text
stringlengths 0
187k
|
|---|
شىڭگىل اۋدانى تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇقىقمۇددەسىن قورعاۋ قيمىلىن ورىستەتتى ءتاڭىرتاۋ تورابىشىڭگىل اۋدانى تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇقىقمۇددەسىن قورعاۋ قيمىلىن ورىستەتتىجاريالانعان ۋاقىتى : 20170316 10:29:26كەلۋ قاينارى : ەرىكتى تىلشىلەرىمىز حابارىرەداكتور :نۇرجان مينۋار قىزىقۇرمانگۇل اسپەن قىزى حابارلايدى. قالىڭ تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇقىقمۇددەسىن قورعاۋ، تۇتىنۋ ورتاسىنىڭ جاراسىمدىلىعىن جەبەۋ ٴۇشىن، شىڭگىل اۋدانىنداعى تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇقىقمۇددەسىن قورعاۋعا مۇشە بولعان 44 مەكەمە ورىن بىرلەسىپ، حالىقارالىق تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇقىقمۇددەسىن قورعاۋ كۇنى قيمىلىن وتكىزدى.سونىمەن بىرگە، شىڭگىل اۋدانىنداعى 6 اۋىلقالاشىقتا سايكەستى قيمىل وتكىزىلىپ، باستاۋىشورتا مەكتەپتەر، كاسىبورىندار ٴتۇرلى ۇگىت قيمىلدارىن جۇرگىزدى. نەگىزگى قيمىل الاڭىندا، تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇقىقمۇددەسىن قورعاۋعا مۇشە بولعان مەكەمە ورىندارى بىرلىكتە تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇقىقمۇددەسىن قورعاۋ ۇگىتىن جۇرگىزىپ، كەڭەس سۇراۋ ورىندارىن قۇرىپ، تۇتىنۋشىلاردىڭ ارىزشاعىمىن قابىلدادى.جەرگىلىكتەگى كاسىبورىندار قىزمەت وتەۋ ۋادەسىن بەرىپ، ساپالى ونىمدەرىن كورسەتىپ، تۇتىنۋشىلاردىڭ باقىلاۋىن قابىلدادى.اۋىلقالاشىقتارداعى قيمىلدا، قىزمەتكەرلەر ەگىنشىمالشىلارعا ٴوندىرىس قۇرالجابدىقتارىن ساتىپ الۋ، ساتىپ العان سوڭ جوندەپ بەرۋ، اۋىستىرۋ، قايتارۋ سىندى ماسەلەلەرتۋرالى ايتىپ بەرىپ، ولاردىڭ القاۋىنا بولەندى.تايكەشكەن قالاشىعىنداعى جۇڭگو موڭعوليا تۇتىنۋشىلارىنىڭ ۇقىقمۇددەسىن قورعاۋ قىزمەت پۋنكتى موڭعۇل تۇتىنۋشىلارعا ۇقىقمۇددەنى قورعاۋ بىلىمدەرىن ۇگىتتەپ، ولاردىڭ جاقسى باعاسىن الدى.قيمىل بارىسىندا، نەگىزگى الاڭدا زاڭ اتقارۋ ۇگىت اۆتوكولىگىنەن 21 ىن شىعارىپ، ۇگىت قاعازدارىنان 146 مىڭ داناسىن تاراتىپ، كورمە تاقتاسىنان 17 سىن قويىپ، كەرمە تۋدان 321 ٴىلىنىپ، كەڭەس سۇراعان بۇقارا سانى 1500 ادام رەتكە جەتكەن. بولىمشە الاڭدا ۇگىت ماتەريالىنان 3600 پارشا تاراتىلىپ، 12 كورمە تاقتاسى قويىلىپ، كەڭەس سۇراعان ادام سانى 900 ادامرەتكە جەتكەن.
|
قىزلاردىكى ئىككىلەمچى جىنسىي بەلگىلەر ئالامەتلەر دىگەن نىمە؟ جىنسىي ساغلاملىق دوختۇرلار تورىيېڭىلا تۇغۇلغان بوۋاقنىڭ جىنسىي ئەزاسىغا قاراپ ئۇنىڭ قىز ياكى ئوغۇل ئىكەنلىكىنى بىلگىلى بولىدۇ. بۇ ئىككى جىنس ئوتتۇرىسىدىكى ئوخشىماسلىقنىڭ بەلگىسى. شۇڭا بۇ بىرلەمچى جىنسىي بەلگە دىيىلىدۇ.قۇرامىغا يەتكەندە، ئوغۇل قىزنىڭ بەدىنىدە جىنسىي پەرق روشەن بولىدۇ. بۇنداق پەرق بالاغەت مەزگىلىدىن باشلاپ بارابارا شەكىللىنىدۇ. مانا بۇ ئىككىلەمچى جىنسىي بەلگە دىيىلىدۇ. بۇنىڭ ئىپادىسى:قىزلارنىڭ تېرىسى سىلىقلىشىپ، داس سۆڭىكى يوغىنايدۇ، كۆكسى كۆتۈرۈلۈپ، ئاۋازى ئىنچىكىلەيدۇ.قىزلاردا ئىككىلەمچى جىنسىي بەلگىلەر پەيدا بولۇشنىڭ ئىلگىرى كېيىنلىك تەرتىپى ئوخشاش بولامدۇ؟ئىككىلەمچى جىسىي بەلگىلەر پەيدا بولۇشنىڭ ئىلگىرى كېيىنلىك تەرتىپىدە يەككە پەرق ناھايىتى چوڭ بولىدۇ. لېكىن ئۇ مۇئەييەن قانۇنىيەت ئاساسىدا بولىدۇ. قىزلاردىكى يېتىلىش كۆپىنچە ئالدى بىلەن بويىنىڭ ئۆسۈشىدە كۆرۈلىدۇ، ئاندىن كۆكسى ئەمچەك يېتىلىدۇ، تەخمىنەن بىر ئىككى يىلدىن كېيىن جىنسىي ئەزاسىدا تۈك پەيدا بولىدۇ. يەنە بىر ئىككى يىل ئۆتكەندىن كېيىن قولتۇقىدا تۈك چىقىپ تۇنجى ھەيىز ئادەت كۆرىدۇ.ئەمما ئاز ساندىكى قىزلاردا بويى ناھايىتى تېز ئۆسۈش بىلەن بىرگە، ئاۋۋال جىنسىي ئەزاسىدا تۈك پەيدا بولۇپ، ئاندىن كېيىن ئەمچىكى يېتىلىدۇ ياكى تۇنجى قېتىملىق ھەيىزدىن كېيىن جىنسىي ئەزاسىدا تۈك پەيدا بولىدۇ. بۇ ھالەتلەرنى يەككە پەرق كەلتۈرۈپ چىقارغان، شۇڭا بەك ئەنسىرەپ كېتىش ھاجەتسىز.مەزكۈر مەزمون قوشۇلغان ۋاقىت: 20220101مەزكۈر مەزمون ئاخىرقى قېتىم يېڭىلانغان ۋاقىت: 20211231 06:40:24ئالدىنقى مەزموندۇنيا ماخاۋ كېسىلىدىن ساقلىنىش كۈنى : ھەر يىلى 1 ئاينىڭ ئاخىرقى يەكشەنبە كۈنىكېيىنكى مەزمونيېمەك ئىچمەك قىزلارنىڭ سالامەتلىككە تەسىر كۆرسىتەمدۇ؟
|
ئىستىغپار ئېيتىشنىڭ پەزىلىتى ئۇيغۇرچە پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخئىستىغپار ئېيتىشنىڭ پەزىلىتى26 8 1431 , 782010بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ1881431ھـ 2010يىلى07ئاينىڭ30كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخ سۆزلىگەن.خۇتبىدا ئىستىغپار ئېيتىشنىڭ پەزىلىتى، ئىستىغپار ئېيتىش ئارقىلىق گۇناھنىڭ مەغپىرەت بولىشى ۋە ئەجىرنىڭ كۆپىيىشى، دۇنيائاخىرەتتە مەرتىۋىنىڭ يۇقىرى بولىشى، سالىھ پەرزەنت، ھالال زىرىق، كۆڭۈلگە تىنچلىق، تۇرمۇشقا ئارام بەخش بولىشىدىكى ئاساسلىق ئامىل ئىكەنلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى. 372 20190502ئاللاھقا ئىستىغپار ئېيتىشنىڭ پەزىلىتىشەيخ ھۈسەين ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال شەيخحسين بن عبد العزيز آل شيخ2010يىلى 7ئاينىڭ 30كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنىمەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتى ئاللاھنى ماختاپ، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامغا دۇرۇتسالام يوللاپ، جۈمە نامىزى ئۈچۈن توپلاشقان يۈز مىڭلىغان جامائەتكە سالام قىلغاندىن كېيىن مۇسۇلمانلار ھەرۋاقىت ئاللاھ تائالا دىن كەچۈرۈم تەلەپ قىلىشى ۋە ئىستىغپار ئېيتىشى لازىم دېگەن مەزمۇندا تۆۋەندىكى تەۋسىيەلەرنى قىلدى:مۇسۇلمانلار ھەر ۋاقىت ۋە ھەر زامان ئاللاھ تائالادىن مەغپىرەت تەلەپ قىلىپ ئىستىغپار ئېيتىشقا ناھايىتى ئېھتىياجلىق. ئىستىغپار ئېيتىش: تىل بىلەن تەكرارلاپ، ئەمەلىي ھەرىكىتى بىلەن ئىپادىلەپ، ئاللاھنىڭ ئالدىدا خاتالىقىنى ئېتىراپ قىلىپ، كەچۈرۈم قىلىنىشنى تىلەش ئارقىلىق يامان ئاقىۋەت ۋە قاتتىق ئازابتىن ساقلىنىشتۇر. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: كىمكى بىرەر يامانلىق ياكى ئۆزىگە بىرەر زۇلۇم قىلىپ قويۇپ، ئاندىن ئاللاھدىن مەغپىرەت تەلەپ قىلسا، ئۇ ئاللاھنىڭ مەغپىرەت قىلغۇچى، ناھايىتى مېھرىبان ئىكەنلىكىنى كۆرىدۇ. سۈرە نىسا 110ئايەت. پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دەيدۇ: مەن بىر كۈندە ئاللاھقا يەتمىش قېتىمدىن ئارتۇق ئىستىغپار ئېيتىپ كەچۈرۈم تەلەپ قىلىمەن. بۇخارى رىۋايىتى.مۇسۇلمانلار كېچەكۈندۈزدە، سەپەر ۋە مۇقىم بولغان ۋاقىتلىرىدا ئىستىغپارنى كۆپ ئېيىتپ ئاللاھدىن كەچۈرۈم تەلەپ قىلىشى كېرەك. ئاللاھ تائالا پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ ئۈممىتىنى كۆپ ئىستىغپار ئېيتىشقا بۇيرۇپ مۇنداق دەيدۇ: گۇناھىڭغا ئىستىغپار ئېيتقىن، ئاخشىمى ئەتىگىنى پەرۋەردىگارىڭغا ھەمدە بىلەن تەسبىھ ئېيتقىن. سۈرە غاپىر 55ئايەت. پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام: نامئەمەل دەپتىرىگە ئىستىغپار كۆپ يېزىلغان كىشىگە مۇبارەك بولسۇن دېگەن. ئىبنى ماجە رىۋايىتى.ئىستىغپار ئېيتىشتا نۇرغۇن پەزىلەتلەر ، نادىر سىرئەسرارلار ۋە تۈرلۈك بەرىكەتلەر بار. ئىستىغپار گۇناھنىڭ كەچۈرۈم بولىشى ۋە تەلەپ قىلىنغان نەرسىگە ئېرىشىشتىكى ئاساسلىق ئامىلدۇر. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: تەقۋادارلار يامان بىر گۇناھ قىلىپ قالسا ياكى ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلسا، ئاللاھنى ياد ئېتىدۇ، گۇناھلىرى ئۈچۈن مەغپىرەت تەلەپ قىلىدۇ، گۇناھنى كەچۈرىدىغان ئاللاھدىن باشقا كىم بار؟ ئۇلار قىلمىشلىرىنى بىلىپ تۇرۇپ داۋاملاشتۇرمايدۇ. ئۇلارنىڭ يەنى يۇقىرىقى خىسلەتلەرگە ئىگە كىشىلەرنىڭ مۇكاپاتى پەرۋەردىگارى تەرىپىدىن بولغان مەغپىرەت ۋە ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەردۇر، ئۇ يەرلەردە ئۇلار مەڭگۈ قالىدۇ، ياخشى ئىش قىلغۇچىلارنىڭ ئېرىشىدىغان ساۋابى نېمىدېگەن ياخشى!. سۈرە ئالئىمران 135136ئايەتلەر. پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ئىنسانلارنىڭ تەبىئىتىدىن خەۋەر بېرىپ مۇنداق دېگەن: مېنىڭ جېنىم قولىدا بولغان زات بىلەن قەسەمكى، سىلەر گۇناھ قىلمىساڭلار، ئاللاھ سىلەرنى دۇنيادىن يوق قىلىۋېتىپ، سىلەرنىڭ ئورنۇڭلارغا باشقا بىر قەۋىمنى كەلتۈرىدۇ، ئۇلار گۇناھ قىلىپ ئاللاھدىن كەچۈرۈم تەلەپ قىلىدۇ، ئاللاھ ئۇلارنى كەچۈرۈم قىلىدۇ. مۇسلىم رىۋايىتى.ھەرۋاقىت ئىستىغپارنى لازىم تۇتۇش ئارقىلىق تۈرلۈك بالاقازا، مۇسىبەتلەردىن ساقلانغىلى بولىدۇ. ئاللاھ تائالا دائىم ئىستىغپار ئېيتقان كىشىنىڭ غەمقايغۇ ۋە قىيىنچىلىقلىرىنى ئاسانلاشتۇرۇپ بېرىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇنداق دەيدۇ: سەن ئۇلارنىڭ ئىچىدە تۇرغان چېغىڭدا سېنى ھۆرمەتلەش يۈزىسىدىن ئاللاھ ئۇلارغا ئازاب قىلمايدۇ، ئۇلار ئىستىغپار ئېيتىپ تۇرغان چاغدا ئاللاھ ئۇلارغا ئازاب قىلمايدۇ. سۈرە ئەنپال 33ئايەت. ئىستىغپار ئېيتىش قەلبكە راھەت، ئارامدىللىق ۋە تىنچلىق بېغىشلايدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: سىلەر پەرۋەردىگارىڭلاردىن مەغپىرەت تەلەپ قىلىڭلار، ئاندىن ئۇنىڭغا تەۋبە قىلىڭلار، ئاللاھ سىلەرنى مۇئەييەن مۇددەتكىچە يەنى ئۆمرۈڭلار ئاخىرلىشىپ، ئەجىلىڭلار يەتكۈچە ھاياتىي دۇنيادىن ئوبدان بەھرىمەن قىلىدۇ، ياخشى ئىش قىلغۇچىغا قىلغان ياخشىلىقنىڭ ساۋابىنى بېرىدۇ. سۈرە ھۇد 3ئايەت.مۇسۇلمانلار تۆۋەنچىلىك بىلەن دائىم ئىستىغپار ئېيتىپ تۇرغاندا ئۆزى ياخشى كۆرىدىغان، رىغبەتلىنىدىغان نەرسىلەرگە ئېرىشىدۇ ۋە ئارزۇسى روياپقا چىقىدۇ. بىر كىشى ھەسەن بەسەرىي رەھمەتۇللاھى ئەلەينىڭ يېنىغا كېلىپ قۇرغاقچىلىققەھەتچىلىكتىن شىكايەت قىلغاندا، ئۇ كىشىگە كۆپ ئىستىغپار ئېيتقىن دېگەن. يەنە بىر كىشى كېلىپ نامراتلىقتىن شىكايەت قىلغاندا، ئۇنىمۇ كۆپ ئىستىغپار ئېيتىشقا بۇيرىغان، يەنە بىر كىشى كېلىپ: پەرزەنتى يوقلۇقىدىن شىكايەت قىلغاندا ئۇ كىشىنىمۇ كۆپ ئىستىغپار ئېيتىشقا بۇيرىغان. ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە نۇھ ئەلەيھىسسالام ۋە قەۋمى توغرىسىدىكى قىسسىنى بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: ئۇلارغا ئېيتتىم: پەرۋەردىگارىڭلاردىن مەغپىرەت تەلەپ قىلىڭلار، ئۇ ھەقىقەتەن مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر. ئۇ سىلەرگە مول يامغۇر ياغدۇرۇپ بېرىدۇ. سىلەرنىڭ ماللىرىڭلارنى ۋە ئوغۇللىرىڭلارنى كۆپەيتىپ بېرىدۇ. سىلەرگە باغلارنى ئۆستەڭلەرنى ئاتا قىلىدۇ. سۈرە نۇھ 101112ئايەتلەر.ئىستىغپار ئېيتىش بەندىدىن تەۋبىدە راستچىل بولىشنى، خاتالىقپەسكەشلىكتىن يىراق بولۇشنى، گۇناھمەسىيەتتىن پۈتۈنلەي قول ئۈزۈشنى، سادىر قىلغان يامان ئىشلىرىغا پۇشايمان قىلىپ ئۇ ئىشلارنى قايتىدىن تەكرارلىماسلىقنى تەلەپ قىلىدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئۇلار قىلمىشلىرىنى بىلىپ تۇرۇپ داۋاملاشتۇرمايدۇ. سۈرە ئالئىمران 135ئايەت.ئاللاھ تائالا ھەممىمىزنى ھەرۋاقىت ئىستىغپار ئېيتىشىمىزغا مۇيەسسەر قىلسۇن.ئىستىغپار ئېيتىشنىڭ بەدەننى كۈچلاندۇرىدىغانلىقى توغرىسىدا
|
كەلۋ قاينارى: شينجياڭ حالىق راديو ىستانسياسى 20160115 12:21:27ءۇمىتاي ءساتجان قىزىەكى نەمەرەمىزدىڭ ءتۇيىندى مەكتەپتە الاڭسىز وقۋى ءۇشىن التاي قالاسىنا كوشىپ كەلىپ، ورنىعىپ قالعانىمىزعا التى جىلدان اسىپ بارادى ەكەن. بالالار مەن اكەسى بارىپكەلىپ جۇرسەدە ساۋىرداعى العاش كەلىن بولىپ اشقان ەسىك اتتاعان بوساعام، اتاەنەمىز جاساعان قارا شاڭىراق قايىن اعامىزدىڭ ۇيىنە بارماعالى دا تالاي بولعان. ولار جازدا الىس جايلاۋعا، قىستا مۇزتاۋدىڭ باۋىرىنداعى قىستاۋعا كوشىپ جۇرەتىندىكتەن، ال مەن كۇندەلىك كۇيبەڭگە كۇرمەلىپ تەك بۇگىن عانا، سول ىستىق وردامىزدىڭ ءدامى تارتقانداي حواندا ماركالى دالا جەڭىل اۆتوموبليىمەن قۇيعىتىپ كەلەمىز.جول بويى شالشىقاي اۋىلىنىڭ شەتىنە ىلىنگەنىمىزدە وتكەن كۇندەردىڭ ەلەسىنە ەلىتىپ، ماشينا تەرەزەسىنەن اق كورپە قىمتاعان سايىن دالاعا تەبىرەنە تەلمىرىپ كەلەمىن. شالشىقاي اۋدان قالاشىعىنىڭ وڭتۇستىك شەتىندەگى، نوقايدىڭ وتىندەگى شاعىن قالاشىق. جيىرما جىلدىڭ الدىندا وسى اراعا قونىستانىپ، ەرلىزايىپتى ەكەۋىمىز ءبىرىمىز شيپاگەر، ءبىرىمىز جالاڭاياق سەسترا بولىپ، نە ءبىر قيىندىقتاردى جەڭە ءجۇرىپ، التى بالامىزدى جوعارى مەكتەپتەرگە قۋانا اتتاندىرعان ەدىك. سول جىلدارى قالاعا بارماق بولساق وسى تاس جولدىڭ شەتىندە سارىلا كولىك توسۋشى ەدىك. كومىر باسقان تراكتور، بوس تراكتور بولسىن، توقتاسا بولدى، ارتقى كوزىرگە اسىلىپ تىرمىسىپ شىعىپ الساق، شاڭ توزاڭ، كومىر بولعانىمىزعادا قاراماي ءماز بولۋشى ەدىك. كەيدە تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن توسساق تا كولىك كەزىكپەي، كەزىككەنى توقتاماي امالسىز ۇيگە قايتاتىنبىز. قىستا جولدى قار باسىپ قاتىناس توقتاپ قالاتىن. قالاعا تەك اتپەن ات اسقان اسۋىن اسىپ، الاپات سوعاتىن نوقاي بورانىن جارىپ وتۋگە تۋرا كەلەتىن. قولاياعى، بەتىقولى ىسىنگەندەردە، اداسىپ جازىم بولعاندارى دا بولىپ تۇراتىن. ەندى مىنە، ايناداي جارقىراپ كۇرەپ تاستالعان تاس جولدا زۋلاپ كەلەمىز. قىسقا عانا جيىرما نەشە جىلداعى ەلىمىزدىڭ دامىعان جەتىستىكتەرىنە قالاي تاڭ قالىپتامسانباسقا. وسىلاي اسەرلى سەزىمنىڭ الديىندە وتىرىپ جەمەنەي قالاشىعىنىڭ جەلكە كەزەڭىنە شىعا كەلگەنىمىزدە ءبىر اۋماقتى الىپ جاتقان كوك قاڭىلتىرمەن شاتىرلانىپ، دودەگەلەرى جاسىل تاقتايمەن ورنەكتەلگەن اپپاق، رەتتى، قاتارقاتار سالىنعان وتىراقتاسقان مالشىلاردىڭ بەيقۇت ۇيلەرى، رەتتى كوشەلەرى بىردەن كوزگە ۇرىلدى. كوشەنى ورلەڭكىرەپ ۇلكەن قوڭىر سىرلى قاقپانىڭ تۇسىنا كەلگەنمىزدە، قايىن كەلىنىم، ولاردىڭ ءبىر ۇلى، ءبىر قىزى قاقپانى ايقارا اشىپ بىزبەن قۋانا قاۋىشىپ، قۇشاقتاسىپ امانداسىپ مارەسارە بولدىق. كەلىنىم، اۋەلى، اينەكپەن بولىنگەن زال ءۇيدىڭ ەسىگىن اشىپ، كيىمىمىزدى ىلگىشكە ءىلىپ بايەك بولسا، قوناق ءۇيدىڭ ەسىگىن اشقاندا جەڭىل كيىممەن وتىرعان اعامىز قۇشاعىن جايا ۇمتىلىپ، ۇلىم مەن قىزىمدى باۋىرىنا باسىپ، ماڭدايلارىنان يىسكەگەندە داۋىسى دىرىلدەپ، جانارىنداعى مەيىرىم تامشىلارىنىڭ مولدىرەپ تۇرعانىنا مەنىڭدە كوڭىلىم بۇزىلىپ، كوزىمە جاس تولىپ، ءيىلىپ سالەم جاسادىم. قايناعامىز بايبىشەسى قايتىس بولعاسىن، وسى شاڭىراقتا ىنىسىمەن بىرگە تۇرىپ كەلەدى. اعامىز:قاراقتارىماي، ابدەن ساعىندىردىڭدار عوي! سەندەر كەلەمىز دەگەننەن بەرى ءتىپتى دەگبىرىم قالمادى. كانە، جايلانىپ وتىرىڭدار، شارشاعان شىعارسىڭدار!،دەپ قالبىراق قاعادى. بالالارىمدى قويارداقويماي تورگە شىعارىپ، ءوزىم تومەندە قويىلعان ساپاعا جايعاستىم. قىزىم نەگە تورگە شىقپايسىز؟ دەگەندەي كىنالى كوزىمەن قاراعىشتاي بەرگەن سوڭ، ءۇيدىڭ توبەسىن ىمداپ قويامىن. ولار ءتۇسىندى مە، تۇسىنبەدى مە، بىلمەيمىن، ال مەن الپىستان اسسام دا اتاەنەمنەن جالعاسقان قاسيەتتى قارا شاڭىراق وردامىزدىڭ تورىنە شىعۋعا بولمايتىن ەدى.قوناق ۇيلەردى كەڭ دە جازىق، ەدەنىنە تاقتاي توسەلىپ، ويۋلى سىرماق، كىلەمدەر سالىنىپ، ىرگەلەتىپ ساپالار قويىلىپ، قاتارقاتار كەستەلى جاستىقتار ەرەكشە اسەم، جاڭا مەن كونە توعىسىپ، كوركەمدىك كوز سۋىرادى. الدىن الا جاسالعان داستارقانعا ىرىمشىك، قۇرت، سارى ماي، جەنت سياقتى ۇلتتىق تاعامدار تولتىرىلىپتى.تازالىق بولمەسىنە قول جۋعالى شىققاندا بايقادىم. قايىن اعامىزدىڭ، قاينىمىز بەن كەلىننىڭ، ۇلدارىنىڭ، قىزدارىنىڭ بولمەلەرى بولەكبولەك ەكەن دە، اس ۇيدە شالشىق گازدان پايدالاناتىن قوس وتتىقتى گاز وشاق، توك وتتىق، توك مەسكەي، توك قازان دەگەندەر رەتتى قويىلىپ، تەتىگىن بۇراپ قالسا بولدى، بۇيرىعىن بۇلجىتپايتىنداي، زامانعا لايىق كىر جۋعىش، مۇزداتقىش، تەلەۆيزور،ءۇن العىش سياقتى قاجەتتى بۇيىمداردىڭ ءبارى تولىق كورىنەدى. وسى ءبىر قالادان شالعاي قالاشىق شەتىندەگى وتىراقتاسقان مالشىلاردىڭ مىناداي ىرعىن تۇرمىسىن العاش كورگەندىكتەن بە، ءۇش جىلعا جەتە قويماعان ۋاقىتتا وسىنشالىق وزىق وزگەرىستەرگە تاڭدانعانىمدى جاسىرا الماي، سىزدەردىڭ مىناداي جوعارى تۇرمىس ورەسىنە جەتكەندىكتەرىڭىزدى كورىپ قۋانىپ وتىرمىن دەگەنىمدە اعامىز: ە، قاراقتارىم،ءبارى دە پارتيامىز بەن ۇكىمەتىمىزدىڭ ارقاسى عوي، ءۇش جىلدىڭ الدىندا ۇكىمەت وسى ءۇيدى سۋلياۋ قوراسىمەن قوسا تەگىن سالىپ بەردى. 20 مۋ شاپپالىق، 10باس قوي كومەك ەتۋدىڭ سىرتىندا، جاققان كومىرىمىز، شيپاگەرگە كورىنۋىمىز، وقىعان بالامىزدىڭ ىرىسقۇتىن ۇكىمەت كوتەرىپ وتىر. بىزدە قاراپ جاتپاي، 30 مىڭ سومامەن كىلەت، قوراقوپسى قوسىپ سالىپ الدىق. بالالار ءشوپ شاباتىن، ءشوپ تۋرايتىن،ءشوپ تاسيتىن ماشينالاردى دا ساتىپ العان. ءبىر ءبولىم ءىرى قارا، ۇساقتارعا قىستاۋدا ۇلكەن وتاۋ قارايدى. قولدا نەگىزىنەن ءىشتى مالدار، جەمدەپ وتىرعان جيىرما شاقتى بويلاق، توقتىتورىم بار. پارتيامىز بەن ۇكىمەتىمىز وسىلاي كوتەرمەلەپ كومەك ەتسە، كوتەرىلمەي كەرى كەتسەك نە بولعانىمىز؟ دەپ، اعامىز ماساتتانا مامىق جاستىقتى شىنتاقتاي وتىرىپ، موينىن بۇرىپ سول قولىمەن وڭ يىعىنىڭ ءۇستىن قىسىپ ءسال ەڭكەيىپ ەدى، نەمەرەسى ارقاسىنان اسىلىپ، اتاسىنىڭ يىعىن كىشكەنتاي قولىمەن مىجعىلاي باستادى. اعامىزدىڭ وسى ءبىر ەلەۋسىز ادەتىنەن 40 جىلدان بۇرىنعى وتكەن ىستەر بىردەن ەسىمە ورالدى.مەن وسى شاڭىراققا كەلىن بولىپ تۇسكەندە ءبىر ۇيدە قايىن اعا، ابىسىنىم، ەنەمىز ، قايىن، قايىن اتامىزدىڭ ءۇش بالاسى، جولداسىم ەكەۋىمىز توعىز جان بولعان ەدىك. جولداسىم شيپاگەر، ونى قوسپاعاندا سەگىزىمىز ءبىر قورا قويدىڭ سوڭىندا ءبىر ءۇيلى جان وشارىلىپ كوشىپقونىپ جۇرەتىنبىز. قىستا ءبىر اۋىزدى تاس ۇيدە، كوكتەم، جازدا شاعىن باستى كيىز ۇيدە بولۋشى ەدىك. بوساعا جاقتا ءبىزدىڭ، ءبىزدىڭ باس جاعىمىزدا قايىن اعا، ابىسىنىمىزدىڭ، قازان جاقتا ەنەمىزدىڭ، ءبىر ۇيدە ءۇش توسەك، قاينىمىزبەن بالالار ءور الدىندا جاتاتىن. سول كەزدى ويلاسام، قازىردە ەكى بەتىم دۋ ەتە تۇسەدى.كوكتەمدە مال تولدەگەن كەزدە وتە ماشاقاتتى بولاتىن. ءتورت جۇزگە جۋىق ساۋلىقتاردىڭ قوزىلاۋى، اماندىعى ءۇشىن ءبىر ءۇيلى جان تابانىمىزدان تىك تۇرىپ، اقشام سونگەنشە تىنىم المايتىنبىز. اعامىزدىڭ بالالارى قوزىلار سالىنىپ بولعانشا، ۇيشىكتە تۇراتىن. ابىسىنىمىز ەكەۋىمىز قوزىلاردى تابىستىرىپ الىپ بولعان سوڭ، الىستان ارقالاپ وتىن، داعارلاپ تەزەك تەرىپ ءجىپ سالىپ كوتەرىپ كەلەتىنبىز. قوزىلارعا سۋىق وتپەۋ ءۇشىن تاس ۇيشىكتىڭ ىشىنە تەمىر پەش قويىپ وت جاعاتىنبىز. جاڭا تۋعان قوزىعا قاراۋ جاس بالاعا قاراۋدان قيىن. ءالسىز، ءناشارلارىن ءۇيدىڭ ءبىر جاعىنا تالدان توقىعان شارباق ۇيشىككە الاتىنبىز. كەي تۇندەرى ونونبەس قويعا دەيىن قوزىلايتىن. تاۋلى، ادىرلى كوكتەۋلىكتە كوبىندە قويدى جاياۋ جايۋعا تۋرا كەلەتىن.قايىن اعامىزدىڭ قىرىققا كەلە قويماعان قىلىشتاي قايراتتى كەزى بولسادا، ورىستەن قايتقان قويدىڭ ارتىن الا جەتىسەگىز قوزىنى سالعان قوس كەرە قاپتى يىعىنا ايقاستىرىپ اسىپ الىپ ازەر كەلەتىن. ۇيگە كەلىپ دەم العاندا ەكى قولىمەن ەكى يىعىن قىسىپ ۋقالاپ وتىرۋشى ەدى. مەن سوندا كۇندىز ورىستە قوي قايىرا ءجۇرىپ، جاس قوزىلاردى كوتەرىپ، كەرە قاپتىڭ باۋى ىسىپ اۋىرسىنىپ ۇيىعان يىعىن ارەكەتتەندىرگەن عوي دەپ ويلايتىنمىن. سودان بەرى قانشالاعان جىل وتسەدە اعامىزدىڭ يىعىن ۋقالاۋى ادەتىنە اينالعانداي. وندا اعامىز ءجۇز قويدان ءجۇز ون قوزى العان وزات شوپان، ۇزدىك پارتيا مۇشەسى بولىپ، داڭققا بولەنگەن، اعانىڭ قىزىل قويىنىڭ اتاعى اۋىلعا تاراعان ەدى. وتكەن ىستەردىڭ ەلەسىنە ەرىپ ويلانىپ قالسام كەرەك، كەلىنىم شاي الىڭىز دەگەندە ىڭعايسىزدانعانداي شاي كەسەنى كوتەردىم.جاس كەزدە بەينەت بەرسە، قارتايعاندا زەينەت بەرەت دەگەندەي، اعا، مىنانداي جاسىڭىزدا جاقسى تۇرىپ جاتقانىڭىز، نەمەرەلەرىڭىزدە قوعامعا شىعىپ، بىرەۋى ۇرپاق تاربيەلەسە، بىرەۋى قىستاق كادرى بولىپ ىستەپ ءجۇر ەكەن، ەندى ارمانىڭىز جوق شىعار دەگەنىمدە، اعامىز: ە، ارمانسىز ادام قاناتسىز قۇس سەكىلدى دەمەي مە، ادام عۇمىر بويى ارمانداۋمەن، ارمانعا قۇلشىنۋمەن ءوتۋ كەرەك، قوعامدا سولاي، ءبىزدىڭ ارمانداعانىمىزدى بۇكىل ۇلت ارماندايدى. جۇڭگو ارمانى وتانىمىزدىڭ ارمانى، ءبىزدىڭ دە ارمانىمىز. ەلىمىز ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتسە ءبىز دە سونىڭ ىشىندەمىز. قازىر جەتپىستەن اسسام دا جەتسەم دەگەن ارماندارىم بار،دەدى. اعا، دوڭگەلەك داۋلەتكە جەتكەن سياقتىسىزدار، ەندى تاعى نەنى ارماندايسىز؟ دەسەم، بۇدان دا جوعارى ورەگە جەتسەك جامان با؟ پارتيامىزدىڭ 18قۇرىلتايىنىڭ 3جالپى ماجىلىسىندە شي جينپيڭ باس شۋجي جۇڭگو ارمانىن ورىنداۋ ءۇشىن 8 ءتۇرلى باعىتقا تاباندى بولۋدى العا قويمادى ما؟ زاتتىق دامۋ مەن قوسا، رۋحانى دامۋ، جاراسىمدىلىقتا بولۋ كەرەك، قازىر ادامداردىڭ ءبىرى بىرىنە مەيىرىمقايرىمى سولعىنداپ بارا جاتقانداي. حالىقتىڭ تۇرمىس اۋقاتى جاقساردى دەگەنمەن، ءالى دە دەنساۋلىعى جاقسى بولماعان جارىم جان، باسقالقاسى جوق، جەتىمجەسىر، قولعاناتسىز قارتتار بار، سولارعا كومەكتەسىپ، قول ۇشىن بەرسەك، بۇل دا ادامگەرشىلىككە ءتان ىزگى ارمانىمىزدىڭ ورىندالعانى دەپ بالالاردىڭ قۇلاعىنا قۇيىپ وتىرامىن. ولاردا ايتقانىمدى قابىلداپ اتقارىپ كەلەدى. كوپتىڭ ىقىلاسىنان ارتىق باقىت بارما؟،دەدى مەيىرلەنە قاراپ،سولاي ەمەسپە دەپ سۇراۋلى كوزىمەن جاۋابىمدى كۇتكەندەي.دۇرىس ايتاسىز، اعا، مەندە سىزبەن ۇقساس، ىنىڭىزبەن سيلاسىمدى، كورشىگە،كوپشىلىككە قايرىمدى بولىپ، نەمەرەلەرىڭىزدى جاقسى تاربيەلەپ، كەلەشەكتە حالىقتىڭ قالاۋلى ازاماتى بولسا دەپ ارماندايمىن. وتانىمىزدىڭ قۇدىرەتتەنۋىن، دۇنيەنىڭ تىنىش بولۋىن، ءسىزدىڭ دە ورتامىزدا اقىل ءداريا بولىپ، جاساي بەرۋىڭىزدى ارماندايمىن دەگەنىمدە، اعامىز: ءبالى، دۇرىساق، دەگەنمەن مەنىڭ جاساي بەرۋىم ەڭ سوڭعى ارمانىڭ بولدى عوي دەپ، بالالارمەن ازىلدەسىپ وتىراتىن ادەتىنە باسىپ ءماز بولىپ كۇلىپ جاتىر.جاڭا زاماننىڭ جارقىن بەينەسىندەي ەرەسەن ساۋلەتىمەن ەڭسە كوتەرگەن مالشىلاردىڭ وتىراقتاسقان اۋىلىندا بالاپاندارىن ۇشىرعان ىستىق ۇياداي قاسيەتتى قارا شاڭىراعىمىزدا اۋناپقۋناپ بىرنەشە كۇن بولىپ، ارتىنىپتارتىنىپ قالاعا قايتتىق. قايىن اعام سياقتى اۋىلدىڭ اق جارقىن ادامدارىنىڭ اڭقىلداعان مەيىرىنە ريزا بولىپ، بيىك تاۋعا شىققانداي ءبىر جاساپ قالدىم.
|
نازاربايەۆ: الەمدەگ مىقتى ەلدەر ەل شندە برلگ بار مەملەكەتتەر قحا28 ٴساۋىر 2018، 15:59نازاربايەۆ: الەمدەگ مىقتى ەلدەر ەل شندە برلگ بار مەملەكەتتەر28 ٴساۋىر 2018, 15:59 2301 0الەمدەگ مىقتى ەلدەر ەل شندە برلگ مىقتى مەملەكەتتەر. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 26شى سەسسياسىندا وسىلاي ايتتى، دەپ حابارلايدى . تلشس.بز ٴاردايىم وسى كوكتەم مەزگلندە، 1 مامىر مەرەكەس قازاقستان حالقىنىڭ برلگ كۇن قارساڭىندا اسسامبلەيا سەسسيالارىندا كەزدەسەمز. مەن ەرەكشە سەزممەن سەسسيا دەلەگاتتارىمەن كەزدەسپ، سەسسياعا ٴتوراعالىق ەتەمن. سەبەب، ٴار سەسسيا قازاقستاندى دامىتۋدىڭ اسا وزەكت ماسەلەلەرنە ارنالعان. اسسامبلەيا پراكتيكا جۇزندە بەيبتشلك پەن كەلسم قورعانىنا اينالدى. سوندىقتان، مەن سەسسيالارعا ٴوزم قاتىسىپ، ٴتوراعالىق ەتەمن. بۇگنگ تاڭدا الەۋمەتتك ينتەگراسيا فاكتورىن قوسا وتىرىپ، بز برلگمزد ودان ٴار نىعايتامىز. بۇگن وسى جايلى ايتامىز، دەد نازاربايەۆ.مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، قازرگ تاڭدا الەمدەگ مىقتى مەملەكەتتەر ول ەل شندە برلگ مىقتى ەلدەر. ولاردىڭ بارلىعى برىڭعاي ۇقساستىقتى نەگزگە الا وتىرىپ، جاڭعىرادى.بز دە وسى جولعا تۇستك. رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسىنىڭ، ونىڭ شندە قازاقستاننىڭ 100 جاڭا ەسم جوباسىنىڭ باستى ٴمان دە وسىندا. مەن الەۋمەتتك برلك ساياساتى ۇقساس ٴار شوعىرلانعان برىڭعاي ۇلتتىڭ ماڭىزدى قادامى ەكەننە سەنمدمن، دەد نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
|
ياسساۋي ءىلىمى قازاق ۇلتىنىڭ باس يدەولوگياسى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 18:28 20210214ادامنىڭ ءتىلى وزگەرسە باسقا تىلدە شۇلدىرلەيدى، ءدىلى وشسە ۇلتىن جوعالتادى، ءدىنى ولسە ادامدىقتان ءبىراق كەتەدى.موڭعول شاپقىنشىلىعى، ورىس وتارشىلدىعى، جەتپىس جىلدىق سوۆەتتىك قىزىلدار قىرعىنى كەزىندە ءتانىن بەرسەدە، رۋحىن بەرمەگەن، ءوزىن بەرسەدە، يمانىن بەرمەگەن قازاقتار، ەگەمەندىك العان سوڭعى جىلداردا ينتەرنەت اعىسىمەن اعىپ، بەيپىل اۋىزداندى، رۋحىن توناتىپ، مىنەزى وزگەردى. قۇددى جۇگەنسىز اتقا مىنگەن ادامداي، بەلگىسىز باعىتقا كەتىپ بارادى....بابالارىمىزدى سول الاپات جىلداردان امان الىپ شىققان، ولمەس تە وشپەس كۇش نە، ونى قايدان الدى؟ كوپ ادامدار يدەولوگيا دەگەندە ۇلتتىڭ ءسالتداستۇرىن كوز الدىنا كەلتىرەدى. ءسالتداستۇر ۇلتتىڭ ءدىلى، ەل باسقارۋداعى مورالدىق زاڭى. اناۋ بولمايدى، مىناۋ بولمايدى سالتقا قايشى دەپ وتىرامىز. ونسىز ۇلت بولمايدى. دەسە دە، ول ۇلتتىق يدەولوگيا ءرولىن اتقارا المايدى.ەجەلگى ادامدار وزدەرىن قورشاعان قۇپيا الەمدى ءوز ورەسى جەتكەن دەڭگەيدە ءتۇسىنىپ، قابىلداۋعا تىرىستى. بۇل كوپتەگەن سەنىم مەن نانىمداردىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپ بولدى. ەجەلگى زاماننان وسى ۋاقىتقا دەيىن جەتكەن دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، كەزكەلگەن حالىقتىڭ ءدىنى، نانىمسەنىمدەرى مەن دۇنيەتانىمى ونىڭ تاريحىنا، رۋحانيمادەني، ساياسي ومىرىنە ۇلكەن اسەر ەتەتىن فاكتور ەكەندىگىن بىلەمىز. ءداستۇرلى نانىمداردىڭ نەگىزگى تۇرلەرىنە: نيميزمتبيعتتاعى جاندىجانسىزدىڭ رۋحى بار دەپ قاراۋ جانە وعان باس يۋ. فەتيشيزم ەرەكشە قسيەتتى زت سەنىمى جانە ولاردىڭ مگيالىق قۋتىن نەگىزدەلگەن. پۇتق تبىنۋ، بويتۇمر تعىنۋ. توتەميزم، اتابابا ارۋاعىنا تابىنۋ، شامانيزم، كوككە جانە جەرگە تابىنۋ، تاڭىرشىلدىك پايدا بولدى. ءبىزدىڭ العاشقى نانىمدارىمىز توتەميزمگە نەگىزدەلدى، ءار تايپانىڭ ءوز توتەمى بولدى. قازاقتاردىڭ ءالى كۇنگە كوك ءبورىنى ءپىر تۇتۋى، اققۋدى اتپاۋى وسى ميفتىك جانۋارلاردىڭ كۇشى مەن قامقورلىعىنا دەگەن سەنىمى.كوك اسپاندى، جۇلدىزداردى، كۇن نۇرىن جان تۇراعى دەپ قاراستىرۋ ولاردى قۇدىرەتتەندىرۋگە جول اشتى. دامۋدىڭ بەلگىلى ءبىر ساتىسىندا ادام بولمىس پەن سانانىڭ، ءتان مەن رۋحتىڭ ارا جىگىن اجىراتتى جانە سوڭعىسىن جوعارعى الەممەن بايلانىستىردى. الەمدىك دىندەردىڭ باستاۋ تەگىنە كوككە تابىنۋدىڭ تاڭىرگە سەنۋ وزەكتى قاعيدالارى ولارعا ارقاۋ بولعان. كوككە تابىنۋ ۋاقىت پەن كەڭىستىكتى يگەرۋگە تالپىنعان، قورشاعان ورتامەن ءتىل تابىسۋعا ۇمتىلعان ادام بالاسىنىڭ العاشقى تانىم تۇسىنىگى. كونە تۇركىلەر جەرىمەن، جىبەك جولى ارقىلى قانشاما دىندەر وتسە دە، تۇركىلەردىڭ نەگىزگى سەنىمى تاڭىرگە، ارۋاققا، توتەمگە تابىنۋ بولدى. ول كەزدىڭ ادەبيەتىندە باستى تاقىرىپ ەلدىك، ەرلىك، ءسالتداستۇر، جوقتاۋ ەدى.بۇل ءۇردىس پايعامبارىمىزيلاھي بيلىك 23 جىل جانە ونىڭ ءتورت حاليفاتىنىڭ يجما 622651 29 جىلدان سوڭ، 661750 جىلداردا ۋمميا بيلىگى ۇستەمدىك ەتتى، 751 جىلى قارلۇقتار كەزىندە تارازداعى اتلاق شايقاسىنان كەيىن ابباسيلەر بيلىككە كەلۋدى. سودان باستاپ تۇران ەلى يسلام ءدىنىن ءوز ەرىكتەرىمەن قابىلداي باستادى. عع ورتا ازيادا اراب ءتىلى مەن مادەنيەتىنىڭ ۇستەمدىگى ايقىن سەزىلدى. ءالفارابي تاعى باسقا كوپتەگەن وقىمىستىلار وسى كەزدە شىقتى.عاسىردا ورتا ازيادا پارسى ءتىلى مەن مادەنيەتىنىڭ ۇستەمدىگى بايقالدى، اتاقتى زافارناما سول كەزدە جازىلدى. حعاسىردىڭ سوڭعى جارتىسىنان باستاپ قاراحانيتتەر ءداۋىرى باستالدى، ساتۇق بوعرا حان ءوز تەگىن، ءوز تامىرىن ىزدەدى، وزدەرىن ەجەلگى تۇراندىقتاردىڭ ۇرپاعىمىز دەپ جار سالدى. وسىلاي ءۇش ءجۇز جىلعا جالعاسقان ءوز ەلىندەگى مادەني، تىلدىك ۇنسىزدىك عاسىرىن بۇزدى. يسلام ءدىنىن ەل يدەولوگياسى ەتىپ، تۇرىك تەكتى مۇسىمانبىز دەپ زاڭىندا جازدى. وسىدان سوڭ ءىعاسىردا تۇرىك ءتىلى مەن مادەنيەتى ءوز تەريتورياسىندا سالتانات قۇردى.ۇستازى ارىستان بابتىڭ سوڭعى دەمىندەگى وسيەتىمەن ياسساۋي بۇحاراعا بارىپ، قوجا ءجۇسىپ حاماداني حازىرەتىنىڭ قىزىمەتىندە بولىپ، مۇرشيدتىك كەمەل مارتەبەگە جەتەدى. ءجۇسىپ ءحامادانيدىڭ ەكىنشى حالپەسى قوجا حاسان انداكي 1157جىلى رامازان ايىنىڭ 26جۇلدىزىندا دۇنيە سالعان سوڭ قوجا احمەت ياسساۋي اتامىز ءپىر بولىپ بۇحارا حالقىنا داعۋات جاساپ جۇرگەندە، يلاھي ايانمەن تۇركىستانعا بارۋى ءلازىم بولادى. پىرلىكتى قوجا ابدۋلحالىق عىجدۋاني حازىرەتىنە بەرىپ، بارشا شاكىرتتەرىنىڭ وعان قول بەرۋىن وسيەت ەتتى. ءماۋلانا ءالي يبن حۋسەيىن. راشاحات اني ءالحايات.استانا،2017. 456 بەت. تۋعان ءوڭىرىنىڭ ءدىنى باسقا وتارشىل حالىقتاردىڭ قول استىندا قالاتىنىن ءبىلىپ، حالقىن قۇتقارۋعا كەلەدى.تۇركىستان حالقىندا ەجەلگى وعىزداردان ساقتالعان 24 توتەمدىك سيمۆول بولدى، ولار كوك ءبورى، بۇركىت، يتەلگى، قىران، سۇڭقار، تازى، قارشىعا، ۇكى، قارىلعاش، ايۋ، اي، كۇن، جۇلدىز، تۇمار، وت دەپ جالعاسا بەرەتىن. ەجەلگى دۇنيەتانىمدا ءبىزدىڭ اتابابامىز قاسقىردان تارايدى، نە قاسقىر ەمىزەدى، ايتەۋ، يت تۇقىمداس ەتىپ كورسەتەدى. قىتاي جازبالارىندا سولتۇستىك پاتشالىقىتار جانە يت ەلى دەگەن ۇلكەن اڭىز بار. مىنە، بۇل ياسساۋيدەن بۇرىنعى بۇكىل تۇرىك حالىقتارىنا ورتاق شەجىرە. بۇگىنى ادامتانۋ عىلىمىندا ءبىزدىڭ اتاتەگىمىز قاسقىردان تارايدى دەپ ايتۋعا بولا ما، ءدارۆينيزمنىڭ ادام مايمىلدان جارالدى دەگەنىندەي كۇلكىلى نارسە ەمەس پە. ياسساۋي فەنومەنى. س.كەرىمباي، م. تولەگەن، ءا.نابي، ا. تاسبولات.الماتى: ورحون باسپا ءۇيى،2017.456 بەت.پايعامبارىمىزدان بۇرىن قۇرىپبىتۋگە شاق قالعان اراب تۇبەگى قۇرانمەن سۋسىنداپ، قىرىق قۇراۋ بولعان ارابتاردىڭ باسى بىرىگىپ، ماڭگىلىك يلاھي ءىلىمنىڭ نۇرىنا شومىلدى. قۇران تۇسپەسە، پايعامبارىمىز سول جەردە تۋماسا مەككە مەن ءماديناعا ميلليونداعان ادام بارار ما ەدى. ۋوتت مونتگومەري يسلامنىڭ ورتا عاسىرلىق ەۋروپاعا ىقپالى اتتى ەڭبەگىندە: پايعامبار ميسۋاگى الەمگە ءتىس جاۋاتىن ششەتكانى سىيلادى. سۇننەت كويلەگى پيجماعا اينالدى، عۇسىل تازالىقتى، دارەت توسەككە اياقتى جۋىپ جاتۋدى ۇيرەتتى، جۇماعا دايىندالىپ ساقال مۇرت، شاش تىرناقتى الۋ جەكە گيگيەنا مەن مادەنيەتتى ۇيرەتتى. بۇرىنعى توسەككە دە ءجۇن شەكپەندەرىمەن قۇلاي بەرەتىن جامان ادەتتەرىنەن ايىرىلىپ ءتورت مەزگىلگە قاراي كيىم كيەتىن بولدى، بيتتەن قۇتىلدى، تاماقتى فارفور ىدىسپەن ىشەتىن بولدى، كەپتىرىلگەن بالىق جەيتىن ەۋروپالىقتار جەڭىل سورپا، قويۋ تاماق، ءتاتتى تاعام جەۋدى ادەتكە اينالدىردى، اراب تسيفىرى، كومپاس، قاعاز جاسايتىن ديرمەندەر ەۋروپاعا كەلدى، سولاي جاپپاي ساۋاتتاندى. ءزايتۇن، ءىنجىر، بانان، ءجۇزىم، قۇرما، شيە جەمىستەرى كەلدى، ەگىندى ۇنەمدەپ سۋعارۋ ءۇشىن شاعىن ارىقتىر قازدى، گيتتار العاش يسپانيادا كودروۆا حاليفاتىندا پايدا بولدى. ساۋلەت ونەرى دامىدى، مەديتسيناعا جاڭا سەرپىن بەردى، سولاي يبن سينا اتىمەن اتالدى.ادامدى تاربيەلەيتىن پايعامبارلار تىزبەگى توقتاعان سوڭ، ۇستازدىق قىزمەتتى اۋليەعۇلامالارعا بەرىلدى. قوجا احمەت ياسساۋيگە اللانىڭ نۇرى تۇسكەن ۇلكەن اۋليە.قوجا احمەت ياسساۋي تۇركى حالىقتارىنىڭ دۇنيەتانىمىنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتتى، كونە تۇركىلىك دۇنيەتانىمدى يسلام قاعيدالىرىمەن بايىتتى، جاڭا وركەنيەت قالىپتاستىردى. ءدال سولاي ماڭگىلىك ءىلىم كونە تۇركىلىك مادەنيەتكە دە ءوز ساۋلەسىن شاشتى. قوعامدى جاڭارتتى، ياسساۋي تۇركىنىڭ ەجەلگى ءومىر ءسۇرۋ زاڭدىلىقتارىنىڭ شاريعاتقا قايشى ەمەس جاقتارىن سول بويىنشا قالدىردى، قايشىلارىن نازيرالىق جولمەن اقىرىن جاڭعىرتىپ، سينتەز جاساي ءبىلدى.ياسساۋي اتامىز قازاق ۇلتىنىڭ ۇلتتىق يدەولوگياسىن جاسادى.جىرداستاندارداعى توتەمدىك ۇعىمداردى يلاھي ىلىمگە ساي ەتىپ نازيرالىق جولمەن جاڭعىرتتى. ءتاڭىردىاللاعا. كوكبورىنى ادام اتاعا. پەرىنى پەرىشتەگە. كيەسى بار ادامدى اۋليەگە. قۇت قونعان دۋالى اۋىز ادامدى پىرگە اۋىستىردى ت.ب، سولاي قازاقتى كەلەشەك تولىسقان ۇلت رەتىندە دايىندادى، رۋ باسىنا قوجالاردى قويىپ، ءداستۇرلى ءدىني سانا قالپتاستىردى، ءدىن عيبادات قانا ەمەس، اۋەلدە ۇيات بولادى دەپ ادەپاقلاق، يباىزەت، ارنامىس، بىلىمونەگە، ادامگەرشىلىك، مەيىرىمدىلىكتى ۇيرەتتى. ۇلكەندى سيلاپ، كىشىنى ايالايتىن كوركەم مىنەزدى ۇلتقا اينالدىردى. انفال سۇرەسىنىڭ 29ياتىند: ەي، مۇمىندەر! اللدن قورقىڭدر، وعن قۇلشىلىق جسڭدر، تقۋ بولىڭدر، سوند الل سەندەرگە ەرەكشە قبىلەت بەرىپ، جقسى مەن جمندى، قيقت پەن جلعندى يىرتىن ءقۇش بەرەدى. كۇنالرىڭدى كەشىرەدى، سەندەردى جرىلقيدى. الل قمقورشى، سقن جومرت. مىنە وسىلاي قۇراندا كوپ جەردە ماداقتالاتىن شىن تاقۋالىقتى حالىق جانىنا ادەمى ءسىڭىردى. ءبىر شاۋگىم شاي بولىسپەگەن ەنشىمىز دەپ تانىمايتىن ءبىر بەيۋانا التايدان اتىراۋعا دەيىنگى الىپ اۋماقتى كوك ءتيىنسىز ارالايتىن بولدى. ەلىندە جەتىمى، جەسىرى، قايىرشىسى جوق ۇلتقا اينالدىردى. ەل يمانىن پارىز، ءۋجىپ، سۇننەت، ءمۇستاحاپ، ءماندۇپ، ءناپىل امالدارىمەن قورعادى. ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ سالتى سۇننەتكە لايىق بولدى، سولاي تاريقاتتى ۇستانعان وزىق ۇلت دەڭگەيىنە كوتەردى. قاتىننىڭ ءپىرى كۇيەۋى دەپ، وت باسىندا وتاعاسى حان بولدى، كۇيەۋى قايتىس بولعان ايەلدىڭ ءپىرى كەم بولدى دەپ كەمپىر تەرمينى قالىپتاستى. اۋىل اقساقالدارى سوتتىڭ ءرولىن اتقاردى، بيلەر جوعارى سوت بولدى. سولاي قوعام ءتارتىبى كۇشتى تۇزەلدى. ياسساۋي يسلام ءىلىمىن قازاقتىڭ ماقالماتەلىنە وراپ ەلگە ۇسىندى، ولەڭجىردىڭ ءبارى يماندىلىققا شاقىراتىن تۇنىق جىرعا اينالدى، قازاقتىڭ رۋحاني سۇرانىسىنا تاماشا ازىق بەرە ءبىلدى. سانسىز شاكىرت وقىتتى، سونىڭ اراسىنان اۋليە ماقامىنا شىققاندار حالىقتى كەرەمەتىمەن تۋرا جولعا سالدى. بۇگىندە كەز كەلگەن قازاق اتام مولدا بولعان، دەپ ماقتانىشپەن ايتادى، سەبەبى بارلىق قازاق ءدىندى مىقتى ۇستانعان، ياسين سۇرەسىن بىلمەيتىن قازاق كەمدە كەم بولدى، ول كەزدە. سونىڭ كۇشىمەن ءبىزدى جاۋلاعان موڭعولدار،ت.ب وزدەرى بىزگە جاۋلانىپ، ءسىڭىپ كەتتى. ورىستىڭ اعى مەن قىزىلى بولىپ ءۇش جىز جىل قازاقتى وتارلاپ، ويىنا كەلگەندى ىستەگەندە دە ءبىزدى جوعالتا المادى، قىتايدىڭ قايىس نوقتاسى قانشا قاتايسادا قازاق جوعالمايدى. قازاقتىڭ ءومىر ءسۇرۋى باسقالار ءۇشىن قىلمىس بولعان سول زاماندا ياسساۋي ءىلىمىنىڭ رۋحىمىزعا سىڭۋىنەن امان قالدىق ءاللھامدۇللا. الايدا تاۋەلسىزدىك العان 29 جىلدان بەرى قازاقتار ءوزىن تابا الماي اداستى، سان مادەنيەت پەن سان تاريحتىڭ ىشىنەن ءوزىن ىزدەپ ءجۇر.ياسساۋي ءىلىمى قازاق مادەنيەتىندە، دۇنيەتانىمىندا، مەنتاليتەتىندە، ادەبيەتىندە ولەڭجىرلارىندا، ماقالماتەلدەرىندە، سالتداستۇرىندە كۇنى بۇگىنگە دەيىن ايقىن كورىنىپ تۇر. ياسساۋي ءىلىمى بولماسا قازاقتى كوز الدىعا ەلەستەۋ مۇلدە مۇكىن ەمەس. ءياسساۋيدىڭ قازاق جىراۋلار پوەزياسىن قالپتاسىرۋدا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءوز الدىنا. جىراۋلار پىرلەرىنىڭ ءحال ءىلىمىن مەڭگەرىپ، دۋالى اۋىزعا اينالىپ، ەلجۇرتقا، حاندارعا جىرمەن كەڭەس بەردى. جىر تىڭداعاندا ارقاسى قوزبايتىن، رۋحتانبايتىن قازاق جوق، قازاقتىڭ بويىنداعى اللا جاقسى كورەتىن كوپ قاسيەت بار، اقكوڭىل، ادال، ارلى، نامىستى، ۇياتتى، باتىر ت.ت. وسى جىردىڭ رۋحىنا سىڭگەنى بولماق، الىپ دالادا ديالەكت جوق، ۇلتتىڭ وزەگىن شىرىتپەي ۇستاعان ءبىر كۇش وسىندا جاسىرىنعان. سوندىقتان دا جىراۋلاردىڭ ەڭبەگى ولشەۋسىز. كۇنى بۇگىنگە دەيىن حالىقتىڭ ءتىلى ءھام كوزى بولىپ كەلە جاتقان ايتىس سونىڭ زاڭدى جالعاسى. قازاقتى اتتان ءتۇسىرىپ، قازى مەن قىمىزدان الىستاتىپ، جىرىن ورتەگەن ورىستار، ءبىزدى بىزدەن جاقسى بىلگەن. ياسساۋي ءىلىمى قازاق ۇلتىنىڭ باس يدەولوگياسى بولعانى ايدان انىق. ابىلاي حان باستاعان قازاقتىڭ حانسۇلتان، يگى جاقسىلارى الىس اۋماقتا ءومىر سۇرسەدە، سوڭعى دەمىندە ءوزىن ءياسساۋيدىڭ جانىنا اپارىپ جەرلە، دەپ وسيەت ەتۋىن تەرەڭ ويلانساق ءبىراز دۇنيەنىڭ باسى اشىلارى حاق. ءبىز قانشا ياسساۋيدەن الىستاساق سونشا قازاق ۇلتىمىزدان الىستايمىز. ارينە، جالعان، ءبىلىمسىز، نادان سوپىلىق باسقا، بۋدديس، حريستيان سوپىلارى تاۋدا ءومىر ءسۇردى، تاركى دۇنيە بولدى، ۇيلەنبەيدى. قۇراندا ەش جەردە سوپى تەرمينى كەزدەسپەيدى، تەك اسحابۋل سۋففا تۋرالى ايتىلادى. ءبىز ءدىنسىز عالىمداردىڭ كوزىمەن تاقۋا مەن سوپىنى شاتاستىردىق. ياسساۋي اتامىز ناعىز تاقۋا، 63 جاسىنان سوڭ جەر استىندا عۇمىر كەشۋى پايعامبارىمىزعا دەگەن ادبىنەن جانە يلاھي ايان انىعىن اللا بىلەدى. قازاق يدەولوگياسى قوجا احمەت ياسساۋيدەن باستاۋ الادى. قوجا احمەت ءيسساۋيدىڭ ءىلىمىنىڭ باستاۋ كوزى سۇيىكتى پايعامبارىمىزعا بارىپ تىرەلەدى. ال اتا تەگى پايعامبارىمىزدىڭ نەمەرە اعاسى ءابۋ تالىپكە بارىپ تىرەلەدى.حىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا تاريح ساحاناسىنا جاديت ۇعىمى شىقتى. جاديت اراب تىلىندە جاڭا دەگەن ماعىنا بەرەدى. ءبىلىم مەن رۋحانيات سالاسىنداعى يدەيالىق ۇستانىمدى ۇستانعان جاديتشىلدىك باعىتتاعى مۇسىلمان حالىقتارى، سونىڭ ىشىندە قازاق حالقىنىڭ اراسىندا كەڭىنەن تانىمال بولدى. وقۋاعارتۋ سالاسىنداعى يسمايىل گاسپرينسكيدىڭ ءجاديتشىل ۇستانىمىنىڭ قاينار باستاۋلارى تۇركى الەمىنىڭ كورنەكتى ۇستازدارى ءابدىناسىر الكۋرساۆي17761812 مەن شاھابۋددين باگاۋيددينۇلى ءالمارجانيدىڭ18181889 دۇنيە تانىمدىق كوزقاراستارى مەن ۇستانىمدارى بولدى. جاديتشىلدىك قوزعالىسى مۇسىلمان حالىقتارىن دامۋ مەن ورلەۋ جولىنا، زامانىنا لايىق ءعىلىمبىلىمنىڭ جەتىستىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، وركەنيەتتى ەلدەر قاتارىنا قوسىلۋدى ماقسات ەتتى. ب.ق بەيسەنوۆ. قازاق ويشىلدارى ءدىن تۋرالى: وقۋقۇرالىالماتى، 2012.192ب 161بەت.اباي جاديتشىلدىك جولدى ۇستانعان زيالى. ول ءوز ۇلتىنىڭ تامىرىن ءدال باسىپ، بارلىق كەسەلىن ايتىپ، ودان ارىلۋدىڭ دا جولىن كورسەتكەن. ماعجان اتامىز قازاققا اقىلدان دا، اقىننان دا ابايدان اساتىن ەشكىم جوق، ودان كەيىن قولعا قالام الۋدىڭ ءوزى ۇيات، دەپ تولقىعان ەكەن. ابايدىڭ ابايلىعى ونىڭ پاتشا قۇداي سيىندىم، تۋرا باستا وزىڭە دەپ ءبىر اللادان مەدەت سۇرايدى، بار ءىسىن سوعان تاپسىرا قولىنا قالام الۋىندا جاتىر. ول قۇراندى تىكەلەي وقىپ ءنار العان، ياسساۋي ءىلىمىن قازاق جىراۋلارى نەگىزىندە تەرەڭ مەڭگەرگەن، شىعىس شايرلارى فيردوۋسي، نيزامي، حافيز، جامي، ساعدي، ناۋاي، سايحاليلەردى ءتۇپ نۇسقادا وقىپ بويىنا سىڭىرگەن. وركەنيەتتەر اعىسىن ورىس كوزىمەن وقىدى وسىنىڭ ءبارىن اباي ءوز حالىبىنىڭجۇرەگىنىڭ سۇزگىسىنەن وتكىزىپ سينتەزدەپ، تۋعان ەلىنە ولمەس شىعارما ەتىپ ۇسىندى. قازاقتىڭ باس اقىنى، قازاق كوسەم ءسوزشىسى ءبىرىڭدى قازاق ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوسدەپ ەلدى بىرلىككە شاقىرىپ، ۇلكەن بولاشاققا باستادى، قۇداي ءبىر قۇران شىن، قۇدايدىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس دەپ ءوزىڭدى جاراتقان اللانى تانۋعا ۇندەدى. جۇرەكتىڭ كوزى اشىلسا، حاقتىڭ تۇسسە ساۋلەسى، ىشتەگى كىرى قاشىرسا، ادامنىڭ حيكمەت كەۋدەسىدەپ ادام اينالامىنا ءبىر ءسات اقىل كوزىمەن ەمەس، جۇرەك كوزىمەن قاراي الساڭ قۇدىرەت يەسىن تانيسىڭ. سوندا جاراتۋشىنىڭ نۇرى تۇسەدى، بار كۇنادان پاكتەنەدى، سول كەزدە ادام ناعىز ادامعا اينالادى دەپ ءوزىنىڭ تولىق ادام بولۋ يدەياسىن ورتاعا سالادى. اباي قولىمدى مەزگىلىنەن كەش سەرمەدىم دەپ وكىندى، اعاسى قۇدايبەردى اۋىرۋ توسەگىندە جاتىپ ءىنىسى ابايعا اماناتتاعان بالاسى شاكارىمدى ءوز تاربيەسىنە الىپ، ءوزى شىقپاعان بيىككە جەتكىزدى. شاكارىم قاجى قازاق وركەنيەتىندە ءوز الدىنا ءبىر الەم.ححعاسىردىڭ باسىندا ۇلتتىق رۋح الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحانىڭ بويىنان جانە ونىڭ جانىنداعى تاۋ تۇلعالاردان كورىندى. الاش زيالىلارى جاديتشىلدىك جولدى مىقتى ۇستاندى. ولار ءار قازاق قىزىنىڭ باس جاساۋىنا ابايدىڭ ولەڭدەر جيناعىن بەرەتىن بولسىن، دەپ ۇندەۋ جاساپ، اباي ولەڭدەرىن باسپادان شىعارىپ ەلگە تاراتقان ەكەن. دەمەك، بۇدان الاش ارىستارى ۇلت اقىلمانى اباي قۇنابايۇلىن وزدەرىنە رۋحاني ۇستاز تۇتقانىن اڭعارامىز. الاش زيالىلارى ايقاپ، سارىارقا، اباي جۋرنالدارى مەن قازاق، قازاقستان گازەتتەرىن شىعارىپ ۇلت، ءدىن ماسەلەسىن كوتەرىپ ورىستاندىرۋ مەن ميسسونەرلىك ساياساتتىڭ جىمىسقى ارەكەتىن اشكەرەلەپ حالقىنا كوز قۇلاق بولدى. الاشتىقتاردىڭ مولداسى عۇمار قاراش اعارتۋشىلىق باعىتتا كوپ كىتاپتار جازدى. جاديتشىلدىك الاش كوسەمدەرىنىڭ قازاق مەملەكەتىن قۇرۋ يدەياسىنا تىڭ سەرپىن بەردى. ءاماندا، ەلىمىز امان جۇرتىمىز تىنىش بولسىن!!! قازاق ماڭگىلىك ۇلت!!!كەلۋ قاينارى: :...?112432بوكستان الەم چەمپيوناتى 3 مينوتۆولەيبولدان جوعارى ليگا 13 مينوتتەننيس: الەكساندر بۋبلي 23 مينوتارلان سارىارقا ما 23 مينوتاقتوبەدە بالىقتى زاڭسىز 29 مينوت
|
ءمادينا ءسادۋاقاسوۆا قازاقىستان انشىلەرى كەرۋەن ءانكۇي سايتىءمادينا ءسادۋاقاسوۆارەتى: 814قىزعىندىلىعى: 5711ءومىر بايانى: ءمادينا ءسادۋاقاسوۆانىڭ ءومىربايانى:ءمادينا ءسادۋاقاسوۆا 1979 جىلدىڭ، 8 قىركۇيەگىندە قىزىلوردا وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. بالالىق شاعىن الماتى قالاسىندا وتكىزدى. شىعارماشىلىعى:1992 جىلى ون ءۇش جاسار قىز ءانشى با... تولىعى...ءمادينا ءسادۋاقاسوۆانىڭ ءومىربايانى:ءمادينا ءسادۋاقاسوۆا 1979 جىلدىڭ، 8 قىركۇيەگىندە قىزىلوردا وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. بالالىق شاعىن الماتى قالاسىندا وتكىزدى. شىعارماشىلىعى:1992 جىلى ون ءۇش جاسار قىز ءانشى بالاپان بايقاۋىنا قاتىسادى. العاشقى ءارى ءىرى بايقاۋى ول تەليەۆيزيالىق جارىس مۋزىكالنىي ۆوياج بايقاۋى. كوپتەگەن بايقاۋلاردا گرانءپريدى يەلەنىپ، جۇلدەگەر اتانادى. 1999 جىلى ءمادينا، جاس قانات بايقاۋىندا ءان شىرقايدى سول ساتتە جاس ءانشىنىڭ ەرەكشە داۋىسىنا ءتانتى بولعان روزا رىمبايەۆا ءوز قامقورلىعىنا الادى، اق جول، ءسات ساپار تىلەيدى. ارتىنشا روزا مەن ءمادينانىڭ دۋەت بولىپ شىرقاعان ماقساتباقىت باستاۋى اتتى اندەرى جارىق كوردى. 1999 جىلى ءمادينا، ازيا داۋىسى بايقاۋىندا ءوزىنىڭ باعىن سىنايدى. سول جىلى ءمادينا، وبلىستا جىل ادامى دەپ تانىلادى. ودان كەيىن پرەزيدەنت وركەسترىندە، گۇلدەر انسامبىلىندە ءان شىرقايدى. 2004 جىلى ەرمەك ەلگەزەكتىڭ ماحاببات جالىنى اتتى انىنە العاشقى بەينەبايانىن تۇسىرەدى. سەزىمگە تولى، كەرەمەت ءان حالىق اراسىندا كەڭىنەن تارالىپ كەتتى. اراعا كوپ ۋاقىت سالماي اڭساعانىم دەپ اتالاتىن ءوزىنىڭ تۇڭعىش ءان جيناعى جارىق كوردى. وتباسىءمادينا ءسادۋاقاسوۆا 2014 جىلى اقپاننىڭ 2 جۇلدىزىندا تۇرمىسقا شىقتى. كۇيەۋىننىڭ اتى ولجاس سماعۇلوۆ. حابار تەلەارناسىندا رەجيسسەر بولىپ جۇمىس اتقارادى. قازىر ءبىر ۇلدارى بار .1سەنىمءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ2تاڭعى ءتۇسءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ3ساربازءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ4 ءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ5وزىڭمەن عاناءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ6نەگە؟ءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ7جان دوسىمءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ8ماحاببات جۇلدىزدارىءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ9جان اكەءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ10عاجايىپ جاڭا جىلءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ11قازدار قايىتقانداءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ12دۋدار ايءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ13ءبىر بالاءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ14ايتاتىن ساعان سىرىم بۇلءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ15اۋ قۇربىمءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ16الماتى مەن استاناءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ17سەنءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ18ءوزدى وزىڭمەن بولءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ19جۇرەگىڭە باعىنبايمىنءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ20جايلاۋ كول كەشتەرىءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ21جاۋاپسىز ماحابباتءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ22قازاعىم ايءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ23 ءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ24قايدا سەزىمءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ25عاشىق جۇرەكءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ26ەسىمدە سەنءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ27دوس تۋرالى جىرءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ28دەدىم اي اۋءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ29بالالىق شاقءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ30اياۋلىم مەنىڭءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ31اتا اناعا تاعزىمءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ32ءان عۇمىرءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ33اق بانتيكءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ34سۇيگەن جۇرەكءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ35ءانىم سەنءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ36اينالايىن سۇيىكتىمءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ37ساعىنامىنءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ38ۇيقىم نەگە ءبولىندىءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ39ويانباعان سەزىمءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ40ماحاببات جالىنىءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ41بوزبالاءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ42جاڭا جىلءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋ43گۇل قالاءتۇسىرۋتىزىمدىككە قوسۋوزىڭمەن عاناىستۋديا: كەرۋەن ستۋدياسىجاۋاپسىز ماحابباتىستۋديا: كەرۋەن ستۋدياسىسۇيگەن جۇرەكىستۋديا: كەرۋەن ستۋدياسى
|
دەپ جاتىر 4983 0 پىكىر 30 ناۋرىز, 2016 ساعات 13:15وتكەن سايلاۋدان سوڭ بيلىك باسىنداعى نۇر وتان پارتياسى جەڭىس فورۋمىن وتكىزگەنى امبەگە ايان. بيلىكتەگى اق جاعالىلار مەن ستۋدەنتتەر جابىلىپ ءجۇرىپ، باس پارتيانىڭ جەڭىسىن استاناداعى سارىارقا ۆەلوترەگىندە تويلادى.وعان مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءوزى قاتىسىپ، حالىقتىڭ نۇر وتان پارتياسىنا دەگەن ەرەكشە ىقىلاسىنا ريزاشىلىعىن بىلدىرگەن بولاتىن. وسى جيىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆ مىنبەدەن ءسوز سويلەدى. پارتيا جەڭىسىنىڭ فورۋمىنا ارنايى شاقىرتىلعان قىزدىڭ نازارباەۆ بايانداماسى كەزىندە ءتىلىن شىعارىپ تۇرعانى باق پەن الەمجەلىدە تالقىعا تۇسكەنءتىن.ەندى بۇگىن، نازارباەۆتىڭ ءسوز سويلەۋى كەزىندە ءتىلىن شىعارعان ستۋدەنتتى نۇر وتانعا شاقىرتىپتى. بۇل تۋرالى . پورتالى حابارلادى.نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءسوز سويلەۋى كەزىندە ءتىلىن شىعارىپ، تانىمال بولعان استانالىق ستۋدەنت يننا مالتسەۆا تۇسىنىكتەمە بەرۋى ءۇشىن نۇر وتانعا شاقىرتىلعانىن مالىمدەدى. بۇل تۋرالى بويجەتكەن ءوزىنىڭ پاراقشاسىندا جازعان.بۇعان دەيىن ول وعاش ارەكەتىنە تۇسىنىكتەمە بەرەتىن جازبا جاريالاعان بولاتىن.مەن تۋرالى جامان ويلاپ قالعانداردىڭ ءبارى مەنى سوكپەي، تۇسىنىستىكپەن قارايدى دەپ ۇمىتتەنەمىن. سەبەبى، نەگىزىنەن مەن ونداي وعاش ارەكەتتەر جاسايتىن ادام ەمەسپىن. مەن قاشان دا ءىسشارالاردا ءوزىمدى جاقسى ۇستاي بىلەمىن جانە ءار ادام بالاسىن ۇلتىنا بولا الالاماي، سىيلاستىقپەن قارايمىن. ەشكىمدى سوكپە، ءوزىڭ دە سوگىسكە ۇشىرامايسىڭ دەگەن قاعيدامەن ءومىر سۇرەمىن. مەن ءۇشىن بۇل جاعداي جانە ماعان دەگەن بۇرىس كوزقاراس وتە جاعىمسىز... تاعى دا كەشىرىم سۇرايمىن. ادامي تۇرعىدان تۇسىنىستىكپەن قارايسىزدار دەگەن ۇمىتتەمىن, دەپ جازعان بويجەتكەن.. پورتالى الداعى ۋاقىتتا نازارباەۆ بايانداماسىنا ءتىلىن شىعارعان قىزدىڭ تاعدىرى نەمەن اياقتالعانىن جازاتىن بولادى.
|
100 يىللىق كۆمۈر شەھىرى ياشلىق باھارىنى ئۇرغۇتتى سەلتەنەتلىك 70 يىل، كۈرەشچان يېڭى دەۋر. بىرىنچى سەپتىن كەلگەن نۇقتىدا تۇرۇپ، تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىشخەلق تورىشى جىنپىڭ تايلاند پادىشاھلىقىنىڭ پادىشاياشلىق باھارىمىز بىلەن يېڭى دەۋرنىڭ شانشى جىنپىڭ 4ماي ھەرىكىتىنىڭ 100 يىللىقىشى جىنپىڭ پورتۇگالىيە زۇڭتۇڭى دېسوسا بىشى جىنپىڭ نېپال زۇڭتۇڭى بەندارى بىلەن سشى جىنپىڭ شۋېيتسارىيە فېدېراتسىيەسىنىڭ 100 يىللىق كۆمۈر شەھىرى ياشلىق باھارىنىشەندۇڭدىكى بىر دورا زاۋۇتىدا ھادىسە يۈزسىچۈەن ئۆلكىلىك يېمەكلىكدورا نازارەت قج ك پ مەركىزىي كومىتېتى، گوۋۇيۈەننىڭ شەنام ئۈچۈن ئۆزىڭىزنى چارچاتماڭ ياشلىقجۇڭگورۇسىيە دېڭىز ئۈستى بىرلەشمە 204ماي ھەرىكىتىنىڭ 100 يىللىقىدىكى باھارشىنجاڭ تۇرپاندا مېۋەچېۋىلەر پىشتى پىشتىشىنجاڭ بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلانازارەتچىلىكنىڭ ئۆتكۈر شەمشەرلىك رولىنىمەركەز قارا، رەزىل كۈچلەرنى يوقىتىش نازئۈمىدكە تولغان يارمەھەللە كەنتىنىڭبو كۇچا ئىتتىپاقلىق كەنتىدىن ئىختىخېيجىڭشيا ئايروبۇس 350 شىنجاڭدا تۇنجخەنزۇ تىلى كۆۋرۈكى دۇنيا ئالىي مەكتەپ ئتايلاند پادىشاھىغا تاج كىيدۈرۈش مۇراسىمى چەت ئەل تاراتقۇلىرى: بىر بەلباغ، بىر يولنىگېرىيەدە تۇتقۇن قىلىنغان جۇڭگولۇق ئىككىئىران ھەربىي تەرەپ ھورمۇز بوغۇزىنى قامال گېرمانىيەدىكى بىر يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولۋېنېزۇئېلا ئامېرىكا قىتئەسى دۆلەتلىرى تەشجياڭشى پىڭشياڭ يېڭى تەرەققىيات ئىدىيەسى ئارقىلىق شەھەر تىپىنى ئۆزگەرتتى100 يىللىق كۆمۈر شەھىرى ياشلىق باھارىنى ئۇرغۇتتى سەلتەنەتلىك 70 يىل، كۈرەشچان يېڭى دەۋر. بىرىنچى سەپتىن كەلگەن نۇقتىدا تۇرۇپ، تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىشگېزىتىمىزنىڭ مۇخبىرى سۈن چاۋ2019.05.06 15:49 مەنبە: خەلق تورى121 يىللىق تارىخقا ئىگە جياڭشى پىڭشياڭ ئەنيۈەن كۆمۈر كېنىنىڭ قۇدۇق ئېغىزى زۇڭپىڭ كوچىسىدا، كان ۋاگونلىرى توختىماي مېڭىپ يۈرەتتى. ئارىلىقى ئانچە يىراق بولمىغان ئەنيۈەن يولىدىكى كان ئىشچىلىرى ئىش تاشلاش سۆھبەت ئورنىدا يۈز يىل ئىلگىرى تېرىغان كامفورا دەرىخى يەنىلا ياپيېشىل ئىدى.ئىشچىلار ھەرىكىتى ۋە كۈزلۈك يىغىم قوزغىلىڭى تارىخىغا نەزەر سالساق، پىڭشياڭ كۆمۈر بىلەن گۈللەندى، كۆمۈر بىلەن قىيىنچىلىقتا قالغان بولسىمۇ، بۈگۈنكى كۈندە يېڭى تەرەققىيات ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، كەسىپ يېڭى ھەرىكەت ئېنېرگىيەسىنى قېزىپ، ئېكولوگىيە كونا قالپىقىنى چۆرۈپ تاشلاپ، شەھەر يېڭى قىياپىتىنى ئۇرغۇتتى. پىڭشياڭ شەھەرلىك پارتكومنىڭ شۇجىسى لى شياۋباۋ مۇنداق دېدى: پىڭشياڭ تىپنى ئۆزگەرتىپ تەرەققىي قىلدۇرۇشنىڭ يېڭى يۆنىلىشى ۋە يېڭى ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچىنى تاپتى، تەرەققىيات ئىدىيەسى ۋە پىكىر يولى ئۆزگەردى، تەرەققىيات يولى ۋە تەرەققىيات بوشلۇقىمۇ يېڭىلاندى.يۈكنى چۈشۈرۈپ، ئېغىر كېسەلنى تازىلاپ، بۇ يۈز يىللىق كۆمۈر شەھىرى قايتىدىن ياشلىشىۋاتاتتى.كەسىپ تىپىنى ئۆزگەرتىپ، يېڭىلىق يارىتىشنىڭ ئالتۇن ئاچقۇچىنى چىڭ تۇتايلىسانائەت رايونى قاينامتاشقىنلىققا چۆمگەن بولۇپ، زاۋۇت رايونىدىكى قىزىل خىشتىن قوپۇرۇلغان كونا تۇرخۇن يەنىلا قەد كۆتۈرۈپ تۇرىدۇ. 1958 يىلى پىڭشياڭ ئېلېكتىر فارفۇر زاۋۇتىغا كىرگەندىن تارتىپ، ئالدىنقى ئەسىرنىڭ 70 يىللىرى زاۋۇت باشلىقى بولغانغا قەدەر، ھەمدە 1990 يىلى پېنسىيەگە چىققانغا قەدەر، 92 ياشلىق ليۇ لياڭيۈەن بۇ 100 يىللىق كونا زاۋۇتنىڭ تىپىنى ئۆزگەرتىپ دەرىجىسىنى ئۆستۈرۈشنى ئۆز بېشىدىن ئۆتكۈزدى.ليۇ لياڭيۈەننىڭ ئېسىدە، يېڭى جۇڭگو قۇرۇلغاندىن كېيىن، ئەينى چاغدىكى تۇنجى زاۋۇت باشلىقى پىڭشياڭ ئېلېكتىر فارفور زاۋۇتىغا كېلىپ، ئىشلەپچىقىرىشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە 100 مىليون يۈەن خەلق پۇلى ئېلىپ كەلدى. شۇ چاغدىكى 100 مىليون يۈەن كېيىنكى 10 مىڭ يۈەنگە تەڭ ئىدى. دۆلەت بەك نامرات، پەقەت ئۆز كۈچىگە تايىنىپ ئىش كۆرۈش كېرەك ئىدى. كېيىن، بىر قەدەم بىر قەدەم بىلەن، مەھسۇلات يەنە چەت ئەلگە ئېكسپورت قىلىندى.ليۇ لياڭيۈەن قاتتىق ھەسرەتلىنىپ: شۇ چاغدىكى يۇقىرى سەۋىيەلىك مەھسۇلاتلارنى ھازىرغا قويساق تۆۋەن سەۋىيە ھېسابلىنىدۇ. بۈگۈنكى كۈندە ئالاھىدە يۇقىرى بېسىملىق ۋە يېڭى ماتېرىياللارنى مەن چۈشەنمەيمەن.دۆلەتنىڭ ئېلېكتىر ئېنېرگىيە سانائىتى سەۋىيەسىنىڭ ئۆسۈشى بىزنىمۇ يۇقىرى كۆتۈرۈشكە مەجبۇر قىلدى. ليۇ خۇەنجۇڭ لۇشى ناھىيەسى شاڭبۇ بازىرىدىكى پۇقراۋى ئېلېكتىر فارفۇر زاۋۇتىنىڭ خىزمەتچىسى بولۇپ، تۇنجى تۈركۈمدە قىسقۇچپاقا يېگەن كىشى ھېسابلىنىدۇ. ئۇ 1995 يىلى، 10 مىڭ يۈەننىمۇ بىر پاي ھېسابلىغىلى بولاتتى، 40 50 پايچىك مەسلىھەتلىشىپ، پىڭشياڭ خۇەنيۈ ئېلېكتىر فارفۇر زاۋۇتى شۇنىڭ بىلەن قۇرۇلغان.
|
قازاقستاندا دياسپورا وكىلدەرىنىڭ اسسيميلياتسياعا ءتۇسۋى پروگرەسسيۆتى ءۇردىسباسە... 2652 5 پىكىر 17 شىلدە, 2017 ساعات 11:36قازاقستاننان رەسەيگە كوشۋ ءۇردىسى 1970 جىلدان 1994 جىلعا دەيىن قارقىندى ءجۇردى. 1995 جىلدان كەيىن ول كوش سايابىرسىپ قالدى. 1988 جىلى ەلىمىزدەگى نەمىس دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرىنە گەرمانياعا كوشۋگە رۇقسات بەرىلدى. ءبىر ميلليون نەمىستەن 130 مىڭ ادام قالدى. ەلدەگى حالىقتىڭ 50 پايىزعا جۋىعىن قۇراعان ورىس قازىر 19 پايىزعا جەتپەيدى. وسىلايشا، توقسانىنشى جىلدارى قازاقستاندا دەموگرافيالىق ميگراتسيالىق وتارسىزدانۋ جۇمىسى قارقىندى جۇرە باستادى. قازىر، قۇدايعا شۇكىر، ەلىمىزدەگى ورىس دياسپوراسىنىڭ تاريحي وتانىنا كوشۋ ءۇردىسى جاندانا باستادى.سوڭعى جىلدارداعى مالىمەتتەرگە كوز سالايىق. ماسەلەنكي، 2014 جىلى 24 مىڭ ادام، 2015 جىلى 32 مىڭ، 2016 جىلى 38 مىڭ ادام تاريحي وتاندارىنا كوشكەن. پولياك سەكىلدى از دياسپورالار سانى ەميگراتسيا سەبەبىنەن تاۋسىلدى دەسەم بولادى.ورىستىڭ سانى 1991 جىلعا دەيىن قازاقپەن تەڭ بولعان، ودان بۇرىن ءتىپتى قازاقتان ۇلەس سالماعى باسىم ەدى. قازىر قازاق 18 ميلليون، جالپى تۇرعىننىڭ 71، ال ورىس 19 بولدى. 19992009 جىلداردا قازاقستانداعى قازاق 26.3 پايىزعا ءوستى. كەلەسى ونجىلدىقتا ياعني 20092019 جىلداردا 2023 پايىزعا وسەتىنى انىق.ورىس، ۋكراين،بەلورۋستار مەن تاتارلار 1992 جىلدان بەرى دەپوپۋلياتسياعا ءتۇستى: ولاردا تۋعانداردان ولگەندەر سانى ارتىق. وسىلايشا سەپاراتيزم قاۋپى سەيىلىپ كەلەدى. ورىس پەن نەمىستىڭ كوشۋ سەبەبىن رەسەي مەن گەرمانياداعى تۇرمىس دەڭگەيىمەن بايلانىستىرۋ كەرەك. كەيبىر باسىلىمدار قازاقتار قىسىم كورسەتتى دەپ وتىرىك بايبالام سالىپ ءجۇر. رەسەي مەن گەرمانيانىڭ تۇرمىستىق احۋالى قازاقستانمەن سالىستىرعاندا تىم جاقسى. مۇنىڭ سىرتىندا ورىس پەن نەمىس اتا مەكەنىن اڭسايدى.1994 جىلى كەرى ميگراتسيالىق سالدو 410 مىڭ بولىپ، ەميگراتسيا جايى تومەندەي باستادى. سوڭعى ەميگراتسيانىڭ ءورشۋى 2016 جىلى بولدى. بۇعان سولتۇستىك قازاقستانداعى كوكتەمدەگى سۋ تاسقىنىنىڭ زاردابى مەن ۇرەي اسەرى بولۋى مۇمكىن. پەتروپاۆلوۆسك، قوستاناي، پاۆلوداردان سول جىلى تاريحي وتانىنا كوشكەندەر سانى ارتقان. اسىرەسە، اتباساردان سوڭعى بەس جىلدا كوشكەندەر قالا حالقىنىڭ سانىن ءبىراز ازايتىپ تاستادى.ەسەسىنە بۇل وڭىرگە وڭتۇستىك پەن باتىس قازاقستاننان كوشىپ كەلىپ جاتقاندار بارشىلىق.قازىر ورالماندار لەگى نەگىزىنەن وزبەكستاننان 61 64 كەلىپ جاتىر. قىتايدان كوشىپ كەلەتىندەردىڭ سانى ازايدى. الدىمەن قازاقستان جاعى كوپتەگەن قۇجات تاۋقىمەت قولدان تۋدىردى، ەندى قىتاي جاعى قازاققا كوشىپ كەتۋگە كەدەرگى جاساپ وتىر.ۇزىن سانى قازاقستانعا ءبىر ميلليون ورالمان كەلدى دەپ ەسەپتەلەدى. سولاردىڭ ەسەبىنەن سولتۇستىك جانە ورتالىق قازاقستان قازاقتانىپ كەلەدى. قازاق مەكتەبىندە وقيتىن قازاقتاردىڭ ۇلەسى 91، ال ورىس مەكتەبىندەگى قازاق بالاسى بار بولعانى 9دى قۇراپ وتىر.قازاقستاندا تۇرعىن سانى ميلليوننان اسقان ءۇش قالا پايدا بولدى: شىمكەنت، الماتى جانە استانا. قازاقتىڭ 60 قالادا تۇرادى. سويتە تۇرا بىرىنشىدەن، ءتىل ساياساتىن تىم باسەڭ جۇرگىزىپ وتىرمىز. ەكىنشىدەن، اسسيميلياتسيالىق ۇردىستەر ستيحيالى تۇردە عانا ءجۇرىپ جاتىر. ياعني، ارنايى مەملەكەتتىك ساياسات جوق. ۇشىنشىدەن، قازاقتىڭ ءبىر بولىگى ءورىستىلدى جەكە جۇرت بولىپ ءبولىنۋ قاۋپى تۋىپ وتىر. بيلىك وسى ۇردىستەردىڭ قاۋىپتى باعىتىن بوگەۋ كەرەك.گەرمانيادا تۇرىكتەردىڭ بەلدى ازاماتتارى تۇرىكتەرگە تۇرىك مەكتەپتەرىن اشۋدى سۇراپ، تالاپ قويعانىن بىلەمىز. دەموكرات مەركەل بۇل تالاپقا جوق دەپ جاۋاپ بەرىپ: گەرمانيادا تۇرعىلارىڭ كەلسە، ينتەگرتسيالانىڭدار، اسسيميلياتسياعا تۇسىڭدەر دەدى. باتىس ەلدەرىندە تۇرعان ەلگە ءسىڭۋ، ياعني اسسيميلياتسياعا ءتۇسۋ پروگرەسسيۆتى ءۇردىس بولىپ ەسەپتەلەدى.قازاقستان ۇكىمەتى دە ينتەگراتسيالىق ۇردىستەردى ىنتالاندىرۋ كەرەك: ءوز ەركىمەن قازاق بولام دەيتىن وزبەك، ۇيعىر تاعى باسقالارعا كەدەرگىسىز قازاق بولۋعا جول اشقانى ءجون.قازاق مەكتەبىن ورىستاندىرۋ كەڭەس داۋىرىندە باستالىپ، پروەكت ينتەرناتسيوناليزاتسي كازاحسكوي شكولى اتتى جوبا جاسالعان ەدى. قازاق نارازى بولعاندىقتان ول بيلىك بۇل ساياساتتان باس تارتتى. بىراق كەڭەس ۇكىمەتى قازاق مەكتەپتەرىن بىرتەبىرتە ازايتۋدى جوسپارلاپ، قازاق بالاسىنىڭ 50 ورىس مەكتەبىنە ەرىكسىز اۋىستى. بۇگىنگى كۇنى ۇشتۇعىرلى ءتىل باعدارلاماسى سول پروەكت ينتەرناتسيوناليزاتسي كازاحسكوي شكولى جوباسىنىڭ جالعاسى بولىپ تۇر. قازاق مەكتەبى ورىس مەكتەبىنىڭ ءبىر تۇرىنە اينالماق. بجعم بىرنەشە ءتىل ەنگىزۋ ارقىلى قازاق مەكتەبىندەگى ءبىلىم دارەجەسىن تومەندەتپەك. وسى جولمەن قازاق مەكتەبىنەن قازاق اتااناسىن جەرىتپەك. قىسقاسى، قازاقستاندا دياسپورا وكىلدەرىنىڭ اسسيميلياتسياعا ءتۇسۋى پروگرەسسيۆتى ءۇردىس بولىپ تابىلادى دەسەك تە، قازاقتاردى ەتەكباستى ەتۋدىڭ جىمىسقى ساياساتى جالعاسىپ كەلەدى.زىكىريا زامانحانۇلى 1607قانات بىرلىكۇلى 3676
|
شەتەلدەردەگى سوتتالعان وتانداستارىمىز ەلگە قايتارىلادىقازاقستان 19 اقپان، 2021سەناتتىڭ كونستيتۋتسيالىق زاڭناما، سوت جۇيەسى جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى كوميتەتىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوتتى. وندا دەپۋتاتتار قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ اراسىنداعى سوتتالعان ادامداردى بەرۋ تۋرالى شارتتى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن تالقىلادى.زاڭ جوباسى سوتتالعان ادامداردى بەرۋدە ىنتىماقتاستىقتى جاقسارتۋ ماقساتىندا ازىرلەندى، بۇل ولارعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ، قاماۋدا ۇستاۋ جانە بوستاندىقتان ايىرۋدىڭ باسقا دا تۇرىندە وزدەرى ازاماتتارى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتە جازاسىن وتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.باس پروكۋراتۋرانىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا كورەيا رەسپۋبليكاسىندا سوتتالعان قازاقستان ازاماتتارىنىڭ جالپى سانى 23.شەتەلدەردەگى ازاماتتاردى قورعاۋ ەلىمىزدىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. سوندىقتان شارتتى راتيفيكاتسيالاۋ سوتتالعان ادامداردىڭ ازاماتتىق قوعامعا قايتا كىرىگۋىنە ىقپال ەتەدى، دەدى سەناتور سۇلتانبەك ماكەجانوۆ.وتىرىستا، سونداياق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ادۆوكاتتىق قىزمەت جانە زاڭ كومەگى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسى دا قارالدى. زاڭ جوباسى ازاماتتاردىڭ بىلىكتى زاڭ كومەگىن الۋ قۇقىعىن ىسكە اسىرۋ كەپىلدىكتەرىن ارتتىرۋعا، ادۆوكاتۋرا جانە زاڭ كونسۋلتانتتارى ينستيتۋتىن ودان ءارى دامىتۋعا، ولاردىڭ قىزمەتىن اۆتوماتتاندىرۋعا جانە وڭتايلاندىرۋعا باعىتتالعان.كوميتەت توراعاسى ۆلاديمير ۆولكوۆتىڭ ايتۋىنشا، زاڭ جوباسىن قابىلداۋ قازاقستاننىڭ بارلىق اۋماعىندا ادۆوكاتتىق قىزمەتتى بىركەلكى رەتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل ادۆوكاتتار كورسەتەتىن زاڭ كومەگىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋدى قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىس.زاڭ جوباسى تۇجىرىمدامالىق تۇردە ءبىرىنشى وقىلىمدا قارالدى.
|
قابدەش ءجۇمادىلوۆتىڭ وي تولعامدارىنان7 ماۋسىم 12:39استانا. قازاقپارات جالپى ۇلتشىل دەگەن سوزدەن ۇركۋ كەرەك پە؟ حالىقشىل، وتانشىل دەگەن سوزدەر جاقسى بولعاندا ۇلتشىل نەگە جامان بولۋعا ءتيىس؟ مۇنى قۇبىجىق ەتىپ كورسەتكەن يمپەريالىق ساياسات.وسىدان قورقىپ كەلگەن ءبىز ۇلتشىل دەۋگە اۋزىمىز بارماي ۇلتجاندى دەپ ءجۇرمىز... مەن بىلگەندە بۇل فورمادا ايتىلاتىن قازاقتا ەكىءۇش قانا ءسوز بار: بايجاندى، قاتىنجاندى، ءيتجاندى. ۇشەۋى دە ۇنامسىز سوزدەر. ۇلت دەگەن قاسيەتتى ۇعىمدى ءويتىپ قورلاۋعا بولمايدى. مەن شار تارتقان شاعىمدا بىردەڭەجاندى اتانعانشا، جاسىمدا كوپ بەينەتپەن العان ۇلتشىل دەگەن اتاعىمدى ساقتاپ قالعىم كەلەدى.باسقا ەلگە كىرىپتار، بودان بولعانىڭ ەشتەڭە ەمەساۋ. بارىنەن دە سەنى قۇل ەتكەنى ءۇشىن، سول وتارشىلدارعا ءومىر بويى قارىزدار بولىپ، راقمەت ايتقان جامان ەكەن!قازاقتا ءار ءجۇز، ءار ۇلىستىڭ وزىنە ءتان بوداندىق، قۇلدىق تاريحى بار. بىرەۋى ءسال ەرتەرەك، ەكىنشىسى ءسال كەيىنىرەك... قازىر ايتساڭ كۇلكى: اق پاتشاعا ءبىز بۇرىن قاراعانبىز دەپ، قۇلدىق ستاجىمىزدىڭ ۇزاقتىعىمەن ماقتانعان كەزىمىز دە بولدىاۋ!كەشەگى كەڭەستىك ءداۋىردى ويلاسام، مەنىڭ كوز الدىما الدەبىر دوڭعالاقسىز ۆاگوندى قارا جەردىڭ قىرتىسىن كوشىرە، رەلسسىز سۇيرەپ بارا جاتقان جانكەشتىلەر ەلەستەيدى. سودان كەيىنگى ءبىر سۋرەت ءتۇبى تەسىك تايقازان. الگىگە تاپقان تايانعانىڭدى اكەلىپ قۇيا بەرەسىڭ، قۇيا بەرەسىڭ، ءبىراق ءومىرى ءبىر تولمايدى. ايانىشتىاق!سوڭعى ءجۇزجىلدىقتا وزگەرىس، توڭكەرىس اتاۋلى ءبىزدىڭ ەلگە سىرتتان كەلىپ تاڭىلدى. ويتكەنى قازاقستان رەسەي كەرۋەنىنە تىركەلگەن بۇيدالى تايلاقتىڭ ءبىرى بولاتىن. ءيت سورلىسى كوشباسشىعا ەرەدى دەگەندەي، ءبىز يمپەريا كوشىنە ىلەسىپ، قايدا بارمادىق، قاي تاراپتا ساندالمادىق؟!زامان ازىپ، زاڭ توزايىن دەگەندە، حالىق تا ءوزىنىڭ ەجەلگى ەرلىك، جاۋىنگەرلىك سالتىنان ايىرىلىپ قالادى ەكەن عوي. مۇندايدا كەشەگى باتىردان بارىمتاشى، بارىمتاشىدان ۇرى، ۇرىدان قارى تۋادى. ال قارىدان ءبارى تۋادى...يسپاننىڭ ۇلى جازۋشىسى سەرۆانتەس جالعان اقشا جاساعاندار سەكىلدى، جالعان تاريح جازۋشىلاردى دا دارعا اسۋ كەرەك! دەگەن ەكەن. ونىڭ بەتىن ارى قىلسىن، ەگەر ول كىسىنىڭ ايتقانى بۇلجىماي ىسكە اساتىن بولسا، ءبىزدىڭ تاريحشى عالىمدار مەن جازۋشىلاردىڭ قاتارى قاتتى سيرەپ قالار ەدى.بىرەۋلەر ويلاپ جۇرگەندەي، تاريح دەگەنىمىز ساباداعى ساۋمال ەمەس ۇستىنە نە قۇيسا دا بوجىپ تۇرا بەرەتىن. تاريح ءوزىنءوزى تازارتىپ تۇراتىن تەلەگەي تەڭىز ىسپەتتى. ول ءوز تابيعاتىنا جات دۇنيەنى ەشقاشان قابىلدامايدى. سىرتتان كەلىپ قوسىلعان كىر قوقىس، جاپىراق جاڭقانى تولقىنمەن شايىپ، جاعالاۋعا شىعارىپ تاستايدى.ادەتتە سوت زالىندا كۋالاردىڭ شىندىقتى، تەك قانا شىندىقتى ايتام دەپ انت ۇستايتىنى بار عوي. ءبىزدىڭ قالام ۇستاپ جۇرگەن قاۋىم دا حالىق الدىندا دا سولاي قۇران ۇستاپ، انت بەرسە ارتىق بولماس ەدى.شىدامنىڭ دا شەگى بار. جات ورتادا جۇرگەن از ۇلت وكىلدەرى بەلگىلى شەككە دەيىن عانا ءوزىن ساقتاي الادى. قىرىق كۇنشىلىك شولدە تۇيە جانۋار وركەش مايىن سورىپ كۇن كورەدى دەگەن ءسوز بار. وسى تۇرعىدان كەلگەندە، قالىڭ قارا تاسقىننىڭ استىندا قالعان قىتايداعى قازاقتاردىڭ دا وركەش مايى سارقىلۋ الدىندا.ءوز باسىم ۇلتتىق توپىراقتان تىس، بۇكىل الەمگە ورتاق ادەبيەت بولادى دەگەنگە سەنبەيمىن. ۇلى اباي ءتورت بولىس توبىقتىعا قاراپ وتىرىپ، بۇكىل قازاقتى تانىدى. اقىننىڭ قازاققا ارناعان سوزدەرىن ءدۇيىم دۇنيە تامسانا وقىدى. ۇلى جىراۋ جامبىل تىڭدا، قاستەك، قاسكەلەڭ! دەگەن ەكەن. ەكى اۋىلدىڭ اراسى ۇزاسا 40 شاقىرىم. ال جاكەڭنىڭ ءۇنىن جەر شارى تۇگەل ەستىدى.قازىرگى قازاق ءتىلىنىڭ جاعدايىن ويلاعاندا، مەنىڭ كوز الدىما كوپ جىلدار كورىنگەن جايداقتاپ جاۋىر قىلعان، قۇيرىق جالى سۇيىلعان، ابدەن قانجىلىك بوپ، ءتورت اياعىنان بىردەي تۇرالاعان تۇلپار ەلەستەيدى.قازىر راديو مەن تەلەديداردا ءتىل بەزەيتىن قازاقتاردى تىڭداي وتىرىپ، تاڭ قالاسىڭ. كىلەڭ شۇلدىرلەك، بىدىقتار مەن تۇتىقتار، كەكەشتەر قايدان قاپتاپ كەتكەن؟!ءبىر كەزدە ۇلى بيلەردىڭ كوكىرەگىندە دامىلداپ، كورىگىندە شىڭدالعان وسىناۋ عاجايىپ تىلدە سۋىرىلىپ سويلەيتىن بىردە ءبىر شەشەن قالمادى دەگەن نە سۇمدىق؟بۇل كۇندە دۇنيەجۇزىندە ۇكىمەتى مەن پارلامەنتى مەملەكەت تىلىندە سويلەمەي، وزگە تىلدە سايرايتىن ءبىر عانا ەل بار. ول ءبىزدىڭ قازاقستان.ماركسشىلدەردىڭ ءتىل قاتىناس قۇرالى دەيتىن قاعيداسىنىڭ استارىندا حارامدىق بار. ءتىل قاتىناس قۇرالى عانا بولسا، ونى كەز كەلگەن باسقا تىلمەن الماستىرا سالۋ قيىنعا تۇسپەيدى. ءبىراق شىندىعى سولاي ما؟ ءتىل جاي قاتىناس قۇرالى عانا ەمەس، ءار ۇلتتىڭ باستان كەشكەن تاريحى، سالت ساناسى، ادەت عۇرپى، ءدىل يمانى، ءبىر سوزبەن ايتقاندا، جانى ەمەس پە؟! ءتىلدى الماستىرۋ جانىڭدى، يمانىڭدى الماستىرۋمەن بىردەي.بازار بيلەگەن زاماندا ساۋداعا تۇسپەيتىن دۇنيە جوق. قاجەت بوپ بارا جاتسا، مالدى دا، مۇنايدى دا، كومىر مەن تەمىردى دە، التىن كۇمىس، اسىل تاستاردى دا، ءبارىن دە بۇلداپ وتكىزۋگە بولادى. تەك، دۇنيەنىڭ بار بايلىعىن ۇسىنسا دا، ساۋداعا سالۋعا بولمايتىن ءبىر كيەلى نارسە بار. ول قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى.
|
ٴۇشىنشى جاڭعىرۋ تىڭ باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا جەتەلەيدى جاڭعىرتۋ 3.002 اقپان 2017، 11:32ٴۇشىنشى جاڭعىرۋ تىڭ باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا جەتەلەيدى02 اقپان 2017, 11:32 1031 0قازاقستاننىڭ ٴۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك دەپ اتالاتىن ماڭىزدى قۇجات ەل ەكونوميكاسىنداعى جاڭا باعىتباعدارلاردى ايقىنداپ بەردى. ەندى ونى ناتيجەلى جۇزەگە اسىرۋ نەگىزگى مىندەت سانالادى. جەتىسۋ اۋەكومپانياسى اق پرەزيدەنتى قالمۇحامەت دوڭەسبايەۆ وسىنداي پىكىردە، دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى.ەلباسى ٴوزىنىڭ جولداۋىندا ەل ەكونوميكاسىن دامىتۋ باعىتىنداعى قازاقستاننىڭ ٴبىرىنشى، ەكىنشى جاڭعىرۋى جولىندا جۇزەگە اسىرىلعان جۇمىستار مەن قول جەتكىزگەن تىڭ تابىستارىمىزدى تىزبەكتەي كەلىپ، تابىستى وتكەن وسى جاڭعىرۋلار ارقىلى باعا جەتپەس تاجىريبە جيناقتاپ، ٴۇشىنشى جاڭعىرۋدى باستاۋعا ٴتيىس ەكەنىمىزدى اتاپ ٴوتتى. وسىعان بايلانىستى پرەزيدەنت: بۇل جاڭعىرۋ قازىرگى جاھاندىق سىنقاتەرلەرمەن كۇرەس جوسپارى ەمەس، بولاشاققا، قازاقستان 2050 ستراتەگياسى ماقساتتارىنا باستايتىن سەنىمدى كوپىر بولماق. ول ۇلت جوسپارى 100 ناقتى قادام بازاسىندا وتكىزىلەدى، دەيدى جەتىسۋ اۋەكومپانياسىنىڭ باسشىسى.جولداۋدىڭ العاشقى باعىتىندا ەكونوميكا سالالارىن جاپپاي ساندىق مودەلگە كوشىرۋ كوزدەلگەن. وسى رەتتە ەلباسى ۇكىمەتكە سيفرلىق قازاقستان دەگەن اتاۋمەن جاڭا باعدارلاما ازىرلەۋدى جانە قابىلداۋدى تاپسىردى. ونەركاسىپ، اگروونەركاسىپتىك كەشەن، كولىك، لوگيستيكا، قۇرىلىس سەكتورى مەن باسقا دا سالالارداعى ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا باسا ٴمان بەرىلدى.قالمۇحامەت دوڭەسبايەۆ: جاڭا ەۋرازيالىق لوگيستيكالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ماڭىزدى باسىمدىقتاردىڭ ٴبىرى. وسىلاي دەگەن مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتكە 2020 جىلعا دەيىن ترانزيتتىك الەۋەتتى ارتتىرۋدى جۇكتەدى. ماسەلەن، كونتەينەرلىك جانە اۋە كولىگىمەن جولاۋشىلار تاسىمالىن ەسەلەۋ ارقىلى ودان تۇسەتىن پايدانى ٴتورت ميلليارد دوللارعا دەيىن جەتكىزۋ مىندەتتەلدى. ەل دامۋىنا سەرپىن بەرەتىن ماڭىزدى قۇجات بولاشاققا سەنىم ۇيالاتىپ، تىڭ باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا جەتەلەيدى. ەكونوميكامىزدى بيىك بەلەسكە كوتەرەتىن ەلباسىنىڭ جاڭا جولداۋى الپاۋىت مەملەكەتتەردى مويىنداتۋعا جاسالعان ۇلى قادام دەپ ويلايمىن.ەستەرىڭىزگە سالىپ وتسەك، 31 قاڭتار كۇنى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قازاقستاننىڭ ٴۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك اتتى ەل حالقىنا ارناعان جولداۋى جاريالاندى
|
12 باب: رىچېلغا خەت تىۋىش بلوگىدۈشەنبە كۈنى ئەتتىگەندىلا مەۋرىي روۋز ئادۇكاتى گرىتنى ئىشتىن بوشاتتى. خاك گەدىيس ھازىر تروينىڭ تۇنجى ئايالىدىن بولغان تۆت بالىسىنىڭ ئادۇكاتى بولغان ئىدى. ئۇنىڭ مىراستىن ئالىدىغان ئۆلۈشىمۇ 17.5 پىرسەنتكە چۈشكەن ئىدى. لېكىن ئۇنىڭغا تېگىدىغان پۇلنى سوممىسى ناھايىتى كۆپ ئىدى.ئۇ باشقا ئادۇكاتلارنى يىغىپ يىغىن ئاچتى. خاكنىڭ تۆتەيلەننىڭ ئادۇكاتى بولغانلىقىنى ئاڭلىغان ۋولىي برىياتنىڭ ئۆلگۈدەك ئاچچىقى كەلگەن بولۇپ، ئەگەر خاك لايبىجېيلنى ئۆزى تەرەپكە تارتىپ ئەكەتمەكچى بولسا ئۇنى ئۆلتۈرۋېتىشتىن يانمايتتى. سەن تولا ئېشىمغا كۆز قىزارتما، دېدى ئۇ ئۈنلۈك قىلىپ، بىز سېنىڭ نېمە ئويۇن ئويناۋاتقىلىڭنى بىلىمىز، بىزنى دۆت چاغلاپ قالما. سنىيد كىرىپ كەلدى. خاك ئۇنى ئولتۇرغانلاغا تونۇشتۇردى. ھازىر باشقا تەرەپنىڭ ئادۇكاتلىرى ئالدى بىلەن سىزدىن بىر نەچچە سوئال سورايدۇ. شۇڭا كىيىنكى بىر سائەت ياكى بىر نەچچە سائەت ئەتراپىدا بىزنى ئۆزئارا قارشى تەرەپ دەپ پەرەز قىلىڭ. خاك سوئال سوراشنى باشلىدى. سىنىيد ئۇنىڭ سوئالىغا ئۆزىنى تۇتۇۋالغان ھالدا ياخشى جاۋاب بەردى. ئاندىن كېيىن لەڭھورن خانىم سنىيدتىن ڧىلەن ئائىلىسى توغرىلىق بىر نەچچە سوئال سورىدى. رىچېل لېين توغرىلىق بىر نەرسە بىلەمسىز؟ سورىدى ئۇ. مېنىڭچە، بىلمەيمەن، دېدى سنىيد، سىزنىڭچىچۇ؟ سورىدى ئۇ لەڭھورن خانىمدىن.خاك تەسەۋۋۇر قىلىشقا ناھايىتى ئۇستا ئىدى. بىلىشىمچە سىز ڧىلەن ئەپەندىم توغرىلىق ھەممە ئىشنى ياخشى بىلىسىز. سىز ڧىلەن ئەپەندىنىڭ يېنىغا ئىشلەش ئۈچۈن كەلگەندە رىچېل 10 ياكى 11 ياشتا ئىدىغۇ دەيمەن. ڧىلەن ئەپەندى شۇنچە يىل رىچېلنىڭ ئىزدېرىكىنى قىلغان. لېكىن رىچېل ئۇنىڭ بىلەن ھېچقانداق مۇناسىۋىتىم يوق دەپ ئويلىغان بولۇشى مۇمكىن. مۇشۇنداق تۇرۇپمۇ ڧىلەن ئەپەندى ھەممە بايلىقلىرىنى رىچېلغا مىراس قالدۇرۇپ قويدى، بۇ ڧىلەن ئەپەندىنىڭ روھىي كېسەل ئىكەنلىكىنى چۈشەندۈرىدۇ. سنىيد ئۆزى بىلىدىغان نەرسىلەرنى كېڭەيتىپ سۆزلەپ ئۆتتى. ئۇ گىپىدىن توختىغاندا ئادۇكاتلار خۇشال بولۇشقان ئىدى. ئادۇكاتلار سنىيدقا ياردەملىشىپ بەزى قىيىن سوئاللارنىڭ جاۋابىنى تېپىشقا كىرىشىپ كەتتى. ئۇلار 3 سائەت سنىيدنىڭ ھېكايىلىرىنى قايتىدىن توقۇپ چىقتى. ئاندىن 2 سائەت ئۇ ھېكايىلەردىكى پاكىتلارنى ئۆرۈۋەتمەكچى بولۇشتى. سوئالغا جاۋاب بېرىشنى مەشىق قىلىۋېرىپ ئۇ يىغلايلا دەپ قالغان ئىدى. سنىيد چارچاپ ئۆلەي دىگەندە ئادۇكاتلار ئۇنى ئۆيگە قايتىپ دەم ئېلىشقا قويۇپ بەردى ۋە جاۋابلارنى ياخشى مەشىق قىلىشنى تاپىلىدى.بىچارە سىنىيد يېڭىدىن سېتىۋالغان ماشىنىسىنى ھەيدەپ ئۆيىگە قايتتى. ئۇ ئۇلار نېمە تەلەپ قىلسا شۇنى بېرىش قارارىغا كەلگەن ئىدى.نېيت چۈشتىن بۇرۇن كىتاب ئوقۇشنى ۋە بىرەر نەرسە يېزىشنى پىلانلىدى. لېكىن ئۇنىڭ پىلانى بىر تېلىڧۇن بىلەن ئۆزگىرىپ كەتتى. ھازىر ئالدىراشمۇ سىز؟ پوپ ڧىل تېلېڧۇن قىلغان ئىدى، مەن ھازىر چېركاۋنىڭ يەر ئاستى ئۆيىدە بىر ئىش قىلىۋاتقان ئىدىم. ئازراق ياردىمىڭىزگە موھتاج بولۇپ قالدىم. نېيت بوتقىلارغا قارىدى. يېتەرلىك بوتقا تۇراتتى. بىر نەچچە مىنۇت ئىچىدە باراي. دېدى ئۇ.ڧىل يەر ئاستى ئۆيدە ياغاچ ئۆلچەۋاتقان ئىدى. ئىنجىل ئۆگىنىش سىنىپىدىن ئالتىنى ئاچماقچى ئىدىم دېدى ئۇ.بۇ ناھايىتى كاتتا ئىشى ئىدى. ڧىل قەھۋە ئىچكەچ ناھايىتى ئاستا ئىشلەيتتى. ئۇلار ئىش قىلغاچ پاراڭلاشتى. نېيت ڧىلغا ئۆزىنىڭ ھۆكۈمەتكە باج تاپشۇرمىغانلىق قاتارلىق بىر قاتار باش ئاغرىقلىرىنى سۆزلەپ بەردى. ئەمدى نېمىش قىلاي دەيسىز؟ سورىدى ڧىل. سىز ياراتقۇچىغا ئىشىنەمسىز؟ ھەئە. ئۆزۈمنى ياراتقۇچىغا ئىشەنگۈچى دەپ ئويلايمەن. ئۇنداق بولسا خاتىرجەم بولۇڭ. ياراتقۇچى سىزگە نېمە قىلىشىڭىزنى كۆرسىتىدۇ. كىيىنكى ئىككى كۈن نېيت ھەركۈنى كېلىپ ڧىلىنغا ياردەملەشتى. شۇنداق قىلىپ يۈرۈپ ئۇلار ئاستائاستى دوست بولۇپ قالغان ئىدى.سەيشەنبە كۈنى كەچتە نېيت تىرناقلىرىدىكى خېنىنى چىقىرىۋاتقان ۋاقىتتا جوش ئۇنىڭدىن رېئال دۇنياغا قايتىپ كېلىشىنى سوراپ تېلېڧۇن قىلغان ئىدى. باش سوتچى ۋىكىلىڧ ئەتە سىز بىلەن كۆرۈشمەكچى، دېدى جوش. ئۇنىڭغا نېمە لازىمكەن ؟ مەن ئۇنىڭغا سىزنىڭ رىچېلنىڭ ئادۇكاتى بولغانلىقىڭىزنى ئېيتتىم. ئۇنىڭ رىچېل توغرىلىق سورايدىغان سوئالى بار ئوخشايدۇ. سىزگە ھاجەت چۈشتى. ئەتە چۈشتە باش سوتچى ۋىكىلىڧنىڭ ئىشخانىسىدا كۆرۈشەيلى. نېيت ئوتقا بىر پارچە ئوتۇن تاشلىدى. ئۇ كاستۇم كىيىپ، گالستۇك تاقاپ، ئۆزى دېمەكچى بولغان گەپلەرنى دېيەلەيتتى، ئۇ گېپىنى تېپىپ قىلالايتتى. لېكىن ئۇ ئەمدى ئۆزىنى بىر ئادۇكات دەپ قارىمايتتى. خۇداغا شۈكرى، ئۇنىڭ ئادۇكات بولغان كۈنلىرى ئاخىرلاشقان ئىدى.ئۇ بۇ نۆۋەت بىر قېتىملا بۇ ئىشنى قىلاتتى. ئۇ ئۆزىگە پەقەت رىچېل ئۈچۈن مۇشۇنداق قىلىۋاتىمەن دەيتتى. لېكىن رىچېلنىڭ بۇنى خالىمايدىغانلىقىنى بىلەتتى.سائەت 12 يېرىم بولغاندا باش سوتچى ۋىكىلىڧ ئىشخانىسىغا كىرىپ كەلدى. جوش سىزنىڭ دۇنيادىكى ئەڭ باي ئايال بىلەن كۆرۈشكەنلىكىڭىزنى ئېيتتى، دېدى ئۇ. شۇنداق. ئىككى ھەپتىلەر ئىلگىرى ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشتۈم. ئۇنىڭ نەدىلىكىنى ماڭا دەپ بەرسىڭىز بولاتتى. ئۇنداق قىلالمايمەن. ئۇ مەندىن بۇنى ھېچكىمگە دېمەسلىكىمنى ئۆتۈنگەن، مەن ۋەدە بەرگەن ئىدىم. ئۇ سوت مەيدانىغا ھازىر بولالامدۇ؟ ئۇ كەلمىسىمۇ بولىدۇ، چۈشەندۈردى جوش، رىچېل ڧىلەن ئەپەندىمنىڭ روھىي ھالىتىدىن ئازراقمۇ خەۋىرى يوق، شۇڭا ئۇ گۇۋاھچى بولالمايدۇ. بۇ دەۋانى ئۇ بولمىسىمۇ داۋاملاشتۇرالايمىز. ئۇنداقتا رىچېل ئۆزىنىڭ ۋەسيەتنامىنى كۆرگەنلىكى ۋە بىزنىڭ قىلىۋاتقان ئىشىمىزدىن خەۋىرى بارلىقى توغرىلىق بىر پارچە خەت يېزىپ بېرىشى كېرەك. بولىدۇ، سوتچى جانابلىرى. دېدى جوش.باش سوتچى ۋىكىلىڧ رىچېل توغرىلىق سوئال سوراشنى باشلىغان ئىدى. ئۇنىڭ سوئاللىرى ناھايىتى خەتەرلىك ئىدى. ۋىكىلىڧ رىچېلنىڭ بۇ پۇلنى ئالمايمەن دېگەنلىكىنى بىلمەيتتى. جوش ئۇنىڭ سوئالىنى بۆلۈۋەتتى، سوتچى جانابلىرى، بۇ ئۇنداق مۇرەككەپ دەۋا ئەمەس، بۇنى سىزمۇ بىلىسىز. ئۇنىڭ ئۈستىگە باشقىلارمۇ تىتىلداپ كىتىۋاتىدۇ. نېمىشقا بۇ دەۋانى تېزراق قولغا ئالمايمىز؟ ئادۇكاتلارنىڭ ھەممىسىنى بىر ئۆيگە يىغساق، ئۇلار گۇۋاھچىلىرىنىڭ تىزىملىكىنى ۋە ئىسپات ھۆججەتلەرنى بەرسە، ئاندىن 90 كۈنلۈك سىناق ھۆكۈم بىكىتسەكلا بولمىدىمۇ. ئوۋرايلىي ئەپەندى، سىزنىڭ خېرىدارىڭىزمۇ مىراسنى ئېلىش ئۈچۈن ئالدىراۋاتامدۇ؟ ئەجەبا سىز ئالدىرىمامسىز، سوتچى جانابلىرى؟ سورىدى نېيت.ئۈچىلىسى كۈلۈشۈپ كەتتى.ئاشۇ ئاخشىمى نېيت رىچىلغا بىر پارچە خەت يازماقچى بولدى. ئۇ ھيۇستوندىكى دۇنيا قەبىلىلەر مىسسىيونېرلار ئۆمىكىنىڭ ئادرېسىنى بىلەتتى. ئۇ خەتكە شەخسىي خەتچەك دەپ ئەسكەرتكەندىن كېيىن رىچېلغا تىگىدىغانلىقىنى يېزىپ سېلىۋەتسىلە بولاتتى. رىچېل بىلەن ئالاقىلىشىدىغان ئامال چوقۇم تېپىلاتتى. دۇنيا قەبىلىلەر مىسسىيونېرلار ئۆمىكىدىن بىرەرسى رىچېلنى تونۇشى ۋە ئۇنىڭ نەدە ئىكەنلىكىنى بىلىشى مۇمكىن ئىدى.ئۇ ئالدى بىلەن ئايچېسلانى يازدى، ئاندىن سۆيۈملۈك رىچېل، دەپ يازدى.بىر سائەت ئۆتۈپ كەتتى. ئۇ مۇۋاپىقراق سۆزلەرنى تېپىش بىلەن ئاۋارە ئىدى. دېرىزىنىڭ سىرتىدا يېرىم مېتىردەك قار دۆۋلىنىپ كەتكەن ئىدى. رىچېل بالىلىقىدىكى قار ياققان چاغلارنى ئەسلەمدىغاندۇ؟ دەپ ئويلىدى ئۇ. نېيت ئاخىرى قارنى تەسۋىرلەش بىلەن خەتنى باشلىدى.نېيت خەتتە ئۆزىنىڭ ئۇنىڭ ئادۇكاتى بولغانلىقىنى يازدى ھەمدە مىراس توغرىلىق نېمە ئىشلارنىڭ بولۇۋاتقانلىقىنى چۈشەندۈردى. ئۇ يەنە پوپ ڧىل توغرىلىق، چېركاۋ ۋە ئىنجىل ئۆگىنىش سىنىپى توغرىلىق، شۇنداقلا ئۆزىنىڭمۇ ئىنجىل ئۆگىنىۋاتقانلىقىنى، بۇنىڭ ناھايىتى كۆڭۈللۈك ئىكەنلىكىنى ۋە ئۇنىڭغا دۇئا قىلىپ تۇرغانلىقى يازدى.نېيت خەتنى يېزىپ تۈگەتتى. خەت ئۈچ ۋاراق بولغان ئىدى. نېيت خەتنى ئۆزى ئىككى قېتىم ئوقۇپ چىقتى ۋە رىچېل خېتىمنى ياقتۇرىدۇ دەپ ئويلىدى. نېيت خەت رىچېلغا تېگىپلا قالسا، ئۇنىڭ بۇ خەتنى قايتا قايتا ئوقۇيدىغانلىقىنى بىلەتتى.نېيت رىچېلنى يەنە كۆرۈشنى ئارزۇ قىلاتتى.جۈمە كۈنى ئەتىگەن گېزىتتە رىچېل لېينىنڭ ئادۇكاتى نېيت ئوۋرايلى ئەپەندىنىڭ ئۇنىڭغا ۋاكالىتەن ئىش بىجىرۋاتقانلىقى، ھەمدە ئۇنىڭ ئۆزىنىڭ دادىسىدىن قالغان مىراسىنى تالىشىۋاتقان كىشىلەر بىلەن ئېلىشىدىغانلىقى ھەققىدىكى خەۋەر بېسىلغان بولۇپ، خەۋەردە ئوۋاريلى ئەپەندىنىڭ رىچېلنى ئىزدەپ تېپىپ ئۇنىڭغا ۋەسىيەتنامىنىڭ كۆپەتمىسىنى كۆرسەتكەنلىكى ۋە تۈرلۈك قانۇنىي ئىشلارنى مۇلاھىزە قىلغاندىن كېيىن ئۇنىڭ رىچېلنىڭ ئادۇكاتى بولغانلىقى دېيىلگەن ئىدى.ڧىلەن ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ ئادۇكاتلىرى بۇ خەۋەردىن قاتتىق ھەيران قالغان بولۇپ، ئۇلار لەڭھورن خانىمىنىڭ ئىشخانىسىغا بۇ ئىشنى مۇلاھىزە قىلىش ئۈچۈن يىغىلدى. بۇ ئايال ئىمزا قويغان ھېچنېمىنى كۆرگىنىمىز يوق، دېدى خاك، ئۇنىڭ قەيەردىلىكىنى ئادۇكاتىدىن باشقا ھېچكىم بىلمەيدۇ، ھەم ئۇنىڭ ئادۇكاتىمۇ ئۇنىڭ نەدىلىكىنى ئېيتقىلى ئۇنىمايۋاتىدۇ. شۇ نەرسە ئېنىقكى، رىچېلنڭ ئۆزىنىڭ ئوتتۇرىغا چىققۇسى يوق. كۆپ ساندىكى بايلار شۇنداق قىلىشىدۇ، خاكنىڭ گېپىنى بۆلدى برايتىر، ھەممىسى بېشىنى ئىچىگە تىقىۋالىدۇ. ئۇنداق قىلمىسا ھەممە ئادەم پۇل سوراپ ئۇلارنى ئىشىكى ئالدىغا تىزىلىۋالىدۇ ئەمەسمۇ. ناۋادا ئۇنىڭ بۇ پۇللارنى ئالغۇسى بولمىسىچۇ؟ ھەرگىز ئۇنداق قىلمايدۇ، دېدى برايتىر. باشقىلار بولسا بۇ ئېھتىماللىقنى ئويلىشىۋاتاتتى. بۇ پەقەت پەرەز، دېدى خاك، ناۋادا ئۇ پۇللارنى ئالمىسا، ئۇنىڭ نېسىۋىسى باشقا مىراسخورلارغا بۆلۈنۈپ بېرىلىدۇ. ئادۇكاتلار تېزلىكتە ھېسابلاپ بېقىشتى. بىر مىليارد بىر يۈز مىليون، باجنى چىقىرىۋېتىپ 6 گە بۆلسە. ھەر بىرىگە ئالەم بايلىق تېگىش ئېھتىمالى بار ئىدى.بىر قوڭۇر رەڭلىك لىپاپا شىمالى ئامېرىكا مىسسىيونېرلار ئۆمىكىنىڭ تەشكىللىگۈچىسى نېيۋا كالىيانىڭ ئىشخانىغا يەتكۈزۈپ بېرىلدى. لىپاپا ئۈستىگە شىمالى ئامېرىكىدىكى مىسسىيونېر رىچېل لېينغا تېگىدۇ. شەخسىي خەتچەك. دەپ يېزىلغان بولۇپ، ئىچىدە مۇناسىۋەتلىك كىشىگە تېگىدۇ دەپ يېزىلغان بىر پارچە خەت ۋە كىچىكراق بىر لىپاپا تۇراتتى. نېيۋا خەتنى ئۈنلۈك ئوقۇدى. بۇ پېچەتلەنگەن خەت بىرازىلىيەدە خىزمەت قىلىۋاتقان مىسسىيونېرىڭلار رىچېل لېيغا تېگىدۇ. سىلەردىن بۇ خەتنى ئۇنىڭغا يەتكۈزۈپ بېرىشىڭلارنى تۆۋەنلىك بىلەن سورايمەن. مەن ئىككى ھەپتە ئىلگىرى بىر قانۇنىي ئىش ئۈچۈن رىچېل بىلەن پەنتەنېلدا كۆرۈشكەن. ئۇ ياخشى تۇرۇۋېتىپتىكەن. مەن رىچېلغا ئۇنىڭ نەدە تۇرىدىغانلىقى ھەققىدە باشقىلارغا تىنمايدىغانلىق ھەققىدە ۋەدە بەرگەن ئىدىم. ئۆزىمۇ ھەرقانداق قانۇنىي ئىشلار بىلەن ئاۋارە قىلىنىشنى خالىمايدىغانلىقىنى ئېيتقان ھەم ئۇنىڭ تەلىپىگە قوشۇلغان ئىدىم. ئۇ يېڭى كېمە ۋە دورالازىملىقلار ئۈچۈن پۇلغا لازىم بولىدۇ. مەن خۇشاللىق بىلەن سىزگە بىر پارچە چەك ئەۋتىپ بىرىمەن. رىچېلغا يەنە خەت يازىمەن. بۇ خەتنى ئۇنىڭغا سېلىۋەتكەندىن كېيىن ماڭا خەۋەر قىلىۋېتىشڭلارنى ئۆتۈنىمەن. كۆپ تەشەككۈرلەر ئېيتىپ : نېيت ئوۋرايلى. رىچېل تۇرۇۋاتقان يەرگە بېرىش ئۇنداق ئاسان ئىش ئەمەس ئىدى. دۇنيا قەبىلىلەر مىسسىيونېرلار ئۆمىكى ھەر يىلى 3 ئايدا بىر قېتىم، 8 ئايدا بىر قېتىم كورۇمبادىكى پوچتىخانىغا پوسۇلكا ئەۋەتەتتى. بۇ پوسۇلكىلار داۋالاشتا ئىشلىتىدىغان نەرسەكېرەكلىكلەر، خىرىستىيان ئوقۇشلۇقلىرى ۋە رىچېلغا كېرەكلىك باشقا نەرسىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالاتتى. پوسولكا پوچتىخانىدا 30 كۈن قويۇپ قۇيۇلاتتى. ئەگەر مۇشۇ ئارىلىقتا رىچېل پوسولكۇنى ئېلىپ كەتمىسە، پوچتىخانا ئۇنى ھيۇستونغا قايتۇرۇۋېتەتتى. ھازىرغىچە پوسولكۇلار قايتۇرۇلۇپ باقمىغان ئىدى. رىچېل ھەر 8 ئايدا كورۇمباغا كېلىپ دۇنيا قەبىلىلەر مىسسىيونېرلار ئۆمىكىنىڭ ئىشخانىسىغا تېلېڧۇن قىلاتتى. پوسۇلكا 3 ئايدا سۇ يولى ئارقىلىق ئەۋەتىلەتتى. بىر كېمە پوسولكۇنى سئاكو دەرياسى ئېغىزىغا يېقىن بىر دېھقانچىلىق مەيدانىدا قويۇپ قويدىغان بولۇپ، لاكو ئۇنى ئېلىپ كېتەتتى.11 يىلدىن بۇيان رىچېلغا ئەزەلدىن شەخسىي خەتچەك كېلىپ باقمىغان ئىدى. نېيۋا نېيتنڭ تېلېڧۇن نومۇرى ۋە ئادرېسىنى كۆپەيتىپ خەتنى بىر تارتمىغا تىقىپ قويدى. ئۇ خەتنى بىر ئايدىن كېيىن، 3 ئايلىق دائىملىق تەمىنات بىلەن ئەۋەتمەكچى بولغان ئىدى.تېلېڧۇن جىرىڭلىغاندا نېيت ئۇخلاۋاتقان ئىدى. تېلېڧۇندىن بىر ئايالنىڭ ئاۋازى كەلدى. نېيت ئوۋرايلى ئەپەندىمنى چاقىرىپ قويغان بولسىڭىز. مەن شۇ بولىمەن. خەيرىلىك ئەتىگەن. مېنىڭ ئىسمىم نېيۋا كالىيا. سىزنىڭ خېتىڭىزنى تاپشۇرۇپ ئالدىم. رىچېل خەت قايتۇرغاندا سىزگە ئەۋەتىپ بىرىمەن. رەھمەت سىزگە. ئۇنىڭغا يەنە خەت يازىمەن. يېقىندىن بۇيان ئۇنىڭدىن بېرەر خەۋەر بارمۇ؟ رىچېل ئىككى ھەپتە بۇرۇن كورۇمباغا كەلگەن ئىدى. نېيت بۇنى بىلەتتى، چۈنكى رىچېل دوختۇرخانىغا ئۇنى يوقلاپ كەلگەن، دوختۇرخانىدا ئۇنىڭغا گەپ قىلغان ۋە ئۇنىڭ بىلەكلىرىنى سىلىغان، ئارقىدىن غايىب بولغان ئىدى. لېكىن ئۇنىڭ دۇنيا قەبىلىلەر مىسسىيونېرلار ئۆمىكى ئىشخانىسىغا تېلېڧۇن ئالمىغىنى غەلىتە ئىدى. ئۇنى نېمىشقا ئىزدىگەن ئىدىڭىز؟ سورىدى نېيۋا كالىيا. گېزىتىكى خەۋەرلەرنى كۆرسىڭىز، رىچېلنىڭ دادىسىنىڭ نېمە ئىش قىلغانلىقىنى چۈشىنىسىز. نېمە ئىش بولۇۋاتقانلىقىنى ئادۇكاتلا چۈشەندۈرۈپ بېرەلىسە كېرەك. ئۇنىڭ ئۇ يەردە بىر نەرسىلەرگە ئېھتىياجى بارلىقىنى تىلغا ئېلىپتىكەنسىز. نېيت ئۇنىڭغا يىلان چېقىۋالغان ھېلىقى كىچىك ئىندىيان قىزنىڭ رىچېلدا ئۇنىڭغا بېرىدىغان دورا بولمىغانلىقى ئۈچۈن ئۆلۈپ كەتكەنلىكىنى ئېيتىپ بەردى. ئۇ كورۇمبادىن يېتەرلىك داۋالاشتا كېرەكلىك دورىلارنى تاپالمايدۇ. مەن ئۇ لازىم بولغان ھەممە نەرسىنى ئۇنىڭغا ئەۋەتىپ بېرىشنى خالايمەن. سىزگە رەھمەت. پۇلنى دۇنيا قەبىلىلەر مىسسىيونېرلار ئىشخانىسىدىكى ئادرېسىمغا ئەۋەتىپ بىرىڭ. ئۇنىڭ بارلىق لازىمەتلىكلەرگە ئېرىشىگە كاپالەتلىك قىلىمەن. دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا بىزنىڭ رىچېلغا ئوخشاش ئادەملىرىمىزدىن تۆت مىڭى بار، لېكىن بىزدە يېتەرلىك مەبلەغ يوق. باشقا مىسسىيونېرلارمۇ رىچېلغا ئوخشاشلا ئالاھىدىمۇ؟ شۇنداق. ئۇلار ياراتقۇچى تاللىغان كىشىلەر. ئۇلار نېيت خەتلىرىنى نېيۋاغا ئەۋەتىپ بېرىدىغان، نىيۋا ئۇنى كورۇمباغا ئەۋەتىپ بېرىدىغان بولۇپ كىلىشتى. ھەم نېيت ياكى نىيۋا رىچېلدىن بىرەر خەۋەر ئاڭلىسا بىربىرىگە تېلېڧۇن قىلىدىغان بولۇشتى.نېيت كارىۋاتقا قايتىپ ياتتى. ئۇ رىچېلنىڭ كورۇمباغا كەلگەندە نېمىشقا دۇنيا قەبىلىلەر مىسسىيونېرلار ئۆمىكىگە تېلېڧۇن قىلمىغانلىقىنى ئويلاۋاتتى. رىچېل لاكودىن نېيتنىڭ قاتتىق كېسەل بولۇپ قالغانلىقىنى ئاڭلاپ ئېنىقلا كورۇمباغا كەلگەن ئىدى. لېكىن ئۇنىڭ مىراسنىڭ ئىشى توغرىلىق ئۇلارنىڭ ھېچقايسىسىغا تېلېڧۇن قىلمىغانلىقى بەك غەلىتە ئىدى.
