it
stringlengths
2
914
pl
stringlengths
1
915
E vi voglio parlare del Richard Feynman che ho conosciuto io .
Opowiem wam o Richardzie Feynmanie , jakiego znałem .
I progessi fatti in astronomia , cosmologia e biologia negli ultimi dieci anni , sono davvero straordinari - al punto che sappiamo più di quanto possiate immaginare sull' universo e su come funziona .
Postępy jakie uczyniły astronomia , kosmologia i biologia w ciągu ostatnich dziesięciu lat są naprawdę niebywałe — aż do punktu , w którym wiemy więcej o wszechświecie i o tym jak działa więcej , niż wiele z was mogłoby to sobie wyobrazić .
Ma c' era qualcos' altro che avevo notato durante questi cambiamenti , mentre la gente cominciava a scoprire che hmm ... sì , c' è davvero un buco nero al centro di ogni galassia .
Ale coś innego zwróciło moją uwagę , gdy te zmiany się dokonywały , gdy ludzie zaczynali odkrywać , że hmm ... no tak , czarne dziury rzeczywiście są w centrum każdej galaktyki .
Gli scrittori scientifici e gli editori - non dovrei chiamarli scrittori scientifici , dovrei chiamarli persone che scrivono di scienza - e gli editori si siedono a bere un paio di birre dopo una dura giornata di lavoro e cominciano a parlare di queste percezioni incredibili su come funziona l' universo .
Piszący i redagujący naukę — nie powinienem mówić piszący naukę , a raczej piszący o nauce — oraz redaktorzy siadali przy kilku piwach , po ciężkim dniu pracy i zaczynali rozmowy na temat niektórych z tych nieprawdopodobnych poglądów na to jak działa wszechświat .
Ed inevitabilmente finiscono a discutere di una cosa che reputo molto bizzarra , ovvero dei modi in cui il mondo potrebbe improvvisamente finire .
I nieuchronnie brnęli do punktu , który uważałem za bardzo dziwaczny , którym były sposoby w jakie świat mógł nagle przestać istnieć .
Ed è di questo che voglio parlare oggi . ( Risate ) Ah , ridete , sciocchi . ( Risate ) Voce fuoricampo : Possiamo finire un po ' prima ? ( Risate ) Si , abbiamo bisogno di tempo !
I o tym chciałbym dzisiaj pomówić . ( Śmiech ) Ach , śmiejcie się , głupcy . ( Śmiech ) Głos z widowni : Czy możemy skończyć dzisiaj nieco wcześniej ? ( Śmiech ) Tak , przyda nam się ten czas !
All' inizio mi sembrava un po ' fantasioso ma , dopo aver affrontato molte di queste idee , ho cominciato a prenderle seriamente . Poi arrivò l ' 11 Settembre , e pensai , ah , Dio , non posso andare alla conferenza di TED e parlare di come il mondo finirà .
Początkowo wszystko to wydało mi się nieco fantastyczne , jednak po zderzeniu się z wieloma z tych pomysłów zacząłem wiele z nich traktować poważnie . I wtedy nastąpił 11 września i pomyślałem , o Boże , nie mogę pójść na spotkanie TED i mówić o tym jak skończy się świat .
Nessuno vuole sentirlo . Non dopo tutto questo !
Nikt nie chce o tym słyszeć . Nie po czymś takim !
E questo mi portò ad una discussione con altre persone , altri scienziati , forse su altri argomenti , e c' era questa persona , un neuroscienziato , che disse : sai , penso che ci siano molte soluzioni ai problemi che hai sollevato e mi fa ricordare il discorso di Michael di ieri e di sua madre che diceva che non puoi avere una soluzione se non hai un problema .
I to pchnęło mnie do dyskusji z innymi , innymi naukowcami , na być może nieco inne tematy , i jeden z nich , neurolog , powiedział : wiesz , myślę , że jest wiele rozwiązań do problemów , które poruszyłeś , i przypomina mi o wczorajszym wystąpieniu Michaela i o jego matce mówiącej , że bez problemu nie możesz mieć rozwiązania .
Così cominciammo a cercare soluzioni ai modi in cui il mondo potrebbe finire domani , e , sorpresa , li trovammo .
