.ب. كوپتەگەن بيزنەستىڭ جەتەكشى بايلارى ەۆرەيلەر. ەۆرەيلەردىڭ مۇنشاما تابىستى بولۋىنىڭ سىرى نەدە؟مۇنىڭ سىرىن جانجاقتى قاراستىرۋعا بولار. ال ءبىز بۇل سىردىڭ جاۋابىن ەۆرەيلەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ءپرينتسيپى زاڭدىلىعىنان ىزدەپ كوردىك.جاراتىلىس دۇنيەسىنىڭ قۇپيالى قاتپارى كوپاق. عالىمدار زەرتتەپ، زەردەلەگەنى، جاۋابىن تاپقانى دا بارشىلىق. ال، ادامزات بالاسىنا جاۋىرىنىن بەرىپ، قۇپياسى اشىلماعان دۇنيەنىڭ تىلسىم سىرلارى دا جەتەرلىك.ون سەگىز مىڭ عالامنىڭ ادامزات بالاسىنا قۇشاق اشىپ، باۋىرىن يگەنى تەك جەر شارى عانا. وزگە عالامشارلاردىڭ ءومىر سۇرۋگە قولايلىلىعى، قازىرگە ءدۇلدامال، جورامال كۇيىندە قالىپ وتىر.وسىندايدا ۇلى جاراتۋشىنىڭ بار ەكەنىنە، ونىڭ حيكىمەتىنىڭ شەكسىزدىگىنە تاڭداناسىڭ. جاراتۋشىنىڭ 18 مىڭ عالامدى بەلگىلى زاڭدىلىقتارعا باعىنۋ شارتى استىندا جاراتقانىنا باس يەسىڭ. اتاپ ايتساق، جەر شارىن اۋا قورشاپ تۇرادى. ول عىلىم تىلىندە اتموسفەرا دەپ اتالادى. وسى اتموسفەراڭىز كۇللى تىرشىلىك يەسىنىڭ بار نە جوق بولۋىنىڭ كەپىلى. اۋا، ياعني، ونى قۇرايتىن ازوت پەن وتتەگى جوق بولسا، جەر شارىنىڭ دا بولۋى مۇمكىن ەمەس. وزگە عالامشارلار سەكىلدى، تاقىر تاۋعا اينالادى. دەمەك، جەر شارى بەلگىلى ءبىر زاڭدىلىقتىڭ اياسىندا جەر انا اتانىپ وتىر. ول زاڭدىلىق 78 بەن 21ءدىڭ قاتىناسى.كوپتەگەن وقىرماندار، بۇل قانداي زاڭدىلىق دەۋى مۇمكىن. بۇل ەشقانداي دا تىلسىم دۇنيە ەمەس. بۇل جەر شارىن قورشاعان اۋانى قۇرايتىن ازوت پەن وتتەگىنىڭ قاتىناسى. ال، بۇل زاڭدىلىقتىڭ ەۆرەيلەرگە قانداي قاتىسى بار دەيسىز عوي. ارينە، قاتىسى بار. شىندىعىندا، بۇل ەۆرەيلەردىڭ التىن امال دەپ اتالاتىن بيزنەس ءپرينتسيپى. باسقاشا ايتقاندا، بۇل ەۆرەيلەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ءپرينتسيپى.ۇلى جاراتۋشىنىڭ اقيقات زاڭى وزگەرسە، جەر شارىندا تىرشىلىك ەتۋشى جانجانۋار، وسىمدىك اتاۋلى قۇرىپ كەتەدى. بۇل، ادامزاتتىڭ ەركىنەن تىس قۇبىلىس. ياعني، بۇل جاراتۋشىنىڭ اقيقاتى. الەم ەكونوميكاسىن ۋىسىندا ۇستاپ وتىرعان ەۆرەيلەر، وسى اقيقات زاڭدىلىقتى ءوز بيزنەستەرىنە قاعبا ەتىپ العان.78:21 زاڭدىلىعىن بيزنەستە قالاي قولدانۋعا بولادى؟ كوپتەگەن ادامدار بايلاردان قاراپايىم ادامداردىڭ سانى كوپ دەپ ويلايدى. سوندىقتان، بيزنەسىمدى سانى باسىم ادامدارعا باعىتتاۋىم كەرەك دەگەن ءپرينتسيپتى ۇستانادى. شىندىعىندا، باردام ادامداردىڭ سانى قاراپايىم كوپشىلىكتەن الدەقايدا از بولعانىمەن، ولاردىڭ تۇتىنۋ قۋاتى قاراپايىم كوپشىلىكتەن بالەن ەسە جوعارى بولادى. باسقاشا ايتقاندا، قاراپايىم قاۋىم مەن بايلاردىڭ سالىستىرماسى 78گە 21ءدىڭ قاتىناسىنداي بولادى. بىراق، ولاردىڭ قازىنامۇلكى 21ءدىڭ 78گە قاتىناسىنداي كەلەدى. ال، ەۆرەيلەر ءوز بيزنەستەرىن سانى جاعىنان 21, قازىنامۇلكى جاعىنان 78گە باعىتتايتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. بيزنەسىڭىزدە بۇل ءپرينتسيپتى ۇستانساڭىز، بايلىق اعىلماي قويمايدى.الەمدە قارىز الۋشىلار كوپ پە، قارىز بەرۋشىلەر كوپ پە؟ بۇل اسا قاراپايىم سۇراق بولعانمەن، كوپتەگەن ادامداردىڭ جاۋابى: قارىز الۋشىلار كوپ دەگەنگە سايادى. بىراق، شىندىق جاعداي بۇنىڭ كەرىسىنشە، ياعني، بانككە اقشا قويۋشىلار، بىلايشا ايتقاندا، قاراپايىم ادامدار كوپ. بانكتەن قارىز الۋشىلار، ياعني، بايلار از. قاراپايىم ادامدار نە ءۇشىن ءومىر بويى قاراپايىم بولىپ قالادى؟ سەبەبى، ولار ءوز اقشالارىن وزگەلەردىڭ جۇمساۋىنا بەرەدى.78:21 ءپرينتسيپى بۇزىلسا، بانك قىزمەتى دە توقتايدى. بانكتىڭ ءپرينتسيپى وسى. بانك كوپتەگەن قاراپايىم جۇرتشىلىقتىڭ اقشاسىن جيىپ الىپ دەپوزيت بايلارعا ۇلەستىرەدى. قورىتا ايتقاندا، بايلار باي بەرەدى. كەدەيلەر كەدەي بولىپ ولمەيدى، باي بولىپ كورمەيدى.جالپى، بيزنەستىڭ ءوزى فيلوسوفيا. بۇل فيلوسوفيانى عاسىرلار بويى جاندۇنيەسىنە اۋاداي سىمىرگەن ەۆرەيلەر الەم وركەنيەتىنىڭ العاداي ۇلتىنا اينالىپ وتىر. نەگىزىندە، حالىقتىڭ جاندۇنيەسى، مەنتاليتەتى قالىپتاسۋى كەرەك. ءبىز قازاق حالقىنا نەگە سول ەۆرەيلەردەي بولمايسىڭ دەپ ايتا المايمىز. ويتكەنى، جاندۇنيە باسقا، مەنتاليتەت بولەك. ءبىزدىڭ اقشاعا دەگەن كوزقاراسىمىز اقشا قولدىڭ كىرى دەگەنگە سايادى. تولىپ جاتقان قارا ولەڭدەرىمىز بەن ماقالماتەلدەرىمىزدە، اقشانى دۇنيە قوڭىزدىققا بالايدى. ال، ەۆرەيلەر شە؟ ولار باستاۋىش سىنىپتاردان باستاپ ەكونوميكالىق ماتەماتيكا ساباعىن وقىتادى ەكەن. ءتىپتى، ەۆرەيلەر بالالارىن جورگەك تۇگىلى، جاتىردا جاتقاندااق، باي بولۋعا باۋليدى. ەۆرەيلەر مۇنداي تاربيەنىڭ جەمىسىن كورىپ وتىر.رۋحاني بايلىق پەن ماتەريالدىق بايلىقتى ءبىربىرىنە قارسى قويۋدى دوعارعان ءجون. جالپى، ەكەۋى دە بولۋى كەرەك. ەكەۋ ازوت پەن وتتەگى. رۋحاني بايلىق پەن ماتەريالدىق بايلىق. قاراپ وتىرساق، جاراتىلىستىڭ زاڭى بولسىن، ادامزاتتىڭ جازىلماعان زاڭى بولسىن ءبارى ءبىرءبىرىن تولىقتىرۋشى. ءبىرىنسىز ءبىرىنىڭ بولۋى مۇمكىن ەمەس. بولعان كۇندە دە، كەمەل دۇنيە بولا قويۋى ەكىتالاي.
|
نوچى يۇمشاق دىتاللار بولسا ۋاشاڭ قىلىشمامدۇق؟ئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى ھەر خىل يۇمشاق دېتاللار نوچى يۇمشاق دىتاللار بولسا ۋاشاڭ قىلىشمامدۇق؟ يوللانغان ۋاقتى 2012310 06:50:20نوچى يۇمشاق دىتاللار بولسا ۋاشاڭ قىلىشمامدۇق؟ماندا قايلاپ باقسام مۇشۇ ئىزدىنش ئوينايدىغانلارنىڭ كۆپى مەخسۇسكومپىيۇتىر بىلەن ھەپىلىشىدىغانلار ياكى كومپىيۇتردا خىزمەتقىلدىغانلاركەنمىز. ئەمدى مۇشۇنداق كومپىيۇتىرنىڭ ئالدىدا ھىچ بولمىسا بىرسائەت ئوتتامىسا كۈنى ئۆتمەيدىغانلارنىڭ كومپىيۇتىرىدا ئۇيە بۇيەدىنچۈشۈرۋالغان، باشقىلار بەك بىلىپ كەتمەيدىغان بىرەر ئىككى تال يۇمشاقدىتاللار چىقىپ قىلىشى ئىنىق. شۇڭا ھەممىمىز بى كومپىيۇتىرىمىزنى قىقىپبىقىپ باشقىلارغا پايدىسى تىگىپ قالامىكى دەپ قايلىغان يۇمشاق دىتاللاربولسا مىشەگە بى تاشلىمامدۇق؟ ئالاھىدە تەلەپ يوق. نىمىگە ئائىت بولسامەيلى ئىشقىلىپ ئۆزەڭلا ياقتۇرغان، بەك كەسپى بولاپ كەتمىگەن، ھەممە ئادەمئىشىلىتەلەيدىغان دىتاللار بولسا بولدى. بولسا ئۆزەڭلارنىڭ ئىشلىتىشتەجىربەڭلانى قىتىپ قويساڭلار تىخى ياخشى. ئامال بار ھالال دىتاللاربولسۇن، ئەمدى ھەقلىق بولاپ قالسىمۇ ھىچۋەقەسى يوق، شۇ ھەقسىز قىلدىغانئامالىنى قىتىپ يوللاپ قويساڭلار ياق دىمەيمىزئەمسە مەن باشلاپ كەتتىم.1 . دەسلەپ قىلىپ تونۇشتۇردىغىنىم رىۋو يۇيغۇچ نەچچە يىلنىڭ ئالدىدا بىر لۈكچەك دىتالنى ئۆچۈرەلمەي توردىن ئامالىنىئىزدەپ يۈرۈپ مۇشۇ دىتالنى ئۇچرىتىپ قالغان ئىدىم. بىر ئىككى سىناپ بىقىپياقتۇرۇپ قالغان پىتىم ھازىرغىچە ئىشلىتىپ كىلۋاتىمەن. رىۋو يۇيغۇچنىڭئاساسلىق فۇنكىسيەسى كومپىيۇتىرىڭىزغا قاچىلانغان يۇمتاللارنى بوشىتىىشبولۇپ سىزگە كومپىيۇتىرىڭىزغا قاچىىلانغان بارلىق يۇمشاق دىتاللار ياكىقىستۇرما دىتاللارنى كۆرىسىتىپ بىرىدۇ ھەم ئۇلارنى پاك پاكىز تازىلايدۇ.ھەممىمىزگە مەلۇم، ئادەتتە كۆپ قىسىم كومپىيۇتىر ئىشلەتكۈچىلەر يۇمتاللارنىبوشاتماقچى بولسا كونتىرول تاختىدىسىكى پروگىرامما قېتىشبوشىتىش كۆزنىكىئارقىلىق بوشىتىدۇ. بىراق بۇ ئۇسۇلدا كۆپ ھاللاردا ئۇ دىتالنىڭ قالدۇقئۇچۇرلىرى، تىزىملاش جەدۋىلىدىكى ئىزلىرى ئۆچمەي ساقلىنىپ قالىدۇ. رىۋويۇيغۇچ ئارقىلىق يۇيسىڭىز دىتاللارنى يۇيۇپلا قالماستىن كومپىيۇردىكى شۇدىتالغا مۇناسىۋەتلىك دىسكىلار ھەم تىزىملاش جەدۋىلىنى چارلاپ بارلىققىپقالغان قالدۇقلارنى تىپىپ چىقىدۇ ھەم سىزنىڭ ماقۇللىقىڭىز بىلەنئۇلارنىمۇ قىتىپ تازىلايدۇ.بۇ دىتالنى ئىشلىتىش بەك ئاسان، چۈشۈرۈپ قاچىلسىڭىزلا نىمە قىلىش كىرەكلىكىنى بىلەلەيسىز.مشۇنداق ئارتۇقچىلىقلىرى بىلەن بۇ دىتال داڭلىق يۇمشاق دىتال تەمىنلەش بىتى .دا 5 يۇلتۇز بولۇپ باھالانغان.بۇ دىتالنىڭ ھەقسىز بولۇپ بەك ئالاھىدە ئىقتىدارلىرىنىمۇ ئىشلىتىمەندىسىڭىز كەسپى نۇسخىسىغا كۆتۈرۋالسىڭىز بولىدۇ، بىكاغا ئەمەس، دوللارغا.بىراق مەن قارىسام ئۇنىڭغا ھىچقانداق ھاجىتىم چۈشمىگۈدەك. ئىشىنمەنكى بۇھەقسىز نۇسخا سىزنىڭ ئىىھتىاجىڭىزدىن تامامەن چىقالايدۇ.2. تەھرىرلىگۈچپ د ف بىلەن بارغانسىرى كۆپ ئۇچرىشىدىغان بولاپ كىتىۋاتىمىز بۇنىبىلىسىلەر. موھىم ھۆججەتلەر، ماقالە، كىتاپلار پ د ف شەكىلىدە ساقلىنۋاتىدۇياكى تارقىتىلۋاتىدۇ. پ د ف نىڭ ئەڭ چوڭ ئارتۇقچىلىقى ئۇنى ۋوردھۆججەتتەك تەھرىرلىگىنى بولمايدۇ، بىراق دەل مۇشۇ ئارتۇقچىلىقى بەزىدەبىزگە پۇتلىكاشاڭ بولىشى مومكىن. بەلكىم پ د ف لارنىىڭ بەزى بەتلىرىنىئايرىم ساقلىۋالغىمىز كىلىدۇ، بەلكىم بەزىدە بىر قانچە پ د ف نىبىرلەشتۈرۈپ بىر پ د ف قىلىشقا ئىھتىياجىمىز چۈشۈشىمىز مومكىن. چاتاق يىرىبىز بىلىدىغان پ د ف كە مۇناسىۋەتلىك كۆپ يۇمشاق دىتاللاردا بۇنداقئىقتىدار يوق. ئەمدى سىلەرگە تونۇشتۇرماقچى بولغان دىگەن بۇ دىتالمانا مۇشۇنداق ۋەزىپىلەرنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالايدىغان ئەڭ نوچى دىتال.بۇ دىتالنى چۈشۈرۈپ ئىشلەتكىنى ماڭا ئۇزۇن بولمىدى، ئەمما ئىشلىتىپبىقىپلا ئىقتىدارىدىن ھەيران قالدىم. چۈنكى بۇ دىتال ئارقىلىق سىز پ د فھۆججەتنىىڭ ئەسلى خەت نۇسخسىنى، بەت شەكلىنى ئۆزگەرتەلمىگەندىن باشقا ھەرقانداق ئىشنى قىلالايسىز. خۇددى ۋورد ھۆججەتنى تەھرىرلىگەنگە ئوخشاش پ د فنىڭ ئۈستىگە يازامسىز، سىزامسىز، جىجىلاپ باقامسىز ئىشقىلىپ ھەممە ئىشىنى قىلالايسىز. بەزى قۇرلارنى ئۆچۈرۈپ ئۈستىىگە ئەسلىخەت نۇسخىسى بىلەن ئوخشاش قىلىپ ييىڭىدىن يازسىڭىزمۇ، ياكى پ د ف كە سۈرەت،پ د ف ۋە باشقا ھۆججەتلەرنى تارتىپ ئەكىرىپ ئىشلەتسىڭىزمۇ بولىدۇ. پ د فنىڭ بەزى بەتلىرىنى ئۆچۈرۋىتىپ ياكى يىڭىدىن بەت كىرگۈزۈپ ئىشلىتەلەيسىز.ئىشقىلىپ پ د ف ھۆججەتنى ئەڭ زور دەرجىدە تەھرىرلىيەلەيسىز.بۇ دىتالنى چۈشۈرۈپ قاچىلىسىڭىز قۇرالى دەپ يەنە بىر قوشۇمچەدىتالمۇ تەڭ قاچىلىندۇ. بۇ دىتال تولۇق ھەقسىز بولۇپ سىز بۇ دىتالدىنپايدىلنىپ ھەر خىل ھۆججەتلەرنى پ د ف كە ئايلاندۇرالايسىز، پ د ف نىڭبەتلىرىنى ئالماشتۇرالايسىز ياكى چىقىرۋىتەلەيسىز. قانچىلىك پ د ف ڭىزبولسا مەيلى، ھەممىنى يىغىپ بىر پ د ف قىلالايسىز. سۈرەتلەرنى پ د ف كەئايلاندۇرالايسىز ياكى پ د ف كە ئۆزىڭىزنى ئىمزاسىنى قويالايسىز.چۈشۈرۈش ئادرىسى: :..300018497410435051.بىر ئىش، بۇ دىتالنىڭ پ د ف تەھرىرلىگۈچىسى ھەقسىز سىناق نۇسخىسىبولغاچقا تەھرىرلەنگەن پ د ف نىڭ ئۈستىگە تامغا بىسىپ ماڭىدۇ. بىلىمەنبۇنداق تامغا ھىچقايسىمىزغا ياقمايدۇ. ياخشى يىرى بۇنىڭمۇ ئامالى بارمۇشۇ بەتتىكى ھۆججەتنى چۈشۈرۈپ ، ئىىسىم، ئىلخەت ئادىرىسىنى خالىغانچەتوشقۇزسىڭىز تىزىملاش نومۇرى چىقىرىپ بىرىدۇ. شۇ نومۇرنى ئاۋۇ دىتالنىڭياردەم دىگەن يىرىدىكى تىزىملاش نومۇرى كىرگۈزۈش دىگەن يەرگەكىرگۈزسىڭىز بۇ دىتال 100 سىزنىڭ بولىدۇ. تامغىدىنمۇ قۇتۇلىسىز.بۈگۈنچە مۇشۇ ئىككى دىتالنى تونۇشتۇرۇپ تۇراي، يەنە ۋاقتىم چىقسا باشقادىتاللارنىمۇ تونۇشتۇرىمەن. بۇ ئىككى دىتال ئىنگىلىزچە، شۇڭا بەلكىمبەزىڭلارغا ئازراق تەس كىلىشى مومكىن. بولسا گوگۇلنىڭ ياكى بەيدۇنىڭتەرجىمە ئىقتىدارىدىن پايدىلنىپ 34 قىتىم بەزى ئاتالغۇلارنى خەنزۇچىغاتەرجىمە قىلىپ ئىشلەتسەڭلار كىيىن كۆزۈڭلارنى يۇمۇپمۇ ئىشلىتەلەيدىغانئەمسە نۆۋەت سىزگە كەلدى، سورۇنغا قۇرۇق كەممەيسىلەر ھە قاچان . يوللانغان ۋاقتى 2012310 12:38:57تامغا يوقىتىدىغان دېتال ئۇلىنىشى خاتا بۇلۇپ قالدىمۇ قانداق؟ يوللانغان ۋاقتى 2012310 13:15:29ماڭا بەك لازىمتى ، ھەرقېتىم باسمازاۋۇتقا بېرىپ بولۇپ بىر قىسىم ئىملا ياكى باشقا ئۇششاق خاتالىقلار قول قويۇدىغاندا كۆرۈنىدۇ،شۇ ۋاقىتتا قول كومپىيۇتېرىمغا قاچىلىۋالغان بولسام مۇشۇ پ د فنى تەھرىرلىگىلى بولسا نېمە دېگەن ياخشى بولاتتى! بولسا ماڭا يوللاپ بەرگەن بولسىڭىز بەك خوش بولغان بولاتتى. چۈشۈرسەممۇ سىزدېگەندەك قىلالىشىم تەس. بۇنداق كومپىيۇتېرمەشغۇلاتلىرى جەھەتتە سەل گالۋاڭراق مەن 1980441533 چچ1 يوللانغان ۋاقتى 2012310 14:51:43ئاۋۇ يۇغۇچ ماڭا بەك لازىمكەنتۇق............خاڭسۇچىسى بولسا دەپ بىرىڭلا شۇنىڭغا ئوخشاپ كىتىدىغانلاردىن ....چۈشۈردىغان بەتنى ئېچىپ ئا ب س ئوقۇپ بولالماي ئىچىم پۇشۇپ قالدى يوللانغان ۋاقتى 2012310 15:26:21مەن يوللاپ بىرەي چچ 87245967ھەقىقەتەن ياخشى دېتال يوللاپ رەھمەت ، مەن بۇرۇندىن تارتىپ يۇيدىغان دېتالنىڭ باشقا بىر خىل نۇسخىسىنى ئىشلىتىپتىكەنمەن يوللانغان ۋاقتى 2012310 15:30:164 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىل يوللانغان ۋاقتى 2012310 15:42:14مەنمۇ بىر دېتال تونۇشتۇراي بۇ توردىن ماتىريال چۈشۈردىغان دېتال ئىسمى مۇشۇ شۇبۇ ئەسلى ھەقلىق 30 دوللارلىق ئېسىل دېتال چۈشۈرۈش سۈرئىتىمۇ ناھايىتى تىز چاقماق بىر يەردە قالىدۇ بۇنىڭغا قارىغاندا چۈشۈرۈش ئادرىسى مانا :2..609. قوش چېكىپ ئورگان تەرەپتىن چۈشۈرۈڭبۇ ھەقلىق دېتالنىمۇ ئۆزىمىزنىڭ قىلۋالساق بولىدۇ ئامالى سىز ئاۋۋال دىسكىدىكى خوستىس ھۆججىتى تەھرىرلەيسىزئۇسۇلى بۇ يەردە بار :..752811. يوللانغان ۋاقتى 2012310 17:35:491 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلئالمىشىپ قاپتۇ، ئەمدى توغۇرلاپ قويدۇم. يوللانغان ۋاقتى 2012310 18:54:56خاسىيەتلىك ئىزدىنىش جۇمۇ بۇ ،جىق مەنپەتلىنىپ كەتتىم.ئەمما مەندە توككىدەك دەسمى يوقكەن ،شۇڭا رەھمىتىمنى بىلدۇرىۋالاي.ئېنگىلىزچىدە قىيلىنىدىغانلار ئۇستىدىكىدىتال نامىنى كۇچۇرۇپلا بەيدۇدىن ئىزدىسەكلا باركەن،مەنمۇ شۇنداق چۇشۇرۇۋالدىم. يوللانغان ۋاقتى 2012310 18:58:56تامغا يوقىتىدىغان ئادرېس يەنە ئېچىلمايدىغۇ؟ يوللانغان ۋاقتى 2012310 19:31:439 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلئۇ بىر قاراقچى بەتكەنتۇق، قارىغاندا دۆلەت ئىچىدە چەكلەنگەن ئوخشايدۇ.ماۋۇ ئېملارنى سىناپ بىقىڭ.مىنىڭچە ئەمدى ئىشلىتەلەيسىز. ئەگەر يەنە بولمىسا مەن ئۇ ھۆججەتنى دۆلەت ئىچىدىكى بىرەر بەتكە چىقىرىپ قويسام بولىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2012310 22:14:16مەندە تۆككىدەك بىرەر نەرسە يوقكەن . سورۇنغا قۇرۇق كەپقالدىم . . ئابىت مېھماندەك سورۇننىڭ بىر بۇلىڭىغا غاچچىدە قىسىلىپ كىرىپ ، تورداشلار تۆككەن دېتاللاردىن لازىملىقلىرى بولسا ، پايدىلىنارمەن دەپ مۇنۇ ئىنكاسنى يېزىپ قويدۇمغۇ؟ كەچۈرۈڭلار . يوللانغان ۋاقتى 2012310 22:15:28مەۋھۇم نۇر دىسكا دىتالى. بۇنى ئۇيغۇرچە قوشۇلغان ئەلالاشتۇرۇلغان دا كۆرۈپ ياقتۇرۇپ قالغان. شۇنىڭدىن بۇيان يېنىمدىن ئايرىمايمەن. يوللانغان ۋاقتى 2012310 23:51:26 مۇنۇ دېتالنىڭ خەنزۇچىسىنى چۈشۈردىميۇ ئىشلىتەلمەيۋاتىمەن . مۇنۇ دېتالنىڭ خەنزۇچىسىنى ئىزدەپ يۈرۈپ ، بىرنى چۈشۈرسەم ، ف دېسكىغا باشقا بىر دەھشەت بىزەڭ ئېلان دېتالى چۈشۈۋېلىپ ، قەتئىي ئۆچۈرگىلى بولمايۋاتىدۇ. يۇقارقى دېتالنىڭ ئاشۇ دېتالنى قانداق ئۆچۈرۈدىغىنى زادىلا بىلەلمىدىم . بولسا تەپەككۈرچى ئەپەندىم ، ئۆزىڭىز ئېغىر كۆرمەي چۈشەندۈرۈپ قويسىڭىز بوپتىكەن ؟ يوللانغان ۋاقتى 2012310 23:55:39 دىگەن كۆزنەكنى بېسىۋىدىم ، ھېلىقى قارىغا ئالدىغان بىر نەرسە چىقتى بەلكىم ئۆچۈرۈدىغان نەرسە شۇ بولۇشى مۈمكىن ئەمما ئۇنى قانداق ئىشلىتىشنى زادىلا بىلەلمىدىم ؟28 يوللانغان ۋاقتى 2012311 13:49:46بىر نەرسە بار پايدىلىنىڭ دىسە بەخرامان كىرگىلى بولغان بىلەن، بار نەرسىڭىزنى تۆكۈپ بېقىڭ دسىە ئەجەپ تەسكىنا كىرىمەكراستىنى دىسەم مەن قۇرۇق قول كەلمەيلا قالماستىن يەنە تېخى تەپ تارتماي قول ئۇزارتىپ كەلدىم. ئىزدىنىش ئەھلى ئىچىدە بىرەرسدە كىنوفىلىم ياكى قىسقا فىلىملەر ئىچىدىكى مەلۇم بىر كۈرۈنشىنى ئۈزۈپ ئېلىپ ھەركەتچان سۈرەت ئىشلەيدىغان دىتال بارمىدۇ؟ توردىن بىر قانچە دىتال چۈشۈرۈپ سىناپ باقتىم، ھەممىسىدە ئايلاندۇرغاندىن كىينكى سۈرەت تۇتۇق ھەم سۈنئى چىقىپ قېلۋاتىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2012311 16:42:0015 قەۋەتتىكى 28نىڭ يازمىسىدىن نەقىلكىنو ۋە قىسقا فىلىملەردىكى مەلۇم كۆرۈنۈشنى كېسىپ ئېلىپ ھەركەتچان سۈرەت ئىشلەشتە بىر قانچە دېتالدىن ئورتاق پايدىلىنىپ ئىشلەپ چىقىرىسىز.1. دىگەن دېتالدىن پايدىلىنىپ، ئۆزگەرتمەكچى بولغان قىسقا فىلىمدىن ئۆزىڭىزگە لازىملىق قىسمىنى كېسىپ ئېلىپ، ھۆججەت فورماتىنى شەكلىگە ئۆزگرتىۋالىسىز. ئەسكەرتىش: كېسىۋېلىنغان مەزمۇن بەك چوڭ بولمىسۇن، تەخمىنەن 13 سىكونت ئەتراپىدا بولسا بولىدۇ2. دىگەن دېتالدىن پايدىلىنىپ، باياتىن كېسىۋالغان ھۆججەتنى ئاچسىڭىز ، ھۆججىتى نۇرغۇن رەسىم ھۆججىتىگە ئايلىنىدۇ. بۇ رەسىم ھۆججەتلىرىدىن ھەر تۆت پارچە رەسىمنى بىر بىرلىك قىلىپ، كونتىرول كۇنۇپكىسىنى بېسىم تۇرۇپ، تۆت پارچە رەسىمدىن 3 پارچىنى ئۆچۈرۈۋاتسىڭىز، ئەسلى ھۆججەت زور دەرىجىدە كىچىكلەيدۇ.3. بۇ ۋاقىتتا ھۆججەتنى ھۆججىتى شەكلىدە ساقلاپ كۆرۈپ بېقىڭ، ئەگەر ھۆججەت بەك چوڭ بولۇپ كەتسە، توردا ئاسانلىقچە ئېچىلمايدۇ، بۇ ۋاقىتتا ھۆججىتىنى قايتا تەھرىرلەپ، ئەتراپىدىكى ئارتۇقچە كۆرۈنىشلەرنى كېسىپ ئېلىۋەتسىڭىز بولىدۇ.: نوچى يۇمشاق دىتاللار بولسا ۋاشاڭ قىلىشمامدۇق؟
|
ءدارىدارمەك نارىعىندا دۇربەلەڭگە جول بەرىلمەيدى ب.ساعىنتاەۆ8 شىلدە, 12:11 501 0 دەنساۋلىق انار لەپەسوۆاالماتى ءدارىحانالارىندا بىرنەشە كۇننەن بەرى كەزەك تولاستار ەمەس. قالا اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ تۇرعىندارعا جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ، دۇرلىگۋگە سەبەپ جوق ەكەنىن جەتكىزدى.سۇرانىسقا يە پرەپاراتتارعا دەگەن قاجەتتىلىكتى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن 1 شىلدەدەن باستاپ دارىحانالارعا 475 مىڭ دانا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار پرەپارات، سونىڭ ىشىندە 260 مىڭ پاراتسەتامول، 98 مىڭ اسپيرين، 35 مىڭ ينگاۆيرين، 22 مىڭ ازيتروميتسين، 15 مىڭ كارديوماگنيل جانە باسقا دا ءدارىدارمەكتەر ءتۇستى, دەپ جازدى شاھار باسشىسى پاراقشاسىندا.ب.ساعىنتاەۆتىڭ سوزىنشە، قالا ءدارىحانالارىنا 30 مىڭ تەرمومەتر قويىلدى. ال قويمالاردا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار 645 مىڭ ءدارىدارمەك، سونىڭ ىشىندە 301 مىڭ اسپيرين، 84 مىڭكارديوماگنيل، 73 مىڭ پاراتسەتامول، 42 مىڭ يبۋپروفەن، 26 مىڭ اموكسيكلاۆ جانە باسقا دا ءدارىدارمەك بار.كۇن سايىن قالاداعى 105 دارىحاناعا ءدارىدارمەك جونەلتىلەدى. بىراق ولار تەز ساتىلىپ كەتۋدە. دەسە دە، ىركىلىس بولمايدى. شىلدە ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن 1,2 ميلليون اسپيرين، 930 مىڭ پاراتسەتامول، 350 مىڭ يبۋپروفەن، ينگاۆيريننىڭ 100 مىڭ قاپتاماسى، 80 مىڭ ازيتروميتسين، 40 مىڭ تاميفليۋ جانە باسقا دا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار دارىلەر جەتكىزىلەدى, دەپ جازدى قالا اكىمى.شاھار باسشىسى جاعدايدىڭ باقىلاۋدا ەكەنىنە، ءدارىدارمەك نارىعىندا دۇربەلەڭگە جول بەرىلمەيتىنىنە سەندىردى.ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن الماتىدا ءدارىدارمەكتى جاپپاي ساتىپ الۋشىلار ۇستالعانىن حابارلاعانبىز.سونداياق، قازاقستان اۋماعىنا ءدارىدارمەك جەتكىزۋ پروتسەسى جەڭىلدەتىلدىلگەنى جايلى جازدىق. دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسويدىڭ ايتۋىنشا، ءدارىدارمەك وڭتايلاندىرىلعان تارتىپپەن قويمالاردان بولشەكتىك كومپانيالارعا تۇسە باستادى. الداعى ۋاقىتتا ول ءدارىدارمەكتەر دارىحانالارعا جەتكىزىلەدى.
|
تۋعان جەرىم، تال بەسىگىم، شورتاندىم! ادىرنا ۇلتتىق پورتالىتۋعان جەرىم، تال بەسىگىم، شورتاندىم!تۋعان جەر شىعارماشىلىق بايقاۋىنا قاتىسۋشىلاردىڭ تۋىندىلارىن پاراقشامىزعا جاريالاۋدى باستادىق. كەلەسى كەلىپ تۇسكەن تۋىندى ۇزدىك ماقالا اتالىمى بويىنشا امانجولوۆا ارۋجان.ادام بالاسىشەكسىز زەردەنىڭ عانا ەمەس، عاجايىپ سەزىمنىڭ يەسى. تۋعان جەراركىمنىڭ شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن، باۋىرىندا ەڭبەكتەپ، قاز باسقان قاسيەتتى مەكەنى، تالاي جاننىڭ ءومىرباقي تۇراتىن ولكەسى. ونى قايدا جۇرسە دە جۇرەگىنىڭ تۇبىندە الديلەپ وتپەيتىن جان بالاسى بولمايدى. تۋعان جەرگە، ونىڭ مادەنيەتى مەن سالتداستۇرلەرىنە ايرىقشا ىڭكارلىكپەن اتسالىسۋشىنايى ءپاتريوتيزمنىڭ ماڭىزدى كورىنىستەرىنىڭ ءبىرى. بۇل كەز كەلگەن حالىقتى انشەيىن بىرىگە سالعان قاۋىم ەمەس، شىن مانىندەگى، ۇلت ەتەتىن مادەنيگەنەتيكالىق كودىنىڭ نەگىزىدەي كەلە ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ سوزىمەن باستاعالى وتىرمىن. ءيا، ءاربىر ادامزات بالاسى ءۇشىن تۋعان جەرىنىڭ ءاربىر جۋسانى مەن توپىراعى، ءار قيىرشىعى دا قىمبات. ءاربىرىمىز ءۇشىن وتان وشاق باسىنان باستالادى: تۋعان جەر، تۋعان كوشە، تۋعان قالا نەمەسە مەن ءۇشىن تۋعان كەنت. مەنىڭ وتانىم كىشكەنتاي بولسا دا، مەن ءۇشىن اسا قىمبات جەر شورتاندى كەنتىنەن باستالادى. ءدال وسى جەردە مەنىڭ كوڭىلدى دە، شاتتىقتى، ۋايىمسىز بالالىق شاعىم ءوتتى. ءۇيدىڭ ماڭىنداعى اۋلادا ويناعانىم جانە بالاباقشاعا بارعان كوشە ءالى ەسىمدە. سول كەزدە ول ماعان وتە ۇزىن بولىپ كورىنەتىن. مۇندا كولىك سيرەك جۇرەتىن، بىراق سەرۋەندەپ جۇرەتىن ادامدار كوپ بولاتىن.سىزدەرگە ەندى ءوزىمنىڭ تۋعان ولكەمنىڭ قىسقاشا شىعۋ تاريحىن بايانداپ كەتەيىن: سوناۋ قازاق سسرنىڭ جوعارى كەڭەسى پرەزيدۋمىنىڭ جارلىعىمەن 1939 جىلى 16 قازاندا اقمولا وبلىسىندا ستالين اۋدانىن ىرىلەندىرۋ ەسەبىندە شورتاندى اۋدانى قۇرىلدى. اۋدان تاريحىنا 15 كەنتتىك، سەلولىق جانە اۋىلدىق كەڭەس بىرىكتىرىلدى. بۇل التايسكوە، اندرەەۆكا، بايكالسكوە، ۆوروشيلوۆسكوە، گولوششەكينسكوە، گۋليايپولە، جولىمبەت، كازتسيك، نوۆوكاۆكازسكوە، وكتيابرسكوە، پەتروۆكا، پريگورودنىي جانە شورتاندى. 1953 جىلدىڭ جەلتوقسانىنا دەيىن اۋدان ورتالىعى نوۆوكۋبانكا سەلوسى بولدى.1951 جىلى اۋدان قۇرامىنا نوۆوچەركاس اۋدانىنان قاراادىر ستانتسياسى بەرىلەدى.1952 جىلى اقمولا اۋدانىنان ەليزاۆەتگراد، ال 1954 جىلى نوۆورومەنكا، كامىشەنكا جانە تكاچەنكا سەلولارى كالينين اۋدانىنان شورتاندى اۋدانىنا بەرىلدى.1956 جىلدىڭ 30 شىلدەسىندە قازاق سسر جوعارعى كەڭەسى پرەزيدۋمىنىڭ جارلىعىمەن شورتاندى جانە زاريا كەڭشارلارىنا قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن نوۆوسەلوۆكا اۋىل كەڭەسى قۇرىلدى.1963 جىلى 2 قاڭتاردا قازاق سسر جوعارعى كەڭەسى پرەزيدۋمىنىڭ جارلىعىمەن شورتاندى اۋدانى تاراتىلدى.اندرەەۆكا، نوۆوكۋبانكا، پەتروۆكا، پريگورودنىي، راەۆكا، كازتسيك، نوۆوسەلوۆكا اۋماقتارى مەن شورتاندى كەنت كەڭەسى الەكسەەۆكا اۋدانىنا بەرىلدى، جدانوۆ اۋىل كەڭەسى تسەلينوگراد اۋدانىنا بەرىلدى.1966 جىلى 31 جەلتوقساندا شورتاندى اۋدانى قايتا قالپىنا كەلتىرىلدى. اۋدان اۋماعى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭىندە 3420 شارشى مەتردى، 1940 جىلدىڭ 1 قاڭتارى بويىنشا 24113 ادامدى قۇرادى.1951 جىلدىڭ قازانىنان باستاپ اۋداندىق گازەت جارىق كوردى. عاسىر تاريحىندا كورسەتىلگەندەي اۋدان تىڭ جانە تىڭايعان جەرلى بولدى. 19541958 جىلدار ارالىعىندا 114000 گا جۋىق جاڭا جەر يگەرىلدى. 2 تىڭ شورتاندى جانە زاريا كەڭشارلارى ۇيىمداستىرىلدى. استىق داقىلدارى ەگىن القابىندا 2 ەسەگە جۋىق ءوسىپ، 1958 جىلى 169600 گا جەتتى.سونىمەن قاتار بيىل اۋدانىمىزدىڭ 80 جىلدىق مەرەيتويى اتالىپ وتىلۋدە. بۇل دەگەنىڭ جەرىمىزدىڭ وسى ارالىق ىشىندە كوركەيىپ، جايقالعانىڭ بايقاۋعا بولادى. وعان مىسال رەتىندە ا.ي.باراەۆ اتىنداعى استىق شارۋاشىلىعى عىلىميوندىرىستىك ورتالىعى، ونەركاسىپ سالاسىندا قازاقالتىنكەن مەتاللۋرگياسى، اقنىڭ بولىمشەسىجولىمبەت التىن كەنىشى، سونىمەن قاتار جيھاز فابريكاسى، تىگىن فابريكاسى، ماي زاۋىتى اگروونەركاسىپتىك كەشەنى سپورت جاعى، ءبىلىم بەرۋ مادەنيەت جانە ت.ب. قارقىندى جۇمىس ىستەۋدە.ا.ي.باراەۆ اتىنداعى استىق شارۋاشىلىعى عىلىميوندىرىستىك ورتالىعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ەگىن جانە وسىمدىك شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ءىرى عىلىمي ورتالىق. ول قازاق استىق شارۋاشىلىعى عىلىميزەرتتەۋ ينستيتۋتى بولىپ 1956 جىلى قۇرىلعان. كەيىن ا.ي.باراەۆ اتىنداعى بۇكىلوداقتىق استىق شارۋاشىلىعى عزي بولىپ وزگەردى.دەنساۋلىقزور بايلىقدەي كەلە، اۋدانىمىزدا دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ باسىمدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ، حالىق اراسىندا دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورتتى بەلسەندى ناسيحاتتاۋ بولىپ تابىلادى. اۋداننىڭ سپورت ۇيىمدارىنىڭ جۇمىسىنداعى نەگىزگى باعىتتارى جاپپاي سپورتتى دامىتۋ جانە ەڭ جوعارى جەتىستىك سپورتتىڭ دامۋى بولىپ تابىلادى.شورتاندى كەنتىندە ۇلكەن، كىشى دەمەي، ءبارى سپورتپەن اينالىسادى. ءتىپتى، اۋدانىمىزدان شىققان سپورتشىلار، تەك اۋدانىمىزدى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار قازاقستانىمىزدىڭ كوك تۋىن حالىقارالىق جارىستاردا جانە گيننەس رەكوردتار كىتابىنا رەكوردتار ورناتقان. ناقتىلاي تۇسسەك، ولار كاريم بەكتاس، اليحان وزدوەۆ، سەرگەي تسىرۋلنيكوۆ، ەرمەك اگباەۆ سىندى سپورتشىلارىمىز.شورتاندىنىڭ مادەنيەتىنە كەلەر بولساق، 49 مادەنيەت وبەكتى، ودان 30 كىتاپحانا، 1 تىلدەرى وقىتۋ ورتالىعى، 18 كلۋب مەكەمەسى ارەكەت ەتۋدە. اۋداننىڭ كاسىپورىندارىندا قاتىسۋشىلاردىڭ جالپى سانى 1765 ادامى بار 128 قۇراما ارەكەت ەتۋدە. شورتاندى ك.ءامۇ جاڭا ۇجىمدار قۇرىلدى، 2 بي ۇجىمى، جولىمبەت ءامۇۆوكال توبى. بارلىعى ەسەپتىك مەرزىمدە 100گە جۋىق ءىسشارا وتكىزىلدى، وعان 5 مىڭ ادام قاتىستى. ىشكى ساياسات سالاسىندا باسىمدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى قوعامدىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ بولىپ تابىلادى. ەسەپتىك مەرزىمدە ەتنيكاارالىق پەن كونفەسسياارالىق قاتىناستاردى نىعايتۋ بويىنشا جەتكىلىكتى ءىسشارالار وتكىزىلگەن بولاتىن.رۋحاني جاڭعىرۋباعدارلاماسىنىڭ ماقالاسىەلىمىزدىڭ ساپالى وزگەرۋىنە، پاتريوتيزم رۋحىن قالىپتاستىرۋعا نەگىز بولاتىن يدەولوگيالىق تۇعىرناما، ونىڭ لوگيكالىق جالعاسۋى ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى ەلباسىنىڭ ماقالاسى بولىپ تابىلادى، وندا ۇلت كوشباسشىسى قازاقستاندىقتارعا تاريح پريزماسى ارقىلى وزدەرىنە قاراتۋدى، ءبىز كىم ەكەنىمىزدى سەزىنۋدى، عالامدىق تاريحتاعى ءرولىمىزدى ءتۇسىنۋدى ۇسىندى.باعدارلامالاردى جانە باعدارلامالىق قۇجاتتاردى جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا شورتاندى اۋدانىندا ۇلكەن جۇمىس اتقارىلدى. جالپى قامتىلۋى 10 مىڭنان استام اداممەن 200گە جۋىق ءىسشارالار جۇرگىزىلدى. شورتاندى 3 وم بازاسىندا رۋحاني جاڭعىرۋ مۇراجايى اشىلدى، بەكتاۋ، مىقتىكول، ستەپنوي ورتا مەكتەپتەرىندە كابينەتتەر، پريگورودنوە ورتا مەكتەبىندەرۋحاني جاڭعىرۋ كورمە زالى، 10 ورتا جانە 5 نەگىزگى مەكتەپتەردە كراي بەلىح بەرەز، تۋعان ەلدىڭ تاريحى، يستوريا رودنوگو كرايا ولكەتانۋ باعىتىنداعى ۇيىرمەلەر ءوز جۇمىسىن جالعاستىرۋدا.مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ پاتريوتتىق تاربيە مەن ازاماتتىق بەلسەندىلىك، الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىك جانە جاستاردىڭ الەۋەتىن اشۋ مەحانيزمدەرىن قالىپتاستىرۋ بويىنشا شارالار كەشەنىن شەشۋگە باعىتتالعان. اۋداننىڭ جاستار رەسۋرستىق ورتالىعىندا جاستاردىڭ رۋحانيادامگەرشىلىك جانە پاتريوتتىق تاربيەسى بويىنشا جۇمىستارعا، جاستاردىڭ قاتىسۋىمەن ءارتۇرلى قوعامدىق شارالار ۇيىمداستىرۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلادى. ءبىزدىڭ اۋداننىڭ جاستار رەسۋرستىق ورتالىعىنىڭ اقمولا وبلىسىنداعى ۇزدىك ورتالىق اتانعانىن اتاپ وتكىم كەلەدى. اۋدانىمىزداعى جاستار ورتالىعى بەلسەندى تۇردە جۇمىس جۇرگىزۋدە. ەڭ باستىسى، ەرىكتى تۇردە، ءوز قالاۋىمەن جاستار ساياساتىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا ىقپال جاساپ كەلەدى. ماسەلەن، فلەشموب، اكتسيالاردىڭ سانى ازايىپ، ءارتۇرلى باعىتتار بويىنشا جاستار فورۋمدارى، جاستارعا ارنالعان يننوۆاتسيالىق جوبالار بايقاۋلارى ۇيىمداستىرىلۋدا.ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى اتتى ماقالاسىن جاستار كوزقاراسىندا كەڭ كولەمدە ناسيحاتتاۋ، جارقىن بولاشاعىمىزدىڭ تۇتقاسىن ۇستايتىن جاستاردىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا دەگەن كوزقاراسىن وڭ باعىتتا قالىپتاستىرۋ جۇمىستارى جاسالۋدا.قازىرگى جاستارەرتەڭگى بولاشاقتىڭ ىرگەتاسى، كەمەل كەلەشەكتىڭ يەلەرى. سوندىقتان ولار جانجاقتى، ساۋاتتى، ەرىكجىگەرى مول ازامات بولىپ وسۋگە ءتيىس. جاستارى بەلسەندى ەلدىڭ ەرتەڭى دە جارقىن بولادى. ولار قوعامداعى بارلىق سالاعا اتسالىسىپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇعىرلى بولۋى جولىندا ايانباي ەڭبەك ەتۋدە.شورتاندى جاستارى جارقىن ىستەردىڭ بەل ورتاسىندا ءجۇر. اۋدانىمىزدىڭ وركەندەۋى ءبىزدىڭ باتىل ىستەرىمىزگە بايلانىستى. سونىمەن قاتار اۋدانىمىزدان شىققان بەلگىلى قوعام قايراتكەرلەرى:گلينين فەدور فيليپوۆيچ، كايدالوۆ كونستانتين پوتاپوۆيچ، شيشلياننيكوۆ ۆيكتور يۆانوۆيچ، باراەۆ الەكساندر يۆانوۆيچ ،ديۋسەمباەۆ كادىرالى، كان دە حان، كلەشنيا مارك اكاموۆيچ، كۋزمين ۆالەنتين پەتروۆيچ، گاۆريليۋك ستانيسلاۆ يۆانوۆيچ، مۋكۋشەۆ شاكەن شايكەنوۆيچ، شاپوۆالوۆا ەكاتەرينا نيكولاەۆنا، يوسيف كيريللوۆيچ، امانكەلدى حامزينوۆيچ سىزدىكوۆ، مەحليس كاسىموۆيچ سۋلەيمەنوۆ، يليا ۆاسيلەۆيچ نازارەنكو، گالينا دميتريەۆنا استافەۆا، نۋرمۋحان راحمەتجانوۆيچ شوحانوۆ، گولوۆاچ پەتر انۋفريەۆيچ، ۆلاديمير كارلوۆيچ گارتمان، اناتولي ماكسيموۆيچ ەفيمەنكو، سايات ەسەنجولوۆيچ كامزەباەۆ، ۆلاديمير فريدريحوۆيچ ابەرميت، نينا بوريسوۆنا ماليۋگا جانە تاعى باسقالارى. سونىڭ ىشىندە ەرەكشە ورىن الاتىن مەملەكەتتىك قايراتكەر سەرگەي الەكساندروۆيچ دياچەنكو. ول 18 قىركۇيەكتە 1952 جىلى اقمولا وبلىسى، شورتاندى كەنتىندە دۇنيەگە كەلگەن. سەرگەي دياچەنكو قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك قايراتكەرى، ساياسي عىلىمداردىڭ كانديداتى1998, دوكتورى 2003. ونىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرىنە جانە ماراپاتتارىنا توقتالاتىن بولساق:دوكتورلىق ديسسەرتاتسياسىنىڭ تاقىرىبى: قازاقستانداعى دەموكراتيالىق جاڭعىرۋ ماسەلەلەرى ساياسي ساراپتاما. ساياساتتانۋ پروفەسسورى 2008. قر ساياسي عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ مۇشەكوررەسپوندەنتى 1998 جىلدان. قازاقستانداعى پارتوگەنەز: جاعدايى، ماسەلوسى، بولاشاعى 1997قازىرگى قازاقستانداعى ساياسي ترانزيت 2001 مونوگرافيالارىنىڭديالوگ سو ۆرەمەنەم 2004ۆ فورماتە گريادۋششەگو دنيا 2006يسكۋسستۆو ۆوزموجنوگو 2008 كىتاپتارىنىڭسونىمەن قاتار 300دەن عىلىمي جاريالانىمداردىڭ، ماقالالاردىڭ، سۇحباتتاردىڭ اۆتورى.قۇرمەت بەلگىسى 1981تمد مەملەكەتتەرىقاتىسۋشىلار اسسامبلەياسى پارلامەنتارالىق كەڭەسىنىڭ دوستاستىق وردەنى دارەجەلى دوستىق 2009 وردەندەرىمەنەرەن ەڭبەگى ءۇشىن 19775 مەرەيتوي مەدالدارىمەنقازكسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان.ءوزىمنىڭ تۋعان جەرىمنەن ىستىق بۇل الەمدە جەر جوق دەيمىن. اركىمنىڭ ءوز جەرى مىسىر شاھارىنداي.ۇلتاراقتاي بولسا دا، اتا قونىس جەر قىمبات.ات توبەلىندەي بولسا دا ،تۋىپوسكەن ەل قىمباتدەي كەلە ءار ازامات ءۇشىن تۋىپ وسكەن جەرى بارىنەن دە باعالى بولىپ كەلەدى. مەن ءۇشىن دە بۇل جەردىڭ ورنى بولەك. تۋعان ەلگە، تۋعان جەرگە، تۋعان تىلگە دەگەن ىستىق سەزىمنىڭ ۇزدىك ۇلگىسى مەن ءۇشىن وسىنداي بولماق. وتان تۋرالى وي تولعاساڭ، جان تولعانىسىن ايتىپ تاۋىسا الماسسىڭ، ءسىرا. ويىمدى ماعجان جۇماباەۆتىڭ تۋعان جەرىنە ارڭالعان ولەڭىمەن اياقتاعىم كەلەدى.بۇل جارىققا اياق باسىپ تۋعان جەر،كىندىك كەسىپ، كىرىم سەندە جۋعان جەر.جاستىق التىن، قايتىپ كەلمەس كۇنىمدەويىن ويناپ، شىبىنشىركەي قۋعان جەر.جاراتىلدىم توپىراعىڭنان، سەن ءتۇبىم.جالعانى جوق، ءبارى سەنەن جانءتانىم.سەنەن باسقا جەردە ماعان قاراڭعى،جارىق بولار شولپان، ايىم، سەن كۇنىم.ءتاتتى سۋىڭ ءدامى اۋزىمنان ەش كەتپەس،قالىڭ نۋىڭ، قىر، سۋىڭا جەر جەتپەس.كەڭ دالاڭدا ويىن ويناپ قالسامشى،جازۋ بولىپ ادامزاتقا ەر جەتپەس!..بالاق ءتۇرىپ، قوزى قۋىپ، جارىسىپ،باتپاعىندا تەڭ قۇربىمەن الىسىپ.تۇندە اقسۇيەك، التىباقان، ال كۇندىزۇيرەتەم دەپ اساۋ تايعا جابىسىپ.ادام باسى اللا دوبى دەگەن راس،قالاي قۋسا، سولاي كەتپەك سورلى باس.تۋعان جەرىم، سەنى تاستاپ باسىم جاس
|
ەڭ جاس جانە ەڭ كارى وليمپيادا چەمپيوندارى كىمدەر؟كۇرەس 02 شىلدە، 2020كۇرەس تۇرلەرىن سەرىك ەتكەن كەيبىر جالىندى جىگىتتەر 20 جاسىندااق دارا تالانتىمەن وقشاۋلانىپ، وليمپيا ويىندارىنىڭ التىن تۇعىرىنا كوتەرىلەدى. باسقا ءبىر بالۋاندارعا سول بەلەس 40 جاستان اسىپ، ارداگەرلەر ساناتىنا قوسىلعان شاعىندا عانا باعىنادى. ءبىر سوزبەن ايتساق، باق پەن داڭق، اتاق پەن ابىروي بىرەۋگە ەرتە، بىرەۋگە كەش قونادى.بۇگىنگى اڭگىمەمىز ەركىن كۇرەس پەن گرەكريم كۇرەسى شەبەرلەرىنىڭ اراسىندا وليمپيادا چەمپيونى اتانعان ەڭ جاس جانە ەڭ كارى بالۋاندار جايىندا.ەركىن كۇرەستە 19 جاستان اسقان شاعىندا وليمپيادا چەمپيونى اتانعان قوس بالۋان بار. ولار يۋگوسلاۆيالىق شابان ترستەنا مەن ازەربايجاندىق تورگۋل اسكەروۆ. 1965 جىلى سكوپە قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن شابان 1984 جىلى لوساندجەلەستەگى دودادا 52 كيلو سالماق دارەجەسىندە بەلدەسىپ، باس جۇلدەنى قانجىعاسىنا بايلادى. 1992 جىلى گياندجادا تۋعان تورگۋل 2012 جىلى لوندوندا 60 كيلو سالماقتا قارسىلاس شاق كەلتىرمەدى. چەمپيوندىق تۇعىرعا كوتەرىلگەن كەزدە ترستەنا 19 جاس جانە 7 ايدا بولعان، ال اسكەروۆ 19 جاس 10 ايدا ەدى. سول سەبەپتى دە يۋگوسلاۆيالىق بالۋاننىڭ ەسىمى ەڭ جاس وليمپيادا چەمپيونى رەتىندە تاريحتا قالدى.جوعارىدا ەسىمدەرى اتالعان سپورتشىلاردىڭ ودان كەيىنگى ءجۇرىپ وتكەن جولدارى جارقىن جەڭىستەرگە تولى بولدى. شابان ترستەنا سەۋل وليمپياداسىندا كۇمىس مەدالدى موينىنا ءىلدى. الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى اتاندى. ەۋروپا بىرىنشىلىگىندە 2 التىن، 3 كۇمىس جانە 2 قولانى ەنشىلەدى. تورگۋل اسكەروۆ 2016 جىلى ريو وليمپياداسىندا كۇمىسپەن كۇپتەلدى. الەم چەمپيوناتىندا ەكىنشى ورىنعا تابان تىرەدى. ەۋروپا چەمپيوناتى مەن ەۋروپا ويىندارىندا الدىنا جان سالمادى.جالىندى جاستار اراسىنداعى ۇزدىكتەر تىزىمىندە رەسەي سپورتىنىڭ شوقجۇلدىزى ابدۋلراشيد سادۋلاەۆ ءۇشىنشى ورىندا تۇر. 1996 جىلدىڭ 9 مامىرىندا داعىستانداعى چارودين اۋدانىنىڭ ورتالىعى تسۋريب اۋىلىندا جارىق دۇنيە ەسىگىن اشقان ول 2016 جىلى ريو وليمپياداسىندا 86 كيلو سالماقتا كۇرەسىپ، قارسى كەلگەندەردىڭ بارلىعىن قوعاداي جاپىردى. ول كەزدە ابدۋلراشيد 20 جاس جانە 3 ايدا ەدى. راسىندا دا، سادۋلاەۆتىڭ دا باعىندىرماعان بەلەسى جوق. ول الەم جانە ەۋروپا چەمپيوناتتارىن ءتورت رەتتەن ۇتتى. ەكى رەت ەۋروپا ويىندارىندا دارا شىقتى.سونداياق جاس كەزىندە وليمپيادانىڭ التىن تۇعىرىنا كوتەرىلگەندەر قاتارىندا كسرو قۇراما كوماداسىنىڭ مۇشەلەرى ساناسار وگانيسيان ماسكەۋ، 1980 مەن ماگومەدگاسان ابۋشەۆ ماسكەۋ، 1980، رەسەيلىك ماۆلەت باتىروۆ افينا، 2004 پەن باقتيار احمەدوۆ بەيجىڭ، 2008، امەريكالىق كايل سنايدەر ريو، 2016 مەن گەنري سەحۋدو بەيجىڭ، 2008 جانە سولتۇستىك كورەيانىڭ وكىلى يل پاك بارسەلونا، 1992 سىندى سايىپقىراندار بار. ولاردىڭ بارلىعى دا 20 جاستان اسقان شاعىندا ماڭگى توزباس اتاققا قول جەتكىزدى.ەركىن كۇرەستەن ەڭ قارت وليمپيادا چەمپيونى رەتىندە ارسەن مەكوكيشۆيليدىڭ ەسىمى اتالۋدا. 1952 جىلى حەلسينكيدە توپ جارعاندا ول 40 جاستان اسقان ەدى. 1912 جىلدىڭ 12 ساۋىرىندە گرۋزيانىڭ كاحەتيا قالاسىندا تۋعان ول العاشىندا گرەكريم كۇرەسىمەن اينالىستى. سامبودان كسرونىڭ جەتى دۇركىن چەمپيونى جانە كسرو حالىقتارى سپارتاكياداسىنىڭ جەڭىمپازى اتاندى. 40 جاسىندا كەڭەس وداعى قۇراما كومانداسى ساپىنا قابىلداندى. وعان دەيىن حالىقارالىق جارىستارعا بىردەءبىر رەت قاتىسپاعانىنا قاراماستان، مەكوكيشۆيلي سۋومي ەلىندە ايدى اسپانعا شىعارىپ، التىن مەدالدى موينىندا جارقىراتتى. اراعا ەكى جىل سالىپ ارسەن توكيودا الەم چەمپيونى اتاندى.جوعارىداعى بەلەس ماجارستاندىق ديۋلا بوبيشكە 39 جاسقا لوندون، 1948، ال بولگاريالىق ۆالەنتين يوردانوۆقا 37 جاسقا اتلانتا، 1996 قاراعان شاعىندا باعىندى. شاۋ تارتقان شاعىندا وليمپيادا التىنىن العاندار تىزىمىندە كارلو مەكينەن فينليانديا، امستەردام، 1928، ياشار دوگۋ تۇركيا، لوندون، 1948، گەرمان گەري شۆەيتساريا، پاريج، 1924، الەكساندر مەدۆەد كسرو، ميۋنحەن، 1972، ماحمۇت اتالاي تۇركيا، مەحيكو، 1968، كۋستا پيحلايامەكي فينليانديا، بەرلين، 1936 جانە يوحان ريحتوفف شۆەتسيا، لوس اندجەلەس، 1932 سىندى ساڭلاقتار بار.گرەكريم كۇرەسىنەن ەڭ جاس وليمپيادا چەمپيونى رەسەيلىك يسلامبەك البيەۆ. 1988 جىلدىڭ 28 جەلتوقسانىندا گروزنىيدا دۇنيەگە كەلگەن چەشەن جىگىتى 2008 جىلى بەيجىڭدە باس جۇلدەنى ولجالادى. ول كەزدە يسلامبەك 19 جاس 7 ايدا ەدى. داڭقتى تۇركيا بالۋانى حامزا ەرليكاي 20 جاستان ەندى عانا اسقان شاعىندا سونداي قۇرمەتكە بولەندى. 1976 جىلدىڭ 3 ماۋسىمىندا ءمارمار تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىندا تۋعان ول 1996 جىلى اتلانتاداعى دودادا دارا شىقتى. عاسىرلار توعىسىندا سيدنەيدە الاۋى تۇتانعان وليمپيا ويىندارىندا دا حامزاعا تەڭ كەلەر بالۋان تابىلمادى.سونداياق توپ10 جاس قىرانداردىڭ تىزىمىنە مىنا گرەكريم كۇرەسى شەبەرلەرى ەنىپ وتىر: سۋرەن نالبانديان كسرو. 20 جاس، 1 اي. مونرەال، 1976، شازام سافين كسرو. 20 جاس، 3 اي. حەلسينكي، 1952، الەكساندر كارەلين كسرو. 21 جاس. سەۋل، 1988، ۆارتەرەس سامۋرگاشەۆ رەسەي. 21 جاس. سيدنەي، 2000، بوريس گۋرەۆيچ كسرو. 21 جاس، 4 اي. حەلسينكي، 1952، چون دجيحەن وڭتۇستىك كورەيا. 21 جاس، 5 اي. افينا، 2004. الەكساندر كولچينسكي كسرو. 21 جاس، 5 اي. مونرەال، 1976 جانە حاسان باروەۆ رەسەي. 21 جاس، 8 اي. افينا، 2004.تاريحقا جۇگىنسەك، 40 جاستان اسقان شاعىندا وليمپيا ويىندارىندا الدىنا جان سالماعان گرەكريم كۇرەسىنىڭ قوس شەبەرى عانا بار. ولار ادولف ليندفورس فينليانديا پەن اناتولي روششين كسرو. فينليانديانىڭ ماقتانىشى 1920 جىلى انتۆەرپەندە اتوي سالدى. ول كەزدە ليندفورس 41 جاس 6 ايدا ەدى. الىپتارمەن ايقاسقان كسرونىڭ وكىلى 1964 جىلى توكيو مەن 1968 جىلى مەحيكودا اقتىق سىنعا دەيىن القىنباي جەتكەنىمەن، شەشۋشى تۇستا ۇتىلدى. ەكى رەتىندە دە ول كۇمىس مەدالدى قاناعات تۇتتى. ال 1972 جىلى ميۋنحەندە 40 جاستان اسقان روششين ەشكىمگە ەسە جىبەرمەي، باس جۇلدەنى قانجىعاسىنا بايلادى.سونىمەن قاتار يوحانەس كوتكاس كسرو. 37 جاس، 5 اي. حەلسينكي، 1952، كاارو انتيللا فينليانديا. 36 جاس، 10 اي. پاريج، 1924، كارل ۆەستەرگەن شۆەتسيا. 36 جاس، 9 اي. لوساندجەلەس، 1932، كلاس يۋحانسون شۆەتسيا. 35 جاس، 6 اي. انتۆەرپەن، 1920، ەريك مالمبەرگ شۆەتسيا. 35 جاس، 6 اي، ەميل ۆيارە فينليانديا. 35 جاس، 6 اي. لوساندجەلەس، 1932، اكسەل گرەنبەرگ شۆەتسيا. 34 جاس، 2 اي. حەلسينكي، 1952 جانە ميحاين لوپەس نۋنەس كۋبا. 33 جاس، 11 اي، ريودەجانەيرو، 2016 سىندى ارداگەر بالۋانداردىڭ دا ەسىمدەرى سپورتتىق شەجىرەنىڭ سارعايعان بەتتەرىندە التىن ارىپتەرمەن جازۋلى.
|
قىزىلجاردا ماعجان وقۋلارى ءوتتىءبىلىم 25 ماۋسىم، 2021قىزىلجاردا مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا 2004 جىلدان بەرى ءداستۇرلى تۇردە وتكىزىلىپ كەلە جاتقان ماعجان وقۋلارى مارەگە جەتتى. بيىل دا ول رەسپۋبليكا مەكتەپتەرءىنىڭ عىلىميشىعارماشىلىق كونكۋرسى تۇرىندە ءوتتى، دەپ حابارلايدى ..ماعجاننىڭ وتانسۇيگىشتىككە، تۋعان ەل مەن جەرگە دەگەن ماحابباتقا تولى ولمەس شىعارمالارى تاعى ءبىر جاڭعىرىپ، وعان ءبىر شەتى كيەلى ماڭعىستاۋدىڭ، ارمانداي الاتاۋدىڭ، سامال ەسكەن سارىارقانىڭ، جەر ءجانناتى جەتىسۋدىڭ، ارقىراعان اتىراۋدىڭ، قاسيەتتى تۇركىستاننىڭ، التىن انا التايدىڭ، اباي ەلى سەمەيدىڭ جاستارى قاتىسىپ، قىزىلجار توپىراعىن ەكى كۇن بويى دۇبىرلەتتى.بۇگىن، ياعني 25 ماۋسىمدا تۋعان كۇنى بولاتىن تۇركى دۇنيەسى تۇگەل تانىپ، ونەرى مەن ورىسىنە باس يگەن ماعجاننىڭ تۋعان كۇنى. اتالمىش شارا وسى كۇنگە وراي ۇيىمداستىرىلعان ەكەن. ارىستانداي ايباتتى جاستارعا سەنىم ارتقان ارقالى اقىن ءوزىن ءححى عاسىردىڭ جاستارى وسىلاي قۇرمەتتەيتىنىن كورەگەندىلىكپەن ءبىلىپ كەتكەندەي، كونكۋرسقا قاتىسقان جاستار اقىن ولەڭدەرىن ەرەكشە شابىتپەن وقىدى.بيىلعى كونكۋرس تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنا جانە قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن ارتتىرۋعا باعىتتالعاندىقتان قاتىسۋشىلار اقىن ولەڭدەرىندەگى ناق وسى ماسەلەلەردىڭ استارىن اقتارىپ، اقىننىڭ ازاماتتىق ۇستانىمىن اشۋعا تىرىستى. سونىمەن بىرگە ماعجاننىڭ سۇلۋ، سىرلى پوەزياسىنىڭ شەبەر ورنەكتەرىن، ەستەتيكالىق تالعامىن جاستاردىڭ بويىنا دارىتۋ ماقساتى دا العا قويىلعان. كونكۋرسقا قاتىسۋشىلار ماعجان ولەڭدەرىن وقۋدان عانا ەمەس، وزدەرىنىڭ ولەڭدەرىن ايتۋدان، زەرتتەۋ جۇمىستارىن ۇسىنۋدان دا جارىستى.وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى گۇلميرا كارىموۆا باستاعان قازىلار القاسىنا ءۇش نوميناتسيا بويىنشا جارىسقا تۇسكەن جاستاردىڭ جەڭىمپازدارىن انىقتاۋ وڭاي بولعان جوق. ءتۇرلى نوميناتسيالار بويىنشا ءبىرىنشى ورىندى اتىراۋلىق باقىت ەلەۋسىنوۆ، نۇرسۇلتاندىق ءامىرلان ەرزات ۇلى، سولتۇستىك قازاقستاندىق داناگۇل باسىباي يەلەندى. ال وبلىس اكىمى تاعايىنداعان باس جۇلدە اتىراۋلىق نۇراي سەيسەنبايعا بۇيىردى.كونكۋرسقا قاتىسقاندار اراسىنان ارنايى وكىلدەر قىزىلجارداعى ماعجان ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويدى.قىزىلجار ماعجان وقۋلارى سايىس
|
ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتلىرىدە ئاكتىپچانلىق ۋە جەڭگىۋارلىق كۆرسىتىپ كىشىلەرنى تەسىرلەندۈرگەن ئۇيغۇر قىزى گۈلىستان. 2013يىلى يانۋار، توكيو.ئەينى ۋاقىتتىكى بىر ئۇيغۇر قىزىنىڭ بىر قولىدا ئوماق، تاتلىق بوۋىقىنى، بىر قولىدا شەرقىي تۈركىستان بايرىقىنى كۆتۈرۈپ، توكيونىڭ تومۇز كۈنىدە رەستەرەستىلەردە ياپون، ئۇيغۇر ئەركەكلىرى بىلەن بىرلىكتە ئۇيغۇرلارغا ئەركىنلىك!، ياشىسۇن شەرقىي تۈركىستان، شېھىتلەر ئۆلمەس دەپ جەسۇرانە شوئارلارنى توۋلاپ، مەردانە قەدەم تاشلىغان ئىشئىزلىرىنى كىشىلەر ھازىرغىچە ھۆرمەت تۇيغۇسى ئىچىدە ئەسلىشىدۇ. ئۇ بولسىمۇ، ئۆزىنىڭ ئوقۇغۇچىلىق ھاياتىدىن تا ھازىرغىچە ياپونىيىدىكى ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتلىرىگە ئاكتىپ قاتنىشىپ كېلىۋاتقان، ئۆزىنىڭ ئوماق يالغۇز قىزىغا ئاتىلىق ھەم ئانىلىق مېھرىنى بېرىپ كېلىۋاتقان ياپونىيىدىكى ئۇيغۇر قىزى گۈلىستاندۇر.ئۇيغۇر قىزى گۈلىستان ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتىنىڭ ئىمزا توپلاش پائالىيىتىدە تاۋاپ قىلغۇچىلارغا ئۇيغۇر ئېلىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئېچىنىشلىق ئەھۋالىنى تونۇشتۇردى. 2013يىلى 2يانۋار، توكيو. گۈلىستاننىڭ ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتلىرىدىكى تەسىرلىك ئىش ئىزلىرى، ئاكتىپچانلىقى، جەڭگىۋارلىقى ھەققىدە دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ئىلھام مەخمۇت، تەتقىقات مەركىزىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى دوكتور تۇرمۇھەممەت ھاشىملار قىسقىچە توختىلىپ ئۆتتى.ئاۋاز ئۇلىنىشىدىن، گۈلىستان خانىم بىلەن ئېلىپ بارغان سۆھبىتىمىزگە قۇلاق سايلايسىلەر.ياپونىيە ئۇيغۇر بىرلىكى تەشكىلاتىنىڭ ئوكىناۋا شۆبىسى قۇرۇلدى . !!ئۇيغۇر قېرىندىشىمىز گۈلىستان سۆزلىگەن سۆزىڭىز پۈتكۈل ئۇيغۇرلارنىڭ سۆزى. ئاللاھ سىزگە بەخت ئامەت ھالال ئىقتىساد ئاتا قىلسۇن!!