|
تۈرك دۇنياسى ئورتاق ئەدەبىياتى 12 ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : ئەدەبىيات گۈلزارى تۈرك دۇنياسى ئورتاق ئەدەبىياتى 12دەدە قورقۇت داستانى ھەققىدە قىسقىچە مەلۇماتدەدە قورقۇت نى ئەدەبىي ئەسەرلەرنىڭ گۈلتاجى دەپ قوبۇل قىلىش لازىم. چۈنكى دەدە قورقۇت كىتابى، كوللېكتىپ ئىجادىيەتنىڭ يۈكسەك پەللىسىنى ئەكس ئەتتۈرۈپ بېرىدۇ. بىر مىللەتنىڭ شەكىللىنىشى، ھايات شەكلى، تىلى ۋە تەسەۋۋۇر كۈچىگە ئائىت ئىستېتىك بايلىقلارنىڭ، ئەسىرلەرنىڭ ئەلگەكلىرىدىن ئۆتكۈزۈلگەندىن كېيىن پىشىپ يېتىلگەن ئىجادىيەت تۈرى داستاندۇر. داستان بۇ خىل ئالاھىدىلىكى بىلەن ئەدەبىي ژانىرلارنىڭ گۈلتاجى ھېسابلىنىدۇ. داستانلار ئىچىدە دەدە قورقۇتمۇ تۈرك داستانلىرىنىڭ گۈلتاجى دۇر. بىزنىڭ قارىشىمىزچە، مەشھۇر ئەدەبىيات تارىخچىمىز فۇئاد كۆپرۈلۈنىڭ تۈرك ئەدەبىياتىنىڭ بارلىق مەھسۇلاتلىرىنى تارازىنىڭ بىر تەرىپىگە، دەدە قورقۇتنى بىر تەرىپىگە قويىدىغان بولساق، دەدە قورقۇت بېسىپ كېتىدۇ دېگەن سۆزى بۇ نۇقتىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا ھېچقانچە مۇبالىغە قىلىنغان ئەمەس. ئەزەربەيجان جۇمھۇرىيىتىنىڭ 1998 يىلىنى دەدە قورقۇت يىلى ئېلان قىلىشى، بۇنىڭ ئۈچۈن بىر دۆلەت كومىتېتى تەشكىل قىلىشى؛ قازاقىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ قىزىل ئوردادىكى بىر دۆلەت ئۇنىۋېرسىتىتىغا دەدە قورقۇتنىڭ ئىسمىنى بېرىشى چوڭقۇر مەنىلەرنى ئۆزىگە مۇجەسسەم قىلغان.دەدە قورقۇت كىتابى، پۈتۈنلەي ئوغۇز تۈركلىرىگە ئائىت ھېكايىلەردىن تەشكىل تاپقان بىر پارچە ئەدەبىي ئەسەردۇر. بۇ ئەسەردە، ئوغۇز تۈركلىرىنىڭ 9 ۋە 12 ئەسىرلەردە غەربكە قاراپ كۆچۈشى ئەسناسىدىكى ۋەقەلەر تېما قىلىنغان.دەدە قورقۇت كىتابى، كېلىپ چىقىشى ئېتىبارغا ئېلىنغىنىدا، ئېغىز ئەدەبىياتىنىڭ ئۈلگىسىدۇر. كىتابنىڭ 15 ۋە 16 ئەسىرنىڭ يېزىق، تىل ۋە ئۇسلۇب ئالاھىدىلىكلىرىنى ئۆزىگە مۇجەسسەملەشتۈرگەن بولۇشى ئۇنىڭ بۇ دەۋرلەردە قەلەمگە ئېلىنغانلىقىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.كىتابنىڭ ئىككى قول يازما نۇسخىسىنىڭ بارلىقى مەلۇم. بۇلارنىڭ بىرى درەسدەن نۇسخىسى، يەنە بىرى ۋاتىكان نۇسخىسى بولۇپ، بۇلارنىڭ ھەر ئىككىسى مۇقەددىمە بىلەن باشلايدۇ.دەدە قورقۇت كىتابىنىڭ ئەسلىدىكى ئىسمى كىتابى دەدەم قورقۇد ئەلا لىسانى تائىفەئى ئوغۇزان دۇر. كىتابتىكى ھېكايىلەر مۇجادەلەلەر ۋە تۈرك تارىخىنىڭ مۇئەييەن دەۋرلىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىزلارنى چۆرىدەيدۇ.9 ئەسىر بىلەن 11 ئەسىر ئارىسىدا ئوغۇزلارنىڭ سىر دەريانىڭ شىمالىدىكى قوشنىلىرى بولغان پەچەنەك ۋە قىپچاقلار بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرى ۋە ئۇرۇشلارنى مەزمۇن قىلغان ھېكايىلەر، سالۇر قازان نامى ئەتراپىغا توپلانغان سالۇر قەبىلىسىنىڭ تارىخىي داستانلىرىدۇر.13 ئەسىردىن ئېتىبارەن شەرقىي ئانادولۇ ۋە ئەزەربەيجاندا تۈركمەن قەبىلىرىنىڭ گىرۇزى، ئابخاز ۋە ترابزون رىملىرى بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرى ۋە ئۇرۇشلار بايان قىلىنغان دىرسە خان ئوغلى بوغاچ خان، دەلى دۇرمۇل، قان تۇرالى ھېكايىلىرى بولسا، باشقا بىر دەۋرنىڭ ئىزلىرىنى ئۆزىگە مۇجەسسەملەشتۈرگەن.دەدە قورقۇت ھېكايىلىرى تۈرك مىللىتىنىڭ ئۆز كىملىكىنى ئەكس ئەتتۈرۈپ بېرىدىغان، تۈرك روھى مەيدانغا كەلتۈرگەن، تۈرك تىل ۋە كۈلتۈرى نۇقتىسىدىن ئالاھىدە مۇھىم ئورۇندا تۇرىدىغان بىر پارچە ئەسەردۇر. بۇ داستانلاردا دۇرۇسلۇق، ۋەدىسىدە تۇرۇش، مۇقەددەس نەرسىلەر يولىدا يولى كەلگەندە ئۆزىنى قۇربان قىلىش دېگەن قىممەت قاراشلار ئوتتۇرىغا قويۇلىدۇ ۋە پۈتۈن بۇ ئامىللار ئائىلە، جامائەت، نەسەب ۋە ئىنسان سۆيگۈسىنى روياپقا چىقارماقتا. ئاتا ئانىغا ساداقەت، بىر تۇغقان، دوست بۇرادەر، بالا پەرزەنت سۆيگۈسى بارلىق ھېكايىلەردە ئوتتۇرىغا قويۇلىدۇ. ئوغۇزلارنىڭ ئائىلە ھاياتى ناھايىتى ساغلام بولۇپ، ئاياللارغا، ئانىلارغا بولغان ھۆرمەت ئىنتايىن كۈچلۈكتۇر. ئاياللار ئاتقا مىنىدىغان، قورال ئىشلىتىدىغان، ئۇرۇشقا قاتنىشىدىغان قەھرىمانلار سۈپىتىدە نامايان قىلىنىدۇ.ھېكايىلەردە ئوغۇز تۈركلىرىنىڭ قەدىمكى ئېتىقادلىرى بىلەن ئىسلامىيەتنىڭ دۇنيا قارىشى ئۆز ئارا ئۇچرىشىپ تۇرىدۇ.كىتابتا ئورۇن ئالغان قەھرىمانلار ئوغۇز بەگلىرى ۋە خان ئوغۇللىرىدۇر؛ بىراق ئەسلى قەھرىمان ئوغۇز ئىلىنىڭ ئاقساقىلى دەدە قورقۇتتۇر. ئۇ مۇجادىلىلەرگە قاتناشمايدۇ، بىراق ھەر پائالىيەت ۋە ۋەقەنىڭ ئاخىرىدا كېلىدۇ، ۋەقەگە بېغىشلاپ باربۇت چالىدۇ؛ ئوغۇزنامە قوشىدۇ، نەسەبلەرنى ئاڭلىتىدۇ. ئوغۇزلارنىڭ بارلىق مۇشكۇلاتلىرىنى ھەل قىلىدۇ.مەيلى تۈركىيەدە ياكى چەت ئەللەردە بولسۇن دەدە قورقۇت داستانىنى چۆرىدىگەن ھالدا كۆپلىگەن ئىلمىي تەتقىقاتلار ئېلىپ بېرىلدى. تۈركىيە سىرتىدا بارتولد، سامايلوۋىچ، ھامدى ئاراسلى، مۇختار ئاۋېزوۋ، ئەھمەد چوبانئوغلۇ؛ تۈركىيەدە كىلىسلىق رىفات، پ.نائىلى بوراتاۋ، مۇھەررەم ئەنگىن، ئورھان شائىك گۆكيايغا ئوخشاش قىممەتلىك ئالىملارنىڭ ئەسەرلىرى بۇ تەتقىقاتلارنىڭ بىر قىسمى ھېسابلىنىدۇ.كۆپلىگەن مەنبەلەردە، دەدە قورقۇتنىڭ ئەسلىدىكى ئسىمى قورقۇت ئاتا بولسىمۇ، دەدە نامىنىڭ ئۇنىڭغا تەجرىبىسى، ئىلمى، مويسىپىتلىقىنىڭ تەقەززاسى سۈپىتىدە كېيىنچە بېرىلگەنلىكى قارىشى بىردەك ئوتتۇرىغا قويۇلىدۇ. ھەقىقىي ھاياتى ھەققىدە پاكىتنى چىقىش قىلىدىغان مەلۇماتلاردىن مەھرۇم بولۇشىمىزنىڭ نەتىجىسى سۈپىتىدە بۇ ئۇلۇغ ئوغۇز ئالىمىنىڭ ئەسلى ئىسمىنىڭ نېمە ئىكەنلىكى توغرىسىدا ھەر خىل قاراشلار ئوتتۇرىغا قويۇلغىنىدەك، ھاياتى ھەققىدىمۇ ئوخشاش بولمىغان رىۋايەتلەر ئوتتۇرىغا قويۇلماقتا.شۇنىڭ ئۈچۈن، پۈتۈن تۈرك قەبىلىلىرى ئارىسىدا تونۇلغان، ھۆرمەتكە سازاۋەر بولغان دەدە قورقۇتنىڭ قايسى قەبىلە ۋە قاتلامغا ئائىت ئىكەنلىكى رېئاللىقىدىنمۇ بەكرەك، قازاق، تۈركمەن، ئازەرى، تاتار، ئۇيغۇر، قىرغىز، ئۆزبېك ۋە ئانادولۇ تۈركلىرىنىڭ ئۇنىڭغا ئىگىدارچىلىق قىلىشى، ئۇنىڭ كىملىكىدىنمۇ مۇھىم بىر نۇقتا ھېسابلىنىدۇ. چۈنكى ئورتاق قىممەت قاراشلار كەڭ كەتكەن رايوندا چېچىلاڭغۇ ھالدا ياشايدىغان خەلقلەرنى بىر بىرلىرىگە يېقىنلاشتۇرۇشنىڭ ئەڭ مۇھىم ئامىلىدۇر.بىرلىككە كەلگەن قاراشلارغا ئاساسلانغاندا، دەدە قورقۇت بىر مۇستەقىل ئىجتىمائىي شەخس سۈپىتىدە ئالدىمىزغا چىقىدۇ. ئۇ ھەقىقىي مۇتەپەككۇر، باشقىلار ھەر دائىم مەسلىھەت سورايدىغان، قىيىنچىلىقلارنىڭ ھەل قىلىنىشىدا ياردەم تەلەپ قىلىنىدىغان، كارامەتكە ئىگە، كەلگۈسى ۋە نامەلۇم ئىشلاردىن خەۋەر بېرىدىغان ئۇلۇغ كىشى بولۇپ، بۇ خىل ئالاھىدىلىكلىرى بىلەن بىرگە ئۇ كۈچلۈك بىر خەلق شائىرى ئىدى. شۇنىڭ ئۈچۈنمۇ دەدە قورقۇت شائىرلارنىڭ پىرى، ئوزانلار بېشى دېگەن سۈپەتلەر بىلەن تىلغا ئېلىنىپ كەلدى.ئوغۇز تۈركلىرىنىڭ ئىجتىمائىي ھاياتىنىڭ روشەن ئىپادىسى بولغان دەدە قورقۇت ھېكايىلىرى، ئەسەر نامىدىنمۇ چىقىپ تۇرغىنىدەك، تۇنجى قېتىم ئۇنىڭ تەرىپىدىن تەرتىپلىنىپ خەلق بىلەن ئورتاقلىشىلغان. كىتابتا ئۇنىڭ نامىنىڭ زىكىر قىلىنماسلىقىنىڭمۇ بۇنىڭدىن باشقا ئىزاھاتى بولمىسا كېرەك.ئاساسەن دېگۈدەك بارلىق مەنبەلەر قورقۇت نامىدا ھەمپىكىر بولسىمۇ، بىر قىسىم مەنبەلەر ئۇنىڭ ئىسمىنىڭ بېشىغا دەدە، بەزىلىرى ئاتا سۆزلىرىنى ئىلاۋە قىلىپ بايان قىلماقتا. بۇمۇ ئەلۋەتتە سەۋەبسىز ئەمەس بولۇپ، دەدە ياكى ئاتا ئۇنۋانلىرى ئۇنىڭ خەلق ئىچىدە ئوينىغان رولىنى سىمۋوللۇق شەكىلدە ئوتتۇرىغا قويۇش كۆزدە تۇتۇلغان. قورقۇت دەدە بوۋا دۇر، چۈنكى ئۇ بارلىق كىشىلەردىن ئۇزۇن ياشىغان بولۇپ، بۇ سەۋەبلىك باشقىلارغا قارىغاندا كۆپ نەرسىنى بىلىدۇ. قورقۇت ئاتا دۇر، چۈنكى ئۇ ئوغۇزلارنىڭ بىردىن بىر ۋە ھەقىقىي ئالىمى، توغرا يول كۆرسەتكۈچىسىدۇر. يۇقىرىقى قاراشلىرىمىزغا ئىلاۋە قىلىپ شۇنىمۇ ئەسكەتىمىزكى، ئۇ دەدە قورقۇت دېگەن نام بىلەن تونۇلغان ۋە شۇنداق تەرىپلەنمەكتە.ھەققىدە ناھايىتى پەرقلىق مەلۇماتلار بار بولغان دەدە قورقۇتنىڭ كىشىلىكىنى ئەڭ ياخشى ئايدىڭلىتىپ، ئىزاھلاپ ۋە كۆرسىتىپ بېرىدىغان ئۇچۇرلارنى يەنىلا دەدە قورقۇت كىتابىنىڭ مۇقەددىمىسىدە ئۇچرىتىمىز. ئەسكەرنىڭ كىرىش قىسمىدا دەدە قورقۇت بىزگە تۆۋەندىكى جۈملىلەر بىلەن تەرىپلىنىدۇ:رەسۇل ئەلەيھىسسالامنىڭ زامانىغا يېقىن، بايات قەبىلىسىدىن قورقۇت ئاتا دېيىلىدىغان بىر ئەر ئوتتۇرىغا چىقتى. ئۇ كىشى ئوغۇزلارنىڭ دانىشمىنى ئىدى، ئۇ نېمە دېسە شۇنداق بولاتتى. غەيىبتىن ھەر خىل خەۋەرلەرنى بېرەتتى. ھەق تائالا ئۇنىڭ كۆڭلىگە ئىلھام بېرەتتى.قورقۇت ئاتا، ئوغۇز قەۋمىنىڭ ھەر خىل مۇشكۇلاتىنى ھەل قىلاتتى. ئۇلار ھەر قانداق ئىش بولسا، قورقۇت ئاتىغا مەسىلىھەت سالماستىن قىلمايتتى. ئۇ نېمە ئىشقا بۇيرىسا قوبۇل قىلىشاتتى. سۆزىگە بويسۇنۇپ ئادا قىلاتتى.يەنە كىتابتا ئورۇن ئالغان ھېكايىلەردىن دەدە قورقۇتنىڭ ئوغۇز تۈركلىرى قىيىن ئەھۋالدا قالغاندا، ھەر دائىم مەسلىھەتىنى ئالىدىغان بىر مەنبە ئىكەنلىكىنى چۈشىنىۋالالايمىز. دەدە قورقۇتنىڭ كۆپلىگەن ئالاھىدىلىكلىرى بىلەن بىرگە ئۈچ خىل ئالاھىدىلىكى بار بولۇپ، بۇلارنىڭ بىرى ئات قويۇش، يەنە بىرى ئات مىنىش، ئۈچىنچىسى بولسا، ئادەتتىن تاشقىرى كۈچلۈك بولۇشى ئىدى.دەدە قورقۇت، ئوغۇز ئۆرپ ئادەتلىرىدە مۇھىم ئورۇندا تۇرىدىغان ئوغۇل بالىلارغا لايىق بولغان چاغدا ئىسىم قويىدىغان بىرلا كىشىدۇر. ئوغۇزلارنىڭ ئادىتىدە ئوغۇل بالا ئائىلىسى ۋە خەلقى ئۈچۈن پايدىلىق بىر ئىش قىلماي، بىرەر قەھرىمانلىقنى نامايان قىلماي تۇرۇپ، يەنى ئەسەردە بايان قىلىنغان تەبىر بويىچە بىر ئوغۇلغا باش كېسىپ، قان تۆكمىگۈچە ئات قويۇلمايتتى. ئوغۇل بالا قاچانكى يۇقىرىدا بايان قىلىنغاندەك بىرەر يىگىتلىكنى نامايان قىلسا، خەلققە ئۆزىنى قوبۇل قىلدۇراتتى. شۇ چاغدا دەدە قورقۇت كېلىپ ئۇنىڭغا ئىسىم قوياتتى. مەسىلەن، دىرسە خان ئوغلى بوغاچ خان ھېكايىسىدە دەدە قورقۇتنىڭ بوغاچ خانغا ئىسىم قويۇشى مۇنۇ شەكىلدە بايان قىلىنىدۇ:چاقىرىشتى، دەدە قورقۇت كېلىدىغان بولدى. ئوغۇلنى ئېلىپ ئاتىسىغا بەردى. دەدە قورقۇت بالىنىڭ ئاتىسىغا ئېيتتى، قاراپ باقايلى خانىم نېمە دەپتۇ:ھەي دىرسە خان بەگلىك بەر بۇ ئوغلانغا،تەخت بەر ئەردەملىكتۇر.بوينى ئۇزۇن، بۈيۈك ئات بەر بۇ ئوغلانغا،مىنەر بولسۇن ھۈنەرلىكتۇر.ئېغىللاردىن ئون مىڭ قوي بەر بۇ ئوغلانغا،ئەتلىك بولسۇن ھۈنەرلىكتۇر.تۆگىلەردىن قىزىل تۆگە بەر بۇ ئوغلانغا،يۈك توشۇغۇچى بولسۇن ھۈنەرلىكتۇر.ئالتۇن باشلىق ئوتاق بەر بۇ ئوغلانغا،سايە بولسۇن ئەردەملىكتۇر.مۈرىسى قۇشلۇق تون، كىيىم بەر بۇ ئوغلانغا،كىيەر بولسۇن ھۈنەرلىكتۇر.سېنىڭ ئۇشبۇ ئوغلۇڭ بايىندىر خاننىڭ ئاق مەيدانىدا جەڭ قىلىپتۇ، بىر بۇقا ئۆلتۈرۈپتۇ، ئىسمى بوغاچ بولسۇن، ئىسمىنى مەن بەردىم، يېشىنى ئاللاھبەرگەي! دېدى. دەدە قورقۇت خەلق ئىچىدە بەس مۇنازىرىسىز ئۈستۈنلۈككە ئىگە بىر دانىشمەندۇر. ئۇنىڭ ئىلمى ۋە دانىشمەنلىكىدىن ھېچكىم شۈبھىلەنمەيدۇ. مۇشكۇلاتلارغا دۈچ كېلىپ قالغىنىدا، چىقماس يوللارغا كىرىپ قالغان چاغلىرىدا ھەر دائىم ئۇ چىقىش يولىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ ۋە مەسىلىلەرنى ھەل قىلىدۇ. مەسىلەن، بامسى بەيرەك بىلەن بانۇ چىچەكنىڭ ئۆيلىنىشىدە قىيىنچىلىق پەيدا قىلغان ساراڭ كارجار بىلەن مول تەجرىبىسى سايىسىدا چۈشىنىش ھاسىل قىلىدۇ ۋە بىر بىرىنى ياخشى كۆرىدىغان ئىككى ياشنى دىدارلاشتۇرىدۇ. ئوغۇزنىڭ بېشىغا بالا بولغان تەپەگۆزنى يەنە چوڭقۇر ئىلمى بىلەن توختىتىپ قالىدۇ، ھەتتا ئۇنىڭغا قارشى باشاتنى چىقىرىپ، ئۇنىڭ يوق بولۇشىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىدۇ.دەدە قورقۇت ئەسەردە ناھايىتى روشەن شەكىلدە ئەسكەرتكىنىدەك، ئالاھىدە يۇقىرى كۈچلەرگە ئىگىدۇر. ئۇنى ھېچبىر كۈچ يېڭىلمەيدۇ. ئاللاھ ئۇنىڭغا بىر قاتار پەۋقۇلئادە ئالاھىدىلىكلەرنى بەخش قىلغان. پەقەتلا كۈتۈلمىگەن، ئىنتايىن مۈشكۈل ۋاقىتلاردا، ئۇ مەزكۇر ئالاھىدە كۈچى بىلەن قىيىنچىلىقلارنى يېڭىدۇ ۋە رەقىبلىرىنى پەرىشان ھالغا چۈشۈرۈپ قويىدۇ. ئۇ، ئاللاھنىڭ سۆيگۈسىگە ئېرىشكەن بىر ئەۋلىيادۇر. دەدە قورقۇت بارلىق جايلاردا بۇ خىل ئالاھىدىلىكلىرى بىلەن ئالدىمىزغا چىقىدۇ. مەسىلەن، دەدە قورقۇت ساراڭ كارجار بىلەن كۆرۈشۈش ئۈچۈن بارغاندا، كارجار ئۇنى ئۆلتۈرۈش ئۈچۈن قىلىچى بىلەن ھۇجۇمغا ئۆتىدۇ، دەدە قورقۇت ئۇنىڭغا قولۇڭ قۇرۇپ كەتسۇن دەيدۇ. بۇ سۆزدىن كېيىن ساراڭ كارجارنىڭ قولى قېتىپ ھەرىكەت قىلالماس بولۇپ قالىدۇ.شۇنداق قىلىپ، كارجارنىڭ ماددىي كۈچ ئۈستۈنلۈكى دەدە قورقۇتنىڭ مەنىۋىي كۈچىنىڭ ئالدىدا مەغلۇب بولىدۇ ۋە كارجار ئۇنىڭغا يالۋۇرۇشقا، نەتىجە ئېتىبارى بىلەن ئۇنىڭ تەكلىپلىرىنى قوبۇل قىلىشقا مەجبۇر بولۇپ قالىدۇ.دەدە قورقۇت كۈچلۈك پەلسەپىگە ئىگە بولۇپ، پەيلاسۇپلارچە تەپەككۇر قىلىدۇ. دۇنيا، ئىنسان ۋە ئاخىرەت ھەققىدە چوڭقۇر پىكىرلەرنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ. ئاساسەن دېگۈدەك بارلىق ھېكايىلەرنىڭ ئاخىرىدا قولىدا باربۇتىنى تۇتقان ھالدا ئوتتۇرىغا چىقىدۇ. دۇنيا ۋە ئىنسانىيەتكە دائىر قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ. دۇنياغا ئارتۇقچە بېرىلىشنىڭ پايدىسىز ئىكەنلىكى ھەققىدە توختىلىپ، ئىنسانلار ئۈچۈن ئىبرەتلەرنى ئوتتۇرىغا قويۇشقا تىرىشىدۇ. سۆزلىرى جانلىق ۋە ئىبرەتلەر بىلەن تولغان بولۇپ، ئويلىنىدىغان كىشىلەر ئۈچۈن چوڭقۇر رېئاللىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغاندۇر.بۈيۈك تۈرك شائىرى ۋە مۇتەپەككۇرى ئەلى شىر ناۋايى ئۇ ۋە ئۇنىڭ ئادەتتىن تاشقىرى ئالاھىدىلىكلىرى ھەققىدە: ھەم ئۆتمۈش ھەم كېلەچەكتىكى ئىشلارنى بىلىدىغان بىر كىشى دېگەن ئىدى. شۇنداق خۇلاسىلەشكە بولىدۇكى، دەدە قورقۇت تارىخنىڭ يۆنۈلۈشى ئىچىدە شەرق دۇنياسىدا كۆپلىگەن ئۈلگىلىرى تېپىلغىنىغا ئوخشاشلا، ھۆكۈمدارلارنىڭ يېنىدىن ئورۇن ئېلىپ، ئۇلارغا ئەقىل كۆرسىتىدىغان بىر دانىشمەن كىشىدۇر. خاقان ۋەياكى ھەر قانداق بىر سۈپەتكە ئىگە بىر ھۆكۈمدارنىڭ قېشىدا ھۆرمەتكە سازاۋەر بىر ۋەزىر، بىر دانىشمەنلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. لېكىن ئەسەردە بۇ ئالاھىدىلىكىدىن بەكرەك، شائىر ۋە شائىرلار سەردارى بولۇش سۈپىتى بىلەن ئالدىمىزغا چىقىدۇ.بىز تىلغا ئېلىپ ئۆتۈشكە تىرىشقان ئۈچ ئاساسلىق ۋەزىپىدىن باشقا ئۇنىڭ خەلق ئىچىدە تۆۋەندىكى ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەنلىكىنى كۆرىۋالالايمىز: ياخشى ۋە ھېكمەتلىك سۆزلەرنى قىلىش، ئوغۇز ۋە قىپچاق تۈركلىرىنىڭ ئىجتىمائىي ھاياتىنىڭ ھەر خىل قاتلاملىرىنى تەسۋىرلەپ بېرىدىغان پەرقلىق ھېكايىلەرنى بايان قىلىش، خان ۋە بەگلەرگە ئۇلارنىڭ قەھرىمانلىقلىرىغا مۇناسىپ مەدھىيەلەرنى ئوقۇش، مۇراسىملاردا باربۇت چېلىش، چوڭقۇر مەنىگە ئىگە ناخشىلارنى ئېيتىش، ياخشى كىشىلەر ئۈچۈن تەڭرىدىن ياردەم تەلەپ قىلىش، ناچار ئادەملەرگە بەددۇئا قىلىش ۋە باشقىلار
|
تۇراقتىلىق پەن تۇتاستىقتى مەملەكەتتىڭ مىزعىماس مەجەسى ەتىپ بەلگىلەپ، ورنىقتى دامىپ، الەمنىڭ وزىق ەلدەرىمەن يىق تەڭەستىرگەن ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىز مەملەكەت اتانعانىنا وردالى وتىز جىل تولدى. وسىنداي قىسقا مەرزىمگە قاراماستان ەگەمەندىكتىڭ ەلەڭالاڭىنىڭ وتپەلى كەزەڭىندەگى الەۋمەتتىكەكونوميكالىق قيىنشىلىقتاردى ەڭسەرە بىلگەن قازاق ەلى دۇنيە جۇزىندەگى كەرەگەسى كەڭ، تەرەزەسى تەڭ مارتەبەلى مەملەكەتتەر قاتارىنا قوسىلدى. مەملەكەتتىك شەكارامىز شەگەندەلىپ، ەلدىڭ تۇتاستىعى، جەردىڭ بۇتىندىگى، مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگى بۇكىل الەم قاۋىمداستىعى تاراپىنان تولىق مويىندالدى. وسىلايشا، اتابابالارىمىزدىڭ عاسىرلار بويى ارماناڭسارىنا اينالعان ۇلى مۇراتى حح عاسىردىڭ سوڭىندا جۇزەگە استى.تاۋەلسىز قازاقستان مەملەكەتىنىڭ قازىعىن قاعىپ، تۋىن تىكتەۋدە تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسىمىزدىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگى ەرەكشە. وسى ورايدا، 1 جەلتوقساندى تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى رەتىندە جاريالاۋدىڭ ماڭىزى زور. تاريح بەتتەرىن پاراقتاساق، 1991 جىلى 1 جەلتوقساندا قازاقستاندىقتار وزدەرىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن سايلادى. ەل تاۋەلسىزدىگىن امانات ەتتى، وعان سەنىم ارتتى، جاۋاپكەرشىلىك جۇگىن ارقالاتتى. حالقىمىز ءوزىنىڭ كوشباسشىسىنىڭ ەلدى اداستىرماي، تىعىرىققا تىرەمەي، تۋرا جولمەن الىپ شىعاتىنىنا كامىل سەندى. وسىنداي تاريحي داتادان باستاۋ الاتىن مەرەكە بۇگىندە جالعاسىن تاۋىپ وتىر.پرەزيدەنتتىككە سايلانىپ، انت بەرۋ راسىمىنەن كەيىن تەبىرەنە سويلەگەن ەلباسى ن.نازارباەۆ: بۇگىنگى كۇن قازاق ەلىنىڭ شەجىرەسىنە ماڭگى ەنەتىن كۇن. تاريحتىڭ تالاي بۇرالاڭ بەلەسىنەن ءوتىپ، بۇل كۇنگە دە جەتىپ وتىرمىز. ءبارىن دە كورگەن حالىقپىز، بارىنە كونگەن حالىقپىز. ەجەلدەن ەركىندىكتى اڭساپ، ازاتتىقتى كوكسەپ كەلە جاتقان ەلىمىزدىڭ باسىنا تالاي رەت باق تا ورناپ، باعى دا تايىپ، ساعى دا سىنعان، قيلى كەزەڭ، زار زامانعا دا تالاي ۇشىراعان. ايقايلاپ ءجۇرىپ، اشارشىلىققا ۇرىنىپ، ۇرانداپ ءجۇرىپ ۇلت مۇددەسىن ۇمىتقانىمىز دا اقيقات. شۇكىر، كەشتەۋ بولسا دا ەس جيىپ، ەڭسە كوتەرىپ، ەگەمەن ەلدىڭ تۋىن دا تىگە باستادىق. قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىن بۇكىل حالىق سايلاعانى وسى جولداعى ەڭ بيىك بەلەستىڭ ءبىرى. ەلدىڭ قامىن ويلايدى، نامىسىن جىبەرمەيدى دەپ ءبىر اۋىزدان سەنىم ارتقاندارىڭىز ءۇشىن شىن جۇرەكتەن العىسىمدى ايتامىن. ەلىم ءۇشىن، حالقىم ءۇشىن، قازاقستانىم ءۇشىن تاريحتىڭ قاي سىناعىنا دا تاۋەكەل دەپ باس تىگۋگە دايىنمىن. بۇل جولدا ەڭ الدىمەن دانا حالقىما، دارقان ەلىمە، اتابابامنىڭ ارۋاعىنا سۇيەنەمىن، دەپ اعىنان جارىلدى.تاريحتىڭ سول ءبىر بۇلتارىستى كەزەڭىندە ءوز كوشباسشىسىن دۇرىس تاڭداي بىلگەن قازاقستاندىقتار دا وزدەرى سەنىم ارتقان ەردىڭ ەلدى اداستىرماي دۇرىس باعىتقا جەتەلەگەنىنە بۇگىنگى كۇنى كوزدەرى تولىق جەتىپ وتىر. حالىقتىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ سول كەزەڭدە قاتەلەسپەگەنىنە قازىر شۇكىرشىلىك ەتەمىز.پرەزيدەنتكە بۇكىل حالىق اتىنان وكىلدىك بەرىلگەننەن كەيىن 16 جەلتوقساندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى زاڭ قابىلداندى. ەكى كۇنگە تالقىلاۋعا سوزىلعان بۇل زاڭ دا داۋدامايسىز قابىلدانا قالعان جوق. قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن كورە الماعاندار دا، قىزعانىشپەن قاراعاندار دا تابىلدى. 16 جەلتوقساننان باستاپ تاۋەلسىزدىكتىڭ ورلىك پەن ەرلىككە تولى قاسيەتتى ساپارى، ازاتتىقتىڭ ارپالىسقا تولى اق جولى باستالىپ، تاۋەلسىز ەلدىڭ ىرگەتاسىن قالاپ، ونى نىعايتۋ قولعا الىندى.ەلباسى نازارباەۆتىڭ ءوز ەلىندەگى وزىنە سەنىم ارتقان حالقىنا دەگەن بەدەلى ءتىپتى ەڭ ءبىر قيىنقىستاۋ جىلداردىڭ وزىندە دە ورىنداۋعا بولمايتىن شارۋا تۋرالى ەشقانداي ۋادە بەرمەگەندىگىنەن دە ارتا ءتۇستى. ەگەر ۋادە بەرسە مۇلتىكسىز ورىندادى. ونىڭ بويىنداعى تۋا بىتكەن جانە ومىرلىك تاجىريبەمەن بەكىگەن توزىمشىلدىگى، سابىرلىعى، ۇستامدىلىعى تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسىمىزدىڭ بۇكىل قازاقستاندىقتاردى ءوزىنىڭ اينالاسىنا توپتاستىرۋعا جاعداي جاساعان ساياساتكەر جانە تۇلعا ەكەندىگىن تانىتتى.ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ قازاقستانداعى تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنداعى كوشباسشىلىق ءرول اتقارعانىن انگليانىڭ 19791990 جىلدارداعى ۇكىمەتىن باسقارعان مارگارەت تەتچەر دە مويىنداپ، وڭ باعا بەردى. ن.نازارباەۆتىڭ قازاقستان جولى كىتابىنىڭ اعىلشىنشا نۇسقاسىنىڭ العىسوزىندە تەمىر لەدي بىلاي دەپ جازعان ەدى: پرەزيدەنت نازارباەۆ قازاقستاندى بۇگىنگى شىققان بيىگىنە جەتكىزۋ ءۇشىن باتىلدىق پەن ساقتىقتىڭ ۇيلەسىمىن پايدالاندى. كوممۋنيزم بۇعاۋلارىن بىتشىت قىلعان ەل ءوزىنىڭ ەرەكشە قازاقى قاسيەتتەرىن ساقتاپ قالدى. پرەزيدەنت نازارباەۆ ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ اشىقتىعىنا، ياعني ونىڭ كەيبىر كورشىلەرى قاسارىسا باس تارتقان ناق سونداي نارسەلەرگە ۇمتىلدى، ول ءسويتىپ قازاقستان ءۇشىن حالىقارالىق ۇيىمداردا ايتارلىقتاي بەدەلگە قول جەتكىزدى.نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ مەملەكەت باسشىلىعىنداعى ايرىقشا ءبىر وزگەشەلىگى حالىقارالىق، ۇلتارالىق ماسەلەلەردىڭ شيەلەنىسىن، شەشۋىن اسىعىستىققا سالماي، ارانداتاتىن پىكىرلەردىڭ ىعى مەن ىرقىنا جىعىلماي، ءالىپتىڭ ارتىن باعا سابىرمەن، ۋاقىتتىڭ تالابىنا، زاماننىڭ سارابىنا سالىپ، قازاقستاندىق جولدىڭ ەرەكشەلىگىنە ۇيلەستىرە، جانجاقتى مۇددەلەردىڭ ءتۇيىسۋ نۇكتەسىن تابا ءبىلىپ شەشۋىندە بولدى.جاڭا قازاقستاندى قالىپتاستىرۋ جولىنداعى باستى كەدەرگى توتاليتارلىق وتكەن كۇننىڭ كەرنەۋى كەتە قويماعاندىعى بولاتىن. ول مەملەكەت پەن قوعام ءومىرىنىڭ كوپتەگەن قىرىن بەلگىلى ءبىر دارەجەدە ايقىنداپ جاتتى. مۇنىڭ ءوزى شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ مەن باسقارۋدىڭ ەسكى تاسىلدەرىنە بوي ۇرۋشىلىقتان عانا ەمەس، حالىقتىڭ باسىم بولىگىنىڭ بويعا بىتكەن ەنجارلىعىنان، وكىمەت ولتىرمەيدى دەيتىن سەنىمىنەن دە تانىلىپ جاتتى. كوزگە كورىنە بەرمەيتىن بۇل كەدەرگىلەردى ەڭسەرۋدە دە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بايسالدى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزىلدى.نۇرسۇلتان نازارباەۆ تاۋەلسىزدىكتىڭ بەتبۇرىستى كەزەڭدەرىندە مەملەكەت باسشىسى رەتىندە بىلىكسىزدىككە، اسىرەسە ەكونوميكالىق جانە ساياسي دامۋدىڭ ۇلگىلەرىن تالداۋ ماسەلەسىندەگى بىلىكسىزدىككە قاتاڭ قارسى تۇرا الدى. بارىنە بىردەي جاعا بەرمەيتىن، بىراق ومىرشەڭ ماڭىزى بار شەشىمدەردى قابىلداۋعا قول جەتكىزە ءبىلدى. ەلباسىنىڭ ءوز سوزىمەن ايتساق كەيدە ادامداردى ەركىنەن تىس قازىر بارعىسى كەلمەيتىن، بىراق وبەكتيۆتى تۇردە بارۋعا ءتيىس جاققا جەتەلەۋگە تۋرا كەلدى. ياعني ەلباسى ن.نازارباەۆ بيلىك ءۇشىن كۇرەستەگى باتىلدىق پەن بيلىك باسىنداعى باتىلدىقتىڭ ەكى باسقا ەكەندىگىن ءوز ىسىمەن ناقتىلاپ، تاريحتى جاڭا ارناعا بۇرا العان رەفورماتور ەكەنىن دالەلدەي ءبىلدى.ەلباسىنىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى قابىلەتقارىمىنا، ساياسي ءىسقيمىلىنا، تياناقتى شەشىمىنە، قۇردىمعا كەتە باستاعان ەكونوميكانى العا جىلجىتۋ جولىنداعى ءتيىمدى ساياساتىنا، ۋاقىت تالابىنا قاراي ويلاستىرىلعان ءادىستاسىلدەرىنە، ستراتەگيالىق ۇستانىمدارىنا قاپىسىز سەنگەن قازاقستاندىقتار ءوزىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنە، تىزگىن ۇستاعان ەلباسىنا ارقاشان قولداۋ ءبىلدىردى، قولداۋ ءبىلدىرىپ كەلە جاتىر. تىزگىننىڭ سەنىمدى قولعا ءتيۋىنىڭ ارقاسىندا ەل جاڭاردى، داۋلەتىمىز تولىسا ءتۇستى.مەملەكەت باسشىسى ەكونوميكالىق تىعىرىققا تىرەلگەن، ساياسي داعدارىسقا ۇشىراۋ الدىنداعى قازاقستاندى جاڭا داۋىرلىك جارقىن كۇندەرگە جەتەلەپ الىپ شىقتى. وزىنە سەنىم ارتقان ەلدىڭ ءۇمىتى اقتالدى. ەل مەن ەلباسى ءبىر ۇعىمعا اينالدى. ەلباسى ۇعىمىن العاش رەت ءابىش كەكىلباەۆ 1991 جىلى 10 جەلتوقساندا ن.نازارباەۆتىڭ تاماشا جەڭىسىنەن كەيىن، ەل تاريحىنداعى تۇڭعىش يناۋگۋراتسيا ءراسىمى كەزىندە ءوزىنىڭ مەملەكەت باسشىسىنا ارناعان تىلەك سوزىندە قولدانعان ەدى. سودان بەرى ەلباسى اتاۋى شىنايى ۇعىمعا، بۇكىل حالىقتىق اتاۋعا اينالدى. شىندىعىنا كەلگەندە، ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنە ەلباسى اتاعىن ەلىمىزدىڭ پارلامەنتى ەمەس، حالىق الدەقاشاناق بەرگەن ەدى. ەل پارلامەنتى ونى زاڭدى تۇرعىدان عانا بەكىتتى. تاۋەلسىزدىك تۋىنىڭ بەرىك قولدا ەكەندىگىنە ەل حالقىنىڭ سول كەزدەاق كوزى جەتكەن ەدى.مەملەكەتتىڭ، ونىڭ باسشىلىعىنىڭ قانداي ساياسات جۇرگىزۋىنە، قانداي باعىت جانە جول تاڭداعانىنا سايكەس ساياسي قۇرىلىم، ساياسي جۇيە، ساياسي بيلىك ءتۇرى ورنايدى. اتالعان ساياسي جۇيە مەن بيلىك ءتۇرى جانە ەلدىڭ ساياسي باعىتى جاڭادان تاۋەلسىزدىك العان ەلدەردىڭ تاڭداعان دامۋ ۇردىسىنە جانە سول ەلدىڭ باسشىلىعىنىڭ جۇرگىزگەن ساياساتىنا بايلانىستى دا قالىپتاسادى. سول سياقتى تاۋەلسىزدىك العانىنا وتىز جىل تولعان قازاقستاننىڭ دا جاڭا مەملەكەتتىلىكتى قالىپتاستىرۋدان باستاپ وزىندىك مەملەكەتتىك قۇرىلىستاعى، الەۋمەتتىكەكونوميكالىق دامۋداعى، ەلدىڭ قوعامدىق ءومىرىنىڭ كەزەڭكەزەڭىمەن دەموكراتيالاندىرۋ باعىتىنداعى قازاقستاندىق جولى قالىپتاستى.ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ باياندى بولۋى مەن بولاشاق ۇرپاقتىڭ باقىتى ءۇشىن تۇڭعىش پرەزيدەنتكە ارتىلار جۇك تە اۋىر. ارتىلعان جۇكتى ابىرويمەن كوتەرۋ، حالىق سەنىمىن اقتاۋ، تاۋەلسىزدىكتى تۇعىرلى ەتۋ، الەمدىك قاۋىمداستىققا تەرەزەسى تەڭ ەلدەر قاتارىندا بولۋدى جۇزەگە اسىرۋ ودان دا قيىنىراق ىستەردى اتقارۋدى، باتىل شەشىمدەر قابىلداۋدى قاجەت ەتتى. وسى اتالعان اسا ماڭىزدى ماقسات، مىندەتتەردى شەشۋ تۇرعىسىندا ەلباسى ن.نازارباەۆ بىردەنءبىر دۇرىس قادام جاساي الدى. بۇل قادام تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كۇندەرىنەن قالانا باستاعان قازاقستاننىڭ وزىندىك دامۋ جولى ەدى.بۇل جول تەك ەكونوميكالىق ۇلگىنى تاڭداۋعا، جالپى كونستيتۋتسيالىق ەرەجەلەردى قابىلداۋعا، پرەزيدەنتتىك كۇشتى بيلىكتى ورنىقتىرۋدى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ساياسي رەجيمدى، ينفراقۇرىلىمدى جانە كونفەسسيونالدىق قاتىناستاردى قامتيتىن دا ساياسي ۇلگى ەدى. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل ۇلگى دۇنيە جۇزىندە، بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىمداردا جانە رەسپۋبليكامىزدىڭ وزىندە دە اسا جوعارى باعالانىپ وتىر. قازاقستاندا وتىز جىلعا تاياۋ ۋاقىت بويى ەتنوستىق جانە ءدىني ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ ساقتالۋى كوپ جاعدايدا قازاقستاندىق جولدىڭ مارتەبەسىن ارتتىرا تۇسەدى. بۇل جولدىڭ وڭتايلى شەشىلۋىنىڭ جانە تيىمدىلىگىنىڭ قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ اتىمەن بايلانىستىرىلۋى دا ۇلت كوشباسشىسىنىڭ توڭىرەگىنە توپتاسۋ قاجەتتىگىن تاعى دا ايقىنداي تۇسەدى.قازىر تاۋەلسىز قازاق ەلىنىڭ تاريحى جاسالدى. بىراق ونى قازاق ەلىنىڭ كوشباسشىسى بولا العان نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ 1991 جىلى بۇكىل حالىقتىق سايلاۋدان كەيىن قولعا العان باسشىلىق قىزمەتىنسىز كوزگە ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى تاۋەلسىزدىك قارساڭىنداعى جانە تاۋەلسىزدىكتىڭ سان قىرلى سوقپاقتى جىلدارىنداعى ونىڭ تىزگىنىن ۇستاعان ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەل باسقارعان قىزمەتىنسىز تاۋەلسىز ەل تاريحىنىڭ پاراقتارىن جازىپ شىعۋ مۇمكىن دە ەمەس. ويتكەنى بۇل تاريحتا تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ىرگەتاسىن قالاپ، كەرەگەسىن كەرىپ، ونىڭ ءاربىر ۋىعىن شانشىپ، شاڭىراعىن كوتەرگەن، بارجوعىن تۇگەندەپ، ىرگەسىن كەڭەيتكەن، ونى الەم ەلدەرى مويىنداعان مەملەكەتكە اينالدىرعان، ونىمەن ساناسۋعا ىقتيار ەتكەن نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قولتاڭباسى، قابىلداعان تاريحي شەشىمدەرى، ۇستانعان ساياساتى، ساياسي قىزمەتى، وزىندىك دارا جولى جاتىر.قازاقستاننىڭ قازىرگى جەتىستىكتەرىن، وتىز جىلدا ءجۇرىپ وتكەن تابىستى جولىن الەمنىڭ بەلگىلى قايراتكەرلەرى مەن ساياساتكەرلەرى جانە قازاقستان قوعامى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تىكەلەي باسشىلىعىمەن ومىرگە كەلگەن جانە كۇنبەكۇن ءىس جۇزىندە اسىرىپ كەلە جاتقان اۆتورلىق ستراتەگياسى دەپ باعالايدى. باتىستىق ساياساتكەرلەر مەن قايراتكەرلەر دە قازاقستاننىڭ بۇگىنگى تابىستارىن ونىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆپەن بايلانىستىرادى. سولاردىڭ ءبىرى اعىلشىن ءپۋبليتسيسى، ساياسي ەڭبەكتەرىمەن بەلگىلى دج.ايتكەن نازارباەۆ جانە قازاقستاننىڭ قالىپتاسىپ دامۋى دەگەن ەڭبەگىندە قازاقستاندى الەمدىك قاۋىمداستىقپەن تانىستىرۋدىڭ، ونىڭ جەتىستىكتەرىن جەتكىزۋدىڭ كىلتى نازارباەۆ تۇلعاسىندا ەكەندىگىن مويىندايدى جانە اتالعان كىتابىن وسى باعىتتا جازادى.الەم كارتاسىندا توعىزىنشى تەرريتوريا اتانىپ، ۇلانعايىر جەردى يەلەنگەن قازاقستاندى تاڭعاجايىپ تابىستارعا جەتكىزگەن ەلباسىنىڭ تاعى ءبىر تاريحي شەشىمى تۋعان ەلىنىڭ جارقىن بولاشاعى جولىندا جوعارى ساياسي بيلىكتەن ءوز ەركىمەن باس تارتىپ، ەل باسشىلىعىن حالىق تانىعان ءىزباسار تۇلعاعا بەرۋىن ايرىقشا اتاپ ءوتۋىمىز كەرەك. الەمدە مەملەكەت باسقارعان بيلەۋشىلەردىڭ مۇنداي قادامعا بارۋى نەكەنساياق ەكەنى تاريحتان بەلگىلى.ن.نازارباەۆ 2019 جىلى 19 ناۋرىزدا قازاقستان حالقىنا ەل باسشىلىعىنان كەتەتىنىن رەسمي تۇردە مالىمدەپ، قازاقستان پرەزيدەنتتىگىنە حالىق قولداعان جاعدايدا قاسىمجومارت كەمەل ۇلى توقاەۆتىڭ كانديداتۋراسىن ۇسىناتىنىن حابارلادى. ەلباسى وسىلايشا ءوزى سالعان سارا جولدىڭ ساباقتاستىعىن بۇرىنسوڭدى بولماعان ەرەكشە شەشىممەن قامتاماسىز ەتتى. بۇگىنگى تاڭدا وسى باعىتتى ورنىقتى باسشىلىعىمەن جۇرگىزىپ وتىرعان مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆتىڭ قاجىرقايراتىنىڭ ارقاسىندا ەكى جىلدا ەرەسەن جۇمىستار جۇزەگە اسىرىلۋدا.2021 جىل تاۋەلسىزدىك تاريحىنىڭ وتىز جىلدىعى. بۇل جىل از عانا مەرزىمدە قول جەتكىزىلگەن تابىستار مەن جەتىستىكتەردى، عاسىرلار توعىسىندا، مىڭجىلدىقتار مەجەسىندە ەۋرازيا قۇرلىعىنىڭ ورتاسىندا ورناعان الەمنىڭ مىقتى ەلدەرىمەن باسەكەلەسە الاتىن دەڭگەيگە جەتكەن قازاقستان اتتى مەملەكەتتى الەمگە تاعى دا ءبىر تانىتاتىن جىل بولماق. تاۋەلسىزدىكتىڭ وتىز جىلدىعى مەرەكەلىك شارالار مەن سالتانات وتكىزەتىن جىل عانا ەمەس. بۇل قازاق ەلىنىڭ جاسامپازدىق پەن تۇراقتىلىقتىڭ، الەمگە ۇلگى بولارلىق تاجىريبەسى مەن ۇلگىسىن، ەكونوميكالىق ورلەۋى مەن الەۋمەتتىك ساياساتىنىڭ، قازاقستاندىق وزىندىك دامۋ جولىنىڭ دۇرىستىعىن پاش ەتەتىن جىلى بولماق.تاۋەلسىزدىكتىڭ باستاۋىندا بولعان ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەل ەرتەڭىن دە ايقىندادى. ەلباسى. ەل تاۋەلسىزدىگى. ەل ەرتەڭى. ءبىربىرىنە ەتەنە جاقىن، ءبىرءبىرىن تولىقتىراتىن، ءوزارا ساباقتاس سوزدەر. تاۋەلسىزدىك دەسەك، ەڭ الدىمەن، ونىڭ باستاۋىندا بولعان، ونى نىق سەنىممەن العا اپارعان، تاۋەلسىز ەل مەملەكەتتىلىگىنىڭ نەگىزىن قالاعان ەلباسى ويعا كەلەدى. ەلباسى دەسەك، قيىنقىستاۋ كەزەڭدە ەلدى باسقارىپ، ونى بار قيىنشىلىقتان الىپ شىعىپ، بۇگىنگى وركەندى دامۋعا جەتكىزگەن ەلباسى مەن ەل ەرتەڭى تاعى دا الدىمىزدان شىعادى.ەلباسىنىڭ، ۇلت كوشباسشىسىنىڭ ەڭبەگى مەن بەدەلىن ونىڭ وتكەن قىزمەتىن بايانداۋ جانە ول تۋرالى باسقالاردىڭ ويپىكىرىن جەتكىزۋ ارقىلى دا باعالاۋعا بولادى. قازاقستان حالقى دا ەلباسىنىڭ ەڭبەگىن وسىلاي باعالايدى. ەلدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تۇراقتىلىعىن جانە وركەندى دامۋعا سەرپىن بەرەتىن رەفورمالاردى جەدەل دە ءتيىمدى جۇرگىزۋ ءۇشىن جانە بۇل ماقساتقا جەتۋدە ءبىرىنشى كەزەكتە حالىقتىڭ قولداۋىنا يە بولاتىن قابىلەتتى دە كۇشتى تۇلعانىڭ قاجەت بولاتىندىعىن تاريح پاراقتارى الدەقاشان دالەلدەگەن. تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا مۇنداي تۇلعا بولدى جانە الداعى ۋاقىتتا دا قاجەت. سوندىقتان دا ەلباسى، ەل تاۋەلسىزدىگى، ەل ەرتەڭى ۇعىمدارىن قاستەرلەي دە، قولداي دا ءبىلۋىمىز پارىز ەتىلەدى. بۇل ءبىزدىڭ، ۇرپاقتارىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن قاجەت.قورىتا ايتقاندا، از عانا ۋاقىتتا ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن ەلىمىزدە ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، قۇقىقتىق جانە ساياسي تۇبەگەيلى وزگەرىستەر جۇزەگە اسىرىلدى. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنداعى ەلباسى بەلگىلەگەن جانە باتىل جۇرگىزگەن باعىت ءوزىن ءوزى اقتادى جانە الداعى ۋاقىتتا دا ومىرشەڭ بولاتىندىعىن دالەلدەپ وتىر. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جۇرگىزگەن بۇل ساياساتى مەن باعىتى قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاننىڭ دامۋ جولى رەتىندە دۇنيە ءجۇزى قاۋىمداستىعىنان مويىندالدى. بۇنىڭ ءوزى دە تاۋەلسىزدىك پەن ەلباسى ۇعىمدارىنىڭ ءبىربىرىمەن اجىراعىسىز ەكەندىگىن اقيقات ەتە تۇسەدى. ەندەشە، تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى ەلباسىنىڭ ەل تاريحىنداعى ماڭىزدى كەزەڭگە قانشالىقتى سۇبەلى ۇلەس قوسقانىن، ءجۇرىپ وتكەن ءساتتى ءارى اۋىر جولىمىزدى ەستە ۇستاۋدا ەرەكشە ماڭىزعا يە.مۇرات باقتيار ۇلى،سەناتور، ساياسي عىلىمدار دوكتورى، پروفەسسور
|
اياعى جوق نۇرسۇلتاندىق ارۋ ەۆەرەست شىڭىن باعىندىردى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىاياعى جوق نۇرسۇلتاندىق ارۋ ەۆەرەست شىڭىن باعىندىردىنۇرسۇلتان قالاسىنىڭ تۇرعىنى ماريا اۋەزوۆا دجومولۋنگما ەۆەرەست شىڭىنا اياقسىز كوتەرىلدى، دەپ حابارلايدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالى.ماريانىڭ داعى پاراقشاسىنداعى جازباسىندا ايتىلعانداي، ول 5364 مەترلىك بەلەسكە كوتەرىلگەن الەمدەگى العاشقى قىز بولدى. ماڭىزدى ورلەۋگە دايىندالۋ ءۇشىن ءبىر جارىم جىل قاجەت بولدى.بىزگە بۇل مۇمكىن ەمەس دەپ ايتتى. بىراق ءبىز مۇنى ىستەدىك! مەن قانداي قيىندىقتان وتكەنىمدى بىلەمىن! اۋىرسىنۋ، تەر، بەت دەڭگەيىندەگى كوڭ، كوز جاس جانە دەنەنىڭ بارلىق سانتيمەترلەرىنە ەنەتىن قاتتى سۋىق. بىراق كەز كەلگەن اۋىرسىنۋ جەڭىسپەن اياقتالدى! ءوزىڭدى جەڭ، ءوزىڭنىڭ قورقىنىشىڭ مەن سەنىمسىزدىگىڭدى جەڭ!, دەپ ءبولىستى ماريا.ماريا اۋەزوۆا شامامەن التى جىل بۇرىن اۋرۋدىڭ سالدارىنان ەكى اياعىنان ايىرىلدى. بىرنەشە جىل بۇرىن ماريا بۋرابايداعى ءۇش شىڭدى باعىندىرا الدى، ونىڭ ءۇشىنشىسى وسى ايماقتاعى ەڭ بيىك شىڭ كوكشەتاۋ تاۋى سينيۋحا.ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قىزعا كوپ جۇمىس ىستەۋگە جانە اپتاسىنا بىرنەشە رەت جاتتىعۋعا تۋرا كەلدى.مەنىڭ سالماعىم 136 كيلوگرامم بولعان كەزدە پروتەز تۋرالى ارمانداۋ مۇمكىن بولمادى، ويتكەنى مۇنداي سالماقپەن پروتەز كيۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. ال بيونيكالىق پروتەزدەر تۋرالى جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ ۋادەلەرى ەشقاشان ناتيجە بەرمەدى. سودان كەيىن مەن ءوزىمنىڭ تالىمگەرىم ۆاديم تسحەمەن كەزدەستىم. ءبىز جاتتىعۋ جاساي باستادىق، اپتاسىنا 3 4 رەت جاتتىعاتىن بولدىق. دايىندىقتىڭ ناتيجەسىندە ءبىز بۋرابايداعى ءۇش شىڭدى باعىندىردىق. بۇل شىڭدار ەڭ ادەمى، قازاقستاندىق تابيعات ەڭ جاقسىسى! بۇل ۆاديم كومەكتەسكەن مەنىڭ ارمانىمنىڭ باستاۋى بولدى، دەپ ءبولىستى قىز.بولاشاقتا ماريا بۇل جولدى تاعى دا جالعاستىرۋعا نيەتتى. ونىڭ كەلەسى كوزدەگەن ايماعى نەپال.دجومولۋنگمانىڭ ەۆەرەست بازالىق لاگەرى ەكى شتاتتان تۇرادى، ولار تاۋدىڭ ءار جاعىندا ءار ءتۇرلى شتاتتاردا ورنالاسقان. وڭتۇستىگى نەپالدا تەڭىز دەڭگەيىنەن 5364 مەتر بيىكتىكتە، ال سولتۇستىگى تيبەتتە قىتاي تەڭىز دەڭگەيىنەن 5150 مەتر بيىكتىكتە ورنالاسقان.وليۆەر ستوۋن: قازاقستان وتە پروگرەسسيۆتى ەليلون ماسك: قازاقستاندا رەسمي تۇردە پايدا بولادى
|
تۇركىستاندا جىل سوڭىنا دەيىن 7 كاسىپورىن ىسكە قوسىلادى16 قىركۇيەك, 12:30 432 0 ايماق ءدىلدا ۋاليبەكتۇركىستان وبلىسىنداعى يندۋستريالدى ايماقتا جىل سوڭىنا دەيىن جالپى قۇنى 2,6 ملرد تەڭگە بولاتىن 7 جوبا ىسكە اسىرىلادى، دەپ حابارلايدى وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتى.جوسپار جۇزەگە اسقاندا 446 جاڭا جۇمىس ورنى اشىلماق. سونىڭ ءبىرى جۋىردا عانا وبلىس اكىمى ءو.شوكەەۆتىڭ ارنايى قاتىسۋىمەن ىرگەتاس كاپسۋلاسىن سالۋ ءراسىمى وتكەن بك تىگىن فابريكاسى. جوبانىڭ جالپى قۇنى 415 ملن تەڭگە. بۇل تۋرالى يندۋستريالدى ايماقتاردىڭ باسقارۋشى كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى تالعات قىدىرباەۆ مالىمدەدى.ونىڭ سوزىنشە، بەكزات مولتەك اۋدانىنداعى 40 گەكتار جەردى الىپ جاتقان يندۋستريالدى ايماق 350 گەكتارعا دەيىن ۇلعايتىلادى. الەمدى الاڭداتقان ىندەتكە بايلانىستى ەلدە جاريالانعان توتەنشە جاعداي مەن كارانتين رەجيمى كاسىپكەرلىك نىساندارىنا ايتارلىقتاي كەرى اسەرىن تىگىزدى. ماسەلەن، جۇمىس ىستەپ تۇرعان مەكەمەلەردى بىلاي قويعاندا، جاڭادان اشىلاتىن كاسىپورىنداردىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى باياۋلادى.دەگەنمەن، جىل سوڭىنا دەيىن عيمارات قۇجاتتارىن زاڭداستىرۋ جاعى قولعا الىنادى. بۇگىندە وسىعان بايلانىستى ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە، دەدى ت.الپىسبايۇلى. قازىرگى تاڭدا تۇركىستان قالاسىنداعى يندۋستريالدى ايماقتا جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتارعا قولايلى جاعداي جاساۋ ءۇشىن ءتيىستى شارۋالار اتقارىلۋدا. اتاپ ايتقاندا، ايماقتىڭ جولدارى اسفالتتالىپ، ۆەلوجولدارمەن قامتىلۋدا. مۇنى ماماندار جۇمىسشىلاردىڭ ەمىنەركىن قاتىناۋىنا وڭ اسەر بەرەتىنىنىمەن بايلانىستىرادى. سونداياق، وندا شاعىن فۋتبول الاڭشاسى مەن تەننيس كوردى سالىنىپ، جۇمىسشىلاردىڭ ءتيىستى دەڭگەيدە سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋىنا مۇمكىندىك تۋادى.ايتا كەتسەك، جالپى وبلىستا 9 يندۋستريالدى ايماق بار. ولار تۇركىستان، كەنتاۋ قالالارى مەن ورداباسى، سوزاق، تۇلكىباس، بايدىبەك، قازىعۇرت، شاردارا، ماقتاارال اۋداندارىندا ورنالاسقان. 2019 جىلى اتالعان يندۋستريالدى ايماقتاردا قۇنى 4,3 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 8 جوبا ىسكە قوسىلىپ، 460 جاڭا جۇمىس ورنى اشىلعان. ناتيجەسىندە ءوڭىر بيۋدجەتىنە 1,2 ملرد تەڭگە سالىق اۋدارىمدارى جاسالىپ، 6,77 ملرد تەڭگەنىڭ ءونىمى وندىرىلگەن. بۇل 2018 جىلمەن سالىستىرعاندا 4 ەسەگە ارتىق.
|
ئادەت قېرىماسئۆپكەھېسىپ تەييارلاشنى بىلەمسىز؟باغداش مۇنبىرىمۇنبەر كۆكتىن تامدۇق كۆكتىن تامدۇق ئادەت قېرىماس ئۆپكە ھېسىپ تەييارلاشنى بى ...كۆرۈش: 2093ئىنكاس: 9ئۆپكە ھېسىپ تەييارلاشنى بىلەمسىز؟ توردا يوقھاياتنى رەڭدار بتىزىم نۇمۇرى: 11280يوللىغان ۋاقتى 2012113 17:08:19 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشھېيت كۈنى ھەممىمىز دېگۈدەك قوي سويۇپ قۇربانلىق قىلدۇق، گۆش سېلىپ مېھمانلارنى ئۇزاتتۇق، ئەمما سىز قۇربانلىق قويىڭىزنىڭ ئۆپكە ھېسىپىنى قانداق بىر تەرەپ قىلدىڭىز؟قېنى ھەمشىرىلىرىم، بىز ئۆپكە ھېسىپ قۇيۇش توغرىلىق بىللە ئىزدىنىپ كۆرسەك قانداق؟1 ئۆپكىنى قانسىرىتىشيېڭى سويۇلغان قوينىڭ ئۆپكىسى قان تولۇپ تۇرغان ھالەتتە بولىدۇ. مۇسۇلمانلارغا قان ھارام قىلىنغانلىقى ئۈچۈن، ئالدى بىلەن بىز ئۆپكىنى قانسىرىتىمىز.كانايدىن چەينەك ياكى بىۋاسىتە تۇرۇبا سۈيى ئارقىلىق ئاز ئازدىن سۇ قۇيىمىز، قۇيۇلغان سۇنىڭ مىقدارى كۆپەيگەنچە ئۆپكىمۇ ئېسىلىدۇ، چوڭىيىپ ئۆزىنىڭ مەلۇم سىغىش مىقدارىغا يەتكەندە، سۇ قۇيسىڭىز كانىيىدىن چىقىپ كېتىدىغان ھالەتكە يەتكەندە، سۇ قۇيۇشتىن توختايمىز. قايتا قايتا تەكرارلىنىدۇ2 ھېسىپ ئۈچەي نى تازىلاش بىرىنچى قىتىملىق تازىلاشتىن كېيىنكى تازىلاشئۈچەينى چوقۇم پاكىز تازىلىشىمىز كېرەك، شۇڭا ئالدى بىلەن ئۈچەينى ئۆرۈشنى ئۆگىنەيلى:ئۈچەينى ئۆرۈشتىن بۇرۇن سىرتىدىكى مايلىرىنىڭ كۆپ قىسمىنى ئېلىۋېتىشىمىز كېرەك، چۈنكى ئۈچەينى ئۆرىگىنىمىزدە مايلارنىڭ يىغىلىپ قىلىش سەۋەبلىك ئۆرۈلمەي قالىدۇ. ئۈچەينىڭ چوڭراق تەرىپىنى ئالدى بىلەن 5 سانتىمېتىر ئۇزۇنلۇقتا ئۆرۈيمىز، ئاندىن شۇ ئۆرۈلگەن يەرگە سۇ قۇيىمىز، بىر تەرەپتىن سۇ قۇيغاچ يەنە بىر تەرەپتىن ئۈچەينىڭ ئۆرۈلمىگەن يېرىنى ئاستا ئاستا ئىچىگە سالىمىز.ئۈچەي پۈتۈنلەي ئۆرۈلۈپ بولغاندىن كېيىن، جاۋۇرغا سېلىپ ئازراق سودا سېپىپ بىر ئاز قويۇپ قويىمىز، 1 2 مېنۇتتىن كېيىن سودا بىلەن يۇيىمىز، ئاندىن پاكىز چايقىۋېتىمىز، ئەگەر پاكىز تازىلانمىغان بولسا يېپىشقاق سۇيۇقلۇقلار بولسا، قايتىدىن سودا سېپىپ يۇيىمىز، تەكرار تەكرار يۇيۇلۇپ چايقالغاندىن كېيىن تاكى يېپىشقاق سۇيۇقلۇق تۈگىگەنگە قەدەر يۇيساق ئۈچەي ئاندىن پاكىزلانغان بولىدۇ، ئۇنى قايتا ئۆرۈپ ئەسلى ھالىتىگە قايتۇرىمىز ئۈچەينىڭ چوڭراق تەرىپىنى ئالدى بىلەن 5 سانتىمېتىر ئۇزۇنلۇقتا ئۆرۈيمىز، ئاندىن شۇ ئۆرۈلگەن يەرگە سۇ قۇيىمىز.قوينىڭ ئاشقازىنىقېرىننى تازىلاشيىڭى قاينىغان قايناق سۇنى قېرىن قويۇلغان جاۋۇرغا تۆكىمىز، تازىلاشنىڭ ئىككى خىل ئۇسۇلى بار:1 جاۋۇرنىڭ ئۈستىگە بىر نەرسە يېپىپ قويۇپ، بىر نەچچە مېنۇت تۇرغۇزغاندىن كېيىن ئېلىپ پىچاق بىلەن قىرىپ تازىلايمىز.2 قايناق سۇنى قۇيۇپ بولۇپلا قېرىننى قولىمىزغا ئېلىپ، قىزىق پېتى تېرىپلىرىنى قولىمىز بىلەن تازىلىساقمۇ بولىدۇ.تازىلاپ بولغاندىن كېيىن، ئۇنىڭ تور شەكلىدىكى خالتىسىمان يېرىنى كېسىۋالىمىز.2. ئۆپكە ھېسىپ قۇيۇش1 قېرىندىن كېسىۋېلىنغان يەرنى دوپپىلىق دەپمۇ ئاتىلىدۇ كانايغا تىكىمىز.2 ئۈچەينىڭ ئىنچىكە تەرىپىنى يىپ بىلەن چىڭ بوغۇپ تەييارلايمىز.3 خىمىر يۇغۇرىمىز. مىقدارى ئۆپكىنىڭ چوڭ كىچىكلىكىگە قاراپ بەلگىلىنىدۇ4 7 8 تال تۇخۇم، چوڭراق پىيالىدە بىر پىيالە سۇ يىغىنى چۈچۈتۈپ تەييارلايمىز.5 جىگەر، گۆش، قۇيرۇق يېغىنى ئۇششاق توغراپ تەييارلىۋالىمىز.1 چوڭراق قازانغا سۇ قۇيۇپ قېرىننى سېلىپ، ئوتقا قويىمىز.2 چوڭراق جاۋۇرغا سۇ ئېلىپ، خىمىرنى سېلىپ، شىرنىسىنى چىقىرىۋالىمىز. بىر نەچچە جاۋۇرغا سىلىپ شىرنە چىقىرىپ ئاخىرى مىيەنجاڭغا ئايلانغۇچە داۋاملىشىدۇئۆپكىنى ئېلىپ تىكىپ تەييارلانغان دوپپىلىقى ئارقىلىق چىقىرىلغان خىمىر شىرنىسىنى ئۆپكىگە قۇيىمىز ... بىز مۆلچەرلىگەن شىرنىنىڭ يېرىمى قۇيۇلۇپ بولغاندا چۈچۈتۈلگەن ياغنى قۇيىمىز. ئاندىن يەنە خېمىر شىرنىسى قۇيۇلىدۇ... ئۆپكە قۇيۇلۇپ بولۇشىغا ئاز قالغاندا تۇخۇمنى چېقىپ، ئارىلاشتۇرغاندىن كېيىن ئۆپكىگە قۇيىمىز، ئۆپكە ئۇنى يەپ بولغاندا يەنە ئازراق خىمىر شىرنىسى قۇيىمىز. ئۆپكە چىڭىغاندا خىمىر شىرنىسى قۇيۇشتىن توختىتىپ، دوپپىلىقىنى تەييارلاشقا تۇتۇش قىلىمىز.توغراپ تەييارلىۋالغان جىگەر، گۆش، قۇيرۇق يېغىغا گۆشنىڭ يېغى بولسىمۇ بولىدۇ، چانالغان قۇرۇق مۇچ، قۇرۇق پەمىدۇرنى ئارىلاشتۇرۇپ، ئازراق زىرە، تۇز قوشۇلۇپ قىيما قىلىمىز؛ ميەنجاڭنى نىپىز يېيىتىپ، تەييارلىۋالغان قىيمىمىزنى ئۈستىگە يېيىتىمىز، ئاندىن تۈرمەللەيمىز ۋە دوپپىلىقنىڭ ئىچىگە ئاستا تىقىمىز. ئاندىن دوپپىلىقنىڭ ئاغزىنى يىپ يىڭنە بىلەن يىمىرىپ چىڭ تىكىمىز.تەييارلانغان ئۆپكىنى قازانغا سالىمىز سۇغا چىقىپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن باشتا دوپپىلىقى سۇغا سېلىنمايدۇ.توغراپ تەييارلانغان گۆش، جىگەر، قۇيرۇق يېغىغا، چانالغان پەمىدۇر، مۇچ، يۇمغاقسۈت قوشۇپ تەييارلايمىز.ئاندىن مۇۋاپىق مىقداردىكى گۈرۈچنى پاكىز يۇيۇپ، تەييارلىغان خۇرۇچلىرىمىزنىڭ ئۈستىگە سېلىپ، مۇۋاپىق سۇ قۇيىمىز، ئۈستىگە تۇز، زىرە سېلىپ تۇزىنى تېتىغاندىن كېيىن، ئۈچەينىڭ ئىچىگە قۇيساق بولىدۇ. سۇ ھەم گۈرۈچى مۇۋاپىق تەڭشىلىشى كېرەك ئۈچەينى قۇيۇپ بولغاندىن كېيىن، يىپ بىلەن ئۇچىنى چىڭ بوغىمىز.مانتا دۈملەيدىغان قاسقانغا ئاستىنقى جىمبىل چىلاشقىدەك سۇ قۇيۇپ قاينىغاندىن كېيىن، جىمبىلنى قويۇپ ئۈستىگە ئۈچەينى يۆگەپ قويىمىز بۇنداق بولغاندا سۇ بىلەن گۈرۈچ ئۆزئارا يۈرۈشىدۇ، تۇۋاقنى يېپىپ، 5 10 مېنۇت تۇرغۇزىمىز.ئۆپكە سالغان قازاندىكى دوپپىلىق نى ئۆپكە يېرىم سائەت قاينىغاندىن كېيىن پەم بىلەن ئاستا سۇغا سېلىۋېتىمىز.ئۈچەي قايناپ 5 10 مېنۇتتىن كېيىن، يىڭنە بىلەن ئۈچەينىڭ سۈيى كۆپ يەرلىرىگە سانچىپ ئارتۇق سۈيىنى چىقىرىۋېتىمىز ...ئۆپكە ئىككى، ئىككى يىرىم سائەتلەردە تەييار بولىدۇ. ئۈچەي قىرىق مېنۇتتىن، بىر سائەتكىچە ئارىلىقتا تەييار بولىدۇ. ئاندىن ئۇلارنى قازاندىن سۈزۈۋالساق بولىدۇ.تەييارلانغان ئۆپكە ھېسىپنى چىرايلىق توغراپ، ئۆز ئىھتىياجىمىزغا ئاساسەن ئىستېمال قىلساق بولىدۇ، ياغمۇچ، ئاچچىقسۇ بىلەن ئىستېمال قىلساقمۇ بولىدۇ. مەنبە:تەڭرىتاغ مۇنبىرىيوللىغان ۋاقتى 2012114 15:21:23 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمەن بەك ئامراق،ئەمما تەييارلاشنى بىلمەيمەنئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2907, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2093 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2907, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2093 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 2012114 16:57:54 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمەن بەك ئامراق ئەمما تەييارلاش بەك ئاۋارىچىلىك شۇڭا بۇ ھىيىىتتا تەييارلىمىدۇق كەمبەغەللەرگە بەردۇق.... توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 8023يوللىغان ۋاقتى 2012114 18:31:27 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ مەزمۇن 2قەۋەتتىكى دە20121104 16:57يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :سىز قانچىلىك باي ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ باي بولسىڭىز شۇ كەمبەغەللەرگە قوينىڭ ئۆپكە قېرىنىنى بەرگىچە شۇ قوينىڭ ئۆزىنى بەرسىڭىزچۇ !!!!!!!!!!!!!!!!!!!يوللىغان ۋاقتى 2012115 02:31:27 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئۆزۈڭگە راۋا كۆرمىگەننى باشقىلارغىمۇ لايىق كۆرمە.ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 4635, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 365 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 4635, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 365 جۇغلانما بار.تۆھپە : 809يوللىغان ۋاقتى 2012115 10:43:39 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئاۋارچىلىقتىن قورقۇپ بېرىۋىتىپسىزدە! كاتتا باينىڭ ئەتىۋارلىق شاھزادىسى!تېما ئىگىسى ئەھمىيەتلىك تېما يوللاپسىز،رەھمەت! لېكىن باشقا مۇنبەردىن كۆچۈرگەندە مەنبەسىنىلا ئەسكەرتىپ قويماستىن،بەلكى ئۇنىڭدىكى ئازتولا خاتالىقلارنىمۇ تۈزىتىپ قويۇشقا دىققەت قىلساق!مىيەنجاڭخېمىر قىيامى دېگەندەك! توردا يوقئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 4172, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 828 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 4172, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 828 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 10153مۇنبەر پۇلى: 886يوللىغان ۋاقتى 2012117 17:29:21 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمەن بۇ تائامنى ئىتىشنى بەك كۈڭۈللۈك دەپ بىلىمەن ، بۇ بىزنىڭ ئەنئەنىۋى تاماقلىرىمىزنىڭ بىرى ،شۇڭا ئۈگىنىۋلغىلى 78 يىل بولدى، ماڭا قارىشىپ بېرىدىغان ئادەممۇ يوق ،ئاپامنىڭ ئورنىدا يىتىپ كۈرسىتىپ قۇيغىنى بۇيىچە قىلىپ ئۈگىنىۋلدىم،قۇربان ھېيت بولمىسىمۇ ئۈيىمىزدە قۇي سويغان كۈنىلا تەييارلاپ پۇشۇرىمەن،ئۈيدە پۇشۇرسا ھەم پاكىزە ھەم ئىشەنچىلىك ،تەرتىپى بۇيىچە قىلسا ئۇنچىلىك ئاۋارىچىلىق ئىشمۇ ئەمەس بۇ ،مۇمكىن بولسا بىكار ۋاقتىمىزدا ئۈپكىنى قاڭشىتىپ،قىنىنى پاكىزە چىقىرىۋىتىپ،ئۈچەينى يۇيۇپ ،قۇرسىقىنى قىرىپ ئىلىپ توڭلاتقۇغا سىلىۋىتىپ دەم ئالغان كۈنلىرىڭىزدە پۇشۇرۇپ يىسىڭىز ئانچە ئاۋارىچىلىق بىلىنمەيدۇ سىزگىمۇيوللىغان ۋاقتى 2012117 17:35:56 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشقىرىننى تازىلىغىچە قايناقسۇنى بىراقلا ھەممە يىرىگە قۇيىۋەتسەك بىزنىڭ قۇلىمىز بارغىچە بەزى يەرلىرى پىشىپ قىتىپ قىلىپ تازىلىغىلى بولمايدىكەن ،شۇڭا باشتا قايناقسۇنى ئازراق ئازراقتىن قۇيۇپ سۇ تەگكەن يىرىنىلا تازىلىساق قىرىن ھەم ئاق ھەم پاكىزە چىقىدۇ ،ئەگەر ئالدىرىماي تەييارلاش خىيالىڭىز بولسا قىرىننى ئۈرۈپ قۇيۇڭ بولمىسا كىيىن تازىلىماق ئاۋارىچىلىق.
|
بېرموداغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان ئۇيغۇرلارغا پاسپورت بېرىش تەلەپ قىلىندى ئۇيغۇرخەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتىنىڭ بېرمودادا تۇرۇشلۇق ئىشخانىسى چارشەنبە كۈنى ئېلان قىلغان مەلۇماتتىن قارىغاندا، گۇەنتانامودىن قويۇپ بېرىلگەندىن كېيىن بېرموداغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان 4 نەپەر ئۇيغۇرنىڭ ئادۋوكاتى بېرمودا باش مىنىستىرىغا خەت يېزىپ ئۇنىڭدىن بۇ 4 ئۇيغۇرنىڭ پاسپورت مەسىلىسىنى ھەل قىلىشنى تەلەپ قىلغان.ئادۋوكات رىچارد خورسمەننىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، ئەينى چاغدا بۇ ئۇيغۇرلارغا بېرمودادا بىر يىل تۇرغاندىن كېيىن پاسپورت ئالالايدىغانلىقى بىلدۈرۈلگەن. شۇڭا ئۇلار بېرموداغا كېلىشكە ماقۇل بولغان. ئادۋوكات رىچارد خورسمەن بېرمودا باش مىنىستىرى كريېگ كەننويىرگە يازغان خېتىدە يۇقىرىدىكى نۇقتىنى ئەسكەرتىپ، بۇ كىشىلەر باشقا بېرمودا پۇقرالىرىدەك ئەركىن ساياھەت قىلىش ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولۇشى كېرەك دېگەن.ئەمما ئىگىلىنىشىچە، بېرمودانىڭ سابىق باش مىنىستىرى ئېۋارد بروۋن بۇ ئۇيغۇرلارغا بىر يىلدىن كېيىن پاسپورت بېرىلىدىغانلىقى ھەققىدە بىر گەپسۆزنىڭ بولغانلىقىنى ئىزچىل ئىنكار قىلىپ كەلگەن ئىكەن.گۇەنتانامو تۈرمىسىدىن ئاقلىنىپ قويۇپ بېرىلگەن خېلىل مامۇت، ئابدۇللا ئابدۇقادىر، سالاھىدىن ئابدۇلئەخەت ۋە ئابلىكىم تۇراخۇن قاتارلىق 4 ئۇيغۇر 2009يىلى بېرموداغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان ئىدى. ئۇلار بېرمودادا ۋاقىتلىق تۇرۇش سالاھىيىتىگە ئىگە.
|
تور تەرمەچلىرى ئاللاھنىڭ كىتابى قۇرئان غا يۈزلەنسىزنىڭ ئورنىڭىز: باشبەت تور تەرمەچلىرىيوللىغۇچى: يوللانغان ۋاقتى: 2015 يىل 11 مارت ئىنكاس : 0قۇرئان كەرىمنىڭ ئەرەب تىلىدىن ياپون تىلىغا بىۋاسىتە تەرجىمە قىلىنغان تەرجىمە تەپسىرى يېقىندا ياپونىيە ساكۇھىنشا نەشرىياتى تەرىپىدىن نەشر قىلىندى. قۇرئان كەرىم نىڭ بۇ يېڭى تەرجىمە نەشرى ياپونىيەدە ياشاۋاتقان مۇسۇلمانلارنى جۈملىدىن ئۇيغۇرلارنى شادلىققا چۆمدۈردى. كۆپلىگەن مۇسۇلمانلار، ياپون مائارىپىدا تەربىيىلىنىپ ئۆسۈپ يېتىلىۋاتقان ئۆسمۈرلەرنىڭ ۋە ياشلارنىڭ قۇرئان كەرىم نىڭ ياپون تىلىدىكى تەرجىمە تەپسىر ...يوللىغۇچى: يوللانغان ۋاقتى: 2014 يىل 30 دېكابىر ئىنكاس : 5قۇرئاننى چۈشەندۈرۈش ئۈچۈن باشقا كىتاپلارغا قارىيالمىغان پەيغەمبىرىمىزنىڭ، باشقا كىتاپلارنى ئوقۇپ بولالماي قۇرئان ئوقۇشقا پۇرسەت تاپالمىغان ئۈممىتىگە ئايلاندۇق... 2015يىلىنى كىتاپ ئوقۇش يىلى قىلغان ئۇيغۇرۇمنىڭ ئوقۇماقچى بولغان كىتاپ تىزىملىكىدە ئوقۇ! ئەمرى بىلەن باشلانغان ھايات كىتابى قۇرئان كەرىم يوق. سىزگىمۇ مەلۇم ھايات كىتابى قۇرئاندىن باشقا ھېچقانداق بىر كىتاپ ئوقۇ! ئەمرى بىلەن باشلانمىغان. ئۇندا ... تەرجىمىسى: ئويلىنىپ بېقىشقا تېگىشلىك سىتاتىسكا ناۋادا توڭلاتقۇڭىزدا يىمەكلىك، ئۇچىڭىزدا كىيىم، ئۈستى يېپىق ئۆيىڭىز، ياتىدىغانغا يوتقىنىڭىز بولسا ھالىڭىز 75 پىرسەنت ئىنساندىن ياخشىكەن. بانكىدا ياكى پورتمالىڭىزدا خەجلەيدىغان پۇلىڭىز ۋە ھاجىتىڭىزدىن ئېشىنالىغۇدەك ئازراق بولسىمۇ پۇلىڭىز بولسا، سىز سەككىز پىرسەنت بايلارنىڭ قاتارىدىكەنسىز. بۈگۈن ھايات بولسىڭىز، ساقلىقىڭىز كېسەللىكىڭىزدىن كۆپ بولغا ...
|
...گە قانچە يىل بولدى؟ئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى تارىختىكى بۈگۈن ...گە قانچە يىل بولدى؟ يوللانغان ۋاقتى 2011814 14:30:12...گە قانچە يىل بولدى؟قانداق ئىشلار بولۇپ ئۆتۈپ كەتتى، قانچە قېرىپ كەتتۇق، يۇمۇرلۇق ئولتۇرۇپ بىر ئەسلەپ باقامدۇق.ئاپتوموبىل ئىجادچىسى ھېنرىي فورد بىر بانكىغا ئاپتوموبىل زاۋۇتى ئۈچۈن مەبلەغ سوراپ بارغاندا، بانكا باشلىقىنىڭ: ئات قاتنىشى مەڭگۈ ئۆلمەيدۇ، ئاپتوموبىل بولسا ۋاقىتلىق مودا دېگىنىگە 108 يىل بولدى.ئەينى ۋاقىتتىكى ئامېرىكا ئىجادىيەت پاتېنت ئىشخانىسىنىڭ باشلىقى چارلېسنىڭ: ئىجاد قىلغىلى بولىدىغان ھەممە نەرسە ئىجاد قىلىنىپ بولدى دېگىنىگە 112 يىل بولدى.كىچىك بۇشنىڭ: نېمىگە ئىشەنگەنلىكىمنى بىلىمەن. ئىشەنگەنلىرىمنى ۋە ئىشەنمىگەنلىرىمنى دەۋېرىمەن. ئىشىنىمەنكى، ئىشەنگەنلىرىم توغرا دەپ ئىشەنگۈسىز بىر نۇتۇق سۆزلىگىنىگە 10 يىل بولدى.پاپا بەشىنچى پائۇلنىڭ دىنىي سوتتا گالىلىېيغا: دۇنيا ئايلىنىدۇ، دېگەن سەپسەتەڭدىن يانامسەن يانمامسەن؟ دەپ سورىغىنىغا 395 يىل بولدى.داۋامى بار مۇشۇ گەپنى دېمەي دېگەنتىم. بۇلارنى ئۇدۇللۇق تەييارلاۋاتقاچقا ئامال يوق... : يوللانغان ۋاقتى 2011814 15:42:52 يوللانغان ۋاقتى 2011814 18:48:30دۇنيا لوڭقىسىدا يالاڭئاياغ مەيدانغا چىقىش تەلىپى رەت قىلىنغان ھىندىستان پۇتبولچىلىرىنىڭ، مۇشۇ سەۋەبتىن دۇنيا لوڭقىسىغا قاتنىشىشنى رەت قىلىپ چىقىپ كەتكىنىگە 61 يىل بولدى.پېپسى ئېلانىدىكى جانلان، سەن پېپسى بىلەن بىللە دېگەن ئېلان سۆزىنىڭ، ئۇستا تەرجىمانلار تەرىپىدىن نېمىسچىگە قەبرەڭدىن يۈگۈرۈپ قوپ دەپ، خەنزۇچىگە بولسا پېپسى، ئاتاڭنى قەبرىسىدىن چىقىرىدۇ دەپ تەرجىمە قىلىنغىلى 47 يىل بولدى.ئەنگلىيىلىك رېپىر مارتىن سىلۋېستېرنىڭ مۇسابىقە مەيدانىدا مەستانىلەرگە بىر نەرسە ئېتىپ، ئاندىن ئۆزىگە قىزىل كارتا بېرىپ مەيداندىن چىقىرىۋەتكىنىگە 13 يىل بولدى. , 140 , يوللانغان ۋاقتى 2011814 18:48:34 يوللانغان ۋاقتى 2011814 18:58:36بېرما رەھبىرى تان شېۋنىڭ پالچىسىنىڭ گېپى بىلەن دۆلىتىنىڭ پايتەختىنى دۆلەتنىڭ بىرىنچى چوڭ شەھىرى رانگۇندىن، سۇتوكى بولمىغان كىچىك نايپيىداۋ شەھىرىگە كۆچۈرۈپ چىققىلى 4 يىل بولدى.دۇنيادا تۇنجى قېتىم ئەرەبچىدىن باشقا تىلدا ئەزان ئوقۇلغىلى تۈركىيىدە يۈز بەرگەن 79 يىل بولدى. يوللانغان ۋاقتى 2011814 20:24:59تۈركىيىدىكى بىر داڭلىقلارنى تەقلىد قىلىش مۇسابىقىسى پروگراممىسىغا قاتنىشىپ، مەشھۇر تۈرك ناخشىچى جىگۇلىنى دوراپ چىققان ھەقىيقى جىگۇلىنىڭ مۇسابىقىدە ئۈچىنچى بولغىنىغا 6 يىل بولدى. يوللانغان ۋاقتى 2011814 21:19:00تېتانىك ناملىق پاراخۇت ۋەقەسىگە قانچە يىل بولدى؟ يوللانغان ۋاقتى 2011815 16:41:03مەن تۇغۇلغىلى 28 يىل ، توي قىلغىلى 7 يىل ، بالىلىق بولغىلى 6 يىل ، ئارزۇلارنى قۇچاقلاپ يۈرگىلى يىل بولدى.چاقچاق يوللانغان ۋاقتى 2011815 17:17:26تۈركىيىنىڭ دۆلەت رەھبىرى بۈلەنت ئارىنچ موسكىۋا زىيارىتىدە لېنىننىڭ ئۆلۈكىنى زىيارەت قىلىۋېتىپ، رۇس مۇخبىرلارغا: ئۇنى ئۆلۈك ھالەتتە كۆرۈش نېمىدىگەن ياخشى ئىش... دېگىلى 5 يىل بولدى. يوللانغان ۋاقتى 2011815 21:37:59تىتانىكقا 99 يىل بولدى.1912يىلى4ئاينىڭ 15كۈنى يۈز بەرگەن ۋەقە. يوللانغان ۋاقتى 2011815 21:49:31كىلەر يىلى 4ئاينىڭ 15كۈنى 100 يىللىقىنى خاتىرلەيدىكەن ئەمىسە يوللانغان ۋاقتى 2011815 21:52:57ھايات بەك قىسقىكەن ،.بىردەمدە ئۆمۈرنىڭ يېرىمىنى تۈگىتىپتۇق،بىلىپ بىلمەيلا...... يوللانغان ۋاقتى 2011815 21:56:44كىشى ھاياتىدا 3 نەرسىگە تويماسمىش، ئۇنىڭ بىرسى ئۆمۈر يوللانغان ۋاقتى 2011815 22:04:41نىڭ يازمىسىدىن نەقىلتۈركىيىنىڭ دۆلەت رەھبىرى..لېنىننىڭ ئۆلۈكىنى زىيارەت قىلىۋېتىپ، رۇس مۇخبىرلارغا: ئۇنى ئۆلۈك ھالەتتە كۆرۈش نېمىدىگەن ياخشى ئىش... دېگىلى 5 يىل بولدى.چاخچاق ئەمەسما ماۋۇ؟ ۋەھشى گەپ بوپتىغۇ.. يوللانغان ۋاقتى 2011815 23:20:58 باش كاتىپى ۋىللي كلىيس بېلگىيە نىڭ: نىڭ ئەمدىكى نىشانى ئىسلام بىلەن كۈرەش قىلىشتۇر. ئەمدىكى دۈشمىنىمىزنىڭ سىمۋول رەڭگى قىزىل كوممۇنىزىم ئەمەس، بەلكى يېشىل ئىسلام دۇر... دېگىنىگە 15 يىل بولدى. يوللانغان ۋاقتى 2011816 03:42:43بىل گېيتىسنىڭ: 640 بوشلۇق ھەر بىر كومپيوتېر ئىشلەتكۈچىگە كەڭرى يېتىدۇ دېگىنىگە 30 يىل بولدى. يوللانغان ۋاقتى 2011816 06:16:22پارچە پۇرات سانلار بىلەن تولدۇرۋېتىپتىمىزغۇپارچە پۇرات قىلغاندىن كىيىن يال ئاي كۈنگە قوشۇپ مۇنچە سائەت مۇنچە مىنوت ئەتراپىدا بولدى دىگەن يېرىگىچە قوشايلى يوللانغان ۋاقتى 2011816 13:03:20مۇشۇنداق ئۇسۇل بىلەن ئۆزىمىزگە مۇناسىبەتلىك ئۇچۇرلارنىمۇ خىلى بىلىپ قالغىلى بولغىدەك، قېنى تارىخ ئۇستازلىرى بىلىمىڭىزلەرنى ئايىمىغايسىزلەر؟ھېيىتكار مەسجىدىنى سالغىلى قانچىلىك بولدى؟سۇتۇق بۇغراخان قەبرىگاھىنىڭ پەيدا بولغىنىدىن ھازىرغىچە قەبرىگاھلىقتا قانداق ئۆزگىرىشلەر بولدى؟شىنجاڭ دېگەن نامنىڭ قويۇلغىنىغا قانچىلىك بولدى؟ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايۇنى قۇرۇلغىنىغا قانچىلىك بولدى؟يەنە مۇشۇ ھەقتە باشقا سۇئاللار بولسا، باشقىلار قويغاي، بىلىدىغانلار جاۋاپ بېرىپ باققاي. يوللانغان ۋاقتى 2011816 13:43:10مۇزىكفانئىزدىنىش مارىشىنى ئىشلىمسەم بولمىدى دەپ تىما يوللىغىلى 9ئاي بولدى.... يوللانغان ۋاقتى 2011816 16:39:30شىنجاڭ دېگەن نامنىڭ قويۇلغىنىغا قانچىلىك بولدى؟شىنجاڭ دىگەن نام تارىختىن بويان، بۇرۇننىڭبۇرۇنىسىدىن باشلاپ شۇنداق ئاتىلىپ كېلىۋاتىدۇ. دەقيانۇس زامانىسىدا ھەتتا يەر شارى پەيدا بولماستىمۇ شۇنداق ئاتىلاتتى.: ...گە قانچە يىل بولدى؟
|
شۇ باشلىق ئورنىغا تىكىلگەن كۆزۇمدىيارىم مۇنبىرى شۇ باشلىق ئورنىغا تىكىلگەن كۆزۇمبۇ بەتتىكى تېما: شۇ باشلىق ئورنىغا تىكىلگەن كۆزۇم تېما ساقلىغۇچتا ساقلاش ئالدىنقى تېما كېيىنكى تېمابۇ تېما 611 قېتىم كۆرۈلدى نۇمۇرى : 12524بۇ يازما تەرپىدىن نادىرلاندى20080601ئاتاقلىق شائىر، تىلشۇناس غەنىزات غەيۇرانىنىڭ ۋاپاتىنىڭ بىر يىللىقى مۇناسىۋىتى بىلەن جەمئىيەتتە ناھايىتى كۈچلۈك تەسىر قوزغىغان ئەمما توردا ئېلان قىلىنمىغان نادىر ساتىرالىرىنى تورداشلارنىڭ تەلىپىگە بىنائەن ھۇزۇرىڭلارغا سۇندۇم، ھوزۇرلانغايسىلەر، مۇمكىن بولسا تەسىراتىڭلارنى بايان قىلىپ باققايسىلەر!..بار ئىكەن، يوق ئىكەن، قەدىم زاماندا،يۇرتۇممۇ نامەلۇم، غەرب تاماندا.بار ئىكەن شۇنداق بىر غەزەلخان،ھەسرەتتە ئۆتەركەن كۈنلىرى ھامان.سورىسا كىشىلەر دەپ ئۇ ناخشا ئېيتىشقا خۇشتاركەن، بىراق،نېچۈككى، كىشىلەر قاچار كەن يىراق.غەمغۇسە بېسىپتۇ ئۇنىڭ دىلىنى،ئالۋاستى بوغقاندەك گۇيا گېلىنى.شۇندىمۇ ياشاپتۇ ئۇ تاقەت بىلەن،ياشاپتۇ يۈز پاتمان ئېغىر دەرد بىلەن.كۈن، ئايلار ئۆتۈپتۇ، يىللار ئۆتۈپتۇ.ئامىتىم كېلەر دەپ ئۇزاق كۈتۈپتۇ.شەھەردە كەلمەپتۇ ئامىتى ئۇنىڭ،ھەسرەتتىن پۈكۈلۈپ قامىتى ئۇنىڭ.ئۇنداقمۇ ئويلاپتۇ، مۇنداق ئويلاپتۇ،تەدبىرنىڭ تېمىنى نەچچە بويلاپتۇ.تېپىپتۇ ئاخىر ئۇ ئەپلىك بىر پىلان،ھەم ئىجرا قىلماقچى بولۇپتۇ شۇئان.ئامەت يوق،دەپتۇ ئۇ، ماڭا شەھەردە،يا كۈندۈز، يا ئاخشام، يا تاڭ سەھەردە.ئامەتنى بىر سىناش كېرەك يىراقتىن،يېزا دەپ ئاتالغان شۇ كەڭ تۇپراقتىن.ئۇ يەردە ھەممىسى ساۋاتسىز دېھقانتۇرسۇنۇ نە قىلسۇن مەندەك غەزەلخان؟شۇ زامات يېزىغا قاراپ يول ئاپتۇ،بېتەلەي ئۆتكەن چاغ شەھەردە قاپتۇ.خېلى كۆپ مېڭىپتۇ يېزا يولىدا،تەدبىرلىك پىچاقمۇ باركەن قولىدا.قارىسا يىراقتىن كەلمىش بىر موماي،كۈتۈشكە ئىزدەپتۇ بىرەر پىنھان جاي.بار ئىكەن يوغان بىر كۆۋرۈك ئالدىدا،كۈتۈپتۇ موماينى ئەشۇ دالدىدا.شۇنداق بىر ئېيتايكى، قىلاي كارامەت.ناخشامغا سەھرالىق بولۇپ چىن شەيدا،ئولاشسۇن مەن بولسام قەيەردە پەيدا...دەل شۇندا مومايمۇ كەپتۇ ھۆمۈدەپ،كۆۋرۈكتىن غەزەلخان چىقىپتۇ سەكرەپ.دەپ توۋلاپتۇ،گويا ئەزرائىل،ئىشىغا ئۆزى ھەم بولۇر قايىل.پارقىراپتۇ قولىدا ۋالۋۇل خەنجىرى،پۇلاڭلاپ ئۇنىڭغا چىگكەن زەنجىرى.كەلگەندەك تۇساتتىن بالايىقازا،بىلەلمەي تاڭ قاپتۇ موماي بىر ھازا.ئۆلۈممۇ ۋە ياكى تىڭشاشمۇ غەزەل.سوراپتۇ غەزەلخان قەتئىي نىيەتتە،تۇرغاندەك قاتىلنى بېقىپ كۆزەتتە.بۇ سۆزدىن مومايمۇ كەپتۇ ھۇشىغا،بېرىپتۇ ناخشىچى ماھىر قېشىغا.تولىمۇ كۈلكىلىك ھەم قىزىق سۆزىڭ.غەزەلنى تىڭشاشتىن ئۆلۈمنى ئەلاكۆرگەننى بىلمەيدۇ ھېچكىم زادىلا.ياش، گۈدەك چېغىمدىن ناخشا خۇمار مەن،ناخشىسىز كۈنلەردە بىر ھازىدار مەن.قېنى ئېيت ناخشاڭنى ئىشق، شوق بىلەن،مەن تىڭشاي ئىشتىياق ھەم زوق بىلەن...غەزەلخان باشلاپتۇ شۇئان ناخشىنى،ھەم تاللاپ ئەڭ ئېسىل، نادىر ياخشىنى.ۋاھ! شۇنداق ئاۋازدا ۋارقىراپتۇكى،بىر ئاسمان، بىر يەردە جارقىراپتۇكى.سېكونتلار ئۆتۈپتۇ يىلدەك تۇيۇلۇپ،قۇرتلارمۇ قېچىپتۇ ھەتتا ئۇيۇلۇپ.مومايمۇ تويۇپتۇ مۇنداق غەزەلدىن.باقمىغاچ مۇنداقنى ئاڭلاپ ئەزەلدىن.ئۆلگەن مىڭ ياخشىكەن بۇنى تىڭشاشتىن.مەيلى ئال جېنىمنى، مەيلى ئۇر خەنجەر،بولدۇممەن شۇ تاپتا ئۆلگەندىن بېتەر. ..غەزەلخان جايىدا تاڭ قېتىپ قاپتۇ،ئوق تەگكەن قارغىدەك موك يېتىپ قاپتۇ....بۇندىمۇ بەختىنى تاپالماپتۇ ئۇ،غەزەلنىڭ ئېتىدا چاپالماپتۇ ئۇ.يوق چاپان يىڭىنى ساپالماي قاپتۇ،يوق ئامەت قۇشىنى تۇتالماي قاپتۇ.سەنئەت، ئۇ ھاياتنىڭ روھىي ئوزۇقى،سەنئەتتە تۇرمۇشنىڭ پەيزىقىزىقى.شۇندا ئۇ خەلىققە يارىساياقسا،چىن ھايات سۈيىدەك دىللاردا ئاقسا.1979 يىل سېنتەبىر ئۇچتۇرپان.مېنىڭ بىر ىمئېتىشتىم نەچچە ئون كۈنلەپ، ئاجايىپ بىرتەپەككۇر كۆلىگە شۇڭغۇپ تېگىدىن ئۇنچە، دۇر قازدىم.سۆزىنى تاللىدىم ھەپتە، شاكالدىن مېغىزىنى ئايرىپ،ئۇنى مارجان كەبى تىزدىم، ئېشىپ مەناسىدىن بىر يىپ. تۇرمىسا ئۇ سۆز ئۆچۈردۈم قايتىلاپ، قايتا،ۋاراقلاپ چىقمىغان مەن بىر لۇغەتمۇ قالمىدى ھەتتا.كۈنۈم بارماق ساناپ ئۆتتى، بۇغۇم ئون بەشكە تولسۇن دەپ،كېچىنى ئۇلىدىم تاڭغا تۇلۇقتۇق قاپىيە ئىزدەپ.شېئىر پۈتتى قانات پۈتتى، شۇ چاغ لاچىن ئىدىم كۆكتە،ئىدى بارلىق جاھان مەندىن گويا ئون مىڭ غۇلاچ پەستە.كىرىپ قالدى تاغام شۇندا، كۆرۈپ كەيپىمنى تاڭ قالدى،، دېدى تۇرقۇمغا سەپ سالدى.بولۇپ كەمتەر دېدىم مەنمۇ ئۆزۈممۇ ئەسلىدە كەمتەر،، قولۇمدا بىر قېلىن دەپتەر. دېدى، قۇلاق سالدى، گېلىمنى راسلىدىم بىر پەس،مېنىڭ شۇ كۈنكى ھالىمنى يېزىپ ئىزھار قىلىش بەك تەس.ئوقۇشقا باشلىدىم بىردىن، قۇلاقنى ياردى ئاۋازىم،شېئىر كۆكىدە ئۇچقانلار،دېدىم،قىلسۇن ماڭا تازىم.ئوقۇپ بولغاچ كۆزۈم چۈشتى تاغامنىڭ ئول چىرايىغا،چۆچۈپ كەتتىم قاراپ تاتارغان رەڭگىرويىغا.ھۆكۈم سۈردى ئۇزاق جىملىق، تىكىلگەن ئۇ يىراقلارغا،بەئەينى ئەرز ئېيىتقاندەك ئېسىل، نادىر قوشاقلارغا.ئەرەبچە ھەجىلەپ خۇددى گاچا قىزدەك دودۇقلاشنى.مۇشۇ يازغان ىڭدىن بىرەر مەنا چۈشەندىڭمۇ؟تىزىلسا قۇرغا يات سۆزلە جاراڭلىق دەپ ئىشەندىڭمۇ؟ئاپارماقچىمىدىڭ ياكى ئۇنى باغدات بازارىغا،ۋە يا قىلماقچىمۇدۇرۇت1 چولاق جىنلار مازارىغا.شېئىر ئۇ خەلققە گۈلدەستە، تىلى خەلقنىڭ، كۈيى خەلقنىڭ،ئىچىشكە چاڭقىغان چاغدا شېرىن، شەربەت سۈيى خەلقنىڭ.بىنەپ ۋە پاسىق ئىشاندىن سەمىمىي بىر دېھقان ياخشى،بۇزۇلغان، سېسىغان مايدىن سىڭەرلىك زاغرا نان ياخشى...دېدىدە، قايرىلىپ ئاستا مېنى تاشلاپ راۋان بولدى،غېرىچتەك بوسۇغا شۇندا ماڭا تاغدەك داۋان بولدى.ئۈزۈلدى يىپ، چېچىلدى تېرىقتەك يامرىدى يەرگە،قىزىتمام ئاشتى، باش قايدى، چۆمۈلدۈم غەلىتى تەرگە.1 دۇرۇت پېرىخونلارنىڭ جىنئالۋاستىلارنى قوغلاش ئۈچۈن ئوقۇيدىغان ئايىتى1981 يىل يانۋار ئۈرۈمچى.ئادەم كۆڭلى شۇنچە كەڭ، ئالەمشۇ كەڭلىكتە تۇرغان بىر قېيىق.ھەسەتخورنىڭ كۆڭلىگە ئادەمتۈگۈل ھەتتا سىغمايدۇ تېرىق.ھەسەتخورنىڭ تۇرىقى مۇلايىم،ئالدىڭدا ئۇ سۆزلەيدۇ كۈلۈپ.بىراق، قەلبى ھەسەت دەردىدىن،تىرىلىدۇ كۈندە يۈز ئۆلۈپ.ھەسەتخورلۇق ھايات بېغىغا،چۈشكەن مۆلدۈر، ئۈنگەن شۇمبۇيا.ھەسەتخورنىڭ ئايىغى تەگكەن،باغ، ئېتىزدا قۇرۇيدۇ گىياھ.1979 يىل ئۇچتۇرپان.كالا بىلەن تېرىق دېنىكۈز پەسلى ياسانغان تېرىق دالاسى،بىر تەكشى ئالتۇن رەڭ سېرىق تون كىيىپ.بەسلىشىپ بوي تارتقان بولۇق باشاقلار،تۇراتتى تاۋلىنىپ، مەغرۇر گېدىيىپ.توساتتىن شەرقتىن بىر غۇرغۇر شامالچىقتىدە، ئەگدى دالا قوينىنى.دولقۇنلاپ تېرىقزار، سىلكىندى لەرزان،كۆپ بولۇق باشاقلار ئەگدى بوينىنى.چاناقتىن شۇ چاغدا ئايرىلىپ بىر دان،قايغۇلۇق چىرايدا ئېرىنىپ ئۇچتى.ئۇچتىيۇ ئون ماڭدام بېرىپ يىراققا،ھاردىمۇ ئىش قىلىپ چوڭ يولغا چۈشتى.ئىڭرىدى بىرئىككى زەئىپ ئۈن بىلەن،بىر سويام دومىلاپ توختىدى يولدا.ھېسابسىز باشاقلار دېگەندەك قارىشىپ تۇرار ئوڭسولدا.ئۇزىماي تېرىقجان سۆز قاتتى يەرگە،بۇرادەر بىر يېرىڭ يېدىمۇ شىكەست؟كەچۈرگىن، ئەزەلدىن مەقسىتىم ساڭازادىلا قىلماقچى ئەمەس ئىدى قەست.مەندە ھېچ گۇناھ يوق، بۇندىكى ئەيىب،ئۆزۈڭمۇ بىلىسەن راستلا شامالدا...كېرەك يوق،دېدى يەر،ئۇرۇش كۈنلىرى،ئۈستۈمگە بومبىمۇ چۈشىدۇ ھەتتا.بىر پەسكە جىم بولۇپ ئاندىن تېرىقجان،ئاھ ئۇرۇپ چېكىشكە باشلىدى ھەسرەت.سورىدى يەر شۇئان :ئېيتقىنا بېشىڭغا كەلدى نېمە دەرد؟ئارتقىم يوق ساڭا ھېچ ئېغىرلىقىمنى،راستىمنى ئېيتقاندا بۇرادىرىم يەر.دېدى،سەن بەك چارچاپ قالارسەنمىكىن،كۆپ تۇرۇپ قالسام مەن ئۈستۈڭدە ئەگەر. قاقاقلاپ كۈلىۋەتتى يەر،ئۆلگىدەك كۈلدۈردۈڭ، ئۈزدۈڭ ئۈچەينى،كۈلكىدە بېقىندىن تۇتتى سانجىقىم.كۆردۈڭمۇ ئالدىڭدا كېلىۋاتقان ئۇ،مۆڭگۈزلۈك كالىنى، ئەي نادان تېرىق.نېمىتىڭ سەن شۇنچە، ئاشۇ كالىمۇ،قىلمىغاندا ماڭا قىلچە ئېغىرلىق.ھە، كۆردۈم،دېدى دان،بىر يىڭنە يىگەن،بولمامتى تۆت پۇتلۇق كالا ئۇنچىلىك.سەن شۇنچە ماختىغان، تاغدەك بار دېگەن،بىر نېمەڭ چوڭ ئىكەن مەندىن قانچىلىك؟يەر قايتا شۇنداق بىر كۈلدىكى ھاي، ھاي،ئاسمانمۇ لەرزىگە كەلدى بىر ھازا.تاغۇ تاش،دەريا، كۆل، ئورمانئېكىنزار،بىر ئۇزاق جىم بولۇپ تىڭشىدى تازا.دەل شۇچاغ كالىمۇ كەلگەچكە يىتىپ،بۇ قاتتىق كۈلكىدىن تېرىكتى چېغى.سىلكىندى قۇيرۇقى، تىترىدى قۇلاق،پاقرىدى كۆزلىرى، چوڭلاپ چانىقى.بەك قالتىس كۈلدىڭغۇ ئاغىنە يەر باي،بۇ كۈلكەڭ يا مېنى قىلىشمۇ مازاق،دېدى، يا سەن مېنى يىقىتماق ئۈچۈن،قۇردۇڭمۇ بىر يەرگە يوشۇرۇن توزاق.ياق.دېدى يەر شۇئان توختاپ كۈلكىدىن،بىر دانچاق سەن بىلەن تەڭلەشمەكچى بوي.بىلمىدىم، بۇ ئەخمەق تېرىققا قاچانقەيەردىن كەپ قالدى بۇ كۈلكىلىك ئوي؟قېنى ئۇ؟ دەپ كالا قارىدى يەرگە،نەدە سەن، ئەي ئەخمەق، ئۆلۈمتۈك دانچاق؟مانا مەن،دېدى دان،شۇنچە بەستىمنى،كۆرەلمەيۋاتامسەن كالا ماختانچاق.تۈرۈلگەن بوينىنى ئەگدىدە، كالا،پۈۋلىدى بۇرنىنى قىلىپ تېرىققا.غازاڭدەك ئۆرلىدى شۇئان تېرىقجان،ۋە بېرىپ چۈشتى بىر كىچىك يىرىققا.خوي ئوبدان بولدىغۇ،دېدى ئۇبورانئۇچۇرۇپ تاشلىدى بۇيەرگە مېنى.بولمىسا غەزەبتىن بىرلا دۇمۇلاپ،مىجىپلا تاشلايتىم پوچى كالىنى.1982 يىل يانۋار ئۈرۈمچى.بىر نىڭ تارىخىتۇغ باققىلى ئەۋەتتى دۈي1 ئەيسانى،چىرىمدان مۇز تۇتقان كەچ كۈز پەسلىدە. دېدى ئۇمۇ دەرھالشۇھامان،ئاسان ئىشنى ئىزدەپ يۈرگەچ ئەسلىدە.بىر كېچە يۇ بىر كۈندۈز ھېچ بىلىنمەي،ئۆتتى ئۇخلاپ ئەگرى قىلماي قولىنى.تېخىمۇ بەك چىڭىتماقچى بولغاندەك،گويا شۇنداق ئۇخلاپ تۇغنىڭ ئۇلىنى.بۈگۈن مانا ئىككىنچى بىر ئاخشاممۇ،ئۆتمەكتە تىنچ، سەگەنچۈكتە ياتقاندەك.شىرشىر ئاۋاز ئاڭلىناتتى بوۋاقنى،خۇددى ئانا ئەللەيلىتىۋاتقاندەك.تاڭ يورىدى، بولدى ھەتتا ئاشۋاقتى،ئەيسا ھامان سۈت ئۇيقۇدا ياتاتتى.يېقىن يەردىن تۇغ بېشىدىن يار ئېلىپ،تۆۋەنگە سۇ شىددەت بىلەن ئاقاتتى.گۈرۈلدىگەن ئاۋاز ئۈنى بىئارامقىلدىدە، ئۇ بىردىن چۆچۈپ ئويغاندى.ئالمىدى يا قۇلىغا كۆرەك، يا كەتمەن،نېمىشقىدۇر خېلى ئۇزاق ئويلاندى.كۆزى چۈشتى شۇ چاغ مەھەللە ياققا،كېلىشەتتى بىر توپ ئادەم يىراقتىن.كىيىپ ئەيسا كونا كۈرەك جۇۋىنى،يار ئېپكەتكەن يارگە چۈشتى قىرغاقتىن.چۈشتىدە، بار كۇچى بىلەن ۋارقىرىدى،جۇۋا بىلەن شۇ چاغ يېتىپ سۇدا ئۇ،توۋىلايتتى ئالىتاغىل جار سېلىپ.كەلدى بىر توپ ئادەم شۇئان يۈگۈرۈپ،ئالدى بىلەن قۇتۇلدۇردى ئەيسانى.كىيىن جىددىي تۇتۇش قىلىپ تەسلىكتە،ئېتىۋالدى سۇ ئېلىپ كەتكەن يارنى.زىلزىلگە كەلدى بىر دىن ئەتىسى،پۈتۈن گۇڭشې داغدۇغىلىق خەۋەردىن.كەڭ ئاممىنى قۇتۇلدۇردى خەتەردىن.ئەيساجاننىڭ نەمۇنىلىك ئىش ئىزى،بىرنەچچە كۈن رادىئودا ماختالدى.ئۇزۇن ئۆتمەي ئەيساجان، دەپ ئاتالدى.كەلدى يەنە ۋىلايەتتىن، مەركەز1دىن،بۇنى ئاڭلاپ نەچچە مۇخبىر پالاقلاپ.ياڭزاياڭزا سۈرەتلەر ھەم تارتىلدى، دىن ئاپپاراتلار چاراقلاپ...بۇ چاغلار دەل يەتمىشىنچى يىل ئىدى،تولا ئىدى ئۇ چاغ بۇنداق ئەيسالار.ئاتىلاتتى ھەتتا باتۇر، قەھرىمان،ئاشۇنىڭدەك دۆڭنى ئالغان ئاقسالار.ئۈمىد شۇكى مۇندىن كېيىن ئاشۇنداق،ماختالمىسا قۇرۇق پاقپاق، يالغىنى.تەر ئاققۇزغان قىلىپ پەگادا، تۆردە،ئولتۇرمىسا بىكار چاۋاك چالغىنى.1گۇڭشې ۋاقتىدىكى ئىشلەپچىقىرىش ئەترىتى1984 يىل فېۋرال.مۇڭداشتۇق تۆت سائەت چىن دىلىمىزدىن.دېدى ئۇ،رازى بىز سىزنىڭ ئاجايىپ،كۆرسەتكەن نەتىجە ۋە تۆھپىڭىزدىن.ئا. تىڭجاڭ يېڭىلا ئادەم ئەۋەتىپ،كەپ كەتسۇن، كەچقۇرۇن كۈتىمەن، دەپتۇ.ئەگەردە ئالدىراش بولسا ئىشلىرى،مەن ئۆزۈم شۇ ياققا ئۆتىمەن،دەپتۇ.خ. جۈرۈن ئەۋەتكەن پىكاپنى ھېلى،باشقىلار چاقىرتىپ ھارغۇزدى بەكمۇ،بۈگۈن ئۆز ئۆيۈمدە ئالاي بىر ئارام...بىر دوستۇم ئاشۇنداق سۆزلىرى بىلەن،پاتپاتلا ئۆزىچە قىلىدۇ ھوزۇر.قارايدۇ ئەتراپقا گېدىيىپ ھەتتا،بىر ئوبدان كىشىدى دوستۇم، ئۇنىڭغا،قانداقچە يېپىشتى بۇ كېسەلبالا.يا خۇدا رازىمەن ئۆلسەم راك بىلەن،لېكىن شۇ كېسەلگە قىلما مۇپتىلا.1984 يىل مارت ئۈرۈمچى.يۈرىيدىغۇ بۈگۈن يەنە سورۇندا،تاۋاق يالاپ، قوش قوش تەخسە كۆتۈرۈپ.مېڭىپتىمەن ئايرىلىشقا بۇ يەردىن،كۆزى قىيماي، يىغلاپئىچى سېرىلىپ.پۇشايمان يەپ چىققان چېغى تىرىلىپ.تېرىلگەندە تېخى قانداق دېسەڭلار،بويى ئۆسۈپ، ئىناۋىتى ئۆرلەپتۇ.خۇشتارلىرى ئىچئىچىدىن سۆيۈنۈپ،بىر يۇمىلاپ، ئۈچ دۇمىلاپ ئۇلارنىڭقۇچىقىدا كۆرۈپتۇ ئۇ ئۆزىنى.سۆيۈپتۇ ھەم سىلاپتۇ باشكۆزىنى.دېمەك، يەنە باشلاپتۇ،ئۆز كەسپىنىيىرگەندۈرۈپ كىشىنى.ئۇنى سۈيۈپ قۇچاقلىغان جانابلار،قاچان قويار بۇ نەپرەتلىك ئىشىنى.1985 يىل مارت ئۈرۈمچى.يۈرىكىڭنى تۇتۇپ باقگۆش ساتىدۇ بىر قاسساپ،ئۆتكۈر پىچاق قولىدا.تەلمۈرىدۇ يۈزلەپ كۆز،تۇرۇپ ھەتتا يىراقتا،كۆز قىسىشىپ يۆتەلگەندە:ئەپچىل، ماھىر قوللىرى،قالسا سۆڭەك قوشۇلۇپ،ئېلىپ تاشلاپ شاللايدۇ.گەر خېرىدار نا تۇنۇش،بولىدۇ ئىش باشقىچە.گىرغا سۆڭەك تاشلىنار،كۆزنى يۇمۇپ ئاچقىچە.سۆڭەك ئاز دەپ كام تېخى،ھەر كىلودا يۈز گىرام.قىلىدۇ ئۇ بۇ ئىشنى،بولماي كۆڭلى بىئارام.گۆشنى ئېلىپ ماڭىدۇ،خېرىدار گەپ قىلالماي.گويا قاسساپ بەرگەندەك،غا بىر پۇل ئالماي.ئەگەر غىڭ پىڭ دەپ قالسا،جاندىن ئۆتۈپ كېتىدۇ.قىلغان سۆزلىرى.بۇ قاسساپنى.سېتىۋەتكەن گۆش بىلەن،پىچاق تۇتقان قولۇڭدا،يۈرىكىنڭنى تۇتۇپ باق.خەققە بەرگەن سۆڭەكنى،سەنمۇ چايناپ يۇتۇپ باق.1985 يىل ئاۋغۇست ئۈرۈمچى.بىرىگە ئەجەبمۇ ئېگىلدىڭ دوستۇم،تېخىمۇ پەسلىدى سېنىڭ پەس بويۇڭ.ئېگىلىش ئارقىلىق بىرەر مەنسەپكەئېرىشىش ئىكەنغۇ ئەسلىدە ئويۇڭ.ئېيتقىنا بۇرادەر يولۇقتۇڭ قاچان،بۇ ئېغىر ساقايماس كېسەلگەدەردكە.مۇمكىنمۇ جىمىكى ئىگىلگەنلەرنىڭ،يېتىشى شۇ نىيەت، ئاشۇ مەقسەتكە.1990 يىل يانۋار ئۈرۈمچى.ئىش قىلىپ، قانداقتۇر بىر يوللار بىلەن،داشۆگە ئۆتتى ئۇ ھەممىدىن ئاسان.بەش يىللىق ئۆمرىمۇ ئۆتتى بۇ يەردە،داشۆگە ئۆتكەندەك توسقۇنسىز، راۋان.ئولتۇرۇش، تانسا ھەم كىنو، تىياتىر،كۈندىلىك مەشغۇلات جەدۋىلى ئۇنىڭ.سىناقتا ئەڭ ئېزى بەش پەندىن قېلىش،ئۆزگەرمەس ئادىتى ھەر يىلى ئۇنىڭ.بەش يىلمۇ تۈگىدى، باشلاندى كۈتۈش،تەشكىلنىڭ خىزمەتكە تەقسىماتىنى.ئۆگىنىش، ئىدىيە، ئەخلاق، ئىنتىزام،جەھەتتە بەش يىللىق ھېساۋاتىنى.نەتىجە: كۆپ ياخشى ئوقۇغانلارنىڭ،بەزىسى سەھرا ۋە قىرغا يول ئالدى.يولى بار، پۇلى بار دىپلومسىز بۇ قىز،شەھەردەتەتقىقات ئورنىدا قالدى.قالسىمۇ مەيلىغۇچوڭ ئىش ئەمەس ئۇ،ئىزدىسە ئۇنداقلار تېپىلىدۇ جىق.بىراق، ئەڭ ئاجايىپ يېرى شۇندىكى،ئۇ يەردە قىلار ئۇ نېمىنى تەتقىق.ئاممىنىڭ ئارزۇسى، ئۈنسە تىكەنلەر،گۆر، خەندەك قېزىلسا ئاشۇنداق يولغا.ساقايماس مەرەزۇ كۆيدۈرگە چىقسا،شۇ پۇلنى ئالغان ھەم بەرگەن شۇم قولغا.1993 يىل ئىيون ئۈرۈمچى. بۇ ساتىرالار شائىرنىڭ شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى نەشىر قىلغان ، توپلاملىرىدىن ئېلىندى. تەرپىدىن 20080601 15:06 قايتا تەھرىرلەنگەن ۋاقتى : 20080601 .شۆھرەت:10 ئىسىل شېئىر ۋاقتى : 20080601 14:40 باش يازماناھايتى ياخشى يوللاپسىز رەھمەت سىزگە !!ياخشى ئەسەر ئۇخشايدۇ، لىكىن بەكلا ئۇزۇن يوللىۋېتىپسىز ،ئۇقۇپ بولغۇچە كۆزلىرىم تېلىپ كەتكۈدەك شۇڭا ئۇقىمىدىم..بولسا ياخشى ئەسەرلەرنى باشقىلار ھەزىم قىلالىغۇدەك قىسقا قىسقا قېلىپ يوللىساق.باشقىلارغا بولغان تەربىيۋى ئەھمىيتىنى ھەقىيقى جارىي قىلدۇرغىلى بۇلاتى دەپ ئويلايمەن . نەۋرۇز تەرپىدىن 20080601 21:21 قايتا تەھرىرلەنگە ۋاقتى : 20080601 18:23 1 قەۋەت نۇمۇرى : 30767نەۋرۇز بۇرادەر تىما ئىگىسى قىممەتلىك ۋاقتىنى ،نۇرغۇن زىھنى كۈچىنى سەرىپ قىلىپ ياخشى تىمىدىن بىرنى يۇللىسا بىر ئىغىز رەھمىتىڭلار يوق،يەنە تىخى مۇبارەك كۆزلىرىڭلار تېلىپ كىتىپتۇ.دۇختۇر غا كۇرۇنساڭلار بۇلامدۇ قانداق.ھەقىچان كىكىۇ دىكى قىزلار يۇللىغان نەدىكى بىر خەتلەرنى ئۇقۇپ كىتىدىغانسىلەر.ئۈزىمىز تىما يۇللىيالمىساقمۇ باشقىلارنىڭ ئەمگىكىنى ھۆرمەت قىلىشىمىز لازىم .بۇ ئەقەللى بىر قائىدە.كەچۈرۈڭلار بىر ئاز چىچىلىپ سالدىم .كەچۈرۈڭلار.تىما ئىگىسىگە كۆپ رەھمەت.قۇلىڭىزغا دەرت كەلمىسۇن،نادىر تىمىلىرىڭىز دىيارىمدىن ئۈزۈلمىسۇن.:90 ۋاقتى : 20080601 18:55 2 قەۋەتيازما سانى : 493بۇ مەزمون1قەۋەتتىكىنەۋرۇزنىڭ20080601 18:23دە يوللىغان يازمىسى :ياخشى ئەسەر ئۇخشايدۇ، لىكىن بەكلا ئۇزۇن يوللىۋېتىپسىز ،ئۇقۇپ بولغۇچە كۆزلىرىم تېلىپ كەتكۈدەك شۇڭا ئۇقىمىدىم..بولسا ياخشى ئەسەرلەرنى قىسقا قىسقا قېلىپ يوللىساقدىگەندەك تىمىلارنىما ؟نەۋرۇز ئەپەندىم خاپا بولماڭ ، ئىنكاسىڭىز پەقەت قاملاشماپتۇ ، شۇمۇ گەپمۇ ؟تىما ئىگىسىگە رەخمەت ، ھەممىنى ئوقۇپ چىقتىم ، ياخشى ئەسەرلەر ئىكەن . ۋاقتى : 20080601 19:26 3 قەۋەتيازما سانى : 430توردىكى ۋاقتى :215سائەتبولدى تېما مازمۇنىغا كىلىلى !! ۋاقتى : 20080601 19:29 4 قەۋەت نۇمۇرى : 31829ئۇزۇن بوپتىكەن بۇنداق ياخشى شېئىرلارنى ئوقۇمىغىنى ، ئەجەپ راھەتلىنىپ قالدىم .رەخمەت يوللانمىڭىزغا . ۋاقتى : 20080601 21:12 5 قەۋەتپۇل: 1373 دىيارىم تەڭگىسىرەھمەت يوللانمىڭىزغا،شىئىر ئۇقۇشغا بەك ئامراق ئىدىم،ھەممىنى ئوقۇپ چىقتىم ،بولسا داۋاملىق يوللاپ تۇرارسىز،بەلكىم ئۇسساپمۇ كەتكەنسىز ھە؟كۆڭلىڭىز خالىغاندىن ئىلىڭە ۋاقتى : 20080601 21:24 6 قەۋەتگېپىم ئېغىر كەتكەن بولسا كەچۈرۈڭلا!مېنىڭ دىمەكچى بولغىنىمنى تازا چۈشەنمىدىڭلارمۇ ياكى ؟ياخشى ئەسەرلەرنى ئاز ئاز لىكىن كۆپرەك يوللاپ تورغىنى ياخشى ،مۇنبەردىكى مەزمونلارنىڭ يېڭلىنىشى تىز ،ياخشى ئەسەرلەرنى بېرلا ۋاقىتتا كۆپ يوللىۋەتسەك ،بېرنەچچە كۈن ئۆتكەندىن كىيىن باش بەتتە كۆرۈنمەي قالىدۇ، مۇنبەريىڭى ئەزالارمۇ دائىم كىرىپ تۇرىدۇ . بەزى يىڭى كىرگۈچىلەر ئۆزلىرى ئېزدەپ تاپمىسىلا ،ئۇتېمىنى كۆرۈشتىن مەھروم قالىدۇ ،گەپلىرىم ئارتۇق كەتكەن بولسا كەچۈرۈڭلا ۋاقتى : 20080601 21:27 7 قەۋەتچۈشەنمىگەن گەپ ئەمەس.تىما دىگەن مەزمۇنىغا قاراپ يۇللىنىدۇ،بىرئىككى قۇر چۈشىنىكسىز تىمىلار ئارقىلىق ئاساسى مەقسەتنى ئىپادىلەش ھەقىقەتەن تەس بىر ئىش.سىلى دىگەندەك تىمىلارنى يۇللاشقا تۇغرا كەلسە شۇ ماقالتەمسىل ياكى يۇمۇر يۇللىساق بۇلىدۇ.مۇنبەر دىگەن بىلىم ئېلىش ،ئۆگىنىش،كۆڭۈل ئېچىش ئورنى بۇلغاچقا بىز مۇشۇنداق ياخشى تىما يوللىغان تۇرداشلارنىڭ قىزغىنلىقىغا سۇغاق سۇ سەپمىسەك.ئۇلارغا مۇشۇ مەۋھۈم دۇنيادا بۇلسىمۇ ئەركىن ،ئازادە پىكىر قىلىش بۇشلىقى يارىتىپ بەرسەك بۇ ئۇيغۇر تۇر مەدەنىيتىگە بولغان ئازغىنە بىر قۇللاش بۇلاتتى دەپ ئويلايمەن.كۆپچىلىك تۇرداشلارغا رەھمەت.جاپا چەكتىڭلار. ۋاقتى : 20080601 22:12 8 قەۋەتشۆھرەت: 344 نۇمۇرپۇل: 1181 دىيارىم تەڭگىسىئالتۇن يارتىدۇ سايدا تونىمساڭ نە پايدا . بوپتۇ باشقىلارنى خىجىل قىلماڭلا ئەمدى ، تىمنى چۇشەنگەن ئادەمگە مىڭ تىللاغا ئەرزىگۇدەك تىما ئىكەن بۇ . تىمنىڭىزغا تەشەككۇر .ئاياللار تىشدىن قىرىدۇ ،ئەرلەر ئىچدىن قىرىيدۇ . ۋاقتى : 20080601 22:59 9 قەۋەت نۇمۇرى : 29233ھەسەتخۇر ئادەم دىگەن ئاجايىپ بولىدىكەن توۋا ۋاقتى : 20080602 09:39 10 قەۋەتئالدى بىلەن ئاللادىن مەرھۇمنىنڭ ياتقان يېرىنىڭ جەننەتتە بولىشىنى تىلەيمەن ،ئاندىن كىيىن تىما يوللۇغۇچىغا كۆپ تەشەككۇرۈمنى بىلدۈرىمەن رەخمەت سىزگە بولسا مۇشۇنداق نادىر تىمىلارنى داۋاملىق يوللىشىڭىزنى ئۈمۈت قىلىمەن. ۋاقتى : 20080603 00:30 11 قەۋەتبۇ مەزمون10قەۋەتتىكىجاناننىڭ20080602 09:39دە يوللىغان يازمىسى :ئىتلار قاۋىشىپ قالا ،كارۋان ماڭا ر ۋاقتى : 20080603 00:44 12 قەۋەتساقمۇ يە سىز ساراڭمۇ؟مەن ئىنكاسنى پەقەت تىمىنىلا كۆرۈپ يازغانئىنكاس ۋاراقلاپ ئولتۇردىغان ۋاقتىم يوق ۋاقتى : 20080603 13:12 13 قەۋەتھازىرقى ۋاقىت : 0605 09:35
|
