text
stringlengths 0
187k
|
|---|
ماساچۇسسېتس تېخنولوگىيە ئىنستىتۇتى قارمىقىدىكى غول ھۈجەيرە مەركىزىنىڭ دىرېكتورى دوكتور مايسەم مۇتەللىپوۋا خانىم.غەرب دۇنياسى ئۆزىنىڭ بىر قىسىم ئايال ئالىملىرىدىن پەخىرلەنگىنىدەك ئۇيغۇرلارنىڭمۇ ئىپتىخارلىق ئىچىدە نامىنى تىلغا ئالىدىغان ئالىمەلىرى بار. ئەنە شۇلارنىڭ بىرى نۆۋەتتە ئامېرىكىدىكى ئەڭ نوپۇزلۇق ئالىي مەكتەپلەرنىڭ بىرى بولغان ماساچۇسسېتس تېخنولوگىيە ئىنستىتۇتى قارمىقىدىكى غول ھۈجەيرە مەركىزىنىڭ دىرېكتورى بولۇپ ئىشلەۋاتقان دوكتور مايسەم مۇتەللىپوۋادۇر.مايسەم مۇتەللىپوۋا ئۆزىنىڭ تىرىشچانلىقى بىلەن ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭمۇ دۇنيادىكى باشقا مىللەتلەرگە ئوخشاشلا دۇنياغا داڭلىق ئالىمەلەردىن بولالايدىغانلىقىنى ئىسپاتلاپ چىقتى. ئۇيغۇرلارغا ئۆزىنىڭ تەبىئىي پەن ساھەسىدىكى كۆپلىگەن ئۇتۇقلىرى بىلەن مەلۇملۇق بولۇپ كەلگەن مايسەم يېقىندىن بۇيان ئۆزىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى سىياسىي ۋەزىيەتكە چېتىشلىق بىر قاتار پائالىيەتلىرى بىلەن يەنە بىر پائالىيەتچى سۈپىتىدە تونۇلۇشقا باشلىدى. بۇ ھال ئۇنىڭ ئامېرىكادىكى ئەڭ داڭلىق ئالىي بىلىم يۇرتلىرىنىڭ بىرى بولغان خارۋارد ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئۆز ئالدىغا ئۇيغۇر دىيارىدىكى لاگېرلار مەسىلىسىنى تونۇشتۇرغۇچى تەنھا نامايىشچىغا ئايلىنىشىدا تېخىمۇ روشەن ئەكس ئەتتى. ئۇنداقتا مايسەم مۇتەللىپوۋا كىم؟ بىز بۇ ھەقتىكى ئەھۋاللارنى ئۇنىڭ ئۆز ئاغزىدىن ئاڭلاش ئۈچۈن مايسەم بىلەن سۆھبەتلەشتۇق.ئۇ رادىيومىزنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلىش جەريانىدا نۆۋەتتە ئىشلەۋاتقان تەجرىبىلىرىنىڭ ئىلگىرىلەش ئەھۋالى ھەمدە ئۇنىڭ ئىلمىي قىممىتى ھەققىدە چۈشەنچە بېرىش بىلەن بىرگە ئۆزىنىڭ ھايات مۇساپىسىدىكى بەزى ئەھمىيەتلىك قەدەملەرنى ئەسلەپ ئۆتتى. ئۇنىڭ بىلدۈرۈشىچە، مايسەم مۇتەللىپوۋا ۋە ئۇنىڭ ئاكىسى شۆھرەت مۇتەللىپوۋ قازاقىستاننىڭ ئالمۇتا شەھىرىگە ئانچە يىراق بولغان غالجات رايونىدىكى ئۇيغۇر مەھەللىلىرىنىڭ بىرىدە دۇنياغا كەلگەن.مايسەم مۇتەللىپوۋا ئاشۇ بىغۇبار يىللارنى ئەسلىگىنىدە ئۆزىنىڭ بالىلىق مەزگىلىدە شارائىت چەكلىمىسى تۈپەيلىدىن رۇسچە مەكتەپكە بېرىشقا مەجبۇر بولغانلىقىنى ئالاھىدە تىلغا ئالدى. ئۇنىڭ ئېيتىشىچە، ئۇنىڭ رۇسچە تىلى ئەنە شۇ ۋاقىتلاردىلا چىقىشقا باشلىغان. ئەمما ئاتائانىسىنىڭ ئۆي ئىچىدە پۈتۈنلەي ئۇيغۇرچە تىلدا سۆزلىشى، شۇنداقلا ئۇيغۇر مەدەنىيىتى ۋە ئەنئەنىسى بويىچە كۈندىلىك ھاياتنى داۋام ئەتتۈرۈشى سەۋەبلىك ئۇنىڭ ۋۇجۇدىغا ئۇيغۇرلۇق كىملىكىگە زۆرۈر بولغان بارچە ئامىللار تولۇق ئۆزلىشىپ ماڭغان.مايسەمنىڭ دادىسى بولسا شۇ جايدىكى ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ تارىخ ئوقۇتقۇچىسى بولۇپ، ئۆز پەرزەنتلىرىگە ئاتىلىق مېھرىمۇھەببەتنى سىڭدۈرۈشتە ئۇلارنىڭ ئۇيغۇرلۇق تۇيغۇسىنىمۇ مۇناسىپ رەۋىشتە يېتىلدۈرۈپ ماڭغان. بولۇپمۇ ئۇنىڭ ئۇيغۇر تارىخىدىكى نازۇگۇم، مايىمخان قاتارلىق ئۈلگىلىك شەخسلەر ھەققىدىكى جانلىق ھېكايىلىرى ئۆسمۈر مايسەمنىڭ قەلبىدە ئاشۇ قەھرىمانلاردەك ئادەم بولۇش ئىستىكىنى ياندۇرغان.سۆھبەت جەريانىدا مايسەم ئۆزىنىڭ ئانا يۇرتىدىكى كۈنلىرىنى ئەسلىگەندە ئۆزىنىڭ قويۇق ئۇيغۇرچە پۇراققا تويۇنغان ئۇيغۇر مەھەللىسىدە ئۆتكەن كۈنلىرىنىڭ، ئۇيغۇرچە تاماقلارنى ئىشتىھا بىلەن يېگەن ۋاقىتلارنىڭ دەل ئۆزىدىكى ئۇيغۇرلۇق تۇيغۇسىغا ھۇل سالغان ۋە ئۇنى مۇستەھكەملىگەن مەزگىل ئىكەنلىكىنى ئالاھىدە تەكىتلىدى.مايسەم ۋە ئۇنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر ئۆتكەن ئەسىردىكى سىياسىي توقۇنۇشلارنىڭ بىۋاسىتە مەھسۇلى سۈپىتىدە ئۆزىنىڭ ئۇرۇقتۇغقانلىرى بىلەن بولغان ئالاقىسى ئۈزۈلگەن ھالدا سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى تېرىتورىيەسىدە ماكانلىشىپ قالغان. ئەمما ئۇلارنىڭ ۋەتەنگە بولغان رىشتى ئۇلارنىڭ تىل، ئۆرپئادەت ۋە مەدەنىيەت جەھەتلەردىكى رىشتى بىلەن بىرلىكتە داۋام قىلغان. ئۆز تىلىنى ئۇنتۇمىغان مايسەم ۋە ئۇنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر شۇ سەۋەبتىنمۇ ئۆزلىرىنىڭ يىلتىزىنى ئۇنتۇمىغان.مايسەمنىڭ ئاتائانىسى ئەجىر قىلغانغا چۇشلۇق مايسەممۇ ئاتائانىسىغا تولىمۇ ۋاپادار ۋە كۆيۈمچان بىر پەرزەنت بولۇپ يېتىلگەن. ئۇ ئۆزىنىڭ 1995يىلى موسكۋا شەھىرىدە مېدىتسىنا ساھەسى بويىچە دوكتورلۇق ئۇنۋانى ئالغان مەزگىللىرىنى ئەسلىگىنىدە مەرھۇم ئانىسىنىڭ ئۆز ھاياتىدىكى نۇرغۇنلىغان ھاياتلىق پرىنسىپلىرىنى تۇرغۇزۇشىغا بىۋاسىتە سەۋەب بولغانلىقىنى، بولۇپمۇ ئۇنىڭ ھەق بىلەن ناھەق، توغرا بىلەن خاتاغا قانداق مۇئامىلىدە بولۇشنى ئۆز ئەمەلىيىتى ئارقىلىق ئۆگەتكەنلىكىنى چوڭقۇر مۇھەببەت بىلەن ئەسلەيدۇ.بۇ پروگراممىنىڭ داۋامىغا قىزىقساڭلار دىققىتىڭلار كېيىنكى پروگراممىمىزدا بولسۇن.خىتاينىڭ گېن ئۇچۇرلىرىنى رەتلەش ۋە بىئولوگىيىلىك داۋالاش شىركىتى ئۇيغۇر ئېلىدە گېن بانكىسى قۇرىدىغانلىقىنى جاكارلىغانئاقسۇدا 8 مىليون 252 مىڭ ئادەم قېتىمدىن ئارتۇق سالامەتلىك تەكشۈرۈشى ئېلىپ بېرىلغانخىتاي كوللېگىيەسى: خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئامبىرىنى قۇرۇشى خەلقئارا ئۈچۈن بىر ئاگاھلاندۇرۇش سىگنالىيالغۇز كىشىلىك نامايىشچىلار: دۇنيانىڭ ئۇيغۇرلارنى ئۇنتۇپ قالماسلىقى ئۈچۈن، ئۇيغۇرنىڭ ئاۋازى ئۈزۈلمىسۇنتەتقىقاتچىلار غەربتىكى پەنتېخنىكا ژۇرناللىرىنى ئۇيغۇرلار ئۇچراۋاتقان زىيانكەشلىككە دىققەت قىلىشقا چاقىردى 26, 2019 09:16 |
اكادەميك ورازالى سابدەننىڭ ەل مەن ەلباسىعا ارناعان بەس ۇسىنىسىدات 3932 19 پىكىر 23 تامىز, 2018 ساعات 09:33اكادەميك ورازالى سابدەننىڭقر پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆقا،قازاقستان حالقىنا ەكىنشى اشىق حاتىاكادەميكتىڭ ءبىرىنشى اشىق حاتتاعى ءبىز ءوزى قايدا بارا جاتىرمىز... دەگەن سۇراققا جاۋاپ رەتىندە بەرگەنوزگە ەمەس وزىمە ايتام ءوز جايىمدى...، دەپ، اقىن قاسىم امانجولوۆ ايتقانداي، الدىڭعى اشىق حاتتا وزەكتى ورتەگەن ەلدىڭ ىشكى جاعدايىن جازىپ ەدىم. ەندى ەلىمنىڭ ەرتەڭى ءۇشىن جاۋابىن ءوزىم بەرۋگە بەل بايلادىم.تورتكۇل الەم كۇرت وزگەرىس كۇيدى ايرىقشا باستان كەشىپ وتىرعان زاماندا ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز. الەمدىك داعدارىس، ايماقتىق تولاسسىز سوعىس، كليماتتىڭ جىلىنۋى، بوسقىنداردىڭ جوسىلۋى، اشارشىلىق كۇيدەگى 1,3 ملرد. حالىقتىڭ تراگەدياسى، ت.ب. جەر شارىنىڭ جاعدايىنا كوز جىبەرە وتىرىپ، ءبىز وسى قايدا بارا جاتىرمىز؟ دەمەسكە امال جوق... بۇل ناۋبەتتىڭ الدىن الۋعا، قانداي دا ءبىر شارا قولدانۋعا دامىعان ەلدەردىڭ وزدەرى دارمەنسىزدىك تانىتۋدا. الپاۋىت اقشتىڭ كولەڭكەسىنەن شىعا المايتىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى جاي عانا قۇلاق سالۋدان ارتىق ەشتەڭە جاساپ وتىرعان جوق. قىسقارتىپ ايتساق، الەمنىڭ ءوزى قازىر بەيجاي كۇي كەشۋدە، وركەنيەت داعدارىستا. بۇل تۋرالى ويۇسىنىستارىمدى 7, 20 مەملەكەت باسشىلارىنا كەزىندە حات ارقىلى جولداعان بولاتىنمىن.وتكەندە مەن ءبىر اشىق حات جازدىم. وسى ءبىزدىڭ قازاق ەلىندە ماقتانۋعا تۇراتىن قانداي جەتىستىكتەرىمىز بار؟ ەڭ تۇبەگەيلى ماسەلە، ەلدىڭ قالجاعدايى، كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ تومەندىگى، جۇمىسسىزدىق، اسىرەسە، اۋىلداعى جۇمىسسىزدىق، جالاقىنىڭ ازدىعى، ءسوز بوستاندىعىنىڭ جوقتىعى، ادام قۇقىعىنىڭ اياققا باسىلۋى مەن ادام ءومىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنىڭ سىن كوتەرمەيتىندىگى قاتتى الاڭداتادى. وسى كەلەڭسىزدىكتەر تاپاتال تۇستە، الماتىنىڭ قاق ورتاسىندا سپورت جۇلدىزى دەنيس تەندى ءولتىرىپ كەتكەن كەزدە، قايراڭعا شىققان شاباقتاي اشىق كورىندى. قازىر حالىق كوپ نارسەگە نارازى جانە حالىقتىڭ بۇل نارازىلىعى نەگىزسىز ەمەس. ەلىمىز سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ شىرماۋىندا. 5 ملن. جەرلەستەرىمىز كرەديتتەن كوز اشپاي وتىر. ونىڭ باسىم بولىگى تولەي الماي، يپوتەكاعا العان پاتەرلەرىنەن، بيزنەستەرىنەن ايرىلۋدا. وسى جاعدايدا ءوزوزىنە قول جۇمساعاندار قانشاما! بۇگىنگە دەيىن ءار جانۇيانىڭ باسپانا سالۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن 10 سوتىق جەر ۇلەسى تۋرالى ماسەلە ءوز شەشىمىن تاپپاي وتىر. اباي ايتپاقشى ... قايراتىڭا سۇيەنىپ، ەڭبەگىڭدى ساۋ، ەڭبەك قىلساڭ قارا جەردە بەرەدى، قۇرى تاستامايدى. ەلباسىنىڭ 5 جىلعا دەيىن جەر ساتىلماسىن جانە شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرىلمەسىن دەگەن ءموراتوريى دە زاڭمەن شەگەلەنبەي، ارعى جاعى كۇماندى بولىپ، ەلدى الاڭداتۋدا. تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋى، سول سەبەپتەن تۇتىنۋ تاۋارلارىنىڭ تولاسسىز قىمباتتاۋىنىڭ اياعى كەدەيشىلىككە اپارىپ سوعۋدا. مەملەكەت ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك مىندەتتەرىن حالىق الدىندا ورىنداماي تۇر. زاڭ مەن جارلىقتار كوبەيگەن سايىن ۇرلىقشىلاردىڭ دا سانى كوبەيۋدە. مۇنىڭ ءبارى بۇقارامەن ەتەنە جۇمىس ىستەمەۋدىڭ سالدارى.الداعىنى اقىلمەن بولجاپ بىلەتىن، كەمەل ويلى باسشى بولاتىن وزگەرىستى الدىنالا سەزە وتىرىپ، قازاننان قايناعان بۋدى دەر كەزىندە شىعارماسا، قازان قاقپاعىنىڭ اتىلاتىنى امبەگە ايان. الىسقا بارمايىق، مۇنداي جايدى كورشىلەردەن كورىپ، كۋا بولدىق ەمەس پە.مىنە، وسىنداي الەمدىك جانە ەلىمىزدە بەلەڭ الىپ وتىرعان كەلەڭسىزدىكتەردەن كەيىن ەرىكسىز سۇراق تۋادى: ءبىز ءوزى قايدا بارا جاتىرمىز؟ ءبىزدى قايدا الىپ بارا جاتىر؟ بىزدە قايدا بارا جاتقانىمىزدى بىلمەيمىز. الىپ بارا جاتقاندار دا بىلمەيدى.قيىندىقتار جايىندا اركىم دە ايتۋى مۇمكىن. ال ودان شىعۋدىڭ جولدارى قانداي؟ ءدال وسى سۇراققا جاۋاپ بەرۋ، تەتىكتەرىن كورسەتىپ بەرۋ قيىننىڭ قيىنى. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ دەگەن سۇراققا مامان رەتىندە جاۋابىم تومەندەگىدەي. ماسەلەنىڭ ەڭ ۇلكەنى، ءىستى ناسىرعا شاپتىرماۋ، كۇنى ەرتەڭ قولىڭدى مەزگىلىنەن كەش سەرمەپ قالماۋ. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، حالىق تۇبەگەيلى وزگەرىستى كۇتەدى.ول ءۇشىن 5 ماڭىزدى ۇسىنىسىم بار:ەڭ باستى ماسەلە قازاقستانعا ساياسي، الەۋمەتتىك ەكونوميكالىق زاڭمەن شەگەلەنگەن تۇراقتى جۇيە جاساۋ كەرەك. بۇكىل ەلىمىز وسى جۇيە بويىنشا جۇمىس جاسايتىن بولادى. حالىق سايلاعان بيلىك كەلەدىكەتەدى، بىراق جۇيە تۇراقتى جۇمىس ىستەپ تۇرادى، دامىعان ەلدەردەگىدەي... وسى جۇيە ارقىلى مەملەكەتىمىز ءۇزىلىسسىزءتيىمدى دامدى. مەنىڭ 5 ۇسىنىسىم دا، وسى جۇيەنى جاساپ، قالىپتاستىرۋ ءۇشىن بەرىلىپ وتىر.ءبىرىنشى ۇسىنىس. قازىر ساياسي رەفورماعا باسىمدىلىق بەرىپ، كونستيتۋتسيالىق وزگەرىستەردەن باستاۋ كەرەك. قوعامنىڭ ساياسي قۇرىلىمىندا بۇكىل قازاقستان حالقى سايلاعان جوعارعى ورگاننىڭ ستاتۋسىن كوتەرۋ قاجەت. 4 رەت پارلامەنتتىڭ دەپۋتاتى بولىپ، كوپ نارسەنىڭ اششىتۇششىسىن تاتقان كاسىبي مامان رەتىندە كوزىمنىڭ جەتكەنى، وسى كەزگە دەيىن ەگەمەندىلىكتى قالىپتاستىردىق، ىرگەمىزدى بەكىتتىك، بۇنى ءبىز ەل رەتىندە دامۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى دەپ اتايىق. ەكىنشى كەزەڭدە، ياعني، ءدال قازىر پارلامەنتتىك رەسپۋبليكاعا كوشۋدىڭ ۋاقىتى كەلدى. قازاق ەلى ۋنيتارلى مەملەكەت بولعاندىقتان، ءبىرپالاتالى پارلامەنتكە كوشۋى كەرەك، ونىڭ قۇرامىنىڭ 50 پارتيالاردان سايلانۋى ءتيىس، كەلەسى 50 حالىق جەرگىلىكتى جەردەن، وكرۋگتاردان ءوز قالاۋلىلارىن سايلاسىن. سوندا حالىق ءوز دەپۋتاتىنا ۇندەۋ جاساپ، مىندەتتەر قويا الادى. سەنىمدى اقتاماسا، باسقامەن اۋىستىرۋعا، روتاتسيا جاساۋى دا مۇمكىن. پارلامەنتكە دەپۋتاتتار تەك تازا سايلاۋمەن وتكەن جاعدايدا عانا حالىق بيلىككە دەگەن سەنىمى ارتادى. وكىنىشكە وراي، قازىرگى جاعدايدا ولاي بولماي تۇر.ەل ىشىندەگى جانە ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدى ءجىتى باقىلاپ وتىرعان الىسجاقىن شەتەلدەردەگى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنان كەيىن كىم كەلەدى؟ دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ باسىمدىلىعى راكۋسىنان الىپ قاراستىرعاندا، ءدال قازىر بىزگە قاجەتى رەۆوليۋتسيالىق كۇرەس ەمەس، كونستيتۋتسياعا، كودەكستەرگە، زاڭدارعا ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزىپ جۇيەنى ەۆوليۋتسيالىق تۇردە وزگەرتەتىن ناقتى ۇسىنىستار كەرەك. بىراق مەملەكەتىمىزدىڭ ساياسي ماقساتى انىق، بولجامدى، ەرتەڭ ءبىر جاعدايلارعا بايلانىستى وزگەرمەيتىن اقشتىڭ كونستيتۋتسياسى سياقتى تۇراقتى بولۋى كەرەك. سوندا حالىق سەنەدى دە ەرەدى.ەكىنشى ۇسىنىس. حالىق قازىر ساياسي، بيزنەس ەليتانىڭ، بيلىكتىڭ قۇرساۋىندا تىپىر ەتە الماي وتىر. بۇدان شىعاتىن ءبىر عانا جول بار ۇلتتىق كەلىسىم ارقىلى شىعۋ. جاڭادان مەملەكەتتىك ۇلتتىق كەڭەس قۇرۋ ارقىلى ەلىمىزدىڭ ساياسي جانە قوعامدىق دامۋىنىڭ ۇلتتىق باسىمدىلىقتارىن جاساۋ، ىنتىماق بىرلىكتى، دەموكراتيالىق ءۇردىستى كۇشەيتۋ قاجەت. سىزداۋىقتاي اسقىنعان ەلدىڭ ىشكى كەلەڭسىزدىكتەرىن شەشۋ ءۇشىن ەلباسىنىڭ ءوزى مۇرىندىق بولىپ، حالقىمىزدىڭ اراسىنان ماقتاۋماداقتان الىس، كەلەلى وي ايتا الاتىن، ءىس جاساي الاتىن، تابانىنىڭ ءبۇدىرى بار اقىلمان يگىجاقسىلاردى ءبىر دوڭگەلەك ۇستەل باسىنا جيناپ، اقىلكەڭەس قۇرۋ ماسەلەسى ۋاقىت كۇتتىرمەيتىن اسا قاجەت ماسەلە بولىپ وتىرعانىن تاعى دا ايتامىن. اتالمىش پروبلەمالاردى شەشۋدىڭ نەگىزگى تەتىكتەرى قانداي, مەملەكەتتى جاڭا جولعا سالۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك، وسى سۇراقتارىنىڭ توڭىرەگىندە كەڭەس قۇرۋ بۇگىنگىنىڭ ەڭ ۇتىمدى قادامى بولماق. بۇل كەڭەس تۇراقتى مەملەكەتتىك ۇلتتىق كەڭەس رەتىندە ۇنەمى جۇمىس ىستەپ تۇرۋى كەرەك. ونىڭ زاڭمەن شەگەلەنگەن فۋنكتسياسى كونستيتۋتسيالىق وزگەرىستەرگە، ساياسيالەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق كۇردەلى وزگەرىستەرگە وڭ ىقپال ەتەتىن ۇسىنىستار بەرىپ وتىرۋ بولىپ تابىلادى. كەڭەستە تالقىلاناتىن ماسەلەلەردىڭ ءبارى حالىققا جاريا تۇردە وتكىزىلۋىنە ءمان بەرۋ دە اسا ماڭىزدى بولماق. بۇل وتىرىستىڭ جاريالى بولۋى يا ونى بارلىق اقپارات قۇرالدارى تەگىس كورسەتىپ وتىرۋى اسا ماڭىزدى. سوندا كىمنىڭ ىشىندە نە بار، كىمنىڭ قانداي ويى بار ەكەنىن حالىق بىلەتىن بولادى. ات توبەلىندەي از حالىقپىز، ماقساتىمىز ەل مەن جەردى، ءتىل مەن ءدىلدى ساقتاپ، كەلەر ۇرپاقتى باقىتتى ەتۋ، وزگە ەلگە جەم بولماۋ، وركەنيەتتى، دامىعان، دەموكراتيالىق ەل بولۋ! وسىنى كورگەن حالقىمىز ءوز ءۋاجىن ەل الدىندا ءسوز ايتا الاتىن مارقاسقا ازاماتتارى ارقىلى بىلدىرەر ەدى، جاڭا زاماننىڭ تۋرا جولى كورسەتىلەر ەدى.مەملەكەتتىك ۇلتتىق كەڭەس پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىمەن قۇرىلسىن، ونىڭ قۇرامىندا ءار وبلىستان 12 ادامنان، 6 پارتيادان 6 ادام، قالعان 50 ەلدىڭ ءسوزىن ايتاتىن بەلگىلى تۇلعالار، قوعامدىق ۇيىمداردان، كەڭەستىڭ 2 تەڭ توراعاسى بولۋى كەرەك. كەڭەستىڭ قۇرامى مۇقيات قارالىپ، ارنايى ەرەجەمەن ناعىز حالىق وكىلدەرىنەن جاساقتالۋى ءتيىس. ۇلتتىق كەڭەستىڭ رەگلامەنتى مەن ەرەجەسىن ونىڭ. وزدەرى قابىلداعانى دۇرىس. ەگەر ۇلتتىق كەڭەس قازىر قۇرىلماسا، ونىڭ فۋنكتسياسىنىڭ اسا ماعىزدىلىعى الداعى ۋاقىتتا ءبارىبىر سوعان اكەلەدى. سەبەبى ۇلتتىق كەڭەس اراسى اجىراپ كەتكەن حالىق پەن بيلىك ورتاسىندا كوپىر بولار ەدىءۇشىنشى ۇسىنىس. مەنىڭ ويىمشا قازىر الەم ءۇشىن دە، ءبىز ءۇشىن دە وتە ماڭىزدى ەكى كۇردەلى ماسەلە تۇر. ول ادامزات ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى ونىڭ رۋحاني قۇندىلىعى مەن ماتەريالدىق قاجەتتىلىگى ءومىردىڭ نەگىزگى وزەگى ەكەندىگىن تۇسىنە ءبىلۋى، سولاردى ورنىمەن ىسكە قوسا ءبىلۋى. ەكەۋىنىڭ تىعىز بايلانىستا، ءبىر كوگەندە ەكەندىگىن تۇسىنە وتىرىپ، بىرگە قوسىپ شەشۋدى قولعا الۋ قاجەتتىگى قازىر وتە اكتۋالدى ماسەلە. دامىعان مەملەكەتتەر بۇل ەكەۋىن بىرجاقتى شەشىپ، ماتەرياليستىك جولعا ءتۇسىپ، تەك بايۋدى ويلاپ، وركەنيەت جولىنان شاتاسىپ، رۋحانياتتان كەنجە قالدى. كريزيستىڭ سەبەبى دە وسىندا جاتىر. ال ءبىز بولساق، قىرۋار بايلىقتىڭ ۇستىندە وتىرىپ، جاعدايىمىزدى نەدەن باستاۋدى بىلمەي، داعدارۋدامىز. ءبىر دە ەكونوميكا ءبىرىنشى ورىندا دەدىك، كوپ جىلدار بويى يدەولوگيانى، تاربيەنى، ءدىني ىزگىلىك باعىتتى دۇرىس جولعا قويماي، ەندى رۋحاني جاڭعىرۋ دەيمىز. رۋحاني دامۋدى ادامنىڭ وي ساناسىن، ىشكى جان دۇنيەسىن ىزگىلەندىرۋدەن، تاربيە مەن مورالدان، ۇلى ابايدىڭ تولىق ادامى ءىلىمىن بويعا سىڭىرۋدەن باستاۋ كەرەك. كەشە عانا ساياسي رەفورمانى باستايمىز دەپ جار سالساق، كوپ ۋاقىت وتپەي ول ۇمىت قالادى. سانانى جاڭا ءبىر ۇران دىڭكەلەيدى. مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ءبىر نارسەنىڭ باسىن باستايمىز دا، اياعىنا جەتكىزە الماي، سوڭىنان جاڭا ءبىر باعدارلاماعا اۋىسىپ كەتەمىز. بۇرىنعىسى ۇمىتىلادى، قىرۋار قارجى جۇمسالادى. مىسالى، 2003 ج. جانە 20102014 جج. مەملەكەتتىك يننوۆاتسيالىق باعدارلامالار اياقسىز قالىپ، تولىق ورىندالعان جوق. بۇعان دالەل جەتكىلىكتى.رۋحاني قۇندىلىققا كەلسەك، مەنىڭ 2012 جىلى تىكەلەي جوبا رەتىندە 8 ملرد. اقش دوللارى تۇراتىن بارلىق ەسەبىمەن جازىپ بەرىلگەن تۇركىستاندى رۋحاني استاناعا اينالدىرۋ ارقىلى رۋحىمىزدى وياتۋ جوباسى ەلباسىنا جىبەرىلگەن بولاتىن. ۇكىمەتتەن، مادەنيەت مينيسترىنەن بۇل تۇركىستان جوباسى وزەكتى، قاجەت جوبا دەپ قولداۋ كورسەتىلىپ، بىراق قارجىنىڭ تاپشىلىعىنان سول ۋاقىتتا جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولمايتىندىعى تۋرالى حات العانبىز. بۇگىنگى تاڭدا بۇل جوبانى جۇزەگە اسىرۋدىڭ وزەكتىلىگى ارتپاسا، كەمىگەن جوق. بۇل جوبا 6 ۇلكەن كلاستەردەن تۇرادى: رۋحاني استانا تۇركىستان قالاسىن ەسكى ناقىشتا سالۋ كەنتاۋ تەحنولوگيالىق كلاستەرى جاڭا اۋىل كلاستەرىتۋريزم كلاستەرى ينفراقۇرىلىم لوگيستيكا. جوبادا: تۇركىستاندى حالىقارالىق دەڭگەيدە رۋحاني مەگاپوليس جاساۋ ارقىلى تۇركى الەمىنە رۋحاني سەرپىلىس بەرىلەدى دەلىنگەن. ەندىگى مەنىڭ ويىم وسىلار سوزبۇيداعا سالىنباي تولىققاندى ىسكە اسسا دەگەن تىلەك.ءتورتىنشى ۇسىنىس. قازاقستاننىڭ ۇدەمەلى دامۋى ءۇشىن اقساپ تۇرعان عىلىم مەن بىلىمگە سەرپىلىس بەرۋ كەرەك. ءبىلىمدى حالىق، ءبىلىمدى قوعام بولماي بىرەۋلەردىڭ جەتەگىندە جۇرگەنىمىزجۇرگەن. سوۆەتتەر وداعىندا فۋندامەنتالدى عىلىمنىڭ بيىك دەنگەيىنىڭ ارقاسىندا كوسموسقا يۋ. گاگاريندى تۇنعىش رەت ۇشىرعان عىلىمدى، ءبىلىمدى ءبىز باتىسقا جالتاقتاپ بولوندىق پروتسەسىنىڭ اياعىنا تاپتاتتىق. كانديداتتىق، دوكتورلىق ديسسەرتاتسيالار قورعاۋ عىلىمي كەڭەستەرىن دەپۋتاتتار قابىلداعان زاڭمەن جاۋىپ تاستادىق. قازىر عىلىمعا بەرىلەتىن قارجى جەتىم قىزدىڭ جاساۋىنداي جالپى ىشكى ونىمگە شاققاندا ءجىو بار بولعانى 0,14 عانا. ال دامىعان ەلدەردە 34. دەمەك 2030 ەسە تومەن. ماتەريالدىقتەحنيكالىق بازا تومەن، ءبارى ەسكىرىپ توزعان. عالىمنىڭ ءحالى ولمەس قامنىڭ كۇنى. باسقالارىن بىلاي قويعاندا، عىلىم دوكتورىنىڭ الاتىن جالاقىسىنىڭ ءوزى ءىرى كومپانيا كۇزەتشىسىنىڭ ايلىعىنداياق. بىزگە تەك قاتاردان قالماۋ ءۇشىن عىلىمعا كەم دەگەندە ءجىونەن 1,5 قاراجات ءبولىنۋ كەرەك. ادىلەتسىز جابىلعان ۇلى اكادەمىك ق. ساتپاەۆ نەگىزىن قالاعان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن قايتا جاڭعىرتىپ، مەملەكەتتىك ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى ەتىپ قۇرۋ وتە قاجەت! مۇنداي اكادەميالار مەن ديسسەرتاتسيالىق عىلىمي كەڭەستەر بىزدەن باسقا بارلىق تمد مەملەكەتتەرىندە ساقتالىپ قالدى. سوندا ءبىزدىڭ عىلىمىمىز رەسەي مەملەكەتىنىڭ عىلىمىنان جوعارى بولعانىما؟ وكىنىشكە وراي ولاي ەمەس... جەكە عىلىم مينيستىرلىگىن قۇرۋ قاجەت. ءبىز رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزبەن جوعارى تەحنولوگيالاردى بىرگە قوسىپ دامىتساق قانا جاڭا حالىقارالىق دەڭگەيگە شىعا الامىز.بىزگە جاڭا تەحنولوگيالاردى, تەحنولوگيالىق ۋكلادتاردى: نانوبيوتەحنولوگيا، گەندى ينجەنەريا، كوسموستىق تەحنولوگيا، جاساندى ينتەللەكت، روبوتتاندىرۋ، اتومداردى تەلەپورتاتسيالاۋ، كۇن جانە سۋتەكتى ەنەرگيا، ماگنيتيزم، ينفورماتسيالىق كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيانى تەز دامىتۋ قاجەت. مىسالى ينديا بۇل سالادان ازيا ەلدەرىنەن كوش باستاپ تۇر. اسىرەسە بىزدە كريتيچەسكيە تەحنولوگيانى بۇگىن قولعا الۋ كەرەك، كوپ كەشىگۋدەمىز. الدىمىزدا تسيفرلى داۋىردەن سوڭ ىزگىلىكتى قوعامنىڭ ءداۋىرى كەلمەك.بەسىنشى ۇسىنىس. جوعارىدا ايتىلعانداردىڭ بارلىعىنىڭ باسىن قوساتىن ەڭ ماڭىزدى جوبام مەملەكەتتى 5تىك سپيرالمەن جاڭاشا باسقارۋ جوباسىنىڭ نەگىزگى يدەياسىمەن تانىستىرعىم كەلەدى. ولار مەملەكەت، بيزنەس، عىلىم، قوعام جانە ادام قاجەتتىلىگى، اقپاراتتىق جۇيە سىندى مەملەكەتتى ءتيىمدى باسقارۋدىڭ 5 بازالىق ەلەمەنتتەرىنەن تۇرادى. ءار بلوك بويىنشا جوبالار مەن تەتىكتەرى دايىندالدى. ولار ىسكە قوسىلۋعا دايىن تەك ساياسي شەشىم بولسا! الەمدە انالوگى جوق بۇل جوبانى حالىقارالىق كونگرەستە، كونفەرەنتسيادا تانىستىرىپ، باياندامالار جاسادىم. ەگەر ءبىز وسى بەس بلوكتا، ءبىر ساعاتتىڭ تەتىگى ءتارىزدى جۇمىس ىستەسەك، تەز العا كەتەمىز. قازىر بىزدە مەملەكەت جانە بيزنەس گچپ دەيدى. كەيدە بازبىرەۋدىڭ يا مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇمىس اتقاراتىنىن، يا ۇلكەن بيزنەسمەن ەكەندىگىن اجىراتا الماي جاتامىز. تەك ءىستى بولىپ، ۇستالىپ جاتقان كەزىندە عانا ونىڭ ۇلكەن لاۋازىمدى قىزمەتتە وتىرعانىن حالىق ءبىلىپ جاتادى. ءححى عاسىردا الەم كۇرت وزگەرىس ۇستىندە. ءبىز سونى سەزىپ، دەر كەزىندە ەكونوميكانى دا، ساياساتتى دا ترانسفورماتسيا جاساپ، باسىمدىلىقتاردى كۇرت وزگەرتىپ ەلىمىزدى دامىتۋدا جاڭا سەرپىلىس بەرەتىن دەڭگەيگە شىعۋىمىز كەرەك. وسىعان وراي كەيىنگى كەزدە ەلىمىزدە جۋساپ قالعان زيالى قاۋىمنىڭ ءۇنىن شىعاراتىن، ۇلتتىڭ رۋحىن كوتەرەتىن كەزى كەلدى. قازاق زيالىلارىنىڭ ءپىسىپ جەتىلمەگەنى، باتىلدىقتىڭ جەتپەگەنى بۇگىنگى تاڭدا حالىقتىڭ دا تۇبەگەيلى وزگەرىسكە دايىن ەمەستىگىن كورسەتەدى.ەلدەگى جاڭا كادر ساياساتى، جاڭا ساياسي جانە الەۋمەتتىك، قۇقىقتىق رەفورما تەك ادامنىڭ تىنىستىرشىلىگىنە تىكەلەي اسەر ەتكەندە عانا حالىق بيلىكتى قولدايدى. سوندىقتان قاتەلىكتەردى ەڭ الدىمەن وزىمىزدەن، ءوز ىسىمىزدەن ىزدەۋىمىز كەرەك. ءوز ءمىنىن كورە الماعان بيلىك پەن حالىق وركەنيەتكە ۇمتىلا المايدى!وسى قيىنقىستاۋ، تاعدىرلى زاماندا قازاقستاندى وتانىم، جەرىم، ءتىلىم، ءدىلىم دەپ بىلەتىن ءار ازاماتىنىڭ بويىنان پاتريوتتىق سەزىم قاۋلاپ، جارىپ شىعاتىن ۋاقىت كەلدى. تاعى دا ايتام، ءبىز ات توبەلىندەي از حالىقپىز، ءوز ءوزىمىزدىڭ قادىرىمىزدى بىلمەسەك، وندا باسقالارعا جەم بولامىز. قۇر الاقان ەمەسپىز، تاريحىمىز سوناۋ اتاتەكتەن: ساق، عۇن، تۇركى قاعاناتى، حاندىقتاردان بەرى تەكتى حالىق ەكەنىمىزدى بىلدىرەدى. ءتىپتى ءبىر ۋاقىتتاردا تۇركى قاعاناتى يمپەريالىق الەمدىك وركەنيەت ەلى, ريم يمپەرياسى سياقتى، 6 تسيۆيليزاتسيانىڭ ءبىرى بولعانى دا تاريحتان بەلگىلى. مىنە، سول يمپەريالىق جويقىن كۇشتەن، تاريحي ىزگىلىكتەن ءبىزدىڭ ۇرپاققا دا بىرەر نارسە قالعان بولار. سول گەنەتيكالىق كۇشكە، سانانى، ۇلتتىق، يممۋنيتەتتى وياتىپ، اتا بابالار ارۋاعىنا سىيىنىپ، ەلدىڭ بىرلىگىن، كەلەشەگىن ويلاپ ەۆوليۋتسيالىق وزگەرىستەرگە قاراي بەت تۇزەيىك. بۇل سوڭعى مۇمكىندىگىمىز بولۋى مۇمكىن.شىندىعىنا كەلگەندە ءبىز قازاقستان، اقش، قىتاي، رەسەيدە ەمەسپىز، جويقىن كۇشىنە، ارمياسىنا، ەكونوميكاسىنا سەنىپ كۇشپەن الىپ تا شالىپ تا جىعاتىن. ال ءبىز بولساق تەك جوعارىدا ايتىلعان تەكتىلىگىمىزگە، ادام پوتەنتسيالىنا، سانى از حالىقتى بىرىكتىرەتىن ىنتىماعىمىزعا، اتا بابالارىمىزدىڭ بىزگە قالدىرعان جەر بايلىعىن اقىلمەن ءتيىمدى پايدالانىپ دەموكراتيالىق ەل بولۋ.قۇرمەتتى ەلباسى، قارا ورمان حالقىم، سىزدەردى ەلدىڭ ەرتەڭى، ۇرپاقتىڭ كەلەشەگى ءۇشىن سونى وزگەرىستەرگە شاقىرامىن! ءوز باسىم وسى جولدا رياسىز ەڭبەك ەتۋگە ءسوز بەرەمىن.وسى حاتتاعى ۇسىنىستارعا پىكىر الىسقان سوڭ، الداعى ۋاقىتتا قازاق حالقىنىڭ ءالاۋقاتىنىڭ ارتۋىنا ىقپال ەتەتىن جوبالارىمدى ۇسىنىپ وتىرماقپىن.اسا قۇرمەتپەن، ورازالى سابدەن، قازاقستان عالىمدار وداعىنىڭ پرەزيدەنتى، اكادەميك، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قر پارلامەنتىنىڭ 4 دۇركىن دەپۋتاتى |
ئامېرىكا جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىسى ۋاڭ ياڭ، خەن جېڭ قاتارلىق خىتاي ئەمەلدارلىرىغا ئىمبارگو يۈرگۈزۈش تەكلىپى بەردى خەۋەر ۋە تەتقىقات خەۋەر مەركىزى ئەركىن كىلەچەك ئۈچۈن!13 ئىيۇن 2020دىن, ئۇيغۇر دوستلىرى, ئۇيغۇر دىيارى ۋە ئايماقلىرى, خەۋەر, خىتاي, دۇنيا, سەھىپە ئايرىلمىغان, كىشىلىك ھۇقۇقئامېرىكا جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىسى ۋاڭ ياڭ، خەن جېڭ قاتارلىق خىتاي ئەمەلدارلىرىغا ئىمبارگو يۈرگۈزۈش تەكلىپى بەردىئامېرىكا جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيىسىنىڭ قارىشىچە، خوڭكوڭ ۋە شەرقىي تۈركىستاندىكى كىشىلىك ھوقۇق كرىزىسى خىتاينى دېموكراتىكلاشتۇرۇش ئىدىيەسىنىڭ ئۈنۈمسىز ئىكەنلىكى ئىسپاتلانغان. ئامېرىكا ئەركىنلىكى، دېموكراتىيىسى ۋە كىشىلىك ھوقۇق قىممەت قارىشىنى قوغدىشى ھەمدە خىتاي ئەمەلدارلىرى ۋە ھۆكۈمەت تارماقلىرىغا قاتتىق جازا بېرىشى كېرەك. ئۇلار بىر تەكلىپ تىزىملىكىنى ئوتتۇرىغا قويغان بولۇپ،ئۇنىڭدا يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارلاردىن خەن جېڭ ۋە ۋاڭ ياڭدىن باشقا، چېن چۈەنگو، ۋۇ يىڭجيې ۋە لو خۇنىڭ قاتارلىقلار بار.ئامېرىكا جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيىسى 10ئىيۇن چارشەنبە كۈنى دۆلەت بىخەتەرلىك ئىستراتېگىيىسى دوكلاتى ئېلان قىلىپ، خىتاي كومپارتىيىسى سىياسىي بيۇرو دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى خەن جېڭ ۋە ۋاڭ ياڭ قاتارلىق كىشىلىك ھوقۇققا دەخلىتەرۇز قىلغان يۇقىرى دەرىجىلىك خىتاي ئەمەلدارلىرىغا جازا يۈرگۈزۈشنى ئوتتۇرىغا قويدى.بۇ دوكلاتنىڭ تولۇق ئىسمى ئامېرىكىنى كۈچەيتىش ۋە يەرشارى تەھدىتىگە تاقابىل تۇرۇش. دوكلاتنى ئېلان قىلغان جۇمھۇرىيەتچىلەر تەتقىقات كومىتېتى جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيىسىنىڭ 150 نەپەر ئاۋام پالاتا ئەزاسىدىن تەركىب تاپقان بولۇپ، ئاۋام پالاتاسىدىكى ئەڭ چوڭ كېڭەش. دوكلات ئامېرىكىدىكى ئاساسلىق تەھدىدلەرنى ئانالىز بىلەن تەمىنلەيدۇ ۋە بۇنىڭغا قارىتا كونكرېت تەۋسىيەلەر بىلەن تەمىنلەيدۇ. دوكلاتتا خىتاي ئاساسلىق رەقىبى دەپ قارىلىپ، ھۆكۈمەتنىڭ خىتايغا قاتتىق جازا يۈرگۈزۈشى كېرەكلىكى ئوتتۇرىغا قويۇلغان، ئۇ پارلامېنت ئوتتۇرىغا قويغان تارىختىكى ئەڭ كۈچلۈك جازا دەپ ئاتالغان.دوكلاتتا مۇنداق دېيىلدى: خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيىسى دۇنيادىكى ئىقتىسادىي، ھەربىي ۋە ئۆزىنىڭ دۇنيادىكى تەسىرىدىن پايدىلىنىپ، باشقا بىر خىل ھۆكۈمەت سىستېمىسىنى ئىلگىرى سۈرمەكتە. ئۇلار تەشەببۇس قىلغان تۈزۈمدە، بىز ئىلگىرى چۈشەنگەن ئەركىنلىك ۋە كىشىلىك ھوقۇق ئەمدى مەۋجۇت بولمايدۇ. دوكلاتتا: ئامېرىكا خىتاينىڭ تەھدىتىگە تاقابىل تۇرۇش بىلەن بىرگە، ئەركىنلىك، دېموكراتىيە ۋە كىشىلىك ھوقۇقنىڭ قىممىتىنى تەكىتلىشى كېرەك. دېيىلگەن.دوكلاتتا خىتاي كومپارتىيىسىنىڭ تەشكىلىي جەدۋىلى كۆرسىتىلگەن، ھەمدە ئامېرىكا جازالىشى كېرەك دەپ قارىغان تارماق ياكى شەخسلەرنىڭ يېنىغا قىزىل كرېست سىزىلغان. دوكلاتتا ئىمبارگو يۈرگۈزۈلۈشى كېرەك دەپ كۆرسىتىلگەن شەخسلەر تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ: سىياسىي بىيۇرو دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ۋاڭ ياڭ ۋەخەن جېڭ؛ خىتاي خەلق سىياسى مەسلىھەت كېڭىشىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى شيا باۋلوڭ؛ تىبەت پارتكومىنىڭ كاتىپى ۋۇ يىڭجيې، شىنجاڭ پارتكومىنىڭ كاتىپى چېن چۈەنگو ۋە خوڭكوڭدىكى ئالاقە ئىشخانىسىنىڭ مۇدىرى لۇ خۇنىڭ. دوكلاتتا جازاغا تەۋسىيە قىلىنغان ھۆكۈمەت تارماقلىرى خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيىسى مەركىزى كومىتېتى بىرلىكسەپ بۆلۈمى، ئۇنىڭ چەتئەلدىكى ئالاقىلىشىش ئىدارىسى، تەيۋەن خىزمەت ئىشخانىسى، خوڭكوڭ خىزمەت ئىشخانىسى ۋە دۆلەتلىك دىنىي ئىشلار ئىدارىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. |
قىرغىزىستاندا ۋەزىيەت جىددىيلەشمەكتەقىرغىزىستاندا پرېزىدېنت باقىيىف ھاكىمىيىتىگە قارشى 9 كۈندىن بېرى داۋاملىشىۋاتقان نارازىلىق ھەرىكىتى جىددىي تۈس ئېلىشقا باشلىدى.پەيشەنبە كۈنى قىرغىزىستان بىخەتەرلىك قىسىملىرى بېشكەكتە پرېزىدېنت سارىيى ئەتراپىدا توپلانغان مىڭلىغان نامايىشچىنى تارقىتىش ئۈچۈن ياش ئاققۇزۇش بومبىسى ۋە ئاۋاز چىقىرىدىغان بومبىلارنى ئىشلەتتى.ئامېرىكا بىرلەشمە ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، پرېزىدېنت باقىيىفنىڭ سارىيى ئالدىدا توپلانغان 7000 ئەتراپىدا نامايىشچى، پرېزىدېنت سارىيى ئەتراپىغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان ساقچىلارغا تاش ۋە بوتۇلكىلارنى ئاتقان . ساقچىلار نامايىشچىلارنى تارقىتىش ئۈچۈن ياش ئاققۇزۇش بومبىسى ۋە ئاۋاز چىقىرىدىغان بومبا ئىشلەتكەن ۋە نامايىشچىلارنى پرېزىدېنت سارىيى ئەتراپىدىن ئۇزاقلاشتۇرغان.خەۋەرلەرگە قارىغاندا، قىرغىزىستان ھۆكۈمىتى بىخەتەرلىك تەدبىرلىرىنى تېخىمۇ كۈچەيتكەن بولۇپ، بېشكەك شەھىرىنىڭ مەركىزى كۇچىسىدا قىرغىز بىخەتەرلىك قىسىملىرى چارلىماقتا. نامايىشچىلار پرېزىدېنتى باقىيىفتىن ۋەزىپىسىدىن ئىستپا بېرىپ، قىرغىزىستاندا يېڭى پرېزىدېنت سايلىمى ئۆتكۈزۈشىنى تەلەپ قىلماقتا.كۆزەتكۈچىلەر، قىرغىزىستان سىياسىي ئۆكتىچى ھەرىكىتى تەرىپىدىن باشلانغان ۋە 9 كۈندىن بېرى تىنچلىق بىلەن داۋاملىشىۋاتقان بېشكەكتىكى نارازىلىق ھەرىكىتىنىڭ، قانلىق بىر ھەرىكەتكە ئايلىنىپ كېتىشىدىن ئەندىشە قىلماقتا.پەيشەنبە كۈنى، قىرغىزىستان سىياسىي ئۆكتىچى ھەرىكىتىنىڭ رەھبەرلىرىنىڭ بېرى بولغان ئومەربېك تىكەبايىف مۇخبىرلارغا بەرگەن باياناتىدا نامايىشچىلارنى بولۇپمۇ نامايىشچىلار ئارىسىدىكى ياشلارنى كونترول قىلىش بارغانسىرى قېيىنلىشىۋاتىدۇ دېگەن كۆزەتكۈچىلەر تىكەبايىفنىڭ بۇ سۆزلىرىنى جىددىي بىر ئاگاھلاندۇرۇش، دەپ قارىماقتا. ئومەر قاناتقىرغىزىستاندا ئاچلىق ئېلان قىلىشتا ئۆلۈم ھادىسىسى كۆرۈلدىبىشكەكتىكى ۋەزىيەت جىددىيلەشمەكتە |
سپورت 13 شىلدە، 2020سپورتتىڭ تورەلىك سوتى مانچەستەر ءسيتيدىڭ اپەللياتسيالىق شاعىمىن قاناعاتتاندىرىپ، ولاردى ەۋروكۋبوكتاردان ەكى ماۋسىمعا شەتتەتۋ تۋرالى شەشىمنىڭ كۇشىن جويدى. بۇل تۋرالى سوتتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى، دەپ جازدى ..ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، قىستا ۋەفا مانچەستەر سيتي كلۋبىنىڭ قارجىلىق الاياقتىق جاساپ، شىعىندارىن جاسىرۋ ءۇشىن دەمەۋشىلىك كەلىسىمشارتتاردان تولەنگەن تولەمدەردى قاساقانا اسىرىپ كورسەتكەنىن حابارلاعان بولاتىن.وسى اركەتى ءۇشىن شەنەۋنىكتەر انگليالىق كوماندانى 20202021 جانە 20212022 ماۋسىمداردا چەمپيوندار ليگاسى مەن ەۋروپا ليگاسىنان شەتتەتىپ، 30 ميلليون ەۋرو كولەمىندە ايىپپۇل سالۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان بولاتىن.وسىدان كەيىن مانچەستەر سيتي اپەللياتسيالىق شاعىم ءتۇسىردى. ولاردىڭ شاعىمى ءىشىنارا ورىندالىپ وتىر. ەندى ولار ەۋروپالىق جارىستارعا قاتىسا الادى. بىراق 10 ميلليون ەۋرو ايىپپۇل تولەۋگە تۋرا كەلەدى.مانچەستەر سيتي چەمپيوندار ليگاسىنا قاتىساتىن بولدى |
يارىتىلىشتا تاسادىپىيلىققا ئورۇن بارمۇ؟ ئۇيغۇرتاسادىپىيلىقنە نىزام، نە سسىتېما بىلەن ھېسابلاشمايدىغان ۋە ئۇشتۇمتۇت مەيدانغا چىقىدىغان نادىر ھادىسە دېمەكتۇر. كائىنات تاسادىپىيلىق بىلەن پەيدا بولۇپ قالغان ئەمەس.دىن ۋە ھايات 2000 سوئالغا جاۋاب ناملىق ئەسەردە مۇنداق دەپ يېزىلغان:ئىنساننى مىسال قىلايلى: بىر ئىنساندا 208 پارچە ئۇستىخاننىڭ بولىدىغانلىقىنى تېببىي مۇتەخەسسىسلەر سۆزلىمەكتە. ئەگەر ئىنساننىڭ جىسمانىي قۇرۇلمىسى تاسادىپىيلىق بىلەن بولىدىغان بولسا، بىر ئىنساننىڭ جىسمانىي قۇرۇلمىسى يەنە بىر ئىنساننىڭ جىسمانىي قۇرۇلمىسىغا ئوخشىمىغان بولماسمىدى؟ تاسادىپىيلىقتىن ئىبارەت بۇ ئۇشتۇمتۇت ھادىسە ھەمىشە ۋە ھەر بىر ئىنسان ئۈچۈن بولۇۋېرەمدۇ؟ دۇنياغا كۆز ئاچقان ھەر بىر بوۋاق ئۆزىنىڭ ئاۋازى، بارماقلىرىنىڭ ئىزلىرى، سېيماسى، سۆزلەش ئۇسۇلى.... ۋەھاكازا بىر قانچە جەھەتتىن يەنە بىرىدىن پەرقلىق بولۇپ تۇرۇپ، ئۇنىڭ بىرخىل پىلاندا يارىتىلىشى تاسادىپىيلىقنىڭ مۇمكىن ئەمەسلىكىنى ئىسپاتلىماقتا.يارىتىلىشتا تاسادىپىيلىق يوقپروفېسسور جاك كۇيس يارىتىلىشتا تاسادىپىيلىقنىڭ مۇمكىن ئەمەسلىكى ھەققىدە: ئەگەر يەر يۈزىدە ھاياتنىڭ مەيدانغا كېلىشىنى ئېھتىمال ھېسابلارغا باغلايدىغان بولساق، بىزنىڭ مەۋجۇت بولۇشىمىزنىڭ قەتئىي مۇمكىن ئەمەسلىكىنى كۆرىمىز دېگەن.ئامېرىكىلىق پروفېسسور مېخائىل ھارت ئېھتىماللىق ھېسابى بىلەن بېرەر جانلىقنىڭ بارلىققا كەلمەيدىغانلىقىنى ۋە تاسادىپىيلىق يولى بىلەن ئەقىل ئىگىسى بولغان ئىنساننىڭ مەيدانغا كېلىشىنىڭ تېخىمۇ مۇمكىن ئەمەس ئىكەنلىكىنى ئىلمىي ئۇسۇللار بىلەن ئىسپاتلىغان. يۇقىرىقى ئىككى ئالىم شۇنداق بىر ئوچۇقلاش بىلەن سۆزىنى تاماملىغان: ئىلىم ۋەقەلىكلەرنىڭ نېمە ئۈچۈنلىرى ھەققىدە ئەمەس، بەلكى قانداق ئىكەنلىكى ھەققىدە ئىزدىنىش دېمەكتۇر. بىز بىلىم ئادەملىرىمىز. ئەڭ كىچىك مەۋجۇداتتىن ئەڭ چوڭىغىچە ئاتومدىن يۇلتۇزلارغىچە سوزۇلغان پۈتۈن كائىنات ئەڭ مۇكەممەل بىر نىزام، خارىقى ئادەت بىر سىستېما بىلەن تۇرماقتا. ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ كائىناتنىڭ ئەقىلنى مەست قىلىدىغان ئىلمىي ھەقىقەتلىرى كۈنسېرى ئاشماقتا. قولىڭىزدىكى تەڭگە پۇلنى بىر مىليون قېتىم ھاۋاغا ئاتسىڭىز ۋە بۇ پۇل ھەر قېتىمدا ئەينى يۈزى بىلەن چۈشسە، شۇ ۋاقىتتا تاسادىپىيلىققا ئىمكانىيەت بار دېمەكتۇر دېگەن بىر تەبىئىي پەن ئالىمى ئىلىمنىڭ تاسادىپىيلىقنى ھەرگىز قوبۇل قىلالمايدىغانلىقىنى ئوچۇقلايدۇ. |
خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭ پەيشەنبە كۈنى سالمان بىلەن ئۆتكۈزگەن سۆھبىتىنىڭ ئېچىلىش نۇتقىدا، سەئۇدىخىتاي ھەمكارلىقى بىزنىڭ كۈتكەنلىرىمىزدىن ھالقىپ كەتتى دېگەن. بىراق كۆزەتكۈچىلەرنىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، ئىككى ھەرەمنىڭ ھامىسى، دەپ ئاتالغان پادىشاھ سالماننىڭ زىيارىتى خىتايدا مۇسۇلمانلارنىڭ دىنىي ئەركىنلىكى قاتتىق چەكلىمىگە ئۇچراۋاتقان مەزگىلگە توغرا كەلگەن.بەزى سەئۇدىلىق ئۇيغۇر زاتلارنىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، پادىشاھ سالماننىڭ زىيارىتى خىتايدىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا مۇسۇلمان خەلقلەرنىڭ دىنىي ئەركىنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويۇشتىكى ئاز ئۇچرايدىغان پۇرسەت.سەئۇدى ئەرەبىستاندا ئولتۇرۇشلۇق جامائەت ئەربابى ۋە ژۇرنالىست سىراجىدىن ئەزىزى، سەئۇدى پادىشاھىنىڭ ھەج مەسىلىسىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، ھېچ بولمىسا ئۇيغۇرلارنىڭ ئەركىن ھەج قىلىشىنى قولغا كەلتۈرۈشىنى ئۈمىد قىلدى.ئۇ مۇنداق دەيدۇ: ئەمدى بىز ئۇ يەردىكى ئۇيغۇرلار مۇسۇلمان، ئىسلام دىنى بىزنىڭ ئۇزۇن مۇددەتلىك تارىخىمىزدا قېنىمىزغا سىڭىپ كەتكەن بىر دىن. يەنى بىر قانچە نۇقتىدىن دىققەت قىلىشى كېرەك، دىققەت قىلغان بولۇشى لازىم. ئەمدى ئۇيغۇرلارنىڭ دىنىي ئەركىنلىكى خۇسۇسەن بۇ 10 يىلغا يېقىن بولۇپ قالدى، ھەج ئۆمىكى كېلەلمەيۋاتىدۇ، ئۇيغۇرلارنىڭ. بۇ مەسىلىدە بىر ئاز يول قويۇشى ۋە ھېچ بولمىسا باشقا دۇنيا مۇسۇلمانلىرىغا ئوخشاشلا ئۇيغۇرلارنىڭ ئەركىن ئۆمرە، ھەج ئىبادەتلىرىنى قىلىشىغا يول قويۇش مەسىلىلىرىدە ئەلۋەتتە سۆزلىشىشى مۇمكىن. ئىنشائاللا، بۇنىڭغا ئۈمىدىمىز بار.2016يىلى خىتايدىن 14 مىڭ 500 مۇسۇلمان ھەج قىلغان بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدىكى 4000 دەك كىشى ئۇيغۇر رايونىدىن بارغان. خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇرلار ھەج قىلىشىنى قاتتىق كونترول قىلىپ، ھەر قانداق كىشىنىڭ تارقاق ھەج قىلىشىنى چەكلەپ كەلگەن. 2016يىلى تارقاق ھەجگە بارغان بەزى ئۇيغۇرلارنىڭ مەككىدىن قايتۇرۇپ كېلىنگەنلىكىگە دائىر خەۋەرلەر چىققان ئىدى.سىراجىدىن ئەپەندىنىڭ قەيت قىلىشىچە، سەئۇدى پادىشاھى مۇسۇلمانلار مەسىلىسىگە كۆڭۈل بۆلسىمۇ، بىراق سەئۇدى ئەرەبىستاندا خىتاينىڭ دىنىي بېسىمى، مۇسۇلمانلارنىڭ ۋەزىيىتىگە قارىتا نۇرغۇن ئۇقۇشماسلىقلار مەۋجۇت ئىكەن.ئۇ: ئىجتىمائىي ئۇچۇر ئۇستىلىرىدا كۆپ يېزىلدى بۇ مەسىلىلەر، يەنى ئەرەبلىشىشكە قارشى ئېلىنىۋاتقان تەدبىرلەر، دوپپا كىيىش، ئۇزۇن كۆڭلەك كىيىش، قارا كىيىم كىيىشنى چەكلەش، دېگەندەك مەسىلىلەر. بۇنىڭغا قارىتا سەئۇدى ھۆكۈمىتى بىلەن خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بىر نەرسە دېيىشكەنلىكىدىن مېنىڭ خەۋىرىم يوق. ئەمما خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئەزەلدىن قىلىپ كەلگەن ئىشلىرى ئەملىيەتنى يوشۇرۇپ، مەيلى بىزنىڭ ۋەتەندە بولسۇن، مەيلى ئىچكىرى ئۆلكىلەردە بولسۇن، مۇسۇلمانلارغا قارىتا بېسىمنىڭ يوقلۇقى، دىنىي ئەركىنلىكنىڭ كەڭلىكىنى پۈتۈن ئاخبارات ئۇستىلىرىدا جار سالىدۇ. بۇنىڭ ئەكسىنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن نۇرغۇن ئىش كېتىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن نۇرغۇن ئۇقۇشماسلىقلار مەۋجۇت، دېدى.تۈركىيەدىكى شەرقىي تۈركىستان ئۆلىمالار بىرلىكىنىڭ رەئىسى ئاتاۋۇللا شەھيارى ئەپەندىنىڭ قارىشىچە، سەئۇدى ئەرەبىستان خىتاينىڭ ھەمكارلىقىغا ئېھتىياجلىق بولۇپ، بۇ ئەھۋالدا ئۇنىڭ خىتايدىكى مۇسۇلمانلار مەسىلىسىگە پىكىر قىلىشى بەك مۈشكۈل.ئاتاۋۇللا شەھيارى مۇنداق دېدى: مەن بۇ زىيارەتنى تىجارى مەقسەتلىك بىر زىيارەت، دەپ قارايمەن. چۈنكى، ئۇزۇن مۇددەتتىن قارىغاندا ئىران بىلەن خىتاينىڭ مۇناسىۋىتى ئىزچىل ياخشى بولۇپ كەلگەن. ئەمدى سەئۇدى ئەرەبىستان ئىران بىلەن ناھايىتى جىددىي بىر ئەھۋال ئاستىدا ھازىر. بۇنداق ئەھۋالدا ئۇلار قانداق نەرسىلەرنى سۆزلىشىدۇ، ئۇنى بىز بىلمەيمىز. مېنىڭ شەخسى قارىشىمدا ئۇنىڭ سىياسىي تەرىپىگە بىر نېمە دېمەك بەك تەس، ئۇنىڭغا بەك بىر نېمەك دەپ كېتەلمەيمىز. ئەگەر ئۇ بىر سىياسىي زىيارەت بولغان تەقدىردە، ئۇنىڭ ئۇيغۇرلارغا بىر پايدىسى تەگمەيدۇ. قايسى دۆلەت خىتاي بىلەن سىياسىي ھەمكارلىق ئورنىتىپ، تېرورمۆرىر، دەپ كېلىشىملەرنى ئىمزالىدى، ئۇ دۆلەتتىكى ئۇيغۇرلارغا بېسىم بولۇشقا باشلايدۇ. بەزى خەۋەرلەر چىقتى، خىتاينىڭ سەئۇدى ئەرەبىستان بىلەن ئىراننىڭ ئوتتۇرىسىنى ياخشىلاش ئۈچۈن كۈچ چىقىرىدىغانلىقىغا دائىر. مۇشۇ ئېتىباردا كۆرۈشكەن بولۇشى مۇمكىن.بىراق ئاتاۋۇللا شەھيارى ئەپەندى يەنە، ئۇيغۇرلارنىڭ دىنىي جەھەتتىكى مەسىلىسى خىتاينىڭ دىنىي ئىشلارنى باشقۇرۇش مېخانىزمىدىكى ئاجىزلىق، دەپ قارايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.ئۇ مۇنداق دېدى: خىتاي ئەلۋەتتە بۇنىڭغا ئوخشاش يېقىنلىشىشنى دەرھال پۇرسەتكە ئايلاندۇرۇپ، ئۇ يەردىكى ئۇيغۇرلارنىڭ پائالىيەتلىرىنى باستۇرۇشقا قارىتا بەزى تەلەپلەرنى قويغان بولۇشى مۇمكىن. بۇنى مەن بىلمدىم. ئەمما يىغىپ ئېيتقاندا بىز ئۇيغۇرلارنىڭ دىنىي جەھەتتىكى مەسىلىلىرى بۇ خىتاينىڭ ھازىرقى ئىچىدىكى باشقۇرۇش، كونترول قىلىش مېخانىزمىدىكى ئاجىزلىق، دەپ قارايمەن. بۇنىڭغا سىياسەتچىلەر قېتىلامدۇ، قېتىلمامدۇ، بىلمەيمەن. بولمىسا، خىتاينىڭ دىن، دەيدىغان بىر دەردى يوق. خىتاينىڭ ئۆزىمۇ بىر دىنغا باغلىق ئەمەس.خىتاي بىلەن سەئۇدى ئەرەبىستان سۈرىيەدە بىربىرىگە قارمۇقارشى گۇرۇھلارنى قوللاپ كەلگەن دۆلەتلەر. خىتاي ھۆكۈمىتى ئىزچىل ئەسەد ھۆكۈمىتىنى قوللىغان بولسا، سەئۇدى ئەرەبىستان ئۆكتىچى قوراللىق گۇرۇھلارغا ياردەم بېرىپ كەلگەن ئىدى.پادىشاھ سالماننىڭ زىيارىتىدە بۇ مەسىلە كۈنتەرتىپكە كېلەمدۇ كەلمەمدۇ، مەلۇم ئەمەس. ئەمما ئۇنىڭ زىيارىتى خىتاي ھۆكۈمىتى ئىراقسۈرىيەدىكى قوراللىق ئۇيغۇر گۇرۇپپىلارنىڭ جىددىي تەھدىتكە ئايلانغانلىقىنى، ئۇلارغا تاقابىل تۇرۇش خىتاينىڭ ئوتتۇرا شەرقتىكى ھالقىلىق مەنپەئەتى ئىكەنلىكىنى جاكارلىغان مەزگىلگە توغرا كەلدى.ئامېرىكا راند تەتقىقات ئورنىنىڭ مۇتەخەسسىسى ئاندرېئو سكوبىل ئامېرىكا ئاخباراتىغا قىلغان سۆزىدە بۇ ئەھۋالنى خۇلاسىلەپ،بېيجىڭ بەزىدە ئۆزىنىڭ ئوتتۇرا شەرق ستېراتىگىيەسىدە سەل چاغلاپ كەلگەن بولسىمۇ، بىراق خىتايدىكى ئاز سانلىق مىللەت ئۇيغۇرلار ھازىر ئاچقۇچلۇق ئامىل دەپ كۆرسەتكەن. |
ادەبيەت سالاسى بويىنشا نوبەل يەگەرلەرى بۇگىن انىقتالادى ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل! ءبىۋاقىتى: 15:15 20191010. . ادەبيەت سالاسى بويىنشا نوبەل يەگەرلەرى بۇگىن انىقتالادى ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل! ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل! |
پۇل قەرز ئېلىش سەنئىتىخەلق تورىپۇل قەرز ئېلىش سەنئىتى2015.10.21 15:37 مەنبە: خەلق تورىنۇرغۇنلىغان كىشىلەر پۇل قەرز ئېلىشنى ئىقتىدارسىزلىقنىڭ ئالامىتى دەپ قارايدۇ. ئەمەلىيەتتە ھەرگىزمۇ ئۇنداق ئەمەس. يۈرەكلىك ھالدا كۆپ پۇل قەرز ئالالايدىغان كىشىلەرنىڭ كۆپ پۇل تاپالىشى چوقۇم. چۈنكى بۇنداق كىشىلەر ئۆزىدە مەبلەغنى ئۈنۈملۈك ئايلاندۇرىدىغان قابىليەتنى ھازىرلىغان بۇلىدۇ.پۇل قەرز ئېلىشنىڭمۇ ئۆزىگە تۇشلۇق يۇلى ۋە ئۇسۇلى بۇلىدۇ.ئەگەر سىز بەش يۈەنگە ئىھتىياجلىق بولسىڭىز قارشى تەرەپكە يىگىرمە يۈەن دەپ ئېغىز ئىچىڭ. ئاخىرىدا قارشى تەرەپ سىزگە ئون يۈەن بېرىپ تۇرىدۇ. سىز ئەتىسىلا ئۇنىڭغا بەش يۈەننى قايتۇرۇپ بېرىپ سەمىمىيتىڭىزنى بىلدۈرۈڭ. قالغان بەش يۈەننى بولسا قايتۇرۇشقا ئالدىرىمىسىڭىزمۇ بولىدۇ.پىخسىقلاردىن پۇل قەرز ئېلىشقا تۇغرا كەلگەندە گەپنى يۈز يۈەندىن باشلاڭ. ئۇلار ئاخىرىدا سىزگە يەنىلا بەش يۈەن بېرىدۇ ۋە بولدى قايتۇرماڭ دەيدۇ.بىراق سىز ئەتىسىلا ئۇنىڭغا ئۆسۈمى بىلەن دەپ ئون يۈەن قايتۇرۇپ بېرىڭ. شۇنىڭ بىلەن بۇ كىشى سىزگە يۈز يۈەن بەرمىگەنلىكىگە قاتتىق ئۆكۈنىدۇ ۋە كېيىنكى قېتىم سىز يىگىرمە يۈەن سورىغاندا, ئۇ قىلچە ئىككىلەنمەي سىزگە يۈز يۈەن بېرىپ بۇ پۇل يېتەمدۇ؟دەپ سورايدۇ.ئىشلەتمىسىڭىزمۇ ھەمىشە ئەتراپىڭىزدىكى كىشىلەردىن پارچە پۇرات پۇل سوراپ تۇرۇڭ ۋە ئەتىسىلا قايتۇرۇپ بېرىڭ. بىراق سىز ئازغىنە پۇلنى ھەرگىزمۇ زور مىقداردا قەرز ئالماقچى بولغان ئوبىيكتتىن سوراپ سالماڭ. بۇ ۋاقىتتا سىز نىشانلىغان كىشى: شۇنچە ئىشەنچىلىك ئادەم نېمىشقا مەندىن پۇل سورىمايدىغاندۇ؟دەپ ئويلاپ ئىچى سىقىلىدۇ. پۇرسەت پېشىپ يىتىلگەندە سىز بىسمىللاھ دەپلا ئاغزىڭىزنى يۇغان ئىچىپ ئۇنىڭدىن يۈز يۈەن، ياق! بىر مىليون سوراڭ!سىزگە بەش مىليون يۈەن قەرز بېرەلىگۈچىلىكى بار كىشىدىن ھەرگىزمۇ ئېزىپتېزىپ 50 يۈەن سوراپ سالماڭ.بولمىسا ئۇ كىشىنىڭ ئېتىبارىغا ئېرىشەلمەيسىز.پۇل قەرز ئېلىپ قارشى تەرەپنىڭ نەزەرىدىن چۈشۈپ كېتىشنىڭ ئىككى خىل سەۋەبى بار. بىرى، سەۋەپسىز پۇل قەرز ئىلىش. يەنى پۇل قەرز ئالمىسىمۇ بولىدىغان ئەھۋال ئاستىدا قەرز ئىلىش. بۇنىڭ بىلەن سىزدە باشقىلارغا بىقىنىپ ياشايدىغان ئادەت شەكىللىنىپ قالىدۇ. ئىككىنچىسى، قەرز پۇلنى تۇرمۇشتىن بەھرلىنىشكە ئىشلىتىش. ئەگەر قەرز پۇل ئائىلىنىڭ تىرىكچىلىكى، جان ساقلاپ قىلىش ئۈچۈن ئىشلىتىلگەن بولسا، ئەلۋەتتە بۇنىڭ يولى باشقا. بۇنى باشقىلارمۇ تۇغرا چۈشىنىدۇ.مۇنداق بىر ئاددىي مىسال ئېلىپ ئۆتەي. سىز كۈنلۈكسىز، سىرتتا قاتتىق يامغۇر يىغىۋاتقان ئەھۋالدا دوستىڭىزنىڭ ئىككى كۈنلۈكى بولسا مۇقەررەركى، سىز تارتىنمايلا ئۇنىڭدىن ياردەم سورايسىز. چۈنكى سىز كۈنلۈككە ئىھتىياجلىق. شۇنداقلا دۇستىڭىزنىڭ ئۇنى سىزگە بەرگۈچىلىكى بار. ئىشلىتىپ بولغاندىن كىيىن قارشى تەرەپنىڭ كۈنلۈكىنى قايتۇرۇپ بېرىشتە بەلكىم مۇنداق ئىككى خىل ئەھۋال بۇلىشى مۇمكىن. بىرى، كۈنلۈكنى ھىچ تەكەللۇپسىزلا قايتۇرۇپ بېرىش. بۇ ئۆزىڭىزنىڭ پۇتىغا پالتا چاپقانلىق بىلەن باراۋەر. يەنە بىرى، كۈنلۈكنى پاكىزە سۈرتكەندىن كىيىن، كىچىككىنە سوۋغات قۇشۇپ قويۇش ئارقىلىق مىننەتدارلىقىڭىزنى بىلدۈرۈش. بۇ يەنە بىر قېتىملىق ياردەمگە ئېرىشىش پۇرسىتىگە ئاساس سالغانلىق. سىزنىڭ مىننەتدارلىق بىلدۈرۈشتىكى پوزىتسىيىڭىز ئەلۋەتتە قەرز ئىگىلىرىنىڭ كۆز قارىشىغا بىۋاستە تەسىر كۆرسىتىدۇ. ھەبىبە ئىسمايىل تەرجىمىسىتۇرپان گېزىتىدىن ئىلىندى |
قوعام 04 جەلتوقسان، 2021پرەزيدەنت جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتىن كاسىبيلەندىرۋ: ساياسات، تاجىريبە جانە سىنقاتەرلەر اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى.پرەزيدەنت جانىنداعى ۇلتتىق جوعارى مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبى تۇلەكتەرىنىڭ قاۋىمداستىعى جانە استانا مەملەكەتتىك قىزمەت حابى بىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان كونفەرەنتسيادا ساياساتكەرلەر، ساراپشىلار جانە حالىقارالىق ماماندار مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ قازىرگى زامانعى كاسىبي نەگىزدەرىن قۇرۋ ماسەلەلەرىن جانجاقتى تالقىلادى.كونفەرەنتسيا مودەراتورى، مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ رەكتورى ەرلان ءابىل ءسوز باسىندا مەملەكەتتىك اپپاراتتى كاسىبيلەندىرۋ مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى دايارلاۋ جانە ولاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جۇيەسىندەگى نەگىزگى ماسەلە ەكەنىن ايتتى. ەلباسىنىڭ جارلىعىمەن مەملەكەتتىك قىزمەتكە كادر دايارلاۋ ماقساتىندا 1994 جىلى پرەزيدەنت جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ ۇلتتىق جوعارى مەكتەبى قۇرىلدى. كەيىن وسى مەكتەپتىڭ نەگىزىندە مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسى اشىلدى. قازىرگىدەي قۇندىلىقتار قۇبىلعان جانە سىنقاتەرلەر بەلەڭ العان زاماندا مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى دايارلاۋدىڭ باسىم باعىتتارىن ايقىنداۋ اسا ماڭىزدى، دەدى ە.ءابىل.مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى انار جايىلعانوۆا تاريحي ولشەممەن قاراعاندا، قىسقا ۋاقىتتا ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتى قالىپتاسۋدىڭ ۇلكەن جولىنان وتكەنىنە نازار اۋداردى. ول تاۋەلسىزدىكتىڭ دامۋ جىلدارىندا قازاقستاننىڭ ساياسي قۇرىلىمىنىڭ ءمانىن كورسەتەتىن مەملەكەتتىك باسقارۋ ينستيتۋتتارىنىڭ قۇرىلعانىن دا اتاپ ءوتتى. مەملەكەتتىك كادر ساياساتى ۋاقىت تالابىنا ساي مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ قۋاتتى قۇرالىنا اينالۋى ءتيىس دەگەن ا.جايىلعانوۆا ۇلتتىق جوعارى مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ وسىدان 27 جىل بۇرىن ادام كاپيتالىن دامىتۋ ماقساتىندا قۇرىلعانىن ەسكە الدى.اكادەميانىڭ نەگىزگى ماقساتى كاسىبي، ءتيىمدى ءارى تۇراقتى مەملەكەتتىك اپپاراتتى دامىتۋ. ال بۇل مىندەتتەردى ۇزدىك الەمدىك تاجىريبەلەر، بىلىكتى وقىتۋشىلار قۇرامى، سونداياق وزىق تسيفرلى قۇرالجابدىقتار ارقىلى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى، دەدى اگەنتتىك توراعاسى. ا.جايىلعانوۆا اگەنتتىكتىڭ قازىرگى زامانعى ۇردىستەر مەن تالاپتاردى ەسكەرە وتىرىپ، مەملەكەتتىك اپپاراتتى ترانسفورماتسيالاۋ جانە دامىتۋ باعىتىنداعى جۇمىستاردى جالعاستىرىپ كەلە جاتقانىن دا مالىمدەدى. اتاپ ايتقاندا، مەملەكەتتىك قىزمەت مانساپتىق مودەلگە كوشتى، كەلىسىمشارت قىزمەتشىلەرى ينستيتۋتى ەنگىزىلىپ، ىرىكتەۋ ءراسىمى جەتىلدىرىلمەك. سونداياق جەكە باسقارۋ قىزمەتتەرىن كاسىبيلەندىرۋ بويىنشا ءىسشارالار قابىلدانادى. ەل پرەزيدەنتى ەلباسىنىڭ ساياسي باعىتىنىڭ ساباقتاستىعىن ساقتاي وتىرىپ، حالىقتىڭ ءالاۋقاتىن ودان ءارى جاقسارتۋ، قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى ۇستانىمىن نىعايتۋ، مىقتى جانە ۇيىمشىل مەملەكەت قۇرۋ جونىندەگى جۇمىستى جالعاستىرىپ كەلەدى. ال تاۋەلسىزدىكتىڭ ءۇش ونجىلدىعى قازاقستان ءۇشىن ەكونوميكالىق پروگرەسس پەن تۇراقتى دامۋ داۋىرىنە اينالدى. ەلىمىز پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەڭ تابىستى جانە اۋقىمدى رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋدا كوشباسشى بولدى، دەدى اگەنتتىك باسشىسى.جيىندا ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى قايرات كەلىمبەتوۆ جاڭا ەكونوميكالىق باعىتتى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن باسقارۋشى كادرلاردى دايارلاۋ مىندەتتەرىنە كەڭىنەن توقتالدى. سونىمەن قاتار ول كونفەرەنتسياعا قاتىسۋشىلاردى مەملەكەت باسشىسىنىڭ باسشىلىعىمەن جۇرگىزىلىپ جاتقان مەملەكەتتىك باسقارۋدى جاڭعىرتۋ رەفورمالارىمەن تانىستىردى. ال پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەملەكەتتىك باسقارۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ءالتايىر احمەتوۆ مەملەكەتتىك باسقارۋ تۇجىرىمداماسى شەڭبەرىندە مەملەكەتتىك اپپاراتتى كاسىبيلەندىرۋ جونىندە پىكىرىن ءبىلدىردى. مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ ءالى دە جابىق تۇردە شەشىم قابىلداۋى، مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋدە سەرۆيستىك مودەلدى پايدالانباۋى، شەشىم قابىلداۋ كەزىندە عىلىمي دەرەكتەرگە سۇيەنبەۋى جانە باسقا دا كاسىبي قابىلەتى مەن بىلىكتىلىكتەرىنە قاتىستى سىنەسكەرتپەلەر وكىنىشكە قاراي، بىزدە وتە كوپ. بۇگىنگى باسقوسۋدىڭ باستى كوزدەگەنى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن قۇزىرەتىن جەتىلدىرۋ. بۇل باعىتتا ەلىمىزدە ءبىراز وزگەرىستەر بولدى. ماسەلەن، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ جالاقىلارى ەداۋىر ءوستى. وسى فاكتوردىڭ ءوزى مەملەكەتتىك اپپاراتقا كاسىبي ءارى مىقتى مامانداردى تارتۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك تۋدىرىپ وتىر. قازىرگى تاڭدا بىزگە جوبالىق مەنەدجمەنت، سەرتيفيكاتتاۋ سالاسىنداعى بىلىكتى كادرلار وتە قاجەت، دەگەن ول حالىققا قىزمەت كورسەتۋ كەزىندە بۇل جۇيەنىڭ تىم بيۋروكراتتانىپ كەتكەنىن دە اشىق سىنعا الدى. سونداياق جيىندا استانا حالىقارالىق عىلىمي كەشەنى ديرەكتورلار كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى فارحاد قۋانعانوۆ پرەزيدەنت جانىنداعى ۇلتتىق جوعارى مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ ەلىمىزدىڭ ساياسي ەليتاسىن قالىپتاستىرۋداعى ءرولى جونىندە بايانداما جاسادى.مەملەكەتتىك قىزمەت سالاسىنداعى وڭىرلىك حاب باسقارۋشى كوميتەتىنىڭ توراعاسى ءاليحان بايمەنوۆ مەملەكەتتىك قىزمەتتى جاڭعىرتۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى تۋرالى ايتا كەلىپ، ەلباسى مەن پرەزيدەنتتىڭ ۇزاق مەرزىمدى جوسپارلارىن جۇزەگە اسىرۋ كاسىبي مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ ماڭىزىن ارتتىرا تۇسەتىن ۇسىنىستارىن ءبىلدىردى: بىرىنشىدەن، مەملەكەتتىڭ ۇزاق مەرزىمدى مۇددەسىن قورعايتىن كاسىبي مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى ىرىكتەۋ جانە لاۋازىمدارعا تاعايىنداۋدا مەريتوكراتيا قاعيداتتارىن كۇشەيتۋ، ەكىنشىدەن، اقپارات اعىمدارى مەن شەشىم قابىلداۋ راسىمدەرىن وڭتايلاندىرۋ جانە وكىلەتتىلىكتەردى نەعۇرلىم تومەنگى دەڭگەيگە بەرۋ ارقىلى دەبيۋروكراتيزاتسيانى جۇرگىزۋ، ۇشىنشىدەن، ادالدىق، پاراساتتىلىق جانە ادەپتىلىك قاعيداتتارىنا، زاڭ الدىندا بارشانىڭ تەڭدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە سۇيەنە وتىرىپ، اسقىنىپ كەتكەن جەمقورلىقتى اۋىزدىقتاۋ. بۇل تۇرعىدا قوعامدىق يگىلىكتەردى ءبولۋ، مەملەكەتتىك ينۆەستيتسيالار، ساتىپ الۋلار جانە جەكەشەلەندىرۋ مەن سالىقتىق، تاريفتىك جەڭىلدىكتەر بەرۋ جۇيەسىندە بلوكچەيندى پايدالانۋ وتە ماڭىزدى، دەگەن ءا.بايمەنوۆ زاماناۋي اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن پايدالانعاندا ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن ساقتاۋ ۇنەمى نازاردا بولۋى ءتيىس ەكەنىن دە العا تارتتى. كورپوراتيۆتىك مادەنيەتتى دامىتۋ ءار مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ جانە ازاماتتىڭ ەڭبەگىن، ابىرويىن جانە ۋاقىتىن باعالاپ، قۇرمەتتەۋگە نەگىزدەلگەنى ابزال. تاريحي سەبەپتەرگە بايلانىستى مەملەكەتتىك باسقارۋ عىلىمى تمد ايماعىندا كەنجەلەپ قالعانىن ەسكەرە وتىرىپ، عىلىمي دالەلدەرگە نەگىزدەلگەن شەشىمدەر قابىلداۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ قازىرگى زاماننىڭ تالابى، دەدى ول. بۇل ءىسشارالار حالىقتىڭ مەملەكەتتىك اپپاراتقا دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ سەنەمىن، دەدى ءسوزىنىڭ سوڭىندا كوميتەت توراعاسى.كونفەرەنتسيا كەزىندە كوتەرىلگەن بارلىق ماسەلە ماڭىزدى ءارى ورىندى. وسى رەتتە پرەزيدەنت جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسى باسقوسۋ بارىسىندا ورتاعا تاستالعان ۇسىنىسپىكىرلەردى تولىق قولداپ، قولعا الۋعا دايىن. قازىرگى زامانعى تالاپتارعا جاۋاپ بەرەتىن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ كاسىبي كورپۋسى ارقىلى مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ ءتيىمدى جۇيەسىن قۇرۋ بۇل ەلىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋى ءۇشىن نەگىزگى فاكتورلاردىڭ ءبىرى بولىپ سانالاتىنى انىق، دەدى ءىسشارا مودەراتورى، مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ رەكتورى ەرلان ءابىل.كونفەرەنتسياعا قاتىسقان ورتالىق مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ وكىلدەرى، مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەت سالاسىنداعى وتاندىق جانە شەتەلدىك ساراپشىلار، اكادەميا تۇلەكتەرى، ءبىلىم الۋشىلارى مەن قىزمەتكەرلەرى پلەنارلىق سەسسيا كەزىندە مەملەكەتتىك اپپاراتتى كاسىبيلەندىرۋدىڭ ۇلتتىق جۇيەسىن دامىتۋ باعىتتارىن تالقىلاپ، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ كاسىبي دايارلىعىن دامىتۋدىڭ باستى ماقساتمىندەتتەرىن اتاپ كورسەتتى. |
الماتى وبلىسىنىڭ دارىگەرلەرى اعىلشىن ازاماتىن اجالدان اراشالادى123 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋجەتىسۋلىق دارىگەرلەردىڭ اتىنا الىستاعى اعىلشىن ەلىنەن العىس حات كەلدى. وندا وبلىستىڭ اق جەلەڭدى ابزال جاندارىن بريتان ازاماتى دجوردج ميكايدىڭ ومىرىنە اراشا ءتۇسىپ، دەر كەزىندە قاجەتتى مەديتسينالىق كومەك كورسەتكەنى ءۇشىن ريزاشىلىق بىلدىرگەن.وقيعا 16 تامىز كۇنى الماتى ماڭىندا دەلتوپلاننان وتكەن سپورتتىق جارىس كەزىندە بولعان ەكەن. ۇشۋجاتتىعۋ بارىسىندا ميكاي مىرزانىڭ دەنساۋلىعى سىر بەرىپ، جەدەل تۇردە جەرگىلىكتى دارىگەرلەردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە تۋرا كەلگەن. جەدەل كومەك جەلىسى بويىنشا تىركەلگەن قوڭىراۋدان كەيىن وبلىستىق اۋرۋحانىڭ جەدەل جاردەم بريگاداسى ناۋقاسقا شۇعىل كومەك كورسەتتى. اعىلشىن ەلىنىڭ ازاماتىنا العاشقى مەديتسينالىق جاردەم كورسەتىلگەن كەيىن، ونى اۋرۋحانا جاتقىزىپ تەكسەرۋ جاسادىق. ماماندار دجوردج ميكايدىڭ دەنە جاراقاتىنان بولەك، ناۋقاستىڭ جۇرەگى اۋىرعانىن انىقتادى. شەتەلدىككە ميوكارد ينفاركتى دەگەن دياگنوز قويىلدى. مۇنداي جاعداي شۇعىل وتا جاساۋ كەرەك. ءبىزدىڭ دارىگەرلەر بريتاندىق ارىپتەستەرىمەن بايلانىسىپ، وپەراتسيا جاساۋعا كەلىستى. ناتيجەسىندە ميكاي مىرزانىڭ ومىرىنە تونگەن قاۋىپ سەيىلدى، دەيدى الماتى وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى باۋىرجان ىسقاق.قازىر تۋعان توپىراعىنا ارنايى ۇشاقپەن جەتكىزىلگەن دجوردج ميكايدىڭ دەنساۋلىعى وڭالىپ كەلەدى ەكەن. پاددينگتون كلينيكاسىنىڭ دارىگەرلەرى ناۋقاستى تولىق تەكسەرۋدەن وتكىزىپ، قازاقستاندىق دارىگەرلەردىڭ دەر كەزىندە جەدەل جاردەم كورسەتىپ، ءساتتى وتا جاساعانىنا جوعارى باعا بەرىپتى. ماماندار ءتىپتى ميكاي مىرزاعا جارتى جىلدان كەيىن سۇيىكتى ىسىنە قايتا ورالىپ، دەلتوپلانمەن ۇشۋعا بولاتىندىعىن ايتقان كورىنەدى. ال الماتى وبلىسىنىڭ دارىگەرلەرىنە ريزا بولعان ول ارنايى العىس حاتى جولداپتى. |
ادىلەت مينيسترلىگى 700 گە تارتا قىزمەتكەردى قىسقارتىپ، 2 ميلليارد تەڭگە ۇنەمدەدى16 قازان 13:04نۇر سۇلتان. قازاقپارات ادىلەت مينيسترلىگى كادىر قىزمەتىنىڭ باسشىسى قاسىمقوجا ءومىروۆتىڭ ايتۋىنشا، ۇنەمدەلگەن 2 ميلليارد تەڭگە قالعان قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسىن ارتتىرۋعا جۇمسالىپ جاتىر، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.وسى جىلدىڭ اقپانىنان باستاپ ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ اۋماقتىق دەاپرتامەنتتەرىنىڭ ءبارى دە فاكتورلى بالدى شكالا جۇيەسىنە ءوتتى. كەلەسى جىلدان باستاپ جاڭا ادىستەمەگە سايكەس مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ بۇكىل جۇمىس ءوتىلى ەسەپتەلەدى بۇل ولاردىڭ ايلىعىن كەزەكتى رەت كوتەرەدى. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىز مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى، سونداي اق ۆەدومستۆوىشىلىك ۇيىمداردىڭ قىزمەتكەرلەرىن وڭتايلاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدەمىز. وسىنىڭ ارقاسىندا قاراجات ۇنەمدەلەدى. فاكتورلى بالدى شكالاعا ءوتۋ وڭ تاجىريبە كورسەتتى، دەدى قاسىمقوجا ءومىروۆ ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ ونلاين رەجيمدە وتكەن القا ماجىلىسىندە.ونىڭ ايتۋىنشا مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ ورنىنا لەگەن باسەكە دە قىزا تۇسكەن. بۇرىن ءبىر ورىنننان بەس ادام ۇمىتتەنسە، قازىر ءبىر ۆاكانتتى ورىننان ۇمىتكەرلەردىڭ سانى 13 ادامعا دەيىن جەتكەن.ۆەدومستۆوىشىلىك ۇيىمدارداعى قىزمەتكەرلەردىڭ سانىن بيىل 10، كەلەسى جىلى 15 پايىزعا قىسقارتامىز. وتكەن جىلدان بەرى مەمقىزمەتشىلەردى وڭتايلاندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزىپ، ول شارۋانى وسى جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا اياقتادىق. بۇل جۇمىس ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ بارلىق اۋماقتىق دەپارتامەنتتەرىن فاكتورلى بالدى شكالاعا وتكىزۋگە جول اشتى. ءبىز 700گە تارتا قىزمەتكەردى، شامامەن بارلىق قىزمەتكەرلەردىڭ 30 پايىزىن قىسقارتتىق. 200گە تارتا باسشىلىق لاۋازىمى جويىلدى. 30 مىڭ شارشى مەتر كەڭسە ورىنى، 109 كولىك بوسادى. قىسقارتىلعان قىزمەتكەرلەردىڭ ىشىندە باسشىلىقتا بولعاندار دا بار. ورتا جانە تومەنگى ساناتتاعى قىزمەتكەرلەردىڭ ايلىعى 22,5 ەسە ءوستى. وسىلايشا 2 ميلليارد تەڭگە ۇنەمدەلدى. ول قاراجات قالعان قىزمەتكەرلەردىڭ ايلىعىن ارتتىرۋعا جۇمسالىپ وتىر، دەدى ول. |
20150828 20:05:53 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىئەنجۈر ئۈجمە ئائىلىسىدىكى يوپۇرماق تاشلايدىغان دەرەخ مېۋىسى بولۇپ، مېۋىسى يۇمىلاق، سېرىق، گۆشلۈك، تاتلىق، پۇراقسىز كېلىدۇ، ئىچىدە قوڭۇر رەڭلىك ئۇرۇقچىلىرى بولىدۇ. جىگىرىنى ماي قاپلاپ كەتكەنلەر بىلەن ئىچ سۈرۈپ كەتكەنلەردىن باشقا ھەرقانداق ياشتىكى ئادەملەرنىڭ ئىستېمال قىلىشىغا ماس كېلىدۇ. ئەنجۈر مېۋىلەر ئىچىدە چېچەكلىمەي مېۋىلەيدىغان بىردىنبىر مېۋە.ئەنجۈرنىڭ ئوزۇقلۇق تەركىبى ناھايىتى مول بولۇپ، بەدەننى كۈچلەندۈرۈش، تالنىڭ خىزمىتىنى ياخشىلاش، ئۈچەينى سىلىقلاش، نېرۋىنى تىنچلاندۇرۇش، رېماتىزمنى يېنىكلىتىش، قان توختىتىش، سۈتنى راۋانلاشتۇرۇش، قاندىكى ماينى پارچىلاش، ماي مىقدارىنى تۆۋەنلىتىش، قان تومۇرلاردا ماينىڭ يىغىلىپ قېلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تاجىسىمان يۈرەك كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش... قاتارلىق خۇسۇسىيەتلەرگە ئىگە، تەبىئىتى ھۆل ئىسسىق كېلىدۇ.ئەنجۈر تەركىبىدە ھەر خىل ۋىتامىن ۋە ئادەم بەدىنىگە پايدىلىق مىكرو ئېلېمېنتلار مول بولۇپ، 12 گىرام ئەنجۈرنى 20 گىرام قۇرۇق ئۈزۈم، سەككىز گىرام چۈچۈكبۇيا يىلتىزى بىلەن قاينىتىپ ئىچىپ بەرسە، جاھىل قۇرۇق يۆتەل ۋە سوزولما خاراكتېرلىك يۆتەلگە مەنپەئەت قىلىدۇ؛ ئەنجۈر ۋە تۇخۇمگۈلنىڭ ھەر بىرىدىن 15 گىرامدىن ئېلىپ قاينىتىپ ئىچىپ بەرسە، بوۋاسىرغا مەنپەئەت قىلىدۇ؛ 20 گىرام ئەنجۈر يىلتىزىنى توخۇ تۇخۇمى بىلەن پىشۇرۇپ ئىستېمال قىلىپ بەرسە، پەي ۋە سۆڭەك ئاغرىقلىرىغا مەنپەئەت قىلىدۇ؛ ئەنجۈر قېقىنى مۇۋاپىق مىقداردىكى قايناق سۇدا دەملەپ ئىچىپ بەرسە، تۇغۇتلۇق ئاياللارنىڭ سۈتىنى كۆپەيتىدۇ ۋە سۈيدۈكنى راۋانلاشتۇرىدۇ. |
تاربيە مەن سانادا شەكارا بولا ما؟ ادىرنا ۇلتتىق پورتالىتاربيە مەن سانادا شەكارا بولا ما؟وزەكتى تاقىرىپ ءوزىمىز ءۇشىن وربىمەك. قازىرگى تاڭداعى كوپشىلىك كوڭىل بولمەيتىن، بىراق كوڭىلسىزدىككە تاپ بولىپ جاتقان جاعداي مەنىڭ زەرتتەۋ جۇمىسىما اينالماق.بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ، اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ بالالار اۋديتورياسىنا، ومىرىنە اسەرى وراسان زور. سەبەبى، جاسوسپىرىمدەردىڭ بارلىق ۋاقىتى ينتەرنەت، تەلەديدار قاراۋمەن وتەدى. اقىرىندا قانشا كىسى ءولىمى، قانشاما قاتىگەزدىكتى، قانشا زورلىقزومبىلىقتى بويىنا سىڭىرگەنىن دە بىلمەي قالادى. پسيحولوگ عالىمداردىڭ زەرتتەۋىنشە، ولار ءبارىن ميلارىندا ىشتەي قايتالاپ، ويىن ويناعاندا دا ونى ىشكى جان دۇنيەسىمەن سەزىنۋ ارقىلى بەرىلىپ كەتەدى ەكەن. بالالاردىڭ ءبارى مىنا شىنايى ءومىر مەن تەلەديدار، ينتەرنەت، كومپيۋتەرلىك ويىنداردان كورگەندەرىن اجىراتىپ، نەنىڭ نە ەكەنىن ناقتى تۇسىنەدى دەۋ وتە جاڭساق پىكىر. ەگەر ولار جاقسى مەن جاماندى ايىرا بىلسە، ساباقتان وتە كوپ قالۋ، كىتاپ وقىماۋ، ءتۇن مەن كۇندى اۋىستىرىپ الۋ، سۋيتسيد، قوعامنان بولەكتەنۋ، اتااناعا اشىلىپ سىر بولىسپەۋ، ەشكىم مەنى تۇسىنبەيدى دەگەن ويعا كەلىپ، جالعىزدىقتى سەزىنۋ، تەرىس اعىمدارعا ەلىكتەۋ جانە تاعى باسقا قاۋىپتەر ورىن الماس ەدى.وسى تۋراسىندا اكادەميك عاريفوللا ەسىم بىلاي دەگەن بولاتىن: ... ءبىزدىڭ ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قوعامىمىزدىڭ مازمۇنىن انىقتايتىن فاكتور اقپارات. ونى ءبىز اقپاراتتىق قوعام دەپ تە ءجۇرمىز. بۇكىل الەم ءبىر ساتتە ۇيىڭىزگە سىيىپ كەتەدى. ينتەرنەت، ەلەكتروندى پوشتا جۇيەسى، جەتىلگەن كوممۋنيكاتسيا الەمدى تۇتاستىرىپ بارادى. بۇرىنعىداي ءار ەلدىڭ سىرىن ساقتاۋى مۇمكىن ەمەس. ەل ىشىندەگى وقيعا كۇنى ەرتەڭ الەم تىلدەرىندەگى باسىلىم بەتتەرىندە جاريا ەتىلمەك. مۇنىڭ ءبارى قازاقستاندىقتاردىڭ ويورىسىنە، سەزىمساناسىنا، مىنەزىنە، تۇرمىسىنا ساپالى وزگەرىستەر ەنگىزۋدە.اقپارات الەمىنىڭ ءبىرتۇتاس مەملەكەتكە تيگىزەر اسەرىنىڭ تاياقتىڭ ەكى ۇشى سەكىلدى پايداسىمەن قوسا زيانى دا بار. سونىڭ ءبىرى تەلەديداردان جاريالاناتىن باعدارلامالاردىڭ كوتەرگەن ەرسى تاقىرىپتارى. اتاانا بالالارىمەن بىرگە وتىرىپ اقپارات الۋعا قىسىلاتىن زامان بولدى. وعان قاراپايىم ءبىر عانا مىسال: جەتىنشە ارنادان تىكەلەي ەفيردە، كۇندىزگى مەزگىلدە كورسەتىلگەن ءوز ويىم باعدارلاماسىن الايىق. ونداعى تاقىرىپتار قىزدىق پەردە قىزىقتىرا ما؟، جىنىسىمدى اۋىستىرعىم كەلەدى، ترانسقا تۇسكەن ءومىر، نازىك جىگىتتەر، شالا تانىسىم 30 شاقتى رەت زورلادى، اتاق پا، شاتاق پا؟، ەركەكشورا قىزداردىڭ ەرەكشەلىگى، زورلانعان قىزدىڭ زور قايعىسى، جالاڭاشتانۋ جارناما ما؟، ناعىز جىگىت پە، نازىك جىگىت پە؟، جاتىرىن جالعا بەرگەندەر، قىزداردىڭ پاكتىگى ماڭىزدى ما؟، جىنىستىق تاربيە بەرۋ تاربيەسىزدىك پە؟، كوڭىلدەس بولعىم كەلەدى، قىزدىعىمدى ساتامىن، جەزوكشەلىك قاشان زاڭداستىرىلادى؟، ناشاقوردىڭ كۇنى، بالا ساتامىن، ەركەكشورالىق ەرسىلىك پە؟، بالاعا سەكسۋالدى تاربيە بەرۋ كەرەك پە؟، ار ساۋداسى مەن ءتان ساۋداسى، اتىڭ شىقپاسا...، وزگەرىسكە ۇشىراعان كەلبەت جانە تاعى باسقا. بۇل باعدارلاما ەل بولاشاعىن ويلاعان ازاماتتاردىڭ جانايقايى مەن سوتتاسۋى ارقىلى جابىلسا دا، وسىعان ۇقساس باعدارلامالار ءالى ەفيردەن الىنعان جوق. مىنە، وسىنداي سوراقىلىقتاردى كورگەن بالالار اتاانامەن بۇل ماسەلەنى تالقىلاپ تا جاتپايدى. بۇرىستى دۇرىس دەپ ءتۇسىنىپ، باعدارلاماداعى كەيىپكەرلەردىڭ ىستەرىنە، بەينەلەرىنە ەلىكتەۋلەرى مۇمكىن. بۇل زەرتتەۋ جۇمىسىمنىڭ نەگىزگى نىسانى وسى بالالاردىڭ اقپارات قاۋىپسىزدىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋ. بالاعا تونگەن قاۋىپ تۇتاس ەلگە تونگەن قاتەر. ەلدە ىرىتكى بولماۋ ءۇشىن بالا قۇقىعىن ساقتاپ، قورعاپ قالۋ ءار تۇلعانىڭ مىندەتى دەپ بىلەمىن....تالدانار جۇمىستىڭ تامىرى تەرەڭدە بولۋى ماڭىزدى. ءسۇتتىڭ بەتىندەگى قايماقتى عانا قىلقىتقانداي بولماي، تۇپكى قازىعىنا دا بۇگىن باس سۇقپاقپىن. ەندەشە اتا مەن اجەنى مەن قا الماستىرعان بۇكىلالەمدىك جەلى ينتەرنەت تاقىرىبىنا توقتالايىن.قوعامنىڭ تالابى دەيمىز، زاماننىڭ دامۋى دەيمىز، ايتەۋىر ينتەرنەت الەمىن قورعاشتاپ شىعاتىن سىلتاۋ تابامىز. ءيا، از ۋاقىت ىشىندە بارلىق كەرەكتىكەرەكسىز اقپاراتتارمەن تولىققاندى قامتاماسىز ەتە الاتىن دا وسى ينتەرنەت الەمى. سولاي بولا تۇرا، ينتەرنەتتىڭ قايدان شىققانىن، قالاي پايدا بولعانىن بىلۋگە ۇمتىلمايتىنىمىز دا بار.ينتەرنەت ۇعىمى حح عاسىردىڭ اياعىندا پايدا بولسا دا، جۇردەك پويىزدىڭ جىلدامدىعىن ەسكە سالاتىنداي جەدەل قارقىنمەن قانات جايىپ كەلەدى. ايگىلى ەر توستىك ەرتەگىسىندە توستىك جىل ساناپ ەمەس، اي ساناپ، كۇن ساناپ ءوسىپتى دەيتىن جەرى بولاتىن. سول ەر توستىكتىڭ ەر جەتۋى سياقتى دامىپ وتىرعان ءبىر سالا بولسا، ول بۇكىلعالامدىق جەلى ينتەرنەت. ونىڭ شىعۋ تاريحى دا قىزىق. 1957 جىلى كەڭەستەر وداعى جاساندى جەر سەرىگىن عارىشقا ۇشىرعان سوڭ، اقش قورعانىس مينيسترلىگى ەگەر سوعىس بولا قالعان جاعدايدا امەريكاعا سەنىمدى اقپارات الماسۋ جۇيەسى كەرەك بولادى دەپ ەسەپتەگەن. ونداي جۇيەنى اقشتىڭ ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ويلاپ تاپقان. دەپ اتالاتىن جوبا 1969 جىلى 29 قازاندا ءتورت مەكەمەنىڭ كومپيۋتەرلەرىن تەلەفون ارقىلى بايلانىستىرادى.سودان سوڭ دامىپ، ونى ءتۇرلى سالا عالىمدارى پايدالانا باستايدى. 1983 جىلى بۇل اتاۋ ينتەرنەت دەگەن ۇعىممەن الماستىرىلدى. بۇل كۇندە ينتەرنەتتى تۇراقتى پايدالانۋشىلار سانى بۇكىل الەم بويىنشا 1,5 ملرد ادامنان اسىپتى. بۇل جەر شارىن مەكەندەيتىن حالىقتىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى عالامتور يگىلىگىن ءوز كادەسىنە جاراتۋدا دەگەن ءسوز.قازاقستاندا ينتەرنەتتىڭ پايدا بولۋ كۇنى قاشان دەگەنگە ەكى جاۋاپ بار. ءبىرىنشىسى 1991 جىلدىڭ ءساۋىر ايى. سول جىلى پاراسات فيرماسى بازاسىندا جۇيەسىنىڭ قازاقستانداعى العاشقى ايماقتىق تورابى اشىلعان بولاتىن. بۇل توراپ بويىنشا ەلەكتروندىق پوشتا قىزمەتىن كورسەتەتىن. ال ەكىنشى تۋعان كۇنى كازنەت دۇنيەگە كەلگەن 1994 جىلدىڭ 19 قىركۇيەگى. وسى كۇنى العاش رەت دومەنى تىركەلگەن ەدى. سول جىلدىڭ اياعىندا قازاقستاندىق سايتتاردىڭ سانى 15كە جەتكەن.باقتى جاپپاي مونوپوليالاۋ ناۋقانى قىزعان كەزدە كاراۆان، نوۆوە پوكولەنيە گازەتتەرىنىڭ، ريك راديوسىنىڭ، كتك تەلەارناسىنىڭ باسشىلىعى ءماجبۇرلى تۇردە اۋىستىرىلعان بولاتىن. ال وسى پروتسەستىڭ ناتيجەسىندە ناۋقاننان الاستاتىلعاندار وزدەرىنىڭ ساياسي جانە شىعارماشىلىق مۇددەلەرىن ءداستۇرلى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جاريا ەتە المايتىندىقتان، ول مۇمكىندىكتەرىن ۆيرتۋالدى كەڭىستىكتە ىسكە اسىرۋعا كىرىستى. ءدال وسى كەزەڭ ينتەرنەتتە ۇكىمەت باسىندا وتىرعانداردى وتكىر سىنعا العان وپپوزيتسيالىق سايتتاردىڭ پايدا بولۋىمەن سيپاتتالادى.س.دۋۆانوۆ ءوزىنىڭ جۋرناليستيكا: وپاسنىە تەندەنتسي اتتى ماقالاسىندا قازاقستانداعى ينتەرنەتجۋرناليستيكانىڭ قالىپتاسۋىنا باستى سەبەپ بولعان 1996 جىلعى نەگاتيۆتى ساياسي پروتسەستەر، دەپ اتاپ كورسەتەدى.العاشقى كەزدە ينتەرنەتتى پايدالانۋشىلاردىڭ سانى از بولعاندىقتان، سىنالعان شەنەۋنىكتەر بۇل ۇردىسكە اسا ءمان بەرە قويعان جوق. از ۋاقىتتان سوڭ جۇيەدەگى اقپارات قاعازعا شىعارىلىپ، ەل اراسىندا تاراتىلا باستايدى. ءسويتىپ ينتەرنەتتىڭ اۋديتورياسى كوبەيە تۇسەدى.قر ستاتيستيكا جونىندەگى اگەنتتىگىنىڭ ملىمەتتەرى بويىنشا، ينتەرنەتتى مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردى قوسپاعاندا، ەل تۇرعىندارىنىڭ 3,1 قولدانا المايدى، 18,4 كومپيۋتەرلىك ونەردى ەندى عانا باستاپ ۇيرەنىپ كەلەدى، ال 11,6 ازاماتتار تجىريبەلى پايدالانۋشى ساناتىنا جاتادى.تاعى ءبىر ەسكەرەتىنى، ينتەرنەتتەن الىنعان اقپاراتقا باستاپقىدان سەنىمسىزدىكپەن قاراۋ ۇردىسكە اينالعان بولاتىن جانە جالعان اقپاراتتاردىڭ كوپتەپ تارالۋىن ەسكەرسەك، مۇنداي ءىسارەكەت ۇلكەن مانگە يە. سونىمەن قاتار، ليتسەنزيا العان جەلىلىك باسىلىمدار ءتۇرلى قوعامدىق ۇيىمدارمەن جانە بيلىك ورگاندارىنىڭ وكىلدەرىمەن قارىمقاتىناس قۇرۋدا ءبىرشاما باسىلىمدىقتارعا يە. سترانا. جوباسىنىڭ باس رەداكتورى م.ءليتۆينوۆيچتىڭ پىكىرىنشە، ليتسەنزيانىڭ بولۋى جەلىلىك باقتىڭ بەرگەن مالىمەتتەرىنىڭ شىندىققا ساي كەلۋىنىڭ كەپىلى، سەبەبى ينتەرنەتتە اقپارات تاراتۋ ءتارتىبىنىڭ قاتايۋىنا، سول ارقىلى كاسىبي دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى دەگەن بولاتىن.قازاقستان عانا ەمەس، بارلىق ەلدە ينتەرنەت جۋرناليستيكا سالاسىنىڭ ءبىر تۇرىنە ارنالعان. ياعني، باستى قۇرالدارىنىڭ ءبىرى. قازىر قاراپ وتىرساڭىز، بارلىق تەلەارنانىڭ، بارلىق مەكەمە، ۇيىمداردىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسى پايدا بولدى، مىسالى، الەۋمەتتىك جەلىدە پاراقشاسى، ۆيدەوحوستينگتەردە اككاۋنتتارى جانە ارنايى سايتتارى بار.وزدەرىڭىزگە بەلگىلى ءازىل الەمى تەاترىنىڭ جەتەكشىسى تۇرسىنبەك قاباتوۆتىڭ ازىلدەرى بارشا قازاققا مايداي جاعادى. ءتىپتى، ءوزىمىزدىڭ ءىسارەكەتتەرىمىزدى كورسەتكەندە قىزارمايمىز، تەك ءماز بولامىز. ۇيالى تەلەفوننان باس المايتىن قازىرگى زاماننىڭ ۇلكەندىكىشىلى زامانداستارىن ەشكىمدە شارۋاسى جوق وزدەرىمەنوزدەرى بۇكشيە جۇرەتىن مايمىلدارعا تەڭەگەن بولاتىن. سىرتتان قاراساڭىز، راسىندا بۇل تەڭەۋدىڭ جانى بار دەلىك. ال ءبىز وعان اۋزىمىزدى باسا كۇلەمىز، بىراق رەتتەلمەيمىز. كىنانى بىرەۋگە تاعۋعا بولمايدى، قاي نارسەنى دە وزىمىزدەن باستاۋ كەرەك.ادامزاتتى وزىنە قاراتقان ينتەرنەتتىڭ باسشىسى جوق. ول تاۋەلسىز، ەركىن. سوندىقتان، ادامدار دا ونىڭ الدىندا تاۋەلسىز بولعانىن قالار ەدىم.ينتەرنەتتى مەڭگەرۋىمىز كەرەك دەپ تاڭەرتەڭنەن قارا كەشكە دەيىن زامان تەحنيكاسىمەن شۇعىلدانا بەرگەنىمىزدىڭ ادامزات ومىرىنە تيگىزەتىن وزىندىك پايداسى مەن زيانى بارشىلىق ەكەنىنە كوزىمىز جەتتى. ارقاشان ءار نارسەنىڭ جاقسىسىن ۇيرەنىپ، جاماننان جيرەنىپ، پايداسىن كورىپ ءبىلىپ، ال زيانىنان ساقتانۋ كەرەك. اسىل تاستان، ونەر جاستان دەمەكشى قازىرگى تەحنيكا قارقىندى دامىعان زاماندا، دەنى ساۋ، ءبىلىمدى ۇرپاق ينتەرنەتتەن قاجەتتى ماعلۇماتتاردى جيناپ، قازاقستانعا ءوز ۇلەسىن قوسادى دەپ سەنەمىن! تەك قانا ونى ساۋاتتى پايدالانۋ كەرەك.ال ءسىز ينتەرنەت الەمىن جۇيەلى پايدالانىپ ءجۇرسىز بە؟ قانشالىقتى ۋاقىتىڭىزدى ارنايسىز؟ سىزگە كەلەر پايداسى مەن زيانى قانداي؟!تالقىلار تانىمدى تاقىرىپ ءالى الدا. جالعاسىن كۇتىڭىز...تاربيە مەن سانا شەكاراسىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن ول اقپارات!جانجاقتان تۇسەتىن اقپاراتتى بالالار ءۇشىن قاۋىپسىز دەپ ايتا الامىز با؟ باقتاعى جاسوسپىرىمدەردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدەگى زاڭنامالىق تۇجىرىمدار بار ما؟! الەمدە قانداي، قازاقستاندا قانداي؟وسى ساۋالدار توڭىرەگىندە ىزدەنىپ كورەلىك. سوڭىنا دەيىن وقىڭىز. كەلىسكەن تۇسىڭىز، نە ايتار اقپاراتىڭىز بولسا، پىكىرگە قالدىرا كەتىڭىز!جاستار ەل بولاشاعى. ولاردىڭ العان بىلىمدەرى مەن حاباردار بولعان اقپاراتتارىنا ءبىرتۇتاس ەل بولىپ جاۋاپ بەرەدى. مەملەكەت مۇشەلەرىنىڭ دەنساۋلىعىنا، ادامگەرشىلىگىنە، رۋحاني دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەتىن اقپاراتتاردان قورعاۋ شارالارى سول كەزەڭدەردە قابىلدانعان بارلىق زاڭنامادا كوزدەلگەن. سونىڭ ىشىندە بالا مۇددەسى، بالا دەنساۋلىعى، بالا تاربيەسى باستى تاقىرىپ بولىپ تۇردى. سوندىقتان دا، 1989 جىلى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىندا بالالار قۇقىقتارى تۋرالى كونۆەنتسيا بولىپ، مۇندا بالالاردىڭ الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق، مادەني قۇقىقتارىمەن قاتار، ساياسي، ازاماتتىق قۇقىقتارى دا قارالدى. بۇل كونۆەنتسيا العاشقى تولىققاندى جازىلعان حالىقارالىق قۇجات دەپ ەسەپتەلەدى. كونۆەنتسيانىڭ ارقاسىندا بالا قۇقىعى العاش رەت حالىقارالىق قۇقىقتىق كۇشكە يە بولىپ، 2002 جىلى بۇل قۇجاتتى 191 ەل راتيفيكاتسيالاعان. بۇل مەملەكەتتەر ءار 5 جىل سايىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا بالالار قۇقىقتارى جونىندە ەسەپ بەرىپ وتىردى. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تاراتاتىن اقپاراتتارعا باستى نازار اۋدارىلىپ، بالالاردىڭ الەۋمەتتىك، رۋحاني، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىنە جانە ءالاۋقاتىنا، ولاردىڭ پسيحيكالىق ويلاۋ جۇيەلەرى مەن بالانىڭ دەنە سالاۋاتىنىڭ جاقسى قالىپتاسۋىنا باعىتتالعان ماتەريالدار مەن اقپاراتتار تاراتۋ كەرەك.