|
30 شىلدە 22:02نۇر سۇلتان. قازاقپارات بۇگىن نۇرسۇلتان نازاربايەۆ حالىقارالىق اۋەجايىندا ەرەكشە رەكورد تىركەلە جازدادى. 24 جاستاعى الىپ كۇش يەسى المات ءجۇنىسوۆ 26 توننالىق ۇشاقتى سۇيرەپ، رەكورد ورناتۋعا تالپىنىپ كورگەن بولاتىن، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.1996 جىلى تۋعان المات ءجۇنىسوۆ بۇعان دەيىن پويىز لوكوموتيۆىن سۇيرەپ، رەكورد ورناتقان ەكەن. سودان اۋىر كولىككە دەگەن اۋەستىگى ارتسا كەرەك، بۇگىن سالماعى 26 توننا بولاتىن ۇشاقتى سۇيرەپ كوردى. شارا قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعى مەن توكيو تورىندە باق سىناپ جاتقان قازاقستاندىق سپورتشىلارعا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلدى. ۇشاقپەن ارپالىسار الدىندا المات جۋرناليستەرگە شاعىن سۇحبات بەرىپ، ناۋرىز ايىندا 109 توننا بولاتىن پويىز لوكوموتيۆىن قالاي سۇيرەگەنىن باياندادى. بۇل جولعى تاڭداعان كولىگى 400 ۇشاعى بولاتىن. اۋە كەمەسىنىڭ بيىكتىگى 8,4 مەتر، ۇزىندىعى 32,8 مەتر، سالماعى 26 توننا، قوس قاناتىنىڭ ۇزىندىعى 28,4 مەتر. ال المات ءجۇنىسوۆتىڭ سالماعى 100 كەلى، بويى 174 سانتيمەتر ەدى.تابيعاتىمنان بويىما كۇش دارىعان دەپ ويلايمىن. سونى دامىتۋ ءۇشىن بالا كەزىمنەن سپورتپەن شۇعىلدانىپ، اۋىر زاتتاردى كوتەرۋگە اۋەستەندىم. بۇگىنگىدەي سىناقتاردا اياققا كۇش كوپ تۇسەدى. ەڭ باستىسى، اياق كۇشتى ءارى شىدامدى بولۋى كەرەك. بۇل جولى ەكى اي بويى دايىندالدىم. ءوزىم اۋىر اتلەتيكامەن بەسىنشى سىنىپتان باستاپ اينالىسامىن، ال قازىرگى ۋاقىتتا الماتىدا فيتنەس جاتتىقتىرۋشى بولىپ جۇمىس ىستەيمىن، دەيدى المات ءجۇنىسوۆ.اڭگىمە اراسىندا اتلەت مامىر ايىندا سالماعى 300 كەلى بولاتىن تۇيەنى كوتەرىپ، ءۇش اۆتوكولىكتى قاتار قويىپ، 13 مەترگە سۇيرەگەنىن ەسكە الدى.بۇگىنگى سىناققا بۇرىنعىداي ۇزاق دايىندالعان جوقپىن. ءوز كۇشىمە سەنىپ تۇرمىن. قازاقستان بويىنشا ءالى ەشكىم ۇشاق سۇيرەپ كورگەن جوق، دەدى سپورتشى شابىتتانا سويلەپ.دەگەنمەن، ءوز سالماعىنان 260 ەسە اۋىر ۇشاقتى 1 مەتردەن ارتىق سۇيرەۋگە الماتتىڭ شاماسى جەتپەدى. قازاقستاندىق كينەس رەكوردتار كىتابىنىڭ رەسمي وكىلى قۋاندىق قۇدايبەرگەنوۆ تالپىنىستىڭ ەسەپكە الىنبايتىنىن ايتتى.قازاقستان اۋماعىندا ءبىز وسىنداي وقيعالاردى تىركەۋگە ۋاكىلەتتى جالعىز ۇيىمبىز. مەنىڭشە، مۇنى جەڭىلىس دەۋگە كەلمەيدى. المات اتاقتى سپورتشى، ونىڭ لاقاپ اتى تيتان قازاق. جىگىتتىڭ كەلەسى تالپىنىسى تابىستى بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. ادەتتە ءبىز ۇمىتكەرگە ءۇش ارەكەتتەن ارتىق مۇمكىندىك بەرمەيمىز. سوندىقتان رەكوردتى تىركەۋدەن باس تارتتىق. ول ۇشاقتى ءبىر مەتردەن اسىرىپ سۇيرەي المادى. بۇل جەتكىلىكسىز، دەدى قۋاندىق قۇدايبەرگەنوۆ.ونىڭ ايتۋىنشا، الماتتىڭ بۇل تالپىسىنى رەكورد رەتىندە تىركەلۋى ءۇشىن ۇشاقتى 10 مەترگە دەيىن سۇيرەپ اپارۋى كەرەك بولعان. رەسەيدە ءبىر اتلەت ۇشاقتى 34 مەترگە دەيىن سۇيرەپ بارعان. ءبىراق ول ۇشاقتىڭ سالماعى 16 توننا ەدى، دەيدى كينەس وكىلى.المات ءجۇنىسوۆ ءوزىنىڭ ساتسىزدىگىن جەردىڭ تەگىس بولماۋىمەن بايلانىستىرىپ وتىر.جەر تەگىس بولمادى. سوندىقتان بولار، ۇشاقتى ورنىنا قوزعاسام بولدى، ارتقا تارتىپ اكەتە بەردى، دەپ تۇسىندىرگەن جاس سپورتشى بۇگىن ساتسىزدىك بولدى ەكەن دەپ، باستاعان ءىسىن اياقسىز قالدىرمايتىنىن ايتتى.مەن الماتىدا 300 توننا پويىزدى لوكوموتيۆتى سۇيرەمەكشىمىن. وعان ەندى تىڭعىلىقتى دايىندالىپ بارىپ كىرىسەم. ەگەر سۇيرەي السام، الەمدىك رەكوردتى جاڭارتام، دەدى المات.توكيوداعى سپورتشىلاردى قولداۋعا ارنالعان شارانىڭ وتۋىنە نۇر سۇلتان قالاسىنىڭ جاستار ساياساتى باسقارماسى مۇرىندىق بولعانىن ايتا كەتۋ كەرەك.ەلورداداعى دا ۆاكسيناتسيا پۋنكتى جابىلادى
|
شىن قۇداي كىم؟ . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 17:40 20190910حح عاسىردىڭ باسى قازاق پوەزياسىنىڭ ادامزاتتىق دەڭگەيدە وي قاۋزاۋعا قۇلاش ۇرعان شاعى بولدى. وسى داۋىردە ءومىر سۇرگەن ءماشھۇر ءجۇسىپ قازاقتىڭ كوپ سوزدەرى جۇمباق، ولاردى شەشۋ كەرەك دەپتى. بۇل ءبىزدىڭ جازبامىزعا دا قاتىستى ءسوز ەكەن... شىنىندا ءبىز ايتىپ وتىرعان كەزەڭنىڭ پوەزياسىن اسىرەسە، تەرەڭ ءپالساپالى، سوپىلىق سارىندا جازىلعان اباي، شاھكارىم، ت.ب. ولەڭدەرىن دىندەگى ءمۇتاشابيھات اياتتارعا ءتاۋيىل جاساعانداي ەجىگىن اشىپ، اقىل دۇربىسىمەن، اقيقات تارازىسىنا سالىپ، ايتاتىن اقيقاتىن ناقتىلاۋ لازىم.كوڭىلىنىڭ كوزى اشىق، سەرگەگى ءۇشىن جاستارعا كەلەر ۇرپاققا، كەيىنگى داۋىرگە ۇلگى ادامدىق نۇسقا، رۋحاني باعدار اباي بەرىپ جازىلعان سونى پوەزيا ۇلگىلەرىنە ىقىلاستى لەكسيكالىق سەمانتيكالىق تالداۋ قاجەت. بولماسا، سوقىر تاۋىققا ءبارى بيداي.ال، ەندى ءسوز شاھكارىم قاجىنىڭ شىننان وزگە قۇداي جوق نىسپىلى ولەڭى حاقىندا...ماقالا ءالقيسساسىندا ايتا كەتەيىك، بۇل ولەڭدە ءبىر ءداۋىردىڭ تۇتاس شىندىعىن جوعالتۋى تۋرالى ۇلتتىق دۇنيە تانىمنىڭ عالامات زارى بار. سونىمەن قوسا، قاجىنىڭ ءسوز ولەڭنىڭ تۇلعالىق دەتالىن تاڭداۋداعى قىراندىعىن ويعا قالاي قىزمەت ەتتىرگەنى جايىندا عاجاپ تاجىريبەسى بار. بۇل ايتقانىمىزدىڭ اممەسى ولەڭدەگى شىن سوزىندە جاتىر.سوندىقتان، اتالعان ولەڭدەگى تۇلعالاس شىن سوزدەرىنىڭ سەمانتيكاسىن جەكەجەكە قاراستىرۋ كەرەك. ەندەشە...شىننان وزگە قۇداي جوقشىننان وزگە قۇداي جوق،انىق قۇداي شىن قۇداي.ۇقپاي قالما الاڭ بوپ،شىن بولماسا، كم قۇداي؟قازاق دۇنيەتانىمىنا زەر سالساق، قۇدايدىڭ اتى رەتىندە اللا، قۇداي، ءتاڭىر دەۋمەن قاتار، اللا تاعالانىڭ سيپاتتارىن جاڭاعى اتتارىنىڭ الدىنا قوسىپ تا ايتادى. قۇدىرەت اللا دەپ تاڭ قالىپ، جاساعان ءبىزدى بار حاليق قىلعان اللااي دەپ مۇڭ قارماپ كۇرسىنىپ وتىرعان قاريالاردى بالا كۇنىمىزدە تالاي كوردىك.ويشىلدار مۇراسى ءبىز ايتقان نۇسقانىڭ قالىبىمەن جاسالاتىن سينتەگمالىق تىركەستەردىڭ قاتارىن بايىتا تۇسەدى. ماسەلەن، قوجا احمەت ياسساۋي ءبىر جانە بارىم! اللانىڭ 99 سيپاتىنىڭ ىشىندە ءالاحاد جالعىز، بىرەۋ عانا، دارا، حاكىم اباي پاتشا قۇداي اللانىڭ 99 سيپاتىنىڭ ىشىندە الماليك پاتشا، ەكى دۇنيەنىڭ، بارلىق جاراتىلىستىڭ، بارشا عالامنىڭ پاتشاسى، پاتشالاردىڭ پاتشاسى سيپاتى بار. كەي جاعدايلاردا پاتشا اباي، يە، جار شاكارىم، بار جانە ءبىرم ياسساۋي، جاراتۋشى ءماشھۇر ءجۇسىپ ت.ب. مەتافورالارى ارقىلى ايتقانى تالاسسىز ءىس.مۇنداي مەتافورالار شىن مانىندە اللانى توقسان توعىز ەسىمسيپاتىنىڭ بىرىمەن نەمەسە ەكەۋىمەن جاسالىپ تۇر. ونى عالىمدار جازىپ تا، ايتىپ تا ءجۇر. كوزقاراقتى وقىرمان ويشىلدار ەڭبەگىن پاراقتاسااق تۇسىنەتىن ايدان جارىق، كۇننەن راۋشان ءبىر شىندىق.جوعارىداعى تىركەستەر مەن مەتافورالار ءاربىر اۆتوردىڭ شىعارما جازۋداعى مۇراتى پەن جەتكىزبەك ويىنا وراي ازداعان ماعىنالىق رەڭتە وزگەشەلىك بەرەتىنى بولماسا، اتالعان سينتاگمالىق تىركەستەردىڭ سەمانتيكالىق ماعىناسى بىردەي. اللا دەگەن ءسوز. ونداي بولسا، انىق قۇداي شىن قۇداي. انىق قۇداي حاق قۇدايحاق اللا. دەمەك، بۇل جەردەگى قاجىنىڭ شىن قۇداي دەگەنى انىق قۇداي، ناعىز جاراتۋشى، حاق اللا ۇعىمدارىن بىلدىرەتىن سينتاگمالىق تىركەس. ياعني، وزگەرمەيتىن ءبىر جانە بارىم ياسساۋي تاعىلىمى بويىنشا بولعان اللا دەگەن ويدىڭ وزگەشە مەتافورالىق تۇلعاسى. مەتافورا بولعاندا دا، ينديۆيدۋالدىق مەتافورا دەپ قاراستىرۋعا بولادى. ياعني، ماعىنالىق رەڭك ءۇشىن تالداپ الىنعان اقىندىق قۋاتتىڭ، زور شابىتتىڭ، كەڭ ويلاۋ سفەراسى مەن وزىندىك ءستيلدىڭ شىرىن جەمىسى. بولماسا، كىم قالاي اتاسا دا قۇدايدىڭ قۇدايلىعىنا ءبىر ءمىن، كەمىس بولمايدى.ەندى ءبىرىنشى تارماقپەن بىرلەستىرە تالداۋ جاساساق، حاقتان اللانىڭ سيپاتى وزگە قۇداي جوق، انىق قۇداي حاق اللا دەگەن ۇعىم الۋعا بولادى. دەمەك، ۇقپاي قالما الاڭ بوپ، شىننان وزگە قۇداي جوق دەگەنى جالعان ۇراندار مەن مۇددەلەرگە بايلانعان ساياسي ۇردىستەرگە، جەلىكپە ناۋقاندارعا الدانىپ، الاڭ بوپ ۇقپاي قالما اللادان وزگە قۇداي جوق دەيدى. ياعني، سوپىلىق پوەزيادا، اسىقتار جىرىندا نەشە عاسىر بويى اشىق ءھام استارى جىرلانىپ كەلگەن ءلاا ءيلاھا ءيللا اللا دەگەن شىندىعىن شاھكارىم قۇبىلتىپ، استارلاپ، سونى تىركەسپەن كۇردەلىككە بوي الدىرىپ تۇرلەنتىپ بەرەدى. انىق قۇدايدىڭ تۇلعا كۇن كوسەم دە ەمەس، كوممۋنيستى جۇيە دە ەمەس، قۇدايداي تابىنعان الدامشى قۇندىلىقتار دا ەمەس شىن قۇداي حاق اللا ەكەنىن جەتكىزەدى.بۇل ولەڭ جازىلعان 1928 جىلى بۇلاي اشىق ايتۋ مۇمكىن بولماعاندىقتان، اتالعان جولدار ءھام اۋليە، ءھام قاجى، ءھام اقىننىڭ زور كوركەمدىك ويلاۋ شەبەرلىگىنەن تۋعان ءساتتى تىركەستەر. دىندەگى حيكمەتپەن جەتكىزۋ دەپ وسىنى ايتسا كەرەكتى.شىننان وزگە قۇداي جوق. ءسوز سەمەنتيكاسىنا ۇڭىلمەي، تۇلعاسىنا عانا بويلاپ وسى تارماقتى جەكە تالداپ اقيقاتتان وزگە قۇداي جوق دەپ جاڭساق تۇسىنىك شىعارماۋ لازىم. بۇل جەردە قاجىنىڭ ايتقىسى كەلگەنى اقيقاتتىڭ شاكارىمشە ايتساق شىندىقتىڭ قۇداي ەكەندىگى ەمەس.بۇعان قاتىستى ايتارىمىز: ەگەر بۇل ولەڭدەگى قۇداي ءسوزىن اۋىسپالى ماعىنادا ولمەس، توزباس، ەشكىمنىڭ ىعىنا جىعىلماس قۇندىلىق دەپ توپشىلاساق، وندا جاڭاعىنداي تۇسىنىك شىعادى. وكىنىشكە وراي، ولەڭدە باستاناياق قۇداي ءسوزى ءوز ماعىناسىندا بەرىلىپ وتىر. سەبەبى، شىن بولماسا، كم قۇداي؟ دەيدى قاجى. قازاق ءدىني تانىمىندا اللاعا كىم؟ دەگەن سۇراق قويىلادى. ماسەلەن، راببىڭ كىم؟، سەنى كىم جاراتتى؟، كىمنىڭ قۇلىسىڭ؟. شاھكارىم قاجىنىڭ مۇسىلماندىق شارتى ەڭبەگىندە ۋا، دوستار، ادام ولگەننەن كەيىن مۇڭكىرناڭكىر دەگەن پەرىشتەلەر كەلىپ، سۇراۋ الادى. سوندا قۇدايىڭ كىم، ءدىنىڭ قاي ءدىن، پايعامبارىڭ كىم دەپ، سوندايلاردى سۇرايدى دەيىلەدى. ەگەر ولەڭدە قۇداي ءسوزى اۋىسپالى قۇندىلىق نەمەسە باسقا ماندە قولدانىلعاندا بۇل جەردە قاجى نە؟ دەگەن سۇراق قويعان بولار ەدى.مۇسىلماندىق رۋح سىڭگەن بۇل بولىمدە اللالى ادامزات ساناسىنداعى قۇداي بار، قۇداي ءبىر دەيتىن ۇلى شىندىعىن اقىن ءوز ازاماتتىق ۇنىنە اينالدىرىپ ءبىر عانا تىركەسكە شەبەر سىيعىزا وتىرىپ، ءسوز بەتونىمەن كەلەر ۇرپاق تاماشالاپ، عيبراتلانىپ جۇرەر ەسكەرتكىش قۇيىپ كەتىپتى.بۇزىلمايتىن شىن كەرەكەندى ولەڭدى ارى قاراي بىرگە وقيىق:بۇرىن شىن بار، بۇگن شىن،بۇل اراداعى شىن ءسوزى شىندىق، اقيقات دەگەن ماعىنادا قولدانىلىپ وتىر. سول داۋىردەگى تاريحي شىندىق دەلىنىپ جۇرگەن ال، اقيقاتىندا بۇرمالانعان ۇلتتىڭ تاريحي شىندىقتار مەڭزەلەدى. الايدا قاجى:بۇزىلمايتىن شىن كەرەك، دەپ ۇلتتىڭ تازا تانىمىن، بۇرمالانباعان شىندىقتى ىزدەيدى.شىن مانىندە تاريحي شىندىق بۇزىلمايدى. بۇزىلاتىن تاريحي شىندىققا شىن دەپ بەرىلگەن باعا. ساتىلاتىن دا، يىلەتىن دە، وزگەرەتىن دە، بۇرمالاناتىن دا وسى. بەرىلگەن، جازىلعان، ايتىلعان باعالار، جازىلعان، جازدىرعان شىندار عانا وزگەرەدى.اتالمىش ولەڭ 1928 جىلى جازىلعان. سول تۇستا بۇرىن شىن دەپ وتىرعان تاريحي شىندىق بۇرمالانعان تاريحىمىز بەن ادەبيەتىمىزدى ۇلى اقپان توڭكەرىسىنەن باستالادى دەگەن پىكىردى ەسكەرىڭىز. بۇگىنگى شىن دەگەنى سول زامانداعى قوعامدىقساياسي، ۇلتتىقالەۋمەتتىك ءھام ءرۋحانيدىني شىندىقتار. ول دا تۇنشىقتىرىلعان. ەرتەڭ شىن دەپ بولاشاقتى مەڭزەسە، ول دا جالاڭ ۇراندار مەن رۋحانياتسىز مۇددەلەرگە بايلانعان. مۇنداي ەلدىڭ ەرتەڭى بولمايتىندىعى، ازاماتتارعا ول ەلدىڭ كەرەك بولمايتىنىن كەرەگى جوق بۇلاردىڭ وقىرمان ەسىنە سالا وتىرىپ، سالدارى ءبىر حالگە سوقتىراتىنىن باياندايدى ياعني، وسى ۇلى شىندىقتار كۇلەگەيلەنگەن قوعامدا ادامزات بۇنىڭ ءبارى كەرەگى جوق دەپ شارق ۇرىپ، بۇزىلمايتىن شىندىق ىزدەپ رۋحاني جانە قوعامدىق سانسىرۋعا تۇسەتىنى. اقيقاتى دا سول عوي.ال، ەندى كەلەسى ولەڭ جولدارىندا ونداي ەلدە جەكە تۇلعانىڭ تۇلعالىق دامۋى تەجەلەتىنىن باياندايدى، ادامدىعى بولمايتىنىن جەتكىزەدى.شىن سابىرىڭ جەتە مە؟شىن ماحاببات قىلۋعا،شىن سابىرىڭ جەتە مە.كورنگەن ءاربر سۇلۋعاكوڭلڭ تولقىپ كەتە مە؟بۇل اراداعى شىن ءسوزى جالعان دەگەننىڭ ءانتونيمى. اۆتور بۇل شۋماقتا زور شىندىقتاردان اجىراپ قالعان جەكە تۇلعاعانىڭ جاعدايىنا توقتالىپ جاتىر. بۇنداعى سۇلۋ ءسوزى دە استارلى ماعىنادا ايتىلعان كود.ولاي بولسا، تازا اقىل،اۋليەلك سەندە جوق.بايانسىزعا ءبار قۇل،جىندانباعان پەندە جوق.جوعارىداعى سۇلۋ ءسوزى مەن وسى شۋماقاتاعى بايانسىز ءسوزى ءبىر ماندە. بۇل جەردە جۇرەكتە ءسىرى بوپ قاتقان جۇرەك دەرتى الدامشى قۇندىلىقتى ءسۇيۋ، ادامنىڭ بالاسى بولۋعا جىبەرمەيتىن، وتكىنشى دۇنيە ماستىعى، تاڭىردەي ءقادىر تۇتىپ ىعىنان شىعا المايتىن ارزان، كوزقۋانىش قانا قۇندىلىقتارعا ماستىق مەڭزەلەدى. شاكارىم ولەڭدەرىندە بۇنداي جالعان دۇنيەگە باۋىرباسۋشىلىقتى ساعىم ءبىر ساعىمدى قۋىپ ەدىڭ، قاي ۋاقىتتا جەتەسىڭ؟، توي شوشىما، دوستىم، سوزىمنەن، جالعان انىق اسىق اۋليە دەپ كوپ ۇشىراسادى. ابايدىڭ ماحابباتسىز دۇنيە دوس دەگەن ويىنىڭ تاريحي ساباقتاستىعى دەرسىز. بۇل دۇنيەنى ءمانسۇقتاۋ ەمەس. كەرىسىنشە، اۆتوردىڭ دۇرىس دۇنيەتانىم مەن تاريحي سانادان الشاقتاپ، كوز جۇباتار ءار نەگە سۇمەڭدەپ ءبىرىنبىرى ساتىپ ازعىنداعان، جىندانىپ بارا جاتقان ادامدار ومىرىنە باعاسى. سول ايانىشتى حالگە دەگەن قامىرىققان ازاماتتىق ءۇن، ءوزىنىڭ ىشكى جان كۇيزەلىسىن قوسۋ ارقىلى كۇيزەلگەن الۋەمەتتى مەڭزەپ وتىر.ەكى شۋماقتا ۇلى جانە زور شىندىقتارىن جوعالتقان رۋحاني الماعايىپ زامانعا تاپ بولعان جەكە تۇلعانىڭ رۋحاني قۇلدىراۋ ساتىسىنا وتەتىنىن ايتادى. ول ەندىگى جەردە جوعارىداعى بايانسىزدارعا قۇل بولىپ مەيلى ۇلتتىڭ، مەيلى رۋحانياتتىڭ، مەيلى ءدىننىڭ ىسىنە شىن ماحاببات قىلارعا، شىن سابىرى جەتپەيتىن سارساڭعا تۇسكەن توبىرلىق اۆتوردىڭ تىلىمەن سويلەسەك، جىندانباعان پەندە قالمايتىنداي سانا قالىپتاسپاق. دەمەك، ادام ۇعلى وسى ەكى شىندىقتى جوعالتسا ادامنىڭ ءوز شىندىعى ادامدىعى، يمانى، مىنەزى، ماحابباتىوتىز سەگىزىنشى قارا سوزدە اباي ايتقان ماحاببات بۇزىلا باستايدى ەكەن.نەگە تۇرسىن سەندە شىن؟قىلىعىن قىلىپ جاستىقتىڭ،بر قالىپتا تۇرمايسىڭ.الدە سايتان، الدە جىن،برن تاستاپ، برن من.ادام ەمەس ايۋانسىڭ،جوعارىداعى شىندىقتاردىڭ بارىنەن كوز جازعان جەكە تۇلعانىڭ سەرگەلدەڭ ءحالى. ەڭ سوڭىندا ءوزىن دە جوعالتىپ بوق كوتەرگەن بوقتىڭ قابىنا اباي اينالاعان. الدە سايتان، الدە جىن، ءبىرىن تاستاپ، ءبىرىن ءمىن دەگەنى مۇنداي حالگە تۇسكەن پەندە بالاسى نە كورىنسە سوعان قۇل بولا كەتەتىن بەيشارالىققا كىرىپتار بولادى دەيدى. ساناسى تاۋەلدى، بەيشىندىق ادامنىڭ كەزكەلگەن سىپسىڭعا، كەزكەلگەن ۇران مەن جالاڭ ايعايعا، كەرەكتىكەرەكسىز تولقىنعا ىلەسىپ كەتە بەرەتىن رۋحاني سالىندىعا اينالعان، وزىندىك پايىم، پاراساتى جوق، تامىرىنان اجىراعان سۇلدەر دەڭگەيىندە تۇسەتىنىن مەڭزەسە، ادام ەمەس ايۋانسىڭ دەگەن سوزىندە كۇللى شىندىقتان اجىراپ ەڭ سوڭىندا ءوز شىندىعىن جوعاتقان ادامعا بەرگەن قۇراننىڭ باعاسىن قايتالاۋ جاتىر. اللا تاعالا قۇراندا بىلاي دەگەن: نەگىزىندە، ءبىز جاھاننام وتى ءۇشىن كوپتەگەن ادامدار مەن جىنداردى جاراتتىق. ولاردىڭ جۇرەكتەرى بار، ءبىراق اقيقاتتى سەزبەيدى. كوزدەرى بار، ءبىراق جاقسىلىقتى كورمەيدى. قۇلاقتارى بار، ءبىراق اللانىڭ ءسوزىن ەستىمەيدى. ولار حايۋان سەكىلدى. ءتىپتى ودان دا تومەن. مىنە، ناعىز بەيقام جاندار، سولار اعراف سۇرەسى، 179ايات.ولار حايۋاننان دا تومەن اياتىن ەسكە الايىق. ەندەشە، ونداي حالىقتىڭ جاۋلانىۋ دا وڭاي، قۇلدىق قامىتقا مويىن ۇسىنۋى دا وڭاي قالاي ايداساڭ سولاي جۇرەتىن حايۋان بولاتىنىن مەڭزەپ تۇر. مىنە سودان كەيىن دە نەگە تۇرسىن سەندە شىن؟. ادامدىقتان كەتكەنىڭ بولادى دەگەن اۆتوردىڭ ازاماتتىق ءۇنى ەمەس پە.ويلى، شۇڭەت اقىندار كەي ولەڭدەرىن بارىق حالىققا ارناپ جازبايتىنى قالام ۇستاعان اممەگە ايان بولسا كەرەك. ىشىندەگى كوكىرەگى سەزىمدى ادامدارعا ابايدىڭ مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن دەگەن ولەڭىن ويعا ورالتىڭىز، ياعني باستاعى ەمەس كوكىرەكتەگى كوزگە ارناپ جازادى.مازمۇندىق جاعىنان بۇل ولەڭ ماكرودان ميكروعا دەيىنگى شىندىقتىڭ ساتىلارىن باۋىرىنا باسىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. بىرىنەن كەيىن ءبىرىن ساتىساتىسىمەن جازۋى بىزگە اۆتور ويىنداعى شىندىق گارمونياسىن مەڭزەيدى. ياعني قۇدايسىزدانعان قوعام تاريحي شىندىقتى دا، بۇگىنگى قوعامدىق شىندىعى دا كۇلەگەيلەنىپ، بولاشاعى بۇلدىرايدى، سول حالگە جەتكەندە ادامداردان بەكزات ادامدىق، دۇرىس عاقىل، شىن عىلىم ابايشا ايتقاندا ماحاببات وسىلار جوعالادى ەكەن.ولەڭنىڭ شىن قۇداي جايلى باياندالعان ءبىرىنشى شۋماقتا مۇسىلماندىق رۋح كورىنىس تابادى. ءۇش بولەك شىندىق باياندالعان بولىمىنە ۇلتتىق، مەملەكەتشىلدىك رۋح سىڭگەن، ال، سوڭعى بولىمىندە ادامدىق رۋح مەنمۇندالايدى. ولەڭنىڭ ءىى جاقپەن جازىلۋى اۆتوردىڭ ءوزىنىڭ بۇل دەڭگەيلەرگە قۇلدىراماعانىنان حابار بەرەدى.جانرى جاعىنان بۇل ولەڭدى ۇلى جاراتۋشىنى قابىل ەتپەگەن قوعامنىڭ جەتەتىن بيىگىن مەڭزەگەن سوپىلىق پوەزيانىڭ جاڭعىرىپ، تۇلەگەن زاماناۋي جاۋھارى دەۋگە بولادى. مىنە، سول ءۇشىن دە كوپ پىسىققا باۋىرىن كورسەتىپ، بارىن اشا بەرمەيتىن بۇل ولەڭنىڭ پوەتيكالىق ءيىرىمى كۇردەلىلىككە تارتادى.ەندەشە، حح عاسىرداعى قازاق پوەزياسىندا كوركەمدىگى بارىنشا جەتىلگەن، يدەيالىق تەرەڭدىگى عالامات حيكمەت دانالىق پوەزياسى گۇلدەنىپ دامىعانىنىڭ ءبىر كورىنىسى وسى ولەڭ بولادى. ءناسىپ ايلاسا، بۇل تاقىرىپقا ءالى دە توقتالاتىن بولامىز.كەلۋ قاينارى: :...?511046234
|
بالبال تاستار جانە ونىڭ بەينەلەۋ ەرەكشەلىگى ءتاڭىرتاۋ تورابىقورىتىپ ايتقاندا، بالبال تاستار تاريح عىلىمىنىڭ زەرتتەۋ وبيەكتىسى بولعانىمەن، ءبىزدىڭ سۋرەتشىلىك، مۇسىنشىلىك ونەرىمىزدىڭ تاريحي ءداستۇرى مەن بەينەلەۋ ادىستەرىنە تاسىلدەرىنە تىكەلەي، كەيدە جانامالاي اسەر ەتەتىندىگىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. بارلىق مادەنيەتتىڭ تەرەڭ تامىرى، اسىل ءداستۇرى بولادى. قۇددى سول سياقتى ءبىزدىڭ سۋرەت سىزۋ، مۇسىنشىلىك ونەرىمىزدىڭ دە تەرەڭ تامىرى، اسىل ءداستۇرى، ۇلتتىق ەرەكشەلىگى مەن دارالىق قاسيەتى بولۋى كەرەك. وسى ەرەكشەلىكتەردەن قول ۇزگەن ءارقانداي ونەر جاسامپازدىعى قاينارسىز وزەن، تامىرسىز اعاش سياقتى ۋاقىت سىنىنا توتەپ بەرە الماي، قۋراپ قالاتىنى ءسوزسىز. سوندىقتان ءبىز بالبال تاستارىمىزدى تاريحي مۇرامىزدى جەتە تانىپ، تەرەڭ زەرتتەپ، ءوز جاسامپازدىعىمىزعا ءنار جيۋىمىز كەرەك. ونەر جاسامپازدىعىمىز سوندا عانا داميدى ءارى باياندى بولادى.جاۋاپتى رەداكتورسايراش تۇرارجان قىزى
|
پېتىشمايۋاتقان ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەر ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىلىمى جەمئىيىتىپېتىشمايۋاتقان ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەريازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان يەكشەنبە مارت 22, 2009 8:12 مەن خىزمەت ئېھتىياجىم بويىچە، كومپىيۇتېرغا 1 ئەلكاتىپ ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ ، 2 ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ ، 3 ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ بۇ يەردىكى ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ بولسا شىنجاڭ مائارىپ ئىنستىتۇتى ئىشلەپ تارقاتقان بىر خىل ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ ،4 ئەلپىدا ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ ، 5 ئىلىكيۇرت ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ، 6 خىيال ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ قاتارلىق ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەرنى قاچىلاپ ئىشلىتىشىم كېرەك.1 مەسىلە: ھازىر قولۇمدا ئالدىنقى 4 خىل كىرگۈزگۈچلەر بار. كېيىنكى 2 خىل كىرگۈزگۈچنى تاپالمىدىم. مۈمكىن بولسا ، بۇلارنى تېپىشىپ بەرگەن بولساڭلار.2 مەسىلە: مەن ھەل قىلالمىغان ئېغىر قىيىنچىلىق مەن ئالدىنقى 3 خىل كىرگۈزگۈچنى قاچىلاپ بولغاندىن كېيىن، كەينىدىن ئەلپىدانى قاچىلىسام، ئۇ قاچىلاغلىق تۇرغان ئەلكاتىپ بىلەن نى چىقىرىۋېتىپتۇ. شۇنىڭ بىلەن مەن بارلىق ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەرنى چىقىرىۋېتىپ، نى قاچىلىدىم، كەينىدىن ئەلپىدانى قاچىلىدىم. بۇ چاغدا كېيىن قاچىلانغان ئەلپىدا ئاۋال قاچىلانغان نى چىقىرىۋەتتى. يەنە كەينىدىن نى قاچىلىسام، ئوخشاشلا كېيىن قاچىلانغىنى ئاۋال قاچىلانغىنىنى چىقىرىۋەتتى. شۇنداق قىلىپ بۇ ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەر بىرى يەنە بىرىنى يەكلەپ پەقەتلا تۇرغۇزمايۋاتىدۇ.ھازىر كومپىيۇتېرىمدا ئالدىنقى 3 خىل كىرگۈزگۈچلەر قاچىلاغلىق. ئەمدى، بۇلار يوقاپ كەتمىگەن شەرت ئاستىدا، ئەلپىدانى قاچىلاش ئۈچۈن قانداق قىلىشىم كېرەك؟بۇ ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەر نىمىشقا بىر بىرىنى يەكلەپ پاتقۇزمايدۇ؟نىمىشقا بىر قانچە خىل كىرگۈزگۈچنى ئىشلەتمەكچى بوپقالدىڭ؟ دەمسىز.مەن كۆرىۋاتقان ماقالىلەرنىڭ بەزىلىرى ئەلكاتىپتا ئۇرۇلغان، بەزىلىرى دا ئۇرۇلغان، بەزىلىرى ئەلپىدا بويىچە ئۇرۇلغان، يەنە بەزىلىرى دا ئۇرۇلغان. ماقالىلەرنى كومپىيۇتېردا ئاچقاندا، يوقارقى ناملاردىكى ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرى بىر بىرىنى تونۇماسلىق سەۋەپلىك ، ماقالىلەرنى تەھرىرلەش تەس بولىۋاتىدۇ. شۇڭا ، ئەشۇ بىر قانچە خىل كىرگۈزگۈچلەرنى تەڭ قاچىلاپ ئىشلىتىش زۆرۈر بوپ قالدى. مۇشۇ زۆرۈرىيەت بىلەن يولۇققان يوقارقى قىيىنچىلىق ئۈچۈن، سىلەردىن ياردەم سوراۋاتقىنىم.3 مەسىلە: بىز خەنزۇچە خەت يازغاندا، ، ، ، قاتارلىق ئۇسۇللار بويىچە خەت كىرگۈزىمىز. بۇنىڭدا بىز قايسى خىل ئۇسۇلدا كىرگۈزىشىمىزدىن قەتئىنەزەر، خەتلەر بىر بىرىنى تونۇيدۇ، يەكلىمەيدۇ. ھەم، قايسى ئۇسۇلنى قاچىلىشىمىزدىن قەتئەنەزەر، ھەر قايسى ئۇسۇللار بىر بىرىنى قوللايدۇ، يەكلىمەيدۇ.ئەمدى ئۇيغۇرچىدىچۇ؟ يوقارقى 2 مەسىلىدە دەپ ئۆتكىنىمدەك، ھەر قايسى ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەر بىر بىرىنى قوللىمايدىكەن، ئۇنىڭ ئۈستىگە، ھەر خىل ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچلەردە ئۇرۇلغان ئۇيغۇرچە خەت نۇسخىلىرىمۇ بىر بىرىنى قوللىمايدىكەن، تونۇمايدىكەن. كونكىرت ئېيتقاندا، مەسىلەن: مەن ھازىر بىر ماقالىنى دا ئاچتىم، بۇ ماقالە ئەلپىدا خەت نۇسخىسىدا ئۇرۇلغانكەن، مېنىڭ كومپىيۇتېرىمدا ئەلپىدا كىرگۈزگۈچ يوق، شۇڭا بۇ ماقالىنى ئوقۇش ۋە تەھرىرلەش مۈمكىن بولمايدۇ. بۇنداق مىساللارنى نۇرغۇن كەلتۈرۈش مۈمكىن. بۇ خىل ئەھۋال يالغۇز مەنلا يولۇققان مەسىلە بولماستىن، پۈتكۈل ئۇيغۇر جەمىيىتى ئوخشاشلا يولۇقىۋاتقان مەسىلە. خەنزۇچىدا، كىرگۈزۈش ئۇسۇلى ھەر خىل بولسىمۇ، خەتلەر بىرىنى تونۇيدىكەن، ئۇيغۇرچىدا كىرگۈزۈش ئۇسۇلى ھەر خىل بولسىمۇ، خەنزۇچىغا ئوخشاش، خەتلەر بىر بىرىنى تونۇمايدىكەن، نىمىشقا شۇنداق بولىدۇ؟بىز نىمىشقا بىرلىككە كېلەلمەيمىز؟يوقارقى 2 مەسىلىنىڭ جاۋابىغا بەكرەك تەشنامەن.ئۇستازلارغا ۋە دوسلىرىمغا رەخمەت.يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان سەيشەنبە مارت 24, 2009 3:27 مەن بىلىدىغانلىرىم بويىچە سىزگە جاۋاب بىرىپ باقايھە.ئىلكىيۇرت ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچنى يوللاپ قويدۇم، شۇمۇ ئەمەسمۇ بىلمىدىم، سىناپ بىقىڭ، يۇنىكدولۇق ئەمەس، ئىشلىتىتىشىڭىزگە تەۋسىيە قىلىنمايدۇ، يوللانمىدى، : ...، خىيال ئۇيغۇرچە كىرگۈزگۈچ بولسا كىڭەيتىلگەن رايۇندىن پايدىلىنىپ كىرگۈزۈلىدىغان ئاسما كىرگۈزگۈچ ئۇنى پەقەت رەسىم دىتاللىرىغا، مەسىلەن: دىگەندەكلەرگە ئىشلىتىمىز. ئۇنى ئاسان تاپالايسىز. ھازىرقى كومپىيۇتېرىمدا يوق ئىكەن، خىيالنىڭ باش بىتىدىن تاپالايسىز.بۇنىڭ ئىشى ئىنتايىن ئاسان، سىز ئاۋۋال ئەلپىدا كىرگۈزگۈچنى ئاندىن، ئويغان كىرگۈزگۈچنى قاچىلاڭ، ئاندىن فونتلىرىنى، ئەلكاتىپ 5.0نىڭ فونتلىرىنى فونت ھۆججەت قىسقۇچىغا كۆچۈرۈپ قويۇڭ.ئەرەپچە كىرگۈزۈش تۈرى ئىچىگە يۇقارقى قاچىلىغان ئەلپىدا كىرگۈزگۈچى بىلەن ئويغاننىڭ ئۇيغۇرچە يۇنىكودلۇق كىرگۈزۈش ئۇسۇلىنى قىتىڭ، ئاندىن يىزىق تەھرىرلىگەندە، ئەلپىدا فونتلىرىدىكى ھۆججەتلىرىڭىزنى تەھرىرىلىگەندە ئەلپىدا كىرگۈزگۈچىگە توغۇرلاپ خەت ئۇرۇڭ؛ ,, ۋە ئەلكاتىپ5.0نىڭ فونتلىرى بىلەن ئۇرۇلغان ھۆججەتلەرنى ئۆزگەرتكەندە ئويغان كىرگۈزگۈچى قاچىلىغان ئۆلچەملىك يۇنىكودلۇق كىرگۈزۈش ئۇسۇلىنى تاللاپ قويۇپ تەھرىرلەش ئىلىپ بىرىڭ. مەن مائارىپتىكى كۆپ كىشىلەرگە شۇنداق تەڭشەپ بەرگەن، بۇ مەشغۇلاتنى مۇشۇنداق ھەل قىلغان.بۇ مەسىلىنى مەن يۇنىكود ئۇقۇمى بىلەن چۈشەندۈرەي دىسەممۇ، لىكىن، خەنزۇچە بىلەن سىلىشتۇرالمىدىم، ئۇلار بىردىنبىر كود ئۇقىمىدىن ئۆتمىگەنمىدۇ؟يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان پەيشەنبە مارت 26, 2009 1:34 42 سۇئالنىڭ جاۋابىنى سىناپ كۆردۈم.يېڭى مەسىلە: ئە ھەرىپى ئۇلانمايدىكەنغۇ؟
|
1933 يىلىدىن 1937 يىلىغىچە قەشقەر، خوتەن، ئاقسۇلاردا بۇلۇپ ئۆتكەن ۋەقەلەر ياڭ زېڭشىن، جىن شۇرېن ۋە شېڭ شىسەي ئورخۇن مۇنبىرى ياڭ زېڭشىن، جىن شۇرېن ۋە شېڭ شىسەي 1933 يىلىدىن 1937 يىلىغىچە قەشقەر، خوتەن، ئاقسۇلاردا بۇلۇپ ئۆتكەن ۋەقەلەرباش يازما يوللانغان ۋاقتى: 20071120 22:501933 يىلىدىن 1937 يىلىغىچە قەشقەر، خوتەن، ئاقسۇلاردا بۇلۇپ ئۆتكەن ۋەقەلەرباشقۇرۇش ئەسكەرىتمىسى بۇ يازمىغا تەرىپىدىن نادىرلاندى 20071122قادىر ھاجىنىڭ بۇ ئەسلىمىسىدە 1933 يىلى ئوسمان ئېلى قىرغىز نىڭ سوغۇندا ئىسيان كۈتۈرۈپ ئاتۇشقا كەلگەندىن كىيىن، ئۇنىڭ ئىسيانچى قوشۇنىغا قۇشۇلۇپ 1933 يىلىدىن 1937 يىل 9 ئايغا قەدەر قەشقەر، خوتەن، يەكەن، ئاقسۇ قاتارلىق جايلاردا تۆمۈر سىجاڭ، سابىت داموللا، خوجىنىياز ھاجى، مامۇت سىجاڭ، ئابدۇنىياز، شامەنسۇر ۋە باشقىلار بىلەن بىرگە بۇلۇش جەريانىدا كۆرگەن ئاڭلىغان، بېشىدىن كەچۈرگەن ئەھۋاللار خاتىرلەنگەن. بۇنى تەھرىرلەش جەريانىدا بىر قىسىم تەھلىللەر ئېلىپ تاشلانغاندىن تاشقىرى قادىر ھاجىنىڭ شۇ جەرياندىكى ۋەقەلەرگە تۇتقان كۆز قارشى، نوقتىئينەزەرلىرىنى ئاساسىي جەھەتتىن ساقلاپ، يېزىش ئۇسلۇبىغا ھۆرمەت قىلىندى. چۈنكى ھەر بىر كىشىنىڭ تارىخىي ۋەقەلىكلەرگە تۇتقان كۆز قارشى ۋە تارىخىي كەچۈرمىشلىرى ئوخشاش بولمىغانلىقتىن مەلۇم تارىخىي ۋەقەنى، مەلۇم تارىخي شەخسلەرنى ئوخشاش بولمىغان نۇقتىدا بايان قىلىدۇ ياكى ئەسلەيدۇ، شۇنداقلا ئۆزىنىڭ بىۋاستە سەرگۈزەشتىلىرىنى يېزىش ئارقىلىق تارىخنىڭ ئىچكى ئەھۋالىنى يېشىپ بىرىدۇ.دىمەك، ھەر بىر شەخسنىڭ ۋەقەلەرنى تەھلىل قىلىشى ئوخشاش بولمىغانلىقتىن مەلۇم تارىخىي ۋەقەگە قارىتا ئوخشاش بولمىغان چۈشەنچە ۋە كۆز قاراشنىڭ پەيدا بۇلىشىدىن ساقلانغىلى بولمايدۇ. خۇددى شۇنىڭغا ئوخشاش، قادىر ھاجىنىڭ بۇ ئەسلىمىسىدىمۇ تارىختا ئۆتكەن شەخسلەرگە قارىتا ئوخشاش بولمىغان كۆز قاراش ۋە نوقتىئىينەزەرلەر ئوتتۇرىغا قۇيۇلغان. بۇنىڭغا قارىتا ئوخشىمىغان پىكىرلەرنىڭ بۇلۇشى مۇمكىن. لېكىن بۇ تارىخىي ماتىرىيال، بۇ ھەرگىز تارىخىي يەكۈن ئەمەس. شۇڭا ئۇنىڭ شاكىلىنى چىقىرىۋېتىپ، مېغىزىنى ئېلىش، يالغىنىنى چىقىرىۋېتىپ راستىنى قالدۇرۇپ تەھلىل ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق ئۇبىكتىپ تارىخىي قانۇنىيەتنى ئاشكارىلاپ چىقىشىمىز كېرەك.قىسقىسى، بۇ خىلدىكى ئوخشاش بولمىغان چۈشەنچە ۋە كۆز قاراشلار، ئىجابىي ۋە سەلبىي جەھەتتىكى ماتىرىياللار تارىخ تەتقىقاتچىلىرىمىزنىڭ تارىخنى تېخىمۇ چوڭقۇرلاپ تەتقىق قىلىشى، تەھلىل قىلىشى ۋە ئىزدىنىشىگە ياردەم بىرىشى مۇمكىن.تۆمۈر سىجاڭنىڭ مارالبېشىغا كېلىشى ۋە سۇغۇن قوزغىلىڭى1932 يىلىنىڭ ئاخىرى، 1933 يىلىنىڭ باشلىرىدا تۇرپاندىن باشلانغان قوزغىلاڭ غەلىبە قىلىپ كولىغىچە قانات يايدى. تۆمۈر ئېلى دەسلەپتە تۆمۈر تۈەنجاڭ دەپ ئاتىلاتتى كورلىدىن جەنۇنىي شىنجاڭغا يۈزلىنىپ قەشقەرگە قاراپ يۈرۈش قىلدى. بۇ چاغدا قەشقەردە تۇرۇشلۇق ئۆلكە ئارمىيىسىنىڭ دىۋىزىيە باشلىقى جىن شۇجژ جىن شۇرېننىڭ 4 ئىنىسى قورقۇپ كېتىپ دورا يەپ ئۆلۈۋالدى. ئۇنىڭ ئورنىغا قەشقەر دوتىيى ماشاۋۋۇ مادوتەي دەپمۇ ئاتىلىدۇ قۇشۇمچە دىۋىزىيە سىجاڭلىقىغا تەيىنلەندى.تۆمۈر ئېلى كۇچانى ئېلىپ ئاقسۇغا قاراپ يولغا چىقتى. ياقا ئېرىقتا بىر مەيدان غەلىبىلىك جەڭ قىلىپ ئاقسۇنى ئىشغال قىلدى، بۇ چاغدا مادوتەي خەنزۇ، ئۇيغۇر، خۇيزۇلاردىن بىرەر مىڭچە ئەسكەر تەشكىللەپ ياڭ چىڭمىن ئىسىملىك بىر خۇيزۇنى ئۇنى ياڭ دارىنمۇ دېيىشەتتى تۈەنجاڭ قىلىپ تۆمۈر ئېلىنى تۇسۇش ئۈچۈن مارالبېشىغا ئەۋەتتى. ياڭ تۈەنجاڭ ۋە لى دېڭرۇڭ دېگەن تۈەنجاڭلار ئەسكەرلىرىنى باشلاپ مارالبېشىنىڭ شەرىق تەرىپىدىكى تۇمشۇق دېگەن يەرگە كېلىپ ئۇرۇنلاشتى.تۆمۈر ئېلى ئاقسۇ تەرەپتىن كېلىپ تۇمشۇقنىڭ شەرق تەرىپىدىكى تەڭتوغراق دېگەن يەرگە ئۇرۇنلاشتى. تۇمشۇق بىلەن تەڭتوغراقنىڭ ئارلىقى 20 كىلومىتىردەك كېلىدۇ. بۇ چاغدا قارا شەھەردىكى ماشىمىڭ ئەۋەتكەن مازىخۇي ماجەنساڭ مۇ بىر تۈركۈم ئەسكەرلىرى بىلەن كېلىپ ئۇرۇنلاشتى. شۇنىڭ بىلەن تۇمشۇق ئۇرۇشى باشلاندى. بۇ ئۇرۇش 3 ئاينىڭ ئاخىرىدا باشلىنىپ 47 كۈن داۋام قىلدى. ئۇرۇش ناھايىتى قاتتىق بولدى. نەتىجىدە ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرى كۆپ چىقىم تارتىپ ئىلاجسىزلىقتا سۈلھ قىلىشقا مەجبۇر بۇلۇپ ۋەكىل ئەۋەتتى. ۋەكىللەردىن ئەۋەتكەن خېتىدە:بىز ھەر ئىككى تەرەپ مۇسۇلمان، ئۇرۇشنى توختىتىپ تىنچلىق سۆھبىتى ئۆتكۈزەيلى. مادوتەينىڭ پىكىرىمۇ شۇنداق! دېيىلگەن. ئۇنىڭ مەقسىتى ماجەنساڭ بىلەن بىرلىشىۋېلىپ تۆمۈر سىجاڭنى چەتكە قاقماقچى. تۆمۈر ئېلى ئۇنىڭ ئالدام خالتىسىغا چۈشمەي ئۇرۇشنى داۋاملاشتۇرىۋەردى.ئەمدى بۇ ئۇرۇشنى مۇشۇ يەردە توختىتىپ، ئوسمان ئېلى قىرغىز ۋەقەسىدە بىر ئاز توختىلىمىز:1933 يىلى 3 ئاينىڭ ئوتتۇرىلىرىدا مادوتەي ئۇچتۇرپان قاقشال يولىنى تۇسۇش ئۈچۈن سوغۇن چازىسى قاراۋۇللۇق ئورنى غا ئەسكەر ئەۋەتمەكچى بولىدۇ. بۇ چاغدا ئوسمان ئېلى قىرغىز قەشقەر دوتەي يامۇلىدا نەزەربەندتە ئىدى. مادوتەي خەنزۇ، ئۇيغۇر، خۇيزۇ، قىرغىزلاردىن تەركىب تاپقان 400 چە ئەسكەر تەشكىللەپ جىڭ تۇڭلىڭنى يىڭجاڭ، ئوسمان ئېلىنى نەزەربەندتىن بوشىتىپ ليەنجاڭلىققا تەيىنلەپ سوغۇنغا ئەۋەتىدۇ. سوغۇن ئاتۇشتىن ئۈچتۇرپانغا بارىدىغان تارجىلغىنىڭ ئاغزىغا جايلاشقان بۇلۇپ ئۇزۇندىن بىرى ئەسكەر تۇرۇپ كېلىۋاتقان چازا ئوسمان ئېلىنىڭ قول ئاستىدا ئورازبەگ، ئابلابەگ، توختى بەگ قاتارلىق بىر قانچە داڭلىق سەركەردىلەر بار ئىدى. ئۇلارغا ۋە ئۇلارنىڭ قول ئاستىدىكى ئەسكەرلەرگە سوغۇنغا يېتىپ بارغىچە تازا ئىشەنچ قىلالماي قورال تارقىتىپ بەرمەيدۇ. بۇ 400 دەك ئەسكەر 3 ئاينىڭ 10 كۈنى ئاتۇشقا كېلىپ بىر كىچە قۇنۇپ ئەتىسى سوغۇنغا يېتىپ بارىدۇ. ئاندىن قىرغىز ئەسكەرلەرگە قورال تارقىتىپ بېرىدۇ. شۇ چاغدا مارالبېشى تۇمشۇقتا تۆمۈر سىجاڭ مادوتەي ئەۋەتكەن ياڭ تۈەنجاڭ بىلەن ياڭ چىڭمىن ئۇرۇش قىلىۋاتاتتى. بۇنىڭدىن خەۋەر تاپقان ئوسمان ئېلى ئۆزىنىڭ قول ئاستىدىكى ئابلابەگ، ئورازبەگلەر بىلەن مەسلىھەتلىشىپ، ئۆزلىرىنىڭ ئىسيان كۆتۈرۈپ تۆمۈر سىجاڭ تەرەپكە ئۆتىدىغانلىقلىرىنى بىلدۈرۈپ خەت ئەۋەتىدۇ.خەتنىڭ مەزمۇنى مۇنداق: ھۆرمەتلىك تۆمۈر سىجاڭ، سىلى بولسا ئاتا، بىز بولساق بالا، بىز سىلى ئارقىلىق خوجىنىياز ھاجىغا بەيئەت قىلىمىز. ئەگەر سىلى رۇخسەت قىلسىلا بىز سوغۇندا قوزغىلاڭ كۆتۈرۈپ، مادوتەي ئەسكەرلىرىدىن قورال تارتىۋېلىپ، سىلىگە ياردەمدە بولساق...ئوسمان ئەۋەتكەن ئىككى كىشى تۆمۈر سىجاڭنىڭ قېشىغا يېتىپ بېرىپ خەتنى تاپشۇرىدۇ. تۆمۈر سىجاڭ بۇنىڭدىن بەك خوش بۇلۇپ ئۇلارغا بىر پارچە جاۋاب خەت يازىدۇ. خەت بىلەن بىرگە فى سەبىلىلا دەپ يېزىلغان بىر بايراق ئەۋەتىدۇ. ئۇلار خەت بىلەن بايراقنى ئېلىپ سوغۇنغا يېتىپ كېلىدۇ. شۇ كېچىسى ئوسمان ئېلى قول ئاستىدىكى ئوراز بەگ، ئابلا بەگ، توختى بەگ قاتارلىقلار بىلەن بىرلىكتە ئىسيان كۈتۈرۈشنىڭ پىلانىنى تۈزۈپ تاڭغا يېقىن چىن تۇڭلىن ئەسكەرلىرى ياتقان گازارمىنى قورشىۋېلىپ، ئۇلارنى قۇرال تاپشۇرۇشقا مەجبۇر قىلىدۇ. ئۇلار قورشاۋدىن چىقىپ كىتىشنىڭ ئامالىنى قىلالماي تەسلىم بولىدۇ. ھەم قوراللىرىنى تاپشۇرىدۇ. بۇ خەۋەر چاقماق تىزلىكىدە ئاتۇشقا ۋە تاغقا تارقىلىدۇ. بىز ئاتۇش خەلقى ئوسماننىڭ قوزغىلاڭ كۆتۈرۈپ غەلىبە قىلغانلىقىنى ئاڭلاپ، ئۇلارنىڭ چاپسانراق ئاتۇشقا يېتىپ كىلىشىنى تەقەززالىق بىلەن كۈتتۇق ئۇنداق بۇلۇشتىكى سەۋەب، شۇ چاغدا ھۆكۈمەت تەرەپتىن خەلققە بولغان زۇلۇم ۋە ئالۋاڭ ياساق بەك كۆپىيىپ كەتكەنىدى.شۇ چاغدا مەن ئابدۇقادىر ھاجى ئاتۇشتا ئىدىم، ئوسماننىڭ ئاتۇشقا كېلىۋاتقانلىقىنى ئاڭلاپ، يۈسۈپ ئاخۇن، ئابدۇشۈكۈر مەخسۇم، سايىت ئاخۇن، ئابلىراخۇن قاتارلىق بەش كىشى يۈسۈپ ئاخۇننىڭ ئۆيىگە يىغىلىپ ئوسماننى قانداق كۈتۈۋېلىشنى ھەم ئۆزىمىزنىڭمۇ ئوسمانغا ئەسكەر بولىدىغانلىقىمىزنى مەسلىھەتلەشتۇق. 33 يىلى 3 ئاينىڭ 29 كۈنى ئوسماننىڭ ئاتۇشقا يېتىپ كېلىدىغانلىقىدىن خەۋەر تاپتۇق.شۇ كۈنى ئۇنى قارشى ئېلىش ئۈچۈن پۈتۈن ئاتۇش خەلقى دېگۈدەك شور ئېرىقنىڭ بېدىلىك دېگەن يېرىگە چىقىپ، ئوتۇن، سامان، بېدە، نان قاتارلىق تەمىنات بۇيۇملىرىنى تەييارلاپ ئون نەچچە قوي سۇيۇپ، چۈشكۈن راسلاپ داغدۇغا بىلەن قارشى ئالدۇق.ئوسمان ئېلىنىڭ بىر بۆلۈك ئەسكەرلىرى ھەممىنىڭ ئالدىدا يېتىپ كەلدى. ئۇنىڭ ئارقىسىدىن ئوسمان ئېلى ئۆزى كېلىپ خەلقنى كۆرۈپ ئاتتىن چۈشتى. بىز ھەممىمىز يۇقۇرى ئاۋاز بىلەن ئامىن دەپ ئۇنى تەبرىكلىدۇق. ئوسمان ئۇچىسىغا بەقەسەم تون، پۇتىغا مەسە كالاچ كىيگەن بۇلۇپ بېشىغا يېشىل سەللە ئورىۋالغانىدى.ئوسمان بەگنىڭ ئاتۇشقا كەلگەن ئەسكىرى 600 700 دەك بۇلۇپ، ئۇلارنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكى يېڭىدىن قۇشۇلغان قىرغىزياشلىرى ئىدى، ئۇنىڭ ئىچىدە قۇرالى بار ئەسكەرلەر 400 دىن ئاشمايتتى. ئۇلارنىڭ كۆپ قىسمى ئات ئۈستىدە ئۇزۇقلاندى. شۇ كۈنى ئوسمان ئېلى شور ئېرىقتا قونماي، بىخەتەررەك جاي تاغنىڭ ئىچى بوغۇزغا يۈرۈپ كەتتى. بوغۇز ئاتۇشتىن ئارغۇغا بارىدىغان ئىككى تاغنىڭ ئارىسىدىكى جىلغا بۇلۇپ، ھاۋاسى ياخشى، مەنزىرىلىك جاي ئىدى. دادام ياقۇپ باشلىق بىر تۈركۈم كىشىلەر ئوسمان تۈەنجاڭ بىلەن كۈرۈشكىلى بوغۇزغا چىقىپ كەتتى. دادام قايتىپ كىرگەندىن كىيىن مەن چىقتىم. مەن، يۈسۈپ ئاخۇن، ئابدۈشۈكۈر مەخسۇم، سايىت ئاخۇن تۆتىمىز بىرلىكتە ئوسمان تۈەنجاڭنىڭ چېدىرىغا باردۇق. ئۇ چېدىرنىڭ ئالدىدا ئىككى ئەسكەر پوستتا تۇرغانىكەن، خەۋەر قىلىنغاندىن كىيىن بىزنى قۇبۇل قىلدى. بىز ئوسمان تۈەنجاڭغا ئۆزىمىزنىڭ ئىنقىلابقا قاتنىشىپ ئەسكەر بولىدىغانلىقىمىزنى ئېيتتۇق. ئوسمان تۈەنجاڭ بىزنىڭ ئىلتىماسىمىزنى قۇبۇل قىلىپ، ئىسمىمىزنى يېزىۋالدى ھەمدە ماڭا بىر دەپتەر، بىر قېرىنداش بېرىپ، يەنە ئەسكەر بولىدىغانلارنى تىزىملاشنى، ئۆزىنىڭمۇ ئەتە ئاتۇشقا بارىدىغانلىقىنى، شۇندقلا تىزىملانغان ئەسكەرلەرنى ئېلىپ ئۈستۈن ئاتۇش، ئۈچ مىرۋانغا بېرىشىمىزنى تاپشۇردى. بىز ئۇ يەردىن قايتىپ كىلىپ مەھەللىلەردە ئەسكەر بولىدىغانلارنى تىزىملاشقا كىرىشتۇق. شۇ بىر كۈندە 18 ياشتىن 30 ياشقىچە بولغان ياشلاردىن 120 كىشى ئۆزىنى ئەسكەرلىككە تىزىملاتتى. بۇ 3 ئاينىڭ 29 كۈنىدىكى ئىش ئىدى. مەن ئەتىسى ئۆيگە بېرىپ بىر پاختىلىق چاپان، بىر كۆرپە، بىر ئاز نان ھەمدە ئۆيدە ساقلاپ يۈرگەن بىر دانە كونا تاپانچىنى ئېلىپ 3 ئاينىڭ 30 كۈنى ئەتتىگەندە ئاتلىق ئاچچىقيارغا يېتىپ باردىم. مەن بارغاندا بىر ئاز ئادەم بار ئىكەن. بىرەر سائەتتىن كېيىن ئاتلىق، ئېشەكلىك، پىيادە بۇلۇپ 150 دىن ئارتۇق ئادەم توپلاندى. شۇنىڭدىن كىيىن ئىككىدىن تىزىلىپ، ئۈچ مىرۋانغا قاراپ يولغا چىقتۇق. شۇ ئوتتۇرىدا بىزنى تەبرىكلەپ 100 دەك ئوقۇغۇچى ئالدىمىزغا چىقتى. ئۇلارنى كۈرۈپ بىز ئۇلاغتىن چۈشتۇق. ئۇلار ئىنقلابنى مەدىھيلەيدىغان ناخشا تەييارلىغان ئىكەن ئۇنى ئوقۇپ بەردى. بىز ئۇلاردىن ئايرىلىپ ئۈچ مىرۋانغا يىتىپ بېرىپ، ئوسمان تۈەنجاڭ بىلەن كۈرۈشتۇق. تۈەنجاڭ بىزنى قانچە كىشى بىلەن كەلدىڭلار، دەپ سورىدى. بىز 150 دىن ئارتۇق ئادەم بىلەن كەلگەنلىكىمىزنى ئېيتتۇق. ئوسمان تۈەنجاڭ قۇلىغا قەلەم، قەغەز ئېلىپ مىنى ئۆزىگە تۈەنجاڭ قىلغانلىقى توغرىسىدا بۇيرۇق يېزىپ بەردى. يۈسۈپ ئاخۇن، ئابدۇشۈكۈر مەخسۇم، سايىت ئاخۇنلارغا ليەنجاڭلىق خىزمىتىنى بەردى. بۇندىن كىيىن، ئىككى ئاتۇشتىن ئۈستۈن ئاتۇش، ئاستىن ئاتۇش ئەسكەرلىككە يېزىلىدىغانلارنى سىز تىزىملاپ، ماڭا ئۇمۇمى ساننى مەلۇم قىلىڭ، دەپ تاپشۇردى. شۇنىڭ بىلەن مەن ھەركۈنى ئەسكەرلىككە كەلگەنلەرنى تىزىملاپ ماڭدىم. ئۈستۈن ئاتۇشتىن ئىدرىس 70 80 دەك ئادەمنى، غوپۇر داموللام 50 60 دەك ئادەمنى باشلاپ ئوسمان تۈەنجاڭنىڭ قېشىغا بارغان ئىكەن. ئۇلارنىمۇ مەن تىزىمغا ئالدىم. شۇنداق قىلىپ ئەسكەرلىككە يېزىلغان كىشىلەرنىڭ سانى بىر ھەپتە ئىچىدىلا 350 دىن ئېشىپ كەتتى. ئوسمان تۈەنجاڭ بۇنى ئاڭلاپ، قورال، تەمىنات مەسلىسىنى كۆزدە تۇتۇپ، ئەسكەر ئېلىشنى توختىتىشنى تاپشۇردى. دىمىسىمۇ ئەسكەر 100 دىن ئېشىپ كەتكەنىدى. لېكىن قۇرال 500 گە يەتمەيتتى. بىر ياخشى يىرى بەشكېرەم، ئاتۇش دېھقانلىرى ئاتلىرىمىزنى بېدە، سامان، بىزنى ئاش نان بىلەن يىتەرلىك تەمىنلەپ تۇردى. بىزمۇ مەخسۇس ئادەم بەلگىلەپ، دېھقانلار ئېلىپ كەلگەن ئوتۇن، سامان، يەم بوغۇز، ئۇن، نان قاتارلىقلارنى تىزىملاپ ھەرقايسى ليەنلەرگە ئادەم بېشىغا قاراپ تەقسىم قىلىپ بىرىپ تۇردۇق. بىزنىڭ شۇ چاغدا تۇرغان ئورنىمىز تۈتۈرگە ئىدى.شۇ چاغدا بىزنىڭ ھەربىي مەشىقىمىزنى باۋۇدۇن باينىڭ ئۈستۈن ئاتۇشتا ئاچقان يېڭى مەكتىپىدە ئوقۇپ چىققان ئوقۇغۇچىلار بىرەتتى. بىز تۈتۈرگىدىكى ۋاقتىمىزدا 4 ئاينىڭ ئوتتۇرلىرى مادوتەي 60 70 دەك ئەسكەرگە جەنرال گېنىرال ساھىب دېگەن بىر ئاۋغاننى باشلىق قىلىپ بىز بىلەن سىناق تەرەققىسىدە ئۇرۇش قىلىشقا چىقاردى. جەنرال ساھىب ئەسكەرلىرىنى باشلاپ توققۇز ھۇجرا بار تاغنىڭ ئاغزىغا كەلگەندە بىزنىڭ ئۇ يەردە رازۋېتكىغا چىقارغان ئەسكەرلىرىمىز بىلەن ئۇچرىشىپ قالىدۇ ھەمدە يېرىم سائەتتەك ئۇرۇشىدۇ. بىزنىڭ رازۋېتكا ئەسكەرلىرىمىز چەنلەپ ئېتىپ جەنرال ساھىبنىڭ بەش ئادىمىنى ئاتتىن موللاق ئاتقۇزۋېتىدۇ، ئۇنىڭدىن ئىككىسى شۇ مەيداندىلا جان ئۈزىدۇ، ئۈچى يارىدار بولىدۇ. بىز بۇنى شۇ جايدىكى دېھقانلارغا ئۆلگەنلەرنىڭ نامىزىنى چۈشۈرۈپ كۆمۈپ قۇيۇشىنى، يارىدارلارنى داۋالاپ ساقايتىشىنى تاپىلاپ تاپشۇرۇپ بەردۇق ھەم بىر ئەسكەرنى ئەسىر ئالدۇق.ئۇ چاغدا بىزدە كېسەللەرگە بېرىدىغان دورا ياكى تاڭىدىغانغا بىرەر تال ماتا مۇ يوق ئىدى. شۇنىڭدىن كىيىن دورا، ماتا تەييارلاپ قويىدىغان بولدۇق. شۇ كۈنى قولىمىزغا چۈشكەن بىر ئەسىر: قەشقەر شەھرى يۇمىلاق شەھەر كۆلبېشىدىكى سېپىل ئىچىدە مادوتەينىڭ خەنزۇ، خۇيزۇ بۇلۇپ 1000 ئەسكىرى بار. دوتەي يامۇلىدا مادوتەينى ساقلايدىغان 200 دەك ئەسكەر بار. يىڭىشەھەردە 1000 دەك ئەسكەر بار. شەھەر دەرۋازىلىرى ئېتىكلىك، مۇھاپىزەت ناھايىتى كۈچلۈك، ئۇنىڭدىن باشقا مەھەممەتخان بېك باشچىلىقىدا 200 دەك ئۇيغۇر ئەسكەر بار. ئۇلار سېپىلنى ساقلاۋاتىدۇ، دەپ سۆزلەپ بەردى.تۆمۈر سىجاڭ مارالبېشىنىڭ تۇمشۇقتا ياڭ چىڭمىن بىلەن 40 نەچچە كۈن سوقۇشتى. تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئەسكەرلىرى ناھايىتى پىداركارلىق كۆرسەتتى. نەتىجىدە، ياڭ تۈەنجاڭ يېڭىلىپ، پۇتىغا ئوق تىگىپ يارىلاندى. ئۇلار ناھايىتى پاراكەندە، چۇۋالچاق ھالدا تۇمشۇقتىن قېچىپ سېرىقبۇيا، تېرىم، خانئېرىق ئارقىلىق يېڭىشەھەرگە كېلىپ دەرۋازىنى تاقىۋالدى. تۆمۈر سىجاڭ ياڭ چىڭمىننى يېڭىپ، تۇمشۇقتىن بارالبېشىغا كېلىپ بىر قانچە كۈندىن كېيىن، قەشقەرگە قاراپ يول ئالدى.تۆمۈر سىجاڭ پەيزاۋاتقا كەلگەندە ئوسمان ئېلى ئاتۇشتىن پەيزاۋاتقا كېلىپ تۆمۈر سىجاڭ بىلەن كۈرۈشتى. بۇ چاغدا مەنمۇ بار ئىدىم. شۇ ئاخشىمى بۇلار ئۇزاق پاراڭ سېلىشتى. تۆمۈر سىجاڭ سۇغۇندىكى قوزغىلاڭنى ھەمدە ئوسمان ئېلىنى ئالاھىدە ماختىدى. تۆمۈر سىجاڭ:مەن مادوتەيگە ۋەكىل ئەۋەتتىم، تىنچلىق بىلەن قورال تاپشۇرۇش ياكى ئۇرۇشۇش توغرىسىدا ئەتە ئۆگۈن جاۋاب كېلىدۇ. ماجەنساڭ مازىخۇيمۇ ئىككىئۈچ كۈن ئىچىدە پەيزاۋاتقا يېتىپ كىلىدۇ، شۇ چاغدا مادوتەينىڭ جاۋابىغا قاراپ ماخۇي بىلەن مەسلىھەتلىشىپ قەشقەر مەسىلىسىنى بىر تەرەپ قىلىمىز، شۇنىڭغىچىلىك سىلەر يەنىلا قەشقەر ئەتراپىدا، شەھەرگە تەگمەي تۇرۇڭلار، قەشقەر شەھرىدە ئادەم كۆپ، ئۇرۇش بۇلۇپ قالسا، كۆپ ئادەم قىرىلىپ كىتىدۇ، شۇڭا مۇمكىن قەدەر ئۇرۇش قىلماي تىنچلىق بىلەن كىرگىنىمىز تۈزۈك دىدى. ئوسمان ئېلى بۇ پىكىرگە قۇشۇلدى. شۇنىڭ بىلەن سۆھبەت ئاياغلىشىپ ئەتىسى 4 ئاينىڭ 30 كۈنى ئەتتىگەندە يولغا چىقىپ ئاخشىمى ئاتۇشقا يېتىپ كەلدۇق.ئوسماننىڭ شەھەر كىرىشىئوسمان ئېلى ئەتىسى قىرغىز ليەنجاڭلار يىغىنى ئېچىپ تۆمۈر سىجاڭنىڭ كېلىشىنى كۈتمەي شەھەرگە ھۇجۇم قىلىشنى قارار قىپتۇ. بىزگە شۇ ئاخشىمى ئۇقتۇرۇش قىلدى. 33 يىل 5 ئاينىڭ 2 كۈنى 1352 يىل مۇھەررەم ئېيىنىڭ 7 كۈنى سائەت 10 لاردا قەشقەر شەھرىگە يىتىپ كەلدۇق. كەلسەك، شەھەرنىڭ ھەممە دەرۋازىلىرى تاقاقلىقكەن، سېپىلنىڭ ئۈستىدە خەنزۇ، ئۇيغۇر ئەسكەرلەر بەك كۆپ ئىكەن، بىزنىڭ كىلىشىمىزگە بىزگە قارىتپ ئوق چىقاردى. بىزمۇ ئوق چىقاردۇق، بىر ئاز ئۇرۇشتۇق، ئاخىرى بولماي، يار بارغ، تۆشۈك دەرۋازىلىرىغا كىرسىن چېچىپ ئوت قويدۇق. بۇ چاغدا سېپىل ئۈستىدىكى ئەسكەرلەر سېپىلدىن چۈشۈپ كەتتى. خەنزۇ ئەسكەرلەر يۇمىلاق شەھەرگە كىرىپ دەرۋازىنى ئىتىۋالدى. مەھەممەتخان بېك باشچىلىقىدىكى ئۇيغۇر ئەسكەرلەر ئوردا ئالدىدىكى قازىخانىغا كىرىۋاپتۇ. شۇ ئارلىقتا يار باغ دەرۋازىسى كۈيۈپ، ئۆرۈلگىچە دەرۋازىغا قارايدىغان بىر ئۇيغۇر ئاقساقال دەرۋازىنى ئېچىۋەتتى. دەرۋازىنىڭ ئېچىلىشى بىلەن تەڭ قىرغىز ئەسكەرلەر سېپىلغا چىقىپ، يۇمىلاق شەھەرنى مۇھاسىرىگە ئېلىپ مادوتەي ئەسكەرلىرىگە ۋەكىل كىرگۈزۈپ قورال تاپشۇرۇشقا قىستىدى ھەمدە ئۇلارنىڭ جېنىغا ۋە مال مۈلىكىگە دەخلى قىلمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.بىز ئاتۇشتىن قۇشۇلغان ئەسكەرلەر تۆشۈك دەرۋازىنىڭ بىر قانىتى كۆيۈپ، دەرۋازا ئۆرۈلگەندىن كىيىن شەھەرگە بېسىپ كىرىپ ئۇدۇللا ئوردا ئالدى قازىخانىغا يېتىپ كىلىپ، ئۇيغۇر ئەسكەرلەرنىڭ باشلىقى مۇھەممەتخان بېك بىلەن كۈرۈشۈپ قورال تاپشۇرۇشنى ئېيتتۇق. شۇنىڭ بىلەن مەھەممەتخان بېك بۇيرۇق قىلىۋىدى، 200 تالدەك مىلتىق، بىر قانچە ساندۇق ئوقدورىنى قازىخانىنىڭ ھويلىسىغا دۆۋىلىدى، مەھەممەتخان بېكنىڭ ئېيىتشچە: ئۇلارنىڭ تەشكىل قىلىنغىنىغا تېخى بىر ئايمۇ بولمىغان. ئۇلارغا تاپشۇرۇلغان ۋەزىپە پەقەت سېپىل ئۈستىدە كۆزەت قىلىشتىن ئىبارەت ئىكەن. بىز ئۇلارنىڭ ئۇقۇشماسلىقتىن ئوق چىقىرىپ تاشلىدۇق دىگەن ئۆزرىخاھلىقىنى ئاڭلاپ كەچۈرۈم قىلىپ قۇيىۋەتتۇق. ئۇلارمۇ خۇرسەن بۇلۇپ كىتىشتى.مادوتەينىڭ سېپىلغا ئەسكەر چىقرىىشى بىز بىلەن ئۇرۇشۇش بولماستىن، ماجەنساڭ كەلگىچە ئىككى ئۈچ كۈن تۇسۇپ تۇرۇپ ۋاقىتنى قولغا كەلتۈرۈپ، ماجەنساڭ كەلگەندە قورالنى شۇنىڭغا تاپشۇرشتىن ئىبارەت ئىكەن. كىيىنكى ئەمەلىيەتمۇ شۇنى ئىسپاتلىدى. چۈنكى ماجەنساڭ، تۆمۈر سىجاڭنىڭ بىزنى شەھەرگە تەگمەڭلار، دوتەي يامۇلىا كىرمەڭلار. دېگەن بۇيرۇقىدىن مادوتەينى خەۋەردار قىلىپ تۇرغانىكەن. لېكىن كىيىنكى ئەھۋال مادوتەينىڭ كۈتكەن يېرىدىن چىقمىدى. شۇ ئارلىقتا كىچىك ئاخۇن، سېتىۋالدىجانلار بىر ئاز ئادەم توپلاپ، قىرغىز ئەسكەرلىرىنىڭ ھىمايىسىدە يۇمىلاق شەھەرگە بېسىپ كىرىپ، كىچىك ئاخۇن 200 دەك قورالغا ئىگە بولغان. ئەتىسى ئۇلار ئوسمان ئېلىنىڭ ئالدىغا چىقىپ ئۆزلىرىنىڭ ئوسمان ئېلىغا بويسۇنىدىغانلىقلىرىنى ئېيتقاندا، ئوسمان ئېلى قۇبۇل كۈرۈپ، سېتىۋالدىجاننى ليەنجاڭلىققا، يۈسۈپجاننى مۇئاۋىن ليەنجاڭلىققا تەيىنلىگەنلىكى توغرىسىدا بۇيرۇق چۈشۈردى. دېمەك تۈمەر سىجاڭ بىلەن ماجەنساڭ كەلگىچە قەشقەر شەھەر ئىچىدە دوتەي يامۇلىدىن باشقا جايلارنىڭ ھەممىسى ئېلىنىپ بولدى. دوتەي يامۇلىدا مادوتەي 200 دەك ئەسكەر بىلەن بېكىنىپ ياتقانىدى. چۈنكى تۆمۈر سىجاڭ، مادوتەيگە تەگمەڭلار، ئۇنى ماجەنساڭ چولاق زىخۇي دەپمۇ ئاتىشىدۇ بىلەن مەسلىھەتلىشىپ بىر تەرەپ قىلىمىز، دەپ بۇيرۇق چۈشۈرگەن ئىدى.1قەۋەت يوللانغان ۋاقتى: 20071120 23:03تۆمۈر سىجاڭنىڭ قەشقەرگە كىرىشى5 ئاينىڭ 4 كۈنى تۆمۈر سىجاڭ پەيزاۋاتتىن قەشقەرگە يېتىپ كىلىدىگەن دىگەن خەۋەر كەلدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ ئالدىغا چىقىش ئۈچۈن دۆلەتباغقا چۈشكۈن چاجاڭ راسلاندى. شەھەرگە ئوراز لىيەنجاڭ بىلەن يۈسۈپ ليەنجاڭنى مەسئۇل قىلىپ قالدۇرۇپ، ئوسمان ئېلى باشچىلىقىدا 400 دەك ئەسكەر ئىستىقبالغا چىقتۇق. دۆلەتباغدا چۈشكۈن راسلىغان يەردە شەھەردىن چىققان ئادەم ئىنتايىن كۆپ ئىدى. ئۇ يەردە 200 دەك ئەسكەرنى قالدۇرۇپ دەريادىن ئۆتۈپ ئاراباغ دېگەن يەردە ئالدىغا باردۇق. ئۇ يەردىمۇ چۈشكۈن راسلانغان بۇلۇپ بۇ يەردىمۇ ئالدىغا چىققان ئادەم بەك كۆپ ئىدى. بىز ئۇ يەردە بىردەم كۈتۈپ تۇرىشىمىزغا تۆمۈر سىجاڭ يېتىپ كەلدى. بىز ئاتتىن چۈشۈپ ئۈنىڭ ئالدىغا باردۇق، بىزنى كۈرۈپ تۆمۈر سىجاڭمۇ ئاتتىن چۈشۈپ بىز بىلەن كۆرۈشتى. ئاندىن چۈشكۈنگە باشلاپ كىردۇق، بىز ئازدىن كىيىن زىياپەت بىرىلدى. ئاندىن ئوسمان ئېلى شەھەردە دوتەي يامۇلىدىن باشقا جايلارنىڭ ھەممىسىنىڭ تىنجىغانلىقىنى دوكلات قىلدى. سىجاڭ ياخشى بوپتۇ دەپ بېشىنى لىڭشىتقان بولسىمۇ، ئۇنىڭ چىرايىدىن ئۆزىنىڭ بۇيرۇقى بويىچە ئىش قىلمىغانلىقىغا رەنجىگەن ئالامەت چىقىپ تۇراتتى.