13 فەۆراليا 2018 جىلاجداھا كومودو كەسىرتكەلەردىڭ ىشىندەگى ەڭ ىرىسى. ول شامامەن ۇش مەتر جانە 90 كيلوگرامعا دەيىن وسە الادى. وتكىر تىستى، بۇلشىقەتتى جىرتقىش بۇعى، قابان جانە ەنەكە سەكىلدى اڭدارمەن قورەكتەنەدى.كومودو قانشالىقتى سۇستى كورىنسە، وعان تونىپ تۇرعان قاۋىپ تە سونشالىقتى ۇلكەن. وسى ىرى كەسىرتكە تىرشىلىك ەتەتىن دۇنيەدەگى جالعىز مەكەن يندونەزييانىڭ جەتى ارالى. ادامدار اجداھانىڭ مەكەن ورتاسىن ورتەپ، ول قورەك ەتەتىن جانۋارلاردى رۇقساتسىز اۋلاۋدا. تىپتى قورعاۋداعى كومودا ۇلتتىق ساياباعى اۋماعىندا، رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا، اجداھا كومودونىڭ سانى 2013 جىلى 3222 بولسا، 2016 جىلى 3013كە تۇسكەن.تۇقىمى كوبەيۋى ۇشىن انالىق كەسەل نە ىستەۋى كەرەك؟ ول ەسكى ادەت بويىنشا اتالىقپەن قوسىلىپ، جۇمىرتقا تاستاۋ ارقىلى ۇرپاق وربىتە الادى نە جۇمىرتقالارىن اتالىقپەن قوسىلماياق تۋا بەرەدى. مۇنداي جولمەن ۇرپاق وربىتۋ پروتسەسى پارتەنوگەنەز دەپ اتالادى.2006 جىلى انگليياداعى چەستەر حايۋاناتتار باعىندا فلورا ەسىمدى انالىق كەسەل اتالىقسىز جۇمىرتقالار سالعان. سىناما ناتيجەسىندە، جۇمىرتقالاردان تەك ونىڭ دنقسى عانا تابىلعان. بۇل كومودو اجداھاسىنا تان پارتەنوگەنەزدىڭ العاشقى دالەلى بولدى، دەيدى چەستەر حايۋاناتتار باعىنىڭ ساراپشىسى دجەراردو گارسييا.بۇل قالاي جۇزەگە اسادى؟ ادامدارداعى ەركەك اعزادا اتالىق تا، انالىق تا جىنىستىق حروموسومالار بولادى. بۇل قۇبىلىس كومودولاردىڭ انالىقتارىندا كەزدەسەدى. دال سول سيياقتى فلورانىڭ اعزاسىندا دا ەمبريونداردىڭ دامۋىنا كەرەكتى گەنەتيكالىق ماتەريالدار بولعان. وسىنداي وزىندىك ۇرىقتانۋ ناتيجەسىندە ۇرپاق كەلدى بىراق بارى ەركەك. جىنىستىق قاتىناسپەن دە، باسقا جولمەن دە كوبەيۋ ولاردىڭ باستى ارتىقشىلىعى، دەيدى گارسييا.مەكەندەۋ ايماعى: تروپيكالىق ورماندار مەن يندونەزييانىڭ جەتى ارالىنداعى جايىلىمدىق جەرلەرقورعالۋ مارتەبەسى: حالىقارالىق تابيعي قورلاردى قورعاۋ وداعى ساناتىندا قاۋىپ تونىپ تۇرعان تۇر.باسقا دەرەكتەر: بۇل حايۋان 3،8 ملن. جىل بۇرىن پايدا بولۋى مۇمكىن.بۇل كومودونى حيۋستون زووباعىندا دجوەل سارتور تۇسىرگەن.گۇل پاتشاسى قىزعالداق
|
جەر وتىرىقشىلاردىڭ، كوشپەلىلەر جەردىڭ تاعدىرىن بەلگىلەگەن ادىرنا ۇلتتىق پورتالىجەر وتىرىقشىلاردىڭ، كوشپەلىلەر جەردىڭ تاعدىرىن بەلگىلەگەننۇرلان كەنجەاحمەت، بونن ۋنيۆەرسيتەتى،شىعىستانۋ ينستيتۋتىنىڭ گەرمانيا پروفەسسورى،نەگە دە بولسا كوزقاراسى ەركىن، ەشكىمنىڭ پىكىرىنە جالتاقتامايتىن، تاريح عىلىمىنداعى ناقتى ءوز سالاسىنان باسقا تاراپتاعى سۇراقتارعا كەسىم ايتپايتىن دالەلى بولسا دا جاس پروفەسسور كوپ تۇستا بۇل مەنىڭ جەكە پىكىرىم دەپ سويلەپ وتىردى. ءوزى ءبىر سىناپ وتكەن بىزدەگى پروفەسسورلىق تاكاپپارلىقتى بويىنا جۇقتىرماعانى كورىنىپ تۇر. ادامعا دەگەن باستى قۇرمەت ونىڭ ءبىلىمى مەن كىسىلىگىنە كورسەتىلەتىن ەلدە قىزمەت ەتۋدىڭ پايداسى سول شىعار، بالكىم. عىلىمعا قىزمەت ەتۋ، اناۋ ايتقانداي، جانپيدالىق ەتۋدى تالاپ ەتەتىن قورقىنىشتى، قيىن مىندەت ەمەس ەكەن عوي دەپ قالعاندايسىڭ. بىلىمىڭە ساي بىلىگىڭ، العانىڭا ساي ادالدىعىڭ بولسا عالىم دەگەن اتاق سول ەكەن. جانە قازاقتىڭ وتكەنىنە تامسانىستان گورى سابىرى باسىمداۋ كوزقاراستى اڭدادىق. ۇلتتى ءسۇيۋ كەرەك ەكەن: داڭعويلىقپەن، سانقويلىقپەن ەمەس. مەنىڭ بابام وسىنداي ەدى، دەپ ماقتانعان دۇرىس ورنىمەن بولعاندا، شىندىقپەن استاسىپ جاتقاندا. اسىرا سىلتەپ، بۇرمالانعان تاريحتىڭ عۇمىرى شۇپشۇناق.گەرمانيا ۇسىنىسىمدى قۋاناقۋانا قابىل الدى، دەيدى. جاقسىمىز جاتقا قىزمەت ەتىپ ءجۇر، دەپ بايبالامداماق وي جوق. ايتسە دە، ءبىزدىڭ تاريحقا وزىمىزدەن گورى ۇلتى، ۇلىسى بولەك نەمىستەردىڭ كوبىرەك دەن قويىپ، ۇقىپتىلىقپەن ءۇڭىلىپ جاتقانى قىزعانىشقا ۇقساس ءبىر سەزىم تۋدىرادى ەكەن. وزگە ەلدە جۇرسە دە، ءوز تاريحىن جازىپ جۇرگەن قازاقتىڭ ءبىر ۇلىنىڭ ارمانتىلەگىن ءبىر سۇحبات جەتكىزە المايدىاۋ ەل ەركىندىككە شىققالى قازاقتا جاپپاي ەتەك العان ءبىر مىنەز بار: كىمكىمنىڭ دە باباسى باتىر، اتاسى دانا. اتقا مىنە قالعان قاي اۋىلداسىمىزدى دا اسىل تەكتى جاساپ شىعۋ وتە وڭاي ءھام وتە پايدالى تىرلىك دەرلىكتەي. بۇل ءبىزدىڭ تاريحقا كوزقاراسىمىزدىڭ اسا سالماقتى ەمەس ەكەنىن بىلدىرسە كەرەك. وسىدان كەلىپ تاريحتى بۇرمالاۋ پايدا بولادى. ءسىز قىزمەت ەتىپ جۇرگەن گەرمانيانىڭ ءبىزدىڭ تاريحقا دەگەن كوزقاراسى قانداي؟ الەمدىك تاريح عىلىمىندا گەرمانيا نەسىمەن ەرەكشەلەنەدى؟ گەرمانيا دامىعان ەل عوي. تاريحتى تارازىلاۋدا ەكونوميكانىڭ ءرولى دە وتە زور. تاريحقا كوزقاراسى، ۇستانىمى، ناقتىلىعى جاعىنان بۇرىننان مىقتى بولىپ تۇر عوي. ەۋروپانىڭ اعاسى دەي مە؟ عىلىمنىڭ قاي سالاسىندا بولسىن جەتەكشىلىك دارەجەدە. ولار ءوز تاريحىن تۇبەگەيلى زەرتتەپ، اقىرعى نۇسقاسىن جاساپ قويعان ەل. قازىرگى تاريح عىلىمى الەمگە، ونىڭ ىشىندە ءبىز، ياعني شىعىس تا بار، كوپ كوڭىل بولەتىن بولىپ ءجۇر. بۇل قادامعا جايدانجاي بارىپ وتىر دەي المايمىز. الەمدىك عىلىمعا جەتەكشىلىك ەتۋ، الەم ەلدەرىنىڭ تاريحىنا قاتىستى شەشىم جاساۋ ءبىر ەسەپتەن وزىنە تاۋەلدى كەپكە ءتۇسىرۋ دەۋگە كەلەدى. بەينەلەپ ايتساق، عىلىم ارقىلى جاۋلاپ الۋ. ايگىلى گۋمبولدت قورىنىڭ ماقساتى دا وسى تۇستان شىعادى. بونن ۋنيۆەرسيتەتىندە جىل سايىن موڭعولداردىڭ ءداستۇرلى نادام مەرەكەسى وتكىزىلەدى. ال جەلتوقسان، قاڭتار ايلارىندا روجدەستۆو مەرەكەسى كەزىندە بونندا جارمەڭكە بولادى، ودان موڭعوليادان ساتۋشىلار كەلىپ زاتتارىن ساتادى. مۇنىڭ ءوزى نەمىستەردىڭ كوشپەلىلەر وركەنيەتىنە قىزىققاندىعى. الەم تاريحىندا كوشپەندىلەر ءداۋىرى دەپ اتالاتىن ءداۋىر بار. اتالمىش ءداۋىر سوناۋ عۇنتۇرىك زامانىنان شىڭعىس حان، ءامىر تەمىر زامانىنا دەيىن الەمدى باعىندىرۋ، اسقان اسكەري ونەرى، مىقتى قارۋجاراعى، سالت اتتى ساربازدارى، دامىعان اۋىز ادەبيەتى سياقتىلارىمەن ەرەكشەلەنەدى. مەنىڭشە، نەمىستەر كوشپەندىلەردىڭ وسى ەرەكشەلىگىنە قىزىقسا كەرەك. دۇنيەجۇزىلىك ەكى سوعىستى وزدەرى باستاپ، وزدەرى جەڭىلگەن ەل ءۇشىن تاريحتان ساباق الۋ، باسقالاردان ونەگە الۋ قاجەت شىعار. ءسىزدىڭ جولىڭىز قالاي ءتۇسىپ ءجۇر بۇل ەلگە؟ 2011 جىلى قىتايدىڭ يۋان جانە مين پاتشالىعى تۇسىندا جاسالعان كارتالارداعى ەۋرازيا دەگەن تاقىرىپ بويىنشا گۋمبولدت قورىنا ءوتىنىش جولدادىم. بۇلار دەرەۋ شاقىرتتى. ءتورت ايگىلى عالىم رەسەي، قىتاي، جاپونيا، گەرمانيا مەنىڭ زەرتتەۋىممەن، باعىتباعدارىممەن تانىستى. سودان بەرى وسى باعىت بويىنشا گەرمانيادا زەرتتەۋ جۇرگىزىپ جاتقان جاي بار. بۇل كارتانىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟ ءوزىڭىز ايتىپ وتىرعان تاريحي دەرەككە وتە باي ەل وسى كارتاعا نەگە قاتتى قىزىقتى ەكەن؟ بۇل كارتا كاننيدو دەپ اتالادى، ورتاعاسىرلىق قىتاي تىلىندە جازىلعان. قىتاي، جاپون، كورەي عالىمدارى دا وسى كارتا بويىنشا كوپتەگەن زەرتتەۋ جۇرگىزدى. جاپونيا، كورەيا ەلدەرىنىڭ ارالاسۋىمەن بۇل كارتانىڭ شىعىس بولىگى جەتكىلىكتى زەردەلەندى. جاپون عالىمدارى اتالمىش كارتانىڭ باتىس بولىگىن ورتاعاسىرلىق ەۋروپا كارتالارىمەن سالىستىرىپ زەرتتەدى. ال، مەن مۇنى ورتاعاسىرلىق ارابپارسى كارتالارىمەن سالىستىرىپ زەرتتەدىم. ناتيجەدە مىناداي قورىتىندى شىعاردىم: اتالمىش كارتانىڭ باتىس بولىگى يسلام كارتاسىنىڭ قىتايشا ۆاريانتى. قازاقستاننان باستالىپ، شىڭجاڭ ولكەسىمەن جالعاسىپ، اقىرى پاريجگە دەيىن بارادى، جەر اتتارى اراب مانەرىمەن اتالدى. كارتاداعى جەرسۋ اتتارى ورتاعاسىرلىق قىتاي تىلىندە جازىلعاندىقتان، ولاردى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن، ورتاعاسىرلىق قىتاي ءتىلىنىڭ فونولوگياسىن دىبىستالۋىن ءبىلۋ كەرەك، سوندا عانا دۇرىس وقۋعا بولادى. قازىرگى قىتاي ءتىلىنىڭ وقىلۋى بويىنشا وقىسا، كەيبىر ارىپتەر جاڭساق وقىلادى. شىعىستانۋ ينستيتۋتى وسى بولىگىنە كوبىرەك ۇڭىلگىسى، زەرتتەگىسى كەلەدى. تاريحقا قاتىستى ءبىز بولايىق، باسقا بولسىن، كوبىنە قىتاي دەرەكتەرى مەن جازبالارىنا كوپ جۇگىنەدى. قىتاي دەرەكتەرىنىڭ ارتىقشىلىعى نەدە سوندا؟ ويتكەنى، قىتاي جازبالارى بەرەتىن دەرەكتەردىڭ دالدىگى اراب، پارسى، ارميان دەرەكتەرىنە قاراعاندا جوعارى. ارنايى جارلىق بەرىپ، كۇندەلىكتى ديپلوماتيالىق قارىمقاتىناستاردى حاتقا ءتۇسىرىپ وتىرعان. كەلىپكەتكەن ەلشىلەرمەن بولعان اڭگىمە، ءار ەلدىڭ ەلشىسى بەرگەن مالىمەتتەر، ايتقان اڭگىمەلەردىڭ ماڭىزدىلارى نازاردان تىس قالماعان. وسى جاعىنان قىتاي ارحيۆتەرىنەن الىنعان قۇجاتتاردىڭ ماڭىزى زور. پاتشالىق قۇلاپ، بيلىك اۋىسقان كەزەڭدەردە دە ارحيۆ سول قالپى ساقتالىپ وتىرعان. وسى جاعىنان دا قۇنى ارتا تۇسەدى. جالپى، قىتاي بيلىگى قاي زامانداردا دا ارحيۆكە قيانات جاساماۋعا تىرىسقان. ءبارى اسا دالدىكپەن، ساقتىقپەن زەرتتەلەدى. قىتايدىڭ 24 رەسمي تاريحىندا اڭىزدىق دەرەكتەر جوقتىڭ قاسى. اڭىزعا قۇرىلعان دەرەكتەر جوق، دەمەك. بىزدە كەرىسىنشە سياقتى. اڭىزدىڭ ءتۇپ توركىنى شىندىق م. اۋەزوۆ دەيمىز دە، اقيقاتتى اڭىزداردان ىزدەيمىز. وسىنىڭ پايداسى بار ما جالپى؟ قازاقتىڭ شەجىرەلىك سيپاتتاعى اۋىزشا ايتىلاتىن تاريحى بۇگىنگى ءبىزدىڭ عىلىمعا قانداي ۇلەس قوسا الار ەدى؟ وتە پايدالى. شەجىرە دەيسىز بە، باتىرلار جىرى، عاشىقتىق داستاندار، ەل اۋزىندا ساقتالىپ كەلگەن ادەبيەت ۇلگىلەرى دەيسىز بە، ءبارىبارىندە مول دەرەكتەر ساقتالعان. وكىنىشتىسى، ءبىزدىڭ عىلىم وسىنى پايدالانا الماي كەلەدى. ءتىپتى، قولعا المادى دەۋگە بولادى. وسى مۇرالاردى تولىق يگەرىپ الىپ، ىندەتە زەرتتەپ، عىلىمي تۇرعىدا باسقا دەرەكتەرمەن سالىستىرىپ، تولىقتىرىپ بارىپ، ناقتى پىكىر ايتساق، اقيقاتتان الىس كەتە قويمايمىز. جانە قاداپ ايتاتىن ءبىر نارسە: ءبىزدىڭ اڭىزداعى شىندىقتى ءبىز عانا دالەلدەپ بەرە الامىز. ويتكەنى، ءبىز قازاق ءتىلىن، كونە تۇركى ءتىلىن بىلەمىز. ونداعى ءسال تۇسپال ءسوزدىڭ ءوزى ءبىز ءۇشىن تەمىرقازىق. ەۋروپاڭىز اسسا پارسى، قىتاي دەرەكتەرى نەگىزىندە، سىڭارجاق قورىتىندى جاساۋى مۇمكىن. نەمىستەردىڭ مەنى قالاپ شاقىرتىپ وتىرعانى دا سول. جاڭا ايتتىڭىز، سوندا دا، ناقتىلاي تۇسسەك: ءبىزدىڭ تاريح نەمىستەرگە نە ءۇشىن كەرەك؟ مۇنايىمىزعا، قازبا بايلىقتارىمىزعا قىزىقسىناق، تاريحىمىز ولارعا قانداي پايدا اكەلەدى دەگەن سۇراق تۋادى. يمپەريا عوي ول. گۋمبولدت كەزىندە بۇكىل افريكانى شارلاپ شىققان. ال، افريكانىڭ نەمىستەرگە نە قاجەتى بار ەدى؟ كەرەك بولسا، گۋمبولدتتىڭ تىنىمسىز جۇردەك اياعى التايعا، بارناۋلعا، وسكەمەنگە، ەرتىسكە دەيىن جەتكەن، سارىارقانىڭ سولتۇستىك جيەگىن بويلاپ كاسپيدى جاعالاپ ەلىنە قايتقان. سونىڭ پايداسىن كورىپ وتىرعان جوق پا قازىر. ەۋروپانىڭ كوپتەگەن جيھانكەزدەرىنىڭ ءبىز تۋراسىنداعى جازبالارى تالاي دۇنيەگە جولباسشى بولا الادى. عىلىمداعى ىقپالىن ساقتاپ قالۋ ولار ءۇشىن ۇلكەن ماسەلە. دۇنيەجۇزىلىك ەكىنشى سوعىستا ءامىر تەمىر تۋرالى اڭىزاڭگىمە بار. سوۆەت ارحەولوگتارى سامارقاندتان ءامىر تەمىردىڭ قابىرىن اشقان كۇنى گەرمانسوۆەت سوعىسى باستالعان. ونىڭ الدىندا اق سالدەلى قارت ادام ارحەولوگتارعا كەلىپ: قابىردى اشپاڭدار، كىتاپتا جازىلعان، قابىر اشىلسا ارتى جامان بولادى دەگەن. ارحەولوگتار ونىڭ ءسوزىن ەلەمەگەن. ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا بەرليندەگى ورتالىق ازياعا قاتىستى عىلىمي كونفەرەنتسيادا وسى قازباعا قاتىستى دەرەكتى ءفيلمدى كوردىك. سوۆەت وداعى تۇسىندا وسى دەرەكتى فيلم جاريا ەتىلمەي، قۇپيا ۇستالىپتى. اتتيلانىڭ، شىڭعىس حاننىڭ، ءامىر تەمىردىڭ جاھاندى قالاي جاۋلاپ العاندىعى ولاردى وتە قىزىقتىرادى. مويىنداي بىلسەك، ءبىز قالاي ايتساق تا يمپەريا بولا المايمىز. وتپەلى كەزەڭدەمىز دەپ ءجۇرمىز عوي. بولاشاق جايلى ارماندار بولماسا مىنە، وسى كەزەڭدە، تاريحقا قاتىستى ءبىز ءوزىمىزدى قالاي ۇستاۋىمىز كەرەك؟ كىمنەن نەنى ۇيرەنۋگە ءتيىسپىز؟ بىرىنشىدەن، ەجەلگى قىتايلاردان ۇيرەنۋىمىز كەرەك. ولار ەكى مىڭ جىل بۇرىنعى جازبالارىنىڭ ارقاسىندا الەمدىك تاريح عىلىمىنا قانداي ىقپال جاساپ وتىرعانىن ايتتىق. وزىنە قاتىسىنىڭ بار، جوعىنا قاراماستان ەستىگەنى مەن كورگەنىن جازىپ، ساقتاي بەرگەن. ءبىز، مىنە، بۇگىندە امالسىز سولارعا جۇگىنەمىز. كوشپەندى يمپەريالار قىتايلاردى تالاي جاۋلاپ العان، ال قىتايلار ولارعا باعىنعان، الايدا وزدەرىنىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىن دامىتا بەرگەن، مادەنيەتى، وركەنيەتى ارقىلى ءوزىن باعىندىرعانداردى 23 عاسىردان سوڭ قىتايلاندىرعان. قىتايلاردا ءشوپ كۇركەگە ءۇش رەت بارۋ دەگەن ماتەل بار. ليۋ بەي 161223 دەگەن ايگىلى پاتشا جاۋىن جەڭىپ، قىتايدى بىرلىككە كەلتىرۋ ءۇشىن، ايگىلى عۇلاما چجۋگە لياندى 181234 ءۇش رەت ىزدەپ بارادى، الدىڭعى ەكى رەتتە ءشوپ كۇركەسىنەن شىقپاي جاتقان عۇلاما، پاتشا ءۇشىنشى رەت كەلگەندە عانا سىرتقا شىعادى. چجۋگە لياننىڭ اقىلىمەن ليۋ بەي جاۋلارىن جەڭەدى. بۇگىنگى گەرمانيا ءبىر كەزدەگى قىتايدىڭ وسى ۇستانىمىن نەگىزگە الىپ وتىر. ءبىلىم يەلەرىن قۇرمەتتەيدى، وقۋاعارتۋدا وزىندىك جۇيەلەرى بار. نەگە دە بولسا اقشانى ايامايدى وعان تولىق مۇمكىندىگى بار!. ءبىز سياقتى ءار ەلدىڭ عالىمدارىمەن بىرىگىپ، كوپتەگەن زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ جاتىر.ەكىنشىدەن، ايگىلى تونيۋقۇقتىڭ يدەياسىن جاڭعىرتۋىمىز كەرەك. كوك تۇرىكتەردى امان الىپ قالۋ ءۇشىن، سول كەزدەگى تاريحي جاعدايعا ساي، تونيۋقۇق تۇرىكتەردىڭ حرام سالىپ بۇتقا تابىنۋىنا قارسى شىقتى، كوشپەندى ءومىر سۇرۋگە، قالا سالماۋعا شاقىردى، قالا سالساڭ، قىتايدىڭ جەمى بولاسىڭ دەدى. تونيۋقۇقتىڭ وسى يدەياسىنىڭ دۇرىستىعىن كەيىنگى تاريح دالەلدەدى.ۇشىنشىدەن، ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن نىعايتۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋ كەرەك. 1882 جىلى جاپوندار ەلدىگىن نىعايتۋ ءۇشىن ەۋروپاعا تەكسەرىپزەرتتەۋ ۇيىرمەسىن جىبەرگەن. سوڭىندا گەرمانيانىڭ ەلدىك ۇلگىسىن تاڭداپ، جاپونيانى شىعىس ازياداعى دامىعان، كۇشتى ەلگە اينالدىردى.گەرمانيادا مانساپ، اقشا، ابىروياتاق ەشكىمدى قىزىقتىرمايدى. ءبىلىمىڭ بولسا قۇرمەتتەلەسىڭ، ءادىل باعاڭدى الاسىڭ. پروفەسسور مەن ستۋدەنتتەر تەپەتەڭ، ويپىكىرلەرىن الماستىرىپ جۇرە بەرەدى. ەلىمىزدە عىلىمعا دەگەن كوزقاراس باسقاشالاۋ. سانىن دارىپتەيدى، ساپاسىنا ءمان بەرمەيدى. ءوزىن عالىممىن، دوكتورمىن دەگەن ادامدارمەن ءتىل تابىسۋ وتە قيىن. گازەتجۋرنالداردى وقىساڭ ءوزىن اكادەميكپىن دەپ اتاعان جارنامالاردى كورەسىڭ، ادام ەستىمەگەن عىلىمي اتاقتاردى وقيسىڭ. باسقاسىن ايتپاياق قويايىن، دارىگەرلىك جاعىن عانا ايتايىن، ەلدى وتىرىك ەمدەيتىن قالىڭ ەمحانالار اشىلىپتى. سوندا جاس قازاق ەلىندە ولارعا تىيىم سالاتىن زاڭ جوق پا؟ وسى سالانى باسقاراتىن شەنەۋنىكتەر نە ءبىتىرىپ وتىر؟ گەرمانيادا دارىگەردىڭ رۇقساتىنسىز جاس بالالارعا ءدارىحانالاردا ءدارى ساتپايدى. گەرمانيا تاريحى دەسە، ءبىز گيتلەردى الدىمەن ايتامىز. بۇل توڭىرەكتە ارقيلى پىكىرتالاستار دا ءجۇرىپ جاتىر. گيتلەردى نەمىستەردىڭ ءوزى قالاي باعالايدى؟ نەمىستەر ءۇشىن گيتلەر گەرمانيانى قۇرتىپ كەتكەن ادام. وعان قارسى شىققاندار كەزىندە دە بولعان. سوعان قاتتى وكىنەدى بۇل حالىق. ءتىپتى، گيتلەر بۇل ۇلى حالىقتىڭ بەتىندەگى شىركەۋ دەسە بولعانداي. مەملەكەتتى عانا ەمەس، حالىقتىڭ رۋحىن تابانعا تاپتاتىپ، مادەنيەتىن ويرانداپ كەتكەن دەپ باعالايدى. نەمىستىڭ قازىرگى ۇرپاعى سول جوعالتقان رۋحىن ءالى تابا الماي ءجۇر. يمەنىپ تۇرادى. جالتاقتاپ تۇرادى. بىراق سول قاتەلىكتى تۇزەۋ جولىندا بار مۇمكىندىكتى پايدالانىپ جاتىر. ءبىزدىڭ شەجىرەمىز بار، الەمنىڭ ەشبىر ەلىنە ۇقسامايتىن رۋلىقتۋىستىق قاتىناسىمىز بار. قازاق ماقتان ءۇشىن ايتاتىن ! اڭىزدار بار. وسىلارعا الەمدىك عىلىم وسى ماسەلەگە قالاي قارايدى؟ الەمدىك عىلىم دەگەندى قالاي تۇسىنۋگە بولادى جالپى؟ ول كىمگە قىزمەت ەتەدى؟ الەمدىك عىلىمدى ەۋروپالىقتار قالىپتاستىردى. سولاردىڭ كوزقاراسى، ىقپالى نەگىزىندە جاسالىپ كەلدى. سولار ماقۇلداعان دەرەك اقيقات دەپ تانىلادى دەسەك ارتىق كەتپەيمىز. بۇل زاڭدى دا. ولار كوپ ەڭبەكتەنەدى، جانجاقتى زەرتتەيدى. قاي قيىرعا دا بارۋعا ايانبايدى. ال، ءبىزدىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىزگە كەلسەك، رۋلىق قاتىناسىمىزدىڭ تاريح عىلىمىنداعى ءرولى دە ەرەكشە. ءبىز رۋلىق قاتىناستى تۋىستىقپەن شاتاستىرماۋىمىز كەرەك. بۇل كەزگە دەيىن ايتىلىپ تا كەلدى، رۋلىق ءبولىنىس اسكەرياكىمشىلىك قۇرىلىم عانا بولعان. وتىرىقشىلاردىڭ ولكەلىك ءبولىنىسىنىڭ كوشپەندىلىك سيپاتى عانا. بىزدەگى رۋلىق قاتىناس كوپ نارسەنى شاتاستىرىپ جىبەرەتىن دە جاعدايى بار. قازاقتا تورە دەگەن ەل بار، بىلەسىز. شىڭعىس حان ۇرپاقتارى. سان عاسىر بويى قازاقتى بيلەگەن اقسۇيەك قاۋىم. شىڭعىس حاننىڭ تەگى تۋراسىندا تالايتالاي داۋدىڭ باسىنا سۋ قۇيدىق. بىراق اقىرعى شەشىم ءالى ايتىلعان جوق. شىڭعىس حاندى تۇركىنىڭ ۇلى ەكەن دەپ ءجۇرۋشى ەدىك، ەندى، ناقتىلاي ءتۇسىپ، جالايىر ەكەن دەگەن پىكىرلەر ايتىلىپ ءجۇر. ءسويتىپ، جالايىر مەن تورەلەر تۋىسىپ شىعا كەلمەك الەمدىك عىلىم شىڭعىس حاندى جاقىن ارادا موڭعولدان قازاققا بەرىپ جىبەرە قويمايتىن ءتارىزدى بۇل تارتىستىڭ باستى سەبەبى، ەلدىكتەن ايرىلعان، كۇنىمىز ورىسقا قاراعان ۋاقىتتا ءداستۇرلى تاريحي كوزقاراسىمىزدىڭ بۇزىلۋى. تاۋەلسىزدىك العان سوڭ، تاريحي ۇستانىمى مەن ءداستۇرىنىڭ ورتاسىنداعى بىرتەكتىلىك جويىلعان بۇرىنعى بودان، بۇگىنگى جاس مەملەكەتتە ءبىر توپ تاريحشىلار ساحناعا شىقتى. كاسىبيلىكتەن گورى اۋەسقويلىق باسىمداۋ. ساپىرىلىسىپ جاتقان قوعامداعى ءسوز بوستاندىعى لوگيكالىق تۇرعىدا ناقتى ەمەس تاريح جاساۋعا جول بەرىپ الدى.شىڭعىس حاندى قازاققا تەلۋ قاتە. قالاي تىراشتانساڭىز دا ول موڭعول بولىپ قالا بەرەدى. بىراق تۇركىگە قاتىسى جوق دەپ تاعى ايتا المايسىز. ءبىزدى شاتاستىرىپ جۇرگەن نارسە دە وسى تۇستان شىعادى. ءتىلى، تەگى موڭعول بولعانمەن، ول ەجەلگى تۇركىلىك ءداستۇردى جالعاستىردى. نايمان جازۋى عىلىمدا ۇيعىر جازۋى نەگىزىندە موڭعول جازۋىن جاساپ، حانزادالارىن وقىتتى. تۇركى الەمىن جاڭاشا قالىپتادى. بيلىك باسىنداعى ازعانتاي توپتىڭ تەگى مەن ءتىلى موڭعول، قالىڭ بۇقارا تۇركى بولعاندا، باسقالاي بولۋى مۇمكىن دە ەمەس ەدى. اسسيميلياتسياعا ۇشىراعان موڭعولدار كوپ ۋاقىت وتپەي مادەنيەتى، وركەنيەتى جاعىنان تۇركىگە ءسىڭىسىپ كەتتى. ال، موڭعولدىڭ تىكەلەي جالعاسى دەپ كەلگەن جوڭعارلاردىڭ شىڭعىس حانعا اسا جاقىندىعى جوق. ولار شىعىستىق داستۇرگە بوي ۇردى دا، بۋددا ءدىنىن ۇستانىپ كەتتى. ال، شىڭعىس حاننىڭ ءدىني سەنىمى ءبىزدىڭ تاڭىرشىلدىك ءداستۇردىڭ ۇدەسىنەن شىعادى. شىڭعىس حان ءوزى قۇرعان الىپ يمپەريادا كوشپەلىلەردى ۇلتقا بولمەگەن. كوشپەلىلەر الەمىنىڭ پاتشاسى. ءبىر اۋىز سوزبەن وسىلاي دەۋگە بولادى. مۇسىلماندار مۇحاممەد پايعامباردى ارابتان شىققان دەپ، تەرىس اينالمايدى عوي. بايىرعى قازاقتىڭ شىڭعىس حانعا دەگەن قۇرمەتى دە ءدال وسىنداي. ال، كەيىنگى تورە تۇقىمى، شىڭعىس حاننىڭ اسسيميلياتسياعا ۇشىراعان ۇرپاعى. قازاقتاعى تورەسىز ەل بولماس، توبەسىز جەر بولماس دەگەن ماقالدار وسى تاريحي شىندىقتىڭ جەمىسى. شىڭعىس حانعا قاتىستى ەكىۇشتى پىكىردىڭ ايتىلۋىنا ماقتاۋلى باتىس تاريحشىلارى دا از ۇلەس قوسقان جوق. وسى ۋاققا دەيىنگى شىڭعىس حاننىڭ بەينەسى قيراتۋشى، قانىپەزەر، اتىنىڭ تۇياعى جەتكەن جەردى قانعا بوكتىرگەن وسىلاي كەتە بەرەدى. بىراق عاسىر اياعىندا ەكىنشى ون مىڭ جىلدىقتىڭ ەڭ ۇلى تۇلعاسى دەگەن تيتۋلدى اتىشۋلى قاعانعا بەرگەنىنەن ستەرەوتيپتى بۇل كوزقاراستىڭ جۇمسارعانىن دا اڭعارۋعا بولادى. قازىر باتىس نە دەپ ءجۇر بۇل تاراپتا؟ باتىستا اسا ءبىر بەتبۇرىستى اڭعارامىز دەپ ايتا المايمىن. بىراق ءوزىمنىڭ بايقاعانىم، گەرمانيا ءادىلىن ايتۋعا تىرىسادى. ال، ون مىڭ جىلدىقتىڭ ۇلى تۇلعاسى اتانۋىنا بىردەنءبىر سەبەپ، قازىرگى جاھاندانۋ ماسەلەسىنە قاتىستى. الەمدىك تاريح عىلىمى جاھاندانۋدىڭ باسىن شىڭعىس حاننان باستايدى. ودان بولەك، سونشاما جەردى ات تۇياعىمەناق جاۋلاپ الۋ بۇل كۇنگە دەيىن ەشبىر اسكەريستراتەگيالىق قۇرىلىمنىڭ شاماسى جەتپەگەن قۇبىلىس.شىڭعىس حان ءداۋىرىنىڭ ارعىبەرگى كەزەڭىندە كوشپەندىلەر وتىرىقشىلاردى كوزگە ىلمەگەن. قازىرگىدەي تەحنيكا جوق زاماندا تىرشىلىگى جەرگە بايلانعان وتىرىقشىلاردىڭ كۇشى اسكەري بىزدەن الدەقايدا تومەن جاتقان. قولا، تەمىر ونەرى قىتايعا كوشپەندىلەر ارقىلى ەنگەن، ارحەولوگيا عىلىمى مۇنى دالەلدەدى. بىلايشا ايتقاندا، جەر وتىرىقشىلاردىڭ تاعدىرىن بەلگىلەگەن كوشپەندىلەر جەردىڭ تاعدىرىن بەلگىلەگەن. قىتاي ۇلى قورعانىن تۇرعىزدى: كوشپەندىلەردىڭ شابۋىلىنان سەسكەنىپ. بىراق ونى دا قيراتىپ كەتتى. قازىرگىسى سونىڭ جۇرناعى عانا بۇلاي دەپ بابامىز وسىنداي ەدى دەپ ماقتانعاندا نەمەسە رۋحىمىز جىعىلماعان، الەمگە ۇستەم قارايتىن كەزىمىزدى اڭساپ كەتكەندە عانا ايتاتىن سياقتىمىز. سونداي جەر ءتاڭىرىسى بولعان كوشپەندى جۇرتتىڭ وتىرىقشىلاردىڭ بوداۋىندا كەتكەنى ءبىر قاراعاندا، قىزىق كورىنەدى قاتەلىك قايدان باستالىپ ەدى؟ تەحنيكانىڭ وت قارۋ پايدا بولۋىمەن تۇيىندەپ ءجۇرمىز عوي. بىراق كوشپەندىلەردىڭ تاعدىرىنا وتىرىقشىلاردىڭ كوزىمەن قاراۋعا بولمايدى. ەكەۋى ەكى الەم. باتىستا وت قارۋ بولسا، بىزدە سان عاسىر بويى قالىپتاسقان اسكەري ونەر، سۋىق قارۋىمىز، باتىس اسكەرىنىڭ اپشىسىن تۇياعىمەن قۋىرعان جىلقىمىز بار ەدى. جەڭىلىستىڭ باسقا دا سەبەپتەرى جەتەرلىك. وت قارۋ ەشقاشان الەمنىڭ تاعدىرىن شەشكەن ەمەس. ونى شەشەتىن ساياسات. ءبىز ساياساتتان ۇتىلدىق. باستى قاتەلىك تە وسىندا. اكادەميك بولات كومەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، اراب دەرەكتەرىندە قىپشاقتاردا ءبىر تۇياق مالدان بەسالتى ءتول الاتىنى جايىندا ايتىلادى. قازىر جوق قوي. قىتاي دەرەكتەرىندە عۇندار قىتايدى جاۋلاعان جورىقتا ءتورت ءتۇرلى ات ءمىنىپ كەلگەن ەكەن. اق ات بولىگى ورىسشا پولك ءسوزى، تۇرىكشە بولىك سوزىنەن شىققان, قارا ات بولىگى، جيرەن ات بولىگى دەگەن سياقتى جەكەجەكە. بۇل دەگەنىڭىز ونەر عوي. مالدى اسىلداندىرىپ وتىرعان. كەيىندەپ، وسى ارتىقشىلىعىنان ايىرىلا باستادى.قازىر باتىس عالىمدارى شىڭعىس حان سونشاما جەردى قالاي جاۋلاپ العان دەپ باس قاتىرىپ جاتىر. بىرەۋلەر، سول كەزدىڭ كليماتى شىڭعىس حانعا قىزمەت ەتكەن دەيدى. تاعى ءبىر پىكىر ونىڭ اسكەرى وتىرىقشىلاردىڭ زەڭبىرەگىن پايدالانعان دەگەندى ايتادى. ءىس جۇزىندە ولاي ەمەس. اتتىڭ كۇشى ەدى سونىڭ ءبارى. ونىڭ ۇستىنە سالت اتتى ساربازداردى قارۋلاندىراتىن قولا، تەمىر كەندەرىن مەڭگەردى، وسى تاريحي كەندەر ۇلى وتان سوعىسى تۇسىندا دا ءوز ماڭىزىن جويعان جوق. ەڭ باستى سەبەپ ات جالىن تارتىپ مىنەتىن ازاماتتار تۇگەلىمەن الدىڭعى شەپكە اتتاندى، وتىرىقشى ەلدە مۇنداي اسكەري قۇبىلىس بولماعان، ويتكەنى، ولاردا ءاربىر ازامات مىنەتىن جىلقى بولمادى، جىلقى بولعان كۇندە دە ولار بالا كەزىنەن جاتتىقپاعاندىقتان، ات مىنۋگە كوشپەلىلەردەي جاتىق بولمادى. وسپان باتىر دالالىق اسكەري ونەردى سوڭعى رەت قولدانىپ كەتكەن قولباسشى. جولىم ءتۇسىپ ۇرىمجىدە بولعانىمدا، ەمحانادا جاتقان قارت قىتايمەن كەزدەيسوق اڭگىمەلەسىپ قالدىم. قازاق ەكەنىمدى ءبىلىپ، وسپان باتىر جايلى اڭگىمە قوزعادى. جاس كەزىندە ارميادا بولىپ، بۇيرىقپەن وسپانعا قارسى سوعىسقا اتتانىپتى. وسپان باتىردى ۋسىمان تۋفەي وسپان بانديت دەپ اتاعان ول وسپاننىڭ اسكەري تاكتيكاسىن ءومىر بويى ۇمىتپايتىنىن، سول كەز ءالى كوز الدىنان كەتپەيتىنىن اڭگىمەلەدى. قارلى دالادا سەندەلگەن ولار ۇيىقتاعاندا دا مىلتىقتارىن قۇشاقتاپ ۇيىقتاعان ەكەن، ويتكەنى، تاۋتاسقا بەكىنگەن وسپان جاساقتارى كوز ىلەستىرمەي پايدا بولىپ، قىتاي جاساقتارىن قىرىپ كەتەدى ەكەن. ابدەن تيتىقتاعان قىتايلار، جازىق جەرلەرگە شىعىپ جۇرۋگە ءماجبۇر بولعان. تاماق ىشكەندە قورالاي وتىرىپ، جانجاعىنا كۇزەتشى قويىپ، اپىلعۇپىل تاماقتانادى ەكەن. اينالامىز ميداي جازىق، ون نەشە شاقىرىم الىستاعى جەرلەر انىق كورىنىپ تۇرادى، اپىلعۇپىل تاماقتانامىز، بىراق قايدان شىققانى بەلگىسىز، وسپان جاساقتارى وتىرعانداردى قىرىپ كەتتى دەيدى سول قىرعىندا امان قالعان قىتاي شال.وسپان جاساقتارىنا قازاقتاردى سالىپ جەڭگەن سوڭ، قارالى كوش تيبەت اسىپ، باتىسقا كەتەدى. سوڭىندا ءتۇبى ءبىر تۇركى تۋىستارىن تابادى، الايدا، جولجونەكەي قىرىلىپ، وننان ءبىرى قالعان ەدى شىڭعىس حان جورىعىنىڭ ادامزات انتروپولوگياسىنا اسەرى بولدى ما؟ ءبىزدىڭ قازاق ءتۇرىمىز ەۋروپالىقتارعا جاقىنداۋ ەدى، كوزىمىز كوك، قاباعىمىز بيىك، سارى بولعان دەگەندى ەستىپ قالامىز. موڭعولدىڭ باسقىنشىلىعى سالدارىنان بەتءپىشىنىمىز وزگەرىسكە ۇشىراعان دەيدى. مۇنىمەن كەلىسپەيمىن. تۇركى داۋىرىنەن قالعان تاس مۇسىندەرگە قاراڭىز: بەتى جالپاق، ماڭدايى جازىق، كوزى قىسىقتاۋ. بۇگىنگى قازاقتىڭ كەلبەتىنە كەلەدى عوي. ودان ارتىق دالەل كەلتىرۋدى ارتىق كورىپ وتىرمىن ەلىمىزدەگى قانداي دا ءبىر شاراعا قۇرمەتتى قوناق رەتىندە شاقىرىلعان باتىس ساياساتكەرلەرىنىڭ قازاقستان جايلى تاڭدانىسپەن باستالىپ، سۇيسىنىسپەن اياقتالاتىن ماقتاۋلى پىكىرلەرىنە كەندە ەمەسپىز، شۇكىر. ءسىز جۇرگەن ەلدە شالعايداعى ءبىزدىڭ ەل جايىندا نە دەسەدى؟ قازاقستان دەسە ولاردىڭ ەسىنە الدىمەن نە تۇسەدى ەكەن دەگەن قىزىق سۇراق تۋىندايدى. البەتتە، الدىمەن بۇگىنگى مەملەكەتتى تانيدى. ورتا ازيا دەسە، الدىمەن ءبىزدىڭ ەلدى ايتادى. مەملەكەتتىلىگى جاعىنان مويىندالىپ بولعان، وعان ءسوز جوق. رەسەيدىڭ قول استىندا بولعانىمىز جايلى دا جەتكىلىكتى بىلەدى. ودان كەيىن، باياعى كوشپەندى قازاق حاندىعىن ەسىنە تۇسىرەدى. وسى تۇستا جاڭاعى شىڭعىس حان توڭىرەگىنەن ءوربيتىن ءبىر قىزىقتى جايت بار. قازاق حاندارى شىڭعىس ۇرپاقتارىنان عانا سايلاناتىن بولعان دەگەن دەرەكتى جاڭساق ۇعىنعان قاراپايىم جۇرتشىلىق: كەزىندە قازاقتاردى موڭعولدار باسىپ الىپ، قازاقتار ورىستار باسىپ العانعا دەيىن سولاردىڭ ىقپالىندا بودانىندا بولعان ەكەن عوي، دەپ ويلايدى. وسىعان وراي بىلتىر قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى تۋرالى اعىلشىن تىلىندە ماقالا جاريالاتتىم. سول ماقالا كوپتەگەن ادامداردىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزدى. قاسىم حان تۇسىندا قازاق حاندىعى وزبەكقازاق دەگەن اتپەن قىتاي جازبالارىنان كەزىگۋى، ولار ءۇشىن ۇلكەن جاڭالىق بولدى دەۋگە بولادى.ءبىزدىڭ تاريحتىڭ سوۆەت وداعى كەزىندە جازىلعان نۇسقاسىنا كۇمانمەن قارايدى. سەنە قويمايدى. يدەولوگيالىق قىسىممەن بۇرمالانعانىن بىلەدى. سوندىقتان جاڭا كوپ تومدىق ەڭبەك جازىپ، الەم تىلدەرىنە اۋدارىپ، تاراتۋعا ءتيىسپىز. ءسوزسىز قىزىعۋشىلىق تۋدىرادى. اسىرەسە، قاي كەزەڭدى قايتا قاراۋدى ۇسىنار ەدىڭىز؟ سوۆەت وداعى كەزىندە تۇركى ءداۋىرى جاقسى زەرتتەلدى. شىڭعىس حان، التىن وردا كەزەڭدەرى بۇرمالانسا دا، ءبىرشاما جولعا قويىلعان. ەندى اق وردا، كوك وردا كەزەڭى، اق وردادان قازاق حاندىعىنىڭ ءبولىنىپ شىعاتىن تۇسى عىلىمي تۇرعىدا تولىق زەردەلەنبەگەن. جاڭاشا زەرتتەۋ كەرەك بولسا، سوعان مۇمكىندىك بەرسە، مەن قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىن سىر بويىنان ىزدەر ەدىم. بۇل وتە كۇردەلى ماسەلە. كەيدە قازاق دەگەن ەل ەستەلىكتەرمەن كۇن كەشىپ جاتقانداي كورىنەتىنى بار. بۇگىنىمىز جاساندى سياقتى. ءتىپتى، كەيدە وتكەندى ايتىپ سارناي بەرگەنشە، بۇگىندى نەگە ايتپايمىز دەگەن دە سوزدەر ايتىلىپ قالادى. بۇگىن مەن بولاشاق ءۇشىن تاريحتان نەنى الۋعا مىندەتتىمىز؟ وتكەندى ۇمىتۋ مۇمكىن ەمەس قوي. تالاي ۋاقىت بويى توبەمىزدە ويناعان ورىس ميىمىزدى، تاريحي جادىمىزدى شايىپ تاستادى. تاريحتا نە بار، ءبارىن الۋىمىز كەرەك. تەك، ورىستار جازعان تاريحىمىزدى قايتا جازۋعا ءتيىسپىز. ول تاريح ەمەس، ساياسي ويىن عانا. وزبەكتەردە بىردەءبىر حالىق جاۋى بولماعان دەيمىز. ال، قازاقتار ءبىرءبىرىن ساتقان دەيدى. سول ءۇشىن كوپ قىرىلعان دەسەدى. وسى اقىلعا سيا ما؟ ەگەر شىنىمەن سورلى حالىق بولسا، ءبىربىرىنە سونشاما ساتقىن، وپاسىز بولسا سان عاسىر بويى ەل بولىپ تۇرار ما ەدى؟ ورىستار ءبارىن وزدەرى ۇيىمداستىرعان. الدىمەن، وزدەرىنە قىزمەت ەتەتىن جاندايشاپتاردىڭ ءبىر توبىن ۇيىمداستىرعان. بىلايشا ايتقاندا، سولار ارقىلى ەل اراسىنا ۇرەي، ىندەت تاراتقان. قارسى شىققانداردى قىرا بەرگەن، قىرا بەرگەن. اقىرى، ءبىز سورلىمىز دەگەن پسيحولوگيانى ءسىڭىرىپ تىنعان. قازاقتارعا كولونيالىق مىنەز ابدەن سىڭگەن، قازاقشا سويلەۋگە نامىستانادى جاسىپ قالعان، وسىنىڭ ءوزى وزدەرىن قور، باسقالاردى زور ساناعاندىق قوي. ۇلتتىڭ جادىن وسىدان تازارتۋعا قىزمەت ەتۋ كەرەك ەندىگى قازاق تاريحى عىلىمى.سۇحباتتاسقان الماس ءنۇسىپ،
|
ۇلتتىق اتىءجون ساۋاتتى جولدى تاڭدايدىارىلۋ 5864 39 پىكىر 15 ماۋسىم, 2021 ساعات 09:25تاياۋدا ليتەر گازەتىنەن 09.06.2021 قازاق ۋيكيپەدياسىنداعى اكىمشى ياعني ەلدىڭ جاڭا تەحنولوگياسىنداعى مالىمەت قورىنا جاۋاپتى تۇلعا قايىر رىسباەۆتىڭ پوچەمۋ نەلزيا ۋبيرات رۋسسكيە وكونچانيا ۆ كازاحسكيح فاميلياح؟ اتتى ۇلتتىق اتىءجون تۋرالى پىكىرىن وقىپ شىقتىم. مۇنى باسىلىم ءتىلشىسى ايشا قۇتىباەۆا ورىس تىلىندە كۋتۋباەۆا جاريالاپتى.بۇعان نە ايتۋعا بولادى؟ مەنىڭشە، قايىر مىرزا وتانىمىزدىڭ رۋحانيتانىمدىق انا ءتىلى، قازاق ادەبيەتى، قوعامدىقساياسي ەگەمەن قازاقستان، ايقىن ت.ب. گازەتتەرىمەن، اباي، الاش ايناسى ت.ب. سايتتارىمەن تانىس ەمەس. ولاردى ۇزبەي وقىسا، ۇلت اتىءجونىنىڭ تاريحى تۋرالى تانىمىن ارتتىرار ەدى.سونىمەن قاتار قايىردىڭ ءبىر پىكىرى كوڭىلىمىزدەن شىقتى. ول: بۇرىن كىسى ەسىمدەرى قازىرگىگە قاراعاندا ايرىقشا بولاتىن دەيدى. بۇل دۇرىس اڭعارۋ.بىراق ءبىز: قايىر نەگە ۇلت اتىءجونى تاريحىنا ءجىتى ۇڭىلمەگەن؟ فاميليا بىزگە پاتشالىق جانە بولشەۆيكتىك رەسەيدىڭ ارقاسىندا كەلگەن دەگەنگە نەگە يمانداي سەنەدى؟ دەپ، بۇگىنگى جاستارعا كوپ نارسەنى ۇيرەتە الماعانىمىزعا وپىنارىمىز دا انىق.قازاقتا فاميليا، اتاتەك، اتىءجون الىمساقتان بار.ونىڭ 3 جۇيەسىن كورەمىز:1 رۋىنىڭ اتىمەن اتاۋ. مىسالى: قاراكەرەي قابانباي.2 كاسىبىمەن اتاۋ. مىسالى: مولدا مۇسا.3 ءوز اكەسىنىڭ اتىنان ءوربىتۋ. مىسالى: اقايدىڭ قاسەنى.جوعارىدا اتاعان ءۇش فورما دا ەل تاريحىندا التىن ارىپپەن جازىلىپ تۇر.ەندى بۇكىل ۇلتتى وياتقان حح عاسىرعا كەلەيىك. الاش زيالارى، ولاردىڭ شاكىرتتەرى قانداي باعىت ۇستاندى؟ 1924 جىلى 1217 ماۋسىمدا ورىنبوردا تۇڭعىش ءبىلىمپازدار سيەزى پەرۆىي سەزد ۋچەنىح كازاحوۆ وتكەن. بۇعان ءا.بوكەيحان، ا.بايتۇرسىنۇلى، ح.دوسمۇحامەدۇلى سياقتى تيتاندار قاتىسقان. وسى جيىننىڭ قاۋلىسىندا ۇلتتىق فاميلياعا ۇلى، قىزى قوسىمشاسىن الايىق دەپ، ورتاق شەشىمگە كەلگەن.ءبىر قىزىعى: بۇل قوسىمشانى اكە اتىنا عانا ەمەس، اتابابا اتىنا جالعاۋعا دا بولاتىنى كورسەتىلگەن قازاق داستۇرىندە جاسىنان اتامنىڭ بالاسىمىن دەپ، باباسىن كورسەتكەن. ءسويتىپ، 20جىلدار باسپاسوزىنەن احمەت بايتۇرسىنۇلى، جۇسىپبەك ايماۋىتۇلى، ءتىپتى ماعجان جۇمابايۇلى اكەسى بەكەن بولسا دا ت.ب. تۇلعالاردىڭ فاميلياسىنا كوز ۇيرەندى. ولار كىتاپتارىنىڭ مۇقاباسىنا دا وسى اتىءجوندى جازدى. زيالىلار تۇگەل رەپرەسسيالانعاننان كەيىن قازاق حالقى جاپپاي ورىستانعانىن، سوۆەتتەنگەنىن الەم بىلەدى. سوعان قاراماي، بىزدە ۇلتتىق نەگىزدى فاميليالار ءومىر سۇرە بەردى. ولار: باۋىرجان مومىشۇلى اسكەري باتىر, الكەي مارعۇلان عالىم, شوقىر بولتەكۇلى سپورتشى, شونا سماحانۇلى اقىن, بالعابەك قىدىربەكۇلى جازۋشى, سايلاۋ باتىرشاۇلى ديپلومات.تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن تانىمال جازۋشى، ەگەمەن قازاقستان گازەتىنىڭ باس رەداكتورى شەرحان مۇرتازا فاميلياسىنىڭ وۆىن الىپ، ەلەۋلى ءۇردىس باستادى. سودان بەرى تاۋەلسىز قازاقستاندا الكەي مارعۇلان مەن باۋىرجان مومىشۇلى فاميليالارىنىڭ فورماسى 2 نۇسقا قاتار تابيعي قولدانىلىپ كەلەدى.قايىر رىسباەۆ ۇلتتىق قوسىمشاسى بار ازاماتتار ۇيلەنگەندە نە بولادى؟ دەپ قام جەيدى. ەشتەڭە دە بولمايدى؟ مىسالى، اعىلشىننىڭ دجونسونى دجوننىڭ ۇلى دەگەندى بىلدىرەدى. سولاردىڭ ايەلى دە دجونسون بولىپ ءجۇر عوي. ارينە، سماحانۇلىنىڭ كەلىندەرىنە سماحان فاميلياسىن الۋىن زاڭداستىرۋ قيىنعا سوقپاس.ءبىر اۋىز ءسوز قايىردىڭ فاميلياسى جونىندە. بۇل ءىنىمىز قازاق تىلىندە ساۋاتتى جازعىسى كەلسە، انا تىلىمىزدە رىس دەگەن ءسوز اتىمەن جوق. ىرىس دەگەن ءسوز بار. ول بەرەكە، مولشىلىق، نەسىبە دەگەن تاماشا ۇعىمدى مەڭزەيدى. سوندىقتان، قايىر مىرزا، فاميلياڭىزدىڭ تۇپنۇسقاسىن تۇزەتىپ الساڭىز، وزىڭىزگە جانە ۇرپاعىڭىزعا تاعىلىمدى بولارى انىق.وسى رەتتە قايىردىڭ اتى ساۋاتتى جازىلعانىن اتاپ وتكىمىز كەلەدى. وكىنىشكە قاراي، ەلىمىزدە كايروۆ، حايىرباەۆ ت.ب. قاتە جازىلىپ جۇرگەن فاميليالار جەتىپ ارتىلادى.حالقىمىز: باستالعان ءىستىڭ قايىرىن بەرسىن! دەيدى. ءبىز ۇلتتىق اتىجونگە بايلانىستى وسىنى ايتامىز. ساۋاتتى، بىلىكتى بولايىق، زامانداستار!
|
سەنات دەپۋتاتى كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلەتىن جانە قازىر ەلىمىز حالقىنىڭ كەڭىنەن تالقىلاپ جاتقان نەگىزگى وزگەرىستەر تۋرالى ايتتى.بۇل رەفورمالار پرەزيدەنت قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ ساياسي باستامالارىنىڭ جالعاسى، ەل دامۋى ءۇشىن ماڭىزدى قادام بولىپ تابىلادى. ەگەر رەفەرەندۋمدا سايلاۋشىلار وسى وزگەرىستەردى قولداسا، وندا بىزدە پرەزيدەنت ايتىپ وتىرعان ادىلەتتى قازاقستاندى قۇرۋعا مۇمكىندىك پايدا بولادى، دەدى سەناتور.كەزدەسۋدە سونداياق سەناتتا وتكەن جاستار ساياساتى جونىندەگى پارلامەنتتىك تىڭداۋدا كوتەرىلگەن نەگىزگى ماسەلەلەر تالقىلاندى. كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار ورتاارنايى ءبىلىم بەرۋ وبەكتىلەرىنىڭ ماتەريالدىقتەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋ، كوللەدج تۇلەكتەرىن جۇمىسقا ورنالاستىرۋ جانە بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا پىكىر الماستى.شىمكەنت دەپۋتاتتارمەن كەزدەسۋ
|
ئەرمېنىيەدە ئارمىيە باش ئىشتاب باشلىقى كىرىزىسى چوڭقۇرلاشماقتا ئۇيغۇرچەئەرمېنىيەدە ئارمىيە باش ئىشتاب باشلىقى كىرىزىسى چوڭقۇرلاشماقتائەرمېنىيە سوت مەھكىمىسى، ئارمىيە باش ئىشتاب باشلىقى ئونىك گاسپارياننىڭ ھەل قىلغۇچ قارار ئېلان قىلىنىپ بولغۇچە ۋەزىپىسىنى ئۆتەپ تۇرۇشىغا ھۆكۈم قىلدى.18.03.2021 20.07.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: ئەرمېنىيە پىرېزىدېنتى ئارمېن ساركىسيان بىلەن باش مىنىستىر نىكول پاشىنيان ئوتتۇرىسىدىكى ئارمىيەسى باش ئىشتاب باشلىقى كىرىزىسى ئارمىيەنىڭ پاشىنياننى ئىستېپا بېرىشكە چاقىرغان باياناتى بىلەن باشلانغان؛ پاشىنيان چاقىرىققا سىياسىي ئۆزگىرىش قوزغاشقا ئۇرۇنۇش دەپ باھا بېرىپ، باش ئىشتاب باشلىقى گاسپارياننى ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلىغانلىقىنى ئۇقتۇرغانىدى.ئەرمېنىيە پىرېزىدېنتى قارارنامەنى تەستىقلىمىغان بولسىمۇ، پاشىنيان قانۇننىڭ روھىغا ئاساسەن، گاسپارياننىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتىنىڭ ئاخىرلاشقانلىقىنى ئۇقتۇرغان، گاسپاريان بولسا، مەمۇرىي ئىشلار سوت مەھكىمىسىگە ئەرز سۇنغانىدى.گاسپارياننىڭ ئادۋوكاتى، مەھكىمىنىڭ ھەل قىلغۇچ قارار چىقىپ بولغۇچە ئارمىيەسى باش ئىشتاب باشلىقىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەشنى داۋاملاشتۇرۇشىغا ھۆكۈم قىلغانلىقىنى ئۇقتۇردى.خەتكۈچ: كىرىزىس , ئارمىيە , ئەرمېنىيە
|
مىسىرلىقلار تۇنجى قېتىم پارلامېنت سايلىمىدا ئاۋاز بەردى ئۇيغۇرمىسىردىكى سايلامنىڭ ئىككىنچى كۈنى چۈشكەن ئاۋازلارنى سانىماقتا. 2011يىلى 29نويابىر، مىسىر.ئاۋاز بېرىش پائالىيىتى مىسىرنىڭ قاھىرە، فەييۇم، ئوقسۇر، پورسەئىد، دۇميات. ئىسكەندەرىيە، كەفرۇشەيخ، ئاسيۇت ۋە قىزىل دېڭىز قاتارلىق 9 چوڭ ۋىلايىتىدە ئۆتكۈزۈلدى. نۆۋەتتىكى سايلام مىسىردا يۈز بەرگەن 25يانۋار نامايىشىنىڭ مېۋىسى ھېسابلىنىدىكەن. سايلامغا قاتناشقانلارنىڭ سانى 17 مىليون ئەتراپىدا مۆلچەرلەنمەكتە ئىكەن. بۇ سايلامغا مىسلى كۆرۈلمىگەن دەرىجىدە كۆپ ئادەم ئىشتىراك قىلغان.مىسىرلىقلار دېموكراتىيە كۆۋرۈكىدەسەئۇدى ئەرەبىستاندا چىقىدىغانئەل ۋەتەنگېزىتىنىڭ2011يىلى29نويابىر سانىدا،مىسىرلىقلار دېموكراتىيە كۆۋرۈكىدە دېگەن تېمىدا بىر ماقالە ئېلان قىلىنغان بولۇپ، ئۇنىڭدا مۇنداق دەپ يېزىلغان: مىسىردا سابىق رەئىس مۇبارەكنىڭ 30 يىللىق دىكتاتورلىقىغا خاتىمە بېرىلگەندىن كېيىن، دېموكراتىك سايلام ئېلىپ بېرىش ۋە ھۆكۈمەت ئورگانلىرىغا خەلق ياقتۇرىدىغان مەسئۇللارنى تاللاپ چىقىرىش ھەممە كىشىنىڭ تەلىپى بولۇپ كەلگەن ئىدى. مانا ئەمدى مىسىر خەلقى ئارزۇسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش يولىدا ئاۋاز بېرىش ساندۇقلىرىغا تولۇپ تاشقان خۇشاللىق ۋە زور ھاياجان بىلەن بېرىشتى. بۇ يىل 11فېۋرال كۈنى مىسىرلىقلار سابىق رەئىس مۇبارەكنى تەختتىن چۈشۈرگەن بولسىمۇ، ھاكىمىيەت ھازىرغىچە مىسىر ھەربىي قوماندانلىقىنىڭ قولىدا بولۇپ كەلگەن ئىدى. مىسىرلىقلار ھاكىمىيەتنى خەلقنىڭ قولىغا يۆتكەش يولىدا ھەممە پىرقە ۋە ھەممە مەزھەپ بىرلەشكەن ھالدا سايلام مەيدانىغا كىردى. مىسىر خەلقى ئەرەب باھارىنى قوزغاش ئارقىلىق بارچە ئەرەب دۇنياسىنى ئۇيقۇسىدىن ئويغاتقىنىدەك، ئەركىن سايلام ئېلىپ بېرىش ئىشىدىمۇ ئۈلگە ياراتماقتا. مىسىرلىقلارنىڭ بۇ غەلىبىسى راستىنىلا قۇتلىنىشقا ئەرزىيدۇ. ئەمما مىسىر خەلقى بۇ غەلىبىگە ئاسانلىق بىلەن ئېرىشكىنى يوق. ئۇلار بۇ يولدا قۇربانلار بەردى. تۇغقانلىرىدىن، يېقىنلىرىدىن ۋە بەزىسى ئائىلە ئەزالىرىدىن ئايرىلدى. شۇڭا مىسىرلىقلار ئېرىشىش ئالدىدا تۇرغان بۇ دېموكراتىيە قىممەتلىك دېموكراتىيىدۇر.مىسىرلىقلار ھاياجانغا چۆمدىلوندوندا چىقىدىغان ئوتتۇرا شەرق گېزىتىدىمۇ مىسىردىكى سايلام ئۈچۈن ئورۇن بېرىلگەن بولۇپ، ئۇنىڭدا مۇنداق دەپ يېزىلغان: مىسىرنىڭ قاھىرە شەھىرىدىن مۇھەممەد ئەجەم دېگەن كىشىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، مىسىردا ئۆتكۈزۈلگەن نۆۋەتتىكى پارلامېنت سايلىمى مىسلى كۆرۈلمىگەن دەرىجىدە ھاياجانلىق ئۆتكەن. مىسىر تېلېۋىزىيىسى خەلق تاللايدۇ دېگەن شوئار ئاستىدا سايلام جەريانىنى نەق مەيدان كۆرسىتىپ تۇرغان. مىسىردا قېرى، ياش، ئەر، ئايال ھەممىسى سايلامدا ئاۋاز بەرگەن.
|
زەكەرنىڭ ئادەتتىن تاشقىرى يوغان بولىشى جىنسىيەت بىلىملىرى ساغلاملىقى كېسەللىكلىرى دوختۇر ساغلاملىق تورىسوئال: مەن پاتئارىدا توي قىلماقچىمەن، توي قىلغان كېچىسى قانداق قىلىشىمنى بىلمەيۋاتىمەن. مېنىڭ زەكەرىم قوزغالغاندا، بەك يوغىناپ كېتىدۇ. مېنىڭ ئالماقچى بولغان ئايالىمنىڭ تەن قۇرۇلۇشى كىچىك ھەم زىلۋا. ھەر ئىككىمىزنىڭ تەجرىبىمىز يوق. مەن ئۇنىڭغا زىيانزەخمەت يەتكۈزمەسلىك ھەم ئۇنى قورقۇتۇۋەتمەسلىك ئۈچۈن، قانداق قىلىشىم كېرەك؟دوختۇر: قىزلارنىڭ بەدەن قۇرۇلۇشىنىڭ ۋىجىك بولۇشى جىنسىي ئالاقە ئۆتكۈزۈشتە ئۇنىڭ قىينىلىشىدىن دېرەك بەرمەيدۇ. جىنسىي يول سوزۇلۇشچان كېلىدۇ، ئۇ بالا تۇغۇلىدىغان تۇغۇت يولى ھېسابلىنىدۇ. ئۇ ئادەتتە يوغان زەكەرنىڭ كىرگىنىگە ھېچنىمە بولمايدۇ.خوتۇننىڭ ئىنتايىن بەك قورقۇپ كېتىشىدىن باشقا، ئەرئاياللارنىڭ جىنسىي ئەزالىرىنىڭ چوڭكىچىكلىك پەرقى تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان جىنسىي ئالاقىدە قىينىلىشقا دائىر مىساللار ناھايىتى ئاز كۆرۈلىدۇ. شۇڭا ئەرئايال ھەر ئىككىسىنىڭ ئاناتومىيە ساۋاتىنى بىلىشى ئىنتايىن مۇھىم.مەن سىزنىڭ يېڭى توي قىلغان كېچىسى ئەڭ ياخشىسى، سىلىقلاش دورىسى ئىشلىتىشىڭىزنى تەكلىپ قىلىمەن.ئالدىنقى ماقالىمىزدا مەزى بېزىنى ئوپېراتسىيە قىلىش ۋە جىنسى ئىقتېدار تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى جىنسىي ئاجىزلىق كېسىلىنى داۋالاشنىڭ ئۈنۈملۈك دورىلىرى قايسىلار؟ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .
|
استانا كەلىسسوزدەرىنىڭ قاجەتتىلىگى ارتا تۇستىجاقىندا سيريياداعى جاعدايدىڭ ورشۋىنە بايلانىستى ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى الاڭداۋشىلىعىن بىلدىردى. سىمنىڭ رەسمي مالىمدەمەسىندە: قازاقستان جاپپاي قىرىپجويۋ قارۋىنىڭ كەز كەلگەن قولدانۋىن امورالدى, ادامگەرشىلىككە جات جانە ادامشىلىق قاعيداتتارىنا قايشى ارەكەت رەتىندە ۇزىلدىكەسىلدى ايىپتايدى. بۇل فاكتى بويىنشا كىنالىلەردى جاۋاپقا تارتۋ ۇشىن بۇۇ اياسىندا حالىقارالىق جانجاقتى وبەكتيۆتى جانە ادىل تەرگەۋ جۇرگىزۋدى قاعيداتتى تۇردە ماڭىزدى دەپ سانايمىز دەلىنگەن.سىمنىڭ ۇستانىمىن وتاندىق ساراپشىلار دا قولدايدى. بۇل جەردە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى اياسىندا ادىل تەرگەۋ جۇرگىزىلىپ, كىنالىلەردى انىقتاۋدان بولەك, سيريياداعى قاقتىعىسقا قاتىسۋشى تاراپتاردى استانا پروتسەسى شەڭبەرىندە ديالوگقا شاقىرىپ, تاتۋلاستىرۋ ۇشىن تىكەلەي كەلىسسوزدەردى جالعاستىرۋدىڭ ماڭىزى ارتا تۇسۋدە. ساراپشىلاردىڭ ويىنشا, اقشتىڭ سيرييانىڭ اۋە بازاسىنا قارسى جاسالعان سوققىلارى ۆاشينگتونداعى جاڭا اكىمشىلىكتىڭ تاياۋ شىعىستاعى, اسىرەسە, سيريياداعى گەوساياسي پروتسەستەرگە وز ىقپالىن ساقتاپ قالۋعا مۇددەلىلىگىن كورسەتۋدە. ەكىنشى جاعىنان, ساياساتتانۋشىلار 56 جىلدان بەرى سوزىلىپ كەلە جاتقان سيرييا داعدارىسىنىڭ قالىپقا تۇسە باستاعان ساتىندە كەنەتتەن اۋە سوققىلارىنىڭ جۇزەگە اسۋىن كۇتپەگەن جاعداي دەپ باعالاپ وتىر. سەبەبى, سيرييا اراب رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن قارۋلى وپپوزيتسييالىق توپتار اراسىندا 2016 جىلعى 30 جەلتوقساندا كۇشىنە ەنگەن سوعىس ارەكەتتەرىن دوعارۋ رەجيمىن ساقتاۋ مەن نىعايتۋ كەلىسىمىنەن بولەك, جەنەۆا مەن استانا كەلىسسوزدەرىندەگى ۋاعدالاستىقتارىنا قاۋىپ تونۋدە. تىپتى سوڭعى وقيعالاردان كەيىن سيرييا وپپوزيتسيياسىنىڭ وكىلدەرى استانا كەلىسسوزدەرىنە قاتىسپايتىندىقتارىن جەتكىزىپ ۇلگەردى. بىراق مۇنىڭ وزىن ساراپشىلار تىعىرىققا تىرەيتىن جول دەپ باعالايدى. تۇپتەپ كەلگەندە, سيرييا داعدارىسى تەك تاياۋ شىعىستىڭ عانا ماسەلەسى ەمەس, بۇل ر الپاۋىت مەملەكەتتەر تەكەتىرەسكەن الەمدىك قاۋىپسىزدىككە نۇقسان كەلتىرۋ ىقتيمالدىلىعى جوعارى جانجالعا اينالىپ بارادى. بۇل تۇستا شيەلەنىسكەن جاعدايدى شەشۋدىڭ بار امالارەكەتتەرىن قاراستىرۋعا بارلىق الەم ەلدەرى مۇددەلى بولۋى تيىس.الەمدىك ەكونوميكا جانە ساياسات ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى:بەيبىت كەلىسسوزدەردى جالعاستىرۋ كەرەك مۇندا استانا كەلىسسوزدەرىنىڭ ماڭىزدىلىعىنان گورى, ونىڭ قاجەتتىلىگى ارتا تۇسۋدە. بۇگىنگى تاڭدا سيريياداعى قاقتىعىس ۋشىعىپ بارادى. ەگەر كەلىسىمگە كەلمەسەك, وندا اقش پەن رەسەي, ياعني ەكى الپاۋىت ەل اراسىنداعى كيكىلجىڭ اسكەري قاقتىعىسقا دەيىن ۇلاسىپ كەتۋى مۇمكىن. مۇنداي ۇلكەن قاۋىپ بار. بۇل وز كەزەگىندە الەمدىك قاۋىپسىزدىككە نۇقسان كەلتىرەدى.قازىرگى تاڭدا اقش سيريياعا قارسى اۋە سوققىلارىن جاساعاننان كەيىن قاقتىعىسقا قاتىسىپ جاتقان كۇشتەردىڭ اراسىنداعى جاعداي قاتتى وزگەردى دەپ ايتا المايمىز. بۇل بىر رەتتىك اسكەري وپەراتسييا بولىپ وتىر. ۆاشينگتوننىڭ ۇستانىمى بويىنشا, اۋە سوققىلارى اسادتىڭ اسكەرى حيمييالىق قارۋدى قولدانعاننان كەيىن جۇزەگە اسقان جازا دەپ باعالاپ وتىر. بىراق سيرييانىڭ اسكەري قىزمەتتەرى حيمييالىق قارۋدى قولداندى ما, جوق پا? بۇۇ اياسىندا قاي تاراپتىڭ حيمييالىق قارۋدى قولدانعانىن انىقتاۋىمىز كەرەك. تاعى بىر بەلگىسىز جايت, بۇل اۋە سوققىلارىنان كەيىن امەريكالىق تاراپ تاعى قانداي دا بىر اسكەري قيمىلدارعا بارا ما? سوندىقتان قازىرگى تاڭدا قاقتىعىس جاڭا كەزەڭگە ەنىپ جاتىر. بەلگىسىزدىك باسىم. بۇرىن بىز سيرييا قاقتىعىسى وزىنىڭ سوڭىنا جاقىنداپ كەلە جاتىر دەپ ويلايتىنبىز, بىراق اقشتىڭ سوققىلارىنان كەيىن قاقتىعىس جاڭا كەزەڭگە ەندى دەۋگە نەگىز بار.سوندىقتان ساراپشىلار ايتىپ وتىرعان باستى يدەيا كەلىسسوزدەرگە دەگەن قاجەتتىلىك ارتۋدا. بۇل رەتتە استانا ديپلوماتييالىق كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋ بويىنشا وز قىزمەتىن ۇسىنىپ كەلەدى. وكىنىشكە قاراي, حيمييالىق قارۋدى قولدانۋ فاكتىسى بەيبىت كەلىسسوزدەرگە زييانىن تيگىزۋدە. بۇل جەردە بىز استانانى ديالوگ الاڭى رەتىندە الى دە ۇسىنامىز. بۇل ورايدا قازاقستان الەمدىك قاۋىمداستىق الدىندا سيرييا قاقتىعىسىنا قاتىسى بار اقش نە رەسەي بولسىن, بارلىق مەملەكەتتەردى بارىنشا جاۋاپكەرشىلىككە شاقىرىپ وتىرعانى انىق. ولار الەمدىك قاۋىپسىزدىك الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى تۇسىنۋى كەرەك. بۇل جەردە ماڭىزدى ەكى قۇرال جەنەۆاداعى كەلىسسوزدەر مەن استاناداعى كەلىسسوزدەر دەر ەدىم. بۇل كەلىسسوزدەردى بارىنشا ارى قاراي جالعاستىرۋىمىز كەرەك.جاعدايدىڭ بەيبىت جولمەن شەشىلۋى نەعايبىل سيريياداعى جانجالدىڭ ۋشىعىپ بارا جاتقانىنا 6 جىلدىڭ ماڭايى بولدى. 2011 جىلى بۇل ەلدە, الدىمەن, رەۆوليۋتسييا ورىن الدى, سودان كەيىن ازاماتتىق سوعىسقا ۇلاسىپ كەتتى. سيرييا سوعىس جاعدايىندا وتىرعان مەملەكەت. بىراق سوڭعى بىر, بىر جارىم جىلدا وركەنيەتتى تۇردە كەلىسۋگە بولا ما دەگەن ۇمىت وتى پايدا بولعان ەدى. جەنەۆا مەن كايردەگى كەلىسسوزدەردەن كەيىن, سونىمەن قاتار استانادا وتكەن كەلىسسوزدەردەن كەيىن بارىمىز ۇمىتتەنە باستاعان ەدىك. دەسە دە, سوڭعى شيەلىنىس پەن وعان باتىستىڭ بەلسەنە ارالاسقانى, سوعىس جاعدايىندا وتىرعان مەملەكەتكە بىرىنشى رەت وسىنشاما اۋقىمدى كۇشتىك ارەكەتتەردى زىمىران ارقىلى قولدانعان اقشتىڭ ارەكەتتەرى مەن جالپى باسقا دا مەملەكەتتەردىڭ بۇعان قاتىستى كوزقاراسىن ساراپتاعان كەزدە جاعدايدىڭ رەتتەلۋىنە كۇمان كوپ.ارينە, جانجالدىڭ وركەنيەتتى تۇردە شەشىلۋىنە بۇعان دەيىن دە كوڭىل بولىنگەن بولاتىن. قازىرگى جاعدايدا مۇنىڭ مۇمكىندىكتەرى, تىپتەن, جويىلعان سيياقتى. سەبەبى, نەگىزگى بىتىمگەرشىلىك مۇمكىندىگى بار مەملەكەتتەر رەسەي, تۇركييا, ەۋروپا مەن اقش, بۇعان دەيىن كەلىسپەسە دە, ورتاق ەرەجەلەر جايىن مويىنداپ كەلگەن بولاتىن. بۇل تۇستا ورتاق ارەكەتتەر جاسايىق نەمەسە بىربىرىمىزگە قارسى تۇرمايىق دەگەندەي كەلىسىمدەر بولعانى انىق. سوڭعى وقيعادا زىمىراندار اتقىلانعاننان كەيىن مۇنداي ىمىرا مۇلدەم جويىلدى دەي الامىز. اسىرەسە, رەسەيدىڭ بۇل جەردەگى مۇمكىندىكتەرى ودان ارى شەكتەلە تۇستى. سەبەبى, بۇعان دەيىن ونىمەن وداقتاس بوپ كەلگەن تۇركييا كەرى بۇرىلىپ, اقشتى قولداپ شىقتى. ەندىگى كەزەكتە ەكىنشى ىرى وداقتاسى قىتاي بۇل ماسەلەدە رەسەيدى قولداپ وتىرعان جوق. كەرىسىنشە, اقشتى قولداعانداي بولدى. قالاي بولعاندا دا, الەم ەلدەرىنىڭ باتىس كواليتسيياسىن قولداپ جاتقانى بايقالادى. قازىرشە رەسەي يرانمەن بىرگە بىر ۇستانىمدا قالىپ وتىر. سوندىقتان ونىڭ جاقىن ارادا بەيبىت جولمەن شەشىلۋى نەعايبىل.سوڭعى وقيعالاردان كەيىن سيريياداعى جاعداي ودان ارى ۋشىعا تۇستى. بالكىم, الدىمىزداعى اپتالار مەن ايلاردا بىزدىڭ كورەتىنىمىز بۇل تەكەتىرەستىڭ بۇدان دا ۋشىعۋ ىقتيمالدىلىعى. ەڭ قورقىنىشتىسى, بۇل جاعداي تەك سيرييامەن شەكتەلمەي, بالكىم, كەڭىرەك اۋقىمعا جايىلىپ كەتە مە دەگەن كۇدىك بار.كوپشىلىككە كومەگى كوپ جۇيەمەملەكەت باسشىسى جەدەلحات جولدادىسۋديالار عا باردىريمدى روما دەپ جازۋ كەرەك
|
قوعام 15 قاڭتار، 2022ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگىدە قر باس پروكۋراتۋراسى قىلمىستىق قۋدالاۋ قىزمەتىنىڭ باستىعى سەرىك شالاباەۆ ەلدە بولعان تارتىپسىزدىكتەر كەزىندە قازا بولعانداردىڭ ناقتى سانىن مالىمدەدى، دەپ جازادى ..ادام شىعىنى بولعان وقيعالاردى تەرگەپ، تەكسەرۋگە ەرەكشە نازار اۋدارىلۋدا. بۇگىنگى كۇنى 4578 جابىرلەنۋشى انىقتالدى. ونىڭ 4353ءى جارالاندى. ونىڭ ىشىندە 3393 قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى. توتەنشە جاعداي كەزىندە مورگتەرگە قازا تاپقان 225 ادام جەتكىزىلدى، دەدى باس پروكۋراتۋرا وكىلى.ولاردىڭ ءبىر بولىگى تەرراكتىلەرگە قاتىسقان، عيمارتتار مەن قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەلەرىنە شابۋىل جاساعان قارۋلى بانديتتەر. قازا بولعانداردىڭ ىشىندە 19 پوليتسيا جانە اسكەر قىزمەتكەرلەرى دە بار. اتالعان دەرەكتەر الدىن الا سيپاتتاعى بولجامدار. ولار ءالى ناقتىلانىپ جاتىر، وزگەرۋى دە مۇمكىن. دەگەنمەن، ءاربىر فاكت مۇقيات تەكسەرىلەدى، ناتيجەسى بويىنشا قۇقىقتىق باعا بەرىلەدى، دەدى سەرىك شالاباەۆ.
|
ئارشاڭ ناھىيە تاشيۇ يېزىلىق مەركىزىي باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىسى پۇجالاڭ 28 يىلدىن بۇيان، يېزىنىڭ مائارىپ ئىشلىرىدا ئىزچىل ئالدىنقى سەپتە تۇرۇپ ئىشلەپ كەلدى20170913 19:21:21 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىئارشاڭ ناھىيە تاشيۇ يېزىلىق مەركىزىي باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىسى پۇجالاڭ 28 يىلدىن بۇيان، يېزىنىڭ مائارىپ ئىشلىرىدا ئىزچىل ئالدىنقى سەپتە تۇرۇپ ئىشلەپ كەلدى. ئۇ مېھرى شەپقەت يەتكۈزۈش مۇۋەپپەقىيەتلىرى تەربىيەسى نى دەستۇر قىلىپ، مېھرى مۇھەببەتكە تولغان ئادەم تەربىيەلەش ئۇسۇلى ۋە مەسئۇلىيەتچانلىقى بىلەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ قەلبىنى ئىللىتىپ، بالىلارنىڭ ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىشىگە تۈرتكە بولدى.چۈشتىن بۇرۇن، تاشيۇ يېزىلىق مەركىزىي باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ 4 يىللىق سىنپىدا پۇجالاڭ مۇئەللىم بالىلارغا خەنزۇچە ئۆگىتىۋاتقان ئىدى.بالىلارنىڭ ئۆگىنىشكە بولغان قىزغىنلىقىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن پۇجالاڭ نۇرلۇق دەرسخانا ئوقۇتۇش ئەندىزىسى ئۈستىدە ئىزدىنىپ، بالىلارنىڭ تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئۆگىنىش ئىقتىدارىنى ئاشۇردى.پۇجالاڭ مۇنداق دېدى: سىنىپنى بالىلارغا بېرىپ، بالىلاردا ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىش قىزغىنلىقىنى قوزغاش كېرەك. مەن يۇلتۇز، ئاي ۋە قۇياشتىن ئىبارەت باھالاش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ، بالىلارنى ئۆگىنىشكە يېتەكلىدىم. بەش يۇلتۇز بولغاندا بالىلارغا ئاي بەلگىسى چاپلىدىم. بەش ئاي بەلگىسى چاپلانغاندىن كېيىن ئۇلارنىڭ دەرىجىسىنى ئاشۇرۇپ قۇياشنىڭ بەلگىسىنى چاپلىدىم ھەمدە بالىلارنى قاراتمىلىق بولغان ھالدا مۇكاپاتلىدىم.بىر قانچە يىلدىن بۇيان، شەھەر بازارلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىغا ئەگىشىپ، نۇرغۇن بالا ئاتا ئانىسى بىلەن بىرلىكتە يېزىلاردىن شەھەرلەرگە كۆچۈپ كېتىشتى. بەزى ئوقۇتقۇچىلارمۇ يېزىلاردىكى مەكتەپلەردىن ئايرىلدى. ئەمما، پۇجالاڭ يېزىلاردىكى بالىلارنىڭ ئۆزىگە بەك ئېھتىجالىق ئىكەنلىكىنى بىلىپ ئىزچىل بۇ يەردىن ئايرىلمىدى.ئەنقەرجان ئىسىملىك ئوقۇغۇچى خەنزۇچە خەتنى ئۇنچە ياخشى يازالمايتتى. پۇجالاڭنىڭ ۋاقتى چىقسىلا ئۇنى ئايرىم يېتەكلىدى. ئەنقەرجان مۇنداق دېدى: مۇئەللىمنىڭ يېتەكچىلىكىدە ھازىر خەنزۇچىنى خېلى ياخشى ئۆگەندىم، يېزىقچىلىق سەۋىيەرىم ئاشتى. كەلگۈسىدە تەرجىمان بولىمەن. پۇجالاڭ مۇئەللىم سىنىپىمىزدىكى بارلىق ئوقۇغۇچىلارغا بەك كۆيۈنىدۇ، بىز ئۇنى بەك ياخشى كۆرىمىز.پۇجالاڭ ئوقۇتۇشتا ئادەتتە ئەخلاق ئارقىلىق ئادەم تەربىيەلەش تە چىڭ تۇرۇپ، ئېقىم مەسىلىلىرىگە بىرلەشتۈرۈپ، بايرام ۋە دەم ئېلىش كۈنلىرى سىنىپ، ئەترەت يىغىندىن پايدىلىنىپ، ئوقۇغۇچىلار ئارىسىدا ۋەتەنپەرۋەرلىك، قانۇن ئىدارە قىلىش، بىخەتەرلىك، مىننەتدارلىق بولۇش تەربىيەسى، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى، ياشانغانلارنى ھۆرمەتلەپ بالىلارغا كۆيۈنۈش، ئەمگەكنى سۆيۈش تەربىيەسىنى قانات يايدۇردى. ئۇ مۇنداق دېدى: ئوقۇغۇچىلارنى تەربىيەلەش بىزنىڭ مەجبۇرىيىتىمىز. بىز ئەڭ زور تىرىشچانلىق كۆرسىتىپ ئۇلارنى ياخشى تەربىيەلەپ، ئۇلارغا كۆيۈنۈپ، خىزمىتىمىزنى ئەستايىدىل ياخشى ئىشلىشىمىز كېرەك.
|
دالاداعى اكۋلا ەگەمەن قازاقستان گازەتىنىڭ رەسمي سايتىوسىدان ءتورت جىل بۇرىن جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى باسپاحاناسىنان قازاقستان: كوك جۇزىنەن كورىنىس اتتى فوتوالبومنىڭ جارىق كورگەنى بار. ەلىمىزدىڭ 14 وبلىسىنداعى كوزدىڭ جاۋىن الارلىق تاڭعاجايىپ تابيعات كورىنىستەرى جيناقتالعان بۇل ۇجىمدىق ەڭبەك ەقىۇ نىڭ استانادا وتەتىن ءسامميتى قوناقتارىنا بەرىلەتىن كادەسىي رەتىندە شىعارىلعان ەدى. ءتۇرلى ءتۇستى فوتوالبومنىڭ ىشىندە كوزىمىزگە ەرەكشە تۇسكەنى سايىن دالا توسىندەگى اكۋلا بەينەسىندەگى كول بولدى. بۇرىن سوڭدى كورمەگەن، گازەت جۋرنال مەن تەلەديداردا جاريالانباعان سۋرەت قوي بۇل ، دەگەن سول ساتتە ونىمەن تاڭدانا تانىسقان ارىپتەستەرىمىز.سودان باستاپ: تابيعاتتىڭ وسى قايتالانباس تۋىندىسى ەلىمىزدىڭ قاي جەرىندە؟ ونى قالاي تاۋىپ، كورۋگە بولادى؟ دەگەن سۇراق سانامىزدا تۇردى دا قويدى. فوتوالبومداعى سىلتەمەدە ونىڭ ورتالىق قازاقستان وڭىرىندە ەكەندىگى ءبىر اق سويلەممەن ايتىلعان دا قويعان. باسقا ەشقانداي مالىمەت جوق. وسىنى كوكەيگە مىقتاپ تۇيگەن ءبىز ارا تۇرا استانادان الماتىعا اتتانعاندا تەمىرتاۋدان بالقاشقا دەيىنگى ارالىقتاعى ۇشاق يلليۋميناتورىنان جەرگە ءۇڭىلۋدى ادەتكە اينالدىرعانىمىز بار. ءبىراقءسويتىپ جۇرگەندە ءبىر كەزدەيسوق وقيعا بولدى. وسى جازدا ەگەمەن قازاقستاننىڭ قاراعاندى وبلىسىنداعى كۇندەرى باستالىپ، ءوڭىر ورتالىعىنان قارقارالىعا بەت الدىق. جول ورتادان اۋا بەرگەندە سول جاقتاعى الىس ويپاتتان وزىمىزگە كوپتەن بەرى تانىس سۋرەتتە بەينەلەنگەن كول سۇلباسى جالت ەتە تۇسپەسى بار ما؟ سول ما، سول ەمەس پە؟ دەيمىز ويلانىپ. ال ادام تولى رافيك بولسا العا زاۋلاپ بارادى توقتاماي. كوڭىلدەگى ەكىۇداي سەزىم جەتەگىمەن: بۇل قاي جەر؟ دەدىك مەنشىكتى ءتىلشىمىز ايقىن نەسىپبايعا. بەتالىس كولى، دەدى ول. وندا اسەل شارۋا قوجالىعى ورنالاسقان. قارقارالى اۋدانىنداعى مامىرايەۆ سەلولىق وكرۋگىنە قارايتىن جەر .وسى مەزەتتە كولىگىمىز كەزەكتى ءبىر دوڭەسكە يەك ارتقان تىن. سول بيىگىرەك جەردەن ءبىز الىستا بۇلدىراپ قالىپ بارا جاتقان كولگە تاعى ءبىر قاراپ ۇلگەردىك. سول سونىڭ ءوزى سياقتى. كولدىڭ قاپتالىنداعى قوس سۋ توسپاسى سۋرەتتەگى اكۋلانىڭ ەكى قاناتى سەكىلدى كورىنىستى كوزگە اكەلىپ تۇر.قاتەلەسسەك، عافۋ وتىنەمىز. قاتەلەسپەسەك، فوتوالبومدا بەينەلەنگەن ورتالىق قازاقستانداعى سۋرەتتىڭ وسى بولعانى دا. جالپى، قاراعاندى وبلىسىندا مىناداي اكۋلا كولدى كورگەن ادامدار بار ما ەكەن؟ بىلەتىندەر بولسا، رەداكتسياعا حابارلاسىپ، انىقتاۋعا ۇلەس قوسۋدى وتىنەمىز.ەرەن اقىن ەسەنقۇلدى ەلى ەسكە الدىپۋتين: رەسەي ۋكراينامەن ارىپتەستىكتىڭ ءوسۋىن قالايدى
|
خىتاينىڭ ئاسىيا كىندىكى گېزىتىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئۈرۈمچى تەڭرىتاغ رايونى جۇڭۋەن مەھەللە ئولتۇراق رايونى 30ئىيۇلدىن باشلاپ تۇنجى بولۇپ چىراي تونۇش ئەقلىي ئىقتىدارلىق مۇلازىمەت سىستېمىسىنى يولغا قويغان. خەۋەردە چىراي تونۇپ، ئاھالىلەر ئولتۇراق رايونىغا كىرىش تۈزۈمىنى يولغا قويۇشتىكى مەقسەت شۇ ئاھالىلەر رايونىنىڭ بىخەتەرلىكى ئۈچۈن ئىكەنلىكى ئالاھىدە ئەسكەرتىلگەن.مەلۇم بولۇشىچە، ئاھالىلەر ئولتۇراق رايوننىڭ دەرۋازىسى ئالدىدىكى كۆزىتىش ئۆيىدىكى كومپيۇتېر سىستېمىسىغا شۇ ئائىلىلىكلەر رايونىدا ئولتۇرۇشلۇق ھەر بىر كىشىنىڭ كىملىكى، فوتو رەسىمى قاتارلىق ئارخىپلار كىرگۈزۈلگەن. كومپيۇتېر سىستېمىسى دەرۋازا ئالدىغا كەلگەن ئاھالىلەرنىڭ چىرايى كومپيۇتېر ئارخىپىدىكى رەسىمگە ئوخشاشلىقىنى 5 سېكۇنت ئىچىدىلا جەزملەشتۈرۈپ، ئەگەر ئۇ كىشىنىڭ چىرايىنىڭ ئوخشاشلىق نىسبىتى 95 كە يەتكەن بولسا، ئۇنىڭ شۇ رايونغا كىرىشىگە رۇخسەت قىلىنىدىكەن. سىرتتىن كەلگەنلەر ھەقىقىي كىملىك ئىسپاتلىرىنى كۆرسەتكەندىن كېيىنلا ئولتۇراق رايونغا كىرەلەيدىكەن.خەۋەردە يەنە، ئۈرۈمچى شەھەرلىك ھۆكۈمەتنىڭ بۇ خىل چىرايىنى تونۇپ مەھەللىگە كىرىش سىستېمىسىنى كېلەر يىلغىچە ئۈرۈمچى شەھىرىدىكى بارلىق ئاھالىلەر رايونلىرىغا ئومۇملاشتۇرىدىغانلىقى تىلغا ئېلىنغان. ئۇيغۇر ۋەزىيىتىنى كۆزەتكۈچىلەر، خىتاي دائىرىلىرىنىڭ بۇ خىل قاتتىق بىخەتەرلىك سىستېمىسىنى يولغا قويۇشىغا، يېقىنقى بىرقانچە يىلدىن بۇيان بارغانچە كۆپىيىۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ قارشىلىق ھەرىكەتلىرى سەۋەب بولۇۋاتقانلىقىنى بىلدۈرمەكتە.
|
قوعام 02 جەلتوقسان، 2021كۇزدىڭ قارا سۋىعى تۇسىسىمەناق قاراشا حالىقتى قالىڭ ويعا جەتەلەيتىن كوپ سۇراقتىڭ ءبىرى وسى. قۇزىرلى ورگاندار كومىر باعاسى كوتەرىلمەيدى دەپ سەندىرگەنىمەن، تۇپكىلىكتى تۇتىنۋشىعا باراتىن وتىننىڭ قۇنى قاشاندا باس اينالدىرادى. مىنە، بۇل جولى دا يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى باعا تۇراقتى بولادى دەپ رەسمي مالىمدەمە جاسادى.بۇل جەردە مينيسترلىك كەنىشتەردەن ساتىلاتىن كومىردىڭ باعاسىن مەڭزەپ وتىر. دەمەك وتىننىڭ ودان كەيىنگى باعاسىندا ۆەدومستۆونىڭ شارۋاسى جوق. ياعني باعا بەلگىلەۋ تەتىگى ادەتتەگىدەي تاسىمالداۋشىلاردىڭ قولىندا قالماق. ال مينيسترلىكپەن كومىر باعاسىنىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋدى كوزدەيتىن مەموراندۋمعا قول قويعان ءىرى كومىر ءوندىرۋشى كومپانيالار وڭىرلەردەگى كوتەرمە ساتىپ الۋشىلارعا وتىندى بەلگىلەنگەن باعامەن جەتكىزەدى.ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، كومىر ءوندىرۋشى كاسىپورىنداردىڭ، ونىڭ ىشىندە شۇباركول كومىر، قاراجىرا، مايكوبەنۆەست، بوگاتىر كومىر كومپانيالارىنىڭ ورتاشا باعاسى تونناسىنا 5 600 تەڭگەنى قۇراپ وتىر. مينيسترلىكتىڭ مالىمدەۋىنشە، بۇعان قوسا تاۋار بيرجاسىندا كومىردى ساتۋ كەزىندە باعا ءدالىزى بەلگىلەنەدى. وندا كومىر ساتۋعا ارنالعان ءوتىنىم باعاسى بازالىق باعادان 98 پايىزدان تومەن جانە 102 پايىزدان جوعارى بولماۋعا ءتيىس. وسىلايشا، باعانىڭ نارىقتاعى اۋىتقۋ تەتىگى باعانىڭ ءوسۋى جانە تومەندەۋى قاراستىرىلىپ، ساتىپ الۋشىلاردىڭ سۇرانىسى ەسكەرىلەدى. مىسالى، سۇرانىستىڭ بولماۋىنا بايلانىستى ساتكومىر مەن كۋزنەتسكي رازرەزى كومپانيالارى ونىمدەرىن ساتپاعان.وسى ورايدا كومىر ءوندىرۋشى كومپانيالاردىڭ باعاسى ءارتۇرلى ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. ويتكەنى كومىر ءوندىرۋدىڭ وزىندىك قۇنى ءار كاسىپورىندا ءارتۇرلى. وزىندىك قۇنعا كەن ورنىنىڭ تاۋكەن گەولوگيالىق جاعدايلارى، ءوندىرۋ تەحنولوگياسى، مەحانيكالاندىرۋ كەشەنى، يگەرۋ جۇيەسى جانە باسقا دا فاكتورلار اسەر ەتەدى. سونداياق جابدىققا، ەلەكتر ەنەرگياسىنا، وتىنعا، الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەرگە كەتەتىن جانە وزگە دە شىعىستار كومىر ءوندىرۋدىڭ قۇنىنا كىرەدى.كومىردىڭ بولشەك ساۋداداعى باعاسى ونى ساتۋ، ايماققا جەتكىزۋ، جالعا الۋ قۇنىنا، تەمىرجول تۇيىقتارىنا، قىزمەتكەرلەر جۇمىسىنا، كومىردى تۇسىرۋگە جانە تيەۋگە ارنالعان تەحنيكاعا كەتەتىن، سونداياق كومپانيالاردىڭ ساۋدالىق ۇستەمە باعاسىنا بايلانىستى قالىپتاسادى. كومىر باعاسىنىڭ وسۋىنە وتىننىڭ تونناسىن 25 مىڭ تەڭگەگە دەيىن كوتەرگەن جەرگىلىكتى جەرلەردەگى الىپساتارلار اسەر ەتىپ وتىر. تەمىرجول تۇيىقتارىنداعى نۇرسۇلتان قالاسى كومىردىڭ ورتاشا باعاسى تونناسىنا 13 مىڭ تەڭگەنى قۇراپ وتىر، دەپ حابارلادى يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى.ۆەدومستۆو ەلىمىزدە كومىر تاپشىلىعى جوق جانە بولماۋعا ءتيىس دەپ مالىمدەدى.جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىنا دايىندىق پروتسەستىڭ ءاربىر قاتىسۋشىسىنىڭ ءوز قۇزىرەتى شەڭبەرىندە ناقتى جانە ۇيلەسىمدى جۇمىسىن تالاپ ەتەدى. كومىر كاسىپورىندارى كومىردىڭ قاجەتتى كولەمىن وندىرۋگە، ال تەمىرجولشىلار كومىردى وڭىرلەرگە دەر كەزىندە تاسىمالداۋعا جاۋاپتى. جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار تۇتىنۋ كولەمىن جوسپارلاۋعا، كومىر ساتىپ الۋعا ارنالعان تەندەرلەردى ۋاقتىلى وتكىزۋگە، سونداياق ءوز وڭىرىندەگى كومىر قورلارىن باقىلاۋعا مىندەتتى. يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ وتىنىمدەرىنە سايكەس كومىر ءوندىرۋ جانە ونى وڭىرلەرگە جەتكىزۋ پروتسەسىن قاداعالايدى، دەلىنگەن مينيسترلىكتىڭ حابارلاماسىندا.سوڭعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ەلىمىزدەگى كومىر ءوندىرۋشى كومپانيالار 2021 جىلدىڭ 10 ايىندا 89،3 ملن توننا كومىر وندىرگەن. بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن شامالاس. بىلتىر ءدال وسى ۋاقىتتا 88،1 ملن توننا كومىر وندىرىلگەن ەكەن.ەنەرگيا ءوندىرۋشى جانە ونەركاسىپتىك كاسىپورىنداردىڭ وتىنىمدەرىن، سونداياق كوممۋنالدىقتۇرمىستىق قاجەتتىلىكتەر مەن تۇرعىندار ءۇشىن كومىر جەتكىزۋگە وتىنىمدەردى ورىنداۋدا كىدىرىس جوق، دەپ حابارلادى ۆەدومستۆو. دەگەنمەن قىركۇيەك ايىندا اۋا رايىنىڭ كۇرت سۋىتۋىنا بايلانىستى ەلىمىزدىڭ ورتالىق جانە سولتۇستىك ايماقتارىندا كومىرگە سۇرانىس ارتقان.بۇل رەتتە قازاقستان تەمىر جولى ۇلتتىق كومپانياسى كۇزگىقىسقى كەزەڭدە كومىردى تيەپ جونەلتۋگە دەگەن وتىنىمدەردىڭ ارتۋىنا وراي جۇك جونەلتۋشىلەرگە جىلجىمالى قۇرامدى ۋاقتىلى بەرۋ ءۇشىن قازتەمىرترانس كومپانياسىن 16 مىڭنان استام ۆاگونمەن قامتاماسىز ەتكەن. كومىردى ساتۋ كەزىندە حالىق اراسىندا قولايسىز جاعدايلار تۋعىزباس ءۇشىن مينيسترلىك كومىر ءوندىرۋشى كاسىپورىندارمەن جانە قازاقستان تەمىر جولىمەن بىرلەسىپ، جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىنىڭ باسىندا اكىمدىكتەرگە كوممۋنالدىقتۇرمىستىق كومىر قورىن الدىن الا شوعىرلاندىرۋ تۋرالى ۇسىنىس بەرگەن. اكىمدىكتەردىڭ مالىمەتتەرىنە سايكەس 2021 جىلعى 22 قاراشاداعى جاعداي بويىنشا جالپى جوسپارعا قاتىستى 2021 جىلعى 1 مامىردان باستاپ 2022 جىلعى ساۋىرگە دەيىن كومىر قورىمەن قامتاماسىز ەتۋ كولەمى كوممۋنالدىقتۇرمىستىق سەكتور ءۇشىن 97،4 پايىزدى، تۇرعىندار ءۇشىن 93،9 پايىزدى قۇراعان.2021 جىلعى 6 قاراشادا مينيسترلىكتە اكىمدىكتەردىڭ، كومىر ءوندىرۋشى كاسىپورىنداردىڭ جانە قازاقستان تەمىر جولى ۇلتتىق كومپانياسى وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن حالىقتى كومىرمەن قوسىمشا قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى قارالدى. بۇل ماسەلە بويىنشا كەڭەستەر مينيسترلىكتە تۇراقتى تۇردە وتكىزىلەدى. ناتيجەسىندە، وڭىرلەرگە كومىر جونەلتۋ كولەمىن ۇلعايتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. حالىقتى جانە كوممۋنالدىقتۇرمىستىق سەكتوردى كومىرمەن تولىق قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى جۇمىس تۇراقتى باقىلاۋدا، دەپ حابارلادى يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى.
|
بۇگىن جامبىل وبلىسى، شۋ اۋدانىنىڭ اكىمى نۇرجان كالەندەروۆ وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا بريفينگ بەرىپ، اۋداننىڭ دامۋ بارىسى مەن جۇمىس جوسپارى تۋرالى ايتتى، دەپ حابارلايدى ..اۋداندا نەگىزگى كاپيتالعا تارتىلعان ينۆەستيتسيا كولەمى 136،1 پايىزعا، ونەركاسىپ سالاسىندا وندىرىلگەن ءونىم كولەمى 102،3 پايىزعا، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ ءونىمى 103،8 پايىزعا،قۇرىلىس جۇمىستارى 103،2 پايىزعا، پايدالانۋعا بەرىلگەن تۇرعىن ءۇي كولەمى 104،8 پايىزعا جانە قارجى يگەرۋ كورسەتكىشى 99،9 پايىزعا ورىندالعان. قاڭتارءساۋىر ايلارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اۋداندا 18،3 ميلليارد تەڭگەنىڭ ءونىمى ءوندىرىلگەن. بيىلعى جىلعا اۋدانىمىزعا بارلىق مەملەكەتتىك باعدارلامالار شەڭبەرىندە 9،1 ميلليارد تەڭگە قاراجات ءبولىنىپ، 43 جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ارقىلى 1،5 مىڭ جۇمىس ورىنى اشىلادى دەپ كۇتىلۋدە، دەدى نۇرجان كالەندەروۆ.سونىمەن قاتار، بيىلعى جىلدىڭ ءونىمى ءۇشىن 126 مىڭ 931 گەكتار القاپقا اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارى وتىرعىزىلىپ، 10 مىڭ 084 گەكتارعا ءسۇر ايدالعان. ال، جەر پايدالانۋ كورسەتكىشى 100پايىزعا ورىندالىپ،46 مىڭ 219 گەكتارعا ءداندى جانە ءداندى بۇرشاقتى داقىلدار، 9050 گەكتارعا مايلى داقىلدار، 900 گەكتارعا قانت قىزىلشاسى جانە 1500 گەكتارعا كارتوپ ورنالاستىرىلعان. ال، 16 مىڭ 662 گەكتار كوكونىس پەن 10000 گەكتار باقشا داقىلدارى ەگىلىپ، كوكتەمگى ەگىس دالا جۇمىستارى ءوز دەڭگەيىندە اياقتالعان. ءوز سوزىندە اۋدان اكىمى 7500 گەكتار القاپقا سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارى ەنگىزىلگەنىن،بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 2000 گەكتارعا ۇلعايعانىن دا اتاپ ءوتتى. بۇل رەتتە ول اۋداندا سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن ءتيىمدى پايدالانىپ، ەگىن شارۋاشىلىعىن دامىتۋدا اۋقىمدى جۇمىستار اتقارعان قىزىلشا جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىن اتاپ ءوتتى.بۇگىنگى كۇنى ازىقت ۇلىك باعاسىنىڭ تۇراقتىلىعىن ساقتاۋ كۇن تارتىبىندەگى باستى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ەكەنى بەلگىلى. وسى باعىتتا بىرلىك اۋىلىنان سىيىمدىلىعى 20،0 مىڭ توننانى قۇرايتىن زاماناۋي تەحنولوگيامەن جابدىقتالعان كوكونىس ساقتاۋ قويماسىنىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. نىساننىڭ قۇنى 1،2 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. قويما قولدانىسقا بەرىلگەننەن كەيىن ماۋسىمارالىق كەزەڭدە باعا تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋگە ءوز سەپتىگىن تيگىزەتىن بولادى، دەدى اۋدان اكىمى. سونىمەن قاتار، نۇرجان كالەندەروۆ مال شارۋاشىلىعى، شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ تۋرالى دا ايتتى. اكىم بۇل ماقساتقا مەملەكەت تاراپىنان بولىنەتىن قارجى كولەمى جىل سايىن ارتىپ كەلەءتىنىن، ماسەلەن، قاڭتارءساۋىر ايلارىندا اۋداننىڭ كاسىپكەرلىك سالاسىن دامىتۋعا مەملەكەت تاراپىنان جالپى 626،0 ميلليون تەڭگە بەرىلگەنىن ايتتى. ونىڭ ىشىندەەڭبەك باعدارلاماسى اياسىندا 27 ادام 96،6 ميلليون تەڭگە شاعىن نەسيە السا، 300 ازاماتقا 175،0 ميلليون تەڭگەگە ءوز كاسىبىن باستاۋعاقايتارىمسىز گرانت بەرىلگەن. سونداياق، قازىرگى ۋاقىتتا اۋدان بويىنشا تۇرعىن ءۇي الۋ ءۇشىن كەزەگىنە 1534 ازامات تىركەلگەن بولسا، اتالعان ماسەلەءنى شەشۋ باعىتىندا شۋ قالاسى جەتىسۋ ىقشاماۋدانىنداعى 80 پاتەرلىك 3 ء ۇيدىڭ قۇرىلىسىنا قارجى ءبولىنگەن. الداعى ۋاقىتتا كەزەكتە تۇرعان 240 ازاماتتىڭ تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى شەشىلەتىن بولادى. ال، تۇرعىن ءۇي سالۋ ءۇشىن جەر كەزەگىندە 5906 ازامات تۇر ەكەن. قازىرگى ۋاقىتتا العا اۋىلىندا 25 گەكتار تۇرعىن القاپتى ەلەكتر جەلىسىمەن جانە اۋىزسۋمەن قامتۋ جۇمىستارى اياقتالىپ، جەر ۋچاسكەلەرىن ۇلەستىرۋ جۇمىستارى ۇيىمداستىرىلۋدا. اۋدان ورتالىعى تولە بي اۋىلىنداعى 147،73 گەكتار تۇرعىن القاپقا ەلەكتر جەلىسى جۇرگىزىلگەن. سۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە 688،0 ميلليون تەڭگە قاراجات ءبولىنىپ، مەردىگەرمەنكەلىسىمشارت جاسالعان. قۇرىلىس جۇمىستارى جىل سوڭىنا دەيىن اياقتالادى. سول سياقتى، شۋ قالاسىنداعى 258،7 گەكتار تۇرعىن القاپقا ەلەكتر جەلىسى جۇرگىزىلگەن. كوشە جولدارىن توسەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. ال، اۋىز سۋ قۇبىرىن جۇرگىزۋگە بيۋدجەتتىك ءوتىنىم بەرىلگەن. بيىلعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن كەزەكتەگى تولە بي، العا اۋىلدارىنان جالپى سانى 1074 ازاماتقا جەر تەلىمىن بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر ەكەن.اۋدانداعى اۆتوموبيل جولدارىنىڭ ۇزىندىعى 840 شاقىرىمدى قۇراسا، ونىڭ ىشىندە نەگىزىنەن جاعدايى ناشار رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار جولداردىڭ ۇزىندىعى 118 شاقىرىمدى قۇراپ وتىر. 2020 جىلدان باستاپ مەركىشۋبۋرىلبايتال اۆتوجولىنىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى باستالعان بولاتىن. ءساۋىر ايىندا اۋداندا وبلىس اكىمى جانەەلىمىزدىڭ يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ءمينيسترى جۇمىس ساپارىمەن بولىپ، مەردىگەرلەرگە 2021 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا شۋبۋرىلبايتال جانە مەركىشۋ اۆتوجولىن پايدالانۋعا بەرۋدى تاپسىردى. اتالعان جۇمىستار اياقتالعان جاعدايدا اۋدان اۋماعىنان وتەتىن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار جولداردىڭ جول ماسەلەسى شەشىمىن تاباتىن بولادى، دەدى اكىم. سونىمەن قاتار، بيىلعى جىلعا اۆتوموبيل جولدارى سالاسىنا 730،2 ميلليون تەڭگە ءبولىنگەنىن دە اتاپ ءوتتى. اۋدان بويىنشا شۋ قالاسى مەن 24 اۋىلدىق ەلدىمەكەن ورتالىقتاندىرىلعان اۋىزسۋمەن قامتىلعان. سونداياق، كوكقاينار، ساۋىتبەك، اقتوبە، تولە بي اۋىلىنا كىرەبەرىس سول جاق بەتكەيى، شۋ قالاسى قانت زاۋىتىمولتەكاۋدانى مەن ەڭبەكشى اۋىلدارىن اۋىزسۋمەن قامتۋ جۇمىستارىنا جوبالىقسمەتالىق قۇجاتتار ازىرلەنىپ، مەملەكەتتىك ساراپتاما قورىتىندىسى الىنۋدا ەكەن. كوكتوبە اۋىلىنا اۋىزسۋ قۇبىرىن جۇرگىزۋگە قارجى بولۋگە 760،0 ميلليون تەڭگەگەبيۋدجەتتىك ءوتىنىم بەرىلگەن. قازىرگى ۋاقىتتااۋدانداعى 12 ەلدىمەكەن تولىق گازداندىرىلعان. وتكەن جىلى گازداندىرۋ جوسپارىنا ەنگىزىلگەن 18 ەلدى مەكەننىڭ 5ەۋىنە ماگيسترالدى گاز قۇبىرى سالىنعان بولسا، بيىل قالعان 7 ەلدىمەكەنگەماگيسترالدى گاز قۇبىرى سالىناتىن بولادى.بۇگىنگى كۇنگە اۋداندا 93 ءبىلىم مەكەمەسى بار بولسا، مەكتەپتەردە جالپى 2334 پەداگوگ جۇمىس ىستەيدى. اعىمداعى جىلعا تولە بي اۋىلىنداعى 300 ورىندىق ءالفارابي اتىنداعى مەكتەپ عيماراتىنىڭ قۇرىلىسىنا، شۋ قالاسىنداعى ى.التىنسارين مەكتەبىنە قوسىمشا عيمارات سالۋعا قارجى ءبولىنىپ، قۇرىلىس جۇمىستارى باستالعان. سونىمەن قاتار، اۋدان اكىمى تامىز ايىندا شۋبۋرىلبايتال اۆتوجولىنىڭ بويىندا ورنالاسقان وقۋشىلار سارايى پايدالانۋعا بەرىلەتىءنىن جەتكىزدى. ال، اۋداندا حالىققا 32 دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانى قىزمەت كورسەتەدى. شۋ اۋدانىندا كوروناۆيرۋس ىندەتىن ەمدەۋ جانە وقشاۋلاۋ شارالارىن ۇيىمداستىرۋ ماقساتىندا جالپى 70 توسەك قورى جاساقتالعان. اعىمداعى جىلدىڭ 5 ناۋرىزىنان باستاپ ەرىكتى تۇردە 19 ينفەكتسياسىنا قارسى ەكپەمەن قامتۋ جۇمىستارى باستالدى. 4 ايدىڭ قورىتىندىسىمەن 3819 ادام ەكپەمەن قامتىلدى. شۋ اۋدانى اۋماعىندا ىندەتكە بايلانىستى سانيتارلىق تالاپتاردى باقىلايتىن 5 مونيتورينگ توبى قۇرىلعان. ارنايى قۇرىلعان مونيتورينگتىك توپتارمەن 109 رەيد ۇيىمداستىرىلدى. ناتيجەسىندە 652 نىسان تەكسەرىلىپ، 70 زاڭبۇزۋشىلىق انىقتالدى. ونىڭ ىشىندە 10 نىسانعا ەسكەرتۋ بەرىلدى، 56 تۇلعاعا 3،3 ميلليون تەڭگە كولەمىندە ايىپپۇل سالىندى، دەدى نۇرجان كالەندەروۆ. سونىمەن قاتار، اۋدان اكىمى وزگە دە سالالارعا توقتالىپ، ولاردىڭ دامۋ كورسەتكىشتەرى تۋرالى باياندادى. سونىمەن قاتار، ول ءالەۋمەتتىك جۇمىس ورنىنا 53 ادامعا، جاستار پراكتيكاسىنا 65 جاسقا جانە اقىلى قوعامدىق جۇمىسقا 519 ادامعا جولداما بەرىلگەنىن دە اتاپ ءوتتى. جىل باسىنان 690 وتباسىنا، ياعني 3459 ادامعا جاڭا فورماتتاعى اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تاعايىندالعان. بيىل مەملەكەتىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنا 30 جىل تولىپ وتىر. 30 جىلدا اۋداننىڭ الەۋمەتتىك ەكونوميكالىق دامۋ جولىندا تولايىم تابىستارعا قول جەتكىزدىك. الەۋمەتتىك سالادا 12 مەكتەپ، 25 بالاباقشا، 27 مەديتسينالىق نىسان پايدالانۋعا بەرىلدى. 50دەن استام الەۋمەتتىك نىسان كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىلدى. 12 ەلدىمەكەنگە گاز قۇبىرى جۇرگىزىلىپ، 20 ەلدىمەكەن اۋىز سۋمەن قامتىلدى. قاناعاتتانارلىق دەڭگەيدەگى جولداردىڭ ۇلەسى 70پايىزعا جەتتى. حالىق سانى 35 پايىزعا ارتىپ، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 1،3 پايىزعا دەيىن تومەندەدى، دەدى نۇرجان كالەندەروۆ.
|
شي جينپيڭ بەيجيڭگە قىزمەتتەن ەسەپ بەرۋگە كەلگەن حى ي چىڭمەن كەزدەستىحالىق تورابىشي جينپيڭ بەيجيڭگە قىزمەتتەن ەسەپ بەرۋگە كەلگەن حى ي چىڭمەن كەزدەستى2021.12.23 16:01 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى12 ايدىڭ 22 كۇنى مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ جۇڭنانحايدا بەيجيڭگە قىزمەتتەن ەسەپ بەرۋگە كەلگەن اۋمىن ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ اكىمى حى ي چىڭمەن كەزدەستى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى شىن حۇڭ تۇسىرگەن اۋمىن ءبىر جىلدان بەرى ورنىقتى دامۋدىڭ تاماشا جاعدايىن جالعاستىردى. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنەن ءونىمدى ساقتانىپ تىزگىندەپ، ىندەتكە شالدىعۋشىلاردىڭ اۋقىمدىق نولگە ءتۇسۋىن قۇلشىنا ىسكە اسىرىپ، ادامداردىڭ ىشكى ولكەلەرمەن قالىپتى بارىس كەلىسىن جالعاستىردى. اۋمىن ەكونوميكاسى بىرتىندەپ قالپىنا كەلىپ، قيىنشىلىعى بار قاۋىم مەن شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار سۇيەمەلدەندى. مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋدىڭ زاڭ تۇزىمدەرى مەن اتقارۋ مەحانيزمدەرى ۇزدىكسىز كەمەلدەندى. اۋمىن ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ 7 كەزەكتى زاڭ شىعارۋ كەڭەسىنىڭ سايلاۋى ءساتتى ورىندالىپ، وتانشىلدار اۋمىندى باسقارۋ پرينسيبى اناعۇرلىم تياناقتاندىرىلدى. ورتالىق حىڭچين گۋاڭدۇڭ اۋمىن تەرەڭدەي سەلبەستىك جاساۋ رايونى قۇرىلىسى جالپى تۇلعالىق جوباسىن جاريالاپ اتقاردى، اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ دامۋ جالپى جاعدايىمەن توعىسۋىندا تىڭ قادام تاستالدى. ورتالىق حى ي چىڭ اكىم مەن ەرەكشە اكىمشىلىك رايون ۇكىمەتىنىڭ قىزمەتىن تولىق تۇراقتاندىرادىشينحۋا اگەنتتىگى، 12 ايدىڭ 22 كۇنى، بەيجيڭ. مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ 12 ايدىڭ 22 كۇنى تۇستەن كەيىن جۇڭنانحايدىڭ يىڭتاي سارايىندا بەيجيڭگە قىزمەتتەن ەسەپ بەرۋگە كەلگەن اۋمىن ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ اكىمى حى ي چىڭمەن كەزدەسىپ، ونىڭ اۋمىننىڭ قازىرگى جاعدايى جانە ەرەكشە اكىمشىلىك رايون ۇكىمەتىنىڭ قىزمەت جاعدايى جونىندەگى مالىمەتىن تىڭدادى.شي جينپيڭ مىنانى ءبىلدىردى: 12 ايدىڭ 20 كۇنى اۋمىن ەرەكشە اكىمشىلىك رايونى وتان قۇشاعىنا ورالۋدىڭ 22 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ قيمىلىن وتكىزدى، وسى ورايدا قالىڭ اۋمىندىق باۋىرلاستارعا مەرەكەلىك سالەم جولدايمىن جانە ىزگى تىلەك بىلدىرەمىن.شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: اۋمىن ءبىر جىلدان بەرى ورنىقتى دامۋدىڭ تاماشا جاعدايىن جالعاستىردى. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنەن ءونىمدى ساقتانىپ تىزگىندەپ، ىندەتكە شالدىعۋشىلاردىڭ اۋقىمدىق نولگە ءتۇسۋىن قۇلشىنا ىسكە اسىرىپ، ادامداردىڭ ىشكى ولكەلەرمەن قالىپتى بارىس كەلىسىن جالعاستىردى. اۋمىن ەكونوميكاسى بىرتىندەپ قالپىنا كەلىپ، قيىنشىلىعى بار قاۋىم مەن شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار سۇيەمەلدەندى. مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋدىڭ زاڭ تۇزىمدەرى مەن اتقارۋ مەحانيزمدەرى ۇزدىكسىز كەمەلدەندى. اۋمىن ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ 7 كەزەكتى زاڭ شىعارۋ كەڭەسىنىڭ سايلاۋى ءساتتى ورىندالىپ، وتانشىلدار اۋمىندى باسقارۋ پرينسيبى اناعۇرلىم تياناقتاندىرىلدى. ورتالىق حىڭچين گۋاڭدۇڭ اۋمىن تەرەڭدەي سەلبەستىك جاساۋ رايونى قۇرىلىسى جالپى تۇلعالىق جوباسىن جاريالاپ اتقاردى، اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ دامۋ جالپى جاعدايىمەن توعىسۋىندا تىڭ قادام تاستالدى. ورتالىق حى ي چىڭ اكىم مەن ەرەكشە اكىمشىلىك رايون ۇكىمەتىنىڭ قىزمەتىن تولىق تۇراقتاندىرادى.شي جينپيڭ مىنانى ءبىلدىردى: جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى بۇكىل دۇنيە جۇزىندە ۇزدىكسىز ءورشىپ، ءار ەلدىڭ ەكونوميكاسى مەن قوعامىنا اۋىر ىقپال جاسادى. وسى رەتكى جۇقپالى ىندەت ارقىلى اۋمىن قوعامىنىڭ ءار سالاسىنداعىلاردىڭ اۋمىننىڭ ەكونوميكالىق قۇرىلىمى جاعىندا ورىن تەۋىپ وتىرعان ماسەلەلەر جونىندەگى تانىمى اناعۇرلىم ايقىندالدى، اۋمىننىڭ دامۋ جولى جونىندەگى وي تولعامى اناعۇرلىم تەرەڭدەدى. وتانىمىز باستان اياق اۋمىننىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنىپ كوركەيۋى مەن ورنىقتىلىقتى ساقتاۋىنىڭ پارمەندى تىرەگى، ورتالىق ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم باعىتىن ۇزدىكسىز بۇلجىتپاي دايەكتىلەندىرىپ، اۋمىننىڭ ەكونوميكانىڭ ۇيلەسىمدى، كوپ نەگىزدى دامۋىن بەلسەنە ىلگەرىلەتۋىن ۇزدىكسىز قولداپ، اۋمىن ەرەكشەلىگىنە يە ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمنىڭ تابىستى امالياتىنىڭ جاڭا داستانىن ۇزدىكسىز جازادى.
