filename
stringlengths 13
128
| headline
stringlengths 17
281
| content
stringlengths 109
6.26k
| category
stringclasses 7
values | translators
stringclasses 12
values | split
stringclasses 3
values |
|---|---|---|---|---|---|
a_criancas-africanas-com-deficiente-tratamento-da-sida_2804699.txt | Anamwane afirikaana ni ovelavela mwaha wa itaratamento sa SIITA | Anamwane afirikaana ni ovelavela mwaha wa itaratamento sa SIITA
Ankoola ni Mosampiikhi amphavela omaliha malavi ni osariherya etaratamento onnihna mulapheleli.
Noventa Sinku puru sento wa anamwane afirikaana ankhala ni Siita kharina etaratamento anti-retorovirale, oohima muhooleli exekutivu da wa Onusita, Michel Sidibé, waxuryawe oKamarawu
Sidibé oohima wii wahikhala ovukuliwa wa 60 puru sento wa numuru na atthu amuranve HIV eriyari ya vathi wa 15 miyakha, maxi ovikana 90 puru sento wa 3 imilyawu sa anamwane ankhala ni HIV ari waAfirika Subsaariyana, weyiwo wii okhalano etaratamento muxankiho muulupale wa ovukula wulaaneya.
Nimphavela wuupuwela mwaha wa etaratamento ya anamwane (...) nihaana paahi ittthanu ni emosa purusento ya anamwane arina moota wotaratariwa ni owo muxankiho wa econtinente ahu; nimphavela moota musya onrowa wakhaliherya anamwane onrowaya okhala", oohima.
Mwaakha wa 2013, paahi 24 puru sento ya anamwane yamuranve yakhalanne etaratamento, ni 190 miili epweteya.
Sidibe aahincerera iiraka anamwane anceene akina apwetenhya womaaleleyani mipantta olavuliwa mwaha wa Siita ninlelo anona ntoko malavi.
Mulapheleli a waAnkoola ni Mosampiikhi annimwakhulela Sidibé mwaha wa wakuveya wa taratamento ya anamwane.
Asosiyasawu ya Athiyana ankhala ni VIH ni Siita ankhala oLuwnta, ammana natiri orowa ohoolo yaleelaka axitiithi wii yemereryeke ni orowa ohoolo wa olooliwa anti-retorovirale ya anaaya mwaha wa nooniwa ntoko malavi.
"Tiyovila, maxi nnorowa ohoolo. OHuwampo, wa moonihero ninleelelo khoreere othanyiwa" , oohima Rosa Pedro wa asosiyasawu ni owow onvara muteko o Piye.
2013, paahi mmosa wa khula ethanu ni anli anamwane yahikhalana olooliwa antiretorovirale waAkoola, elapo yaarina etaaxa ya okhalano eretta vathi wa terexi puru sento.
Ni 11.5% ya okhalana eretta, etaxa emosa ya itaxa yowaatta wa aAfirika Awuxitarale, Mosampiikhi elapo emosa wa ilapo enhimmwa ntoko ele yulannyihe olooliwa.
Nivo, ohiya malavi, elapo ela kherina ilaporatooriyu, anamuteko ansuwela saana muteko aya ni musurukhu.
Cesar Mufanequisso, wa nikhuru na okhalana olooliwa, onhima wii Kuverunu aahikhala oottittimiha Tekalarasawu ya Apuca, nhima wii ilapo sihaana okhalihera ni 15% wa orosamento aya wa akumi.
"Wakha wiira munalipelela avisiinyu wii mwiseele mooro, munrowa okhala vankhani orupa muhilyiye wala olya vapinsene", othoriha mulapheleli wii onniphaveleya ovukula olipelela onwra ota wi nakuvele oloola eretta ya Siita. | saude | benedito | train |
a_oms-bacteria-sao-tome_3783821.txt | OMS onimananiha wooniherya miriirya sa mwaaxiitthu Osan Tumeya | OMS onimananiha wooniherya miriirya sa mwaaxiitthu Osan Tumeya
Atthu ikonto 1.445 paahi oopwanyaniwa ni ekwerere ya wiipa mitika aapwanya exikhaani oratteene.
Asuweli a miteko sa Mutthenkeso w'Olumwnku ya Okumi (OMS) anikupali okhalana ihapari siniwerya wooneneliwa wa mwaaxiitthu otharamunle eretta yoorikarika yaapwannye atthu imiya imiya sene Osan Tomee ni Pirinsipe.
Nuumala waattamela miyeeri mithanu sa otholatholiwa soopere eretta epacenrye opwanya ikuru mweeri wa namuloko ya 2026, asuweli ahooniherya sookhumela soopere ephattu ya wiipa mitika eraviwe n'atthu waattamela 1.500.
Sintoko ni Kamal Mansinho, onnaaniheriwa wiira eretta aniraviha okhala axiitthu oowaakuva wiiviwa ni mirette sinipwanyaneya mulapo ankha olooliwa waya wapaceya okathi onipaceryaaya eretta yeeyo vanceenexa enikhumelela mmoononi ni mmwettoni.
Musuweeli ole mukunya oolipiheerya vamuthukumanoni ya ihapai wiira aaru ya axiitthu awo aavalaanyihiwa ni wi naanaano va enitthuneya olikaniha eriyaari ale ni mulattu wa yoorava.
Mansinho nleelo osuweeliha wiira axiitthu anruwerya itokisiina, sinkhaala vamoosa napinaatamu ni ani wakameela nikhuuli vokweheriwa ni yootthukuwa onithatuxa owali aya nomwaxiittu aya, ekhalakaa ootepa owali ni aniwereya ni inamuna soviriikana eteenterika ekootiku ceneetiku ya aretta.
Sintoko musuuweli ole, okathi ola okhanlyaayaa mwaattelo wa areetta arina miruupela ni soowiixa ni wi mpaakha va khivantthuneya orumeela mitthali paahi wiira epwanye exikhaani.
"Ohaana wooperaariwa ni akinaaku vanniweryaneya okhalanaka mikuthekuthe sa mukhaleelo wa erutthu aya sintoko muxankiho woowookolola moono wala mweetto wakhala wiira okhaathi woovola khonitthariheliwa ikettelo sa watteeriwa hoxiripitaali", othalaakasa.
Musuweeli onikupali wiira mwaattelo wa wiipa mitiika sirepeeliwe Osan Tomee ni Pirinsipe, sinirowa okweyiherya othokosasiwa mwaha wa ekwerere ele ilaapo ikina.
Sintoko amahooleli a miteko sa okumi sa Osan Tome ni Pirinsipe, wa atthu 1.445 aranve eretta ni anilya mirette mulaponi mpakha nenna va atthu athanu nayili tapwannye ekumi yoomalela. | saude | Vasco | train |
a_custo-de-vida-aumenta-em-mocambique_3070281.txt | Owalamela wa makhalelo onimunuwa oMosampiki | Owalamela wa makhalelo onimunuwa oMosampiki
Eyiita yookelela ohoolo ni omora wa isisapo wa musurukhu sul-africana ethori wa etoolari oniicererya makhalelo wa okhala oMosampiikhi, elapo enilipiheriwa vanceene wa soolovola soolovola iyoolya sa África do Sul.
Mukhulupale wa Mitheenkeso Anamavaha muteko mamosampikaanu wa Afrika tu Suuli, Amélia Muthisse, onihimya wiira ivukuliwe itaaxa soolovoliwa sa sooruweriwa sa iyoolha soopacerya opheelaxiwa oMosampiikhi.
Wa Muthisse, o Kuveerno ookhala wo wuncererya itaaxa sa soolovolasa sooruwerya soowooneyaxa, soowuriwa, ni asikaru, awehawehaka mulemelelo sa soolya.
Yookisiha ithanu sa mittetthe seelapo thanu ni xexe sa Afrika tu Suuli soolaleriwa mittetthe sa ohawiwa wa ipheyo woottharana ni elimwe/ wuuma.
Muthowelo wa maasi wa ikuluttu kamosa kamosa mmpooma onipakiwa ni woowalamela woothanliwa.
Thaaru sa mittetthe sa ilapo thanu siniira mukano ni oMosampiikhi ni sootheene tiri sooruweraxa anakhuwo, musoro, esapula, itumati ni akharaka.
Mukhalelo onootepaxa ni owelihiwa wootepaxa wa musurukhu sul-africana, rant, othori wa etoolar enipwanyiha otharana ni metikali mosampikaanu.
Soolovoliwa sinikhala soolipihiwa vanceene oMosampiikhi.
Wa Jonas Sitoi, muwehawehi wa epoliitiko-mmusurukhuni mosampiiikaanu onikhala wa África do Sul, omalamaliha mwaha waala iyoolya owaani waha wa owalamela musurukhu ti atthu ootheene.
Mosampiikhe orina waattamela wa 36 imilyawu sa wuunuwa etthaya yoorerela olima, masi onilipiheriwa vanceene ni sooruweriwa sammatta sul-africanos. | economia | Julio | train |
a_alto-comissao-nacoes-unidas-direitos-humanos-quer-justica-mocambique_3374208.txt | Mukhulupale wa nikhuru na ONU yoola oneettettela nnkhalelo Yowaalikaniherya exariya atthu elapo ya Mosampiiki. | Mukhulupale wa nikhuru na ONU yoola oneettettela nnkhalelo Yowaalikaniherya exariya atthu elapo ya Mosampiiki.
Mukhulupale wa nikhuru na ONU yoola oneettettela nnkhalelo Yowaalikaniherya exariya atthu elapo ya Mosapiiki, Zeid Hussein, omuvekela, olelo, mahuku eettaka 13, Kuveerunu wa elapo ya Mosampiiki wi arumeele ikuru sawe noomala aphavele atthu yaala ahiniiwananeya ni ale anahaaxa atthu atthukele.
Al Hussein, yoola alavula okathi waapaceriwaaya muthukumano wa Konseelyu ti Tireyitu Umaanu wa ONU, epooma ya Xeneepera, elapo ya Suwiisa, ahimyaka wi '' elapo ya Mosampiiki onnooniherya nkhalelo wootthikela ohaaxiwa atthu, esuweliwaka wi nttetthe wa Afirika onnooneya okhala yoole anipakiwa manyala yaala.
'' Otthikeliwa ekhotto nikhuru na Renamo ni atoropa a Kuveerunu yooruhela okhuma wa athama wa atthu mapuro yaala yiiraneya nkacamiho yoola'' alavulaka Al Hussein.
Mukhulupale yoola olavulatho wi ahooniheriwa elapo yeela ya Mosampiiki nkhalelo wovariwa atthu otthuniwaka musurukhu, wiiviwa wa atthu, ni ohasuliwa atthu ni maxoronaliixita.
Ehiiwaka ottuli nkhale woophaveliwa atakhali yaala aniwiiva atthu, Al Hussein omuvekela Kuveerunu wa elapo ya Mosampiiki wi '' amalihe nkhalelo woovekela musurukhu woohiphwanelavo, mawaha yoola onnikacamiha wunnuwa wa elapo''. | politica | Raja | train |
a_escritores-corromper-ligacao-poder-nao-perduram-tempo-ugulani-ba-ka-khosa_3637299.txt | "Anamalepa yaale aniihiyerera wi avarihiwe wala iiwelele miruku sa kuveerunu khampisa ohiya aya yoola woolepa " | "Anamalepa yaale aniihiyerera wi avarihiwe wala iiwelele miruku sa kuveerunu khampisa ohiya aya yoola woolepa "
SAN-PAAWULU-
Eviitiyu ela ya neeraru okathi akohiwaawe ni Raatiyu Voxi Ameerika namalepa yoola a elapo ya Mosampiiki, Ungulani Ba Ka Khosa, ohaakhula wi etthu yoorera anamalepa otheene wiikasoopiha namuna sa puliitika, namuna yeela enniruuhela nreerelo wa iliivuru sotheene.
Ungulani, ohuuluma wi iliivuru ni anamalepa yaale anivara muteko ni epuliitika, miteko saya khasinirowa ohoolo ni khinikhalakhala sireeraka.
Ungulani olavulatho wi ekhotto yeele yiiranen'ye elapo ya Mosampiiki yoolipihereya muliivurini seyiya sinipakiwa elapo yeela ni anamalepa otheene aphwanyasa namuna yoolepa itthu seyiye siranen'ye khalayi.
Okathi okhohinwaawe, wi nyuwo mwa ntthu woreera murima ni ntoko wootheyatheya mahuku otheene, mwinniwerya okhala mahuku otheene mwilepa makhumelelo, Ungulani ahakhula wi olepa etthu emosa enikiruuhela oratta. Yoola nave olavula wi onnitthuna olepa itthu sikinaaku soohikhala iye olamalenla iye.
Nlaleyo yoola avahinwa iye elapo ya Parasiili wi arowe ooniherye eliivuru awe ya nsina Orgia dos Loucos wapacenre ni editora Kapulana. Ungulani olavulatho wi ahipacenre oreheriwa eliivuru, apacenre wootoota othanla eliivuru yaatthuniwa ni nikhuru nenle naarowa oreriha, iliivuru sikinaaku sinirowa wooniheriwa elapo ya OParasiili eyaakha yeele enirwa.
Ela yaari eviitiyu ya neeraru ni yoomalela ya mwaha yoola wiiranen'ye ni namalepa mosampikaano, Ungulani Ba Ka Khosa yoola wiiranen'ye Oraatiyu Voxi ti Ameerika. | cultura | Raja,benedito | train |
a_jornalista-moçambicano-desaparecido-sem-rastos-polícia-pede-ajuda-_5394316.txt | Namavaha ihapari a Mmosampiikhi oolakaseya: "hata mphito aya khonooneya", Mapuliisiya anivekela mukhaliheryo. | Namavaha ihapari a Mmosampiikhi oolakaseya: "hata mphito aya khonooneya", Mapuliisiya anivekela mukhaliheryo.
Mapuliisiya a oKhaapu Telekaatu, osulu wa Mmosampiikhi, anivekela mukhaliheryo wa atthu ootheene wiira ophwanyiwe namavaha ihapari Ibraimo Abu Mbaruco, orimeelale mahiku yeettaka 7 mweeri yoola.
Augusto Guta, mukhulupale a Opatthanana wa atthu oothene oKomantu Porovinsiyaali ya Mapuliisiya a Mmosampiikhi, onihimya wiira muphavelo opacenrye okathi amusi awe nahapari ahimyaaya wiira khonooniwa, masi mpakha va khonatthi ophwanyiwa.
"Mphaka va khaniphwanye mphito ovinryaawe munye Mbaruco, ti vo ninaavekelaahu atthu ootheene ale ooreera murima, wiira yamoonavale arowe mphaka opuliisiya yahimye", oolavula Guta.
Muhupi ola onikhumelela ni mukhanyereryo wa anamwiiwanana a elapo ahu ni a ilapo sa ota wiira mawutoritaati aphavele osuwela voothokoceya murimeelo awe nahapari ola ni lokutore a oRaatiyu Komunitaariya a oPaaluma.
Wa mirweelo sikina soophavela othokoca mwaha ola, Guta onihimya wiira "ninvira nivaraka muteko (...) ninootthika wiira naaleeliherye atthu, okhala wiira muteko ahu olipiherya muvarelelo wa atthu ootheene.
Wiiweleleke: | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_cabo-verde-autor-busca-apoio-financeiro-para-publicar-livros_4711077.txt | Khaapu Veeriti: namalepa onirowa ovekela mukhaliheryo wiira opupilikari liivuru awe. | Khaapu Veeriti: namalepa onirowa ovekela mukhaliheryo wiira opupilikari liivuru awe.
Alveno Figueiredo ni Silva, a miyaakha 52, soovira miyaakha soowaatta ophavelaka osuwela sa ilimalelo. Wa mukoho a nsu na Waameerika, owo oolavula wiira musivelo wa isipo opacenrye mwaakha wa 70. Miyaakha sa 80, opacenrye ovara muteko oraatiyu komunitaariya a Eyiilya ya Maakha ni tho onavolowa otelevisawu.
Ohaapaka atokumentaariyu anceene wa esipo waakohaka atthu yahoona voophwanya ni ohimyakasaka moolumo makina oovirikana anilavula sa etifiisiyu.
Siiso mpakha ohoolo. Kivinre kipakaka ni kipakaka, ni mpakha olelo nlelo enikhala okisivela esipo ni ehantisi ya Okhaapu Veeriti".
Alveno oolepa iliivuru muloko, nto niinaano va onivira ophavelaka mukhaliheryo wiira opupilikari. Muruku wa 2009 ti opupilikari iliivuru enilavula sa ekumi ya Ildo Lobo ni ekina tho nilavula sa aviyasu muntiyaale ni myeettelo sawe oKhaapu Veeriti.
Nihiku na olelo, wa mukhalelo wa ikaraafika, khinireere ocaaliwa. Mulattu ahu va ohikhalana efinansiyamentu.
Namapaka a eliivuru oolavula sa mukhumelelo niwiiranya intepentensiya woophwanyiwa ni ekonomiya.
"Muweke wiira oKhaapu Veeriti wookhaliwa miyaakha soowaatta erumeliwaka eparitiitu emosa ni nto sinakhumelela iparitiitu sikinaku. Wa sootheene iyo sookhalana ihisapo saya. Okathi mukina, ni muthowelo wa ekonomiya ophinye mpakha oPorutukaale, okhala wiira niniira mpantta mmosa wa mapuro ale enirumeeliwa ewooro, ooniphwanya muhaawelo owo. Mahiku ala a olelo ti oorika waaphwanya anamakhaliherya, ovirikana miyaakha miloko sivinre.
Alveno oohimya wiira onirumelaka musurukhu ampoolosani mwawe wiira ophavele osuwela, okhala wiira khoniphavela ohiyererya ihantisi ni elimalelo ya oKhaapu Veeriti sirimeelaka.
"Kalipelela vale, atthu ari ooreerela wa elimalelo enoorimeela, animookhwa, okhala wiira khanirowa olipelela.
Etthu enimuriiriha murima namalepa okhalaka wiira iliivuru sakela opupilikariwa sinoonyesererya, ni tho sinoopacerya osivela.
Mooneke mukoho wiira musuwelo sa mwaha ola. | cultura | SALUSTIANO | train |
a_meninas-gravidas-duplamente-penalizadas_2863163.txt | Axithiyana ari ni ihamela anihaaxiwa vaili vaili. | Axithiyana ari ni ihamela anihaaxiwa vaili vaili.
ONG sinimphunyaphunya namalamula woowi ophuce nikanyero naakhanyereriha othamiheriwa osoma ohiyu axithiyana ari ni ihamela.
oMosambiki, orupala oyenveene oniruuhela othelaniwa w`aatthu ohittokottha, ni ori wa nikhuru na ilapo sootepaxa wa olumwnku. Makhalelo a mmuttettheni ni sawatiminixitarasawu sinaahimyana axithiyana okhala tanivonya, nnya, makhuru ohikhala a kuveerunu aniphavela orukunuxa etthu ila.
Mwaakha wa 2004, Adelina Tiroso ahirupala ni aahonexexa othanyiwa: "Aari mwaamukhanixani aahikhanyererihiwa osoma ohiyu ni atthu aalupale. Mwaha wookhala ni ehamela kaaiweha ohooneliwa vatthu. Kiwaarere orika ovilelela etthu ila."
Nuumala oyariwa mwaana muthiyana, mweeri wa Junyu wa mwaakha yoowo, Tiroso ahiraana ni nikhuru ninakhupaarela axithiyana.
"khavanireerela waathamiherya axithiyana osoma ohiyu. Etthu ila enikhaliherya ovira wuupuweliwaka wiira mwaamuthiyana arupala ohana atheliwaka," oohimya.
Sintoko ola, axithiyana anceene aathamiheriwa osoma ohiyu. Ohukhumiwa nno waakhuma Omwaalaano wa Osoma Maativiixita aanyohola imara sinceene yoohimya eri mutekeretuni nummaru 39/GM/2003.
Yoohimya ela, eniruuhela onyokhiwa wa mwaamuthiyana mmuttettheni ni onnikhaliherya ohiyererya osoma.
Nnya, oniroromeliwa wiira ohaaxiwa nno ohanle omala. Wamuthukumanoni wanaananoxa ni makhuru ohikhala a namalamula, Mwaalaano wa Osoma woororomeliha ophuca yoolepiwa ela.
"Minixituru mwaneene ookupali ophuca (...) ni kinikupali wiira okhuma va mpakha ohoolo khanniweha-tho itthu soolikana seiya.", oomuhimeerya VOA mukhulupale a Nikhuru n`Aanamalaleya Aapatthani Aanamwane.
Mureerelo ola wa onamakhaliyerya wa Recac ni makhuru makina kahiyo yoolaru pahi, ohimya Claudina.
Sintoko sihimyalaawe owo, Recac onivira aaxuttihaka alipa ihapari woowi osuweliha mureerelo woowaahiya axithiyana muxikola ni ootumererya mwaha wa mixankiho s`ootheliwa axithiyana enari acikhaani.
"Nimphavela wiira alipa ihapari yaahimereyeke ananmawaani wiira axithiyana yasomasa onoorowa owerya okhaliherya sinitthuneya waamusi. Khoniphiyerya ohimya wiira hooye waathela axithiyana, onitthuneya olakiherya sihinvaha mureerelo," ohimya Claudia.
Mphimo wa makhuru sintoko Recac omukumiha Mosampiki nipuro na namuloko (10o) wa ilapo iye axithiyana anitheliwaaya ehinatthi ophiyeriha iyaakha muloko ni thanu ni tthaaru ni anihukhumiwa ovira okathi wooteene wa ekumi aya ni osikini wootepaxa. | sociedade | Gito | train |
a_amnistia-internacional-pede-protecção-a-nyusi-de-pesquisadora-ameaçada_4765718.txt | Anamataphuliwa Internasiyonali nnaalevelela atthu ninvekela okhupaareliwa Nyusi wa namuwehaweha moothiyana ootuthuwa. | Anamataphuliwa Internasiyonali nnaalevelela atthu ninvekela okhupaareliwa Nyusi wa namuwehaweha moothiyana ootuthuwa.
Anamutaphukliwa Internasiyonali nnaalevelela atthu (Al) nimuvekela Mukhulupale eelapo Filipe Nyusi, ooMosampiikhi, ahaaviwa sinimoopopiha namuhaavyasa moothiyana Fátima Mimbire, oSenturu ya Intekritaati Yaanamunceene (CIP).
Mimbire ti mmosa mota wa ethori wa mweettelo mmwaathanle wa CIP "Miyo nkinliva sookompwa soottukuttheriwa", onaatumererya anamunceene sa sookompwa soottukuttheriwa oMosampiikhi.
AI oniira sinirukuryerya ihapari mureetini sosiyaali– facebook e whatsapp - siiraka wiira sinikohakohawe Fátima Mimbire sinipheela onyaanyera elapo, ni onoorumeliwa ni anamurwa wiira atthu ahiiwananeyeke.
Ehikhanle paahi olavula wa soonanara, mihupi, onaakhelawe ovinya 18 wa mweeri yoola, ookhalana nsu noowopiha. "Exeeni ohaaxikhaka amusi aanyu anoopheelani? Muwehawehe sisaanoru ekumi aanyu muhinatthi okwa", enisomwa emosa wa sinceene.
Ti moonelo yoola a AI onaatumererya "axitokweene awehawehe meekhaya ni woohimuhela mukina soowoopopihiwa ni opheyapeyiwa wa Fátima Mimbire".
Ni wa Fátima Mimbire ni onivaranawe muteko wa CIP "anikhupeeriwa saana, attharanaka no soopheelasawe, otthunelaka otthikela ovara muteko woohoova, ohoovaka osyakeliwa".
Fátima Mimbire, Mulipa a ihapari akhalayi moothiyana a Waxensiya sa ihapari ooMosampiikhi, ohikhala oohoolela soopaka sinceene soowanawaniha ihaakhi sa pinaatamu oMosampiikhi. | economia | Julio | train |
a_mozambique-09-02-2011-voanews-129120483_1261035.txt | Athiyana ni anamwane anitthikela oyaara omurava axiithu HIV Omosampiikhi | Athiyana ni anamwane anitthikela oyaara omurava axiithu HIV Omosampiikhi
Ti "vohiroromelo" mutthali onirumeeliwa wikasoopa muhina mwa waarava axiitthu a HIV oluluwana ni maayi amuvaha mwaana .
Mosampiikhi anitthuna wii ohiiya othokoreerya miteko olooliwa athiyana ari ni ehamela ni waarava axiitthu HIV vamosa ni niverepiina wiira omalihe myaaha sa oravihiwa ni mukhaleelo a maayi owemeleela onvaaha mwaana. Muweheryo ole oniheriwe nsana , Omapuutu , vamosa , Michel Sidibe , muhooleli ori muteko Muthokiho Ilapo Sowiraana mpantta wa Siita osuwelexiwa ni (ONUSIDA) .Muhooleli- onivara namuteko wa ONUSIDA, Michel Sidibé, onatumererya amakhulupale a mpantta okumi wa Omosampiikhi wii attharuwe omurumeela mutthali onitthaniwa niverepiina" ohilipaneya "mutthali orumeeliwe wiirela ookasoopa oravihaniwa axiitthu HIV okhuma maayi orowaka mwaana. Ntoko muhooleli amuteko a Muthokiho Nikhuru na Ilapo Sowiraana mwaha wa HIV/SIITA (ONUSIDA), Michel Sidibé, Mosamoiikhi ethoni ya ewarakha ya masina a ilapo 30 siiyo mwattelo wa ipurusento 25 sa athiyana ariina ehamela anitthikela orumeela mutthali niverapiina wiira ookasoopa opwanya axiitthu yoluluwana ni okathi wa owemelela. Muttaala ela wa manamuna olooliwa ottharuwa muhina mwa ilapo, mwaha wohikhalana voohilipaneya , maana onivaha mukhaliheryo aya okathi wooyariwa axaana yapwanye axiitthu aniruuhela SIITA, hoothe ni okwa wa axaana athiyana okathi woowurya maasi . Okathi woolavula aya ni anahapari nuumala muthukumano wa Muhooleli opaceerya miyalaano wa Mosampiikhi, Aires Ali, Michel Sidibé, onipwanyaneya oxukuryaka elapo ya Mosampiikhi, ohiira wiira" elapo ehaana othokiha mutumereeryo wa maphukelo vowiirela emalamalihe myaaha oraava isya, wiiwa vahikhale tho myaaha sowaatta sa oyariwa anamwane ni mukhalelo wa axiithu". Omosampiikhi, miteko olooliwa wa manamuna owapwanya axiitthu okathi wa ehamela ti onihooleliwa ni Mwalaano wa Okumi, wii nleelo onivarela olooliwa omosa hoothe ni niverapiina, ni vamosa ni anamuttettheni a Sant ` Egídio, onirumeela imara olooliwa thaaru eniireliwa athiyana ari ni ehamela okhuma esumana na 25 wa okathi owemeleela ni mpakha miyeeri mithanu ni mmosa noovira okathi oyaara, okhale eri enitumereriwa ni Ilapo Sowiraana. Okathi waakhula awe oleelo ohoolo wa nlaka na Lusa, namuhupi wa Mwalaano wa Okumi Omosampiikhi, Leonardo Chavane ookupali wii" opuro okina "Omosampiikhi nleelo onirumeeliwa oloola ekwaha omosa hoothe ni neverapiina, masi oniroromeliha wii " eyaakha ya 2010, elapo yotumereerya ottharuwa orumeela oloola omosa "."Wiira yeera oloola omosa orowaka akiina okhanle manamuna a minamuna olooliwa sokhala sinitthuneleya", niromolaka "oxutthihiwa woolipiheriwa wa alipo anivara muteko oluluwana ni okumi ikonto thanu ale aniirela mpantta wa opuro 970 onithokoreriwa okumi wa mulapoli, weewo okhanle onipakiwa inamuna woorava wa okathi wa ehamela", owupuxerya Leonardo Chavane."Niiri nipaceryaka wii nipacerye orumeela muthinto wa owanela olooliwa" wii olipiherya muhupi a Mwalaano wa okumi Omosampiikhi. | saude | Gito | train |
a_mdm-pede-inquerito-policia-bloquear-marcha-dia-do-trabalhador_3837397.txt | MDM oniveka okohiwa mapulisiya mwaha woowala mweethiho waatthu Nihiku Waanamuteko | MDM oniveka okohiwa mapulisiya mwaha woowala mweethiho waatthu Nihiku Waanamuteko
Anootheriwa mapolisiya ya opaka murukureryo wa mateputaatu okathi mukina yaahana yiiraka mweethiho waatthu ottuli wa Ferelimo
Munkomelo parlamentari wa Muxovo Temokratiku ya Mosampikhi (MDM) oniveka okohiwa murukureryo wa mapulisiya amananinhe waakhoottiha mateputaatu aaya wa weetha Nihiko wa Anamuteko.
Enoota yoovahereriwa wa minixiteriyu owinteriyori, mukhulupale eekuru ni mukilaathelo parlamentari Lutero Simango onilepa wiira Unitati ya Intervensawu Rapita (UIR) orukurerya nikhuru ya partiitu, vamosa ni 17 mateputaatu a empa samaalumo eelapo, "ni ikaruma atimoti, imetralyatoora AK-47 ni mikukutta soowehaweha, yeemexaka meethihero wa karavaana (…) sintoko wiira anihimwa wa nikhuro saanasusukhi.
Enoota eniira wiira mateputaatu aronwe "ahelinwe nipuro aakapwitthi ni noophunyeya woohileliwa mwaha wa xeeni".
MDM onotherya miili amapolisiya "owoopopiha ne waanyakela" mateputaatu aawe ni munkomelo parlamentari entumererya "okohakohiwa a niiveli mpuwa wiira asuwelihiwe yiiraneye ela".
Mateputaatu ya partiitu yeele yampantta mukina emaliherya ehimwaka wiira arokhanyereriwa mweettelo ootthuli paani wa anamuholeli wa Ferelimo, mooweryani.
Khiyaavo nlelo yoopakiwa wa Minixiteriyu ya Interiyori. | politica | Julio | train |
a_nós-não-somos-unidimensionais---a-cor-não-é-um-fator-determinante---welket-bungué_5525937.txt | Hiyo khanihiyo atthu nikhanle ookhaliha mpanta mmosa-nlepa khahiyono muxankiho yuulupale Welket Bungue | Hiyo khanihiyo atthu nikhanle ookhaliha mpanta mmosa-nlepa khahiyono muxankiho yuulupale Welket Bungue
Welket Bungue oyariwe o Kine-Pissawu, orenwe o Portugal onnunwawe ni anatthara ephiro awe ya arte pereformatvaxi
Ator ni namapaka otthuveliwe wa ilapo sa okhopela, Welket Bunge oolavula wa ovirikana wa mukhalelo wa atthu okhanle, ni onnihimatho wiira ohiipaka namapaka wii ahonone nipuro onooniwa ntoko etthu ehirina murette ni enooniwa ntoko mukhalelo onaathanhya atthu arina mukhalelo wa so. masina ni evanraya mahiku avinre muniiniwa ni iteela sa Portukaale.
Bangue onnaakiha wii soohiyeriwa sa kolono sa mukhalelo ahu, onnootha wii khanoona ovirikana mukhalelo wa atthu ni onnithamuxela wii ohiitatuxa entoko namapa okhala wii ithale sahimmwa soottikihera otthuli miyuupuwelo saka.
Nnamwi Portukaale onkhala wiira khamwemererya ni etalentu awe, ale ahanle a Ewuroopa ni Parasiili annitikhinihiwa ni etalentu awe, emanle ni atthuveliwa ni ayitthaniwaka ifestivaale sa ilapo sa okhopela sa esineema.
Mwaka ola, owo ootthuveliwa ntoko Ator ooreera ni oopacera mwaha wa muteko oonihenraawe nfiilimeni, Berlin Alexandre Platz, otthuveliwae LOLA ni tho ootthuvelina ntoko Siver Peyar
E fiilime awe Pastien ni eyo yoomutthuveliha ntoko Ator oorrera ni efiilime yooreera ya Shortcutz 2017 wa Ovar ni Viseu, oPortukaale.
Welket Bungue artixita mmosa orina etantu imiya muloko ni emosa, orina miyuupuwelo sa orika ni onoonela vatthu avanyaaka itthu soohireera siniireliwa atthu ni miyuupuwelo sawe mwaha wa muteko onnvaraae, yoottayiwelana ni weemerera itthu sootheene. | cultura | Raja,benedito | train |
a_article-09-30-2011-mozambique-gruveta-funeral-130866388_1261257.txt | Xeneraali Gruveta Massamba ohinmwa okhala munikhuruni mwa mwamwene mMosampikhi | Xeneraali Gruveta Massamba ohinmwa okhala munikhuruni mwa mwamwene mMosampikhi
Waarino iyaakha miloko mithannanmosa ni thannaxexe, wa sey-iya miloko mixexe ni thanu waavara miteko sa eMosampikhi.
Xeneraale Bonifácio Gruveta Massamba ohookhwa Waarino iyaakha miloko mithannanmosa ni thannaxexe, wa sey-iya miloko mixexe ni thanu waavara miteko sa eMosampikhi.
Okhalela ekhotto yowomoliwa akunya ni ooxintta ekhotto. Waari kuvernatore oopacerya ooPorovinsiya wo Sampesiya, muttetthe oyariwaawe, nomala olamuliwa wopowa elapo. Waari tho surutaatu opacerya a wa porovinsiya okathi wa ekhotto yomuthoriha Renamo. Ohopowa wa ikhotto sinceene.
Okhalela miteko sa sakarataari oopacerya a Frelimo oSampeesiya. OSampeesiya, Gruveta topacerin'he sotheene, nomala olamuliwa woopowa elapo.
Wa iyaakha sokhiserya waari opacerya othonyiwa ni ohimyaniwa okhalela miteko sotheene sanakoso ni okhalela miteko sorumeela miri wa ikhalelo sohisuwanyeya.
Owo oovanyiha sotheene ni khuuvo omuswahin'he. Ohookhwa ni olelo oheliwa mpuwa mwa mwamwene a mulaponi, ni mukhulupale eelapo Armando Guebuza, wampwaheryo wa meera amasikho.
Miteko sanyu sa emulaponi, wivahererya wanyu, ohomaliha wanyu, ni ophenta wanyu muxovo ni elapo anyu ya mamwene onokhala mukettelo wottharela mwa miruku sinkhalana-ahu niroromelaka wiira inotthariwa ni atthu anrowa oyariwaka wokhomaaliha miteko sa munnuwelo.
Mwaha wokupaleela wa miteko sotheene olelo va wansuwelihaahu mulaponi mMosampikhi ni molumwenkuni wi munopwahererya okhalela sa omwene mulaponi ni ikettelo sa etthuvo - nyuwo mwa mwene a mulaponi. Nyuwo onnophwanelani murereelo ola Gruveta "- moolumu a mukhulupale Armando Guebuza.
Nikhuru namiruku na maministuru noothukumana wotutuxereya ni wahinmwa wiira Bonifácio Gruveta Massamba onirowa osikhiwa wa nsina na elapo ni masikho awe anirowa wiiraneya muttetthe oyariwaawe.
Ni wahinmwa wi ekhumelo esaapatu yeela elapo enirowa okhala moothunkuni, mmatthankani. Epantera enirowa othomeywaka nriyari-nriyari wa elapo yotheene ni wa mapuru mankinaku a miteko sa ofalume wa mMosampikhi wa ilapo sikina sokhopela. | cultura | Araibo | train |
a_vera-duarte-lanca-a-matriarca-para-resgatar-a-mesticagem-ancestral-dos-crioulos_4080656.txt | Vera Duwarte olaleya Omwene wa athiyana wiira awaane mukhalelo aamwaakhalayi a kriyolo | Vera Duwarte olaleya Omwene wa athiyana wiira awaane mukhalelo aamwaakhalayi a kriyolo
Omwene wa athiyana ennonaneya mwinterneetini, ni Vera Duwart onlipelela mapuro makina wa ilapo soowuuraana ni nttaava ni ekunya.
Ethale ya mphento yookumaana. Variyari ninvaavo, intthu sakhalayi ni nipuro sa Okabu Verde ni Osuweesiya, mwiinano wa atthu oorwa ammonela kriyolo. Omwene wa athiyana, nlakano ni sya ya eliivuru ya Vera Duwarte
Yoohimya Etiitoora wiira sookhumelel wa soopakiya enkhumelela wa ithale piili sa mphento Ester, mwaneene, ni Peter, mmiravo Suweku, mwana a atithi Okabu Verde onaathola amusi awe alopwana, Ingrid, Suweka mmosa, osiveliye ni orina mwaana mmosa ookabu verde, sintoko vamphwanyaneya aya wa eyaakha 30, Osanta Mariya, Onhipiti wa maakha.
Oniiriya mphento wootakanihaniya nivaha nsu atthu khamosa khamosa apheelaka owaana mahimo akhalayi ni anaanano Okabu Verde.