تۆمۈر سىجاڭ زىياپەتتىن كىيىن شەھەرگە قاراپ ئاتلاندى. ئۇنىڭ 1500 دەك ئەسكىرى بۇلۇپ، ئۇلار ئىككىدىن تىزىلىپ ماڭدى. دۆلەتباغدىكى چۈشكۈنگە كەلگەندە يەنە ئاتتىن چۈشۈپ، ئۇ يەردىكى ئالدىغا چىققان ئامما بىلەن كۆرۈشتى. دۆلەتباغدا زىياپەت بېرىلىپ بولغاندىن كىيىن، سىجاڭ باشلىق ھەممە باشلىقلار ئاتلىنىپ تۆشۈك دەرۋازىسىغا قاراپ يۈرۈپ كەتتى. تۆشۈك دەرۋازىسىغ كەلسەك، شەھەر ئاھالىسى ئىستىقبالغا چىققانىكەن، ئۇلار كوچىنىڭ ئىككى تەرپىدە تۇرۇپ ئامىن، ئامىن دەپ ئۈنلۈك توۋلىشىپ قارشى ئالدى. شەھەر ئاھالىسى ئۇچاغدا ئامىن دىگەن سۆز چاۋاك ئورنىدا ھەم ياشىسۇن دىگەن مەنىدە ئىشلىتىلەتتى. تۆشۈك دەرۋازىسىدىن تۆمۈر سىجاڭ چۈشۈشكە راسلانغان قۇم دەرۋازىسىنىڭ سىرتىدىكى مامۇتخان بايۋەچچىنىڭ بېغىغىچە بولغان تۆت كىلومىتىر يولنىڭ ئىككى تەرپىدە تۇرۇپ قارشى ئالدى. سىجاڭ باغقا ئۇرۇنلاشتى. ئەسكەرلەر شۇ ئەتراپتىكى سارايلارغا ئۇرۇنلاشتى. ئوسمان ئېلى بىلەن بىز يۇمىلاق شەھەرگە كىرىپ كەتتۇق. مەن يار باغدىكى تېرەكلىك دېگەن جايغا ئۇرۇنلاشتىم. تۆمۈر سىجاڭ ئۇرۇنلاشقان باغنىڭ ئالدىدا ھەر كۈنى ئەتىگەندىن كەشكىچە ناغراسۇناينىڭ ئاۋازى ئۈزۈلمىدى. بازار ناھايىتى قىزىپ كەتكەن ئىدى. ھەر كۈنى تەرەپ تەرەپتىن سىجاڭنى تەبرىكلەپ كەلگەن يۇرت ئاقساقاللىرى، ئاخۇنلار، بايلارنىڭ ئايىغى ئۈزۈلمىدى. 5 ئاينىڭ 6 كۈنى ماجەنساڭنىڭ پەيزاۋاتتىن قەشقەرگە كىلىدىغانلىقى توغرىسىدىكى خەۋەر يېتىپ كەلدى. شۇ كۈنى تۆمۈر سىجاڭ 200 ئەسكەر بىلەن، ئوسمان ئېلىمۇ 200 ئەسكەر بىلەن ئىستىقبالغا چىقتۇق. ئۇنىڭغىمۇ دۆلەتباغقا چۈشكۈن راسلىدۇق. ئۇنىڭ ئەسكەرلىرى 300 دەك بۇلۇپ، ئات، قوراللىرى خىل، ھەممىسى يىڭى كىيىم كىيگەنىدى. ئۇنىڭغا ئاقسۇدىكى باي ئاخۇننىڭ كىيىمچىلىك كارخانىسىدا تىكتۈرگەن كىيىملەر بىرىلگەنىكەن. ئۇلار مىلتىقلىرىنى دولىسىغا ئاسماي ھەممسى ھازىر ئۇرۇشىدىغاندەكلا قوللىرىغا ئېلىۋالغان. ئۇنىڭ ئالدىغا مادوتەيمۇ ئىككى ۋەكىل چىقارغانىكەن تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئالدىغا ۋەكىل چىقارمىغانىدى. ئۇلار ماجەنساڭ بىلەن كۆرۈشتى. زىياپەتتىن كىيىن مادوتەي چىقارغان ۋەكىل بىلەن مادوتەينىڭ قېشىغا دوتەي يامۇلىغا كىرىپ كەتتى. ئۇلارنىڭ ئالدىغا شەھەر ئاھالىسى چىقمىدى. ئاڭلىشىمىزچە، ماجەنساڭ دوتەي يامۇلىغا كىرىپ مادوتەي بىلەن قۇچاقلىشىپ كۈرۈشكەن. بۇنى ئاڭلىغان شەھەر ئاھالىسىدا ماجەنساڭغا قارىتا بىر خىل گۇمان ۋە غەزەپلىنىش كەيپىياتى كۈرۈلدى. شۇنىڭ بىلەن ماجەنساڭنىڭ 300 دەك ئەسكىرى مادوتەينىڭ ئەسكەرلىرى بىلەن قۇشۇلۇپ 500 دىن ئېشىپ كەتتى. 200 دەك ئەسكەر دوتەي يامۇلىدا مادوتەينى مۇھاپىزەت قىلىپ تۇردى. 300 دەك ئەسكەر ئۇنىڭ ئەتراپىنى قوغدىدى. شۇ كۈندىن باشلاپ تۆمۈر سىجاڭ بىلەن ئوسمان ئېلى ئوتتۇرىسىدا ئىتتىپاقسىزلىق كۆرۈلۈشكە باشلىدى. بۇنىڭغا دوتەي يامۇلىدىكى مادوتەي ئەسكەرلىرىنى يىڭىشەھەرگە چىقىرۋېتىش چىقارماسلىق ئۈستىدىكى تالاش تارتىش سەۋەب بولغانىدى.تۆمۈر سىجاڭ بىلەن ئوسمان ئېلى ئوتتۇرىسىدىكى زىدىيەت1933 يىلى 5 ئاينىڭ 10 كۈنى ئاخشىمى ئوسمان ئېلى ئۆزىنىڭ قول ئاستىدىكى ليەنجاڭلاردىن ئورازبېك، ئابلابېك، توختى بېك، يۈسۈپجان ۋە مېنى يىغىپ، ماجەنساڭ مەسىلىسىنى مۇھاكىمە قىلدى. ئوسمان ئېلى مۇنداق دىدى :تۈمۈر سىجاڭ ماجەنساڭنى دوست تۇتۇپ يېنىغا ئېلىۋېلىپ بىزگە يامان كۆز بىلەن قاراۋاتىدۇ، ئاخىرى بېرىپ ماجەنساڭنىڭ ئەسكەرلىرىنى بىزگە سالامدۇ قانداق؟ ئۇنىڭ ئۈچۈن بۇنىڭ ئالدىنى ئالمىساق بولمايدۇ. بۇ ھەقتە تۆمۈر سىجاڭغا بىر نىمە دىسەك رەنجىپ قالىدۇ. چۈنكى ئۇ ئادەم ئۇزۇن يەردىن ئىنقىلاب قىلىپ كەلدى. ئۇ بىزنى قانچە يامان كۆرسىمۇ بىز ئۇنى ھۆرمەت قىلىشىمىز لازىم. شۇڭا تۆمۈر سىجاڭغا ئۇقتۇرماي مادوتەي بىلەن ماجەنساڭنى ئايرىۋېتىشىمىز ھەم ئۇنى دەرھال بىر تەرەپ قىلىشىمىز كېرەك. سىلەر قانداق قارايسىلەر؟ دېدى. بىز ئۇنىڭ پىكىرىگە قۇشۇلىدىغانلىقىمىزنى، مادوتەي بىلەن ماجەنساڭ مەسىلىسىنى بىر تەرەپ قىلماي تۇرۇپ، شەھەرنىڭ ئامانلىقىنى ساقلىغىلى بولمايدىغانلىقىنى ھەم شەھەرنى ئازات قىلدۇق دەپ ئېيتقىلىمۇ بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈردۇق.5 ئاينىڭ 11 كۈنى تاڭ سەھەردە ھەركەتكە كېلىپ ئوراز ليەنجاڭ دوتەي يامۇلىنىڭ ئالدىدىكى سارايغا، ئابلا بېك ئامبال يامۇلىغا، توختى ليەنجاڭ بۇتخانا ئارقىسىدىكى ماليە ئىدارىسىگە، يۈسۈپ ليەنجاڭ دوتەي يامۇلىنىڭ شەرقىي تەرپىگە، ئابدۇقادىر ھاجى مەھكىمىنىڭ ئارقىسىدىكى گۇڭگاڭغا تېگىش قارار قىلىندى. 5ئاينىڭ 11 كۈنى سەھەردە ھۇجۇم باشلىدۇق. ماجەنساڭنىڭ باشقا ئۇرۇنلار بىلەن بولغان ئالاقىسىنى ئۈزۈپ تاشلىدۇق. شۇنىڭ بىلەن ئۈچ تۆت سائەت ئۇرۇش قىلىپ، دوتەي يامۇلىنىڭ سىرتىدىكى مادوتەي ئەسكەرلىرىدىن قورال تارتىۋالدۇق. تېخى يېڭىلا دوتەي يامۇلىنىڭ ئىچىگە ھۇجۇم باشلىۋىدۇق، تۆمۈر سىجاڭدىن ئۇرۇشنى توختىتىش توغرىسىدا ئادەم كەلدى ھەمدە تۆمۈر سىجاڭ ئوسمان ئېلىنى چاقىرتىپ نېمە مەقسەت بىلەن دوتەي يامۇلىغا تېگىسەن، دەپ كايىدى. ئوسمان ئېلى بىزنىڭ مەقسىتىمىز، بىرىنچىدىن، مادوتەي ئەسكەرلىرىدىن قورال تارتىۋېلىپ دوتەي يامۇلىنى ئازات قىلىش. ئىككىنچىدىن، يېڭىشەھەرنى ئازات قىلىپ، ئۇ يەردىكى ئەسكەرلەردىنمۇ قورال تارتىۋېلىش دەپ جاۋاب بەردى. تۆمۈر سىجاڭ، بۇنداق قىلىشقا بولمايدۇ، بۇ ئىش ئۇنچىۋىلا ئاسان ئەمەس، ئۇنى ماجەنساڭ بىلەن مەسلىھەتلىشىپ بىر تەرەپ قىلىمىز، دېدى. شۇنىڭ بىلەن ماجەنساڭغا ئادەم كىرگۈزىۋىدى، ماجەنساڭ تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئۆزى كىرىشنى ئېيتىپتۇ. تۆمۈر سىجاڭ كىرىدىغان بولدى. بۇ چاغدا ئوسمان ئېلى: ماجەنساڭغا ما دوتەينىڭ ئەسكەرلىرى ھەم دوتەي يامۇلىدىكى قۇراللارنى قالدۇرۇپ قۇيۇپ، ئۆزىنىڭ ئەسكەرلىرىنىلا ئېلىپ يېڭىشەھەرگە چىقىپ كەتسۇن، ئىككىنچى يىڭىشەھەردىكى ئامباردا ساقلىنىۋاتقان قۇرال ياراق، ئوق دورىلارنى ماجەنساڭ بىلەن بىز تەڭ بۆلىشىۋالىمىز. ئۇنىڭدىن باشقا ھۆكۈمەتكە قاراشلىق مەنقۇلاتلارنىمۇ تەڭ تەقسىم قىلىۋالىمىز دېگەن تەلەپنى ئوتتۇرىغا قۇيۇپ ئوق چىقىرىشنى توختاتقان بولسىمۇ، لېكىن مادوتەي ئەسكەرلىرى ئېتىشنى توختاتمىدى. شۇ كۈنى ئۇرۇشتا ئۇيغۇر ئەسكەرلەردىن ئۈچ كىشى ئۆلدى. يەتتە كىشى يارىدار بولدى.تۆمۈر سىجاڭ شۇ كۈنى دوتەي يامۇلىغا كىرىپ، ماجەنساڭ بىلەن سۆھبەت باشلىدى.سۆھبەت ناھايىتى ئۇزۇن تالاش تارتىشلاردىن كىيىن تۈۋەندىكى كىلىشىمگە كەلگەن:1 ماجەنساڭ ئۆزىنىڭ ئەسكەرلىرىنى ۋە مادوتەينىڭ ئەسكەرلىرىنى قوراللىرى بىلەن قوشۇپ يېڭىشەھەرگە ئېلىپ چىقىپ كىتىش؛2 دوتەي يامۇلىنىڭ ئامبىرىدىكى قورال ۋە باشقا مەنقۇلاتلارنى قالدۇرۇپ كېتىش؛3 يېڭىشەھەردىكى قۇرال ۋە باشقا مەنقۇلاتلارنى تۆمۈر سىجاڭ بىلەن تەڭ بۆلۈشۈش؛4 مادوتەينى يېڭىشەھەرگە بىرگە ئېلىپ چىقىپ كىتىش؛5 مادوتەي بىلەن بولغان ئۇرۇشتا ئوسمان ئېلى قولغا چۈشۈرگەن قۇراللارنى قايتۇرۇپ بىرىش.بۇ توختامنى ئوسمان ئېلى كۆرگەندىن كىيىن قۇشۇلمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. لېكىن تۆمۈر سىجاڭ ئىمزا قۇيۇپ بولغانلىقتىن توختامنى بۇزالمىدى. مادوتەينىڭ ماجەنساڭ بىلەن يىڭشەھەرگە چىقىپ كىتىشكە يول قويماي، ئۇنى بالا چاقىلىرى بىلەن ئۆزىنىڭ لەنگەردىكى بېغىدا تۇرۇشقا؛ ئۇنىڭ مال مۈلىكى، ھاياتىغا كاپالەتلىك قىلىشقا ۋەدە قىلدى.مادوتەي بىلەن بولغان ئۇرۇشتا قولغا چۈشۈرگەن قورالنىڭ ھەممىسنى ئەمەس، بىر قىسمى 200 دەك ئات، 50 60 مىلتىق تال قايتۇرۇپ بىرىلدى.شۇنىڭدىن كىيىن 5ئاينىڭ 14، 15 كۈنلىرى ماجەنساڭ يېڭىشەھەرگە كۆچۈشكە باشلىدى. 15 كۈنى مادوتەي ئەسكەرلىرى يېڭىشەھەرگە چىقىپ كېتىۋاتقاندا، ئوسمان تۈەنجاڭ ئۆي سايمانلىرى بېسىلغان بىر ھارۋىنى تاسادىپى تەكشۈرىۋىدى، ئۇنىڭدىن قۇرال چىقىتى. شۇنىڭ بىلەن پۈتۈن ھارۋىلارنى تەكشۈرۈپ 200 دەك يېڭى مىلتىق، ئون نەچچە ساندۇق ئوق تېپىۋالدى. دىمەك توختام بويىچە دوتەي يامۇلىدىكى قوراللارنى قالدۇرۇپ كېتىش كېرەك ئىدى. لېكىن توختامغا خىلاپلىق قىلىنغانلقتىن قورال توغرۇلۇق ماجەنساڭ گەپ قىلالماي قالدى. بىراق يىڭىشەھەردىكى تەڭ تەقسىم قىلىۋالىمىز دېگەن قۇرالنى بەرمىدى. بۇنىڭغا تۆمۈر سىجاڭمۇ گەپ قىلمىدى.ماجەنساڭ يىڭىشەھەرگە چىقىپ كىتىپ ئەسكىرىنى 1500 گە يەتكۈزۈپ، ئۇلارنى تۇلۇق قوراللاندۇرۇپ، ھەربىي مەشىقنى كۈچەيتىۋەتتى. يەنە بىر تەرەپتىن يىڭىشەھەر ئامبىلىنى ئىشقا سېلىپ، زاپاس ئاشلىق توپلاشقا كىرىشتى. ماجەنساڭ ئەسكەرلىرى يىڭىشەھەرگە چىقىپ كەتكەندىن كىيىن تۆمۈر سىجاڭ دوتەي يامۇلىغا كۆچۈپ كىردى.ماجەنساڭ ئەسكەرلىرى ھەربىي مەشىقنى كۈچەيتتى. تۈمۈر سىجاڭ بولسا، ناغرا سۇناي چالدۇرۇپ قۇيۇپ، باغدا مېھماندارچىلىق بىلەن بەخىرامان يۈردى. ماجەنساڭ يىڭىشەھەرگە چىقىپ كىتىش ئالدىدا ئۆزلىكىدىنلا تۆمۈر ئېلىگە سىجاڭلىق ئۇنۋانىنى بىرىپ مادوتەينىڭ تامغۇسىنى تۇتقۇزۇپ قويدى. ئوسمان ئېلى، ھاپىز بېك، ئەخمەتجان، ھامۇتخان، ھەمدەم بەگ ھاجى قاتارلىق بەش كىشىگە لۈيجاڭلىق ئۇنۋانىنى بىرىپ تامغا ئويدۇرۇپ كىرگۈزۈپ بىرىپ ئۇلارنى ئۆزىنىڭ ئۆستۈرگەنلىكىنى نامايىش قىلدى. بۇنىڭغا ئوسمان ئېلى قاتتىق نارازى بولدى، نىمە ئۈچۈن بىزگە تۆمۈر سىجاڭ بەرمەي ماجەنساڭ بىرىدۇ؟ تۆمۈر سىجاڭغا سىجاڭلىقنى بىز ھەربىيلەر بەرمەي نىمە ئۈچۈن ماجەنساڭ بىرىدۇ؟ بىز يەنە ماجەنساڭغا قارامدۇق؟ بۇنىڭغا يول قۇيۇشقا بولمايدۇ، دەپ نارازىلىق بۈلدۈردى. شۇنىڭ بىلەن تۆمۈر سىجاڭ، ئوسمان لۈيجاڭلار ئوتتۇرىسىدا سۈركىلىش بۇلىۋەردى. مۇشۇنداق بىر شارائىتتا تۈمۈر سىجاڭ ئېلى ھاجىمنى قارا شەھەرگە خۇجىنىياز ھاجىمغا ياردەمگە ئەۋەتتى، ھاپىز لۈيجاڭنى يەكەنگە، ئەخمەتجان لۈيجاڭنى يىڭىسارغا ئەۋەتتى. تۆمۈر سىجاڭنىڭ قېشىدا پەقەت ھامۇتخان لۈيجاڭ، ھەمدەم بەگ ھاجى لۈيجاڭ، سېتىۋالدىجان، يۈسۈپجان، كىچىك ئاخۇنلار قالدى. بۇلارنىڭ ئۇمۇمى ئەسكەر سانى 1200 دىن ئاشمايتتى، ئىنتىزامىمۇ ئانچە ياخشى ئەمەس ئىدى. ئوسمان لۈيجاڭنىڭ قارىمىقىدىكى ئوراز تۈەنجاڭ، ئابلا تۈەنجاڭ، توختى تۈەنجاڭ، ئابدۇقادىر ھاجىملارنىڭ قولىدا 1100 دەك ئەسكەر بار ئىدى. دىمەك شۇ چاغدىمۇ تۆمۈر سىجاڭنىڭ قەشقەردىكى ئەسكىرى 2300 دەك كېلەتتى، يەنىلا ماجەنساڭغا قارىغاندا تۆمۈر سىجاڭ ئۈستۈنلۈكتە ئىدى ھەم ماجەنساڭنى ئاسانلا بىر تەرەپ قىلىپ كىتەلەيتتى. چۈنكى ماجەنساڭ ئەسكەرلىرى شەھەردە زەربە يەپ بەك قورقۇپ كەتكەنىدى، بۇ چاغدا بۇنىڭغا تۆمۈر سىجاڭ پەقەت كۆڭۈل بۆلمىدى، بۇ پۇرسەتتىن ماجەنساڭ پايدىلنپ كەتتى. ئوتتۇرىغا پىتنە پاسات تېرىدى، شۇنىڭ بىلەن تۆمۈر سىجاڭ ئۇلارنىڭ پايدىسى ئۈچۈن ئىش قىلدى.بىر قاتار ئىشلار ئوسمان لۈيجاڭ بىلەن تۆمۈر سىجاڭ ئوتتۇرىسىدىكى زىدىيەتنى كەسىكىنلەشتۈرىۋەتتى. ئۇنىڭ سىرتىدا تۆمۈر سىجاڭ كۇچادىن ئالغاچ كەلگەن نىزامىدىن ئەپەندى دىگەن كىشى بەك ھاكاۋۇر، سوغۇق چىراي ئادەم بۇلۇپ تۆمۈر سىجاڭنىڭ مەسلىھەتچىسى ئىدى. ئۇئادەم ھە دىسىلا ئوسمان لۈيجاڭ ۋە باشقا تۈەنجاڭلارنى تۆمۈر سىجاڭغا چېقىپ، ئىشەنمەسلىك ئۇرۇقىنى تېرىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئەتراپىنى پۈتۈنلەي باي ئاخۇنلار قاپلاپ كەتكەنىدى. تۆمۈر سىجاڭ باي ئەۋلادلىرىدىن ئابدىرىم بايۋەچچە، ئابدۇللا بايۋەچچىلەرگە تۈەنجاڭلىق ئۇنۋانىنى بىرىپ، ئۇلارنى ئەسكەر ئېلىشقا رۇخسەت قىلدى. ئىبراھىم لوزۇڭغىمۇ ئەسكەر ئېلىشقا قەغەز قىلىپ بەردى. ئەسكەرلەرنىڭ تەمىناتىنى ھۆكۈمەت بىرىدىغان، كىيىم كىچەك ۋە باشقا چىقىمنى بايلار ئۆزى كۈتۈرىدىغان بۇلۇپ توختام قىلدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ھەدەپ ئۆز ئالدىغا ئەسكەر ئېلىشقا كىرىشىپ كەتتى.تۆمۈر سىجاڭ بىلەن ئوسمان لۈيجاڭنىڭ ئارىسىنىڭ ئاشكارە بۇزۇلۇشىبىر كۈنى ئوسمان لۈيجاڭ تۈمۈر سىجاڭنىڭ قېشىغا بارغاندا، تۆمۈر سىجاڭ ئۇنىڭغا مۇنداق دەيدۇ: خوجىنىياز ھاجىمغا ياردەم بىرىش ئۈچۈن قارا شەھەرگە ئەسكەر ئەۋەتىش لازىم ئىدى، كېچىكىپ قېلىۋاتىدۇ، بالدۇرراق ئەۋتسەك بۇلاتتى، بۇنىڭغا سىز قانداق قارايسىز؟ ئوسمان لۈيجاڭ ئۇنىڭغا مۇنداق جاۋاب بىرىدۇ: سىلى دىگەندەك قارا شەھەرگە ياردەمگە جەزمەن ئەسكەر ئەۋەتىش لازىم. لېكىن قەشقەر يېڭى شەھەر مەسىلىسىنى بىر تەرەپ قىلماي تۇرۇپ، قەشقەردىن ئەسكەر يۆتكەش خەۋپلىك، چۈنكى ماجەنساڭ دوتەي يامۇلىدىكى كىلىشىمگە ئەمەل قىلماي مادوتەينىڭ ئەسكەرلىرىنى قۇراللىرى بىلەن قۇشۇپ ئەپچىقىپ كەتتى. دوتەي يامۇلدا قالدۇرىدىغان قوراللىرىنىمۇ ئوغۇرلۇقچە ھارۋىغا بېسىپ ماڭغاندا تۇتىۋالىدۇ. بۇنىڭدىن ئۆزلىرىنىڭ خەۋرى بار، بىزگە يىڭىشەھەردىن بېرىمىز دىگەن قۇرالنىڭ بىرسىنىمۇ بەرمىدى، مۇشۇ بىر قاتار ئەھۋاللار ماجەنساڭنىڭ بىزگە دوست بولماستىن بەلكى يامان نىيەتلىك ئىكەنلىكىنى چۈشەندۈرۈپ بىرىدۇ. شۇڭا بىز ئاۋۋال يىڭىشەھەر مەسىلىسىنى بىر تەرەپ قىلىپ يېڭىشەھەرنى ئۇرۇش بىلەن ئېلىپ دېمەكچى ت خاتىرجەم بولغاندىن كىيىن ئاندىن خوجىنىياز ھاجىمغا ئەسكەر ئەۋەتسەك ياخشى بۇلارمىكىن.تۆمۈر سىجاڭ ئوسمان لۈيجاڭنىڭ پىكىرىگە قارىتا مۇنداق دەيدۇ: ماجەنساڭ بولسا قارا شەھەردىن قەشقەرگە كەلگۈچە بىزگە ياردەملىشىپ كەلدى. ھازىر ئۇنىڭ 2000 چە مۇنتىزىم قۇراللىق ئەسكىرى بار ئوسمانغا تەھدىد سېلىش ئۈچۈن كۆپتۈرۈپ ئېيتقىنى. ئىككىنچى ماجۇڭيىڭ بىلەن خۇجىنىياز ھاجىم بىرلىكتە ئۈرۈمچى ھۆكۈمىتىگە قارشى ئۇرۇش قىلىۋاتىدۇ، بىز بۇ يەردە ئۇلارغا تېگىپ قويساق ماجۇڭيىڭ بىلەن ھاجىمنىڭ ئارىسى بۇزۇلۇپ كىتىدۇ. ئۇنىڭ ئۈچۈن ماجەنساڭ مەسىلىسىدە خوجىنىياز ھاجىمدىن بۇيرۇق كۈتىشىمىز كېرەك.بۇ ئىككەيلەن ئوتتۇرىسىدا يۇقۇرىدىكى مەسىلىلەر ئۈستىدە ئۇزۇن تالاش تارتىش بولىدۇ، بىر پىكىرگە كىلەلمەي ئوسمان لۈيجاڭ تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئالدىدىن قايتىپ چىقىدۇ. شۇنىڭدىن بىر قانچە كۈن ئۆتكۈزۈپلا ئوسمان لۈيجاڭ مىنىڭ بىلەن قادىر ھاجى سېتىۋالدىجاننى چاقىرىپ تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئالدىغا يەنە ئەۋەتتى. ئۇ مۇنداق دېدى: سىجاڭغا ئېيتىڭلار. سىجاڭ، مەجەنساڭ بىزگە ياردەملىشىپ كەلدى دەپ يۈز خاتىرە قىلىدىغان بولسا، ئۇقماسلىققا سالسۇن، ماجەنساڭنىڭ ئەسكەرلىرىنى ئۆزۈم بىر تەرەپ قىلاي.بىز بۇ گەپنى سىجاڭغا ئېيتتۇق، تۆمۈ سىجاڭ بىزگە: مەن ئۆتكەندە ئوسمان لۈيجاڭغا ئېيتقان، ماجەنساڭ مەسلىسى كىچىك مەسىلە ئەمەس، ئۇنىڭ ئۈچۈن سەۋىر قىلسۇن. ماجەنساڭغا تېگىپ قويۇپ، ئۇنى بىر تەرەپ قىلالماي، ئۆزىمىزگە يۇغان بىر بالا تېپىۋالىمىز. شۇنداقلا خوجىنىياز ھاجىم بىلەن ماجۇڭيىڭ ئوتتۇرىسىدا ماجىرا تۇغدۇرۇپ قويىمىز، شۇڭا سىلەر ئوسمان لۈيجاڭغا ئېيتىڭلار، يېڭىشەھەر مەسىلىسىنى ھازىر ھەل قىلغىلى بولمايدۇ، دەپ گېپىنى ئۆزىۋەتتى.بىز ئوسمان لۈيجاڭغا تۆمۈر سىجاڭنىڭ پىكىرىنى يەتكۈزىۋىدۇق، ئوسمان لۈيجاڭ خاپا بۇلۇپ: سىجاڭ دوست دۈشمەننى ئايرىيالمايۋاتىدۇ، ماجەنساڭنىڭ سۆزىگە ئىشىنىپ بىزگە ئىشەنچىسىز قاراۋاتىدۇ. ماجەنساڭنى دوست تۇتۇۋاتىدۇ. يامان غەرەزلىك ئادەملەر ۋالىي يۇنۇس بېك بىلەن نىزامىدىن ئەپەندىنى دىمەكچى.ت سىجاڭ بىلەن بىزنىڭ ئارىمىزنى بۇزىۋاتىدۇ. مەن ئەسلىدە خاتا قىلغان. باشتىلا سىجاڭدىن سورىمايلا، شەھەرنى ئېلىش بىلەن تەڭلا دوتەي يامۇلىنىمۇ ئېلىپ مادوتەي ئەسكەرلىرىنى قۇرالسىزلاندۇرۇپ، ئۇنىڭ ئارقىدىنلا يېڭىشەھەرگە تېگىپ، يېڭىشەھەرنى ئېلىۋەتكەن بولسا بوپتىكەن، شۇ چاغدا مادوتەيمۇ قورقۇپ، قۇرال تاپشۇرۇشقا تەييار تۇرغانىدى. يېڭىشەھەردىمۇ ھېچقانچە كۈچ يوق ئىدى. 500 600 دەك ئەمدىلىكتە بولسا ماجەنساڭ بىلەن مادوتەينىڭ ئەسكەرلىرى قۇشۇلۇپ 1500 گە يەتتى. ئۇنىڭ ئۈستىگە تەلىم تەربىيىنى كۈچەيتىپ، خېلى مۇنتىزىملىشىۋالدى. شۇنداقتىمۇ ماڭا ھازىر رۇخسەت قىلسا، يەنە بىر تەرەپ قىلىپ كەتكىلى بۇلاتتى دىدى.بۇ يەردە تۈمۈر سىجاڭنىڭ ئۆز گىپىدە چىڭ تۇرۇۋېلىشىدىكى سەۋەب مۇنداق: ئوسمان مىنىڭ گىپىمگە كىرمىدى. پەيزاۋاتتا، شەھەرگە كىرمەڭلار دىسەم، شەھەرگە بېسىپ كىردى، دوتەي يامۇلىغا ئۆزى بىلگەنچە ھۇجۇم قىلدى، يەنە يىڭى شەھەر مەسلىسىنى داۋاملىق تەكىتلەيدۇ. ئۇ، يىڭىشەھەرنى ئېلىپ ھەممە قۇرال ياراققا ئىگە بولماقچى، ئۇ چاغدا بويسۇنماسلىقى، بەلكى قارشلىق كۆرسىتىش مۇمكىن، دىگەن قاراشتىن ئىبارەت. شۇڭا سىجاڭنىڭ ئوسمانغا ئىشەنگۈسى كەلمىدى.2قەۋەت يوللانغان ۋاقتى: 20071120 23:151932 يىلى 1 ئايدا ھىجىرىيە 1352 يىلى شەھبان ئېيى مەمتىمىن داموللام 1946 يىلى بېتىمدە تەمىرات نازارىتىگە نازىر بولغان مەمتىمىن ھەزرەت ۋە ئۇنىڭ ئىنىلىرى ئابدۇللا ئاخۇن خوتەن ئىنقىلابىدا شا مەنسۇر دەپ ئاتالغان، نۇر مەھەممەت ئاخۇن خوتەن ئىنقىلابىدا ئەمىر ساھىب دەپ ئاتالغان ھەم مەھەممەت نىياز ئەلەم باشلىق تۆت كىشى ۋە باشقا خوتەنلىك مۆتىۋەرلەردىن ئون نەچچە ئادەم بىلەن باش قوشۇپ قۇمۇل ئىنقىلابىنى قوللاش يۈزىسىدىن خوتەندە قوزغىلاڭ كۈتۈرۈشنى مەسلىھەتلىشىدۇ ھەمدە مەمتىمىن ھەزرەتنىڭ ئىنسى شا مەنسۇر ئابدۇللا نى 1932 يىلى 2 ئايدا قۇمۇل ئىنقىلابىنىڭ مەقسىتى، ئۈرۈمچى ھۆكۈمىتىنىڭ كۈچ قۇدرىتىنى بىلىپ كىلىشكە ئۈرۈمچىگە ئەۋەتىدۇ. شامەنسۇر ئۈرۈمچىگە بېرىپ ھۆكۈمەتنىڭ كۈچ قۇدرىتىنى ۋە قۇمۇل ئىنقىلابىنىڭ مەقسىتىنى ئىگەللەپ قەشقەرگە كەلگەندە ئۇنىڭ بىلەن مەن ئابدۇقادىر ھاجى قەشقەر شەھىرى ئەلچىخانىدىكى چوڭ بىر ئاشخانىدا ئۇچرىشىپ قالدىم بۇ ئۇچرىشىش تاسادىپي بۇلۇپ قالدى، چۈنكى ئۇ ئادەمنىڭ مىجەز خۇلقى سىلىق سىپايە، گەپ سۆزلىرى مەنىلىك، خۇش پېئىل بولغانلىقى، مىنىڭمۇ ساقال بۇرۇتۇمنى چۈشۈرۋەتكەن، كىيىم كىچەكلىرىم يىڭى پاسۇندا يەنى شىم كەمزۇل، پۇتۇمدا روسچە ئۈتۈك بولغانلىقى ئۈچۈن شامەنسۇرمۇ ماڭا قىززىققان بولسا كېرەك ئۇ ھېچقانداق تارتىنمايلا مېنىڭ ئىسمى زاتىمنى، يۇرتۇمنى، ئوقۇغان مەكتىپىمنى ۋە قەشقەرنىڭ جەمئىيەت ئەھۋالىنى تەپسىلى سوراشقا باشلىدى. مەنمۇ تارتىنمايلا ئۇنىڭ ئەھۋالىنى سورىدىم. شامەنسۇر خوتەنلىك بۇلۇپ مەدرىستە ئوقۇغانلىقىنى بۇ قېتىم ئۈرۈمچىنى كۈرۈپ كىلىش ئۈچۈن بارغانلىقىنى ئېيتتى. مەن ئۇنىڭدىن ئۈرۈمچىنىڭ ئەھۋالىنى قۇمۇل ئىنقىلابىنى سورىدىم. ئۇ: مەن قۇمۇل ئىنقىلابىنىڭ غەلىبە قىلىشىنى ئۈمۈد قىلىمەن، ئەگەر بۇ ئىنقىلاب جەنۇپقا كېڭەيسە بەك ياخشى بولاتتى، ھەممە ئادەم قوزغىلىپ ئىنقىلابقا قاتناشقان بۇلاتتى، مېنىڭ تىبابەتچىلىكتىن خەۋرىم بولغانلىقى ئۈچۈن بۇ قېتىم ئۈرۈمچىدە تىۋىپلىق قىلىپ يۈرۈپ نۇرغۇن كىشىلەر بىلەن ئۇچراشتىم، نۇرغۇن نەرسىلەرنى بىلىۋالدىم. ئەمدى خوتەنگە قايتماقچىمەن دىدى. لېكىن ئۇ ئادەم ئۆزىنىڭ كىملىكىنى، ئۈرۈمچىگە بېرىشتىكى مەقسىتىنى ۋە ئۆزىنىڭ تەشكىل تەرەپتىن ئەۋەتىلگەنلىكىنى ئېيتمىدى.شامەنسۇر ئابدۇللا، تۈۋەندە شامەنسۇر دەپ ئاتايمىز 1932 يىلى 9ئايدا قاراقاشقا يېتىپ بېرىپ ئاكىسى مەمتىمىن ھەزرەت بىلەن كۈرۈشۈپ ئۈرۈمچىنىڭ ۋەزىيىتىنى سۆزلەپ بەرگەندىن كىيىن مەمتىمىن ھەزرەت باشچىلىقىدا 20 نەچچە كىشىدىن تەركىب تاپقان قوزغىلاڭ كۆتۈرۈش تەشكىلاتى قۇرۇلىدۇ. ئۇلار شۇ كۈندىن ئىتىبارەن مەخپى تەييارلىققا كىرىشىدۇ، لېكىن ئۇزۇن ئۆتمەيلا بۇ تەشكىلات پاش بۇلۇپ قالىدۇ. بۇنىڭدىن خەۋەر تاپقان قاراقاش ھاكىمى خوتەن ۋالىيسىغا خەۋەر قىلىدۇ، خوتەن ۋالىيسى دەرھال چىگرا ساقلاۋاتقان ئەسكەردىن 60 دەك كىشىنى تاغدىن قاچۇرۇپ كىلىپ قاراقاش ھاكىمى ئىدارىسىگە ئۇرۇنلاشتۇرىدۇ. ئاندىن ۋالى بۇ تەشكىلاتنىڭ باشلىقلىرىنى يىغىنغا چاقىرىپ يىغىن ئۈستىدىلا قولغا ئېلىپ ئۆلتۈرۈشنى قارار قىلىدۇ. بۇ قاراردىن خەۋەر تاپقان تەرجىمان بۇنى يىغىنغا كىلىشتىن بىر كۈن بۇرۇن تەشكىلاتقا يەتكۈزۈپ قويىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار بىردىنلا قوزغىلىپ شۇ كۈنى كىچىسىلا 200 دىن ئوشۇق تالىپنى ئورغاق، قېلىچ، توقماقلار بىلەن قۇراللاندۇرۇپ قاراقاش ناھىيلىك ھۆكۈمەتكە تېگىدۇ ھەمدە شەنجاڭ باشلىق بىر نەچچە كىشىنى تۇتۇۋېلىپ شۇ مەيداندىلا ئۆلتۈرۋېتىدۇ. تاغدىن قايتۇرۇپ كىلىنگەن ئەسكەرلەر قوزغىلاڭچىلار تەرەپكە ئۆتىدۇ. شۇنىڭ بىلەن قاراقاش ناھىيسى قوزغىلاڭچىلارنىڭ قولىغا ئۆتكەن بولىدۇ. شۇ كۈنىلا ئىشان قادىرخان غوجىنى 500 دەك پىدائى بىلەن گۇمىغا ماڭدۇرىدۇ. ئۇلاردا پەقەت 20 نەچچە تاللا مىلتىق بۇلۇپ قالغانلىرىدا چوماق كالتەكلا بار ئىدى.مەمتىمىن ھەزرەت قارا قاشقا ھاكىم تەيىنلەپ قۇيۇپ ئۆزى 1000 دەك پىدائىينى باشلاپ خوتەنگە قاراپ يولغا چىقىدۇ. بۇ 1933 يىلى 3 ئاي رامىزان ئىدى. ئۇلار قاراقاشتىن 200 دەك مىلتىق غەنىيمەت ئالغان بولسىمۇ قالغانلىرىدا قېلىچ، چوماق قاتارلىق قوراللار بار ئىدى. ئۇلار شۇ كىچىسى ئاتلىق، ئېشەكلىك ھەم پىيادە خوتەن كونا شەھىرىنى ئىگەللەيدۇ. ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرى يېڭىشەھەرگە كىرىپ دەرۋازىنى تاقاپ سېپىلغا چىقىرىۋالىدۇ. قوزغىلاڭچىلار سېپىلنى قورشىۋېلىپ ئوق چىقىرىشقا باشلايدۇ. ئىككى ئوتتۇرىدا خېلى قاتتىق ئۇرۇش بولىدۇ. تۈۋەندە پىدائىيلار ئىنتايىن كۆپ بولغانلىقى ئۈچۈن ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرى ۋەھىمىگە چۈشىدۇ. قوزغىلاڭچىلار پۇرسەتنى غەنىيمەت بىلىپ دەرھال شەھەر ئىچىگە ۋەكىل كىرگۈزۈپ ئۇلارنى قۇرال تاپشۇرۇشقا، خوجىنياز ھاجىم ئەسكەرلىرىنىڭ خوتەنگە كىلىپ بولغانلىقىنى، قورال تاپشۇرغانلارنىڭ مال مۈلىكى ۋە ھاياتىغا دەخلى يەتكۈزمەيدىغانلىقىنى چۈشەندۈرىدۇ، بۇنىڭ بىلەن ۋەھىمە ئىچىدە قالغان ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرى قوزغىلاڭچىلارنىڭ شەرتلىرىنى قۇبۇل قىلىپ تەسلىم بۇلۇپ قۇرال تاپشۇرىدۇ. خوتەن شەھرى قوزغىلاڭچىلارنىڭ قولىغا ئۈتىدۇ. بۇ خەۋەر چاقماق تىزلىكىدە لوپ، چىرىيە، كىرىيە ناھىيلىرىگە يېتىپ بارىدۇ. ئۇ جايلاردىكى خەلقلەرمۇ بىردەك قوزغىلىپ ناھىليىك ھۆكۈمەتلەرگە ھۇجۇم قىلىپ ئۇچاغدا ناھىيىلىك ھۆكۈمەتتە 20 30 دەك ئەسكەر بۇلاتتى ئەسكەرلەردىن قۇرال تارتىۋېلىپ ناھىيىنى ئازاد قىلىدۇ ھەمدە دەرھال خوتەنگە خەۋەر يەتكۈزۈپ ئۆزلىرىنىڭ خوتەنگە بويسۇنىدىغانلىقلىرىنى بىلدۈرۈشىدۇ. شۇنىڭ بىلەن پۈتۈن خوتەن ۋىلايىتى قوزغىلاڭچىلارنىڭ قولىغا ئۆتىدۇ. مەمتىمىن ھەزرەت ئەمىر كېبىر بۇلۇپ ھەربىي ئىشلارغا، مەھەممەت نىياز ئەلەم ھۆكۈمەت ئىشلىرىغا مەسئۇل بولىدۇ.خوتەن قوزغىلىڭىدىن خەۋەر تاپقان قەشقەردىكى ماشاۋۋۇ دوتەي قاغىلىقتا تۇرۇشلۇق ئىككى لىيەن ئەسكەردىن بىر لىيەننى خوتەندىكى ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرىگە ياردەمگە ئەۋەتىدۇ. ئارقىدىنلا قەشقەردىن خۇيزۇ، قىرغىزدىن تەركىب تاپقان ئىككى لىيەن ئەسكەر تەشكىللەپ ئۇلارنى قاغىلىققا ئەۋەتىدۇ. خوتەنگە قاراپ يولغا چىققان ئەسكەرلەر قاغىلىقتىن چىقىپ گۇمىغا كىرمەيلا ئۇدۇل خوتەنگە مېڭىپ زاۋىغا كەلگەندە خوتەننىڭ قوزغىلاڭچىلار قولىغا ئۈتۈپ بولغانلىقىنى ئاڭلاپ خوتەنگە كىرمەي قايتىپ كىلىدۇ.قاغىلىقتا سابىرخان خوجا ئىسىملىك بىر ئىشان بۇلۇپ، شۇ ۋاقىتلاردا قاغىلىق بويىچە نۇپۇزلۇق ئىدى. بۇ كىشى خوتەن، قۇمۇل تەرەپتە كۈتۈرۈلگەن قوزغىلاڭلاردىن خەۋەر تېپىپ تۇراتتى. شۇڭا ئۇ خوتەن قوزغىلىڭىنى قوللاپ ئۆزى بىلەن بىر پىكىردىكى كىشىلەرنى توپلاپ قەشقەردىن كەلگەن قىرغىز ئەسكەرلەرنىڭ باشلىقى بىلەن كۈرۈشۈپ، ئۇنىڭدىن ئۆزىنى قوللاشنى تەلەپ قىلىدۇ. قىرغى لىيەنىنىڭ باشلىقى ئۇنى قۇبۇل قىلىپ قوزغىلاڭچىلارنىڭ شەھرىگە بۈسۈپ كىرىشىنى، ئۇلار بېسىپ كىرگەندە ئۆزلىرىنىڭ مىلتىقنى ئاسمانغا قارىتىپ ئېتىپ ئەمەلىي قارشىلىق كۆرسەتمەي شەھەرگە كىرىشكە ئۇڭايلىق تۇغدۇرۇپ بىرىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ.شۇنىڭ بىلەن قوزغىلاڭچىلار شەھەرگە بىخەتەر بېسىپ كىرىپ قىرغىز ئەسكەرلىرى بىلەن بىرلىشىپ، قاغىلىقتىكى ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرىدىن قورال تارتىۋالىدۇ. شۇنداق قىلىپ قاغىلىق قوزغىلاڭچىلارنىڭ قولىغا ئۈتىدۇ. قوزغىلاڭچىلار 300 دىن ئارتۇق قوراللىق قىسىم تەشكىللەپ 100 ئادەمنى گۇمىغا، 100 ئادەمنى پوسكامغا ئەۋەتىدۇ. مادوتەينىڭ خوتەن قوزغىلاڭچىلىرىنى باستۇرۇشقا قاغىلىقتىن ئەۋەتكەن بىر لىيەن ئەسكىرى خوتەنگە كىرەلمەي قايتىپ گۇمىنى ۋەيران قىلىپ يەنە قاغىلىققا قاراپ كىلىۋاتقانىدى. ئۇلار يول ئۈستىدە قاغىلىقنىڭ قوزغىلاڭچىلار قولىغا ئۈتۈپ كەتكەنلىكىنى ئاڭلاپ، ئوسمان، ھىسامىدىن دېگەن ئىككى كىشىگە يول باشلىتىپ قاغىلىققا كىرمەي ئۇششاق باش، كۆكيار ئارقىلىق كاچۇڭغا ئۆتۈپ، ئۇ يەردىن يەكەنگە كىرىۋالىدۇ. گۇمىغا ماڭغان 100 ئادەم مادوتەينىڭ ئەسكەرلىرىنى توسىيالماي قاغىلىققا قايتىپ كىلىپ ئۇ يەردىن پوسكامغا كىلىپ دەريا بويىغا ئۇرۇنلىشىدۇ. دىمەك، شۇنىڭ بىلەن مەمتىمىن ھەزرەت باشچىلىقىدىكى قوزغىلاڭچىلار پوسكامدىن تارتىپ چەرچەنگىچە بولغان جايلارنى ئىگەللەيدۇ. ھەممە ناھىيىلەرگە ھاكىملار بەلگىلىنىپ بىر قەدەر تىنچلىق ئورنىتىلىدۇ.شامەنسۇرنىڭ يەكەنگە كىلىشىمەمتىمىن ھەزرەت ئىنىسى شامەنسۇرنى 500 دەك ئەسكەر بىلەن يەكەننى ئىگەللەشكە ئىۋەرتىدۇ. شامەنسۇر گۇمىغا كەلگەندە گۇمىدىكى مەھەممەتنىياز ئەلەم 200 دەك پىدائىي بىلەن قوشۇلىدۇ. ئىشان قادىرخاننى گۇمىغا ھاكىم قىلىدۇ.شامەنسۇر گۇمىغا كەلگەندە شەھەر ھاكىمى سابىرخان خۇجا باشلىق خەلق ۋە پىدائىيلار ئالدىغا چىقىپ دەبدەبە بىلەن قارشى ئالىدۇ. شامەنسۇر قاغىلىقتا ئىككى ئۈچ كۈن تۇرۇپ ئەسكەرلىرىنى تەرتىپكە سېلىپ قۇراللىق ۋە قۇرالسىز بۇلۇپ 800 دەك پىدائىينى باشلاپ پوسكامغا كىلىدۇ. ئۇ يەردىكى 200 دەك ئەسكەر بىلەن قوشىلىدۇ. بۇ چاغدا شامەنسۇرنىڭ قۇراللىق ۋە قۇرالسىز ئەسكەرلىرى 1000 دىن ئېشىپ كىتىدۇ، 33 يىلى 4 ئاينىڭ ئاياغلىرىدا يەكەنگە يېتىپ كېلىپ مادوتەي ئەسكەرلىرى بىلەن ئۇرۇشىدۇ. جەڭ ناھايىتى قاتتىق بولىدۇ. بىر نەچچە كۈنلۈك جەڭدىن كىيىن مادوتەي ئەسكەرلىرى بەرداشلىق بىرەلمەي كونىشەھەرنى تاشلاپ يېڭىشەھەرگە كىرىۋالىدۇ. ئابدۇللاغا شامەنسۇر دىگەن ئۇنۋان شۇ قېتىمقى يەكەننى ئېلىش جېڭىدە بېرىلگەنبۇ ئۇنۋاننى ئەمىر كېبىر بەردىمۇ ياكى ئۆزى قۇيىۋالغانمۇ ئېنىق ئەمەس. يەكەن كونىشەھەر ئېلىنغان كۈنى 1933 يىلى 5 ئاينىڭ 8 كۈنى ئىدى.شامەنسۇر يەكەن كونا شەھەرنى ئىگەللەپ، يىڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىپ مادوتەي ئەسكەرلىرىنى ھالسىزلىتىۋاتقان بىر پەيتتە يەنى 33 يىلى 5 ئاينىڭ 20 كۈنلىرى قەشقەردىن تۆمۈر سىجاڭ ئەۋەتكەن ھاپىز لۈيجاڭ 300 چە ئەسكەر بىلەن يەكەنگە يىتىپ كىلىدۇ. بۇ ئىككى ئەسكەر باشلىقى چىرايلىق كۈرۈشكەن بولسىمۇ، بىر قانچە كۈن ئۆتمەيلا ئوتتۇرىدا زىدىيەت تۇغۇلىدۇ. سەۋەبى: شامەنسۇر خەلققە بەك زۇلۇم سالغان مىشا بىگىنى قولغا ئېلىپ خەلقنىڭ تەلىپى بويىچە ئۇنىڭغا ئۈلۈم جازاسى بەرگەن ئىدى. ھاپىز لۈيجاڭ بۇنى تۆمۈر سىجاڭنىڭ رۇخسىتىنى ئالماي قىپسىلەر، دەپ ئاشكارە نارازىلىق بىلدۈرگەندىن تاشقىرى خەت ئارقىلىق تۆمۈر سىجاڭغا مەلۇم قىلىدۇ. بۇ چاغدا شامەنسۇر، بىزمۇ خوتەندىن ئىنقىلاب قىلىپ كەلدۇق، بىزنىڭ رەھبىرىمىز خۇجىنىياز ھاجىم، خوجىنىياز ھاجىمدىن بىزگە تۆمۈر سىجاڭغا بويسۇنۇڭلار دىگەن يوليۇرۇق يوق، دەپ ھاپىز لۈيجاڭنىڭ نارازىلىقىنى ئىتىبارغا ئالمايدۇ. ئىككىنچى بىر سەۋەب، ھاپىز لۈيجاڭ كىلىپ يىڭىشەھەر مۇھاسىرىسىنى بوشاشتۇرۇپ قويىدۇ. ئۈچىنچى بىر سەۋەب، قەشقەر يېڭىشەھەردىكى ماجەنساڭمۇ ھاپىز لۈيجاڭنىڭ ئارقىسىدىن 200 دەك ئەسكەرنى يەكەنگە ئەۋەتىدۇ. ئۇلار يەكەنگە كىلىپ كونىشەھەرگە ئۇرۇنلىشىپ، بىر قانچە كۈندىن كىيىن غىپپىدە يىڭىشەھەردىكى مادوتەي ئەسكەرلىرىگە قۇشۇلىۋالىدۇ. بۇ ئەھۋالنى ھاپىز لۈيجاڭ بىلسىمۇ، ئۇلارنى توسماي بەلكى ئۇ بىزنىڭ ئىتتىپاقچىمىز دەيدۇ. شۇنداق قىلىپ يەكەن يېڭىشەھەردىكى مادوتەينىڭ ئەسكەرلىرى 600 گە يىتىدۇ.بۇ چاغدا شامەنسۇر بۇ ئىشلارغا ھەيران بۇلۇپ، ئۇلار بىزنىڭ قانداقچە ئىتتىپاقچىمىز بولسۇن، بىزنىڭ دۈشمەنلىرىمىز بىلەن بىرگە بۇلۇۋالغانلار قانداقمۇ بىزنىڭ ئىتتىپاقچىمىز بۇلالايدۇ، دەپ ھاپىز لۈيجاڭ بىلەن تىركىشىپ قالىدۇ ھەم بۇ ھەقتە بىر قارارغا كىلىش ئۈچۈن شامەنسۇر تۆمۈر سىجاڭغا ئادەم ئەۋەتىدۇ.ساۋۇت داموللامنىڭ يەكەنگە كىلىشىساۋۇت داموللام خوتەندە قوزغىلاڭ كۈتۈرۈشتىن بۇرۇن يەنى 32 يىلى 12 ئايلاردا ھەرەمدىن قايتىپ قاغىلىققا كىلىپ ئاندىن خوتەنگە بارغان. داموللام قاراقاشتا قۇرۇلغان قوزغىلاڭچىلار تەشكىلاتىدىن 33 يىلى 1 ئايدا خەۋەر تاپىدۇ. خوتەن ئازات قىلىنغاندىن كىيىن، خوتەندە قۇرۇلغان قوزغىلاڭچىلار ھۆكۈمىتى ساۋۇت داموللامنى شەيخۇل ئىسلام قىلىپ ئەڭ يۇقۇرى دىنىي مەرتىۋە بىرىدۇ، شۇ ئوتتۇرىدا داموللامنىڭ نىمە ئىش قىلغانلىقى مەلۇم ئەمەس. لېكىن بۇ ئادەم شەيخۇل ئىسلام بولغاندىن كىيىن يەكەندىكى شامەنسۇر بىلەن ھاپىز لۈيجاڭ ئوتتۇرىسىدىكى ئىختىلاپتىن خەۋەر تېپىپ، ئۇلارنى ياراشتۇرۇش ئۈچۈن يەكەنگە كىلىدۇ. بۇ چاغدا يەكەندىكى شامەنسۇر باشلىق ھەربى ۋە خەلقتىن بىر قانچە مىڭ كىشى يەكەن دەرياسىنىڭ بويىغا چىقىپ داموللامنى كۈتىۋالىدۇ ھاپىز لۈيجاڭ ئالدىغا چىقمايدۇ داموللام شامەنسۇر بىلەن سۆھبەتلىشىش ئارقىلىق بۇلارنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى زىدىيەتنىڭ تۈگىنى مادوتەي ئەسكەرلىرى مەسلىسى ئىكەن دەپ تونۇيدۇ. شۇنىڭ بىلەن ساۋۇت داموللام، شامەنسۇر، ھاپىز لۈيجاڭ قاتارلىقلارنى بىر يەرگە جەم قىلىپ كېڭەش ئاچىدۇ. كېڭەشتە ساۋۇت داموللام سۆزلەپ يەكەندىكى مادوتەي ئەسكەرلىرىنى ئۇرۇش بىلەن ياكى سۆھبەت ئارقىلىق قۇرالسىزلاندۇرۇپ يەكەننى تىنجىتىپ، خوجىنىياز ھاجىمغا ياردەمگە ئەسكەر ئەۋەتىشىمىز كېرەك. يەكەندىكى مادوتەينىڭ ئەسكەرلىرىنى بىر تەرەپ قىلماي تۇرۇپ ئۈرۈمچىگە ئەسكەر ئەۋەتكىلى بولمايدۇ. بۇنىڭغا قانداق قارايسىلەر دەيدۇ. بۇ چاغدا ھاپىز لۈيجاڭ: بۇنىڭغا مىنىڭ پىكىرىم يوق، تۆمۈر سىجاڭ قانداق بۇيرۇق قىلسا شۇنى ئىجرا قىلىمەن، شۇنىڭ ئۈچۈن ھەربىرلىرى تۆمۈر سىجاڭغا خەت يېزىشاملا، ياكى ئۆزلىرى ساۋۇت داموللامنى دىمەكچى باراملا، شۇ كىشىدىن سوراپ بىر تەرەپ قىلىشسىلا دەيدۇ.شۇ ئارىلىقتا قەشقەردىن تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئابدۇغۇپۇر ھاجىم شاپتۇل باشچىلىقىدىكى تۆت ۋەكىلى يەكەنگە يېتىپ كېلىدۇ. ئۇلار تۆمۈر سىجاڭنىڭ:ماجەنساڭ بىزنىڭ ئىتتىپاقچىمىز ۋە ياردەمچىمىز، ھازىر ئۈرۈمچىدە خوجىنىياز ھاجىم بىلەن ماجۇڭيىڭ بىرلىكتە ئۈرۈمچى ھۆكۈمىتىگە قارشى ئۇرۇش قىلىۋاتىدۇ، بىز بۇ يەردە ماجەنساڭنى قورالسىزلاندۇرۇپ قويساق، ئۇلارنىڭ ئىتتىپاقىغا تەسىر يىتىدۇ. شۇڭا خوجىنىياز ھاجىمدىن خەۋەر بولمىغىچە ئۇلارغا تەگمەسلىكىمىز كېرەك دېگەن پىكىرنى يەتكۈزىدۇ. بۇ چاغدا ساۋۇت داموللا باشچىلىقىدىكى خوتەن قوزغىلاڭچىلىرىنىڭ رەھبەرلىرى: يەكەن، قەشقەردىكى مادوتەي، ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىنى قورالسىزلاندۇرماي تۇرۇپ، خوجىنىياز ھاجىمغا ئەسكەر ئەۋەتكىلى بولمايدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە جەنۇب ئازات بۇلۇپ بولدى، شۇڭا بىز قەشقەردە ھۆكۈمەت تەشكىل قىلىپ شەرقىيي تۈركىستان ھۆكۈمىتىنى دىمەكچى خەلقنىڭ يۈكىنى يېنىكلىتىشىمىز كېرەك، كونا تۈزۈمنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشىمىز كېرەك، بۇ پۇل مال مەسىلىسى ئەمەس، چوڭ ھەق چوڭ ناھەق مەسلىسى. ئۇنداق قىلمىساق، ئىنقىلاب قىلىپ نېمە قىلىمىز دەيدۇ ھەمدە ۋەكىللەرگە مۇشۇ كېڭەشتە بۇلۇنغان سۆزلەرنى تۆمۈر سىجاڭغا يەتكۈزۈشنى تاپشۇرىدۇ. ۋەكىللەردىن ئابدۇغۇپۇر ھاجىم شاپتۇل يەنىلا تۆمۈر سىجاڭنىڭ ماجەنساڭنى قورالسىزلاندۇرۇشقا قارشى ئىكەنلىكىنى تەكىتلەيدۇ، شۇنىڭ بىلەن كېڭەش ئاياغلىشىدۇ. لېكىن كېڭەشتىن قايتقاندىن كىيىن ئابدۇغۇپۇر ھاجىم شاپتۇل: ئۇلارنىڭ جۇمھۇرىيەت قۇرىمىز دىگىنى نىمىسى، ماجەنساڭلارغا كۈچى يېتەمدىكىن؟ دىگەنگە ئوخشاش سۆزلەرنى قىلىپ، ساۋۇت داموللامنىڭ كەينىدىن غەيۋەت قىلىدۇ. ۋەكىللەرنى كۈتۈشكە مەسئۇل بولغان بىرسى بۇ سۆزنى ئاڭلاپ قېلىپ شامەنسۇرغا ئېيتىپ قۇيىدۇ.قەشقەردىن كەلگەن ۋەكىللەر ئەتىسى قايتماقچى بولغاندا شامەنسۇر، ئابدۇغۇپۇر ھاجىمنى ئېلىپ قېلىپ نەزەربەند قىلىپ قۇيىدۇ. ۋەكىللەر قەشقەرگە كىلىپ يەكەندىكى كېڭەشتە بۇلۇنغان سۆزلەرنى، ئابدۇغۇپۇر ھاجىمنى ئېلىپ قالغانلىقىنى، تۆمۈر سىجاڭغا يەتكۈزىدۇ. تۆمۈر سىجاڭ بۇنىڭغا خاپا بۇلۇپ ئابدۇغۇپۇر ھاجىمنى ئېلىپ كىلىش ئۈچۈن قەشقەر ئۆلىمالىرىدىن تەشكىللەپ يەنە ۋەكىل ئەۋەتىدۇ. شامەنسۇر ۋەكىللەرگە: ئابدۇغۇپۇر ھاجىمنى ھازىر قۇشۇپ بىرىمىز، مۇندىن كىيىن مۇنداق پىتنە پاسات تارقاپ كەتمىسۇن! دەپ جېكىلەيدۇ.يەكەندىكى مادوتەي ئەسكەرلىرىنى بىر تەرەپ قىلىش مەسىلىسىخوتەن، قاغىلىق قوزغىلاڭلىرى مۇۋەپپەقيەت قازانغاندىن كىيىن خوتەن، قاغىلىق تەرەپلەردىكى ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرى يەكەنگە توپلىنىپ يەكەن يېڭىشەھەرگە ئۇرۇنلىشىۋالىدۇ. خوتەن قوزغىلاڭچىلىرى ئىمىر ئابدۇللا بەگنى يەكەننى پاتىھە قىلىشقا ئەۋەتىدۇ. قەشقەر تەرەپتىن تۆمۈر سىجاڭ ھاپىز لۈيجاڭنى ئۈچ تۆت يۈز ئەسكەر بىلەن يەكەنگە ئەۋەتىدۇ. بۇ ئىككى كۈچ بىرلىشىپ يەكەن يېڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلغان بولسىمۇ لېكىن بىر تەرەپ قىلالمايدۇ.بۇ چاغدا قەشقەردىكى ماجەنساڭ، يەكەندىكى ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرىنى ئەپلەپ ئۆزىگە ئەل قىلىۋېلىش ئۈچۈن مارۇلۇڭ ئىسىملىك تۈەنجاڭنى 100 ئاتلىق ئادەم بىلەن يەكەنگە ئەۋەتىدۇ. مارۇلۇڭ يەكەنگە كۆرۈنۈشتە شامەنسۇر ۋە ھاپىز لۈيجاڭلارغا ياردەم كۆرسەتكىلى كەلگەندەك قىلىپ كېلىدۇ. لېكىن ئۇ پۇرسەت تېپىپ يېڭىشەھەرگە كىرىپ ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرى بىلەن بىرلىشىۋالىدۇ. ئۇنىڭ مەقسىتى شەھەردىكى ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرىنى ۋە قورال ياراقلىرى بىلەن قەشقەرگە ئېلىپ كېتىپ ماجەنساڭ قىسىملىرىنى تۇلۇقلاش ئىدى. ئەمما خوتەن قوزغىلاڭچىلىرى ۋە تۆمۈر سىجاڭ ئەسكەرلىرىمۇ يەكەندىكى ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرىنى بىر تەرەپ قىلىپ قوراللىرىنى تارتىۋېلىشنى مەقسەت قىلاتتى. دېمەك، يەكەندىكى ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرىنىڭ قورال ياراقلىرىغا ئۈچ تەرەپنىڭ كۆزى تەڭ چۈشكەنلىكتىن يەكەن ۋەزىيىتى مۇرەككەپ ئەھۋالغا چۈشۈپ قالغانىدى.بۇ چاغدا ماشياۋۋۇ بىلەن ماجەنساڭ ئىككىسى يەكەندىكى ھۆكۈمەت كۈچلىرىنى قەشقەرگە ئېلىپ كېلىۋېلىشنىڭ ئامالىنى مەسلىھەتلىشىپ تۆمۈر سىجاڭغا: يەكەندىكى ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرىنى قايتۇرۇپ كېلىپ ئۇلارنىڭ قورالىنى تۆمۈر سىجاڭغا تاپشۇرۇش دەيدىغان بىر يولنى تەكلىپ قىلىدۇ.تۆمۈر سىجاڭ بۇ تەكلىپكە بىنائەن ئۆزىنىڭ قول ئاستىدىكى يۈسۈپجان قۇر بېشى، كىچىك ئاخۇنلارنى 100 دىن 200 ئەسكەر بىلەن، يىڭىساردىكى ئەخمەتخان لۈيجاڭنى 200 ئەسكەر جەمئىي 400 ئەسكەر بىلەن يەكەندىكى مادوتەي ئەسكەرلىرىنى مۇھاپىزەت قىلىپ ئەپكىلىشكە بەلگىلەيدۇ. بۇنى ئوسمان لۈيجاڭ ئاڭلاپ بىزدىن ئادەم بارمامدۇ؟ دەپ سورىغاندا ئۇنىڭغىمۇ ئىككى لىيەن بېرىشقا قۇشۇلىدۇ. ئوسمان ئوراز تۈەنجاڭ بىلەن مېنى قادىرى ھاجى 300 ئەسكەر بىلەن يەكەنگە بېرىشقا بۇيرۇق قىلدى. بىز تۆمۈر سىجاڭنىڭ، ئوسماننىڭ بۇلۇپ 500 دەك ئەسكەر يەكەنگە قاراپ يولغا چىقتۇق. ئەخمەتخان لۈيجاڭ 200 دەك ئەسكەر بىلەن يىڭىساردا قالدى. بۇ ھەقتە تۆمۈر سىجاڭ ھاپىز لۈيجاڭ بىلەن شامەنسۇرغا يەكەن يېڭىشەھەردە قامىلىپ قالغان ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىگە دەرۋازىنى ئېچىپ بىرىش، ئۇلارغا چېقىلماسلىق توغرىسىدا خەت ئەۋەتكەن ئىدى. خەت يېتىپ بارغان كۈنى ئۇلار قەشقەرگە قاراپ يولغا چىقىپ شۇ كۈنى كۆك راۋاتقا كېلىپ قونىدۇ. ئەتىسى يېڭىسارغا قاراپ يولغا چىقىپ ھېمىتنىڭ سېيىغا كەلگەندە ئەمىر ساھىب باشچىلىقىدا 1000 دەك خوتەن پىدائىيلىرى ئۇلارنىڭ ئارقىسىدىن قوغلاپ يېتىپ كېلىدۇ. بىز شۇ چاغدا ئۇلارنى مۇھاپىزەت قىلىپ ئەپكېتىش ئۈچۈن قىزىلدا كۈتۈپ تۇراتتۇق. مادوتەي ئەسكەرلىرى ئارقىسىدىن كېلىۋاتقان ئەسكەرلەرنى كۆرۈپ توختاپ قالدى. بىز ئۇلارنىڭ قورقماي كېلىۋېرىشىنى ئېيتىپ ۋەكىل ئەۋەتتۇق. شۇ ئەسنادا ئارقا تەرەپتىن ئوق چىقىپ قالدى. ئۇلار قورشاۋدا قالغان ئوخشايمىز دەپ چۈشەنسە كېرەك، بىز تەرەپكە قاراپ ئات چاپتۇرۇپ كېلىۋېتىپ بىزگە قارىتىپ ئوق چىقاردى. بىزمۇ ئوق چىقاردۇق. ئوتتۇرىدىدا بىر قەپەس ئېلىشتۇق. ئۇلار يىقىلغانلىرىنى تاشلاپ يىڭسارغا قاراپ قاچتى. ئەمىر ساھىب ئەسكەرلىرى ئارقىسىدىن قوغلاپ كەتتى. مادوتەي ئەسكەرلىرى 600 دەك ئادەم بۇلۇپ، ئۇلاردىن 500 دەك ئادەم قوراللىق، قالغىنى ئائىلە تاۋابىئاتلار ئىكەن. ئۇنىڭدىن باشقا ئارقىسىدىن كېلىۋاتقان 400 دەك قېرى چۈرى، ئۇششاق بالىلارمۇ بار ئىكەن. بىز قاچقانلارنى قوغلىماي ئارقىسىدا قالغان يارىدار ۋە قېرى چۈرى، ئۇششاق بالىلارنى مۇھاپىزەت قىلىپ ئېلىپ كەلدۇق.قىزىلدا بىزگە ئوق چىقىرىپ يېڭىسارغا ئۆتۈپ كەتكەن مادوتەي ئەسكەرلىرى 200 چە بۇلۇپ، ئۇلار يېڭىسارنىڭ قايراق دېگەن يېرىگە كەلگەندە ئەخمەتجان لۈيجاڭ ئەسكەرلىرىگە بۇيرۇق بېرىپ ئۇلارنى قىرىپ تاشلىغان. بىز قىزىلدىن يولغا چىقىپ 3 كۈنى توققۇزاققا يېتىپ كەلسەك، ئوسمان لۈيجاڭ 200چە ئەسكەر بىلەن ئالدىمىزغا چىقىپ تۇرغانىكەن. ئەتىسى بىز تۆمۈر سىجاڭ بىلەن كۈرۈشۈپ يولدا بولغان ۋەقەنى سۆزلەپ بەردۇق. تۆمۈر سىجاڭ، بىزنىڭ قىزىلدا قولغا چۈشۈرگەن مادوتەي ئەسكەرلىرىنى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنى ساق سالامەت ئەپكەلگەنلىكىمىزگە خوش بولدى. ئەخمەتجان لۈيجاڭنىڭ مادوتەي ئەسكەرلىرىنى قىرىپ تاشلىغىنىغا رەنجىدى. يەكەندىن كەلگەن ئەمىر ساھىب 100 دەك قورالنى غەنىيمەت ئېلىپ يەكەنگە قايتىپ كەتتى. بىزمۇ قولغا چۈشۈرگەن قوراللارنى ئۆزىمىز ئىگىلىدۇق. بىز قەشقەرگە كېلىپ بەش ئالتە كۈندىن كېيىن تۆمۈر سىجاڭ سېتىۋالدىجان، كىچىك ئاخۇنغا ۋە ماڭا قادىر ھاجى تۈەنجاڭلىق ئۇنۋان بەردى ھەم تامغا ئويدۇرۇپ بەردى خەنزۇچە. بىز قىزىلدىن مۇھاپىزەت قىلىپ ئېلىپ كەلگەن 400 دەك ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرى ۋە ئۇلارنىڭ بالا چاقىلىرىنى قەشقەر يېڭىشەھەرگە ماجەنساڭغا ئۆتكۈزۈپ بەردۇق. بۇ، 33 يىل 6 ئاينىڭ ئوتتۇرىلىرى ئىدى. ماجەنساڭ يېڭىشەھەردە، تۆمۈر سىجاڭ كونىشەھەردە ئىدى. ماجەنساڭنىڭ 1700 دەك ئەسكىرى بۇلۇپ، كېچە كۈندۈز مەشىق قىلاتتى. تۆمۈر سىجاڭنىڭ قولىدىكى ئىككى لۈيدە 1600 دەك، ئوسماننىڭ قولىدىكى تۆت تۈەندە 1200 دەك ئەسكەر بار ئىدى. ئەگەر ئىككى تەرەپ بىرلىشىدىغان بولسا، ناھايىتى زور كۈچ ئىدى. يېڭىشەھەر مەسىلىسىنىمۇ بىر تەرەپ قىلغىلى بولاتتى.ساۋۇت داموللام بىلەن شامەنسۇرنىڭ قەشقەرگە كېلىشىساۋۇت داموللام بىلەن شامەنسۇر قەشقەر يېڭىشەھەر مەسىلىسىنى يەكەندە تۇرۇپ ھەل قىلغىلى بولمايدىكەن دەپ 33 يىل 7 ئاينىڭ 13 كۈنى قوراللىق، قورالسىز بۇلۇپ 1000 دەك پىدائىينى باشلاپ قەشقەرگە قاراپ يولغا چىقىدۇ. 17 كۈنى تۆمۈر سىجاڭ يېنىك ماشىنا بىلەن كۆرۈنۈشتە ئالدىغا چىققان بۇلۇپ، ئەمەلىيەتتە ئۇلارنى يەنە يەكەنگە قايتۇرۇشنى كۆزلەپ يېڭىسارغا كېلىدۇ. يېڭىسارغا كېلىشتىن بۇرۇن تۆمۈر سىجاڭ قەشقەر يېڭىشەھەردە ماجەنساڭ بىلەن كۆرۈشۈپ ماڭىدۇ. يېڭىساردا تۆمۈر سىجاڭ ساۋۇت داموللام، شامەنسۇرلار بىلەن چىرايلىق كۆرۈشۈپ سۆھبەت ئۆتكۈزىدۇ. سۆھبەتتە تۆمۈر سىجاڭ خوجىنىياز ھاجىمغا ياردەمگە ئەسكەر ئەۋەتىشنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ. ساۋۇت داموللام تەرەپ: قەشقەرگە يېڭىشەھەردىكى ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىنى بىر تەرەپ قىلىپ، ئاندىن خوجىنىياز ھاجىمغا ياردەمگە ئەسكەر ئەۋەتەيلۇق دېگەن تەكلىپنى بېرىدۇ. تۆمۈر سىجاڭ بولسا بۇ پىكىرگە قۇشۇلمايدۇ. ئۇ يەنە ھازىر خوجىنىياز ھاجىم ماجۇڭيىڭ بىلەن بىرلىشىپ ئۈرۈمچىگە قارشى ئۇرۇش قىلىۋاتىدۇ، ئەگەر بىز بۇ يەردە ئۇلارنى بىر تەرەپ قىلىپ قويساق قورالسىزلاندۇرۇپ قويساق خوجىنىياز ھاجىم بىلەن ماجۇڭيىڭنىڭ ئىتتىپاقى بۇزۇلۇپ كېتىدۇ دېگەن كونا پىكىرنى تەكرارلايدۇ. ئەمەلىيەتتە بولسا شۇ كۈنلەردە خوجىنىياز ھاجىم بىلەن ماجۇڭيىڭنىڭ ئىتتىپاقى بۇزۇلۇپ، بىر بىرى بىلەن ئۇرۇش قىلىۋاتقان؛ ئاقسۇدا باي سىجاڭ ماجۇڭيىڭ قىسىملىرىنى قورالسىزلاندۇرۇپ بولغان؛ ھەتتا خوجىنىياز ھاجىمدىن تۆمۈر سىجاڭغا توخسۇنلۇق شېرىپ ئاخۇن ئارقىلىق قەشقەردىكى ماجەنساڭ قىسىملىرىنى بىر تەرەپ قىلىۋېتىش توغرىسىدا بۇيرۇق كېلىپ بولغان چاغ ئىدى. شۇنىڭدەك ساۋۇت داموللامنىڭ شەرقىيي تۈركىستان ئىسلام ھۆكۈمىتى قۇرۇش، يېڭىچە غەللە پاراق ئېلىش، بايلارنىڭ يەرلىرىنى قايتا ئۆلچەش، كەمبەغەللەرگە غەمخورلۇق قىلىش، كونا ھۆكۈمەت تۈزۈملىرىنى ئىسلاھ قىلىش توغرىسىدىكى پىكىرلىرىگىمۇ قۇشۇلمايدۇ. شۇنداق بولسىمۇ ساۋۇت داموللام تەرەپ تۈۋەندىكى تۆت تەلەپنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ:1. ماجەنساڭ مەسىلسىىنى تېزلىكتە بىر تەرەپ قىلىش؛2. ھەربىي مەمۇرىي ئىسىملارنى مۇسۇلمانچە ئاتاش؛3. تامغىنى ئۇيغۇرچە ئويدۇرۇش؛4. دېھقانلاردىن ئالىدىغان غەللە پاراقنىڭ يېرىمىنى ۋەخپە كىرىمدىن تولدۇرۇش؛بۇ تەكلىپلەرگە تۆمۈر سىجاڭ ئويلىشىپ كۆرىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. ماجەنساڭ مەسىلىسىگە كەلگەندە: ئۇنىڭ 2000 چە مۇنتىزىم ئەسكىرى بار، ئۇنى ئاسانلا بىر تەرەپ قىلغىلى بولمايدۇ. ئەگەر ھەربىرلىرى قەشقەرگە بېرىش ئارزۇلىرى بولسا، ئازراق ئادەم بىلەن بېرىپ زىيارەت قىلىپ قايتىشسىلا بولىدۇ، ئەسكەرلەرنىڭ تەمىنات مەسىلىسىنى ھەل قىلماق قىيىن، دەيدۇ.ساۋۇت داموللام، شامەنسۇرلار ئۆز پىكىرىدە قېلىپ قەشقەرگە بارىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. شۇنداق قىلىپ تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئارقىسىدىن ساۋۇت داموللام شامەنسۇرلار قەشقەرگە كېلىدۇ. بۇ 33 يىل 7 ئاينىڭ 20 كۈنى ئىدى. ئۇلارنىڭ ئالدىغا سەككىز تاشقا چۈشكۈن راسلاپ ھامىتخان لۈيجاڭ، ھەمدەم بەگ ھاجىم لۈيجاڭ، سېتىۋالدىجان، كىچىك ئاخۇنلار 600 دەك ئەسكەر بىلەن ئىستىقبالغا چىقىدۇ. ئوسمان لۈيجاڭ، ئوراز تۈەنجاڭلارمۇ 400 دەك ئەسكەر بىلەن ئالدىغا چىقىدۇ. شۇ كۈنى شەھەردىن چىققان ئادەم بەك كۆپ ئىدى، ئۇلارنىڭ ئالدى قالماق كۆۋرۈككىچە يېتىپ بارىدۇ. چۈشكۈن ئىككى جايغا راسلانغانىدى. بىرسى سەككىز تاشتا، بىرسى قالماق كۆۋرۈكتە، ساۋۇت داموللاملار چۈشكۈن راسلىغان جايغا پېشىن بىلەن يېتىپ كەلدى. يەكەندىن كەلگەن ئەسكەرلەرنىڭ 600 ى ئاتلىق بۇلۇپ، ھەممىسى قوراللىق ئىدى، 400 ى پىيادە بۇلۇپ قوللىرىدا كەكە، پالتا، توقماق قاتارلىقلار بار ئىدى. ئۇلار ئىككىدىن تىزىلىپ كېلىشتى. بىزنى كۆرگەندىن كىيىن ساۋۇت داموللام باشلىق ئەمەلدارلار ئاتتىن چۈشۈشتى، ئەڭ ئاۋۋال ئوسمان بېرىپ داموللام، شامەنسۇرلار بىلەن قۇچاقلىشىپ كۈرۈشتى. ۋالىي مەھكىمىسىدىن بىر پوچتا چىقارغان ئىكەن. ئۇنىڭغا ساۋۇت داموللام بىلەن زىرىپ قارى ھاجىم چۈشتى. شۇنىڭ بىلەن ئالدىدا پوچتا ماڭدى، ئارقىسىدىن بىز ماڭدۇق. يولنىڭ ئىككى قاسنىقىدىكى ئىستىقبالغا چىققان شەھەر ئاھالىسى ئامىن دەپ ئۈنلۈك توۋلاشتى. ساۋۇت داموللام جاۋابەن ئۇلارغا بارىكاللا ئېيتتى.