it
stringlengths
2
991
pl
stringlengths
1
1.19k
[ mine = miniera ] . Perché la chiamano così ?
Dlaczego ?
Perché in Mine-golia , le aziende cinesi lavorano e possiedono la maggior parte delle miniere - rame , zinco , oro - e le portano a sud e a est , verso la Cina .
Ponieważ w Kopgolii chińskie firmy są właścicielami większości kopalni — miedzi , cynku , złota — a wydobyte surowce transportują na południe i wschód do Chin .
La Cina non sta conquistando la Mongolia :
Chiny nie podbijają Mongolii .
se la sta comprando .
One ją kupują .
Le colonie un tempo si conquistavano . Oggi le nazioni si comprano .
Kiedyś kolonie się podbijało . Teraz kraje się kupuje .
Applichiamo questo principio alla Siberia .
Zastosujmy tę zasadę do Syberii .
Quando pensate alla Siberia , probabilmente avete in mente un luogo gelido , desolato e invivibile .
Syberia kojarzy się wam prawdopodobnie z zimnym , opuszczonym , nieprzyjaznym miejscem .
Ma in realtà , coi cambiamenti climatici e l' aumento delle temperature , all' improvviso si vedono vasti campi di frumento , agribusiness e grano prodotto in Siberia .
Ale tak naprawdę z powodu globalnego ocieplenia okazuje się , że wyrastają tam pola pszenicy i agrobiznesy , a zboża są produkowane na Syberii .
Ma a chi darà da mangiare ?
Ale kto je skonsumuje ?
Beh , al di là del Fiume Amo , nell' Heilongjang e nella provincia di Harbin , in Cina , vivono oltre 100 milioni di persone .
Cóż , tuż obok na drugim brzegu rzeki Arno w chińskiej prowincji Heilongjiang i jej stolicy Harbin mieszka ponad 100 mln ludzi .
Più dell' intera popolazione russa .
To więcej niż cała populacja Rosji .
Ogni anno , per più di un decennio almeno , in 60.000 hanno " " votato coi piedi " " , attraversando il fiume , andando a nord e abitando questo terreno così desolato .
Każdego roku od co najmniej dekady 60 tys. z nich głosuje nogami i przemieszcza się na północ , aby zamieszkać na tych opuszczonych terenach .
Hanno messo in piedi i loro bazaar e cliniche ;
Otwierają tam własne bazary i kliniki medyczne .
hanno dominato l' industria del legname che spediscono a est , verso la Cina .
Przejęli przemysł drzewny i transportują drewno na wschód , do Chin .
Come in Mongolia , la Cina non sta conquistando la Russia . La sta solo affittando .
Tak jak w przypadku Mongolii Chiny nie podbijają Rosji , one ją biorą w leasing .
Ecco la globalizzazione alla cinese , come la chiamo io .
Oto , co nazywam globalizacją po chińsku .
Ed ecco l' aspetto che la regione potrebbe avere tra 10 o 20 anni .
Tak może wyglądać mapa tego regionu za 10 do 20 lat .
Un momento , però . Questa mappa ha 700 anni .
Ale chwileczkę . Ta mapa ma 700 lat .
È la mappa della dinastia Yuan , guidata da Kubla Khan , nipote di Gengis Khan .
Pochodzi z czasów dynastii Yuan pod rządami Kubla Chana , wnuka Czyngis Chana .
Quindi magari la storia non si ripete , ma certo fa rima .
Historia zatem niekoniecznie się powtarza , ale się rymuje .
Questo per darvi un' idea di quel che succede in quella parte del mondo .
To była tylko mała próbka tego , co dzieje się w tej części świata .
La globalizzazione alla cinese , di nuovo .
Znowu , globalizacja po chińsku .
Perché la globalizzazione apre vari modi di scuotere e cambiare i nostri modi di pensare la geografia politica .
Ponieważ globalizacja otwiera nam nowe możliwości podważenia i zmiany tego , jak myślimy o geografii politycznej .
Nella storia dell' Asia orientale , infatti , le persone non pensano a nazioni e confini .
A więc , historia Azji Wschodniej to dla ludzi nie historia narodów i granic ,
Pensano a imperi e gerarchie , di solito giapponesi o cinesi .
ale raczej imperiów i hierarchii , zazwyczaj chińskich lub japońskich .
Ora è nuovamente il turno della Cina .
Teraz znowu kolej Chin .
Vediamo come la Cina sta ristabilendo il suo dominio in Estremo Oriente .
Popatrzmy zatem , jak Chiny odbudowują hierarchię na Dalekim Wschodzie .