سوندىقتان دا بارلىق مەملەكەتتەر مىنا جاعدايلاردى قولدايدى: بالالارعا پايدالى الەۋمەتتىك جانە مادەني تۇرعىدان ءبىلىم بەرەتىن، ساپالى اقپاراتتار تاراتاتىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن قولدايدى ءار مەملەكەتتەردىڭ ۇلتتىق، مادەني دەرەكتەرىن الىپ، اقپاراتتاردى دايىنداۋ كەزىندە، ولاردى تاراتىپ، باسقالارمەن الماسۋ كەزىندە حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى ساقتاۋدى قولدايدى جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان ادەبي شىعارمالاردى كوبەيتۋدى قولدايدى بالالاردىڭ ومىرىنە قاۋىپ توندىرەتىن اقپاراتتاردىڭ الدىن الۋدى جانە سونداي ماتەريالداردىڭ تارالۋىنا جول بەرمەيتىن قاعيدالاردى قولدايدى.اتاپ ايتقاندا، بۇل كونۆەنتسيادا بالالاردىڭ دەم الۋىنا جانە بوس ۋاقىتتارىن ءتيىمدى وتكىزۋلەرىنە، ويىندار ويناپ، ويىنساۋىق شارالارىنا قاتىسۋلارىنا رۇقسات ەتىلگەن. تەك مۇندا قويىلاتىن ءبىر عانا تالاپ، بارلىق ءىسارەكەت، بارلىق شارالار بالانىڭ جاسىنا سايكەس بولۋى كەرەك دەلىنگەن.جارناما تۋرالى باپتارعا توقتالايىق. ويتكەنى، جارنامادان كورگەنىن قايتالايتىن جاستار دا، جارنامادا كورسەتىلگەن زاتتارعا قىزىعىپ، سول دۇنيەنى الاتىن ادامداردىڭ قاراسى دا مول ەكەنى انىق. 11ءىنشى باپتا بىلاي دەلىنگەن: بالالارعا ارنالىپ، بالالاردى پايدالانۋ ارقىلى جاسالعان جارناما ولاردىڭ مۇددەلەرىنە زيان تيگىزبەۋى جنە ولاردىڭ ەرەكشە قابىلداۋ قابىلەتىن ەسكەرۋى ءتيىس.ادام ومىرىنە زياندى، بىراق قولدانىستا جۇرگەن تاۋارلار تۋرالى جارنامالارعا كوپ ەلدەر وتە قاتاڭ تىيىم سالعان. بۇل ەڭ دۇرىس قابىلدانعان شەشىم دەپ سانايمىن. ويتكەنى، تەمەكى بۇيىمدارى مەن الكوگول ىشىمدىكتەرى جانە تاعى باسقا زياندى تاۋارلاردى ەشقاشان ناسيحاتتاۋعا بولمايدى. ولاردان بالا تۇگىلى ۇلكەندەردى دە اۋلاق ۇستاۋ قاجەت. كوپتەگەن ەلدەر مۇندايعا اسا زور ءمان بەرەدى. 15 باپتا تەمەكى بۇيىمدارىنىڭ جارناماسىنا تىيىم سالىنادى.بۇل حالىقارالىق دەڭگەيدەگى قۇجاتتار. ال قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىندا قوعامدىق يماندىلىق دەگەن ءسوز تىركەستەرى كوپ كەزدەسەدى. وسى تۋراسىندا كونستيتۋتسيانىڭ 12 بابىنىڭ 5 بولىمىندە: ادامنىڭ جنە ازاماتتىڭ ءوز قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن جۇزەگە اسىرۋى باسقا ادامداردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن بۇزباۋعا، كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىس پەن قوعامدىق يماندىلىققا نۇقسان كەلتىرمەۋگە ءتيىس. بۇل تەك قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا عانا ەمەس، حالىقارالىق دەڭگەيدەگى قۇقىقتىق قۇجاتتاردا دا ءسوز ەركىندىگىنە شەكتەۋلەر قويىلادى. ويتكەنى ەشكىم ەشكىمنىڭ الا ءجىبىن اتتاماي، ەشكىم ەشكىمدى بىلمەي جاتىپ سوگە جونەلمەۋ كەرەك.بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى دە. ياعني، ولار پورنوگرافياعا، قاتىگەزدىك پەن كۇش جۇمساعانعا، زورلىققا قارسى باعىتتالعان زاڭنامانى باسشىلىققا الا وتىرىپ، قوعامدىق ادامگەرشىلىكتى قورعايدى. اتازاڭدا جوعارىدا قىسقاشا ايتىپ وتكەن 20 باپتىڭ 3 بولىگى دە كونستيتۋتسياداعى نورمالاردى كۇشتەپ وزگەرتۋگە، سوعىس پەن قاتىگەزدىكتى، الەۋمەتتىك، راسالىق، ۇلتتىق، ناسىلدىك، دىندىك، جۇزدىك، رۋلىق باسىمدىقتاردى ۇگىتتەۋگە قارسىلىق بىلدىرەدى.باق تۋرالى زاڭدا بارلىق مۇددەلەر مەن نورمالار اتاپ وتىلگەن. 1 باپتىڭ 14 بولىگىندە ەروتيكا ۇعىمى كورسەتىلىپ، ءمانماعىناسى تۇسىندىرىلگەن. ياعني، ەروتيكالىق ءونىم دەگەنىمىز ادامگەرشىلىك ارۇياتتان اتتاپ وتەتىن، قازاققا اشىق ايتقاندىعى ءتان ەمەس دۇنيە بولىپ تابىلاتىن، قىزىعۋشىلىق تۋدىرىپ، ۇنەمى الاڭداتىپ تۇراتىن باسپالىق باسىلىم نەمەسە تەلەراديوداعى باعدارلاما. بۇل تۋرالى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تۋرالى زاڭدا 14 باپتىڭ 2 بولىگىندە ەروتيكالىق سيپاتتاعى ماتەريالداردى جاريالاپ تاراتاتىن مەرزىمدى باسىلىمداردى ستاتسيونارلىق ەمەس ءۇيجايلاردا جانە ءبىلىم بەرەتىن ۇيىمدار، بالالارعا قاتىستى مەكەمەلەردىڭ، عيبادات وتكىزىلەتىن ۇيلەردىڭ جانىندا جانە سول اۋماقتاردى ساتۋعا تىيىم سالىنعان. سونىمەن قاتار، ون سەگىزگە تولماعان جاستاعى بالالارعا بولشەك ساۋدا جاساۋعا تىيىم سالىنادى. بۇل ەروتيكالىق اقپاراتتاردى تاراتۋ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار بەلگىلەگەن ارنايى ستاتسيونارلىق مەكەندەردە جۇرگىزىلۋى ءتيىس.پورنوگرافيالىق جانە سەكسۋالدىقەروتيكالىق سيپاتتاعى راديوداعى، تەلەديدارداعى باعدارلامالاردىڭ ەفيرگە شىعۋىنا جانە سونداي سيپاتتاعى كينولار مەن ۆيدەولاردىڭ تارالۋىنا، ولاردى كورسەتۋگە، زاڭ بويىنشا تىيىم سالىنادى. سونىمەن قاتار، قاتىگەزدىك پەن زورلىقتى ناسيحاتتاۋعا دا وتە قاتاڭ تىيىم سالىنعان. مۇنىڭ بارلىعى بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىنە، ولاردىڭ ادامي ساناسەزىمىن لاستاۋدان قورعاۋعا باعىتتالعان ءىسشارالار.2000 جىلى 6 قىركۇيەكتە نيۋيوركتە قازاقستان رەسپۋبليكاسى بالالار تاقىرىبىندا، ياعني، بالانى ساتۋ، بالالاردىڭ جەزوكشەلىكپەن اينالىسۋى نەمەسە وعان ماجبۇرلەۋ، بالالاردىڭ پورنوگرافياسىنا بايلانىستى بالالار قۇقىقتارى تۋرالى قابىلدانعان كونۆەنتسياعا فاكۋلتاتيۆتىك حاتتاماعا قول قويعان بولاتىن.ناپولەون بوناپارتتىڭ مىنا سوزدەرى ەرىكسىز ەسكە ورالادى: ساعان قارسى باعىتتالعان ءتورت ءجۇز مىلتىقتان گورى ءتورت ءباسپاسوزدىڭ قارسى تۇرعانى الدەقايدا قاۋىپتى دەگەن پىكىرىنەناق ءباسپاسوزدىڭ قۇدىرەتىن اڭعارۋعا بولادى.سونىمەن قاتار، 1973 جىلى چيليدە بولعان توڭكەرىستە سالۆادور اەندە: مەنىڭ قولىمنان اسكەردىڭ كەتىپ قالعانى تۇك ەمەس ەدى. مەنىڭ قولىمنان بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى كەتىپ قالدى عوي، دەپ ەڭىرەگەندە ەتەگى جاسقا تولعانى تاريحتا جازىلعان. سوندا قاراپ وتىرساڭىز، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ مىندەتتەرى مەن اتقارىپ جاتقان قىزمەتتەرىنە بەيجاي قاراۋعا بولمايدى.بالانىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىنە بايلانىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بالانىڭ قۇقىعى تۋرالى زاڭدى 2002 جىلى 8 تامىز كۇنى قابىلداپ، بالانىڭ قۇقىقتارى جونىندەگى كونۆەنتسيا راتيفيكاتسيالاندى. وسى زاڭدارداعى باپتارعا سۇيەنسەك، بالانىڭ ءسوز بوستاندىعى مەن اروجدان ەركىندىگىن ساقتاپ، اقپاراتتاردى الۋىنا رۇقسات بەرىلىپ، قوعامدىق ومىرگە ارالاسۋ قۇقىعىنا يە بولاتىنى ايتىلعان. الايدا مۇنىڭ بارلىعى بەلگىلى ءبىر زاڭ شەڭبەرىندە جۇزەگە اسىرىلىپ، ەگەر تەرىس دۇنيە بالاعا اسەر ەتەتىن بولسا، زاڭدا بەكىتىلگەن شەڭبەردەن اسۋعا تىيىم سالىنادى.مەملەكەتتىك قۇجاتتارعا ارنايى توقتالعاندىقتان مىنا باپتى دا ايتا كەتكەن ءجون. 34 باپتا: پورنوگرافيانى، قاتىگەزدك پەن زورلىقزومبىلىقتى درپتەيتن، ادامنىڭ قادرقاسيەتن قورلايتىن، بالالارعا زياندى سەر ەتەتن جنە قۇقىق بۇزۋشىلىققا ىقپال ەتەتن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن، دەبيەتت, ويىنساۋىق جنە باسقا سشارالاردى پايدالانۋ زاڭعا قارسى بولىپ تابىلادى.سونىمەن قاتار، بالانى الكوگول ونىمدەرى مەن تەمەكى ونىمدەرىنىڭ زياندى اسەرى تۋرالى ايتىپ، ولاردان قورعايتىن زاڭ ەرەجەلەرى دە بەكىتىلگەن.ەڭ سوراقى قىلمىستاردىڭ ءبىرى بالانى جەزوكشەلىككە يتەرمەلەۋ. بۇل ماسەلەگە مەملەكەت ەشقاشان دا بەيجاي قاراعان ەمەس. بالالاردى جەزوكشەلىك جانە پورنوگرافيادان قورعاۋ ءۇشىن زاڭعا 40 باپتى ەنگىزگەن: بالانى جەزوكشەلكپەن اينالىسۋعا تارتقاندارعا، بالاعا پورنوگرافيالىق ماتەريالداردى نەمەسە زاتتاردى، باسپا باسىلىمدارىن، كينو نەمەسە بەينەماتەريالداردى، پورنوگرافيالىق سيپاتتاعى جنە ەروتيكالىق مازمۇنداعى وزگەدە نرسەلەرد تاراتقاندارعا، جارنامالاعاندارعا نەمەسە ساتقاندارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭ اكتلەرندە كوزدەلگەن ترتىپپەن جاۋاپتىلىق بەلگلەنەد. حالىقارالىق قۇجاتتارمەن سالىستىرعاندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسى بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگى تۋراسىندا حالىقارالىق ستاندارتتارعا ءالى دە الىستاۋ ەكەنى بايقالادى.الەۋمەتتىك جەلىدە سۇراۋ جۇرگىزگەندە 13 جاستان باستالعان ەرەسەك بالالاردىڭ 54 ى تەلەديدار كورەتىندىگىن ايتسا، 60 پايىزى بەينەنى، ياعني، ۆيدەولاردى كوپ قارايتىندىعىن، 53 ى كومپيۋتەرلىك ويىنداردا ويناسا، 51 ى ينتەرنەتتە زورلىق پەن قاتىگەزدىكتى كوپ كورەتىندەرىن ايتىپ ءوتتى. ال 13 جاستان اسقان ۇلكەن بالالاردىڭ ءبىرازى ەروتيكالىق مازمۇندى جۋرنالداردىڭ قولجەتىمدىلىگىن ايتقان بولاتىن. بۇل جاۋاپتارعا قاراپ، كوڭىلىڭ تولقىپ، بولاشاقتى ويلاپ قام جەۋگە بولادى. قانشا جەردەن شەگەلەپ زاڭ شىعارىپ، نورمالارىن بەكىتسە دە بالالاردىڭ ءوز اۋىزدارىنان ەستىپ وتىرعانىمىز مىناۋ؟! ءىستىڭ تىندىرىلۋى ءبىر ادامعا ەمەس، بۇتكىل ءبىرتۇتاس حالىققا بايلانىستى ەكەنىن دە ۇمىتۋعا بولماس.كوپتەگەن پەداگوگتار بۇگىنگى بالا تاقىرىبىندا ءسوز قوزعاعاندا، كوپشىلىگىنىڭ ويلارى ءبىر جەردەن شىعۋدا. ءبىزدىڭ ەلدە كەزكەلگەن بەينە ماتەريالداردى جالعا الاتىن دۇكەنگە كەلىپ، ەمىنەركىن ساۋدا جاساي الادى. ياعني، بالا قالاعان بەينە ءونىمدى الا الادى جانە سونى كورەدى. بەينە ءونىمدى دە، بالانى دا شەكتەپ جاتقان ەشكىم جوق. ەڭ قىزىقتىسى، ساتۋشى دا ەش ويلانباستان بالاعا نەمەسە جاسوسپىرىمگە سۇراعان تاۋاردى ەش ۋايىمسىز بەرە سالادى!... دەسە، بىرەۋلەرى قازىر ساتۋشىلارعا ءبارىبىر بولىپ كەتكەندەي. ولار تاۋاردىڭ اقشاسى تولەنسە بولدى، بالا بولسىن، ءجاسوسپىرىم بولسىن قۋاناقۋانا بالالارعا تىيىم سالىنعان زاتتاردى بەرە سالادى.قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تەلەراديو حابارلارىن تاراتۋ تۋرالى زاڭ جوباسىنىڭ 29بابى تەلەباعدارلامالاردى تاراتۋ كەزىندە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى قورعاۋ، 1تارماعىندا جەرگىلىكتى ۋاقىت بويىنشا 06.00دەن 22.00گە دەيىنگى كەزەڭدە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ تاندىك، پسيحيكالىق، يماندىلىق، مورالدىق جانە رۋحاني دامۋىنا زيان كەلتىرۋى مۇمكىن تەلەباعدارلاماردى، سونداياق مادەنيەت تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا سايكەس ە 18 يندەكسىمەن يندەكستەلگەن فيلمدەردى تاراتۋعا جول بەرىلمەيدى دەپ جازىلعان.جوعارىداعى زاڭدى باسشىلىققا الساق، مىسالى، وتاندىق جەتىنشى ارنا تەلەارناسىنان كورسەتىلگەن ءوز ويىم باعدارلاماسى جەرگىلىكتى ۋاقىت بويىنشا كۇندىزگى 15:00دە باستالاتىن ەدى. ال قازىرگى تاڭدا، وسى سەكىلدى كەل، تاتۋلاسايىق، قالاۋلىم، ءبىر بولايىق، قالاۋىم جانە تاعى باسقا باعدارلامالاردىڭ كوڭىلگە قونىمسىز تاقىرىپتارى مەن ايقايۇرىستارى، لاس سوزدەرى ءالى كۇنگە دەيىن تەلەارنالاردان كورسەتىلۋدە. وسىعان وراي، مۇنداي باعدارلامالاردىڭ ءىسى زاڭ بۇزۋشىلىققا جاتادى دەپ ەسەپتەيمىن.بالا ءۇشىن زياندى اقپاراتتىڭ تارالۋى جانە قورعاۋ جولدارى قانداي؟تەلەارنالار مەن گازەتجۋرنالداردىڭ جەكەمەنشىككە ءوتۋى ارنايى جولاقتى كەسە بەرۋلەرىنە مۇمكىندىك جاساعانداي. قازىرگى تاڭدا اقپاراتتىڭ تاراتىلۋى، كورسەتىلۋى ورىندى دەپ تولىققاندى ايتا المايمىز. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جاعىمسىز، قيسىنسىز، قاتىگەز، تەرىس، بۇرىس اقپاراتتاردى اشىق تا ايقىن تاراتاتىن بولعان. كەزكەلگەن بالاعا ساۋالناما جۇرگىزگەندە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا زورلىقزومبىلىق، قاتىگەزدىك پەن ساتقىندىق ەمىنەركىن كورسەتىلەتىنىن بىلدىك. اسىرەسە، مۇندايلار ۆيدەو جۇزىندە كوپ تارالادى. بىرەۋى تەلەديداردان كورسە، ءبىرازى ينتەرنەتتەگى ارنادان، , , , جانە تاعى باسقا الەۋمەتتىك جەلىلەردەن كورەتىندەرىن ايتتى. سونىمەن قاتار، مۇنىڭ بارلىعى قاراپ وتىرساڭىز، وتە قولجەتىمدى جانە تەگىن. ونىڭ ورنىنا ءتىل ۇيرەنۋ، قىزىقتى مالىمەتتەر الۋ، قازاق ۇلتىنىڭ بۇگىنىنىڭ قادىرىن ءبىلۋ ءۇشىن تاريحىن ناسيحاتتايتىن دۇنيەلەردى نەگە كورسەتپەسكە؟! كورسەتىلمەيدى ەمەس، ارينە مۇنداي باعدارلامالار، ماقالالار، وچەركتەر جەتەرلىك. بىراق سونى بالانىڭ ساناسىنا ءتان قىزىقتىراتىن، قۇشتارلىعىن ارتتىراتىن، تاعى دا بىلسەم ەكەن دەپ ۇمتىلاتىنداي ەتىپ جاساۋ از.بۇگىن دە بالالار اراسۆىندا ۇيالى تەلەفونداعى سمس نەمەسە نەشە ءتۇرلى ۆيدەونى ءبىربىرىنە لاقتىرىپ جىبەرۋ ەڭ قاۋىپتىسى سەكىلدى. بالالاردى دا ۇنەمى باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرۋ مۇمكىن ەمەس. ونىڭ ورتاسى قانداي ەكەنىن دە بىلمەي قالامىز. ينتەرنەت ارقىلى كوشەدەگى بۇزاقىلاردىڭ توبەلەستەرىن كورىپ، قاتىگەزدىكتەرىنە تاڭداي قاعىپ، قىزىق كورىپ، سونى ءبىر كۇنى ىستەۋلەرى بەك كامىل. قازىر بارلىق بالادا ۇيالى تەلەفون، سمارتفون. جوق بولسا، باسقالاردان كەم بولاتىنداي اتااناسىنان الىپ بەرۋدى تالاپ ەتەدى. قولقالاپ قويماعان سوڭ، اتاانا قالايدا الىپ بەرەدى. سونىڭ كەسىرى وزىنە دە، وزگە دە ءتيىپ كەتۋى مۇمكىن ەكەنىن بالا ويلانىپ تا جاتقان جوق.اۋىلدا وسكەن بالا مەن قالادا وسكەن بالانىڭ ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي. بىراق قازىر اۋىلدىڭ دا جاعدايى جاقسارىپ، بارلىعىندا بىردەي بولماسا دا، كوپتەگەن ايماقتا ينتەرنەت ۇستايدى. اۋىلدا قايناعان تىرلىك بولعان سوڭ با، اۋىلدىڭ بالالارى الەۋمەتتىك جەلىنى شەكتەن تىس پايدالانبايدى. ۇلكەندەردىڭ ورتاسىندا كوپ جۇرگەندىكتەن بە، ەكراندا كورسەتىلەتىن زورلىق كورىنىستەرگە قارسى جانە دۇرىس دەپ سانامايدى. ال قالاداعى بالالاردىڭ جاعدايلارى دا، ويلارى دا كەرىسىنشە. كوبىنە قىزدار جاعى تەرىس پىكىرىن بىلدىرسە، ۇلداردىڭ باسىم كوپشىلىگى وندا تۇرعان ەشتەڭە جوق دەپ تۇسىنەدى.بالالاردىڭ بارلىعى بىردەي بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن، اۋديو مەن بەينە كورسەتىلىمدەرىن شەكتەن تىس كوپ پايدالانۋ زيان بولاتىنىن ۇعىنا بەرمەيدى. جوبالاپ العاندا جاسوسپىرىمدەر ەڭ باستىسى كومپيۋتەرلىك ويىنداردى ويناۋدى، ينتەرنەتتى كوپ پايدالانۋدى، تەلەديدار، ۆيدەو قاراۋدى زياندى دەپ ەسەپتەيدى ەكەن. وسىلاردىڭ ىشىندە ەڭ قاۋىپتىسى رەتىندە كومپيۋتەردىك ويىندار مەن ينتەرنەت دەپ سانايدى. ولاردىڭ وينايتىن ويىندارىندا ۇنەمى قانتوگىس، اياۋسىزدىق ورىن الادى. بارلىق ويىندار سونداي، بىرەۋدى ءولتىرىپ كەتۋ، قاناتىپ كەتۋ، زورلىق كورسەتۋ، ايتەۋىر ءوزىڭ تاڭداپ العان پەرسوناجدى قالاي بولعاندا دا امان الىپ قالۋ كەرەك. الايدا ونىڭ پەرسوناج ەكەنىن ۇمىتىپ، سول ويىننىڭ ىشىنە كىرىپ كەتەدى. بالا تۇگىلى ۇلكەندى دە سول ويىندى ويناتىپ، مىناۋ سەنسىڭ، ال جەڭۋىڭ كەرەك دەسە، دەلسال كۇيدە ءمان بەرمەي ەمەس، كەرىسىنشە بىلەك سىبانا كىرىسىپ جەڭۋگە ۇمتىلارى انىق نارسە. بۇل كومپيۋتەرلىك ويىنداردىڭ ادام ساناسىن ۋلاۋىنىڭ ناق كورىنىسى.ادام كەيدە كورگەن ءفيلمنىڭ ىشىندە جۇرگەندەي سەزىنەدى. ۇنەمى سول كورىنىس، سول بەينە، سول ادامدار، سول جەر، سول قىلىقتار، ادەتتەر، سونداعى سوزدەردى ويلاپ جۇرەدى. سوندىقتان دا، شىنايى ومىردە تۇسىنبەۋشىلىكتەر بولىپ، قارىمقاتىناستا كىشىگىرىم قيىندىقتار تۋىنداپ جاتادى. ءتىپتى بالالار ويىنعا بەرىلىپ كەتكەندەرى سونشالىق ءبىربىرىمەن تىلدەسۋدەن دە قالادى. بۇرىنعى قازاقتىڭ تەپسە تەمىر ۇزەتىن قارا دومالاق قارا كۇش بالالارى كۇرەسىپ، اسىق ويناپ، لاڭگى تەۋىپ، اتقا شاۋىپ، ءبىربىرىمەن ارقاجارقا بولسا، بۇگىندە ۇيالى تەلەفون، كومپيۋتەر ويىندارى باۋراپ الىپ، ءبىربىرىمەن ارالاسۋدان قالدى.قازىرگى زاماننىڭ بالالارى بوس ۋاقىتتارىن بوس وتكىزەدى. ءتورت قابىرعادا نە تەلەديدار كورىپ جاتادى، نە كومپيۋتەردەن ويىن وينايدى، ودان قالسا ۇيالى تەلەفونعا شۇقشيادى. نەگىزىنەن بۇل الاڭداتاتىن جاعداي. دالادا كوپ ۋاقىتىن وتكىزەتىن بالا از. بىرەنساران بالا عانا فۋتبول، ۆولەيبول وينايدى، روليك تەبەدى، سكەيتبوردتا سىرعانايدى. ۇنەمى سپورت سەكتسيالارىنا باراتىن بالالار سانى دا كوپ ەمەس، تابيعاتقا شىعاتىندارى مۇلدەم سيرەك. ءومىردى بەلسەندى قوزعالىستا ءسۇرۋدىڭ ءوزى تومەندەۋىمەن قاتار، بالالاردىڭ جاقىن اعايىندارىمەن قارىمقاتىناستا بولۋىنىڭ ءوزى سيرەپ بارادى. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، 21 بالالار عانا قوناققا بارادى ەكەن. ولارعا كوپشىلىكتىڭ ورتاسىندا بولعانعا قاراعاندا، تىنىش جەردە ينتەرنەتتە وتىرعاندارى ۇنايدى.ال كىتاپ وقۋ، قولونەرمەن اينالىسۋ، سۋرەت سالۋ، شەبەرلىگىن ارتتىرۋ نەمەسە شاحمات ۇيرەنۋ، مۋزىكامەن شۇعىلدانۋ دەگەندەر مۇلدەم از كورسەتكىش كورسەتەدى. بالالار ۇدايى ينتەرنەتتە وتىرادى. شامامەن العاندا ءبىزدىڭ ءتىپتى 45 جاستاعى بالالارىمىزدىڭ ءوزى ينتەرنەتكە قۇشتار. 6 جاس پەن 9 جاس ارالىعىنداعى بالالار كومپيۋتەرلىك ويىندارعا وتە قاتتى قىزىعادى، ولار ءۇشىن بۇل ەڭ قىزىقتى دۇنيە ىسپەتتى.جالپى ايتقاندا تەلەديدار، بەينە مەن اۋديو، مۋزىكا، ينتەرنەت، كومپيۋتەردەگى ويىندار بالالاردىڭ ومىرلەرىندە اسا ۇلكەن ءرول اتقارىپ تۇر. ءار ەلدى مەكەندە بايلانىستىڭ ارتۇرلىلىگىن، ياعني، تەلەديدار مەن ينتەرنەتتىڭ، كومپيۋتەرلىك ويىنداردىڭ تارالۋ جيىلىگى ءارتۇرلى ەكەندىگىن دە ەسكەرە كەتكەن ءجون. سوعان بايلانىستى دا قاراساق، اۋىلدىق جەردە بالالار كوبىنە تەلەديدار قاراسا، قالالىق جەرلەردە ۇنەمى ينتەرنەتتە وتىرادى، كومپيۋتەرلىك ويىندار ويناپ، ديسكتەردەن نەمەسە ونلاين بەينەجازبالار كورگەندى قالايدى.ال تەلەديداردان 10 جاستان باستاپ، 18 جاس ارالىعىنداعى بالالار ەڭ تانىمال، اتاقتى كومەديا، مەلودراما، سەريال، ويىنساۋىق، مۋزىكالىق باعدارلامالاردى قارايدى. ودان كەيىن بالالاردىڭ 30 پايىزى مۋلتفيلمدەر مەن سپورت تۋراسىنداعى حابارلاردى، بوەۆيكتەردى قاراعاندى ۇناتادى. اسىرەسە، ەر بالالار بوەۆيك، اتىسشابىسقا ءۇيىر.ال 6 جاستان 9 جاسقا دەيىنگى بالالار مۋلتفيلمدەر قاراۋدى جاقسى كورەدى، ودان كەيىن بارىپ وزدەرىنىڭ ءبىلىم دەڭگەيلەرىن كورسەتەتىن ينتەللەكتۋالدى باعدارلامالار، حابارلار، ءتىل ۇيرەتەتىن، وقىتاتىن، شەبەرلىككە باۋليتىن حابارلاردى، سيرەك كەزدەسەتىن جانۋارلار مەن ادامدار كوپ بارا بەرمەيتىن تابيعات ورىندارى مەن ونداعى تىرشىلىكتى كورسەتەتىن دەرەكتى فيلمدەردى، ساياحاتتاردى كورگەندى ۇناتادى. ال سودان كەيىن بارىپ، مەلودراما مەن كومەديا، دراما كورەدى. ياعني، قانشالىقتى بالانىڭ جاسى كىشى بولسا سونشالىقتى ول ءوزوزىنە قىزىقتى دۇنيەلەر ىزدەپ، تانىمىن كەڭەيتىپ، بىلگىسى كەلەتىنى كوبەيىپ، تانىمدىق باعدارلامالارعا كوپ قىزىعادى. ال نەعۇرلىم بالانىڭ جاسى ۇلكەن بولسا، سوعۇرلىم ول جەڭىل نارسەگە، كۇلكىلى دۇنيەگە، نە ويىنساۋىق باعدارلامالارعا ءۇيىر بولادى ەكەن.ەندىگى كەزەك سۇيىكتى كەيىپكەرلەر بولماق. بالالاردىڭ قىزىعاتىنىن، فيلم، مۋلتفيلمدەگى سۇيىكتى كەيىپكەرلەرىن، ول كەيىپكەرلەردى نەلىكتەن ۇناتاتىندىقتارىن، قاي قاسيەتتەرىن جاقسى كورەتىندىكتەرىن ءبىلۋ ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارىن ايقىنداۋعا نەگىز بولادى. كوپشىلىگىن كۇلكىلى، ازىلقوي كەيىپكەرلەر قىزىقتىرادى. ال وزدەرىن ءبىر كەيىپكەرگە بالايتىن بولسا مىندەتتى تۇردە ەرجۇرەك، قاھارمان، باتىر بەينەلەردى تاڭدايدى. ەڭ كەرەمەت كەيىپكەرلەرىنىڭ توبەلەسكەندەگى قيمىلدارىن، جەڭىپ شىعاتىن تاسىلدەرىن ەرەكشە باعالاپ، ەشكىمگە ۇستاتپايتىن، ەشقاشان ەڭسەسى تۇسپەيتىن قاسيەتتەرىن ۇناتادى. سۇيىكتى كەيىپكەرلەردىڭ مىنا قاسيەتتەرىن كوپشىلىك بالا بىردەي اتاپ ءوتتى: مەيىرىمدى بولۋى، دوستىققا ادالدىق، كومەككە دەر كەزىندە كەلۋى، ماقساتقا جەتۋى، ادىلدىكتى تۋ ەتۋى، ادامگەرشىلىگى مەن شىنايىلىق قاسيەتتەرى. بىرەۋىنە دجەكي چانننىڭ توبەلەسكەنى ۇناسا، ەكىنشىسىنە كۇلكىلى قىلىقتارى ءۇشىن ۇنايدى. ال كەيبىرەۋلەرىنە مەيىرىمدىلىگى مەن اڭعال دا ادال ءجۇزى ۇنايدى. بىرەۋگە سۋمەركي فيلمىندە باستى رولدەگى ەدۆارد كالين بويىنداعى ەرەكشە قاسيەتىمەن ۇناسا، باسقالارىنا سۇلۋلىعى ءۇشىن، قىزعا دەگەن شىن ماحابباتى ءۇشىن ۇنايدى. ياعني، جاعىمدى كەيىپكەرلەردىڭ جاعىمدى ىستەرى بالالاردى سۇيسىندىرەدى.بالالار قانداي تانىمال باعدارلامالار، حابارلار كورەدى؟ ولار مىنا باعدارلامالاردى قارايتىن بولىپ شىقتى: قالاۋلىم، ءوز ويىم، ايتۋعا وڭاي، كەل، كەلىنىم، كتكدا قاباتوۆ، كەلىندەر بايگەسى، كوڭىلدى تاپقىرلار الاڭى، تۇنگى ستۋديا، جايدارمان جانە ت.ب. مىنە، وسىنداي حابارلاردى كورۋ ارقىلى ادامداردىڭ ساناسەزىمىن وياتاتىن، ادام مۇددەسىنە ساي، بالانىڭ رۋحاني دامۋىنا اسەر ەتەتىن جانە ەتپەيتىن، كوڭىلدى جانە قىزىقسىز باعدارلامالاردى دا قارايدى. ال بالا پسيحولوگياسىنا اسا ءمان بەرەتىن ءىرى تۇلعالاردىڭ ايتۋىنشا، ءوز ويىم، قالاۋلىم، كەل، كەلىنىم، ءبىر بولايىق، قالاۋىم ، كەل، تاتۋلاسايىق سەكىلدى باعدارلامالاردان بالا ەشقانداي پايدالى نارسە المايدى. تەك قانا زيانىن تيگىزەدى.ويتكەنى قاراپايىم عانا مىسال رەتىندە كەزىندە وتاندىق ارنادا كورسەتىلگەن ءوز ويىم باعدارلاماسىن الايىق. ونداعى تاقىرىپتار قىزدىق پەردە قىزىقتىرا ما؟، جىنىسىمدى اۋىستىرعىم كەلەدى، ترانسقا تۇسكەن ءومىر، نازىك جىگىتتەر، شالا تانىسىم 30 شاقتى رەت زورلادى، اتاق پا، شاتاق پا؟، ەركەكشورا قىزداردىڭ ەرەكشەلىگى، زورلانعان قىزدىڭ زور قايعىسى، جالاڭاشتانۋ جارناما ما؟، ناعىز جىگىت پە، نازىك جىگىت پە؟، جاتىرىن جالعا بەرگەندەر، قىزداردىڭ پاكتىگى ماڭىزدى ما؟، جىنىستىق تاربيە بەرۋ تاربيەسىزدىك پە؟، كوڭىلدەس بولعىم كەلەدى، قىزدىعىمدى ساتامىن، جەزوكشەلىك قاشان زاڭداستىرىلادى؟، ناشاقوردىڭ كۇنى، بالا ساتامىن، ەركەكشورالىق ەرسىلىك پە؟، بالاعا سەكسۋالدى تاربيە بەرۋ كەرەك پە؟، ار ساۋداسى مەن ءتان ساۋداسى، اتىڭ شىقپاسا...، وزگەرىسكە ۇشىراعان كەلبەت جانە تاعى باسقا.تانىمال تەلەارنادا كۇندىزگى ۋاقىت 15:00دە باستالاتىن تىكەلەي ەفيردەن سانالى ادامنىڭ ويىن اداستىراتىن دۇنيەنىڭ كورسەتىلمەۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. راسىندا، مۇنداي ارسىز دۇنيەلەردى بالالار تۇگىلى ءبىز دە بىلمەگەن بولۋىمىز مۇمكىن. ويتكەنى قازاقتا ونداي ورەسكەلدىك جوقتىڭ قاسى. شەشەندەر ءبىزدىڭ ۇلتتان جەزوكشە شىقپاعان! جەپ ماقتانادى. ال ءبىز ءوزىمىزدىڭ قىزدارىمىزدىڭ ارىن، قۇندىلىعىن ساۋدالاپ، جەزوكشەلىككە جول اشىپ بەرىپ جاتىرمىز. سونىمەن قويماي، تىكەلەي ەفير ارقىلى جارنامالاپ جاتىرمىز. بۇل باعدارلامانى كورەتىن 69 جاستاعى بالاپانداردان باستاپ ەسەيىپ كەلە جاتقان ۇلقىزدارىمىز نە ويلايدى؟ قوناق بولىپ وتىرعان كەيىپكەرلەرگە قاراپ، ىستەپ جۇرگەن ىستەرىن دۇرىس دەپ سانايتىندارىن كورىپ، ولاردا دا جەڭىل وي، تاياز ءبىلىم، حارام نيەت قالىپتاسپاي ما؟! بۇگىنگى تاڭدا بالالارىمىزدىڭ نە كورىپ، نە تىڭداپ جۇرگەنىنە باستى نازار اۋدارماساق، ەرتەڭگى كۇنى قيسىق بىتكەن اعاشتى تۇزەتۋىمىز مۇمكىن بولماس...يوزەف گەببەلس ماعان بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن بەرىڭىزدەر، سول كەزدە مەن كەزكەلگەن حالىقتى شوشقانىڭ توبىرىنا اينالدىرامىن دەگەن ەكەن. سوندىقتان دا مۇنداي باسسىزدىقتى، حالىقتى ارسىز پيعىلعا يتەرمەلەۋدى، وي دۇنيەسى ەندى قالىپتاسىپ كەلە جاتقان پەرىشتەدەي پاك بالاپانداردىڭ ميىن ۋلاۋدان ساقتانايىق، ءوز ۇرپاعىمىزدى ساقتايىق!ال ەندى كومپيۋتەرلىك ويىندارعا توقتالايىق. , , , , , 2, , , , , جانە تاعى باسقا كوپتەگەن كومپيۋتەرلىك ويىندار بۇگىندە بالالاردىڭ باستى قىزىعى.قازىرگى تاڭدا بارلىق قالالىق جەردە كومپيۋتەرلىك كلۋبتار بار. بالالار ۋاقىتتارىنىڭ باسىم كوپشىلىگىن سول جەرلەردە وتكىزەدى. كومپيۋتەرلىك كلۋب ۇيدە ويناعانعا قاراعاندا اسەرلى، ءارى ول جەردە ورتا دا قىزىپ تۇرادى. ويىننىڭ قىزىعىنا ءتۇسىپ كەتكەن وقۋشىلار قالايدا ءبىرءبىرىن جەڭىپ شىعۋعا تىرىسادى جانە اياقتالمايىنشا تاپجىلماي وتىرادى. كەيدە ۇتىس تىگىپ، جەڭىس كىمگە بۇيىرسا سول پايداعا كەلەتىن كەزدەر دە بولادى. مۇنداي ويىنعا قۇشتارلانىپ العان بالانىڭ ساباققا دەگەن ىنتاسى بولمايدى. ومىرگە دەگەن بەلسەندىلىگى ازاياتىنى ءسوزسىز.ال قازىر بالالار قانشالىقتى كىتاپ وقيدى؟ ادەبيەت وقيتىن بالالار سانى از ەكەنى تۇسىنىكتى. بۇگىندە كىتاپتى قولعا ۇستاپ وتىرىپ وقۋ ەمەس، ەلەكتروندى نۇسقاسىن وقۋ جەڭىلىرەك سەكىلدى سانالادى. گازەت پەن جۋرنالداردىڭ دا بالالار ومىرىندە ءوز ورىندارى بار. بىراق ولاردا وسىعان كەلگەندە جالقاۋلىق باسىم. جالپى بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتتىراتىن گازەتجۋرنالدار مىنالار: ۇلان بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان رەسپۋبليكالىق گازەت، ايگولەك رەسپۋبليكالىق بالالار جۋرنالى، بالدىرعان بالالار جۋرنالى، اقجەلكەن جۋرنالى جانە تاعى باسقا. بالالاردىڭ اتاپ كورسەتكەن باستى گازەتجۋرنالدارى وسىلار بولدى.بالانىڭ جاس شاماسىنىڭ دا ولاردىڭ قىزىعۋشىلىقتارى مەن تاڭداۋلارى كەزىندە وزىندىك ورنى بار ەكەندىگى بايقالادى. ويتكەنى ەرەسەك بالالار زۇلىمدىق پەن قاتىگەزدىك سۋرەتتەلەتىن، زورلىق ارەكەتتەردىڭ ەلەمەنتتەرى كورسەتىلەتىن ويىندارعا كوبىرەك اۋەس. قان توگىس پەن اتىسشابىس ولاردىڭ جان راحاتىن تىنىشتاندىرادى. ال بۇل جاستاعى بالالار ويىنساۋىق، شوۋ باعدارلامالاردى ۇناتادى. سونىمەن قاتار، ولار وزدەرىنىڭ سۇيىكتى كەيىپكەرلەرىن جەكە دارا قاسيەتتەرى ءۇشىن، ادامگەرشىلىگىنە قاراپ تاڭدايدى.ال مۇنداي ويىنساۋىققا ارنالعان، كوڭىل كوتەرەتىن حابارلاردى 6 جانە 9 جاستاعى بالالار اسا قاتتى ۇناتا بەرمەيدى، ال 16 جاستان باستاپ 18 جاستاعى بالالاردىڭ كوپشىلىگىنە بۇل تاقىرىپ جاقسى تانىس. سوعان وراي دا جاسى ۇلكەن بالالار قاتىگەزدىك سيپاتتاعى ويىندارعا اۋەس بولىپ كەلەدى.بالا تاعدىرى ۇلتتىڭ بولاشاعى. بالا جانىڭنىڭ اراشاسى. قازىرگى تاڭدا بالا تاقىرىبىندا كوتەرىلىپ جۇرگەن ماسەلەلەر جەتەرلىك. عالامنىڭ سونشالىقتى دامىعانىنىڭ سالدارىنان بالادان بولەك، اتاانا، اتالار مەن اجەلەرگە دەيىن ۇيالى تەلەفوننىڭ، كومپيۋتەردىڭ، پلانشەتتىڭ ىشىندە وتىراتىن بولدى. ەمىنەركىن، ارقاجارقا وتىرىپ اڭگىمە ايتۋدان قالىپ بارامىز. باسقا جۇرتقا تاڭسىق دۇنيە بولماس، بىراق قازاققا ءتان ەمەس قىلىق. شەت ەلدىكتەر ءۇشىن ۇل مەن قىز اتاانانى باعۋعا مىندەتتى ەمەس، ال قازاق حالقى ۇرپاعىمەن ماقتانادى. ءتالىم دە، تاربيە دە بولەك. سول سەبەپتى ادام ساناسىن ۋلايتىن دۇنيەلەردى بالادان ساقتاعان ابزال. قازىر ەكىنىڭ ءبىرى ۇيالى تەلەفون شۇقىلاپ، وزىمەنءوزى اقىرىپ، نە شوشىنىپ سەكىرىپ، نە توماعا تۇيىقتالىپ، نە اشۋلى كەيىپكە ەنىپ وتىراتىنى، ادامدارمەن قارىمقاتىناستا ءدال سول ەموتسيادان شىعا الماي تۇراتىنى انىق بايقالادى.وسىنداي ويىن سالدارىنان بولعان وقيعانى ايتىپ وتەيىن. ماڭعىستاۋدىڭ اۋىلدىق جەرىندە مەكتەپ وقۋشىسى ۇيالى تەلەفوننان قورقىنىشتى ويىن جۇكتەپ العان. مۇنىڭ الدىندا دا بىرنەشە ويىنداردى ويناپ جۇرگەندىكتەن ادەتىنشە بۇعان دا قىزىققان. ۆك الەۋمەتتىك جەلىسىندە وسى ويىننىڭ ارنايى گرۋپپاسىنا تىركەلىپ، سول جەردە كورسەتىلگەن شارتتار ارقىلى ويىندى ويناعان. ايتىلعان تاپسىرمالاردى ورىنداپ، قالاي قۇنىعىپ كەتكەندىگىن جانە قالاي ودان شىعۋعا بولاتىنىن بىلمەگەن. بىرنەشە كۇندەردەن كەيىن ول بالادا وزگەرىستەر، قاتۋلى قاباق، مۇڭلى جانار، اشۋعا تولى مىنەز، ەشكىمدى كورگىسى كەلمەيتىن ساتتەر ورىن العان. ءبىر كۇنى مەكتەپكە ساباققا بارعان ونى باسپالداققا اسىلىپ قالعان كۇيىندە تاۋىپ العان. ارتىنشا انىقتالعان مالىمەتتەر بويىنشا، نە ءوزىڭ، نە اتاانانى ءولتىرۋ تاپسىرىلعان. ايالى الاقاندا، ىستىق ماحابباتقا بولەنىپ وسكەن بالا اتااناسىن شەكسىز سۇيەتىنى بەلگىلى. سول سەبەپتەن دە قويىلعان تاپسىرمادان اسىپ تا كەتە الماي، نە ونى ورىنداي دا الماي ميى ۋلانعان ول ءوزوزىنە قول جۇمساعان. مىنە، بالانى قاداعالاماۋدىڭ، دۇرىس اقپارات الماۋىنىڭ سالدارىنان قيىلعان ءومىر... مۇنداي جاعدايلار ەلىمىزدىڭ تۇكپىرتۇكپىرىندە ورىن الىپ جاتىر. مەن ماڭعىستاۋداعى بولعان وقيعانى مىسال ەتتىم. وكىنىشكە وراي، اتااناسىنىڭ وتىنىشىمەن اۋىلدىڭ اتى مەن بالانىڭ ەسىمىن اتامادىم.بالالارعا قازىرگى اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ تەرىس اسەرى.بۇگىنگى عاسىردىڭ جاڭالىقتارى كۇننەنكۇنگە عالامات وزگەرىسپەن دامۋدا. حح عاسىردااق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا دا دامۋ پروتسەستەرى ءجۇرىپ، جاڭا تەحنولوگيامەن قامتاماسىز ەتىلدى. وعان بالالاردىڭ قولدارى تەز جەتە باستادى. ويتكەنى سول جىلدارىاق اقپارات كوزدەرىنىڭ قاتارى كوبەيىپ ينتەرنەت تە قوسىلىپ، بارلىق جەردە پايدا بولعان بولاتىن. اقپارات الماسۋدىڭ جاڭا ءتۇرى كوبەيىپ، ينتەراكتيۆتى كومپيۋتەرلىك باعدارلامالاردى، ءارتۇرلى ويىنداردى، بەينەاۋديو جازبالاردى، اندەردى، كوميكستەر مەن كىتاپتاردى، ءباسپاسوز باسىلىمداردى بالالار ەركىن تۇردە قولدانا الاتىن دارەجەگە جەتتى.ال كوممەرتسيالىق تەلەديدار 1941 جىلى شىققان بولاتىن. بۇل كەزدە جاڭا اقپاراتتىڭ ەندىەندى ەلگە كەلۋ كەزەڭى بولاتىن. الايدا قانشا جەردەن كوممەرتسيالىققا اينالۋ ۇدەرىسى بولسا دا، ونىڭ تيگىزىپ جاتقان وزىندىك پايداسى دا بولدى. اتاپ ايتقاندا، بالالارعا ءبىلىم بەرۋ تۋرالى باعدارلامالار جاسالىپ، ولاردىڭ بالا ءۇشىن وراسان زور اسەرى ءتيدى.قازىرگى بالالار تىم اقىلدى.بىرىنشىدەن، ولار تۋمىسىنان بولەك، ساناسەزىمدەرى، قابىلداۋ جۇيەلەرى وزگە. مەكتەپتە اۋزى اڭقيعان بۇرىڭعىنىڭ بالالارىن كورۋ قيىن. قازىرگى تاڭدا مەكتەپ جالعىز اقپارات كوزى ەمەس، ۇستازداردىڭ دا ماڭىزى باسقاشا. ەجىكتەپ ءبارىن ۇيرەتىپ، بالالاردى ءار تاقىرىپ سايىن جاڭالىق اشقانداي قىزىقتىراتىن جۇيە بۇگىندە قاتتى وزگەرىسكە ۇشىراعان. جاڭا تاقىرىپقا مۇعالىم كوپ ىزدەنىپ دايىندالۋ كەرەك. ويتكەنى بالالار بارلىعىن بىلەدى جانە ولارعا قاجەتتى ەمەس اقپاراتپەن بىلىمدەرىن تايازداۋعا بولمايدى.بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ بالالارعا اسەر ەتۋى اناعۇرلىم باسىمدىلىققا يە. بۇل بىرىنشىدەن اتاانالاردى، ودان كەيىن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى مەن ۇستازداردى الاڭداتىپ، ءجيى تالقىلاۋعا تۇسەتىن تاقىرىپ بولىپ تۇر. تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، الەمدە باستى نازارداعى ماسەلە. مىسالى، امەريكا پەدياتريا اكادەمياسىنىڭ وكىلدەرى اقپارات كوزدەرىنىڭ كۇردەلەنۋى بالالاردىڭ اۋديتورياسىنىڭ دا ۇلعايۋىنا تىكەلەي اسەر ەتىپ جاتىر دەپ سانايدى. مۇنىڭ وڭ جانە تەرىس ەكى جاعى بار. وڭ اسەرى، بالالار جاڭا دۇنيەنى ۇيرەنۋگە، بىلىمگە قۇشتار، كوپتەگەن تالقىلاۋعا قاتىسۋعا مۇمكىندىك الادى، ءان الەمى، ويىنساۋىقتار ارقىلى بويداعى ونەرلەرىن دە دامىتۋعا ءۇيىر بولادى. ال تەرىس جاعى، بالالار كورگەن نارسەسىن قايتالاپ ىستەۋى مۇمكىن. مىسالى، زورلىقزومبىلىق، قاتىگەز ءىسارەكەتتەر مەن ەروتيكالىق سيپاتتاعى اقپاراتتارعا تاپ بولۋى مۇمكىن. ناقتى ەمەس دەنە فورماسىن كورسەتۋمەن قاتار، زياندى ادەتتەرگە جاتاتىن تەمەكى تارتۋ، ىشىمدىك ءىشۋ سىندى نارسەلەردى دۇرىس دەپ قابىلداۋلارى مۇمكىن. مۇنداي تەرىس ماقساتتاعى اقپاراتتار بالالاردىڭ اۋديتورياسىنا باعىتتالا وتىرىپ، باستى قاۋىپ توندىرەدى.بارىمىزگە بەلگىلى امەريكالىق عالىم، ءارى ادىستەمەشى رەەن حوببس كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىق تۇسىنىگىنە توقتالىپ، ەكى فاكتوردى اتادى.ول كومپيۋتەردى جانە ينتەرنەتتى قولدانۋدى كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىققا جاتقىزۋعا بولمايتىندىعىن ايتا وتىرىپ، كەرەكتى اقپاراتتى قاراۋ، تىڭداۋ، كورۋ، وقۋ ارقىلى ساراپتاپ تا، تالداپ تا ءبىلۋ كەرەكتىگى ماڭىزدى دەپ كورسەتتى. بۇل ءبىرىنشى فاكتور. ال ەكىنشى فاكتوردا اتاانالار ماسەلەسى قاراستىرىلعان. ياعني، اتاانا بالانىڭ ينتەرنەتتى پايدالانۋ شەگىن باقىلاۋدا ۇستاۋى قاجەت. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا سان الۋان اقپاراتتار تاراۋى مۇمكىن، مۇمكىن عانا ەمەس، راس. سوندىقتان دا، فانتازيا مەن شىندىقتىڭ اراجىگىن اجىراتىپ، اداسپايتىن جول سىلتەۋ اتاانانىڭ باستى مىندەتى. اتاانانىڭ تىكەلەي بالامەن قارىمقاتىناسى ولاردىڭ دا اقپاراتقا سىني كوزبەن قاراۋلارىنا اسەر ەتەدى.مەكتەپ پسيحولوگىنىڭ ايتۋى بويىنشا: نەگىزىنەن بارلىق جاعداي اتااناعا بايلانىستى. اتاانا بالانىڭ كۇن ءتارتىبىن باقىلاۋدا ۇستاسا، ءبارى ءوز رەجيمىمەن جۇرەدى. ال ەگەر اتاانا بالانىڭ كۇن تارتىبىنەن بەيحابار بولسا، بالا دا بەتىمەن كەتەدى. كۇنى بويى تەلەديدار قارايدى، سمارتفوننان شىقپايدى. بۇل ەڭ ءبىرىنشى دەنساۋلىققا زيان. كوز جانارىنىڭ كورۋ قابىلەتىن ناشارلاتىپ قانا قويماي، پسيحيكانى دا بۇزادى. ويتكەنى ادام ميى كۇندەلىكتى دەمالىپ وتىرۋى كەرەك.3 ساعاتتان استام ۋاقىت تەلەديدار كورۋ بالالارعا زيان. ەسكەرە كەتەتىن نارسە، بالا ءوز جاسىنا لايىقتى دۇنيەنى قاراۋى ءتيىس. ساباققا كەرەكتى اقپارات بەرەتىن باعدارلامالار، وي ءورىستى دامىتاتىن، جانۋارلار الەمى مەن قورشاعان ورتا تۋرالى، عارىش پەن جەر شارى تۋرالى ءبىلىم بەرەتىن باعدارلامالاردى كورۋ بالالارعا وتە پايدالى. تەلەديداردى تۇبەگەيلى جامان دەپ، ءبىرجولاتا كورسەتپەي قويۋ دا دۇرىس ەمەس. ويتكەنى، بالالار كوپتەگەن مالىمەتتەردى تەلەديداردان الادى. ارينە، كەزكەلگەن نارسەنىڭ جاقسىجامان جاعى بولادى. تەلەديدار دا سونداي. ەگەر كوگىلدىر ەكراننان تەرىس باعىتتاعى دۇنيەلەر كورسەتىلىپ جاتسا، اتاانا بالامەن بىرگە قاراپ، ونى تالداي وتىرىپ ءتۇسىندىرۋ قاجەت. ول بالانىڭ اقپاراتتى قالاي بولسا سولاي ەمەس، دۇرىستى دۇرىس، بۇرىس بۇرىس دەپ قابىلداۋىنا ءوز سەپتىگىن تيگىزەدى. بارلىق نارسە ءوز ورنىمەن بولۋى ءۇشىن، بارلىعىنىڭ ءوز شەكاراسى بولۋ كەرەك. تەلەديداردى قاراۋ ۋاقىتى دا شەكتەۋلى بولعانى ءجون.ال ينتەرنەت ەرەسەك ادامدار تۇگىلى بالا ومىرىنە دە ءوز ءىزىن سالىپ ۇلگەرگەن. قازىرگى بالالار ينتەرنەتسىز ومىرلەرىن ەلەستەتە المايدى. اتاانا ينتەرنەتتى دە تەلەديدار سياقتى 5 بالدىق جۇيەدەن 3,1 باللمەن باعالايدى. ياعني، ينتەرنەتتىڭ وڭ جانە تەرىس اسەر ەتۋى ورتاشا. اقپاراتتىق ارنالار بالانىڭ ويءورىسىن كەڭەيتەدى، ءوز بەتىمەن شەشىم قابىلداۋعا ۇيرەتەدى. ال ينتەرنەتتىڭ تەرىس اسەرى: بالانىڭ جەكە دامۋىنا مۇمكىندىك بەرمەيدى جانە اقىلوي زەيىنىن ناشارلاتادى، ناقتى ومىردەن الشاقتاتىپ، سەكسۋالدى ەركىندىككە جول بەرەدى دەگەن پىكىرلەر باسىمدىلىققا يە بولدى.بۇدان شىعاتىن قورىتىندى تەلەديدار دا، ينتەرنەتتە بالالاردىڭ دامۋىنا تەڭ دەرەجەدە وڭ جانە تەرىس اسەر ەتەدى. سوندىقتان دا تەك ءبىر جاقتى شەشىم قابىلدانبايدى، تەك قانشالىقتى وڭ اسەر ەتەتىنىن جانە تەرىس اسەر ەتەتىنىن باعالاي الامىز. وڭ اسەر ەتۋ سيپاتتاماسىنا مىنالار جاتادى: بالا اقىلويى كەڭەيەدى، ءوز بەتىمەن ويلاۋى داميدى. ال تەرىس اسەرى: بالانىڭ جەكە ادام بوپ دامۋىنا كەدەرگى بولادى جانە مورالدىق جاعىنان بۇزىلۋىنا، سەكسۋالدىق ەركىندىككە سەپتىگىن تيگىزۋى ىقتيمال.الەمدىك زەرتتەۋلەردە ناقتىلانعانداي بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ بالالارعا تيگىزەتىن تەرىس اسەرى 6 فاكتورعا نەگىزدەلگەن بولاتىن. ولار: ءبىرىنشى، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنداعى زورلىقزومبىلىق تاقىرىبى ەكىنشى، ەروتيكا ەلەمەنتتەرىنىڭ ناسيحاتتالۋى ءۇشىنشى، قالىپتى ەمەس دەنە ءپىشىنىنىڭ ستەرەوتيپتەرىن تاراتۋ ءتورتىنشى، بالالاردىڭ دەنساۋلىعىنىڭ ناشارلاۋى. ال، بەسىنشىسى، بالالاردىڭ پسيحيكاسىنىڭ بۇزىلۋى التىنشى، بالالاردىڭ الەۋمەتتىك ورتاداعى قارىمقاتىناسىنىڭ بۇزىلۋى.بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا زورلىقزومبىلىقتى ناسيحاتتاۋ ەڭ اۋقىمدى ماسەلە. 1970 جىلداردان بەرى بۇل تاقىرىپ زەرتتەلىپ، جازىلىپ كەلەدى. سول زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىندە اقپاراتتىق كەڭىستىكتە زورلىق تۋرالى ايتىلعان اقپاراتتاردىڭ وتە كوپ كورسەتىلۋى بالالارعا اگرەسسيا اكەلەدى ەكەن. سونىمەن قاتار، بالالار تۇيىقتالىپ، قورقىنىش نە مۇڭايۋ سەزىمدەرىمەن ءبولىسۋدى ءجون كورمەي، قورشاعان ورتادان الىستاپ، قورقۋعا اكەلىپ سوقتىرۋى مۇمكىن. پەدياتردىڭ دا جاۋابى ءدال وسىعان كەپ سايادى. ول: جۇيكە اۋرۋىن ەمدەيتىن دارىگەرگە ءدال وسىنداي بالالار كەلەدى. ياعني، قورقىنىشتى، قاتىگەزدىك بەينەلەنگەن فيلمدەردى كورگەن بالالار، سونىڭ اسەرىنەن شىعا الماعاي، اگرەسسياعا تولى كومپيۋتەردەگى ويىنداردى ويناعان بالالار ءوز تارتىپتەرىنىڭ قالاي بۇزىلعاندارىن بايقاماعاندىقتان، بارابار بۇل اسقىنىپ بارا جاتقاندىقتان كەلەدى دەگەن بولاتىن.ماسەلەن: كومپيۋتەرلىك كلۋبتار ويىن اۆتوماتتارى جانە كافەلەردەگى جەلىسى 24 ساعات بويى جۇمىس جاسايدى. كۇنىءتۇنى كومپيۋتەرلىك ويىنداردان باس كوتەرمەيتىن بالالاردىڭ كوپشىلىگى زورلىقزومبىلىق، ۇرلىققارلىق ورتاسىنا تۇسەدى. ولار ەڭ الدىمەن ينتەرنەتتەن سوعىس تۋرالى فيلمدەردى، قورقىنىشتى كينولاردى جانە ەروتيكانى ىزدەيدى، جانە كورەدى. ولار كينوعا بەرىلىپ كەتكەندىگى سونداي، ءار ساحنانىڭ جاسالۋىنا دا ءمان بەرىپ، قىزىعۋشىلىق تانىتادى. ولاردىڭ ويىنشا قاتىگەزدىكتى سومدايتىن رولدەرى بار فيلمدەر ءىش پىستىرمايتىن، قىزىقتى تۋىندىلار بولىپ تابىلادى. سول ويىنداردىڭ 99 پايىزى قاتىگەزدىك دەسەك تە بولادى.ال، بالالار وزدەرى كورگەن زورلىقزومبىلىق، قاتىگەزدىك ۆيدەولاردى تاراتۋعا اۋەس كەلەدى. ەروتيكاعا تىم قىزىعۋشىلىق تا تانىتا باستايدى، ەتى ۇيرەنگەندەرى سونشالىق، ەكراندا كورسەتىلگەن قاتىگەزدىككە جىلى شىراي دا تانىتپايدى، انىعىراق ايتقاندا، ولار ءۇشىن زورلىق ادەتتەگى ءجاي عانا وقيعا بولىپ كەتەدى.ەگەر بالالار بوس ۋاقىتتارىن ادەبيەتكە قىزىعىپ، كىتاپ وقۋعا جۇمساسا، ءار بالانىڭ تاربيەسىنە اسەر ەتىپ، يناباتتىيبالى كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەر ەدى.جالپى ەروتيكا ەلەمەنتتەرى زاڭدا دا باستى قارالعان اۋقىمدى تاقىرىپ. ەروتيكا بالا ساناسىن بۇزاتىن تىم اشىق ساحنالار.ال، كەيبىر بالالار كورگەن اقپاراتتارىن اتاانالارىمەن ءبولىسىپ، جامان مەن جاقسىنىڭ اراجىگىن اجىراتىپ الادى. مۇنداي تالقىلاۋدا بالالاردىڭ العان اسەرى شەكتەن اسپايدى. 48 بالالار ەروتيكالىق مازمۇنداعى جۋرنالداردى قولجەمدى دەپ بەلگىلەگەن. سونىڭ اراسىندا 10 مەن 18 جاس ارالىعىنداعى ەرەسەك بالالاردىڭ شامامەن 3ى عانا مازمۇنى بار دەرەكتى كادرلاردى كورگەندى ۇناتاتىن بولىپ شىقتى. ەروتيكانىڭ كەڭ سيپات الۋىنىڭ ناتيجەسى جاقسىلىققا اپارمايتىنىن كوررەلياتسيالىق تالداۋدان بايقاۋعا بولادى. ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەروتيكا سيپاتىنداعى اقپاراتتاردى ەمىنەركىن قارايتىن بالالاردىڭ كوپشىلىگى دەلىك كومپيۋتەردەگى ارنايى ويىنداردى كوپ ويناعاندىقتان، الەۋمەتتىك جەلىدە شامادان تىس كوپ ۋاقىت وتكىزەتىن جانە ويىن كلۋبتارىندا كوپ بولىپ، ساباققا ۋاقىتىندا بارماي، ساباقتى كوپ بوساتاتىندار. مۇنداي بالالار اتاانالارى وزدەرىنىڭ جاندۇنيەسىن، ماسەلەلەرىن، نيەتتەرىن تۇسىنبەيدى دەپ ەسەپتەيدى. زياندى ارەكەتتەر مەن ادەتتەرگە ءۇيىر بولادى، ياعني، تەمەكى تارتىپ، سىرا، ىشىمدىك ىشۋدەن باس تارپايدى، اقشاعا باستەسىپ ويىندار وينايدى. مۇنىڭ بارلىعى قۇمارلىق، زينا جاساۋ، قاتە باعىتقا كەتۋ. ەستەن ايىراتىن وسىنداي ەسىرتكىلەرگە جولاعان بالالار ەرتە جاستان جىنىستىق قاتىناسقا دا تۇسەدى. بۇل ارەكەتكە ەرتە تۇسكەن بالالار وزگە بالالارعا قاراعاندا ءتۇن مەزگىلىنە اۋەس بولادى.بالالاردىڭ 34 ساعات ەمەس، تىم ۇزاق ۋاقىتى ويىنعا كەتەدى. ولار فيلمدەردەگى قاتىگەزدىك پەن زورلىقزومبىلىق بەينەلەرى سول ءفيلمدى قىزىقتى ەتىپ قانا قويماي، ادامدى ءومىر سۇرۋگە ۇيرەتەدى، اقىلويدىڭ شىمىر بولۋىنا كومەكتەسەدى دەپ سانايدى. سوندىقتان دا ولار زورلىققا وڭ كوزقاراس تانىتادى. ال ءبىلىم جايىنا قالىپ، مەكتەپكە ۋاقىتىلى بارىپ، ساباقتارىنا قاتىسۋعا ۋاقىتى جەتپەيدىمىس. اتاانا بالالارىنىڭ تەلەديدار الدىندا نە كورىپ جاتقانىن، كومپيۋتەرمەن قانداي سيپاتتاعى ويىندار ويناپ جاتقاندىعىن جانە قانشالىقتى ۋاقىتتارىن سوعان جۇمسايتىندارىن مۇلدەم باقىلامايدى. ادەتتە ءدال وسىنداي تارتىپتەگى بالالار زياندى جۇقپالى دۇنيەنىڭ بارىنە ءۇيىر كەلەدى. مىسالى، ءسپيرتتى ىشىمدىكتەردى اۋەلى تاتىپ كورەدى، كەيىننەن سىرامەن جالعاسىپ ىشكىش بولىپ كەتەدى. تەمەكىنى تۇتىندەتۋگە قىزىعادى، سودان كەيىن كۇنىنە ۇزدىكسىز تەمەكى تارتاتىن حالگە جەتەدى. اقشاعا ويىن ويناپ، العاشىندا جەڭىسكە جەتەدى، سودان باستاپ قۇمار ويىندارىنا كىرىگە بەرەدى، قارىزعا بەلشەدەن ءبىراق باتادى.بۇل تالداۋدان ۇققانىمىز مىناۋ. اتاانانىڭ قاراۋىنان قالعان، باقىلاۋدا بولماعان بالالار اقپارات كوزدەرىنەن الدىن الا ساقتاۋ شارالارى جاسالماعاندىقتان، ولاردىڭ نەشە ءتۇرلى جاعىمسىز ادەتتەرى مەن داعدىلارى قالىپتاسادى. ارەكەتسىزدىكتىڭ اسەرىنەن، بالالار تەرىس باعىتقا ءتۇسىپ كەتۋى دە مۇمكىن جانە بالالاردىڭ دەنساۋلىعى مەن ساباق وقۋىنا ەداۋىر كەدەرگىسىن كەلتىرەتىنى ءسوزسىز..اقپاراتتىق تەحنولوگيا بالا ساناسىنا عانا ەمەس، تاربيەسىنە دە، دەنساۋلىعىنا دا اسەر ەتۋدە. مىسالى، جارناما، فيلم، كليپتە كورسەتىلگەن تاماشا دۇنيەلەر شىن مانىندە ساپالى ما، جوق پا، اتاانامەن ساناسپاي، ساتىپ الۋدى تالاپ ەتەتىن بالالار دا كوبەيدى.وعان قوسا، كوگىلدىر ەكرناداعى جارناما مەن ءمىنسىز كەلبەت تە پسيحولوگياعا اسەر ەتەدى. كەزكەلگەن جارناما، بەينەروليكتەر مەن سۋرەتتەردەگى ادامداردىڭ دەنە ءپىشىنى ءمىنسىز، ءارى كەلىستى. شىنايى ومىردەگى ادام بەينەسىنە سايكەس كەلە بەرمەيدى، ويتكەنى، مونتاجداۋ، ەففەكت بەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، تىم ەرەكشە، كوزگە كورىكتى ەتىپ كورسەتىلەدى. ال بالالار سول ءمىنسىز الەم مەن كەلبەتكە ەلىكتەۋى مۇمكىن. تەك قىز بالالار عانا ەمەس، ۇلداردا دا بولاتىن جاعداي. جارنامالار مەن بەينەجازبالاردان كورگەن كەلىستى دەنەلى جىگىتتەرگە ۇقساۋعا تىرىسىپ، نەشە ءتۇرلى قاۋىپكە بارۋى ىقتيمال.قىز بالالار بولسا، قىپشا بەلدى ارۋدىڭ كەلىستى كەلبەتىنە قىزىعىپ، دۇرىس تاماقتانۋدان باس تارتىپ، دەنساۋلىقتارىن ناشارلاتىپ الۋدا. اۋرۋحاناعا تابالدىرىعىن توزدىرعان ەمدەلۋشىلەر جايلى دارىگەرلەر دە كوپتەگەن اۋرۋدىڭ تۇپكى باستاۋ كوزى دۇرىس تاماقتانباۋدا، اعزاعا قاجەتتى ازىقپەن قامتاماسىز ەتپەگەندىكتە دەگەن بولاتىن.سالاۋاتتى ءومىردىڭ ءۇش فورمۋلاسى دۇرىس تاماقتانۋ، ۇنەمى قوزعالىستا، جاقسى كوڭىلكۇيدە بولۋ جەتكىلىكتى. ال بۇل ارەكەتتەردى قازىر بالالار اراسىندا ازايۋدا. ينتەرنەت بار ءتورت قابىرعادان شىققىسى كەلمەيدى. بۇل بالالاردىڭ ارتىق سالماق جيناپ، سەمىزدىككە بەيىمدەلۋىن ارتتىرادى. وعان قوسا، فاستفۋد ونىمدەرىنىڭ دە جارنامالارى ەرىكسىز ەلىرتىپ، وزىنە تاۋەلدى ەتەدى. ال نەگىزىنەن، ەڭ زياندى تاعام تۇرلەرىنىڭ ءبىرى وسى فاسفۋد ونىمدەرى. ول ءىشقۇرىلىستىڭ جۇمىسىن ناشارلاتپاسا، پايداسى جوق. قانشالىقتى ارتىق سالماعى بار ادامنىڭ ومىرىنە سونشالىقتى قاۋىپ ءتونىپ تۇرعاندىعى بارشاعا تۇسىنىكتى.دەنساۋلىق زور بايلىق. ال دەنى ساۋ بالانىڭ اقىلويى ءتۇزۋ، ومىرگە قۇشتارلىعى باسىم بولادى. سوندىقتان دا، جارنامادا، ەكرانداعى باسقا كورسەتىلىمدەردە دە تىم قاتتى استامشىلىق پەن اسىرەۋشىلىكتى قولدانباعان ءجون سەكىلدى.رەسەي عالىمدارى ن.ن. اۆدەەۆا مەن ن.ا. فومين زەرتتەۋى بويىنشا، بالالار ورتاسىنا ەڭ كوپ تاراعانى ىشىمدىكتەر مەن تاماق ونىمدەرىنىڭ، ويىنشىقتاردىڭ جارنامالارى ءار بالانىڭ زياندى ادەت قالىپتاستىرۋىنا سەبەپكەر بولۋى مۇمكىن. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە اتاانالار ۇنەمى بەيقام حالدە جۇرەدى. ولار جارنامالاردىڭ بالا ومىرىنە، ونىڭ دەنساۋلىعىنا قاۋىپ توندىرەتىنىن سەزىنبەيدى.بالانىڭ مەكتەپ ۇلگەرىمىنىڭ ناشارلاۋى، ساباققا بارۋى دا اۋقىمدى ماسەلەگە اينالىپ وتىر. مەكتەپ ۇلگەرىمدەرى ءۇشىن ۇستاز اتااناعا شاعىمدانسا، اتاانا بالاعا سوگىس ايتادى. مۇنداي ماسەلەلەر بۇگىنگى كۇنى وتە ءجيى تۋىندايدى. وزدىگىنەن ءۇي تاپسىرماسىن ورىندايتىن بالالار كەمدەكەم. جاعىمسىز ارەكەتتەرگە اۋەس بولعاندىقتان، ءۇي جۇمىسىن ورىنداۋعا ۋاقىتتى از بولەدى، كەيدە ءتىپتى ورىنداماي دا بارادى. ال بۇل بالانىڭ ءوز ورتاسىنان بولەكتەنۋىنە، ۇنەمى ىڭعايسىزدىق تۋدىرىپ، قىسىلىپ جۇرۋىنە اكەلەدى.سونىمەن قاتار، بالالار ينتەرنەتكلۋبتارعا ينتەراكتيۆتى ويىنداردى ويناۋعا ءجيى بارادى. وندا ۋاقىت تۋرالى ۇمىتىپ، دەنەسىن ءتۇزۋ ۇستاۋ، كومپيۋتەر الدىندا ۇزاق ۋاقىت وتىرعاندىقتان كوزدىڭ كورۋ جۇيەسى ناشارلايتىندىعى جايىندا ويلانبايدى. ال ەرتەسىنە ۇيقىسى قانباعان كۇيىندە، كوز تامىرلارى شارشاعان، قىزارعان قالپىندا، باسى اۋىرىپ ارەڭ دەپ ساباققا بارادى. ال مۇنداي حالدەگى بالادا قايداعى زەيىن، وقۋعا دەگەن قايداعى ىنتا بولسىن؟! سوندىقتان دا، مۇنىڭ ءوزى بالا اۋديتورياسىنا تولىقتاي تەرىس اسەر ەتۋشى فاكتور.ءوزوزىنە قول سالۋ سۋيتسيد. بۇگىنگى تاڭدا بالالار اراسىندا وتە كوپ كەزدەسىپ جاتقان ەڭ اۋىر وقيعالاردىڭ ءبىرى. ءومىرىن قيۋعا شەشىم قابىلداۋ بالانىڭ پسيحيكاسىنىڭ شىرماۋىققا تۇسكەنىن بىلدىرەدى. سۋيتسيد جاساۋدان قازاقستان رەسەيدەن كەيىنگى ەكىنشى ورىن الىپ تۇر. بۇل زوبالاڭنىڭ ءبىزدىڭ ەلدە كەڭ تاراعانىن وسىداناق بىلۋگە بولادى. ستاتيستيكاعا جۇگىنسەك، 100 مىڭ تۇرعىنعا 26,9 ءوز ەركىمەن ولۋگە شەشىم قابىلدايدى ەكەن.ءوزءوزىن ءولتىرۋ سولتۇستىك ايماقتارداعى قالالارعا قاراعاندا، وڭتۇستىكتەگى جەرلەردە جوعارى كورسەتكىشكە يە بولىپ تۇر. شامامەن ايتقاندا، الماتى قالاسىندا 100 مىڭ تۇرعىنعا 5,1 ادام ءوزوزىنە قول جۇمسايدى. ال نۇرسۇلتان قالاسىندا 100 مىڭ تۇرعىننان 14 ادام سۋيتسيدكە بارادى. اتالعان كورسەتكىشتەر جىل وتكەن سايىن ۇلعايۋدا. مىنە، وسىعان قاراپاق جەرگىلىكتى حالىقتىڭ پسيحيكالىق دەنساۋلىقتارىنىڭ تومەن دەڭگەيدە ەكەندىگىن بىلۋگە بولادى. مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى مۇنى جاس بولعاندىقتان پسيحيكانىڭ تەز بۇلىنەتىندىگىنەن دەپ تۇسىندىرەدى. ال كەيبىر پىكىرلەر مەكتەپتەگى پسيحولوگتاردى كىنالايدى. مەكتەپ پسيحولوگتارىنىڭ دايىندىعىنىڭ ازدىعىنان، بالالار ءۇشىن، ەرەسەكتەر ءۇشىن ولاردىڭ پسيحيكاسىن قاداعالاپ، ساۋاتتى جاستاردى تاربيەلەۋدە از جۇمىس جاسايتىندىعىنان دەپ تە سانايدى. ارينە، مەكتەپتە تۇيىقتالىپ، ءوزوزدىگىمەن بولەكتەنىپ جۇرگەن بالا قانشاما. ولە سالۋدى جەڭىل كورەتىن جاسوسپىرىمدەر وسىندايدان شىعادى.قولايسىزدىق، جايسىز سەزىنۋ پسيحيكانىڭ ەڭ كۇردەلى جاعدايى. زەرتتەۋ ناتيجەسى بويىنشا: 5 بالالار وزدەرىن جالعىزبىن دەپ سەزىنەتىندىكتەرىن بىلدىرسە، 27ى كەيدە سولاي سەزىنەتىندىكتەرىن، 16ى وندايدى سيرەك ويلايتىندىقتارىن، 52ى ەشقاشان ولاي ساناماعاندىقتارىن كورسەتتى. وسى بالالاردىڭ ىشىندە 14 پايىزى تۇندە شوشىپ ويانىپ، باستىرىلىپ، ۇرەيدەن قورقادى ەكەن. ال 27 پايىزى بىرەۋدەن نەمەسە ءبىر نارسەدەن سەسكەنەدى. بايقاعانىمىزداي، بالالار اراسىندا پسيحيكانىڭ قولايسىزدىققا ۇشىراۋى اسقىنىپ بارادى. وزدەرىن جالعىز سانايتىن بالالار سول سەزىممەن قاتار قورقىنىشتى كۇيدى دە باسىنان وتكەرەدى. بۇل بالانىڭ كىناسى ەمەس، تىكەلەي اتااناعا بايلانىستى، ولاردىڭ بالادان الشاقتىعىنىڭ سالدارى. بالالار ءون بويىنداعى ۇرەيدى، قورقىنىشتى ازاپتى تەلەەكراننان، ينتەرنەتتەگى نەشەتۇرلى بەينەلەردەن، كومپيۋتەردەگى تەرىس باعىتتاعى ويىنداردى ويناعاندىقتان وسىنداي حالگە تۇسەدى. ەڭ سوراقىسى، بالالار قالاي ادەمى ولۋگە بولادى دەپ تە ويلاناتىندارى بار ەكەن. فيلم، كينو، ويىن بولسىن، بارلىعىندا جارتاستان قۇلاپ بارا جاتقان اق كويلەك كيگەن قىزدىڭ، نە ومىردەن باتىلدىقپەن باس تارتقان ەر جىگىتتىڭ تومەن قاراي قۇلاۋى كوپتەپ كورسەتىلەدى. ونىڭ ءبارى ءتۇسىرىلىم بارىسىندا مونتاجبەن جاسالاتىنىن، بىرنەشە ادامداردىڭ ۇستاپ، ارقانمەن تارتىپ تۇرۋ ارقىلى بولاتىنىن بالالار ويلانا بەرمەيدى. ويتكەنى، ولار وزدىگىنەن مۇنى ويلاپ تابا المايدى. جاسوسپىرىمدەر تەك سىرتقى كورىنىستى عانا كوردى جانە سوعان قىزىقتى. سوندىقتان دا ولار ءۇشىن جارتاستان قۇلاۋ ەڭ ءساتتى، ادەمى ءولۋ بولىپ تابىلادى ەكەن. اتتەڭاي...قوسالقى مادەنيەت قازىرگى جاستار تالابى. جاستار سوتسيولوگياسىندا وسى جاستاردىڭ قوسالقى مادەنيەتى بۇرىننان ماڭىزدى بولىپ كەلەدى. بەيرەسمي بىرلەستىك رەتىندە دامىپ، سانالۋان بولادى. وعان قوعامداعى قارىمقاتىناستا بولاتىن ورتا، الەۋمەتتىك ورتاسى، سونىمەن قاتار ولاردىڭ يەرارحياسى. بۇل تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، بۇكىل الەم بويىنشا تارالعان جۇيە. ءبىزدىڭ ەلىمىزگە وسى باتىس پەن شىعىستان كەلىپ، كىرىگىپ جاتىر دەسەك تە بولادى. حالىقارالىق دەڭگەيدە تارالعان جاستار اعىمى رەتىندە مىنالاردى اتاپ وتۋگە بولادى: حيپحوپ، رەپپەر، ەمو، سكەيتەر جانە روكەرلەر.ەموكيد كوبىنەسە دەپرەسسياعا ۇشىراپ وتىراتىن ادام. ول توپتىڭ اراسىنان ءوزىنىڭ اشىق الۋان ءتۇستى تۇرىمەن ەرەكشەلەنىپ كورىنەدى، وزىمەن پىكىرلەرى ساي كەلەتىن، بىردەي ويلايتىن ادامداردى ىزدەيدى. ەمونىڭ دەتتەگى شاش ءپىشىنى قيعاش قيىلعان، مۇرىننىڭ ۇشىنا دەيىن جەتەتىن، ءبىر كوزىن جاۋىپ تۇراتىن كەكىلىنىڭ بولۋى، ال ارتقى جاعىندا ر جاققا قاراي جالبىراپ تۇراتىن قىسقا قيىلعان شاش بولىپ تابىلادى. جىگىتتەر دە، قىزدار دا ەرىندەرىن دەنەسىنىڭ تۇسىنە ساي بوياۋى، تونالدىق كرەمدى پايدالانۋى مۇمكىن. كوزدەرىن قارىنداشپەن نەمەسە تۋشپەن قويۋلاپ بويايدى دا، وسىعان بايلانىستى ول كوزدەر اشىق بەتىندەگى ءتۇستى تاڭبا بولىپ كورىنەدى. تىرناقتارىن قارا لاكپەن بويايدى. ەموكيدتەر ەكى ءتۇستى ورنەكتەرى مەن ستيلدىك بەلگىلەرى بار قىزعىلتقارا ءتۇستى كيىم كيەدى. كيىمدەرىنىڭ نەگىزگى تۇستەرى قارا جنە قىزعىلت بولىپ تابىلادى، بىراق باسقا دا ەرسى تۇستەرى بار كيىمدەردى كيۋگە دە جول بەرىلەدى.بۇل ەلىمىزدە تۇبەگەيلى جوق نارسە دەۋگە بولماس. تۇكپىرتۇكپىردە وسىنداي اعىمداردى ناسيحاتتاپ، ەلىكتەپ جۇرگەن جاستارىمىز وتە كوپ. الايدا جاستاردىڭ شاعىن ماديەنيەتتەرگە كىرىگۋىنىڭ ءبارى ناشار بولا بەرمەيدى. ءاربىر ادام جەكە تۇلعا. زاماننىڭ تالابىنا ساي جاستاردىڭ دا قالاۋى مەن كوزقاراسى وزگەرىپ وتىراتىنى بەلگىلى قۇبىلىس. ولار قانداي دا ءبىر مادەنيەتتىڭ وكىلى بولعىسى كەلىپ، جاڭاشىلدىققا ۇمتىلۋى قالىپتى جاعداي. مۇنداي الەۋمەتتىك احۋال ءار زاماندا ءارتۇرلى ورىن الادى. ءجىپتىڭ ەكى ۇشى بار دەمەكشى، مۇنداي ارەكەت، بەلگىلى ءبىر توپقا مۇشە بولۋ بالالارعا كەرى اسەرىن دە تيگىزىپ جاتادى. ولاردى تەرىس ادەتتەرگە ۇيرەتۋى دە مۇمكىن جانە سونىڭ اسەرىنەن بالانىڭ دەنە دەنساۋلىعى مەن پسيحيكالىق دەنساۋلىعىنا زارداپ اكەلۋى عاجاپ ەمەس. ال جوعارىدا اتاپ وتكەن ەمو دەگەنىمىز ءدال وسى اتاپ وتكەنىمىزدەي، زيانىن تيگىزەدى. ەمو دەگەنىمىز ءوز ەموتسيالارىن ادامداردىڭ كوزىنشە كۇلۋ، جىلاۋ ارقىلى، كوڭىلكۇيى ناشارلاعاندا تامىرلارىن كەسۋ، ءتىپتى ءوزءوزىن ءولتىرۋ سياقتى تەرىس داعدىلاردى ناسيحاتتاۋشىلار. مۇندايعا شوشىنا قاراعان بالالار، ۇقساعىسى كەلىپ قىزىعا دا قارايدى. سوندىقتان بالالارعا بۇدان باسقا دا شاعىن مادەنيەتتەردىڭ اتريبۋتتارىنىڭ تەرىس باعىتى مەن وڭ جاعىن ۇقتىرا بىلدىرەتىن ەرەسەكتەردىڭ اقىلى مەن كومەگى كەرەك.بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگى قانشالىقتى ەسكەرىلەدى؟ اتاانالاردىڭ مۇمكىندىگى قانداي؟اقپاراتتىڭ اراجىگىن اجىراتىپ بىلۋدە، بالا اتااناعا ءجيى ەلىكتەيدى. ولاردىڭ تانىمتۇسىنىگىنە كوپ كوڭىل اۋدارادى. اتاانا جامان ويعا جاقىن بولسا، نە بولسا سونى جامانداسا بۇل ارەكەتى بالاعا دا اسەر ەتەدى.پسيحولوگ مامانداردىڭ پىكىرى بويىنشا: اتاانانىڭ تاربيەسىنە بارلىعى بايلانىستى. بالالارىنىڭ رەجيمىن قاداعالاپ، بوس ۋاقىتتارىن دا ءتيىمدى جۇمساۋى كەرك. ال اتاانا تاراپىنان باقىلاۋ بولماسا، ول بالالار ءوز بىلگەندەرىن ىستەيدى، ءتىپتى كۇنى بويى تەلەديدار كورىپ وتىرا بەرەدى.قازىرگى كەزدە ەرەسەك ادامداردىڭ ءوزى كوپ قاتەلەسىپ، بالاعا دۇرىس اقپارات بەرمەك تۇگىلى، وزدەرى جالعان اقپاراتتى شىن دەپ قابىلدايدى. سوندىقتان ەرەسەك قاۋىمعا دا اقپاراتتىق ورتانى قابىلداۋدا اراجىگىن اجىراتىپ ءبىلۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ كەرەك سەكىلدى. بۇل تۋراسىندا كوپتەگەن جۋرناليستەر دە ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ كەلەدى. اقپاراتتىڭ شىنايى نەمەسە جالعان ەكەندىگىن سارالاي بىلەتىن جانە كورگەن، ەستىگەن اقپاراتتى دۇرىس جاعىنان پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتكەن ابزال. اقپارات اعىنىنىڭ تەرىس اسەرىنەن بالالار تۇگىلى ەرەسەك قاۋىمىن دا ساقتاۋ ءۇشىن، ولاردى سول تاقىرىپتا جاسالاتىن ارنايى ساباقتارعا دا جىبەرىپ وتىرۋ كەرەك سەكىلدى.اتاانا بالاعا كوپ ۋاقىتىن ارنامايدى، شامامەن 45 ساعاتقا عانا بىرگە بولۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى بالالاردىڭ ويى دا ەكىگە بولىنگەن، كەيبىرى اكەشەشەلەرى ارماندارىن ايتقىزباياق بىلەدى دەسە، كەيبىرى اتاانامىز ءبىزدى تۇسىنبەيدى دەپ سانايدى. ويتكەنى، اتاانانىڭ بالامەن قارىمقاتىناسىندا كۇندەلىكتى ءبىر عانا تاقىرىپ قوزعالادى: ساباققا بارۋى جانە تاماقتانۋى. ال ولاردىڭ قانداي اقپاراتتى كورىپ، نە قابىلداپ جاتقانىن، ينتەرنەتتە قانشا ساعات وتىرعاندىعىن، قانداي ويىندار ويناپ جاتقاندىعىنان بەيحابار.ارينە، اتاانا بالاسىنا جاماندىق تىلەمەس. الايدا بالاسىنىڭ بوس ۋاقىتىندا نەمەن اينالىسىپ جۇرگەنىن، قانداي ىستەرگە قىزىعاتىنىن، مەكتەپتە قانداي جەتىستىككە جەتكەنىن، نە بۇلدىرگەنىن بىلمەيتىن، قىزىقپايتىن، سۇرامايتىن، بالاسىمەن بايلانىستا بولمايتىن اتاانالار بارلىعىنان حابارسىز بولادى.بالالاردىڭ جاس ايىرماشىلىعى مەن جىنىسى دا وزىندىك ماڭىزى بار فاكتورلار. ويتكەنى، بالانىڭ جاسى وسكەن سايىن اتااناعا كوپ نارسە ايتا بەرمەيدى. اقپاراتتىق كەڭىستىكتەن نەنى قابىلداپ، نەنى كورىپ جاتقانىن ەجىكتەپ ايتۋ، تالقىلاۋ بولمايدى. وعان ەرەسەك بالالار دا، اتاانا دا اسا قاتتى نيەتتى ەمەس. پايىزبەن كورسەتكەندە دە بۇل جاعدايلار انىق بايقالادى. مىسالى، 6 مەن 9 جاس ارالىعىنداعى بالالاردىڭ 76 ى تەلەديدارداعى كورگەن حابارلارىن اتااناسىمەن بىرگە تالقىلايدى. ال 16 مەن 18 جاستاعى ەرەسەك بالالاردىڭ تەك 53 ى اتاانامەن كورگەن حابارلارىن بولىسەدى. ولاردىڭ ىشىندە قىزدار باسىمدىققا يە بولىپ وتىر. ۇلدار از كورسەتكىش كورسەتۋدە. ياعني، ەر بالالار اتااناسىنا كوپ اقپاراتتاردى ايتا بەرمەيدى، تالقىلاۋدان دا قاشىڭقىرايدى.ستاتيستيكا مالىمەتىنشە دە، اتاانالار ۇل بالاعا قاراعاندا قىز بالاعا كوپ نازار اۋدارادى ەكەن. قىزداردىڭ ءۇي جۇمىسى، شارالارعا قاتىسۋى سياقتى مەكتەپتەگى قىزىعۋشىلىقتارىنا اتاانالاردىڭ 73 پايىزى كوڭىل بولەدى. ال ۇلدارعا اتاانالاردىڭ 63 پايىزى عانا قىزىعۋشىلىق تانىتادى. سونىمەن قاتار، اتاانا قىزدارىنىڭ نە ىستەگەنى، بوس ۋاقىتىن قايدا وتكىزگەنىنە تولىققاندى ءمان بەرسە، ۇل بالالارعا از قىزىعۋشىلىق تانىتادى. مىنە، بۇل تەڭسىزدىك اتاانانىڭ قىز بالا مەن ەر بالانىڭ اقپاراتتىق ساۋاتىن ءبىلۋ كەزىندە دە انىق بايقالادى.نەگىزىنەن قىزدارعا قاراعاندا ەر بالالار نەشە ءتۇرلى كورىنىستەرگە، كومپيۋتەرلىك ويىندارعا، ەكرانداعى بەينەلەرگە اۋەس كەلەدى. ولاردى ينتەراكتيۆتى ويىندار مەن قاتىگەزدىك، زورلىق ىستەر قىزىقتىراتىنى دا انىقتالعان. سوندىقتان دا، اتاانا بالاسىمەن تىعىز قارىمقاتىناستا بولسا، ولاردىڭ ماسەلەلەرىن اشىق سۇراپ، ءوز الدارىندا قىسىلماي ەركىن بولۋىنا جاعداي جاساسا، بالا دا اتاانا الدىندا اقتارىلىپ سالا بەرەدى. ءوز ويلارىنداعى مازاسىز جايتتى ايتىپ، ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، اتاانا كورسەتكەن جولمەن، ايتقان اقىلمەن جۇرۋگە ۇيرەنەدى.اتاانا بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ارنايى جادىنامالاردى بىلگەن ابزال. اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى ارتتىرۋ بالاعا زياندى اقپاراتتاردى، اسىرەسە، ينتەرنەتتەگى تاراتىلاتىن مالىمەتتەردى الۋ بالانىڭ دەنساۋلىعىنا، ونىڭ ويلاۋ قابىلەتى مەن ونىڭ فيزيكالىق، رۋحاني، پسيحيكالىق، ادامگەرشىلىك تۇرعىدان دامۋىنا زيان كەلتىرۋىنىڭ الدىن الۋ جانە جويۋ. بۇل قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ اتاانالاردىڭ موينىندا. سوندىقتان دا اتاانا مىندەتى بالاسىنىڭ ينتەرنەتتى پايدالانۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرىپ، ونىڭ قالاي قولدانىپ جاتقاندىعىن ءوز باقىلاۋىندا ۇستاۋ.ينتەرنەتتىڭ قاۋىپتى ەكەنىنە مىنا مالىمەتتەر ارقىلى تاعى دا كوز جەتكىزۋگە بولادى. ەڭ پورنوگرافيا جايلى، زورلىق ارەكەتتەر مەن ەسىرتكى، زاڭ بويىنشا تىيىم سالىنعان نارسەلەردى جاريالايتىن سايتتار بالاعا ەڭ قاۋىپتى بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار، ويىندار، قۇمار ويىندار، فورۋمدار مەن الەۋمەتتىك جەلىلەر دە بالانىڭ دەنە ساۋلىعى مەن وي ساۋلىعىنا دا قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر. ينتەرنەتتە الاياقتار وتە كوپ. ولار بالالاردى الداپ كەتىپ، ساناسوزىمىنە اۋىر سوققى جاساۋى مۇمكىن. شىنايى ومىردە الدانىپ قالعان بالالار تاۋەكەل ەتۋدەن، بولاشاققا ەركىن قادام جاساۋدان تارتىنشاقتانىپ تۇراتىن بولادى.اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ بارىسىندا قاراپايىم عانا نارسەلەرگە نازار اۋدارىلمايدى. مىنا جەتى ەرەجەنى اتاانالار ەستە ساقتاۋلارى قاجەت.بىرىنشىدەن، بالالاردىڭ ينتەرنەتتى نە ءۇشىن قولداناتىنى، قاي ماقساتتا قارايتىنىنان حاباردار بولۋ.ەكىنشى كەڭەس، بالانىڭ قانداي چات مەن توپتارعا تىركەلگەنىن، كىممەن ارالاساتىنىن سۇراپ، ءبىلىپ وتىرۋ. اتاانا بالاسىنا پايدالى چاتتا وتىرۋىنا رۇقسات بەرگەنمەن، سپورت پەن مۋزىكا، باسقا دا ساباقتار بويىنشا دوستارىمەن تەك قانا ورتاق چاتتا ارالاسۋىن تالاپ ەتكەن ءجون.ۇشىنشىدەن بالاعا ەسكەرتەتىن جايت، ءموبيلدى تەلەفون نومەرى مەن ءۇيدىڭ مەكەنجايىن، قاي مەكتەپتە وقيتىنى جايلى بوگدە ادامعا اقپارات بەرمەۋدى ۇيرەتۋ كەرەك. وتباسىنىڭ، ءوزىنىڭ سۋرەتتەرىن بارلىق جەرگە جۇكتەمەۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتىپ وتىرۋ قاجەت.ءتورتىنشى ەرەجە، بالا وزىنە نەمەسە اتااناسىنا بەلگىسىز بىرەۋلەردەن كەلگەن فايلداردى اشۋعا بولمايتىنىن ءتۇسىندىرۋ كەرەك. ويتكەنى مۇنداي فايلدار ادەيى ماقساتپەن جىبەرىلىپ، وندا ۆيرۋستار، اگرەسسيۆتى سۋرەتتەر مەن ۆيدەولار، زياندى اقپاراتتار بولۋى مۇمكىن.ال بەسىنشى كەڭەس، بالاعا ينتەرنەتتە باسقا ادامنىڭ اتىن جامىلىپ جالعان اقپارات تاراتىنداردىڭكوپ ەكەندىگىن ايتىپ، الدانۋدىڭ الدىنالۋ كەرەك. جالعىز ءوزى، اتاانا رۇقساتىنسىز ينتەرنەتتە تىلدەسكەن اداممەن شىنايى ومىردە تانىسۋعا ەشقاشان بارماۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرىپ، ءار اتاانا ءوز بالاسىمەن جۇمىس جاساۋ قاجەت.التىنشى ەرەجە، ينتەرنەتتە بىرەۋ اۋىر ءسوز ايتسا، رەنجىسسە، اگرەسسيۆتى ەنەرگيا بەرسە، كىنالاپ، بالاعاتتايتىن جاعداي جاساماي، ءىسارەكەتىن قاداعالاۋعا ۇيرەتۋ كەرەك. مۇنداي ساتتە اتاانا بالاسىمەن بىرگە ەكەنىن ۇقتىرىپ، بالا اتااناعا بارلىعىن ايتۋعا بەيىم بولۋى كەرەك.ال سوڭعى كەڭەس: ينتەرنەت قاۋىپسىزدىگى سالاسىندا قىزمەت جاسايتىن ماماندارمەن بايلانىسىپ، كومپيۋتەردە سۇزگىلەۋ پروگراممالارىن ورناتىڭىز. بالا ينتەرنەتكە كىرىپ اقپارات ىزدەگەندە ەكران قاپتالىنداعى نەشە ءتۇرلى ۇياتتى جارنامالار مەن بەينەلەر كورسەتىلمەۋدىڭ الدىن الادى. بۇل اسا ماڭىزدى. ويتكەنى، ينتەرنەتتە بۇل كورىنىستەر ىزدەمەسە دە ەرىكسىز شىعىپ، كورەر كوزگە باقىرايىپ كورسەتىلىپ تۇراتىن تەرىس اقپاراتتار.70 اتاانا ءوز بالاسىن ءارتۇرلى اقپاراتتاردان قورعاپ ءجۇرمىز دەپ سانايدى. نازار اۋداراتىن نارسە، اتاانالار مەن بالالار ەكى ءتۇرلى جاۋاپ قاتادى. اتاانا بالالارىن باقىلاۋدا ۇستايتىندىقتارىن ايتسا، بالالار اتاانالارىنىڭ كوپ نارسەدەن بەيحابار ەكەندىگىن ايتتى. بۇل اتاانانىڭ بالانى قاداعالاپ ءجۇرمىز دەپ ويلاپ، الدانۋى. مىسالى، 9 اتاانا بالاسىنىڭ قانداي كومپيۋتەرلىك ويىندار وينايتىنىن، كومپيۋتەرلىك كلۋبتار مەن ينتەرنەت كافەلەردىڭ قايسىسىنا باراتىنى، نە ىستەيتىندىكتەرىن باقىلامايمىز نەمەسە بۇل جاعىن سيرەك قاداعالايمىز دەسە، بالالاردىڭ جاۋابى بويىنشا 22 ى باقىلاۋسىز جىبەرىلەدى ەكەنتەحنيكالىق قۇرالداردى قولدانۋدا دا ايىرماشىلىق بار. مىسالى، ۇلكەندەردىڭ باسىم كوپشىلىگى قاراپايىم سمارتفوندى قالاي قولدانۋ كەرەكتىگىن ءجاسوسپىرىم بالالاردان ۇيرەنىپ جاتادى. سوندىقتان دا، كوپ اتاانا بالاسىنىڭ ينتەرنەتتى قالاي قولدانىپ وتىرعاندىعىن دا، نە بولماسا ونداعى نارسەلەردىڭ ءبارىن قالاي جاسالىپ جاتقانىن دا ۇعا بەرمەيدى، بىلمەيدى. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى، اتاانالاردىڭ وزدەرىنە بالالاردىڭ بولاشاعى مەن اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، زياندى اۋديوۆيدەو، الەۋمەتتىك جەلى، كومپيۋتەردەگى ويىنداردىڭ زياندى تۇستارى مەن اقپاراتتارى تۋرالى مالىمەتتەر بەرىلۋ كەرەك. اتاانا ءبارىن ءبىلۋى كەرەك، قاۋىپتىڭ قالاي ءتونىپ تۇرعانىن كورۋ كەرەك.مۇعالىمدەر مەن وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگيا سالاسىنداعى بىلىمدەرىن سالىستىرعاندا بالالار العا شىعىپ كەتەدى. ويتكەنى ولار تەز ۇيرەنۋگە، ويلاپ تابۋعا بەيىم. ولاردىڭ ميلارى جاڭا، جاڭا الەم، جاڭا تەحنولوگيا. سوندىقتان دا بالالاردى تەك مۇعالىمدەر تۇزەي المايدى، ولارعا قورشاعان قوعام دا ءوز اسەرىن بەرەدى. ارالاساتىن دوستارى مەن جاقىن تۋىستارىنىڭ دا وزىندىك پايداسى مەن كەسىرى ءتيىپ جاتاتىنى راس.جالپى بالانىڭ اقپاراتتىق كەڭىستىكتەگى قۇقىعىن مەكتەپ قانا قورعاۋى ءتيىس دەۋ قاتە ۇعىم. بالانىڭ جاقسى تاربيە الۋى مەكتەپ مۇعالىمدەرىنەن بولەك، اتاانا، تۋىستار مەن بالانىڭ ارالاساتىن ورتاسى، تەلەديدارداعى پايدالى حابارلارعا تىكەلەي بايلانىستى.بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن دەنساۋلىق ساقتاۋ ورگاندارى مەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ ءىسى جونىندەگى ينسپەكتسيالار بارىنشا جۇمىس ىستەيدى ەكەن. ال اتاانالاردىڭ پىكىرىنشە، جەرگىلىكتى، وبلىستىق دەڭگەيدەگى ءبىلىم دەپارتامەنتتەرى، وكىمەت ورگاندارى، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار بۇل ماسەلەگە سالماقتى تۇردە قارامايدى ەكەن. ال بيزنەس قۇرىلىمدارى مۇلدە قىزىعۋشىلىق تۋدىرمايدى.سوندىقتان دا، كەيبىر ءىرى قالالاردا تۇراتىن اتاانالار دارىگەر، پسيحولوگ ماماندارىنا سەنىم ءبىلدىرىپ، ولاردىڭ قابىلداۋلارىنا قاتىسىپ، وزدەرى بالا ءۇشىن جۇمىستانادى ەكەن. ال اۋىلدى جەردەگى تۇرعىنداردىڭ وعان بارۋعا، بىرىنشىدەن، ۋاقىتى تاپشى، ەكىنشىدەن، قارجى ماسەلەسى كەدەرگى جاسايدى.ەگەر دە اتاانا تاراپىنان بالانىڭ ومىرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىق مول بولسا، ولارمەن اقپاراتتاردىڭ تەرىس، بۇرىسىن ەمىنەركىن وتىرىپ تالقىلاسا كوپتەگەن جاعىمسىز ادەتتەردىڭ الدىن العان بولار ەدى. مىسالى، بالالار تەلەديداردى از قاراپ، كومپيۋتەرلىك ويىنداردى ازايتار ەدى. ينتەرنەتتەگى ەروتيكا مازمۇنىنداعى نارسەلەر مەن ۆيدەولاردى شەكتەن تىس قاراۋ زياندى ەكەنىن ۇعىنادى. ەكرانداعى زورلىقزومبىلىقتى دۇرىس دەپ سانايتىن بالالار سانى ازايىپ، ونداي سيپاتتاعى كورىنىستەردى باسقا بالالارعا تاراتۋعا اۋەس بولماس ەدى. ويتكەنى بالا دا اقىلدى، ءتۇسىندىرىپ ايتساڭ، ۇيرەنۋگە بەيىم كەلەدى. سوندىقتان دا، ولار دۇرىس ەمەس نارسەنى ءبىلۋى كەرەك، سوندا قاتىگەزدىككە تولى ويىنداردى ويناۋدان الشاقتاپ، ءوز ومىرلەرىن باعالاي باستايدى.اتاانا بالالاردىڭ جاقسى نە جامان جول تاڭداۋىندا ۇلكەن ءرول اتقارادى. بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ اتاانا رەتىندە بورىشى. سوندىقتان دا، اتاانالار بالاعا ورىندى تىيىم دا سالا ءبىلىپ، باقىلاۋ دا ۇستاعان ءجون. بۇل ءوز ناتيجەسىن بەرەتىن جاقسى تاربيە بولماق.الەم ەلدەرى بالالاردىڭ اقاپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن قالاي قورعايدى؟ ولارداعى تىڭ تەحنولوگيا مەن زاڭمەن بەكىتىلگەن تىيىمدار قانداي؟ ال قازاقستاندا شە؟بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگى تەك ءبىر عانا وتباسىندا، ءبىر عانا ەلدە ەمەس، بۇتكىل الەم بويىنشا تالقىعا تۇسكەن جانە تۇسە بەرەتىن تاقىرىپ. سوندىقتان دا، الەمدەگى دەموكراتيالىق ەلدەردە ارنايى زاڭ قاراستىرىلعان:جاسوسپىرىمدەردىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى مەن امانساۋلىعىنا قارسىلىق اكەلەتىن اقپاراتتاردىڭ تارالۋىنا جانە تاراتىلۋىنا زاڭ بويىنشا قاتاڭ تىيىم سالىنادى.بالالاردىڭ دەنە دەنساۋلىعىنا جانە ويساناسىنىڭ دامۋىنا زيان كەلەتىن بولسا، ول اقپاراتتاردى ساراپتاۋدان وتكىزىپ، قاراستىرادى.بالاعا تەرىس داعدىلاردى ۇيرەتەتىن اقپاراتتىق ونىمدەردىڭ ارنايى ءتىزىمى جاسالادى.زياندى اقپاراتتاردان بالالاردى قورعاۋ ماقساتىندا باقىلايتىن، قاداعالاۋدا ۇستايتىن ورگاندار قۇرىلعان.ال ەگەر زاڭدا بەلگىلەنگەن تالاپتارعا ساي ەمەس زاڭسىز تاراتىلاتىن اقپاراتتىق ونىمدەر بولسا، وعان قاتاڭ تۇردە شارا قولدانىلىپ، جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى.بالالاردى قورعاۋ ءۇشىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا شەكتەۋ قويىلعانىمەن، بۇل شەت مەملەكەتتەردىڭ بارلىعىنا اقپاراتتاردى جەتكىزۋ كەزىندە كەدەرگى كەلتىرمەيدى. بۇل شەت ەلدەردە جاسالعان تاجىريبەدەن الىنعان قورىتىندىلار بولاتىن.ەۋروپا ەلدەرىنىڭ تاجىريبەسىندە جانجاقتى بارلىعى قاراستىرىلعان. مىسالى، ونداعى تەلەۆيزيا سالاسىندا بەكىتىلگەن زاڭدى بەرىك ۇستانىپ، ارنالاردان كورسەتىلەتىن باعدارلامالاردا بالالاردىڭ رۋحاني ويىنا، فيزيكالىق جانە ادامگەرشىلىك ساناسىنا كەرى اسەرىن تيگىزەتىن كورىنىستەر مەن اقپاراتتار كورسەتىلمەيدى. كۇش جۇمساۋ مەن زورلىقتى ناسيحاتتايتىن باعدارلامالاردىڭ ەكرانعا شىعۋىنا تىيىم سالىنعان. تەلەارنالاردان بولەك، بالالار ۇنەمى قولداناتىن ينتەرنەتتى دە زاڭ جۇزىندە قولعا الىنعان. ينتەرنەتتە بالالارعا جاقسى كورىنىپ، بىراق زاڭعا قايشى ماتەريالداردى جاريالايتىنداردى انىقتاپ الۋعا بولادى. وسىنداي اۋقىمدى جۇمىستاردى اتقارۋ ءۇشىن جاسوسپىرىمدەردى قورعاي الاتىن ارنايى ورگاندار قۇرىلىپ، ولار زاڭدا كورسەتىلگەن تالاپتاردىڭ ورىندالماعانىن بايقاسا، زاڭدا بەلگىلەنگەن كولەمدە ايىپپۇل سالادى.سونىمەن قاتار، بالالار قاراۋعا بولمايتىن باعدارلاما باستالعاندا ەسكەرتپە رەتىندە دىبىستىق سيگنالدار نەمەسە ەسكەرتۋ شارالارى، بەلگىلەرى كورسەتىلۋى كەرەك. اتاانالار جاسوسپىرىمدەردىڭ كورىپ وتىرعان باعدارلاماسىن رەتتەۋ ءۇشىن، جاڭا مودەلدى قولدانۋ ارقىلى، ونداعى ارتىق اقپاراتتاردى، ۆيرۋستاردى تازالاپ، سۇزگىدەن وتكىزىپ الاسىز. بۇل كومپيۋتەرگە دە بايلانىستى، ويتكەنى بالا كومپيۋتەردى دە كوپ قولدانادى. مۇنداي سۇزگىلەۋدى ورناتىپ الۋ ءۇشىن ارنايى پروگراممامەن اينالىساتىن اقپارات قۇرالدارى قىزمەتكەرلەرىنە جۇگىنۋگە بولادى.كانادا مەن اقشتا 2000 جىلدان بەرى كەرەكسىز كورسەتىلىمدەردى بۇعاتتاپ، كود قويىلمايتىن تەلەديدارلاردى ساتۋعا تىيىم سالىنعان. بۇل اتاانانىڭ بالقىلاۋىنا ۇلكەن كومەك. مۇنداي كودتاۋ پروگرامماسىنىڭ ءوزى بالالاردى ولاردىڭ ساناسىن ۋلايتىن، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىنە نۇقسان كەلتىرەتىن تەلەباعدارلامالاردان قورعاۋ ماقساتىندا ويلاپ تابىلعان بولاتىن. ەلدىڭ بولاشاعى ءوسىپ كەلە جاتقان جاسوسپىرىمدەر بولعاندىقتان، قارجىنى اياماۋ كەرەك. مىسالى، امەريكا قۇراما شتاتتارى 2004 جىلدارى بارلىق وقۋ ورىندارىندا كونتەنتتى سۇزىگىلەر بار پروگراممالاردى ەنگىزۋگە 9 ملن. دوللار بولگەن بولاتىن. وعان قوسا، مەملەكەت مەكتەپتەرگە تەحنيكالىق تۇرعىدان قولداۋ مەن كومەك كورسەتۋگە كەپىلدىك بەرگەن ەدى.تەلەفون شالۋ كەزىندە قالاي اقى تولەنەتىن بولسا، ءدال سول سەكىلدى بۇل ۇسىنىلاتىن قىزمەت ءۇشىن دە اقى تولەنەدى. ول پروگراممانىڭ اتى دەپ اتالادى. وندا ەرەجە 900 دەگەن قىزمەت ءتۇرى بار. بۇل تەلەفونمەن بايلانىسۋ كەزىندە قولدانىلادى. قازىرگى كەزدە نەشە ءتۇرلى قوڭىراۋلار العاندا ۇيالى تەلەفونداعى بىرلىكتىڭ بارلىعى جويىلىپ، اقشا ۇرلاۋشىلاردىڭ ىستەرى كوبەيىپ كەتتى. ونداي ماقساتتاعى قوڭىراۋلار 900 سانىنان باستالادى ەكەن. اتاانالارعا كومەك رەتىندە، بۇل پروگرامما 900 سانىنان باستالاتىن نومەرلەردەن كەلگەن قوڭىراۋلاردى وزدىگىنەن دەرەۋ ءوشىرىپ تاستاپ وتىرادى. سونىمەن قاتار، بالالار ءوزارا تەلەفونمەن ۇزاق سويلەسسە دە، قالجىڭداسسا دا ءوز ەركىلەرىندە، وعان اقشا تولەمەيدى جانە ولاردى زياندى اقپاراتتاردان ۇنەمى قورعاپ وتىرادى.امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن كانادا ەلدەرىندەگى كودتايتىن قۇرىلعىسى جوق تەلەديدارلاردى ساتىلىمعا شىعارماۋ، تىيىم سالۋ باسقا مەملەكەتتەرگە دە ۇلگى بولدى. مەملەكەتتىڭ قۇزىرىندا تۇرعاندىقتان، ساتىلىمدى ۇنەمى تەكسەرىستە ۇستايدى.تاعى ءبىر قىزىعاتىن دۇنيە، اقشتا اقپارات تاراتۋعا دا ەرەكشە كوڭىل بولەدى. ولاردا جاڭالىقتارىندا ەشقانداي جاۋىزدىق پەن قاتىگەزدىك وقيعالارىن كورە المايسىز. جانە قازاقستانداعى جەكەمەنشىك تەلەارنالار سەكىلدى ادام قانىن ولار ەكرانعا شىعارمايدى، كورسەتپەيدى. ويتكەنى، زاڭ بويىنشا تىيىم سالىنعان. مۇنىڭ بارلىعى مەملەكەتتىك رەتتەۋ بولىپ تابىلادى جانە ول ءوز ناتيجەسىن بەرۋدە.ال جاپونيا ەلىندە ەروتيكا نەمەسە زورلىقزومبىلىق كورسەتىلەتىن بولسا، تيتر ارقىلى، نە بولماسا سول باعدارلامانى جارىققا شىعار الدىندا ينتەرنەتتە جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى الدىندا ەسكەرتۋ جاسالىپ، الدىن الادى. تەك بۇل مەملەكەتتەر عانا ەمەس، فرانتسيا دا، يتاليا دا بۇل جاعدايعا بەيءجاي قارامايدى. قاندايدا ءبىر حابار تاراتاتىنداردىڭ بالانىڭ پسيحيكاسىنا، ادامگەرشىلىك ارىنا، رۋحاني دامۋىنا زيان تيگىزەتىن بولسا، ولاردى قاتىگەزدىككە باۋلىپ، ادەپسىزدىككە بەيىمدەيتىن جانە ناسىلدىك، سەكسۋالدىق، ءدىن مەن ۇلتتىق سيپاتتاعى باعدارلامالاردى كورسەتۋگە ەشقانداي قۇقىقتارى جوق.ەۆروپالىق وداق پەن امەريكا قۇراما شتاتتارى ارنايى جاسالعان باعدارلامالاردى قارجىلاندىرىپ وتىرادى. سونىڭ ءبىرى، قاۋىپسىز ينتەرنەت. مۇنداي الەۋمەتتىك باعىتتاعى باعدارلامانى ءجاسوسپىرىمدى قورعاۋ ماقساتىندا ۇلتتىق ورتالىقتار قۇرا الادى.ۇلتتىق ورتالىقتار ەرەجە بويىنشا ءتورت باعىتتا قاراستىرىلادى.ءبىرىنشى، زاڭعا سايكەس كەلمەيتىن ماتەريالداردى ىزدەپ تاباتىن ارنايى قاۋىرت جەلى قۇرىپ، ونىڭ جاقسى ارەكەت جاساۋىن قامتاماسىز ەتۋ.ەكىنشى، اتاانالار مەن جاسوسپىرىمدەردى ينتەرنەتتىڭ ولارعا اكەلەتىن پايداسىنان بولەك، توندىرەتىن قاۋىپقاتەر جايلى دا ءتۇسىندىرۋ كەرەك.ءۇشىنشى، بالالارعا جەكە كەڭەس بەرەتىن قاۋىرت جەلى دەپ اتالاتىن جەلى قۇرۋ.ءتورتىنشى، ينتەرنەتتەگى كونتەنتتى رەتتەپ وتىراتىن سۇزگىلەۋدى قۇرۋ كەرەك.دامىعان مەملەكەتتەردىڭ وزدەرى بالالارعا اقپاراتتىڭ تەرىس اسەر ەتۋىنەن سەسكەنىپ، الدىن الۋ ماقساتىندا ءتۇرلى شارالار قولدانىپ كەلەدى. ولاردىڭ مۇنداي ۇسىنىستارىنا ءبىزدىڭ ەلىمىز دە قۇلاق ءتۇرىپ، ارەكەتكە كىرىسسە، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.زاماناۋي باعىتتاعى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ جاسوسپىرىمدەر اۋديتورياسىنا اگرەسسيا مەن ادەپسىز داعدىلاردى اكەلەتىندىگىنە باتىس ەلدەرى بۇرىنعى زاماندااق ۇشىراسقان. سوندىقتان دا، ول مەملەكەتتەردە بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، جاسوسپىرىمدەردىڭ قۇقىقتارىنىڭ تاپتالماي، قورعاۋ سالاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن، ارنايى مەملەكەتتىك رەتتەۋ جۇرگىزىلگەن. قازىرگى تاڭدا سول مەملەكەتتىك رەتتەۋ ودان سايىن جوعارى دەڭگەيگە جانجاقتى قاراستىرىلىپ، دامۋ ۇستىندە.قوعامدىق شارالار بالالاردىڭ اقپارات كەڭىستىگىندە قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ بىردەنءبىر جولى. مۇنداي سالا بويىنشا ءىرى اكتسيالار جاسالىپ، زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ جانە ونىڭ قورىتىندىسىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جاريالاۋ ءتيىمدى.امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ قولداۋىمەن جارىققا شىققان باعدارلامالاردىڭ ون جىلدىق ەسەپ بەرۋ قورىتىندىسى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جارىققا شىعۋ ارقىلى، بارلىق ەلدەرگە ەركىن تارادى. امەريكاندىق تەلەارنالار قاۋىپسىز مەملەكەتتە ءومىر ءسۇرىپ، بەكىتىلگەن تالاپ پەن شارتتاردى بۇزبايتىندىقتارىن مويىنداعان بولاتىن. ەگەر قالاي بولعاندا دا شارت بۇزىلۋى مۇمكىن جاعداي بولسا، ونىڭ باسقا دا جولدارى قاراستىرىلادى. وعان ارنالعان ارنايى ۇيىمدار اشىلعان، ولار بارلىق نارسەنى زەرتتەپ، قاداعالاپ باقىلاۋدا ۇستايدى. ەڭ قىزىعى امەريكادا اجەلەردەن قورقادى. ياعني، امەريكاندىق اجەلەر تەلەديداردان كورسەتىلەتىن بارلىق باعدارلامالاردى قاراپ وتىرادى. سول اجەلەر اسسوتسياتسياسى جىل سايىن قاي ارنا ءبىرىنشى ورىندا تۇرعانىن حابارلايدى. ال بالالاردىڭ قۇقىعىنا قاۋىپ توندىرگەن تەلەارنالار جارنامالىق قارجىسىنان ايىرىلادى. مىنە، وسىنداي حابارلاردى اجەلەر جەتكىزىپ وتىراتىندىقتان، امەريكادا تەلەارنا ۇجىمدارى انالار مەن اجەلەردەن سەسكەنەدى.