Olavulaka ni VOA, Vera ohiira onrowa olavula maphattuwelo a Ohimpiti ya Okabu Verde (...) ya mahimo Okriolu ni ephome ya Waafirika, wa Ewuroopa, Maxutewu ni ephiro yootheene yootakaniheya, etthu enrowa ohoolo.
Namalepa okhanle tho namaphuka milattu, onwaana mpantta wa minepa sa Okabu Verde enhimiya wa Ikerexa Katoolika, nto tiyooreerela ohimya wiira sihaavo mithinto sikina sa minepa sintoko Ikerexa Yoonazareeno. Mphento ola, Kinuluxa mpantta mukina.
Omwene wa athiyana ennonaneya mwinterneetini, ni Vera Duwart onlipelela mapuro makina wa ilapo soowuuraana ni nttaava ni ekunya.
Nvaaneelo tuula wa namalepa oniira, ethale ya Okabu Verde emmwaalakeliya, etekiyaka. | cultura | Helio | train |
a_drogba-entra-e-dá-sentido-ao-jogo-da-costa-do-marfim_1937232.txt | Drogba ovoolowa ni ovaha wona othweela wa Elapo ya Kosta ya Marfim | Drogba ovoolowa ni ovaha wona othweela wa Elapo ya Kosta ya Marfim
Honda ohutta matthavi ivara veenli nipatuxa nopacerya ni naneenli, nuumala okeela Drogba, Bony ni Gervinyo yahipaka mpira oloola a Kosta do Marfim.
Kosta aMarfim ethanleliwo yapacerya ya elapo yaAfriika yomulola mphira Mundial, Ohiya wi emupacenrye mphira woohireera ni owihooxa ntthavi nopacerya nOcapawu wenamwane.
Namphira mulupale ethanleliwo Didier Drogba, ariivo mmunyukhuni, ahana wihaniya wi ohele yooruma ni sowakuveya mumphirani akhaala ntoko attikhiwa muphareya, khinarere niphuro nanamphira awe.
Nuumala okhuma mmunyukhuni, seettaka iminutu muloko ni thanu okathi waneenli aamphira, ma Caponese yira elolaka. Nuumala iminuto thanu ni emosa, Kosta do Marfim orukunuxa esisapo ya mphira. orukunuxiya. Ni siisa okhala: 2-1 wa attha a elapo ya Afriika vasulu va atthu a elapo yawa Asiwa.
Honda ohutta matthavi ivara veenli nipatuxa nopacerya ni naneenli, nuumala okeela Drogba, Bony ni Gervinho yahipaka mpira oloola a Kosta do Marfim.
Ekwaha yoopacerya sa michaka miraaru Kosta oMarfim onlola mphira oluumwenku wopaceryaniwawe. Yaari yotheene Yaya Touree ni Drogba, itheneri sa makholo sihinatthi oxintta Ntthuvo mmosa, winlela. Mukhurupuni C, anamphira a elapo yo Kosta de Marfim akhalana murerelo wovira wa mukhalelo.
Vannihaalela osuwela ankha Drogba onoorowa otthikela okhala mutthu oniira mpantta yoolipeleliya, wala Okeresiya ni Okolompiya onrowa owehexexiwa etthonttowa enuuraanya ni namaxapawu. | desporto | Helio | train |
a_cinema-africano-chega-com-muita-forca_2817284.txt | Vicente Ferraz: eSineema emphiya ni ikuru Wafirika, matthepa ni sosuwanyeyaxa. | Vicente Ferraz: eSineema emphiya ni ikuru Wafirika, matthepa ni sosuwanyeyaxa.
"Muteko aka okhiserya wa wosomelela okupaleela sa emutthu, oohimya namareherya ooParasiili.
Kahiyo etthu yookhweya opaka etthu muttetthe wohitto ni okumiherya murereelo mmerekatu wa olumwnku, masi waphiya okathi, esineema yo Wafirika enkhumelela ni owerya wunceene ni omosa, matthepa, masu ni osuwanyaxeya".
Ohimya nno tiwa namatthokiha oOparasiili Vicente Ferraz, yoowo miteko sawe sokhiserya, sinitthaniwa "A Estrada 47", onlavula okhalela wa masurutaatu ooParasiili Witaaliya, wampwaheryo wa ekhotto ya nenli ya molumwenkuni.
"Mutthokelo wa emutthu wamwavano yaronwe owana muttetthe wa Europa ni ehantisi yorekama ni ehinsuweliwa", oosuweliha Ferrez, ni muteko yoola oophwanya etthuvo Kikito ya nlaka noopisexa woniheriwa waya ni noreera, wa 42a. wa mixinttaano oKaramatu a mwaakha wa 2014, etthuvo yuulupalexa ya miteko sa isineema oParasiili.
Namatthokiha ooParasiili, ototoxenrye efiilimi awe yolaleerya miteko sa Okuupa iyaakha miloko miraru nthanathana, ontthokiherya va nto muteko mukina musya: Ekhotto ya oParakwayi.
Ekhotto emosa yohilikaniwa ya ilapo suulupale sa Wameerika wohitto yiireliwaka okutteleliwa elapo yamukhaani yo Parakwayi ni wa efiilime enoniheriwa wa ikhalelo sa ipottha, vaavo wanoneya sookhumelela ntoko mirala ninleelo sinonaneya mmawaani mwa oParasiili, oohimya Vicente Ferraz.
Wokohakohiwa wanamuna xeeni yopaka esineema muttetthe wohitto, namatthokiha okupaleela wiira oParasiili mukhalelo worereela vanceene wa okathi ola nno onrweela, otepaxa wene nomala kuverunu opacerya otthokiherya miteka sa esineema, ntoko siniraneyaya wa ilapo sikina sa muttetthe wa Europa"
Vicente Ferraz onnoona, mwanvaavo wi, wannipwahererya okhala wokacamiha okhomaalihexa miteko sinkumiheriwa wohikhala wa nlaka ninitthaniwa Hollywood ni wa mmapuroni mwahu munonaneyaxa isineema sa Wameerika ni sa nakoso".
Wanaamwi ohisuwelexaka oratteene sa mukhalelo wa esineema Waafirika, Ferrez onnihimya wi, yaphiya vale, enkhumelela ni ikuru sotheene, matthepo, masu ni woosuwanyeyaxa".
Namatthokiha namalattuliwa wa nlaka yenna na soopaka ni otthekulela wa mutthenkeso wa VOA. Nvaanelo ni mulopwana mmosa onihimya woona sikhwaka itthokelo sawe sotheene. Ila sotheene maana muteko awe wokhiserya, "onkupaleela pinatamu".
Mwiiwelele: | cultura | Araibo | train |
a_apesar-de-novas-tecnologias-o-livro-nao-morreu_3934647.txt | Sinakhalakaru itekonoloxiya iliivuru khisikhwaale | Sinakhalakaru itekonoloxiya iliivuru khisikhwaale
Onakhalakaru mwinnuwelo wa itekonoloxiya, iliivuru khasikhwaale ni nlelo ti "ekarumana yootepexa ororomeliwa" wiira okhale musuweliho wa osuwela ni sa ewahala, oolavula Sekeretaari a Exitaatu ya Ewahala João Constantino.
"Onakhalakaru mukhotteliwo wa mirweelo sa itekonoloxiya muhina mwa muvaanelo, ni ovirikana maporofeeta anihimya wiira iliivuru soomalamala, weyo mulepo wa alifapeetika waakela oputtukiwa ni ewahala ya ihamela, eliivuru nlelo ti ekaruma nintepexaahu ororomela muhina mwa miteko sahu, ti musuweliho wa ewahala ni mpatthani ahu a okathi wootheene ", oolavula João Constantino.
Constantino waalavula omukhumeleloni wa etisawu XIª ya eFeyira ya Ilapo Sa Ota wa Eliivuru ni Etiixiku yeeraneya mahiku yeettaka 03 a 09 a mweeri wa Xuulyu, oLuwanta, oPalaasiyu wa eFeeru mwaha wa eTireyenaali IIIª ya oLuwanta ni mutthokiheryo wa "Opaka itthu sa iwahala sa niinaano".
Mapuro awo efeera yaahittottela Eliteratuura, Esipo, Esineema ni mivaanelo sa mipakeliyo sa iliivuru, sa itiixiku ni sa aariti a exipetaakulu, sikhanle ti seyinuwin'he muvaanelo wa ewahala wa anamoona a aariti.
Mwiiraneyo ola wa efeera waahooleliwe ni etitoora Aariti Viiva, itisawu sa miiraneyo sa iwahala, ni mukhaliheryo wa inxitituwisawu sa kuveerunu ni iye soohikhala sa kuveerunu, siniphavela waapaka aporoxeetu.
Sintoko onihimyaawe Arte Viva, etisawu XIª ya eFeyira sa Ilapo sa Ota wa Iliivuru ni Etiixiku, ti poroxeetu a ewahala wiira okhaliheriwe wuncereriwa iliteratuura ni isipo sa Wankoola ni sa Ilapo sa Ota, omaliheryaka esiikulu ya mpunttheyo ni muncereryo wa ilimalelo sa osoma.
Wa khula mwaakha onnikhumelela muthukumano ola.
Arte Viva onaakiherya wiira eFeyira ya Ilapo a Ota ya Eliivuru ni Etiixiku enitthuna olipiherya interikampiyu ya ewahala ni komeresiyaali wa meetitoore, ilivireyiru, itixikotekaariyu, isipo ni ixipositoore sa wixitaranxeeru, yinnuuhaka ni ekhuwalihaka nvaanelo wa isipo ni iliteraariya, eruuhaka mukumiheryo wa esiikulu ya ipaleexitera ni mivaanelo, muthoonyeryo mmosa wa etukumentaawu ni erexiixitu. | cultura | SALUSTIANO | train |
a_estados-unidos-entregam-125-toneladas-de-ajuda-a-moçambique-em-duas-semanas_4858960.txt | Exitaatu Yoowuuraana avaha 125 etonelaata wa okhaliherya wa elapo ya oMosampiikhi wa isumana piili | Exitaatu Yoowuuraana avaha 125 etonelaata wa okhaliherya wa elapo ya oMosampiikhi wa isumana piili
Kuveeruunu awameerika oovaha isumana iya piili axineene oMosampiikhi 125 itonelaata sa isupirimento sa soowakuveya woowiira yoone sihoononnya awe mwanankhaya idai wa muttetthe wa elapo.
SIlavuliyaka, Mwuiiraano awameerika elapo ya oMaputu ohimya wiira mamilitaare aapaka imisawu 15, woowira alovole sookhuma sa atthu soorerea wa miteko sa ikuru sipanka aya.
Woowira akhaliherye wiinannela waattiha iretta sovahaniwa sa maasi, sintoko koolera ni kuveerunu wa EUA onvara muteko naatthu ahinvara muteko wa kuveerunu World Vision ni CARE woowira avahase maasi oorera ni soorerela woowira ikonto 150 saatthu sokhumelela mphironi yoohimya yoorerela.
Mpantta mukina, soosuwelihiwa ni Alemaya ni okumantu militaare wa oHiitto wa Ameerika Africom yoohimya okhalana okela mutiistiritu wa mukhaliheryo waatthu ni eniinnuwiha mukhalelo wooreera onreerela ovaha ni wooreera.
Ekumantu ya ohiitto wa Ameerika mpakha Waafirika envarela muteko nuulumo ya esisteema ya eraatiyo, sintoko aeronave muulupale amamilitaare ni soolya sinlovola ipalatafoorma oMaputu ni tho mwa ntteeke nanokhotto tooyevasa anlovola mwa mukhaliheryo wa eraayu wa apatthaniihu woowiira ovahe soolya waatthu ampheela, silepiye munlaleriyoni, ekumantu evahiye mwestugarda, walemanya.
Ohiya soolovola sanamakawa amukhaliheryo waatthu, soohimiya siniira sinvara muteko woowincerereya woowira winnuwihe mukhalelo a erootha saanamalovola sookhumelela.
Sekeretaari Awameerika onhimya wiira onhimya wiira ekumanto envarela muteko mpakha ikonto sa etoolare wa mukhaliheryo waatthu wa mukhalelo woohawa. | economia | Helio | train |
a_mocambique-continua-a-crescer-apesar-da-queda-dos-precos-de-petroleo-e-materias-privas_3130198.txt | Mosampiikhi nlelo onninnuwa ohiya wa soomora sa eperesu yapataroya ni ikaruma saya. | Mosampiikhi nlelo onninnuwa ohiya wa soomora sa eperesu yapataroya ni ikaruma saya.
Yoomaliha tiyampaki Eaglestone
Okhuruwa wa ikaruma sintoko nimpuru ni makhala, ni ovukuwa wa soovareliya wa atthu ookhopela anrowa omukhottiha mosampiikhi winnuwa mpakha 7% wa iyakha sinrowaahu.
Yoomaliha tiyamupuweeli , wa soohimiya mwaha mosampiikhi iraale ohiya mwa sowoopopiha, tisooreera sa wuupuwela wa elapo.
Muupuweeli wa winnuwiha wa muteko wa elapo ya oMosampiikhi nlelo tiyooreera otepexa mwaha wa poroceetu ya ekaaxi ya ephattu, enrowaya opacerya omala wa wa iyakha muloko, sihimiye mutukumentooni sinroohimya mwaha wa ovukuwa wa ekonomiya ya 7,2 ipurusentu sa eyaakha ya 2014 wa sintoko 6 ni6,5 ipurusentu wa eyaakha evinre ni mwaakha ola.
Ovukuwa iwo, iraale Eaglestone onkhuma mwaha wookhuruwa eperesu wa ikaruma ni okhuruwa wa soopakiwa ni mukhalelo woorera wa atthu anrwa, nlelo yuulupale yavariyari ya wafirika subsahariyana.
Muthenkesiha onnupuweliha wiira soolaleiwa naanano mwa kuveerunu ikontaratu ya nlikanyiho na ikonto 30 sa etoolare.
Eaglestone oohimya, nave tho, woowira yinnuwihe ya sookopha saatthu ohiya kuveerunu onvaha awe ipurusentu 58 sa sootekiwa mwaha wa ireseta samafiskaale
Epakiye mwaakha wa 2011, Eaglestone ehinnuwa mwaha wa okhaliherya wa eporocetu ya enerciya waafirika ni ninnikhala nipuro na oliispowa ni oLonteres, oLuwanta, oMaputu, epooma ya oKaapu, Amsterdawu ni oXohanaspuurku. | economia | Helio | train |
a_americano-rowan-moore-gerety-publica-livro-sobre-mocambique_4313579.txt | Amerikaano, Rowan Moore Gerety olepa Eliivuru enilavula nkhalelo wa Mosampiikhi. | Amerikaano, Rowan Moore Gerety olepa Eliivuru enilavula nkhalelo wa Mosampiikhi.
"Eliivuru yeela enilavula ovirikana wa makhalelo wa atthu anikhala elapo ya Mosampiikhi ni meettelo a khalayi yaala aalavula wi, (Mosampiikhi) elapo emosa yookhalana maali, itthu seyiya saahimwa eyaakha yeettaka 20", alavulaka Gerety muliivuruni mwawe.
Xoronaliixita wa elapo ya Ameerika, Rowan Moore Gerety, ohooniheya nsana, mahuku eettaka 22, nttetthe wa Wiilisoni Sentere, epooma ya Waxintton DC, Eliivuru awe anilavula nkhalelo wa Mosampiikhi.
Nsina na eliivuru nenla ti "Go tell the crocodiles" (Mwaaleele ikonya).
Gerety, ookhala elapo ya Mosampiikhi, eyaakha ya 2011, yoola olavula iiraka eliivuru awe yeela eniphavela ohimya nkhalelo wa elapo ya Mosampiikhi arumeeliwaka atthu anikhala elapo yeela, yaala aanyiherya wi elapo yeele ennirowa ophwanyanela ekhalanaka maali owaatta, ehinapacerya woonaneya nkamiho yoola woonanen'ye iyaakha iya tthaaru sivinre.
Elapo ya Mosampiikhi, "ennoonaneya yunnuwaka nkhalelo aya wa emaali, mwaha wa iporoxeetu sikahaani, masi mwaphiyelela olavula ni purusoora wa exikola pirimaariya, ni mulupa ooteka impa wa epooma ya Mokuupa (...) atthu yaala ayili khanisuwela itthu seyiya sinilavuliwa", alavulaka Gerety.
"Eliivuru yeela enilavula ovirikana wa makhalelo wa atthu anikhala elapo ya Mosampiiki ni meettelo a khalayi yaala aalavula wi, Mosampiiki elapo emosa yookhalana maali, itthu seyiya saahimwa eyaakha yeettaka 20", alavulaka Gerety Muliivuruni mwawe.
"Itthu seyiya khasinaaruhela miteko atthu, ni khasinaaruuhela nreerelo alimi, khayi itthu enirowa oruuha maali oopisa mulaponi".
"Muupuwelelo aka, miyo ki amerikaano woosiveliwa ni nttetthe wa Afirika, wootepaxa elapo ya Mosampiikhi, etthu yooreera ophavela waalamula atthu mwaha wa nkhalelo wa elapo, alavulaka Gerety.
Mwiiwelele Sookohiwa:
Rowan Moore Gerety onivara muteko wa Exoronaliixita elapo ya Mayaami. Yoola onnilamula nnikhuru na The Atlantic, Foreign Plicy, Mayaami Herald, Slate,Virixiiniya Quarterly Review ni NPR. Osomme Oniveresitaati ya Kolumpiya wenno asoma mwaha wa epoolosa ya Fullbright ya Mosampiikhi. | cultura | Raja | train |
a_museus-em-angola-caminhos-para-a-sua-gestão-e-auto-sustentabilidade_6361126.txt | Imusewu Wankoola: Ikettelo sa matthokihereryo hata oruuhela soreera | Imusewu Wankoola: Ikettelo sa matthokihereryo hata oruuhela soreera
Anamathokosa ni anamasomela anvaneelela ikettelo soreera sikhanle okhweeherya osyakihiwa okhumelela sonanara sa murereelo a Wankoola.
Oluwanta
Asomi a Wankoola anihimya wi wantthuneya otthokiheriwa makahano okuttelela ni oreherya murereelo ole wa ihantisi wa mulaponi.
Imusewu, sintthuneya otthokiheriwa oratteene ni wooneliwa vayi, ntoko ohimya waya asomi, mukhalelo ola ori mpuwa mwa ikettelo sa elapo munoniherya sa ephattu.
Amahoolela a kuvernu a Wankoola ahaana mutumereryo wotthokiherya makaho owunnuwiherya ikettelo sa ephattu wokhomaaliha sa epaphelo ya mwa ikettelo 87º enthoonyerya mattittimiheryo oreherya ni okhapelela sa mirereelo simphwanyaneya monkoni mwa ihantisi ni sa oratta wowiipa ni sa mukhalelo.
"Woohikhala wiraana muxovo wa mMosampikhi khiwaniweryaneya wonaneya muruweryo hata munnuwelo wa elapo. Ikhalelo sa ephattu sihaana okhalana owerya wowiraaniha muxovo ni mittetthe sa Wankoola wakhanlyaaya owiiranelaka miteko sikhanle okhomaaliha muruweryo wa elapo" ihimya Ziva Domingos, musomi a miteko sa ephattu ni muhooleli akhalayi a mapuro anttittimiho aniitthaniwa imusewu.
Wa miteko sotthokiheriwa sa mwalaano yoola, wahaana oheliwa mpuwa matthokihereryo ni marehereryo mirereelo sa ephattu wi soreree sey-iyo sa ephattu sirumeeliweke ni wa khuta makhuru aatthu mpakha mileele.
Musomi yoole onnithoonya makhalelo makinaku amahoolela a kuvernu akhanlyaaya orumeelaka ni anakhaliherya ovara muteko, ntoko ikettelo sa nlamulo na miteko sa ephattu na mwaakha wa 2005 "sinlavula sa miteko sottittimiha sa ephattu, okhapelela sa mirereelo sa ephattu sa wAnkoola".
Mutthokiho wamunnuwelo wa mulaponi wa 2018-2022 mukettelo okhanle oheliwaka mpuwa wa miteko sokhomaalihiwa ikettelo sa ephattu okhala wi wannilavuliwa sa ephattu yeeyo, ni wanamuna xeeni wakhalyaaya otthokiheriwaka mulaponi, wahinmwaka enirereela, nttittimiho ni inamuna sowuulaaniha mulaponi, miteko siniirela oreeriha miteko sa mmusewu, mapuro munthukumanyeriwa sa iluvuru, inamuna sorumeeliwa,wiixaathiwa ni othanleliwa.
Filipe Vidal, musuweli a miteko sa ephattu ni namathokosa a sa ephattu, ohimyaka sa matthokihereryo a miteko sa mmusewu mmuttettheni mw wAafirika, onnihimya okhala etthu ya murereelo mapuro munkhapeleliwa sa ephattu wa matthokiho a miteko sa muhakhu ni sa ikettelo.
"Nihinatthi osuwela sinrereela aya sothanleliwa, wantthuneya osuwela exeeni yoreera ya wAafirika ni mwaha wa xeeni okhumelelaka othanleliwa wenno, ni murereelo xeeni wa iya sinthanleliwa?", onnikoha namathokosa yoole onoona wi " wa miteko sa politika, matthokihereryo ni sa muhakhu imusewu opuro woreera wa owerya ononaneya, tivo wantthuneyaaya okhapelela ni ottittimiha ni mirereelo simphwanyaneyamu.
Vidal onnilopola wiira wahaana ottittimihiwa mapuro a mirereelo sopakiwa mulaponi wahu, wakhanlyaaya wariyari wa mirereelo sey-iyo osuweliwaka ehantisi ya muxovo wohanyiherereya, ni onnoona, wa mpantta mukina wiira, wantthuneya oweherya ratta mwaha yoola, okhala wi nno onrweela mittetthe sinceene so Waafirika sinninyohola mukhalelo aya ni mirereelo say sa ephattu sa mulaponi, ahimyaka wiira iyo itthu sinrumeeliwa sireliwaka ikhalelo sa mirette ila mathupu/okhwiri.
Otthokiheriwa miteko mapuro mumphwanyaneya imusewu mukhalelo okhanle okhweeheryaka okhomaaleya, aahimya anamavanelaniwa ni nlaka VOA wa nlaka nikina tho na Wankoola.
Mwiiwelele: | cultura | Araibo | train |
a_incendio-destroi-deposito-de-medcimentos-de-manica_3994028.txt | Mooro wompaha alumasiya a mirette Omanika | Mooro wompaha alumasiya a mirette Omanika
Etthu ila yiiranen'ye okathi waawehereriwa okohakohiwa mapuru ale.
Ovya mooro munceene wompaha alumasiya porovinsiyaale a mirette a Oomanika, mutivelaa, mahiku 19, ehiyaka "vooxeerya" ya mirette ni elopolaka makhuru a ixipiritaale sa mutixitiitu.
Okhumalyaaya mooro nlelo onoovaanyihaniwa, yiiraka akina anihimya wiira mooro okhumme mwaha woopatta enereciya nnya akina onoona wiira nookhala "ntata niirale ekhirini".
Mooro woomuhonona alumasiya a mirette ootheene nihiku nimosa vahinatthi wiiriwa mukohakoho wa Mwaalaano wa Ekumi ni alipa okhaliherya a ilapo sookhopela.
"Muteko woothokosa oniira wiiraneyaka ni onnoohimya waphiya okathi", oohimeerya Nsu na Waameerika Leonardo Colher, muhooleli a Mpantte Woowaahimeerya Anamunceene okumnto ya Poliisiya ya Omanika.
Vanaamwiira siisa, Juvenaldo Amós, muhooleli porovinsiyaale a Ekumi a Omanika, oosikulela yookhumelela, voohihimyaxaxa oatteene itthu sihononen'ye, oororomeliha wiira muteko oniira ovariwaka wiira sihiyaleele mirette mushipiritaale.
Amós oororomeliha wiira mirette mfaramaasiya sa oshipiritaale sinoorowa ovarelela mpakha miyeeri miraru, vanaamwiira ishipiritaale sa mutixitiriitu ikina ohikupaliki, yaaniheryaka oyeva sa vano, wiira siroromelihe isumana tthaaru sooloola.
Opatta mooro wooneneliwe nuuvira ikhatiri tthaaru nuumala opacerya emakaaripi ya mutivela, mahiku 19, ni alipa ottipiherya mooro anikhala voohiphiya ekhiloomu emosa ya nipuro nno, yaaphiyasale nuuvira ikhatiri tthaaru, ni maasi ahiniphiyerya wiira yattipiherye malumi a mooro.
Mukhalihero wa empereesa ya Exitaatu ayeroporutu ya Mosampiikhi wahivara muteko.
Mpakha nihiku noopacerya muteko nenna, 21, nipuro nne ninkhuma mwiixi munceene, wa mirette ni ikaruma sinivareliwa muteko ni mameetiku soovya.
Amusi akina, yaakumihasiwe mmawannyeya nihiku na ovya olumasiya aatthikelasa mmawannyeya, nnya anihimya waakhela mphulani mwiixi woohapala, nlelo va onikela munikokoroni mwa ipa saya.
"Yoowunkha nlelo ti yootepa, khivanreerela nnari okhala mpaani wala munikokoroni, woona wimmurya wala nimmirya inamuna sootheene", oohimya mukhali mmosa, atthikelaka mukina oniwehererya wiira "wimmurya mwiixi ohiruuhele iretta".
Alumasiya nlelo oniira orukueriweene ni mafalume ni nikhuru naasuweli a mulaponi a Mwaalaano wa Ekumi ni Winteriyoore aphiyale Omanika nlelo Ettiminku, wiira ethokosase yookhumelela. | sociedade | Vasco | train |
a_divida-50-meticais-morte-quatro-pessoas_3775642.txt | Yookophiwa ya imetikaale 50 ahakuxereriha okhwa atthu acexe oMossampii | Yookophiwa ya imetikaale 50 ahakuxereriha okhwa atthu acexe oMossampii
Mwaavano a iyaakha 23 oopattiha mooro vampani nuumala onyakulihana ni mwaneene empa.
Mwaavano mmosa orina iyaakha 23 oopattiha mooro empa, Eporovinsiya ya oGaza khumwiiva mayi ni anaawe araru, yiiraka tiityaawe onipwanyaneya awnanaka ni ekumi oshipiritaale.
Ehapari ela ehimiwe oMaputo ni namuhupi a eKumanto Yuulupale ya Poliisiya ya Repuupilika ya Mosampiik (PRM) okathi wiiriwaaya epalansa ya esumana, vohihimya nihiku.
Inacio Dina ohimya wiira mmiravo oroolakela opattiha mooro nuumala onyakulihana ni mwaneene empa mwaha wa yookophiwa ya imetikaale 50, waattamela isentaavo 55 sa itoolare.
Namuhupi a poliisiya khahimyaxanxe oratteene mwaha wa yookophiwa ela ni onyakulihaniwa nno, nnya oohimya wiira mwaavano owo onipwanyaneya atthukweliweene. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_estados-unidos-e-cuba-aproximam-se_2714451.txt | Ilapo Sowuraana ni Kuupa anattanmanasa | Ilapo Sowuraana ni Kuupa anattanmanasa
Barack Obama ni Raúl Okhala" icaanela" oleelo wala Merlo omuthukumanoni wa ilapo sa Wameerika.
Namahinya a Kuveerunu awameerija ni Kuupa anihinyasa wiira Muhooleli a ilapo Barack Obama ni muxirikha awe Raúl Castro avanelasa arumeelaka eyapelaano enamaraaru eviire, voohihoolelihiwa inayeeve sa nvaanelo. Nnaamwi Empa Yotteela enilipiherya nnakhala ohikhala wakuveya khuuvo muthukumana a mipantta somiili, anamasuweliha a mpantta a mutumereeryo awameerika akupalisi wiira Obama ni Castro akhalasa ovaanela muhina mwa okathi wa muthukumano wa mittetthe sa Wameerika epaceerye oleelo Opanaama. Viireya sisaale mivirakanelo soluuwana ni wattamana variyari va ilaapo piili.
mukerekhere wa muthukumzno, sakarataari Mutumereryo a wameerika John Kerry ahithukumana nsaana, 9, hoothe mi muhooleli a miyalaano sa Wataana ni Akhopeela ya Okuupa Bruno Rodriguez, opuuro yoole waari muthukumano ophoova okhala amakhulupale atokweene variyari wa Waxinttoni ni Avaana muhina mwa milooko.
Mmosa wa namuteko wa Mpantta wa Exitaatio ahiinya wiira wi nvaanelo waari" wootepa wiitekiha" ni wiira mipantta sowanli aya" anikupaleela wiira siiraneye sa othawali.
Opaama mulipo a Kuveerunu okuupa aroohiwe ni Avaana avoloowasa moowana wanani muhina mwa mahiku maali okhisere na alipo ottyaawa okuupa ohoolo wa muttetthe wa ekisiiro. Kuveerunu wa Opanaama ohukhumu miriira ni oveeka wiira wii vatthitthimihiwe malamulo a elapo.
Iya siiri ipheyo soovireela mwa muthukumano okanle oweryaneya varoiyari va Barack Obama ni Raul Castro, nnakhala ohilipeleliwa, ntoko vanisuwelia Empa Yotteela Masi alipo okweherya a Kuveerunu awameerika anitthuna wiira mamweene akhale okhalana mivaanelo vakhaani.
Nsaana, Ocamaayika, Muhooleli wa Elapo Obama alaavula mwaha wa otumererya wawe vowataananiha noi Kuupa: " Sowaanyihrya saka ti wiira viiraraneyaka eyaakha yeela ni eniirwa, sinoorowa ovaahiwa miyeettelo siniroowa oteka nlipiheryo ni aluttelela nvaanelo ekeekhayi.
Obama, ohiinya tho wiira muhina mwa mutumereeryo awe oniira owehawehaka muhupi a erelatooriyu ya Mpantte wa Mutumereeryo onivaaha muruku wookumihiwa wa Kuupa muhina mwa ewarakha ya masina a ilapo sinivaha mukhaliheryo aya yiirelaka miyiriira sa woopopihana, masi olipeleela muruuku wa alipo animukhaliiha wiira okhanyerere mutumereryo mmosa.
Waattamana nno ya Kuupa onavalaanya ota, nnaamwi okisironi Obama ti mulipo oteepa owehiwa saneene. Yoowehiwa emoosa ehiinyiwe nsana enithoonya wiira mwattelo wa ipurusento 80 sa alipo ari makupaano anivaha mukhaleelo oreera amwiirelaka muhooleli a ela ya ameerika, nnaamwi nnakhala Fidel nnakhala Raul Castro khaniphiya mwattelo wa ipurusento 500 sa othanliwa.
Emil Carballoza, musoomi a miteko sowaarerya onilipeleela wiira ilapo sipiili suraane vamosa:" alesa akhaala ophiya mwa muraano mmosa maana woonela waaka ipaanca siraneeye sinikhalana mwiiha sinilvuliwa vekeekhayi sa muraarelo, ntoko okumihiwa wa Kuupa muhina mwa ewaraakha ya anamoopopihe anamavonyola a ihakhi sa apinaatamu. Masi kiniweha wiira ohaleela etthu wiira wii miyataanoo iyo sikhala sootikithereya".
Okisiiro ya Kuminiiximu, sookhala sowaamini ntoko mulipo anaalovola atthu Ismael Dumenico oniweha ni mukhaleelo ohisuwanyeya mukhaleelo muhina mwa wattamanana nno.
" vanoorowa okhala voolipa okhalana mwataano hoothe ni mutthu mmosa wala elapo emosa onookumiherya, eriina wilipiha ni omosa wohisuweliwa mmulamuloni Okwantaanamu, wii anootanyerya ikhala elaamo sa anamopopiha, ahinivenxa muwateeriho ni wii onawaeeriha mamerikaano oxukuurya Okuupa" aohinya Dumenico.
Mwixupuwele wiira alipo okuupa -amerikaano onikhoottela oreeriheliwa wa miyataanelo sa etokweene vaamosa no Avaana, yiiraka wiira wi yaamuhvahao omwaneene mwa mutumereeryo wa makumuniixika. | mundo | Gito | train |
a_cancro-voa-portugues-139094709_1262232.txt | Nthekeneke: "Namwiva omaanle" onopopiha munnuwelo w`Afirika | Nthekeneke: "Namwiva omaanle" onopopiha munnuwelo w`Afirika
Isomeliwo sinthonyerya wiira w`Afirika wookhala woonaneyaka mwaattelo wa emilyawu ekonto emosa ni imiya thanu ni emosa w`oretta wa nthekeneke.
Otthapeliwe mahiku yettaka maxexe, mweeri wa Fevereiro nihiku notthokiheriwa makereka othoriha oretta wa nthekeneke. Mutthokelo wa mwaakha ola waari "Vamosa wanoweryaneya".
Mahoolela a Muttetthe wa Mutthenkeso wa Ekumi Woolimwinkuni (OMS) w``Afirika, Dr. Luís Gomes Sambo, ohimexexa wirra wa khula mmosa, mutthenkeso ni kuveerunu avara muteko wa mpantte awe tiwanrowaya ovukuleya okhwa atthu moolimwinkuni mwaha wa oretta wa nthekeneke.
Wannoonaneyaxa wa khula okathi wiira muttetthe w`Afirika wa OMS ookhala muteko munceene wa mukhalelo wa ekumi yanamunceene wa mwaha wowuncerereyaka atthu amphwanya oretta wa nthekeneke.
Isomeliwo sinthoonyerya wiira w`Afirika wookhala owonaneyaka mwaattelo wa imilyawu ekonto emosa ni imiya thanu ni emosa wa atthu anirava oretta wa nthekeneke, ni ahookhwa imilyawu 1 ekonto emosa e imiya pili ya itoolare mpakha mwaakha wa ikonto piili ni miloko miraru (2030).
Iwereeloxa sa oretta yoola muttetthe ola nthekeneke na wootthohuni, wa nipele, wa hapa, wa nrupo, sarcoma ya kaposi ni elinfoma ya Hodgkins.
Wa iyoopopiho sinceene (sinsyakeya) sa nthekeneke sinnalikeleya: omulya soona, owurexa eviinyu, ohilya saana, ohittimaka nave wisookola, makhwatta anrupela, soolya sin'hapa (mithali ni amiyantu) ni tho okhala okathi munceene wanlakani.
Soosuwela sothokosiwa sittotteliwe wa iyakha miloko miloko sene sinsuweliha wiira miyaha sikina sa oretta wa nthekeneke sookhala osyakiwaka.
Osyakiha timukettelo woorerexa ottharihela wa okathi munceene ni tho ohinlipexa wa makereka othoriha oretta wa nthekeneke.
Ntoko nlikanyiho, ovariwa ratta miteko ni ikettelo siri mpuwa mwa OMS woosyakiwa onvura soone wanooweryaneya, wanikelela, okuxererihaka ovukuwa mwaattelo w'atthu oopweteya owoluluwa ni nthekeneke na vanxira ni na wanalokolokhoni.
Wa ikhalelo simosaru, ovukuwa owuriwa eviinyu wala ohiwurya wookhala ovukulelaka wopopiheya ophwanya oretta wa nthekeneke na hapa ni na napwiipwi.
Olya wooreera, tepi soolya sa mihokorokho ni ntthinya, sookhala oovaraka muteko wovukulela ni wooosyakiha ikhalelo soophwanya oretta wa nthekeneke.
Masi, sikinaku sootakhala, okhura enama yooxerya wophovelela ni yothukumanyeriwa, ekhanle yoowopopiheyaka otharamulela oretta wa nthekeneke wowakuveyavo.
Miteko soothyawa, otupha-tupha ni oteexa itthu soolemela onooweryaneya ovukula vanceene moopopiho yoomurava nthekeneke na vanipwiipwini, vasooneni ni vanipeleni.
Waattamela ipurusento miloko miili ni thanu namosa wa akaankuru aniwereya w'Afirika ari owatana ni iretta sooraviwa sihinivoniwa ni ipurusento miloko miraru y'atthu anikhwa mwaha wa eretta ela sinitharamuliwa ni nthekeneke onikhumela mwaha wooraviwa, sintoko nthekeneke wa hapani ni muhina mwa ethiyana, sarakoma ya kaposi ni ilinfoma.
Ikettelo sooxaka, otakaniha ni mwapomphe aatthu anceene owananiwaka mwaaxitthu a Hepatite B, nave-tho omuloola mwaaxitthu a papilooma aatthu ni olooliwa wooreerela wa iretta sihinivoniwa siniravihaniwa sinookhaliherya ovukula manaana oniraviwaawe kaankuru.
Ahaana mukhanyereryo otthariheliwa manana yala ooxaka eretta wa khula mutthu ni makhuru a aatthu wiira tho oxakiweke wattamelana wala opiteeryana wa atthu ni axiitthu owaatana ni aninanariha epheyo ennirukurerya, maasi, mapuro anivariwa muteko ni etthaya.