Zatem wyruszyliśmy na poszukiwania rozwiązań na wiele sposobów w jaki może skończyć się świat , i oto stało się , znaleźliśmy je .
Questo mi porta ad un video del Presidente Bush , una conferenza stampa di un paio di settimane fa .
Co kojarzy mi się z nagraniem prezydenta Busha z konferencji prasowej sprzed paru tygodni .
Possiamo farla vedere , Andrew ?
Czy możemy to pokazać , Andrew ?
Presidente Bush : " Qualsiasi sia il costo per difendere la nostra sicurezza , e qualsiasi sia il costo per difendere la nostra libertà , dobbiamo pagarlo . "
Prezydent Bush : " Jakakolwiek jest cena obrony naszego bezpieczeństwa , i jakakolwiek jest cena obrony naszej wolności , musimy ją zapłacić . "
Sono d' accordo col presidente .
Zgadzam się z prezydentem .
Vuole duemila miliardi di dollari per proteggerci dai terroristi l' anno prossimo , un budget federale di duemila miliardi di dollari che ci riporterà velocemente in deficit
Chce dwóch trylionów dolarów na przyszłoroczną obronę przed terrorystami , dwóch trylionów budżetu federalnego , które wpakują nas bardzo szybko w wydatki deficytowe
- ma i terroristi non sono l' unica minaccia da affrontare .
— jednak terroryści to nie jedyne zagrożenie .
Ci sono alcune serie calamità che ci fissano negli occhi e che neghiamo nello stesso modo in cui neghiamo il terrorismo e ciò che è accaduto l ' 11 Settembre .
Istnieją naprawdę poważne katastrofy , które przed nami stoją , którym zaprzeczamy tak samo jak niegdyś terroryzmowi i temu co mogło stać się 11 września .
Vorrei proporre , quindi , di prendere 10 miliardi di dollari da quel budget di 2.13 mila miliardi di dollari - quindi uno - o 2 centesimi di quel budget - e distribuire un miliardo di dollari ad ognuno dei problemi dei quali vi parlerò ora - la maggioranza potrebbero essere risolti , ed i restanti essere affrontati . Quindi spero voi troviate tutto questo affascinante - ammetto di essere affascinato da queste cose - per me sono come gli scarafaggi di Richard .
I dlatego zaproponowałbym , że gdybyśmy wzięli 10 miliardów z tych 2.13 trylionów dolarów budżetu — co stanowi jedną — lub 2 / 100 tego budżetu — i wydali po miliardzie dolarów na każdy z problemów , o których będę wam opowiadał — znakomita większość zostałaby rozwiązana , a z resztą moglibyśmy sobie poradzić . Mam nadzieję , że okaże się to dla was fascynujące — jestem zafascynowany takimi sprawami , muszę przyznać — dla mnie to jak karaluchy dla Richarda .
Ma spero anche - perchè penso che le persone di questa stanza possano cambiare il mondo - spero che vi porterete qualcosa a casa e quando avrete un' opportunità di essere influenti , che proviate ad ottenere un bel po ' di soldi da spendere su queste idee .
Ale mam też nadzieję — bo uważam , że ludzie z tej sali mogą dosłownie zmieniać świat — mam nadzieję , że wyniesiecie stąd parę tych rzeczy i kiedy będziecie mieli okazję mieć na to wpływ , to spróbujecie przekazać poważne pieniądze na niektóre z tych pomysłów .
Cominciamo . Numero 10 : perdita della volontà di vivere .
Zacznijmy . Numer 10 : Stracimy wolę przetrwania .
Viviamo in un' epoca di medicina moderna ;
Żyjemy w niesamowitych czasach współczesnej medycyny ;
siamo molto più sani di 20 anni fa .
wszyscy jesteśmy dużo zdrowsi niż 20 lat temu .
Le persone di tutto il mondo stanno ottenendo medicine migliori - ma mentalmente , stiamo cadendo a pezzi .
Ludzie na całym świecie dostają coraz lepsze leki — ale psychicznie , rozpadamy się .
L' Organizzazione Mondiale della Sanità stima che una persona su cinque sul pianeta è clinicamente depressa .
Światowa Organizacja Zdrowia szacuje , że na naszej planecie jedna osoba na pięć jest w klinicznej depresji .
E l' Organizzazione Mondiale della Sanità dice anche che la depressione è la più grande epidemia che l' umanità abbia mai affrontato .