الەمدەگى بەس ماڭىزدى ينتەرنەت كومپانيا بالا قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن كواليتسيا، مەموراندۋمدار مەن كەلىسىمدەر قۇرىپ بارىنشا ارەكەت جاساۋدا.ول كومپانيالار دەپ اتالاتىن تاستاندى جانە جاپا شەۋشى بالالار ۇلتتىق ورتالىعىمەن بىرىگەدى. سونداياق، , !، , جانە بالالارعا زياندى ارەكەتتەردى جوياتىن تەحنولوگيالاردى كۇشەيتىپ، ۇلتتىق ورتالىعىمەن بىرگە تەحنولوگيالىق كواليتسيانى قارجىلاندىرادى. جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل دەمەكشى، بىرلەسىپ ىستەگەن جۇمىس قاشان دا ءوز ناتيجەسىن كورسەتەدى.بۇل كواليتسيا نەگىزگى ءتورت ماقساتتان تۇرادى.ءبىرىنشى ماقسات: بالالاردى سەكسۋالدىق تۇرعىداعى انايى ادەتتەرمەن بالا تاربيەسىن بۇزاتىن اقپاراتتاردى تاۋىپ، مۇلدەم جويۋ جىبەرەتىن تەحنولوگيالاردى دامىتۋ.ەكىنشى، يندۋستريادا اقپاراتتىڭ تارالۋ جيىلىگىن جاقسارتۋ جۇزەگە اسىرىلادى. پورنوگرافيا، ەروتيكا سيپاتتاعى ماتەريالداردى تولىعىمەن توقتاتۋ ءۇشىن جەلى وپەراتورلارىنا شەكتەۋ قويۋ كەرەك.ءۇشىنشى، نەگىزگى مىندەت، بالالار ديستريبيۋتەرلەرى مەن ولاردىڭ پورنوگرافياسى ناقتى بەلگىلەگەن زاڭ جوباسىن جەتىلدىرۋ.ءتورتىنشى، ينتەرنەتپروۆايدەر. ولار تىيىم سالىنعان فوتو نەمەسە اقپاراتتاردى ىزدەمەيدى، يدەنتيفيكاتسيالايدى. وعان مىسال رەتىندە اعىلشىن تىلىندە دەپ اتالاتىن بريتان تەلەكوممۋنيكاتسياسى ينتەرنەتتەن بالالار تەك باقىلاۋ قورىنىڭ اقپاراتتارىن پايدالانا الاتىن ينتەرنەتتىك ترافيك ۇسىنعان ەدى. بالالار تەرىس اعىمداعى اقپاراتتاردى ىزدەسە دە، بەت تابىلعان جوق دەگەن حابارلاما شىعاتىن بولادى.امەريكا قۇراما شتاتتارىندا ۆيرتۋالدى قاۋىپسىزدىك ءۇشىن اشىلعان ارنايى توپ بارشا اتااناعا مىناداي اقپاراتتار بەردى: بالالار كومپيۋتەرلىك ويىنداردى ويناعاندا، ينتەرنەت ارقىلى قانداي دا ءبىر ماتەريالدى ىزدەگەندە نەمەسە حات جازۋ كەزىندە قاسىندا بولۋ. ۆيرتۋالدى قاۋىپسىزدىك توبىنىڭ ماماندارى ۆيرتۋالدى كەڭىستىكتە بالالارىن تەك باقىلاپ قانا قويماي، بالالار اراسىندا كومپيۋتەر مەن ينتەرنەتتى دۇرىس قولدانا ءبىلۋ مدەنيەتتىلىگىنە تربيەلەيدى دەپ سانايدى. ەكىنشىدەن، كومپيۋتەردى وتباسى مۇشەلەرى كوپ جۇرەتىن جەرگە ورناتۋ كەرەك، سەبەبى ول بالانىڭ توسىن ءترتىبىن بىردەن بايقاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.ۇشىنشىدەن، ۆيرتۋالدى كەڭىستىكتەن كەلەتىن قاۋىپتى بالالاردان جاسىرماۋ كەرەك، كەرىسىنشە اتاانا بالاسىنا شەكتەۋلەر مەن تىيىمدار نەلىكتەن قويىلعاندىعىن ءتۇسىندىرىپ، ايتىپ بەرگەن ءجون دەپ سانايدى ماماندار. الايدا، بالالاردى قورقىتپاي، تەك ولاردى قۇلاعدار ەتكەن ءجون دەپ كەڭەس بەرەدى. وسىنىڭ بارلىعى بالالاردىڭ ينتەرنەتتى قولدانا وتىرىپ دوستارىمەن سويلەسۋگە، باسقا دا جۇمىستارمەن اينالىسۋعا، ياعني تولىققاندى تىرشىلىك ەتۋى ءۇشىن جاسالادى.تورتىنشىدەن، ۆيرتۋالدى قاۋىپسىزدىك توبىنىڭ ماماندارى كومپيۋتەردى بىرنەشە قولدانۋشى ءۇشىن ءبولىپ قويۋ كەرەك دەپ سانايدى. كوپتەگەن وپەراتسيالىق جۇيەلەر، ونىڭ ىشىندە , جنە جۇيەلەرى بالالار مەن اتاانالار ءۇشىن جەكە اككاۋنت قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەگەر اتاانا بالاسىنىڭ بايقاۋسىزدا قاندايدا ءبىر فايلدى جويىپ الادى دەپ قورىقسا، وندا وپەراتسيالىق جۇيەنىڭ نەگىزگى قولدانۋشىسى رەتىندە بەلگىلىءبىر تىيىمداردى ورناتا الادى نەمەسە ەكىنشى درەجەلى قولدانۋشىنىڭ، ياعني، بالانىڭ رەكەتىنە شەكتەۋ قويا الادى.ۆيرتۋالدى كەڭىستىكتەگى قاۋىپسىزدىككە كەلەتىن بولساق، اتاانا ۆەببراۋزەرلەردە، , , ناۆيگاتسيا جۇيەلەرىندە اتاانالىق باقىلاۋ فۋنكتسياسىن قولدانا الادى. مىسالى، ۆەببراۋزەرىندە ۆيرتۋالدى سايتتارعا اتاانا ورناتقان پارول ارقىلى عانا كىرۋگە بولاتىن فۋنكتسيا بار.بۇل ايتىلعان كەڭەستەردى ءاربىر اتاانا ءوز ومىرلەرىندە قولداناتىن بولسا، بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جولىندا ەڭبەكتەرى ءوز ناتيجەسىن بەرەر ەدى.ەڭ بەدەلدى دەپ تانىعان كومپانيالاردىڭ ءبىرى كومپانياسىنىڭ ءوزى بالالارمەن ۇنەمى تىعىز بايلانىستا بولۋ كەرەكتىگىن ايتادى. ينتەرنەت جايىندا اشىق سويلەسىپ، ينتەرنەتتى قولدانۋ كەزىندە باقىلاۋسىز قالدىرسا قانداي قاۋىپكە تاپ بولاتىنىن ءتۇسىنۋ اتااناعا دا، بالاعا ءۇشىن دە ماڭىزدى.اتاانانىڭ ءبارىن جامان دەۋگە بولمايدى. ولار ءوز بالالارىن جانۇشىرا قورعاۋعا ءاردايىم دايىن تۇرادى. جانە سولاي ىستەپ ءجۇرمىز دەپ ەسەپتەيدى. بىراق بالالاردىڭ ۆيرتۋالدى الەمدە تارتىپتەرىن ۇدايى باقىلاۋدا ۇستاي المايدى. سول سەبەپتى دە كەيبىر ۇيىمدار بارلىق كۇشتەرىن تىكەلەي بالالارعا ارناپ وتىر.وعان مىسال رەتىندە رەسەي فەدەراتسياسىنداعى توتەنشە وقيعالاردى باسقارۋدىڭ فەدەرالدى اگەنتتىگىنىڭ بەكىتكەن ەرەجەلەرىن اتاي الامىز. ول اگەنتتىكتىڭ ۆيرتۋالدى سايتىندا بالالار ينتەرنەتتى قولدانۋ كەزىندە مىنا ەرەجەلەردى بۇزباۋعا مىندەتتى دەپ كورسەتىلگەن:1 مەن اتاانامنىڭ رۇقساتىنسىز ءوزىمنىڭ مەكەنجايىم، تەلەفون نومەرلەرى، اتاانامنىڭ جۇمىس ورنىنجۇمىس تەلەفوندارى، مەكتەپتىڭ اتاۋى نەمەسە ونىڭ ورنالاسقان جەرى تۋرالى اقپاراتتى بەرمەيمىن.2 مەنى ابىرجىتقان كەزكەلگەن اقپارات تۋرالى ءوز اتااناما بىردەن حابارلايمىن.3 مەن اتاانامنىڭ رۇقساتىنسىز ەشكىممەن كەزدەسۋگە كەلىسىم بەرمەيمىن. ەگەر اتاانام رۇقسات بەرسە عانا مەن تەك قوعامدىق ورىنداردا، ادام كوپ جەرلەردە كەزدەسۋگە بارامىن نەمەسە كەزدەسۋگە انام نە كەممەن بىرگە بارامىن.4 مەن باسقا ادامدارعا ەشقاشان اتاانامنىڭ رۇقساتىنسىز فوتوسۋرەتتەرىمدى نەمەسە باسقا نرسەلەردى جىبەرمەيمىن.5 مەنى الاڭداتقان حابارلامالارعا جاۋاپ بەرمەيمىن. مۇنداي حابارلامالاردى العانىما مەن كىنلى ەمەسپىن. ەگەر وسىنداي جاعداي تۋىنداسا، اتاانام قاجەت مەكەمەگە شاعىم ءتۇسىرۋ ءۇشىن مەن بىردەن ولارعا حابارلايمىن.6 مەن ۆيرتۋالدى كەڭىستىكتى قولدانۋ تۋرالى ەرەجەلەردى اتااناممەن تالقىلاۋعا تىرىسامىن. ءبىز بىرلەسە وتىرىپ، مەنىڭ كومپيۋتەردە قانشا ۋاقىت وتىراتىنىمدى، قانداي سايتتارعا كىرە الاتىنىم تۋرالى اقىلداسىپ شەشەمىز. مەن اتاانامنىڭ رۇقساتىنسىز باسقا قادامدارعا بارمايمىن.بۇل رەسەي ەلىندە بەكىتىلگەن ەرەجە بولعانىمەن، بارلىق ەلگە قاجەتتى ءتارتىپ. ەگەر ءار بالا ءدال وسى مىندەتتەرىن ءوزوزدەرىنە قايتالاپ، تالاپ قوياتىن بولسا، ولار قالاي بولعاندا دا اتااناعا جاقىن قالىپتاسادى.انگليادا بالالارعا سەكسۋالدى زورلىقزومبىلىق كورسەتىلسە، وعان قارسى شارانى بالالاردى ەكسپلۋاتاتسيالاۋ مەن ۆيرتۋالدى قاۋىپسىزدىك ورتالىعى اتقارادى. بۇل ورتالىق حالىقارالىق ۇيىمدارمەن بىرىگە وتىرىپ، كوپتەگەن قىزمەتتەر جاسايدى. پەدوفيلدەرگە قارسى كۇرەس كەزىندە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمەن بىرلەسە وتىرىپ كۇرەس جۇرگىزىلەدى. ولاردى ىزدەستىرۋ كەزىندە چاتتاردى، موبيلدىك حاتتار مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردى، ياعني، , , , جانە تاعى باسقالارىن دا تەكسەرىستەن وتكىزەدى. ۆيرتۋالدى قاۋىپسىزدىك ورتالىعى مۇعالىمدەر مەن اتاانالارعا ۆيرتۋالدى باعدارلاما مەن ارنايى ساباقتار توپتاماسىن قۇرىپ شىقتى. بۇل ارقىلى بالالاردىڭ جامان ادامدارمەن بايلانىسۋ كەزىندە حابارلاپ وتىرادى.بىراق ءبىزدىڭ قوعام بۇل تاقىرىپتا ماسەلەسىن كەڭ تۇردە تالقىلاپ كورگەن جوق. قازاقستانعا دا جوعارىدا اتاپ كەتكەن ەلدەردەگىدەي اقپاراتتىق كومپانيالار مەن اقپاراتتىق كەڭىستىكتە بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قورعايتىن ازاماتتىق باعىت كەڭىنەن ناسيحاتتالۋى قاجەت.اگرەسسيانى تاراتۋعا بەيىم بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى بۇتكىل ءبىرتۇتاس قوعامعا زيانىن تيگىزەدى. مۇنى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن اقپارات تاراتاتىن كومپانيالار انىق ءتۇسىنۋى قاجەت. قوعام نازارىن اۋدارتۋ تەك قانا جوعارىداعى بيلىكتە ەمەس، قاراپايىم حالىقتىڭ دا قولىندا تۇر. ەگەر اتاانالار مەن مەكتەپ مۇعالىمدەرى، قوعامداستىقتار مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار بالالارعا نازار سالىپ، ولارعا كومەك كورسەتە السا، قوعام دا ويلانا باستايدى.قوعامدىق شارالارعا مىنا قىزمەتتەر جاتادى: بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تۋرالى حالىقارالىق تاجىريبەلەر ساراپتاماسى. سونىمەن قاتار، اگرەسسياعا تولى باق پەن مەملەكەتتىك ورگاندارداعى كونفەرەنتسيالار، دوڭگەلەك ستولدارداعى ماسەلەلەردى شەشۋ دەڭگەيىندەگى اعارتۋشىلىق قىزمەت. زاڭسىز جولمەن اۋديوۆيدەو، باسپا ونىمدەرىن تاراتۋمەن اينالىساتىن زاڭسىز كونتەنتتى ينتەگراتسيالاۋ ارقىلى قارسى تۇراتىن جەلىلەردى قالىپتاستىرۋ. اتاانالارمەن قوسا، مەكتەپ ۇجىمدارىنا دا بالالاردى قاداعالاي الۋى ءۇشىن ينتەرنەتتى قولدانۋ مادەنيەتىن ارتتىراتىن ساباقتار وتكىزىلۋ، ءبىلىم بەرۋ. ينتەرنەت قىزمەتتى قولدانۋدا اتاانالار بالالارىنىڭ تاراپىنان بولاتىن شاپشاڭدىقتى ارتتىراتىن الەۋمەتتىك جارناما قىزمەتى. جەكە بالالارعا ارنالعان تەلەارنالار مەن ينتەرنەتتىك رەسۋرس جەلىلەرىن جاساۋ.قازىرگى كەزدە جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم دەڭگەيى مەن ولاردىڭ وقۋلارىنىڭ ساپاسى، قوعامدا ءوزىنءوزى ۇستاي الاتىن ساۋاتتىلىعىنىڭ بولۋى تىكەلەي مەديا بىلىمگە دە بايلانىستى. مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك جاعىنان دا دامۋى ەڭ ءتيىمدى جولدار بولماق. ايتسە دە، پەداگوگتار بالالاردى تەك بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تاراتاتىن ونىمدەرمەن تانىستىرىپ قانا قويماي، بارلىق جاعىنان تولىققاندى اقپاراتتاردى ءبىلۋ كەرەك. ساباق كەزىندە دە، وقۋدان تىس ۋاقىتتا دا مەديا مادينەتتى قالىپتاستىرعان ابزال. سوندىقتان دا پەداگوگتار بالالاردان كوپ ءبىلۋ ءۇشىن، مەديا ءبىلىم بەرۋدە دە شەبەرلىككە يە بولىپ، اسىپ تۇسەتىن دەڭگەيگە جەتكەن ءجون. ەلىمىزدىڭ ەندى دامىپ كەلە جاتقاندىعىنان، كوپ نارسەنى شەت ەلدەردەن كورىپ بىلۋگە تۋرا كەلەدى. رەسەي ەلىندە جانە باسقا دا شەت مەملەكەتتەردە مەديالىق ءبىلىم بەرۋ وڭ ناتيجەسىن كورسەتىپ كەلە جاتىر. تاجىريبە مەن تەوريا ۇشتاسقان الەمدە، مەديالىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى بۇگىنگى قوعامنىڭ پروگرەسسيۆتى تەندەنتسياسىن كورسەتتى. مەديالىق ءبىلىم بەرۋ تۋرالى اقپاراتتىق ماتەريالدار دا بار. سوندىقتان زەرتتەۋ جاسالعاندا بۇلارعا اشىلىپ ەشكىم توقتالا بەرمەيدى. ويتكەنى، سول تۋرالى جەكە ەڭبەكتەردەن قاراپ شىعۋعا مۇمكىندىك بار. قازاقستان بويىنشا دا مەديالىق ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەر اشىلعان بولاتىن. اتاپ ايتساق، 31 مەكتەپگيمنازيا جانە تاعى باسقا دا مەكتەپتەر بار. بۇل باستامانى كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەر قولداعان، ولاردىڭ پىكىرىنشە دە مۇنى ارى قاراي دامىتۋ كەرەك.بالالارمەن جەكە جۇمىس جاسايتىن ۇيىمدارداعى مامانداردىڭ دا جۇمىستارى ەلەنىپ كەلەدى. بۇرىندارى ەرەسەك بالالاردى كوشەدەگى قاۋىپتەن قورعايتىن بولساق، قازىر ۇيدە وتىرعان بالانى كيبەر كەڭىستىكتەن قورعاۋعا مىندەتتىمىز. ايتپەسە، بالا دەنساۋلىعىنا قاي جاعىنان قاراساق تا زيان كەلۋى مۇمكىن. ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە الاڭداماس ءۇشىن ەڭ ءبىرىنشى وسى كيبەر كەڭىستىكتىڭ قىرسىرىن ۇلكەندەر جاقسى مەڭگەرۋ قاجەت. وسى ماسەلەدە ۇستازداردىڭ دا اقپاراتتىق الەم تۋرالى ءبىلىم دارەجەسى كىشكەنە بالاقايلارعا قاراعاندا ەدەۋىر زامان تالابىنا ساي ەمەس، ارتتا قالىڭقىراعانىن ولاردىڭ وزدەرى دە مويىنداعان بولاتىن. سول سەبەپتى دە الدىمەن ۇستازدار قاۋىمىنىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن ارتتىرۋ ماڭىزدى بولىپ وتىر.مۇعالىمدەر ساباق بەرۋ كەزىندە اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى شامادان تىس كوپ قولدانباۋ قاجەت. ويتكەنى وقۋشى بالالارعا كەلەتىن زيان كوبىرەك بولادى. سوندىقتان دا مۇنداي قاۋىپقاتەرلەردىڭ الدىن العان ءجون. تاربيە ساعاتتارى قويىلعاندا دا مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ اقپاراتتى تاراتۋ، ۇيرەنۋ، وقۋ مادەنيەتى نازار اۋدارۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، مەديالىق ءبىلىم بەرۋدى دە دامىتقان ءجون. مەديالىق ءبىلىم بەرۋ ساباقتارىندا اقپاراتتىق الەمدە قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ جولدارىن كورسەتە الۋ كەرەك. بالالاردى تولىقتاي قورعاي الۋ اتاانانىڭ قولىندا ەكەندىگى بارلىق زەرتتەۋ جۇمىستارىندا قورىتىندىلاندى. وسىعان وراي اتاانالارمەن مەكتەپپەن تىكەلەي بايلانىستا بولعانى ءجون. مەكتەپكە تەلەكوممۋنيكاتسيا ۇيىمدارىنان ماماندار شاقىرىپ، اقپاراتتان بالانى قورعاۋدىڭ جولدارىن ۇيرەنەتىن ترەنينگتەر ۇيىمداستىرۋ. بۇل اتاانامەن قوسا، مەكتەپتەگى مۇعالىمدەرگە دە ءوز پايداسىن تيگىزەدى. سونىمەن قاتار، بالانى قورعاۋ شارالارى جايلى تالقىلاناتىن جينالىستار جاساۋ. بالا ءوز مۇددەسىنىڭ بار ەكەندىگىن ەشقاشان ۇمىتپاۋى قاجەت. ولاردى قورعايتىن ۋچاسكەلىك دارىگەرلەر مەن ىسكى ىستەر دەپارتامەنتى، بايلانىس دەپارتامەنتى مەكتەپتەرگە كەلىپ، بالالارعا زياندى ارەكەتتەردەن اۋلاق بولۋدى تاپسىرىپ، جيىندار وتكىزىپ كەتۋ كەرەك. جالپى ۇيىمدار مەن ەلدەگى ۆەدومستۆولار ءبىربىرىمەن تىعىز قارىمقاتىناس ورناتقانى ءجون.بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا بالالاردى قورعاۋ ماقساتىندا جاسالعان ۇسىنىستار رەتى مىناداي: تەلەارنالاردان كورسەتىلەتىن حابارلار مەن باعدارلامالار، ءباسپاسوز ونىمدەرىن دە قايتا قاراپ شىعۋ. سونىمەن قاتار، ەرەسەكتەرگە ارنالعان باعدارلامالاردى كەشكى ۋاقىتقا قويىپ، ول باعدارلامالاردى كودتاۋ قاجەت. وسى ماسەلەگە بەيجاي قاراماي، كورەتىن كورەرمەندەرىنە ساي ۋاقىتتارىن قويۋ كەرەك. بالالار بىلىممەن سۋسىنداپ، ساپالى ءبىلىم مەن رۋحاني ازىق الاتىن باعدارلامالاردى كوپ كورسەتكەن ابزال. تابيعات پەن جالپى ادامي قۇندىلىقتار بالا ءزارۋ تاقىرىپتار.ۇستازدىڭ دا بالا ءۇشىن ورنى بولەك. ورگاندارعا مەكتەپ وقىتۋشىلارىنا بايلانىستى مىناداي ۇسىنىستار بار. ەڭ ءبىرىنشى، مۇعالىمنىڭ بەدەلىن ارتتىرۋ. ۇشانتەڭىز ەتكەن ەڭبەكتەرىنە ساي جالاقىلارىن ارتتىرۋ. پەداگوگيكا سالاسىنا بالالاردى ءوز قالاۋلارى بويىنشا جىبەرۋ كەرەك. تەلەارنادان شىعاتىن باعدارلامالاردى قاداعالاپ وتىراتىن ورگاندار ونىڭ پوزيتيۆ سىيلاتىن سيپاتىنا اسا ءمان بەرۋ كەرەك.كاسىبيلىك قاشان دا شىڭعا شىعاراتىن ونەر. مەكتەپتەن ساۋاتتى تۇلەك شىعۋ ءۇشىن دە ۇستاز كاسىبي بولۋ كەرەك. سوندىقتان دا، ولاردىڭ كاسىبيلىكتەرىن تەكسەرىپ تۇرعان ءجون.سونىمەن قاتار، قاۋىرت جەلىنى ەنگىزىپ قانا قويماي، ينتەرنەتتەگى جەلىلەردى باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرۋ اسا ماڭىزدى. وتباسى قۇندىلىعى تاربيە مەن مادەنيەت. الەۋمەتتەنۋ ءۇردىسى بويىنشا بالانىڭ الەۋمەتتىك قاجەتتىلىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋ ولاردىڭ ادامي قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسپەيدى. وتباسىلىق ورتا مەن الەۋمەتتىك قورشاعان ورتانىڭ وزىندىك ايىرماشىلىقتارى بار. الايدا ەكەۋىنە ورتاق قاسيەت ەتيكا. ورنىمەن تۇرىپ، ورنىمەن جۇرگەن بالا ەش جامانشىلىققا ۇشىرامايدى.ەل ءۇشىن، الەم ءۇشىن اۋقىمدى تاقىرىپقا پىكىر ءبىلدىرىپ، ءوز ۇلەسىڭىزدى قوسىڭىز!تاربيە مەن سانادا شەكارا بولا ما؟!وسى زەرتتەۋ جۇمىسىمنىڭ ءار بولىمىندە اقپاراتتىق ورتانىڭ جاسوسپىرىمدەردىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن زياندى مالىمەتتەرگە دە باي ەكەندىگىن ايتىپ كەلەمىن. ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، قازىرگى تاڭدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى باسقا ەلدەرگە قاراعاندا، اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ بويىنشا حالىقارالىق ستاندارتتارعا ءالى دە ساي ەمەس ەكەندىگى انىقتالىپ وتىر. سوندىقتان دامىعان ەلدەر قولدانعان ۇسىنىستاردى دا بىزگە دە پايدالانىپ، بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن زياندى مالىمەتتەردەن ساقتاپ قالۋدىڭ ماڭىزى زور.قازىرگى تاڭدا بالالار وتە كوپ اقپاراتتىق رەسۋرستاردى بىلەدى جانە ولاردى بەلسەندى تۇردە پايدالانادى. دەربەس كومپيۋتەر بارلىق بالانىڭ ۇيىندە بار. باسىم كوپشىلىگى ينتەرنەتتى قولدانادى. سونىمەن قاتار، وزدەرىنىڭ جەكە پلەەرى، بەينەپلەەر، بەينەماگنيتوفون جانە ارينە جەكە ۇيالى تەلەفوندارى دا بار. اتاانا بالاسىنىڭ ەشكىمنەن كەم بولعانىن قالامايدى دا، سۇراعان دۇنيەسىن الىپ بەرۋگە تىرىسادى. كەيدە مۇنىڭ دا زيان شەكتىرەتىن تۇستارىنىڭ بار ەكەندىگىن كورىپ جاتادى.قالالىق جەردەگى بالا مەن اۋىلدىق جەردەگى بالانىڭ ايىرماشىلىعى كىمنىڭ قانشالىقتى قاۋىپتى اقپاراتتارمەن ميلارىنىڭ ۋلانىپ جاتقاندىعى. بۇل جۇرتشىلىقتىڭ نازارىن وزىنە اۋدارىپ وتىر. قالادا تۇراتىن بالالار تۇنگى مەزگىلدە دە كومپيۋتەرلىك ويىن كلۋبتارىندا ءجيى بولسا، اۋىلداعى بالالار مۇنداي اۋەستىكتى كوپ كورە بەرمەيدى. ءيا، ارينە بارلىعىندا دا ۇيالى تەلەفون بار. نەشە ءتۇرلى ويىنداردى سول ارقىلى دا ويناپ جاتادى، بىراق كوپ ەمەس، ونىڭ دا شەگى بار. شەكتەن شىققانىڭ ساناسىندا دا شەكارا بولمايتىنى بەلگىلى. سول سەبەپتەن، اتااناعا باعىنبايتىن ءتىل الماۋ، تىڭداماۋ سەكىلدى قاسيەتتەر پايدا بولا باستايدى.بۇرىنعىعا قاراعاندا بالالاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ دىنگە قۇمارلىق تانىتۋى كوبەيىپ بارادى. ويتكەنى تۋرا جولعا بارار تۇستا اداستىرار نەشەتۇرلى اعىمنىڭ بار ەكەنىن دە بىلە بەرمەيدى. ساقتانساڭ ساقتارمىن دەگەن ءسوزدى ەستە ۇستاپ، اتاانالار يمان تاقىرىبىنا قىزىققان بالالاردى قاداعالاپ، ءتيىستى نۇسقاۋلار بەرسە قۇباقۇپ بولار ەدى. ويتكەنى، ۇيگە ءدىني ادەبيەتتەر تاراتاتىن ءارتۇرلى وقيعالارعا دا كۋا بولدىق. وعان، جاس قازاق گازەتىندە 25 قاڭتار كۇنى جاريالانعان ينتەرناتتا قايدان ءجۇر؟ دەگەن ماقالا نەگىز بولا الادى. بۇل ماقالادا بيبليا كىتابىنىڭ وقۋشىلارعا سىيلىق رەتىندە بەرىلگەندىگى تۋرالى ايتىلعان. وسى تۇستا ءىنجىلدىڭ قازاق شاڭىراعىندا جاتۋىنا ەشكىم بەيءجاي قاراماۋ كەرەك دەپ سانايمىز.سپورت سەكتسيالارىنا، ۇيىرمەلەرگە باراتىن، قولونەر، شەبەرلىك جۇمىستارىمەن اينالىساتىن بالالار رەتى كوپ ەمەس. ويتكەنى بالالار بوس ۋاقىتتارىنىڭ بارلىعىن تەلەديدار الدىندا نەمەسە كومپيۋتەردە وتكىزەدى. اتاانا باقىلاۋىندا بولماعان، كۇنىبويى ينتەرنەتتە وتىرۋعا ولار دا ابدەن ۇيرەنىپ العان. ۇيدە ينتەرنەت بولسا بولعانى، الەۋمەتتىك جەلىنى اقتارىپ جاتا بەرەدى. ءتىپتى بۇرىنعى قازاقتىڭ ەتەككە ورالىپ قوناقتان قالمايتىن بالالارىن دا كورمەيمىز. كوپشىلىكتى، ادامدارمەن قارىمقاتىناستى قازىرگى تاڭدا بالالار جاقتىرا بەرمەيتىن بولعان.وسى جۇمىسىمدى جازۋ بارىسىندا تۇيگەن ويىمدى مىناداي ۇسىنىستارمەن وربىتپەكپىن:اسىرەسە بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىنە ارنالعان حالىقارالىق دەڭگەيدە قولدانىس تاپقان ءادىستاسىلدەردى ءبىزدىڭ ەلدە دە قاراستىرۋ قاجەت. بۇگىنگى بالانىڭ بولاشاعى ءبىرتۇتاس قازاق ەلىنىڭ ەرتەڭى ەكەنى بەلگىلى. سوندىقتان دا، الەمدىك دامىعان مەملەكەتتەر سەكىلدى شەكتەۋ دە كوپ قويىلۋ قاجەتاق. اتاپ ايتقاندا، كۇندىز تىكەلەي ەفيردەن كورسەتىلەتىن باعدارلامالاردىڭ تاقىرىپتارى مەن ايتاتىن اڭگىمەلەرىنىڭ زاڭدا بەكىتىلگەندەي جاسوسپىرىمدەرگە سايكەس كەلمەيتىندەرىن جاپتىرۋ كەرەك نەمەسە تۇنگى مەزگىلدە عانا جىبەرىلۋىن تالاپ ەتكەن ابزال. مىسال رەتىندە ءبىر عانا ءوز ويىم باعدارلاماسىنىڭ ءبىر عانا تاقىرىبىن الايىق. پاكتىگىمدى ساتامىن دەگەندەي اتاۋلار قويىپ، جالعان كەيىپكەرلەردى پايدالانىپ، حالىقتى سونىڭ ىشىندە كىشكەنتاي حالىقتىڭ ساناسىن اشىقتاناشىق ۋلاۋعا جول بەرىلمەۋ قاجەت. كەيىن بۇل كەيىپكەردىڭ ءرول ويناعاندىعى انىقتالدى. ال قىتاي سياقتى مەملەكەتتەر وسى تاقىرىپقا قاتىستى حابار جۇرگىزىپ، الەم جۇرتشىلىعىنىڭ نازارىن قازاقستانعا اۋداردى. الەم ەلدەرىنىڭ الدىندا قازاق قىزدارىنىڭ ابىرويى تاپتالدى. وسىنداي قازاق قىزدارىنىڭ تاربيەسىنە جات نارسەنى ناسيحاتتاۋ ونىڭ مەملەكەتتىڭ ءتۇپ تامىرىنا بالتا شابۋمەن تەڭ. جاس قىزدار تەلەديداردان سونداي كەيىپكەرلەردىڭ جايباراقات وتىرعاندارىن كورىپ، سولاي ىستەسەك ەشتەڭە ەتپەيدى ەكەن عوي دەگەن ويدا قالۋلارى مۇمكىن. قازاق بالالارىنا جامان مەن جاقسىنى اجىراتىپ، اشىق ساحنالاردى كورسەتپەياق، وسى زامانعا دەيىن تاربيەلەپ كەلگەن. سوندىقتان دا، مۇنداي كورسەتىلىمدەر مەن جاريالانىمدارعا بەي جاي قاراۋعا بولمايدى.سونىمەن قاتار، الەمنىڭ الپاۋىت مەملەكەتتەرى ءوز ەلىنىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قولداناتىن باعدارلامالاردى سۇزگىدەن وتكىزۋ جۇيەسىنە قازاقستان دا ەنگىزىلسە، تەلەديداردان، ءار ۇيدەگى كومپيۋتەردەن بالالاردىڭ پسيحيكالىق، رۋحاني، دەنە دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرەتىن اقپاراتتىق كەڭىستىكتىڭ تەرىس اسەرىنەن ساقتاپ قالار ەدى.ساتىلىمعا شىققان تەلەديدارلاردىڭ وزىنە، كود ەنگىزىلىپ، فيلتر سالىنۋ جاپونيا سەكىلدى ەلدەردە زاڭ بويىنشا قاداعالانادى. ارنايى سۇزگىسى جوق تەلەديدارلار ساتىلمايدى، وعان مۇلدە رۇقسات جوق. قانداي كەرەمەت! بۇل كۇندىزءتۇنى جۇمىستا جۇرەتىن اتاانالاردىڭ بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋىنا دا ۇلكەن كومەك بولادى. ويتكەنى، جاپونيادا مۇنداي تەلەديدارلاردا ەروتيكا مازمۇنىنداعى باعدارلامالار، سەكسۋالدى بەينەلەر جانە تاعى باسقا زياندى مالىمەتتەر اۆتوماتتى تۇردە بۇعاتتالىپ، كورسەتىلمەيدى. تەحنولوگيا بارلىعىن ءوزى رەتتەپ وتىرادى. ارنايى تسيفرلاۋ كودتارى بار. مىنە، بۇل ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە قولدانىلسا، اتاانا باقىلاۋى بولماسا دا، بالالاردىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگى قامتاماسىز ەتىلەر ەدى.قازىرگى تاڭدا ورىس، اعىلشىن نەمەسە باسقا ءتىلدى مۋلتفيلمدەر دە كىشكەنتاي عانا بالاقايلارعا ەداۋىر اسەر ەتۋدە. اتاپ وتەتىن بولساق، سپانچ بوب ساندي، ماداگاسكار ارىستان، سكۋبيدۋ، شرەك، مامونت، گارري پوتتەر، توم مەن دجەرري جانە تاعى باسقا مۋلتيپليكاتسيالىق كەيىپكەرلەردى ۇناتىپ، ولاردىڭ ەرەكشە وبرازدارىنا سۇيسىنەدى. ءتىپتى ەلىكتەپ، قىزىعاتىن دا بەينەلەر بار، مىسالى، بەن تەن، چەلوۆەكپاۋك، بەتمان، نارۋتو، اۆاتار. كوزدەرىنە ءمىنسىز بوپ كورىنگەن بۇل شەتەل كەيىپكەرلەرىنە قازاق بالالارىنىڭ قۇرمەتى تىم جوعارى. ونىڭ ءبىر دالەلى، قانداي مەرەكە بولسىن، شارا بولسىن، بالانىڭ ءبارى وسى قولدان جاسالعان كەيىپكەرلەردىڭ بەينەسىندە بولعاندارىن قالايدى. ونى اتاانالار دا جاقسى بىلەدى. ال ءبىزدىڭ ەلىمىزدە قولدان جاساماياق قىزىعاتىن، سۇيسىنەتىن، ەلىكتەيتىن بەينەلەر، تۇلعالار جەتەرلىك. مىسالى، بەكزات ساتتارحانوۆتىڭ بەينەسىن ناسيحاتتاپ، ساپالى تۇردە كورسەتە بىلسە، قازاق بالاسى قازاق باتىرى اتانۋعا قىزىعاتىن شىعار؟ ەر توستىكتىڭ بەينەسىن جوعارى دەڭگەيدە كورسەتە الساق، مەن چەلوۆەكپاۋك بولامىن دەگەن سوزدەر مەن توستىك بولامىن دەپ وزگەرەر مە ەدى؟! سوندىقتان دا، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ناسيحاتتايتىن، كورسەتەتىن، جازاتىن، جاريالايتىن دۇنيەلەرى جاسوسپىرىمدەر مەن ەرەسەك بالالارعا بىردەي قازاقىلىقتى دارىپتەپ، زياندى اقپاراتتاردان الىس بولسا يگى.زەرتتەۋ جۇمىسىمىزدى قورىتىندىلاي كەلە، اتاانانىڭ ىقپالى دا ءوز تۋعان بالاسىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن ماڭىزى زور ەكەنىن ايتقىم كەلەدى. بارلىق ادامزاتقا بۇل تۇسىنىكتى بولعانىمەن، بايىبىنا بارىپ، جاۋاپكەرشىلىكتى تولىقتاي سەزىنەتىندەر از. سەزىنسە دە، بار ىنتاجىگەرىن سارپ ەتىپ كىرىسەتىندەر دە كوپ ەمەس. ادامدى بۇزاتىن دا، تۇزەيتىن دە ءۇش نەگىز بار. ول قورشاعان ورتا، ارالاساتىن دوستارى، قىزىعاتىن ىستەرى. ءاربىر اتاانا وسى ۇشەۋىن باقىلاۋدا ۇستاسا، بالاسىنىڭ كىممەن دوستاسىپ جۇرگەنىن ءبىلىپ، جاقىن تانىسا كەلە ولارمەن ارالاساۋىنا رۇقسات بەرۋ كەرەك. بۇل تەرىس باعىتتاعى ادامداردىڭ ەتەگىندە كەتۋدىڭ الدىن الادى. كوپ اتاانانىڭ جىبەرەتىن قاتەلىگى اشىق سويلەسپەۋ. قازىر تەك ماتەريالدىق تۇرعىدان تولىقتىرىپ تۇرسا عانا، بالاعا بارلىق كەرەكتى بەردىك دەپ ساناۋ قالىپتاسىپ كەتكەن. اتاانانىڭ بالامەن قاتىناسى تاماق ءىشتىڭ با؟، ساباق وقىدىڭ با؟، اقشاڭ بار ما؟ دەگەن سۇراقتاردان ارى اسپايدى. بۇل بالا تاربيەلەۋ ەمەس، كادىمگى ءتورت تۇلىك مالدى قاراعانداي، ۋاقىتىلى جەمىن سالىپ تويدىرىپ قويسا بولعانى...ارتىق كەتىپ ايىپتى بولمايىق!قىسقاسى، اتاانا بالانىڭ ساباقتا نە ىستەگەنىن، كىممەن كۇندەلىكتى ۋاقىتىن وتكىزەتىنىن، نەگە قىزىعاتىنىن، كومپيۋتەردە قانداي ويىن ويناپ جاتقانىن، قانشا ۋاقىت ينتەرنەتتە وتىراتىنىن، مەكتەپكە بارۋعا نەلىكتەن قۇشتار ەمەس ەكەنىن جانە تاعى باسقالارىن ءبىلىپ، باقىلاۋدا ۇستايتىن بولسا، بارلىق قاۋىپتىڭ الدىن العان بولار ەدى. بۇل زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ دا ماقساتى وسى. وسى ماقسات ىسكە اسىپ جاتسا، زەرتتەۋ بارىسىنداعى ەڭبەكتىڭ زايا كەتپەگەنى دەپ بىلەمىن.ابىلوۆا شالقار ابىلقىزى،قازاقستاندا لاۋازىم دەرتى اسقىنىپ تۇرپەدوفيليا ۆ رك: كوگدا زاكونى نە رابوتايۋت، سلۋچايۋتسيا پوگرومى! |
4606 رەت كورسەتىلدى وزگەرتۋحالىقارالىق عالىمدار توبى الەمدەگى حالىقتىڭ ءوسىمىن بولجادى. دەموگرافيالىق ءدۇمپۋدىڭ شىڭى 2064 جىلعا تۋرا كەلەدى، ال 2100 جىلعا قاراي 8،8 ميللياردقا دەيىن تومەندەيدى، دەپ جازادى . جۋرنالىندا جاريالانعان ماقالاعا سىلتەمە جاساپ.ءححىى عاسىردىڭ باسىنا قاراي حالىقتىڭ سانى بۇۇ بولجامىنا قاراعاندا ەكى ميللياردقا از. قازىرگى زامانعى كونتراتسەپتسيا قۇرالدارىنا جانە قىزدار مەن ايەلدەردىڭ ءبىلىم الۋعا قولجەتىمدىلىگىنىڭ ارتۋى بالا تۋ كورسەتكىشىنىڭ بارلىق جەردە تۇراقتى تومەندەۋىنە الىپ كەلەدى، دەپ ەسەپتەيدى عالىمدار.2100 جىلعا قاراي ءۇندىستان، نيگەريا، قىتاي، اقش جانە پاكىستان ەڭ كوپ حالىق سانى بار العاشقى بەستىكتى قۇرايدى. ۆاشينگتون ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مەديتسينا مەكتەبى جانىنداعى كورسەتكىشتەر مەن دەنساۋلىقتى باعالاۋ ينستيتۋتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى 2100 جىلعا قاراي 195 ەلدىڭ 183ءى ورتاشا تۋ كوەففيتسيەنتىنە جەتەتىنىن ەسەپتەپ شىعاردى.بۇل كورسەتكىش ايەل ءومىر بويى تۋعان بالالاردىڭ ورتاشا سانىن بىلدىرەدى. بولجام بويىنشا، تۋ كوەففيتسيەنتى ءبىر ايەلگە 2،1 قۇرايدى. بۇل دەگەنىمىز يمميگراتسيا ارتپاسا، بۇل ەلدەردە حالىق ازايادى.بۇدان باسقا، 20دان استام ەلدە، جاپونيا، تايلاند، يتاليا جانە يسپانيانى قوسا العاندا، 2100 جىلعا قاراي حالىق سانى 50 پايىزدان كوپ ازايادى. بۇل رەتتە قىتاي حالقى 48 پايىزعا قىسقارادى.زەرتتەۋشىلەر جاھاندىق جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى ۇلكەن وزگەرىستەردىڭ بولاتىنىن دا بولجادى. 2100 جىلى الەمدە 65 جاستان اسقان 2،37 ميلليارد ادام جانە 20 جاسقا دەيىنگى 1،7 ميلليارد ادام بولادى. ءجۇز جىل بويى حالىقتىڭ جاھاندىق ءوسۋى الەم حالقى ءۇشىن ەڭ ىقتيمال تراەكتوريا ەمەس، دەيدى ديرەكتورى دوكتور كريستوفەر ميۋررەي.بۇعان دەيىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى بۇۇ ءجۇز جىلدىقتىڭ سوڭىنا قاراي جەردە شامامەن 11 ميلليارد ادام تۇراتىنى تۋرالى بولجام جاسادى. بۇل رەتتە ءۇندىستان 2027 جىلعا قاراي حالىق سانى بويىنشا قىتايدى باسىپ وزادى.الەم دەموگرافيا دەموگرافيالىق ءدۇمپۋ حالىق سانى عالىم زەرتتەۋ ءۇندىستان نيگەريا قىتاي اقش پاكىستان |
مەن شارشادىم الينا زاگيتوۆا جارىستارعا قاتىسپايدى14 جەلتوقسان, 16:05 446 0 جاڭالىقتار اسىل تۇماروليمپيادا چەمپيونى، بەلگىلى فيگۋريست الينا زاگيتوۆا الداعى ۋاقىتتا وتەتىن دۇنيەجۇزىلىك جارىستارعا قاتىسپايدى. بۇل تۋرالى سپورتشى ءبىرىنشى ارنانىڭ ۆرەميا باعدارلاماسىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى.ءجۋرناليستىڭ الينا، ۇلكەن سپورتتان كەتەمىن دەپ شەشتىڭ بە؟ دەگەن ساۋالىنا فيگۋريست: الداعى ۋاقىتتا وتەتىن رەسەي، ەۋروپا جانە الەم چەمپيوناتىنا قاتىسپايمىن. قازىرگى ۋاقىتتا ءارتۇرلى مۇزدى شوۋلاردا ونەر كورسەتۋدى جوسپارلاپ جاتىرمىن, دەپ جاۋاپ بەردى.جاس سپورتشى سپورتتىق جارىستارعا قاتىسپاۋىنىڭ سەبەبىن مەندە ءبارى بار. بىراق، شىعارماشىلىق شابىت جوق دەپ ءتۇسىندىردى. بۇعان قوسا، كەز كەلگەن چەمپيوناتقا قاتىسۋ تەحنيكالىق، پسيحولوگيالىق ءارى مورالدىق تۇرعىدا كوپ دايىندىقتى تالاپ ەتەدى. بۇل ۇزاق ءارى كۇردەلى جول. بۇل كۇنگە دەيىن قاتىسىپ كەلگەن ءاربىر جارىسىم وڭايعا تۇسكەن جوق. تاڭنان كەشكە دەيىنگى ۇزدىكسىز جاتتىعۋلار، تىنىمسىز ەڭبەك، مورالدىق كۇيزەلىس، ءبارىءبارى شارشاتادى. قازىر دەمالعىم كەلەدى, دەيدى زاگيتوۆا.الينا زاگيتوۆا سپورتتاعى باستى جاتتىقتىرۋشىسى ەتەري تۋتبەريدزەنىڭ كومانداسىمەن ارى قاراي دا جۇمىس ىستەي بەرەتىنىن ايتتى. الداعى ۋاقىتتا مانەرلەپ سىرعاناۋدىڭ جاڭا ءارى تىڭ تەحنيكالارىن مەڭگەرۋدى جوسپارلاپ جۇرگەنىن جەتكىزدى.الينا ءوزىنىڭ سپورتتاعى جاتتىقتىرۋشىلارىن، رەسەيدەگى سپورت فەدەراتسياسىن جانە بارلىق جانكۇيەرلەرىنە العىسىن ءبىلدىردى. |
پروفېسسور ئەخمەت بىجان ئەرجىلاسۇن: ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرى ئابدۇقادىر جالالىدىننى نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتىغا كۆرسىتىشى كېرەك ئۇيغۇرپروفېسسور ئەخمەت بىجان ئەرجىلاسۇن: ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرى ئابدۇقادىر جالالىدىننى نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتىغا كۆرسىتىشى كېرەكپروفېسسور ئەخمەت بىجان ئەرجىلاسۇن ئەپەندى. 2020يىلى دېكابىر، تۈركىيە.2020يىلى نويابىرنىڭ ئاخىرىدا ئابدۇقادىر جالالىدىننىڭ يانارىم يوق سەرلەۋھىلىك شېئىرى چەتئەلدە تارقىلىشقا باشلىغاندىن كېيىن تۈركىيەدىكى تونۇلغان تۈركولوگ، تىلشۇناس، تۈركىيە تىل تەتقىقات ئىدارىسىنىڭ سابىق مۇدىرى پروفېسسور ئەخمەت بىجان ئەرجىلاسۇن تۈركچىگە تەرجىمە قىلغاندىن سىرت بۇ شېئىر توغرىسىدا چارىسىزلىكنىڭ مىسرالارغا تۆكۈلۈشى سەرلەۋھىلىك ماقالە ئېلان قىلدى. مەزكۇر ماقالە ئەنقەرەدىكى مىللىي چۈشەنچە مەركىزىنىڭ تورىدا ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، بۇ ماقالە تۈركىيەدە قاتتىق تەسىر قوزغىدى. قىسقىغىنە ۋاقىت ئىچىدە كۆپ ساندا تور گېزىتىدە ۋە ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا تارقىتىلىپ، كىشىلەر ناھايىتى تەسىرلىك ئىنكاسلار ئېلان قىلدى.بىز ئەخمەت بىجان ئەرجىلاسۇننىڭ مەزكۇر ماقالىسى توغرىسىدا ئۆزى بىلەن تېلېفون سۆھبىتى ئېلىپ باردۇق. ئۇ، ئابدۇقادىر جالالىدىننىڭ شېئىرىغا يۇقىرى باھا بېرىپ مۇنداق دېدى: مېنىڭچە بۇ شېئىر 21ئەسىردىكى نادىر ئەسەرلەرنىڭ بىرى. بۇ شېئىر دۇنياغا 21ئەسىردىكى خىتاي ھاكىمىيىتىنىڭ زىيانكەشلىكلىرى ۋە خىتاينىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقىنى تەسۋىرلەپ بەرگەن ۋە كەلگۈسىگە يەتكۈزىدىغان ناھايىتى مۇھىم ئەسەر. ئىنسانىيەتنىڭ ئۆلمىگەنلىكىنى، ھېستۇيغۇنى ئۆلتۈرمەك ئىستىسىمۇ ئۆلتۈرگىلى بولمايدىغانلىقىنى، شېئىرنىڭ بىر جانلىققا ئوخشاش نەپەس ئېلىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىپ بېرىدىغان نادىر ئەسەر .پروفېسسور دوكتور ئەخمەت بىجان ئەرجىلاسۇن ئەپەندى ماقالىسىدە يانارىم يوق دېگەن ماۋزۇ ھەققىدە پىكىر يۈرگۈزۈپ مۇنداق دېدى: شائىر ئەمەلىيەتتە يانارىم يوق، قايتىپ چىقىشىمنىڭ ئىمكانى يوق دەيدۇ. ئۇ ئۆيىگە، يېقىنلىرىغا قايتىشنى خالايدۇ، ئەمما قايتىپ كېلەلمەيدۇ، يەنى قايتىش يوق. ئۇ بىر نەچچە يىل مۇشۇنداق يەرگە تاشلانغان بولۇپ، تامنىڭ يوچۇقى ئارقىلىقلا پەسىللەرنىڭ ئالماشقانلىقىنى بىلەلىگەن. ئۇ ئائىلىسىدىن، يېقىنلىرىدىن خەۋەر ئالالمىغىنىغا ئوخشاش، يېغىۋېلىش لاگېرىنىڭ سېپىل تېمىنىڭ سىرتىدىكى گۈلچېچەك، تەبىئەت دۇنياسىدىنمۇ تامامەن خەۋەرسىز قالغان. سېغىنىش تۇيغۇسى سۆڭەكلىرىدىن ئۆتۈپ ئىلىكلىرىگە سىڭىپ كەتكەن. زىنداندىكى يالغۇزلۇق، جانجىگەر يېقىنلىرىدىن خەۋەر ئالالماسلىق، ئىنسانلىق غۇرۇرىنىڭ دەپسەندە قىلىنىشى مىسرالارغا نە قەدەر چوڭقۇر سىڭدۈرۈلگەنھە! .تونۇلغان تۈركولوگ ئەخمەت بىجان ئەرجىلاسۇن چارىسىزلىكنىڭ مىسرالارغا تۆكۈلۈشى سەرلەۋھىلىك ماقالىسىدە ئابدۇقادىر جالالىدىننىڭ يانارىم يوق ماۋزۇلۇق شېئىرىدىكى مەن كىم ئىدىم؟ نېمە بولدۇم، بىلەلمىدىم؟، دېگەن مىسرانى تەھلىل قىلىپ، سوئاللىرىمىزغا مۇنداق جاۋاب بەردى: مەن كىم ئىدىم، نېمە بولدۇم، بىلەلمىدىم. بىز كىشىلەرنىڭ كىملىكىنى تارتىۋالىدىغان رەھىمسىز رېئاللىققا دۇچ كەلدۇق. خىتايلارنىڭ قىسىق كۆزلىرى، قاڭشارلىق، كۆزلىرى چوڭ ئۇيغۇر، قازاقلارنى ۋە تىبەت ھەم موڭغۇللارنى كۆرۈشكە تاقەت قىلالمايۋاتىدۇ. ئىرقىي قىرغىنچىلىق خىتايلارنىڭ تارىخىدا بار بولغان بىر كېسەللىك. دەل 1288 يىل ئىلگىرى، بىلگە قاغان بۇ گېننى بايقىغان ۋە ئۇنى ئۇرۇغسىراتماق، يەنى نەسەبىنى قۇرۇتۇش دەپ ئاتىغان. 732يىلى دۇنيادا تۇنجى قېتىم ئىرقىي قىرغىنچىلىق دېگەن سۆز ئىشلىتىلگەن يىل. بۇ سۆزنى بىلگە قاغان ئىشلەتكەن. ئابدۇقادىر جالالىدىن ھازىر ئۇنى پەلەكنىڭ خۇي پەيلى دەپ ئاتايدۇ. بۇ يەردىكى پەلەك خىتاينىڭ نەچچە مىڭ يىلدىن بۇيان ئادىتىنىخۇيىنى ئۆزگەرتمىگەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ. دۇنيانىڭ كۆز ئالدىدا كىشىلەرنى قاراڭغۇ زىندانلارنىڭ بۇلۇڭپۇچقاقلىرىدا ئۇنتۇشقا تاشلاپ قويۇپ، ئۇلارنى ئۆزىنىڭ كىملىكىنى ئۇنتۇلدۇرۇلۇش. شائىر؛ كىمگە دەيمەن دىل سۆزۈمنى، دېيەلمىدىم دەيدۇ، دېمەك ئىنسان كۆڭۈل سۆزلىرىنى ھېچكىمگە دېيەلمەيدىغان يەر بارمۇ دۇنيادا؟ بار؛ قەشقەردە، خوتەندە، قۇمۇلدا، تۇرپاندا، ئۈرۈمچىدە، غۇلجادا، ئالتايدا بار.ئۇ، ماقالىسىنى مۇنداق ئاخىرلاشتۇرغان: شائىرمۇ ئەمدى گۈزەل چۈشلەرنى كۆرەلمەيدۇ. ئۇنىڭ ئارزۇلىرى قاراڭغۇ زىندانلاردا تارمار قىلىنغان. شۇنداقتىمۇ ئۇنىڭ ھېسسىياتى قارا ئۆڭكۈرلەردىن مۆجىزىلىك بىر شەكىلدە تاشقىرىغا چىقىش ئارقىلىق دۇنيانىڭ ئۇ تەرىپىدىكى گاس قۇلاقلارنىڭ ئېچىلىشىغا سەۋەب بولدى. ئەركىن دۇنيادىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرى بۇ شېئىرنى تارقىتىشى، ھەتتا ئابدۇقادىر جالالىدىننى نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتى نامزاتلىقىغا كۆرسىتىشى مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.داڭلىق شائىر يازغۇچى ئابدۇقادىر جالالىدىننىڭ يانارىم يوق ناملىق شېئىرىنىڭ تۈركىيەدە بۇنداق تەسىر كۆرسىتىشىدىكى سەۋەب نېمە؟ مەزكۇر شېئىر توغرىسىدا داڭلىق تۈركولوگ پروفېسسور دوكتور ئەخمەت بىجان ئەرجىلاسۇن يازغان چارىسىزلىكنىڭ مىسرالارغا تۆكۈلۈشى ماۋزۇلۇق ماقالىسىنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ ھازىرقى ئېغىر ۋەزىيىتىنى ئاڭلىتىشقا قوشقان تۆھپىسى زادى نېمە؟ ئىزمىردىكى ئەگە ئۇنىۋېرسىتېتى پروفېسسورى ئالىمجان ئىنايەت ئەپەندى بۇ ھەقتىكى كۆز قارىشىنى ئوتتۇرىغا قويدى.بىر قانچە يىل بۇرۇن داڭلىق دۇتارچى ئابدۇرېھىم ھېيت ئورۇنلىغان ئۇچراشقاندا ناملىق ناخشىسى، تۈركىيەدە زور تەسىر قوزغىغانىدى. ھازىر تۈركىيەدە بۇ ناخشىنى ئاڭلىمىغان كىشىلەرنى ئۇچرىتىش قىيىن، بۈگۈنكى كۈندە داڭلىق شائىر يازغۇچى ئابدۇقادىر جالالىدىننىڭ يانارىم يوق ناملىق شېئىرى دۇنيادا شۇنداقلا تۈركىيەدە ئۇيغۇر شېئىرىيىتىنىڭ كۈچىنى دۇنياغا يەنە بىر قېتىم نامايان قىلدى. |
اقمىلتىق 1839 7 پىكىر 16 مامىر, 2022 ساعات 13:58ۋكراينا اسكەرى رەسەي باسقىنشى كۇشتەرىن حاركوۆ باعىتىندا شەگىندىرىپ، حاركوۆ قالاسىن ارتيللەريا سوققىسىنان تولىق قاۋىپسىزدەندىرىپ، رەسەي شەكاراسىنا جەتتى. امەريكاندىق سوعىستى زەرتتەۋ ينستيتۋتى رەسەي حاركوۆ ءۇشىن شايقاستا تولىق جەڭىلىس تاپتى دەپ مالىمدەدى.رەسەي اسكەرى حاركوۆ باعىتىندا جەڭىلىس تاپسا دا، دونەتسك پەن لۋگانسك وبلىسىن تولىق باسىپ الۋ ويىنان ءالى باس تارتپادى. قازىرگى تاڭدا ولار سەۆەرودونەتسك، سولەدار جانە باحمۋت قالاشىقتارىن باسىپ الۋ ءشىن بارىن سالۋدا. بۇل تۋرالى ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرى باس شتابى مالىمدەدى.رەسەي ۋكراينانىڭ وڭتۇستىگىنە بەكىنۋ ارەكەتىن جالعاستىرۋدا. حەرسون ايماعى مەن ماريۋپول ارالىعىندا وتكەلدەرگە اسكەري بەكەتتەر ورنالاستىرىپ، ترانشەيلەر قازۋدى باستاپ كەتتى. الايدا ۋكراينا تاراپى باتىستىق قارۋمەن جاقىن ارالىقتا قارسى سوققى جاسايتىنىن مالىمدەدى.كيەۆكە اقشتىڭ ارنايى وكىلدەرى كەلدى، اراسىندا سەناتور ميتچەل ماككوننەلل بار. زەلەنسكي وكىلدەرمەن كەزدەسۋ بارىسىندا اقش رەسەيدى رەسمي تۇردە تەرروريزمدى جاقتاۋشى ەل دەپ تابۋىن سۇرادى.سوڭعى ەكى كۇندە فينليانديا مەن شۆەتسيا ناتوعا كىرۋ تۋرالى ناقتى شەشىم قابىلداعانىن مالىمدەدى. وسىعان بايلانىستى فينليانديا پرەزيدەنتى ساۋلي نينيستيو پۋتينمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسىپ، رەسەي باسشىسىنىڭ رەاكتسياسى جايلى ايتتى. پۋتين فينليانديانىڭ قادامىن قاتە دەپ اتاپ، ەكى ەل اراسىنداعى قاتىناستىڭ ۋشىعۋ مۇمكىندىگىن جەتكىزگەن. فين باسشىسىنىڭ سوزىنە سەنىم ارتاتىن بولساق، رەسەي باسشىسى اگرەسسيامەن قورقىتۋعا تىرىسپاعان، تەك ەسكەرتۋ جاساعان.الايدا قورقىتۋدى پۋتين بولماسا دا، لاۆروۆ پەن وزگە رەسەيلىك ساياساتكەرلەر كۇن سايىن ۇدەتىپ كەلەدى. رەسەي ساياساتكەرلەرى باتىسقا يادرولىق سوققى جاساۋ كەرەك دەسە، لاۆروۆ يادرولىق سوعىستىڭ ىقتيمالدىعىن جوققا شىعارمايدى.7 ەلدەرى دە رەسەيگە قاتىستى قىسىمدى ارتتىرا تۇسەتىنىن مالىمدەدى. ولار رەسەي باسىپ العان ايماقتاردى وزىنە قوسۋعا تىرىسسا دا، ونى ەشقاشان رەسەيلىك دەپ مويىندامايتىنىن ەسكەرتتى. 7 ۋكرايناعا قارۋ مەن قارجى بەرۋدى ارتتىرۋ كەرەكتىگىن كەلىستى.شىققان جەرىڭدى ۇمىتپا، رامزان!رەسەي كۇنى ءھام نازارباەۆتىڭ ماسكەۋ ساپارى |
ھۆرمەتلىك ئۇستاز دوكتور سالىھ بىن مۇھەممەد ئالى تالىب2011 يىلى 5 ئاينىڭ 28 كۈنىئىمام ئاللاھتائالاغا ھەمدۇسانا، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا دۇرۇت ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن،ھەرەمدە جۈمە نامىزى ئۈچۈن يىغىلغان مۇسۇلمانلارغا: سەلەفسالىھ ئۆلىمالار پەيغەمبەرلەرنىڭ ۋارىسى ۋە ئالىملارنى ھاقارەتلەش دىنغا ھاقارەت قىلغانلىقتۇر دېگەن مەزمۇندا تۆۋەندىكى تەۋسىيەلەرنى قىلدى:ئى مۇسۇلمانلار! ئاللاھتىن قورقۇڭلار، ئاشكارامەخپى ھاللاردا تەقۋالىق قىلىڭلار، تەقۋادارلىق ئىنساننى دۇنيائاخىرەتتە بەختسائادەتكە ئېرىشتۈرىدۇ. ئاللاھ بۇيرۇغان ئىشلارغا ئالدىراش ۋە ئاللاھ توسقان ئىشلاردىن يىراق بولۇش ھەقىقىي تەقۋادارلىقتۇر.ئىنسانىيەت مەدەنىيىتىنىڭ يىڭى كەشپىياتلىرى، بۇرۇنقىغا قارىغاندا ناھايىتى ياخشى ۋە ئالاھىدە بولۇپ، ھازىرقى زامان كەشپىياتى قانچىلىك يېڭى بولغانسىرى ئىقتىدارى يۇقىرى ۋە تېخنىكىسى ئىنسانىيەتكە پايدىلىق بولۇشىدا شەك يوق. مەدەنىيەتلەر ئەمدى ئۆمىلەۋاتقاندا دىنلار مۇكەممەل ھالغا كەلگەن ئىدى. مەدەنىيەت، مەرىپەتنىڭ تۈگۈنى بولسا، دىن ئاسماندىن نازىل بولغان ۋەھيى ۋە مۇستەھكەم ھىدايەتتۇر. ئەمما دىنغا ئەگەشكۈچىلەر ئىچىدە ئاۋۋالقىلار بىلەن كېيىنكىلەر ئىچىدە پەرق بار، بۇ پەرقنى سۇ مەنبەسىنىڭ باشلىنىشى پاكسۈزۈك بولسا ئاخىرقىسى دۇغ بولىدىغانلىقىغا ئوخشاتساق خاتالاشقان بولمايمىز. چۈنكى، يەھۇدىلارنىڭ ئەڭ ياخشىسى ئۇلارنىڭ پەيغەمبەرلىرى ۋە دەسلەپكى موللىلىرىدۇر، ناسارالارنىڭ ياخشىسى، ئىسا ئىبنى مەريەم بولسا، مۇسۇلمانلارنىڭ ئەڭ ياخشىسى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ۋە ئۇنىڭ ساھابىلىرىدۇر. ئۇنىڭدىن قالسا كېيىنكىلەردۇر.ھەر بىر ئەسىر ئۆتۈپ زامان قاتلانغانسىرى، ياخشىلىق ۋە پەزىلەت شۇلار بىلەن بىللە قاتلىنىدۇ. دىن ئەھلىنىڭ ئۆز دىنىغا يېقىنلاشقانلىقىنى بىلىشنى خالىسىڭىز، ئۇلارنىڭ سەلەف ئالىملىرىغا بولغان يېقىنلىقىغا قاراڭ. چۈنكى، ئۆز ئالىملىرىدىن يىراقلاشقان ئۈممەت ئېزىپ كېتىدۇ. ئۈممەتنىڭ كېيىنكىلىرى ئىلگىرىكىلىرىگە لەنەت ياغدۇرسا، ئۇنداق ئۈممەتتە ياخشىلىق يوقتۇر. ئىمامى ئەھمەد رەھمەتۇللاھى ئەلەيھى: بىر ئادەمنىڭ ساھابىلارغا تىل ئۇزارتقانلىقىنى كۆرسەڭ، ئۇنى ئىسلامغا قارشى چىققانلىق بىلەن ئەيىپلىسەڭ بولىدۇ دېگەن.مۇسۇلمانلار ئارىسىدا ئالىملىق داۋاسى قىلىدىغان كىشىلەر كۆپتۇر، ھەقىقىي نەسىھەتچى ئالىملار ئازلاپ، شۈبھىلىك كىشىلەر ۋە شۈبھىلىك سۆزلەر كۆپ بولسا، ھەقىقەت ۋە ھەققانىيەتچىلەرمۇ ئۆزىنىڭ ھەق يولىدا ئىكەنلىكىدىن گۇماندا قالىدىغان ئەھۋال يۈز بېرىدۇ ۋە ھىدايەت دۈشمەنلىرى جانلىنىپ، ئازغۇنلۇق تەشۋىقاتچىلىرى بازار تاپىدۇ. دىن دۈشمەنلىرى بۇ پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ ئۈممەت ئىچىدە بۆلۈنۈش ۋە پىتنە پەيدا قىلىشقا باشلايدۇ. دۈشمەنلەر بۇ بوشلۇقتىن پايدىلىنىپ ئىسلام تارىخىنى ۋە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ تەرجىمىھالىنى بۇرمىلاشقا ئۇرۇنىدۇ. ئىسلام ئۈممىتى كۆپ ۋاقىتلاردا ئۆز ئوغلانلىرىنىڭ بىلىمسىزلىكى ۋە جاھالىتىدىن دۈشمەنلەرگە يەم بولۇپ كېتىدۇ. بىز ياخشى گۇمان قىلغان بەزى جاھىل كىشىلەر دۈشمەننىڭ پىلانلىرىغا پۇرسەت يارىتىپ بېرىدۇ.ئۆزىنى سەلەفكە مەنسۇپ قىلىپ قويۇپ، سەلەف نامىدا تۈرلۈك جامائەت ۋە تەشكىلاتلارنى قۇرۇپ، بۇ شەرەپلىك ئىسىمنى بۇلغىغانلار ۋە شۇ سەلەف ئالىملىرى نامىدا ئىنسانىيەتكە قارشى خاتالىقلارنى سادىر قىلغانلارمۇ كۆپ كۆرۈلگەن. دۈشمەنلەر بۇ بوشلۇقتىن پايدىلىنىپ، ئۆزىنىڭ جاسۇسلىرىنى كىرگۈزۈپ، ئىسلام ئۈممىتىگە ئېغىر زىيانلارنى كەلتۈرگەنلىكىنى كۆرىۋالالايمىز. بەزى تەرەپلەر ئىسلامغا قىلىدىغان دۈشمەنلىكىنى، ئاتالمىش رادىكال سەلەفىيلەر گە قارشى تۇرۇش باھانىسى بىلەن سادىر قىلماقتا. تەتۈر تەشۋىقات قىلىۋاتقان ئاخبارات ۋاسىتىلىرى، تىرورچىلار ۋە رادىكال كۈچلەرنى سەلەفىيلەر دەپ ئاتايدىغان يەرگە يەتتى ۋە ئۈممەتنى ئۆز دىنىغا چاقىرىش رادىكال سەلەفىيلىك دەپ سۈپەتلەندى، شۇڭا سەلەفىي دېگەن ئىسىم ھاقارەت، جىنايەت ۋە ناچار ئىللەت سىموۋۇلىغا ئايلىنىپ قالدى.مۇسۇلمانلارنىڭ سەلەفلىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام، ساھابىلار، تائىبىنلار ۋە ئۇلاردىن كيىنكى ئىسلام ئالىملىرى ئىدى، قايسى كىتابتا سەلەفلەرنىڭ ئۆزلىرىنىڭ مۇسۇلمان قېرىنداشلىرىنى ئۆلتۈرگەنلىكىنى، ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرگەنلىكىنى، قەبرىلەر ۋە مازارلاردىن مەدەت تىلىگەنلىكىنى، مۇسۇلمانلار ئارىسىدا پىتنە پەيدا قىلغانلىقىنى ئاڭلىدىڭلار؟ ئىلگىركى سەلەف ئالىملىرى مۇسۇلمانلارنىڭ بىرلىكىنى ۋە دىننىڭ ساپلىقىنى ساقلاشقا ئالاھىدە ئەھمىيەت بەرگەن، دىندا ئاشۇرۋېتىشتەك ئىشلارغا يول قويمىغان. سەلەفسالىھلارنىڭ تۇتقان يولى، ئەبۇ بەكرى، ئۆمەر، ئوسمان ۋە ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇملارنىڭ يولىدۇر. خالىد ئىبنى ۋەلىد، سەئد ئىبنى ئەبى ۋەققاس، ھەمزە ۋە مۇسئەبلەر ئۇرۇش قىلىپ شېھىد بولغان يولدۇر. ئەنە شۇ يول، ھەسەن بەسرى، نەخەئىي، شەئبىي، ئەبۇ ھەنىيفە، مالىك، شافىئىي، ئەھمەد ئىبنى ھەنبەل، ئىمامى بۇخارى، ئىمامى مۇسلىم، ئەبۇ داۋۇد، تىرمىزى ۋە ئۇلاردىن باشقا سەلەفلەر ماڭغان يولدۇر.سەلەفلەرنىڭ تۇتقان يولى ئىسلامنىڭ ئاساسىي يولىدۇر. مۇسۇلمانلارنىڭ دىنىدا يىڭىلىق پەيدا قىلىشى، ئىختىلاپلىشىشى ۋە خاتا يوللاردا مېڭىشىغا ھېچقانداق سەۋەب يوق، چۈنكى دىننىڭ ئاساسى قۇرئان ۋە ھەدىستۇر. قۇرئان، ھەدىستە مۇجىمەللىك يوق، شۇڭا ئۇنىڭدا چۈشىنىكسىز مەسىلىمۇ يوق. ئۇنداقتا ئازغۇنلۇققا نېمە ھاجەت؟ ئىسلامنىڭ كۈچلىنىشى ئۈچۈن مۇسۇلمانلارنىڭ بىرلىكى، ئىتتىپاقلىقى ۋە ئۆز دىنىنى توغرا مەنبەدىن ئېلىشى لازىمدۇر. چۈنكى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئاخىرقى ئۆمرىدە: مەن سىلەرگە ئاللاھنىڭ كىتابى، مىنىڭ سۈننىتىم ۋە خۇلەفائى راشىدىنلارنىڭ سۈننىتىنى قويۇپ كېتىۋاتىمەن، سىلەر شۇلارغا مۇستەھكەم ئېسىلساڭلار ئازمايسىلەر دېگەن.ئاللاھ بىزلەرنى قۇرئان، ھەدىسنىڭ روھىدىن ئازدۇرمىسۇن، ئىسلام مەشئىلىنى كۆتۈرگەن سەلەفسالىھىينلار قاتارىدا قىلسۇن، ئامىن!. |
قر ۇكىمەتىنىڭ وتىرىسىندا مينيستر ساپارحان وماروۆ اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋدىڭ 2020 جىلعى قاڭتارشىلدەدەگى ناتيجەلەرى تۋرالى اقپارات بەردى.ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، 7 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ جالپى كولەمى 2،5 پايىزعا ارتىپ، 1،7 ترلن. تەڭگەنى قۇرادى. ءوسىم مال شارۋاشىلىعىنداعى ءوندىرىس كولەمىنىڭ 2،6 ۇلعايۋىمەن قامتاماسىز ەتىلدى. سونىمەن قاتار، جالپى وسىمدىك شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ كولەمى 2،1 ءوستى.اعىمداعى جىلدىڭ 6 ايىنداعى مالىمەتتەر بويىنشا ىقم باسى 4،5، قوي 2،5، جىلقى 8،5، تۇيەلەر 4 ءوستى.تاماق ءوندىرىسى 7 اي ىشىندە 4،1 پايىزعا ارتىپ، 1 ترلن تەڭگەدەن استى. وڭدەلگەن كۇرىش ءوندىرىسى 70 عا، شۇجىقتار 21،5 عا، جارما 12 عا، ماكارون ونىمدەرى 8 عا، ماي 8 عا، ۇن 6،5 عا، وسىمدىك مايى 4،9 عا، اشىعان ءسۇت ونىمدەرى 4،7عا، ىرىمشىك جانە سۇزبە 1،9 عا ءوستى.اعىمداعى جىلدىڭ 7 ايىندا اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيالار 13،5 عا 261،2 ملرد. تەڭگە، تاماق ونىمدەرىنە 13،8 عا 45،7 ملرد. تەڭگەگە ءوستى.ساپارحان وماروۆ سونىمەن قاتار، 10 تامىزدان باستاپ بارلىق استىق ەگەتىن ايماقتاردا اقمولا، الماتى، شىعىس قازاقستان، جامبىل، باتىس قازاقستان، قىزىلوردا جانە تۇركىستان وبلىستارىندا جاپپاي استىق جيناۋ ناۋقانى ءجۇرىپ جاتقانىن ايتتى. بۇگىنگى تاڭدا 1 ميلليون گەكتارعا جۋىق ەگىن جينالدى. ورتاشا ونىمدىلىك ازىرگە بىلتىرعى دەڭگەيدىڭ شاماسىندا 19،1 تس گا.استىق ەگەتىن نەگىزگى ايماقتاردا ەگىن جيناۋعا جاقىندا كىرىستى، قازىر 90 مىڭ گەكتاردان استام نەمەسە ەگىن القابىنىڭ 0،8 ى جينالدى. |
رەسەيلىك ۆاكتسينانى ادام تۇگىلى مايمىلعا سالدىرمايمىز دەيدى اقش رەسمي وكىلدەرى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىبىرەر كۇن بۇرىن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆ الەم بويىنشا ءبىرىنشى بولىپ كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينانى تىركەتكەن رەسەي ەلىنىڭ پرەزيدەنتىن قۇتتىقتاپ جەدەلحات جولداعان دى. سونىمەن قاتار ءوز حاتىندا ءبىزدىڭ پرەزيدەنت وسى ايدا رەسەيگە قازاقستاننان ۆاكتسينانى ساتىپ الۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىراتىن دەلەگاتتار باراتىنىن دا حابارلاعان. 19 قارسى رەسەيلىك ۆاكتسينانى قازاقستان ساتىپ الۋعا شارت ءتۇيىنىپ، دايىن وتىر. ال بۇل ۆاكتسينا تۋرالى باسقا جۇرتتىڭ پىكىرى قانداي؟11 تامىزدا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين الەم بويىنشا 19 قارسى العاشقى ۆاكتسينانى رەسەيلىك عالىمدار ويلاپ تاپقانىن، ۆاكتسينانىڭ تىركەۋدەن وتكەنىن حابارلاپ، ءسۇيىنشى سۇراعان بولاتىن. ءپۋتيننىڭ سوزىنە سەنسەك، ۆاكتسينا مىقتى يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرىپ، ناتيجەلى كورسەتكىش بەرگەن. سونىمەن قاتار بارلىق قاجەتتى تەكسەرۋ تالاپتارىنان وتكىزىلگەن. كوروناۆيرۋستىڭ ەمىن تاپپاي، بۇكىل الەم عالىمدارى باس قاتىرىپ وتىرعانى ءمالىم. الايدا وزگە ارىپتەستەرىن باسىپ وزعان رەسەيلىك عالىمدار ىندەتتىڭ بەتىن قايتاراتىن ەكپە ويلاپ تاۋىپ، تىركەۋدەن وتكىزىپ قويعانى الەم جۇرتشىلىعىن قۋانتۋدىڭ ورنىنا، سەكەم تۋدىرىپ، كۇماندى قويۋلاتقانداي.عىلىمي جاڭالىق اشۋداعى مۇمكىندىگى زور دەگەن ەۋروپا، اقش سياقتى الپاۋىت ەلدەر 19 ۆيرۋسىنا شيپا تاپپاي وتىر. ازىرگە بىرنەشە ەكپەگە سىناق جاسالىپ، ناتيجەسى كۇتىلۋدە. ال عىلىمى شارىقتاپ دامىعان اقش، ەۋروپا ەلدەرى ناتيجە كۇتىپ وتىرعاندا، رەسەيدىڭ مىناداي تاپقىرلىعى مەن شاپشاڭدىعى كىمدى بولسا دا سەكەمدەندىرەتىنى ءسوزسىز.ەستەرىڭىزدە بولسا، از ۋاقىت بۇرىن عانا رەسەيلىك حاكەرلەر اقش زەرتحانالارىنا ۇزدىكسىز شابۋىل جاساپ، ۆاكتسينانىڭ فورمۋلاسىن ۇرلاۋعا ارەكەتتەنگەنى تۋرالى حابارلانىپ ەدى. ەندى رەسەي وسىنداي ۆاكتسينانى ويلاپ تاپقانىن مالىمدەپ وتىر. عىلىمي پوتەنتسيالى اسا جوعارى اقشتىڭ ءوزى وندىرىسكە ەنگىزە الماي وتىرعان ۆاكتسينانى رەسەيدىڭ ويلاپ تابۋى تىم سەنىمسىزاق. حاكەرلەر ۇرلاپ الدى دەگەن كۇننىڭ وزىندە دە ونى سىناقتان وتكىزۋ كەرەك ەمەس پە؟ ءپۋتيننىڭ اۋىرىپ تۇرعان قىزىما سىناپ كوردىك دەگەنى دە قيسىنسىز. اۋىرسا دارىمەن ەمدەلمەي مە، ۆاكتسينانىڭ ۆاكتسينا اۋىرماۋ ءۇشىن الدىنالا دەنى ساۋ ادامعا ەگىلەدى وعان نە قاتىسى بار؟كۇدىكتى نارسەگە ءبىزدىڭ پرەزيدەنتتىڭ ەلدىڭ الدىمەن جەتىپ بارۋى ءتىپتى اقىلعا سىيمايدى. قۇداي ساقتاسىن، بىزدەر، ۇلكەندەر جاعى، قولىمىزدى شىعارىپ كەتەرمىز، بىراق ەرتەڭ بالالارىمىزعا ەگىپ باستاپ جۇرمەسىن؟ دەپ جازادى قۋانىش ەدىلحان ءوزىنىڭ پاراقشاسىندا.ءدال وسىنداي كۇماندى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ۇيىمى ددۇ دا العا تارتادى. ددۇنىڭ وكىلى تاريك يازارەۆيچتىڭ پىكىرىنشە، رەسەيدە تىركەلگەن ۆاكتسينا مۇقيات تەكسەرۋدەن وتۋگە ءتيىس. اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، كەز كەلگەن ۆاكتسينا قۇرامى مەن اسەر ەتۋى جاعىنان جان جاقتى، مۇقيات تەكسەرۋدەن ءوتۋى كەرەك، دەگەن يازارەۆيچ رەسەيلىك ۆاكتسينانىڭ بارلىق تالاپقا ساي جاسالعانىنا اسا سەنىم ارتپايدى. الەم بويىنشا 19 ۆاكتسيناسى سىناما جۇمىسىنىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى ەندى ءجۇرىپ جاتقانىن ەسكەرسەك، رەسەيلىك عالىمداردىڭ ارەكەتى اربانىڭ الدىنا شىعىپ كەتكەندەي كورىنەدى.سونىمەن قاتار اقش ءباسپاسوز قۇرالدارى رەسەيلىك رەسمي تۇلعالاردىڭ امەريكاندىق عالىمدارعا بىرگە جۇمىس ىستەيىك دەپ ۇسىنىس جازعانىن جارىسا جازۋدا. ايتسە دە، اقش رەسەيمەن ۆاكتسينانى بىرلەسىپ جاساۋدان تۇبەگەيلى باس تارتقان. اگەنتتىگىندە جاريالانعان وسى ماتەريالدا وسىنداي ۇسىنىس پەن باس تارتۋدىڭ بولعانىن ماسكەۋدەگى رەسمي تۇلعالار دا راستاعانى ايتىلادى دەپ جازادى . اقپاراتتىق سايتى. ءدال وسى ۆزگلياد سايتىندا مىناداي دا اقپارات بەرىلىپتى: رەسەيلىك ۆاكتسينا نازار اۋدارۋ بىلاي تۇرسىن، ءبىزدى ءتىپتى ەلەڭ ەتكىزبەدى دە. رەسەي ويلاپ تاپقان ۆاكتسينانى ءبىز ادام بىلاي تۇرسىن، مايمىلدارعا سىناما رەتىندە سالعىزبايمىز دا دەيدى اتىن كورسەتكىسى كەلمەگەن امەريكاندىق شەنەۋنىك.دەمەك، اقش رەسەيگە سەنىم ارتپايدى. سەنىم قانداي جاعدايدا جوعالاتىنىن تاپتىشتەپ ءتۇسىندىرۋ ارتىق بولار. الپاۋىت ەل اقش رەسەيلىك ونىمگە كۇمانمەن قاراپ وتىرعاندا، عىلىمى كىسى ايارلىق دەڭگەيدەگى قازاقستاننىڭ رەسەيلىك ۆاكتسينانى ساتىپ الۋعا دەگەن قۇلشىنىسىن قالاي تۇسىنبەك كەرەك؟ رەسەيدىڭ تاجىريبەگە ارنالعان كوجەكتەرى تمد ەلدەرى ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل ەلدىڭ قاتارىندا ءبىز دە بارمىز. دەمەك، دامىعان ەلدەردىڭ عالىمى سەنبەگەن رەسەيلىك ۆاكتسينا بىزگە سالىنادى.ەردوعان ساياسي ۇپاي جوعالتا باستادى ما؟فرانتسياداعى شابۋىل تەررورلىق اكت رەتىندە قاراستىرىلۋدا |
يەكەن قاتارلىق رايونلاردىكى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بېسىمىغا قارشى ۋەقەلەردىن كېيىن ئۈرۈمچىنىڭ ئامانلىق ئىشلىرى تېخىمۇ كۈچەيتىلگەن. 2013يىلى 29ئىيۇن، ئۈرۈمچى.تەڭرىتاغ تورى ۋە شىنخۋا ئاگېنتلىقى قاتارلىق خىتاي ھۆكۈمەت تاراتقۇلىرىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا 30دېكابىر سەھەر شۇ يەر ۋاقتى 6 دىن 30 مىنۇت ئۆتكەندە يەكەن ناھىيەلىك ساقچى ئىدارىسىدە قانلىق توقۇنۇش يۈز بەرگەن. خىتاي دائىرىلىرى ئېلان قىلغان چەكلىك مەلۇماتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، پىچاق ۋە ئۆزلىرى ياسىۋالغان يەرلىك پارتلاتقۇچ قوراللار بىلەن قوراللانغان 9 نەپەر ئۇيغۇر يەكەن ناھىيەلىك ساقچى ئىدارىسىگە ھۇجۇم قىلغان. ساقچى ئىدارىسىدىكى قوراللىق ساقچىلار ۋە ياردەمچى ساقچىلار نەق مەيداندا ئوق چىقىرىپ 8 نەپەر ئۇيغۇرنى ئېتىپ ئۆلتۈرگەن، ئاخىرقى بىر كىشىنى تىرىك تۇتقان. خىتاي ھۆكۈمەت تەرەپ ھازىرغىچە مەزكۇر توقۇنۇشنىڭ جەريانى، سەۋەبلىرى ۋە توقۇنۇشتا ئۆلگۈچىلەرنىڭ سالاھىيىتى ھەققىدە ھېچقانداق ئۇچۇر بەرمىگەن.بىز بۇ ۋەقەنىڭ تەپسىلاتى ھەققىدە ئۇچۇر ئىگىلەش ئۈچۈن يەكەن ناھىيەلىك ھۆكۈمەت ئورۇنلىرىغا تېلېفون بەردۇق. ھالبۇكى، ناھىيەلىك ھۆكۈمەت ۋە ئۇنىڭ قارمىقىدىكى ئورۇنلار تېلېفون قوبۇل قىلىشنى رەت قىلدى.ناھىيەلىك پارتكوم ئىشخانىسىدا كېچىلىك نۆۋەتچىلىك قىلىۋاتقان بىر خىتاي خادىم تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان بولسىمۇ، لېكىن بۇ ۋەقە ھەققىدە تەڭرىتاغ تورى خەۋەر بەرگەنلىكىنى، ئۆزىنىڭ بۇ ھەقتە ھېچقانداق ئۇچۇر بېرەلمەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى:مۇخبىر: بۇ يەكەن ناھىيەلىك پارتكوم ئىشخانىسىمۇ؟نۆۋەتچى خادىم: شۇنداق! سىز كىم بولىسىز؟مۇخبىر: مەن مۇخبىر، بۈگۈن سەھەر يەكەن ناھىيىسىدە يۈز بەرگەن ۋەقە ھەققىدە ئەھۋال ئىگىلىمەكچى ئىدىم.نۆۋەتچى خادىم: بۇ ھەقتە ئاخبارات ۋاسىتىلىرى خەۋەر بەرگەن، شۇ خەۋەرنى كۆرسىڭىز بولىدۇ.مۇخبىر: ئۇنى كۆردۈم، مەن كونكرېت ئەھۋالنى بىلمەكچى ئىدىم. بۇ ھەقتە سۆزلەپ بېرەلەمسىز؟نۆۋەتچى خادىم: بۇ ھەقتە تەڭرىتاغ تورى تەپسىلىي خەۋەر بەردى. بىز تەپسىلىي ئەھۋالنى بىلمەيمىز.مۇخبىر: سىلەر يەرلىك پارتىيە، ھۆكۈمەت ئورگىنى بولغاندىكىن، تەپسىلىي ئۇچۇرنى بىلىشىڭلار كېرەكقۇ!؟نۆۋەتچى خادىم: ئاخباراتقا مەسئۇل مەخسۇس ئورۇن بار، بىز بۇ ھەقتە بىلمەيمىز. تەڭرىتاغ تورى ئاللىقاچان خەۋەر بەردى، شۇنى كۆرسەڭلار بولىدۇ.مۇخبىر: سىلەر يەرلىك پارتىيە، ھۆكۈمەتنىڭ مەخسۇس ئىشخانىسى تۇرۇپ نېمىشقا بۇ ئىشنىڭ تەپسىلاتىنى بىلمەيسىلەر؟نۆۋەتچى خادىم: بۇ ئىشنىڭ تەپسىلاتىنى پەقەتلا ساقچى تەرەپنىڭ بۇ ئىشقا مەسئۇل خادىملىرىلا بىلىدۇ. تەڭرىتاغ تورى شۇنىڭغا ئاساسەن خەۋەر بەرگەن، شۇنى كۆرۈڭ!مۇخبىر: بۇ ۋەقە بۈگۈن سەھەر يۈز بەردىمۇ؟نۆۋەتچى خادىم: تەپسىلاتىنى بىز بىلمەيمىز دېدىمغۇ؟ تەڭرىتاغ تورى غا چىققان خەۋەردىن باشقىنى بىلمەيمىز. شۇنى كۆرسىڭىز بولىدۇ.مۇخبىر: يەرلىك ھۆكۈمەت دائىرىلىرى تۇرۇپ بۇ ئىشنى بىلمەيمەن دېگىنىڭلار نېمىسى؟نۆۋەتچى خادىم: سىز زادى قايسى گېزىتنىڭ مۇخبىرى؟مۇخبىر: مەن ئەركىن ئاسىيا رادىئوسىنىڭ مۇخبىرى.نۆۋەتچى خادىم: ھە، بىز بىلمەيمىز، بۇ ھەقتە يەنە سورىماڭ، بولامدۇ!؟تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان ناھىيەلىك ئەرزىيەت ئىشخانىسىنىڭ كېچىلىك نۆۋەتچى خادىمى بۇ ھەقتە ھېچنېمە دېيەلمەيدىغانلىقىنى، ئۆزىنىڭ پەقەت پۇقرالارنىڭ ئەرزشىكايىتىنى قوبۇل قىلىدىغان كادىر ئىكەنلىكىنى ئېيتتى:مۇخبىر: ياخشىمۇسىز؟ ئەھۋاللار ياخشىمۇ؟نۆۋەتچى خادىم: ياخشى.مۇخبىر: بۈگۈن سەھەر يەكەن ناھىيىسىدە بىر ۋەقە يۈز بېرىپتىكەن، بۇ ھەقتە ئەھۋال ئۇقۇپ باقاي دېگەن ئىدىم.نۆۋەتچى خادىم: نېمە ۋەقە بوپتىكەن يەكەندە؟مۇخبىر: ساقچىخانىغا ھۇجۇم قىلغان بىر ۋەقە بوپتىكەن، سىز بىلمەمسىز؟نۆۋەتچى خادىم: ئۆزىڭىز كىم بولىسىز؟مۇخبىر: مەن مۇخبىرنۆۋەتچى خادىم: مەن ئۇ ئەھۋاللارنى سىزگە دەپ بېرەلمەيمەن، خاپا بولماڭ!مۇخبىر: سىز يەكەندە تۇرۇپمۇ ئاڭلىمىدىڭىزمۇ، بۈگۈن ئەتىگەندە يۈز بېرىپتىكەنغۇ!؟نۆۋەتچى خادىم: سىز مۇخبىر بولسىڭىز، بۇ ئىشنى رەھبەرلىكتىن سوراڭ، مەن ھېچنېمە دەپ بېرەلمەيمەن. مەن پەقەت نۆۋەتچىلىك قىلىۋاتىمەن!مۇخبىر: بۇ خەتچەك، ئەرزىيەت ئىشخانىسى تۇرۇپ، سىلەر ھېچقانداق ئەھۋالنى ئۇقمامسىلەر؟نۆۋەتچى خادىم: شۇنداق، بۇ ئەرزىيەت ئىشخانىسى، بۇ سوئالىڭىزغا مەن جاۋاب بېرەلمەيمەن.مۇخبىر: بۇ سوئالغا ئەمىسە كىم جاۋاب بېرەلەيدۇ؟نۆۋەتچى خادىم: باشقا مۇناسىۋەتلىك رەھبەرلەردىن سورامسىز ياكى نەق مەيدانغا كېلىپ ئەھۋال ئىگىلەمسىز، ئۆزىڭىز قىلىڭ. مەن بۇ ھەقتە سىزگە ھېچنېمە دەپ بېرەلمەيمەن. مەن ئەرزىيەت ئىشلىرىنى سورايدىغان كادىر.بىز يەنىمۇ ئىچكىرىلەپ سوئال سورىغان بولساقمۇ، ئۇ بۇ ئىش ھەققىدە گەپ قىلىشنى رەت قىلدى.بىز يەكەن ناھىيىسىدە ئولتۇرۇشلۇق ئاھالىلەردىن بىرقانچىسىگە ئارقائارقىدىن تېلېفون قىلىپ بۇ ھەقتە ئەھۋال سۈرۈشتۈردۇق. ئەپسۇسكى، تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغۇچىلارنىڭ ھەممىسى قانداقتۇر بىر قورقۇنچ سەۋەبىدىن بۇ ھەقتە سۆزلىشىشنى خالىمىدى.بىز ئاخىرىدا يەكەن ناھىيىسىدە خىزمەت قىلىدىغان بىر ئۇيغۇر ساقچىنىڭ قول تېلېفونىغا تېلېفون قىلدۇق. ئۇ تېلېفوننى كېچىلىك جىددىي يىغىن ئۈستىدە ئالغان بولسىمۇ، لېكىن تېلېفوننىڭ چەتئەل مۇخبىرىدىن كەلگەنلىكىنى بىلىپ جاۋاب بېرىشنى رەت قىلدى.نەق مەيدانغا تېلېفون قىلىشتىن شۇ نەرسە ئېنىق بولدىكى، يەكەن ناھىيەلىك ھۆكۈمەت دائىرىلىرى مەزكۇر ۋەقە ھەققىدىكى ئىچكى تەپسىلاتلارنىڭ سىرتقا ئاشكارىلىنىشىنى قاتتىق چەكلىگەنلىكى مەلۇم. تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان مەيلى ھۆكۈمەت خادىملىرى بولسۇن ياكى شەخسلەر بولسۇن، ھېچقايسىسى بۇ ۋەقە ھەققىدە ئېغىز ئېچىشقا جۈرئەت قىلالمىدى.خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ باياناتچىسى چىن گاڭ بۈگۈن مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا بۇ ھەقتە بايانات بېرىپ مۇنداق دېگەن: شىنجاڭدا يەنە يۈز بەرگەن تېررورلۇق ۋەقەسى بۇ قېتىممۇ ئۈچ خىل كۈچ لەرنىڭ ئىنسانىيەتكە، جەمئىيەتكە قارشى ماھىيىتىنى ئېچىپ بەردى. ئۇلارنىڭ قىلمىشى دۆلەتكە، جەمئىيەتكە ھەمدە خەلقنىڭ ھاياتى ۋە مالمۈلكىگە ئېغىر زىيان سالدى. جۇڭگو ھۆكۈمىتى قانۇن بويىچە ئۇلارغا قاتتىق زەربە بېرىدۇ.دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ باش كاتىپى نۇرمۇھەممەت مۇساباي زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، خىتاي ھوكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر ئېلىدە ئېلىپ بارغان قانلىق باستۇرۇشلىرىنى قاتتىق ئەيىبلىدى. |
الماتى مەن بۋداپەشت ەكونوميكالىق سەرىكتەس قالالار2072 0 پىكىر 12 جەلتوقسان, 2016 ساعات 16:34جاقىندا الماتىعا ۆەنگريا استاناسىنان ارنايى دەلەگاتسيا كەلدى. ءسويتىپ، الماتى مەن بۋداپەشت ساۋدا ەكونوميكالىق جانە مادەني گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى نىعايتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى.الماتى قالاسىنىڭ باسشىسى باۋىرجان قادىرعاليۇلى بايبەك بۋداپەشت قالاسى مەرىنىڭ ورىنباسارى گابور باگدي باسقارعان دەلەگاتسيانى قابىلدادى. تاراپتار قوس قالا اراسىنداعى ەكونوميكالىق بايلانىستاردى نىعايتۋ، جاڭا پەرسپەكتيۆالاردى اشۋ ءام مادەني گۋمانيتارلىق قارىمقاتىناستاردى جاڭا بەلەسكە شىعارۋ ماسەلەلەرىن ءسوز ەتكەن.باۋىرجان بايبەك كەزدەسۋ بارىسىندا ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 10 ايى ىشىندە الماتى مەن ۆەنگريا اراسىنداعى تاۋار اينالىمىنىڭ 2015 جىلدىڭ وسى مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 20 عا ارتىپ، 45,2 ملن. اقش دوللارىن قۇراعانىن ايتتى. مەگاپوليس باسشىسى الماتى ءۇشىن بۋداپەشتىڭ قوعامدىق كولىك جۇمىسىن جاقسارتۋ، قالدىقتاردى ۋتيليزاتسيالاۋ مەن سۋ رەسۋرستارىن پايدالانۋ جونىندەگى تاجىريبەسى تارتىمدى ەكەنىن جەتكىزدى.ءوز كەزەگىندە گ.باگدي بۋداپەشت مەرىنىڭ اتىنان الماتى اكىمىن ۆەنگريا استاناسىنا شاقىردى جانە تۇراقتى دامۋ سالاسىنىڭ شەشىمدەرىمەن جەكە ءوزىنىڭ تانىسىپ شىعۋىن ءوتىندى.مەن الماتىدا العاش رەت بولۋىم، قالانىڭ سۇلۋلىعىنا ءتانتىمىن. ءوندىرىس سالاسى، ازىقتۇلىك تاۋارلارىمەن، ستۋدەنتتەرمەن الماسۋ جانە تۋريزم بويىنشا ءبىزدىڭ قالالارىمىزدىڭ الەۋەتى جوعارى ەكەندىگىنە سەنىمدىمىن. ونىڭ ۇستىنە ۆەنگريا ازاماتتارى مۇندا 15 كۇن بويىنا ۆيزاسىز جۇرە الادى، دەدى گ.باگدي.ۆەنگريا تاراپىنا يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار پاركىنىڭ ارنايى ايماعىندا بولۋ مۇكىندىگى ۇسىنىلدى، مۇندا قازىردىڭ وزىندە 150 كومپانيا جۇمىس ىستەۋدە، ال الاتاۋ اۋدانىنداعى يندۋستريالدى ايماقتا 33 كومپانيا اشىلدى، ولاردىڭ تورتتەن ءبىرى شەتەلدىكتەردىڭ قاتىسۋىمەن جۇمىستارىن جۇرگىزىپ جاتىر.ايتا كەتەيىك، الماتى مەن بۋداپەشت اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمدەرگە سوناۋ 2003 جىلى قول قويىلعانءتىن.ەكى قالا اراسىندا فارماتسەۆتيكا، جەڭىل ونەركاسىپ، ءىتتەحنولوگيا جانە تۋريزم سالالارىن دامىتۋعا مۇمكىنشىلىك بار ەكەندىگىن ايتا كەتكەن ءجون. |
ءبىراز ۋاقىتتان بەرى كوپتەگەن شەتەلدىك باسىلىمدار وزبەكستاننىڭ وكىلى وكسانا چۋسوۆيتينانىڭ توكيو وليمپيداسىنا قاتىساتىنى جايىندا جارىسا جازۋدا. ارينە باق وكىلدەرىنىڭ وسى وقيعاعا ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعانىنا ءبىز ەش تاڭدانبايمىز. ويتكەنى جاپونياداعى جارىس ايتۋلى گيمناسشى ءۇشىن سەگىزىنشى وليمپيا ويىندارى بولماق. الەمدىك سپورت تاريحىندا ونداي جايتتار تىم سيرەك كەزدەسەدى. ونىڭ ۇستىنە، كەلەسى جىلى وكسانا الەكساندروۆنا 46 جاسقا تولادى. ال سپورتتىق گيمناستيكا سايىستارىندا ونەر كورسەتىپ جۇرگەندەردىڭ دەنى 20 جاستىڭ شاماسىنداعى ورەندەر. ياعني توكيودا وعان ءوزىنىڭ بالاسىنان دا جاسى كىشى گيمناسشىلارمەن شەبەرلىك بايقاسۋىنا تۋرا كەلەدى.وكسانا چۋسوۆيتينا 1975 جىلدىڭ 19 ماۋسىمىندا بۇحارادا تۋىپءوستى. ءبۇلدىرشىن كەزىنەن سپورتتىڭ وسى ءتۇرىن سەرىك ەتىپ، اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي تابىستارعا قول جەتكىزدى. 16 جاسىندا كسرو قۇراماسىنىڭ ساپىنا قابىلدانعان ول حالىقارالىق ارەنادا ءوزىن جاقسى قىرىنان كورسەتە باستادى. چۋسوۆيتينا ءوزىنىڭ العاشقى وليمپياداسىنا 1992 جىلى اتتاندى. 17 جاسىندا تمد قۇراماسى ساپىندا كوماندالىق سايىستا التىننان القا تاعىنىپ، ماڭگى توزباس اتاقتى يەلەندى. وداق تاراعاننان كەيىن وزبەكستاننىڭ نامىسىن قورعادى. 1996 جىلى اتلانتا جانە 2000 جىلى سيدنەيدەگى دودالاردا باق سىنادى. بىراق بۇل جارىستاردا ونىڭ جولى بولمادى.2002 جىلى وكسانا گەرمانياعا قونىس اۋداردى. وتانىن تاستاپ كەتۋىنىڭ دە وزىندىك سەبەبى بار. ويتكەنى ۇلى الىشەر لەيكەمياعا شالدىقتى. ال ونداي دەرتتى ەمدەۋگە وزبەكستاننىڭ مەديتسيناسى قاۋقارسىز ەدى. سول سەبەپتى دە ولار نەمىس دارىگەرلەرىنىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە ءماجبۇر بولدى. ەمدومنىڭ قۇنى 120 مىڭ اقش دوللارىن قۇرادى. ونداي مولشەردە مول قارجىنى قايدان تابامىن دەپ باسى قاتىپ وتىرعاندا چۋسوۆيتينا ءوزى ونەر كورسەتىپ جۇرگەن كەلن قالاسىنداعى سپورت كلۋبى قامقور قولىن سوزدى. ولار قاجەتتى اقشانى جيناپ بەرۋمەن عانا شەكتەلىپ قالماي، گەرمانيا ازاماتتىعىن الۋعا كومەكتەستى. ال وكسانانىڭ ءوزى تاڭنىڭ اتىسىنان كۇننىڭ باتىسىنا دەيىن اۋرۋحانا مەن سپورت زالىنىڭ ورتاسىندا شاپقىلاپ ءجۇردى.ەرەڭ ەڭبەك ەش كەتكەن جوق. ۇلى قاتەرلى دەرتتەن ايىقتى. وكسانانىڭ ءوزى بايراقتى باسەكەلەردە گەرمانيانىڭ اتىنان سىنعا ءتۇستى. 2004 جىلى افينى وليمپياداسىندا ساتسىزدىككە ۇشىراعانىمەن، 2008 جىلى بەيجىڭدە باعى جاندى. اسپاناستى ەلىندە 33 جاستاعى چۋسوۆيتينا قولدى تىرەپ جاسالاتىن جاتتىعۋدا كۇمىس مەدالدى موينىنا ءىلدى. باسقا دا ءدۇبىرلى دودالاردا نەمىس جانكۇيەرلەرىن قۋانىش پەن شاتتىققا بولەدى. 2012 جىلى ول لوندوندا الاۋى تۇتانعان وليمپيا ويىندارىندا بەسىنشى ورىنعا تابان تىرەدى.گەرمانيا قۇراماسى ساپىندا ءۇش وليمپياداعا قاتىسقاننان كەيىن وكسانا چۋسوۆيتينا ەلىنە قايتۋدى قۇپ كوردى. وزبەكستانعا ورالعاننان كەيىن 2016 جىلى برازيليانىڭ ريودەجانەيرو قالاسىندا وتكەن عالامدىق دودادا باق سىنادى. ءوزىنىڭ جەتىنشى وليمپيا ويىندارىندا 41 جاستاعى وزبەك گيمناسشىسى كوڭىل كونشىتەرلىك كورسەتكىشكە قول جەتكىزە المادى. وسى جارىستان كەيىن وكسانا ۇلكەن سپورتتان قول ۇزۋگە بەكىنگەن ەدى. الايدا گيمناستيكاعا دەيىن ماحابباتى ونى تەر ءيسى مۇڭكىگەن زالعا قايتا جەتەلەپ اكەلدى. اقىرىندا ارداگەر سپورتشى توكيو وليمپياداسىندا ونەر كورسەتۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى. بۇگىنگى تاڭدا بارشا باق وكىلدەرى، باپكەرلەر مەن سپورتشىلار، سان ميلليون جانكۇيەر بۇحارانىڭ تۋماسىنىڭ بۇل ارەكەتىن كوزسىز ەرلىككە بالاپ وتىر.وليمپيا ويىندارىنان بولەك، ءبىزدىڭ بۇگىنگى كەيىپكەرىمىزدىڭ باسقا دا جارىستاردا جاسىنداي جارقىراعانىن تىلگە تيەك ەتكەن ابزال. اتاپ ايتساق، 19912011 جىلدار ارالىعىندا وتكەن الەم چەمپيوناتتارىندا 3 التىن، 4 كۇمىس جانە 4 قولا جۇلدەنى ولجالادى. 19942018 جىلدار ارالىعىندا ۇيىمداستىرىلعان ازيا ويىندارىندا 2 التىن، 4 كۇمىس جانە 2 قولاعا قول سوزدى. ەۋروپا چەمپيونى جانە سول جارىستىڭ ءۇش دۇركىن كۇمىس جۇلدەگەرى دەگەن اتاعى تاعى بار.بۇگىنگى ماقالامىزدا ءبىز وزبەكستاندىق گيمناسشىنىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولى مەن باعىندىرعان بەلەستەرى جايىندا ەگجەيتەگجەيلى اڭگىمەلەدىك. الايدا وليمپيا ويىندارىنا قاتىسۋدىڭ سانى جاعىنان وكسانا چۋسوۆيتينا رەكوردشى ەمەس. ونىڭ دا الدىن ورايتىن ساڭلاقتار بار. ماسەلەن، ات سپورتىنىڭ حاس شەبەرى يان ميللار 10 بىردەي وليمپيادادا ءوز ونەرىن ورتاعا سالدى. العاش رەت 1972 جىلى ميۋنحەندە بوي كورسەتكەندە ول 25 جاستا ەدى. سوڭعى رەت كانادالىق ساڭلاق 2012 جىلى لوندوندا كوپشىلىكتىڭ الدىنا شىقتى. ول كەزدە يان اقساقال 65 جاستان اسقان ەدى. سول ارالىقتا ۇيەڭكى جاپىراقتار ەلى وكىلىنىڭ ءبىر رەت قانا جولى بولدى. 2008 جىلى بەيجىڭدەگى باسەكەدە ميللار كوماندالىق سايىستى كۇمىس مەدالمەن قورىتىندىلادى. 2019 جىلى 72 جاسىندا ۇلكەن سپورتتان قول ۇزگەن ايتۋلى ارداگەر قازىرگى كەزدە جاستاردى جاتتىقتىرۋمەن قاتار، سايگ ۇلىك اتتاردى باپتاۋدا.اۋستريالىق حۋبەرت راۋدشال مەن لاتۆيالىق افاناسي كۋزمين تورتجىلدىقتىڭ باستى دوداسىنا توعىز رەتتەن قاتىستى. العاشقىسى جەلكەندى سپورتتى سەرىك ەتسە، ەكىنشىسى قۇرالايدى كوزگە اتقان مەرگەن. 19641996 جىلدار ارالىعىندا راۋدشال وليمپيادانىڭ قوس جۇلدەسىن ەنشىلەدى. انىقتاپ ايتساق، ول 1968 جىلى مەحيكودا جانە 1980 جىلى ماسكەۋدە كۇمىس مەدالدى يەلەندى. كۋزمين 19761980 جانە 19882012 جىلدار ارالىعىندا اتوي سالدى. 1988 جىلى سەۋلدە التىن جانە 1992 جىلى بارسەلونادا كۇمىس الدى. ەگەر كەڭەس وداعى 1984 جىلى لوساندجەلەستەگى ويىندارعا بويكوت جاريالاماعاندا وندا بالتىق جاعالاۋى وكىلى باق سىناعان وليمپيا ويىندارىنىڭ سانى 10عا جەتىپ، ول يان ميللارمەن تەڭەسەتىن ەدى. ەسەسىنە لاتۆيا وكىلىنىڭ 12 دۇركىن الەم چەمپيونى دەگەن دارداي اتاعى بار.سەگىز وليمپياداعا قاتىسقان 10 سپورتشى بار. ولار يتاليالىق پەرو دينتسەو مەن رايموندو دينتسەو ات سپورتى، ۇلىبريتانيا مەن باگام ارالدارىنىڭ نامىسىن قورعاعان دارۆارد نوۋلز جەلكەندى سپورت، دانيالىق پاۋل ەلۆسترەم جەلكەندى سپورت، سلوۆەنيالىق رايموند دەبەۆەتس نىسانا كوزدەۋ، گفر مەن يتاليانىڭ وكىلى يوزەفا يدەم ەسكەك ەسۋ، پەرۋلىق فرانسيسكو بوسا نىسانا كوزدەۋ، كانادالىق لەسلي تومپسون اكادەميالىق ەسۋ، كسرو مەن گرۋزيانىڭ مەرگەنى نينو سالۋكۆادزە نىسانا كوزدەۋ جانە نورياكي كاساي شاڭعىمەن ترامپليننەن سەكىرۋ. ءبىر قۋاناتىن جايت، جوعارىدا ەسىمدەرى اتالعان ساڭلاقتاردىڭ بىردەبىرەۋى وليمپيادادان قۇر قول قايتقان ەمەس. ەڭ ناشار ونەر كورسەتتى دەگەن سپورتشىنىڭ قورجىنىندا كەمىندە ءبىر مەدالدان بار. ال وسىلاردىڭ اراسىنان ەڭ جاقسى ناتيجە پەرو دينتسەو مەن رايموندو دينتسەوعا تيەسىلى. اعايىندى يتاليالىق ات سپورتىنىڭ وكىلدەرى 19481976 جىلدار ارالىعىندا التى مارتە 2 كۇمىس4 قولا جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلدى. |
قازىرگى فرانتسۋز كينەماتوگرافى بۇل وزىندىك قۇندىلىقتارى، وزىندىك اتموسفەراسى بار كينو، دەيدى ونەرتانۋ دوكتورى، قازاقستاننىڭ كينوسىنشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى گۇلنار ابىكەەۆا. قازىر ءبىز زورلىقزومبىلىق، كىسى ءولتىرۋ كوپ قىلمىستىق كينو داۋىرىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ال فرانتسۋز كينوسى بۇرىنعىشا جانعا جىلۋ سىيلايتىن كۇيىندە. جانە بۇل تەك كومەديالارعا نەمەسە مەلودرامالارعا عانا قاتىستى ەمەس. بيىلعى باعدارلامادا اماندانىڭ جاڭا ءومىرى دەگەن دراما بار. وندا 24 جاستاعى جىگىت ءوز اپكەسىنىڭ ولىمىنەن كەيىن 7 جاسار نەمەرە قارىنداسىنا باسكوز بولىپ قالادى. بۇل وسىعان دەيىن تەك مانسابىمەن جانە قىزقىرقىنمەن قارىمقاتىناسىمەن باس قاتىرعان جاس جىگىتتىڭ ءومىرىن بايانداۋداعى جاڭا ءتاسىل. كۇتپەگەن جەردەن جاس جىگىت كىشكەنتاي قىزعا اكە دە، انا دا بولۋى كەرەك. ماعان فرانتسۋز كينوسىنىڭ جىلۋلىق سىيلايتىنى ۇنايدى. ەڭ باستى ەرەكشەلىگى، فرانتسۋز كينوسىندا تاماشا اكتەرلەر وينايدى. ايتپاقشى، بيىل كورسەتىلەتىن فيلمدەردە جاڭا اكتەرلەردىڭ ەسىمدەرى كوپ بولادى.فەستيۆالدىڭ اشىلۋى مەن جابىلۋى، سونىمەن قاتار نەگىزگى كورسەتىلىمدەرى اگەنتتىگى مەن ونىڭ سەرىكتەستەرى فرانتسيانىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگى جانە الماتىداعى فرانتسۋز اليانسى ۇيىمداستىرعان فەستيۆالدىڭ باستى الاڭىنا اينالعان ارمان كينوورتالىعىندا وتەدى. |
بالامۇسىبەت نۇر بۇلىقى رىسالەئى نۇرسۇئال: ئىنسان نىمە ئۈچۈن بالالار، مۇسىبەتلەر ۋە ھادىسىلەرگە ئۇچىرايدۇ؟سۇئال: ئىنسان نىمە ئۈچۈن بالالار، مۇسىبەتلەر ۋە ھادىسىلەرگە ئۇچىرايدۇ؟ ئىمانسىزلارھۆررىيەتى ۋىجدان دەستۇرىدىن پايدىلىنپ كېتىۋاتىدۇ. شەيتاندىن دەرىس ئېلىپ داۋاملىق تۈردە ئىمان ئەھلىگە ھېچ ئارام بەرمەيۋاتىدۇ. ئىنشائاللاھ، ... |