سەككىز تاشتىن يولغا چىقىۋاتقاندا ۋلىي يۇنۇس بېكنىڭ بىر ئادىمى يۇنۇس بېكنىڭ سالامەتلىكى ياخشى بولمىغانلىقى تۈپەيلىدىن ئىستىقبالغا چىقالمىغانلىقى توغرىسىدىكى خەنزۇچە يېزىلغان بىر پەنزەنى بۇ شۇ چاغدىكى خەنزۇ ئەمەلدارلارنىڭ چاقىرغان يەرگە بارالماي قالسا ئەۋەتىدىغان قارتسى ئىكەن كۆتۈرۈپ كېلىپ ساۋۇت داموللامغا بەردى. قىزىلنىڭ كۆۋرۈكىگە كەلسەك، شەھەردىن ۋە يېزىدىن بۇلۇپ ناھايىتى نۇرغۇن ئادەم توپلانغانىكەن، ئۇلارمۇ ئامىن! ئامىن دەپ ئۈنلۈك توۋلاشتى. مېھمانلار جاۋابەن سالام بەردى. ساۋۇت داموللام، شامەنسۇر، زىرىپ قارى ھاجىملارغا ئۇلاغ بازىرىدىكى مۆيدىنجان باينىڭ بېغى راسلانغانىكەن، ئۇلار شۇ باغقا ئۇرۇنلاشتى. ئەسكەرلەر شۇ ئەتراپتىكى بوش ساراي ۋە باغلارغا ئۇرۇنلاشتى.ئەتىسى ئوسمان لۈيجاڭ ئۆزىنىڭ قول ئاستىدىكى قىرغىز تۈەنجاڭلارنى باشلاپ داموللام بىلەن كۈرۈشكىلى چىقتى. ئۇنىڭدىن كىيىن مەن قادىر ھاجى كىچىك ئاخۇن ئىككىمىز كۈرۈشكىلى چىقتۇق. ئەھۋال ئۇقساق، تۆمۈر سىجاڭ ھەم ئۇنىڭ قول ئاستىدىكى لۈيجاڭلارمۇ، ۋالىي يۇنۇس بەگمۇ ھاردۇق سوراپ چىقمىغانىكەن. لېكىن ساۋۇت داموللام شەھەرگە كېلىپ ئۈچۈنچى كۈنى زىرىپ قارى ھاجىمنى ئېلىپ ئازغىنا ئەسكەر بىلەن سىجاڭ بىلەن كۈرۈشكىلى ۋالىي مەھكىمىسىگە كىرىدۇ. شۇ چاغدا سىجاڭ بىلەن بىرگە يۇنۇس بېك، نىزامىدىن ئەپەندى قاتارلىقلار ۋالىي مەھكىمىسىنىڭ قۇرۇسىدا ئۇلارنى كۈتۈۋالىدۇ ھەم مېھمانخانىغا باشلاپ ھال سورايدۇ. ئۇلار تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئالدىدىن خوشلىشىپ چىقىپ يۇمىلاق شەھەر كۆلبېشىدىكى ئوسماننىڭكىگە پاتىھەگە بارىدۇ. ئوسمان ئۇلارنىڭ شەرىپى ئۈچۈن بىر قانچە يۈز ئەسكەرنى تىزىپ مىزگان، داقا دۇمباقلارنى چالدۇرۇپ قارشى ئېلىش مۇراسىمى ئۆتكۈزىدۇ. ئۇنىڭدىن كېيىن داستىخان سېلىنىپ تاماق تارتىلىدۇ. زىياپەتتىن كېيىن ئۇلار ئۆز ئورنىغا قايتىدۇ. تۆمۈر سىجاڭ شۇ كۈنىلا ھامىتخان لۈيجاڭ بىلەن ھەمدەم بەگ ھاجىنى داموللام، شامەنسۇرلارنىڭ قېشىغا ۋەكىل قىلىپ چىقىرىدۇ. ۋەكىللەر سىجاڭنىڭ: ھەر ئىككى تەرەپ 500 دىن ئەسكەر تەشكىللەپ خوجىنىياز ھاجىمغا ياردەمگە ئەۋەتسەك، خوجىنىياز ھاجىممۇ ئەسكەر تەلەپ قىپتۇ، دېگەن پىكىرىنى يەتكۈزىدۇ. بۇ يەردە تۆمۈر سىجاڭنىڭ شۇ چاغدا ساۋۇت داموللام، شامەنسۇرلار بىلەن دەرھال سۆھبەت ئۆتكۈزۈپ ئۇلارنى ئەسكەر ئاجرىتىشقا قىستىشى، ئۇلارنىڭ ئوسمان بىلەن بىرلىشىپ قېلىشىدىن ساقلىنىش ئىدى. ماجەنساڭنىڭ مەقسىتىمۇ شۇ ئىدى. لېكىن ساۋۇت داموللام، شامەنسۇرلار يەنىلا ماجەنساڭ، مادوتەيلەرنىڭ يېڭىشەھەردىكى ئەسكەرلىرىنى قورالسىزلاندۇرۇپ بۇلۇپ، ئاندىن خوجىنىياز ھاجىمغا ئەسكەر ئەۋەتىشىنى، بولمىسا ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىدىن خاتىرجەم بۇلۇش مۇمكىن ئەمەسلىكىنى ئېيتىپ ئۆز پىكىرىدە چىڭ تۇرىدۇ. تۆمۈر سىجاڭ مەن قادىر ھاجى بىلەن كىچىك ئاخۇننى چاقىرىپ، سىلەر ئاتۇشلۇق، داموللاممۇ ئاتۇشلۇق، سىلەر داموللامغا ئېيتىڭلار، يېڭىشەھەردىكى ماجەنساڭ مەسىلىسنى ئاسان ھەل قىلغىلى بولمايدۇ. ئۇنى بىر مەزگىل كۈتۈش كېرەك، سىلەر گەپكە كۆندۈرۈڭلار، دەپ چىقاردى. بىز سىجاڭنىڭ سۆزىنى يەتكۈزىۋىدۇق، ئۇلار يەنە ئۆز پىكىرىدە چىڭ تۇردى. بىز قايتىپ كىرىپ ئەھۋالنى يەتكۈزدۇق. بۇ ئوتتۇرىدىكى زىدىيەتلەردىن سائەتلەپ خەۋەر تېپىپ تۇرغان ماجەنساڭ، ۋالىي يۇنۇس بېك ئارقىلىق تۆمۈر سىجاڭغا: ئوسماننىڭ پەيلى بۇزۇق، ئۇ، شامەنسۇر بىلەن بىرلىشۋېلىپ سىلىگە قول سالىدىغاندەك تۇرىدۇ دەپ چاقىرىدۇ. ئوسمانغا بولسا: سەن ھۇشيار بول، بولمىسا سىجاڭ سېنى قولغا ئالىدىغاندەك تۇرىدۇ دەپ، بىر بىرىدىن ئۈركۈتۈپ ئىشەنمەسلىك ئۇرۇقىنى تېرىيدۇ.تۆمۈر سىجاڭ تەرىپىدىن ساۋۇت داموللا ۋە شامەنسۇرنىڭ نەزەربەند قىلىنىشىساۋۇت داموللا ۋە شامەنسۇرلار قەشقەرگە كەلگەندىن كېيىن ئوتتۇرىدا گەپ توشۇپ سۇخەنچلىك قىلىدىغانلارنىڭ كۆپلىكىدىن تۆمۈر سىجاڭ بىلەن خوتەن قىسىملىرى ئوتتۇرىسىدىكى زىددىيەت كۈندىن كۈنگە كەسكىنلىشىدۇ. ئاخىرى تۆمۈر سىجاڭ 33 يىل 7 ئاينىڭ 26 كۈنى ھامىتخان لۈيجاڭ، ھەمدەم بەگ ھاجى، سېتىۋالدىجان، كىچىك ئاخۇنلارغا بۇيرۇق بېرىپ، ساۋۇت داموللا ۋە شامەنسۇر تۇرغان ئۇرۇنلارنى قورشىۋېلىپ ئۇلارنىڭ ئەسكەرلىرىنى پۈتۈنلەي قورالسىزلاندۇردى. ساۋۇت داموللام بىلەن شامەنسۇرنى ئەسكەرلىرىدىن ئايرىپ يار باغدىكى بىر ھويلىغا نەزەربەند قىلىپ قويدى. بۇ ۋەقەدىن كىيىن تۆمۈر سىجاڭغا ماجەنساڭدىن تارتىپ ھەممىسى قاتتىق بويسۇنۇپ سىلىڭ لىق تامغا تاپشۇردى. تۆمۈر سىجاڭ بۇ تامغىنى بىر كۈن شەھەر ئايلاندۇرۇپ داغدۇغا قىلدى. ئارىدىن بىر قانچە كۈن ئۆتكەندە تۆمۈر سىجاڭ مېنى چاقىرتىپ، سىزنى پەيزاۋاتقا يۆتكىدىم، ئوسماندىن ئايرىلىپ كېتىڭ دېدى. بۇ ئەھۋالدىن قارىغاندا تۆمۈر سىجاڭ بىلەن ئوسمان ئېلى ئوتتۇرىسىدىكى زىدىيەتمۇ كۈندىن كۈنگە كەسكىنلەشكەنلىكىنى چۈشەنگىلى بولاتتى. نەتىجىدە 8 ئاينىڭ 2 كۈنىگە كەلگەندە ئوسمان ئېلى ئەسكەرلىرىنى باشلاپ ئۆز يۇرتى قىزىلبويىغا چىقىپ كېتىدۇ.تۆمۈر سىجاڭنىڭ خوتەنگە ئەسكەر چىقىرىشىتۆمۈر سىجاڭ شامەنسۇرلارنى قورالسىزلاندۇرۇپ بولغاندىن كېيىن ئەتىسىلا يېڭىساردىكى ئەخمەتخان لۈيجاڭغا بۇيرۇق ئەۋەتىپ ئۇنىڭ يەكەندىكى ھاپىز لۈيجاڭغا ھەمكارلىشىپ يەكەندىكى شامەنسۇرنىڭ قويغان ئادىمى ئەمىر ساھىب نۇر مەھەممەت نى قورالسىزلاندۇرۇپ بۇلۇپ، ئاندىن خوتەنگە يۈرۈش قىلىپ خوتەننى ئازاد قىلىڭلار، دەيدۇ ھەم شامەنسۇرنى قولغا ئالغانلىقىنى ئۇقتۇرىدۇ. ئارقىدىنلا سېتىۋالدىجان بىلەن كىچىك ئاخۇننىمۇ ئىككى تۈەن ئەسكەر بىلەن ياردەمگە ئەۋەتىدۇ. ھاپىز لۈيجاڭ بۇيرۇق بويىچە خوتەنگە قاراپ يولغا چىقىپ قاغىلىققا يېتىپ بېرىپ خوتەن ئەسكەرلىرى بىلەن ئۇرۇشىدۇ قاغىلىقتىكى ئەسكەرلەر مەمتىمىن ھەزرەتكە بويسۇناتتى. قاغىلىقتىكى ئەسكەرلەر بۇ ۋەقەنى پەقەت چۈشىنەلمەي گۇمىغا چېكىنىدۇ. ئۇلارنىڭ سانىمۇ 100 دىن ئاشمايتتى. ئۇلار گۇمىغا بېرىپ مۇداپىئەلىنىدۇ. ھاپىز لۈيجاڭ كېلىپ ئۇرۇشۇپ گۇمىنى ئىگىلەيدۇ. ئۇلار زاۋىغا چېكىنىدۇ. شۇ چاغدا قەشقەردىن كەلگەن سېتىۋالدىجان، كىچىك ئاخۇنلارنىڭ قۇشۇلۇپ ھاپىز لۈيجاڭنىڭ ئەسكىرى 800 دىن ئاشاتتى. ئۇلار زاۋىدىمۇ قاتتىق ئۇرۇشۇپ ئاخىرى بولماي خوتەنگە چېكىنىدۇ. بۇنىڭدىن خەۋەر تاپقان مەمتىمىن ھەزرەت ئەسكەرلىرىنى باشلاپ چىقىپ ھاپىز لۈيجاڭ بىلەن سوقۇشىدۇ. ئىككى كۈنلۈك قاتتىق جەڭدىن كېيىن ھاپىز لۈيجاڭ يېڭىلىپ چېكىنىدۇ. ئۇلار چىكىنىپ زاۋىغا كەلگەندە پۇقرالار كالتەك توقماق كۈتۈرۈپ چىقىپ ھاپىز لۈيجاڭنىڭ ئەسكەرلىرىگە ھۇجۇم قىلىدۇ. بۇ چاغدا ھاپىز لۈيجاڭ ئەسكەرلەرگە بۇيرۇق چۈشۈرۈپ پۇقرالارنى ئوققا تۇتىدۇ ھەمدە ئۇلارنى بۇلاپ تالاپ، ئۆلتۈرۈپ گۇمىغا كېلىدۇ. مانا شۇنداق بىر پەيتتە، ئوسماندىن ھاپىز لۈيجاڭغا تۆمۈر سىجاڭنىڭ ماجەنساڭ تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگەنلىكىنى، ئۆزىنىڭ سىجاڭ بولغانلىقىنى، شۇڭا ھاپىز لۈيجاڭنىڭ تېزدىن قەشقەرگە قايتىپ كېلىشى توغرىسىدا ئۇقتۇرۇش كېلىدۇ.تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئۆلتۈرۈلۈشىماجەنساڭنىڭ قورقۇتىشى تۈپەيلىدىن ئوسمان 2 ئاۋغۇست كۈنى ئەسكەرلىرىنى باشلاپ قىزىلبويىغا كەتكەنىدى. تۆمۈر سىجاڭ بۇ خەۋەرنى ئاڭلاپ ھامىتخان لۈيجاڭنى 600 گە يېقىن ئەسكەرلىرى بىلەن ئوسماننى قوغلاشقا لەڭگەرگە چىقىرىدۇ. بۇ چاغدا ئوسمان لەنگەردە مادوتەينى ساقلاۋاتقان ئەسكەرلەرنىڭ قوراللىرىنى ئېلىپ مىڭ يول تەرەپكە ئۆتۈپ كەتكەنىدى. ھامىتخان ئوسماننىڭ مىڭ يولغا ئۆتۈپ كەتكەنلىكىنى خەۋەر قىلىپ تۆمۈر سىجاڭغا خەت يازىدۇ. سىجاڭ ئۇنى قوغلاشقا 600 ئەسكەرنىڭ يېتىشمەيدىغانلىقىنى ھېس قىلىپ، تېلىفۇن بىلەن ماجەنساڭدىن بىر تۈەن ئەسكەر ياردەم بېرىشنى سورايدۇ. ئۇ بۇنىڭغا ماقۇل بولىدۇ. 3 ئاۋغۇست سىجاڭ ماشىنا بىلەن لەڭگەرگە بېرىپ، ئەسكەرلەرنى كۆزدىن كۆچۈرۈپ، ماجەنساڭنىڭ بىر تۈەن ئەسكىرى ياردەمگە كېلىدىغانلىقىنى ھامىتخانغا ئۇقتۇرۇپ: ئوسماننى تۇتۇش توغرىسىدىكى ئىشلارنى ئۇرۇنلاشتۇرۇپ قۇيۇپ ماشىنا بىلەن قايتىدۇ. سىجاڭ سەمەن توغراقلىق مازارغا كەلگەندە، ماجەنساڭنىڭ ياردەمگە چىقارغان تۈەنجاڭ كاڭ مازا باشچىلىقىدىكى بىر تۈەن ئەسكەرلىرى بىلەن ئۇچرىشىدۇ. كاڭ مازا تۆمۈر سىجاڭنى كۆرۈپ ھۆرمەت بىلدۈرگەن قىياپەتتە ئەسكەرلىرىنى ئاتتىن چۈشۈشكە بۇيرۇپ تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئالدىغا دوكلات بىرىشكە بارىدۇ. تۆمۈر سىجاڭ ماشىنىدىن چۈشۈپ ئۇلارنىڭ كېچىكىپ قالغانلىقىنى، ئۇلارغا ئورۇن راسلاپ قويغانلىقىنى، دەرھال لەڭگەرگە يېتىپ بېرىشنى تاپشۇرۇپ، ماشىنىغا چىقاي دەۋاتقاندا كاڭ مازىنىڭ يېنىدىكى ئەسكەر تۆمۈر سىجاڭنى ئاتىدۇ ھەمدە ئۇنىڭ ئارقىسىدىكى ئادەملەردىن تۆتنى ئېتىپ تاشلايدۇ. ئىككىسى قېچىپ كېتىدۇ. تۆمۈر سىجاڭنىڭ كاللىسىنى كېسىۋېلىپ قەشقەر شەھرىدە سازايى قىلىدۇ. شۇ چاغدا شەھەر مۇھاپىزىتىدە يۈسۈپجان تۈەنجاڭ، توختى لىيەنجاڭ، ئىدرىس ليەنجاڭلار قالغانىدى. ئۇلار يار باغ دەرۋازىسىدا بۇلۇپ، ھەممە ئەسكىرى 400 دىن ئاشمايتتى.ئۇلار ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىنىڭ تۆمۈر سىجاڭنىڭ كاللىسىنى سازايە قىلىپ يۈرگەنلىكىنى ئاڭلاپ دەرھال ھەركەتكە كىلىپ، ئۇلارغا قارشى ئوت ئاچىدۇ. شۇ ئوتتۇرىدا ماجەنساڭ ئەسكەرلىرى بىلەن قاتتىق ئۇرۇش بۇلۇپ، يۈسۈپجانلار يۇڭ تايلىرىدىن بارىگاھ ياساپ، ھېيتگاھنى ئىگىلىۋالىدۇ. شۇ چاغدا ئۆستەڭ بويى، قۇم دەرۋازىسى، يىڭى دەرۋازا ماجەنساڭنىڭ قولىدا بۇلۇپ، ئىككى تەرەپ شەھەر تالىشىپ قاتتىق ئۇرۇشلارنى قىلىدۇ.ئوسماننىڭ قايتىپ كېلىشىتۆمۈر سىجاڭنىڭ مەجەنساڭ تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگەنلىكىنى ئاڭلىغان ئوسمان ئېلى دەرھال قەشقەرگە كېلىپ يۇمىلاق شەھەر كۆلبېشىغا ئۇرۇنلىشىدۇ. شۇ ھامان ماجەنساڭ 100 دەك ئەسكەر بىلەن ئوسمانغا سىجاڭلىق ئۇنۋان بىلەن تامغا كىرگۈزۈپ بىرىدۇ. لېكىن ئۇ ماجەنساڭنىڭ ئەسكەرلىرىنى ئۆز يېنىغا كىرگۈزمەيدۇ، ھەتتا ماجەنساڭغا خەت يېزىپ قەشقەر كونىشەھەردىكى ئەسكەرلىرىنى دەرھال يېڭىشەھەرگە ئېلىپ چىقىپ كىتىشنى تەلەپ قىلىدۇ. لېكىن ماجەنساڭ ئېغىزىدا ماقۇل دەپ قۇيۇپ، ھە دەپ ئارقىغا سۈرىدۇ. ئوسمان ماجەنساڭنىڭ يەنە بىر سۈيقەست پىلانلاۋاتقانلىقىنى سىزىپ قەشقەردىكى ئۇيغۇر، ئۆزبېك ئەسكەرلىرىنى تەشكىللەپ ماجەنساڭغا قارشى ئۇرۇش ئاچىدۇ، شۇنداقلا تۆمۈر سىجاڭنىڭ خوتەنگە كەتكەن، يېڭىساردىكى، لەڭگەردىكى ئەسكەر باشلىقلىرىغا خەت يېزىپ ئۇلارنى چاقىرتىدۇ. ئۇلار يېتىپ كەلگۈچە ئوسمان يۈسۈپجان قۇر بېشى، توختى ليەنجاڭ، ئىدرىس ليەنجاڭلارنىمۇ ھەركەتلەندۈرۈپ ئۇرۇشنى داۋاملاشتۇرىۋىرىپ ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىنى يېڭىشەھەرگە چېكىنگەندە، ئوسمان 100 دەك ئەسكەرنى سۈگەل مازارغا مۈكتۈرۈپ قۇيۇپ، چېكىنگەن ئەسكەرلەرنى نۇرغۇن چىقىمغا ئۇچرىتىدۇ. بۇنىڭدىن قورقۇپ كەتكەن ماجەنساڭ ئەسكەرلىرى ھېچ يەردە توختىيالماي ئۇدۇل يېڭىشەھەرگە قېچىپ دەرۋازىنى تاقىۋالىدۇ. شۇ قېتىمقى ئۇرۇشتا ئوسماننىڭ ئىنىسى ئۆمەر ئۆلىدۇ.تۆمۈر سىجاڭنىڭ كاللىسى ئېلىنغاندا لۈيجاڭ ھەمدەم بەگ ھاجى تۆمۈر سىجاڭنىڭ كۇچادىن كېلىۋاتقان بالا چاقىلىرىنىڭ ئالدىغا پەيزاۋاتقا كەتكەنىدى. ھامىتخان لۈيجاڭ بولسا، ئوسماننى قوغلاپ چىقىپ لەڭگەردە تۇرۇپ قالغانىدى. ھاپىز لۈيجاڭ بولسا گۇمىدا ئىدى. ئۇلارنىڭ ھەممىسىگە خەت يېزىپ: بۇ سەۋەنلىكلەرنىڭ ھەممىسى تۆمۈر سىجاڭدىن ئۆتتى. مەن ھېچقانداق ئاداۋەت ساقلىمايمەن، سىلەر دەرھال قايتىپ كېلىڭلار. ھەممىمىز بىرلىكتە ئىتتىپاقلىشىپ، ماجەنساڭغا قارشى ئۇرۇش قىلايلى، تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئىنتىقامىنى ئالايلى دەپ ۋەدە بەردى. ئۇلار ئارقا ئارقىدىن قەشقەرگە قايتىپ كىلىپ يېڭىشەھەر مۇھاسىرىسىگە قاتناشتى. شۇنداق قىلىپ ھامىتخان لۈيجاڭ، ھەمدەم بەگ ھاجى لۈيجاڭ، ئوسماننىڭ بۇلۇپ، يېڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىشقا 1400 دەك ئەسكەر قاتنىشىدۇ شۇ چاغدا يېڭىشەھەردە 1700 دەك ئەسكەر بار ئىدى. ئۇنىڭ كەينىدىن يېڭىساردىن ئەخمەتخان لۈيجاڭ 200 دەك ئەسكەر بىلەن كېلىپ ئۇمۇ يېڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىشقا قاتنىشىدۇ. ھاپىز لۈيجاڭ قۇرالسىزلاندۇرۇپ نەزەربەند قىلىپ قۇيۇلغان ئەمىر ساھىب نۇرمۇھەممەدمۇ بۇشاپ ئۆزىنىڭ 500 600 دەك ئەسكىرىنى توپلاپ يەكەنگە قايتىپ كېتىدۇ.ھاپىز لۈيجاڭ، سېتىۋالدىجان، كىچىك ئاخۇنلار 800 دەك ئەسكەر بىلەن گۇمىدىن قايتىپ يەكەنگە چۈشكەندە شامەنسۇر ئۇلار بىلەن كۈرۈشۈپ، ئۇلارنىڭ ئۆزرىسىنى قۇبۇل قىلىپ، ئۇلارغا: ئۆتكەنگە سالىۋات، سەۋەنلىك تۆمۈر سىجاڭدىن ئۆتتى. شۇڭا بىر بىرىمىز بىلەن ئۇرۇشۇپ كۆپ قان تۈكۈلۈپ كەتتى. ئەمدى ئالدىمىزغا قاراپ، قەشقەرگە بارغاندىن كېيىن قەشقەر يېڭىشەھەر ئۇرۇشىنى قەتئى داۋاملاشتۇرۇڭلار، مەنمۇ خوتەنگە بېرىپ ئەسكەر ئېلىپ كېلىمەن. دەپ ئۇلارنى قەشقەرگە يولغا سېلىپ قويىدۇ. بۇ سۆزنى قادىر ھاجىغا شامەنسۇر يېڭىساردا سۆزلەپ بەرگەن.ئابدۇقادىر ھاجىنى ئوسماندىن ئايرىۋېتىشتۆمۈر سىجاڭ ئوسماننىڭ قولىدىكى ئەسكەرلىرىنى پارچىلاپ تاشلاش ئۈچۈن مىنى ئابدۇقادىر ھاجىنى ئەسكەرلىرىم بىلەن ئۆزىگە قاراشلىق 7 تۈەن قىلىپ پەيزاۋاتقا يۆتكىدى. مەن 1933 يىل 7 ئاينىڭ 28 كۈنى پەيزاۋاتقا يېتىپ بېرىپ تۇرۇشۇمغا تۆمۈر سىجاڭدىن: ئەسكەرلىرىمنى ئېلىپ ئاقسۇغا بېرىپ خوجىنىياز ھاجىمغا ياردەم بىرىشكە بۇيرۇق كەلدى. مەن بۇيرۇققا بىنائەن ئەسكەرلىرىمنى ئېلىپ 7 ئاينىڭ 30 كۈنى پەيزاۋاتتىن ئاتلىق، ھارۋىلىق، پىيادە بۇلۇپ 300 دەك ئەسكەر بىلەن يولغا چىقىپ 8 ئاينىڭ 7 كۈنى ئاقسۇغا يېتىپ باردىم. شەھەرگە يېقىن قالغاندا باي سىجاڭ، ۋالىي ئايۇپ بەگلەر بىرقانچە يۈز ئەسكەر بىلەن ئالدىمىزغا چىقتى.بىزگە راسلىغان تائاملاردىن غىزالىنىپ، ئۇلارنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە بىزگە تەييارلىغان ئاقسۇدىكى سارايغا ئۇرۇنلاشتۇق. مېنىڭ بىلەن ئاقسۇغا بارغانلار ئىچىدە فۇ تۈەنجاڭ يۈسۈپ ئاخۇن، ليەنجاڭلاردىن سايىت ئاخۇن، ئابدۈشۈكۈر ئاخۇن مەخسۇملار بار ئىدى. بىز پەيزاۋاتقا ماڭىدىغان چاغدا ئوسمان بىزنىڭ تۈۋەندىن ئىدرىس ليەنجاڭنى ئېلىپ قالغان ئىدى.خوجىنىياز ھاجىم شۇ چاغدا بۈگۈردە ئىكەن. بىز بېرىپ ئىككى كۈن ئۆتكەندىن كىيىن باي سىجاڭ بىلەن ۋالىي ئايۇپ بېك بىزنىڭ سارايغا كېرىپ كەلدى. قارىسام قولىدا بىر پارچە ئالاقە تۇرىدۇ. ئۇ، ئوسمان سىجاڭنىڭ باي سىجاڭغا يازغان ئالاقىسى ھەم مېنىڭ قەشقەرگە قايتىپ كېلىشىم توغرىسىدىكى بۇيرۇق ئىكەن. ئۇچاغ تۆمۈر سىجاڭ ئۆلتۈرۈلۈپ ئورنىغا ئوسمان ئېلى دەسسىگەن چاغ بۇلۇپ، ئالاقىگە تۆمۈر سىجاڭنىڭ ئۆلتۈرۈلگەنلىك ۋەقەسى قىستۇرۇلغانىكەن. بىز بۇيرۇق بويىچە قايتايلۇق دېدى. باي سىجاڭ بىلەن ۋالىي ئايۇپ بېكمۇ قۇشۇلدى. شۇنداقلا، قەشقەر مەسلىسى ھازىر قارا شەھەر مەسلىسىدىنمۇ مۇھىم. خوجىنىياز ھاجىمغا ياردەمگە بىز ئەسكەر ئەۋەتىمىز، سىز ھايال بولماي قەشقەرگە قايتىڭ، دېدى ھەم بىرقانچىمىزنى ۋالىي مەھكىمىسىگە چۈشلۈك تاماققا تەكلىپ قىلدى بىز بېرىپ ئىككى سائەتتەك پاراڭلاشتۇق. پاراڭنىڭ مەزمۇنى، قارا شەھەر ۋەقەسى، قەشقەر ۋەقەسى، تۆمۈر سىجاڭ، شامەنسۇر ۋەقەسى ۋە ئوسمان سىجاڭ ئۈستىدە بولدى. بايسىجاڭ:بۇلارنىڭ ھەممىسى ئىتتىپاقسىزلىقتىن بولغان. تۆمۈر سىجاڭ دوست دۈشمەننى پەرق ئىتەلمىگەن، ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىگە سال قارىغان، ئەگەر قەشقەر يېڭىشەھەر مەسلىسى بۇرۇنلا ھەل بولغان بولسا، خوجىنىياز ھاجىممۇ بۈگۈرگە چېكىنمىگەن بۇلاتتى. ماجۇڭيىڭمۇ قەشقەردە ھەربى كۈچى بولمىغان بولسا، ئۇ بۇياققا ئۈتۈشكە جۈرئەت قىلالمىغان بۇلاتتى. ئەمدى بۇنىڭدىن كېيىن ئىتتىپاقلىقنى كۈچەيتىپ بىرلىكتە ھەركەت قىلايلى دېدى.بىزئاقسۇدىن 8 ئاينىڭ 10 كۈنى يولغا چىقتۇق. 18 كۈنى قەشقەرگە يېتىپ كېلىپ، قەشقەر يېڭىشەھەرنىڭ ئارىباغ دېگەن يېرىگە ئۇرۇنلۇشۇپ يېڭشەھەر ئۇرۇشىغا قاتناشتۇق. 8 ئاينىڭ 20 كۈنى ئوسمان سىجاڭ بىلەن كۈرۈشكىلى كىردىم. ئوسمان مەن بىلەن قىزغىن قۇچاقلىشىپ كۈرۈشتى ھەمدە مەندىن ئايرىلغاندىن بۇيان بېشىدىن ئۆتكەن ۋەقەلەرنى، ئىنىسى ئۆمەرنىڭ ئۇرۇشتا ئوق تىگىپ ئۆلگەنلىكىنى سۆزلەپ بەردى. يېڭىشەھەر ئۇرۇشى تۇرۇپ جىددى، تۇرۇپ بوشاپ قالاتتى. قىسقىسى، قالايمىقان ئىدى. ھەر بىر تۈەن لۈيلەرنىڭ باشلىقلىرى ئۆز ئالدىغا ئۇرۇش قىلاتتى. ئۆزى بىلگەنچە ئىش كۈرەتتى، ماجەنساڭنىڭ ئەسكەرلىرى دەرۋازىدىن چىقىپ ھۇجۇم قىلسا قاچاتتى، چىكىنسە قوغلىمايتتى. ئىشقىلىپ ئۇرۇش توغرىسىدا تۈزۈكرەك پىلانمۇ يوق ئىدى، يۇقۇرىنىڭ ئۇرۇنلاشتۇرۇشىمۇ يوق ئىدى. پەقەت مۇھاسىرە قىلىش ئۈچۈنلا قىلىۋاتقاندەك كۈرۈنەتتى، شۇ ئەھۋالدىن قاراپ يېڭىشەھەرنى ئېلىشتىن ئۈمۈد يوق دەپ قارىدىم.بىر كۈنى ئوسمان سىجاڭنىڭ ئالدىغا كىرىپ ئۈزۈمنىڭ سالامەتلىكىمنىڭ ناچارلىشىپ كەتكەنلىكىنى ئېيتىپ مەمۇرىي خىزمەتكە يۆتكەپ قۇيۇشىنى ئىلتىماس قىلدىم. جېق تالاش تارتىشتىن كېيىن ئىلتىماسىمنى قۇبۇل قىلدى ھەم ئورنۇمغا كىمنى قۇيۇشنى سورىدى. مەن فۇ تۈەنجاڭ يۈسۈپ ئاخۇننى كۆرسىتىۋىدىم قۇبۇل كۆردى.8 ئاينىڭ 28 كۈنى ئوسمان سىجاڭدىن مىنىڭ يېڭىسارغا ھاكىم بولغانلىقىمنى، تۈەنجاڭلىقنى يۈسۈپ ئاخۇنغا ئۆتكۈزۈپ بىرىشىم توغرىسىدا بۇيرۇق چۈشتى. مەن خىزمەتنى ئۆتكۈزۈپ بىرىپ، يېڭىسار ناھىيىسىگە ماڭدىم.ساۋۇت داموللامنىڭ ئاتۇشتىن قەشقەرگە قايتىپ كىرىشى، خوتەن ھۆكۈمىتىنىڭ قەشقەر ئىش باشقۇرۇش ئورنىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە زىدىيەتتۆمۈر سىجاڭ ئۆلتۈرۈلگەندىن كېيىن ساۋۇت داموللام نەزەربەندتىن قۇتۇلۇپ ئاتۇشقا چىقىپ كەتكەن ئىدى. ئوسمان ئېلى سىجاڭ بولغاندىن كېيىن دوموللام ئاتۇشتىن قايتىپ كىلىپ، ئوسمان بىلەن كۆرىشىدۇ. ئوسمان قىزغىن كۈتۈۋالىدۇ ھەم بېشىدىن ئۆتكەن ۋەقەلەرنى سۆزلەپ بىرىپ، ئىتتىپاقلىشىشنىڭ لازىملىقىنى كۆرسىتىدۇ. ئاندىن ساۋۇت داموللام ئوسمانغا قەشقەردە خوتەن ھۆكۈمىتىنىڭ بىر ئىش باشقۇرۇش ئورنىنى قۇرۇشنى، شۇ چاغدىلا خوتەنمۇ قەشقەر يېڭىشەھەر ئۇرۇشىغا ئۈنۈملۈك ياردەم بېرەلەيدۇ، دەيدۇ. بۇنىڭغا ئوسمان قۇشۇلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن 8 ئاينىڭ 15 كۈنى قەشقەر شەھرىدە خوتەن ھۆكۈمىتىنىڭ قەشقەر ئىش باشقۇرۇش ئىدارىسى قۇرۇلىدۇ. ئىدارىنىڭ باشلىقلىقىغا ساۋۇت داموللام، مۇئاۋىنلىقىغا زىرىپ قارى ھاجىم، باش كاتىپلىقىغا مۇساجان، مالىيە ئىشىغا سۇلتان بېك تەيىنلىنىدۇ. ئۇبۇلھەسەن ھاجىم ئوراز بېك، يۈسۈپجان، مۇختەر قاتارلىق تۆت كىشى ھەيئەت ئەزالىقىغا بەلگىلىنىدۇ. بۇ ئىدارىنىڭ دەسلەپكى ۋەزىپىسى خوتەندىن كەلگەن پۇل، ماددى نەرسىلەرنى ھەربىي قىسىملارغا تەقسىم قىلىپ بىرىشتىن ئىبارەت بولىدۇ.خوتەندىن كەلگەن پۇل پىچەكلەر ئوسماننىڭ سەمىگە سېلىنمايلا بىراقلا خوتەن ئىش باشقۇرۇش ئىدارىسىدىن قىسىملارغا بىۋاستە تارقىتىلغاچقا بۇنىڭغا ئوسماننىڭ بىر ئاز قورسىقى كۆپىدۇ. لېكىن بۇ ئىدارە ئۇنىڭغا پىسەنت قىلماي ئۆز ئىشىنى ئاۋالقىدەكلا داۋاملاشتۇرىۋېرىدۇ. شۇنداقلا كىينكى چاغلاردا ئوسماننىڭ مىجەزى چۇسراق بۇلۇپ قالغانلىقتىن، ئۇنىڭ قول ئاستىدىكى لۈيجاڭ، تۈەنجاڭلارمۇ ئۇنىڭدىن يىراقلىشىپ قالىدۇ. مۇشۇنىڭغا ئوخشاش ئۇششاق چۈششەك ئىشلار ئوسمان بىلەن ساۋۇت داموللام، ئوسمان بىلەن ئۇنىڭ قول ئاسىتىدىكىلەر ئوتتۇرىسىدا مەلۇم دەز پەيدا قىلىدۇ.ئوسمان بىلەن خوتەن ئىش باشقۇرۇش ئىدارىسى ئوتتۇرسىدا زىدىيەت تۇغۇلغانلىقىنى سەزگەن ھاپىز لۈيجاڭ بىلەن كىچىك ئاخۇنلار ھە دەپ ھەربىي باشلىقلار ئوتتۇرىسىدا، خوتەن ئىش باشقۇرۇش ئىدارىسىگە ئىشەنمەسلىك ئۇرۇقى تېرىيدۇ ھەمدە بىر قسىم پىتنە پاساتلارنى تارقىتىپ بۇ ئىدارىنى تارقىتىۋېتىشكە ھەركەت قىلىدۇ، لېكىن بۇ ئىدارە بارغانسىرى راۋاجلىنىپ، شەرقىي تۈركىستان ئىستىقلال جەمئىيتى قۇرۇشنىڭ تەييارلىق كۈرۈش ئورگىنى بۇلۇپ قالىدۇ.شۇنداق قىلىپ نۇرغۇن تەييارلىقلار ئارقىلىق 1933 يىل 9 ئاينىڭ 10 كۈنى خوتەن ھۆكۈمىتىنىڭ قەشقەر ئىش باشقۇرۇش ئىدارىسى ئەمەلدىن قېلىپ ئۇنىڭ ئورنىغا شەرقىي تۈركستان ئىستىقلال جەمئىيتى قۇرۇلدى. جەمئىيەتنىڭ رەئىسلىكىگە ساۋۇت داموللام، ھەيئەت ئەزالىقىغا زىرىپ قارى ھاجىم، شەمشىدىن داموللام، ئوراز بېك لۈيجاڭ، ئابلاخان، سۇلتان بېك، يۈسۈپجان قۇر بېشى، مۇساجان، ئۇبۇلھەسەن ھاجىم، قاسىمجان ھاجىم، ئابدۇقادىر ھاجى قاتارلىق11 كىشى سايلاندى. جەمئىيەت قۇرۇلۇپ ئىككى كۈندىن كىيىن جەمئىيەتنىڭ يىغىنى چاقىرىلدى. يىغىندا ساۋۇت داموللام سۆز قىلىپ، بۇ جەمىيەتنىڭ نىشانىسى شەرقىي تۈركىستان ئىستىقلال ئىسلام جۇمھۇريىتى قۇرۇشتىن ئىبارەت دەپ كۆرسەتتى.يىغىنغا قاتناشقان ھەربىي، مەمۇرى باشلىقلار بىردەك بۇ جەمئىيەتنى قوللايدىغانلىقىنى، ئۇنىڭغا يېقىندىن ياردەمدە بولىدىغانلىقىنى، يىڭى شەھەر ئۇرۇشىنى بالدۇرراق ئاخىرلاشتۇرۇپ، شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇريىتى قۇرۇشقا يول ئاچىدىغانلىقلىرىنى بىلدۈرۈشتى.بۇ قېتىمقى يىغىنغا ئوسمان سىجاڭ، ھاپىز لۈيخاڭ، كىچىك ئاخۇن تۈەنجاڭلار كەلمىدى. ئەمما تەكلىپ قىلىنغان شۇنىڭدىن بىر قانچە كۈن ئۆتكۈزۈپ ئۇزار بېك لۈيجاڭنى ئوسماننىڭ ئالدىغا ئەۋەتىپ ئۇنىڭغا ئىستىقلال جەمئىيتىنىڭ قۇرۇلغانلىقىنى، بۇنىڭدىن كىيىن شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇريىتىنىڭ قۇرۇلىدىغانلىقىنى، بۇنىڭغا قارىتا ئوسمان سىجاڭنىڭ قانداق پىكىرى بارلىقىنى سورايدۇ.ئوسمان: بۇ توغرىدا مىنىڭ پىكىرىم يوق. بىزنىڭ ئىنقىلاب قىلىشتىن مەقسىتىمىزمۇ ئىسلام ھۆكۈمىتى قۇرۇشتىن ئىبارەت. لېكىن بۇ ھەركەتكە مىنى باشتىن ئاخىر قاتناشتۇرمىدى. خوتەن ئىش باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ مەقسىتى، مىنى ئارىدىن سىقىپ چىقىرىش دىدى. ئۇراز بېك بۇ جەمئىيەتنىڭ مەقسىتىنى، ئوسماننى چەتكە قاقمىغانلىقىنى چۈشەندۈرىدۇ.بۇ چاغدا ئوسمان مەن بۇنىڭغا قۇشۇلىمەن، ھۆكۈمەت باشلىقى كىم بولىدىكەن، دەپ سورايدۇ. ئۇزار بەگ ھازىرچە تېخى ئىنىق ئەمەس، بەلكى خوجىنىياز ھاجىم بىرىنچى باشلىق، ساۋۇت داموللام ئىككىنچى باشلىق بۇلۇشى مۇمكىن دەيدۇ. ئوسمان بۇنى ئاڭلاپ ئويلىنىپ جاۋاب بىرىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.ئۇزار بەگ ئوسماننىڭ ئالدىدىن قايتىپ كىلىپ، سابىت داموللىغا ئوسمان بىلەن بولغان سۆھبەتنىڭ مەزمۇنىنى يەتكۈزىدۇ. سابىت داموللا: ئوسمان سىجاڭ بىلەن يەنە سۆزلىشىمىز دەپ قويىدۇ. شۇ كۈنلەردە، ئوسمان بىلەن ئۇزار بەگنىڭ مۇناسىۋىتى ئانچە ياخشى ئەمەس ئىدى. سۆھبەتتىن كىيىن ئۇزار بېك لۈيجاڭ، ئابدۇللا لۈيجاڭ، قوشمەت تۈەنجاڭلار 600 دەك ئەسكەر بىلەن ئوسماندىن بۈلۈنۈپ چىقىپ، ئىستىقلال جەمئىيتىنى ھىمايە قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرىشىدۇ. ئوسمان 300 دەك ئەسكەر بىلەن ئۇنىڭغا قۇشۇلماي چەتتە قېپ قالىدۇ. ھاپىز لۈيجاڭ، كىچىك ئاخۇن تۈەنجاڭلار ئاغىزىدا ھە دەپ قۇيۇپ ئەمىليەتتە ھېچقايسى تەرەپكە قۇشۇلماي يېڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىشتا تۇرىۋىرىدۇ. يەنە بىر تەرەپتىن خۇجىنىياز ھاجىمغا خەت يېزىپ ساۋۇت داموللام، خوتەن قوزغىلاڭچىلىرى بىلەن بىر بۇلىۋېلىپ ئۆزلىرىنى خاپا قىلارمىكىن دەپ ئوتتۇرىدا گۇمان پەيدا قىلىدۇ. مۇنداق خەتتىن بىر پارچىسى تۇتۇلۇپ قالغان لېكىن ساۋۇت داموللام مۇنداق خەت يازغانلارنى جازالىمىدى، ئىنقىلاب مەزگىلدە مۇنداق ئەھۋاللار بۇلۇپ تۇرىدۇ دەپ قارىدى.مەسىلەن: خوجىنىياز ھاجىم مافۇيەندىن يېڭىلىپ ئاقسۇغا چېكىنىپ كەلگەن بولسىمۇ، ئۇنى يەنىلا ئىنقىلابنىڭ داھىيسى دەپ تۇنۇپ شەرقىي تۈركستان ئىسلام جۇمھۇريىتىنىڭ رەئىسلىكىگە، خوجىنىياز ھاجىمنىڭ يېقىن ئادەملىرىدىن ئېلى ھاجىمنى مالىيە نازىرلىقىغا، ئابدۇكىرىم خاننى جۇمھۇرىيەتنىڭ باش كاتىپلىقىغا، ماخمۇت مۇھىتنى ئەركان ھەربىي رەئىسلىكىگە، يۇنۇسبېكنى ئىچكى ئىشلار نازىرلىقىغا سايلىدى. ساۋۇت داموللامنىڭ شۇ چاغدىكى مەقسىتى ئىلاج قىلىپ ھەربىي، ھۆكۈمەت ۋە پۈتۈن خەلق ئاممىسىنى ئىتتىپاقلاشتۇرۇپ ھۆكۈمەت ئەتراپىغا ئۇيۇشتۇرۇپ دۈشمەنگە بىرلىكتە قارشى تۇرۇش ئىدى.33 يىلى 9 ئاينىڭ باشلىرىدا قەشقەردە ھىندىستان تەرەپتىن كەلگەن ئەخمەت تەۋپىق دىگەن بىر كىشى پەيدا بۇلۇپ قالدى. ئۆزىنىڭ ئېيتىشچە، تۈركىيە سۇلتانلىقىدا بىرىنچى دۇنيا ئۇرۇشىغا قاتناشقان بۇلۇپ، سۇلتان مەغلۇپ بۇلۇپ، تۈركىيە جۇمھۇرىيتى قۇرۇلغاندا، ئۇ، ئىراققا قېچىپ كەتكەن. ئۇ قەشقەردە كۈتۈرۈلگەن قوزغىلاڭنى ئاڭلاپ كەلگەنىكەن. ئۇنى ھۆكۈمەت مامۇتخان بايۋەچچىنىڭ بېغىغا ئۇرۇنلاشتۇرۇپ قويىدۇ. ئۇ باغدىكى چاغدا، قەشقەردىكى نۇرغۇن ھەربىي، مەمۇرى باشلىقلار ۋە بايلار كۈرۈشكىلى چىقىدۇ. كۈرۈشكىلى چىققان ئادەملەرگە: يېڭىشەھەر ئۇرۇشىنى بۇنداق ئۇرۇش بىلەن بىر تەرەپ قىلالمايسىلەر، ئەگەر ئەسكەرلەرنى ماڭا ئۆتكۈزۈپ بەرسە، قەشقەر يېڭىشەھەرنى بىرنەچچە كۈندىلا ئالاتتىم دەيدۇ ھەمدە قەشقەر يېڭىشەھەرگە چىقىپ ئۇرۇشىۋاتقان ئەسكەرلەرنى كۆزدىن كەچۈرۈپ كىلىپ، ئوسمان سىجاڭنىڭ قېشىغا كىرىدۇ ھەمدە ئوسمانغا: ماڭا رۇخسەت بەرسىڭىز، ئەسكەرلەرنى باشقىدىن تەشكىللەپ، ھەربىي مەشىقنى كۈچەيتىپ، كۇماندىرلارغا قۇماندانلىق قىلىش دەرىسى ئۈتىمەن، شۇنداق قىلىپ قەشقەر يېڭىشەھەرنى بىر ھۇجۇم بىلەنلا بىر تەرەپ قىلىمەن دەيدۇ. ئوسمان بۇنى ئاڭلاپ، ئويلىنىپ جاۋاب بىرەي، دەپ قايتۇرۋېتىدۇ. ساۋۇت داموللام تەۋپىق ئەپەندىنىڭ بۇ سۆز ھەركىتىنى ئاڭلاپ ئۇنىڭغا خەت يېزىپ ئۇنىڭ ھەربىي ۋە ھۆكۈمەت ئىشلىرىغا ئارلاشماي، مېھمان سۈپىتىنى ساقلاشنى تەۋسىيە قىلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئەخمەت تەۋپىق بىر ئاز جىمىققان بولىدۇ. لېكىن ئىستىقلال جەمئىيتى قۇرۇلغاندا ئۇ يەنە ئۇنىڭغا قاتنىشىشنى تەلەپ قىلىدۇ، بۇ چاغدا ساۋۇت داموللام قەتئى رەت قىلىدۇ، شۇنىڭ بىلەن تەۋپىق ئەپەندىمۇ يۇقاپ كېتىدۇ.ئوسمان سىجاڭنىڭ ئىككىنچى قېتىم تاغقا چىقىپ كىتىشىئىستىقلال جەمئىيىتى قۇرۇلۇپ نۇرغۇن ھۈكۈمەت ئىشلىرى شۇ جەمىيەت ئارقىلىق يۈرۈشۈپ كەتكەنلىكتىن، ئۇنىڭ قول ئاستىدىكى بىر قىسىم ئەسكەر باشلىقلىرى، ئەسكەرلىرى بىلەنلا ئىستىقلال جەمئىيىتىگە ئۆتۈپ كەتكەنلىكتىن، ئوسمان ئېلى ئۈزىنى چەتكە قېقىلىپ قالغاندەك ھىس قىلىپ بىر قىسىم گۇمان ئەندىشىلەرگە بېرىلىپ، 33 يىلى 10 ئاينىڭ باشلىرىغا كەلگەندە قول ئاستىدىكى 300 دەك ئەسكەرلىرىنى باشلاپ قىزىلبويىغا چىقىپ كىتىدۇ.ئىستىقلال جەمئىيىتى يۈسۈپجان قۇر بېشى ۋە قوشمەتلەرنى 400 دەك ئەسكەر بىلەن ئوسماننى چاقىرىپ كېلىشكە چىقىرىدۇ ھەم ئۇنىڭغا بىر پارچە خەت يازىدۇ. خەتنىڭ مەزمۇنى مۇنداق: ئوسمان سىجاڭغا سالام، ۋاقىپ بولساق، سىز ئۆزىڭىزچە ھېچگەپتىن ھېچگەپ يوق، قېيىداپ تاغقا چىقىپ كىتىپسىز، بەلكى بىر قىسىم يامان نىيەتلىك ئادەملەرنىڭ پىتنە پاسات گەپ سۆزلىرىگە ئىشىنىپ كەتكەن بۇلۇشېڭىز مۇمكىن، جەمئىيىتىمىز مۇزاكىرە قىلىپ يۈسۈپجان بىلەن قوشمەتنى چىقاردى.شۇلار بىلەن بىرگە قايتىپ كىرىپ، ئۆز ئۇرنىڭىزدا ئولتۇرۇڭ، سىز ئىنقىلابقا كۆپ تۆھپە قوشتىڭىز، ئۇنى ئۇنتۇپ قالغىنىمىز يوق. سىزگە ھېچقانداق دەخلى تەرۇز قىلىنمايدۇ، بەلكى ھۈكۈمەتكە قاتناشتۇرۇلىسىز، مەن ساۋۇت داموللا سىزنىڭ ھاياتىڭىزغا جەمئىيەت نامىدىن كاپالەتلىك قىلىمەن.يۈسۈپجان، قوشمەتلەر ئەسكەرلىرىنى قىزىلبۇيىغا باشلاپ بېرىپ ساۋۇت داموللامنىڭ ئوسمانغا يازغان خېتىنى كۈرۈپ ئىككى كىشىدىن ئەۋەتىپ بىرىدۇ. ئوسمان خەتنى كۆرۈپ ئىككى كۈندىن كىيىن جاۋاپ بىرىدىغانلىقىنى ئېيتىپ ۋەكىللەرنى قايتۇرىدۇ ھەمدە مۇداپىئەنى كۈچەيتىدۇ. ئىككى كۈنمۇ توشىدۇ، ئوسماندىن جاۋاپ بولمايدۇ. شۇنىڭ بىلەن يۈسۈپجان، قوشمەتلەر ئوسماننى قىستاپ مۇھاسىرە قىلىشقا ئۇرۇنىدۇ. ئوسمان بۇنى كۆرۈپ ئۇلارغا قارىتا ئوق چىقىرىدۇ، ئوتتۇرىدا بىر ئاز ئۇرۇشمۇ بۇلىدۇ. ئاخىرىدا يەنە ئىككى تەرەپ ۋەكىل چىقىرىپ سۆھبەتلىشىدۇ. ئوسمان ئۇلارغا: ئۆزىنىڭ قۇرال تاپشۇرمايدىغانلىقىنى، يولنى ئېچىپ بەرسە ئەسكەرلىرىنى ئېلىپ، قەشقەرگە ئۆز ئىختىيارى بىلەن كىرىدىغانلىقىنى، ئەگەر ساۋۇت داموللام قۇرالنى تاپشۇر دىسە، شۇ چاغدا قۇرال تاپشۇرىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. شۇنىڭ بىلەن يولنى ئېچىپ بىرىدۇ. ئوسمان شۇ ماڭغانچە ئەسكەرلىرى بىلەن قەشقەرگە كىلىپ يۇمىلاق شەھەر كۆلبېشىدىكى ئۆز ئورنىغا ئۇرۇنلىشىدۇ ھەمدە ساۋۇت داموللام بىلەن ۋەكىل ئارقىلىق سۆزلىشىدۇ. ساۋۇت داموللام ئوسمانغا بىر قىسىم ئەسكەرلىرىنى يېڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىش ئۇرۇشىغا قاتناشتۇرۇشنى، بىر قىسمىنى ئۆز يېنىدا ساقلاشنى تاپشۇرىدۇ. ئۇمۇ داموللام ئېيتقاندەك قىلىدۇ. لېكىن ئارىلىقتا ئوسمان بىلەن ئوزاربېك، قوشمەت، يۈسۈپجانلار ئوتتۇرىسىدىكىكونا زىدىيەت كۈچىيىپ قالىدۇ، بۇ چاغدا ئوسمان ئۈزىنىڭ يىڭىشەھەر مۇھاسىرىسىگە قاتنىشىۋاتقان ئەسكەرلىرىنى قايتۇرۇۋالىدۇ. بۇنى كۆرگەن ئۇرازبېك، قوشمەت، يۈسۈپجانلار ئىستىقلال جەمئىيىتىگە ئوسماننىڭ ئۈستىدىن شىكايەت قىلىدۇ ھەمدە ئوسماننى مۇھاسىرىسىگە ئېلىشنى تەلەپ قىلىدۇ، شۇنىڭ بىلەن جەمىئىيەتنىڭ ماقۇللىقىنى ئالغان يۈسۈپجان 400 دەك ئەسكەر بىلەن يۇمىلاق شەھەر سېپىلىنىڭ ئۈستىگە چىقىپ ئوسماننى مۇھاسىرىگە ئالىدۇ. بۇ چاغدا زىددىيەت ئۆتكۈرلىشىپ ئۆز ئارا ئۇرۇشۇپ قالىدىغاندەكلا ۋەزىيەت يۈز بىرىدۇ.ساۋۇت داموللام ئوسمان بىلەن ئوزاربېك، يۈسۈپجانلار ئوتتۇرىسىدىكى زىددىيەتنىڭ چوڭقۇرلىشىپ كىتىۋاتقانلىقىنى سېزىپ، ئوسمانغا خەت يېزىپ، ئۇنى قۇرال، ئەسكەرلەرنى ئۆتكۈزۈپ بىرىپ،دەم ئېلىشنى ئۇنىڭ ھاياتى، مال مۈلۈكىگە كاپالەتلىك قىلىدىغانلىقىنى، بولمىسا، بۇ ئوتتۇرىدىكى سۈركىلىشنىڭ چۇڭىيىپ كىتىدىغانلىقىنى ئۇقتۇرىدۇ. ئوسمان بۇ خەتنى كۆرۈپ، جەمىئىيەتنىڭ بىر ھەيئەت تەشكىل قىلىپ ئەسكەر ۋە قۇراللارنى ئۆتكۈزۈۋېلىشىنى تەلەپ قىلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئىستىقلال جەمئىيىتى بىر ھەيئەت تەشكىل قىلىپ ئۇنىڭ ئەسكەر ۋە قۇراللىرىنى ئۆتكۈزۋېلىپ، ئۇنى ئىبراھىم لوزۇڭنىڭ بېغىدا دەم ئېلىشقا ئۇرۇنلاشتۇرىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئوسماننىڭ ھەربىي خىزمىتى ئاياغلىشىدۇ.شۇنىڭدىن كېيىن ھەربىيلەر ئوتتۇرىسىدىكى زىدىيەت بىر ئاز پەسلەپ يىڭىشەھەر مۇھاسىرىسى كۈچەيتىلىدۇ. شۇ مەزگىلدە ئىستىقلال جەمئىيتىنىڭ ئىختىيارىدا ئالتە لۈي، 12 تۈەن بۇلۇپ، ئۇمۇمىي ئەسكەر سانى 3000 دەك ئىدى، ئۇنىڭدىن 2400 دەكى يىڭىشەھەرمۇھاسىرىسىگە قاتنىشاتتى، يۈسۈپجاننىڭ قول ئاستىدىكى 400 دەك ئەسكەر قەشقەر كونىشەھەرنى مۇھاپىزەت قىلاتتى، قەشقەر يىڭىشەھەردە ماجەنساڭنىڭ 2000 دەك ئەسكىرى بار ئىدى.شۇ مەزگىلدە يەكەندىن چەرچەنگىچە بولغان 12 ناھىينى خۇتەن ئەمرى مەمتىمىن ھەزرەت ئىدارە قىلاتتى. قەشقەر ۋىلايىتىگە قاراشلىق توققۇز ناھىيىنى شەرقىي تۈركىستان ئىستىقلال جەمئىيىتى ئىدارە قىلاتتى؛ ئاقسۇ ۋىلايىتىگە قاراشلىق توققۇز ناھىيىنى باي سىجاڭ ئىدارە قىلاتتى. كېيىنرەك ئاقسۇغا خۇجىنىياز ھاجىم كەلدى. مۇشۇ ئۈچ ۋىلايەتنىڭ ھەممىسى خوجىنىياز ھاجىمنى ئىنقىلابنىڭ يېتەكچى دەپ تۇنۇيتتى ھەم ھاجىمغا بەيئەت قىلاتتى.8 ئايدىن 10 ئايغىچە بولغان يىڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىش ئۇرۇشىدا ھېچقانداق نەتىجە كۆرۈلمىدى، ھەتتا ماجەنساڭنىڭ ئەسكەرلىرى كۈپكۈندۈزدە يېزىلارغا چىقىپ دېھقانلارنى بۇلاپ تالاپ كىرىپ كېتىدىغان بولدى. بۇنى ئىستىقلال جەمئىيىتى بىر تەرەپ قىلالمىدى.3قەۋەت يوللانغان ۋاقتى: 20071120 23:27شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتىنىڭ قۇرۇلۇشىيۇقىرىدا كۆرسىتىپ ئۆتۈلگەن ئاۋۋال قۇرۇلغان خوتەن ھۆكۆمىتىنىڭ قەشقەردىكى ئىش باشقۇرۇش ئىدارىسى؛ ئۇنىڭدىن كىيىن قورۇلغان شەرقىي تۈركىستان ئىستىقلال جەمئىيىتى دېگەن تەشكىلاتلار شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى قۇرۇشنىڭ دەسلەپكى تەييارلىق ئورگانلىرى ئىدى، بۇ ئورگانلار قەشقەر شەھرىدە بىر مەزگىل ھەربىي ۋە خەلق ئارىسىدا خىزمەت ئىشلەپ يۈرۈپ ھەربىيلەرنى ۋە بىر قىسىم كىشىلەرنى ئۆزىگە قارىتۋالدى، شۇنداقلا بۇ ئورگان ھۆكۈمەت ئورنىدا ھۇقۇق يۈرگۈزۈپ، خىزمەتكە بەلگىلەش، خىزمەتتىن قالدۇرۇش، ھەربىيلەرنى يۆتكەش، جازالاش قاتارلىق ئىشلارنىمۇ ئاستا ئاستا ئىلكىگە ئېلىپ، خەلق ئارىسىدا مەلۇم نۇپۇز پەيدا قىلدى. شۇنىڭ بىلەن بۇ تەشكىلات جۇمھۇرىيەت قۇرۇشقا شەرت شارائىت پىشىپ يىتىلدى، دەپ ھىساپلىسا كىرەك، 1933 يىلى 11 ئاينىڭ باشلىرىدا شەرقىي تۈركىستان ئىستىقلال جەمئىيىتىنىڭ چوڭ يىغىنى چاقىرىلدى. يىغىنغا شۇ جەمىيەتنىڭ ھەيئەت ئەزالىرى قاتناشقاندىن تاشقىرى خوتەندىن قاسىمجان ھاجىم، يېڭىساردىن مەن قادىر ھاجى قاتارلىق 20 نەچچە كىشى قاتناشتۇق. بىر قانچە كۈنلۈك تالاش تارتىشلاردىن كىيىن 11 ئاينىڭ 7 كۈنى شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيەت ھۆكۈمىتىنىڭ دەسلەپكى جازىسى شەكىللەندى ھەم ئۇنىڭ باشلىقلىرى سايلاپ چىقىلدى بىر قىسىملىرى ئۆزى بولمىغانلىقى ئۈچۈن سىرتىدىن كۆرسىتىلدى.جۇمھۇرىيەتنىڭ تەشكىلى قۇرۇلمىسى تۈۋەندىكىچە:ھۆكۈمەت ئىسمى شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى؛دۆلەت بايرىقى ئاي يۇلتۇزلۇق كۆك بايراق؛دۆلەت قانۇنى قۇرئان كېرىم ئاساس قىلىنىدۇ؛دۆلەت بەلگىسى ئىككى باش بۇغداينىڭ ئوتتۇرىسىغا ئېلىنغان ئاي يۇلتۇز.ھۆكۈمەتكە سايلىنىدىغانلارغا ھەربىر ئادەم 16 ئادەم كۆرسىتىش. شۇنداق قىلىپ جۇمھۇرىيەتنىڭ رەھبەرلىكىگە سايلانغانلار:شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ رەئىسلىكىگە: خۇجىنىياز ھاجىم قۇمۇل.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ باش ۋەكىللىكىگە زۇڭلى ساۋۇت داموللا ئاتۇش.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ ئەدىليە ۋەكىللىكىگە زېرىپ قارى ھاجىم قەشقەر ئۆزبېك.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ خارجى ئىشلار ۋەكىللىكىگە قاسىمجان ھاجىم خوتەندىن.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ ئىچكى ئىشلار ۋەكىللىكىگە يۇنۇس بېك تۇرپاندىن.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ مالىيە ۋەكىللىكىگە ئېلى ھاجىم ئاتۇشتىن.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتىنىڭ مائارىپ ۋەكىللىكىگە ئابدىكىرىمخان مەخسۇم قەشقەردىن.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ سەھىيە ۋەكىللىكىگە ئابلاخان ئۆزبىك.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ ئەۋقاپ ۋەكىللىكىگە شەمشىدىن داموللا ئاتۇشتىن.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى سودا ۋە يېزا ئىگىلىك ۋەكىللىكىگە ئۇبۇلھەسەن ھاجىم ئاتۇشتىن.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى دۆلەت مۇداپىئە ۋەكىللىكىگە ئوراز بېك قىرغىز.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى ھەربىي ئىشلار باش رەئىسلىكىگە ماخمۇت مۇھىتى تۇرپاندىن.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى باش ۋاكالەت، باش كاتىپلىقىغا مەھەممىدىن ھاجىم قەشقەردىن.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى ھەربىي تەمىنات ئارقا سەپ سۇلتان بېك ئۆزبېك.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى مەركىزى قۇماندانلىق شىتابىغا يۈسۈپجان ئۆزبېك قاتارلىق 16 ئادەم سايلاندى.33 يىلى 11 ئاينىڭ 10 كۈنى ماھى رەجەبنىڭ 21 كۈنى شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ قۇرۇلغانلىقى ھەم ئۇنىڭ تەركىۋى چوڭ يىغىن ئېچىپ ئېلان قىلىندى.قەشقەر تۈمەن دەرياسىنىڭ شىمال تەرپىدە ناھايىتى كەڭ كەتكەن بىر تۈزلەڭلىك بۇلۇپ، شۇ ئۇرۇنغا سەھنە راسلاندى. پەيشەنبە قەشقەر شەھرىنىڭ بازار كۈنى بۇلۇپ شۇ كۈنى يېزىلاردىن ناھايىتى كۆپ ئادەم كىرگەنىدى. پۈتۈن مەيدان ئادەم دېڭىزىغا ئايلانغانىدى. يىغىن مەيدانىنىڭ تۆت ئەتراپى، مەكتەپ، دۇكان، كۇچا دوقمۇشلىرىغا شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ ئاي يۇلتۇزلۇق كۆك بايرىقى ئېسىلغانىدى. پۈتۈن مەيدان ھەربىي، خەلق ۋە ئوقۇغۇچىلار بىلەن تولغانىدى.سائەت 11لەردە ساۋۇت داموللام باشلىق ھۆكۈمەت ئەزالىرى يىغىن مەيدانىغا كىرىپ كەلگەندە، خەلق كۈتۈرەڭگۈ ئاۋاز بىلەن: ئامىن، ئامىن، دەپ توۋلاپ ئۇلارغا تەنتەنە قىلىشتى. يىغىن باشلىنىشتىن بۇرۇن 41 پاي ھۆرمەت توپى ئېتىلدى. شەمشىدىن داموللا يىغىننىڭ ئېچىلغانلىقىنى ئېلان قىلدى ھەمدە شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ قۇرۇلغانلىقىنى، ئۇنىڭ ھۆكۈمەت تەركىبىنى ئېلان قىلدى. بۇ چاغدا پۈتۈن مەيدان ئامىن دېگەن ئاۋاز بىلەن تولدى. ئاندىن باش ۋەكىل باش ۋەزىر ساۋۇت داموللام شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ يۈرگۈزىدىغان ئىچكى تاشقى سىياسىتى، ئۇنىڭ كەلگۈسى نىشانىسى ئۈستىدە ئۇزۇن نۇتۇق سۆزلىدى.يىغىن سائەت بىرلەردە ئاخىرلىشىپ ساۋۇت داموللام باشچىلىقىدا پۈتۈن ھەربىي ۋە خەلق ھېيتگاھقا قاراپ نامايىش قىلىپ ماڭدى.ساۋۇت داموللام ھېيتگاھدا توپلانغان جامائەتكە يەنە سۆز قىلدى. سۆزىنىڭ ئاخىرىدا شەھەر ياشلىرىنى پىدائى بۇلۇشقا، يېڭى شەھەرنى ئازاد قىلىش ئۇرۇشىغا قاتنىشىشقا چاقىردى.شۇ كۈنى يىغىندىن كىيىنلا ئاقسۇدىكى خوجىنىياز ھاجىمغا خوتەندىكى مەمتىمىن ھەزرەتكە، قەشقەردە شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ قۇرۇلغانلىقىنى، ھۆكۈمەتنىڭ شەكلى، بايرىقى، قانۇنى، دۆلەت بەلگۈسى، ھۆكۈمەتنىڭ تەشكىلى ئاپپاراتى، سايلام نەتىجىسىنى مەلۇم قىلىپ خەت يېزىلدى. ھۆكۈمەت قۇرۇلۇشتىن بۇرۇنمۇ ھۆكۈمەتنىڭ تەشكىلى ۋە ئىسىملىكلەر توغرىسىدا خۇجىنىياز ھاجىمدىن پىكىر ئېلىنغان، ھاجىممۇ قۇشۇلىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.خوجىنىياز ھاجىم، مەمتىمىن ھەزرەتلەردىن ھۆكۈمەتكە قوشۇلىدىغانلىقى توغرىسىدا جاۋابمۇ كەلدى. شۇنىڭ بىلەن خوتەن، قەشقەر، يەكەن، ئاقسۇ تۆت ۋىلايەت شەرقى تۈركىستان ھۆكۈمىتىنى ئىتراپ قىلدى ھەمدە شەرقى تۈركىستاننىڭ دۆلەت بايرىقىنى چىقاردى ئاقسۇ قانداق قىلدى، ئۇنى بىلەلمىدىم.يىغىننىڭ ئىككىنچى كۈنى يەنى 33 يىل 11 ئاينىڭ 11 كۈنى پۈتۈن ھۆكۈمەت تەركىبىدىكىلەر يىغىلىپ ھەر بىر مەھكىمىنىڭ ئورنىنى ۋە قىلىدىغان خىزمەتلەرنى مۇزاكىرە قىلدى.باش ۋەكىلنىڭ ئورنى ۋالىي مەھكىمىسى.ئىچكى ئىشلار مەھكىمىسىنىڭ ئورنى ۋالىي مەھكىمىسىدىكى باغ.خارجى ئىشلار مەھكىمىسى ۋالىي مەھكىمىسىدىكى باغ.ئەدىليە مەھكىمىسى گۇڭگا قۇم دەرۋازا.مالىيە نازارىتى كونا ماليە ئىدارىسى.مائارىپ نازارىتى ئۆستەڭ بويىدىكى ئىككى قەۋەتلىك بىنا.ئەۋقاپ مەھكىمىسى قۇم دەرۋازىسىدىكى كونا فۇلخانا.سەھىيە نازارىتى يار باغرىدىكى دوختۇرخانا.ھەربىي نازارەت يۇمىلاق شەھەر كۆلبېشىدىكى سىبۇ.سودا يېزا ئىگىلىك مەھكىمىسى يارباغدىكى ساپسېتنتورگ ئورنى.ھەربى تەمىنات ئىدارىسى يارباغدىكى ساپسېتنتورگ ئورنى.ھۆكۈمەت تەركىبىدىكى ھەر بىر ئىدارە شۇ كۈندىن تارتىپ يۇقۇرىدا كۆرسىتىلگەن ئۇرۇنلارغا كۈچۈپ ئىش باشلىدى. ئەۋقاپ نازارىتى مازار، يول، كۆۋرۈك ۋەخپىلىرىنىڭ ئىجارە ئاشلىقلىرىنى يىغىپ دارىلئاجىز قۇرۇپ، ئاجىز، يىتىم، ئىگە چاقىسىزلار، تۇل خوتۇن، قېرىلارنى ۋە بالىلارنى يىغىپ ئۇلارنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىش، تەربىيلەش ئىشىنى باشلىۋەتتى.سودا نازارىتى چەتئەل بىلەن سودا قىلىدىغان سودىگەرلەردىن 3 باج ئېلىشنى، چەتكە چىقىرىدىغان ماللارنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتكۈزۈشنى، سىرتتىن كەلتۈرىدىغان ماللارنى ھۆكۈمەتنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزۈشنى بەلگىلىدى. بۇ ئىشلارغا باۋۇدۇن باينىڭ بۇغالتىرى مۇختەر دىگەن كىشى قۇيۇلدى.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى قۇرۇلغاندىن كىيىن نەشىرىيات ئىدارىسى تەسىس قىلىندى. ئۇنىڭغا قۇتلۇق ھاجى قۇتلۇق شەۋقى مەسئۇل قىلىندى. نەشىرىياتقا لازىملىق باسما ماشىنىلىرى سوۋېت كونسۇلخانىسدىن ئارىيەت ئېلىندى، ھەرىپ تىزىدىغان ئادەملەر تەربىيلەندى. شۇنداق قىلىپ 10 ئاينىڭ 15 كۈنى 33 يىلى دىن باشلاپ ھەپتىدە بىر قېتىم گىزىت چىقىرىش يولغا قۇيۇلدى. گىزىتنىڭ ئىسمىشەرقى تۈركىستان ھەپتىلىك گىزىتى بولدى. 12 ئايدا ئىستىقلال دېگەن ئايلىق ژورنال چىقىرىلدى. بۇ ژورنالغا: بىرىنچى سانغا شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ تەشكىلى ئاپپاراتى، ئىسىملىكى، ئۇنىڭ ۋەزىپىسى ۋە مەقسىتى، نىزامنامىسى بېسىلدى شۇ كۈنگە قەدەر قەشقەر ۋىلايىتىدە ژورنال يوق ئىدى.جۇمھۇرىيەت قۇرۇلغاندىن كىيىن تۈركىيە ھۆكۈمىتى، مۇستاپا كامال، مەخمۇت نادىم ئىسىملىك ئىككى دوختۇرنى ھۆكۈمەتنىڭ ساقلىقنى ساقلاش خىزمىتىگە ياردەم بىرىشكە ئەۋەتتى.33 يىلى 11 ئاينىڭ ئاياغلىرىدا شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى ئۈستۈن ئاتۇشلۇق ئابدۇقادىر ھاجىم ئالتۇن چىش دىگەننى دوختۇر مۇستاپاغا قۇشۇپ ھىندىستانغا شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى قۇرۇلغانلىقىنى ھىندىستان رادىئوسىدا دۇنياغا ئېلان قىلىشقا ئەۋەتتى. شۇ چاغدا ھىندىستان رادىئوسىدا ھەم بىر قانچە گېزىتتە شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى قۇرۇلغانلىقى توغرىسىدا خەۋەر ھەم ماقالىلار ئېلان قىلىندى.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى قۇرۇلۇپ ئۇزۇن ئۆتمەيلا، يەنى 1933 يىلى 12 ئايلاردا قەغەز پۇل ۋە مىس پۇل چىقىرىشنى يولغا قويدى. كونا ھۆكۈمەت پۇلى تەڭ قىممەتتە يىڭى پۇلغا ئالماشتۇرۇپ بىرىلدى. يىڭى قەغەز پۇلنىڭ رەڭگى ئاق بولغانلىقى ئۈچۈن كىشىلەر ئۇنىئاق تىزا دەپ ئاتاشتى. خەلق ئارىسىدا بۇ پۇل تەڭگە پۇل بىلەن تەڭ قىممەتتە خەجلەندى بىر سەر قەغەز پۇلغا بىر سەر كۈمۈش تەڭگە تىگىشىپ بىرىلەتتى.شامەنسۇرنىڭ يەكەندىن يېڭىسارغا 2 قېتىم كىلىشىشەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى قۇرۇلۇپ ئۇزۇن ئۆتمەيلا شامەنسۇر بەش ئالتە يۈزدەك ئەسكەر بىلەن يېڭىسارغا كەلدى. مەن شۇ چاغدا يېڭىساردا ھاكىم ئىدىم.مەن يېڭىسارنىڭ قايراق دېگەن يېرىگە چۈشكۇن راسلاپ شۇ يەرگە ئىستىقبالغا چىقتىم. ئۇ، شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ ئاي يۇلتۇزلۇق كۆك بايرىقىنى كۈتۈرۈپ كەلگەنىكەن. لېكىن ئۈزى ئولتۇرغان ئۆينىڭ ئالدىغا ئىنناپە تەھنا سۈرىسى يېزىلغان يېشىل بايراقنى ئېسىپ قۇيۇپتۇ. مەن ئۇنىڭدىن بۇ نېمە قىلغانلىرى دەپ سورىسام، جانابى رەسۇلۇللاھ يېشىل بايراق ئىشلەتكەن دىدى.شامەنسۇر بىلەن مەن بىر كېچە پاراڭلاشتىم. ئۇ، مۇشۇ ئىككى يىل ئىچىدە بېشىدىن ئۆتكەن ۋەقەلەرنى ۋە ئۆزىنىڭ كۆز قارشىنى سۆزلەپ بەردى. مەنمۇ شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ تاپشۇرۇقى بويىچە قىلىنغان بىر قاتار ئىسلاھاتلارنى سۆزلەپ بەردىم. مەسىلەن، كونا غەللە پاراق دەپتەرلىرىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ، ئۇيغۇر يېزىقىدا يىڭى غەللە پاراق دەپتىرى ۋە تالونىنى تۈزۈپ چىقتۇق. پاراق ئېلىشتىن بۇرۇن ھەر بىر يۇرتتىن ۋەكىل چاقىرىپ، پاراق ئېلىش قائىدىلىرىنى مۇزاكىرە قىلىپ بىكىتتۇق. شۇنداقلا ئېلىنىپ كېلىۋاتقان ئۆشىرىنىڭ يېرىمىنى پاراققا ھېساب قىلىپ ئېلىپ غەللە پاراقنىڭ يېرىمىنى قىسقارتىۋەتتۇق. ئاندىن، غەللە پاراق يىغىدىغان دوۋان بېگىنى ھەر بىر يۇرت سايلاپ چىقىشنى يولغا قويدۇق، شۇنداقلا ناھىيە بويىچە ھەربىر ساھەدىن تەركىب تاپقان 15 كىشىلىك غەللە پاراق ئېلىشقا نازارەت قىلش ھەيئىتى تەشكىل قىلدۇق. ئۇلار ئۈچتىن بۈلۈنۈپ يېزىلارغا بېرىپ غەللە پاراق ئېلىشقا نازارەت قىلىپ ماڭدى.ئىككىنچى، مائارىپ ئاقارتىش ئىشىنى يولغا قويدۇق. ناھىيە بازىرىدا بىر يېڭى مەكتەپ ئېچىپ، ئۇنىڭغا 100 دەك بالا قۇبۇل قىلىپ، يېڭىچە ئوقۇتۇش تۈزۈمىنى ئورناتتۇق، بۇلارنى ئاڭلاپ شامەنسۇر رازى بولغانلىقىنى بىلدۈردى. ئەتىسى شامەنسۇر قەشقەر يېڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىش ئۇرۇشىغا يۈرۈپ كەتتى. ئۇ، ئالدىدا 100 دەك ئەسكەرنى ماڭدۇرغانىكەن. ئۇلار يېڭىشەھەر ئەتراپىغا يېتىپ بارغاندا قەشقەر يېڭىشەھەردىكى ماجەنساڭ بۇنىڭدىن خەۋەر تېپىپ، 300 دەك ئەسكىرىنى ئۇرۇشقا چىقىرىدۇ. ئىككى تەرەپ ئۇرۇشۇپ، شامەنسۇرنىڭ ئەسكەرلىرى يېڭىلىپ، يېڭىسارنىڭ سىيىتلە دېگەن يېرىگە چېكىنىپ كېلىدۇ، بۇ 33 يىلى 12 ئاي ئىدى. بۇنىڭدىن خەۋەر تاپقان شامەنسۇر يېڭىسارنى تاشلاپ قىزىلغا چىكىنىدۇ. شۇنىڭ بىلەن شامەنسۇر ياپچاندىكى ئەسكەرلىرىنى چاقىرتىپ 200 دەك ئەسكىرىنى يېڭىساردا قالدۇرۇپ، ئۆزى يەكەنگە قايتىدۇ، ئارقىدىن يەكەندىن نۇرمۇھەممەت ئەمەر ساھىبنى قۇراللىق قۇرالسىز بۇلۇپ 500 دەك ئەسكەر بىلەن يېڭىساردا تۇرۇشقا ئەۋەتىدۇ.خوجىنىياز ھاجىمنىڭ قەشقەرگە كېلىشىخوجىنىياز ھاجىم ئاقسۇدا بىر مەزگىل تۇرۇپ، ئۆز قىسىملىرىنى رەتكە سالدى. بۇ جەرياندا ئۈچتۇرپان قارقۇل ئارقىلىق سوۋېت ئىتتىپاقىدىن ئاقسۇدىن توپلانغان 80 مىڭ قوي بەدىلىگە 1000 تال بەش ئاتار مىلتىق ئالدى. بۇ قوراللارنى قىسىملارغا تەقسىم قىلىپ بەردى. شۇ كۈنلەردە ماجۇڭيىڭ قىسىملىرى كۇچاردىن چىقىپ ئاقسۇغا كېلىۋاتاتتى. ئۇلارنى توسۇش ئۈچۈن پۈتۈن قىسىملار قارا يۇلغۇنغا توپلىنىپ، بىر مەيدان جەڭ قىلدى. بۇ ئۇرۇشتا ئاقسۇدىكى باي سىجاڭغا ئوق تەگدى. خوتەن قىسىملىرى نۇرغۇن چىقىمغا ئۇچرىدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇرۇش ئۇزۇن داۋام قىلالماي ھاجىم تەرەپ چېكىندى. خوجىنىياز ھاجى چېكىنىپ ئۈچتۇرپانغا كېلىپ قاقشال يولى ئارقىلىق قەشقەرگە كەتتى. ساۋۇت داموللام ئاتۇشقا چىقىپ ھاجىمنى قارشى ئالدى.