Totoro Luis Gomes Sambo, okhanle muhooleli a OMS/w'Afirika wiirale wiira oororomelaxa wiira otthariheliwa manaanna yaala opacerya ooxaka eretta onoorowa ovukula vanceene nunmaru na alipa omurava kaankuru nmutthettheni
Ohimya-tho Totoro. Sambo wiira nikhanyererye okhala ni ephoole ni isinaalo sinooniherya eretta, wiira silooliweke wuupaceryani.
Mwaakha wa 2008, ilapo sinikhala muttetthe w'Afirika siirrelaka mpantta ya nikuru ya OMS sihaaporovari makereka a muttetthe para omuxaka ni onweha-weha kaankuru, wiireliwaka wuncareriwa vanipwanelaaya mapuro ni atthu anireerela wakuveliwa wala opaceriwa othokorereiwa, otakanihaka ni:
- Opaka mirereelo sa ipolitika, nlamulo ni otthokiherya; - waathanla ni wahela muteko atthu ooreerela; - alipa anikhaliherya ni anihoolela; - waaxuttiha anamuteko a ekumi; - okhalana ixipiritale ni ikaruma sooreerela woowi ovareliwa muteko woopacera, wanenli ni waneeraru, - otthenkesa woopwanelela, owehaxaxa ni othokosa.
Mihaalano sa ekumi sa mulaponi sihaana ikihanyeriweka wiira sivareke miteko woowi wulaniherya makhalelo a ekumi otthuneya, muhina wa soottharihela sa ekumi yoopacerya, wiira sipakiweke mithanlo sootepa ovaha ekumi ni otthariheliwa manaana ni makhalelo anipwanyiha ekumi yooreerela.
kaankuru onivira atepa okhala eretta 'eniiva voomaaleleya' enoopopiha othaciri watthu ni mihakhu sa w'Afirika.
OMS onoovira avaraka muteko ni anamakhaliherya anmittettheni ni a ilapo s'ookhopela sa oraala woowi wavaha mukhaliyeryo wa etekinika ilapo ni wuuncarerya waalopola atthu wiira etthariheleke sinihimiwa wiira nivukule wala nimalamalihe eretta. | sociedade | Gito | train |
a_americana-latina-mulheres-recorrem-pilulas-abortivas-medo-virus-zika_3388737.txt | Ameerika Latiina: Athiyana anithyawela ikininu sa ipiiluula sinkurumula ehaamela mwaha womoova mwaaxiitthu a Ziika. | Ameerika Latiina: Athiyana anithyawela ikininu sa ipiiluula sinkurumula ehaamela mwaha womoova mwaaxiitthu a Ziika.
Yoovaka sootannyerya sa mwaaxiithu Ziika muhina mwa ihameela saya , alipa wemeelela a Waameerika Latiina anitholathola ipiilula okathi munceene sinkurumula ehameela arumeeleka intereneeti wa acensiya ya ale aniwehaweha ehiirilaka ophutta etthu, enithoonyerya yoosommwa esyaa.
Yoothokosa, elaleyiwale esumana yeela nwarakhani ya New England Journal of Medicine, ti yoopacerya ophiima mawereelo aya mwa axithiyaana oweemelela muhina mwa solaleeriwa sa Ziika mulaponi seyiyo okurumuula ehameela eheliwaaya mukano wala enikhottihiwaya.
Opwanyiwene ekwaaha yoopacerya Oparasiili eyaakha evinre, epwepwetthe ya naanaano ya Ziika onihimiwa atthu oovikana 1.600 ni yookhumelela ya mikorosefaliya, ophattuwa muru ni makhalelo oohiloka.
Ilapo khamosa-khamosa sa Waameerika Latiina, ntoko El Salavatoore, athiyana anivahiwa miruku wiira yikasoope orupala, vanaamwiira opwanya inamuna sa muleelo wala makurumulelo ihamela ekhottihiwaka.
Ninaanoxa, Mutthenkeso wa Olumwenku wa Ekumi nave tho ohaalopola alipa oothelana ankhaala mapuro ale aniravihaniwa Zika wiira yuupuwelele osheelela wemeleela.
"Mwaahimyaka mutthinto owo wa miruku, nnya muhitakanxaka ni inamuna soowikasoopa sa eshariya, munipattuxa mwaha mmosa vekeekhayi wotepa orika para athiyana" oosuweliha totora Abigail Aiken, namalepa-ni akina ni musuweli a ekumi yooyara ya Univeresitaate ya Texas, elapo ya Awustin.
Sintoko silempe awe Reuters, Abigail ni axirikha awe yahiwehaweha soovekeeliwa okurumula ehamela nipuru Women Web, mutthenkeso ohiniphavela ophutta onivaha mirette sinikumiha ehamela, ohiya sookoha online yiireliwaka athiyana a ilapo iye sihikhanle nlamulo noookurumuula ehamela. Nikhuru ninvaha ipiilula, muhiina wa isumana 10 soopacerya ya ehamela wiira ethupereryeke okurumula ehamela.
Alipa othokosa aalikaniha soovekeliwa okurumula ihamela siiriwe nuuvira mahiku 17 a mweeri wa namuloko ni mmosa wa mwaakha wa 2015, okathi muttetthe ole vavahiwaaya ephoole mwaha wa moopopiho waaniheriwa waaakaliha anamwane mwaha wa Ziika, ni soovekela sinilipeleliwa sa nikhuru nenna niwehaka ni itaato sa iyaakha thanu sa sivinre.
Awo ahoonenela wuncarereya wa mammeru animala vatthu ya soovekeliwa okurumula ehaamela wa ilapo thanu ni piili mwa iye thanu neeraru siri ni ephoole yoomurava mwaaxiitthu Ziika okaati wooweemelela.
Yosooma enithoonya, sintoko nthoonyeryo, wiira soovekela ya mithaali sintannyerya okurumula ehamela sipakiwe variyari ya mweeri wa namulooko mmosa ya mwaakha wa 2015 ni mweeri wa neeraru mwaakha wa 2016, ohuunnuwa ikwaha piili Oparasili, weyiwo okurumuula ehameela onitthunihiwaaya ni nlamulo ohiya otuphela, okathi ehaali ya maayi onikhalaawe ni woopiha hata mwaana oniwereyaxiwa wiira otthikeele okuumi. | saude | Vasco | train |
a_governo-e-renamo-alcancam-consensos-parciais_1948320.txt | Kuveerunu ni Renamu ahiwanana mipantte sikina | Kuveerunu ni Renamu ahiwanana mipantte sikina
Nuvira isuma piili soottharelana ehithukumanne, makhuru a Kuveerunu ni a Renamo, eparitiitu yuulupale eniwanana namalamula, ahiwanana olelo, nihiku noopacerya, ipantte ikina, enithonyerya wiira nihaavo nroromelo wiira emale enyakunyaku eriyari ya elapo.
Mipantte soomili ahiwanana, oseeti wa mvaanelo, otthuneya omala voowaku ohitthunana ni okumana wa amahoolela eriyari ya Peresitente mosampikaano Armando Guebuza ni muhooli a Renamo Afonso Dhlakama ohinisuweliwa oryaawe.
Ohiya myaha iyo, mipantte solayihana owehaweha epuruseesu yootheene yoomala manyakunyaku ni waakheliwa mmawaani ni muruweryo wa matiximopilizatu a Renamo. | politica | Vasco | train |
a_aviao-vueling-barcelona-cheiro-queimado_2695272.txt | Ntteeke na Vueling nokoteela vemukaakuvele muttetthe o Pareseloona mwaha wa"eyuutte woovya" | Ntteeke na Vueling nokoteela vemukaakuvele muttetthe o Pareseloona mwaha wa"eyuutte woovya"
Ntteeke nimosa na Vueling nokoteela vemukakuve o Pareseloona evosiso yeela ya, 25, viokathi vakhaani vaavale yiira aya emalihakaru ovenya nntteeke niroowaka moono wa Muniikhi, muttetthe Walemaanya, mwaha wa "eyuutte yamoovya". Ntteeke nakhuuma EI El Prat ekhatiris ya 7.00 vamosa ni atthu 137 muhina mwaya ni nokuteela noovira mikharikharinvakhiini.
Ekompanyiya ayeereya ya esiisapo yexikhaani wa Oxipaanya eniira wiira"sahithariheliwa ekettelo sotumereriwa vireliwaka mwaaha iya;; ni wiira mapasaceero ampwanyaneya ephiiro ya Moniiki"Mapasaceero thanararu athalaase ohitthikeele oweela mmottekeni mme atthikiheryasiwa musurukhu aya. | mundo | Gito | train |
a_ausencias-de-dos-santos-ainda-sem-explicacao_1804407.txt | Ohiira mpatta mmuphirani wa namphira dos Santos mpakha nlelo khusuwaneya. | Ohiira mpatta mmuphirani wa namphira dos Santos mpakha nlelo khusuwaneya.
Peresitenti otthikela emaara ya nnenli opaka eporopakanta elapo ya Xipaanya. Eyaakha ela, namphira yoola ari ekiipa ya Pariseloona wenno ahittikha myiyeeri miili. | politica | Raja | train |
a_líderes-religiosos-continuam-à-espera-da-reabertura-dos-templos-em-moçambique_5509617.txt | Makhulupale a etiini anilipelela otthukuliwa mmwe munilompiwa Mmosampiikhi. | Makhulupale a etiini anilipelela otthukuliwa mmwe munilompiwa Mmosampiikhi.
Ni mikhora sootthukwiwa mmwe munilompiwa okathi woophiyeryaka miyeeri mixexe, makhulupale a itiini ni alipa oololompa anaalakela okathi ni muhakalalo anivira alipelelaka muthuko wooripelela wa kuveerunu mmosampiikaanu wi wiiraneye mukumanelo oowaatteliwa.
Wuumaleloni wa isumana iya, yaahikawanyeya malobbies hoothe ni Esekutiivu, mahooleli ala a itiini yaahala omuwerya Kuveerunu waahimyaaya wiira muhina mwa mixikitthi wala ikereca khiwaarowa okhala mapuru oovalihaniwaeretta ela, masi yaahikhalana muroromelo mpakha viiwalaaya wa mulaleeryo wa Muhooleli Muulupale a Elapo, waahimya wiira ahaana olipelela tho.
"Muroromelo wooreera waari muulupale okhala wiira naalipelela yeeyo ni murima yaaninitthapa, tho waari muulupale okhala wiira mapuro ale oolompiwa aniphwanyaneya ootthukwiwa okhuma khalayi, nto mutthapelo wa anamalompawaari muulupale", onileeliherya Sheik Aminudin, wa maliitere yaale kamosa kamosa maalupale a muttetthe a amaka a mulaponi.
Ekereca Katoolika tho ennilipelela ni vootthapeya mutthukuleliwo wa ikereca wi atthu apaceryeke olompa ni enihimya wiira enoolikanana opaka sootheene iye soopereriwe wiira anamalompa ahivalihane eretta.
"Ekereca Katoolika yookhalana mukhalelo aya sintoko mukawanyeyo aya, mupakeliyo, onniroromeliha pa saya sa muluku, ilimalelo saya ni hiyo sintoko makhulupale a Ekereca Katoolika niri oolipaneene wiira onakhalakaru moopopiho niinaano va, naamurowa okhalana epewe ya ororomeliha wiira vaviranyeyeke vooreera ", Dom Juliasse Sandramo, namakhaliherya piixipu wa Tiyoseesi a Omaputu.
Ohiya milipelelo, etthu yooriipiha murima wa ele elaleeriwe ni mukhulupale muulupale Filipe Nyusi, wi makotooliku ni amaka ni milompe sikinaku, vanilavuliwa wiira vahiiwanyeya wi mwaha wa niinaano wa mmwalamwanyeyo wa eretta ela onithuna mmaaleleyo, okhala wiira mitthenkeso sa itiini sihaana sihaana ottharihela sootheene iye silaleeriwe. | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_barcelona-sob-tensao-sagrada-familia-evacuada-devido-ameaca-terrorista_4025783.txt | Pareseloona othi wa ehaamu: Sakaraata Familiya yothamihiwa mwaha wa mopopiho wa materoriixita | Pareseloona othi wa ehaamu: Sakaraata Familiya yothamihiwa mwaha wa mopopiho wa materoriixita
Othokihiwa murakamelo na nroromelo mukerekhere mwa Sakaraata Famiiliya, Opareseloona, mwaha wa olakela wa materoriixita
Mulaleeryo sivuwihiwe ni nlaka na ehapari El Periyootiku yolipiheriwa ni mukweheryo wa Tuwiteere a nlaka na Mosuux ta Exikwatara, asupayi a muttetthe wa epuruviisiya ya oxipaanya ya Kataluunya, esuweliha wiira ikarinya emosa yalovola epakoti emosa ya ale ari yaanyiheriwa.
Mwaha wa mukhalelo wa nroromelo, ixikasawu ya meetoro 2 ni 5 sahikumihiwa ni mukhalelo wa emukaakuve, opuro aniiriwa anakoso owaattamela mwahiwaliwa ni nleelo vawateerihiwa oviira muhina mwa iraapha sinithaniwa Sareteenya, Roseelo ni Roseelo.
Unitaate evara muteko otaphuliwa ixipulusiivu sinipwanyaneya opuro ole, weewo onithukumana nikhuru nowiilipiha na mapiilisa.
Supawu oxipanyola oniira olaleryaka muhina mwa ekaruma ya tuwiitere manamuna owunuheriwa muraalo wa muteko othokosa, novira okathi epwanyiwe ekarinya emosa yohiiwa wattamela o Sakaraata Familiya Opareseloona.
Ti voreerela wupuweela wiira muttetthe Opareseloona ohaawa mwaha wo watakaariwa ni materoriixita muhina mwa ikwaha piili mahiku anari 17 mweeri wa Nethane eraaru, muhina mwiyoowo watannyerye nnakhala vakhiini atthu 16 okwaase ni 120 ovulalasa.
Mahiku ari 17 ekarinyu emosa yettihiwa ni marokiinu onakhula ni nsina na Younes Abouyaaqoub ophiita ni wuupa woteene muttitthi mmosa muttetthe wa oLaxi Rampalaxi, opuro oneettiwa wareryaka variyari wa epooma yulupale ya muttetthe o Katalaa.
Ataake iraneeye muttetthe wa Rampalaxi, ohakwuliwa ni Mutumereryo Amwisilamu. | mundo | Gito | train |
a_esperanca-ja-se-esgota-tanto-esperar-desabafo-alfa-thulana_3318772.txt | " Nroromeelo ninimala mwaha wolipelelaxa vanceene", wixiinliha wa Alfa Thulana | " Nroromeelo ninimala mwaha wolipelelaxa vanceene", wixiinliha wa Alfa Thulana
Mosampikaano omoonelela ceesi ni Koxipeeli wiira okhomakele nipheento, otapwuwa.
" Nipheento nahu nahikhalana soteene wiira okhale saneene ", masi nroromelo novenyerya omala mwaha wolipeleela vowatta " mwisiisa oniipa Alfa Thulana.
Nsipo tiina " koovaha okumi aka mwaha wa nyuwo" ni nihinirela mpantta muhina mwa etiixiku awe yopacerya, enithaniwa "Send me", nnokhumaru omarakaato mosampiikaano, ni ti nne nimmosa waaslesa vakhaani a muthiito Koxipeele.
Mwipelo ole nne toopwanela wiira okathi ola wotepa oniiraneya mahiku a vani mulapooni mwawe, nolaleeriwa okopha wovithiwa, opattunxe othikiile mukhaliheryo wa anamakhaliherya anroromelo a mireerelo sa xitaato
" Emothalakasa pinaatamu ovaahe soteete mwaha wa mwataano mmosa ohikhuma ethu vananyihereya wi khivakhuma ethu; ni Ti vekeekhayi siisa vamosa ntoko mamosampikaano anisiitiri okhathi yoola" ni anivekela muvirikanoe, " maana soromooliwa khasiruuhela mukhaleelo oreerela", aniira.
Vomaleleene, onithalakasa lfa," etiixiku emosa eromola nipheento wolattana, khahiyo muhina mwa paahi . kiniipa nuulumo nowaamini, nroromelo, murettele".
Mwaana wa ethoni ya nttittimiho mmosa wa Ekereeca Evaxeelika ya Pom Pastoore- Piixipu Fernando Magaia- Alfa, vithiiru eene wahonelela wiira ephiro awe yaari wiipa . Orineene iyaakha thana piili wanipa muhina mwa ixikola tuminikaale ya okapela wawe ni vethiiru ene wahitakahana vamosa ni makhuru e.
Ota wa okapela, Alfa omonelela ceesi ni onikhanyanyerya omoopa pankwe ni nsu.
Ceesi onimukhanyererya Alfa wiira yoopeke muhina mwa ipaare, mulimaleelo mmosa othawaliha, ntooko ole:" Mpaare, sosuwela saka, masi kireerihela mihupi, kinilaleerya masu anroromelo, kilavula mwaha otapwuwa".
Ni manamuuna ala omwarya " masu" yaawo wa okathi vakhaani Alfa onoorowa owipela alipo othukiwa 1,200 ari okhatteya ya Omwaattiwa ya o Mapuutu.
Ni munuweelo wa iyaakha 40. Alfa oniira wiira "Send me" onikhaliha wiira nleelo vathipeleleye okumi wa mwiili a omuraatti ni onatiini. " Musivelo aka wa khuta okathi nsipo. Kamesteraatu muhina mwa sothokorerya ni kinivaratho muhina mwa muteko ala, masi nkinamini wiira mwanihiku nno kinoorowa okhalaka mwahamwa sooratt".
Vohiphiya miyeeri mithana moosa, etixiku otumiha vophova ikoopiya ikonto 3.500, muruweryo mulupale muhina mwa emarakaato yophunyeya ni yootepa waatta mukhaleelo wa ithu sohilookasa ntooko Omosampiikhi.
Mwiwelele nlaka na nvaanelo: | cultura | Gito | train |
a_proprietários-de-creches-e-jardins-de-infância-declaram-falência-na-huíla_5509998.txt | Mwaniini a opuro enisukiwa anamwane ni Ixaariiti sanamwane anilaleerya ohikhalana musurukhu muttetthe o Wiila | Mwaniini a opuro enisukiwa anamwane ni Ixaariiti sanamwane anilaleerya ohikhalana musurukhu muttetthe o Wiila
Miyeeri mixexe noovira okathi owaliwa mikhoora ntoko mpantta wa mulipo otumererya sa ookasoopa voluluwana ni ekwerere ya KOVIIT-19 , ikereexe , ixariiti- sa anaxikhaani sanaxikhani ni exikoola- sanamwane axikhaani sa muttetthe a Wankoola Owiila yolaleerya ninaano opwata wa itekinika .
Voohikhalana mireerelo soreerela owaakheliwa anamiteko ni vamosa ni sookopha olupanyerya , ni opuro awoosa ahooniherya oweerya woohiya mulooko sinceene sa miyataanelo vamosa ni atthu ni olipelela eparaka yomeelo.
Oriana de Jesus, mulipo onitumererya exariti-ya anaxikhaani Cresce ni Aparece , oniira yeeyo wii okathi ole vanihaleela emosa wa ele eni eweryaneye otthikele wa opuro a muteko ole ti woolipa.
"Hiiyo niiri ni mukhoyi eriyari okhuma okhuma mweeri wa naali ni aneeraru a mwaakha , nnakhala khanirina mireerelo , khanirina musurukhu osukiwa , khanirina sopwehiwa , niira nitthikelaka kinisuwela manamuna vaniira aya vakhale ." oniira Jesus.
Ni mukhaleelo votikiniha sihalikeliwa opuro onivariwa muteko 27 soovikana vaava ya Lupanku paahi .
Adélia Rodrigues, mwaniini a ekereexe akinaku sa epooma, anithoonya wiiraka wii okathi ole tootepa okhala oriipela eniruuhela sohisuwanyeya ni sootikiniha waakhula, masi anivaha moonelo awe wii amakhulupale apake etthe nnakhala yamukhaani.
" Paahi naanilipelela wii mmosa ole wiira owiiwe ni wiira nnakhala mmosa ovahe mutumereryo wiira ovirikanihiwa miriira ola , nivekelo na Rodriges , onuupuxerya muteko wa opuro ale a okathi woopacerya mukhaleelo wa oxuutta wa anamwane wii . manamuna onisuwela awe , vahaana oweehiiwa ni manamuna wakina .
"Hiyo khanira osomiha , hiyo nnakhala khanivara muteko owulaanya anamwaane paahi niiraka omaaliha , hiyo nookhalana muteko manceene ohikhale oparaari ni wiira okathi yoola vaava niwemererya wii aanoorwa wakhaleke muraarelo mutokweene mmosa a minamuna sooweha soovirikana ohoolo wa amakhuulupaale othaleleya ale akhale tanihoolela miriira sooxuttiha `` anuncereerya Rodrigues.
Murumeyi a muthinto ari maperesaariyu sa muttetthe, Paulo Gaspar, onitumererya wiira mpantta ole onikupaleeliwa ohikhalana sowoneyaxa mwa minamuno sa mutumereryo sa oruuhela yexikhaani ya muhakhu wa Kuveerunu, okhalana olemela enooneya muhina mwa oreeriheliwa opuro a muteko .
Mpantta ole vekeekhayi siiri, miyo nkakhanle owiira, oliyaliwa, masi voohikhala nnakhala mukhaliheryo maana nnakhala khasinooneliwa vatthu voopwanelela nnaamwi ikhalelaka, ntoko ole miphimo okhiseerya wa elapo, voophiyaka mwattelo wa ipurusento 45 sa oweerya wa muteko" onuupuxerya Gaspar.
VAO aamananiha vohiloka etthu wiiwa ekapineeti ya opuro ole a Miriira Cocial wiira aakhule mwa opuro ale anivara vamosa ni okhala woopacerya . | saude | Gito | train |
a_trending-megan-thee-stallion-acusa-tory-lanez-de-ter-disparado-contra-ela_5552608.txt | Trending: Megan Thee Stallion onimootherya Tory Lanez omoopela yena | Trending: Megan Thee Stallion onimootherya Tory Lanez omoopela yena
Mutuwiterini ninrowa ni ethale yakhaalayi nnya ni soowunnuwa isya Rapper Megan Thee Stallionrapper Megan Thee Stallion omuhimya paani opeenle nnawu nawe mweri waJulyu ovirale, oniirani nootthapa muttetthe woHollywood Hills.
Megan, ayiyaakha 25, ohimya muvitiyuni emosa muulaayivini yooInstakram wiira opeenle nnawunawe oxaaka ole rapper mukina, Tory Lanez.
Yena ohimya navetho wiira kahimyerale mamilisiya nsina na rapper nihiku noopeliyawe maana yena kaatthuna wiira ihuruweele milattu siikina navetho oova murumelo sookhalela.
Masi vano yena ohoowa wa atthu oothene, maana ntoko sinihimyawe mwanene Tory Lanez, ayiyaakha 28, kheemela wootha variyari wa etthuu ela.
Soovikana 300 ekonto sovuwihiya mutuuwiterini siinvareliya nsu nla naavasiisu.
Yovuwiha yootepa osuwelaxiya tiya Peresitenti Donald Trump, olempyaawe " sinaruumihiya 51 imiilyawu sa ipoleti yamuthanlo woowi atthu yahavenke ni anceene atthu ala nnaari khaavo". Trump ohimyatho moolokohani nwenmo wiira " aneerera wiiya ethanlelo eyo khiyarowa otthuniheriya".
Eriyaari ya atthu ootepa osuweliya ookhala Cardi B okaravanri evitiiyu woowi owixuuttihe atthu animuxankeela ohula ecaaka.
Vano vahiitthu ntoko namathanu emosa yoreera para woona yowixuttiha ya Cardi B manera ohuula ecaaka.
Namasuwelexiya aNikhuru pop Koreyano, BTS, ootthika navetho okhoola aampalataformani siikina.
, etthuu yootepa okahakohiya ikhatiri soopacerya yanamathanu ela, EUA nno.
BTS aakhalana vitiyukiliipi esya, eniihaniya Dynamite ni yoophutuwa!
Trayileri afilimi "Cuties" orivo trending. trending. Efilimi ela enlavula mukhalelo waamwana mwamuthiyana oneehererya waasonyororowa amusi awe enyaakunyaku mwaha weekoma ni yookhala yoolikana muneetifilikisini. | cultura | Helio | train |
a_biden-visita-tropas-na-polónia-e-diz-que-não-vai-financiar-arma-de-guerra-de-putin_6501833.txt | Biden ohaaxukurya masupayi a Opolooniya ni onihimya wiira khonirowa waavaha akapwitthi khotto ya Putin | Biden ohaaxukurya masupayi a Opolooniya ni onihimya wiira khonirowa waavaha akapwitthi khotto ya Putin
Ilapo sa Wiiraana ni Uniyawu Ewuropeyiya soopaka nikhuru na muteko wa osoma mananna a omaliha mulipano wa patarooya ruusu ilapo sa Ewuroopa
Waaxinttoni -
Muhooleli wa EUA, Joe Biden, oniphwanyaneya Opolooniya enamathanu ela, 25, wiira wooniherye mukhaliheryo awe wa mwaakhulelo wa apatthani awe muhina wa mihaawelo sa atthu ni ihakhi sa atthu soorimeelela mwaha wa ekhotto ya Ukaraaniya ni Ruusiya, ni NATO ni ilapo sikinaku sa Weewuroopa sinipaka mananna oomunyohola Vladimir Putin.
Bidem waahakheleliwa ni Muhooleli muulupale polaco, Andrzej Duda, epooma oriyentaali ya Rzeszow, ni murekamelo aya waar oophiyeryaka ikiloometuru 100 sa eforonteyira ya ukaraaniya.
Murweelo wa Biden Opolooniya wiiranen'ye noovira iwoora saaphwanyannaawe tho ni muhooleli muulapale wa Ekomisawu Ewuropeyiya, Ursula von der Leyen, elapo ya Opuruxeela, waalavunlaawe wa mahooleli ala ayili myaha siniira mpantta sa mupakelelo wa nikhuru na muteko na osoma nvukulelo wa mulipano wa patarooya ruusu ilapo sa Ewuroopa.
Biden olavunle wiira Putin oorumeela iluukuru sa mitumihelo sa enerexiya ya Oruusiya "wi okumiherye ekhotto" Wuukaraaniya ni ookhupaleela "oolavula voowiiwanyeya wi atthu a Waameerika khyaakela waakhaliherya atthu a wuukaraaniya mwaha ekhotto yoopakeleliwa ni Putin".
Ovaanelaka ni mpatthani awe polaco, Biden onookela oleeliwa mananna anivariwa miteko soophavela omaliha muhaawelo wa atthu ni winnuwelo wa anamatthyawa ekhotto ya Ukaraaniya.
Muhooleli muulupale a Waameerika tho ooxukurya Etivisawu 82ª Ayerotaraxiporotatoora ya Exeerisitu ya EUA, enivaha mukhaliheryo wa amasupayi akinaku a NATO muhina mwa ilapo sa mukerekhere ewuropewu, Polooniya, Lituwaaniya, Letooniya, Exitooniya, Pulukaariya ni Romeeniya.
Muhooleli muulupale Joe Biden meelo onikela oxukurya Ovarisooviya.
Muxukuryo wa Opolooniya onikhumelela mwaha wa mweettelo tipolomaatika Opuruxeela, weyiwo Joe Biden woonalaawe wi mukhaliheryo wa masupayi "khonapatthanane".
Namavaha miruku wa nvarelelo wa elapo, Jake Sullivan, oolaleerya wiira lapo sa Wiiraana sookhalana masupayi oophiyeryaka 10.500 aniphwanyaneya anari Opolooniya ni oohimya tho wa muroromeliho wa Muhooleli muulupale a Waamerika wa omukoni wa "waakiherya mapuro oniphwanyaneyaawe NATO". | mundo | SALUSTIANO | train |
a_bal-quem-é-o-gnbc-de-madagascar-_5891987.txt | BAL: Ti pani GNBC a oMatakaaxikara | BAL: Ti pani GNBC a oMatakaaxikara
KIKAALI —
Epakiwe mwaakha wa 2012, siiso, noovira miyaakha 9, Gendarmérie Nationale Basket Club opakenye okhala na .
Siiso, ekulupi enikhala wooniherya wiira ennireerela okhalela, ni enniroromeliha wiira enoophiya oKikaali Areena mpantta wa elapo ya wanfitiriyawu, oRuwanta, muhina mwaeliminatooriya ya Tivisawu Oriyentaali. Ekwalifikasawu emosa enixintta ohoolo wa anamooviwa a mmosampiikhi a oFeroviyaariyu wa oMaputu.
Wa eyo, GNBC ohaana okhala muvirikano woovukuwa ikhomo 21 wiira simuxintte kampeyawu a mmosampiikhi, 94-90.
Constant Fabrice Mandimbison, weesale wiilipiherya muhina mwa playoffs, ohaana wooniwa voowaattameya. Ohoonaneya vooreera muthatapeleyo-muthatapeleyo ni ikhomu 22 ni iresaalutu 10 wi sikuxe ekulupi malikaaxe wa ekwalifikasawu ela.
Vanniphiyererya ovaha mapupha ekiipa ela, vanasuweleyakaru wi anamittompe, yaahikhalasa makampeyawu a oMatakaaxikara wa miyaakha 2016-2019, visi-kampeyawu a Oseyaanu Intiku mwaakha wa 2016 ni ekalasifikariwa wiira emukhalele kampeyonaatu wa ekulupi ya waafirika mwaakha wa 2019. | desporto | SALUSTIANO | train |
a_mocambique-salarios-minimos_3293993.txt | Soowakhela sootepaxa oyeva sinirowa waacereriwa oMosampiikhi | Soowakhela sootepaxa oyeva sinirowa waacereriwa oMosampiikhi
Muheleliwo oowupuweliwa ori wa 100 ni 200 itoolari.
Nikuru Nookoha wa mpantta wa Muteko noopwanya mukhalelo muporoseesu woovalela munakosoni veeri wa masintikaatu ni axitokweene wiira yuncererye soowaakhela mapuro ootheene onivariwa muteko mulaponi, woohihimya ipursentaxe sooheleliwa.
Miruku sa Ministuru nookhalana mmatatani yoohelela wookhaliha soowakhela wa eyaakha ela, woovaneliwa ni Nikhuru Nookoha wa Muteko nipwanye mukhalelo muporoseesu woovanela munakosoni veeri wa masintikaatu ni anamuvaha muteko.
Iniiveli soowuncereriwa nlelo khisinsuweliwa, masi anamuteko mosampikaanu naniirela ikoontha weeri wa isisapo sooreerela sa soowakhela ootepaxa oyeva, sooheleliwa sinikhala wa 10 miili metikaxi, wala ntoko 100 ni 200 itoolari amerikaanu.
Mukhalelo esisapo yookhala yaniinano, nikhurusa napoliitiku-ni musurukhu eniviraya elapo tiri mithinto sikina sinuupuweliwa wa ohimakaseriwa iniiveli sa olokihiwa soowakhela, sintoko ohimyawe João Loforte, sekeretaari-xeraali wa nikhuru, okhonte ohimya epersentaxem yoowuncereriwa wa khula mpantta sa miteko.
Sekeretaari-xeraali wa Mutthenkeso Aanamuteko oMosampiikhi-Eeriyari Sintikaali (OTM) Alexandre Munguambe onisuwela wiira isisapo sootthuneliwa khisinrowa waareerela wa soophavela anamuteko.
Mukhaleliho soowakhela ya eyaakha evinre enootuthumerya wa xexe a 13 pursentu.
Nipuro wa mulimo, oxaya ni mutakwani tikhalane soowakhela sootepaxa okhala vathi wa 3.183 metikaaxi (enooniherya wa 65 itoolari amerikaanu). | economia | Araibo,Julio,Safira | train |
a_em-moçambique-skate-é-sinônimo-de-educação-empoderamento-e-capacitação_5194755.txt | oMosampiikhi, sikeyite esinoonimu ya etukasawu, ovaha owerya, ni oxuttiha | oMosampiikhi, sikeyite esinoonimu ya etukasawu, ovaha owerya, ni oxuttiha
E Sikeyite envareliwa muteko ntoko ekaruma sosiyaale wa osomiha, ni waavaha ikuru anamwane oMaputu. Ole onhoolela muteko ola Francisco Vinho, mpattuxa a Maputu Sikeyite, muxovo mmosa onvara muteko ohitthunaka iluukuru onasomiha anamwane ni amiravo eriyari ya 5 ni 17 miyaakha yeettihaka sikeyite.
Wa okohakohiwani wa Masu a Ameerika, Francisco otaphulela eporokarama Sikeyite ni Esomiho, miyuupuwelo sa omeelo ni sooxankiha wa assosiasawu ni sikeyite sinviraya oMosampiikhi.
Sikeyite okathi wootheene efayitha mwekumini wa Fracisco, okhala wii yoomuhapuxa olumwenku, wa alavilavi, ni tho envaha owerya wa okuxa ephiro ya wiiveleela wa amusi ni wakhalihera atthu akina mwaha wa miteko seyiya. Olelo ole emperesaariyo orina miloho soovirikana, eriyari ya miloho iyo onuupuwela oparatikari sikeyite ntoko emotalitaate tisporotiva yoosuweliwa mulaponi.
Noona moota nikhalyahu oomuhela mpuwa sikeyite oFeterasawu ya Patinaxem, ntoko sikeyite okhanlaawe motalitaate olimpika Nimphavela ovuwiha e sikeyite elapo yootheene, vamosa ni ixikola ntoko muteko wa okathi wootheene
Francisco oopattuxa Sikeyite mwaakha wa 2006 ni opacenre ovara muteko khalayi wii avuwihe sikeyite oMosampiikhi.
wookhala ookhala mwaha wa sikeyite. mwaha wa osomiha , e ilooxa. Ninwalela etthu yeeyo Eyo ekhoto aka yuulupale: ya oweha sikeyite evaraka muteko aya mipantta sootheene wa motalitaate.
Muxankiho muulupale mperesaariyu onhoolelaawe, omaliha ohiyaniha wa aritiixita. Francico oohima wii owehiwa ni mutthu arineene sikeyite atthu anuupuwela wii mulavilavi, onrowa omora, onrowa wiivulaliha.
Nrowe nttittimihe. Sikeeyitiixita khahiyo mulavilavi. Ole othanlale olimalela emotalitaate emosa yoowoopiha, eyo ethanlelo yawihu ni enninsivela. Hiyo nootteliwa murima ni ninvaraahu. mMuttittimihe sikeeyitiixita
Sikeyite ni Esomiho
Eporokarama Sikeyite ni Esomiho envirikanya ni eviinyu ni etthu soopaha wala soowunkha muxikola sinvariwa okathi ohiniiraya etthu, ni okathi wa ifeeriya sa anaxikola. Ole onsoma makaaripe onrowa voosiisu, ole onsoma voosiisu onrowa makaaripe. Anaxikola annilimalela sikeyite ewoora emosa ni okathi wavira anrowa ovara miteko sikina vamosa ni inforomaatika, xaterexi, ilatarato, otesenyo, opintari ni itthu ikina, ntoko ipalexitara sinxuttiha mwaha wa emutthu.
Ninvarela muteko sikeyite ntoko ikaruma yooweettano. Anamwane yaphiya oryaahu enaakhela esomiho, oxuttihiwa, waavaha ikuru, masu oowaatteliha murima wii eroweke ohoolo ni osoma ni wiira ekhale atthu ooreera murima ni anaakhalihera atthu.
Muteko khommala vaavo, okhala wii Francisco oohima wii porokarama sikeyite ni esomiho enniphavela waakeliha axipaapa wii ekasoopeke wunnuwa wa mukhalelo wa anaaya.
Awo mayitho ahu wii yaattharathareke anamwane, wii esuwele yakhala wii akumi ni owannyeya, ni yayiwelelaka.
Eriyari ya ixikola anaakhela eporokarama ya Sikeyite ni esomiho ari: Exikola Filipe Samuel Magaya, Exikola Fransixiku Manyanka ni Exikola Faranseesa te Maputu
Epareke yoopacera ya sikeyite ya oMaputu
Francisco Vinho aaphavela opaka epixita ya sikeyite ohoolo wa empa awe wii ole ni anamwana anli ekhale oolimalela etixiporutu. Maxi khivapinse vanceene wii osuwele wiira anamwane amuttetthe yaaniphavela mukhelelo wa ororomeleya ni ya ekumi wiira evire okathi. Francisco orunukuxa miyuupuwelo aaviya mananna wa osuka miloho sawe ni ovara miteko sa oreera.
Nihiku noopacera na Tesempuru meaakha wa 2019, yaahipakiwa inakurasawu yoohikhala ofisiyaale ya #luyisvinyuskatepark, ni eporoxeetu sosiyaale epaceraka ni muhakhu wa Francisco Vinho ni enkhaliheriwa ni Sikeyite Worolite petter ni Wonter Arowunti he Worolite. #luyisvinyuskatepark enkhala epayiro Khonkolote, kwarteyirawu 89, nº 4413-A Matola Ohima wa mputtuxa wa assosiyasawu, ovikana emiya emosa anamwane ari oporoxeetu ya Maputu Sikeyite
khanireere otteeliwa murima. Anamwane aakhala ooweetta mukhalelo wa ororomeleya ni wa ekumi ni olimalela sikeyite ni weetta iporokarama sahu sa Esomiho.