ەل تاريحىنداعى ەڭ قايعىلى كەزەڭ كەشەندى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدىزوبالاڭ جىلدارى 34 جاستاعى جانە ەمىزۋلى تاعى ءبىر قىزىن ارقالاعان ايەل قىزىلورداداعى بازاردا قايىر سۇراپ جۇرەدى ەكەن. اشارشىلىقتان ەكەۋىن بىردەي قۇتقارا الماسىن سەزگەن بەيشارا انا قىزدىڭ ۇلكەنىن تاستاپ كەتپەك بولعان. باسىنداعى ادەمى ورامالىن قىزىنىڭ باسىنا بايلاپ، بازار ىشىندەگى قالتارىستا اداستىرىپ كەتەدى. قىز اپالاپ ءارىبەرى جۇگىرىپ، شارشاعان سوڭ وتىرا قالىپ جىلايدى. جىلاپ وتىرىپ اپاتايىماۋ، مىنا ءايءاي ورامالدى بوپەنىڭ باسىنا بايلاساڭىزشى، ول جاۋرايدى عوي، دەگەنىن ەستىگەن جاننىڭ جۇرەگى قان جىلايدى.وسى ءبىر جۇرەكتى اۋىرتار اڭگىمەنى مومبەك اعانىڭ اجەسى كەمسەڭدەي جىلاپ وتىرىپ اڭگىمەلەپ بەرىپتى. جازۋشىنى وسىنداي ەستەلىكتەردەن كەيىن قازاق مۇنداي اپاتقا قالاي ۇرىندى، اناسى تۋعان پەرزەنتىنەن بەزەتىندەي، پويىزدىڭ استىنا تاستاپ جىبەرەردەي بۇل نەعىلعان سۇمدىق، نەگە رەسمي تاريح ول تۋرالى جاق اشپايدى؟ دەگەن وي مازالايدى. اشارشىلىق تۋرالى جازىلعان زوبالاڭ تاريحي شىعارماسىنىڭ اۆتورى مومبەك ابدىاكىم وتكەن عاسىردىڭ سەكسەن ءتورتىنشى جىلدارى ساۋداكەنتتە ءبىر اقساقالمەن اڭگىمەلەسە كەلە ءجون سۇراسقان. قازىعۇرت اۋدانى اتبۇلاق اۋىلىنان ەكەنىن ەستىگەندە اقساقال مۇنى قۇشاقتاپ، كوزىنە جاس السا كەرەك. اشارشىلىق جىلدارى سالىنىپ، قۇرىلىسى اياقتالماي قالعان شىمكەنت پەن تاشكەنتتىڭ اراسىن جالعايتىن توتە تەمىر جول اتبۇلاق ارقىلى وتكەن. سوناۋ سارىسۋ جەرىنەن اشارشىلىقتا تەنتىرەپ كەلگەن اقساقال سول جەردە جۇمىس ىستەپ، جان باققان ەكەن. وسى تەمىرجولدا مىڭداعان قازاق ءبىر كۇندىك تاماق ءۇشىن جۇمىس ىستەگەن. ونىڭ ىشىندە جازۋشىنىڭ اكەسى دە بار. مومبەك ابدىاكىمنىڭ بۇل تاقىرىپقا كەلۋىنە دە وسىنداي ەستەلىكتەر سەبەپ بولىپتى. الگى تەمىر جول قۇرىلىسى اياقتالماي قالعان. تەمىر جول 1927 جىلى رسفسر حالىق كوميسسارلارى كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارىپ جۇرگەن تۇرار رىسقۇلوۆتىڭ باستاماسىمەن جوسپارلانعان ەكەن. ت.رىسقۇلوۆ ونى 19221924 جىلدارى تۇركىستان رەسپۋبليكاسىن باسقارىپ جۇرگەن كەزدە قولعا العان. شىمكەنت تاشكەنت توتە تەمىرجولىن تۇركىسىبتىڭ ءبىر تارماعى رەتىندە سالۋ كوزدەلگەن. قۇرىلىسى 1931 جىلى باستالىپ، 1934 جىلى اياقتالۋى ءتيىس ەدى. جوسپار بويىنشا شويىن جول شىمكەنتتىڭ ىرگەسىنەن باستالىپ، قازىعۇرت تاۋىنىڭ ەتەگىنە قاراي تارتادى. جاڭاتالاپ، جارباستاۋ، اتبۇلاق اۋىلدارىن كەسىپ ءوتىپ، ودان ءارى تاشكەنتكە دەيىنگى جازىق دالانى قۋالاپ، وزبەكستان شەكاراسىنداعى كوكتەرەككە بارىپ تىرەلەدى. ودان ءارى تاشكەنتكە دەيىن جالعاۋ وزبەكستان وكىمەتىنە تيەسىلى بولعان.اقساقالدار بەرتىنگە دەيىن وسى قۇرىلىس باستالار كەزدە رىسقۇلوۆتىڭ اۋىلداردى ارالاپ، جەرگىلىكتى حالىققا وسى تەمىرجولدىڭ ماڭىزىن تۇسىندىرگەنىن ايتىپ جۇرەتىن. نەگە اياقتالماي قالعانى وسى ۋاقىتقا دەيىن بەلگىسىز. تاريحي قۇجاتتاردا وسى قۇرىلىس ءۇشىن 77 ادامنىڭ ۇستالعانى، ونىڭ 60ىنىڭ سوتتالىپ، 17ءسىنىڭ اتىلعانى تۋرالى دەرەكتەر كەزدەسەدى. بىراق وسى تەمىر جول ءجۇز مىڭداي قازاقتى اشتىقتان امان الىپ قالدى. جانجاقتان بوسىپ كەلگەن مىڭداعان ادام ءبىر مەزگىل تاماقپەن جان باقتى. بۇگىندە تەمىر جول قۇرىلىسىنىڭ قالدىقتارى، بەتون كوپىرلەردىڭ قالقيعان سۇلبالارى ءارءار جەردەن بايقالادى. بۇل وڭتۇستىك وڭىرىندە اشارشىلىقتان قالعان، مادەني مۇرا باعدارلاماسىنىڭ كارتاسىنا ەنگەن بىردەنءبىر ەسكەرتكىش، دەيدى جازۋشى مومبەك ابدىاكىم.جازۋشىنىڭ ايتۋىنشا، اشارشىلىق تۋرالى ارحيۆتە جارىتىمدى دەرەكتەر جوق. ءتىپتى سول كەزدەگى قازاقستاننان شىعاتىن گازەتتەر دە بۇل تۋرالى ەشتەڭە جازباپتى. قايتا وزبەكستاننان شىققان باسپاسوزدە قازاقتاردىڭ بوسىپ كەلىپ جاتقانى، اشتان قىرىلعانى تۋرالى دەرەكتەر كەزدەسەدى ەكەن. جالپى، قازاق جەرىندەگى بۇل زوبالاڭ ءبىر ايدا نەمەسە ءبىر جىلدا كەلگەن جوق دەيدى جازۋشى. ول 1928 جىلى بايلاردىڭ مالىن تاركىلەۋدەن باستالعان. ءبىر عانا سول كەزدەگى سىرداريا گۋبەرنياسى، بەرتىندەگى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنان 1200 ادامنىڭ مالى تاركىلەنىپتى. كوپتەگەن ادام اتىلعان، جەر اۋدارىلعان. ودان كەيىنگى شارۋاشىلىقتى ۇجىمداستىرۋ جالعان ۇراندارمەن، وتىرىك مالىمەت بەرۋمەن جالعاستى. ءوزارا جارىس دەگەن ويلاپ تابىلدى. انا كولحوزدا 100 قوي بولسا، مىنا كولحوز ودان وزۋ ءۇشىن 200 دەپ كورسەتتى. سول كەزدەگى قازاق زيالىلارىن ءبىربىرىنە ايداپ سالعان، وسى اشارشىلىقتىڭ جۇيەسىن جاساپ بەرگەن قۋجاق گولوششەكيننىڭ پارمەنىمەن سول جىلدارى قازاقستاندا 14 ەت كومبيناتى جۇمىس ىستەگەن. ياعني، مالدىڭ ءبارىن ەتكە ايداعان. ەگىس ەگۋدە دە وسىنداي اسىرە بەلسەندىلىك، كوزبوياۋشىلىق ورىن الدى. اقىر اياعىندا جوعارىدان جوسپاردى ورىنداۋ تۋرالى تاپسىرما كەلگەن كەزدە شولاق بەلسەندىلەر حالىقتى تالاپتوناۋعا كىرىسكەن. قايدان تاپساڭ، ودان تاپ، قاپتىڭ ءتۇبىن قاق دەگەن ءسوز وسى كەزدە پايدا بولعان. وزگە ۇلتتاردىڭ اشارشىلىققا ۇرىنعانى تۋرالى دەرەكتەر دە، ەستەلىكتەر دە جوق. مۇراعاتتاردا گولوششەكيننىڭ پالەن اۋىلداردا ورىستار مەن وزبەكتەر تۇرۋى سەبەپتى حالىقتىڭ مۇلكى تاركىلەنبەسىن دەگەن سوزدەرى قالىپ كەتكەن. 1931 جىلى وتكەن ءبىر جينالىستا ءبىز كەڭەس وداعىن قۇرۋدا قازاق حالقىن ايامايمىز، بۇل حالىق ويانعانشا اياۋشىلىق بولمايدى، بىراق ءبىزدىڭ ىستەگەن ءىسىمىزدىڭ ارحيۆتەردە قالىپ كەتپەۋىن قاتتى قاداعالاڭدار دەگەن. گولوششەكيننىڭ وسى ەكى ءسوزىنىڭ مۇراعاتتا قالاي ساقتالىپ قالعانى تاڭعالارلىق. وزبەكتەر تۇراتىن سايرام سياقتى ءىرى ەلدى مەكەندەردىڭ كوشەلەرى اشتان ولگەن قازاقتاردىڭ مايىتىنە تولىپ كەتكەن. 14 جاستاعى قىزدارىن نانعا، ۇنعا ساتقاندار دا كەزدەسكەن. وسى زوبالاڭ جىلدارى كوپتەگەن قازاق وزگە ۇلتتارعا ءسىڭىسىپ كەتتى. اشتىق جىلدارى ارىستا، قازىرگى تولەبي اۋدانىندا بالالار ءۇيى اشىلدى. وكرۋگتىڭ ورتالىعى شىمكەنتتە نەگە اشىلماعانى تۇسىنىكسىز. 1930 جىلى كوتەرىلىستەر كەڭەس وكىمەتىنىڭ وزبىر ساياساتىنا، تالاپتوناۋعا قارسى ۇيىمداستىرىلدى. بۇل حالىقتىڭ اشۋىزاسىنان تۋىنداعان. اشارشىلىق جىلدارى بۇرىنعى الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ ازاماتتارى دا حالىق ءۇشىن شىرىلدادى. جوعارىعا حاتتار جازعان. بىراق ونىڭ ءبارىن نكۆد مۇراعاتتان تازالاپ تاستاعان، دەيدى مومبەك ابدىاكىم.سول جىلدارى اشتىقتان قىرىلعان قازاقتاردىڭ سانى جونىندە ءارتۇرلى مالىمەتتەر ايتىلادى. بۇل باعىتتى دا زەرتتەگەن جازۋشىنىڭ دەرەگىنشە، 1927 جىلى سىرداريا گۋبەرنياسىندا حالىق ساناعى جۇرگىزىلگەن. وسى ساناق بويىنشا 1،5 ميلليون قازاق، 7 ميلليوننان استام مال ەسەپكە الىنعان. ميرزويان كەلگەننەن كەيىن 1934 جىلعى ساناقتا 700 مىڭنان اساتىن ادام كورسەتىلگەن. ياعني، 1932 جىلى قۇرىلعان وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا بۇعان قازىرگى جامبىل، تۇركىستان، قىزىلوردا وبلىستارى مەن شىمكەنت قالاسىنىڭ اۋماعى كىرگەن كەمىندە 700 مىڭنان استام حالىقتىڭ ورنى جوق. ونىڭ ءبىرازى شەتەلگە اۋىپ كەتتى دەسەك، وڭىردە شامامەن 400 مىڭداي قازاق ولگەن بولۋى مۇمكىن. حالقى شىمكەنت تاشكەنت توتە تەمىرجولىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىسىپ، اشارشىلىقتان امان قالعان تۋعان اۋىلىم اتبۇلاقتا 1927 جىلى 111 ءۇي بولسا، 1934 جىلى 77 ءۇي قالعان. ەگىنشىلىككە بەيىم وبلىستىڭ وزىندە وسىنشاما قازاق قىرىلسا، كۇنى تەك ءتورت ت ۇلىككە قاراعان، اشارشىلىقتىڭ تىرناعى قاتتى باتقان قازاقستاننىڭ ورتالىعىندا قانشا ادام اشتان ولگەنىن ءوزىڭىز ويلاي بەرىڭىز، دەيدى جازۋشى. سونداياق مومبەك ابدىاكىم كەيبىر زەرتتەۋشىلەردىڭ قازاق اشتىققا ءوزىنىڭ جالقاۋلىعىنان ۇرىندى، سول كەزدە ەگىن ەكپەپتى، ءتىپتى سۋداعى بالىقتى دا ۇستاپ جەۋدى بىلمەپتى دەگەن سوزدەرىمەن مۇلدەم كەلىسپەيدى. اشتىقتان باقاشايان، ءشوپتىڭ تامىرىن تەرىپ جەگەن قازاقتىڭ بالىق جەۋدى بىلمەۋى مۇمكىن ەمەس دەپ ەسەپتەيدى. اشارشىلىققا تەرەڭ ۇڭىلمەگەن، وراشولاق پىكىرلەرگە، شالاساۋاتتى تاريحشىسىماقتاردىڭ ساياز پىكىرى مەن دەرەكتەرىنە قىنجىلادى. قالاي بولعاندا دا قازاق تاريحىنداعى ەڭ قاسىرەتتى كەزەڭ تۋرالى كەشەندى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ءتيىستى باعاسىن بەرۋ بۇگىنگى تاريحشىلاردىڭ مىندەتى. |
لى كېچياڭ: ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ ئورتاق تىرىشىپ، چاۋشيەن يېرىم ئارالدا كۆرۈلگەن جىددىي كەيپىياتنى تۆۋەنلىتىشنى ئۈمىد قىلىمەن خەلق تورىدۆلەتنى ئىدارە قىلىش، ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈزۇڭلى لى كېچياڭ جۇڭگو ۋە چەت ئەل مۇخبىرتۇرپان پۈتۈن ساھەلىك ساياھەتچىلىكنى بەرشىنجاڭدىكى ھەر مىللەت كادىر ۋە ئامما باشىنجاڭنىڭ ئوسكار مۇكاپاتىغا ئەسەر تىزمىسىرنىڭ باش تەپتىشى سابىق زۇڭتۇڭ مۇبارەكئەنگلىيە پارلامېنتى يۇقىرى پالاتاسى 13مالى كېچياڭ: ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ ئورتاق تىرىشىپ، چاۋشيەن يېرىم ئارالدا كۆرۈلگەن جىددىي كەيپىياتنى تۆۋەنلىتىشنى ئۈمىد قىلىمەن2017.03.16 17:18 مەنبە: خەلق تورىخەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 16 مارت بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى: 15 مارت چۈشتىن بۇرۇن، گوۋۇيۈەن زۇڭلىسى لى كېچياڭ خەلق سارىيىنىڭ 3 قەۋىتىدىكى ئالتۇن رەڭلىك زالىدا 12 نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 5 يىغىنىغا قاتناشقان جۇڭگو ۋە چەت ئەل مۇخبىرلىرى بىلەن كۆرۈشتى، ھەمدە مۇخبىرلارنىڭ سوئالىغا جاۋاب بەردى .ياپونىيە ئىقتىساد ئاخبارات ئاگېنتلىقىنىڭ مۇخبىرى سوئال سورىدى: مەن چاۋشيەن يېرىم ئارىلى مەسىلىسى توغرىسىدا بىر سوئال سوراي. ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى تىررېنىلارسېن ئەپەندى بۈگۈندىن باشلاپ ياپونىيەدە زىيارەتتە بولىدۇ، ئۇنىڭدىن كېيىن ئۇ يەنە جۇڭگو ۋە كورېيەدە زىيارەت قىلىدىكەن. سىرتتىكىلەر مۇنداق دەپ قارىدى: بۇ قېتىمقى زىيارەتنىڭ مۇھىم نۇقتىلىرىنىڭ بىرى، چاۋشيەن يېرىم ئارىلى مەسىلىسىنى مۇزاكىرە قىلىش. نۆۋەتتە، چاۋشيەن داۋاملىق تۈردە باشقۇرۇلىدىغان بومبا قويۇپ بېرىپ، يادرو قوراللىرى پىلانىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، شەرقىي شىمالى ئاسىيا ۋەزىيىتىنى ئىنتايىن جىددىي ھالەتكە چۈشۈرۈپ قويدى. مۇشۇنداق ۋەزىيەت ئاستىدا، جۇڭگو قانداق تەدبىر ۋە ھەرىكەت قوللىنىپ، رايوننىڭ جىددىي ۋەزىيىتىنى پەسەيتىدۇ؟ جۇڭگو قانداق قىلىپ ياپونىيە دېگەندەك ئالاقىدار دۆلەتلەر بىلەن ھەمكارلىشىپ، ئاتالمىش چاۋشيەن يادرو مەسىلىسىنى ھەل قىلىدۇ؟لى كېچياڭ: جۇڭگونىڭ چاۋشيەن يېرىم ئارىلى مەسىلىسىدىكى مەيدانى ئېنىق ۋە ئىزچىل، چاۋشيەن يېرىم ئارىلىنى يادروسىزلاشتۇرۇپ، يېرىم ئارالنىڭ تىنچلىقى ۋە مۇقىملىقىنى قوغداشتا چىڭ تۇرۇپ، سۆھبەتلىشىپ كېڭىشىش ئارقىلىق مەسىلىنى ھەل قىلىدۇ. ب د ت تەرىپىدىن ماقۇللانغان ئالاقىدار قارارلارغا نىسبەتەن، جۇڭگونىڭ پوزىتسىيەسى ئىزچىل روشەن، شۇنداقلا ئومۇميۈزلۈك قەتئىي ئىجرا قىلىۋاتىدۇ. جۇڭگو باشتىن ئاخىرغىچە يادرو قورالىنى كېڭەيتمەسلىك سىستېمىسىنىڭ قەتئىي قوغدىغۇچىسى بولۇپ كەلمەكتە. راست، يېقىندىن بۇيان يېرىم ئارال ھەتتا شەرقىي شىمالىي ئاسىيادا جىددىي كەيپىيات بارلىققا كەلدى. بۇ خىل جىددىي كەيپىياتنىڭ توقۇنۇش كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بار، بۇنداق ئەھۋالدا ئالاقىدار تەرەپلەرنىڭ ھەممىسى چوقۇم زىيانغا ئۇچرايدۇ. بىزنىڭ ئۈمىدىمىز شۇكى، ھەرقايسى تەرەپلەر ئورتاق تىرىشچانلىق كۆرسىتىپ، جىددىي كەيپىياتنى پەسەيتىپ، ھەممەيلەننى سۆھبەتلىشىش يولىغا قايتۇرۇپ كېلىپ، ئەڭ ئاخىرىدا مەسىلىنى ھەل قىلىشتۇر. قائىدە بويىچە ئېيتقاندا، ھېچكىم ئۆز ئۆيىنىڭ ئالدىدا كۈن بويى جېدەل توختىماسلىقنى خالىمايدۇ. |
17 مامىر 19:31871 ءوزىڭىزدى جاقسى بىلەتىندەر اسكەري ۇشقىشتىڭ بالاسى دەيدى. اۋىلدىڭ شاڭىنا اۋناپ وسكەن بالانى اتاقتى دارىگەر بولۋعا كىم باۋلىدى؟ مەن دە اۋىلدىڭ بالاسىمىن. اكەم سوعىسقا قاتىسىپ، كەيىننەن اسكەري قىزمەتكە الىندى. سول جاقتان اسكەري ۇشقىش بولىپ ورالدى. ونىڭ ءجۇرىس تۇرىسى، كۇندەلىكتى ءومىر سالتى تەمىردەي تارتىپكە نەگىزدەلدى. ءبىزدى ەرتە وياتىپ، جۇمىسقا جەگەتىن. قاتالداۋ كىسى بولعان سوڭ، كوپ ادام سىرتىنان باتىلى بارا بەرمەيتىن. سول اكەم ءبىر ءۇيدىڭ ۇلدان جالعىزى. شەشەم دە جالعىز. ايتايىن دەگەنىم، ءبىزدىڭ ءۇي ناعاشى اتامنىڭ ۇيىمەن ىرگەلەس بولدى. جىگىتتىڭ جاقسىسى ناعاشىدان دەمەكشى، ومىرلىك جولىمدى تاڭداۋعا ناعاشى اتامنىڭ ىقپالى بولدى. ول كىسى تەگىن ادام ەمەس ەدى. بويىندا قازاقى ەمشىلىگى بار، الدىنا كەلگەن اۋرۋدى قارايتىن. ەم شوپپەن ەمدەپ، سىنىق سالاتىن. كوپ سويلەمەيتىن ءبىرتوعا جان. ءبىر قىزىعى، ۇيگە كىم كەلەتىنىن الدىن الا ءبىلىپ وتىراتىن ەدى. مەن وسى كىسىنىڭ جانىندا ءوستىم. كۇندە تاڭەرتەڭ قولىنا سۋ قۇيىپ، كەشكىسىن بىرگە باتىرلار جىرىن وقىپ، جىراۋلار تۋرالى ايتىساتىنبىز. اتامنىڭ ءىس ارەكەتىن بويىما سىڭىرگەندىكتەن بە، مەنىڭ دە سىنىق سالاتىن قاسيەتىم بولدى.ەستىگەندە تاڭ قالاتىن شىعارسىز. دەگەنمەن نەيروحيرۋرگيا سالاسىنا كەزدەيسوق جاعدايدا كەلدىم. العاشقىدا ءوزىمدى تراۆماتولوگ دارىگەردىڭ جۇمىسىنا دايارلاعانمىن. بەسىنشى كۋرستان باستاپ بوس ۋاقىتىمنىڭ ءبارىن تراۆماتولوگيا كافەدراسىندا وتكىزدىم. ستۋدەنتتىك ۇيىرمەلەرگە باردىم، ءتىپتى جۇمىس ىستەي باستادىم. الايدا ءبىر عانا وقيعا مەنىڭ كەيىنگى جولىمدى تۇبەگەيلى وزگەرتىپ جىبەردى. ول قانداي وقيعا ەدى؟ ءبىر كۇنى ءوزىم جۇمىس ىستەپ جۇرگەن اقتوبە قالاسىنا ماسكەۋدەن اكادەميك ن. ن. بۋردەنكونىڭ عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتىنان جاس اكادەميك الەكساندر كونوۆالوۆ كەلدى. مەن ول كەزدە 26 جاستامىن. ەندى عانا مەديتسينالىق اكادەميانى اياقتاعانمىن. بۇل كەزدەسۋ مەن ءۇشىن جاي عانا ساتتىلىك ەمەس، جوعارىعا دەگەن جولداما بولدى. ءبىز جاقسى ارالاسىپ كەتتىك، ول مەنىڭ ۇيىمدە بەس كۇن بويى قوناقتا بولدى. ءبىر سوزىندە: سەرىك، ماعان كەل، نەيروحيرۋرگيانى ۇيرەتەمىن دەدى. كونوۆالوۆتىڭ وسى ءسوزى سوڭىندا مەنىڭ تاعدىرىمدى انىقتادى. ياعني، ماسكەۋدەن ءبىر اق شىقتىڭىز با؟ مەن تراۆماتولوگ بولعىم كەلەتىنىن ايتتىم ءارى ماسكەۋدەگى تراۆموتولوگيا جانە ورتوپەديا ينستيتۋتىنا وقۋعا تۇسۋگە كومەكتەسۋىن سۇرادىم. بۇعان كونوۆالوۆ كۇلىپ جىبەردى. الدىمەن كەل، سودان كەيىن شەشىم قابىلدايسىڭ دەدى. وسى اڭگىمەدەن كەيىن، تاۋەكەل دەپ ەشتەڭەگە قاراماستان، ەشكىممەن اقىلداسپاستان، بەيتانىس قالاعا تارتىپ كەتتىم.مەن سول كەزدە ءوز ارمانىمدى وزگەرتكەن جوقپىن، كەرىسىنشە، ىزدەگەنىمدى تاپتىم. حيرۋرگياداعى بۇل كاسىپ اناعۇرلىم كۇردەلى، اناعۇرلىم جۇمباق جانە ەڭ باستىسى بىزدەر ءۇشىن، قازاقستاندىقتار ءۇشىن، جاڭا كاسىپ ەدى. سول كەزدەرى ءبىزدىڭ ەلدەگى جاعداي قانداي ەدى؟ قازاقستاندا 80جىلداردىڭ باسىندا ءدال مۇنداي نەيروحيرۋرگيا بولماعان. بۇل يگەرىلمەگەن تىڭ سالا. ەلىمىز بولىمشەلەردى اشۋعا ەندى عانا بەل بۋىپ جاتقان. ال مەن مۇندا قىزمەتتى جاڭا عانا باستاعان دارىگەر بولا تۇرا، اكادەميك ن. ن. بۋردەنكونىڭ عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورىنىڭ كابينەتىندە وتىرمىن! ءيا، مەن ءتىپتى ءوزىمنىڭ وسى جەردە وتىراتىنىمدى ەلەستەتىپ تە كورگەن ەمەسپىن. سەبەبى بۇل اراعا ءتىپتى عىلىم دوكتورلارىنىڭ ءوزى دە كىرە المايتىن. مەن مۇنى ءقازىر تۇسىنەمىن، بۇل ويعا سىيمايتىن جاعداي ەشقانداي اعا كوكەسىز وسىنداي بەدەلدى ادامنىڭ الدىنا كەلۋ جانە نەيروحيرۋرگياعا قاتىستى بارلىق سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ الۋ.بارلىعىن كورىپ بىلگەننەن كەيىن ديرەكتور ماعان جىل سايىن كەلىپ تۇرۋدى تاپسىرا وتىرىپ، العاشقى ەكى جىل قازاقستاندا نەيروحيرۋرگ بولىپ جۇمىس ىستەۋدى ۇسىندى. سودان بەرى مەن جىل سايىن دەمالىسىمدى ماسكەۋ عزي دە وتكىزدىم جانە ينستيتۋت ءۇشىن اق حالات كيگەن ءوز ادامىنا اينالدىم. بۇل مەن ءۇشىن بارلىق ارمانىمنان دا جوعارى ەدى.تاجىريبەدەن وتكەننەن كەيىن اسپيرانتۋراعا تۇسۋگە بەل بۋدىم. ءدال سول كەزدە ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءبىر ورىن بولىنە قالدى. ءبىراق وسى ساتتە ەكى جىلداعى جاقسى جۇمىسىم ءۇشىن مەنى ماقتاپ جۇرگەن كونوۆالوۆ اسپيرانتۋرادان اينىتىپ تاستادى. ءوز قىزمەتىڭدى بۇلايشا باستاما. اسپيرانتۋرا بۇل عىلىم ءۇشىن. سەنىڭ دارىگەر بولۋىڭ كەرەك، مەن ساعان ەكى جىل كلينيكالىق ورديناتۋرانى ۇسىنامىن، ال سودان كەيىن اسپيرانتۋراعا تۇسە بەر دەدى جاناشىرلىقپەن. بالكىم، وسى ادامعا گيپنوزدالعان بولارمىن، ايتەۋىر، ويلانباستان كەلىسىمىمدى بەردىم. سول كەزدەن باستاپ مەن وتاندىق نەيروحيرۋرگيا سالاسىنا قىزمەت ەتىپ كەلەمىن.ورتالىقتا 15 مىڭداي وپەراتسيا جاسالدى قازىرگى ۋاقىتتا نەيروحيرۋرگتاردى دايارلاۋ دەڭگەيى قالاي دامىپ كەلەدى؟ ارينە، بۇتىندەي وزگەرىسكە ۇشىرادى، بۇل باعىتتىڭ ءوزى عالامدىق وزگەرىستەردى باسىنان كەشىردى. وتىز جىلدان استام ۋاقىت جۇمىس جاسايتىن وتاندىق نەيروحيرۋرگيانىڭ دامۋى تۋرالى ايتار بولسام، بىزدە ادام ءومىرىن ساقتاپ قالعان التىن قولدى حيرۋرگتار بولدى. ادام ءومىرىن قۇتقارۋ اسا قىمباتقا ءتۇستى. ەسكىرگەن قۇرال جابدىقتار، قارابايىر جابدىقتالعان وپەراتسيا جاساۋ زالدارى، ءدارى دارمەكتەردىڭ تاپشىلىعى... حيرۋرگيانىڭ الەمدىك سوڭعى ادىستەمەلەرىنە قول جەتكىزۋ ارمان بولاتىن. اللاعا شۇكىر، سوڭعى ون جىل ىشىندە نەيروحيرۋرگيا سالاسىندا ايتارلىقتاي ىلگەرىلەۋ ورىن الدى.مەملەكەت باسشىسىنىڭ قولداۋىمەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى وزگەرىستەر ءبىزدىڭ سالامىزعا تىڭ سەرپىن اكەلدى. ناقتى ايتسام، ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعى قۇرىلعالى 8 جىل ىشىندە ورتالىق ازيا مەن ءبىزدىڭ ەلىمىزدە بۇرىن سوڭدى قولدانىلماعان 60 تان اسا جاڭا تەحنولوگيا ەنگىزىلدى. ورتالىقتا شامامەن 30 مىڭعا جۋىق ناۋقاس ەمدەلدى، 15 مىڭداي وپەراتسيا جاسالىندى. ونىڭ 70 ىندا جاڭا تەحنولوگيالار قولدانىلدى.كادرلاردىڭ الەۋەتى تۋرالى ايتسام، مۇندا 93 دارىگەر جۇمىس ىستەيدى، ونىڭ 44,4 ى جوعارعى ساناتتى. 17 پايىزى ءبىرىنشى ساناتقا يە بولسا، 230 ورتا مەديتسينالىق پەرسونال بار. دارىگەرلەرىمىز ا ق ش، يتاليا، شۆەيتساريا، اۆستريا، گەرمانيا، يزرايل جانە رەسەيدىڭ ۇزدىك كلينيكالارىندا تاعىلىمدامادان وتكەن.قازىرگى ۋاقىتتا دارىگەرلەردىڭ كوبى اعىلشىن ءتىلىن دەڭگەيىندە مەڭگەرگەن. عىلىمي قىزمەتكەرلەر 4 مەديتسينا عىلىمىنىڭ دوكتورى، 3 دوكتورى، 16 مەديتسينا عىلىمىنىڭ كانديداتى بار. جالپى، نەيروحيرۋرگيالىق اۋرۋلاردىڭ ەرتە كەزەڭىن قالاي انىقتاۋعا بولادى، الدە تەز ارادا دارىگەرگە كورىنۋ قاجەتتىگىن سەزدىرەتىندەي ناقتى سىرقات بەلگىسى پايدا بولا ما؟ نەيروحيرۋرگيالىق پاتولوگيانىڭ ءتۇرى كوپ. ول ءارتۇرلى سىرقات بەلگىلەرىمەن كورىنىس بەرۋى مۇمكىن. ءاربىر نەيروحيرۋرگيالىق سىرقات ءۇشىن، اسىرەسە اۋرۋدىڭ ەرتە كەزەڭدەرىندە وزىنە ءتان ناقتى ءبىر بەلگىلەرى بولادى. ماسەلەن، اۋرۋ بارىسىنداعى كلينيكالىق سۋرەت الۋان ءتۇرلى. بارلىق كورىنىستەر مەن سىرقات بەلگىلەرى باس ميىنىڭ قاي تۇسى نەمەسە قاي بولىگى اۋرۋمەن زاقىمدالعاندىعىنا بايلانىستى. ادەتتە، باستىڭ ءارتۇرلى بولىكتەرىندەگى اۋرۋ، باستىڭ اينالۋى، جۇرەك اينۋ، لوقسۋ، قاتتى شارشاۋ، ۇيقى باسۋ، جادى ماسەلەسى، گالليۋتسيناتسيالار، ەپيلەپتيكالىق تالما، قوزعالىس ۇيلەسىمىنىڭ بۇزىلىسى ءتارىزدى بەلگىلەر بايقالادى.باس اۋرۋى، شۋىل جانە باستىڭ اينالۋى، جادىنىڭ تومەندەۋى، ەستۋدىڭ ناشارلاۋى، شارشاۋدىڭ جوعارىلاۋى، جۇمىس قابىلەتتىلىگىنىڭ تومەندەۋى تارىزدەس سىرقات بەلگىلەرى تەك قانا كارى ادامداردا عانا ەمەس، ءتىپتى ورتا جاستاعى ادامدار مەن جاستاردا دا كەزدەسەدى.كوبىنە ناۋقاستار، ءتىپتى كەيبىر مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەر دە مۇنداي شاعىمدارعا باسا نازار اۋدارمايدى. جۇلىن پاتولوگياسى بارىسىندا نەعۇرلىم ءجيى شاعىم بەلدىڭ اۋرۋىنا، مويىننىڭ اۋرۋىنا، اياقتارداعى سوزىلمالى اۋرۋلار، قول اياقتىڭ جانسىزدانۋى، شانشۋ، جاۋىرىن اراسىنىڭ اۋرۋى جانە باسقا دا سىرقات بەلگىلەرى بولىپ تابىلادى. ورتالىقتا نەيروحيرۋرگيالىق وتالاردىڭ بارلىق ءتۇرى جۇرگىزىلە مە؟ قازىر قازاقستانداعى نەيروحيرۋرگيا وتە بەلسەندى دامىپ كەلەدى. الايدا قىسقا ۋاقىت ارالىعىندا ۇلكەن جارىلىس جاساۋ مۇمكىن ەمەستىگىن ەسكەرۋ قاجەت. قالىپتاسۋ كەزەڭى بولادى. مەديتسيناداعى كەز كەلگەن باعىتتىڭ دامۋى ءۇشىن بەلگىلى ءبىر ۋاقىت قاجەت. دەگەنمەن قازاقستان نەيروحيرۋرگياسىنداعى الەمدىك تابىستار باسقا ەلدەرگە قاراعاندا ەرەكشە قارقىنمەن ەنگىزىلىپ جاتقاندىعىن سەنىمدى تۇردە ايتا الامىن. ءبىز ۇزدىك الەمدىك تاجىريبەگە قول جەتكىزدىك. دارىگەردىڭ بىلىكتىلىگىمەن قوسا، قازىرگى زامانعا ساي جابدىق پەن تەحنيكا دا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ءبىز جاڭا جابدىقتار الۋعا، تۇراقتى تۇردە جاڭا قىزمەتتەر ەنگىزىپ تۇرۋعا جانە تەحنولوگيالاردى جەتىلدىرۋگە تىرىسامىز. بۇگىنگى تاڭدا ءبىز گامما پىشاق قولدانىلعان وپەراتسيالاردان باسقا، وپەراتيۆتىك ارالاسۋلاردىڭ بارلىق تۇرلەرىن جۇرگىزەمىز. وسى باعىتتى پراكتيكاعا ەنگىزۋ ورتالىقتىڭ جوسپارىندا بار.ميلليمەترلىك قاتەلەسۋ قاۋىپتى ادامنىڭ ميى جۇمباق جاراتىلىس. عىلىمنىڭ دامىعانى سونشا، باستى تەسپەي اق ميعا وتا جاسالادى دەگەن پىكىر قانشالىقتى شىندىق؟ ءبىز باس ميىنىڭ تامىرلى اۋرۋلارىن ەمدەۋدىڭ تومەن ءينۆازيۆتى ادىستەرىن پايدالانامىز. مۇنداي وپەراتسيالار ميدىڭ باس سۇيەگىن تەسۋسىز جۇرگىزىلەدى. ياعني، تامىرعا كاتەتەر ارقىلى ەنەدى، ەمدەۋ ءينسۋلتتىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسەدى. سونىمەن قاتار، ومىرتقا جانە جۇلىن ميى پاتولوگياسى بارىسىندا رەكونسترۋكتيۆتى وپەراتسيالار جاسالىنادى. بۇكىل ورتا ازيادا جوق فۋنكتسيونالدىق نەيروحيرۋرگيا بولىمشەسىن اشقانىمىزدى ماقتانىشپەن ايتا الامىن. پاركينسون اۋرۋىن، ءارتۇرلى قوزعالىستىق بۇزىلىستاردى، ەپيلەپسيانى، بالالارداعى باس ميى اۋرۋلارىن، بتسس كەيبىر تۇرلەرىن ەمدەيمىز. باس ميىنىڭ تەرەڭ ورنالاسقان ىسىگىنە وپەراتسيا جاساۋ بارىسىندا ناۆيگاتسيالىق جۇيەنى قولدانامىز. بۇل ءدال ءتۇسۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى. ميدا ومىرلىك ماڭىزدى ۋچاسكەلەر ورنالاسقان، ميلليمەترلىك قاتەلەسۋ بولسا، ادام سويلەۋدەن ايىرىلادى نەمەسە ول مۇلدەم سال اۋرۋىنا ۇشىراۋى مۇمكىن. ال نەيروحيرۋرگيانىڭ وڭىرلىك دامۋى قاي ساتىدا تۇر؟ وڭىرلىك نەيروحيرۋرگيالىق قىزمەتتىڭ دامۋ دەڭگەيى جىل سايىن جاقسارا تۇسۋدە. ءبىزدىڭ ورتالىقتا بۇعان شامادان تىس كومەك كورسەتىلەدى. تۇراقتى تۇردە ورتالىقتا وڭىرلەرگە جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ ترانسفەرتى، ورتالىق نەگىزىندە ايماقتاعى مامانداردى وقىتۋ، ءارتۇرلى كونگرەستەر، سەمينارلار، وقۋ كۋرستارىن، تەلەكونفەرەنتسيالاردى وتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋ جۇزەگە اسىرىلادى. بارلىق وڭىرلەردىڭ نەيروحيرۋرگتارىن باسىن بىرىكتىرگەن قازاق نەيروحيرۋرگتار قاۋىمداستىعى تابىستى قىزمەت ەتىپ كەلەدى.قازىرگى كۇندە وڭىرلىك نەيروحيرۋرگتارىمەن 13ساناتتاعى كۇردەلىلىكتەگى نەيروحيرۋرگيالىق وپەراتسيالار جاسالادى. الايدا مەديتسينالىق ۇيىمدارداعى ماتەريالدىق تەحنيكالىق بازاداعى جەتكىلىكسىزدىك ايماقتا نەعۇرلىم كۇردەلى نەيروحيرۋرگيالىق ارەكەتتەردى جاساۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى. سونىمەن بىرگە، بىرنەشە وبلىستار قاتارىنداعى بالالار نەيروحيرۋرگيالىق قىزمەتىنىڭ جوقتىعى، سايكەسىنشە، بالالار نەيروحيرۋرگتەرىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى وزەكتى ماسەلە بولىپ وتىر.جارىق كورمەگەن بالانىڭ تاعدىرىنا دا جاۋاپتى بولدىم ءسىزدىڭ ورتالىققا كوبىنەسە قانداي اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستار جۇگىنەدى؟ بىزگە كوبىنە باس جانە جۇلىن ميىنىڭ ىسىگىنە شالدىققان، باس ميى تامىرلارىنىڭ اۋرۋىنا شالدىققان ناۋقاستار، ءارتۇرلى قوزعالىس بۇزىلىستارى بار ناۋقاستار جۇگىنەدى. بۇدان باسقا، ءبىز بالالارداعى ءارتۇرلى نەيروحيرۋرگيالىق پاتولوگيالاردى ەمدەيمىز. مۇنداي اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قالاي كۇتىنگەن ءجون؟ تۇرعىندارعا تەك قانا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ءوز دەنساۋلىعىنا وتە مۇقيات قاراۋدى ۇسىنار ەدىم. ماسەلەن، قاتەرلى ىسىك اۋرۋىنا ادامدار ۇنەمى ابايسىزدا ۇشىرايدى. شىلىم شەگۋ جانە ماسكۇنەمدىك ءتارىزدى زياندى ادەتتەر زاقىمداۋشى فاكتورلار بولىپ تابىلادى. اسقازان ىشەك جولدارىنىڭ جاعدايىن قاداعالاپ وتىرۋ جانە ازىقتانۋدا جەمىس جيدەكتەر مەن كوكونىستەردى كوپتەپ پايدالانۋ وتە ماڭىزدى. ولار اسقازان موتوريكاسى ءۇشىن پايدالى عانا بولىپ قويمادى، وعان قوسا، اعزاعا دارۋمەندەر تۇسۋىنە ىقپال ەتەدى، ياعني بۇل دەگەنىمىز ادامنىڭ يممۋنيتەتى تەك قانا نىعايا تۇسەدى دەگەن ءسوز. ءار ادام ءوز اعزاسىن تىڭداي ءبىلۋ كەرەك، اعزا ۇنەمى قانداي ماسەلە بار ەكەندىگىن ءوزى اق بىلدىرەدى. بۇعان سەنۋ قيىنداۋ، ءبىراق كوبىنە شىندىققا الىپ كەلەدى. ءار ازامات ءۇشىن دەنساۋلىق ونىڭ بار بايلىعى. بۇل بۇتىندەي مەملەكەتتىڭ الدىندا تۇرعان جاۋاپكەرشىلىك. ءار حيرۋرگتىڭ ومىرلىك تاجىريبەسىندە ەستەن كەتپەس وقيعالار بولادى. ءسىز ءۇشىن قانداي ءسات ءالى كۇنگە دەيىن ۇمىتىلماي كەلەدى؟ 2008 جىل. ءبىر پەرزەنتحانانىڭ باس دارىگەرى قوڭىراۋ شالدى. قيىن جاعداي بولعان. بوسانۋشى ايەل ءولىم مەن ءومىر اراسىندا جاتىر. كومپيۋتەرلىك توموگرافيا جاساپ ۇلگەردىك جانە ارتەريا ۆەنالىق مالفورماتسيانىڭ وتە ۇلكەن جارىلىسىن جانە بۇل ايەلدىڭ ميىنا قان قۇيىلىپ جاتقاندىعىن دياگنوستيكالادىق. ول 26 جاستا ەكەن. ءبىرىنشى جۇكتىلىك. قابىلداۋ بولمەسىنە ايەلدى الىپ كەلگەندە، تىنىس الۋى توقتاپ قالدى. بۇل مەرزىمىنەن بۇرىن بوسانۋعا الىپ كەلدى. ءتىپتى، تالقىلايتىن ۋاقىت جوق. ايەلدى بىردەن وپەراتسيا بولمەسىنە كوتەردىك جانە ەكى بريگادا وپەراتسيانى باستاپ تا كەتتىك.ناتيجەسىندە مىناداي جاعداي بولدى: ميدىڭ ءىسىنۋى باستالىپ كەتۋى مۇمكىن بولعاندىقتان، باس ميىنا وپەراتسيا جاسادىم، ال گينەكولوگتار بولسا بالانى قۇتقاردى. ازداعان مينۋتتار ىشىندە ومىرگە بالا كەلگەنى ەسىمدە. ءبىراق بالادا ءومىر ءسۇرۋ بەلگىسى بايقالعان جوق جىلامادى. بالا دا ناركوزدا بولىپ شىقتى. وپەراتسيا 8 ساعاتقا سوزىلدى. ايەل 21 كۇن كومادا جاتتى. سودان كەيىن ويانىپ، ومىرگە قايتا ورالدى.ايتا كەتەيىن، اۋرۋىنان ايىققان ايەل نەيروحيرۋرگتاردىڭ ەكىنشى سيەزىندە ءبىزدىڭ قوناعىمىز بولدى. وسى وپەراتسيا ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمنەن كەتپەيدى. بۇل مەنىڭ الدىمداعى ءبىر عانا ادامنىڭ تاعدىرى ەمەس، بىردەن ەكى ادامنىڭ تاعدىرى، ءالى مىنا جارىق دۇنيەنى كورمەگەن ادامنىڭ تاعدىرىن شەشەتىن ءسات ەدى.تاعى ءبىر وقيعا ەسىمنەن كەتپەيدى. 2012 جىل. الماتىدان قوڭىراۋ شالدى. اڭگىمە 36 جاستاعى ايەل تۋرالى. ول ءۇش مارتە ەكو ۇرىقتاندىرۋدان كەيىن عانا جۇكتىلىككە قول جەتكىزگەن ەكەن. وكىنىشتىسى، كۇردەلى باس ميىنىڭ ىسىگى تابىلعان. كەز كەلگەن ۋاقىتتا ءولىپ كەتۋى مۇمكىن. دارىگەرلەر قورىققاننان جاساندى جولمەن بوسانۋدى ۇسىنعان. ءبىز بۇل ىسكە ايەلدىڭ جاعدايىن باقىلاپ وتىرۋ ءۇشىن انا مەن بالا ورتالىعىنىڭ دارىگەرلەرىن شاقىردىق.ايەلدى بىزگە الىپ كەلگەننەن كەيىن وپەراتسيانىڭ ءجۇرۋ بارىسىن تالقىلادىق. سول كەزدە ايەلدىڭ كۇيەۋىنە قاراپ وتىرىپ، ەگەر بۇل بالا بولماسا، وسى وتباسى كۇيرەيتىنىن سەزدىم. ايەل بولسا بالانىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ولىمگە دە دايار ەدى. بىزگە الەمدىك تاجىريبەگە سۇيەنۋدەن باسقا امال قالمادى. كورشى ورتالىقتاعى ارىپتەستەرىم مەن ىسىكتى العانشا بالانىڭ جۇرەك قاعىسىن قاداعالاپ وتىردى. ايەلدىڭ ءوز وزىنە كەلگەننەن كەيىن ەڭ ءبىرىنشى سۇراعى بالانىڭ اماندىعى ەدى. ءوزىنىڭ جاعدايى تۋرالى ءتىپتى بىردە ءبىر سۇراق قويمادى. ءبىز سول كەزدە ارەكەتىمىزدىڭ وتە دۇرىس بولعاندىعىن تۇسىندىك. ءبىز بالانى ساقتاماعان بولساق، ايەلدىڭ ءومىرى دە ۇزىلەر ەدى.ەڭ ۇلكەن باقىت ناۋقاستارىڭدى ساۋ قالپىندا كورۋ مويىنداۋ كەرەك، كەيدە پەندە بولعان سوڭ اينالامىزدا ارزان كۇلكى، بوس اڭگىمە، ورىنسىز قالجىڭدار ورىن الىپ جاتادى. ال مۇندا ءسىز سەكىلدى ادامدار جان تەبىرەنەرلىك ءتۇرلى جاعدايدى باستان كەشىرۋدە. ءسىز ءۇشىن ءومىردىڭ ەڭ باستى قۇندىلىعى نەدە؟ مەن ءۇشىن ومىردەگى باستى ماراپات ءوز ناۋقاستارىمدى دەنى ساۋ جانە باقىتتى قالپىندا كورۋ. ءوزىم ءبىر كەزدەردە كومەك بەرگەن ادامداردى كەزدەستىرگەندە قانداي قۋانىش سەزىمى بيلەيتىندىگىن كورسەڭىز! ولاردىڭ ەسىمدەرىن بىلمەيمىن دە، ال ولار بولسا ۇنەمى مەنى ەستەرىنە الىپ، ارنايى كەلىپ امانداسىپ، العىستارىن ايتىپ تۇرادى.مەنى ناعىز دارىگەر قىلعان ءومىر ساباقتارى. مەن دە مۇمكىندىگىنشە بار بىلگەنىمدى، ءبىلىمىمدى بەرۋگە تىرىسامىن. وسى جىلدار ىشىندە 5 مەديتسينا عىلىمىنىڭ دوكتورىن، 25 كانديداتىن، 30دان استام كلينيكالىق ورديناتورلاردى، رەزيدەنتتەردى دايارلادىم. مەنىڭ باقىتىما وراي، كوماندامدا جاڭا تەحنولوگيالاردى جىلدام يگەرە بىلەتىن، اعىلشىن تىلىندە تانىمدارى جەتكىلىكتى، دارىندى نەيروحيرۋرگتار جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ جاڭا بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىعى تىم جوعارى. مەنىمەن بىرگە جۇمىس اتقارىپ جۇرگەن ماماندار ا ق ش، يزرايل جانە ەۋروپا ەلدەرىندە ءبىلىم العان، سول ەلدەردە ازىرلىكتەن وتكەن، ءوز ىستەرىنىڭ ناعىز كاسىپقويلارى. مەن ءوز شاكىرتتەرىمدى ماقتان تۇتامىن. مەن ءۇشىن ەڭ باستى قۇندىلىق وسى. كانىگى مامان رەتىندە نەيروحيرۋرگيانىڭ بولاشاعىن قالاي ەلەستەتەسىز؟ مەنىڭ ويىمشا، قازاقستاندىق نەيروحيرۋرگيا قىزمەتى قازىرگى تاڭداعى نەيروحيرۋرگيادا كەزدەسەتىن بارلىق الەمدىك ترەندكە ساي داميتىن بولادى. ولاردىڭ قاتارىندا قازىردە نەيروحيرۋرگيالىق دياگنوستيكانىڭ يدەالدى ءادىس بەلگىلەرىنە جاقىنداۋىن اۋىرسىنۋسىز، قانسىز، قاۋىپسىز باس جانە جۇلىن ميى پاتولوگياسىن بىردەن جانە تىكەلەي كورە ءبىلۋ ، ءپاللياتيۆتى وپەراتسيالاردىڭ راديكالدى وپەراتسيالارعا اۋىسۋى، جەڭىل ينۆازيۆتىلىگى تومەن وپەراتسيالاردىڭ تارالۋىن اتاۋعا بولادى. سونىمەن بىرگە، ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ وشاقتى پاتولوگياسىن حيرۋرگيالىق جانە نەيروحيرۋرگيالىق جاڭا ەمدەۋ تاسىلدەرىن ەنگىزۋ، رەكونسترۋكتيۆتى جانە كوسمەتيكالىق نەيروحيرۋرگيانىڭ دامۋى جانە تاعى باسقالارى دا بار. بۇل باعىت قازاقستانداعى نەيروحيرۋرگيانى دامىتۋدىڭ باسىم باعىتتارى بولماق. سونىمەن قاتار، ايماقتارداعى نەيروحيرۋرگيا سالاسىنىڭ ءتيىستى تۇردەگى قالىپتاسۋىنا، كادرلار دايارلاۋ ماسەلەسىنە، وسى سالاداعى مەديتسينا عىلىمىنىڭ دامۋىنا باستى نازار اۋدارۋىمىز قاجەت.تۋعان اۋىلىما ءجيى جول تارتامىن ءسىزدىڭ الدىڭىزعا كومەك سۇراپ كەلەتىندەردىڭ سانىندا شەك جوق. سوناۋ تۋعان اۋىلدىڭ ادامدارى دا ءجيى ىزدەپ كەلەتىن شىعار؟ ەگەر سەنىڭ قولىڭنان ەشنارسە كەلمەيتىن بولسا، ساعان كەلمەس ەدى جانە دە كومەك كورسەتۋگە مۇمكىندىگىڭ بولسا، جاقسى. مەن الگىندە اۋىلدا وسكەنىمدى ايتتىم، ءبىراق قالادا تۇرعانىما قانشاما ۋاقىت ءوتتى، بىلايشا ايتقاندا اۋىلداعىلاردىڭ اراسىنان تانيتىنىم ساۋساقپەن سانارلىق. ءبىراق مەن تۋعان اۋىلدا تۇرىپ جاتقان ادامدار ورتالىققا كەلگەن كەزدە، مەنىڭ كابينەتىمە ەسىك قاقپاستان كىرەدى.اۋىلدا ءوزىمنىڭ 90 جاسقا كەلگەن اياۋلى انام بار، ونىڭ جاعدايىن ءبىلۋ ءۇشىن كىندىك قانىم تامعان اۋىلىما ءجيى بارامىن. اۋىلعا بارعان سايىن مەكتەپ پەن اۋرۋحاناعا باس سۇعامىن. مەنىڭ كەڭەسىمدى الۋعا تىلەك بىلدىرگەندەر ءۇيدىڭ اۋلاسىنا جينالادى. كۇنىنە 1015 ادام كەلەدى. مەن ولاردىڭ بارلىعىن قابىلدايمىن، ارينە كەلگەن ادامداردىڭ كوپشىلىگىنىڭ ماسەلەلەرى نەيروحيرۋرگياعا قاتىسى جوق، الايدا بۇل ماڭىزدى ەمەس، قولىمنان كەلگەنشە كومەكتەسۋگە ءازىرمىن. ءسىزدىڭ جولىڭىزدى كىم قۋىپ كەلەدى؟ مەنىڭ وتباسىم مەن ءۇشىن بەرىك قورعان. جۇمىستا قانشا قيىن بولعانىمەن، ءبارىبىر ۇيگە ورالاسىڭ. ۇيدە جانىڭا جايلىلىق سىيلايتىن جاعداي ورناسا، وندا بارلىعى جاقسى بولادى. مەنىڭ جۇبايىم دا دارىگەر، سوندىقتان ول مەنى ءارقاشان تۇسىنە بىلەدى، ءاردايىم قولداۋ كورسەتەدى. ءبىز بايان تولەۋ قىزىمەن ستۋدەنتتىك شاقتان بىرگەمىز. ءبىزدىڭ ەسەيگەن ەكى ۇلىمىز جانە ءتورت نەمەرەمىز بار. نەمەرەلەرىمىزدىڭ ۇلكەنى رايىمبەك مەكتەپ بىتىرگەلى وتىر، كىشىسى ەدىگەنىڭ جاسى بىردە. ەكىنشىمىز الديار 13تە بولسا دا، نەيروحيرۋرگ بولۋدى مىقتاپ جوسپارلاۋدا. مەنىڭ كىشكەنتاي نەمەرەم ءايبيبى دە اق حالات كيىپ، ادامداردى ەمدەگىسى كەلەدى. ولاردىڭ دا ارمانى ورىندالسا ەكەن دەپ تىلەيمىن.سۇحباتتاسقان: گۇلميرا ايماعانبەت |
2021 4 2021 12:26نۇر سۇلتان. قازاقپارات ق ر پرەمەر ءمينيسترى اسقار مامين ۇكىمەتتىڭ سيفرلىق كەڭسەسىندە ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندار باسشىلارىنىڭ جانە وڭىرلەر اكىمدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق تۇلىك تاۋارلارىنىڭ ءا م ا ت باعالارىن رەتتەۋ ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدى،دەپ حابارلايدى قازاقپارات ق ر پرەمەر ءمينيسترىنىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ.قازىرگى جاعداي مەن اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار تۋرالى ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ، اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ەربول قاراشوكەيەۆ، باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى سەرىك جۇمانعارين باياندادى.بيىلعى قاراشادا قابىلدانعان شارالار ەسەبىنەن ازىق تۇلىك ينفلياتسياسىنىڭ ءوسۋ قارقىنى جىلدىق ماندە 0,4 پايىزدىق تارماققا 0,9 عا دەيىن، ال جالپى ينفلياتسيادا 0,2 پايىزدىق تارماققا 8,7 عا دەيىن تومەندەدى. وتكەن اپتادا قازاقستاندا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق تۇلىك تاۋارلارى باعاسىنىڭ جالپى ءوسۋ يندەكسى 0,0 دى قۇرادى. 15 وڭىردە باعانىڭ ءوسۋى تىركەلگەن جوق، 3 وڭىردە: نۇر سۇلتان قالاسىندا 0,2 عا، پاۆلودار جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا 0,1 عا باعانىڭ تومەندەۋى بايقالادى.بەسىنشى اپتا قاتارىنان قاراقۇمىق 0,6 ، قانت، ءسابىز، تاۋىق ەتى مەن كۇرىش 0,1 باعاسىنىڭ تومەندەۋى بايقالادى. قالعان ونىمدەردىڭ باعالارى تۇراقتى. اينالىم سحەماسىن قارجىلاندىرۋدىڭ نىسانالى دەڭگەيى ەل بويىنشا 99,4 عا قامتاماسىز ەتىلدى.اينالىم سحەماسى بويىنشا العا قويىلعان مىندەتتەر نۇر سۇلتان، الماتى جانە شىمكەنت قالالارىندا، الماتى، شىعىس قازاقستان، جامبىل، باتىس قازاقستان، قوستاناي، پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان جانە تۇركىستان وبلىستارىندا ورىندالدى. قىزىلوردا جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ تومەن دەڭگەيى تىركەلدى. وتكەن اپتادا باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى قوستاناي جانە الماتى وبلىستارىنداعى روجكي، ۇن، قۇس ەتى نارىعى سۋبەكتىلەرىنىڭ اتىنا باعالىق ءسوز بايلاسۋ جانە ۇستەم جاعدايدى تەرىس پايدالانۋ بەلگىلەرىنىڭ بولۋى تۋرالى 6 ەسكەرتۋ جىبەردى.ماڭعىستاۋ، شىعىس قازاقستان جانە اتىراۋ وبلىستارىندا وندىرۋشىلەرمەن، كوتەرمە جەتكىزۋشىلەرمەن جانە ساۋدا جەلىلەرىمەن ساۋدا ۇستەمەسىن 15 دان 10 عا دەيىن تومەندەتۋ تۋرالى مونوپولياعا قارسى كومپلاەنستىڭ 23 اكتىسى جاسالدى. جالپى، رەسپۋبليكا بويىنشا مونوپولياعا قارسى كومپلاەنستىڭ 183 اكتىسى جاسالدى.پرەمەر مينيستر ورتالىق مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا قولدانىستاعى بارلىق قۇرالداردى پايدالانۋ ارقىلى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق تۇلىك ونىمدەرىنىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋ جانە تومەندەتۋ شارالارىن ودان ءارى ورىنداۋدى تاپسىردى. وڭىرلەردىڭ اكىمدىكتەرىنە تۇراقتاندىرۋ قورلارىندا بەس ايلىق ازىق تۇلىك قورىن قالىپتاستىرۋ، ازىق تۇلىك ونىمدەرىنە شەكتى باعالاردى بەلگىلەۋ، سونداي اق دەلدالدىق سحەمالاردى تەكسەرۋ جونىندەگى وڭىرلىك كوميسسيالاردىڭ قىزمەتىن جانداندىرۋ تاپسىرىلدى. |
ۇزىك ويلار، ءۇمىت ويلارپىكىر 07 تامىز، 2020جاھاندى جايلاعان ىندەت ەشكىمدى ايار ەمەس. الەمنىڭ تۇتقاسىن ۇستاپ وتىرمىز دەگەن ەلدەردىڭ ءوزى ىندەت الدىندا نە ىستەرىن بىلمەي قالدى. قازاقستانعا كەلگەن كوروناۆيرۋسقا ءبىز دە قاۋقارسىز بولىپ شىقتىق. وعان ءوزىمىزدىڭ نە بولار دەيسىڭ؟ دەگەن جايباراقاتتىعىمىز بەن بەيقامدىعىمىزدى قوسىڭىز. بۇعان قالاي جول بەرىلدى؟الەمدى شارپىعان ىندەتكە جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگاندارىمىز دايىن بولماي شىقتى. جەدەل اقپاراتتار مەن حابارلامالار قانشا دابىل قاقسا دا، ساقتىق شارالارىنا ۋاقتىلى ءمان بەرە قويمادىق. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك شەكارانى شەگەندەۋمەن بىتپەيتىنىن ۇمىت قالدىردىق.مەديتسينا ءتۇرلى رەفورمالاردىڭ ناتيجەسىندە بىرتەكتى ماماندار دايارلاي باستادى. كەزىندە ءتىپتى پەدياتريا ماماندىقتارىن دا جاۋىپ تاستادىق. وسىلاي ۆيرۋسولوگتار، ەپيدەميولوگتار، پارازيتولوگتار تاعى دا باسقا كوزگە كورىنبەيتىن، ەلەنبەيتىن ماماندىقتارعا سۇرانىس جوق دەگەن جەلەۋمەن كادرلار دايىنداۋ ازايدى.ىندەت كەزىندە كەمشىلىكتەر انىق كورىندى. پاندەميا حالىقتىڭ باسىنا كوپ قيىندىق اكەلدى. جاس تا، جاسامىس تا، اعا ۇرپاق وكىلدەرى دە ايدىڭ امانىندا، كۇننىڭ تىنىشتىعىندا دۇرىس ەم قابىلداي الماي، جارىق دۇنيەمەن قوشتاستى.ۇستاز اعالارىم، اكادەميكتەر، كۇنى كەشە مينيستر، ۇعا پرەزيدەنتى، رەكتور بولعان عالىمدار كوپجاسار نارىباەۆتىڭ، كەنجەعالي ساعاديەۆتىڭ، ەدىل ەرعوجيننىڭ جانازاسىنا قاتىسا المادىم. وكىنىشتى.ورتا عاسىرلاردان بەرى ىلىمىنە الەم تابىنعان ءابۋ ءالي يبن سينانىڭ اۆيتسەننانىڭ مىنا ءبىر ءسوزى جادىمنان شىقپاي ءجۇر: جاراتقاننان كەسەل جەتسە، دەنساۋلىق باقىت ەكەنىن، ادام سوندا عانا سەزىنەدى. اتاقتى عالىم وبانى جەڭگەن ۇلى تۇلعا عوي. ەسكىرمەيتىن ءىلىمنىڭ عۇلاماسى.كوروناۆيرۋس جاس، جاعداي تاڭدامايدى. بۇل قيىندىقتى مەن دە ءوز باسىمنان وتكەردىم.پاندەميا كەزىندە دارىگەرلەر، وسى سالانىڭ بارلىق دەڭگەيدەگى ماماندارى العى شەپكە شىقتى. پرەزيدەنت ايتقانداي، ولار قاھارلى ىندەتكە كەۋدە توستى. ساقتاندىرۋ كيىمدەرى جەتىسپەدى، زالالسىزداندىرۋ دارىلەرى، بەتپەردە، قولعاپتىڭ جەتىسپەۋى دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ ولقىلىقتارىن اشىپ كورسەتتى.دارىگەرلەر ۇيلەرىنە بارماي كازارمالىق جاعدايدا ءومىر ءسۇردى. قازاقستاندا 8515تەن استام مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى كوروناۆيرۋس جۇقتىردى. ءبىرازى جارىق دۇنيەمەن قوشتاستى. اراشا بولعان دارىگەرلەر قاۋىمىنا كوڭىل ايتامىن، العىس بىلدىرەمىن.دارىگەرلەر وزدەرىنىڭ گيپپوكرات انتىنا ادال ەكەندىكتەرىن سىن ساعاتتا انىق كورسەتتى. ولاردىڭ بىرەۋى دە مايدان شەبىنەن شەگىنگەن جوق. جۇمىس ورىندارىندا بولدى. ولار وزدەرىنىڭ مىقتى رۋحىمەن، ازاماتتىق بولمىسىمەن، وتانسۇيگىشتىكپەن ءپاتريوتيزمنىڭ، ۇلتجاندىلىقتىڭ ۇلگىسىن كورسەتتى. ۇلت تاريحىندا ەسىمدەرى التىن ارىپپەن جازىلاتىن قازاقستان ازاماتى دەگەن اتاققا كىر كەلتىرمەدى. بۇل ەل تاريحى بەتىنەن ەشقاشان وشپەيتىن ەرلىك.پرەزيدەنت دارىگەرلەر قاۋىمىنا مۇمكىندىگىنشە ماتەريالدىقمورالدىق كومەك جاساۋدى ۇكىمەتكە تاپسىردى جانە ونى ءوزى قاداعالاۋدا. ەل باسىنا كۇن تۋعاندا پرەزيدەنت جۇمىس كابينەتىندە وتىرىپ، كەسەلدى ودان ءارى ۋشىقتىرماۋ ءۇشىن جەدەل شارالار قولدانىپ وتىر. ول دا ىندەتپەن كۇرەسۋدىڭ العى شەبىندە ءجۇر.مەملەكەت باسشىسى 13 شىلدەنى ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى دەپ جاريالادى. رەسپۋبليكا بويىنشا ىندەتتەن شەيىت بولعانداردى ەسكە الىپ، ءبىر مينۋتتىق ۇنسىزدىك جاريالاندى، مەملەكەتتىك تۋ تومەن ءتۇسىرىلدى. پرەزيدەنت حالىقپەن بىرگە مۇڭايدى، حالىقپەن بىرگە قايعىردى.ويدى وي قوزعايدى. وسى ىندەت كەزىندە قازا بولعان دارىگەرلەردى سوعىس قۇرباندارى ساناتىنا ەنگىزىپ، چەرنوبىل اپاتىنا قاتىسقاندار سياقتى ولاردىڭ ستاتۋسىن ايقىنداۋ قاجەت دەپ بىلەمىن.سونىمەن قاتار پارلامەنتتىڭ كۇزگى سەسسياسىنان باستاپ ۇكىمەتكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، قاجەت بولسا، دەپۋتاتتار باستاماشىلىق جاساپ، ءتيىستى زاڭدارعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋدى ۇسىنامىن. بۇل ويىمدى ءماجىلىس پەن سەناتتاعى ارىپتەستەرىم قولدايدى عوي دەپ ويلايمىن.ءومىردىڭ تاعى ءبىر وزەكتى ماسەلەسىنە نازار اۋدارتقىم كەلەدى. الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءارتۇرلى جاعىمدىجاعىمسىز اقپاراتتار تاراي باستادى. سونىڭ ءبىرى تۋرالى ايتا كەتەيىن. گەرمانيادا پارلامەنتتەن تىس كوميسسيا قۇرىلىپ، كوروناۆيرۋستىڭ شىعۋى، تارالۋى، اتقارىلعان ىستەردىڭ دەڭگەيى تۋرالى كونفەرەنتسيا ءوتىپتى. وعان گەرمانيانىڭ دارىگەرلەر قاۋىمى، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ماماندارى قاتىسىپ، سىندارلى اڭگىمە جۇرگىزىپتى.قازاقستان پارلامەنتى دە كۇزگى سەسسيادا قوس پالاتانىڭ بىرىككەن ءماجىلىسىن شاقىرىپ، ىندەتتىڭ سەبەپسالدارلارى تۋرالى ۇكىمەتتىڭ ەسەبىن تىڭداۋى كەرەك قوي دەپ ەسەپتەيمىن. سوندا حالىق ءوز سۇراقتارىنا جاۋاپ الاتىن بولادى.پارلامەنت دەپۋتاتتارى وسىنداي قيىن كەزەڭدەردە حالىقپەن بىرگە قيىندىقتى كوتەردى. اركىم ءوز حالقادىرىنشە ەلگە كومەك قولىن سوزدى.سەنات كوميتەتىنىڭ توراعاسى مۇحتار قۇلمۇحاممەد مالىمدەمە جاسادى. حالىق قينالىپ جاتقاندا، كەيبىرەۋلەر ءوزىنىڭ باس پايداسىن ويلاپ، جاسىرىن زاۋىت اشىپ، توننالاپ دارىلەر شىعارىپ، ونى ساتقانى تۋرالى اشىنا ايتتى.ءيا، مالىمدەمە جاسالدى. وكىنىشكە قاراي، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى جۇمعان اۋىزدارىن اشپاي وتىر. مۇنداي مالىمدەمەدەن كەيىن ولار دابىلىن قاعۋى كەرەك ەدى. بىراق باياعى جارتاس، ءبىر جارتاس.م.قۇلمۇحاممەدتىڭ مالىمدەمەسىنىڭ ارجاعىندا بۇكىل سەنات تۇرعان جوق پا؟ بۇدان كەيىن جاۋاپتى ورگاندارعا، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا سەنىم بولا ما؟ حالىقتىڭ اشىنۋى دا وسىنداي فاكتىلەردەن پايدا بولادى. بۇل ويلانارلىق جايت.ۇكىمەتتىڭ قايىرىمنىڭ تيىمدىلىگى بولماعان سوڭ، حالىق ءوزىنءوزى ساقتاۋعا كوشتى. ەل ازاماتتارى، بيزنەسمەندەر، قوعام بەلسەندىلەرى، شەتەلدە تۇراتىن قانداستارىمىز، ءوز قاراجاتتارىنا وكپە جەلدەتكىشتەرىن، ءدارىدارمەكتەر، بەتپەردەلەر الىپ جىبەرە باستادى. شەتەلدەن دە گۋمانيتارلىق كومەكتەر از جىبەرىلگەن جوق. بىراق كەيبىر ۇكىمەتتىك ۇيىمدار الدەبىر زاڭنىڭ تارماقتارىن جەلەۋ ەتىپ، ول كومەكتى دەر كەزىندە حالىققا جەتكىزبەدى، قويمالاردا ساقتادى.الەۋمەتتىك جەلى اقپاراتتىڭ قۋاتتى كوزىنە اينالدى. بۇل اڭگىمە ەل پرەزيدەنتى ق.ك.توقاەۆقا جەتتى. پرەزيدەنت حالىق ءسوزىن ەستىدى. شۇعىل تاپسىرمالار بەردى. كومەك حالىققا جەتتى. پرەزيدەنت ارالاسپاسا، بۇل شەنەۋنىكتىك شەكتەن شىعۋ جالعاسا بەرەر مە ەدى؟جاقىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ ۆيتسەءمينيسترىنىڭ ۇستالعانى تۋرالى اقپارات تارادى. جوعارىداعى كۇدىكتى ىسكە ونىڭ قاتىسى بار ما، جوق پا، ونى تەرگەۋ امالدارى كورسەتەر. بىراق قوعامدىق وي تومەندەگىدەي: بۇل ءبىر ادامنىڭ قولىنان كەلەتىن ءىس ەمەس. ۇيىمداسقان قىلمىس. مۇنى حالىققا قارسى جاسالعان قىلمىس دەپ ەسەپتەۋىمىز كەرەك.پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا وراي ءبىرشاما شارا اتقارىلدى. ونىڭ ءبارى باسپاسوزدە جازىلعاندىقتان، ءارى قاراي قايتالاۋدىڭ قاجەتى جوق قوي دەپ ەسەپتەيمىن.قوعام، بيلىك اراسىن اشۋ كەيبىر ساياساتكەرلەردىڭ ماشىعىنا اينالعان سياقتى. جاقىندا عانا وتكەن ءداۋىردىڭ ساياساتكەرلەرىنىڭ ءبىرى شەتەلدە جاتىپ، پرەزيدەنتكە قوقانلوققى حات جولدادى. بۇل قازىرگى ۋشىعىپ تۇرعان كەزەڭدە قانشالىقتى ورىندى؟ جاۋ جاعادان العاندا، ءبورى ەتەكتەن تارتىپتى دەگەندەي ءوز وتانداستارىمىز دا جارىسا الەۋمەتتىك جەلىنى شۋلاتتى. حالىق پەن بيلىكتىڭ اراسىنا وت جاعۋعا تىرىسقان جاريالانىمدار جاسادى. اشىپ ايتقاندا، ولاردىڭ بارلىعى ۇكىمەتتى تاراتۋ كەرەك دەيدى. بۇل ساياساتكەرلەردى دە، حالىقتى دا ويلاندىرۋى كەرەك. ءدال قازىرگى قيىن جاعدايدا ۇكىمەتتى تاراتۋدىڭ وڭ جانە تەرىس اسەرلەرى مەن تاۋەكەلدەرىن پرەزيدەنتىمىز وتە جاقسى بىلەدى.پرەزيدەنت حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ءىرى ساياسي تۇلعا. ول ءار ءىسىن مىڭ ويلاپ، ءبىر كەسەدى. سوندىقتان دا بۇل ماسەلەلەردى جانجاقتى زەردەلەپ، ءتيىستى شەشىمىن قابىلدايتىن بولار.قازاقستانداعى قوعامدىق ۇيىمدار مەن پارتيالاردىڭ وكىلدەرى، ساياساتكەرلەر، قوعامتانۋشىلار مەملەكەت باسشىسىنا ءويتۋ كەرەك، ءبۇيتۋ كەرەك دەگەن دايەكسىز سوزدەرمەن ەمەس، بىرىگىپ، بەلدەسىپ، ىندەتتى جويۋعا كومەكتەسىپ، ءبىر ساپقا تۇرعانى ەلىمىزگە دە، حالقىمىزعا دا پايدا اكەلەر ەدى. بۇل زايىرلى قوعام جولى، دامۋ جولى.رەسمي بيلىك حالىقتان ءتۇسىپ جاتقان ويپىكىرلەردىڭ ءبارىن ساراپتامادان وتكىزىپ، رەسپۋبليكا باسشىسىنا ءتيىمدى جانە تياناقتى ۇسىنىستار جاسار دەپ ويلايمىن.ارينە تىعىرىقتان شىعۋ ءۇشىن قاتاڭ ءتارتىپ كەرەك. زاڭ ديكتاتۋراسى ورناعان ەل عانا قيىندىقتان قىسىلماي وتەدى....ۇزىك ويلار، ءۇمىت ويلار. قيىندىق كەتىپ، جاقسىلىق كەلەر كۇن الىس ەمەس. ءۇمىتىمىزدى ۇزبەيىك! بار قيىندىقتى جەڭەمىز. بىرگە جەڭەمىز!سەناتور، ۇعا اكادەميگى |
قازاق تىلىنە دۋبلياجدالعان مۋلان مۋلتفيلمىنىڭ پرەمەراسى وتەدى20 قاراشا 14:16نۇرسۇلتان. قازاقپارات 17جەلتوقساندا قازاق تىلىنە دۋبلياجدالعان مۋلان انيماتسيالىق فيلمىنىڭ پرەمەراسى وتەدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.مۋلان قازاق تىلىنە دۋبلياجدالعان جانە وتاندىق كينوپروكاتقا مەملەكەتتىك تىلدە شىعاتىن 35 فيلم. فيلمدەگى رولدەردىڭ ءبىرىن قازاقستاندىق كاسكادەر، كاسكادەرلەر توبىنىڭ جەتەكشىسى جايداربەك كۇنعوجينوۆ سومدادى. 1998 جىلعى مۋلتفيلمنىڭ رەمەيكى الەمدىك پروكاتقا شىقتى. ونلاين كينوتەاترلاردا قازاق تىلىندەگى فيلم ەرتەرەك شىعادى دەپ جوسپارلانۋدا.گولليۆۋد كينوستۋديالارىنىڭ وتباسىمەن قاراۋعا ارنالعان فيلمدەرىن مەملەكەتتىك تىلگە بولاشاق كورپوراتيۆتىك قورى مەن مەلومان كومپانياسى دۋبلياجدايدى. قازاق تىلىندەگى ترەيلەردى ارناسىنان كورۋگە بولادى. كينوستۋدياسىمەن ىنتىماقتاستىعىمىزدى 2011 جىلى باستادىق. وسى جىلدار ىشىندە ، ، ، ، جانە وزگە دە ستۋديالاردىڭ 35 فيلمىنە دۋبلياج جاسادىق. جوبانىڭ ارقاسىندا قازاق ءتىلى ستۋدياسىنىڭ 39 ءتىلى جانە ستۋدياسىنىڭ 7 ءتىلى بولدى. دۋبلياج سالاسىنىڭ 203 مامانى بىلىكتىلىگىن ارتتىردى، دەپ اتاپ ءوتتى بولاشاق كورپوراتيۆتىك قورى قامقورشىلار كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى دينارا ءشايجۇنىسوۆا. |
بىز ئويغاندۇقمۇ؟ ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : مىللىي مەۋجۇتلۇق بىز ئويغاندۇقمۇ؟يوللىغۇچى: ئاكادېمىيە ۋاقتى: ئاپرېل 22, 2019 ئورنى: مىللىي مەۋجۇتلۇق, ۋەزىيەت ئانالىزىۋەتەندىكى لاگىر مەسىلىسى ئوتتۇرىغا چىققاندىن كىيىن، مەيلى داۋانىڭ خەلقئارالىشىشىدا بولسۇن ياكى داۋاغا قىزىقىدىغانلارنىڭ سانىدا بولسۇن، كۆپ ئۆزگۈرۈشلەر بولدى. داۋا سىپىگە نۇرغۇن ياشلار قېتىلدى؛ بۇرۇن سىياسەتكە ئارلاشمايمەن دىگەنلەر، ئەمدىلىكتە سىياسەتچى بولدى. بۇرۇن ئاۋاز چىقارمىغانلار ئەمدىلىكتە ئاۋاز چىقىرىدىغان بولدى. بۇرۇن نامايىش ۋە ھەر خىل پائالىيەتلەر بولسا يىقىن كەلمەيدىغانلار، ھازىر نامايىش ۋە ھەر خىل پائالىيەتلەرگە ئاكىتىپ قاتنىشىدىغان بولدى. تەشكىلاتلار كۆپەيدى. كۆپ ساندا كىشىلەر ئۈندىدارنى تاشلاپ ۋاتىسئاپقا يۆتكەلدى. فەيىسبوك قاتارلىق ئىجتىمائىي تاراتقۇلار، بۇرۇنقىدەك يىگەن ئىچكەننى ۋە ئويۇن تاماششالارنى تەشۋىق قىلىدىغان سورۇندىن، ۋەتەن داۋاسى ئېلىپ بارىدىغان، ۋەتەن ھەققىدىكى ئۇچۇرلارنى ئورتاقلىشىدىغان سورۇنغا ئايلانغاندىن باشقا يەنە باشقىلارنىڭ ئەيىپىنى ئاچىدىغان، باشقىلارنىڭ شەخسىيىتىگە تاجاۋۇز قىلىدىغان ۋە كۆز قارىشى پەرىقلىق بولغان ئىنسانلارنى ئاپتىنومىيەچى، خائىن ۋە جاسۇس دەپ ھاقارەتلەيدىغان سورۇنغا ئايلاندى.بەزىلەر لاگىر مەسىلىسى ئوتتۇرىغا چىققاندىن كىيىن، خەلقىمىز يۈكسەك دەرىجىدە ئويغاندى، ئىتىپاقلاشتى دىيىشىدۇ. بىراق مەن كۈزەتكەن ئەھۋاللارغا ئاساسلانغاندا، ئۇ يۈكسەك دەرىجىدە ئويغۇنۇش بولماستىن، بەلكى كۆپىنچە كىشىلەرگە نىسبەتەن، ھاڭنىڭ قېشىغا كىلىپ قىلىپ، ماڭىدىغان يولى يوق، ھاڭغا چۈشۈپ كېتىشتىن قۇتۇلۇشنىڭ كويىدا بولۇش؛ ھاڭغا چۈشۈپ كەتمەي، ئۇ يەردىن ساق كىتەلەيدىغان چىغىر يولدىن بىرنى تىپىشقا مەجبۇرى بولۇشتۇر. ئەلۋەتتە مەن بۇنداق دىيىش ئارقىلىق ھەقىقى ئويغانغان بىر قىسىم كىشىلەرنى ئىنكار قىلماقچى ۋە باشقىلارنىڭ روھىغا سوغۇق سۇ سەپمەكچى ئەمەسمەن. مەن پەقەت ئۆزۈم كۆرۈۋاتقان رىئاللىقىمىزغا ئاساسەن، بۇ جەھەتتە ئۆز كۆز قاراشلىرىمنى ئوتتۇرغا قويۇپ، ھەرقايسىڭلار بىلەن ئورتاقلاشماقچىمەن. شۇڭا ئويغانغان دوستلارنىڭ سۆزۈمنى ئۆزىگە ئالماسلىقىنى، تىخى ئويغانمىغان دوستلارنىڭ ئوبدان ئويلۇشۇپ بىقىشىنى ئۈمۈت قىلىمەن.نورۋىگىيەلىك داڭلىق ئوپىراچى ۋە شائىر خەنرىك ئىبسەن مۇنداق دىگەن ئىكەن، بىز ھەقىقى ئويغانغان ۋاقتىمىزدا، پەقەت ياشاپ باقمىغانلىقىمىزنى بايقايمىز.بىزدە كىسەلنى يوشۇرساڭ، ئۆلۈم ئاشكارە دەيدىغان ئاتا سۆزى بار. بىز ئىجابى تەشۋىقاتنى كۆپەيتىپ، خەلقىمىزنى ئۈمۈتلەندۈرۈشكە ئىھتىياجلىق. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۆز ئۆزىمىزنى ئالداپ كۆڭلىمىزنى قۇرۇق خوش قىلىشتىن ساقلىنىشىمىز كىرەك. ئەگەر بەدىنىمىزدە كېسەل بولسا، ئۆزىمىزگە ۋاقتىدا، توغرا دىئاگنوز قويۇپ، ھاياتىمىزغا تەھدىت ئىلىپ كىلىدىغان بەزى كىسەللىكلەرنى ۋاقتىدا داۋالاپ ساقايتىشىمىز ۋە تېخىمۇ ئېغىر ئاقىۋەتنىڭ كېلىپ چىقىشىدىن ساقلىنىشىمىز كىرەك.ئۇنداقتا بىز زادى ئويغاندۇقمۇ ياكى پەقەتلا چىقىش يولى تىپىشقا مەجبۇرلاندۇقمۇ؟ ئۇلارنىڭ ئارىسىدا قانداق پەرق بار؟ ئەگەر بىز ئويغانغان بولساق قانچىلىك ئويغاندۇق؟ ئەگەر بىز ئويغانمىغان بولساق قانداق قىلىپ ئويغىنىشىمىز كىرەك؟ مەن بۇ سوئاللارغا جاۋاپ بىرىشتىن ئىلگىرى، ئويغۇنۇش نىڭ مەنىسىنىڭ نىمە ئىكەنلىكى توغرسىدا ئازراق توختۇلۇپ ئۆتىمەن.ئويغۇنۇش دىگەن سۆزنىڭ تۆۋەندىكىدەك بىرنەچچە خىل مەنىسى بار. ئويغۇنۇش ئالدى بىلەن ئۇيقۇ ھالىتىدىن ئويغاق ھالەتكە كېلىش دىمەكتۇر. ئويغۇنۇش دىمەك ئىنسانلارنىڭ ھۇشسىز ھالىتىدىن نورمال ھالەتكە كېلىشى دىمەكتۇر. ئويغۇنۇش دىمەك ئىنسانلارنىڭ خىيالى دۇنيادا ياشاشتىن، غەپلەتلىكتىن، ھاماقەتلىكتىن رىياللىققا قايتىشى دېمەكتۇر. ئويغۇنۇش دىمەك ئاللاھ بەرگەن ئەقىل پاراسەتنى ئىشلىتىپ، ئەتىراپنى يالغۇز كۆز بىلەن ئەمەس، بەلكى ئەقىل پاراسەت بىلەن كۆزۈتۈپ، مەسىلىنىڭ ماھىتىنى تونۇپ يىتىش دىمەكتۇر. ئويغۇنۇش دىمەك مەسىلىنى تۈپتىن ھەل قىلىش ئۈچۈن ئەقىل ئىشلىتىش، ئىزدىنىش ۋە ئۇنىڭلىق ئۈچۈن ھەركەت قىلىش ۋە تىرىشچانلىق كۆرسىتىش دىمەكتۇر. ئويغۇنۇش دىگەنلىك ھەرگىزمۇ پۇرسەتپەرەسلىك قىلىپ، ئەپلەپسەپلەپ كۆز بويامچىلىق قىلىش دىگەنلىك ئەمەس.ئامىرىكىلىق داڭلىق يازغۇچى، ئاممىۋى نۇتۇق سۆزلۈگۈچى ۋە ئەنئەنىۋى تىبابەتنى تەشەببۇس قىلغۇچى دىپاك چوپرا مۇنداق دىگەن ئىكەن، ئويغۇنۇش، سىنىڭ كىم ئىكەنلىكىڭنى ئۆزگەرتىش بولماستىن، بەلكى ساڭا تەۋە بولمىغان نەرسىنى تاشلىۋېتىشتۇر. دىمەك بىز ئويغۇنۇش ئۈچۈن، ئۆزىمىزنى باشقا بىرسىگە ئۆزگەرتىشىمىزنىڭ، چوقۇم تەشكىلاتلارنىڭ باشلىقى بولىشىمىزنىڭ ھاجىتى يوق. بىز پەقەت ئۆزىمىزدىكى بىخەستەلىكنى، بىخۇتلىقنى، غەپلەتلىكنى ۋە روھىي قۇللۇقنى تاشلاپ، ئەقىل پاراسىتىمىزنى ئىشقا سىلىپ، ئادەمدەك ياشاشقا تىرىشساق، ئۆزىمىزنىڭ ئۆتەشكە تىگىشلىك بولغان ئىنسانى بۇرچىمىزنى ئادا قىلساق يىتەرلىك.ئويغۇنۇش بولسا ئاكتىپ بىر جەريان بولۇپ، ئۇنىڭدىن پەيدا بولغان ھەرىكەت، تەھدىتنىڭ ئاجىزلىشىشى بىلەن توختاپ قالمايدۇ؛ تەھدىتنىڭ قايتا سادىر بولىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە مەسىلىنى ئۈزۈلكىسىل ھەل قىلىش يولىدا ئىزچىل داۋام قىلىدۇ. چىقىش يولى تىپىشقا مەجبۇرى بولۇش دىگىنىمىز، كۆپىنچە ئەھۋالدا پاسسىپ بىر جەريان بولۇپ، ئۇنىڭدىن پەيدا بولغان ھەرىكەت تەھدىتنىڭ پەسلىشىگە ئەگىشىپ ئاجىزلىشىدۇ ۋە ئىزچىل داۋام قىلمايدۇ.ئەگەر بىز تارىخىمىزدىن بەك يىراقلارغا كەتمەي، يىقىنقى 20 30 يىللىق ئەھۋالىمىزغا نەزەر سالىدىغان بولساق، بۇ 20 30 يىللىق تارىخىمىزدا نۇرغۇنلىغان باستۇرۇش ۋە قىرغىنچىلىقلارنىڭ يۈز بەرگەنلىكىنى، ھەر قىتىملىق باستۇرۇش ۋە قىرغىنچىلىقتا، بىز ھاڭنىڭ يىنىغا كىلىپ قىلىپ، ماڭىدىغان يول يوق، چارىسىز قالغاندا، ھەركەتكە كەلگەنلىكىمىزنى، ئۆلۈمدىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن ئازراق يول تاپقاندا، بوشاپ قالغانلىقىمىزنى، نەتىجىدە خەلقىمىزنىڭ ئەھۋالىدا ياخشىلىنىش بولماي ئەكسىنچە تىخىمۇ ناچارلىشىش بولغانلىقىنى كۆرۈۋالالايمىز. ئىسىمدا قىلىشىچە، 5 ئىيۇل ئۈرۈمچە قىرغىنچىلىقى يۈز بەرگەندە، داۋادا بۇرۇنقىغا نىسبەتەن زور ئىلگىرلەش بولغان ئىدى. ئۇ چاغدا گەرچە غەرب دۆلەتلىرىدىكى نوپۇسىمىز ھازىرقىدەك كۆپ بولمىسىمۇ، نامايىشلارغا شۇنداق كۆپ ئادەم قاتناشقان ئىدى؛ ئارىمىزدىكى چىچىلاڭغۇلۇق، بۆلۈنۈش ۋە زىدىيەتلەر ھازىرقىدەك ئۇنداق ئېغىر ئەمەس ئىدى. ئۇنىڭدىن كىيىن ۋەتەندىكى ئەھۋالدا ئازراق ئۆزگۈرۈش بولدى، نەتىجىدە نۇرغۇن ئىنسانلار داۋادىن ئۆزىنى تارتتى. لاگىر مەسىلىسى ئوتتۇرغا چىققاندىن كىيىن، داۋا، لاگىر مەسىلىسىنى مەركەز قىلغان ھالدا يەنە بىر قىتىم قايتىدىن كۈچلەندى. مەلۇم نۇقتىدىن ئىلىپ ئېيتقاندا، داۋا لاگىر مەسىلىسىگە بەك باغلىنىپ قالدى. بۇنداق بىر ئەھۋال ئاستىدا، ئەگەر لاگىر تاقالسا، چەتئەلدىكى بىر قىسىم ھەتتا كۆپ قىسىم قېرىنداشلارنىڭ داۋادىن ئۆزىنى تارتمايدىغانلىقىغا كىم كاپالەت قىلالايدۇ؟2018 يىلى 12 ئايدىن 2019 يىلى 1 ئايغىچە، مەن تور ئارقىلىق ئىلىپ بارغان راي سىناشقا قاتناشقۇچىلار ئىچىدە، 56 ئادەم، ئائىلىسىدە كەم دىگەندە بىر ئادەمنىڭ لاگىردا ئىكەنلىكىنى، 15 ئادەم، ئائىلىسىدە بىر نەچچە ئادەمنىڭ لاگىردا ئىكەنلىكىنى، يەنى جەمى 71 ئادەم، ئائىلىسىدە بىر ياكى بىرنەچچە ئادەمنىڭ لاگىردا ئىكەنلىكىنى بىلدۈرگەن. ئۇندىن باشقا 24 ئادەم ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋەرسىز ئىكەنلىكنى بىلدۈرگەن. پەقەت 4 ئادەم، ئائىلىسىدە لاگىرغا سولانغانلارنىڭ يوقلىقىنى بىلدۈرگەن. ھەممىمىزگە مەلۇم بولغاندەك، ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە ئوتتۇرا شەرىقتىكى دۆلەتلەردىن باشقا، تۈركىيەنى ئۆز ئىچىگە ئالغان دېموكىراتىك دۆلەتلەردە كەم دىگەندە 50 مىڭدىن 100 مىڭ ئارىلىقىدا ئۇيغۇر بار. بىراق ئەپسۇس، ھازىر چەتئەلدە ئىلىپ بىرىلىۋاتقان ھەر خىل پائالىيەتلەرگە قاتنىشىۋاتقان ياكى قولدىن كىلىشچە تىرىشچانلىق كۆرسىتىۋاتقانلارنىڭ سانى، يۇقارقى ساننىڭ 10 تىگە، يەنى 5 10 مىڭغىمۇ يەتمەيدۇ.ۋەتەندە مىللىيونلارچە ئىنسانلار لاگىرلاردا ئازاپ چەكمەكتە. بىزنىڭ ئەنئەنىۋى ئۆرپئادەتلىرىمىز ۋە دىنى ئىتىقادىمىز ۋەيران قىلىنماقتا. تىل يىزىقىمىز چەكلەنمەكتە، كىتاپلىرىمىز كۆيدۈرۈلمەكتە، مەدىنى يادىكارلىقىمىز، مەسچىت ۋە جامىلىرىمىز چېقىۋېتىلمەكتە. باللىرىمىز ئاتا ئانىسى ھايات تۇرۇپ يىتىم بالا قاتارىدا كومىنىزىم ئىدىيەسى بىلەن تەربىلەنمەكتە، قىزلىرىمىز مەجبۇرى خىتاي بىلەن ئۆيلەندۈرۈلمەكتە. ئەركىن دۇنيادا ياشاۋاتقان خەلقىمىزچۇ؟ خۇددى خىتتاي ھۆكۈمىتى ۋەتەندە لاگىرغا سولانغانلارنى ئىدىيەسىنى مەسىلە بار ئاز ساندىكى كىشىلەر دەپ تەرىپلىگىنىگە ئوخشاش، ۋەتەن سىرتىدا ھەركەتكە كەلگەنلەرمۇ ئاز ساندىكى بىر قىسىم كىشىلەر بىلەن چەكلىنىپ قېلىۋاتىدۇ. چەتئەلدىكى 90 قېرىنداشلىرىمىز، خۇددى ۋەتەندە يۈز بىرىۋاتقان ئەھۋاللارنىڭ ئۆزىمىز بىلەن ھىچ مۇناسىۋىتى يوقتەك، يەنىلا غەپلەتتە تۇرماقتىمىز ۋە سۈكۈت قىلماقتىمىز. بەزىلىرىمىز، ۋاقتىمىز ۋە ئېنىرگىيەمىزنى نورۇز ئۆتكۈزۈش ھالالمۇ ھاراممۇ، ئاياللار ھىجاپلىنىشى كىرەكمۇ يوقمۇ دىگەندەك ۋەتەن داۋاسى بىلەن كۆپ ئالاقىسى بولمىغان ئىشلارنى تالاش تارتىش قىلىشقا ئۈچۈن سەرىپ قىلماقتىمىز. يەنە بەزىلىرىمىز بولسا، ئۆيدە يەيدىغان نەرسە يوق، ئاۋال يەيدىغان نەرسىنى ھەل قىلىشنىڭ ئورنىغا، پولۇ يەيمىزمۇ ياكى لەغمەنمۇ دەپ تالاش تارتىش قىلغانغا ئوخشاش، ۋاقتىمىزنى ۋە ئېنىرگىيەمىزنى مەۋجۇتلىقىمىزنى ساقلاپ قىلىش ئۈچۈن ئورتاق ھەركەت قىلىشنىڭ ئورنىغا، ھەر خىل يوقىلاڭ ئىشلارنى تالاش تارتىش قىلىپ، ۋاقىت ئىسىراپ قىلماقتىمىز.ئىتتىپاقلىشىپ، بىر نىيەت بىر مەخسەتتە، چەكلىك كۈچىمىزنى بىرلەشتۈرۈپ، ئۇنى داۋا يولىدا ئەڭ يۇقۇرى دەرىجىدە جارى قىلدۇرۇشنىڭ ئورنىغا، كۆز قاراشتا پەرىق بولغانلارنى ئاپتىنومىيەچى، جاسۇس، خائىن دەپ ئىنكار قىلىپ، ئۆز ئارا ئىتىپاقلىقنى بۇزىۋاتىمىز، داۋاغا توسالغۇ بولاۋاتىمىز. ئۆزىمىزنى مۇستەقىلچى ئاتاپ، باشقىلارنى ئاپتىنومىيەچى دەپ ئەيىپلەۋاتقانلار، مۇستەقىللىق ئۈچۈن ئىغىزدىكى سۆزدىن باشقا ئالاھىدە پەرىقلىق بىر ھەركەت ئىلىپ بىرىپ، ئۆزلىرىمىزنى ئىسپاتلىغىنىمىز يوق. بۇنداق بىر ئەھۋال ئاستىدا، بىز يەنە بىز ئويغاندۇق دىيەلەيمىزمۇ؟ جاۋاب ھەممەيلەنگە مەلۇم.چەتئەلدىكى خەلقىمىزنىڭ ئەھۋالىنىڭ بۇنداق بولۇشنىڭ سەۋەپلىرى ھەر خىل بولىشى مۈمكىن. مەن بۇ جەھەتتە بۇرۇن يازغان ماقالىلىرىمدىمۇ ئاز تولا توختالغان ۋە بۇ ھەقتە ئۆز كۆز قاراشلىرىمنى ئوتۇرىغا قويۇپ ئۆتكەن ئىدىم.مىنىڭ قارىشىمچە، بۇنداق بولۇشنىڭ سەۋەبى ئالدى بىلەن بىزدە، ياكى كەم دىگەندە بىر قىسىم كىشىلىرىمىزدە، بىر خىل نامەلۇم قورقۇش يەنى روھىي ئاسارەتنىڭ ئىغىر تەسىرى بار. بىزدىكى شۇ نامالۇم قورقۇش تۈپەيلىدىن، بىز نىمە قىلىشنىڭ توغرا ۋە نىمە قىلىشنىڭ خاتا ئىكەنلىكىگە توغرا ھۆكۈم چىقىرالمايۋاتىمىز. ئاسان ھاياجانلىنىمىز؛ كىم بىر شۇئارنى كۆتۈرۈپ چىقسا، مۇستەقىل تەپەككۇر قىلماي، ھېسياتىمىزغا تايىنىپ يەكۈن چىقىرىمىز. بىر ئىشلارغا ئاسان قىزىيمىز ۋە ئاسان سوۋۇيمىز. ئۇ نامەلۇم قورقۇش تۈپەيلىدىن، ئاسان ئاچچىقلىنىمىز. ئاچچىقىمىز كۆزىمىزنى كۆرمەس، ئەقىلىمىزنى ئىشلىمەس قىلىدۇ. ئاندىن ئۇ ئاچچىقىمىزنى چىقىرىدىغان ئوبىكتىپ ئىزدەيمىز. بىرلىرىنى تېپىپ، مىللەتنىڭ ھازىرقى ھالەتكە چۈشۈپ قېلىشنىڭ سەۋەنلىكىنى ئۇلارغا ئارتىپ، ئۇلارنى تىللاپ ھاقارەتلەپ، ئاچچىقىمىزنى چىقىرىپ، روھىي ھالىتىمىزنى تەڭپۇڭلاشتۇرۇشقا تىرىشىمىز. نەتىجىدە ئارىمىزدا ئۆچمەنلىك پەيدا بولىدۇ، ئاخىردا ھەم ئۆزىمىز ھەم باشقىلار روھىي جەھەتتە تىخىمۇ چوڭ زەربىگە ۋە روھىي زەخمىگە ئۇچۇرايمىز.قورقۇش، بىزنى قاراڭغۇلۇققا باشلاپ بارىدۇ. قورقۇش بىزنى غەزەپلەندۈرىدۇ، غەزەپلىنىش، ئۆچمەنلىكنى پەيدا قىلىدۇ. ئۆچمەنلىك، ئازاپلىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.ئىككىنجىدىن، بىزنىڭ خەلىقئارانىڭ بىزگە قىلالايدىغان ياردىمى توغرىسىدا چۈشەنچىمىز مۇجۈمەل، ياكى ئۇنىڭغا نىسبەتەن ئىنىق بىر ئۇقۇم يوق. بىزدە، ياكى كەم دىگەندە بىر قىسىم ئىنسانلىرىمىزدا، بىز خەلقئارادىن نىمىنى تەلەپ قىلساق، ئىشلىرىمىز شۇ بويىچە ماڭىدۇ ياكى بىز دەردىمىزنى خەلقئاراغا يېتەرلىك ئاڭلاتساق، ئىشلىرىمىز ئۆزلىگىدىن ھەل بولىدۇ ياكى ئىشلىرىمىزنى ئامېرىكا قاتارلىق غەرب دۆلەتلىرى ھەل قىلىپ بىرىدۇ، ياۋروپا بىرلىكى ھەل قىلىپ بېرىدۇ دەيدىغان خاتا چۈشەنچە بار. ئەلۋەتتە بىزنىڭ ھازىرقى ئەھۋالىمىزدا، بىز چوقۇم خەلقئارانىڭ قوللىشىغا ئېرىشىشىمىز كىرەك. مەيلى ھازىر بولسۇن ياكى كەلگۈسىدە بولسۇن، بىز خەلقئارانىڭ قوللىشىغا ئىرىشەلمەي تۇرۇپ، كۆزلىگەن مەقسىتىمىزگە يىتەلمەيمىز. بىراق شۇنى بىلىشىمىز كىرەككى، داۋا بىزنىڭ داۋا؛ بىز داۋانىڭ ئىچكى ئامىلى، ئاساسلىق كۈچى، خەلقئارانىڭ قوللىشى تاشقىي ئامىل، ياردەمچى كۈچ. ئەگەر بىز ئۆزىمىز يىتەرلىك ئويغانمىساق، داۋا ئاز ساندىكى كىشىلەرنىڭ داۋاسى بولۇپ قالسا، يىتەرلىك تىرىشچانلىق كۆرسەتمىسەك، ئۆز ئارا ئىتتىپاقلىق ۋە ھەمكارلىقنى قولغا كەلتۈرمىسەك ۋە ئۇنى كۈچەيىتمىسەك، داۋايىمىزنىڭ ئالاھىدە ئالغا ئىلگىرلىشى مۈمكىن ئەمەس. داۋا، خەلقئارانىڭ قوللاپ قۇۋەتلىشى، ئۆزىمىزنىڭ ئىزچىل تىرىشچانلىقىمىز ۋە يۈكسەك بەدەل تۆلىشىمىز بىلەن ئاندىن ئالغا ئىلگىرلەيدۇ.ھىچ بىر دۆلەتنىڭ بىزنى مۇستەقىل قىلىپ بېرىش ياكى بىز نىمە تەلەپ قىلساق، بىزگە شۇنى قىلىپ بېرىش مەجبۇريىتى ۋە ياكى ۋەزىپىسى يوق. ھەر قانداق دۆلەت ۋە مىللەتنىڭ ئۆزىنىڭ دۆلەت مەنپەئەتى ۋە مىللىي مەنپەئەتى بولىدۇ. ئەگەر تەلىيىمىز ئوڭدىن كېلىپ، بىزنىڭ تەلەپ ئىستەكلىرىمىز بىلەن بىزگە ياردەم قىلىشنى خالايدىغان دۆلەتلەرنىڭ ئۈمۈت قىلغىنى ئۆز ئارا ماس كېلىپ قالسا، ئۇلار بىزگە ياردەم قىلىشى مۇمكىن. نەتىجىدە ھەم بىز ھەم ئۇلار ئۈمۈت قىلغان نەرسىگە ئىرىشەلىشى مۈمكىن. بولمىسا ئىشلار ھەرگىز بىزنىڭ ئىستىكىمىز بويىچە ئەمەس، بەلكى بىزگە ياردەم قىلىۋاتقان ياكى ياردەم قىلىشنى خالايدىغانلارنىڭ ئۈمۈت قىلغىنى بويىچە بولىشى مۈمكىن. بىزنىڭ ھازىرقى ئەھۋالىمىزدا، بىز خەلقئارانىڭ ياردىمىگە ۋە قوللىشىغا ئېھتىياجلىق. شۇڭا بىز ئەۋەل نىمىگە ئىرىشەلىسەك، شۇنى قولغا كەلتۈرمەكتىن باشقا بەك كۆپ تاللىشىمىز يوق. مەن ئۇنداق دىسەم، بەلكىم بەزىلەرنىڭ كۆڭلىگە ياقماسلىقى مۈمكىن. ئەگەر ھەر قانداق شەخىس ۋە تەشكىلات مەسىلىمىزنى ھىچكىمگە تايانماي، ئۆزىمىزنىڭ ئىستىكى بويىچە ھەل قىلالايدىغانلار بولسا، مەن ئۇلارنى قوللايمەن. بىز شۇنى بىلىشىمىز كېرەككى، كۆپىنچە خەلقنىڭ بىزگە قىلالايدىغان ئەڭ چوڭ ياردىمى، پەقەتلا ئىنسانلىق نۇقتىسىدىن چىقىش قىلىپ، بىزنىڭ ئىنساندەك ياشىشىمىز ئۈچۈن قولىدىن كىلىشچە ياردەم قىلىش، يەنى بىزگە ھېسىداشلىق قىلىش، بىزنى قوللاش، ئىنسابى كەلسە بىزگە ئاز تولا ئىقتىسادى ياردەم قىلىش، ئۆز ھۆكۈمىتىنىڭ بەزى قارارلارنى چىقىرىشىغا جامائەت پىكىرى توپلاش ۋە بېسىم قىلىشتىن ئىبارەت.ئۈچىنجىدىن، بىز ياكى خېلى كۆپ ساندىكى ئىنسانلىرىمىز، ۋەتەندىكى ئۇرۇق تۇققانلىرىمىزنىڭ ۋە خەلقىمىزنىڭ تۇتقۇن قىلىنىشىنىڭ، لاگىرلارغا سولىنىشىنىڭ، ئۇلارنىڭ ھەر خىل جازالارغا تارتىلىشى ۋە ئۆلتۈرلىشىنىڭ سەۋەبىنى، خەلقىمىز يۈزلىنىۋاتقان تەھدىتنىڭ بىزنىڭ مىللىي كىملىكىمىز ۋە مىللەتنىڭ كەلگۈسى تەقدىرى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك ھاياتماماتلىق بىر مەسىلە ئىكەنلىكىنى تىخى تونۇپ يەتمىدۇق.ھەممىمىز كۆرۈۋاتقاندەك، مەيلى بىز گۇۋالىق بەرگەندە بولسۇن ياكى ئاخباراتلارغا دەردىمىزنى ئاڭلاتقاندا بولسۇن، بەزىلەر ئۆزلىرىنىڭ ھىچ ئىشقا ئارلاشمىغانلىقىنى، مەيلى ئۆزى بولسۇن ياكى ئۆيدىكىلەر بولسۇن ھىچقانداق قانۇنسىز ھەركەتلەر بىلەن شۇغۇللانمىغانلىقىنى، شۇنداق تۇرۇقلۇق خىتتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئائىلىسىدىكىلەرنى لاگىر ۋە تۈرمىلەرگە سولىغانلىقىنى تەكىتلەشسە، يەنە بەزىلەر ئۆزلىنىڭ چەتئەللەردە خىتتاي ھاكىمىيىتىگە قارشى پائالىيەت ئىلىپ بارغانلىقى، ئاخباراتلارغا سۆزلىگەنلىكى، گۇۋالىق بەرگەنلىكى، خەلقىمىزنىڭ ھەق ھوقۇقىنى قوغداش يولىدا پائالىيەت ئىلىپ بارغانلىقى ئۈچۈن، خىتتاي ھۆكۈمىتى ئۆزلىرىدىن ئۆچ ئىلىش ئۈچۈن ئائىلىسىدىكىلەرنى لاگىر، تۈرمىلەرگە سولىغانلىقىنى تەكىتلەشمەكتە. بەزىلەر ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ ئۆز ھاياتىنى ئاران قامداپ ماڭغان، باشقىلارغا زارار بەرگۈچىلىك ھالى يوق، ياۋاش ئىنسانلار ئىكەنلىكىنى تەكىتلىسە، يەنە بەزىلەر ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ ئالى مەكتەپ ياكى ئۇنىڭدىن يۇقۇرى مەلۇماتقا ئىگە بىلىملىك زىيالى ئىكەنلىكىنى تەكىتلىمەكتە. ئەمىلىيەتكە قارايدىغان بولساق، بۇ نۆۋەت لاگىر ۋە تۈرمىلەرگە سولانغانلار يالغۇز چەتئەلدە ئۇرۇق تۇققانلىرى بارلارلا ئەمەس، جازالانغانلار يالغۇز چەتئەلدە خىتتاي ھاكىمىيىتىگە قارشى پائالىيەت ئىلىپ بارغانلارنىڭ، داۋا سىپىدىكىلەرنىڭ، ئاخباراتقا سۆزلىگەنلەرنىڭ ئۆيىدىكىلەرلا ئەمەس؛ تۇتۇلغانلار يالغۇز ساۋادى يوقلار، ئوقۇمىغانلارلا ئەمەس، قولغا ئېلىنغانلار يالغۇز دىنى ئىتىقادى كۈچلۈك ياكى ئاتالمىش ئىدىيەسىدە مەسىلە بار لار ياكى دىنى ئەسەبىلەر لا ئەمەس، قولغا ئېلىنغانلار يالغۇز قانۇنغا خىلاپلىق قىلغان ياكى تېرورلۇق ھەركەتلەرگە قاتناشقانلار ئەمەس. لاگىر ۋە تۈرمىلەرگە سولغانلار ئىچىدە چەتئەلدە تۇققانلىرى بارلارمۇ بار، چەتئەل بىلەن ھېچ بىر ئالاقىسى يوقلارمۇ بار؛ چەتئەلدىكى ئۇرۇق تۇققانلىرى داۋاغا ئارلاشقان، ئاخباراتلارغا سۆزلىگەنلەر بار، ھىچ ئىشقا ئارلاشمىغانلارمۇ بار؛ ساۋاتلىقلارمۇ بار، ساۋاتسىزلارمۇ بار؛ دېھقان، ئىشچى، كادىرلار بار. دىنى زاتلار، زىيالىيلار، يەككە تىجارەتچىلەر بار. تۆۋەن قاتلامدىكىلەر ۋە يۇقۇرى قاتلامدىكىلەر بار. ئۇيغۇرچە مەكتەپتە ئوقۇغان، خىتتايچە بىلمەيدىغانلار بار، كىچىكىدىن خىتتايچە مەكتەپتە ئوقۇغان، ئاساسەن خىتتايچە سۆزلىشىدىغانلارمۇ بار. ئۇلارنىڭ ھەممىسىدە ئورتاق ئالاھىدىلىك بار بولۇپ، ئۇ بولسىمۇ ئۇلارنىڭ مىللىي كىملىكى ۋە ئۇلارنىڭ شۇ زىمىننىڭ ئىگىسى بولىشىدۇر.بىز شۇنى تونۇپ يىتىشىمىز كىرەككى، خەلقىمىزنىڭ لاگىر ۋە تۈرمىلەرگە سولىنىشى ھەرگىزمۇ ئۇلار ياكى ئۇلارنىڭ تۈققانلىرىنىڭ نىمە قىلغانلىقى سەۋەبىدىن ئەمەس ھەم شۇنداقلا ھازىر خەلقىمىز يۈزلەنگەن مەسىلە يالغۇز لاگىر مەسىلىسىمۇ ئەمەس. ھازىر خەلقىمىز دۇچ كىلىۋاتقان مەسىلە ۋە خەلقىمىز يۈزلىنىۋاتقان ئەڭ چوڭ تەھدىت، مىللەتنىڭ كەلگۈسى تەقدىرى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك ھاياتمامات مەسىلىسى. ئەگەر بىز مەسىلىنىڭ ماھىيىتىنى تولۇق تونۇپ يەتمەي، بىزنىڭ مەسىلىمىزنى يالغۇز مەلۇم كىشىلەرنىڭ سۆز ھەركىتى تۈپەيلىدىن كىلىپ چىققان لاگىر مەسىلىسى دەپ قارىساق، ياكى بىز جىم تۇرغان بولساق، داۋا ئىلىپ بارمىغان بولساق، ۋەتەندىكى ئۇرۇقتۇققانلار لاگىرغا سولانمىغان بولاتتى دەپ قارىساق، ئەگەر لاگىر تاقالسا خەلقىمىز يۈزلەنگەن تەھدىت ئازلايدۇ دەپ قارىساق، بىز مەسىلىنىڭ نىگىزىنى تىخى تولۇق تونۇپ يەتمىگەن بولىمىز. ئەگەر بىز مەسىلىنىڭ ماھىتىنى تولۇق تونۇپ يەتمىسەك، لاگىر تاقالغاندىن كىيىن، بىزدىكى داۋا قىزغىنلىقى لاگىرنىڭ تاقىلىشىغا ئەگىشىپ يەنە بىر قىتىم سوۋۇشى مۈمكىن.مىنىڭ قارىشىمچە، لاگىر ۋە ياكى خەلقىمىزنى لاگىرغا سولاپ جازالاش، ھەرگىزمۇ خىتتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئاخىرقى مەقسىتى ئەمەس. لاگىر مەسىلىسى ۋە ياكى خەلقىمىزنى لاگىرغا سولاپ جازالاش، خىتتاي ھۆكۈمىتىنىڭ كۆزلىگەن مەقسىتىگە يىتىشتىكى كۆپلىگەن ۋاستىلىرىنىڭ پەقەت بىرى. خىتتاي ھۆكۈمىتى ۋەتەندە يۈرگۈزىۋاتقان ئىرقىي ۋە مەدەنىي قىرغىنچىلىق سىياسىتىنى، يالغۇز لاگىر ياكى تۈرمە ئىچىدىلا ئەمەس، بەلكى لاگىر ۋە تۈرمە سىرتىدىمۇ كەڭ كۆلەمدە ئەمىللەشتۈرمەكتە. لاگىر ۋە تۈرمە ئىچىدە، خەلقىمىزنى روھىي ۋە جىسمانىي جەھەتتە قىيناۋاتقان، ھەتتا ئۆلتۈرىۋاتقان بولسا، لاگىر ۋە تۈرمە سىرتىدا، خەلقىمىزنى ئۆزىنىڭ مىللىي كىملىكىدىن، ئۆرپئادىتىدىن، تىليىزىقىدىن ۋە دىنى ئىتىقادىدىن ۋاز كىچىشكە مەجبۇر قىلىۋاتىدۇ. خىتتاي ھۆكۈمىتى لاگىر ۋە تۈرمىدىكى قېرىنداشلارنى گۆرەگە ئىلىپ، ئۇلارنى قوللۇنۇش ئارقىلىق، خەلقىمىزگە يۈرگۈزىۋاتقان پىسخىكىلىق ئورۇشنى لاگىر ۋە تۈرمە سىرتىغا، ھەتتا چەتئەللەرگە كېڭەيتىۋاتىدۇ. شۇ سەۋەپتىن لاگىر تاقالغاندىن كىيىنمۇ، خىتتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇرلارنىڭ مىللىي كىملىكىنى يوق قىلىش پىلانىدىن ۋاز كەچمەسلىكى مۈمكىن.ئۇنداقتا بىز نىمە قىلىشىمىز كىرەك؟ ھەممىمىز كۆرۈپ تۇرىۋاتقاندەك، خەلقىمىز يۈزلىنىۋاتقان بۇ مەسىلىلەرنى تۈپتىن ھەل قىلالايدىغان ئەڭ ئاسان، ئەڭ تىز ۋە ئەڭ توغرا بولغان ئاددى بىر يول يوق. شۇڭا بۇ سوئالغا بىرىلىدىغان ئاددى بىر جاۋاپمۇ يوق. مىنىڭ قارىشىمچە داۋانىڭ ئالغا ئىلگىرلىشىگە كاپالەت قىلىش ئۈچۈن، بىز ئالدى بىلەن بىزنى قورقۇش ۋە ياكى ۋەھىمىگە سالغان روھىي ئىشكەنجىدىن چوقۇم قۇتۇلىشىمىز كىرەك. ئۆزىمىزگە ئۆزىمىز تەھدىت قىلىپ، قورقۇش پەيدا قىلماسلىقىمىز كىرەك.بىز چوقۇم خەلقىمىز ھازىر سۆزلەنگەن تەھدىتنىڭ ماھىيىتىنى تولۇق تونۇپ يىتىشىمىز كىرەك. يەھۇدىلار ئىككىنجى دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە نازى كامپلىرىغا سولانغان ۋە ئۇ كامپلاردا ئۆلتۈرۈلگەن يەھۇدىلارنىڭ كامپلارغا سولۇنۇشى ۋە كامپلاردا ئۆلتۈرلىشىنىڭ بىردىن بىر سەۋەبى ئۇلارنىڭ يەھۇدى بولۇپ تۇغۇلغانلىقى دەپ تەشۋىق قىلغان ئىكەن. بىزمۇ بۇ نۇقتىغا ئالاھىدە دىققەت قىلىشىمىز كىرەك.ئەگەر بىز ئۆزىمىزنى ئۆزىمىز قۇتقازمىساق، باشقا ھىچكىم بىزنى قۇتۇلدۇرالمايدىغانلىقىنى تونۇپ يىتىشىمىز كىرەك. ئومۇميۈزلۈك ئويغىنىشىمىز كىرەك. ئوخشىمىغان تەشكىلاتلار ئارا، كۆز قاراشتىكى پەرق تۈپەيلىدىن بىر يەرگە كىلەلمىگەن تەقدىردىمۇ، ھىچ بولمىغاندا قارمۇ قارشى ھەركەت قىلماي، ئۆز ئارا زەربە بەرمەي، پاراللىل ھەركەت قىلىشقا يۈزلىنىشىمىز كىرەك. ئۆز ئارا ئىش تەقسىماتى ئىلىپ بىرىشىمىز، ئۆز ئارا ئىنكار قىلىشنى توختۇتۇپ، ئۆز ئارا ھەمكارلىق ئورنۇتىشىمىز كىرەك.بىز ئۆزىمىزنىڭ ۋە ياكى ئۆزىمىز ۋەكىللىق قىلغان تەشكىلاتلارنىڭ ھەق يولدا مىڭىۋاتقانلىقىنى، باشقىلارنى ۋە ياكى باشقا تەشكىلاتلارنى ئىنكار قىلىش ئارقىلىق ئەمەس، بەلكى ئەمىلى ھەركەتلىرىمىز ئارقىلىق ئىسپاتلىشىمىز كىرەك. مەلۇم بىر شەخس مۇنداق دىگەن ئىكەن، سىنىڭ توغرا بولۇشۇڭ ئۈچۈن باشقا بىرسىنىڭ چوقۇم خاتا بولۇشى زۆرۈر ئەمەس.ئەگەر بىز ئۆزىمىز ئارىسىدىكى مەسىلىنى ھەل قىلالمىساق، شەخسىي ئادىۋېتىمىز ئۈستىدىن غالىپ كىلەلمىسەك ۋە شەخسى ھىسياتىمىزنى كونتىرۇل قىلالمىساق، خىتتاي ھاكىمىيىتىدىن ئىبارەت كۈچلۇك بىر دۈشمەن ئۈستىدىن غالىپ كىلەلىشىمىز مۈمكىن ئەمەس.يەنە ئىككى يىلدىن كىيىن ئابدۇخالىق ئۇيغۇرنىڭ ئويغان دىگەن شىئىرى يېزىلغىلى 100 يىل بولىدۇ. ئەمدى ئويغانمىساق راستىنلا جان ۋە ھەممە نەرسىمىز كىتەر.2019 يىلى 4 ئاينىڭ 17 كۈنى |
قازاق فۋتبولى: لەگيونەرلەر قازاقتى توناپ جاتىرساڭلاق 3164 13 پىكىر 17 قاراشا, 2021 ساعات 17:30قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتى، اق جول فراكتسياسى مۇشەسى قازىبەك يسا قر پرەمەرءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ە. توعجانوۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جاسادى.وسىدان ءۇش كۇن بۇرىن، 14 قاراشادا 2022 جىلعى فۋتبولدان الەم چەمپيوناتىنا ىرىكتەۋدە قازاقستان ۇلتتىق كومانداسىنىڭ فرانتسيا كومانداسىنان 8:0 بولىپ، فۋتبول تاريحىنداعى ماسقارا ەسەپپەن ويسىراي جەڭىلۋى ەلدىڭ قاتتى نارازىلىعىنا ۇشىراپ، قوعامدا رەزونانس تۋدىرۋدا.باسپاسوزدە ايماقتارداعى فۋتبول كلۋبتارىنا 71 ملرد جۇمسالعانى، تەك استانا كلۋبىنىڭ وزىنە 15 ملرد بولىنگەنى جارىسا جازىلۋدا. بىراق ناتيجە قايدا؟!.بۇل باس باپكەردىڭ ەمەس، بىزدەگى جالپى فۋتبول جۇيەسىنىڭ كىناسى! ءبىز ءماجىلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسانىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىن وقىرمان تالقىسىنا ۇسىنباقپىز...قر فۋتبول فەدەراتسياسىنىڭ باس حاتشىسى كەشەگى باسپاسوزدەگى سوزىندە: ءبىز بيۋدجەتتەن قاراجات المايمىز، قايداعى ميللياردتار، 200 ميلليون تەڭگە عانا الدىق، دەپ جاۋاپ بەرىپتى. ال جەڭىلىستىڭ سەبەبى جاقسى فۋتبولشىلاردىڭ تاپشىلىعى، دەپ اقتالۋدا.فەدەراتسيا: بيۋدجەتتەن كوپ قارجى المايمىز، دەيدى. بىراق ميللياردتاردى وسى فەدەراتسياعا كىرەتىن كاسىپقوي كلۋبتار وبلىس اكىمدىكتەرى ارقىلى الۋدا. سوڭعى ءۇش جىلداعى وبلىستىق اكىمدىكتەردىڭ كاسىبي كلۋبتارعا بولگەن قارجىسىنىڭ ءوزى از ەمەس 111, 2 ملرد. ال فەدەراتسياعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن، ۋەفادان، سامرۇققازىنادان، دەمەۋشىلەر بولگەن قارجىلاردى قوسار بولساق، ولاردىڭ ەسەبى جوق ويتكەنى رەسمي مالىمەتتەر جوق. فۋتبول الەمى بويىنشا بارلىق انىق اقپاراتى بار . سايتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا قازاقستان فۋتبولىنىڭ ءبىر جىلدىق بيۋدجەتى 133 ملرد تەڭگە.ال، جاقسى فۋتبولشىلاردىڭ تاپشى بولاتىنى ءوزىمىزدىڭ فۋتبولشىلارىمىزدى دايىنداۋدىڭ ورنىنا، مول قاراجاتتى شەتەلدىك لەگيونەرلەرگە جۇمساۋدىڭ تىكەلەي ناتيجەسى.مىسالى، پرەمەرليگادا 2021 جىلى 371 فۋتبولشى بولسا، باقانداي 150ءى، ياعني جارتىسىنا جۋىعى لەگيونەرلەر، وعان ءبىرىنشى ليگاداعى 16 فۋتبولشىنى قوسىڭىز، ءبارى 166 لەگيونەر بار ەكەن.حالىق قازىناسى قازاق فۋتبولشىسىن دامىتۋعا ەمەس، شەتەل فۋتبولشىسىن بايىتۋعا جۇمسالىپ جاتىر!؟لەگيونەرلەرگە ءوزىمىزدىڭ فۋتبول نارىعىمىز قالىپتاسقانشا شەكتەۋ قويۋىمىز كەرەكءبىزدىڭ قازاقستان فۋتبول فەدەراتسياسى تالابىنىڭ ءبىر تۇسىنىكسىز جەرى، قازاقستان چەمپيوناتىنا ەش ۋاقىتتا وڭىرلەردەگى فۋتبول كلۋبتارى قاتىسا المايدى. سەبەبى، فەدەراتسيا ەرەجەسى بويىنشا، وڭىرلەردەگى فۋتبول كلۋبتارى رەسپۋبليكا چەمپيوناتىنا قاتىسۋ ءۇشىن سول جەردە كاسىبي فۋتبول ليگاسىندا وينايتىن كلۋب بولۋى كەرەك!؟. ال كاسىبي فۋتبول ليگاسىندا وينايتىن كلۋب اۋدان تۇگىلى، قالالاردىڭ بارىندە جوق قوي. تەك وبلىس ورتالىقتارىنىڭ وزىندە ءبىربىرەۋدەن عانا! بۇل ەندەشە وڭىرلەردەگى، مىسالى شالعايداعى شاردارانىڭ، جىراقتاعى جىمپيتىنىڭ نەمەسە شەكاراداعى نارىنقولدىڭ فۋتبولشىلارى ەشۋاقىتتا قازاقستان چەمپيوناتىنا قاتىسا المايدى دەگەن ءسوز. ال الىس وڭىرلەردە كىمدەر تۇرادى؟ ياعني قازاق فۋتبولشىلارىنىڭ فۋتبولعا جاقىنداي الماي جۇرگەنىنىڭ باستى سەبەبى وسىندا جاتىر. سوندا ەگەر ول كاسىبي فۋتبول كلۋبىندا ويناي الماسا، اۋداندارداعى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر فۋتبول مەكتەبى مەملەكەتتىڭ ميلليونداعان قارجىسىن شىعىنداپ، نە ءۇشىن فۋتبولشىلاردى دايىنداپ جاتىر دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادىكەزىندە اق جول فراكتسياسى بىرنەشە رەت دەپۋتاتتىق ساۋال جاساپ كوتەرگەندەي، قارجىنى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر مەكتەپتەرىنە، فۋتبول مەكتەپتەرىن دامىتۋعا، بالالار باپكەرلەرىن دايىنداۋعا جۇمساۋ كەرەك. فۋتبول اكادەمياسىن قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك. اۋىلدارداعى تالانتتى بالالاردى تارتۋعا جاعداي جاساۋ كەرەك.بيۋدجەتتەن فۋتبولعا بولىنگەن قارجىلاردان بالالار فۋتبولىنا جەتكىلىكتى جۇمسالىپ كەلەدى دەپ ايتۋ قيىن. دەمەك جاقىن بولاشاقتا قازاقستان فۋتبولىنىڭ دامۋى دا قيىن دەگەن ءسوز.بالالار فۋتبولىنىڭ دامۋ ولشەمدەرىنىڭ نەگىزگىسى ترانسفەرلىك قۇنىمەن، كلۋبقا تۇسىرگەن تابىسىمەن ولشەنەدى. وسى كۇنگە دەيىن ەۋروپا كلۋبتارىنا ءوزىمىز دايىنداعان 1 فۋتبولشىنى ترانسفەر جاساي المادىق. تابىس تۇسىرە المادىق. ميللياردتار قۇيىپ، برازيلياعا الاقايلاپ شىعارىپ سالعان بالاقايلار قايدا قازىر؟ سول 78 بالانىڭ كاسىبي كلۋبتاردا ويناپ جۇرگەن بىرەۋى دە جوق؟! سوندا ولاردى فۋتبولدا دامىتۋعا جىبەرگەنبىز بە، جوق ءوز قالاعاندارىمىزدى ىرىكتەپ الىپ، دەمالۋعا جىبەرگەنبىز بە؟سپورتىمىز دامۋى ءۇشىن الدىمەن ينفراقۇرىلىمدارىمىز ساي بولۋى كەرەك. بىزدە وعان دا اقشا جۇمسالمايدى. ستاديون، فۋتبول الاڭدارى بولماسا، بالالار قايدا وينايدى؟ مەكتەپتەردىڭ سپورتزالدارى مەن الاڭدارىن جالعا بەرۋ باستالعالى بەرى، بالالاردىڭ ساباقتان تىس ۋاقىتىندا فۋتبول ويناۋى ارمان بولىپ قالدى. سەبەبى كوبىسى بالالاردىڭ تەگىن فۋتبول ويناعانىنان گورى، سىرتتان كەلگەندەرگە جالعا بەرىپ اقشا تاپقاندى ءجون كورەدى.مىسالى، الىسقا قۇلاش سىلتەمەياق كورشىلەرىمىز، تۋىس ەكى ەلمەن سالىستىرايىق.قازاقستان 30 جىلدا 1 عانا ستاديون سالسا، فۋتبول بيۋدجەتى بىزدەن ەكى ەسەگە جۋىق از وزبەكستان قازىرگى زامان تالابىنا ساي 10 ستاديون سالىپ تاستاعان.فيفا رەيتينگىسى بويىنشا قازىر قازاقستان 125 ورىندا تۇر. 2000 جىلى 121 ورىندا بولعانبىز، سوندا ودان بەرى ميللياردتار كوبەيگەن سايىن دامۋدىڭ ورنىنا ءبىز كەرى كەتىپ بارا جاتىرمىز. ال تمد ەلدەرىندەگى فۋتبول بيۋدجەتى ەڭ از قىرعىزستان 96ورىندا.ميللياردتار الىپ وتىرعان قازاق فۋتبولىندا گول جوق! ال اۋىلداردا قارجى تاپشىلىعىنان جول جوق!الەم چەمپيوناتىنا ىرىكتەۋدە ەڭ سوڭعى ورىنداعى ءبىزدىڭ فۋتبولعا اكىمدىكتەر وليمپيادا، الەمدىك چەمپيوناتتاردا التىن مەدال الىپ كەلەتىن بوكس، كۇرەس جانە اۋىر اتلەتيكا ۇشەۋىن قوسقانداعى بولگەن قاراجاتتان 3 ەسە كوپ اقشا جۇمساپ وتىر. فۋتبولعا بولىنگەن بيۋدجەتتىڭ 80 پايىزدايى جەكە فۋتبولشىلارعا تولەنەدى.فۋتبولعا 30 جىل بويى ميللياردتار جۇمسالىپ وتىرسا دا، بيۋدجەتىمىز ەۋروپا دەڭگەيىنە جەتپەيدى دەپ كەلە جاتىر. ال حالقىنىڭ سانى 4 ملن. ەكونوميكاسى بىزدەن 3 ەسە كىشكەنتاي، ليگاسى 1991 جىلى قۇرىلعان، 1995 جىلعا دەيىن سوعىس ورتىنە ورانعان حورۆاتيا وتكەن جىلى الەمنىڭ فۋتبول دەرجاۆالارىن كۇيرەتە وتىرىپ، الەم چەمپيوناتىندا فينالعا شىقتى. ءبىز ماسقارا بولىپ جەڭىلگەن الپاۋىت فرانتسيامەن تەڭ دەڭگەيدە ويىن كورسەتتى. بيۋدجەتى الەمنىڭ 50 ەلىنە كىرمەسە دە، فۋتبولىنىڭ دامۋ دەڭگەيى الەمنىڭ توپ 10دىعىنا كىرەدى. ياعني، حورۆاتيا فۋتبولدى اقشاسىز دا ويناۋعا، دامىتۋعا بولاتىنىن دالەلدەگەن ەل.كلۋبتاردىڭ الەمدىك رەيتىنگىسىندە ەشقانداي كلۋبىمىز 100دىكتىڭ قاتارىنا كىرمەيدى. ال 200دىكتىڭ سوڭىندا، 186شى ورىندا تەك ءبىر استانا كلۋبى عانا بار. بىردە ءبىر فۋتبولشىمىز ترانسفەرلىك قۇنى بويىنشا العاشقى 500دىككە كىرمەيدى. بۇل فاكتى، 30 جىل بويى فۋتبولىمىزدىڭ ەشقانداي دامىماعانىنا دالەل.ەندەشە، فۋتبولعا حالىقتىڭ قىرۋار قارجىسىن فرانتسياداعىداي الەمگە ماسقارا بولۋ ءۇشىن قۇيىپ وتىرمىز با؟ناتيجەسىز فۋتبولعا بولىنگەن 133 ملردقا كەمىندە 133 مەكتەپ سالۋعا بولار ەدىسوندىقتان، گول سالمايتىن، تەك حالىق قازىناسىنا قول سالاتىن، قول سالعاندا مول سالاتىن فۋتبولعا ميللياردتتاردى بوسقا شاشۋدى توقتاتاتىن ۋاقىت جەتتى! قازاقستان فۋتبول جۇيەسىن جولعا قويۋ قاجەت!اق جول فراكتسياسى ۇسىنىستارى:1. كاسىبي سپورت، فۋتبول بۇل نەگىزى بيزنەس. ال الەمدە كاسىبي سپورت مەملەكەتتىڭ موينىنا ءمىنىپ المايدى. سوندىقتان، بيۋدجەتكە بايلانعان فۋتبول كلۋبتارىنىڭ بارلىعىن جەكەشەلەندىرىپ، مەملەكەتتەن قارجىلاندىرۋدى توقتاتۋ قاجەت.2. كەزىندە اق جول پارتياسى تالاي كوتەرگەندەي، مەملەكەت قارجىسى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر مەكتەپتەرىنە، فۋتبول مەكتەپتەرىن دامىتۋعا، بالالار باپكەرلەرىن دايىنداۋعا جۇمسالۋى كەرەك. اۋىلدارداعى تالانتتى بالالارعا جاعداي جاساۋ قاجەت.اۋدان ورتالىقتارىندا، قالا ماڭىندا دا تەگىن فۋتبول الاڭدارىن سالۋ كەرەك.سەكتسيالارداعى جاتتىقتىرۋشىلارعا پەداگوگتارمەن تەڭ لايىقتى جالاقى تولەۋ كەرەك.3. فۋتبول يندۋسترياسىن، مەنەدجمەنتى مەن ماركەتينگىن دامىتىپ، فۋتبول ماماندىقتارىن، جاتتىقتىرۋشىلار كادرىن دايىنداۋ جۇمىستارىن جولعا قويىپ، فۋتبول اكادەمياسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك.4. وسى ۋاقىتقا دەيىن مەملەكەتتەن فۋتبول سالاسىنا بولىنگەن قارجىنىڭ ەسەبى بەرىلۋى ءتيىس. ويتكەنى ول حالىق قارجىسى! ەلىمىزدەگى كاسىبي فۋتبول كلۋبتارىنا بيۋدجەتتەن جىل سايىن قانشا قارجى ءبولىندى؟ قازاقستان فۋتبول فەدەراتسياسىنا 2002 جىلدان بەرى ۋەفادان جىل سايىن قانشا قارجى ءبولىندى؟ تۋريزم يندۋسترياسى مەن سپورتتى قولداۋ قورىنان جانە ۇلتتىق وليمپيادا كوميتەتىنەن فۋتبول فەدەراتسياسىنا جىل سايىن قانشا قارجى ءبولىندى جانە قايدا جۇمسالدى، ءبارىنىڭ ەسەبىن ەل ءبىلۋى ءتيىس.اق جول فراكتسياسى مۇشەلەرى |