I Światowa Organizacja Zdrowia mówi też , że depresja jest największą epidemią z jaką kiedykolwiek zmierzyła się ludzkość .
Presto , le scoperte genetiche e una ancor migliore medicina ci permetteranno di pensare a 100 anni di vita come normali .
Już niedługo odkrycia genetyki i jeszcze lepsze leki pozwolą nam na myślenie o 100 latach jako normalnej długości życia .
Una bimba nata domani vivrà , all' incirca , mediamente 83 anni .
Dziecko płci żeńskiej urodzone jutro będzie żyło średnio — mediana — 83 lata .
La nostra longevità si allunga di un anno ogni anno che passa .
Długość naszego życia wzrasta prawie o rok z każdym mijającym rokiem .
Il problema di tutto questo invecchiare è che le persone sopra i 65 sono le più probabili vittime di suicidio .
Problemem w tym całym starzeniu się jest , że ludzie powyżej 65 roku życia są najbardziej skłonni do samobójstw .
Quindi quali sono le soluzioni ?
Jakie więc są rozwiązania ?
Non abbiamo , in questo paese , un' assicurazione sulla sanità mentale , ed è - ( Applausi ) - è davvero un crimine .
Tak naprawdę nie mamy w tym kraju ubezpieczenia od zdrowia psychicznego , co jest — ( Aplauz ) — jest prawdziwą zbrodnią .
Circa il 98 % di tutte le persone depresse - ed intendo gravemente depresse - ho un amico con una depressione incredibilmente grave - questa è una malattia curabile con la medicina e la tecnologia odierna .
Dla około 98 procent wszystkich ludzi z depresją — I mam na myśli naprawdę głęboką depresję — mam przyjaciela ze zdumiewająco głęboką depresją — to uleczalna choroba , przy obecnej medycynie i obecnej technologii .
Ma spesso è una combinazione di terapia psicologica e pillole .
Ale to często połączenie terapii mówionej i tabletek .
Le pillole da sole non funzionano , specialmente nei depressi clinici .
Same tabletki nie dają rady , szczególnie z ludźmi w klinicznej depresji .
Bisognerebbe essere in grado di andare da uno psichiatra , o uno psicologo , spendere i propri 10 dollari di ticket e farsi curare , nello stesso modo in cui ci si fa curare un braccio rotto . E ' ridicolo .
Powinno się móc pójść do psychiatry — albo psychologa — wyłożyć swoje 10 dolarów dopłaty , i poddać się leczeniu , tak samo , kiedy masz rozciętą rękę . To absurd .
Inoltre , le compagnie farmaceutiche non svilupperanno mai nessuna droga psicoattiva sofisticata . Sappiamo che la maggior parte delle malattie mentali ha una componente biologica che può essere affrontata .
Po drugie , koncerny farmaceutyczne nie stworzą naprawdę zaawansowanych środków psychoaktywnych . Wiemy , że większość zaburzeń psychicznych ma biologiczną komponentę , z którą można się uporać .
E sappiamo ora molto di più riguardo il cervello che dieci anni fa . Abbiamo bisogno di una spinta dal governo federale , attraverso gli NIH ( Istituti Nazionali di Sanità ) e la National Science - NSF - e posti simili , per cominciare ad aiutare le compagnie farmaceutiche a sviluppare droghe psicoattive avanzate .
I wiemy o mózgu o niebo więcej niż dziesięć lat temu . Potrzebujemy wsparcia od rządu federalnego , poprzez NIH i National Science Foundation , żeby takie placówki zaczęły wspierać firmy farmaceutyczne w rozwijaniu zaawansowanych leków psychoaktywnych .
Andiamo avanti . Numero nove - non ridete - alieni che invadono la terra .
Idziemy dalej . Numer dziewięć — nie śmiejcie się — najazd obcych na Ziemię .
10 anni fa era difficile trovare un astronomo - o meglio , erano pochi gli astronomi al mondo che sostenevano l' esistenza di altri pianeti al di fuori del nostro sistema solare .
10 lat temu nie udałoby się znaleźć na świecie astronoma — a przynajmniej bardzo niewielu — którzy przyznaliby , że istnieją jakiekolwiek planety gdziekolwiek poza naszym Układem Słonecznym .