خوجىنىياز ھاجى 1934 يىلى 1 ئاينىڭ 12 كۈنى ئاتۇشتىن قەشقەرگە كىردى. پۈتۈن ھۆكۈمەت ئەزالىرى ۋە شەھەر ئاھالىسى ناغرا سۇنايلارنى چېلىپ ناھايىتى قىزغىن قارشى ئالدى. چۈنكى ھاجىمنىڭ نامىنى ئاڭلىغان پۈتۈن خەلق ئۈزىنى كۈرۈشنى كۆپ ئارزۇ قىلاتتى.خوجىنىياز ھاجىمغا خوجا چوڭنىڭ قۇملۇقى دېگەن يەرگە چۈشكۈن چاجاڭ راسلانغان بۇلۇپ، شۇ يەردىن شەھەرگىچە بولغان ئارلىقتا يولنىڭ ئىككى قاسنىقىغا پۈتۈن شەھەر ئاھالىسى سەپ تارتىپ تۇراتتى. خوجىنىياز ھاجىم باشلىق ھۆكۈمەت ئەزالىرى، ئۇنىڭدىن كىيىن ئەسكەرلەر يولدىن ئۆتكەندە ئاھالىلەر ئامىن، ئامىن دەپ توۋلاپ ئۇلارغا نۇسرەت تىلەشتى. خوجىنىياز ھاجىم قەشقەردە ئىككى كۈن ئارام ئالغاندىن كىيىن، ماخمۇت مۇھىتى پۈتۈن ئەسكەرلىرىنى ئېلىپ يېڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىش ئۇرۇشىغا چىقىپ كەتتى. خوجىنىياز ھاجىم ئۆزى بىلەن بىرگە ئېلىپ كەلگەن 1300 ئەسكەردىن 300 نى ئۈزىنىڭ مۇھاپىزىتىگە قالدۇرۇپ 1000 ئەسكەرنى يېڭىشەھەرنى مۇھاسىرە قىلىشقا چىقاردى. ئۇلارنىڭ قولىدىكى پىلمۇت مىلتىقلار يېڭى بۇلۇپ ھەممىسى سوۋېت قۇراللىرى ئىدى. ماخمۇت مۇھىتى يېڭىشەھەرگە چىقىپ مۇھاسىرە ئۇرۇشىنى غەلبىلىك ئېلىپ باردى. سېپىلغا خېلى يېقىنلا قالغانىكەن، مېنى ساۋۇت داموللام قوي، قەن گېزەك قاتارلىق بۇيۇملار بىلەن ماخمۇت مۇھىتىدىن ھال سوراپ كىرىشكە چىقاردى. چىقسام ماخمۇت مۇھىتى ئۆزىنىڭ چېدىرىدا ئىكەن. بىزنى قىزغىن كۈتىۋېلىپ، ئۇرۇش ئەھۋالىنى تۇنۇشتۇردى ھەم ساۋۇت داموللامغا رەھمەت ئېيتتى.روزا ھېيت كۈنى ماخمۇت سىجاڭ باشلىق لۈيجاڭلار قەشقەر شەھرىگە روزا ھېيت نامىزىنى ئوقۇپ قايتىشقا چاقىرىلدى. نامازدىن كىيىن، ساۋۇت داموللام ئاممىغا نۇتۇق سۆزلەپ پۈتۈن خەلقنى يېڭىشەھەر ئۇرۇشىغا ياردەم بىرىشكە چاقىردى. خەلق ئارقا ئارقىدىن ئامىن، دەپ ئۈنلۈك توۋلاپ، داموللامنىڭ چاقىرىقىغا ئاۋاز قوشىدىغانلىقلىرىنى بىلدۈرۈشتى.شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىدىن سوۋېت ھۆكۈمىتىگە ۋەكىل بارغانلىقى1934 يىلى 1 ئاينىڭ ئاياغلىرى ئىدى. شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى بىر ھەيئەت تەشكىللەپ ئۇلارنى تاشكەنتكە ئەۋەتتى. ھەيئەت باشلىقى مۇسۇل ھاجىم ماخمۇت سىجاڭنىڭ ئاكىسى مۇئاۋىنى ئەمەت پاختا، ئەزالىرى قەشقەر شەھىرىدىكى ھەر بىر ساھەدىن ئۈچ كىشى ئۇلارنىڭ ئىسمىنى ئۇنتۇپ قاپتىمەن قاتارلىق بەش كىشى ئىدى. بۇ ھەيئەتنىڭ مەقسىتى:1 سوۋېت ئىتتىپاقىدىن شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنى ئىتراپ قىلىشنى تەلەپ قىلىش؛2 سوۋېت ئىتتىپاقىدىن قورال سېتىۋېلىش؛3 سودا توختىمى ئىمزالاش.سوۋېت ھۆكۈمىتىگە يېزىلغان خەتكە سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ مەزلۇم مىللەتلەرنى ئىنقىلابىغا خالىسانە ياردەم بىرىمىز دېگەن ئىبارىلىرى كىرگۈزۈلگەن ئىدى ھەم بۇ ھەقتە خوتەنگە مالىيە نازىرى ئېلى ھاجىم، كۇچالىق سادىق ھاجىم خوجىنىياز ھاجىمنىڭ قېيىن ئاتىسى ئەۋەتىلىپ مەمتىمىن ھەزرەتلەر خەۋەردار قىلىندى ھەم قورال سېتىۋېلىشقا 500 سەر ئالتۇن بىرىش تەلەپ قىلىندى بۇنىڭغا 300 سەر ئالتۇن بىرىپتۇ.مافۇيەنگە قارشى ئەسكەر چىقىرىش ۋە خوجىنىياز ھاجىمنىڭ شەھەرنى تاشلاپ چىقىپ كىتىشى ۋە شەھەردىكى قىرغىنچىلىقخوجىنىياز ھاجىم قەشقەرگە كېلىپ ئۇزۇن ئۆتمەيلا مافۇيەن قىسىملىرىنىڭ ئاقسۇدا بىر مەزگىل تەييارلىق قىلىپ قەشقەرگە قاراپ كېتىۋاتقانلىقىدىن خەۋەر كەلدى. قەشقەر تەرەپ كىچىك ئاخۇن تۈەنجاڭنىڭ قولىدىكى ئابدۇرشىت ليەنجاڭنى مافۇيەن ئەسكەرلىرىنى توسۇش ئۈچۈن مارالبېشىغا ئەۋەتتى. ئابدۇرشىت ليەنجاڭ مارالبېشى تۇمشۇقىغا بېرىپلا مافۇيەنگە تەسلىم بۇلۇپ، ئۇنىڭ قۇشۇنىغا ئۈتۈپ كەتتى.ئۇنىڭدىن كېيىن شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى يېڭىساردا تۇرىۋاتقان ئىمىر سايىتنى 300 ئەسكەر بىلەن مارالبېشىغا ئەۋەتتى. ئۇلار مارالبېشىغا بېرىپ مافۇيەن قىسىملىرى بىلەن بىر مەيدان قاتتىق جەڭ قىلدى. نەتىجىدە تەڭ كېلەلمەي تۇڭگان مازار، ئۆدەكلىك ئارقىلىق چېكىنىپ پەيزاۋاتقا كەلدى. ئىمىر ساھىب نۇرمۇھەممەتنىڭ نۇرغۇن ئادىمى ئۇرۇشتا ئۆلدى. مۇشۇنداق ھالقىلىق پەيتتە خوجىنىياز ھاجى ئىمىر نۇرمۇھەممەتكە ئۆزى ياردەم بىرىدىغان بۇلۇپ يولغا چىقتى بۇ چاغدا ئىمىر ساھىب پەيزاۋاتتا بىر مەيدان ئۇرۇش قىلىپ، ۋاقتىدا ياردەم كەلمىگەنلىكى ئۈچۈن يېڭىسارغا كەتكەنىدى. خوجىنىياز ھاجىم ئۆز يېنىدىكى 300 چە ئەسكەرنى ئېلىپ، بۇ لومودىلەرنىڭ ئەدىبىنى ئۆزۈم بەرمىسەم بولمايدۇ دەپ چوكانيارغا كەلدى. بۇ 1934 يىلى 2 ئاينىڭ ئاخىرلىرى ئىدى. خوجىنىياز ھاجىم شەھەردىن چىقىپ يېڭىئۆستەڭ بىلەن ئاققاشقا يەتكەندە 100 ئادىمىنى ئۆز يېنىدا قالدۇرۇپ قالغان، 200 ئەسكەرنى چوكانيارغا ئەۋەتىدۇ. ئۇلار چوكانيارغا بېرىپ يولنىڭ ئىككى قاسنىقىغا بۆكتۈرمە بولۇپ چوڭ يول بىلەن كەلگەن مافۇيەن قىسىملىرىغا قاتتىق زەربە بىرىدۇ، لېكىن مافۇيەن قىسىملىرى سان جەھەتتىن كۆپ بولغاچقا ئۇرۇشتا ئۈستۈنلۈكنى ئالىدۇ. خوجىنىياز ھاجىمنىڭ ئەسكەرلىرى چېكىنىدۇ. مافۇيەن قىسىملىرى چوڭ يول بىلەن ماڭغانچە ئۇدۇل يېڭىشەھەرگە كېرىپ ماجەنساڭ قىسىملىرى بىلەن قۇشۇلىدۇ، خوجىنىياز ھاجى چېكىنگەن ئەسكەرلىرىنى باشلاپ يېڭىئۆستەڭگە كەلگەندە يېڭىشەھەر مۇھاسىرىسىنى بوشىتىش توغرىسدا مامۇت سىجاڭغا خەت ئەۋەتىدۇ. ھەمدە ساۋۇت داموللام باشلىق ھۆكۈمەت ئەزالىرىنى يار باغقا چاقىرىپ: مافۇيەن قىسىملىرىنى ئۇرۇش قىلىپ يەڭگىلى بولمىدى. شۇڭا مۇھاسىرىنى بۇشىتىپ شەھەر سىرتىدا ئەسكەرلەرنى قايتا تەرتىپكە سالغاندىن كېيىن چەتنەپ يۈرۈپ ئۇرۇش قىلىڭلار. ئۇنداق قىلمىغاندا شەھەردە ئادەم كۆپ، قىيىنچىلىق بۇلۇپ كىتىشى مۇمكىن دەيدۇ، شۇنىڭ بىلەن ساۋۇت داموللام ھۆكۈمەت ئورگىنىنى يېڭىسارغا كۆچۈرۈشكە مەجبۇر بولىدۇ.ھەممىنىڭ ئالدىدا مامۇت سىجاڭ ئەسكەرلىرىنى باشلاپ يېڭىسارغا كېتىدۇ. ئۇنىڭ ئارقىسدىن خوجىنىياز ھاجى يولغا چىقىدۇ، ئۇراز بېك ئەسكەرلىرى بىلەن سەمەن مۇچتا، زەيدىن كارۋان، كىچىك ئاخۇنلار دۆلەت باغ قۇرغان تەرەپتە، يۈسۈپجان قۇربېشى 300 ئەسكەر بىلەن توققۇزاقتا تۇرىدىغان بولىدۇ. ئىشلار مۇشۇنداق ئۇرۇنلاشتۇرۇلغاندىن كېيىن ھۆكۈمەت ئەزالىرى يېڭىسارغا بارساق خوجىنىياز ھاجىم بىلەن مامۇت سىجاڭلار پۈتۈن ئەسكەرلىرىنى باشلاپ يېڭىساردا توختىماي يەكەنگە كېتىپتۇ. يېڭىساردا پەقەتلا ئىمىر ساھىب 200 دەك ئەسكەر بىلەن قالغان ئىكەن.خوجىنىياز ھاجىم ئەركەشتامغا بارغۇچە بولغان ۋەقەلەرخوجىنىياز ھاجىم ئەركەشتامغا كېتىۋېتىپ ئاتۇشقا يېتىپ بارغاندا، قەشقەر كونىشەھەردىكى مافۇيەننىڭ ئەسكەرلىرى كەينىدىن قوغلايدۇ. ئۇ كاتتايلاقنىڭ باچاڭ دېگەن يېرىدە مافۇيەن ئەسكەرلىرى بىلەن ئۇچرىشىپ قالىدۇ دە، ئوتتۇرىدا قاتتىق جەڭ بولىدۇ. خوجىنىياز ھاجىم چېكىنىپ باچاڭ بىلەن ئاغۇنىڭ ئۈستىگە چىقىپ، ئۇ يەردىن بوغۇز بىلەن كۆكتام دېگەن يەرگە بارغاندا، مافۇيەن ئەسكەرلىرى يەنە يېتىشۋېلىپ، تەڭگە تار تېغىدا ئۇرۇشىدۇ. بۇ چاغدا، خوجىنىياز ھاجى تاغنىڭ ئۈستىگە چىقىۋېلىپ، شىراقلىق مىلتىق بىلەن مافۇيەن ئەسكەرلىرىنى بىر بىرلەپ دومىلىتىپ، ئاخىرى ئۇلارنى چېكىندۈرىدۇ.شۇنداق قىلىپ، خوجىنىياز ھاجىم تېرەك، قىزىلبوي، ئۇلۇغچات ئارقىلىق سىمخانىغا يېتىپ بارىدۇ. مافۇيەن ئەسكەرلىرى ئاتۇشقا قايتىپ كېلىپ ساۋۇت داموللام ۋە ھۆكۈمەت ئەزالىرىنىڭ ئۆيلىرىگە ئوت قويۇپ، بالا چاقىلىرىنى ئۆلتۈرۈپ بۇلاڭ تالاڭ قىلىۋاتقاندا، قەشقەر كونىشەھەردىن ئۇلارنى چاقىرغىلى ئادەم كېلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن مافۇيەن ئەسكەرلىرى ناھايىتى تېز قايتىدۇ.قەشقەر كونىشەھەردىكى مافۇيەن ئەسكەرلىرىنىڭ بىر قىسمى خوجىنىياز ھاجىنى قوغلاپ ئاتۇشقا كەتكەندىن كېيىن، ئوپال، تاشمىلىقتىكى يۈسۈپجان قۇربېشى قەشقەر كونىشەھەردە ئازغىنە ئادەم قالغانلىقىنى ئاڭلاپ، 300 ئەسكەر بىلەن شەھەرگە باستۇرۇپ كىرىدۇ. مافۇيەن ئەسكەرلىرى تۇيۇقسىز ھۇجۇمدىن قاتتىق زەربىگە ئۇچراپ، چېكىنىشكە مەجبۇر بولىدۇ. شۇ ئارلىقتا يۈسۈپجان قەشقەر شەھرىنىڭ يېرىمىنى ئىگىلەيدۇ، بۇ چاغدا قەشقەر يېڭىشەھەردىكى ماجەنساڭ مازىخۇي بۇنىڭدىن خەۋەر تېپىپ، 1000 دەك ئەسكەر ئەۋەتىپ مافۇيەن قىسىملىرىغا ياردەملىشىپ يۈسۈپجان بىلەن ئۇرۇشىدۇ. شەھەردە قاتتىق ئۇرۇش بولىدۇ. بۇ ئارلىقتا ئاتۇشقا كەتكەن مافۇيەننىڭ 300 دەك ئەسكىرىمۇ قايتىپ كېلىپ ئۇرۇشقا قاتنىشىدۇ. يۈسۈپجانلارغا باشقا تەرەپتىن كېلىدىغان ياردەم بولمىغانلىقتىن شەھەرنى تاشلاپ چېكىنىپ چىقىپ كېتىدۇ. نەتىجىدە قەشقەر شەھىرى پۈتۈنلەي ماجەنساڭ بىلەن مافۇيەننىڭ قولىغا قالىدۇ. شەھەردە قىرغىنچىلىق بولىدۇ. بۇ قىرغىنچىلىقنىڭ تەپسىلىي ئەھۋالى تۆۋەندىكىچە:34 يىل 2 ئاينىڭ 6 كۈنى مافۇيەن قىسىملىرى ئۆزىچىلا ئەسكەر تارتىپ ئاتۇشقا ماڭىدۇ. كونىشەھەردە ئازغىنە ئەسكەر قالغانىدى. بۇ ئەھۋالدىن خەۋەر تاپقان يۈسۈپجان قۇر بېشىنىڭ قوچقارباي دېگەن ئادىمى ئۆز بېشىمچىلىق قىلىپ 100 دەك ئادىمى بىلەن شەھەرگە باستۇرۇپ كىرىپ ئۇرۇش قىلدى. ئۇنىڭغا بىرمۇنچە خەلق ئامىن دەپ مەدەت بېرىشتى. مافۇيەن بەشكېرەم ئېغىزىدىكى ئۇزۇن سايغا يەتكەندە، ئۇنىڭ كەينىدىن بىر چاپارمەن كېلىپ شەھەر ئەھۋالىدىن خەۋەر يەتكۈزىدۇ. ئۇ دەرھال شەھەرگە قايتىدۇ. شەھەر ئىچىدە قوچقار باي باشچىلىقىدىكى پىدائىيلار شەھەر ئىچىدىكى مافۇيەننىڭ بىرىگادا شتابىنى ئىشغال قىلىپ دوتەي يامۇلغا ھۇچۇم قىلىۋاتقاندا مافۇيەن باستۇرۇپ كېلىدۇ. يېڭىشەھەردىكى چولاق زىخۇيمۇ مىڭدەك ئادەم ئەۋەتىپ شەھەرگە ھۇجۇم قىلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار قوچقارباي باشچىلىقىدىكى پىدائىيلارنى مەغلۇپ قىلىپ شەھەرنى قايتا ئىشغال قىلغاندىن كېيىن، ئۇچۇق ھەربىي ھالەت ئېلان قىلىپ قىرغىن چاپ چاپ قىلىدۇ. بۇ ئۈچ كۈنلۈك قىرغىندا 4000 دىن ئارتۇق ئادەم ئۆلتۈرىلىدۇ.مەن ساۋۇت داموللىنىڭ تاپشۇرۇقى بويىچە 3 ئاينىڭ 28 كۈنى ئىككى ئەسكەر بىلەن سىمخانىغا بېرىپ خوجىنىياز ھاجىم بىلەن كۆرۈشۈپ، ساۋۇت داموللامنىڭ يازغان خېتىنى ۋە ئاغزاكى سۆزىنى ئەگەر سۆھبەتتە قۇرال ھەل بۇلۇپ قالسا، ئالتۇن دېسە ئالتۇن، باشقا قانداق نەرسە دېسە شۇنى دەرھال ئەۋەتىپ بېرىمىز دېگەن سۆزىنى يەتكۈزدۈم، ئۇ خەتنى كۆرۈپ خوشال بولدى. يۈسۈپجاننىڭ ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن شەھەرگە باستۇرۇپ كىرىپ، قىرغىنچىلىقنىڭ يۈز بىرىشىگە سەۋەبچى بولغانلىقىغا ئېچىندى.مەن بارغىچە خوجىنىياز ھاجىم ئەركەشتام سۆھبىتىنى تېخى ئۆتكۈزەلمىگەنىكەن. ئەۋەتىلگەن خەتكە ئۇ تەرەپتىن تېخى جاۋاب كەلمىگەنىكەن. شۇڭا مەن بېرىپ ئەتىسى 3 ئاينىڭ 29 كۈنى مېنى خەت بىلەن ئەركەشتامغا ئەۋەتتى. مەن ئەركەشتامدىكى سوۋېت قاراۋۇللۇق ئورنىغا بېرىپ، ناچالنىك بىلەن كۆرۈشىدىغانلىقىمنى ئېيتىۋېدىم، تېلفۇندا سوراپ، مېنى ناچالىنىكنىڭ ئىشخانىسىغا باشلاپ قويدى، مەن ناچالىنىككە خوجىنىياز ھاجىمنىڭ خېتىنى بەردىم. ئۇنى بىر قىرغىز كىشى تەرجىمە قىلىپ بەردى، ناچالنىك تاشكەنتتىن سوراپ جاۋاب بېرىدىغانلىقىنى ئېيتتى ۋە شۇ ھامان تېلفۇندا سۆزلىشىپ، ماڭا مۇنداق دېدى:ھازىر سىلەرگە قورال سېتىپ بېرەلمەيمىز، شۇنىڭ ئۈچۈن بىر مەزگىل كۈتۈپ تۇرۇڭلار، خوجىنىياز ھاجىمغا ئۈرۈمچى تەرەپتىن ياردەمگە ئادەم كېلىدۇ، شۇلارنى ساقلاپ تۇرۇڭلار، سىلەرنىڭ قەشقەردىن تاشكەنتكە ئەۋەتكەن ۋەكىللىرىڭلار يېقىندا قايتىپ كېلىدۇ، قالغان گەپنى شۇلاردىن ئاڭلاڭلار...مەن بۇ جاۋابنى ئېلىپ، ئەركەشتامدىن سىمخانىغا قايتتىم.3 ئاينىڭ 31 كۈنى تاشكەنتكە كەتكەن مۇسۇل ھاجى، ئەمەت پاختا باشچىلىقىدىكى بەش كىشىلىك ۋەكىللەر قايتىپ كېلىپ، سىمخانىغا چۈشتى. ئۇلارنى خوجىنىياز ھاجىم بار ئۆيگە چۈشۈرۈپ مەخپى سۆھبەت ئۆتكۈزۈشتى، سۆھبەتنىڭ مەزمۇنى مۇنداق بولغان:خوجىنىياز ھاجىم، ساۋۇت داموللام باشچىلىقىدىكى شەرقى تۈركىستان ھۆكۈمىتىنىڭ ئەزالىرىنى ئېلىپ ئاقسۇغا قايتسۇن، بىزنىڭ ياردىمىمىز شۇ يەردىن بولىدۇ. ئاندىن بىز جىمساردا بەرگەن ۋەدىمىزگە ئەمەل قىلالايمىز.تاشكەنتكە ئەۋەتكەن ۋەكىللىرىمىز ھەم خوجىنىياز ھاجى بىرلىكتە 1934 يىلى 4 ئاينىڭ 1 كۈنى سىمخانىدىن قايتتۇق. بىز ئوپالغا كەلگەن چېغىمىزدا، يۈسۈپجان قۇربېشى 3 ئاينىڭ 27 كۈنى ماجەنساڭنىڭ يېڭىسارغا ھۇجۇم قىلغانلىقىنى، ئەمىر نۇرمۇھەممەتنىڭ بەرداشلىق بىرەلمەي، دەرۋازىنى تاقاپ، سېپىلنىڭ ئىچىگە كىرىۋالغانلىقىنى، شۇ ئارلىقتا مامۇت سىجاڭ بىلەن شامەنسۇر يېڭىسارغا كېلىپ، ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىنى قورشىۋېلىپ، ئۇلار بىلەن قاتتىق ئۇرۇشىۋاتقاندا، شامەنسۇرغا ئوق تەگكەنلىكىنى، خوتەن ئەسكەرلىرى ئۇرۇشتىن توختاپ، ئۇنى كۆتۈرۈپ، ئۇرۇش مەيدانىدىن چېكىنىپ چىققانلىقىنى، ساۋۇت داموللامنىڭ بۇ ئەھۋالنى ئاڭلاپ، كېچىلەپ ئوپالدىن يېڭىسارغا يۈرۈپ كەتكەنلىكىنى سۆزلەپ بەردى. ساۋۇت داموللام ئوپالغا ئەھۋال ئىگەللەش ئۈچۈن كەلگەنىكەن. بىزمۇ ئوپالدا توختىماي، يېڭىسارغا كەلسەك ئۇرۇش بۇلىۋېتىپتۇ. خوجىنىياز ھاجى كېلىپلا مامۇت سىجاڭ بىلەن بىر سائەتتەك سۆزلەشكەندىن كېيىن نېمە توغرىلىق سۆزلەشتى، ئۇنى بىلمىدۇق شۇ كۈنى يەنى 4 ئاينىڭ 7 كۈنى يەنە يەكەنگە يۈرۈپ كەتتۇق. مامۇت سىجاڭمۇ يېڭىسار سېپىل ئىچىدىكى ئەمىر نۇرمۇھەممەتنى 500 ئەسكەر بىلەن قامالدا قالدۇرۇپ يەكەنگە قاراپ يولغا چىقتى.بىز شۇ كۈنى يېڭىساردىن چىقىپ قىزىلدا قونۇپ، 8 ئاپرىل كۈنى كۆك راۋاتقا يېتىپ كەلدۇق.خوجىنىياز ھاجىمنىڭ يەكەنگە كېلىشى، شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى ئەزالىرىنىڭ نەزەربەند قىلىنىشىبىز ئەركەشتامدىن ئوپال، يېڭىسارلارنى بېسىپ، كۆك راۋاتقا كەلگەندە، خوتەن مەمتىمىن ھەزرەتتىن ئالتۇن ئېلىپ كېلىشكە ئەۋەتكەن ئېلى ھاجى، كۇچالىق سادىق ھاجىلار شۇ يەردە ئىكەن. ئۇلار مەمتىمىن ھەزرەتنىڭ 300 سەر ئالتۇن بەرگەنلىكىنى، يەنە تەييارلاپ بېرىمەن دېگەنلىكىنى، بۇ ئالتۇنلارنى ساۋۇت داموللامنىڭ خوجىنىياز ھاجىمغا ئۆزۈم بېرىمەن دەپ، ئېلىپ قالغانلىقىنى سۆزلەپ بەردى. بۇنى ئاڭلاپ خوجىنىياز ھاجىم خاپا بولدى ھەم ساۋۇت داموللىنىڭ غەرىزى باشقا دەپ قاتتىق چېچىلىشقا باشلىدى. ۋەكىللەر:داموللامنىڭ غەرىزى باشقا ئەمەس، مەمتىمىن ھەزرەت ئالتۇننى بىزدىن يولغا سېتىۋېلىپ، ئارقىسىدىنلا ساۋۇت داموللىغا ھاجىم سوۋېتتىن قۇرالنى ئالالماپتۇ، شۇڭا ئالتۇننى ئېلىپ قويسىلا دەپ تاپىلاپتۇ، بەلكىم داموللام شۇ خەتكە ئاساسەن ئېلىپ قويغان بۇلۇشى مۇمكىن دەپ چۈشەندۈرسىمۇ، ھاجىم ئۇنىمىدى. مەن ئارلىقتا گەپ قىستۇرۇپ:داموللىنىڭ سىلىگە ئىخلاسى چوڭ، ھەرگىز سىلىدىن بىسۇراق ئىش قىلمايدۇ، بەدنىيەت ئادەم ئەمەس دىۋىدىم، سەنلەر ئېلى ھاجىمۇ شۇنىڭ ئىچىدە ھەممىڭ بىر ئاتۇشلۇق، گېپىڭ بىر دەپ سۆزۈمنى كېسىۋەتتى. شۇنىڭ بىلەن ھەممىمىز شۈك بۇلۇپ قالدۇق.ئەتىسى ھەممىمىز سائەت توققۇزلاردا كۆك راۋاتتىن يەكەنگە يۈرۈپ كەتتۇق.خوجىنىياز ھاجىم يەكەنگە بارغان كۈنىلا ھۆكۈمەت مەھكىمىسىدە: خوتەنلىك لومودىلار ھەممىڭ يېڭىسارغا بېرىپ ئۇرۇشقا قاتنىشىسەن دەپ بۇيرۇق قىلدى. شۇ چاغدا يەكەندە قوراللىق قورالسىز بۇلۇپ، 500 دەك ئەسكەر بار ئىكەن. بىرسى قالماي، ئاتلىق، پىيادە يۈرۈپ كەتتى ئۇلار ئەمەلىيەتتە يېڭىسارغا بارماي قاغىلىققا چىقىپ كەتكەن. ۋەكىللەر باشقا يەرگە ئۇرۇنلاشتى. مەن، خوجىنىياز ھاجىم ۋە نازىرلار بار ھەربىي ئۇرۇنغا كىرىشىمگە، بىرسى ھاجى ئەپەندىم! دەپ مېنى چاقىردى. قارىسام، زىرىپ قارى ھاجى ئىكەن، بېرىپ كۆرۈشتۈم، ئۇنى ھويلىدىكى بىر ئۇرۇندۇققا ئولتۇرغۇزۇپ قۇيۇپتۇ. يېنىدا ئىككى ئەسكەر ئۆرە تۇرۇپتۇ. نېمە بولدى دەپ سورىسام، ئۇ:خوجىنىياز ھاجىم بىزنى ھازىرلا زىرىپ قارى ھاجى، شەمشىدىن داموللا، ئابلاخان، سۇلتان بەگ نەزەربەند قىلىپ قويدى دېدى.ئۇ يەردىن ئىچكىرىكى قورۇغا خوجىنياز ھاجىمنىڭ قېشىغا كىرسەم، ئۇ:ساۋۇت داموللام ھازىر مەن بىلەن كۆرۈشۈپ چىقىپ كەتتى. مىجەزى يوق ئىكەن، شۇڭا چىقىپ دەپ قويۇڭ، ئۆزىگە راسلانغان باغدا دەم ئالسۇن دېدى ۋە ئېلى ھاجىمنىڭ قەيەردە قالغانلىقىنى سورىدى. مەن بار يېرىنى دەپ بەردىم. ئۇنىڭ ئالدىدىن چىقىپ ساۋۇت داموللامنىڭ ئىشخانىسى خوجىنىياز ھاجىمنىڭ ئىشخانىسىغا ئۇدۇلمۇ ئۇدۇل ئىكەن داموللىنىڭ ئىشخانىسىغا كىرىپ، ئۇنىڭغا خوجىنىياز ھاجىمنىڭ تاپشۇرۇقىنى يەتكۈزدۈم.ساۋۇت داموللام ئەكەشتامدا بولغان سۆھبەتنى سورىدى. مەن ئەركەشتامدا ناچالنىك بىلەن بولغان سۆھبەتنى، تاشكەنتتىن كەلگەن ۋەكىللەرنىڭ ئېلىپ كەلگەن سۆزىنى يۇقۇرىدا ئېيتقانلارنى قالدۇرماي سۆزلەپ بەردىم. ئاندىن: زىرىپ قارى ھاجى باشلىق تۆت نەپەر ھۆكۈمەت ئەزاسىنىڭ نەزەر بەند قىلىنغانلىقىدىن خەۋەرلىرى بارمۇ؟ دەپ سورىۋېدىم، ئۇ، خەۋرىم بار دىدى.شۇنىڭدىن كېيىن ساۋۇت داموللام مەپىگە ئولتۇرۇپ، مىلەڭزىسىنى ياپتۇرۇپ ھۆكۈمەت ئەزلىرىنى كۆرۈپ قالمىسۇن دەپ، ئۆزىنىڭ مۇھاپىزەتچىلىرى بىلەن ئۆزىگە راسلانغان باغقا چىقىپ كەتتى 20 دەك مۇھاپىزەتچى بار ئىدى.ئەتىسى خوجىنىياز ھاجىم مىنى چاقىرتىپ:سىز ساۋۇت داموللىغا ئېيتىڭ، بۈگۈن قاغىلىققا چىقىپ كەتسۇن، ئەتە مەن چىقىمەن دېدى.مامۇت سىجاڭنىڭ باش ۋەكىل باش مىنىستىر ساۋۇت داموللىنى قولغا ئېلىپ، شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنى ئاغدۇرۇشىمامۇت سىجاڭ يېڭىساردا ماجەنساڭ ئەسكەرلىرى بىلەن ئۇرۇشماي، ئەمىر نۇرمۇھەممەتنى سېپىلنىڭ ئىچىدە قورشاۋدا قالدۇرۇپ، يەكەنگە بېرىپ، 4 ئاينىڭ 13 كۈنى 200 دەك ئەسكەرنى ساۋۇت داموللامنى تۇتۇپ كېلىشكە ئەۋەتىدۇ. ئۇلار بېرىپ، باغنى قورشىۋالىدۇ. بۇ چاغدا، ساۋۇت داموللىنىڭ مۇھاپىزەتچىلىرى ئۆگزىگە چىقىپ ئۇرۇشۇشقا تەييارلىنىدۇ. بۇنىڭدىن خەۋەر تاپقان داموللا مۇھاپىزەتچىلەرنى ئۇرۇشماسلىققا، قوراللىرىنى تاپشۇرۇپ بېرىشكە كۆندۈرۈپ، ئۆزى كىيىم كېچەكلىرىنى كىيىپ، تۇتقىلى كەلگەنلەرنىڭ ئالدىغا چىقىدۇ. شۇنىڭ بىلەن مامۇت سىجاڭ ئەۋەتكەن ئەسكەرلەر داموللامنى تۇتۇپ مامۇت سىجاڭنىڭ ئالدىغا ئېلىپ كېلىدۇ. مامۇت سىجاڭ ساۋۇت داموللام، زىرىپ قارى ھاجى ۋە سۇلتان بەگلەرنىڭ پۇتىغا كىشەن سالدۇرۇپ، ئۈچ مەپىگە ئولتۇرغۇزۇپ 10 ئەسكەر بىلەن قاغىلىققا يولغا سالىدۇ.شۇ كۈنى مامۇت سىجاڭ خوتەنلىك مەمتىمىن ھەزرەتنىمۇ تۇتۇپ كېلىشكە 100ئەسكەر ئەۋەتكەن، لېكىن ئۇ بۇنى تۇيۇپ قالغانلىقتىن، خوتەنگە قېچىپ كېتىدۇ. مۇشۇنىڭ بىلەن شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى ئاخىرلىشىدۇ. بۇ 1934 يىلى 4 ئاينىڭ 13 كۈنى ئىدى. شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى 1933 يىل 11 ئاينىڭ 10 كۈنى قۇرۇلۇپ، 1934 يىل 4 ئاينىڭ 13 كۈنى ئاخىرلاشتى. ئۇ، پەقەت ئالتە ئايلا ئۆمۈر كۆردى.مەن شۇچاغدا پوسكامنىڭ ئىككىسۇ دېگەن يېرىدە ئىدىم. ساۋۇت داموللامنى مەپىلىك ئىكىسۇ بازىرىغا ئېلىپ كەلگەنلىكىنى ئاڭلاپ بازارغا كۈرۈشكىلى كىرسەم، قاغىلىققا ئېلىپ كىتىپتۇ. ئۇلار قاغىلىققا بېرىپ ئىككى كۈن بولمايلا، مامۇت سىجاڭ خوجىنىياز ھاجىمغا خەت يېزىپ، مەھبۇسلارنى مەكىتكە يۆتكەشنى ئېيتىدۇ. شۇنىڭ بىلەن خوجىنىياز ھاجىم ئۆزىنىڭ 200 دەك مۇھاپىزەتچى ئەسكىرىنى ئېلىپ، مەكىت ئارقىلىق ئاقسۇغا يولغا چىقىدۇ. ساۋۇت داموللام باشلىق مەھبۇسلارنى ئون ئەسكەر يالاپ ماڭىدۇ، خوجىنىياز ھاجىم مامۇت سىجاڭ بىلەن مەكىتتە ئۇچىرىشىدۇ. يېڭىساردىكى ئەمىر نۇرمۇھەممەت بىلەن ماجەنساڭ ئوتتۇرىسىدىكى ئۇرۇشتىن ھېچكىمنىڭ كارى بولمايدۇ. ماجەنساڭ يېڭىسار سېپىلىنى پارتلىتىپ، ئەمىر نۇرمۇھەممەتنىڭ تىز پۈكمىگەن قوراللىق قورالسىز بۇلۇپ بەش ئالتە يۈزدەك ئەسكىرىنى قىرىپ تاشلاپ، سىرتتا قېىپ قالغان بىرقانچە يۈز خوتەنلىك قورالسىز ئەسكەرنى ئۈزىنىڭ ئەسكىرىگە قوشۇپ، 1500 چە ئەسكەر بىلەن مامۇت سىجاڭ ۋە خوجىنىياز ھاجىمنى قوغلاپ يەكەنگە بارىدۇ. شۇ چاغدا باي ئاخۇن يەكەندە ھاكىم ئىدى. ئۇ، ماجەنساڭنىڭ مامۇت سىجاڭنى قوغلاپ يەكەنگە كەلگەنلىكىنى ئاڭلاپ، مىشا دېگەن يەرگە چۈشكۈن راسلاپ، شەھەرنىڭ باي موللىلىرىدىن بۇلۇپ بىر قانچە يۈز كىشى بىلەن ئۇنىڭ ئالدىغا چىقىدۇ. ئاڭلاشلارغا قارىغاندا، باي ئاخۇن بىلەن ماجەنساڭنىڭ تۇنۇشلىقى بولغانلىقى ئۈچۈن، ئۇنىڭ ھاكىملىقىغا تەگمىگەن. ماجەنساڭ مامۇت سىجاڭ، خوجىنىياز ھاجىملارنىڭ يەكەندىن كەينىگە يېنىپ، مەكىتكە كېتىپ قالغانلىقىنى ئاڭلاپ، ئۇلارنىڭ ئارقىسىدىن قوغلاپ مەكىتكە بارىدۇ. بۇ يەردە ماجەنساڭ بىلەن خوجىنىياز ھاجىم ئوتتۇرىسىدا خېلى قاتتىق جەڭ بولىدۇ. ئاخىرى خوجنىياز ھاجىم ماجەنساڭنىڭ ئەسكەرلىرىگە تەڭ كىلەلمەي، يەكەن دەرياسىنىڭ ئۇ قېتىغا ئۈتۈپ ئاقسۇغا قاراپ يول ئالىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ماجەنساڭ ئەسكەرلىرى قوغلاشنى توختىتىپ، ئارقىسىغا قايتىدۇ.شۇ نۆۋەتتە خوجىنىياز ھاجىم ئاقسۇغا ساۋۇت داموللام، زىرىپ قارى ھاجىلارنىمۇ بىللە ئېلىپ كېلىدۇ.يەكەندىن ئاقسۇغا كەلگۈچە بولغان ۋەقەلەرساۋۇت داموللام، زىرىپ قارى ھاجى، سۇلتان بېكلەر مەپىلىك مەكىتكە ئېلىپ كېلىنىۋاتقاندا، ماجەنساڭ ئەسكەرلىرى خوجىنىياز ھاجىمنى قوغلاپ يىتىپ ئىككى ئوتتۇرىدا قاتتىق جەڭ بولىدۇ. بۇ چاغدا، ساۋۇت داموللىنى ئېلىپ ماڭغان ئەسكەرلەر مەپىنى تاشلاپ قېچىپ كېتىدۇ. شۇ يەردىكى دېھقانلار ساۋۇت داموللىنى كۈرۈپ قېلىپ ئۇنى مەپىدىن چۈشۈرۈپ، پۇتىدىكى كىشەننى چېقىپ تاشلاپ، ئۆيلىرىگە ئاپىرىپ باقىدۇ. شۇ ئارلىقتا سۇلتان بېك قېچىپ كېتىدۇ. پەقەت ساۋۇت داموللا بىلەن زىرىپ قارى ھاجى قېپقالىدۇ.خوجىنىياز ھاجىم شۇ ماڭغانچە مارالبېشىنىڭ شاقۇ دېگەن يېرىگە كەلگەندە ئاندىن كۆڭلى تېنىدۇ ۋە ساۋۇت داموللىنى يادىغا ئالىدۇ. سۈرۈشتۈرسە ھېچ كىشى بىلمەيدۇ. ئۇ قاتتىق چېچىلىپ ھەر تەرەپكە ئادەم چاپتۇرىدۇ. ئىزدىگۈچىلەر سۈرۈشتۈرۈپ يۈرۈپ ئاخىرى مەكىتنىڭ ئېغىز دېگەن يېرىدىن تاپىدۇ.مەن قادىر ھاجى ئىككىسۇدىن قاغىلىققا بارسام، خوجىنىياز ھاجىملار، مەكىتكە كېتىپ قالغان ئىكەن. مەن ئېلگىرىكى نىشان بويىچە قاغىلىقتىن خوتەنگە قاراپ يولغا چىقتىم. قاغىلىقتىن تارتىپ خوتەنگىچە بولغان گۇما، قاراقاش، زاۋا قاتارلىق جايلارنىڭ ھەممىسىگە مەمتىمىن ھەزرەتنىڭ قوراللىق قورالسىز ئەسكەرلىرى توشۇپ كېتىپتۇ. ئۇلار ماجەنساڭ ئەسكەرلىرىگە قارشى توپلانغانىكەن ئادەمنىڭ كۆپلىكىدىن سارايلارمۇ توشۇپ كېتىپتۇ. ئىلاجى بولماي، قۇربان ھاجى دېگەن بىر كىشىنىڭ تۇنۇشتۇرۇشى بىلەن خوتەننىڭ بىر يېزىسىغا بېرىپ ئۇرۇنلاشتىم. بىز ئىككى ئەسكەر قۇشۇلۇپ ئوندەك ئادەم ئىدۇق. ئەتىسى قۇربان ھاجى خوتەننىڭ ۋالىيسى مەھەممەتنىياز ئەلەمنىڭ قېشىغا باشلاپ باردى. ۋالىي مەندىن قەشقەر، يېڭىسار، يەكەنلەرنىڭ ئەھۋالىنى سورىدى، مەن قىسقىچە سۆزلەپ بەردىم. ئۇ كىشى ساۋۇت داموللام ھەققىدە خوجىنىياز ھاجىمدىن رەنجىدى. 3 كۈنى مېنى مەمتىمىن ھەزرەت قۇبۇل قىلدى. ئۇ ئادەمنىڭ ھەممە ئىشلاردىن خەۋرى بار ئىكەن. مەندىن بەزى نەرسىلەرنى سۈرۈشتۈرگەندىن كېيىن مۇنداق دېدى:ساۋۇت داموللام خوجا نىياز ھاجىمغا قارشلىق بىلدۈرۈشى ياكى خوتەنگە كېلىشى كېرەك ئىدى. ئەگەر خوجىنىياز ھاجىم، مامۇت سىجاڭ، ساۋۇت داموللىلار بىرلىكتە خوتەنگە كەلگەن بولسا، بىز ماجۇڭيىڭنىڭ ئەسكەرلىرىگە تاقابىل تۇرالايتتۇق.4قەۋەت يوللانغان ۋاقتى: 20071120 23:44ماخۇسەننىڭ خوتەنگە بېسىپ كىلىشىخوجىنىياز ھاجىم بىلەن مامۇت سىجاڭ يەكەندىن چېكىنىپ مەكىت ئارقىلىق ئاقسۇغا كەتكەندىن كېيىن ماخۇسەن ماجۇڭيىڭنىڭ ھەممە قۇشۇنلىرىغا سىجاڭ بۇلۇپ خوتەنگە قاراپ ماڭىدۇ. يەكەن، پوسكام، قاغىلىقلارنى ئېلىپ گۇمىغا كەلگەندە مەمتىمىن ھەزرەتنىڭ ئەسكەرلىرى بىلەن بىر كۈندەك قاتتىق ئۇرۇش قىلىدۇ. خوتەن قۇشۇنلىرىنىڭ كۆپ قىسمىدا قورال بولمىغانلىقى، قورال بولسىمۇ ناچار قورال بولغانلىقى ئۈچۈن، چېكىنىپ زاۋىغا قايتىدۇ. بۇ 1934 يىلى 5 ئاينىڭ ئاياغلىرى ئىدى. ئۇلار زاۋىدىكى ئەسكەرلەر بىلەن بىرلىشپ، ماخۇسەننىڭ ئەسكەرلىرىگە قارشى ئىككى كېچە كۈندۈز قاتتىق ئۇرۇشىدۇ. ئاخىرى بۇلالماي خوتەنگە چېكىنىدۇ. ماخۇسەن خوتەن ئەتراپىغا بېسىپ كېلىدۇ.بۇ چاغدا مەمتىمىن ھەزرەت ئۆز ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنى ئېلىپ ھىندىستانغا قېچىپ كىتىش تەييارلىقىنى كۈرۈۋاتاتتى. شۇنىڭ ئۈچۈن خوتەن مۇداپىئەسىز قالغان ئىدى. ماخۇسەن ئەسكەرلىرى خوتەن شەھرىگە يېقىنلاشقاندا، خوتەن ۋالىيسى مەھەممەتنىياز ئەلەم شەھەرنىڭ موللا، يۇرت كاتتىلىرىنى ئېلىپ، ئۇلارنىڭ ئالدىغا چىقىپ، ئۇلارنى شەھەرگە باشلاپ كىرىدۇ. شۇنىڭ بىلەن خوتەن ماخۇسەننىڭ ھۆكۈمرانلىقىغا ئۆتىدۇ.مەن قادىر ھاجى مەمتىمىن ھەزرەتتىن كىيىن يۇرۇڭقاش ئاڭگىتلىق دېگەن يۇرت بىلەن يۈرۈپ ئىسلام ئاۋاتقا بېرىپ، ئۇ يەردىن خوتەن دەرياسىنى بويلاپ مېڭىپ، ئون كۈن بولغاندا، ئاقسۇ ئاۋاتنىڭ غووچۆل دېگەن يېرىگە يېتىپ كەلدىم. شۇ چاغدا ئاقسۇ ئاۋاتتا 6 شى شېڭ شىسەي مامۇت سىجاڭنىڭ شىسىنى 6 شى قىلىپ ئۆزگەرتىپ، مامۇت مۇھىتنى سىجاڭلىققا تەيىنلىگەنىكەن 1 تۈەننىڭ تۈەنجاڭى سەمەت ھاجى بار ئىكەن. مامۇت سىجاڭنىڭ يېڭىدىن بەلگىلەنگەن خىزمەت ئورنى قەشقەردە بولغانلىقتىن، قەشقەرگە كېتىپ قاپتۇ. مەن غورو چۆلدا ئىككى كۈن تۇرۇپ، ئاقسۇ ئاسۇققا باردىم، 3 كۈنى خوجىنىياز ھاجى بىلەن كۈرۈشتۈم. خوجىنىياز ھاجى ماڭا مېنى شېڭ شىسەي شىنجاڭ ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىكىگە بەلگىلەپ ئۈرۈمچىگە چاقىرىتىپتۇ دەپ سۆزلەپ بەردى.ماجۇڭيىڭنىڭ سوۋېتكە كېتىشى1934 يىلى ماجۇڭيىڭ شېڭ شىسەي تەرىپىدىن ئۈرۈمچى ئەتراپىدىكى ئۇرۇشتا يېڭىلگەندىن كېيىن جەنۇبقا سۈرۈلۈپ، بىر تەرەپتىن، شېڭ شىسەي بىلەن يەنە بىر تەرەپتىن، خوجىنىياز ھاجى بىلەن ئۇرۇشۇپ، 5 ئاينىڭ باشلىرىدا قەشقەرگە يېتىپ كەلدى. قەشقەرگە كەلگەندىن كېيىن ئۇ پەقەت چىقىش يولى تاپالماي، ئۇ ئەسكەرلىرى بىلەن يا ئارقىغا قايتالماي، ياكى باشقا ياققا چىقىپ كېتەلمەي مادوتەي ئارقىلىق سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ قەشقەردىكى كونسۇلى بىلەن ئالاقىلىشىپ، سوۋېت ئىتتىپاقىغا ئوقۇشقا بارىدىغان بولدى، شۇنىڭ بىلەن شېڭ شىسەي ماجۇڭيىڭ ۋە ئۇنىڭ ئەسكەرلىرىنى قوغلاشنى مارالبېشىدا توختاتتى. شۇنداق قىلىپ 1934 يىلى 7 ئاينىڭ باشلىرىدا ماجۇڭيىڭ 200 چە ئەسكىرى بىلەن قەشقەردىن ئەركەشتام ئارقىلىق سوۋېت ئىتتىپاقىغا چىقىپ كەتتى. ئۇنىڭ قول ئاستىدىكى ماخۇسەن باشچىلىقىدىكى ئەسكەرلەرنىڭ خوتەندە تۇرۇشىغا رۇخسەت قىلىندى.مامۇت سىجاڭنىڭ 2 قېتىم قەشقەرگە كېلىشىخوجىنىياز ھاجى بىلەن مامۇت سىجاڭلار يەكەندىن تارىم ياقىلاپ مېڭىپ ئاقسۇغا كەلگەندىن كېيىن، ئۈرۈمچى ھۆكۈمىتى خوجىنىياز ھاجىنى ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىكىگە، مامۇت سىجاڭنى جەنۇبى شىنجاڭ گارنىزوننىڭ مۇئاۋىن سىلىڭى، قۇشۇمچە 6 شىنىڭ سىجاڭلىقىغا بەلگۈلەيدۇ. شۇنىڭ بىلەن خوجىنىياز ھاجىم ئۈرۈمچىگە قاراپ ماڭىدۇ. مامۇت سىجاڭ ئەسكەرلىرىنى ئېلىپ 1934 يىلى 7 ئاينىڭ ئوتتۇرىلىرىدا قەشقەرگە كېلىپ ئەسلى ئورنى يۇمىلاق شەھەر كۆلبېشىغا ئۇرۇنلىشىدۇ. بۇ چاغدا ماجۇڭيىڭنىڭ قالدۇق ئەسكەرلىرى ماخۇسەن باشچىلىقىدا خوتەنگە كېتىدۇ. پوسكام ناھىيىسى ئوتتۇرىدىكى چېگرا بۇلۇپ بېكىتىلىدۇ. ماشاۋۋۇ قەشقەرگە قايتىدىن ۋلىي بۇلۇپ بەلگىلىنىدۇ.مامۇت سىجاڭنىڭ چەتئەلگە قېچىشىمامۇت سىجاڭ شىسى دىۋىزىيە 1934 يىلى 7 ئايلاردا شېڭ شىسەينىڭ 6 شىسىغا ئۆزگەرتىلگەندىن كېيىن، ئۇنىڭغا سوۋېت ئىتتىپاقى تەرىپىدىن رىبالكىن دېگەن بىر ساقاللىق روس مەسلىھەتچى تەرىقىسىدە قۇيۇلدى. رىبالكىن دىگەن ئادەم نامدا مەسلىھەتچى بولسىمۇ، ئەمىليەتتە 6 شىنىڭ ھەربىي، سىياسى ھوقۇقىنى ئۆز قۇلىدا تۇتقاندىن تاشقىرى، قەشقەر گۇڭئەنجۈنىڭ ئىشىنىمۇ ئۆز قۇلىدا تۇتاتتى. شۇڭلاشقا، مامۇت سىجاڭنىڭ سىرتتا كىملەر بىلەن باردى كەلدىسى بار؟ ئۇنىڭ يېنىغا كىملەر كېرىپ چىقىدۇ؟ بۇلارنىڭ ھەممىسى رازۋېد قىلىپ تۇراتتى. قەشقەر گۇڭئەنجۈنىڭ باشلىقى قادىر ھاجى، گۇڭئەنجۈ ساقچى ئەترەت باشلىقى ئېسھاق بەگلەرمۇ رىبالكىننىڭ يوليۇرۇقى بويىچە ئىش قىلاتتى.1934 يىلى 11 ئايلاردا مامۇت سىجاڭنىڭ قول ئاستىدىكى يېقىن كىشىلەر ۋە تۇغقانلاردىن قۇربان سەئىدى، قۇرباننىياز، ئابلا ئەپەندى دېگەنلەرنى تاشكەنتكە ئوقۇشقا ئەۋەتتى. ئۇلار بىر يىل ئوقۇپ 1935 يىلى 10 ئايدا قايتىپ كەلگەندىن كېيىن قوربان سەئىدى 6 شىنىڭ سەنمۇجاڭلىقىغا، قۇرباننىياز 2 تۈەننىڭ تۈەنجاڭلىقىغا، ئابلا ئەپەندى 4 تۈەننىڭ تۈەنجاڭلىقىغا تەيىنلەندى. قۇربان سەئىدى قىسقا كۇرۇس ئېچىپ ليەندىن يۇقۇرى ئوفېتسىرلارنى تەربىيلەشكە باشلىدى. يەنە بىر تەرەپتىن شېڭ شىسەي سەمەت ھاجى، غوپۇر تۈەنجاڭ قاتارلىق ئون نەچچە كىشىنى ئۈرۈمچىگە چاقىرتىپ بىر مەزگىل شېڭدۇ بەن نامىدىكى كۇرۇستا ئوقۇتۇپ ھەربىي، سىياسى جەھەتتىن تەربىيلىدى، نەتىجىدە تاشكەنت ۋە ئۈرۈمچىگە بېرىپ ئوقۇپ كەلگەنلەردە ئىدىيە جەھەتتە مەلۇم ئۆزگىرىش بولدى. 6 شىنىڭ ھەربىي، سىياسى ھوقۇقى ئاشۇ كىشىلەرنىڭ قولىدا بولغانلىقتىن، مامۇت سىجاڭ ئىلگىرىكىدەك ئەركىن بولالمىدى. شېڭ شىسەيمۇ ئۇنى كۆپ قېتىم ئۈرۈمچىگە تەكلىپ قىلدى. يۇقۇرىقى بىر قاتار ئىشلار مامۇت سىجاڭنىڭ چەتكە قېقىشىغا تۈرتكە بولدى. شۇنىڭ بىلەن مامۇت سىجاڭ چەتكە قېقىشتىن بىر ئىكىك ئاي ئىلگىرى ئوۋغا چىقىشنى باھانە قىلىپ، قېچىشنىڭ تەييارلىقىغا چۈشتى؛ يەنە بىر تەرەپتىن، شەھەر كاتتىلىرىنى، ئوقۇغۇچىلارنى ھەركەتلەندۈرۈپ، ئۈرۈمچىگە بارماسلىق ئۈستىدە نامايىش قىلدۇرۇپ، ئابدۇغۇپۇر ھاجى شاپتۇل سۈيقەست بىلەن ئۆلتۈرۈپ تاشلاندى ئابدۇغۇپۇر ھاجى شاپتۇل شېڭ شىسەينىڭ يېنىغا ئۈرۈمچىگە بېرىپ كەلگەندىن كېيىن بىر يىغىندا:مۇندىن كىيىن پەيغەمبەر كەلمەيدۇ. ئەگەر كېلىدىغان بولسا، شېڭ دۇبەن جانابلىرى كەلگەن بۇلاتتى دەپ سۆزلىگەن ئۇنىڭ قاتىلى تېپىلمىدى، بۇنىڭدىن شېڭ شىسەي قاتتىق گۇمانلىنىپ، مامۇت سىجاڭغا بىۋاستە چېقىلالماي، ئۇنىڭ يېقىن كىشىلىرىدىن ئابدىراخمان ھاجى، ئەمەت قۇل ھاجىلارنى گۇڭئەنجۈ ئارقىلىق قولغا ئېلىپ ئۈرۈمچىگە ئېلىپ كەتتى. بۇ بىر قاتار ئىشلار مامۇت سىجاڭنىڭ قېچىشىنى تېخىمۇ تىزلەتتى. مۇشۇنداق بىر پەيتتە، مامۇت سىجاڭ ئۆزىنىڭ ئىشەنچىلىك ئادىمى سەمەت ھاجى تۈەنجاڭغا:ھازىر شېڭ دۇبەن بىزنىڭ دېۋىزىيىنى ئۇيغۇر ئەسكەرلەرنى ئۆتكۈزىۋېلىشقا تەييارلىنىۋاتىدۇ.شۇڭا بىز ئۇنىڭ ئالدىنى ئېلىپ، ئۈرۈمچىگە قارشى ھەركەتلەنسەك قانداق؟ دەپ مەسلىھەت سالىدۇ. سەمەت ھاجىئويلىنىپ باقاي دەيدۇ. سەمەت ھاجى مامۇت سىجاڭنىڭ يېنىدىن چىقىپ، بۇ گەپنى ئۆزىنىڭ يېقىن بىر ليەنجاڭىغا ئېيتىدۇ ھەمدە بىز نۇرغۇن ئىنقىلاب قىلىپ جاپا چەكتۇق، ئەمدى سىم كارۋاتقا ئىگە بۇلۇپ خاتىرجەم تۇرمۇش كەچۈرەرمىزمىكىن دىسەك، سىجاڭ يەنە ئىنقىلاب قىلىشنىڭ گېپىنى قىلىۋاتىدۇ دەيدۇ. بۇ گەپ ئۇزۇن ئۆتمەيلا سىجاڭنىڭ قۇلىقىغا يېتىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇ بۇ گەپنىڭ پاش بۇلۇپ قېلىشدىن ئەنسىرەپ، سەمەت ھاجىنى قولغا ئېلىپ، ئۇنىڭغا باشقا بىر جىنايەتنى ئارتىپ، شېڭ شىسەيگە مەلۇم قىلىدۇ. شۇ چاغدا، سەمەت ھاجى مامۇت سىجاڭغا سۈيقەست قىلغانلىقى ئۈچۈن قولغا ئېلىنغان دېگەن گەپ تارقالغانىدى. بۇ ئەمىليەتتە ئۇنداق ئەمەس ئىدى. شۇ ئارلىقتا يەنى 1934 يىلى 1 ئايدا شېڭ شىسەي مامۇت سىجاڭنى ئۈرۈمچىگە يەنە چاقىرتىدۇ. سىجاڭ تۈرلۈك يوللار بىلەن رەت قىلىدۇ. ئاخىرى بولماي، ئۇ ئۈرۈمچىگە بېرىشقا تەييارلىنىۋاتىمەن دپ ھەر ھەپتىدە ئوۋغا چىقىپ قېچىشنىڭ تەييارلىقىنى كۈرۈۋېرىدۇ. بۇ ۋاقىتتا، 6 شىدىن ئۈرۈمچىگە ئوقۇشقا كەتكەن تۈەنجاڭ، ليەنجاڭلار قايتىپ كېلىدۇ. ئۇلار شېڭ دۇبەننىڭ مامۇت سىجاڭغا يوللىغان سالىمىنى يەتكۈزۈش بىلەن بىللە، ئۇنى ئۈرۈمچىگە بېرىپ كىلىشكە دەۋەت قىلىدۇ. مامۇت سىجاڭ ئۇلارغا ئۈرۈمچىگە بارىدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ. شۇ پەيتتە ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ خىزمەت ئۇرۇنلىرىغا قايتىش ھەققىدە سىجاڭغا ئىلتىماس سۇنىدۇ. مامۇت سىجاڭ ئۇلارنىڭ، بۇلۇپمۇ غوپۇر تۈەنجاڭنىڭ ئوقۇشقا بېرىش بىلەنلا ئۆزگىرىپ كەتكەنلىكىنى سىزىپ ئۆز ئورنىغا قايتىپ خىزمەت ئىشلىشىگە يول قويماي، ھازىرچە دەم ئېلىپ تۇرۇڭلار دەپ ئۇلارنى دەم ئېلىشقا دەۋەت قىلىدۇ. مامۇت سىجاڭ بۇ كىشىلەرگە قىسىمنى تۇتقۇزماي تۇرۇپ، چەتئەلگە قېچىپ كىتىشنىڭ كويىدا بولىدۇ. شۇنداق قىلىپ، ئۇ ئىككى ھەپتە ئوۋغا چىقىشنى داۋاملاشتۇرۇپ، ئۈچىنچى ھەپتىسى رەسمىي قېچىشقا تەييارلىق كۆرىدۇ. شۇ كۈنى ئۇ، ئاكىسى موسۇل ھاجى، توختى ھاجى باشلىق بىر تۈركۈم كىشىنى يېڭىسارغا يولغا سالىدۇ. ئارقىدىن، سىلىڭبۇدا بۆلۈم باشلىقى بۇلۇپ ئىشلەيدىغان ئۆزىنىڭ رەقىبلىرىدىن بىرى بولغان ئىدرىسنى ئۇنىمىغىنىغا قويماي ئوۋغا چىقىمىزدەپ، بىللە ئېلىپ ماڭىدۇ. ئۇ، ئەتىگەن سائەت سەككىزلەردە شىبۇدىن يولغا چىقىپ ساۋخۇغا بارغاندا، ئىدرىسنىڭ يان قورالىنى ئېلىۋېلىپ باغلاپ، ئىككى ئەسكەر بىلەن ئالدىن يېڭىسارغا يولغا سالىدۇ. ئىدرىس رۇسچە بىلەتتى ھەم سوۋېت كونسۇلى بىلەن ئالاقە قىلىپ تۇراتتى. ئارقىدىن ئۆزى يېرىم كېچىدە يېڭىسارغا يېتىپ بېرىپ، 3 تۈەنگە چۈشىدۇ. 3 تۈەندە ئۆزىنىڭ ئىشەنچىلىك ئادەملىرىدىن ئىسمايىل ئاخۇن، مايىت ئاخۇنلار بار ئىدى. مامۇت سىجاڭ بۇ يەردە ئەسكەرلەرنى جەڭگىۋار ھالەتتە تۇرغۇزۇپ، 1 ليەننىڭ ليەنجاڭى ئابدۇنىيازنى بىر ليەن ئەسكەر بىلەن يېڭىشەھەردىن چىقىپ قېلىش ئېھتىمالى بولغان ئەسكەرلەرنى تۇسۇش ئۈچۈن ياپچانغا ئەۋەتىدۇ. ئارقىدىن مۇئاۋىن تۈەنجاڭ ئىسمايىل ئاخۇن ليەنجاڭ كىچىك ئاخۇن بىلەن بوغالتىر ئابلىمىتنى تۇتۇپ كېلىشكە بۇيرۇپ، يېڭىسار باجخانىدىكى پۇلنىڭ ھەممىسنى ئالدۇرۇپ ئېلىپ كېتىدۇ. قىزىلغا بارغاندا مامۇت سىجاڭ ئىدرىسنى ئېتىپ تاشلاپ، تاشقا باستۇرۇپ قۇيۇپ، كۆك راۋاتقا قاراپ ماڭىدۇ. 6 شىنىڭ 4 تۈەنى يەكەندە بۇلۇپ، ئۇنىڭ مۇئاۋىن تۈەنجاڭى بوساق نىيازنى مامۇت سىجاڭ قەشقەردىن بىرگە ئالغاچ كەلگەنىدى. ئۇنىڭغا 4 تۈەننىڭ تۈەنجاڭى سايىم، بوغالتىرى ھېكىمجان، يەكەن ھاكىمى ئەخمەتجان ئەخمەتجان تاشكەنت ئۇيغۇرلىرىدىن ئىدى لارنى ئۆلتۈرۈشنى بۇيرۇپ، بانكىدىكى پۇلنىڭ ھەممىسنى ئېلىپ 4 تۈەننى باشلاپ كاچۇڭغا بېرىشنى بۇيرۇق قىلىدۇ. بوساق نىياز يەكەنگە كىرىپ سىجاڭنىڭ بۇيرۇقىنى ئۇرۇنداپ كاچۇڭغا بارسا، سىجاڭ كاچۇڭدا تۇرماي يەكەن دەرياسىدىن ئۆتۈپ، تاغ بويلاپ مېڭىپ، قاغىلىقنىڭ كۆكياردىن لاداخقا يۈرۈپ كېتىپتۇ، ئۆزى بىلەن بىرگە كەلگەن ئەسكەرلەرگە:سىلەر قايتىپ كېتىڭلار، سىلەرگە ھېچ گەپ يوق، شېڭ دۇبەننىڭ يامان كۆرگەن ئادىمى مەن، مەن چىقىپ كەتسەم، ھەممە غەۋغا بېسىقىدۇ دەيدۇ دە، ھىندىستانغا كېتىدۇ.مامۇت سىجاڭ بىلەن كۆكيارغا بارغان ئەسكەرلەر قايتىپ، كاچۇڭغا كېلىپ، بوساق نىيازنىڭ ئەسكەرلىرىگە قۇشۇلىدۇ.مامۇت سىجاڭ قەشقەردىن ئايرىلىش ئالدىدا 2 تۈەننىڭ مۇئاۋىن تۈەنجاڭى ياقۇپقا: تۈەنجاڭ قۇربان نىيازنى ئۆلتۈرۈپ، تۈەننى باشلاپ ئۆزىنىڭ ئارقىسىدىن يېڭىسارغا بېرىشنى بۇيرۇغان. بۇيرۇققا ئاساسەن تۈەنجاڭ ياقۇپ، قۇربان نىياز تۈەنجاڭنى ئاتىدۇ. لېكىن ئوق ئۇنىڭ پۇتىغا تېگىپ يارىلىنىدۇ. ئابدۇنىياز يېڭىشەھەردىن چىقىدىغان ئەسكەرلەرنى توسۇش ئۈچۈن ياپچانغا بارسا، كىچىك ئاخۇننىڭ يېڭىشەھەرگە يوللىغان خېتى قولغا چۈشىدۇ. ئۇ، بۇ خەتنى دەرھال يېڭىسارغا ئەۋەتىدۇ. لېكىن بۇ چاغدا، مامۇت سىجاڭ كېتىپ قالغان. ئابدۇنىياز ياپچاندا ئىككى كۈن تۇرۇپ ئەسكەرلىرىنى ئېلىپ يېڭىسارغا قايتىدۇ.قەشقەردە خىزمەتتە خاتالىشىپ تۈرمىگە كىرىپ قالغان مۆيدىن تەنفۇ مۇئاۋىن تۈەنجاڭ مۆيدىن يېڭىساردا تۈرمىدە ئىدى. ئابدۇنىياز ئۇنى تۈرمىدىن بوشىتىپ، سىجاڭنىڭ كەينىدىن كاچۇڭغا ئەۋەتىدۇ. ئۇ كاچۇڭغا كەلگەندە، پۈتۈن ئەسكەرلەر ئۇ يەرگە توپلانغانىدى. مۆيدىن تەنفۇ كاچۇڭدا تۇرۇۋاتقان ئەسكەرلەرنىڭ ئوفېتسېرلىرىنى يىىغپ، مامۇت سىجاڭنىڭ ئورنىغا سىجاڭلىققا بىرەيلەننى سايلاشنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ. نەتىجىدە مۆيدىن تەنفۇنىڭ كۆرسىتىشى بىلەن ئابدۇنىياز سىجاڭلىققا سايلىنىدۇ.يۈسۈپجان قۇر بېشى بىلەن سېتىۋالدىجاننىڭ ئاقىۋىتىيۈسۈپجان قۇر بېشى يۇقۇرىدىكى يەكەن ۋەقەسىدىن كېيىن تاغارما، بۇلۇڭكۆل، بوستان تېرەك ئەتراپلىرىدا ئەسكەرلىرى بىلەن ئايلىنىپ يۈرۈپ، ماخۇسەن قەشقەر يېڭىشەھەردىن خوتەنگە يۆتكەلگەندە يېڭىسار ئەتراپىغا كېلىپ ئۇنىڭ بىلەن بىر قانچە قېتىم توسۇپ ئۇرۇش قىلغان بولسىمۇ، يەنىلا يېڭىلىپ، تاشقورغاننىڭ تاغارما دېگەن يېرىگە ئۇرۇنلىشىدۇ. مامۇت سىجاڭ ئاقسۇدىن قەشقەرگە كەلگەندىن كېيىن ئۇلار ئەسكەرلىرى بىلەن مامۇت سىجاڭغا تەۋە بولۇپ شەھەرگە قايتىپ كىرىدۇ.شۇنىڭدىن كېيىن ئۇزاق ئۆتمەي رىبالكىنىڭ كۆرسىتىشى بويىچە مامۇت سىجاڭ يۈسۈپجاننى مارالبېشىدا تۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، بۇ چاغدا مارالبېشىدا سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ ئالتايسكى دەپ ئاتالغان روس قۇشۇنى بار ئىدى، ئۇ بېرىپ شۇنىڭ ئىختىيارىدا بولىدۇ. شۇ ئارلىقتا مامۇت سىجاڭنىڭ ئوسمان ئېلىنى ئەسكەرلىرى بىلەن قۇرالسىزلاندۇرۇپ، قولغا ئالغانلىقىنى ئاڭلايدۇ. شۇنىڭ بىلەن يۈسۈپجان ۋەھىمىگە چۈشۈپ بىر كىچىدىلا ئىككى ئەسكىرى بىلەن مارالبېشىدىن يەكەن تەرەپكە قاچىدۇ، مەكىتكە كېلىپ بىر دېھاننىڭ ئۆيىدە قونغاندا شۇ كىچىسى ئۆلتۈرىلدۇ، كىمنىڭ ئۆلتۈرگەنلىكى ئېنىق ئەمەس، كېيىنكى ئاڭلاشلارغا قارىغاندا ئۇنىڭ يېنىدا بىر قىسىم ئالتۇن، كۈمۈش بۇلۇپ ئۇنى ئۆزىنىڭ ئەسكەرلىرى ئۆلتۈرۈپ تاشلىغان دېيىشىدۇ.سېتىۋالدىجان خوتەندە شامەنسۇرغا قارشى ئۇرۇشقا قاتنىشىپ قايتىپ كەلگەندىن كىيىن خىزمەتتىن بوشاپ قەشقەر شەھرىدە بىكارچى بۇلۇپ قالغان، 1934 يىلى 2 ئايدا تاشقورغان ئارقىلىق ھىندىستانغا چىقىپ كەتكەن. كىيىن ئاڭلىشىمىزچە ئۇ ھىندىستاننىڭ گىلگىتكە بارغاندا، گىلگىتنىڭ يەرلىك ھۆكۈمىتى ئۇنى قولغا ئېلىپ قەشقەر ھۆكۈمىتىنىڭ تاشقورغاندىكى قاراۋۇللۇق ئورنىغا تاپشۇرۇپ بەرگەن بۇ چاغ شېڭ شىسەي ھاكىميىتى تىكلەنگەن چاغ ئىدى، 35 يىلىنىڭ باشلىرىدا ليۇ سىلىڭ تەرىپىدىن يېڭىشەھەردە ئۆلتۈرۈلگەن.ئوسمان ئېلىنىڭ ئاقىۋىتىئوسمان سىجاڭ شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتى تەرىپىدىن 1933 يىلىنىڭ ئاخىرىدا يەكەندە نەزەربەند قىلىنىدۇ.1934 يىلى 4 ئايدا مامۇت سىجاڭ تەرىپىدىن يەكەندە شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى تارقىتىلىپ، ھۆكۈمەت ئەزالىرى قولغا ئېلىنغاندىن كېيىن ئوسمان نەزەربەندتىن بوشاپ ئۆزىنىڭ يۇرتى ئۇلۇغچاتنىڭ قىزىلۋويغا قايتىپ كېتىدۇ، بۇ چاغدا شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيتىنىڭ دۆلەت مۇداپىئە نازىرى ئۇراز بېك مەلۇم سەۋەب بىلەن ئۆلۈپ ئۇنىڭ ئەسكەرلىرى تارقاپ كەتكەن چاغ ئىدى، ئۇ كىلىپلا تاغدا تارقاپ كەتكەن قىرغىز ئەسكەرلىرىنى يىغىپ ئۇلارنىڭ سانىنى 500 گە يەتكۈزىدۇ. بۇنىڭدىن خەۋەر تاپقان مامۇت سىجاڭ رىبالكىننىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ئۇنى ئەسكەرلىرى بىلەن شەھەرگە كىرىپ ئۆزى بىلەن بىرگە تۇرۇشقا خەت چىقىرىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئەسكەرلىرىنى ئېلىپ شەھەرگە قايتىپ كىرىدۇ. ئوسمان ئېلى شۇنىڭدىن ئىتىبارەن تىنجىپ مامۇت سىجاڭنىڭ بۇيرۇقى بويىچە ئىش كۈرۈپ بىر مەزگىل خاتىرجەم بۇلۇپ قالىدۇ، مانا شۇنداق بىر پەيتتە رىبالكىن مامۇت سىجاڭ ئارقىلىق ئوسمان ئېلىنى سىجاڭنىڭ ئىشخانىسىغا چاقىرىپ كىلىپ ئالدىن ئۇرۇنلاشتۇرۇپ قويغان شۇ يەردە قولغا ئالىدۇ. ئۇنىڭ مۇھاپىزەتچىلىرىمۇ قۇرالسىزلاندۇرىلىدۇ، ئۇنىڭ ئەسكەرلىرىنڭ ھەممىسنى قورالسىزلاندۇرۇپ ئائىلىسىگە قايتۇرىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئوسمان ئېلى پۈتۈنلەي تۈگىشىدۇ.ئاڭلاشلارغا قارىغاندا ئوسمان ئېلى بىر قانچە يىلدىن كىيىن ئۈرۈمچىدە شېڭ شىسەينىڭ تۈرمىسىدە ئۆلگەن.ئابدۇنىيازنىڭ يەكەنگە كىرىشىمامۇت سىجاڭ ھىندىستانغا چىقىپ كەتكەندىن كىيىن ئابدۇنىياز كاچۇڭدا توپلانغان ئەسكەرلەر تەرىپىدىن سىجاڭلىققا سايلىنىدۇ، ئاندىن ئۇ ئەسكەرلەرنى قايتا تەشكىللەپ ئۇلارنىڭ ئاۋالقى تۈەنجاڭلىرى بولمىغانلىقى ئۈچۈن ليەنجاڭلارنى تۈەنجاڭلىققا ئۆستۈرۈپ كاچۇڭدىكى 1000 دىن ئۇشۇق ئەسكەرنى تۆت تۈەنگە بۈلۈپ، 1937 يىل 4 ئاينىڭ 12 كۈنى يەكەنگە كىرىپ ئۇرۇنلىشىدۇ. بۇ تۆت تۈەننىڭ، ئەسكەرلىرى ئاساسەن يېڭىساردىكى 3 تۈەننىڭ يەكەندىكى 4 تۈەننىڭ، ئازراق بىر قىسمى قەشقەردىكى 1، 2 تۈەننىڭ ئەسكەرلىرى ئىدى.يېڭىسار تۈەنىنىڭ فۇتۈەنجاڭى ئىسمايىل ئاخۇن مامۇت سىجاڭنىڭ تاپشۇرۇقى بويىچە يېڭىساردىكى ئىشلارنى تۈگىتىپ 50 نەچچە كىشى بىلەن قاغىلىقنىڭ كۆكيارغا كەلسە سىجاڭ ئاللىقاچان چېگرىدىن ئۆتۈپ كەتكەنىكەن. شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئەسكەرلىرى بىلەن بىرلىكتە بۇ يەردە قونىدۇ، شۇ كېچىسى قاغىلىقتا تۇرۇشلۇق ماخۇسەننىڭ ئەسكەرلىرى بۇنىڭدىن خەۋەر تېپىپ 200 دەك ئەسكەر چىقىرىپ ئۇلارنى قورشىۋېلىپ ئۇلارغا ماخۇسەننىڭ قاغىلىققا كەلگەنلىكىنى، مامۇت سىجاڭنىڭ ئورنىغا ئابدۇنىياز سىجاڭ بولغانلىقىنى، قورال تاپشۇرسا ئابدۇنىيازغا ئۆتكۈزۈپ بىرىدىغانلىقىنى ئۇقتۇرىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئىسمايىل قوراللىرىنى تاپشۇرۇپ بىرىپ، قاغىلىققا ماخۇسەننىڭ ئالدىغا كېلىدۇ، ماخۇسەن فۇ تۈەنجاڭ ئىسمايىل بىلەن كامال ليەنجاڭنى قۇبۇل قىلىپ ئۇلارغا: سىلەرنى ھازىر ئەسكەرلىرىڭلار بىلەن يەكەنگە يەتكۈزۈپ بېرىمەن ئۇ چاغدا قاغىلىققمۇ خوتەنگە يەنى ماخۇسەنگە قارايتتى، قاغىلىقنىڭ بۇ تەرىپى قەشقەرگە قارايتتى ئابدۇنىياز سىجاڭغا ئېيتىڭلار، مەن خوتەندىن مامۇت سىجاڭ بىلەن كۈرۈشۈپ شېڭ شىسەيگە قارشى ئۇرۇش قىلىشقا مەسلىھەتلەشكىلى كىلىۋېدىم. مامۇت سىجاڭ كىتىپ قاپتۇ. ئەگەر ئابدۇنىياز سىجاڭ قۇبۇل قىلسا بىز ئىتتىپاقلىشىپ شېڭ شىسەيگە قارشى ئۇرۇش قىلساق، دەيدۇ ھەم ئۇلارنىڭ قوراللىرىنى قوللىرىغا قايتۇرۇپ بېرىپ ئەپۇ سوراپ ئىككىسۇ دېگەن يەرگىچە ئۇزۇتۇپ قويىدۇ.ئىسمايىل يەكەنگە كەلگەندىن كېيىن ئابدۇنىياز بىلەن كۆرۈشۈپ ماخۇسەننىڭ پىكىرىنى يەتكۈزىدۇ. ئابدۇنىياز ئويلىنىپ باقايلى دەيدۇ ھەمدە ئىسمايىلنى ئۆزىگە مۇشاۋىر قىلىپ بەلگۈلەيدۇ. كامال ليەنجاڭنى تۈەنجاڭلىققا ئۆستۈرىدۇ، ئۇلارنىڭ ئەسكەرلىرىنى ليەنلەرگە تارقىتىۋېتىدۇ، كىچىك ئاخۇن مامۇت سىجاڭدىن قېچىپ قاغىلىققا چىقىۋالغانىكەن، ئۇنى بۇ قېتىم قايتۇرۇپ ئەكىلىپ نەزەربەند قىلىپ قويىدۇ، شۇ ۋاقىتتا ئابدۇنىيازغا يەكەن شۇ چاغدا يەكەن ئىككى ناھىيە ئىدى، پوسكام، مەكىت بولۇپ تۆت ناھىيە قارايدىغان بولىدۇ.ئابدۇنىياز سىجاڭ بۇلۇپ يەكەندە تۇرغاندىن كىيىن ليۇ سىلىڭ ئابدۇنىيازغا ئىككى ۋەكىل ئەۋەتىدۇ بۇلار ئاتۇشلۇق كېرىم ھاجى بىلەن تۇسەنگۇڭسىنىڭ مۇدىرى ئابدىكىرىمخان. ئۇلار مامۇت سىجاڭنىڭ نېمە بولغانلىقىنى، قەيەرگە كەتكەنلىكىنى، بۇ ھەقتە ئابدۇنىيازنىڭ قەشقەرگە ۋەكىل ئەۋەتىپ بۇ ئەھۋالنى چۈشەندۈرۈشىنى ئېيتىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئابدۇنىياز سىجاڭ يەكەندىن مېنى قادىر ھاجى، موللىلاردىن ئابدۇللا داموللامنى قەشقەرگە ۋەكىل بۇلۇپ بېرىشقا تەيىنلىدى، بۇ چاغدا مەن: قەشقەرگە بارمىسام بۇلاتتى، چۈنكى قەشقەر گۇڭئەنجۈ مېنى رازۋېتكا قىلىۋاتىدۇ. بۇ قېتىم بارسام مېنى تۇتۇپ قېلىشى مۇمكىن دەپ ئۆزرەمنى ئېيتسام ئۇنىمىدى، ئۇنداق بۇلۇشى مۇمكىن ئەمەس. ئەگەر شۇنداق بۇلۇپ قالسا، بىز ئۇرۇش بىلەن قايتۇرىۋالىمىز دېدى، شۇنىڭ بىلەن نائىلاج يۈرۈپ كەتتىم. ئابدۇنىياز لۇسىلىڭغا، سوۋېت كونسۇلىغا خەت يېزىپ بەردى. ليۇسىلىڭغا يازغان خەتتە مامۇت سىجاڭنىڭ چىقىپ كىتىش جەريانلىرى چۈشەندۈرۈلۈپ، مۇنۇ ئۈچ تەلەپ ئوتتۇرىغا قۇيۇلغان:1 6 شىنى يەكەندە تۇرۇشقا تەستىقلىسا؛2 6 شىنىڭ تەمىناتى ئۈرۈمچى ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن بېرىلسە؛3 ئابدۇنىياز 6 شىنىڭ سىجاڭلىقىغا بەلگىلەپ بىرىلسە، ئەگەر يۇقۇرىدىكى تەلەپ ئۇرۇندالسا ھۆكۈمەتنىڭ قانداق بۇيرۇقى بولسا ئۇرۇندايمىز دېيىلگەن.