توقاەۆ، شىق!: نەسيە راقىمشىلىعىن سۇراعان دەمپارتيانى ..تولەۋجان بەيسەنعازى 30 ماۋسىم, 2020 ساعات 17:26 88 0قىتاي پورتتى ايماقتارداعى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى داۋلى زاڭ جوباسىن اقىرى قابىلدادى. اقش ۇكىمەتى مەن گونكونگتاعى دەموكراتيا بەلسەندىلەرى بۇل ارەكەت گونكونگ تۇرعىندارىنىڭ ەركىندىگنە قول سۇعادى دەپ سانايدى.سەيسەنبىدە قىتاي حالىقتىق كونگرەسىنىڭ وترىسىندا قابىلدانعان زاڭدا مەملەكەتتىك بيلىكتى قۇلاتۋ اكتىلەرىمەن، تەرروريزممەن، سەپاراتيزممەن جانە شەتەلدىك كۇشتەرمەن بايلانىسىبارلارمەن كۇرەسۋ ءۇشىن ورتالىق ۇكىمەتتىڭ گونكونگتا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭسەسىن قۇرۋ تالاپ ەتىلگەن. الايدا جاڭا زاڭنىڭ تولىق مازمۇنى ءالى جاريالانعان جوق.بۇل ءشيجينپيڭنىڭ سي تسزينپين سوڭعى جىلدارداعى گونكونگتى باقىلاۋدا ۇستاۋداعى باتىل قادامى، بەلسەندىلەردىڭ گونكونگتا كوبىرەك نارازىلىق اكتسيالارىن وتكىزۋىنىڭ باستى سەبەبى دە سول.ەسكە سالا كەتەيىك، 2019 جىلى وسىعان ۇقساس زاڭ جوباسىنا گونكونگتا زاڭ بۇزۋشىلاردى قىتايدا جازالاۋ قارسى نارازلىق اكتسياسىنا ميليوننان استام ادام شىققان بولاتىن. بۇل ميتينگ ادام سانى جاعىنان الەمدىك رەكورد بولىپ تىركەلگەن.بۇل زاڭنىڭ قابىلدانۋىنا قارسى حالىق نارازىلىق اكتسياسىن وتكىزۋگە شاراسىز، سەبەبى كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى كارانتيندىك شەكتەۋلەر ادامداردىڭ كوپ شوعىرلانۋىنا رۇقسات بەرمەي وتىر.توقاەۆ، شىق!: نەسيە راقىمشىلىعىن سۇراعان دەمپارتيانى جاساق اقور.. |
مۇتىتار دۆلەت قۇملۇق باغچىسى ئۆزگىچە مول يەر شەكلى نۇرغۇن ساياھەتچىنى ئۆزىگە جەلپ قىلدى20180927 11:02:25 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىمۇتىتار دۆلەت قۇملۇق باغچىسى جىڭ ناھىيەسى تودوگ بازىرىنىڭ شىمالىغا جايلاشقان، كۆلىمى 220 مىڭ مو بولۇپ، جۇڭغار ئويمانلىقىدىكى ئەڭ چوڭ كۆچمە قۇملۇق ھىسابلىنىدۇ. ئۆزگىچە مول يەر شەكلى نۇرغۇن ساياھەتچىنى بۇ يەرگە كېلىپ ساياھەت قىلىشقا، ئېكسپېدىتسىيە قىلىشقا، ئارام ئېلىشقا جەلپ قىلدى.جۇڭچيۇ بايرىمى مەزگىلىدە، ئۈرۈمچىلىك ساياھەتچى لى خەي ئائىلىسىدىكىلەر بىلەن مۇتىتار دۆلەت قۇملۇق باغچىسىغا ئوينىغىلى كەلگەنىدى. بۇ يەردە قۇملۇق دالا مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈلۈۋاتاتتى. ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىن كەلگەن 50 نەچچە ئاپتوموبىل ئەترىتىنىڭ 100 دىن ئارتۇق دالا ئاپتوموبىلى قۇملۇق ئىچىدىكى ئەگرى توقاي يوللاردا چاڭ توزان چىقىرىپ ئۇچقاندەك كېتىۋاتاتتى. تاماشىبىنلار يۇقۇرى ئاۋازدا ۋارقىرىشىپ مەدەت بېرىۋاتاتتى. لى خەي مۇنداق دېدى: بالامنى ئېلىپ دالا ئاپتوموبىلى مۇسابىقىسىنى كۆرگىلى كەلدىم. بۇ يەرنى ئايلانسا، ئادەمنىڭ نەزەر دائىرىسى كېڭىيىپ، راھەتلىنىپ قالىنىدىكەن.مۇسابىقە ئاپتوموبىلى ماھىرى مالىدې ئىلى ئوبلاستىلىق بولۇپ، قۇملۇقتا دالا ئاپتوموبىلى ھەيدەشتىن سۈرئەت ۋە قايناق ھېسىياتنى ھىس قىلدى. ئۇ مۇنداق دېدى: بۇ قۇملۇقتا ئاپتوموبىل ھەيدەش بەك ياخشىكەن. بۇ يەردىكى قۇملۇق بىلەن پىچاندىكى قۇملۇقنىڭ ئارزاق پەرقى باركەن، مۇسابىقىلىشىشقا بەكمۇ باب كېلىدىكەن. تودوگ بازىرىغا كىرسىڭىزلا توغراقلىق رايونى بولۇپ، مەنزىرىسى بەك گۈزەلكەن، ھازىر بۇ توغراقلىق ئالتۇن سېرىق رەڭگە كىرىپ، تېخىمۇ گۈزەل تۈسكە كىرىپتۇ.قايناق ھېسسىياتقا تولغان قۇملۇقتىن باشقا، مۇتىتار قۇملۇقىدىكى بىر بىرىگە تۇتىشىپ كەتكەن قۇم بارخانلىرى، يۇمشاق قۇملار ساياھەتچىلەرنىڭ قۇم ئوينىشى، قۇمنى تاماشا قىلىشىدىكى ياخشى جايى بولۇپ قالدى. كۆپكۈك ئاسمان ئاستىدا، چەكسىز كەتكەن قۇملۇق خۇددى قۇم دېڭىزىدەك كۆرۈنەتتى. ئاسمان بىلەن تۇتۇشىپ بىر گەۋدىگە ئايلىنىپ كەتكەندەك تۇيغۇ بېرەتتى. ساياھەتچىلەر يۇمشاق قۇم ئۈستىدە پىيادە مېڭىپ، ياكى تېيىلىپ خۇشال بولۇشتى. شاڭخەيلىك ساياھەتچى لى گېندى مۇنداق دېدى: قاراڭ، بۇ قۇملۇق نېمىدېگەن كەڭ، پاكىز ھە! ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ يەردىكى كىشىلەرنىڭ ھەممىسى ناھايىتى قىزغىنكەن. بۇ يەرگە كېلىپ، سەپەردىكى ھېرىپ چارچاشلىرىمدىن قىلچىمۇ ئەسەر قالمىدى، بەك خۇشال بولدۇم، كۆڭلۈم يايراپ كەتتى.قۇملۇق ئالاھىدە ساياھىتى ئەتراپتىكى ئاۋۇل ئارامگاھلىرىنىڭ تەرەققىياتىغا تۈرتكە بولدى. تودوگ بازىرىنىڭ گۇرتۇ چارۋىچىلىق كەنتى قۇملۇققا بېرىشتا چوقۇم ئۆتىدىغان جاي بولۇپ، كەنتكە كېلىپ ئارام ئالىدىغان ساياھەتچىلەرنىڭ ئايىغى ئۈزۈلمىدى. قىزغىن، ئەتراپلىق مۇلازىمەت، ئېسىل تائاملار ۋە ئادىل باھا گۇرتۇ چارۋىچىلىق كەنتىدىكى چارۋىچى ناخىمانىڭ ئاۋۇل ئارامگاھىنىڭ داڭقىنى چىقاردى. 2017 يىلى ئاۋۇل ئارامگاھىنىڭ پايدىسى 120 مىڭ يۈەنگە، ساپ كىرىمى 70 مىڭ يۈەندىن كۆپرەككە يەتتى. بۇ يىل ساياھەتچىلىكنىڭ ئاۋات مەزگىلىدە، ناخىما ھەر كۈنى ئالدىراش بولۇپ كەتتى. ئۇ مۇنداق دېدى: ئاۋۇل ئارامگاھىمىزغا كەلگەن ساياھەتچىلەرنىڭ ھەممىسى سىرتتىن كەلگەن، بەك ئالدىراش بولۇپ كەتتىم. بىز چىقارغان قورۇمىلاردىن ئۇلارمۇ بەك رازى بولۇشتى. بۈگۈن 20 نەچچە ئادەمنى كۈتۈۋېلىپ، 2000 يۈەندىن كۆپرەك كىرىم قىلدىم. |
قازاقستاندىق سۋرەتشىلەر يلليۋستراسيالاعان كاتالوگتىڭ تۇساۋكەسەرى ٴوتتى مادەنيەت07 جەلتوقسان 2018، 16:59قازاقستاندىق سۋرەتشىلەر يلليۋستراسيالاعان كاتالوگتىڭ تۇساۋكەسەرى ٴوتتى07 جەلتوقسان 2018, 16:59 525 0 استانااستانا، .. كىتاپقا جاھاندىق الەمدەگى زاماناۋي قازاقستان مادەنيەتى جوباسىنىڭ اياسىندا ىرىكتەلگەن 60 اۆتور مەن 180 تۋىندى ەنگەن.رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا قولعا الىنعان جاھاندىق الەمدەگى زاماناۋي قازاقستان مادەنيەتى كىتابى جوباسى وتاندىق سۋرەتشىلەردىڭ جۇمىسىمەن تانىسىپ قانا قويماي، ولاردىڭ ەڭبەگىن الەمدىك دەڭگەيدە ناسيحاتتاۋ بولىپ تابىلادى. بۇل ٴبارىمىز ٴۇشىن ۇلكەن قۋانىش دەلىنگەن مينيستر ٴسوزىن مادەنيەت جانە ونەر ىستەرى جونىندەگى دەپارتامەنت ديرەكتورى ٴابىل جولامانوۆ جەتكىزدى.سونداياق، ٴابىل جولامانوۆ قازىرگى زاماننىڭ ۇزدىك سۋرەتشىلەرىن جيناعان كاتالوگتى تانىستىرىپ، بۇل جوباعا شىعارماشىلىق قاۋىمنىڭ قىزىعۋشىلىعى زور ەكەندىگىن اتاپ ٴوتتى.جيناققا ەنگەن تۋىندىلار حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى ساراپشى مامانداردىڭ باعالاۋىمەن ىرىكتەلىپ، تاڭدالعان. باستاپقىدا ساراپشىلارعا 254 اۆتوردىڭ 500دەن اسا جۇمىسى ۇسىنىلعان. سولاردىڭ ىشىندە وزا شاپقان ۇزدىك 180 تۋىندى كىتاپقا ەنگىزىلگەن، دەدى ٴوز سوزىندە قازاق عىلىميزەرتتەۋ مادەنيەت ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى حازبۋلاتوۆ اندرەي.ساراپشىلار قۇرامىندا ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ٴقازۇوانىڭ پروفەسسورى، ونەرتانۋ كانديداتى ولگا باتۋرينا جانە ونەرتانۋ كانديداتى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى مادينا سۇلتانوۆا سىندى ماماندار بار.مەرەكەلىك شاراعا قاتىسقان يۋنەسكو كلۋبتارىنىڭ قازاق ۇلتتىق فەدەراسياسىنىڭ ۆيسەپرەزيدەنتى سەركان ايازبايەۆ بۇل زاماناۋي قازاقستان ونەرىن تانيمىن دەۋشىلەرگە تاماشا ادىستەمە بولاتىندىعىنا سەنىمدىمىن. دالا رۋحىن تانۋ ٴۇشىن ونىڭ ٴتىلىن بىلۋدەن گورى، مادەنيەتى مەن ادامدارىنىڭ ىشكى جاندۇنيەسىن ۇعۋ قاجەت، دەپ اتاپ ٴوتتى. سونىمەن قاتار، بەلسەنە اتسالىسقان بارلىق ونەر يەلەرىنە ساتتىلىك تىلەدى. |
20180427 19:46:49 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىگۈزەل كۈز ئايلىرىنىڭ بىرى، كەركىدان گۈلى خۇشپۇراق چېچىۋاتاتتى. دەم ئېلىش پۇرسىتىدىن پايدىلىنىپ، مەن دۇنياغا داڭلىق شىبەن بازىرىغا ساياھەتكە باردىم، بازارنىڭ مەنزىرىسى گۈزەل، ئۆرۈپ ئادەتلىرى ئاددى بولۇپ، كىشىگە غايىۋى ماكاندا تۇرغاندەك تەسىرات بېرەتتى.ھەر خىل سەۋەپلەر تۈپەيلىدىن، بازاردا دائىم توك ئۈزۈلۈپ قالدىكەن، شۇڭا شام تەييارلاش كېرەك بولىدىكەن. مەن يېقىن ئەتراپتىكى ماگىزىنلارنىڭ ھەممسىگە كىرىپ چىقتىم، دۇكاندارلار شامنىڭ يوقلىقىنى ئېيتتى. مەن ھەيران قالدىم، ساياھەت بازىرىدا شام ساتىدىغان دۇكاننىڭ يوقلىقى قىززىقتە، ئۇچىنجى دۇكاندار، ئاغزىدا تاماكىنى چىشلىگىنىچە، ئېڭىشىپ دۇكاندىكى ماللىرىنى رەتلەۋاتقان ئىكەن، مېنىڭ سوئالىمغا جاۋاپ بېرىشنى ئاۋارىچىلىك كۆردىمۇ قانداق، خۇشياقمىغان ھالدا:ــ شامنىڭ پايدىسى ئانچە كۆپ ئەمەس، گۇڭ كۆتۈرمەيدۇ، ــ دىدى.ئۇ مېنىڭ يېڭى كەلگەن ساياھەتچى ئىكەنلىكىمنى بىلگەندىن كېيىن ئەڭ چەتتىكى موماينىڭ دۇكىنىغا بېرىشىمنى ئېيتتى.مەن بىر ئىشىنىپ بىر ئىشەنمەي يولنى بويلاپ مېڭىۋەردىم، كوچا ئايىقىدا، سەل ئىچكىرسىدىكى بوشلۇقتا ھەقىقەتەن بىر ئاددىي يايما ئورنى بولۇپ، بامبۇكتىن توقۇلغان سايمانلار ۋە ئۇزۇن قىسقا ئارغامچىلار تۇزىقلىق تۇراتتى. تۈزۈك خېرىدارمۇ كۆرۈنمەيتتى.يايما ئىگىسى ئاتمىش ياشلاردىكى بىر ئايال ئىكەن، ئۇ مېنىڭ كەلگىنىمگە پىسەنت قىلماستىن بېشىنى تۆۋەن سالغان ھالدى قولىدىكى بىر كۆك رەڭلىك كۇلانى ئېشىۋاتاتتى. كۇلانىڭ ئېشىپ بولغان قىسمى خۇددى ئىلانغا ئوخشاش ئۇنىڭ بىلىكى ۋە بوينىدا يۆگىشىپ تۇراتتى. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۇنىڭ ئاپپاق چاچلىرى چۇۋۇلۇپ كەتكەن بولۇپ، سەل قۇرقۇنچلۇق كۆرۈنەتتى.ـــ شام بارمۇ، ـــ سورىدىم مەن پەس ئاۋازدا. ئايال ماڭا قارىۋاتكەندىن كېيىن قولىدىكى ئىشىنى توختۇتۇپ، ياغاچ مال جازىسى ئۈستىدىن بىر باغلام شامنى ئالدى. ئارقىدىنلا، ئۇ قىزغىنلىق بىلەن ئۆزىنىڭ ئەشكەن كۇلالىرىنىڭ قانچىلىك ياخشى ئىكەنلىكى، ھازىر ياشىنىپ قالغاچقا تازا كۈچىيەلمەيۋاتقانچلىقى، كۇلا ئېشىش ئۈچۈن قولىنىڭ كۈچى بولمىسا بولمايدىغانلىقىنى سۆزلەپ كەتتى. پۇل تۆلەيدىغان چاغدا مەن ئايالدىن سودىسىنىڭ قانداقلىقىنى سورىدىم، ئۇ كۈلۈپ تۇرۇپ:ــ ياخشى، ياخشى، قارىمامسىز دائىم توك توختايدۇ، دىدى. بىر مۇنچە پاراڭلاشقاندىن كېيىن ئايال قولىنى سوزۇپ تۇرۇپ، شامنى ماڭا سۇندى. بۇ چاغدا مەن بۇ ئايالنىڭ بەدىنىنىڭ تۆۋەنكى قىسمىنى مىدىرتالمايدىغانلىقىنى بىلدىم، قارىغاندا پاراللىچ بولۇپ قالغان بولسا كېرەك. مەن ئۇنىڭغا كۈلۈپ قويۇپ، ئاستا قايتتىم.ئۇدا بىر نەچچە كەچ توك توختىدى. ئۆيدە ئولتۇرىۋېرىپ زېرىكىپ، كوچىغا چىقىپ ئايلاندىم. كوچىدا ئادەملەر ئاز، دېرىزىلەردىن شام يورۇقى كۆرۈنۈپ تۇرتتى. مەن خەنزى تۈرلۈك ماللار دۇكىنىغا كىرىپ ئازراق نەرسە سېتىۋالدىم دە، يەنە دۇكاندار بىلەن شام توغۇرلۇق پاراڭلىشىپ قالدىم.ــ بازاردا دائىم توك توختايدىكەن، شامنىڭ سودىسى ياخشى بولغىدەك، سىز نىمىشقا ئازراق شام كىرگۈزۈپ ساتمايسىز؟دۇكاندار كۈلۈپ قويۇپ، قولىدىكى تاماكىنى چېكىشكە باشلىدى. ئۇ ماڭا يايمىكەش ئايالنىڭ ھېكايىسىنى سۆزلەپ بەردى.ئەسلىدە ئۇ ئايالنىڭ ئېرى بازاردا نامى بار ساتىراش ئىكەن، مىجەزى مۇلايىم، كىشىلەر بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمۇ بەك ياخشى ئىكەن، مەدەنىيەت زور ئىنقىلابى مەزگىلىدە كۈرەش قىلىش ئوبىكتى بولۇپ قېلىپ، ئالەمدىن ئۆتۈپتۇ. ئايالى كۈلا ئېشىپ كۈن كەچۈرۈپ، ئۆزى يالغۇز ئىككى بالىنى ناھايىتى تەستە چوڭ قىپتۇ.كېيىن سىياسەت ياخشىلىنىپ، ئۇنىڭ ئىككى ئوغلى شەھەردە ئوي ئوچاقلىق بوپتۇ. لېكىن ئۆتكەن يىلى، ئۇنىڭ ئىككى ئوغلىنىڭ بىرى قاتناش ۋەقەسىگە ئۇچراپتۇ، يەنە بىرى راك كېسىلىگە گىرىپتار بولۇپ قاپتۇ، ئايالنىڭ پۈتىدىنمۇ مەسىلە چىقىپ تۇرمۇشتا بەك قىيلىنىپ قاپتۇ. بۇنىڭ بىلەن ئۇ ئىشىكى ئالدىدا ئاددىي يايما ئېچىپ تۇرمۇشىنى قامداپتۇ، يۇرتداشلىرى ياردەم قىلىمىز دىسە، ئايال جاھىللىق قىلىپ باشقىلارنى ئاۋارە قىلغۇسى كەلمەپتۇ. ئامالسىز بىر قانچە دۇكاندارلار كېلىشىپ، شام ساتماسلىقنى قارار قىلىشىپتۇ.جىمجىت كوچىدا كېتىۋاتىمەن، بايىقى دۇكاندارنىڭ سۆزىنى ئويلاپ، پۈتۈن بازارنىڭ كېچىسىنى شۇ يايمىكەش ئايالنىڭ شاملىرىنىڭ يورۇتۇپ تۇرىۋاتقانلىقىنى چۈشەندىم. دۇكاندارلارنىڭ بىر ئاددىي كېلىشىمى، بۇ دۇنياغا تەڭداشسىز گۈزەللىك ۋە مېھرى مۇھەببەت ئاتا قىلغان ئىدى. |
تاياۋ جىلداردان بەرى ەۆروپادا ٴىرى تەرورلىق شابۋىلدار كوپ تۋىلدىكەلۋقاينارى:جۇڭگو قازاق راديو تورابى جاۋاپتى رەداكتور:ايناگۇل جاڭالانعان ۋاقىت:20170520 08:56:00انگليا ساقشى جاعى ماۋسىمنىڭ 3كۇنى بىلاي دەدى: سول كۇنى استانا لوندوندا كەمىندە .ۇش رەت حاۋپسىزدىك شىرعالاڭى تۋىلدى. ٴبىر جۇك اۆتوموبيىل 80 كيلومەترلىك قارقىنمەن لوندون كوپىرىنىڭ ادامدار جۇرەتىن جولىنا باسىپ كىرىپ، 6 ادامدى سوعىپ ٴولتىردى.تاياۋ جىلداردان بەرى، بۇكىل دۇنيە جۇزىندە تەرورلىق شابۋىلداردىڭ تىڭ ەرەكشەلىكتەرى بەلەڭ بەردى. انگليانىڭ قامتىعان ەۆروپا ەلدەرىندە پىشاقپەن، ماشينامەن تەرورلىق شابۋىل قوزعاۋ ٴۇردىسى جىيى تۋىلىپ، ەۆروپانىڭ حاۋپسىزدىگىنە اۋىر قاتەر توندىردى.2014جىلى مامىردىڭ 24كۇنى، .بىر فرانسيالىق ەركەك قولىنا اۆتومات كوتەرىپ، بەلگيانىڭ استاناسى برۋسسەلدەگى ەۆرەيلەر مۇراجايىنا باسا كوكتەپ كىرىپ، ٴبىر ەۆرەي ەرلى زايىپتىنى، ٴبىر فرانسيالىقتى جانە ٴبىر بەلگيالىقتى ٴولتىردى. بۇل ادام يسىلام ەلى ۇشقارى ۇيىمىنىڭ مۇريتى بولىپ شىقتى.2015جىلى قاڭتاردىڭ 7كۇنى، پاريجدىڭ چارلي اپتالىق جۋرنالىنىڭ باس شتابىندا شابۋىلداۋ وقيعاسى تۋىلىپ، بەس رەداكتوردى قامتىعان 12 ادام قازا تاپتى. سول ايدىڭ 8،9كۇندەرى فرانسيادا كوپ رەت شابۋىلداۋ وقيعاسى تۋىلىپ، 17 ادام جانىنان جۇدا بولدى.2015جىلى ماۋسىنىڭ 26كۇنى، ۇشقارى ۇيىمنىڭ جالاۋىن اسىنعان ٴبىر ۇشقارى ەلەمەنت اۆتوموبيىلمەن فرانسيانىڭ ٴبىر ونەركاسىپ زاۆودىنا باسىپ كىرىپ، جارىلىس تۋدىرىپ، 1 ادام ٴولىپ، كوپ ادام جارالاندى.2015جىلى تامىزدىڭ 21كۇنى گوللانديانىڭ امۇستردان قالاسىنان فرانسيانىڭ پاريج قالاسىنا كەتىپ بارا جاتقان حالقارالىق كەزەكشى پويەزدە وق شىعارۋ وقيعاسى تۋىلىپ، 2 ادام اۋىر جارالاندى. قارۋ جاراق پەن كوپ مولشەردە وق ٴدارى الىپ جۇرگەن ماراككولىق كۇدىكتى جولاۋشىلار جاعىنان قۇرىقتالىپ، فرانسيانىڭ سولتۇستىگىندەگى الاس ۆوگزالىندا ساقشىلاردىڭ قولىنا تاپسىرىپ بەرىلدى.2015جىلى، قاراشانىڭ 13كۇنى، پاريج قالا رايونىندا كوپ رەت شابۋىلداۋ وقيعاسى بولىپ، كەمىندە 130 ادام ٴولىپ، 350 دەن استام ادام جارالاندى. جۇيەدەن 99 ادامنىڭ جاراقاتى اۋىر بولدى. بۇل ىسكە يسىلام ەلى ۇشقارى ۇيىمى جاۋاپتى ەكەندىكتەرىن ايتتى.2016جىلى ناۋرىزدىڭ 22كۇنى، برۋسسەلدىڭ قالا ماڭىنداعى ٴبىر اۋەجايدا جارىلىس تۋىلىپ، كەمىندە 30 ادام ٴولىپ، 300 ادام جارالاندى.2016جىلى شىلدەنىڭ 14كۇنى، فرانسيانىڭ مەملەكەت مەرەكەسى كۇنى كەشتە، جۇك اۆتوكولىگىن ايداعان ٴبىر ادام نيس قالاسىندا وت شاشۋدى تاماشالاپ تۇرعان ادامدار شوعىرىنا تاپ بەرىپ، 84 ادامدى ٴولتىرىپ، 300 ادامدى جارالادى.2016جىلى جەلتوقساننىڭ 19كۇنى كەشتە تاعى ٴبىر جۇك اۆتوموبيىلى روجدەستۆا بازارىنا شابۋىلداپ، 12 ادام ٴولىپ، 49 ادام جارالاندى.2017جىلى ٴساۋىردىڭ 3كۇنى. رەسەيدىڭ سان پەتربۇرگ مەتروسىندا جارىلىس تۋىلىپ، 14 ادام ٴولىپ، 50 دەن استام ادام جارالاندى. رەسەي پروكروتۋراسى بۇل ٴىستى تەرورلىق شابۋىل دەپ تۇراقتاندىردى.2017جىلى ٴساۋىردىڭ 7كۇنى ٴبىر ادام توناپ العان جۇك اۆتوكولىگىن ستوككولىم قالاسىنىڭ كوشەسىندە ادامدارعا قاراي ايداپ، 4 ادام ٴولىپ، 15 ادام جارالاندى.2017جىلى مامىردىڭ 22كۇنى، مانچەستر دەنە تاربيە كەشەنىندە جانكەشتى جارىلىس شابۋىلى تۋىلىپ، 22 ادام ٴولىپ، 66 ادام جارالاندى. يسلام ەلى ۇشقارى ۇيىمى وسى وقيعاعا جاۋاپتى ەكەندىكتەرىن ايتتى. |
الەم وسى كەلىسىمنىڭ ناتيجەسىن كۇتىپ، ىشتەن تىنىپ تۇر. ارزان مۇناي مەن قىمبات دوللار وسىعان دەيىن تالايلاردىڭ ويعا العان باعاسىن تاستالقان ەتىپ بۇزىپ جىبەردى.اقش پەن رەسەي كەلىسسە، ساۋد ارابياسىنىڭ كەلىسىمگە دەيىن ەكەنىن حابارلاعان يزۆەستيا باسىلىمى كەلىسسوزدەر الگوريتمى ءالى انىقتالماعانىن ايتىپ ءوتتى.سونىمەن قاتار، ول ەرريادتىڭ ءبىرىنشى توقسانمەن سالىستىرعاندا مۇناي ءوندىرىسىن شەكتەۋگە دايىن با، جوق پا، ول جاعى دا ءالى ناقتىلانباپتى. بىراق كەلىسسوز ءۇشىن ات شابىلتىپ ءىسساپارعا بارۋدىڭ دا قاجەتى جوق. كەشە بۇل جيىن بەينەكونفەرەنتسيا فورماتىندا وتسە دە ونىڭ بارىسى كوپشىلىك ءۇشىن اشىق بولمايتىنى بەلگىلى بولدى. گازەتى قارساڭىندا ساۋد ارابياسى ەگەر باسقا ەلدەر قوسىلسا، مۇناي ءوندىرىسىن 9 ميلليون باررەلگە دەيىن تومەندەتۋگە دايىن دەپ جازدى.ءوز كەزەگىندە، پرەزيدەنت ۆلاديمير پۋتين الەمدىك ەنەرگەتيكالىق نارىقتاعى احۋال بويىنشا كەزدەسۋ بارىسىندا مۇناي ءوندىرىسىن تاۋلىگىنە 10 ميلليون باررەلگە دەيىن ازايتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.بۇگىن تاڭ اتقالى بەرى الەمدىك باق وپەك پەن وداقتاستار الەمدە مۇناي ءوندىرىسىن بۇرىنسوڭعى بولماعان دەڭگەيگە دەيىن قىسقارتۋ تۋرالى كەلىسىم جوباسىن دەپ الەمنەن ءسۇيىنشى سۇراپ جاتىر. ەگەر بۇل قۇجات قابىلداناتىن بولسا، كومىرسۋتەگى 10 پايىزعا كەميدى. مۇناي ءوندىرىسىنىڭ تاۋلىكتىك مولشەرىن 1015 ميلليون باررەلگە قىسقارتۋدى كوزدەيتىن جاڭا عالامدىق شەشىم قابىلدانۋى ءۇشىن اقش تا قوسىلۋى كەرەك. وسىعان دەيىن بەلگىلى بولعانىنداي، اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ مالىمدەگەندەي، ۆاشينگتون ساۋد ارابياسى مەن رەسەيگە ءوندىرىستى قىسقارتۋعا كەلىسىم بەرگەن جوق ەدى. بىراق اقشتىڭ نيەتى پرەزيدەنت د. ترامتتىڭ تۆيتەردەگى جازباسىنان كەيىن بەلگىلى بولىپ قالدى.كانادانىڭ مۇنايلى ولكەسى البەرتا پروۆينتسياسىنىڭ پرەمەرى دجەيسون كەنني ءوز ايماعىنىڭ ءوندىرىستى قىسقارتۋ تۋرالى كەلىسىمگە قوسىلۋعا دايىن ەكەنىن مالىمدەدى. پرەمەرمينيستر دجاستين تريۋدو بولسا، وسى ماسەلە بويىنشا قازىر وپەكپەن دە، اقش پەن دە بايلانىس ورناتقانىن حابارلادىبىراق ساراپشىلار مۇنىڭ ۋاقىتشا كەلىسىم ەكەنىن دە ايتىپ جاتىر. سەبەبى پاندەميادان الەمدىك ءوندىرىس توقتاپ تۇر. ازىرگە قاجەتتىلىك وپەك تە كەلىسەتىن مۇناي كولەمىن دە بويىنا سىڭىرە المايتىن سياقتى. الەمدىك ەكونوميكا قالپىنا كەلگەندە جاعداي تۇزەلەدى دەپ ۇمىتتەنۋگە دە بولمايدى. مۇناي ءوندىرىسى ء بارىبىر قۇلدىرايدى دەگەن بولجام بار.مۇناي ءوندىرىسىن قانشالىقتى قىسقارتاتىنى تۋرالى ماسەلە وپەك ءۇشىن 1 پروبلەما بولعالى تۇر. ء بىزدى دە بۇل ماسەلە شىنداپ مازالاي باستادى. تالاي كۇننەن بەرى ەڭسەسى ءتۇسىپ جابىرقاپ قالعان تەڭگەمىزدى اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ تۆيتەردەگى جالعىز اۋىز ءسوزى تىعىرىقتان الىپ شىققانىن كوزىمىز كوردى. تۆيتەردىڭ ديپلوماتياسىنىڭ جەڭىسى، وپەك كەلىسىمىنىڭ وڭ ناتيجەسى ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن ەس جيىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرە دە دەگەن ءۇمىت بار.جاڭا كەلىسىمگە رەسەي، قازاقستان سياقتى وندىرۋشىلەردىڭ باسىن قوسقان وپەك تەن بولەك اقش، كانادا، نورۆەگيا، كانادا دا قوسىلۋى كەرەك. اقش قوسىلىپ قانا قويماي تاقتاتاستان مۇناي ءوندىرۋدى شەكتەي وتىرىپ، نارىقتى رەتتەۋگە ۇلەس قوسۋى كەرەك، دەگەن مامىلەگە كەلىسۋى كەرەك. بۇعان دەيىن، ناقتىراق ايتساق كەشە رەسەيدىڭ ەنەرگەتيكا ءمينيسترى الەكساندر نوۆاك جەرگىلىكتى اقپارات قۇرالدارىنا مالىمدەگەندەي ماسكەۋ اقشتىڭ ءوندىرىستى شەكتەۋ نيەتى زاڭدىق توسقاۋىلعا تاپ بولاتىنىن سەزىپ وتىر.اق ءۇيدىڭ ەكونوميكالىق كەڭەسشىسى لارري كۋدلوۋدىڭ ويىنشا، ترامپ ەنەرگەتيكالىق نارىقتا امەريكالىق وندىرۋشىلەرگە زيانى ءتيۋى مۇمكىن كەزكەلگەن حالىقارالىق سىبايلاستىقپەن كۇرەسۋگە ءازىر بولسا دا، ونىڭ اكىمشىلىگى مۇناي شىعاراتىن كومپانيالارعا ۇستەمدىك ەتە المايتىنىن ايتقان.حالىقارالىق ەنەرگيا اگەنتتىگى جۇما كۇنى ەسكەرتكەندەي، عالامدىق ءوندىرىستى تاۋلىگىنە 10 ميلليون باررەلگە قىسقارتۋ دا جەتكىلىكسىز. وسى ورگان جەتەكشىسى فاتيح بيرولدىڭ ەسەبىنشە، ءوندىرىس مۇنشا تومەندەتىلسە دە، زاپاستاعى مۇناي مولشەرى كۇنىنە 15 ميلليون باررەلگە وسە بەرمەك. مۇناي باعاسى جاقىندا مۇناي باعاسى 20 دوللارعا دەيىن تۇسكەنى بەلگىلى. ال، ترامپ رەسەي مەن ساۋديانىڭ تايتالاستى توقتاتاتىنىن ايتقاننان كەيىن، ياعني، جۇمادا 34،11 دوللارعا دەيىن قايتا قىمباتتادى. ايتا كەتسەك، بۇل وتكەن جىلدىڭ اياعىنداعى كورسەتكىشتەن الدەقايدا تومەن: 2019 جىلدىڭ سوڭعى سەسسياسىندا ماركالى شيكىزاتتىڭ نارقى 66 دوللارعا دەيىن كوتەرىلگەن ەدى.باعا ناۋرىزدىڭ باسىندا رف مەن ساۋد ارابياسى ءوندىرىستى قىسقارتۋعا كەلىسە الماعاندىقتان كۇيرەدى.مۇنايدىڭ ارزانداۋى مەن ءوندىرىستىڭ قىسقارۋى سالدارىنان قازاقستان ەكونوميكاسى بيىل 0،9 پايىزعا السىرەيدى جانە ۇكىمەت وعان ۇلتتىق قوردان كوبىرەك اقشا تارتۋعا ءماجبۇر. بۇنى بەيسەنبىدە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكا ءمينيسترى رۋسلان دالەنوۆ مالىمدەدى. ول ۇكىمەت وتىرىسىنا ايتقانداي، وسىعان دەيىن 90 ميلليون توننا مۇناي ءوندىرۋدى كوزدەگەن قازاقستان بيىل 86 ميلليون توننا كومىرسۋتەگىن شىعارۋدى جوسپارلاپ وتىر. ءمينيستردىڭ ەسەبىنشە، نەگىزى مۇنايدان تۇراتىن قازاقستان ەكسپورتى بولجامداعىدان 16،3 ميلليارد دوللارعا كەمىپ، بيۋدجەتتىك شىعىن 1.672 تريلليون تەڭگەگە 3.7 ملرد ازايۋى مۇمكىن.ۇكىمەت ۇلتتىق قوردان بيىل ەكونوميكاعا جوسپارداعىداي 2،7 تريلليون ەمەس، 4.77 تريلليون تەڭگە 10.6 ملرد تارتۋدى كوزدەپ وتىر. |
چەتئەل شىركەتلىرىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىغا مەبلەغ سېلىشى ئېغىر خىرىسلارغا دۇچ كەلمەكتە ئۇيغۇرخىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى قىرغىنچىلىق قىلمىشى تۈپەيلىدىن ئامېرىكا باشچىلىقىدىكى بىر قىسىم غەرب دۆلەتلىرى بۇنىڭغا قارشى ئىقتىسادىي جازا تەدبىرلىرىنى ئېلان قىلغان ھەمدە ئىجرا قىلىشقا كىرىشكەن ئىدى. نۆۋەتتە بۇنىڭ دەسلەپكى ئۈنۈمى كۆرۈلۈشكە باشلىغانلىقى مەلۇم. نەتىجىدە يېقىندىن بۇيان غەرب دۇنياسىدىكى بىر قىسىم سودا شىركەتلىرىنىڭ ئۇيغۇر دىيارى بىلەن باغلىنىشلىق بولغان خىتاي شىركەتلىرىگە مەبلەغ سېلىشى ھەمدە ئۇلار بىلەن ئىقتىسادىي ئالاقىدە بولۇشى ئوخشاش بولمىغان زىيانلارغا، تەنقىدلەرگە ۋە تەكشۈرۈشلەرگە دۇچ كەلمەكتىكەن.نۆۋەتتە بۇنىڭ بىر روشەن ئىپادىسى پاي چېكى بازىرىدا كۆرۈلۈۋاتقان بولۇپ، خىتاي بىلەن مۇناسىۋەتلىك پاي چەكلىرىنىڭ تۆۋەنلىشى ئامېرىكا پاي چەكلىرىنىڭ تۆۋەنلىشىدىن تېز ۋە يۇقىرى سوممىلىق بولماقتىكەن. بۇ ھەقتە ئاگېنتلىقىغا سۆز قىلغان پاي چېكى مۇتەخەسسىسى كرايگ جونسون بۇ ھەقتە بىز سۆز قىلمىساقمۇ بۇ ھەقتىكى دىئاگراممىلىق جەدۋەللەر ۋە گرافىكلار بۇ خىل تۆۋەنلەشنى بەكمۇ روشەن كۆرسىتىپ تۇرۇپتۇ. ھازىر خىتايغا دائىر پاي چەكلىرىنى سېتىۋالغانلىق ئاسماندىن چۈشۈۋاتقان پىچاقنى تۇتماقچى بولغاندەك بىر ئىشتۇر دېگەن.بۇ خىلدىكى مەبلەغ سېلىشنىڭ يەنە بىر ئىپادىسى بەزى ئىدارە ۋە ئورگانلارنىڭ ئۆز خىزمەتچىلىرىنىڭ پېنسىيە مائاشىنى پاي چېكى بازىرىغا مەبلەغ قىلىپ سېلىشى بولۇپ، بۇ خىلدىكى مەبلەغنىڭ خىتاي بىلەن باغلىنىشلىق ئىكەنلىكىمۇ يېقىندىن بۇيان كۆپلىگەن تەنقىدلەرگە دۇچ كەلگەن. بولۇپمۇ ۋاشىنگتون شەھىرىدىكى ئامېرىكا كاتولىك ئۇنىۋېرسىتېتى مالىيە گۇرۇھى ئۆز خىزمەتچىلىرىنىڭ كوللېكتىپ مەبلەغ قىلىپ سېلىنغان مۇئاشىنىڭ ئەمەلىيەتتە ئۇيغۇر دىيارىدىكى مەجبۇرىي ئەمگەك زەنجىرىگە باغلىنىشلىق ئىكەنلىكىنى تېخىمۇ ئىچكىرىلەپ تەكشۈرمەكتىكەن. ئۇنىۋېرسىتېت تەڭشىكى گېزىتىنىڭ 7دېكابىردىكى خەۋىرىدە ئېيتىلىشىچە، ئۇنىۋېرسىتېت رەھبەرلىكى نۆۋەتتە بۇنىڭ تېخىمۇ كۆپ تەپسىلاتلىرىنى تەكشۈرۈش بىلەن ئالدىراش ئىكەن.غەرب شىركەتلىرىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى زامانىۋى قۇللار ئەمگىكى ۋە ئۇنىڭغا باغلىنىشلىق تەمىنات زەنجىرىگە ئۆزلىرىمۇ بىلمىگەن ھالدا چېتىلىپ قېلىشى يېقىندىن بۇيان كۆپلەپ كۆرۈلۈۋاتقان مەسىلىلەرنىڭ بىرى ئىكەن. ئۇيغۇر دىيارىدىكى سىياسىي باستۇرۇش ۋە قىرغىنچىلىق ھەققىدە ئەڭ كۆپ خەۋەر بەرگەن چەتئەل ئاخباراتلىرىنىڭ بىرى بولغان ئاگېنتلىقىمۇ ئۆز خىزمەتچىلىرىنىڭ پېنسىيە پۇلىنى خىتايدىكى بەزى شىركەتلەرگە مەبلەغ قىلىپ سالغانىكەن. يېقىندا بۇ شىركەتلەرنىڭ بەزىلىرىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى مەجبۇرىي ئەمگەككە ۋە لاگېر سىستېمىىسىغا باغلىنىشلىق ئىكەنلىكى ئاشكارا بولغان. |
بوۋاقلارنىڭ سۇ ئىچكىلى ئۇنىماسلىقىنىڭ سەۋەبىمۇھەررىر: ئايزۆھرە ئەنۋەر مەنبە: تىيانشان تورى 20180310 19:06بەدەندە سۇ كەمچىل بولۇش سەۋەبلىك، نۇرغۇن بوۋاقلاردا ئېغىز قۇرۇش، كىچىك تەرەت ئاز بولۇش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ. كۆپىنچە ئانىلار بوۋاقلىرىغا قايسى ۋاقىتتا سۇ ئىچكۈزۈش كېرەكلىكىنى ئوبدان بىلىدۇ. ئەمما بەزى بوۋاقلار سۇ ئىچىكىلى ئۇنىمايدۇ، بۇ زادى نېمە ئۈچۈن؟بالىلارنىڭ كالتسىي تولۇقلاش مەھسۇلاتىنى خاتا تاللاش: بوۋاق مەزگىلى بالىلارنىڭ تەم سەزگۈسى يېتىلىشىنىڭ ۋە تەم مايىللىقى شەكىللىنىشىنىڭ ھالقىلىق مەزگىلى. بوۋاقلارغا كالتسىي تولۇقلايدىغان يېمەكلىك ۋە مەھسۇلاتنىڭ تەمىنى ياخشى تاللىمىغاندا شۇنداقلا ھەر خىل تەمدىكى ۋە بەك تاتلىق يېمەكلىكلەرنى بەك بالدۇر يېگۈزگەندە، بالىلارنىڭ تەم سەزگۈسىنىڭ نورمال يېتىلىشىگە تەسىر كۆرسىتىپ، قايناقسۇ ئىچكۈسى كەلمەيدىغان، ئەكسىچە ھەر خىل كۈچلۈك تەمدىكى باشقا ئىچىملىكلەرنى ئىچىشكە ئامراق بولۇپ قالىدىغان ئەھۋال كېلىپ چىقىدۇ.ئىچىدىغان سۇنىڭ مىقدارىنى ئىلمىي ئۇسۇلدا ھېسابلىماسلىق: قورامىغا يەتكەنلەرنىڭ بەدىنىدىكى سۇنىڭ مىقدارى بەدەن ئېغىرلىقىنىڭ تەخمىنەن 60 نى ئىگىلەيدۇ. بالىلارنىڭ بەدىنىدىكى سۇنىڭ مىقدارى بەدەن ئېغىرلىقىنىڭ تەخمىنەن 75 ىنى ئىگىلەيدۇ. بالىلارنىڭ ئۆسۈپيېتىلىشى ۋە ماددا ئالماشتۇرۇشى تېز بولغاچقا، سۇغا بولغان ئىھتىياج قورامىغا يەتكەنلەردىن كۆپ بولىدۇ. مەسىلەن، قورامىغا يەتكەنلەر ھەر كۈنى ھەر كىلوگىرام بەدەن ئېغىرلىقىغا تەخمىنەن 30 مىللىلىتىردىن 40 مىللىلىتىرغىچە سۇغا ئىھتىياج بولىدۇ، بالىلار بولسا ھەر كۈنى ھەر كىلوگرام بەدەن ئېغىرلىقىغا 12 مىللىلىتىردىن 15 مىللىلىتىرغىچە سۇغا ئىھتىياج بولىدۇ. ئاتائانىلار مۇشۇ ئۆلچەم بويىچە ھېسابلاپ، ھەر كۈنى ئىلمىي ئۇسۇلدا بالىلارغا سۇ ئىچكۈزۈش كېرەك. ئەمما بىر قېتىمدىلا كۆپ مىقداردا سۇ ئىچكۈزۈشتىن ياكى بىر كۈنى كۆپ ئىچكۈزۈپ، بىر كۈنى ئاز ئىچكۈزۈشتىن ساقلىنىش كېرەك. |
ئەركىن ئاسىيا رادىيوسى ئېلاۋىسى: تىنچ شەكىلدە ئىنسان ھەقلىرى ئۈچۈن كۈرەش قىلىشنى نىشان قىلغان ھۆكۈمەتسىز تەشكىلاتلاردىن خىتاي ئىنسان ھەقلىرى ھېمايىچىلىرى يېقىندا نەق مەيدان تەكشۈرۈشلىرى ئاساسىدا بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا مەخسۇس دوكلات سۇنغان. بۇ دوكلاتتا ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى تەربىيەلەش مەركىزى نامىدا مەۋجۇت بولۇۋاتقان لاگېرلارغا قامالغان ۋە مەجبۇرىي شەكىلدىكى ئۆگىنىش كۇرسلىرىغا قاتنىشىۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ سانىنىڭ ئاللىقاچان ئۈچ مىليوندىن ئېشىپ كەتكەنلىكى سانلىق مەلۇماتلار ۋە ھۆججەتلەر ئاساسىدا بايان قىلىنغان. بىز بۇ مۇناسىۋەت بىلەن مەزكۇر دوكلاتنى تولۇق تەرجىمە قىلىپ ئاڭلىغۇچىلىرىمىز دىققىتىگە سۇندۇق. دوكلاتنىڭ مەزمۇنى پۈتۈنلەي ئەسلى تېكىستكە سادىق بولۇش ئاساسىدا تەييارلاندى.تارىم ۋادىسىدىكى يېزا نوپۇسىنىڭ ئاز دېگەندىمۇ 30 پىرسەنتى قانۇنسىز داۋام قىلىۋاتقان قايتا تەربىيەلەش تەبىز 2018يىلىنىڭ ئوتتۇرىلىرى قەشقەر ۋە پۈتكۈل تارىم ۋادىسىدىكى يېزا ئاھالىسىدىن ئەسەبىيلىكنى تۈگىتىش لاگېرلىرىغا سولانغانلار ياكى مەجبۇرىي بولغان قايتا تەربىيەلەش كۇرسلىرىغا قاتنىشىۋاتقانلارنىڭ ئومۇمى سانىنى ئىدىتلاپ چىقتۇق. بۇ قېتىملىق ئىدىتلاشتا قەشقەر يېزىلىرىدىكى زىيارەت ئوبېكتىلىرىدىن كەلگەن چەكلىك مەلۇماتلار، ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى يۇقۇرى دەرىجىلىك ئەمەلدارلارنىڭ ئاغزىدىن چىققان سانسېفىرلار، ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى ھەر دەرىجىلىك ھۆكۈمەتلەرنىڭ 2017يىلىنىڭ ئاخىرىغا قەدەر تېرورلۇققا قارشى تۇرۇش ۋە ئەسەبىيلىكنى تۈگىتىش تىكى، جۈملىدىن قايتا تەربىيەلەشتىكى نىشانىغا ئاساسىي جەھەتتىن يەتكەنلىكى ھەققىدىكى مەلۇماتلار ئاساس قىلىندى.قەشقەر ۋىلايىتىدىكى زىيارەت مىساللىرىغا ئاساسەن بىز يېزىلاردىكى ئاھالىنىڭ ئاز دېگەندىمۇ ئون پىرسەنتى قايتا تەربىيەلەش لاگېرلىرىغا قامالغان، 20 پىرسەنتى بولسا يېزا ياكى ناھىيەلەردىكى كۈندۈزلۈككەچلىك قايتا تەربىيەلەش كۇرسلىرىدا ئۆگىنىشكە مەجبۇرلانغان. ھەر ئىككىسىنى قوشقاندا جەمئى 30 پىرسەنت ئاھالە مۇشۇ ئىككى تىپتىكى لاگېرلاردا دەپ كەمتەرىن بىر مۆلچەرنى ئوتتۇرىغا قويدۇق.بايامقى سەككىز يېزىدىن قايتا تەربىيەلەشكە مەجبۇرلىنىۋاتقانلارنىڭ نىسبىتىنى قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ، شۇنىڭدەك پۈتكۈل تارىم ۋادىسىنىڭ يېزاقىشلاقلىرىغا ۋەكىل خاراكتېرلىك قىلىپ ئېلىش مەنتىقىگە ئۇيغۇن. چۈنكى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مەزكۇر رايونغا قاراتقان قاتتىق قول سىياسىتى ئۇيغۇرلار دىيارىنىڭ باشقا رايونلىرىغا ئوخشىمايدۇ. تارىم ۋادىسى ئاللىقاچان خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ خېلىلا قويۇق ھەربىي تۈس ئالغان ئۈچ خىل كۈچ تېرورلۇق، دىنىي ئەسەبىيلىك، بۆلگۈنچىلىك كە قارشى خەلق ئۇرۇشىدىكى جەڭگاھ بولۇپ قالغان. خىتاي ئاخباراتلىرى خەۋەر قىلغان تېرورلۇق ھۇجۇملىرىنىڭ كۆپىنچىسى تارىم ۋادىسىدا يۈز بەرگەن. بۇ رايونلارنى بولسا خىتاي ھۆكۈمىتى 2009يىلىدىكى تومۇز ۋەقەسىدىن باشلاپلا ئۈچ خىل كۈچلەرنىڭ زورىيىشىنى مۇنبەت تۇپراق بىلەن تەمىن ئەتكەن جاي دەپ ئېلان قىلغان ئىدى.بىز پەقەت يېزا نوپۇسىدىكىلەرنىلا زىيارەت قىلغانلىقىمىز ئۈچۈن، پۈتۈن زېھنىمىزنى پەقەت ئاشۇ مەلۇماتلارغىلا مەركەزلەشتۈردۇق. شۇڭا بىز دوكلاتىمىزغا شەھەر ۋە ناھىيەلەردە تۇتقۇن قىلىنغان ۋە كۈندۈزلۈككەچلىك ئۆگىنىش كۇرسلىرىغا قاتنىشىشقا مەجبۇرلىنىۋاتقانلارنى قوشمىدۇق. خىتاي ھۆكۈمىتى باشقۇرىشىدىكى ش ئۇ ئا ر تەرەققىيات ۋە ئىسلاھات كومىتېتى ئىقتىساد تەتقىقات ئىنىستىتۇتى ئېلان قىلغان مەلۇماتلارغا ئاساسلانغاندا، 2012يىلى قەشقەر ۋىلايىتىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ھالدا پۈتكۈل تارىم ۋادىسىدىكى ئاھالىنىڭ 75 پىرسەنتى يېزا نوپۇسى ھېساپلىنىدۇ.سەككىز يېزىدىكى نوپۇسنىڭ ئون پىرسەنتى تەربىيەلەش مەركىزىگە قامالغانلىقىنى ئاساس قىلغان يوسۇندا ھېساپلىساقمۇ قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ ئۆزىدىنلا تەخمىنەن 240 مىڭ يېزا نوپۇسىنىڭ، پۈتكۈل تارىم ۋادىسىدىن 660 مىڭ يېزا نوپۇسىنىڭ تەربىيەلەش مەركەزلىرىدە ئىكەنلىكى ئايدىڭلىشىدۇ. خۇددى شۇنىڭدەك يېزا نوپۇسىنىڭ 20 پىرسەنتى كۈندۈزلۈك ياكى كەچلىك ئۆگىنىش كۇرسلىرىغا قاتنىشىشقا مەجبۇرلىنىۋاتقانلىقى بويىچە ھېساپلىغاندا 2018يىلىنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ ئۆزىدىن تەخمىنەن 480 مىڭ يېزا نوپۇسى، پۈتكۈل تارىم ۋادىسىدىن بولسا 1.3 مىليون يېزا نوپۇسى مۇشۇ خىلدىكى مەجبۇرىي كۈندۈزلۈك ياكى كەچلىك ئۆگىنىش كۇرسلىرىغا قاتنىشىۋاتقان بولىدۇ. بۇ مەلۇمات قەشقەر ۋىلايىتى ۋە تارىم ۋادىسىدىكى شەھەر نوپۇسى ۋە باشقا مىللەتلەرگە مەنسۇپ كىشىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدىغان بولغاچقا ئەمىلىي سان بەلكىم بۇنىڭدىنمۇ زور بولۇشى مۇمكىن.2010يىلى خىتاي ھۆكۈمىتى ئېلان قىلغان مەلۇماتلاردا قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ ئومۇمى نوپۇسى تۆت مىليونغا يېقىن ئىكەنلىكى كۆرسىتىلگەن. كېيىنكى ۋاقىتلاردا قەشقەر ۋىلايىتى تەۋەسىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ كۆپىيىش نىسبىتىنىڭ بۇ جايدىكى خىتاي نوپۇسىنىڭ كۆپىيىش نىسبىتىدىن يۇقۇرى ئىكەنلىكى ھۆكۈمەت دائىرىلىرىنى چۆچۈتۈپ قويغان. چۈنكى قەشقەر ۋىلايىتى تەۋەسىدىكى ئۇيغۇرلار پۈتكۈل قەشقەر نوپۇسىنىڭ 80 پىرسەنتىدىن ئارتۇقراقىنى تەشكىل قىلىدىغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ سانى ئۈچ مىليون ئەتراپىدا.تارىم ۋادىسىدا قەشقەر، خوتەن ۋە ئاقسۇ ۋىلايىتى بولۇپ، قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. 2010يىلىدىكى سىتاتىسكىغا قارىغاندا تارىم ۋادىسىنىڭ نوپۇسى 8.9 مىليون. 2016يىلىغا كەلگەندە بۇ سان 11 مىليونغا يەتكەن. بۇلارنىڭ 80 پىرسەنتى ياكى تەخمىنەن 8.8 مىليونى ئۇيغۇر.ئىككىنچى جەدۋەل: 2017يىلىنىڭ ئوتتۇرىلىرىدىن 2018يىلىنىڭ ئوتتۇرىلىرىغىچە بولغان مەزگىلدە قەشقەر ۋىلايىتى ۋە تارىم ۋادىسىدىكى ئىككى تۈرلۈك تەربىيەلەش لاگېرلىرىغا قامالغانلار ۋە مەجبۇرىي ئۆگىنىشكە قاتنىشىۋاتقانلارنىڭ تەخمىنىي سانىتارىم ۋادىسىدا ئۇيغۇرلار ۋە باشقا مىللەتلەرنىڭ نوپۇس نىسبىتى يۇقۇرىراق بولغاچقا خىتاي ھۆكۈمىتى پۈتكۈل ئۇيغۇر دىيارىدا ئىجرا قىلىۋاتقان زىيانلىق ئىدىئولوگىيەنىڭ تەسىرىنى يوقىتىش كۈرىشىنىڭ مۇھىم نۇقتىسى مۇشۇ رايونغا مەركەزلەشكەن. شىمالىي شىنجاڭ دەپ ئاتىلىدىغان رايوندا ئۇيغۇرلارنىڭ نوپۇستىكى نىسبىتى 24 پىرسەنت بولۇپ، پۈتكۈل ئاپتونوم رايون تەۋەسىدىكى ئۇيغۇرلار ئومۇمى نوپۇسنىڭ 48.5 پىرسەنتىنى تەشكىل قىلىدۇ. يەرلىك مەلۇماتلارغا ئاساسلانغاندا، پۈتكۈل ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى 23 مىليون نوپۇسنىڭ 2014يىلىدىكى مەلۇمات 48.5 پىرسەنتىنى تەشكىل قىلىدىغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئومۇمى نوپۇسى 11.3 مىليون. مۇشۇ بويىچە ھېساپلىغاندا 2018يىلى ئىيۇن ئېيىدا ئۇيغۇرلارنىڭ 30 پىرسەنتى ياكى 3.3 مىليونى قايتا تەربىيەلەشكە بەند قىلىنغان. يەنى ئۇلارنىڭ 10 پىرسەنتى ياكى 1.1 مىليونى تەربىيەلەش مەركىزى نامىدىكى لاگېرلاردا قاماقتا، يەنە 20 پىرسەنت ئۇيغۇر ياكى 2.2 مىليون كىشى كۈندۈزلۈك ياكى كەچلىك مەجبۇرىي مېڭە يۇيۇش ئۆگىنىشىگە قاتناشماقتا.خىتاي ھۆكۈمىتى بەرپا قىلغان ئەسەبىيلىكنى يوقىتىش كۈرىشى ئاساسەن تارىم ۋادىسىدا يولغا قويۇلغان بولغاچقا بىز يۇقۇرقى يەكۈننى چىقارغاندا تولىمۇ ئېھتىياتچانلىق بىلەن ئىش كۆردۇق. ئەمما قانداقلا بولمىسۇن، شەھەرلەر ۋە يېزىلاردا ھەمدە غەربىي جەنۇپ تەرەپلەردىكى باشقا رايونلاردا ئۇيغۇرلاردىن باشقا مىللەتلەرمۇ ئەسەبىيلىكنى يوقىتىش ئۆگىنىشىگە مەجبۇرلىنىۋاتقان بولغاچقا بۇ ئومۇمىي ساننى رىياللىقتىن چەتنىگەن دېيىشنىڭمۇ ئاساسى يوق.ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى مەلۇم بىر يۇقۇرى دەرىجىلىك ئەمەلدار ھۆكۈمەت تېلېۋىزىيەسىدە سۆز قىلىپ شىنجاڭدىكى ئۇيغۇرلار ۋە باشقا ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ ئاز دېگەندىمۇ 30 پىرسەنتى قايتا تەربىيەلەشكە بېرىشى لازىم دېگەننى ئوتتۇرىغا قويغان. خەۋەرلەردە ئېيتىلىشىچە، 2015يىلى ئەدلىيە نازارىتىنىڭ پارتىيە سېكرېتارى جاڭ يۈن نېمە ئۈچۈن شىنجاڭ نوپۇسىنىڭ 30 پىرسەنتىنى قايتا تەربىيەلەشكە ئەۋەتىشنى توغرا دەيمىز؟ دېگەن تېمىدا سۆز قىلغان. ئۇ شۇ چاغدا مۇنداق دېگەن:ئەسەبىيلىكنى ئەسلى بىخ ھالىتىدىلا ئۇجۇقتۇرۇۋېتىش بەكمۇ مۇھىم. شۇڭا دىني ئەسەبىيلىك بىلەن يۇقۇملانغان ئاشۇ 30 پىرسەنت كىشىلەرنى قايتا تەربىيەلەشكە ئەۋەتىش لازىم. ئەگەر مۇشۇ كىشىلەر ياخشى ئۆزگەرتىلسە، قالغانلارنى ئۆزگەرتىشكە ئانچە جىق كۈچ كەتمەيدۇ.مەزكۇر ئەمەلدار بىر كەنتنى مىسالغا ئېلىش ئارقىلىق ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى نوپۇسنىڭ قانچىلىكىنى قايتا تەربىيەلەشكە ئەۋەتىش ، يەنە قانچىلىكىگە قاتتىق زەربە بېرىش لازىملىقىنى چۈشەندۈرۈپ مۇنداق دېگەن:مەسىلەن ئالساق، بىر كەنتتىكى ئاھالىدىن 70 پىرسەنت ئۇيغۇر دىنىي ئەسەبىيلىكنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان، 30 پىرسەنت كىشى دىنىي ئەسەبىي ئىدىيەلەر بىلەن يۇقۇملانغان. يەنە ئاز ساندىكى بىر قىسىم كىشىلەر جىنايەتچىگە ئايلانغان. بۇ 70 پىرسەنت كىشى چوڭ مۇھىتقا بېقىپ ئىش كۆرىدۇ، شۇڭا ئۇلارغا ئۇنچىۋالا كۈچەپ كېتىشنىڭ ھاجىتى يوق. ئەمما چوڭ مۇھىت ئۆزگەرسە ئۇلارمۇ تېزلا ئۆزگىرىدۇ. ئەمما قالغان 30 پىرسەنتىنى بولسا پۈتۈن كۈچىمىزنى توپلاپ تەربىيەلىشىمىز ۋە ئۆزگەرتىشىمىز لازىم. ئەمما ئۈچىنچى تۈركۈمدىكى كىشىلەرگە قاتتىق زەربە بېرىش لازىم. دېمەك، تەسىرگە ئۇچرىغان 70 پىرسەنت كىشىنى قۇتقۇزۇپ قېلىش، 30 پىرسەنتىنى ئۆزگەرتىش، ناھايىتى ئاز ساندىكىلىرىگە قاتتىق زەربە بېرىش ئارقىلىق بىر كەنتنىڭ مۇھىتىنى پاكلىغىلى بولىدۇ.2018يىلىنىڭ بېشىدا ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرى تېرورلۇققا قارشى تۇرۇش كۈرىشىدىكى نىشانلارنىڭ ئاساسىي جەھەتتىن تولۇق ئورۇندالغانلىقىنى جاكارلىغان. بۇ مەزمۇنلار خىتاي خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ يىللىق يىغىنىدا ئوقۇپ ئۆتۈلگەن ش ئۇ ئا ر ھۆكۈمەتنىڭ 2017يىللىق خىزمەت دوكلاتىدىنمۇ يەر ئالغان. |
شاكۋ بوتاقارا. ورىسشا بىلمەسەڭ ورنىڭدى بوسات!...جاڭالىقتار 2038 0 پىكىر 1 ناۋرىز, 2010 ساعات 05:08قازاق تاۋەلسىزدىك العان ساتتەن باستاپ، وتانعا 2ملن.نان استام قازاق ورالىپتى. بۇل جايت دەموگرافياعا ءسوزسىز دەم بەردى. جاراعانى وتاۋ تىگىپ، قازىق قاقتى. بىراق قازاقتىڭ وتانى قازاقستان بولعان سوڭ قانداستارىمىز قاڭعىپ قايدا بارسىن!؟ ەڭ باستىسى التايدان اعىلعان كوش الدىمەن ەلدەگى تيتۋلدى ۇلتتىڭ قاراسىن كوبەيتكەنى راس. 1991جىلى قازاقستانداعى قازاقتىڭ سانى 7 ملن. 73مىڭ ادام بولعان. ال سوڭعى ساناق قازاقتاردى 10ملننان استى دەپ جاتىر. بۇل ارينە، كوڭىل كونشىتەرلىك كورسەتكىش. بىراق، وسى جىلدار ىشىندە ورالمان ماسەلەسىنىڭ وڭىپ كەتكەنى شامالى. ازاماتتىق الۋ، كۆوتا جانە جۇمىسقا ورنالاسۋ ماسەلەسى قازاق ازات بولعالى ساعىزشا سوزىلىپ كەلە جاتىر. ماسەلە ءالى وتكىر بولسا دا ايتەۋىر وتىرىك كۇيبەڭ. جات جۇرتتان جاڭا كەلىپ، وڭسولىن ءالى تانىماعان قاراكوزدەر تەك قانا پاسپورت الۋ ءۇشىن، تۇك بولمادى دەگەندە 6 اي اياعىنان تاۋسىلىپ، انىقتاما جينايدى. قاپتاعان قاعازباستىلىق. بۇل ءوز ەلىنە ورالعان قازاقتى كۇتىپ تۇرعان پروبلەمالاردىڭ ءبىر پاراسى عانا. ورالماننىڭ ءسىڭىسىپ كەتۋىنە كەدەرگى بولىپ تۇرعان كەرەمەتتىڭ ەڭ ءبىرىنشىسى ءتىل ماسەلەسى. اتاپ ايتساق، ورىس ءتىلى.پارامونوۆكا اۋىل مەكتەبىندە 15جىل ەڭبەك ەتكەن، تاربيە ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جانارگۇل اريددينقىزىنا سۋرەتتە, جاڭا كەلگەن مەكتەپ ديرەكتورى سالاتانت دوسجانوۆا ورىسشاڭ ناشار سوندىقتان، ورنىڭدى بوسات دەپ، ۇكىم شىعارادى. ديرەكتور حانىمنىڭ پىكىرىنشە، تاربيە ءىسى بولسىن، وقۋ ءىسىن مەڭگەرەتىن ادام ەكى ءتىلدى بىردەي مەڭگەرۋى مىندەت. بىلايشا ايتساق، قازاقستانداعى قازاق يۆانننىڭ ءتىلىن بىلمەسە مەملەكەتتىك قىزمەتكە ورنالاسۋى ەتۋى ەكى تالاي. سوراقىسى سول، وسىنداي وزبىرلىققا جول بەرىپ، ورىس ءتىلىنىڭ سويىلىن سوعىپ جۇرگەن وزگە ەمەس، ءوزىمىزدىڭ قارا كوز ەكەنى وكىنىشتىاق. موڭعوليا ەلىنەن ورالعان قانداستارىمىز كوپتەپ قونىستانعان پارامونوۆكا اۋىلى وسىدان كەيىن، ەكىگە ءبولىنىپ شىعا كەلدى. بىرەۋى ورالمان بولسا، قالعانى مەستنىيلار. اشىق ايقاسقا شىققان دوسجانوۆا دىتتەگەنىنە جەتتى. ناقاقتان ناقاق جالا جابىلىپ جۇمىستان قۋىلعان جانارگۇل، ەندى نە ورىسشا ۇيرەنەرىن، نە سوتقا بارارىن بىلمەي دال بولدى. اي كۇننىڭ امانىندا ءوز ەلىندە قۋعىنسۇرگىنگە ۇشىراعان ۇستاز ءبىلىم جانە عىلىم مينيستىرلىگىنەن باستاپ، بارلىق قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا حابار بەرگەن. بارلىعى ءبىر اۋىزدان، بۇل شۋلى ماسەلەنى تەك قانا سوت شەشە الاتىنىن ايتادى. ءىستى قاراعان اقسۋ قالالىق سوتىنىڭ سۋدياسى ىبراەۆ نۇرلان، بار جوعى ەكى كۇننىڭ ىشىندە شەشىم شىعاردى. جانارگۇل ءوز قىزمەتىنە قايتا ورالدى. ال، ءوز قىزمەتىن اسىرا پايدالانىپ، قول استىنداعى جۇمىسشىلارىنا ءتىسىن باتىرعان دوسجانوۆا حانىم باسقا جەردە تاعى دا وسىنى قايتالاماسىنا كىم كەپىل!؟ وسىدان كەيىن امالسىز تاڭ قالىپ، تاڭداي قاعاسىڭ. ماتەماتيكا تىلىمەن ايتساق، قوسىلعىشتاردىڭ ورىنى اۋىسقانىمەن، قوسىندى وزگەرمەيدى. بۇل اكسيوما. بىلەگىن كورسەتكەن باسشىنى بىلىممەن جىققان جانارگۇل جەڭىسكە جەتكەنىنە ءدان ريزا. بۇل ورايدا، اقسۋ قالالىق ءبىلىم ءبولىمى ءوز ىشىندەگى ءىرىڭدى ءوز كۇشىمەن ەمدەۋگە دارمەنسىز ەكەنىن كورسەتتى. ءىس وسىمەن تىندى. جانارگۇل جەڭدى. جاسىراتىنى جوق، ازىرگە وتانىم دەپ كەلگەن ورالماندار تۋرالى وڭ پىكىر قوعامدا قالىپتاسپاي وتىرعان سىڭايلى. الدە، قالىپتاستىرعىمىز كەلمەيتىن سەكىلدى مە، قالاي ءوزى؟..مەديتسينا سالاسىنان 869 قۇقىق بۇزۋشىلىق انىقتالعانتسوي: كوروناۆيرۋستىڭ تىركەلۋى 18 پايىزعا تومەندەدىقانات بىرلىكۇلى 30493زىكىريا زامانحانۇلى 40976 |
كىتاب: كىچىك شاھزادەدىن پارچىلار توكيو خاتىرىلىرى1,363 قېتىم ئوقۇلدىكىچىك شاھزادە ياپونچىدىن تەرجىمە قىلغۇچى: رەيھان ئابلەتكۆڭۈل كۆزۈڭدە قارا .ئەڭ قىممەتلىك گۈزەل نەرسىلەرنى كۆز بىلەن كۆرگىلى بولمايدۇ.يۇلتۇزنىڭ گۈزەل كۆرۈنىشىدىكى سەۋەب شۇكى، كۆزىمىزگە كۆرۈنمەيدىغان قەيەردىدۇر بىر تال گۈلنىڭ بولغىنى ئۈچۈن.قۇملۇقنىڭ گۈزەل كۆرۈنۈشى شۇنىڭ ئۈچۈنكى، قۇملۇقنىڭ قەيىرىگىدۇر بىر قۇدۇقنىڭ يوشۇرۇنغىنى ئۈچۈن .ناھايتىمۇ كىچىك چاغلىرىمدا مەن تولىمۇ كونا بىر ئۆيدە تۇراتتىم. كىمدۇر بىرى بۇ كونا ئۆينىڭ قەيىرىگىدۇر بايلىق يوشۇرۇنىغانلىقىنى ئېيتقانىدى. ئەلۋەتتە، ھېچكىممۇ بۇ بايلىقنى تېپىپ باقمىغان، ھەتتا، بىرەرسىمۇ ئىزدەپ باقمىغان بولىشى مۇمكىن. لېكىن، شۇ سەۋەب تۈپەيلى بۇ ئۆي شۇنداق ئىللىق بوپكەتكەن.يەنى، ئۆيۈم قەلبىمنىڭ چۇڭقۇر يەرلىرىگە بىر سىرنى كۆمگەن ئىدى.دىمەك، ئۆيمۇ، چۆلمۇ، يۇلتۇزنىڭمۇ گۈزەل كۆرىنىشىدىكى سەۋەب ئۇنىڭغا نېمىدۇر يوشۇرۇنغىنىدائادەملەر تېز پويىزدەك ئۇياقتىن بۇياققا چىپىشىپ يۈرىدۇ، يۇ، ئۆزلىرىنىڭ نېمە ئىزدەۋاتقىنىنى بىلىشمەيدۇ. پەقەت ئالدىراش چۆرگىلەپ يۈرگىنى يۈرگەن.مانا بۇ بىھۇدە جاپا.ئادەمگە بېقىپ يۇلتۇزنىڭ مەناسى ئوخشىمايدۇ.دېڭىز سەپەرچىلىرى ئۈچۈن يۇلتۇز يول باشلىغۇچى بولسا، باشقا كىشىلەرگە نىسبەتەن يۇلتۇز پەقەت كىچىككىنە نۇر تارقاتقۇچى، خالاستەتقىقاتچىغا نىسبەتەن يۇلتۇز تەتقىقات ئوبىكتى. ھېلىقى سودىگەرگە نىسبەتەنغۇ يۇلتۇز پۇل بولۇپ كۆرۈنىدۇ.بىراق، يۇلتۇزلارنىڭ ھېچقايسىسى ئاۋاز چىقىرالمايدۇ.پەقەت سېنىڭلا باشقا ئادەملەرگە ئوخشىمايدىغان يۇلتۇزۇڭ بار. چۈنكى، كېچە ئاسمىنىغا قاراپ چاقناپ تۇرغان يۇلتۇزلارنىڭ بىرىدە مېنىڭ بارلىقىمنى، ئۇ يەردە كۈلۈمسىرەۋاتقىنىمنى ئويلىغىنىڭدا پۈتۈن يۇلتۇزلار ساڭا قاراپ كۈلىۋاتقاندەك بىلىنىدۇ. سەن ئۈچۈن يۇلتۇز كۈلىدىغان جىسىم ھېسابلىنىدۇ.سەن تۇرىۋاتقان جايدىكى كىشىلەربىر باغچىدا بەش مىڭ تال ئەتتىرگۈل يېتىشتۈرىدۇ، يۇ ئۆزلىرى ئىزدەۋاتقان نەرسىسىنى تاپالمايدۇ.بەلكىم، كۆپچىلىكنىڭ ئىزدەۋاتقىنى شۇ بىر تال ئەتتىرگۈلدىن ۋە ياكى ئازغىنە سۇنىڭ ئىچىدىن تېپىلىپ قېلىشى مۇمكىن ئىدى. ئىزدىگىنىڭنى كۆزلەر كۆرەلمەيدۇ . يۈرىكىڭدىن ئىزدىمىسەڭ، كۆڭۈل كۆزلىرىڭدە كۆرمىسەڭ ئىزدىگىنىڭنى تاپالمايسەن.سەن گۈلۈڭ ئۈچۈن قانچىلىك ۋاقىت ئەجىر قىلغان بولساڭ، ئۇ سەن ئۈچۈن شۇنچىلىك دەرىجىدە قىممەتلىك بولىدۇ.ئاپتۇرى: فىرانسىيەلىك يازغۇچى ياپونچىدىن تەرجىمىدە: رەيھان ئابلەتئېسىڭلاردا بولسا كېرەك، ئەسلىدە بىرەر يىل بۇرۇن ئۇشبۇ ئوماق چوڭلارغىلا سوۋغا قىلىنىدىغان كىتابنى ئوقۇغاچ خاتىرىلەپ قويغانىدىم. ئەپسۇس، بىر قىسىم يازمىلىرىم بىلەن بىلوگىمدىن ئۆچۈرۈلۈپ كېتىپتۇ. بۈگۈن قايتا يوللاپ قويدۇم.ياپون يازغۇچىسنىڭ ئۆيىگە زىيارەت |
مەنبەسى:شىنجاڭ گېزىتى تەھرىر:مېھرىگۈل خۇدابەردى يوللانغان ۋاقىت:20141001 17:32:37تەن ساغلاملىقى نورمال كىشىلەرگە نىسبەتەن، مۇۋاپىق چۈشلۈك ئۇيقۇ ھارغىنلىقىنى يەڭگىللىتىش ۋە زېھنىي كۈچىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە پايدىلىق.ئەمما يېقىندا گېرمانىيەلىك ئالىملار تەتقىق قىلىش ئارقىلىق، بەدەن ئېغىرلىقى20 ئېشىپ كەتكەن، قان بېسىمى تۆۋەن، قان ئايلىنىشدا توسالغۇ بولغان ئۈچ خىل تىپتىكى كىشىلەر چۈشتە ئۇخلىسا سالامەتلىكىگە زىيان يېتىدىغانلىقىنى ئىسپاتلىغان.بەدەن ئېغىرلىقى ئېشىپ كەتكەن كىشىلەر دائىم چۈشتە ئۇخلىسا، ئاسانلا سەمىرىپ كېتىدىكەن ھەم سەمىرىش سۈرئىتى باشقا كىشىلەرگە قارىغاندا تېز بولىدىكەن. مۇنداق كىشىلەر ئەڭ ياخشىسى چۈشلۈك تاماقتىن 3020 مىنۇت بۇرۇن ئازراق ئۇخلىۋالسا، بەدەنگە چوڭ تەسىرى بولمايدىكەن.قان بېسىمى تۆۋەن كىشىلەر چۈشتە ئۇخلىسا قاننىڭ ئېقىش سۈرئىتى ئاستىلاپ كەتكەچكە، ئەسلىدىنلا يېپىشقاقلىق دەرىجىسى يۇقىرى قان سۇيۇقلۇقى قان تومۇر دىۋارلىرىدا ئاسانلا نوكچا شەكىللەندۈرۈۋالىدىكەن. شۇنىڭ ئۈچۈن قان بېسىمى تۆۋەن كىشىلەر چۈشتە پەقەت يېرىم سائەت ئەتراپىدا ئۇخلاپ ئارام ئالسا مۇۋاپىق بولىدىكەن.قان ئايلىنىش سىستېمىسىدا ئېغىر دەرىجىدە توسالغۇ بار كىشىلەر، بولۇپمۇ مېڭە قان تومۇرلىرىدا مەسىلە بار ياكى دائىم بېشى قايىدىغان كىشىلەر چۈشتە ئۇخلاشقا ماس كەلمەيدىكەن. مۇنداق كىشىلەر ئەڭ ياخشىسى چۈشلۈك تاماقتىن بۇرۇن ياكى تاماقتىن كېيىن يېرىم سائەتنى ئۆتكۈزۈۋېتىپ، قايناقسۇ ئىچىپ ئاندىن ئازراق ئۇخلىسا بولىدىكەن. مۇنداق قىلغاندا مېڭە قان تومۇرلىرىدا تاسادىپىي خەتەر كۆرۈلۈپ قېلىش مۇمكىنچىلىكىنى ئازايتقىلى بولىدىكەن. |
نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمىن كۇشتى جاۋىنگەر قامال ەتىپ قۇرايىقنەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىن جاۋىنگەر قامال ەتىپ قۇرۋ ءۇشىن، اۋەلى ونىڭ ساياسي رولىن كورنەكتىلەندىرىپ، دۇرىس ساياسي بەتالىسقا تاباندى بولىپ، پارتيانىڭ لۋشيان، باعىتساياساتتارى مەن شەشىم ورنالاستىرۋلارىنىڭ نەگىزگى ساتىلاردا تامىر تارتىپ، جەمىس بەرۋىنە كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە ۇيىمدىق قۋاتىن جوعارىلاتۋدى ماڭىزدى ءتۇيىن ەتە وتىرىپ، نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىنىڭ پارتيانى باسقارۋ، پارتيانى جونگە سالۋ جاعىنداعى كەڭشىلدىك، بوشالاڭدىق، جۇمساقتىق ماسەلەسىن كۇش سالا وڭاۋ كەرەك.ماسەلەنى جەتەكشى ەتۋدى كورنەكتىلەندىرىپ، نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى قۇرىلىسىنىڭ ءتۇيىنىن ءدال تابۋ كەرەك. شي جينپيڭ جولداس پارتيا ىشىندە ورىن تەۋىپ وتىرعان كورنەكتى قايشىلىقتار مەن ماسەلەلەردى ويداعىداي وڭاۋ كەرەك دەگەندى دارىپتەدى. ماسەلەگە تىكەلەي ءدوپ كەلۋگە باتىلدىق ەتۋ پارتيانىڭ 18 قۇرىلتايىنان بەرگى پارتيانى قاتاڭ جونگە سالۋداعى كورنەكتى ەرەكشەلىككە اينالدى دەۋگە بولادى. پارتيانىڭ 18 قۇرىلتايىنان بەرى بۇكىل پارتيا ورتالىق كوميتەتتىڭ تالاپتارىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، نەگىزگى ساتىنى يگەرۋ، نەگىز قالاۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەپ، نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى قۇرىلىسىندا ءۇرتىس تىڭ تابىستاردى قولعا كەلتىردى. ءبىراق نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى قۇرىلىسىنا پارتيانى جاپپاي قاتاڭ جونگە سالۋ جونىندەگى تالاپتار بويىنشا قاراعاندا، كەيبىر نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىندا پارتيانى باسقارۋ، پارتيانى جونگە سالۋدا كەڭشىلدىك، بوشالاڭدىق، جۇمساقتىق ماسەلەلەر ءالى دە ورىن تەۋىپ وتىر. سوندىقتان پارتيا 19 قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىندا كەيبىر نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىنداعى السىزدىك، جالعانشىلدىق، ءوزىن شەتكە الۋ ماسەلەسىن كۇش سالا وڭاۋ باسا دارىپتەلدى. بۇل ماسەلەلەردى وڭاۋدا مىناداي ءۇش ءتۇرلى ورتاق تالاپ بار: ءبىرىنشى، يدەيالىق تاربيە سىندى نەگىزدى يگەرۋ؛ ەكىنشى، ۇيىمدىق تۇرمىس سىندى نەگىزگى فورمانى جاقسى يگەرۋ؛ ءۇشىنشى، باستاماشىلار قوسىن قۇرىلىسى سىندى ءتۇيىندى يگەرۋ كەرەك.رەفورما جاساپ، جاڭالىق اشۋدا تاباندى بولىپ، پارتيانى جاپپاي قاتاڭ جونگە سالۋدىڭ نەگىزگى ساتىلارعا دەيىن تياناقتانۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. شي جينپيڭ جولداس پارتيانى جاپپاي قاتاڭ جونگە سالۋدا مۇراگەرلىك ەتۋ مەن جاڭاشىل بولۋداي ەكى نەگىزگى ءتۇيىندى يگەرۋ كەرەك دەپ باسا دارىپتەگەن بولاتىن. ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى مەن قوعامىندا جارىققا شىققان تەرەڭ وزگەرىستەرگە ساي نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارى مەن پارتيا مۇشەلەرى قوسىنىندا دا زور وزگەرىستەر بولدى. نەگىزگى ساتىنىڭ پارتيا قۇرىلىسى قىزمەتى، ءسوزسىز، تاماشا داستۇرگە مۇراگەرلىك ەتۋ نەگىزىندە تىڭ ءىس جۇزىندىكتى تابان تىرەر تياناق ەتىپ، مازمۇنى، فورماسى، تۇلعاسى، ءادىسى، ءتاسىلى سياقتى جاقتاردا جاڭاشىل بولۋدى ىلگەرىلەتۋى كەرەك. ايتالىق اۋىل قىستاقتاردى كوركەيتۋ ستراتەگياسىنىڭ اتقارىلۋىنا ساي اۋىلقىستاق نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارى كەيبىر تىڭ جاعدايلارعا ءدوپ كەلدى. سوندىقتان اۋىلقىستاق نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىن وڭىرلەر مەن اكىمشىلىك ورىندارعا قاراي قۇرۋ نەگىزىندە پارتيا ۇيىمدارىن يكەمدى دە الۋان ءتۇرلى، باسقارۋعا قولايلى ءارى ءونىمدى ەتىپ قۇرۋ فورماسىن بەلسەنە قاراستىرۋ كەرەك. |
8 شىلدە 13:03نۇرسۇلتان. قازاقپارات ەلوردالىق پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى كارانتين كەزىندە مەرەكەلەر وتكىزۋ جانە سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاماعان نىسانداردىڭ يەلەرىن جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋدا، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.باس سانيتار دارىگەردىڭ نۇرسۇلتاندا قاتاڭ شەكتەۋ شالارىن ەنگىزۋ تۋرالى قاۋلىسىنا قاراماستان، كوپتەگەن ازامات بۇل تالاپتاردى قاساقانا ەلەمەيدى. وسىعان وراي نۇرسۇلتان پوليتسياسى سانيتارلىق تالاپتاردىڭ ساقتالۋىنا رەيد جۇرگىزۋدە. ماسەلەن، 7شىلدە كۇنى تۇنگى ساعات 02.28دە ماناس كوشەسى بويىنداعى ازىقتۇلىك دۇكەنى جۇمىس ىستەپ، الكوگول ونىمدەرىن ساتقان. اتالعان دۇكەننىڭ جانىندا قوعامدىق ورىندا الكوگول سۋسىنىن ىشكەن ازامات ۇستالدى. اتالعان فاكتى بويىنشا ق ر ا ق ب ك 440بابى 1تارماعى بويىنشا اكىمشىلىك حاتتاما تولتىرىلدى، دەلىنگەن قالالىق پوليتسيا دەپارتامەنتى تاراتقان اقپاراتتا.ۆەدومستۆو مالىمەتىنشە، سونىمەن قاتار كەشە تۇنگى ساعات 02.35 تە قاجىمۇقان كوشەسىندەگى ءدامحانالاردىڭ ءبىرىنىڭ كارانتين شارالارىن بۇزۋ فاكتىسى تىركەلدى. اتالعان ءدامحانادا ءبىر توپ جاس تۋعان كۇندى اتاپ وتكەن. ال ساعات تۇنگى 0.15 تە ماناس كوشەسىنىڭ بويىنداعى ساۋنانىڭ جۇمىس ىستەپ تۇرعانى انىقتالدى.ساۋنانى جالعا بەرۋشى 29 جاستاعى ازامات تا اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى.پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى كارانتين كەزىندە سانيتارلىق ەپيدەميولوگيالىق تالاپتاردىڭ قاتاڭ ساقتالۋ قاجەتتىگىن تۇسىندىرۋگە باعىتتالعان شارالاردى تۇراقتى وتكىزىپ كەلەدى. وسى جىلدىڭ 5شىلدەسىنەن باستاپ شەكتەۋ شارالارى ەنگىزىلگەنىن ەسكە سالامىز. وسىعان وراي نۇرسۇلتان قالالىق پوليتسيا دەپارتامەنتى ازاماتتارعا كارانتين رەجيمىن ساقتاۋ قاجەتتىگىن ەسكەرتەدى، دەپ اتاپ وتەدى دەپارتامەنتتەن. |
مەدىنيەت ۋە ئىجتمائى خەۋەرلەر قۇرئان ۋە ئىترەتسالامنىڭ ئەھمىيىتى ۋە ھەسرىتىسالاملىشىش كۈندىلىك تۇرمۇش ۋە كىشىلىك مۇناسىۋەتتە كەم بولسا بولمايدىغان ئادەتلەرنىڭ بىرى. سالاملىشىش ئۆز ئارا ئالاقىنى كۈچەيتىپ، كىشلەرنى ئەدەپئەخلاقلىق، پەزىلەتلىك، مەدەنىيەتلىك بولۇشقا يېتەكلەيدۇ، دوستلۇقنى كۈچەيتىدۇ، ھۆكۈمەت ۋە مېھىرمۇھەببەتنى چوڭقۇرلاشتۇرىدۇ. سالاملىشىشتىن ۋۇجۇدىمىز بىر خىل سۆيۈنۈش تۇيغۇسىغا چۆمۈلۈپ، قەلبىمىز باھار ئاپتىپىدەك يورۇپ، ئىللىقلىققا تولىدۇ. دىلى رەنجىشىپ قالغان كىشلەرمۇ سالامنىڭ ھېكىمىتى ۋە ھارارىتى بىلەن ئارىدىكى ئاداۋەت، ئۇقۇشماسلىق، رەجىشلەرنى تۈگىتىدۇ.مەھەللىمىزدە ئۇزاقتىن بۇيان ئىناق ئۆتۈپ كەلگەن قوشنىلار بار ئىدى.قەشقەر ھېيتىگاھ مەسچىتىقەشقەر ھېيتىگاھ مەسچىتى شىنجاڭدىكى ئىسلام دىنىنىڭ مەشھۇر كاتتا مەسچىتى .ئورنى قەشقەر شەھىرى ئازادلىق يولىدا . ھېيتگاھ سۆزى ئەرەبچە ھېيت دېگەن سۆز بىلەن پارىسچە گاھ دېگەن سۆزنىڭ بىرىكىشىدىن ياسالغان بولۇپ ، ھېيت پائالىيەتلىرىنى ئۆتكۈزىدىغان جاي دېگەن مەنىدە . بۇ مەسچىت شىنجاڭدا مۇسۇلمانلار يىغىلىش مۇراسىملارنى ئۆتكۈزىدىغان كاتتا مەسچىت ، دىنىي تەلىم تەربىيە ۋە مەدەنىيەت مەركىزى . بۇ مەسچىتنىڭ قاچان سېلىنىشقا باشلىغانلىقى توغرىسىدا قولىمىزدا ئىشەنچىلىك ماتېرىيال يوق .ئامېرىكا قوشما شىتاتلىرى تاشقى ئىشلار مىنىستىرى جون كېرىئامېرىكا قوشما شىتاتلىرى تاشقى ئىشلار مىنىستىرى جون كېرى رۇسىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى سەرگەي لاۋروف بىلەن فرانسىيە پايتەختى پارىژ شەھىرىدە ئۇچراشقان بولۇپ، ئىككى تەرەپنىڭ سۆھبىتى سۈرىيە كىرىزىسى ئۈستىدە بولغان. سەرگەي لاۋروف سۈرىيەگە ۋاكالىتەن قىلغان سۆزىدە، يېقىندا چاقىرىلماقچى بولغان ئىككىنچى قېتىملىق جەنۋە يىغىنىغا سۈرىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ئىشتىراك قىلىشقا مۇۋاپىق كەلگەنلىكىنى ۋە مەخسۇس ئادەم ئەۋەتىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن. ئۇ سۆزىدە يەنە سەئۇدى ئەرەبىستانى بىلەن ئىراننىڭمۇ نۆۋەتتىكى جەنۋە قۇرۇلتىيىغا ئىشتىراك قىلىشى لازىملىقىنى بىلدۈردى. لاۋروف يەنە سۈرىيەدىكى بەششار ئەل ئەسەد ھاكىمىيىتىنىڭ سۈرىيەگە ئىنسانىي ياردەملەرنى ئېلىپ كىرىشكە توسقۇنلۇق قىلمايدىغانلىقى ۋە ھەمكارلىشىدىغانلىقى ھەققىدە سۆز بەرگەنلىكىنى بىلدۈردى. |
ئاۋۇت ئايۇپقا ھەمراھ بولۇۋاتقان پىدائىيلاريوللانغان ۋاقىت 20161228شىنجاڭ يېزا ئىگىلىك ئۇنىۋېرسىتېتى ئائىلىلىكلەر قورۇسىدا ئولتۇرۇشلۇق 60 ياشلىق ئاۋۇت ئايۇپنىڭ ئۆيى 12 ئاينىڭ 11 كۈنى قاينام تاشقىنلىققا چۆمدى، ئون نەچچە ئوقۇغۇچى بۇ ئۆيگە كېلىپ، ئۇنى ناھايىتى خۇشال قىلىۋەتكەنىدى.بالىلارنىڭ كېلىشىنى تەقەززالىق بىلەن كۈتىمەن، ئۇلار مېنىڭ تۇغقانلىرىم، دېدى ئاۋۇت ئايۇپ ھاسىسىغا تايىنىپ تۇرۇپ. ئۇ ئىشكاپتىن مېۋە چىۋە، كەمپۈت ئېلىپ، كۆپچىلىكنىڭ ئالدىغا قويدى. گەرچە تىل ئۇقۇشمىسىمۇ، ئون نەچچە يىل داۋاملاشقان مېھىر مۇھەببەت ۋە ھەمراھ بولۇش ئاۋۇت بوۋاي بىلەن بۇ ئوقۇغۇچىلارنى بىر ئائىلە كىشىلىرىگە ئايلاندۇرغانىدى.ئاۋۇت بوۋاينىڭ پەرزەنتى يوق، ئىلگىرى ئۇ شىنجاڭ يېزا ئىگىلىك ئۇنىۋېرسىتېتى ئاشخانىسىنىڭ ئارقا سەپ خىزمەتچىسى بولغان. 20 ئەسىرنىڭ 90 يىللىرىنىڭ ئاخىرىدا، ئۇنىڭ پۇتى تاسادىپىي يارىلىنىپ، ئەمگەك ئىقتىدارىدىن قالغان. 2004 يىلىنىڭ بېشىدا شىنجاڭ يېزا ئىگىلىك ئۇنىۋېرسىتېتى ئىقتىساد سودا ئىنستىتۇتى پىدائىيلىرى شۆبە ئۇيۇشمىسى ئەھۋالدىن خەۋەر تاپقاندىن كېيىن، بوۋاينىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىشنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئۈستىگە ئالغان.پىدائىيلار ئاۋۇت بوۋاينىڭ ئاڭلاش ئىقتىدارىنىڭ ياخشى ئەمەسلىكى ھەم خەنزۇچە سۆزلىيەلمەيدىغانلىقىنى كۆزدە تۇتۇپ، بىر قانچە ئۇيغۇر پىدائىي قوبۇل قىلدى ۋە بوۋاينىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىش ھەرىكىتىنى ھازىرغىچە داۋاملاشتۇرۇپ كەلدى. ئۇلار ئوتتۇرىسىدىكى ئالاقىنىڭ كۆپىيىشىگە ئەگىشىپ، پىدائىي ئوقۇغۇچىلار ئاۋۇت بوۋاي بىلەن بەدەن تىلى ياكى كۆز ئىشارىتى ئارقىلىق پىكىر ئالماشتۇرالايدىغان بولدى.ئوچاقنىڭ كۈلىنى ئېلىش، ئوچاق بېشىنى تازىلاش، يوتقان كۆرپىلەرنىڭ كىرلىكىنى ئالماشتۇرۇش، ھويلىدىكى يىغىلىپ قالغان قارلارنى تازىلاش... پىدائىيلار ئاۋۇت بوۋاي بىلەن بىردەم پاراڭلاشقاندىن كېيىن، ئۆزلىرىگە بۆلۈنگەن ئىش تەقسىماتىغا ئاساسەن، ھويلىنىڭ ئىچى سىرتىدا ئالدىراش بولۇپ كەتتى.ئالىي مەكتەپنىڭ 1 يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان پەن ليەنيۈ كىيىملەرنى رەتلەۋېتىپ تۇرۇپ: يۇقىرى يىللىقتىكى پىدائىي ھەدەم شۈ جىنپىڭ، پىدائىي ئاكام فېڭ يۈەن، يۈ سىتاۋ ۋە چېڭ شۈرۈيلەر ئاۋۇت تاغامنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىشنى ئېسىدىن چىقارمىغان، ئۇلارنىڭ بۇ ھەرىكىتى بىزگە ياخشى ئۈلگە بولدى، دېدى.ئاۋۇت بوۋاي گەرچە مېيىپ بولسىمۇ، ئۇنىڭ ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتى ناھايىتى ياخشى ئىكەن، ھەر قېتىم كىمنىڭ كەلگەنلىكىنى ئېسىدە چىڭ ساقلىيالايدىكەن، پىدائىي ئوقۇغۇچىلار كەلسە، ئۇ ناھايىتى خۇشال بولۇپ كېتىدىكەن. ئۇنىڭ كارىۋىتىنىڭ بېشىغا پارچە قەغەزلەر چاپلانغان بولۇپ، نۇرغۇن كىشىنىڭ ئىسمى ۋە تېلېفون نومۇرى يېزىلغانىدى، ئۇنى ھەر نۆۋەتلىك پىدائىيلار ئالاقىلىشىشكە قولايلىق بولۇش ئۈچۈن قالدۇرۇپ كەتكەنىدى.مەكتەپنىڭ پىدائىيلار خىزمىتىگە مەسئۇل ئوقۇتقۇچى يىن جۈنجۈن تونۇشتۇرۇپ مۇنداق دېدى: بۇ پىدائىيلارنىڭ ھەممىسى قاتمۇقات تاللاشتىن ئۆتكەن. مېھرىبان، كۆيۈمچان بولۇش، تەقدىم قىلىش روھىغا ئىگە بولۇش ئەترىتىمىزگە ئەزا قوبۇل قىلىشنىڭ ئالدىنقى شەرتى. پىدائىيلار ئالماشقان بولسىمۇ، ئاۋۇت بوۋاينىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىشتىن ئىبارەت مېھىر شەپقەت يەتكۈزۈش ھەرىكىتى ئەزەلدىن ئۈزۈلۈپ قالمىدى. ئوقۇغۇچىلارنىڭ مېھىر مۇھەببىتىمۇ ئەتراپتىكى كىشىلەرنى تەسىرلەندۈردى، ئاۋۇت بوۋاينىڭ قوشنىسى سىرتتىن كەلگەن ئەر خوتۇن ئىشلەمچى بولۇپ، ئۇلار بوۋايغا كىيىم كېچەك، دورا ئېلىشنى ئەزەلدىن ئېسىدىن چىقىرىپ قويمىدى.كەچ كىرىشى بىلەن، بالىلار ئاۋۇت بوۋاينىڭ ئۆيىدىن ئايرىلدى. بالىلار ئۇنىڭ بىلەن خوشلىشىپ چىقىپ ئارقىسىغا قارىغاندا، ئاۋۇت بوۋاينىڭ ھاسىغا تايىنىپ ئىشىك تۈۋىدە تۇرغانلىقىنى كۆردى.ئاۋۇت تاغام ھەر قېتىم بىزنى ئۇزىتىپ چىقىدۇ، بىز يىراقلاپ كەتكەندىن كېيىنلا ئۆيىگە كىرىپ كېتىدۇ، دېدى پىدائىي خۈي چېن.تامام |
عاسىرداعى قارجى ورتالىقتارىنىڭ ءرولى قانداي بولماق؟ەكونوميكا 2548 5 پىكىر 18 مامىر, 2019 ساعات 15:01قارجىلىق حابتار ەلگە ينۆەستيتسيا تارتۋ كولەمىن ارتتىرا الا ما؟ شەتەلدىك ساراپشىلار احقو جۇمىسىنا قانداي باعا بەردى؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتاردىڭ جاۋابىن استانا ەكونوميكالىق فورۋمىنا ءسوز بولدى.ىنتالاندىرۋشى ءوسىم: ادامدار، قالالار، ەكونوميكا تاقىرىبىندا ءوتىپ جاتقان بيىلعى فورۋمدا عاسىرداعى قارجى ورتالىقتارىنىڭ ءرولى قانداي بولادى دەگەن تاقىرىپ تا تالقىعا سالىندى. از ۋاقىت ىشىندە ورتا ازيا مەن تاياۋ شىعىس، شىعىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ، قىتاي مەن موڭعوليا، رەسەي ەلدەرىنىڭ قارجىلىق نارىعىن جالعاي بىلگەن احقو وكىلدەرى دە اتالمىش جيىننان تىس قالمادى. وسى ورايدا، احقو باسقارۋشىسى قايرات كەلىمبەتوۆ احقونى قۇرۋ يدەياسىنا توقتالىپ ءوتتى.احقونى قۇرۋدىڭ نەگىزگى يدەياسى وزگە قارجى ورتالىقتارىمەن بايلانىستىراتىن ەكوجۇيە مەن حاب قۇرۋ بولدى. سونىمەن بىرگە، احقونىڭ باستى ماقساتى ينۆەستورلاردى تارتۋ جانە وڭىردە ۇزدىك ينۆەستيتسيالىق كليمات قۇرۋ بولىپ سانالادى،دەدى احقو باسقارۋشىسى.احقو جۇمىسىنا شەتەلدىك ماماندار دا وڭ باعا بەردى. ولار احقونىڭ وسى وڭىردە بوي كوتەرۋى تاريحيماڭىزدى شەشىم دەدى.ەكونوميكالىق دامۋ نۇكتەسى بۇگىندە باتىستان شىعىسقا قاراي ىعىسۋدا. سونىڭ جارقىن دالەلى ءسىز بەن ءبىزدىڭ بۇگىن وسى جەردە، وسى وڭىردە باسقوسۋىمىز بولىپ وتىر. سول سەبەپتى احقونىڭ وسى وڭىردە بوي كوتەرۋى ماڭىزدى شەشىم دەپ ويلايمىن،دەدى بۇۇ ەسكاتو دامۋ ماسەلەلەرىنەارنالعان قارجىلاندىرۋ جانە ماكروەكونوميكالىق ساياسات جونىندەگى ديرەكتور حامزا الي ماليك.بۇگىندە احقو الاڭىنا قازاقستان، اقش، ءباا، سينگاپۋر، قىتاي، ۇلىبريتانيا، گەرمانيا جانە فرانتسيا ەلدەرىنەن ءجۇز كومپانيا تىركەلىپ ۇلگەردى. ءبىر جىل ىشىندە سبەربانك، , , , , , دامۋ قورى سىندى ءىرى كومپانيالارمەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. احقو وزىنە تىركەلگەن كومپانيالار سانىن 2020 جىلعا دەيىن 500گە جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. |
كىشىلەر نېمە ئۈچۈن ۋەھىمىلىك كىنولارنى ياخشى كۆرىدۇ؟ .181643ئاپتوموبىل نومۇر تاختىسىدىكى ھەرپ ۋە سانلار نېمىگە ۋەكىللىك قىلىدۇ؟181614كىشىلەر نېمە ئۈچۈن ۋەھىمىلىك كىنولارنى ياخشى كۆرىدۇ؟180571پاركىنسون كېسىلىنىڭ ئالامەتلىرىگە دىققەت قىلىش كېرەك180485قايسى خىل يېمەكلىكلەرنىڭ ئادەم بەدىنىگە رېئاكسىيە قىلىدىغانلىقىنى بىلەمسىز؟121320ئاممىۋى سورۇندا تاماكا چېكىش قانۇنغا خىلاپمۇ؟60489ھەممە ئۆگزىنى ئاق سىرلاش ئارقىلىق ئېنېرگىيە تېجىگىلى بولامدۇ؟852شەخسىي ئاپتوموبىللار زەھەر چېكىش ئۇۋىسىغا ئايلىنىپ قالمىسۇن!752مەن زادى نىمە ئىش قىلىپ قويدۇمۋاقتى : 20170914 16:20:39 مەنبەسى : يارپ تورى يوللىغۇچى : ئەخمەت قۇربانكىشىلەر ئادەتتە خۇشاللىق ئىزدەپ ئازابتىن قاچىدۇ، ھېچكىم غەم قايغۇغا پېتىپ قېلىشنى خالىمايدۇ، بۇ نورمال ئەھۋال. ئىنسانلار تۇرمۇشتا خەتەرلىك، قورقۇنچلۇق ۋە ناچار نەرسىلەردىن قاچىدۇ يۇ، نېمە ئۈچۈن ۋەھىمىلىك كىنولاردىن قاچمايدۇ؟ۋەھىمە بىر خىل تەھدىتنى ھېس قىلدۇرىدىغان ئالدىن سىگنال بېرىش بولۇپ، ئادەملەرنىڭ قېچىپ كېتەلىشى ئۈچۈن ۋاقىت ئۇتۇپ بېرىدۇ. ئىنسانلار بەزى كۆرۈنۈش، ئاۋاز، ھەتتا پۇراقلارنى خەتەرلەر بىلەن باغلايدۇ ھەم چوڭ مېڭىنىڭ ئۆرۈك مېغىزى تەنچىسىدە ساقلايدۇ. ئۆرۈك مېغىزى تەنچىسى چوڭ مېڭىنىڭ مەركىزىي ئەتراپىدىكى ئۆرۈك مېغىزى شەكىللىك يۇمشاق توقۇلمىغا جايلاشقان بولىدۇ. ئەگەر ئۆرۈك مېغىزى تەنچىسى ئىنكاسلارنى خەتەرلىك دەپ قارىسا، چوڭ مېڭىدە دەرھال قارشىلىشىش ياكى قېچىش ئىنكاسى پەيدا بولىدۇ. بىراق ۋەھىمىلىك كىنولار بىخەتەر ۋەھىمەدىن ئىبارەت بولۇپ، كىشىلەر ئۇنى كۆرۈشتىن بۇرۇن تولۇق پىسخىكىلىق تەييارلىقتا، يەنى بۇ كىنوغۇ دېگەن تەييارلىقتا بولىدۇ. شۇڭا، ۋەھىمىلىك كىنولارنى كۆرۈش ئارقىلىقمۇ ھۇزۇرلىنىش تۇيغۇسىغا ئېرىشەلەيدۇ.ئالىملارنىڭ قارىشىچە، بەزى كىشىلەرنىڭ ۋەھىمىلىك كىنولارنى ياخشى كۆرۈشى، ئۇلار دەل بىخەتەر مۇھىتتا ۋەھىمىنىڭ غىدىقلىشىغا ئېرىشىشنى ئارزۇ قىلغانلىقىدىن بولىدىكەن. تەتقىقاتلاردىن بايقىلىشىچە، غىدىقلىنىش ئىزدىگۈچىلەر ۋە غىدىقلىنىشتىن قاچقۇچىلارنىڭ چوڭ مېڭىسىنىڭ دوپامىننى بىر تەرەپ قىلىش ئۇسۇلىدا ناھايىتى زور پەرق بولىدىكەن. دوپامىن چوڭ مېڭىدە پەيدا بولىدىغان ئادەمنى شادلىق ۋە مۇۋەپپەقىيەت تۇيغۇسىغا ئىگە قىلىدىغان بىر خىل خىمىيەلىك ماددا بولۇپ، تەتقىقاتچىلار 34 پىدائىينى سىناق قىلىش ئارقىلىق، ئۇلارنىڭ يېڭى غىدىقلىنىشلارنى ياخشى كۆرۈش دەرىجىسىنى باھالىغان، ئاندىن ئۇلارنىڭ مېڭىسىنى سكاننېرلىغان، نەتىجىدە، غىدىقلىنىش ئىزدىگۈچىلەرنىڭ چوڭ مېڭىسىدىكى دوپامىننىڭ مىقدارىنىڭ غىدىقلىنىشتىن قاچقۇچىلارنىڭ چوڭ مېڭىسىدىكى دوپامىننىڭ مىقدارىدىن كۆپ بولىدىغانلىقىنى بايقىغان. ۋەھىمىلىك كۆرۈنۈش پەيدا بولغان چاغدا، ئادەم خۇددى بۇ ۋەھىمىلەرنى ئۆزى باشتىن كەچۈرۈۋاتقاندەك يۈرەك سوقۇشى تېزلىشىدىكەن، چوڭ مېڭە قوبۇل قىلغان كۆرۈنۈش ئادەمگە راستتەك تۇيۇلىدىكەن. بۇنىڭ بىلەن چوڭ مېڭىدىكى ئۆرۈك مېغىزى تەنچىسى كىرگەن سىگناللارغا قارىتا ئىنكاس قايتۇرىدىكەن ھەم ھورمون قويۇپ بېرىدىكەن، بۇ چاغدا ماڭلاي پوستلاق ماددىسى نورمىدىن ئارتۇق قوغدىنىش قۇرۇلمىسى بىلەن تەمىنلەيدىكەن، بۇ سەۋەبلىك ئادەمدە يېتەرلىك كونترول قىلىش ئىقتىدارى بولغاچقا، ئادەم ئۆزىنىڭ خەتەردە ئەمەسلىكىنى بىلىدىكەن ھەم بۆرەك ئۈستى ھورمونىنى تەڭشەپ تۇرىدىكەن.ئالىملار يەنە چوڭ مېڭىدىكى ئۆرۈك مېغىزى تەنچىسىنىڭ ۋەھىمە ياكى باشقا پاسسىپ كەيپىياتلارنىڭ ئاساسلىق نېرۋىسى بىلەن باغلىنىشلىقلىقىنى، ئادەم خۇشال بولغاندا، ماڭلاي ئالدى قىسمىدىكى چوڭ مېڭە پوستلاق قەۋىتىنىڭ باشقا بىر قىسىم ئورۇنلار بىلەن بىرلىكتە بۇ جەريانغا ئورتاق قاتنىشىدىغانلىقىنى بايقىدى. ئالاھىدە مۇھىتتا ئۆرۈك مېغىزى تەنچىسى ۋە ماڭلاي تەڭلا ھەرىكەتكە ئۆتۈپ، پاسسىپ ۋە ئاكتىپ كەيپىيات تەڭلا قوزغىتىلىدىكەن. ۋەھىمىلىك كىنولار بۇ خىل ئورتاق قوزغىتىش تەسىرىدە، ئادەمنى قورقۇش بىلەن خۇشاللىققا بىرلا ۋاقىتتا ئېرىشتۈرىدىكەن. شۇڭا، ۋەھىمىلىك كىنولارنى كۆرۈۋاتقان ئادەم بىر خىل جىددىي ھالەتتە تۇرىدىكەن، كۆرۈپ بولغاندىن كېيىنلا يېنىكلەپ قالغاندەك بولىدىكەن، مانا مۇشۇنداق ئېغىر يۈكتىن قۇتۇلغاندەك بولۇش تۇيغۇسى ئادەمنى قانائەت ۋە خۇشاللىققا ئىگە قىلىدىكەن، شۇنىڭ ئۈچۈن كىشىلەر ۋەھىمىلىك كىنولارنى ياقتۇرۇپ كۆرىدىكەن. بۇ كىشىلەرنىڭ نېمە ئۈچۈن بىر خىل ئالاھىدە روھىي كەيپىياتتا بولىدىغانلىقىنىڭ، يەنى نېمە ئۈچۈن ئۆزىنى قورقۇتىدىغان نەرسىلەرنى ئىزدەيدىغانلىقىنىڭ سەۋەبى ئىكەن.ئالدىنقىسى : ئاپتوموبىل نومۇر تاختىسىدىكى ھەرپ ۋە سانلار نېمىگە ۋەكىللىك قىلىدۇ؟ |
قازاق كۇرەسىنىڭ قالاۋلى كومانداسى شاعانتوعاي باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2قازاق كۇرەسىنىڭ قالاۋلى كومانداسىجولدانعان ۋاقىتى : 201766 12:09:11ۇسىنىس ەتىلگەن ءتىلشى المات عابدىلاحات ۇلى حابارلايدى جۋىقتا قوبىقسارى موڭعۇل اۆتونوميالى اۋدانىندا وتكەن 2017 جىلعى تارباعاتاي ايماقتىق تۇڭعىش رەتكى قازاق كۇرەسى جارىسىندا تولى اۋداندىق كاسىپتەن سىرتقى جاس وسپىرىمدەر كومانداسى اعالاپ العا شىعىپ، كوللەكتيۆ 1 دارەجەلى سيلىقتى جەڭىپ الدى.قازاق كۇرەسى قازاق ۇلتىنىڭ ەرتەدەن بەرى جالعاسىپ كەلە جاتقان ءداستۇرلى دەنە تاربيە ارەكەتى، ۇلتىمىزدىڭ ەر، ايەل، كارى، جاس دەمەي قىزىعا تاماشالايتىن ۇلتتىق ءتۇسى قويۋ، زامانعا سايكەسكەن ۇلتتىق ونەرى. ۇلتىمىزدىڭ تويتومالاعى،مەرەكە مەيرامى كۇرەسسىز وتپەگەن،جاس جىگىتەرىمىزدىڭ جىگەرىن جانىپ،كۇشىن سىنايتىن سىنعا ءتۇسىپ سىنالاتىن، نە ءبىر اتانجىلىك پالۋانداردى بارلىققا اكەلگەن ۇلتتىڭ اسىلى. قازاق كۇرەسىن جالپىلاستىرۋ، دامىتۋ، ات سالىسۋ بارلىق ازاماتتاردىڭ بۇلتارتپاس بورىشى. قازاق كۇرەسى تارباعاتايداعى ءار ۇلت حالقى قىزىعا تاماشالايتىن دەنە تاربيە ارەكەتى بولىپ قالماستان دۇنيە جۇزىندەگى كوپتەگەن مەملەكەت پەن حالىق جاقسى كورەتىن دەنە تاربيە جارىس ءتۇرى، قازىر دۇنيە جۇزىلىك جارىس تۇرىنە ەنگىزىلىپ دۇنيەگە بەت الىپ بارادى.بۇل رەتكى قازاق كۇرەسى جارىسىنا قاتىناسقان جاس وسپىرىمدەر كومانداسىن اۋداندىق دەنە تاربيە كوميتەتىنىڭ جاتتىقتىرۋشىسى راۋشان راۋاپ قىزى ءوزى باس بولىپ ۇستاپ ۇزبەي جاتتىقتىرىپ كەلەدى.ۇعىسۋعا قاراعاندا، بۇل كوماندا مۇشەلەرىنىڭ جاسى 10 جاستان 16 جاس ارالىعىنداعى جاس وسپىرىمدەر،قىزدار كومانداسى جانە ۇلدار كومانداسى بولىپ ەكى كومانداعا بولىنەدى. ولار راۋشان مۇعالىمنىڭ جەتەكشىلىگىندە تىنباي جاتتىعىپ كۇرەس قاعيداسىن، كۇرەس ونەرىن يگەرىپ، جاپالى جاتتىعۋلار جاساپ، ايماقتىق جارىستا 12 التىن مەدال، 4 كۇمىس مەدال، 3 قولا مەدال الىپ، كوللەكتيۆ 1 دارەجەلى بولىپ ماراپاتتالدى. الدا تامىز ايىندا اۆتونوميالى رايوندىق قازاق كۇرەسى جارىسىنا ايماق اتىنان قاتىناسۋعا ساقاداي سايلانىپ وتىر ەكەن. |