|
توختام قانۇنى ئىزدە قامۇسى1باب ئومۇمىي بەلگىلىمە2باب توختامنىڭ تۈزۈلۈشى3باب توختامنىڭ كۈچى4باب توختامنىڭ ئىجرا قىلىنىشى5باب توختامنىڭ ئۆزگەرتىلىشى ۋە ئۆتۈنۈپ بېرىلىشى6باب توختامدىكى ھوقۇقمەجبۇرىيەتنىڭ ئاياغلىشىشى7باب خىلاپلىق جاۋابكارلىقى8باب باشقا بەلگىلىمىلەر9باب سېتىۋېلىشسېتىش توختامى10باب توك، سۇ، گاز ۋە پار بېرىشئىشلىتىش توختامى11باب ھەدىيە توختامى12باب قەرز پۇل ئېلىش توختامى13باب ئىجارە توختامى14باب مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش ئىجارە توختامى15باب كاسىنا ئىش توختامى16باب قۇرۇلۇش توختامى17باب ترانسىپورت توختامى18باب تېخنىكا توختامى19باب ساقلاش توختامى20باب ئامباردا ساقلاش توختامىچۈشۈرىلىۋاتىدۇرەسىملەرنى كۆرۈش 1999يىلى 3ئاينىڭ 15كۈنى 9نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ 2يىغىنىدا ماقۇللىنىپ، 1999يىلى 3ئاينىڭ 15كۈى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى رەئىسىنىڭ 15نومۇرلۇق پەرمانى بىلەن ئېلان قىلىنغان، 1999يىلى 10ئاينىڭ 1كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلدىدەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ سايلام قانۇنىئون بەشىنچى ئىيۇل ئەكسىلئىنقىلابى سىياسىي ئۆزگىرىشىئۇيغۇرچە نامى :توختام قانۇنىخەنزۇچە نامى :توختام قانۇنى1999يىلى 3ئاينىڭ 15كۈنى 9نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ 2يىغىنىدا ماقۇللىنىپ، 1999يىلى 3ئاينىڭ 15كۈى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى رەئىسىنىڭ 15نومۇرلۇق پەرمانى بىلەن ئېلان قىلىنغان، 1999يىلى 10ئاينىڭ 1كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلدى1ماددا بۇ قانۇن توختام تۈزۈشكۈچىلەرنىڭ قانۇنىي ھوقۇقمەنپەئىتىنى قوغداش، ئىجتىمائىيئىقتىسادىي تەرتىپىنى ساقلاش ۋە سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە تۈزۈلدى.2ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان توختام باراۋەر سۇبيېكتىپ بولغان تەبىئىي شەخس، قانۇنىي ئىگە ۋە باشقا تەشكىلاتلار ئوتتۇرىسىدا ھەق تەلەپ ھوقۇقمەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتىنى ئورنىتىش، ئۆزگەرتىش ۋە ئاخىرلاشتۇرۇشقا دائىر كېلىشىمنى كۆرسىتىدۇ.نىكاھ، بېقىۋېلىش، ۋەسىيلىك قاتارلىق سالاھىيەت مۇناسىۋىتىگە دائىر كېلىشىمىگە باشقا قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.3ماددا توختام تۈزۈشكۈچىلەرنىڭ قانۇندىكى ئورنى باراۋەر بولىدۇ، بىر تەرەپنىڭ ئۆز ئىرادىسنى يەنە بىر تەرەپكە تېڭىشىغا يول قويۇلمايدۇ.4ماددا ئالاقىدارلار ئىختىيارلىق بىلەن توختام تۈزۈش ھوقۇقىدىن قانۇن بويىچە بەھرىمەن بولىدۇ، ھەر قانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ قانۇنسىز ئارىلىشىشىغا يول قويۇلمايدۇ.5ماددا ئالاقىدار ھەر تەرەپنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتىنى ئادىللىق پرىنسىپى بويىچە بېكىتىشى كېرەك.6ماددا ئالاقىدار ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈش، مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشتا سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش پرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى كېرەك.7ماددا ئالاقىدار توختام تۈزۈش ۋە ئىجرا قىلىشتا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا ئەمەل قىلىشى، ئىجتىمائىي ئەخلاققا ھۆرمەت قىلىشى كېرەك، ئىجتىمائىيئىقتىسادىي تەرتىپنى قالايمىقانلاشتۇرۇشقا، جامائەت مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈشكە بولمايدۇ.8ماددا قانۇن بويىچە پۈتكەن توختام ئالاقىدارلارنى قانۇن بويىچە چەكلەش كۈچىگە ئىگە. ئالاقىدارلار ئۆز مەجبۇرىيىتىنى پۈتۈشكىنى بويىچە ئادا قىلىشى كېرەك، توختامنى ئۆز مەيلىچە ئۆزگەرتىۋېتىشكە ياكى بىكار قىلىۋېتىشكە بولمايدۇ.قانۇن بويىچە پۈتكەن توختام قانۇن تەرىپىدىن قوغدىلىدۇ.9ماددا ئالاقىدارلار توختام تۈزۈشتە مۇناسىپ ھەق تەلەپ ھوقۇق ئىقتىدارى ۋە ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە بولۇشى كېرەك.ئالاقىدار توختام تۈزۈشنى قانۇن بويىچە ۋاكالەتچىگە ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.10ماددا ئالاقىدارلار توختام تۈزۈشتە يازما، ئاغزاكى ۋە باشقا شەكىللەرنى قوللىنىدۇ.قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا يازما شەكىل قوللىنىش بەلگىلەنگەن بولسا، يازما شەكىل قوللىنىش كېرەك. ئالاقىدار يازما شەكىل قوللىنىشنى پۈتۈشكەن بولسا، يازما شەكىل قوللىنىش كېرەك.11ماددا يازما توختامنامە، خەتچەك ۋە سانلىق مەلۇماتلىق ئېلېكترون ھۆججىتىجۈملىدىن تېلېگرامما، تېلېكىس، فاكىس، ئېلېكترونلۇق سانلىق مەلۇمات ئالماشتۇرۇش ۋە ئېلېكترون يوللانمىسى قاتارلىق مەزمۇننى شەكلەن ئىپادىلەپ بېرەلەيدىغان شەكىلنى كۆرسىتىدۇ.12ماددا توختام مەزمۇنىنى ئالاقىدار پۈتۈشىدۇ. ئۇ ئومۇمەن تۆۋەندىكى مەزمۇننى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:1 ئالاقىدارلارنىڭ نامى ياكى ئىسمىفامىلىسى ۋە ئولتۇرۇشلۇق جايى؛5 مال پۇلى ياكى ھەق؛6 ئىجرا مۆھلىتى، ئورنى ۋە ئۇسۇلى؛7 خىلاپلىق جاۋابكارلىقى؛8 تالاشنى ھەل قىلىش چارىسى.ئالاقىدارلار توختامنى توختام ئۈلگىلىرىدىن پايدىلىنىپ تۈزسە بولىدۇ.13ماددا ئالاقىدارلار توختام تۈزۈشتە چاقىرىق، ۋەدە ئۇسۇلىنى قوللىنىدۇ.14ماددا چاقىرىق باشقىلار بىلەن توختام ۈزۈش ئارزۇسىنى بىلدۈرىدۇ. بۇ ئارزۇ تۆۋەندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك:1 مەزمۇنى كونكرېت بولۇش؛2 چاقىرىلغۇچى ۋەدە بەرگە ھامان، چاقىرغۇچى شۇ ئازۇ بىلەن چەكلىنىدىغان بولۇش.15ماددا چاقىرىق تەكلىپى باشقىلارنىڭ چاقىرىق قىلىشىنى ئارزۇ قىلىشتۇر. ئەۋەتىلگەن باھا جەدۋىلى، كىمئارتۇق سودىسى ئېلانى، خېرىدار چاقىرىش ئېلانى، پاي چېكىگە خېرىدار چاقىرىش چۈشەندۈرمىسى، سودا ئېلانى قاتارلىقلار چاقىرىق تەكلىپى ھېسابلىنىدۇ.سودا ئېلانىنىڭ مەزمۇنى چاقىرىق بەلگىلمىسىگە ئۇيغۇن بولسا، چاقىرىق دەپ قارىلىدۇ.16ماددا چاقىرىق چاقىرىلغۇچىغا يەتكۈزۈلگەندە كۈچكە ئىگە بولىدۇ.سانلىق مەلۇماتلىق ئېلېكترون ھۆججىتى شەكلى بىلەن توختام تۈزۈشتە، تاپشۇرۇۋالغۇچى سانلىق مەلۇماتلىق ئېلېكترون ھۆججىتىنى مۇئەييەن سىستېما بىلەن تاپشۇرۇۋېلىشنى بېكىتكەن بولسا، شۇ سانلىق مەلۇماتلىق ئېلېكترون ھۆججىتى مۇشۇ مۇئەييەن سىستېمىغا كىرگۈزۈلگەن ۋاقىت قولغا تەگكەن ۋاقىت دەپ قارىلىدۇ؛ مۇئەييەن سىستېما بېكىتىلمىگەن بولسا، شۇ سانلىق مەلۇماتلىق ئېلېكترون ھۆججىتى تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ ھەر قانداق بىر سىستېمىسىغا تۇنجى كىرگۈزۈلگەن ۋاقىت قولغا تەگكەن ۋاقىت دەپ قارىلىدۇ.17ماددا چاقىرىقتىن يېنىۋېلىشقا بولىدۇ. چاقىرىقتىن يېنىۋېلىش ئۇقتۇرۇشى چاقىرىلغۇچىغا تېگىشتىن بۇرۇن ياكى چاقىرىق بىلەن تەڭ چاقىرىلغۇچىغا تېگىشى كېرەك.18ماددا چاقىرىقنى بىكار قىلىشقا بولىدۇ، چاقىرىقنى بىكار قىلىش ئۇقتۇرۇشى چاقىرىلغۇچى ۋەدە ئۇقتۇرۇشى قىلىشتىن بۇرۇن چاقىرىلغۇچىغا تېگىشى كېرەك.19ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللاردىن بىرىدە چاقىرىقنى بىكار قىلىشقا بولمايدۇ:1 چاقىرغۇچى ۋەدە مۆھلىتىنى بېكىتكەن ياكى چاقىرىقنى بىكار قىلىشقا بولمايدىغانلىقىنى باشقا شەكىل بىلەن ئېنىق ئىپادىلىگەن بولسا2 چاقىرىلغۇچىنىڭ چاقىرىقنى بىكار قىلىشقا بولمايدۇ، دەيدىغان ئاساسى بولسا ھەمدە توختامنى ئىجرا قىلىش تەييارلىقى بولسا.20ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىدە چاقىرىق كۈچتىن قالىدۇ؛1 چاقىرىقنى رەت قىلىش ئۇقتۇرۇشى چاقىرغۇچىغا تەگكەن بولسا؛2 چاقىرغۇچى چاقىرىقنى قانۇن بويىچە بىكار قىلغان بولسا؛3 ۋەدە مۇددىتى توشسىمۇ، چاقىرىلغۇچى ۋەدە بەرمىگەن بولسا؛4 چاقىرىلغۇچى چاقىرىق مەزمۇنىنى ماھىيەتلىك ئۆزگەرتكەن بولسا.21ماددا ۋەدە چاقىرىلغۇچىنىڭ چاقىرىققا قوشۇلغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ.22ماددا ۋەدە ئۇقتۇرۇش ئۇسۇلى بىلەن بېرىلىشى كېرەك، لېكىن سودىلىشىش ئادىتى ياكى چاقىرىق بويىچە ھەرىكەت ئارقىلىق ۋەدە بېرىشكە بولىدىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.23ماددا ۋەدە چاقىرىقتا بېكىتىلگەن مۆھلەتتە چاقىرغۇچىغا تېگىشى كېرەك.چاقىرىقتا ۋەدە مۆھلىتى بېكىتىلمىگەن بولسا، تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە تېگىشى كېرەك:1 چاقىرىق سۆزلىشىش ئۇسۇلى بىلەن بېرىلگەن بولسا، شۇ ھامان ۋەدە بېرىلىشى كېرەك، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا؛2 چاقىرىق سۆزلىشىشتىن باشقا ئۇسۇل بىلەن بېرىلگەن بولسا، ۋەدە مۇۋاپىق مۆھلەتتە تېگىشى كېرەك.24ماددا چاقىرىق خەتچەك ياكى تېلېگرامما شەكلى بىلەن قىلىنغان بولسا، ۋەدە مۆھلىتى خەتچەكتىكى ۋاقىت ياكى تېلېگرامما بېرىلگەن كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ. ئەگەر خەتچەكتىكى ۋاقىت ئېنىق بولمىغان بولسا، شۇ خەتچەككە بېسىلغان پوچتا تامغىسىدىكى ۋاقىتتىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ. چاقىرىق تېلېفون، فاكس قاتارلىق تېز خەۋەرلىشىش ئۇسۇلى بىلەن قىلغان بولسا، ۋەدە مۆھلىتى چاقىرىق چاقىرىلغۇچىغا تەگكەن ۋاقىتتىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.25ماددا ۋەدە كۈچكە ئىگە بولغاندا توختام تۈزۈلگەن ھېسابلىنىدۇ.26ماددا ۋەدە ئۇقتۇرۇشى چاقىرغۇچىغا تەگكەندە كۈچكە ئىگە بولىدۇ. ۋەدىنى ئۇقتۇرۇش ھاجەتسىز بولسا، سودىلىشىش ئادىتى ياكى چاقىرىقتىكى تەلەپ بويىچە ۋەدە ھەرىكىتى بولغاندا كۈچكە ئىگە بولىدۇ.توختام سانلىق مەلۇماتلىق ئېلېكترون ھۆججىتى شەكلى بىلەن تۈزۈلگەن بولسا، ۋەدە تېگىش ۋاقتى مۇشۇ قانۇننىڭ 16ماددىسىنىڭ 2تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.27ماددا ۋەدىدىن يېنىۋېلىشقا بولىدۇ. ۋەدىدىن يېنىۋېلىش ئۇقتۇرۇشى ۋەدە ئۇقتۇرۇشى چاقىرغۇچىغا تېگىشتىن بۇرۇن ياكى ئۇنىڭ بىلەن تەڭ تېگىشى كېرەك.28ماددا چاقىرىلغۇچىنىڭ ۋەدە مۆھلىتى ئۆتكەندىن كېيىن بەرگەن ۋەدىسى يېڭى چاقىرىق ھېسابلىنىدۇ، چاقىرغۇچى چاقىرىلغۇچىغا شۇ ۋەدىنىڭ كۈچكە ئىگە ئىكەنلىكىنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.29ماددا چاقىرىلغۇچى ۋەدە مۆھلىتىدە ۋەدە بەرگەن بولسا، ئادەتتىكى ئەھۋالدا ئۇنى چاقىرغۇچىغا ۋاقتىدا تەگكۈزگىلى بولىدۇ، لېكىن ۋەدە چاقىرىلغۇچىغا تەگكەندە ۋەدە مۆھلىتى باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئۆتۈپ كەتسە، بۇ ۋەدە كۈچكە ئىگە بولىدۇ، چاقىرغۇچى ۋەدە مۆھلىتى ئۆتۈپ كەتكەنلىكى ئۈچۈن ئۇنى قوبۇل قىلمايدىغانلىقىنى چاقىرىلغۇچىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.30ماددا ۋەدىنىڭ مەزمۇنى چاقىرىقنىڭ مەزمۇنى بىلەن بىردەك بولۇشى كېرەك. چاقىرىلغۇچى مەزمۇنىنى ماھىيەتلىك ئۆزگەرتكەن چاقىرىق يېڭى چاقىرىق بولىدۇ. توختام نىشانى، سانى، سۈپىتى، مال پۇلى ياكى ھەق، ئىجرا مۆھلىتى، ئورنى ياكى ئۇسۇلى، خىلاپلىق جاۋابكارلىقى ۋە تالاشنى ھەل قىلىش ئۇسۇلى قاتارلىقلارنى ئۆزگەرتىش چاقىرىق مەزمۇنىنى ماھىيەتلىك ئۆزگەرتكەنلىك ھېسابلىنىدۇ.31ماددا چاقىرغۇچى چاقىرىق مەزمۇنىنى ھەر قاندان ئۆزگەرتىشكە قارشى تۇرىدىغانلىقىنى ۋاقتىدا بىلدۈرگەن ياكى ۋەدىدە چاقىرىق مەزمۇنىنى ھەر قانداق ئۆزگەرتىشكە بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەنلىرى ھېسابقا ئالمىغاندا چاقىرىق مەزمۇنى ماھىيەتسىز ئۆزگەرتىلگەن ۋەدە كۈچكە ئىگە بولىدۇ، توختام مەزمۇنىدا ۋەدە مەزمۇنى ئۆلچەم قىلىنىدۇ.32ماددا ئالاقىدار توختامنى توختامنامە شەكلىدە تۈزگەن بولسا، ئىككى تەرەپ ئىمزا قويغان ياكى تامغا باشقان چاغدىن باشلاپ توختام پۈتكەن ھېسابلىنىدۇ.33ماددا ئالاقىدارلار توختامنى خەتچەك، سانلىق مەلۇماتلىق ئېلېكترون ھۆججىتى قاتارلىق شەكىللەردە تۈزۈشكەن بولسا، توختام پۈتۈشتىن ئىلگىرى ئېتىراپنامە تۈزۈشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. ئېتىراپنامە تۈزۈلگەندە توختام پۈتكەن بولىدۇ.34ماددا ۋەدە كۈچكە ئىگە بولغان جاي توختام پۈتكەن جاي ھېسابلىنىدۇ.توختام سانلىق مەلۇماتلىق ئېلېكترون ھۆججىتى شەكلىدە تۈزۈلگەن بولسا، تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ ئاساسلىق تىجارەت ئورنى توختام پۈتكەن جاي بولىدۇ؛ ئاساسلىق تىجارەت ئورنى بولمىسا، ئۇنىڭ دائىم تۇرۇشلۇق جايى توختام پۈتكەن جاي بولىدۇ. ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى شۇ بويىچە بولىدۇ.35ماددا ئالاقىدارلار توختامنى توختامنامە شەكلىدە تۈزگەن بولسا، ئىككى تەرەپ ئىمزا قويغان ياكى تامغا باسقان جاي توختام پۈتكەن جاي ھېسابلىنىدۇ.36ماددا توختامنى يازما شەكىلدە تۈزۈش قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن ياكى ئۇنى ئالاقىدارلار پۈتۈشكەن بولسىمۇ، ئالاقىدارلار يازما شەكىل قوللانمىغان، لېكىن بىر تەرەپ ئاساسلىق مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلغان، يەنە بىر تەرەپ ئۇنى قۇبۇل قىلغان بولسا، بۇ توختام پۈتكەن ھېسابلىنىدۇ.37ماددا توختامنامە شەكلى بىلەن تۈزۈلگەن توختامغا ئىمزا قويۇش ياكى تامغا بېسىشتىن بۇرۇن، بىر تەرەپ ئاساسلىق مەجبۇرىيەتنى ئادا قىلغان، ئۇنى قارشى تەرەپ قوبۇل قىلغان بولسا، بۇ توختام پۈتكەن ھېسابلىنىدۇ.38ماددا دۆلەت ئېھتىياجىغا قاراپ بۇيرۇق ۋەزىپە ياكى مال زاكاز ۋەزىپىسى چۈشۈرگەندە، ئالاقىدار قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلار ئالاقىدار قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن ھوقۇق ۋە مەجبۇرىيەتلەرگە ئاساسەن توختام تۈزۈشى كېرەك.39ماددا ئەندىزىلىك ماددا شەكلىدە توختام تۈزۈشتە، ئەندىزىلىك ماددا تەييارلىغۇچى تەرەپ ئالاقىدارلارنىڭ ھوقۇق ۋە مەجبۇرىيەتلىرىنى ئادىللىق پرىنسىپى بويىچە بېكىتىشى ھەمدە جاۋابكارلىقى كەچۈرۈم قىلىنىدىغان ياكى چەكلىنىدىغان ماددىلارغا دىققەت قىلىشنى مۇۋاپىق ئۇسۇل بىلەن قارشى تەرەپنىڭ سەمىگە سېلىشى، قارشى تەرەپنىڭ تەلىپى بويىچە، بۇ ماددىلارغا ئىزاھات بېرىشى كېرەك.ئەندىزىلىك ماددىلار ئالاقىدارلار تەكرار ئىشلىتىش ئۈچۈن ئالدىن تەييارلىۋالغان ھەمدە توختام تۈزۈشتە قارشى تەرەپ بىلەن مەسلىھەتلەشمىگەن ماددىلاردۇر.40ماددا ئەندىزىلىك ماددىلاردا مۇشۇ قانۇننىڭ 52ۋە 53ماددىلىرىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللار كۆرۈلسە ياكى ئەندىزىلىك ماددا تەييارلىغۇچى ئۆز جاۋابكارلىقىنى كەچۈرۈم قىلىۋەتسە، قارشى تەرەپنىڭ جاۋابكارلىقىنى ئېغىرلاشتۇرۇۋەتسە ۋە ئاساسلىق ھوقۇقىنى يوققا چىقىرىۋەتسە، بۇ ماددىلار كۈچكە ئىگە بولمايدۇ.41ماددا ئەندىزىلىك ماددىلارنى چۈشىنىشتە تالاش كۆرۈلسە، ئادەتتىكى چۈشەنچە بويىچە ئىزاھات بېرىش كېرەك. ئەندىزىلىك ماددىغا ئىككى خىلدىن كۆپ ئىزاھات بېرىلگەن بولسا، ئەندىزىلىك ماددا تەييارلىغۇچىغا پايدىسىز ئىزاھات بېرىش كېرەك. ئەندىزىلىك ماددا بىلەن ئەندىزىسىز ماددا بىردەك بولمىسا، ئەندىزىسىز ماددىنى قوللىنىش كېرەك.42ماددا ئالاقىدارلاردىن توختام تۈزۈش جەريانىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلىپ قارشى تەرەپكە زىيان سالغانلىرى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك:1 توختام تۈزۈشنى سۇيىئىستېمال قىلىپ، يامان غەرەزدە كېڭەشكەنلىرى؛2 توختام تۈزۈشكە ئالاقىدار مۇھىم پاكىتلارنى قەستەن يوشۇرغانلىرى ياكى ساختا ئەھۋال يەتكۈزگەنلىرى؛3 سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش پرىنسىپىغا خىلاپ باشقا قىلمىشى بولغانلىرى.43ماددا توختام پۈتكەنپۈتمىگەنلىكىدىن قەتئىينەزەر ئالاقىدارلارنىڭ توختام تۈزۈش جەريانىدا بىلىپ قالغان سودا مەخپىيىتىنى ئاشكارىلاپ قويۇشىغا ياكى ئۇنىڭدىن يولسىزلىق بىلەن پايدىلىنىشىغا يول قويۇلمايدۇ، شۇ سودا مەخپىيىتىنى ئاشكارىلاپ قويۇپ ياكى ئۇنىڭدىن يولسىزلىق بىلەن پايدىلىنىپ، قارشى تەرەپكە زىيان يەتكۈزگەنلەر زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.44ماددا قانۇن بويىچە پۈتكەن توختام پۈتكەن ۋاقتىدىن باشلاپ كۈچكە ئىگە بولىدۇ.قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا تەستىقلىتىش، تىزىملىتىش رەسمىيەتلىرىنى بېجىرگەندىن كېيىن كۈچكە ئىگە بولىدۇ، دەپ بەلگىلەنگەنلىرى شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.45ماددا ئالاقىدارلار توختامنىڭ كۈچكە ئىگە بولۇشى ھەققىدە قوشۇمچە شەرتلەرنى پۈتۈشسە بولىدۇ. كۈچكە ئىگە بولۇش شەرتى قويۇلغان توختام شەرت ھازىرلانغاندىن باشلاپ كۈچكە ئىگە بولىدۇ. بىكار قىلىش شەرتى قويۇلغان توختام شەرت ھازىرلانغاندىن باشلاپ كۈچتىن قالىدۇ.ئالاقىدارلار ئۆز مەپەئىتىنى كۆزلەپ شەرتنىڭ ھازىرلىنىشىغا يولسىزلىق بىلەن توسقۇنلۇق قىلسا، شەرت ھازىرلاندى، دەپ قارىلىدۇ؛ شەرتنى يولسىزلىق بىلەن ھازىرلىغان بولسا، شەرت ھازىرلانمىدى، دەپ قارىلىدۇ.46ماددا ئالاقىدارلار توختامنىڭ كۈچى ھەققىدە قوشۇمچە مۆھلەت پۈتۈشسە بولىدۇ. كۈچكە ئىگە بولۇش مۆھلىتى بولغان توختام مۆھلەت توشقاندىن باشلاپ كۈچكە ئىگە بولىدۇ. ئاخىرلاشتۇرۇش مۆھلىتى بولغان توختام مۆھلەت توشقاندىن باشلاپ كۈچتىن قالىدۇ.47ماددا ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارى چەكلەنگەنلەر تۈزگەن توختام قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى ئېتىراپ قىلغاندىن كېيىن كۈچكە ئىگە بولىدۇ، لېكىن ساپ پايدا توختامى ياكى يېشى، زېھنى، روھىي ساغلاملىقىغا يارىشا تۈزۈلگەن توختامنى قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىنىڭ ئېتىراپ قىلىشى ھاجەتسىز.ئاداچى قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىنىڭ بىر ئاي ئىچىدە ئېتىراپ قىلىپ بېرىشىنى سۈيلىسە بولىدۇ. قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى ئىپادە بىلدۈرمىسە، ئېتىراپ قىلىشنى رەت قىلدى، دەپ قارىلىدۇ. توختام ئېتراپ قىلىنىشتىن بۇرۇن، ياخشى نىيەتلىك ئاداچىنىڭ توختامنى بىكار قىلىش ھوقۇقى بولىدۇ. بىكار قىلىشتا ئۇقتۇرۇش قىلىش ئۇسۇلىنى قوللىنىش كېرەك.48ماددا ھەرىكەت قىلغۇچى ۋاكالەتلىك ھوقۇقى بولماي تۇرۇپ، ۋاكالەتلىك ھوقۇقىدىن ھالقىپ ياكى ۋاكالەتلىك ھوقۇقى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، ۋاكالەتلىك قىلىنغۇچىنىڭ نامىدا تۈزگەن توختام ۋاكالەتلىك قىلىنغۇچى تەرىپىدىن ئېتىراپ قىلىنمىسا، ۋاكالەتلىك قىلىنغۇچى ئۈچۈن كۈچكە ئىگە بولمايدۇ، جاۋابكارلىقنى ھەرىكەت قىلغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.ئاداچى ۋاكالەتلىك قىلىنغۇچىنىڭ بىر ئاي ئىچىدە ئېتىراپ قىلىپ بېرىشىنى سۈيلىسە بولىدۇ. ۋاكالەتلىك قىلىنغۇچى ئىپادە بىلدۈرمىسە، ئېتىراپ قىلىشنى رەت قىلدى، دەپ قارىلىدۇ. توختام توختام ئېتىراپ قىلىنىشتىن ئىلگىرى، ياخشى نىيەتلىك ئاداچىنىڭ بىكار قىلىش ھوقۇقى بولىدۇ. بىكار قىلىشتا ئۇقتۇرۇش قىلىش ئۇسۇلىنى قوللىنىش كېرەك.49ماددا ھەرىكەت قىلغۇچى ۋاكالەتلىك ھوقۇقى بولماي تۇرۇپ، ۋاكالەتلىك ھوقۇقىدىن ھالقىپ ياكى ۋاكالەتلىك ھوقۇقى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن ۋاكالەتلىك قىلىنغۇچىنىڭ ۋاكالەتلىك ھوقۇقى بارلىقىغا ئىشىنىش ئاساسى بولسا، بۇ ۋاكالەتلىك ھەرىكىتى كۈچكە ئىگە بولىدۇ.50ماددا قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلاتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلى، مەسئۇلى ھوقۇق دائىرىسىدىن ھالقىپ توختام تۈزگەن بولسا، ئاداچى ئۇنىڭ ھوقۇق دائىرىسىدىن ھالقىپ كەتكەنلىكىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، بۇ ۋەكىللىك ھەرىكىتى كۈچكە ئىگە بولىدۇ.51ماددا بىر ياقلىق قىلىش ھوقۇقى بولمىغان كىشى باشقىلارنىڭ مالمۈلكىنى بىر ياقلىق قىلىشتا، ھوقۇق ئىگىسى ئېتىراپ قىلغان ياكى بىر ياقلىق قىلىش ھوقۇقى بولمىغان كىشى توختام تۈزۈشكەندىن كېيىن بىر ياقلىق قىلىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن بولسا، بۇ توختام كۈچكە ئىگە بولىدۇ.52ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىدە توختام كۈچكە ئىگە بولمايدۇ:1 بىر تەرەپ ئالداش، زورلار ۋاستىسى بولەن توختام تۈزۈپ، دۆلەت مەنپەئىتىگە زىيان سالسا؛2 يامان نىيەتتە تىل بىرىكتۈرۈۋېلىپ، دۆلەت، كوللېكتىپ ياكى ئۈچىنچى كىشىنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان سالسا؛3 قانۇنسىز مەقسەتنى قانۇنلۇق شەكىل بىلەن يوشۇرسا؛4 جامائەت مەنپەئىتىگە زىيان سالسا؛5 قانۇن، مەمۇرىي نىزامدىكى مەجبۇرلاش بەلگىلىمىلىرىگە خىلاپلىق قىلسا.53ماددا توختامدا جاۋابكارلىقنى كەچۈرۈم قىلىشقا دائىر تۆۋەندىكى مەزمۇنلار كۈچكە ئىگە ئەمەس:1 قارشى تەرەپنى جىسمانىي جەھەتتىن زەخمىلەندۈرۈش؛2 قەستەن ياكى زور سەۋەنلىك بىلەن قارشى تەرەپنىڭ مالمۈلكىگە زىيان سېلىش.54ماددا بىر تەرەپ خەلق سوت مەھكىمىسى ياكى كېسىم ئاپپاراتىغا تۆۋەندىكى توختاملارنى ئۆزگەرتىش ياكى بىكار قىلىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق:1 زور ئۇقۇشماسلىق تۈپەيلىدىن تۈزۈلگەن؛2 تۈزۈلگەندىلا ئادىل بولمىغان.بىر تەرەپ ئالداش، زورلاش ۋاستىسىنى قوللىنىپ ياكى قىيىن ئەھۋالدا قالغانلىقتىن پايدلىنىپ، قارشى تەرەپنى ھەقىقىي ئارزۇسىغا خىلاپ ھالدا تۈزدۈرگەن توختامنى زىيانغا ئۇچرىغۇچى ئۆزگەرتىش ياكى بىكار قىلىشنى خەلق سوت مەھكىمىسى ياكى كېسىم ئاپپاراتىدىن تەلەپ قىلسا بولىدۇ.ئالاقىدارلار ئۆزگەرتىشنى تەلەپ قىلغانلىرىنى خەلق سوت مەھكىمىسى ياكى كېسىم ئاپپاراتى بىكار قىلىۋەتسە بولمايدۇ.55ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىدە بىكار قىلىش ھوقۇقى يوقىلىدۇ:1 بىكار قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە ئالاقىدارلار بىكار قىلىش سەۋەبىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ بىر يىلغىچە بىكار قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزمىگەن بولسا؛2 بىكار قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە ئالاقىدارلار قىلىش سەۋەبىنى بىلگەندىن كېيىن، بىكار قىلىش ھوقۇقىدىن ۋاز كەچكەنلىكىنى ئېنىق بىلدۈرگەن ياكى ئۆز ھەرىكىتىدە ئىپادىلىگەن بولسا.56ماددا كۈچكە ئىگە ئەمەس توختام ياكى بىكار قىلىنغان توختامنىڭ باشتىلا قانۇن چەكلەش كۈچى بولمايدۇ. توختامنىڭ قىسمەن كۈچكە ئىگە بولماسلىقى باشقا قىسىمنىڭ كۈچكە ئىگە بولۇشىغا تەسىر يەتكۈزمىسە، باشقا قىسمى يەنىلا كۈچكە ئىگە بولىۋېرىدۇ.57ماددا توختام كۈچكە ئىگە بولمىسا، بىكار قىلىنسا ياكى ئاخىرلاشسا، ئۇنىڭدىكى تالاشنى ھەل قىلىش ئۇسۇلىغا دائىر مۇستەقىل ماددىلارنىڭ كۈچىگە تەسىر يەتمەيدۇ.58ماددا توختام كۈچكە ئىگە بولمىغان ياكى بىكار قىلىنغاندىن كېيىن، شۇ توختام ئارقىلىق ئېرىشكەن مالمۈلۈك قايتۇرۇلۇشى كېرەك. قايتۇرۇشقا بولمىسا ياكى قايتۇرۇش ھاجەتسىز بولسا، باھاغا سۇندۇرۇپ تۆلەم بېرىلىشى كېرەك. سەۋەنلىك ئۆتكۈزگەن تەرەپ بۇنىڭلىق بىلەن قارشى تەرەپكە سالغان زىياننى تۆلەپ بېرىشى لازىم، سەۋەنلىك ئىككىلا تەرەپتە بولسا، ئىككىلا تەرەپ مۇناسىپ جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.59ماددا ئالاقىدارلار يامان نىيەتتە تىل بىرىكتۈرۈۋېلىپ، دۆلەت، كوللېكتىپ ياكى ئچىنچى كىشىنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان سېلىپ ئېرىشكەن مالمۈلۈك دۆلەت ئىلكىگە ئۆتكۈزۈلىدۇ ياكى كوللېكتىپ ۋە ئۈچىنچى كىشىگە قايتۇرۇلىدۇ.60ماددا ئالاقىدارلار مەجبۇرىيىتىنى پۈتۈشكىنى بويىچە تولۇق ئادا قىلىشى كېرەك.ئالاقىدارلار سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش پرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى، توختامنىڭ خاراكتېرى، مەقسىتى ۋە سودىلىشىش ئادىتىگە ئاساسەن، ئۇقتۇرۇش قىلىش، ھەمكارلىشىش، مەخپىيەتلىك ساقلاش مەجبۇرىيەتلىرىنى ئادا قىلىشى كېرەك.61ماددا توختام كۈچكە ئىگە بولغاندىن كېيىن، ئالاقىدارلار سۈپەت، مال پۇلى ياكى ھەق، توختام ئىجرا قىلىنىدىغان جاي قاتارلىق مەزمۇنلارنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، كېڭىشىپ تولۇقلىسا بولىدۇ؛ قوشۇمچە كېلىشىم ھاسىل قىلالمىغانلىرىنى توختامدىكى ئالاقىدار ماددىلار ياكى سودىىشىش ئادىتى بويىچە بېكىتىدۇ.62ماددا ئالاقىدارلار توختامنىڭ مۇناسىۋەتلىك مەزمۇنىنى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، تۆۋەندىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ:1 سۈپەت تەلىپى ئېنىق بولمىغانلىرىدا دۆلەت ئۆلچىمى، ساھە ئۆلچىمى ئىجرا قىلىنىدۇ؛ دۆلەت ئۆلچىمى، ساھە ئۆلچىمى بولمىغانلىرىدا ئادەتتىكى ئۆلچەم ياكى توختامدىكى مەقسەتكە ئۇيغۇن مۇئەييەن ئۆلچەم ئىجرا قىلىنىدۇ.2 مال پۇلى ياكى ھەق ئېنىق بولمىغانلىرىدا توختام تۈزۈلگەندە ئىجرا قىلىنغان جاينىڭ بازار باھاسى ئىجرا قىلىنىدۇ؛ قانۇن بويىچە ھۆكۈمەت بېكىتكەن باھا ياك ھۆكۈمەتنىڭ يېتەكچى باھاسى ئىجرا قىلىندىغانلىرىدا شۇ بەلگىلىمە ئىجرا قىلىنىدۇ.3 ئىجرا قىلىنىدىغان جاي ئېنىق بولماي پۇل بېرىلىدىغانلىرى پۇل ئالغۇچى تۇرۇشلۇق جايدا ئىجرا قىلىنىدۇ؛ كۆچمەس مۈلۈك تاپشۇرىدىغانلىرىدا شۇ مۈلۈك بار جايدا ئىجرا قىلىنىدۇ؛ باشقا نىشانلار مەجبۇرىيەت ئادا قىلغۇچى تۇرۇشلۇق جايدا ئىجرا قىلىنىدۇ.4 ئىجرا مۆھلىتى ئېنىق بولمىغاندا، قەرزدار مەجبۇرىيەتنى ھەر ۋاقىت ئادا قىلسا بولىدۇ، ھەقدارمۇ ئىجرا قىلىشنى ھەر ۋاقىت تەلەپ قىلسا بولىدۇ، لېكىن قارشى تەرەپكە يېتەرلىك تەييارلىق ۋاقتى بېرىشى لازىم.5 ئىجرا ئۇسۇلى ئېنىق بولمىغانلىرى توختامدىكى مەقسەتنى ئىشقا ئاشۇرۇشقا پايدىلىق ئۇسۇل بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.6 كىمنىڭ ئۈستىگە ئېلىشى ئېنىق بولمىغان ئىجرا خىراجىتىنى مەجبۇرىيەت ئادا قىلغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.63ماددا ھۆكۈمەت بېكىتمە باھاسى ياكى ھۆكۈمەت يېتەكچى باھاسى ئىجرا قىلىنىدىغان توختامدىكى ھۆكۈمەت باھاسى پۈتۈشكەن تاپشۇرۇش مۆھلىتى ئىچىدە تەڭشەلسە، باھا تاپشۇرۇش ۋاقتىدىكى باھا بويىچە ھېسابلىنىدۇ. ىشان نەرسىنى تاپشۇرۇش مۇددىتى ئۆتۈپ كېتىپ، باھانىڭ ئۆرلەپ كېتىشىگە توغرا كېلىپ قالسا، ئەسلىي باھا ئىجرا قىلىنىدۇ؛ باھا چۈشۈپ كەتكەن بولسا، يېڭى باھا ئىجرا قىلىنىدۇ. نىشان نەرسىنى ئېلىش مۇددىتى ياكى پۇل تاپشۇرۇش مۇددىتى ئۆتۈپ كېتىپ، باھانىڭ ئۆرلىگەن ۋاقتىغا توغرا كېلىپ قالسا، يېڭى باھا ئىجرا قىلىنىدۇ؛ باھا چۈشۈپ كەتكەن بولسا، ئەسلىي باھا ئىجرا قىلىنىدۇ.64ماددا ئالاقىدارلار قەرزدار قەرزنى ئۈچىنچى كىشىگە تۆلەيدۇ، دەپ پۈتۈشكەن بولسىمۇ، قەرزدار قەرزنى ئۈچىنچى كىشىگە تۆلىمىسە ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىمىسە، ھەقدار ئالدىدا خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.65ماددا ئالاقىدارلار ئۈچىنچى كىشى قەرزنى ھەقدارغا تۆلەيدۇ، دەپ پۈتۈشكەن بولسىمۇ، ئۈچىنچى كىشى قەرزنى تۆلىمىسە ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىمىسە، قەرزدارنى ھەقدار ئالدىدا خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.66ماددا ئالاقىدارلار ئۆز ئارا قەرز تۆلەشتە ئىلگىرىكېيىنلىك تەرتىپى بولمىسا، بىرلا ۋاقىتتا تۆلىشى كېرەك، قارشى تەرەپ قەرز تۆلەشتىن بۇرۇن يەنە بىر تەرەپ ئۇنىڭ تۆلىتىش تەلىپىنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق. قارشى تەرەپ قەرزنى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىمىسە، يەنە بىر تەرەپ ئۇنىڭ مۇناسىپ تۆلىتىش تەلىپىنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.67ماددا ئالاقىدارلار ئۆز ئارا قەرز تۆلەشتە ئىلگىرىكېيىنلىك تەرتىپى بولسىمۇ، ئاۋۋال تۆلىگۈچى تۆلىمىگەن بولسا، كېيىن تۆلىگۈچى ئۇنىڭ تۆلىتىش تەلپىنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق. ئاۋۋال تۆلىگۈچى قەرزنى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىمىسە، كېيىن تۆلىگۈچى ئۇنىڭ مۇناسىپ تۆلىتىش تەلىپىنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.68ماددا قەرزنى ئاۋۋال تۆلەيدىغان ئالاقىدارلارنىڭ قارشى تەرەپتە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىكىنى ئىسپاتلايدىغان ھەقىقىي دەلىلئىسپاتى بولسا، تۆلەشنى توختىتىپ تۇرسا بولىدۇ:1 تىجارەت ئەھۋالى ئېغىر دەرىجىدە ناچارلىشىش؛2 قەرزدىن قېچىش مەقسىتىدە، مالمۈلكىنى يۆتكىۋېتىش، مەبلىغىنى ئېلىپ كېتىش؛3 سودا ئىناۋىتىنى يوقىتىش؛4 قەرز تۆلەش ئىقتىدارىدىن قېلىش ياكى ئىقتىدارىدىن قېلىش ئېھتىمالى بولغان باشقا ئەھۋاللار.ئالاقىدارلار ھەقىقىي دەلىلئىسپاتى بولماي تۇرۇپ قەرز تۆلەشنى توختىتىپ قويسا، خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.69ماددا ئالاقىدارلار مۇشۇ قانۇننىڭ 68ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىجرانى توختىتىپ تۇرۇشتا، قارشى تەرەپكە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى لازىم. قارشى تەرەپ مۇۋاپىق كېپىللىك بەرگەندە، ئىجرانى ئەسلىگە كەلتۈرۈش كېرەك. ئىجرا توختىتىپ قويۇلغاندىن كېيىن، قارشى تەرەپ ئىجرا ئىقتىدارىنى مۇۋاپىق مۆھلەتتە ئەسلىگە كەلتۈرەلمىسە ھەمدە مۇۋاپىق كېپىللىكمۇ بەرمىسە، ئىجرانى توختىتىپ قويغۇچى توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.70ماددا ھەقدار ئايرىلىپ كەتكەن، قوشۇلۇپ كەتكەنلىكى ياكى ئولتۇرۇشلۇق جايىنى ئۆزگەرتكەنلىكىنى قەرزدارغا ئۇقتۇرماي، قەرز تۆلەشكە قىيىنچىلىق تۇغدۇرغان بولسا، قەرزدار قەرز تۆلەشنى توختىتىپ تۇرسا ياكى نىشان نەرسىنى ساقلاشقا بەرسە بولىدۇ.71ماددا ھەقدار قەرزدارنىڭ مۇدەتتىن بۇرۇن تۆلىشىنى رەت قىلسا بولىدۇ، لېكىن مۇدەتتىن بۇرۇن قەرز تۆلىسە ھەقدارنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتمەيدىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.قەرزدارنىڭ مۇدەتتىن بۇرۇن قەرز تۆلىشى تەپەيلىدىن كۆپەيگەن ھەقدارنىڭ چىقىمىنى قەرزدار ئۈستىگە ئالىدۇ.72ماددا ھەقدار قەرزدارنىڭ قەرزنىڭ بىر قىسمىنى تۆلىشىنى رەت قىلسا بولىدۇ، لېكىن بىر قىسمىنى تۆلىسە، ھەقدارنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتمەيدىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.قەرزدارنىڭ قەرزنىڭ بىر قىسمىنى تۆلىشى تۈپەيلىدىن كۆپەيگەن ھەقدارنىڭ چىقىمىنى قەرزدار ئۈستىگە ئالىدۇ.73ماددا قەرزدار ئۆزىنىڭ قەرەلى توشقان ھەقدارلىق ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشتە سۇسلىق قىلىپ ھەقدارغا زىيان يەتكۈزسە، ھەقدار خەلق سوت مەھكىمىسىدىن قەرزدارنىڭ ھەقدارلىق ھوقۇقىنى ئۆز نامىدا ئورۇن بېسىپ يۈرگۈزۈشىنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. لېكىن بۇ ھەقدارلىقنىڭ قەرزدارنىڭ ئۆزىگە تەۋە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.ئورۇن بېسىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈش دائىرىسى ھەقدارنىڭ ھەقدارلىقى بىلەن چەكلىنىدۇ. ھەقدارنىڭ ئورۇن بېسىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشتىكى زۆرۈر چىقىمىنى قەرزدار ئۈستىگە ئالىدۇ.74ماددا قەرزدار ئۆزىنىڭ قەرەلى توشقان ھەقدارلىق ھوقۇقىدىن ۋاز كېچىپ ياكى مالمۈلكىنى ھەقسىز ئۆتۈنۈپ بېرىپ، ھەقدارغا زىيان سالسا، ھەقدار خەلق سوت مەھكىمىسىدىن قەرزدارنىڭ ھەرىكىتىنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. قەرزدار مالمۈلۈكنى روشەن نامۇۋاپىق تۆۋەن باھادا ئۆتۈنۈپ بېرىپ، ھەقدارغا زىيان سالسا ھەمدە ئۆتۈنمە قوبۇل قىلغۇچى بۇ ئەھۋالنى بىلگەندىمۇ، ھەقدار خەلق سوت مەھكىمىسىدىن قەرزدارنىڭ ھەرىكىتىنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.بىكار قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈش دائىرىسى ھەقدارنىڭ ھەقدارلىق ھوقۇقى بىلەن چەكلىنىدۇ. ھەقدارنىڭ بىكار قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشتىكى زۆرۈر چىقىمىنى قەرزدار ئۈستىگە ئالىدۇ.75ماددا بىكار قىلىش ھوقۇقى ھەقدار بىكار قىلىش سەۋەبىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە يۈرگۈزۈلىدۇ. قەرزدارنىڭ ھەرىكىتى يۈز بەرگەن كۈندىن باشلاپ بەش يىل ئىچىدە بىكار قىلىش ھوقۇقى يۈرگۈزۈلمىسە، بۇ بىكار قىلىش ھوقۇقى يوقىلىدۇ.76ماددا توختام كۈچكە ئىگە بولغاندىن كېيىن، ئالاقىدارنىڭ ئىسىمفامىلىسى، نامىنىڭ ئۆزگىرىشى ياكى قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىل، مەسئۇل ۋە بېجىرگۈچىنىڭ ئۆزگىرىشى سەۋەبىدىن توختام مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلماسلىقىغا يول قويۇلمايدۇ.77ماددا ئالاقىدارلار كېڭىشىپ بىرلىككە كەلگەندە، توختامنى ئۆزگەرتسە بولىدۇ.قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا توختامنى ئۆزگەرتىشتە تەستىقلىتىش، تىزىمغا ئالدۇرۇش رەسمىيەتلىرىنى بېجىرىش بەلگىلەنگەن بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.78ماددا ئالاقىدارلار توختامنىڭ ئۆزگەرتىلىدىغان مەزمۇنىنى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، ئۆزگەرتىلمىگەن دەپ قارىلىدۇ.79ماددا ھەقدار توختامدىكى ھوقۇقنىڭ ھەممىسىنى ياكى بىر قىسمىنى ئۈچىنچى كىشىگە ئۆتۈنۈپ بەرسە بولىدۇ، لېكىن تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا:1 توختامنىڭ خاراكتېرىگە قاراپ ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدىغانلىرى؛2 ئالاقىدارلارنىڭ پۈتۈشكىنى بويىچە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدىغانلىرى؛3 قانۇندا بەلگىلەنگىنى بويىچە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدىغانلىرى.80ماددا ھەقدارلاردىن ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىدىغانلىرى قەرزدارغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ئۇقتۇرمىغانلىرىنىڭ ئۆتۈنۈپ بېرىشى قەرزدار ئۈچۈن كۈچكە ئىگە بولمايدۇ.ھەقدارنىڭ ھوقۇقنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ئۇقتۇرۇشىنى بىكار قىلىشقا بولمايدۇ، لېكىن ئۆتۈنمىنى قوبۇل قىلغۇچى ماقۇل بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.81ماددا ھەقدار ھوقۇقنى ئۆتۈنۈپ بەرسە، ئۆتۈنمىنى قوبۇل قىلغۇچى ھەقدارلىققا ئالاقىدار قوشۇمچە ھوقۇققا ئېرىشىدۇ، لېكىن بۇنداق قوشۇمچە ھوقۇقلار ھەقدارنىڭ ئۆزىگە تەۋە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.82ماددا قەرزدار ھەقدارلىقنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ئۇقتۇرۇشىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، ئۆتۈنگۈچىگە رەددىيە بەرمەكچى بولسا، ئۆتۈنمىنى قوبۇل قىلغۇچىغا تەشەببۇس قىلسا بولىدۇ.83ماددا قەرزدار ھەقدارلىقنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ئۇقتۇرۇشىنى تاپشۇرۇۋالغاندا ئۆتۈنگۈچى ئالدىدا ھەقدارلىقى بولسا ھەمدە قەرزدارنىڭ ھەقدارلىق مۇددىتى ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن ھەقدارلىق مۇددىتىدىن بالدۇر بولسا ياكى ئۇنىڭ بىلەن تەڭ توشسا، قەرزدار ئۆتۈنمىنى قوبۇل قىلغۇچىغا بالانىس قىلىۋېتىشنى تەشەببۇس قىلسا بولىدۇ.84ماددا قەرزدالاردىن توختامدىكى مەجبۇرىيەتنىڭ ھەممىسىنى ياكى بىر قىسمىنى ئۈچىنچى كىشىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىدىغانلىرى ھەقدارنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى كېرەك.85ماددا قەرزدار مەجبۇرىيىتىنى ئۆتكۈزۈپ بەرگەن بولسا، يېڭى قەرزدار ئەسلىي قەرزدارغا ھەقدارغا رەددىيە بېرىشنى تەشەببۇس قىلسا بولىدۇ.86ماددا قەرزدار مەجبۇرىيىتىنى ئۆتكۈزۈپ بەرگەن بولسا، يېڭى قەرزدار ئاساسىي قەرزگە ئالاقىدار قوشۇمچە قەرزنى ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن بۇ قوشۇمچە قەرز ئەسلىي قەرزدارنىڭ ئۆزىگە تەۋە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.87ماددا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ھوقۇقنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ياكى مەجبۇرىيەتنى ئۆتكۈزۈپ بېرىشتە تەستىقلىتىش، تىزىمغا ئالدۇرۇش رەسمىيەتلىرىنى بېجىرىش بەلگىلەنگەنلىرى شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.88ماددا ئالاقىدار بىر تەرەپ قارشى تەرەپنىڭ ماقۇللۇقى بىلەن، ئۆزىنىڭ توختامدىكى ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتىنى ئۈچىنچى كىشىگە بىراقلا ئۆتۈنۈپ بەرسە بولىدۇ.89ماددا ھوقۇق بىلەن مەجبۇرىيەتنى بىراقلا ئۆتۈنۈپ بېرىشتە مۇشۇ قانۇننىڭ 79ماددىسىدىكى، 81ماددىسىدىن 83ماددىسىغىچە ھەم 85ماددىسىدىن 87ماددىسىغىچە بولغان ماددىلاردىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.90ماددا ئالاقىدار توختام تۈزگەندىن كېيىن قوشۇلۇپ كەتسە، قوشۇلغان قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلاتلار توختامدىكى ھوقۇقنى يۈرگۈزىدۇ ھەم توختامدىكى مەجبۇرىيەتنى ئادا قىلىدۇ. ئالاقىدارلار توختام تۈزگەندىن كېيىن ئايرىلىپ كەتسە، ھەقدار بىلەن قەرزدارنىڭ ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ئايرىلىپ كەتكەن قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلاتلار توختامدىكى ھوقۇق ۋە مەجبۇرىيەت ئالدىدا چاتما ھەقدارلىقتىن بەھرىمەن بولىدۇ ھەم چاتما قەرزنى تۆلەيدۇ.91ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىدە توختامدىكى ھوقۇقمەجبۇرىيەت ئاياغلىشىدۇ:1 قەرز پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىنىپ بولغان بولسا؛2 توختام بىكار قىلىنغان بولسا؛3 قەرز ئۆز ئارا بالانس قىلىنغان بولسا؛4 قەرزدار نىشان نەرسىنى قانۇن بويىچە ساقلاشقا بەرگەن بولسا؛5 ھەقدار قەرزنى كەچۈرۈم قىلغان بولسا؛6 ھەقدار بىلەن قەرزدار بىرلا كىشى بولغان بولسا؛7 ئاياغلىشىدىغانلىقى قانۇندا بەلگىلەنگەن ياكى ئالاقىدارلار پۈتۈشكەن باشقا ئەھۋاللار.92ماددا توختامدىكى ھوقۇقمەجبۇرىيەتلەر ئاياغلاشقاندىن كېيىن، ئالاقىدارلار سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش پرىنسىپىغا ئەمەل قىلىپ، سودىلىشىش ئادىتى بويىچە ئۇقتۇرۇش قىلىش، ياردەملىشىش، مەخپىيەتلىك ساقلاش مەجبۇرىيەتلىرىنى ئادا قىلىشى كېرەك.93ماددا ئالاقىدارلار كېڭىشىپ بىرلىككە كەلگەندە، توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.ئالاقىدارلار بىر تەرەپنىڭ توختامنى بىكار قىلىش شەرتىنى پۈتۈشسە بولىدۇ، توختامنى بىكار قىلىش شەرتى ھازىرلانغاندا، بىكار قىلىش ھوقۇق ئىگىسى توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.94ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىدە ئالاقىدارلار توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ:1 يەڭگىلى بولمايدىغان سەۋەبتىن توختامدىكى مەقسەتنى ئىشقا ئاشۇرغىلى بولمىسا؛2 ئىجرا مۆھلىتى توشۇشتىن بۇرۇن ئالاقىدار بىر تەرەپ ئاساسلىق قەرزنى تۆلىمەيدىغانلىقىنى ئېنىق بىلدۈرسە ياكى ئۆز ھەرىكىتى ئارقىلىق ئىپادىلىسە؛3 ئالاقىدار بىر تەرەپ ئاساسلىق قەرزنى تۆلەشنى كېچىكتۈرۈپ، سۈيلىگەندىن كېيىنمۇ مۇۋاپىق مۆھلەت ئىچىدە تۆلىمىسە؛4 ئالاقىدار بىر تەرەپنىڭ قەرز تۆلەشنى كېچىكتۈرۈشى ياكى توختامغا خىلاپ باشقا قىلمىشى سەۋەبىدىن توختامدىكى مەقسەتنى ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولمىسا؛95ماددا بىكار قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈش مۆھلىتى قانۇندا بەلگىلەنگەن ياكى ئۇنى ئالاقىدارلار پۈتۈشكەن بولسىمۇ، ئالاقىدارلار مۆھلەت توشقۇچە يۈرگۈزمىسە، بۇ ھوقۇق يوقىلىدۇ.بىكار قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈش مۆھلىتى قانۇندا بەلگىلەنمىگەن ياكى ئۇنى ئالاقىدارلار پۈتۈشمىگەن بولۇپ، قارشى تەرەپ سۈيلىگەندىن كېيىنمۇ مۇۋاپىق مۆھلەت ئىچىدە يۈرگۈزمىسە، بۇ ھوقۇق يوقىلىدۇ.96ماددا ئالاقىدار بىر تەرەپ مۇشۇ قانۇننىڭ 93ماددىسىنىڭ 2تارمىقى ۋە 94ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ئۇقتۇرۇش قارشى تەرەپكە تەگكەن ۋاقىتتىن باشلاپ توختام بىكار قىلىنىدۇ. قارشى تەرەپنىڭ باشقىچە پىكرى بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى ياكى كېسىم ئاپپاراتىدىن توختام كۈچىنى بىكار قىلىشنى مۇئەييەنلەشتۈرۈپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا توختامنى بىكار قىلىشتا تەستىقلىتىش، تىزىملىتىش رەسمىيەتلىرىنى بېجىرىش كېرەكلىكى بەلگىلەنگەن بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.97ماددا توختام بىكار قىلىنغاندىن كېيىنمۇ ئىجرا قىلىنمىغانلىرىنىڭ ئىجراسى ئاياغلاشتۇرۇلىدۇ؛ ئىجرا قىلىنغانلىرىنىڭ ئىجراسى ۋە توختامنىڭ خاراكتېرىگە قاراپ، ئالاقىدارلار ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈپ بېرىش ۋە باشقا تولۇقلاش تەدبىرى قوللىنىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ ھەمدە زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.98ماددا توختامدىكى ھوقۇقمەجبۇرىيەتنىڭ ئاياغلاشتۇرۇلۇشى توختامدىكى راسچوت قىلىش ۋە ئېنىقلاشقا دائىر ماددىلارنىڭ كۈچىگە تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.99ماددا ئالاقىدارلار قەرەلى توشقان قەرزنى ئۆز ئارا تۆلەشتە، شۇ قەرزدىكى نىشان نەرسىنىڭ تۈرى، سۈپىتى ئوخشاش بولسا، ھەر قانداق بىر تەرەپ ئۆزىنىڭ قەرزىنى قارشى تەرەپنىڭ قەرزى بىلەن بالانس قىلىۋەتسە بولىدۇ، لېكىن قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ياكى توختامنىڭ خاراكتېرىگە قاراپ بالانس قىلىۋېتىشكە بولمايدىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.ئالاقىدار بالانس قىلىۋېتىش تەشەببۇسىنى قارشى تەرەپكە ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ئۇقتۇرۇش قارشى تەرەپكە تەگكەن ۋاقىتتىن باشلاپ كۈچكە ئىگە بولىدۇ. بالانس قىلىۋېتىشكە قوشۇمچە شەرت قويۇشقا ياكى مۆھلەت بەلگىلەشكە بولمايدۇ.100ماددا ئالاقىدارلار ئۆز ئارا قەرز تۆلەشتە، نىشان نەرسىنىڭ تۈرى، سۈپىتى ئوخشاش بولمىسا، ئىككى تەرەپ كېڭىشىپ بىرلىككە كەلگەندىن كېيىن بالانس قىلىۋەتسىمۇ بولىدۇ.101ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىدە قەرز تۆلەش تەسكە توختىسا، قەرزدار نىشان نەرسىنى ساقلاشقا بەرسە بولىدۇ:1 ھەقدار تاپشۇرۇۋېلىشنى ئۇرۇنسىز رەت قىلسا؛2 ھەقدارنىڭ ئىزدېرىكى بولمىسا؛3 ھەقدار ئۆلۈپ كېتىپ ۋارىسى بېكىتىلمىگەن ياكى ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىدىن قېلىپ، ۋەسىيىسى بېكىتىلمىگەن بولسا؛4 قانۇندا بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.نىشان نەرسىنى ساقلاشقا بەرگىلى بولمىسا ياكى ساقلاش خىراجىتى بەك يۇقىرى بولۇپ كەتسە، قەرزدار ئۇنى قانۇن بويىچە كىمئارتۇق قىلىپ سېتىپ ياكى سېتىۋېتىپ، پۇلىنى ساقلاپ قويسا بولىدۇ.102ماددا نىشان نەرسىنى ساقلاشقا بەرگەندىن كېيىن، ھەقدارنىڭ ئىزدېرىكى بولغىغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، قەرزدار ھەقدارغا ياكى ھەقدارنىڭ ۋارىسىغا، ۋەسىيىسىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك.103ماددا نىشان نەرسىنىڭ ساقلاشقا بەرگەندىن كېيىن بۇزۇلۇش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنى ھەقدار ئۈستىگە ئالىدۇ. ساقلاپ بېرىلىۋاتقان چاغدىكى ھاسىلى ئۆسۈمى ھەقدارغا تەۋە بولىدۇ. ساقلىتىش خىراجىتىنى ھەقدار ئۈستىگە ئالىدۇ.104ماددا ھەقدار ساقلاشقا بېرىلگەن نەرسىنى ھەر ۋاقىت ئېلىپ كەتسە بولىدۇ، لېكىن قەرزدارنىڭ ھەقداردا قەرەلى توشقان بولسا، ھەقدار قەرز تۆلەشتن ياكى كېپىللىك بېرىشتىن بۇرۇن، ساقلىغۇچى تارماق قەرزدارنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، ھەقدارنىڭ ساقلانمىنى ئېلىپ كېتىشىنى رەت قىلىشى كېرەك.ھەقدارنىڭ ساقلانمىنى ئېلىپ كېتىش ھوقۇقى شۇ نەرسە ساقلاشقا بېرىلگەن كۈندىن باشلاپ بەش يىلغىچە يۈرگۈزۈلمىسە يوقىلىدۇ، ساقلانما ساقلىتىش خىراجىتى تۇتۇپ قېلىنغاندىن كېيىن دۆلەت ئىلىكىگە ئۆتىدۇ.105ماددا ھەقدار قەرزدارنىڭ قەرزىنىڭ بىر قىسمىنى ياكى ھەممىسىنى كەچۈرۈم قىلىۋەتسە، توختامدىكى ھوھۇقمەجبۇرىيەتنىڭ بىر قىسمى ياكى ھەممىسى ئاياغلىشىدۇ.106ماددا ھەقدار بىلەن قەرزدار بىرلا كىشى بولسا، توختامدىكى ھوقۇقمەجبۇرىيەت ئاياغلىشىدۇ، لېكىن ئۈچىنچى كىشىنىڭ مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.107ماددا بىر تەرەپ توختامدىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىسا ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە ئادا قىلمىسا، توختامدىكى مەجبۇرىيىتىنى داۋاملىق ئادا قىلىش، تولۇقلاش تەدبىرى قوللىنىش ياكى زىياننى تۆلەش قاتارلىق خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.108ماددا بىر تەرەپ توختامدىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمايدىغانلىقىنى ئېنىق بىلدۈرسە ياكى ھەرىكىتى ئارقىلىق ئىپادىلىسە، قارشى تەرەپ ئادا قىلىش مۇددىتى توشۇشتىن بۇرۇن ئۇنىڭدىن خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.109ماددا بىر تەرەپ مال پۇلىنى تۆلىمىگەن ياكى ھەق بەرمىگەن بولسا، قارشى تەرەپ ئۇنىڭدىن مال پۇلىنى تۆلەشنى ياكى ھەق بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.110ماددا بىر تەرەپ پۇلدىن باشقا قەرزنى تۆلىمىسە ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىمىسە، قارشى تەرەپ توختامنى ئادا قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ، لېكىن تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا:1 قانۇن جەھەتتە ياكى ئەمەلىيەتتە ئادا قىلغىلى بولمىسا؛2 قەرز نىشانى مەجبۇرىي ئادا قىلىشقا مۇۋاپىق كەلمىسە ياكى ئادا قىلىش خىراجىتى زىيادە يۇقىرى بولسا؛3 ھەقدار مۇۋاپىق مۆھلەت ئىچىدە ئادا قىلىشنى تەلەپ قىلمىسا.111ماددا سۈپىتى پۈتۈشكىنىدەك بولمىغانلىرىدا، ئالاقىدارلارنىڭ پۈتۈشكىنى بويىچە خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىش كېرەك. خىلاپلىق جاۋابكارلىقى پۈتۈشەلمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشەلمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، زىيانغا ئۇچرىغۇچى نىشاننىڭ خاراكتېرى ۋە زىياننىڭ چوڭكىچىكلىكىگە قاراپ، قارشى تەرەپتىن زېمونت قىلىپ بېرىش، ئالماشتۇرۇپ بېرىش، قايتا ئىشلەپ بېرىش، قايتۇرۇپ بېرىش، مال پۇلىنى ياكى ھەقنى كېمەيتىپ بېرىش قاتارلىق خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشنى مۇۋاپىق تاللاپ تەلەپ قىلسا بولىدۇ.112ماددا بىر تەرەپ توختامدىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىسا ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە ئادا قىلمىسا، مەجبۇرىيەت ئادا قىلغان تولۇقلاش تەدبىرى قوللانغاندىن كېيىنمۇ قارشى تەرەپكە يەنە باشقا زىيان سالسا، زىياننى تۆلەپ بېرىشى كېرەك.113ماددا بىر تەرەپ توختامدىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلماسلىق ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە ئادا قىلماسلىق تۈپەيلىدىن قارشى تەرەپكە زىيان سالغان بولسا، تۆلەم سوممىسى توختامغا خىلاپلىق قىلىش تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان زىيانغا، جۈملىدىن توختامنى ئىجرا قىلغاندىن كېيىن ئېرىشكىلى بولىدىغان مەنپەئەتكە تەڭ بولۇشى لازىم، لېكىن توختامغا خىلاپلىق قىلغۇچىنىڭ توختام تۈزگەندە مۆلچەرلىگەن ياكى مۆلچەرلەشكە تېگىشلىك بولغان، توختامغا خىلاپلىق قىلىشتىن كۆرۈلۈش ئېھتىمالى بولغان زىيىنىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.ئىستېمالچىلارنى تاۋار ياكى مۇلازىملىق بىلەن تەمىن ئېتىشتە ئالدامچىلىق قىلغان تىجارەتچى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىستېمالچىلارنىڭ ھوقۇقمەنپەئىتىنى قوغداش قانۇنى دىكى بەلگىلىمە بويىچە، زىياننى تۆلەپ بېرىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.114ماددا ئالاقىدارلاردىن بىر تەرەپ توختامغا خىلاپلىق قىلغاندا، خىلاپلىق ئەھۋالىغا قاراپ قارشى تەرەپكە مەلۇم مىقداردا خىلاپلىق پۇلى تۆلەشنى پۈتۈشسە بولىدۇ، خىلاپلىق تۈپەيلىدىن كۆرۈلگەن زىياننى سوممىسىنى ھېسابلاش ئۇسۇلىنى پۈتۈشسىمۇ بولىدۇ.پۈتۈشكەن خىلاپلىق پۇلى زىياندىن تۆۋەن بولسا، ئالاقىدارلار خەلق سوت مەھكىمىسىدىن ياكى كېسىم ئاپپاراتىدىن ئۇنى كۆپەيتىپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ؛ پۈتۈشكەن خىلاپلىق پۇلى زىياندىن زىيادە يۇقىرى بولسا، ئالاقىدارلار خەلق سوت مەھكىمىسىدىن ياكى كېسىم ئاپپاراتىدىن ئۇنى مۇۋاپىق ئازايتىپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.ئالاقىدارلار قەرز تۆلەشنى كېچىكتۈرگەندە خىلاپلىق پۇلى بېرىشنى پۈتۈشكەن بولسا، خىلاپلىق قىلغۇچى خىلاپلىق پۇلىنى تۆلىگەندىن كېيىن قەرزنىمۇ تۆلىشى لازىم.115ماددا ئالاقىدارلار جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ كېپىللىك قانۇنى بويىچە، ھەقدارلىق كېپىلى سۈپىتىدە بىر تەرەپنىڭ قارشى تەرەپكە زاكالەت بېرىشىنى پۈتۈشسە بولىدۇ. قەرزدار قەرز تۆلىگەندىن كېيىن، زاكالەتنى مال پۇلىغا ھېسابلىشى ياكى قايتۇرۇۋېلىشى لازىم. پۈتۈشكەن قەرزنى تۆلىمىگەن زاكالەت بەرگۈچىدە زاكالەتنى قايتۇرۇۋېلىشنى تەلەپ قىلىش ھوقۇقى بولمايدۇ؛ پۈتۈشكەن قەرزنى تۆلىمىگەن زاكالەت ئالغۇچى زاكالەتنى ئىككى ھەسسە بويىچە قايتۇرۇشى كېرەك.116ماددا ئالاقىدارلار خىلاپلىق پۇلىنىمۇ، زاكالەتنىمۇ پۈتۈشكەن بولسا، بىر تەرەپ خىلاپلىق قىلغان چاغدا، قارشى تەرەپ خىلاپلىق پۇلى ياكى زاكالەتكە دائىر ماددىلارنى تاللاپ تەتبىقلىسا بولىدۇ.117ماددا يەڭگىلى بولمايدىغان ئەھۋال تۈپەيلىدىن توختامنى ئىجرا قىلمىغانلار يەڭگىلى بولمايدىغان ئەھۋالنىڭ تەسىرىگە ئاساسەن، جاۋابكارلىقتىن قىسمەن ياكى پۈتۈنلەي كەچۈرۈم قىلىنىدۇ، لېكىن قانۇندا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا. ئالاقىدارلار ئىجرانى كېچىكتۈرۈپ قويغاندىن كېيىن يەڭگىلى بولمايدىغان ئەھۋال كۆرۈلسە، ئۇنىڭ جاۋابكارلىقىنى كەچۈرۈم قىلىشقا بولمايدۇ.بۇ قانۇندا دېيىلگەن يەڭگىلى بولمايدىغان ئەھۋال مۆلچەرلىگىلى، ساقلانغىلى ۋە تۈگەتكىلى بولمايدىغان ئوبيېكتىپ ئەھۋالنى كۆرسىتىدۇ.118ماددا بىر تەرەپ يەڭگىلى بولمايدىغان ئەھۋال تۈپەيلىدىن توختامنى ئادا قىلالمىسا، قارشى تەرەپكە يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان زىياننى يەڭگىللىتىش ئۈچۈن، ئۇنىڭغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇپ قويۇشى ھەمدە مۇۋاپىق مۆھلەتتە ئىسپات بېرىشى لازىم.119ماددا بىر تەرەپ خىلاپلىق قىلسا، قارشى تەرەپ مۇۋاپىق تەدبىر قوللىنىپ، زىياننىڭ چوڭىيىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى لازىم. مۇۋاپىق تەدبىر قوللانمىغانلىقتىن زىيان چوڭىيىپ كەتسە، شۇ زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولمايدۇ.ئالاقىدارلارنىڭ زىيان چوڭىيىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش مەقسىتىدە قىلغان مۇۋاپىق چىقىمىنى خىلاپلىق قىلغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.120ماددا ئىككىلا تەرەپ توختامغا خىلاپلىق قىلسا، مۇناسىپ جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.121ماددا بىر تەرەپ ئۈچىنچى كىشىنىڭ سەۋەبىدىن خىلاپلىق قىلغان بولسا، قارشى تەرەپ ئالدىدا خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم. ئالاقىدار بىر تەرەپ بىلەن ئۈچىنچى كىشى ئوتتۇرىسىدىكى ماجىرا قانۇندىكى بەلگىلىمە ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە ھەل قىلىنىدۇ.122ماددا بىر تەرەپنىڭ خىلاپلىق قىلمىشى قارشى تەرەپنىڭ جىسمانىيەت ۋە مالمۈلۈك قارشى تەرەپنىڭ جىسمانىيەت ۋە مالمۈلۈك ھوقۇقمەنپەئىتىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، زىيانغا ئۇچرىغۇچى مۇشۇ قانۇن بويىچە ئۇنىڭدىن خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشنى ياكى باشقا قانۇنلار بويىچە ھوقۇققا دەخلىتەرۇز قىلىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشنى تەلەپ قىلىشنى تاللىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.123ماددا باشقا قانۇنلاردا توختام توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.124ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ خاس پرىنسىپىدا ياكى باشقا قانۇنلاردا ئېنىق بەلگىلىمە بولمىغان توختاملارغا مۇشۇ قانۇننىڭ ئومۇمىي پرىنسىپىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ ھەمدە مۇشۇ قانۇننىڭ خاس پرىنسىپىدىكى ياكى باشقا قانۇنلاردىكى ئەڭ ئوخشاپ كېتىدىغان بەلگىلىمىدىن پايدىلىنىشقا بولىدۇ.125ماددا ئالاقىدارلار ئوتتۇرىسىدا توختام ماددىلىرىنى چۈشىنىش جەھەتتە تالاش كۆرۈلسە، توختامدا ئىشلىتىلگەن سۆزجۈمىلىلەر، توختامدىكى ئالاقىدار ماددىلار، توختامدىكى مەقسەت، سودىلىشىش ئادىتى ۋە سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش پرىنسىپى بويىچە، شۇ ماددىلارنىڭ ھەقىقىي مەنسىنى بېكىتىش لازىم.توختام ھۆججەتلىرى ئىككى خىلدىن ئارتۇق يېزىقتا تۈزۈلگەن ھەمدە ئوخشاش كۈچكە ئىگە بولىدۇ، دەپ پۈتۈشۈلگەن بولسا، ھەر قايسى يېزىقتىكى ھۆججەتلەردە ئىشلىتىلگەن سۆزجۈملىلەرنىڭ مەنىسى ئوخشاش دەپ قارىلىدۇ. ھەر قايسى يېزىقتىكى ھۆججەتلەردە ئىشلىتىلگەن سۆزجۈملىلەر بىردەك بولمىسا، ئۇنىڭغا توختامنىڭ مەقسىتىگە ئاساسەن ئىزاھات بېرىش كېرەك.126ماددا چەتكە چېتىشلىق توختام تۈزۈشكۈچىلەر توختامدىكى تالاشنى بىر تەرەپ قىلىشتا تەتبىقلىنىدىغان قانۇننى تاللىۋالسا بولىدۇ، لېكىن قانۇندا ئايرىم بەلگىلىمە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا، چەتكە چېتىشلىق توختام تۈزۈشكۈچىلەر تاللىمىغان بولسا، توختام بىلەن ئەڭ زىچ مۇناسىۋەتلىك دۆلەتنىڭ قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ تەۋەسىدە ئىجرا قىلىنىدىغان جۇڭگو چەت ئەل شېرىكچىلىكىدىكى كارخانىلار توختامى، جۇڭگوچەت ئەل ھەمكارلىقىدىكى كارخانىلار توختامى ۋە جۇڭگوچەت ئەل تەبىئىي بايلىقلارنى ھەمكارلىشىپ چارلاش، ئېچىش توختامغا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنلىرى تەتبىقلىنىدۇ.127ماددا سوداسانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارماقلىرى ۋە باشقا ئالاقىدار مەمۇرىي مەسئۇل تارماقلار ئۆزىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسدە، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە، توختامدىن پايدىلىنىپ دۆلەت مەنپەئىتىگە، جامائەت مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزىدىغان قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى نازارەت قىلىپ بىر تەرەپ قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.128ماددا ئالاقىدارلار توختامدىكى تالاشنى كېلىشىش ياكى مۇرەسسە بىلەن ھەل قىلسا بولىدۇ.ئالاقىدارلار كېلىشىش، مۇرەسسە قىلىشنى خالىمىسا ياكى كېلىشىش، مۇرەسسە ئۈنۈم بەرمىسە، كېسىم كېلىشىمىگە ئاساسەن كېسىم ئاپپاراتىغا كېسىم قىلىپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ. چەتكە چېتىشلىق توختام تۈزۈشكۈچىلەر كېسىم كېلىشىمىگە ئاساسەن، جۇڭگودىكى كېسىم ئاپپاراتىغا ياكى باشقا كېسىم ئاپپاراتلىرىغا كېسىم قىلىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ. ئالاقىدارلار كېسىم كېلىشىمى تۈزمىگەن ياكى كېسىم كېلىشىمى كۈچكە ئىگە بولمىغان بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ. ئالاقىدارلار قانۇن كۈچىگە ئىگە ھۆكۈم، كېسىم قارارى ۋە مۇرەسسەنامىنى ئىجرا قىلىش لازىم؛ ئىجرا قىلمىغانلىرىدا قارشى تەرەپ خەلق سوت مەھكىمىسىدىن ئىجرا قىلدۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.129ماددا خەلقئارا مال سېتىۋېلىشسېتىش توختامى بىلەن تېخنىكا ئىمپورتئېكسپورت توختامىغا ئائىت تالاش ئۈستىدە دەۋا قىلىش ياكى كېسىم قىلىشنى ئىلتىماس قىلىش مۆھلىتى تۆت يىل بولىدۇ، ئۇ ئالاقىدارلار ئۆز ھوقۇقىنىڭ زىيانغا ئۇچرىغانلىقىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ. باشقا توختام تالاشلىرى ئۈستىدە دەۋا قىلىش ياكى كېسىم قىلىشنى ئىلتىماس قىلىش مۆھلىتى ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.130ماددا سېتىۋېلىشسېتش توختامى ساتقۇچى نىشان نەرسىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى سېتىۋالغۇچىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىدىغان، سېتىۋالغۇچى مال پۇلى تۆلەيدىغان توختامدۇر.131ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 12ماددىسىدا بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، سېتىۋېلىشسېتىش توختامىنىڭ ئوراشقاچىلاش ئۇسۇلى، پرىيوم ئۆلچىمى ۋە ئۇسۇلى، راسچوت ئۇسۇلى، توختام تۈزۈشتە قوللىنىدىغان يېزىق ۋە ئۇنىڭ كۈچى قاتارلىق ماددىلارنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالسا بولىدۇ.132ماددا سېتىشتا نىشان نەرسە ساتقۇچىنىڭ ئىگىدارلىقىدا بولۇشى ياكى ساتقۇچى ئۇنى بىر ياقلىق قىلىشقا ھوقۇقلۇق بولۇشى كېرەك.نىشان نەرسىلەردىن قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئۆتۈنۈپ بېرىش مەنئى قىلىنغانلىرى ياكى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە چەك قويۇلغانلىرى شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.133ماددا نىشان نەرسىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى شۇ نەرسە تاپشۇرۇپ بېرىلگەن ۋاقىتتىن باشلاپ يۆتكىلىدۇ، لېكىن قانۇندا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى ياكى ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.134ماددا ئالاقىدارلار سېتىۋېلىشسېتىش توختامىدا سېتىۋالغۇچى مال پۇلىنى تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتى ياكى باشقا مەجبۇرىيەتلىرىنى ئادا قىلمىسا، نىشان نەرسىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ساتقۇچىغا تەۋە بولىدۇ، دەپ پۈتۈشسە بولىدۇ.135ماددا ساتقۇچى سېتىۋالغۇچىغا نىشان نەرسىنى ياكى ئۇنى ئېلىش تالونىنى تاپشۇرۇش ھەمدە نىشان نەرسىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى ئۆتكۈزۈپ بېرىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك.136ماددا ساتقۇچى پۈتۈشكىنى ياكى سودىلىشىش ئادىتى بويىچە نىشان نەرسىنى ئېلىش تالونىدىن باشقا مۇناسىۋەتلىك تالون ۋە ماتېرىياللارنىمۇ سېتىۋالغۇچىغا تاپشۇرۇشى كېرەك.137ماددا قانۇندا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى ياكى ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىغا ئىگە كومپيۇتېر يۇمشاق ماتېرىيالى قاتارلىق نىشان نەرسىلەرنى سېتىشتا، شۇ نىشان نەرسىنىڭ بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى سېتىۋالغۇچىغا تەۋە بولمايدۇ.138ماددا ساتقۇچى نىشان نەرسىنى پۈتۈشكەن مۆھلەتتە تاپشۇرۇشى كېرەك. تاپشۇرۇش سۈرۈكى پۈتۈشۈلگەن بولسا، ساتقۇچى تاپشۇرۇش سۈرۈكى ئىچىدىكى ھەر قانداق چاغدا تاپشۇرسا بولىۋېرىدۇ.139ماددا ئالاقىدارلار نىشان نەرسىنى تاپشۇرۇش مۆھلىتىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى ۋە 62ماددىسىنىڭ4 تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.140ماددا نىشان نەرسىنى سېتىۋالغۇچى توختام تۈزۈلۈشتىن بۇرۇن ئىگىلىۋالغان بولسا، توختام كۈچكە ئىگە بولغان ۋاقىت تاپشۇرۇلغان ۋاقىت ھېسابلىنىدۇ.141ماددا ساتقۇچى نىشان نەرسىنى پۈتۈشكەن جايدا تاپشۇرۇشى كېرەك.ئالاقىدارلار تاپشۇرىدىغان جاينى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، تۆۋەندىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ:1 نىشان نەرسىنى توشۇشقا توغرا كەلسە، ساتقۇچى نىشان نەرسىنى تۇنجى توشۇغۇچىنىڭ سېتىۋالغۇچىغا يەتكۈزۈپ بېرىشىگە تاپشۇرۇشى كېرەك.2 نىشان نەرسىنى توشۇش ھاجەتسىز بولۇپ، ساتقۇچى بىلەن سېتىۋالغۇچى توختام تۈزگەندە نىشان نەرسىنىڭ مەلۇم جايدا ئىكەنلىكىنى بىلسە، ساتقۇچى نىشان نەرسىنى شۇ جايدا تاپشۇرۇشى كېرەك؛ نىشان نەرسىنىڭ مەلۇم جايدا ئىكەنلىكىنى بىلمىسە، ساتقۇچى نىشان نەرسىنى توختام تۈزگەن چاغدىكى تىجارەت ئورنىدا تاپشۇرۇشى كېرەك.142ماددا نەرسىنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنى ئۇ تاپشۇرۇلۇشتىن ئىلگىرى ساتقۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ. تاپشۇرۇلغاندىن كېيىن سېتىۋالغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن قانۇندا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى ياكى ئالاقىدار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.143ماددا سېتىۋالغۇچىنىڭ سەۋەبىدىن نىشان نەرسىنى پۈتۈشكەن مۆھلەتتە تاپشۇرغىلى بولمىسا، نىشان نەرسىنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنى پۈتۈمگە خىلاپلىق قىلىنغان كۈندىن باشلاپ سېتىۋالغۇچى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.144ماددا ساتقۇچى نىشان نەرسىلەردىن توشۇغۇچىنىڭ توشۇشىغا تاپشۇرۇپ توشۇلۇۋاتقانلىرىنى ساتقاندا، ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، بۇزۇلۇپ كېتىش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنى توختام پۈتكەن ۋاقىتتىن باشلاپ سېتىۋالغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.145ماددا ئالاقىدارلار نىشان نەرسە تاپشۇرۇلىدىغان جاينى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولۇپ، مۇشۇ قانۇننىڭ 141ماددا 2تارماق1 تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، ساتقۇچى نىشان نەرسىنى تۇنجى توشۇغۇچىغا تاپشۇرغاندىن كېيىن، ئۇنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنى سېتىۋالغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.146ماددا ساتقۇچى پۈتۈشكىنى ياكى مۇشۇ قانۇننىڭ 141ماددا 2تارماق2 تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە نىشان نەرسىنى تاپشۇرۇلىدىغان جايغا قويۇپ قويغاندا، سېتىۋالغۇچى پۈتۈمگە خىلاپلىق قىلىپ ئالمىسا، نىشان نەرسىنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنى پۈتۈمگە خىلاپلىق قىلغان كۈندىن باشلاپ سېتىۋالغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.147ماددا ساتقۇچىنىڭ نىشان نەرسىگە مۇناسىۋەتلىك تالون ۋە ماتېرىياللارنى پۈتۈشكىنى بويىچە تاپشۇرماسلىقى ئۇنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنىڭ يۆتكىلىشىگە تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.148ماددا نىشان نەرسىنىڭ سۈپىتى تەلەپكە ئۇيغۇن بولمىغانلىقتىن توختامدىكى مەقسەتنى ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولمىغاندا، سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنى تاپشۇرۇۋېلىشنى رەت قىلسا ياكى توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ. سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنى تاپشۇرۇۋېلىشنى رەت قىلغان ياكى توختامنى بىكار قىلغاندا، نىشان نەرسىنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنى ساتقۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.149ماددا نىشان نەرسىنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىش، يوقاپ كېتىش خەۋپىنى سېتىۋالغۇچى ئۈستىگە ئالغان بولسا، ساتقۇچىنىڭ پۈتۈشكىنى بويىچە قەرز تۆلىمەسلىكى سەۋەبلىك سېتىۋالغۇچىنىڭ ئۇنىڭدىن خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشنى تەلەپ قىلىش ھوقۇقىغا تەسىر يەتمەيدۇ.150ماددا ساتقۇچى ئۆزى تاپشۇرغان نىشان نەرسىدە ئۈچىنچى كىشىنىڭ سېتىۋالغۇچىدىن ھېچقانداق ھوقۇقنى تەشەببۇس قىلمايدىغانلىقىغا كاپالەتلىك قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن قانۇندا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.151ماددا سېتىۋالغۇچى توختام تۈزگەندە ئۈچىنچى كىشىنىڭ سېتىلىدىغان نىشان نەرسىدە ھوقۇقى بارلىقىنى بىلسە ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولسا، ساتقۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 150ماددىسىدا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيەتنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.152ماددا سېتىۋالغۇچىنىڭ ئۈچىنچى كىشىنىڭ نىشان نەرسىدە ھوقۇق تەشەببۇس قىلىش ئېھتىمالى بارلىقىنى ئىسپاتلاپ بېرىدىغان ئېنىق دەلىلئىسپاتى بولسا، مۇناسىپ مال پۇلى تۆلەشنى توختىتىپ تۇرسا بولىدۇ، لېكىن ساتقۇچى مۇۋاپىق كېپىللىك بەرگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.153ماددا ساتقۇچى نىشان نەرسىنى پۈتۈشكەن سۈپەت تەلىپى بويىچە تاپشۇرۇشى كېرەك. ساتقۇچى نىشان نەرسىنىڭ سۈپىتىگە ئائىت چۈشەندۈرمىنى بەرگەن بولسا، تاپشۇرغان نىشان نەرسە شۇ چۈشەندۈرمىدىكى سۈپەت تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.154ماددا ئالاقىدارلار نىشان نەرسىنىڭ سۈپەت تەلىپى توغرىسىدا پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 62ماددىسىنىڭ1 تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.155ماددا ساتقۇچى تاپشۇرغان نىشان نەرسە سۈپەت تەلىپىگە ئۇيغۇن بولمىسا، سېتىۋالغۇچى ئۇنىڭدىن مۇشۇ قانۇننىڭ 111ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.156ماددا ساتقۇچى نىشان نەرسىنى پۈتۈشكەن ئوراشقاچىلاش ئۇسۇلى بويىچە تاپشۇرۇشى كېرەك. ئوراشقاچىلاش ئۇسۇلىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، ھەممىباب ئۇسۇل بويىچە ئوراشقاچىلاش كېرەك، ھەممىباب ئۇسۇل بولمىسا نىشان نەرسىنىڭ بېجىرىملىكىنى ساقلايدىغان ئۇسۇل بىلەن ئوراشقاچىلاش كېرەك.157ماددا سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنى تاپشۇرۇۋالغاندا، پۈتۈشكەن پرىيوم سۈرۈكى ئىچىدە پرىيوم قىلىشى كېرەك. پرىيوم سۈرۈكىنى پۈتۈشمىگەن بولسا، ۋاقتىدا پرىيوم قىلىشى كېرەك.158ماددا ئالاقىدارلار پرىيوم سۈرۈكىنى پۈتۈشكەن بولسا، سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنىڭ سانى ياكى سۈپىتىنىڭ پۈتۈمگە ئۇيغۇن كەلمىگەنلىكىنى ساتقۇچىغا پرىيوم سۈرۈكى ئىچىدە ئۇقتۇرۇشى كېرەك. سېتىۋالغۇچى ئۇقتۇرۇش قىلىشتا سۇسلۇق قىلسا، نىشان نەرسىنىڭ سانى ياكى سۈپىتى پۈتۈمگە ئۇيغۇن دەپ قارىلىدۇ.ئالاقىدارلار پرىيوم سۈرۈكىنى پۈتۈشمىگەن بولسا، سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنىڭ سانى ياكى سۈپىتىنىڭ پۈتۈمگە ئۇيغۇن ئەمەسلىكىنى سەزگەن ياكى سېزىشكە تېگىشلىك بولغان مۇۋاپىق سۈرۈك ئىچىدە ساتقۇچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. سېتىۋالغۇچى مۇۋاپىق سۈرۈك ئىچىدە ئۇقتۇرۇش قىلمىسا ياكى نىشان نەرسىنى تاپشۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ ئىككى يىل ئىچىدە ساتقۇچىغا ئۇقتۇرۇش قىلمىسا، نىشان نەرسىنىڭ سانى ياكى سۈپىتى پۈتۈمگە ئۇيغۇن، دەپ قارىلىدۇ، لېكىن نىشان نەرسىنىڭ سۈپەت كاپالەت مۇددىتى بولسا، ئىككى يىل ئىچىدە ئۇقتۇرۇش قىلىش توغرىسىدىكى شۇ بەلگىلىمە تەتبىقلانماي، سۈپەت كاپالەت مۇددىتى تەتبىقلىنىدۇ.ساتقۇچى ئۆزى بەرگەن نىشان نەرسىنىڭ پۈتۈمگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىقىنى بىلسە ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولسا، سېتىۋالغۇچى ئالدىنقى ئىككى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئۇقتۇرۇش ۋاقتىنىڭ چەكلمىسىگە ئۇچرىمايدۇ.159ماددا سېتىۋالغۇچى مال پۇلىنى پۈتۈشكەن سان بويىچە تۆلىشى كېرەك. مال پۇلى پۈتۈشۈلمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشۈلمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى، 62ماددىسىنىڭ2 تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.160ماددا سېتىۋالغۇچى مال پۇلىنى پۈتۈشكەن جايدا تۆلىشى كېرەك. تۆلەيدىغان جاي پۈتۈشۈلمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشۈلمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمسا، سېتىۋالغۇچى ساتقۇچىنىڭ تىجارەت ئورنىدا تۆلىشى كېرەك، لېكىن مال پۇلى تۆلەشنى پۈتۈشكەندە نىشان نەرسىنى ياكى ئۇنى ئېلىش تالونىنى تاپشۇرۇش شەرتى قويۇلغان بولسا، نىشان نەرسە ياكى ئۇنى ئېلىش تالونى بار جايدا تۆلىنىدۇ.161ماددا سېتىۋالغۇچى مال پۇلىنى پۈتۈشكەن ۋاقىتتا تۆلىشى كېرەك. تۆلەش ۋاقتى پۈتۈشۈلمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشۈلمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسە ياكى ئۇنى ئېلىش تالونىنى تاپشۇرۇۋالغان ۋاقىتتا تۆلىشى كېرەك.162ماددا ساتقۇچى نىشان نەرسىنى ئارتۇق تاپشۇرسا، سېتىۋالغۇچى ئارتۇق قىسمىنى ئالسىمۇ ياكى رەت قىلسىمۇ بولىۋېرىدۇ. سېتىۋالغۇچى ئارتۇق قىسمىنى ئالسا، مال پۇلىنى توختامدىكى باھا بويىچە تۆلەيدۇ؛ سېتىۋالغۇچى ئارتۇق قىسمىنى رەت قىلماقچى بولسا، ساتقۇچىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.163ماددا نىشان نەرسىنىڭ تاپشۇرۇپ بېرىلىشتىن ئىلگىرىكى ھاسىلاتى ساتقۇچىنىڭ ئىگىدارلىقىدا بولىدۇ، تاپشۇرۇپ بېرىلگەندىن كېيىنكى ھاسىلاتى سېتىۋالغۇچىنىڭ ئىگىدارلىقىدا بولىدۇ.164ماددا نىشان نەرسىنىڭ ئاساسىي قىسمى پۈتۈمگە ئۇيغۇن كەلمىگەنلىكتىن توختام بىكار قىلىنسا، نىشان نەرسىنىڭ قوشۇمچە قىسىمىغىمۇ توختامنى بىكار قىلىشنىڭ كۈچى يېتىدۇ. نىشان نەرسىنىڭ قوشۇمچە قسىمى پۈتۈمگە ئۇيغۇن كەلمىگەنلىكتىن توختام بىكار قىلىنسا، نىشان نەرسىنىڭ ئاساسىي قىسمىغا توختامنى بىكار قىلىشنىڭ كۈچى يەتمەيدۇ.165ماددا نىشان نەرسە بىر نەچچە بولۇپ، ئۇنىڭ ئىچىدىكى بىر نەرسە پۈتۈمگە ئۇيغۇن كەلمىسە، سېتىۋالغۇچى شۇ نەرسىگە ئائىت توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ، لېكىن شۇ نەرسە باشقا نەرسىلەردىن ئايرىۋېىلگەندە نىشان نەرسىنىڭ قىممىتىگە زىيان يېتىدىغان بولسا، ئالاقىدارلار بىر نەچچە نەرسىگە ئائىت توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.166ماددا ساتقۇچىلاردىن نىشان نەرسىنى تۈركۈمگە بۆلۈپ تاپشۇرىدىغانلىرى نىشان نەرسىدىن بىر تۈركۈمنى تاپشۇرمىغانلىقتىن ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە تاپشۇرمىغانلىقتىن، شۇ تۈركۈمدىكى نىشان نەرسىدە توختامدىكى مەقسەتنى ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولمىسا، سېتىۋالغۇچى شۇ تۈركۈمدىكى نىشان نەرسىگە ئائىت توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.ساتقۇچى نىشان نەرسىنىڭ بىر تۈركۈمىنى تاپشۇرمىغانلىقتىن ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە تاپشۇرمىغانلىقتىن، نىشان نەرسىنىڭ كېيىنكى باشقا تۈركۈمىنى تاپشۇرغان بىلەنمۇ توختامدىكى مەقسەتنى ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولمىسا، سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنىڭ شۇ تۈرۈكۈمىگە ۋە كېيىنكى باشقا تۈركۈمىگە ئائىت توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنىڭ بىر تۈركۈمىگە ئائىت توختامنى بىكار قىلماقچى بولغاندا، نىشان نەرسىنىڭ شۇ تۈركۈمى بىلەن باشقا تۈركۈملىرى ئۆز ئارا باغلىنىشلىق بولسا، نىشان نەرسىنىڭ تاپشۇرۇلغان ۋە تاپشۇرۇلمىغان تۈركۈمىگە ئائىت توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.167ماددا مۇددەتكە بۆلۈپ تۆلەيدىغان سېتىۋالغۇچىنىڭ مۇددىتى توشسىمۇ تۆلىمىگەن مال پۇلى سوممىسى ھەممە مال پۇلىنىڭ بەشتىن بىرىگە يەتكەن بولسا، ساتقۇچى سېتىۋالغۇچىدىن ھەممە مال پۇلىنى تۆلەشنى تەلەپ قىلسا ياكى توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.ساتقۇچى توختامنى بىكار قىلغاندا، سېتىۋالغۇچىدىن شۇ نىشان نەرسىنى ئىشلىتىش ھەققىنى تۆلەشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.168ماددا ئەۋرىشكە بويىچە سودىلاشقۇچىلار ئەۋرىشكىنى پېچەتلەپ ساقلىشى كېرەك ھەمدە ئەۋرىشكىنىڭ سۈپىتى توغرىسىدا چۈشەندۈرۈش بەرسە بولىدۇ. ساتقۇچى تاپشۇرغان نىشان نەرسە بىلەن ئەۋرىشكە ۋە ئۇنىڭ چۈشەندۈرۈلگەن سۈپىتى ئوخشاش بولۇشى كېرەك.169ماددا ئەۋرىشكە بويىچە سېتىۋالغۇچى ئەۋرىشكىنىڭ يوشۇرۇن نۇقسانى بارلىقىنى بىلمىسە، تاپشۇرۇلغان نىشان نەرسە ئەۋرىشكە بىلەن ئوخشاش بولغان تەقدىردىمۇ، ساتقۇچى تاپشۇرغان نىشان نەرسىنىڭ سۈپىتى يەنىلا ئوخشاش تۈرىدىكى نەرسىنىڭ ئادەتتىكى ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.170ماددا ئىشلىتىپ كۆرۈپ سودىلاشقۇچىلار نىشان نەرسىنى ئىشلىتىپ كۆرۈش سۈرۈكىنى پۈتۈشسە بولىدۇ. ئىشلىتىپ كۆرۈش سۈرۈكى پۈتۈشۈلمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشۈلمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، ئۇنى ساتقۇچى بېكىتىدۇ.171ماددا ئىشلىتىپ كۆرۈپ سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنى ئىشلىتىپ كۆرۈش سۈرۈكى ئىچىدە سېتىۋالسا بولىدۇ، سېتىۋېلىشنى رەت قىلسىمۇ بولىدۇ. ئىشلىتىپ كۆرۈش سۈرۈكى توشقاندا سېتىۋالغۇچى نىشان نەرسىنى سېتىۋېلىشسېتىۋالماسلىق توغرىسىدا ئىپادە بىلدۈرمىسە، سېتىۋالدى دەپ قارىلىدۇ.172ماددا خېرىدار چاقىرىش، خېرىدار چىقىش يولى بىلەن سودىلاشقۇچىلارنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى، شۇنىڭدەك خېرىدار چاقىرىش، خېرىدار چىقىش تەرتىپى قاتارلىقلار ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.173ماددا كىمئارتۇق سودىسى قىلغۇچىلارنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى، شۇنىڭدەك كىمئارتۇق سودىسىنىڭ تەرتىپى قاتارلىقلار ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملادىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.174ماددا قانۇندا باشقا ھەقلىق توختاملار توغرىسىدا بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلىنىدۇ؛ بەلگىلىمە بولمىسا، سېتىۋېلىشسېتىش توختامىدىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەردىن پايدىلىنىدۇ.175ماددا ئالاقىدار مال ئالماشتۇرۇش سودىسى قىلىپ، نىشان نەرسىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى يۆتكەشنى پۈتۈشكەن بولسا، سېتىۋېلىشسېتىش توختامىدىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىملەردىن پايدىلىنىدۇ.176ماددا توك بېرىشئىشلىتىش توختامى توك بەرگۈچى توك ئىشلەتكۈچىگە توك بېرىدىغان، توك ئىشلەتكۈچى توك پۇلىنى تۆلەيدىغان توختامدۇر.177ماددا توك بېرىشئىشلىتىش توختامىنىڭ مەزمۇنى توك بېرىش ئۇسۇلى، سۈپىتى، ۋاقتى، توك ئىشلىتىش سىغىمچانلىقى، ئادرېسى، خاراكتېرى، ئۆلچەش ئۇسۇلى، توك باھاسى ۋە توك پۇلىنى راسچوت قىلىش ئۇسۇلى، توك بېرىش ئىشلىتىش ئەسلىھەلىرىنى ئاسراش جاۋابكارلىقى قاتارلىق ماددىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.178ماددا توك بېرىشئىشلىتىش توختامى ئىجرا قىلىنىدىغان جاي ئالاقىدارلارنىڭ پۈتۈشكىنى بويىچە بولىدۇ؛ ئالاقىدارلار پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، توك بېرىش ئەسلىھەلىرىنىڭ مۈلۈك ھوقۇقى ئايرىلغان جاي توختام ئىجرا قىلىنىدىغان جاي بولىدۇ.179ماددا توك بەرگۈچى توكنى دۆلەت بەلگىلىگەن سۈپەت ئۆلچىمى ۋە پۈتۈم بويىچە بىخەتەر بېرىشى كېرەك. توك بەرگۈچىلەردىن توكنى دۆلەت بەلگىلىگەن سۈپەت ئۆلچىمى ۋە پۈتۈم بويىچە بىخەتەر بەرمەي، توك ئىشلەتكۈچىگە زىيان يەتكۈزگەنلىرى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.180ماددا توك بەرگۈچى توك بېرىش ئەسلىھەلىرىنى پىلانلىق تەكشۈرۈپ رېمونت قىلىش، ۋاقىتلىق تەكشۈرۈپ رېمونت قىلىش، توك ئىشلىتىشكە قانۇن بويىچە چەك قويۇش ياكى توك ئىشلەتكۈچى توكنى قانۇنغا خىلاپ ئىشلىتىش قاتارلىق سەۋەبلەر بىلەن توك بېرىشنى توختىتىشقا توغرا كەلسە، توك ئىشلەتكۈچىگە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ئالدىن ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ئالدىن ئۇقتۇرماي توكنى ئۈزۈپ قويۇپ، توك ئىشلەتكۈچىگە زىيان سالغانلار زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.181ماددا تەبىئىي ئاپەت قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن توك ئۈزۈلۈپ قالسا، توك بەرگۈچى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى ۋە ئالاقىدارلارنىڭ پۈتۈشكىنى بويىچە ۋاقتىدا تاپشۇرۇشى كېرەك. توك ئىشلەتكۈچىلەردىن توك پۇلىنى مۆھلەت ئۆتسىمۇ تاپشۇرمىغانلىرى پۈتۈشكىنى بويىچە خىلاپلىق پۇلى تۆلىشى كېرەك. سۈيلىگەندىن كېيىنمۇ توك ئىشلەتكۈچى توك پۇلى ۋە خىلاپلىق پۇلىنى مۇۋاپىق مۆھلەت ئىچىدە تاپشۇرمىسا، توك بەرگۈچى توكنى دۆلەت بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە توختىتىپ قويسا بولىدۇ.183ماددا توك ئىشلەتكۈچى توكنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى ۋە ئالاقىدارلارنىڭ پۈتۈشكىنى بويىچە بىخەتەر ئىشلىتىشى كېرەك. توك ئىشلەتكۈچىلەردىن توكنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى ۋە ئالاقىدارلارنىڭ پۈتۈشكىنى بويىچە بىخەتەر ئىشلەتمەي، توك بەرگۈچىگە زىيان سالغانلىرى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.184ماددا سۇ بېرىشئىشلىتىش، گاز بېرىشئىشلىتىش، پار بېرىشئىشلىتىش، توختاملىرىدا توك بېرىشئىشلىتىش توختامىغا مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىملەردىن پايدىلىنىدۇ.185ماددا ھەدىيە توختامى قوبۇل قىلغۇچى ئۆزىنىڭ مالمۈلكىنى ھەدىيە قوبۇل قىلغۇچىغا ھەقسىز بېرىدىغان، ھەدىيە قوبۇل قىلغۇچى ھەدىيىنى قوبۇل قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدىغان توختامدۇر.186ماددا ھەدىيە قىلغۇچى ھەدىيە مالمۈلكىنىڭ ھوقۇقى يۆتكىلىشتىن ئىلگىرى ھەدىيىنى بىكار قىلسا بولىدۇ.ئاپەتتىن قۇتقۇزۇش، نامراتلارنى يۆلەش قاتارلىق ئىجتىمائىي پاراۋانلىق، ئەخلاقمەجبۇرىيەت خاراكتېرىدىكى ھەدىيە توختامى ياكى گۇۋاھلىقتىن ئۆتكۈزۈلگەن ھەدىيە توختامىدا ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە تەتبىقلانمايدۇ.187ماددا ھەدىيە مالمۈلۈكلەردىن تىزىملىتىش قاتارلىق رەسمىيەتلەرنى قانۇن بويىچە بېجىرىشكە توغرا كېلىدىغانلىرىدا مۇناسىۋەتلىك رەسمىيەتلەرنى بېجىرىش كېرەك.188ماددا ئاپەتتىن قۇتقۇزۇش، نامراتلارنى يۆلەش قاتارلىق ئىجتىمائىي پاراۋنلىق، ئەخلاق مەجبۇرىيەت خاراكتېرىدىكى ھەدىيە توختامى ياكى گۇۋاھلىقتىن ئۆتكۈزۈلگەن ھەدىيە توختامىدا ھەدىيە قىلغۇچى ھەدىيە مالمۈلكىنى تاپشۇرمىسا، قوبۇل قىلغۇچى تاپشۇرۇشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.189ماددا ھەدىيە قىلغۇچى ھەدىيە مالمۈلكىنى قەستەن ياكى سەۋەنلىك بىلەن بۇزۇۋەتسە، يوقىتىۋەتسە، زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.190ماددا ھەدىيىدە مەجبۇرىيەت يۈكلەنسە بولىدۇ.191ماددا ھەدىيە مالمۈلۈكتە نۇقسان بولسا، ھەدىيە قىلغۇچى جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالمايدۇ، مەجبۇرىيەت يۈكلەنگەن ھەدىيە مالمۈلۈكتە نۇقسان بولسا، ھەدىيە قىلغۇچى ساتقۇچى بىلەن ئوخشاش جاۋابكارلىقنى يۈكلەنگەن مەجبۇرىيەت دائىرىسىدە ئۈستىگە ئالىدۇ.192ماددا ھەدىيە قوبۇل قىلغۇچىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ھەدىيە قىلغۇچى ھەدىيىنى بىكار قىلسا بولىدۇ:193ماددا ھەدىيە قوبۇل قىلغۇچىنىڭ قانۇنغا خىلاپ قىلمىشى تۈپەيلىدىن ھەدىيە قىلغۇچى ئۆلۈپ كەتسە ياكى ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىدىن قالسا، ھەدىيە قىلغۇچىنىڭ ۋارىسى ياكى قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى ھەدىيىنى بىكار قىلسا بولىدۇ.194ماددا بىكار قىلىش ھوقۇقى ئىگىسى ھەدىيىنى بىكار قىلغاندا، ھەدىيە قوبۇل قىلغۇچىدىن ھەدىيە مالمۈلكىنى قايتۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.195ماددا ھەدىيە قىلغۇچىلاردىن ئىقتىسادىي ئەھۋالى كۆرۈنەرلىك ناچارلىشىپ، ئىشلەپچىقىرىش تىجارىتىگە ياكى ئائىلە تۇرمۇشىغا ئېغىر تەسىر يەتكەنلىرى ھەدىيە مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىۋەرمىسىمۇ بولىدۇ.196ماددا قەرز پۇل ئېلىش توختامى قەرز ئالغۇچى قەرز بەرگۈچىدىن قەرز ئېلىپ، قەرەلى توشقاندا ئالغان قەرزنى قايتۇرىدىغان ھەمدە ئۆسۈمىنى تۆلەيدىغان توختامدۇر.197ماددا قەرز پۇل ئېلىش توختامى يازما بولىدۇ، لېكىن تەبىئىي شەخسلەر ئارا قەرز پۇل ئېلىشتا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.قەرز پۇل ئېلىش توختامىنىڭ مەزمۇنى قەرز تۈرى، پۇل تۈرى، ئىشلىتىش ئورنى، سوممىسى، ئۆسۈم نىسبىتى، مۆھلىتى ۋە قەرز قايتۇرۇش ئۇسۇلى قاتارلىق ماددىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.198ماددا قەرز پۇل ئېلىش توختامى تۈزۈشتە، قەرز بەرگۈچى قەرز ئالغۇچىدىن كېپىللىك بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. كېپىللىك جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ كېپىللىك قانۇنى دىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.199ماددا قەرز پۇل توختامى تۈزۈشتە، قەرز ئالغۇچى قەرز بەرگۈچىنىڭ تەلىپى بويىچە، قەرز ئېلىشقا مۇناسىۋەتلىك كەسپىي پائالىيەتلىرىنى ۋە مالىيە ئەھۋالىنى ئۇنىڭغا ئەينەن ئېيتىشى كېرەك.200ماددا قەرز پۇل ئۆسۈمىنى دىردىن ئالدىن تۇتۇپ قېلىشقا بولمايدۇ، ئۆسۈم قەرز پۇل دىرىدىن ئالدىن تۇتۇپ قېلىنسا، قەرز پۇلنى ئەمەلىي سوممىسى بويىچە قايتۇرۇش ۋە ئۆسۈمىنى ھېسابلاش كېرەك.201ماددا قەرز بەرگۈچىلەردىن قەرز پۇلنى پۈتۈشكەن ۋاقتى، سانى بويىچە بەرمەي، قەرز ئالغۇچىنى زىيانغا ئۇچراتقانلىرى زىياننى تۆلىشى كېرەك.قەرز ئالغۇچىدىن قەرز پۇلنى پۈتۈشكەن ۋاقتى، سانى بويىچە ئالمىغانلىرى ئۆسۈمىنى پۈتۈشكەن ۋاقتى، سانى بويىچە تۆلىشى كېرەك.202ماددا قەرز بەرگۈچى قەرز پۇلنىڭ ئىشلىتىلىش ئەھۋالىنى پۈتۈشكىنى بويىچە تەكشۈرسە، نازارەت قىلسا بولىدۇ. قەرز ئالغۇچى قەرز بەرگۈچىنى مالىيەبوغالتىرلىق مەلۇمات جەدۋىلى قاتارلىق ماتېرىياللار بىلەن پۈتۈشكىنى بويىچە قەرەللىك تەمىنلەپ تۇرۇشى كېرەك.203ماددا قەرز ئالغۇچى قەرز پۇلنى پۈتۈشكەن ئورنىغا ئىشلەتمىسە، قەرز بەرگۈچى قەرز پۇل بېرىشنى توختاتسا، قەرز پۇلنى مۇددەتتىن بۇرۇن قايتۇرالىسا ياكى توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.204ماددا قەرز پۇل بېرىش كەسپىنى بېجىرىدىغان پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتىنىڭ قەرز پۇل ئۆسۈم نىسبىتىنى جۇڭگو خەلق بانكىسى بەلگىلىگەن قەرز پۇل ئۆسۈم نىسبىتىنىڭ يۇقىرىتۆۋەن چېكى بويىچە بېكىتىش كېرەك.205ماددا قەرز ئالغۇچى ئۆسۈمنى پۈتۈشكەن مۆھلەتتە تۆلىشى كېرەك. ئۆسۈم تۆلەش مۆھلىتىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، قەرز سۈرۈكى بىر يىلغا توشمايدىغانلار قەرز پۇلنى قايتۇرغان چاغدا ئۆسۈمىنىمۇ تۆلىشى كېرەك. قەرز سۈرۈكى بىر يىلدىن ئاشىدىغانلار ئۆسۈمنى يىلدا بىر تۆلىشى، قالغان سۈرۈكى ئاشىدىغانلار ئۆسۈمنى يىلدا بىر تۆلىشى، قالغان سۈرۈكى بىر يىلغا توشمايدىغانلار قەرز پۇلنى قايتۇرغان چاغدا ئۆسۈمىنىمۇ تۆلىشى كېرەك. 206ماددا قەرز ئالغۇچى قەرز پۇلنى پۈتۈشكەن مۆھلەتتە قايتۇرۇشى كېرەك. قەرز پۇل مۆھلىتىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، قەرز ئالغۇچى ھەر ۋاقىت قايتۇرسا بولىدۇ؛ قەرز بەرگۈچى قەرز ئالغۇچىنى قەرز پۇلنى مۇۋاپىق مۆھلەتتە قايتۇرۇشقا سۈيلىسە بولىدۇ.207ماددا قەرز ئالغۇچى قەرز پۇلنى پۈتۈشكەن مۆھلەتتە قايتۇرمسا، مۆھلەتنى ئۆتكۈزۈۋەتكەنلىك ئۆسۈمىنى پۈتۈشكىنى ياكى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تۆلىشى كېرەك.208ماددا ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، قەرز ئالغۇچى قەرز پۇلنى قەرەلدىن بۇرۇن قايتۇرسا، ئۆسۈمىنى قەرز پۇلنىڭ ئەمەلىي قەرەلى بويىچە ھېسابلاش كېرەك.209ماددا قەرز ئالغۇچى قەرەلىنى ئۇزارتىپ بېرىشنى قەرز قايتۇرۇش قەرەلى توشۇشتىن بۇرۇن قەرز بەرگۈچىگە ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ. قەرز بەرگۈچى قوشۇلسا، قەرەلنى ئۇزارتىشقا بولىدۇ.210ماددا تەبىئىي شەخسلەر ئوتتۇرىسىدىكى قەرز پۇل توختامى قەرز بەرگۈچى قەرز بەرگەن ۋاقىتتىن باشلاپ كۈچكە ئىگە بولىدۇ.211ماددا تەبىئىي شەخسلەر ئوتتۇرىسىدىكى قەرز پۇل توختامىدا ئۆسۈم تۆلەشنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، ئۆسۈم تۆلىمەيدۇ، دەپ قارىلىدۇ.تەبىئىي شەخسلەر ئوتتۇرىسىدىكى قەرز پۇل توختامىدا ئۆسۈم تۆلىنىدۇ، دەپ پۈتۈشكەن بولسا، قەرز پۇل ئۆسۈم نىسبىتى دۆلەتنىڭ قەرز پۇل ئۆسۈم نىسبىتى چېكى توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپ كەلمەسلىكى كېرەك.212ماددا ئىجارە توختامى ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە نەرسىنى ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ئىشلىتىشى، مەنپەئەتلىنىشىگە تاپشۇرىدىغان، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققى تۆلەيدىغان توختامدۇر.213ماددا ئىجارە توختامىنىڭ مەزمۇنى ئىجارە نەرسىنىڭ نامى، سانى، ئىشلىتىلىش ئورنى، ئىجارە مۆھلىتى، ئىجارە ھەققى ۋە ئۇنى تۆلەش مۆھلىتى، ئۇسۇلى، ئىجارە نەرسىنى ئاسراشرېمونت قىلىش قاتارلىق ماددىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.214ماددا ئىجارە مۆھلىتى 20 يىلدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ. 20 يىلدىن ئېشىپ كەتسە، ئېشىپ كەتكەن قسىمى كۈچكە ئىگە بولمايدۇ. ئىجارە سۈرۈكى توشقاندا، ئالاقىدارلار ئىجارە توختامىنى داۋاملىق تۈزسە بولىدۇ، لېكىن پۈتۈشكەن ئىجارە مۆھلىتى توختامنى داۋاملىق تۈزگەن كۈندىن باشلاپ 20 يىلدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.215ماددا ئىجارە مۆھلىتى ئالتە ئايدىن ئاشىدىغان بولسا، يازما شەكىل قوللىنىش كېرەك. ئالاقىدار يازما شەكىل قوللانمىغان بولسا، قەرەلسىز ئىجارە، دەپ قارىلىدۇ.216ماددا ئىجارە بەرگۈچى نەرسىنى ئىجارە ئالغۇچىغا پۈتۈشكىنى بويىچە تاپشۇرۇشى ھەمدە ئىجارە نەرسىنى ئىجارە سۈرۈكىدە پۈتۈشكەن ئورنىغا ئىشلىتىشى كېرەك.217ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى پۈتۈشكەن ئۇسۇل بويىچە ئىشلىتىشى كېرەك. ئىجارە نەرسىنىڭ ئىشلىتىش ئۇسۇلىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، ئىجارە نەرسنىڭ خاراكتېرىگە قاراپ ئىشلىتىشى لازىم.218ماددا ئىجارە ئالغۇچىلاردىن ئىجارە نەرسىنى پۈتۈشكەن ئۇسۇل ياكى خاراكتېرى بويىچە ئىشلىتىپ ئۇپرىتىپ قويغانلىرى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.219ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى پۈتۈشكەن ئۇسۇل ياكى خاراكتېرى بويىچە ئىشلىتىپ زىيانغا ئۇچراتسا، ئىجارە بەرگۈچى توختامنى بىكار قىلسا ھەمدە زىياننى تۆلەشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.220ماددا ئىجارە بەرگۈچى نەرسىنى ئاسراشرېمونت قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى لازىم، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.221ماددا ئىجارە نەرسىنى ئاسراشرېمونت قىلىشقا توغرا كەلگەندە، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە بەرگۈچىدىن مۇۋاپىق مۆھلەتتە ئاسراشرېمونت قىلىپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. ئىجارە بەرگۈچى ئاسراشرېمونت قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىسا، ئىجارە ئالغۇچى ئۆزى ئاسرىسا، رېمونت قىلسا بولىدۇ، ئاسراشرېمونت قىلىش خىراجىتىنى ئىجارە ئالغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ. ئىجارە نەرسىنى ئاسراشرېمونت قىلىش سەۋەبىدىن ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ئىشلىتىشىگە تەسىر يەتسە، ئىجارە ھەققىنى مۇناسىپ كېمەيتىش ياكى ئىجارە مۆھلىتىنى ئۇزارتىش كېرەك.222ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى ئوبدان ساقلىشى كېرەك، ئوبدان ساقلىماي ئىجارە نەرسىنى بۇزۇۋەتكەن ۋە يوقىتىۋەتكەنلەر زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.223ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە بەرگۈچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىپ ئىجارە نەرسىنى ياخشىلىسا ياكى ئۇنىڭغا باشقا نەرسىلەرنى قوشسا بولىدۇ.ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە بەرگۈچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، ئىجارە نەرسىنى ياخشىلىسا ياكى ئۇنىڭغا نەرسىلەرنى قوشسا، ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە ئالغۇچىدىن ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈشنى ياكى زىياننى تۆلەشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.224ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە بەرگۈچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىپ، ئىجارە نەرسىنى ئۈچىنچى كىشىگە ئىجارە بەرسە بولىدۇ. ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسنى باشقا كىشىگە ئىجارە بەرسە، ئىجارە ئالغۇچى بىلەن ئىجارە بەرگۈچى ئوتتۇرىسىدىكى ئىجارە توختامى داۋاملىق كۈچكە ئىگە بولىدۇ، ئۈچىنچى كىشى ئىجارە نەرسىنى زىيانغا ئۇچراتسا، ئىجارە ئالغۇچى زىياننى تۆلىشى لازىم.ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە بەرگۈچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ باشقا كىشىگە ئىجارە بەرسە، ئىجارە بەرگۈچى توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.225ماددا ئىجارە سۈرۈكىدە ئىجارە نەرسىنى ئىگىلەپ، ئىشلىتىپ ئېرىشكەن مەنپەئەت ئىجارە ئالغۇچىغا تەۋە بولىدۇ، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.226ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى پۈتۈشكەن مۆھلەتتە تۆلىشى كېرەك. تۆلەش مۆھلىتىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، ئىجارە سۈرۈكى بىر يىلغا توشمايدىغانلار ئىجارە سۈرۈكى توشقان چاغدا تۆلىشى؛ ئىجارە سۈرۈكى بىر يىلدىن ئاشىدىغانلار يىلدا بىر تۆلىشى، قالغان سۈرۈكى بىر يىلغا توشمىغانلار ئىجارە سۈرۈكى توشقان چاغدا تۆلىشى كېرەك.227ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى تۆلىمىگەنلىككە ياكى كېچىكتۈرگەنلىككە ئورۇنلۇق سەۋەب كۆرسىتەلمىسە، ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە ئالغۇچىدىن مۇۋاپىق مۆھلەتتە تۆلەشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. ئىجارە ئالغۇچى مۆھلەت ئۆتسىمۇ تۆلىمىسە، ئىجارە بەرگۈچى توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.228ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى ئۈچىنچى كىشى ھوقۇقىنى تەشەببۇس قىلغانلىقتىن ئىشلىتەلمىسە، مەنپەئەتلىنەلمىسە، ئىجارە ھەققىنى كېمەيتىشنى ياكى تۆلىمەسلىكنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.ئۈچىنچى كىشى ھوقۇقىنى تەشەببۇس قىلسا، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە بەرگۈچىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.229ماددا ئىجارە نەرسىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ئىجارە سۈرۈكىدە ئۆزگەرسە، ئىجارە توختامىنىڭ كۈچىگە تەسىر يەتمەيدۇ.230ماددا ئىجارە بەرگۈچىلەردىن ئىجارە ئۆينى ساتىدىغانلىرى سېتىشتىن بۇرۇن ئىجارە ئالغۇچىغا مۇۋاپىق مۆھلەتتە ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ئىجارە ئالغۇچى ئوخشاش شەرت بىلەن ئالدىن سېتىۋېلىش ھوقۇقىغا ئىگە.231ماددا ئىجارە نەرسە جاۋابكارلىقنى ئىجارە ئالغۇچىدىن كۆرگىلى بولمايدىغان سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن قىسمەن ياكى پۈتۈنلەي بۇزۇلغان، يوقالغان بولسا، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى كېمەيتىشنى ياكى تۆلىمەسلىكنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ، ئىجارە نەرسە قىسمەن ياكى پۈتۈنلەي بۇزۇلغانلىقى، يوقالغانلىقى سەۋەبىدىن توختامدىكى مەقسەتنى ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولمىسا، ئىجارە ئالغۇچى توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.232ماددا ئالاقىدارلار ئىجارە مۆھلىتىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، قەرەلسىز ئىجارە، دەپ قارىلىدۇ. ئالاقىدارلار توختامنى ھەر ۋاقىت بىكار قىلسا بولىدۇ، لېكىن ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە ئالغۇچىغا توختامنى بىكار قىلىشنى مۇۋاپىق مۆھلەتتىن بۇزۇن ئۇقتۇرۇشى كېرەك.233ماددا ئىجارە نەرسە ئىجارە ئالغۇچىنىڭ بىخەتەرلىكىگە ياكى سالامەتلىكىگە خەۋپ يەتكۈزسە، ئىجارە ئالغۇچى توختام تۈزگەندە شۇ ئىجارە نەرسىنىڭ سۈپىتى ئۆلچەمگە توشمايدىغانلىقىنى بىلگەن تەقدىردىمۇ، توختامنى ھەر ۋاقىت بىكار قىلسا بولىدۇ.234ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئۆينى ئىجارە ئالغان مەزگىلدە ئۆلۈپ كەتسە، ئۇ ھايات چاغدا بىللە ئولتۇرغان كىشى ئەسلىي ئىجارە توختامى شۇ ئۆينى ئىجارە ئالسا بولىدۇ.235ماددا ئىجارە سۈرۈكى توشقاندا، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى ئىگىسىگە قايتۇرۇشى كېرەك. قايتۇرۇلغان ئىجارە نەرسە پۈتۈشكىنى ياكى ئىجارە نەرسىنىڭ خاراكتېرى بويىچە ئىشلەتكەندىن كېيىنكى ھالىتىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.236ماددا ئىجارە سۈرۈكى توشقاندا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى داۋاملىق ئىشلەتمەكچى بولغاندا، ئىجارە بەرگۈچىنىڭ باشقىچە پىكرى بولمىسا، ئەسلىدىكى ئىجارە توختامى داۋاملىق كۈچكە ئىگە بولىدۇ، لېكىن ئىجارە مۆھلىتى بېكىتىلمىگەن ھېسابلىنىدۇ.237ماددا مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش ئىجارە توختامى ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ساتقۇچىنى ئىجارە نەرسىنى تاللىشىغا قاراپ، ساتقۇچىدىن ئىجارە نەرسىنى سېتىۋېلىپ، ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ئىشلىتىشىگە بېرىدىغان، ئىجارە ئالغۇچى ھەققى تۆلەيدىغان توختامدۇر.238ماددا مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش ئىجارە توختامىنىڭ مەزمۇنى ئىجارە نەرسىنىڭ نامى، سانى، ئۆلچىمى، تېخنىكىلىق خۇسۇسىيتى، پرىيوم ئۇسۇلى، ئىجارە مۆھلىتى، ئىجارە ھەققىنىڭ تەركىبى ۋە ئۇنى تۆلەش مۆھلىتى، ئۇسۇلى، پۇل تۈرى، مۆھلىتى توشقان ئىجارە نەرسىنىڭ تەۋەلىكى قاتارلىق ماددىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش ئىجارە توختامى يازما بولىدۇ.239ماددا ئىجارە بەرگۈچى ئالغۇچىنىڭ ساتقۇچىنى ئىجارە نەرسىنى تاللىشىغا قاراپ تۈزگەن سېتىۋېلىشسېتىش توختامىدا، ساتقۇچى ئىجارە ئالغۇچىغا نىشان نەرسىنى پۈتۈشكىنى بويىچە تاپشۇرۇشى كېرەك، ئىجارە ئالغۇچى نىشان نەرسىگە ئالاقىدار سېتىۋالغۇچىنىڭ ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.240ماددا ئىجارە بەرگۈچى، ساتقۇچى، ئىجارە ئالغۇچى مۇنداق پۈتۈشسە بولىدۇ: ساتقۇچى سېتىۋېلىشسېتىش توختامىدىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىسا، ئىجارە ئالغۇچى تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ. ئىجارە ئالغۇچى تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزگەندە ئىجارە بەرگۈچى ھەمكارلىشىشى كېرەك.241ماددا ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ساتقۇچىنى، ئىجارە نەرسىنى تاللىشىغا قاراپ تۈزگەن سېتىۋېلىشسېتىش توختامىدا، ئىجارە ئالغۇچىغا مۇناسىۋەتلىك توختام مەزمۇنىنى ئۇنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ ئۆزگەرتسە بولمايدۇ.242ماددا ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە نەرسىگە ئىگىدارلىق قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە، ئىجارە ئالغۇچى ۋەيران بولسا، ئىجارە نەرسە ۋەيران بولغان مالمۈلۈك ھېسابلانمايدۇ.243ماددا مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش ئىجارە توختامىدىكى ئىجارە ھەققى ئىجارە نەرسىنى سېتىۋالغان تەننەرخنىڭ كۆپ قىسمىغا ياكى ھەممىسىگە ۋە ئىجارە بەرگۈچىنىڭ مۇۋاپىق پايدىسىغا قاراپ بېكىتىلىشى لازىم، ئالاقىدار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.244ماددا ئىجارە نەرسە پۈتۈمگە ياكى ئىشلىتىش مەقسىتىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، ئىجارە بەرگۈچى جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالمايدۇ، لېكىن ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى ئىجارە بەرگۈچىنىڭ ماھارىتىگە تايىنىپ بېكىتكەنلىرى ياكى ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە نەرسىنى تاللاشقا ئارىلاشقانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.245ماددا ئىجارە بەرگۈچى ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ئىجارە نەرسىنى ئىگىلىشى ۋە ئىشلىتىشىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.246ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى ئىگىلەپ تۇرغان مەزگىلدە ئىجارە نەرسە ئۈچىنچى كىشىنى جىسمانىي جەھەتتە زەخمىلەندۈرسە ياكى مالمۈلۈك جەھەتتە زىيانغا ئۇچراتسا، ئىجارە بەرگۈچى جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.247ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى ئوبدان ساقلىشى ۋە ئىشلىتىشى كېرەك.ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە نەرسىنى ئىگىلەپ تۇرغان مەزگىلدە ئاسراشرېمونت قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىش كېرەك.248ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىشى كېرەك. سۈيلىگەندىن كېيىنمۇ ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى مۇۋاپىق مۆھلەت ئىچىدە تۆلىمىسە، ئىجارە بەرگۈچى بارلىق ئىجارە ھەققىنى تۆلەشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ؛ توختامنى بىكار قىلىپ، ئىجارە نەرسىنى قايتۇرۇۋالسىمۇ بولىدۇ.249ماددا ئالاقىدارلار ئىجارە سۈرۈكى توشقاندا ئىجارە نەرسە ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ئىگىدارلىقىغا ئۆتىدۇ، دەپ پۈتۈشكەندە، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنىڭ كۆپ قىسمىنى تۆلەپ بولغان بولسىمۇ، قالغان ئىجارە ھەققىنى تۆلىيەلمىگەنلىكتىن ئىجارە بەرگۈچى توختامنى بىكار قىلىپ ئىجارە نەرسىنى قايتۇرۇۋالسا، قايتۇرۇۋالغان ئىجارە نەرسىنىڭ قىممىتى ئىجارە ئالغۇچى تۆلىمىگەن ئىجارە ھەققى ۋە باشقا خىراجەتلەردىن ئېشىپ كەتسە، ئىجارە ئالغۇچى بىر قىسمىنى قايتۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.250ماددا ئىجارە بەرگۈچى بىلەن ئىجارە ئالغۇچى سۈرۈكى توشقان ئىجارە نەرسىنىڭ تەۋەلىكىنى پۈتۈشسە بولىدۇ. ئىجارە نەرسىنىڭ تەۋەلىكىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، ئىجارە نەرسىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ئىجارە بەرگۈچىگە تەۋە بولىدۇ.251ماددا كاسىنا ئىش توختامى كاسىنىچى بۇيرۇتقۇچىنىڭ تەلىپى بويىچە ئىشنى تۈگىتىپ، ئىش نەتىجىسىنى تاپشۇرىدىغان، بۇيرۇتقۇچى ھەق بېرىدىغان توختامدۇر.252ماددا كاسىان ئىش توختامىنىڭ مەزمۇنى كاسىنا ئىشنىڭ نىشانى، سانى، سۈپىتى، ھەققى، ئىشلىتىش ئۇسۇلى، ماتېرىيالنىڭ تەمىنلىنىشى، ئىجرا مۆھلىتى، تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش ئۆلچىمى ۋە ئۇسۇلى قاتارلىق ماددىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.253ماددا كاسىنىچى ئاساسلىق ئىشنى ئۆزىنىڭ ئۈسكۈنىسى، تېخنىكىسى ۋە ئەمگىكى بىلەن تۈگىتىشى كېرەك، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.254ماددا كاسىنىچى كاسىنا ئىشلەيدىغان قوشۇمچە ئىشنى ئۈچىنچى كىشىنىڭ تۈگىتىشكە ئۆتكۈزۈپ بەرسە بولىدۇ. كاسىنىچى ئۆزى كاسىنا ئىشلەيدىغان قوشۇمچە ئىشنى ئۈچىنچى كىشىنىڭ تۈگىتىشكە ئۆتكۈزۈپ بەرگەن بولسا، شۇ ئۈچىنچى كىشى تۈگەتكەن ئىش نەتىجىسى ئۈچۈن بۇيرۇتقۇچى ئالدىدا جاۋابكار بولۇشى كېرەك.255ماددا كاسىنىچىلاردىن ماتېرىيالنى ئۆزى چىقىرىدىغانلىرى ماتېرىيالنى پۈتۈشكىنى بويىچە تاللاپ ئىشلىتىشى ھەمدە بۇيرۇتقۇچىنىڭ تەكشۈرۈشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.256ماددا بۇيرۇتقۇچىلاردىن ماتېرىيالنى ئۆزى چىقىرىدىغانلىرى ماتېرىيالنى پۈتۈشكىنى بويىچە چىقىرىشى كېرەك. كاسىنا ئىشلىگۈچى بۇيرۇتقۇچىنىڭ ماتېرىيالىنى ۋاقتىدا تەكشۈرۈشى كېرەك، پۈتۈشكىنىدەك بولمىغانلىقىنى سەزگەندە بۇيرۇتقۇچىغا ئالماشتۇرۇش، تولۇقلاش ياكى باشقا تولۇقلاش تەدبىرى قوللىنىشنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.كاسىنىچى بۇيرۇتقۇچىنىڭ ماتېرىيالىنى ئۆز مەيلىچە ئالماشتۇرۇۋەتسە بولمايدۇ، رېمونت قىلىش ھاجەتسىز بولغان دېتالبۆلەكلەرنى ئالماشتۇرۇۋەتسە بولمايدۇ.257ماددا كاسىنىچى بۇيرۇتقۇچىنىڭ چېرتيوژ ياكى تېخنىكا تەلىپىنىڭ نامۇۋاپىقلىقىنى سەزسە، بۇيرۇتقۇچىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. بۇيرۇتقۇچى جاۋاب بېرىشتە سۇسلۇق قىلىش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن كاسىنىچىنى زىيانغا ئۇچراتسا، زىياننى تۆلەپ بېرىشى كېرەك.258ماددا بۇيرۇتقۇچى كاسىنا ئىش تەلىپىنى يېرىم يولدا ئۆزگەرتىپ، كاسىنىچىنى زىيانغا ئۇچراتسا، زىياننى تۆلەپ بېرىشى كېرەك.259ماددا كاسىنا ئىشقا بۇيرۇتقۇچى ياردەملىشىشكە توغرا كەلگەندە، بۇيرۇتقۇچىنىڭ ياردەملىشىش مەجبۇرىيىتى بولىدۇ.260ماددا كاسىنىچى ئىشلەۋاتقان مەزگىلدە بۇيرۇتقۇچىنىڭ زۆرۈر نازارەتچىلىكىنى ۋە تەكشۈرۈشنى قوبۇل قىلىشى كېرەك. بۇيرۇتقۇچى نازارەت قىلىمەن، تەكشۈرىمەن، دەپ كاسىنىچىنىڭ نورمال ئىشىغا دەخلى يەتكۈزسە بولمايدۇ.261ماددا كاسىنىچى ئىشنى تۈگەتكەندە، ئىش نەتىجىسىنى بۇيرۇتقۇچىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى ھەمدە زۆرۈر تېخنىكا ماتېرىياللىرى ۋە سۈپەتكە ئالاقىدار ئىسپاتلارنى بېرىشى كېرەك. بۇيرۇتقۇچى شۇ ئىشنىڭ نەتىجىسىنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشى لازىم.262ماددا كاسىنىچى ئۆتكۈزۈپ بەرگەن ئىش نەتىجىسى سۈپەت تەلىپىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، بۇيرۇتقۇچى كاسىنىچىدىن رېمونت قىلىش، قايتا ئىشلەش، ھەقنى ئازايتىش، زىياننى تۆلەش قاتارلىق خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.263ماددا بۇيرۇتقۇچى ھەقنى پۈتۈشكەن مۆھلەتتە تۆلىشى كېرەك. ھەق تۆلەش مۆھلىتىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، بۇيرۇتقۇچى ھەقنى كاسىنىچى ئىش نەتىجىسىنى تاپشۇرغاندا تۆلىشى كېرەك؛ ئىش نەتىجىسىنىڭ بىر قىسىمىنى تاپشۇرغان بولسا، بۇيرۇتقۇچى مۇناسىپ ھەقنى تۆلىشى كېرەك.264ماددا بۇيرۇتقۇچى كاسىنىچىغا ھەق ياكى ماتېرىيال ھەققى قاتارلىق پۇللارنى تۆلىمىسە، كاسىنىچى ئىش نەتىجىسىنى قالدۇرۇپ تۇرۇش ھوقۇقىغا ئىگە، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.265ماددا كاسىنىچى بۇيرۇتقۇچىنىڭ ماتېرىيالى ۋە تۈگەتكەن ئىش نەتىجىسىنى ئوبدان ساقلىشى كېرەك، ئوبدان ساقلىماي بۇزۇۋەتسە، يوقىتىۋەتسە، زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.266ماددا كاسىنىچى بۇيرۇتقۇچىنىڭ تەلىپى بويىچە مەخپىيەتلىكنى ساقلىشى لازىم. بۇيرۇتقۇچىنىڭ رۇخسىتىنى ئالماي تۇرۇپ، كۆپەيتمە ياكى تېخنىكا ماتېرىياللىرىنى ئېلىپ قالسا بولمايدۇ.267ماددا ئورتاق كاسىنىچىلار بۇيرۇتقۇچى ئالدىدا چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.268ماددا بۇيرۇتقۇچى كاسىنا ئىش توختامىنى ھەر ۋاقىت بىكار قىلسا بولىدۇ، كاسىنىچىنى زىيانغا ئۇچراتقانلار زىياننى تۆلىشى لازىم.269ماددا قۇرۇلۇش توختامى ھۆددە ئالغۇچى قۇرۇلۇش سالىدىغان، ھۆددە بەرگۈچى پۇل تۆلەيدىغان توختامدۇر.قۇرۇلۇش توختامى چارلاش، لايىھىلەش، ۋە قۇرۇلۇش قىلىش توختاملىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.270ماددا قۇرۇلۇش توختامى يازما بولۇشى كېرەك.271ماددا قۇرۇلۇشقا خېرىدار چاقىرىشخېرىدار چىقىش پائالىيىتى ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئاشكارا، ئادىل ۋە لىللا ئېلىپ بېرىلىشى كېرەك.272ماددا ھۆددە بەرگۈچى باش ھۆددە ئالغۇچى بىلەن قۇرۇلۇش توختامى تۈزسە بولىدۇ، چارلىغۇچى، لايىھىلىگۈچى، قۇرۇلۇش قىلغۇچى بىلەن چارلاش، لايىھىلەش، قۇرۇلۇشنى ھۆددە ئېلىش توختاملىرىنى تۇزسىمۇ بولىدۇ. ھۆددە بەرگۈچى بىر ھۆددە ئالغۇچى تۈگىتىدىغان قۇرۇلۇشنى بىر نەچچە ھۆددە ئالغۇچىغا بۆلۈپ بەرسە بولمايدۇ.باش ھۆددە ئالغۇچى ياكى چارلاش، لايىھىلەش، قۇرۇلۇش قىلىشنى ھۆددە ئالغۇچى ھۆددە بەرگۈچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىپ، ھۆددە ئالغان ئىشنىڭ بىر قىسمىنى ئۈچىنچى كىشىنىڭ تۈگىتىشىگە بەرسە بولىدۇ. ئۈچىنچى كىشى تۈگەتكەن ئىشنىڭ نەتىجىسى ئۈچۈن باش ھۆددە ئالغۇچى ياكى چارلاش، لايىھىلەش، قۇرۇلۇش قىلىشنى ھۆددە ئالغۇچى بىلەن بىرلىكتە ھۆددە بەرگۈچى ئالدىدا چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ. ھۆددە ئالغۇچى ئۆزى ئالغان بارلىق قۇرۇلۇشنى ئۈچىنچى كىشىگە ھۆددە بېرىۋەتسە ياكى ھۆددە بېرىش نامىدا ئۈچىنچى كىشىگە بۆلۈپ ھۆددە بېرىۋەتسە بولمايدۇ.ھۆددە ئالغۇچىنىڭ مۇناسىپ سالاھىيەت شەرتىنى ھازىرلىمىغان ئورۇنغا قۇرۇلۇشنى بۆلۈپ ھۆددە بېرىشى مەنئى قىلىنىدۇ. بۆلۈپ ھۆددە ئالغان ئورۇننىڭ ئۆزى ھۆددە ئالغان قۇرۇلۇشنى يەنە بۆلۈپ ھۆددە بېرىشى مەنئى قىلىندۇ. قۇرۇلۇش ئاساسىي قۇرۇلمىسىنىڭ قۇرۇلۇشىنى ھۆددە ئالغۇچى ئۆزى تۈگىتىشى لازىم.273ماددا دۆلەتنىڭ چوڭچوڭ قۇرۇلۇش توختاملىرىنى دۆلەت بەلگىلىگەن تەرتىپ ۋە دۆلەت تەستىقلىغان مەبلەغ سېلىش پىلانى، مۇمكىنلىك تەتقىقاتى دوكلاتى قاتارلىق ھۆججەتلەرگە ئاساسەن تۈزۈش كېرەك.274ماددا چارلاش، لايىھىلەش توختامنىڭ مەزمۇنى مۇناسىۋەتلىك ئاساس ماتېرىيال ۋە ھۆججەتجۈملىدىن تەخمىنچوت، خام چوت نى، تاپشۇرۇش مۆھلىتى، سۈپەت تەلىپى، خىراجەت ۋە باشقا ھەمكارلىق شەرتى قاتارلىق ماددىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.275ماددا قۇرۇلۇش قىلىش توختامىنىڭ مەزمۇنى قۇرۇلۇش دائىرىسى، قۇرۇلۇش مۇددىتى، ئارىلىقتا تاپشۇرۇلىدىغان قۇرۇلۇشنى باشلاش ۋە پۈتتۈرۈش ۋاقتى، قۇرۇلۇش سۈپىتى، قۇرۇلۇش باھاسى، تېخنىكىلىق ماتېرىيالنى تاپشۇرۇش ۋاقتى، ماتېرىيال، ئۈسكۈنە بىلەن تەمىنلەش جاۋابكارلىقى، پۇل بۇيرۇش ۋە راسچوت قىلىش، پۈتكەن قۇرۇلۇشنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش، سۈپەت رېمونت دائىرىسى ۋە سۈپەت كاپالەت مۇددىتى، ئىكك تەرەپنىڭ ھەمكارلىقى قاتارلىق ماددىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.276ماددا قۇرۇلۇشنى نازارەت قىلىشتا، ھۆددە بەرگۈچى نازارەت قىلغۇچى بىلەن يازما نازارەتچىلىك ھاۋالە توختامى تۈزۈشى كېرەك. ھۆددە بەرگۈچى بىلەن نازارەت قىلغۇچىنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى، شۇنىڭدەك قانۇن جاۋابكارلىقى مۇشۇ قانۇندىكى ھاۋالە توختامى ۋە باشقا ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.277ماددا ھۆددە بەرگۈچى ھۆددە ئالغۇچىنىڭ نورمال مەشغۇلاتىغا دەخلى يەتكۈزمىگەن ئەھۋالدا، مەشغۇلاتنىڭ سۈرئىتى، سۈپىتىنى ھەر ۋاقىت تەكشۈرسە بولىدۇ.278ماددا يېپىق قۇرۇلۇشنى يېپىشتىن ئىلگىرى، ھۆددە ئالغۇچى بەرگۈچىگە تەكشۈرۈشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ھۆددە بەرگۈچى ۋاقتىدا تەكشۈرمىسە، ھۆددە ئالغۇچى قۇرۇلۇش ۋاقتىنى ئۇزارتسا بولىدۇ. ھەمدە ئىش توختاپ قېلىش، بىكار تۇرۇپ قېلىش قاتارلىقلاردىن كېلىپ چىققان زىياننى تۆلەشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.279ماددا قۇرۇلۇش پۈتكەندىن كېيىن، ھۆددە بەرگۈچى ئېلان قىلغان چېرتيوژى ۋە چۈشەندۈرمىسى، دۆلەت ئېلان قىلغان قۇرۇلۇشنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش ئۆلچىمى ۋە سۈپەت تەكشۈرۈش ئۆلچىمىگە ئاساسەن، ۋاقتىدا تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشى كېرەك. تەكشۈرۈشتىن ئۆتسە، ھۆددە بەرگۈچى پۇلنى پۈتۈشكەن بويىچە تۆلىشى ھەمدە شۇ قۇرۇلۇشنى تاپشۇرۇۋېلىشى كېرەك.پۈتكەن قۇرۇلۇشلاردىن تەكشۈرۈشتىن ئۆتكەنلىرى ئىشلىتىشكە تاپشۇرۇلسا بولىدۇ؛ تەكشۈرۈلمىگەن ياكى تەكشۈرۈشتىن ئۆتەلمىگەنلىرى ئىشلىتىشكە تاپشۇرۇشقا بولمايدۇ.280ماددا چارلاش، لايىھىلەش سۈپىتى تەلەپكە ئۇيغۇن بولماي ياكى چارلاش، لايىھىلەش ھۆججەتلىرىنى ئۆز مۆھلىتىدە تاپشۇرماي قۇرۇلۇش مۇددىتىنى ئۇزارتىۋېتىپ، ھۆددە بەرگۈچىنى زىيانغا ئۇچراتسا، چارلىغۇچى، لايىھىلىگۈچىلەر چارلاش، لايىھىلەشنى داۋاملىق ياخشىلىشى، چارلاش، لايىھىلەش خىراجىتىنى ئاز ئېلىشى ياكى ئالماسلىقى ھەمدە زىياننى تۆلىشى كېرەك.281ماددا قۇرۇلۇش قىلغۇچىنىڭ سەۋەبىدىن قۇرۇلۇش سۈپىتى پۈتۈشكىنىدەك بولمىسا، ھۆددە بەرگۈچى قۇرۇلۇش قىلغۇچىدىن مۇۋاپىق مۆھلەت ئىچىدە ھەقسىز رېمونت قىلىپ بېرىش ياكى قايتا ئىشلەش، ئۆزگەرتىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق، رېمونت قىلىش ياكى قايتا ئىشلەش، ئۆزگەرتىش سەۋەبىدىن قۇرۇلۇشنى مۆھلەت ئۆتسىمۇ تاپشۇرغىلى بولمىسا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.282ماددا ھۆددە ئالغۇچىنىڭ سەۋەبىدىن قۇرۇلۇش مۇۋاپىق ئىشلىتىش مۆھلىتىدە جىسمانىي ۋە مالمۈلۈك جەھەتتە زىيان پەيدا قىلسا، ھۆددە ئالغۇچى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.283ماددا ھۆددە بەرگۈچى خام ئەشيا ماتېرىيال، ئۈسكۈنە، ئورۇن، مەبلەغ، تېخنىكىلىق ماتېرىيالى پۈتۈشكەن ۋاقىت ۋە تەلەپ بويىچە چىقارمىسا، ھۆددە ئالغۇچى قۇرۇلۇش مۇددىتىنى ئۇزارتسا بولىدۇ ھەمدە ئىش توختاپ قېلىش، بىكار قېلىش قاتارلىقلاردىن كېلىپ چىققان زىياننى تۆلەشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.284ماددا ھۆددە بەرگۈچىنىڭ سەۋەبىدىن قۇرۇلۇش يېرىم يولدا توختاپ قالسا، كېچىكتۈرۈلسە، ھۆددە بەرگۈچى تەدبىر قوللىنىپ زىياننىڭ ئورنىنى تولدۇرۇشى ياكى زىياننى ئازايتىشى، ھۆددە ئالغۇچى بۇنىڭلىق بىلەن ئۇچرىغان ئىش توختاپ قېلىش، بىكار تۇرۇپ قېلىش، قايتۇرۇپ كېتىش، ماشىنائۈسكۈنىلەرنى يۆتكەش، ماتېرىيال ۋە دېتاللار بېسىلىپ قېلىش قاتارلىق زىيانلارنى ۋە ئەمەلىي چىقىمنى تۆلەپ بېرىش كېرەك.285ماددا ھۆددە بەرگۈچىلەردىن پىلاننى ئۆزگەرتىپ، ماتېرىيالنى توغرا بەرمەي ياكى زۆرۈر تەكشۈرۈپ، لايىھىلەش خىزمەت شارائىتىنى ئۆز مۆھلىتىدە يارىتىپ بەرمەي، چارلاش، لايىھىلەشنىڭ قايتىلىنىشى، توختاپ قېلىشى ياكى لايىھىنىڭ ئۆزگەرتىلىشىگە سەۋەبچى بولغانلىرى خىراجەتنى ئەمەلىي خىزمەت مىقدارى بويىچە كۆپەيتىپ بېرىشى كېرەك.286ماددا ھۆددە بەرگۈچى پۇلنى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلمىسە، ھۆددە ئالغۇچى ھۆددە بەرگۈچىنى پۇلنى مۇۋاپىق مۆھلەتتە تۆلەشكە سۈيلىسە بولىدۇ. قۇرۇلۇش خاراكتېرى بويىچە باغاھا سۇندۇرۇش، كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشقا مۇۋاپىق كەلمەيدىغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا ھۆددە بەرگۈچى پۇلنى مۆھلەت ئۆتسىمۇ تۆلىمىسە، ھۆددە ئالغۇچى بەرگۈچى بىلەن مەسلىھەتلىشىپ، شۇ قۇرۇلۇشنى باھاغا سۇندۇرسا بولىدۇ، خەلق سوت مەھكىمىسىگە شۇ قۇرۇلۇشنى قانۇن بويىچە كىمئارتۇق قىلىپ سېتىپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلسىمۇ بولىدۇ. قۇرۇلۇش پۇلى شۇ قۇرۇلۇشنىڭ سۇندۇرۇلغان باھا پۇلى ياكى كىمئارتۇق سودىسىدىن تاپقان پۇلىدىن ئالدىن تۆلىتىۋېلىنىدۇ.287ماددا بۇ بابتا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە كاسىنا ئىش توختامىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.1پاراگراف ئومۇمىي بەلگىلىمە288ماددا ترانسىپورت توختامى توشۇغۇچى يولۇچى ياكى مالنى توشۇيدىغان جايدىن پۈتۈشكەن جايغا توشۇپ ئاپىرىدىغان، يولۇچى، توشۇتقۇچى ياكى مال تاپشۇرۇۋالغۇچى بېلەت پۇلى ياكى كىرا ھەققى تۆلەيدىغان توختامدۇر.289ماددا ئاممىۋى ترانسىپورت بىلەن شۇغۇللىنىدىغان توشۇغۇچىنىڭ يولۇچى ۋە توشۇتقۇچى قويغان ئادەتتىكى، مۇۋاپىق توشۇش تەلىپىنى رەت قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.290ماددا توشۇغۇچى يولۇچى ۋە مالنى پۈتۈشكەن سۈرۈك ئىچىدە ياكى مۇۋاپىق سۈرۈك ئىچىدە پۈتۈشكەن جايغا بىخەتەر توشۇپ ئاپىرىشى كېرەك.291ماددا توشۇغۇچى يولۇچى ۋە مالنى پۈتۈشكەن ياكى ئادەتتىكى ترانسپورت لىنىيىسى بويىچە پۈتۈشكەن جايغا توشۇپ ئاپىرىشى كېرەك.292ماددا يولۇچى، توشۇغۇچى ياكى مال تاپشۇرۇۋالغۇچى بېلەت پۇلى ياكى كىرا ھەققى تاپشۇرۇشى كېرەك، توشۇغۇچى پۈتۈشكەن لىنىيە بويىچە ياكى ئادەتتىكى لىنىيە بويىچە توشۇماي، بېلەت پۇلىنى ياكى كىرا ھەققىنى كۆپەيتىۋەتسە، يولۇچى، توشۇتقۇچى ياكى مال تاپشۇرۇۋالغۇچى كۆپىيىپ كەتكەن بېلەت پۇلى ياكى كىرا ھەققىنى تۆلەشنى رەت قىلسا بولىدۇ.2پاراگراف يولۇچى توشۇش توختامى293ماددا يولۇچى توختامى توشۇغۇچى يولۇچىغا بېلەتنى بەرگەن چاغدا پۈتىدۇ. لېكىن، ئالاقىدارلاردىن ئايرىم پۈتۈشكىنى ياكى باشقىچە سودىلىشىش ئادىتى بارلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.294ماددا يولۇچى قاتناش قورالىغا ئىناۋەتلىك بېلەت بىلەن چىقىشى كېرەك. يولۇچى قاتناش قورالىغا بېلەت ئالماي، مۇساپىدىن ئاشۇرۇپ، دەرىجە ئاتلاپ ياكى ئىناۋەتسىز بېلەت بىلەن چىققان بولسا، بېلەت پۇلىنى تولۇقلىشى كېرەك. توشۇغۇچى ئۇنىڭدىن بېلەت پۇلىنى بەلگىلىمە بويىچە كۆپ ئالسا بولىدۇ. يولۇچى بېلەت پۇلىنى تاپشۇرمىسا، توشۇغۇچى يولۇچىنى توشۇشنى رەت قىلسا بولىدۇ.295ماددا يولۇچى قاتناش ۋاستىسىگە ئۆزىدىكى سەۋەب تۈپەيلىدىن بېلەتتىكى ۋاقىت بويىچە چىقمىسا، بېلەتنى قايتۇرۇش ياكى ئۆزگەرتىش رەسمىيىتىنى پۈتۈشكەن ۋاقىتتا بېجىرىشى كېرەك. مۇددەتنى ئۆتكۈزۈۋېتىپ كەلگەندە، توشۇغۇچى بېلەت پۇلىنى قايتۇرمىسا ھەمدە توشۇش مەجبۇرىيىتىنى ئۆتىمىسە بولىدۇ.296ماددا يولۇچى يولغا چىققاندا يۈكتاقنى پۈتۈشكەن ئېغىرلىق چېكى بويىچە ئېلىشى كېرەك، يۈكتاقلىرى ئېغىرلىق چېكىدىن ئېشىپ كەتسە، توشۇتۇش رەسمىيىتى بېجىرىشى كېرەك.297ماددا يولۇچىلارنىڭ ئاسان يانىدىغان، ئاسان پارتلايدىغان، زەھەرلىك، چىرىتكۈچى، رادىئوئاكتىپ بۇيۇملارنى، شۇنىڭدەك قاتناش قورالى ئۈستىدىكى كىشىلەرنىڭ جىسمانىي ۋە مالمۈلۈك بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان خەتەرلىك بۇيۇملارنى ياكى مەنئى قىلىنغان باشقا بۇيۇملارنى يېنىدا ياكى يۈكتاقتا ئېلىپ چىقىشىغا يول قويۇلمايدۇ.يولۇچىلار ئالدىنىقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلسا، توشۇغۇچى مەنئى قىلىنغان بۇيۇملارنى چۈشۈرۈۋەتسە، كۆيدۈرۈۋەتسە ياكى ئالاقىدار تارماقلارغا تاپشۇرۇپ بەرسە بولىدۇ. يولۇچى يېنىدا ۋە يۈكتاقتا مەنئى قىلىنغان بۇيۇملارنى ئېلىپ ماڭىمەن دەپ تۇرۇۋالسا، توشۇغۇچى توشۇشنى رەت قىلىشى كېرەك.298ماددا توشۇغۇچى يولۇچىلارغا نورمال قاتنىيالماسلىقتىكى مۇھىم سەۋەبنى ۋە بىخەتەر قاتناشتا دىققەت قىلىدىغان ئىشلارنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.299ماددا توشۇغۇچى يولۇچىلارنى بېلەتتىكى ۋاقىت ۋە نۆۋەت بويىچە توشۇشى كېرەك، توشۇغۇچى توشۇش ۋاقتىنى كېچىكتۈرۈپ قويسا، يولۇچىلارنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن باشقا نۆۋەتكە ئورۇنلاشتۇرۇشى ياكى بېلەتنى قايتۇرۇشى كېرەك.300ماددا توشۇغۇچىلاردىن قاتناش قوراللىرىنى ئۆز مەيلىچە ئۆزگەرتىپ، مۇلازىملىق ئۆلچىمىنى تۆۋەنلەتكەنلىرى يولۇچىلارنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن بېلەتنى قايتۇرىشى ياكى بېلەت پۇلىنى ئاز ئېلىشى كېرەك؛ مۇلازىملىق ئۆلچىمىنى ئۆستۈرگەنلەر بېلەت باھاسىنى ئۆستۈرۈۋالماسلىقى كېرەك.301ماددا توشۇغۇچى توشۇش جەريانىدا كېلىشى قوزغىلىپ قالغان، تۇغىدىغان، خەتەرگە يولۇققان يولۇچىلارغا كۈچىنىڭ يېتىشىچە ياردەم بېرىشى ۋە ئۇلارنى قۇتقۇزۇشى لازىم.302ماددا توشۇغۇچى توشۇش جەريانىدا تالاپەتكە ئۇچرىغان يولۇچىلارنىڭ زىيىنىنى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك، لېكىن يولۇچىلارنىڭ تالاپەتكە ئۇچرىشىغا سالامەتلىكى سەۋەب بولغانلىرى ياكى يولۇچىلارنىڭ ئۆزىنىڭ قەستەنلىكى، ئېغىر سەۋەنلىكى سەۋەب بولغانلىقىنى توشۇغۇچى ئىسپاتلىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.بېلەت ئالمايدىغان، ئېتىبار بېرىش بېلىتى ئالغان ياكى قاتناش ۋاستىلىرىگە توشۇغۇچىنىڭ رۇخسىتى بىلەن بېلەتسىز چىققان يولۇچىلارغا ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.303ماددا توشۇش جەريانىدا، يولۇچىلار ئۆزى ئېلىپ يۈرگەن نەرسىلەرنىڭ بۇزۇلۇپ، يوقاپ كېتىشىدە توشۇغۇچىنىڭ سەۋەنلىكى بولسا، زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.يولۇچىلار توشۇتقان يۈكتاقلار بۇزۇلۇپ، يوقاپ كەتسە، مال توشۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.3پاراگراف مال توشۇش توختامى304ماددا توشۇتقۇچى مال توشۇشتا، توشۇغۇچىغا مال تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ نامى، ئىسىمفامىلىسى ياكى كۆرسىتىلگەن تاپشۇرۇۋالغۇچى، مالنىڭ نامى، خاراكتېرى، ئېغىرلىقى، سانى، مال تاپشۇرۇۋېلىش ئورنى قاتارلىق مال توشۇشقا ئالاقىدار زۆرۈر ئەھۋاللارنى ئېنىق ئېيتىپ بېرىشى كېرەك.توشۇتقۇچىنىڭ ئەينەن مەلۇم قىلمىغانلىقى ياكى مۇھىم ئەھۋاللارنى چۈشۈرۈپ قويغانلىقى سەۋەبىدىن توشۇغۇچى زىيان تارتسا، توشۇتقۇچى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.305ماددا مال توشۇشتا تەستىقلاش، تەكشۈرۈش رەسمىيەتلىرىنى بېجىرىشكە توغرا كەلسە، توشۇتقۇچى ئالاقىدار رەسمىيەتلىرى بېجىرىلگەن ھۆججەتنى توشۇغۇچىغا تاپشۇرۇشى كېرەك.306ماددا توشۇتقۇچى مالنى پۈتۈشكەن ئۇسۇل بويىچە ئورىشى، قاچىلىشى لازىم، ئوراشقاچىلاش ئۇسۇلىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 156ماددىسىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.توشۇتقۇچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلسا، توشۇغۇچى توشۇشنى رەت قىلسا بولىدۇ.307ماددا توشۇتقۇچى ئاسان يانىدىغان، ئاسان پارتلايدىغان، زەھەرلىك چىرىتكۈچى، رادىئوئاكتىپ بۇيۇم قاتارلىق خەتەرلىك بۇيۇملارنى توشۇشتا، دۆلەتنىڭ خەتەرلىك بۇيۇملارنى توشۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە خەتەرلىك بۇيۇملارنى توشۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە خەتەرلىك بۇيۇملارنى ئوبدان ئوراپ قاچىلاپ، خەتەرلىك بۇيۇم بەلگىسى ۋە يارلىقى چاپلىشى ھەمدە خەتەرلىك بۇيۇمنىڭ نامى، خۇسۇسىيىتى ۋە مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىگە ئائىت يازما ماتېرىيالنى توشۇغۇچىغا تاپشۇرۇشى كېرەك. توشۇتقۇچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلسا، توشۇغۇچى توشۇشنى رەت قىلسىمۇ، مۇناسىپ تەدبىر قوللىنىپ زىياننىڭ ئالدىنى ئالسىمۇ بولىدۇ، بۇنىڭغا كەتكەن خىراجەتنى توشۇتقۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.308ماددا توشۇغۇچى مالنى تاپشۇرۇۋالغۇچىغا تاپشۇرۇپ بېرىشتىن ئىلگىرى، توشۇتقۇچى توشۇغۇچىدىن توشۇشنى توختىتىپ تۇرۇشنى، مالنى قايتۇرۇۋېلىشنى، مەنزىلنى ئۆزگەرتىشنى ياكى باشقا تاپشۇرۇۋالغۇچىغا تاپشۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ، لېكىن توشۇغۇچىنىڭ بۇنىڭدىن تارتقان زىيىنىنى تۆلەپ بېرىشى كېرەك.309ماددا مەنزىلگە يەتكۈزۈلگەندىن كېيىن، توشۇغۇچى تاپشۇرۇۋالغۇچىنى بىلسە، ئۇنىڭغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى، تاپشۇرۇۋالغۇچى مېلىنى ۋاقتىدا ئېلىپ كېتىشى كېرەك. تاپشۇرۇۋالغۇچى مال ئېلىش ۋاقتىنى ئۆتكۈزۈۋەتسە، توشۇغۇچىغا ساقلاپ بېرىش ھەققى قاتارلىق خىراجەتلەرنى تۆلىشى كېرەك.310ماددا تاپشۇرۇۋلغۇچى مالنى ئېلىپ كېتىشتە، پۈتۈشكەن مۆھلەت ئىچىدە تەكشۈرۈشى كېرەك. مال تەكشۈرۈش مۆھلىتىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، مالنى مۇۋاپىق مۆھلەت ئىچىدە تەكشۈرۈشى كېرەك. مال تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ پۈتۈشكەن مۆھلەتتە ياكى مۇۋاپىق مۆھلەت ئىچىدە مالنىڭ سانى، بۇزۇلۇشى قاتارلىقلار توغرىسىدا باشقىچە پىكرى بولمىسا، بۇ تۇشۇغۇچىنىڭ يۈك توشۇش تالونىغا خاتىرىلەنگىنى بويىچە تاپشۇرۇپ بەرگەنلىكىنىڭ دەسلەپكى ئىسپاتى دەپ قارىلىدۇ.311ماددا توشۇش جەريانىدا مال بۇزۇلسا، يوقاپ كەتسە، توشۇغۇچى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ. لېكىن، توشۇغۇچى مالنىڭ بۇزۇلۇشى، يوقاپ كېتىشى يەڭگىلى بولمايدىغان ئەھۋالدىن، مالنىڭ تەبىئىي خۇسۇسىيىتى ياكى مۇۋاپىق خوراشتىن ۋە توشۇتقۇچى ھەمدە مال تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ سەۋەنلىكىدىن بولغانلىقىنى ئىسپاتلاپ بەرسە، زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ. 312ماددا بۇزۇلغان، يوقالغان مالنىڭ تۆلەم سوممىسىنى ئالاقىدار پۈتۈشكەن بولسا، شۇ بويىچە بولىدۇ؛ پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، تاپشۇرۇلىدىغان ياكى تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك بولغان چاغدا مەنزىلدىكى بازار باھاسى بويىچە ھېسابلىنىدۇ. قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا تۆلەم سوممىسىنى ھېسابلاش ئۇسۇلى ۋە تۆلەم چېكى ئايرىم بەلگىلەنگەن بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.313ماددا ئىككىدىن ئارتۇق توشۇغۇچى ئوخشاش ئۇسۇل بىلەن ئۇلاپ توشۇغاندا، توشۇتقۇچى بىلەن توختام تۈزگەن توشۇغۇچى پۈتۈن مۇساپىدە جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ. مەلۇم ترانسىپورت بۆلىكىدە زىيان كۆرۈلسە، توشۇتقۇچى بىلەن توختام تۈزۈشكەن توشۇغۇچى ۋە شۇ ترانسىپورت بۆلىكىدىكى توشۇغۇچى چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.314ماددا توشۇش جەريانىدا يەڭگىلى بولمايدىغان ئەھۋال تۈپەيلىدىن مال يوقاپ كەتكەندە كىرا ھەققى ئېلىنمىغان بولسا، توشۇغۇچى كىرا ھەققى تۆلەشنى تەلەپ قىلسا بولمايدۇ؛ كىرا ھەققى ئېلىنغان بولسا، توشۇتقۇچى قايتۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.315ماددا توشۇتقۇچى ياكى مال تاپشۇرۇۋالغۇچى كىرا ھەققى، ساقلاش ھەققى ۋە باشقا توشۇش خىراجەتلىرىنى تۆلىمىسە، توشۇغۇچى توشۇلىدىغان مالنى قالدۇرۇپ تۇرۇشقا ھوقۇقلۇق، لېكىن ئالاقىدارلار باشقىچە پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.316ماددا مال تاپشۇرۇۋالغۇچى ئېنىق بولمىسا ياكى مال تاپشۇرۇۋالغۇچى مال تاپشۇرۇۋېلىشنى يوللۇق سەۋەبى بولماي تۇرۇپ رەت قىلسا، توشۇغۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 101ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە مالنى ساقلاپ قويسا بولىدۇ.4پاراگراف كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇش توختامى317ماددا كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇيدىغان تىجارەتچى كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇش توختامىنى ئىجرا قىلىشقا ياكى ئىجرا قىلىشقا ئۇيۇشتۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ، پۈتۈن مۇساپىلىك توشۇشتا توشۇغۇچىنىڭ ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ، توشۇغۇچىنىڭ مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.318ماددا كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇيدىغان تىجارەتچى كۆپ خىل ئۇسۇلدا توشۇشقا قاتناشقان بۆلەكلەردىكى توشۇغۇچىلار بىلەن كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇش توختامىغا كىرگۈزۈلگەن بۆلەكلەردىكى توشۇش جاۋابكارلىقىنى ئۆز ئارا پۈتۈشسە بولىدۇ، لېكىن بۇ پۈتۈم كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇيدىغان تىجارەتچىنىڭ پۈتۈن مۇساپىلىك توشۇشتا ئۈستىگە ئالىدىغان مەجبۇرىيىتىگە تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.319ماددا كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇيدىغان تىجارەتچى توشۇتقۇچى بەرگەن مالنى تاپشۇرۇلغاندا، كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇش تالونىغا ئىمزا قويۇشى كېرەك. توشۇتقۇچىنىڭ تەلىپى بويىچە، كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇش تالونى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولىدىغان تالون بولسىمۇ، ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدىغان تالون بولسىمۇ بولىۋېرىدۇ.320ماددا توشۇتقۇچىنىڭ مال توشۇتۇشتىكى سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇيدىغان تىجارەتچى زىيانغا ئۇچرىسا، توشۇتقۇچى كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇش تالونىنى ئۆتۈنۈپ بېرىۋەتكەن تەقدىردىمۇ، زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.321ماددا مال كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇلىدىغان مەلەم بۆلەكتە بۇزۇلغان، يوقالغان بولسا، كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇيدىغان تىجارەتچىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقى ۋە جاۋابكارلىق چېكىگە شۇ بۆلەكتىكى توشۇش ئۇسۇلىنى تەڭشەشكە ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ. مالنىڭ قەيەردە بۇزۇلغانلىقى، يوقالغانلىقىنى بېكىتكىلى بولمىسا، زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى كۆپ خىل ئۇسۇلدا ئۇلاپ توشۇيدىغان تىجارەتچى مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۈستىگە ئالىدۇ.1پاراگراف ئۇمۇمىي بەلگىلىمە322ماددا تېخنىكا توختامى ئالاقىدارلار تېخنىكا يارىتىش، تېخنىكا ئۆتۈنۈش، تېخنىكا مەسلىھەتچىلىكى ياكى مۇلازىمىتىدە تۈزگەن، ئۆز ئارا ھوقۇق، مەجبۇرىيەتلىرىنى بېكىتىدىغان توختامدۇر.323ماددا تېخنىكا توختامى پەنتېخنىكىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش، پەنتېخنىكا مۇۋەپپەقىيەتلىرىنى قىممەتكە ئايلاندۇرۇش، ئىشلىتىش ۋە ئومۇملاشتۇرۇش قەدىمىنى تېزلىتىشكە پايدىلىق بولۇشى كېرەك.324ماددا تېخنىكا توختامىنىڭ مەمۇنىنى ئالاقىدارلار پۈتۈشىدۇ. ئۇ ئومۇمەن تۆۋەندىكى ماددىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.1 تۈر نامى؛2 نىشاننىڭ مەزمۇنى، دائىرىسى ۋە تەلىپى؛3 ئىجرا پىلانى، سۈرئىتى، مۆھلىتى، ئورنى، رايونى ۋە ئۇسۇلى؛4 تېخنىكا ئاخباراتى ۋە ماتېرىيالنىڭ مەخپىيىتىنى ساقلاش؛5 خەۋپخەتەر جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىش؛6 تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنىڭ تەۋەلىكى ۋە پايدىسىنى بۆلۈشۈش ئۇسۇلى؛7 تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش ئۆلچىمى ۋە ئۇسۇلى؛8 پۇل، ھەق ياكى ئىشلىتىش ھەققى ۋە تۆلەش ئۇسۇلى؛9 خىلاپلىق پۇلى ياكى زىيان تۆلىمىنى ھېسابلاش ئۇسۇلى؛10 تالاشنى ھەل قىلىش ئۇسۇلى؛11 ئاتالغۇ ئىزاھاتى.توختامنى ئىجرا قىلىشقا مۇناسىۋەتلىك تېخنىكا ئارقا كۆرۈنۈش ماتېرىيالى، مۇمكىنلىك دەلىلى ۋە تېخنىكا باھالاش دوكلاتى، تۈر ۋە ۋەزىپىنامىسى ۋە پىلانى، تېخنىكا ئۆلچىمى، تېخنىكا قائىدىسى، دەسلەپكى لايىھە، ھۈنەر ھۆججىتى، شۇنىڭدەك تېخنىكا ھۆججەت ئارخىپى ئالاقىدارلارنىڭ پۈتۈشكىنى بويىچە توختامنىڭ تەركىبىي قىسمى ھېسابلانسا بولىدۇ.تېخنىكا توختامى پاتېنتقا چېتىلسا، كەشپىيات ئىجادىيەت نامى، پاتېنىت ئىلتىماس قىلغۇچى بىلەن پاتېنت ئىگىسى، ئىلتىماس ۋاقتى، ئىلتىماس نومۇرى، پاتېنت نومۇرى، ۋە پاتېنت ھوقۇقىنىڭ كۈچكە ئىگە مۆھلىتىنى ئەسكەرتىپ قويۇش كېرەك.325ماددا تېخنىكا توختامىدىكى پۇل، ھەق ياكى ئىشلىتىش خىراجىتىنى تۆلەش ئۇسۇلىنى ئالاقىدارلار پۈتۈشىدۇ، بىر قېتىمدا ھەممىنى ھېسابلاپ بىراقلا تۆلىسمۇ ياكى بىر قېتىمدا ھەممىنى ھېسابلاپ مۇددەتكە بۆلۈپ تۆلىسىمۇ بولىدۇ، پىرسەنت ئايرىپ تۆلىسمۇ ياكى پىرسەنت ئايرىلسا تۆلەيدىغىنىغا كىرىش ھەققىنى قوشۇپ ئالدىن تۆلىسىمۇ بولىدۇ.پىرسەنت ئايرىپ تۆلەشنى پۈتۈشۈشتە، مەھسۇلات باھاسى، پاتېنتنى يولغا قويۇش ۋە تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىش ئارقىلىق يېڭىدىن قوشۇلغان مەھسۇلات قىممىتى، پايدىسى ياكى مەھسۇلاتنىڭ سېتىلىش سوممىسىنىڭ مەلۇم نىسبىتىگە ئاساسەن پىرسەنت ئايرىلسا بولىدۇ. پىرسەنت ئايرىپ تۆلەش نىسبىتىدە مۇقىم نىسبەت، يىلمۇ يىل ئېشىپ بارىدىغان نىسبەت ياكى يىلمۇ يىل ئازىيىپ بارىدىغان نىسبەتنى قوللىنىشقا بولىدۇ.پىرسەنت ئايرىپ تۆلەشنى پۈتۈشۈشتە، ئالاقىدارلار توختامدا ئالاقىدار بوغالتىرلىق ھېساباتىنى تەكشۈرۈش چارىسىنى پۈتۈشۈشى لازىم.326ماددا ۋەزىپە دائىرىسىدىكى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ئىشلىتىش ھوقۇقى، ئۆتۈنۈپ بېرىش ھوقۇقى قانۇنىي ئىگىگە ياكى باشقا تەشكىلاتلارغا تەۋە بولسا، قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلاتلار ۋەزىپە دائىرىسىدىكى شۇ تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتى توغرىسىدا تېخنىكا توختامى تۈزسە بولىدۇ. قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلاتلار ۋەزىپە دائىرىسىدىكى شۇ تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ئىشلىتىش ۋە ئۆتۈنۈپ بېرىش ئارقىلىق ئېرىشكەن پايدىدىن مەلۇم نىسبەتنى ئايرىپ، ۋەزىپە دائىرىسىدىكى شۇ تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ياراتقان شەخسلەرگە مۇكاپات ياكى ھەق بېرىشى كېرەك. قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلاتلار تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتى توختامى تۈزۈپ، ۋەزىپە دائىرىسىدىكى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، ۋەزىپە دائىرىسىدىكى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ياراتقۇچى ئوخشاش شارائىتتا ئالدىن قوبۇل قىلىشقا ھوقۇقلۇق.ۋەزىپە دائىرىسىدىكى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتى قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلاتلارنىڭ خىزمەت ۋەزىپىسىنى ئورۇنداش ياكى ئاساسلىقى قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلاتلارنىڭ ماددىي، تېخنىكا، شارائىتىدىن پايدىلىنىش ئارقىلىق يارىتىلغان تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىدۇر.327ماددا ۋەزىپە سىرتىدىكى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ئىشلىتىش ھوقۇقى، ئۆتۈنۈپ بېرىش ھوقۇقى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ياراتقۇچىغا تەۋە بولىدۇ، تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ياراتقۇچى ۋەزىپە سىرتىدىكى شۇ تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتى توغرىسىدا تېخنىكا توختامى تۈزۈشسە بولىدۇ.328ماددا تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ياراتقۇچى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىگە ئالاقىدار ھۆججەتكە ئۆزىنى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ياراتقۇچى، دەپ يېزىش ھوقۇقىغا ھەمدە شەرەپ گۇۋاھنامىسىگە، مۇكاپاتقا ئېرىشىش ھوقۇقىغا ئىگە.329ماددا تېخنىكىنى قانۇنسىز مونوپول قىلىدىغان، تېخنىكا تەرەققىياتىغا دەخلى قىلىدىغان ياكى باشقىلارنىڭ تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىگە زىيان سالىدىغان تېخنىكا توختامى كۈچكە ئىگە بولمايدۇ.2پاراگراف تېخنىكا يارىتىش توختامى330ماددا تېخنىكا يارىتىش توختامى ئالاقىدارلار يېڭى تېخنىكا، يېڭى مەھسۇلات، يېڭى ھۈنەر ياكى يېڭى ماتېرىيال ۋە ئۇنىڭ سىستېمىسىنى تەتقىق قىلىش ۋە يارىتىشتا تۈزۈشكەن توختامنى كۆرسىتىدۇ.تېخنىكا يارىتىش توختامى ھاۋالىلىك يارىتىش توختامى ۋە ھەمكارلىشىپ يارىتىش توختامىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.تېخنىكا يارىتىش توختامى يازما بولۇشى كېرەك.ئالاقىدارلار كەسىپتە قوللىنىش قىممىتىگە ئىگە پەنتېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتىنى ئايلاندۇرۇش توغرىسىدا تۈزۈشكەن توختامدا تېخنىكا يارىتىش توختامىدىكى بەلگىلىمىلەردىن پايدىلىنىدۇ.331ماددا ھاۋالىلىك يارىتىش توختامىدىكى ھاۋالە قىلغۇچى پۈتۈشكىنى بويىچە تەقىقاتيارىتىش خىراجىتى ۋە ھەق تۆلىشى؛ تېخنىكا ماتېرىيالى، دەسلەپكى سانلىق مەلۇمات بىلەن تەمىنلىشى؛ ھەمكارلىشىدىغان ئىشلارنى تۈگىتىشى؛ تەتقىقاتيارىتىش مۇۋەپپەقىيەتلىرىنى قوبۇل قىلىش لازىم.332ماددا ھاۋالىلىك يارىتىش توختامىدىكى تەتقىق قىلىپ ياراتقۇچى پۈتۈشكىنى بويىچە تەتقىقاتيارىتىش پىلانى تۈزۈشى ۋە ئۇنى يولغا قويۇشى؛ تەتقىقاتيارىتىش خىراجىتىنى مۇۋاپىق ئىشلىتىشى؛ تەتقىقاتيارىتىش خىزمىتىنى ۋاقتىدا تۈگىتىشى؛ تەتقىقاتيارىتىش مۇۋەپپەقىيەتلىرىنى تاپشۇرۇشى، ئالاقىدار تېخنىكا ماتېرىيالى بىلەن تەمىنلىشى زۆرۈر تەتقىقاتيارىتىش مۇۋەپپەقىيىتىنى ئىگىلىشىگە ياردەم بېرىشى كېرەك.333ماددا ھاۋالە قىلغۇچىلاردىن پۈتۈشكىنىگە خىلاپلىق قىلىپ، تەتقىقاتيارىتىش خىزمىتىنىڭ توختاپ قېلىشى، كېچىكىشى ياكى مەغلۇپ بولۇشىغا سەۋەبچى بولغانلىرى خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.334ماددا تەتقىق قىلىپ ياراتقۇچىلاردىن پۈتۈشكىنىگە خىلاپلىق قىلىپ، تەتقىقاتيارىتىش خىزمىتىنىڭ توختاپ قېلىشى، كېچىكىشى، مەغلۇب بولۇشىغا سەۋەبچى بولغانلىرى خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.335ماددا ھەمكارلىشىپ يارىتىش توختامى تۈزۈشكۈچىلەر پۈتۈشكىنى بويىچە مەبلەغ سېلىشى، جۈملىدىن تېخنىكىنى مەبلەغ قىلىپ سېلىشى، تەتقىقاتيارىتىش خىزمىتىگە ئىش تەقسىماتى بويىچە قاتنىشىشى، تەتقىقاتيارىتىش خىزمىتىگە ھەمكارلىشىشى ۋە ماسلىشىشى كېرەك.336ماددا ھەمكارلىشىپ يارىتىش توختامى تۈزگەنلەردىن پۈتۈشكىنىگە خىلاپلىق قىلىپ، تەتقىقاتيارىتىش خىزمىتىنىڭ توختاپ قېلىشى، كېچىكىشى ياكى مەغلۇپ بولۇشىغا سەۋەبچى بولغانلىرى خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.337ماددا تېخنىكا يارىتىش توختامىدىكى نىشان تېخنىكىنى باشقىلار ئاشكارىلاپ قويغانلىقى تۈپەيلىدىن، تېخنىكا يارىتىش توختامىنى ئىجرا قىلىشنىڭ ئەھمىيىتى قالمىغان بولسا، ئالاقىدارلار توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ.338ماددا تېخنىكا يارىتىش توختامىنى بىكار قىلىش جەريانىدا يەڭگىلى بولمايدىغان تېخنىكا قىيىنچىلىقى سەۋەبىدىن تەتقىقاتيارىتىش خىزمىتى مەغلۇب بولغان ياكى قىسمەن مەغلۇب بولغان بولسا، بۇ خەۋپخەتەر جاۋابكارلىقىنى ئالاقىدارلار پۈتۈشىدۇ. پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، خەۋپخەتەر جاۋابكارلىقىنى ئالاقىدارلار مۇۋاپىق ئۈستىگە ئالىدۇ.بىر تەرەپ ئالدىنىقى تارماقتا بەلگىلەنگەن تەتقىقات يارىتىش خىزمىتىنىڭ مەغلۇب بولۇشى ياكى قىسمەن مەغلۇب بولۇشىغا سەۋەبچى بولۇش ئېھتىمالى بار ئەھۋالنى بايقىغاندا، يەنە بىر تەرەپكە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى ھەمدە مۇۋاپىق تەدبىر قوللىنىپ، زىياننى ئازايتىشى كېرەك. ۋاقتىدا ئۇقتۇرماي ھەمدە مۇۋاپىق تەدبىر قوللانماي زىياننى ئېغىرلاشتۇرۇۋەتسە، ئېغىرلىشىپ كەتكەن زىيان جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.339ماددا ئالاقىدار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ھاۋالە بويىچە يارىتىلغان كەشپىياتئىجادىيەتتە پاتېنت ئىلتىماس ھوقۇقى تەتقىق قىلىپ ياراتقۇچىدا بولىدۇ، تەتقىق قىلىپ ياراتقۇچى پاتېنت ھوقۇقىغا ئېرىشكەن بولسا، ھاۋالە قىلغۇچى بۇ پاتېنتنى ھەقسىز يولغا قويسا بولىدۇ.تەتقىق قىلىپ ياراتقۇچى پاتېنت ئىلتىماس ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بەرگەندە، ھاۋالە قىلغۇچى ئوخشاش شەرت ئاستىدا ئالدىن قوبۇل قىلىشقا ھوقۇقلۇق.340ماددا ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ھەمكارلىشىپ يارىتىلغان كەشپىياتئىجادىيەتتە پاتېنت ئىلتىماس ھوقۇقى ھەمكارلىشىپ ياراتقۇچىلارغا ئورتاق تەۋە بولىدۇ. بىر تەرەپ ئۆزىنىڭ ئورتاق ۋە پاتېنت ئىلتىماس ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بەرگەندە قالغان تەرەپلەر ئوخشاش شەرت ئاستىدا ئالدىن قوبۇل قىلىشقا ھوقۇقلۇق.ھەمكارلىشىپ ياراتقۇچى بىر تەرەپ ئۆزىنىڭ ئورتاق پاتېنت ئىلتىماس ھوقۇقىدىن ۋاز كەچكەنلىكىنى ئېلان قلغاندا، يەنە بىر تەرەپ ئۆز ئالدىغا ئىلتىماس قىلسا ياكى قالغان تەرەپلەر بىرلىكتە ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ. ئىلتىماس قىلغۇچى پاتېنت ھوقۇقىغا ئېرىشكەن بولسا، پاتېنت ئىلتىماس ھوقۇقىدىن ۋاز كەچكەن تەرەپ بۇ پاتېنتنى ھەقسىز يولغا قويسا بولىدۇ.ھەمكارلىشىپ ياراتقۇچى بىر تەرەپ پاتېنتنى ئىلتىماس قىلىشقا قوشۇلمىسا، يەنە بىر تەرەپ ياكى قالغان تەرەپلەرنىڭ پاتېنت ئىلتىماس قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.341ماددا ھاۋالە بويىچە ياكى ھەمكارلىشىپ ياراتقان تېخنىكىنىڭ مەخپىي مۇۋەپپەقىيەتلىرىنى ئىشلىتىش ھوقۇقى، ئۆتۈنۈپ بېرىش ھوقۇقى ۋە ئۇنىڭ پايدىسىنى تەقسىم قىلىش چارىسىنى ئالاقىدارلار پۈتۈشىدۇ. پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، ئالاقىدارلار ئىشلىتىش ۋە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە ھوقۇقلۇق، لېكىن ھاۋالە بويىچە ياراتقان تەتقىق قىلىپ ياراتقۇچىنىڭ تەتقىقاتيارىتىش مۇۋەپپەقىيەتلىرىنى ھاۋالە قىلغۇچىغا تاپشۇرماي تۇرۇپ، ئۈچىنچى كىشىگە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە يول قويۇلمايدۇ.3پاراگراف تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامى342ماددا تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامى پاتېنت ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش، پاتېنت ئىلتىماس ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ۋە پاتېنتنى يولغا قويۇش ئىجازەت توختامىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامى يازما بولۇشى كېرەك.343ماددا تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىدا ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى بىلەن قوبۇل قىلغۇچى پاتېنتنى يولغا قويۇش دائىرىسى ياكى تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىش دائىرىسىنى پۈتۈشتە بولىدۇ. لېكىن، تېخنىكا رىقابىتىگە ۋە تېخنىكا تەرەققىياتىغا چەك قويۇشقا يول قويۇلمايدۇ.344ماددا پاتېنتنى يولغا قويۇش ئىجازەت توختامى شۇ پاتېنت ھوقۇقى داۋاملىشىدىغان مەزگىلدىلا كۈچكە ئىگە بولىدۇ. پاتېنت ھوقۇقىنىڭ كۈچكە ئىگە مۆھلىتى توشسا ياكى پاتېنت ھوقۇقى كۈچكە ئىگە ئەمەس دەپ ئېلان قىلىنسا، پاتېنت ھوقۇقى ئىگىسىنىڭ شۇ پاتېنت توغرىسىدا باشقىلار بىلەن پاتېنتنى يولغا قويۇش ئىجازەت توختامى تۈزۈشىگە يول قويۇلمايدۇ.345ماددا پاتېنتنى يولغا قويۇش ئىجازەت توختامىدىكى ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى قوبۇل قىلغۇچىنىڭ پاتېنتنى يولغا قويۇشىغا پۈتۈشكىنى بويىچە ئىجازەت بېرىشى، پاتېنتنى يولغا قوۇشقا دائىر تېخنىكا ماتېرىيالىنى تاپشۇرۇشى، تېخنىكا جەھەتتە زۆرۈر يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك.346ماددا پاتېنتنى يولغا قويۇش ئىجازەت توختامىدىكى قوبۇل قىلغۇچى پاتېنتنى پۈتۈشكىنى بويىچە يولغا قويۇشى، پۈتۈم سىرتىدىكى ئۈچىنچى كىشىنىڭ شۇ پاتېنتنى يولغا قويۇشىغا ئىجازەت بەرمەسلىكى ھەمدە ئىشلىتىش ھەققىنى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىشى كېرەك.347ماددا تېخنىكا مەخپىيىتىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىدىكى ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى پۈتۈشكىنى بويىچە تېخنىكا ماتېرىيالى بىلەن تەمىنلىشى، تېخنىكا جەھەتتە يېتەكچىلىك قىلشى، تېخنىكىنىڭ ئەمەلىي ۋە ئىشەنچلىك بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلشى، مەخپىيەتلىك ساقلاش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.348ماددا تېخنىكا مەخپىيىتىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىدىكى قوبۇل قىلغۇچى پۈتۈشكىنى بويىچە تېخنىكا ئىشلىتىشى، ئىشلىتىش ھەققى تۆلىشى، مەخپىيەتلىك ساقلاش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.349ماددا تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىدىكى ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى ئۆزىنىڭ شۇ تېخنىكىنىڭ قانۇنلۇق ئىگىسى ئىكەنلىكى ھەمدە تەمىنلىگەن تېخنىكىسىنىڭ مۇكەممەل، خاتاسىز ۋە ئۈنۈملۈك ئىكەنلىكى، پۈتۈشكەن نىشانغا يەتكۈزەلەيدىغانلىقى توغرىسىدا كاپالەت بېرىشى كېرەك.350ماددا تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىدىكى قوبۇل قىلغۇچى پۈتۈشكەن دائىرە ۋە مۆھلەت بويىچە، ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى تەمىنلىگەن تېخنىكىنىڭ ئاشكارىلانمىغان قىسمىنىڭ مەخپىيىتىنى ساقلاش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.351ماددا ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى تېخنىكىنى توختامدا پۈتۈشكىنى بويىچە ئۆتۈنمىسە، ئىشلىتىش ھەققىنىڭ بىر قىسمى ياكى ھەممىسىنى قايتۇرۇشى ھەمدە خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم؛ پاتېنتنى يولغا قويۇشتا ياكى تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىشتا پۈتۈشكەن دائىرىدىن ھالقىپ كەتكەنلەر، پۈتۈمگە خىلاپلىق قىلىپ ئۈچىنچى كىشىنىڭ شۇ پاتېنتنى يولغا قويۇشىغا ياكى شۇ تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىشىغا ئۆز مەيلىچە ئىجازەت بەرگەنلەر خىلاپلىق ھەرىكىتىنى توختىتىشى، خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم؛ پۈتۈشكەن مەخپىيەتلىك ساقلاش مەجبۇرىيىتىگە خىلاپلىق قىلغانلار خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.352ماددا قوبۇل قىلغۇچى ئىشلىتىش ھەققىنى پۈتۈشكىنى بويىچە تاپشۇرمىسا، تولۇقلاپ تاپشۇرۇشى ھەمدە پۈتۈشكىنى بويىچە خىلاپلىق پۇلى تۆلىشى كېرەك؛ ئىشلىتىش ھەققىنى تولۇقلاپ تاپشۇرمىغان ياكى خىلاپلىق پۇلىنى تۆلىمىگەنلەر پاتېنتنى يولغا قويۇشنى ياكى تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىشنى توختىتىشى، تېخنىكا ماتېرىيالنى قايتۇرۇشى، خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم؛ پاتېنتنى يولغا قويۇشتا ياكى تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىشتا پۈتۈشكەن دائىرىدىن ھالقىپ كەتكەنلەر ئۆتۈنۈپ بەرگۈچىنىڭ ۋەدىسىنى ئالماي تۇرۇپ، ئۈچىنچى كىشىنىڭ شۇ پاتېنتنى يولغا قويۇشىغا ياكى تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىشىغا ئۆز مەيلىچە ئىجازەت بەرگەنلەر خىلاپلىق ھەرىكىتىنى توختىتىشى، خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم؛ پۈتۈشكەن مەخپىيەتلىك ساقلاش مەجبۇرىيىتىگە خىلاپلىق قىلغانلار خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.353ماددا قوبۇل قىلغۇچى پۈتۈشكىنى بويىچە پاتېنتنى يولغا قويۇپ، تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىپ باشقىلارنىڭ قانۇنىي ھوقۇقمەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزسە، جاۋابكارلىقنى ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.354ماددا ئالاقىدارلار ئۆز ئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈش پرىنسىپى بويىچە، تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىدا پاتېنتنى يولغا قويۇپ، تېخنىكا مەخپىيىتىدىن پايدىلىنىپ داۋاملىق يېڭىلىغان تېخنىكا مۇۋەپپەقىيەتلىرىدىن تەڭ بەھرىمەن بولۇش چارىسىنى پۈتۈشسە بولىدۇ. پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، بىر تەرەپ داۋاملىق يېڭىلىغان تېخنىكا مۇۋەپپەقىيەتلىرىدىن باشقا تەرەپلەرنىڭ تەڭ بەھرىمەن بولۇش ھوقۇقى بولمايدۇ.355ماددا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا تېخنىكا ئىمپورتئېكىسپورت توختامى ياكى پاتېنت، پاتېتنت ئىلتىماس توختامى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلىنىدۇ.4پاراگراف تېخنىكا مەسلىھەتچىلىك توختامى ۋە تېخنىكا مۇلازىمەت توختامى356ماددا تېخنىكا مەسلىھەتچىلىك توختامى مۇئەييەن تېخنىكا تۈرىنى مۇمكىنلىك دەلىلى، تېخنىكىلىق مۆلچەر، مەخسۇس تېخنىكىلىق تەكشۈرۈش ۋە ئانالىز قىلىپ باھالاش دوكلاتى قاتارلىقلار بىلەن تەمىنلەيدىغان توختاملارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.تېخنىكا مۇلازىمەت توختامى بىر تەرەپ تېخنىكا بىلىمى ئارقىلىق يەنە بىر تەرەپنىڭ مۇئەييەن تېخنىكا مەسلىلىسىنى ھەل قىلىپ بېرىش ئۈچۈن تۈزگەن توختامنى كۆرسىتىدۇ، قۇرۇلۇش توختامى ۋە كاسىنا ئىش توختامى بۇنىڭغا كىرمەيدۇ.357ماددا تېخنىكا مەسلىھەتچىلىك توختامىدىكى ھاۋالە قىلغۇچى پۈتۈشكىنى بويىچە مەسلىھەتلىشىدىغان مەسىلىنى شەرھلەپ بېرىشى، تېخنىكا ئارقا كۆرۈنۈش ماتېرىيالى، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك تېخنىكا ماتېرىياللىرى، سانلىق مەلۇماتلار بىلەن تەمىنلىشى؛ ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ خىزمەت مۇۋەپپەقىيىتىنى قوبۇل قىلىشى ۋە ھەق تۆلىشى لازىم.358ماددا تېخنىكا مەسلىھەتچىلىك توختامىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچى پۈتۈشكەن مۆھلەتتە مەسلىھەت دوكلاتىنى قولدىن چىقىرىشى ياكى جاۋاب بېرىشى؛ مەسلىھەت دوكلاتىنى پۈتۈشكەن تەلەپكە يەتكۈزۈشى لازىم.359ماددا تېخنىكا مەسلىھەتچىلىك توختامىدىكى ھاۋالە قىلغۇچى زۆرۈر سانلىق مەلۇمات ۋە ماتېرىياللار بىلەن پۈتۈشكىنى بويىچە تەمىنلىمەي، خىزمەتنىڭ سۈرئىتى ۋە سۈپىتىگە تەسىر يەتكۈزگەن، خىزمەت مۇۋەپپەقىيەتلىرىنى قوبۇل قىلمىغان ياكى مۆھلەت ئۆتكەندە قوبۇل قىلغان بولسا، تۆلىگەن ھەقنى قايتۇرۇۋېلىشقا بولمايدۇ، تۆلىمىگەن ھەقنى تۆلىشى كېرەك.تېخنىكا مەسلىھەتچىلىك توختامىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچىلاردىن مەسلىھەت دوكلاتىنى ۋاقتىدا تاپشۇرمىغانلىرى ياكى تاپشۇرغان مەسلىھەت دوكلاتى پۈتۈشكىنى بويىچە بولمىغانلىرى ھەققىنى ئاز ئېلىش ياكى ئالماسلىق قاتارلىق خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.تېخنىكا مەسلىھەتچىلىك توختامىدىكى ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ پۈتۈشكەن تەلەپكە ئۇيغۇن كېلىدىغان مەسلىھەت دوكىلاتىغا ۋە پىكىرىگە ئاساسەن تەدبىر كۆرۈش نەتىجىسىدە كېلىپ چىققان زىياننى ھاۋالە قىلغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.360ماددا تېخنىكا مۇلازىمەت توختامىدىكى ھاۋالە قىلغۇچى پۈتۈشكىنى بويىچە خىزمەت شارائىتى يارىتىپ بېرىشى، ماسلىشىدىغان ئىشلارنى تۈگىتىشى، خىزمەت نەتىجىسىنى قوبۇل قىلىشى ۋە ھەق تۆلىشى كېرەك.361ماددا تېخنىكا مۇلازىمەت توختامىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچى پۈتۈشكىنى بويىچە مۇلازىمەت تۈرلىرىنى قولدىن چىقىرىشى، تېخنىكىلىق مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشى، خىزمەت سۈپىتىگە كاپالەتلىك قىلىشى ھەمدە تېخنىكىلىق مەسلىلىلەرنى ھەل قىلىدىغان بىلىملەرنى ئۆگىتىشى لازىم.362ماددا تېخنىكا مۇلازىمەت توختامىدىكى ھاۋالە قىلغۇچى توختامدىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلماي ياكى پۈتۈشكىنى بويىچە ئادا قىلماي، خىزمەت سۈرئىتى ۋە سۈپىتىگە تەسىر يەتكۈزسە، خىزمەت نەتىجىسىنى قوبۇل قىلمىسا ياكى مۆھلەت ئۆتكەندە قوبۇل قىلسا، تۆلىگەن ھەقنى قايتۇرۇۋېلىشقا بولمايدۇ، تۆلىمىگەن ھەقنى تۆلىشى كېرەك.تېخنىكا مۇلازىمەت توختامىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچىلاردىن مۇلازىمەت خىزمىتىنى توختامدا پۈتۈشكىنى بويىچە تۈگەتمىگەنلىرى ھەق ئالماسلىق قاتارلىق خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.363ماددا تېخنىكا مەسلىھەتچىلىك توختامى، تېخنىكا مۇلازىمەت توختامىنى ئىجرا قىلىش جەريانىدا، ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلغۇچى تەمىنلىگەن تېخنىكىلىق ماتېرىيال ۋە خىزمەت شارائىتىدىن پايدىلىنىپ ياراتقان يېڭى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيەتلىرى ھاۋالە قىلىنغۇچىغا مەنسۇپ بولىدۇ. ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ خىزمەت مۇۋەپپەقىيىتىدىن پايدىلىنىپ ياراتقان يېڭى تېخنىكا مۇۋەپپەقىيىتى ھاۋالە قىلغۇچىغا مەنسۇپ بولىدۇ. ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى شۇ بويىچە بولىدۇ.364ماددا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا تېخنىكا ۋاستىچىلىك توختامى، تېخنىكا جەھەتتە يېتىشتۈرۈش توختامىغا دائىر ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلىنىدۇ.365ماددا ساقلاش توختامى ساقلىغۇچى ساقلاتقۇچى تاپشۇرغان ساقلانمىنى ساقلاپ بېرىدىغان ھەمدە قايتۇرۇپ بېرىدىغان توختامدۇر.366ماددا ساقلاتقۇچى ساقلىغۇچىغا پۈتۈشكىنى بويىچە ساقلاش ھەققى تۆلىشى كېرەك.ئالاقىدارلار ساقلاش ھەققىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 16ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، ساقلاش ھەقسىز بولىدۇ.367ماددا ساقلاش توختامى ساقلانما تاپشۇرۇلغان چاغدىن باشلاپ پۈتكەن بولىدۇ، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.368ماددا ساقلاتقۇچى ساقلانمىنى ساقلىغۇچىغا تاپشۇرغاندا، ساقلىغۇچى ساقلاش ئىسپاتى بېرىشى كېرەك، لېكىن ئايرىم سودىلىشىش ئادىتى بارلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.369ماددا ساقلىغۇچى ساقلانمىنى ئوبدان ساقلىشى لازىم.ئالاقىدارلار ساقلاپ بېرىدىغان ئورۇن ياكى ئۇسۇلنى پۈتۈشسە بولىدۇ. جىددىي ئەھۋالنى ياكى ساقلاتقۇچىنىڭ مەنپەئىتىنى قوغداش كۆزدە تۇتۇلغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ساقلاش ئورنى ياكى ئۇسۇلىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆزگەرتىشكە بولمايدۇ.370ماددا ساقلاتقۇچى تاپشۇرغان ساقلانمىدا نۇقسان بولسا ياكى ساقلانمىنىڭ خاراكتېرىگە قاراپ ئالاھىدە ساقلاش تەدبىرى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، ساقلاتقۇچى ئالاقىدار ئەھۋاللارنى ساقلىغۇچىغا ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك. ساقلاتقۇچى ئۇقتۇرۇپ قويمىغانلىقتىن ساقلانما زىيانغا ئۇچرىسا، ساقلىغۇچى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ؛ ساقلىغۇچى شۇ سەۋەبتىن زىيان تارتسا، ساقلىغۇچى بىلگەن ياكى بلىشكە تېگىشلىك بولغان ھەمدە تولۇقلاش تەدبىرى قوللىنىلمىغانلىرىدىن باشقىلىرىنىڭ زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ساقلاتقۇچى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.371ماددا ساقلىغۇچىنىڭ ساقلانمىنى ئۈچىنچى كىشىنىڭ ساقلىشىغا بېرىشىگە يول قويۇلمايدۇ، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.ساقلىغۇچىلاردىن ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ساقلانمىنى ئۈچىنچى كىشىنىڭ ساقلىشىغا بېرىپ زىيانغا ئۇچراتقانلىرى زىياننى تۆلەش جاۋبكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.372ماددا ساقلىغۇچىنىڭ ساقلانمىنى ئىشلىتىشىگە ياكى ئۈچىنچى كىشىنىڭ ئىشلىتىشىگە رۇخسەت قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.373ماددا ئۈچىنچى كىشى ساقلانمىدا ھوقۇقنى تەشەببۇس قىلسا، ساقلانمىنى قانۇن بويىچە ئامان ساقلىغان ياكى ئىجرا قىلغاننى ھېسابقا ئالمىغاندا، ساقلىغۇچى ساقلانمىنى ساقلاتقۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك.ئۈچىنچى كىشى ساقلىغۇچى ئۈستىدىن دەۋا قىلسا ياكى ساقلانمىنى تۇتۇپ قېلىشنى ئىلتىماس قىلسا، ساقلىغۇچى ساقلاتقۇچىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى لازىم.374ماددا ساقلاش سۈرۈكىدە ساقلىغۇچىنىڭ ئوبدان ساقلىماسلىقى تۈپەيلىدىن ساقلانما بۇزۇلسا، يىتۈپ كەتسە، ساقلىغۇچى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن ساقلاش ھەقسىز بولۇپ، ساقلىغۇچى ئۆزىنىڭ زور سەۋەنلىكى يوقلۇقىنى ئىسپاتلاپ بېرەلىسە زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.375ماددا ساقلاتقۇچى پۇل، ئاكسىيە ياكى باشقا قىممەتلىك بۇيۇملارنى ساقلىتىشتا، ساقلىغۇچىغا ئېيتىپ قويۇشى، ئۇنى ساقلىغۇچى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشى ياكى پېچەتلىشى كېرەك. ساقلاتقۇچى ئېيتىپ قويمىغان بولسا، بۇ نەرسە بۇزۇلغان ياكى يوقالغاندىن كېيىن، ساقلىغۇچى ئادەتتىكى نەرسە قاتارىدا تۆلەپ بەرسە بولىدۇ.376ماددا ساقلاتقۇچى ساقلانمىنى خالىغان چاغدا ئېلىپ كەتسە بولىدۇ.ئالاقىدارلار ساقلاش سۈرۈكىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، ساقلىغۇچى ساقلاتقۇچىدىن ساقلانمىنى ئېلىپ كېتىشنى ھەر ۋاقىت تەلەپ قىلسا بولىدۇ؛ ساقلاش سۈرۈكىنى پۈتۈشكەندە، ساقلىغۇچىنىڭ ئالاھىدە سەۋەبى بولمىسا، ساقلاتقۇچىدىن ساقلانمىنى مۇدەتتىن بۇرۇن ئېلىپ كېتىشنى تەلەپ قىلسا بولمايدۇ.377ماددا ساقلاش سۈرۈكى توشسا ياكى ساقلاتقۇچى ساقلانمىنى مۇدەتتىن بۇرۇن ئالماقچى بولسا، ساقلىغۇچى ئەسلىي نەرسە ۋە ئۇنىڭ ھاسىلاتىنى ساقلاتقۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىشى كېرەك.378ماددا ساقلىغۇچىلاردىن پۇل ساقلاپ بەرگەنلىرى شۇ تۈر، شۇ ساندىكى پۇلنى قايتۇرۇپ بەرسە بولىدۇ. باشقا سەپلىمە ساقلاپ بەرگەنلىرى پۈتۈشكىنى بويىچە شۇ تۈر، شۇ سۈپەت، شۇ ساندىكى نەرسىنى قايتۇرۇپ بەرسە بولىدۇ.379ماددا ھەقلىق ساقلاش توختامىدا، ساقلاتقۇچى پۈتۈشكەن مۆھلەت بويىچە ساقلىغۇچىغا ساقلاش ھەققى تۆلىشى كېرەك.ئالاقىدارلار تۆلەش مۆھلىتىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 61ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچىمۇ بېكىتكىلى بولمىسا، ساقلانمىنى ئالغان چاغدىلا تۆلىشى كېرەك.380ماددا ساقلاتقۇچى ساقلاش ھەققى ۋە باشقا خىراجەتلەرنى پۈتۈشكىنى بويىچە تۆلىمىسە، ساقلىغۇچىدا ساقلانمىنى قالدۇرۇپ تۇرۇش ھوقۇقى بولىدۇ، لېكىن ئالاقىدارلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.381ماددا ئامباردا ساقلاش توختامى ساقلىغۇچى ساقلاتقۇچى تاپشۇرغان ئامبار ساقلانمىسىنى ساقلايدىغان ۋە ساقلاتقۇچى ئامباردا ساقلاش ھەققى تۆلەيدىغان توختامدۇر.382ماددا ئامباردا ساقلاش توختامى پۈتكەن چاغدىن باشلاپ كۈچكە ئىگە بولىدۇ.383ماددا ساقلاتقۇچى ئاسان ياندىغان، ئاسان پارتلايدىغان، زەھەرلىك، چىرىتكۈچى، رادىئوئاكتىپ بۇيۇم قاتارلىق خەتەرلىك بۇيۇملارنى ياكى ئاسان سۈپىتى ئۆزگىرىدىغان بۇيۇملارنى ساقلاتماقچى بولسا، شۇ بۇيۇملارنىڭ خۇسۇسىيىتىنى چۈشەندۈرۈشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى بېرىشى كېرەك.ساقلىغۇچى ئالدنىقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغان ساقلاتقۇچىنىڭ ساقلانمىسىنى ساقلاشنى رەت قىلسا بولىدۇ، زىياندىن ساقلىنىش ئۈچۈن مۇناسىپ تەدبىر قوللانسىمۇ بولىدۇ، ئۇنىڭغا كەتكەن خىراجەتنى ساقلاتقۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.ساقلىغۇچى ئاسان يانىدىغان، ئاسان پارتلايدىغان، زەھەرلىك، چىرىتكۈچى، رادىئوئاكتىپ بۇيۇم قاتارلىق خەتەرلىك بۇيۇملارنى ساقلاشتا مۇناسىپ ساقلاش شارائىتىنى ھازىرلىشى كېرەك.384ماددا ساقلىغۇچى ئامبارغا كىرگەن ساقلانمىنى پۈتۈشكىنى بويىچە تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشى كېرەك. ساقلىغۇچى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋالغاندا، ساقلانمىنىڭ پۈتۈشكىنىدەك بولمىغانلىقىنى بايقىسا، ساقلاتقۇچىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى لازىم. ساقلىغۇچى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋالغاندىن كېيىن، ساقلانمىنىڭ تۈرى، سانى، سۈپىتى پۈتۈشكىندەك بولمىغانلىرىنىڭ زىيىنىنى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.385ماددا ساقلاتقۇچى ساقلانمىنى تاپشۇرغان چاغدا، ساقلىغۇچى ئامبار تالونى بېرىشى كېرەك.386ماددا ساقلىغۇچى ئامبار تالونىغا ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى كېرەك، ئامبار تالونى تۆۋەندىكى مەزمۇننى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:1 ساقلاتقۇچىنىڭ نامى ياكى ئىسىمفامىلىسى ۋە ئولتۇرۇشلۇق ئورنى؛2 ساقلانمىنىڭ تۈرى، مىقدارى، سۈپىتى، ئورۇسى، بىرلىك سانى ۋە بەلگىسى؛3 ساقلانمىنىڭ ئۇپراش ئۆلچىمى؛4 ساقلاش ئورنى؛5 ساقلاش سۈرۈكى؛6 ساقلاش ھەققى؛7 ساقلانمىدىن سۇغۇرتا بېجىرىلگەنلىرىنىڭ سۇغۇرتا سوممىسى، سۈرۈكى، شۇنىڭدەك سۇغۇرتىچىنىڭ نامى؛8 تالون كەسكۈچى، كەسكەن جاي ۋە كەسكەن ۋاقىت.387ماددا ئامبار تالونى ساقلانمىنى ئالىدىغان ئىسپاتتۇر. ساقلاتقۇچى ياكى تالون بار كىشى تالون كەينىگە ئىمزا قويغان ھەمدە ساقلىغۇچى ئىمزا قويغان ياكى تامغا باسقاندىن كېيىن، ساقلانمىنى ئېلىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولىدۇ. 388ماددا ساقلىغۇچى ساقلاتقۇچى ياكى تالون بار كىشىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، ساقلانمىنى تەكشۈرۈشكە ياكى ئەۋرىشكە ئېلىشقا قوشۇلۇشى كېرەك.389ماددا ساقلىغۇچى ساقلانمىنىڭ سۈپىتى ئۆزگەنلىكى ياكى بۇزۇلغانلىقىنى سەزسە، ساقلاتقۇچىغا ياكى تالون بار كىشىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.390ماددا ساقلىغۇچى ساقلانمىنىڭ سۈپىتى ئۆزگەرگەنلىكتىن ياكى بۇزۇلغانلىقتىن، باشقا ساقلانمىلارنىڭ بىخەتەرلىكى ۋە نورمال ساقلىنىشىغا خەۋپ يەتكۈزگەنلىكىنى سەزسە، ساقلاتقۇچىنىڭ ياكى ئامبار تالونى تۇتقۇچىنىڭ زۆرۈر بىر تەرەپ قىلىشىنى سۈيلىشى كېرەك. ئەھۋال جىددىي بولسا، ساقلىغۇچى زۆرۈر بىر تەرەپ قىلسا بولىدۇ، لېكىن بىر تەرەپ قىلىپ بولغاندىن كېيىن، بۇ ئەھۋالنى ساقلاتقۇچىغا ياكى ئامبار تالونى تۇتقۇچىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.391ماددا ئالاقىدارلار ساقلاش سۈرۈكىنى پۈتۈشمىگەن ياكى ئېنىق پۈتۈشمىگەن بولسا، ساقلاتقۇچى ياكى ئامبار تالونى تۇتقۇچى ئامبار ساقلانمىسىنى خالىغان چاغدا ئېلىپ كەتسە بولىدۇ، ساقلىغۇچىمۇ ساقلاتقۇچىدىن ياكى ئامبار تالونى تۇتقۇچىدىن ئامبار ساقلانمىسىنى ئېلىپ كېتىشنى ھەر ۋاقىت تەلەپ قىلسا بولىدۇ، لېكىن زۆرۈر تەييارلىق ۋاقتى بېرىش كېرەك.392ماددا ساقلاش سۈرۈكى توشقاندا، ساقلاتقۇچى ياكى ئامبار تالونى تۇتقۇچى ئامبار ساقلانمىسىنى ئامبار تالونىغا ئاساسەن ئېلىپ كېتىشى كېرەك. ساقلاتقۇچى ياكى ئامبار تالونى تۇتقۇچى مالنى مۇددەتتىن كېيىن ئالسا، ساقلاش ھەققىنى ئاشۇرۇپ ئېلىش كېرەك؛ مالنى مۇددەتتىن بۇرۇن ئالسا، ساقلاش ھەققى كېمەيتىلمەيدۇ.393ماددا ساقلاش سۈرۈكى توشسىمۇ، ساقلاتقۇچى ياكى تالون بار كىشى ساقلانمىنى ئالمىسا، ساقلىغۇچى ئۇنى مۇۋاپىق مۆھلەتتە ئېلىپ كېتىشكە سۈيلىسە بولىدۇ، مۆھلىتى ئۆتۈپ كەتسىمۇ ئالمىسا، ساقلىغۇچى ساقلانمىنى ئېلىپ ساقلاپ قويسا بولىدۇ.394ماددا ساقلانما ساقلىغۇچىنىڭ ساقلاش سۈرۈكى ئىچىدە ئوبدان ساقلىمىغانلىقى تۈپەيلىدىن بۇزۇلسا، يىتۈپ كەتسە، ساقلىغۇچى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.ساقلانمىنىڭ خۇسۇسىيىتى، ئورۇسى پۈتۈشكىنىدەك بولمىغانلىقى ياكى كۈچكە ئىگە ساقلاش سۈرۈكىدىن ئۆتۈپ كەتكەنلىكى تۈپەيلىدىن ساقلانمىنىڭ سۈپىتى ئۆزگەرگەن، بۇزۇلغان بولسا، ساقلىغۇچى زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.395ماددا بۇ بابتا بەلگىلىمە چىقىرىلمىغانلىرىغا ساقلاش توختامىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.
|
بورىس جونسوننىڭ ماقالىسى ئىسلام دۈشمەنلىكىنى ئەۋج ئالدۇرۇۋەتتى ئۇيغۇرچەبورىس جونسوننىڭ ماقا...بورىس جونسوننىڭ ماقالىسى ئىسلام دۈشمەنلىكىنى ئەۋج ئالدۇرۇۋەتتىئەنگلىيە باش ۋەزىرى بورىس جونسوننىڭ بۇلتۇر چايشاپلىق ئاياللار ھەققىدە ئېلان قىلغان ماقالىسى ئەنگلىيەدە ئىسلام دۈشمەنلىكىنى ئەۋج ئالدۇرۇۋەتتى.03.09.2019 18.04.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: ئەنگلىيەدە نەپرەت جىنايەتلىرىنى كۆزىتىدىغان ئاممىۋى تەشكىلات نىڭ 2018 يىللىق دوكلاتىغا ئاساسلانغاندا، ئالدىنقى ئايدا باش ۋەزىر بولغان بورىس جونسوننىڭ بۇلتۇر گېزىتى دە ئېلان قىلغان ماقالىسىدە، قارا چايشاپلىق ئاياللارنى پوچتا ساندۇقى ۋە بانكا بۇلاڭچىسى غا ئوخشىتىشىدىن كېيىن، دۆلەتتە مۇسۇلمانلارغا قارىتىلغان نەپرەت جىنايەتلىرىدە 375 ئېشىش كۆرۈلگەن. جۈملىدىن ماقالە ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، قارا چايشاپلىق22 ئايال دۇچ كەلگەن جنايەت بىلەن قوشۇلۇپ، 28 نەپرەت جىنايىتى سادىر قىلىنغان. ماقالىنىڭ ئېلان قىلىنىشىدىن كېيىن ئىسلام دۈشمەنلىكىنىڭ ئەۋج ئېلىپ كېتىشىدە مۇھىم رول ئوينىغان ئامىللاردىن بىرى، بىر مۇسۇلماننى جازالاندۇرغىن تېمىلىق ئىمزاسىز مەكتۇپ ئارقىلىق باشلانغان ھەرىكەت بولغان . بۇ ھەرىكەت جەريانىدا دۆلەتتە 37 نەپرەت جىنايىتى سادىر قىلىنغان.مۇسۇلمانلارغا قارشى سادىر قىلىنغان نەپرەت جىنايەتلىرىنىڭ كۆپىنچىسى رەسمىي ساھەلەردە سادىر قىلىنغان. بۇ، ئىسلام دۈشمەنلىكىنىڭ نورمال ئەھۋالغا ئايلىنىپ قېلىشىدا تۈرتكىلىك رول ئوينىغان.دوكلاتتا قەيت قىلىنىشىچە، ئايرىمچىلىق، نەپرەتلىك باياناتلار ۋە مۇسۇلمانلارغا قارشى دۈشمەنلىك قىلىش ھادىسىلىرى ئەنگلىيەدە نەپرەتنىڭ ۋە كۆرەلمەسلىكنىڭ بارغانسېرى يامانلىشىپ كېتىۋاتقانلىقىدىن دېرەك بېرىدىكەن.ئەنگلىيەدە بۇلتۇر مارت ئېيىدا ئېلان قىلىنغان بىر مۇسۇلماننى جازانلاندۇغىن كۈنى تېمىلىق ئوچۇق خەت ئارقىلىق، خەلق ئاممىسى مۇسۇلمانلارغا قارىتا زوراۋانلىق ۋەقەلىرىنى سادىر قىلىشقا تەشۋىق قىلىنغانىدى.خەتكۈچ: ماقالە , بورىس جونسون , ئىسلام دۈشمەنلىكى , ئەنگلىيە
|
جەتىسۋدا جۇقپالى ىندەت ءورشىپ، وبلىس سارى ايماققا ءوتتىجەتىسۋدا جۇقپالى ىندەتتىڭ تارالۋ قاۋىپى تاعى دا جوعارىلاي تۇسكەن سياقتى. ويتكەنى، سوڭعى بىرەر تاۋلىكتە وبىلستا 91 ادامنان كورونۆيرۋس بەلگىسى انىقتالعان ەكەن. ال ايماق سارى ايماق ساناتىنا كىردى.تۋريزم 15 ناۋرىز، 2021تاڭداي قاقتىرعان تۇرگەن شاتقالىاسقارالى الاتاۋدىڭ باۋىرىنا سۇعىنىپ جاتقان تۇرگەن اتتى اۋىل بار. الماتى وبلىسىنىڭ ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ اۋماعىندا عوي. جەتىسۋداعى تۇمسا تابيعات ءدال وسى مەكەنگە كەلگەندە شىنايى كوركەمدىك پەن ەرەكشەلىككە بارىن سالعان سياقتى. ويتكەنى، اينالاسىن تاۋ قورشاعان ولكەدە ساف اۋا، جانۋارلار الەمى مەن وسىمدىكتەر دۇنيەسىنىڭ باسى قوسىلىپ، ءبىر ۇيلەسىم تاۋىپ تۇرعانداي اسەرگە بولەيدى.اسقارالى الاتاۋدىڭ باۋىرىنا سۇعىنىپ جاتقان تۇرگەن اتتى اۋىل بار. الماتى وبلىسىنىڭ ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ اۋماعىندا عوي. جەتىسۋداعى تۇمسا تابيعات ءدال وسى مەكەنگە كەلگەندە شىنايى كوركەمدىك پەن ەرەكشەلىككە بارىن سالعان سياقتى. ويتكەنى، اينالاسىن تاۋ قورشاعان ولكەدە ساف اۋا، جانۋارلار الەمى مەن وسىمدىكتەر دۇنيەسىنىڭ باسى قوسىلىپ، ءبىر ۇيلەسىم تاۋىپ تۇرعانداي اسەرگە بولەيدى، دەپ حابارلايدى ..رۋحانيات 11 ناۋرىز، 2021جىر قۇلاگەرىنىڭ قارا شاڭىراعىجىر قۇلاگەرى اتانعان ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ ادەبي مۋزەيى بيىل 37 كوكتەمىن قارسى الىپ وتىر. جەتىسۋدىڭ كىندىك قالاسى تالدىقورعانداعى مۇراجاي 1984 جىلى اشىلعان بولاتىن. عيبراتقا تولى عيمارات وسى مەرزىم ارالىعىندا قالامگەر شىعارماشىلىعىنىڭ شىراقشىسىنا اينالىپ قانا قويماي، وڭىردەگى رۋحانياتتىڭ دا قارا شاڭىراعىنا اينالدى.تاۋەلسىزدىك كوشەسىنىڭ تۇرعىندارى تىزەدەن بالشىق كەشىپ ءجۇر...ەگەمەننىڭ الماتى وبلىسىنداعى تىلشىلەر قوسىنىنا ىلە اۋدانىنا قاراستى قويانقۇس اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى حابارلاسىپ، وزدەرى تۇراتىن ەلدى مەكەندەگى بىرقاتار ماسەلە تۋرالى ايتقان ەدى. اعايىنداردى ون جىل بويىنا جوندەۋ كورمەگەن اۋىل ىشىندەگى جولدىڭ جايى الاڭداتادى.جۇمىرتقادان ءجۇن قىرىققاندار نەمەسە قۇس ءونىمى نەگە قىمباتتادى؟بىلتىردان بەرى بىرتىندەپ قىمباتتاي باستاعان جۇمىرتقانىڭ باعاسى اقپان ايىندا شارىقتاۋ شەگىنە جەتكەن سياقتى. التى اي ارالىعىندا ءبىر دانا جۇمىرتقانىڭ نارىقتاعى رەسمي قۇنى 30 تەڭگەدەن ءوسىپ، 57 تەڭگەگە دەيىن جەتتى. قازىر بۇل باعا جەكەلەگەن ساۋدا نۇكتەلەرىندە 60 تەڭگەنى قۇراعان. ياعني 10 دانا جۇمىرتقانى ءبىر جىل بۇرىن 300 تەڭگەگە ساتىپ العان تۇتىنۋشى ەندى وعان 600 تەڭگە تولەۋگە ءماجبۇر. دەمەك، ىشكى نارىقتا جۇمىرتقا باعاسى 100 پايىزعا دەيىن قىمباتتاپ وتىر.
|
قازاق وزبەك شەكاراسىندا ورتالىق ازيا حالىقارالىق ساۋدا ورتالىعى اشىلادى15 اقپان 12:30ماقتاارال. قازاقپارات قازاق وزبەك شەكاراسىندا ورتالىق ازيا حالىقارالىق ورتالىعى اشىلادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات تۇركىستان وبلىسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.ماقتاارال اۋدانىن كورشى ەلمەن بايلانىستىرىپ تۇرعان ءۇش شەكارا وتكىزۋ بەكەتى جۇمىس ىستەيدى. اتاپ ايتقاندا، اتامەكەن كەدەندىك بەكەتى مەن سىرداريا، سەليننىي شەكارا وتكىزۋ بەكەتتەرى ارقىلى كۇنىنە جۇزدەگەن جەڭىل كولىكتەر مەن جۇك كولىكتەرى بارىس كەلىس جاساۋدا. ماقتاارال اۋدانى وزبەكستاننىڭ سىرداريا جانە جىزاق وبلىستارىنداعى 4 اۋدانمەن شەكتەسەدى.وسىنداي گەوگرافيالىق مۇمكىندىكتى پايدالانىپ اۋداندا وزبەكستان رەسپۋبليكاسىمەن ساۋدا ساتتىقتى دامىتۋ ءۇشىن حالىقارالىق ساۋدا كەشەنىن قۇرۋ وتە ماڭىزدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى ن. نازاربايەۆ 2018 جىلى ورتالىق ازيا حالىقارالىق ساۋدا ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ورتالىعىن قۇرۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەن بولاتىن.26قاڭتاردا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقايەۆتىڭ توراعالىعىمەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيىتىلگەن وتىرىسىندا ۇكىمەت باسشىسىنا ورتالىق ازيا حالىقارالىق ساۋدا ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ورتالىعىن قۇرۋ ماسەلەسىن جەدەلدەتۋدى تاپسىردى.وسىعان بايلانىستى ق ر ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ جانە وبلىستىق كاسىپكەرلىك جانە ساۋدا باسقارماسىنىڭ باسشىسى نۇرباقىت يمانقۇلوۆ ماقتاارال اۋدانىنا جۇمىس ساپارىمەن بارىپ، شەكارا ماڭىنداعى بەكەتتەردىڭ جۇمىسىمەن تانىستى. ءمينيستردىڭ ءىسساپارىنا وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وسى سالاعا جاۋاپتى ۆيتسە مينيسترلەرى دە قوسىلدى. مينيستر مەن باسقارما باسشىسى سەليننىي جانە سىرداريا شەكارا وتكىزۋ بەكەتتەرىن ارنايى بارىپ كورىپ، حالىقارالىق ساۋدا ورتالىعىن قۇرۋ ءۇشىن نىسانداردىڭ مۇمكىندىكتەرىن قاراپ شىقتى.اۋدان اكىمى باقىت اسانوۆ بەكەتتەردىڭ جۇمىسى مەن مۇمكىندىكتەرى تۋرالى كەڭىنەن باياندادى. ماسەلەن، سەليننىي شەكارا وتكىزۋ بەكەتىنە جاقىن ماڭدا ساپار ساۋدا بازارىن حالىقارالىق دەڭگەيدە دامىتۋعا بولاتىنىن ايتتى. ماقتاارال اۋدانىندا ۇلى جىبەك جولىنىڭ ءبىر تارماعى سانالاتىن م39 تاشكەنت تەرمەز باعىتىنداعى ماگيسترال ءدالىزى بار. وسى اۆتوموبيل جولىنىڭ پوتەنتسيالىن پايدالانىپ، وڭىردە ساۋدا ساتتىقتى جوعارى دەڭگەيدە دامىتۋعا مۇمكىندىگىمىز زور. ماسەلەن، ءبىر كەزدەرى حالىقارالىق دەڭگەيدە قىزمەت كورسەتكەن بەتونكانىڭ بويىنداعى ساپار بازارىن حالىقارالىق دەڭگەيدە قايتادان دامىتساق وڭىردە مىڭداعان ادامدى جۇمىسپەن قامتي الامىز ، دەدى باقىت اسانوۆ.ساپار بازارىندا مودەرنيزاتسيالاۋ جۇمىستارى 2019 جىلى جۇرگىزىلگەن. ول ءۇشىن بازار يەسىنىڭ جەكە ەسەبىنەن 100 ميلليون تەڭگەدەن اسا قاراجات جۇمسالعان. ناتيجەسىندە ۇتىنۋشىلارعا جاعداي جاسالىپ، قوسىمشا 100 ادام جۇمىسپەن قامتىلدى. ءمينيستردىڭ سوڭعى ايالداعانى اتامەكەن كەدەن بەكەتى. بۇعان دەيىن كورشى ەلگە وتپەكشى بولعان جۇك كولىكتەرى كەدەندىك بەكەت ماڭىندا كەپتەلىسكە ۇشىراپ، جول قاتىناسىن قيىنداتا تۇسكەن ەدى. ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن كەدەندىك بەكەتتىڭ ايماعىن كورىكتەندىرۋ، كوگالداندىرۋ، كەڭەيتۋ جوسپارى جاسالدى.اتاپ ايتقاندا، شەكارا ماڭىنان ساۋدا لوگيستيكالىق ورتالىعىن قۇرۋ، ونىڭ ىشىندە ساۋدا بازارلارى، قوناق ءۇي، اۆتوتۇراق، قويمالار، تۇرعىن ۇيلەر مەن ءتۇرلى سپورتتىق الاڭشالاردى سالۋ كوزدەلگەن بولاتىن. قازىرگى تاڭدا اۆتوتۇراق پايدالانۋعا بەرىلگەن.سونىمەن قاتار، كاسىپكەرلەردىڭ ەسەبىنەن باسقا دا نىساندار سالىنۋدا. مينيستر باقىت سۇلتانوۆ ورتالىق ازيا حالىقارالىق ساۋدا ورتالىعىن قۇرۋ ءۇشىن تاڭدالاتىن بەكەت تۋرالى جانجاقتى زەرتتەلىپ، جوسپار قۇرىلىپ، شەشىم شىعارىلاتىنىن ايتتى.4 الماتىدا 100 دەن اسا كوشەنىڭ اتاۋى وزگەرەدى5 قاراعاندى وبلىسىندا جويعىش ۇشاق قۇلادى
|
احپاراتشىلاردىڭ كاسىپتىك ءمورالىن قورعايىق بۇگىنگە نازار باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2احپاراتشىلاردىڭ كاسىپتىك ءمورالىن قورعايىقجولدانعان ۋاقىتى : 2014120 17:22:49احپارات قۇرالىنان پايدالانىپ زاڭسىز باس پايداعا كەنەلۋ احپارات قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءمورالىنا جاريالاناتىن ەڭ تومەنگى سايىس ولشەمى، ول احپارات قۇرالدارىنىڭ الەۋمەتتىك سەنىمدىلىگىنە داق تۇسىرەدى... احپارات سالاسىنداعى بۇرىس نىسايلاردى، ءسوز جوق، قاتاڭ جونگە سالىپ، اياۋسىز سوققى بەرۋ كەرەك. پروكۋراتۋرا ورگاندارى شينكۋاي گازەتىنىڭ ءتىلشىسى چىن يۇڭجوۋدى رەسمي تۇتقىنداۋدى بەكىتكەننەن كەيىن گۋاڭدۇڭ ولكەلىك احپاراتباسپا ءسوز، راديو تەلەۆيزيا مەكەمەسى 31 قازاندا چىن يۇڭجوۋدىڭ تىلشىلىك كۋالىگىن قايتارىپ الۋدى ۇيعارىپ، قاتىستى ادامداردىڭ جاۋاپكەرلىگىن قۋزاۋدى ۇسىنىس ەتتى. وسىنىڭ الدىندا ياڭچىڭ كەشى گازەتى توبى شينكۋاي گازەتىنىڭ قاتىستى قىزمەتتەرىنە رەتتەۋ، وڭاۋ جۇرگىزىپ، بايقالعان ماسەلەنى قاتاڭ ءبىر جاقتى ەتەتىندىكتەرى جونىندە حابارلاندىرۋ شىعاردى. بۇل احپارات سالاسىنىڭ تىلشىلەر قوسىنىن رەتتەۋ، كاسىپتىك ءمورالدى قورعاۋداعى ءبىر رەتكى كەسكىن شاراسى بولىپ تابىلادى.رەفورما جاساعان، ەسىك اشقان 35 جىلدان بەرى احپارات ىستەرى باياندى قارىشتاپ دامىدى، قازىرگى جۇڭگونىڭ وسىزاماندانۋعا قادام تاستاۋىندا ماڭىزدى رولىن ساۋلەلەندىردى، احپارات تىلشىلەرىنىڭ قوعامدىق ورنى، كاسىپتىك ابىرويى جوعارىلادى. ايتسە دە داڭقتى اتاقتىڭ جەتەگىندە، ءىشىنارا تىلشىلەر كاسىپتىك ءتۇزىم مەن ءمورال ولشەمىن قايىرىپ قويىپ، اقىلى احپاراتپەن اينالىسىپ، اقى بەرمەسە جازبايتىن بولدى، ءتىپتى، احپاراتتا الدامشىلىق ىستەۋ، بوپسالاۋ ارەكەتىمەن شۇعىلدانۋداي زاڭسىز سۇرقيالىق الاسۇردى. مۇنداي كەلەڭسىزدىكتەردىڭ تۋىلۋى احپارات قۇرىلىمدارى مەن احپارات تىلشىلەرىنىڭ وبرازى مەن اتاقابىرويىنا اۋىر داق سالىپ، تۇتاس كاسىپ سالاسىن ىڭعايسىز كۇيگە ءتۇسىردى. احپارات سالاسىنداعى بۇرىس نىسايلارعا راقىمسىز سوققى بەرۋ احپارات تىلشىلەرى قوسىنىنىڭ كىرشىكسىز بەدەلىن قورعاعاندىق؛ بەلگىلەمەگە، تارتىپكە قايشى جايتتەردى ءارى قاتاڭ، ءارى تەز وڭاۋ احپارات قۇرالدارىنىڭ كاسىپتىك ءمورالىن قورعاعاندىق.بۇگىندەرى ەلىمىز تەرەڭ وزگەرىستەرگە تولى قوعامدىق بۇرىلىس داۋىرىندە تۇر، ادامداردىڭ كوزقاراستارى دا ءار الۋان، وزگەرىستەرگە تولى، كەيبىر سالالاردا ءمورالدىق جاقتا ازعىنداۋ جايتى اۋىر دارەجەدە بەلەڭ بەردى، كەي ادامداردىڭ ءومىر، قۇن كوزقاراسىندا تولقۋلار پايدا بولدى. مۇنداي كەلەڭسىز جايتتەردىڭ دە احپارات سالاسىن شارپىماي قالمايتىنى، ءسوزسىز. وسىنداي بۇرىلىس داۋىرىندە تۇرعاندا ماركستىك احپارات كوزقاراسى تاربيەسىن ءتىپتى دە كۇشەيتۋ قاجەت؛ ءتۇرلى ەلىكتىرۋلەرگە جولىققاندا احپارات قىزمەتكەرلەرى ءمورال ولشەمىن ەستەرىنە بەرىك ساقتاپ، ارنامىسىن قورعاۋى كەرەك. تەك ءوزىن ءوزى تەجەپ، ايناعا قاراپ، جاعاجەڭدى تۇزەپ تۇرعاندا عانا تاماشا كاسىپتىك بەت بەدەل مەن وبرازىن ساقتاي الادى؛ ءتارتىپتى قاتايتىپ، بۇرىس نىساي بايقالا سالىسىمەن قاتاڭ جازالاعاندا عانا، تۇتاس احپارات قوسىنىنىڭ اقاۋسىزدىعىن ساقتاۋعا بولادى.احپاراتتىڭ جاماعات پىكىرى قوعامنىڭ العا باسۋىنداعى قوزعاۋشى كۇش. رەفورمادان قامال الۋ كەزەڭىندە، قوعامدىق بۇرىلىس كەزەڭىندە ءبىزدىڭ قوعامىمىزعا ءارقانداي كەدەرگىگە جولىققاندا دا ىنتىماقتاسا كۇرەس جاسايتىن ۇلى كۇش قاجەت، مۇندا احپارات تىلشىلەرىنىڭ ارقالايتىن بورىشى داڭقتى، جاۋاپكەرلىگى كۇشتى. كاسىپتىك ءمورالعا بويسۇنىپ، جاۋاپكەرلىك بورىشىن ەستە بەرىك ساقتاعاندا عانا، جاقسى جاماندى ايىرىپ، حالىققا زالال جەتكىزگەندەردى جازالاپ، ۇنامدى ۇگىت جۇرگىزۋگە بولادى. احپارات سالاسىنداعى بۇرىس نىسايلارعا باتىل سوققى بەرىپ، احپارات قۇرالدارىنىڭ ءمورالىن قورعاپ، قالىڭ احپارات قىزمەتكەرلەرى ءسوز سويلەۋ ۇقىعىن، باقىلاۋ ۇقىعىن ورىندى پايدالانعاندا عانا، ءوز رولىن ۇتىمدى ساۋلەلەندىرىپ، وسى زامانعى جۇڭگونىڭ دامۋىنداعى بوگەتتەردى الاستاپ، قۇدىرەتتى قوزعاۋشى كۇش قالىپتاستىرۋعا بولادى. ءتاڭىرتاۋ تورابىنان
|
قۇتقارۋشىلار كەرى قايتتىاقمولا وبلىستىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىنعان حابار بويىنشا سۋ تاسقىنىنىڭ قارقىنى باسىلىپ، قۇتقارۋشىلار كەرى قايتارىلا باستادى.دەپارتامەنت وسى جىلعى ناۋرىزدىڭ باسىندا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسىپ، سۋ تاسقىنى قاۋىپى باسىم اۋداندارعا قوسىمشا كۇش جۇمىلدىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان بولاتىن. ءوڭىردىڭ ءتورت اۋدانىنا ءتيىستى شارالار ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن 142 قۇتقارۋشى جىبەرىلدى.توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسىپ، سۋ تاسقىنى كەزەڭىندە اپاتتان قۇتقارۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ۇلكەن كۇش جۇمىلدىردى. اتاپ ايتقاندا، 2410 ادام، 1058 تەحنيكا، 60 سۇڭگۋىرشى، 251 موتوپومپا سۋ باسۋ قاۋپى جوعارى ايماقتارعا جىبەرىلدى. اسىرەسە، بيىلعى جىلى استراحان، اتباسار، ارشالى، تسەلينوگراد اۋداندارىنداعى جاعداي اسا كۇردەلى بولدى. قۇتقارۋشىلارعا قالىپتاسقان توتەنشە جاعدايدى جويۋ مىندەتى قويىلدى. اتقارىلعان جۇمىس زايا كەتپەي، سۋ دەڭگەيى تومەندەپ، قۇتقارۋشىلار كەرى قايتۋدا. اقمولالىق قۇتقارۋشىلار مەن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ بىرلەسكەن ارەكەتىنىڭ ناتيجەسىندە ءبىر دە ءبىر ءۇيدى سۋ باسۋىنا جول بەرىلمەگەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى، دەيدى اقمولا وبلىسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى الەكسەي سوۆەتوۆ.سونداياق استراحان اۋدانىنداعى ستارىي كولۋتون سەلوسىنىڭ تۇرعىنى پەتر پودوكسەنوۆ جۇرتشىلىق اتىنان جازىلعان حاتىندا ەل العىسىن بىلايشا ءبىلدىرىپتى: توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرلەرىنە شىن جۇرەكتەن العىسىمىزدى بىلدىرەمىز.ولار تىنباستان تاۋلىك بويىنا سۋ تاسقىنىنا باقىلاۋ جاساپ، ۇيلەردىڭ اينالاسىنا قۇمنان بوگەندەر قويدى. وزەن ەرنەۋىنەن اسىپ، ۇيلەرگە تاياپ قالعان سۋعا توسقاۋىل قويىپ، قاۋىپتىڭ بەتىن قايتاردى.تابيعات اپاتىمەن ەكى اي بويى كۇرەسىپ، جۇكتەلگەن مىندەتتەردى اسا زور جاۋاپكەرشىلىكپەن ورىنداعان قۇتقارۋشىلاردى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار قۇرمەت گراموتالارىمەن ماراپاتتالدى.
|
شىنجاڭ تېلگىرافىنى مۇنداق جايلىدىمئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى كومپيۇتېر ۋە ئىنتېرنېت بىلىملىرى شىنجاڭ تېلگىرافىنى مۇنداق جايلىدىم0903 يوللانغان ۋاقتى 2013924 23:04:21شىنجاڭ تېلگىرافىنى مۇنداق جايلىدىم6ئاي ئەتىراپىدا ئۆيگە تېلگىرافنىڭ تورىنى بىريىللىق كۆتىرە مۇددەت بۇيىچە تارتقان ئىدىم، تور سۈرئىتى4ئىدى، ئېھتىياجىم ئۈچۈن بازاردىن سىمسىز روتېردىن بىرنى سېتىۋېلىپ ئۆيدە سىمسىز تور تارقىتىپ، ئايپاد، ئايفون قاتارلىق ئۈسكىنىلەردە تورغا چىقاتتىم ، بەزىبەزىدە تور ئۈزىلىپ كىتەتتى، بۇ ۋاقىتتا سىمسىز روتېر بىلەن مودىمنى قايتا قوزغىتىۋەتسەم ئوڭشلىپ قالاتتى، بىراق بۈگۈن ئۆيگە كىلىپ تورنى ئاچسام ئۇدۇل تېلگىرافنىڭ بېتىگە ئۇلىنىپ سىزنىڭ كەڭ بەلباغلىق تور ھېسابات نۇمۇرىڭىزدا خاتالىق بار دەپلا چىقىۋالدى، سىمسىز روتېر، مودېملارنى نەچچە رەت قايتا قوزغاتتىم، 10000غا ئۇرۇپ، كەڭ بەلباغ تور مەخپى نۇمۇرىنى قايتا ئۆزگەرتتىم، نەتىجە ئوخشاش، شۇنىڭ بىلەن كومپيۇتېرنىڭ تور سىمىنى روتېردىن ئاجىرتىپ مودىمغا بىۋاستە ئۇلاپ نۇمۇر بوراپ تورغا ئۇلىسام ئۇلاندى، بىراق توربەت زىيارەت قىلسام، سىزنىڭ تورغا ئۇلاش قېتىم سانىڭىز بەلگىلەنگەن چەكتىن ئېشىپ كەتتى، سىز كۆپ كومپيۇتېرنى تورغا ئۇلىدىڭىز، ياكى كومپيۇتېرنى خاتا تاقىدىڭىز، ھەل قىلىش ئۇسۇلى، روتېرنى كومپيۇتېرغا ئۇلاپ، ئاندىن مەزكۇر مۇقىم تېلفوندا مانچىنى بېسىپ خاتالىقنى ئوڭشىغاندىن كىيىن سىناڭ دەپ چىقىۋاتمامدا؟ ئاللا كارامەت، ئەرۋايىم قىرق گەز ئۇچتى! ئەسلى بۇلار روتېرنىمۇ چەكلىيەلەيدىكەن ئەمەىسما! دىگىنى بويىچە خاتالىقنى ئوڭشاپ مودىم ئارقىلىقلا ئۇلىسام نورمال تورغا چىقتى، ئاندىن روتېرنى قايتا ئۇلىسام جاھاننامىدە يەنە شۇ دەسلەپكى خاتالىق ئۇچۇرى چىقىۋالدى، نەچچە رەت قايتا سىناپ كەتتىم نەتىجە ئوخشاش.ئاخىر ئامالسىز 10000غا تېلفۇن قىلىدىمدىئالوگنىڭ قىسقىچە مەزمۇنىمۇلازىم: ياخشىمۇ سىز؟ نىمە ياردەم كىرەك ئەپەندىم؟مەن: يۇقارقى ئەھۋاللارنى بىرمۇ بىر دەپ ئۆتتۈم.مۇلازىم: ئەپەندىم بىز پەقەت تورنىڭ نورمال ئۇلىنىشىغىلا كاپالەتلىك قىلىمىز، سىز روتېر ئىشلەتسىڭىز، بىرىنجىدىن قوشنىلىرىڭىز مەخپى شىفىرىنى بىلىۋالسا تورىڭىزنى تەڭ ئىشلىتىۋالىدۇ، ئۇنداقمۇنداق....... دەرىجسىى كەمچىلىكى بار شۇڭلاشقا روتېر ئىشلەتمەڭ !مەن: روتېرغا شىفىر ئورنىتىپ قويدۇم، پاتپات شىفىرىنى ئالماشتۇرۇپ تۇرىمەن، باشقىلارنىڭ تورىمغا ئۇلىنىۋېلىشى مۈمكىن ئەمەس!مۇلازىم: ئۇنى مەن ئۇقمايمەن، ئىشقىلىپ سىزنىڭ روتېر ئىشلەتكىنىڭىز بىزنڭ قائىدىمىزگە خىلاپ!تەلەپپۇزى قوپاللاشقىلى تۇردىمەن:تەلەپپۇزۇمنى يۇمشاق قىلىپ ئۇنداق بولسا مەن سىمسىز روتېرنى ئېلىۋىتەي، بىراق مەن تور تارتقاندا تېلگىرافتىن ئايدا 200سائەت تېلگىرافنىڭ تورغا چىقىش ۋاقتى سوۋغا قىلغان، شۇنى ئەزەلدىن ئىشلىتىپ باقمىدىم، ماڭ ياردەم قىلىىپ ئۆيۈمگە شۇ تېلگىرافنىڭ سىمسىز روتىرىنى تارتىپ بىرڭلار، ئاندىنمەن قەتئى روتېر ئىشلەتمەيمەن!مۇلازىم: ئەپەندىم ئۇ دىگەن سىزنىڭ خالىغان جايدا چىقىۋالىدىغان تورىڭىز ئەمەس، ئۇ دىگەن سىزگە ئېھتىياجلىق بولغاندا مۇھىم جايلارغا بېرىپ قالسىڭىز چىقىدىغان تور، شۇڭا سىزدىن ھەق تۇتمايدۇ!مەن : ئەمىسە مەن ھەق تۇتىدىغان تۈرىنى ھەق تۆلەپ ئاچقۇزاي، زادى بىزنىڭ قوروغا تارتىپ بىرىڭلار! مىنىڭنمۇ روتېر ئىشلەتكۈم يوق!مۇلازىم: ئەپەندىم ئۇ تېلگىرافنىڭ سىمسىز تورىنى پەقەت ج خ ئىدارىسى، بەزى مەكتەپ، دوختۇرخانا دىگەندەك ئالاھىدە ئورۇنلارغا تارتىدىغان گەپ، خالىغان ئورۇنلارغا تارتىشقا بولمايدۇ!مەن: مىنىڭ بىر دوستۇمنىڭ قوروسىدىمۇ تېلگىرافنىڭ سىمسىز تورى بارئەمەلىيەتتىمۇ بار ئۇنىڭ ئورنى خوتەن شەھەر پالىنى يولى، پالانى گۈللۈك ئولتۇراق رايونى، ئەجىپا ئۇنىڭ ئولتۇراق رايونىمۇ ئالاھىدە رايونمۇ؟مەن: ئەجىپا بىزنىڭ قورودىكى ئادەملەر ئادەتتىكى ئادەملارما؟مۇلاازىم:بىردەم ئويلىنىۋالغاندىن كىيىن ئەپەندىم سىز بىلەن سوقۇشقۇق يوق، تورىڭىزدا مەسىلە بولسا شەھەر رايوىنى مانچە خىزمەت ۋاقتى، يېزا مانچە خىزمەت ۋاقتىدا ئوڭشاپ بىرىمىز! روتېرنى بىز ئۇقمايمىز، ئۇنى ئالغان يەردىن سوراڭئانچەمۇنچە يۇمشاپ قالغان چىرايمەن: مىنىڭمۇ سىز بىلەن سوقۇشقۇم يوق! مىنىڭ مەقسىتىم كومپيۇتېردا سىملىق، باشقا ئۈسكىنىلەردە سىمسىز تورغا چىقىش! شۇڭلاشقا ماڭا سىمسىز تور تارتىپ بىرىڭلار، بولمىسا تورۇمنى روتېردىنمۇ چىقالايدىغان قىلىپ بىرىڭلار، ئىچكىرلەردە سىمسىز روتېر ئىشلىتەمدۇ، بىر تورنى نەچچچە كومپيۇتېردائىشلىتەمدۇ ،تېلگىراف ئارلاشمايدىكەن!مۇلازىم: شۇڭا ئۇ ئىچكىرى، بۇ شىنجاڭ!مەن: ھەر ئىككىسى جوڭگونىڭ تۇپرىقى!مۇلازىم: بۇ دىگەن ئايرىم شىركەت!مەن: ئەجىپا شىنجاڭ كۆچمە خەۋەرلىشىشى جوڭگو كۆچمە خەۋەرلىشىشىكە قارىمامدا؟مۇلازىم: ئىچكىرى بىلەن شىنجاڭنىڭ تەرەققىياتى ئوخشىمايدۇ، ئىچكىرى دىگەن ئۇنداق تەرەققىي قىلغان، شىنجاڭ دىگەن بۇنداق كەينىدە قالغان، شۇڭلاشقا قائىدە تۈزۈملىرىمىزمۇ ئوخشىمايدۇگەپ مۇشۇ يەرگە كەلگەندە سەت ئاچچىقىم كەلدىمەن: سىلەر ئابونىتلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق مەنپەئتىنى مۇشۇنداق خالىغانچە چەكلەپ، ۋەتىنىمىزنىڭ باشقا رايونلىرى بىلەن ئوخشىمايدىغان قائىدە تۈزسەڭلار تەرەققىياتتىن سۆز ئاچقىلى بولامدۇ؟ ئەجىپا شىنجاڭ خەلقى يۇقىرى يېڭى تېخىنىكىدىن پايدىلانسا، دۆلىتىمىزنىڭ ئۇچۇرسىياسەتلىرىدىن ۋاقتىدا، كەڭ تۈردە پايدىلانسا بولمامدىكەن؟مۇلازىم: يەنە كونا گىپىنى تەكۋرالاۋەردى، تورىڭىز بۇزۇلسا خىزمەتچى خادىملىرىمىز مانچە خىزمەت كۈنىدە ئوڭشاپ بىرىدۇ، روتېر ئۇلاپ تورغا چىقالماسلىقىڭىز بىزنى خاتالىقىمىز ئەمەس!مەن: سىلەر چەكلىگەچكە روتېردىن چىقالمايۋاتىمەن!مۇلازىم: كونا گەپنى تەكرالاۋەردىمەن: سوتقا ئەرز قىلىمەنمەن: باشلىققا يوللاپ بىرىڭ!مۇلازىم: باشلىق ئۆيىدە ئۇخلاۋاتىدۇ!مەن: خىزمەت نۇمۇرىڭىزى دەڭ ، دەپ بەردى باشلىق بولمىسىمۇ سىزگە مەسئۇل خادىمغا ئۇلاپ بىرىڭ!يېنىدىكى بىرسىىگە سىمسىز روتېردىن چىقالمىدىم دەپ تۇرۋالدى... دىدى. نەچچە سىكونتتىن كىيىن تېلفون ئۈزۈلۈپ كەتتىمۇ، ئىشقىلىپ ئاۋاز يوق، بىردەم تۇۇپ ئاۋاز كەلمىگەندىن كىيىن تۇرۇپكىنى قويىۋېتىپ، بەش مىنۇتلاردىن كىيىن روتېردىن قايتا ئۇلىدىم، نەتىجىسى بولدىمۇ ئەيتاۋۇر، تور بۇرۇنقىدەكلا نورماللىشىپ كەتتى، ئۆزىچە ئوڭشىلىپ قالغىنىغا ئىشەنمەيمەن، ئالدىدىمۇ شۇخىل مەشغۇلاتلارنى مەلۇم ۋاقىت ساقلاپ قايتاقايتا سىنىسام بولمىغان، بىرنەچچە سائەت ئېتىشىپ كەتكەن ئىدىم، ئىنىقكى ئۇلار بىرنىمە قىلغان ئىدى روتر، مودىمنى نەچچە قېتىم قايتا قوزغۇتۇپ ، روتېرنىڭ تور تەڭشەكلىرىنى قايتا لاھىيەلەش ئارقىلىق سىناق ئېلىپ باردىم، يەنىلا سىمسىزسىملىق تور نورمال ! شۇنىڭ بىلەن مۇشۇنداق كاشىلىغا يولۇققان باشقا دوسلۇرۇم باشقا دوسلىرىمغا پايدىسى بولۇپ قالسا ئەجەپ ئەمەس دەپ ئىزدىنىشقا يوللاپ سالدىم! يوللانغان ۋاقتى 2013925 07:35:29تېلېگراف شىركەتلىرى گەپ چۈشەنمىسە ئەڭ ياخشى ئامال قائىدە سۆزلەپ ئولتاماي، ھەل قىلمىساڭلار بېيجىڭغا تېلېفون قىلىپ ئەرز قىلىمەن دەپ ئۇششۇقلۇق قىلىش، باش شىركەتتە ئەرز شەكىللىنىشتىن بەك قوقىدۇ ئۇلار يوللانغان ۋاقتى 2013925 07:49:56قالتىس ياخشى قىپسىز .مەنمۇ بىرقېتىم كۆچمە خەۋەرلىشىشنىڭ بىر خادىمىنى مۇلازىمەت ۋاقتىدا ئادەمنىڭ زىتىغا تېگىدىغان گەپ قىلىپ قويغانلىقى ئۈچۈن كۆچمە خەۋەرلىشىش تورىدا ئەزقىلىپ ئالدىمغا ئەكىلىپ كەچۈرۈم سوراتقۇزغانىدىم .ئاندىن كارتامدىكى مۇلازىمەت خاتالىقىمۇ ئوڭشىلىپ قالغانىدى .مۇنداق نېمىلەرنىڭ مۇلازىمەتتىكى ساقتىلىقى بەك كۆپ ،سەللا بوشلىق قىلسا كىشىنى كومكوم سالىمەن دەيدۇ . يوللانغان ۋاقتى 2013925 08:21:50ۋاي سىز تېلىگىرافتىن كىرىپ كۆچمە خەۋەرلىشىشكە چىكىتىپسىز ئەمەسمۇ...تورغا چىقمىغىنى بىكار ئەمەسكەن0903 يوللانغان ۋاقتى 2013925 08:37:273 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلئۇندا ئىش يوق!، تېمىنى تولۇق ئوقىمىغان ئوخشايسىز! يوللانغان ۋاقتى 2013925 08:41:00رەھمەت تىما ئىگىسى مەنمۇ نەچچە ئايدىن بىرى يوۋاش يۈرۈپتىكەنمەن بايا تىلفۇن قىلسام ۋاي ما يەردىن ئىتىلىپ قاپتۇ دەپ ئىچىپ بەردى يوللانغان ۋاقتى 2013925 08:53:22ئۇ ئەسلى ھىچقانداق باپلىغىنىڭىز ئەمەس، ھەم ئۇلارنىڭ ئوڭشاپ بەرگىنىمۇ ئەمەس. كىلىشىمىنىڭ قائىدىسى بويىچە، تورنى ئۈزۈش بۇيرۇقى بەرمەيلا ئۆچۈرسىڭىز، مۇلازىمىتېردىكى سىزنىڭ ئۇچۇرىڭىز، قىسقا ۋاقىتقىچە توردا بار دىگەن ھالەتتە تۇرىدۇ. توردا بار ھالىتىدە تۇرۇپ يەنە بىر قىتىم باشقا ئۈسكىنىدە ئۇلاش بۇيرۇقى بەرسىڭىز، ئوخشىمىغان ئادىرسىدىن كىرىپتۇ دەپ مۇلازىمىتېردا خاتالىق كۆرۈلىدۇ. سىز تورنى ئۈزۈپ، مۇلازىمىتېردىكى ھالىتىڭىز توردا يوق دىگەن ھالەتكە كەلگەندە، ئاندىن تورغا ئۇلاش بۇيرۇقى بەرسىڭىز بولىدۇ. ئۇلارنىڭ چەكلەش خىيالى بولسا، بەك ئاسان لىكىن چەكلىمەيدۇ، چۈنكى ئاسراش خىزمىتىگە ئاۋارىچىلىق تۇغۇلىدۇ.تىلگىراف ئاپپارات ئالماشتۇرۇپ، خاتالىق ئەسكەرتىش ئۇسۇلى ئۆزگەردى، ئاشۇ سىرىق رەڭلىك ئاگاھلاندۇرۇش بىتىدىكى ئۇچۇرغا دىققەت قىلسىڭىز، ھەر قانداق كاشىلا خاتالىقىنى، ئاپتوماتىك ياكى ئۆزىمىزلا ئوڭشىيالايمىز. خاتالىق بىتىدە، ئوڭشاش ئۇسۇلى يىزىقلىق بولىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2013925 08:53:34 يوللانغان ۋاقتى 2013925 12:52:03تېما ئىگىسى ھاياجانلىنىپ قاپتۇ ، تىلگىراف سىمسىز روتېرنى چەكلىگىنى يوق ، مەشغۇلاتىڭىزدا مەسىلە باركەن .بىر تېلىفون بىلەن جايلىنىپ كىتىدىغان تېلگىراف جۇڭگو تېلگىرافى بولالمايدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2013925 13:54:33 كەپتەباي تېلېگراپتىكىلەر كومپيۇتېر مودېمدىن تورغا ئۇلىنىدىغان لېكىن روتىردىن ئۇلىنالمايدىغان قىلىپمۇ تەڭشىيەلەمدا؟0903 يوللانغان ۋاقتى 2013925 15:20:046 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلسىزنىڭ كومپيۇتېر تېخنىكىڭىزنىڭ يۇقۇرلىقىنى بىلىمەن، لېكىن مەنمۇ بۇ ساھەدە قارا ساۋات ئەمەس! 2000يىل ئۇيغۇر سوفىتتتا نەچچە ئاي تەربىيلىنى باشتىن كەچۈرگەندىن باشلاپ ئىزچىل مۇشۇ كەسىپ بىلەن شۇغىللىنىۋاتىمەن! ئەمەلىيەتتە سىز دىگەندەك تورنى تالاي قېتىم ئۈزۈپ سىناش ۋە باشقا باسقۇچلارنىڭ ھەممىنى قايتاقايتا سىناپ ئاندىن 10000غا تېلفون ئۇرغانمەن! شۇڭلاشقا سىزنىڭ بۇ كومپيۇېترنى توردىن ئۈزمەسلىكنىڭ مەسىلىسى دىسىڭىز تازا ئاقمايدىغان گەپ! قالغىنىغا سىزگە مۇشۇنداق ئىش ئۇچىرغاندا ئاندىن يۇقارقى سۆزلىرىڭىزنىڭ توغرا خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلارسىز!0903 يوللانغان ۋاقتى 2013925 15:24:088 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلتېلگىراف سىمسىز روتېرنى بىۋاستە چەكلىمەيدىكەن، بىراق مودىمنىڭ تورغا ئۇلىنىش قېتىم سانىنى چەكلىيەلەيدىكەن! سىز روتېر ئىشلەتمەي بىۋاستە مۇدىمدىنلا چىقىڭىز بىركۈندە كومپيۇترنى قانچە قېتىم قوزغاتسىزڭى شۇنچە قېتىم تورغا ئۇلىنىدۇ. بىر كۈندە ھەرقانچە كۆپ بولسىمۇ كومپيۇتېرنى 100قېتىمدىن ئارتۇق ئۆچۈرۈپ ئاچمايسىز! بىراق روتېر ھەر نەچچە سىكۇنىتتا ئۇلىنىشنى بىر قېتىم يېڭىلايدىكەن، بىر سائەتتە نەچچە يۈز قېتىم تورغا ئۇلاندى دىگەن گەپ! يوللانغان ۋاقتى 2013925 16:21:19 مۇلازىمىتېرىدا ھىسابات ئارقىلىق ئۇلانغان ئابونىتلارنىڭ، مودىمنىڭ تور ئىغىزىغا تور سىمى ئارقىلىق بىۋاستە ئۇلانغان ئۈسكۈنىنىڭ مەيلى كومپيۇتېر بولسۇن ياكى روتېر بولسۇن ئادىرىسى خاتىرلىنىدۇ. بۇنىڭ كومپيۇتېر ياكى روتېرلىقىنى پەرىقلەندۈرمەيدۇ. پەقەت ئادىرىسى چوقۇم خاتىرلىنىدۇ دەپلا بىلسەك بولىدۇ. ئادەتتە ئادىرىسىغا قاراپ، روتېر ياكى كومپيۇتېرلىقىنى ئايرىشقا بولىدۇ، لىكىن بەلگىلىك تەجىرىبە كىرەك.ئادەتتە بىز دائىم ئىشلەتكەن ئۈسكۈنىنىڭ ئادىرىسىنى باغلاپ قويىدىغان ئىشلار بار، لىكىن بۇنى قىيىشىپ قىلمىسا، قىلمايدۇ. چۈنكى ئاسراشقا قاتتىق قولايسىزلىق ئىلىپ كىلىدۇ.ھەر بىر ئۇلىنىش ئىلتىماسى بىرىلگەندە مۇلازىمىتىرىدىن بىر مەۋھۇم ئىغىز بىر ئابونىتقا ئاجىرىتىپ بىرىلىدۇ. ئادەتتە ئۆزىمىز مۇلازىمىتىرى قۇرغاندا ئابونىتنىڭ ئۇلىنىش سانىغا چەكلىمە قويمايمىز شىركەت، ئىدارىدىكىلەر تورغا شۇنداق چىقىدۇ. بىزنىڭ ئىدارىغا كىلىپ، كومپيۇتېرنى ئىدارىنىڭ سىمىغا ئۇلىساڭلا بىۋاستە تورغا چىقالمايسىلا، سىمنى ئۇلاپ، قۇرۇپ، ئىسىمغا دەپ يازساڭلا چىقالايسىلە. لىكىن تىلگىرافتىكىلەر ھەر بىر ئابونىتنىڭ تەكرار ئۇلىنىش قىتىم سانىنى تۆت قىتىمدىن ئاشۇرۋەتمەيدۇ. مودىمىدا ئېغىزىنىڭ كۆپ بولۇشى شۇ. نورمال ئەھۋالدا بىرلا قىتىم ئۇلىنىشىغا يول قويىدۇ. ھەر بىر قىتىم ئۇلىنىش ئىلتىماس بىرىلگەندە، مۇلازىمىتېردىن ئاجىرتىپ بىرىلگەن ئېغىز ھالىتىدە بولىدۇ. ئۈزۈلگەندە بولسا غا ئۆزگىرىدۇ. مۇلازىمىتېر پات پات ئۆزىگە ئۇلانغان ئابونىتلار تىزىملىكىنى تەكشۈرىدۇ. ناۋادا ئۈزۈلۈپ كەتكەن، ئىنكاس كەلمىگەن ئابونىت بولسا، ئۇ ئېغىزنى قايتۇرۋالىدۇ ۋە قىلىۋىتىدۇ. ئادەتتە نى ئۈزمەيلا كومپيۇتېرنى ئۆچۈرگەندە، مودىم ياكى روتېرنىڭ سىمىنى تارتىۋەتكەندە ئاۋۇ ئابونىتلار تىزىملىكىدىكى ئۇچۇرلار تاكى بىر قىتىم تەكشۈرۈلگىچە ھالەتتە ساقلىنىپ قالىدۇ. بۇ جەرياننى نى ئۈزمەيلا مودىمدىكى تىلفۇن سىمىنى تارتىۋىتىپ، ئاندىن نى ئۈزۈشكە بۇيرۇق بەرسىڭىز ھىس قىلالايسىز.داۋاملىق ئىشلەتكەن بىرلا ئۈسكۈنىنى كومپيۇتېر ياكى روتېرنى قانچە قىتىم تەكرار ئۇلاپ ئۈزسىڭىز يەنىلا شۇ بىر قۇرلا ئابونىتلار تىزىملىكى شەكىللىنىدۇ. بىردەم كومپيۇتېر، بىردەم روتېر ئۇلىسا تىزىملىك ئىككى قۇر بولىدۇ. چۈنكى ئادەتتە ھىچكىم نى قائىدە بويىچە ئۈزۈپ ئاندىن ئۈسكۈنە ئالماشتۇرمايدۇ. ئادەتتىكى كۆپ قىسىم ئابونىتقا بىرلا قىتىم ئۇلىنىش چىكى بىرىلگەچكە، مۇلازىمىتېر، ئابونىتنى ئىككى ئۈسكۈنە ئىشلىتۋاتىپتۇ، ھىساباتى ئوغۇرلانغان ئوخشايدۇ دەپ قارايدۇ دە خاتالىق ئۇچۇرى ئەۋەتىدۇ. ئىشلەتكۈچى 10000 نىڭ ئاپتوماتىك مۇلازىمىتى ئارقىلىق ئاپتوماتىك مەشخۇلاتى قىلىشى كىرەك ياكى مۇلازىمىتېردىكى ئۇلىنىش تىزىملىكىنىڭ بولۇپ، تازلىنىشىنى ساقلىشى كىرەك. ئادەتتە ئاپتوماتىك يېڭىلىنىغان ۋاقىت ھەر كىچە بولىدۇ، ناۋادا يېڭى بىر كەڭ بەلباغ ئابونىتى قۇرۇلغان بولسا، شۇ ۋاقىتتىمۇ يېڭىلىنىدۇ.كومپيۇتېر بىلىش بىلەن تور بىلىشنى بىر قاتارغا قويۋالغىلى بولمايدۇ. ئىككىسى ئىككى چوڭ ساھە. مەن بىلىدىغان بىر ئۇيغۇر تور ئىنژىنىر بار، قولىدە ۋە نىڭ ئىتراپنامىلىرى بار، جەنۇبى شىنجاڭ تەۋەسىدە، تور يولى قوراشتۇرۇشتا ئەڭ ئالدىدا تۇرىدۇ، لىكىن كومپيۇتېرغا ناخشا قويغۇچ قاچىلاشنى بىلمەيدۇ.01 يوللانغان ۋاقتى 2013925 18:28:47روتېرنىڭ تەڭشەيدىغان يېرىدە ياكى دەيدىغان يېرى بار، شۇنى تاللاپ كومپىيوتېرىمىزنىڭ ئادېرسىنى روتېرغا كۆچۈرۈپ قويساق سىز دىگەندەك ئىشلار بولمايدۇ، ئۇلار سىز كومپىيوتېردا تورغا چىقتىڭىزمۇ، تېلفۇندىمۇ ئۇقۇپ بولامايدۇ. سىناقتىن ئۆتكەن ئۇسۇل....0998 يوللانغان ۋاقتى 2013925 20:05:00ئۆيدىكى تىلگىرافنىڭ سىمىز روتېرىنى ئىشلىمەس قىلىپ قوياپتۇ ئۇلار، بىز ئىشلەيدىغان قىلالمامدۇق ؟ خۇا ۋىي ئېدى. يوللانغان ۋاقتى 2013925 20:22:47سىزنىڭ بانىڭىز بىلەن پۈتۈن بىنا سىمسىز تورغا چىقالايدىغاب بوپتۇدە،سىز ماڭا خوشنا بوسىڭىز بولامدۇ نىمە؟؟!خوتەنچە جاھىللىق قىلمىسىڭىزلا چىقىشىپ قالىمەن، يوللانغان ۋاقتى 2013925 22:29:48قارىغاندا تېما ئىگىسى يا بىرىنى جايلاپ باقمىغان يا بىرسىدىن جايلىنىپ باقمىغان ئادەم ئىكەنسىز، شۇنچىلىك ئاددى ئىشمۇ جايلاش بولامدا؟ يوللانغان ۋاقتى 2013925 23:30:51كەسىپ ئىگىلىرى خېلى يىغىلىپ قالغان ئوخشايدۇ ، يانفۇن تور سىگىنالى بىلەن كومپىيۇتۇرنى تورغا ئۇلاش ھەققىدە بىلىدىغانلىرىڭلارنى سۆزلەپ بەرسەلار ... ئۇچۇر تورىدا مۇشۇنداق بىر ئۈسكىنىنىڭ بارلىقىنى كۆرگەندەك قىلغان ئىدىم ، يانغۇننىڭ كۆك چىش ئىقىدارى بولۇشى كېرەك ، يەنە كومپىيۇتۇرنىڭ يۇ ئېس بى ئېغىزىغا ئەشۇ ئۈسكۈنىنى چاتىمىز دېگەندەك قىلغان... يوللانغان ۋاقتى 2013926 07:58:3817 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلكۆك چىش ئۇ بۇ جاننى قىينايدۇ. لەپتوپ بولسا، يانفوندىن بىۋاستە تارقاتسىڭىز بولىدۇ. يانفۇن بولمىسا، ئىككى يىل بۇرۇن كەپتەرخانىدا ئىلان قىلىنغان بىر يازمىدا، 3 لىق روتېر تونۇشتۇرۇلغان. تاۋباۋدىن 3 دەپ ئىزدىسىڭىزمۇ چىقىدۇ.282 يوللانغان ۋاقتى 2013926 08:59:3114 قەۋەتتىكى 0998نىڭ يازمىسىدىن نەقىلبۇنى تىلگېرافنىڭ چەكلىۋەتكەن، ئەگەر سىمسىز روتىر ئېقتىدارىنى ئېشلەتكىڭىز بولسا ،بەيدۇ غا چىقىپ ئېز دىسىڭىز سىمسېىز ئىقتىدارىنى ئاچىدىغانقىلىدىغان ئۇسۇل با، قىلالمىسىڭىز تاباۋ غا چىقىپ روتېر نىڭ تىپى بويىچە ئېز دىسىڭىز مەخسۇس ھەقلىق مۇلازىمىتى بىلەن تەمىن لەيدىغان تىخنىك خادىملار بار، باھاسى 10 سوم ئەتىراپىدا، مەنمۇ شۇنداق قىلغان.: شىنجاڭ تېلگىرافىنى مۇنداق جايلىدىم
|
بالىلارغا ئالتە ياشتىن ئىلگىرىكى ئەخلاق تەربىيەسىگە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك خەلق تورىشى جىنپىڭنىڭ يېزا ئىگىلىكى، يېزا، دېھھەربىي كەسپىي مائارىپنى تېز ئىلگىرى سۈربالىلارغا ئالتە ياشتىن ئىلگىرىكى ئەخلاق تەربىيەسىگە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك2019.05.06 15:55 مەنبە: خەلق تورىئاممىۋى سورۇن ئەخلاقنى ئەڭ سىنايدىغان جاي. توردا تارقالغان مۇنداق بىر گۇرۇپپا كۆرۈنۈشلەر بار: مېترودا بىر كىچىك ئوغۇل بالا ئىچىپ بولغان سۈت قۇتىسىنى تاشلىۋېتىپ، يۇقىرى ئاۋازدا ۋاراڭچۇرۇڭ قىلىپ، تۇتقۇچتىكى ئاسما ھالقىنى تارتىپ، ئۇياقبۇياققا موللاق ئاتىدۇ؛ يەنە بىر تەرەپتە بىر ئانا ئۆزىنىڭ تاتلىق ئۇخلاۋاتقان بالىسىنى قۇچاقلاپ ھەم بالىنى راھەت ئۇخلاتماقچى بولىدۇ، ھەم بالىنىڭ ئايىغىنىڭ ئورۇندۇقنى دەسسەپ مەينەت قىلىۋىتىشىدىن ئەنسىرەپ، ئۆزىنىڭ سومكىسىنى بالىنىڭ ئايىغى ئاستىغا قويۇپ قويىدۇ. بۇ يەردە ئوخشاشلا بالىلارنى ئېلىپ سەپەرگە چىققانلار بولسىمۇ، ئەمما تۈپتىن ئوخشىمايدىغان ئىككى خىل ئائىلە تەربىيەسى ھەرىكىتى يۈز بەرگەن.كىشىلەر دائىم ئاتائانا قانداق بولسا، بالا شۇنداق بولىدۇ دېيىشىدۇ. نۆل ياشتىن ئالتە ياشقىچە بولغان مەزگىل بالىلارنىڭ كەيپىياتى شەكىللىنىدىغان مۇھىم مەزگىل، جۇڭگو پەنلەر ئاكادېمىيەسى پىسخىكا تەتقىقات ئورنى پىسخىكا ساغلاملىق ئەمەلىي مەركىزىنىڭ پىسخىكا مەسلىھەتچىسى جېڭ لىنىڭ قارىشىچە، بۇ گەپنىڭ بەلگىلىك ئاساسى بار، بالا ئاتائانىنىڭ كۆپەيتمە نۇسخىسى، ئۇنىڭ كۈندىلىك ئىپادىسى ئاتائانا ساپاسىنىڭ نامايەندىسى. نۆل ياشتىن ئالتە ياشقىچە بولغان ۋاقىت بالىنىڭ كەيپىياتىنىڭ يېتىلىدىغان مۇھىم مەزگىلى، ئاتائانىنىڭ ئىجتىمائىي قائىدىلەرگە رىئايە قىلىشقىلماسلىقى بالىلارغا ناھايىتى زور دەرىجىدە تەسىر كۆرسىتىدۇ. چۈنكى، بۇ مەزگىلدىكى بالىلار ئاتائانىلارنى ئۈلگە قىلىدۇ، ئۇلار ئاتائانىسىنىڭ سۆز ھەرىكىتىنى كۆزىتىدۇ ھەمدە بۇنى دورايدۇ. شۇڭا، ئاتائانىلار ئادەتتە بالىلارغا ياخشى ئەخلاق تەربىيەسى بېرىشكە ئەھمىيەت بېرىپ، تاماق ئۈستىلىدىكى قائىدەيوسۇندىن تارتىپ جاپامۇشەققەتكە چىدايدىغان، چوڭلارنى ھۆرمەتلەيدىغان، كىچىكلەرنى ئىززەتلەيدىغان بولۇشقىچە ئۇنى بالىلارغا ئۆگىتىشى كېرەك. ئاتائانىلار بالىلارنىڭ ئالدىدا ئۆزى ئۈلگە بولۇپ، ھەر ۋاقىت باشقىلارنى ئويلىشى كېرەك. تەربىيە كۆرگەن كىشىنىڭ ئىختىيارسىز ھالدا قىلغان بىر ياخشى ئىشى ئۇنىڭ تەربىيەسىنى نامايەن قىلىدۇ. بۇ يەردە كۆپچىلىككە ئىككى تەكلىپ بېرىمىز، بۇ ئارقىلىق بالىلارغا تەربىيە ئېلىپ بېرىشقا بولىدۇ.1. ئۆزىنىڭ كەيپىياتىنى ياخشى كونترول قىلىش. 0 6 ياشلىق بالىلار كەيپىياتىنى يوشۇرۇشقا ماھىر ئەمەس، خۇشال بولمىسا يىغلايدۇ، خۇشال بولسا كۈلىدۇ، ئەگەر بۇ ۋاقىتتا ئۇلارغا كەيپىياتنى كونترول قىلىشنى ئۆگەتمىسە، مەكتەپكە بارغاندىن كېيىن ئاسانلا ئۇرۇشقاقلىق، ئوقۇشنى رەت قىلىش قاتارلىق قىلمىشلار كۆرۈلىدۇ. بالىنىڭ كەيپىياتىنى كونترول قىلىش ئىقتىدارى ئاساسەن ئاتا ئانىسىنىڭ، بولۇپمۇ ئانىنىڭ ئىشلارنى بىر تەرەپ قىلىش ئۇسۇلىدىن كېلىدۇ. شۇڭا، ئاتا ئانىلار بالىسىنىڭ ئالدىدا كەيپىياتىنى كونترول قىلالمىغانلىقىنى ھېس قىلغاندا، توغرا ئوقۇپ مەشىق قىلىشنى قوللىنىپ، دىققىتىنى نەپەس ئېلىشقا بۇراپ، ئۆزىنى ئاستائاستا تىنچلاندۇرغاندىن كېيىن، ئاندىن بالىلار بىلەن سۆزلەشسە بولىدۇ.2. بالىلارنىڭ خاتالىقىنى ۋاقتىدا توسۇش كېرەك. بالا ئۆسۈپ يېتىلىش باسقۇچىدا خاتالىق ئۆتكۈزۈشتىن ساقلىنالمايدۇ، ئاتائانىلار چوقۇم بالىنىڭ ئۆتكۈزگەن خاتالىقىغا ئەقلىي ھۆكۈم قىلىشى ھەمدە ۋاقتىدا تەربىيە بېرىشى كېرەك. مەسىلەن، بالىلارنىڭ تۇرمۇشىدا زورلۇق زومبۇلۇق قىلىش، كىشىلەرگە ئەدەپسىزلىك قىلىش قاتارلىق مەسىلىلەر مەۋجۇت بولسا، ئاتائانىلار دەرھال توسۇشى ھەمدە ئۇلارغا خاتالىقنىڭ قەيەردە ئىكەنلىكىنى، نېمە ئۈچۈن جازانى قوبۇل قىلىدىغانلىقىنى، قانداق قىلسا توغرا بولىدىغانلىقىنى ئېيتىپ بېرىشى كېرەك. ئەگەر ئاتائانىلار بالىلارنىڭ كىچىك خاتالىقلىرىنى كۆرۈپ تۇرۇپ كۆرمەسكە سالسا، بالىلارنى باشقۇرۇش، تەربىيەلەش تېخىمۇ تەس بولىدۇ.