Si comincia con i " " nodi " " globali .
Wszystko zaczyna się od globalnych metropolii .
Vi ricordate i 40 puntini sulla mappa notturna , che mostrano i nodi dell' economia globale ?
Pamiętajcie o 40 punktach na nocnej mapie pokazujących centra światowej gospodarki .
L' Asia orientale ha oggi più nodi globali di ogni altra regione al mondo .
W dzisiejszej Azji Wschodniej jest więcej tych centrów niż gdziekolwiek indziej .
Tokyo , Seoul , Pechino , Shanghai , Hong Kong , Singapore e Sidney .
Tokio , Seul , Pekin , Szanghaj , Hong Kong , Singapur i Sydney .
Sono i filtri e gli imbuti del capitale globale .
To są źródła rozprzestrzeniania się i transmisji światowego kapitału .
Ogni anno trilioni di dollari entrano in questa regione . In gran parte sono investiti in Cina .
Do tego regionu rocznie napływają biliony dolarów . I tyle jest inwestowane w Chinach .
C' è il commercio , poi .
Poza tym jest handel .
Questi vettori e frecce rappresentano le sempre più forti relazioni commerciali che la Cina ha con ogni paese di ogni regione .
Te strzałki i wektory pokazują nawet silniejsze powiązania handlowe Chin ze wszystkimi krajami w regionie .
Punta al Giappone , alla Corea e all' Australia , alleati forti degli USA .
A zwłaszcza z Japonią , Koreą i Australią , krajami , które są ważnymi sojusznikami USA .
L' Australia , ad esempio , dipende molto dalle sue esportazioni di minerali ferrosi e gas naturale verso la Cina .
Australia przykładowo jest bardzo uzależniona od eksportowania rudy żelaza i gazu do Chin .
Per i paesi più poveri , la Cina abbassa i dazi , così che Laos e Cambogia possano vendere i loro beni a minor prezzo e diventare anche loro dipendenti dalla Cina .
Biedniejszym krajom Chiny obniżają cła , dzięki czemu Laos i Kambodża mogą taniej sprzedawać swoje towary i także uzależnić się od eksportowania do Chin .
Molti di voi avranno letto sul giornale di come si guardi alla Cina per far ripartire l' economia , non solo in Asia ma potenzialmente nel mondo intero .
Ilu z was czytało w gazetach , że ludzie spodziewają się , że Chiny wyprowadzą z dołka , gospodarczego dołka , nie tylko Azję , ale cały świat .
La zona asiatica di libero scambio , o quasi , che sta emergendo ha ora un volume maggiore di quella che attraversa il Pacifico .
Obroty w powstającej azjatyckiej strefie wolnego , prawie wolnego , handlu mają większą wartość niż te w handlu w strefie Pacyfiku .
La Cina sta diventando il traino dell' economia regionale .
Chiny stają się gwarantem gospodarczym w regionie .
Un' altro pilastro di questa strategia è la diplomazia .
Innym filarem tej strategii jest dyplomacja .
La Cina ha firmato accordi militari con molti paesi della regione .
Chiny podpisały porozumienia militarne z wieloma krajami w regionie .
È diventata il nodo di istituzioni diplomatiche come l' EAC ( Comunità dell' Asia orientale ) .
Stały się stolicą wielu dyplomatycznych instytucji takich jak Wspólnota Azji Wschodniej .
Alcune di queste organizzazioni neanche hanno gli USA tra i loro membri .
Do niektórych z tych organizacji nie należą Stany Zjednoczone .
C' è un trattato di non-aggressione tra i paesi , perciò , se ci fosse un conflitto tra la Cina e gli USA , la maggior parte dei paesi promette di aspettare che finisca , inclusi gli alleati americani Corea e Australia .
Kraje zawarły też pakt o nieagresji , także w przypadku konfliktu pomiędzy Chinami i USA większość krajów , w tym sojusznicy USA jak Korea i Australia , zobowiązały się zachować neutralność .
Un' altro pilastro della strategia , come in Russia , è la demografia .
Innym filarem tej strategii , jak w przypadku Rosji , jest demografia .
La Cina esporta businessmen , tate , studenti , insegnanti di cinese in giro per la regione , perché si sposino coi locali e occupino piani sempre più alti dell' economia .
Chiny eksportują biznesmenów , niańki , studentów , nauczycieli , który uczą chińskiego w regionie , aby zawierali związki małżeńskie i zdobywali kolejne szczyty gospodarcze .
Le persone di etnia cinese in Malaysia , Thailandia e Indonesia sono già figure chiave che dirigono l' economia di quei luoghi .