Nel 1995 ne trovammo tre , ora il numero arriva ad 80 , ne troviamo circa due o tre al mese .
W 1995 znaleźliśmy trzy , obecnie liczba ta wynosi 80 , znajdujemy około dwóch lub trzech każdego miesiąca .
Tutti quelli che abbiamo trovato sono in questo piccolo angolo della Via Lattea dove viviamo . Nella sola Via Lattea ci saranno milioni di pianeti e , come Carl Sagan insiste ormai da anni venendo deriso , nell' universo ce ne saranno miliardi e miliardi .
Przy okazji , wszystkie znalezione przez nas leżą w małym , drobnym zakątku , w którym żyjemy , w Drodze Mlecznej . Muszą istnieć miliardy planet na Drodze Mlecznej , i jak nalegał przez wiele lat Carl Sagan , i był przez to wyśmiewany , muszą istnieć miliardy i miliardy we Wszechświecie .
Tra pochi anni la NASA lancerà quattro o cinque telescopi verso Giove , dove c' è meno polvere e cominceranno a cercare pianeti simili alla terra che non possiamo ancora vedere con la tecnologia odierna .
W ciągu kilku lat NASA wystrzeli cztery lub pięć teleskopów w stronę Jowisza , gdzie jest mniej pyłu , i rozpocznie poszukiwania podobnych do Ziemi planet , których nie możemy dostrzec , ani wykryć , przy pomocy obecnej technologii .
Sta diventando ovvio che la possibilità che la vita non esista da nessun' altra parte nell' universo o vicino a noi , è un' idea piuttosto remota .
Staje się oczywiste , że szansa na nieistnienie życia gdzieś we Wszechświecie , i to najpewniej dosyć blisko nas , to mało prawdopodobny pogląd .
Ed anche la possibilità che quella vita non sia più intelligente di noi è un' idea remota .
I szansa na to , że któreś z nich nie jest bardziej inteligentne od naszego także jest mało prawdopodobne .
Ricordatevi , siamo una civiltà avanzata - una civiltà industriale se preferite - da 200 anni ,
Pamiętajcie , że jesteśmy zaawansowaną cywilizacją — cywilizacją industrialną , można powiedzieć — od 200 lat ,
anche se ogni volta che vado a Pompei sono meravigliato di vedere anche da loro l' equivalente di McDonald' s ad ogni angolo .
jakkolwiek zawsze jestem zdumiony kiedy odwiedzam Pompeje , że oni też mieli odpowiednik McDonald ' s na każdym rogu ulicy .
Quindi non so quanto la civiltà sia progredita dal 79 AC ma c' è una buona possibilità - ci credo davvero , e non credo agli alieni come non credo ci siano degli alieni sulla terra ne niente di simile . Ma esiste la possibilità che ci confronteremo con una civiltà più intelligente della nostra .
Zatem nie wiem tak naprawdę jak bardzo cywilizacja rozwinęła się od 79 n.e. , ale jest wielce możliwe — naprawdę w to wierzę , a nie wierzę w kosmitów , ale — i nie wierzę , że na Ziemi są jacyś kośmici , czy coś takiego . Ale jest prawdopodobieństwo , że napotkamy cywilizację , która będzie bardziej inteligentna od naszej .
Ora , cosa succederà ? E se venissero a risucchiare gli oceani per l' idrogeno ?
Zatem , co się stanie ? Co jeśli przyjadą , żeby , wiecie , wyssać nasze oceany dla wodoru ?
E scacciarci via come noi scacciamo i moscerini quando ci troviamo nella foresta pluviale a disboscare .
I będą odganiać nas jak muchy , w podobny sposób jak my odganiamy muchy kiedy wkraczamy do lasów deszczowych i zaczynamy je wycinać .
Possiamo dare uno sguardo alla storia - il fisico Gerard O' Neill disse , " La civiltà occidentale avanzata ha avuto un effetto distruttivo su tutte le civiltà primitive con le quali è entrata in contatto , anche nei casi in cui sia stato fatto ogni sforzo per proteggere e salvaguardare la civiltà primitiva . " Se gli alieni venissero a trovarci , saremmo noi la civiltà primitiva .