|
روزا ھېيت نامىزى مۇسۇلمانلار تورىروزا ۋە ھېيتروزا ھېيت نامىزىباش بەت ئىبادەت ئىبادەتلەر روزا ۋە ھېيت يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 2010090712,501 قېتىم ئوقۇلدىروزا ھېيت نامىزى ھەققىدە ساۋاتبىسمىللاھىر رەھمانىر رەھىم1 روزا ھېيت نامىزىنىڭ ھۆكمىبۇ ناماز دىنىمىزنىڭ بىر ئەمرى بولۇپ، جامائەت بىلەن ئوقۇلىدۇ. زۆرۈرەتتىن ھېيت نامىزى ئوقۇلىدىغان يەرگە ھازىر بولالمىغانلار، ئۆزلىرى يالغۇز ئوقۇمايدۇ ۋە قازاسىنىمۇ قىلمايدۇ، شۇنداقلا گۇناھكارمۇ بولمايدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن ئوقۇش ياكى تىجارەت ۋە ياكى خىزمەت مۇناسىۋىتى بىلەن ھېيت نامىزى ئوقۇلىدىغان يەرگە ھازىر بولالماسلىقىنى چاغلىغانلارنىڭ ئوقۇش يېرىنى ياكى تىجارەت ۋە خىزمەت قىلىش ئورنىنى تەرك ئېتىپ، ھېيت نامىزى ئوقۇش ئۈچۈن ئاتايىن باشقا شەھەرگە بېرىشىغا ھاجەت يوقتۇر.2 روزا ھېيت نامىزىنىڭ ۋاقتىبۇ نامازنىڭ ۋاقتى، كۈن نەيزە بۇيى ئۆرلىگەندىن تارتىپ كۈن قايرىلغۇچە بولغان ئارلىقتىكى ۋاقىتتۇر.3 نامازغا بېرىشتىن بۇرۇن قىلىنىدىغان ئىشلارئا ھېيت نامىزىغا چىقىشتىن بۇرۇن ئۆزىمىز ئۈچۈن ۋە ئائىلىمىزنىڭ ھەر ئەزاسى ئۈچۈن سەدىقە فىترە بېرىشمىز كېرەك. بۇنىڭ مىقدارى بىر كىشى ئۈچۈن بىر مىسكىننىڭ بىر كۈنلۈك يىمەك ئىچمىكىگە يەتكۈدەك نەرسىدۇر.سەدىقە فىترىنى ھېيت نامىزىغا چىقىشتىن بۇرۇن بېرىۋەتسەك ئەڭ تۇغرىسىنى قىلغان بولىمىز؛ ئەگەر بىرەر سەۋەب بىلەن كېچىكىپ قالغان بولسا، ھېيت نامىزىدىن كېين بولسىمۇ بېرىشىمىز لازىم. ھېيتتىن بىر ئىككى كۈن بۇرۇن بەرسەكمۇ بولىدۇ. بۇنى بېرىش ئۈچۈن ئىقتىسادىي جەھەتتە مەلۇم بىر نىسابقا يېتىش شەرت ئەمەس، ھەتتا بۇنى بىر كۈنلۈك ئوزۇق تۈلۈكى بار كىشىلەرمۇ بېرىشلىرى كېرەك.ئە ھېيت نامىزىغا چىقىشتىن بۇرۇن بىر نەرسە يەپ ئىچىشمىز ياخشى، ئەگەر مۇمكىن بولسا خورما يەپ بارساق تېخىمۇ ياخشىسىنى قىلغان بولىمىز.ھېيت نامىزى ئوقۇلۇپ بولىغۇچە بىر نەرسە يېمەسلىك ياخشى دېگەن سۆز قۇربان ھېيتتا كۈچگە ئىگە. روزا ھېيتتا بولسا، يەپ ئىچىپ، ئاندىن ھېيت نامىزىغا بېرىش ياخشىدۇر.ب ھېيت نامىزىغا غۇسۇل قىلىپ بوي تاھارەت ئېلىپ، تازىلىق قىلىپ، ئەڭ چىرايلىق ۋە ئەڭ پاكىز كىيىملىرىمىزنى كىيىپ بېرىش ياخشىدۇر.پ ھېيت نامىزىغا كېتىۋېتىپ يولدا تۆۋەندىكى تەكبىرنى ئوقۇيمىز:ئەللاھۇ ئەكبەر، ئەللاھۇ ئەكبەر، لا ئىلاھە ئىللەلاھۇ، ئەللاھۇ ئەكبەر، ئەللاھۇ ئەكبەر ۋەلىللاھىلھەمد. تەرجىمىسى:ئاللاھ بۈيۈكتۇر، ئاللاھ بۈيۈكتۇر، ئاللاھدىن باشقا ھېچ ئىلاھ يوقتۇر، ئاللاھ بۈيۈكتۇر، ئاللاھ بۈيۈكتۇر، ئاللاھقا ھەمدۇسانالار بولسۇن.ھېيت نامىزى ئوقۇلىدىغان يەرگە ئەنە شۇ شەكىلدە بارىمىز.4 روزا ھېيت نامىزىنىڭ ئوقۇلۇش شەكلىئا روزا ھېيت نامىزى بولسۇن، قۇربان ھېيت نامىزى بولسۇن، ھېچبىر ھېيت نامىزىغا ئەزان تەكبىر ئوقۇلمايدۇ.ئە ئىمامنىڭ ياكى مەزىن مۇئەززىن نىڭ ھازىر ناماز باشلىنىدۇ دېگەندەك ئېلان قىلىشى بىلەن جامائەت ئورنىدىن تۇرۇپ سەپ بولىدۇ.ب بۇ ئەسنادا ھەممەيلەننىڭ كۆڭلىدە روزا ھېيت نامىزى ئوقۇش نىيىتى بولىدۇ. نىيەتنى ئاغزىدا سۆزلەش ياخشى ئەمەس، چۈنكى نىيەتنىڭ ئورنى قەلبتۇر.پ ئالدى بىلەن ئىمام ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ نامازغا شۇرۇ قىلىدۇ نامازغا باشلايدۇ، جامائەت ئىمامغا ئەگىشىپ، ئىچىدە ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ نامازغا شۇرۇ قىلىدۇ.ت ئىمام ۋە جامائەت ئىچىدە سانا سۇبھانەكەللاھۇممە ۋەبىھەمدىكە ۋەتەبارەكەسمۇكە ۋەتەئالا جەددۇكە ۋەلائىلاھە غەيرۇكە نى ئىچىدە ئوقۇيدۇ.ج سانادىن كېيىن ئىمام ئۈچ قېتىم ئۈنلۈك ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ تەكبىر ئېيتىدۇ. ئىمامنىڭ ھەر تەكبىر ئېيتىشىدا جامائەت ئىمامغا ئەگىشىپ ئىچىدە ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ تەكبىر ئېيتىدۇ.چ ئاندىن ئىمام ئىچىدە ئەئۇزۇ بىللاھى مىنەششەيتانىر رەجىم، بىسمىللاھىررەھمانىر رەھىم نى ئوقۇغاندىن كېيىن، فاتىھە سۈرىسىنى ۋە باشقا بىرسۈرىنى بۇ سۈرىنىڭ ئەئلا سۈرىسى بولۇشى ياخشىدۇر ئۈنلۈك ئوقۇيدۇ. جامائەت جىم تۇرۇپ ئاڭلايدۇ.خ ئاندىن ئىمام ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ رۇكۇغا بارىدۇ، جامائەتمۇ ئىمامغا ئەگىشىپ ئىچىدە ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ رۇكۇغا بارىدۇ. ئاندىن ئىمام ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ سەجدىگە بارىدۇ، جامائەتمۇ ئىمامغا ئەگىشىپ ئىچىدە ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ سەجدىگە بارىدۇ. ھېيت نامازلىرىنىڭ رۇكۇ ۋە سەجدىلىرىدە ئوقۇلىدىغان زىكىر تەسبىھلەر باشقا نامازلاردىكىگە ئوخشاشتۇر.د ئاندىن ئىمام ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ ئىككى سەجدىدىن باش كۆتۈرۈپ ئىككىنچى رەكئەتنى ئوقۇش ئۈچۈن ئورنىدىن تۇرىدۇ، جامائەتمۇ ئىمامغا ئەگىشىپ ئىچىدە ئەللاھۇ ئەكبەر ئورنىدىن تۇرۇشىدۇ.ر ئىمام ئورنىدىن تۇرۇپ ئىچىدە بىسمىللاھ نى ئوقۇغاندىن كېيىن فاتىھەنى ۋە بىر سۈرىنى بۇ سۈرىنىڭ غاشىيە سۈرىسى بولۇشى ياخشىدۇر ئۈنلۈك ئوقۇيدۇ، جامائەت جىم تۇرۇپ ئاڭلايدۇ.ژ ئىمام قىرائەتتىن كېيىن يەنى فاتىھەنى ۋە بىر سۈرىنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن ئۈچ قېتىم ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ ئۈنلۈك تەكبىر ئېيتىدۇ، جامائەتمۇ ھەر تەكبىردە ئىمامغا ئەگىشىپ ئىچىدە ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ تەكبىر ئېيتىدۇ.س ئاندىن ئىمام قايتا ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ تۆتىنچى تەكبىرنى ئېيتىپ رۇكۇغا بارىدۇ، جامائەت ئىمامغا ئەگىشىپ ئىچىدە ئەللاھۇ ئەكبەر دەپ رۇكۇغا بارىدۇ.ش ھېيت نامىزىنىڭ قالغان قىسمى ئادەتتىكى نامازغا ئوخشايدۇ، يەنى ئولتۇرۇش، ئەتتەھىيياتۇ دۇرۇت ۋە دۇئالار باشقا نامازلاردا قانداق ئوقۇلسا، ھېيت نامىزىدىمۇ شۇنداق ئوقۇلۇپ، ناماز ئاخىرلاشتۇرۇلىدۇ.غ ئىمام نامازدىن سالام بەرگەندىن كېيىن جۈمە خۇتبىسىگە ئوخشاش ئىككى خۇتبە ئوقۇيدۇ، جامائەت جىم ئولتۇرۇپ ئاڭلايدۇ.ئىككىنچى خۇتبىنىڭ ئاخىرلىشىشى بىلەن ھېيت نامىزى ئاخىرلاشقان بولىدۇ.يىغىپ ئېيتقاندا ھېيت نامىزى ئىككى رەكئەت بولۇپ، ئۇنىڭ ئادەتتىكى نامازغا ئوخشىمايدىغان تەرەپلىرى بار. شۇنىڭ ئۈچۈن ئىمامنىڭ بەرگەن تەلىمىگە دىققەت بىلەن قۇلاق سېلىشىمىز ۋە ھېيت نامىزىنى شۇ بويىچە ئوقۇشىمىز كېرەك.5 ناماز ئوقۇلۇپ بولغاندىن كېيىن قىلىنىدىغان ئىشلارئا ھېيت نامىزىدىن كېيىن بىر بىرىمىزنىڭ ھېيتىنى مۇبارەكلەش ياخشىدۇر. مەسىلەن: جامەدىن ياكى ھېيت نامىزى ئوقۇلغان يەردىن چىقىپ، جامائەت بىلەن قول ئېلىشىپ كۆرۈشۈپ ئاللاھ قوبۇل قىلسۇن، ھېيتلىرىغا مۇبارەك بولسۇن دېيىشىشىمىز ياخشى ئىشتۇر.ئە ھېيت نامىزىدىن قايتىشتا، مۇمكىن بولسا ھېيت نامىزىغا بارغان يولىمىزدىن باشقا بىر يول بىلەن قايتىشىمىز ياخشىدۇر.6 ھېيت كۈنلىرىدە قىلىنىدىغان ئىشلارئا ھېيت كۈنلىرىدە بىر بىرىمىز بىلەن ھېيتلىشىشىمىز، يەنى ئاتا ئانىمىزدىن باشلاپ پۈتۈن ئۇرۇق تۇغقانلىرىمىز ۋە باشقا دوستلىرىمىز بىلەن بىر بىرىمىزنىڭ ئۆيىنى زىيارەت قىلىشىشىمىز ناھايىتى ياخشى ئىشتۇر.ئە ھېيت كۈنلىرىدە نامازلارنى جامائەت بىلەن ئوقۇش، زىكىر تەسبىھ ئېيتىش، قۇرئان تىلاۋەت قىلىش قاتارلىق ياخشى ئىشلارنى ئۈزلۈكسىز داۋاملاشتۇرۇشىمىزلازىم.ب ھېيت كۈنلىرىدە پېقىر مىسكىنلەرگە خەير سەدىقە قىلىش، يېتىم يېسىرلارنىڭ بېشىنى سىلاش، غېرىب غۇرۋالارغا خەير ساخاۋەت قىلىش كېرەك.پ بۇ ئۇلۇغ كۈنلەردە پۈتۈن دۇنيادىكى قېرىنداشلىرىمىز ئۈچۈن ئاللاھ تەئالاغا دۇئا قىلىشىمىز كېرەك.ت ھېيت مۇناسىۋىتى بىلەن بالا چاقىلىرىمىزنىڭ يىمەك ئىچمەك ۋە كىيىم كىچەكلىرىنى ئىسراپ قىلمىغان ئاساستا كەڭ كەڭرى قىلىپ بېرىمىشىز ياخشىدۇر.ج ھېيتتا شەرىئەت رۇخسەت قىلغان دىن دىيانەتنى مەسخىرە قىلمايدىغان، ئەخلاقنىڭ بۇزۇلۇشىغا ۋە گۇناھ مەئسىيەتكە چاقىرمايدىغان، ئەر ئاياللار ئارىلىشىپ ئوينالمايدىغان ئويۇن تاماشالارنى قىلشقا بولىدۇ.7 ھېيتتىن كېيىن قىلىنىدىغان ئىشلارئا رامىزاندا ياخشى ئادەم بولۇشقا باغلانغان بېلىمىز، ھېيت بىلەن بوشاپ كەتمەسلىكى لازىم.ئە رامىزان بويىچە ئادەتلەنگەن تەقۋالىقىمىزنى ئەينەن داۋاملاشتۇرۇشىمىزلازىم. يەنى رامزاننىڭ چىقىپ كېتىشى بىلەن تەرىتىمىز سۇنۇپ كەتمىسۇن!.ب ھېيتتىن كېيىن، ھېيت ئېيى چىقىپ كېتىپ بولغۇچە 6 كۈن نەپلە روزا تۇتۇشىمىز ياخشىدۇر. بۇ روزىنى ئارقىمۇئارقا تۇتۇشىمىز شەرت ئەمەس.پ بەرىكەت ۋە رەھمەت ئېيى بولغان رامىزان چىقىپ كەتكەن بىلەن، رەھمەت ۋە بەرىكەتنىڭ ئەسلا تۈگىمەيدىغانلىقىنى ئۇتنۇماسلىقىمىز، شۇنداقلا ئۇنىڭغاھەر دائىم لايىق بولۇپ تۇرۇشىمىز لازىم.ھېيتىڭلارغا مۇبارەك بولسۇن!قۇرئان نۇرى ئاستىدا ۋەسىلىچىلىك ۋە شېرىك 16.سىن دەرس: ئۆلۈكتىن ياردەم تەلەپ قىلىشقا ئائىت مىساللار نۇرچىلار، فەتھۇللاھ گۈلەن ۋە ماھمۇت خۇجاقۇرئان نۇرى ئاستىدا ۋەسىلىچىلىك ۋە شېرىك 12 سىن دەرس تەرىقەتلەردىكى ۋەسىلىلەر قۇرۇلمىسىقۇرئان نۇرى ئاستىدا ۋەسىلىچىلىك ۋە شېرىك 11 سىن دەرس ئىنسان سۆزىنى ئاللاھ سۆزى ھېساپلاشقۇرئاندا ئاخىرقى نەبىي تۈركچە قىسقا ھۆججەتلىك فىلىمىمىزنى مۇسۇلمانلار تورىدىن كۆرۈڭ ۋە تىڭشاڭمەن بىر تاكسىچىھەر مۇسۇلمان ئۈچۈن لازىملىق دىنىي ئىلىملەر 5.سىن دەرس: مەسىھ ۋە تەيەممۇم ھەم ئۇنى سۇندۇرۇۋېتىدىغان ئامىللارلازىملىق دىنىي ئىلىملەر 4.سىن دەرس: چوڭكىچىك تاھارەت ئېلىش ئۇسۇلى ۋە ئۇنى سۇندۇرۇۋېتىدىغان ئامىللارقۇرئان نۇرى ئاستىدا ۋەسىلىچىلىك ۋە شېرىك 51.سىن: تەرىقەتچىلەر ۋە دىنى گۇرۇھلاردا ئۆلۈكتىن ياردەم تىلەشقۇرئان نۇرى ئاستىدا تەرىقەتچىلىككە نەزەر سىن دەرسىمىز فىترەت دۇنيا تور تېلىۋىزىيەسى گە قويۇلدى!رامىزانغا خاس سىن پەتىۋالارقۇرئان نۇرى ئاستىدا تەرىقەتچىلىككە نەزەر 18.سىن دەرسقۇرئان نۇرى ئاستىدا تەرىقەتچىلىككە نەزەر 17.سىن دەرسقۇرئان نۇرى ئاستىدا تەرىقەتچىلىككە نەزەر 16.سىن دەرس39 ئاتائانىــغا ياخـشىـلـىق قىلىش توغرىسىدا38 قوشنىلارغا ياخشىلىق قىلىش توغرىسىدا37ئەھلىئەۋلادلارغا ئىبادەت ۋە ئەخلاق ئۆگىتىش
|
سەمەي قالاسىنىڭ اكىمى ەرماك ٴسالىموۆ مەرەكەمەن قۇتتىقتادى ارنايى جوبالارايماقتىق باققوعام سەمەي قالاسىنىڭ اكىمى ەرماك ٴسالىموۆ مەرەكەمەن قۇتتىقتادى 30 قاراشا 2016, 11:10 181 0گازەتا: سەمەي تاڭى گازەتى فوتو: سىزدەردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىز!بۇگىنگى تاڭدا اتابابالارىمىز اڭساعان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزىپ، ەتەكجەڭىمىزدى جيناپ، الەمنىڭ ازۋلى ەلدەرىمەن تەرەزەمىز تەڭەستى. بۇل جولدا ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ٴابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ ەڭبەگى ايرىقشا.ۇلى دالا ەلىنىڭ ىرگەتاسىن قالاۋشى نۇرسۇلتان ٴابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن قازاقستان تاۋەلسىزدىك جىلدارى بىرلىكتىڭ ارقاسىندا بيىك بەلەستەردى باعىندىرىپ، الەمگە تانىلدى.ۇلتارالىق كەلىسىمنىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدىڭ قوعامدىق ٴومىرى، ەكونوميكاسى، عىلىم جانە مادەنيەت سالاسى دامىپ، الەم ارەناسىندا قارقىندى دامۋدىڭ ەتالونىنا اينالدىق.1991 جىلعى 1 جەلتوقساندا قازاقستاندىقتار ٴوزىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن سايلاپ، تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ جاڭا تاريحى قالىپتاستى.ۇلت كوشباسشىسىنىڭ كورەگەندىگى مەن ەرىكجىگەرىنىڭ ناتيجەسىندە قازاقستان الەمدە تۇڭعىش بولىپ يادرولىق قارۋدان باس تارتتى. ەلدىڭ الەۋمەتتىكەكونوميكالىق جانە قوعامدىقساياسي ٴومىرى جاڭارتىلىپ، تۇبەگەيلى وزگەرىستەر ورىن الدى.قازاقستاندى ەشقانداي قانتوگىسسىز وركەنيەتكە جەتەلەپ، دامىعان مەملەكەتتەردىڭ الدىڭعى قاتارىنان كورىنۋى ٴۇشىن ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ەلباسى: قازاقستاننىڭ شىققان شىڭى مەن باعىندىرعان بيىكتەرىنىڭ ەڭ باستى سەبەبى بىرلىك، بەرەكەسى،دەپ، قازاقستاندىقتاردى ٴوزارا تۇسىنىستىك پەن كەلىسىمدى ساقتاۋعا ٴاردايىم شاقىرادى.ماڭگىلىك ەلدى باستى باعدار ەتىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ داڭعىلىن نۇرلى جولعا اينالدىرىپ، 100 ناقتى قادام ۇلت جوسپارىنىڭ مىندەتتەرىن ورىنداۋ جولىندا بارشاڭىزعا زور تابىستار، ساتتىلىك، اماندىق بەرەكەبىرلىك تىلەيمىز!سەمەي قالاسىنىڭ اكىمى ەرماك ٴسالىموۆقالالىق ٴماسليحاتتىڭ حاتشىسى بەيسەمبەك اقجالوۆ.
|
12 شىلدە 18:52شىندىعىندا، ناۋرىز ايدىڭ اتى ەمەس، جىل باسى مەيرامىنىڭ اتاۋى. قازاقتار ناۋرىز مەرەكەسىن ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى جىل باسى رەتىندە تويلاۋ داستۇرىمەن اي اتىنا اينالدىرىپ جىبەرگەن. ناۋرىزدىڭ 22 سىندە كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى.ءساۋىر كوكتەمنىڭ ەكىنشى ايى. ارابشا وگىز دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. وگىز كۇن جولىنداعى شوقجۇلدىزدىڭ اتى. قازاقتار ونى اي اتى رەتىندە قولدانىپ كەتكەن. ءساۋىردىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان قازاقشا اتى كوكەك بولاتىن. كوكەك ۇشقالاق، جەڭىلتەك قۇس، ءوز اتىن ءوزى شاقىرادى. سوندىقتان بۇل ءسوز جاعىمسىز ماندە ايتىلادى دەگەن ويمەن ونى ساۋىرمەن الماستىرعان.مامىر كوكتەمنىڭ سوڭعى ايى. جىل قۇستارىنىڭ مامىعىن توگىپ، كول جاعاسىنا ۇيا سالىپ مامىرلايتىن، سەمىرەتىن كەزى. ەسكى تۇركى تىلىندە مامىر توقشىلىق، سەمىرۋ دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. وسى ايدا مال دا وڭالا باستايدى.ماۋسىم جازدىڭ العاشقى ايى. ارابتىڭ مەزگىل دەگەن ءسوزى. ءشوپ شابۋ، پىشەن دايىنداۋ ماۋسىمىنا بايلانىستى اي اتى وسىلاي اتالعان. ءۇندى، ەۋروپا تىلدەرىندە ماۋسىم سوزىمەن توركىندەس مۋسسوڭ تەرمينى جازدا مۇحيتتان قۇرلىققا، ال قىستا قۇرلىقتان مۇحيتقا قاراي سوعاتىن جەل دەگەندى بىلدىرەدى.شىلدە جازدىڭ ەكىنشى ايى. پارسى تىلىندە ءشىللا قىرىق دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. جازعى قىرىق كۇن شىلدەنىڭ نەگىزگى ىستىق كۇندەرى وسى ايدا وتەدى. ول اۋەلدە قىرىق كۇندىك مەزگىل رەتىندە ايتىلىپ، كەيىن وتىز كۇندىك اي رەتىندە قولدانىلىپ كەتكەن. شىلدەدە كۇننىڭ ۇزاقتىعى قىسقارا باستايدى.تامىز جازدىڭ سوڭعى ايى. كۇيدىرۋ دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. تامىزدىق ءسوزى دە وسى ماعىنادان تۋىنداعان. تامىز ايىندا اپتاپ ىستىقتان ءشوپتىڭ باسى سارعايىپ، قۋراي باستايدى. پىسكەن ەگىن ورىلادى. وسى قۇبىلىستارعا بايلانىستى بۇل ايدى كەيدە سارشا تامىز دەپ قوسارلاپ ايتادى. ياعني سارشا ءسوزىنىڭ ارعى تەگى سارى شاق، ەجەلگى تۇركى ءسوزى.قىركۇيەك كۇزدىڭ العاشقى ايى. وسى ايدا قوي مەن ەشكىنىڭ تولدەۋ ۋاقىتىن كوكتەم ايىنا كەلتىرۋ ءۇشىن قوشقار مەن تەكەگە كۇيەك بايلايدى. بۇل شارۋا قىردا، ءورىس باسىندا وتكىزىلەدى. سول سەبەپتى قىر جانە كۇيەك سوزدەرىن بىرىكتىرىپ، ايدى قىركۇيەك اتاپ كەتكەن.قازان كۇزدىڭ ەكىنشى ايى. پارسى تىلىندە كۇز دەگەندى بىلدىرەدى. بۇل ايدا ەگىن ورىلىپ، جەمىسجيدەك جينالىپ، قامباعا، قازانعا تۇسەدى. جەردە قالعانىن سۋىق سوعىپ، ۇسىك شالادى. قازان سوعۋ دەگەن وسى ماعىنانى بىلدىرەدى.قاراشا كۇزدىڭ سوڭعى ايى. جەردىڭ وتى كەتىپ، بەت بەدەرى قوڭىرقاي تارتا باستايدى. اي اتىنىڭ قاراشا دەپ اتالۋى دا وسىنى مەگزەيدى. قاراشادا قار تۇسە باستايدى، مۇنى حالىق قاراشانىڭ قارى دەپ اتايدى.جەلتوقسان قىستىڭ العاشقى ايى. جەل جانە توقسان دەگەن تۇركى سوزدەرىنىڭ بىرىگۋىنەن شىققان. ياعني، ءۇش اي جەلدى جانە بوراندى دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ءبىر توقساندا ءۇش اي بولاتىنى كوپكە بەلگىلى. ەجەلگى تۇرىكتەر جەل ايى نەمەسە توقسان دەپ تە اتاعان. جەلتوقساننىڭ 22ىندە كۇن بارىنشا قىسقارادى.قاڭتار قىستىڭ ەكىنشى ايى. قاڭتار ەسكى تۇركى ءسوزى. كۇننىڭ بارىنشا قىسقارىپ، بايلانعانداي قاڭتارىلىپ تۇرىپ قالۋىنا وراي قاڭتار دەپ اتاعان. بۇدان كەيىن كۇن ۇزارا باستايدى، قاڭتاردا كۇن قارعا ادىم ۇزارادى دەيدى حالىق.اقپان قىستىڭ سوڭعى ايى. اقپان قازاقتىڭ اق ىقپا، ياعني بوران دەگەن سوزىنەن شىققان. وسى ايدا كەلەتىن امالدى اقپانداقپان التى كۇن، ايازىمەن جەتى كۇن دەگەن. بۇل جەتى كۇن ناعىز قىس ورتاسىنا كەلەدى. قار جاۋىپ، جەل تۇرىپ، بوران، بۇرقاسىن بولادى. اياز كۇشەيەدى. مالدىڭ جۇتقا ۇشىراۋى وسى ايدا باستالادى. ولار تاۋدى ىقتاپ، اعاشتى پانالايدى. ايدالادا اداسىپ، اشتىق پەن سۋىقتان قىرىلىپ قالادى. جۇت دەگەنىمىز وسى.كۇندەلىكتى تىرشىلىگىمىزدە قولدانىپ جۇرگەن كۇن قايىرۋدىڭ جۇيەسىن ازاماتتىق اي نەمەسە ءداستۇرلى اي دەپ اتايدى. وسىمەن بىرگە، كەيدە شوقجۇلدىزدىق ايدى دا قولدانامىز. شوقجۇلدىزدىق ايدىڭ ەسەبى كوكتەگى جۇلدىزدار بويىنشا جۇرگىزىلەدى جانە اراسى ءبىر ايعا تەڭ. ياعني، كۇن جەردى 365 تاۋلىكتە اينالىپ شىققاندا ون ەكى شوقجۇلدىزدى باسىپ وتەدى.
|
22 ماۋسىم 11:23نۇر سۇلتان. قازاقپارات ەلىمىزدە ۆولونتەرلىك قىزمەتتى قولداۋ ستاندارتى ازىرلەنەدى. بۇل تۋرالى ۇكىمەت وتىرىسىندا ق ر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى ايدا بالايەۆا ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ەل پرەزيدەنتىنىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان ۆولەنتەرلىك قوزعالىس بۇگىندە جالپىحالىقتىق قولداۋعا يە بولعان جوباعا اينالدى. اسىرەسە، بىلتىرعى پاندەميا كەزىندە حالىقتىڭ شىنايى قايىرىمدىلىق قاسيەتى مەن ەلگە دەگەن جەكە جاۋاپكەرشىلىگى ەرەكشە ءبىلىندى. وسى 1 جىلدىڭ ىشىندە ۆولونتەرلىك قىزمەتتىڭ قارقىنى ارتىپ، باعدارلامالار مەن جوبالاردىڭ اۋقىمى ايتارلىقتاي كەڭەيە ءتۇستى. اتاپ ايتقاندا، ۆولونتەرلىك ۇيىمداردىڭ سانى 3 ەسەگە، ەرىكتىلەر قاتارى 4 ەسەگە كوبەيدى. پاندەميا كەزىندە 500 مىڭعا جۋىق ازامات ۆولونتەرلىك قىزمەتكە قاتىسىپ، 1 ميلليوننان استام جانعا ناقتى كومەك كورسەتىلدى. 80 مىڭنان استام ازىق تۇلىك سەبەتى، 4,5 ميلليون مەديتسينالىق جابدىق تاراتىلدى، دەدى مينيستر.ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، وسى قالىپتاسقان اۋقىمدى مۇمكىندىكتەر مەن ادامي رەسۋرستى ساقتاي وتىرىپ، ۆولونتەرلىكتى دامىتۋدىڭ جول كارتاسى اياسىندا ەرىكتىلەر قوزعالىسىن قولداۋ بيىل دا ءوز جالعاسىن تاۋىپ جاتىر.بۇل پارتياسىنىڭ دا سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا كورسەتىلگەن باسىمدىقتاردىڭ ءبىرى. جول كارتاسىنىڭ كەشەندى ءىس شارالار توپتاسى اياسىندا ءبىرقاتار باعىت ايقىندالدى. اتاپ ايتقاندا، ءبىرىنشى زاڭنامالىق دەڭگەيدە وزگەرىستەر ەنگىزۋ. ونىڭ اياسىندا وقۋعا تاپسىرۋ مەن جۇمىسقا ورنالاسۋ كەزىندە جەڭىلدىكتەر قاراستىرۋ، ۆولونتەرلەردىڭ قۇقىعى مەن مىندەتتەرىن كەڭەيتۋ، ەرىكتىلەردىڭ ەڭ تومەنگى جاس شەگىن بەلگىلەۋ جانە كورپوراتيۆتىك ۆولونتەرلىك نورمالارى سياقتى جاڭاشىلدىقتار دا قاراستىرىلعان. جاريا تالقىلاۋدان وتكەن سوڭ زاڭ جوباسى 1شىلدەگە دەيىن ۇكىمەت قاراۋىنا ەنگىزىلەتىن بولادى. بۇعان قوسا، ۆولونتەرلىك قىزمەتتى قولداۋ ستاندارتى ازىرلەنىپ، ونىڭ نەگىزىندە مەملەكەتتك ورگاندارعا وسى باعىت بويىنشا ءتيىستى باعىت باعدار بەرىلەتىن بولادى، دەدى ايدا بالايەۆا.ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، ەكىنشى ۆولونتەرلىك ينفراقۇرىلىم.ۆولونتەرلەر قۇرعان رەسپۋبليكالىق جانە 17 وڭىرلىك فرونت كەڭسەلەر ءوز جۇمىسىن جالعاستىرۋدا. بيىلعى جىلدىڭ 1جارتىجىلدىعىندا 113 مىڭنان استام ۆولونتەردىڭ قاتىسۋىمەن 6 مىڭعا جۋىق ءىس شارا وتكىزىلدى. ءۇشىنشى ۆولونتەرلىك جوبالار مەن باستامالاردى ىسكە اسىرۋ. جول كارتاسى اياسىندا جالپى سوماسى 528,3 ميلليون تەڭگەنى قۇرايتىن 40 تان استام جوبانى ىسكە اسىرۋ قاراستىرىلعان. اقپارات مينيسترلىگى تاراپىنان 13 ۆولونتەرلىك جوباعا 438,6 ميلليون تەڭگە ءبولىنىپ وتىر. ونىڭ اياسىندا جانۋارلارعا جاناشىرلىقتى كوزدەيتىن بىرگە ايالا، اعا ۇرپاقتى ۆولونتەرلىك قىزمەتكە شاقىراتىن كۇمىس ۆولونتەرلىك جوبالارى، سونىمەن قاتار باسقا دا وزەكتى تاقىرىپتار بويىنشا 130 دان استام شاعىن گرانتتار قاراستىرىلعان، دەدى ول.
|
46 ءسوز 3289 0 پىكىر 26 قاراشا, 2015 ساعات 14:05باياعىدا ءبىزدىڭ رەداكتسياعا ءبىر وقۋشى حات جازىپتى. حاتىندا گازەتتەرىڭىزدى وقيمىن، وتە جاقسى... دەپ كەلىپتى دە، بىراق تەلەۆيدەنيا پروگرامماسىندا مۋلتفيلم وتە از ەكەن، سونى كوبەيتسەڭىزدەر... دەپ اياقتاپتى. وقۋشى بالا تەلەديدار اپتالىعىن گازەت جۋرناليستەرى جاسامايتىنىن قايدان ءبىلسىن؟!. كۇلگەنبىز دە قويعانبىزشىنىندا ءبىزدىڭ بالا كەزىمىزدە تەلەديداردان مۋلتفيلم دەگەن مۇلدەم از بەرىلەتىن. ءبىر كۇندە بىرەۋ، ارى كەتسە ەكى رەت... وندا دا 1015 ءمينوت قانا... جەكسەنبىدە جيىرما ءمينوت بەرىلۋى مۇمكىن. بولدى. تامتۇمداپ بەرىلگەننەن كەيىن بە، بالالاردىڭ مۋلتفيلمگە دەگەن قۇمارلىعى دا ەرەكشە ەدى. ول كەزدە اۋىلدا ءۇي سايىن تەلەۆيزور دا جوق. تەلەۆيزوردىڭ قاسىنداعى دۋالعا اپتالىق پروگراممانى كنوپكامەن جابىستىرىپ قويعانبىز. قاپتاعان باعدارلامالاردىڭ اراسىنان جىلتجىلت ەتكەن 5 مينوتتىك ءمۋلتفيلمدى ىزدەپ ءجۇرىپ تاۋىپ الىپ، سونى زارىعا كۇتەمىز.مۇلدەم بالا كەزىمىزدە اعالارىمىز الدايدى ەكەن. پروگراممادان ءمۋلتفيلمنىڭ قاي ۋاقىتتا بولاتىنىن الدىنالا كورىپ الادى. ۇيدە ىستەن شىققان اق تەلەفون اپپاراتى بولاتىن. سونىڭ تۇتقاسىن كوتەرىپ ءبىر جاققا زۆاندايدى:اللو، بۇل تەلەۆيدەنيە مە؟ ءبىزدىڭ ۇيگە بالالار جينالىپ قالىپ ەدى... ءبىر مۋلتفيلم قويىپ جىبەرىڭىزدەرشى... اللو! جاقسى ەستىلمەي جاتىر عوي. قاي ۋاقىتتا قويامىز دەيسىز؟.. ا، مەيلىمەيلى، جاقسى، كۇتەمىز دەپ، تۇتقانى ورنىنا قويادى. بىزگە قاراپ: بالالار، ءمۋلتفيلمدى ساعات 11دە كورسەتەتىن بولدى. زورعا دەگەندە كوندىردىم. وعان دەيىن مال قورانى سىپىرىپ تاستاڭدار دەپ جاتىر... ايتپەسە قويماي قويۋى مۇمكىن. ءبارىمىز شۋلاپ، قوراعا قاراي جۇگىرەمىز.11دەگى ءمۋلتفيلمدى كورىپ بولعاننان كەيىن اعامىز اق تەلەفوندى قايتادان الدىنا الادى. سىزدەرگە ۇلكەن راحمەت. بالالار مۋلتفيلمدەرىڭىزدى كوردى. تاعى دا كورسەتسە دەپ جاتىر ءبارى... ايتپاقشى بۇل بالالار ايتقاندى تىڭداپ، قورانى جاقسىلاپ تازالاپ تاستادى. سول ەڭبەكتەرىن ەسكەرىپ، تاعى دا بەرسەڭىزدەر... ەندى ءتۇس قايتا كورسەتەسىزدەر مە؟ ساعات تورتتە عوي، ءا؟ وي، جاقسى بولدى. ايتامىن بالالارعا... بىراق وعان دەيىن باۋدى تازالاپ تاستاۋ كەرەك پە؟ مەيلى، مەيلى، ايتامىن... ساعات تورتكە دەيىن ءبارىمىز باۋدا شۋلاپ جۇرەمىز.قانشا زامان وتسە دە بالالاردىڭ مۋلتفيلمگە دەگەن ماحابباتى، ىنتىقتىعى باسىلعان جوق. قازىر بالالى ءۇيدىڭ تەلەۆيزورىن قاي ۋاقىتتا قوسىپ قالساڭ دا، جارق ەتىپ الدىڭنان بالاپان ارناسى شىعادى. كەي كەزدەرى كەلىنشەگىم ەكەۋىمىز ءبىر جاققا كەتىپ بارا جاتىپ بالالارعا: تەلەۆيزوردى قويۋشى بولماڭدار، ودان دا ساباقتارىڭدى وقىڭدار دەپ، ابدەن نىعىزداپ كەتەمىز. ءسويتىپ بىلدىرمەي تەلەۆيزوردى حابار ما، قازاقستان با، ايتەۋىر باسقا ارناعا اۋىستىرىپ، ءوشىرىپ قويامىز. كەلگەننەن كەيىن قوسىپ قالساڭ، الدىڭنان الگى ارنا ەمەس، مۋلتفيلم جارق ەتە قالادى عوي.
|
يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1, ھازىرقى زامان ئۇيغۇرچە تەرجىمىسى يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1ھەزرىتى ئەيسا خۇدانىڭ كالامىدۇر1ھەممىدىن بۇرۇن كالام1 كالام سۆز دېگەن مەنىدە بولۇپ، ھەزرىتى ئەيسانىڭ بىر نامىدۇر. مەۋجۇت ئىدى. ئۇ خۇدا بىلەن بىللە ئىدى ھەم ئۆزى خۇدا ئىدى. 2ئۇ، ئالەم يارىتىلىشتىن بۇرۇنلا خۇدا بىلەن بىللە ئىدى. 3ئۇ ئارقىلىق بارلىق مەۋجۇداتلار يارىتىلدى. ھېچقانداق مەۋجۇدات ئۇنىڭسىز يارىتىلغان ئەمەس. 4كالام ھاياتلىقنىڭ مەنبەسى بولۇپ، بۇ ھاياتلىق ئىنسانلارغا نۇر ئېلىپ كەلدى. 5نۇر قاراڭغۇلۇقنى يورۇتىدۇ. قاراڭغۇلۇق بولسا نۇرنى ھەرگىز بېسىپ چۈشەلىگەن ئەمەس.6ۋاقىتسائىتى كەلگەندە، بىر ئادەم خۇدا تەرىپىدىن مەيدانغا كەلدى. ئۇنىڭ ئىسمى يەھيا ئىدى. 7ئۇ ئىنسانلارنىڭ ئۆزى ئارقىلىق ھەقىقىي نۇرغا ئىشىنىشى ئۈچۈن، ئۇنىڭغا گۇۋاھلىق بېرىشكە كەلگەنىدى. 8يەھيا پەيغەمبەر ئۆزى ھەقىقىي نۇر ئەمەس، ئۇ پەقەت ھەقىقىي نۇرغا گۇۋاھلىق بەرگۈچىدۇر. 9دۇنياغا كېلىدىغان بۇ ھەقىقىي نۇر پۈتكۈل ئىنساننى يورۇتىدىغان نۇردۇر. مەن سىلەرگە: مەندىن كېيىن كەلگۈچى مەندىن ئۇلۇغدۇر، چۈنكى ئۇ مەن تۇغۇلۇشتىن بۇرۇنلا مەۋجۇت دېگەنىدىمغۇ. ئۇ دەل مۇشۇ كىشىدۇر!16ئۇنىڭ مېھىرشەپقىتى چەكسىز بولغاچقا، ھەممىمىز ھەر دائىم بەخت ئۈستىگە بەختكە ئېرىشىپ كەلدۇق. 17چۈنكى، تەۋرات قانۇنى مۇسا پەيغەمبەر ئارقىلىق يەتكۈزۈلگەن بولسا، خۇدانىڭ مېھىرشەپقىتى ۋە ھەقىقىتى ئەيسا مەسىھ17 مەسىھ پەيغەمبەرلەر ئالدىن ئېيتقان، خۇدا تەرىپىدىن تاللانغان، ھامان بىر كۈنى كېلىپ مەڭگۈ ھۆكۈمرانلىق قىلىدىغان پادىشاھنى كۆرسىتىدۇ. ئارقىلىق يەتكۈزۈلدى. 18خۇدانى ھېچكىم كۆرۈپ باققان ئەمەس. بىراق، ئۇنى ئاتىمىز خۇدانىڭ ھەمراھى ۋە يېگانە ئوغلى، شۇنداقلا ئۆزى خۇدا بولغان ئەيسا مەسىھ بىزگە بىلدۈردى. مەن قۇتقۇزغۇچى مەسىھ ئەمەسمەن، دەپ ئېنىق جاۋاب بەردى. ئۇنداقتا ئۆزۈڭ كىم بولىسەن؟ ئىلياس پەيغەمبەر بولامسەن؟ دەپ سورىدى. ياق! مەن ئىلياس پەيغەمبەر ئەمەسمەن، دېدى ئۇ. ئەمىسە، مۇسا پەيغەمبەر ئالدىن ئېيتقان پەيغەمبەرمۇسەن؟ دەپ سورىدى ئۇلار. يەھيا پەيغەمبەر يەنە: ياق! دەپ رەت قىلدى. ئۇنداقتا، سەن زادى كىم بولىسەن؟ بىزنى ئەۋەتكەنلەرگە ئېيتقۇدەك بىر جاۋاب بەرگىن. ئېيتقىنا. سەن قانداق ئادەمسەن؟ دەپ سورىدى. يەشايا پەيغەمبەر بۇرۇن ئېيتقان، خۇدا ئەۋەتىدىغان قۇتقۇزغۇچى كېلىشتىن ئىلگىرى چۆلدە، رەببىمىزنىڭ كېلىشىگە تۈز يول تەييار قىلىڭلار دەپ توۋلايدىغان كىشى مەندۇرمەن!2425يېرۇسالېمدىن ئەۋەتىلگەن بەزى پەرىسىيلەرمۇ2425 پەرىسىيلەر يەھۇدىي دىنىغا تەۋە بولغان، تەۋرات تۈزۈملىرىگە قاتتىق رىئايە قىلىدىغان مەزھەپتىكى كىشىلەر. يەھيا پەيغەمبەرنىڭ ئالدىغا كېلىپ، ئۇنىڭدىن: سەن يا قۇتقۇزغۇچى مەسىھ، يا ئىلياس ياكى مۇسا پەيغەمبەر ئالدىن ئېيتقان پەيغەمبەر بولمىساڭ، نېمىشقا كىشىلەرنى خۇدانىڭ يولىغا چاقىرىپ، سۇغا چۆمۈلدۈرىسەن؟2425 بۇ يەردە تىلغا ئېلىنغان چۆمۈلدۈرۈش كىشىلەرنىڭ ئۆز گۇناھلىرىغا توۋا قىلىپ، قۇتقۇزغۇچى مەسىھنىڭ كېلىشىگە تەييارلىق كۆرۈشىدىن ئىبارەت مۇراسىمنى كۆرسىتىدۇ. دەپ سورىدى. مەن كىشىلەرنى سۇغىلا چۆمۈلدۈرىمەن، لېكىن ئاراڭلاردا سىلەر تونۇمايدىغان بىرى بار. 27ئۇ مەندىن كېيىن كەلگۈچى بولۇپ، مەن ھەتتا ئۇنىڭ ئايىغىنىڭ يىپلىرىنى يېشىشكىمۇ لايىق ئەمەسمەن! مانا بۇ، پۈتكۈل دۇنيادىكى ئىنسانلارنىڭ گۇناھىدىن ئازاد قىلىنىشى ئۈچۈن ھازىرلانغان خۇدانىڭ قوزىسىدۇر! 30مەن سىلەرگە: مەندىن كېيىن كەلگۈچى مەندىن ئۇلۇغدۇر، چۈنكى ئۇ مەن تۇغۇلۇشتىن بۇرۇنلا مەۋجۇت ئىدى دېگەنىدىم. مانا بۇ دەل مەن تىلغا ئالغان ئاشۇ كىشىدۇر! 31مەن بۇرۇن ئۇنىڭ كىملىكىنى بىلمىسەممۇ، بۇ قۇتقۇزغۇچى ئىسرائىللارغا ئايان بولسۇن دەپ، سىلەرنى سۇغا چۆمۈلدۈرگىلى كەلدىم. 32يەھيا پەيغەمبەر يەنە گۇۋاھلىق بېرىپ مۇنداق دېدى: مەن خۇدانىڭ روھىنىڭ كەپتەر ھالىتىدە ئاسماندىن چۈشۈپ، ئۇنىڭ ئۈستىگە قونغانلىقىنى كۆردۈم. 33مەن ئۇنىڭ قۇتقۇزغۇچى مەسىھ ئىكەنلىكىنى بىلمىگەنىدىم. بىراق، مېنى كىشىلەرنى سۇغا چۆمۈلدۈرۈشكە ئەۋەتكەن خۇدا ماڭا: سەن خۇدانىڭ روھىنىڭ چۈشۈپ، بىرىنىڭ ئۈستىگە قونىدىغانلىقىنى كۆرىسەن. ئۇ، كىشىلەرنى خۇدانىڭ مۇقەددەس روھىغا چۆمۈلدۈرىدىغان قۇتقۇزغۇچىدۇر! دېگەنىدى. 34ھازىر راستتىنلا بۇ ۋەقەنى ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆرگەنلىكىم ئۈچۈن، ئۇنىڭ شەكسىز خۇدانىڭ ئوغلى34 خۇدانىڭ ئوغلى بۇ نام ھەرگىزمۇ خۇدا بىلەن ھەزرىتى ئەيسا ئوتتۇرىسىدىكى جىسمانىي جەھەتتىكى ئاتابالىلىق مۇناسىۋەتنى ئەمەس، بەلكى روھىي جەھەتتىكى مۇناسىۋەتنى بىلدۈرىدۇ. ئىكەنلىكىگە گۇۋاھلىق بېرىمەن! قاراڭلار! خۇدانىڭ قۇربان قىلىنىدىغان قوزىسى! دېدى. نېمىگە ھاجىتىڭلار چۈشۈپ قالدى؟ دەپ سورىدى. راببونى بۇ ئىبرانىيچە سۆز بولۇپ، ئۇستاز دېگەن مەنىدە، قەيەردە تۇرىسىز؟ دېدى.39 كېلىپ كۆرۈڭلار، دېدى ھەزرىتى ئەيسا. شۇنىڭ بىلەن، ئۇلار بېرىپ ئۇنىڭ قەيەردە تۇرىدىغانلىقىنى كۆردى. بۇ، چۈشتىن كېيىن سائەت تۆتلەر بولغان ۋاقىت بولۇپ، ئۇلار ئۇ كۈننى ھەزرىتى ئەيسا بىلەن بىللە ئۆتكۈزدى. بىز مەسىھنى تاپتۇق! دېدى. مەسىھ ئىبرانىيچە سۆز بولۇپ، خۇدا تەيىنلىگەن قۇتقۇزغۇچى دېگەن مەنىدە. يۇھاننانىڭ ئوغلى سىمۇن، بۇنىڭدىن كېيىن سېنىڭ ئىسمىڭ كىفاس بولسۇن، دېدى. كىفاس گرېك تىلىدىكى پېترۇس دېگەن سۆز بىلەن مەنىداش بولۇپ، قورام تاش دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. ماڭا ئەگىشىپ ماڭ! دېدى. مۇسا پەيغەمبەر تەۋراتتا ئالدىن ئېيتقان، باشقا پەيغەمبەرلەرمۇ تىلغا ئالغان قۇتقۇزغۇچى مەسىھنى تاپتۇق. ئۇ، يۈسۈپنىڭ ئوغلى ناسىرەلىك ئەيسا ئىكەن! دېدى. ناسىرەلىكمۇ؟! ئاشۇ كىچىك بىر شەھەردىن مۇنداق ياخشى ئىش چىقارمۇ؟ دېدى. كېلىپ كۆرۈپ باق! دېدى فىلىپ. مانا بۇ، ئىچىدە قىلچە ھىيلەمىكرىسى يوق ھەقىقىي بىر ئىسرائىل! دېدى.48 مېنىڭ قانداق ئادەم ئىكەنلىكىمنى قەيەردىن بىلدىڭىز؟ دەپ سورىدى ناتانيەل ھەيران بولۇپ. فىلىپ سېنى چاقىرىشتىن ئاۋۋال، سېنىڭ ئەنجۈر دەرىخىنىڭ تۈۋىدە ئولتۇرغانلىقىڭنى كۆرگەنىدىم، دەپ جاۋاب بەردى. ئۇستاز، سىز شەكسىزكى خۇدانىڭ ئوغلى، ئىسرائىللارنىڭ پادىشاھى ئىكەنسىز! دەپ ئېتىراپ قىلدى. سېنى ئەنجۈر دەرىخىنىڭ تۈۋىدە كۆرگەنلىكىمنى ئېيتقانلىقىم ئۈچۈن ئىشىنىۋاتامسەن؟ بۇنىڭدىنمۇ چوڭ ئىشلارنى كۆرىسەن تېخى! بىلىپ قويۇڭلاركى، سىلەر ئاسماننىڭ ئېچىلىپ، خۇدانىڭ پەرىشتىلىرىنىڭ ئىنسانئوغلىنىڭ51 مۇقەددەس يازمىلاردا ئىنسانئوغلى دىن ئىبارەت ئەۋەتىلگۈچىنىڭ خۇدانىڭ كۈچقۇدرىتى ۋە شانشەرىپى بىلەن ئەرشتىن چۈشۈپ، پۈتكۈل ئىنسانلارنى مەڭگۈ باشقۇرىدىغانلىقى ئالدىن ئېيتىلغان. ھەزرىتى ئەيسا بۇ نامنى ئۆزى ھەققىدە ئىشلەتكەن. يېنىغا چۈشۈپچىقىپ يۈرىدىغانلىقىنى كۆرىسىلەر! دېدى. يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1 يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:1يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:2يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:3يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:4يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:5يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:6يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:7يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:8يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:9يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:10يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:11يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:12يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:13يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:14يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:15يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:16يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:17يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:18يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:19يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:20يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:21يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:22يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:23يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:25يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:26يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:27يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:28يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:29يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:30يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:31يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:32يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:33يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:34يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:35يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:36يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:37يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:38يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:39يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:40يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:41يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:42يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:43يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:44يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:45يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:46يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:47يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:48يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:49يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:50يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر 1:51
|
بەكەتايەۆ زاڭ شىعارۋ پروسەسىندە ۇلىبريتانيا تاجىريبەسىن قولدانۋدى ۇسىندى ۇكىمەت21 قىركۇيەك 2018، 11:47بەكەتايەۆ زاڭ شىعارۋ پروسەسىندە ۇلىبريتانيا تاجىريبەسىن قولدانۋدى ۇسىندى21 قىركۇيەك 2018, 11:47 454 0ادىلەت ٴمينيسترى مارات بەكەتايەۆ پارلامەنت سەناتىندا زاڭ شىعارۋ پروسەسىن جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا الەمدىك پراكتيكالاردى ەنگىزۋ ماسەلەسى تۋرالى ايتتى، دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى.ونىڭ ايتۋىنشا، سىرتقى كونيۋنكتۋرانىڭ تۇراقسىز جاعدايىندا زاڭدارعا ٴجيى تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ نەمەسە جاڭا جوبالارىن ازىرلەۋ قالىپتى پروسەسس جانە بۇل قولدانىستاعى زاڭنامانىڭ ساپاسىنا بايلانىستى ەمەس.ەگەر جاقىندا قابىلدانعان زاڭنامالىق وزگەرىستەرگە تەرىس سالدارىنا وراي تۇزەتۋلەر ەنگىزىلسە، بۇل باسقا ماسەلە. مۇندا، زاڭ شىعارۋ ساپاسىنا قويىلاتىن سۇراقتار تۋىنداۋ كەرەك. زاڭنامالىق وزگەرىستەردىڭ تەرىس سالدارى، ادەتتەگىدەي، ەكى جاعدايدا تۋىندايدى. ٴبىرىنشىسى ازىرلەۋشى سالداردى دۇرىس بولجاماعاندا، ەكىنشىسى ەنگىزىلگەن وزگەرتۋلەر وڭ بولعاندا، دەدى ادىلەت ٴمينيسترى.وسىعان بايلانىستى ول ۇلىبريتانيا تاجىريبەسىن مىسالعا الدى. بۇل ەلدە زاڭ جوباسى پارلامەنتكە ەنگىزىلگەنگە دەيىن الدىن الا جاسىل كىتاپ جانە اق كىتاپ پايدالانىلادى. ولار جاپپاي تيراجبەن جاريالانادى نەمەسە الدىن الا كونسۋلتاسيالار جۇرگىزەتىن بەلگىلى ادامدار توبىنا تىكەلەي جىبەرىلەدى.جاسىل كىتاپ بۇل كونسۋلتاتيۆتىك سيپاتتاعى قۇجاتتار. ولار مەملەكەتتىك ورگاندار جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتقا قاتىستى پىكىرلەر مەن ۇسىنىستاردى جيناۋ ٴۇشىن ۇكىمەتپەن بىرگە دايىندالادى.كونسۋلتاسيالار جۇرگىزىلىپ وتكىزىلگەننەن كەيىن، ودان ٴارى ىقپالدى اق كىتاپ جاريالانادى. بۇل، ۇكىمەتتىڭ ناقتى ٴبىر سالاداعى بولاشاق ساياساتى تۋرالى مالىمدەمەسىن بىلدىرەدى. وندا زاڭ جوباسىنىڭ الدىنالا دايىندالعان نۇسقاسى بولۋى مۇمكىن، كەيىننەن كەلىپ تۇسكەن ەسكەرتۋلەر مەن ۇسىنىستارعا سايكەس وزگەرتىلۋى مۇمكىن.ٴبىزدىڭ زاڭ شىعارۋ پروسەسىمىزگە وسى تاجىريبەنى ەنگىزۋدىڭ ورىندىلىعى تۇرعىسىنان ونى تەرەڭىرەك زەردەلەۋدى جوسپارلاپ. ەگەر ٴبىز ەڭ ۇزدىك الەمدىك پراكتيكانى ٴتيىمدى ەنگىزگىمىز كەلسە، جاڭا تاجىريبەنى جىلدام زەردەلەۋگە مۇمكىندىگىمىز بولۋى قاجەت. نەگىزگى ترەندتتەر مەن تابىستى تاجىريبەنى زەردەلەۋ زاڭ جوبالاۋ قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى ەلەمەنتى بولىپ تابىلادى، دەدى بەكەتايەۆ.ايتا كەتسەك، بۇگىن قر پارلامەنت سەناتىنىڭ ٴتوراعاسى قاسىمجومارت توقايەۆ زاڭ شىعارۋ پروسەسىن جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا ەلىمىزدىڭ زاڭ شىعارۋ جۇيەسىندەگى ون ماسەلەنى اتادى.سونىمەن قاتار، توقايەۆ پارلامەنت پەن ۇكىمەت الدىندا مەملەكەتتىك اۋقىمداعى ورتاق مىندەتتەر تۇرعانىن، سوندىقتان قۇقىق قولدانۋ ماسەلەلەرىنە نازار اۋدارۋ قاجەتتىگىن ايتتى.
|
توكيودا جەڭەمىز. جاسوسپىرىمدەر وليمپياداسىنىڭ جەڭىمپازدارى ەلگە ورالدى سپورت23 قازان 2018، 12:55توكيودا جەڭەمىز. جاسوسپىرىمدەر وليمپياداسىنىڭ جەڭىمپازدارى ەلگە ورالدى23 قازان 2018, 12:55 1888 0استانا، . ٴتىلشىسى. بۇگىن، قازاننىڭ ٴ23شى ساعات 02:30دا استاناداعى حالىقارالىق نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اۋەجايىنا ارگەنتيناداعى ٴۇشىنشى جاسوسپىرىمدەر وليمپياداسىنا قاتىسقان قازاقستان قۇراما كومانداسى ۇشىپ كەلدى. ولاردى جاقىندارى مەن جانكۇيەرلەرى گۇل شوقتارىمەن، قوشەمەتپەن قارسى الدى.اۋەجايعا كەلگەن ادامدار قاراسى كوپ بولدى. تۇنگى ساعات 2.00 بولسا دا سپورتشىلاردىڭ تۋىستارى مەن جاقىندارى، سپورت جاناشىرلارى مەن جانكۇيەرلەرى قولدارىنا گۇل شوقتارىن الىپ، جەڭىمپازداردى تاعاتسىزدانا كۇتىپ تۇردى. ٴتىپتى، قولدارىنا سپورتشىلاردىڭ فوتوسى بار پلاكاتتاردى ۇستاپ، ايبەك چەمپيون!، دامير چەمپيون! دەپ ايقايلاپ جاتتى.رەيس ۇشىپ كەلدى. ۇلكەن جۇكتەرىن ارقالاپ ساپسارى بالاپاندار بىرىنەن سوڭ ٴبىرى شىعا باستادى. ٴبارى ريزا. جانكۇيەرلەردىڭ قوشەمەتى ٴدال مۇنداي بولادى دەپ ويلاماسا كەرەك.بۋەنوسايرەستە قازاقستان سپورتشىلارى ٴتورت التىن، ٴۇش كۇمىس جانە ٴۇش قولا مەدال جەڭىپ الدى. ودان بولەك، حالىقارالىق كوماندا ساپىندا جاس سپورتشىلارىمىز 1 كۇمىس جانە 1 قولا مەدال يەلەندى. جاس سپورتشىلار جۋرناليستەرگە جارىستان العان اسەرلەرىمەن ٴبولىستى.التىن جۇلدەگەر دياس باحراددين قىزىلوردا وبلىسىنىڭ تۋماسى، ەسكەك ەسۋمەن 4 جىلدان بەرى اينالىسىپ كەلەدى.وسى ٴتورت جىلدا ەڭ مىقتى ناتيجەمدى جاسوسپىرىمدەر وليمپياداسىندا كورسەتتىم. جارىس وتە قيىن بولدى. 1،5 جىل بوسقا دايىندالماعانىمىزدى سول جاقتا كورسەتتىك. وڭاي جارىس بولمايدى. ەڭ ٴبىرىنشى گەرمانيانىڭ بالاسىمەن جارىسىپ، ونى 3 سەكۋند ۇتتىم. ەكىنشى ۋكراين سپورتشىسىمەن جارىستا كىشكەنە قوبالجىپ قالدىم دا، قولىم بايلانىپ قالدى. مارەدەن وتكەننەن كەيىن قۇلاپ، بەتىمدى جىرىپ الدىم. فينالدا وتە مىقتى وزبەكتىڭ بالاسىمەن جارىستىم. مىقتى دايىندالعان، بۇرىننان بايقاپ ٴجۇردىم. ۇشتىككە كىرەمىن دەگەن وي بولدى. التىن الۋ ارمانىم ەدى، ارماندار ورىندالادى، دەيدى دياس.جاس سپورتشى ەسكەك ەسۋدەن قۇرامامەن بىرگە قىستا وزبەكستاندا، جازدا ىستىقكولدە، الماتىدا دايىندالادى. ەندىگى ماقساتى ەرەسەكتەر اراسىنداعى جارىستاردا جەڭىسكە جەتىپ، كوك تۋدى جەلبىرەتۋ.بوكستان قازاقستان قۇراماسى جاقسى ناتيجە كورسەتتى: 1 التىن، 2 كۇمىس، 1 قولا.التىنعا ٴبىر قادام جاقىن قالعان الماتى قالاسىندا شاڭىراق سپورت مەكتەبىندە ٴتالىم الاتىن دامير تويباي ٴار جەكپەجەكتىڭ وڭايعا سوقپاعانىن ايتتى.وليمپيادا ويىندارى جاقسى ٴوتتى. وسىلاي قارسى الىپ جاتقان جانكۇيەرلەرگە راحمەت ەكىنشى ورىن الدىق، اللاعا شۇكىر. فينالدا رەسەيلىك بوكسشىمەن شىقتىم. جاقسى بولدى. بارلىق جەكپەجەك وڭاي بولعان جوق. فينالدا ۇتقان سياقتى ەدىم، تورەشىلەردىڭ شەشىمى وسىلاي بولدى. ٴۇش راۋند بويى قارسىلاسىمدى قۋالاپ ٴجۇرىپ ۇردىم. تورەشىلەردىڭ 4:1 شەشىمىمەن جەڭىستى رەسەي بوكسشىسىنا بەردى. ەندى ەرەسەكتەر اراسىندا شىعامىز. توكيونى باعىندىرامىز.قازاقستاندىق جانكۇيرەرلەردى جاسوسپىرىمدەر وليمپياداسىندا ۆەلوسپورتتان ەرلەر كومانداسى تاڭقالدىردى. گلەب برۋسەنسكيي مەن ەۆگەنيي فەدوروۆ بەس كەزەڭ بويى جەڭىستى ەشكىمگە بەرمەي چەمپيون اتاندى. قازاقستاندىقتاردى ٴوسىپ كەلە جاتقان الەكساندر ۆينوكۋروۆتىڭ ٴىزباسارلارى قۋانتتى.ٴبىزدى ٴدال مۇنداي حالىق كۇتىپ الادى دەپ ويلامادىق. ومىرىمىزدە ٴبىرىنشى رەت. بارلىعى گۇلدەرىن ۇستاپ، قۇشاقتاپ كۇتىپ الىپ جاتىر. ٴماز بولدىق. العاشىندا جىلايىن دەپ قالدىم. ... ازىرگە دەمالىستامىز. سودان كەيىن جاتتىعىپ، جارىستارعا قاتىسا بەرەمىز، دەيدى ولار.بوكستان چەمپيون اتانعان ايبەك ورالباي وليمپيادانىڭ وتە ٴساتتى وتكەننىن، بوكستان كوماندالىق ەسەپتە ٴۇشىنشى ورىن العاندارىن ايتتى.ەڭ سوڭعى التىندى قورجىنعا مەن سالدىم. ٴوزىمىزدىڭ ەلىمىز ٴۇشىن جەڭىسكە جەتۋ ايتىپ جەتكىزە المايتىن سەزىم. ٴانۇرانىمىز شىرقالىپ، تۋىمىز كوككە كوتەرىلىپ جاتقانى دا ۇلكەن قۋانىش. ٴبىز وعان مىقتى دايىندالىپ، التىن ٴۇشىن باردىق. كوپتەگەن جاتتىعۋلار جاسادىق. جانكۇيەرلەرىمىز ول جاقتا دا كوپ بولدى. جەكپەجەگىمىزگە كەلىپ، كومەكتەسىپ، جانكۇيەرلىك ەتكەندەرىنە، ٴبىزدى وسىلاي كۇتىپ العاندارىڭىزعا راحمەت. وتە قۋانىشتىمىز، ريزامىز. 2020 جىلى توكيو وليمپياداسىنا بار كۇشىمىزدى سالامىز. ول جاقتان دا جەڭىسپەن ورالامىز، دەپ بوكسشى نىق سەنىممەن ايتتى.جاسوسپىرىمدەر وليمپياداسىندا العاشقى التىندى العان بەكارىس ٴسادۋاقاس ٴوزىنىڭ دايىندىقپەن بارعانىن، جەڭەتىنىمە سەنىمدى بولعانىن ايتتى.كۇتىپ العان حالىققا راحمەت. الدا ۇلكەن وليمپيادانى ۇتقىم كەلەدى. ٴقازىر دەمالامىز. 2019 جىلدان باستاپ جارىستارعا قاتىسامىن، دەدى دزيۋدوشى.ول دزيۋدودان حالىقارالىق ارالاس كوماندالىق سىندا قولا جۇلدەگەر اتاندى.ٴبىز لوندون كومانداسى بولدىق. ٴارتۇرلى ەلدىڭ سپورتشىلارىمەن ٴبىر كوماندادا كۇرەسكەن قىزىق ەكەن. قالعان ۋاقىتتا قۇراماداعى سپورتشىلاردىڭ جارىستارىن كورىپ، جانكۇيەر بولدىق. اۋىلداعى، سپورت مەكتەبىندەگى، قۇراماداعى باپكەرىمە العىس ايتامىن. ٴۇش باپكەردىڭ ارقاسىندا وسىنداي ناتيجەگە جەتىپ جاتىرمىن. كوپتەگەن وقۋجاتتىعۋ جيىندارىنان وتتىك. تۋنيستە وليمپياداعا باراتىن بالالارمەن كۇرەستىك. ەكى جىل قۇرامادا ٴجۇردىم. قۇراماعا، وليمپيادالىق دايارلاۋ ورتالىعىنا العىس ايتامىن. الدا تاعى دا جەڭىس تۇعىرىنا شىعامىن دەگەن ويىم بار، دەدى بەكارىس ٴسادۋاقاس.دزيۋدودان كادەتتەر اراسىنداعى جاتتىقتىرۋشى عاينۋللا ەسەنعاليەۆ قوس دزيۋدوشىنىڭ جوسپاردى 100 ورىنداعانىن ايتتى.دزيۋدودان 1 التىن، 1 كۇمىس ەنشىلەدىك. وليمپياداعا بارماستان بۇرىن جوسپارىمىزدى 1 التىن، 1 قولا دەپ قويدىق. بالالار سەنىمدى اقتادى. وسى بالالار ەندى جاستارعا وتەدى. ٴبىز كەلەسى جىلى جاس بالۋانداردى ىزدەيمىز. ەكى وقۋشىمىز الەمدىك رەيتينگتە كوش باستادى، دەيدى باپكەر.ول شاكىرتتەرىنىڭ جارىسقا ٴبىر جىل دايىندالعانىن اتاپ ٴوتتى.وقۋجاتتىعۋ جيىندارىنا، جارىستارعا قاتىستى. ٴۇمىتىمىزدى اقتادى. دزيۋدودان وليمپياداعا ٴار مەملەكەتتەن 1 ەر بالا، 1 قىز بالا قاتىسادى. ىرىكتەۋ جارىستارىنان وسى ەكى وقۋشىمىز سۇرىنبەي ٴوتتى. الەمدىك رەيتينگكە ٴبىرىنشى شىعىپ ليسەنزيا الدى، دەدى ول.سپورتشىلار جانكۇيەرلەردىڭ قوشەمەتىنەن سوڭ ۇيلەرىنە تارقاستى. ەكى اپتا بويى ٴبىر قالاشىقتا ٴومىر ٴسۇرىپ، باۋىر باسىپ قالعان ولار بىربىرىمەن قيماي قوشتاسىپ، دوستىقتارى ٴارى قاراي جالعاسا بەرەتىنىن ايتتى. سپورتشىلار كىشكەنە ۋاقىت دەمالعان سوڭ قايتادان جارىستارعا قاتىسىپ، جەڭىستى جولدارىن جالعاستىرا بەرەدى. وليمپيادا قوزعالىسى بالالاردان انىق سەزىلەدى. ولار العاش رەت ٴبىر قۇراما ساپىندا ۇلكەن جارىسقا قاتىستى. الدا ولاردى ناعىز وليمپيادا كۇتەدى.تومەندەگى سپورتشىلاردىڭ ەسىمدەرىن ەستە ساقتاڭىزدار. ولار بولاشاق وليمپيادا چەمپيوندارى.التىن جۇلدەگەرلەر: بەكارىس ٴسادۋاقاس دزيۋدو، دياس باحراددين ەسكەك ەسۋ، گلەب برۋسەنسكيي مەن ەۆگەنيي فەدوروۆ ۆەلوسپورت، ايبەك ورالباي بوكس.كۇمىس جۇلدەگەرلەر: دامير تويباي بوكس، تالعات شايكەن بوكس، مارگاريتا گريسەنكو دزيۋدو.قولا جۇلدەگەرلەر: نادەجدا ريابەس بوكس، ستەللا سۋحانوۆا ەسكەك ەسۋ، ٴابىلمانسۇر باتىرعالي كاراتە.حالىقارالىق كوماندا ساپىندا روزا ابيتوۆا كوركەم گيمناستيكا كۇمىس، بەكارىس ٴسادۋاقاس دزيۋدو قولا مەدال جەڭىپ الدى.
|
417 ماتەريال تابىلدىتۇلەكتەر ترانسۇلتتىق كومپانيادا قىزمەت اتقارماقالداعى كەزدە ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ رەيتينگىسى تۇلەكتەردىڭ ورنالاسۋ ناتيجەسىنە بايلانىستى ايقىندالماق. وسى ورايدا ق.جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە وڭىرلىك مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە كەشەندى ءىسشارالار قولعا الىنعان. سونىڭ ەڭ باستىسى ستۋدەنتتەردى سۇرانىسقا ساي ماماندىقتار بويىنشا وقىتۋ بولىپ وتىر. بۇل ءۇشىن وڭىردەگى جانە تۇتاستاي رەسپۋبليكا اۋماعىنداعى ىرگەلى كاسىپورىندارمەن، سونداياق ترانسۇلتتىق كومپانيالارمەن ءتيىستى كەلىسىمشارتتار جاسالعان.ەل تاعدىرىنا اسەر ەتەدىم.وسپانوۆ اتىنداعى باتىس قازاقستان مەملەكەتتىك مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىندە كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىن وتكىزۋدىڭ ءمانى مەن ماڭىزىنا ارنالعان دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزىلدى.سايلاۋ 22 ءساۋىر، 2019سەزدە بەلگىلى بولادىبيىلعى 2019 جىلدىڭ 13 ءساۋىرى كۇنى نۇرسۇلتان قالاسىندا قازاقستاننىڭ اق جول دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس پلەنۋمى وتكىزىلدى. وسى پلەنۋمدا اقجولدىقتار قازاقستان پرەزيدەنتتىگىنە ءوز ۇمىتكەرىن ۇسىنۋ ءۇشىن پارتيانىڭ بارلىق وبلىستىق فيليالدارىندا كونفەرەنتسيالار وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعانى ءتيىستى اقپارات كوزدەرى ارقىلى بەلگىلى بولىپ وتىر.ەكونوميكا 18 ءساۋىر، 2019افريكا جايىنى اقتوبەدە وسىرىلەدىشەتەلدىك تاجىريبەدە بەكىرە بالىقتى تۇيىقتالعان سۋ جۇيەسى ارقىلى ءوسىرۋ تەحنولوگياسى جاقسى ناتيجە بەرگەنى بەلگىلى. قازىرگى تاڭدا جايىندى دا سولاي وسىرۋگە بولاتىنى دالەلدەنگەن. اقتوبەدەگى مۇراگەر جشس وسى مۇمكىندىكتى پايدالانىپ جايىن وسىرۋگە بەل بۋعان ەدى. بۇگىندە ەلىمىزدە بالاماسى جوق جوبا جەمىس بەرۋدە.ازىقت ۇلىك باعاسى نەگە نەگىزسىز ءوستى؟ەگەر كۇندەلىكتى تۇتىناتىن ازىقت ۇلىك تۇرلەرىنىڭ باعاسى نەگىزسىز وسەتىن بولسا، بۇل جاعداي الەۋمەت پەن تۇرعىنداردىڭ كوڭىلكۇيىنە اسەر ەتپەي قويمايدى. اقتوبە قالاسىندا 2019 جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىندا وسىنداي كورىنىستەر بولعان. وسى ارادا بۇعان دەيىن اقتوبە وبلىستىق اكىمدىگىنىڭ ارنايى قاۋلىسىنا سايكەس الەۋمەتتىك ماڭىزى جوعارى، حالىق كۇن سايىن ساتىپ الاتىن 19 ازىقت ۇلىك تۇرلەرىنىڭ شەكتى باعالارى بەلگىلەنىپ، بەكىتىلگەنىن ايتا كەتكەن ءجون.بالا داۋىسى بايقاۋىنىڭ اقتىق كەزەڭىندە اقتوبە وبلىسىنىڭ اتىنان ونەر كورسەتەتىن ونەرپاز انىقتالدىاقتوبە قالاسىندا بالا داۋىسى2019 جوباسىنىڭ شىعارماشىلىق توبى ۇلتتىق بالالار ءان بايقاۋىنىڭ ىرىكتەۋ كەزەڭىن وتكىزدى.اقتوبە وبلىسىنىڭ اتىنان انەل سۇلەيمەنوۆا ونەر كورسەتەدىاقتوبەدە وتكەن جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن، سىرتقى ساۋلەتى مەن ىشكى كەلبەتى كەلىسىم تاپقان شىعارماشىلىق اكادەميا وڭىردەگى ونەرگە بەيىمى بار بالدىرعانداردىڭ تۇساۋىن كەسەتىن ورتالىققا اينالىپ كەلەدى. وسى ورايدا بالا داۋىسى بايقاۋىنىڭ وبلىستاعى ىرىكتەۋ كەزەڭىنىڭ وسى عيماراتتا وتكىزىلگەنى وڭ ءارى ءساتتى شەشىم بولعانى انىق. 12 ءساۋىر، 2019وبلىس اكىمى اقتوبەدە كوپ قاباتتى ۇيدەن شىققان ورتكە قاتىستى شۇعىل جيىن وتكىزدىبەيسەنبى، 11 ءساۋىر كۇنى ابىلقايىر حان داڭعىلىنداعى كوپ قاباتتى ۇيدەن شىققان ورتكە بايلانىستى اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمى وڭداسىن ورازالين شۇعىل جيىن وتكىزدى. جيىنعا وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى، تجد باستىعى، قالا اكىمى جانە جاۋاپتى ورگاندار باسشىلارى قاتىستى.اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋگە گرانت ءبولىندىوڭىردە اعىلشىن ءتىلى مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن جوباسى ءوز جۇمىسىن باستادى.گرانت قۇنى 98 ميلليون تەڭگەس.بايىشەۆ اتىنداعى عىلىميتەحنيكالىق باعىتتا ماماندار ازىرلەيتىن اقتوبە ۋنيۆەرسيتەتى 1996 جىلى قۇرىلعان. 20 جىلدان استام ۋاقىتتىڭ ىشىندە اتالعان ۋنيۆەرسيتەت 5 مىڭنان استام ستۋدەنت وقيتىن ىرگەلى وقۋ ورنىنا اينالدى. مۇندا ەلىمىزدەن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە وزبەكستان مەن يراننان كەلىپ وقىپ جۇرگەن جاستار دا بار.
|
قاسيەتتى رامازان ايىندا شىعىس قازاقستان وبلىستىق حاليفا التاي مەشىتىندە مامانداندىرىلعان ۆاكتسينا ەگۋ پۋنكتى اشىلدى، دەپ حابارلايدى ە..مەشىتتە اشىلعان بۇل پۋنكت رامازان ايى بويى تۇراقتى جۇمىس ىستەيدى.رامازان ايىندا مەشىتكە كەلۋشى حالىق كوپ بولعاندىقتان ۆاكتسينا الۋعا ەمحانالارعا بارىپ، ۋاقىت جوعالتپاسىن دەگەن نيەتپەن وسى ورتالىقتى اشىپ وتىرمىز. بۇل تۇرعىندارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن جاسالدى. ەكىنشىدەن، بۇل ۆاكتسينا ەگۋدى جەدەلدەتۋگە بارىنشا كومەك بولادى، دەپ اتاپ ءوتتى باس يمامى ەرمەك قاسبولات ۇلى.ەگۋ پۋنكتى اشىلعان ساتتەاق ۆاكتسينا الۋعا نيەت بىلدىرۋشىلەر كوپ بولدى. وبلىستىڭ باس مەملەكەتتىك سانيتاريالىق دارىگەرى قانات تۋرديەۆتىڭ ايتۋىنشا، ەگۋ پۋنكتىنە ارنالعان جابدىقتار انا مەن بالا ورتالىعىنان اكەلىندى. ورىن بارلىق سانيتارلىق ەرەجەلەرگە ساي.ۆاكتسينا العان پاتسيەنت ەمحاناداعىداي 30 مينۋت كۇتۋ زالىندا مەديتسينالىق باقىلاۋدا بولادى. ۆاكتسينا ەگۋ الدىندا دەنە تەمپەراتۋراسىن ولشەۋ، ارتەريالىق قان قىسىمىن ولشەۋ سىندى دارىگەردىڭ تەكسەرۋى جۇرگىزىلەدى.
|
10 تامىز 20:02نۇر سۇلتان. قازاقپارات جىل باسىنان بەرى كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنا قاتىستى جاعدايدىڭ ۋشىعۋى الەم ەلدەرىن الاڭداتىپ وتىرعانى بەلگىلى.سايكەسىنشە، ءتيىستى شەكتەۋ شارالارىن قابىلداۋدىڭ ارقاسىندا ىندەتتىڭ تارالۋىن ايتارلىقتاي تەجەۋ مۇمكىن بولدى. وسى ورايدا بۇگىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلى باعدات قوجاحمەتوۆ كوروناۆيرۋسقا قارسى كۇرەستىڭ ناتيجەلەلەرى جايىندا باياندادى.ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلى رەتىندە اپتا سايىن ەلىمىزدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋال جونىندە جانە حالىققا كورسەتىلىپ جاتقان مەديتسينالىق جاردەم تۋرالى اقپارات بەرىپ تۇراتىن بولامىز. سونىمەن قاتار، ىندەتكە قارسى كۇرەستىڭ ناتيجەلەلەرى جايىندا باياندايمىن، دەدى باعدات قوجاحمەتوۆ. وسى ورايدا ول مينيسترلىكتىڭ اتىنا كەلىپ تۇسەتىن ارىز شاعىمدارعا جەدەل جاۋاپ بەرۋگە ءازىر ەكەندىكتەرىن اتاپ ءوتتى.ءباسپاسوز ماجىلىسىندە قويىلاتىن سۇراقتاردان بولەك، مەنىڭ جەكە پاراقشاما جىبەرىلگەن سۇراقتاردى، الەۋمەتتىك جەلىدە ايتىلاتىن ساۋالداردىڭ بارلىعىن قامتۋعا تىرىسامىز ، دەدى رەسمي وكىل. سونىمەن قاتار ول قازاقستاندا كوروناۆيرۋستى جۇقتىرۋ ءوسىمى توقتاعانىن جەتكىزدى. ەل بويىنشا جاعداي ايتارلىقتاي جاقساردى. اتقارۋشى بيلىك احۋالدى قاتاڭ باقىلاۋدا ۇستاپ وتىر. مەديتسينالىق قاۋىمداستىقتىڭ سانيتارلىق ەپيدەميولوگيالىق قىزمەتى وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتىن تولىق كولەمدە ورىنداپ جاتىر.وسىلايشا، ەلىمىز ەڭ كۇردەلى كەزەڭدى ارتتا قالدىردى دەسەك بولادى. ءبىراق جەتكەن جەتىستىككە قۋانىپ، بوساڭسۋعا بولمايدى. ەندىگى مىندەتىمىز ىندەتتى جۇقتىرۋ مەن ءولىم ءجىتىمدى توقتاتۋ. وسى رەتتە بارشا قازاقستاندىقتارعا سانيتارلىق ەرەجەلەردى ورىنداۋعا شاقىرامىن، دەدى ب. قوجاحمەتوۆ.رەسمي ستاتيستيكاعا كەلەتىن بولساق، بيىلعى 13 ناۋرىزىنان باستاپ قازاقستاندا كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيامەن 99442 ادام اۋىردى. جازىلىپ شىققان ناۋقاستاردىڭ سانى 72523 نەمەسە 72,9 پايىز. ستاتسيونارلاردا 4713 ادام ەم قابىلداۋدا جانە 20937 امبۋلاتورلىق جاعداي ەمدەلۋدە. ناۋقاستاردىڭ اراسىندا 246 ادامنىڭ دەنساۋلىعى ناشار، 69 ادامنىڭ دەنساۋلىعى وتە ناشار دەپ باعالاندى. جالپى 70 ناۋقاس وكپەنى جاساندى جەلدەتۋ اپپاراتىندا جاتىر. سوڭعى ءبىر تاۋلىكتە 19 ۆيرۋسىن 741 ادام جۇقتىردى.دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا 1 تامىزدان باستاپ كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيا جانە وعان ۇقساس بەلگىلەرى بار پنيەۆمونيا دەرەكتەرىن ستاتيستيكا قاتارىنا قوستىق. وسىدان كەيىن ەلىمىز ىندەتتىڭ تارالۋى كورسەتكىشى بويىنشا الەمدىك رەيتينگتە ءبىر ساتىعا عانا كوتەرىلدى. بۇعان دەيىن ءبىز 27 ورىدا بولساق، قازىر 26 ورىنعا تۇراقتادىق. ءبىراق، بۇل كورسەتكىشكە قاراپ جىگەردى جاسىتۋعا بولمايدى، ءبىز ءۇشىن ەڭ ماڭىزدىسى كۇرەستى كۇشەيتىپ، جاعدايدى ودان ءارى جاقسارتۋ، دەدى باعدات قوجاحمەتوۆ.ايتا كەتەيىك، ناۋرىز ايىنان باستاپ بالالاردىڭ كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرۋدىڭ 2257 جاعدايى تىركەلدى. ونىڭ ىشىندە قازىرگى كەزدە قازاقستان اۋرۋحانالارىندا 114 بالا جاتىر. ۆەدومستۆو مالىمەتىنە قاراعاندا، كارانتيننىڭ 5 اپتاسىندا، وسى شىلدە ايىنىڭ باسىنان بەرى اۋرۋحانالارداعى ورىندار 60 پايىزعا بوسادى. ونىڭ ىشىندە جانساقتاۋ ساقتاۋ بولىمىندەگى ورىندار 58 پايىزعا دەيىن بوساپ وتىر. جەدەل جاردەمگە حابارلاسۋ ايتارلىقتاي ازايدى، كۆي بويىنشا 68 پايىزعا تومەندەدى. قابىلدانعان كەشەندى شارالاردىڭ ناتيجەسىندە جازىلىپ شىققان ناۋقاستاردىڭ سانى 73 پايىزعا ءوستى. ەمحانادا ءدارى تەگىن بەرىلمەكقابىلدانعان شارالاردىڭ ناتيجەسىندە قازىر قولىمىزدا جان جاقتى سارالانعان مالىمەتتەر بار. بۇل بىزگە بولاشاققا جوسپار قۇرىپ، الدىن الا دايىندالۋدا مۇمكىندىك بەرەدى. ياعني، ىندەتتىڭ كۇزدە كۇتىلەتىن جاڭا تولقىنىنا قارسى تۇرۋ ءۇشىن ماتەريالدى ءارى ادامي رەسۋرستاردى تولىعىمەن دايىنداۋعا جاعداي جاسالدى، دەدى باعدات قوجاحمەتوۆ. ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا.اتاپ ايتقاندا، پروۆيزورلىق ورتالىقتاردا جەدەل ارەكەت ەتۋ ءۇشىن مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردى دايىنداۋدان بولەك، ءدارى دارمەكتەرمەن تولىقتىرۋ بويىنشا اۋقىمدى جۇمىس اتقارىلۋدا. كوروناۆيرۋسپەن جانە كۆي عا ۇقساس بەلگىلەرى بار پنيەۆمونيامەن سىرقاتتانعان ناۋقاستار ءۇشىن الدىن الا ءبىر ايلىق قورعا ەسەپتەلىنگەن پرەپاراتتار ساتىپ الىندى. قازىرگى ۋاقىتتا وڭىرلەرگە 8,7 ميلليارد تەڭگە بولاتىن 91 ءتۇرلى ءدارى دارمەك جونەلتىلدى. بۇل ورتاشا ەسەپپەن 40 مىڭ ناۋقاسقا جەتەدى. ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، 15 تامىزدان باستاپ تاعى ەكى ايعا جەتەتىن قور ازىرلەنەدى. ستاتسيونارداعى 200 مىڭ ناۋقاسقا جەتەتىن ءدارى دارمەكتىڭ 50 ءتۇرى قامتىلماق.سونىمەن قاتار، امبۋلاتورلىق جاعدايدا ەم الاتىن ءبىر ميلليون ناۋقاستى ەمدەۋگە ارنالعان ءدارى دارمەكتىڭ 5 ءتۇرىن ساتىپ الۋ ءۇردىسى اياقتالۋدا. ءدال وسىنداي اۋقىمدى شارالار العاشقى رەت قابىلدانىپ وتىر. سىرقاتتانىپ، ۆيرۋس جۇقتىرۋ بويىنشا كۇدىكتەنسەڭىز، تىركەلگەن ەمحاناعا بارىپ قارالساڭىز بولادى. ەگەر ۆيرۋس جۇقتىرعانىڭىز انىقتالسا، بۇرىنعىداي ءدارىحانا جاعالاپ جۇرمەي اق قويىڭىزدار! بارلىق ەمحانالاردا قاجەتتى ءدارى دارمەك بار جانە اقىسىز بەرىلەدى. اتاپ ايتقاندا، پاراتسەتامول، يبۋپروفەن جانە باسقا دا قاجەتتى پرەپاراتتار اپتانىڭ سوڭىنا دەيىن ەلىمىزدىڭ بارلىق ەمحانالارىنا جەتكىزىلەدى. ءدارى دارمەكتەردى جەتكىزۋ سق فارماتسيا كومپانياسى تاراپىنان جۇرگىزىلىپ جاتىر، دەدى ول.
|
شي جينپيڭ بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 13 رەتكى ديدارلاسۋىنا قاتىناستى ءارى ماڭىزدى ءسوز سويلەدىاعاجايالتاي تورابىاعاجايالتاي تورابى9 ايدىڭ 9 كۇنى كەشتە بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 13 رەتكى ديدارلاسۋى بەينە ەكران تاسىلىمەن وتكىزىلدى. مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدە ديدارلاسۋعا قاتىناستى ءارى ماڭىزدى ءسوز سويلەدى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى حۋاڭ جيڭۋىن تۇسىرگەن9 ايدىڭ 9 كۇنى كەشتە بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 13 رەتكى ديدارلاسۋى بەينە ەكران تاسىلىمەن وتكىزىلدى. مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدە ديدارلاسۋعا قاتىناستى ءارى ماڭىزدى ءسوز سويلەدى. وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى رامافوسا، برازيليانىڭ زۇڭتۇڭى بولسونارو، رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتين قاتىناستى، ءۇندىستاننىڭ زۇڭليى مودي ديدارلاسۋدى باسقاردى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى يۋە يۋەۋي تۇسىرگەنشينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 ايدىڭ 9 كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 13 رەتكى ديدارلاسۋى 9 ايدىڭ 9 كۇنى كەشتە بەينە ەكران تاسىلىمەن وتكىزىلدى. جۇڭگونىڭ مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ، وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى رامافوسا، برازيليانىڭ زۇڭتۇڭى بولسونارو، رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتين قاتىناستى، ءۇندىستاننىڭ زۇڭليى مودي ديدارلاسۋدى باسقاردى.شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: بيىل بريكس ەلدەرى سەلبەستىگىنىڭ 15 جىلدىعى. 15 جىلدان بەرى، 5 ەل اشىق، سيىسىمدى بولۋعا، تەپە تەڭ مامىلە جاساۋعا تاباندى بولىپ، ستراتەگيالىق كەڭەسۋ مەن ساياسي ءوزارا سەنىمدىلىكتى كۇشەيتىپ، ءبىر ءبىرىنىڭ قوعامدىق ءتۇزىمى مەن دامۋ جولىنا قۇرمەت ەتىپ، مەملەكەت پەن مەملەكەتتىڭ قاتار تۇرۋىنىڭ دۇرىس جولى جونىندە ۇزدىكسىز ىزدەنىس جاسادى؛ ناقتى ىستەر ىستەۋگە، جاڭالىق اشۋعا، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، دامۋ ساياساتتارىن ۇشتاستىرىپ، ءبىرىن ءبىرى تولىقتاۋ ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ءتۇرلى سالالارداعى ناقتى ىستەر سەلبەستىگىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، بىرگە دامۋ جولىندا قايراتتانا العا ىلگەرىلەدى؛ ءادىل، تۋراشىل بولۋعا، ءوزىنىڭ تابىسقا جەتۋى ءۇشىن وزگەنىڭ دە تابىسقا جەتۋىن ويلاۋعا تاباندى بولىپ، كوپ جاقتىلىقتى قولداپ، الەمدىك جونگە سالۋعا ات سالىسىپ، حالىقارالىق ساحنادا ەلەۋسىز قاراۋعا كەلمەيتىن ماڭىزدى كۇشكە اينالدى. بيىل جىل باسىنان بەرى 5 ەل جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ ىقپالىن جەڭىپ، بريكس سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتىپ، دامۋ ارىنىن ساقتاپ، كوپتەگەن سالالاردا تىڭ ىلگەرىلەۋشىلىكتەرگە قول جەتكىزدى. فاكتتەر مەيلى قانداي قيىندىققا جولىقساق تا، ويدى ءبىر اراعا شوعىرلاندىراتىن، كۇشتى ءبىر ورىنعا جۇمسايتىن بولساق قانا بريكس سەلبەستىگىنىڭ ورنىقتى، ناقتى، باياندى بولاتىندىعىن دالەلدەدى.شي جينپيڭ بريكس سەلبەستىگىن قول ۇستاسا ورىستەتىپ، ورتاق سىن سايىسقا توتەپ بەرەيىك دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى.شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: كەزەكتە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى ءالى دە بۇكىل الەمگە لاڭ سالۋدا، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاندانۋى قيىن دا بۇراڭ جولداردى باسۋدا، حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ وزگەرىسى تەرەڭ دە كۇردەلى بولىپ وتىر. سىن سايىس الدىندا، بريكس ەلدەرى جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋدى ايگىلەپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىنا بەلسەندى ۇلەس قوسىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋى كەرەك. ءبىز ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەۋدى ىلگەرىلەتىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۋستاۆىنىڭ باس ماقساتى مەن پرينسيبىنە قاتاڭ بويسۇنىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن وزەك ەتكەن حالىقارالىق جۇيە مەن حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى قورعاۋىمىز كەرەك. ءبىز بۇكىل الەمنىڭ ىنتىماقتاسا ىندەتكە قارسى اتتانۋىن ىلگەرىلەتىپ، قول ۇستاسا ىندەتكە توتەپ بەرىپ، عىلمي تۇردە تەگىن انىقتاۋعا تاباندى بولىپ، ساياسيلاندىرۋعا، جامان اتقا قالدىرۋعا قارسى تۇرىپ، بىرلەسىپ ساقتانۋدى، بىرلەسىپ تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، ۆاكسينانى الەمدىك الەۋمەتتىك ءونىم رەتىندە زەرتتەپ اشۋدى، ءوندىرۋدى، ءادىل ءبولۋدى جەبەۋىمىز كەرەك. ءبىز ەسىك اشۋدى، جاڭالىق جاساۋدى، ارتۋدى ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى جاندانۋىنا كۇش ۇستەپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىن ىرگە تاس ەتكەن كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قورعاپ، عىلىم تەحنيكالىق دامۋدىڭ ەڭ جاڭا جەتىستىگىنەن بارلىق ەلدى كەنەلدىرىپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ اناعۇرلىم اشىق، سيىسىمدى، جالپىعا ءتيىمدى، تەپە تەڭ، بىرگە يگىلىكتەنۋ بەتالىسىنا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. ءبىز بىرگە دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنا تاباندى بولىپ، 2030 جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن جالپى بەتتىك تياناقتاندىرۋىمىز كەرەك. پارىقتى تۇردە ورتاق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋ پرينسيبىنە ساي، كليمات وزگەرىسىنە بەلسەنە توتەپ بەرىپ، جاسىل، كومىر قىشقىل گاز تومەن بولۋعا بۇرىلىس جاساۋدى جەبەپ، تازا، كورىكتى دۇنيە ءجۇزىن بىرگە قۇرۋىمىز كەرەك.شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: كەزەكتەگى جاعدايدا ءبىز سەنىمدى بەكەمدەپ، ىنتىماقتى كۇشەيتىپ، بريكس ناقتى ىستەر سەلبەستىگىنىڭ اناعۇرلىم جوعارى ساپالى بەتالىسقا قاراي ىلگەرىلەۋىن جەبەۋىمىز كەرەك. شي جينپيڭ 5 دارىپتەمەنى ورتاعا قويدى.ءبىرىنشى، قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭۋگە تاباندى بولىپ، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتۋ. ارقالاۋعا ءتيىستى ساياسي جاۋاپكەرشىلىكتى العا قويىپ، ءبىر ءبىرىنىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋ قۇلشىنىسىن قولداپ، ىندەت ينفورماتسياسىن ورتاقتاسىپ، ىندەتكە قارسى اتتانۋ تاجىريبەلەرىن اۋىستىرۋ كەرەك. ۆاكسينانى بىرلەسىپ زەرتتەپ اشۋ، سەلبەسىپ ءوندىرۋ، ولشەمدى ءوزارا مويىنداۋ سياقتى سالالاردا ناقتى ىستەر سەلبەستىگىن ورىستەتىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ ۆاكسينا زەرتتەۋ اشۋ ورتالىعىنىڭ ينتەرنەت جەلىسىندە تەز ارادا ىسكە قوسىلۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. ءداستۇرلى شيپاگەرلىك، دارىگەرلىك سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، ىندەتكە قارسى اتتانۋعا اناعۇرلىم كوپ ءتاسىل ازىرلەۋ كەرەك.ەكىنشى، ءادىل، قول جەتىمدى بولۋعا تاباندى بولىپ، ۆاكسينا جونىندەگى حالىقارالىق سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ. جۇڭگو جاق قاجەت ەتكەن ەلدەردى ۆاكسينامەن قامداپ جانە سايكەستى تەحنيكالىق قولداۋ كورسەتىپ، ۆاكسينانى ءادىل ءبولۋدى جەبەۋگە، الەمدىك ىندەتكە قارسى اتتانۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتۋگە بەلسەنە ۇلەس قوسادى. قازىرگە دەيىن جۇڭگو جاق 100 نەشە ەل مەن حالىقارالىق ۇيىمدى ءبىر ميللياردتان استام ۆاكسينامەن جانە اۋەلگى سۇيىقتىقپەن قامدادى، الداعى جەردە تۇتاس جىلدا سىرتقى جاقتى 2 ميلليارد ۆاكسينامەن قامداۋعا قۇلشىنادى. مەن جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى ۆاكسيناسىن اتقارۋ جوسپارىنا 100 ميلليون دوللار جىلۋ بەرۋ نەگىزىندە وسى جىل ىشىندە جۇڭگونىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە تاعى 100 ميلليون ۆاكسينانى تەگىن تارتۋ ەتەتىندىگىن جاريالايمىن.ءۇشىنشى، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكالىق سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ. بريكس ەلدەرىنىڭ ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك ستراتەگياسى 2025تى ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ساۋدا جانە قارجى قوسۋ، عىلىم تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، جاسىل كومىر قىشقىل گاز تومەن بولۋ سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كەڭەيتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق بريكس ەلدەرىنىڭ كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ جوعارى دارەجەلىلەر ءماجىلىسىن، بريكس ەلدەرىنىڭ باياندى دامۋ ۇلكەن ساندى مالىمەت تالقى مىنبەرىن وتكىزۋدى دارىپتەيدى. جاڭا وركەندەتۋ بانكەسىنىڭ مۇشەلەردى كوبەيتۋدە ماندىك ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزۋىن قارسى الادى، بانكەنىڭ مۇشەلەردىڭ دامۋىن قولداۋ جانە الەمدىك ەكونوميكا، فينانس ىستەرى جاقتارىندا اناعۇرلىم زور رول اتقارۋىن كۇتەدى. بريكس ەلدەرىنىڭ جاڭا ونەركاسىپ توڭكەرىسى سەرىكتەر قارىم قاتىناسى شيامىن جاڭالىق اشۋ بازاسى رەسمي ىسكە قوسىلدى، بريكس ەلدەرى ۇكىمەتتەرىنىڭ قاتىستى تاراۋلارى مەن ساۋدا ونەركاسىپ سالاسىنىڭ بەلسەنە ات سالىسۋىن قارسى الامىز.ءتورتىنشى، ءادىل، تۋراشىل بولۋعا تاباندى بولىپ، ساياسي حاۋىپسىزدىك سەلبەستىگىن كۇشەيتۋ. بريكس ستراتەگيالىق سەرىكتەر قارىم قاتىناسىن بەكەمدەپ، ءبىر ءبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسىنە ساياتىن ماسەلەلەردە ءوزارا قولداۋ كورسەتىپ، يەلىك ۇقىقتى، حاۋىپسىزدىكتى، دامۋ مۇددەسىن بىرگە قورعاۋ كەرەك. سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ ديدارلاسۋى، حاۋىپسىزدىك ىستەرى جوعارى دارەجەلىلەر ۋاكىلدەرى ءماجىلىسى سياقتى مەحانيزمدەردەن ويداعىداي پايدالانىپ، كەلەلى حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ماسەلەلەر جونىندە تۇرعىنى، سايكەستىرۋدى كۇشەيتىپ، اناعۇرلىم كوپ بريكس ءۇنىن تاراتۋ كەرەك.بەسىنشى، ءوزارا ۇيرەنۋگە، ءوزارا ۇلگى الۋعا تاباندى بولىپ، گۋمانيتارلىق اۋىس كۇيىستى، سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ. جۇڭگو جاق بريكس ەلدەرى كاسىپتىك وقۋ اعارتۋ وداعىن قۇرىپ، كاسىپتىك شەبەرلىك جارىسىن وتكىزۋدى دارىپتەيدى. جۇڭگو جاق تاعى بريكس ەلدەرىنىڭ ەل باسقارۋ جونىندە زەرتتەۋ تالقى ءماجىلىسى مەن گۋمانيتارلىق اۋىس كۇيىس تالقى مىنبەرىن وتكىزىپ، 5 ەلدىڭ اقپارات قۇرالدارىنىڭ ينتەرنەت جەلىسىندە باۋلۋ كۋرسىن اشادى. كەلەر جىلدىڭ باسىندا جۇڭگو بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىن، قىسقى مۇگەدەكتەر وليمپيادا سپورت جارىسىن وتكىزەدى، بريكس ەلدەرى سياقتى دۇنيە جۇزىندەگى ءارقايسى ەل سپورت ساڭلاقتارىنىڭ ءبىر تۇعىردا باسەكەلەسىپ، تاماشا ناتيجەگە قول جەتكىزۋىن كۇتەدى.شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: زەردەلىلەر زامانعا قاراي ءادىس امال قولدانادى، بىلىكتىلەر جاعدايعا قاراي ءىس ىستەيدى. ءبىز بريكس سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتۋ جولىندا ءداۋىردىڭ وزگەرىسىنە سايكەسىپ، داۋىرمەن بىرگە العا باسۋدى ورىنداۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ ورتاق قۇلشىنىس جاساۋىمىزدىڭ ارقاسىندا بريكس مەحانيزمىنىڭ، ءسوز جوق، جاڭا تىرشىلىك تىنىسى مەن ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتاتىندىعىنا سەنەمىن.شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: كەلەر جىلى جۇڭگو بريكس ەلدەرىنە ءتوراعا ەل مىندەتىن ۇستىنە الىپ، بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 14 رەتكى ديدارلاسۋىن باسقارىپ وتكىزەدى. جۇڭگو جاق بريكس سەرىكتەرىمەن بىرگە ءتۇرلى سالالارداعى سەلبەستىكتى جالپى بەتتىك تەرەڭدەتىپ، اناعۇرلىم تىعىز، اناعۇرلىم ناقتى سەرىكتەر قارىم قاتىناس ورناتىپ، ورتاق سىن سايىسقا توتەپ بەرىپ، كوركەم بولاشاق اشۋدى كۇتەدى.5 ەلدىڭ باسشىلارى بريكستىڭ 15 جىلدىعى: بريكس سەلبەستىگىن ورىستەتىپ، ۇلاستىرۋدى، بەكەمدەۋ مەن ورتاق تانىمدى جەبەۋ نەگىزگى تاقىرىبىن ارقاۋ ەتىپ، ىشكەرىلەي اۋىس كۇيىس جاساپ، بريكس ەلدەرى باسشىلارى 13 رەتكى ديدارلاسۋىنىڭ جاڭادەلي جارناماسىن ماقۇلدادى.5 ەلدىڭ باسشىلارى بريكس سەلبەستىگىنىڭ 15 جىلدان بەرى قول جەتكىزگەن تابىستارىن تولىق تۇراقتاندىرىپ بىلاي دەپ قارادى: بيىل جىل باسىنان بەرى بۇرىن بولماعان سىن سايىس جانە كۇردەلى حالىقارالىق جاعداي الدىندا، 5 ەل جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنە قول ۇستاسا قارسى اتتانىپ، ءتۇرلى سالالارداعى سەلبەستىكتىڭ مول جەتىستىككە قول جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭادان گۇلدەنگەن ەكونوميكالىق تۇلعا ەلدەردىڭ مارتەبەسىن ءوسىردى، ۇزدىكسىز بىرگە قۇلشىنىپ، بريكس ستراتەگيالىق سەرىكتەر قارىم قاتىناسىن تەرەڭدەتىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ اناعۇرلىم كوپ ناقتى جەتىستىككە قول جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتۋدى قالايمىز.5 ەلدىڭ باسشىلارى مىنالاردى ءبىلدىردى: بۇكىل الەمنىڭ ىنتىماقتاسا ىندەتكە قارسى اتتانۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، ۆيرۋستىڭ تەگىن انىقتاۋدى ساياسيلاندىرۋعا قارسى تۇرامىز، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن ۆاكسينا سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، ۆاكسينانىڭ ءادىل، قول جەتىمدى بولۋىن ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ سەرپىلە جاندانۋىن جەبەپ، 2030 جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ نىساناسىن قۇلشىنا جۇزەگە اسىرۋدى قالايمىز. ءار جاق كوپ جاقتىلىق پەن حالىقارالىق قارىم قاتىناس نەگىزگى ولشەمىن قولدايتىندىعىن، سىڭار جاقتىلىققا، زورەكەرلىككە قارسى تۇراتىندىقتارىن قايتالاي باسا دارىپتەپ، ءار ەلدىڭ تاۋەلسىزدىككە، يەلىك ۇقىققا جانە تەڭدىككە ءوزارا قۇرمەت ەتىپ، كەلەلى حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ماسەلەلەر جونىندە كەڭەسۋدى، سايكەسۋدى كۇشەيتىپ، كليمات وزگەرىسىنە تىزە قوسا توتەپ بەرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدى قۋاتتادى. برازيليا، رەسەي، ءۇندىستان جانە وڭتۇستىك افريكا جۇڭگونىڭ بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىن، قىسقى مۇگەدەكتەر وليمپيادا سپورت جارىسىن وتكىزۋىن قولدادى، جۇڭگونىڭ 2022 جىلى بريكسكە ءتوراعا ەل بولۋ قىزمەتىن ءارى بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 14 رەتكى ديدارلاسۋىن وتكىزۋىن قولدادى.
|
تەۋرات ئالەمنىڭ يارىتىلىشى 411ئىككى يىلدىن كېيىن مىسىر پادىشاھى مۇنداق بىر چۈش كۆردى: چۈشىدە ئۇ نىل دەرياسىنىڭ بويىدا تۇرۇپتۇ. 2يەتتە تۇياق ساغلام ھەم سېمىز كالا دەريادىن چىقىپ، قىرغاقتىكى قومۇشلۇقتا ئوتلاپتۇ. 3ئارقىدىن، سەت ۋە قوتۇر يەتتە تۇياق چىقىپ، قىرغاقتىكى ئۇ يەتتە سېمىز كالىنىڭ يېنىدا تۇرۇپتۇ. 4بۇ يەتتە قوتۇر كالا ھېلىقى يەتتە سېمىز كالىنى يەۋېتىپتۇ. بۇ چاغدا پادىشاھ ئويغىنىپ كېتىپتۇ.5ئۇ قايتا ئۇيقۇغا كېتىپ، يەنە بىر چۈش كۆردى: ئۇ بىر تۈپ بۇغداينىڭ تولۇق ۋە يېتىلگەن يەتتە دانە باشاق چىقارغانلىقىنى كۆرۈپتۇ. 6كەينىدىن، ھېلىقى بۇغداي يەنە ئىسسىق شامالدىن سولىشىپ قالغان پۇچەك يەتتە باشاق چىقىرىپتۇ. 7بۇ يەتتە باشاق ھېلىقى تولۇق يېتىلگەن يەتتە باشاقنى يۇتۇۋاپتۇ. پادىشاھ ئويغانسا، بۇ چۈشى ئىكەن. 8تاڭ ئاتقاندا، پادىشاھ بىئارام بولۇپ، ئادەم ئەۋەتىپ، مىسىردىكى پۈتۈن تەبىرچىلەر بىلەن دانىشمەنلەرنى چاقىرتىپ، چۈشلىرىنى ئۇلارغا ئېيتىپ بەردى. لېكىن، ئۇنىڭ چۈشلىرىگە ھېچكىم تەبىر بېرەلمىدى. بۈگۈن ئويلاپ باقسام، مېنىڭ ئۆتكۈزگەن خاتالىقىم ئېسىمگە كەلدى. 10بىر قېتىم، جانابلىرى بىزگە قاتتىق غەزەپلىنىپ، باش ناۋاي بىلەن مېنى ياساۋۇل مەھكىمىسىدىكى زىندانغا قامىتىپ قويغانىدىلا. 11بىر كۈنى كېچىدە، بىز ئىككىلىمىز چۈش كۆرۈپتۇق. كۆرگەن چۈشلىرىمىزنىڭ مەنىسى ئوخشىمايتتى. 12ئۇ چاغدا، بىر ئىبرانىي ياش بىز بىلەن بىر زىنداندا ئىدى. ئۇ ئەسلىدە ياساۋۇل بېگىنىڭ خىزمەتكارى ئىكەن. ئىككىمىز چۈشىمىزنى ئۇنىڭغا ئېيتىپ بەرسەك، ئۇ چۈشىمىزگە تەبىر بەرگەنىدى. 13نەتىجىدە، ئىشلار دەل ئۇنىڭ تەبىرىدەك بولۇپ چىقتى. جانابلىرى مېنىڭ مەنسىپىمنى ئەسلىگە كەلتۈرۈپ، باش ناۋاينى دارغا ئاستىلا.14پادىشاھ يۈسۈپنى چاقىرىپ كېلىشكە ئادەم ئەۋەتتى. ئۇلار دەرھال بېرىپ، ئۇنى زىنداندىن چىقىرىپ، چاچساقاللىرىنى چۈشۈرتۈپ، كىيىملىرىنى يەڭگۈشلەپ، پادىشاھنىڭ ئالدىغا ئېلىپ كەلدى. 15پادىشاھ ئۇنىڭغا: چۈشۈمدە مەن نىل دەرياسىنىڭ بويىدا تۇرۇپتىمىشمەن. 18يەتتە تۇياق ساغلام ھەم سېمىز كالا دەريادىن چىقىپ، قىرغاقتىكى قومۇشلۇقتا ئوتلاۋاتاتتى. 19ئارقىدىن يەنە يەتتە تۇياق سەت قوتۇر ۋە ئاۋاق كالا دەريادىن چىقتى. مەن بۇرۇن مىسىردا بۇنداق قورقۇنچلۇق كالا كۆرۈپ باقمىغانىدىم. 20بۇ قوتۇر كالىلار ھېلىقى سېمىز كالىلارنى يەۋەتتى. 21لېكىن، يەنىلا بۇرۇنقىدەك سەت ئىدىكى، سېمىز كالىلارنى يەۋەتكەندەك تۇرمايتتى. بۇ چاغدا، مەن ئويغىنىپ كەتتىم.22كەينىدىن، يەنە بىر چۈش كۆردۈم. چۈشۈمدە بىر تۈپ بۇغداي يەتتە دانە تولۇق ۋە يېتىلگەن باشاق چىقاردى. 23كەينىدىن، يەنە يەتتە دانە ئىسسىق شامالدىن سولىشىپ كەتكەن ئاجىز ۋە پۇچەك باشاق چىقاردى. 24بۇ دانسىز باشاقلار ھېلىقى تولۇق يېتىلگەن باشاقلارنى يۇتۇۋەتتى. مەن بۇ چۈشنى تەبىرچىلەرگە ئېيتىپ بەرگەنىدىم، لېكىن ھېچكىم تەبىر بېرەلمىدى. بۇ ئىككى چۈشنىڭ مەنىسى بىردۇر. خۇدا ئۆزى قىلماقچى بولغان ئىشلارنى جانابلىرىغا ئالدىن بىلدۈرۈپتۇ. 26يەتتە سېمىز كالا يەتتە يىلنى كۆرسىتىدۇ. تولۇق يېتىلگەن يەتتە باشاقمۇ يەتتە يىلنى كۆرسىتىدۇ. بۇ ئىككى چۈشنىڭ مەنىسى ئوخشاش. 27كەينىدىن چىققان يەتتە قوتۇر كالا بىلەن ئىسسىق شامالدىن سولىشىپ كەتكەن يەتتە پۇچەك باشاق بولسا يەتتە قەھەتچىلىك يىلنى كۆرسىتىدۇ. 28دېمەك، پېقىر ھېلى ئۆزلىرىگە دېگىنىمدەك، خۇدا ئۆزى قىلماقچى بولغان ئىشلارنى جانابلىرىغا ئالدىن كۆرسىتىپتۇ. 29پۈتكۈل مىسىردا مىسلى كۆرۈلمىگەن يەتتە باياشاتچىلىق يىل بولىدۇ. 30كەينىدىن، يەتتە قەھەتچىلىك يىل بولۇپ، پۈتكۈل مىسىرنى ئاچارچىلىق قاپلاپ، ئىلگىرىكى باياشات يىللارنى كىشىلەرنىڭ يادىدىن چىقىرىۋېتىدۇ. 31ئاچارچىلىق ئاپىتى شۇنداق قاتتىق بولىدۇكى، كىشىلەر بۇرۇنقى باياشات يىللارنى ئۇنتۇپ كېتىدۇ. 32جانابلىرىنىڭ ئوخشاش ئىككى چۈش كۆرۈشلىرى خۇدانىڭ بۇ ئىشلارنى پات ئارىدا جەزمەن ئەمەلگە ئاشۇرىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ.33شۇنىڭ ئۈچۈن، جانابلىرىنىڭ دۆلەتنى ئىدارە قىلىشقا ئەقىلپاراسەتلىك ۋە يىراقنى كۆرەلەيدىغان بىر كىشىنى قويۇشلىرىنى 34ھەم ئەمەلدارلارنى تاللاپ، يەتتە باياشاتچىلىق يىللىرىدا پۈتۈن مەملىكەتتىكى دېھقانچىلىق مەھسۇلاتلىرىنىڭ بەشتىن بىرىنى يىغىۋېلىشلىرىنى، 35شۇنداقلا ئۇلارغا كەلگۈسىدىكى باياشاتچىلىق يىللىرىدا ھەر خىل ئاشلىقنى توپلاپ، ھەرقايسى شەھەرلەردە ئاشلىق ساقلاش ھوقۇقىنى بېرىشلىرىنى ۋە ئاشلىق ئىقتىساد قىلىش توغرىسىدا ئەمر چۈشۈرۈش تەكلىپىنى بېرىمەن. 36كەينىكەينىدىن كېلىدىغان يەتتە قەھەتچىلىك يىلىدا بۇ زاپاس ئاشلىق پۈتۈن مەملىكەت خەلقىنى تەمىنلەپ، خەلقنى ئاچ قېلىپ ئۆلۈپ كېتىشتىن ساقلاپ قالىدۇ.37پادىشاھ ۋە ئۇنىڭ ئەمەلدارلىرى يۈسۈپنىڭ بۇ تەكلىپىنى قوللاپقۇۋۋەتلىدى. 38شۇنىڭ بىلەن، پادىشاھ ئەمەلدارلىرىغا: خۇدا بۇ ئىشلارنى ساڭا ئۇقتۇرغانىكەن، سەن چوقۇم ھەممەيلەندىن ئەقىللىق ۋە يىراقنى كۆرەلەيسەن. 40مەن سېنى مەملىكىتىمنى ئىدارە قىلىشقا تەيىنلەيمەن. پۈتۈن خەلقىم سېنىڭ ئەمرىڭگە بويسۇنىدۇ. مەملىكىتىمدە پەقەت مېنىڭ ھوقۇقۇملا سەندىن يۇقىرى بولىدۇ. 41ھازىردىن باشلاپ، سېنى مىسىرنىڭ باش ۋەزىرلىكىگە تەيىنلىدىم، دېدى.42بۇنىڭ بىلەن، پادىشاھ ئۆز بارمىقىدىكى مۆھۈرلۈك ئۈزۈكنى چىقىرىپ، يۈسۈپنىڭ قولىغا سالدى ۋە ئۇچىسىغا كەندىر رەختتىن توقۇلغان ئېسىل تون كىيدۈرۈپ، بوينىغا ئالتۇن زەنجىر ئېسىپ قويدى. 43ئۇ يەنە يۈسۈپنى ئوردىنىڭ ۋەزىرلىك ھارۋىسىغا ئولتۇرغۇزدى. ھارۋىنىڭ ئالدىدا يول باشلاپ كېتىۋاتقان مۇھاپىزەتچىلەر يول بويىدىكى كىشىلەرنى ئۇنىڭغا تەزىم قىلىشقا بۇيرۇدى.شۇنداق قىلىپ، يۈسۈپ باش ۋەزىرلىككە تەيىنلىنىپ، پۈتۈن مەملىكەتنى ئىدارە قىلدى. 44پادىشاھ يۈسۈپكە: مەن بولسام پادىشاھ. لېكىن، مىسىردا سېنىڭ رۇخسىتىڭسىز ھەرقانداق ئادەمنىڭ مىدىرسىدىر قىلىشىغا رۇخسەت يوق! دېدى.يۈسۈپ مىسىر پادىشاھىنىڭ خىزمىتىنى قىلىشقا باشلىغان ۋاقتىدا، ئوتتۇز ياشتا ئىدى. ئۇ پادىشاھ ئوردىسىدىن چىقىپ، مىسىرنىڭ ھەرقايسى جايلىرىنى كۆزدىن كەچۈردى. 47يەتتە باياشاتچىلىق يىلى مەزگىلىدە دېھقانچىلىق مەھسۇلاتىدىن مول ھوسۇل ئېلىندى. 48يۈسۈپ ئاشلىقنى توپلاپ، ھەرقايسى شەھەرلەردە زاپاس ئاشلىق مەركىزى قۇرۇپ، ئەتراپتىكى جايلاردىن يىغىۋېلىنغان ئاشلىقنى جۇغلىدى. 49يىغىلغان ئاشلىقنىڭ كۆپلۈكى دېڭىز ساھىلىدىكى قۇمدەك ھەددىھېسابسىز بولغاچقا، ئۇنى ھېسابلاش مۇمكىن ئەمەس ئىدى.50قەھەتچىلىك يىللىرى يېتىپ كېلىشتىن ئىلگىرى، يۈسۈپنىڭ ئايالى، يەنى ئون شەھىرىنىڭ روھانىيسى پوتىفېرانىڭ قىزى ئاسىنات ئۇنىڭغا ئىككى ئوغۇل تۇغۇپ بەردى. 51يۈسۈپ خۇدا پۈتۈن دەردىمنى ۋە ئاتامنىڭ ئائىلىسىنى كۆڭلۈمدىن كۆتۈرۈۋەتتى دەپ، تۇنجى ئوغلىغا ماناسسە ئاھاڭ جەھەتتە ئۇنتۇلدۇرغان دەپ ئىسىم قويدى. 52ئۇ ئىككىنچى ئوغلىغا خۇدا مېنى ئازابئوقۇبەتلىك يەردە پەرزەنتكە ئېرىشتۈردى دەپ، ئەفرايىم ئاھاڭ جەھەتتە روناق تېپىش دەپ ئىسىم قويدى.53مىسىرلىقلار بەھرىمەن بولغان يەتتە باياشات يىل ئاياغلاشتى. 54يۈسۈپ ئالدىن ئېيتقاندەك، يەتتە قەھەتچىلىك يىل ئارقائارقىدىن كەلدى. ئەتراپتىكى ھەممە دۆلەتلەردىمۇ ئاچارچىلىق يۈز بەرگەنىدى. لېكىن، مىسىرنىڭ ھەممە يېرىدە ئاشلىق تېپىلاتتى. 55مىسىرلىقلار ئاچارچىلىقتا قالاي دېگەندە، ئۇلار پادىشاھقا يالۋۇرۇپ، ئاشلىق تەلەپ قىلدى. پادىشاھ ئۇلارغا يۈسۈپنىڭ يېنىغا بېرىشنى ۋە ھەممە ئىشتا ئۇنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشىغا بويسۇنۇشنى بۇيرۇدى.56ئاچارچىلىق بارغانسېرى ئېغىرلىشىپ، مىسىرنىڭ ھەممە يېرىنى قاپلاشقا باشلىدى. شۇڭا، يۈسۈپ پۈتكۈل ئاشلىق ئامبارلىرىنى ئېچىپ، زاپاس ئاشلىقلارنى مىسىرلىقلارغا سېتىپ بەردى. 57ئەتراپتىكى دۆلەتلەردىكى كىشىلەرمۇ كېلىشىپ، يۈسۈپتىن ئاشلىق سېتىۋالدى. چۈنكى، ھەممە يەردە ئاچارچىلىق بولۇپ، ئەھۋال ئىنتايىن ئېغىر ئىدى.
|
كارتينا قۇدىق قازۋشى ەڭسەپتىڭ وقيعاسىن بايانداي وتىرىپ، مەنمەندىك، باقتالاستىق، ماحاببات، دوستىق، قاستاندىق سىندى شىمشىتىرىق دۇنيەلەردى ارقاۋ ەتەدى.بۇل ارينە، قازاق پروزاسىنىڭ شوقتىعى بيىك تۋىندىسى سانالاتىن ءا.كەكىلباەۆتىڭ شىڭىراۋ پوۆەسىندەگى ەشكىمدى جايباراقات قالدىرمايتىن عالامات يدەياسىن كوركەمدەپ ەكرانعا شىعارۋ ءۇشىن تەر توككەن ءتۇسىرۋ توبىنىڭ جەمىستى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسىپ وتىرعان جەتىستىك دەپ ويلايمىن، دەيدى فيلم رەجيسسەرى جاڭابەك جەتىرۋوۆ.ءفيلمنىڭ ءتۇسىرىلىم جۇمىستارى ماڭعىستاۋ وڭىرىندە ءوتتى. كارتينادا باستى رولدەردى اسىلحان تولەپوۆ، الدابەك شالباەۆ جانە ايجان جەتىرۋ سومداعان.2009 جىلى نەگىزى قالانعان بالقان ايماعىنداعى ەڭ ءىرى بايقاۋلاردىڭ ءبىرى كينوفەستيۆالى جىل سايىن ءوز كورەرمەندەرىنە كينوگەرلەر شىعارماشىلىعىندا بەينەلەنگەن يسلام الەمىنىڭ مادەنيەتى جانە داستۇرىمەن تانىستىرىپ وتىرادى. فەستيۆال شەڭبەرىندە تاياۋ شىعىس، ورتالىق ازيا ءجان سولتۇستىك افريكا مەملەكەتتەرىنىڭ ەڭ ۇزدىك كوركەم، دەرەكتى جانە قىسقامەتراجدى تۋىندىلارى كورسەتىلەدى. ايتا كەتسەك، بيىلعى فەستيۆالدىڭ كونكۋرستىق باعدارلاماسىندا ۇسىنىلعان 13 ءفيلمنىڭ ىشىندە ءازيز زايىروۆ جانە مۇحامەد مامىربەكوۆ تۇسىرگەن قىز بەن تەڭىز ءفيلمى دە بار.
|
مەنبەسى:جۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورى تەھرىر:شېرىنگۈل توختى يوللانغان ۋاقىت:20140415 17:50:26تەقدىرى ئىگىزپەس بولغان ئاياللاردىن گۈزەل بولۇشنى تەلەپ قىلىش ئېھتىمال رەھىمسىزلىكتۇر، لېكىن مېنىڭچە بۇ يەردە دىيىلىۋاتقان گۈزەللىك گۈزەل كۆرىنىدىغان نەرسىلەردىن باشقىسىنى كۆرسىتىدۇ. ئەپسۇسلىنىدىغان نەپرەتلىنىدىغان ئىشلار ھىسسىياتىمىزغا تەسىر قىلىپلا قالماي روھىمىزغىمۇ تەسىر يەتكۈزىدۇ. چىراي بىر ئادەمنىڭ پۈتۈن ئۇچۇرىنى ئىپادىلەپ بېرىدۇ. ئېيتىشلارغا قارىغاندا لىنكولىننىڭ مەسلىھەتچىسى لىنكولىنغا بىر كىشىنى ئىچكى ئىشلار كابىنتىغا پۈتۈن كۈچى بىلەن تونۇشتۇرغاندا لىنكولىن ئۇنى رەت قىلغان، مەسلىھەتچى ئۇنىڭدىن رەت قىلىىش سەۋەبىى سورىغاندا ئۇ ئۇدۇللا: مەن ئۇ ئادەمنىڭ چىرايىنى ياقتۇرمىدىم ،دىگەن.لېكىن ئۇ ئادەم ئۆز چىرايىغا مەسئۇل بولىشى كېرەكمۇ؟ھەربىر ئادەم 40ياشتىن ئاشقاندىن كېيىنلا ئۆز چىرايىغا مەسئۇل بولىشى كېرەك.چىرايىمىز يۈرىكىمىزنىڭ، پەزىلىتىمىزنىڭ ئىزناسى، ئىچكى ھسسىىياتىمىزنىڭ، ھايات سەزگۈزەشتىمىزنىڭ سىموۋۇلى ۋە ئىپادىسى، ئۇ يوشۇرغىلى بولمايدىغان بىر خىل ئىچكى ھسسىيات. مېنىڭچە تەجرىبە ۋە سەزگۈرەشتە ئوخشىمايدىغان ئىككى خىل ئىش، سەزگۇرەشتىنى يوق قىلغىلى بولمايدۇ، بىراق سەزگۇرەشتىنىڭ ئىچكى ھىسسىياتقا، تەجرىبىگە ئايلىنىشى ئوخشىمايدۇ. مەسلەن ئۇلۇغ قەھرىمان گەندى، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ سابىق باش كاتىبى ئانناننىڭ تەقدىرى ئانچە ياخشى بولمىسىمۇ، لېكىن ئۇلارنىڭ چىراي ئىپادىسى ھەمىشە شۇنداق ياخشى.بىزدەك ئادەتتىكى ئادەملەرگە نىسبەتەن بالاقازا ھەمىشە بىزنى ئوراپ تۇرىدۇ، ئۇنىڭدىن قېچىپ قۇتۇلغىلى بولمايدۇ، پەقەت ئۇنىڭ بىلەن تىركىشىشىمىز خالاس، لېكىن بۇلار ئۆتۈپ كەتكەندىن كېيىن ھاياتىمىزدا باسقۇچ خاراكتىرلىق بۇرۇلۇش ھاسىل بولۇپ، بالاقازا ۋە ئۇنىڭ بىلەن بولغان تىركىشىشنى پاكپاكىز ئۇنتۇپ، كۆڭۈلدىن ئىبارەت بۇ ئارامگاھ قا پاكىز مۇھىت قالدۇرىشىمىز كېرەك. شۇڭا ئادەم چىرايىغا مەسئۇل بولىشى كېرەك. بەزى ئىشلارنى ئۆتۈپ كەتكەندىن كېيىنلا ئۇنتۇپ كېتىمىز، مەسلەن ئىمتىھاندىكى مەزمۇنلارنى...بەزى ئىشلارنىڭ ئۆتۈپ بىزدىن يىراقلاپ كەتكىنىگە ئۇزۇن بولسىمۇ ئۇ خۇددى ھازىر بولغاندەكلا بىزدىن ئەگىپ كېتەلمەيدۇ. ئۇنىڭ ئورنىنى كەڭ قورساقلىق، ئەپۇچانلىق ئىگىلىشى، ھەرگىزمۇ ھىيلىگەرلىك مۇغەمبەرلىك ئىگىلىمەسلىكى كېرەك. ياش ۋاقتىمىزدا ئۆزىمىزنىڭ قېرىغان ۋاقتىمىزدىكى تەمكىن ۋە مېھرىبان ھالىتىمىزنى قىياس قىلىپ بېقىشىمىز كېرەك، ئەلۋەتتە، بۇنىڭغا مەلۇم جەريان كېتىدۇ، لېكىن شۇ جەريان بىزنىڭ تىرىشىش نىشانىمىز بولىشى كېرەك، ئەمىلىيەتتە ئاددىيلىق بولسا بىر خىل ئازادىلىك؛ چوڭقۇرلۇق بولسا بىر خىل ساددىلىق؛ ماسلىشىشچانلىق بولسا بىر خىل پاسىل؛ تەپەككۈر بولسا كىشىلىك ھاياتنىڭ ئەڭ چوڭ چۈشۈنىش نۇقتىسى.
|
چاپچال جاغىستايدا 15 يىللىق جازا مۇددىتىنى تۈگەتكەن ئىلھام ئىمىنجان يەنىلا قويۇپ بېرىلمىگەن ئۇيغۇر2018يىلى 17 يىللىق كېسىۋېتىلگەن مەمەتجان ئىمىنجان.ئىنكاس قىلىنىشىچە، ئۇيغۇر رايونىدا يېقىنقى 4 يىلدىن بۇيان ئىلگىرى قولغا ئېلىنىپ جازا مۇددىتىنى تۈگەتكەنلەر ئاساسەن دېگۈدەك قويۇپ بېرىلمىگەن، قويۇپ بېرىلگەنلەر بولسا سابىق مەھبۇس نامىدا قايتىدىن تۇتقۇن قىلىنىپ لاگېرغا يوللانغان. چاپچال ناھىيەسىنىڭ جاغىستاي يېزىسىدىكى ئىلھام ئىمىنجانمۇ 2006يىلى 15 يىللىق كېسىلگەن ۋە بۇ يىل 6ئاينىڭ 22كۈنى جازا مۇددىتى توشقان بولسىمۇ، تا ھازىرغىچە قويۇپ بېرىلمىگەن.ئېنىقلاشلىرىمىزدىن مەلۇم بولۇشىچە، 2017يىلى ئۇيغۇر رايونىدا لاگېر تۇتقۇنى باشلانغاندا، سابىق مەھبۇسلار يەنى ئىلگىرى تۈرمىدە يېتىپ چىققانلار، ئەڭ دەسلەپتە تۇتۇلغانلار قاتارىدا ئورۇن ئالغان؛ 2014يىلى 6ئايدا باشلانغان تېررورچىلارغا قاتتىق زەربە بېرىىش دولقۇنىدىمۇ سابىق مەھبۇسلار دەسلەپكى زەربە نىشانلىرى ئارىسىدا ئورۇن ئالغانىدى. مەلۇم بولۇشىچە، يېقىنقى 4 يىل ئىچىدە، ئىلگىرىكى يىللاردا تۈرمىگە تاشلىنىپ جازا مۇددىتىنى تۈگەتكەنلەر ئاساسەن دېگۈدەك ئائىلىسىگە قايتمىغان. چاپچال ۋەزىيىتىدىن خەۋەردار بىر كىشىنىڭ ئۆتكەن ھەپتە رادىىومىزغا ئىنكاس قىلىشىچە، چاپچالنىڭ جاغىستاي يېزىسىدىكى ئىلھام ئىمىنجان 2006يىلى 15 يىللىق كېسىۋېتىلگەن. بۇ يىل 6ئاينىڭ 22كۈنى قويۇپ بېرىلىشى كېرەك بولغان ئىلھام ئىمىنجان تا بۈگۈنگىچە ئائىلىسىگە قايتمىغان.چاپچال جاغىستايغا قارىتا ئېلىپ بارغان تېلېفون زىيارەتلىرىمىز داۋامىدا، ئالاقىدار خادىملاردىن ئىلھام ئىمىنجاننىڭ مەھەللىدە بار ياكى يوقلۇقىنى سورىدۇق. بىر كەنت ئامانلىق مۇدىرى، ئىلھام ئىمىنجاننى ئۇزۇندىن بېرى كۆرمىگەنلىكىنى بايان قىلىش ئارقىلىق، ئۇنىڭ تېخى قويۇپ بېرىلمىگەنلىكىنى ئاشكارىلىدى.ئىنكاستا بايان قىلىنىشىچە، ئىلھام ئىمىنجان، بىز ئالدىنقى كۈنى خەۋىرىنى بەرگەن يەنى 33 يېشىدا 3قېتىم تۇتقۇن قىلىنغان ئەركىن ئىمىنجاننىڭ ئىككىچى ئاكىسى بولۇپ، ئەركىننىڭ ئەڭ چوڭ ئاكىسى مەمەتجان ئىمىنجان، 2018يىلى 17 يىللىق كېسىۋېتىلگەن؛ ئەركىننىڭ ئىنىسى ئەنۋەر ئىمىنجان بولسا، بۇ يىل 6ئايدا 7 يىللىق كېسىۋېتىلگەن. شۇنداقتا، ئىمىنجان ئائىلىسىدىكى 5 ئوغۇلدىن 4 نەپىرى نۆۋەتتە تۈرمە ۋە قاماقتا ئىكەن. جاغىستايدىكى ئالاقىدار كەنت خادىملىرى، گەرچە، يۇقىرىقى تۆت ئاكائۇكىنىڭ كونكرېت ئەھۋالى، جۈملىدىن جازا مۇددەتلىرى ھەققىدە مەلۇمات بەرمىگەن بولسىمۇ، ئەمما ئۇلارنىڭ قاماقتا ئىكەنلىكىنى رەت قىلمىدى.مەلۇم بولۇشىچە، جازا مۇددىتى توشۇپ 4 ئايدىن كېيىنمۇ قويۇپ بېرىلمىگەن ئىلھام ئىمىنجان، ئىنىسى ئەركىن ئىمىنجانغا ئوخشاشلا، 21 ياش ۋاقتىدا تۈرمىگە تاشلانغان بولۇپ، ئۇنىڭ ياشىنىپ قالغان ئاتائانىسى ئۇنى تۈرمىدىن چىققان ھامان تويىنى قىلىپ ئۆيلۈك ئوچاقلىق قىلىش ۋە ئەۋلاد قالدۇرۇش پۇرسىتىنى يارىتىپ بېرىشنى پىلانلاۋاتقان ئىكەن. ئىلھام ئىمىنجاننىڭ قويۇپ بېرىلمەي داۋاملىق تۇتۇپ تۇرۇلۇشى سەۋەبىدىن، ئۇلارنىڭ بۇ ئەقەللىي ۋە ھەققانىي ئائىلە پىلانىمۇ توسقۇنلۇققا ئۇچرىغان.چاپچال ناھىيەسىدىكى ئالاقىدار خادىملار، ئىلھام ئىمىنجاننىڭ جازا مۇددىتى توشقان تۇرۇقلۇق نېمە ئۈچۈن قويۇپ بېرىلمىگەنلىكى ھەققىدىكى سوئالىمىزنى جاۋابسىز قالدۇردى. ئۇ يەنە چاپچال بويىچە، يەنە قانچىلىغان مەھبۇسلارنىڭ جازا مۇددىتى توشقان تۇرۇقلۇق قويۇپ بېرىلمىگەنلىكى ھەققىدىكى سوئالىمىزغىمۇ جاۋاب بەرمىدى.ئىلگىرى دائىرىلەر، ھۆججەتلىرىدە سابىق مەھبۇسلارنى نېمە ئۈچۈن قايتا تۇتۇش كېرەكلىكىگە ئىزاھات بېرىپ، 2009يىلدىن كېيىن ئۇيغۇر رايونىدا يۈز بەرگەن قارشىلىق ھەرىكەتلىرىدە تۈرمىدىن چىققانلارنىڭ بەلگىلىك ساندا مەۋجۇت ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرگەنىدى. ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق پارتىيە مەكتىپىنىڭ تەتقىقاتچىسى چيۇ يۈەنيۈەن بولسا، 2017يىلنىڭ ئاخىرى دىنىي ئەسەبىيلىككە تۈگىتىش دولقۇنى ھەققىدىكى بىر تەكشۈرۈش دوكلاتىدا، 2014، 2015 ۋە 2016يىللىرى ئۇيغۇر رايونىدا تېررورچىلار غا بەك قاتتىق ۋە كەڭ دەرىجىدە زەربە بېرىلگەنلىكى، ئۇلارنىڭ ئائىلەتاۋىئىابات ۋە ئۇرۇقتۇغقانلىرىنىڭ بۇ ھەرىكەتكە قارىتا قورساق كۆپۈكى بولماسلىقىنىڭ مۇمكىن ئەمەسلىكىنى، شۇڭا بۇلارنىڭ ئىش تېرىپ قويۇشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، دىنىي ئەسەبىيلىكنى تازىلاش نامى ئاستىدا تەربىيەلەش مەركەزلىرى قۇرۇلغانلىقىنى ۋە بۇ مەركەزدىكىلەرنىڭ ھېچقانداق بىر جىنايەت ئۆتكۈزمىگەن بولسىمۇ، مۇقىملىقنى ساقلاش ئۈچۈنلا تۇتۇپ تۇرۇلۇۋاتقانلىقىنى ئاشكارىلىغان ئىدى. شەندۇڭدىكى بىر تەتقىقات تورىدا ئېلان قىلىنغان بۇ دوكلات، ئۇزۇن ئۆتمەي توردىن ئۆچۈرۈۋېتىلگەنىدى.
|
ەلباسى: سايلاۋ كونستيتۋتسيا تالاپتارىنا ساي بولۋى ءتيىسجاڭالىقتار 4306 0 پىكىر 25 اقپان, 2015 ساعات 19:38ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كونستيتۋتسيالىق كەڭەس توراعاسى يگور روگوۆپەن كونسۋلتاتسيا وتكىزگەنىن اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن حابارلايدى.كەزدەسۋ بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى كونستيتۋتسيالىق كەڭەسكە پرەزيدەنت سايلاۋىن وتكىزۋ مۇمكىندىگىنە قاتىستى ساۋال جولدانعانىنا توقتالدى.نۇرسۇلتان نازارباەۆ پارلامەنت پالاتالارى توراعالارىمەن، سونداياق پرەمەرمينيسترمەن كونسۋلتاتسيالار وتكىزگەنىن ايتتى. قازاقستان پرەزيدەنتى سايلاۋ وتكىزۋ كونستيتۋتسيا تالاپتارىنا دالمەءدال ساي بولۋى تيىستىگىن اتاپ ءوتتى.ي.روگوۆ نەگىزگى زاڭنىڭ 41بابىنىڭ 31تارماعىنا سايكەس، كەزەكتەن تىس پرەزيدەنتتىك سايلاۋدى بەلگىلەۋ تەك قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ قۇزىرەتىنە جاتاتىنىنا توقتالدى. اتالعان كونستيتۋتسيالىق قۇزىرەت ەشقانداي شارتقا جانە شەكتەۋگە بايلاۋلى ەمەس، مەملەكەت باسشىسى ونى دەربەس جۇزەگە اسىرادى. وسىعان بايلانىستى كونستيتۋتسيالىق كەڭەس توراعاسى كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىن وتكىزۋگە قاندايدا ءبىر كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتىق كەدەرگىنىڭ جوق ەكەنىن ايتتى.