Mixankiho sa poroxeetu Maputtu Sikeyite
Ovaha mukhalelo wa ororomeleya wii anamwane ni amiravo ekhale omulimalela tixiporutu ni olokoha wa ofisina khanrwa mahala Ohima wa Francisco Vinho, Maputu Skeyite onaakhela okhaliheriwa ni akhwaane, atthu kamosa kamosa, mixovo sinvahanana, sinvaha matata mukhoolelo wa esomiha, ni ovuwiha mukhalelo wa anamwane vamosa ni sikeyite. Assosiasawu ennivaha mixuttiho sa skeyite sa khula mutthu ole omphavela oxutta emotalitaate, ohiya oxuttiha weettiha wa ixikola mmosa mmosa.
Nnaamwi oreene siiso, ennihala ikaruma sa osomihano, sikeyite, ikaruma sa wakhapelela atthu, ikaruma sa muteko.
Ninni khalano maxankiho mancene. eparke ahu yamukhaani, naani tthuna okhalano nipuro nuulupale, exikola yawihu, okhala esomiho ya eriyari, ni sikeyite ereene vamosa, ni sokhaliheriwa sikina.
ophwanya muhakhu, Francisco Vinho eheliwe mureete sosiyaale. Maputu sikeyite ohaana elinya wa ikaruma siri vamosa ni sikeyite, ntoko ikamiseta, ixapewu ni ipeesa sa merexantisinki sintumihiwa exikola emosa sa sikeyite oMaputu ni sa niira oniisawe okhala. Onnirehera ifisina ota wa exikola okathi wa ifeeriya, weyiwo anamwane arina musukhu, anniliva enarowa oxutta
Oxinttana
Maputu sikeyite onni rukuxa ilatarato ya sikeyite oMosampiikhi oohima Francisco Vinho Mwaakha ovinre assosiyasawu yahiwerya oreherya sete kampeyonaatu ni mwaakha wa 2019 siri oyitu.
Francisco ahima wii ohiya akampeyonaatu a elapo ahu, onnitthuna waakuxa amiravo wii ixinttaneke ni atthu a ilapo sikina. Mwaakha wa 2017, mmiravo Noel Cossa, natiri a Maputu sikeyite, aari oxinttana ni Afirika a oSuuli. Noel, oxinttana wa katekoriya ahoolela, ohana nipuro na kwaarata posisawu.
Niinano, Noel Kossa aniipereparari wii axinttane kampiyonaatu a sikeyite waAnkoola nihiku 14 ni 15 ya Tesempuru. Orowa wa Francisco ni Noel okonfirimariwa. | desporto | benedito | train |
a_article-05-03-12-moz-150041795_1450747.txt | Mosampiikhi: anamwane ophiyeryaka 50 puru sento arina iyaakha soohiphiya ithanu oowoottasa/ohilya saana | Mosampiikhi: anamwane ophiyeryaka 50 puru sento arina iyaakha soohiphiya ithanu oowoottasa/ohilya saana
Oveyaveya, winnuwa ni muxankiho ni ohikhalana ephome tiri itthu siniruuhela wootta mwaha woohilya sana
Wootta/Ohilya saana Omosampiikhi
Ohilya saana etthu emosa mixankiho anamawaani a Omosampiikhi, enihimya ewarakha yohikiserya wa Yookohakoha ya Ekumi ya Atthu, olelo elaleyiwale ni Inxitituutu Nasionaale ya Exitatiixitika (INE).
Sintoko yookohakoha, yaneeraru ya enamuna ela ya elapo ahu yotheene, ni yiiriwe eyaakha ya 2011, enihimya wiiraophiyerya nuusu ya anamwane Omosampiikhi oohiphiya iyaakha ithanu, anikhala ni milattu soohilya saana ni woottasa mwaha woothowa yoolya wala ovahiwa sooolya sootthokihiwa pure-pure wiira olya waya.
Isisapo saya wuncerereya wa mathonyiheryo woottasa anamwane, okhuma oveya waya ni ohinnuwa saana ni nlelo ohikhalana ephome, enahukhumu iterusu piili ya anamwane mpakaha iyaakha ithanu.
Vanaamwiira mixankiho suulupale woohilya saana, yokohakoha enihimya wiira nummuru n'anamwane anikhwa nniira nivukuwaka.
Iyaakha 15 sookiserya, okhwa wa anamwane woovukuwa okhuma 158 anamukhwa wa khula 1000 anamwane an'yariwa, mpakha 64 anamukhwa, wa khula ekonto emosa ya anamwane an'yariwa.
Wuncerereya wa mananna oopophiwa ni okhaliheriwa muxiripitaali okathi oniyara sirinhe ovukuwa wa mammuru a anamwane anikhwa. | sociedade | Vasco | train |
a_mentalidade-afro-moda-quer-corrigir-injustiças-nos-eventos-em-angola_6633813.txt | Muupuwelo Afooro Moota, ophavela oreerihela sovonyiwa muhina mwa miira a nkoola | Muupuwelo Afooro Moota, ophavela oreerihela sovonyiwa muhina mwa miira a nkoola
Nikhuuru Danari muhina mwa nlaka na porokarama opattuxi ni khithokiha Ekaala ya Othuvela muhina mwa muxiittano wa nlaka" Mupuweloa Afooro Moota 2021" Nlaka nne nniraneye mahiku yeetta aya 4 mweeri wa Nethana mmosa, Muttetthe wa Oluwaata.
" Manamuuna mmosa musya opaka ithu sa moota ankoola. Nlaka na Mupuwelo Afooro Moota, niphattuwe wiira nittipihe othowa ehaakhi wiiraneya muhina mwa miira a mawarelo. Anamatakiha khamosa khamos yanyokhiwa ni alipo oraattela anceene. Mupuweleeli analemeliiha oteene ale ari atthu oluttelelana ni marattelo masi masi ayo yahivahiwa efayiita" ohimwa Iracema Cordeiro namathonerya wa eporoceeto
Muxiittano wiiraneeye muhina mwa mikhaleelo 11. Alipo awilepiha wirela mpantte wa mwathanle orumeeliwaka ekaruma ya Iterineeti muhina mwa nikukhu nothaleeleya nnitthaniwa" Muupuwelelo Afooro Moota"
Alipo arumeela ekaruma ya Innterineeti a amuthalasa Rossana Baptista ntoko ethuuvo ya Moteelu elaleerya. Mister Fred ni Cocles Carlos apwanyasa mikhaleelo alipo a moota ni namwiiriha miira.
Mister Fred, mulipo wa Irmantaata Faxooni Akoola, waari otakaheriwe ni ikuru sa milimaleelo sawe ni ilipelo muhina mwa ikafiriika sa mawaarelo.
Mulipo a moota othuviwe waari muthoonyero oleelo otakiherya mwaha wa solimalela sawe owirelaka ethonyeryo akupaali soowerya sawe ni solimaleele awe.
Alipo arumeela ekaruma ya iterineeti amuthala variyari va nlaka neene tho Beatriz Sapalo, ntoko muthonyero anakooso a mwaana muthiyana siso ntooko Heilly Vaz Lopes, Juissara Rainha ni Naany Mutunda ni mukhalelo Muweelo Afooro muthoonyeryo ni muthonyeryo a opuuro ovira ottakalaka.
Viraneyaka niira nne tho othaliwa mulipo amphira avakhalayi Irene Gonçalves. Viireliwaka anamwilepiha axaana axilopwana,Pedro Kandala ottottela ithuuvo sa muthoonyeryo Onamatuumiha,Tomé Joaquim tathaaliwe Muthoonyeri a minamuuno Afooro Moota ni Luís Germano ni Bernardo Muhongo atalelasiwe mukhaleelo omutoonyeri Pasareela.
Iracema Cordeiro ti mulipo olepa, namathava ni estiliixita okhuma muhina mwa omusi weewo miyuupuwelo iye soluttelelana ni ephattu ni araatti siryaaya siiso ntoko tho mulipo owiranela. | cultura | Gito | train |
a_article-03-07-2011-mdm-moz-consolidation-117535249_1259714.txt | oKelimani: MDM onvira witthenkesa aka | oKelimani: MDM onvira witthenkesa aka
Milattu sowiilokiherya saana wa wiisoomiha yamapoliitiku
Antooniyu Lobo, muhooleli muulupale a MDM oZambeesiya , oniira wiira itthu iya sinoovira woona wiira epaartitu eniira yitthenkwsa aka.
Enhaleela wowitthenkesa a epartiitu MDM wa elapo ya oZambeeziya, woona wiira MDM oothama nipuro aakhala awe ni ale ammutthara yoowo annisuwela wa nipuro nlo nananaano.
Munkomelo a MDM onrowa opacerya esesawu yanenli muhin mwa asempeleya a elapo ya mosampiikhi mwaha wookhwa Agostinho Macuacua.
Ohiya wa 8, anrookhala athanu nenli a MDM.
Muhooleli wa munkomelo wa MDM, Lutero Simango, ohiira wiira nlelo khepakiye etthu enrowa ohonoona mukhalelo a munkomelo owo. Nlelo khanipanke etthu , mwaha wookhweliya wa munkomelo ahu. Nave opacerya wa esesawu, ninoorowa ohimya eetthu, ahimya Simango. | politica | Helio | train |
a_salah-em-conflito-com-a-federação-do-egipto-_4449014.txt | Salah mukhottoni ni mwirana wa Eciitu? | Salah mukhottoni ni mwirana wa Eciitu?
Namphira ohinmye wira ethanlelo nirivo ophitaana
Egipto navetho poti omuleha Mphira Amulaponi onrowawe onmana ni Arabia Saudita wohikhala Namphira awe Mulupale.
Imperensa ya Egipto ehinmye wira Mohamed Salah ori mukhottoni ni mwirana we Egipto Amphira (FEF) mwaha wa oholeliwa wohilokasa wa mwirana wa ekipa.
Yoolayihana ni "RMC Sports", Salah arowa okhala onanariya ni okhala wa namaholela sa muteko, atthu ossuweletxiwa ni martista yarowa okhala oxatiyareya ni otrenari wa anamphira, navetho ni okhalana ewarakha ya elatraato aya.
Ekamisa 10 navetho enrowa okhalana ekhotto yovihihiya ni Mukhulupale a FEF, Ehab Lehita.
Navetho, Nmutthavini mwatthu, Salah okhotta wira enimukhaliha oholo wa sowothiwa ni olipiherya wira Ethanlelo ya we Egipto erivo yo varelelana.
Othene Wiiciitu arivo owuuraana ni khekhanle mukutho kutho wa hiyo. Otheene ahu hiyo nokhalana nttittimiho ni otthunana ekhanle worera, oolepa.
Wowi Maxornalixita anveleliha ethanlelo ya ORusiya, Yolepiya ni Namphira poti nave okhalana isintoma ya ettu emosa yohikhala sana ya Ethanlelo. | desporto | Helio | train |
a_jovem-angolano-sonha-ser-artista_1950744.txt | Mwaavano a Wankoola onloherya okhala muratti | Mwaavano a Wankoola onloherya okhala muratti
Paulo Afonso onisoona okhala namaloha onttharelela ele omphavela awe.
Paulo Afonso, a iyaakha muloko ni thannamosa, onosoma sa siyensiya wa muhakhu ni sa xariya. Omphavela wisooniherya wa Etelevisawu ni onamatthokiha.
opancerye muteko awe muraatiyoni mwaakha wa 2008 ntoko namatthokiha a nlaka nanamwane.
Wampwahery wa ikwaha ttaaru wasumanani, watthokiha nlaka na miloko miraru wavahaawe miruku anamwane ni waalavula sa ikhalelo ni ilimalelo.
Omuta yoola va onvara wa Etelevusawu emosa yanmuttettheni wa matthukulelo a meera.
"Miyo kamwaana a miteko sa ihapari Miyo nkimphavela osuweliwa ntoko Paulo Afonso, namakumiherya ila namatthokiha. Kimphavela osuwelexiwa ntoko muratti", oosuweliha.
Afonso onihimya wiira onnisuwela wiina masi wiipa..."Kinnikupali wiira nkikhalanne osuwela wa sowiipa" onnisuweliha ni othen'ha.
Owo onnakupali aratti anceene wa miteko sotthekulela, ntoko namatthokiha Fredy Costa ni mutthokihi a wAmeerika Will Smith. Wa miteko sonamalaleerya ihapari onmukupali namasuweliha ihapari a Wankoola Ernesto Bartolomeu ni Evaristo Costa eelapo yo Parasiili.
Paulo Afonso oolavula sa mmerekatu wa muteko a makhalelo otthekulela oLuwanta ni ohisinliha ni mukhalelo wohoonaneyaka mutthokiho okathi wothanlelaniwa wi athanliwe atthu akavi akhanle okhalela wa khuta nlaka na muTelevisawu.
Owo ohimya wi onniphavela vanceene okhalela miteko sothanleliwa, masi ohimya wiira owo towisoova.
Otthuna wa Paulo Afonso otthokihiwa ni okhala nlaka wakhanle owoniheriwa sa osuwela wakhanlyaaya okhalihereyaka atthu ovara iye sintthokelaaya wanikelela.
Mwiiwe ovaanela. | cultura | Araibo | train |
a_fistula-obstetrica-problema-saude-pulica-nampula_4021076.txt | Fixitula opixiteetirika muxankiho wa ekumi ya atthu ootheene Wamphula | Fixitula opixiteetirika muxankiho wa ekumi ya atthu ootheene Wamphula
Eretta enaaphwanya vanceenexa axiruuxi ni imwali ahirina ikasoope sa ekumi
Axiruuxi akina ni imwali sa porovinsiya mosampikano wa Wamphula annimananiha wii ekhale owoopowa wa fixitula opixiteetirika, mwaha wa ekumi enkhumelela okathi wa oyara wa mukamiho yakhaliheriwe ni meetika onsuwela.
Porokarama Raparika Pis, oniivahererya wii ovukule itthu soohireera sinahaaxa axiruuxi, oonaattharatthara axiruuxi ni amiravo.
Fixitula opixiteetirika enkhumelela okwaha sinceene ni athiyana oosikhini, vanceenexa ale ankhala ottayiwene wa exipitali ni ahiniikhalihera ni ikasoope sa ekumi ya oyara eriyari aya okhaliheriwa okathi anhyaraya.
Awo khanwerya wiikasopa ni miruso, tivo anthanyiwaya ni atthu otheene.
Porokarama Raparika Pis
Eporokara Raparika Pis, mamentora anwavya axiruuxi, enaavaha miruku ni enaahola ori exipitali wii epacereke olooliwa wa eretta.
Ohiya vo, ale annixuttiha mittetthe wii ehathanyeke axithiyana arina fixitula, okhala wii eretta emosa enweraneya wiikasoopa ni oloola
Eporovinsiya ya Wamphula, nthonyihero, sookhala ixipitali ithanu ni emosa sinkhalihera myaha sa fixitula opixiteetirika ni sinsoma mananna wa opaka e senturu ya olooliwa eretta.
Mutokwene wa porokarama ya elapo ya Fixitula opixiteetirika oMosampiikhi, Armando Melo, oohima wii 2010 mpakha mwaakha ovinre, athiyana imiya muloko yaahi royihiwa olooliwa mwaha wa fixitula opixiteetirika.
Mwaakha ola, 40 athiyana a porovinsiya ya Wamphula yooperariwe, eriyari ya muaha miloko nithanu ni emosa silempwale.
Nihimakatho wii muthukumano wa wunnuwiha mittetthe ni axipatthani awe anninnuwiha miteko saya wii emalihe yookathaka eyo.
Muloko woorehera ninaano ixuttiho sinceene wa atthu ahanle wa eretta porovinsiya ya Wamphula ephavelaka waatatuxa alapheleli. | saude | benedito | train |
a_paraquedistas-morrem-aneis-olimpicos_3400038.txt | Mulipa ovava ohookhwa waapheela awe opaka nniya na olimpiiku | Mulipa ovava ohookhwa waapheela awe opaka nniya na olimpiiku
Ekomite Olimpiku enhimya wiira miteko khiyira mpantta mwa soopaka sa mphiira.
Alipa oovava enli ankhala oparaziili ohookhwa yaaphelaaya, ni atthu akina 28, yaapaka nniya na olimpiiku ya epheyo.
Polisiya ohinoonihereya ohimya mwaha wa yookhumelela yoowereya, enkhala ntoko epaciye emaranyaatu ya ikuwo ya atthu otheene mwa atthu ale anvava yaamoraka, ekhumelenle enamararu, mahiku yeettaka 29, oBoyituva, wa ikiloomo 117 wa epooma yuulupale yoo san Pawulu, yooniye okhala mukhalelo muulupale woovara muteko wanamavava wa ikaruma.
Wa sookhumelela, soonen'ye womalani wa soopakiya saatthu anceene, ahookhwasa Gustavo Koreya Garcezm orina iyaakha 39 namakanyari muulupale a elapo awe ni waamerika wa suuli ni Gwilyerme Bastos Padilya-wa eyaakha 47 ni tho namwiixuttiha ovava ni ikaruma.
Ekomite enreeriha mphira ooLimpiiku ya mweeri wa Janeero wa eyaakha ya 2016 ohaahimeerya wiira miteko sa ovava khiyiira mpantta wa niira nootthukula yiiranen'ye mahiku a 5 wa mweeri wa Akoostu. | desporto | Helio | train |
a_oms-refuta-acusações-do-presidente-americano-sobre-financiamento-da-agência_5365023.txt | OMS onnivaanyiha sinthoonyaawe mukhulupale a wAmeerika monkoni wokhaliherya | OMS onnivaanyiha sinthoonyaawe mukhulupale a wAmeerika monkoni wokhaliherya
Amaholela a mutthenkeso wa ekumi molimwinkuni (OMS) aavanyiha enamarau yeela, 8, sohimyasawe mukhulupale a Wameerika Donald Tramp ohinmye nsana wiira nlaka nne ninkhomalelela othoriha oretta wa covid-19, oXiina ni waari okathi womalamaliha okhaliheryawu.
Ninleelo nimphwanyaneya okathi oretta ola wahinatthi awe otepexa, nto ola okathi wovukula mukhaliheryo", ohimya muhooleli a muttettheni a OMS wo Europa, Hans Kluge, wa nvaanelo ni anamasuweliha ihapari wariyari wa viitiyu, wowakhula yokoha emosa mwa moolumo a Tramp.
Hans Kluge ohincererya wiira "wuncerereya wa oretta wa mpantta mukina wo Atalantiku mukhalelo ononeeha mukutakutho vanceenexa muttetthe wo Europa", ni otthokoleliha wiira ninleelo muteko khoreere wamphwaheryo wa okathi.
Wa mpantta mukina, Bruce Aylward, namiruku a OMS, nave ottottopela mwiwanano no afalume Ooxina, ohimyaka wi muteko ni axitokweene o Pequim waari woreera, wakhanlyaaya osuwela saana sa oretta, opacenrye o Wuhan.
"Yaari yuulupalexa, wepaceroni wa oretta, okhalana sotheene sintthuneya, opacerya ovara muteko ni axiina wophavela osuwela", ohimya, wincereryaka wi oovariwa muteko mmosaru "ni ilapo sotheene sikina muphiiye oretta, ntoko Oxipaanya".
Aylward nave ohakhuleliha iyupereryo sa OMS wi mikano sikhale sohuliwa, ohimyaka wi Xiina khoreere ovara muteko wothokosa sa miyaha sopacerya sa oretta ni atthu akuaaniwe, woohiya okupaleliha wi atthu yaawo ahette mukwaha, wosyakiha wuulana oretta,
Nave mu Twitter, mahoolela a nlaka nimosa nowiraana Wafirika, Moussa Faki Mahamat, ohoniherya othnku awe mwa mutthenkeso wa ekumi molimwinkuni ni mahoolela aya, Tedros Ghebreyesus. Mahamat oolepa okhala otutuwa ni sin"himya aya afalume aWamerika wonyohola ohoolela waya axitokweene a OMS, opwahereryaka Mwiiraano a Wafirika onnikhaliherya miruku ni miteko sa OMS ni mahoolela. Tedros. Muteko okhaleke opwahererya osyakiha oretta wa covid-19 wa muuke, ntoko mmuttettheni motheene. Okathi wothonyana onoophiya".
Miruku seey-iya sothunku ari mpuwa afalume o Nixeeriya, oNamiipiya, Wafirika tusuuli ni oRuwanta.
Afalume oNixeeriya aalepa "annimukhaliherya OMS ni mahoolela awe Dr. Tedros. Ninnixukhurela ohoolela ni mitthaka mutthenkeso wa OMS sinlaleerya awe wophavela othoriha ekwerere ela".
Wookhomaliha yolempwa mu Tweeter mwa Moussa Faki Mahamat, Cyril Ramaphosa, mukhulupale eelapo yo Afirika tusuuli, omuhimya OMS "osuwelela" ovar muteko wa okathi wonaneya oretta.
Paul Kagame, mukhulupale oRuwanta, okoha yakhala wi Tedros, OMS ila Xiina annyoholiwa, walaani otheene aya, wuncereryaka nrowe niiranele oretta, wa khuta orina erinaawe wa oretta yoola onamurowaka okohakohiwa nthanathana ni oratteene. Nivukuleliwe otepihiwa ikhalelo sa politika muttetthe wo Afirika sihmphavela awe. Amphavela pani?
Enamanli, 7, wa nvaanelo wa khuta nihiku oKasa Paranka monkoni mwa oretta, wa elapo, Tramp ohimya wiira wamuttikihiwa mukhaliheryo wereliwa miteko sa OMS".
"OMS wahivonya wekekhayi", oolepa ohinatthi mu Twitter, wuncereryaka" ni exariya, onkhaliheriwa vanceenexa ni Wameerika, masi oniwupuwelexa aXiina. Nrowe niwehexexe oratteenexa..."
Nomala nvaanelo, Tramp ovaanya wi khonatoko ohimya wiira wamuhiina mukhaliheryo wa muhakhu, wanamwi walavunle opuro waphwanyaneya anamalaleerya ihapari anceene, khalayi.
"Miyo kinre kinorowa owehexexa oratteene", omaliherya.
Elapo yo Amerika emosa ehinreere okhaliherya miteko sa OMS.
Mwaakha wa 2019, mikhaliheryo sireliwaka nlaka yenna sahivikana imilyawu imiya xexe sa toolari, atthunaka nriyari-nriyari wa mukhaliheryo muulupalexa wa nenli wa ilapo sikina siri mpuwa mwa mutthenkeso yoola. Afalume Oxiina, wa mpantta mukina, akhaliherya ni imilyawu miloko mixexe ni xexe sa toolari. | saude | constantino,Araibo,Gito | train |
a_mocambique-aeroportos_3404742.txt | Wayireporto wa oMosampiikhi onnovirikaniha miteko. | Wayireporto wa oMosampiikhi onnovirikaniha miteko.
Empereesa enreriha ayeroporto oheela iporocetu sanaanano.
Wayeroporto ya oMosampiiki, yuulupale ni yooreerela wa emperesa ya elapo, empheela owaana mukhalelo mukina muhina soovara miteko ni winnuwiha okhapelela sinwa.
Muhooli mukina ophwanyiye mpantta wa nakoso anupa , ni vanreerela otthareleela oteka ipooma , ni mwaapooma owaayerooportu.
Ohimya wa Manuweele Chaves, muhooleli wa ya atimixitarasawu ya emapereesa onvavo wa elapo yomosampiikhi, ephiro ekina yoohimiya oNakhala, epooma oneemela ekalawa ohitto wa elapo weyiwo opakiyaawe vaavo muulupale a elapo yoMosampiikhi.
oNakhala, mapuro oophiyeryaka 300hct ya etthaya, weyiwo ompheliya oreerihiya imiilya imiilya sene satoolare, ni vapaceriya otekiya inuupa suulupale ni iperetiyu sinkhaliya ni exikiritooriyu.
Emanuweele Chaves ompheela wiira sotheene sipakiye ni mukhalelo woolipa.
Iporocetu soolikana sinoorowa wincereriya onvavoni okina sintoko, Wamphula, oBera ni oMaputu.
Epooma yuulupale ya elapo, sihavo 42hectes ya etthaya ehiiyale muttetthe wa okosta ya ncuwa. | economia | Helio | train |
a_brasileiros-analisam-legado-da-copa-do-mundo_1919507.txt | Atthu a elapo ya parasiili aniwehasa sohiwa okathi wa nlaka na ekoopa ya Olumeeku | Atthu a elapo ya parasiili aniwehasa sohiwa okathi wa nlaka na ekoopa ya Olumeeku
Mwa anamaweha khamosa khamosa ni vamayithoni wa kuveeruni, sotekasiwa iye muhina mwa opuuru anemexiiwa apakiti, nnaamwi sihimalihiwe, siiri variyari va mireerelo iye sulupale sikweheriwe ni nlaka na okoopa siirowa oruuhiwa muhina mwa muttetthe Paarasiili. | desporto | Gito | train |
a_polícia-moçambicana-ativa-alerta-sobre-tráfico-humano-em-manica_5308696.txt | Poliisiya mosampikaana onnilamula mwaha wa mutumiheliyo wa atthu elapo ya Omanika | Poliisiya mosampikaana onnilamula mwaha wa mutumiheliyo wa atthu elapo ya Omanika
Epoliisiya ya Erepuupilika ya Mmosampiikhi (PRM), eporovinsiya ya Omanika, oolaleerya tho mwaha wa mutumiheliyo wa atthu, nookhumelela mwaha wa anamwane ayili yaatthuna otumihiya wa esumana evinre.
Muhupi ola ooleeliwa VOA enamathanu ela, 28, ni Mateus Mindu, namuhupi a ekomantu ele.
Enamararu, 24, mapuliisiya yaahimutthukwa muuluvala mmosa hookhala miyaakha 50 ni anamwane awe ayili, yaanyiheriwa okhala olipa yaatthuna omutuihasa musulwa aya a miyaakha ixexe epooma ya Okonttoola.
Mapoliisiya anihimya wiira mwaana ola okumihiwe owaani wa muhima awe mulipa ola oowuuluvala, mmwe munikhaliwa wa Epooma ya Okonttoola, mahiku yeettaka , ni waapwehiwe munikhukuni waavaaneliwaaya mutamiheriyo awe okelaniwaka epooma ya Omesika (etixitiriitu ya Omanika), weyiyo waakelaawe otumihiwa ni ehisapo ya emilyawu emosa ya imetikaaxi (musurukhu oophiyeryaka itoolare ikonto 15 sa waameerika).
Mahiku yeettaka 17, Mapoliisiya yaahimutthukwela muttompe mmosa, a miyaakha 19, omwiinanoni ni Simpaapwe, okathi waattehaawe omutumiha mwaana a miyeeri miloko ni mixexe wa elapo ele yoowaattamana, ni waaphavela omutumiherya namusurukhu Simpapweyaana ootepexa osuwelaxiwa.
"Ola mwaha wa nayili mweeri ola, masi miteko suulupale sinivira sivariwaka hoothe ni PRM ni Miteko sa Muthokoco Kiriminaali ni wi simalihiwe myaha nkhama sa muthinto wa ikhirini nkhama ola, wiira ohimwareele eporovinsiya yootheene", oolavula Mateus Mindu.
Mweeri wa Xaneeru, mulopwana mosa waahitthukweliwa mwaha woowaanyiheriwa wiira waaphavela waatuiha anamwane awe mmosa a miyaakha thanu ni mmosa ni mukina waarina miyaakha thanu ni mixexe wiira olive itoolare soophiyeryaka 65 sa waameerika muttetthe wa Omusoriisi.
Milila sinivara miteko sa otthukwelana, sintoko vanihimyaawe Mindu, nlelo aniira avaraka miteko saya wi "yaatthukwele" ale aniphavelaka waattumiha atth ni, milila saya sinivira siphaveliwaka ni mapuliisiya a Mmosapiikhi ni Osimpaawe.
"Ninroromela muhimyelo wa atthu (wa atthu anaatumiha atthu akinaku)" ookhupaleela Mateus Mindu, ovarelelihaka wiira mweettiheryo wa anamoothereriwa wookelihiwa oxariyani.
Onilavuliwa wiira mahooleli a exariyani epooma ya Omanika ehenle mwaakha wa 2012 aalaleerya "ephoole yooxeerya", niwooniwa otepelela mwaha ola wa muwelelo wamyaha sa mutumiheliyo wa atthu ni inene saatthu.
Okhua vaavo wa ekampaanya yaakhulupale yootthukwa mikelelo soophiyeryaka 250 sinikhuma Osimpaapwe ni Waafirika wa Okuusini, ilapo sa waattamana Mmosampiikhi, ni woonaneya mwaha wa mupaceriho wa mikhumelo ni muncereryo wa mutumiheliyo wa anawane, okhala wiira mihusihelo sa anamwane saanitthuniherya anamwane yaatheliwe ni mapasitoore ni yaarowaniwa ilapo sa ota voohooneneliwa.
Wa myaha soowaatta, mutumiheliyo wa atthu onikhumelela mwaha woopavelaka okumihiwa inene sa atthu wiira sipakeliweke miteko sa xetwani ni mitaacirelo soohitthuniherya mwaane Muluku, sintoko vanihimyaaya Mapoliisiya. | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_associacao-defesa-dureitos-humanos-cabinda_4262745.txt | Okapinta wookhumelela mwaakiheryo wa ihakhi sa atthu. | Okapinta wookhumelela mwaakiheryo wa ihakhi sa atthu.
Muphwanyeliwo aya okhumelenle ekaratooriyu ya oLuwanta.
Asosiyasawu ola wa niinaano a ihakhi a elapo ya oKapintta Mweizi-Luzolo wooniheriwe enamayili ela, mahiku yeettaka 20, ni sintoko anilavulaaya mapuromotoore, onirwa ottiyela vale wahaakhanle etthu waahiyale Mpalabanda, mwaakiheryo ni opunttheya wa ihakhi sa atthu oKapintta ni elapo yootheene.
Asosiyasawu onikhumelela okathi mireeriho iye sihikhanle sa kuveerunu onikottihiwaaya ni kuveerunu oruuha miyaakiheryo sa Ihakhi sa apinaatamu ni mukhalelo wa mmukanoni.
Wi nitthikee mwaha ola, asosiyasawu ola wa niinaano, sintoko vanihimyaawe muhooleli Simão Gomes, oopaka mulokiheryo awe mukaratooriyu wa oLuwanta.
Mpurokaraamani mwawe, mulokiheryo ola onitthuna wuncererya iporokaraama sa opunttha ihisapo temokaraatiku, murettele ni esitataniya, ni omupaka Kapintta mwa muttetthe onitthara ihakhi.
Gomes otthikelatto ohimya wiira asosiyasawu onitthuna wiiwanana ni ahooleli a elapo wi mpunttheyo ni mwaakiheryo wa ihakhi, ipewe ni muvarelelo wa atthu oohukhummwa.
Wi ekhumelele, onoorowa woonaneya opaka inuukiliyu soowaatta mmuttettheni wiira sihimiyeke myaha sa ihukhumu sa ihakhi sa apinaatamu "atthu".
Wa anamaweha, muthowelo wa ahooleli a kuveerunu, a Mwaalaano a ixariya ni wa mwaakiheryo ni muvareelo a oniirani wa soohimmwa saya, ti muleeliheryo wa ephoole asosiyasawu onikelaawe okhalana mulokiheryo mmosaru ni wa Mpalabanda, omaliheriwe ni Etiripunaali Porovinsiyaale ya okapintta wa muvekelo wa Kuveerunu a elapo mwaha wa miiraneyo soophukiwa nkhama itthu sihinlipiha eporovinsiya. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_frelimo-acusa-renamo-de-matar-e-negociar_3439691.txt | Fereliimu onimoothererya Renaamu wiira onivira wiivaka ni wuulumelelaka. | Fereliimu onimoothererya Renaamu wiira onivira wiivaka ni wuulumelelaka.
Miyoothereryo iya sinikhuma muhina mwa muhooleli a nikhuru na anamathanliwa a moono a ePartiitu Fereliimu Mmosampiikhi.
Nikhuru na anamathanliwa a moono wa ePartiitu Fereliimu nihootererya enamaxexeela, mahiku yeettaka 28, wiira Renaamu onimwiiva ni okurumula elapo, okathi yoowo onuulumelelaawe murettele.
Olavulaka Nipuro Ninvaaneliwa Ikano sa Elapo ya Omosampiikhi, muhooleli a eparitiitu yoowaatteliwa Margarida Talapa ohimya wiira miyoothereryo iya silavuliwe va sa anaRenaamu ti "mooniheryo oohoothiwa wiira alakenle opwanyula elapo ni apisihe mwinnuwelo wa atthu a Mmosampiikhi"
Talapa otthikela tho wiira, okathi Renaamu onivaanelaawe ni Kuveerunu "oniphwanyaneya wookommeene ni hiyu oparalamentuni, Nipuro na Ovaanela Ikano sa iporovinsiya, oniira otthikela waatakari, wiiva, ohita, wiiya ni opwanyulasa itthu.
Olavulaka siisa waahiphiya otthyaawene ni kuhimya wiira eparitiitu ya Afonso Dhlakama "othipelela ni voohihimya etthu, enivira yiiyaka mmaxipiritaali, wiiya mikukutta, owaatakari akampuyi, waapwanyula ataamika ni mmuttettheni waahacula atthu. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_aumento-de-casos-de-coronavírus-no-irão-pode-ser-o-pior-de-todos-os-tempos_5299477.txt | Wuncerereya miyaha sa oretta wa Koronaviru elapo yo Wirawu waakhala okhalaka wotepexa ekhumelo wanikhuma. | Wuncerereya miyaha sa oretta wa Koronaviru elapo yo Wirawu waakhala okhalaka wotepexa ekhumelo wanikhuma.
Mutthenkeso wa ekumi molimwinkuni (OMS) ohimya wovelelaka wuncerereya mwaattelo wa atthu ophwanya oretta wa koronaviru mmawaani mwa Wiirawu wookhala okhalaka ethonyeeryo ya itthu sonanara.
Wiirawu ohoonaneya miyaha muloko ni mithannairaru sa oretta wa koronaviru, wakaaha ni anookhwa atthu athanu wa mahiku manli okhiserya. Mwattelo wanookhwa ahinmwale elapo yo Wiirawu vakhaani walikanihiwa ni mukhalelo wo Xiina, masi mahoolela mukhulupale a OMS, Tedros Adhanom Ghebreyesus, ohooniherya othananiheya ni oretta ola wa ilapo sikina wohikhala oXiina ohinsuwanyaseya oratteene.
"Wookhala mwaha mmosa wonanen'ye elapo yo Wiirawu vano ononaneya Oliipanu. Ola muthiyana mmosa a iyakha miloko mixexe ni ithanu. Wekekhayi iya tisotepexa othananiha. Wantthuneya oweheryaka okhala etthu eninnuwa. Nto, enkupalelaaka tiwi okathi wa soreera ninleelo wookhala. Masi nlaka wa soreera ninokottoopa, ohimya Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Tedros onnompererya ilapo wi sihaana okhomaleela muteko wophavela ovukulela oretta wa koronaviru, wahinatthi nlaka na soreera owaleya. Omutaa yoola va, mwaattelo wa ilapo miloko miraru siinihimya wonaneya oretta wa mwaaxitthu ni atthu muloko ni athannararu wohikhala anmawaani mo Xiina ahookhwa. Elapo yo Koreya wohitto wookhalawu miyaha sinceene sokupleeliwa wohikhaa oXiina.
Tedros ohimya wiira kahiyo okathi wowoovelela, masi tiwamuteko. Owo ohimya wi OMS omphwanyaneya otthokiheryaka muteko wa olimwinku wotheene okhanle omananihaka othoriha oretta.
Ikettelo sitthokiheriwe ni elapo yo Xiina ni ilapo sikina sonivaha okathi ni owerya womananiha ovukulela walaheya wa mwaxiitthu. Khinikhanle owehaka ottuli ni wunlaseya wi khanirumeenle saana nlaka na irereelo sirinaahu omuta yola va.
Mukhulupale muulupalexa a mutthenkeso wa OMS omphwanyaneya opooma wo Addis Abeba, elapo yo Wetiyopiya, okhalelaka muthukumano mmosa wotutuxereya monkoni mwa oretta wa COVID-19, otthokihiwa ni mwiiwanano A Wafirika ni opuro mukhulupale wowehawehiwa ni osyakihiwa iretata.
Mutthenkeso wa OMS onvara muteko womananiha othoriha oretta wa COVI-19 wi ohitepexe walaheyaxa wa ilapo iye sikhomaalihaka munnuwelo aya. OMS onkhomalela wunnuwiherya miteko sa ekumi sitapanyen'ye mmuttettheni mwa Wafirika ni ikuluttu sikinaku munonaneya mikacamiho.