Możemy spojrzeć na naszą własną historię — świętej pamięci fizyk Gerard O ' Neill powiedział : " Postęp zachodniej cywilizacji miał destruktywny wpływ na wszystkie prymitywne cywilizacje , z którymi się zetknął , nawet w tych przypadkach , gdzie podjęto wszelkie starania , by uchronić i strzec owej cywilizacji prymitywnej . " Przy wizycie kosmitów , jesteśmy cywilizacją prymitywną .
Quindi , quali sono le soluzioni ? ( Risate ) Grazie a Dio sapete tutti leggere !
Zatem jakie są na to rady ? ( Śmiech ) Dzięki Bogu , umiecie czytać !
Potrà sembrare ridicolo ma abbiamo davvero una pessima capacità di anticipare questo genere di cose e prepararci .
Może się to wydawać śmieszne , ale mamy naprawdę kiepską historię przewidywania takich spraw i bycia faktycznie na nie przygotowanymi .
Quanta energia e quanti soldi costa avere un piano per negoziare con una specie avanzata ?
Ile faktycznie energii i pieniędzy kosztuje posiadanie planu negocjacji z zaawansowanymi gatunkami ?
Inoltre , e vi dirò di più a riguardo - dobbiamo diventare una nazione che guarda al di fuori nello spazio .
Po drugie , i usłyszycie ode mnie więcej na ten temat — musimy stać się patrzącym naprzód , zdolnym do lotów kosmicznych narodem .
Dobbiamo sviluppare l' idea che la terrà non durerà per sempre , il nostro sole non durerà .
Musimy oswoić się z myślą , że Ziemia nie będzie trwać wiecznie , nasze Słońce nie będzie trwać wiecznie —
Se vogliamo che l' umanità duri per sempre dobbiamo colonizzare la Via Lattea .
jeśli chcemy , żeby ludzkość trwała wiecznie , musimy skolonizować Drogę Mleczną .
Ed a questo punto non è una cosa che va al di là di ogni comprensione .
I to nie jest coś co jest w tym momencie poza zasięgiem .
( Applausi ) Ci aiuterebbe anche molto , nel frattempo , incontrare una civiltà avanzata se cerchiamo di essere una civiltà avanzata . Numero otto Voce fuoricampo : Steve , è quello che farò dopo TED . ( Risate ed Applausi ) Il lavoro è tuo !
( Aplauz ) Bardzo pomoże nam także to , że spotkamy po drodze zaawansowaną cywilizację , jeśli staramy się być zaawansowaną cywilizacją . Numer osiem — Głos z widowni : Steve , to jest to co robię po TED . ( Śmiech i Oklaski ) Załapałeś ! Masz pracę .
Numero otto : Collasso dell' ecosistema .
Numer osiem : Upadek ekosystemu .
Lo scorso Luglio sul giornale " Science " , 19 oceanografici pubblicarono un articolo molto inusuale ,
Ubiegłego czerwca w " Science " , magazynie " Science " , 19 oceanografów opublikowało bardzo , bardzo nietypowy artykuł —
non era un servizio su una ricerca ma bensì un' arringa .
nie był to tak naprawdę naukowy raport , był to elaborat .
Avevano osservato gli oceani per lungo tempo e volevano dirci che non solo sono in pericolo , stanno collassando .
Powiedzieli , obserwowaliśmy oceany już od długiego czasu , i chcemy wam powiedzieć , że nie są w tarapatach , są bliskie rozpadu .
Molti altri ecosistemi terrestri sono in grande pericolo .
Wiele innych ekosystemów na Ziemi jest naprawdę , naprawdę zagrożonych .
Viviamo in un periodo in cui le estinzioni di massa superano quelle registrate nei fossili con un fattore di 10.000 .
Żyjemy w czasach masowego wymierania , które przewyższa zapis kopalny 10 ' 000 razy .
Abbiamo perso il 25 % di specie uniche nelle Hawaii negli ultimi 20 anni ,
Straciliśmy 25 procent unikalnych gatunków Hawajskich w ciągu ostatnich 20 lat ,
ci aspettiamo che la California perda il 25 % delle proprie specie in 40 anni .
przewiduje się , że Kalifornia straci 25 procent swoich gatunków w ciągu kolejnych 40 lat .
In qualche luogo della foresta Amazzonica c' è l' albero margine .