|
بالىلار 2 تىلنى قاچاندىن باشلاپ ئۆگەنسە بولىدۇ ؟ توكيو خاتىرىلىرىبالىلار 2 تىلنى قاچاندىن باشلاپ ئۆگەنسە بولىدۇ ؟1,377 قېتىم ئوقۇلدىبالىلارغا باشقا بىر تىلنى ئۆگىتىش ھەم قاچاندىن باشلاپ ئۆگەتسە بولىدىغانلىقى مەسلىسى توغۇرلۇق مۇنداق بىر سۇئالنى سوراپ باقاي :باشقا بىر دۆلەتكە خىزمەت مۇناسىۋىتى بىلەن چىقىپ تۇرۇپ قالغان بىر ئائىلە كىشىلىرى ئىچىدە 3 ياشلىق كىچىك بالا، تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىسى، ۋە ئاتا ئانىسىنىڭ قايسىسى شۇ دۆلەتنىڭ تىلىنى ئەڭ ياخشى ئۆگىنىپ كېتىشى مۇمكىن؟بالىلار يات بىر تىلنى قاچاندىن باشلاپ ئۆگەنسە بولىدۇ ؟ جاۋاب شۇكى، بۇ بىر ئائىلە كىشىلىرى ئىچىدە ھەم تېز ھەم ياخشى ئۆگىنىپ كېتەلەيدىغىنى 3 ياشلىق بالا. نېمە ئۈچۈن شۇنداق بولىدىغانلىقىنى تۆۋەندىكى گىرافىك ئارقىلىق چۈشىنىمىز.بالىلارنىڭ نېرۋا ھۈجەيرىلىرىنى تۇتاشتۇرغۇچى نېرۋا سىناپىسلىرىنىڭ سانى يېتىلگەن كىشىلەرنىڭكىدىن كۆپ بولىدۇ. گىرافىكقا قارىسىڭىزمۇ شۇنى كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى، ئىنسان ھاياتىدا نېرۋا سىناپىسلىرىنىڭ زىچلىق دەرىجىسى ئەڭ يۇقىرى پەللىگە چىقىدىغان ۋاقتى تۇغۇلۇپ 8 ئايلىقتىن 1 ياشقىچە بولغان ناھايتىمۇ قىسقا بولغان 4 ئايلا ۋاقىتتۇر. يەنى، بىر ياشلىق بالىنىڭ نېرۋا ھۈجەيرە باغلىرىنىڭ زىچلىق دەرىجىسى يېتىلگەن كىشىلەرنىڭكىدىن 1.5 ھەسسىگە باراۋەر!شۇڭا، نېرۋا ھۈجەيرىلىرى تەرەققىياتى ئەڭ يۇقىرى بولغان مەزگىلدىكى نېرۋا سىناپىسلىرىنىڭ تەرەققىياتىنى ئېچىش بەكلا مۇھىم ھېسابلىنىدۇ! بالىلارنىڭ تىل چۈشىنىشتە ئالاھىدە ئانتىنا قابىلىيىتى بار! بالىلاردا پۈتۈن دۇنيادىكى تىللارنى ئاڭلاپ تىل تاۋۇشلىرىنى پەرقلەندۈرۈش ۋە سۈزۈش ئىقتىدارى بولىدۇ. يۇقاردىكى رەسىمگە قارىسىڭىز:ئەگەر بىر ياپونلۇق بالا بوۋاق چېغىدىن تارتىپ پەقەت ياپون تىلى، يەنى، ئانا تىلى بىلەنلا ئۇچىرىشىپ چوڭ بولغان بولسا، ئۇ بالا كېيىن باشقا بىر تىل بىلەن ئۇچراشقاندا، ئالدى بىلەن ئانا تىلدا تەپەككۇر قىلىپ ئاندىن باشقا بىر تىلغا ئۆتىدۇ. مەسلەن، ياپون تىلى بىلەنلا ئۇچراشقان بالا كىيىنچىرەك ئىنگىلىزچە ئۆگەنگەندە، ئىتنى كۆرگەن چېغىدا ئالدى بىلەن ئۇنىڭ ئىت ئىكەنلىكىنى ياپون تىلىدا ئىنۇ ئىكەنلىكىنى جەزىملەشۈرۈپ، ئاندىن ئۇنى دوگ دەپ ئىنگىلىزچە ئاتايدۇ. ئىككى تىل بىلەن ئۇچراشقان بالا بولسا، ئىتنى كۆرگەن چېغىدا بىۋاستە دوگ، ئىنۇ دەپ ئىككى خىل تىلدا بىراقلا دىيەلەيدۇ!ئەگەر بالا بوۋاق بىر قانچە تىل بىلەن بىۋاستە ئۇچراشقان بولسا، بالا بىۋاستىلا شۇ خىل تىل تەپەككۇرىغا كىرەلەيدۇ، دىمەك، سىز ئانا تىلىڭىزدىن باشقا بىر قانچە تىللىق ئاتا ئانا بولسىڭىز بىراقلا بوۋىقىڭىزغا بىر قانچە تىلنى ئۆگەتسىڭىز ھەم شۇ تىللىق موھىتنى ھازىرلاپ بىرىش ئىنمكانىيتىڭىز بولىسلا بالىڭىز بىراقلا نەچچە خىل تىلنى بىراقلا ئۆگىنىش قابىلىيىتىگە ئېگە دىمەكچى.رەسىمنىڭ ئەڭ ئاستىدكى گىراڧىكقا قارسىڭىز، مۇنداق پەۋقۇلئاددە تەتقىقات نەتىجىسىنى كۆرەلەيسىز!بىر بالا 100 پىرسەنتلىك مۇكەممەل بولغان تىل تاۋۇشلىرىنى پەرىقلەندۈرۈش ئىقتىدارى بىلەن تۇغۇلىدىكەن! بۇ نېمىدىگەن گۈزەل مۇكەممەللىك؟! يەنى، بالىلاردىكى بۇ مۇكەممەللىك 68 ياشقىچە ئەڭ يۇقىرى نوقتىغا چىقىپ تۆۋەنلەشكە باشلايدىكەن! شۇڭا، تىلشۇناسلارنىڭ بالىلارنىڭ 8 ياشتىن كېيىن ئۆگەنگىنى ئانا تىل بولالمايدۇ دىگىنىنىڭ ھېكىمىتى مۇشۇ يەردىكەن!چۈشەندۈرىۋاتقىنىم مۇكەممەل ئانا تىللىق مائارىپ سېستىمىسى بار، ياپون تىلىدا مائارىپ ئېلىپ، ياپون تىلىدا تۇرمۇش كەچۈرىدىغان، خىزمەت قىلىدىغان، تېلىۋىزور، ئۇچۇر ئالاقە پۈتۈنلەي ياپون تىلى موھىتىدا ئېلىپ بېرىلىۋاتقان بىر دۆلەتنىڭ ئىككىنجى بىر تىل يەنى، دۇنياۋى تىل ئىنگىلىزچە ئۆگىنىشتىكى تەتقىقات نەتىجىسى ھەم تەشەببۇسى!سىز بىلەن مېنىڭ نىمىنى ، قايسى تىلنى مۇھىم، ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇشىمىز شۇ ئائىلىنىڭ ئائىلە مائارىپىغا نىسبەتەن تۇتقان پوزىتسىيەسىگە باغلىق مەسىلە! ئەقىللىق ئاتا ئانىلار بالىلىرى 8ياشقىچە قايسى تىلغا بەكرەك كۈچەشنىڭ ئەھمىيىتىنى ياخشى بىلەلىدى دەپ قارايمەن! ماڭا ھاياتلىق بېرىپ، مۇھەببەت بېرەلمىگەن دادامغا خەت!بالىلار ئاۋازلىق ئوقۇشلۇقى: يامانلىققا يامانلىقمىدۇ؟! ياپونچە ئۇيغۇرچە28112018 1:28 چۈشتىن كېيىنتەۋسىيە : بالىلىىرىمىزنى ياشاۋاتقان دۆلەت تىلىدا قىينىلىپ قالماسلىقى ، يەسلى مەكتەپلەرنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالماسلىق ئۈچۈن ئائىلىدىمۇ شۇ دۆلەت تىلىدىلا سۆزلەپ ئانا تىلىمىزغا سەل قاراش بالىنى خۇددى ئانىنىڭ ئوغۇز سۈتىدىن مەھرۇم قىلغانلىق بىلەن باراۋەربالا تۇغۇلغان بوۋاق ۋاقتىدىن باشلاپلا ئانا تىلىدا كۆپ سۆزلەپ بىرىش ، بولۇپمۇ بالا ئىمىتىۋاتقان ۋاقىتتا يۇمشاق ئاۋازدا ئانا تىلدا سۆزلەپ بىرىش بالىنىڭ تىل ئىقتىدارىنىڭ ئىشىشغا بەكلا پايدىلىق ، ئۇنىڭ ئۈستىگە تىلىمىزدىكى يۇمشاقلىق ، باشقا تىللاردا يوق ق ،غ ، ل ، ر تىل تاۋۇشلىرىنى بوۋاق ۋاقتىدىن باشلاپلا ئاڭلىتىپ بەرگەندە بالا قۇرامىغا يەتكەندىمۇ باشقا تىللارنى ئۆگەنسىمۇ تەلەپپۇزى چىرايلىق چىقىدۇ ، خۇددى بىز ياپون تىلىنى25 يىشىمىزدا ئۆگىنىپمۇ تەلەپپۇزىمىز ياپونلۇقتىن چانمىغاندەك 17122018 10:16 چۈشتىن كېيىنياخشى يىزىپسىز رەھمەت !18122018 12:07 چۈشتىن كېيىنياخشى تەرجىمە قىلىنغان ئوخشايدۇ ، سىزگىمۇ ھەم رەھمەت 03122018 10:09 چۈشتىن بۇرۇنفېيسىبۇكتىكى ئىنكاسلارغا قاراپ ئويلىغنىم:چەتئەلدە ياشاۋاتقان ئىكەنمىز قايسى دۆلەتتە بولساق شۇ دۆلەتنىڭ تىلىنى بالىغا ئۆگىتىشىمىز كىرەك. بالىلار بىز ئويلىغاندىنمۇ ئەقىللىق. ماقالىدىمۇ ئېنىق يېزىپتۇ. مەنچە قارشى ئىنكاستا بولىۋاتقانلار ياكى تېمىنى كۆرۈپلا كۆز قارىشىنى يېزىۋاتقانلار ماقالىنى ئوقۇماي تۇرۇپ يېزىۋاتىدۇ دەپ ئويلاپ قالدىم . بالىلارنىڭ تىلغا بولغان تالانتى بار. ئانا تىل ئاساسەن ئۆيدە چىقىدۇ. ئاتائانىسى باشقا تىلدا سۆزلەشمىسىلا. ھازىر بالاممۇ 2ياشتىن ئاشتى ئۆيدە ئۇيغۇرچە گەپ قىلساق ئىنكاس قايتۇرىدۇ. يەسلىدە ياپونچە سۆزلىسە ئىنكاس قايتۇردىكەن.ئاندىن ئۆزى ياقتۇردىغان بالىلار پروگراممىلىرىنى ئىنگلىزچىدە كۆرىدۇ.شۇڭا بىلدىغان ئىنگلىزچە تاق سۆزلىرى جىقراق.بالىلارغا شۇ تىلنىڭ مۇھىتىنى يارىتىپ بىرەلىسەك قالغىنىنى بالا ئۆزى ھەزىم قىلىپ كىتەلەيدىكەن.بىز بېسىم قىلمىساقلا بولىدۇ. بالىلار يەسلىدە دوست تۇتۇش ئارقىلىق تېخىمۇ پائالىيەتچان بولدىكەن. ئۆيدىلا بېقىپ 4ياشتا ئاپرىپ قويساق بالىلاردىن يىتىرقايدىغان بولۇپ قالدىغان.ئۆزى يالغۇز ئويناشنى خالايدىغان بولۇپ قالىدۇ. چۇنكى 34ياشتا يەسلىگە كىرگەندە.2ياشتىن باشلاپ شەكىللەنگەن سىنىپقا كىرىپ ئاللىبۇرۇن دوستلىشىپ بولغان بالىلارنىڭ ئارىسىغا سىڭىپ كىرىشىمۇ تەسرەك. بالىلاردا ئارىغا ئالمايدىغان سىڭىپ كىرەلمەيدىغان ئىش بولۇپ قالىدۇ. بالىمۇ يىتىرقايدىغان بولۇپ قالىدۇ.03122018 2:11 چۈشتىن كېيىنبالىلارنىڭ تىل ئىقتىدارىنىڭ يۇقىرىلىقىنى بىلسەممۇ ماتىريالدىكى تەپسىلاتنى كۆرگەندىن كىيىن ھەقىقەتەنمۇ ھەيران قالدىم !بالىلار ئائىلىدە ئانا تىلدا تەربىيلەنگەن تەقدىردىمۇ ئىنكاسىمدا ئېيتقاندەك سىرىتقى موھىت ، ئاتا ئانسىدىن باشقا كىشىلەردىن شۇ دۆلەت تىلىنى قوبۇل قىلىدۇ شەخسى كۆز قارىشىمدىن ئېيتقاندا ، بالىنى كام دىگەندە بىر ياشقا كىرگۈچە بولسىمۇ ئانىنىڭ بىر قوللۇق بىقىشىنى ، مۇھەببەت ، ئانا سۈتى ، ئانا تىل بىلەن بىر قوللۇق ئوزۇقلاندۇرۇشىنى تەشەببۇس قىلغۇچىلاردىنمەن ماتىريالنى كۆرگەندىن كېيىن بالىلارنى بوۋاق ۋاقتىدىلا باشقا تىل بىلەن ئۇچراشتۇرۇشنىڭ زىيىنى يوق ئەكسىچە پايدىلىق ئىكەنلىكىنى تېخىمۇ ھېس قىلدىم گەپ يازمامدىمۇ ئېيتقاندەك ئاتا ئانىلارنىڭ قايسى تىلنى موھىم ئورۇنغا قويۇشىغا باغلىق ! بالىلار ھەقىقەتەنمۇ بەك ئەقىللىق ھە راست ، بۇنىڭغا ئائىت ۋىدىئودا بالىلارنىڭ باشقا بالىلار بىلەن بىللە ئويناش جەريانىدا تىل ئۆگىنىشى يالغۇز ئۆگەنگەندىن ئۈنۈملۈك بولىدۇ دەپتۇ بۇ مەنىدىن ئېيتقاندا سىزنىڭ بالىلارغا كۆپرەك دوست تۇتۇش پۇرسىتىنى يارىتىپ بىرىش پىكىرىڭىزمۇ ھەر قايسى جەھەتتىن پايدىلىقكەن بالىلار ئاۋازلىق ئوقۇشلۇقى: بىسكىت مەكتەپكە بارىدۇئىنگىلىزچەياپونچەئۇيغۇرچە28052020ئىپارخان روھى ئۆلدىمۇ؟22052020ياپون پەرزەنت تەربىيەسى: بالىنىڭ گەپ ئاڭلىماسلىقى بەكرەك ئەركىلىتىۋەتكەنلىكتىنمۇ؟119052020ياپون پەرزەنت تەربىيەسى: نېمىشقىدۇر ئاسانلا ئاچچىقلىنىپ قالغاندا2017052020ياپون پەرزەنت تەربىيەسى: تەنقدىلىمەي تۇرۇپ خاتالىقىنى تۈزىتىشنىڭ ئۇسۇلى 1914052020پىسخولوگىيە: مۇنداق مەسىلىگە يولۇقتۇم!13052020بۈگۈن ھاياتىڭنىڭ ئەڭ ئاخىرقى بىر كۈنى بولغان بولسا..12052020ياپون پەرزەنت تەربىيەسى: بالىڭىز گېپىڭىزنى بىر قېتىمدا ئاڭلىمايدۇ، شۇنداقمۇ؟1911052020سېنىڭ بايرىمىڭ قاچان كېلىدۇ، ئانا؟11052020ئەركىنلىك سەن زادى نېمە ؟ھارماڭ تاتلىق ھەدە،ھاھاھا قېرىغاندا كەسپى فوتۇگراف بولماقچىمەنبەخىتلىك ئىنساننى يېتىشتۈرۈش ئۈچۈن ھەممىدىن مۇھىمىۋەئەلەيكۇم ئەسسالام، رەھمەت تىلگىرامما ئادىرىسلىرى دىگەننى چۈشىنەلمىدىم. ناۋادا ، دىمەكچى بولغىنىڭىز پەرزەنت تەربىيەسىگە ئائىت مەزمۇن بولسا مۇشۇ ئادىرىس ئارقىلىق پەرزەنت تەربىيەسىگە ئائىت يازمىلىرىمدىن تاپالايسىز.ياپون پەرزەنت تەربىيەسى: نېمىشقىدۇر ئاسانلا ئاچچىقلىنىپ قالغاندا20بۇ كىتابنىڭ ئاپتۇرىنى ھەم كىتابلىرىنى ياقتۇرۇشۇمنىڭ سەۋەبىمۇ دەل مۇشۇ يەردە. بۇ نەزىرىيەلەردە ئاتائانىلارغا بەك مۇكەمنەللىك تەلىپى قويىۋالمىغان، ئەكسىچە ئۆزىنى بەك مۇكەممەل كۆرسىتىدىغان ئاتائانىدا مەسىلە بار دىيىلگەن. ھەممىمىز پەرزەنت تەربىيەسىدە خاتالىشىشلار، تىڭىرقاشلار ئىچىدە ئۆسۈپ يىتىلىۋاتىمىز. سىزگە راھەت تۇيغۇ بىرەلىگىنىدىن خۇرسەن بولدۇم
|
ەندى الماتى وبلىسىنىڭ الاكول جاعالۋىنا نۇرسۇلتاننان كۇندەلىكتى ۇشاق قاتىنايتىن بولادى، دەپ حابارلايدى ..بۇگىن نۇرسۇلتاننان بەت العان 80 ورىندىق 8 400 ۇشاعى الماتى وبلىسى، ءۇشارال قالاسىنىڭ اۋەجايىنا قوندى. ازىرگە بۇل باعىت بويىنشا ۇشاق اپتاسىنا ءتورت رەت قاتىنايدى.قازىرگى تاڭدا ءۇشارال اۋەجايىندا جۇمىس جاندانۋدا.ايتا كەتەيىك، الماتى ءۇشارال الماتى كۇندەلىكتى، نۇرسۇلتان ءۇشارال نۇرسۇلتان اپتاسىنا ءتورت رەت جانە تالدىقورعان ءۇشارال تالدىقورعان كۇندەلىكتى باعىتتارى بويىنشا اۋە كەمەسى جولاۋشىلاردى تاسىمالدايدى.ال 1 ماۋسىمنان باستاپ نۇرسۇلتان ءۇشارال نۇرسۇلتان ۇشاعى كۇندەلىكتى قاتىنايتىن بولادى. بيلەت قۇنى رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق بيۋدجەتتەن سۋبسيديالانعاندىقتان، جولاۋشىلار ءۇشىن ءتيىمدى بولادى. مىسالى، نۇرسۇلتاننان ۇشارالعا بيلەت باعاسى 16 مىڭ تەڭگە، الماتىدان 15 مىڭ، ال تالدىقورعان قالاسىنان 8 مىڭ تەڭگە تۇرادى.جولاۋشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن جايلى ساپارى ءۇشىن بارلىق جۇمىس اتقارىلۋدا. ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەردىڭ بارلىعى بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ، ارنايى سەرتيفيكاتتارىن الدى. قازىرگى ەپيدەميولوگيالىق جاعدايعا بايلانىستى بارلىق سانيتارلىق تالاپتار ساقتالاتىن بولادى، دەدى جەتىسۋ اۆياكومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى قالمۇحامەت دونسەباەۆ.
|
جانبولات ماماي جاڭا پارتيا قۇرماقالاڭ 2607 16 پىكىر 16 قازان, 2019 ساعات 16:38بۇگىن بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، جۋرناليست جانبولات ماماي الماتىدا ءباسپاسوز جيىنىن وتكىزىپ، ساياسي پارتيا قۇراتىنىن مالىمدەدى. ءبىزدىڭ قوعامعا وزگەرىس كەرەك. بۇگىننەن باستاپ بەيبىت جيىنعا شىعىپ، ۇستالعان ساياسي تۇتقىندار بوساتىلۋى ءتيىس. كەز كەلگەن الاڭعا شىققان ادامدى قاماپ، اكىمشىلىك جاۋاپقا تارتىپ جاتىر. بۇل دۇرىس ەمەس. بەيبىت شەرۋ تۋرالى زاڭ وزگەرۋى ءتيىس. سودان كەيىن كونستيتۋتسيا تۋرالى زاڭ دا وزگەرۋى كەرەك. قازىرگى زاڭمەن ەشتەڭە وزگەرمەيدى. ەلدە بولىپ جاتقان جاعداي ءبارىمىزدى الاڭداتىپ وتىر. ءبىز پارلامەنتتىك مەملەكەت بولۋىمىز كەرەك.ءدال قازىر بىزدە تىركەلگەن پارتيالار بولعانىمەنەن شىنايى وزگەرىستى قالايتىن پارتيا جوق. ءبىر عانا پارتيا بار، ول نۇروتان. قالعاندارى سونىڭ كلوندارى. الدا كەلە جاتقان سايلاۋعا قاتىسىپ، كۇش بولاتىن پارتيا جوق. ءبىز الدا قيىندىق بولاتىنىن بىلەمىز. وعان دايىنبىز. ءوز سوزىمىزدە تۇراتىندىعىمىزعا ءسوز بەرەمىن. ارىپتەستەرىمىزبەن كەلىسىپ، ساياسي پارتيا قۇرۋدى كوزدەپ وتىرمىز.پارتيا قۇرۋ ءجاي ادىلەت مينيسترلىگىنە تىركەلۋ ەمەس. ول مۇددەلەس ازاماتتاردىڭ باس قوسىپ، قوعامدى وزگەرتىپ، بيلىككە كەلۋ. ءبىز وسىعان دايىنبىز. بۇگىنگى بيلىكتىڭ ساياساتىنا كوڭىلى تولمايتىن، ەلدە وزگەرىس بولعانىن قالايتىن ازاماتتاردىڭ ءبارى بىزگە قوسىلا الادى. بىزگە ەلباسى تۋرالى، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ توراعاسى تۋرالى زاڭنىڭ كەرەگى نە؟ ولاردىڭ ءبارىن وزگەرتۋىمىز كەرەك. كەرەك زاڭدارعا قولدانىستا ءجۇرۋى شارت، دەدى جانبولات ماماي.
|
ئەردوغان زەرىفنى قوبۇل قىلدى ئۇيغۇرچەئەردوغان زەرىفنى قوب...ئەردوغان زەرىفنى قوبۇل قىلدىجۇمھۇر رەئىس رەجەپ تاييىپ ئەردوغان، ئىران تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مۇھەممەد جەۋاد زەرىفنى قوبۇل قىلدى.17.04.2019 25.09.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: جۇمھۇر رەئىس ئەردوغاننىڭ مۇھەممەد جەۋاد زەرىف بىلەن جۇمھۇر رەئىسلىك مەھكىمىسىدە ئۆتكۈزگەن يېپىق ئۇچرىشىشى 1 سائەت 10 مىنۇت داۋاملاشتى.ئۇچرىشىشقا، تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلۇمۇ قاتناشتى.مۇھەممەد جەۋاد زەرىف ئەردوغان بىلەن ئۇچرىشىشتىن ئىلگىرى تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىدا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلۇ بىلەن ئايرىم ئۇچرىشىش ۋە قوشما مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنى ئۆتكۈزگەنىدى.خەتكۈچ: ئەردوغان , زەرىف , ئىران , تۈركىيە
|
ايدارلار ساياسات22 اقپان، 2019 174 رەت وقىلدىقىتايدىڭ گرۋزياداعى ىقپالى ارتۋدا. فوتو: . بارعان سايىن ارتا تۇسكەن قىتايدىڭ ساياسي، ەكونوميكالىق ىقپالىنا ەڭ الدىمەن ورتالىق ازيا ەلدەرى تاپ بولدى. سەبەبى، قىتايدىڭ شىعىس جانە وڭتۇستىكشىعىسىنداعى مەملەكەتتەردىڭ ەكونوميكالىق سالماعى پوستكەڭەستىك ورتا ازيا ەلدەرىمەن سالىستىرعاندا باسىم بولدى. جاپونيا، كورەيا، تايۆان، يندونەزيا، مالايزيا، فيليپپين، تايلاند، ۆەتنام، سينگاپۋر قاتارلى ەلدەر قىتاي ىقپالىنىڭ شىعىسقا جانە وڭتۇستىك شىعىس، وڭتۇستىك باعىتتا ۇلعايۋىنا تابيعي بوگەت رەتىندە ...22 اقپان، 2019 637 رەت وقىلدىتاۋەلسىز قازاقستاننىڭ رەت سانى بويىنشا 10شى ۇكىمەتىن باسقارعان ساعىنتاەۆ تا تاريح پاراعىنا كەتتى. بەيرەسمي تۇردە قاتىندار وتستاۆكىگە كەتىرگەن ۇكىمەت دەپ اتالىپ كەتكەن مينيسترلەر كابينەتىنىڭ ەكسباسشىسى باقىتجان ءابدىر ۇلى ارنايى مالىمدەمە جاسادى. بۇگىن ۇكىمەت وتستاۆكاعا كەتتى. تاۋەلسىز قازاقستان مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالاپ، بۇگىنگى بيىكتەرگە جەتكىزگەن ەلباسى حالقىنىڭ ءوسىپوركەندەۋىن ارقاشان ەڭ باستى قاعيدا رەتىندە ۇستانىپ، ءاربىر شەشىمىن مەملەكەت پەن حالىقتىڭ مۇددەسى تۇرعىسىنان قابىلداپ كەلەدى. ...21 اقپان، 2019 1،185 رەت وقىلدىاقشتىڭ اسكەري اۋە جانە تەڭىز قورعانىس كۇشتەرى قىتايدى اينالا قورشاپ وتىر. اقش پەن قىتاي اراسىنداعى سالماقتى كيكىلجىڭ 1979 جىلى دا ورىن العان بولاتىن. ودان كەيىنگى ۋاقىتتاردا اقش پەن قىتاي اراسى ءدال قازىرگى ۋاقىتتاعىداي شيەلەنىسكەن ەمەس. 2016 جىلى ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا ساتتىق بويىنشا تاۋار اينالىمى 560 ميلليارد اقش دوللارىنان اسقان ەدى. 2017 جىلى اقش پەن قىتاي اراسىنداعى ساۋدا قارىم قاتىناسى ...18 اقپان، 2019 5،178 رەت وقىلدىسوڭعى جىلدارى اقش پەن قىتاي ەكونوميكا، قورعانىس سىندى ەڭ نەگىزگى سالالاردا باسەكەلەسە باستادى. قۇراما شتات تارابى ستراتەگيالىق باسەكەلەسى رەتىندە رەسەي مەن قىتايدى قاتار قويدى. سونىمەن بىرگە ءۇندىتىنىق مۇحيتىنداعى اسكەري ارەكەتتەرى اقش پەن قىتاي اراسىندا تۋىلۋى مۇمكىن سوعىس قاۋپىن ەلەستەتتى. وسىعان بايلانىستى اقشتىڭ اسكەري بازالارى قانداي ءرول اتقارىپ تۇر؟ قىتايدىڭ باستى قاۋىپتەرى نەدە؟ اقشتىڭ اسكەري بازالارى قايدا، قالاي ورنالاسقان دەگەن سۇراقتارعا ...كونستيتۋتسيالىق كەڭەس: مەملەكەت باسشىسىنىڭ وتستاۆكاعا شىعۋىن دا قامتيدى..15 اقپان، 2019 626 رەت وقىلدىكونستيتۋتسيالىق كەڭەس نازارباەۆتىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەردى، دەپ حابارلايدى . ءتىلشىسى ۆەدومستۆو سايتىنا سىلتەمە جاساپ. ەسكە سالايىق، مەملەكەت باسشىسىنىڭ وتىنىشىندە كونستيتۋتسيانىڭ 42بابىنىڭ 3تارماعىندا بەلگىلەنگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ وكىلەتتىگىن مەرزىمىنەن بۇرىن توقتاتۋ نەگىزدەرىنىڭ تىزبەسى تولىق بولىپ تابىلادى ما، دەگەن سۇراق قويىلعان بولاتىن. كونستيتۋتسيالىق كەڭەس اتالعان نورمادا پرەزيدەنتتىڭ وكىلەتتىگىن مەرزىمىنەن بۇرىن توقتاتۋ نەگىزدەرى تولىق ەمەس ەكەنىن ءتۇسىندىردى. كەڭەستىڭ پىكىرىنشە، نەگىزگى زاڭنان مەملەكەت باسشىسىنىڭ ...نۇرلان نۇركەنوۆ استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى15 اقپان، 2019 121 رەت وقىلدىەلوردا اكىمىنىڭ وكىمىمەن قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىنە نۇرلان نۇركەنوۆ تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى ادىرنا استانا اكىمدىگىنىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ. اكىمنىڭ ورىنباسارى ىشكى ساياسات، جاستار ساياساتى مەن اقپارات، مادەنيەت، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ، الەۋمەتتىك قورعاۋ، دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت سالاسىنا قاتىستى ماسەلەلەرگە جاۋاپتى بولادى. نۇركەنوۆ نۇرلان جاڭبىرشى ۇلى تسەلينوگراد قالاسىندا 1976 جىلدىڭ 3 قاراشاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. س. سەيفۋللين اتىنداعى اقمولا ...جەكە تۇلعالار دا سالىقتىق راقىمشىلىققا ىلىگەدى14 اقپان، 2019 174 رەت وقىلدى1،3 ميلليون قازاقستاندىقتىڭ موينىندا 17 ملرد تەڭگە سالىقتىق قارىز بار. بۇل تۋرالى قارجى مينيسترلىگىنىڭ القا ماجىلىسىندە ءمالىم بولدى. مينيستر ءاليحان سمايىلوۆتىڭ سوزىنشە، 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنداعى دەرەك بويىنشا 1،3 ميلليون ادام 17 ملرد تەڭگە كولەمىندەگى سالىقتىق قارىزدى ارقالاپ ءجۇر. ونىڭ 5 ملرد تەڭگەسى ءوسىمپۇل. وسىعان وراي سالىق كودەكسىنە وزگەرتۋلەر ەنگىزىلەدى. سالىقتىق راقىمشىلىقتى وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن وتكىزۋ كەرەك. امنيستيا ...ۆەنگريادا كوپبالالى انالاردىڭ كرەديتىن كەشىرۋ جوسپارلانىپ وتىر12 اقپان، 2019 118 رەت وقىلدىۆەنگريا پرەمەرءمينيسترى ۆيكتور وربان ەلدەگى تۋ كورسەتكىشىن كوتەرۋ اياسىندا كوپبالالى وتباسىلارعا جاڭا سالىقتار مەن قارىز جەڭىلدىكتەرىن جاريا ەتتى، دەپ حابارلايدى . ەل ۇكىمەتى 2019 جىل بيۋدجەتىنىڭ جالپى رەزەرۆتەرىنەن نەمەسە قوسىمشا تابىستارىنان جاڭا الەۋمەتتىك باعدارلاماعا قاراجات ءبولۋدى جوسپارلاپ وتىر. وربان ەۋروپادا بالا تۋ كورسەتكىشى تومەندەپ كەتكەنىن جانە بۇل كورسەتكىشتىڭ قۇلدىراۋى ماسەلەسىنىڭ شەشۋ جولىن ەۋروپا كوشىقوننان ىزدەيتىنىن اتاپ ءوتتى. ال ۆەنگرلەر ...وزگەشە وزبەك نەمەسە وزگەرمەگەن ولكە12 اقپان، 2019 131 رەت وقىلدىتۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ ىشىندە ءتىلى جاعىنان قازاققا وتە جاقىن قىرعىزدار مەن وزبەكتەر وزىندىك دەربەس ساياساتى بار وزبەكستان قازىر ورتا ازياداعى مىقتى مەملەكەتتىڭ ءبىرى ەكەندىگىن شەت ەلدىك باق تاردا جازىپ ءجۇر. بىرىنشىدەن شەت ەلگە قارىزى وتە از. ەكىنشىدەن ءوزىنىڭ جاقسى ونەركاسىبى بار . ۇشىنشىدەن شەت ەلدىك ينۆەستورلارعا تونالماعان. تورتىنشىدەن مەملەكەتتىك يدەالوگياسى مەن مەملەكەتتىك ءتىلى ساقتالعان. بەسىنشىدەن مىقتى قارۋلى كۇشى بار. ...بيلىك حالىقتى اسىراپ وتىر ما؟ حالىق بيلىكتى اسىراپ وتىر ما؟6 اقپان، 2019دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى24 تامىز، 2016اق بەتى ايداي جارقىراپ14 قاڭتار، 2016الاش يدەياسى ۇلتتىق بىرىگۋ كونتسەپتسياسى24 شىلدە، 2016
|
شينجياڭدا كەشىگىپ ۇيلەنۋ دەمالىسى ءالى دە 23 كۇنحالىق تورابىشينجياڭدا كەشىگىپ ۇيلەنۋ دەمالىسى ءالى دە 23 كۇناۆتونوميالى رايوندىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە جوسپارلى تۋىت كوميتەتى: جەرگىلىكتى جاڭا ساياسات شىعۋدان بۇرىن كونە بەلگىلەمە اتقارىلا بەرەدى2016.03.25 14:19 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىحالىق تورابى، 25 ناۋرىز، بەيجيڭ. 2016 جىلى جاڭا جىلدان كەيىن كەشىگىپ ۇيلەنۋ دەمالىسى بەرىلە مە؟ ۇيلەنۋ دەمالىسىن قالاي الۋ كەرەك؟ بۇل كەشىگىپ ۇيلەنگەن جۇبايلاردىڭ نازارىن اۋدارىپ وتىرعان ماسەلە. اۆتونوميالى رايوندىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە جوسپارلى تۋىت كوميتەتىنىڭ ايتۋىنشا، جاڭا قۇجات جاريالانۋدان بۇرىن، شيجياڭدا بۇرىنعى ساياسات اتقارىلىپ، كەشىگىپ ۇيلەنۋ دەمالىسى بەرىلەدى.مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە جوسپارلى تۋىت كوميتەتى جاڭادان وزگەرىس ەنگىزىلگەن جان سانى جانە جوسپارلى تۋىت زاڭىن جاريالاعاننان بەرى، كەشىگىپ ۇيلەنۋ، كەشىگىپ بالالى بولۋعا شابىتتاندىراتىن ساياساتتاردى كۇشىنەن قالدىرۋ جونىندە قىزۋ تالقى باستالدى. ءتىلشىنىڭ ۇعىسۋىنشا، كوپتەگەن جاستار جاڭا جىلدان بۇرىن نەكەلەنۋ كۋالىگىن الىپ، دەمالۋ رەسميەتتەرىن وتەپ، كەشىگىپ ۇيلەنۋ دەمالىسى كۇشىنەن قالدىرۋدان بۇرىن پايدالانىپ قالۋدى ويلاعان.2012 جىلى شىعارىلعان اۆتونوميالى رايوننىڭ جان سانى جانە جوسپارلى تۋىت ەرەجەسىنە ساي، ۇلتى حانزۋ جىگىتتەر 25 جاسقا، قىزدار 23 جاسقا؛ از ۇلت جىگىتتەرى 23 جاسقا، قىزدارى 21 جاسقا تولعاندا العاش رەت ۇيلەنسە، كەشىگىپ ۇيلەنگەن ەسەپتەلەدى. كەشىگىپ ۇيلەنۋ جاسىنا جەتكەننەن كەيىن تۇڭعىش رەت پەرزەنت سۇيسە، كەشىگىپ پەرزەنت ءسۇيۋ ەسەپتەلەدى. سونىمەن بىرگە، اتالعان ەرەجەدە كەشىگىپ ۇيلەنۋ دەمالىسى جونىندە دە انىق بەلگىلەمە جاسالعان، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىزمەتكەلەرى مەن قوعامدىق توپتاردىڭ، كاسىپورىندار مەن ءىس ورىندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى كەشىگىپ ۇيلەنسە، مەملەكەت بەلگىلەگەن ۇيلەنۋ دەمالىسىنان سىرت، تاعى دا 20 كۇن دەمالىس قوسا بەرىلەدى.20 3 23، دەمەك، شينجياڭدا كەشىگىپ ۇيلەنۋ دەمالىسى ءىس جۇزىندە 23 كۇن بولادى.
|
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئىسلام دىنىنى خىتايچىلاشتۇرۇش ئۇرۇنۇشلىرى غۇلغۇلا قوزغىماقتاخىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئىسلام دىنىغا قاراتقان بېسىم قىلىش ھەرىكەتلىرىنىڭ ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى مۇسۇلمانلار ئاممىسىغا قانداق دىشۋارچىلىقلارنى پەيدا قىلىۋاتقانلىقى يېقىندىن بۇيان يەنە كىشىلەرنىڭ دىققىتىنى قوزغىماقتا. ئاسىيا كاتولىك بىرلەشمىسى خەۋەرلىرى نىڭ 3ئاۋغۇستتىكى باش ماقالىسىدە كۆرسىتىلىشىچە، ئىسلام دىنىنىڭ خىتايچىلىشىشى نۆۋەتتە مۇسۇلمانلار ئارىسىدا ئۆز تەسىرىنى كۆرسەتمەكتە ئىكەن.مايكىل ساينىزبۇرىي ئىمزاسىدىكى بۇ ماقالىدا كۆرسىتىلىشىچە، خىتايدىكى ئىسلام دىنىغا قارىتىلغان باستۇرۇش ھەرىكىتى خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭ 2015يىلىدا باشلىغان دىنغا قارشى ئۇرۇشنىڭ بىر تەركىبى قىسمى ئىكەن. بۇ ئۇرۇش تا شى جىنپىڭ غەرب تەرەپتىن كەلگەن ئىسلام دىنى ۋە خرىستىئان دىنىنى خىتايچىلاشتۇرۇش نى قەتئىي تەلەپ قىلغان. بۇنىڭ بىلەن 16 ياشتىن تۆۋەن كىشىلەرنىڭ مەسچىتلەرگە بېرىشى مەنئى قىلىنغان؛ مەسچىتلەرگە خىتاينىڭ دۆلەت بايراقلىرى ئېسىلغان؛ مەسچىتلەردىكى ئەزان كانايلىرى يۇلۇپ تاشلانغان؛ ئىسلام ئۇسلۇبىدىكى ھەرقانداق بىنالار ئۆزگەرتىش نىشانى بولغان.ماقالىدا كۆرسىتىلىشىچە، شى جىنپىڭ قوزغىغان دىنغا قارشى ئۇرۇش ئۇيغۇرلار رايونىدا باشقىچە تۈس ئالغان. مىليونلىغان ئۇيغۇرلارنىڭ دىنىي ئېتىقادى ياكى دىنىي ئېتىقاد بىلەن يۇغۇرۇلۇپ كەتكەن تۇرمۇش ئادەتلىرى ئۇلارنىڭ ئۆگىنىش مەركەزلىرى نامىدا لاگېرلارغا قامىلىشىغا سەۋەب بولغان. شۇنىڭ بىلەن بىرگە پۈتكۈل خىتاي تەۋەسىدە ئىسلام ۋەھىمىسى يېڭىۋاشتىن باش كۆتۈرۈشكە باشلىغان. ۋاشىنگتون شەھىرىدىكى جېيمىس تاۋن ۋەخپىنىڭ خادىملىرىدىن مات شرادېر بۇ ھەقتە سۆز قىلىپ يېقىندىن بۇيان خىتايدا مۇسۇلمانلارنى ھاقارەتلەش مەزمۇنىدىكى تور يازمىلىرى كۆپلەپ ئوتتۇرىغا چىقماقتا. بۇ خىل ئىسلام ۋەھىمىسى نىڭ ۋۇجۇدقا چىقىشىغا خىتاي ھۆكۈمىتى سەۋەبكار بولماقتا دېگەن.خىتاي ھۆكۈمىتى ئىسلام دىنىنىڭ سىڭىپ كىرىشى نىڭ ئالدىنى ئېلىشقا تىرىشماقتاخىتايدا ئىسلام ئەنسىزلىكىنىڭ باش كۆتۈرۈشىگە ئۇيغۇرلار سەۋەب بولۇۋاتامدۇ؟خىتاي ئەمەلدارلىرىنىڭ ئىسلام ھەققىدىكى قۇتراتقۇلۇقى خىتايدا مۇسۇلمانلارغا قارشى كەيپىياتنى كۈچەيتىكەنخىتايدا 14 يىلدىن بۇيان تالاشتارتىش قىلىنىۋاتقان مۇسۇلمانچە يېمەكلىك قانۇنى تۈزۈش لايىھەسى سۇغا چىلاشقانۋىليام ياڭ: خىتاي ھۆكۈمىتى ئىسلام دىنىنى ئىسلاھ قىلماقچىمۇ؟
|
: مىللىي مەۋجۇتلۇق 56مۇسۇلمانلارنىڭ بېشىغا كەلگەن كىرىزىسلەردوكتوريۈسۈپ ئەل قەرداۋى : ئاكادېمىيە : ئىيۇن 23, 2013 : ئومۇمى, مىللىي مەۋجۇتلۇق1. مۇھىم بولغان پەرز ئەين ئەمەللىرىنى قايرىپ قويۇش. مەسىلەن: ئەمرۇمەرۇپ، ۋەز نەسىھەت كىشىلەرنى ياخشى ئىشلارغا تەشەببۇس قىلىپ، يامان ئىشلاردىن توسۇش ناماز، زاكات ۋە روزىنىڭ ئالدىدا كېلىدىغان مۇھىم پەرزدۇر. مۆمىن ئەرلەر، مۆمىن ئاياللار بىر ـ بىرى بىلەن دوستتۇر، ئۇلار كىشىلەرنى ياخشى ئىشلارنى قىلىشقا بۇيرۇيدۇ، يامان ئىشلاردىن توسىدۇ، نامازنى تولۇق ئادا قىلىدۇ، زاكات بېرىدۇ، ئاللاھقا ۋە ئاللاھنىڭ پەيغە ...ياپونىيە نېمىشقا تەرەققىي قىلالىغان؟ئادىلە ئىسمائىل : ئاكادېمىيە : ئىيۇن 01, 2013 : ئومۇمى, مىللىي مەۋجۇتلۇقياپونىيە نېمىشقا تەرەققىي قىلالىغان ئادىلە ئىسمائىل ياپونغا كەلگەندىن باشلاپ بۈگۈنگىچە بولغان بىر يىللىق ئوقۇش ھاياتىمدا ئېرىشكەن بۇ ئەل ھەققىدىكى دەسلەپكى ئۇچۇر ۋە تەسىراتلىرىمنى قېرىنداشل... ياپونىيە نېمىشقا تەرەققىي قىلالىغان ئادىلە ئىسمائىل ياپونغا كەلگەندىن باشلاپ بۈگۈنگىچە بولغان بىر يىللىق ئوقۇش ھاياتىمدا ئېرىشكەن بۇ ئەل ھەققىدىكى دەسلەپكى ئۇچۇر ۋە تەسىراتلىرىمنى قېرىنداشلىرىمغا سۇنىمەن. كۆڭلۈم كۆڭۈل ...30ماي، مەمتىلى ئەپەندىنىڭ شېھىت قىلىنغانلىقىغا 76 يىل بولغان كۈن! : ئاكادېمىيە : ماي 30, 2013 : ئومۇمى, مىللىي مەۋجۇتلۇقئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ھۆرمەتلىك ئۇيغۇر قېرىنداشلار ، بۈگۈن 30ماي كۈنى ،مىللەتپەرۋەر ئوغلانىمىز مەمتىلى توختاجى تەۋپىق ۋە باشقا 300 نەپەر كىشىنىڭ شېھىت قىلىنغان خاتىرە كۈنىدۇر .بۈگۈنكى بۇ 76يىللىق خاتىرە كۈنىدە ،مەمتىلى ئەپەندىنى سېغىنىش ئىچىدە ئەسلەيمىز .......... مەمتىلى ئەپەندى 1901يىلى ئاتۇشنىڭ بۇيامەت كەنتىدە توختاجى ئىسىملىك يىتىشكەن تېۋىپ ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن. ئۇنىڭ ئاتائانىسى ئۆز زامانىسىنىڭ تە ... : ئاكادېمىيە : ماي 27, 2013 : ئومۇمى, مىللىي مەۋجۇتلۇقدولان تەرجىمىسى 1، تەيۋەن مەسىلىسى: يۈمشاق قوللىق قىلسا ئۈنىمى بولمايدۇ، قاتتىق قوللىق قىلسا ئامېرىكىدىن قورقىدۇ. 2، جەنۇبىي دېڭىز مەسىلىسى: سۆھبەتلىشىش مەسىلىنى ھەلقىلالمايدۇ، ئورۇشسا ئامېرىكىنىڭ ئارلىشىشتىن قورقىدۇ. 3،چىرىكلىك مەسىلىسى: ھەلقىلمىسا دۆلەت مۇنقەرز بولىدۇ، ھەلقىلسا پارتىيە مۇنقەرزبولىدۇ. 4،ھاكىممۇتلەقلىق داۋاملاشسا تەخىمۇ چىرىكلىشىدۇ، ھاكىممۇتلەق بولمىسا تەختتىن ئايرىلىپ قالىدۇ. 5،باينامراتل ...ئۈستۈن ئاتۇش 2ئوتتۇرا مەكتەپتە سۆزلەنگەن لىكسىيە ئابدۇۋەلى ئايۇپ گۈلەن : ئاكادېمىيە : ماي 25, 2013 : ئومۇمى, مىللىي مەۋجۇتلۇقئەسسالامۇئەلەيكۇم! ھۆرمەتلىك ئوقۇتقۇچىلار، ئىنى ۋە سىڭىللار! قىممەتلىك ۋاقتىڭلارنى چىقىرىپ بۈگۈنكىدەك بىر دەم ئېلىش كۈنىدە سورۇنىمىزغا جەم بولغىنىڭلارغا چىن كۆڭلىمىزدىن رەھمەت ئىيتىمىز! چاۋاك ساداسى مەن ئۇزۇن يىللىق ئوقۇتقۇچى، شۇڭا ئۆرە تۇرۇپ سۆزلەشنى ياخشى كۆرىمەن، چۈنكى مەن ئولتۇرۇپ سۆزلىسەم، بالىلارنىڭ تەپەپككۇرى ۋە خىيالىمۇ ئولتۇرۇپ چىچىلىپ كىتىدىكەن، ئۆرە تۇرۇپ سۆزلىسەم، بىر ھەرىكەتتە بولساق، كاللىمى ...
|
قاراعاندى وبلىسىنىڭ قايىرىمدى كاسىپكەرلەرى دارىگەرلەردى قولداۋ ماقساتىندا ەمحانالاردىڭ ءموبيلدى توپتارىنىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن العاشقى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋگە قاجەتتى اسپاپقۇرالدارمەن جابدىقتالعان 10 اۆتوكولىكتى سىيعا تارتتى، دەپ حابارلايدى .. وبلىس اكىمىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.بۇل قايىرىمدىلىق كومەكتىڭ باستاۋىندا جانە زاۋىتتارىنىڭ ەرلان نىعماتۋلين، ونىڭ گرۋزيادان كەلگەن سەرىكتەسى داۆيد كەمەرتەليدزە جانە جارمۇحامەد اپپاز سىندى اكتسيونەرلەرى تۇرعانىن ايتا كەتكەن ءجون.ءىرى بيزنەس وكىلى ەرلان نىعماتۋلين اتالعان يگى ءىسشارانىڭ كوروناۆيرۋسپەن كۇرەستە الدىڭعى شەپتە جۇرگەن مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتۋگە ارنالعانىن اتاپ ءوتتى. كەزىندە مەملەكەت بيزنەسمەندەرگە ءوندىرىستى دامىتۋعا جانە اياعىنان تۇرىپ كەتۋگە كومەكتەستى. ەندى، قازىرگى كۇردەلى كەزەڭدە بيزنەس وكىلدەرىنىڭ مەملەكەت پەن قوعامعا كومەكتەسەتىن كەزى كەلدى. بۇل اۆتوموبيلدەر العاشقى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى قۇرالجابدىقتارمەن جاراقتاندىرىلعان. ولار ءموبيلدى بريگادالارعا ۇيدە قابىلداۋ جۇرگىزۋگە جانە قاجەت بولعان جاعدايدا ناۋقاستاردى تاسىمالداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، دەدى ول.شەتەلدىك ينۆەستور داۆيد كەمەرتەليدزە بۇل قولداۋدىڭ پاندەميامەن كۇرەستە قوعامنىڭ يگىلىگى ءۇشىن قىزمەت ەتەدى دەگەن ۇمىتتە ەكەنىن ايتتى. وسىنداي كۇردەلى كەزەڭدە مەديتسينا سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە قانشالىقتى قيىن ەكەنىن ءبىز جاقسى تۇسىنەمىز. ءبىز دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ جەدەل جاردەم قىزمەتىنە ەلەۋلى جۇكتەمە ءتۇسىپ جاتقانى تۋرالى مالىمەتىن زەردەلەي وتىرىپ، ارنايى اۆتوكولىكتەردى ساتىپ الۋعا شەشىم قابىلدادىق، دەدى داۆيد كەمەرتەليدزە.ال كاسىپكەر جارمۇحامەد اپپاز بولسا، مۇقتاج جاندارعا كومەك كورسەتۋ، جالپى ادامدارعا، ەلگە قامقورلىق جاساۋ بۇل كومپانيانىڭ، بۇكىل ۇجىمنىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى ەكەنىن اتاپ ايتتى. ءبىزدىڭ ەلىمىز وسى قيىن كەزەڭدى تەز ەڭسەرىپ، ادامدار قالىپتى ءومىر ءسۇرۋ ىرعاعىنا تەزىرەك ورالسا ەكەن دەپ تىلەيمىن، دەدى ول.ەمحانالىق بريگادالارعا ارنالعان لادالارگۋس بازاسىنداعى اۆتوكولىكتەر ەمدەۋ ءىسشارالارىن جۇرگىزۋگە، ناۋقاستاردى تاسىمالداۋعا جانە اۋرۋحاناعا دەيىنگى كەزەڭدە پاتسيەنتتەردىڭ جاعدايىن باقىلاۋعا ارنالعان يسپاندىق جەدەل مەديتسينالىق كومەك شاباداندارىمەن جابدىقتالعان. ونداعى ءاربىر جيىنتىق وتتەگى باللونى، اۋا وتكىزگىشتەر، ينتۋباتسيالىق تۇتىكتەر سياقتى ومىرلىك ماڭىزدى قۇرىلعىلاردان جانە پاتسيەنتكە العاشقى شۇعىل كومەك كورسەتۋگە ارنالعان باسقا دا قۇرالداردان تۇرادى. فەرروقورىتپا زاۋىتىنىڭ اكتسيونەرلەرى ەرلان نىعماتۋلين، داۆيد كەمەرتەليدزە جانە جارمۇحامەد اپپازدىڭ وسى جىلدىڭ ناۋرىز ايىنداعى توتەنشە جاعداي كەزىندەگى مەملەكەتتىڭ ءىسقيمىلىن قولداۋ ءۇشىن قۇرىلعان وبلىستىق قورعا 100 ميلليون تەڭگە اۋدارعانىن ايتا كەتكەن ءلازىم. بۇدان بولەك، بۇل ۇشتىك قاراعاندى وبلىسىنىڭ اۋرۋحانالارىنا كوروناۆيرۋسپەن اۋىراتىنداردى ەمدەۋ ءۇشىن 100 وتتەگى كونتسەنتراتورىن، پۋلسوكسيمەترلەر مەن ەنوكساپارين پرەپاراتىن تارتۋ ەتىپ، قايىرىمى زور ىسكە مۇرىندىق بولعان ەدى.
|
ابايدى تانىتۋ بورىشىمىز10 تامىز اباي كۇنى دەپ بەلگىلەنىپ، مەملەكەتتىك مەرەكەلەر تىزىمىنە ەنگىزىلدى. ۇلى اقىنعا كورسەتىلگەن جوعارى قۇرمەت ۇلتتىق رۋحانياتىمىز بەن ادەبيەتىمىزدى دامىتۋعا جانە ءسوز ونەرىن قاستەرلەۋگە جاسالعان تاريحي قادام.جالپى، بيىلعى جىل ءيسى قازاقتىڭ جاڭعىرۋىنان، جاڭارۋىنان، اباي الەمىنە بەت بۇرۋدان باستالدى. اقىن الەمىن تانىپبىلۋگە، تولىق ادام ءىلىمىن زەرتتەپزەردەلەۋگە، ەلىمىزدى تىڭ سەرپىنمەن دامىتۋ جولىندا ەڭبەكتەرىن باسشىلىققا الۋعا دەن قويدىق. فرانتسۋزدىق عالىمدار جوسەلين پەرەر مەن ماريۆانن پەرەر ادامزاتتىڭ ويشىلى دەپ ارداق تۇتقان بىرەگەي عۇلامامىزدى قازاقستاننىڭ برەندى رەتىندە دۇنيە جۇزىنە كەڭىنەن تانىستىرۋعا، ويتۇجىرىمدارىنىڭ ءمانماعىناسىن جانجاقتى تالقىلاۋعا كىرىستىك. قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆ اباي جانە عاسىرداعى قازاقستان ماقالاسى ارقىلى مەرەيتويلىق جىل اياسىندا اتقارىلۋى ءتيىس وسىنداي مىندەتتەردى مەجەلەپ بەردى.قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ 1995 جىلى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ يۋنەسكو باعدارلاماسى اياسىندا وتكىزىلگەن اقىننىڭ 150 جىلدىق تويىندا اباي جىلىن وتكىزگەن جاقسى. اباي جىرىن جاتتاعان دۇرىس. ال ونىڭ تەرەڭ ويى مەن پىكىرى تەك ايتا جۇرەر اڭگىمە بولماي، كۇنبەكۇنگى تىرلىگىمىزگە ءبىر كىرپىش بوپ قالانىپ جاتاتىن ناقتى ىسكە اينالسا، تىپتەن قۇباقۇپ. ول ۇيرەتكەن تاعىلىم مەن ول كوكسەگەن مۇراتتاردى شىن قاستەرلەي بىلگەنىمىزدىڭ، ادىلەت پەن ابزالدىق ۇستازى الدىنداعى پەرزەنتتىك قارىزىمىزدى تەرەڭ ءتۇسىنىپ، وتەي العاندىعىمىزدىڭ بىردەنءبىر بەلگىسى دە وسى بولىپ تابىلادى دەگەن ەدى.توي تويلاۋ ءۇشىن ەمەس، رۋحاني ويءورىسىمىزدى ءوسىرۋدى كوزدەگەن بيىلعى ءىسشارالاردىڭ ەڭ اۋەلى وي سالۋدان باستالعانى بەك قۋانتادى. ويتكەنى كۇللى ادامزات تاريحىنىڭ قانشاما عاسىرلىق سان الۋان بەلەستەرىنەن وتكەن ادەبيەتى مەن مادەنيەتى، ياعني حالىق دانالىعى مەن ءسوز ونەرى بارشا الەم حالىقتارىنىڭ رۋحاني قۇندىلىقتار قازىناسىن قۇرايتىنى بەلگىلى. تەڭىزدىڭ تامشىدان قۇرالاتىنى سەكىلدى بۇل باعا جەتپەس بايلىقتىڭ دا ءار ۇلتتار مەن ۇلىستارداعى جەكەلەگەن ۇلى تۇلعالار شىعارمالارىنان ءنار الىپ، ۋاقىت وتكەن سايىن قوردالانا بەرەتىنىن جاقسى بىلەمىز.قاينار كوزى قادىم زامانداردان باستاۋ الاتىن قازاق ادەبيەتى تاريحىندا جيناقتالعان ۇلى مۇرالارىمىزدىڭ بارلىعىنىڭ دا وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى، ۇلتتىق سيپاتى مول. مۇنىمەن قاتار ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ بۇكىل الەمدىك ادەبيەتتىڭ كلاسسيكالىق نۇسقالارىمەن دە ۇندەستىگىن، ۇزەڭگى قاعىستىرا الار باسەكەلەستىگىن بايقاماۋ مۇمكىن ەمەس. وسى ورايدا قازاق ادەبيەتىنىڭ اسا كورنەكتى تۇلعالارىنىڭ ءبىرى، ءسوز پاتشاسىن ۇلتتىق دەڭگەيدەن الەمدىك ارەناداعى بيىك شىڭدارعا دەيىن الىپ شىققان ابايدىڭ الىپ تۇلعاسى كۇن وتكەن سايىن اسقاقتاي تۇسۋدە!وسى رەتتە اقىن مەرەيتويىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ايتقان مىنا ءسوز تاعى دا ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى. اباي... بارشا الەمگە اتى قادىرلى، ءسوزى ءوتىمدى، پىكىرى قىمبات ادامزات ارداعى، ادامزات اقىنى، ادامزات اقىلمانى بولىپ كوتەرىلىپ وتىر. بۇرىنسوڭدى كوتەرىلمەگەن تاقىرىپتاردى كوتەردى. بۇرىنسوڭدى ۇردىسكە ەنبەگەن جانرلاردى ەنگىزدى. سىرت سيپاتتاۋ، سىرت دارىپتەۋدى قويىپ، ادامنىڭ ىشكى جانىنا ۇڭىلەتىن، بولمىستىڭ تۇڭعيىق قالتارىستارىن اشاتىن اسا ءماندى فيلوسوفيالىقالەۋمەتتىك ليريكا تۋعىزدى. شىعىس پوەزياسىنا ءتان نازىكتىك، اۋەزدىلىك، ويناقىلىق باتىس ادەبيەتىنە ءتان ءجىتى زەرتتەۋشى زەردەمەن بايىدى...سەزىمتال اقىن، سەرگەك ويشىل عۇلاما دالا تىرشىلىگىن وزگە دۇنيە تىرشىلىگىمەن سالىستىرا زەرتتەپ بارىپ تۇسىنگىسى كەلدى. بالا كەزىنەن تانىس اراب، پارسى تىلىندەگى كىتاپتاردى قايتا اقتارىپ، شىعىس پوەزياسىنا، تاريحىنا، فيلوسوفياسىنا سونى كوزقاراسپەن قاراپ، جاڭاشا باعا بەردى.وسىلايشا ەلباسى ابايتانۋ ىلىمىنە مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ءمان بەرىپ، تىڭ كوزقاراستار مەن جاڭا پايىمداعى پاراساتتى پىكىرلەر لەگىنە جول اشىپ بەردى. مەملەكەت باسشىسى بۇل ءۇردىستى ءارى قاراي جاراسىمدى تۇردە جالعاستىرىپ اكەتتى. ۇلى اقىن، حاكىم ابايدىڭ تۋعانىنا 175 جىل تولۋىنا وراي گازەتىندە جاريالانعان ماقالاسىندا پرەزيدەنتىمىز: ...ينتەللەكتۋالدى ۇلت قالىپتاستىرۋ يدەياسى ابايدان باستاۋ الدى دەۋگە بولادى. ۇلى ويشىل ءار سوزىمەن ۇلتتىڭ ءورىسىن ءوسىرۋدى كوزدەدى. سوندىقتان ابايدى تەرەڭ تانۋعا باسا ءمان بەرگەنىمىز ءجون دەپ ۇلاعاتتى پايىم جاسادى.ەندەشە ابايدى تەرەڭ تانىپ، وقىعانىمىزدى كوڭىل كوكجيەگىنە تەمىرقازىقتاي قوناقتاتىپ، اينالامىزعا تۇسىندىرە بەرۋ، بارشامىزدىڭ ازاماتتىق ءارى پاتريوتتىق بورىشىمىز دەپ بىلەمىن.ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرىندە ابايدى ايرىقشا الاڭداتقان ماسەلە قازاق ۇلتىنىڭ بولاشاعى ەكەنى تالاسسىز اقيقات. وسى ورايدا كەسىپءتىلىپ، سىناپ ايتسا دا، ۋىتتى تىلمەن مىنەپ ايتسا دا، ءتىپتى اسقاق پافوسپەن جىرلاپ ايتسا دا كوكەيىنىڭ تۇپكىرىندە ۇلتىنا دەگەن ۇلى ماحابباتىنىڭ جاتقانىن بەك تۇسىنە الامىز.4قارا سوزىندەگى مىنا ءبىر پىكىرىنە نازار اۋدارايىقشى: ءاربىر ۋايىمقايعى ويلاعىش كىسى نە دۇنيە شارۋاسىنا، نە احيرەت شارۋاسىنا وزگەدەن جيناقىراق بولسا كەرەك. ءاربىر جيناقىلىقتىڭ ءتۇبى كەنىش بولسا كەرەك. ەندى ولاي بولعاندا، ۇنەمى ۋايىمقايعىمەن جۇرە الامىز با؟ ۇنەمى كۇلمەي جۇرۋگە جان شىداي ما ەكەن؟ جوق، مەن ۇنەمى ۋايىمقايعىمەنەن بول دەمەيمىن. ۋايىمقايعىسىزدىعىڭا ۋايىم قىلداعى، سول ۋايىمقايعىسىزدىقتان قۇتىلارلىق ورىندى قارەكەت تابۋ كەرەك ءھام قىلۋ كەرەك. ءاربىر ورىندى قارەكەت ءوزى دە ۋايىمقايعىنى ازايتادى، ورىنسىز كۇلكىمەنەن ازايتپا، ورىندى قارەكەتپەن ازايت!ورىندى قارەكەت تۋرالى بۇدان اسىرىپ نە ايتۋعا بولادى؟ ورىندى قارەكەتپەن اينالىسپاق تۇرماق، مىناۋ الاساپىران تىرلىكتە ءوز ورنىن تاپپاي جۇرگەندەر از با بۇگىن؟ جوعارىداعى پىكىرىن دانىشپان اقىن بىلاي تۇيىندەيدى: ادام بالاسى جىلاپ تۋادى، كەيىپ ولەدى. ەكى ورتادا، بۇ دۇنيەنىڭ راحاتىنىڭ قايدا ەكەنىن بىلمەي، ءبىرىن ءبىرى اڭدىپ، بىرىنە ءبىرى ماقتانىپ، ەسىل ءومىردى ەسكەرۋسىز، بوس، جارامسىز قىلىقپەن، قور ەتىپ وتكىزەدى دە، تاۋسىلعان كۇندە ءبىر كۇندىك ءومىردى بار مالىنا ساتىپ الۋعا تابا المايدى.قۋلىق ساۋماق، كوز ءسۇزىپ، تىلەنىپ، ادام ساۋماق ونەرسىز ءيتتىڭ ءىسى. اۋەلى قۇدايعا سىيىنىپ، ەكىنشى ءوز قايراتىڭا سۇيەنىپ، ەڭبەگىڭدى ساۋ، ەڭبەك قىلساڭ، قارا جەر دە بەرەدى، قۇر تاستامايدى.حاكىم ابايدىڭ قارا سوزدەرىندەگى ادامزات بالاسىنا، ونىڭ ىشىندە قازاققا قاراتا ايتقان عاقليالارىنىڭ باستى كرەدوسى جاماندىق پەن ارامدىقتان مەيلىنشە الىستاپ، جاقسىلىق پەن ادالدىققا بارىنشا جاقىنداۋ، ەڭبەكتى ءسۇيۋ، ماسىلدىقتان اۋلاق بولۋ....ءجا، كىمدى سۇيدىك، كىمنىڭ تىلەۋىن تىلەدىك؟ ءوزى قۇرتتانىپ شاشىلعان بولىسبيلەر تۇرا تۇرسىن. ەندى، ءالباتتا، امال جوق، مومىندىعىنان ىرىس باققان داۋ باقپاس دەگەن ماقالمەن بولامىن دەپ، بەرگەنىنەن جاعا الماي، جارىمىن بەرىپ، جارىمىن تىنىشتىعىمەن باعا الماي، ۇرى، زالىم، قۋلارعا جەمىت بولىپ جۇرگەن شىن مومىن بايلاردى اياماساڭ ءھام سونىڭ تىلەۋىن تىلەمەسەڭ بولمايدى. سونان باسقانى تابا المادىم دەيدى اباي 22قارا سوزىندە. كوز الدىڭا بۇگىنگى ورتا تاپتى قالىپتاستىرۋعا بارىنشا ۇلەس قوسىپ جاتقان كاسىپكەرلەر قاۋىمى كەلمەي مە؟ مىنە، بۇگىنگى كۇندە دە سونشالىقتى قولداۋ مەن قورعانىشقا ءزارۋ بوپ وتىرعاندار دا وسى تاپقانىن تاپقانىنا جالعاپ، وتباسى مەن مەملەكەتتىڭ تىلەۋىن تىلەپ جۇرگەن قاياۋ كوڭىل كاسىپكەرلەر ەكەنى شىندىق! ەندەشە وسىنداي ىسكەر ازاماتتاردى قولداپ، دەمەۋ جاساۋ ءىس باسىنداعى ازاماتتاردىڭ ابزال بورىشى دەپ ۇعىنعان ابزال.سوناۋ حح عاسىردىڭ باس كەزىندەاق تاعى ءبىر دانىشپانىمىز، ۇلت كەمەڭگەرلەرىنىڭ ءبىرى احمەت بايتۇرسىن ۇلى حاكىم ابايدى قازاقتىڭ باس اقىنى دەپ تانىدى. احاڭ اباي تۋرالى: ءسوز جازاتىن ادام ءارى جازۋشى، ءارى سىنشى بولارعا كەرەك. ءسوزدىڭ شىرايلى، اجارلى بولۋىنا ويدىڭ شەبەرلىگى كەرەك ۇنامدى، ورىندى، ءدامدى بولۋىنا سىنشىلىق كەرەك ماعىنالى، ماڭىزدى بولۋىنا ءبىلىم كەرەك. ابايدا وسى ۇشەۋى دە بولعان، دەيدى. الىپقوسارى جوق، وندىققا ءدال ءتيىپ تۇرعان ايدان انىق باعالاۋ!اباي حاكىمنىڭ ءار سىنىندا تەرەڭ جاقسى كورۋ مەن ءوز حالقىنا دەگەن اينىماس ماحابباتتىڭ جاتقانىن بەك ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. دانىشپان اقىن سىناي وتىرىپ، ءسوز ۇعار ساناسى بار اركىمگە باعىتباعدار نۇسقايدى، جول كورسەتەدى.جاستىقتا ءبىر كۇلگەنىڭ ءبىر قارالىق،كۇلكى باققان ءبىر كورەر بيشارالىق.اۋەلى ونەر ىزدەلىك قولدان كەلسە،ەڭ بولماسا ەڭبەكپەن مال تابالىق، دەگەن اقىن سوزدەرىنە دەن قويار بولساق، قانشاما زامان وتسە دە ەش ەسكىرمەگەن جاناشىر اقىل مەن بۇگىنگى قوعام مۇشەلەرىنە دە كەرەكتى ناسيحاتتى كورەتىنىمىز اقيقات.وتكەن عاسىردا ايتىلسا دا قۇنىن جويماعان، كۇن وتكەن سايىن ءار قىرىنان جارقىراي تۇسەتىن مۇنداي مارجان سوزدەر ابايدا از ەمەس. عاجايىپ ءسوز زەرگەرىنىڭ ۇلىلىعى دا وسىندا شىعار.كىسىمسىنگەن، جەپ كەتەر ءبىلىمسىز كوپ،جىبەرسەم وكپەلەمە كوپ جامانداپ.امالداپ قاراعايدى تالعا جالعاپ،ھاركىم ءجۇر الار جەردىڭ ەبىن قامداپ.ماقتان قۋعان مالقۇمار نەنى ۇعا السىن،شىقپاسا مىڭنان بىرەۋ تالعاپتالعاپ.مۇندا دا بايقايتىنىمىز، كەشەگىنىڭ ەمەس، بۇگىنگىنىڭ ءسوزىن كورىپ تۇرعاندايمىز. جەرىنە جەتكىزە سىناۋ، اقىننىڭ ءوز سوزىمەن ايتساق، جامانداۋ ارقىلى جۇرتىنىڭ قامىن ويلاۋ، تەك ەلىن سونشالىقتى سۇيگەن ويشىلعا عانا ءتان قاسيەت بولسا كەرەك.ۇلى اقىننىڭ ولەڭدەرىندە دە، قارا سوزدەرىندە دە باجايلاپ قارايتىن بولساق، ونەر جانە ەڭبەك اتتى ۇعىمدار ەگىز جۇيەدە، پاراللەل كەڭىستىكتە تالدانادى. بۇل ارينە كەزدەيسوقتىق ەمەس. قاي زاماندا دا بۇل ەكى ۇعىمنىڭ ءبىرءبىرىن تولىقتىرىپ، ءومىر ماندىلىگىن قۇرايتىنىن جاقسى بىلەمىز.قازاعىم دەپ كوكىرەگى قارس ايىرىلا كۇرسىنەتىن حاكىم اباي ءوز ۇلتىن شەكسىز ءسۇيۋ ارقىلى كۇللى ادامزات قاۋىمىنا دەگەن اسىل ماحابباتىن دا تىنباي جىرلاۋمەن ءوتتى.وسى ءتورت جول ارقىلى دانىشپان اقىننىڭ ومىرلىك كرەدوسىن، تەك قازاق حالقىنىڭ عانا ەمەس، الەمنىڭ اسقان ويشىلى، گۋمانيست، فيلوسوفى ەكەنىن كوزى قاراقتى ءار وقىرمان تاپ باسىپ تاني الادى دەپ سەنىممەن ايتا الامىز.قازاقتىڭ ۇلى ويشىلىنىڭ تاعىلىمى مول ءىلىمى مەن ءبىلىمى ارىسىن ايتقاندا پايعامباردان، بەرىسى تۇگەل تۇركى جۇرتىنىڭ ءپىرى سانالاتىن قوجا احمەت ياساۋي بابامىزدان باستاۋ الاتىنى اقيقات. ونىڭ دانالىعى، تەرەڭ ويشىلدىعى تۇرىكتىڭ اقىنى يۋنۋس ەمرەمەن، ازەربايجان اقىنى نەسيميمەن ۇندەسەدى.ادامزاتتىڭ ءبارىن ءسۇي باۋىرىم دەپ!!! كەز كەلگەن حالىقارالىق ۇيىمنىڭ، الەم بەدەرىندە بەيبىتشىلىكتى ناسيحاتتاۋمەن اينالىساتىن دۇنيە جۇزىنە ورتاق قوعامدىق مەكەمەلەردىڭ اينىماس دەۆيزى وسى ەمەس پە؟! ابايدى الەمگە تانىتۋ بارىسىندا اقىننىڭ وسى باعىتتاعى ويپىكىرلەرىن تەمىرقازىق ەتىپ ۇستانساق جاڭىلمايمىز دەپ ويلايمىن.وسى ورايدا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى اباي كۇنى جانە ۇلى اقىننىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي 10 تامىز كۇنى اباي: تاريح جانە قازىرگى زامان حالىقارالىق ونلاين كونفەرەنتسياسىن جانە رەسپۋبليكالىق ونلاين پوەزيا فەستيۆالىن وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. عىلىمي كونفەرەنتسياعا تۇركيا، وزبەكستان، قىرعىزستان، ازەربايجان مەملەكەتتەرىنەن ابايتانۋشىعالىمدار مەن تاريحشىلار جانە قحا عىلىميساراپشىلىق كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى، زيالى قاۋىم وكىلدەرى قاتىسىپ، ۇلى ويشىلدىڭ عىلىمي مۇراسىن تالقىلايدى.پوەزيا فەستيۆالىندە مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن بارلىق ۇلت وكىلدەرى قازاق تىلىندە اقىن ولەڭدەرىن وقىپ، الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالايدى. مۇنداعى ماقسات ەتنومادەني بىرلەستىكتەر اراسىندا ويشىل اقىننىڭ شىعارماشىلىعىن ناسيحاتتاپ، قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋ. 130دان استام ۇلت وكىلدەرى اباي پوەزياسىنىڭ اياسىندا شىنايى ولەڭمەن جۇزدەسىپ، شىرايلى ولەڭ تىلىمەن تىلدەسەتىن بولادى.اباي كۇنى، اقىن مەرەيتويى جانە بىرەگەي عۇلامانىڭ شىعارماشىلىق الەمى ءوز كەزەگىندە كوپۇلتتى حالقىمىزدىڭ جاراستى ىنتىماعىن ارتتىرىپ، بەرەكەبىرلىگىمىزدى بەكەمدەي تۇسپەك.
|
ءبىر يۋاندىق الەۋمەتتىك قاتىناس جۇرتتىڭ كوڭىلىنەن شىقتىءارى شىنايى بولدىاعاجايالتاي تورابىاعاجايالتاي تورابىءبىر يۋاندىق الەۋمەتتىك قاتىناس جۇرتتىڭ كوڭىلىنەن شىقتىءارى شىنايى بولدىكەلۋ قاينارى: شينجياڭ گازەتى 20190414 09:20ءبىر يۋانمەن نە ىستەۋگە بولادى؟ التاي ايماعىندا ءبىر يۋانمەن الەۋمەتتىك اۆتوبۋزعا وتىرىپ، التاي قالا رايونىنان 38 كيلومەتر شالعايداعى قاندىعاتى موڭعۇل اۋىلى ارشاتى قىستاعىنا بارۋعا بولادى. 4 ايدىڭ 11 كۇنى شينجياڭ گازەتىندە جاريالانعان حابارعا نەگىزدەلگەندە، 4 اي كىرگەننەن باستاپ، التاي ايماعىنداعى ءارقايسى اۋدان، قالا ىركەس تىركەس قالا، اۋىل ءبىر يۋاندىق الەۋمەتتىك قاتىناستى اشقان، جول الىس جاقىن بولسىن بەلەت باعاسى تۇگەلدەي ءبىر يۋان. وسى ءبىر يۋان ەگىنشى مالشىلاردىڭ قاتىناۋ قيىنشىلىعىن شەشەتىن اۆتوكولىك بەلەتى عانا ەمەس، اۋىلداستاردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ اۋقاتتانۋىنا، اناعۇرلىم تاماشا تۇرمىسقا تالپىنۋىنا تيىمدىلىك جاسادى.اۋدانعا بارۋ ءۇشىن 10 نەشە يۋان جۇمسايمىز، جاۋىندى شاشىندى اۋا رايىندا ءتىپتى قولايسىز... قاتىناۋ قيىن، قاتىناۋ اقىسى قىمبات بولۋ بۇقارانى جۇمىس ىستەۋ، وقۋعا بارۋ، ناۋقاسىن كورسەتۋ، زات ساتىپ الۋ سياقتى ءتول مۇددەسىمەن قاتىستى ماسەلەلەردە توسقىندىققا ۇشىراتىپ، تۇرمىستاعى باقىت سەزىمىن، تابىس سەزىمىن بارىنشا تومەندەتتى. ءبىر يۋاندىق الەۋمەتتىك قاتىناس بۇقارانىڭ ءجىتى قاداعالاعان ماسەلەلەرىنە جۇرتتىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن ءارى شىنايى جاۋاپ بەردى.باييمىن دەسەڭ جول جوندە دەيتىن قاعيدانى بارلىق ادام تۇسىنەدى، الايدا جول جوندەلدى، ەندى قاتىناس قولايلىلىعى الا كەلگەن قوعامدىق، ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتى امال قاراستىرىپ تولىق ساۋلەلەندىرۋ كەرەك. رايونىمىزدىڭ كوپ جەرلەرى التاي سياقتى، ەگىنشى مالشىلار بىتىراي جانە شالعاي قونىستانعان، وسىنداي بولعان سايىن جەرگىلىكتى ورىنداعى ەگىنشى مالشىلاردىڭ قاجەتىنە نازار اۋدارا ءتۇسۋ كەرەك، نەگىزدىك قۇرىلعىلار، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ تۇگەلدەي سايكەسۋى، بىردە ءبىر وتباسى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتى ورەگە جەتۋ جولىنان قالىپ قويماۋى كەرەك.كوز اياسى كەڭىدى. ءبىر يۋاندىق الەۋمەتتىك قاتىناس سىندى الەۋمەتتىك قاتىناس جەلىسى اۋىل قىستاقتاردىڭ سىرتقى ورتامەن ءجيى قارىم قاتىناسىن، قالا مەن اۋىل اراسىندا ۇزبەي اينالعان ومىرشەڭدىك كۇشتى تۋىنداتتى. كوپتەگەن جەرگىلىكتى بۇقارانىڭ وسىنداي الەۋمەتتىك اۆتوبۋزبەن بايۋ جولىنا، باقىت جولىنا اتتاناتىندىعىنا سەنۋگە نەگىزىمىز بار.لەپتى لەبىز حات ساندىعى ادرەسى: 126.
|
قىلقان تومۇر ۋە ساغلاملىق بىلبىلىك بىلوگىباشبەتساغلاملىققىلقان تومۇر ۋە ساغلاملىققىلقان تومۇر ۋە ساغلاملىقئايلىنىش سىستىمىسىدا ئارتىرىيە، ۋىنا، قىل قان تومۇردىن ئىبارەت ئۇچ خىل تومۇر بولىدۇ. قىل قان تومۇربولسا ئەڭ كىچىك ئارتىرىيە بىلەن ئەڭ كىىچىك ۋىنانى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان تومۇر. تومۇر دىۋارى تاق قەەتلىك ئىپتىلىيە ھۈجەيرىسىدىن تۈزۈلگەن، ئىنتايىن نىپىز، قاننىڭ ئىقىشى ئىنتايىن ئاستا بولغاچقا، قان بىلەن ھۈجەيرە ئوتتۇرىسىدىكى ماددا ئالمىشىشقا پايدىلىق. ئۇنىڭ ئۆتكۈزۈشچانلىقى كۈچلۈك بولۇپ. پۈتۈن بەدەندە تورسىمان ھالەتنى شەكىللەندۇرگەن .قىل قان تومۇرنىڭ ئالاھىدىلىكى:1. ئۇزۇن: بىر نۇرمال ئادەمنىڭ مىكرو ئارتىرىيە يەنى ئەك كىچىك ئارتىرىيەسى بىلەن ئەڭ كىىچىك ۋىناسىنى قوشۇپ ئۇنى تۇزلىسە، يەر شارىنى ئىككى ئايلىنىشقا يىتىدۇ. بەدەندىكى قىلقان تومۇرلار ئىنتايىن كۆپ بولۇپ، تەخمىنەن 300 مىليون ئەتراپىدا. ئۇ بەدەندىكى ھۈجەيرىلەر ئارىىىسدا ئەگرىبۈگرى كىرىشىپ ئورۇنلاشقان. بەدەندىكى 6000000000001000000000000 دانە ھۈجەيرىنىڭ ماددا ئالمشىشغا پايدىلىق .2. ئىنىچىكە: مىىكرو ئارتىرىيە بىلەن مىكرو ۋىنانىڭ دىئامىتىرى ئىنتايىن كىىچىك بولۇپ. چاچ قىلىنىڭ 20 دەن بىرىگە توغرا كىلىدۇ. ئەڭ ئىنىچىكە قىلقان تومۇر پەقەت 21 گىچە قىزىل قان ھۈجەيرىسى ئۆتەلەيدۇ.3. نىپىز: قىل قان تومۇرنىڭ دىۋارى ناھايىتى نىپىز بولۇپ، بىر ۋاراق قەغەزنىڭ 100 دەن بىرىچىلىك. بۇ ھالەت توقۇلما ھۈجەيرىلىرىنىڭ پايدىلىق. ئەگەردە تومۇر دىۋارى قىلىنلاپ كەتكەندە توقۇلما ھۈجەيرىلەر ئوتتۇرىسىدىكى ماددا ئالمىشىشىقا تەسىر يىتىدۇ.4. ئاستا: مىىكرو ئارتىرىيە بىلەن مىكرو ۋىنادىكى قاننىڭ ئىقىشى ئىنتايىن ئاستا بولۇپ، ئىقىش سۈرئىتى ھەر مىنۇتىغا 4.0 مىللىلىتىر. قاننىڭ يىپىشقاقلىقى ئۆرلىگەندە، قاننىڭ ئىقىش سۈرئىتى تىخىمۇ ئاستىلاپ، قاندىكى ماي ماددىسى ئاسانلا تومۇر دىۋارىغا ئولتۇرۇشۇپ، قان نوكچىسى ۋە تومۇر توسۇلىشنى كەلتۈرۇپ چىقىرىدۇ.قىلقان تومۇرنىڭ رولى1. قىل قان تومۇر ماددا ئالمىشىش مۇھىتى سورونى بولۇپ، ئوكسىگىن، ھورمون، سۇ ۋە قاندىكى ھەر خىل ماددىلار يەنى ئوزۇقلۇق ماددىلار قىل قان تومۇر ئارقىلىق توقۇلما ئارلىقلىرىغا بارىدۇ،.2. قىل قان تومۇر زور مىقداردىكى قان ساقلاش ئىقتىدارىغا ئىگە. قىل قان تومۇر توسالغۇغا ئۇچراشنىڭ ئاقىۋىتى قىل قان تومۇر توسالغۇغا ئۇچراش بولسا قىل قان تومۇرنىڭ شەكىل جەھەتتىكى ئۆزگىرىشى بولۇپ، قان ئىقىمىنىڭ شەكىل جەھەتتىكى ئۆزگىرىشىدىن كېلىپ چىققان فونكسيىلىك ئۆزگىرىشتىن ئىبارەت. ئەگەر قىل قان تومۇرنىڭ شەكلى ئۆزگەرسە، تومۇر توسۇلۇش ھەمدە شۇنىڭدىن كېلىپ ئورگانىزىم توقولما، ھۈجەيرىلىرىدە قان كەملىك، ھۈجەيرە نىكروزلىنىش، كېسەللىك ئۆزگىرىشى يۇز بىرىدۇ .ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەتتىكى ئاساسى دەل مىتالىبوزىم بىلەن مىكرو ۋىنا ئوتتۇرىسىدىكى ئايلىنىشتۇر .قىل قان تومۇرنىڭ ساغلاملىقى ساغلاملىقنىڭ ئاچقۇچى !شۇنداق دىيىشكە بولىدۇكى، قىل قان تومۇرنىڭ توسالغۇغا ئۇچرىشى تۈرلۈك تۈمەن كېسەللىكنىڭ مەنبەسى !مېڭە قان تومۇر كېسەللىكلىرىنىڭ 10 چوڭ سىگنالى
|
ئاتائانىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن بالىدا روھى مەسىلە پەيدا بولىدۇ توكيو خاتىرىلىرىتولۇقسىز 2يىللىقتا ئوقۇيدىغان ئوغۇل كىشىلىك مۇناسىۋەتتىن قاچىدۇ. مەكتەپكە بارمايدۇ. ئائىلىدە يوقىلاڭ ئىشلار ئۈچۈن نەرسىلەرنى چىقىش، ۋارقىراش، پىچاق بىلەن ئۆزىنى يارىلاندۇرۇش، ھەتتا ئاتائانىسىنى يارىلاندۇرۇشدېگەندەك زوراۋانلىقلارنى قىلىدۇ.بىراق، بىر كۈنى بالىنىڭ ئاغزىدىن ئىختىيارسىزمەن يۈرىكىمدىكى ئازابنى مۇشۇنداق شەكىلدە چىقارمىسام سىلەر بىلمەيسىلەر! مەن ئاپامنىڭ ئازابلىرىنى يوقىتىش ئۈچۈن مۇشۇنداق قىلىۋاتىمەن دەيدۇ.بالا نېمە ئۈچۈن مۇنداق دەيدۇ؟ بالىدىكى زوراۋانلىق قەيەردىن كەلگەن؟ يېقىندىن بېرى تاكاخاشى كازىمىنىڭ ئاتائانىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن بالا قەلبىدە كېسەللىك بولىدۇ ناملىق كىتابىنى ئوقۇۋاتىمەن. يۇقارقى تولۇقسىز 2يىللىقتا ئوقۇيدىغان ئوغۇلنىڭ مەسلىسى رىئاللىقتا ھەقىقەتەن بولغان ۋەقە. مەن بۇ كىتابنى ئوقۇۋىتىپ، پەرزەنت تەربىيەسى بولسۇن ۋە ياكى ئۆزىمىزنىڭ ئۆسۈپ يېىتلىش جەريانىدىكى مەسىلە بولسۇن ھازىرغا قەدەر دىققەت قىلمىغان يەنە بىرنوقتىنى ھېس قىلماقتىمەن ھەمدە ياپوننىڭ پەرزەنت تەربىيەسى مۇتەخەسسىلىرىنىڭ پىسخولوگىيە جەھەتتىكى بىلىمىگىمۇ قايىل بولىۋاتىمەن.بەخىتلىك بالىلارنى يېتىشتۈرۈش ئۈچۈن بالىلارنىڭ ئەتراپىدا ياشاۋاتقانلاربەخىتلىك بولىشى كېرەك دەپ ئېيتىلغىنىدەك، ئازاب ۋە بەخىتسىزلىك ئىچىدە ياشىغان، ياشاش ئۇسۇلىدا مەلۇم مەسىلە بار ئاتائانىلارنىڭ روھىيتىدىكى بۇ بوشلۇق بالىلارغا تەسىر قىلىدىكەن ھەمدە بالىلار ئاتائانىلارنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن روھى جەھەتتە مەسىلە پەيدا قىلىدىكەن.بالىلاردىكى چۈشكۈنلۈك، كېچىدە سېيىپ قويۇش، چاچ چۈشۈش، ھەتتا ئاستا خاراكتىرىلىك قورساق ئاغرىقىقاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى ئاتائانىلارنىڭ يۈرىكىدىكى زىددىيەت دىن بولىدىكەن.يەنى بالىلار بالىلىق دەۋرىدە پۈتۈنلەي ئاتائانىنىڭ ياشاش ئۇسۇلىنى ئۆرنەك قىلىدىغان بولۇپ، ئەگەر بۇ مەزگىلدە ئاتائانىلار روھى ۋە تۇرمۇش جەھەتتە ئېغىر كۈنلەردە ياشىغان بولسا، بالىدىمۇ مەسىلە پەيدا بولىدىكەن ھەم بۇ مەسىلە ياشلىق مەزگىلىدە ئوتتۇرىغا چىقىدىكەن.ئۇنداقتا، بىز ئوغۇلدىكى مەسىلىنىڭ نېگىزىنىڭ قەيەردە ئېكەنلىكىنى تەھلىل قىلىپ كۆرەيلى.ئادەم قەلبىنىڭ چۇڭقۇر قاتلىمىدا، ئۆسۈپيېتىلىش جەريانىدا قۇلۇپلىۋىتىلگەن يەنە بىر قەلب يوشۇرۇنغان بولىدۇ.ئوغۇلنىڭ ئاپىسىنىڭ بالىلىق دەۋرى ئاتائانىسىغا كۆپ تايانمىغان، ھەممە ئىشنى ئۆزى قىلالايدىغانياخشى بالا بولۇش بولغان. شۇڭا بۇ ئاپىنىڭ نەزىرىدە ياخشى بالا بولۇش دېگەنلىك ھەممە ئىشىنى ئۆزى قىلالايدىغان بولۇش، ئاتائانىغا تايانماسلىق دېگەنلىك بولۇپ كەلگەن. كېچىكىدىن تارتىپ ھەممە ئىشنى ئۆزى يالغۇز ھەل قىلىشقا كۆنگەن ھەمدە مۇشۇنداق قىلىشقا چىداپ كەلگەن ئاپا ئاڭسىز ھالدا ئوغلىدىنمۇ مۇشۇنداق بولۇشنى تەلەپ قىلىپ كەلگەن.ھالبۇكى، ئوغۇل ئاپىسىغا ئەركىلىگەن، ئاپىسىغا تايانماقچى بولغىنىدا، ئانا ئوغلىنىڭ بۇ ئەركىلەشلىرىنى قوبۇل قىلالمىغان، بىئارام بولغان. ئوغلى ئۆزىنىڭ بۇ بالىلىق مۇھەببىتىنى، ھېستۇيغۇلىرىنى باستۇرۇپ، ئاپىسىغا ياخشىچاق بولۇش ئۈچۈن تىرىشىپ كەلگەن.ئوغۇل ئىددىيە جەھەتتىنمۇ مۇستەقىل بولۇش جەريانى بولغان بالاغەت يېشىغا يەتكەندە، ئەسلىدىكى ئاپىسىنى خۇش قىلىشقا تىرىشىپ كەلگەن بالا بىلەن ئۆزىگە خاس مۇستەقىل ئادەم بولۇش يېشىدىكى يىگىت ئوتتۇرىسىدا زىىددىيەت كۆرۈلگەن ۋە مۇشۇنداق بىنورمال شەكىلدە پارتىلاپ چىققان.ئەگەر بالىنىڭ ئاتائانىسى ئۈچۈن قىلغانلىرى قانچە كۆپ بولۇپ، ئاتائانا بالىنىڭ قىلغانلىرىنى ھېس قىلمىغانسىرى، بىلمىگەنسىرى بالىدا مەسىلە كۆرۈلىدۇ ۋە بالىدىكى زوراۋانلىقمۇ كۈچلۈك بولىدۇ.يۇقارقى بالىدىكى ئاچچىقنىڭ مەنبەسى، بالىنىڭ ئۇزۇندىن بىرى سەبىر قىلىپ كەلگەنلىكىدىن، ئىچكى تۇيغۇلىرىنىڭ ئاتائانىسى تەرىپىدىن باستۇرۇلۇپ كەلگىنىدىن، ئۆزىنىڭ ئاپىسى ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسىتىشلىرىنى ئاپىسىنىڭ چۈشەنمىگەنلىكىدىن بولغان.بالىنىڭ ئاتائانىغا، ئاتائانىنىڭ بالىغا تايىنىشى، بىربىرىگە ياريۆلەك بولىشى ناھايتى نورمال، ھەتتا تېگىشلىك ئىش.ئەگەر بۇ خىل تايىنىش بولمىغىنىدا ياكى تاينىش تاق يۆلىنىشلىكلا بوپ قالغىنىدا بۇ بالىغا نىسبەتەن ئازاب بولىدۇ.ئانا بالىنى پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەن ياخشى كۆرگىنىدەك، ھەر قانداق بالىمۇ ئانىنى ياخشى كۆرىدۇ. ئاتائانىنىڭ كۈتكىنىدىن چىقىشقا، ئۇلارنىڭ تەلەپ قىلغىنىدەك ياخشى بالا بولۇشقا تىرىشىدۇ. شۇنداقلا بالا تەبىئى ھالدا ئانىنىڭ كۆڭلىنى سىزىش ئىقتىدارىغا ئېگە بولىدۇ.ئاتائانا ئۆز قەلبىنىڭ چۇڭقۇر قاتلاملىرىدىكى يوشۇرۇن ئازابلىرىنى تونۇپ يەتكىنىدە، قۇلۇپلانغان قەلبلەر ئېچىلغىنىدا، بالىدىكى قەلب كېسىلى ئۆزلىكىدىن يوقىلىدۇ. چۈنكى، ئاتائانا بىلەن بالا ئوتتۇرىسىدا قارشى تەرەپتىكى ئۆزگىرىشنى بىلەلەيدىغان بىۋاستە سىزىم بولىدۇ.شۇنداق قىلىپ، يۇقارقى ۋەقەلىكتىكى ئوغۇلنىڭ ئاپىسى تاكاخاشى ئەپەندىنىڭ تۈرتكىسىدە بالىلىقىدىكىئۆزۈم يالغۇز ھەممىنى قىلالايمەن دەپ غەيرەت قىلىشلىرىنىڭ ئەمەلىيەتتە قەلبىنىڭ چۇڭقۇر قاتلىمىدىكى ئەڭ چوڭ ئازاب ئېكەنلىكىنى تونۇپ يېتىدۇ. ئاپىسىدىكى بۇ ئۆزگىرىشنى ئوغۇل بىۋاستە ھېس قىلالايدۇ ھەم زوراۋانلىقى ئۆزلىكىدىن توختاپ قالىدۇ. بىر مەزگىلدىن كېيىن مەكتەپكە بارىدىغان بولىدۇ.خۇلاسەكالام شۇكى: بالاغەت مەزگىلى بالىلارنىڭ ھاياتىدىكى ئەڭ چوڭ كرىزىس دەۋرى بولۇپ، ئۆز نۆۋىتىدە بۇ مەزگىل ئاتا ئانا بىلەن بالا ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتنىڭمۇ كىرزىسلەرگە تولغان مەزگىلى ھېسابلىنىدۇ. ھالبۇكى، بۇ كرىزىستىن ھالقىش جەريانىدا، يالغۇز بالىلارلا ئەمەس ئاتائانىلارمۇ ئۆزلىرىنى قۇتۇلدۇرۇش پۇرسىتىگە ئېرىشىدۇ.يۇقارقى رىئاللىقتىكى مەسىلە ۋە ئاخىرىقى جۈملە خۇددى بىزدىكى بالا ئاتائانىنىڭ مەنىۋىيتىنى تازىلايدىغان سوپۇنغا ئوخشايدۇ دېيىلگىنىدەك، ئاتائانىلار پەرزەنتلىرىنى تەربىيەلەش جەريانىدا ئەمەلىيەتتە ئۆزلىرىنى تەربىيلەيدۇ. بالىنىڭ بالاغەت مەزگىلىدە كۆرۈلگەن مەسىللىرى ئاتائانىنىڭ ھازىرغا قەدەر ياشاپ كەلگەن ياشاش ئەندىزسىدىكى مەخپى شىپىرنى قايتا تەھلىل قىلىش، ئۆزىنى قايتا تونۇپ يېتىش، مەنىۋىيتىدىكى نۇقسانلارنى تۈزىتىپ تېخىمۇ ئۆسۈپيېتىلىش پۇرسىتى ھېسابلىنىدۇ.تاكاخاشى كازىمىنىڭ بالا ئاتائانىسىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن قەلبىدە كىسەللىك بولىدۇ ناملىق كىتابىنى ئوقۇش جەرياندىكى تەسىراتلار
|
وڭتۇستىك كورەيا ازاماتتارى جەرلەرىنە سوعىس بىلتەسىن ورناتۋعا قارسى 9 ناۋرىز, 2017 ساعات 11:43كورەيالىقتار ساد جۇيەسىن ورناتۋعا قارسى. فوتو: 8 ناۋرىز كۇنى، وڭتۇستىك كورەيا ساد جۇيەسىن ورناتۋعا بەكىتكەن سەوڭجۋ گولف الاڭىنا جاقىن سولتۇستىك گەنسان، سەوڭجۋ ايماعىنىڭ تۇرعىندارى جاپپاي ەرەۋىلگە شىعىپ، ساد جۇيەسىن ورناتۋعا قارسىلىقتارىن ءبىلدىردى. نارازىلىق سوڭى ەرەۋىلشىلەر مەن پوليتسەيلەر اراسىندا جانجالعا ۇلاستى. بۇل تۋرالى قىتايلىق شينحۋ اگەنتتىگىنىڭ رەسمي سايتى حابارلاپ وتىر.فوتو: ساد جۇيەسى ورناتىلادى دەپ تۇراقتاندىرىلعان سەوڭجۋ ايماعىنىڭ تۇرعىندارى، ۇكىمەت قارارى شىققالى ءوز قارسىلىقتارىن توقتاۋسىز ءبىلدىرىپ كەلە جاتىر. ولار ءوز مەكەندەرىن شىعىس ازيا تىنىشتىعىنا قاتەر توندىرەتىن قارا نۇكتەگە اينالدىرعىسى كەلمەيدى. زىمىران شۋىلىنان جانە قورشاعان ورتانىڭ وزگەرىسكە ۇشىراۋىنان الاڭدايدى.كەشە، 8 ناۋرىزدا، ەرەۋىلدى تاراتپاق بولعان پوليتسەيلەرگە كۇشتى قارسىلىق بولدى. ولار ۇكىمەتتىڭ حالىقتىڭ پىكىرىمەن ساناسىپ، ساد زىمىرانعا قارسى جۇيەسىن ورناتۋدان باس تارتۋىن تالاپ ەتۋدە. ەرەۋىلشىلەردىڭ ايتىسىنا قاراعاندا قارسىلىق شاراسى بۇنىمەن توقتاپ قالمايدى. ەل استاناسى سەۋلدە دە ۇلكەن الاڭدار مەن اقشتىڭ كورەياداعى ەلشىلىگى الدىندا دا قارسىلىق قيمىلدارى جۇرىلمەك.وڭتۇستىك كورەيانىڭ ەل ازاماتتارىنىڭ قارسىلىعى مەن كورشىلەس ەلدەردەن كەلەتىن قىسىمعا قاراماستان، ونسىزدا بۇلىنگەلى تۇرعان كورەي تۇبەگى ماسەلەسىن ۋشىقتىرىپ، ساد زىمىرانعا قارسى جۇيەسىن ورناتۋى، ءوز شەشىمىنەن كورى، اقشتىڭ مۇددەسى مەن ىقپالىنا جىعىلعاندىق دەۋگە بولادى.كوروناۆيرۋستى ءساتتى باقىلاۋعا العان شىعىس ازيا ۆاكتسينادا ارتتا قالدى
|
بالتاش تۇرسىنباەۆ: ارتىق استىق زيان دەگەندەردى جاۋاپقا تارتۋ كەرەكجاڭالىقتار 1574 0 پىكىر 29 قىركۇيەك, 2011 ساعات 05:44سوڭعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، استىق تيەگەن كولىكتەر ءيىن تىرەسكەن كۇيى قويمالاردىڭ الدىندا قاڭتارىلىپ تۇر. ال قويمادا ورىن جوق. وراق تيمەگەن القاپتىڭ كولەمى ءالى شەكسىز. مۇنىڭ ءوزى قىرۋار ەڭبەگىم ەش بولىپ، استىعىم قاردىڭ استىندا قالا ما؟ دەگەن ديقاننىڭ قاۋىبىن راسقا شىعاراتىنداي. ەندەشە ەل ۇكىمەتى مۇنداي جاعدايعا نەلىكتەن دايىن بولماي شىقتى؟ استىقتى از جيساق تا، كوپ ورساق تا، ءبىزدى ىلعي قىرسىق اينالدىرا بەرەتىنى نەسى؟ بۇل ساۋالداردى بۇرىنعى اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى بالتاش تۇرسىمباەۆتان سۇراعاندى ءجون كوردىك. بيىل ۇكىمەت سوڭعى 60 جىلدا بولماعان بيداي ورامىز، 20 ملن توننادان ارتىق استىق جينايمىز دەپ كەۋدە سوعىپ جاتىر. بىراق تابيعاتتىڭ بەرگەن وسى كولكوسىر سىيىن دا ءبىزدىڭ بيلىك كادەگە جاراتا المايتىن ءتۇرى بار. وتكەن اپتاداعى ۇكىمەت وتىرىسىندا ءماسىموۆتىڭ ءوزى استىقتىڭ ءبىر بولىگىن القاپتا ساقتايتىن سياقتىمىز دەپ مۇرتىنىڭ استىنان مىڭگىرلەدى. سوعان قاراعاندا، ديقاننىڭ ادال ەڭبەگى قاردىڭ استىندا قالاتىن سەكىلدى مە، قالاي؟ سولتۇستىگى بولسىن، وڭتۇستىگى بولسىن، باتىسى مەن شىعىسى بولسىن، قازاقتىڭ جەرى قۇنارلى جەر. بىراق سالىستىرمالى تۇردە العاندا، باياعى سوۆەت زامانىنداعى رەكوردقا ءالى جەتكەن جوقپىز. ول كەزدە 34 ملن تونناعا دەيىن بيداي ورعانبىز. ال قازىرگى جيناپ العالى جۇرگەنىمىز 1718 ملن توننانىڭ شاماسى. دەمەك، بۇل سەكسەنىنشىتوقسانىنشى جىلدارداعى ونىمگە قاراعاندا سونشالىق كوپ استىق ەمەس.ەندەشە ءبىز نەدەن قينالامىز؟ ءبىزدىڭ قينالاتىنىمىز قويمالاردىڭ ءبارىن قۇرتتىق. ارعىسىن ايتپاياق قويايىق، توقسانىنشى جىلدارى ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزدا مەملەكەتتىك قويمالاردىڭ سىيىمدىلىعى 24 ملن توننا بولعان ەكەن. سولاردىڭ بارلىعى دا جۇمىس ىستەپ تۇرعان. وعان قوسا، ۇزىنىرعاسى 18 ملن توننا بولاتىن شاعىن قويمالار بۇرىنعى كولحوزسوۆحوزداردىڭ قولىندا ەدى. ەكەۋىن قوسىپ جىبەرسەڭىز، 42 ملن توننا استىق ساقتايتىن الەۋەتىمىز بولعانىن كورەسىز. بىراق قايدا ول؟ ءبارىن قۇرتتى. قيراتقانىن قيراتىپ، تەمىرتەرسەگىن مەتاللولومعا وتكىزدى. قازىر قاڭقاسى عانا قالدى. بوس تۇر. سوندا وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇكىمەت تۇك بىتىرمەگەن بولدى عوي. رەسمي مالىمەتتەرگە قاراساق، ەلەۆاتورلاردا بىلتىرعىنى بىلاي قويعاندا، الدىڭعى جىلعى استىق جاتقان كورىنەدى. قويمادا بىلتىرعى، الدىڭعى جىلعى استىقتىڭ جاتقانى سونشالىق جامان نارسە ەمەس. ويتكەنى قويمادا استىق بولۋ كەرەك. ونى ستراتەگيالىق زاپاس دەيدى. ول قويمادا ساقتالادى. بۇرىن دا بولاتىن. بىراق ونى جىلجىتۋ كەرەك ەدى عوي. استىقتىڭ نەگىزگى وتانى ءۇش وبلىس، بۇرىنعى بەس وبلىستىڭ جۇرناعى. ول اقمولا، سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي وبلىسى. وسى ايماقتاعى استىقتىڭ ءبارىن جازدا وڭتۇستىككە قاراي، شىعىسقا قاراي جىلجىتىپ، قويمالاردى بوساتۋ كەرەك ەدى. ءسويتىپ جاڭا استىققا ورىن دايىنداۋ كەرەك ەدى. بىراق ونىمەن ەشكىم شۇعىلدانعان جوق. ايتپەسە سول قويماداعى استىقتىڭ ءوزى اسا كوپ ەمەس. ءسىز 1718 ملن توننا بوپ قالار دەيسىز، ال بيلىكتەگىلەر كەمى 20 ملن توننا استىق ورامىز دەپ كۇپىنۋدە. الدە سان قۋىپ سىقپىرتا بەرەتىن ۇكىمەت تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا ورايلاستىرىپ، استىقتى اۋىزشا ورىپ جاتىر ما؟ القاپتىڭ جايقالىپ تۇرعانىن كوزبەن كورگەنمەن، تارازىعا سالىپ ولشەگەن ەشكىم جوق. وراقتان تۇسەتىن ولجانىڭ ناقتى قانشا بولارىن مەن دە بىلمەيمىن، ولار دا بىلمەيدى. ماسەلە مۇلدە باسقادا. ەگەر سول استىقتى جيىپ الا الماي، ساقتايتىن ورىن تابا الماي، دالادا قالدىرساڭ، ديقاننىڭ ماڭداي تەرمەن وسىرگەن استىعىن القاپتا شىرىتسەڭ، سەنىڭ ەگىستىگىڭدە قانشا استىق تۇرعانىنان نە پايدا؟ اش ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆ: ءبىزدىڭ ءداستۇرلى ەكسپورتتاۋشىلارىمىز 6 ملن توننا استىق ساتىپ الادى، ىشكى قاجەتتىلىككە كەرەگى 8 ملن توننا. ءبىز جىلدا استىقتى ارتىق وندىرەمىز. بۇل زيان، دەيدى. ونى قالاي تۇسىندىك؟ مامىتبەكوۆ دەگەن ءمينيسترىڭدى حالىق ورتاڭقول ساۋداگەر، اۋىل شارۋاشىلىعىنان حابارى جوق ادام دەيدى. ونى ەندى حالىق ايتىپ وتىر، مەن ەمەس. ول جىگىت ايتادى: كوپ استىق بىزگە كەرەك ەمەس، حالىققا جەتكىلىكتى دەڭگەيدە جيناپ الۋ كەرەك، سونىمەن توقتاۋ كەرەك دەيدى. بۇل ەندى اگرارلىق سالانىڭ قالاي داميتىنىن بىلمەيتىن ادامنىڭ ءسوزى. ەگەر 1820 ملن توننا استىقتى بيىل جيناپ الساق، ول دا كوپ ەمەس. ويتكەنى مالعا جەم رەتىندە، قازىرگى مال سانىنا ەسەپتەگەندە 10 ملن توننا استىق كەرەك. ەلەۆاتورلاردا كەپتىرىپ، ەلەپ، جونگە كەلتىرگەنشە استىقتىڭ 1520 پايىزعا دەيىنگى مولشەرى مالدىڭ تاماعىنا قالادى.ءمينيستردىڭ ءوزى كوشەدەن كەلگەن ساۋداگەر بولعان سوڭ، ونىڭ اينالاسىندا جۇرگەندەر دە وزىمەن دەڭگەيلەستەر. سوندىقتان ولار كوپ استىقتىڭ كەرەگى جوق دەيدى. بۇل ءبىر جاعىنان ماسقارا، ۇيات. ەكىنشىدەن، مۇنداي ءسوز ايتقان ادامداردى جاۋاپقا تارتۋ كەرەك. ويتكەنى ءبىزدىڭ حالقىمىز 16 ملن بولسا، سول 16 ملن حالىقتىڭ ءومىرى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. بۇگىنگى كۇنى استىق ءوسىرىپ جاتقان ديقانداردى بالاشاعاسىمەن قوسا ەسەپتەسەڭ، قازاقستان حالقىنىڭ 30 پايىزىن قۇرايدى. ءيا، ولار ءوسىردى. ەكتى، وردى. ەندى كەلىپ، نە دايىندىعى، نە قويماسى جوق ۇكىمەت نە ىستەسەڭدەر، سونى ىستەڭدەر! دەپ، اتتونىن الا قاشىپ وتىر. بۇل قالاي سوندا؟ تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىن وزدەرى ايتىپ جاتىر، جەتىستىكتەردى جىپكە تىزگەندەي ەتىپ، وزدەرى ايتىپ جاتىر. ال ەرتەڭ استىق جانىپ، ءشىرىپ دالادا قالادى. سوندا ونداي جەتىستىكتەن نە پايدا، نە قايىر؟! قازاقستان 2008 جىلى استىق ەكسپورتىنا ۋاقىتشا تىيىم سالدى. ال 2009 جىلى اتتانداپ ءجۇرىپ استىق القاپتارىنىڭ كولەمىن 1 ملن 200 مىڭ گەكتارعا دەيىن ۇلعايتتى. ەگىس القابىن كەڭەيتەم دەگەن ديقانعا ۇكىمەت قولداۋ كورسەتتى. ەندى كەلىپ، ارتىق استىق زيان دەيدى. وسىنىڭ ءوزى قازاق بيلىگىنىڭ نارىقتى بولجاپ وتىرۋ ساياساتىنان مۇلدە ماقۇرىم ەكەنىن كورسەتپەي مە؟ ونداي ساياسات بولسا، مىناداي كۇيگە دۋشار بولامىز با؟ دەمەك، ول جوق دەگەن ءسوز. پرەزيدەنتتىڭ جولداۋى كەزىندە ءبىر قاعازداردى جازادى. سودان كەيىن جىلدىڭ سوڭىندا ءبىرەكى پاراقتى سۇيكەپ تاستايدى. ونى حالىققا كورسەتەدى ءبىز، مىنە، مىنا جولمەن دامىپ بارا جاتىرمىز دەپ. سودان كەيىن ۇمىتىپ كەتەدى. بۇلار وزدەرىنىڭ بۇگىن ايتقانىن ەرتەڭ ۇمىتىپ كەتەتىن ادامدار عوي.باسقاداي ايتساق، باسى اۋىرماعاننىڭ باسقامەنەن ءىسى جوق دەگەننىڭ كەرى. مىسالى، ۇكىمەتتەگىلەر استىق وندىرىسىنەن الەم بويىنشا ءۇشىنشى ورىن الامىز دەپ داۋرىقتى. ونىڭ ءبارى وتىرىك اقپارات، وتىرىك اڭگىمە. كەيبىر ادامدار وعان سەنىپ تە قالادى. ال اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن بىلەتىن ادامدار سەنبەيدى. كوردىڭ بە، بوس ءسوز، قۇر بىلشىلدىڭ اقىرى ەندى وسىعان اكەلىپ سوقتى. مامىتبەكوۆ ايتقان 6 ملن توننانىڭ ءوزىن ەكسپورتقا شىعارۋ ۇكىمەتكە وڭاي سوقپايتىن سەكىلدى. ەندى قاراڭىزشى، كورشى قىتايعا گازمۇناي كەندەرىنىڭ قۇلاعىن ۇستاتتىق. قىتاي بيداي ەكسپورتتاۋشى ەل، سوناۋ امەريكادان استىق تاسيدى. بىراق قازاقتىڭ استىعىن المايدى. قىتايدى وتكەل قىلىپ، قيىرعا شىعىپ كەتەمىز دەگەن جوباجوسپارلار ءالى كۇنگە ارمان بوپ كەلەدى. جالپى، وسى ەكسپورت ماسەلەسىندەگى قازاقستاننىڭ ساياساتى قانشالىقتى سالماقتى؟ قىتاي الىپ قايتەدى؟ ەگەر ناقتى، جۇيەلى كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلمەسە، قۇجاتتارعا قول قويىلماسا، قىتاي نە دەپ الادى؟ ولاردىكى دۇرىس. ماسەلەن، بيىل استىق شىقتى، ال دەيمىز، قىتاي الادى. كەلەسى جىلى استىق جوق. ءبىز ايتامىز: كەشىرىڭىز، بىزدە استىق جوق بيىل دەپ. سوسىن ول نە ىستەيدى؟ جۇگىرىپ امەريكاعا بارادى. امەريكا: ءوي، سەن بىلتىر المادىڭ عوي، ءبىز باسقالارمەن كەلىسىپ قويدىق، سولارعا بەرەمىز دەيدى. كوردىڭ بە؟ سوندىقتان جاڭاعى ايتقان قويما ماسەلەسىنە قايتىپ كەلەمىز. ەگەر ءبىز جىل سايىن 67 ملن توننا استىقتى سىرتقا شىعارامىز دەسەك، ونىڭ جارتىسى جىلدانجىلعا اۋىسىپ وتىرۋى كەرەك. ولار قويمادا جاتۋى كەرەك، ولار دايىن بولۋى كەرەك. سول كەزدە بارىپ بىزگە سەنەدى. ال ءبىز قايتەمىز؟ ءبىر جىلى 6 ملن ساتامىز دەيمىز، ودان كەيىنگى جىلى 4 ملن. ارعى جىلى قۇرعاقشىلىق ۇرسا، 2 ملنعا ءبىراق تۇسەمىز. سوندىقتان ءبىز قويمالاردى قالپىنا كەلتىرىپ، جىل سايىن 6 ملن توننادان ساتىپ وتىراتىن بولساق، بىزگە سەنىم پايدا بولادى. دۇرىس قوي، ارينە، بىراق استىقتى قويمادا بىرنەشە جىل ساقتاۋ قوسىمشا شىعىندى قاجەت ەتەدى. ءبىزدىڭ ۇكىمەت وسىدان قاشىپ وتىرعان جوق پا؟ كانادانى بىلەسىڭ، بۇل ەل فەرمەرلەردىڭ وسىرگەن استىعىن ساتىپ الادى دا، مەملەكەتتىڭ، ءىرى كورپوراتسيالاردىڭ قويماسىندا ساقتايدى. سوسىن جاڭاعى ايتقانىمىزداي، جىلىنا 15 ملن توننا ساتامىز دەيدى. وسكەنى 20 ملن بولسىن، 5 ملنىن وسى قويمالاردا ساقتاپ قالادى. كەلەسى جىلى قۋاڭشىلىق بولدى، 5 ملن تومەن الدى. بىراق وتكەن جىلعىنى قوسىپ، تاعى 15 ملن ساتادى. قىسقاسى، قويمانىڭ ازداعان شىعىنى مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق ماقساتىنا كەدەرگى كەلتىرمەيدى. سوندىقتان دا كانادا استىقتى دەرجاۆا. بىرقاتار ساراپشىلار كەدەندىك وداق قازاق استىعىنىڭ ەكسپورتىن جەدەلدەتۋى مۇمكىن دەپ بولجاعان. قازاق بيدايى ءۇشىن قارا تەڭىزدىڭ قاقپاسى اشىلار دەپ ۇمىتتەنگەن. سول ءۇمىتتىڭ ءبارى دالادا قالدىاۋ، اعا؟ كەدەندىك وداق نە ىستەيدى، ەگەر ءبىز ءوزىمىز قيمىلدامايتىن بولساق. ولار ءبىزدىڭ دالادا قالعان استىعىمىزدى جيناپ بەرە مە؟ جوق الدە ءبارىن جيناپ اكەلىڭدەر، ءبىز كورابلدەرىمىزدى دايىنداپ قويدىق، تاسىپ بەرەيىك دەي مە؟ ولار ءوز استىعىمەن اۋرە بوپ جاتىر. دەمەك، كەدەندىك وداققا رەنجۋدىڭ تۇككە دە قاجەتى جوق. ءوزىمىز جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك. بىزدە تۇسىنبەيتىن نارسە كوپ. استىق اسىپتوگىلىپ جاتىر. وسىعان وراي ازىقتۇلىك كورپوراتسياسى استىق ساتىپ الۋ باعاسىن 26500 تەڭگەدەن 25000 مىڭعا تومەندەتتى. بىراق قىركۇيەكتىڭ ورتاسىندا استىقتى ءوڭىر پاۆلودارداعى نان باعاسى 510 تەڭگەگە قىمباتتادى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ سەن نەگە پاۆلوداردى عانا ايتاسىڭ، بۇكىل قازاقستان بويىنشا نان قىمباتتادى. جانە دۇرىس ول. ديقاندار بيدايىن قايدا اپارارىن بىلمەي، قينالىپ وتىرعان ايماقتىڭ ءبىرى سول پاۆلودار ەمەس پە؟ ساۋداگەر اقشانى قالاي تابادى؟ ولارعا اقشا كەرەك، سوندىقتان قىمباتتاتتى 15 تەڭگەگە. ودان كەلەتىن تابىس ساۋداگەرلەردىڭ قالتاسىنا تۇسەدى. نەگە دەسەڭ، مەملەكەت تاراپىنان باقىلاۋ جوق. تەكسەرۋ جوق. سوندىقتان ساۋداگەر بىلگەنىن ىستەيدى، نارىقتى كولدەنەڭ تارتادى. قىمبات دەسە، حالىق نان جەمەسىن دەيدى. ول باعاسىن قويدى. نان جەگىڭ كەلە مە ال. جەمەيسىڭ بە الما. ءبىر جارىم ميلليارد حالىقتى اسىراپ وتىرعان قىتاي ەلىنىڭ وزىندە نان باعاسى تۇراقتى. ديقاننىڭ مىندەتى ءوسىرۋ. مەملەكەت ونى قىمبات باعامەن ساتىپ الادى. ال ىشكى نارىققا ارزان باعامەن تۇسىرەدى. اراسىنداعى ايىرماشىلىقتى ۇكىمەت ءوز قالتاسىنان تولەيدى. ءسويتىپ ديقاندى دا قولداپ، حالقىنىڭ دا قارنىن تويدىرىپ وتىر. ال ءبىزدىڭ ۇكىمەت مۇنداي قادامعا بارعىسى كەلمەيدى، ءا؟ تەك قىتايدا عانا ەمەس، كوپتەگەن ەلدەردە سولاي. ولار دوتاتسيا بەرەدى. دوتاتسيا دەگەن نە؟ مىسالى، مەن ءبىر توننا بيدايدى وسىرەتىن بولسام، ونى ۇكىمەت الادى دا، 30 دوللار ما، 50 دوللار ما، ءار مەملەكەتتە ءارتۇرلى، ۇستىنە اقشا قوسىپ بەرەدى. ال بىزدە ونداي جوق. حالىق وزىنشە بولەك، ۇكىمەت وزىنشە بولەك. ۇكىمەتتىڭ كەڭسەسى بار، حالىقتان جيناعان سالىقتىڭ اقشاسى بار. سوندىقتان ولار سۇراۋى بولماعاننان كەيىن، ويىنا نە كەلسە، سونى ىستەيدى. قازىر الدىڭا قاراساڭ دا، ارتىڭا قاراساڭ دا نۇروتان. ءبىر پارتيادان قۇرالعان پارلامەنت. سول ءبىر پارتيادان ۇكىمەت، سول پارتيادان اكىمدەر، سول پارتيادان سالىق جيناپ جۇرگەندەر تارايدى. سوندا مۇنى كىمنەن سۇراۋعا بولادى؟ بۇگىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭ جەمقورلىق جايلاعان سالانىڭ بىرىنە اينالدى. قازاگرونىڭ ءوزى اقشا جىمقىرۋعا، جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارۋعا ارنالعان قۇرىلىم سياقتى كورىنەدى. قازاققا قازاگرو كەرەك پە ءوزى؟ نە كەرەگى بار؟ كەرەگى جوق. دۇرىس ايتاسىڭ، جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارۋدىڭ امالى بۇل. ەرتەڭ مينيسترگە مىناۋىڭ قالاي؟ دەسەڭ، مەن ەمەس، قازاگرو دەيدى.ءتۇبىن تەكسەرىپ، ءىس قوزعاي باستاساڭ، كوپ جەگەندەرى شەتەلگە قاشىپ كەتەدى. ەڭ قىزىعى ونى ەشكىم ىزدەمەيدى. قازاقتىڭ ۇلەسىن جەپ سەمىرگەندەر شەتەلدەن جاعدايىن جاساپ العان. جاتىر سوندا دۇنيەنى جالپاعىنان باسىپ. اۋىل شارۋاشىلىعىن اياعىنان قايتا تۇرعىزىپ، باياعى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن جۇمىستى نەدەن باستاۋ كەرەك، اعا؟ اگرارلىق سالانىڭ جۇمىسى كوپ. ونى دامىتۋ ءۇشىن ۇكىمەت كۇللى پروتسەستەردى كۇندە باقىلاپ وتىرۋى كەرەك. جەرگىلىكتى جەردە ۇكىمەتتىڭ اكىمى بار. سولار كوزقاراسىن تۇزەۋ كەرەك. ولار جاۋاپكەرشىلىكتى شارۋامەن بىرگە موينىنا الۋ كەرەك. سول كەزدە بارىپ جۇمىس تۇزەلە باستايدى. قازىر اكىمنىڭ حالىقتا شاتاعى جوق. وبلىستىڭ اكىمى پرەزيدەنتتىڭ ۇكىمىمەن تاعايىندالعان. كەتسە، پرەزيدەنتتىڭ ۇكىمىمەن كەتەدى.سوندىقتان حالىقتىڭ الدىندا ەسەپ بەرمەيدى، حالىقپەن ساناسپايدى. ويتكەنى حالىق ونى سايلاعان جوق. سايلاماعان سوڭ، ورنىنان دا الىپ تاستاي المايدى. شەنەۋنىكتىڭ ءبارى ءبىراق ادامعا تاۋەلدى. سوندىقتان حالىق ءبىر جاقتا، ۇكىمەت ءبىر جاقتا. مىنە، 20 جىل وسىلاي بولىپ كەلەدى.انە، قىزىلاعاش. ۇلكەن اۋىل. حالىق قىرىلىپ قالدى. جەرگىلىكتى جۇرتتىڭ ايتۋىنشا، قازا تاپقانداردىڭ سانى رەسمي اقپاراتتان بىرنەشە ەسە كوپ. وسىنشا ادامنىڭ ءومىرىن ءبىر اكىم ەكىءۇش ساعاتتىڭ ىشىندە شەشىپ تاستادى عوي. ومىردەن كەتتى ولار، كوز جۇمدى. كىم جاۋاپ بەردى؟ وبلىستىڭ اكىمى مە؟ ول جوعارىلاپ، پرەزيدەنتتىڭ قاسىنا باردى. ودان تومەنگىلەرى دە قىزمەتتە ءجۇر. سوندىقتان حالىق ءوزى سۇراماسا، كوزىن اشىپ قيمىلداماسا، وسىلاي بولا بەرەدى. مۇنايشىلار كوتەرىلدى عوي، بىراق بيلىك ءمىز باقپاي قويدى. ماڭعىستاۋدا ءبىر كىشكەنتاي توپ قانا كوتەرىلدى. جاڭاوزەن مەن قاراجامباستا. باسقالارى ۇندەمەي وتىر. مۇناي ءوندىرىلىپ جاتىر، شەتكە سۋشا اعىپ جاتىر، اقشاسىن الاتىندار الىپ جاتىر. ەگەر كۇللى مۇنايشىلار كوتەرىلسىنشى، وندا ۇكىمەت باسقاشا سويلەسەر ەدى. ولار كورىپ وتىر عوي، ەكى جەردە ەكى توپ قانا باس كوتەرىپ جاتقانىن. سوندىقتان ولار وتىرا بەرسىن، قارىندارى اشقان سوڭ، وزدەرى جۇمىسقا شىعادى دەيدى. بولدى. گازەتىنىڭ جوباسى. 32 115 28 قىركۇيەك 2011 جىلزىكىريا زامانحانۇلى 30671
|
رىك سىكوت: كوداك شىركىتىنىڭ كوممۇنىست خىتاينىڭ دەپسەندىچىلىكلىرىنى يوشۇرۇشى نومۇستۇر ئۇيغۇرفوكس سودا خەۋەر تورىنىڭ 2سىنتەبىر خەۋەر قىلىشىچە، ئامېرىكا كېڭەش پالاتا ئەزاسى رىك سكوت: كوداك شىركىتىنىڭ ئۇيغۇر رايونىدا تارتىلغان سۈرەتلەرگە يازغان ئىزاھاتى ئۈچۈن خىتايدىن كەچۈرۈم سورىغانلىقى ۋە سۈرەتلەرنى ئۆزىنىڭ ئىجتىمائىي تاراتقۇ بەتلىرىدىن ئۆچۈرۋەتكەنلىكى، ئەمەلىيەتتە بېيجىڭنىڭ باستۇرۇش سىياسىتىگە كۈچ بەرگەنلىكتۇر. خىتايغا بويسۇنۇش پەقەتلا خىتاي كومپارتىيەسىنىڭ باستۇرۇشلىرىنى كۈچەيتىشكە تۈرتكە بولىدۇ. بۇ رايون ئۇيغۇر رايونى بېيجىڭ دائىرىلىرى تەرىپىدىن ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا يۈرگۈزۈلىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق بىلەن مۇناسىۋەتلىكتۇر.كوداك شىركىتى ئۆزىنىڭ ئىنىستاگرام سەھىپىسىدە فرانسۇز فوتوگراف پاترىك ۋاكنىڭ ئۇيغۇر رايونىدىن تارتقان سۈرەتلىرىنى ئېلان قىلغان ئىدى. بۇ فوتوگراف ئۇيغۇر رايونىدا تارتىلغان بۇ سۈرەتلەرگە يازغان ئىزاھاتىدا بۇ رايوندا كەڭ كۆلەمدە خالىغانچە تۇتۇپ تۇرۇش سىستېمىسى قۇرۇلغان، بۇ سۈرەتلەر شىنجاڭ رايونىنىڭ بىردىنلا ئورۋېلچە دىستوپىيە ئىچىگە چۈشۈپ قالغانلىقىنىڭ پاكىتى دېگەن سۆزلەرنى ئىشلەتكەن. ئۇنىڭ بۇ ئىزاھاتى دەرھال خىتايدىكى تور كېزەرلىرىنىڭ نارازىلىقىغا ئۇچرىغان. خىتاي تاراتقۇلىرى ۋە تور كېزەرلىرىنىڭ نارازىلىقى نەتىجىسىدە كوداك شىركىتى ئۇيغۇر رايونىدىن تارتىلغان سۈرەتلەرنى ۋە بۇ سۈرەتلەرگە يېزىلغان ئورۋېلچە دىستوپىيە دېگەن ئىزاھاتلارنى ئۆزىنىڭ ئىنستاگرام بېتىدىن ئۆچۈرىۋەتكەن ئىدى.رىك سكوت 1سىنتەبىر ئۆزىنىڭ تىۋېتتېر ھىسابىدا كوداك شىركىتىگە يازغان خېتىنى ھەمبەھىرلىگەن. ئۇ يەنە مۇنداق دەپ يازغان: كوداك شىركىتى كوممۇنىست خىتاينىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قارىتىلغان رەھىمسىز كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىنى يورۇتۇپ بەرگەن سۈرەتلەرنى ئۆزىنىڭ ئىجتىمائىي تاراتقۇ بېتىدە ھەمبەھىرلىگەن. ئەمما كېيىنچە بۇ سۈرەتلەرنى ئۆچۈرىۋەتكەن ۋە خىتايدىن كەچۈرۈم سورىغان. كوداكنىڭ كوممۇنىست خىتاينىڭ دەپسەندىچىلىكلىرىنى يوشۇرۇشى نومۇس قىلىدىغان بىر ئىشتۇر.
|
بالىلار يۆتىلى بىلبىلىك بىلوگىيۆتەل مەخسۇس بىر كېسەللىك ئەمەس، بەلكى نەپەس يوللىرى سىرتتىن كىرىپ قالغان يات جاراسىملار ۋە چاڭتوزاڭ، ئىستۈتەك قاتارلىق غەيرى تەبىئىي نەرسىلەر شۇنداقلا كاناي ۋە شاخچە كانايدا پەيدا بولغان ئاجراتمىلار بىلەن توسۇلغاندا ئۇلارنى چىقىرىپ تاشلاش ئۈچۈن تەبىئىي پەيدا بولىدىغان نەپەس يوللىرىنى كۈچلەندۈرىدىغان بىرخىل قوغدىنىش پائالىيىتىدىن ئىبارەت. شۇنىڭ ئۈچۈنمۇ يۆتەل ئۆپكە ۋە نەپەس يوللىرىدا توسالغۇ ياكى كېسەللىك يۈز بەرگەنلېكىنىڭ بىر بەلگىسى بولۇش بىلەن بىللە نەپەس يوللىرى كېسەللىكلىرىنىڭ ھەممىسىدە يۈز بېرىدىغان بىر ئومۇمىي ئالامەتتۇر.سەۋەبى: ئۆپكە ۋە كانايغا يات ماددىلارنىڭ كىرىشى، سوغۇق ھاۋا، چاڭتوزاق، غىدىقلىغۇچى گازلارنىڭ تەسىر قىلىشى، ئۆپكە، كاناي شاخچە كانايچىلارنىڭ ھەرخىل يۇقۇملىنىشى ۋە ياللۇغلىنىشىنى، زۇكام، نەزلە، قىزىل، كۆك يۆتەل، سىل قاتارلىق كېسەللىكلەرنىڭ تەسىرىدىن كېلىپ چىقىدۇ.ئالامىتى: كېسەل بالا ھالسىزلىق ھېس قىلىدۇ، بېشى ئاغرىيدۇ، سەل قىزىيدۇ، گېلى قۇرۇيدۇ ياكى قىچىشىدۇ. نەتىجىدە يۆتەل ئارقىلىق قىچىشىشنى بېسىشقا مەجبۇر بولىدۇ. كۆكرىكى چىڭقىلىپ ئاغرىيدۇ، سەل قىزىيدۇ، بەزىدە يۆتەلدىن كېيىن چاپلاشقاق بەلغەم چىقىدۇ. بۇ خىل ئەھۋال ئادەتتە بىر ھەپتە ئەتراپىدا داۋاملىشىدۇ.مۇشۇ باسقۇچتا مۇۋاپىق ۋە توغرا داۋالانسا، كېسەل يىلتىزىدىن ساقىيىپ كېتىدۇ. ئەگەر ۋاقتىدا داۋالانمىسا سوزۇلما يۆتەلگە ئايلىنىپ كېتىدۇ.بۇنداق سوزۇلما يۆتەل كۆپىنچە ھاۋا ئۆزگەرگەن ۋاقتىدا ۋە قىش پەسلىدە كۈچىيىپ قالىدۇ.داۋالاش پرىنسىپى: سەۋەبىنى ئېنىقلاپ، سەۋەبىگە قارىتا داۋالاش ئېلىپ بېرىلىدۇ.1رېتسىپ: پىننە ۋە ئەنجۈر قېقىدىن 10 گرامدىن ئېلىپ، قاينىتىپ، ئەھۋالغا قاراپ مۇۋاپىق مىقداردا ئىچكۈزۈپ بېرىلسە يۆتەلنى پەسەيتىدۇ.2رېتسىپ: ھەمىشە باھار غولىدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ قاينىتىپ، شېكەر قوشۇپ شەربەت تەييارلاپ ئەھۋالغا قاراپ مۇۋاپىق مىقداردا ئىستېمال قىلدۇرۇلسا يۆتەل پەسەيتىدۇ.3رېتسىپ: سەبرە يوپۇرمىقىدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ، تىكىنىنى ئېلىۋېتىپ، پاكىزە يۇيۇپ ئېزىپ تەييارلاپ، كۈندە ئۈچ قېتىم بىر قوشۇقتىن تاماقتىن كېيىن ئىچكۈزۈپ بېرىلسە يۆتەلنى توختىتىدۇ.4رېتسىپ: بەدىياندىن 12 گرام ئېلىپ 500 مىللىلىتېر سۇدا قاينىتىپ يېرىمى قالغاندا سۈزۈپ ئازراق ھەسەل قوشۇپ تەييارلاپ، ھەركۈنى ئەتىگەن ۋە كەچتە ئىستېمال قىلدۇرۇلسا سۈيدۈك ھەيدەيدۇ، يۆتەلنى پەسەيتىدۇ.5رېتسىپ: قوينىڭ قۇيرۇقىنى كالىنىڭ سۈتى بىلەن پىشۇرۇپ ئەتىگەن ۋە كەچتە يېگۈزۈپ بېرىلسە يۆتەلنى پەسەيتىدۇ.6رېتسىپ: ئامۇت ئۇرۇقىدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ قاينىتىپ ئەتىگەن ۋە كەچتە ئىچكۈزۈپ بېرىلسە يۆتەلنى پەسەيتىدۇ.7رېتسىپ: جۇۋىنىدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ، سۈتتە قاينىتىپ، ئاندىن سوقۇپ تالقانلاپ ئەتىگەن ۋە كەچتە يېگۈزۈپ بېرىلسە يۆتەلنى پەسەيتىدۇ.8رېتسىپ: بادام مېغىزى ۋە ئاق كۆكناردىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ، يۇمشاق سوقۇپ مۇۋاپىق مىقداردا ناۋات قوشۇپ ئەتىگەن ۋە كەچتە ئىستېمال قىلدۇرۇلسا يۆەلنى پەسەيتىدۇ.9رېتسىپ: ئۆپكە ياللۇغى سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان بولسا، كۆك كىشمىش ئۈزۈمدىن 30 گرام، كۆكنار ئۇرۇقىنىڭ ئېقى، قىزىل گۈل ۋە بىنەپشىدىن 15 گرامدىن ئېلىپ قاينىتىپ سۈزۈپ ئازراق شېكەر سېلىپ، شەربەت تەييارلاپ بالىنىڭ يېشى ۋە سالامەتلىك ئەھۋالىغا قاراپ مۇۋاپىق مىقداردا كۈنىگە ئۈچ قېتىمدىن ئىچكۈزۈپ بېرىلسە ياللۇغ قايتۇرىدۇ. بەلغەم بوشىتىپ، يۆتەلنى پەسەيتىدۇ. ئىششىق ياندۇرىدۇ.10رېتسىپ: يۆەل كونىراپ قالغان ۋە يۆتىلىشى بىلەن قۇسۇۋېتىدىغان ئەھۋال كۆرۈلگەندە كۈندۇر، باقىلە ئۇنى، بىھى ئۇرۇقى، چۈچۈكبۇيا يىلتىزى قىيامى، كەتىرا، گۈلبىنەپشە ۋە تەرەنجىبىندىن ئۈچ گرامدىن، ئۇرۇقىدىن ئايرىلغان قۇرۇق قىزىل ئۈزۈمدىن تۆت گرام، رۇمبەدىيان ۋە ئاچچىق بادام مېغىزىدىن بىر گرام، شېكەردىن ئۈچ گىرام ئېلىپ، يۇمشاق سوقۇپ تالقانلاپ ئىسپىغۇل لۇئابى بىلەن يۇغۇرۇپ، ماش چوڭلۇقىدا ھەب تەييارلاپ ئانا سۈتى بىلەن ئېرىتىپ ھەر تۆت سائەتتە بىر دانە يېگۈزۈلسە ياللۇغ قايتۇرۇپ بەلغەم بوشىتىپ يۆتەلنى پەسەيتىدۇ.مۇرەككەپ دورىلار بىلەن داۋالاشتا: بىنەپشە شەربىتى، لوئوقى بادام، سوفۇپى سوئال، ھەببى سوئال قاتارلىق دورىلار ئەھۋالغا قاراپ تەڭشەپ بېرىلىدۇ.دىققەت قىلىدىغان ئىشلار: يۇمشاق، ئوڭاي سىڭىدىغان تاماقلاردىن ۋە قايناقسۇنى كۆپرەك بېرىپ، كالا گۆشى، لازا، ئاچچىقسۇ قاتارلىق قورىغان تاماقلاردىن پەرھىز قىلدۇرۇلىدۇ.بالىلاردىكى پەي يۇلۇن قېتىپ قېلىش كېسىلىكۆرۈلىشى : 322581 قېتىم
|
نۇربەك بەكباۋ: وتارلىق سانا: مۇسىلمان بولا تۇرا ءوز باۋىرىمەن قالاي سوعىستى؟ ادىرنا ۇلتتىق پورتالىنۇربەك بەكباۋ: وتارلىق سانا: مۇسىلمان بولا تۇرا ءوز باۋىرىمەن قالاي سوعىستى؟ءالجيردى فرانتسۋزدار 150 جىلداي بيلەپتوستەگەن ۋاقىتتا جەرگىلىكتى ارابتار اراسىندا 3 تاپ پايدا بولدى.1 تولىق فرانتسۋزدانعان ارابتار. بۇلار فرانتسۋزشا سويلەپ، حريستياندىقتى ۇستاندى. مەتروپوليا بۇلاردى چەرنونوگيە قارا سيراقتار،دەستى. نەمەسە ەۆاليۋە ەۆوليۋتسيالانعان دەگەن. ەليتا وسىلار بولدى. بۇلاردىڭ سانى تىمتىم از بولدى.2 مۇسىلمان ءدىنىن ساقتاعان، بىراق ءفرانتسۋزتىلدى ارابتار. بۇلاردى حاركا دەپ اتادى. كىشكەنتاي كاسىپكەرلەردەن، ازداپ كاپيتالى بار ادامداردان تۇردى. قالاعا كوشىپ كەلگەن ارابتىڭ كوبىسى اقىرىنداپ حاركاعا اينالۋشى ەدى. حاركا ارابتىڭ حاراكا ياعني ارەكەت ەتۋشى، پىسىق،دەگەن سوزىنەن شىققان.3 اسسيملياتسياعا ۇشىراماعان، ءدىنىءتىلىن ساقتاعان ارابتار. حالىقتىڭ 90. ەڭ تومەنگى كەدەيكەپشىك تاپ. ەشقانداي بيلىگى جوق.195462 جىلدارى ۇلتشىل ارابتار ءالجيردىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن سوعىس باستايدى عوي. وسى ازاتتىق ايقاسىندا ءفرانتسۋزتىلدى حاركالار وتارشى ارمياعا جاقتاسىپ كەتەدى. جاقتاسىپ قانا قويماي، تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن ارابتىڭ ۇلتشىل جاساقتارىن اياۋسىز تالقانداۋمەن اينالىسقان دا، نەگىزىنەن وسى ءفرانتسۋزتىلدى ارابتار ەدى.كەيىن الەۋمەتتانۋشى عالىمدار، وسى فەنومەندى زەرتتەيدى عوي. مۇسىلمان بولا تۇرا، اراب بولا تۇرا حاركالار قالايشا ءوز باۋىرلارىمەن، ءوز حالقىمەن سوعىستى،دەپ. سويتسە، ءتىلى فرانتسۋز ارابتار بوگدە ۇلتقا اينالىپ ۇلگەرگەن ەكەن. مەنتاليتەت تۇرعىسىنان دا، باسقا تۇرعىدان دا وزدەرىن جەرگىلىكتى ارابتاردان جوعارى سانايتىن، امالسىز ارابتار ەدى، بۇلار.الجير تاۋەلسىزدىك العاندا، حاركالار فرانتسيا بيلىگىنە وزدەرىن الىپ كەتۋدى سۇراپ، جالىنۋمەن بولادى. نە بولدى دەيسىز؟ الجيردەگى 2 ميلليون ءفرانتسۋزتىلدى اراب پاريج ءۇشىن كادىمگى ارابتان ايىرماسى جوق ەدى. تەك 10 مىڭىن عانا كوشىرىپ الادى. ولارعا ازاماتتىق بەرمەي، لاگەرلەردە بوسقىن سياقتى ۇستايدى. گەتولاردا، كەدەي رايونداردا تۇرىپ كەلدى. تەك بيىل عانا الگى حاركالارعا ارداگەر مارتەبەسىن بەرىپ، كومپەنساتسيا تولەي باستاپتى.