سوۋېت كونسۇلىغا يازغان خېتىدە: سوۋېت ئىتتىپاقى ئىزىلگۈچى مىللەتلەرنىڭ باش پاناھى، شۇڭا شۇ شۇئارغا ئاساسەن بىزگە ياردم بەرسە، بىز سوۋېت ئىتتىپاقىغا قارشى ئەمەس، بىز سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن دوست ئۈتۈشنى خالايمىز. سوۋېت ئىتتىپاقى بىزنىڭ يۇرتىمىزدا قانداق سودا سانائەتنى يولغا قويسا بىز ئۇنى ھىمايە قىلىمىز ۋە قوغدايمىز دېيىلگەن. بىز 4 ئاينىڭ 20 كۈنى ماشىنا بىلەن يېڭىسارغا بارساق ئۇ يەر پاراكەندە ئىكەن، بازار ئىچى ئەسكەر ۋە ساقچى بىلەن تۇشۇپ كېتىپتۇ. ساقچىلار ماشىنىنى توستى. بىزنى ئېلىپ كەلگەن ۋەكىللەر ئەھۋالنى چۈشەندۈرىۋىدى، قۇيىۋەتتى. بىز قەشقەر يېڭىشەھەر سىلىڭبۇغا چۈشتۇق ھەم ليۇ سىلىڭ بىلەن كۆرۈشتۇق. ليۇ سىلىڭ مامۇت سىجاڭنىڭ قېچىپ كېتىش جەريانلىرىنى سورىدى ھەم ئۆزىنىڭ مامۇت سىجاڭنڭى قېچىشىدىن خەۋرى يوقلىقىنى ئېيتتى، بىز ئۇيەردىن ئايرىلىپ ئەتىسى مۇۋەققەت سىجاڭ قۇربان سەئىدى بىلەن كۆرۈشتۇق بىز يولدىن ئۆتكىچە 12 ئاپرىل بايرىمىنى ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن قىزىلدا راسلانغان سەھنە ۋە باشقا جاھازلارنىڭ شۇ پېتى تۇرغانلىقىنى كۆردۇق، ئۆتكۈزۈلمەپتۇ. قۇربان سەئىدى بىزنى شى شىتابىنىڭ ئالدىغا چىقىپ كۈتىۋالدى. ئۆزىنىڭ ئىشخانىسىغا باشلاپ كىرىپ بىز بىلەن پاراڭلاشتى. شۇ ئارلىقتا تېلىفۇن بەرگەن بولسا كېرەك سوۋېت كونسۇلى ئابدۇللا ئەپەندى تاتار كىرىپ كەلدى. ئۇ كىشى بىزدىن يەكەن ئەھۋالىنى سورىدى، ئاندىن ئابدۇنىيازنىڭ كونسۇلغا يازغان خېتىنى بەردۇق، خەتنى شۇ يەردىلا ئېچىپ كۆرۈپ:ھازىر مىنىڭ ئىشىم ئالدىراش، سىلەر قايتىدىغان چاغدا ئابدۇنىيازغا خەت يېزىپ بېرىمەن، ئالغاچ كېتەرسىلەر دېدى. شۇ بويىچە بۇ كونسۇل ئەپەندىمنى ئىككىنچى كۆرمىدۇق، خەتمۇ يېزىپ بەرمىدى.مۇۋەققەت سىجاڭ قۇربان سەئىدى سۆزلەپ مۇنداق دېدى: مامۇت سىجاڭ ئۈرۈمچى ھۆكۈمىتىگە ئىزچىل ئىشەنمەسلىك پۇزۇتسىيىسىدە بۇلۇپ كەلدى، ئۆزىنىڭ ئادەملىرىگىمۇ ئىشەنمىدى، شېڭ دۇبەن ئۈرۈمچىگە چاقىرتقاندا ماقۇل دەپ قويۇپ بارماي بىر مۇنچە ئاۋارىگەرچىلىكنى تاپتى. مىللەت مەجلىسىگە مائارىپ ساھاسىدىكىلەرنى قوزغاپ خەلق نامىدىن ئەرز يازدۇردى. بۇ ھەقتە مەن سىجاڭنىڭ قېشىغا كىرىپ، ئاكا، بۇنداق ھەركەتلەرنى قىلىپ يۈرمەڭ، ئۇنىڭ پايدىسى يوق، شېڭ دۇبەن چاقىرتقاندىن كېيىن ئۈرۈمچىگە بېرىپ كۈرۈشۈپ كېلىڭ، ھېچقانداق خەۋپسىرەيدىغان ئىش يوق، ئەگەر باشقىچە تەلەپلىرىڭىز بولسا كونسۇل بىلەن كۈرۈشۈپ شۇنىڭغا ئەھۋالىڭىزنى ئېيتىڭ، كونسۇل سوۋېت كونسۇلى ئوتتۇرىدا تۇرۇپ ھەل قىلىپ قويىدۇ. ئەڭ ياخشىسى ئۈرۈمچىگە بارغىنىڭىز تۈزۈك، شېڭ دۇبەن بىلەن ئۈزىڭىز كۈرۈشكىنىڭىز ياخشى دېدىم. مامۇت سىجاڭ مېنىڭ سۆزۈمنى ئاڭلاپ بۇلۇپ، ئۇكام، سېنىڭ سۆزۈڭ توغرا، ئوقۇغان ئادەمنىڭ زېھنى ئۆتكۈر كېلىدۇ، ئويلاپ ئەتە جاۋاب بېرەي دېدى. ئەتىسى سىجاڭ مېنىڭ ئىشخانامغا كىرىپ، سېنىڭ سۈزۈڭ توغرا ئىكەن، مەن ئەمدى ئۆرۈمچىگە بېرىشقا تەييارلىق قىلىمەن دېدى. لېكىن ئۇ شۇ كۈندىن تارتىپ قېچىشقا تەييارلىق قىلغانىكەن، ئەگەر مەن ئۇنى بىلىپ قالغان بولسام ئۆگزىگە پىلىمۇت قۇرۇپ قۇيۇپ ئۇنى مىدىرلاتمىغان بۇلاتتىم، دەپ سۆزىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ، بىزنى1 تۈەننىڭ تۈەنجاڭى ئەمەت مەخسۇمنىڭ ئىدارسىگە ئۇرۇنلاشتۇرۇپ قويدى. بىز شۇ يەردە ئەمەت مەخسۇمنىڭ فۇگۇەنى مەمەتجان بىلەن بىرگە تۇردۇق. بىز يەكەندىن كېلىپ 4 كۈنى ئۈرۈمچىدىن بىز بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزگىلى مالىيە نازارىتى سەيتىڭجاڭ، ئىچكى ئىشلار نازىرى، خەلق ئىشلار باشقارمىسنىڭ باشلىقى بۇلۇپ كىيىنكى ئىككى كىشىنىڭ ئىسمى ئىسىمدىن چىقىپ قاپتۇ جەمئى ئۈچ كىشى كەلدى. ئۇلار يېڭىشەھەرگە چۈشكەنىكەن، بىزمۇ شۇ يەرگە چىقىپ سۆھبەتلەشتۇق، ئۇلار يەكەن ئەھۋالىنى سورىدى. بىز ئەھۋال تۇنۇشتۇرۇپ ئابدۇنىيازنىڭ ھۆكۈمەتكە قارشى ئەمەسلىكىنى، ھۆكۈمەتكە قۇيىدىغان بىر قانچە تەلىپىنىڭ بارلىقىنى يەتكۈزدۇق. ئۇلار مۇنداق دېدى: بۇ تەلەپلىرىڭلار ئۇرۇندىلىدۇ. لېكىن مامۇت سىجاڭنىڭ ئورنىغا ئولتۇرۇپ يەكەن، قەشقەرلەردىكى ئۇيغۇر ئەسكەرلەرنىڭ ھەممىسىنى ئۆزى باشقۇرۇش كېرەك. ئۇنداق بولمىغاندا تىنىچلىق ئورنىتىلمايدۇ.بىز ئۇلارغا: بىزنىڭ ھېچقانداق پىكىرىمىز يوق، بىز ۋەكىل. سىلەرنىڭ سۆزۈڭلارنى ئەينەن يەتكۈزىمىز، دېدۇق ھەم شۇ كۈنى قەشقەر كونىشەھەرگە قايتىپ كىردۇق.بىزنى قۇربان سەئىدى قۇبۇل قىلىپ يېڭىشەھەردە بولغان سۆھبەتنى سورىدى. بىز ئېيتىپ بىرىۋىدۇق، ياخشى بوپتۇ، ئابدۇنىياز كەلسە مەن پۈتۈن ئەسكەرلىرىمنى ئۆتكۈزۈپ بېرىمەن، ياردەملەشكىن دېسە ياردەملىشىمەن دېدى.قەشقەر شەھرىدە ماشىنا يوق 10 كۈن تۇرۇپ قالدۇق. بىرىنچى ماي كۈنى بىر ماشىنا شىبۇغا كىردى. بىز شۇ ماشىنا بىلەن قايتىدىغان بولدۇق. ماشىنىغا چىقىدىغان چاغدا بىزگە دېھقان سۈپەت ئىككى ئادەمنى قۇشۇپ قويدى ھەمدە قۇربان سەئىدى شوپۇرغا بۇ ئىككى ئادەم يەكەنلىك ئىكەن، يول تۇسۇلۇپ قېلىپ كىتەلمەي قىينىلىپ قاپتۇ، ئالغاچ كېتىڭ دەپ قويدى.ئۇلارمۇ يەكەنگە يېقىن قالغاندا ماشىنىدىن چۈشۈپ قالدى، ئۇ ئىككىسىنى ئىشپيونمىكىن دىيىشتۇق.بىز يەكەنگە شۇ كۈنى باردۇق. يەكەن سىلىڭبۇغا كىرسەك، شىبۇنىڭ ئىچى خېلى جىددىيلىشىپ قالغانىكەن. مەن قادىر ھاجى قەشقەرگە ۋەكىل بۇلۇپ كەتكەندە ماخۇسەن ئابدۇنىيازنى قاغىلىققا چاقىرىپ سۆھبەت ئۆتكۈزۈپتۇ.ئابدۇنىياز بىلەن ماخۇسەننىڭ بىرلىشىپ قىلغان ھەركىتى1937 يىلى 5 ئايدا ئابدۇنىياز بىلەن ماخۇسەن قاغىلىقتا سۆھبەت ئۆتكۈزىدۇ. سۆھبەتتە ھەر ئىككى تەرەپ ئىتتىپاقلىشىپ شىڭ شىسەيگە قارشى ئۇرۇش قىلماقچى بولىدۇ. شۇ چاغدا ماخۇسەن مۇنداق دەيدۇ: ماڭا شىڭ شىسەيدىن دىيەنباۋ كەلدى، سەن ئابدۇنىياز بىلەن ئۇرۇشۇپ، ئۇنى قۇرالسىزلاندۇرساڭ، مەن ساڭا ياردەم بېرىمەن، دەپتۇ. مەن ئۇنىڭغا ماقۇل دەپ قويدۇم، ئۇنىڭ ئەكسىچە مەن سەن بىلەن پۈتۈشتۈم، ئەگەر ئىككىمىز بىرلىشىپ شىڭ شىسەيگە قارشى تۇرساق ئۇنىڭغا تاقابىل تۇرالايمىز، شۇنداق قىلىپ ماخۇسەن خىل قۇراللانغان ئەسكەرلىرىدىن 300 نى ئابدۇنىيازنىڭ ئىختىيارىغا بەرمەكچى بولىدۇ. ئابدۇنىياز ئۆزىنىڭ قولىدىكى 1000 ئەسكەر قوشۇلۇپ جەمئى 1300 ئەسكەر بىلەن قەشقەر كونىشەھەرگە، ماخۇسەن ئۆزىنىڭ 1500 ئەسكىرى بىلەن قەشقەر يېڭىشەھەرگە تەگمەكچى بۇلۇپ پۈتۈشىدۇ.ئابدۇنىياز ماخۇسەن بىلەن پۈتۈشكەن كېلىشىم بويىچە ئۆزى يەتتە يۈز ئەسكەر بىلەن قەشقەرگە قاراپ يولغا چىقىدۇ. مۆيدىن 600 ئەسكەر بىلەن تېرىم ئارقىلىق قەشقەر كونىشەھەرگە قاراپ يولغا چىقىدۇ. بۇ 5 ئاينىڭ 25 كۈنى ئىدى. مەن شۇچاغدا يەكەندە مائارىپ خىزمىتىگە مەسئۇل ئىدىم. ئابدۇنىياز مېنى چاقىرىتىپ ئۆزىگە مۇشاۋىر قىلىۋالدى. شۇنداق قىلىپ مەن ئىككىنچى قېتىم ھەربىي خىزمەتكە ئالمىشىپ ئابدۇنىيازنىڭ يۈرۈشىگە قاتناشتىم.ئابدۇنىياز، مۆيدىنلەر ئىككى يولغا بۆلۈنۈپ قەشقەرگە قاراپ يولغا چىقىپ 1937 يىلى 29 ماي كۈنى قەشقەرگە يېتىپ كەلدۇق. بىز دۆلەتباغ تەرەپتىن كېلىپ دەريانى بويلاپ كېرەمباغقا كەلگەندە قەشقەر گۇڭئەنجۈنىڭ ئەسكەرلىرى سىزىپ قېلىپ، بىزگە قارشى ئوق چىقاردى. لېكىن ئارلىقىمىز يىراق بولغاچقا ئادەم چىقىم بولمىدى. شۇ چاغدا قەشقەر گۇڭئەنجۈنىڭ 300 دەك ئەسكىرى بۇلۇپ، ئۇنىڭغا ئىسھاق بېك قۇماندانلىق قىلاتتى. بىز ئەتىسى ئەتتىگەنلىكتە يومىلاق شەھەرنى قورشىۋالدۇق. يۇمىلاق شەھەردىكى مامۇت سىجاڭنىڭ قالدۇق ئەسكەرلىرى قۇربان سىجاڭنىڭ قۇماندانلىقىدا سېپىلغا چىقىپ بىزگە قارشى ئوق چىقىرىشقا باشلىدى. بىر قانچە كۈندىن كىيىن بىزنىڭ ئەسكەرلەرنىڭمۇ يەكەندىن كەلگەن مامۇت سىجاڭنىڭ ئەسكەرلىرى ئىكەنلىكىدىن خەۋەر تېپىپ، ھەر ئىككىمىز مۇسۇلمان تۇرۇپ، بىر بىرىمىزگە ئوق چىقىرىشتۇق دېيىشىپ بىرلەپ ئىككىلەپ سېپىلدىن چۈشۈپ بىزگە قۇشۇلۇپ سانىمىز غولداشقا باشلىدى. شۇڭا سوۋېت كونسۇلى ئالدىراپ تېنەپ ئابدۇنىياز بىلەن قۇربان سەئىدىنى كىلىشتۈرۈشكە ھەركەتلەندى ھەم بۇنىڭدىن ئۈنۈم ھاسىل قىلدى.كونسۇلنىڭ كىلىشتۈرۈشى بويىچە: يۇمىلاق شەھەردىكى قۇربان سەئىدىنىڭ ئەسكەرلىرى يېڭىشەھەرگە چىقىپ كېتىش، ئابدۇنىيازنىڭ ئەسكەرلىرى يۇمىلاق شەھەردىكى سىلىڭبۇغا كىرىپ ئۇرۇنلىشىش، بۇنىڭغا ئابدۇنىياز بىلەن ماخۇسەن قول قويغان. شۇ چاغدا بۇ كىلىشىمنىڭ ئارقىسىدا نېمە يۇشۇرۇنغانلىقىنى سەزمەپتۇق. بۇ كىلىشىم ئاساسەن: قۇربان سەئىدىنىڭ ئەسكەرلىرىنىڭ ئابدۇنىيازغا قۇشۇلۇپ كېتىشىدىن ساقلىنىش؛ ئۈرۈمچىدىن كېلىدىغان شىڭ شىسەينىڭ ئەسكەرلىرى يېتىپ كەلگۈچە قەشقەرنى تۇتۇپ تۇرۇشتىن ئىبارەت ئىكەن. كىيىنكى ئەمەلىيەت شۇنى ئىسپاتلىدى.بىز كىلىشىم بويىچە ماخۇسەن، ئابدۇنىياز باشچىلىقىدىكى قىسىملار قەشقەر يۇمىلاق شەھەر شىبۇغا ئۇرۇنلاشتۇق. لېكىن شۇ ئارلىقتا بىز كىلىشىمگە ئەمەل قىلىپ ھېچ ئىشقا ئارلاشماي جىم تۇرۇپتۇق. ئەمما گۇڭئەنجۈدىكى قادىر ھاجى گۇڭئەنجۈ تۈرمىسىدىكى 300 دىن ئۇشۇق مەھبۇسنى تۈرمىگە كىرسىن چېچىپ ھەممىسىنى كۆيدۈرۈپ تاشلاپ، ساقچىلىرىنى ئېلىپ يېڭىشەھەرگە كۆچۈپ كىتىپتۇ.ئابدۇنىياز قەشقەرگە كەلگەندىن كىيىن يەنە مىنى ئۆتكەندە كونسۇلغا يازغان خەتنىڭ جاۋابىنى ئېلىشقا 70 بەتتە چىقاردى. مەن كونسۇلخانىغا چىقسام، مەن خەت تاپشۇرغان تاتار كونسۇل ئابدۇللا ئەپەندى كېتىپ ئۇنىڭ ئورنىغا بىر روس كونسۇل كەپتۇ. مېنىڭ سۆزۈمنى ئۇنىڭغا مۇئاۋىن كونسۇل تەرجىمە قىلىپ بەردى. ئۇ مېنىڭ سۆزۈمنى ئاڭلاپ بۇلۇپ، بىزگە ھېچ قانداق ياردەم بىرەلمەيدىغانلىقىنى، ئىككى ئوتتۇرىدىكى ماجرا ئۆز ئاراڭلاردىكى ماجرا، شۇڭا بۇنىڭغا ئارلاشمايدىغانلىقىنى، ئۆزلىرىنىڭ خالىس ئادەم ئىكەنلىكىنى، ھېچقايسى تەرەپكە يان باسمايدىغانلىقىنى شۇنداقلا سوۋېت پۇقرالىرىنىڭ ھەم ئۆزلىرىنىڭ ھېچ قانداق دەخلى تەرۇزغا ئۇچرىماسلىقىنى تەكىتلەپ سۆزىنى تۈگەتتى. مەن بۇ ئەھۋالنى ئابدۇنىيازغا دوكلات قىلدىم. ئابدۇنىياز:مەن ئۇلارنى بىلەتتىم، ئۇلار بىزگە ياردەم بەرمەيدۇ. شىڭ شىسەيگە بېرىدۇ، شۇنداق بولسىمۇ بىز سىناپ باقتۇق، ئۇنىڭ زىيىنى يوق دېدى. شۇ ۋاقىتتا ئۈرۈمچىدىن بىزگە قارشى 10 ماشىنا ئەسكەرنىڭ ئاقسۇغا چۈشكەنلىكى توغرىسىدا خەۋەر كەلدى. بۇ ھەقتە ماخۇسەن بىلەن ئابدۇنىياز مەسلىھەتلىشىپ، قەشقەردە ماخۇسەن قېپ قېلىپ يېڭىشەھەر مۇھاسىرىسىنى باشلاش، ئابدۇنىياز خۇيزۇ، ئۇيغۇر بۇلۇپ 1400 دەك ئەسكەر بىلەن مارالبېشىغا بېرىپ ئۈرۈمچىدىن كېلىۋاتقان ئەسكەرلەرنى توسۇش قارار قىلىندى.بىز 37 يىل 6 ئاينىڭ 3 كۈنى قەشقەردىن يولغا چىقىپ 7 كۈنى مارالبېشىغا يېتىپ باردۇق. بىز بارساق ئۈرۈمچىدىن كەلگەن ئەسكەرلەر بىزنىڭ كىلىۋاتقانلىقىمىزنى ئاڭلاپ مارالبېشى سېپىلىنىڭ ئىچىگە كىرىپ دەرۋازىنى تاقاپ، سېپىلغا چىقىۋالغانىكەن. بىز بېرىپلا سېپىلنى قورشاپ ئىككى كۈن ئۇرۇشتۇق. شىمال تەرەپتىكى دەرۋازىنى ئوت قۇيۇپ، ئۆرىۋەتكەندىن كېيىن، ئۇلار بىزگە ئۇرۇشنى توختاتساق، بىزگە ئىككى كۈن مۆھلەت بىرىلسە، قۇرالنى ئاندىن تاپشۇرساق، دەپ ۋەكىل چىقاردى. بىز ئۇلارنىڭ شەرتىگە كۆندۇق. لېكىن ئۇلار ئىككى كۈنگىچە قېچىش تەييارلىقىنى كۆرگەنىكەن. مۇددەت توشقان كۈنى ئۇلار ماشىنىنىڭ ئۈستىگە پىلىمۇتلىرىنى تىكلەپ قۇيۇپ ماشىنىلىرىنى ھەيدەپ، بىزگە قارىتىپ پىلىمۇت ئېتىپ قېچىشقا باشلىدى. دەرۋازا ئېتىكلىك بولغاچقا ئىچىدىكى تەييارلىقتىن پەقەت خەۋرىمىز بولماپتۇ. بىزمۇ ئارقىدىن ئوق چىقاردۇق. لېكىن ئۇنىڭ ئۈنىمى بولمىدى. ئەمما ئۇلار قېچىپ قۇتۇلۇپ كېتەلمىدى. بىز مارالبېشىغا كېلىپلا تۇمشۇققا ئەۋەتكەن بىر ليەن ئەسكىرىمىز، ئۇلارنىڭ ماشىنىسىدا قېچىپ كىتىۋاتقانلىقىنى كۈرۈپ ئوق چىقىرىپ ئىككى ماشىنىنى توختىتىپ قالغان. ئۇنىڭدىكى 70 ئادەمدىن 18ى ئۆلگەن 52سى ئەسىر چۈشكەن. 70 دانە مىلتىق، بىرقانچە ساندۇق ئوق غەنىيمەت ئالغان.بىز تۇمشۇققا كەلگەندە ئابدۇنىياز بۇ ليەننى تەقدىرلىدى. بىز تۇمشۇقتىن يۈرۈپ كەلپىننىڭ سايۋاغ دېگەن يېرىگە بارغان چېغىمىزدا ئىككى ئايروپىلان ئۈستىمىزدە پەسلەپ ئۇچۇپ بىزگە پىلىمۇتتىن ئوق ئاتتى، بىزمۇ ئوق چىقاردۇق. بىرسىگە ئوق تىگىپ تاغ تەرەپكە چۈشۈپ كەتتى. ئۇ يەرگە ئادەم ئەۋەتسەك، ئايروپىلاندىكى ئىككى ئادەمدىن بىرسى ئۆلۈپتۇ. ليۇتچىك ساق قاپتىكەن، ئۇنى ھەيدەپ كەپتۇ. ئۇنى بىر دېھقاننىڭ ئۈيىدە قۇيۇپ ئۇنى ساقلاشقا بىر ئەسكەر قالدۇردۇق.بىز ئۇيەردىن ئايكۆلگە بارغاندا ئابدۇنىياز ئەسكەرلىرىنى قايتىدىن تەشكىللىدى. بىر تۈەننى قۇمباشقا، بىر تۈەننى ئاۋاتقا، بىر تۈەننى غوروچۆلگە، بىر تۈەننى دەريا بويىغا ئۇرۇنلاشتۇردى. بىر ليەننى ئۈچتۇرپان ئەتراپىغا، ئىككى لىيەننى شىتابنى مۇھاپىزەت قىلىشقا ئۇرۇنلاشتۇردى. بىز ئابدۇنىياز باشچىلىقىدا ئاۋاتقا كىرىپ ئۇرۇنلاشتۇق. ئۈرۈمچىدىن كەلگەن ئەسكەرلەر 2000 دەك بۇلۇپ، ئۇلار ئۇيغۇر، خەنزۇ، خۇيزۇلاردىن تەركىب تاپقانىكەن. ئۇلار دەريانىڭ ئاقسۇ تەرىپىدە، بىز دەريانىڭ ئايكۆل تەرىپىدە ئۇرۇنلاشتۇق، ئۇلاردا پىلىمۇت، زەمبىرەك قاتارلىق قوراللارمۇ بار ئىكەن. بىزنىڭ قوراللىرىمىز بەك ئاددى بۇلۇپ، ئوقلىرىمىزمۇ يېتەرلىك ئەمەستى، شۇنداقتىمۇ ئانچە مۇنچە ئۇرۇشۇپ تۇردۇق.ئابدۇنىياز ئۈرۈمچى ئەسكەرلىرىنىڭ ئارقا تەرىپىنى پاركەندە قىلىش ئۈچۈن داۋۇت قارى دىگەن بىر كىشىنى ليەنجاڭلىققا ئۆستۈرۈپ، ئۇنى پارتىزانلىق ئۇرۇش ئېلىپ بېرىشقا 100 ئەسكەر بىلەن شايار، كۇچا ئەتراپىغا يولغا سالدى. ئۇ ئادەم خېلى تەدبىرلىك كىشى بولغانلىقى ئۈچۈن ئۇزاققا بارمايلا ئەسكەرلىرىنى تۆت بەش يۈزگە يەتكۈزىۋالغان. ئۇلار كۇچانىڭ ياقا دېگەن يېرىگە بارغاندا ئۈرۈمچىدىن كېلىۋاتقان ئىككى ماشىنا ئەسكەرنى توسۇپ، تەسلىم قىلىپ 80 دەك مىلتىق، نۇرغۇن ئوق دورا غەنىيمەت ئالغان. بۈگۈردىمۇ ئۈرۈمچىدىن كېلىۋاتقان ئەسكەرلەرنىڭ ماشىنىلىرىنىڭ چاقلىرىغا ئېتىپ ماشىنىلىرىنى توختىتىۋېلىپ 300 دەك قۇرالغا ئىگە بولغان. شۇنداق قىلىپ ئۈرۈمچىدىن ئاقسۇدىكى ئەسكەرلەرگە بارىدىغان ياردەمنى ئۈزۈپ قۇيۇپ، ئاقسۇدىكى ئەسكەرلەرگە زور خەۋپ يەتكۈزگەن.شۇڭا ئۈرۈمچى قىسىملىرى قوراللىرى خىل، ئادەم سانى كۆپ بولسىمۇ بىر مەزگىل بىزگە يۈرەكلىك ھۇجۇم قىلالمىدى، لېكىن ئاندا ساندا ئۇرۇش قىلىپ تۇردى. شۇ مەزگىلدە ئابدۇنىياز سىجاڭ ئاۋاتتا مۇشاۋىر ئىسمايىل ئاخۇننى 100 دەك ئەسكەر بىلەن قالدۇرۇپ، ئۆزى 100 دەك ئەسكەر بىلەن دەريا بويىدىكى ئەسكەرلەرنى كۆزدىن كۆچۈرۈپ بۇلۇپ، ئۈچتۇرپانغا چىقىپ كەتتۇق. دەريا بويىدىكى ئەسكەرلەر ئانچە مۇنچە ئوق چىقىرىپ ئۇرۇشىۋاتقانىكەن.بىز ئۈچتۇرپانغا كېلىپ ئۇ يەردە ئوق زاۋۇتى، يەنە بىر كېيىم كېچەك كارخانىسى قۇردۇق. ئۇلار قسىقىلا ۋاقىت ئىچىدە خېلى كۆپ ئوق قۇيۇپ بەردى ھەم خېلى كۆپ ئۆتۈك، چاپان تىكىپ بەردى. بىز ئۈچتۇرپاندا 20 كۈندەك تۇردۇق.37 يىل 8 ئاينىڭ 5 كۈنى شىڭ شىسەينىڭ ئەسكەرلىرى بىزگە ھۇجۇم باشلىدى. بىز بىرقانچە كۈن ئۇرۇشقان بولساقمۇ، ئۇلار باستۇرۇپ كېلىۋەردى، شۇنداق قىلىپ بىزنىڭ قىسىم ئۈچتۇرپانغا چېكىندى. ئۇلار بىلەن بىزنىڭ ئارلىقىمىز 10 كىلومېتىرلا قالغانىدى، ئۇرۇش جىددىيلەشكىلى تۇردى. بىز ئاخىرى بۇلالماي ئاقچىغا چېكىندۇق. بىزنىڭ چېكىنگەن ئەسكەرلىرىمىز 400 دەك كېلەتتى، قالغانلىرى ئاۋات تەرەپتە قالغانىدى. شىڭ شىسەينىڭ بىزنى قوغلاپ كېلىۋاتقان ئەسكەرلىرى 1000 دىن ئاشاتتى ھەم ئۇلارنىڭ قوراللىرى خىل ئىدى. بىز ئاقچىدىمۇ تۇرالماي، تاغ يولى بىلەن يۈرۈپ ئەتىسى كەلپىنگە يېتىپ كەلدۇق. كەلپىندە 10 كۈندەك تۇرۇپ، ئۇ يەردىن يەنە ئاۋاتقا كەتتۇق.1 ئابدۇنىياز شىسىنىڭ سەنمۇجاڭى مۆيدىن ئاۋاتقا كەلگەندە بىزدىن يۈز ئۆرۈپ ئۇنىڭ شىڭ شىسەي تەرەپكە بىزنىڭ قىسىمنىڭ ئەھۋالى ھەم قىسىمنىڭ بىر قىسىم مەخپىيەتلىكلىرى توغرىسىدا يازغان خېتى قۇلىمىزغا چۈشۈپ قالدى. بۇنى نۇرغۇن تەكشۈرۈشلەر ئارقىلىق ئىسپاتلىغاندىن كېيىن، ئۇنىڭ ئىقرارىغا ئاساسەن، ئۆلۈم جازاسى بىرىلدى. ھېلىقى سوۋېت ليۇتچىكىنىمۇ شۇ قۇيۇپ بەرگەنىكەن.2 پارتىزانلىق ئۇرۇشقا كۇچا تەرەپكە ئەۋتىلگەن داۋۇت قارى شىڭ شىسەينىڭ ئەسكەرلىرىنى يولدا تۇسۇپ ئۇرۇشۇپ، خېلى راۋاجلىنىپ، ئەسكىرى 400 گە يەتكەنىدى ھەم يىڭجاڭلىققا ئۆستۈرۈلگەنىدى. كېيىنكى چاغلاردا بىز ئاقسۇ، ئۈچتۇرپانلاردا يېڭىلىپ ئۇنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋەر ئالالماي ھەم يوليۇرۇق بىرەلمەي ئۈزىمىز بىلەن بۇلۇپ يەكەن تەرەپكە چېكىنىپ كەتكەندىن كېيىن ئۇلارمۇ پارچىلىنىپ، ئەسكەرلىرى تارقاپ كېتىپ، ئاخىرىسىدا داۋۇت قارى قېچىپ دۈڭخۇاڭ بىلەن لەنجۇغا كىرىپ كەتكەن مەن كېيىن لەنجۇغا بارغاندا شۇ يەردىكى سودىگەرلەردىن ئۇنىڭ ئەھۋالىنى ئاڭلىدىم.3 يۇقۇرىدا خوجىنىياز ھاجىم تەرىپىدىن مۇسۇل ھاجىم بىلەن تاشكەنتكە ۋەكىللىككە ئەۋەتىلگەن ئەمەت پاختا دېگەن ئادەم بىلەن يەنە بىر ئاقسۇلۇق ئوسمان ئەپەندىنى ئۈچتۇرپاندا ئۇچراتتۇق. ئەمەت پاختا شۇنىڭدىن كېيىن ئاقسۇ بانكىغا باشلىق بۇلۇپ شۇ يەردە ئىشلىگەنىكەن. ئەمەت پاختا بىزدىن ئايرىلىپ قەشقەرگە كەتتى. كېيىن ئاڭلىساق ھىندىستانغا چىقىپ ئۇيەردىن تۈركىيىگە كەتكەنىكەن.ئاقسۇ ئاۋاتتىن چېكىنىشئابدۇنىياز بىر تۈركۈم ئەسكەرلىرى بىلەن ئاقسۇ دەرياسى بويىدا، ئۈچتۇرپاندا شېڭ شىسەينىڭ ئەسكەرلىرى بىلەن ئۇرۇشۇپ يېڭىلگەندىن كېيىن ئاقچى ئارقىلىق كەلپىنگە چىقىپ، ئۇ يەردىن ئاۋاتقا بېرىپ، ئۆزىنىڭ چوڭ قۇشۇنىغا قۇشۇلىدۇ. بۇ چاغدا شېڭ شىسەينىڭ قىسىملىرى سوۋېتنىڭ ئالتايىسكى رۇس ئەترىتىنىڭ ياردىمى بىلەن دەريادىن ئۆتۈپ، ئابدۇنىيازنىڭ قىسىملىرىغا قارشى ھۇجۇمغا ئۆتىدۇ. بۇ، 9 ئاينىڭ5 كۈنى بۇلۇپ، ئابدۇنىيازنىڭ قۇمباش، ئايكۆلدىكى 100 دەك ئەسكىرى قاتتىق مۇداپىئەدە تۇرىدۇ. قارشى تەرەپ 2000 دەك ئەسكەر بىلەن ھۇجۇم باشلاپ، ئىككىگە بۆلۈنۈپ، بىر بۈلۈكى غوروچۆل تەرەپكە، يەنە بىر بۈلىكى ئاۋاتنىڭ ئۈزىگە ھۇجۇم قىلىدۇ. غوروچۆلدىكى مۇداپىئەگە ئابدۇنىياز ئۆزى قۇمداندانلىق قىلىدۇ. بىز ئاۋاتتا بىر كېچە كۈندۈز ئۇرۇشۇپ، ئاخىرى بۇلالماي، شىتابنى ئاۋات بازىرىدىن يۆتكەشكە مەجبۇر بولدۇق. ئاۋات پۈتۈنلەي قورشاۋدا قالدى. بۇ چاغدا ئۇلارغا ياردەمگە ئايروپىلانمۇ كەلمىدى، لېكىن ئاۋات بازىرىغا بېسىپ كىرىشكە پېتىنالمىدى. بىز مۇشۇ پۇرسەتتىن پايدىلنىپ، شەھەردىن چېكىنىپ چىقىپ، شەھەرنىڭ غەرب تەرپىگە قاراپ، 20 كىلومېتىردەك يول بېسىپ، بىر يېزىغا كېتىۋاتقىنىمىزدا، شىڭ شىسەينىڭ ئەسكەرلىرى كۆرۈپ قېلىپ، يىراقتىن ئوق چىقىرىشقا باشلىدى، لېكىن ئارلىقىمىز يېراق بولغاچقا بىزنى چىقىمغا ئۇچرىتالمىدى، بىز ماڭغان يول شاللىق ئوتتۇرىسىدىكى يول بولغانلىقى ئۈچۈن، ئىككى تەرىپى پاتقاق ئىدى. بىز بىر يېزىغا قېچىپ بېرىپ ئەسكەرلىرىمىزنىڭ تىزىمىنى ئالساق، بىرىمۇ چىقىم بولماپتۇ. بىز بىلەن بىللە ئورۇش قىلغان ماخۇسەننىڭ بىر تۈەن ئەسكىرى ئالدىمىزدا ئىدى. ئۇلار شۇماڭغانچە توختىماي يول يۈرۈپ، مارالبېشى تەرەپكە ئۆتۈپ كېتىپتۇ. بۇ 9 ئاينىڭ 7 كۈنى ئىدى.غوروچۆلدە ئابدۇنىياز باشچىلىقىدىكى ئەسكەرلەر بىر كۈن قاتتىق ئۇرۇشۇپ، ئاخىرى بۇلالماي يەكەن دەرياسىنى بويلاپ، غەربكە يۈرۈپ كېتىپتۇ. بىزنىڭ چېكىنىپ پىچاق سىندىغا بېرىشىمىزغا بۇيرۇق قىلىندى. بىز يۇلغۇنلۇق ھازىرقى ساچىڭزا غا كېلىپ، كەينىمىزدىن كېلىۋاتقان قىسىملارنى پىچاق سىندىغا بېرىشقا بۇيرۇپ كېتىۋەردۇق. مارالبېشىدىن خەۋەر ئالساق سوۋېتنىڭ تويۇق ئارقىلىق قازاق، قىرغىز بۇلۇپ، 2000 دەك ئەسكىرى مارالبېشىغا كەپتۇ ھەمدە ئۇلاردىن 500 ئاتلىق ئەسكەر بىزنى توسۇش ئۈچۈن مارالبېشىدا ساقلاپ يېتىپتۇ، قالغان 1500 ئەسكەر قەشقەر، يەكەنلەرگە يۈرۈپ كېتىپتۇ. ماخۇسەننىڭ پەيزاۋاتنى ساقلاپ ياتقان مالۈيجاڭ باشچىلىقىدىكى ئەسكەرلىرى سوۋېت كونسۇلىنىڭ خىزمەت ئىشلىشى بىلەن ئىسيان كۈتۈرۈپ، شىڭ شىسەيگە ئۆتۈپ كىتىپتۇ ھەم يېڭىشەھەرگە بېرىپ ماخۇسەنگە قارشى ئۇرۇش قىلىۋېتىپتۇ. مۇشۇنداق بىر پەيتتە، سوۋېت ئارمىيسى قەشقەرگە بېسىپ كىرىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ماخۇسەن ئەسكەرلىرىنى ئېلىپ يەكەنگە چېكىنىدۇ. يېڭىشەھەردىكى قۇربان سەئىدىنىڭ ئۇيغۇر ئەسكەرلىرى يېڭىشەھەردىن كونىشەھەرگە قايتىپ كىرىدۇ.مالۈيجاڭ ماخۇسەننى قوغلاپ يەكەنگە بارىدۇ، ماخۇسەن ئۇ يەردىمۇ تۇرالماي، 100 دەك ئەسكىرى بىلەن قاغىلىققا بېرىپ، ئۇ يەردىن ھىندىستانغا ئۆتۈپ كېتىدۇ. ماخۇسەننىڭ قالدۇق ئەسكەرلىرى قېچىپ خوتەنگە يېتىپ بارغۇچە، چولاق ساي دېگەن يەردە سوۋېت ئايروپىلانلىرىنىڭ بومباردىمان قىلىشى، پىلىمۇتقا تۇتۇشى بىلەن كۆپ قىسمى قىرىلىپ تۈگەيدۇ.پىچاق سىندى ئەھۋالىبىز پىچاق سىندىغا توپلانغىنىمىزدا، ئابدۇنىيازنىڭ 1300 ئەسكىرىدىن پەقەت 1000 ئادەم قاپتۇ. قالغانلىرى ئۈلۈپ، قېچىپ تۈگەپتۇ. بىز مارالبېشىدا روس ئەسكەرلىرىنىڭ بارلىقىنى بىلگەندىن كېيىن، شاقۇردىن ئۆتۈپ، يەكەن دەرياسىنى بويلاپ، ئورمانلىق بىلەن مەكىتكە يۈرۈپ كەتتۇق. كىتىۋاتقىنىمىزدا كۈندە بىر قانچە سوۋېت ئايرۇپىلانلىرى كىلىپ بومبا تاشلاپ، بىزنى پاراكەندە قىلىپ تۇردى.بىز يول باشلىغۇچىدىن ئابدۇنىياز سىجاڭنىڭ كۆلنىڭ ئۇ تەرپىگە ئۆتۈپ كەتكەنلىكىنى ئاڭلىدۇق. ئاندىن بىزمۇ ئۆتمەكچى بولدۇق. بىز 100 دەك ئادەم ئىدۇق، قېيىققا ھەر قېتىمدا تۆتتىن ئولتۇرۇپ بىر كۈندە ئاران ئۆتۈپ بولدۇق. شۇڭا ئابدۇنىيازنىڭ ئارقىسدىن يىتىشەلمىدۇق. ئايروپىلان بىزنى كۆپ قېتىم ئوققا تۇتتى، ئات ئۇلاغلىرىمىز ئۆلدى، كۈندۈزى مېڭىشقا ئامالسىز قالدۇق.يولدا كېتىۋېتىپ كىچىك ئاخۇن بىلەن بىرگە بۇلۇپ قالدىم، ئۇماڭا:قادىر ھاجىم، بىز ئەمدى يىڭىلدۇق، ئالدىمىزنى سوۋېت ئەسكەرلىرى توسۇپ يېتىپتۇ، خوتەنگە ئۆتەلمەيمىز، شۇڭا ئىككىمىز يەكەنگە بېرىپ، روس ئەسكەرلىرىگە تەسلىم بولايلى ئەل بولايلى، بىزنى قارشى ئالىدۇ دېدى. مەن ئۇنىڭ سۆزىگە جاۋابەن:قورشاۋنى بۈسۈپ، خوتەن تەرەپكە ئۆتۈپ كىتەيلى، ئۇ يەردىمۇ تۇرالمىساق، ھىندىستانغا چىقىپ كىتەرمىز. ئەگەر ھازىر ئەل بولساق، ئۇ روسلار بىر ئاز كىچىكتۈرۈپ بولسىمۇ بىزنى ئۆلتۈرۋېتىدۇ دېدىم.ئاخىرى كىچىك ئاخۇن ئۈزىنىڭ سوۋېت كونسۇلى بىلەن مۇناسىۋىتى بارلىقىنى، ماڭا كاپالەتلىك قىلىدىغانلىقىنى ئېيتتى. مەن بۇنىڭغا كۆنمىدىم، ئاندىن ئۇ:مېنى كۆرمەسكە سالسىلا، مەن قېچىپ كېتەي دېدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇ قېچىپ كەتتى.كىچىك ئاخۇن ئىلگىرىمۇ بىر قېتىم يەكەندىن قاچقاندا تۇتۇلۇپ قېلىپ، توۋا قىلغاندىن كىيىن ئابدۇنىياز كەچۈرۈم قىلغان. مامۇت سىجاڭ ۋاقتىدا سوۋېت كونسۇلىغا يازغان خېتى ئاشكارىلىنىپ قېلىپ، توۋا قىلغاندىن كىيىن، ئۆلۈمدىن قۇتۇلۇپ قالغانىدى.كىچىك ئاخۇن يۇشۇرۇن قېچىپ شىڭ شىسەي تەرەپكە ئۈتۈپ كەتكەن بولسىمۇ، ئاخىرقى ھېسابتا يەنە شىڭ شىسەي ئۆلتۈرىۋەتتى.ئۇنىڭدىن باشقا، ئابدۇنىيازنىڭ دوختۇرى مۇسا يەكەنگە قېچىپ بېرىپ، سوۋېت ئەسكەرلىرىگە تەسلىم بولدى.مەن يولدا ھەممىنىڭ ئارقىسىدا قالدىم. مىڭ تەستە ئىككى كۈندىن كېيىن پوسكام دېگەن يېزىدا ئابدۇنىيازغا يېتىشۋالدىم. ئابدۇنىياز كىچىك ئاخۇن، مۇسا دوختۇر قاتارلىق بىر قانچە ئەمەلدارنى سۈرۈشتە قىلدى. ئۇلارنىڭ قېچىپ كەتكەنلىكىنى ئاڭلاپ خېلى غەزەپلەندى. ئاندىن بىزگە:ئادەملەر مۇشۇنداق ۋاقىتتا سىنىلىدۇ. شۇڭا ئۇنداق ئادەملەرنىڭ بىزدىن بۇرۇنراق كەتكىنى تۈزۈك. گەپ ئەمدى ئالدىمىزدا، باغ جىگدىگە ئورۇسلارنىڭ 1000 دەك ئەسكىرى توپلىنىپتۇ. ئۇ يەرگە ئۇيغۇر، خۇيزۇ بۇلۇپ 1000 دەك ئەسكەر ئەۋەتتۇق، ئۇلار ئوق چىقارسا بۇلارمۇ ئوق چىقىرىدۇ. بولمىسا، ئاستا ئۈتۈپ كېتىدۇ. بىز بۈگۈن شامدىن كېيىن ئۇلارنىڭ ئارقىسىدىن يولغا چىقىپ، كىچىلەپ ئۆتۈپ كىتىمىز، ئەگەر ئۇلار توسۇپ ئۇرۇشسا، بىزمۇ ئۇرۇشىمىز. ئەگەر بۈسۈپ ئۆتۈپ كىتەلىسەك، قاغىلىققا چىقىپ كېتىمىز، ئۇ يەردە ئورۇسلارغا ئەل بولغان خۇيزۇ قۇشۇن بار. ئۇ يەردىنمۇ ئۆتۈپ كىتەلىسەك ئاندىن خوتەنگە يېتىپ بارالىشىمىز مۇمكىن. ئۇ چاغدا خوتەندىكى خۇيزۇ قۇشۇن بىلەن بىرلىشىپ، خوتەننى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن تىرىشىمىز. ئەگەر ئۇنىڭغىمۇ بولمىسا، قاراڭغۇ تاغقا چىكىنىپ چىقىپ، شۇ يەرنى بازا قىلىپ ئۇرۇشىمىز. مۇبادا ئۇمۇ ئەپلەشمىسە، ھىندىستانغا چىقىپ كىتەرمىز دېدى. مەن ئابدۇنىيازنىڭ پىكىرىگە قارىتا:بۇ قارارلىرى ياخشى بوپتۇ. لېكىن ئۇ روس ئەسكەرلىرى بىلەن ئۇرۇشۇپ، بۆسۈپ ئۆتۈپ كېتىش قىيىن. چۈنكى، ئۇلارنىڭ قولىدا زەمبىرەك، پىلمۇت قاتارلىق خىل قوراللار بار. بىزدە بولسا، ئۇنداق قوراللار يوق، ھەتتا ئوقلىرىمىزمۇ يەرلىك ئوق. ئۇنىڭ ئۈستىگە، ئەسكەرلەرنىڭ روھى چۈشۈپ كەتتى. شۇڭا بىز مۇشۇ يەردىكى 100 دەك ئەسكەر بىلەن تەكلىماكان ئارقىلىق گۇمىغا بېرىپ، سانجۇ ئارقىلىق ھىندىستانغا چىقىپ كەتسەك، قالدى 200 چە ئەسكەرنى باغ جىگدىدىكى قىسىملارغا ياردەمگە ئەۋەتسەك، ئۇلار مۇشۇ يەردە ئۇرۇشۇپ يېڭىلىپ قالسا، تارقاپ كەتمەمدۇ؟ دېدىم.ئابدۇنىياز:ئۇ پىكىرىڭىز توغرا ئەمەس، بىز يەكەندىن چىقىپ قەشقەرگە بېرىپ، ئۇ يەردىن ئاقسۇ ئاۋات، ئۈچتۇرپان قاتارلىق جايلاردا غەلبىلىك جەڭ قىلدۇق. ئەمدىلىكتە ئورۇسلار ئوتتۇرىغا چۈشۈپ، بىز مەغلۇبىيەتكە يۈزلەنگەندە، ئۇلارنى تاشلىۋېتىپ، نېمە بولساڭ بول دەپ، ئۈزىمىزنىڭ جېنىنى ئېلىپ چەتكە چىقىپ كەتسەك بىزگە سەت ئەمەسمۇ؟! ھەرگىز ئۇنداق قىلىشقا بولمايدۇ. نېمە بولساق، ئەسكەرلەر بىلەن بىللە بولىمىز. ئۇرۇشۇپ، شۇلار بىلەن بىرگە قۇربان بولىمىز. مامۇت سىجاڭ چەتكە چىقىپ كىتىپ نېمە نەتىجىگە ئېرىشتى؟ بىر لېگەن پولونى يەپ بىزنىمۇ ئۇنتۇپ قالدى. بىرەر پارچە خېتىمۇ يوق. بىزمۇ چىقساق، شۇنداق بۇلۇرمىز. چەتنىڭ ياردەم بېرىشىمۇ تايىنلىق. بۇنداق پىكىردىن قايتسىلا دېدى ئەسلىدە ئابدۇنىياز بىزنى سىناپ بېقىش ئۈچۈن، ھېچ بولمىغاندا، ھىندىستانغا چىقىپ كىتەرمىز دەپ قويغانىكەن، ئۇنىڭ ئەسكەرلەرنى تاشلاپ چىقىپ كىتىش نىيىتى زادى يوق ئىدى. بىز ئۇنىڭ پىكىرىنى ئاڭلاپ بېسىلىپ قالدۇق.ئابدۇنىياز ئەسكەرلەرنى تەييار بۇلۇشقا بۇيرۇدى. بۇ چاغدا ئۇنىڭ يېنىدا 300 چە ئەسكەر قالغانىدى. 9ئاينىڭ 15 كۈنى نامازشام بىلەن باغ جىگدىگە قاراپ يۈرۈپ كەتتۇق. ئابدۇنىياز ئەسكەرلەرنى تارقاپ كەتمىسۇن دەپ، پات پات ئاتلىق قىسىمنىڭ ئالدى ئارقىسىغا ئۈتۈپ تەكشۈرۈپ تۇردى. تاڭ ئاتقاندا، بىر چوڭ ئۆستەڭگە دۇچ كەلدۇق. ئابدۇنىياز ئەسكەرلىرى بىلەن ئۆستەڭدىن ئۈتۈپ كېتىپتۇ. بىز ئىدارە كادىرلىرى توسۇلۇپ قالدۇق. شۇ ئارلىقتا ئېتىم كۆۋرۈكتىن ئۆتەلمەي ئۆستەڭگە چۈشۈپ كەتتى. مەن ئاتنى سۇدىن چىقىرىپ نەرسە كېرەكلىرىمنى باشقىدىن جايلاپ بولغۇچە، قىسىم ئۇزاپ كېتىپ قالدى. مەن ئەمدى يولنى تەكلىماكانغا سالاي دەپ تۇرسام، ئابدۇنىياز، باش كاتىپ مەھەممەت ئىمىن مەخسۇم بىلەن ئوسمان ئەپەندىنى مېنى چاقىرىپ كېلىشكە ئەۋەتىپتۇ. مەن ئۇلارغا:ئەمدى ئۇرۇشۇشنىڭ ئەھمىيتى قالمىدى. بۇ ھەقتە ئابدۇنىياز سىجاڭغا پىكىر بەرسەم قوبۇل قىلمىدى، شۇڭا بىز ئۈچىمىز مۇشۇ يەردىنلا گۇمىغا چىقىپ، ئۇ يەردىن ھىندىستانغا ئۈتۈپ كەتسەك دېدىم. ئۇلار ماڭا قۇشۇلدى. شۇنىڭ بىلەن بىز بىر ئادەمگە يول باشلىتىپ، قۇملۇقتا بىر كۈن يول يۈرۈپ مازار قۇم دىگەن يەرگە يېتىپ باردۇق، ئۇ يەردە ئون ئۆيلۈكتەك ئاھالە بار ئىكەن. ئۇلار بىزنى كۈتىۋالدى. بىز ئۇيەردىن ئۈچ كۈنلۈك ئۇزۇق سېتىۋېلىپ، بىر ئادەمنى يول باشلاشقا 100 سەرگە ياللاپ، يولغا چىقتۇق. ئۇ يەردىن قاغىلىق تەۋەسىدىكى چەچ قۇم، قار باستىم، ئىسمىسالا، ئۇششاقباش ئارقىلىق تاغ ئىچىگە كىرىپ، لاداققا بارىدىغان يول بىلەن قارا قۇرۇم داۋىنىدىن ئېشىپ، ھىندىستانغا چىقىپ كەتتۇق.ئابدۇنىياز يەكەندە روس ئەسكەرلىرى بىلەن ئۇرۇشۇپ، بۆسۈپ ئۈتۈپ كېتەلمەي، 50 60 ئەسكەر بىلەن يېڭىسارغا چېكىنگەندە، يېڭىشەھەردىن ئىككى ماشىنا ئەسكەر چىقىپ، ساراينى قورشىۋېلىپ ئۇرۇشىدۇ. ئىككى ئۈچ سائەت ئۇرۇشقاندىن كېيىن ئوق چىقىش توختايدۇ. كىرىپ قارىسا ئابدۇنىيازنىڭ ئەسكەرلىرى ئۈلۈپ تۈگىگەن ئابدۇنىياز بولسا يارىدارلىنىپ ياتقان. يېڭىشەھەردىن چىققان ئەسكەرلەر ئۇنى ماشىنىغا سېلىپ، يىڭىشەھەرگە ئېلىپ بېرىپ، داۋالاپ ساقايتقاندىن كېيىن، ئۇنى ئۈرۈمچىگە ئەۋەتىپ بىرىدۇ بۇ، ياپچانلىق كىشىلەرنىڭ ئېيتىپ بىرىشى.يەنە بىر خەۋەرگە قارىغاندا، باغ جىگدىدە بولغان ئۇرۇشتا بۆسۈپ ئۈتۈپ قاغىلىققا قاراپ ماڭغاندا، پوسكام بىلەن قاغىلىق ئارىلىقىدا شېڭ شىسەينىڭ ئەسكەرلىرىگە ئەسىرگە چۈشكەن. شۇنىڭ بىلەن ئابدۇنىيازنىڭ ئۇرۇشىمۇ ئاياغلىشىدۇ.قۇربان سەئىدى مامۇت سىجاڭنىڭ ئورنىغا سىجاڭ بۇلۇپ ئۇزۇن ئۆتمەي، ئۇمۇ ئۈرۈمچىگە چاقىرتىلىپ، شېڭ شىسەي تۈرمىسىدە ئۆلگەن.شېڭ شىسەي مامۇت سىجاڭ ۋەقەسى تۈپەيلىدىن، تۈرلۈك بەتناملارنى ئويدۇرۇپ چىقىپ، شىنجاڭدا بىر قانچە 10 مىڭ ئادەمنىڭ بېشىغا چىقتى. بۇنى شىنجاڭ خەلقى ھەرگىزمۇ ئۇنۇتمايدۇ.بۇ ئەسەرنىڭ ھوقۇقى تور بېتىمىزدە باشقا تور بەتلەردە ئېلان قىلماقچى بولسىڭىز، ئادرېسىنى ئۇلانما قىلسىڭىز بولىدۇ، لېكىن ئوغرىلىقچە كۆچۈرۈپ چاپلىماڭ!!!باشقىلارنىڭ ئەمگىكىنى قەدىرلەش گۈزەل ئەخلاق جۈملىسىدىندۇرئورخۇن مۇنبىرى ياڭ زېڭشىن، جىن شۇرېن ۋە شېڭ شىسەي 0.476573 3, :0311 13:41, : 06003667
|
تەمبۈر ۋەقەسى دە شېئىر ئوقۇغان شائىر تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ مىدوڭ رايونلۇق قاماقخانىدا ئىكەنلىكى ئاشكارىلاندى ئۇيغۇرئۈرۈمچىدىكى خەلق سارىيىدا ئۆتكۈزۈلگەن سەنئەتكار نۇرمەمەت تۇرسۇننىڭ تەمبۈر كېچىلىكى دە قانغا بويالغان ناخۇل دېگەن شېئىرىنى دېكلاماتسىيە قىلغان شائىر تۇرسۇنجان ئەمەت ئەپەندى ئايالى بىلەن. ۋاقتى ۋە ئورنى ئېنىق ئەمەسئۈرۈمچىدىكى خەلق سارىيىدا ئۆتكۈزۈلگەن سەنئەتكار نۇرمەمەت تۇرسۇننىڭ تەمبۈر كېچىلىكى دە قانغا بويالغان ناخۇل دېگەن شېئىرىنى دېكلاماتسىيە قىلغان شائىر تۇرسۇنجان ئەمەت ئەپەندى. ۋاقتى ۋە ئورنى ئېنىق ئەمەس2001يىلى كىرگەن يېڭى يىل كەچقۇرۇن ئۈرۈمچىدىكى خەلق سارىيىدا ئۆتكۈزۈلگەن سەنئەتكار نۇرمەمەت تۇرسۇننىڭ تەمبۈر كېچىلىكى دە شائىر تۇرسۇنجان ئەمەت قانغا بويالغان ناخۇل دېگەن شېئىرىنى دېكلاماتسىيە قىلىپ، كېچىلىككە قاتناشقان تاماشىبىنلارنىڭ قەلبىنى لەرزىگە سالغان ئىدى. بۇ كېچىلىكتىن چۆچۈگەن خىتاي دائىرىلىرى ئەتىسىدىن باشلاپ تەمبۈر ۋەقەسى ھەققىدە مەخسۇس ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ، ئۈرۈمچى ۋە ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ باشقا جايلىرىدا ئىدېئولوگىيە ساھەسىدىكى مىللىي بۆلگۈنچىلىككە قارشى كۈرەش ھەرىكىتى ئېلىپ بارغان ئىدى. شۇ كۈندىن بۇيان خىتاي ساقچىلىرىنىڭ ئاۋارىچىلىكىدىن قۇتۇلالماي كېلىۋاتقان شائىر تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ نۆۋەتتە ئۈرۈمچى مىدوڭ رايونلۇق قاماقخانىدا ئىكەنلىكى ئاشكارىلاندى.مەلۇم بولۇشىچە، 2001يىلى يېڭى يىلدا ئۈرۈمچىدە ئۆتكۈزۈلگەن مەزكۇر تەمبۈر كېچىلىكى شائىر تۇرسۇنجان ئەمەت ئوقۇغان قانغا بويالغان ناخۇل ناملىق شېئىر بىلەن تارىخىي بىر ۋەقەگە ئايلانغان. شۇ كېچىلىك سەۋەبلىك تالانتلىق تەمبۈرچى مەرھۇم نۇرمەمەت تۇرسۇن خىزمىتىدىن ئايرىلغان. شىنجاڭ گېزىتى نىڭ خىتايچە ۋە ئۇيغۇرچە سانلىرىدا ئىدېئولوگىيە ساھەسىدىكى مىللىي بۆگۈنچىلىككە قارشى تۇرۇش ھەققىدە باش ماقالە ئېلان قىلىنغان ھەمدە شائىر تۇرسۇنجان ئەمەت تەمبۈر كېچىلىكى دە مىللىي قۇتراتقۇلۇق قىلىدىغان شېئىر ئوقۇغان دېگەن ئىبارىلەر بىلەن ئىشارەتلىك ھالدا تەنقىد قىلىنغان. شۇ كېچىلىكتىن كېيىن ئۈرۈمچى ۋە ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ مەدەنىيەت، مائارىپ، تەشۋىقات ساھەلىرىدە ئىدئېولوگىيە ساھەسىدىكى مىللىي بۆلگۈنچىلىككە قارشى كۈرەش دېگەن نامدا دۆلەت خىمزەتچىلىرىگە 20 كۈنچە سىياسىي ئۆگىنىش ئورۇنلاشتۇرۇلغان.ۋەزىيەتتىن خەۋەردار كىشىلەردىن بىرىنىڭ ئاشكارىلىشىچە، شۇ كېچىلىكتىن كېيىن 24 سائەت سولاپ قويۇلغان شائىر تۇرسۇنجان ئەمەت خىتاي ساقچىلىرىنىڭ كۆزىتىش ئوبيېكتىغا ئايلانغان. ئۇ ئۇيغۇر رايونىدا ھەر يىلى ھەر قېتىملىق مۇراسىم خاراكتېرلىك پائالىيەتلەر مەزگىلىدە بىرقانچە كۈندىن نەزەربەند قىلىنىدىغان بولغان. ئۇ 2008يىلىدىكى بېيجىڭ ئولىمپىك مەزگىلىدە 21 كۈن، يەنى ئولىمپىك تەنتەربىيە مۇسابىقىسى ئاخىرلاشقۇچە قاماقخانىدا تۇتۇپ تۇرۇلغان. 16 يىل مۇشۇ خىل شەكىلدە ئاۋارىچىلىككە ئۇچراپ كەلگەن تۇرسۇنجان ئەمەت 2018يىلى 9ئايدا غۇلجا شەھىرىدىكى ئۆيىدىن تۇتۇپ كېتىلگىنىچە ئىزدېرىكى بولمىغان. ۋەزىيەتتىن خەۋەردار كىشىنىڭ ئۆتكەن ھەپتە رادىيومىزغا ئىنكاس قىلىشىچە، تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ نۆۋەتتە تۈرمىدە شېكەر كېسىلى قوزغىلىپ، ھاياتى ئېغىر تەھدىتكە دۇچ كەلگەن.ئەمما ئىنكاستا تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ قايسى تۈرمىدە ئىكەنلىكى بايان قىلىنمىغان. غۇلجادىكى ئالاقىدار ساقچى ئورگانلىرىغا تېلېفون قىلغىنىمىزدا تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ ئۈرۈمچى شەھەرلىك دۆلەت خەۋپسىزلىكى ئەترىتى تەرىپىدىن تۇتۇلغانلىقى مەلۇم بولدى. مەزكۇر ئەترەتتىكى بىر خادىم تۇرسۇنجان ئەمەتنى ئۆزىنىڭ تۇتقانلىقىنى ئىنكار قىلمىدى. ئۇ بۇ ھەقتە ئۈرۈمچى شەھەرلىك ج. خ. ئىدارىسىدىن بۇيرۇق كەلگەندىن كېيىنلا مەلۇمات بېرەلەيدىغانلىقىنى ئېيتتى. ئىنكاسچى تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ 18 يىل بۇرۇنقى تەمبۈر كېچىلىكى دە ئوقۇغان شېئىرى ۋە تۈركىيە ۋەتەندىشى بولغان كۈيئوغلى سەۋەبلىك تۇتقۇن قىلىنغانلىقىنى ئەسكەرتكەن. ئەمما كۈيئوغلىغا تېلېفون قىلغانلىقى ۋە ياكى قىزىنى تۈركىيەگە ياتلىق قىلغانلىقى ئۈچۈن تۇتۇلغانلىقى ھەققىدە ئىزاھات بېرىلمىگەن.مەزكۇر دۆلەت خەۋپسىزلىكى ساقچى خادىمى تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ تۇتۇلۇش سەۋەبى ھەققىدە بىر ئېغىزمۇ گەپ قىلىپ بېرەلمەيدىغانلىقىنى تەكرارلىدى. مەزكۇر ساقچىنىڭ تەۋسىيەسى بويىچە ئۈرۈمچى شەھەرلىك ساقچى ئىدارىسىگە تېلېفون قىلدۇق. خادىملاردىن بىرى ئۇيغۇر رايونىدا ئەدەبىياتسەنئەت ساھەسىدە تۇتۇلغانلارنىڭ ئۈرۈمچى مىدوڭ رايونلۇق قاماقخانىسىدا ئىكەنلىكىنى ئاشكارىلىدى. تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ تۇتۇلۇش سەۋەبىدىن خەۋىرى يوقلۇقىنى بىلدۈرگەن يەنە بىر خادىم ئۇنىڭ مىدوڭ رايونلۇق تۈرمىدە بولۇش ئېھتىماللىقىنى تىلغا ئالدى. يەنە بىر خادىم تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ مىدوڭ رايونى قاماقخانىسىدا ئىكەنلىكىدىن خەۋىرى بارلىقىنى ئېيتتى.تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ تۇتقۇندا ئىكەنلىكى ھەققىدە ئىلگىرى رادىيومىزدا ئىشلەنگەن خەۋەردە تۇرسۇنجان ئەمەت بىلەن بىرلىكتە ئۇنىڭ كىچىك قىزى نازىلە تۇرسۇننىڭمۇ تۇتقۇندا ئىكەنلىكى تىلغا ئېلىنغان ئىدى. تۇرسۇنجان ئەمەتنىڭ نۆۋەتتە تۈركىيەدە ياشاۋاتقان كۈيئوغلى دوگان ئەردوغان قېيناتىسى ۋە قېيىنسىڭلىسى ھەققىدە ئۇلارنىڭ تۇتقۇندا ئىكەنلىكىدىن باشقا ھېچقانداق مەلۇماتى يوقلۇقىنى بايان قىلدى. مەلۇم بولۇشىچە، قېيناتىسى ۋە قېيىنسىڭلىسىنىڭ سالامەتلىكى ۋە بىخەتەرلىكىدىن ئەندىشە قىلىۋاتقان دوغان ئەردوغان تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى ۋە تۈركىيەنىڭ بېيجىڭدىكى ئەلچىخانىسىدىن قېيناتىسى بىلەن قېيىنسىڭلىسىنى قۇتۇلدۇرۇش ئۈچۈن ئىزچىل ھالدا ياردەم تەلەپ قىلماقتىكەن.دېسپاسىتو نىڭ تەمبۈر بىلەن ئورۇنلانغان نۇسخىسىنىڭ ۋىدىيوسى 2 مىليون قېتىمدىن ئارتۇق چېكىلدى
|
18 قاراشا 18:06نۇر سۇلتان. قازاقپارات ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءبىرىنشى ۆيتسە ءمينيسترى قايىربەك وسكەنبايەۆ 52025 مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىنا كىمدەردىڭ قاتىسا الاتىندىعىن ايتتى،نەگىزگى شارتتاردىڭ ءبىرى ولار اكىمدىكتە باسپانا كەزەگىندە ءتۇرۋى ءتيىس. ءاربىر كەزەك كوپبالالى وتباسى، جەتىم بالالار، مۇگەدەك بالالاردىڭ اتا اناسى، مەملەكەتتىك، بيۋدجەتتىك قىزمەتشىلەر دەپ جەكە جەكە ساناتقا بولىنگەن. ءبىراق، ساناتقا بايلانىستى ولاردىڭ شىنىمەن باسپاناعا مۇقتاج الدە مۇقتاج ەمەستىگىن انىقتاۋعا بولمايدى. ماسەلەن، مەنىڭ جالاقىم ماماننىڭ جالاقىسىنا قاراعاندا جوعارى. ال زاڭعا سايكەس، ءبىز كەزەكتە تۇرۋعا قۇقىلىمىز. سوندىقتان كەزەكتە تۇرعانداردى كىرىستەرى بويىنشا بولۋگە شەشىم قابىلدادىق، دەدى ول ۇكىمەت ۇيىندەگى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا.ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، بۇل باعدارلاماعا 3,1 ەڭ تومەن كۇنكورىس دەڭگەيىنە دەيىنگى تابىسى بار ازاماتتار 92 مىڭ تەڭگە قاتىسا الادى. ولارعا نەسيە 25 جىلعا 20 پايىزدىق باستاپقى جارنامەن جىلىنا 5 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن بەرىلەدى.كىرىسى جوعارى ادامدار 72025 باعدارلاماسىنا قاتىسۋى نەمەسە ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ باعدارلاماسى ارقىلى باسپانا الۋلارى قاجەت. مەملەكەتتىك قىزمەتشى ساناتىنا كىرگەنىممەن جالاقىم جوعارى بولعاندىقتان مەملەكەت سۋبسيديالايتىن جەڭىلدىگى بار مەملەكەتتىك باعدارلاماعا قاتىسا المايمىن، دەدى قايىربەك وسكەنبايەۆ.ال قازاقستاننىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى ا ق باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى ءلاززات يبراگيموۆا 52025 باعدارلاماسىنا قاتىسۋشىلارى جيناق بانكىنەن شوت اشىپ، جارناسىن تولەۋى قاجەتتىگىن ەسكەرتەدى.سونىمەن قاتار، ۇمىتكەردىڭ سوڭعى 5 جىلدا مەنشىگىندە باسپاناسى بولماۋى ءتيىس.بۇعان دەيىن قازاقستاندا 52025 باعدارلاماسى باستالعانىن حابارلاعان ەدىك.
|
نامراتلارنى يۆلەش ئاسان ئەمەس، ئاساسىي قاتلام كادىرلىرىنى كۆپرەك ئىلھاملاندۇرۇش كېرەكخەلق تورىنامراتلارنى يۆلەش ئاسان ئەمەس، ئاساسىي قاتلام كادىرلىرىنى كۆپرەك ئىلھاملاندۇرۇش كېرەك2019.11.01 15:15 مەنبە: خەلق تورىخەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلى: نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرى توغرىسىدىكى بىر قانچە خەۋەر يېقىنقى كۈنلەردىن بۇيان توردا كەڭ تارقىلىپ، ئاممىنىڭ نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرىغا بولغان دىققىتىنى قوزغىدى. بۇنىڭ ئىچىدە، بىر ئايال كادىرنىڭ نامرات ئائىلىلەرنى تىللىغان كۆرۈنۈشى ھەققىدىكى خەۋەرمۇ بار ئىدى.سىندا ئايال كادىر مۇنداق دېدى: كۆپچىلىكنىڭ ھەممىسى جاپالىق تۇرمۇش كەچۈرگەن كىشىلەر، ئىلگىرى قورسىقىمىز تويمايتتى، كىيىمىمىز پۈتۈن ئەمەس ئىدى. ھازىر سىياسەت بارغانسېرى ياخشىلاندى، دۆلەت تېرىلغۇدىن ئورمانغا قايتۇرۇش ياردەم پۇلى بېرىدۇ، ياشانغاندا كۈتۈنۈش سۇغۇرتىسى بار، كېسەل بولساق داۋالىنىش سۇغۇرتىسى بار، كۈن ئالالماي قالساق يەنە تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتى بار، ئۆي سالساڭلار سىلەرگە ياردەم پۇلى بېرىدۇ، ئويلاپ بېقىڭلار، ئۆز تۇرمۇشۇڭلارنى ياخشى ئۆتكۈزمەسلىككە يەنە قانداق باھانەڭلەر بار؟ بەخت ئاغزىڭلارنى ئېچىپ ئولتۇرغانغا كەلمەيدۇ، قولۇڭلارنى سوزۇپ ئولتۇرغانغا كەلمەيدۇ، ئۆيدە پۇتۇڭلارنى ئىلماپ ئولتۇرغانغا كەلمەيدۇ. ماشىنا ھەيدەپ، غەربچە ئۆيدە ئولتۇرىدىغانلارغا قاراپ بېقىڭلار، قايسىسى تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتىگە تايىنىپ بېيىپتىكەن؟ ھەممىسى ئۆزىنىڭ ئىككى قولىغا تايىنىپ بېيىغان... سىننى تەپسىلىي كۆرگەندە، بۇ ئايال كادىرنىڭ ئەمەلىيەتتە تىللاۋاتمىغانلىقىنى بايقايمىز بىر تەرەپتىن، ئۇ مەدەنىيەتسىز سۆزلەرنى ئىشلەتمىگەن؛ يەنە بىر تەرەپتىن، ئۇنىڭ ئېيتقانلىرىنىڭ ھەممىسى ھەقىقىي قائىدە. بۇنى تىللاش دېگەندىن كۆرە، ئاز ساندىكى مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇۋاتقان ساقلاش، تايىنىش، تەلەپ قىلىش ئىدىيەسىدىكى نامرات ئائىلىلەرنىڭ تىرىشمىغانلىقىغا قارىتىلغان ئەسكەرتىش ۋە تەربىيە دېگەن تۈزۈك.بەخت ئاغزىنى ئېچىپ ئولتۇرغانغا كەلمەيدۇ، نامراتلارنى يۆلەش دېگىنىمىز نامراتلارغا ياردەم بېرىش، يېتىلەپ بىر قەدەم مېڭىش، دېگەنلىك....سىندا، نامراتلارنى يۆلەيدىغان ئايال كادىرنىڭ تىلى جانلىق ھەم تەسىرلىك بولۇپ، نامراتلارنى يۆلەش جەريانىدا ساقلانغان كېسەللىك يىلتىزىغاغا بىۋاسىتە ھۇجۇم قىلغان ئىدى. بۇ سىن نۇرغۇن تورداشلارنىڭ ماختىشىغا ئېرىشتى، نۇرغۇن كىشىلەر گەپنى ئۇدۇللا دېيىشكە جۈرئەت قىلىدىغان، راست گەپ قىلىدىغان بۇ نامراتلارنى يۆلەش كادىرىنى مۇئەييەنلەشتۈردى.نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرى نامراتلارنى دەل جايىدا يۆلەش خىزمىتى قانات يايدۇرۇلغاندىن بۇيانقى ئەڭ ئالدىراش كىشىلەرنىڭ بىرى. زور تۈركۈمدىكى نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرى ئاساسىي قاتلامنىڭ بىرىنچى سېپىگە چوڭقۇر چۆكۈپ، نامرات ئائىلىلەرنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلۇشىغا تۈرتكە بولىدىغان، ئاساسىي قاتلامنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشتىكى غايەت زور ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچكە ئايلاندى. ئۇلارنىڭ بەزىلىرى شەنبە كۈنىمۇ ئىشلىسە، بەزىلىرى ھەتتا شەنبە يەكشەنبىمۇ ئارام ئالماي ئىشلەيدىغان بولۇپ، شەنبە كۈنى دەم ئالماسلىققا كاپالەتلىك قىلىدۇ، ھەپتە ئاخىرىدىكى دەم ئېلىشى كاپالەتكە ئىگە بولمايدۇ؛ بەزىلەر كىچىك ئائىلىدىن ۋاز كېچىپ كۆپچىلىك ئۈچۈن جان كۆيدۈرىدۇ، نامرات ئائىلىلەرنىڭ ئۆيىدە تۇرىدىغان ۋاقتى ئۆزىنىڭ ئۆيىدە تۇرىدىغان ۋاقىتتىنمۇ كۆپ... دەل مۇشۇنداق زور مىقداردىكى ئەمەلىي ئىشلەيدىغان، جاپاغا چىدايدىغان كادىرلار ئۈنتىنسىز تۆھپە قوشۇش ئارقىلىق، نامرات ئاممىنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلۇشىنى مۇھىم تىرەككە ئىگە قىلدى، شۇنداقلا نۇرغۇنلىغان كەنتگۇرۇپپا، ناھىيە، بازار، ھەتتا ناھىيە، شەھەرلەرنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلۇپ نامراتلىق قالپىقىنى چۆرۈپ تاشلاشتەك زور ئۆزگىرىشلەرگە تۈرتكە بولدى.نامراتلارنى يۆلەش يولىدا، بەزى نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرى ھەتتا ھاياتىنى تەقدىم قىلدى. يېقىندا، بەزى خەۋەرلەرگە قارىغاندا، يۈننەندىكى ئىككى نامراتلارنى يۆلەش كادىرى دەرياغا چۈشۈپ كەتكەن، بۇنىڭ ئىچىدە بىر ئادەمنىڭ قازا قىلغانلىقى جەزملەشتۈرۈلگەن. بۇنىڭدىن ئىلگىرى، نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرى ئاساسىي قاتلامنىڭ بىرىنچى سېپىدە يىقىلغانلىق ھەققىدىكى خەۋەرلەرمۇ كۆپ يۈز بېرىپ، كىشىنى ئېچىندۇرغان ئىدى.كىشىلەرنىڭ بۇ ئايال كادىرنى ئالقىشلىشىدىكى سەۋەب دەل ئۇنىڭ سۆزىدىن كىشىلەر نامراتلارنى يۆلەيدىغان كادىرلارنىڭ مەسئۇليەتچانلىقى ۋە ھەقىقەتەنمۇ نامرات ئائىلىلەرنى ئويلاشتەك چىقىش نۇقتىسىنى كۆرگەنلىكىدە؛ چۈنكى، بەزى گەپلەرنى پەقەت ئاۋامنى ئويلايدىغانلارلا دېيەلەيدۇ.نامراتلارنى يۆلەش ئاسان ئەمەس، ئاساسىي قاتلام كادىرلىرىغا كۆپرەك ئىلھام بېرىش كېرەك. شۇنى كۆرۈش كېرەككى، كۆپ ساندىكى كىشىلەر ئالقىشلاش بىلەن بىر ۋاقىتتا، يەنە ئاز ساندىكى كىشىلەر سىننىڭ كېلىش مەنبەسى ۋە تارقىلىش مەقسىتىدىن گۇمانلاندى، ھەتتا بۇنى كۆپتۈرمىچىلىك دەپ ئاتىدى. بۇ، ئاساسىي قاتلامنىڭ نامراتلارنى يۆلەش ئەمەلىيىتى ۋە نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرىنىڭ خىزمەت ھالىتىگە بولغان چۈشەنچىنىڭ كەمچىل بولۇشى سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان. پاكىت ئاساسى بولمىغان بەزى ئاساسسىز پەرەزلەر ئاسانلا نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرىنىڭ ئاكتىپچانلىقىغا تەسىر يەتكۈزۈپلا قالماي، ئوڭايلا بىرىنچى سەپتىكى ئالدىراش كىشىلەرنىڭ كۆڭلىنى سوۋۇتىۋېتىدۇ.نۆۋەتتە، نامراتلارنى دەل جايىدا يۆلەش بويىچە ئۆتكەلگە ھۇجۇم قىلىش سىگنالى چېلىنغان پەيتتە، بىز نامرات ئائىلىلەرنىڭ ئېرىشىش تۇيغۇسىغا دىققەت قىلىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، يەنە نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرىنىڭ ئېتىراپ قىلىنىش تۇيغۇسىغىمۇ دىققەت قىلىشىمىز كېرەك. ياخشى نىيەت كۆپرەك بولۇش، كۆپرەك كەڭ قورساق بولۇش، كۆپرەك چۈشىنىش، كۆپرەك ئىلھام بېرىش كېرەككى ھەرگىزمۇ نامراتلارنى يۆلەش كادىرلىرىنى ھەم تەر ئاققۇزۇش، ھەم ئازابلاشقا بولمايدۇ.
|
الماتىدا تاعى 585 ادام ىندەت جۇقتىردىكوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانىڭ تارالۋى تۋرالى سوڭعى مالىمەتتەرگە سايكەس، 2021 جىلدىڭ 5 ءساۋىر كۇنى جاعداي بويىنشا كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانىڭ 585 جاڭا جاعدايى تىركەلدى، ونىڭ 490ى سيمپتومدىق بەلگىلەرى بار جانە 95ءى سيمپتومسىز.ەمدەلگەندەر سانى 29 096 570.بارلىق ينفەكتسيالىق ستاتسيونارلاردا 3 146 ادام 87 بالانىڭ جاعدايى جەڭىل جانە ورتاشا دارەجەدە ەمدەلىپ جاتىر، ونىڭ ىشىندە 77 ەرەسەك ناۋقاستىڭ ءحالى اسا اۋىر، 570 ادامنىڭ جاعدايى اۋىر، اۋىرلىعى ورتاشا دارەجەدە 2 499 پاتسيەنت بار.بارلىق ەمدەلىپ شىققاندار 449، جاڭادان كەلىپ تۇسكەنى 309 ادام. رەانيماتسيا جانە قارقىندى تەراپيا بولىمشەسىندە 177 ناۋقاس جاتىر.سونىمەن قاتار 1 اقپاننان 5 ساۋىرگە دەيىن سپۋتنيك ۆاكتسيناسىن 44 315 ادام سالدىردى. ونىڭ ىشىندە 6 200 ۆاكتسينانىڭ ەكى كومپونەنتىن الدى. 2 ساۋىردەن 5 ساۋىرگە دەيىن 28 713 ازاماتقا ۆاكتسينا ەگىلدى. وتكەن تاۋلىكتە 4764 ادامعا ۆاكتسينا ەگىلدى. ۆاكتسينانىڭ قالعان سانى 6 335 دوزا، ۆاكتسيناتسيا پروتسەسى جالعاسۋدا. 2021 جىلدىڭ 9 ءساۋىر كۇنى ۆاكتسينانىڭ 5 ترانشى بويىنشا 57 445 دوزا كولەمىندە كۇتىلۋدە. ال 2021 جىلدىڭ 13 مامىر كۇنى 57 445 دوزا كۇتىلۋدە.ايدىڭ سوڭىنا دەيىن بارلىعى 114 890 دوزا تاراتىلادى.