Już teraz w Malezji , Tajlandii i Indonezji ludzie pochodzący z Chin są kluczem do powodzenia tamtejszych gospodarek .
L' orgoglio cinese , di conseguenza , nella zona risorge .
W efekcie chińska duma w regionie odradza się .
Singapore , per esempio , proibiva l' istruzione in cinese ,
Przykładowo w Singapurze nauczanie chińskiego było zakazane .
ora la incoraggia .
Teraz się do niego zachęca .
Se metti insieme tutto questo , cosa ottieni ?
Jeśli zsumujemy te czynniki , co uzyskamy ?
Prima della seconda guerra mondiale , se ricordate , il Giappone aveva in mente una sfera di co-prosperità giapponese .
Jeśli pamiętacie , Japonia przed drugą wojną światową miała wizję wielkiej japońskiej , bogatej strefy wpływów .
Oggi emerge quella che potremmo chiamare una sfera di co-prosperità cinese .
To , co powstaje dziś , można nazwać wielką chińską strefą wpływów .
A prescindere , quindi , dai confini e dalle nazioni descritte dalle linee sulla mappa , la vera novità dell' Asia orientale sono le culture nazionali , influenzate però da un ' " " area imperiale " " molto più fluida .
Bez względu na to , na co wskazują linie na mapie w kontekście narodów i granic , to , co rzeczywiście rodzi się na Dalekim Wschodzie to kultury narodowe , ale w znacznie płynniejszej , imperialnej strefie .
E il tutto senza sparare un colpo .
Wszystko to dzieje się bez jednego wystrzału .
Certo non è così nel Medio Oriente , dove ancora i paesi si sentono costretti nei confini stabiliti dai colonizzatori europei .
W przeciwieństwie do sytuacji na Bliskim Wschodzie , gdzie kraje wciąż nie zaakceptowały granic narzuconych im przez europejskich kolonizatorów .
Come possiamo allora ripensare i confini
Co możemy zrobić , aby inaczej postrzegać granice w tej części świata ?
di questa regione del mondo ? Dove ci concentriamo ?
Na jakich liniach na mapie trzeba się skupić ?
Voglio parlarvi di quella che chiamo costruzione quotidiana dello Stato .
To , co chcę wam zaprezentować , nazywam budowaniem państwa dzień po dniu .
Cominciamo dall' Iraq .
Zacznijmy od Iraku .
A 6 anni dall' invasione americana dell' Iraq , il paese continua ad esistere più sulla mappa che nella realtà .
Po 6 latach od amerykańskiej inwazji na Irak kraj ten wciąż istnieje bardziej na mapie niż w rzeczywistości .
Il petrolio era una delle forze che teneva insieme il paese . Ora è la principale causa della sua disintegrazione .
Ropa była jednym z czynników spajających Irak . Teraz jest najważniejszą przyczyną rozpadu tego kraju .
La ragione è il Kurdistan .
Powodem jest Kurdystan .
Sono 3000 anni che i curdi si battono per uno stato indipendente . E questa è la loro agognata possibilità di averlo .
Od 3000 lat Kurdowie walczą o niepodległość . Teraz rzeczywiście mają szansę zwyciężyć .
Questi sono oleodotti che partono dal Kurdistan , ricco di petrolio .
To są ropociągi , które zaczynają swój bieg w Kurdystanie , który jest regionem bogatym w ropę .
E se oggi vi recate da quelle parti , vedrete che i guerriglieri curdi peshmerga fanno quadrato contro l' esercito sunnita iracheno .
Dziś w Kurdystanie obserwujemy jak peszmergowie , kurdyjscy bojownicy , szykują się do bitwy z sunnicką armią .
Ma a cosa fanno la guardia ?
Czego bronią ?
A un confine sulla mappa ?
Czy rzeczywiście granicy na mapie ?
No , agli oleodotti .
Nie . Chodzi o rurociągi .
Controllandoli , possono imporre le condizioni della propria sovranità .
Jeśli Kurdowie będą kontrolować rurociągi , będą dyktować warunki swojej niepodległości .
Dovrebbe turbarci , questo potenziale smembramento dell' Iraq ?
Czy powinniśmy się martwić możliwym rozpadem Iraku ?
Non credo .
Nie sądzę .
l' Iraq sarà ancora il secondo produttore di petrolio mondiale , dopo l' Arabia Saudita .
Irak wciąż będzie drugim największym producentem ropy na świecie zaraz za Arabią Saudyjską .
E potrebbe risolversi una disputa vecchia di 3000 anni .