ساكەننىڭ تۋعان ءىنىسى ءماجيتتىڭ كۇيەۋ بالاسى ۇلكەن قىزى رىمجاننىڭ كۇيەۋى قارپىق قۇسايىنوۆ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى. رۋحاني جاعىنان جانجاقتى ءبىلىمدى، وي ءورىسى كەڭ، ادەبيەت پەن مۋزىكاعا زەردەلى ەستەت جان. عالىمدار قاۋىمىنىڭ ورتاسىندا بەدەلدى، سىيلى ازامات. زيپا بويىنداعى ىزەتى، پاك سەزىمدى تازالىعى، ىشكى مادەنيەتى جان بىتكەندى جىلى مەيىرمەن باۋرايدى. وسى قاسيەتى كىسىلىك كەلبەتىنە جاراسىپاق تۇرادى. بۇل كىسىمەن كوپ ارالاستىم. قيسىنى كەلىپ اڭگىمەلەسە قالسام، ءوزى تۋىپوسكەن جاڭاارقا ەلىنىڭ ارعىبەرگى تاريحىن تۇپتەن تارتىپ، تەرەڭنەن قوزعايدى.اسىرەسە، قايىن جۇرتى سەيفۋلليندەر اۋلەتىنىڭ جۇرتقا بەيمالىم جايلارىن وسى قارپىق اعايدان ەستىگەندە كەشەگى زۇلمات زاماننىڭ قۇربانى بولعان ساكەننىڭ قيلىقيلى تاعدىرى جان تەبىرەنتىپ، كىتاپتارعا جازىلماعان الۋانالۋان سىرلار ەرىكسىز باس شايقاتىپ، ۋھىلەتە شەرتىلەتىن ەدى. البەتتە، ساكەن ءومىرىنىڭ كوپ شىندىعى بىزگە ءالى دە بولسا اشىلماي جاتقان تۇڭعيىق سىر. مەنى كوبىنەسە ساكەن اندەرىنىڭ حيكاياسى قىزىقتىراتىندى. سول اندەردىڭ ىشىندە ەلگە ءبىرجان سال، اقان سەرى اندەرىندەي كەڭ تاراعان تاۋ ىشىندە دەپ اتالاتىن ءانى.ءان ساكەن اقتالعاننان كەيىن العاش رەت ءانشى ءلاززات سۇيىندىكوۆانىڭ ورىنداۋىندا راديودان بەرىلە باستاعاندا، اقىندى اڭساعان ەلدىڭ ىقىلاسىندا شەك بولمادى. كاۋسار ءاننىڭ لەبى قازاق دالاسىن جىبەك جەلمەن جەلپىدى. بۇل ءان جونىندە نەشە ءتۇرلى اڭىز ايتىلدى. بىرەۋلەر ساكەن اقتالعاننان كەيىن بۇل ءان جونىندە نەشە ءتۇرلى اڭىزاڭگىمە تاراتا باستادى. بىرەۋلەر ءوز قيالىمەن دولبارلاپ اڭگىمەلەر جازدى. سوندا ساكەننىڭ ەلى، جاڭاارقا جۇرتى ونداي قاۋەسەتتەردىڭ بىردەبىرىنە يلانعان جوق.ءالى ەسىمدە، بۇل 1964 جىلعى مامىر ايى، ساكەننىڭ 70 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ قارساڭى ەدى. ءماجيت اقساقالدىڭ ۇيىنە سوناۋ جاڭاارقادان ءبىراز اعايىندارى كەلدى. سولاردىڭ ىشىندە ءازىمحان دەگەن قاريانىڭ اڭگىمەسىنە جۇرت سۇتتەي ۇيىپ دەن قويدى. سول ءار قيلى اڭگىمەلەردىڭ اراسىندا تاۋ ىشىندە ءانى دە ءسوز بولدى. وتىرعان جۇرت وسى اڭگىمەنى قايتاقايتا سۇراپ، كوڭىلدەرى بوساپ، ۋھىلەپ وتىردى. وسى ءبىر ءسات مەنى ءار كەز ەلەڭدەتە بەردى. بۇعان دەيىن ايتىلا باستاعان حيكايالار كوكەيىمە قونباي قويدى. ءبىر جولى ادەتتەگىدەي قارپىق اعايدىڭ ۇيىندە قوناقتا بولدىم. رىمجان اپاي جانى قالماي وبەكتەپ، قارپىققا تاۋ ىشىندە ءانىنىڭ ءمانجايىن ايتقىزىپ، ءوزى قوسارلانا سويلەپ، جاڭاارقادا تۇراتىن ايگىلى ءانشى يگىلىك وماروۆ ورىنداپ جازدىرعان ءبىر اۋديوكاسەتانى تىڭداتتى. يگىلىكتىڭ جان جۇرەكتى تەبىرەنتەتىن ليريكالىق ءۇنى ءبىر عاجايىپ ماحاببات جىرى بوپ قيالىمىزدى كوككە ورلەتتى. وسى اسەردە وتىرىپ، قارپىق اعاي: بلوكنوتىڭ بار ما؟ دەدى جايلاپ قانا. بار، دەدىم ءسال اڭىرىپ. مەن ءوزىڭ كورگەن ءازىمحان اقساقالدىڭ تاۋ ىشىندە ءانى جونىندە ايتقان حيكاياسىن قازقالپىندا ايتىپ بەرەيىن. جاز... بۇل وسى كۇنگە دەيىن ايتىلماعان شىن اقيقات ءسوز، باسقا ءۋاجدىڭ قاجەتى جوق. ءيا، بۇل مەنىڭ ءسوزىم ەمەس، ساكەن اعانىڭ قيامەتتىك دوسى، رۋلاس اعايىنى، بالا كەزىنەن بىرگە وسكەن ءازىمحان اقساقالدىڭ ءسوزى. بۇل ءسوزدى ساكەن اعانىڭ تويى قارساڭىندا كەلگەن ساپارىندا ءماجيت اتامنىڭ ۇيىندە ەمىنەركىن وتىرىپ ايتىپ ەدى. سودان بەرى بۇل اڭگىمەنى قىزعىشتاي قورىپ، جان بىتكەنگە ايتقام جوق. كوڭىل تۇكپىرىندە جاتا بەردى. ونى وزىڭە عانا ايتۋىم تالاي ءاندى ءتىرىلتىپ، باعىن اشىپ ءجۇرسىڭ. كوڭىل ءدىتىمدى ءتۇسىنىپ وتىرعان شىعارسىڭ، تاۋ ىشىندە ءانىن امانات ەتتىم وزىڭە. ەندى سول ءازىمحان اقساقالدى سويلەتىپ كورەيىن: ە، قارپىقجان، سەنى بالا كەزىڭنەن بىلەم عوي، قاريا ءسوزدى كىسىلەردى كوپ تىڭدادىڭ، سول قاسيەتىڭە ءتانتىمىن... 1919 جىلى ساكەن ومبى تۇرمەسىنەن قاشىپ شىعىپ، باياناۋىلدا بوي تاسالاپ ءجۇرىپ، ءساۋىر ايىندا جاسىرىن تۇردە جاڭاارقاعا كەلەدى. قاسىندا ناعاشىسى بار. زامانا نايزاعايى ويناپ، قۇبىلىپ تۇرعان قاتەرلى كۇندەر. ساكەن بىردەن جۇرت كوزىنە كورىنە المايدى. ەبىن تاۋىپ ءوزىنىڭ وتباسىمەن جالعاسادى. دالاداعى ەسكى مازارلارعا جاسىرىنىپ جاتادى. ساكەننىڭ كەلگەنىنە سەنەرسەنبەسىن بىلمەي ابىرجىگەن اعايىن اسا ساقتىقپەن جالعاسىپ، وعان كيىمكەشەك، كورپەتوسەك، توسەنىش اكەپ بەرىپ، كوز بايلانىپ ءتۇن بولسا، كۇندەلىكتى تاماعىن جەتكىزىپ بەرىپ تۇرادى. ساكەن ەلدەگى جاعدايدى ەستىپءبىلىپ وتىرادى. ءبىر كۇنى ساكەن وزىمەن بايلانىسىپ جۇرگەن جانداردان مەنىڭ ۇيلەنەتىن جاعدايىمدى ەستىپتى. وي، شىركىن، ساكەناي... مەنىڭ مىنا جاڭالىعىما تەبىرەنە قالىپ: بارام! ازىمحانعا بارماعاندا كىمگە بارام!؟ تويى بولا ما، قۇدالىعى بولا ما، بارىنە بارام! ءتىرى ءجۇرىپ كور ىشىندە تۇنەگەنىم جەتەر ەندى! شىعام، مىنا جارىق دۇنيەگە! ولسەم دە ەلدىڭ ىشىندە ولەيىن. ايتىڭدار ازىمحانعا، ءبىر جاقسى ات دايىنداپ قويسىن!، دەپتى. مىنا ءسوزدى ەستىپ، ساكەننىڭ ءدىن اماندىعىنا كوزىمىز جەتىپ، بىرەسە جىلايمىز، بىرەسە ىشتەي بۋلىعىپ، ءماز بولامىز وزىمىزشە. بىردە بويىمىزدى قورقىنىش تا بيلەيدى. ساكەن قايتا ۇستالىپ كەتە مە دەپ، زارە جوق. ءبىز سول كۇندەرى ءوزىمىزدىڭ جاز جايلاۋىمىز ەسكەنەدە وتىر ەدىك. كوپ سوزىپ نەعىلايىن، قارپىقجان، ساكەن تويدان ەكى كۇن بۇرىن قاسىندا ەكىءۇش اۋىل ادامى بار، ءبىزدىڭ ۇيگە كەلىپ تۇسە قالدى. ءوڭ مەن ءتۇس سەكىلدى وسى ءسات... جىلاسىپسىقتاسىپ، ال كورىس... سول كۇنى ءبىزدىڭ ۇيدە ۇلكەن دۋمان بولدى. ەسكەنەدە شىرقالعان اندەر التى قىردان اسىپ جاتتى.سونىڭ ەرتەڭىندە ساكەن قىمىز ءىشىپ وتىرىپ: ءازىمحان، اتتىڭ جايىن ءبىلۋشى ەدىڭ عوي، سالەمىم دە جەتكەن شىعار، مەن ءبىر جاقسى اتقا مىنەيىن، دەدى.ساكەننىڭ وسى ءسوزىنىڭ وزىنە جۇرەگىم ءيسىنىپ، ءۇنىم دىرىلدەپ: اتىڭ دايىن، دەدىم، كوزىمە ىستىق جاس كىلكىلدەپ.ەندى قارا، قارپىقجان، ساكەن اق بوز اتتىڭ ۇستىندە سىلاڭ قاعىپ، ەسكەنە تاۋىنا قاراي كەتىپ بارادى... جالعىز ءوزى!جۇپار ءيىسى اڭقىپ، ساعىم ويناعان دالادا سانسىز كوكەك ءۇنى سۇڭقىلداپ، قىرمىزى گۇلدەرى قۇلپىرعان جەردۇنيە باۋىرداي بالبىراپ، اسپاندا اقشا بۇلتتار مامىرلاي قوزعالىپ، حاققا مۇلگىگەن تابيعاتتىڭ ءيسىنىپ، ءيىپ تۇرعان شاعى بۇل. ءبىز ەرتەڭگى تويعا الاسكۇلەس ازىرلىك ۇستىندە تىربانىپ جاتىرمىز. ءوزىم انداساندا جالتاقجالتاق ەتىپ، مۇنارتىپ تۇرعان ەسكەنە جاققا قاراپ قويامىن. ەسىلدەرتىم ساكەن... نە كەرەك، باعانا تاڭەرتەڭ كەتكەن ساكەن بەسىن اۋا اقبوز اتتى سىلاڭ قاقتىرىپ كەلە قالدى. كەلدى دە: قىمىز بار ما؟ دەدى، ەسىك الدىندا جاتقان جالپاق تاسقا وتىرا كەتىپ. سىرلى توستاعانمەن مەيىرلەنىپ قىمىز ءىشتى.قىمىز ءىشىپ بولعاننان كەيىن ماعان، جانە مەنىڭ قاسىمداعى توپىرلاپ تۇرعان جاندارعا ك ۇلىمسىرەي قاراپ: قاعاز، قالام بەرىڭدەرشى، دەدى.ءسويتتى دە قوڭىر كوزى ويعا تۇنىپ، بىردەڭەنى تەزدەتىپ جازا باستادى.ەرتەڭىندە ايلى اسپاننىڭ استىندا بۇقار كىلەمىندەي بىلقىلداعان كوك سازدىڭ ۇستىندە مەنىڭ ۇيلەنۋ تويىم باستالدى. جارجار، بەتاشار ايتىلدى. ۇلكەندەر سويلەپ، باتاسىن بەرىپ جاتىر. دۋدۋدىڭ اراسى انمەن شالقىدى. ساكەننىڭ:شالقىعان ءبىزدىڭ جاقتىڭ كولدەرى بار،اعاشتى بيىك تاۋلى جەرلەرى بار.وزەن، سۋ، كولدەر جايلاپ، تاۋ قىستايتىن،مەيماندوس بەرەكەلى ەلدەرى بار.دۋماندى شالقار كولدەراي،ەركىن دالا بەلدەراي،قازداي قاتار مىڭعىرىپ،ءتىزىلىپ كوشكەن ەلدەر اي.جات جەردە تالاي ەلمەن بولدىق تانىس، دەيتىن ءانىن اۋىل جاستارى جەلپىلدەتە شىرقادى.ساكەن تولقىپ كەتتى. جاستارعا قىزىعا قاراپ، ك ۇلىمسىرەگەندە، كىرپىگىنە زورعا ىلىگىپ تۇرعان جالعىز تامشىنى كورگەندەي بولدىم. ءبىر كەزدە دۋىلداسقان جۇرت: ساكەن اعا، ءان... ءانىڭىزدى ساعىندىق! ءانىڭىزدى! دەسىپ شۋلاپ قويا بەردى.ساكەن اڭ الىپ توياتتاعان بۇركىتتەي ءجۇزى جايراڭ قاعىپ، قوڭىر كوزىنەن ۇشقىن اتىپ، ءۇنءتۇنسىز دومبىراعا قول سوزدى. وي، قۇداياي، سونى مىنا كوزىم كوردى عوي، قارپىقجان، ساكەننىڭ ماقپالداي جۇمساق قوڭىر ءۇنى:مەن كەلەم تاۋ ىشىندە تۇندەلەتىپ،ايماقتى كۇڭىرەنتىپ ولەڭدەتىپ.استىمدا اقبوز اتىم سىلاڭ قاعىپ،جالتاقتاپ قۇلاقتارىن ەلەڭدەتىپ، دەپ ءبىر عاجاپ حيكايانى باستاپ بارا ما، وزگەنى قايدام، ءوز جۇرەگىم سوعادى، سوقپايدى. ءۇنىم شىقپاي قالار ما ەدى، قايتەر ەدى، سيقىرلاپ بۋىپ تاستاعان مىنا ءبىر كاۋسار اۋەز لەزدە قۇبىلا قالىپ:اقبوز ات مەنىڭ تۇلپارىم،شالقىعان كوڭىل سۇڭقارىم.كوكىرەك كەرە جۇتتىم مەناۋانىڭ جازعى جۇپارىن.احاۋ، ءسۇمبىل شاش، ءتاتتى ءسوزىڭ، قارا كوزىڭ،بىلگەيسىڭ كەلگەنىمدى جالعىز ءوزىڭ، دەپ جارقىلداتتى دەيسىز، جۇرتتىڭ دەلەبەسىن قوزدىرىپ.ساكەننىڭ سالالى ساۋساعى قانداي جۇمساق ەدى، شىركىن، پەرنە بويىن بىلقىلداتا باسىپ، كوزىنەن تاڭ نۇرىنداي شىراي ءبىلىنىپ، پەشەنەسى جازىلا ءتۇسىپ، كەربەز كەرىلىپ:ءان سالدىم ەسىپ مايدا، جاياۋلاتىپ،ىرعالتىپ، شىرقاپ، تولعاپ، باياۋلاتىپ.تولقىنداي مىڭ قۇبىلعان ءانىمدى ەستىپ،تىڭدارسىڭ كىرپىك قاقپاي وياۋ جاتىپ، دەپ سىرلى سەزىمدى قوڭىر ءۇنى تامىلجىعانى سونداي، مىڭ ءبىر ءتۇننىڭ ماحاببات ەرتەگىسىن ايتىپ وتىرعانداي جانجۇرەكتى ەلجىرەتىپ، ءدۇيىم جۇرتتى وزىنە قادالتتى دا قويدى. اربالىپ قالدىق. كوز الدىمىزدا الدە ءبىرجان سال، الدە اقان سەرى تۇر ما، قۇداياۋ، دەپ ەسىم شىقتى. جانىمدا تۇرعان بىرەۋلەردىڭ: ياپىراي، ساكەن اعانىڭ مىنا ءسوزىن ەستىگەن قىزدا نە ارمان بار ەكەن؟، دەگەن سوزدەرىن قۇلاعىم شالدى. ساكەن ماقپال تۇندە تولىقسىعان التىن ايعا تولعانا كوز تىگىپ:ۇيقىعا ءانىمدى ەستىپ بەرىلمەسسىڭ،ماۋجىراپ توسەگىڭدە كەرىلمەسسىڭ.اقىرىن ۇيدەن شىعىپ، ۋادەلىجەرىڭە كەلۋگە سەن ەرىنبەسسىڭ، دەگەن ءسوزدى بار جانىن سالىپ، قۇشتار سەزىممەن ايتقاندا ەكى كوزى ىمىرتتاي ءۇيىرىلىپ، ءوزى راحاتقا باتقانداي تامىلجىدى.ءان ايتىلىپ بىتكەندە ساكەن وزىنە ىنتىعا قاراعان جۇرتقا: بۇل ءاننىڭ جايىن بىلگىلەرىڭ كەلسە، بۇگىن تاڭەرتەڭ مەن جۇرگەن سوقپاقپەن ءجۇرىپ، ەسكەنەنىڭ ءبىر قويناۋى نايزاقالعان ساي دەيتىن جەردە جۇرەگىمنىڭ قالاي سوققانىن قولدارىڭمەن باسىپ كورسەڭدەر، وسى ءان جۇرەگىمدە تەپسىنە تۋلاپ تۇرار ەدى، سول ءبىر ساتتە دەدى.جۇرت دەمىن ىشكە تارتىپ، سىلتىدەي تىنىپ، ءلامميم دەمەدى. ساكەن ءتوس قالتاسىنان بۇكتەلگەن قاعازدى الدى دا، جاڭا الگىندە ارقا اندەرىن، اسىرەسە ءبىر كەلىنشەك ءانىن سىزىلتا شىرقاعان جاس جىگىتكە بەردى. سول كۇننەن باستاپ ساكەننىڭ تاۋ ىشىندە ءانى قولدان قولعا ءتيدى، اۋىزدان اۋىزعا تاراپ، بىرتەبىرتە الىسالىس جەرلەرگە قانات قاعىپ كەتە باردى...مىنە، قارپىقجان، كوزىم كورىپ، باستان كەشىرگەن بۇل سىردى مەن ايتپاعاندا، كىم ايتادى؟ ساكەن ەكەۋىمىز ءبىر اۋىلدا وستىك. جاز جايلاۋىمىز ەسكەنە، قىس قىستاۋىمىز قاراشىلىك. بالا كەزىمىز، ساكەن نىلدىدە ورىسشا وقىپ ءجۇردى، كانيكۋلدا وقۋدان كەلەدى، الدىنان شىعىپ قارسى الاتىن مەن. دەمالىسى بىتكەن سوڭ وقۋعا قايتادى، شىعارىپ سالاتىن مەن. ساكەننىڭ ءبىراز سىرىن بىلەم، ارينە، بىراق جاڭاعى تاۋ ىشىندە ءانى كىمگە ارنالدى؟ ەسىنەن كەتپەي قويعان سول عاشىعى كىم؟ ول جۇمباق. ساكەن جۇرەگىندەگى قۇپيا. جۇرت جايىنا ءجۇرسىن، ساكەندى قايداعى ءبىر بەيمالىم قىز بىتكەنگە بايلانىستىرا بەرمەسىن، تەگى. ساكەن مىنا زاماننىڭ قاسىرەتىنە دۋشار بولماي ءدىن امان جۇرسە، كۇندەردىڭ كۇنىندە، بالكىم، ايتار ەدىاۋ ماعان، ءا، بەيوپا جالعان، ول تىلەككە جەتكىزبەدى... تاعى دا ەسىڭە سالام، قارپىقجان، تاۋ ىشىندە ءانى مەن ۇيلەنگەن 1919 جىلى مامىر ايىندا دۇنيەگە كەلگەن ءان! شىققان جەرى ەسكەنە تاۋى، نايزاقالعان سايى! ساكەننىڭ ءوزى ايتقان ءسوزى بۇل!قارپىق اعاي ايتقان ءازىمحان اقساقالدىڭ وسى اڭگىمەسى داپتەرىمە وسىلايشا قازقالپىندا ءتۇستى...سۇلۋلىق الەمىنىڭ عاجايىپ سىرىن بار جانىمەن تەبىرەنە جىرلاعان، جىر سۇڭقارى ساكەن تاۋ ىشىندە انىندەگى بار قۇپيانى انا دۇنيەگە وزىمەن بىرگە الا كەتىپتى...قازاقستان مەن قىرعىزستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى،كومپوزيتور، ونەر زەرتتەۋشىسى |
جوعارى قارقىندى تەمىر جولدىڭ ۇزىندىعى 35 مىڭ كيلومەتردەن اسپاق جاڭا ساندى مالىمەت، جاڭا بايقاۋ حالىق تورابىجوعارى قارقىندى تەمىر جولدىڭ ۇزىندىعى 35 مىڭ كيلومەتردەن اسپاق جاڭا ساندى مالىمەت، جاڭا بايقاۋ جولاۋشىلاۋ ءتىپتى دە قولايلى، دامۋ ءتىپتى دە سايكەسىمدى بولدىءبىر قولىمەن 3 جاستاعى قىزىن قۇشاقتاپ، ءبىر قولىمەن تەلەفوندا سۋرەتكە ءتۇسىپ جاتتى، چۇي چۇنساي حىنان ولكەسى فاڭچىڭ اۋدانىنداعى جوعارى قارقىندى تەمىر جول بەكەتىنە تاعى كەلىپ، ەستەلىك سۋرەتكە ءتۇستى.جۇمىس باستالعاننان بەرى تالاي رەت كەلدىم، ءار جولى جۇمىس اياق الىسىن كۇيەۋىمە مالىمەت ەتىپ وتىرامىن. ماڭايىمىزدان وسىنشاما ساۋلەتتى پويەز بەكەتى سالىندى، بۇعان ايرىقشا شاتتانامىز دەدى چۇي چۇنساي اۋىز جاپپاي قۋانىپ.چۇي چۇنسايدىڭ كۇيەۋى سۇڭ حۇڭچۋان جىل بويى ۋحاندا جۇمىس ىستەپ، ءبىرتالاي اقشا تاپتى، دەسە دە، ۇيىنە قايتۋى قولايسىز ەدى. چۇي چۇنساي ساۋساقتارىن بۇگىپ ەسەپ جاسادى: سۇڭ حۇڭچۋان الدىمەن ۋحاننان پويەزگە وتىرىپ 6 ساعاتتا نانياڭعا بارىپ، ون نەشە مينۋت ءجۇرىپ نانياڭ اۆتوبۋز بەكەتىنە بارىپ اۆتوبۋزعا وتىرادى، ونان سوڭ كەمىندە ەكى ساعات ۋاقىت جۇمساپ فاڭچىڭعا جەتىپ، كوشە اۆتوبوزىنا الماسادى.12 ايدىڭ 1 كۇنى جىڭجوۋ چۇڭچيڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جولىنىڭ جىڭجوۋدان شياڭياڭعا دەيىنگى بولەگى ىسكە قوسىلدى، فاڭچىڭنان ۋحانعا دەيىنگى جول ءجۇرۋ ۋاقىتى 8 ساعاتتان 3 ساعاتقا قىسقاردى. لاۋسۇڭ تاڭعى اسىن ءىشىپ جولعا شىقسا، تۇسكى اسقا ۇلگىرىپ ۇيگە جەتىپ الاتىن بولدى، بيىل ەكەۋىمىز جوعارى قارقىندى تەمىر جولمەن ۋحانعا بارىپ كوكتەم مەرەكەسىن وتكىزبەك بولىپ وتىرمىز دەدى كۇلىمدەگەن چۇي چۇنساي.بيىل سان مىڭداعان ادامنىڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جول ارمانى ورىندالدى. 2019 جىلدىڭ سوڭىنا بارعاندا، 13 جاڭا لەنيانىڭ ىركەس تىركەس اشىلۋىنا بايلانىستى، جۇڭگونىڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جول ارالىعى 35 مىڭ كيلومەتردەن اسىپ، دۇنيە جۇزىندەگى جوعارى قارقىندى تەمىر جولدان ۇستايتىن سالىستىرماسى 32 ۇلەستەن استى. ءتىپتى دە كوپ بۇقارانىڭ جول ءجۇرۋى جوعارى قارقىندى تەمىر جول داۋىرىنە قادام تاستادى.جوعارى قارقىندى تەمىر جول بولعاننان كەيىن، توراپتا الدىن الا تاپسىرىس بەرىپ، تاڭەرتەڭ بەيجيڭگە بارىپ ەمدەلسەك، سول كۇنى قايتىپ كەلە الامىز، وتە قولايلى! دەدى بەيجيڭ مەن كوكحوت اراسىندا بارىپ كەلىپ ەمدەلىپ جۇرگەن شۇي ليشين ىشكى تەبىرەنىسىن باسا الماي. كوكتەم مەرەكەسىنىڭ تاسىمالىنان بۇرىن بەيجيڭ جاڭجياكوۋ، جاڭجياكوۋ كوكحوت جوعارى قارقىندى تەمىر جولىنىڭ جاڭجياكوۋدان ۇلانچابقا دەيىنگى بولەگىندە، داجاڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جولىندا قاتىناس باستالدى، كوكحوتتان بەيجيڭگە بارۋ ۋاقىتى 9 ساعاتتان 2 ساعات 18 ميۋنتقا قىسقاردى.2019 جىلى ەلىمىزدە جاڭادان قوسىلعان جوعارى قارقىندى تەمىر جولدىڭ قاتىناۋ ارالىعى 5 مىڭ كيلومەتردەن استى. وسى ءبىر جىلدا پاراۆوز گرۋپپاسى مەجەمەن 2 ميلليارد 310 ميلليون جولاۋشى جونەلتتى، بۇل 2012 جىلداعىدان 3.4 ەسە ارتتى، جۇڭگونىڭ ءار 3 جولاۋشىسى تەمىر جولمەن جولاۋشىلايدى دەسەك، سونىڭ اراسىندا 2 ادام جوعارى قارقىندى تەمىر جولمەن ساپارعا شىعادى. |
خۇبېيدا يېڭىدىن كۆپەيگەن ئېنىق دىياگنوز قويۇلغان كىشى 1638 يەتتى، 417 كىشى دوختۇرخانىدىن چىقتى، 6756 كىشى گۇماندىن ساقىت قىلىندىخۇبېي ئۆلكىلىك سەھىيەساغلاملىق كومىتېتى 2ئاينىڭ 12كۈنى 2020يىلى 2ئاينىڭ 11كۈنى سائەت 0 دىن 24 كىچە، خۇبېي ئۆلكىسىدە يېڭىدىن كۆپەيگەن ئېنىق دىياگنوز قويۇلغان كىشىنىڭ 1638 يەتكەنلىكى، ئۆلكە بويىچە يەنە 94 ئادەمنىڭ قازا قىلغانلىقى، 417 كىشىنىڭ يېڭىدىن دوختۇرخانىدىن چىققانلىقىنى مەلۇم قىلدى.2020يىلى 2ئاينىڭ 11كۈنى سائەت 24 كىچە، خۇبېي ئۆلكىسى يېڭىدىن كۆپەيگەن ئېنىق دىياگنوز قويۇلغان كىشىنىڭ 33 مىڭ 366 غا يەتكەنلىكى، ئۆلكە بويىچە 2639 كىشىنىڭ ساقىيىپ دوختۇرخانىدىن چىققانلىقى، 1068 كىشىنىڭ قازا قىلغانلىقى، ئۆلۈش نىسبىتىنىڭ 3.20 بولغانلىقىنى مەلۇم قىلدى.ھازىر يەنىلا 26 مىڭ 121 ئادەم دوختۇرخانىدا داۋالىنىۋاتىدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە: ئېغىر كېسەل 5724، خەتەرلىك كېسەل 1517، ئۇلار بەلگىلەنگەن داۋالاش ئاپپاراتلىرىدا ئايرىپ داۋالىنىۋاتىدۇ. ھازىر گۇمانىي كېسەل 11 مىڭ 295 بولۇپ، شۇ كۈنى 6756 كىشى گۇماندىن ساقىت قىلىندى؛ شۇ كۈنى 4890 كىشىگە يېڭىدىن كىلىنىكىلىق دىياگنوز قويۇلدى، ھازىر 10 مىڭ 567 كىشىگە كىلىنىكىلىق دىياگنوز قويۇلدى؛ گۇمانىي كېسەللەر، كىلىنىكىلىق دىياگنوز قويۇلغان كېسەللەردىن 15 مىڭ 514 كىشى مەركەزلىك ئايرىۋېتىلدى، جەمئىي 152 مىڭ 251 يېقىندىن ئۇچراشقان كىشى ئىز قوغلاپ تەكشۈرۈلدى، 77 مىڭ 195 كىشى تېببىي جەھەتتىن كۆزىتىلىۋاتىدۇ. |
پىياز ئۇرۇقى مېيى بىلبىلىك بىلوگىباشبەتساغلاملىقپىياز ئۇرۇقى مېيىپىياز ئۇرۇقى مېيىتەييارلاش ئۇسۇلى: سىقىش ماشىنىسىدا سىقىپ ئېلىنىدۇ.تەركىبى: پىياز ، ئالما كىسلاتاسى، كالتسىي، كالىي، ناترىي، گۈڭگۈرت، تۆمۈر قاتارلىقلار بار.خۇسۇسىيىتى: باكتېرىيىگە قارشى دورا بولۇپ، ياللۇغ قايتۇرۇش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە.ئىشلىتىلىشى: مىكروب ئۆلتۈرگۈچى كۈچلۈك تەسىرگە ئىگە بولۇپ، بۇنى ياللۇغ قايتۇرۇش، ئەت ئۈندۈرۈشكە ئىشلىتىلىدۇ.ئىشلىتىش ئۇسۇلى: پىياز ئۇرۇقى مېيىنى مۇۋاپىق ھالدا يىرىڭلىق يارىلارغا چاپسا يىرىڭنى يوقىتىدۇ. جاراھەت ئۈستىگە چاپسا يىرىڭنى يوقىتىپ ئەت ئۈندۈرىدۇ.كۆرۈلىشى : 346535 قېتىم |
گراففيتي جازباسى ارقىلى ەسىرتكى جارنامالاعان20 قاڭتار, 21:15 450 0 جاڭالىقتار اسىل تۇمارگرففيتي جزبلرى رقىلى ەسىرتكى جرنملعان كۇدىكتىلەر ۇستلدى، دەپ حبرلدى قر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبسپسوز قىزمەتى.ەسىرتكى قىلمىسى ءۇشىن جۋپكەرشىلىكتى قتڭدتتىن قىلمىستىق زڭنمع ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەر كۇشىنە ەنگەنى ءمالىم. بيىلعى جىلدىڭ لعشقى پتسىند ەسىرتكىنى جرنملعنى مەن نسيحتتعنى ءۇشىن جۋپكەرشىلىك بەلگىلەيتىن قىلمىستىق كودەكستىڭ جڭ ببى بويىنش ەكى قىلمىستىق ءىس قوزعلدى.15 قڭترد قرعندىد پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ەسىرتكى ترتتىن ينتەرنەترەسۋرستر كورسەتىلگەن حبرلندىرۋ جبىستىرىپ جۇرگەن قلنىڭ ەكى تۇرعىنىن ۇستدى. ۇستلعندردىڭ ەكەۋى دە نركولوگيالىق ەسەپتە تۇردى، قىلمىستىق، ونىڭ ىشىندە ەسىرتكى وتكىزگەنى ءۇشىن دە بىرنەشە رەت جۋپق ترتىلعن.17 قڭترد لمتىد ەسىرتكى پريتونىن ءتىنتۋ برىسىند گرففيتيجزبسى ءۇشىن قولدنىلتىن ترفرەت لىندى. بۇل قۇرال ارقىلى تنىمل مەسسەندجەردەگى توپتارعا ينتەرنەتسىلتەمەلەر جسپ كەلگەن. پريتون قتىسۋشىسى ۇستلىپ، ونىڭ قولىنن الەۋمەتتىك جەلىدەگى ەسىرتكى ترتۋمەن اينالىساتىن توپتىڭ سىلتەمەسى كورسەتىلگەن پرقشلر لىندى. دكتيلوسكوپيالىق، سوتبيولوگيالىق جانە نركولوگيالىق سرپتملر تعيىندلدى.وقيع ورنىنن ۇيالى تەلەفوندر لىندى. وندعى قپرت وسىندي جرنم تپسىرۋشىلرمەن ءوزر بيلنىسۋع مۇمكىندىك بەرەدى.ىشكى ىستەر مينيسترلىگى 11 قڭتردن بستپ ەسىرتكىنى نسيحتتيتىن جانە ستتىن ينتەرنەتسيتتردىڭ سىلتەمەلەرىن ترتقنى ءۇشىن قىلمىستىق جۋپكەرشىلىك بەلگىلەنگەنىن ەستەرىڭىزگە سلدى. قىلمىستىق كودەكسكە ەسىرتكىنى نسيحتتۋ نەمەسە زڭسىز جرنملۋ ءۇشىن قىلمىستىق جۋپكەرشىلىك بەلگىلەيتىن جڭ 2991بپ ەنگىزىلدى. ول بويىنش ءۇش جىلع دەيىن بس بوستندىعىنن يىرۋ تۇرىندەگى جز كوزدەلگەن.ەگەر وسى قىلمىس توپپەن، بىرنەشە رەت، ءبىلىم ۇيىمدرىند نەمەسە دم كوپ جينلتىن ورىندرد, بۇقرلىق قپرت قۇرلدرى نەمەسە ەلەكتروندىق قپرت رەسۋرسترىن پيدلنىپ، قىزمەتىك جعديىن پيدلنىپ جسلس 3 جىلدن 6 جىلع دەيىن بس بوستندىعىنن يىرۋ تۇرىندەگى جز بەلگىلەنەدى، دەلىنگەن قر ءىىم ءبسپسوز قىزمەتى ترتقن حبرلمد. |
ئاقساراينىڭ ئىقتىساد مەسلىھەتچىسى پېتىر ناۋاررو ئەپەندى مۇخبىرلارنىڭ سوئاللىرىغا جاۋاب بەرمەكتە. 2019يىلى 11سېنتەبىر، ۋاشىنگتون.ئاقساراينىڭ سودا مەسلىھەتچىسى پىتېر ناۋاررو خىتاينىڭ كورونا ۋىرۇسىنى دۇنيادىن مەخپىي تۇتۇش قاتارلىق بىر نەچچە قىلمىشى بىلەن مىڭلىغان ئادەمنىڭ ئۆلۈشىگە سەۋەب بولغانلىقىنى بىلدۈردى.ئۇ، يەكشەنبە كۈنى فوكۇس تېلېۋىزىيەسى بىلەن ئۆتكۈزگەن مەخسۇس سۆھبەت جەريانىدا يەنە ۋىرۇس ۋاباسى جەريانىدا خىتاينىڭ قىلغانلىرىنى ساناپ ئۆتتى.ئۇ مۇنداق دېدى: خىتاينىڭ بۇ جەرياندا نېمە قىلغانلىقىنى سورىسىڭىز ئۇلار نۇرغۇنلىغان ئادەملەرنىڭ ئۆلۈشىگە سەۋەب بولغان 4 تۈرلۈك ئىشنى قىلدى. بىرىنچىسى، بۇ ۋىرۇس خىتايدا دۇنياغا كەلدى. ئىككىنچىسى، خىتاي بۇنى دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىدىن مەخپىي تۇتتى. ئۈچىنچىسى، ئۇلار سەھىيە قوغدىنىش ئەسلىھەلىرىنى توپلىدى، ئەمدىلىكتە بولسا بۇنىڭدىن پايدا ئېلىۋاتىدۇ.ئۇ يەنە، كورونا ۋىرۇسىنىڭ مەنبەسى مەسىلىسىدىمۇ توختالدى ۋە ۋىرۇس مەركىزىنىڭ ۋۇخەندىكى ۋىرولوگىيە لابوراتورىيەسىگە يېقىن بىر جايدا ئىكەنلىكنى ئېيتتى.ئۇ مۇنداق دېدى: مەنچە ۋىرۇس مەركىزىنىڭ ئۇ لابوراتورىيە ئەمەسلىكنى ئىسپاتلاش خىتاينىڭ باش تارتىپ بولمايدىغان مەسئۇلىيىتى.پىتېر ناۋاررونىڭ ئېيتىشىچە، ۋىرۇس خىتايدا بايقىلىپ ۋىرۇسنىڭ تارالغانلىقى ئاشكارا ئېلان قىلىنغىنىچە بولغان 6 ھەپتە ئىچىدە خىتاي دائىرىلىرى دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىدىكى تەسىرىدىن پايدىلىنىپ ۋىرۇسنى دۇنيا خەلقىدىن يوشۇرغان ۋە بۇ جەرياندا دۇنيانىڭ ھەممە يېرىدە سەھىيە قوغدىنىش ئەسلىھەلىرىنى جىددىي توپلىغان.ئۇ يەنە مۇنداق دېدى: ھازىر خىتاي توننىلىغان قوغدىنىش ئەسلىھەلىرىنى بېسىۋالدى ۋە بۇنى پايدا ئېلىش ئۈچۈن ئىشلىتىۋاتىدۇ. بۇ ئادەمنى چۆچۈتىدۇ. مەندە خىتايدا 0. 5 دوللارغا سېتىلىدىغان ماسكىلارنىڭ بۇ يەردىكى دوختۇرخانىلارغا 8 دوللاردىن سېتىلىۋاتقانلىقىغا ئائىت مەلۇماتلار بار.ئەڭ دەسلەپ خىتاينىڭ ۋۇخەن شەھىرىدە بايقالغان كورونا ۋىرۇسى نۆۋەتتە پۈتۈن دۇنيا مىقياسىغا يامراپ ئاز دېگەندە 2 مىليون 367 مىڭ ئادەمنى يۇقۇملاندۇرغان، 163 مىڭ ئادەمنىڭ جېنىغا زامىن بولغان.نيويورك پوچتىسى گېزىتى نىڭ ئۆتكەن ھەپتە خەۋەر قىلىشىچە، ئامېرىكىدىكى 3 ۋە ھانېييۋېل قاتارلىق چوڭ تىپتىكى سەھىيە ساقلىقنى ساقلاش ئەسلىھەلىرى شىركەتلىرىنىڭ رەھبەرلىرى ئاقسارايغا شىكايەت قىلىپ، خىتاينىڭ يانۋار ئېيىدىلا مەزكۇر شىركەتلەر خىتايدا ئىشلەپچىقارغان مەھسۇلاتلارنى ئېكسپورت قىلىشقا بولمايدىغانلىقى توغرىسىدا بۇيرۇق چۈشۈرگەنلىكىنى ئېيتقان. |
قازاقتىڭ التىن قازىناسى2135 رەت كورسەتىلدىۇلتىمىزدىڭ شىنايى تاريحىن جازۋ ءۇشىن ۇلكەن تەوريالىقمەتودولوگيالىق دايىندىقپەن قاتار، باي تاريحي دەرەكتەر قورى بولۋى شارت. الايدا تاريحي دەرەكتەرگە، قۇجاتتارعا قول جەتكىزۋ ۇلكەن ماسەلە ەكەندىگى بەلگىلى. ءبىزدىڭ وتان تاريحىنا، اسىرەسە ەرتە جانە ورتاعاسىرلىق تاريحىمىزعا قاتىستى كوپتەگەن دەرەكتەر شەتەل مۇراعاتتارى مەن كىتاپ قورلارىندا ساقتاۋلى. قازىرگى كۇنى ەلباسىنىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ جانە ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى باعدارلامالىق ماقالالارى اياسىندا ۇلتتىق تاريحىمىزدى، مادەنيەتىمىزدى تۇگەندەۋگە، ونىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتۋگە رۋحاني بولمىسىمىزدى بۇتىندەۋگە باعىتتالعان ىرگەلى شارالار اتقارىلىپ جاتىر. مىسالى، قازاق ەلىنىڭ ورتاعاسىرلىق تاريحى بويىنشا كوپ جازبا دەرەكتەر قىتاي، پارسى، اراب، شاعاتاي تىلدەرىندە جازىلعان. بۇل قولجازبالار نەگىزىنەن مىسىر، ءۇندىستان، يران، تاجىكستان، ارمەنيا، وزبەكستان، قىتاي، رەسەي ەلدەرىندە ساقتالعان.دالالىق اۋىزشا تاريحناما، جازبا مۇرالارى عاسىرلار بويى حالىقتىڭ ارمانىن، ءۇمىتى مەن سەنىمىن كەلەر ۇرپاققا ميراس ەتىپ، بابالار تاريحىن كەيىنگىلەرگە جەتكىزگەن. تالايتالاي تالاۋ مەن توناۋدان، تاپتاپتاقىرلاۋدان تىلسىم ءبىر عاجايىپپەن امال قالعان، ءسويتىپ وسى داۋىرگە جەتكەن وراسان مول جازبا دۇنيەمىز بار. بۇلار تۋعان حالقىمىزدىڭ قايسارلىعى مەن ومىرشەڭدىگىنىڭ سىرىن ۇقتىرار سيقىرلى كىلتپەن بارابار.تاريحي جازبالاردا تاپتىرمايتىن قۇندى دەرەكتەر مول. ولار تەك قازاق ەلى تۋرالى عانا ەمەس، باعزى زاماندارداعى، سونداياق وسى داۋىردەگى بارلىق حالىقتار مەن ەلجۇرتتار تاريحى، مادەنيەتى جايلى سىر شەرتەدى. مۇنىڭ ءمانىسى ايقىن دا. ويتكەنى سان ىقىلىم جۇرتتاردىڭ ءومىر جولى مەن تاعدىرى ۇلى دالاداعى قازاق دەگەن حالىقپەن توعىسىپتوقايلاسقان عوي. جاتجۇرتتىق باسقىنشىلار ءبىزدىڭ جازبا دۇنيەلەرىمىزدىڭ وشاعىنا قانشاما رەت شابۋىلجاساعان، قانشاما قولجازبا قويماسىن قيراتقان، قانشاما بالدى بارماق كوشىرمەشىلەردى، جازباگەرلەردى قىرىپ جىبەرگەن دەسەڭىزشى، بىراق ءبىزدىڭ دانا حالقىمىز ءوز ءومىرىن قۇربان ەتە وتىرىپ پارسى، اراب، شاعاتاي تىلىندەگى جازبالاردى امان ساقتاپ قالدى. سان عاسىرلار ساپىرىلىسىندا بۇل اسىل مۇرالار قولدانقولعا ءوتىپ جات جۇرتتاردىڭ مۇراجايمۋزەيلەرىنەن، كىتاپحانالارىنان ورىن الدى، قازىر بۇل قازىنالار سول ەلدىڭ بايلىعىنا بايلىق قوسۋدا. وكىنىشتىسى سول، قازاق حالقىنىڭ ەجەلگى جازبا مۇرالارىنىڭ اسىل نۇسقالارى بۇگىنگى تاڭدا ءوز قولىمىزدا جوققا ءتان، ولار شالعايداعى بوتەن ەلدىڭ مۇراعاتتارىندا ساقتاۋلى.قولدا باردا التىننىڭ قادىرى جوق، كەزىندە ءوز ۇيىمىزدە، ءوز تورىمىزدە كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋعا ءتيىس اسىل دۇنيەلەرىمىز شەتەلدەرگە تاۋ اسىپ، مۇحيت كەشىپ، قالاي جەتكەنى قازىر بىزگە بەيمالىم. ەڭ باستىسى، مىناۋ ءبىر دۇنيەلەر قازاق اتتى حالىققا ءتان ەكەن، بىزگە مۇنىڭ قاجەتى قانشا؟ دەپ كوشەگە لاقتىرىپ تاستاماي، اتاباباسىنان قالعان ەڭ قىمبات مۇلكىندەي ساقتاپ قالعان جۇرتتارعا العىستان باسقا ايتارىمىز جوق. ماسەلە، ورتا عاسىردىڭ ەڭ قۇندى مۇرالارى وعىزناما ع.ع. داستانى پاريجدە، حورەزميدىڭ ماحابباتناما ع. داستانى لوندوندا، ءال كيتاب ال گەوميني كايردە تۇر. بۇل ءتىزىمدى ودان ءارى جالعاستىرا بەرۋگە بولادى. ماسكەۋدىڭ وزىندە 3 مىڭنان اسا، سانكتپەتەربۋرگتە 2 مىڭنان اسا، تاتارستاندا 2 مىڭنان اسا، باشقۇرتستاندا 1 مىڭنان اسا، اشحابادتا 2 مىڭعا جۋىق سان الۋان، سان مىڭداعان قازاق تاريحىنا تيەسىلى كىتاپتار مەن قولجازبالار بار ەكەن. قازاقتاردىڭ اتامەكەنى بولعان استراحان، سارىتاۋ، ومبى، ورىنبور قالالارىنداعى ارحيۆ، كىتاپحانا قورلارىندا قولجازبالاردىڭ كوپتىگى سونشالىق، ولارعا ارنايى ارحەوگرافيالىق ىزدەۋسۇرىپتاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن ءجون. مادەني مۇرا باعدارلاماسى اياسىندا كوپتەگەن قۇندى مۇرالارىمىز ەلگە جەتكىزىلگەنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ پىكىرىمىزشە، ەلگە اكەلىنگەن دۇنيەدەن، اكەلىنبەگەن قازىنامىز وراسان مول.قازاق حالقىنىڭ اۋىزشا تاريحناماسى مەن شەجىرەشىلدىگى ماسەلەسى تاۋەلسىزدىك العالى بەرى ۇنەمى كوتەرىلىپ كەلەدى. قازاقستاندىق عالىمدار ءوز زەرتتەۋلەرىندە شىعىستىڭ جازبا ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ۇزىندىلەرىن مەيلىنشە كوبىرەك پايدالانىپ، ولاردى عىلىمي اينالىمعا ەنگىزە وتىرىپ، دەرەكتانۋ عىلىمىنىڭ قالىپتاسۋىنا بارىنشا ۇلەس قوسۋلارى ءتيىس. شىعىس جازبالارىن دۇرىس باعالاماساق، قازاق، تۇركى حالقى تاريحىنىڭ تۇبىنە تەرەڭ .ۇڭىلە المايمىز. ەگەر ولاردى دۇرىس وقي بىلسەك سان الۋان تۇركى حالىقتارىن قالىپتاستىرعان مىڭ، ءجۇز، قىرىق، نۇكىس، قيات، بارلاس ت.ب. رۋلاردىڭ تەگىن سارالاي تۇسەمىز. ولاردى انىقتاي تۇسسەك قازاق دەگەن حالىقتىڭ ۇلى دالاداعى وز ورنىن ايقىنداي الامىز. تۇركى قاعاناتى مەن قازاق ورداسىنىڭ تاريحي تۇلعالارى قىبىراي، اسپارۋح، قاپال، كەتبۇعا، ناعاناي، اقنازار حان، تاۋەكەل حان، ەسىم حان ت.ب. سانداعان ارىستارىمىزدى تانىپ بىلەمىز.سانكتپەتەربۋرگتەگى ەرميتاجدان نە بولماسا ماسكەۋدەگى شىعىس حالىقتارى مادەنيەتىنىڭ مۋزەيىنەن، ارمەنياداعى ماتەناداران قولجازبالار قورىنان قازاق تاريحىنا قاتىستى عاجايىپ جادىگەر، مۇرالارىمىزدى كەزدەستىرۋگە بولادى. تۇركياداعى مۋزەيدىڭ بىرىندە ۇلكەن وردا رۋىنىڭ ءبىرى سىرگەلىلەرگە قاتىستى قۇندى مۇرا ساقتالعان ەكەن. ال بۇلاردى رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا ەلگە قايتارۋ ماسەلەسىن دە جولعا قويعانىمىز ءجون.ال ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ، ۇلتىمىزدىڭ تاريحىنا، مادەنيەتىنە قاتىستى وراسان مول قازىنانى كەزىندە تۇركىستان ولكەسىنىڭ استاناسى بولعان تاشكەنت شاھارىنداعى مۇراعاتتار مەن كىتاپحانالاردان، مۋزەيلەردەن، ارحيۆ قورلارىنان تابۋعا بولادى. مۇندا تۇركى حالىقتارىنا ورتاق سان مىڭداعان قولجازبالار قورىندا قانشاما اسىل مۇرالارىمىز بار. باسقالارىن ايتپاعاندا تۇركىستان گەنەرالگۋبەرناتورى ا.پ.كاۋفماننىڭ تىكەلەي باسشىلىعىمەن دايىندالعان 594تومنان تۇراتىن تۋركەستانسكي سبورنيك پەن تۋركەستانسكي البومعا 10توم تاعزىم ەتىپ، ريزا بولماسقا شاراڭىز جوق. ءبىز 1999 جىلى العاش رەت وسى ەڭبەكتەردىڭ ءبىرشاماسىن قاراپ شىعۋعا قول جەتكىزدىك. سول جىلى وزبەكستاننىڭ ورتالىق مۇراعاتىندا زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا ادام قولى تيمەگەن اراب، پارسى، شاعاتاي تىلدەرىندە جازىلعان تومتوم ەڭبەكتەردىڭ شاڭ باسىپ، ىزدەۋشىسىن كۇتىپ جاتقانىنا كۋا بولدىق. قانشاما دۇنيەلەر قۇپيا دەگەن بەلگى سالىنىپ ق ۇلىپتاۋلى جاتىر. وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنت ارحيۆىندە الاش ارىستارىنا قاتىستى قانشاما مۇرالاردىڭ جاتقانىنان بەيحابارمىز. تۇركىستان قايراتكەرلەرى تۇرار رىسقۇلوۆ، سۇلتانبەك قوجانوۆ، مۇحامەتجان تىنىشباەۆ، سانجار اسپاندياروۆ سىندى دارا تۇلعالاردىڭ شىنايى ومىرىنە قاتىستى قۇجاتتاردىڭ سوندا قۇپيا ساقتالىپ، قولعا جەتپەي كەلە جاتقانىن اڭداۋعا بولادى. بۇگىندە ولارعا قول جەتكىزۋ مۇڭ بوپ تۇر. وسىناۋ اسىل مۇرانى تولىقتاي زەردەلەۋگە نارىقتى زاماننىڭ جۇگىن ارقالاعان قازىرگى ءداۋىر عالىمدارى دا بارا بەرمەيدى.ءابۋ رايحان بيرۋني اتىنداعى عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ قولجازبالار قورىندا سان مىڭداعان جاۋھار ساقتاۋلى. قولجازبالاردىڭ دەنى اراب، پارسى، شاعاتاي تىلدەرىندە. اسىرەسە ورتاعاسىرلىق شىعىستىڭ جازبا دەرەكتەرى مەن شىعارمالارى سونشالىقتى مول.قازاق حاندىعى داۋىرىنەن مالىمەت بەرەتىن مىناداي جازبا ەسكەرتكىشتەر قولجازبالار قورىن تولىقتىرىپ وتىر:ابداللاح بالحي، زۋبداد الاسار جىلناما قايماقتارىموللا ءشادى، فاتحنامە جەڭىس تۋرالى كىتاپماسۋد بەي ۋسمان كۋحيستاني، تاريحي ابۋلحايرحاني تاۋاريحي گۋزيداي نۋسرات نامە اۆتورى بەلگىسىزكامال اددين بيناي، شايباني نامەزاين اددين ۆاسيفي، بادام الۆاكايحافيز تانىش بۋحاري، ابدۋللانامامۋحاممەد يۋسۋف المۋنشي، تاريحي مۋحيمحانيابدۋراحمان تالي، تاريحي ابۋلفايزحاناماحمۋد حاكيم يايفوني، تاريح ي سولوتين فارگانا.بۇل شىعارمالاردا تۇركى، ونىڭ ىشىندە قازاق حالقىنىڭ تاريحى، ەتنوگرافياسى، گەوگرافياسى، رۋلارى مەن تاريحي تۇلعالارىنا بايلانىستى سان الۋان ءبىز بىلەتىن، بىلمەيتىن قۇندى مالىمەتتەر جەتكىلىكتى. بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ولاردى ورىس، شەتەلدىك عالىمداردىڭ اۋدارمالارى ارقىلى عانا ءۇزىپج ۇلىپ پايدالانىپ كەلەمىز. نەگە تىكەلەي، تولىق قازاق تىلىنە اۋدارۋدى قولعا المايمىز؟ءسوز جوق، توناۋعا تۇسكەن ءتول مۇرالارىمىزدىڭ بەلگىلەرىنە قاراعاندا بەلگىسىزدەرى الدەقايدا كوپ ەكەنىنە كۇمان بولماسا كەرەك. باسقاسى باسقا، ماسكەۋ مەن سانكتپەتەربۋرگتەن كەتىپ، قازاق ەلى مەن ورتالىق ازيادا ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزگەن ا.ن.بەرنشتام، س.پ.تولستوۆ سياقتى ارحەولوگ عالىمدار تاپقان قىرۋار ولجانىڭ ءبىر بولىگىنىڭ قازاقستانعا بۇيىرماعانىنا نە ايتۋعا بولادى.ال ءبىرىنشى پەتر زامانىنان بەرى قاراي قازاق دالاسىنداعى باعزى قورعانداردىڭ، ودانى بەرىدەگى بەيىتقورىمداردىڭ قانشالىقتى باسسىزدىقپەن جانە قانداي مولشەردە تونالعانىن ەرميتاجدا، ماسكەۋ، ومبى مۋزەيلەرىندە سىقاپ تۇرعان التىن قازىنالارعا قاراپاق مولشەرلەۋگە بولادى. ءبىر عانا مىسال 1871 جىلى تۇركىستان گەنەرالگۋبەرناتورلىعىنىڭ شەشىمىمەن پاتشا وفيتسەرى، شىعىستانۋشى ا.ا.كۋن پەتەربۋرگكە ون بەس جاشىك ارحەولوگيالىق قۇندى زاتتاردى اتتاندىرعان. تاعى ءبىر دايەك، كەنەسارى حاننىڭ مىلتىعى ومبى مۋزەيىندە ساقتاۋلى. مۇنداي جادىگەرلەر تىزە بەرسەك تولىپ جاتىر. ولاردى قايتارۋ ءۇشىن ۇكىمەت تاراپىنان جاناشىرلىق، بەلسەندى ءىسقيمىل كەرەك.تۇركىستان ولكەسىن زەرتتەگەن پاتشالىق رەسەيدىڭ ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋشى ۆ.ا.كاللاۋار، ا.پ.دوبرومىسلوۆ، ن.مالليتسكي، ۆ.ناليۆكين، ن.ۆەسەلوۆسكي، پ.گ.گالۋزو، ا.گەينس، ن.حانىكوۆ، م.پ. حوروشكين، ا.كاستانە ت.ب. قازاق، وزبەك، قىرعىز، تۇرىكمەن، تاجىك حالىقتارىنا قاتىستى كوپتەگەن باعالى ماتەريالدار قالدىرۋمەن قاتار، اسىل قازىنامىز قولجازبالار مەن ەسكى كىتاپتاردى، كونە ەتنوگرافيالىق، ارحەولوگيالىق مۇرالاردى ءوز ەلدەرىنە ۇزدىكسىز جونەلتىپ وتىرعان. قانشاما قازىنا شەتەل استى. ەگەر ءارىسى ورتالىق ازيا وركەنيەتىنىڭ، بەرگىسى قازاق حالقىنىڭ توناۋعا تۇسكەن تاريحيمادەني مۇرالارىن جوقتار بولساق، مۇنىڭ ءوزى ۋاقىت اياسىندا مىڭداعان جىلدى قامتيتىن، جۇمىر جەردى شارپيتىن ۇلى جوقتاۋعا ۇلاسار ەدى. بۇل رەتتە ءتول توپىراعىمىزدا دۇنيەگە كەلگەن تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىن، سونىڭ ىشىندە جازبا مادەنيەتىمىزگە قاتىستى مۇرالاردى الدىمەن انىقتاۋدىڭ، سونان سوڭ مۇمكىندىگىنشە تۇپنۇسقاسىن نەمەسە كوشىرمە ۇلگىسىن قايتارۋدىڭ ءمانى ايرىقشا. اسىرەسە تۇركىستان ولكەسىنىڭ تاريحىنا بايلانىستى مۇرالار ۇشانتەڭىز. بۇل تولىققاندى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. ال ولاردى تاۋىپ، زەردەلەپ، اينالىمعا ەنگىزۋ بۇگىنگى زيالىلار موينىنا ارتىلار جۇك.ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ جانە ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى باعدارلامالىق ماقالالارى ۇلت قۇندىلىقتارىن ايگىلەۋدى، زەرتتەۋدى دەر كەزىندە كوتەرىپ وتىر.بۇل ۇلى وتانىمىزدىڭ مەرەيمارتەبەسىن كوتەرۋ جولىندا بۇگىنگىلەردىڭ عانا ەمەس، بولاشاق ۇرپاقتىڭ دا كيەلى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. مۇنىڭ ءبارى ەلدىڭ مادەني مارتەبەسىن كوتەرەتىن ۇمتىلىس قانا ەمەس، ەڭ باستىسى حالقىمىزدىڭ ەلدىك مۇراتىن قالىپتاستىراتىن، رۋحاني تەكتامىرىمىز بەن ورەمىزدى بۇتىندەيتىن تۋىمىز دەپ ساناساق قاتەلەسپەيمىز.قازاقتانۋ عىلىميزەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى،پەداگوگيكاپسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى |
24 قاراشا 18:06نۇرسۇلتان. قازاقپارات التىن وردانىڭ قۇرامىنان شىققان ۇساق حاندىقتاردى باعىندارعاننان كەيىن ورىس پاتشاسى كۇشەيگەننىڭ ۇستىنە كۇشەيە ءتۇستى. پاتشا قولشوقپارلارى ورىس الپاۋىتتارى ەندى ءسىبىردى باعىندىرىپ الساق دەپ ءتۇن ۇيقىدان ايىرىلدى.ويتكەنى، ءىبىر ءسىبىردىڭ ەن بايلىعى رەسەي ساۋداگەرلەرىنىڭ تۇسىنە كىرەتىن بولدى. ءارى ءسىبىر الىنسا كۇللى ازياعا قاقپا اشىلماق. ءبىراق ءسىبىردى جاۋلاۋ ءۇشىن اسكەر كەرەك.بۇنداي تاپسىرمانى ۇكىمەتتىڭ سولداتتارىنا تاپسىرىپ، پاتشا جامان اتتى بولعانشا، ەدىل مەن دوننىڭ بويىندا قاراقشىلىق جاساپ جۇرگەن كازاقتارعا تاپسىرسا ءسوزسىز ءتيىمدى بولماق. ءبىر وقپەن ەكى قويان اتۋ دەگەن وسى. بىرىنشىدەن، مەملەكەتكە مازا بەرمەي جۇرگەن قاراقشىلارعا جۇمىس تابىلىپ، ەلدىڭ ءىشى تىنىشتالادى، ەكىنشىدەن، قاراقشىلاردىڭ كۇشىمەن ءسىبىر جۇرتى تالقاندالادى.وسىنداي سۇرقيا ساياساتتى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن كۇللى رەسەيگە اتى ءمالىم الپاۋىت ستروگانوۆتار اۋلەتى مەن جارماك ەرماك دەيتىن قاراقشىلاردىڭ اتامانى ءتىل تابىسادى. شاش ال، دەسە، باس الىپ ۇيرەنگەن جارماكتىڭ قاندىقول جاساعى 1581 جىلدىڭ جازىندا جايىقتىڭ جاعاسىندا ورىن تەپكەن سارايشىقتى شابادى. ورىس جىلناماشىلارىنىڭ جازۋى بويىنشا، قالانىڭ ەكى مىڭعا تارتا حالقىن قىرىپ، سۇلۋ كەلىنشەكتەرىن اپتا بويى ازاپتاپ، تۇگەلدەي زورلاپ ولتىرەدى.بۇنىمەن توقتاپ قالماي قالا ماڭىنداعى اۋىل قىستاق، ەلدى مەكەندەردى جەر بەتىنەن سىپىرىپ، ءتىپتى كونە زيراتتاردىڭ ءوزىن تۇگىن قويماي قيراتىپ، قۋ سۇيەككە اينالعان مۇردەلەردى كوردەن سۋىرىپ الىپ، تاۋ توبە ەتىپ ورتەپ جىبەرگەن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، كوشپەندىلەر مىناۋ ءبىزدىڭ اتا بابامىزدان قالعان جەر دەپ ايتاتىنداي بىردە ءبىر دەرەك قالدىرماعان.كوزىنە قان تولعان جارماك كەلەسى 1582 جىلدىڭ جازىندا جاساعىن باستاپ ءسىبىر جۇرتىنىڭ استاناسى ەسكەردى قاشلىق باسىپ الۋعا اتتانادى. بىرنەشە ايعا سوزىلعان قاندى قىرعىننان كەيىن 26 قازان كۇنى جارماك سىبىرلىكتەردى قۋىپ شىعىپ، قالانى باسىپ الدى. جازۋشى مۇحتار ماعاۋين وسى كۇندى 26 قازان ۇلت تاريحىنداعى ەڭ ازالى كۇن رەتىندە تاريحقا تاڭبالاۋىمىز كەرەك دەيدى. قازاق تاريحىنىڭ الىپپەسى الماتى، 1995 ج. 147بال، وسى جورىق جايلى ۇلكەن سوۆەت ەنتسيكلوپەدياسىنىڭ العاشقى باسىلىمىندا: 15811584 جىلدارى جارماك وتريادى جۇرگەن جەرىن قانعا بوياپ، سىبىرگە جول تارتتى. كوشىم حاندى قۇلاتتى دەپ، ونى ءسىبىردى باعىندىرۋشى رەتىندە ماقتاپ، ەرلىگىن اتاپ ءوتىپتى.كوشىم جەڭىلگەنىمەن حاندىق قۇرىعان جوق. ارادا ەكى جىل وتكەن سوڭ 1584 جىلى تامىزدىڭ 5نەن 6نا قاراعان ءتۇنى ەسكەردە ەسىرىپ جاتقان جارماكتىڭ جاساعىن كوشىمدىكتەر ءبىر تۇندە تارپا باس سالىپ، كوسەمىن ءولتىرىپ، جاساعىن ەرتىسكە تىرىدەي توعىتىپ جىبەردى. قالعان قاراقشالار قاشىپ پىسىپ اق پاتشانىڭ الدىنا بارادى.وسى جەڭىستەن كەيىن بۇرىنعى كوشىم حاندىعى قايتادان ەس جيا باستادى. يۆان قايتىس بولىپ، جاڭادان پاتشالىقتى قولىنا العان فەدور يواننوۆيچ ءسىبىر حاندىعىنىڭ كۇشەيۋىنەن قورقىپ، قاراقشى جارماك سالعان ءىزدىڭ سۇرلەۋى وشپەي تۇرعاندا، قايتادان شابۋىلدى جالعاستىرۋدى قولاي كوردى. كوپ كەشىكپەي بوريس گودۋنوۆتىڭ ۇيعارىمى بويىنشا يۆان مانسۋروۆ پەن دانيل چۋلكوۆ باسقارعان قالىڭ قولدى سىبىرگە قاراي اتتاندىردى. بۇلارعا جولاي ۆاسيلي سۋكين باسقارعان قارۋلى مەرگەندەر توبى قوسىلدى. قوسىندار زەڭبىرەكپەن قارۋلاندى.قىسقاسى ءسىبىر جاساقتارى ورىس اسكەرلەرىمەن 17 جىل سوعىستى. 1591 جىلى ورىس ۆويەۆوداسى ۆلاديمير ماسالسكيي كولتسوۆتىڭ كۇشەيتىلگەن جاساعى كوشىمگە شەشۋشى سوققى بەردى. السىرەگەن كوشىمدىكتەردى 1595 جىلى ۆويەۆودا دوموجيروۆتىڭ جاساعى دا قيراتا جەڭدى. 1597 جىلى كوشىم حان قالعان قۇتقان ساربازدارىنىڭ باسىن قوسىپ تارا بەكىنىسىنە شابۋىل جاسادى. ءبىراق شابۋىلى ناتيجەسىز اياقتالدى. 1598 جىلدىڭ 20 تامىزدا ۆويەۆودا اندرەي ۆوەيكوۆ وب وزەنى بويىنداعى شايقاستا كوشىم اسكەرىن تولىق تالقانداپ، وتباسى مۇشەلەرىنىڭ كەيبىرىن قولعا ءتۇسىردى.ورىستار 15911595 جىلدار ارالىعىندا ءسىبىر حاندىعىن تولىق باعىندىردى. قىسقا مەرزىمدە ىشىندە رەسەي پاتشاسى باسىپ العان ولكەلەرگە 22 جەرگە قالا بەكىنىس سالىپ ۇلگەردى. اتاپ ايتقاندا، 1586 جىلى شىم تۇرا قالاسىنىڭ ورنىنا تۇمەن بەكىنىسى، 1587 جىلى توبىل، 1594 جىلى تارا، 1604 جىلى تومسك بوي كوتەردى.پروفەسسور ن. فيرسوۆ 1915 جىلى پەتەربوردا جارىق كورگەن ءسىبىر تاريحىنىڭ مالىمەتتەرى اتتى ەڭبەگىندە: ورىستاردىڭ نەگىزىگى ماقساتى ءسىبىردى وتارلاۋ بولدى... بۇل جورىق اقىرىندا قاندىبالاق كوسەمنىڭ جارماكتى ايتادى باسىن جۇتسا، سىبىرلىكتەردىڭ قانىن سۋداي اعىزدى. ايتالىق، ءسىبىر پاتشاسى ەدىگەردىڭ تۇسىندا 1555 جىلى سالىق تولەۋشىلەر سانى 30700 ادام بولسا، عاسىردا باتىس ءسىبىر ولكەسىندەگى جەتى ۋەزدە سالىق تولەيتىن قاۋقارى بار 3000 ادام قالدى دەپ جازادى.سىبىرلىكتەر 1616 جىلى وتارلاۋشىلارعا قارسى سوڭعى رەت باس كوتەردى. كوتەرىلىسشىلەردى پاتشا اسكەرى قويداي باۋىزداپ، قاتىن قالاش، بالا شاعاسىنا دەيىن تۇتقىنعا الدى. وسىلاي كوشىم جەڭىلگەننەن كەيىن رەسەي يمپەرياسى قازاق ورداسىمەن بەتپە بەت قالدى. |
باستاپقىكىتاپحاناراشاحات اين ءالحايات تىرشىلىك كوزىنىڭ سىر تامشىلارى ەڭبەگى قازاقشا جارىق كوردىراشاحات اين ءالحايات تىرشىلىك كوزىنىڭ سىر تامشىلارى ەڭبەگى قازاقشا جارىق كوردى0 1 370جۋىردا راشاحات اين ءالحايات تىرشىلىك كوزىنىڭ سىر تامشىلارى ەڭبەگى قازاق تىلىندە جارىق كوردى. بۇل كەزىندە اتابابالارىمىز ۇستانعان تاركى دۇنيە تاقۋا سوپىلىق جولى تۋرالى جازىپ قالدىرعان ءالي يبن حۋسەين سوپىنىڭ كولەمدى ەڭبەگى. ول قازاق دالاسىنا اتتارى كەڭگە جايىلعان كوپتەگەن اۋليەلەر مەن ءدىني وقىمىستى بابالاردىڭ ءومىرى مەن قىزمەتتەرى تۋرالى سونى تىڭ دەرەكتەردى ۇسىنادى.ەڭبەكتىڭ جازىلۋىنا قاراپ سوناۋ ورتا عاسىرلارعا ءتان ءسوز ساپتاۋلاردى ءارى سول ارقىلى كەزىندە ءبىزدىڭ بابالاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيلەرى مەن ءدىني ۇستانىمدارىن سونداياق ادالدىق پەن تاقۋالىقتىڭ سىرىن باعامداۋعا بولادى. وقيعالار جەلىسى وقىرماندار ءۇشىن كۇڭگىرت ورتا عاسىرلىق ءماجىلىس القالارىنا جەتەلەيدى. وندا تازالىقتىڭ جولىن دارەجەسىن دۇرىس ۇعىنۋ، ءدىندار كىم، ول قانشالىق دارەجەدە تانىلا الادى، شاكىرت پەن ۇستازدىڭ اراقاتىناستارى جانە ولاردىڭ اراسىندا كەي جاعدايلاردا قولدانىستاعى ءسوز ورامدارى تۋرالى دا كەڭىنەن قاراستىرۋعا ابدەن بولادى. بىراق ءبىزدىڭ ورەمىز جەتپەيتىن، ءتۇسىنۋى قيىن ءسوز تىركەستەرى دە مول ەكەنى كورىنەدى.ەڭبەكتە زامانىندا قولدانىس تاپقان ەلدىمەكەن اتاۋلارىنا بايلانىستى تاريحي مالىمەتتەر جايلى دەرەكتەر دە كوپتەپ كەزدەسەدى. ايتالىق، تاريحي تۇلعالاردىڭ اتتارى بەرىلگەندە العاش شاشي دەسە، كەيىنەن تاشقاندي دەگەن سوزدەردى قولدانادى. سوندا قالانىڭ اتى قاشان شاش، ال قاي كەزدەن تاشكەنت بولدى دەگەن وي قىلاڭ بەرەدى. بۇل ارادا دا ەپتەگەن تاريحي وقيعالاردىڭ سىلەمى جاتقانداي. سونداياق، كەيدە بىزدەر ءالى كۇنگە دەيىن ەكىلەنىپ قوجا احمەد ءياساۋيدى ياساۋي دەگەن دۇرىس پا نەمەسە ياساۋي ما دەگەن تولقۋلارعا دا مۇندا ناقتى جاۋاپ بار سياقتى كورىنەدى. ەڭبەكتە ياسي اتاۋىن حارەكەتىمەن انىقتاپ بەرىپ، تۇركىستاندا ءبىر ءماشھۇر شاھار دەپ كورسەتىلەتىن تۇستار كەزدەسەدى. ودان وسى كۇنگە دەيىن ياكسارت پەن يسفيدجاپتى ءبىر دەپ ءتۇسىنىپ كەلگەندىگىمىز جايلى پىكىردىڭ تەرىس ەكەندىگىن اڭعارعانداي بولامىز. ويتكەنى ءالي يبن حۋسەين سوپى ىسحاق قوجا ىسمايل اتانىڭ ۇلى، ءوز زامانىنىڭ تۇنىعى ءھام ايتۋلى كەرەمەت يەسى ەدى. ول يسفيدجاپتا تۇرادى. يسفيدجاپ سايرام مەن تاشكەنت اراسىنداعى ءبىر قونىس دەپ جازادى. بۇل سول كەزدەگى مەكەندى ءوز اتاۋىمەن كوزى كورگەن ءتىرى كۋانىڭ دايەكتەمەسى. بۇل ايتىپ تۇرعان جەر قازىرگى تۇربات ەلدىمەكەنى. كىتاپ ونىڭ ءبىر كەزدەگى يسفيدجاپ اتاۋىنان بۇرىنعى اتى حۋزيان بولعانىن دا ايتىپ وتەدى.ەڭبەك ءتارتىپتى رەتپەن، لايىقتى سويلەمدەرمەن توپتاستىرىلعان. ەڭبەكتىڭ اۆتورى ءماۋلانا ءالي يبن حۋسەين وتكەن ۇرپاقتىڭ مۇراسىن جيناقتاۋشى، ىزگىلەردىڭ قايىرلى ىستەرىن توپتاستىرۋشى، جاقسىلاردىڭ دارەجەسىن ەلگە تانىتۋشى رەتىندە تانىمال بولعاندىقتان وعان ءاسسافي ەسىمى بەرىلگەن. سوندىقتان ول وسى ەسىمىمەن تانىمال بولعان. اسسافي زىكىر مەن قوجالار تاريقاتىن جالعاستىرعان حازىرەتى قوجا عۇبايدۋللا تاشكەنديدىڭ دۋالى اۋزىنان شىققان اقيقات پەن تانىمدارىن قاسيەتتى ساناپ، ونى قادىر تۇتقان. مىنە سول سەبەپتى قوجا حازىرەتتىڭ سيپاتتارىن جانە ونداعى وقيعالاردى تولىق ايتىپ جەتكىزگەن. باستى ماقسات حازىرەتتىڭ جاعدايلارىن، ماقامدارىن ءىسارەكەتتەرىن، كەرەمەتتەرىن ءتۇسىندىرىپ جازۋ. ەڭبەكتە قوجا عۇبايدۋللا كەي جەرلەردە جوعارى مارتەبەلى، حازىرەت دەپ كەلەدى. سونداياق كەيبىر جولداردا جوعارى مارتەبەلى حازىرەتتەردىڭ تانىمتاعلىمدارى، قىزىقتى اڭگىمەلەرى كەلتىرىلەدى. مىنە وسىنداي دۇنيەلەردى ايىرىپ تۇرۋ ءۇشىن اۆتور وعان راشحا ءبىر ۇزىك سىر دەپ تاقىرىپ قويدىق دەپ كەلتىرەدى.كىتاپتىڭ العاشقى بەتتەرىندە مىناداي سۇرانىس جولدارى بار: بۇل جولداعى شاكىرتتەردەن ءوتىنىپ سۇرالاتىن نارسە اتى اتالعان ۇلىلاردىڭ جاعدايلارى، تانىمدىق سىرلارى جايلى وقىلعان كەزدە بۇل كىتاپتى جيناپ رەتتەگەن كىسىنى ەسكە الىپ، دۇعا ەتۋىن سۇرانامىن. ال كوركەم مىنەزدى باۋىرلاردان سۇرانارىم بۇل كىتاپتى جيناۋشى حاق يەلەرىنىڭ قاسيەتتەرى مەن كوركەم مىنەزدەرىنە ەشبىر ارتىق نارسە قوسپاي جازعانى ءمالىم.ارينە، اۆتور وسى سۇرانىستىڭ نەگىزىندە بار وقيعا مەن اڭگىمەلەردى ەستىگەنى بويىنشا، بارىنشا ارتىق ءسوز قوسپاي، وقيعا جەلىسىمەن، رەترەتىمەن تاماشا كەلتىرگەن. بىراق ۇسىنىلىپ وتىرعان كىتاپ تارجمالانعان اۋدارما بولعان سوڭ وندا اۋدارمانىڭ ۇلەسى بار ەكەنى انىق كورىنەدى. الايدا وسىنداي سۇرانىستاردىڭ ناتيجەسىندە اۋدارماشىلاردىڭ بۇل ۇلىلاردىڭ عيبراتتارى مەن ماقساتتارىن ءتۇپ نۇسقاداعىداي جەتكىزۋگە تىرىسقانى كورىنىپاق تۇر. ولاي دەيتىنىمىز، اۋدارماشىلار وزدەرىن جاماندىققا يتەرمەلەمەي، وقيعا جەلىسىن ساباقتاستىرىپ، كوركەم جەتكىزۋگە ارەكەتتەنگەن. بۇل دا ورىندى.ەڭبەكتە سوپىلىق ءىلىمنىڭ جولىنا بەل بايلاعان قوجا حازىرەتىنىڭ بابالارى مەن تۋعانتۋىستارى جايلى، سونداياق ءوز زامانىندا اۋليەلىگى مەن كەرەمەتتەرى اڭىزاپساناعا نەگىزدەلگەن ماۋەرەناھر مەن ورتا ازيا جانە قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك وڭىرىلەرى مەن سىر بويىنان شىققان عۇلامالار قوجا ءجۇسىپ حاماداني، قوجا عۇبايدۋللا بەكري، قوجا حاسان انداقي، قوجا احمەت ياساۋي، قوجا ابدۋلحالىق عىجدۋاني سياقتى بابالار جولىن ۇستانىپ، تاقۋالىقتىڭ قىرى مەن سىرىن پاش ەتكەن عۇلامالار تۋرالى تەرەڭ وي تولعاپ، دەرەكتەرگە سۇيەنە كەلە مول مالىمەتتەر ۇسىنادى.وعان كوپتەگەن تانىمال جانە ءالى دە تولىق تانىلا قويماعان، بىراق بىلىمدەرى تەرەڭ، ارابشا، پارسىشا ساۋاتى بار، شاريعات ىلىمىنەن تولىق سۋسىنداعان، اۋليەلىگى مەن كەرەمەتتەرى حالىق اۋزىندا قالعان بىرنەشە عۇلامالاردىڭ ەسىمدەرى دە بەرىلەدى. ولار جايلى ماعلۇماتتار مەن تىڭ دەرەكتەر كەلتىرىلەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە ادەبيەت تاريحىندا ەجەلگى ءداۋىر كەزەڭىندەگى داتقالاردى العا تارتسا كەرەك. ويتكەنى ولاردىڭ دەرلىك بارلىعى جازۋسىزۋعا ساۋاتتى بولعان بولسا، ەكىنشى ارقايسىسى پوەزيا جانرىنا بەلگىلى دارەجەدە ءوز ۇلەستەرىن قوسقاندىعىن كورۋگە بولادى.بۇلاي دەيتىنىمىز ەڭبەكتە بەرىلگەن وقيعا جەلىسىنىڭ ءبىرشاماسى ولەڭ تۇرىندە بەرىلەدى. وعان مىسال رەتىندە ءدارۋىش احمەت سامارقانديدىڭ مىناداي ولەڭ جولدارىن كەلتىرۋگە بولادى:عاشىقپىن زامانىندا ورىن تابا الماعان.انكا قۇسپىن، بەلگىسىز جاراتىلعان.ارنارسەدەن كۇن سەكىلدى جارقىلداعانسوندىقتان بار نارسەمدى تابا الماعان.كىتاپ نەگىزىنەن راشحا ءبىر ۇزىك, ءبايىت ەكى قاتار ولەڭ, كاشيفا تۇسىنىك جانە رۋبايدان ءتورت قاتار ولەڭ تۇرادى. سول سەبەپتى بۇل ۇزىك ولەڭ ولشەمدەرى ەڭبەكتىڭ اتىن ءبىر ۇزىك سىر دەپ اتاۋعا تۇرتكى بولعان.تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جايت، اۆتور وسى ەڭبەكتى ۇسىنۋ بارىسىندا ۇلىلاردىڭ ساۋاتتىلىعىمەن قوسا تاقۋالىقتىڭ جولىندا جەتكەن سەزىمتالدىعى مەن كورەگەندىك قاسيەتتەرىن دە تاماشا دارىپتەيدى.مىنە، وسىنداي تارتۋ تارالعىسى مول، كونە تاريحتان سىر شەرتەتىن كىتاپتىڭ اۆتورى ءماۋلانا ءالي يبن حۋسەين. ول وتكەن ۇرپاقتىڭ مۇراسىن جۇيەلى تۇردە جيناقتاپ، ولاردىڭ يگى ىستەرىن توپتاستىرىپ، كوپشىلىككە ۇسىنىپ وتىر. كىتاپ نەگىزىنەن قوجا حازىرەتىنىڭ جانە وزگە دە ۇلىلاردىڭ شەجىرەلەرىنەن الىنعان. ونىڭ بىلىمدىلىگى مەن وي توپشىلاۋى ناتيجەسىندە بولسا كەرەك كىتاپ شەجىرە تاريح رەتىندە قوجا حازىرەتتىڭ ۇستازدارى مەن بابالارىن ءوز دارەجەلەرىنە قاراي، ولار جايلى جازىلعان ەڭبەكتەردەن دالەلدەر ارقىلى كوركەم سوزبەن جازىلعان. وقيعالار جەلىسى رەتىمەن، قوجا حازىرەتتىڭ سيپاتتارى مەن كەرەمەتتەرى جانە اقىرەتكە ساپارى جايلى دا تولىق ايتىلعان. تىلدىك تۇرعىدا اۆتور ەڭبەكتى ارابشا، پارسىشا جانە كونە شاعاتاي تىلىندە جازىپ قالدىرعان. سوندىقتان ەڭبەكتى ءتارجىما جاساۋدا كونە تۇركى ءتىلىنىڭ دە ەرەكشەلىگى ەسكەرىلگەنىن كورۋگە بولادى. دەسە دە، اۋدارمانىڭ ءتىلى جاتىق، جالپى قاراپايىم وقىرمانعا تۇسىنىكتى تىلدە ۇسىنىلىپ وتىر دەپ سانايمىز.تۇيىندەي كەلگەندە، ۇسىنىلعان ەڭبەك تاريحشىلارعا، تىلشىلەر مەن ادەبيەتشىلەرگە جانە ءوز بەتىنشە يسلامتانۋ، ءدىنتانۋ، دىندەر تاريحىن زەرتتەۋشىلەر مەن ىزدەنۋشىلەرگە بەرەرى مول قۇندى ەڭبەك. سوندىقتان مۇنداي ەڭبەكتەردىڭ جارىققا شىعۋى بۇگىنگى تاڭدا تاقۋالىقتا ءالى كۇنگە دەيىن شەشىمىن تاپپاعان ماسەلەردە سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ بىلەمىز. كىتاپتى دۇرىس باعالايتىن وقىرماننىڭ جۇرەگىنە وسىنداي كەلەلى ەڭبەكتەر ءتيىستى ورنىن تابادى دەپ سەنەمىز.بارشامىزعا ءبىر اللا جار بولعاي!كىتاپقا قاتىستى مالىمەتتەردى نۇرلان بەردەنۇلىمەن حابارلاسىپ بىلۋگە بولادى. تەل.: 87013450720كويگەلديەۆ م.ك. ستالينيزم ي رەپرەسسي ۆ كازاحستانە 19201940ح گودوۆ |
پۋتين مەن زەلەنسكيدىڭ كەزدەسۋى: نەگىزگى ماسەلەلەر شەشىلمەدىەستاي بوجان 10 جەلتوقسان, 2019 ساعات 11:34 53 0پاريج قالاسىندا وتكەن نورماند فورماتى كەلىسسوزى ەڭ نەگىزگى ماسەلەلەردى شەشە العان جوق. بىراق رەسەي مەن ۋكراينا اراسىندا جىل سوڭىنا دەيىن تۇتقىنداردى بوساتۋ تۋرالى كەلىسىم جاسالدى جانە ءتورت اي ىشىندە ءتورت ەلدىڭ ليدەرلەرى قايىرا كەزدەسۋگە ۋادەلەستى.كەزدەسۋدە شەكارا باقىلاۋىن ۋكرايناعا بەرۋ، شىعىس ايماقتاردا سايلاۋ وتكىزۋ جانە رەسەي گازىن ۋكراينادان وتكەرۋ سىندى نەگىزگى ماسەلەلەر شەشىمىن تاپپادى. بىراق، فرانتسيا مەن گەرمانيا باسشىلارى كەزدەسۋدىڭ بىتىمگەرشىلىك باعىتى باسىم، زور ءۇمىت بار دەگەن باعالارىن بەردى.زەلەنسكي كەزدەسۋ تۋرالى پىكىرىندە: ءبىز رەسەيمەن ديالوگتى جانداندىردىق، بۇل جاقسى فاكت, دەدى. ال، رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين بولسا: قاندايدا ءبىر جۇمسارعاندىق بار ما؟ مەنشە بار دەگەن.نورماند فورماتى ءۇش جىلدان بەرى العاش رەت وتكىزىلىپ وتىر، سونداياق بۇل، زەلەنسكي مەن پۋتين اراسىنداعى دا العاشقى رەسمي كەزدەسۋ. بۇل رەت كەلىسسوز ۋكراينا شىعىسىنداعى قايشىلىقتى شەشۋ ماقساتىندا وتكەن بولاتىن. كوپ جاقتى پىكىرلەردىڭ بولجاعانىنداي بۇل شيەلەنىستەر ءبىر رەتكى كەلىسسوزدە شەشىم تابا قويعان جوق. بىراق، ساراپشىلار پاريج كەلىسسوزى رەسەيۋكراينا اراسىنداعى كەلىسسوزگە جول اشتى دەپ باعالاپ وتىر. |
بىر گۈللۈككە كۆمۈڭلارمەن ئۆلگەندە شېئىرمەن سۆيگەن ھايات،بۇرۇننىڭ بۇرنىسىدىكى رىۋايەت كەبى.باستۇرۇپ كېلىپ ئىپ كەتتى ئۆمرۈمنى،بەزىدە يىغلىغان كۆزلەردىكى.ساقىغان كۆز يېشى كەبى يالغۇزمەن،يا ھايات مېنى چۈشەنمىدى يا مەن ھاياتنى.يامغۇرغا كۆمىۋىتىڭ مېنى ئۆلگەن چېغىمدا،سۇنۇق كۈلكەمنى سوغۇق ئۇرماستا.لىۋىمدىكى شئېر چېچىلماستا،قەلبىمدىكى سۆسۈن رۇخسار يىرتىلماستا.شاماللارغا، باھارلارغا گۈللەرگە كۆمۈڭ مېنى،باھار كەلگەندە، ئۈمىدلەر ياشارغاندا.تۈكى تەتۈر ئۆرۈلگەن ياپراقنى بىر شامال سۆيگەندە.كۆزلىرىمدە باردۇر شئېر يارىسى،قەلبىم گوياكى يەرنىڭ تەۋرىشى.ھاياتنىڭ ئەڭ نازۇك،نەپىس يېرىدە،قايسى گۈلگە قول ئۇزاتسام،سانجىلار ئۈمۈدىمگە تىكەن يارىسى.بىر سەبىينىڭ تەبەسسۇمىغا كۆمۈڭ مېنى،ئۇچسۇن ئۇنىڭ لەگلەكلىرىدە قانىتى سۇنۇق كۈلۈشلىرىم.بىر ياش قىزنىڭ چۈشىگە. بىر لەيلەكنىڭ پەرۋازىغا،سۆيگۈ يۆگىكىگە يۆگەڭ مېنى كۆزلىرىمنى يۇمدۇرۇپ،توڭلىمىسۇن يۈرىكىمدىكى ئاجىز ھېسلىرىم.بىر گۈلزارلىققا كۆمۈڭ مېنى ئۆلگەندەبىر گۈلنىڭ رەڭگىگە، بىر ناخشىنىڭ ئاھاڭىغا.بىر كۈز باغچىسى كەبى سولماستىن بۇ قەلبىم،يېتىم مامكاپ كەبى بوينۇمنى ئەگمەستە.بىر بۇلبۇلنىڭ ناۋاسىغا كۆمۈڭ مېنى كۆزلىرىمنى يۇمدۇرۇپ،بىزنىڭ باغۋەن ئۆلگىنىمنى سەزمەستە.باھار پۇراقلىق سەھەرلەرگە كۆمۈڭ مېنى كۆزلىرىمنى يۇمدۇرۇپ،كۆك سۇنىڭ ئېقىشىدا، بىر گۈلنىڭ پۇرىقىدا جەسىدىمنى يۇيدۇرۇپ.ياتقۇزۇڭ خىياللىرىمنى سۆرۈن چىملارغا،توختىماستىن ناخشا ئىيتسۇن ،شئېر ئوقۇسۇن بۇ قەلبىم تۈن ۋە تاڭلارغا.كۆك ئاسمان ۋە قۇياشنى، نۇر يۇلتۇز ۋە يېشىل ئۈمىدنى،بېرىۋىتىڭ خۇش بولسۇن جېمى بالىلارغا.بىر تاغ چوققىسىغا كۆمۈڭ مېنى كۆزلىرىمنى يۇمدۇرۇپ،بۇلغانماستا ئېچىمدىكى قارنىڭ ئاقلىقى.جىمىماستا كۆڭلۈمدىكى سۇ قۇشلىرى،يىرتىلماستا لىۋىمدىكى رۇخسار گۈلى.يۈرەك سوقۇشلىرىغا، يۈرەك يالقۇنلىرىغا،بىر دادا ھەم ئانىنىڭ كۆز ياشلىرىغا،بىر گۆدەك بالىنىڭ چاڭگاللىرىغا.كۆمۈۋىتىڭ مېنى ئۆلگەن چېغىمدا،قەلبىمگىلا كۆمۈۋىتىڭ ئازابلىرىمنى.ئۆلۈم ئۇنى سەزمىگەن چاغدا.باھار پۇراقلىق سەھەرگە كۆمۈڭ مېنى، قۇشلار ئۇچقاندا،يۇيۇڭ مېنى بىر سۇنىڭ ئېقىنىدا بىر گۈلنىڭ ھېدىدە،شاماللار قاينىمىغا كۆمۈڭ شئېرىمنى،كۆزلىرىمنى يۇمدۇرۇپ،خىياللىرىمنى ياتقۇزۇڭ سۆرۈن چىملىق ئۈستىگە.تىنماي ناخشا ئېيتسۇن ،شئېر ئوقۇسۇن بۇ قەلبىم ئاتاپ باھارغا. |
شي جينپيڭ بريكس ەلدەرى ونەركاسىپ ـ ساۋدا تالقىسىنىڭ اشىلۋ سالتىنا قاتىناستى ٴارى ارقاۋ ٴسوز سويلەدى:جۇڭگو قازاق راديو تورابى : 20220623 09:57ٴوز حابارىمىز. مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ 6ايدىڭ 22كۇنى كەشتە بريكس ەلدەرى ونەركاسىپ ـ ساۋدا تالقىسىنىڭ اشىلۋ سالتىنا بەينە ەكران تاسىلىمەن قاتىناستى ٴارى ٴداۋىر اعىمىن يگەرىپ، نۇرلى بولاشاق جاراتايىق دەگەن تاقىرىپتا ارقاۋ ٴسوز سويلەدى.شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: قازىر دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان وزگەرىس جاعدايى مەن عاسىردا تۋىلعان جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى ٴوزارا قاباتتاسىپ، ٴتۇرلى حاۋىپسىزدىك سىنسايىستار تولاستاماي، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قالپىنا كەلۋى قيىنعا سوعىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ دامۋى اۋىر ساتسىزدىككە ۇشىراۋدا. دۇنيە قالاي بەتالۋدا؟ بەيبىتشىلىككە مە، الدە سوعىسقا ما؟ دامۋعا ما، الدە قۇلدىراۋعا ما؟ اشىق ۇستاۋعا، الدە تۇيىقتالۋعا ما؟ سەلبەسەۋگە مە، الدە قارسىلاساسۋعا ما؟ وسى سياقتى ماسەلەلەر ٴبىز ٴدوپ كەلىپ وتىرعان داۋىرلىك سۇراقتارعا اينالدى.شي جينپيڭ مىنالاردى باسا دارىپتەدى: تاريحتىڭ ۇزاق كوشىندە كەيدە تىنىش جاعداي ورنايدى، كەيدە اۋمالىتوكپەلى جاعدايلار تۋىلادى، الايدا، قانداي بولسىن ٴداۋىر العا قاراي دامي بەرەدى. حالىقارالىق جاعداي اۋمالى ـ توكپەلى بولعانىمەن، اشىق دامۋدىڭ تاريحي اۋقىمى وزگەرمەيدى، قول ۇستاسا سەلبەسىپ، سىن ـ سايىستارعا بىرگە توتەپ بەرۋ تىلەگى دە وزگەرمەيدى. ٴبىز بۇلتتىڭ كوزدى كولەگەيلەۋىنەن قورىقپاي، تاريحتىڭ دامۋ زاڭدىلىعىن ٴدال تانىپ، ٴبىر مەزەتتىك نەمەسە ٴبىر جولعى ىستەرگە بولا باعداردان الجاسىپ قالماي، حاۋىپقاتەردەن قورىقپاي، سىنسايىستارعا باتىلدىقپەن توتەپ بەرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ نىساناسىنا قاراي ەرلىكپەن العا باسۋىمىز كەرەك.ٴبىرىنشى، ىنتىماقتاسا سەلبەسىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن ورنىقتىلىعىن بىرگە قورعاۋىمىز كەرەك. ايانىشتى تاريح: زورەكەرلىك، توپ ساياسيى، لاگەر قارسىلىعى بەيبىتشىلىك پەن حاۋىپسىزدىككە جەتكىزبەيتىندىعىن، قايتا سوعىس قاقتىعىسىن تۋدىراتىندىعىن دالەلدەدى. كۇشى مىعىم ەلدەرگە شەكتەن تىس يەك سۇيەپ، اسكەري وداق شەڭبەرىن كەڭەيتىپ، وزگە ەلدەردىڭ حاۋىپسىزدىگىن قۇربان ەتىپ، ٴوز حاۋىپسىزدىگىن كوزدەيتىن بولسا، ٴسوز جوق، حاۋىپسىزدىك قيىنشىلىعىنا تاپ بولادى. بارلىق ادام بەيبىتشىلىكتى قاستەرلەيتىن جانە قورعايتىن بولسا، بارلىق ادام سوعىستىڭ اشتى ساباقتارىن ەستەن شىعارمايتىن بولسا، بەيبىتشىلىكتەن ٴۇمىت كۇتۋگە بولادى. ٴبىز ب م ۇ ەرەجەسىنىڭ اۋەلگى ماقساتىن ۇمىتپاي، بەيبىتشىلىكتى قورعاۋ بورىشىن ەستە بەرىك ساقتاۋىمىز كەرەك. تاياۋدا مەن دۇنيە جۇزىلىك حاۋىپسىزدىك دارىپتەمەسىن العا قويىپ، ٴار ەلدىڭ ورتاق، جالپىلىق، سەلبەستىك، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىنا تاباندى بولۋدى؛ ٴار ەلدىڭ يەلىك ۇقىعىنا، تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتۋگە تاباندى بولۋدى؛ ب م ۇ ەرەجەسىنىڭ ماقساتى مەن پرينسيپىنە بويسۇنۋعا تاباندى بولۋدى؛ ٴار ەلدىڭ حاۋىپسىزدىككە كوڭىل ٴبولىپ وتىرعان ۇيلەسىمدى ماسەلەلەرىنە ٴمان بەرۋگە تاباندى بولۋدى؛ مەملەكەتتەر اراسىنداعى الاۋىزدىقتار مەن تالاستارتىستاردى پىكىرلەسۋ، كەڭەسۋ ارقىلى بەيبىت جولمەن شەشۋگە تاباندى بولۋدى؛ ٴداستۇرلى سالالار مەن بەي ٴداستۇرلى سالالارداعى حاۋىپسىزدىكتى ٴبىر تۇتاس قورعاۋعا تاباندى بولۋدى دارىپتەدىم. حالىقارالىق قوعام نولدىك سايىستان ارىلىپ، زورەكەرلىك پەن وكتەمدىك ساياسيعا بىرگە قارسى تۇرىپ، ٴبىرىنٴبىرى قۇرمەتتەيتىن، ٴادىل دە ادىلەتتى، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن جاڭاشا حالىقارالىق قاتىناس ورناتىپ، بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە كورەتىن، حاۋىپ ـ قاتەردە بىرگە بولاتىن ورتاق تۇلعا تانىمىن ورناتىپ، بەيبىتشىلىكتىڭ نۇر ـ شۇعىلاسىمەن دۇنيە ٴجۇزىن نۇرلاندىرۋ كەرەك.ەكىنشى، ٴبىر ـ بىرىمىزگە قارايلاسىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ باياندى دامۋىن بىرگە جەبەۋىمىز كەرەك. قازىر دۇنيە ٴجۇزىنىڭ دامۋ اياق الىسى اۋىر سوققىعا ۇشىراۋدا. دۇنيە جۇزىندەگى 70 گە جۋىق مەملەكەتتىڭ ٴبىر ميلليارد 200 ميلليون حالقى جۇقپالى اۋرۋ، استىق، ەنەرگيا، قارىز داعدارىسىنا ٴدوپ كەلىپ وتىر، دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا وتكەن نەشە ون جىلداعى كەدەيلىكتى ازايتۋ جەتىستىكتەرى سەلگە كەتۋى مۇمكىن. بىلتىر مەن الەمدىك دامۋ دارىپتەمەسىن العا قويىپ، ب م ۇ ـ نىڭ 2030 ـ جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەس ٴتارتىبىن تياناقتاندىرۋدى ارقاۋ ەتىپ، ىنتىماقتى، تەپەتەڭ، جالپىعا ٴتيىمدى الەمدىك دامۋ سەرىكتەستىك قاتىناسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، وقۋ ـ اعارتۋ، سيفرلى ٴوزارا بايلانىس جاساۋ، ونەركاسىپتەنۋ سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى جاپپاي ىلگەرىلەتۋگە ۇندەگەن ەدىم. استىق، ەنەرگيا سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، استىق جانە ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ كەرەك. جاڭا كەزەكتى عىلىمتەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ وزگەرىسى ورايىن مىقتى يگەرىپ، جاڭالىق اشۋ فاكتورلارىنىڭ الەمدىك اينالىمىن جەبەپ، دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ سيفرلى ەكونوميكانىڭ دامۋى مەن جاسىل تيپتە بۇرىلىس جاساۋىن جەدەلدەتۋىنە كومەكتەسۋ كەرەك. ىندەتكە قارسى تۇرۋ سەلبەستىگىن بەلسەنە ورىستەتىپ، دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردى ىندەتكە قارسى تۇراتىن ٴتىپتى دە كوپ دارىلەرمەن قامداپ، ىندەتتى ەرتەرەك جەڭۋگە كۇش سالۋ كەرەك. حالىقتىڭ تىلەگىن جۇرەككە ۇيالاتۋعا، بۇكىل الەمگە پايدا جەتكىزۋدى كوزدەۋگە تاباندى بولىپ، الەمدىك دامۋدىڭ جاڭا داۋىرگە قادام تاستاۋىن جەبەپ، ٴار ەل حالقىن باقىتقا كەنەلتۋ كەرەك.ٴۇشىنشى، تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن بىرگە ٴوتىپ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى بىرگە جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. قازىر كەيبىر ماڭىزدى كاسىپ تىزبەگى مەن قامداۋ تىزبەگى ادامداردىڭ قولدان جاساعان كەدەرگىسىنە ۇشىراپ، دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا اقشانىڭ قۇنسىزدانۋى جوعارىلاپ، حالىقارالىق فينانس بازارى ٴۇرتىس اۋمالىتوكپەلى كۇيدە قالىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قالپىنا كەلۋ اۋقىمى ۇزدىكسىز السىرەپ بارادى. ادامدار دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسى داعدارىس قۇيىنا باتاما دەپ الاڭداۋدا. وسى شەشۋشى ساتتە، تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن بىرگە وتۋگە، ىنتىماقتاسا سەلبەسۋگە تاباندى بولعاندا عانا، ەكونوميكالىق داعدارىستى جەڭۋگە بولادى. ٴبىر جاعادان باس، ٴبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، ماكرولىق شارۋاشىلىق ساياساتىن سايكەستىرۋدى كۇشەيتۋ كەرەك. دامىعان نەگىزگى ەلدەر جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن ەكونوميكالىق ساياسات قولدانىپ، ساياساتتىڭ ۇنامسىز اسەرىنىڭ سىرتقا اعىلۋىنان، دامۋ ۇستىندەگى ەلدەرگە اۋىر سوققى بەرۋىنەن ساقتانۋ كەرەك. اماليات: جازالاۋ قايتا اينالىپ وزىنە تيەتىن نايزا، قوس ٴجۇزدى قانجار، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن ساياسيلاندىرۋ، قۇرالعا اينالدىرۋ، قارۋجاراققا اينالدىرۋ، حالىقارالىق فينانس اقشا جۇيەسىنىڭ جەتەكشى ورنىنان پايدالانىپ بەتالدى جازالاۋ سىندى جاعدايلار سايىپ كەلگەندە، باسقالارعا زيان جەتكىزىپ قالماستان وزىندە زاقىمدايتىندىعىن، دۇنيە ٴجۇزى حالقىن سورلاتاتىندىعىن قايتاقايتا دالەلدەدى.ٴتورتىنشى، سيىسىمدى بولىپ، ەسىك اشۋدى، توعىسۋدى بىرگە كەڭەيتۋىمىز كەرەك. ٴبىر مەزگىلدەن بەرى، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى كەدەرگى جاعدايلارعا تاپ بولدى. حالىقارالىق قوعام دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسى ٴبىربىرىنەن وقشاۋ قالعان وڭىرگە ٴبولىنىپ كەتۋىنەن جاپپاي الاڭدادى. ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى وندىرگىش كۇشتەر دامۋىنىڭ وبيەكتيۆ تالابى جانە بوگەۋ بەرمەس تاريحي اعىم. تاريحتى ارتقا قايتا شەگىندىرەتىن، باسقالاردىڭ جولىن بوگەيمىن دەگەندەر ەڭ سوڭىندا ٴوز جولىن بوگەپ تۇيىققا تىرەلەتىن بولادى. اشىق، سيىسىمدى بولۋدان جازباي، وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋىنا كەدەرگى بولاتىن بارلىق بوگەتتەردى تالقانداپ، جاھاندانۋدىڭ اقاۋسىز دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، قارجى مەن تەحنيكانىڭ ەركىن اۋىسۋىنا، جاڭالىق اشۋ مەن اقىلپاراساتتىڭ تولىق جارىققا شىعۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ بىرىككەن كۇشىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. الەمدىك ساۋدا ۇيىمىن ۇيتقى ەتكەن كوپ جاقتى ساۋدا ٴتۇزىلىسىن قورعاپ، ساۋدا، قارجى قوسۋ جانە تەحنيكا جاعىنداعى قامالدى بۇزىپ، اشىق دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. بىرگە اقىلداسۋعا، بىرگە قۇرۋعا، بىرگە يگىلىكتەنۋگە تاباندى بولىپ، الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋدى كۇشەيتىپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ۋاكىلدىك سيپاتى مەن ٴسوز سويلەۋ ۇقىعىن ارتتىرىپ، ٴار ەلدىڭ ۇقىعى تەڭ، ەرەجەسى تەڭ، ورايى تەڭ بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.شي جينپيڭ مىنالاردى باسا دارىپتەدى: بيىل جىل باسىنان بەرى، كۇردەلى دە قۇبىلمالى ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى دامۋ ورتاسىنا توتەپ بەرۋدە، جۇڭگو جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋعا، حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋعا، ٴومىردى بارىنەن جوعارى قويۋعا تاباندى بولىپ، حالىقتىڭ ٴومىرىن، دەنساۋلىعىن ەڭ زور دارەجەدە قورعادى، سونداياق ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ نەگىزگى تاعانىن ەڭ زور دارەجەدە ورنىقتىردى. جۇڭگو ماكرولىق ساياساتتى رەتتەۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، اناعۇرلىم ٴونىمدى شارالار قولدانىپ، تۇتاس جىلدىق ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ نىساناسىن قۇلشىنا جۇزەگە اسىرادى. سوڭعى جارتى جىلدا ٴبىز جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ مەملەكەتتىك 20 ـ قۇرىلتايىن اشىپ، الداعى كەزەڭدەگى جۇڭگونىڭ دامۋ كارتيناسىن كەستەلەيمىز. جۇڭگو جاڭا دامۋ كەزەڭىن تياناق ەتىپ، جاڭا دامۋ تانىمىن دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ جاعدايىن بەلسەنە قالىپتاستىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى قۇلشىنا جۇزەگە اسىرادى. جۇڭگو سىرتقا ەسىك اشۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى اشىق ەكونوميكانىڭ جاڭا ٴتۇزىلىسىن ورناتىپ، بازارلانعان، زاڭمەن جونگە سالىناتىن، حالىقارالانعان تيجارات ـ ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز قالىپتاستىرادى. كوپشىلىكتىڭ جۇڭگوعا قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرۋىن، ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگىن كۇشەيتۋىن، دامۋ ورايىنان بىرگە يگىلىكتەنۋىن قىزۋ قارسى الامىز.شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: بريكس ەلدەرىنىڭ سەلبەستىك مەحانيزمى بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن دامۋ جولىنداعى ەلدەر سەلبەستىگىنىڭ ماڭىزدى تۇعىرى. قازىر بريكس ەلدەرى سەلبەستىگى جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە ٴوتتى. كاسىپورىنشىلاردىڭ قاجىماس قايسارلىق كورسەتىپ، ەرلىكپەن العا ىلگەرىلەۋ رۋحىن ساۋلەلەندىرىپ، اشىق دامۋدىڭ ىلگەرىلەتۋشىسى، جاڭالىق اشا دامۋدىڭ سەركەسى، دامۋدان بىرگە يگىلىكتەنۋدىڭ امالياتتا ايگىلەۋشىسى بولىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ سەلبەستىگىنە كۇش قوسىپ، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن جالپى حالىقتى اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ٴادىل يگىلىكتەندىرۋىن ٴۇمىت ەتەمىن. ٴبىز ٴوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، ىنتىماق پەن سەلبەستىكتىڭ تىزگىنىن مىقتى يگەرسەك بولعانى، بريكس ەلدەرى سىندى الىپ كەمە، ٴسوز جوق، تولقىن جارا العا ىلگەرىلەپ، اناعۇرلىم نۇرلى دا كوركەم جاعاعا قاراي بەت الادى. 2022جىلعى بريكس ەلدەرىنىڭ ونەركاسىپ ساۋدا تالقىسى 6ايدىڭ 22كۇنى بەيجيڭدە جەلىدە جانە جەلىدەن تىس فورمانى ۇشتاستىرۋ تاسىلىمەن وتكىزىلدى. وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى راماپوسا، برازيليانىڭ زۇڭتۇڭى بولسونارو، رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتين، ينديانىڭ زۇڭليى مودي تالقىنىڭ اشىلۋ سالتىنا قاتىناستى ٴارى ٴسوز سويلەدى. بريكس ەلدەرىنىڭ ەكونوميكا ـ ساۋدا مينيسترى، جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى جانە ونەركاسىپ ـ ساۋدا سالاسىنىڭ ۋاكىلدەرىنەن 1000 داي ادام تالقىعا قاتىناستى.ٴداۋىر اعىمىن يگەرىپ، نۇرلى بولاشاق جاراتايىق دەگەن تاقىرىپتا ارقاۋ ٴسوز سويلەدى |
قابىلەت ادامگەرشىلىكتىڭ ساداعاسى مادەنيەت باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2جولدانعان ۋاقىتى : 2018525 12:05:13ادام تىرشىلىك ەتۋ ءۇشىن، قابىلەت وتە ماڭىزدى. دەسەدە، ادامگەرشىلىك ودان دا ماڭىزدى. ادامگەرشىلىك ءبىر ادامنىڭ ەڭ جوعارى، ناعىز ماعلۇماتى، ادامنىڭ قابىلەتىن ايگىلەيتىن نەگىزى ءارى قازىرگى قوعامداعى ەڭ باعالى، تاپشى دۇنيە.ادامگەرشىلىك پەن قابىلەت، بەينە، ادامنىڭ ەكى قولى سىندى ءبىرى بولماسا، ءبىرىنىڭ كەمدىگى بايقالاتىن. ادامگەرشىلىگىڭىز پوزيتسياڭىزدى بەلگىلەيدى، ال ءىسارەكەتىڭىز سوڭعى ناتيجەڭىزدىڭ ايناسى.ادامگەرشىلىكتىڭ ءمانى تەرەڭدە جاتىر، ەشبىر ورىن نە جەكە ادامدىق قاسيەتى ناشار ادامدى ماڭىزدى جۇمىسقا قويعىسى كەلمەيدى. تاماشا ادامدىق قاسيەت، كاسىپتىك دەڭگەي دارەجەڭىزدىڭ ورلەۋى، ولشەمى جانە تابىسقا جەتكەن ءومىرىڭىزدىڭ مىعىم نەگىزى.ادامگەرشىلىكتىڭ قابىلەتتەن ماڭىزدى بولۋىنىڭ 12 ءتۇرلى قاسيەتىبويىڭىزدا مەكەمەنىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا ادال، ازعىرۋعا باتىل قارسى تۇراتىن، سىننان سۇرىنبەي وتەتىن قاسيەت بولسىن .2. كاسىپتى ءسۇيۋقىزمەت ىستەۋدىڭ ماقساتى ەڭبەكاقى الۋداي جالاڭ كوزقاراس ەمەس، قايتا ەڭبەكاقىدان اسىرىپ قىزمەت وتەيتىن يدەيادا، سوندىقتان كەيدە قىزمەت ءۇشىن جەكە ادام لايىقتى قۇرباندىق بەرە ءبىلۋ كەرەك.3. ءوزءوزىن جەبەۋءاربىر ىستە باسقالاردىڭ تاپسىرۋىن كۇتىپ وتىرما، مىنانى ىستە دەگىزگەنشە، مەن ىستەيمىن دەپ ىرىقتىلىقپەن ىسكە كىرىس. الدىمەن ءىس تىندىرىپ، سوڭىنان تالاپ قوي. تالاپ قويۋدان بۇرىن قىزمەتىڭىزدى شاشاۋ شىعارماي تىندىرىڭىز.جاۋاپكەرشىلىكتىڭ وزەگى جاۋاپكەرشىلىكتى ارقالايتىن نيەتتە،ءاربىر ىستەن باستاپ ۇقىپتىلىقپەن ىستەۋ كەرەك. سىلتاۋ ۋادەنىڭ تامىرىنا شاپقان بالتا، بولماشى اعاتتىق ۇلكەن قاتەلىككە اپارىپ سوعادى.5. ونىمدىلىككە باسا ءمان بەرۋبار ىنتاڭمەن ءار كۇنگى ىستەر جۇمىسىڭدى ايقىنداپ ال، كەشەۋىلدەتۋدەن، ءونىمسىز ىسكە البارىندى بولۋدان ساقتان.بىرەر شارۋانى قولعا العاندا، قايتكەندە جاقسى تىندىرامىن دەپ باس قاتىراتىنىڭىز ءسوزسىز، مۇندايدا كوڭىلدى كەڭگە سالىپ، وي جۇگىرتسەڭىز امال تابىلادى. بار پەيىلىڭىزبەن قولىڭىزداعى شارۋاعا كىرىسىڭىز، جۇمىستى كوزدەۋلى ۋاقىتتان بۇرىن ناتيجەلى بىتىرۋگە ادەتتەنىڭىز.7. باسقالارمەن سىرلاسا ءبىلۋ كەرەكبەتپەبەت ايتۋمەن، ناق مايداندا ماسەلەنى شەشۋمەن، سىرلاسۋمەن وسەكاياڭ ەكى ءتۇرلى ۇعىم، جۇمعان اۋزىن اشپاۋ مەن باسى ارتىق سويلەۋدىڭ ءوزى دە قاتەلىك، ويىڭىزدا ءىستىڭ ناتيجەسىن شامالاپ، سۇراۋ قويىڭىز. سونىمەن بىرگە، باسقالاردىڭ سىنىن قابىلداي الاتىن كوڭىل كۇيدى جەتىلدىرىڭىز.جەكەنىڭ مۇددەسىنەن كوللەكتيۆتىڭ مۇددەسىن بۇرىن قويۋ كەرەك، بويىڭىزعا تامشى سۋدىڭ تەڭىزگە سەپ بولاتىن رۋحىن ءسىڭىرىڭىز، جالپى تۇلعانى ءتۇيىن ەتىپ، ۇيىمعا،ءتارتىپتۇزىمگە بويسۇنعاندا عانا،كۇرەسكەرلىك رۋحقا كەپىلدىك ەتۋگە بولادى. باسقالار جايلى ويلانىپ، قوسىن ىشىندە قابىلەتىڭىزدى دامىتىڭىز.9. بەلسەندىلىك العا باستىرادىكاسىپورىننىڭ اياق الىسىنا ىلەسىپ، ۇيرەنگەننىڭ ۇستىنە ۇيرەنىپ، ءوزىڭىزدىڭ باسىمدىلىعىڭىزدى ايگىلەپ، باسقالارمەن ءادىل باسەكەگە تۇسە الاتىن جىگەرىڭىزدى ۇشتاڭىز.10. باسەڭ بولىڭىزاسپەنسۋ اداستىراتىنىن ەسىڭىزدە ساقتاڭىز، ونەرىڭىزدى كورسەتەتىن وراي بەرمەدى دەيتىن پسيحيكالىق كەدەرگىنى جەڭىڭىز؛ باسقالاردى قۇرمەتتەپ،قولىڭىزعا بەرگەن ءاربىر جۇمىستى تىندىرىمدى ورىنداڭىز، ناتيجە تەك داڭققا كەنەلۋ الدىنداعى باستاما عانا.قوجايىننىڭ اقشاسى توگىلىپ جاتقان تەگىن قازىنا ەمەس. ادالدىقپەن ەڭبەك ەتىڭىز، باقاي قۋلىققا سالماڭىز، ءاربىر پاراق قاعازدى، ءار تامشى سۋدى، ءاربىر مينۋتتى ىسىراپ ەتپەڭىز، ءبارىنىڭ دە سۇراۋى بار؛ مەكەمەنىڭ ءاربىر تيىنتەبەنى ۇلكەن تاپسىرىستان كەلگەن، ۇنەمدەپ قالعانىڭىز مەكەمەڭىزگە، كوپكە جەتكىزگەن پايداڭىز.12. العىس ايتۋبۇگىنگى تابىسقا جەتۋىڭىزگە كىمنىڭ كومەگى ءتيدى؟ قىزمەت ورنىڭىز ءسىزدى قىزمەتپەن قامدادى، ال قىزمەت ءسىزدى ۇيرەنۋ جانە جەتىلۋ ورايىنا يە ەتتى، قىزمەتتەستەرىڭىز سايكەستى، باسشىڭىز قولداپ قۋاتتادى، ال باسەكەلەسىڭىز سىزگە پارىق پەن ارالىقتىڭ ءمانىن ۇعىندىردى، سىن سىزگە بەتالىس، باعدار كورسەتتى ەمەس پە؟ |