|
ءبىر ەرتەكتەن العان تاربيە مادەنيەت باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2ءبىر ەرتەكتەن العان تاربيەجولدانعان ۋاقىتى : 201547 18:33:06جاقىندا عانا مەكتەبىمىزدە وتكىزىلگەن وقىتۋشىلاردى تاربيەلەنۋ كۋرسىنا قاتىناسىپ، حۋناننان شاقىرىلعان پروفەسسوردىڭ مىسالعا العان ا ق ش مۇعالىمدەرىنىڭ ءبىر ساعاتتىق ساباق ءوتۋ بارىسى تۇسىندىرىلگەن ميكرو فيلمىن كورىپ، جەلكەنى باسىپ تۇرعان ءزىلماۋىر جۇكتەن ارىلعانداي، قاقپىش بولىپ، ءمۇجىلىپ قالعان جانىما ءبىر تىڭ شابىت كەلگەندەي سەرگىپ سالا بەرگەنىم.ا ق ش مۇعالىمنىڭ وتكەن ساباعى ءبىر ەرتەك، بارلىعىمىزعا قانىق كۇلشە قىز. ءبىز وقۋشىلارعا وسى ساباقتى وتەر بولساق قانداي وتەر ەدىك. كونى سارىن بويىنشا سىندايرۇيلا اياۋلى اناسى قايتىس بولعان سوڭ، اكەسى تاعى ءبىر ايەلمەن ۇيلەنەدى. بۇل ايەلدىڭ ەكى قىزى بار ەدى. جاۋىز، ءىشى تار وگەي اناسى مەن ەكى اپەكەسى سىندايرۇيلاعا كۇن كورسەتپەي، ونى اۋىر جۇمىستارعا سالادى. كەشتە پەشتىڭ تۇبىنە جاتقىزادى. ءۇستىباسى قاشاندا كۇل بولىپ جۇرەتىندىكتەن ونى كۇلشە قىز دەپ اتايدى. كۇلشە قىزدىڭ ءبىر شوقىندىرعان اناسى پەرىشتەسى بار. كۇندەردىڭ كۇنىندە حاننىڭ ۇلى حانزادا ءبي كەشىن وتكىزبەك بولادى. كۇلشە قىزدىڭ ەكى اپەكەسى جاسانىپتارانىپ ءبي كەشىنە كەتەدى. ال كۇلشە قىز بولسا بارايىن دەسە كيەرگە كيىمى جوق ۇيدە قالادى. ءدال وسى ساتتە پەرىشتەسى كەلىپ كۇلشە قىزدى سيقىر وقۋىمەن مالىندىرا كيىندىرەدى، جاساندىرادى. ءتورت تىشقاندى ءتورت اتقا وزگەرتىپ، ءىشى قۋىس اسقاباقتى پاۋەسكە ەتىپ قۇبىلتادى. اياعىنا التىننان جاسالعان تۋفلي كيگىزەدى. ءبي كەشىندە حانزادانىڭ كوزى كۇلشە قىزعا عانا تۇسەدى. سونىمەن عانا بيلەيدى. تۇنگى ساعات 12 بولعاندا كۇلشە قىز ارباسىنا قايتپاسا بولمايتىن ەدى. حانزادا قانشا جالىنسادا كىمنىڭ قىزى ەكەنىن، قايدا تۇراتىنىن ايتپايدى. ساعات 12 بولعاندا ارباسىنا قاراي اسىعا جۇگىرەدى. ءدال سول ساتتە حانزادا باسپالداققا قاراماي توكتىرىپ قويعاندىقتان، كۇلشە قىزدىڭ التىن اياق كيمىنىڭ بىرەۋى باسپالداقتا قالىپ قويادى. ەرتەسى ەل كولەمىندە تۋفليدىڭ يەسىن ىزدەۋ باستالادى. تۋفليدىڭ يەسىمەن عانا ۇيلەنەمىن دەگەنىنەن جازبايدى حانزادا. اقىرى قىز بىتكەننىڭ ءبارىنىڭ اياعىنا سيماعان تۋفلي كۇلشە قىزدىڭ اياعىنا عانا سيىپ، حانزادامەن ۇيلەنىپ، ماقساتىنا جەتىپ، ماڭگىلىك باقىت قۇشادى دەرمىز.ا ق شتىق مۇعالىم وسى ءبىر كونە ەرتەكتى جانىپجانىپ جىبەرىپ، بالالارعا مىناداي تاسىلمەن تۇسىندىرگەن ەكەن.1 سۇراۋ: ەگەر كۇلشە قىز ساعات 12 دەن بۇرىن ارباسىنا شىىعپ ۇلگىرمەسە نەندەي ىستەر تۋىلار ەدى؟بالالاردىڭ بەرگەن جاۋابى: كۇلشە قىز بۇرىنعىسىنشا كۇلكۇل بولعان ءورىمءورىمى شىققان كيىم كيگەن قالپىنا كەلەر ەدى دە ءبي زالىندا، حانزادانىڭ الدىندا ۇياتقا قالار ەدى.قورىتىندى: سوندىقتان دا ءبىز قاشاندا ۋاقىتقا قۇرمەت ەتۋدى بالا كۇنىمىزدەن ۇيرەنۋىمىز كەرەك.2 سۇراۋ: كۇلشە قىزىڭ وگەي اناسى بولساڭ، كۇلشە قىزدى ءبي كەشىنە جىبەرەر مە ەدىڭ؟بالالاردىڭ بەرگەن جاۋابى: وگەي اناسى بولسام ەكى قىزىمدى جىبەرگەن ەكەم، ول ەكەۋىنەن كيىمى توزىڭقى بولسادا سۇلۋ كۇلشە قىزدى جىبەرمەگەن بولار ەدىم.قورىتىندى: وگەي انانىڭ بارلىعى جامان ەمەس، تەك ونىڭ وگەي بالاسىنا ءوز بالاسىنا كۇيىنگەندەي كۇيىنە المايتىن جەرى كەمشىلىك بولىپ سانالادى.3 سۇراۋ: كۇلشە قىز نە ءۇشىن حانزادانىڭ ءبي كەشىنە قاتىناسا الدى، نە ءۇشىن عانا ءبي كەشىندەگى قىز بىتكەننىڭ سۇلۋى بولا الدى؟بالالاردىڭ بەرگەن جاۋابى: پەرىشتەنىڭ كومەگى ءتيدى، پەرىشتە كومەكتەسكەندىكتەن عانا ونىڭ سۇلۋلىعى ەسەلەپ ارتا ءتۇستى.قورىتىندى: سوندىقتان دا بالالار قايدا بارساق تا بىزگە ءبىر جاقسى دوس كەرەك، دوستىڭ جاقسى بولۋى بارىنەن ارتىق.4 سۇراۋ: ەگەر كۇلشە قىز وگەي اناسى ۇناماعاندىعى ءۇشىن ءبي كەشىنە بارماسا، وندا حانزادانىڭ حانىمى بولا الار ما ەدى؟بالالاردىڭ بەرگەن جاۋابى: ونداي بولسا، ول حانزاداعا كەزىگە الماعان، حانزادا وعان عاشىق بولماعان بولار ەدى.قورىتىندى: سوندىقتان دا بالالار باسقالار سەنى ونشالىقتى جاقسى كورمەيتىن سەزسەڭ، ءوزوزىڭدى قۇرمەتتەۋىڭ، ءوزىڭدىءوزىڭ جاقسى كورىپ، وزىڭە قاجەتتى نارسەلەرگە قول جەتكىزۋگە قۇلشىنۋىڭ كەرەك.5 سۇراۋ: وسى ەرتەكتىڭ ءون بويىندا ۇيلەسىمسىز بولعان جەرلەرى بارما؟بالالاردىڭ بەرگەن جاۋابى: ساعات 12 دە بارلىق نارسە ءوز قالپىنا قايتادى دەلىنگەن بولا تۇرا كۇلشە قىزدىڭ التىن تۋفليى التىن كۇيىندە قالا بەرەدى، وسى جەرى ۇيلەسىمسىز.قورىتىندى: سوندىقتان دا قاتە جىبەرىپ الۋدىڭ ەش وقاسى جوق، ايگىلى جازۋشىلاردىڭ دا وسىنداي قاتەلىك جىبەرىپ الاتىن جەرلەرى بولادى، بولاشاقتا سەندەردىڭ ودان دا كەرەمەت جازۋشى بولۋلارىڭدى تىلەيمىن.قاراپ وتىرساڭ، ءبىزدىڭ وقۋاعارتۋمەن ۇقسامايتىن جەرى كوپاق. وسى ءبىر ساعاتتىق ساباق وقۋشىلارعا ۋاقىتقا قۇرمەت ەتۋدى، ادام بالاسىن ءسۇيۋدى، ءوزءوزىن قۇرمەتتەپ، ارمانعا قول جەتكىزۋدى، باسقالارمەن دوس بولا ءبىلۋدى ۇيرەتىپ، بولاشاقتا دارىندى، ءبىلىمدى ادام بولۋعا جەتەكتەيدى.وسى ءبىر ساعاتتىق ساباقتان كوپ نارسە تۇسىنگەندەيمىن. ال ءسىز شى...
|
اراي جۇماتاي 5 ماۋسىم, 2020 ساعات 12:38 557 0كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيامەن كۇرەستە شۆەد بيلىگى وزگە ءتاسىل تاڭدادى: ۇجىمدىق يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا ەلدە كارانتين ەنگىزگەن جوق، تۇرعىندار اراسىندا قالىپتى ءومىر ءسۇرۋ فورماسى ساقتالدى. دەگەنمەن شۆەتسيانىڭ باس ەپيدەميولوگى اندەرس تەگنەلل ۇسىنعان بۇل تۇجىرىم ىندەتپەن كۇرەستە ايتارلىقتاي ناتيجە كورسەتكەن جوق. كەرىسىنشە، ءولىمءجىتىم سانى بويىنشا شۆەتسيا الەمدىك انتيرەكورد ورناتقان ەلدەر تىزىمىندە كوش باستادى.پاندەميامەن كۇرەستە شۆەتسيا مەن الەمنىڭ وزگە ەلدەرى ەكىگە بولىنگەن. 19 دەرەگى العاش تىركەلگەن مەملەكەتتەر جاپپاي توتەنشە جاعداي ەنگىزىپ، قاۋىپسىزدىك شارالارىن كۇشەيتتى. ال شۆەتسيا كوروناۆيرۋستى جەڭۋدىڭ جالعىز جولى ۇجىمدىق يمممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ ەكەنىن ايتتى. ياعني ىندەتتى مەيلىنشە كوپ حالىق جۇقتىرىپ، جازىلىپ شىعۋى كەرەك. تەگنەلل ۇسىنعان ءتاسىل شۆەد پرەمەرءمينيسترى ستەفان لەۆەن ۇكىمەتى تاراپىنان قولداۋعا يە بولدى. تۇتاس ەۋروپا، ازيا، امەريكادا شەكتەۋ شارالارى ەنگىزىلىپ، تۇرعىندار ءتورت قابىرعاعا قامالعان ۋاقىتتا شۆەتسيا حالقى بەيقام ءومىرىن جالعاستىردى. شۆەد ۇكىمەتى كۇن سايىن 50 ادامنان كوپ جينالۋعا بولمايدى دەگەن رەسمي ۇندەۋ جاريالاۋمەن عانا شەكتەلدى. بىراق الەمدىك ستاتيستيكاعا زەر سالساق، شۆەد بيلىگى ۇستانعان ستراتەگيا وڭ ناتيجە بەرگەن جوق: ەلدە 10 ملن تۇرعىننان 4,4 مىڭ ادام اجال قۇشسا، كورشىلەس دانيا، نورۆەگيا جانە فينليانديادا ۆيرۋس قۇرباندارىنىڭ سانى 600 ادامنان اسقان جوق.قازىرگى ۋاقىتتا شۆەتسيانىڭ الەمنەن وقشاۋلانىپ، ۆيرۋستى جەڭۋ جولىندا ۇستانعان جەكەدارا باعىتى قاتاڭ سىنعا ۇشىراپ وتىر. بىرنەشە اي بۇرىن لوكداۋن مەن ءوزىنءوزى وقشاۋلاۋ شارالارىن ەنگىزۋدىڭ قاجەتى جوق دەگەن شۆەد ەپيدەميولوگى اندەرس تەگنەلل ەلدە قايتىس بولعاندار سانىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى شۆەتسيا راديوسىنا سۇحبات بەرىپ، ءوزى ۇسىنعان ستراتەگيا كەسىرىنەن ءولىم سانى ارتتى دەگەن تۇجىرىمدى جوققا شىعاردى. سۇحباتتا ول: ەگەر ءبىز كوروناۆيرۋستىڭ قانداي بولاتىنىن تولىق تۇسىنگەنىمىزدە، باسقا جولدى تاڭدار ەدىك. بىراق سوڭعى ءۇشءتورت اي ىشىندە ءبىز بۇل اۋرۋدىڭ ۇلكەن ىقتيمالدىقپەن قايتا تارالاتىنىن اڭعاردىق. ياعني باسقا مەملەكەتتەر ۇستانعان قاتاڭ پوزيتسيا دا جوعارى ناتيجە كورسەتپەگەن، دەيدى.شۆەد مودەلى جانە احۋال10 ميلليوننان استام حالقى بار شۆەتسيادا ۆيرۋس جۇقتىرعان 40 مىڭ ناۋقاس تىركەلدى. دەرتتەن 4,5 مىڭ ادام كوز جۇمعان. لوكداۋن ەنگىزىلگەن دانيا، نورۆەگيا جانە فينليانديادا قازىرگى ۋاقىتتا ءولىمءجىتىم سانى الدەقايدا از. دانيادا 580, نورۆەگيادا 237, فينليانديادا 321 ادام قايتىس بولعان. ال شۆەتسيادا ءبىر كۇن ىشىندە 74 ادام اجال قۇشقان. ياعني قاتاڭ شارا قابىلدانباعان شۆەتسيادا ءولىم سانى كۇننەنكۇنگە ارتىپ وتىر.ناۋرىزدا ەۋروپادا ۆيرۋستى جەڭۋ جولىندا ەكى باعىت قالىپتاستى: قاتاڭ كارانتين جانە ۇجىمدىق يممۋنيتەت. ەكىنشى باعىتتى ۇلىبريتانيا مەن شۆەتسيا بيلىگى تاڭداعان. بىراق تەز دەندەگەن ۆيرۋستى جەڭۋ قيىن بولعاندىقتان، ۇلىبريتانيا ەكىنشى باعىتتان باس تارتىپ، ەلدە توتەنشە جاعداي ەنگىزدى. ال شۆەتسيا باستاپقى ستسەناريگە ءۇمىت ارتتى.ءتورت ايعا جۋىق ۋاقىتتا شۆەتسيادا قوعامدىق كولىك قوزعالىسىنا شەكتەۋ قويىلعان جوق، مەكتەپتەر مەن بالاباقشالار قالىپتى جۇمىستى جالعاستىردى. شۆەتسيا ۇكىمەتى ءدال وسىنداي ءتاسىل دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا اۋىرتپالىق اكەلمەيتىنىن ايتتى. شۆەد دارىگەرلەرى تۇرعىنداردا ۆيرۋسقا توزىمدىلىك قالىپتاسادى دەپ بولجادى. الايدا ۇجىمدىق يممۋنيتەت پايدا بولعان جوق. كەيىننەن ستوكگولم ۋنيۆەرسيتەتى ماتەماتيكالىق ەسەپتەرگە نەگىزدەلگەن جاڭا مودەل ۇسىندى. مودەل اۆتورى تيم بريتون حالىقتىڭ 4045ى ۆيرۋس جۇقتىرىپ، ساۋىققان جاعدايدا پاندەميانى جەڭۋگە بولادى دەيدى. ال فرانتسياداعى پاستەر ينستيتۋتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى اتالعان كورسەتكىش 65 بولعاندا عانا انتيدەنە قالىپتاسىپ، پاندەميانى ۇجىمدىق يممۋنيتەتتىڭ كومەگىمەن باقىلاي الامىز دەگەن تۇجىرىمعا كەلدى.مامىردىڭ ورتاسىندا فرانتسيادا بۇل كورسەتكىش 4,4، ستوكگولمدە، 7,3 بولدى. ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر كورسەتكەندەي، شۆەتسيادا ۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ باسىم بولىگى قارتتار. دەمەك يممۋندىق جۇيەسى ءالسىز ادامدار توبىمەن ۇجىمدىق يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ قيىن.شۆەد حالقى اراسىندا جۇرگىزىلگەن الەۋمەتتىك ساۋالناما ناتيجەسىندە 51 تۇرعىن ۇكىمەت ۇسىنعان باعىتتى قولدايتىنىن، 31 رەسپوندەنت شۆەد مودەلىنە كۇمان كەلتىرەتىنىن ايتقان. سونداياق دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ وكىلى مايك رايان شۆەتسياداعى كارانتينسىز ومىرگە جوعارى باعا بەرىپ، شۆەد ەپيدەميولوگيى اندەرس تەگنەلدىڭ تۇجىرىمىنا قولداۋ ءبىلدىرىپ وتىر. ددۇ ساراپشىسى شۆەتسيا كارانتيننەن شىققىسى كەلەتىن باسقا ەلدەر ءۇشىن ۇلگى دەپ سانايدى: ەل بيلىگى ازاماتتارمەن سەنىمدى قارىمقاتىناس ورناتىپ، ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك قاشىقتىقتى ساقتاۋعا قابىلەتتىلىگىن قالىپتاستىردى جانە الەمدىك دەرتكە دايىندىعىن كورسەتتى. مەنىڭ ويىمشا، شۆەتسيا لوكداۋنسىز ومىرگە ورالۋدىڭ ۇلگىسى سانالادى، دەيدى مامان.شۆەد مودەلىن وڭ دەپ باعالايتىن ساراپشىلار يتاليا، يسپانيا، بەلگيا، فرانتسيا، ۇلىبريتانيا سىندى ەۋروپا ەلدەرىمەن سالىستىرعاندا، شۆەتسياداعى كورسەتكىش الدەقايدا تومەن ەكەنىن العا تارتادى. مۇنىمەن قاتار، شۆەد دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنە اۋىرتپالىق تۇسكەن جوق: دارىگەرلىك جابدىقتار، قورعانىس قۇرالدارى مەن رەانيماتسيادا ورىن جەتىسپەۋشىلىگى ورىن المادى دەيدى ساراپشىلار.شۆەد دارىگەر يوحان گيزەتسكە جۋرنالىندا جاريالانعان ماقالاسىندا: قاتاڭ لوكداۋن قارت ادامدار مەن قارتتار ءۇيىنىڭ تۇرعىندارىن قورعامايدى. قانداي شارالار ەنگىزىلسە دە، ۆيرۋستى جەڭۋدىڭ ءابسوليۋتتى باعىتى بەلگىسىز. ءبىر جىلدان كەيىن بارلىق ەۋروپا ەلدەرىندە كوروناۆيرۋستان قايتىس بولعاندار مەن دەرتكە شالدىققاندار سانى بىردەي بولادى. ياعني توتەنشە جاعداي، كارانتين شارالارى ەنگىزىلسە دە، ۇجىمدىق يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ باعىتى تاڭدالسا دا، ناتيجە بىردەي بولادى، دەيدى. ال نورۆەگياداعى جۇقپالى اۋرۋلار جونىندەگى مامان فرودە فورلاند پاندەميا ادەتتەگى تۇماۋعا قاراعاندا الدەقايدا جۇقپالى جانە اۋىر زارداپتارعا اكەپ سوعاتىنىن ايتىپ، شۆەد مودەلى ءولىم كورسەتكىشىن ارتتىردى دەپ سانايدى.العاش قىتايدىڭ ۋحان قالاسىندا تىركەلگەن 19 كوروناۆيرۋسى ساناۋلى ۋاقىت ىشىندە الەمنىڭ 180 ەلىنە تاراپ ۇلگەردى. مەملەكەتتەردىڭ پاندەميامەن كۇرەس تاجىريبەلەرى ءارتۇرلى. ماسەلەن، كارانتين رەجيمىن قاتاڭ ساقتاعان گرەنلانديا ۆيرۋستى جەڭگەن العاشقى ەل بولسا، كارانتين تالاپتارى ساقتالماعان رەسەيدە 430 مىڭنان استام كەيس تىركەلدى.الەۋمەتتىك قاشىقتىق ساقتاۋ بويىنشا بەكىتىلگەن تسيفرلار دا ءارتۇرلى:گونكونگ، دانيا، قىتاي، ليتۆا، سينگاپۋر، فرانتسيا 1 مەتروڭتۇستىك كورەيا 1,4 مەتراۋستراليا، بەلگيا، گەرمانيا، گرەتسيا، يتاليا، نيدەرلاندى، پورتۋگاليا، رەسەي 1,5 مەتراقش 1,8 مەتركانادا، يسپانيا، ۇلىبريتانيا 2 مەتر.اپتاسىنا ەكىءۇش رەت كومەندانتتىق ساعات ەنگىزگەن تۇركيادا ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 150 مىڭنان 30 مىڭعا دەيىن ازايسا، كارانتين تالاپتارىنان بۇرىن، الەۋمەتتىك ماسەلەدەن كوز اشپاعان پەرۋ كوروناۆيرۋستىڭ لاتىن امەريكاسىنداعى جاڭا وشاعىنا اينالدى.ارنايى ەكسپەريمەنت جۇرگىزگەن يتاليانىڭ سولتۇستىگىندەگى چينتوەۋگانەو اتتى شاعىن قالادا 19 جۇقتىرۋدىڭ جاڭا جاعدايلارى تومەندەگەن. كىشىگىرىم كوممۋنانىڭ بارلىق 3,4 مىڭ تۇرعىنى ۆيرۋس سيمپتومدارىنىڭ بولۋبولماۋىنا قاراماستان كوروناۆيرۋسقا تەست تاپسىرىپ، دياگنوزى راستالعاندار مەن ولار بايلانىستا بولعان ادامداردىڭ بارلىعى وقشاۋلانعان. 10 كۇن وتكەن سوڭ، وقشۋلانعانداردىڭ بارلىعىن قايتادان مەديتسينالىق سىناقتان وتكىزگەن. ناتيجەسىندە سىرقاتتانعانداردىڭ سانى 90عا ازايعان. ال الەم ەلدەرىنەن وزگە، وزىندىك مودەل ۇسىنعان شۆەتسياداعى ۆيرۋس دەرەكتەرى ءالى دە جوعارى. كەي ساراپشىلار قالىپتى ءومىر سالتىن ۇستانعان شۆەتسيا مەن قاتاڭ شارا قابىلداعان مەملەكەتتەر اراسىندا ايتارلىقتاي ايىرماشىلىق بولمايدى دەپ ەسەپتەگەنمەن، شۆەد ۇكىمەتى قولداعان باعىت تالايدىڭ سىنىنا ۇشىرادى. دەمەك قاۋىپتى دەرتتى جەڭۋدىڭ ءابسوليۋتتى باعىتتارى جايىندا قانداي دا ءبىر گيپوتەزا ۇسىنۋ قيىن.
|
ۇلى بريتانيانىڭ باس ءۋازىرى 30 ميلليون وتباسىعا حات جولدادى: ۇيدەن شىقپاڭىزدار، ۇيدەن شىقپاڭىزدار حالىق تورابىۇلى بريتانيانىڭ باس ءۋازىرى 30 ميلليون وتباسىعا حات جولدادى: ۇيدەن شىقپاڭىزدار، ۇيدەن شىقپاڭىزدار2020.03.30 20:18 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىجاڭا تيپتەگى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالىپ ۇيىندە اۋاشالانعان ۇلى بريتانيانىڭ باس ءۋازىرى بوريس جونسون ۇلى بريتانياداعى ءاربىر وتباسىعا حات جولدادى. تاقىرىبى: ۇيدەن شىقپاڭىزدار.ۇلى بريتانيا ۇكىمەتى 3 ايدىڭ 28 ـ كۇنى حاتتىڭ تولىق نۇسقاسىن جاريالادى. بوريس جونسون حاتىندا بىلاي دەپ جازادى: قىسقا عانا بىرنەشە اپتادا ۇلى بريتانيالىقتاردىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىندا زور وزگەرىس تۋىلدى، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى جەكەلەر مەن الەۋمەتتىك اۋماقتارعا زور سوققى جاسادى.ول بىلاي دەدى: ەگەر قىسقا ۋاقىت ىشىندە كوپتەگەن ادامنىڭ ناۋقاسى سالماقتى بولسا، مەملەكەتتىڭ ەمدەۋ جۇيەسى اۋىر جۇكتى كوتەرە المايدى، وراسان زور بوداۋ بەرۋگە تۋرا كەلەدى. سوندىقتان، اۋرۋدىڭ ءورشۋىن تەجەپ، شيپاحانادا ەمدەلۋگە ءتيىستى ادام سانىن ازايتىپ، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ءتىپتى دە كوپ ادامدى قۇتقارۋ كەرەك.سوندىقتان، ءبىزدىڭ نۇسقاۋىمىز وتە قاراپايىم، اتاپ ايتقاندا، سىزدەر ۇيدەن شىقپاۋلارىڭىز كەرەك دەپ جازدى ول. مۇندا كەرەك دەگەن ءسوز باس ارىپتەرمەن جازىلىپ، باسا دارىپتەلدى.ول بۇقارانى تۋىس تۋعان، دوس جاراندارىنا امانداسا بارماۋعا ۇندەپ بىلاي دەدى: ازىق تۇلىك جانە ءدارى دارمەك ساتىپ الۋ، ءار كۇنى ءبىر رەت شىنىعۋ جانە اۋرۋ كورسەتۋ ماقساتىنان سىرت، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا سىرتقا شىقپاۋ؛ مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ۇيدە قىزمەت ىستەۋ كەرەك. ەگەر سىرتقا شىعۋ قاجەت بولسا، مۇمكىندىگىنشە باسقالارمەن ەكى مەتر ارالىق ساقتاۋ كەرەك.ول كوپشىلىككە وسى قاعيدالارعا بويسۇنۋدى، ويتپەگەندە ساقشىنىڭ ايىپ سالاتىنىن ەسكەرتتى.حاتتىڭ سوڭىند ول ۇيدە تۇرۋدى تاعى دا باس ارىپتەرمەن دارىپتەپ جازدى. مەملەكەت قاتەرلى كەزەڭدە تۇر، مەن سىزدەردى ۇيلەرىڭىزدە تۇرىپ، حالىقتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ءتۇزىمىن قورعاپ، ومىرلەرىڭىزدى قۇتقارۋعا قاتاڭ ۇندەيمىن دەدى.
|
ساپالىق بايلانىس9حالىق تورابى جاراتىلىس ەلەمەنتىنىڭ سەپتىك بايلانىسىجاراتىلىس ەلەمەنتىنىڭ سەپتىك بايلانىستارىنىڭ تۇرلەرى وتە كوپ، تۇسىنىكتى ايقىنداۋعا سەبى بولسىن دەپ، نەگىز، كەڭىستىك، شاما، ارەكەتتى سەپتەيمىز.. نەگىزدىڭ سەپتەلۋى ورنەك نەگىزدىك بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى نەگىز. ماسەلەن، قۇم، توپىراق. قۇم، توپىراقتىڭ مولشەرى ارتىپ نەمەسە كەمىگەنىمەن، قۇم جانە توپىراقتىڭ سيپاتىندا وزگەرىس تۋىلمايدى. سوندىقتان ولار نەگىزدىك بەينەدەگى نەگىز. ورنەك جۇيەلىك بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى جۇيە. ماسەلەن، كيىمكەشەك، ىدىساياق. كيىمكەشەك نەمەسە ىدىساياقتىڭ ءتۇزىلىسى بولادى، ياعىني ءۇستىاستى، الدىارتى، وڭسولى ايقىن پارىقتالادى. سوندىقتان ولار جۇيەلىك بەينەدەگى نەگىز. ورنەك ساپالىق بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى ساپا. ماسەلەن، اۆتوكولىك زاپچاستارى، كومپيۋتەر بولشەكتەرى. اۆتوكولىك زاپچاستارى نەمەسە كومپيۋتەر بولشەكتەرى فۋنكتسيالىق قابىلەتكە يە. سوندىقتان ولار ساپالىق بەينەدەگى نەگىز. ورنەك قۇندىق بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى قۇن. ماسەلەن، ازىقتۇلىك قوراپتارى، اۆتوكولىك زاپچاستارىنا جاعىلاتىن مايدالاعىش مايلار. قوراپتار نەمەسە مايدالاعىش مايلار زاتتاردىڭ ساقتالۋ قۇمىرىن ارتتىرادى. سوندىقتان ولار قۇندىق بەينەدەگى نەگىز. ورنەك ورتا بەينەسىندەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى ورتا. ماسەلەن، كىتاپحاناداعى كىتاپتار. كىتاپقاناداعى كىتاپتار ءبولىم، ءتۇر، گرۋپپا سياقتى كوپ جاقتىلى تۇرگە جۇيەلى جىكتەلەدى. ءسۇيتىپ كىتاپتىڭ وزىندىك ورتاسىن قالىپتاستىرادى. سوندىقتان ولار ورتا بەينەسىندەگى نەگىز. ورنەك كەڭىستىك بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى كەڭىستىك. ماسەلەن، جول كورسەتكىش قازىقتار، شەگارا بەلگى قازىقتار. وسى قازىقتاردىڭ سىرتىنا سان سيپىرلار جازىلعان، سان سيپىرلار قازىقتاردىڭ كەڭىستىك ورنىن تۇراقتاندىرىپ بەرەدى. قازىقتار قادالعان ورنىنان ايرىلسا، قازىقتاردىڭ رولى قالمايدى. سوندىقتان ولار كەڭىستىك بەينەسىندەگى نەگىز. ورنەك شارتتىق بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى شارت. ماسەلەن، سۋ، سۋ پارى، مۇز. وسى سۋدىڭ ۇقساماعان ءۇش ءتۇرلى كۇيى تەمپەراتۋرا نەمەسە اتموسفەرالىق قىسىمنىڭ جوعارىلاۋ نەمەسە تومەندەۋىنە ىلەسىپ، ءبىربىرىنە اينالادى. سوندىقتان ولار شارتتىق بەينەدەگى نەگىز. ورنەك ۋاقىت بەينەسىندەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى ۋاقىت. ماسەلەن، رادياكتيۆتى زاتتاردىڭ جارتىلاي ىدىراۋ پەريودى. رادياكتيۆتى زاتتار تۇراقتى ۋاقىت ىشىندە جالپى مولشەردىڭ تەڭ جارتىسى پەريودتى تۇردە ىدىرايدى. سوندىقتان ول ۋاقىت بەينەسىندەگى نەگىز. ورنەك ماندىك بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى ءمان. ماسەلەن، حيميالىق زات، مولەكۋلا، اتوم. وسى زاتتار ماندىك ەرەكشەلىگىمەن ءبىربىرىنەن پارىقتى. سوندىقتان ولار ماندىك بەينەدەگى نەگىز. ورنەك تارتىپتىك بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى ءتارتىپ. ماسەلەن، حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ پەريودتىق كەستەسى. حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ اتوم رەت ءنومىرىنىڭ ارتۋىنا ساي، حيميالىق قاسيەتتەرى پەريودتى تۇردە قايتالايدى. سوندىقتان ولار تارتىپتىك بەينەدەگى نەگىز. ورنەك شامالىق بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى شاما. ماسەلەن، ءۇش قۇلاق ءشوپ، ون ساۋساق. وسى ءۇش قۇلاق ءشوپ نەمەسە ون ساۋساقتىڭ قايسىسى بولسادا، جاراتىلىسىندا سونداي ءبىر تۇراقتى ساندى قالىپ ەتىپ، نەگىزدى ەرەكشەلەندىرەدى. ولاردىڭ ەكى قۇلاق نەمەسە ءتورت قۇلاق ءشوبى نەكەن ساياق كەزدەسەدى. ال توعىز ساۋساق، سەگىز ساۋساق... دەگەندەر ءتىپتى كەزدەسپەيدى. سوندىقتان ولار شامالىق بەينەدەگى نەگىز. ورنەك كۇي بەينەسىندەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى كۇي. ماسەلەن، قۇبىلعىش كوزاينەك. وسى كوزاينەكتىڭ نەگىزى تۇراقتى بولعانىمەن، ونىڭ رەڭى ءتۇرلىءتۇستى كۇيدە تۇرلەنەدى. سوندىقتان ول كۇي بەينەسىندەگى نەگىز. ورنەك ەنەرگيالىق بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى ەنەرگيا. ماسەلەن، كومىر، بەنزين، شالشىق گازى. وسى زاتتار اۋادا جانعىش كەلەدى، ءارى جىلۋ ەنەرگياسىن ءبولىپ شىعارادى. سوندىقتان ولار ەنەرگيا بەينەسىندەگى نەگىز. ورنەك بايلانىس بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى بايلانىس. ماسەلەن، جەلىم، سەمونت. جەلىم نەمەسە سەمونت زاتتاردى ءبىربىرىنە جالعاپ، بايلانىس تۋدىراتىن دانەكەرلەگىش زاتتار. سوندىقتان ولار بايلانىستىق بەينەدەگى نەگىز. ورنەك اسەرلىك بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى اسەر. ماسەلەن، ماگنيت، جەرشارى ءوسى. ماگنيت، جەرشارى ءوسى قاشاندا توڭىرەگىنە ماگنيت نەمەسە ماسسالىق تاتىلىس كۇش ءورىسىن جايىپ، اسەرىن تۋدىرادى. سوندىقتان ولار اسەرلىك بەينەدەگى نەگىز. ورنەك ارەكەتتىك بەينەدەگى نەگىز. ماعىناسى: سيپاتى نەگىز، ەرەكشەلەنۋى ارەكەت. ماسەلەن، جارىق ساۋلەسى، بۇلت. جارىق ساۋلەسى، بۇلت توقتاۋسىز ارەكەت جاسايدى. سوندىقتان ولار ارەكەت بەينەسىندەگى نەگىز.. كەڭىستىكتىڭ سەپتەلۋى ورنەك نەگىزدىك بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: نەگىزدىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، مۇقيت، وزەن، كول. ولار سۋ سىندى نەگىزدىڭ جاعىراپيالىق جايعاسۋىنان تۇزىلگەن كەڭىستىك. ورنەك جۇيەلىك بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: جۇيەلىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، پلانەتالاردىڭ كۇندى سەنتىر ەتىپ ورنالاسقان قاتپارلى قۇرىلىسى، ەلەكترونداردىڭ اتوم يادروسى سىرتىنداعى ەلەكتروندىق قاباتى. ورنەك ساپالىق بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: ساپالىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، ۆيتامين نىڭ وڭ يزومەرى مەن تەرىس يزومەرى. ۆيتامين نىڭ تەرىس يزومەرى جارىق ساۋلەسىن قابىلداعاننان كەيىن وڭ يزومەرگە اينالادى، وسى بارىستا ادام نەمەسە جان جانۋارلاردىڭ كوزى سىرتقى دۇنيەنى كورە الادى. ورنەك قۇندىق بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: قۇندىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، جەرشارىنىڭ كۇن جۇيەسىندەگى ارەكەت وربيتاسى. وسى ارەكەت وربيتاسى بولعاندىعىنان جەرشارى ماڭگى بىرقالپىن ساقتاپ كەلەدى. ءمۇبادا جەر شارى وربيتاسىنان تايىپ كەتەتىن بولسا، وندا كۇن جۇيەسىنىڭ تەپەتەڭدىگى بۇزىلادى، نەمەسە جەرشارىنىڭ اۋەلگى قالپىن ساقتاپ تۇرۋى مۇمكىن بولمايدى. ورنەك ورتا بەينەسىندەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: ورتا ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، ەرەن بازارى، كىتاپحانا، كورگىزبەحانا. ولار توۆار، كىتاپ، مادەني بۇيىمداردىڭ شوعىرلىق ەرەكشەلىگىن جۇلگە ەتىپ، كەڭىستىك قالىپتاستىرادى. ورنەك كەڭىستىك بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: كەڭىستىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، كوشە، قاتىناس جولى، تەمىر جول. ولار كەڭىستىك ەرەكشەلىكتى جۇلگە ەتىپ، كەڭىستىك قالىپتاستىرادى. ورنەك شارتتىق بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: شارتتىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، انتاركتيكا قۇرلىعى، ەكۆاتور بەلدەۋى. انتاركتيكا قۇرلىعى جىل بويى قار جاستانىپ، مۇز قۇرسانىپ جاتاتىن سۋىق رايون، ال ەكۆاتور بەلدەۋى جىل بويى قىس تۇسپەيتىن ىستىق رايون. ورنەك ۋاقىت بەينەسىندەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: ۋاقىتتىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، جەرشارىنىڭ ۋاقىت پارقىن بەينەلەيتىن بويلىق سىزىقتارى. ورنەك ماندىك بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: ماندىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، كۇن جۇيەسىندەگى كۇن مەن جەر شارىنىڭ ماسسالىق تارتىلىس كۇش كەڭىستىگى، اتومداعى اتوم يادروسى مەن ەلەكترونداردىڭ كۋلون كۇش كەڭىستىگى، اتوم يادروسىنداعى پروتون، نەيترون سىندى نەگىزگى بولشەكتەردىڭ نۇكلون كۇش كەڭىستىگى. ورنەك ءتارتىپ بەينەسىندەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: تارتىپتىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، جەرشارىنىڭ اتموسفەرالىق قاباتىنىڭ قىسىمدىق بەلدەۋى، جەرشارى بەتىنىڭ اۋىرلىق كۇش بەلدەۋى. ياعىني اتموسفەرالىق قاباتتىڭ ۇقساس بيىكتىكتەگى قىسىمى ۇقساس بولادى، نەمەسە ۇقساس بيىكتىكتەگى ءبىر دەنەنىڭ سالماعى ۇقساس كەلەدى. ورنەك شاما بەينەسىندەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: شامالىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، جەرشارى مەن ايدىڭ ارا قاشىقتىعى، جەرشارى مەن كۇننىڭ نەمەسە باسقا پلانەتالاردىڭ ارا قاشىقتىعى. ورنەك كۇي بەينەسىندەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: كۇي ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، كۇننىڭ تۇتىلۋ ورنى، ايدىڭ تۇتىلۋ ورنى. ورنەك ەنەرگيا بەينەسىندەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: ەنەرگيالىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، ەركىن بوستىقتاعى كۇن ساۋلەسى بورانى، كومىر سۋتەكتى بايلانىستاردىڭ ورتاق ۆالەنتتى قوسىلىسى، قوس ورتاق ۆالەنتتى قوسىلىسى، ءۇش ورتاق ۆالەنتتى قوسىلىسى. ورنەك بايلانىس بەينەسىندەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: بايلانىستىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، الماس اتومىنىڭ تەتراەدىرلىك بايلانىس كەڭىستىگى. ورنەك اسەرلىك بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: اسەرلىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، جەر سىلكىنىس كوزى، جانار تاۋدىڭ اتىلۋ اۋزى، جەرشارى ۇيەگى. ورنەك ارەكەتتىك بەينەدەگى كەڭىستىك. ماعىناسى: ارەكەتتىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان كەڭىستىك. ماسەلەن، جەل ءوتى، وزەن ارناسى، وشاقتىڭ مورجاسى.. شامانىڭ سەپتەلۋى ورنەك نەگىزدىك بەينەدەگى شاما. ماعىناسى: نەگىزدىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان شاما. ماسەلەن، ءبىر مول جاي زاتتىڭ اۆاگادرو سانى تۇراقتى ءمان الادى، قالىپتى جاعدايدا ءبىر مول گازدىڭ كولەمى 22.4 ليتر بولادى. ورنەك جۇيەلىك بەينەدەگى شاما. ماعىناسى: جۇيەلىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان شاما. ماسەلەن، شەڭبەردىڭ پەريمەتر ۇزىندىعىن ديامەتر ۇزىندىعىنا بولگەندە ءمانى كەلىپ شىعادى. ورنەك ساپالىق بەينەدەگى شاما. ماعىناسى: ساپالىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان شاما. ماسەلەن، الماستىڭ قاتتىلىق دارەجەسى 10بولادى. ورنەك قۇندىق بەينەدەگى شاما. ماعىناسى: قۇندىق ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان شاما. ماسەلەن، جۇرەكتىڭ قالىپتى سوعۋ ريتىم سانى، قانباسىمنىڭ نورمال كورسەتكىشى. ورنەك ورتا بەينەدەگى شاما. ماعىناسى: ورتا ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان شاما. ماسەلەن، قالىپتى جاعدايداعى اس تۇزىنىڭ ەرىگىشتىك دارەجەسى. ورنەك كەڭىستىك بەينەدەگى شاما. ماعىناسى: كەڭىستىك ەرەكشەلىگى كورنەكتى بولعان شاما. ماسەلەن، بويلىق پەن ەندىكتىڭ گرادۇس سانى، ياعىني شىعىس ەندىگى 47.86، سولتۇستىك بويلىعى 88.14.
|
12 قاراشا 05:25نۇر سۇلتان.قازاقپارات باتىس ەلدەرىندە كوپ قولدانىلاتىن كراتوم اتتى تاعامدىق قوسپا ءارى ءدارى دارمەك باۋىرعا تەرىس اسەر ەتۋى مۇمكىن.مۇنداي تۇجىرىمدى فيلادەلفياداعى ا ق ش ەينشتەين مەديتسينالىق ورتالىعىنىڭ عالىمدارى جاسادى.زەرتتەۋشىلەر ديەتالىق قوسپالاردان زارداپ شەككەن باۋىردىڭ 404 جاعدايىن زەرتتەدى.20072014 جىلدارى تىركەلگەن سەگىز وقيعا كراتومعا قاتىستى بولدى. بەس ناۋقاس بۇل پرەپاراتتى قوزدىرعىش رەتىندە، ال بىرەۋى بىرلەسكەن اۋىرسىنۋدى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن قولداندى. بارلىق قوسىندى باۋىردىڭ زاقىمدانۋ بەلگىلەرى پايدا بولعانعا دەيىن ەكى التى اپتا ىشىندە قولداندى.بەس ناۋقاستا سارعايۋ پايدا بولدى، التاۋى قىشىپ، بەسەۋى اسقازان اۋرۋىمەن اۋىرسا، ۇشەۋىنىڭ ىستىعى كوتەرىلگەن. اۋرۋحاناعا تۇسكەننەن كەيىن ءبارى ساۋىعىپ كەتتى. باۋىر فۋنكسياسىنىڭ بۇزىلۋىنا ورگان ترانسپلانتاتسياسى قاجەت ەمەس.عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، بۇل جاعدايلار اتالعان ءدارىنىڭ دەنساۋلىققا قاۋىپتى ەكەنىن جانە ونى شامادان تىس تاعامدىق قوسپالار رەتىندە قولدانۋعا بولمايتىندىعىن كورسەتەدى.سونىمەن قاتار، ونىڭ وپيويدتىك قاسيەتتەرى بەلگىلى، بۇل ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتى تۋدىرۋى مۇمكىن. مەديتسينالىق ادەبيەتتەردە بۇل پرەپاراتتىڭ اۋىرسىنۋدى ەمدەۋ مەن ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتى ەمدەۋدىڭ پايداسى تۋرالى سەنىمدى دەرەكتەر جوق.كراتوم وڭتۇستىك شىعىس ازيادا وسەتىن اعاش. ونىڭ تىندەرىندە الكالويدتار، سونىڭ ىشىندە رەسەي فەدەراتسياسىندا تىيىم سالىنعان ميتراگينين بار.
|
ئىزدىنىشقا سوۋغا ئۈچ پارچە ئىزدىنىش تەگلىك رەسىمىئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى ئىشخانا ئاپتوماتلاشتۇرۇش ۋە تەكشىلىكتە لاھىيەلەش ئىزدىنىشقا سوۋغا ئۈچ پارچە ئىزدىنىش تەگلىك رەسىمى يوللانغان ۋاقتى 2012227 16:05:14ئىزدىنىشقا سوۋغا ئۈچ پارچە ئىزدىنىش تەگلىك رەسىمىئىزدىنىشنىڭ قۇرۇلغانلىقىغىمۇ خېلى يىللار بولۇپ قاپتۇ. ئەمما ئىزدىنىش تەگلىك رەسىمى يوق ئىكەن. شۇڭا بۈگۈن ئاددىي بولسىمۇ ئۈچ پارچە تەگلىك رەسىم ياسىغان ئىدىم. ياقتۇرغانلار چۈشۈرىۋالسا بولىدۇ.يەنە بىر گەپ. سىلەرنىڭمۇ ئىزدىنىش تەگلىك رەسىمىنى لايىھەلەپ بېقىشىڭلارنى ھەمدە لايىھەلىگەن رەسىمنى مۇشۇ يەرگە يوللىشىڭلارنى ئۈمۈد قىلىمەن. ھازىرچە ئۈچ پارچە ياسىدىم. يەنە ياسايمەن. مەنمۇ ياسىغانلىرىمنى ئۇدۇل مۇشۇ يەرگە يوللايمەن. رەھمەت.رەسىم چوڭلۇقى 1280768. ئىشلەتكەن دېتال . يوللانغان ۋاقتى 2012227 16:36:01رەڭنى بىرئاز سۇسلاشتۇرۇپ سىناپ بېقىڭە. يوللانغان ۋاقتى 2012227 16:43:341 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلرەڭ بەك قېنىقمۇ؟قول كومپىيۇتېردا لايىھەلىگەنلىكىم ئۈچۈن بەزى كومپىيۇتېرلاردا كۆرسە ئازراق پەرىق بولىدىكەن.شۇڭا رەسىم لايىھەلەيدىغانغا قول كومپىيۇتېر ئانچە ماس كەلمەيدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2012227 18:14:35مەن كۆڭلۈمدىكىنى ئېيتسام، پەقەت يارىمىدى. سەنئەتتىن قىلچە ئەسەر يوق، ھېسىيات بەكلا سوغۇق. ئىلمىنىتلار پەقەت ماسلاشمىغاندەكلا، تېخىمۇ ئىچكىرلەپ لاھىيەلەپ بېقىڭ.لاھىيە ئىشلىرىنى ھەممە ئادەم قىلالىشى ناتايىن، گەرچە ئوخشاش ئىككى ئادەم بولۇپ، نىڭ ئۈنۈم ئىقتىدارلىرىغا ئوخشاش پىششىق بولسىمۇ، لاھىيەلەپ چىققان نەرسىسى ئاسمانزىمىن پەرق ئېتىشى مۇمكىن، بۇنىڭغا كەسپى ماھارەتتىن باشقا يەنە سەنئەت ھۈجەيرىسى كېتىدۇ.مەن ئۆزۈممۇ تور بېكەت ياساپ يۈرۈپ، كۆپلىگەن بەت لاھىيەلىرىنى سىزىپ بېقىپتىمەن، شۇنچە ۋاقىت سەرپ قىلىپ دوراپ سىزغانلىرىممۇ ئەسلىدىكىسىن پەرقلىنىپلا تۇرىدۇ، ئىشقىلىپ بىر يەرلىرى قاملاشمىغاندەكلا، ئاخىرى ئۆزۈمنىڭ لاھىيەگە بولمايدىغانلىقىمنى ھېس قىلىپ، پروگراممىغىلا كىرىشتىم، لاھىيە ئىشلىرى بولسا مەخسۇس شۇنى قىلىدىغان دوستلىرىمنى ئىزدەپ قىلدۇردۇم.يۇقارقى ئەسىرىڭىزدىن قارىغاندا سىز ئۆگىنىش باسقۇچىدا ياكى سىزمۇ ماڭا ئوخشاش. يوللانغان ۋاقتى 2012227 18:22:24بەرگەن پىكىرىڭىزگە رەھمەت. تېخىمۇ تىرىشىمەن. يوللانغان ۋاقتى 2012227 18:38:17لاھىيە دىگىنىڭىز لايىھە دىگەن گەپما ؟يېقىندىن بېرى مۇشۇنداق گەپلەر كۆپىيىپ قېلىۋاتىدۇ . تەشكۈرۈپ توغرىسى : تەكشۈرۈپ ، لاھىيە توغرىسى : لايىھە ... دىگەندەك .ئانا تىلغا ھۆرمەت قىلايلى .بۇدۇشقاق ئەپەندى ، لايىھەلىرىڭىز يامان ئەمەس بوپتۇ . لېكىن ، بەكلا ئاددىي بولۇپ قالغاندەك ھىس قىلدىم . بىراز مىللىي پۇراق قوشۇشقا ئىمكان بارمىكىن ، يەنىمۇ ئىزدىنىپ باقسىڭىز .فائىزە034 يوللانغان ۋاقتى 2012227 18:44:03ئەڭ ئاستىدىكىسىنى ياقتۇردۇم... ئوماق چىقىپتۇ . لېكىن بۇ ئىزدىنىش ئەمەس بەلكى ئىزدىنىخ بوپ قاپتۇ يوللانغان ۋاقتى 2012227 18:49:28رەھمەت سىزگە. مېنىڭ بۇ تېمىنى يوللىشىمدىكى سەۋەب، بولسا ئىزدىنىش تەگلىكىنى ياساپ ھەرخىل ئىزدىنىش تەگلىكىنى بارلىققا كەلتۈرسەك دەپ ئويلايمەن. خىزمىتىم ئالدىراش بولغانلىقى ھەمدە قولۇمدا باشقا ئىشلار بولغانلىقى ئۈچۈن ئاددىي ياسىغان ئىدىم.كېيىنچە مىللىي ئۇسلۇبتا ياساپ ئەۋەتىمەن. يوللانغان ۋاقتى 2012227 19:31:32مەن رەسىمنى بىر قاراشتا ئاددىي، ئەمما كۆزگە ئارام بەرگۈدەك لايىھەلەشنى ياقتۇرىدىكەنمەن.بولۇپمۇ رەڭ ئىپادىسى ئەڭ مۇھىم.بەلكىم خېلى كۆپ تورداشلارغا يېشىل رەسىم ئەڭ ئاددىي كۆرۈندى. سەۋەبىنى مەن دەپ باقاي.باشتىكى يېشىل رەسىمدە ئېنگىلىسچە خەت ئارقىلىق ئىزدىنىش تورىنى ئىپادىلىدىم. ئاندىن ئۇيغۇرچە خەت ئارقىلىق ئىزدىنىش تورىنى ئىپادىلىدىم. مەيلى كىم قارىسۇن، .ئىككى رەسىمدىكى خەتنىڭ ئالاھىدىلىكى ئوخشايدۇ. مېنىڭ بۇنى قىلىشىمدىكى سەۋەب، بەزى تورداشلار ئۇيغۇرچىنى، بەزى تورداشلار يېڭى يېزىقچىنى ئىشلىتىشى مۇمكىن. شۇڭا يېشىل رەڭدىكى تەگلىك رەسىمى ئىككى خىل. يوللانغان ۋاقتى 2012227 23:21:05ماڭا يارىدىغۇ ئىشقىلىپ.بىر چاغلاردا سەلكىندە بىر ئاداش بولىدىغان،قاچانلا قارىسا جىدەل تىرىپ يۈرىدىغان.ئۆزلە شۇمۇ يا؟1 يوللانغان ۋاقتى 2012227 23:52:43 يوللانغان ۋاقتى 2012228 08:03:15بىرىنچىسى ئىككىنچىسى شۇنداق ياخشى چىقىپتىغۇ.1.كۆز ئاسرايدىغان رەڭ ئىشلىتىلگەن. 192,220,1922.خەتكە ئەينەك ياكى سۇ ئۈنۈمى بېرىلگەن. رىفىلەكشېن ئۈنۈمىنى ياخشى چىقىپتۇ. خەتنى تېخىمۇ كۆپۈنكى قىلىنسا ياخشى بولارئىكەن.ئاۋۇ ئەينەك ئۈنۈمىنى قانداق قىلغانلىقىڭىزنىمۇ يېزىپ قويىڭە. يوللانغان ۋاقتى 2012228 08:06:3411 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلرەھمەت. بولىدۇ. ھازىر قىلىپ، بوشلۇققا يوللاپ ئەۋەتىپ قوياي.0998 يوللانغان ۋاقتى 2012228 08:17:59ئىزدىنىش ئۈچۈن ئىزدىنىۋاتقانلارنىڭ قەدەملىرى توختاپ قالمىغاي. يوللانغان ۋاقتى 2012228 08:44:58ئاۋال خەتتىن بىرنى يازىسىز. ئاندىن تۆۋەندىكى مەشغۇلاتنى ئېلىپ بارىسىز. يەنى سىز يازغان خەتنى چەكسىڭىز تۆۋەندىكىدەك كۆزنەك چىقىدۇ. شۇ كۆزنەكتىكى بەزى يەرلەرنى ئۆزگەرتسىڭىز بولىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2012228 08:45:49 يوللانغان ۋاقتى 2012228 09:53:31ياخشى ھۈنەركەن. جاپا چەكتىڭىز. يوللانغان ۋاقتى 2012228 10:45:48فەچەت تەگلىك رەسىملەر بار. خالىغانچە ئېنىقلىقتىكى. يوللانغان ۋاقتى 2012228 11:05:3317 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىل يوللانغان ۋاقتى 2012228 21:19:22: ئىزدىنىشقا سوۋغا ئۈچ پارچە ئىزدىنىش تەگلىك رەسىمى
|
مەنبە : كۈنتاج تورى يوللىغۇچى : كۈنتاج ئاۋاتلىقى : 1074 يوللانغان ۋاقىت : 20161226كۆيۈك يارىسىنىڭ ئىلاجى: توخۇنىڭ تېرىسىنى سويۇپ، قىزىق ھالەتتە كۆيۈك يارىسىغا تاڭغاندا، ئېچىشىشنى يوقاتقىلى ۋە ھەرقانداق جاراھەتنى داۋالىغىلى بولىدۇ.كۆيۈكنى داۋالاش مەلھىمى: ئاياللار چېچىنىڭ كۆمۈرىدىن 20 گرام. زاراڭزا چېچىكىدىن 100 گرام، كىرپە تېرىسىنىڭ كۈلى 100 گرام، قۇمۇش پۆپۈكى 50 گرام، توخۇ تۇخۇمىنىڭ 20 دانە سېرىقىنىڭ يېغى، قارچىغا سۆڭىكىنىڭ كۈلى 5 گرامدىن ئېلىپ، ئارىلاشتۇرۇپ مەلھەم تەييارلىنىدۇ. بەدەن سىرتىدىن يەرلىك ئورۇنغا چېپىلىدۇ. قايناقسۇدا ۋە ئوتتا كۆيگەن جاراھەتلەرگە پايدا قىلىدۇ. داۋالاش ئۈنۈمى يۇقىرى، تېزلىكتە ئاغرىق توختىتىدۇ، تارتۇق قالدۇرمايدۇ.ئادەم بەدىنى ئوت، قايناق سۇ ياكى قىزىق ياغدا كۆيۈپ قالغاندا، ئوسما، تۆمۈر دېتى ياكى قوغۇشۇننى تۇخۇمنىڭ ئېقى بىلەن قوشۇپ چېپىش، تۇخۇم سېرىقىنى كالا ماسكە يېغى بىلەن قوشۇپ چېپىش لازىم، بۇنىڭ بىلەن كۆيۈكنى تېز داۋالىغىلى بولىدۇ.ئاق قۇچقاچنىڭ مېڭىسى ۋە سۆڭەكلىرىنى كۆيدۈرۈپ، قۇرۇق قومۇشنىڭ يىلتىزىنى سوقۇپ تاسقىغاندىن كېيىن، بۇلارنى ئارىلاشتۇرۇپ، ئېغىز چايقىغان سۇ بىلەن نەمدەپ، كۆيۈك يارىسىغا سالغاندا، ياخشى پايدا قىلىدۇ.بەدەن ئوتتا كۆيگەندە، شېشىنى ئېزىپ، توخۇ تۇخۇمىنىڭ ئېقى بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ، تىلا قىلىپ چېپىپ بەرگەندە، كۆيۈك يارىسى تېز ساقىيىدۇ.بەدەن ئوتتا ياكى سۇدا كۆيۈپ قالغاندا مۇرداسەنگىنى ئېزىپ، توخۇ تۇخۇمىنىڭ ئېقى، كالا يېغى بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ چېپىپ بەرگەندە، كۆيۈك يارىسى تېز ساقىيىدۇ.بەزىدە ئۆزىڭىز بىپەرۋالىق قىلىپ پۇتىڭىزغا قايناق سۇ تۆكۈۋالسىڭىز، بىر تۇخۇمنى چېقىپ ئېقىنى ساقىتىۋېتىپ، سېرىقىنى كۆيگەن يەرگە سۈركەڭ. ئاغرىق چاپسان بېسىلىدۇ ۋە چاپسان ساقىيىدۇ.توخۇنىڭ سۆڭىكىنى كۆيدۈرۈپ، كۈلىنى كۆيۈككە سەپكەندە، كۆيۈك يارىسىنى داۋالىغىلى بولىدۇ.يەرلىك ئورۇننى 2 سەر سۈپەتلىك ئاچچىقسۇ بىلەن يۇيۇلىدۇ. ئىشلىتىلىشى: ئاغرىق پەسەيتىش، ۋە قاپارتقۇ بولۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە.مەنبەسى: قولۇمدا ساقلىنىۋاتقان ئۇيغۇر تېبابىتىگە دائىر قوليازما ئەسەرلىرىدىن ھەمدە ئۆزەم توپلىغان نۇسخلاردىن تاللاپ تەييارلىغان.تېرىنىڭ ساغلاملىقى ۋە گۈزەللىكىگە تەسىر يەتكۈزىدىغان تۈرلۈك ئامىللارئىلمان سۇ بىلەن يۈزنى ھورداشئەل ئىچىدىكى ئاددى رېتسىپلارخەتنە قىلىشنىڭ بارلىققا كېلىشى ۋە كلىنىكىلىق ئەھمىيىتىكۈنجۈت مېينىڭ سۈپتىنى پەرقلەندۈرۈش ئۆلچىمىبالىلاردىكى ئۇزاققا سوزۇلغان يۆتەلنىڭ شىپاسىبوۋاقلار زۇكام بولغاندا تۆۋەندىكى ئاددىي ئۇسۇللار ئارقىلىق داۋالىغىلى بولىدۇساقلىقنى ساقلاشنىڭ ئەڭ ياخشى پەيتلىرىمېۋىلەرنى تاللاپ سېتىۋېلىش ۋە پەرقلەندۈرۈشئوزۇقلۇقلارنىڭ خىلىت ئېتىبارى بىلەن تۈرلەرگە بۆلىنىشىيۇقىرى قان بېسىم كېسەللىكى ۋە ئۇنى يەرلىك ئۇسۇلدا داۋالاش
|
سۋديالاردى ىرىكتەۋ ەرەجەسىنە وزگەرتۋلەر ەنگىزىلۋدە 100 ناقتى قادام13 تامىز 2018، 17:3913 تامىز 2018, 17:39 1836 0بارلىق سوت ساتىلارىنان وتكەن ناقتى ىستەر مەن ورەسكەل زاڭسىزدىققا جول بەرگەن سۋديالاردى اتاعانىمدا الەۋمەتتىك جەلىلەر شۋلاپ كەتتى. سوندىقتان سۋديالاردى ىرىكتەۋ ەرەجەسىنە وزگەرتۋلەر ەنگىزىلۋدە. بۇل تۋرالى قر جوعارعى سوت ٴتوراعاسى جاقىپ اسانوۆ ارىپتەستەرىنە ارناعان ۇندەنۋىندە ايتتى، دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى.13 شىلدەدەگى جارتىجىلدىق كەڭەستە بارلىق سوت ساتىلارىنان وتكەن ناقتى ىستەر مەن ورەسكەل زاڭسىزدىققا جول بەرگەن سۋديالاردى اتاعانىمدا الەۋمەتتىك جەلىلەر شۋلاپ كەتتى. بۇل سوت اكتىلەرى قيسىق شىعارىلعان. ەشكىم ەشتەڭە تۇسىنبەسىن دەپ، شەشىمنىڭ ٴتىلىن بارىنشا كۇردەلەندىرىپ تاستاعان. بۇدان شىعاراتىن قورىتىندى ەكەۋ. سۋديا نە ساۋاتسىز، ياعني زاڭدار مەن سوت تورەلىگىنىڭ پرينسيپتەرىن بىلمەيدى، نە ول بىرەۋدىڭ مۇددەسىن قورعاشتايدى. ٴبىر قۇمالاق ٴبىر قارىن مايدى شىرىتەدى، دەيدى. بىزدە دە سولاي. سۋديانىڭ ٴبىر سولاقاي شەشىمى بۇكىل جۇيەمىزگە سىن تۋعىزىپ، جۇمىسىن تازا، ساۋاتتى جاساپ جۇرگەن باسقا سۋديالاردىڭ جۇمىسىنا زيانىن تيگىزەدى، دەگەن جاقىپ اسانوۆ ٴتىپتى، زاڭداردى وزگەرتسەك تە ونداي سۋديالاردىڭ ٴتارتىبىن تەز وزگەرتۋ ەكىتالاي ەكەنىن العا تارتتى.ونىڭ ايتۋىنشا، قولمەن باسقارۋ رەجيمىنە كوشىپ، ولاردىڭ ساناسىن، ٴويورىسىن وزگەرتپەسە بولمايدى.بىرىنشىدەن، قورىتىندى كەڭەستە اتى اتالعان سۋديالار بويىنشا سوت ٴجيۋريى ٴتيىستى تارتىپپەن ولاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قاراۋدا، ەكىنشىدەن، الداعى ۋاقىتتا دا وسىنداي ىستەر مەن فاكتىلەردى ونلاين رەجيمدە كوپشىلىك تالقىعا شىعارامىز. قىركۇيەك ايىنان باستاپ زاڭدى اياققا تاپتاعان ٴاربىر سۋديانىڭ اتىن اتايمىز، دەگەن جاقىپ اسانوۆ بۇل ٴماجبۇرلى شارا ەكەنىن جاسىرمادى.جوعارعى سوت ٴتوراعاسى حابارلاعانداي، مۇنداي قادامعا بارۋ ماعان دا وڭاي ەمەس.مۇنىڭ ٴبارى سوت تورەلىگىنىڭ مۇددەسى ٴۇشىن. مۇنداي قاجەتتىلىك كەيىن جويىلاتىنىنا سەنىمدىمىن. سول ٴسات نەعۇرلىم تەزىرەك كەلسە، ودان ۇتاتىن، ەڭ الدىمەن، ٴوزىمىز، دەدى ول.ايتا كەتەيىك، وتكەن 8 ايدا بىردەبىر سۋديا جۇمىسقا قابىلدانباعان. بۇگىندە ۆاكانسيا كوپ 10، وعان لايىقتىلاردا جەتەرلىك. الايدا، ولاردى دۇرىس ىرىكتەۋ ماقساتىندا جسكمەن ەرەجە تۇبەگەيلى وزگەرتىلۋدە.
|
الماتىداعى ناۋرىزباي اۋدانىنداعى اۋىز سۋ ماسەلەسى قاشان شەشىلەدى؟ 22 مامىر، 2020بۇگىن الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ تۇرعىندارىن ۇزدىكسىز سۋ جۇيەسىمەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا سالىنىپ جاتقان ينجەنەرلىك جەلىلەردىڭ قۇرىلىسىمەن تانىستى.اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ناۋرىزباي اۋدانىنداعى ەڭ وتكىر ماسەلەلەردىڭ ءبىرى، وتكەن جىلى جانە بيىلعى جىلدىڭ باسىندا قالا اكىمىمەن بولعان كەزدەسۋلەردە اۋدان تۇرعىندارى بۇل ماسەلەنى بىرنەشە رەت كوتەرگەن بولاتىن. اۋداندا قالالىق سۋمەن قامتۋدىڭ ۇلەسى نەبارى 30 پايىز، قالعاندارى قاجەتتى ساپالى سۋمەن قامتاماسىز ەتە المايتىن جەكە سكۆاجينالار، قارعالى جانە اقساي وزەندەرىندەگى اشىق سۋ توعاندارى. باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا وتكەن جىلى وتكىر الەۋمەتتىك مىندەتتەردى شەشۋ ءۇشىن بيۋدجەتتىك شىعىندار قايتا قارالىپ، قۇرىلىس جۇمىستارى باستالعان ەدى.العاشقى كەزەڭدە ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ قۇرامىس، تاۋجولى، اقجار، جايلاۋ، تاستىبۇلاق، شۇعىلا سىندى التى ىقشاماۋداندارىندا، سونىمەن قاتار قاراعايلى وزەنى بويىنداعى تازارتۋ ستانتسياسىندا سۋ قۇبىرلارى مەن كارىز جەلىلەرى سالىنا باستادى. وسىنىڭ ارقاسىندا اۋداننىڭ 48 مىڭنان استام تۇرعىنى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەتىن بولادى. قۇرىلىس جۇمىستارىن اياقتاۋ كەلەر جىلعا جوسپارلانعان. جالپى اۋداندا بارلىعى 121،5 شاقىرىم سۋ قۇبىرلارى، 85 شاقىرىم سۋ ايىرعىش جەلىلەر تارتىلادى، ناتيجەسىندە بارلىق ىقشاماۋداندار ورتالىق سۋ جۇيەسىمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.بۇگىن قالا اكىمى ب.ساعىنتاەۆ جايلاۋ جانە اقجار ىقشاماۋداندارىنداعى ينجەنەرلىك جەلىلەر سالىنىپ جاتقان قۇرىلىس جۇمىستارمەن تانىستى جانە قارعالى سۋ تازارتۋ ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىس الاڭىندا بولدى.باقىتجان ساعىنتاەۆ ساپالى سۋدىڭ قالالىقتاردىڭ وزدەرىن جاقسى سەزىنۋلەرىنە جانە ولاردىڭ دەنساۋلىقتارىنا وڭ اسەر ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. سوندىقتان ناۋرىزباي اۋدانى تۇرعىندارىن تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جونىندە پارمەندى شارالار قابىلدانعان ەدى.شەتسىز قالا قاعيداسىنا ساي الماتى قالاسىنىڭ بارلىق تۇرعىندارىنا بىردەي جوعارى دەڭگەيدەگى جاعدايلاردى جاسايتىن بولامىز، دەپ اتاپ ءوتتى ب. ساعىنتاەۆ جانە جۇمىس ساپاسىن قاتاڭ باقىلاۋعا الۋدى تاپسىردى. قالا اكىمى سۋ جەلىلەرى تارتىلعان كوشەلەر تۇرعىندارىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا جۇمىستىڭ جالپى كولەمىن اياقتاۋدى كۇتپەي جولدارعا بىردەن اسفالت توسەۋدى تاپسىردى.وتكەن جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا جايلاۋ ىقشاماۋدانىندا ينجەنەرلىك جەلىلەر قۇرىلىسى باستالعان بولاتىن. ونىڭ ۇزىندىعى 7،8 شاقىرىمدى قۇرايدى. ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ اكىمى سانجار توعاي نىسان قۇرىلىسىنىڭ كەستەگە ساي ءجۇرىپ جاتقانىن، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جۇمىستىڭ 50 پايىزدان استامىنىڭ ورىندالعانىن، 4،2 شاقىرىم قۇرىلىستىڭ سالىنعانىن باياندادى. قۇرىلىس جۇمىستارىن قاراشا ايىندا اياقتاۋ جوسپارلانعان. ناتيجەسىندە ىقشاماۋداننىڭ 2 مىڭنان استام تۇرعىنى تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.اقجار ىقشاماۋدانىندا دا وسىعان ۇقساس جۇمىستار جۇرۋدە، مۇندا 29،2 شاقىرىم سۋ جانە 15،7 شاقىرىم كارىز جەلىلەرى تارتىلادى. جۇمىس اياقتالعان سوڭ 18 مىڭنان استام ادام سۋ جانە كارىز قۇبىرلارىنا قوسىلاتىن بولادى.ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ مامىر ايىندا قارعالى سۋ تازارتۋ ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسى باستالعان ەدى. جوبادا سۋ توعانى نىسانىنىڭ قۇرىلىسى قاراستىرىلعان، ناتيجەسىندە قۋاتتىلىق 10 ەسە ارتادى، 1440 تەكشە مەتر سۋ تاۋلىگىنە 15 مىڭعا دەيىن جەتەدى. جوبا جۇزەگە اسقاندا 4 ىقشاماۋداندى، 77 كوشەنى جانە 3015 تۇرعىن ءۇيدى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك تۋادى.جۇمىس ساپارى بارىسىندا قالا اكىمى قارعالى وزەنىنىڭ جاعالاۋىن نىعايتۋ جۇمىستارىنىڭ بارىسىمەن تانىستى. تاجيەۆ، يگىلىك كوشەلەرى مەن پيششەۆيك دەمالىس ءۇيىنىڭ اينالاسىنداعى جار قاباتتاردى گابيوندى كونسترۋكتسيالارمەن مىقتىلاۋ جۇمىستارىن اياقتاۋ قىركۇيەك ايىنا جوسپارلانعان.سونىمەن قاتار، قارعالى وزەنىنىڭ ارناسىن مىقتىلاۋ جانە اقجار ىقشاماۋدانىنداعى تاستىبۇلاق وزەنى ارقىلى وتەتىن كوپىر وتكەلىن جوندەۋ جوسپارلانعان.
|
الەۋمەت 3264 7 پىكىر 6 شىلدە, 2020 ساعات 16:59بۇگىنگى كۇنى سوناۋ 2013 جىلدىڭ 8 قاڭتارىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 464 جارلىعىمەن بەكىتىلگەن اقپاراتتى قازاقستان 2020 باعدارلاماسى تۋرالى ۇكىمەت مۇشەلەرى كوپ ايتا بەرمەيدى. ءتىپتى باعدارلاماداعى 2020 جىلى قازاقستان ەلەكتروندىق ۇكىمەت كورسەتكىشى بويىنشا ەڭ الدىڭعى 25 ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋى ءتيىس دەگەن ماقساتتى ۇمىتىپ كەتكەن سياقتى.بىراق اعىلشىن تىلىنەن بۇرمالانىپ الىنعان ەگوۆ دەگەن ءسوز اركىمنىڭ اۋىزىندا. اسىرەسە قازىرگى كوروناۆيرۋس جاعدايىندا حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى جۇرتشىلىقتىڭ ۇيدە وتىرىپاق . پورتالى ارقىلى ەلەكتروندىق قىزمەت الۋ مۇمكىنشىلىكتەرىن كەڭىنەن جارنامالاۋدا. ال ءىس جۇزىندە وسى ءبىر قاراعاندا وتە قولايلى قىزمەتتى پايدالانۋعا تالپىنعان كەز كەلگەن ادام تولىپ جاتقان تەحنيكالىق كەدەرگىلەردىڭ شىرماۋىنا ورالادى.مەن مۇنى ۇلتتىق كۋالاندىرۋ ورتالىعىنىڭ .. سايتىنداعى قوسىمشاسىن پايدالانۋعا بايلانىستى شاعىمدارعا سۇيەنىپ قانا ەمەس، ءوز باسىمنان وتكەرگەندىكتەن ايتىپ وتىرمىن. جاقىندا وسى . پورتالى ارقىلى كومپيۋتەرىمە ەلەكتروندىق قولتاڭبا ورناتتىم. قازىر قانداي ماڭىزدى قۇجاتتى بولماسىن ەلەكتروندىق قولتاڭبامەن بەكىتۋ ىڭعايلى دا سەنىمدى. بۇل قاعازباستىلىقتان قۇتىلۋدىڭ دا، ۋاقىت ۇنەمدەۋدىڭ دە ءتيىمدى جولى، زامان تالابى.الايدا ەلەكتروندىق قولتاڭبانى پايدالانۋ ءۇشىن ۇلتتىق كۋالاندىرۋ ورتالىعىنىڭ جوباسىمەن جاسالعان اپلەتى قاجەت، ونسىز ەشقانداي قۇجاتقا قول قويا المايسىڭ. ال بۇل قوسىمشانىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن باعدارلاماسىن ورناتۋ قاجەت. 1995 جىلى جاسالعان بۇل باعدارلامانىڭ قازىرگە دەيىن ون بەس نۇسقاسى شىقتى. ۇلتتىق كۋالاندىرۋ ورتالىعىنىڭ نەلىكتەن سەگىزىنشى نۇسقانى ۇسىناتىنى تۇسىنىكسىز. بىراق ەڭ ماشاقاتى دۇرىس جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن پاكەتىن ورناتۋ قاجەت. بۇل پاكەت بۇرىن تەگىن بولسا، سوڭعى جىلدارى كومپانياسى اقىلى جۇيەگە كوشىردى. سونىڭ وزىندە ورناتىلعان براۋزەرمەن نەمەسە جۇيەسىنىڭ رازريادىمەن سايكەس كەلمەسە جۇمىس ىستەمەيدى. وعان انتيۆيرۋس تا، براندماۋەر دە كەدەرگى بولۋى مۇمكىن.ۇلتتىق كۋالاندىرۋ ورتالىعى . 8 دۇرىس جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن .. سايتىنان ورناتقان دۇرىس دەگەن سوڭ سول سايتتان ورناتىپ ەدىم، اشىلمايدى، نەمەسە اشىلا سالا قايتادان جابىلىپ قالادى. دان دا قايران بولمادى. مۇنى ۇلتتىق ورتالىقتىڭ ماماندارىنىڭ ەشقايسىسى ءتۇسىندىرىپ بەرە المايدى. شاعىمدارعا، سۇراقتارعا جاۋاپتى وقىپ وتىرسام، ۇلتتىق ورتالىق ماماندارىنىڭ سوزىنشە بارىنە كىنالى 7 جۇيەسىنىڭ ەسكىرگەنى بولىپ شىعادى، نەمەسە دۇرىس ورناتپاعان پايدالانۋشىنىڭ ءوزى كىنالى دەگەنگە سايادى.وسىدان ءبىر جارىم جىلداي بۇرىن كومپانياسى 7 جۇيەسىنە تەحنيكالىق قولداۋ كورەتىلمەيتىنىن حابارلاعان، بىراق كومپيۋتەرلەرىن 10 جۇيەسىنە دەيىن تەگىن جەتىلدىرۋگە كوپشىلىك اتالعان مەرزىمدە ۇلگەرە المادى نەمەسە حابارلاندىرۋعا ءمان بەرمەدى. ەندى ونىنشى نۇسقاعا كوشۋ ءۇشىن ونى كەمىندە ەلۋ مىڭ تەڭگەگە ساتىپ الۋ كەرەك نەمەسە دۇكەننەن كەمىندە ءۇش ءجۇز مىڭعا ونىنشى ۆيندا ورناتىلعان سۋ جاڭا كومپيۋتەر الۋ كەرەك. مۇنى اركىمنىڭ قالتاسى كوتەرە بەرمەيتىنى انىق. قازىر كوپشىلىك جەتىنشى نۇسقانى پايدالانىپ ءجۇر. وسىنى ۇلتتىق كۋالاندىرۋ ورتالىعىنداعىلار نەگە ەسكەرمەگەن؟ قوسىمشاسىن نەگە عا بايلاپ قويعان؟ ءمۇنداي كەدەرگىلەر ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ قىزمەتىن پايدالانۋدى قيىنداتا تۇسەتىنى تۇسىنىكتى عوي؟ مەن بىزدە وسى كەدەرگىلەردى جويا الاتىن بىلىكتى ماماندارى جوق دەگەنگە سەنبەيمىن. جىل سايىن جوعارى وقۋ ورىندارىنان ارنايى ءبىلىم العان جاس تۇلەكتەر شىعىپ جاتىر ەمەس پە؟ تۇسىنبەيتىنىم، سولاردىڭ قايدا كەتىپ جاتقاندىعى.ءوز بىلۋىمشە قازىر الەمدە كومپيۋتەرلىك باعدارلاما جاساۋدان ءۇندىستان كوش باستاپ تۇر. وسىدان بەسالتى جىل بۇرىن ۆۆس تەلەارناسىنان اشقۇرساق جۇرسە دە كوشە بۇرىشتارىندا، لاشىقتاردا، كافەلەردە جاپپاي كومپيۋتەردى يگەرىپ جاتقان ۇندىلىكتەردى كورىپ ەدىم. بۇگىن سول قۇرىپ قالعىر اپلەتىن جۇكتەپ الايىن دەپ كەزدەيسوق ءبىر ءۇندى سايتىنا تاپ بولدىم. كومپيۋتەرلىك باعدارلاماسىنىڭ ءتىلىن يگەرگەن جاپ جاس رامەش ەسىمدى جىگىت جارتى ساعاتتىق بەينەفيلندە ءنى ورناتۋدان باستاپ باعدارلامالىق فايلدارعا قوسۋ، بەيىمدەۋ، كومپيلياتورلىق باعدارلامالار جاساۋ، جۇيەنىڭ كوماندالىق ءتىلىن قالاي قولدانۋدى، قوسۋدى اۋىزى اۋىزىنا جۇقپاي ءتۇسىندىرىپ بەردى.وسىنداي ماماندار قازاقتاردىڭ اراسىنان دا تابىلار. بىراق ازىرگە كومپيۋتەرلىك باعادارلامار جاسايتىن ماماندار تىم تاپشى. باسقاسىن ايتپاعاندا، كومپيۋتەر جوندەۋ ورتالىقتارىنا بارساڭىز دا قاي قالادا بولماسىن قازاق جىگىتىن كورمەيسىز.بۇل قازاق جاستارى ۇندىلىكتەرمەن سالىستىرعاندا قابىلەتسىز دەگەن ءسوز ەمەس. ەشقانداي ۇلت ينتەللەكتۋالدىق دامۋى جاعىنان باسقالاردان ارتىق تا، كەم دە ەمەس. ماسەلە قوعامدىق، الەۋمەتتىك ورتادا قالىپتاسقان كوزقاراستا. ەجەلدەن ونەر الدى قىزىل ءتىل دەگەن ۇشقارى ناقىل ساناسىندا مىقتاپ شەگەلەنگەن قازاق جىگىتتەرى اقىندىق، ايتىس، جازۋشىلىق سياقتى ەل ەكونوميكاسىنا پايداسىز اۋرەشىلىكتى قۋالاپ، زامان اعىمىنا ىلەسە الماي كەلەدى. ايتپەسە رامەش تۋمىسىنان سايلاۋبەكتەن اقىلدى بولىپ تۋعان جوق قوي؟
|
باتىرحان شۇكەنوۆتىڭ اناسى: ۇلىم ادام قولىنان قازا تاپتى دەپ ويلايمىن باس بەت جەز بۇيدا سىر سۇحبات ءان سالايىق ءبارىمىزىرىمتيىمدار سالت ءداستۇر ماقالماتەلدەر حالىق اندەر كۇي ەستىرادالىق اندەرجالپى قوسىلعان جازبالار 2983تال جۋىقتا جاڭالانعان 0تالقازىرگى ورنىڭىزسۇحبات تولىق مازمۇنباتىرحان شۇكەنوۆتىڭ اناسى: ۇلىم ادام قولىنان قازا تاپتى دەپ ويلايمىنقوسىلعان ۋاقىت:20170117رەداكتور:جۇمىكەنقاينارى:جۇڭگو قازاق باسپا ءسوز سايتىكورىلىمى:ىزدەلۋدە...باتىرحان شۇكەنوۆتىڭ اناسى ديليارا حانىم ۇلىنىڭ ءولىمى تۋرالى بار شىندىقتى ايتىپ بەردى. ول ۇلى ادام قولىنان قازا تاپقان بولۋى مۇمكىن دەپ بولجاپ وتىر. بۇل تۋرالى 31 ارنانىڭ ۇيات ەمەس باعدارلاماسىندا ايتىلدى.قايتىس بولارىنان ءتورت ساعات بۇرىن ول كىسى سىزگە قوڭىراۋ شالىپتى. سول كەزدە باتىر اعا نە دەدى؟ انا، سەن ودين ۆ ودينگە ءتۇسىپ جاتقان كەزدە حابارلاسپاعىن. بۇگىن ساعات 10:30دا ءوزىم قوڭىراۋ شالامىن. ويتكەنى ءۇش ساعات بويى جاڭاعى جەردە جاتۋىم كەرەك دەدى. ماقۇلداسىپ، كەلىسىپ، ايتقان ءتورت ساعاتى ءوتتى. قايتاقايتا تەلەفونعا ءۇڭىلىپ قاراي بەرگەن ەدىم، كەلىنىم حابارلاسپاۋىمدى سۇرادى. ءتۇن بولىپ كەتكەنىن اتتى. انا جۇرەگى سەزەدى عوي. بىرەۋلەردىڭ جامان حابار ايتۋعا كەلە جاتقانى كوزىمە كورىنە بەردى. مۇنى كەلىنىمە ايتقان ەدىم. ول ءتۇۇ، ءسىز دە قايداعى جاماندى ايتاسىز. جاتىپ ۇيىقتاڭىزشى دەدى. ارادا 20 مينۋت وتكەنى سول ەدى، تۋىستارىمىز قارالى حاباردى ەستىرتۋگە كەلدى. مەن ونىڭ ءولۋى مۇمكىن ەمەس. جاڭا عانا سويلەستىم. سەندەر قايداعى جوقتى ايتاسىڭدار دەدىم. سودان كەيىنگىسى ەسىمدە جوق. ءۇش ساعات تالىپ جاتىپ قالعان ەكەنمىن. تالىپ جاتقانىمدا مينيسترلىك قايتاقايتا حابارلاسىپ، ءمايىتىن قاي جاققا اپارامىز؟ سول ماسەلەنى تەزىرەك شەشىڭىزدەر دەپ سۇراعان ەكەن. تۋىستارىمىز قىزىلورداعا الىپ كەلۋلەرىن ءوتىنىپتى. ولار كونبەي، ءبارىبىر دە اناسىنان سۇراۋدى تالاپ ەتكەن ەكەن. جۇرگەنوۆتە ىستەيتىن قۇداما امان، سەن قايدا دەسەڭ، سول جەرگە جەرلەيىك دەدىم. ءسىز باتىردىڭ جۇرەگى اۋىراتىنىن ءبىلدىڭىز بە؟ ونىڭ ەشقانداي جۇرەگى اۋىرعان جوق. كەشە ۇلتتىق كارديولوگيالىق تسەنتردە بولدىم. مەنىڭ الدىمنان 15 كۇن بۇرىن كەلىپ تەكسەرىلىپ كەتكەن ەكەن. ارتىنشا مەن بارىپ جۇرەگىمە وتا جاساتتىم. سول ۋاقىتتا باتىرحان مەنىڭ انام وسى اۋرۋحاناعا وتا جاساتۋعا كەلەدى. سەندەر مەنىڭ وسى جەردە جاتقانىمدى ايتپاڭدار دەگەن ەكەن. ءومىرى جۇرەگىم اۋىرادى دەپ شاعىمدانعان ەمەس. دارىگەر مارحابات بايبوسىنوۆا باتىر، سەنىڭ اۋرۋىڭ جۇرەگىڭدە ەمەس، كەۋدەڭدە. قاتتى قينالىپ ساكسافون تارتقان كەزدە قالقانشا بەزىڭ جابىلىپ قالۋى مۇمكىن. سەن جاتىپ ەمدەل دەپ ايتقان ەكەن. ۇلىم ءوز كەزەگىندە مامىر ايىندا كەلىپ ەمدەلەتىنىن ايتقان. قۇدايدىڭ ءىسى شىعار. مەن ونى جۇرەكتەن كەتتى دەپ ەسەپتەمەيمىن. وسى جاققا كەلگەن سوڭ ەكسپەرتيزا جاساتايىق دەگەن ەدىك. تۋىستارىمىز قۇجاتتاردىڭ بارلىعىندا جۇرەك اۋرۋىنان قايتىس بولعانى تۋرالى جازىلىپ قويعانىن ايتىپ قارسى شىقتى. مەن ادامنىڭ قولىنان بولدى دەپ ويلايمىن. ۇلىڭىز ادام قولىنان قازا تاپتى دەپ ويلايسىز. ءبىراق بۇعان دالەلىڭىز بار ما؟ ال وسىلاي ويلاۋىڭىزعا نە سەبەپ بولدى؟ مەنىڭ ەشبىر دالەلىم جوق. ۇلىما سۋعا بىرنارسە قوسىپ بەردى مە دەپ ويلايمىن. وزىمشە گريم جاساپ جۇرگەندەر شىعار دەپ ويلايمىن. بالالارىم ول ءوزىنىڭ كەتەتىنىن ءبىلىپ جۇرگەن دەيدى. دۇشپاندارى بولعان سياقتى. بارلىق نارسەنى تاپسىردى. ەسىلدەرتى بالاسى بولعان. بالاسىن وتە قاتتى جاقسى كورەتىن ەدى. باتىر تۇسىڭىزگە كىرە مە؟ ءيا، باتىر تۇسىمە كىرەدى. جاڭاعى ەمحانادان شىعاتىن كۇنى تۇسىمە كىردى. ءوزى اپپاق كيىنىپ العان، بيلەپ ەسىكتەن كىردى. انا، سەن سەنىمدى ادامداردىڭ قولىندا جاتىرسىڭ. سەن جاقسى بولاسىڭ. مىنا قىزداردىڭ ءبارى جۇگىرىپ ءجۇر عوي دەپ ايتتى دا شىعىپ كەتتى. ءتۇسىم تۋرالى قىزدارعا ايتىپ بەرگەن ەدىم، اپا، ول كىسى ءبىزدى سونداي جاقسى كورەتىن ەدى دەپ كۇلدى. ىڭعايسىز سۇراق شىعار. انالار مىقتى بولادى عوي. باتىردان ايىرىلعان سوڭ، قالاي ءوز وزىڭىزگە كەلدىڭىز؟ باتىرحاننىڭ ولىمىنەن كەيىن ادام بولماي قالدىم. جۇدەدىم، جىلادىم. ەشقايدا بارا الماي، ەشقايدا كەلە الماي ءجۇردىم. ەسىكتىڭ الدىنا شىقسام، كوز الدىما باتىر كەلەدى. ونىڭ ۇستىنە تەلەديداردان قايتاقايتا كورسەتەدى. ءسويتىپ جىلاۋمەن كەلە جاتىرمىز. حالىق سونشالىقتى قۇرمەتتەپ جاتىر. ولارعا سونداي ريزامىن. ولاردىڭ الدىندا جىلاي بەرۋگە دە ۇيالادى ەكەنسىڭ. قاي ءبىر كۇنى مەلادزە كەلىپ، ءبىزدى باتىردىڭ باسىنا ەرتىپ باردى. ايدالاداعى بىرەۋلەر جىلاپ تۇرىپ، ءبىزدى قۇشاقتاپ جاتىر. گۇل قويىپ، باسىن قۇشاقتاپ جىلاپ جاتىر. سونىڭ جاقسىلىعى شىعار دەپ ويلايمىن.جوبا تۋرالى ۋيچات تەكشە بايلانىس ورناتۋ ەرەجە تۇزىم لەبىز توراپتىڭ بارلىق ۇقىعى جۇڭگو قازاق باسپا ءسوز سايتىنا ءتان! 2018 140277092
|
كوجەك باعىپ، كەدەيلىكتەن ارىلۋدى جەبەدى تيانشان تورىكوجەك باعىپ، كەدەيلىكتەن ارىلۋدى جەبەدىرەداكتور: سايراش تۇرارجان كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى تورى 20190620 07:516 ايدىڭ 5 كۇنى كوجەكتەرىن كورگەن توحتىمامەتتىڭ العى كۇندەرگە بولعان سەنىمى ارتا ءتۇستى.6 ايدىڭ 7 كۇنى قويان باعۋ ارقىلى اقشا تابۋعا بولاتىندىعىن كورگەننەن كەيىن، كوپتەگەن قىستاق تۇرعىنى قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنە كەلىپ، قويان باعۋعا تىزىمدەلدى.بۇرشاقشى اۋىلى كاساشاقىلىق قىستاعىندا جەتەكشى كاسىپورىن قويان باعاتىن 14 قورا سالدى، بۇل قورالاردا 110 مىڭنان استام اسىل تۇقىمدى قويان باعىلادى سۋرەت 6 ايدىڭ 7 كۇنى تۇسىرىلگەن.بۇل قوياندار ءبىزدىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بايۋىمىزداعى اسىلىمىز، دەدى 6 ايدىڭ 5 كۇنى قاراقاش اۋدانى بۇرشاقشى اۋىلى كاساشاقىلىق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى توحتىمامەت ماقپۇز كامشات قويانىنىڭ ءوسۋ جاعدايىن دەن قويا تەكسەرە ءجۇرىپ تىلشىگە.توحتىمامەت كاساشاقىلىق قىستاعىنداعى ارحيۆ تۇرعىزىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى. 2018 جىلى 7 ايدا قاراقاش اۋدانى ىشكى ولكەنىڭ وزىق مال شارۋاشىلىق باعىمشىلىق كاسىپورنىن ەنگىزدى. وسى كاسىپورىن قىستاق تۇرعىندارىن اسىل تۇقىمدى قويان، جەم ءشوپ جانە باعىمشىلىق تەحنيكاسى سياقتى قىزمەت وتەۋلەرمەن تەگىن قامدادى. حوتان ايماقتىق اۋىل شارۋاشىلىعى راديو تەلەۆيزيا مەكتەبىنىڭ كاساشاقىلىق قىستاعىندا تۇراتىن ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ قىزمەت اترەتىنىڭ كومەگىندە، بىلتىر 10 ايدا توحتىمامەت 55 ءناسىلدى قويان باقتى.توحتى مامەت بىلاي دەدى: كوجەكتەردى 50 كۇن باققاننان كەيىن ساتۋ تالابىنا جەتەدى، قازىرگە دەيىن 6 توپ كوجەك ساتىپ، 5000 نەشە يۋان كىرىس كىرگىزدىم.قازىر قاراقاش اۋدانى 4 اۋىل قالاشىقتان قويان باعىمشىلىق بازاسىن قۇردى، 150 باعىمشىلىق قوراسىن سالدى، بۇكىل اۋدانداعى 1200دەن استام كەدەي وتباسى بۇعان قاتىناستى. الداعى جەردە قاراقاش اۋدانى جەتەكشى كاسىپورىنداردى جالعاستى سۇيەمەلدەپ، كامشات قويانى كاسىبىنىڭ جىنتىكتەي مانەرلەۋ كاسىپ تىزبەگىن تەز ارادا قۇرىپ، مۇنان دا كوپ كەدەي وتباسىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدى جوسپارلاپ وتىر.