Gdzieś w Puszczy Amazońskiej jest drzewo graniczne .
Tagliamo quell' albero è la foresta pluviale collasserà come ecosistema .
Ścinasz to drzewo , las deszczowy załamuje się jako ekosystem .
C' è davvero un albero del genere là fuori .
Naprawdę jest tam takie drzewo . Do tego to się sprowadza .
E quando quell' ecosistema collasserà potrà portarne uno più grande con sé , come la nostra atmosfera . Dunque cosa facciamo ? Qual è la soluzione ?
I kiedy ten ekosystem upada , może pociągnąć za sobą główny ekosystem , taki jak nasza atmosfera . Zatem co możemy z tym zrobić ? Jakie są rozwiązania ?
Ci sono alcuni modelli di ecosistema che funzionano in questo momento .
Odbywa się obecnie pewne modelowanie ekosystemów .
Il problema con gli ecosistemi è che non li capiamo bene , non sappiamo che sono in pericolo finchè non è troppo tardi .
Problem z ekosystemami polega na tym , że rozumiemy je tak słabo , że nie wiemy , że są w tarapatach , dopóki nie jest już prawie za późno .
Dobbiamo scoprirlo prima che abbiano problemi , e dobbiamo essere in grado di trasformare soluzioni in modelli .
Musimy wiedzieć wcześniej , że popadają w kłopoty , i musimy być zdolni wtłaczać możliwe rozwiązania w modele .
E col genere di capacità di calcolo che abbiamo ora stiamo facendo già qualcosa , ma c' è bisogno di soldi .
I z rodzajem mocy obliczeniowej , którą dysponujemy — coś z tego , tak jak mówiłem , już się dzieje , jednak potrzebne są pieniądze .
La Fondazione Scientifica Nazionale deve farsi sentire , quasi tutti i soldi che questo paese spende nelle scienze vengono dal governo federale , in un modo o nell' altro .
National Science Foundation musi powiedzieć — wiecie , prawie wszystkie pieniądze wydane na naukę w tym kraju pochodzą z rządu federalnego , tak czy inaczej .
E devono dare delle priorità .
I mogą ustawiać priorytety , wiecie ?
Ci sono persone alla Fondazione Scientifica Nazionale che sono in grado di decidere qual è la cosa più importante .
Są ludzie w National Science Foundation , którzy mogą powiedzieć , że jest to najważniejsza sprawa .
Questa è una delle cose alle quali dovrebbero pensare di più .
To jest jedna ze spraw , o których powinni więcej myśleć .
Inoltre , dobbiamo creare enormi riserve di biodiversità sulla terra , e cominciare a muoverle .
Po drugie , musimy stworzyć na tej planecie olbrzymie rezerwaty bioróżnorodności , i zacząć je rozprzestrzeniać .
Negli ultimi quattro o cinque anni c' è stato un esperimento nell' area di Georges Bank , o sui Grand Banks al largo di Newfoundland . E ' una zona di pesca vietata .
W ciągu ostatnich czterech czy pięciu lat przeprowadzano eksperyment na Georges Bank — inaczej Wielkich Brzegach Nowej Fundlandii . Jest to strefa zakazu łowienia .
Non si può pescare in un raggio di 200 miglia .
Nie można tam łowić w promieniu 200 mil .
E una cosa meravigliosa è successa , quasi tutti i pesci sono tornati indietro , e hanno cominciato a riprodursi come pazzi . Dobbiamo cominciare a farlo in tutto il mondo . Dobbiamo avere zone dove la pesca è vietata .
I stała się rzecz niezwykła — prawie wszystkie ryby powróciły , i rozmnażają się jak szalone . Będziemy musieli zacząć robić to na całym świecie . Będziemy musieli mieć strefy zakazu .
Dobbiamo proibire il disboscamento in Amazzonia per 20 anni .
Będziemy musieli powiedzieć , że nie można wycinać w Amazonii przez 20 lat .
Lasciamo che si riprenda prima di tagliare ancora .
Pozwólmy jej wyzdrowieć , zanim znowu zaczniemy wycinkę .
( Applausi ) Numero sette : Incidente in un accelleratore di particelle .
( Aplauz ) Numer siedem : Wypadek przy akceleratorze cząstek .
Vi ricordate tutti di Ted Kaczynski , Unabomber ?