قاي عاسىرداعى ۇلى اقىن، جازۋشىنى الماڭىز، ءوز داۋىرىندەگى ادامگەرشىلىك، مورالدىق ماسەلەلەردى اينالىپ وتپەگەن.سوندىقتان دا جانى نازىك، جۇرەگى سەزىمتال اقىن ەلدىڭ ەرتەڭىنە الاڭداۋلى:ۇلقىز قايدا، ءوز ۇلتىنا ويى الاڭ،وزگەگە جەم ءوزدىوزىنەن اياعان.ادامدارعا جانىم اشىپ تۇسىمدە،اعىلتەگىل جىلاپ جاتىپ ويانام، دەپ قايعىرادى. حالقىنىڭ بولاشاعىن ويلاپ قابىرعاسى قايىسادى. ۇلت پەن ۇرپاقتىڭ قامىن جەپ قامىعادى. ولەڭىنىڭ ولمەيتىنى دە سوندىقتان. ويتكەنى شىعارما مەن اۆتورىنىڭ عۇمىرى ۇزاقتىعىمەن ەمەس، كوركەمدىگى مەن مازمۇنىمەن ماڭگىلىك مانگە يە.قانيپانىڭ قاي ولەڭىندە دە ءورىسى كەڭ، ورەسى بيىك وزىندىك ءۇن، وزىندىك ورنەك بار. ونىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ وزگەشەلىگىن تانىتارلىق تامىرىڭدى قۋالاپ، تانىمىڭدى كەڭەيتىپ، تەرەڭدىكتى سەزدىرەتىن جۇرەك ءسوزى شىن مانىندەگى شىنايىلىقتىڭ، شىندىقتىڭ الەمىنەن ۇزاي قويماعان تازالىق، تابيعيلىق، ادامزاتتى ويلاندىرعان ادىلەت پەن اقيقات دۇنيەسى. ءار اقىننىڭ كوركەمدىك الەمىن اشەكەيلەپ، ەلدەن ەرەكشەلەندىرەتىن دە وسى وزىندىك بولمىسى، كاسىبي شەبەرلىگى، ادەبي ءادىستاسىلدەرى. كۇپى كيگەن قازاقتىڭ قارا ولەڭىن، شەكپەن جاۋىپ وزىنە قايتارامىن، دەپ مۇقاعالي ايتپاقشى، قانيپا دا ۇلتتىق ءسوز ونەرىنىڭ تەرەڭىنەن مارجانداي تەرگەن ءسوز مايەكتەرىنە جاڭا اجار، سونى سۋرەت، بۇرىن ەشكىم ءمان بەرمەگەن تەڭەۋ تاۋىپ، تىڭ تاسىلمەن تۇرلەندىرىپ وزىنە قايتارۋعا قۇمار. الايدا بۇل ايتقانعا جەڭىل بولعانىمەن، جاڭا ۇلگى، جاڭا ءسوز ايتۋ وڭاي ولجا ەمەس. تابيعاتىنان اقىنجاندى قازاقتىڭ ىشىنەن قاق جارىپ شىعىپ اقىن اتانۋ دا ازاپپەن كەلەتىن اتاق. سول جۇزدەن جۇيرىك شىعۋ ءۇشىن جانكەشتى ەڭبەك، ەش مۇقالماس جىگەر كەرەگىن دە ۇمىتپاعان ءجون. ىزدەنۋ جولىنداعى جاڭىلىس، بۇلقىنۋ، شاتاسۋ، ارپالىسۋ، قاتەلەسۋ بارىنەن باز كەشىپ ءبىرجولا تاستاۋ، سول تاستاعان ءىسىڭدى قايتادان باستاۋ سياقتى بىتپەيتىن، بىتىسپەيتىن قايشىلىقتاردى، ومىرلىك قاقتىعىستاردى باستان كەشە وتىرىپ وي كەشۋ كەرەك. ۇنەمى كۇرەس پەن كۇشتىلىكتى باستان كەشىرۋ قاجەت.ءاربىر جىردى ءوزىنىڭ سوڭعى جىرىنداي جانىن جەپ جازۋدى جانى قالايتىن قانيپا بۇعىباەۆا جىر جيناعىن سوڭعى ءسوز دەپ اتاۋى دا تەگىن بولماسا كەرەكءتى. سول سوڭعى جىردى جازۋعا دا جۇرەك، باتىلدىق، ولىسپەي بەرىسپەيتىن، ولەڭگە ءومىرىن ارناعان ادامنىڭ ولشەۋسىز ماحابباتى، سۇلۋلىققا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى، ومىرلىك وكسىككە ورتەنگەن ورشىلدىك، ەلىم دەگەندە ەتەگى جاسقا تولار ەرلىك كەرەك. ويلى ادامعا قىزىق جوق بۇل جالعاندا، دەپ دالا دانىشپانى ۇلى اباي ايتقانداي، ايتارى بار اقىندا ازاپسىز وتەر تاڭى بار ما؟ قانيپا سونىڭ ءبىرى....قالام الساڭ قولىڭا، ويلا، بالام،ولار سوزبەن سىلدىرماق ويناماعان.سەزىم ساتىپ، بازارعا كوزىن ساتىپ،بازبىرەۋدەي پايداسىن ويلاماعان....كۇش الىپ سيىناتىن،مەنىڭ ەكى ءپىرىم بار اباي، قاسىم.كىم دە بولسا بايقاسىن، ابايلاسىن...، دەپ ءسوز كيەسىن ءتۇسىنىپ، تابىنىپ كەلگەن اقىننىڭ ايتارى وسى.قازاقپىن مەن دەگەن تولعاۋىندا:قازاق مەنىڭ شىن تۋىسىم،جۇرەگىم، الار دەمىم، ءبىر تىنىسىم.ولمەيمىن، ءومىر سۇرەم ۇلتىم ءۇشىن....شەشەمنىڭ ءيىسى اڭقىپ جاپىراقتان،اكەمنىڭ ءيىسى شىعار توپىراقتان.وتانشىل شىعادى دەپ ويلامايمىن،بىلمەيتىن انا ءتىلىن اقىماقتان، دەگەن جىر جولدارى دا ارزان ايعايشىلدىقتان ادا، ۇرداجىق ۇرانشىلدىقتان بيىك تۇرعان كوكەيكەستى ماسەلەسى بار، وزەكتى ورتەر وكىنىشى بار وتكىر تاقىرىپ. ولەڭ ولكەسىندەگى ۇلتتىق ۇستانىمى، قالامگەرلىك قاسيەتى تۋعان توپىراق، وتباسى وتانىنان وت الىپ، وي قاۋزاعان وتتى جىرلارىنان شىن مانىندەگى قازاقى ۇعىم، تۋعان جەردىڭ ءتۇتىنىنىڭ ءيسى شىعىپ تۇرادى. بۇگىندە شىعارماشىلىقتىڭ شۇرايىن، جەكە تۇلعانىڭ ستيلدىك ەرەكشەلىگىن وسى يىستەن ىزدەيتىنىمىز دە جاي ەمەس.قازاقتىڭ قالام العان ءبىر قىزىمىن،ءبىر قىزعا قاتسىن بيىك جۇلدىزىڭ ءۇن.سيقىرلى سان ساۋلەڭدى شاشىراتىپ،ويناتتىڭ وي تەڭىزگە جىر جۇزىگىن.مونشاعىن نەشە ءتۇرلى ءتىزىپ جىردىڭ،جۇرەكتىڭ جالىنىمەن ءجۇزىپ ءجۇردىم.ولەڭنىڭ ءوزىڭ جۇرگەن ولكەسىندە،رۋحىڭا باسىن يگەن قىزىل گۇلمىن، دەپ قاسىممەن سىرلاسۋ اتتى ولەڭىندە جازعانىنداي، قازاقتىڭ قالامگەر قىزدارىنىڭ ءبىرى ەمەس بىرەگەيى، جىرلارىنان نازىكتىك پەن تەرەڭدىك تانىلىپ تۇراتىن تالانتتى اقىن قانيپا بۇعىباەۆانىڭ جىرلارى قازىرگى پوەزيانىڭ كوركەمدىك كوكجيەگىن، ونەرلىك ءورىسىن كەڭەيتكەنى انىق.جانسىزعا جان ءبىتىرىپ، جاراتىلىستىڭ وزىنە ادام قاسيەتىن دارىتا كەيىپتەيتىن اقىننىڭ ءسوز قولدانىسىنداعى وي تەڭىزى، جىر جۇزىگى، مونشاق جىر، ت.ب كوپتەگەن ءساتتى تابىلعان سالىستىرۋلار، ورايىن تاپقان ويلى تەڭەۋلەر بارشىلىق. ءسوز سيقىرى مەن قادىرىن بىلەتىن كەمەل قالامنىڭ قولى جەتەر مۇنداي كوركەمدىك قازىرگى پوەزيادا ساۋساقپەن سانارلىقتاي از. سول ءساتتى سۋرەتتى، تىڭ تەڭەۋدى تابۋ ءۇشىن دە اقىننىڭ سارىلىپ، تالاي رەت تۆورچەستۆولىق تاقسىرەتتى كەشەتىنى ءسوزسىز.اقىن دىبىس ۇندەستىگىنە اسسونانسقا، الليتەراتسياعا دا، ىشكى ۇيقاسقا دا اسا شەبەر ءارى قۇشتار. ولەڭ ونەرىنىڭ سىرى دا، وزگەشەلىگى دە وسى، ورمەكشىنىڭ توقىعان ورنەگىندەي نازىك ناقىشىندا، سونى سۋرەتىندە، الابوتەن اجارىندا ايقىندالادى ەمەس پە؟ بۇل، البەتتە اقىننىڭ وبرازبەن ويلاۋ جۇيەسىنىڭ وقشاۋلىعىندا بولسا كەرەك. قالامگەر اتاۋلى تۋىندىسىندا وسى ءتاسىلدى قولدانسام دەپ ەشقاشان ادەبي قيسىنعا اۋەستەنبەيدى، وقىستان تۋعان تەڭەۋلەر، تاپتاۋرىندىقتان تىس تاسىلدەر، ءساتىن سالعان سۋرەتتەۋلەر، سونى سيپاتتامالار زورلىقتان ەمەس، زەرگەرلىكتەن تۋعان ىنجۋلەر ەكەندىگىن ەشكىم تەرىسكە شىعارا الماس. ويلى جاننىڭ وڭاشادا تاپقان ولجاسى وسىنداي ويۋورنەگىمەن قازىنالى قازاق جىرىنا قوماقتى ۇلەس قوسادى. قوماقتى ويلاپ، كەسەك سويلەۋ ءىرى تالانتتىڭ سىباعاسى، دەپ مۇحتار اۋەزوۆ ايتقانداي، قانيپا قازاق پوەزياسىنا ادەمى اشەكەيگە تولى، مىنەزگە باي ءمولدىر جىرلاردى سىيلادى.قۇپيامىن...بىلمە مەيلىڭ، ءبىل مەيلىڭ،كورە الماستى كوزىمە دە ىلمەيمىن.جاڭىلىپ سەن جانىمدىجاسىن وتتان جاراتتىڭ با؟دەپ اعىنان جارىلۋىندا جاتقان قانداي ىشكى قۋات، جويقىن مىنەز بار دەسەڭىزشى؟! سونشالىقتى سەزىمتال، نازىك جۇرەكتى، ومىردە وتە قاراپايىم بولا تۇرا ىشكى تەگەۋرىندى تىرەگى بار تاكاپپارلىق تا وعان جاراسادى.پوەزيا ماحابباتپەن باستالىپ، پاراساتپەن اياقتالادى، دەمەكشى، اقىن پوەزياسىنىڭ پوەتيكاسى پاراساتتىلىعىمەن دە ەلدى ەلەڭدەتىپ، كوپشىلىكتىڭ نازارىن اۋدارادى. شىنايى تالانت تابيعاتى وسى وزىق ويلى بىلگىرلىگىمەن، بولمىسى بولەك ءسوز ساپتاۋىمەن، وزىندىك ورنەك ولشەمىمەن وزگەدەن وزگەشە بولىپ كورىنۋى كۇمانسىز. تامىرىن تەرەڭگە سالعان ويعا باي، ارتىق سوزگە ساراڭ اقىن اقيقات الدىندا الاسا. ومىردە كورگەندەرى مەن كوكىرەككە تۇيگەندەرىن جۇرەگىمەن جىرلاپ، جۇرەككە جەتكىزۋ جولىندا ايتارىن دا قايمىقپاي ايتا دا بىلەدى. ءار سوزىنەن شابىتقا شولىركەپ، وي تەرەڭىنەن ىزدەگەن مازاسىزدىقپەن مۇسىندەلگەن ءمىنى جوق مولتەك مانەر، مەن دەگەن ورشىلدىك وكتەمدىكپەن ورنەكتەلگەن وزىندىك ءۇن ورنىققان ونىڭ پوەزيا پاتشالىعىندا پاراساتتىلىقتىڭ دا بيىك پايىمى كورىنەدى. سونىڭ ءبىر كۋاسى:ء وزىمدى ىزدەپ وزىمنەن،اڭساۋمەن شارشاپ، كوز ىلگەم.اينالايىن، ءشولدى سولكورمەيسىڭ نەگە كوزىمنەن؟سەزبەيسىڭ نەگە سوزىمنەن؟كورگەمىن سەنى كوكتەمدە،كەلمەدى دەپ كەكتەنبە.دەيدى. قازاق ەپوستارىنا ءتان تولعاۋعا بەيىمدەلگەن جىر جولدارى اساۋ مىنەزدى، العىر ويدى، شەگىنەن شىعا شالقىعان شابىتتى شاقتىڭ شۋماقتارى سىندى.تەگىندە قانيپا بۇعىباەۆا قازاقى مىنەزگە باي، تابيعاتى تازا، جۇرەگى جۇمساق، ادامگەرشىلىگى بيىك بەكزات بولمىستى تەكتى جان ەكەندىگى ءاربىر ولەڭ جولدارىنداعى پاراساتتىلىقتان پايىمدالادى. ونى:مەنى ءدىنسىز دەمەگىن،كوزىمىن ءبىر كونەنىڭ.اق قاعازىم جايناماز،نامازىم ءان، ولەڭىم،دەپ جىرلاۋى دا تەگىن ەمەس. كەشەگى تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى بىلگەن دە، بىلمەگەن دە نامازعا جىعىلىپ، بىرنەشەسى مەككەگە بارىپ سىرت كوزگە قاجى اتانسا دا ىشكى دۇنيەلەرى دايىن بولماي، ءدىننىڭ قاسيەتى مەن كيەسىنە ۇشىراپ، وعان دەگەن كوپشىلىكتىڭ كوزقاراسىن تومەندەتىپ جىبەرسە، بۇل اقىن الدىنداعى اق قاعازىن جايناماز ەتىپ، بەس مەزگىل نامازىن ناقىشتى جىرلارىمەن ناقتىلاپ، وسەر ۇرپاققا ولمەس مۇرا قالدىرۋدى ماقسات تۇتىپتى. ۇلتقا، ۇرپاققا ادال قىزمەت ەتۋ ۇستانىمىن قولىنداعى قالامىمەن، ۇشىقيىرى جوق قيالداعى وي ۇشقىندارىمەن ۇلاعاتتى ءسوز ايتىپ، قازاقتىڭ ءسوز ونەرىن ءوزىنىڭ ورنەكتى ولەڭدەرىمەن بايىتىپ، كوركەمدىك كەڭىستىگىن كەڭەيتۋدى كوكسەپتى. ۇلتىنا ومىرشەڭ ولەڭ، رۋحاني ازىق سىيلاپتى. ونىڭ وتتى دا ويلى ولەڭ جولدارىنداعى فيلوسوفيالىق، ەستەتيكالىق قۇندىلىقتار قازاقتى ورەلى ويلى ولەڭ ولكەسىنە ىنتىقتىرىپ، ىنتاسىن اۋدارتارى ءسوزسىز.قازىبەك بي ايتپاقشى، وزدىگىنەن ەشكىمگە سوقتىقپايتىن، ەشبىر دۇشپان باسىنباعان، باسىمىزدان ءسوز اسىرماعان ەلدىڭ كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭدە باستان كەشكەن نەبىر كەساپاتتاردىڭ كوركەمدىك شەجىرەسىن شەرتكەن ەسكەرتكىش اتتى پوەماسىندا قولدان جاسالعان اشتىقتىڭ تاريحى بالالارىنا ءنار تاتقىزا الماي، ارماندا اجال قۇشقان انالاردىڭ ازابى مەن تاعدىرىن تىلگە تيەك ەتەدى....ۋىسقا ۇستاپ تىرلىگىن اينالانىڭ، ۇلى حالىق ساپ جاتتىكەزەكپەنەن كوسەمدەر كەلىپكەتتى،ساياساتپەن اسىرىپ، ايلاامالىن،دەپ ساياساتتىڭ سان الۋان الاپاتىن اقيقاتپەن اجارلاپ، اياۋسىز اشكەرەلەيدى. ايتىپ جەتكىزە الماس ازاپ پەن اجالدىڭ ءارحيۆىن اقتارىپ قالساڭ، جانىڭ تۇرشىگەر تاريحتار الدىڭنان ايداھارداي ۋىن توگىپ، سول زاماننىڭ زارى شىعادى ولەڭنەن.اقىن بوپ ءومىر كەشىرۋ وڭاي دەيمىسىڭ،اۋزىندا بولۋ بۇل ءوزى سىزداعان بارلىقدەپ تولەگەن ايبەرگەنوۆ ايتقانداي، ۇلتتىڭ ارابىرويىنا اينالعان شىعارماشىلىق تۇلعانىڭ، ۇلت زيالىسىنىڭ ۇستانىمىنىڭ ءوزى وسى سىزداعان جارانىڭ اۋزىندا بولۋى، ەشكىم ايتا المايتىندى ايتۋىندا ەمەس پە؟ قانيپا اقىن دا بەينەلى تىلمەن بەرەكەسى كەتكەن قازاقتىڭ مۇشكىل ءحالىن مىنەپ، ىشتەي ىرىگەن الاۋىزدىقتان ارىلماي، ەل بولا المايتىنىمىزدى العا تارتادى:...ەل بولا ما، اڭدىسىپ، الىسۋمەن،كوزدىڭ جاسىن كەلەمىز ءالى ىشۋمەن...، دەسە، ەندى بىردە:جارالدىق پا قويعا ۇقساپ تالانۋعا،ادامىڭ دا، قۇنسىز بوپ زامانىڭ دا.ءىلياس پەن بەيىمبەت، ساكەندەر دە،سول ەتىكتىڭ تاپتالدىاۋدەپ ۇلتىمەن ۋ ىشەدى، وزەگى ورتەنەدى، ەرتەڭىنە الاڭداپ، كۇڭىرەنە تولعانادى. تاۋەلسىزدىك الساق تا، ءوز دالامىز بەن تىلىمىزگە يە بولا الماي، شەرمەندە جۇرگەن جايىمىزدى شەرتىپ، مۇڭايادى، كۇيرەيدى، كۇيىنەدى. ەس جيىپ، ەل قامىن ويلاۋدىڭ ورنىنا قارىن مەن قالتا قامىن جەگەن شەنەۋنىكتەردى كورىپ، جانى قۇلازيدى. قازاق پوەزياسىنا قانيپا جىرىمەن تەمىر شەگەلى تاباننىڭ استىنا تاعى دا تاپتالامىز با دەپ جانىن قويارعا جەر تاپپاي، جانكەشتىلىكپەن جانايقايىن سالادى.تابانداردان كەگىڭدى الا الماعان،جەر بەتىندە ءجۇر ءالى امان، بالاڭ.قازىنالى قازاقتىڭ دالاسىناقۇداي ەمەس، ورناتقاندەپ ءداۋىر دەرتىنىڭ ءدارۋىشى بولادى.قازاقتىڭ قانىنا بىتكەن قايسارلىق، ىشكى رۋح، تامىرى تەرەڭدىكتەن تارايتىن تۋا ءبىتتى تابيعيلىق، تاكاپپارلىق، تازالىق ەشكىمگە دە ەسەسىن جىبەرتپەيدى. سەنىمىڭە سەلكەۋ تۇسىرەتىن، كوڭىلىڭدى الاڭ ەتەتىن ەل تاعدىرى، جەر تاعدىرى، ءتىل تاعدىرى اقىن اتاۋلىدان باستاپ ءاربىر قازاقتىڭ قايعى قاسىرەتى. جۇرەككە اۋىر شەر كىرسە جىلاماسقا شارا جوق. جانىن جەپ، جۇرەگىن جارالاعان بۇكىل جاراتىلىستىڭ قامى اۆتوردىڭ جىرعا دەگەن ادالدىعىنىڭ ايناسى ىسپەتتى.اقىن ەلشى جۇرەككە جىرمەناقىن ەمشى داۋا ىزدەپ جانعاىڭگالاپ تۇرعان وسىناۋءار تولقىننىڭ ءوز داۋسىدەيدى اقىن. ول ءوزىنىڭ مىنا الەمدەگى ءوز مەنىن، ءوز ءۇنىن وسىلاي تانىتادى. شىن اقىننىڭ شىندىقتىڭ بەتىنە شىمىرىكپەي قاراپ، اقيقاتتى ايتار ايبارىن، ءوز ايتارى اسقاق داۋىسىن ءوز دەڭگەيىندە، كوركەمدىكتىڭ كەمەلىنە جەتكەن كەڭىستىگىندە كورسەتە بىلگەن. سۋرەتكەرلىك شەبەرلىكپەن سونى ءسوز ساپتاۋىمەن ءسوز سەمسەرىن سەسكەنبەي سىلتەي بىلگەن سۇلۋ ءسوزدىڭ قىز جىبەگى قانيپانىڭ قايسارلىعى قاپىسىز ايتىلعان اقيقاتپەن استاسقان:ماقتانامىز قۇراپ اپنەگە وسى جات بولامىز؟!.عاسىر وتەر، اپىراۋ، قاشانعا ءبىز،شويىن تابان استىندا قاقتالامىز......ءبىرىنءبىرى ءجۇر بۇگىن تۇساپ حالىق،ايىپتىنىڭ اقشامەن ءىسى اقتالىپ.بىرتەبىرتە كىم ءبىلسىن، بارامىز با،ماڭگۇرتتەنىپ، تيىنداي ۇساقتالىپ..ويان، قازاق! دەپتى اقىن، ويانايىق،ومىردەن بۇل ۇيقى الماي، وي الايىق.ەلىمىزدى، تاپتاتپاي جەرىمىزدى،انامىزدى ءتىرىلتىپ، ايالايىق،دەپ قازىنالى قازاقتى قالعۋدان قورعاپ، ۇلتتىق ساناسىن سىلكىپ، ساۋىسقانشا ساق بولۋعا شاقىرادى.باسقا تۇسپەي تاۋداي سىن،داۋىلدى جىرلاي المايسىڭ.وتكەرمەي كوزدەن كۇندى اۋىر،جانىڭدا سوقپاي ءبىر داۋىل،دەپ ومىردەگى كورگەنى سوزىنە اينالىپ، تاعدىرىمەن تۇتاسىپ، تىرلىگىنىڭ مانىنە اينالعانىن اقىننىڭ ءار تىركەس، ءار تەڭەۋ، ءار ۇيقاس، ءار ىرعاعىنان ۇعىناسىز. ۇعىناسىز دا ءتانتى بولاسىز. دوس جىلاتىپ ايتادى دەگەندەي، شىندىقتى شىم بويىڭا باتىرىپ ايتۋ، ءمىنىڭدى بەتكە باتتيتىپ ايتۋ دا باتىرلىقتىڭ بەلگىسى، ۇلتجاندىلىقتىڭ ۇزدىك ۇلگىسى. تەگىندە، ەستىگەن ەستى ءسوزىڭ ساناڭدى سىلكىپ، ىشىڭە قونسا، سەنى تولعاندىرسا، جان دۇنيەڭدى دۇبىرلەتسە عانا تۋىندىنى ءتاۋىر دەپ باعالاۋعا بولاتىنىن بىزگە دەيىن دە تالاي جاندار ايتقان. ولاي بولسا، اقىن قانيپا بۇعىباەۆانىڭ پوەزياسى اقىل سۋاتى مەن سەزىم قۋاتىنىڭ توعىسقان جەرى م.الىمباەۆ.كەلەدى اپات، تىرىلەرگە قايعى الىپ.جەردىڭ بەتى بارا جاتىر تارىلىپ،ارۋاقتار شاھارىنا اينالىپ،دەگەن جولداردى وقىعاندا دا توبە قۇيقاڭ شىمىرلاپ، جاھاندىق قاۋىپقاتەرلەردىڭ الەمدى ورتتەي جايلاپ كەلە جاتقانىن جاقىننان سەزىنە تۇسەسىڭ. كەز كەلگەن ولەڭنىڭ ءون بويىنان ەرلىكتى، ورلىكتى تانيسىڭ. اقىن ارمانى ەرلىك پەن ەلدىكتى جىرلاۋ، رۋحى ءور، ەرلىك جىرىن ۇرپاعىنا مۇرا ەتۋ. قانيپا اقىن تۋعان حالقىن شەكسىز سۇيەدى، سوندىقتان دا وسىلاي ونىڭ ىستىعىنا كۇيىپ، سۋىعىنا توڭادى. ءوز حالقىنىڭ ەرلىگىن دە، ەزدىگىن دە اياۋسىز جىرلايدى، جۇرەگىمەن جىلايدى. سەبەبى اقىن جۇرتىنىڭ ءوزى حالقىمەن تۇتاس، بولىنبەيتىن، بولشەكتەنبەيتىن ءبىرتۇتاس ۇعىم. بار جارانىڭ اۋزىندا تۇرىپ، بار اۋىرتپالىقتى جۇرەكتىڭ سۇزگىسىنەن ءبىرىنشى بولىپ وتكىزەتىن شىن تالانتتى تۇلعا ادىلەت پەن شىندىق الدىندا ارقاشاندا ءالسىز. سوندىقتان دا پوەزيا ادام رۋحىنىڭ بوستاندىققا ۇمتىلۋىنىڭ ۇلى كورىنىسى. ولەڭ ءوزىن ولىمگە بايلاپ، اقىنعا وي ەركىندىگىن سىيلايتىنى دا سوندىقتان.اقىن قانيپا تۋعان جەر، انا تىلدەن ايىرىلىپ قالماۋدى، عاسىرلار قويناۋىندا جوعالىپ كەتپەۋدى اڭسايدى. ونىڭ ويلى جىرلارى، پاراساتتى پوەزياسى ارقىلى بۇگىنگى وقىرمان ۋاقىتتىڭ ءىزىن سەزىنىپ، سەزىنگەندە دە شابىتتاي جەڭىل، تابىتتاي اۋىر سەزىنەرى دە اقيقات. بۇگىنگى مورالدىقساياسي ولشەمدەردىڭ ءتىسى باتپايتىن تاقىرىپتارعا توسىرقاماي، تىكسىنبەي بارۋى ونىڭ شىن مانىندەگى، شىعارماشىلىق تۇلعا، ۇلت زيالىسى ەكەندىگىن دالەلدەسە كەرەك. قالاي دەسەك تە، قانيپانىڭ جىرلارى حالىقتىڭ رۋحىن كوتەرەدى. ونىڭ پوەزياسىنان قازاقتىڭ باتىرلىعىن، جومارتتىعىن، باۋىرمالدىعىن، ۇلتجاندىلىعىن كورەمىز. اقىننىڭ اسقاقتى دا جالىندى، لەپتى، كۇيىنىش پەن سۇيىنىشكە تولى رۋحى مىقتى سىرشىل پوەزياسى وقىرمانعا وي سالاتىن دۇنيەلەر.ەنشىم ەمەس ەكەن عوي باقىت مەنىڭ،كوز جاسىما جۋىنار جاقۇت كوڭىل.وتەر، وتكەن ماقساتسىز بەكەر وتكەن،الىپ جاتىر بىرتىندەپ ۋاقىت كەگىن.تاۋ باسىنان سىرعاناپ تايعاناق تاڭ،ءومىرولەڭ وزەكتەن قايناپ اققان.زىمىرانداي قاناتتى زىمىراعان،كۇنگە كىسەن سالار كىم، ايعا قاقپان!. وسى كۇنگە دەيىن كۇنگە كىسەن سالىپ، ايعا قاقپان قۇرعان قانيپادان باسقا اقىن بولسا بار شىعار، بىراق مۇنداي كوركەمدىك قىزمەت پەن مىندەت اتقارماۋى مۇمكىن. بۇل جولدار تەك ادەمى سۋرەت، تىڭ تەڭەۋلەر عانا ما، جوق، مۇندا قازاقتىڭ قازىنالى ويى، قۇدىرەتى كۇشتى ءسوز كيەسى، ءبۇتىن ءبىر كوركەم الەم جاتىر ەمەس پە؟كەزىندە: تۆورچەستۆوسىنىڭ قۋانىشى بولماسا، اقىن اتاۋلى 21دەن اسپاس ەدى، دەپتى باتىس ەۋروپا كلاسسيكتەرىنىڭ ءبىرى. ازاپقا بايلانعان اقىندىق ءومىردىڭ ونەگەسى دە، ولمەيتىن ومىرشەڭدىگى دە وسى شىعارماشىلىق باقتا بولسا كەرەك. سوندىقتان دا ول:ۇقسامايمىن وزگەگە وزگەشەمىن،وي كەشەمىن، ورمانداي وي كەشەمىن.مۇمكىن، ءجۇز جىل وتكەن سوڭكەزەگىم ءبىر كەلگەندە كەزدەسەمىن،دەپ جىرلايدى. اراعا جىلدار سالىپ وسىلاي وقىرماندارىمەن كەزدەسۋى دە سونىڭ ايعاعى.ولاي بولسا، بۇگىنگى ءبىزدىڭ پىكىرىمىز كورنەكتى اقىن قانيپا بۇعىباەۆانىڭ ءوزى ايتقانداي:جەرگە دە الاڭ، كوڭىلىم تاسقا دا الاڭ،كىرپىكتى جاسقا مالام.قوڭىراۋلاتىپ كۇيمەسىن ەل كوشكەندە،جىرىم مەنى جۇرتىنا تاستاماعان، دەۋى قازاق پوەزياسىن پاراساتتىلىقتىڭ بيىگىنە كوتەرگەندىگىنىڭ، قازاق ولەڭىنىڭ كوركەمدىك كوكجيەگىن كەڭەيتكەندىگىنىڭ، وزىندىك ورنەكەرەكشەلىگىمەن ولمەس مۇرا قالدىرعانىنىڭ كۋاسى بولسا كەرەك.م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتى اۋەزوۆ ءۇيى عمونىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، |
سۋ ىشكەندە قۇدىق قازۋشىنى ۇمىتپاي، پارتياعا مىزعىماي ىلەسەمىنيوپۇرعا اۋدانى سيەك اۋىلى بولىمە قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ياسىن وبۇلمەنىڭ اتىم ياسىن وبۇل، يوپۇرعا اۋدانى سيەك اۋىلى بولىمە قىستاعىنىڭ تۇرعىنىمىن. 2012 جىلى جۇندۇڭ ەكونوميكالىق، تەحنيكالىق اشۋ رايونىنداعى ءبىر كاسىپورىنعا قىزمەتكە ورنالاستىم. قازىر وسى كاسىپورىننىڭ كۇيدىرگىش ءسىلتى ءبولىمى ەلەكتروليز جۇمىس بۋىنى تۇزدى سۋ جۇمىس ورنى ءوندىرىس گرۋپپاسىنىڭ باستىعىمىن. پارتيا 19 قۇرىلتايىندا ءبىز جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرىپ شىعۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋ كەزەڭىنە وتتىك دەلىندى. بۇل شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسى ەرەكشە اڭساعان قۋانىشتى حابار ەدى.اۋىلىم يوپۇرعا اۋدانىندا، اكە شەشەمنىڭ جاسى 80نەن استى. پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ كەدەيلىكتەن دالمە ءدال قۇتىلدىرۋ ابزال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا قازىر جۇمىسقا ورنالاسىپ، ايىنا 5000 يۋاننان استام ەڭبەكاقى الىپ جاتىرمىن. وسى بىرنەشە جىلدا تاپقان كىرىسىممەن ۇيىمدەگىلەرگە جاڭا ءۇي سالىپ بەرىپ، ولارعا جانعا جايلى تۇرمىس ورتاسىن ازىرلەۋمەن بىرگە، ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جاتقان قارىنداسىمنىڭ وقۋ قاراجاتى مەن تۇرمىس قاراجاتىن دا تولەپ، ۇيدەگىلەردىڭ قىسىمىن جەڭىلدەتتىم، اكە شەشەم بۇعان توتەنشە ريزا. قىزمەتىمە توتەنشە سۇيىنگەن تۋىستارىم دا مەن قىزمەت ىستەگەن ورىندا جۇمىس ىستەگىلەرى كەلەتىنىن ايتادى.ورتا مەكتەپكە شىققان كەزدە، ۇيىمدەگىلەردىڭ مەنىڭ وقۋ قاراجاتىم مەن تۇرمىس قاراجاتىمدى تولەۋگە دارمەنى جەتپەي، شاراسىزدان وقۋدان قول ۇزبەكشى بولعانىمدا ۇكىمەت وقۋ قاراجاتىمدى كەشىرىم ەتۋمەن بىرگە، ماعان تۇرمىس قاراجاتىن بەردى. مۇنداي ابزال ساياساتتى ماڭگى ۇمىتپايمىن، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ءبىز ءار ۇلت بۇقاراسىنا دەگەن قامقورلىعىنا شىن جۇرەكتەن العىس ايتامىن ءارى مەملەكەتكە جارامدى ادام بولامىن دەپ سەرت بەرىپ كەلەمىن. |
سۈت پاراشوكىنى ساقلاش ئۇسۇلى تەڭرىتاغ تورىسۈت پاراشوكى تەركىبىدىكى بىر قىسىم ئوزۇقلۇق تەركىبلەر ھاۋادا ئاسان ئوكسىدلىنىدۇ ھەم تېز نەم تارتىپ، ئۇششاق مونەكچە بولۇپ قالىدۇ. ئەگەر بۇ خىل سۈت پاراشوكىنى تەڭشىگەندە غەيرىي پۇراق، يەنى ھاراق، بېلىق پۇرىقى بار بولسا، بۇ سۈت پاراشوكىنىڭ سۈپىتىنىڭ بۇزۇلغانلىقىنى چۈشەندۈرىدۈ.سۈت پاراشوكىنىڭ نەم تارتىپ بۇزۇلۇپ قېلىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن، سۈت پاراشوكى سېتىۋالغاندا، بەك چوڭ ئورالمىلىقىنى سېتىۋالماسلىق، ئاغزى ئېچىلغاندىن كېيىن بىر ئاي ئىچىدە ئىشلىتىپ بولۇش كېرەك. قۇتىلىق سۈت پاراشوكىنىڭ ئىچىگە بىر نەچچە تال قەنت سېلىپ قويغاندا ساقلاش ۋاقتىنى ئۇزارتقىلى بولىدۇ، قەنتنىڭ نەملىكنى سۈمۈرۈش رولى بار. تۆمۈر قۇتىلىقلىرىنىڭ ئاغزىنى ھەر قېتىم ئىشلەتكەندە ھىم ئېتىپ، قۇتىنى دۈم قىلىپ قويۇش كېرەك. بۇنداق قىلغاندا سۈت پاراشوكىنىڭ ساقلاش ۋاقتى ئۇزىرايدۇ. خالتىلىقلىرىنىڭ ئاغزى ئېچىلغاندىن كېيىن، ئاغزىنى ھىم ئېتىپ ئادەتتىكى تېمپېراتۇرىدا ساقلاش كېرەك، توڭلاتقۇدا ساقلاشقا بولمايدۇ. بەزىلەر سۈت پاراشوكىنى ئەينەك قاچىغا تۆكۈپ ساقلايدۇ. ئەينەك قاچىدا ساقلىغاندا ئەڭ ياخشىسى رەڭلىك ئەينەك قاچىدا ساقلىغان ياخشى. سۈزۈك ئەينەك قاچىدىن نۇر ئۆتۈپ كېتىدۇ، سۈت پاراشوكىغا نۇر ئۆتۈپ كەتسە، تەركىبىدىكى ۋىتامىن قاتارلىق ئوزۇقلۇق تەركىبلەر زىيانغا ئۇچرايدۇ. |
بالىڭىزنىڭ شوخلۇقىدىن ئاغرىنماڭ20170913 19:58:22 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىبالىلاردىكى شوخلۇق بالىلار تەپەككۇرىنىڭ يېتىلىشى بىلەن بىۋاستە مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ. ئۇ بالىلار پىسخىكىسىنىڭ ئۆزگىرىشىدە غىدىقلىغۇچىلىق رول ئوينايدۇ. بالىلار ھەرىكىتىنىڭ چەكلىمىگە ۋە بېسىمغا ئۇچرىشى بالىلارنىڭ ئۆسۈپيېتىلىشىگە ئەمەس، يەنە بالىلارنىڭ روھىي ھالىتىگىمۇ سەلبىي تەسىر كۆرسىتىدۇ. بالىلارنى ئۆسۈش دەۋرىدە جىسمانىي ۋە روھىي جەھەتتىن ساغلاملىققا ئىگە قىلغاندىلا، ئۇلارنى ئەخلاقىي، ئەقلىي ۋە جىسمانىي جەھەتتىن ئەتراپلىق تەربىيەلىگىلى بولىدۇ. بالىلاردىكى شوخلۇق ئائىلە ۋە ئەتىراپىدىكى مۇھىت بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇپ، شوخ، پائالىيەتچان بالىلارنىڭ تەپەككۇر قىلىش ئىقتىدارىنىڭ يېتىلىشى تېز بولىدۇ. كۆڭۈل ئازادىلىككە تولغان ئائىلە مۇھىتىدا ئۆسۈۋاتقان بالىلارنىڭ مۇستەقىللىق ئېڭى كۈچلۈك بولىدۇ.بۇلتۇر قوشنىمىز نەۋرىسىنى شەھەردىن ئۆز ئۆيىگە ئەكىلىۋالغانىدى. بىنا ئۆيدە تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان بۇ بالا مومىسىنىڭ كەڭ ھويلىلىق ئۆيىگە كەلگەن دەسلەپكى چاغلىرىدا توخو، مۈشۈك، كالا دېگەنلەرنى كۆرسە قورقۇپ، مومىسىغا ئېسىلىۋالاتتى. ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشى بىلەن ئۇ بۇلاردىن قورقمايدىغان، ئۇلارنى قوغلاپ ئوينايدىغان بولدى. دېمەك، مۇھىت ئۇنىڭ بۇرۇنقى جىمغۇر، تارتىنچاق ھالىتىنى ئۆزگەرتتى. گەرچە بالىلاردىكى شوخلۇق بەزىدە ئاتائانىلارنى چارچىتىپ قويسىمۇ، ئەمما بۇ بالىلارنىڭ يېتىلىشىدە ئىجابىي رول ئوينايدۇ. بالىلار كەلگۈسىنىڭ قۇرغۇچىلىرى. بالىلارنى ساپالىق تەربىيەلەش ھەممىزنىڭ باش تارتىپ بولمايدىغان مەجبۇرىيىتىمىز. شۇڭلاشقا بالىلارنىڭ شوخلۇقىنى بالىلاردىكى كەپسىزلىك دەپ قارىماسلىق، ئۇلارنى شۇ بالىلارچە شوخلۇق بىلەن بالىلىق دەۋرىنىڭ ئىمتىيازلىرىدىن بەھرىمان قىلىش كېرەك.بىر قېتىم مەلۇم باشانغۇچ مەكتەپتە ئېچىلغان ئاتائانىلار يىغىنىدا، ئوقۇتقۇچى باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ تۆۋەن يىللىقىدا ئوقۇيدىغان بىر ئوقۇغۇچىنىڭ ھەر كۈنى دەرستىن چۈشكەندە سازاڭ كولاپ، ئۈزۈلۈپ كەتكەن سازاڭلارنى ئۇلايمەن دەپ، ئېرىق، ئازگاللاردا توپىغا مىلىنىپ ئولتۇرىدىغانلىقىنى، ئانىسىنىڭ ئۇنىڭغابۇنداق قىلما دەپ بەرگەن تەنبىھلىرىنىڭ كار قىلمىغانلىقى، ئاخىرىدا ئانىسى ئۇنى ئۇرۇپ، بۇ ئىشتىن قول ئۈزدۈرگەنلىكىنى سۆزلەپ، ئېچىنغان ھالدا: ئاشۇ ئانا چوغلىنىپ تۇرغان بىر پارچە ئوتنى ئۆز قولى بىلەن ئۆچۈرۈپ قويدى دېگەنىدى. ئەمەلىيەتتە، بالىلاردىكى تالانت يوشۇرۇن، ئەمما چوغلىنىپ تۇرغان بولىدۇ. ئۇنى ئەقىل كۆزى بىلەن كۆرگىلى بولمايدۇ. ئەگەر شۇ ئىقتىدارنى ۋاقتىدا بايقاپ، ئۇنىڭغا ئىلھام بېرەلىسەك بەلكىم شۇ بالا شۇ قىزىقىشىنىڭ تۈرتكىسىدە شۇ جەھەتتە ئۈزۈپ چىقىشى مۈمكىن. ئەكسىچە بولغاندا ئۆچۈپ قېلىشى مۇمكىن. كۆپىنچە ھاللاردا بالىلاردىكى ئالاھىدىلىك ئۇلارنىڭ شوخلۇقىدىن چىقىپ تۇرىدۇ. ئەمما بىر قىسىم ئاتائانىلار بالىلارنىڭ شوخلۇقىنى كۆرۈپ، خاسلىقىنى كۆرەلمەيدۇ. شۇڭا بالىلارنىڭ شوخلۇقىدىن زارلانماي، ئەكسىچە شۇ شوخلۇقىدىن يېتىلگەن تالانتنى ئۇلارنىڭ قىممەت قارىشىغا ئايلاندۇرايلى. |
مۇسۇلمانلار تورى قۇرئاندا زىنانىڭ جازاسىقۇرئاندا زىنانىڭ جازاسىباش بەت بۈگۈنكى ئايەت ئەھكام يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 20211020ئاللاھ تائالا زىنا قىلغان ئەر ۋە ئاياللارنىڭ جازاسى ھەققىدە مۇنداق دەيدۇ:ئاياللىرىڭلاردىن پاھىشە قىلغۇچىلارنىڭ جىنايىتىنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن، سىلەردىن تۆت كىشىنىڭ ئۇلارغا قارشى گۇۋاھچى بولۇشىنى تەلەپ قىلىڭلار. ئەگەر ئۇلار گۇۋاھلىق بەرسە ئۇ ئاياللارنى ئۆلۈپ كەتكىنىگە قەدەر ياكى ئاللاھ ئۇلارغا چىقىش يولى بەرگەنگە قەدەر ئۆيلەردە تۇتۇڭلار. سىلەردىن ئۇ پاھىشىنى قىلغۇچى ھەر ئىككى كىشىگە تاپا تەنە قىلىڭلار. ئەگەر ئۇلار تەۋبە قىلىپ ئۆزلىرىنى ئىسلاھ قىلسا، ئۇلارغا تاپا تەنە قىلىشتىن توختاڭلار. شۈبھىسىزكى، ئاللاھ تەۋبىلەرنى قوبۇل قىلغۇچىدۇر، كۆپ ئىنئام قىلغۇچىدۇر 4 سۈرە نىسا، 15 16 ئايەتلەر.ئاخىرقى ئايەت نۇر سۈرىسى 2 ئايەتنىڭ نازىل بولۇشى بىلەن ئالدىنقى ئىككى ئايەت نىسا، 1516ئايەتلەرنىڭ ھۆكمى ئەمەلدىن قالغان بولۇپ، ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە، زىنا قىلغان ئايال ۋە ئەرنىڭ ھەر بىرىنى يۈز دەررىدىن ئۇرۇشتىن باشقا جازا بەلگىلىمىگەندۇر . |
ٴاليحان بوكەيحان قامالعان ايگىلى بۋتىركا تۇرمەسى جابىلادى الەم18 جەلتوقسان 2018، 11:4718 جەلتوقسان 2018, 11:47 2471 0استانا، .. تۇرمەنىڭ جابىلاتىنى تۋرالى رەسەي جازا اتقارۋ بويىنشا فەدەرالدىق قىزمەتى ٴتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ۆالەريي ماكسيمەنكو مالىمدەدى.ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، قالا باسشىلىعىنان بۋتىركانىڭ ورنىنا ماسكەۋدىڭ جانىنان 2000 ورىندىق جاڭا تۇرمە سالىپ بەرۋدى سۇراعان. جاڭادان سالىناتىن اباقتى ەۋروپالىق ستاندارتقا ساي، ٴبىر ادامعا 7 شارشى مەتردەن ەسەپتەلەدى.بۋتىركا ماسكەۋدىڭ ەڭ ٴىرى جانە ەڭ كونە تۇرمەلەرىنىڭ ٴبىرى. ول 1771 جىلى قۇرىلىپ، سودان بەرى بىرنەشە رەت كۇردەلى جوندەۋدەن وتكەن. كەزىندە بۇل تۇرمەدە كوپتەگەن قازاق زيالىلارى وتىرعان.باسقاسىن ايتپاعاندا الاشوردانىڭ نەگىزىن قالاعان ٴاليحان بوكەيحان بۋتىركا تۇرمەسىندە ازاپ شەككەن. |
الەمدەگى احۋالعا شولۋ، 12 ، 8 ، 21 ، 22 ، 24 ، 11 ، 21 ، 23 ، 17 ، 17 ، 10 ، 21كوروناۆيرۋس 06 ءساۋىر، 2020الەمدەگى احۋالعا شولۋ: يسپانيادا ءولىم سانى تورتىنشى كۇن قاتارىنان ازايىپ كەلەدى147 رەت كورسەتىلدىبۇل توپتامادا الەمنىڭ 183 ەلىندە تاراعان 19 ۆيرۋسىنا قاتىستى سوڭعى جاڭالىقتاردى جاريالاپ وتىرامىز.6 ساۋىردە ۇسىنعان مالىمەت بويىنشا ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 1 274 923ء ولىم سانى 69 479، ايىققاندار سانى 260 247 ادام بولدى جاڭارتىلعان ۋاقىتى 09:32.يسپانيادا ءولىم ءسانى تورتىنشى كۇن قاتارىنان ازايىپ كەلەدىيسپانيادا ءبىر تاۋلىكتەگى ءولىم سانى ءتورتىنشى كۇن قاتارىنان تومەن كورسەتكىش كورسەتتى. بۇل ەلدەگى ءورشىپ تۇرعان ىندەتتىڭ قارقىنى باسەڭدەگەنىن كورسەتكەندەي.دۇيسەنبى كۇنى 637 ادام قايتىس بولعان. بۇل 24 ناۋرىزدان بەرگى ەڭ تومەنگى كورسەتكىش. ەلدە جالپى 13 055 ادام قايتىس بولعان.دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا يسپانيادا 135 032 ادام ۆيرۋس جۇقتىرعان.ەلدە زارداپ شەككەندەردىڭ اراسىندا 10 دارىگەر، مەدبيكە جانە كومەكشى مەدبيكە بار. بارلىعى 15 مىڭنان استام مەديتسينا قىزمەتكەرى ۆيرۋس جۇقتىرعان.ولار ىندەتپەن كۇرەستە قولدان جاسالعان قورعانىس قۇرالدارىنا جۇگىنۋگە ءماجبۇر بولعان.رەسەي فەدەراتسياسىندا ءبىر تاۋلىكتە تاعى 954 كوروناۆيرۋستى جۇقتىرعان ادام انىقتالدى، 2 ادام قايتىس بولىپ، 51 ادام اۋرۋدان ايىعىپ شىقتى.رەسەيدىڭ 80 وڭىرىندە كوروناۆيرۋستى جۇقتىرعان 6 343 ادام تىركەلگەن. جالپى كەزەڭدە 47 ءولىمءجىتىم، 406 ادامنىڭ ەمدەلىپ شىققانى تىركەلگەن.وزبەكستاندا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ سانى 390 ادامعا جەتتىوزبەكستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ەلدە كوروناۆيرۋستى جۇقتىرعانداردىڭ سانى 390 ادامعا جەتتى. بۇگىنگى جاعداي بويىنشا رەسپۋبليكادا 19 ىندەتىن جۇقتىرعان تاعى 48 ادام انىقتالعان. جاقىندا 5 ادام اۋرۋىنان ايىعىپ شىعىپ، وڭالتۋ ورتالىقتارىنا جىبەرىلدى. وسىلايشا، ەمدەلىپ، ساۋىعىپ شىققانداردىڭ سانى 30 ادامعا جەتتى.بوريس دجونسون اۋرۋحاناعا جاتقىزىلدىبوريس دجونسون ۆيرۋس انىقتالعان 10 كۇننەن بەرى ۇيىندە ەمدەلىپ جاتتى. الايدا ىندەت بەلگىلەرى قايتپاعان سوڭ، ونى اۋرۋحاناعا جاتقىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان.ول ۇكىمەتتەگى قىزمەتىن ءارى قاراي جالعاستىرا بەرەدى.ۇلىبريتانيادا بارلىعى 48 440 ادام ۆيرۋس جۇقتىرعان، 4 943 ادام قايتىس بولعان، 229 ناۋقاس ساۋىققان.قىتاي ۆيرۋس كوپ تاراعان بەستىكتەن شىعىپ قالدىاقش پەن ەۋروپا ەلدەرى ىندەتتىڭ وشاعى بولعان قىتايدى ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانىنان ارتتا قالدىردى. اقش 337 620 جاعداي يسپانيا 131 646 جاعداي يتاليا 128 948 جاعداي گەرمانيا 100 123 جاعداي فرانتسيا 93 780 جاعدايفرانتسيادا 93 مىڭ ادام كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرعان8 مىڭنان استام ادام اۋرۋحانالار مەن قارتتار ۇيلەرىندە قايتىس بولدى. بيىلعى 4 ساۋىردە فرانتسيانىڭ اۋرۋحانالارى مەن مەديتسينالىقالەۋمەتتىك مەكەمەلەرىندە 7 560 ادامنىڭ كوز جۇمعانى حابارلاندى. ءبىر تاۋلىك ىشىندە اۋرۋحانالاردا 357 ناۋقاس قايتىس بولدى. 2020 جىلعى 1 ناۋرىزدان باستاپ قارتتار ۇيلەرىندە 2 189 ادام كوز جۇمدى.ەلدە ۆيرۋستى جۇقتىرعاندار سانى 93 780گە جەتتى.گەرمانيادا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار 100 مىڭنان استىبۇل ەلدە بارلىعى 19 ۆيرۋسىن جۇقتىرعان 100 123 ادام انىقتالدى. جالپى ءولىمءجىتىم سانى 1 584گە جەتتى. ونىڭ ىشىندە سوڭعى تاۋلىكتە قايتىس بولعاندار سانى 106. سونىمەن قاتار، سوڭعى ۋاقىتتا 2 300 ناۋقاس اۋرۋدان ايىقتى. ساۋىعىپ شىققانداردىڭ جالپى سانى 28 700 ادام.گايتيدە كوروناۆيرۋستان قايتىس بولعان العاشقى ادام تىركەلدىاتالعان ەلدە 19 كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جالپى 21 ادام جۇقتىرعان.تۇركيادا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرعان تاعى 3 135 ادام انىقتالدىەلدە جالپى 27 069 ادام ۆيرۋستى جۇقتىرعان. سوڭعى تاۋلىكتە 73 ادام قايتىس بولدى. جالپى كوز جۇمعانداردىڭ سانى 574 ادام. ساۋىعىپ شىققاندار سانى 1 042.فۋتبول بۇگىن، 23:10تاعايىنداۋ بۇگىن، 22:40ەلباسى بۇگىن، 22:10ايماقتار بۇگىن، 21:40ايماقتار بۇگىن، 21:11پرەزيدەنت بۇگىن، 20:35ەلباسى بۇگىن، 20:00اۋا رايى بۇگىن، 19:30الەم بۇگىن، 18:47سپورت بۇگىن، 18:32قوعام بۇگىن، 18:26ايماقتار بۇگىن، 18:17ايماقتار بۇگىن، 18:09ۇكىمەت بۇگىن، 18:00ونەر بۇگىن، 17:37وقيعا بۇگىن، 16:55ايماقتار بۇگىن، 16:48پرەزيدەنت بۇگىن، 16:48قازاقستان بۇگىن، 16:40ەلوردا بۇگىن، 16:31قازاقستان بۇگىن، 16:18ۇكىمەت بۇگىن، 16:13پرەزيدەنت بۇگىن، 16:08قوعام بۇگىن، 16:04ءبىلىم بۇگىن، 15:50قازاقستان بۇگىن، 15:24يسپانيا قازاقستانمەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتى كەڭەيتۋگە مۇددەلىكۇزدە مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسى ءوسۋى مۇمكىنقازاقستان بۇگىن، 15:00سامۇرىققازىنا 1،3 تريلليون تەڭگەنىڭ 18 ينۆەستيتسيالىق جوباسىن جۇزەگە اسىردىباعدارلامالار بۇگىن، 14:57الماتىداعى جول اپاتى: زارداپ شەككەندەر بارتوكيو وليمپياداسىنا 57 جولداما جەڭىپ الدىق مينيستر |
2020: بۇگىن كىمدەر وينايدى؟فۋتبولدان ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ جەتىنشى جارىس كۇنىندە جوسپارلى ءۇش ماتچ وتەدى. ۋكراينا سولتۇستىك ماكەدونيامەن كەزدەسسە، دانيا مەن بەلگيا، نيدەرلاندى مەن اۆستريا كۇش سىناسادى، دەپ حابارلايدى ..ميۋنحەندە فرانتسياگەرمانيا ماتچىنىڭ الدىندا ستاديونعا گرينپيس پاراشۋتشىسى قوندى، دەپ حابارلايدى ..ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن جوباسى اۋەجايلاردا، تەمىرجول ۆوكزالدارىندا ەنگىزىلەدى. بۇل تۋرالى ۇكىمەت وتىرىسىندا قر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي ايتتى، دەپ حابارلايدى ..شقو ءتجد باسپاسوز قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنشە، قۇتقارۋشىلارعا تىنىشپاەۆ كوشەسىندەگى 1950 جىلى سالىنعان جاتاقحانانىڭ توبە جابىندىسى قۇلاعانى تۋرالى حابار تۇسكەن، دەپ حابارلايدى ..مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگى قازاقستاندا مەملەكەتتىك اكىمشىلىك قىزمەتشىلەرگە بونۋستار ەسەپتەۋدى الىپ تاستاۋدى قاراستىراتىن تۇزەتۋلەر جوباسىن جاريا تالقىلاۋعا شىعاردى، دەپ حابارلايدى .. |
تىنچلىق دۇنياسى بىرلەشمىسىنىڭ پرېزىدېنتى ئابېن نۇرمانوۋ غۇنچە ژۇرنىلىنىڭ بەش يىللىق مۇراسىمىدا . 2017يىلى 2 نويابىر، ئالمۇتا.مەلۇمكى، ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 90يىللىرىدىن باشلاپ، يەنى سوۋېت ئىتتىپاقى يىمىرىلگەندىن كېيىن قازاقىستاندا كۆپلىگەن جەمئىيەتلىك تەشكىلاتلار، فوندلار ۋۇجۇدقا كېلىشكە باشلىدى. ئۇلار ئۆز ئالدىغا مەدەنىيەت، مائارىپ، ئەدەبىيات، سەنئەت ۋە باشقىمۇ ساھەلەردە خەيرىئېھسان ئىشلىرىنى ئېلىپ بېرىشنى ئۆزلىرىنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى قىلدى. شۇلارنىڭ ئىچىدە ئۇيغۇرلارنىڭمۇ ئۆز ئالدىغا قۇرغان تەشكىلاتلىرى بولدى. ئۇلار ئۇيغۇرلار زىچ ئولتۇراقلاشقان ئالمۇتا شەھىرى ۋە ئالمۇتا ۋىلايىتىدە شۇنداقلا قازاقىستاننىڭ ئاستانا، چىمكەنت، تاراز ۋە باشقا شەھەرلىرىدە ھەر خىل پائالىيەتلەرنى ئۆتكۈزۈپ كەلمەكتە. مەزكۇر جەمئىيەتلەر يۇقىرىقى پائالىيەتلىرىدىن باشقا يەنە تەبىئىي ئاپەتلەردىن زەرداب چەككەنلەرگە، مەجرۇھ بالىلارغا، يېتىميېسىرلارنىڭ ئۆيلىرىگە، ھالئوقىتى ناچار ئائىلىلەرگە ۋە باشقىلارغا ماددىي ياردەم بېرىش ئىشلىرىنىمۇ ئېلىپ بارماقتا. جەمئىيەتلەر ۋەكىللىرى مىللىتىنىڭ كىملىكىدىن قەتئىي نەزەر، بارلىق موھتاج كىشىلەرگە ياردەم قولىنى سوزۇشنى ئۆزلىرىنىڭ ئىنسانىي بۇرچى دەپ ھېسابلىماقتا.2008يىلى قۇرۇلغان تىنچلىق دۇنياسى خەلقئارا قازاق ئىجادىي بىرلەشمىسى قازاقىستانلىق ئۇيغۇرلارغا ياخشى تونۇش. بۇ تەشكىلاتنى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى يېنىدىكى كىشىلىك ھوقۇقنى قوغداش كومىتېتىنىڭ قازاقىستاندىكى مۇدىرى ئابېن نۇرمانوف باشقۇرىدۇ. بىرلەشمە رەئىسىنىڭ ئورۇنباسارى تۇرسۇن رازىيېفنىڭ ئېيتىشىچە، بىرلەشمىنىڭ ئاساسىي مەقسىتى قازاق ۋە قازاقىستاندىكى باشقا مىللەتلەرنىڭ مەدەنىيىتىنى دۇنياغا تونۇتۇشتىن، مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ھەر ساھەلەردىكى تالانتىنى، ئۇلارنى تەربىيىلەۋاتقان ئۇستازلارنىڭ كەسپىي دەرىجىسىنىڭ ئۆسۈشىنى قوللاپقۇۋەتلەشتىن ۋە رەغبەتلەندۈرۈشتىن ئىبارەت ئىكەنتۇرسۇن رازىيېف ئۆتكەن يىلى مۇشۇ يۆنىلىشتە قىلىنغان ئىشلار ھەققىدە توختىلىپ، مۇنداق دېدى: قازاقىستاندا 8 مىڭدىن ئارتۇق ئوتتۇرا مەكتەپ، بىر يېرىم مىڭدىن ئارتۇق كەسپىي مەكتەپ بار. شۇلاردا مۇسابىقىلەرنى ئۆتكۈزىمىز. قازاقىستاندا قازاق، رۇس، ئۆزبېك، ئۇيغۇر ۋە تاجىك مەكتەپلىرى بار. مەكتەپ قايسى تىلدا بولسا، شۇ تىلدا ئىلمىي ئەمگەك مۇسابىقىلىرىنى ئۆتكۈزىمىز. ئۆتكەن يىلى 16 ئۇيغۇر مەكتىپىدە شۇنداق مۇسابىقىلەرنى ئۆتكۈزدۇق. ئاتاقلىق شائىر ئىلىيا بەختىينىڭ 85 يىللىقىغا ئاتاپ، 11 مەكتەپتە مۇشائىرە ئۆتكۈزدۇق. 2017ۋە 2018ئوقۇش يىلىنى خېلىل ھەمرايېفنىڭ 90 يىللىقىغا ئاتاۋاتىمىز.تۇرسۇن رازىيېف ئۇيغۇر مەكتەپلىرىدە ئاساسىي جەھەتتىن تىل ۋە ئەدەبىيات مۇەللىملىرىنىڭ ئىلمىي ئەمگەكلىرىنى رىغبەتلەندۈرۈش ئىشلىرىنى ئېلىپ بېرىۋاتقانلىقىنىمۇ ئوتتۇرىغا قويدى. ئۇنىڭ ئېيتىشىچە، مۇئەللىملەرنىڭ بۇ ئەمگەكلىرى بېيبىتلىشىك ئەلېمى ناملىق ژۇرنالدا ئۇيغۇر تىلىدا ئېلان قىلىنىپ كەلمەكتە. بۇنىڭدىن تاشقىرى، ئاتا يۇرت ناملىق ژۇرنالدا قازاقىستاننىڭ ھەر خىل ساھەلىرىدە كۆزگە كۆرۈنگەن شەخسلەر تونۇشتۇرۇلىدۇ. ئۇلارنىڭ ئىچىدە ئۇيغۇر خەلقىنىڭمۇ ۋەكىللىرى بار ئىكەن.تۇرسۇن رازىيېفنىڭ ئېيتىشىچە، تىنچلىق دۇنياسى خەلقئارا قازاق ئىجادىي بىرلەشمىسى ئۆز ئىشىنى يىگىرمىدىن ئوشۇق ساھەدە ئېلىپ بېرىۋاتماقتىكەن. بىرلەشمە ئاساسەن قازاقىستان ئۇيغۇرلىرىنىڭ جۇمھۇرىيەتلىك ئېتنومەدەنىيەت مەركىزى بىلەن ھەمكارلىقتا ئىشلىمەكتىكەن. مەزكۇر بىرلەشمە قازاقىستاندىكى ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنى راۋاجلاندۇرۇش ئىشلىرىغا بۇنىڭدىن كېيىنمۇ ئاكتىپ ئارىلىشىشنى كۆزدە تۇتماقتىكەن.رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان تىنچلىق دۇنياسى خەلقئارا قازاق ئىجادىي بىرلەشمىسى يېنىدىكى خەلقلەر دوستلۇقى بۆلۈمىنىڭ باشلىقى ئابلاھەي دۆلەتوف يېقىنقى ۋاقىتلاردا مەزكۇر بىرلەشمە ئەزالىرىنىڭ كۆپلىگەن ئۇيغۇر مەكتەپلىرىنى ئارىلاپ، ئۇلارنىڭ ئەھۋالى بىلەن تونۇشۇپ چىققانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇ مۇشۇ يىلى جەنۇبىي قازاقىستاندىكى بىر قاتار مەكتەپلەرنى ئارىلاپ كەلگەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، مۇنداق دېدى: تۈركىستاندىن 27 كىلومېتىر يەردە 16 مىڭ ئاھالىسى بار قارناق دېگەن يېزا بار ئىكەن. ئۇ يەردە ئۆزبېك تىلىدا دەرس ئۆتۈلىدىغان 4 مەكتەپ بولۇپ، شۇلارنىڭ بىرى مەخمۇت قاشقەرى نامىدا ئىكەن. خەلق بىزنىڭ قەدىمىي ئاتىلىرىمىزنى تونۇيدىكەن. شۇ يەردە ئۇچرىشىش بولۇپ ئۆتتى. بۇ يەردە ئۇيغۇرلار بارمۇ دەپ سورىۋېدىم، كىمنىڭ نەق ئۇيغۇرلار ئىكەنلىكىنى بىلمەيدىكەن. بىراق تارىخىي تەرەپتىن ئېلىپ كەلسەك، ئۇيغۇرلار بار دەيدۇ.ئابلاھەي دۆلەتوف ئۆز ۋاقتىدا ئۆزبېكىستاندا ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ كۆپلىگەن ئوبيېكتىپ سەۋەبلەر بىلەن مىللىتىنىڭ ئۆزبېك ئاتىلىپ كەتكەنلىكىنى، ھازىرنىڭ ئۆزىدە تاشكەنت ۋە باشقا شەھەرلەردە ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆز تىلىنى، مىللىي ئۆرپئادەتلىرىنى ساقلاپ قېلىشقا تىرىشىپ كېلىۋاتقانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى. |
ئىزچىلا تورى:::::..: بىر قېتىملىق جىنسىي مۇناسىۋەتتىن ۋىرۇسى يۇقۇش نىسبىتى يۇقىرى بولىدۇئورنىڭىز : ئىزچىلا تورى خەۋەر تاماششا،سەنئەت بىر قېتىملىق جىنسىي مۇناسىۋەتتىن ۋىرۇسى يۇقۇش نىسبىتى يۇقىرى بولىدۇنامەلۇم يوللانغان ۋاقىت : 20170104 10:31تەتقىقاتلاردىن ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ ئەر كىشىلەر ئارىسىدىكى يۇقۇش نىسبىتىنىڭ 1ئورۇندا، ئەردىن ئايالغا يۇقۇش نىسبىتىنىڭ 2ئورۇندا، ئايالدىن ئەرگە يۇقۇش نىسبىتىنىڭ 3ئورۇندا، ئايالدىن ئايالغا يۇقۇش نىسبىتىنىڭ 4ئورۇندا تۇرىدىغانلىقى بايقالدى. ۋىرۇسىنىڭ ئەردىن ئەرگە يۇقۇش نىسبىتى 110 دىن 11600 گىچە بولىدۇ، يەنى بىر ساغلام ئەر ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان يەنە بىر ئەر بىلەن 10 قېتىم مۇناسىۋەت ئۆتكۈزگەندىن كېيىن بىر قېتىم ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىدۇ. مانا بۇ ئەر ھەمجىنىسلارنىڭ ئاسانلا ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىپ قېلىشىنىڭ سەۋەبى. ۋىرۇسىنىڭ ئەردىن ئايالغا يۇقۇش نىسبىتى 120012000، ئايالدىن ئەرگە يۇقۇش نىسبىتى 170013000 بولىدۇ. ھازىرچە، ئايالدىن ئايالغا يۇقۇش نىسبىتى تېخى ئېنىق سىتاستىكا قىلىنمىدى.يەنە بىر قېتىملىق تەكشۈرۈشتە، ۋىرۇسىنىڭ يۇقۇشى يۇقۇملانغۇچىنىڭ يۇقۇم مۇددىتىنىڭ ئوخشاش بولماسلىقىغا قاراپ زور دەرىجىدە پەرقلىنىدىغانلىقى ئېنىقلاندى. كېسەل بايقالغان دەسلەپكى مەزگىللەردە، يۇقۇملانغۇچىنىڭ بەدىنىدىكى كېسەللىك ۋىرۇسىنىڭ مىقدارى ئەڭ كۆپ بولغاچقا، بۇ ۋاقىتتا كېسەل يۇقۇش نىسبىتى ئەڭ يۇقىرى، يەنى 105 بولىدۇ. ئەر ھەمجىنىسلار ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان دەسلەپكى مەزگىللەردە، كېسەلنىڭ قارشى تەرەپكە يۇقۇش مۇمكىنچىلىكى 3010 بولىدۇ. ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئوتتۇرا مەزگىللەردە، كېسەلنىڭ قارشى تەرەپكە يۇقۇش مۇمكىنچىلىكى 0.10.01 بولىدۇ. بىراق، يۇقۇملىنىشنىڭ ئاخىرقى مەزگىلىدە، قارشى تەرەپكە يۇقتۇرۇش نىسبىتى 10.1 بولىدۇ.مۇتەخەسسىسلەر ئەيدىز بىمارلىرىدا، قوقاق، مېڭە پەردە ياللۇغى، راك كېسىلى، ئۆپكە تۇبېركليۇزى، جىگەر ياللۇغى قاتارلىق بىر قاتار ئەگەشمە كېسەللىكلەر كۆرۈلىدىغانلىقىنى بايقىدى. بەدەن ئېغىرلىقى 100 جىڭدىن ئارتۇق كېلىدىغان قورامىغا يەتكەن بىر ئەر كىشىنىڭ ئېغىرلىقى كېسەل سەۋەبىدىن 70 نەچچە جىڭغا چۈشۈپ قالىدۇ، كۆزى ئولتۇرۇشىدۇ، مۇسكۇللىرى قىسقىرايدۇ، نەپەسلىنىشى قىيىنلىشىدۇ، تېرىسى چىدىغۇسىز دەرىجىدە قىچىشىدۇ. يەنە بەزى بىمارلاردا، دېۋەڭلىك كېسىلى، ئېسىنى يوقىتىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ. ئەيدىز بىمارلىرى قازا قىلىشتىن ئىلگىرى بىر تېرە، بىر ئۇستىخان بولۇپ قالىدۇ. ئىزچىلا تورى ئادرىسنى ئىسىڭىزدە ساقلىۋىلىڭ ! : .. خەۋەر تۈرلىرى : |
رەھىم شەپقەتنىڭ تۇرمۇشىمىزدىكى ئەمەلىيىتى 2 رەھمەت پەيغەمبىرى تور بېكىتىپەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ساھابىلىرىنى ئاياللىرىغا رەھىم شەپقەتلىك بولۇشقا قاتتىق تەشەببۇس قىلىپ: مۆمىنلەردىن ئىمانى ئەڭ كامىل بولغىنى ئەخلاقى ئەڭ گۈزەل بولغىنىدۇر، سىلەرنىڭ ئەڭ ياخشىلىرىڭلار ئۆز ئەھلىگە ئەڭ ياخشى مۇئامىلە قىلىدىغانلىرىڭلاردۇر دەيتتى.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ۋە مۇسۇلمانلار سەپەرگە چىققانلىرىدا، ئاياللارنى تۆگىلەر كۆتۈرىدىغان مەپىلەرگە ئولتۇرغۇزۇپ ھۆرمەت بىلەن ئېلىپ ماڭاتتى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام يول بويى تۆگىلەرنى يېتىلەپ ماڭغانلارغا: بۇ نازۇك شېشىلەرنى سىلىق ئېلىپ مېڭىڭلار دەپ تەۋسىيە قىلىپ تۇراتتى.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئاياللارنى نازۇك شېشىلەرگە ئوخشاتقان. ھەقىقەتەن ئۇلار ۋە ئۇلارنىڭ كۆڭلى نازۇكلىقتا خۇددى شېشىگە ئوخشايدۇ، ئاياللار ئومۇمەن ھېسسىياتچان بولغانلىقتىن تېز رەنجىپ قالىدۇ ۋە تېز ئۆزگىرىدۇ. ئۇلارغا ئىنتايىن سىلىق مۇئامىلە قىلىشتىن باشقىسى ئىشقا يارىمايدۇ.مېھىر مۇھەببەت ئاياللارنى ئاسراش ۋە ئۇلارغا ھۆرمەت قىلىشتىن باشلىنىدۇ. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەشھۇر ۋىدا خۇتبىسىدە ۋە ۋاپات بولۇش ئالدىدىكى ئەڭ ئاخىرقى ۋەسىيىتىدە: ئاياللارغا ياخشى مۇئامىلە قىلىڭلار دەپ ۋەسىيەت قىلغان.قىزلارنى ئوغۇللاردىن تۆۋەن كۆرۈش، ئۇلارغا قوپال مۇئامىلە قىلىش، ئۇلارنى تەبىئىتىگە ئويغۇن كەلمەيدىغان ئېغىر ئىشلارغا بۇيرۇش،قىز بالا ئوقۇپ نېمە بولاتتى دەپ ئۇلارنى ئوقۇشتىن مەھرۇم قىلىش، ئۆگەي ئانىسىنىڭ نەيرەڭلىرىگە ئىشىنىپ، ئۇلارنى ئېزىش، ھاقارەتلەش، ھەتتا ئۇرۇش، ئۇلارنىڭ دەردىگە قولاق سالماي، نازۇك كۆڭلىگە ئازار قىلىش قاتارلىق ناچار ئىشلارنى قىلىدىغان ئاتىلار قەلبلىرىدىن رەھىم شەپقەت سۇغۇرۇپ ئېلىنغان بەختسىز كىشىلەردۇر. مۇنداقلار قانچىلىك تەقۋا سۈرەتلىك مۇسۇلمان بولۇپ كەتسۇن، قانچىلىك چوڭ ئالىم ئۆلىما ياكى قارى قۇرئان، ھاجى ھەرەم بولۇپ كەتسۇن، بەرىبىر كۆڭلىدە رەھىم شەپقەت بولمىغان ئىكەن، مۇنداقلارنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە ئاللاھ تائالانىڭ رەھمىتىگە ئېرىشەلىشى ناتايىن.قىزلارنىڭ سەبىيلەرچە پاك ھېسسىياتىنى سۇيئىستېمال قىلىپ، ئۇلارغا يالغاندىن مۇھەببەت ئىزھار قىلىدىغانلار ئۇلارنى ئۆزلىرىنىڭ ئاچا سىڭىللىرىنىڭ ئورنىدا قويسۇن! ئۇلارنىڭ ئاچا سىڭىللىرىنىڭ ئىپپىتى ۋە نومۇسى قانچىلىك قىممەتلىك بولسا، شۇ قىزلارنىڭمۇ ئىپپەت نومۇسى شۇنچىلىك قىممەتلىكتۇر. بىراۋنىڭ نومۇسىنى ئاياق ئاستى قىلىش ئۇنى ئۆلتۈرگەنلىك بىلەن تەڭ.قىزلارنىڭ ساپلىقىدىن پايدىلىنىپ، ئۇلارغا ئۆيلىنىدىغانلىقى ھەققىدە ۋەدىلەرنى بېرىپ، ئۇلارنى ھەسرەتتە قويىدىغانلار ئۆزلىرىنىڭ ئاچا سىڭىللىرىنى كۆز ئالدىغا كەلتۈرۈپ باقسۇن، ئاچا سىڭىللىرىنىڭ شۇنداق بىر ئۆمۈر ھەسرەت نادامەت چەكمەسلىكىنى خالىسا، باشقىلارنىڭ ئاچا سىڭىللىرىغىمۇ چەكتۈرمىسۇن! بۇ ئالەم ئۆتنە ئالەمدەپ بىكار ئېيتىلمىغان. رىئاللىقتىكى تەجرىبىلەرمۇ بۇ ھېكمەتلىك سۆزنىڭ ھەقلىقىنى ئىسپاتلاپ كەلمەكتە.ساددا قىزلارنى ئالداپ ئىچكىرى ئۆلكىلەردىكى زالىم لوبەنلەرنىڭ ئويۇن كۈلكىسىنى قىزىتىش ئۈچۈن يېقىلغۇ قىلىپ بېرىۋاتقان ۋىجدانسىز ئىپلاسلار ئاللاھ تائالادىن قورقمىغان تەقدىردىمۇ، بۇ جىنايەتنىڭ بەدىلىنى ئۆزلىرىنىڭ قىزلىرى ياكى ئاچا سىڭىللىرى تۆلەيدىغان بىر كۈننىڭ كېلىپ قېلىشىدىن ھەزەر قىلسۇن!ئۇنىڭ بىلەن ئۆيلىنىش نىيىتى يوق تۇرۇپ بىر قىزنىڭ كۆڭلىنى ئوۋلاشقا تىرىشماقچى بولغانلار بۇ رەزىل پەيلىدىن يانسۇن! كۆڭلىگە بىرىنىڭ مۇھەببىتى كىرىپ قېلىپ، مۇرادىغا يېتەلمەستىن يۈرىكى يانغانلىقنىڭ قانچىلىك تۈگىمەس ئازاب ئىكەنلىكىنى ئويلىسۇن ۋە ئۆزىنى شۇ قىزنىڭ ئورنىدا قويسۇن. پىچاقنى ئۆزۈڭگە سال، ئاغرىمىسا باشقىلارغا سال دېگەن ھېكمەتنى ئۇنتۇپ قالمىسۇن!پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام نازۇك شېشىلەردەپ سۈپەتلىگەن بۇ شېشىدەك نازۇك يۈرەكلەرنى خىيانەت پىچىقى بىلەن تىرىك تۇرغۇزۇپ ئۆلتۈرۈشتىن، شېشىدەك نازۇك كۆڭۈللەرنى بىر ئۆمۈر ھەسرەت نادامەتكە قويۇشتىن ھەزەر قىلسۇن! بۇ خىيانەتنىڭ ئۆزىنىڭ ئاچا سىڭىللىرىدىن ياكى كېيىنچە، ئۆز قىزلىرىدىن بىرەرسىگە يېنىپ قېلىشىدىن قورقسۇن!كۆڭۈلگە تۇتاشقان مۇھەببەت ئوتىنىڭ شېشىدەك نازۇك كۆڭۈللۈك قىزلارنى قانچىلىغان ئازاپ ئوقۇبەتلەرگە سالىدىغانلىقى ھەممىگە مەلۇم.يىگىتنىڭ يالغان ۋەدىسىگە ئىشەنگەنلىكى ئۈچۈن نومۇسى دەپسەندە بولغان قىزلار ئۈچۈن يەرنىڭ ئۈستىدىن ئۇنىڭ ئاستى ياخشىراق بولۇپ قالىدىغانلىقى، ئاتا ئانىسىنى نومۇستىن زار زار يىغلاتقانلارنىڭ جەننەتتەك ئائىلىسىنىڭ دوزاخقا ئايلىنىشىغا سەۋەب بولىدىغانلىقى ھەممىگە مەلۇم. قىزلار نومۇسىنى يوقاتمىغان تەقدىردىمۇ، دەسلەپ كۆڭلى باغلانغان ئالدامچىنىڭ ھەسرىتىدە بىر ئۆمۈر ئازابلىنىدىغانلىقى، ھەتتا بەزى قىزلارنىڭ تۇرمۇشقا چىققاندىن كېيىنمۇ يەنىلا ئاۋۋالقىسىنى خىيالىدىن ساقىت قىلالماي ئازابلىنىدىغانلىقى ئېنىق.قىزلارغا بۇنچىلىك تۈگىمەس ئازابنى چەكتۈرۈشكە كىمنىڭ ھەققى بار؟ بۇنىڭ سورىقى يوقمۇ؟ ئەلۋەتتە بار! ئاللاھ تائالا بۇ دۇنيادىلا ئۇنىڭغا جازاسىنى كۆرسىتىپ ئىبرەت قىلىدۇ، ئاخىرەتتە بولسا نومۇس دۈشمىنى بولغانلىقى ئېتىبارى بىلەن ئازابنى ئۇبدان تېتىتىدۇ.مەلۇمكى، ئاللاھ تائالا ئۆزىنىڭ قىل ۋەقىلما دېگەن ئەمر پەرمانلىرىغا خىلاپلىق قىلغۇچىلارنىڭ جازاسىنى ئاخىرەتكە كېچىكتۈرسىمۇ، قۇل ھەققىنى ئاخىرەتكە كېچىكتۈرگىنى يوق. ئىنسانلارغا قىلىنغان قانداقلا بىر زۇلۇم، ھەقسىزلىق ۋە يامانلىقنىڭ جازاسىنى مۇشۇ دۇنيادىلا كۆرسىتىپ كەلمەكتە. ھايات مۇساپىسىدىكى تەجرىبىلەر بۇنىڭ جانلىق مىسالىدۇر.5. ئائىلىنىڭ خىزمەتكارلىرىغا رەھىم شەپقەتلىك بولۇشپەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇ ماۋزۇدىمۇ يېتەرلىك تەۋسىيىلەرنى قىلغان. ئۇ مۇنداق دېگەن: قول ئاستىڭلاردىكىلەر سىلەرنىڭ قېرىنداشلىرىڭلارغا ئوخشاشتۇر، ئاللاھ تائالا ئۇلارنى سىلەرنىڭ قول ئاستىڭلاردا قىلدى، نېمە يېسەڭلار ئۇلارغىمۇ شۇنىڭدىن يېگۈزۈڭلار، نېمە كىيسەڭلار ئۇلارغىمۇ شۇ كىيگەنلىرىڭلاردىن كىيگۈزۈڭلار، ئۇلارنى كۈچى يەتمەيدىغان ئىشلارغا سالماڭلار، ئۇلارنى شۇنداق ئىشلارغا بۇيرىغىنىڭلاردا، ئۇلارغا ياردەملىشىڭلار.بۇ نېمىدېگەن ئېسىل تەۋسىيە! قايسى دىن ۋە قايسى قانۇندا بۇنداق باراۋەرلىكنى تاپالايسىز؟ قانداق باي ئۆزىنىڭ خىزمەتچىسىگە ئۆزى كىيگەن ئالىي توننى ياكى قىممەتلىك كاستۇم بۇرۇلكىلارنى كىيگۈزىدۇ؟ قايسى باي ئۆزىنىڭ ئۆي خىزمەتچىلىرى بىلەن بىر داستىخاندا ئولتۇرۇپ تاماق يەيدۇ؟مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى ئۈلگە قىلغان ھەقىقىي مۇسۇلمانلار شۇنداق قىلىدۇ ــ كىيگۈزىدۇ ۋە يېگۈزىدۇ!پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ شانلىق ھاياتى ۋە ساھابىلەرنىڭ كەچۈرمىشلىرى بۇنىڭ جانلىق پاكىتىدۇر.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن باشلاپ بارلىق ساھابىلەر ۋە ئىسلامنىڭ كېيىنكى ئالتۇن دەۋرلىرىدە ياشىغان ھەقىقىي مۇسۇلمانلار ئۆزلىرىنىڭ ئۆي خىزمەتچىلىرىنى شۇ ئائىلىنىڭ ئەزالىرى دەپ تونۇيتتى ۋە ئۇلارغا ئۆز بالىلىرىغا ئوخشاش مۇئامىلە قىلاتتى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۆزىنىڭ خىزمەتچىسى قارا تەنلىك زەيد ئىبنى ھارىسەنى ئۆز ئائىلىسىنىڭ بىر ئەزاسى سانىغانلىقتىن، ئۇنىڭ ئىسمىنى زەيد ئىبنى مۇھەممەددەپ ئاتىغانلىقى ۋە زەيدنىڭ مۇشۇ ئىسىم بىلەن ئەرەبلەر ئارىسىدا تونۇلغانلىقى بۇنىڭ تىپىك مىسالىدۇر.ئاۋۋالقى مۇسۇلمانلاردا كىيىم كېچەكتە، يېمەك ئىچمەكتە خوجايىن بىلەن خىزمەتچىنىڭ قىلچە پەرقى يوق ئىدى. ھەتتا ئەينى ۋاقىتتىكى مۇسۇلمان ئەمەس خەلقلەر مۇسۇلمانلارنىڭ قايسىسى خوجايىن ۋە قايسىسى خىزمەتكار ئىكەنلىكىنى پەرق ئېتەلمەيتتى. قوشنا دۆلەتلەردىن مەدىنىگە كەلگەن ئەلچىلەر كىمنىڭ خەلىپە ئىكەنلىكىنى قاراش بىلەن پەرق ئېتەلمەيتتى. چۈنكى مۇسۇلمانلار باشلىق پۇقرا، ئۆلىما ئاۋام، باي كەمبەغەل، خوجايىن خىزمەتچى ھەممىسى ئوخشاش ھۆرمەت ۋە بىرخىل قىياپەتتە ئىدى.شوپۇرلىرىنى ئىشىك ئالدىدا كۈتكۈزۈپ ئاچ قويۇپ، ئۆزى زىياپەتلەردىن قانغىچە ھۇزۇر ئالىدىغان بايلار بىلەن ئۆي خىزمەتچىلىرىنى ئىت مۈشۇكنىڭ ئورنىدا كۆرىدىغان ئاياللارنى ھەقىقىي مەنىدە مۇسۇلمان دېيىشكە بولامدۇ؟ ئۇلارنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۇممىتى دېگىلى بولامدۇ؟! مەككە ئازات بولۇشتىن ئىككى يىل ئىلگىرى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇسۇلمانلار بىلەن ئۆمرە قىلىش ئۈچۈن مەككىگە قاراپ ئاتلىنىپ، مەككە يېقىنىدىكى ھۇدەيبىيە دېگەن جايغا كەلگەندە، مەككىلىك كۇپپارلار ئۇلارنىڭ ئالدىنى توسقان ۋە مەككىگە كىرىسىگە يول قويمىغان. شۇ ۋاقىتتا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەككىلىكلەر بىلەن كېلىشىم تۈزۈپ بۇ يىل مەدىنىگە قايتىپ، كېلەر يىلى ئۆمرىگە كېلىش، ئىككى تەرەپ ئوتتۇرىسىدا ئون يىللىق ئۇرۇس توختىتىش.... قاتارلىقلار ئىشلاردا ئىتتىپاقلاشقان. بۇ كېلىشىمگە ئاساسەن، مۇسۇلمانلار ئۆمرە قىلماستىن مەدىنىگە قايتىشى كېرەك ئىدى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇسۇلمانلارنى مەككىدە قۇربانلىق قىلىش ئۈچۈن ئاتاپ ئېلىپ كەلگەن ماللىرىنى شۇ يەردە بۇغۇزلاشقا بۇيرىغاندا، مۇسۇلمانلار مەككىگە كىرەلمىگەنلىكلىرىگە ھەسرەتلىنىپ، ماللىرىنى بۇغۇزلاش ئەمرىنى دەرھال ئورۇندىماستىن تۇرۇپ قالىدۇ. بۇ ۋاقىتتا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئايالى ھەزرىتى ئۇممۇ سەلەمنىڭ يەنىغا كىرىپ، ئەھۋالنى بايان قىلىپ، پىكرىنى سورىغاندا، ھەزرىتى ئۇممۇ سەلەمە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ھېچىكىمگە گەپ قىلماي ئاۋۋال ئۆزى قۇربانلىق مېلىنى بۇغۇزلىشى كېرەكلىكىنى ئېيتىدۇ. شۇنداق قىلىپ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزىنىڭ قۇربانلىقىنى بۇغۇزلاشقا كىرىشىدۇ، بۇنى كۆرگەن مۇسۇلمانلار ئاممىسى ئۆزلىرىنىڭ قۇربانلىقلىرىنى بۇغۇزلاپ چىقىدۇ. ئىبنى ماجە ۋە دارىمى رىۋايىتى. بۇخارى، مۇسلىم، ئەھمدەد رىۋايىتى. ئەبۇداۋۇد، ئىبنى ماجە، ئىمام ئەھمەد رىۋايىتى.17640 ئوقۇلدى : رەسۇلۇللاھنىڭ تەلىماتلىرى |
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىپ قالغانلار قانچىلىك ئۆمۈر كۆرەلەيدۇ؟ .146924قەشقەردىكى ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالى145459ئاقسۇدىكى ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالى144906ئەيدىز كېسىلىنى ساقايتىدىغان دورا چىقمىدى1440535 سېكۇنتتىلا زەھەر چەككەنچەكمىگەنلىكىنى بىلەلەيدىغان بارماق ئىزى ئەسۋابى143760يۈرەككە تىرەك سېلىشنىڭ قەبىھلەشتۈرۈلۈشى: چىنلىق، گەپسۆزنىڭ پاساھەتبالاغىتىدە ئەمەس143526ب د ت ئەيدىز كېسىلى پىلان مەھكىمىسى ئەڭ يېڭى دوكلات ئېلان قىلدى96859ئەيدىز كېسەللىرى تەجىربە بۇيۇمى ئەمەس96675زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ئايالنىڭ يېڭىچە قەدىمى96673دۇنيا ئەيدىز كۈنىنىڭ شۇئارلىرى96613شىنجاڭدا زەھەر چېكىدىغانلار نېمىشقا كۆپ؟ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىپ قالغانلار قانچىلىك ئۆمۈر كۆرەلەيدۇ؟ۋاقتى : 20170824 09:39:31 مەنبەسى : يارپ تورى يوللىغۇچى : يارپئىككى يىل ئىلگرى ئەڭ قايغۇلۇق ماقالە ئارقىلىق كىشىلەرنىڭ نەزىرى سىچۈەن لياڭشەنگە چۈشتى. چۈنكى بۇ جايدا نامراتلىق ۋە زەھەرلىك چېكىملىك ئەۋج ئالغان، نۇرغۇن قاۋۇل ياشلار ئەيدىز كېسىلى سەۋەبىدىن ئۆلۈپ كېتىپ، نۇرغۇن يېتىم ئەيدىز بالىلارلا قالغانىدى.ئادەمنى تېخىمۇ بىئارام قىلىدىغىنى بۇ بالىلارنىڭ كۆپىنچىسى تۇغما ئەيدىز ۋىرۇسى ئېلىپ يۈرگۈچى ئىدى. ئەجىبا ئۇلار ئاتائانىلىرىغا ئوخشاش 30 نەچچە يېشىدىلا ئۆلۈپ كېتەرمۇ؟مۇشۇ بالىلارغا ئوخشاش ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىپ قالغانلار قانچىلىك ئۆمۈر كۆرەلەيدۇ؟ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارمۇ خېلى ئۇزۇن ياشىيالايدۇ.ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلىق ئەيدىز كېسىلى بولغانلىقتىن دېرەك بەرمەيدۇ. ئەيدىز كېسىلى، يەنى ئېرىشمە ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك سىندرومى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىشنىڭ ئاخىرقى باسقۇچى.داۋالانمىغان ئەھۋالدا ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ ئەيدىز كېسىلىگە ئۆزگىرىشىگە 105 يىل ۋاقىت كېتىدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسى بىمارنىڭ جېنىنى بىۋاستە ئالماستىن، بەلكى ئاق قان ھۈجەيرىلىرىنى ئۆلتۈرۈش ئارقىلىق ئىممۇنىتېت ئىقتىدارىنى يوقىتىۋېتىدۇ. ھەر 200 مىللىلېتىر قان تەركىبىدىكى 4 ھۈجەيرىسىنىڭ ئاق قان ھۈجەيرىسىنىڭ بىر خىلى 200دىن تۆۋەنلەپ كەتكەندە بىمارغا رەسمىي ئەيدىز كېسىلى دەپ دىياگنوز قويۇلىدۇ. بۇ ۋاقىتتا ئادەتتىكى ئۆپكە تۇبېركليۇزمۇ ئاسانلا ھاياتنى ئاخىرلاشتۇرۇۋېتەلەيدۇ.لياڭشەندىكى ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ كۆپىنچىسىنىڭ داۋالاش چىقىمىنى كۆتۈرگۈدەك ئىقتىدارى يوق، داۋالىنىش قارىشى تۆۋەن بولغاچقا ئاخىرىدا كېسەل بولۇپ ئۆلۈپ كېتىدۇ. ئۇلار ئەسلىدە خېلى ئۇزۇن ياشىيالايتتى.ئۇنداقتا، ئۇلار زادى قانچىلىك ۋاقىت ياشىيالايدۇ؟ئېنىق جاۋابىنى ھېچكىم بىلمەيدۇ. چۈنكى ئەيدىز كېسىلى بايقىلىپ ھازىرغىچە بولغان 30 نەچچە يىل ئىچىدە ئەمەلىي مىسال ئارقىلىق ئەڭ ئۇزۇن ئۆمۈرنىڭ قانچىلىك بولىدىغانلىقى ئىسپاتلانمىدى. ئەڭ ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرگەن ئامېرىكىلىق كومپوزىتور جېررىي خېرمانغا 1985يىلى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان دەپ دىياگنوز قويۇلغان. ھازىر ئۇ 86 ياشقا كىردى. يەنى ئۇ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىن 32 يىل ياشىدى. بۇ سان يىللارنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ داۋاملىق ئېشىۋاتىدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن بىزنىڭ ئاساسلىق قارايدىغىنىمىز تەتقىقاتچىلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ ئۆمرىگە بولغان پەرىزى. تۆۋەندىكى گىرافىكتىن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ پەرىزىي ئۆمرىدە 1996يىلىدىن 2008يىلىغىچە بولغان ئارىلىقتا زور ئۆزگىرىش يۈز بەرگەنلىكىنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇ.بۇنىڭدىكى ئاساسلىق سەۋەب ۋىرۇسنىڭ تەتۈر كۆچۈرۈلۈشىگە قارشى دورىلار ۋە داۋالاش ئۇسۇلىنىڭ ئىجاد قىلىنغانلىقى. بۇ ئۇسۇل نۆۋەتتە باشقىلارغىمۇ تەۋسىيە قىلىنىدىغان ئۇسۇل بولۇپ، ئۇنىڭ پىرىنسىپى ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ بىمارنىڭ بەدىنىدە كۆچۈرۈلۈشىگە قارشى تۇرۇش، قان تەركىبىدىكى ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ سانىنى ئازايتىش ئارقىلىق كېسەل قوزغىلىش ۋاقتىنى ئارقىغا سۈرۈش، ھەتتا كېسەللىك ھالىتىگە تەرەققىي قىلمايدىغان دەرىجىگە يەتكۈزۈش.2014يىلىدىكى بىر تەتقىقاتتىن بايقىلىشىچە، ناۋادا بالدۇرراق داۋالاش ئۇسۇلىنى قوللانغاندا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ئادەتتىكى ئادەملەرنىڭ پەرەز قىلىنغان ئوتتۇرىچە ئۆمرىگىچە ياشىيالايدىكەن. دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى 2015يىلى جۇڭگولۇقلارنىڭ كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە پەرىزىي ئۆمرىنىڭ 76 ياش بولىدىغانلىقىنى سىتاستىكا قىلىپ چىقتى. تەرەققىي قىلغان دۆلەتلەردىكى كىشىلەرنىڭ پەرىزىي ئوتتۇرىچە ئۆمرى تېخىمۇ ئۇزۇن.بىراق، داۋالاش ئۇسۇلى ھەممىگە شىپا قىلىۋەرمەيدۇ. لياڭشەندىكى يېتىم ئەيدىز بالىلار 76 ياشقىچە ئۆمۈر كۆرۈش ئۈچۈن تۆۋەندىكى بىر نەچچە شەرتنى ھازىرلىشى كېرەك:1. ۋاقتىدا داۋالىنىش. ھەر 200 مىللىلېتىر قان تەركىبىدىكى 4 ھۈجەيرىسىنىڭ سانى 200دىن تۆۋەن بولغاندا داۋالاش باشلانسا پەرىزىي ئۆمۈر ئەڭ كۆپ بولغاندا 22 يىل قىسقىراپ كېتىدۇ.2. بىر ئۆمۈر داۋالىنىشقا كاپالەتلىك قىلىش. ۋاقتىدا دورا يېيىش، قەرەللىك ھالدا تەكشۈرتۈپ تۇرۇش. ۋىرۇس مىقدارىنى تەكشۈرۈشتىن چىقمىغۇدەك دەرىجىدە كونترول قىلىش ھەمدە ئۆپكە تۇبېركليۇز قاتارلىق كۆپ كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەرنى يۈز بېرىشىگە دىققەت قىلىش.3. ساغلام تۇرمۇش ئۇسۇلىنى ساقلاش. زەھەر چەكمەسلىك كېرەك. چۈنكى زەھەر چەككەندە ئۆمۈر 20 يىل ئازىيىپ كېتىدۇ.تاماكا چەكمەسلىك. تاماكا چەككەندە ئۆمۈر 12 يىل ئازلاپ كېتىدۇ. ئوزۇقلۇقلۇقلارنىڭ ساغلاملىقىغا كاپالەتلىك قىلىپ، ياخشى روھىي ھالەتنى ساقلىغاندا تېخىمۇ ئۇزۇن ئۆرگىلى بولىدۇ.يۇقىرىدىكى شەرتلەرنى ئومۇملاشتۇرغاندا، جۇڭگودىكى ئەيدىز بىمارلىرى ئەڭ ئۇزۇن بولغاندا 76 ياشقىچە ئۆمۈر كۆرەلەيدۇ.بۇ ساننى تېخىمۇ يۇقىرىلاتقىلى بولۇشى مۇمكىن. كىشىلەرنىڭ ئوتتۇرىچە ئۆمرىدە رايون ۋە جىنس پەرقى بولىدۇ. مەسىلەن شاڭخەيلىكلەرنىڭ ئۆمرى ئەڭ ئۇزۇن. شاڭخەي شەھەرلىك سەھىيە ۋە پىلانلىق تۇغۇت كومىتېتى چىقارغان سانلىق مەلۇماتلارغا ئاساسلانغاندا، 2015يىلى شاڭخەي شەھەر ئاھالىلىىرنىڭ ئوتتۇرىچە پەرىزىي ئۆمرى 82.75 ياش بولغان. بۇلارنىڭ ئىچىدە ئاياللارنىڭ 85.09 ياش، ئەرلەرنىڭ 80.47 ياش بولغان. شۇنىڭ ئۈچۈن، بىز ئۈمىدۋارلىق بىلەن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى 80 يىلدىنمۇ ئۇزۇنراق ياشىيالايدۇ دەپ ئېيتالايمىز.ئۇنىڭ ئۈستىگە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار 80 ياشقىچە ئۆمۈر كۆرۈش ئۈچۈن بىر ئۆمۈر كارىۋاتتىن چۈشمەي ياشىشىنىڭ ھاجىتى يوق. داۋالاش ئۇسۇلىنىڭ ياردىمىدە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار نورمال ئادەملەردەك تۇرمۇش كەچۈرەلەيدۇ، يەنە تېخى نورمال ئەمگەك قىلالايدۇ، سوزۇلما خاراكتېرلىك كېسەللەرگە گىرىپتار بولغانلاردىن كۆپ پەرقلەنمەيدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسى ھاۋادىن يۇقمىغانلىقتىن ئۇلار بىلەن نورمال ئالاقە قىلىشقا بولىدۇ.بىراق، بىپەرۋالىق قىلىشقىمۇ بولمايدۇ. نۆۋەتتە، ئەيدىز ۋىرۇسىنى پۈتۈنلەي يوق قىلىدىغان ئامال يوق. ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ مىقدارى ئەڭ تۆۋەن چەككە چۈشۈرۈلگەن تەقدىردىمۇ يۇقۇش مۇمكىنچىلىكى بولىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى ياخشى ئىشلەش كېرەك.ئالدىنقىسى : ئەيدىز ۋىرۇسى ئېلىپ يۈرگۈچىلەرنىڭ ئاخىرقى كۈنلىرىكىيىنكىسى : ئەيدىز كېسىلىنىڭ ئىقتىدار خاراكتېرلىك ساقىيىشى |
ھەپتىلىك خەۋەرلەر 29ئاۋغۇستتىن 4سېنتەبىرگىچە ئۇيغۇربېيجىڭدىكى پارات مەزگىلىدە يەكەن ساقچىخانىسى ھۇجۇمغا ئۇچرىغانخىتاي بېيجىڭدا ئۇرۇش غەلىبىسىنىڭ 70 يىللىقىنى تەبرىكلەشكە تەييارلىق قىلىۋاتقان مەزگىلدە يەكەن ساقچىخانىسىنىڭ ھۇجۇمغا ئۇچرىغانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلمەكتە.ۋەقە توغرىسىدىكى چەكلىك ئۇچۇرلار باشتا خىتايچە ۋە ياپونچە خەۋەر ۋاسىتىلىرىدە ئاشكارىلانغان.بۇ ھەقتە تېلېفون زىيارىتىمىزگە جاۋاب بەرگەن يەكەن يېڭىئۆستەڭ ساقچىخانىسىنىڭ بىر خادىمى ۋەقەنىڭ ھۇجۇم قىلىش ۋەقەسى ئىكەنلىكى، يەكەن ناھىيەلىك ساقچىخانىسىنىڭ ھۇجۇمغا ئۇچرىغانلىقى، ساقچىلارنىڭ نۆۋەتتە ئۇرۇش ھالىتىدە تۇرۇۋاتقانلىقىنى ئاشكارىلىدى.ھالبۇكى، باشقا ساقچىخانىلاردىكى بىر قىسىم ساقچىلار ۋەقەدىن پۈتۈنلەي خەۋەرسىزلىكىنى ئېيتسا، بەزىلىرى ۋەقەلەرنى ئاشكارىلىماسلىق ھەققىدە يۇقىرىدىن ئۇقتۇرۇش بارلىقىنى، شۇڭا بۇ ھەقتە مەلۇمات بېرىلمەيدىغانلىقىنى ئېيتتى.ۋەقەنىڭ تەپسىلاتى ھەققىدە تولۇق ئۇچۇر ئېلىشقا مۇۋەققەت بولالمىغان بولساقمۇ، تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان ساقچى خادىملىرىنىڭ جىددىي ۋە ئالاقزادە كەيپىياتى ھەربىي پارات ھارپىسىدا يەكەندە ۋەقە چىققانلىقىنى ۋە ۋەقە ھەققىدىكى ئۇچۇرلارنىڭ قاتتىق كونترول قىلىنىۋاتقانلىقىنى ئاشكارىلىماقتا.ئۆتكەن يىلى 28ئىيۇل يەكەننىڭ ئېلىشقۇ يېزىسىدا قانلىق ۋەقە يۈز بەرگەن. خىتاي ئاخباراتلىرى ئاتالمىش توپىلاڭچىلاردىن 60 قا يېقىن ئادەمنىڭ ئېتىپ تاشلانغانلىقىنى خەۋەر قىلغان بولسىمۇ، د ئو ق ۋەقەدە ئاز دېگەندە 2000 ئۇيغۇرنىڭ ئۆلتۈرۈلگەنلىكى ۋە ئىزدېرەكسىز يوقاپ كەتكەنلىكىنى بىلدۈرگەن.رابىيە قادىر خانىم شى جىنپىڭنىڭ تىنچلىق بايانلىرىغا رەددىيە بەردىدۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى رەئىسى رابىيە قادىر خانىم خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭنىڭ ھەربىي پاراتتا قىلغان تىنچلىق بايانلىرىغا رەددىيە بەردى. خىتاي رەئىسى ياپونغا قارىشى ئۇرۇشنىڭ 70 يىللىقى ئۈچۈن 3 سېنتەبىر بېيجىڭدا ئۆتكۈزۈلگەن ھەربىي پاراتنىڭ ئېچىلىش نۇقتىدا جۇڭگو تەرەققىي قىلىپ قانداق نۇقتىغا كەلسە كەلسۇن، ئۇ مەڭگۈ زوراۋانلىق قىلمايدۇ، مەڭگۈ كېڭەيمىچىلىك قىلمايدۇ، مەڭگۈ ئۇ ئۆزى بۇرۇن ئۇچرىغان پاجىئەلىك تەقدىرنى باشقىلارغا تاڭمايدۇ دېگەن.بۇ ھەقتە توختالغان د ئۇ ق رەئىسى رابىيە قادىر خانىم: پۈتۈن دۇنيا تىنچلىقنى تەكىتلەۋاتقاندا ئۆتكۈزۈلگەن بۇنداق ھەربىي پارات دۇنياغا بېرىلگەن قورقۇنچلۇق سىگنال دېدى.ئۇ يەنە خىتاي ھۆكۈمىتى: خىتاي ئالدى بىلەن ئۆزىنىڭ ئۇيغۇرلارغا، تىبەتلەرگە جۈملىدىن خىتاي خەلقىگە قىلغان ئەتكەنلىرىدىن ساۋاق ئېلىشى، ئۇلارغا قاراتقان باستۇرۇش ۋە قىرغىن قىلىش ھەرىكەتلىرىنى توختىتىشى كېرەك، دەپ كۆرسەتتى.ئۇيغۇر ئېلىدە تىغلىق ئەسۋابلارغا قارىتىلغان چەكلىمىلەر ھېلىھەم مەۋجۇتئۇيغۇر رايونىدا، بولۇپمۇ جەنۇبىي ئۇيغۇر ئېلىدە تىغلىق ئەسۋابلارغا قارىتىلغان چەكلىمىلەرنىڭ ھېلىھەم داۋام قىلىۋاتقانلىقى مەلۇم.قەشقەر شەھەرلىك جەنۇبىي ئازادلىق يولى ساقچىخانىسى 26ئاۋغۇست مەلۇم بىر كىشىگە تەستىقلاپ بەرگەن قىڭراق سېتىۋېلىش ئىجازەتنامىسى بۇ نۇقتىنى دەلىللىمەكتە.مەزكۇر ئىجازەتنامە دە سېتىۋېلىشقا ئىجازەت بېرىلگەن تىغلىق ئەسۋابنىڭ تۈرى، سانى، سۈرۈكى ۋە مال سېتىۋېلىش ئورنى قاتارلىقلار ئېنىق ئەسكەرتىلگەن.يېقىنقى بىرقانچە يىللاردىن بۇيان ئۇيغۇر ئېلىدىكى تىغلىق ئەسۋابلارنىڭ خىتاي مەمۇرلىرى، ئامانلىق خادىملىرى جۈملىدىن خىتاي كۆچمەنلىرىنى قاتتىق تەشۋىشكە سېلىۋاتقانلىقى خەۋەر قىلىنغان ئىدى.ئۇيغۇر دېھقاننى مېيىپ قىلىپ قويغان خىتاي سېكرېتار ئىككى قېتىم ئۆستۈرۈلگەنئۆتكەن يىلى خوتەننىڭ كېرىيە ناھىيە شەنبەبازار يېزىسىدا ئۇيغۇر دېھقان مەمتىمىن مەتتوختىنى ئۇرۇپ مېيىپ قىلىپ قويغان خىتاي سېكرېتار لۈ رۇڭ ئۇدا ئىككى قېتىم ئۆستۈرۈلگەن.ئۆتكەن يىلى ئۇنىڭ شۇ ۋەقەدىن كېيىنلا كېرىيە ناھىيىلىك بىرلىكسەپ ئىدارىسىنىڭ باشلىقلىقىغا ئۆستۈرۈلگەنلىكىنى خەۋەر قىلغان ئىدۇق.مەلۇم بولۇشىچە، لۈ رۇڭنىڭ بۇ يىل يەنە ئۆستۈرۈلۈپ، خوتەن ۋىلايەتلىك بىرلىك سەپ ئىدارىسىنىڭ باشلىقلىقىغا تەيىنلەنگەن. ھالبۇكى، زىيانكەشلىككە ئۇچراپ تۇرۇپمۇ 2 يىل قاماقتا يېتىپ چىققان مەمتىمىن مەتتوختى نۆۋەتتە پىلاندىن سىرت تۇغۇلغان پەرزەنتى ئۈچۈن جەرىمانە تۆلىمەكتە ئىكەن.زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ئائىلىدىكىلەرمۇ يۇقىرىلارنى دەلىللىدى.د ئۇ ق تايلاند دائىرىلىرىنى ئوچۇقئاشكارا بولۇشقا چاقىردىد ئۇ ق تايلاند دائىرىلىرىنى ئوچۇقئاشكارا بولۇشقا، پارتلاشقا ئائىت دەلىللەرنى تولۇق ئېلان قىلىشقا چاقىردى.تايلاند ھۆكۈمىتى كامبودژا چېگراسىدا قولغا ئېلىنغان مىرئەلى يۈسۈپ ئىسىملىك گۇماندارنىڭ بارماق ئىزى، بايقالغان بومبا ماتېرىياللىرىدىكى بارماق ئىزى بىلەن ئوخشاش ئىكەنلىكىنى ئېلان قىلدى.لېكىن د ئۇ ق گۇماندارلارغا ئالاقىدار نۇرغۇن زىددىيەتلىك نۇقتىلارنىڭ بارلىقىنى بىلدۈرۈپ، تايلاند دائىرىلىرىنى ئوچۇقئاشكارا بولۇشقا، پارتلاشقا ئائىت بارلىق دەلىللەرنى تولۇق ئېلان قىلىشقا، ۋەقە ھەققىدە مۈجمەل ئۇچۇرلارنى ئېلان قىلىپ، ئاخباراتتا ھەرخىل پەرزلەرنىڭ يامراپ كېتىشىگە يول ئاچماسلىققا چاقىردى.بۇ 17ئىيۇل باڭكوك ئېراۋان ئىبادەتخانىسى بومبا ھۇجۇمىغا ئۇچراپ كۆپىنچىسى خىتاي پۇقرالىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان 22 ئادەم ئۆلگەن ئىدى.دائىرىلەر ھازىرغا كەلگۈچە ۋەقەگە ئالاقىدارلىقى ئىلگىرى سۈرۈلگەن ئىككى گۇماندارنى قولغا ئالغانلىقى، بۇلارنىڭ تۈرك پۇقراسى ۋە ياكى ئۇيغۇر بولۇش ئېھتىماللىقىنىمۇ چەتكە قاقمايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن ئىدى. |
مەسلىھەت بېرىڭلارچۇ، باش قاتتىئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى مىھرىبانلار مەسلىھەت بېرىڭلارچۇ، باش قاتتى يوللانغان ۋاقتى 2012112 22:43:22مەسلىھەت بېرىڭلارچۇ، باش قاتتىبۇيىل ئوقۇش پۈتتۈرۈش ئالدىدا تۇرغان ئىنىم ئورنىدىكى دوستۇمغا ۋەكالىتەن بۇ تېمىنى يازدىم. تەكلىپپىكىرلەرنى ئايىمىساڭلار، بۇ ئىش سەل جىدىي ئىدى. ئىش مۇنداق:دوستۇم ئىچكىرىدىكى نۇقتىلىق ئالىي مەكتەپتە ئوقۇيتتى، تۇرىۋاتقان شەھىرىدە جۇڭگو سوداسانائەت بانكىسى بىلەن جۇڭگو ئۆمۈر سۇغۇرتىسىنىڭ يېزىقچە ئىمتىاھانىغا قاتنىشىپ ئۆتۈپتۇ. يېقىندا ئۈرۈمچىگە كېلىپ بۇ ئىككى ئورۇننىڭ يۇزتۇرانە ئىمتىھانىغا قاتنىشىپتۇ. دەسلەپتە سوداسانائەت بانكىسىنىڭ ئىمتىھاندىن ئۆتكەنلىك خەۋىرىنى تاپشۇرىۋېلىپ، خوشاللىقتا سالامەتلىك تەكشۈرتۈش دىگەندەك رەسمىيەتلەرنىمۇ بېجىرىپ، ئۈچ تەرەپ كېلىشمىگىمۇ ئىمزا قويۇپ بوپتۇرەسمىي توختام تۈزۈپتۇ. كۆپ ئۆتمەي ئۆمۈر سۇغۇرتىسىنىڭ يۇزتۇرانە ئىتىھانىدىن ئۆتكەنلىك خەۋىرىنىمۇ تاپشۇرىۋاپتۇ.سوداسانائەت بانكىسىنىڭ خىزمەت ئورنى ئاقسۇدا، ئۆمۈر سۇغۇرتىسىنىڭ خىزمەت ئورنى ئۈرۈمچىدە. دوستۇمنىڭ دېيىشىچە، سوداسانائەت بانكىسىدىكىلەر ئۇنىڭغا :تەربىيلەشتىن كېيىن دەسلەپ ئۈچ ئاي پوكەيدە ئىشلەيسەن دەپتۇ. ئۆمۈر سۇغۇرتىسىدا بولسا، تىجارەت باشقۇرۇش ئىشىنى قىلىدىكەن. ئۆمۈر سۇغۇرتىسىدىكىلەر يەنە ئەگەر كېلىپ ئىشلەشنى خالىسا، سوداسانائەت بانكىسى بىلەن ئارىدىكى توختامغا خىلاپلىق قىلىش ھەققى 3000سومنى تۆلەپ بېرىدىغانلىقىنى دەپتۇ.دوستۇمنىڭ ئۆيى ئاقسۇنىڭ بىر ناھىيىسىدىكى يېزىدا، ئاتائانىسى ئۆيگە يېقىنراق يەردە خىزمەت قىلىشىنى ئارزۇ قىلىدىكەن. لېكىن، دوستۇمنىڭ قارارىغىمۇ بەك ھۆرمەت قىلىدىكەن. ئەگەر بانكىنى تاللىسا، ئېنىقلا ناھىيەشەھەرلەردە ئىشلەيدۇ، يېزىلاردا سوداسانائەت بانكىسى ئاساسەن يوق. لېكىن، ئۇنىڭ ئۈرۈمچىدە ئىشلىگۈسى، مۇنداقچە ئېيتقاندا ھەرۋاقىت ئىزدەنگۈسى، بىلىملىرىنى يېڭىلاپ تۇرغۇسى بار ئىكەن كەسپى پۇلمۇئامىلە بولغاچقا، بۇ ساھەلەرگە خېلى قىزىقىدۇ. ناھىيىلىك بانكىلاردىكى قېلىپلىشىپ كەتكەن، تۇرغۇن خىزمەتنى ياقتۇرمايدىكەن. ئىرادىسى، قىزغىنلىقى خېلى كۈچلۈك.نەق گەپ: دوستۇمنىڭ بېشى قېتىپتۇ، زادى نەنى تاللاشنى بىلەلمەي گاڭگىراپ قاپتۇ. ئۈرۈمچىدىكى ئۆمۈر سۇغۇرتىسىدا ئىشلەيدىغانلار بارمىدۇ، ئۇ يەرنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالى نەدىننەگىچە؟ مۇقىم مائاشى تۆۋەن بولسا، خىزمەت ئىپادىسىگە قاراپ يۇقىرىراق مائاش ئېلىش ئىمكانىيىتى قانچىلىك؟... مۇشۇنىڭغا بىر تاتلىق مەسلىھەتىڭلار بولسا بەرسەڭلار، دوستۇم سىلەردىن كۆپ مىننەتدار بولاتتى. قېىنى ئەمىسە، بىلگىنىڭلارنى ئايىمىسىڭلار.خىزمەت تاپالمىسا بىر دەرت، جىق تېپىلىپ قالسا يەنە بىر دەرت.921 يوللانغان ۋاقتى 2012113 07:26:27مەنمۇ ئالى مەكتەپنى يېڭى پۇتتۇرگەن زامانلاردا سۇغۇرتا شېركىتىدە بىر مەزگىل ئىشلەپ ئىستىپا بېرىپ يېنىپ چىققان ، سەۋەبى ئالى مەكتەپنى پۇتتۇرۇپ جەمىيەتكەيېڭى چىقان ۋاقىت بولغاندىكىن ، تېخى سىزدە مەلەم دائىردە ئىجتىمائى مۇناسىۋەت تورى بولمايدۇدە ، شۇ ۋاقىتتا خىزمەتداشلىرىمغا قارىسام مەھەلىمۇ مەھەلە خۇددى دەمدۇق ، شۇنداق قىلدىكەن ، مىنى شۇنداق قىلمىساڭ بۇ ساھادە پۇل تاپالمايسەن تاراق تۇرۇق دىمەسمۇ ، ھەقانچە ئېتىۋىتىدىغان ئىش بولسىمۇئۇنداق قىلمايمەن دەپ ئاستا بۇ ئۇلۇغ خىزمەتىن ۋازكەچكەن ، چۇنكى بۇنداق ئاھانەتتە پۇل تېپ نىمە كەپتۇ ، تۈمۈر يولدا يۇك توشىساممۇ راۋۇس پۇل تاپقىلى بۇلدۇ دەۋەتكەن شۇ چاغدا . سۇغۇرتا كەسپىدە ئشلەش يېڭى ئالى مەكتەپ پۈتتۈگەنلەرگە مىنىڭچە ماس كەلمەيدۇ ، بىرە يەردە مۇقىم خىزمىتى بار ئادەم قۇشۇمچە كىرىم قىلىشنى خالايدىغانلار ئىشلەيدىغان يەر دەپ قارايمەن ، مەن ئىشلەۋاتقان ۋاقىتتا نۇرغۇن خەنزۇ يولداشلار شۇنداق قىلاتتى . قىسقىسى مەن ۋاقىت ئىسراپ قىلىشدەپ قارايمەن ، بۇنداق دىيىش ئارقىلىق دوستىڭىزنىڭ قىزغىنلىقىغا سوغوق سۇ سەپكىنىم ئەمەس ، مەنمۇ شۇ ئەمىليەتنى سۆزلەۋاتىمەن ......مىنىڭ تەكلىۋىم : چۇقۇم سوداسانائەت بانكىسنى تالىسۇن ، كىلەر قېتىم ئۈرۈمچى تەرەپلەرگە ئادەم ئەپ قالسا كىرىش ئاسان بولىدۇ ، ۋاقتى كەلسە جاجىسى پۇل!!!بۇ مىنىڭ پەقەت سەخسى كۆزقارشىم خالاس ، خاتا يەرلىرى بوپ قالسا توغرا چۈشنەرسىلە تورداشلار !!! يوللانغان ۋاقتى 2012113 07:58:053 قەۋەتتىكى 921نىڭ يازمىسىدىن نەقىلسىزمۇ ئەينى دۆلەتلىك بىر تۇتاش ئىمتىھانغا قاتنىشىپ كىرگەنمۇ ياكى كىرىپلا ئىشلىگەنمۇ؟ مۇنداق دىسەم باشقىچە ئويلاپ قالماڭ، چۈنكى تېخى ئوقۇشىمۇ پۈتمىگەن بىر تونۇشۇم باشقا بىر سۇغۇرتا شىكتىدە ۋاقىتلىق ئىشلەۋاتىدۇ، ئۇمۇ سىز دىگەندەك مال ساتقۇچى، لېكىن ماۋۇ دوستۇم دۆلەتلىك بىر تۇتاش ئىمتىھاندىن ئۆتۈپ كىرگەندىكىن ئازراق پەرقى بولارمىكىن دەيمەن. يوللانغان ۋاقتى 2012113 07:59:42سۇغۇرتا شىركىتىنىڭ ھازىر تەسىرى تازا ياخشى ئەمەس ،كۆپىلىگەن كىشىلەر ئۇيلاردىن بىزار .سودا سانائەت بانكىسىغا كەلسەك ئالىدىغان پايدىسى ياخشى لېكىن خىزمەتچىلىرىنىڭ تەمىناتى ئوتتۇرا كىچىك بانكىلارغىمۇ يەتمەيدۇ .ھازىر نۇرغۇن خىزمەتچىلىرى پۇرسەت بولسىلا باشقا بانكىغا چىقىپ كېتىۋاتىدۇ . يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:32:32پاھ ئۇيغۇرلارنىڭ خىزمەت ئەھۋالى ياخشىلىنىپ كەتتتىمۇ نىمە؟مۇبارەك بولسۇن! دوستىڭىزغا دەڭ سودا بانكىسى يېنىۋىلىشتىن بۇرۇن كىرىۋالسۇن،چەتتە ئوقىغان دوكتۇرلارغىمۇ شىنجاڭدا ئىش يوق ئامالسىز چەتئەلگە خوتۇن يەرلىك بولۇپ كېتىۋاتقان پەيىتتە بانكىغاكىرىپ يەنە ئىككىلىنىۋاتقان تولۇق كۇرىسچىلارنى ئىزدىنىشتا ئۇچرىتىۋاتىمىز ،ئاپىرىن! يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:35:55سۇغۇرتا شېركىتىگىما ئىمتاھان ئېلىپ قۇبۇل قىلدىغان بوپ كىتىپتىما؟سۇغۇرتا شېركىتىدە ئىشلەش ئۈچۈن سەل قېلىن بولمىسا ئىشلىيەلمەيدۇ..چۇقۇم ئىككىسدىن ىرنى تاللاش كەلسە،بانكىنى تاللىسۇن. يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:42:234 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلرەھمەت، سۆزىڭىزنى دوستۇمغا يەتكۈزىمەن. مەكتىپىمىزدە ھەريىلى ئوقۇش پۈتتۈرىدىغان يىگىرمە نەچچە ئۇيغۇر بالىنىڭ ئارىسىدىن مۇشۇنداق يامىنىدىن بىر نەچچىسى چىقىپ قالىدۇ. بۇ يىل ئوقۇش پۈتتۈرگەن يەنە بىر تىل مەستانىسى ئاشۇ شەھەردىكى يېڭى شەرق تىل تەربىيلەش مەركىزىگە قوبۇل قىلىنىپ، مەكتەپداشلارنى سۆيۈندۈردى. تىرىشقانلار يەردە قالمايدىكەن. يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:42:32دوستىڭىز بىر تۇتاش ئىمتاھاندىن ئۆتۈپ كىرگەن بولغاچقا ئازراق پەرقى بولىدۇ، دوستىڭىز شۇ ئورۇننىڭ رەسمى خادىمى بولغان بولىدۇ، ئەمما پەرق ئاساسلىقى، ئالىدىغان تەمىنات جەھەتتە بولىدۇ، يېڭى ئىشقا چۈشكەنلەر قىلىدىغان خىزمەت بىجىردىغان كەسىپ يەنىلا ئوخشاش، تورداشلار ئېيىتقاندەك ئىجتىمائىي مۇناسىۋەت دائىرىسى ياخشى بولمىسا سۇغۇرتا شىركىتىدە قىينىلىپ قالىدىغان گەپ، لېكىن سوداسانائەت بانكىسىمۇ بەك ئارزۇلاپ كەتكىدەك يەر ئەمەس، دوستىڭىزنىڭ ئۈرۈمچىدە تەرەققىي قىلغۇسى بولسا ئاۋال سۇغۇرتىدا ئىشلەپ ئۆزىنى سىناپ كۆرسە بولىدۇ، ئەپلەشمەي قالسا يەنە باشقىچە چىقىش يولى ئىزدىسىمۇ بولىدۇ ئەمەسمۇ، ئوقۇش پۈتتۈرۈپلا ئىككى ئورۇنغا تەڭ ئۆتۈپ كەتكەن ئادەم كېيىنچە باشقا خىزمەت تاپىمەن دېسىمۇ ئانچە قىينىلىپ قالمايدۇ مېنىڭچە. يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:44:59يازمىنىڭ ئىسكەتنى ئوڭشاپ قويغان باشقۇرغۇچى مۇرادقا تەشەككۇر يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:47:54ئىمكان !شاڭخەي قاتناش ئوخشامامدۇ ،ھى ھى ھى تاپتىممۇ؟يىڭى شەرىقكە كىرگەن بۇرادەرنىڭ چوقۇم ئوغۇل بالا ئۇ ئەھۋالىنى بىلىشكە بولۇرمۇ؟ ئۇچۇر قىلىشايلى خالىسىڭىز يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:49:33يەنە بىرسى ما گەپنى سىزگە دەپ بېرەي ئەممە دوستىڭىزغا دەپ يۈرمەڭ، ئىككى كۈن ئاۋال دەل ئاقسۇدا سودا سانائەت بانكىسىدا ئىشلەيدىغان بىر ئاكىمىز بىلەن ھەمسۆھبەت بولۇپ قالدۇق، گەپ ئارلىقىدا ئاكىمىز بانكىدا 20يىلغا يېقىن ئىشلەپتىمەن، نېرۋا كېسەل بوپ قېلىشتىن بۇرۇن پىنسىيەگە چىقىۋالسام بولاتتى دەيدىغان ئارزۇيۇم بار دەپ قالدى. دېمىسىمۇ ئاقسۇدا پۈتۈن ئىشچىخىزمەتچىلەرنىڭ ئىشھەققىنى سوداسانائەت بانكىسى تارقىتىدىغان بولغاچقا خىزمەت زىيادە ئالدىراش ئوخشايدۇ.921 يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:50:592 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلقېرىندىشىم ، سۇغۇرتا شېركىتى دىگەنىڭ شۇ دۆلەتىنڭ بىر تۇتاش ئىمتاھانسىدىن ئۆتۈپ كىردىغاندۇ ؟؟!! دەيدىغان يەردىن ئالدىغان ئىمتاھانىسى بار ، شۇ ئىمتاھاندىن ئۆتسە 3 ئاي تەربىلەش بار تېخى دەپمۇ ئىشقىلىپ 3ئايدەك تەربىلەشلىرى بار ئۇلارنىڭ ، لىكىن ياخشى قىلالىسىا ئايدا 5 6 مىڭ دىگەننى گەپ يوق تاپقىلى بولدۇ ، ئىشقىلىپ ماڭا ماس كەلمىگەن بۇ خىزمەتمەن قۇبۇل قىلىنغان سۇغۇرتا شېركىتى بولسا ئامانلىق سوغۇرتا شېركىتى ئىدى ، ئورنى قىزىل تاغداھازىر يىكەن كۆل تەرەپكە كۆچۈپ كەتتى ئۇلار ، ئامانلىق سوغۇرتىسىمۇ دۇنيادىكى 500 چوڭ كارخاننىڭ بىرسىچوڭ گوروھ ئۇدىگەن . بۇنداق شېركەتكە ئىمتاھان ئالماي قۇبۇل قىلماس ھەرقانچە بولسىمۇ ؟؟ يوللانغان ۋاقتى 2012113 08:59:5810 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلئىم چاتاق، ئىزدىنىشقا كىرىپ كۆرىمەن دەۋاتقان. ھېلى ماللىرىنى قوتىنىغا سولىۋېتىپلا كىرىپ كۆرىدۇ ھەقىچان. ھى ھى ھى، مەيلى بىلىپ قالسا، ھازىر ئۆينىڭ ھوزۇرىنى سۈرۈۋاتقان دوستۇم قانداق گەپ بولسا كۆتۈرىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2012113 09:03:549 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلباشقا مەكتەپنىڭ ئىدى، ئۇمۇ ئوغۇل بالا. ئەھۋالى يەنىلا لازىم دېسىڭىز ئۇچۇرىنى بېرىمەن. يوللانغان ۋاقتى 2012113 09:10:2211 قەۋەتتىكى 921نىڭ يازمىسىدىن نەقىلقېرىندىشىم دىگەن سۆز ئەجەپ مېھىرلىك بىلىندى...مەن بەزى تەپسىلاتلارنى تازا بىلىپ كەتمىگەچكە سىزدىن ئۇدۇللا سوراپتىمەن. ئارتۇقچە ئويخىياللار پەقەتلا يوق، باشقىچە ئويلىۋالماڭ ھە. رەھمەت سىزگە قېرىندىشىم.921 يوللانغان ۋاقتى 2012113 09:28:5414 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلئەگەر دوستىڭىز سوغۇرتا شېركىتىدە راستىنلا ئىشلىگىسى بولسا ، ئىچكى قىسىمغا غا ئىمتاھان بېرىپ باقسۇن ، تەمىناتى دۆلەت مەمۇرلىرى بىلەن ئوخشاش ئالدۇ ، لىكىن كىرمەك بىز ئۇيغۇرلار ئۈچۈن تەس ، كىرەلىسە تېلفۇنىست دا ئىشلەيدۇ ، لىكىن باشقا بۆلۇملىرىگە كىرىمەن دىيىش بىر خام خىيال خالاس ......سۇغۇرتىدا ئىشلەش ئۈچۈن بىرىنچىدىن يۈزىنى قېلىن قىلىش كېرەك ، مىنىڭ يۈزۈم بەك نىپىز بالا بولغاچقا ئىشلەپ بولامىغان ئۇيەردە ھاھاھاھائىشقىلىپ بەك ۋاي دەپ كىتىدىغان يەر ئەمەس ئۇ يوللانغان ۋاقتى 2012113 11:41:02ھەي بۇرادەرلەر ھەممە ئادەم ئۈرۈمچىدە قېلىۋەرسە بىزنىڭ ماۋۇ ئاقسۇ،قەشقەر دېگەن شەھەرلىرىمىز قاچان ئۈرۈمچىدە ھېچ بولمىسا 10يىل بۇرۇنقى ئۈرۈمچىدەك بولالايدۇ يوللانغان ۋاقتى 2012113 12:04:23مېنىڭ تەكلىۋىم يەنىلا سوداسانائەت بانكىسىدا ئىشلىگەچ يەنە ئىشتىن سىرت داۋاملىق ئىزدەنسۇن. مېنىڭچە ئاقسۇ شارائىتىدا ئىگىلىك تىكلەش، تەرەققىي قىلىش بوشلۇقى ئۈرۈمچىدىنمۇ ياخشى، جىق بولۇشى مۇمكىن. چۈنكى ئۇ يەردە بايقالمىغان ساھەلەر جىقراق بولىدۇ. پىلنىڭ قۇيرۇقى بولغاندىن خورازنىڭ تاجى بولغان ياخشىراق. ئەتىراپىمىزدىمۇ ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن ئاتاقتا ئۈرۈمچىدە قالدىم دېگەن بىلەن ئۆزىنىڭ گېلىدىن نېرىغا ئۆتەلمەي ئون يىللاپ كاۋاك چالمىسى بوپ ياشاپ كېتىۋاتقانلار نۇرغۇن. پۇلىڭىز، نوپۇزىڭىز، ئىگىلىكىڭىز بولسا ئۈرۈمچى بەلكىم بىر ياكى ئىككى سائەتلىك يول. كېلىش شۇنداق ئاسان. ئۇنداق بولمىسا ئۈرۈمچىدە تۇرۇپمۇ يانچۇققا قارىماي تۇرۇپ يۈرەكلىك تاكسى توسىيالماي، شەھەرنىڭ ئۇ چېتىدىن بۇ چېتىغىچە ئاپتوبۇس ساقلاپ، ئەرزان مال بار يەرنى مارىلاپ، قاچان يىللىق مۇكاپات تارقىتار ، قاچان مۇئاش ئۆسەر دەپ پۇل يېتىشتۈرشنىڭ كويىدا دەردىنى ئۆزى بىلىپ كۈن ئۆتكۈزىدىغان ئىش! ئۇ يەردە ھېچ بولمىسا ئاتائانىڭىزنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ دۇئاسىنى ئالغاچ قېشىدا ئۆي تامىقى يەپ راھەتتە، كۆڭلىڭىز توق ياشامسىزكىن؟ يوللانغان ۋاقتى 2012113 14:51:4317 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلدىگەنلىرىڭىزنىڭ خېلى ئاساسى بار، رەھمەت سىزگە. لېكىن ئاۋۇ تەمسىلنى قەستەن ئاشۇنداق يازدىڭىزمۇ بىلمىدىم، كالىنىڭ قۇيرۇقى بولغۇچە خورانىڭ تاجىسى بول دەيدىغاندەك قىلغان. يوللانغان ۋاقتى 2012113 15:09:1618 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلقاراڭ ئىمكان، بۇ دېگەن تەرەققىيات! كالا پېتى قويۇپ قويغۇم كەلمىدى، پىل بولسىمۇ بولسۇن دېدىم. ئاكۇلا دەي دېسەم تېخى...: مەسلىھەت بېرىڭلارچۇ، باش قاتتى |
پرەزيدەنتتىڭ حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ارناۋلى وكىلى ەرجان قازىحان بەرلينگە جۇمىس ساپارىمەن باردى، دەپ حابارلايدى . اقورداعا سىلتەمە جاساپ.ساپار اياسىندا ارناۋلى وكىل فەدەرالدى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلدەرىمەن جانە بۋندەستاگ دەپۋتاتتارىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. كەلىسسوزدەر بارىسىندا تاراپتار ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلادى.نۇرسۇلتان مەن بەرلين اراسىنداعى ەكونوميكالىق قاتىناستاردىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋ، ونىڭ ىشىندە تومەن كومىرتەكتى دامۋ جانە كليماتتىڭ وزگەرۋى ماسەلەلەرى بويىنشا ءوزارا ءىسقيمىلدى ودان ءارى جانداندىرۋ جونىندە ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى.مەملەكەت باسشىسىنىڭ ارناۋلى وكىلى بۋندەستاگ دەپۋتاتتارىمەن وتكەن دوڭگەلەك ۇستەلگە قاتىستى. ەرجان قازىحان ءوز سوزىندە نەمىس پارلامەنتاريلەرىنە تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلى ىشىندە ەلىمىزدىڭ قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى تۋرالى مالىمەت بەرىپ، پرەزيدەنت قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ باستاماسىمەن قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان ساياسي رەفورمالار جونىندە ەگجەيتەگجەيلى ايتىپ بەردى.سونداياق ەرجان قازىحان قازاقستان دەموكراتيانى كۇشەيتۋگە، زاڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان كەشەندى ينستيتۋتسيونالدىق رەفورمالاردى ىسكە اسىرۋدا دەپ اتاپ ءوتتى. ءوز كەزەگىندە، گەرمانيا ورتالىق ازيا پارلامەنتتىك دوستىق توبىنىڭ توراعاسى مانفرەد گرۋند قازاقستان مەن گەرمانيا اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىنا كوڭىلى تولاتىنىن ايتىپ، جاڭادان سايلانعان نەمىس دەپۋتاتتارىنىڭ ەكىجاقتى بايلانىستاردى كەڭەيتۋ ءۇشىن ءارى قاراي كۇش سالۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى.ساپار اياسىندا ەرجان قازىحان بەرلين ەۋرازيالىق كلۋبىنىڭ قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعى جەتىستىكتەر، ماقساتتار مەن سىنقاتەرلەر اتتى تاقىرىپتا وتكىزگەن 33وتىرىسىندا ءسوز سويلەدى. جيىنعا قازاقستان مەن گەرمانيانىڭ ۇكىمەتتىك جانە ىسكەرلىك ورتالارىنىڭ، سالالىق جانە وڭىرلىك بيزنەسقاۋىمداستىقتاردىڭ وكىلدەرى، جەتەكشى گەرمان كومپانيالارىنىڭ باسشىلارى قاتىستى. بەرلين ەۋرازيالىق كلۋبىنىڭ وتىرىسى كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنىڭ ەكونوميكانىڭ دامۋىنا كەرى اسەرىن ازايتۋ جانە بيزنەستى قولداۋ، سونداياق ساۋداەكونوميكالىق ىقپالداستىقتىڭ جاڭا باعىتتارىن ازىرلەۋ جونىندەگى ەكى ەلدىڭ كۇشجىگەرىن جۇمىلدىرۋعا ارنالدى.ءىسشاراعا قاتىسۋشىلار قولايلى ينۆەستيتسيالىق احۋال قالىپتاستىرۋعا، ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا، مەملەكەت پەن ينۆەستورلار اراسىنداعى اشىق ديالوگ پەن ءوزارا ءىسقيمىلدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان شەتەلدىك ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ جانە قازاقستاندىق ەكسپورتتى قولداۋ ءۇشىن قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان مەملەكەتتىك ساياسات تۋرالى ەگجەيتەگجەيلى حاباردار بولدى. ءوز كەزەگىندە، نەمىس ۇكىمەتىنىڭ وكىلدەرى قازاقستاننىڭ گەرمانيا ءۇشىن ورتالىق ازياداعى باستى سەرىكتەس رەتىندەگى ەرەكشە رولىنە نازار اۋداردى.ءىسشارا اياسىندا ەرجان قازىحان نەمىس كومپانيالارىنىڭ باسشىلارىمەن بىرقاتار ەكىجاقتى كەزدەسۋلەر وتكىزدى. بۇل كەزدەسۋلەر شەڭبەرىندە ارىپتەستىكتى دامىتۋ جانە ەنەرگەتيكا، جەكءتى پايدالانۋ، ونەركاسىپتى تسيفرلاندىرۋ جانە اۆتوماتتاندىرۋ سالاسىنداعى جاڭا ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋدىڭ پەرسپەكتيۆالارى تالقىلاندى.ساپار قورىتىندىسى بويىنشا ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي قازاقستاننىڭ گەرمانياداعى ەلشىلىگى ۇيىمداستىرعان سالتاناتتى قابىلداۋ ءوتتى. |