|
دۇكەن ءماسىمحان ۇلى: قازاقستان ءۇشىن شىعىستانۋ عىلىمىنىڭ ستراتەگيالىق ءمانى وتە زور25 قاراشا 13:38نۇرسۇلتان. قازاقپارات ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلامالىق ماقالاسى ەل دامۋىنىڭ جارقىن ۇلگىسى مەن ناقتى قادامدارىن كورسەتەتىن كەلەلى وي، ساليقالى پىكىر، باتىل شەشىمدەرگە قۇرىلعان ماڭىزدى قۇجات.بۇل ماقالادا سانانى جاڭعىرتۋ، ۇلتتىق بولمىستان، ۇلتتىق كودتان ايىرىلىپ قالماي، ونى الەمدىك قۇندىلىقتارمەن ۇيلەستىرىپ، قازاقستاننىڭ يگىلىگىنە جاراتۋ جولىنداعى ماقسات مۇددەلەر تۋرالى وزەكتى ماسەلە كوتەرىلگەن. وسى ورايدا ر. ب. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى دۇكەن ماسىمحان ۇلىمەن سۇحباتىمىزدى نازارلارىنىزعا ۇسىنامىز. دۇكەن ءماسىمحان ۇلى، شىعىس ەلدەرىن، ولاردىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىن، ىشكى سىرتقى ساياساتىن، ەكونوميكاسى مەن الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىن زەرتتەۋمەن اينالىساتىن ەلىمىزدەگى بىرەگەي عىلىمي ورتالىق ر. ب. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنا باسشىلىق قىزمەتكە كەلگەنىڭىزگە جارتى جىلداي ۋاقىت بولىپ قالىپتى. ارينە، شىعىستانۋ عىلىمى سىزگە بەيتانىس ەمەس قوي، دەگەنمەن جاڭا ۇجىمنىڭ، ءار مەكەمەنىڭ ءوز قاربالىسى بولادى، جاڭا ورتا دەگەندەي.. . ۇيرەنىسىپ، ۇيىرلەسىپ، تانىسىپ ءبىلىسىپ قالعان شىعارسىز؟ ارينە، شىعىس تانۋ عىلىمى مەن ءۇشىن بەيتانىس ەمەس. سەبەبى، وتانعا ورالعان 30 جىلدان بەرى شىعىستانۋ عىلىمىنىڭ ىرگەلى ءبىر سالاسى قىتايتانۋ عىلىمىمەن اينالىسىپ كەلە جاتىرمىن. ەلىمىزدەگى جالپى زيالى قاۋىم، كوزى قاراقتى وقىرمان، اسىرەسە، شىعىستانۋ سالاسىنىڭ ماماندارى مەنى شىعىستانۋشى، ونىڭ ىشىندە، قىتايتانۋشى دەپ قابىلدايدى، تانيدى. جاڭا جۇمىس تۋرالى ايتار بولساق، قازىرگى تاڭدا ءوزىم باسشىلىق ەتىپ وتىرعان ر. ب. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىس تانۋ ينستيتۋتى ماعان مۇلدە بوتەن ورتا ەمەس.19932002 ج ج. ءالفارابي اتىنداعى قاز ۇ ۋ دا ۇستازدىق ەتكەن ون جىل ىشىندە ۇنەمى بايلانىستا بولدىق. شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عالىمدارىن قاز ۇ ۋ نە وقۋ ءبىتىرۋشى ستۋدەنتتەردىڭ مەملەكەتتىك ەمتيحانىنا كوميسسيا ءتوراعاسى رەتىندە شاقىرىپ تۇراتىنبىز. ودان كەيىنگى 20022020 ج ج. ارالىعىندا ل. گۋميلەۆ اتىنداعى ە ۇ ۋ دا كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، قىتايتانۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى بولىپ قىزمەت اتقاردىم. وسى بارىستا دا شىعىستانۋ ينستيتۋتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن مەرەكەلىك ءىس شارالاردا، عىلىمي كونفەرەنتسيالاردا جۇزدەسىپ، اڭگىمە سۇحباتتا بولىپ تۇراتىنبىز. بۇگىندە شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عالىمدارىنىڭ ءبىرى، ق ر ۇ ع ا اكادەميگى ءابساتتار قاجى دەربىسالىمەن بۇرىننان ەتەنە تانىسپىز.مەن 1993 جىلى قاز ۇ ۋ ءدىڭ ارنايى شاقىرۋىمەن ەلگە ورالعان كەزدە ءابساتتار باعىسباي ۇلى اتالمىش ۋنيۆەرسيتەتتىڭ پرورەكتورى ەدى. سول كەزدە ابەكەڭ تىكەلەي باسشىم بولدى. قابىلەتتى ۇيىمداستىرۋشى، ەلدىڭ ءىشى سىرتىنا كەڭىنەن تانىمال ارابيست شىعىستانۋشى عالىم ءابساتتار اعا دەربىسالىنىڭ مەنىڭ ءومىر جانە ەڭبەك جولىمداعى ورنى وسىنداي. ال 19982013 ج ج. ارالىعىندا شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى بولعان پروفەسسور، ق ر ۇ ع ا كوررەسپوندەنت مۇشەسى مەرۋەرت ابۋسەيىتوۆا حانىم دا ەلىمىزدىڭ ءىشى سىرتىنا تانىمال عالىم.سونداياق ول كىسى بىلىكتى باسشى، شەبەر ۇيىمداستىرۋشى، بەگزات بولمىستى زيالى. ايرىقشا ايتا كەتەرلىگى، مەرۋەرت قۋات قىزىنىڭ اتاقتى ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەيەۆ اتامىزدىڭ تىكەلەي ۇرپاعى ەكەنىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەس. مەرۋەرت قۋات قىزىنىڭ ەسىمىمەن دە، ەڭبەكتەرىمەن دە بۇرىننان جاقسى تانىسپىن. سونىمەن بىرگە، ينستيتۋتىمىزدا بەلگىلى قىتايتانۋشى عالىم جانىمحان وشان ۇلى قىزمەت ىستەيدى. جانىمحانمەن ءبىز سوناۋ 1980 جىلدارى بەيجىڭ قالاسىنداعى ورتالىق ۇلتتار ۋنيۆەرسيتەتىندە قابىرعالاس فاكۋلتەتتە قاتار وقىدىق.ول تاريح، مەن فيلولوگيا فاكۋلتەتىن ءتامامداپ، مەن ۇرىمجىدەگى شىڭجاڭ قوعامدىق عىلىم اكادەمياسىنا جولداما الدىم. جاكەڭ بولسا بەيجىڭدە قالدى. ستۋدەنتتىك شاقتاردان ەتەنە تانىس جانىمحانمەن باسىمىز ءبىر ۇجىمدا تاعى قوسىلىپ جاتىر. ينستيتۋتىمىزدا قىزمەت ەتەتىن وزگە دە عالىمدار مەن ارىپتەستەرىم ءجۇز تانىس، كوز تانىس، كوڭىل جاقىن ادامدار. ءبىرىنىڭ ەڭبەگىمەن تانىس بولسام، ءبىرىنىڭ ەسىم سويىمەن تانىسپىن دەگەندەي.سول سەبەپتى دە مەن بۇل ۇجىمدى سونشالىق بوتەنسىپ، جاتسىنا قويعان جوقپىن. قازاق ايتادى عوي: ادام سويلەسكەنشە، جىلقى كىسىنەسكەنشە دەپ. ارينە، جاڭا ورتانىڭ وزىنە ءتان ويلى شۇڭقىرى، قىرسىرى بولاتىنى بەلگىلى. دەي تۇرعانمەن عىلىمي ورتا، زيالى قاۋىم شوعىرلانعان جەر بولعاندىقتان، 30 جىلعا جۋىق ءبىر بىرىمىزبەن سىرتتاي بولسا دا تانىس بولعاندىقتان، تەز ءتىل تابىسىپ كەتتىك دەپ ويلايمىن. ەندىگى اڭگىمەمىزدى شىعىستانۋ دەگەن عىلىمنىڭ الەمدىك جانە وتاندىق تاريحىنان باستاساق... شىعىس تانۋ، تۇپتەپ كەلگەندە، عىلىمي زەرتتەۋدىڭ نەگىزىندە پايدا بولاتىن عىلىم. ءبىراق ونىڭ ارتقى كورىنىسىندە ءارتۇرلى سەبەپتەردىڭ بار ەكەندىگى، ياعني، تاريحي، ساياسي، ەكونوميكالىق ماقساتتاردىڭ تۇراتىنى جاسىرىن ەمەس. بۇلاي دەۋىمىزدىڭ سەبەبى، شىعىستانۋ، ءاۋ باستا باتىستان باستالدى. ول باتىستىڭ شىعىسقا ۇستەمدىك ەتۋ، وتارلاۋ ساياساتىنىڭ جەمىسىندە پايدا بولدى دەسەك، قاتەلەسپەيمىز. ال ەندى شىعىستانۋ عىلىمىنىڭ باستاۋ الۋىن باتىستىق عالىمدار 1312 جىلى ۆەندە بولعان شىركەۋلىك كەڭەستەن تارقاتادى.وسى كەڭەستىڭ ناتيجەسىندە، اراب، گرەك، يۆريت جانە سيريالىق تىلدەردى زەرتتەيتىن كافەدرالار پاريج، وكسفورد، بولونيا، اۆينون مەن سالامانكادا اشىلدى. مىنە، باتىستىڭ شىعىسقا دەگەن قىزىعۋشىلىعى وسىدان كەيىن كۇرت ارتتى دەۋگە بولادى. ولار ءارتۇرلى فورمادا، ءارتۇرلى پيعىلدا شىعىسقا ساپار شەكتى. ايتالىق، ساياحاتشىلار، ساۋداگەرلەر، عىلىمي ەكسپەديتسيالار، ءدىني ميسسيونەرلەر ت. ب.وسىنداي باتىستىق شىعىستانۋشىلاردىڭ ءىزى ءبىزدىڭ ۇلى دالامىزدى دا كوكتەي ءوتىپ، ورحون ەنەسەي بويىنداعى تۇركى ەسكەرتكىشتەرىنە دە جەتتى. ونى تاريحتان، جالپى تۇركولوگيادان جاقسى بىلەسىزدەر. ءسويتىپ، عاسىردىڭ ورتا شەنىنە دەيىن شىعىستانۋشىلار اكادەميالىق تۇرعىدان شىعىستانۋشىلار ەمەس، ءارتۇرلى سالالار بويىنشا ىزدەنۋشىلەر رەتىندە بەلگىلى بولدى. ولاردىڭ كەيبىرى بيبليا زەرتتەۋشىلەرى، سەميت تىلدەرىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى، يسلامدى زەرتتەۋشىلەر، شىعىس حالىقتارىنىڭ مادەنيەتىن، تاريحىن زەرتتەۋشىلەر، گەوگرافياسىن كارتاعا تۇسىرۋشىلەر دەگەن سياقتى. ءتىپتى، يەزۋيتتەردىڭ قىتايعا دەيىن جەتۋى سينولوگتەردىڭ پايدا بولۋىنا الىپ كەلدى.ناقتىلاپ ايتقاندا، عاسىردىڭ اياعى مەن عاسىردىڭ ورتاسىنا قاراي شىعىس عىلىمي ءھام مادەني تۇرعىدان وتارلانا باستادى دەۋگە تولىق نەگىز بار. بۇل كەزەڭدى ەدگار كينە دەگەن عالىم شىعىس رەنەسسانسى دەپ اتاعان.اسىرەسە، عاسىردىڭ ورتا تۇسىندا شىعىستى زەرتتەۋ جاپپاي ۇردىسكە اينالىپ، باتىستىق عىلىمي ورتادا شىعىستانۋ اتتى عىلىم پايدا بولدى. باتىستىڭ شىعىسقا يەلىك ەتۋى دەيتىن ۇلى مۇراتى ناتيجەسىندە، شىعىس تانۋ عىلىمى دا قارقىندى دامىدى. كەيبىر مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، ع. ع ارالىعىندا باتىستىڭ، ناقتىلاپ ايتقاندا، ەۋروپانىڭ جەر شارىن وتارلاۋداعى ۇلەسى 35 دان 85 عا دەيىن وسكەن.جالپى العاندا، شىعىستانۋ عىلىمىنىڭ الەمدىك سيپاتى وسىنداي. قازىرگى تاڭدا شىعىستانۋ عىلىمى مۇلدە باسقا ارناعا اۋىستى. بۇرىنعى باتىستىڭ شىعىسقا دەگەن كوزقاراسىنان گورى، شىعىس ەلدەرى ءوز مۇددەسى تۇرعىسىنان شىعىس ەلدەرىن زەرتتەي باستادى. سونىڭ ىشىندە، بىزدە قازاقستاندىق مۇددە تۇرعىسىنان شىعىستاعى ەلدەردى ستراتەگيالىق تۇرعىدان زەرتتەپ كەلەمىز. ءسويتىپ، وتاندىق شىعىستانۋ قالىپتاستى.جالپى، شىعىستانۋ دەگەن عىلىممەن ءپان رەتىندە قازاق حالقى ك س ر و تۇسىندا تانىستى. ءبىراق، ونىمەن قازاقستاندىق عالىمدار جاپپاي ماماندانىپ، عىلىم رەتىندە اينالىسپادى. ويتكەنى، شىعىستانۋ عىلىمى ماسكەۋدىڭ ۋىسىندا بولدى دا، قولى جەتكەن قازاقتار عانا وقۋعا مۇمكىندىگى بولدى. ايتالىق، ۇلى مۇحاڭنىڭ مۇحتار اۋەزوۆ بالاسى مۇرات اۋەزوۆ، سوعىس ارداگەرى، جازۋشى كەمەل توقايەۆتىڭ ۇلى، قازىرگى پرەزيدەنتىمىز قاسىمجومارت توقايەۆ وقىدى. وسىنداي قاداۋ قاداۋ تۇلعالار عانا شىعىس ەلدەرى باعىتى بويىنشا ماماندىق الدى. ال باسقا دا ءبىرلىجارىم ازاماتتار بۇل سالادا وقىعانىمەن، قازاقستاندا جۇمىس ىستەپ تۇرعان عىلىمي ورتالىقتار بولا قويعان جوق.سوندىقتان شىعىستانۋ عىلىمى قازاق توپىراعىندا باستاۋ بۇلاعىن سوناۋ شوقان ءۋاليحانوۆتان العانىمەن، كەڭەس وداعى كەزىندە ونى وركەندەتۋگە، شوقاننىڭ باستاماسىن جالعاستىرۋعا قازاق حالقىنىڭ ءوز ەركى وزىندە بولمادى. تەك تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن عانا شىعىستانۋ عىلىمىن وركەندەتۋ، جانداندىرۋ قاجتتىلىگى تۋدى.سەبەبى، ءبىز تاۋەلسىز ەل، الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ ءبىر مۇشەسى رەتىندە دۇنيەجۇزىندەگى بارلىق ەلدەرمەن ديپلوماتيالىق، ساۋدا ەكونوميكالىق، ساياسي الەۋمەتتىك، گۋمانيتارلىق باعىتتاردا قارىم قاتىناس ورناتۋ قاجەتتىلىگى تۋىندادى. ولارمەن قارىم قاتىناستا عىلىمي تۇجىرىمدار جاساۋ قاجەتتىلىگى تىپتەن ارتتى. وسى ماقساتپەن 1996 جىلى ر. ب. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىس تانۋ ينستيتۋتى قۇرىلدى.رازامان سۇلەيمەنوۆ شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ قۇرىلۋىنا تىكەلەي اتسالىسقان تۇلعا. ول سوناۋ كەڭەس وداعى تۇسىنان شىعىستانۋ بويىنشا كوپ ەڭبەك ەتكەن عالىم. 1979 جىلى شىعىستانۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن اتقاردى. كەيىن تاريح، ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىن باسقاردى. وسى تۇستاردا قىتاي مۇراعاتتارىنداعى قازاققا قاتىستى دەرەكتەردى جيناستىرىپ، قۇراستىرىپ، شىعارۋدا ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىمەن ەرەكشە كورىندى.سونىڭ ناتيجەسىندە، سين يمپەرياسى مەن قازاقستان، عاسىرلارداعى ورتالىق ازياداعى حالىقارالىق قاتىناس اتتى قۇجاتتار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە مۇرىندىق بولدى. عاسىرداعى قازاقستان تاريحىنا بايلانىستى ەڭبەك جازىپ، ابىلاي حاننىڭ ىشكى سىرتقى ساياساتىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن اشىپ كورسەتتى. وسىنداي ىرگەلى ەڭبەگى ەسكەرىلىپ، ونىڭ ەسىمى شىعىس تانۋ ينستيتۋىنا بەرىلدى. سول 1996 جىلدان بەرى ر. ب. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىس تانۋ ينستيتۋتى شىعىس ەلدەرىن زەرتتەۋمەن اينالىساتىن ىرگەلى عىلىمي ورتالىق سانالادى. قازىر بۇل ينستيتۋتتى الەمدىك دەڭگەيدە دەمەي اق قويالىق، ت م د اۋقىمىندا وزىندىك باعىت باعدارى، جەتىستىكتەرىمەن ورنىن كۇرەپ العان عىلىمي ورتالىق دەۋگە بولادى. وتاندىق شىعىستانۋ عىلىمىنىڭ باعىت باعدارى، ستراتەگيالىق ماڭىزى، ماقساتى مەن مىندەتى دەگەن ماسەلەلەردى قالاي سيپاتتاۋعا بولادى؟ الەمدەگى كەز كەلگەن عىلىم بەلگىلى ءبىر قاجەتتىلىكتەن تۋادى. مەيلى ىرگەلى جاراتىلىستىق عىلىم بولسىن، مەيلى گۋمانيتارلىق عىلىم بولسىن، ونىڭ ءتۇپ نەگىزىندە قاجەتتىلىكتىڭ جاتقانى شىندىق. اسىرەسە، گۋمانيتارلىق عىلىمدار بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتىڭ بولاشاعىن، ءومىر ءسۇرۋىن باعدارلاپ بەرىپ وتىراتىن باعدارشام ىسپەتتى. ال ىرگەلى عىلىم ءومىر سۇرۋگە قولايلىلىق، مۇمكىندىك، باقۋاتتىلىق اكەلەدى. گۋمانيتارلىق عىلىمدار كەشە ءبىز كىم ەدىك، قايدا بولدىق، ەندى كىمبىز، بولاشاعىمىز قالاي بولماق دەگەن ماسەلەلەرگە جاۋاپ ىزدەيدى. سول ارقىلى ۇلتقا، مەملەكەتكە بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جول نۇسقاپ، ستراتەگيالىق باعىت بەرىپ وتىرادى.مىسالى، تاريح عىلىمىن الىپ قاراساق، باعزى زامانداردان بەرگى اتا بابالارىمىزدىڭ ءومىر جولىن ساراپتاپ، باستان وتكەن زۇلماتتاردى زەردەلەپ، تاعدىر تالايىمىزدى جۇيەلەپ، بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ساۋلە قۇيۋ، پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋ سىندى مىندەت ارقالايدى. شىعىس تانۋ عىلىمىنىڭ دا موينىندا سونداي ۇلكەن مىندەتتەر بار. شىعىستى زەرتتەۋدە ءبىز قانداي باعىت باعداردى نەگىزگە الامىز؟ ول ءۇشىن مەن قىتايدى مىسالعا كەلتىرەيىن. قازاقتىڭ قىتايمەن قارىم قاتىناسى سوناۋ ابىلاي حان زامانىنان باستاۋ الادى. بۇل قىتايدىڭ تسين يمپەرياسىمەن تۇسپا تۇس كەلەدى.الايدا سين يمپەرياسىنىڭ مەملەكەت قۇرۋشى ۇلتى قىتايلار حانزۋ ەمەس، مانچجۋرلار ەدى. ياعني، قىتايدى 300 جىلداي ءوز ۋىسىندا ۇستاپ وتىرعان وسى مانجۋر حالقى بولاتىن. ءتىپتى سونىڭ ءوزىن قىتاي دەپ ەسەپتەگەن كۇننىڭ وزىندە، سول عاسىرلاردىڭ اۋقىمىندا ابىلاي حان مەنەن تسين پاتشالىعى اراسىندا تام تۇمداپ بولسا دا بارىس كەلىس بولدى. وسى تۇستا ەكى ەلدىڭ ورتاسىندا جوڭعار حاندىعى پايدا بولدى دا، بايلانىس تاعى ءۇزىلدى. ابىلاي حان قايتىس بولۋىمەن قازاق حاندىعى ىدىرادى. ەڭ سوڭعى حان كەنەسارى كۇرەس جولىمەن قازاق حاندىعىن قايتا قالپىنا كەلتىرگىسى كەلگەنمەن، ەل ىشىنە دەندەپ كىرگەن جاۋ وعان مۇمكىندىك بەرمەدى. ناتيجەسىندە، كەنەسارىنىڭ قازاقتى ورىستىڭ بودانىنان قۇتقارام دەگەن ۇلى ارمانى جۇزەگە اسپاي، ءوزى مايداندا قايتىس بولدى. ءسويتىپ، ءبىز ورىستىڭ تۇتاستاي بودانىنا اينالدىق.وتارشىل پاتشا ۇكىمەتى نەمەسە توتاليتارلىق كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە بولسىن، تاۋەلسىزدىككە دەيىنگى ەكى جارىم عاسىرداي ۋاقىتتاعى بەس التى ۇرپاق قىتاي دەگەن تانىم تۇسىنىكتەن مۇلدە بەيحابار بولدى. مىسالى، قىتايلاردىڭ تاريحى، مادەنيەتى، ساياساتى، پسيحولوگياسى، ەكونوميكاسى، ءتىپتى ءتۇر الپەتى، مەنتاليتەتى.. . دەگەن تولىپ جاتقان سۇراقتار جۇمباق كۇيىندە قالدى. تەك كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا گەوگرافيا جانە الەم تاريحى پاندەرىنەن قىتاي دەگەن ەلدىڭ بار ەكەنىن جالپىلاما بىلگەنى بولماسا، ول مەملەكەتپەن ساياسي، ديپلوماتيالىق تۇرعىدان بەتپەبەت كەلمەدىك.بۇل قىتايعا عانا قاتىستى ماسەلە ەمەس، اراب ەلدەرىنە دە قاتىستى ءسوز. مىسالى، اراب الەمىمەن سوناۋ التىن وردا، قازاق حاندىعى زامانىندا ساۋدا ساتتىق قارىم قاتىناستان وزگە بارىس كەلىس بولا قويدى دەۋ قيىن. ءبىزدىڭ باعزىداعى ءابۋ ناسىر ءالفارابي بابامىزدان باستاپ كەشەگى شاكارىم، اقىت قاجى، قاپەزگە دەيىنگى عىلىم ءبىلىم ىزدەۋ بايلانىسىمىز بولماسا، كەڭەس وداعى تۇسىندا 70 جىلداي قارىم قاتىناسىمىز نەگىزىنەن ءۇزىلدى دەۋگە بولادى. اراب الەمى تۇرماق، ءبىز قۇراننان الىستاپ، يسلامدىق قۇندىلىقتارىمىزدان، اق دىنىمىزدەن اجىراپ قالدىق. ايتايىن دەگەنىم، تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن سول ەلدەردىڭ ءبارىن تانۋ، زەرتتەۋ قاجەتتىلىگى تۋىندادى.ويباي، اناۋ ادام جەيدى، مىناۋ بالەن دەيدى دەگەن ۋتوپيالىق كوزقاراس ەمەس، ناقتىلى عىلىمي تۇجىرىمدارعا يەك سۇيەۋ كەرەكتىگى ەكىباستان بەلگىلى عوي. ياعني، شىعىس ەلدەرىنىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن، قازىرگى ەكونوميكالىق الەۋمەتتىك جاعدايىن، مەنتاليتەتىن، ىشكى سىرتقى ساياساتىن زەرتتەپ، زەردەلەپ، سوعان ساي ديپلوماتيالىق قارىم قاتىناس ورناتۋ ۋاقىت تالابى ەدى. سوندىقتان دا ارنايى ءبىر عىلىمي ورتالىق شىعىس ەلدەرىن زەرتتەۋمەن اينالىسۋى كەرەكتىگىن مەملەكەتتىڭ ءوزى ءتۇسىندى. ال اتالمىش عىلىمي ورتالىقتىڭ مىندەتى بيلىككە، بيلىك بۇتاقتارىنا، جالپى ەل تۇرعىندارىنا شىعىس ەلدەرى تۋرالى عىلىمي تۇجىرىمداردى، عىلىمي تانىمدىق اقپاراتتاردى بەرىپ وتىرۋ.ءبىر اۋىز سوزبەن ايتقاندا، قازاقستان بيلىگىنىڭ شىعىس ەلدەرىمەن بولاتىن ديپلوماتيالىق قارىم قاتىناسىنا عىلىمي نەگىز جاساپ بەرۋ شىعىستانۋ عىلىمىنىڭ ماقساتى مەن مىندەتى سانالادى. شىعىسىمىزداعى 1750 شاقىرىمدىق ورتاق شەكارامىز بار، جان سانى ەرنەۋىنەن اسىپ توگىلىپ جاتقان دەموگرافيالىق الەۋەتى بار قىتايدىڭ قانداي جوبا جوسپارى بارىن تالداپ، ساراپتاپ وتىرۋ اسا ماڭىزدى. ونىڭ ۇستىنە قىتايدا ەكى ميلليونداي قانداستارىمىز ءومىر سۇرەدى. 15 ميلليونداي تىلدەس، دىندەس ۇيعىر اعايىنداردىڭ قازىرگى جاعدايى ەشكىمگە بەيمالىم ەمەس.سول سەبەپتى دە، شىعىستانۋ عىلىمىن كۇن وتكەن سايىن جانداندىرا ءتۇسۋدىڭ ماڭىزدىلىعى وزدىگىنەن تۋىنداپ وتىر. دەمەك شىعىس تانۋ عىلىمى، بىرىنشىدەن، شىعىس ەلدەرىمەن دوستىق، تاتۋ كورشىلىك ديپلوماتيالىق قارىم قاتىناستى جولعا قويۋدان، ەكىنشىدەن، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدەن تۋىنداعان قاجەتتىلىك. اسىرەسە، شىعىستاعى الىپ كورشىنى زەرتتەپ، بىلمەسەك، وڭتۇستىك ازياداعى كۇن ساناپ قىتايلانىپ بارا جاتقان ەلدەردىڭ كەبىن كيىپ شىعا كەلۋىمىز عاجاپ ەمەس. ال ەندى يسلام الەمى دە قازىرگى كەزدە كۇيىپ تۇرعان تاقىرىپ، كۇيىپ تۇرعان ايماق.مىسالى، ءدىني سەكتالاردىڭ قاپتاپ كەتۋى اراب الەمىمەن بەيبەرەكەت قارىم قاتىناستىڭ ناتيجەسى دەپ ەسەپتەيمىن. ارينە، ءبىز شىعىس حالىقتارى رەتىندە ءبىر زامانداردا ارالاس قۇرالاس بولدىق. ولاردىڭ مۇراعاتتارىندا ءبىزدىڭ ەلىمىزگە، تاريحىمىزعا قاتىستى قۇندى دۇنيەلەر بار. ونىڭ ۇستىنە، اراب الەمىنىڭ دە وزىندىك قۇندىلىقتارى، مادەنيەتى جوق ەمەس. ودان ۇيرەنەتىن جەرلەرىمىز دە بارشىلىق.ءبىز مۇسىلمان حالىق رەتىندە ءبىز ولاردى ءدىن قارىنداس دەپ ەسەپتەيمىز. سوندىقتاندا اراب الەمىمەن قارىم قاتىناستا تاتۋلىقتى ساقتاي وتىرىپ، قاۋىپسىزدىككە سىزات كەلتىرەتىن شەتىن ماسەلەلەردە اسا ساق بولۋ جاعىن قاداعالاپ وتىرۋىمىز كەرەك. ورتالىق ازيا ەلدەرى، ياعني، قىرعىزستان، وزبەكستان، تاجىكستان، تۇرىكمەنستان، ازەربايجان، تۇركيا سىندى ەلدەردى دە زەرتتەپ، ءبىلۋ شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى. ءبىز ءتۇبىمىز تۇركى، عۇرپىمىز بەن ءتىلىمىز، ءدىنىمىز ءبىر باۋىرلاس حالىق بولا تۇرا، وزىندىك جەكە مەملەكەتتىك مۇددەلەرىمىزدىڭ دە بار ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك.وڭتۇستىك ازيا ەلدەرىن دە زەرتتەپ، زەردەلەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن مىنا ەكى ماسەلەگە ءبولىپ قاراستىرعىم كەلەدى. ءبىرى، وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى ەكونوميكالىق الەۋەتى جاعىنان دامۋدىڭ داڭعىل جولىن تاپتى. بۇل ءبىز ۇيرەنەتىن، تاجىريبە الاتىن تۇسى. ەكىنشى جاعىنان العاندا، ولاردىڭ قىتايلانۋ پروتسەسى كۇن ساناپ اۋىرلاپ بارادى. بۇل جاعى دا بىزگە كوبىرەك ساباق بولۋى ءتيىس. بۇعان دەيىن شىعىس تانۋ ينستيتۋتى شىعىس ەلدەرىن زەرتتەۋدەن گورى، شىعىس ەلدەرى مۇراعاتتارىنداعى قازاق تاريحىنا قاتىستى دەرەكتەرمەن كوبىرەك اينالىسىپ كەتكەن سياقتى... ءبىز ۇزىنا تاريح بويىنا كوز جازعانىمىز كوپ، اداسقانىمىز ءبىرسىپىرا ەلمىز. تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋعا اتان كۇشىمىزدى اياماياق كىرىستىك. بۇل يگى باستامانىڭ باسىندا ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تۇرعانىن ايرىقشا ايتۋىمىز كەرەك. اسىرەسە، مادەني مۇرا باعدارلاماسى وسى ءسوزىمىزدىڭ ايعاعى. مادەني مۇرا بۇكىل دۇنيەجۇزىندەگى قازاقتىڭ باعزى داۋىرلەردەن كۇنى كەشەگە دەيىنگى تاريحىنا قاتىستى دەرەكتەردى جيناپ، شىعارۋ دەگەن ۇلكەن مىندەتتى ارقالادى.اتالعان باعدارلامانىڭ اۋقىمىندا ر. ب. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىس تانۋ ينستيتۋتى شىعىس ەلدەرىنىڭ مۇراعاتتارىنداعى قازاق تاريحى مەن مادەنيەتىنە قاتىستى دەرەكتەردى جيناپ، اۋدارىپ، باستىرىپ شىعارۋ جۇمىسىمەن تۇراقتى اينالىستى. ءبىز تەك شىعىستانۋمەن عانا اينالىسامىز دەپ قاراپ وتىرۋ قيسىنعا سيمايدى. ويتكەنى، بۇل مەملەكەتتىڭ قاجەتتىلىگى.اسىرەسە، سول تۇستاعى ينستيتۋت ديرەكتورى مەرۋەرت ابۋسەيىتوۆا حانىمنىڭ باسشىلىعىمەن اتقارىلعان كوپتەگەن يگى ىستەر بۇل قاجەتتىلىكتىڭ ۇدەسىنەن شىعا ءبىلدى دەپ ويلايمىن. قىتاي، اراب، موڭعول ەلدەرى مۇراعاتتارىنداعى قازاق تاريحىنا قاتىستى جۇزدەگەن توم شاڭ باسقان ارحيۆ دەرەكتەرى جۇيەلەنىپ، اۋدارىلىپ، عىلىمي اينالىمعا ءتۇستى. بۇل تۇسىنگەن ادامعا از شارۋا ەمەس. ودان كەيىندە رۋحاني جاڭعىرۋ، ارحيۆ 2025 ستراتەگيالىق باعدارلامالاردىڭ اياسىندا دا قىرۋار جۇمىستار اتقارىلدى. بىلاي قاراعاندا، شىعىس تانۋ ينستيتۋتى، عالىمدارى شىعىس ەلدەرى مۇراعاتتارىنداعى قازاققا قاتىستى تاريحي دەرەكتەرمەن اينالىسىپ كەتكەندەي كورىنگەنىمەن، تۇپتەپ كەلگەندە، بۇل ەل بولاشاعى جولىنداعى شىعىستانۋشىلار تاراپىنان جاسالعان جۇمىستاردىڭ ءبىر پاراسى سانالادى.قازىرگى تاڭدا شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ موينىنا جۇكتەلىپ وتىرعان مىندەت تازا شىعىس ەلدەرىن زەرتتەۋگە باعىتتالعان. وتكەندە نۇر وتان پارتياسىنىڭ پرايمەريز ناۋقانىنا قاتىستىڭىز. سول كەزدە سايلاۋالدى باعدارلاماڭىزدىڭ سالماقتى ءبىر پۋنكتى ەلىمىزدىڭ عىلىم ءبىلىم سالاسىن جاڭعىرتۋعا ارنالعانىن كوزىمىز شالىپ قالدى. ول ارينە، زاڭدى دا. سەبەبى ءسىز ۇزاق جىلدار ەلىمىزدىڭ جەتەكشى ج و و دا ۇستازدىق ەتتىڭىز، كافەدرا باسقاردىڭىز. قازىر مىنە ىرگەلى عىلىمي ورتالىقتى باسقارىپ وتىرسىز. دەمەك، عىلىم ءبىلىم سالاسى تۋرالى وي ايتۋعا تولىق حاقىڭىز بار دەپ بىلەمىز. ەندى وسى بارىستاعى وي پىكىرلەرىڭىزدى، ۇسىنىس تىلەكتەرىڭىزدى ءبىزدىڭ وقىرماندارمەن بولىسە وتىرساڭىز... كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ وركەندەۋى، دامۋى، ءتىپتى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن عىلىم ءبىلىم اۋاداي قاجەت. عىلىم ءبىلىمسىز جوعارىداعى ايتقانىمىزدىڭ بىرەۋى دە بولمايدى. قالا بەردى، قوعامداعى ورنىقتىلىقتىڭ ءوزى عىلىم ءبىلىمسىز جۇزەگە اسادى دەۋدىڭ ءوزى بەكەرشىلىك. ويتكەنى، عىلىم ءبىلىمى دامىماعان، قاراڭعى، ءدىني فاناتيزمگە بوي الدىرعان ەلدەردىڭ قانداي جاعدايدا ەكەنىن كوز كورىپ وتىر. ماڭىگىلىك ەل بولامىز دەگەن ۇلى مۇراتقا تالپىنعان ەلدىڭ ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە كوڭىل بولەتىن ءىسى عىلىم ءبىلىم بولۋى ءتيىس.تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باسشىلىعىمەن ەكونوميكا، قوعامدىق وي سانا، مادەنيەت، ونەر، عىلىم ءبىلىم سالاسىندا ءتيىستى رەفورمالار ءجۇردى. ءبىراق، كەيبىر رەفورمالارىمىزدىڭ ءالى كۇنگە دەيىن ءوز ارناسىن تاپپاي، تايعاناقتاپ كەلە جاتقانى جاسىرىن ەمەس. ارينە، جەتىلدىرسەك، جاڭعىرتساق دەگەن نيەت جاقسىاق! ءبىراق، رەفورما دەگەن ەكى جىلدا ءبىر مينيستر اۋىستىرۋ دەگەن ءسوز ەمەس قوي. مينيستر اۋىسا بەرسىن، ءبىراق، جۇيەلەنگەن، تەتىگى تابىلعان، ۇلتقا قىزمەت ەتەتىن رەفورما تاپپايىنشا، ۇنەمى اۋىساتىن مينيستردەن نە قايىر؟!ءوز باسىم 30 جىل بويى عىلىم ءبىلىم سالاسىنىڭ وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىعىپ جۇرگەن ۇستاز، كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، پروفەسسور، عىلىمي ورتالىقتىڭ باسشىسى رەتىندە، وسىعان دەيىنگى رەفورمالاردىڭ جۇيەسىزدىگىن كورىپ، ءبىلىپ وتىرمىن.عىلىم ءبىلىم سالاسىنداعى باستى كەمشىلىكتەرىمىزدىڭ ءبىرى سىرتى بالوندىق، ءىشى سوۆەتتىك جۇيەمىزدە. سەبەبى، ءبىز كەڭەس وداعى كەزىندەگى وقۋ ءبىلىم جۇيەسىن بىردەن لاقتىرىپ تاستادىق تا، بالوندىق جۇيەگە كوشتىك. ول ەۋروپالىق وقۋ ۇلگىسى. ەلىمىزدىڭ عىلىم بىلىمىنە جاۋاپتى لاۋازىمدى تۇلعالار بۇل وقۋ جۇيەسىن قانشالىقتى تەكسەرىپ، زەرتتەگەنىنە تاڭىم بار. بۇلاي دەۋىمە سەبەپ، ەۋروپا مەن ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن سالىستىرۋعا بولمايتىندىعى. ەۋروپاداعى ەلدەردەگى ءاربىر پروفەسسوردىڭ جەكە كابينەتى مەن جەكە كومەكشىسى بولادى. ال، بىزدە سول باياعى سوۆەتسكيي اۋديتوريادا 3040 ستۋدەنتكە ءبىر پروفەسسور پورتفەلىن كوتەرىپ كەلىپ، لەكتسياسىن وقيدى. وقۋ فورماسى، جالاقى، شارت جاعداي ماسەلەلەرى سوۆەتسكي جۇيەدە قالدى دا، وقۋ جۇيەسىن بالونعا كوشىردىك.پروفەسسورلارعا جەكەجەكە كابينەت بەرۋدى ايتپاعان كۇننىڭ وزىندە، ستۋدەنتتەردىڭ وزىنە اۋديتوريا جەتپەيتىن جاعدايدامىز. بالوندىق جۇيەدە ستۋدەنت قاي پروفەسسوردان ءدارىس تىڭداعىسى كەلەدى، ءوز ەركىندە. مىسالى، ە ۇ ۋ ستۋدەنتى قاز ۇ ۋ داعى پروفەسسوردان ءدارىس تىڭداعىسى كەلسە، تىڭداي الادى. بىزدە ونداي مۇمكىندىك بار ما؟ بالون جۇيەسى بويىنشا، ستۋدەنتتەردىڭ كوبى بىلىكتى مامان پروفەسسور سارسەنبايدى تاڭدايتىن بولسا، وندا ول كىسىگە ارتىق سالماق ءتۇسۋى مۇمكىن دە، كەرىسىنشە، ەشقانداي ستۋدەنت تاڭداماعان پروفەسسور ساعاتسىز قالادى.ال باتىس ەلدەرىندە ستۋدەنت تاڭداماعان پروفەسسورعا جۇمىس جوق. ال ەۋروپا ەلدەرىندەگى پروفەسسور مەن ءبىزدىڭ ەلدەگى پروفەسسوردىڭ جالاقىسىن سالىستىرىپ كورىڭىزشى! ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەردە پروفەسسورلار مىقتاعاندا 500 دوللار شاماسىندا جالاقى الادى. ال ەۋروپادا بۇل كورسەتكىش بالەن ەسە جوعارى. مىنە، مۇنداي قايشىلىقتاردى سانامالاپ وتىرساڭىز، شاشىڭىز اعارادى. ودان كەيىن، بالاباقشادان جوعارى وقۋ ورىندارىنا دەيىنگى ارالىقا، شاما شارقىمىزعا قاراي ءبىلىم بەرىپ كەلەمىز. الايدا سونىڭ بارلىعىندا تەك ءبىلىم بەرۋگە باسىمدىق تانىتىپ، تاربيەنى تاسادا قالدىرىپ كەلە جاتقانىمىز جاسىرىن ەمەس. ءبىلىم مەن تاربيە ادام ءۇشىن قۇستىڭ قوس قاناتى سەكىلدى.ءال فارابي بابامىز: تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم ادامزاتتىڭ قاس جاۋى دەگەن ءسوزدى تەكتەن تەككە ايتپاسا كەرەك. وسىدان مىڭ جىل بۇرىنعى ءسوزدىڭ ءالى كۇنگە دەيىن وزەكتى بولىپ وتىرۋىنىڭ ءمانىن قايدان ىزدەسەك ەكەن؟! ۇلتتىق مەنتاليتەتتەن بە، الدە، ەنجار رەفورمالاردان با؟ تىم قۇرىسا، جاس ۇرپاققا تاربيەنى دۇرىس بەرسەك، ول ەرتەڭ ەلىنىڭ ادال پەرزەنتى، وتانشىل، پاتريوت ۇرپاعى بولىپ ەرجەتپەي مە؟ەلىم دەيتىن ەر مىنەزى، ادال جۇرەگى بار ۇرپاق كەتپەن شاپسا دا، ۇلتىنا، ەلىنە، جەرىنە ادال قىزمەت ەتپەي قويمايدى. وسى ەلدە تۋىپ، ءوسىپ، ءبىلىم الىپ، ەندى وتانىنا، ۇلتىنا مۇرىن ءشۇيىرىپ، ماعان ەۋروپاعا كەتۋ كەرەك، مىناداي مەملەكەتتىڭ نە قاجەتى بار دەۋ، قاي قيسىنعا سيادى؟ مەن 30 جىلعا جۋىق ۇستازدىق قىزمەتىمدە، جاستارمەن قويان قولتىق ارالاستىم. ولاردىڭ بولاشاق تۋرالى ارمان تىلەكتەرىن ەستىگەندە، كوكىرەگىڭ قارس ايىرىلادى. بىزدەگى تالانتتى جاستاردىڭ كوبى شەتەلگە كەتۋ ويىن جاسىرمايدى. مۇنىڭ دا وزىندىك سەبەبى جوق ەمەس. بىرىنشىدەن، ءبىز ولارعا دۇرىس تاربيە بەرە المادىق. ەكىنشىدەن، سول تالاپشىل، تالانتتى جاستاردىڭ ارمان مۇراتىن ءوز ەلىندە جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك جاساي المادىق. ادام بولعان سوڭ ارمان بولادى. مىسالى، سارسەنباي دەگەن مىقتى، تالانتتى ستۋدەنت نەمەسە ماگيسترانت بار دەلىك.ول الەمدە جوق ءدارى تاپقىرلاپ، سونى جاساعىسى كەلەدى. وعان زەرتحانا اشۋعا كەمىندە 20 ميلليون دوللار كەرەك دەلىك. ەگەر وعان ءتيىستى شارت جاعدايىن جاساپ بەرسەك، سارسەنباي الگى ءدارىنى جاساپ شىقسا، ول ءدارىنى قازاقستان ساۋدالايدى عوي. ال مەملەكەتتىڭ شىعىنى 20 ميلليون دوللار دەسەك، ونى مەملەكەت ءبىر جىلدااق نەشە ەسەلەپ قايتارىپ الادى دەگەن ءسوز. ءبىر جاعى، ەلىمىزدە جاڭالىق اشىلدى، ەكىنشىدەن، ەكونوميكالىق تابىس اكەلەدى. وسى تۇرعىدان كەلگەندە، ءبىز جاستارىمىزدى كىنالاي المايمىز.ويتكەنى، جاستارىمىز ءوزىنىڭ بويىندا بار ءبىلىمىن، تالانتىن كورسەتكىسى كەلەدى، كورسەتە قويايىن دەسە، بىزدە وعان مۇمكىندىك جوق. سونداي دارىندى ۇرپاقتارىمىزدىڭ ءبىرازى الدەقاشان شەتەل اسىپ كەتتى. ءتىپتى، ونداي ىرگەلى عىلىمدى ايتپاعاننىڭ وزىندە، ونەر سالاسىنداعى، ساۋلەتشى، سۋرەتشى، مۋزىكانتتار دا شەتەلگە كەتىپ جاتىر. مۇنىڭ ءبارى تاربيەدەن كەلىپ شىققان اڭگىمە. تاربيەنى ءبىز و باستا بىلىممەن قاتار باستى پلانعا قويۋىمىز كەرەك ەدى.ەندى عىلىم سالاسىنا كەلەيىك. سوڭعى جىلدارى عىلىمعا اۋقىمدى تۇردە قارجى بولىنۋدە. بۇل قارجىلار كوبىنە عىلىمي جوبالار ارقىلى جۇزەگە اسىپ جاتادى. مەنىڭ بىلۋىمشە، ناقتى ەمەس اقپاراتتارعا قاراعاندا عىلىمعا بولىنگەن قارجىنىڭ 70 پايىزدايى ىرگەلى عىلىمعا، 30 پايىزى گۋمانيتارلىق عىلىمدارعا بولىنەدى. ىرگەلى عىلىمدارعا بولىنگەن 70 پايىز قارجى، ياعني، ميللياردتاعان تەڭگەنىڭ قانداي دا ءبىر قارىمجىسى، قايتارىمى بولىپ جاتىر ما؟مىسالى، حيميا، فيزيكا، بيولوگيا، ماتەماتيكا، ، عارىشتىق زەرتتەۋلەر سىندى جاراتىلىستىق عىلىمداردان پايدا ءتۇسۋى، قارجى قايتۋى كەرەك قوي. قالاي؟ ويتكەنى، بۇل سالالار بەلگىلى دارەجەدە جاڭالىقتار اشۋعا، ياعني، ماتەريالدىق مۇمكىندىكتەر تۋعىزۋعا باعىتتالعان. 30 جىلدا قانداي دا ءبىر جاڭالىق اشىلدى ما؟ قارجى قايدا كەتىپ جاتىر، ناتيجە قايدا دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ بولماي ما؟ بۇل ءبىر. ەكىنشى جاعىنان، ءبولىنىپ جاتقان 70 پايىز اقشانىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىن جاڭاعىداي تالانتتى جاستارعا بەرۋگە نەگە بولمايدى.ال، گۋمانيتارلىق عىلىمدارعا جالپى عىلىمعا بولىنەتىن قارجىنىڭ 30 پايىزىن ءبولىپ، وگەي بالانىڭ كۇيىن كەشتىرۋ، دۇرىس ەمەس. وتپەلى كەزەڭدە گۋمانيتارلىق عىلىمعا كوبىرەك كوڭىل ءبولۋ ەل بولۋدىڭ، ۇلت بوپ ۇيىسۋدىڭ جولى. سەبەبى، ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدىڭ ساناسى كەشەگى بوداندىقتىڭ زاردابىنان وڭباي زاقىمدانعان. سانانى وتارسىزداندىرۋ الدەقايدا كۇردەلى، نازىك ماسەلە.وسى نازىك تە كۇردەلى ماسەلەمەن گۋمانيتارلىق عىلىمدار، سونىڭ ىشىندە، تاريح، ارحەولوگيا، ادەبيەت، فيلوسوفيا، شىعىستانۋ، ءدىنتانۋ سالاسى تىكەلەي اينالىسادى. اعا بۋىن وكىلدەرى سوۆەت ۇكىمەتى تۇسىنداعى قارنىنىڭ تويعانىنا ماقتانعاندا، جەر دۇنيە تەربەلەدى.بۇل تاربيە ونىڭ ۇرپاعىنىڭ دا سۇيەگىنە سىڭبەي قويمايدى. ايتقىش بولسا، سوۆەت ۇكىمەتىنىڭ جانىمىز بەن تانىمىزگە سالعان جاراسىن نەگە ايتپايدى؟ جازىقسىز اتىلعان، اشتىقتان قىرىلعان، قۋعىن سۇرگىن كورگەن ميلليونداعان قانداستارىمىزدىڭ قاسىرەتىن نەگە ايتپايدى؟ تۇلدانعان تابيعاتىمىزدى، قۇلدانعان رۋحىمىزدى نەگە ايتپايدى؟ وسىنداي ۇلتتىڭ باسىنداعى قايعى قاسىرەتتەردى جاس ۇرپاققا كىم تۇسىندىرمەك. سانا وتارسىزدانباسا، ازاتتىعىڭنىڭ قۇنى كوك تيىن. ال بۇل ماسەلەمەن گۋمانيتارلىق عىلىمدار اينالىسۋى ءتيىس. سودان كەيىنگى ماسەلە، ءحالى مۇشكىل مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ جاعدايى.ايتا، ايتا التايدى، جامال اپام قارتايدى دەگەندەي، ءبىز بۇل ماسەلەنى وتىز جىل بويى ايتىپ كەلەمىز. قۇمعا سىڭگەن سۋداي، اۋاعا جازىلعان انتتاي، ناتيجە جوق. قۇمعا قۇيىلعان سۋدىڭ ورنىنا گۇل وسەتىن، اۋاعا جازىلعان انتتىڭ دا ورىندالاتىن شاعى بولدى عوي. ءبىز مەملەكەتتىك ءتىلدى عىلىم تىلىنە اينالدىرماي، كوسەگەمىز كوگەرمەيدى. مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ماڭايىندا دا قۇر ۋرالاعان ناۋقانشىلدىق قانا. مەن ج و و دا جۇرگەندە ستۋدەنتتەرگە قىتاي ادەبيەتى پانىنەن رەفەرات جازىپ كەلۋگە تاپسىرما بەرەتىنمىن. سوندا ستۋدەنتتەر قينالاتىن. سەبەبى، مەملەكەتتىك تىلدە ادەبيەت جوق. بارادى دا ورىس تىلىنەن وقيدى. دەمەك، ورىس تىلىنە دەگەن قاجەتتىلىك ۇرىپ تۇر دەگەن ءسوز.ال رەسەيىڭىز دە، قىتايىڭىز دا الەمدەگى جىلت ەتكەن جاڭالىق بۇگىن شىقسا، ەرتەڭ اۋدارىپ، توڭكەرىپ، كونتەنتتى تولتىرىپ تاستايدى. نوبەل سىيلىعىن بۇگىن الدى ما، ەرتەڭ اۋدارىپ، اۋديتوريانى قامتاماسىز ەتىپ قويادى. بۇل ءوز حالقىنىڭ رۋحاني الەۋەتىن كوتەرۋ دەگەن ءسوز. ول ءۇشىن گۋمانيتارلىق عىلىم الەۋەتتى بولۋى كەرەك. قازاق ءتىلىنىڭ گراماتيكاسى سول باياعى ورىس ءتىلىنىڭ گراماتيكاسى نەگىزىندە جاسالعان.مۇمكىن، الەمدەگى باسقا تىلدەردىڭ گراماتيكاسى نەگىزىندە جاساپ كورسە، ءتىل ۇيرەنۋگە ءتىپتى دە جەڭىل بولار ما ەدى؟ ادەبيەتىڭىز دە سولاي.ءبىز سول 6070 جىلدارداعى ادەبيەتتىڭ تاپتىق ەرەكشەلىگى، حالىقتىق ەرەكشەلىگى دەگەن سياقتى تەوريالاردىڭ شىلاۋىنان ءالى شىقپادىق. مىسالى، ءبىز كومپيۋتەردى، قارۋ جاراقتى شەت ەلدەن ساتىپ الا الامىز. ال، قازاق ءتىلىنىڭ جەتىستىگىن كىمنەن ساتىپ الامىز؟ قازاقتىڭ تاريحىن قايدان ساتىپ الامىز؟ ونىڭ ءبارى وسى جەردە، وسى ەلدە جاسالادى. عىلىمنىڭ ءبارى كەرەك، اسىرەسە، قازىرگىدەي مەملەكەت قۇرىپ جاتقان كەزەڭدە گۋمانيتارلىق عىلىم اۋاداي قاجەت. ودان كەيىنگى ماسەلە، گۋمانيتارلىق عىلىمدارعا بولىنەتىن گرانتتار سانى.مىسالى، قازىرگى جۇيە بويىنشا جالپى گۋمانيتارلىق عىلىمعا دەپ، ماسەلەنگە ايتايىق، 50 جوباعا لايىقتالعان قارجىنى لاقتىرىپ جىبەرەدى. ونى جولى بولعان 34 ينستيتۋت قاعىپ الادى دا، قالعان ينستيتۋتتار قاراپ وتىرادى. بۇل استە دۇرىس ءتاسىل ەمەس. مەنىڭشە، عىلىمي دامۋدىڭ بەلگىلى بالانىسىن ساقتاي وتىرىپ ءبولۋ كەرەك. ايتالىق، ماسەلەن، تاريحقا 10، ادەبيەتكە 10، ءتىل بىلىمىنە 10، فيلوسوفياعا 10، شىعىستانۋعا 10 گرانت دەگەن سياقتى.ەندى كەلىپ، ءوز ىشىنەن بۇل گرانتتارعا كونكۋرس جاريالاۋعا بولادى. مىسالى، شىعىستانۋعا بولىنگەن 10 گرانتقا رەسپۋبليكاداعى شىعىستانۋمەن اينالىساتىن ينستيتۋتتار ءوزارا باسەكەلەسسىن. وسىلاي بولعاندا كىشكەنە ادىلەتتى بولار ەدى. سوندىقتان وسىنداي كۇردەلى، كۇرمەۋلى ماسەلەلەردىڭ ءتيىستى تەتىگىن تاپپاي، تاز كەپەشپەن جۇرگەنىمىز جۇرگەن. الداعى ۋاقىتتا بۇل ماسەلەلەردىڭ بارلىعىن مەن ءبىلىم جانە عىلىم مينسترلىگىنىڭ الدىنا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ الدىنا دا قويسام دەگەن جوسپارىم بار. ينستيتۋت باسشىسى بولىپ كەلگەلى بەرى قانداي جوبا جوسپارلار جاسالىپ، نەندەي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر؟ شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ 20202025 ج ج. ارنالعان دامۋ جوسپارى جاسالدى. وندا دا شىعىس ەلدەرىن كوبىرەك زەرتتەۋ ماسەلەسى جولعا قويىلدى. العا قويعان ماقساتتاردىڭ ءبارى عىلىمي جوبالار نەگىزىندە جۇزەگە اسادى. ءبىزدىڭ ينستيتۋت جىل سايىن 2030 عىلىمي جوبا ۇسىنۋدى جوسپارلاپ وتىر. وسى جىلدىڭ وزىندە ءبىز 22 جوبا جاساپ، دايىنداپ، الدىن ۇسىندىق، ارتىن ەندى كونكۋرس جاريالاسا ۇسىنامىز دەگەن ويدامىز. بۇل جوبالاردىڭ بارلىعىنىڭ تاقىرىپتارى وتە وزەكتى. عىلىمي كەڭەس مۇشەلەرىمەن بىرلەسە وتىرىپ، ونىڭ بارلىعىن ساراپتاپ، سارالادىق. جوعارىدا ايتتىق، تاعى دا ايتامىز، الداعى جاسالاتىن جوبالاردىڭ دەنى شىعىس ەلدەرىن زەرتتەۋگە نەگىزدەلەدى.ارا اراسىندا مۇراعات قۇجاتتارىنداعى دەرەكتەردى زەرتتەۋدىڭ دە مۇمكىندىگى بار. ينستيتۋتقا باسشىلىق قىزمەتكە كەلگەلى بەرى 2 حالىقارالىق دەڭگەيدەگى عىلىمي كونفەرەنتسيا ۇيىمداستىردىق. ونىڭ ءبىرى، ت. ع. د، پروفەسسور مەرۋەت قۋات قىزى جەتەكشىلىك ەتەتىن ۇلى دالانىڭ تاريحى مەن مادەنيەتى اتتى جوبا اۋقىمىندا حالىقارالىق عىلىمي پراكتيكالىق ونلاين كونفەرەنتسياسى، ەكىنشىسى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور عالىمجان دۇيسەن جەتەكشىلىك ەتەتىن ىشكى كوزقاراس تۇرعىسىنداعى ورتالىق ازيانىڭ كوپۆەكتورلىلىعى اتتى جوبا بويىنشا حالىقارالىق عىلىمي پراكتيكالىق ونلاين كونفەرەنتسياسى. ودان كەيىن ءالفارابي بابامىزدىڭ 1150 جىلدىق مەرەيتويى بايلانىسىمەن ينستيتۋتىمىز ءبىراز ءىس شارالار ۇيىمداستىردى. سونىڭ ءبىرى، اكادەميك ءابساتتار دەربىسالى اعامىزدىڭ ءال فارابي ۇلى دالانىڭ دانا پەرزەنتى اتتى زەرتتەۋ ەڭبەگى جارىق كوردى.بۇل ەڭبەگىن زيالى قاۋىم، شىعىستانۋشى عالىمدار جاقسى باعالاپ جاتىر. مەرەكەگە وراي ءابساتتار قاجى دەربىسالى اعامىزبەن جالپى كوپشىلىك وقىرمان اراسىندا ءابۋ ناسىر ءال فارابي ۇلى دالانىڭ دانا پەرزەنتى اتتى ونلايىن كەزدەسۋىن وتكىزدىك. بۇل دا ءوز دەڭگەيىندە حالىقتىڭ رۋحاني الەمىنە پايداسىن بەردى دەپ ويلايمىن. نەگىزى، ءوزىڭىز دە بىلەسىز، عىلىمي ورتالىق دەگەن ءوندىرىس ورنى ەمەس. ءبىر ايدا مۇنشا كىرپىش وندىرەمىز دەگەن سياقتى. بۇل عىلىمي ورتالىق، ونىڭ وزىندىك قالىپتاسقان جولى، ىرعاعى بار. سوندىقتان دا بۇدان كەيىنگى العا قويعان ماقساتتارىمىز، جوبا جوسپارلارىمىز رەتىمەن جۇزەگە اسادى دەپ سەنەمىن.سۇحباتتاسقان: ماحات سادىق
|
الاساپىران 6309 46 پىكىر 23 ءساۋىر, 2018 ساعات 05:471. رۋتايپا، ول تەك قازاقتىڭ ەرەكشەلىگى ەمەس. ول، دامۋى العاشقى قاۋىمدىق داۋىردە قالعان افريكا، وكەانيا تايپالارىنا دا ءتان قوعامدىق جۇيە. ول، بىزدەگى مەملەكەتتىك جۇيە سياقتى، كوسەمدەرگە باعىنادى. ولار، جابايى اڭقۇستارعا تابىنسا، بىزدە دە وردەندەر ورىستارداي سۋۆوروۆ، كۋتۋزوۆ... ۇلى تۇلعالار ەمەس، بارىس، قىران ت.ب. اڭقۇستاردىڭ اتىمەن اتالادى. سول افريكانىڭ تايپالارى وزدەرىن قورعاي الاتىن ءبىرتۇتاس مەملەكەت قۇرۋدىڭ ورنىنا، ونداعان جىلداردان بەرى ترايباليزممەن ءبىرىنءبىرى قىرىپ جاتىر. ونداي قوعامدا دامۋ بولمايدى.قازاق قالماقپەن 200 جىل سوعىستا باستارى بىرىككەن ەسىم، تۋكە ت.ب. حانداردىڭ كەزىندە جەڭىلمەدى. ال، ءۇش جۇزگە ءبولىنىپ ءۇش بي بيلەگەن كەزدە اقتابان شۇبىرىندى قىرعىنى 1723ج.... ر دەرەكتەردە قازاقتىڭ 13 قىرىپ، قۇلدىققا كەتىپ... ولار جەرىمىزدى جارىپ ءوتىپ ەدىلدەن شىقتى. بىلقايىر قازاقتىڭ باسىن قوسقاندا اڭىراقاي 1728 ج. مەن بۇلانتىدا 1731 ج. جەڭىپ، قالماقتى تارباعاتايعا دەيىن قۋدى. سودان كەيىن ءۇش بي ءبىلحايىردى حان سايلاماعاندا ەل بىرلىگى بۇزىلىپ، قالماقتار جەرىمىزدى قايتادان 30 جىلداي، ابىلاي قازاقتىڭ ورتاق حانى بولعانشا بيلەدى. قازاق ءۇشىن رۋءجۇز مسەلەسى ول ەل بولاسىڭ با، لدە بورداي توزاسىڭ با دەگەن گاملەتتىڭ سۇراعىن قويادى. قازاقتى رۋجۇزگە بولەتىندەر وزدەرىنىڭ بابالارى نە رۋ كوسەمسىماقتارى ەلدى نەگە قالماقتان، نە ورىس وتارلاۋىنا قارسى، يساتايماحامبەت، كەنەسارى ت.ب. 300دەن استام كوتەرىلىسىندە قايدا بولدى؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەۋ كەرەك. سوندا ءبىز بۇل دەرتتىڭ تۇتانسا ەلدى ىدىراتىپ قۇرتاتىن، قازاق ساناسىنداعى ەڭ قاۋىپتى ءترايباليزمنىڭ بىقسىپ جاتقان شوعى ەكەنىن تۇسىنەمىز. ونىمەن ەلدى ۋلايتىندار ۇرپاقتى رۋحاني كەمتار قىلادى. سانى قازاقتاي، 300دەن استام. نوبەل لاۋرەاتتارى شىققان، لەمدەگى قارجىنىڭ 14 بيلەگەن ەۆرەيلەر 13 رۋدان تۇرامىز دەمەيدى، ءبىز ءبىر حالىقپىز دەيدى. ال، قۇل جينالىپ ەل بولمايتىندار ءجۇز، رۋ، اتا... ر ءىندى كۇزەتكەن تىشقاندارداي شەكسىز بولىنە بەرەدى. سەبەبى، وندايلاردىڭ ەلدى، نە ۇرپاعىن بىرىكتىرۋگە وي، ساناسى جەتپەيدى. ال، ولار ويلاپ تاپقان ءرتۇرلى ۇلى تەوريالارى ول قاندەننىڭ سارىپ كەتكەن جەرىنەن تاپقان باقىتتارى. قازاقشا ايتقاندا رۋشىلدىق ول ناقۇرىستاردىڭ سوڭعى باسپاناسى.ءاا. قازاق قوعامىنىڭ دەموگرافياسى دا كوشپەندىلىك كەزىندەگى بار دۇنيەسى بىرەر ات نە تۇيەگە جۇك بولاتىن راتسيونالدى ەكونوميكاعا نەگىزدەلگەن ۇرپاقتىڭ ءوسۋىن شەكتەۋدەن ءالى قۇتىلعان جوق. ول تۋرالى، 1970 جىلدارى وا رەسپۋبليكالارىنىڭ ىشىندە ءوسىمى ەڭ تومەن قازاقتار دەگەن حاندينگتوننىڭ ستولكنوۆەنيە تسيۆيليزاتسي ەڭبەگىندە كەلتىرىلگەن جانە 1991 جىلدان بەرى وزبەك اعايىننىڭ سانى 13 ملنعا قر قازاقتىڭ سانىنا وسكەندە، قازاقتىڭ سانىنىڭ ورالماننىڭ ەسەبىنەن ءبىر ملنعا عانا وسكەنىن نەمەسە جالپى تابيعي ءوسىمنىڭ بولماعانىنان كورەمىز. سوندىقتان، ماماندار قازاقتى وسپەيتىن، ياعني وشەتىن حالىقتار ساناتىنا جاتقىزۋدا.سوڭعى مىڭ جىلدا قىرىمنان كورەي تۇبەگىنە دەيىن سوزىلىپ جاتقان تۇركىلەردىڭ جەرى ءۇش ەسەگە ازايدى، ولار باس بىرىكتىرۋدىڭ ورنىنا ءبىرىنءبىرى قىرۋ سوعىستارىن جۇرگىزدى، الەم وركەنيەتتەرىنەن ۇيرەنىپ نە وزدەرى وركەنيەت جاساپ دامىمادى، ءوز تاريحىن ءوزى جازا المايتىن جاعدايعا جەتتى. مىسالى، رف قردا 19491991جج 500دەن استام اتوم بومباسىن جارىپ 2 ملن ادامدى جارىمجان قىلدى. پاليگون ايماقتارىندا ونكولوگيالىق اۋىرۋلاردىڭ دەڭگەيى ورتاشا ستاتيستيكالىق كورسەتكىشتەن 12 ەسە جوعارى. بايقوڭىردان راديواكتيۆتى گەپتيلمەن ۇشقان راكەتالار زاردابى دا سونداي. ءبىز ءالى كۇنگە اتوم الۋ نە عارىشقا ۇشۋ تەحنولوگيالارىن يگەرگەن جوقپىز. نەگە؟ 1950 جىلدارى باتىستا، ماسكەۋدە كۆانتتىق كافەدرا، ينستيتۋتتار اشىلىپ كۆانتتىق فيزيكا، حيميا، بيولوگيانى دامىتتى. ەندى قازىرگى كومپيۋتەرلەردەن 1000 ەسە تەز، ءارى كۇردەلى ەسەپتەيتىن كۆانتتىقكومپيۋتەر شىعا باستادى. كۆانتتىق عالىمدار تەحنولوگيا مەن يننوۆاتسيادا رەۆوليۋتسيا جاساپ، ونى تۇپكىلىكتى وزگەرتەدى دەپ كۇتىلۋدە. ال، تۇركى ەلدەرىندە وسى سالالار بويىنشا ءبىر مامان جوق ياعني ولار قازىرگى تەحنولوگيالىق وركەنيەتتەن دە 70100 جىلعا ارتتا قالدى. بۇدان شىعۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ ماسەلە سوندا!حالىقارالىق ادام ينستيتۋتى 2013 جىلدان بەرى وسى سالالاردى جۇيەلى دامىتۋ تۋرالى قازاقستاننىڭ جاڭا يندۋستريالدىق ستراتەگياسى جوباسىن ىشىندە كۆانتتىق كومپيۋتەر شىعارۋ دا بار ۇكىمەتكە ۇسىنعانمەن، ازىرگە قابىلداناتىن ءتۇرى جوق. سەبەبى، كوررۋپتسيا مەن پلاگياتتىققا داعدىلانعان مينيسترلىكتەرگە ەلدىڭ دامىعانىقاجەت ەمەس.جالپى، بۇل قوعام جۇيەلى داعدارىستىڭ كەسىرىنەن قايتا تۇزەلمەيتىن توقىراۋدىڭ شەكاراسىنان ءوتىپ تۋربۋلەنتتىك جاعدايعا ءتۇستى. ءبىز ازاتتىعىن العانىمەن دەربەس ەلدى دامىتا الماعان اراب ەلدەرىنىڭ جولىنا تۇستىك. ەندى اراب رەۆوليۋتسياسىن كۇتۋ قالدى؟! ەلدى قۇتقارۋدىڭ نەگىزگى جولى، ول حالىقتان تىكەلەي سايلانعان دەپۋتاتتاردان تۇراتىن پارلامەنتتىڭ ەلدى بيلەۋىنە قول جەتكىزۋ. وسى جولدى تاڭداعان، بۇرىنعى كسرو مۇشەسى ەستونيا 2012 جىلى الەمنىڭ الدىڭعى قاتارلى 30 ەلىنىڭ قاتارىنا كىردى.
|
ئاگاھ بولۇڭ راكنىڭ 8 تۈرلۈك بىشارىتىئەلداۋا ساغلاملىق تورىراك كېسەللىكى كۈنىمىزدە ئىنسانلارنىڭ جېنىغا زامىن بولىۋاتقان بىرىنچى نومۇرلۇق قاتىل. راك كېسەللىكى بىلەن ئۆلۈش نىسبىتىنىڭ يۇقىرىلىقىدىن، كىشىلەر راك دېگەن سۆزنى ئاڭلىسىمۇ رەڭگى ئۆڭۈپ كېتىدۇ. ئەمەلىيەتتە، بىزنىڭ بۇنچە قورقۇپ كېتىشىمىزنىڭ ھاجىتى يوق بولۇپ، كۆپلىگەن راك كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى تامامەن ئالغىلى بولىدۇ. پەقەت بىز كۈندۈلۈك تۇرمۇش داۋامىدا ساقلىقنى ساقلاشقا، قەرەللىك تەكشۈرۈنۈپ تۇرۇشقا ئەھمىيەت بەرسەكلا، راك ئۆزگىرىشنىڭ ئېھتىماللىقىنى دەل ۋاقتىدا بايقاپ، تېگىشلىك ئالدىنى ئېلىش تەدبىرىنى قوللىنىپ، راك كېسەللىكى پەيدا بولۇش مۇمكىنچىلىكىنى زور دەرىجىدە تۆۋەنلىتەلەيمىز.ئۇنداقتا، راكنىڭ بەدىنىمىزدىكى بىشارەتلىك سېگناللىرى قايسى؟1. توغرا ئۈچەي كۆتەن ئۈچەي دىن قان كېلىشبېشارىتى: قېرىشلىق ئۈچەي راكىتوغرا ئۈچەيدىن قان كېلىشنىڭ ئىپادىسى چوڭ تەرەتتىن قان كېلىش بولۇپ، چوڭ تەرەتتىن قان كەلگەندە ئالدى بىلەن گېمورويمۇ ئەمەسلىكىنى ئايدىڭلاشتۇرۇش كېرەك. گېمورويدا چوڭ تەرەتتىن كېيىن قان كېلىدۇ، ئۆسمىدە بولسا قان چوڭ تەرەتكە ئارىلىشىپ كېلىدۇ. توغرا ئۈچەي ئۆسمىسىنىڭ ئەڭ روشەن ئالامىتى شۇكى، ئۈچەي ئۆسمە تۈپەيلى توسۇلۇپ قالغانلىقتىن چوڭ تەرەت ناھايىتى ئىنچىكە كېلىدۇ.ئالدىنقىسى : قەۋزىيەت دېگەن نېمە؟كېيىنكىسى : ياشانغانلاردىكى سازاڭسىمان ئۆسۈكچە ياللۇغى ۋە ئەگەشمە كېسەللىكلەر
|
ئۇزۇن يىللار بۇرۇن مەن بوۋامنىڭ ئۆيىدە بىر ئىنجىل كۆرگەن. بوۋام ۋاپات بولدى. ئىنجىلنىمۇ تاپالمىدىم. سىلەرنىڭ تور بېتىڭلارنى كۆرۈپ ناھايتى خۇش بولدۇم. ئىنجىلنى نەدىن باشلاپ ئوقۇسام بولىدۇ؟1ئەيسا مەسىھنىڭ ئەجدادلىرى: ئەيسا مەسىھ داۋۇت پادىشاھنىڭ ئەۋلادى، داۋۇت پادىشاھ بولسا ئىبراھىمنىڭ ئەۋلادى.2ئىبراھىم ئىسھاقنىڭ ئاتىسى، ئىسھاق ياقۇپنىڭ ئاتىسى، ياقۇپ يەھۇدا ۋە ئۇنىڭ قېرىنداشلىرىنىڭ ئاتىسى،
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.