|
21 قازان 07:48نۇرسۇلتان. قازاقپارات قازاقپارات ح ا ا ادەتتەگىدەي وقىرمان نازارىنا الەمدىك اقپارات كوزدەرىنە شولۋىن ۇسىنادى.سيفرلىق تەحنولوگيا داۋىرىندە ناسيحات قالاي جۇرگىزىلەدى؟ قازىرگى زاماندا كەز كەلگەن مەكەمە حالىقتى وزدەرى قالاعان دەرەككە سەندىرە الادى. جاڭالىقتاردى تۇتىنۋ ساۋداعا اينالعان سيفرلىق تەحنولوگيا داۋىرىندە قوعامدىق پىكىردى باسقارۋ امالدارى وزگەردى. ءتىپتى، بۇعان نەمەسە سەكىلدى باسىلىمدار دا بۇل پروبلەماعا ۇلەس قوسۋى مۇمكىن، دەپ جازادى .اۆتور تسەل ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلوسوفى، پروپاگاندا قالاي جۇمىس ىستەيدى كىتابىنىڭ اۆتورى دجەيسون ستەنليدەن سۇحبات العان. فيلوسوفتىڭ ايتۋىنشا، ناسيحات جۇرگىزۋ قوعاممەن بايلانىس جانە ماركەتينگ سالالارىمەن تىعىز بايلانىستى.اقپاراتتىق كەڭىستىك كەڭەيگەن سايىن، شىنايىلىق تا ازايا باستايدى. ناسيحات پروبلەماسى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قۇرىلىمىنان تۋىندايدى. سەبەبى ولار كوممەرتسيالىق ستيمۋلمەن جۇمىس ىستەگەندىكتەن، ولاردىڭ شىنايىلىعىنا سەنۋگە بولمايدى، دەيدى سپيكەر.ۇشاقتا ۇزاق ۇشۋ دەنساۋلىققا زيان ۇشاقتا ۇزاق ۇشقان جولاۋشىلار مەن ەكيپاج مۇشەلەرى دەنساۋلىققا زيان ساۋلەگە ۇشىرايدى، دەپ جازادى .ۇشاقتا ۇزاق ۇشقاندا، مىسالى، ا ق شتان جاپونياعا ۇشۋ قۋاتتى كۇن ساۋلەلەنۋىنىڭ جىلدىق نورماسىنان ءجۇز ەسە اسىپ تۇسەدى. بۇل دەنساۋلىققا وتە زيان، دەپ جازادى اۆتورلار.زەرتتەۋدى گەوفيزيك عالىمدار جۇرگىزگەن. ولاردىڭ ايتۋىنشا، ساۋلەلەندىرۋ دوزاسىنىڭ قۋاتى حالىقارالىق ستاندارتتار بويىنشا جىلىنا 1 ميلليزيۆەرتتەن اسپاۋى كەرەك. ال ون كيلومەتر بيىكتىكتە كۇن شىعىپ تۇرعاندا بۇل ساعاتىنا 24 ميكروزيۆەرتتى قۇرايدى.ياعني، ۇشاقتا 20 ساعات ۇشقاندار جىلدىق نورمادان ءجۇز ەسە كوپ ساۋلەلەنۋگە ۇشىرايى، دەيدى عالىمدار.الەمدەگى ەڭ ۇلكەن تۇرمە جابىلاتىن بولدى ا ق ش تىڭ نيۋيورك شتاتى رايكەرس ارالىندا ورنالاسقان الەمدەگى ەڭ ۇلكەن تۇرمەنى جابۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. بيلىك تۇزەتۋ كالونياسىنىڭ ورنىنا برۋكلين، كۋينس، برونكس پەن مانحەتتون ارالدارىندا شاعىن تۇرمەلەر اشپاق، دەپ جازادى .باسىلىمنىڭ حابارلاۋىنشا، قالالىق كەڭەس رايكەرس تۇرمەسى قاتىگەزدىكتىڭ سيمۆولىنا اينالعانىن، جاپپاي قاماۋ ساياساتىنىڭ ءساتسىز بولعانىن، قالا ودان قۇتىلۋ ءۇشىن قاجەتتى شارالاردى قابىلداۋ كەرەكتىگىن ايتقان. سونىمەن قاتار بيلىك وكىلدەرى بۇل تۇرمەنىڭ جابىلۋى تۇتقىندار سانىن ازايىپ، قىلمىس دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋىنە اسەر ەتەدى دەپ بولجاپ وتىر. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، تۇتقىنداردى ارالدان كوشىرۋ جوسپارىنا 8 ميلليارد دوللار جۇمسالادى.الەمدەگى ەڭ كوپ بالالى انانىڭ 44 بالاسى بار گەنەتيكالىق ەرەكشەلىگى بار ايەل 23 جىلدا 44 بالا تۋىپ، الەمدەگى ەڭ كوپ بالالى انا اتانىپ وتىر. وسى اپتادا دارىگەرلەر وعان وپەراتسيا جاساپ، ايەلدى بەدەۋ قىلدى، دەپ جازادى.ۋگاندا تۇرعىنى 36 جاستاعى ماريام ناباتانزي 23 جىلدا 44 بالانى ءوزى بوسانعان. ونىڭ سيرەك كەزدەسەتىن گەنەتيكالىق ەرەكشەلىگى بار. ول العاشقى ەگىزدەرىن ول 13 جاستا بوسانعان. ال وزىنەن 28 جاس ۇلكەن كۇيەۋى وتباسىن تاستاپ كەتكەن، دەپ جازادى باسىلىم. اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، ايەل التى رەت ەگىز، ءتورت رەت ۇشەم، بەس رەت ءتورت بالانى دۇنيەگە اكەلگەن.23 جاستا ونىڭ 25 بالاسى بولعان. سول كەزدەن باستاپ ول دارىگەرلەرگە بالا تۋۋ قابىلەتىنەن ايىرىلعىسى كەلەتىنىن ايتىپ جىلاپ كەلگەن. ءبىراق وپەراتسيا جاساۋدىڭ ءساتى ەندى ءتۇسىپ، ايەل بەدەۋ بولدى، دەپ جازادى اۆتور.ۇلى بريتانيا پارلامەنتى تى كەيىنگە قالدىردى ۇلى بريتانيا پارلامەنتى ۋاقىتىن كەيىنگە شەگەرۋگە داۋىس بەردى، دەپ جازادى .باسىلىمنىڭ حابارلاۋىنشا، 322 دەپۋتات ۋاقىتىن كەيىگە شەگەرۋدى سۇراۋىن قولداپ داۋىس بەرسە، 306 دەپۋتات قارسى بولعان. دەگەنمەن، داۋىس بەرۋ ناتيجەسىنە قاراماستان پرەمەر مينيستر بوريس دجونسون ەۋرووداقتان برەكسين ۋاقىتىن كەيىنگە شەگەرۋدى سۇرامايتىنىن مالىمدەدى.ۇلى بريتانيا ەۋرووداقتان 31 قازان كۇنى قالايدا شىعادى، دەدى بوريس دجونسون.ايتا كەتۋ كەرەك، ەگەر ۇلى بريتانيا ەۋرووداقتان كەلىسىمسىز شىعاتىن بولسا، بۇل مەملەكەتكە ۇلكەن شىعىن كەلتىرەدى، سونىمەن قاتار ەكونوميكاسىنا تيگىزەتىن زاردابى زور.
|
چۈشۈرۈش ھەقسىز چۈشۈرۈش 2.80 سىزنىڭ كەڭ مېدىيا ئارخىپى بىلەن سىز ئىزدەۋاتقان كىنو ، ئويۇن ۋە مۇزىكا ھۆججەتلىرىنى تېزلىكتە تېپىشىڭىزغا ياردەم بېرىدۇ. ئىشلەتكۈچىلەرگە قولايلىق كۆرۈنمە يۈزى بولغان بۇ پروگرامما ئارقىلىق سودا ئاسان ۋە تېز تاماملىنىدۇ.ئىلغار سۈزگۈچ تاللانمىلىرى بىلەن كىنو ، مۇزىكا ، ئويۇن ۋە پروگرامما تۈرىگە ئايرىلغان ھۆججەتلەرنى تېزلا تاپالايسىز. سىز ئىزدەۋاتقان مېدىيا ھۆججەتلىرىنى تاپقاندىن كېيىن ، چۈشۈرۈش تېزلىكتە باشلىنىدۇ. نىڭ چۈشۈرگەن ھۆججەتلىرىڭىزنى ئىجرا قىلىدىغان توپلاشتۇرۇلغان مېدىيا قويغۇچ بار. بۇ مېدىيا قويغۇچ ئارقىلىق چۈشۈرۈلگەن ھۆججەتلەرنى توردا قويالايسىز. پروگراممىنىڭ ئىچىدىن چۈشۈرۈلگەن كىنو ۋە مۇزىكىلارنى ئىجرا قىلالايسىز.ئۇنىڭ ئىز قوغلاش قورالىغا رەھمەت ، چۈشۈرۈش سۈرئىتى ئەڭ تېز ۋە ئەڭ ئالقىشقا ئېرىشكەن ھۆججەتلەرنى تاللىيالايسىز. مېدىيا ئامبىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. چۈشۈرۈلگەن مېدىيا ھۆججىتى بىلەن ئۆزىڭىزنىڭ ئارخىپىنى ئورۇنلاشتۇرالايسىز. ئىلغار ئىزدەش سۈزگۈچ ھۆججەتلەرنى تېز زىيارەت قىلالايدۇ. ئەگەر سىز ئىزدەۋاتقان مېدىيا ھۆججەتلىرىنى ئاسانلا تاپماقچى ۋە تېز چۈشۈرمەكچى بولسىڭىز ، پروگراممىسىدىن ياردەمگە ئېرىشەلەيسىز.ئەڭ يېڭى يېڭىلاش: 09122021بۈگۈنكى كۈندە ، ھۆججەت پىرىسلاش پروگراممىلىرى ئىچىدىكى ئەڭ ياخشى ئىقتىدارغا ئىگە ئەڭ... سىن ئىشلەش جەريانىنى ئاددىيلاشتۇرۇش ئۈچۈن لايىھەلەنگەن ۋاقىت ئۇقۇمى بىلەن...
|
سانت لۇكىئا تەيۋەن بىلەن خىتاي ئارىسىدا دىپلوماتىيە تالاشتارتىشىدا قالدى ئۇيغۇرسەيشەنبە كۈنى سانت لۇكىئا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى، سانت لۇكىئانىڭ تەيۋەن بىلەن دىپلوماتىك ئالاقە ئورنىتىش ئارزۇسىنى ئىپادىلىگەن ئىدى.شۇنىڭ بىلەن خىتاينىڭ سانت لۇكىئادا تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىسى مەزكۇر دۆلەتنىڭ باشلىقلىرى بىلەن كۆرۈشۈشنى جىددىي تەلەپ قىلىپ، سائىنت لۇكىيانىڭ خىتاي بىلەن بولغان دىپلوماتىك مۇناسىۋەتلىرىنى ساقلاپ قېلىشقا ئۇرۇندى. چارشەنبە كۈنى خىتاينىڭ سائىنت لۇكىئادىكى ئەلچىخانا باياناتچىسى بىل ياڭ بىرلەشمە ئاگېنتلىقىغا مۇنداق دېگەن: بىز ئۇلار بىلەن قولىمىزدا ۋاقىت بار پەيتىدە بىۋاستە كۆرۈشۈشنى خالايمىز .سائىنت لۇكىئانىڭ باش مىنىستىرى نىڭ پارتىيىسى تەيۋەن بىلەن 13 يىل مۇناسىۋەت ساقلاپ كەلگەن بولۇپ، ئۇنىڭ پارتىيىسى 1996 يىلى ئەمگەك پارتىيىسى تەرىپىدىن مەغلۇپ قىلىنغان.سائىنت لۇكىئا 168مىڭ نوپۇسقا ئىگە. سائىنت لۇكىئا 1984 يىلى تەيۋەن بىلەن دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتقان بولسىمۇ، 1997يىلى خىتاي بىلەن مۇناسىۋەت ئورنىتىش ئۈچۈن تەيۋەندىن قول ئۈزگەن ئىدى.تەيۋەن تاشقى ئىشلار مىنىستىرى خۇئاڭ جىفاڭ مۇنداق دېدى: بىز خىتاينىڭ بۇنىڭغا نىسبەتەن كۈچلۈك قارشىلىق كۆرسىتىدىغانلىقىنى بىلەتتۇق، ئەمما سائىنت لۇكىئانىڭ خىتاي بىلەن دىپلوماتىك مۇناسىۋەتنى ئۈزىشنى تەلەپ قىلمىغان ئىدۇق.بىرلەشمە ئاگېنتلىقىنىڭ 27 ئاپرىل بەرگەن خەۋىرىدە قەيت قىلىنىشىچە، خىتاي ۋە تەيۋەن دوللار دىپلوماتىيىسى نى قوللىنىپ، ياردەم ۋە قۇتقۇزۇش ئىشلىرى بىلەن تەمىنلەش ئارقىلىق ئىتتىپاقداشلارنى ئۇتۇشقا تېرىشىپ كەلمەكتە ئىكەن. جۈمەقىرغىزىستان خىتاي ھەمكارلىقىنىڭ 15 يىللىقى خاتىرىلەندى
|
2015يىللىق خىزمەت پىلانىيوللىغۇچى: يوللىغان ۋاقتى:201584 12:02:28ئاۋاتلىقى:1677قېتىم2015يىللىق ھەم بۇندىن كېيىنكى بىر مەزگىللىك خىزمەتلەرنىڭ مۇھىم نۇقتىسى.مىللىي سودا ئۇيۇشمىسىنىڭ 2015يىللىق ھەم بۇندىن كېيىنكى بىر مەزگىللىك خىزمەتلەرنىڭ بىر پۈتۈن ئىدىيىۋى يولى تۆۋەندىكىچە: پارتىيە 18قۇرۇلتىيى، 18 قۇرۇلتاينىڭ 3 ھەم 4 قېتىملىق ئومۇمىي يىغىنىنىڭ روھىنى ئۆزىمىزنىڭ خىزمەت يېتەكچىسى قىلىپ، ئىككىنچى قېتىملىق مەركەزنىڭ شىنجاڭ خىزمىتى سۆھبەت يىغىنىنىڭ روھىنى ئەستايىدىل ئۆگىنىپ ئىزچىللاشتۇرۇپ، ئەزا ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىش، كارخانا ئۈچۈن خىزمەت قىلىش، جەمئىيەت ئۈچۈن خىزمەت قىلىش تەك ئاساسى مەقسەتتە چىڭ تۇرۇپ، ئۇيۇشمىنىڭ 2012يىلدىن 2016يىلغىچە بولغان بەش يىللىقخىزمەت پىلانىنى چۆرىدەپ، مۇلازىمەتنى كۈچەيتىش، ئەزالارنى ئۇيۇشتۇرۇش، پىكىر ئالماشتۇرۇشنى كۈچەيتىش، ئۆزئارا بىرلىكتە ئىلگىرىلەش، ئەزالارنى تەرەققىي قىلدۇرۇش، قوشۇننى زورايتىش، بەنزىنى ياخشى قۇرۇپ، قوشۇنغا ياخشى يېتەكچىلىك قىلىش نى خىزمەتلەرنىڭ ئاساسى قىلىمىز. ئەزالارنىڭ رازى بولۇش بولماسلىقى، قارشى ئېلىش ئالماسلىقى نى خىزمەت ئۈنۈمىنى باھالاشنىڭ مۇھىم ئۆلچىمى قىلىمىز. يول ئېچىپ يېڭىلىق يارىتىپ، ئۇيۇشما خىزمىتىنىڭ يېڭى بىر باسقۇچقا يېتىشىنى ھەقىقىي ئىلگىرى سۈرىمىز.بىرىنچى، پۇرسەتنى چىڭ تۇتۇپ، مىللىي كارخانىلارنىڭ ئۈزلۈكسىزتەرەققىي قىلىپ زورىيىشىنى ئىلگىرى سۈرىمىز.ھازىر شىنجاڭ مۇنداق ئۈچ چوڭ ئىقتىسادىي تەرەققىيات پۇرسىتىگە يۈزلەنمەكتە:بىرىنچى، 2013يىل 12ئاينىڭ 19كۈنى، مەركىزىي سىياسىي بيۇرۇ دائىمىي ھەيئەتلەر يىغىنى ئېچىپ، مەخسۇس شىنجاڭدىكى خىزمەتلەرنى تەتقىق قىلدى. يېڭى ۋەزىيەتتىكى شىنجاڭ خىزمەتلىرىنىڭ يېتەكچى ئىدىيەسى ۋە مۇھىم ۋەزىپىسىنى ئايدىڭلاشتۇرۇپ، شىنجاڭ ئىقتىسادىنىڭ ھالقىما تەرەققىياتى ۋە ئەبەدىي ئامانلىقى ئۈچۈن زور كۈچ ئېلىپ كەلمەكتە؛ ئىككىنچى، دۆلەت يىپەك يولى ئىقتىسادىي رايونىنى قۇرۇش ئىستىراتېگىيەلىك قارارىنى چىقاردى، شىنجاڭ دەل بۇ ئىقتىسادىي رايوننىڭ مەركىزى؛ ئۈچىنچى، 18قۇرۇلتاي 3ئومۇمىي يىغىنى چوڭقۇر ئىسلاھات ئېلىپ بېرىشتىكى مۇھىم قارارلارنى چىقاردى. پارتىيە ۋە ھۆكۈمەت 2020يىلدىن بۇرۇنقى ھەر ساھەلەرنىڭ ئىسلاھات پىلانىنى ئومۇميۈزلۈك ئورۇنلاشتۇردى، ئىسلاھاتنىڭ پايدىسى كەلگۈسىدە ئۈزلۈكسىز نامايەن بولىدۇ.مىللىي سودا ئۇيۇشمىسى بۇ تەرەققىيات پۇرسەتلىرىنى ياخشى تەتقىق قىلىپ، مىللىي كارخانلىرىنىڭ ئارتۇقچىلىقىنى جارى قىلدۇرۇپ، كارخانىنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن ئاساس يارىتىمىز.شىنجاڭ مىللي سودا مەبلەغ سېلىش پاي چەكلىك شىركىتى باش دىرېكتور تەكلىپ قىلىپ، ئىگىلىك باشقۇرۇش خىزمىتى كونكرېت ئېلىپ بېرىپ، كارخانا رەھبەرلىك بەنزىسى قوشۇمچە ئىشلەيدىغان، خىزمەتكە يېتىشەلمەيدىغان ئەھۋالىنى ئۆزگەرتتى. ھازىر يېزا بازار بانكىسى ئىلتىماس قىلىش تۈرىنى يۈرگۈزۈشكە باشلىدى، شۇنىڭ بىلەن بىرۋاقىتتا، قىسقا مۇددەتلىك، كىچىك كۆلەملىك، تېز سۈرئەتتە تۇتۇش قىلغىلى بولىدىغان تۈرلەر توغرىسىدا ئىزدەنمەكتە. بۇ سەھنىدىن پايدىلىنىشقا قىزىقىدىغان ئەزا كارخانىلارنىڭ مەبلەغ سېلىش سېپىغا قوشۇلۇپ، غەلبىنىڭ مېۋىسىدىن ئورتاق بەھرىمەن بولۇشىنى ئۈمىد قىلىمىز.بىز يەنە بۇ سەھنىدىن پايدىلىنىپ، شىنجاڭ مىللىي سودا سارىيى، شىنجاڭ ئۆزگىچە يېمەكئىچمەك مەدەنىيەت مەركىزى قۇرۇش تۈرىگە ئىشلىتىلىدىغان يەرنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن داۋاملىق تىرىشچانلىق كۆرسىتىمىز. تەستىقتىن ئۆتكەن ھامان، ھەممە تەرەپنى بىرلەشتۈرۈپ مەبلەغ توپلاپ، بىر نىيەتتە ھەمكارلىشىپ ئىجرا قىلىمىز.ئىككىنچى، زور كۈچ بىلەن يېڭى ئەزالارنى قوشۇش خىزمىتىنى زور كۈچ بىلەن تەرەققىي قىلدۇرۇپ، مىللىي سودا ئۇيۇشمىسىنىڭ تەشكىلات قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىمىز.ئۆلچەمدە چىڭ تۇرۇش، سۈپەتكە كاپالەتلىك قىلىش، مۇھىم نۇقتىنى گەۋدىلەندۈرۈش، قۇرۇلمىنى ئەلالاشتۇرۇش پرىنسىپىغا ئاساسەن، خىزمەتنى كۈچەيتىپ، شىنجاڭدا تەسىرى بار مىللىي كارخانىلارنى ئۆزىمىزنىڭ سېپىگە قوشۇشقا تىرىشىمىز. ئۇيۇشما ئەزالىرىنىڭ سانى ھەم سۈپىتىنى كۆتۈرۈپ، مىللىي سودا ئۇيۇشمسى تەشكىلاتىنى ئاپتونوم رايوننىڭ مىللىي سودا ئىقتىسادىي تەرەققىيات ھالىتى ھەم سەۋىيىسىنى ئەكىس ئەتتۈرەلەيدىغان سەۋىيەگە يەتكۈزىمىز.ئۇيۇشمىمىز ئاپتونوم رايونلۇق ئالاقىدار ئورۇنلارغا دوكلات سۇندى. شىنجاڭنىڭ باشقا جايلىرىدا مىللىي سودا ئۇيۇشمىسى قۇرۇشنى پىلانلاپ، ئۇيۇشمىنىڭ رولىنى، تەسىرىنى زورايتىپ، ئۇيۇشما ئەزالىرىغا مۇلازىمەت قىلىش دائىرىسىنى كېڭەيتىمىز. ھازىر قۇمۇل مىللىي سودا ئۇيۇشمىسىنى قۇرۇش تەستىقلاندى. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، قوشنا سودا ئۇيۇشمىلىرى بىلەن بولغان ئالاقىنى كۈچەيتىپ، پىكىر ئالماشتۇرۇپ، ياخشى تەرەپلىرىنى ئۆگىنىپ، مىللىي سودا ئۇيۇشمىسىنىڭ خىزمەت سۈپىتى ھەم سەۋىيىسىنى يۇقىرى كۆتۈرىمىز. بۇ يىل يېڭىدىن 20 دىن 30 غىچە ئەزا كارخانا قوشۇشقا تىرىشىمىز.ئۈچىنچى، سىياسى ئۆگىنىشنى كۈچەيتىپ، چوڭقۇر تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىپ، كارخانىلارنى ئۇچۇر مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيمىز.دۆلەتنىڭ مىللىي كارخانىلارنى يۆلەيدىغان سىياسەت، بەلگىلىمىلىرى كۆپ، بولۇپمۇ ئاز سانلىق مىللەتلار رايونلىرىدا، تېخىمۇ كۆپ ئېتىبار بېرىش سىياسەتلىرى بار، بىز بۇ خىل سىياسەتلەرنى يىغىپ، رەتلەپ تەتقىق قىلىمىز. مالىيە مىنىستىرلىقى، سودا ئىشلار مىنىستىرلىقى ھەم باشقا ئورۇنلارنىڭ ھەر يىلى تۈر ئۈچۈن چىقارغان تۆۋەن ئۆسۈملۈك قەرىز بېرىش، ئۆسۈمسىز قەرىز بېرىش، ھەقسىز پۇل ئاجرىتىش سىياسەتلىرى بار. ئۇيۇشما بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن بىزنىڭ بۇ تەرەپتىكى تەتقىقاتىمىزدا يەنىلا يېتەرسىزلىكلەر ساقلانماقتا، بۇندىن كېيىن بۇ جەھەتلەردىن داۋاملىق كۈچەيتىپ، ئۇيۇشما ئەزالىرى ئۈچۈن ۋاقتىدا ئۇچۇر مەسلىھەتچىلىكى، مەبلەغ توپلاش، ۋاسىتىچىلىك قاتارلىق مۇلازىمەتلارنى تەمىنلەيمىز.تۆتىنچى، ئەزا كارخانىلارنى زىيارەت قىلىپ چۈشىنىپ، كارخانىنىڭ تەرەققىياتىغا تۆھپە قوشىمىز.ئاساسىي قاتلامنى ئاكتىپلىق بىلەن تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىپ ۋە زىيارەت قىلىپ، كارخانا يولۇققان قىيىنچىلىقنى چۈشىنىپ، كارخانىنىڭ پىكىر تەلەپلىرىنى ئاڭلايمىز. كارخانىلار ئوتتۇرىغا قويغان ئورتاق مەسىلىلەرنى تەتقىق قىلىپ، ئاپتونوم رايونلۇق پارتكومغا، ئاپتونوم رايونلۇق ھۆكۈمەتكە ۋە ئالاقىدار ئورۇنلارغا مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى ۋاقتىدا ئىنكاس قىلىمىز.مەلۇم ئۇيۇشما ئەزالىرىنىڭ بولۇپمۇ خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىللىرى ھەم سىياسى كېڭەش ئەزالىرى رولىدىن، خەلق قۇرۇلتىيى، سىياسى كېڭەش قاتارلىق قانۇنلۇق يوللاردىن پايدىلىنىپ، مىللىي كارخانىلارنىڭ ئورۇنلۇق تەلەپلىرىنى ئىنكاس قىلىمىز. شەرتلىرى ھازىرلانغان پىكىرلەر ئۈچۈن تەكلىپ لايىھىسى قۇرۇپ، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيىغا، سىياسى كېڭەش يىغىنلىرىغا سۇنۇپ، ئالاقىدار ئورۇنلارنى ھەل قىلىشقا ئۈندەيمىز.بەشىنچى، تەربىيىلەش ۋە كارخانا زىيارىتى ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئۇيۇشمىغا ئەزا كارخانىلارنىڭ رىقابەتلىشىش كۈچىنى ئاشۇرىمىز.ئۇيۇشما مۇلازىمەت خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەش، كارخانىلارنىڭ خىيىم خەتەرگە تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارىنى ئاشۇرۇش، يېڭى ۋەزىيەتكە، يېڭى ۋەزىپىگە، يېڭى تەلەپلەرگە ئاكتىپلىق بىلەن ماسلىشىش ئۈچۈن، ئۇيۇشمىغا ئەزا كارخانىلارنىڭ رىقابەتلىشىش كۈچىنى ئاشۇرۇشقا تىرىشىمىز، بۇ ئۆگىنىش تىپىدىكى ئۇيۇشما قۇرۇش ھەم ئۇيۇشمىنىڭ ئەزالار ئۈچۈن ياخشى مۇلازىمەت قىلدۇرۇشنىڭ تەلىپى. شۇنىڭ ئۈچۈن، ئۇيۇشمىمىز ئۆز رولىنى ئاكتىپلىق بىلەن جارى قىلدۇرۇشنى چىقىش نۇقتىسى قىلىپ، ئەزا كارخانىلارنىڭ باشقۇرغۇچىلىرىنى ئۇيۇشتۇرۇپ تەربىيىلەش ئېلىپ بېرىپ، كەسىپنى تېخىمۇ ياخشى ئىگىلىتىپ ھەم پۇختىلاپ، ساپانى يۇقىرى كۆتۈرۈش ئىقتىدارى جەھەتتىن ئەمەلىي ئۈنۈمنى قولغا كەلتۈرۈپ، يېڭى ۋەزىيەت ھەم ۋەزىپە تەلىپىگە ئۈنۈملۈك ماسلىشىپ، تىرىشچانلىق كۆرسىتىپ، بۇ يىل ئىككى، ئۈچ قارار تەربىيىلەش كۇرسى ئۇيۇشتۇرۇشنى قولغا كەلتۈرىمىز.ئۇيۇشما شەرت شارائىت ھازىرلاپ، ئۇيۇشما ھوقۇقنى قوغداش بۆلۈمى قۇرىدۇ، بۇ بۆلۈم ئۇيۇشما ئەزالىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق مەنپەئىتىنى قوغدايدىغان، ئۇيۇشما ئەزالىرى ئۈچۈن قانۇندىن مەسلىھەت بېرىدىغان ئورۇن. پارتىيە ۋە دۆلەتنىڭ غەيرى ئومۇمىي مۈلۈكچىلىك ئىگىلىكىنى تەرەققىي قىلدۇرىدىغان فاڭجىنسىياسەتلىرىنى ئەستايىدىل تەتقىق قىلىپ، ئۇيۇشما ئەزالىرىنىڭ ئىجرا قىلىشغا پائال يېتەكچىلىك قىلىدۇ. ھەر خىل سىياسەت، قانۇن، نىزاملارنى ئۆگىنىش تەربىيىلەش خىزمىتىنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئۇيۇشما ئەزالىرىنىڭ قانۇنىي ساپاسىنى يۇقىرى كۆتۈرۈپ، كارخانىنى قانۇنلۇق باشقۇرۇش، قانۇن بويىچە ئىش بېجىرىش ئېڭىنى كۈچەيتىپ، ئەزالارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ.ئەزا كارخانىلارنىڭ ئەھۋالىغا ئاساسەن، قاراتمىلىققا ئىگە مۇلازىمەت بىلەن تەمىنلەپ، ھەرخىل شەكىلدىكى پائالىيەتلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، دوستلۇقنى، كارخانىلار ئوتتۇرىسىدىكى پىكىر ئالماشتۇرۇشنى كۈچەيتىپ، تەرەققىيات قەدىمىنى ئىلگىرى سۈرىمىز. ئەگەر بۇيىل پۇرسەت يار بەرسە، ئۇيۇشمىمىز ئەزالارنى ئىچكىرىگە ۋە چەت ئەلگە چىقىپ ئېكىسكۇرسىيە قىلىش كۆزىتىش ئېلىپ بېرىشقا تەشكىللەپ، ئىچكىرى ۋە چەت ئەلدىكى كارخانىلارنىڭ كارخانا باشقۇرۇش تەجرىبىلىرىنى ئۆگىنىمىز.ئالتىنچى، شىنجاڭ خەلق رادىئو ئىستانسىسىدا شىنجاڭ كارخانىچىلار ساداسى پروگراممىسىنى داۋاملىق تەسىس قىلىپ، تور بېكەتنىڭ رولىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇپ، ئۇيۇشما ھەم ئۇيۇشمىغا ئەزا كارخانلارنىڭ تەشۋىقاتىنى كۈچەيتىمىز.مىللىي سودا ئۇيۇشمىسىنىڭ ئوبرازى مۇھىم بولغان شەكىلسىز مۈلۈك، مىللىي سودا كارخانلىرىنىڭ تەرەققىياتى ھەم يۆنىلىشى مۇقەررەر ھالدا جەمئىيەتنىڭ زور دىققەت ئېتىبارىنى قوزغايدۇ. شىنجاڭنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالى ۋە ھەرقايسى مىللەتلەرنىڭ ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن، 2015يىلى يەنە داۋاملىق ھالدا، شىنجاڭ خەلق رادىئو ئىستانسىسى بىلەن ھەمكارلىشىپ شىنجاڭ كارخانىچىلار ساداسى پروگراممىسىنى تەسىس قىلىمىز.بۇ پروگراممىدىن پايدىلىنىپ، ئەزا كارخانىلارنىڭ رىقابەت كۈچى ھەم ئۆز ئالدىغا يېڭىلىق يارىتىش ئىقتىدارىنى كۈچەيتىپ، ئۇيۇشمىغا ئەزا كارخانىلارنىڭ ئىگىلىك باشقۇرۇش سەۋىيىسىنى يۇقىرى كۆتۈرۈپ، ئاخبارات تاراتقۇ ۋاسىتىسىدىن پايدىلىنىپ، ئۇيۇشمىغا ئەزا كارخانىلار ۋە كارخانا باشقۇرغۇچىلارنىڭ قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئىتىنى قوغداپ، ئۇيۇشمىغا ئەزا كارخانىلارنىڭ ئۈزلۈكسىز ساغلام تەرەققىي قىلىشىنى ئىلگىرى سۈرىمىز.توربەتنىڭ ئەپچىل، قۇلايلىق بولۇش، ئىشلىتىلىشچان بولۇش ئالاھىدىلىكىگە ئېتىبار بېرىپ، دەل ۋاقتىدا ئۇچۇر تارقىتىپ، خىزمەتلەرنىڭ ئۈنۈملۈك بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىپ، ئەزالارنىڭ ھەممىسىنى قاتناشتۇرۇپ، تور بەتنىڭ ئۇيۇشما ۋە ئۇيۇشما ئەزالىرىنى تەشۋىق قىلىش رولىنى جارىي قىلدۇرىمىز.يەتتىنچى، ئۇيۇشما كاتىبات باشقارمىسىنىڭ ئىچكى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، كاتىبات باشقارمىسىنىڭ ئۇيۇشما ئەزالىرى ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىش رولىنى داۋاملىق مۇكەممەللەشتۈرىمىز.2015يىل ئۇيۇشما كاتىبات باشقارمىسى ئەمەلىي ئىش قىلىش، يۇقىرى ئۈنۈملۈك بولۇش، كەسپىي بولۇش، يېڭىلىق يارىتىش مەقسىتى بويىچە، ئۇيۇشما ئەزالىرى ئۈچۈن چوڭقۇر مۇلازىمەت قىلىش خىزمىتىنى داۋاملاشتۇرۇپ، ئىچكى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ئۇيۇشمىنىڭ ئوبرازىنى يۇقىرى كۆتۈرىدۇ.2015يىلى ئۇيۇشما داۋاملىق مۇلازىمەت كۆزنىكى، ھۆكۈمەت كارخانا ئوتتۇرىسىدىكى كۆۋرۈك، ئۇچۇر سۇپىسى قاتارلىق ئۈچ چوڭ ئىقتىدارىنى چۆرىدەپ خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرىدۇ. بۇ پىلانلارنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن، ھازىرقى خىزمەتچىلەرنىڭ ساپاسىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش بىلەن بىللە، يۇقىرى مۇئاش بىلەن ئىقتىساسلىقلارنى تەكلىپ قىلىپ، ئۇيۇشما كاتىبات باشقارمىسىنىڭ خىزمىتىنى كۈچەيتىدۇ.ئۇيۇشما ئەزالىرىغا تېخىمۇ ياخشى مۇلازىمەت قىلىش، خىزمەتنىڭ ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈش ئۈچۈن، كاتىبات باشقارمىسى قارىمىقىدا تۆۋەندىكى 6 ئورۇننى تەسىس قىلماقچى: مەمۇرىي باشقۇرۇش بۆلۈمى، ھوقۇقنى قوغداش مۇلازىمىتى بۆلۈمى، پائالىيەتپىلانلارنى ئورۇنلاشتۇرۇش بۆلۈمى، ئەزا تەشكىللەش بۆلۈمى، تۈر ھەمكارلىقى بۆلۈمى، جامائەت پاراۋانلىقى ئىشلىرى بۆلۈمى قاتارلىقلار. شۇنداقلا، جەمئىيەتتىن ھەر بىر بۆلۈمگە بىردىن بۆلۈم باشلىقى قوبۇل قىلىش خىزمىتىنى قانات يايدۇرماقچى، خىزمەتچى قوبۇل قىلىش ئېلانىنى ئالاقىدار تور بەتلەردە ئېلان قىلىندى، كۆپچىلىكنىڭ قوللىشىنى ئۈمىد قىلىمىز.سەككىزىنچى، مىللى كارخانىلارنىڭ پارتىيە قۇرۇلۇشى، مەدەنىيەت قۇرۇلۇشىنى قانات يايدۇرۇپ، جەمئىيەت پاراۋانلىقى ئىشلىرىغا ئاكتىپلىق بىلەن قاتنىشىمىز.ئاپتونوم رايونلۇق پارتىكومنىڭ پۇقراۋى كارخانىلارنىڭ پارتىيە قۇرۇلۇشى خىزمىتى توغرىسىدىكى تەلىپىگە ئاساسەن، يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارماقلاردىكى پارتىيە تەشكىلاتلىرىنىڭ ياردىمى، يېتەكلىشى ئاستىدا، شەرتلىرى توشقان ئۇيۇشمىغا ئەزا كارخانىلار ئىچىدە پارتىيە تەشكىلاتىنى قۇرۇشىنى تەلەپ قىلىمىز. ئۇيۇشما خىزمەتچىلىرى ئىچىدىن پارتىيەنى ھىمايە قىلىدىغان، ۋەتەننى سۆيىدىغان ئىلغار ئاكتىپلارنى تەربىيىلەپ يېتىشتۈرۈپ، پارتىيە ئەزالىرى قوشۇنىغا كىرگۈزىمىز.مەدەنىيەت ئاساسى بولمىغان كارخانا ھەقىقىي كۈچلۈك كارخانا بولالمايدۇ. ھەر قايسى ئەزا كارخانىلار چوقۇم سوتسىيالىستىك مەنىۋى مەدەنىيلىك قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، سوتسىيالىستىك يادرو قىممەت قارىشىنى جارى قىلدۇرۇپ، خىزمەتچىلەر ئۈچۈن ياخشى ئۆگىنىش شارائىتى يارىتىش، مول مەزمۇنلۇق جىسمانىي ۋە روھىي ساغلاملىققا پايدىلىق پائالىيەتلەرنى كۆپلەپ ، پائال قانات يايدۇرۇش، ئىلغار ئىدىيە بىلەن بىلەن، يېڭىچە ئەمگەك مۇناسىۋىتى توغرىسىدا ئاكتىپلىق بىلەن ئىزدىنىپ، خىزمەتچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق مەنپەئەتىگە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.ئۇيۇشمىمىز ئىجتىمائىي مەسئۇلىيىتىنى ئەستە چىڭ ساقلاپ، پاراۋانلىق ئىشلىرىغا كۆڭۈل بۆلىدۇ. ئۇيۇشمىمىز ھەم ئۇيۇشمىغا ئەزا كارخانىلار ئاپەتكە ئۇچرىغان رايوندىكى خەلققە، نامرات جايلاردىكى ئوقۇشسىز قالغان بالىلارغا، ئادالەت يولىدا پىداكارلىق كۆرسەتكەنلەرگە، خەيرىساخاۋەت ئورۇنلىرىغا كۈچىنىڭ يېتىشىچە ياردەم بېرىدۇ.قىسقىسى، بىز شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق مىللىي سودا ئۇيۇشمىسىنىڭ ئاساسىي مەقسىتىدە چىڭ تۇرۇپ، جۇڭگوچە ئالاھىدىلىككە ئىگە سوتسىيالىزىم ئۇلۇغ بايرىقىنى ئېگىز كۆتۈرۈپ، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسى ۋە ئۈچكە ۋەكىللىك قىلىش مۇھىم ئىدىيەسىنى يېتەكچى قىلىپ، ئىلمىي تەرەققىيات قارىشىنى چوڭقۇر ئىزچىللاشتۇرۇپ، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى رەھبەرلىكى، سوتسىيالىستىك تۈزۈم، مىللىي تېررىتورىيەلىك ئاپتونومىيە تۈزۈمى شۇنداقلا ھەر مىللەت خەلقى ئورتاق ئىتتىپاقلىشىپ كۈرەش قىلىش، شىنجاڭنى مۇقىم قىلىش ۋە ئورتاق گۈللەندۈرۈش، خەلقنى بېيىتىپ، چېگرىنى مۇستەھكەملەش ئىستراتېگىيەسىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇپ يولغا قويۇشتا قەتئىي چىڭ تۇرىمىز. پۈتۈن ۋۇجۇدىمىز بىلەن شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدىكى مىللىي سودا كارخانىلىرى ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىپ، ھۆكۈمەت بىلەن قويۇق ئالاقە ئورنىتىپ، مىللىي كارخانىلارنىڭ مىللىي ھوقۇق مەنپەئەتىنى قوغداپ، مىللىي كارخانىلارنى قانۇنلۇق تىجارەت قىلىپ، ئاڭلىق ھالدا بازار ئىقتىسادىي تەرتىپىنى قوغداشقا يېتەكلەپ، ياخشى ئوبراز تىكلەپ، بارلىق كۈچلەرنىڭ ئەۋزەللىكىنى تولۇق جارىي قىلدۇرۇپ، مىللىي كارخانىلارنىڭ ساغلاملىق، تەرتىپلىق تەرەققىي قىلىشىنى ئىلگىرى سۈرىمىز
|
دېۋەڭلىك كېسىلىگە ئاسان گىرىپتار بۇلىدىغان كىشىلەر . ياشانغانلار ساغلاملىقى دوختۇر ساغلاملىق تورىدېۋەڭلىك كېسىلىگە ئاسان گىرىپتار بۇلىدىغان كىشىلەرچېنىقمايدىغان ھورۇنلار ؛ بۇ خىل تۈردىكى ھەر كۈنى دەم ئېلىش خوشياقىدۇ، كۈنلىرىنى ئەھمىيەتسىز ئۆتكۈزىدۇ، تۇرمۇش رېتىمىدە ئۆزگىرىش بولمايدۇ،سېمىزلەر ؛ قۇبۇل قىلغان ئىسسىقلىق مىقدارى كۆپ كىشىلەرنىڭ بىلىش ئىقتىدارى توسالغۇغا ئۇچىراش خەۋىپى باشقىلارغا قارىغاندا 1.5 ھەسسە يۇقىرى بۇلىدۇ،ھاراقكەشلەر ۋە بەڭگىلەر ؛ ھاراقنى كۆپ ئىچىش چوڭ مېڭىدە قاننىڭ راۋان ئايلىنىشغا توسالغۇ بۇلىدۇ، بۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ بىلىش ئىقتىدارى توسالغۇغا ئۇچىرايدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە بەڭگىلەرنىڭ بىلىش ئىقتىدارى توسالغۇغا ئۇچىرىشى ئادەتتىكى باشقا كىشىلەرگە قارىغاندا 5 ھەسسە يۇقىرى بۇلىدۇ،مايلىق يىمەكلىكلەر ؛ گولاندىيەلىك مۇتەخەسىسلەر مۇنداق دېيشتى ؛ تەركىبىدە ياغ ، تۇيۇنغان ياغ كىسلاتاسى ۋە خولېتسىرىن كۆپ يىمەكلىكلەر ئادەمنى سەمىرىتىپ بىلىش ئىقتىدارىغا توسالغۇ بۇلىدۇ.ئالدىنقى ماقالىمىزدا يۈرەكنى قوزغىتىش ئەجەللىك يارىلىنىشنى پەيدا قىلمايدۇ تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى چىشى ناچار ئادەم دېۋەڭلىككە ئاسان گىرىپتار بولىدۇ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .چىشى ناچار ئادەم دېۋەڭلىككە ئاسان گىرىپتار بولىدۇ
|
وتكەن جىلدى قورىتىندىلاپ، حالىق الدىندا ەسەپ بەرگەن وبلىس اكىمى ومىرزاق شوكەەۆ وسىنداي دەرەكتەر كەلتىردى. ەكونوميكانىڭ باستى كورسەتكىشى بولىپ تابىلاتىن جالپى ونەركاسىپ ءونىمنىڭ كولەمى وتكەن جىلى 535،2 ملرد تەڭگە بولىپ، وبلىستا 258 ملرد تەڭگەنىڭ ءونىمى وندىرىلگەن. وڭىردە جۇمىس ىستەپ تۇرعان شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 141 مىڭعا جەتىپ، سوڭعى 2،5 جىلدا ولاردىڭ سانى 14 مىڭعا وسكەن. وسى سالادا 218 مىڭ ادام جۇمىسپەن قامتىلعان. بۇل سەكتوردا 555 ملرد تەڭگەنىڭ ءونىمى ءوندىرىلىپ، وتكەن كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 15،6عا ۇلعايدى. قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى باعدارلاماسى شەڭبەرىندە جالپى سوماسى 29 ملرد تەڭگە بولاتىن 287 جوبا قارجى ينستيتۋتتارىمەن قارجىلاندىرىلعان.بۇل باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋدا وڭىرلەر اراسىندا كوش باستاپ تۇرمىز. كاسىپكەرلەردىڭ وندىرىستىك قۋاتىن قولداۋعا باعىتتالعان بيزنەستىڭ جول كارتاسى 2025 مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ بيۋدجەتى 23عا ۇلعايىپ، 2،9 ملرد تەڭگەگە جەتتى. ناتيجەسىندە 400گە جۋىق كاسىپورىنعا قولداۋ كورسەتىلىپ، قارجىلاندىرىلدى. بيزنەساحۋالدى جاقسارتۋ مەن قولداۋ ماقساتىندا وبلىسىمىزدا بيزنەسكە ارنالعان ۇكىمەت بىرىڭعاي سەرۆيسى ىسكە قوسىلىپ، جۇمىس ىستەۋدە. كاسىپكەرلەرگە 33 مىڭنان استام قىزمەت تۇرلەرىن كورسەتىپ، 1 مىڭنان استام بيزنەس جوسپارلاردىڭ 78ى قارجىلاندىرۋ دەڭگەيىنە دەيىن سۇيەمەلدەندى. ناتيجەسىندە، وبلىسىمىز 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسىمەن بيزنەستى جۇرگىزۋ جەڭىلدىگى رەيتينگى بويىنشا رەسپۋبليكادا 1 ورىندى يەلەنىپ، بيزنەستى جۇرگىزۋ بويىنشا ۇزدىك ءوڭىر بولىپ اتاندى، دەدى ومىرزاق شوكەەۆ.بيىل بيزنەستىڭ جول كارتاسى 2025 جانە قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى باعدارلامالارى ارقىلى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن 70 ملرد تەڭگەگە جۋىق جەڭىلدەتىلگەن 6 نەسيەمەن قامتاماسىز ەتۋ جوسپارلانعان. بيزنەسكە ارنالعان ۇكىمەت بىرىڭعاي سەرۆيسى ارقىلى 40 مىڭنان استام قىزمەت كورسەتىپ، شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ سانىن 150 مىڭعا دەيىن جەتكىزۋ، وندىرىلەتىن ءونىم كولەمىن 900 ملرد تەڭگەگە دەيىن ۇلعايتۋ كوزدەلگەن. ورتالىق ازيا حالىقارالىق ساۋداەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعى ورتالىعىن قۇرۋ ماقساتىندا سارىاعاش اۋدانىندا 200 گەكتار اۋماققا ساۋدا ورتالىعىنىڭ قۇرىلىلىس سالۋ جوباسى ازىرلەنبەك.
|
ۇستازدى نەگە قوعامدىق جۇمىستىڭ كۇشىنە اينالدىردىق؟قوعام 2462 0 پىكىر 30 قاڭتار, 2017 ساعات 12:10قازىرگى ۋاقىتتا ۇستاز مارتەبەسى مەن بەدەلى، ونىڭ بىلىكتىلىگى جايلى وتاندىق باق بەتتەرىندە كوپ تالقىلاناتىن ماڭىزدى تاقىرىپقا اينالدى. ۇلت بولاشاعى ۇرپاق دەسەك، ۇرپاقتىڭ بولاشاعى ۇستازداردىڭ قولىندا ەكەنى قاي كەزدە دە بەلگىلى. سوندىقتان دا، كەيبىر سايتتار ۇستازدىڭ قوعامدىق ءومىرى تۋرالى جازادى، كەي ءبىرى ساباق بەرۋ ءادىسى مەن تاجىريبەسىن جازادى. ال بۇگىنگى ۇستاز تەگىن قوعامدىق جۇمىس كۇشىنە اينالدى، سەنبىلىكتەر دە، ءتۇرلى الەۋمەتتىككوپشىلىك جۇمىستار دا قوسالقى ماماننىڭ مىندەتىن اتقارىپ ءجۇر دەپ دابىل قاعاتىندار دا از ەمەس.كوپتەگەن باقىن وقىعان كەزدە ۇستازدار ومىردەگى ەڭ تومەنگى دەڭگەيدەگى جانە قۇقى بۇزىلعان قوعام مۇشەسى رەتىندە تانىستىرىلاتىن كورەمىز. دەگەنمەن، قازىرگى زاماندا ۇستاز دەگەنىمىز كىم جانە دارەجەسى قانداي دەگەن سۇراققا ناقتى جاۋاپ بەرەتىن ۋاقىتى كەلدى.وزىمىزدەن باستاساق، قازىرگى ورتا بۋىن وكىلدەرى، وقۋشى بولعان كەزدەرىندە اتاانالار تاراپىنان ۇستاز مارتەبەسى تۋرالى تاربيەلىك جۇمىستار جۇرگىزىلەتىن. سەبەبى، ءبىزدىڭ اتاانالارىمىزدىڭ نازارىندا، ۇستاز بەدەلى بيىك جانە ومىرلىك تاجىريبەسى باي، جوعارى ساۋاتتى مامان ەدى. ۇستازدى قادىرلەۋ جانە جوعارى باعالاۋ، بولاشاق ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە ماڭىزدى ەكەنىن اتاانالارىمىز تۇسىنگەن ەدى.وسىنداي تاربيە العان ءبىز ۇستازداردى قادىرلەپ، دارەجەسىن ودان ءارى كوتەرە ءتۇسۋىمىز قاجەتتى ەدى. كەرىسىنشە، ءبىز ۇستازداردى ءتيىستى دارەجەدە قادىرلەي المايتىن بولدىق. بۇعان نە سەبەپ؟ تاربيە ماسەلەسىندە ولقىلىلىق جىبەرىپ الدىق پا، الدە ۇستاز دەگەن اتقا كىر كەلتىرەتىن ۇستازدار كوبەيدى مە؟ جوق، بولماسا ۇستازدى مەنسىنبەيتىن شاكىرتتەر، ۇستازدىڭ كىم ەكەنىن تانىعىسى كەلمەيتىن اتاانا كوبەيدى مە؟شىنتۋايتىنا كەلگەندە، مۇنىڭ بارلىعى ءبىزدىڭ ۇستازدارىمىزدى جاندۇنيەسىن ءتۇسىنىپ، ءتيىستى دارەجەدە تانۋ مۇمكىندىگىن جىبەرىپ الۋىمىزدا. ياعني، ۇستازدارىمىزدى باقتا بەرىلەتىن اقپاراتتار ارقىلى عانا تانىپ بىلۋىمىزدە. قازىرگى ۋاقىتتاعى اتاانالار كوپشىلىگى جوعارى ءبىلىمدى، وقىعان نەمەسە وزدەرىن ءبىلىمدى سانايتىن ادامدار.دەسە دە كوبىمىزدىڭ ۇستازداردىڭ بەدەلى مەن بىلىكتىلىگى تۋرالى بىلەتىنىمىز تەك قانا باقتىڭ اينالاسىنداعى اقپاراتتار عانا. ارينە، قازىر مەكتەپكە، ۋنيۆەرسيتەتتەرگە بارساڭىز، ساباق بەرۋگە قاتىسىپ كورسەڭىز، ۇستازدىڭ جوعارى ءبىلىمدى جانە كاسىبي مامان ەكەنىن كورۋگە مۇمكىندىگىمىز بار. كابينەتتەردە ۇستاز جانە وقۋشى جەتىستىگى، كوركەمدىك ماتەريالدارمەن كورىنىپ تۇر. بۇل جەتىستىكتى كورەتىن ۇستازدار مەن وقۋشىلار عانا. ال، ۇستازدىڭ ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىن ناقتىلايتىن جانە جالعاستىراتىن اتاانانىڭ بۇل جەتىستىكتەردەن ەشقانداي حابارى جوق.ۇستاز تۋرالى اقپارات جەتىسپەۋشىلىكتەن ۇستازدى ءتيىستى دارەجەدە سىيلاي ءبىلۋ جەتىسپەيتىنى بەلگىلى. سوندىقتان، ۇستازدارىمىزدى كاسىبي جاعىنان جاڭاشا تانىتىپ، قوعامدا ۇستاز مارتەبەسىن وزگەشە تانىتۋدىڭ ۋاقىتى كەلدى. ولقىلىقتاردىڭ ورنىن تولتىرىپ، مۇعالىم بەدەلىن كوتەرۋدىڭ ناقتى جولدارىن كوپ بولىپ ويلاستىرساق ەكەن؟ مىسالى، سەرپىن مەديا اقپارات ورتالىعى وسى باعىتتاعى قىزمەتتەرى ۇلگى رەتىندە كورسەتۋگە بولادى!تەمىرحان بدىكوۆ، ارىس قالاسىنداعى ج.بايعۇتتيەۆ اتىنداعى ونەر مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسىزىكىريا زامانحانۇلى 28859
|
ەلىمىزدە كوروناۆيرۋستان 51 مەديتسينا قىزمەتكەرى قايتىس بولدى16 شىلدە, 13:20 786 0 جاڭالىقتار انار لەپەسوۆاەلىمىزدە كوروناۆيرۋس ىندەتىنەن 51 مەديتسينا قىزمەتكەرى كوز جۇمعان. بۇل تۋرالى قر دسم تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى تيمۋر سۇلتانعازيەۆ ايتتى.ءبىزدىڭ مالىمەتكە سايكەس، 51 مەديتسينا قىزمەتكەرى كوز جۇمعان. ولاردىڭ تۋعانتۋىستارى مەن جاقىندارىنىڭ قايعىسىنا ورتاقتاسا وتىرىپ، كوڭىل ايتامىز. مەملەكەت باسشىسى 13 شىلدەدە ومىردەن وتكەن ارىپتەستەرىمىزدى مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ماراپاتتادى، 42 مەديتسينا قىزمەتكەرى ماراپات الدى. وتەماقىعا كەلسەك، ءاربىر جاعدايدى جەكە زەرتتەيتىن ءتيىستى مەحانيزم بار. وسىدان كەيىن اقپارات دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە جولدانادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى اقپاراتتى تەكسەرىپ، مالىمەتتەردى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قولداۋ مينيسترلىگىنە جولدايدى. سودان كەيىن مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان تولەم اۋدارىلادى، دەدى كوميتەت باسشىسى.ەسكە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن تيمۋر سۇلتانعازيەۆ قازاقستاندا كوروناۆيرۋسقا شالدىققان 306 ادامنىڭ جاعدايى اۋىر ەكەنىن مالىمدەگەن بولاتىن. ونىڭ ىشىندەگى 41 ناۋقاستىڭ احۋالىن ماماندار وتە اۋىر دەپ باعالاپ وتىر.
|
كۇيتۇڭغا سىغمىغان بىر قازاق ئائىلىسى: ئورالبايلار ئائىلىسىنىڭ ئېچىنىشلىق قىسمىتى ئۇيغۇرگۈلئايشە ئورالباينىڭ ئىجتىمائىي تاراتقۇلارغا چىقارغان تۈرمىدىكى قېرىنداشلىرى.غۇلجا ناھىيەسىنىڭ قاش يېزىسىدا تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان ۋە ئوقۇش پۈتتۈرۈپ خىزمەتكە چىققاندا كۇيتۇڭ شەھىرىگە يەرلەشكەن ئورالباي قېرىنداشلار ئارىدىن 20 نەچچە يىل ئۆتكەندە كۆزگە كۆرۈنمەس بىر بوراننىڭ زەربىسىدە تىنچ ئىشخانىلىرىدىن، باسباس دۇكانلىرىدىن ۋە ئىللىق ئائىلىلىرىدىن ئايرىلىپ، 3 نەپىرى قاراڭغۇ كامىرىغا تاشلانغان، 4 نەپىرى ياقا يۇرتلارغا ۋە چەتئەلگە سەپەر قىلغان. نۆۋەتتە تۈركىيەدە ياشاۋاتقان گۈلئايشە ئورالباينىڭ بايان قىلىشىچە، ئۇنىڭ قېرىنداشلىرى تۇرمۇشىنى مىللىي ئۆرپئادەتلەر بويىچە داۋاملاشتۇرغاندىن باشقا خىتاينىڭ زىتىغا تېگىدىغان ھېچقانداق بىر ئىشنى قىلمىغان. شۇنداق تۇرۇقلۇق 160 مىڭ نوپۇسلۇق كۇيتۇڭ شەھىرىگە بۇ ئائىلە سىغمىغان.بەيدۇ ئۇچۇر ئامبىرىدا تونۇشتۇرۇلۇشىچە، ئىلى ئوبلاستىغا قاراشلىق كۇيتۇڭ شەھىرىنىڭ ئومۇمىي نوپۇسىنىڭ ئاران 6.8 پىرسەنتىنى قازاق، ئۇيغۇر ۋە موڭغۇل قاتارلىق خىتاي بولمىغان مىللەتلەر تەشكىل قىلىدۇ. كۇيتۇڭدىكى خىتاي بولمىغان مىللەتلەر ئارىسىدا قازاقلارنىڭ نوپۇسى ئالدىنقى ئورۇندا. ئەمما ئۇيغۇر رايونىدا 2017يىلىدىن باشلاپ ئۇيغۇر ۋە قازاق قاتارلىق يەرلىك مىللەتلەرگە نىشانلىق ھالدا ئېلىپ بېرىلغان سىياسىي بورانچاپقۇندا يەنە قانچىلىغان قازاق ئائىلىلەرنىڭ ئۇۋىسىدىن ئايرىلغانلىقى ھازىرچە مەلۇم ئەمەس. ئورالبايلار ئائىلىسىدىكى بىر تۇغقان قېرىنداشلارنىڭ ئېچغىنىشلىق قىسمەتلىرى ئەنە ئاشۇ ئۇۋىسىدىن ئايرىلغان ئۇيغۇر ۋە قازاق قېرىنداشلارنىڭ پاجىئەلىك ھېكايىلىرىنىڭ بىرىدۇر.يۇقىرىدىكى ئۇلىنىش ئارقىلىق بۇ قىسمەتنى گۈلئايشە ئورالباينىڭ ئۆز ئېغىزىدىن ئاڭلايسىلەر.
|
ارمەنيا دۇرلىگىپ بارادىجاڭالىقتار 2860 0 پىكىر 25 ماۋسىم, 2015 ساعات 18:22ەرەۆانداعى ەلەكتر ەنەرگياسى تاريفتەرىنىڭ قىمباتتاۋىنا قارسى بىرنەشە كۇنگە سوزىلعان نارازىلىق شەرۋىنە گيۋمري، ۆانادزور، اشتاراك جانە ابوۆيان قالالارى دا قوسىلدى. بۇل تۋرالى ازاتتىق جازدى.ەرەۆاننىڭ ورتالىعىنداعى بەيبىت نارازىلىق اكتسياسى 22 ماۋسىمدا باستالعان. اكتسياعا بىرنەشە مىڭ ادام قاتىسىپ جاتىر. دەمونسترانتتار بارريكادا قۇرىپ، قالاداعى ەڭ ۇلكەن ماگيسترالدىڭ ءبىرى باگراميان داڭعىلىن جاپقانىنا قاراماستان ميليتسيامەن ارادا قاقتىعىس بولماعان. قاقتىعىس بولدىرماۋ ءۇشىن نارازىلاردى دەپۋتاتتار مەن ارتىستەر قورشاپ تۇرعان.نارازىلىق تانىتۋشىلار ەلەكتر ەنەرگياسى باعاسىن 16 پايىزعا قىمباتتاتۋ شەشىمى جويىلمايىنشا باگراميان الاڭىنان كەتپەۋگە بەكىنىپ وتىر. بەلسەندىلەر دە الاڭعا شىققىسى كەلمەيتىن ارمەنيا ازاماتتارىن پاتەرلەرىندە كەشكى ساعات توعىزدان ونعا دەيىن جارىق پەن بارلىق ەلەكتر قۇرىلعىلارىن پايدالانباۋعا شاقىرىپ جاتىر. ولاردىڭ پىكىرىنشە، بۇل ەلەكتروسەت ارمەنيا كومپانياسىنا شىعىن كەلتىرەدى. قوعامدىق قىزمەتتى رەتتەۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا ەلەكتروسەت ارمەنيا كومپانياسىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا ەلەكتر ەنەرگياسى تاريفتەرىن قىمباتتاتۋعا شەشىم قابىلداعان ەدى.ارمەنيا پوليتسياسى باسشىسى ۆلاديمير گاسپاريان شەرۋ بەيبىت بولعان جاعدايدا نارازىلىق اكتسياسىن قۋىپ تاراتپاۋعا جانە كۇش قولدانباۋعا ۋادە بەرگەن.زىكىريا زامانحانۇلى 40862
|
ئەيسا ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۆلۈمى مۇقەددەس كىتابتىن تاللانمىلار27نۇرغۇن كىشىلەر ھەزرىتى ئەيسانىڭ كەينىدىن ئەگىشىپ ماڭدى. ئۇلارنىڭ ئىچىدە ھەزرىتى ئەيساغا ئېچىنىپ يىغازار قىلىشىپ ماڭغان ئاياللارمۇ بار ئىدى. 28ھەزرىتى ئەيسا كەينىگە بۇرۇلۇپ ئۇلارغا مۇنداق دېدى: ئەي يېرۇسالېم ئاياللىرى! مەن ئۈچۈن يىغلىماڭلار. ئۆزۈڭلار ۋە پەرزەنتلىرىڭلار ئۈچۈن يىغلاڭلار! 29چۈنكى، سىلەرگە شۇنداق ئېغىر كۈنلەر كېلىدۇكى، كىشىلەر: پەرزەنت كۆرمىگەن، ھامىلىدار بولمىغان، بالا ئېمىتمىگەن ئاياللار نېمىدېگەن بەختلىك! دەيدۇ. 30ئۇ چاغدا، كىشىلەر خۇدانىڭ غەزىپىدىن قېچىش ئۈچۈن تاغلارغا: ئۈستىمىزگە ئۆرۈل!، دۆڭلۈكلەرگىمۇ: ئۈستىمىزنى ياپ! دەپ يالۋۇرىدۇ. 31ياپيېشىل دەرەخ ئوتتا كۆيدۈرۈلگەن يەردە، قۇرۇپ كەتكەن دەرەخ تېخىمۇ كۆيدۈرۈلمەسمۇ؟! شۇنىڭدەك، مەن ئازاب چەككەن يەردە، سىلەر گۇناھكار يەھۇدىيلار تېخىمۇ ئازاب چەكمەمسىلەر؟!32لەشكەرلەر ھەزرىتى ئەيسا بىلەن بىرگە ئىككى جىنايەتچىنىمۇ ئۇلار ئۈستىدىن ئۆلۈم جازاسىنى بېجىرىشكە ئېلىپ كېلىشكەنىدى. 33ئۇلار يېرۇسالېمنىڭ سىرتىدىكى باش سۆڭەك دەپ ئاتالغان جايغا بېرىپ، ئۇ يەردە ھەزرىتى ئەيسانى كرېستكە مىخلىدى. ئىككى جىنايەتچىنىڭمۇ بىرىنى ھەزرىتى ئەيسانىڭ ئوڭ تەرىپىگە، يەنە بىرىنى سول تەرىپىگە مىخلىدى ۋە كرېستلەرنى تىكلەپ قويدى. 34ھەزرىتى ئەيسا:لەشكەرلەر چەك تاشلىشىپ، ھەزرىتى ئەيسانىڭ كىيىملىرىنى بۆلۈشۈۋالدى. 35خالايىق قاراپ تۇرۇۋاتقاندا، يەھۇدىي ئاقساقاللار ئۇنى مەسخىرە قىلىپ:38ھەزرىتى ئەيسانىڭ ئۈستىدىكى تاختىغا: بۇ كىشى يەھۇدىيلارنىڭ پادىشاھى دەپ يېزىلغانىدى. 39ھەزرىتى ئەيسا بىلەن بىللە كرېستكە مىخلانغان ئىككى جىنايەتچىنىڭ بىرى ئۇنى ھاقارەتلەپ: سەنمۇ ئۇنىڭغا ئوخشاش جازالىنىۋاتقان تۇرۇقلۇق، خۇدادىن قورقمىدىڭمۇ؟ 41بىزنىڭ جازالىنىشىمىز ھەقلىق. بىز ئۆز قىلمىشلىرىمىزنىڭ جازاسىنى تارتتۇق، لېكىن ئۇ ھېچقانداق يامانلىق قىلمىغانغۇ! دېدى. 42ئاندىن، ئۇ ھەزرىتى ئەيساغا:48بۇ ۋەقەنى كۆرۈش ئۈچۈن يىغىلغان خالايىق قايغۇ بىلەن مەيدىسىگە ئۇرۇپ، ئۆيلىرىگە قايتىشتى. 49ھەزرىتى ئەيسانى تونۇيدىغان كىشىلەر ۋە جەلىلىيە ئۆلكىسىدىن ئۇنىڭغا ئەگىشىپ كەلگەن ئاياللار ۋەقەنىڭ جەريانىنى يىراقتىن كۆرۈپ تۇردى.5051يەھۇدىيە ئۆلكىسىدىكى ئاراماتىيا دېگەن شەھەردىن كەلگەن يۈسۈپ ئىسىملىك بىر كىشى بار ئىدى. ئۇ ئاق كۆڭۈل، دۇرۇس ئادەم بولۇپ، خۇدانىڭ پادىشاھلىقىنىڭ نامايان بولۇشىنى ئىنتىزارلىق بىلەن كۈتەتتى. ئۇ يەھۇدىيلارنىڭ ئالىي كېڭەشمىسىنىڭ ئەزالىرىدىن بىرى بولسىمۇ، ئۇلارنىڭ ھەزرىتى ئەيسا ھەققىدىكى بۇ قارارى ۋە ھەرىكەتلىرىگە قوشۇلمىغانىدى. 52يۈسۈپ ۋالىي پىلاتۇسنىڭ ئالدىغا بېرىپ، ھەزرىتى ئەيسانىڭ جەسىتىنى بېرىشنى تەلەپ قىلدى. 53پىلاتۇس قوشۇلغاندىن كېيىن، ئۇ جەسەتنى كرېستتىن چۈشۈرۈپ، كەندىر رەخت بىلەن كېپەنلەپ، يېڭىدىن ئويۇلغان چوڭ قورام تاشلىق قەبرىگە دەپنە قىلدى.54بۇ ۋەقەلەر ھېيتنىڭ ھارپىسى يۈز بەرگەن بولۇپ، دەم ئالىدىغان شەنبە كۈنىگە ئاز قالغانىدى. 55شۇڭا، جەلىلىيە ئۆلكىسىدىن ھەزرىتى ئەيسا بىلەن بىللە كەلگەن ئاياللار يۈسۈپ بىلەن بىللە بېرىپ، قەبرىنى ۋە جەسەتنىڭ قانداق قويۇلغانلىقىنى كۆزدىن كەچۈردى. 56ئاندىن، ئۆيلىرىگە قايتىپ بېرىپ، جەسەتكە چاچىدىغان خۇش پۇراقلىق بۇيۇملار بىلەن ئەتىرلەرنى تەييارلىدى. دەم ئېلىش كۈنى، خۇدانىڭ ئەمرى بويىچە، ئۇلار دەم ئېلىشتى. داۋامى ئالدىنقى بەت : ئەيسا ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىنىشىكېيىنكى بەت : ئەيسا ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۆلۈمدىن تىرىلىشى
|
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ كوكەيىندەگى حالىق تۇرمىسى ىستەرى دەگەن جەلىلەس ماقالانىڭ باسىندا پانا ءۇيى بولۋدى ىسكە اسىرۋ دەگەن ءبولىمىكەلۋقاينارى:جۇڭگو قازاق راديو تورابى جاۋاپتى رەداكتور: جاڭالانعان ۋاقىت:20190812 10:05:00ءوز حابارىمىز: تۇرعىن ٴۇي ماسەلەسى ٴارى حالىق تۇرمىسى ماسەلەسى، ٴارى دامۋ ماسەلەسى، بارلىق وتباسىنىڭ ٴتول مۇددەسىنە، حالىقتىڭ الاڭسىز تىرشىلىك ەتۋىنە، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جالپى جاعدايىنا، قوعامنىڭ جاراسىمدىلىعى مەن ورنىقتىلىعىنا تىرەلەدى . پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭ ب بۇقارانىڭ تۇرعىن ٴۇي قاجەتتەرى مەن قيىنشىلىقتارىن كوكەيىنەن شىعارماي، بارلىق بۇقارانىڭ تۇرعىن ۇيگە يە بولۋ نىساناسىن ىسكە اسىرۋدى باستاناياق ماڭىزدى رەفورما مىندەتى ەتىپ، جالپى بەتتىك ورنالاستىرۋ جاساپ، ٴوزى باس بولىپ ىلگەرىلەتتى.2016 ـ جىلى 8 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ بانيان قىستاعىندا قىزمەت تەكسەردى. ول قىستاققا كىرىپ ارالاپ، تۇرعىنداردىڭ جاڭا ۇيلەرىنىڭ كولەمىن، قۇرىلىمىن، قۇرىلىس ساپاسىن تەكسەرىپ كورىپ شىقتى، جاڭا ٴۇي قۇرىلىسىن باقىلايتىن قىستاق تۇرعىندارىمەن اڭگىمەلەستى. 55 جاستاعى قىستاق تۇرعىنى لۇي يوۋجيننىڭ ەسىندە سول كۇنى باس شۋجيدىڭ ونىڭ سەمياسىنداعىلارمەن بىرگە وتىرىپ، اۋىلداستاردىڭ بۇرىن قونىستانعان كونە قىستاقتارىنىڭ جاعدايىن كورسەتەتىن كورىلىمدى بىرلىكتە كورگەنى الىگە دەيىن اپ ـ انىق سايراپ تۇر. سول كەزدە باس شۋجي شي جينپيڭ: پارتيا مەن ۇكىمەت سىزدەردەي قيىنشىلىعى بار بۇقاراعا ەرەكشە كوڭىل ٴبولىپ وتىر، قونىس اۋدارۋ، كوشىرۋدىڭ ءوزى سىزدەردى ءتىپتى دە جاقسى تۇرمىسقا كەنەلتۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى، دەگەن ەدى . باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ بۇل سوزدەرى لۇي يوۋجيننىڭ كوكەيىنە ىستىق اعىن بولىپ قۇيىلدى.تاماشا تۇرمىس شىنىندا جەتىپ كەلدى! لۇي يوۋجين وتباسى اراق اشىتۋ شەبەرحاناسىن اشقان العاشقى جىلدىڭ وزىندە 30 مىڭ يۋان پايدا كىرىس كىرگىزدى. لۇي يوۋجين بىلاي دەدى: باس شۋجيدىڭ تاپسىرماسىن ەستەن شىعارماۋىمىز، دامۋ جاعىندا ەندىگارى ارتتا قالماۋىمىز كەرەك . كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋ ارقىلى كەدەيلىك قالپاق الىنىپ، ەڭسەمىز كوتەرىلىپ كەتتى!باسىندا تۇرعىن پاناسىءۇيى بولۋدى ىسكە اسىرۋ ـ ۋادە ٴارى جاۋاپكەرشىلىك. تۇرعىن ٴۇي ماسەلەسى حالىق تۇرمىسىنداعى كەلەلى ماسەلە، ول سان ساناقسىز سەميالاردىڭ نەگىزدىك تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋعا تىرەلەدى. الاڭسىز تۇرعىن ٴۇي بولۋ ـ كاسىپپەن قامسىز شۇعىلدانۋدىڭ نەگىزى. جۇتاعان ۇيدەن قۇتىلۋ، كەدەيلىك تامىرىنا بالتا شابۋ، ءدالمە ءدال شارا قولدانۋ، اۋقاتتانۋ جولىن دۇرىس تابۋ كەرەك. ەرەكشە رايوندارعا باعىتتاي باسقا جەرلەرگە قونىس اۋدارىپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدى اتقارۋ ارقىلى اۋىر دارەجەدە كەدەي رايوندارداعى قيىنشىلىعى بار بۇقارانىڭ تۇرعىن ءۇي جانە ٴوندىرىس شارتجاعدايىن تۇبىرىنەن وزگەرتىپ، وقۋ اعارتۋ، تاربيەلەۋ، كاسىپ سالاسى ارقىلى جەتەكتەۋ جاقتارىنان كومەكتەسكەندە عانا، كەدەي جان سانىنىڭ كەدەيلىكتەن شىن مانىندە قۇتىلۋىنا كومەكتەسىپ، اۋقاتتانۋ، دوڭگەلەك داۋلەتكە جەتۋ جولىندا بۇكىل ەل حالقىمەن بىرلىكتە ارىنداي العا باستىرۋعا بولادى.5 جىلدىڭ الدىندا باس شۋجي شي جينپيڭ بەيجيڭ نانلوگۋچياڭ بولەكشە جەلىلەس رايونىنىڭ يۇي ىر تار كوشەسىنىڭ 29 ـ اۋلاسى مەن 30 ـ اۋلاسىنا ارنايى كەلىپ، وسى كوشەدەگى كونە تۇرعىندارعا امانداسىپ، كوپشىلىكتىڭ كونە قالا رايونىن وزگەرتۋ جونىندەگى ويلارىن تىڭدادى. بەس جىلدىق قايتا قۇرۋ، رەتكە سالۋعا بايلانىستى، يۇي ـ ىر كوشەسىنىڭ بەت بەينەسى كۇن سايىن جاڭالانىپ وتىردى. باس شۋجي كەزىندە ارنايى بارعان يۇي ـ ىر تار كوشەسىندەگى 30اۋلادا ۇزاق جىلدار بويى ساقتالىپ كەلگەن ەرەجەگە قايشى سالىنعان قۇرىلىستار شاعىلىپ، جەر بەتى جاسىل القاپقا اينالدى، كەڭ اۋلا كوك قاڭىلتاق كەرپىشتەن قالانعان، قىزىل قاقپالى، جاسىل تەرەزەلى اۋەلگى قالپىنا كەلتىرىلدى. بۇل كۇندەرى يۇيىر كوشەسىندەگى ەرەجەگە قايشى سالىنعان قۇرىلىستار مەن تۇرعىندار وزدەرى سالىپ العا لاشىقتاردىڭ كوبى شاعىلدى. جۇمىسشىلار قۇرىلىستى جەدەلدەتە جۇرگىزىپ، جىل سوڭىنا دەيىن قايتا قۇردى ورىنداپ بولىپ بايىرعى كوشەنىڭ اۋەلگى بەينەسىن قالپىنا كەلتىرۋگە كۇش سالۋدا.باس شۋجي شي جينپيڭ كونە قالا رايونى مەن لاشىقتار رايونىن جاڭالاۋعا ايرىقشا كوڭىل ٴبولىپ، كوپشىلىكتىڭ قونىسى ٴتىپتى دە جايلى، تۇرمىسى ٴتىپتى دە كوركەم بولۋدى ىسكە اسىرۋدى؛ كوپشىلىك كوڭىل ٴبولىپ وتىرعان ٴىس جۇزىندىك ماسەلەلەردى ويداعىداي شەشۋدى؛ كوپشىلىكتىڭ تار كوشەدە تۇرعاندا دا وسى زامانعى تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدى باسا دارىپتەدى . 2018جىلى 4ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ حۋبيدە قىزمەت تەكسەرىپ، ۋحان قالاسى چيڭشان رايونى جۇمىسشىلار قىستاعى كوشەسىنە كەلدى. باس شۋجي شي جينپيڭ : قازىر بۇكىل ەلدەگى لاشىق رايوندى وزگەرتۋ مىندەتى ٴالى دە وتە جاپالى. تەك بۇقاراعا ٴتيىمدى ٴىس بولسا بولعانى، كۇش سالا ىستەۋىمىز، ونىڭ ۇستىنە امال تاۋىپ ويداعىداي ىستەۋىمىز كەرەك، دەپ انىق ايتتى. قازىر جۇمىسشىلار قىستاعى الەۋمەتتىك رايونىنىڭ ورتاسى كۇن سايىن جاقسارىپ، عيماراتتار كورىنىستەرى شىت جاڭا بەينەگە ەندى ؛ شاعىن رايوندا جاڭاشا قۇرىلىس ينجەنەرياسى اتقارىلىپ، سۋ سىڭەتىن كەرپىش توسەلىپ، جاڭبىر جاۋسا لايباتپاق بولىپ، كولشىك سۋدان اياق الىپ جۇرگىسىز بولاتىن جاعداي وزگەردى. لاشىق رايونداردى وزگەرتىپ قۇرۋ ارقىلى سان ساناقسىز تۇرعىنداردىڭ الاڭسىز باس پاناسى بولۋ ارمانى جۇزەگە استى.پارتيا 18قۇرىلتايىنان بەرى وسى كەلەلى حالىق تۇرمىسى شاراسى جەدەل جۇرگىزىلدى. 2018جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 100 ميلليوننان استام تۇرعىن لاشىقتان عيماراتقا كوشىپ كىرىپ، تۇرعىن ٴۇي شارتجاعدايى ايتارلىقتاي جاقساردى . لاشىق رايونداردى وزگەرتۋ ارقىلى قيىنشىلىعى بار بۇقارانىڭ تۇرعىن ٴۇي شارتجاعدايى ٴونىمدى جاقسارۋمەن بىرگە، تۇرعىن ٴۇي ورتاسىن ساپالاندىرۋ، قالا ىشىندەگى ەكى نەگىزدىك سيپاتتى قايشىلىقتى باسەڭدەتۋ، قالاقالاشىقتاردىڭ جالپىلىق كوتەرىمدىلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋ، قوعامنىڭ جاراسىمدىلىعى مەن ورنىقتىلىعىن جەبەۋ جاقتارىندا ماڭىزدى رول اتقاردى.
|
جېڭ خانىم جازا لاگىرلىرى توغرىسىدىكى يالغانچىلىقلارغا ئۆز كەچۈرمىشلىرىدىن رەددىيە بەردى ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى2019يىلى 10 ئىيۇلياخشىمۇسىلەر، مېنىڭ ئىسمىم جېنىفې جېڭ، مەن نىڭ شىنجاڭدىكى جازا لاگىرى توغرىسىدا ئىشلىگەن جۇڭگونىڭ ئىدىيە ئۆزگەرتىش لاگىرى ناملىق ئون ئىككى مىنۇتلۇق سىنئالغۇسىنى كۆرۈپ چىقتىم. شىنجاڭدا مىليونلىغان كىشى جازا لاگىرلىرىغا قامالغان بولۇپ، نىڭ مۇخبىرلىرى شىنجاڭدىكى بىر جازا لاگىرىنىڭ ئىچىگە كىرىپ ئۇ يەردىكىلەرنىڭ تۇرمۇشىنى كۆرۈنۈشكە ئېلىشقا رۇخسەت قىلىنغان. سىنئالغۇدا ئۇ يەردىكى تۇتقۇنلارنىڭ ئۇسسۇل ئويناپ، ناخشا ئېيتىپ، رەسىم سىزىپ ئىنتايىن خوشال ياشاۋاتقانلىقى كۆرسىتىلگەن. خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيىسىنىڭ ئادىمىمۇ لاگىرنىڭ ئىنتايىن ياخشى بىر جاي ئىكەنلىكىنى، ئۇ يەردىكىلەرنىڭ كارىۋات رەتلەش قاتارلىق ھەر خىل بىلىملەرنى ئۈگىنىپ خىزمەت تېپىشقا ئاساس سېلىۋاتقانلىقىنى، ئاشقۇنلۇق ئىدىيىسىنى تۈزىتىۋاتقانلىقىنى ئېيتىپتۇ. بۇ سىنئالغۇنى كۆرگەندىن كېيىن، مەن جۇڭگونىڭ جازا لاگىرىدا يېتىپ چىققان بىرسى بولۇش سۈپىتىم بىلەن جازا لاگىرىنىڭ زادى قانداق ئىكەنلىكى، خىتتاينىڭ سىرتقى دۇنياغا قارىتا قانداق يالغانچىلىق قىلىدىغانلىقىنى پاش قىلىش مەقسىتىدە بۇ سىنئالغۇنى ئىشلىدىم.مەن چىنلىق، ھىسداشلىق ۋە سەۋىر قىلىشقا تەرغىپ قىلىدىغان فالۇن گۇمپىسىنى مەشىق قىلىش سەۋەبى بىلەن بېيجىڭدىكى ئاياللار لاگىرىدا 2000يىلىدىن 2001يىلىغىچە ياتتىم. 1999يىللىرى فالۇن گۇمپىسىنى مەشىق قىلىدىغانلارنىڭ سانى پارتىيە ئەزالىرىنىڭ سانىدىنمۇ ئېشىپ كەتكەن بولغاچقا، كوممۇنىستىك پارتىيە بىزنى باستۇرۇشقا باشلىدى. مەن شۇنىڭ نەتىجىسىدە ئىدىيىنى ئۆزگەرتىش ئۈچۈن لاگىرغا قامالدىم. لاگىردىكى ھاياتىمىز ئاساسلىقى ئۈچ خىل ئەھۋالنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئىدى. بىرى تۈگىمەس قىيىنقىستاققا ئېلىنىش، ئىككىنچىسى، تۈگىمەس ئېغىر ئەمگەكتە قۇلدەك ئىشلەش، ئۈچىنچىسى، بەدەن ئىچكى ئەزالىرىنىڭ ئېلىنىۋىلىشىنى ساقلاش. ئۇ دىگەنلىك بەدەن ئىچكى ئەزالىرىغا مۇھتاج بولغانلارغا ماس كېلىدىغان ئەزالىرى بار تۇتقۇنلار ئۆلتۈرۈلۈپ ئۇلارنىڭ ئىچكى ئەزالىرى سېتىلىدۇ ۋە شۇ ئارقىلىق زور پايدا ئېلىنىدۇ. لېكىن بۈگۈن بۇ توغرىسىدا سۆز قىلمايمەن، پەقەت لاگىردا تۇرغان ۋاقتىمدا بېشىمدىن ئۆتكەن ئۈچ ئىشنى سۆزلەپ بەرمەكچىمەن. بۇ ئۈچ ئىشنى ئىشلىگەن سىنئالغۇغا مۇناسىۋەتلىك دەپ قارايمەن ھەم بۇ ئارقىلىق كوممۇنىستىك پارتىيە سىنئالغۇغا ئېلىشنى رۇخسەت قىلغان لاگىرلاردا كۆرۈنۈشكە ئېلىنغان ئەھۋاللارغا نىمە ئۈچۈن ئىشىنىشكە بولمايدىغانلىقىنى كۆپچىلىككە ئاشكارىلىماقچىمەن.بىرىنچى ئىش لاگىردىكى تاماق توغرىسىدا: لاگىردىكى تاماقلار ئىنتايىن ناچار. ئەمما بىر كۈنى لاگىرغا زىيارەتچىلەر كېلىدىغان بوپتۇ. شۇنىڭ بىلەن بىزگە تۇيۇقسىزدىنلا گۆشلۈك تاماق بەردى، بىز لاگىردا ئەزەلدىن ئۇنداق تاماق كۆرۈپ باقمىغان، يەپ باقمىغان ئىدۇق. ئەگەر بىزگە ئادەتتە شۇنداق ئالاھىدە تەييارلانغان تاماق بەرگەن بولسا خوشاللىقتىن يايراپ كەتكەن بولاتتۇق. ئەمما شۇ كۈنى ئۇ مەززىلىك تاماقنى يىيىشمۇ بىزگە قىيىن قىستاققا ئېلىنشقا ئوخشاپ قالدى. نىمە ئۈچۈن؟ چۈنكى زىيارەتچىلەرگە تۇتقۇنلارغا ياخشى مۇئامىلە قىلىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىش ئۈچۈن بىزگە بېرىلگەن گۆشلۈك تاماق ئىنتايىن كۆپ بولۇپ، قارىماققىلا تۈگىتەلمەيدىغاندەك قىلاتتۇق. ئەمما ئۇ ۋاقىتتىكى مەسىلە بىزگە تاماق يىيىشكە بېرىلگەن ۋاقىت ئىنتايىن قىسقا، ئۇنىڭ ئۈستىگە ساقچى يە دىگەندە يەيتۇق، توختا دىگەندە دەرھال توختىشىمىز كېرەك ئىدى. بېرىلگەن ۋاقىت ئىنتايىن قىسقا بولغاچقا بىز تاماقنى تۈگىتەلمىدۇق. ئەمما تاماقنى ئاشۇرۇپ قويۇشقىمۇ، ئاشقان تاماقنى كامارغا ئېلىپ كېتىپ، چۈشتىن كېيىن ياكى يەنە بىر ۋاقلىق تاماق ئورنىدا يىيىشكىمۇ رۇخسەت قىلىنمايتتى. بېرىلگەن ۋاقىت ئىنتايىن قىسقا بولغاچقا، بىز تاماقنى ساراڭلارچە تېز يىسەكمۇ تۈگىتەلمىىدۇق. مەن ئۇ كۈننى ھەرگىز ئۇنتۇپ قالالمايمەن، چۈنكى شۇ كۈنى مىزىلىك تاماقنىڭمۇ قىيىنقىستاق بولىدىغانلىقىنى باشتىن كەچۈرگەن ئىدىم. مېنىڭ يېنىمدىكى تۇتقۇن ئايال تاماقنى شۇنچە يەپمۇ تۈگىتەلمىدى، شۇنىڭ بىلەن ئۇ تاماق ئېھتىياتسىزلىقتىن تۆكۈلۈپ كەتكەن ھالغا كېلىۋالدىدە، تاماق قاچىسىنى يەرگە چۈشۈرىۋەتتى. شۇنداق قىلغاندا ئۇ تاماقنى تۈگىتەلمەسلىككە باھانە تاپقان بولاتتى. لېكىن كۆرۈپ تۇردۇمكى، ئۇ يەردىكى تاماقنى تازىلاۋاتقاندا ئۆزىنى يىغلاشتىن ئاران تۇتىۋالدى. چۈنكى ئۇ ئادەتتە كۆرگىلىمۇ بولمايدىغان شۇنچە مەززىلىك تاماقنى تاشلىۋىتىشكە مەجبۇر بولغانلىقىدىن قاتتىق ئازاپلانغان ئىدى. شۇنىسى ئېنىقكى، شۇ كۈندىن كېيىن بىز لاگىردا ياكى مەززىلىك تاماق بولسۇن، ياكى كۆپرەك تاماق بولسۇن، قەتئى كۆرۈپ باقمىدۇق.يەنە بىر يېرى، ئۇ كۈنى زىيارەتكە كەلگەنلەر ھەتتا مۇخبىرلار ئەمەس، بەلكى باشقا لاگىرلاردىن كەلگەن ساقچىلار ۋە ئۇلارنىڭ نازارەتچىلىرى ئىدى. مانا ئۇلار مۇشۇنداق ئۆزى بىلەن بىر تارماقتىكىلەرگىمۇ ئالدامچىلىق قىلىدىغان تۇرسا، سىز سىرىتتىن كەلگەن تۇرۇغلۇق، بىر مۇخبىر، ئۇنىڭ ئۈستىگە خەلقئارالىق مۇخبىر تۇرسىڭىز لاگىردا راسىت ئەھۋالنى كۆرۈشنى ئۈمىد قىلالامسىز، سىزگە لاگىر ئىچىنى سىنئالغۇغا ئېلىش رۇخسىتى بېرىلگەن ھالدىمۇ ھەقىقەتنى تېپىشنى ئۈمىد قىلالامسىز؟مەن سۆزلىمەكچى بولغان ئىككىنچى ئىش گۈل ھەققىدىكى ئىش. 10 ئاينىڭ 1كۈنى جۇڭگونىڭ دۆلەت بايرىمى. بۇ كۈندە لاگىرغا زىيارەتچىلەر كەلمەكچى ئىكەن. شۇڭا لاگىرنى چىرايلىق قىلىپ بېزەش ئۈچۈن كۆپلىگەن تەشتەك گۈللەرنى ئەكىلەپ مەيدانغا گۈزەل شەكىللەرنى چىقىرىپ تىزدى، بۇ ئارقىلىق زىيارەتچىلەرگە لاگىر مۇھىتىنىڭ چىرايلىق ھەم ياخشى ئىكەنلىكىنى كۆرسەتمەكچى بولۇشتى. نەچچە يۈزلىگەن تەشتەك گۈللەر تىزىلدى. ئەمما بىر كۈنى توساتتىن گۈلدۈرمامىلىق يامغۇر يېغىپ كەتتى. لېكىن زىيارەتچىلەر تېخى لاگىرغا كېلىپ گۈللەرنى كۆرمىگەن ئىدى. گۈللەرنىڭ يامغۇر سەۋەبىدىن ۋەيران بولۇپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن ساقچىلار تۇتقۇنلارنى گۈللەرنى تېز سۈرئەتە دالدىغا يۆتكەشكە بۇيرىدى. چاتاق يېرى يامغۇر بەك قاتتىق يېغىۋاتقان بولغاچقا كۈنلۈك تۇتقىلى بولمايتتى، لاگىردىغۇ ئەسلىدىنلا بىزگە كۈنلۈك بېرىلمەيدۇ. لېكىن مېنىڭ پەقەت بىر جۈپلا ئايىغىم بولغاچقا، ھۆل بولۇپ كەتمىسۇن دېدىم، تېزراق قۇرۇتۇش ئىمكانىيىتىمۇ بولمىغاچقا ئەتىسى كىيىدىغانغا ئايىغىم يوق بولاتتى. شۇڭا گۈللەرنى يالىڭاياق ھالدا توشۇشقا مەجبۇر بولدۇم. يولدا ئۇششاق تاشلار، ھەتتا ئۇششاق ئەينەكمۇ بار ئىكەن. پۇتۇم بىردەمنىڭ ئىچىدىلا قاناشقا باشلىدى. شۇڭا قاتتىق يامغۇردا يالىڭاياق مېڭىپ شۇ گۈللەرنى توشۇشقا مەجبۇر بولدۇم. يامغۇر توختاپ، شۇ گۈللەر قايتا تىزىلغاندىلا زىيارەتچىلەر لاگىرنىڭ چىرايلىق ئىكەنلىكىنى كۆرەلەيتتى. لاگىرنى باشقۇرغۇچىلار لاگىرنىڭ چىرايلىق كۆرۈنۈشىگە، گۈللەرنىڭ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىماسلىقىغىلا كۆڭۈل بۆلىدۇ، ئۇلار بىزنىڭ قاتتىق يامغۇردا پۈتكۈل ئۈستىبېشىمىزنىڭ ھۆل بولۇپ ئاغرىپ قېلىشىمىزنى، پۇتلىرىمىزنىڭ يارىلىنىشىنى ئەسلا خىيالىغا كەلتۈرمەيدۇ، ئەسلا پىسەنت قىلمايدۇ. يەنى لاگىرنىڭ زىيارەتچىلەرگە چىرايلىق كۆرۈنۈشى ئۈچۈن بىز تۇتقۇنلار شۇ قۇربانلىقنى بېرىشىمىز كېرەك.ئۈچىنچى ئىش چاغان مەزگىلىدە يۈز بەرگەن. لاگىر باشقۇرغۇچىلىرى تۇيۇقسىزلا كامىرلارنىڭ ئىچى ھەم تېشىنى بىزەشنى قارار قىپتۇ، شۇنىڭ بىلەن ھەر بىر كامىرغا ئالتۇن بېلىق قاچىلانغان ئىدىش ئەكىرىپ قويدى. ھەر كۈنلۈك ئېغىر مەجبۇرىي ئەمگەكتىن قايتىپ كەلگەندىن كېيىن بىز يەنە بۇ ئىدىشلارنى تازىلاش، سۈيىنى ئالماشتۇرۇش، بېلىقلارغا يەم بېرىش قاتارلىق ئىشلارنى قىلىپ ئۇنىڭ كۆرۈنۈشىنىڭ ھەر دائىم ياخشى تۇرۇشىغا كاپالەتلىك قىلىشقا مەجبۇر بولدۇق. بۇنداق قىلىشنىڭ مەقسىدىمۇ زىيارەتچىلەرگە بىزنىڭ ئۇ يەردىكى تۇرمۇشىمىزنى خاتىرجەم، ئەرمەك بېلىقلارنىڭ گۈزەللىكىدىن زوق ئېلىۋاتقان ھالەتتە كۆرسىتىش ئۈچۈن ئىدى. ئەڭ دەسلىۋىدە نۇرغۇن ئالتۇن بېلىق بار ئىدى، ئەمما كامىرلارنىڭ زەي بولۇشى سەۋەبىدىنمىكىن ئۇلار ئۆلۈپ كېتىشكە باشلىدى. بېلىقلارنىڭ باھاسى قىممەت بولغاچقا لاگىر باشقۇرغۇچىلار بۇنىڭغا يەنە پۇل خەجلەشنى خالىمىدى. كېيىنچە بۇنىڭغا ئامال تاپتى. يەنى لاگىردىكىلەرنى يوقلاشقا كەلمەكچى بولغانلارغا ئالتۇن بېلىق ئەكىلىش تەلىۋىنى قويدى. لاگىردىكىلەرنى يوقلىماقچى بولغانلار قاتتىق قىش كۈنىدە بازارلارغا بېرىپ ئالتۇن بېلىق ئىزدەپ سېتىۋىلىشقا، نۇرغۇن تىرىشچانلىقلارنى كۆرسىتىشكە مەجبۇر بولدى. قىش كۈنلىرى بولۇپ تېمپىراتۇرا نۆلدىن تۆۋەن بولغاچقا، بېلىقلارنىڭ مۇزلاپ ئۆلۈپ قالماسلىقى ئۈچۈن، ئۇلار بېلىق قاچىلانغان يالتىراق خالتىلارنى كىيمىنىڭ ئىچىگە سېلىپ ئىسسىق تۇتۇپ لاگىرغا ساقسالامەت يەتكۈزۈشكە تىرىشتى. يوقلاش كۈنى ۋاقتى بېكىتىلگەن كۈن بولغانلىقى ئۈچۈن تۇتقۇنلارنى يوقلاپ كەلگەنلەرنىڭ ھەممىسىنىڭ بىرلا كۈندە كېلىشى ۋە مەجبۇرىي ئالتۇن بېلىق ئېلىپ كېلىشى نەتىجىسىدە لاگىرغا ئېلىپ كېلىنگەن ئالتۇن بېلىقلار تۇيۇقسىزلا كۆپىيىىپ كەتتى، ئېدىشلار يىتىشمەي قالدى. ئۇزاق ئۆتمەي بېلىقلارنىڭ ھەممىسى ئۆلدى. شۇندىن كېيىنلا لاگىر باشقۇرغۇچىلار كامىرلاردا ئالتۇن بېلىق بېقىشنىڭ ئاقمايدىغان ئىشى ئىكەنلىكىنى بىلىپ ئۇنى توختاتتى.مەن يۇقىرىدا سۆزلەپ بەرگەن ئۈچ ئىشتىن جازا لاگىر سېستىمىسى ۋە لاگىرنى باشقۇرغۇچى ساقچىلارنىڭ لاگىر ئىچكى ئەھۋالى توغرىسىدا ھەر ۋاقىت سىرتقى دۇنيانى ئالداشقا ئۇرۇنىدىغانلىقىنى بىلىۋىلىشىڭىزنى ئۈمىد قىلىمەن. مەن لاگىردىكى ۋاقتىمدا نيۇياڭگىر ئۈگىنىشكە، بۇ ئارقىلىق يېڭى ھاياتقا ئېرىشكەنلىكىمىزنى تەبرىكلەشكە مەجبۇرلاندىم. زىيارەتچىلەر كەلگەندە بۇ ئۇسۇلنى ئويناپ، يۈزىمىزدە خوشاللىقىمىزنى ئىپادىلەشكە مەجبۇرلاندۇق. يەنە ئېسىمدە قېلىشىچە، بىزنىڭ ئۈستىمىزدىكى قەۋەتتە چېنىقىش ئۆيى، كۆڭۈل ئېچىش ئۆيى قاتارلىقلار بار ئىكەن، لېكىن بىزگە ھىچقاچان بۇلاردىن پايدىلىنىش پۇرسىتى بېرىلمىگەن ئىدى. ئەمما لاگىرغا زىيارەتچىلەر كەلگەن ۋاقىتتا بىز قارت، ۋاسكېتبول ۋە شاھمات ئويناۋاتقان، كىتاپ ئوقۇۋاتقان ھالغا كەلگەن كۆرۈنۈشنى ياساشقا، بۇ ئارقىلىق لاگىردا خوشال تۇرمۇش كەچۈرىۋاتقانلىقىمىزنى ئىپادىلەشكە مەجبۇرلاندۇق. مەن دۇنيانىڭ جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيىسىنىڭ ئېيىتقانلىرىغا ئالدىنىپ قالماسلىقىنى، جۇڭگودىكى دىنىي باستۇرۇشنى تۈگىتىش، دىنى ئېتىقادى ۋە سىياسى قارىشى سەۋەپلىك تۇتۇپ كېتىلگەنلەرنىڭ ھەممىسىنىڭ قويۇپ بېرىلىشى ئۈچۈن تېخىمۇ كۆپرەك ئىش قىلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن. ھەممىڭلارغا رەھمەت. , , , . ? ? , , , , , . , 8, 2019 سۈرىيەدە ئۇيغۇر ئېلىدىن كەلگەن جىھادچى : قەلبىم ئۆلگەن ئىدى زىننەتگۈل تۇرسۇن ۋە ئىككى قىزىنىڭ خىتايغا قايتۇرۇلغانلىقى مەلۇم بولدى
|
ئامېرىكاشىمالىي كورېيە مۇناسىۋەتلىرىدىن شەرقىي ئاسىيا ۋەزىيىتىگە نەزەر ئۇيغۇرچەئامېرىكاشىمالىي كورېيە مۇناسىۋەتلىرىدىن شەرقىي ئاسىيا ۋەزىيىتىگە نەزەرشىمالىي كورېيەنىڭ، بولۇپمۇ ئىيۇل ئېيىدا پۈتكۈل دۇنيانىڭ ھەر خىل ئاگاھلاندۇرۇشلىرىغا قارىماي قىلغان باشقۇرۇلىدىغان بومبا سىناقلىرى، شەرقىي ئاسىيانىڭ ۋەزىيىتىنى كەسكىنلەشتۈرۈۋەتتى.تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى: شەرقىي ئاسىيادىكى كەسكىن ۋەزىيەت ھېچ توختايدىغاندەك ئەمەس. شىمالىي كورېيەنىڭ، بولۇپمۇ ئىيۇل ئېيىدا پۈتكۈل دۇنيانىڭ ھەر خىل ئاگاھلاندۇرۇشلىرىغا قارىماي قىلغان باشقۇرۇلىدىغان بومبا سىناقلىرى، شەرقىي ئاسىيانىڭ ۋەزىيىتىنى كەسكىنلەشتۈرۈۋەتتى. بۇنىڭغا ئەگىشىپ، ئامېرىكا بىلەن شىمالىي كورېيەنىڭ ئۆز ئارا بىربىرىگە تەھدىت سېلىشلىرىمۇ ئەۋجىگە چىقىشقا باشلىدى. ئامېرىكا پىرېزىدېنتى دونالد ترامپ 9ئاۋغۇست ئاگاھلاندۇرۇپ: شىمالىي كورېيە ئۆزىگە ياخشى بولسۇن دېسە، ئامېرىكاغا قارشى تەھدىت سالماسلىقى لازىم. ئۇنداق بولمىغاندا، دۇنيادا كۆرۈلۈپ باقمىغان قاتتىق غەزەپكە دۇچ كېلىدۇ دېدى. شىمالىي كورېيە بۇنىڭغا، ئامېرىكانىڭ تىنچ ئوكياندىكى گۇام ھاۋا ئارمىيە بازىسىنى بالىستىك باشقۇرۇلىدىغان بومبىلار بىلەن بومباردىمان قىلىدىغانلىقىنى جار سېلىش بىلەن جاۋاب قايتۇرى.ئامېرىكانىڭ ئىستىخبارات ئورگانلىرىنىڭ مەلۇماتلىرىدا، شىمالىي كورېيەنىڭ 60 تىن ئارتۇق يادرو ئوق بېشى ياسىغانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلدى. بىراق، مۇتەخەسسىسلەر شىمالىي كورېيەنىڭ ئىستىخبارات ئورگانلىرى ئېيتقان ساندىكىدەك يادرو ئوق بېشى يوقلۇقىنى ئېيتماقتا.ئۇنداقتا، شىمالىي كورېيە راستىنلا ئامېرىكانىڭ گۇام ئارىلىنى بالىستىك باشقۇرۇلىدىغان بومبىلار بىلەن بومباردىمان قىلغۇدەك ئىقتىدارغا ئىگىمۇ؟ شىمالىي كورېيە يادرو ئوق بېشىنى بالىستىك باشقۇرۇلىدىغان بومبىلارغا ئورنىتالايدىغان تېخنىكىغا ئىگىمۇ؟ ئامېرىكا شىمالىي كورېيەنىڭ بۇ پوزىتسىيەسىدىن پايدىلىنىۋاتامدۇ؟ ئامېرىكاشىمالىي كورېيە جېدىلى خىتايغا قانداق تەسىر كۆرسىتىۋاتىدۇ؟ ياكى ئامېرىكا بىلەن شىمالىي كورېيە ئوتتۇرىسىدا ئۇرۇش پارتلاپ قالسا، خىتاينىڭ سىياسىي ۋە ئىقتىسادىغا قانداق تەسىرلەرنى كۆرسىتىشى مۇمكىن؟بۈگۈنكى كەڭ نۇقتىئىينەزەر ناملىق پىروگراممىمىزدا، ھاجەتتەپە ئۇنىۋېرسىتېتى ئەدەبىيات فاكۇلتېتى تارىخ بۆلۈمىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى، شۇنداقلا ئىستراتېگىيەلىك چۈشەنچە ئىنىستىتۇتىنىڭ يىراق شەرق مەسىلىلىرى مۇتەخەسسىسى دوكتور ئەركىن ئەكرەم بىلەن يۇقىرىدىكى سوئاللارغا جاۋاب تېپىشقا تىرىشىمىز...خەتكۈچ: ترامپ , يادرو ئوق بېشى , يادرو , بالىستىك باشقۇرۇلىدىغان بومبا , شىمالىي كورېيە
|
ھەمكارلىق كوپىراتىپلىرى دېھقانلارنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشغا تۈرتكە بولدى20190201 16:19:16 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىيېقىندا، كۇچا ئانا تۇپراق باغۋەنچىلىك دېھقانلار كەسپىي ھەمكارلىق كوپىراتىپىنىڭ ئىشچىلىرى ئالدىراشچىلىقتا يېتىشمەلمەيلا قالدى. ئۇلارنىڭ كۈندىلىك خىزمىتى چىلاننىڭ ئۇرۇقىنى چىقىرىۋېتىپ، ئاندىن ئورنىغا كىشمىش بىلەن ياڭاق مېغىزىنى قىستۇرۇش ئىدى. كۇچا ناھىيەسىنىڭ ئۇچا بازىرى ئۇچا 3 كەنتىدىكى كۇچا ئانا تۇپراق باغۋەنچىلىك دېھقانلار كەسپىي ھەمكارلىق كوپىراتىپى 2017 يىلى 6 ئايدا قۇرۇلغان بولۇپ، ئاساسلىقى خاس قۇرۇق مېۋە چېۋىلەرنى سېتىۋېلىش، پىششىقلاش ۋە سىرتقا سېتىپ چىقىرىش بىلەن شۇغۇللىناتتى. ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇلغاندىن بۇيان، شۇ جايدىكى ۋە يېقىن ئەتراپتىكى 15 نەپەر ئارتۇق ئەمگەكچىنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇردى، بۇلارنىڭ ئىچىدىكى بەشەيلەن نامرات ئائىلە ئىدى.ھەمكارلىق كوپىراتىپىنىڭ مەسئۇلى رۇزى ساۋۇتنىڭ تونۇشتۇرۇشىچە، كۇچا ئانا تۇپراق باغۋەنچىلىك دېھقانلار ھەمكارلىق كوپىراتىپنى ئۇلار ئاكا ئۇكا تۆتەيلەن مەبلەغ جۇغلاپ، ئۇچا 3 كەنتىدىكى 20 نامرات ئائىلىنىڭ ھەر بىرى 10 مىڭ يۈەندىن پاي قوشۇپ قۇرغان. كەنتتىكى بېيىش باشلامچىسى بولۇش سۈپىتى بىلەن، رۇزى ساۋۇت بىر ئادەم بېيىسا بېيىغان ھېساپلانمايدۇ، كۆپچىلىك تەڭ بېييىغاندىلا ئاندىن ھەقىقىي بېيىغانلىق بولىدۇ دەپ قارىغاچقا، ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇلغان دەسلەپكى چاغلاردا تۇرمۇشتا قىيىنچىلىقى بار ئاياللارنى ھەمكارلىق كوپىراتىپىغا كىرىپ ئىشلەشكە تەكلىپ قىلىپتۇ.رۇزى ساۋۇت مۇنداق دېدى: ھەمكارلىق كوپىراتىپنى مۇنداق ئىككى مەقسەتتە قۇردۇق. بىرى، ئۆزىمىزنى بېيىتىش؛ يەنە بىرى ئەتراپىمىزدىكى كەنت ئاھالىلىرىنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇپ، تېخىمۇ كۆپ كىشىلەرنى ئۆزىمىز بىلەن تەڭ باي قىلىش. كېيىنكى قەدەمدە، بىز ئىشلەپچىقىرىش كۆلىمىنى كېڭەيتىپ، سېتىش يوللىرىنى كېڭەيتىپ، تېخىمۇ كۆپ كەنت ئاھالىلىرىنى ھەمكارلىق كوپىراتىپىغا ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇپ، ھەمكارلىق كوپىراتىپمىزىنىڭ تىجارىتىنى بارغانسىرى ياخشىلاشنى پىلانلاۋاتىمىز.رۇزى ساۋۇت ئاكا ئۇكا تۆت قېرىنداش خېلى بۇرۇندىنلا قۇرۇق مېۋە چېۋە توپ ئېلىپ سېتىش تىجارىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان بولۇپ، بەلگىلىك خىرىدار ئاساسىي ۋە مۇقىم سېتىش يوللىرىغا ئىگە ئىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە، قولدا ياسىلىپ، تۈجۈپىلەپ ۋاكۇئۇملۇق ئوراپ قاچىلانغان، ئۇزۇقلۇق قىممىتى يۇقىرى چىلان ئارىسىغا ياڭاق مېغىزى قىستۇرۇپ ئىشلەنگەن مەھسۇلاتلىرى ئۆز جايى ۋە باشقا جايدىكى قۇرۇق مېۋە چېۋە توپ سېتىش سودىگەرلىرىنىڭ قارىشى ئېلىشىغا ئېرىشتى. بۇ مەھسۇلاتلارنىڭ ئاز بىر قىسىمى پارچە سېتىلغاندىن باشقا، ھەمكارلىق كوپىراتىپى ئىشلەپچىقارغان قۇرۇق مېۋىلەرنىڭ ھەممىسىنى يېقىن ئەتراپتىكى ناھىيە شەھەرلەر ۋە ئىچكىردىكى جايلارغا يۆتكەپ ساتتى. ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇلغان شۇ يىلىلا، ھەمكارلىق كوپىراتىپىنىڭ شۇ يىللىق پايدىسى 500 مىڭ يۈەنگە يېتىپ، پاي قوشقان ھەر بىر نامرات ئائىلە 1 مىڭ 200 يۈەندىن پايدىغا ئېرىشتى.ھەمكارلىق كوپىراتىپىدا ئىشلەۋاتقان بۇخەلچەم تۇردى مۇنداق دېدى: ھەمكارلىق كوپىراتىپىمىز كۆپ ئىشلىگەنلەر كۆپ ھەق ئېلىشتەك ئۇسۇل بىلەن بىز ئىشچىلارنى تىرىشچانلىق بىلەن ئىشلەشكە رىغبەتلەندۇرىۋاتىدۇ. شۇڭا، ھەممەيلەن ناھايىتى ياخشى ئىشلەۋاتىمىز. يەنە كېلىپ، بۇ ھەمكارلىق كوپىراتىپى ئىشىكىمىز ئالدىدىلا بولغاچقا، ئىشقا بېرىپ كىلىشىمىزمۇ قۇلاي، موشۇنداق تىرىشىدىغانلا بولساق، كېيىنكى كۈنلىرىمىزنىڭ تېخىمۇ ياخشىلىنىدىغانلىقىغا ئىشنىمىز.ئىگىلىنىشچە، كۇچا ناھىيەسى يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، دېھقانلار كەسپىي ھەمكارلىق كوپىراتىپلىرىنىڭ يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرى تۈرلىرى، مەھسۇلاتى، يىغىۋېلىش ۋە سېتىپ چىقىرىش شۇنداقلا دېھقان چارۋىچىلارنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش جەھەتتىكى رولىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇپ، دېھقان چارۋىچىلارنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇپ بېيىش قەدىمىنى تېزلەتكەن. نۆۋەتتە، كۇچا ناھىيەسىدە قۇرۇلغان دېھقانلار كەسپىي ھەمكارلىق كوپىراتىپى 900 دىن ئېشىپ، 30 مىڭدىن كۆپرەك كىشىنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرغان.
|
10 قازان 2019, 12:06 1103 0 ادەبيەت تۇركىستان گازەتىنىڭ اۆتورلارىەڭ العاش رەت قالامگەردى شىعارمالارى ارقىلى تانىپ، ءبىلىپ ەدىم. سوسىن، دەگەن جەركوكتى ءبىربىرىمەن بايلانىستىرعان الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى تانىسىپ، ايىرىلماستاي تابىسىپ ەدىك. ول اكە، مەن بالا ەدىم. ءبىربىرىمىزگە اكە مەن بالاداي قاراپ، ارامىزدا شىنايى تۋىستىق قارىمقاتىناس ورناتتىق. باقىتتى كۇندەر ەندى تۋىپ، ءبىربىرىمىزگە باۋىر باسىپ كەلە جاتقاندا قايران اعا، اكەدەي قامقور بولعان ابزال ادام مەزگىلسىز يت تىرلىكتى تارك ەتىپ، كەتتى دە قالدى. ءوزىنىڭ مىنەزى سياقتى. نە بولىپ، نە وزگەرگەنىن اڭعارماي دا قالدىق. ۇرشىقتاي يىرىلگەن سىناپۋاقىت ءوتتى دە كەتتى. سۇلۋلىققا قۇشتار جۇرەكتىڭ توقتاعانىنا ءبىر جىلدىڭ ءجۇزى ءوتىپتى. وسى ءبىر جىلعا جۋىق ۋاقىتتىڭ ىشىندە ءاي، بالا!، بالاقاي!، ەۋ، پەرى! دەپ ەركەلەتەتىن مەيىرىمجۇرەك سويلەمەدى. جارىق كۇندە شام جاعىپ شىعىپ ىزدەسەڭ دە تاپپايتىن كىسى ەكەنىن سەزىنىپ، جوقتىعىنا وكىندىك...2018 جىلدىڭ 23 قازانى ەدى. كۇن سەيسەنبى. تاڭعى 6.30دا تەلەفوننىڭ داۋسى قاتقىل شىعىپ، شىرشىر ەتەدى. جۋىناتىن بولمەدەن اسىعىپاپتىعىپ كەلىپ، تۇتقانى كوتەرىپ ەدىم، جازۋشى ديداحمەت اعانىڭ ۇلى داۋلەت اعاەكەم: ەلدوسجان، بەكەم بول! تالعات اعامىز دۇنيەدەن ءوتتى... دەپ قارالى حاباردى ەستىرتتى. داۋكەڭنىڭ ءسوزىنىڭ اياعىن ەستىگەنىم شامالى... قۇلاق ءبىتىپ، الايدۇلەي كۇي كەشتىم. بۇل قالاي، كوكەماۋ؟! دەپ قويامىن ىشىمنەن. وكپەگە قيساق تا، ولىمگە قيمايتىن كىسى ەدى. كىسىلىگى، ازاماتتىعى ءبىر بولەك، جاناشىرلىعىن ايتساڭشى! ءار قازاقتىڭ بالاسىنا جانى اشىپ، مەيىربان بولىپ جۇرەتىن اقەدىل مىنەز، كەڭپەيىل جۇرەك ەدى. كىسىلىكتىڭ ەتالونى ەدى. جۇرىسىنەن جاڭىلعان الەم، ادامدىق كەيپى وزگەرگەن قوعام ونىڭ جۇرەگىنە قاياۋ ءتۇسىرىپ، سالماق سالدى. بىلەمىن. سەزەتىن ەدىم. جازۋشى دا مەيىرىمگە ءزارۋ ەدى. قاتارلاس، زامانداستارى جىل سايىن قوسقوستان كىتاپ شىعارىپ، نەبىر اتاقتى يەلەنىپ، قۇرمەتقوشەمەتكە بولەنىپ جاتقاندا، پروزادا وزىندىك دارا قولتاڭباسى بار، ءيىرىمسوقپاعى مۇلدە بولەك، ستيل تۋدىرعان سۋرەتكەر ەسكەرۋسىز، ەلەۋسىز قالدى. ءوزى دە بىرەۋدىڭ الدىنا بارىپ، اعاكوكە جاعالاپ جۇرمەدى. ال ادەبي جيىنداردا، جازۋشىلار وداعىنىڭ جىل قورىتىندىلارىندا بايانداماشىلار مەن سىنشىلاردىڭ كوزىنە بىرتوعا، جارناماسى جوق كەڭەسباەۆ كورىنبەدى. ونىڭ شىعارماشىلىعى تۋرالى ءتىرى كەزىندە ەشكىم ايتپادى، نە جازبادى. ادەبيەتتە اقىن ءولتىرۋ ويىنى دەگەن تۇسىنىك باردى. ءبىزدىڭ قوعام، اسىرەسە زيالى قاۋىم سانالاتىن اقىنجازۋشىلار ورتاسى قانشاما تالانتتى زامانىندا باعالاماي، ەلەمەي جىبەردى دەسەڭشى! قايران دا، قايران ەسىل ەر وسى ويىننىڭ قۇربانى بولىپ كەتتى...تالعات كەڭەسباەۆ! قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتىندەگى ايرىقشا ەسىم، ءىرى سۋرەتكەر. بىراق تا ونىڭ قالامىنان ءبىز اسىعا كۇتكەن ءىرى، كەڭ تىنىستى شىعارمالار جازىلا باستاپ ەدى، وكىنىشتىسى اياقتالماي قالدى. ەندى ءبىزدىڭ كوز الدىمىزدا قالامى جۇيرىك جازۋشىنىڭ ەكىنشى ماڭگىلىك عۇمىرى باستالدى. ونىڭ ارتىنا قالعان ادەبي مۇراسى، اياقتالماي قالعان شىعارمالارى، كوڭىل داپتەرىنە تۇسكەن ويلارى ءبارىءبارى تىلەۋلەس ىنىلەرىنە امانات. انەمىنە دەگەنشە، جازۋشىنىڭ الپىس جىلدىق مەرەيتويى دا جاقىنداپ قالدى. ءفاني عۇمىرىندا ايتپاعان جىلى ءسوزىمىزدى وكىنسەك تە، ەندى ايتۋعا تۋرا كەلەدى. اق، ادال ازاماتتىڭ رۋحى ءۇشىن، تامىرى تەرەڭ قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحى ءۇشىن.تەگتەر جازۋشى تالعات كەڭەسباەۆ
|
مۇتەخەسسىسلەر مايك پومپېيونىڭ نۇتقىنى خىتايدا تۈزۈم ئۆزگەرتىش چاقىرىقى دەپ باھالىدى ئۇيغۇرئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مايك پومپېئو 23ئىيۇل كۈنى كوممۇنىست خىتاي ۋە ئەركىن دۇنيانىڭ كېلەچىكى ماۋزۇلۇق مۇھىم نۇتۇق سۆزلىدى. ئۇ بۇ نۇتقىدا ئامېرىكانىڭ يىللاردىن بېرى خىتايغا قاراتقان سىياسىتىنى قارىغۇلارچە دەپ ئاتىدى شۇنداقلا ئەمدى دەۋرنىڭ ئۆزگەرگەنلىكىنى ئەسكەرتىپ؛ بىز ئەگەر شى جىنپىڭ چۈشى ھۆكۈمران بولغان 21ئەسىر ئەمەس، ئەركىن 21ئەسىرگە ئېرىشىمىز دەيدىكەنمىز، خىتاي بىلەن قارىغۇلارچە مۇناسىۋەت ئورنىتىشنى تەشەببۇس قىلىدىغان سىياسەتنى داۋاملاشتۇرماسلىقىمىز، ئۇنىڭغا قايتماسلىقىمىز كېرەك. . . ئەگەر ئەركىن دۇنيا ئۆزگەرمىسە، كوممۇنىست خىتاي بىزنى ئۆزگەرتىۋېتىدۇ. دېگەن سۆزلەرنى قىلدى.بىز ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مايك پومپېيونىڭ نۇتقى ھەققىدە كۆز قاراشلىرىنى ئېلىش ئۈچۈن ئامېرىكادىكى بىر قىسىم خىتاي ئىشلىرى مۇتەخەسسىسلىرىنى زىيارەت قىلدۇق.ئامېرىكادىكى تونۇلغان خىتاي ئىشلىرى مۇتەخەسسىسى گوردون چاڭ مايك پومپېيونىڭ بۇ نۇتقىنى يېپيېڭى خىتاي سىياسىتىنىڭ سىگنالى، دېدى. ئۇ سۆزىدە مەنچە مايك پومپېيونىڭ نۇتقى ئىنتايىن زور تارىخىي ئەھمىيەتكە ئىگە. ئۇ ئامېرىكانىڭ خىتايغا قارىتىدىغان يېپيېڭى سىياسىتىنىڭ سىگنالى ۋە مەن بۇنى ناھايىتى ياخشى ئەھۋال دەپ قارايمەن دېدى.گوردون چاڭ ئەپەندى بۇ ھەقتىكى كۆز قارىشىنى دۆلەت مەنپەئەتى ناملىق تور زھورنىلىدىمۇ ئېلان قىلغان. ئۇ ماقالىسىدە نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ ئامېرىكانى يېڭى سوغۇق ئۇرۇش باشلاۋاتىدۇ، دەپ باھالاۋاتقانلىقىنى ئېيتىپ، بۇنى توغرا دەپ قارىمايدىغانلىقىنى، چۈنكى خىتاينىڭ ئامېرىكاغا بولغان دۈشمەنلىكىنىڭ يېڭىلىق ئەمەسلىكىنى، ئەگەر بۇ يەردە يېڭىلىق بار دېيىلسە ئۇ ھالدا بۇ يېڭىلىقنىڭ ئامېرىكانىڭ خىتاينىڭ دۈشمەنلىكىنى تونۇپ يېتىشى ئىكەنلىكىنى بايان قىلغان. ئۇ بۇ نۇقتىدىن قارىغاندا مايك پومپېيونىڭ شۇ كۈنكى نۇتقىدا بىز ئامېرىكا 50 يىلدىن بېرى خىتايغا يۈرگۈزۈپ كەلگەن مۇناسىۋەت ئورنىتىش سىياسىتىنى چۆرۈپ تاشلىدۇق، ئەمدى بىز خىتاي رېجىمىنى ئۆزگەرتىشتىن ئىبارەت يېپيېڭى سىياسەتكە قۇچاق ئاچىمىز دېگەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويغان.بىز يەنە، ئامېرىكادىكى نوپۇزلۇق ئىستراتېگىيە تەتقىقات ئورگانلىرىدىن بولغان راند تەتقىقات مەركىزى نىڭ خىتاي، ياپونىيە ۋە تەيۋەن مەسىلىلىرى بويىچە مۇتەخەسسىسى دوكتور سىكوت خېرولدنىمۇ زىيارەت قىلدۇق. ئۇ ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مايك پومپېيونىڭ 23ئىيۇل كۈنىدىكى نۇتقىنىڭ ئامېرىكا خىتاي بىلەن 1972يىلى دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتقان، 1979يىلى مۇناسىۋەتلەرنى ئەسلىگە كەلتۈرگەندىن بۇيانقى سۆزلىگەن ئەڭ دەرىجىدىن تاشقىرى نۇتقى، دەپ باھالىدى. دىققەت قوزغايدىغىنى، سىكوت ھېرالدمۇ بۇ نۇتۇقنىڭ رېجىم ئۆزگەرتىش قارارىدەك ئاڭلىنىدىغانلىقىنى ئېيتتى. ئۇ مۇنداق دېدى: خىتاي بىلەن مۇناسىۋەت ئورناتقاندىن بۇيان ئامېرىكانىڭ تاشقى ئىشلار مىنىستىرى دەرىجىسىدىكى بىرى خىتاي ھەققىدە بۇنداق سۆز قىلىپ باقمىغان. 2017يىلىدىكى دۆلەت خەۋپژلىكى ئىستراتېگىيەسى دوكلاتىدا خىتاي بىلەن مۇناسىۋەتلەر زور دۆلەتلەرنىڭ رىقابىتى دەپ كاتوگورىيەلەشتۈرۈلگەنىدى. بىراق پومپېيو ئەپەندىنىڭ بۇ نۇتقى ئامېرىكا خىتايدا رېجىم ئۆزگەرتىشنى چاقىرىۋاتقاندەك ئاڭلىنىدۇ. بۇ، زور دۆلەتلەرنىڭ رىقابىتى دىن ئاللىقاچان ھالقىپ كەتكەن بىر ئەھۋالئۇ سۆزىدە يېقىندىن بۇيان ئامېرىكانىڭ خيۇستوندىكى خىتاي كونسۇلخانىسىنى تاقىشى، ئۇيغۇر ئېلىدىكى لاگېرلارنى جازا لاگېرى دەپ ئاتىشى ھەم شۇنداقلا خىتاينىڭ خوڭكوڭدىكى ھەرىكەتلىرىنى ئەيىبلىشى ۋە تەيۋەن بىلەن بولغان ئالاقىنى تەكىتلىشىدەك كەينىكەينىدىن يۈز بېرىۋاتقان ۋەقەلەردىن قارىغاندىمۇ ئامېرىكانى ھەقىقەتەن خىتايغا قاراتقان پوزىتسىيىسىنى ئۆزگەرتتى، دەپ قاراشقا بولىدىغانلىقىنى ئېيتتى. بىراق ئۇ يەنە ئامېرىكانىڭ يۇقىرىقىدەك ھەرىكەت قىلىشىغا خىتاينىڭ ئۆزىنىڭ سەۋەب بولغانلىقىنى تەكىتلىدى.تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مايك پومپېيو شۇ كۈندىكى نۇتقىدا ئالاھىدە قىلىپ بۇندىن كېيىن ئامېرىكانىڭ خىتايدىكى ئەركىنلىكنى سۆيىدىغان كىشىلەر بىلەن قويۇق ئالاقە ئورنىتىدىغانلىقىنى ۋە ئۇلارنى كۈچەيتىدىغانلىقىنى ئالاھىدە تەكىتلەش بىلەن بىرگە، ئۇيغۇر ئېلىدىكى لاگېرلارنى جازا لاگېرلىرى دەپ ئاتىغانىدى.ئامېرىكادىكى يەنە بىر تونۇلغان سىياسىي ئىشلار مۇتەخەسسىسى دوكتور ئاندېرس كور بىزگە ئېلخەت ئارقىلىق قايتۇرغان ئىنكاسىدا مايك پومپېيونىڭ بۇ نۇتقىنىڭ ھەقىقەتەن ئامېرىكانىڭ خىتاي سىياسىتىدىكى زور ئۆزگىرىشتىن دېرەك بېرىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇ ئېلخېتىدە: ترامپ ھۆكۈمىتى ماقۇللىغان ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق سىياسىتى قانۇنى ۋە خوڭكوڭغا ئالاقىدار قانۇنلار ھەم شۇنداقلا خىتاي ھۆكۈمىتى بىلەن خۇپىيانە ھەمكارلىشىپ ئۇنىڭ ئۈچۈن خىزمەت قىلغان كىشىلەرنى جازالىشىدىن قارىغاندا ئامېرىكانى بۇ جەھەتتە رېئال ھەرىكەت قىلىۋاتىدۇ دېيىشكە بولىدۇ دېدى.تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مايك پومپېيو شۇ كۈندىكى نۇتقىدا شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتى دۆلەتلىرى، گ20 ۋە گ7 دۆلەتلىرىنى خىتايغا ئورتاق تاقابىل تۇرۇشقا چاقىرغان. ئۇ بۇنىڭ ئۈچۈن ئەركىن دۆلەتلەر بىرلىشىپ خىتايغا تاقابىل تۇرىدىغان يېڭى بىر گەۋدە يارىتىشى كېرەكلىكىنى تەكىتلىگەن ئىدى.راند تەتقىقات مەركىزى نىڭ تەتقىقاتچىسى سىكوت ھېرولد سۆزىدە ئەگەر ئامېرىكا ھەقىقەتەن شېرىك دۆلەتلەرنىڭمۇ مەنپەئەتىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بىر كۆلەملىك ئىستراتېگىيە يارىتىپ چىقالىسا ئۇ ھالدا بۇ ھەمكارلىق تامامەن مۇمكىن دەپ كۆرسەتتى. ئۇ مۇنداق دېدى: مەنچە نۇرغۇن ئەركىن دۆلەتلەر ھازىر خىتاينىڭ ھەرىكەتلىرىنىڭ ھەقىقەتەن قوبۇل قىلغىلى بولمايدىغانلىقىنى ھېس قىلىپ يەتتى ۋە ئۇلاردا ئۇنىڭغا قارشى تۇرۇش ئىستىكىنىڭمۇ كۈچىيىۋاتقانلىقىنى كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ. مەسىلەن ياپونىيە ئۇزۇندىن بۇيان سېنكاكو ئاراللىرى مەسىلىسى ۋە سودا مەسىلىسىدە خىتاينىڭ تەھدىتىگە ئۇچراپ كەلدى، جەنۇبىي كورىيەمۇ شۇنداق. ئاۋسترالىيە بىلەن يېڭى زىللاندىيە ئۆزىنىڭ سىياسەت ساھەسىدە خىتاينىڭ تەسىرىنى چوڭقۇر ھېس قىلدى. ئۇلارمۇ ھازىر ئاستائاستا خىتايغا تاقابىل تۇرۇش ئۈچۈن يېڭى قەدەملەرنى تاشلاۋاتىدۇ. مەسىلەن، ئەنگلىيە يېقىندا خۇئاۋېي بىلەن 5گ بىلەن ھەمكارلىشىشىنى توختاتتى، ئاۋسترالىيە خىتاينىڭ جەنۇبىي دېڭىزدا ئىلگىرى سۈرۈۋاتقان ئىگىلىك ھوقۇقىنى ئېتىراپ قىلمايدىغانلىقىنى جاكارلىدى شۇنداقلا خوڭكوڭ ھەققىدە بىر قىسىم تەدبىرلەرنى ئالىدىغانلىقىنى ئېيتتى. شۇڭا مەن بۇ دۆلەتلەر بىلەن ھەمكارلىشىش پۇرسىتى ھەقىقەتەن مەۋجۇت دەپ قارايمەن. بىراق ئۇلارنىڭ خىتايغا تاقابىل تۇرۇشتا ئامېرىكانى تولۇق قوللاپقۇۋۋەتلىشى ئۈچۈن ئامېرىكا چوقۇم شېرىك دۆلەتلەرنىڭمۇ مەنپەئەتىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان كەڭ كۆلەملىك ئىستراتېگىيە تۈزۈپ چىقىشى ۋە بۇ دۆلەتلەرگە تولۇق ئىشەنچ بېرىشى كېرەك.گوردون چاڭ ئەپەندى بولسا بۇ ھەقتىكى سۆزىدە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ دۇنياغا زىيان سالىدىغان ھەرىكەتلىرىگە قارىتا ئەركىن دۇنيانىڭ بىرلىشىشتىن باشقا تاللىشى يوق، شۇڭا بۇ دۆلەتلەر ئاقىۋەتتە بىرلىكتە خىتايغا تاقابىل تۇرىدۇ، دەپ قارايمەن دېدى.گوردون چاڭ يەنە: مەنچە نۇرغۇن ئامېرىكالىقلار خىتاينىڭ ئامېرىكاغا بولغان دۈشمەنلىكىگە يەنىلا سەل قاراۋاتىدۇ. ئۇلارنىڭ نىيىتىنىڭ قانچىلىك قارىلىقىنى ھېس قىلالمايۋاتىدۇ. خىتاي ئامېرىكاغا جىددىي يوسۇندا تەھدىت ئەپ كېلەلەيدۇ. شۇڭا بىز دەرھال قارشى ھەرىكەتكە ئۆتۈشىمىز، ۋاقىت ئىسراپ قىلماسلىقىمىز كېرەك دەپ ئەسكەرتتى.
|
مەملەكەت باسشىسى ءابىش كەكىلباي ۇلى اتىنداعى تاريحي ولكەتانۋ مۋزەيىن ارالادى10 قازان 18:48اقتاۋ. قازاقپارات پرەزيدەنت قاسىم جومارت توقايەۆ اقتاۋعا جۇمىس ساپارى بارىسىندا ءابىش كەكىلباي ۇلى اتىنداعى تاريحي ولكەتانۋ مۋزەيىن ارالاپ كوردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.مۋزەيدە ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ ەكسپوزياتسيالىق زالى جاساقتالعان. 460 شارشى مەتردى الىپ جاتقان زالعا قالامگەردىڭ كوزى تىرىسىندە تۇتىنعان بۇيىمدارى مەن قۇندى جادىگەرلەرى قويىلعان.ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ بالالىق شاعىنان باستاپ ءومىرىنىڭ سوڭعى كۇندەرىنە دەيىنگى سۋرەتتەرى ۇسىنىلدى. سونىمەن قاتار، جەكە ءومىرى مەن قىزمەتتەگى جانە شىعارماشىلىعىندا قولدانىلعان بۇيىمدارى بار، دەيدى مۋزەي قىزمەتكەرى نۇرشات قالكەنبايەۆا.ايتا كەتەيىك، اتالعان مادەني ورتالىقتىڭ قۇرىلىسى بىلتىر اقپان ايىندا باستالعان. قازىرگى تاڭدا ورتالىقتا ورنالاسقان تاريحي ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. نىسان تولىعىمەن 2020 جىلى پايدالانۋعا بەرىلەدى. 10 گ اۋماقتى الىپ جاتقان ورتالىقتا وبلىستىق مۋزەي مەن كىتاپحانا ورنالاسقان. عيمارات ورتاسىندا سۋبۇرقاق تا بولماق.
|
پاكىستان پرېزىدېنت سايلىمى لال مەسچىتىنىڭ كۆلەڭگۈسىدە قالدى ئۇيغۇرپاكىستان ئالىي سوت مەھكىمىسى جۈمە كۈنى قارار ئېلان قىلىپ، شەنبە كۈنى ئۆتكۈزۈلىدىغان پاكىستان پرېزىدېنت سايلىمىنى ئۆز ۋاقتىدا ئېلىپ بېرىش، لېكىن سايلام نەتىجىسىنى كېچىكتۈرۈپ ئېلان قىلىشنى جاكارلىدى. كۆزەتكۈچىلەر، ئالىي سوتنىڭ ھۆكۈمى بۇ قېتىمقى سايلامدا قايتا سايلىنىش ئېھتىمالى زور بولغان پرېزىدېنت مۇشەررەپنىڭ، قايتا سايلىنىشىدا مۇقىمسىزلىق ئامىلىنى كۈچەيتتى، دەپ قاراشماقتا.ئۆكتىچىلەر، مۇشەررەپ ھەربىي فورمىسى بىلەن سايلامغا قاتناشسا پاكىستان ئاساسىي قانۇنىغا خىلاپ ئىكەنلىكىنى ئەسكەرتىپ، ئالىي سوت مەھكىمىسىگە ئەرز سۇنغان. باش سوتچى ئىقبال جۈمە كۈنى ئالىي سوتنىڭ ھۆكۈمى توغرىسىدىكى باياناتىدا سوتچىلار سايلامنى ۋاقتىدا ئېلىپ بېرىش، لېكىن سايلام نەتىجىسىنى ئالىي سوت ئۆكتىچىلەرنىڭ ئەرزىنى كۆرۈپ چىققاندىن كېيىن ئېلان قىلىشنى قارار قىلدى،دەپ كۆرسەتتى. ئىقبالنىڭ ئەسكەرتىشىچە، ئالىي سوت مەھكىمىسى مۇشەررەپنىڭ ئۈستىدىن بېرىلگەن ئەرزنى 10 ئاينىڭ 17 كۈنى كۆرۈپ چىقىدىكەن.پاكىستان پرېزىدېنتى ئادەتتە پاكىستان مەملىكەتلىك مىللىي مەجلىسى ۋە ھەر قايسى ئۆلكىلەرنىڭ ئۆلكىلىك مىللىي مەجلىس ئەزالىرى تەرىپىدىن سايلىنىدۇ. بۇ قېتىمقى پرېزىدېنت سايلىمى شەنبە كۈنى ئېلىپ بېرىلىدىغان بولۇپ، پاكىستان مەملىكەتلىك مىللىي مەجلىس سايلىمى كېلەر يىلى 1 ئايدا ئۆتكۈزۈلىدۇ.ئالىي سوتنىڭ جۈمە كۈنى ئېلان قىلغان ھۆكۈمىدىن كېيىن، مۇشەررەپ شەنبە كۈنكى سايلامدا ئۇتۇپ چىققان تەقدىردىمۇ، لېكىن ئۇنىڭ پرېزىدېنتلىق ئورنىغا ئولتۇرۇش ياكى ئولتۇرالماسلىقى، ئالىي سوتنىڭ 7 ئۆكتەبىردە ئېلان قىلىدىغان ئاخىرىقى ھۆكۈمىگە باغلىقتۇر. مۇشەررەپ بۇ يىل يازدا خىتاي پاھىشىلىرىنى گۆرۈگە تۇتقان لال مەسچىتنىڭ تالىپلىرىنى باستۇرۇپ، دىندار گۇرۇھلارنىڭ غەزىپىنى قوزغىغان ئىدى. بۇ قېتىم ئۇ ئۆكتىچى پارتىيىلەرنىڭ ھەربىي پورما بىلەن سايلامغا قاتنىشىش قانۇنسىز، دەيدىغان رىقابىتىگە دۇچ كەلمەكتە. ئەركىنپاكىستان ھۆكۈمىتى، پاكىستان خەلقى بىن لادىننىڭ چاقىرىقىنى قوللىمايدۇ، دېدىناۋاز شەرىف پاكىستاندىن قايتۇرۇپ چىقىرىۋېتىلدىھىندىستاندىكى پارتلاشتا ئاز دېگەندە 20 كىشى ئۆلدىپاكىستاننىڭ قۇتقۇزۇش بۇيۇملىرى ئۇيغۇرلارنىڭ كۆڭلىنى ئۇتالامدۇ ؟پاكىستاندا ئېلىپ بېرىلغان ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋېلىش خاراكتېرلىك ھۇجۇمدا 9 كىشى ئۆلدىئەلقائىدىچىلەر پاكىستانغا ھۇجۇم قىلىش ھەققىدە 8 ئاينىڭ 1 كۈنى ۋىدىئو خەۋىرى تارقاتتىقىزىل مەسچىتتە يەنە پارتلاش ۋەقەسى يۈز بەردى
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.