Exipitu elapo emosa ya muttetthe a Wafirika woneleliwe mwaha mmosa wa oretta wa koronavirus. OMS onnisuweliha miyaha sinanyihereriwa okhala oretta wa COVID-19 wa ilapo sinceene so Wafirika mmwaleywale atthu ahiphwanyaniwa oretta. | saude | constantino,Araibo,Gito | train |
a_angola-tem-desafios-a-vencer-nos-direitos-humanos-diz-responsavel-da-onu_3633097.txt | Ankoola okhalana "wiilipiha wii oxiitta"muhina mwa ihakhi sa apinaatamu, anihinya murumeyi a ONU | Ankoola okhalana "wiilipiha wii oxiitta"muhina mwa ihakhi sa apinaatamu, anihinya murumeyi a ONU
Orika ovolowa wa athiyana muhina mwa miteko othokoreeriwa sa okumi onithonyiwa ntoko mmosa wa milattu sowoneyaxa.
Ankoola nleelo onihoolela wii oxiitte ekwaaha ya ihakhi sa apinaatamu mwa soteene mme manamuna ovolowa athiyana muhina mwa ihakhi khamosa khamosa , ohira Olupaanku murumeyi a muvarelo wa Ilapo Sowuraana a Wakoola,Pierre Paolo Balladelli.
Anaamwi ookupali okela ohoolo muhina mwa ihakhi khamos khamosa , murumeyi wa ONU anithonya ekwerere axiitthu HIV/Siita ni ookwa wa aximaayi, vamosa ni mwaattelo tho wa mirira sa ihamela sahithokihiwa sa axiruusi, ntoko muteko okhale ahu oxiitta mwa Kuveerunu a Wankoola.
" Wiira nupuwelaka vekeekhayi wa HIV ariiki axithiyana ari ale yanirava vowatta ekwerere, nnakhala niira nuupuwelaka mwaaha sa ookwa wa aximaayi nleelo aniira arineene mireerelo suulupale wala waari miphimo wa elapo, viira nupuwelaka wemelela ahiphinye okathi nleelo nokhalana axiruusi 170 ale akhaale ti orupala wa khuta ale axiruusi ekonto, nnakhala niira niwehaka myaaha sa manamuna ookwa athiyana mwaha wa ikwerere ale a mwattelo wa ipurusento 66 sa alipo anikhwa tiiye sowettela okhala mwaha wa ikwerere sa mukuwoni," ohinyaPierre Paolo Balladelli.
Mpantta awe, Sakarataari Eelapo wa Ihakhi Sa Axaana Axilopwana António Bento Bembe, olipiherya wiira wikhanyanyerya wa Kuveerunu a Wankoola muhina mwa olipiheeriwa ikaruma sa okhopeela iye sinilipiherya ihaakhi sa apinaatanu vamosa ni okhala wa malamulo ni opuro aluttelelana.
António Bento Bembe onikupali, mwivaavo, mixankiho muhina mwa opuro wa Exariya seeyo sinitthuneya wiira ihaaki sihaana oxintta wiira ovuwihiwa wa ihaakhi sa axaana axilopwana.
Nohoolela nleelo hoothe ni woota wa opuro wa miteko, ntoko hoothe ni othowa wa manamuuna owulaanya wa miphimo wa muttetthe a elapo mwa sootekasiwa ni mireerelo mwana atthu oxuutta saneene wiira akhuula mireerelo sinitthuneya sa namutthu, ni opuro sinithokoreriwa myaaha sa exariya siniphavela okhala soreriheliwa neekhalayi wiira ororomeleya ovareleya muteko wa mukhaleelo wa exariya", Bento Bembe.
Sakarataari a Eelapo ya Ehakhi sa apinaatamu , António Bento Bembe viiraneyaka niira noothapeliwa opuro wa muttetthe Olupanka muhina mwa sowiraneya wa muthukumanyo wa mahiku yeettaka 10 mweeri okhiserya wa mwaakha wa otthapeliwa niira na iyaa 68 okhuma vaavale Elipiheriwe aya ni masu owulaana muhina mwa Ihakhi sa Apinaatamu. | mundo | Gito | train |
a_arrastamento-do-caso-dívidas-ocultas-pode-frustrar-mocambicanos-alerta-jurista_5334201.txt | Opuruliwa wa mulattu "sookompwa soottukuttheriwa" mosampikaanu anicakamiheya, onihimya mulipa ahaakhi. | Opuruliwa wa mulattu "sookompwa soottukuttheriwa" mosampikaanu anicakamiheya, onihimya mulipa ahaakhi.
Mulipa ahaakhi José Machicame oniira wii opuruliwa wa epuruseesu yookophiwa ittukuttheriwaka animwaacakamiha soolipelela wa mamosampikaanu manceene, incereraka wiira soopakiwa sa haakhiue yiireliwaka Epanko Credit Suisse eniraneleya oweha ni mukhalelo wa anamuteko aaya akhalayi wa soopakiwa sootheene sa sookopha.
Enilavuliwa wiira anamuhaavya awaameerika aniwehaweha yamalavi sookompwa soottukuttheriwa akhalana mukupaleelo woohela mpuwa Epanko Credit Suisse.
Nimutharihaka mulipa ahaakhi yoole, woopacerani, ti yoowiiraneya vanceene okhala woohaaviwa veeri wa mukhalelo waanamuteko wa Credit Suiss ni navetho ovonyiwa wa muwehawehi mpuwa ya Epanko enenene, mwaha, nonelaka tho, muniivel yoosuluwaya, khonipwanyaneya mutthu ovante soovariwa ela, masi enookhala soottukuttheriwa no ovonyiwa ohikhanle wootthikeliwa wa nipuro nla.
Nimutharihaka mulipa ahaakhi yoole, "mapuro anipwehiwa musurukhu sintoko mapuro makina, emaara enihoolelaya miteko saya, ahaana ekhalanaka eekaruma woowehaweha ni muthinto soowettela sookhupaarela Epanko wa sookhumelela sikhanle sookhumelela weenene no soothumelela waaneeraru".
Machicame ooleliherya wiira "sakhala wiira soovonyiwa iya sookhumelela no saryeene soovonyiwa sakhirimi, ti yooreerela eira ekuxiwe ohaakhini no emoreliwe ekulupa Epanko".
Para José Macicame, ti yootepaxa oreerela wa sootheene sooheleliwa esiya soopanko ikhaleke soowehawehiwa wiira maneeraru akhalaneke ookupaleela Ipanko.
Mmosampiikhi khiivo enisuweliwa wahala wa mweettelo wa ipuruseesu saatthu ootthukweliwa mwaha wa sookompwa soottukuttheriwa, ophitaanyaka ministuru akhalayi Amusurukhu, Manuel Chang, exeeni, wa mulipa ahaakhi, enoopwanyaneya onanariwa wa saalipelelaya mamosampikaanu manceene. | economia | Julio | train |
a_multiplicam-se-os-casos-de-coronavírus-pelo-mundo_5310480.txt | Sihacerereya myaha sa koronaviru mulaponi | Sihacerereya myaha sa koronaviru mulaponi
Erepupilika yo xeka ehakhulela okhalana myaha sopacerya ttaru sa koronaviru, Ohimye Minixitiru ekumi Adam Vojtech ettiminku, ya nihiku nopacerya na marusu.
Amaholeli ya ekumi ahira omuthukumanoni wa emperensa wi aretta ottharu annona massosso ohitepaxa ni
Olelo, Japão oweliha makhaliherwawe muaha wairetta sinranvwa para mipantta so koreya yo suli ni Witaliya, alelaka annamuttetthene wira ahiviyaxari para mipantta so Deagu ni Cheongdo ni wira yivitari oviyaxari wohakuveyassa para mapuro marraru a Witaliya, mwaha wa koronaviru.
Munenene xapawu onniholela wacerereya wa myaha sa koronaviru, ni mixitiru opacerya Shizo Abe ovekela namaxexe wira e sixitema sothetene ensomiha yahanna ewaliwaka okhuma nihiku neyili na marusu mphaka iferiya para okhaliherya owehaweha mwahene yowo.
Ikerexa sowaliwa okoreya wa osuuli, ettiminku, ni sinceene epakaka miteko onlayini, matokwene awanaka wii omalihe mithukumano mwatthuni.
OKoreya ya oSuuli sookhumelela 586 myaha satthu amuranve koronaviru annaacererya mammeru wa 3.736 myaha.
Araapiya Sawutiita oohima olelo wii ooreherya 25 ixipitali wii aluluwane ni myaha sootheene sa koronaviru ohanle oophwanyiwa o reyinu. Miyeettelo mikina sa wiiakosoopa owala munlaano anyu wa ale anchawa ni ankhuma ilapo sikina.
Namitthaka wa Minixiteeriyu a Ekumi Mohammed Abdelali oohima wii ekonferensiya ya anamitthaka 2.200 ikhaama sa muxipitali sooveliwa miyaha sa kwarentena.
Minixiteeriyu ya Ekumi ya Katari oolaleya olelo myaha miili sa koronaviru mulaponi, vamosa ni ekontha ya minixiteeriyu muTuwitereni.
Atthu anli a oKatari yaahikuxiwa o Irawu 27 wa fevereyiro ni amphwayaneya mukwarentena, oohima minixiteeriu
Navetho, numuru na myaha sinkupwaliwa Koronaviru wa Alemanya soovira 66 sirowaka 117, ohima wa Inxititutu Ropert Koch onkasoopa iretta etominku
Ekomite emosa ya kirise ya koverunu alemawu ohinnuwiha miyoonihero sa eviyawe ota kwa nlakano ni omaliha miteko sa ilapo sa ota, ni muhooleli wa Ekumi ehaavaha miruku atthu ni miyoonelo sa kamasi akhalaka ottayiwene wa atthu oowaatta.
Ovikana eriyari ya myaha sa Rhine-Wexitiphaliya, elapo ya atthu anceene wa Alemaya, wiyiwo ixikola sinceene ni ikerexe siwaliwe sekunta-feera wii ehove wulaaneya wa koronaviru ovinreene okathi wa anamuteko otexitari positivo. | saude | benedito | train |
a_analistas-questionam-anúncio-de-doações-de-deputados-do-mpla-e-da-unita-para-combater-a-covid-19_5456895.txt | Anamawehaweha anikoha olaleyiwa soovaha ni anamathanliwa a MPLA ni UNITA para onwanana kovite-19 | Anamawehaweha anikoha olaleyiwa soovaha ni anamathanliwa a MPLA ni UNITA para onwanana kovite-19
Anamathanliwa a iparitiitu soowoonaseya sa Wankoola aahimya woopaceryani wa mweeri wa neecexe ocoholana mpantte wa mulivelo onirowaaya waakhela mweeri yoole wiira ewanane mwaaxiitthu a korona musyaa.
Maparlamentari ya MPLA amwiira natiri ovaha 25 puru sento ya mulivelo aya, yiiraka eparitiitu yuulupale ya nwanani a namalamula, UNITA, yiirale yoolakela ovaha 50 puru sento s'oowaakhela saya para muupuwelo ene yoowo.
Nena va, manaliixita a Wankoola anihima wiira natiri ole khavirikanne ni muteko wa ekoothekoothe eniireliwa owokiwa anamathanla.
Otakaniha, ecoholo ya anamathanliwa 201 yanvikana imilyawu 39 ya ikwanza, ophiyerya ikonto 60 sa itoolare.
Wiira alipiherye soovaha, Nsu na Waameerika noomulavuliha namuhupi a UNITA, Marcial Dachala, yoowo okhontte olavula ni oninvahererya olavulana ni mukhulupale namathanliwa wa moono wa Eparitiitu, Liberty Chiaka, yoowo, varookhalaru wiira khanireere okhanyererya omwiitthana, khanaakhunle.
Yiiranen'ye siiso tho ni imaara simwiihanalyaahu Albino Carlos, namuhupi a MPLA, yoowo wuupaceryani wa ekoothekoothe aaroromelinhe wiira anamathanliwa awe yaahipacerya ocoholana.
Mapuro anilavuliwa epoliitika ya Oluwanta, alipa oweha anilavula okhala ekoothekoothe.
Moonelo awe nahapari Ilídio Manuel, oreerale muupuwelo owo paahi ni khivaniweryaneya wooniwa olamuliwa wa natiri.
"Weekeekhayi khavansuwanyeya musurukhu kavii wiira eparitiitu X ecoholannaaya, vano kinoonaaka wiira awo yaahaana elavulaka weyiwo ni enamuna yeeyo wiira ehimyakase wakhala wiira musurukhu, kavi avahiwe ni pani avahiwe", ootaramula Manuel.
Analiixita poliitiko Rui Kandove nave tho onaaniherya wiira natiri khavirikanne ni ekoothekoothe yiireliwa waawoka anamathanla.
Moonelo awe Kandove, kakhanle mammaru nwarakhani saawerya ororomeliha ovaha isisapo saamaneliwe natiri.
"Khivanisuwanyeya wahala ameelo ya epoliitika yeelapo yeela woona soolaleya soohikhala ya enamuna ya alipa anaakhalela apoovu anikumiha mpantte wa soowaakhela, , ni yooniheryaka saana, ti woowaattamela wootha ni onkhala ntoko niri isepwere sa epoliitika wala ni itthu sikina", ohuncererya Kondove.
Vanaamwiira siiso, Oluwanta, mmuttettheni sa Otalatoona ni Kakuwaku, aniira ophiyaka maalumo ya anamwane ankhwa mwaha woohikhalana eyoolya. | saude | Vasco | train |
a_banco-de-mocambique-aumentar-taxa-de-juros_3061602.txt | Epanko yooMosampikhi enincererya etaaxa ya ixuuru | Epanko yooMosampikhi enincererya etaaxa ya ixuuru
Mukhaliho onipheela oruha oweliha omora esisapo ya musurukhu ni okhala ohoolo ohisareya ntata wa metikaali ohoolo wa toolari.
Epanko yooMosampikhi enincererya etaaxa ya ixuuru wa otharihana wa mweeri miili, ya 8,25 pursentu wa 8,25 pursentu.
Mukhaliho onikhuma okathi oniira onilipeleliwa yuncereriwa wa wunuwihiwa wa metikaali onitthikela ohoolo ohisareya ntata wa metikaali ohoolo wa toolari.
"Wa owiitori woowunuwa soowopiha sa nikhuru noota ni noowaani, mukontextu sakhala wiira soopheela sookuruxa musurukhu sookhumelela ni seeriyari siniweherya opheela ophitaanya ekomite enitthunela olipiherya othunela wa esikulu ya poliitika monitaariya", enihimya Epanko ya oMosampiikhi, woohimyakasiwa mupaxinani wa interneti.
Epanko yooMosampiikhi enitthokoleliha wuncereriwa wa ya esisapoya aluuxu, maasi ni ephaawu, wootakanihiwa ni ovukuliwa wa metikaali, sinikhala wooneya omora wa esisapo ya musurukhu, mweeri a Otupuru waahikhala ovirikana woorerela wa 2,10 pursentu.
Murelatooriyu wawe, epanko senteraali oohooliha nlelol wiira itaatu soopacerya sa mweeri wa Otupuru sinihimya omora wa epaasi monitaariya wa 700 imilyawu sa metikaali (18 imilyawu sa itoolari) wa 61,3 ikonto sa milyawu sa metikaali (1,5 ikonto ya milyawu sa itoolari ) ni soohala soopwehiwa seelapo soovukuliwa wamaasi 92,7 imilyawu sa itoolari. | economia | Julio | train |
a_patche-du-rima-quer-colocar-musica-guineense-mundo_3402956.txt | Patche di Rima onitthunana osuweliha isipo sa okwine moolumwenkuni | Patche di Rima onitthunana osuweliha isipo sa okwine moolumwenkuni
Patche di Rima onniikumiherya mwareenani wa isipo sa oKwine ni mikhitto sawe ni mwiilipiheryo awe ni i gumbé. Vano ookhala mweexeryo waniinaano: ohela isipo sa elapo awe moolumwenkuni.
Muteko wa Patche di Rima opacenrye mwaakha wa 2000. Etthu yaaphavela awe waari okhala rap. Masi muphavelelwaawe khiwaapinse, vanasuwanyeyakaru wiira khiyaareere atthu yaamukhaliherya.
Nuwuupuwelasa oratteene, olakenle otthara mulila taratisiyonaali a okwine, ni mulakelelo wootthareleleya: ohela isipo sa elapo awe moolumwenkuni.
Wiira yiiraneye eyo, Patche di Rima onikhala orumeela mikhitto sa okwine, masi gumbé ti wa mwaathanlo.
Patche di Rima, Onikhala oxenkereya, waahirowa mpakha oPorutukaali, weyiwo amphwan'yaawe namwiipa a okwine, Antão Martins, waamusuwelaawe oPisawu. Onihimya wiira mukumanelo ola waahimukhaliherya ompaka aalupu awe oopacerya "Mphento Wooreera".
Patche Di Rima khenamusivele ekumi enikuxa anamurwa onikhala oLixipowa. Nootthikela oPisawu waahikhalana owerya a waakavari aporoxeetu a isipo Orisonte ni Kwine Vamurimani.
Olelo, ni miyaakha sawe 31, Patche di Rima onikhala oxikhelela omwinnuweloni wa intuuxitiriya ya isipo sa oKwine-Pisawu, ni wa myuupuwelelo sa atthu akina anihimya wiira onookela ohiya wiiwelela isipo sa okhaapu veeriti ni sa wankoola.
Patchi onihimya wiira, okhuma miyaakha sa 2003 ni 2004, waahisuwela wiira waahaana ovarelela mpantta wa okhala namahoolela wa mweettelo owo.
Muwiriyane sinirowa okohiwa ni waakhuliwa: | cultura | SALUSTIANO | train |
a_carlos-queiroz-pede-fim-do-var_4454723.txt | Carlos Queiroz onnivekela wii emale VAR | Carlos Queiroz onnivekela wii emale VAR
Muhooleli wa muloko wa Irawu onhima wii mukhalelo ole owannaawe miyakha soophiya 29 khenvara muteko aya saana.
Muhooleli oPorotukaale wa selesawu ya Irawu, Carlos Queiroz, onvekela Fiifa sekunta feera ola, 25, nihiku nookisera na VAR mwaha wa, ohinya wa yeena, khonvara muteko.
Ekeekhayi nimphavela omaliha ni imphira wa VAR. Yaari ekookhino emosa. Ekookhino entaphulela karatawu yooxeeraya wa nlakano. Nlakano khaninhima wii akhala Messi wala Ronaldo, oohima Queiroz mwaha wa elanse eriyari ya CR7 ni iraniyano Pouranliganji.
Muhooleli a khalayi a muloko wa Portukaale, ekookhino ele khiyareere wooneya.
Nlakano ninhimani yakhala ekookhino? Yaari eriyari ya "ekookhino"? Nookhalano ekeekhayi ni ehikhanle ekeekhayi. Khekhanle oororomeleya vakhaani wala ekheekhayi wala ohikhala ekheekhayi, aanilavula Queiroz, onhima wii yaahikhala epenaliti yanvirikanya Porotukaale
Wa okohakohiwa ya mukolo wa mitthaka ovinreene imphira Porotukaale ni Irawu yahimpatari poola mmosa, Queiroz ahihima wii VAR khonvara muteko saana.
Yoopacera ohimkupaliyawe teekiniku mwaha wa ohikhala mutthu otthunne owiriyana nvaanelo wa arpitu oopacera ni aripitu a viitiyu.
Sothoriha simphaveleya okhala soosuweliwa wa atthu ootheene. Moonelo aka, Sr. Infantino ni Fiifa: ootheene annikupwali wii VAR khaneetta saana. Ela ekeekhayi. Wakhala wii ohaana ethoriho ya VAR, miyo kimphavela osuwela ovaanela wii awo arinaaya. Atthu amphavela ossuwela enkhumelela exeeni. Khahiyo, ekookhino, maxi mwikasopeke, ohimme Queiroz, uupuwenle wii owana ekhotto wa VAR miyaakha sa 20, vano onrowa owanyawe ananariweene.
Carlos Queiroz oothoriha wii atthu awo yahikhala owiira saana, awo yahikhala oopaka saana, maxi nkinsuwela mota xeeni athanu wala athanu ni mmosa wa atthu khanoona etthu anoonaaya atthu otheene.
Muhooleli iraniyano, ohaatthapela maxokatore awe mwaha wa wiivaha waya, wa wiiwelela waya, mukhalelo aya, moota Irawu amukontorolanrawe imphira , yakhala wiira aahikhala akhanle oolola aarowa okhala Irawu. okhala wii nimukontorolanri imphira , ipaase. Mwaha wa olikanyiha, wa ekompetitivitaate, mukhalelo, ithoriho, miyuupuwelo, kinoona wiira naani phwanela olola, maxi kinnimutthapela Porotukaale.
Okhuma olelo, Queiroz oororomeliha wii Porotukaale oomphwanya ateeputu mmosa wakisivela oweha ekipa ya kinas emuxinttene muntiyale. | desporto | benedito | train |
a_morreu-kirk-douglas-um-dos-mitos-do-cinema-americano_5276257.txt | Ohookhwa Kirk Douglas, wa soowothiya wa esineema ya Waameerika | Ohookhwa Kirk Douglas, wa soowothiya wa esineema ya Waameerika
Mwaneene ni namapaka awaameerika Kirk Douglas okhwiye iyaakha 103 enamararu ila mahiku yeettaka 5, wa Exitaatu Yoowuuraana.
Tiwoowoniha othunku wiira, nasihimaaka, anlalerya wiira Kirk Douglas oniihiye olelo wa mwaakha 103 ohimmwe mwa sinlaleriya wa anamwane, Michael Douglas winnuwihaka olaaleya olumwenku wootheene, owo aaaari mutthu oosuweliya, namapaka anrooromelo wa ifilime sa ewooro okhanle iyaakha sawe wa mphento, mutthu aarina mukhalelo wa ehakhi ni itthu owo upuwelela awe opaka wa sootheene iye nirinaahu otthara.
Yoowoothiya yuulupale ya esineema ya Waameerika ni olumwenku, Kirk Douglas, aatthareerela mukhalelo wa ekumi okhuma mwaakha wa 1996 amwiiralyaawe asitente ooremetthe, ohahiya amwaara awe Anne ni anamwane araru axihimaaawe athau ni enli.
Wa anamwane enli oopacerya ti othela okina ni Diana Douglas, omuhiya awe wa mwaakha wa 1951.
Ireeliye ni Oskar emaara vararu, khonatoko olola , ireeliye emaara ni Emmy, ovahiya eperemiyu yuulupale ya etelevisawu ya Waamerika.
Nipuro nuulupale na ewooru, yookuxa exitaatuwa piili: emosa ya mwanene otheehasa, ni variyari wookhala, mwaakha wa 1956 ni ekina wa ethale aya, wakhelihiya wa mphento ni Cecil B. DeMille.
Woowipa wawe ohirela mpantta wa ifilime 80, otaphulelaka ipaphelo sooreerela ya esineema, sintoko namapotthiya wa spartacus, namapintari Vincent Van Gogh ni mwaneene akhalayi wa Doc Holliday
Eyaakha ya 1970, Kirk Douglas okenle mmumpanttani mukina woopaka ifiilime ohaayini woovirikaniya nlamulo 1975 ni Weettakasa ni Mookwaaxa 1973.
Mwaana aanaamurwa ni maruusu ahinsuwela eetthu, Kirk Douglas, orapihiye ni nsina na Isuur Danielovitch nooyariya muttetthe woohawiya Onaova Yoork, weiwo osomme awe ni otaphulenlyaawe mwa Akademiya Moosuwela sa etarama. | cultura | Helio | train |
a_article-02-21-2012-kdinapingsmozambique-voanews-139856683_1262318.txt | Mosampiikhi: Kuveerunu onilipiherya omaaliha mwyaaha sa attyawihiwa atthu oriwa irapuutu. | Mosampiikhi: Kuveerunu onilipiherya omaaliha mwyaaha sa attyawihiwa atthu oriwa irapuutu.
Mithokoso siiri"ephiiro yoreera"ohinya namuhupi.
Kuveerunu omosampiikhi opweexa omaala muhina mwa mwaattelo wa esekwexituru sa apinaatamu a ephatthuwelo sa mittetthe sa waasiya aniira wa miyeeri mixexe onituwanyerya elapo. Nlaka nopacerya wawe wihimwakasa okhumaokhuma okathi miriira ni muthinto wa ikhirime ole opacerya awe, olipo ari ti apwaanye vekekhayi nnakhala mamperesaariyu 15, Kuveerunu onilipiha makhuva wiira onimwapharakaserya ni waroohe yolamuliwana, ale ari alipo ampaka yonanara ele.Miteko Sothokosa siniira siraneyaka ni muttaala woreerela. Nosuwema manamuna anivaara nikhuuru ni niniroromela muteko orwa wiraneyaka oniira akuxe alipo ari taniira naroohe empa ya Xariya,"ohinya Alberto Nkutumula, namuhupi wa Muthukumana wa Maminiixituru okhathi wiraaya akhumaka tho omuthuku,manoni wa muraano a miruuku sa maminixituru masi yopacerya yoluluwana ni mwaahaokhaale ti wathokihiwe. Okathi walavula awe, namuhupi a mmpantte wa Kuveerunu osyaakaovaha mulipiheryexo orumeelaka okathi wiira esuwanyeyihiwe ni omalihiwe mukhalelo wa esekwexituru, olipiherya paahi oriiki wiira mithokoso siira siraneyaka ni muttaala woreera, vohihimya ni muthalakaso wothereryaka wiira ohutuwanye miteeko samuthokoso sinirwa siraneyaka, Nkutumula onikupali wiira muthiinto wa ekhirime yowiraneliwa eniira ephoovaka mikano sa ilaapo ni siniira irooka ntoko manamuna owoneyaxa a mavarelo a anasusukhi, Ntoko ehapari ya Nsu na Ameerika nirwa aya nilaleeryaka, Kuveerunu ohinya okhala wa alipo ari mukalaposa khamosa khamosa aniira athokosiwaka oluluwana nvamosa ni myaaha iye, okhoottaka oholeeliha masina nnakhala mwattelo , olipiheryaka wiira paahi okathi oniira orwe ni wumalani anithonyiheriwa alipo ari tampaka. | mundo | Gito | train |
a_testes-de-covid-19-na-candonga-em-maputo_5733313.txt | Itexite sa Kovit-19 sintumihiwa oMaputu | Itexite sa Kovit-19 sintumihiwa oMaputu
Itexite sinkhala 1500 metikale ( 20 toolare amerikaano), siliviwe exikema emosa eri vamosa ni atthu ari vamosa ni atthu anvara muteko ni mikukutta sa mmukanoni.
MAPUTU —
Mosampiikhi ori vano oviraka okathi wa owalamela wa texite ya sixitema Nasiyonale ya Ekumi, mwaha wa eretta ya Kovit-19. Okhuma wopacerani wa mwaakha mammaru aneetta otutuxa ni otutuxa, wa ale ankhwa, ni ale anrava ertaa ni ale ampaxari muxipitali.
Orrene siiso, mwaha wa ikhoolelo, mamosampikaano anceene ammananiha oviyaxari erowaka ilapo sa okhopela, nnakhala orowa waAfirika a oSuuli, anoothuma wii akhaleno texite emphaveliwa ekhwaha ela.
Mitthaka sa VOWA oMaputu wari ottuli ni kowiiwa atthu aneetta muxikema.
Kihasuwela atthu ankhweyihera. "Mutthu mmosa tonkivaha itexite", oohima mutthiyana mmosa wii anphavela asuweliwene, ataphulelaka, wii eporosesu tiyokhweya, ehinatta ittu sincene, nnakhala okumiha exami.
Miyo kinvelela musurukhu ni nsina naka, mutthu ole anahima nihiku xeni onrowayiye okinnya ni wowini kinrowaka okuxa etexite otaphulela.
Itexite sinkhala 1500 metikale ( 20 toolare amerikaano), siliviwe exikema emosa eri vamosa ni atthu ari vamosa ni atthu anvara muteko ni mikukutta sa mmukanoni.
Mutthu mukina, takisixita nitho kotthunne ohima nsina nawe, ohakhulela itthu sotheene.
"Nno kiryaka kihaana itexite sa makiliyente amphavela oviyaxari, kironwaka olelo okuxa wii ka-kaweke" oohima.
Namalavula Gabriel Ngomane onupuwela mixankiho sikhumelenle, esumana ele emanle mmunlanoni mwa Mosampiikhi ni aAFirika a oSuuli, ole nthonya wii mwaha wa ifaraxilitate sikhanle.
"Kuverunu a oMosampiikhi khayirehenre ni ohiya wii ekhale esixitema ya pirivatu eniiriha itexite. Okhala wiira mapirivatu ankoporari musurukhu munceene, eyo ennihula okathi soopakiwa itexite sohikhala sa ekekhayi, eyo enniniiriha okupwali wii Kuveru suuli-afirikaano ahisuwela ni ahina kupwali itexite sahu oolavula Ngomane.
Akhanyereriwa wii alavula mwaha wa muxankiho ola, Muholeli wa Ekumi, Armindo Taigo, oohima wii esumana ele evinre, mulattu ola onrowa okohakohiwa. | saude | benedito | train |
a_planta-rara-mocambique-celulas-cancro-rim_2686758.txt | Mwiri wa othowa oMosampiikhi onnikhoottiha iseelula sa kankoru ya esiyo | Mwiri wa othowa oMosampiikhi onnikhoottiha iseelula sa kankoru ya esiyo
Muxovo mmosa ya awehiwehi ya Universitaate pritanika ya Liits, elapo ya Inklaterra, yoohima wii ehoonela mwiri mmosa wa othowa, onlimmwa ilapo sa waAfirika Awustraale, ntoko Mosampiikhi, erina owerya openuxa wunnuwa wa iseelula sa kankro a esiyo.
Ntoko enhimaya yolempwa ya awehiwehi,a Phylanthusengleri, esuweli ntoko phillanthus, ethu enaaliwa eri yawaya a musi Phyllanthaceae, erina murette, nsina naya Enklerin A, erina owerya woopenuxa iseelula sa ovirikana sa kankru
Sosommwa si vinre sinhima wii oreera wa mutathaari omphwanyaneya oMosampiikhi, Tansaniya, Sampiya, Malawi, Simpapwe ni Afrika a oSuuli, maxi Universidade ya Leetisi tiyoonenle ekeekhayi eniiriha wii murette ole ohiiha wunnuwa ni wiixaattiha. Enklerin A enni tikiniha okhala wii ennithanla, okhala wii eniiva paahi iseelula sa kansere sa mmokottani ni sa mananna makina | cultura | Raja,benedito | train |
a_especialistas-dizem-que-o-terrorismo-em-cabo-delgado-deve-ser-melhor-estudado_5577330.txt | Asuweeli anihimwasa wi" Teroriiximu" okaapu-Telekaato ohaana osuweeliwa manamuna osoomwa wawe. | Asuweeli anihimwasa wi" Teroriiximu" okaapu-Telekaato ohaana osuweeliwa manamuna osoomwa wawe.
Ihapaari somosampiikhi nleelo sinitthikeela okhaala seeye sowana-wana watoroopa mutteetthe wa epuruviisiya ya okaapu-Telekaato. Teroriiximu,isuruxeesiya, ekhootto, ti mwaaha oye khamosa-khamoosa ,sohiimwa siholeelihiwa eu ethalakasiiwe mukhaleelo ole.
Ni wi esuwelexiiwe vakhaani maasi mwaha wa mukhaleelo, oleelo ninoorowa wiiwa maasu maraaru, oluttelelaana ni osoomiha muhiina mwas miyatanelano ni ilaapo sokhopeela ariina muraarelo ni soosomwa ni mwiiha sa murettele ni wikhupaarela:Calton Cadeado, onkhuuma Univerisitaate Joaquim Chissano,Emílio Zeca,tiretoore onyakela makhaataa eseeturu ya wosoomwa sa inamuuna sa ilaapo sokhopela,Rufino Sitoi, muleepi a Eliivuru"Terrorismo em África,Presença da Ameaça em Moçambique" silaleeriwe vaninaanyeenexa va sipixiiwe me situmihiwa aya.
Ni eliivuru ntooko nipuuro nopaceeriwa novaanela nialeesa araaruari makateemiku nromolaaka mwaha wa mukhaleelo,sowuupuweleliwa ni oye siiri sinthuneeleya okhaala iphiiro wu waakhula vorereleene variiyari va mwaha ole.
Mwa miruuku oye sinithipeleela, sookhala iniraanyiiha wi nikhuuru nihaaxa Okaapu-Telekaato kahiyo makhuuru amateroriista ekeekhayi ni vanireerela wi asuweele osoomwa saneene.
Nwiriwanele nlaaka "Agenda Africana" | mundo | constantino,Araibo,Gito | train |
a_covid-19-moçambique-dá-sinais-para-a-retomada-de-cultos-religiosos_5514738.txt | KOVITI-19: Mosampiikhi onnivaha isinale sa otthikela okhalana mavekelo | KOVITI-19: Mosampiikhi onnivaha isinale sa otthikela okhalana mavekelo
eTiresawu Nasiyonale sa Asuntu Relixiyosu, wa Minixiteeriyu ya Exariya, yoolaleya namaxexe, 23, ewarakha wa okuruxa ikano sa mavekelo, sirina 15 ikano sa ifayita wii ehuliwe wii ovekeliweke mukhaliwene mukerexa.
Ewarakha enhima wii mapuro anvekeliwa ekhale itthu sootheene sa oratta, ometiriwa temperauta, khula mwaaamini, onwara maxikara ottayivelana, emeturu ni emya meturu ni emeya wa khula amwamini.
Mwaha wa ikerexa Kirixita, ewarakha enhima ovekeliwa ikwaha ithanu va nihikuni, khula okathi ewoora emosa, ennikhoottihiwa nixovo simphavela wiipa.
Ekerexa Katoolika oMaputu onhima wii ehireherya wii ettharihere.
"Hiyo naahi rumeliha ewarakha nanvekelahu kuverunu miyettelo ninttharihelahu ni nawehaka wa ehimmwe, mwaha wa ewarakha hiyo nnireheryahu ni wa phiya okathi wa ohuliwa, ninrowa otthariha ni wiisuwela wotheene" oohima Antonio Juliasse Sandra, namitthaka wa Konferensiya Epixikopale ya Ekerexa Katoolika ya Mosampiikhi.
Wa Mixikitthi, anni leeliwa wii ntoko miyettelo khula mwamini ohaana okhalaka okathi wa 15 minutu
Sheik Amiudin, muhooleli wa amaka oMaputu oohima wii miyettelo iya sinrowa otthariwa, maxi onnihima wii miyettelo sinrowa oruuha ovalana
"Hiyo nihiireherya wii niihele muhina mwaha wa mukhalelo sihimmwale, maxi mikhalelo sikhanle sooruha wiiniwa murima eriyari ya wataaneya okhala wii, mixikitthi ni mapuro anvekeliwa aneetta ni ovahiwa ni sookhala iye sirina mukhalelo wookhalela ni sookhala sikina sirina vakhaani Ntovo, iye sirina makhalelo ooreera sinrowa ohuliwa ni sikina sihirina makhalelo" onnitaphulela.
Mpakha meelo ikerexa sihaana sooniheryaka lixita sa mupuro anvekeliwa arina makhalelo alempwe ni sinrowa owehiwa ni kuverunu, ohinatthi wemereriwa ohuliwa. | saude | benedito | train |
a_avaria-de-equipamento-prejudica-o-registo-eleitoral-em-nampula-_4920559.txt | Ohononeya wa ekaruma onninanariha mwaarepele a muthanlo Wamphula | Ohononeya wa ekaruma onninanariha mwaarepele a muthanlo Wamphula
Anamathanla anceene a Wamphula khaniwerya orepeliwa wiira emwiire mwaathanle a mwaakha yoola, mwaha woohononeya wa khula okathi wa ekaruma, woohimya mutthenkeso Okhaliheryana Mosampiiki.
Nikhuru nna nnoona wiira iporovinsiya sa Wamphula, oZampeeziya saakhenle ikaruma sa mwaarepele a mwaathanle soowuntta.
Iporovinsiya iya sinikha apoovu anceene oMosampiiki, ni waattamela wala opwaha imilyawu 11 wa ale ootheene oophiyerya imilhawu 28 ni nuusu ya akhali.
Moonelo awe António Mutoa, muhooleli a Okhaliherya Mosampiiki, weemeshasiwa wa ipooxito sa mwaarepele mwaha wa ohononeya wa maakina enihimya muhupi woothanya wa anamathanla.
Eyo, enoorowa okhalana nyoko nihiku na mwaathanle ni okawiya waanamathanliwa.
Owo onuupuwela wiira atthu anitthuna wiirela mpantta mwaarepele, nnya enamuna sinivaraaya muteko ikharuma khasinikhweyiherya.