Będzie to też okazja do rozwiązania trwającego 3 tys. lat konfliktu .
Ricordate , il Kurdistan non ha sbocchi sul mare ,
Pamiętajmy , że Kurdystan nie ma dostępu do morza .
E quindi può solo fare il bravo .
Nie może zatem prowokować ,
Per guadagnare dal petrolio deve esportarlo verso Turchia o Siria , e altri paesi , tra cui lo stesso Iraq .
bo inaczej nie zarobi na ropie , którą musi eksportować przez Turcję lub Syrię i inne kraje , w tym Irak .
Le relazioni con questi paesi , quindi , devono mantenersi buone .
Dlatego musi mieć z nimi przyjazne stosunki .
Guardiamo ora all' eterno conflitto locale ,
Przyjrzyjmy się teraz permanentnemu konfliktowi w regionie .
che è ovviamente quello palestinese .
Oczywiście , chodzi o Palestynę .
La Palestina è una sorta di anomalia cartografica , essendo per due terzi palestinese e per un terzo israeliana .
Palestyna jest kartograficzną anomalią , bo na dwie części Palestyny , przypada jedna część izraelska .
30 anni di diplomazia coi guanti bianchi non hanno portato la pace in questo conflitto .
30 lat chowania głowy w piasek nie przyniosło temu regionowi pokoju .
Cosa potrebbe riuscirci ? A mio avviso , la soluzione potrebbero essere le infrastrutture .
Co by przyniosło ? Sądzę , że rozwiązaniem byłaby infrastruktura .
È lì che oggi i donatori spendono miliardi di dollari .
Dziś miliardy dolarów wydaje się na to .
Queste due frecce sono un arco , un arco di ferrovie per pendolari e altre infrastrutture che collegano la Cisgiordania a Gaza .
Te dwie strzałki tworzą łuk , łuk kolei dojazdowych i pozostałej infrastruktury łączącej Zachodni Brzeg i Gazę .
Se Gaza avesse un porto funzionante collegato alla Cisgiordania , lo stato palestinese e la sua economia potrebbero reggere .
Jeżeli w Gazie mógłby istnieć port , który byłby połączony z Zachodnim Brzegiem , państwo palestyńskie i gospodarka mogłoby istnieć .
E questo , credo , potrebbe portare la pace in questa regione .
To moim zdaniem zakończy ten konflikt .
La lezione di Kurdistan e Palestina è che l' indipendenza da sola , senza infrastrutture , serve a poco .
Przypadek Kurdystanu i Palestyny świadczy o tym , że niepodległość bez infrastruktury nie ma racji bytu .
Che aspetto potrebbe avere questa regione se ci concentrassimo su altre linee , a prescindere dai confini , quando le tensioni dovessero ridursi ?
Jak mógłby wyglądać cały ten region , gdybyśmy skoncentrowali się na innych liniach niż granice , gdy niepewności wygasną ?
In effetti , l' ultima volta che avvenne fu 100 anni fa , con l' impero ottomano .
Ostatni raz mapa tego regionu wyglądała tak 100 lat temu w czasach imperium osmańskiego .
Questa è la linea ferroviaria di Hijaz .
Oto linia kolejowa Hejaz .
Collegava Istanbul a Medina , via Damasco .
Biegła od Stambułu do Medyny przez Damaszek .
C' era persino una deviazione per Haifa , sul Mediterraneo , oggi in Israele .
Jej odnoga wiodła nawet do Hajfy , miasta w dzisiejszym Izraelu nad Morzem Śródziemnym .
Ma oggi la linea Hijaz è a pezzi , in rovina .
Ale dziś linia kolejowa Hejaz jest w ruinie .
Se ricostruissimo questa infrastruttura , questa linea ondulata sulla mappa , che attraversa le linee nette dei confini , il Medio Oriente sarebbe secondo me una regione molto più pacifica .
Gdybyśmy skupili się na zrekonstruowaniu tych linii na mapie , infrastruktury , która przekracza proste linie , granice , wierzę , że Bliski Wschód byłby o wiele spokojniejszym regionem .
Guardiamo ora un' altra regione : la vecchie repubbliche dell' Asia Centrale , gli " " -stan " " .
Teraz przypatrzmy się innej części świata , dawnym radzieckim republikom w środkowej Azji , tzw. " " stanom " " .
Questi paesi nascono da decreti staliniani :
Granice tych państw wytyczono zgodnie z dekretami Stalina ,
Stalin non voleva che questi paesi " " funzionassero " " .
który oczywiście nie chciał , aby miały one sens .