Pamiętacie wszyscy Teda Kaczynskiego , Unabombera ?
Una delle cose sulle quali vaneggiava era che un accelleratore di particelle avrebbe potuto impazzire dando il via ad una reazione che avrebbe distrutto la terra .
Jedną z rzeczy , o których wrzeszczał , było to że eksperyment z przyspieszaniem cząstek mógł wymknąć się spod kontroli i wyzwolić reakcję łańcuchową , która zniszczy świat .
Diversi fisici sobri di mente , che ci crediate o no , hanno avuto il suo stesso pensiero .
Wielu bardzo trzeźwo myślących fizyków , uwierzcie lub nie , pomyślało dokładnie o tym samym .
In un accelleratore a Brookhaven , Long Island , questa primavera ci sarà un esperimento che creerà dei buchi neri .
Tej wiosny , jest zderzacz w Brookhaven , w Long Island — tej wiosny będą tam eksperymenty , w których wytwarza się czarne dziury .
Ci si aspetta che crei dei minuscoli buchi neri .
Spodziewają się , że stworzą malutkie czarne dziury .
E ci si aspetta che evaporino . ( Risate ) Spero abbiano ragione . ( Risate ) Altri esperimenti ... ce ne sarà uno questa estate al CERN ... con la possibilità di creare cose chiamate strangelet , simili all' antimateria , e quando si scontrano con altra materia la distruggono e la eliminano . Molti fisici dicono che gli accelleratori che abbiamo ora non sono abbastanza potenti da creare buchi neri e strangelet , e che non dobbiamo preoccuparci , probabilmente hanno ragione .
Spodziewają się , że wyparują . ( Śmiech ) Mam nadzieję , że mają rację . ( Śmiech ) Inne eksperymenty ze zderzaczami — jest jeden , który odbędzie się przyszłego lata w CERN — stwarzają możliwość tworzenia tak zwanych dziwadełek , które są tak jakby antymaterią , która kiedy zderza się z inną materią , niszczy ją , i unicestwia . Większość fizyków twierdzi , że akceleratory , które mamy teraz nie są na tyle potężne , by tworzyć czarne dziury i dziwadełka , którymi powinniśmy się przejmować , i pewnie mają rację .
Ma in tutto il mondo ; Giappone , Canada si parla di questo , di resuscitarlo negli Stati Uniti .
Ale — na całym świecie , w Japonii , w Kanadzie — mówi się o tym — o wznowieniu tego w Stanach Zjednoczonych .
Ne chiudiamo uno che avrebbe dovuto essere grande .
Zamknęliśmy jeden , który miał być duży .
Ma si parla di costruire accelleratori molto grandi .
Ale mówi się o budowaniu bardzo dużych akceleratorów .
Cosa possiamo fare ? Quali sono le soluzioni ?
Co możemy z tym zrobić ? Jakie są rozwiązania ?
Abbiamo la classica volpe che fa la guardia al pollaio .
Mamy tu powierzanie owcy wilkowi .
Abbiamo bisogno dei consigli di fisici delle particelle , che ci parlino e ci dicano cosa bisognerebbe fare , ma abbiamo bisogno anche di qualcuno fuori che osservi quello che sta succedendo con questi esperimenti .
Musimy — potrzebujemy rad fizyków cząstek , by mówić o fizyce cząstek i co powinno być zrobione w fizyce cząstek , ale potrzebujemy trochę myślenia od zewnątrz i pilnowania tego co dzieje się z tymi eksperymentami .
Secondo , abbiamo un laboratorio naturale che circonda la terra .
Po drugie , mamy naturalne laboratorium otaczające Ziemię .
Abbiamo un campo elettromagnetico attorno alla terra che è costantemente bombardato da particelle ad alta energia , come i protoni .
Mamy pole elektromagnetyczne dokoła Ziemi , i jest ono ciągle bombardowane cząstkami o wysokiej energii , takimi jak protony .
E , secondo me , non passiamo abbastanza tempo a guardare il nostro laboratorio naturale e a capire prima cos' è sicuro fare sulla Terra .
I nie poświęcamy — moim zdaniem — wystarczająco dużo czasu na obserwację tego naturalnego laboratorium i dowiedzenie się co można bezpiecznie robić na Ziemi .