"Ola kahiyoo mulattu wa makhuru a mwaathanle a mporovinsiya. Awo aniira yikhanyaanyaka woowi ereerihe, nnya yaakhenle ikharuma soowuntta" oohimya.
Owo onnuupuxerya wiira "mitthenkeso s'atthu ohikhala a kuveerunu yaahaalopola anammutthenkasa mwathanle a nivele nuulupale woowi evahe ikaruma sooreerela ovareliwa muteko wiira sinaakwana atthu anceene, nnya khayiirale siisa iporovinsiya iya piili ni vanivirikanaaya iporovinsiya sirina anamathanla vakhaani sintoko oKaaza, muteko oneetta vooreerela".
Mutoa ootumererya wiira anammutthenkasa mwaathanle ni nikhuru na maminiixituru yuupuwele wuncarerya mahiku wiira anamathanla anceene eweryeke wiilepiha.
Mwaarepele a mwathanle ohaana amalaka mahiku yeettaa 30 ya mweeri wa neeethanu. Mwaathanle onirowa okhala mahikhu yeetaka 15 ya mweeri wa namuloko. | politica | Vasco | train |
a_covid-19-casos-da-doença-em-moçambique-ascendem-a-409-com-mais-55-nas-últimas-24-horas_5452181.txt | COVITE-19: Miyaha sa oretta wa oretta sinnincerereya mMosampikhi mpakha imiya xexe ni thannaxexe ni okhumelela miloko mithanu ni thanu wa iwoora miloko miili ni xexe sokhiserya. | COVITE-19: Miyaha sa oretta wa oretta sinnincerereya mMosampikhi mpakha imiya xexe ni thannaxexe ni okhumelela miloko mithanu ni thanu wa iwoora miloko miili ni xexe sokhiserya.
Mukhulupale a miteko sa ekumi Mmosampikhi osuweliha okhumelela miyaha miloko mithanu sa oretta wa korona, sincerereyaka siisa mpakha imiya xexe ni thannaxexe, wa sey-iyo atthu muloko ni axexe aranve oretta anamuteko a miteko sa ekumi.
Wa nvaanelo ni anahapari oniraneyaxa wa khuta nihiku wosuwelihiwa sa sinkhumelela ya miyaha sa ethaawuni yeela, Armindo Tiago oolopola esaapatu yeela, 06, wi Wamphula eporovinsiya yopacerya wa elapo yeela opacenrye aya oranwa mmuttettheni oretta ola, "entthuneeha owehaweha vanceene wi ovukuwe waakuveya oravihaniwa mwaaxitthu ola.
Tiago olipiherya ohimya wiira mwaalano wa miteko sa ekumi onoorowa oveleliherya nikhuru nanamuteko owaretteviha aretta Wamphula, yiirelaka wakhaliherya ovukulela sa mahooxo a oretta yoola ni ohompererya wiira atthu ahixankaxe.
"Nimphwanyaneya wampwaheryo wa muthananiho ni wantthneya miteko sahu ni ikhalelo sahu. Mureerelo ahu muulupale ekumi ni okhala", ohimya mahoolela.
Eriyari y'atthu amuranve mwaaxiitthu, imiya piili ni miloko mithannamiraru arina ninleelo, emiya emosa ni miloko miili ni athannamosa anooniwa wiira aapenuwa ni anli ahookhwa, nnya atthu ekonto emisa ni imiya thannaxexe ni miloko mithannamiili aniphwanyaneya mokhapeleliwani. | economia | Araibo,Julio,Safira | train |
a_quem-sao-de-onde-vem-candidatos-presidencia-mocambique_2479461.txt | Pani akhanle ni anikhuma woowi anamwilepiha okhala mukhulupale a mMosampikhi? | Pani akhanle ni anikhuma woowi anamwilepiha okhala mukhulupale a mMosampikhi?
Anamwilepiha araru, anikhuma mapuro ovirikanasa, miruku sovirikana, ni aphavelaka etthu emosa: okhala mukhulupale a mMosampikhi.
Pani aaahhh Afonso Dhlakama, Daviz Simango e Filipe Nyusi?
Afonso Dhlakama onihoolela epartiitu RENAMO nopweteya André Matsangaissa, mmatatani mwa masurtaatu a kuverunu a mMosampikhi mwaakha wa 1979. Dhlakama okhalela miteko sa mwathanle notoko namwilepiha a RENAMO wa ikwaha ttaru samwathanle a mukhulupale wokhaleliwa ni ipartiitu sinceene.
Oyariwa - nihiku nopacerya na mweeri wa Xaneero mwaakha wa 1953
Muttetthe wo: Makunti, oporovinsiya wo Sofala
Sovara - Mukhulupale a RENAMO, Napolitika
Muwehe sa ikhalelo sotheene
Daviz Simango - ovolonwe muRenamuni mwaakha wa 1997 ni ntoko namwilepiha a partiitu yeela omukhalela mwathanle ni mureerelo wohoolela miteko sa oMunisiipiyu yo Peera mwaakha 2003. Mweeri wa neeraru mwaakha wa 2009, Daviz Simango otthokiha epartiitu MDM, wa yeela okhalela onamwilepiha omukhulupale wa elapo wa mwatanle wa Outuupuru mwaakha wa 2009.
Oyariwa – Mahiku mathannamanli, mwaakha wa 1964
Muttetthe: oTansaniya
Muteko – Enxinyeryo
Envara-awe – okhalela oMahoolela oPooma wo Peera, napolitika, mukhulupale a patiitu MDM
Muwehe sa ikhalelo sotheene
Nyusi oovara sooholeela sa miteko sa Xipooro ni ifantari sa Mosampikhi, omuhoolela Feroviyariyo a Wamphula, osomiha oxikola exikola ekhulupale UP (Wamphula). Okathi othanliwa-awe onamwilepiha okhulpale wa elapo mwa Partiitu FRELIMO (Mweeri wa neeraru 2014 waari ministuru a miteko sokuttelela elapo.
Oyariwa – 9 mweeri wa nenli mwaakha wa 1959
Muttetthe: Otixitiritu wo Mweeta, oPorovinsiya wo Kaapu Telekaatu
Muteko – Enxinyeryo
Asoma miteko sa enxinyeryo ya emekaanika (Okhalayini muttetthe wo Xekoxilovaakiya) ni Sohoolela (Oxikola ekhulupale yo Machester, Okaraperetaanya)
Muwehe sa ikhalelo sotheene | politica | Araibo,Julio,Safira | train |
a_ataque-a-camiões-deixa-quatro-feridos-em-moçambique_5086869.txt | Ataaki a ikamiyawu ohaavulaliha atthu axexe Mmosampiikhi. | Ataaki a ikamiyawu ohaavulaliha atthu axexe Mmosampiikhi.
Ataaki mmosa a ikamiyawu piili ohaavulaliha atthu axexe, ala, ayili ootepa ovulala ni ayili ovulala vakhaani, oxaakha wa namayili ela, 17, omuttetthe wa Zimpinga, etixitiriitu ya Okonttoola, eporovinsiya mosamikaana ya oManika.
Muhupi ola oruuhiwe ni namuhupi a xeefi a eTeparatamentu ya mwiiwanano wa atthu wa Opuliisiya a mweelaponi mwahu (PRM), Mário Arnanca, oolavula wiira nookhala nikhuru na ekoroporasawu wiira ephavela osuwelexa ti exeeni okhumelenle.
Tiritoori a Oxipiritaali Tixitiritaale ya Okonttoola, Armando Amadeu, ni tho ookhupaleela mukelelo wa anamavulala.
VOA okhupaleela nipuro nenne wiira anamavulala ayili ootepexa ti alipa oweettiha mikukutta iya miili, masi otepatepa iwo ohaavukuwa.
Nikhuru nimosa na anamawehaweha ni anamahiyaniha a myooniheryo, nootakanxereya ni anamooneyexa a Mmosampiikhi ni a ilapo sa ota, aniphwanyaneya mapuro yaawo aphavelaka osuwela etthu xeeni ekhumelenle.
Ataaki okhumelenle mukano yoowo, Zimpinga, weyiwo, mwaakha wa 2015, mukhulupale a Renaamu okhwaale, Afonso Dhlakama, weyipitheliwaawe mutaamikani EN6 ni woohirakamela mapuro anakhotto a Renaamu yaalamulyaaya okhumelela ataaki opaase waya wuupaceryani wa mweeri.
Nlelo khuuvo munyakunyaku wa kuveerunu wala atthu akina oohikhala a kuveerunu. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_policias-de-manica-envolvidos_2843241.txt | Mapilisa Omanika anithoonyiwa ni mikhalelo wasivela warupiha anamwane ni wovonyola axithiyana . | Mapilisa Omanika anithoonyiwa ni mikhalelo wasivela warupiha anamwane ni wovonyola axithiyana .
André Baptista
Omosampiikhi Empa ya Exariya ya Opaaruwe omuhukhumu ni okathi wa eyaakha Elisa ni miyeeri miili sowaleliwa mukalaposa sitthatuxiwe muulutha, mulipo ovaara muuteko a pilisa mmosa mwaha oomusivela anamwane ni ohukhumwa mikinaku ananli maapuru a ikuru oye mwaha wa omurupiha orumeelaka ikuru sawe muthiyana atthukiwe mukalaposo mwa ekumaanto ya pilisaa a mutthetthe ole.
"Aceeti David Ndafirenhica ohikhuma okhala mukalaposa okathi wa miyeeri 18 otthukweliwa sokovereteriwa muulutha , mwaha voopwanyiwa iphiiro saya sinoniherya wiira opaka onyaala ole omurupiha mwaana mwaarusi a munuwelo axe iyaakha 13, mwaana a muxirikha awe a muteko , noomala omutuphela ni avonyola mwaana ole okathi atthika awe okhumaka oxikola", ohinya ofisiyaale a ehaakhi nya Empa ya Xariiya ya Opaaruwe , Omanika .
Muwarakhani mwa esenteesa , Empa ya Exariiya yomaleela ohoolo wa atthu manamuna owupuwela wa Pilisa , olipiherya oriika mulipa anivara muuteko epiilisa ohaana orumeleyaka ntoko ethoonyeryo amanamuna oteka mikhalelo wa miyuupuwelo sa anamuttettheni.
Amaama awe mulipa ohaxiwa onoona ntoko wiira ehukhumu ele enivara mwaha omuhiya aceeti olo muhina mwa apilisa .
" khavareere okitteliha erooho mutumereryo ole , masi namuteko ole wahaana wuutta mukalaposa mwaha wowiira ola moopopiho anamuttettheni "owiximaaliha muthiyana a iyaakha 43 , muhina mwa moonelo ovirikanya ni ole wa Amilton Miguel , ativokaato a mulipo otthukiwa , onivaha mukhalelo wa mutumereryo ole "sohinyoho", onihooleliha wiira , voohiyatho oleeliheriwa ohoolo wa atthu oluluwana ni miyuupuwelo sa namuteko ole , mutumereryo wa mulipo Olamula onoorowa okhaliherya mukhalelo awe ole muhina wanamawaani.
Namuteko ori oniromoliwa omurupiha ni owali mweeriwa Namuloko ni mmosa oviire ni mwaana a iyaakha 13, mwaana a muxirikha awe a muteko , yoowo yakawana aya munyukhu a Ekumaanto ya Pilisa amawaani , oovara omurooha etakwa worakamela muttetthe onikhaliwa , weewo omukumihe awe emwali .
Mwivaavo Empa ya exariiya yeele tho yopacerya Olamula mwaha a mulipa ori namuteko pilisa mmosa oniivara muteko muttetthe wa etistiriitu, mwaha omurupiha ni mukhalelo omukhanyererya muthiyana atthukiwe mukalaposa mwa Ekumanto ya muttetthe, noomala omukhanyererya ni omoopopiha wiira namurwa amukhumula ni amwiiva.
" Amwaaraka aroorupihiwa ni namuteko pilisa Gildo Gerente. Ole okele mukalaposa owopopiha amwaaraka wiiraka amwamana , ni vootharelana waya khalipelela warupiha", othalakasa iya awe , olipihereya wiira ni mukhalelo awe osikhini onikhaliha wii mwaha ole opisa olamuliwa muhina mwa Empa ya exariya ni ovonyeliwa ihakhi sawe. | sociedade | Gito | train |
a_emerge-a-lenda-cai-por-doping_3458645.txt | Muphutthelo wa elenta, onimora mwa doping. | Muphutthelo wa elenta, onimora mwa doping.
Phelps, maxoronaliisita, Katinka, epoleemika munaattiwa oraame, O'Reilly ni "mwene".
Enamararu la, mahiku yeettaka 10, enoopacerya orupa epula ni oriirya oRiiyu wa Xaneero ni wa mahiku mararu ala anirwa nsuwa ninoorowa wiivitha epooma ela yooreera. Muhupi wa nihiku, siiso, Muhooleli mukhulupale elapo okumihiwe, Dilma Rousseff, niinaano va orukunun'we okhala peresu ni onikela ophukiwa vaatthuni esumana yookhiserya ya mweeri wa Akooxitu. Mwa mwaathanle omanle oxaaka ola wa olele, wa ivooto 59 mpakha 21, owaatta voorikarika a eparitiitu yeeyo anookela oxapaluwa waanulari emantaatu awe, okhala wiira siniphaveleya paahi ivootu 54 sa masenatoore.
Siiso, ohiyu wa enamayili soomala mihupi miili ya ekuunyu ya nvaanyiho: Mukukutta wa mureeriho wa miphira Olimpiku waalovola anamasuweliha ihapari waarimoopelasiwa ni Michael Phelps waahixintta ni onakhala mapuro oopacerya a itthale sa Olimpiku "elenta ya mphira"
Mukukutta waarina atthu 12 waaviravira mapuro a Teyotootu, weyiwo oniphwanyaneyaaya ikompeleekisu sa miphira wa Muro-2016, woopeliwaawe ni itiiru wala maluku, sintoko sinihimyaaya mihupi soopacerya. Atthu ayili yaahivulala voohitepa, xoronaliixita mmosa a elapo ya oTuuruku ni namwiikumiherya mmosa. Khorivo mukhupalelo woosuwanyeya, masi ifonte sa oKuveerunu soohimeerya wimperensa, voovitheya, wiira wookhala muphavelo wa osuwela oniviraneya niinaano va.
Emphavela osuweliwa wakhala wiira itiiru iya saaphaveliwa mikukutta sa anamavaha ihapari wala wakhala wiira saarwa mapuro makina yaakhumelela yoonanara irumeeliwaka itiiru, mapuru ale oosuwelaxiwa okhumelelaka wa soonanara oRiiyu wa Xaneeru. Ekomite Riiyu-2016 ooveleeliha muhupi onihimya wiira niinaano va wookhala mphavelo osuwela oniviraneya, okhala wiira mapuliisiya aalavula ni namweettiha ni mukukutta ori opuliisiya wiira esuwanyeye ti exeeni ekhumelenle.
Masi ohiyu wa enamayili, waahikhumelela mpisina mwa ekompeleekisu Maria Lenth "elenta olimpika", Michael Phelps, mulopwana onilya ekhiilu emosa ya makarawu wa khula erefeyisawu ni onikela mmaasini ni onakhuma ni emetaalya. Amerikaanu a imeeturu 1,94 ni ikhiilu sawe 89 ooxintta emetaalya awe enimphiyereriha 25a, wa seyiya, 21 ti sa ewooro. Okathi wa ewoora emosa ni iminuutu 15, Phelps ooxintta ewooro ni imeeturu makuruthu 200 ni mporovani wa imeeturu 4x200 liivere.
Elatarato, yooneyanxe ohiyu, khuwaari mutthu oolakela ni kohiyo "mulopwana oonanara murima" ya Phelps nooxintta emetaalya yoopacerya, masi numpecari mwaana oohipixerya eyaakha, Boomer, nooxintta emetaalya ya nayili. "Phelpesinho", mwa nuulumo, onikhala ntoko khuwaasiveliwe, okhala wiira owiitho wa tiithi awe waahaana okhala wooriirya. Wala owo waari ni ikhove.
Katinka Hosszú nlelo oniphwanyaneya onari ipurusentu 100 sa miphira Olimpiku wa oRiiyu wa Xaneeru. Nooxintta ewooro wa imeeturu 100 sa ikooxita ni imeeturu 400 sa medley, hunkara oowela mapuro oorekamexa wa epootiyu mmeeturuni 200 sa medley. Oolokiherya tho opheya-opheya muvirelo wa olimpiku: iwoora 2 iminuutu 06 isekuntu 58, omuchiraka mwaneeneene Oriiyu-2016 ori ti waalolaniwa. Ni iwooro tthaaru, Kating oniphwanyaneya onari namakatelela orina imetaalya soowaatta wa iporova sa naveekhaawe okhuma miphira sa Sidney-2000.
Xoronaliixita a emisoora ya osulu wa ameerikaNBC, Chris Marlowe, ohaakuxa maamerikaanu ni maparasileyiru okathi olavuliwaaya wiira Lili nkhama "iyawe" a voleyipoliixita Larissa, veeraneyaawe mphira a voleyipooli ophareya wa Copacabana. Miyo kimphavela ovekela muswammaha wa ele kivonyalaaka olelo. Voosuwanyeyawene, Liliane ti mwaara a Larissa", oolavula Marlowe okathi mukina oTiwiiteri.
Noomala mphira a ilapo sa oParasiili ni Ilapo sa Wiiraana, Larissa waahirowa opankaata ohakalala ni Lili, yoowo othelannaawe mwaakha wa 2013. Ti weyiwo Marlowe olavunlaawe: "Owo aahimukapatta Lili. Owo ti iyawe (husband)", oolavula Chris Marlowe, opacaka siiso etetere muhina mwa areeti sosiyaale.
Asosiyasawu Ateleetika a pookisi Irilanteesa oolavula woomoliwa wa puxiliixita : Michael O'Reilly niwooniheriwa 'B' okhupaliki orumeela doping. Ateleeta waahipaka isaame ohinatthi weetta mukwaha wa miphira Olimpiku oRiiyu wa Xaneeru, masi mukhumelelo awe orwaale niinaano.
"Michael oohiya eViila Olimpika ni khontthikela tho ommana mphira. Ekonseelyu Olimpiku ya Wiirilanta eniphwanyaneya okathi ola epakaka mananna oomuttikiherya mulaponi mwahu voowaakuveya", oohimya Asosiyasawu mmuhupini mwawe. Ohinatthi wooniheriwa mooniheryo 'B', ateleeta a miyaakha 23 waaruumumulihiwa paahi mumphirani. 'Reilly waari mulipelelo a muroromelo muulupale wa Irilanta oxintta emetaalya wa Mphira Olimpiku.
"Mwene" Pelé ookhupali wiira onipaka efisiyoterapiya wiira wakhalele omutthukweloni wa Miphira Olimpiku oRiiyu-2016 mahiku yeettaka 21. Mulipa oomuttika mphira khiwaawenrye orowa omuhakalaloni mwaha wa ekumi awe yahaakhanle saana.
"Kinivira keettihaka efisiyoterapiya aka ni kinipaka sooteene wiira kikhale ni nyuwosa omuhakalaloni wa omutthukweloni wa mphira. Miyo kinnoophentasani! "oolepa Pelé mutuwiitereni mwawe, weyiwo waahin'hiyaawe muhupi: "Miyo kootepa otthapela mitthaka kaakhenlaaka sookilipiherya wiira kipenuwe olumwenku wooteene, wa #Olympics".
Pelé wooperariwe niinaano ni nto vo owo oniphwanyaneya okathi wompenuwa eretta awe. | desporto | SALUSTIANO | train |
a_quinse-milhoes-mocambicanos-vivem-pobreza-extrema_3534353.txt | Mamosampikaano imilhawu 15 anikhala ni osikhini wootepaxa | Mamosampikaano imilhawu 15 anikhala ni osikhini wootepaxa
Yoosommwa ya Epanko ya Olumwenku enihimya wiira atthu imilhawu 15 anikhala ni etoolare emosa ni isentaavo miloko mithanu n'icexe.
Epanko ya Olumwenku ehimmye Ettiminko yeela, mahiku yeettaaya manli, wiira 60 puru sento ya mamosampikaano anikhala ni osikhini wootepaxa ni ori nipuro nanamuloko wa ilapo sirina atthu asikhini anceene moolumwenkuni.
Ewarakha, yoopacerya wa sinceene sinrowa olepiwa, ovenyerya naanaano va, sihimyaka mammeru a osikhini ni oraala wa olumwenku ehinyale wiira imilhawu 15 sa mamosampikaano anikhala ni voohiphiyerya ni etoolare emosa ni isentaavo 90 wa khula nihiku.
Ilapo muloko sootepaxa waatta asikhini sootheene siri w'Afirika Supu-Sahariyaana.
Nikhuru na ilapo sootepaxa osikhini sinihooleliwa ni eRepuupilika ya oSenturu ya w'Afirika, yaattamenle 80 puru sento, iiraka nikhuru na ilapo soowaattana atthu anikhala ni muhakhu woohiphiya 1,9 ya etoolare wa nihikuni ti Intiya, ni imilyawu 224.
Vanaamwiira ovikana erihari ya atthu oovalavela ekhalaka okathi ola va w'Afirika Supu-Sahariyaana, ilapo icexe mwa iye soowaatta asikhini kahiyoo sa muttetthe ola, masi ti sa w'Intiya, oXiina, w'Intoneesiya ni oPankalateexi. | economia | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_audicao-antigo-ministro-financas-mocambique-dividas-ocultas_3558034.txt | Olavula nno onirowihiwa ohoolo ni miniixituru wa Finansa wa elapo ya Mosampiiki onnirowa olakiherya namuna iya sa ''teeni yeela epakiwe''. | Olavula nno onirowihiwa ohoolo ni miniixituru wa Finansa wa elapo ya Mosampiiki onnirowa olakiherya namuna iya sa ''teeni yeela epakiwe''.
Manuel Chang ahitthitta iwarakha seyiye sa eteeni yeela epakiwe.
Nkhulupale yoola, Manuel Chang olavula awe wenno oparamentoni, oniphaveliwa wi alakiherye atthu otheene moota yenttaaya eteeni yeela, mwaha wi yoola tatthintte iwarakha seyiya sa eteeni yeela, ni iira siiso makhuru yaala aniphuka milattu annirowa osuwela itthu sotheene sakhumelenle mpkha musurukhu yoola ovekeliwa elapo yeela ya Mosampiiki.
Akhala anamwaakanyerela anninwelela miteko sinivariwa oparamento seyiya sa eteeni yeela epakiwe elapo ya Mosampiiki.
Manuel Chang aari miniixituru, mwaha muteko awe yoola, ophiyelela awaraka nsina na Kuveerunu wa Mosampiiki atthitta iwarakha seyiya satthuniwa wooliwe musurukhu waatthuneliwa wi orumeeliwe impereesa ya Prolndicus, EMATUM ni MAM, musurukhu yoola wooliwe waari imiya miloko miili sa itoolari.
Alupa a xariya yaala iwasiwe ni maxoronaliixita a nikhuru na VOA alavusa wi nuwiiwasiwa atthu yaala inre mpahtta wa eteeni yeela ahikhumelela manyakunyaku a namuna sa epuliitika yaala onaneya mwaha wooveehiwa atthu yaala alyaasiye musurukhu yoole.
Mwakanyerelo wa nlupa xariya, José Machicame onihimya wi wiiwasiwa wa atthu yaala oniiraneya okathi wookacamiha, mwaha wi woopacerani akhalavo atthu akhotta apaka nikhuru na atthu yaala arowa osuwela itthu siranen'ye, nuwiireya siiso, vano nimphwanyaneya neetaka saana mwaha wi nikhuru nenla noopakiwa ni muteko onoovariwa saana''
Anamwaakanyera anuupuwelasa wi wiiwiwa wenno oniira mpantta wa nkhalelo woophavela waaphwanya alupa yaala akuxanse alya musurukhu yoola wa eteeni, yiiraneya siiso, Mosampiiki ohaano avaanelana axirikha awe a elapo sookhopela wi alevelele eteeni yeela.
Okathi evithulinwaaya eteeni yeela yahasuweliwa, axirikha owaatta yaale olihaka musurukhu elapo ya Mosampiiki ahihiya wooliha musurukhu elapo yeela ni ahiyasatho omuvarelela Kuveerunu wa elapo yaala. | economia | Raja | train |
a_angola-aguarda-oficializacao-medidas-israel_3655519.txt | Ankoola olipeelela wakhuleeliwa muhina mwa nlamulo" metumereeryo" sa Isarayeeli. | Ankoola olipeelela wakhuleeliwa muhina mwa nlamulo" metumereeryo" sa Isarayeeli.
Ankoola" khaakhanle okhanyererya wala oveka musyaamaha" naamwi wakhaale otthukuwa wiira otthikele nvaanelo wiira vavikaniwe mukhalelo ola, onaakhulela Muhooleli wa MRE.
Muhooleli opacerya wa miyalaano wa Isarayeeli tonithoonyiwa ni malaka a ihapari sa elapo awe ntoko vookhala, muhina mwa mahiku aniirwa, olaleerya valamuleelo ni ottharuxiwa muthokiho wa mukhaliheryo a Wankola votharelana ni nolaleeyiwa sokhottihiwa sa miyataanelo sa mipantta miili mwaha wa mukhalelo akhuleliwe ni Luwanta ole othanlale otthona ophuuka wa Ekonseelyu ya Nroromelo sa Ilapo Sowiraana seeyo sinihukhumu otekasiiwa wa ikolonaatu muhina mwa mittetthe sa ma palexitiniyaano.
Ntoko VOA olaleerye ehapari nsana, Koveerunu awankoola ohinya nsana ohittaniwa vaa ntthitthimiho ni isarayeeli onakhala wa lkhuta mutumereryo, naamwi okhanle ohinya wiiraka mpaxatoore wa Tel Aviv Oluwnta Oren Rozenblat, ohooniherya ohisiveliwa ni elapo awe wa muhooleli mmpantta waafiriika ni Metiiyu oriyente ya Miyataanelo ni Akhopela Joaquim do Espirito Santo.
Mwivaavo, Espirito Santo ohiira wii alipo amuteko awankoola anikhupanyerya mukhaleelo wa kuveerunu a Wisarsayeeli ni olipiheryaxa wiira ohoolo wa miiriira iye, Ankoola" nnakhala khakhanle okhanyererya wala ovekela exootte" nnaamwi wakhaale otthukuwa wiirelaka otthikela muvaanelo wiira ophoviiwe mukhalelo ole.
Miphimo sikina aku sikhanyereriwe ni Kuverunu a wisarayeele vereliwaka ilapo sinikhaliherya ohukhuumu wa Nikhuru na Nroromelo na ONU, nooluluwana ni otekiwa ekolonaata muttetthe wa osicurutaaniya ni Oxerusaleem sookhalana naata ni ohiihiwa maxukuryo a mahooleli a miyalaano siirelaka ilapo iye ni sowateerihiwa sa mivaanelo sa muteko hoote ni mapuuro a impaxaata.
Mwivaavo, Muhooleli a Miriira siniireliwa Othawali Wamuttetthe ni Ipheeyo, Belarmino Jelembi, oniku[pali wiira emosa eniira ekhale wunteereriwa wa mukhalihero wa ivareelo sa ma isarayeliita sokhala ohikhumaka ni ohononeya vaalupale mwa mithokiho sa ninaano soluttelelana ni Opuro.
Mwene owiraneelana anikupaaleela wiira sovahereeriwa sa muhakhu sitokweene sooheliwa sinoorowa nnakhala ohikhala vekeekhayi soohipwanyiwa.
" okhomoni wa nihiku sotthuniwa nsa anakoso sinoorowa otthipeleleya vanceenexa owiitho woteene", ohiinya.
Exitaato ni impereesa sa wisarayeeli sooruuhela muhakho Wankoola, vanceenexa, muhina mwa mithokiho soluttelelana ni miteko soolima, okumi, osoma, mwapoophe, oteka, otthatta, sowaarya, nroromelo ni ikaruma sa milaleeryo.
umosa wa muraarelo mutokweene wa ovahererya muhakhu wa isarayeele wa Ankoola ti muthokiho Aliteeya Musya, muhina mwa epuruviisiya ya Kwaasa-Suuli, onilipiherya muhina mwa oruweerya mwa ipho -ni inama ni wiira enitumereriwa ni pinaatamu mmosa a elapo yeele, Coby Triviski. | mundo | Gito | train |
a_fundacao-fernando-leite-couto-nasce-em-maputo_2722241.txt | Funtasawu Fernando Leite yoopakiwa oMaputu | Funtasawu Fernando Leite yoopakiwa oMaputu
Funtasawu otthapeliwaka namalepa ni poweeta empakiwa ni anaawe.
Namalepa a oMosampiikhi Mia Couto ni axihimaawe anli Fernando ni Armando Jorge annakurari olelo, 16, oMaputu eFuntasawu Fernado Leite Couto, etthapelaka wa muteko wunnuwihiwe ni apapaya aawiirela anaawe ni wa literatura.
Ohima wa Mia Cout, a instituisawu emphavela otthikela muteko wa patarawu , vanceenexa wa literatura ni wa ariti, Mpantta wa literatura, eFuntasawu enrowa okhalihera anamapaka asiya, ovuwiha ni okhalihera ni musurukhu wa axuttihiwa, waakakhana ni opaka epiipiliyoteeka, ohiya okhalihera ipipiliyoteeka sikina mulaponi.
E Funtasawu Fernando Leite Couto emphavela, wuncerera miteko saya mipantta sikina ntoko woonihera miteko soopintariwa, ikonferensiya, olavula itthu, kolookiyu mwaha wa sowuupuwela sinceene siri vamosa ni mukhalelo.
Apapihu yaari mukhapeleli wa exornaliiximu ya woopowa, emwirinhe ovira itthu soothananiha. Aahi tthukweliwa ni mapuliisiya. Okathi wootheene aakhala oothokorera osomiha sosuwela, opanke oxikola wa Xoronaliiximu. Ni eFuntasawu enrowa okhalihera wa elavula wa woopowa. Nimphavela okhala atthu anoonihereya mwa sookhumelela sa atthu a oMosampiikhi onnitaphulela Mia Couto, ohimaka wii, mwaha wa itthu iyo ni itthu sikina, e Funtasawu enrowa okhalano interneete-kafe enrowa okhala nipuro wii atthu esomeke wala oleeriki ixoronaale, ntoko moonihero wa miteko sa xoronaliixita wa Fernando Leite Couto, ni owo aari poweeta.
Mia Couto oohima wii mpantta wa ovuwiha efisina empakiwa itthu, eFuntasawu enrowa ovara muteko ni Minixiteeriyu ya Kulutura ni Turiiximu ni Assosiyasawu ya Anamalepa a oMosampiikhi.
Ekomissawu emosa ya ottottopeleya ya Funtasawu yaapakiwe wuupuweliwa waataana ni ovahana wa miteko ni wiiraana ni poweeta Fernando Couto. Graça Machel, José Luís Cabaço, Luís Bernardo Honwana, Lourenço do Rosário, Rui Fernandes, Francisco Noa, Zeferino Coelho, Paulina Chiziane, Manuel Tomé, José Eduardo Agualusa, Naguib Elias, Rita Chaves, Maria Pinto de Sá, Tomás Vieira Mário, Carmen Lúcia mamempuru a ekomissawu.
Fernando Leite Couto aarowa okhalano olelo, 16, ya Apiriili, 91 miyaakha ahaakhwiye. | cultura | benedito | train |
a_onu-apela-a-254-milhōes-para-ajuda-humanitária-a-moçambique_5704568.txt | ONU anitumererya imiilyawu 254 sa mukhaliho othunku oniireliwa muttetthe Omosampiikhi | ONU anitumererya imiilyawu 254 sa mukhaliho othunku oniireliwa muttetthe Omosampiikhi
ONU vamosa ni alipo anaatana aya aaveka namathanu yeela imiilyawu 254 sa itoolari wiirelaka miteko sinireliwa okhaliha miteko sa oothunku ya emukaakuve ya Mosampiikhi , weeno voovikana emiilyawu emosa ya atthu anooniha mukhalelo owoopiha mwaha wa nihasu eniraneya muttetthe wa Kaapu Telekato . ( ota ) ni mittetthe sowattamana .
"kathoowa ole Okaapu Telekaato ovira okhala owaatta vowakuveeya eyaakha ya 2020 ni miriira sa ataake ni owaneliwa okhanyererya miiloko sene sa imiilyawu sa mwaana mutthu ahiiye ipa saya muhina mwa okathi wa miyeeri soteene `` onakhulela ONU muhina mwa ihapari yolaleerya.
" nnakhala atthu 530. 000 anipwanyaneya ninaano vaava weetthale muhina mwa (epuruviisiya) ya Kaapu Telekaato, masi tho muhina mwa ipuruviisiya Wamphula ni Oniyaasa, voohaleela ophiya ikwha thanu voophova vataananiha ni mwattelo aleepwe mweeri wa neeraru ayaakha ya 2020", ohuncererya mulaleeryo.
" Mukhaliho othunku oowooneya wiira oruuhele ixikhaani wa manamuna ohaawa"othalakasa Myrta Kaulard , Korotenatoora a miteko sa Othunku a Omosampiikhi , onettiha ariiki wiira alipo oweetta ale ahoorwa okhanyereriwa otthyawela akunxe soowara saya paahii.
' Athiyana ni axiruusi ari vowoopiha ovariwa, mwivaavo vamosa ni nihasu ni opuheriwa mwaha wa mukhaleelo wa ethiyana, ali ari aximiravo alopwana moopopiho aya ti wiivakasiwa wala ovariwa oroohiwaka mpantta wa atakhali aniirela wuncererya owali wa akapwiitthi " ahiira Kaulard, othonyaka wiira vameekha awe ori oweteteeteya hoothe ni atthu anikhala opuro ovalaana .
Korotenatoora a miteko sa apinaatamu olipiherya mpakha wiira nihasu ni waatakariwa wookhanyereriwa vanuupuweliwa voluluwana oromoliwaka miteko soreerela vanceene siiri saari wattamana ni mukhaleelo woohiloka.
Masi mwattelo wa 90 % wa alipo othaama anikhala vamosa ni amusi aya nnakhala apatthani yaawo mireerelo saya siira siryeene vakhiini . Viireliwaka wuncererya mukhaleelo ohisuwanyeya olaa, ONU anithonya wiira mopuro owaakheleliwa atthu aweetta sinoorowa osareeya muhina mwa okathi wa epuula onaattamela. Amakhulupale a mittetthe ni miyuraano sa mukhaliheryo a othunku ahitthimakela okathi wiira opaceriha opuro yiirelaka owaakhela atthu yaawo oweetta akhumaka opuro olimalela aya.
yomaleeleene , ikonto 570 sa atthu attyaawa nihasu na ota wa elapo ohinya namararu muhooleli a elapo ya Mosampiikhi Filipe Nyusi , oromolaka wiira amwisilamu ari ni akapwiitthi yaawo voophiyaka iyaakha thaaru onoopopiha soovara sa epuruuvinsiya mwaha wowiira muttetthe ole wa epuruviisiya othawali ni Ekaaxi ya Kaapu Telekaato anihooleliwa ni atthu a Otansaniiya , yaawo okhuma okhuma eyaakha ya 29012 anirwa avaraka muteko anothererya ohinya ekeekhayi ya apinaatamu ameeme.
Ekhotto sotaanyerya ookwa wa 2.400 , woovikana eriyaari vaa awo anamawaani , ntoko anithonyerya muuraano wa ONG ACLED, ni wii tho ewaraakha ya masina voovikana ataake 700 okhuma okhuma mweeri wa namuloko a eyaakha ya 2017 . | saude | Gito | train |
a_article-03-23-2011-mozambiquepress-voanews-118511004_1259847.txt | Elapo ya Mosampiiki: Atthu yaale anivara muteko OParalamentu "khakupai wi muulumo anaaphira atthu''. | Elapo ya Mosampiiki: Atthu yaale anivara muteko OParalamentu "khakupai wi muulumo anaaphira atthu''.
Lipakiwe nikhuru na nootumerera muhina wa Paralamentu.
Ewarakha elempwe namararu yoola ni Ixitituutu ya Miitiya ya Afirika Awuxitaraale, Miisa Mosampiiki, ohuuluma wi annoonayeya makacamiho nnikhuru na Paralamentu ya elapo yeela okathi yaatthapeliwaaya exariya yoowuuluma. Ewarakha yeela enaasimmwa ''Exariya Yowuuluma mapuro ovirikana'', kookupali wi nookhala nikhuru na atthu anilepa exariya seya, ''yaala anikhula ni wiiwa nkhalelo muulumo otheene anivira elapo yeela'', nimalihaka, atthu yaala khanoona exariya ntoko etthu enaarumeela atthu mmuttettheni. Mmaliheryo olempwe onihimya wi akhala atthu aniira mpatta mparalamentuni anitthuna oreeriha itthu , masi atthunasaka olavuva, anikhumelela atthu akinaaku ahintthuna etthu'' muulumo ala alavuliwe ni Bordina Muala, nkhulupale wa Komisawu Esekutiiva wa nikhuru na Miisa Mosampiiki. Mulopwana mukina anaakhula nsina na Ernesto Nhalana, namasomi ni naphavela osuwela itthu sosommwa, okhanleene nroromelo wa ixariya wa muulumo ni moota woophwanya muulo yaala mmutthettheni anoonaneya makacamimiho owaatta.Mulopwana yoola onaakhula nsina na Nhanala onnikupalitho wi atthu anivara muteko Oparalamentuni khanicali namuna yeela omwarya ihapari ni ophavela exariya anaaxakiha atthu olavula ahoovaka, mwaha wa Oparalamentuni wenno khasireere iparitiitu ni khula emosa ephavela etthu aya. Mulopwana yoola olavulatho ahimyaka wi, iparitiitu seyiya sootepa iye sookhalana ikhuru ''enitthuna wi ihapari sihiphiyeke saana mmuttettheni, mwaha wi enoopihi atthu osuwela itthu sinikhumelela. Nanaano va, noopakiwa nikhuru aniira mpantta atthu ophiyelela 20 a mmuttettheni wi arowase iire mmpantta Oparalamentuni, wi yattharatthariwe saana namuna yeela yoomwarya ihapari mmuttettheni elapo yeela ya Mosampiiki. | cultura | Raja,benedito | train |
a_gaza-concedida-liberdade-condicional-aos-18-jovens-do-nova-democracia_5183799.txt | OKaaza, aakumihiya mukhatteya amwaavano 18 wa eNova Temokarasiya mpakha wa ikonto sa etoolare | OKaaza, aakumihiya mukhatteya amwaavano 18 wa eNova Temokarasiya mpakha wa ikonto sa etoolare
khulupale a epooma ya Kaaza ahaatthukulela amwaavano 18 a Nocva Temokarasiya nave pooti omumula mwaha wa oliva wakhula mutthu ikonto 40 ya emetikaale nave sooliva iyo epartiitu sinthipelela mwaha woona wiira atthukweliye woohikhala ehaakhi
Kiteeriya Guirengaane, namothanliya wa eNova Temokarasiya, iraale VOA wiira onheela wiira olive wa mahiku thaanu, ikonto 720 ya emetikaale, okuma ikonto 12 ya etoolare ya wAmeerika
Yuulupale epereso ya etthu woohikhala ehaakhi wa soohipaka savaxitaatu, mwaavano atthukweliya wa eyaakha 19 mwaha woopaka eri ehakhi awe, ohaana olivaka okumihiya wawe. ahimya Kirenkaani
Amwaavano 18 atthukweliye oxokwe, oKaaza,mahiku yeettaka 15 ya mweeri wa Owutuupuru Yoothereriye namakhulupale a soovonyola sa ipaphelo sa mwathanle
Nnya epartiitu yiirale othukweliya okottihiya oweha mukhaleo amwathanle evekiwe ni Frelimo ni ekottihiye naatthu ammuttettheni.
ePartiitu yoolavula tho, enoopopiha mukhalelo wookhala wiira vatakaniheya wiiya.
Nlelo khaninsuweliya nihiku noophukaniya | politica | Helio | train |
a_trump-toma-medidas-executivas-sobre-o-pacote-de-alívio-económico_5536488.txt | Trump opaka mitita exekutiiva soopere epakuti yoorula muritti muhakhu | Trump opaka mitita exekutiiva soopere epakuti yoorula muritti muhakhu
Muhooleli a Ilapo Soowiiraana, Donald Trump, ohantikha, mutivela, mahiku 8, malamulo aniireliwa omumuliha muhakhu woowuncaerya manoorete-amerikaano apwanyiwe ni ehasara ya mwaaxiitthu a korona, nuumala mivaanelo sa anamalepa malamuloa Omuthukumanoni ohiwanana.
Trump oohimya wiira mitita sinrowa ovaha itoolare 400 soowuncareriwa, wa khula esuma, miloko miloko sene ya imilyawu sa manooote-amerikaano, akhanle ehivaraka muteko, mwaha wa ekirise ya ekumi, eruhiwe ni mwaaxiithu a korona, waaravinhe atthu imilyawu ithanu ni owiivale akina ikonto 160.
"Ola musurukhu owo onitthunaaya, ola musurukhu awo oniphavelaaya, eyoo ennaavaha ikuru wiira etthikele omutekoni", oohimya Trump vakhalaka muthukumano wanahapari okulupi wawe yoomeekhaawe Petiminsitei, Onoova Ceerisiya.
Trump ohimyale wiira 25 puru sento wa sootheene saarowa oliviwa ni exitaatu, seyiyo isisapo sihireee waafetariwa ni ekirise. Muhoolelioniphavela osuka imilyawu 44 ya itoolare ya mulipiheryo waakhuleliwe vahinatthi wiira okhaliherya ixitaatu oliva sooreera sinceene ale ahinvara muteko, nnya yaarowa okhala ixitaatu saarowa olakela kavi saarowaaya otekela, wakhala vale, para wi sooreera sikhale ikhani nlelo. Mukhaliheryo wa alipa ahinivara muteko ovinrewaavahiwe wooteene ni Waashintoni.
Nihuta noopacerya na mukhaliheyo waavaha alipa ahinivara muteko itoolare 600 wa khula esumana, emalale nihiku noopacerya na mweei Waakooxito, okathi nlelo siiraneya mivaanelo.
"Donald Trump oniira amananihaka wiisheleliha ni ovonya wawe wuncarerya mukhaliheryo feteraale wa itoolare 600 para imilyawu 30 s'anamuteko akumihiwe muteko aruma malamulo exekutiivu oohikha a eshariya" oohimya senatoore Ron Wyden, temokaraata muulupale Okomite ya Mihakhu sa Osenatu.
Widen ohuncarerya wiira "Muxikwiitti ola nikuma nakhalayi an Donald Trump: okhaela ohoolela iraka oniwiiyerya atthu mukhaliheryo awo aniphavelaaya voohikhalana nroromelo".
Peresitente oheemexa misokho soopere nikukhu a mulivelo wa anamuteko aniphutta woohiphiya itoolare ikonto 100 vamwaakhani, mpakha wuumalani wa eyaakha.
Nave tho owo oophiha waakiha iwo para alipa orentteri ipa yoopopihiwa witthiwa ni oopisihaxa nlelo oliva sookophiwa sa asomi ni oleva icuuru soopere sookophiwa siliviwe ni kuveerunu feteraale.
Namwiilepiha okhala muhooleli a elapo, Joe Bieden, ohiitthana sooruma ovariwa "nikhura na mitita soohimalela" ni omuhimyana Trump ohela Mvarelelo Wanammawaani "ni eriixiku yinceene" mwaha woopisiha oliviha musokho wa nikukhu na mulivelo.
Nnya, mahoolela a nikhuru nowaatteliwa Osenaatu, Mitch McConnell, oohimya moolaleyani, mutivela wiira "maamerikaano ari ni mixankiho amphavela mukhaliheryo naanaano va.Osenaatu:no Senado Okhala wiira matemokarata aakhootthiya ni nyoko mivaanelo ni soovekela soohikalela, sahaarowa waakhaliherya anamuteko, mukhaliheryo muhooleli Tramp avarelaka muteeko inamuna sawe wiira avahe mukhaliheryo wa alipa ahinvara muteko ni sooreera ikina para atthu aniphavelaxa".
Mitita ikina sivariwe ni Trump sinniwerya ovaanyihiwa Oshariyani, okhala wiira Ekonxitituwisawu ya Ilapo Soowiiraana sininvaha owerya Muthukumano soopere soohonona sa ixitaatu feteral. | saude | Vasco | train |
a_sociedade-civil-mocambicana-_3379194.txt | Nikhuru na atthu ahikhanle muhina mwa eparitiitu poliitiku ya mmosampiikhi anniphavela "wa ehakhi ya mulipelelo". | Nikhuru na atthu ahikhanle muhina mwa eparitiitu poliitiku ya mmosampiikhi anniphavela "wa ehakhi ya mulipelelo".
Opwanyiha Exariya wa mukophelo wa musurukhu wa atthu onihimya wiikhutupula wa kuveerunu, oolavula Nzira de Deus, wa Forum Muthiyana.
Wa milokiheryo soophiyeryaka miloko miraru soohikhala sa kuveerunu mosampikaana anoopakasa mutivela ola, mahiku yeettaka 18 mweeri wa Xuunyu, mwiixooniheryo, epooma ya Omaputu, wiira emukhanyererye kuveerunu oleeliherya wa mwaha ekonoomika ni poliitika a elapo, eri ti enitepiha muhaawelo wa atthu.
Mwiixooniheryo ola anaasimiwa "wa ehakhi ya mulipelelo".
"Ninoona wiira sinivira sikumihiwaka ihakhi sa okhalela ekumi ya atthu, ni mikhumelelo sookhiserya sinilamula sa mikopheliyo sa musurukhu sa atthu sinooniheruya wiira wookhala wiikompela wa kuveerunu wiira waaleeliherye vooreera atthu", oolavula Nzira de Deus, tiretoora-esekutiiva wa Forum Muthiyana, oniira mpantta wa anawiixooniherye.
Wa mpantta mukinaku, oolavula ativiixita wa ihakhi sa apinaatamu, wa etensawu poliitika enikhumelela eriyari ya elapo enivira yinnuwihanaka, ni onnoonaneya okhala mwaakhulo.
"Nimmalela waasimela nsina na ekhotto, okhala wiira mukukutta simmakela opahakasiwa, aakhala anookhwa ni noolaleeriwaa nlitti noovithiwa atthu anceene, "oohimya.
Ohiya tho vo, owo onnihimya tho wiira mulaponi khonitthuniheryaniwa olavula iye sinikhumelela soohilokasa: "Onaatthukwelaniwa, olupatthiwa ni woopopihiwa ale anitthuna olavula ikeekhayi"
Mikhaliheryo sinihoolela mwiixooniheryo sinnaaleeliherya saamaalihaka atthu wiira yiirele mpantta ni sinihimya wiira mwaakhulelo aya ti wooreerela.
Maisi, onnoona Nzira, "nlelo wookhala moovelelo wa orowa muruuwa, masi atthu ancipale annitthuna orowa".
Moovelelo ola onikhumelela mwaha wa mwiixooniheryo wookhiserya mapoliisiya yaarwaale ni ipilintaatu wiira yaahuluxe atthu, onnileeliherya Nzira.
Mwiixooniheryo ola onikhumelela okathi nikhuru na Efuntu ya Misurukhu sa Ilapo sa Ota siniphwanyaneyaaya sinari mlaponi mweemu wiira sitthikele otthokoca mikopheliyo sa misurukhu soophiyeryaka ikonto imilyawu 1.4 sa itoolare sa waameerika, siruuhenle mithikilelo sa mukhaliheryo wa anamakhaliherya a ilapo sa ota. | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_embaixador-americano-em-maputo-esclarece-encontros-com-candidatos-presidencias_2510564.txt | Mpaxatore a Wameerika Omaputo osuweliha sa mithukumano ni anamwilepiha okhulupale | Mpaxatore a Wameerika Omaputo osuweliha sa mithukumano ni anamwilepiha okhulupale
Douglas Griffts osuweliha ootoko othukumana ni anamwilepiha oraaru ni wohikhala paahi a ipartiitu sihin'hoolela ntoko sinlaleyaaya mitthennkeso sa ihapari sa mulaponi.
Mpaxatore a Wameerika oMaputo ororomeliha otoko othukumana ni anamwilepiha oraaru a miteko sa mwathanle wa ekhulupale, wa ikwaha sovirikana, ovanyihaka sisa yohinmwa ni mitthenkeso sa ihapari sa mulaponi wiira owo athukumanne ni ovaneelana paahi axitokweene a Renamo ni a MDM.
"Nothukumana ni anamwilepiha oraaru wa okathi wovirikana wahinatthi ohinmwa sa murereelo ni mutthenkeso wa CNE» osuweliha Douglas Griffts, wuncereryaka wiira mithukumano sey-iyo sereliwa «wavekela awo wiira akhalaneke mivaanelo soreera ni nolavula ni otheene akhanle ovaraka miteko wa mitthenkeso sa elapo».
Wa moonelo wa Mpaxatore a wAmeerika «ehantisi ela tiya ekekhayi ni ehatisi emosaru ua murereelo». Wa mithukumano sinihinmwa okhalela sakarataari a elapo onikhaliherya oweherya miteko sa Shannon Smith.
Mpaxatoore a Wameerika walavula sisa monkoni mwa ihapari sahinmwa ni anamalaleerya ihapari a mMosampikhi soluluwana ni mithukumano sovalanyeya ni axitokweene a Renamo ni MDM wa sey-iyo wanahinmwa wiira omulipiherya Afonso Dhlakama ni Daviz Simango wi ahakhulele sa murereelo wa mwathanle.
Kuverunu a mMosampikhi ninleelo khovannye sa ihapari sey-iya. | politica | Araibo,Julio,Safira | train |
a_africa-do-sul-mocambique-criancas_3370943.txt | Ikwaasuni omosampiikhi siniholela mixankiho wookhala alipo oheettela ikettelo muhina mwa elapo ya Afiriika ti Suuli. | Ikwaasuni omosampiikhi siniholela mixankiho wookhala alipo oheettela ikettelo muhina mwa elapo ya Afiriika ti Suuli.
Siiri imiiya thaaru ihaale vohikhalana otiithi mwaha wa Siita.
Voovikana anamwaane 280 ikwaasuni sa alipo otupha mikaano sa mosampiikhi ari Wafiriika ti Suuli khanisuwela mpanta ori aya amusi aya owattamana ni nnakhala kharina ittikitti sa mukhaleelo wiira etthike arooka omosampiikhi.
Axinamwaane anikhala ni amusi oranttela ni mukhapeleelo wa muuraano oohikhala wa kuveerunu onihaniwa Inkateko , ophatthuwa ni mukheeheryo wa namuruwa Omosampiikhi Flora Xitlhango , muttetthe wa Tempiisa , ota wa Oxuhaanexipuurukhu .
vanisuweliwa awe Flora Xitlhango , muunuwelo anamwaane onivirikana variyari vaa iyaakha thanu ni mmosa mpakha 17 ni akinaku aayariwe muttetthe wa Afiriika ti Suuli , okinaaku aruye mukhaya ni wala ni axitithi aya yaawo vootharelana ari ookwa .
" Miyo kirina anamwaane 284 ikwaasuni nnakhala ahinisuwela opuro ari amusi aya owattamana" ohinyaFlora Xitlhango.
Voohi ewaraakha ya mukhalelo a mulipo omosampiikhi nnakhala ohitto waafiriika, axinamwaane vanikupaleeliwa okhala alipo otupha mikaano oheettela ikettelo sa Afiirika ti Suuli ni nnakhala kharina maphiyeryo muxikhola .
amakhuulupaale a ohitto-wafiriika waatta okhalana nthiti viira yapwanye anamwaane ohikhala ettikitti muhina mwa exikola.
Anaavaha muulutha a ikonto 10 sa iraanti, vowanyiherya 670 itoolari sene sa ota-wameerika oniireliwa muhooleli wa exikola wa khuta mulipo onisoma ohikhalana ettikitti.
Muuraano Inkateko onakhaliha anamwaane ikwaasuni omosampiikhi vamosa ni mukhaliheryo wa ikereeca anivaha soolya ni ikuwo sorumeeliwa.
Muuraano anitthuna okhalana opuro sa anamwaane waawawe, masi yooripiha murima ti wii anamwaane onoorowa opwanya mikutha kutho mwaha woowi axaana a atthu okhopeela othoowa mireerelo sa anamuttettheni wa khuuta okathi ohinakhala oleveleliwa yamukhiini viira mwaha wa khala akhoopela. | sociedade | Gito | train |
a_grupos-de-dança-americano-e-angolano-trocam-experiências-em-luanda-_5096066.txt | Makhuru owiina a elapo ya Ameerika ni Ankoola anniixuttihana Epooma ya Luwanta. | Makhuru owiina a elapo ya Ameerika ni Ankoola anniixuttihana Epooma ya Luwanta.
Nikhuru na anawiine a elapo ya Ameerika step Afrika!, nenla linniphwanyaneya elapo ya Ankoola wi liire mpatta wa purokaraama" Enviado de Cultura", niira na Eteparatamentu ya Kuveerunu, nikhuru nenla linirowa wooniherya mwiinelo aya namararu, mahuku eettaka 24, epooma ya Luwanta.
Esaapatu, 21, nikhuru nenla nihisoonira ni...
othotoliwa elapo ya Ankoola oniroyihiwa ohoolo mwaha woovira iyaakha 400 Etthapeliwaka oxirikha Opakiwe ni Ilapo seyiya piili, okathi aphiyansaaya anooripe opacerya epooma ya virixiiniya, eyaakha ya 1916, yaala akhumasa elapo ya Ankoola.
Moonelo wa Empaxatoore wa Ameerika yoola oniphanyaneya epooma ya Luwanta, Nina Maria Fite, wooniherya meenelo a makhuru yaala mayili eniphaveliwa ovareleliwa oxirikha wa Ilapo seyiya piili.
"Wooniherya nkhalelo wa ahu ni soosuwela sahu etthu yooreera enilikana ni wooniherya imaali sahu ni poliitika sahu",alavulaka empaxatoora, yoola tho ahuuluma wi mooniheryo yoola wowiina oroyihiwe ohoolo ni makhuru yaala wooruuhela nreerelo.
"Etthu yooreera woona makhuru ala mayili ooniheryaka meenelo aya" alavulaka Fit.
Nikhuru na Step Afrika! lipacenre miteko saya eyaakha ya 1994, nikhuru nenla tinipacenre wiina mmuttettheni, nenla linnivira lunnuwaka nkhalelo aya wowiina, liphavelaka otakanxa meenelo makinaaku, ntoko meenelo a (sapateyaato) a neenaano ni hip hop, meenelo yaala annaasivela atthu a ilapo sowaatta.
Nikhuru nenla linnilamula ni ottittimiha mwiinelo yoola wa (sapateyaato), ni orumeeliwa wa nkhalelo wowaaxuttiha atthu, waahakalaliha ni waaruuhela ekumi amiravo yaala anikhala mittetthe sohaawiwa.
Nikhuru nla linnittharihela ephiro yowaaxuttiha atthu mwaha wa meenelo aya, ni linniroyiha ohoolo wiixuttihana meenelo ilapo soovirikana.
Mwiinelo yoola wa stepping (apateyaato) Ophattuxinwe ni orohiwaka ohoolo ni mittetthe sa Afirika, mmuttettheni muumu saanirumeeliwa malove ni masu wi ethoonyiheriwe wiiwanana wa makhuru a mmuttettheni.
ekhanleene nsuwelo wowiina woovirikana ni mukinaaku, stepping onnilikana ni meenelo a elapo ya Afirika, ntoko Gumboot- meenelo ala aphattuxinwe ni mamineero a elapo ya Afirika tu Suuli yaala arumeelasa ikoma okathi inasaaya, meenelo yaala ahikottihiwa ni kuveerunu wa elapo yeele. | cultura | Vasco | train |
a_ar-condicionado-uma-aventura-introspetiva-pelos-sonhos-traumas-e-missões_5460845.txt | Ipheyo Soopakiwa: Mukhumelelo wa nmeekhaawe wa soolohiwa, sa mmuruni soonanara ni miteko. | Ipheyo Soopakiwa: Mukhumelelo wa nmeekhaawe wa soolohiwa, sa mmuruni soonanara ni miteko.
Noomala ekhotto, mwaakha wa 2002, ekapitaale ya Wankoola, oLuwanta, khasireere opakiwa mitatuxo suulupale ni khasireere otekiwa ipooma suulupale sa anakoso, ni ipereetiyu saya soorekamasa sa maluuxu ni sa ikuwo sa epoxitaali yeeyo ya oLuwanta, enivitha miyuupuwelo sa nipuro nookhalana miyaakha soophiyeryaka imiyasene.
Ipheyo Soopakiwa sinikhumelela wiira sooniherye nipuro nkhama nno nihim'phaveleya oliyaleya, nipakaka siiso sintoko mulipelelo wa atthu ale ninaaliyalaahu khula mahiku, niphavelaka paahi iye ninoonaahu khula mahiku ni mwaattelo wa maluwanteexi, wa muthinto mmosaru wala mukina.
Wa milikaniho soowaatta sa mihaleelo, wa soowoopoliwa, wa mikhalelo sa atthu, eFaraatike, namapaka a ifiilime, wiirale wi waari "mpantta woowooneya ni muncereryo wa mmorelo" wa ikaruma sa ipheyo soopakiwa saamusivenle ni kiyoniixita Ery Claver.
Nimuhelaka Matacedo eriyari ya etthale, oneettihaka ni miyuupuwelo sawe sa mmuruni, miteko sawe ni miloheryo sawe, Ipheyo Soopakiwa sinnaaruuha atthu wiira yooneke sookhumelela sookhopela.
Ofilimariweene oKasimpu (okathi wooriirya), Ipheyo Soopakiwa khasirina makhwili ooviha okathi wooviha, onnaaleeliherya Fradique wa ale yuupuwelela owooniherya atthu saana wa khula nihiku ni waahiya makhulupale a ifikisawu, nnakhala eLuwanta yoowaaryaxa: "Sooreera kasihiyo mikhumelelo sooreerela, ti atthu".
Epheyo Yoopakiwa enimooniherya Luwanta mwaneeneene, efiilime ya mikhalelo ni ikontisiyonaliiximu, epooma emosa ya akhanooneya, masi ooreerela. Moopolelo wa miyuupuwelo sa epooma yoosarya itthu soovirikana sa niinaano ni soorimeelihiwa khalayi.
Mupakeliyo ola wa anamayariwa miyaakha iye sa 80 yaavara miteko ni epanta ya wiipa wa yoolempwa ni yookhaleliwa ni Aline Frazão, mukumanelo woohakalaleya wa esipo ni esineema, yeeyo Fradique oniroromelihaawe wiira onikela ovira opakaka.
eFiilime, epacenrye wooniwa omuhakalaloni wa esineema ya Roteretawu mwaakha ola, yaathanliwe wiira yooniwe omuhakalaloni wa Global We Are One, mpaceriho woowiiwananiwa ni Youtube, Tiripeeka Film eFexitivaali, Cannes ni Suntansi. | cultura | SALUSTIANO | train |
a_mocambique-licenca-maternidade_3801102.txt | Mosampiikhi oninnuwiha elisensa ya enupa enyariya anamwane , nave khenreriha mukhalelo waale ahinvara muteko okuveerunu. | Mosampiikhi oninnuwiha elisensa ya enupa enyariya anamwane , nave khenreriha mukhalelo waale ahinvara muteko okuveerunu.
Mwiirano wa exitaatu, ohinnuwiha mahiku mapakha 90.
Elisensa wa enupa enyariya anamwane wa elapo yo Mosampiikhi emmwiinnuwa ni anaaphwanhya ale anvara muteko avaxitaatu.
Yootikiniha osuwela yakhala wiira mwiiraano waale aninvarela muteko kuveruunu ammwiiwelela.
Alopwana ni Atthiyana wa mwiiraano avaxitaatu aattottopela mukhalelo owo.
Nave, akhala wiira wampheeliya mulepo , oxuka ekumi ya atthiyana ni okhala saana wa anamwane ayariye naanano, mutthukule mwiinaano wirra mmalihe wahaaxa ananteko wale ahininvarela kuveeruunu, ahaphwannye yoolavuliye ele.
Kayifadine Manasse, ommwaakhulela aatthu wa munkomelo wa Frelimo, onlipelela ole ohininvarela kuveerunu yiiwanane ni akhalane mukhalelo mmosa wootthariha nuulumo ya ananteko awe.
Nave Alfredo Magumisse, purusore wa exikola yuulupale ni mwaakhuleli a Renamo, onlipelela wiwanana wootikiniha woowira mwiirano wa ole ohininvarela kuveruunu otthare sohimiya iye. | politica | Helio | train |
a_patroes-governo-procuram-saidas-crise-economica-mocambique_3437197.txt | Mapatarawu ni Kuveerunu aniphavelasa inamuna soomaliha ekirise ya muhakhu oMosampiiki | Mapatarawu ni Kuveerunu aniphavelasa inamuna soomaliha ekirise ya muhakhu oMosampiiki
Ovirikaniha ekonomiya enirowa ovaanyihaniwa
Muthukumano wa eyaakha wa Nikhuru na Miyiraano sa Mihaku ya Mosampiiki (CTA) oniiraneya enamacexe yeela, mahiku 28, oMaputu, wiira ovaanyihaniwe inamuna soomaliha ekirise ya ekonomiya-muhakhu
Owehererya wunceene, woona mukumano onaathukumanya "mapatarawu" wiira, hoothe, ni kuveerunu, evaanyihane mixankiho sinceemne sa mwinnuwelo wa muhakhu oMosampiiki.
Ovirikaniha onira mpantte sa myaha sinirowa ovaanyihaniwa mmuthukumanoni, okathi ene yoola asuweli vanaakihaaya wiira Mosampiiki ohaana ovirikaniha ekonomiya awe wiira ohivalaveleke ni owela wala okhuruwa isisapo sa mieerelo omerekaato wa olumwenku.
Esenturu ya Intekiritaate Puupilika (CIP) nave enaaniherya wiira okathi mihakhu sinithukumanaaya ni mureerelo mmosa paahi eniphattuwa ohaawa wa ekonomiya wakhala ovirikana wuulupale omerekaato ya olumwenku.
Celeste Mbanze, namatholathola a oCIP, onihimya wiira woowi oxaka wiira eyoo ekhumelele, Kuveerunu ohaana okhalana mananna ooruwerya, otepexa wene olima.
Vaakhanlyaaya ovaanyihana vasulu va mwaha ola, ohaana owehaxaxiwa vanceene mwaha wooheliwa muhakhu omatta, esetore eniiriwa yuulupale ya muruweryo ya Mosampiiki
Muthukumano wa eyaakha ya esetore ya atthu omeekhaaya enrowa wiireliwa mpantta ni mukhulupale a elapo, Filipe Nyusi. | economia | Vasco | train |
a_covid-19-estado-de-calamidade-em-angola-é-perigoso-dizem-especialistas_5442254.txt | KOVITI-19: Mukhalelo wa Kalamitate waAnkoola "tiyowoo"piha, aahima ale ansuwelaxa | KOVITI-19: Mukhalelo wa Kalamitate waAnkoola "tiyowoo"piha, aahima ale ansuwelaxa
Anamasuwela aalattula wii muxankiho wa kalamitate elattuliwe ohiphinhye okathiaya waAnkoola enoonihera etutuxa vanceene.
Wii nilavule mawaha wa mulattu ola, nimwiwale musuweli wa ekumi, Domingos Cristóvão, xurixita Leandro Ferreire ni mupuweli apoliitika, Flávio Constantino
Ankoola okenle wa okathi mukina wa ommalihawa musiya koronaviiru, ni wereriwa malamulo makina ya miyettelo sa miteko sa kuverunu ni sa axinene okhuma esumana ela.
Olaleyiwa wa muxankiho wa kalamitate waattu ootheene epacenre wonihereya okhuma okathi wa neeraru wa mukhalelo wa emerexensiya, evanhe okathi wa orehereriwa wa eporosesu emosa eneetta vakhani vakhani otthikeliwaka mukhalelo wa wohikhala eretta.
Okathi onwra osoma onrowa opacera, ixikola iye sinsomiha sinrowa okhaliha mukhalelo wotheene wa miyettelo sa oratta ni oroormeliha ekumi voreerela ni vokhalela, iniivele sootheene.
Esumana ya muxankiho wa kalamitate wa atthu waAnkoola ehanle ni nthonyero na mikhitto wa atthu ni mikukutta, vanceenexa okapitale wa elapo, ntoko mukhalelo wa noromale yarowa okhala, yincereraka iniivele sa oxanka soniheriwe ni anamasuweli ari vamosa ni ekumi ya atthu.
Mpantta mukina, xurixita ankolaano onoona wii mupuwelo wa ekano ya Pase ya wakhapelela atthu, avanhe ikuru wii okeliwe wa muxankiho wa kalamitate, ennoniherya miyettelo sintannya ihaki sa atthu ni sikhanle sohimmwa wii khasilempwe, ni annittikittha wii mukhalelo wa emerxensiya ehaana "erekamihiwaka" woreerela wii okhale saana
Ekonxitituwisawu Ankolaana enhima wii ohaki woopacera wa atthu khasikhanle sootannyiwa, ohiya ereene etthu enoonihereya ni yosuwanyeya saana, ntoko mukhalelo wa sitiyu, wa emerixensiya ni wa ekhotto, ni olaleyiwa waya ehaana yowiwelela eseeriye emosa ya muttharihero.
Wii yanyiheriwe okathi wa ohuliwa ixikola, okathi wa miyeri miili, maAnkolaano aceene ninlelo annonihera ohoviherya
Olikana ni ele enkhumelela isapo sa ewuroopa, axitokwene a waAnkoola aahima wii oruwerya wa elapo kekhanle oweemela, wii elapo ehikhorome.
Anamasuweli a ekumi ya kuverunu, Domingos Cristóvão onnisuwela wii enniwerya oruwerya wa elapo Maxi wupuwela wawe, ola okhathi wii axitokwene khiyakhanle oovukula miirelo sa okhapelela, mwaha wa ohikhala esomi epitemiyolooxiko mmuttettheni | saude | benedito | train |
a_congresso-fim-era-obama_3660851.txt | "Muthukumano opacerya"okhomoni wa okatti wa Obama" | "Muthukumano opacerya"okhomoni wa okatti wa Obama"
Ni mukhapeleelo wa ikuuru sothookiha malamuulo ni evareliwa , marepupilikaana aphavelasa orukuunxa malmulo ni mithokiho sa Mukhulupale a elaapo ya Wameerika.
Muthukumano musya wa Mitumereryo Sowuraana, sintumereriwa ni epartiitu ya Marepupilikaano, enoothukumana enamaayiili yeela, 3, vamosa ni anatiiri orukuuxiwa mmpaantte a mureereloxe wa nlaamulo na okhapeleeliwa okuumi wa muhooleli a elaapo yeela Barack Obama, nlaka nittweeliwe Obamacare, ni othukunukiwa mavareelo muhina mwa mukhaleelo wa ephattu ni mireerelo sa muhakhiu.
Mwivaavo , Muthukumano ole okhala vowakuuveya epuuwa ya owaneeliwa mwaha wa othanla wa mukhulupale a elaapo othaaliwe Donald Trump wiireliwaka okapineeti wawe.
Mamweene a matemokaraata anikasoopa enihiku notuphela muteko,2 , anitumererya wiira mukumaano wa ekhootto mmosa waaturuwa variyari va mwaha wa nlaka Obamacare
Mpaatte awe, Mukhulupale Obama ohaanea othukumana namararu,4, vamosa ni olipo aniirela mmpatte wa Ekoonkereesu wa matemokaraata wiira avanyihane minamuuno yirelaka wakiherya nlaaka nne na Obamacare mo wakameliwani ni nikhuuru na marepupilikaano.
Okathi wiira awe olavulaaka na alipo alaleerya ihapari, mateputaato a mmpantte wa matemokaraata Steny Hoyer hoothe ni Nancy Pelosi ahimwasa wiira anoorowa ovonyerya mulipiheryo mmosa wiira yaapwanye apinaatamu atthuna okhaliherya nlaka na Obamacare, yilipiheryaka ni moolumo aya ariiki wiira omaala wa nlana na muthookiho vanoorowa otanyeerya miriira siirowa wahononeela anamunceene a muttetthe Wameerika moono ohitto.
Viyaakha siviire, Marepupilikaano anirwa awananaka nlaka nne na Obamacare, akhanyereryaka wiira muthookiho ti nlaka nihithareya ni wiira ninirya niruuhelaka mixaakiho a manamuuna owuncererya muteko.
Othokoreryaka Muthukumano ni epa Yotteela, marepupilikaano aroowa okhalasa voopuroni wiira otthipihe nlaamulo.
Masi Senatoore anoorowa okhalana voophova nlaamulu na muthokiha na eyaakha ya 2017.
Masenatoore akhala yoovara muhina yavaanyihane ni othaala ni muthoonyo wa Donald Trump omwiirelaka Kuveerunu ni akiina owooneyaxa minyuukhu saya.
Ole owooneyaxa senatoore repupilikaano John McCain olaleerya ekasoopa wiiraRex Tillerson, othaala wa Trump wiira Sakarataari a Mutumereeryo, ohaana orowaka othalakasa mwatanelo awe vamosa ni mukhulupale Ruusu, Vladimir Putin, yoowo McCain omwiitthane awe ni nsiina na "nasuusukhi ni muliipo owookottha."
Tillerson, oviire mpantte munceene wa mukhallo a muteko awe o Exxon Mobil, waari oluluwana muhina mwa mivaanelo sa anakooso a Ruusiya ni wahireryana etthuli ni ihuukhumu sa ota wa ameerika owanana ni Ruusiya mwaha woluluwana ni muttetthe o wa iyaakanyeryo wa Okirimeeya.
Viireyaka siiso, nroromelo ti wii matemokaraata orerye ottuli vekekhayi ni vowilipihaa othaaliwa wa repupilikaano Jeff Sessionsni mukaleelo wa Sakarataari a exariya mwaha wowiira okhoottela wawe ti wa ovoolowa wa akhoopela ni soohimwaniwa sinooniherya itho soovira ntooko ohikhalana nnema muhina mwa onyokha mwaha wa mukhalelo wa nikhuuli.
Matemokaraarta ahaana tho wakamela mithoonyero sa Steven Mnuchin viireliwaka Sakarataari a muhaakhu.
Ole ti muliipo okweeherya muhakha ni mulipo otumererya mireerelo sa nnlipiheryo ovoore okathi wa iyaakha 17 muhina mwa nikhuru.
Alipo aweeha mwaaha aniirasa muhina mwivaavo, wiira vamoomosa ni voophova ni vecikhaani wa mixaakiho, Trump ohaana waakhela nikupaleelo nnireliwa anamunceene, wahiiso nnakhala otene,, olipo owathalasa aya.
Vohiyatho okweeliha nlaka na Obamacare, marepupilikaano tho atthunasa owateeriha nnnnakhala owaalela manamuna oweettihiwa mukhapelelwa mwiixia mukaafirika sinivaha mixankiho sa orukunuwa mukhalelo wa ipheeyo ni mithatuwelo sa ikaafirika sa ipaako silaleeriwe okathi wooniheriwa ekolaapusu yaWall Street eyaakha ya 2008. | mundo | Gito | train |
a_pm-de-cabo-verde-pede-tratamento-igual-para-africa-frente-ao-terrorismo_3070450.txt | PM a Okhaapu Veeriti onivekela mulokiheryo woolikaneya Owaafirika ohoolo wa teroriiximu. | PM a Okhaapu Veeriti onivekela mulokiheryo woolikaneya Owaafirika ohoolo wa teroriiximu.
José Maria Neves onithoonyiherya sintoko mooniheryo wa mwaattelo wa omoriwa ikharari ni anamattehattehiwa a Opariixi.
Miniixituru oopacerya a Okhaapu Veeriti oovekela olelo mmoreliyo ikharari wa muttetthe yoowo wa ota wa anamattehiwa ni materoriixita ni mukhumelelo wa minyoholeliyo wa ilapo sa waafirika, sintoko vakhumelenlaaya mittehelo sa Opariixi.
"Waahikhala mmoreliyo muulupale wa ikharari wa olumwenku wootheene, wa mpantta wootheene wa olumwenku," ookhupaleela José Maria Neves wiira othoonyiherye wa itthu sinikhumelela owaafirika, sintoko araapitu aaxithiyana oophiyeryaka 200 elapo ya Onixeeriya mwaha wa Boko Haram ni mitteho ni miphutuwelo sa imiina, mwaakhulo kohiyo ti oovirikana.
"Wooniweke mwaakhulo mwaha wa nikhuru na anamattehiwa ni materoriixita muhina mwa ekontinenti ya waafirika, khanirina mmoreliyo mmosaru wa ikharari wala mwinnuwelo mmosaru wa mmoeliyo wa ikharari olumwenku wootheene", ohaaleela anahapari Neves muhina mwa ekonkereesu sa ithale sa waafirika, epancenrye epooma ya Opeyira.
"Vanniphaveleya atthu ootheene a Waafirika, Ewuroopa, Waameerika, wi apinaatamu ootheene yooniweke wa mananna mmosaru, ootheene ninoolikana ni ninnireerela okhalana mmoreliyo wa ikharari mmosaru", ooleeliherya José Maria Neves.
Miniixituru oopacerya a Okhaapu Veeriti ohuupuxerya wiira ethale ya Waafirika, enileeliheriwaka wa mananna oowoothiwa, sintoko ikhotto, muhilikanihiyo wa atthu, minyoholelo, iretta, ekorupusawu, itala, intoleransiya, ni ooleeliherya wiira ola "ohaana elepiwa tho ni olipiheriwa tho vakinaku, wiira esuweliwe ekeekhayi ya ekontinenti, wuupuweleliwa makoho ooreerela ni yaakhuliwe wa mananna ooreerela."
Ekonkereesu enilavula sa Ethale ya Waafirika, wa Alipa oovira ni Ooyareliwa Owaafirika (CHAAA), yoolokiheriwa ni Minixiteeriyu a Musomo ni Mphira ni wa Univerisitaati wa Santiago (US), onitthuna winnuwiha muupuwelelo woosuweleleya ni wooviriheya wa ethale ya Waafirika ni wooniherya muncereryo ni mureerelo wa Okhaapu Veeriti muhina wa ethale ya ekontienti ni olumwenku mpheya.
Mukumanelo orina mpiseryo wa mahiku mararu ni owo onnikhaleliwa ni maxipesiyaliixita a Okhaapu Veeriti ni Oparasiili, Oporutukaali, Okuupa, Ofaransa, Osuweesiya, Osawu Tome ni Pirinsipi ni Omeexiku. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_antony-blinken-autoriza-autoriza-países-bálticos-a-enviar-armas-dos-eua-para-a-ucrânia_6408194.txt | Antony Blinken ohemereeriha nikhuuru na ilaapo paaltiikuwi wi akapwiitthi a ilaapo sa EUA aveleeheriweke ukaraaniya . | Antony Blinken ohemereeriha nikhuuru na ilaapo paaltiikuwi wi akapwiitthi a ilaapo sa EUA aveleeheriweke ukaraaniya .
Mutumereeryoole,ntooko vansuweliha sakarataari a exitaato amerikaano, anireeliwa wi " olipiheerye muttetthe aya elaapo ya (Ukaraaniya)"ikuuru está sowixaakiha muhiina mwa wakameeliwa woohipaca eyawa ni vohittitthimiho wa elaapo ya Ruusiya.
WAXIITTONi-
Sakarataari a exitaato awameriika ohemereeriha ilaapo palitiiku sa Exitooniya, Letooniya ni Lituwaaniya wi iveleeliheke imiisi antitaaki ni iye sinakiheryaniwa-musuulu simmpaakiwa muhiina mwa ilaapo sa exitaato Uniitu siroohiwaka Wukaraaniya, variyaari.
" mito kihaakuviiha ni kiheemwiha, ni noovaha mukhaliheeryo ahu omaleleene wa othaamihiwa wa mreerelo sowaakiiherya seeyo sanawiraane a nikhuuru NATO, Exitooniya, Letooniya ni Lituwaaniya anikweheeryavelaapo ya Ukaraaniya wi alipiherye ikuuru sowixaakiha otikiha"olaleerya Antony Blinken muhiina mwa ekaruuma ya Twitter esaapatu yeela,22.
Xeethi a etipolomasiiya wa wamaeerika oxukhureela ilaapo iye" muhiina mwa mukhaliheeryo iye sihiroovahiwa Ukaraaniya.
Waporoovariiwa olaleeriwe wa Blinken opakhiriihiwa okapwiithi oniraneeyanhiiku nimoosa nooviira vaavale ole ni muxirikha awe ruusu, Sergei Lavrov, yathukumanaase aya Oxeneepeera, maasi voohilokasa ithuu suluupale sinceene, vohiikhala ovaara mururomeelo wi mivaanelelo simphitaanya Waxiittonino ni Muxikhoovo sinoorowa okeleela omihooli.
Womalaan wa epaaca ya enamathaanu, 21, sakarataari a exitaato ya wameerika yokasoopa, ekwaaha emoosa tho, elaapo ya Ruusiya wi enoorowa ohooleela emmoosa" mwaakhulo ohi mahiku,owitipeeryaxa ni owiraneeliwa"okhuuma muhiina mwa ixitaato sawiraana ni ale ari tavarana awe ole yiira omwakamelaka Ukaraaniya.
" khanipithiihe:Vieira atoroopa oruusiya yatuupha mikaano sa Ukaraaniya, Iwo otupheela vowuluuliwa no anoorowa wakheleeliwa ni manamuuna owakhuliiwa makiina ni vowakuveeyaxa, otuupexabni vowiraneeliwa ya nikhuuru na exitaato Uniitu ni ale avaranaawe muteeko valiosa sala apathani awe" ohiiwa Blinken virasse olaleerya maasi a muhapariini Oxeneepeera.
Sakarataari a estaatocamerikaano ohimeath oriiki wi waxinttooni okupaali waakhuula ni ewaraakha yolepeliiwa Ruusiya niwiira Muxikhoovo okhanyereerye nliipiheeryo na nroromeelo, otakaaheryaka ororomeelihawi Ukaraaniya khankhaala khala yakhuleliwaka ni mukupaleelo wa NATO.
" mito kihaleelasa (a Sergei Lavrov) wi, vamslakaru othokoosa nirowaahu okhalaana mahiku aniirya,vamoosas ni anamwiraano ahu ni anamakhaoiiha, nookhaala omusweliihaka a ni Ruusiya mixaakiho saiu ni moneelo ahu ni mithalakaaso sowaatta sikiina ni sirookhala solempweene esumaana eye enirya " ohiiwa,Blinken.
Alesa nnleelo anihimwasa wi Ostaato Uniitu somanaanihasa osuuwela wakhaala wi Muxikhoovo ori owireheryeene wi othanle etipolomasiiya ntooko manamuuna ovukuula ehaamu sa mmuttettheni ni variyaari va ostaato iye piili.
Onthukumanooni, sakarataari a exitaatostação amerikaano ovekeela wi Ruusiya wi otyonyiheerye matheeso wi Muxikhoovo khoriina miyupuweelo somwakamela namwattamanani awe ni wi akuumihe atoroopa ophiiya vowiiraka ikooto 100 apwehaawe mmikanooni. | mundo | constantino,Araibo,Gito | train |
a_apenas-11-por-cento-da-ajuda-necessária-para-países-afectados-pelo-idai-foram-disponiblizados_4859907.txt | Paahi ale a mwaattelo a ipuruseeto 11 wa mukhaliheeryo vanireerela viireliwaka Ilapo sikhanle sinooniherya mukhaleelo Itaayi saahoorwa siirisoolikana. | Paahi ale a mwaattelo a ipuruseeto 11 wa mukhaliheeryo vanireerela viireliwaka Ilapo sikhanle sinooniherya mukhaleelo Itaayi saahoorwa siirisoolikana.
Namanyakela makhata - Sakarataari owulaanya a ONU Amina Mohammed onaavekela anamuttettheni okhopeela wiira alipiherye mukhaliheryo a mureerelo sa musurukhu oniireliwa Ilapo iye thaaru sootepa ohaawa mwakha wa mutaaseke Itaayi-Mosampiikhi, Simpaapwe ni Malaawi- ni ohinya wii, mwakha ninaano vaa, nihoorya avaahiwa paahi mwattelo a ipurusento 11 sa imiilyawu 392 namusurukhu toolari sinitthuneya.
Onoova Iyoorokhi Amina Mohammed onilipiherya wa ohoorwa silipiheriwa paahi Siri imiilyawu 46 sa musurukhu wa itoolari sa mukhaliheeryo apakiwe.
Okathi alavuula awe muhina mwa muthukumano mmosa wa na anamiruuku a Muhakhu ni a nnema, oseeti wa Ilapo Sowiraana, Onoova Iyoorokhi namaali, 2, Mohammed oromolaka muhina voowiiraka isumana thaaru vaavale vaviire mwanaakhaya, mureerelo siniphaveleya nleelo " sinihaleela yaa sootepa othipeya " ni wii nleelo sinikhanyererya sowoopiha sowaatta viira thi otthukwela otothowa, omwareela ikwerere ni oyeleela ikumi wala ookwa wa atthu thi owaatta.
Namanyakela makhata -sakarataari a ONU osuweliha saana wiira "mpantta sinceene vaninaanoni vaa siiri ni omwareela wa ekwerere ya koolera "ni vowanyiheriwa wa ninaano onivikana myaaha ekonto ni wii epheyo omoroxa ikonto sinceene sa ipa ni yooruuhaosareya maasi imiilyawu sinceene sa matteeke a imatta ni voolikana ikonto 200 sa atthu athaamale opuro olimalela aya
Amina Mohammed, ohooleliha niira na waattittimiha alipo anivara Miteko sa mpantta iye a mulaponi ni Okhopeela yakhalele opuro ole "Okhuma okathi soopacerya mixankiho, ovikanaka ikumi wanamuceene ni okhoottihaka sookhumela nleelo sootepa ohoonona".
Murumeyi ole ohuupuwela wii nnakhala khivaniphiyerya ovara okhathi ya emukaakuve masi ethu thi vekeekhayixi othokiha ilapo sootepa okhala vathuruvene wii sisuuwela oreerihela manamuna ohoonelela ni miriira sa mukhaleelo wa ipheyo sootepa otuupa.
Kuveerunu omosampiikhi, elapo yootepa ohawa mwakha wa Itaayi, olipihereya aahookwa wa 598 mpaakha vaa .
Musuwele sinceene muhina mwa Sothaleleyaxa mutaaseke Itaayi | mundo | Gito | train |
a_top-ten-americano-música-latina-aquece-verão_4521902.txt | Top Ten awaAmeerika: Nsipo latina wooreera elimwe | Top Ten awaAmeerika: Nsipo latina wooreera elimwe
Nihiku na neexexe 4 a Akooxitu Billboard Hot ootthapela 60 wa iyaakha ni hiyo ntthapenle mweeri ola ni etapela yoovuwiheyaxa ni ya khalayi ya Ilapo.
Omaleliha iyaakha 60 Billboard ohooniha ewarakha, ewarakha ya masipo yaphinhye top 100.
eriyari wa masipo a top 100, We Belong Together nsipo na Mariah Carey nri nipuro na muloko ni mixexe.
Ohoniheriwa mwaakha wa 2005 ni nsipo na opacera wa artista mmosa R&B mwamuthiyana wa elista ela.
Nihinatthi okhaliha esiya Top ten Amerikaano ya esumana ela, ninrowa oweha saana masipo latina ahinreere waasivela atthu elimwe ela ovikana mukano wa Ekwatore.
Eriyari ya makiliyente, ookolompiya Shakira ni Maluma anniwela vakhani vakhani erowa o top latino ya Billboard ni empwanyaneya nipuro na ithanu ni ixexe.
Iraneyaka Muntiyale a oRussiya mwaakha ola, namwiipa Maluma ahasaltariwa oMoskovo. Alavilavi evolowa okuartu ya hoteele ekuxasa ixoyiya.
Namwiipa onrwa ninrowahu omwiiwa ni owo ahasaltariwa, nipuro nikina, osutoweste.
Daddy Yankee asaltariwe okathi aaviraawe iipaka oEspaanya.
Ohima wa imprensa ya elapo ele, mutthu mmosa iilikanyiha ni namwiipa, aahinvekela namuteko mmosa wiira amuhulele ekoofre okuartu ya hotel yeele Daddy Yankee aryaawe ni okuxa ixoyiya, eriyari ya ityamante, sikhanle ootumihiwa 2,3 Imilyawu sa Itoolare.
Daddy Yankee oorowa o Fransa ontthikelaawe muteko awe wa wiipa.
Nsipo nri nipuro ithanu ya top latino ya Bilboard ni soowasivela atthu elimwe.
Esumana ela noohula etopo ni okhuruwa mpakha nipro mixexe
ya Drake eri nipuro muloko.
Ovinreene wa Post Malone vakhummaawe nipuro na 10, de Tyga com Offset oowela nipuro nimosa, okhuma muloko orowaka mitthanu ni mixexe.
Nipuro na neethanu ni miraru okhuruwa. na Ella Mai orenttalenne ni Juice Wrld.
Esumana ele evinre, de Post Malone aari nipuro na neethanu. Esumana ela ookhura. Ori nipuro na neethanu ni emosa
de DJ Khaled ft. Justin Bieber, Chance the Rpper, Quavo esumana evinre ahaakhanle nnari va tapelani esumana ela oronwe mpakha nipuro na neethanu.
Nipuro na neexexe nsipo nimosa nahaakhuma nipuro na iraru isumana sinceene.
dos Marron 5 com Cardi B ookhuruwa nipuro nawe.
Akhanle isunama piili va topo yoowo onnoniha oturuwa wawe
de 6ix9ine com Nicki Minaj ni Murda Beatz ori nipuro na neeraru esumana ela. Oowela nipuro nimosa.
Ekwaha emosa niwenhahu Instakram de Cardi B a rapper aarina e post emosa aahima wiira owo artista mmosa orina masipo mararu situminhe ikoopiya soophiya 500 mil sa ekheekhayi oEstaatuxi Uniitus.
Nsipo nanyu inri nipuro na nenli.
Top Ten awaAmeerika wa masu a waAmeerika animpwa ale ahinreere orumihiwa elapo ee ya Eataatuxi Uniitus, ni awo annirumiha nsipo munvekelaanyu, nveleelihe yoovekela yawinyu wa WhatsApp VOA +19086524584
Drake ohaana yoovithiwa ya oreeriwa wawe, okathi wootheene nihima etthu emosa yela.
rapper ooKanata oomana erecot ekina
31 sa isumana ahoolelaka topo 100 masipo oorumihiwa wa Estaatuxi Uniituxi ni ni oorumuhiwa ari mapuro a 10 oorumihaxiwa.
Enkhuma emosa, enkela ekina ni sootheene saasinariwe ni ole oosuweliwa mwa nsina na champagne papi.
de Drake ori nipuro na opacera, ela esumana na neexexe yoottharana. | cultura | Raja,benedito | train |
a_article-04-06-2012-mozambique-ian-mazuze-voa-news-146423855_1450924.txt | Muratteli nloope mosampiikaano Ivan Mazuze olaleerya nikhuruna isipo sawe nittweliwe"Ndzuti" | Muratteli nloope mosampiikaano Ivan Mazuze olaleerya nikhuruna isipo sawe nittweliwe"Ndzuti"
Ivan Mazuze ti mulipa onipa orumelaka nlope ni namathokiha miipelo mosampiikaano, onikhaala oxikantinaaviya, ni mukhaleelo a muteeko owiipa wawe sokhumela mwaha mwa sotakaherya sawe ni matakiheryo mitakiheryo sovirikana. Osome isipo Omapuutu, nophera Wunuverisitaate ya Okaapu, weewo okhume awe orowaka ota wa Ewuroopa, ntooko araatti akiina a ceesi mosampiikaano.
Ivan Mazuze ti murattela nloope ni namathokiha miipelo omosampiikhi, okhaala Oxikantinaaviya, ni mukhaleelo a muteeko owiipa wawe sokhumela muhina mwa sotakaherya ni sotakaha sovirikana. Osoome wiipa Omapuutu, noovira Wunuverisitaate ya Okaapu,weewo okhume awe oroowaka ota wa Wewuroopa, ntooko araatti akiina a ceesi mosampiikaano.
Muteeko awe ti olo othalakasiwa aforo- ceesi ni soopaka sawe "Makanta" nitho nuule aninaanoxe "Ntsuti" sinoniherya mikhaleelo sovirikana sa irattelo sa (Afiriika ni sa vano) ni sohimwa sikina wa ale aari anamalattuliwa- ntooko Manou Gallo mulipo oniipa a okosta ti mariifi ni kupaano Omar Sosa.
"Ntsuti", olaleerya o Mapuutu , wiira nnorowa oreeriheliwa vasya variyari va mahiku yaala ni nnokweherya orukurerya ni nsiina ole othalalya awe mmansawe mwaha wiira ( vani somwa) wi oraapa sohiyeriwa muhina mwa ephattu wa ilavuleelo exankaana ntooko muruweryo owupuxerya sa makoto ale amukweherya osuweliwa mukhalelo awe.
Vaninaanoni yeela Muzeze ti mwixuttiihi o wiipa a nikhuuru na ixikola sa Woxiilo, Noruweeka, weyiiwo ori tonkhala awe. Muhina mwa muritti awe okhalana sowaatta sa mireelo mpaatte awe muhina mwa miira otthapeliwa muthinto oratteliwa Cassi, mirelo mmpatte muvariwa miteko soluluwana ni isipo sovirikanasa masina a isiipo, ni tho itthuvo ntooko ele yottweliwa nikhuuru notepeexa oratteliwa na ceesi ni nikhuuru noreerexa na ceesi/ okumenyeryena ni ikaruma sa eyaakha ya 2010.
Namakweherya ahu ni muxirikha Amâncio Miguel, mulipa olaleerya ehapari ni namarattela miipelo, omukoha koha muhina mwa nvaanelo vamosa ni Ivan Mazuze.
Muwiriyane nlaka na nvaanelo muttapunyaka ekanyeryo yoripeleela wala osulu moono wolopwana wa nikukhu. | cultura | Gito | train |
a_renamo-propoe-jacob-zuma-para-mediar-a-crise-mocambicana_3111721.txt | Eparitiitu Renamo yoomuvekela nkhulupale Jacob Zuma wi onaxaxe nkhalelo wa elapo ya Mosampiiki. | Eparitiitu Renamo yoomuvekela nkhulupale Jacob Zuma wi onaxaxe nkhalelo wa elapo ya Mosampiiki.
Ewarakha yoolepwa nsina na peresitenti na elapo ya Afirika tu Suuli oveleelihiwa nkhulupale Filipe Nyuusi.
Epartitiitu Renamo yoomuvekela Kuveerunu wi alattuliwe pirisitenti wa elapo ya Afirika tu Suul arwe iire mpantta ovaanela wenno onirowa wiiraneya iparitiitu iya piili (Renamo ni Frelimo).
Nvekelo yoola elempwe mweeri yoola ovinre oveleeliwa pirisitenti wa elapo ya Mosampiiki, Filepe Nyuusi, alavulaka teputaatu wa Renamo, Antônio Muchanga, wuupacerani wa esuma, elapo ya OMaputu.
''Peresitenti Jacob Zuma ahiira mpantta okathi savaneelaya ipartitiitu sa Zimpwaapwe'' olavulaka Antonio Muchanga atumereyaka wiira wenno mpantta wa nkhulupale yoola wa Afirika tu Suuli.
'' Anamavarelela nvaanelo akinaaku (elapo sookhopela) iire mpanhtta khaasuwela avarelela mwaha ni okathi yoola khalavulasa itthu sowiiwanana'', alavulaka Muchanga mwaha okathi aruuyaya atororopa akelasaka mpa wa nkhulupale Afonso Dhlakama ni anaakuxa akapwitthi ari mmatani wa atoropa awe.
Kuveerunu khunahimye ni eparitiitu Frelimo khanahimye etthu. | politica | Raja | train |
a_inundações-provocam-cinco-mortes-e-desalojam-mais-de-1800-pessoas-em-tete-_4821380.txt | Musareyo wa maasi woowiiva atthu athanu ni oopwanyula impa sa atthu oophiyeryaka 1800 elapo ya Oteete. | Musareyo wa maasi woowiiva atthu athanu ni oopwanyula impa sa atthu oophiyeryaka 1800 elapo ya Oteete.
Atthu athanu aphwanyiwe anakhwaale, evoosiiso ya mutivela ola mahiku yeettaka 9, avirihiwe ni maasi yaakhuma omuro Revupwe, onikawanya ipooma sa Oteete ni epooma ya kariponiifera ya Omwaatiisi.
Atthu oophiyeryaka 1800 nlelo anikhala mmapuroni mmwe moovarelelihiwa, mwaha wa impa saya simonre ni maasi.
Namapwahereriha ovara miteko sa kuveerunou elapo ya Oteete, Lina Portugal, waaxukunrye atthu yaaphwan'nye ehasaraela evoosiisu ya mutivela ola, oowoonexexa anookhwa ala, ohoolelihaka ohimya wiira irutthu siphwanyiwe mapuro oovirikana ni "miteko sa ophaveliwa mirutthu seera siiraneyaka".
Mpakha othana wa enamathanu, mahiku yeettaka 8, atthu oophiyeryaka thanu ni mmosa yaasuweliwe okhala atthu oorimeela mwaha wa musareyo wa maasi, yaaphiyerenrye anakattha a impa soowaaatta ni soovirihiwa mikukutta soowaatta ni ikaruma sikinaku muhina mwa ipaayiru Asuuli, Xinkoosi, Matema ni Penka, soowaatta atthu anikhala.
Portugal olavunle wiira kuveerunu a elapo ya Oteete oopacerya ovekelasa ecoholo wiira waakhaliherye atthu aphwanyiwe ni ehasara ela.
Soothene
Muro Revupwe woolovoleya evoosiisu ya enamathanu ela, mahiku yeettaka 8, othikilaka ephiro enlupanya Mosampiikhi ni Malawi. Alipa a ikamiyawu apancenrye ovara muteko khalayi - akelaka epoorutu ya Opeyira wala muhina - khaweryanse weettiha mikukutta saya.
Muro ola woolovoleya mwaha wa ipula suulupale ni mwinnuwelo woophiyeryaka imeeturu 3000 kuupiku sa maasi wa khula esekuntu ya oparaaxi wa Itoroweleetirika ya Kahora Paasa (HCB), ipwinihaka impa ni iphiro.
Wa atthu oowaatta anikhala ipooma sa Oteete ni epooma ya Omwaatiisi yaaphwanye epaluwa yeela annitthottokola mwaha yoola wa "muhaawelo wootheene".
Sookhala mihupi sikinaku sinihimya wiira atthu akinaku khiyaaphwan'nye epaluwa ela ya maasi muhina mwa anamukattha a impa saya.
Ni tho sihooniwa ikonya, saatthyawa omuro Sampeesi, onikumana ni muro Rivupwe, sinyakulihanaka mapuro oolipaneya a epayiro ya Openka. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_nigeria-civilian-armed-groups_1576625.txt | Nikhuru na alipo a nnema nirina akaapwitthi anikhaliherya awanana omalamaliha ekhirime eriyari ya omakumaano wa muro Niceere | Nikhuru na alipo a nnema nirina akaapwitthi anikhaliherya awanana omalamaliha ekhirime eriyari ya omakumaano wa muro Niceere
Oholo wa manuwelo a ikhirime, amakhulupale atthu oniceeriya anivaha monelo aya wirelaka nikhuru sa atthu a nnema wiira yirele mmpaantte awanana onasusukhi.
Oniceeriya, amakhulupale a mutumereryo a muttetthe wa omakumaano wa Niiceri, alaleerya wiira nikhuru masivili anarumela akapwiitthi ni ahixuttihiwe anirwa avarasaka muteko hoothe ni alipo akhapelela wixeetta wa muttetthe wiira akasoope ikhirime sowopiha ni ottyaawihiwa atthu.
Namakweherya ihapari sa nlaka na Nsu na Ameerika, muttetthe wa Apuca,Heather Murdock onilaleerya wiira otthu khamosa khamosa onikupali wiira makhuru ale akhalana owerya otepa woopiha viira mwaha oryeene owanana yaawo.
Muttetthe wa Mutumerero wa Teeleta tu Niicere onipwanyaneya muraalo oreerexa a niceriyaana vamosa ni muruweryo wa patarooya, ni ti tho muttetthe wa elapo weewo ori tonikhala ekhirime mpaantte mmpantte ni muhakhu. Wiiyiwa arumeliwaka akapwiitti ,ottyaawihiwa atthu, ni ocomoliwa patorooya siiri sonanara vakhiini sa khuta mahiku. Nnaamwi alipo aweha weha mukhalelo a nroromelo ahaayaka okhupaarela mwattelo wa ikhirime, nikhuuru na alipo ari masiivili annarumeela akapwiitti votthunihiwa ni atumereeri a Kuveerunu wiira akhalihe muhina mwa mukhalelo ale.
Monday Okwoserie oholela vophiyaka makhuru 80 otakahereya variyari 20 npakha 200 wa khuta, ni oniira wiira wiiyiwa arumeliwaka akapwiitthi wovukuuwa vanceene okhuma wopaceryani wa miteko sa iroontta sikelelihiwa ohoolo mpaatte wa makhuro ale. Yomalani, ottyawihiwa apinatamu ninaano vaava tonaxakiha aximusi orina muhakhu wa khuta mahaiku.
Wopaceryani wa mweeri wookhiserya wa mwaakha ameyawe miniixitira o niceeriya a mulaano a muhakhu ni mwaara ohano amawaani wa muttetthe wa Teeleta tu Niceere, muhano mmosa a iyaakha sawe 83 attyaawihasiwa okhuuma empaaya ya ekhuluupale, visiiso akuxa muxankiho wa ateene, yoowo ohikhale vohisyapaluwa.
Gabriel Asakene ti mulipo okoha mikhaleelo sa okhupaareliwa muhina mwa ntumereryo muhina mwa muttette Oteeleta tu Niceeri ni onihimwa wiira makhuru ya masiivili anarumela akapwiitti oruuhela wixeetta muhina mwa irampha vanceenexa mittetthe iye sihavireya khuta okathi ni alipo yaavara muteko wa nroromelo.
Mwivaavo asuweeli a miteko sa okhupaarela aniira wiira mittetthe sikinaaku sihithokoreriwa owehawehiwa, makhuru awo okathi mukina asuweliwa ni nsina na Pakaasi- vanitaphulela anasusukhi - anamanakasa atthu ni anakwanyererya yiiraka avahasiwe Ineera- nnoota na oniceeriya- wiira aliveele.
Asakene onihooleliha wiiraka otthu okathi mukinaaku onaapwanya owoova Mapakasi ni woova muhina mwa mikhaliheryo okasoopa ikhirime.
Mwivaavo muholeli wa makhuru alipo a iteko sa nnema anarumela akapwiitthi muhina mwa muttetthe wa Teeleta ti Niceeri , Monday Okwoserie oruna sohimwa iye siiriwa wiira alipo onavariha awe muteko anawaakhasa musurukhu nnakhala waamana yothereryaka wiira ale anasusukhi anawiiye , ni onikupali wiira manamuna attukiwa aya oteene othoonyeriwa wa makhulupale .
Ipurusento muloko ni thaaru sa alipo anikhala muttetthe Oteleta ti Niceeri aniphavelasa mukhapelelo wa makhulupale , ni wa Piliisa ananyiherya wiira muhina mwa mwakha wa 2012 yaahiyeleela alipo anasusukhi atthu 450 ni ataphuliwe alipo yapwanye ehasara ele , vaceenexa okathi wopacerya wa miyeeri mithanamosa a eyaakha oviire . Masi alipo anamaweha weha aniholeliha mpantta aya wiira ikwaaha sinceene atthu ovariwa anikasoopa wiira ahiwiitthane nnakhala piliisa maana anikupali wiira anikweheriwa otaphuliwa waya viira aliveke muhakhu ole onireliwa owoopola . | mundo | Gito | train |
a_há-indícios-de-pré-campanha-na-visita-nyusi-zambezia_4447320.txt | Sihaavo ikanyero ya waakuvihiwa ekoothe koothe wa muxukuryo wa Nyusi oZampeeziya | Sihaavo ikanyero ya waakuvihiwa ekoothe koothe wa muxukuryo wa Nyusi oZampeeziya
Onihimiwa wiira okathi owo waalavulaawe, Nyusi khahimyale etthu yoololowana ni ekhotto eniwoopopiha apoovu ya oKaapu Telekaatu, okhuma miyeeri miraru sookhiserya sa mwaakha wa 2017
Peresitente a oMosampiiki, Filipe Nyusi, onipwanyaneya oZampeeziya ahimyaka wiira oniwehaweha opakiwa wa eporokaraama ya iyaakha thanu ya Kuveerunu 2015-19
Wa itixitiriitu sa oNamaroyi ni oMolumpu, sintoko nthoonyryo, Nyusi ohiwa mikacamiho s'apoovu sinihimya othowa muteko, othumiwa wa mireerelo sa mmatta, othowa murettele oKaapu Telekaatu, ni sikina.
Onihimiwa wiira okathi owo waalavulaawe, Nyusi khahimyale etthu yoololowana ni ekhotto eniwoopopiha apoovu ya oKaapu Telekaatu, okhuma miyeeri miraru sookhiserya sa mwaakha wa 2017
Ohiya ovaanela ni apoovu, Nyusi oothukumana ni amahoolela aweyiwo a Frelimu, eparitiitu awe, oniiriha waaniheriwa wiira anittottela muraarelo mikwaha sa exitaatu wiira ophuka myaha sa eparitiitu.
Mosampiiki onimweetetela okathi ola va mwaathanle a munisiipiyo onirowa wiiraneya mweeri wa namuloko. Wavira mwaakha mmosa onirowa okhala mwaathanle muulupale.
Nwiriyane myaha suulupale sa muxukuryo wa Nyusi wa nsu na nahapari William Mapote. | politica | Vasco | train |
a_empresrios-mocambicanos-medidas-agricultura-competitiva_4295119.txt | Ananakoso a Mosampiiki anivekela miphimo wiira muteko woolima wooneliweke vatthu. | Ananakoso a Mosampiiki anivekela miphimo wiira muteko woolima wooneliweke vatthu.
Namalamula onihimya wiira onivara muteko woowi miteko sa nakoso siiraneyeke vootthuneyaxa.
Mutthenkeso Woowiiraana wa Alipa Nakoso a Mosampiiki (CTA), woomukhanyererya Namalamula wiira otthokihe miphimo sinikumiherya muraarelo miteko sa ni opaka miteko soolika, wiira oreerihe miteko sa nakoso.
"Nimphavela miphimo ni Nlamula na musokho sinisiveliha ni sinaakiha efaapirika ya mulaponi wiira ela exiraneke mmerekaato mwahu, ohimya muhooleli a CTA, Agostinho Vuma, nihiku noopacerya muteko nenna, mahiku yeettaaya muloko ni meili, oMaputo, waatthukuleliwaawe Ninmalele XV a Mwaakha ya Esetore Yoohikhala ya kuveerunu.
Vuma ohimya wiira vaniiraneyaaya mahiku ala va, khivaniweryaneya alimi a elapo ahu omwiira nakoso a musoro voolikanela ni ole onikhuma oTayilantiya, sivikanaka isisapo sa musokho sa 7,5 puru sento
Moonelo awe muhooleli a Nikhuru na Anamiruku a Olamulela Elapo ya oXipaanya, Ana Palácios, aakhalenle muthukumano, wakhala wiira Mosampiiki oniphavela oraala oniphiya meelo, ohaana okuxerya ekeekhayi olima soolya.
Atthu anceene yaakhalenle muthukumano ahiisikuliha mwaha wa Mosampiiki okhuruwaka khula mwaakha, sintoko sinihimyaaya Epanko ya Olumwenku, makhalelo a nakoso ya ilapo sinceene, wa (Doing Business) Omwiiraka Nakoso.
Waakhula wawe Minixituru oMosampiiki a Ifaapirika ni Nakoso, Ragendra de Souza, ohimya wiira Namalamula oniira ovaraka muteko woowi nakoso iiriweke vopwanela vo.
Vanihimiwa wiira muthukumano wa Namuloko ni Ithanu ya esetore yoohikhala ya kuveerunu yakhaleliwe ni muhooli a elapo, Filipe Nyusi. | economia | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_relacoes-estados-unidos-africa-africanos-questionam-gestao-obama_1838532.txt | Miyaataanelo Ilapo sa Wiiraana/ Aafirika; Maafirikaanu anikohererya muvarelo awe muteko Obama | Miyaataanelo Ilapo sa Wiiraana/ Aafirika; Maafirikaanu anikohererya muvarelo awe muteko Obama
Noovira miyeeri mithanu ni mmosa Muhooleli a Ilapo sa Wiiraana Barack Obama opacenryeene orumeela ilapo, waahaaleela Maafirikaanu wiira ekontinenti khiyaaphavela axilopwana ookhomaala. Ayo, Aafirika waaphavela inxitituwisawu sookhoomala.
Olelo, maafirikaanu anceene anniikoha ni malove ala olavunle Obama wa miyaakha mithanu aapaka muvirikano Owaafirika, weyiwo mahooleli a ilapo sikinaku avinraaya miyaakha 30 ahoolelaka, ni weyiwo muhaaxelo ni muthowelo wa nlamulo okhanlaawe wa ilapo sinceene.
Muhooleli Barack Obama olavulaka Wuuniverisitaati wa Epooma ya Okhaapu mwaakha ole ovinre, waahimmye tho wiira Waafirika onniphaveleya omwene wa atthu. Wa anamakhalela akina yaahisiveliwa. Akinaku khiyaasiveliwe mwaha ipoliitika sawe iya.
Akinaku anilavulawiira atiminixitarasawu a Obama orina mittharelelo miilimiili onithoonyiherya mpaceriho wa nlamulo ni omwene wa atthu.
Anamakoha anithoonyiherya wiira Exiipitu, ' weyiwo anamawaniha ekhotto amukumihan'ya muhooleli oothanliwa ni atthu , ni Ilapo sa Wiiraana khasilavunle hata etthu mwaha wa ekoolipi ela.
Wa ilapo sinceene sa Waafirika, mahooleli a ilapo anikhala miyaakha iyaakha sene arumeelaka elapo.
Purusoori Kenneth Mwenda wa Efakulitaate ya Ehakhi ya American University enikhupali okhala wiira atevokaatu Obama onnisuwela miinano sooreerela sa ohoolela elapo, ni onnisuwela mananna oohoolela myaha sa ilapo sikinaku.
Ni mpaceriho wa oxukurya Osutawu wa Okuusini, Ilapo sa Wiiraana sihaaveleeliherya anakhotto wiira awaakiherye maamerikaanu ni miphavelo saya. Masupayi a waameerika aakhaliherya waalovola anakhotto a Oruwanta yaarowanaka Erepuupilika ya Eriyari ya Waafirika. Pentaakonu ooveleeliherya nikhuru naamukhaani na masupayi wiira amukhaliherye kuveerunu somaali.
Onasuweleyakaru wiira mwinnuwel ekonoomiku onookela ophiyererya ipurusentu thanu ni emosa mwaakha ola Owaafirika, onookela ophaveleya mukhaliheryo wa miteko soophaveleya wa atthu ala anceene.
Wa imilyawu soophiyeryaka 600 sa Maafirikaanu kharina muthuko wa eleteresitaati. Mwaakha wa 2013, Muhooleli Obama waahilaleerya mpaceriho "Enerexiya ya Waafirika" enitthuna wuncererya mukhalanelo wa eleteresitaati ya Waafirika supusariyaana.
Obama ohoopererya wiira onniphaveleya okhala mulupanyo a Waafirika wi okhale reeti wa ekonomiya ya mulaponi. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_parlamento-mocambicano-aprova-lei-do-estatuto-de-lider-da-oposicao_2544681.txt | Empa ya maalumo yoomosampiikhi onitthunela nlamulo na estátua ya mukhulupale oohikhovanasa | Empa ya maalumo yoomosampiikhi onitthunela nlamulo na estátua ya mukhulupale oohikhovanasa
Yootikiniha nlamulo da soopuha sa mateputaatu navetho yootthuneliwa.
Empa ya maalumo omosampiikhi yootthunela olelo, 3, woomalela, maalumo as nlamulo a estatutu yameekhawe a mukhulupale ya epartiitu yaneyiili erina mukilaatho mmpa ya maalumo ni sootikiniha soopuha sa mateputaatu, sooruneliwa ni atthu amuttettheni.
Estatutu Yameekhawe a Mukhulupale ya Epartiitu yaneyiili erina mukilaatho mmpa maalumo yoothuneliwa ni mukilatho wa Freliimu ni ya Renaamu, ni woohivaanyiwa wa MDM.
Mukhulupale moothiyana Eexariya, Benvinda Levi, okathi otthunenlawe maalumo, iralale enooniherya itthu sahiimyawe Mukhulupale Eelapo Armando Guebuza otthunenle nihiko aakweretthawe soolavuliwa sa ohikhala ekhotto mweeri wa Setempuru ovinre.
Levi oolipiherya wiira, mutthuneliwo wanlamulo nla, "elapo ehooniherya okhala, khayiyano paahi yoolipana mmwaathanle, ni navento osuwelexa epaphelo ni nvaho wa atthu aniirela mpantta wa mapoliitiku, olipiherya yaale anooneyasa vanikhuruni wa epoliitika yeelapo".
Mpantta wa maalumo, soopuha sookhala ehaakhi weettha mweesekutiva ni soovahiwa khula mweeri ni sooheleliwa isya.
Yookhalatho yootumereriwa wiiwiwa ni Mukhulupale Eelapo mulipihero muulupalexa ni ophukiwa paahi ni Nipuro sinphukiwa milattu Muulupalexa, ni sikina soopuha.
Nlelo olelo, Empa ya maalumo Eelapo yootthunela maalumo a Estatutu, Mulipiheryo ni Mukhaliheryo Wamuttettheni wa teputaatu, orina soopuha sinceenewa sa maparlamentari. | politica | Julio | train |