مادەنيەت رۋحانيات 24 جاستاعى ونەرپاز التىن وردا كۇيىن شىعاردىنۇر سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونياسىنىڭ قورقىت ەتنوءانسامبلىنىڭ ونەرپازدارى جانجاقتى ونەرلەرىمەن تانىلۋدا. تاياۋدا عانا گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن ونەرلى انسامبل قازاقتىڭ ونەر قورجىنىن دومبىرانىڭ كۇمبىرىمەن ۇندەسكەن تاعى دا ءبىر تۋىندىمەن تولىقتىرماق. كۇي تاريحي سيپاتقا يە. ونىڭ اۆتورى مەن ورىنداۋى دا شىعارماشىلىق توپ ءۇشىن ايتارلىقتاي جاڭالىققا اينالارى ءسوزسىز.كۇي وتە جىلدام تەمپپەن ورىندالادى. بۇدان قازاق باتىرلارىنىڭ بەينەسىن كورۋگە بولادى. جالپى، جاستارىمىزعا پاتريوتتىق رۋح بەرۋ ءۇشىن شىعارىلعان دۇنيە. ءۇش بولىممەن تۇراتىن كۇي شامامەن ەكى مينۋتقا سوزىلادى، دەيدى ايبەك كەنجەبايۇلى.الدا وتەتىن ايتۋلى كەشتە ايبەكتىڭ التىن وردا كۇيى تۇڭعىش رەت ورىندالادى. شىعارمانى اۆتوردىڭ جالعىز ءوزى عانا ەمەس، قورقىت ەتنوءانسامبلى پاش ەتپەك. توپ جەتەكشىسى شولپان قورعانبەك جاس تالانتتىڭ تۋىندىسىن جوعارى باعالاپ، انسامبلگە لايىقتاپ وڭدەپ شىققان. اكەم ۇيىرمەگە قاتىسىپ، دومبىراشى بولعانىمدى قالايتىن. باستاپقى كەزدە دومبىراعا دەگەن مۇلدەم قىزىعۋشىلىعىم بولعان جوق. ءبىر كۇنى تەلەديداردان دومبىراشى، دارىن مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى مۇراگەر ساۋرانباەۆ اعامىزدىڭ جەكە كونتسەرتىن كورىپ قالدىم. كونتسەرت اياقتالعان سوڭ بارشا كورەرمەن قول سوعىپ، جىلى لەبىزىن ءبىلدىرىپ جاتتى. دومبىراشىنىڭ تالانتى، شەرتكەن كۇيىنىڭ كۇمبىرى جۇرەگىمە وتە قاتتى اسەر ەتتى. بۇل جاعداي ۇيدەگى قارا دومبىراعا دەگەن ماحابباتىمدى وياتىپ، كوزقاراسىمنىڭ وزگەرۋىنە سەبەپكەر وقيعاعا اينالدى. ءسويتىپ دومبىراعا ەرەكشە ىقىلاسپەن اۋەستەنە باستادىم. مەنىڭ بۇل قىزىعۋشىلىعىم اكەمدى دە ەرەكشە قۋانتتى. بۇعان دەيىن تاڭداپ جۇرگەن باعدارلامالاۋ ماماندىعىنا دەگەن ماقساتىم جۇرەگىمنىڭ قالاۋى جانە اكەمنىڭ اق باتاسىمەن ونەر جولىنا قاراي ويىسا بەردى. 2011 جىلى الماتى قالاسىنداعى پ.چايكوۆسكي اتىنداعى الماتى مۋزىكالىق كوللەدجىنە كۇيشى،پرەزيدەنت ستيپەندياسىنىڭ يەگەرى اقباسوۆ سايات قىرعىزبايۇلىنىڭ سىنىبىنا ءتۇسىپ، ونى تامامداعان سوڭ نۇرسۇلتان قالاسىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىندەگى ءداستۇرلى ونەر فاكۋلتەتىنىڭ دومبىراشى ماماندىعىن پروفەسسور، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى،كومپوزيتور ورىنباي دۇيسەن كارىعۇلۇلىنىڭ سىنىبىندا وقىپ شىقتىم، دەيدى كۇيشى. |
مالدى مەكەن، ءساندى مەكەن، بالدى مەكەن نىلقىبەرەكە جۇمان ۇلى، ماقسات قيزات ۇلىىلەنىڭ جاسىل جاقۇتىنا بالانعان نىلقى اۋدانى ىلە وزەنىنىڭ جوعارعى اعارىنا، ورتاڭعى تيانشاننىڭ باتىس بولەگىنە ورنالاسقان، ونىڭ جالپى جەر كولەمى 10 مىڭ 53 شارشى كيلومەتر، شىعىسى مەن باتىسىنىڭ ۇزىندىعى 243 كيلومەتر، وڭتۇستىگى مەن سولتۇستىگىنىڭ كەڭدىگى 70 كيلومەتر. شىعىستا حىجيڭ اۋدانىمەن، شىعىس وڭتۇستىكتە كۇنەس اۋدانىمەن، شىعىس سولتۇستىكتە شيحۋ قالاسىمەن، باتىس سولتۇستىكتە جىڭ اۋدانىمەن، باتىستا قۇلجا اۋدانىمەن، باتىس وڭتۇستىكتە توعىزتاراۋ اۋدانىمەن شەكارالاسادى.مال شارۋاشىلىعىن نەگىز، ەگىن شارۋاشىلىعىن قوسىمشا كاسىپ كوزى ەتەتىن اۋداننىڭ جالپى جايلىمدىق جەرى 10 ميلليون 166 مىڭ مۋ، مۇنىڭ ىشىندە پايدالانۋعا جارايتىن جايلىمدىق جەر 9 ميلليون 198 مىڭ 600 مۋ، ەكپە جايلىم 210 مىڭ مۋ. ەگىستىك جەرى 561 مىڭ مۋ، ورماندىق جەرى ءبىر ميلليون 70 مىڭ مۋ؛ قاس وزەنى اۋداندى شىعىستان باتىسقا قاراي ەندەي اعادى؛ 186 مىڭ 900 حالقى بار نىلقىدا قازاق، حانزۋ، ۇيعۇر، حۇيزۋ، موڭعۇل سياقتى 24 ۇلت تاتۋ ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. از ۇلتتار بۇكىل اۋدان حالىق سانىنىڭ 74ىن ۇستايدى. اۋداندا 13 اۋىل قالاشىق، الاڭ، 83 اكىمشىلىك قىستاق اترەت، 6 تۇرعىندار كوميتەتى بار، سونىمەن بىرگە، ءوندىرىس قۇرىلىس بيڭتۋانى 4 ديۆيزياسىنىڭ 79 پولىگى نىلقى اۋدانىنا ىرگە تەپكەن.اۋداندا كومىر، تەمىر، مىس، قورعاسىن، ۆولفرام، مىرىش، اك تاسى، بۇجىرتاس سياقتى 30 نەشە ءتۇرلى كەن بايلىعى بار، سونىڭ ىشىندە، كومىر بايلىعىنىڭ زاپاس قورى 8 ميلليارد 200 ميلليون تونناعا جەتەدى. اۋداننىڭ 2013 جىلعى ءوندىرىس جالپى قۇنى 4 ميلليارد 90 ميلليون يۋانعا جەتىپ، 1954 جىلعى ورەنىڭ 979 ەسەسىنە بارابار كەلگەن. مۇندا 1 كاسىپتىڭ ارتقان قۇنى ءبىر ميلليارد 240 ميلليون يۋانعا جەتىپ، 1954 جىلعى ورەنىڭ 554 ەسەسىنە؛ 2 كاسىپتىڭ ارتقان قۇنى 2 ميلليارد 80 ميلليون يۋانعا جەتىپ، 1954 جىلعى ورەنىڭ 1620 ەسەسىنە؛ 3 كاسىپتىڭ ارتقان قۇنى 770 ميلليون يۋانعا جەتىپ، 1954 جىلعى ورەنىڭ 800 ەسەسىنە تۋرا كەلگەن. ءار ۇلت حالقىنىڭ تۇرمىس ساپاسى كورنەكتى جاقسارىپ، 2013 جىلى قالا قالاشىق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسى 15 مىڭ 858 يۋانعا؛ ەگىنشى مالشىلاردىڭ ادام باسىنا تۋرا كەلەتىن تازا كىرىسى 10 مىڭ يۋانعا جەتكەن. |
مارافون ەرەجەسىن ماڭگىگە وزگەرتكەن الاياق روزي رۋيس ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل! ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل! . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 13:30 20190813مارافون ەرەجەسىن ماڭگىگە وزگەرتكەن الاياق روزي رۋيس ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل! ءبىز ءسىزدى جارقىن الەمگە جەتەلەيمىز! بىزگە قوسىل!وتكەن ايدىڭ سەگىزىنشى ءجۇلدىزىندا 66 جاسىنا قاراعان شاعىندا سپورت تاريحىندا ەڭ ايگىلى الاياق اتانعان روزي رۋيس قايتىس بولدى. ءروزيدىڭ ەسىمى ماروفون تاريحىنا ماڭگىلىككە ەندى. ءبىراق ءوزى مۇنداي اتاقتى ارمانداماعان بولسا كەرەك.1980 جىلى رۋيز اتاقتى بوستون مارافونىندا قاتىسۋشىلاردان قارا ءۇزىپ، مارە سىزىعىن ءبىرىنشى بوپ كەستى. كەيىننەن 42 شاقىرىمنىڭ ورنىنا ول بار بولعانى ءبىراق ميل 1،6 كم جۇگىرگەنى بەلگىلى بولدى.بوستون مارافونى الەمدەگى ەڭ ايگىلى، 1897 جىلدان بەرى وتكىزىلىپ كەلە جاتقان مارافونداردىڭ ءبىرى. جىل سايىن ءساۋىر ايىنىڭ ءۇشىنشى دۇيسەنبىسىندە وتەدى. نەگىزگى اراقاشىقتىق 42 شاقىرىم 195 مەتر. ءبىراق قاتىسۋشىلارعا ارنالعان جارتىلاي قاشىقتىق پەن بالالار ءۇشىن قىسقا قاشىقتىق بار.1980 جىلى بوستون مارافونى ء84شى رەت ءوتتى. ەر ادامدار اراسىندا ەشقانداي دا توسىنسىي بولماي ءۇشىنشى جىل قاتارىنان امەريكالىق بيلل رودجەرس جەڭىسكە جەتتى. ءبىراق ايەلدەر اراسىنان سەنساتسيالىق تۇردە ساۋدا كومپانياسىندا كەڭسە قىزمەتكەرى بوپ جۇمىس ىستەيتىن، 27 جاستاعى تەگى كۋبالىق اقش ازاماتشاسى روزي ءرۋيسبىرىنشى كەلدى.رۋيس كەرەمەت ناتيجە كورسەتتى 2.31.56. بۇل سول كەزدەگى ايەلدەر اراسىنداعى مارافون تاريحىنداعى ءۇشىنشى ۇزدىك ناتيجە ەدى. ال قازىرگى رەكورد ەفيوپيالىق بيزەسەس دەباعا تيەسىلى، ول 2014 جىلى 42 شاقىرىمدى 2.19.59 سەكۋندتا باعىندىرعان. بۇل رۋيس مانسابىنداعى ەكىنشى مارافون ەدى. وسىدان التى اي بۇرىن نيۋيوركتەگى مارافوندا ول 42 شاقىرىمدى 3 ساعاتتان اسا ۋاقىتتا جۇگىرىپ وتكەن.جۋرناليستەردى تاڭقالدىرعان روزي مەن ارنايى جاتتىقتىم دەپ ماقتاندى. ءرۋيستى سالتاناتتى تۇردە مەدالمەن ماراپاتتاپ، باسىنان لاۆر گۇلتاجىن كيگىزدى. ونىڭ سۋرەتى اقشتاعى بەدەلدى باسىلىمداردىڭ ءبىرىنشى بەتىنە شىقتى.بىراق ءروزيدىڭ جەڭىسىنە جانكۇيەرلەر مەن ۇيىمداستىرۋشىلار كۇدىكپەن قارادى. ەشكىم ونىڭ مارە سىزىعىنا قايدان توپ ەتە قالعانىن تۇسىنگەن جوق. سەبەبى جارىس جولىندا مارافونعا قاتىسۋشىلار دا ۆولونتەرلەر دە ونى كورمەگەن. ال ءروزيدىڭ ءوزى جەڭىسىنەن سوڭ سۇقبات بەرىپ جاتقاندا ۇستىندەگى كيىمىنىڭ، بەتىقولىنىڭ تەرەلەمەي قۇرعاق بولۋى كوپشىلىكتىڭ تاڭدانىسىن تۋدىرعان.وتىرىكتىڭ قۇيرىعى ءبىراق تۇتام دەگەندەي شىندىقتىڭ بەتى اشىلدىكوپ وتپەي فوتوگراف سيۋزان مورروۋ ۇيىمداستىرۋشىلارعا ءروزيدى مارە سىزىعىنا جاقىن ماڭداعى مەترو ستانتسياسىنان كورگەنىن حابارلاعان. ءتىپتى ءروزيدىڭ ءوزى فوتوگرافقا جارىس باستالعاسىن 10 شاقىرىم وتپەي جىلىنشىك جاراقاتىنا بايلانىستى، مارافوننان شىعىپ قالعانىن ايتقان.وسىدان سوڭ ۇيىمداستىرۋشىلار مارافونعا قاتىستى 10 مىڭ سۋرەتتى قاراپ، ونىڭ ىشىنەن ءروزيدى تاپپاعان. باقىلاۋشى ۆولونتەرلەر دە، ەشكىم ونى جارىس جولىنان كورمەگەن. تەك، ءبىر عانا ەرىكتى باقىلاۋشى ءروزيدى مارە سىزىعىنا 1،5 شاقىرىمداي قالعان جەردە، ساياباق ماڭىنان كورگەنىن ايتقان.وسىنداي دەرەكتەر مەن دالەلدەردەن سوڭ ۇيىمداستىرۋشىلار ءروزيدىڭ جەڭىسىن جوققا شىعاردى دا، ەكىنشى بوپ كەلگەن كانادالىق جاكلين گارونى جەڭىمپاز دەپ جاريالادى. بۇل جاعدايعا رەنجىگەن روزي: بۇل مەنىڭ ومىرىمدەگى ەڭ جامان ەكىنشى ءسات. ءبىرىنشىسى وسىدان 18 جىل بۇرىن اكەمدى تۋعان جەرگە تاستاپ كەتكەنىم دەپ مالىمدەدى. داۋدامايمەن وتكەن ءبىر جىلدان سوڭ روزي: مەن تازا جەڭىسكە جەتتىم دەپ مەدالدى قايتارماي قويادى. ال گارو ءۇشىن جاڭاسى جاسالدى.1996 جىلى ءروزيدىڭ قورعاۋشىسى ستيۆ مارك سول داۋلى مارافوننان بىرنەشە اي وتكەسىن روزي وعان اراقاشىقتىقتى مەترومەن ءجۇرىپ، مارەگە 1،5 شاقىرىم قالعاندا جۇگىرگەنىن مويىنداعان. ستيۆ، ءروزيدىڭ مۇنى جەڭىس ءۇشىن ەمەس، تەك مارە سىزىعىن باسقالار سياقتى كەسىپ ءوتۋ ءۇشن جاساعانىنا، تەك ۋاقىتتى دۇرىس ەسەپتەمەنىنە سەنىمدى. روزي مەترودان شىققاسىن ەشكىم جوق ەكەنىن كورىپ، فينيشكە قاراي جۇگىرگەن. ءوزىنىڭ ءبىرىنشى بوپ كەلگەنىن بىلگەن دە جوق. جەڭىمپاز بولعانىن ەستىگەندە باسقالار سياقتى ول دا تاڭعالعان دەيدى ستيۆ.روزي شىنىندا دا مۇنى جوسپارلى تۇردە ىستەمەگەن بولۋى مۇمكىن. تەك باسقالار سياقتى ءفينيشتى كەسىپ وتكەنى قاعازعا تىركەلۋىن قالاعان. سەبەبى مارافونعا قاتىسۋى ءۇشىن جۇمىس ورنى ونى قارجىلاندىرعان بولاتىن. ولاردىڭ روزيدەن ەسەپ تالاپ ەتۋى دە تابيعي.ۋاقىت وتە، ءروزيدىڭ 1979 جىلعى نيۋيوركتەگى مارافوندا دا ءدال وسى ادىسپەن جۇگىرگەنى بەلگىلى بولعان. ول ستارت باستالا سالىسىمەن ءبىراز جەر جۇگىرىپ، قاتىسۋشىلار مارەگە جاقىنداعاندا مارەگە سولارمەن بىرگە قايتىپ كەلگەن. ول كەزدە روزي جۇلدەلى ورىنعا ىلىكپەي، بۇل ءادىسىن ەشكىم بايقاماي قالعان.روزيدىڭ شىتىرمان وقيعالارى بوستون مارافونىنان كەيىن دە جالعاستى. جانە تەك سپورتتا عانا ەمەس. 1982 جىلى ءوزى جۇمىس ىستەيتىن ۇيىمنان 60 مىڭ دوللار ۇرلادى دەگەن ايىپپەن قاماۋعا الىندى. ءبىر اپتا تۇرمەدە وتىردى دا شارتتى تۇردە 5 جىلعا سوتتالدى. ءبىر جىلدان كەيىن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە كوكاين ساتقىسى كەلگەنى ءۇشىن ۇستالىپ، تاعى ءۇش اپتا تەمىر توردىڭ ار جاعىندا وتىرىپ قايتتى.2019 جىلى روزي رۋيس قاتەرلى ىسىكتەن قايتىس بولدى. ونىڭ جالعان جەڭىسى بوستون مارافونىنىڭ ەرەجەسىن ماڭگىگە وزگەرتتى: 1980 جىلعى جانجالدان كەيىن ۇيىمداستىرۋشىلار بارلىق قاتىسۋشىلارعا ەلەكتروندى چيپتەر تاعاتىن بولدى.ەندى ەشكىم ءروزيدىڭ ەرلىگىن قايتالاي المايدى.كەلۋ قاينارى: :...?411033818 |
عاسىرمەن قۇرداس ءبىلىم ورداسى استانا اقشامى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 00:30 20210223عاسىرمەن قۇرداس ءبىلىم ورداسى استانا اقشامىجامبىلدىڭ جاسىن بەرسىن دەپ باتا بەرەتىن ەدى ۇلكەندەر. بۇگىندە ەلوردامىزدا عاسىر جاساعان ءبىلىم وردالارىنىڭ سانى كوپ ەمەس. استانالىق بازار ماڭىنداعى 3 قاباتتى ەڭسەلى شاڭىراق جامبىل جاباەۆ اتىنداعى 4 مەكتەپگيمنازياسى الىستان كوزگە مەنمۇندالايدى. حح عاسىردىڭ باسىندا، ياعني 1907 جىلى قازاقتاتار مەدرەسەسى بولىپ اشىلعان مەكتەپ بيىل 114جىلىنا قادام باستى. ەندەشە عاسىرلىق تاريحى بار مەكتەپ ءومىرىنىڭ شەجىرەسىن پاراقتاپ كورەلىك. مەكتەپ العاشقىدا جۇرتشىلىقتىڭ قارجىسىنا سالىنىپ، مەشىت جانىنداعى مەدرەسە رەتىندە قۇرىلعان. بالالار مولدا الدىنان ءتالىم الىپ، ءدىني ساباقتارمەن قاتار اراب ءتىلىن ۇيرەندى. 1909 جىلى قالانىڭ زيالى ازاماتتارىنىڭ شاقىرۋىمەن مەكتەپكە قازان قالاسىندا مۇحامەديا مەدرەسەسىن ءتامامداعان، ورىنبور قالاسىنداعى مۇعالىمدەر دايارلايتىن سەميناريانى بىتىرگەن ءبىلىمدى ازامات عالىمجان قۇرماشەۆ كەلەدى. جاس مامان كەلە سالا وقۋ باعدارلاماسىنا اريفمەتيكا، جاراتىلىستانۋ، انا ءتىلى ساباقتارىن ەنگىزدى. وسى ۋاقىتتا وقۋشىلاردىڭ سانى 70تەن اسىپ، عالي كىتابوۆ پەن ءسالىم امەنوۆ دەگەن ۇستازدار مەكتەپكە قىزمەتكە شاقىرىلادى. سول كەزەڭنەن باستاپ بالالار سىنىپسىنىپقا ءبولىنىپ وقي باستادى. مەكتەپتىڭ وقۋتەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋ ماقساتىندا 1911 جىلى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ قارجىسىنا مەكتەپتىڭ ەكىنشى عيماراتى اعاشتان تۇرعىزىلىپ، وقۋعا قىز بالالار دا قابىلدانادى. مەكتەپتىڭ العاشقى عيماراتى ءقازىر وتىرار كوشەسى مەن قورقىت كوشەسىنىڭ قيىلىسىندا ساقتالعان.ەڭبەگى ەرەن ديرەكتوربىلىم بەرۋ ءىسى ەندى عانا ءبىر جۇيەگە كەلتىرىلە باستاعاندا ساباقتىڭ توقتاپ قالعان كەزدەرى دە بولدى. ماسەلەن، 1918 جىلى اقمولا قالاسىن كولچاك اسكەرى باسىپ العاندا مەكتەپ عيماراتى گوسپيتال رەتىندە پايدالانىلادى. ال مەكتەپ ديرەكتورى عالىمجان قۇرماشەۆ جەرگىلىكتى كەڭەستىڭ مۇشەلەرىمەن بىرگە قاماۋعا الىندى. سۇزەك اۋرۋىنا شالدىققان ونى جەرگىلىكتى جۇرتشىلىقتىڭ سۇرانىسى بويىنشا اباقتىدان بوساتتى. كەلەر جىلى كۇزدە كەڭەس وكىمەتى قايتا ورناپ، اۋىر ناۋقاستان ايىققان عالىمجان قۇرماشەۆ مەكتەپ جۇمىسىن جانداندىرۋعا بەلسەنە ارالاسىپ، بالالاردى قايتادان مەكتەپ قابىرعاسىنا جينادى.عالىمجان شاكىرجانۇلى 1939 جىلعا دەيىن مەكتەپتى باسقارا ءجۇرىپ، ولكەدەگى حالىق اعارتۋ ءىسىن دامىتۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ، ساكەن سەيفۋللينمەن سەرىكتەس بولادى. مەكتەپ جانىنان اۋىل مەكتەپتەرى ءۇشىن مۇعالىمدەردى دايارلايتىن قىسقا مەرزىمدى كۋرس اشىپ، اۋىل مۇعالىمدەرىنىڭ تىرەك مەكتەبىنە اينالدىردى. 1930 جىلى مەكتەپ 7 جىلدىق بولىپ قايتا قۇرىلعان.عالىمجان قۇرماشەۆتىڭ جۇبايى، لەنين وردەنىنىڭ يەگەرى، كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى اسما قارابەكقىزى دا ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا، ۇرپاق تاربيەسىنە ۇلكەن ۇلەس قوسقان جان. مەكتەپ مۋزەيىندە عالىمجان قۇرماشەۆ پەن اسما قارابەكوۆانىڭ قىزى ءلايلا عالىمجانقىزىنىڭ تاپسىرعان قۇندى دەرەكتەرى ءالى كۇنگە دەيىن ساقتاۋلى تۇر. 1940 جىلى مەكتەپكە قازاق حالىق پوەزياسىنىڭ ايگىلى تۇلعاسى، ولەڭ ءسوزدىڭ ءدۇلدۇلى جامبىل جاباەۆتىڭ ەسىمى بەرىلدى. ءبىز نەگە وتكەنگە شەگىنىس جاساپ، تاريحتى تەرەڭىنەن قاۋزاپ وتىرمىز؟ سەبەبى بۇل دەرەكتەردى بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەيدى. سوندىقتان قيلى شاقتى باسىنان كەشكەن اقمولاداعى جالعىز قازاق بالالارى ءبىلىم العان التىن ۇيانىڭ تاريحىن كىشكەنە بولسا دا وقىرمانعا جەتكىزگىمىز كەلدى.مەكتەپ شاكىرتىمەن مىڭ جاسايدىبۇگىنگە دەيىن قازاقتىڭ قارا شاڭىراعى اتانعان جامبىل جاباەۆ اتىنداعى 4 ءبىلىم ورداسىنان مىڭداعان تۇلەك ءبىلىم الىپ، ەل يگىلىگى جولىندا ءارتۇرلى سالادا ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. مەكتەپ قابىرعاسىنان ءدۇيىم ەلگە اتى ءمالىم تالاي ساڭلاقتار تۇلەپ ۇشقان. ولاردىڭ ىشىندە ەڭ العاشقى التىن جانە كۇمىس مەدالدارىنىڭ يەگەرلەرى، 1949 جىلدىڭ تۇلەكتەرى فيزيك توكەن سارسەنباەۆا، حيميا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى جۇماگۇل بايارستانوۆا مەن بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى جانە پروفەسسور نازيرا احماتۋللينانى ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك.الىپتاردىڭ داڭعىل جولىن اكادەميك، تەلەجۋرناليست دۇكەش بايىمبەتوۆ، اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ رەكتورى بولعان ايتباي بۇلاشەۆ، سازگەر مۇحامەتقالي تنالين، اقىن وسپان سۇلەيمەنوۆ، بەلگىلى كاسىپكەرلەر مارات نابيەۆ پەن امانجول بەكىشەۆتەر جانە تاعى دا باسقا ازاماتتار جالعاستىردى.كەڭەس زامانىندا قازاق مەكتەپتەرىن جاپپاي جابۋ ساياساتى ءبىلىم ورداسىنىڭ تاريحىندا اۋىر جىلدار بولىپ ەستە قالدى. وسى جىلدارى قالاداعى جالعىز قازاق مەكتەبىنىڭ ۇستازدارى ۇيۇيدەن بالا جيناپ، ەرلىكپەن پاراپار جۇمىس اتقاردى. وسىنداي قيىن جىلدارى گۇلشارا ايداشەۆا، حاليما اۋباكىروۆا، مايشاراپ قادىروۆا، قورلان ايتجانوۆا، تەمكەن قاسەنوۆ، ساعات سارباەۆ، وتىزباي سۇيىندىكوۆ، ۋاعيرا بولاتوۆا، ءسارۋار وماروۆا، روزا ياحينا، شولپان سىزدىقوۆا سىندى ۇستازدار ەرەن ەڭبەگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، وقۋشىلارعا ۇلتتىق تاربيە مەن ءبىلىم بەردى.سول جىلدارى مەكتەپتىڭ ماتەريالدىقتەحنيكالىق بازاسىن جاقسارتىپ، بەدەلىن كوتەرۋگە قازاق كسر وقۋاعارتۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى جۇمابيكە ارپەنوۆانىڭ قوسقان ۇلەسى مول. ول 1991 جىلى ءوزى باسىقاسىندا ءجۇرىپ، جاڭا 700 ورىندى ءۇش قاباتتى مەكتەپ عيماراتىن سالۋعا كوپ كۇشجىگەرىن جۇمساعان. وقۋ ورداسىنا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءوزى ات باسىن بۇرىپ، مۇعالىمدەر مەن وقۋشىلارعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. وزىق ءبىلىم ورگە باستاربۇگىندە استانالىق اتا انالار بالاسىن وقىتقىسى كەلەتىن مەكتەپتەردىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى عاسىرمەن قۇرداس ءدال وسى ءبىلىم ورداسى. جامبىل جاباەۆ اتىنداعى 4 مەكتەپگيمنازياسى ۋاقىت تالابىنا ساي دامىپ كەلەدى. مۇندا قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى، اعىلشىن ءتىلى جانە ماتەماتيكا پاندەرى تەرەڭدەتىلىپ وقىتىلادى. مەكتەپتىڭ وقۋ جوسپارىنا ابايتانۋ، جامبىلتانۋ، ولكەتانۋ، استاناتانۋ سياقتى اۆتورلىق باعدارلامالار ەنگىزىلگەن. 1997 جىلى ءۇش جىلدىق ەكسپەريمەنتتەن كەيىن مەكتەپكە گيمنازيا مارتەبەسى بەرىلدى. بىرنەشە جىل بۇرىن مەكتەپكە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن. مەكتەپتە باس اياعى 20عا جۋىق ينتەراكتيۆتى تاقتا، 2 سپورت زالى، وقىرمان زالى، كىتاپحانا، 250 ورىنعا شاقتالعان سالتانات زالى جانە 120 ورىنعا ارنالعان اسحانا بار. گيمنازيادا 3 مۇراجاي جۇمىس ىستەيدى. سونىڭ ءبىرى 2001 جىلى اشىلعان تاۋەلسىزدىك گالەرەياسىندا ەگەمەن قازاقستاننىڭ قالىپتاسۋ كەزەڭدەرىن، قازاق حالقىنىڭ كورنەكتى ۇلدارى عاسىر جانە مىڭجىلدىق ساڭلاقتارى تۋرالى مالىمەتتەر جيناقتالعان جانە مەكتەپتىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارداعى جەتىستىكتەرى كورسەتىلگەن. ال مەكتەپ تاريحى مۋزەيىنەن مەكتەپتىڭ كەشەگىسى مەن بۇگىنى تۋرالى مول ماعلۇمات الۋعا بولادى. جامبىلعا ارنالعان مۇراجايدا التىن ادامنىڭ كوشىرمەسى، جامبىلدىڭ دومبىراسى، باتىرلاردىڭ كيىمدەرى مەن قارۋلارى، ءتۇرلى جۋرنالدار كورمەگە قويىلعان.جامبىل رۋحىمەن جاساسقانبىز مەكتەپكە بارعاندا جامبىل جاباەۆتىڭ تۋعانىنا 175 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان ءجۇز جاساعان جۇرەك رەسپۋبليكالىق تەلەكوپىرىنىڭ ۇستىنەن ءتۇسىپپىز. قازىرگى ونلاين وقۋدان ۇتقان تۇسىمىز وسى ما دەدىك ىشتەي. سەبەبى بۇرىن مۇنداي جيىندار مەكتەپتىڭ ۇلكەن زالىندا تەك جۇزدەگەن ادامنىڭ قاتىسۋىمەن ءوتۋشى ەدى. ال تەلەكوپىرگە رەسپۋبليكاداعى جامبىل بابامىزدىڭ اتىن يەلەنگەن ون شاقتى مەكتەپ قاتىستى. مىڭنان استام كورەرمەن تاماشالاعان. ءار وڭىردەگى جامبىل جاباەۆ مەكتەپتەرى بيىلعى اقىننىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىن پاندەمياعا قاراماستان ءوز دەڭگەيىندە اتاپ وتۋگە كىرىسىپ كەتكەن. بۇل جيىن سونىڭ باستاماسى ەكەن. ال عاسىر جاساعان ەلوردالىق گيمنازيا ەلىمىز بويىنشا جامبىل اتىنداعى مەكتەپتەردىڭ قوعامداستىعىن قۇرۋدى، تاجىريبە الاڭىن جاساۋدى جاۋاپكەرشىلىگىنە الدى. سونداياق سىنىپتارعا جامبىلتانۋ اۆتورلىق باعدارلاماسىن ەنگىزۋ، جامبىل اتىنداعى مەكتەپتەردىڭ اراسىندا جامبىل وقۋلارىن ۇيىمداستىرۋ، جامبىل جانە ۇلتتىق تاربيە جوبا تۇجىرىمداماسىن جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەلەرى دە تالقىعا ءتۇستى. نۇرسۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ ءبىلىم بەرۋدى جاڭعىرتۋ ورتالىعىمەن بىرلەسىپ وتكىزىلىپ جاتقان جامبىل جاباەۆتىڭ ونكۇندىگى 3 ناۋرىزعا دەيىن جالعاسادى. اتاپ ايتساق، جامبىل شىعارمالارى ەپيزودىنان ۆيرتۋالدى سۋرەت كورمەسى، مەنىڭ ءومىرىم مەنىڭ شەجىرەم بەينەروليكتەر بايقاۋى، جوعارى سىنىپتار اراسىندا رەسپۋبليكالىق ونلاينايتىس، جامبىل ۇرپاقتارىمەن كەزدەسۋ جانە ادەبيسازدى كەش وتكىزۋ جوسپارلانعان.مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى باقىت ماعزۋموۆامەن ازكەم تىلدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. ۇستازدىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا مەكتەپتە 2161 وقۋشى ءبىلىم الىپ، 142 ءمۇعالىم ەڭبەك ەتۋدە. مەكتەبىمىزدە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىن، شەت ءتىلىن، تاريح پاندەرىن تەرەڭدەتىپ وقىتاتىن 45 گيمنازيا سىنىپ بار. شەت ءتىلىن تەرەڭدەتەتىن سىنىپتار ماتەماتيكا، فيزيكا، بيولوگيا، ينفورماتيكا پاندەرىن اعىلشىن تىلىندە وقىپ ءجۇر. فرانتسۋز ءتىلىن ەكىنشى شەت ءتىلى رەتىندە وقىتامىز. وقۋشىلار ساباقتان تىس ۋاقىتىندا مەكتەپ ىشىندەگى دومبىرا، قولونەر، روبوتوتەحنيكا، ءداستۇرلى ءان، كۇرەس، فۋتبول، ۆولەيبول، باسكەتبول، مانەرلەپ وقۋ، بي ۇيىرمەلەرىنە قاتىسادى. ءبىز ءۇشىن ءار بالانىڭ تەك ءبىلىم الىپ قانا قويماي، جەكە تۇلعا رەتىندە تولىققاندى ادام بولىپ قالىپتاسۋى ماڭىزدى. كەزىندە جالعىز قازاق مەكتەبى رەتىندە اشىلىپ، جابىلا جازداعان ەدىك. بۇگىندە ءبىلىم ساپاسى جاعىنان ەلورداداعى ۇزدىك وندىقتامىز. ءبىراق وكىنىشكە قاراي، دالادا سپورت الاڭى جوق، وقۋشىلارىمىز جازدا اسفالتتىڭ ۇستىندە جۇگىرەدى. نەشە جىلدان بەرى وسى ماسەلەنى شەشە الماي كەلەمىز. بيىل بايقوڭىر اۋدانى جازدا مۇمكىندىك تاۋىپ بەرەمىز دەپ وتىر. كۇتەمىز. ءۇمىتىمىزدى ۇزبەيمىز، دەدى باقىت ماعزۋموۆا.ءيا، قانشاما جىلدان بەرى بۇل ماسەلە ءبىزدىڭ دە گازەتتىڭ بەتىندە بىرنەشە رەت كوتەرىلىپ كەلەدى. الايدا اتالعان اڭگىمەنىڭ نۇكتەسى ءالى قويىلمادى. مەكتەپ اۋلاسىندا سپورتتىق الاڭ سالىنعان جوق. وقۋشىلار جىل بويى مەكتەپ ىشىندەگى 2 سپورت زالدا عانا شىنىعادى. سىرتقا شىعىپ، دوپ ويناپ، بوي جازۋ ورىندالماس ارمانعا اينالعان. عاسىرمەن قۇرداس ءبىلىم ورداسىنىڭ كۇرمەۋلى ماسەلەسى شەشىلىپ، تاريحتا التىن ارىپپەن جازىلاتىن دارىندىلار ورداسىنا اينالاتىنىنا سەنەمىز.كەلۋ قاينارى: :...?71359083ابزال بەيسەنبەكۇلى قر ق 27 سەكوندقازاقستان ەلشىسى ماسكەۋ 28 سەكوندنىعماتۋلين پارتياارالىق 3 مينوتاق حالاتتى پەرىشتە بۇقا 4 مينوتحالىقتىڭ سەنىمى مەن قول 4 مينوتەلوردادا قاراۋسىز قالعا 4 مينوتوزبەكستان پرەزيدەنتى: ء 4 مينوتسەنات جوعارعى سوتتىڭ ەك 4 مينوتتەڭگە باعامى نىعايدى 6 مينوت تۋرنير 6 مينوتقازاقى ستيلدەگى مەشىت ق 9 مينوتەسىلدىڭ بويىندا اەراتسي 9 مينوتادالدىق الاڭى كەڭسەسى 9 مينوتتالعار اۋدانىنىڭ اكىمى 9 مينوتمارحابات جايىمبەتوۆ قر 14 مينوتبقودا قازپوشتا كليەن 14 مينوتقازاقستاندا عالىمداردى 18 مينوتءۇي جانىنداعى دۇكەندەرگ 18 مينوتمەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ 21 مينوتەلەكتر ەنەرگەتيكاسىن دا 21 مينوتىلە وبلىسىنىڭ ورتا، شاع 24 مينوتوڭتۇستىك امەريكا قاسقىر 24 مينوتشينجياڭدا تۇراتىن مەملە 24 مينوتجانۇيا جاردەمدەسەدى 24 مينوتيسلام ادەپتەرى. ء3دارى 24 مينوتقازاقستاندا تۇرعىن ءۇي 24 مينوتقارجى مينيسترلىگى اپپار 24 مينوتبقودا قازپوشتا تۇتىنۋش 24 مينوتقىزىلجار مەتالليست 1 24 مينوت |
تۇنىس بىلەن مىسىردىن باشلانغان ئەرەب باھارى تۇنىس، لىۋىيە ۋە يەمەن قاتارلىق دۆلەتلەردە غەلىبىگە ئېرىشكەن بولسىمۇ، سۈرىيە خەلقىنىڭ دېموكراتىيە تەلەپ قىلىش نامايىشى 9 ئايدىن بىرى داۋام قىلىپ كەلمەكتە.سۈرىيىدە ھۆكۈمەتكە قارشى نامايىش داۋاملاشماقتا. 2011يىلى 3ماي.سۈرىيە ھاكىمىيىتى ئۆز خەلقىنى قىرىشتا ئەرەب دۆلەتلىرى بويىچە رېكورت ياراتقان بولدى. ئۆتكەن توققۇز ئايدىن بىرى سۈرىيىدە ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرى ۋە ساقچىلىرى تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگەنلەرنىڭ سانى ھەر قايسى ئەرەب دۆلەتلىرىدىكى نامايىشلاردا ئۆلگەنلەردىن ئەلۋەتتە كۆپ ئىكەن.سۈرىيىدە خەلق نامايىشى كۆتۈرۈلگەندىن بىرى خەلق تەرەپكە ئۆتكەن ھۆكۈمەت ئەسكەرلىرىنىڭ سانىمۇ ئاز ئەمەسلوندوندا چىقىدىغان ئوتتۇرا شەرق گېزىتىنىڭ 2011يىلى 12دېكابىر سانىدا خەلق تەرەپكە ئۆتكەن ئەسكەرلەرنىڭ سۈرىيىنىڭ جەنۇبىدىكى غەلىبىسىدېگەن تېمىدا بىر ماقالە ئېلان قىلىنغان بولۇپ، ماقالىدە مۇنداق دەپ يېزىلغان:سۈرىيە ئارمىيىسىدىن ئايرىلىپ خەلق تەرەپكە ئۆتكەن ئەسكەرلەر بىلەن ھۆكۈمەت تەرەپدارىدىكى ئەسكەرلەر ئوتتۇرىسىدىكى ئەڭ قاتتىق توقۇنۇش 11دېكابىر كۈنى سۈرىيىنىڭ جەنۇبىدا يۈز بەرگەن. ئەڭ ئاخىرقى نەپىسىنى تىنىۋاتقان ئەساد ھاكىمىيىتى ھەربىي سەپتىن ئايرىلىپ، جەنۇبىي سۈرىيە رايونىدا مەركەزلەشكەن ۋە ئۆزلىرىنى ئەركىن ئارمىيە دەپ ئاتىغان خەلقچىل قوشۇنغا زەربە بېرىش ئۈچۈن ئېغىر تىپتىكى قوراللار ۋە تانكىلار بىلەن قوراللانغان ھەربىي قوشۇنىنى ئەۋەتكەن بولسىمۇ، ئۇلار خەلق تەرەپكە ئۆتكەن قوشۇن تەرىپىدىن مەغلۇبىيەتكە ئۇچرىغان. سۈرىيىنىڭ جەنۇبىدىكىئەركىن ئارمىيە قوشۇنى ھۆكۈمەت تەرەپدارى بولغان قوشۇننى ئارقىغا چېكىندۈرۈپ، ئۇلارنىڭ ئۈچ تانكىسىنى پارتلىتىپ تاشلىغان. بۇ سۈرىيىدىكى 9 ئايدىن بېرىكى ئەڭ چوڭ توقۇنۇش بولۇپ، سۈرىيىدە قوزغالغان خەلقنىڭ غەلىبىگە قەدەم قويۇۋاتقانلىقىنى ۋە ئەساد ھاكىمىيىتىنىڭ غۇلاپ چۈشۈش ئالدىدا تۇرۇۋاتقانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.چوڭ دۆلەتلەر سۈرىيىنى ئاگاھلاندۇرماقتاماقالىدە يەنە مۇنداق دەپ يېزىلغان: ئامېرىكا، فرانسىيە ۋە ئەنگلىيە قاتارلىق دۆلەتلەر سۈرىيە ھاكىمىيىتىنى ھەمس شەھىرىگە ھۇجۇم قىلىشتىن ساقلىنىشقا ئاگاھلاندۇرماقتا. ئەمما سۈرىيە ھاكىمىيىتى ئۆزىنى ئاقلاش ئۈچۈن سۈرىيىنىڭ ھەمس شەھىرىدە بىر تۈركۈم تېررورچىلارنىڭ بارلىقىنى ۋە ئۆزلىرىنىڭ ئۇلارنى ئۇجۇقتۇرماقچى ئىكەنلىكىنى دەۋا قىلىپ كېلىۋاتىدۇ. سۈرىيىدىكى ئەساد ھاكىمىيىتى ئۆز دەۋاسىنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن سۈرىيە ئاخبارات ئاگېنتلىقى ئارقىلىق، سۈرىيىنىڭ ھەمس شەھىرىدىكى تېررورچىلار ھەمس شەھەرلىك گاز شىركىتىنىڭ باشلىقى ماھىر غېدىرنى ئۆلتۈردى، دېگەن خەۋەرنى تارقاتقان. |
12 شىلدە كۇنگى اۋا رايى بولجامى 14 شىلدەدە قىزىلوردا وبلىسىنىڭ كەي جەرلەرىندە شاڭدى داۋىل ساقتالادى. وبلىستا جانە قىزىلوردا قالاسىندا سولتۇستىك شىعىستان سوققان جەلدىڭ كۇشى 1520 مس جەتەدى. كۇندىز 43 گرادۋس اپتاپ ىستىق بولادى. وسى كۇنى قىزىلوردا قالاسىندا شاڭدى داۋىل سوعىپ، 41 گرادۋس ىستىق ساقتالادى. 14 شىلدە كۇندىز اقمولا وبلىسىنىڭ كەي جەرلەرىندە نايزاعاي جارقىلداپ، سولتۇستىكتەن جانە سولتۇستىك شىعىستان سوققان جەلدىڭ ەكپىنى 1520 مس دەيىن كۇشەيەدى. 1416 شىلدەدە وبلىستىڭ كەي جەرلەرىندە 35 گرادۋس ىستىق جانە وتە جوعارى ءورت قاۋپى ساقتالادى.14 شىلدەدە ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ كەي جەرلەرىندە شاڭدى داۋىل سوعىپ، جەل وڭتۇستىك شىعىستان سولتۇستىك باتىسقا اۋىسادى. جەل جىلدامدىعى 1520 مس. كۇندىز كەي جەرلەردە نايزاعاي ويناپ، 3841 گرادۋس قاتتى ىستىق ساقتالادى. كۇندىز 1416 شىلدەدە قوستاناي وبلىسىندا جانە وبلىس ورتالىعىندا 3539 گرادۋس ىستىق بولادى.14 شىلدەدە قاراعاندى وبلىسىندا سولتۇستىك شىعىستان جانە شىعىستان جەل سوعادى. كەي جەرلەردە جەل قارقىنى 1520 مس جەتەدى. جەزقازعان قالاسىندا سولتۇستىك شىعىستان جانە شىعىستان سوققان جەلدىڭ ەكپىنى كۇندىز 18 مس دەيىن كۇشەيەدى. |
بۇغداينى ئۇنغا تېگىشىش مۇسۇلمانلار تورىبۇغداينى ئۇنغا تېگىشىشباش بەت پەتىۋالار يېمەك ئىچمەك يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 201207027,469 قېتىم ئوقۇلدىبىزنىڭ جەنۇبتا دېھقانلار بۇغداي پىشقاندىن كىيىن، بارلىق بۇغدىيىنى ئۇن زاۋۇتلىرىغا ئۆتكۈزۈۋېتىپ، ئۆيدە ئۇن تۈگەش بىلەن تەڭ زاۋۇتقا بىرىپ، ئېھتىياجغا چۇشلۇق ئۇن ئەكېلىپ ئىشلىتىدىغان ئادەت بار ئىدى زاۋۇتنىڭ ئۆلچىمى:ھەر 100 جىڭ بۇغدايغا 75 جىڭ ئۇن ۋە 25 جىڭ كېپەك بېرىلىدۇ ھەمدە زاۋۇت ئىگىسى ئۆزىنىڭ ئىش ھەققى ئۈچۈن مۇۋاپىق ھەق ئالىدۇ. مەسىلەن : مەن 1000 جىڭ بۇغداي ئۆتكۈزگەن بولسام، زاۋۇت ئىگىسى ماڭا 750 جىڭ ئۇنغا ۋە 250 جىڭ كېپەككە تالون يېزىپ بىرىدۇ، ھەر قېتىم ئۇن ئالغىلى بارغاندا مىقدارغا قاراپ مۇۋاپىق جاگۇڭ ھەققى ئالىدۇ.بىر نەچچە يىلدىن بىرى ئۆلىمالار: بىرىسىنىڭ بۇغدىيىدىن تارتىلغان ئۇن يەنە بىرسىگە بېرىلىدىغان، بىرسىنىڭ ھەققى يەنە بىرسىگە ئارىلىشىپ كېتىدىغان بۇ خىل تىجارەت شەكلىنى ھارام دەپ پەتىۋا بىرىپ، تۆۋەندىكىدەك ئىككى ئامال بار دەپ قارىدى:1 بارلىق بۇغداينى بازار باھاسى بويىچە سېتىپ، ئۇننى نەق پۇلغا ئىلىپ ئىشلىتىش2 بۇغداينى ئۆيدە قويۇپ، ئۇن لازىم بولغاندا كىچىك ئۇن زاۋۇتلىرىغا ئاپىرىپ، مۇۋاپىق ھەق بىرىپ ئۇن تارتقۇزۇپ ئىشلىتىش.لېكىن بۇ تىجارەت شەكلى ئاللىقاچان ئومۇملىشىپ بولغان بولغاچقا، ئىنتايىن ئاز ساندىكى تەقۋا كىشىلەرلا ئۆزىنىڭ بۇغدىيىنى ئۆزى ئۇن تارتقۇزۇپ يەۋاتىدۇ ياكى بۇغدىيىنى نەق پۇلغا ئايلاندۇرۇپ ئۇننى بازاردىن سېتىۋېلىپ يەۋاتىدۇ.ئەمدى سىزدىن سورايدىغىنىم، بۇخىل تىجارەت شەكلى ئۇ ئۆلىمالار دېگەندەك راسلا ھاراممۇ؟ ئەگەر ھارام بولسا، بۇ كۆپ ساندىكى كىشىلەرگە قانداق قىلىش كېرەك ؟ ئەگەر ھارام بولمىسا، بۇ ئۆلىمالارنى قانداق قايىل قىلىش كېرەك ؟ئالدى بىلەن ھېچبىر دەلىلگە ئاساسلانماستىن ئۇ ھارام، بۇ ھارام دېگۈچىلەرگە شۇنى ئەسكەرتىشىم كېرەككى:ئاللاھ تائالا ھالال ھارام قىلىش ھوقۇقىنى ھېچكىمگە بەرمىگەن. ئايەتھەدىستىن دەلىلگە ئاساسلانماستىن ماۋۇ ھالال، ئاۋۇ ھارام دېگۈچىلەر ئاللاھقا يالغان چاپلىغان بولىدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:سوئالىڭىزنىڭ جاۋابىغا كەلسەك،بۇ ئىشنىڭ بىر يامان تەرىپى يوق. چۈنكى بۇ ئىشتا بۇغدايلىرىنى زاۋۇتقا كېيىن ئۇن ۋە كېپەك بېرىش شەرتى بىلەن تاپشۇرۇۋاتقان كىشى بۇغدايلىرىنى زاۋۇت ئىگىسىگە ئامانەت قويغان بولىدۇ. زاۋۇت ئىگىسى بۇ ئامانەتنى ئۆز جايىدا ساقلاپ ۋاقتى كەلگەندە ئىگىسىگە تاپشۇرىدۇ. ئۇ زاۋۇت ئىگىسى بۇغداينىڭ ئۆزىنى ئەمەس، بۇغداي ئىگىسىنىڭ تەلىپى بويىچە ئۇنىڭغا بۇغدىيىنى ئۇن قىلىپ بېرىدۇ ۋە ئۇن قىلىپ بەرگەنلىكىنىڭ ھەققىنى ئالىدۇ. بۇنىڭ ھېچقانداق يامان تەرىپى يوق. چۈنكى بۇ ئىشتا ھېچكىمنىڭ ھەققى ھېچكىمدە قالمايدۇ.ئۇ ئۆلىمالارنىڭ سۆزىگە كەلسەك،ئۇلار مۇنۇ مەسىلىنى چۈشىنەلمەپتۇ:بۇغداي مىسلىي مال ئوخشىشى بار مال ھېسابلىنىدۇ. يەنى شەرىئەتتە بىر كىشى مىسلىي مال ھېسابلىنىدىغان بىر مېلىنى باشقىسىغا ئۆتنە بەرسە ياكى ئامانەت قويسا ئۆتنە ئالغۇچى ياكى ئامانەت ئالغۇچى ئۇ مالنىڭ ئۆز ئەينىسىنى قايتۇرۇش مەجبۇرىيىتىدە بولمايدۇ. مەسىلەن: سىز بىر كىشىگە 100 يۈەن پۇل قەرز ياكى ئامانەت بەرسىڭىز، قەرەل توشقاندا ئۇ كىشىگە مەن بەرگەن پۇلنىڭ ئۆز ئەينىسىنى بەرگىن دېيەلمەيسىز. مەن ساڭا 10 كويلۇقتىن 10 نى بەرگەن ئىدىم، سەن ماڭا ھازىر 5 كويلۇقتىن 2 نى بەرسەڭ ھارام ئىش قىلغان بولىسەن دېيەلمەيسىز. ئالتۇن، كۈمۈش، بۇغداي، قوناق ، تۇخۇم، ۋەھاكازالار نىڭ ھەممىسى مۇشۇنداق. سىز بىر كىشىدىن 100 گىرام ئالتۇن ئۆتنە ئالسىڭىز، سىز بۇ 100 گىرام ئالتۇننى خەجلەپ قەرەل توشقاندا ئورنىغا باشقا يۈز گىرام ئالتۇن تۆلەيسىز. قوشنىڭىزدىن 2 تۇخۇم ئۆتنە ئالسىڭىز ئۇ 2 تۇخۇمنى يەپ ئاندىن ئورنىغا باشقا 2 تۇخۇم تۆلەپ بېرىسىز..ئۇ بۇغداي مەسىلىسىگە قايتا كېلەيلى، بۇغدىيىنى بىر زاۋۇتقا كېيىن ئۇن ۋە كېپەك ئېلىش شەرتى بىلەن تاپشۇرغان كىشى، ئەمىسە مېنىڭ بۇغدىيىم مۇشۇ تاغاردىكى، مۇشۇنىڭ ئۆز ئەينىسىنى ئۇن ۋە كېپەك قىلىپ بېرىسىز ماقما! دەپ بۇغدىيىنى كىيلودا تارتمايلا تاغىرى بىلەن تاپشۇرمايدۇ. بۇنداق دېسە زاۋۇت ئىگىسىمۇ قوبۇل قىلمايدۇ. ئۇ ھەر كىشىنىڭ بۇغدىيىنى ئايرىمئايرىم قانداق بىر تەرەپ قىلىپ بولالىسۇن؟ ھەم بۇنىڭغا ئامبارمۇ يېتىشمەيدۇ. بۇغداي ئىگىسى بۇغدىيىنىڭ زاۋۇتتا باشقا بۇغدايلار بىلەن ئېلىشىپ كېتىدىغانلىقىنى بىلىدۇ، ئەسلىدە بۇنى ھەر ئەقىل ئىگىسى بىلىدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن بۇغداي ئىگىسى بۇغدىيىنى كىيلودا تارتقۇزمايلا تالونغا مانچە كەمچەن ياكى مانچە تاغار بۇغداي دەپ يازدۇرمايدۇ. زاۋۇت ئىگىسىمۇ بۇنى قوبۇل قىلمايدۇ. ئەكسىچە زاۋۇت ئىگىسى بۇغداي ئىگىسىنىڭ قوبۇل قىلىشى بىلەن تالونغا مانچە كىلو بۇغداينىڭ بەدىلىدە مانچە كىلو ئۇن، مانچە كىلو كېپەك بېرىلىدۇ، دېگەن مەزمۇندا خەت يېزىپ بېرىدۇ. بۇمۇ ئىشنىڭ تەبىئىتىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ.بۇ يەردە بۇغداينىڭ ئالمىشىپ كېتىشى ئەمەس، زاۋۇتقا تاپشۇرۇلغان بۇغداينىڭ بەدىلى بولغان ئۇن ۋە كېپەكنىڭ تۆلىنىشى مۇھىم.مۇسۇلمان دېگەن ئۇنداق خىيالپەرەس، ۋەھىمچى بولسا بولمايدۇ. ئەكسىچە مۇسۇلمان ئەقلىنى ئىشلىتىشى كېرەك. |
قازاقستاندا 2018 جىلدىڭ التى ايىندا ەڭ كوپ ساتىلعان اۆتوكولىكتەر انىقتالدى ەكونوميكا13 شىلدە 2018، 15:21قازاقستاندا 2018 جىلدىڭ التى ايىندا ەڭ كوپ ساتىلعان اۆتوكولىكتەر انىقتالدى13 شىلدە 2018, 15:21 2172 0 استانابيىل ماۋسىم ايىندا مامىرمەن سالىستىرعاندا جاڭا اۆتوكولىكتەر ساتىلىمى 5كە ارتقان. قازاقستاندىق ديلەرلەر ماۋسىمدا 5314 جەڭىل اۆتوكولىك پەن جەڭىل كوممەرسيالىق تەحنيكا، 249 بىرلىك جۇك كولىگى مەن اۆتوبۋس ساتقان. 2018 جىلدىڭ جارتى جىلدىعىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا نارىق 35،7كە ٴوسىپ، ساتىلعان اۆتوكولىك سانى 27 162گە جەتكەن. اۆتوكولىك ساتىلىمىنا دەيىن وسكەن 2017 جىلى قاڭتاراقپاندا 20015 بىرلىك، دەپ حابارلايدى . اقپارات اگەنتتىگى.قازاقستان اۆتوبيزنەس اسسوسياسياسىنىڭ مالىمەتىنشە، ماۋسىمدا ەڭ كوپ ساتىلعان جەڭىل اۆتوكولىكتەردىڭ وندىعىندا ەكىنشى اي قاتارىنان كوش باستادى 1 437 اۆتوكولىك. ول 6 اي ناتيجەسى بويىنشا 5 599 اۆتوكولىكپەن العاشقى ورىنعا تۇراقتادى 2017 جىلعى وسى مەرزىممەن سالىستىرعاندا 41،4كە ارتقان.ەكىنشى ورىندا 5879 اۆتوكولىك.ٴۇشىنشى ورىندا قوستانايلىق 3398 بىرلىك.العاشقى وندىقتا 1 709 بىرلىك، 1269 بىرلىك، 919 بىرلىك، 712 بىرلىك، قوستانايلىق 673 بىرلىك، 593 بىرلىك، 599 بىرلىك، 579 بىرلىك.كوممەرسيالىق تەحنيكا رەيتينگىندە گاز ونىمدەرى كوش باستاپ تۇر. العاشقى جارتىجىلدىقتا 1 380 گازەل مەن گازون اۆتوكولىگى ساتىلعان. ەكىنشى ورىندا جۇك كولىكتەرى 561اۆتو، ٴۇشىنشى ورىندا 110 اۆتو.العاشقى وندىقتا 61، اۆتوبۋستارى 59، 54، ۋرال 49، 48 كوممەرسيالىق تەحنيكالارى 46جانە 45.ٴى جارتى جىلدىقتا قازاقستاندىقتار جاڭا اۆتوكولىك، جۇك كولىگى مەن اۆتوبۋس ساتىپ الۋعا 232 ملرد تەڭگە جۇمساعان. نىڭ التى ايدا ساۋدادان تاپقان تابىسى 76،2 ملرد تەڭگە، 24،7 ملرد تەڭگە، 18،7 ملرد تەڭگە. |
تىكتوك ئۇيغۇر مەسىلىسىدە تەنقىدىي پىكىرلەرنى چەكلەپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ تەشۋىقاتىنى تارقىتىپ كەلگەن ئۇيغۇرئاۋسترالىيە ئىستراتېتىگىيە سىياسەت ئىنستىتۇتىنىڭ 14سېنتەبىر ئېلان قىلغان دوكلاتىدا خىتاي ئىجتىمائىي ئالاقە يۇمتالى تىكتوك نىڭ ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق كرىزىسىغا دائىر ئۇچۇرلارنى تازىلاپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر دىيارى ھەققىدىكى ئىجابىي خەۋەرلىرىنى تارقىتىپ كەلگەنلىكىنى ئىلگىرى سۈردى.دوكلاتتە تەكىتلىنىشىچە، تىكتوك ئۇيغۇر دىيارىغا دائىر ئۇچۇرلىرىدا خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشىغا قارشى تەنقىدلەرنى تازىلاش بىلەن بىرگە ئابۇنتلىرىغا ئۇيغۇر دىيارىدىكى ھايات ئىجابىي سۈرەتلەڭەن سىياسىي جەھەتتە مۇۋاپىق مەزمۇنلارنى سۇنۇپ كەلگەن.دوكلاتتا تىكتوك نىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى كىشىلىك ھوقۇق كرىزىسىنى دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى ئابۇنتلىرىغا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مەيدانىدا تۇرۇپ قانداق تونۇشتۇرۇۋاتقانلىقى يورۇتۇپ بېرىلگەن. دوكلاتتا تەكىتلىشىچە، تىكتوك نىڭ شىنجاڭ خەشتېگ نامىدىكى ئالدىنقى 20 ۋىدېيوسىنىڭ پەقەت بىرىدە خىتاي كومپارتىيەسى تەنقىد قىلىنغان ئىكەن. دوكلاتتا ئۇيغۇر كرىزىسى فېيسبۇك، تىۋىتتېر قاتارلىق ئىجتىمائىي ئالاقە سۇپىلىرىدا كەڭ مۇنازىرە قىلىنسىمۇ، لېكىن تىكتوك تىكى ئۇچۇرلارنىڭ بۇ خىل مۇنازىرىلەردىن خالىي ئىكەنلىكى تەكىتلەنگەن.دوكلاتتا قەيت قىلىنىشىچە، ئاۋسترالىيە ئىستراتېگىيە سىياسەت ئىنستىتۇتىدىكى تەتقىقاتچىلار تىكتوك نىڭ شىنجاڭ ھەشتېگ ئىدىكى 444 ۋىدېيونى ئانالىز قىلىپ، بۇ ۋىدېيولارنىڭ پەقەت 5. 6 پىرسەنتىدە خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشى تەنقىد قىلىنغانلىقىنى بايقىغان. دوكلاتتا ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى ئالدىنقى 100 ۋىدېيونىڭ يېرىمىنى خىتاي كومپارتىيەسىنىڭ شىنجاڭ ھەققىدىكى تەشۋىقاتى ئىگىلەيدىغانلىقى، بۇ ۋىدېيولاردا ئۇيغۇر دىيارىنىڭ ناھايىتى كۆڭۈللۈك جاي دەپ سۈرەتلەڭەنلىكى ئىلگىرى سۈرۈلگەن.خىتاينىڭ بايتې دەنس شىركىتى تىكتوك سۇپىسىدا ئۇيغۇر تىلىدىكى سىن يوللانملىرىنى چەكلىمەكچى بولغان |
كونستيتۋتسيا جانە مەملەكەتتىك قىزمەتكونستيتۋتسيا ازاماتتاردىڭ بوستاندىعى مەن قۇقىقتارى ساقتالۋىنىڭ، ەلىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ كەپىلى رەتىندە زامان سۇرانىسىنا جاۋاپ بەرىپ كەلەدى. بۇگىنگى ەلەكتروندى، ياعني تسيفرلىق وركەنيەت داۋىرىندە مەملەكەتتىك قىزمەت جۇيەسىنە قويىلاتىن تالاپ تا كۇشەيۋدە. قوعام تسيفرلىق وركەنيەتتىڭ جەتىستىگىنە ساي ترانسفورماتسيالانعانىمەن، كونستيتۋتسيا ازاماتتار مەن مەملەكەت دامۋى ءۇشىن نەگىزگى قۇجات، باعدار بولىپ قالاتىنى ءسوزسىز.ويشىل شاكارىم قۇدايبەردىۇلىنىڭ قۇبىلعان الەم جارىسى، اقىلدى جاننىڭ تابىسى دەگەن ءسوزى بار. دەمەك، بۇگىنگى الەمدىك وركەنيەتتىڭ جەمىسى تسيفرلىق تەحنولوگيانى پايدالانۋ ەل دامۋى ءۇشىن قاجەت.تسيفرلىق وركەنيەت مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ الدىنا جاڭا مىندەتتەر قويىپ وتىرعانىن اتاپ ايتۋعا بولادى. بۇل ەڭ اۋەلى كونستيتۋتسيانىڭ مىزعىماس نەگىزگى قاعيدالارىنا وراي ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنا، ءار ازاماتتىڭ جەكە باسىنا قاتىستى قۇپيالىقتىڭ ساقتالۋى جانە اقپارات قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىمەن تىكەلەي بايلانىستى.كونستيتۋتسيانىڭ 33بابىنىڭ 4تارماعىندا ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكە كىرۋگە تەڭ قۇقىعى بارى ايتىلعان. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ كاسىبي مەملەكەتتىك اپپاراتتى قالىپتاستىرۋ تۋرالى ۇنەمى ايتىپ كەلەدى. پرەزيدەنت قاسىمجومارت كەمەلۇلى توقاەۆتىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا ايقىندالعان ماقساتتار مەن مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا اگەنتتىك جۇمىسىن جالعاستىرۋدا. كاسىبي مەملەكەتتىك اپپاراتتى قالىپتاستىرۋ، قوعامعا اشىقتىق پەن ساپالى قىزمەت كورسەتۋ، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قۇقىقبۇزۋشىلىققا جول بەرمەۋ ماسەلەسى كۇن تارتىبىنەن تۇسكەن ەمەس.جوعارىدا اتاپ وتكەنىمدەي، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ ءىسارەكەتى قوعامنىڭ قاتاڭ باقىلاۋىنا ءوتىپ كەلەدى. ازاماتتاردىڭ ينتەرنەت رەسۋرستارىن ەركىن پايدالانۋى قوعامدىق باقىلاۋعا جاڭا سەرپىن بەرۋدە. بۇل ورايدا اگەنتتىك قوعامداعى وزگەرىستەرگە ساي ءتيىستى ءىسشارالاردى اتقارۋدا. اتاپ ايتقاندا، 2015 جىلدان بەرى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قۇقىقبۇزۋشىلىق فاكتىلەرى 80 پايىزعا تومەندەدى. مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قۇقىق بۇزۋ فاكتىلەرىنىڭ تومەندەۋى ءبىر جاعىنان زاڭمەن بەلگىلەنگەن مەملەكەتتىك ورگانداردا ادەپ جونىندەگى ۋاكىل ينستيتۋتىنىڭ ەنگىزىلۋىمەن بايلانىستى بولسا، ەكىنشى جاعىنان تسيفرلىق داۋىردەگى ازاماتتىق بەلسەندىلىكتىڭ ارتۋىمەن، سونداياق اگەنتتىكتىڭ پروفيلاكتيكالىق ماقساتتاعى جۇرگىزگەن جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسى دەپ ايتۋ ورىندى.مەملەكەتتىك قىزمەتتە لاۋازىمدىق ىلگەرىلەۋدە مەريتوكراتيا قاعيداسى ەرەكشە مازمۇنعا يە. مەريتوكراتيا قاعيداسىمەن جۇرگىزىلگەن كادرلاردى تاڭداۋ مەن ولاردى ءوسىرۋ قابىلداناتىن شەشىمدەردىڭ جوعارى ساپاسىن قامتاماسىز ەتەدى. بۇل دەگەنىمىز، كونستيتۋتسيانىڭ الەۋەتىن جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان باستى قادام بولىپ تابىلادى. سەبەبى مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى بىلىكتى كادرلار ساپالى زاڭدار مەن بيلىك تارماعىنداعى قابىلداناتىن ساپالى شەشىمدەردىڭ كەپىلى.مەريتوكراتيانى الەۋمەتتىك مودەرنيزاتسيانىڭ قۇرامداس بولىگى رەتىندە قاراستىرۋ كەرەك. مەريتوكراتيا ادامداردىڭ الەۋەتىن جۇزەگە اسىرۋ قۇرالى. مەريتوكراتيا قاعيداتىن ەنگىزۋ مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ ءوز ەڭبەگىنىڭ وبەكتيۆتى تۇردە باعالاناتىنىنا سەنىمىن قالىپتاستىرادى. ياعني مەملەكەتتىك اپپاراتقا دەگەن سەنىم جوعارىلايدى.بۇگىنگى قازاقستانداعى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ ورتاشا جاسى 38 جاستى قۇراپ وتىر. سونداياق، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ ورتاشا ەڭبەك ءوتىلى 10 جىل. بۇل ءوز كەزەگىندە تسيفرلىق وركەنيەتتىڭ جەتىستىكتەرىن يگەرۋگە تولىق مۇمكىندىك بەرەدى. مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ باسىم كوپشىلىگى جاڭا تەحنولوگيالاردى ءوز جۇمىستارىندا ەركىن پايدالانا الادى دەپ نىق سەنىممەن ايتۋعا بولادى.وسى تۇستا ايتا كەتەتىن ءبىر ماسەلە، ول مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قوعامعا اشىقتىعى تۋرالى. بۇگىندە تسيفرلىق وركەنيەتتىڭ جەتىستىگى رەتىندە ينتەرنەت جەلىسىنىڭ كەڭ تارالۋىن ايتۋ ورىندى. وسى ورايدا، قوعاممەن كەرى بايلانىس ءۇشىن سمارتفونداردىڭ قىزمەتى ايتارلىقتاي قاجەت. ماسەلەن، مەملەكەتتىك قىزمەت تۋرالى زاڭنىڭ 4بابىنىڭ 15 تارماعىندا مەملەكەتتىك قىزمەت قوعامدىق پىكىر مەن جاريالىلىقتى ەسكەرۋ قاعيدالارىنا نەگىزدەلەدى دەپ كورسەتىلگەن.ەل پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆ ءبىز ءۇشىن قاراپايىم حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن ءبىلۋ جانە دەر كەزىندە ارەكەت ەتۋ وتە ماڭىزدى. اكىمدەر حالىقتىڭ سۇرانىستارىنا جەدەل دەن قويىپ، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋى ءتيىس دەپ، الەۋمەتتىك جەلىلەردە بەلسەندى جۇمىس ىستەۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردى بەلسەندى پايدالانۋى بۇگىنگى زاماننىڭ سۇرانىسىنا اينالىپ وتىر. دەمەك، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە ءوز قىزمەتىندە اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىندە جاۋاپكەرشىلىكتى جەكە مويىنىنا الا وتىرىپ، سمارتفونداردى پايدالانۋ مۇمكىندىگىن بەرۋ تسيفرلىق ءداۋىردىڭ تالابى دەپ ويلايمىن.مەملەكەتتىك كورسەتىلەتىن قىزمەت ساپاسىن بۇدان ارى ارتتىرۋ باعىتى بويىنشا دا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. كونستيتۋتسيا قابىلدانعان شاعىنان باستاپ مەملەكەت پەن ازامات قاتىناستارىن قۇرۋعا، سەرۆيستىك مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق مودەلىن جاساقتاۋعا باعىتتالعان.وسىعان بايلانىستى، ادام مەملەكەتتىڭ ەڭ قىمبات قازىناسى رەتىندە كونستيتۋتسيالىق جاريالانۋى قازاقستاندا سەرۆيستىك مەملەكەتتىك باسقارۋدى جەتىلدىرۋدىڭ نەگىزىن قالادى. بۇل قىزمەت الۋ كەزىندەگى كليەنتكە باعدارلىق، اشىقتىق جانە قولجەتىمدىلىك پرينتسيپتەرى نەگىزىندەگى مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ ازاماتتارمەن قاتىناسىن قالىپتاستىردى.مەملەكەتتىك باسقارۋدى جاڭعىرتۋ باسىمدىلىقتارى رەتىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ سالاسىن رەفورمالاۋدىڭ ەڭ ماڭىزدى كەزەڭى دەپ 2007 جىلدى ايتۋعا بولادى. بۇل جىلى العاش رەت ۇلتتىق زاڭناماعا اكىمشىلىك راسىمدەر تۋرالى زاڭىنا مەملەكەتتىك كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر تۇسىنىگى ەنگىزىلدى. سول جىلى ۇكىمەت 132 قىزمەتتەن تۇراتىن مەملەكەتتىك كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر ءتىزىلىمىن بەكىتتى. بۇگىن قىزمەتتەر سانى 5,5 ەسەگە 740 قىزمەت ارتتى.اتالعان سالانى كونستيتۋتسيالىق پرينتسيپتەر نەگىزىندە دامىتۋدىڭ وزەكتى شەشىمى رەتىندە 2013 جىلى مەملەكەتتىك كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر تۋرالى جاڭا زاڭىنىڭ قابىلدانۋى بولدى. بۇل زاڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ كەزىندە ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالدى. مىسالى، 2018 جىلى اگەنتتىك قىزمەت الۋشىلاردىڭ بۇزىلعان قۇقىقتارىنىڭ 86 جاعدايىندا قالپىنا كەلتىردى.ەلباسى تسيفرلىق قازاقستان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن قابىلداعان ساتتەن باستاپ ەلدە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى ەلەكتروندىق نىسانعا كوشىرۋ بويىنشا ۇدەمەلى جۇمىس اتقارىلىپ جاتىر. بۇگىن تىزىلىمدەگى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ جالپى سانىنىڭ 72,7ى ەلەكتروندىق نۇسقاعا كوشىرىلگەن. بۇگىنگى تاڭدا بارلىق كورسەتىلگەن قىزمەتتەر سانىنىڭ 76ى ونلاين رەجيمدە، ال ءبىر تەرەزە قاعيداتى بويىنشا 13. بۇل رەتتە، بارلىق ليتسەنزيالار جانە رۇقسات بەرۋ قۇجاتتارى كاسىپكەرلەرگە تەك قانا ەلەكتروندىق نۇسقا بەرىلەدى.قابىلدانىپ جاتقان شارالار قازاقستانعا ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى دامىتۋ يندەكسىندە ازيا ەلدەرى اراسىندا الدىنعى ورىنداردى يەمدەنۋگە مۇمكىندىك بەردى. ال بۇۇنىڭ وسىنداي يندەكسىندە 193 ەل اراسىنان 39 ورىندى يەلەندىك.تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس 2019 جىلى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ 80 پايىزى ەلەكتروندىق فورماتقا كوشىرىلەتىن بولادى، ال 2020 جىلى ول 90عا جەتەدى دەپ كۇتىلۋدە.شەتەلدىك وزىق تاجىريبەنى الا وتىرىپ، الەمدىك كوشباسشىلار دەڭگەيىنە جەتۋدى ماقسات تۇتۋ مەملەكەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ كەزىندەگى جاڭا قۇرالداردى، تەحنولوگيالاردى جانە مەحانيزمدەردى ەنگىزۋ بۇل سالانىڭ تۇراقتى تۇردە جەتىلۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل رەتتە، كونستيتۋتسيا ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى جانە زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋدىڭ كەپىلى بولادى.تسيفرلىق وركەنيەتتىڭ قارقىندى دامۋىنا قاراماستان، قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتى ءوز ءىسارەكەتىندە كونستيتۋتسيانىڭ قاعيدالارىنا، زاڭ تالاپتارىنا باعىنۋى ماڭىزدى. بۇل ءوز كەزەگىندە تۇراقتىلىق پەن قارقىندى دامۋعا ىقپال ەتەرى ايقىن.مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگى توراعاسىنىڭ18 قاڭتار، 2020 4014 قاڭتار، 2020 37 |
وتكەن جىلى 936 مىڭنان استام ادام ااك الدى1 رەت كورسەتىلدى وزگەرتۋ2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 184،7 مىڭ وتباسىنداعى 936،2 مىڭ ادامعا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك بۇدان ءارى ااك تاعايىندالدى. بۇل ماقساتقا بيۋدجەتتەن 75،3 ملرد تەڭگە ءبولىندى، دەپ حابارلايدى ە.ااك وتباسىنىڭ ءاربىر مۇشەسىنە جان باسىنا شاققانداعى ورتاشا تابىسى وڭىرلىك ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 70ىنان تومەن ازاماتتارعا تاعايىندالادى.بۇدان باسقا، ااك كورسەتۋدىڭ جاڭا تەتىگىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە تابىسى از وتباسىلاردىڭ مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارىن كەپىلدىك بەرىلگەن الەۋمەتتىك توپتامامەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە.وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ااك الۋشىلار قاتارىنداعى 1 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى 218،2 مىڭ بالا ازىقت ۇلىك جانە تۇرمىستىق حيميا جيىنتىعى تۇرىندە الەۋمەتتىك توپتامامەن قامتاماسىز ەتىلدى.ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 119،7 مىڭ وتباسىنداعى 614،3 مىڭنان استام قازاقستاندىققا 2020 جىلعى توقساندا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تاعايىنداۋ مەملەكەتتىك ينستانتسياعا جۇگىنبەياق اۆتوماتتى تۇردە ۇزارتىلدى.ااك الۋشىلارعا بۇدان بۇرىن، جانە توقساندا تج رەجيمى مەن كارانتيندىك شەكتەۋ شارالارىنىڭ قولدانىلۋىنا بايلانىستى كومەك تاعايىنداۋ ۇزارتىلعان.سونىمەن قاتار، اتالعان پراكتيكا 2021 جىلعى توقساندا بارلىق ااك الۋشىلارعا قولدانىلدى. بۇل شارالار حالىق اراسىندا ۆيرۋستىق ينفەكتسيانىڭ تارالۋ قاۋپىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. |
يصلي ويصوم ويقوم الليل ولكنه يسيئ لزوجته وجيرانه محمد صالح المنجد فتاوى أيغوري يصلي ويصوم ويقوم الليل ولكنه يسيئ لزوجته وجيرانهالعنوان: يصلي ويصوم ويقوم الليل ولكنه يسيئ لزوجته وجيرانهنبذة مختصرة: ماذا تقولون في شخص يصلي في المسجد ولكنه مع ذلك عديم الأخلاق مع زوجته التي يتشاجر معها كل يوم ، ومع جيرانه ومعارف زوجته.تأريخ الإضافة: 20080421الرابط المختصر: :.121820التصنيفات المنتقاة الحقوق الزوجيةدىنغا ئىتىقاد قىلىپ تۇرۇپ قوشنىلىرى ۋە ئەھلى ...دىنغا ئىتىقاد قىلىپ تۇرۇپ قوشنىلىرى ۋە ئەھلى ئاياللىرىغا يامان مۇئامىلە قىلىشنىڭ توغرا ئەمەسلىكىبەش ناماز مەسجىدتە ئوقۇيدىغان، كېچىسى ئۇخلىماي ئىبادەت قىلىدىغان، پەرز روزىدىن باشقا ھەر ھەپتىنىڭ پەيشەنبە ۋە دۈشەنبە كۈنلىرى نەپلە روزا تۇتىدىغان، ھەر ئاينىڭ 13 14 15 كۈنلىرى سۈننەتكە ئەگىشىپ روزا تۇتىدىغان، لېكىن ئايالىغا ئەخلاقلىق بولماي ھەمىشە ئۇرۇشىدىغان، خوشنىلىرىغا ۋە يېقىنلىرىغا يامان مۇئامىلە قىلىدىغان ئادەم توغرۇلۇق نېمە دەيسىز؟گۈزەل ئەخلاق پەيغەمبىرىمىز ھەزرىتى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ كىشىلەردە ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن ئەۋەتىلىشىدىكى ئەڭ چوڭ غايىلەرنى بىرىدۇر. ئاللا تائالا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى كىشىلەرنىڭ ئوتتۇرىسىدا ھەق دىننى، ئادالەتلىك ھاياتلىقنى بەرپا قىلىش ئۈچۈن ئەۋەتكەن. ئاللاھ زېمىن ئەھلىگە نەزەر تاشلاپ شېرىك، جاھالەت ۋە يامان ئەخلاق ئۈستىدە بولغانلارنى جازالىدى، پەقەت بىر تۈركۈم ئەھلى كىتاب بۇنىڭدىن مۇستەسنا ئىدى.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزىنىڭ پەيغەمبەر بولۇپ ئەۋەتىلىشىدىكى بۇ چوڭ غايىنى ئىپادىلەپ: مەن پەقەت گۈزەل ئەخلاقلارنى تولۇقلاش ئۈچۈنلا ئەۋەتىلدىمدېگەن. ئەھمەد رىۋايىتى 2318، شەيخ ئەلبانى ھەسەن دەپ باھالىغان ھەدىس بۇ ھەدىستىكى: پەقەت دېگەن سۆز پۈتۈن ساماۋىي دىنلاردا كەلگەن ئەقىدە ۋە شەرىئەتلەردىن مەقسەت پەقەت شۇ گۈزەل ئەخلاقنى بەرپا قىلىشتىن ئىبارەت بىرلا غايىنى مەقسەت قىلغانلىقىنى ئىپادىلەيدۇ.شۈبھىسىزكى، ھازىرقى مۇسۇلمانلارنىڭ ئەڭ چوڭ مۇشكىلىسى ئىبادەت بىلەن ئەخلاقنى بىر بىرىدىن ئايرىپ قويۇشتۇر. بەزى كىشىلەر ئۈچۈن ئىبادەتلەرنى ئورۇنلاش رەسمىيەتكە ئايلىنىپ قالغان. بۇ خۇددى ئادەت ياكى نەپسكە ۋە قەلبكە بولغان تەسىرى بىلەن ھېسابلاشمايلا قىلىنىدىغان ئىبادەت شەكلىگە ئايلىنىپ قالغان. ناماز، روزا، زاكات ۋە ھەجدىن ئىبارەت چوڭ ئىبادەتلەرنىڭ ئاساسلىق غايىسى نەپسلەرنى پاكلاش، ئەخلاقنى يېتىلدۈرۈش بولسىمۇ، كۆپ كىشىلەر بۇنىڭ تەسىرىنى كۆرەلمىگەن. مەسىلەن: ناماز ئاللاھ ناماز ھەققىدە ناماز ھەقىقەتەن قەبىھ ئىشلاردىن گۇناھلاردىن توسىدۇ دەيدۇ.ئەنكەبۇت سۈرىسى 45 ئايەتئەبۇ ھۇرەيرەدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى: بىر ئادەم يارەسۇلەللاھ! پالانى ئايالنىڭ نامازنى كۆپ ئوقۇيدىغانلىقى، روزىنى كۆپ تۇتىدىغانلىقى ۋە سەدىقىنى كۆپ بېرىدىغانلىقى سۆزلىنىدۇ. ئەمما خوشنىلىرىغا تىلى بىلەن ئازار بېرىدۇ دېگەندە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام:ئۇ دۇزاخقا كىرىدۇدەپ جاۋاب بەرگەن. ئاندىن يەنە ئۇ ئادەم يارەسۇلەللاھ! پالانى ئايالنىڭ نامازنى ئاز ئوقۇيدىغانلىقى، روزىنى ئاز تۇتىدىغانلىقى ۋە سەدىقىنى ئاز بېرىدىغانلىقى سۆزلىنىدۇ. لېكىن خوشنىلىرىغا ئازار بەرمەيدۇدېگەندە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۇ جەننەتكە كىرىدۇدېگەن.ئىمام ئەھمەد مۇسنەدى2440، مۇنزىرى ئەتتەرغىب ۋەتتەرھىب ناملىق ئەسىرىنىڭ 3331بېتىدە سەھىھ دېگەن، ئەلبانىمۇ سەھىھ ھەدىسلار توپلىمىنىڭ 190 بېتىدە سەھىھ دېگەن.روزىنىڭ پەرز قىلىنىشىدىكى سەۋەبمۇ شۇدۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام گۈزەل ئەخلاقنىڭ روىنىڭ مېۋىسى ئىكەنلىكىنى بايان قىلغان. بۇ مېۋىنى ھاسىل قىلالمىغان ئادەم روزىسى ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا پايدىسىزدۇر. ئەبۇ ھۇرەيرەدىن رىۋايەت قىلىنغان بىر ھەدىستە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: روزا تۇتۇپ يالغان سۆزنى ۋە يالغان بىلەن ئىش قىلىشنى تاشلىمىغان كىشىنىڭ قورسىقىنى ئاچ قويۇپ، ئۇسسۇزلىق تارتقىنىغا ئاللاھنىڭ ھاجىتى يوقدەپ كۆرسەتكەن. بۇخارى رىۋايىتى 1903.زاكاتمۇ نەپسنى بېخىللىقنىڭ كىرلىرىدىن پاكلاش ئۈچۈن بۇيرۇلغان. ئاللاھ مۇنداق دەيدۇ: ئۇلارنى پاكلاش ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ماللىرىدىن زاكات ھېسابىدا بىر قىسمىنى ئالغىن تەۋبە سۈرىسى 103 ئايەت.بەشىنچى پەرز ھەجمۇ شۇ مەقسەت بىلەن بۇيرۇلغان. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ھەج مەلۇم ئايلاردۇر. بۇ ئايلاردا ھەج قىلغان ئادەم ئۈچۈن جىنسىي ئالاقە قىلىش، گۇناھ ئىشلەش، جېدەل قىلىش يوق بەقەرە سۈرىسى 197 ئايەت.قۇرئان ۋە ھەدىسلەردىن گۈزەل ئەخلاقنىڭ ئىسلام شەرىئىتىدىكى يۇقىرى ئورنىنى سۆزلەشكە داۋام قىلسا سۆزىمىز ئۇزاپ كېتىدۇ. ئىبنى قەييىم مەدارىج ئەسسالىكىين ناملىق ئەسىرىنىڭ 2 توم 307 بېتىدە دىننىڭ ھەممىسى گۈزەل ئەخلاقتۇر. ئەخلاقتا سىزدىن ئېشىپ كەتكەن كىشى دىندىمۇ ئېشىپ كەتكەن بولىدۇدەپ مەخسۇس بىر باپتا توختالغان.قىسقىسى، گۈزەل ئەخلاقنىڭ ئىسلام شەرىئىتىنىڭ ئەڭ چوڭ ئاساسلىرىدىن ۋە غايىلىرىدىن بىرى ئىكەنلىكىنى بىلىش بىز ئۈچۈن يېتەرلىكتۇر. بۇ گۈزەل ئەخلاقنىڭ نەقەدەر مۇھىملىقى ۋە ئۇنىڭغا رىئايە قىلىشنىڭ نەقەدەر زۆرۈرلىكى ئۈچۈن ئوپئوچۇق دەلىلدۇر. ئاللاھقا ئىشەنگەن ھەر بىر مۇسۇلمان بۇنىڭغا ئەھمىيەت بېرىشى لازىم. ئايالىغا ۋە خوشنلىرىغا ئەزىيەت يەتكۈزىدىغان بۇ كىشىدىن ئىبرەت ئېلىشىڭلار لازىم. ئاللاھ ئۇنىڭ قىلغانلىرىدىن رازى ئەمەستۇر. بەلكى ئۇنىڭغا غەزەب قىلىدۇ. ئۇنىڭ قىلغان ئىبادەتلىرىنىڭ پايدىسى قېنى؟ نېمە ئۈچۈن ئۇنىڭ قەلبىگە تەسىر كۆرسىتەلمىدى؟ئۇنىڭغا ياخشى نەسىھەت قىلىش كېرەك. ئۇنىڭ ئىبادەتكە ھېرىسلىقى نەق ياخشىلىقنىڭ ئۇرۇغىدۇر. ئىمام ئەھمەدمۇسنەد ناملىق ئەسىرىنىڭ 2 توم 447 بېتىدە، ئەبۇ ھۇرەيرەدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە، بىر ئادەم پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا كېلىپ، پالانى كېچىسى ناماز ئوقۇيدۇ. كۈندۈزى ئوغۇرلۇق قىلىدۇ، دېگەندە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۇنىڭ دېگەنلىرى ئۇنى ئوغۇرلۇقتىن توسىدۇدېگەن. ھەيسەمىي بۇ ھەدىسنى رىۋايەت قىلغانلارنىڭ راستچىللىقىنمى ئېيتقان. شۇئەيب ۋە باشقىلار سەنەدىنىڭ دۇرۇسلىقىنى سۆزلىگەن. |
كەنتاۋلىقتار نەسيە الىپ، جەردەن نەسىبە تابۋداجاڭالىقتار 2129 0 پىكىر 30 قاراشا, 2016 ساعات 11:17كەنتاۋ قالاسىنا قاراستى قارناق اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى نەسبەسن جەردەن تەرپ ۇيرەنگەن ەل. مۇندا ەگستك القابىنداعى شارۋالاردىڭ جۇمىسىن ايتپاعاننىڭ وزندە، ەسك الدىنداعى ۇيرگەلك جەردە ورنالاستىرىلعان جىلىجايلاردان ءونم الىپ، قالانى قىسىجازى كوكونسپەن قامتىپ وتىرعان جاندار بار. ودان بولەك مال باسىن كوبەيتپ، كاسبنڭ شاراپاتىن كورپ جاتقاندار دا جەتەرلك. جەرگلكت تۇرعىندار اۋىلداعى شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن ياسسىنەسيە كرەديتتك سەركتەستگنڭ جۇمىسىمەن بايلانىستىرادى. ياعني اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندرۋشلەر سەركتەستكتەن ەگن جانە مال شارۋاشىلىعى، سىباعا، قۇلان، التىن اسىق باعدارلامالارىمەن تيمد نەسيە الىپ، نەسبەسن ارتتىرىپ وتىر. سولاردىڭ بر شاحنۇر شارۋا قوجالىعىنىڭ باسشىسى ءۋاليحان اساەۆ.شارۋا قوجالىعى 5 جىلدان بەر جىلىجايدا قىزاناق، قيار، پياز بەن ليمون وسرۋدە. دايىن ءونم نەگزنەن كەنتاۋ قالاسىنىڭ تۇرعىندارىنا ساتىلادى. جىلىجاي كورەيلك ۇلگدە جاسالعان. ياعني جابۋى ءۇش قابات. سۋىقتا دا، اپتاپ ىستىقتا دا شندە ءجۇرپ جۇمىس ستەۋگە ىڭعايلى. ءار شن جىلىتۋ دا، سالقىنداتۋ دا وڭاي. تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنولوگياسى مەن ارنايى جىلىتۋ قوندىرعىلارى ورناتىلعان. ياسسىنەسيە كرەديتتك سەركتەستگ اشىلعاننان بەر برگە جۇمىس ستەپ كەلەمن. بۇگنگ كۇنگە دەين ەكءۇش رەت نەسيە الدىم. بۇگندە 2 ميلليون تەڭگە قاراجاتتى 5 جىلعا الىپ، ءوز يگلگمە پايدالانۋدامىن. نەسيەنڭ شارۋالارعا تيمدلگ كوپ. بر جىل تولەماقى تولەۋدەن بوساتادى. مۇنىڭ ءوز ۇلكەن جەڭلدك. كوپتەگەن اۋىل تۇرعىندارى ياسسىنەسيە كرەديتتك سەركتەستگنڭ قىزمەتن تۇتىنۋ ارقىلى جۇمىسىن جانداندىرىپ، جاعدايلارىن جاقسارتىپ وتىر. وسى يگ ست قولعا العان باسشىلىققا تۇرعىندار اتىنان ريزاشىلىعىمدى بلدرپ، العىسىمدى ايتامىن، دەيد شارۋا قوجالىعىنىڭ باسشىسى ءۋاليحان اساەۆ. |
يۇمۇر چاقچاقلارمەن شۇنداق سىزدىمكى،رەسسام ئالداندىباغداش مۇنبىرىمۇنبەر كۆڭۈل ئېچىش ئارامگاھى يۇمۇر چاقچاقلار مەن شۇنداق سىزدىمكى،رەسسام ...كۆرۈش: 2050ئىنكاس: 8مەن شۇنداق سىزدىمكى،رەسسام ئالداندىيوللىغان ۋاقتى 201128 21:35:53 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئىككى رەسسام بىربىرىگە دېدىكى؛ئىككىمىز ئىككى تەسۋىر سىزايلى،ئىككىمىزنىڭ قايسىمىز ياخشى سىزىمىزكىن كۆرۈپ باقايلى.رەسسامنىڭ بىرى بىر ساپاق ئۈزۈمنىڭ سۈرىتىنى سىزىپ،دەرۋازىنىڭ ئۈستىگە ئېسىپ قويدى.قۇشلار ئۇنى كۆرۈپ،تۇمشۇقلىرى بىلەن چوقۇسا،ئۇنىڭغا قارىغان كىشىلەر تولىمۇ ماختاپ ئۆتەتتى. بۇرەسسام ئۆز كەسىپدىشىنىڭ سىزمىسىنى كۆرمەكچى بولۇپ ئۇنىڭ ئۆيىگە باردى ۋە:سىزغان تەسۋىرىڭ قەيەردە؟دەپ سورىدى.بۇ پەردىنىڭ ئارقىسىدا. ئاۋۋالقى رەسسام پەردىنى قايرىماقچى بولۇپ قولىنى ئۇزىتىۋېدى،قولى پەردىگە ئەمەس،تامغا تەگدى.ئەسلىدە،رەسسام تامغا پەردىنىڭ تەسۋىرىنى سىزغانىكەن.پەردە سىزغان رەسسام كەسىپدىشىغا مۇنداق دېدى:سەن سۈرەت سىزىۋېدىڭ،قۇشلار ئالداندى، مەن شۇنداق سىزدىمكى،رەسسام ئالداندى.يوللىغان ۋاقتى 201129 16:04:52 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئويناشماڭ ئەرباب بىلەن،ئەرباب سالۇر ھەر باب بىلەن.0902 توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 465يوللىغان ۋاقتى 2011210 17:46:55 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشدىمەك، رەسىمنى شۇنچىلىك ئوخشىتىپ سىزىپتۇ، سىزغان رەسىمىنى كۆرگەندەك بولدۇم.پاكلىق ئەلچىسى, جۇغلانما 10353, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 39647 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 10353, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 39647 جۇغلانما بار.تۆھپە : 1803يوللىغان ۋاقتى 20111031 12:13:45 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئەسلى ئۇستاز بىلەن شاگىرتنىڭ مۇسابىقىسى.شاگرت ئۇستازغا مەن سەندىن ئېشىپ كەتتىم دىگىنىدە ،ئۇستازى موشۇ ئۇسۇل ئارقىلىق شاگرتىنى مات قىلغان. ئاتىكاچىلىق قىلغىنىمنى كەچۈرۈڭ.تۆھپىكار ئەزا, جۇغلانما 6604, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 3396 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 6604, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 3396 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 20111031 20:00:57 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشماختانچاقلىق ئەسلى ياخشى ئىش ئەمەس. ھامان بىزنىڭ ئالدىمىزدا ئادەم بار . تىرىشىشىقا بولىدۇكى ھەرگىز ماختانچاقلىق قىلىشقا بولمايدۇ.يوللىغان ۋاقتى 20111031 22:30:26 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشتېخنىكا جەھەتتىكى بەسلىشىش .مەن كۈچلۈكمەن دېمىگىن ،ئۆزەڭدىن كۈچلۈكلەرگە يولۇقۇسەن. مەن ھەييارمەن دېمىگىن ئۆزەڭدىن ھەييارلارغا ئۇچرايسەن دېگەنلىكتە بۇ .ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 3419, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 1581 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 3419, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 1581 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 2011111 21:29:44 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ پەقەت رەسىمگىلا قارىتىلغان سۆز ئەمەستە،، تۇرمۇشتا بۇنداق ئىشلار ناھايىتى كۆپ ئۇچرايدۇ................... توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 2782يوللىغان ۋاقتى 2011116 20:34:08 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ ۋەقەنىڭ ئوخشىشى؛ 1991يىلى قەشقە قاغىلىقتىمۇ يۈزبەگەن. ئىككى سېرچى بەسلەشكەن بىردىن پەتنۇسقا گۈل سىزىپ كىمنىڭ نوچىلىغىنى ئايرىماقچى بولغان بىرسى قالتىس چىرايلىق بىر جۈپ ئەتىرگۈل سزىپ ئۈستىنى بىر قول لۆڭگىسى بىلەن يىپىپ ئەكىرگەن ئىككىنچىسى پەتنۇسقا لۆڭگىنىلا سىزىۋەتكەن نەتىيجىدە بىرىنچىسى يىڭىلىپ يۇرتتىن چىقىپ كەتكەن كىيىن ئۇقساق ئۇ كىشى شۇ كەتكەنچە غۇلجىدا يەرلىشىپ قاپتۇ بەسلىشىش مۇراسىمىدا بىزمۇ شاگىرت سالاھىيىتىمىز بىلەن گۇۋاھ بولغانتۇق بۇيازمىنى كۆرۈپ شۇ ۋەقەلە ئىسىمگە كەلدى يوللىغۇچىغا رەخمەت |
مۇھەررىر: ئامانگۈل ئابدۇراخمان مەنبە: شىنجاڭ گېزىتى 20181010 18:12شىنخۇا ئاگېنتلىقى، بېيجىڭ، 10 ئاينىڭ 9 كۈنى تېلېگراممىسىمۇخبىر سۈن يى. دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ 10 ئاينىڭ 9 كۈنى خەلق سارىيىدا ئانگولا زۇڭتۇڭى لورېنزو بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزدى.شى جىنپىڭ لورېنزونىڭ جۇڭگودا دۆلەت ئىشلىرى زىيارىتىدە بولغانلىقىنى قارشى ئېلىپ، جۇڭگو ئافرىقا ھەمكارلىق مۇنبىرى بېيجىڭ باشلىقلار يىغىنى ئاخىرلىشىپ بىر ئايدىن كېيىن لورېنزو بىلەن قايتا كۆرۈشكەنلىكىدىن ئىنتايىن خۇشال بولغانلىقىنى بىلدۈردى. شى جىنپىڭ مۇنۇلارنى كۆرسەتتى: بېيجىڭ باشلىقلار يىغىنىنىڭ مۇۋەپپەقىيەتلىك ئېچىلىشى جۇڭگو ئافرىقا، جۇڭگو ئانگولا مۇناسىۋىتىنىڭ تەرەققىياتىغا يېڭى ھەرىكەتلەندۈرگۈچى كۈچ قوشۇپ، يېڭى پۇرسەت ئېلىپ كەلدى. ئىككى تەرەپ بىرلىكتە تىرىشىپ، جۇڭگو ئانگولا مۇناسىۋىتىنىڭ پائال، تېز ئالغا قاراپ تەرەققىي قىلىشىغا داۋاملىق تۈرتكە بولۇشى كېرەك. جۇڭگو تەرەپنىڭ جۇڭگو ئانگولا ئىككى دۆلەت ھەمكارلىقىنىڭ كەلگۈسىگە تولۇق ئىشەنچى بار.شى جىنپىڭ مۇنۇلارنى تەكىتلىدى: ئىككى تەرەپ سىياسىي جەھەتتە ئۆزئارا ئىشىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈپ، يۇقىرى قاتلام ئالاقىسىنى قويۇقلاشتۇرۇپ، ئىستراتېگىيەلىك ئالاقىنى كۈچەيتىپ، بىر بىرىنىڭ يادرولۇق مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان ۋە كۆڭۈل بۆلىدىغان مۇھىم، زور مەسىلىلەردە ئۆزئارا چۈشىنىشى، ئۆزئارا قوللىشى كېرەك. جۇڭگو تەرەپ ئافرىقا دۆلەتلىرىنىڭ تارىختىكى قىسمەتلىرىگە نىسبەتەن ئوخشاش ھېسسىياتتا، ئافرىقا دۆلەتلىرى خەلقلىرىنىڭ تاشقى مۇداخىلىگە قارشى تۇرۇپ، تەرەققىيات يولىنى ئۆز ئالدىغا تاللىغانلىقىنى قەتئىي قوللايدۇ. جۇڭگو ئافرىقا ھەمكارلىق مۇنبىرى بېيجىڭ باشلىقلار يىغىنىنىڭ نەتىجىسىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، سەككىز چوڭ ھەرىكەتكە ئالاقىدار تەدبىرلەرنىڭ بالدۇرراق ئەمەلىيلىشىشىگە تۈرتكە بولۇپ، بىر بەلباغ، بىر يولنى ئورتاق قۇرۇشنى ئالغا سىلجىتىپ، تەرەققىيات ئىستراتېگىيەلىرىمىزنى ئۆزئارا ئۇدۇللاشتۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ئەنئەنىۋى ساھەلەردىكى ھەمكارلىقنى كۈچەيتىپ، يېڭى ئېشىش نۇقتىلىرىنى كېڭەيتىپ، ئىككى دۆلەتنىڭ ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈشى، ھەمكارلىشىشى ئۈچۈن يېڭى يارقىن نۇقتىلارنى يارىتىپ، ئانگولا تەرەپنىڭ سانائەتلەشتۈرۈش ۋە ئىقتىسادنى كۆپ مەنبەلەشتۈرۈش مۇساپىسىنى ئىلگىرى سۈرۈش كېرەك. خادىملار ۋە يەرلىك ئۆلكە، شەھەرلەرنىڭ ئالاقىسىنى كېڭەيتىپ، جۇڭگو بىلەن ئانگولانىڭ مەدەنىيەت جەھەتتە ئۆزئارا ئۆرنەك ئېلىشى، ئەل رىشتىنى تۇتاشتۇرۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش كېرەك. خەلقئارا ھەمكارلىقنى قانات يايدۇرۇپ، كۆپ تەرەپلىك ماسلاشتۇرۇش، ماسلىشىشنى قويۇقلاشتۇرۇپ، كۆپ تەرەپچىلىكنى ئورتاق قوغداپ، ئوچۇق دۇنيا ئىقتىسادى بەرپا قىلىپ، خەلقئارا تەرتىپنىڭ تېخىمۇ ئادىل، مۇۋاپىق بولۇشىغا تۈرتكە بولۇش كېرەك.لورېنزو مۇنۇلارنى بىلدۈردى: ئانگولا بىلەن جۇڭگو يۇقىرى قاتلامنىڭ قويۇق ئالاقىسىنى ساقلاپ، ئىككى تەرەپنىڭ ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىگە يۈكسەك ئەھمىيەت بېرىدىغانلىقىنى نامايان قىلدى. ئۇزاقتىن بۇيان، ئانگولا جۇڭگو ھەمكارلىقى ئانگولانىڭ ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىياتىدا پائال رول ئوينىدى. ئانگولا تەرەپ ئىككى دۆلەتنىڭ ئۇل ئەسلىھە قۇرۇلۇشى ۋە خەلق تۇرمۇشى ساھەسىدىكى ھەمكارلىقنى يەنىمۇ كۈچەيتىپ، ئانگولانىڭ دۆلەت تەرەققىياتىغا تېخىمۇ ياخشى ياردەم بېرىشىنى ئارزۇ قىلىدۇ. جۇڭگو ئافرىقا ھەمكارلىق مۇنبىرى جۇڭگو بىلەن پۈتكۈل ئافرىقا ئارىسىدىكى ھەمكارلىققا تۈرتكە بولدى. ئافرىقا دۆلەتلىرى جۇڭگونىڭ ئافرىقا چوڭ قۇرۇقلۇقىنىڭ ئەمەلىي ئېھتىياجىغا ئاساسەن ئافرىقا بىلەن ھەمكارلىقنى قانات يايدۇرۇپ، ئەمەلىي تەدبىر قوللانغانلىقى ھەم ھېچقانداق قوشۇمچە سىياسىي شەرت قويمىغانلىقى، ئافرىقا دۆلەتلىرىنىڭ ئىچكى ئىشلىرىغا ئارىلاشمىغانلىقىنى يۈكسەك تەرىپلىدى. جۇڭگو تەرەپ جۇڭگو ئافرىقا ھەمكارلىق مۇنبىرى رامكىسىدا ئوتتۇرىغا قويغان ھەمكارلىق پىلانى ئافرىقا دۆلەتلىرىنىڭ تەرەققىياتىغا ناھايىتى ئاكتىپ تەسىر كۆرسىتىدۇ. ئانگولا جۇڭگو ھەمكارلىقىنىڭ ئافرىقا جۇڭگو ھەمكارلىقىنىڭ تىپىك ئۈلگىسى بولۇشىنى ئۈمىد قىلىمىز. ئانگولا جۇڭگونىڭ خەلقئارا ئىشلاردىكى مۇھىم تەسىرىگە ئەھمىيەت بېرىدۇ، جۇڭگو تەرەپنىڭ ئافرىقىدىكى قىزىق نۇقتا مەسىلىلىرىنى مۇۋاپىق بىر تەرەپ قىلىشتا ئىجابىي رول ئوينىغانلىقىغا يۈكسەك باھا بېرىدۇ. ئانگولا كۆپ تەرەپچىلىكنى قوللايدۇ، دۇنيانىڭ كەلگۈسىنى ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ ئورتاق قارار قىلىشىنى تەشەببۇس قىلىدۇ، جۇڭگو بىلەن كۆپ تەرەپلىك ئىشلاردا ھەمكارلىقنى قويۇقلاشتۇرۇشنى خالايدۇ. |
تۋريستەردەن تەگىن 500 تەڭگە تابۋدىڭ كىلتى تۋريزم20 قازان 2016، 20:13تۋريستەردەن تەگىن 500 تەڭگە تابۋدىڭ كىلتى20 قازان 2016, 20:13 782 0 استاناونلاينكونفەرەنسيا بارىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ينۆەستيسيالار جانە دامۋ مينيسترلىگى تۋريزم يندۋسترياسى دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى مارات يعالي ٴوز دەپارتامەنتى تۋريستەردى ەل اۋماعىنا ورنالاستىرۋ سالىعىن ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساعاندىعىن مالىمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، شەتەلدىك تۋريست كۇنىنە 500 تەڭگە قالدىرا الادى، دەپ حابارلايدى ..تۋريزم يندۋسترياسى دەپارتامەنتى تۋريستەردى ورنالاستىرۋ سالىعىن ەنگىزۋدى العا تارتىپ وتىر. ٴبىزدىڭ ەسەپتەۋىمىزشە، ٴاربىر تۋريست كۇنىگە قوناق ۇيدە تۇرعان اقىسىنىڭ 3 ىن، ياعني 500 تەڭگەنى قالدىرىپ كەتۋ كەرەك. ەلىمىز ايتارلىقتاي مول اقشا تابادى، دەدى ونلاينكونفەرەنسيادا مارات يعالي.ول مۇنداي سالىق گرۋزيا، ەۋروپا، اراب امىرلىكتەرىندە بار ەكەندىگىن ايتتى.2020 جىلعا دەيىن ٴتۋريزمدى دامىتۋدىڭ ارنايى تۇجىرىمداماسى ازىرلەنگەن. بۇدان باسقا، جاقىندا ەلىمىزدە شەتەلگە شىعاتىن قازاقستاندىقتاردى قولداۋ ماقساتىندا قور قۇرىلادى.سەيسەنبى كۇنى شەتەلگە شىعاتىن تۋريستەردى كەپىلدى ساقتانداندىرۋ جۇيەسى ماقۇلداندى. ول ٴۇشىن ارنايى قور قۇرىلادى. وعان تۋريستەردى شەتەلگە جىبەرەتىن تۋريزم وپەراتورلارى بەلگىلى ٴبىر سومانى سالادى. اياق استىنان بولاتىن ٴتۇرلى جاعداي بولىپ قالسا، سول قورداعى قارجىدان الىپ، تۋريستەرىمىزدى ەلگە قايتارا الامىز. بۇعان دەيىن مۇنداي وقيعالار كوپ بولدى، دەدى باسقارما باسشىسى |
اۋىلىمنىڭ التىن تاڭى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىاۋىلىمنىڭ التىن تاڭىتۋعان جەر شىعارماشىلىق بايقاۋىنا قاتىسۋشىلاردىڭ تۋىندىلارىن پاراقشامىزعا جاريالاۋدى باستادىق. كەلەسى كەلىپ تۇسكەن تۋىندى ۇزدىك ماقالا اتالىمى بويىنشا كالماگانبەتوۆا گۋلدانا ماراتوۆنا.بايلانىس تەلەفونى: 87771129646بالا كەزىمىزدە بالالىق شاقتىڭ بۋىمەن اق پەن قارانى، جاقسى مەن جاماندى، ساعىنىش پەن ماحابباتتى سەزىنە المايتىنبىز. بالالىق شاقتاعى سەزىم، ويلاۋ، سانا دەگەندەردىڭ بارلىعى ءبىر الەم. دەگەنمەن، ءومىر ءسۇرىپ ءتاتتى بالمۇزداق پەن ءتاتتى كامپيتتى جەگەنىمىزگە ءمازبىز. ال تۋىپوسكەن اۋىلىڭدى ساعىنۋ دەگەن بالا كەزىمىزدە تىپتەن ءمۇرنىمىزدىڭ يىسىنە دە بارمادى، اۋىلىمىزدان كانيكۋل كەزىندە قالاعا قىدىرىپ كەتسەك، ساعىناتىنبىز، تەك انامىز بەن اكەمىزدى، ال اۋىلدى ساعىنۋ دەگەن ءتىپتى دە بولماپتى. مىنەكەي، جىلدار وتە كەلە ءومىر بارلىعىنا، بويىمىزدان بارلىق سەزىمىمىزدى وتكىزىپ، ءومىردىڭ اششى دا، ءتاتتى كەزەڭدەرىنەن ءوتىپ كەلەمىز. ال تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىش سوزبەن جەتكىزە المايتىن ءبىر بولەك الەمگە اينالدى. بوي جەتىپ سانا مەن اقىلدىڭ وسۋىنە بايلانىستى اينالاڭا، تابيعاتقا، قورشاعان ورتاعا، قاسىڭداعى جولداستارىڭا قاراپ ءتۇرلى ويعا باتاسىڭ. العا قويعان ماقسات قانداي؟ وعان جەتۋدىڭ جولىندا قانداي كەدەرگىلەر بار؟ ودان قالاي وتەسىڭ؟ تاعى سونداي ساۋالدار... بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن بىلەتىن ادام ول سەن. تەك قانا سەن. سەننەن باسقا ادامعا بۇل قاجەت تە ەمەس. وسىنداي سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ ءۇشىن، ەڭ الدىمەن تابيعاتپەن تىلدەسەتىن ەدىم. ءيا، بۇل ءبىر قيالي ادامنىڭ ءسوزى شىعار، دەگەنمەن جانىڭا شۋاق، جىلۋلىقتى سىيلايتىن، بۇل تابيعات پەن مۋزىكا الەمى. تۋعان جەرىمنىڭ تابيعاتىنىڭ كەرەمەتتىلىگىن ەندى عانا باستان كەشىرىپ جاتىرمىن. تۋعان جەرىمنىڭ ءاربىر تاسى، اۋاسى، ءشوبى بارلىعى، بارلىعى ادامعا كۇشقۋات بەرەدى...اۋىلىمنىڭ شەتىندە ۇلكەن تاۋعا ۇقساس دوڭەس بولاتىن. ونى ءوزىمىز تاۋعا اينالدىرىپ العانبىز. ولاي دەيتىنىمىز ءبىزدىڭ مەكەندە تاۋ ورنالاسپاعان. سودان كەيىن بولار، ۇلكەن دوڭەسكە ۇقساستاردىڭ ءبارىن تاۋعا اينالدىرىپ الاتىنبىز. جانە وعان الاتاۋ، قاراتاۋ دەپ وزىمىزشە ەسىم دە بەرەتىنبىز. سول تاۋدىڭ باسىنا شىعىپ، اۋىلىمىزدىڭ توبەسىنەن قاراعانداي كۇي كەشىپ، اۋىلىمىزدى ءار نارسەگە تەڭەيتىنبىز. كۇز ايى بولسا، اۋىلىمىز بەينە ءبىر التىنعا كومكەرىلگەن، ادامدارىنىڭ بارلىعى كۇندەي جارقىراپ جايناپ ءجۇر، پىسەتىن جەمىسجيدەكتەردىڭ بارلىعى ءار ءۇيدىڭ داستارحانىندا جايناپ تۇر. ءيا، وسىلاي ەلەستەتكەندەي، شىنىمەندە بارلىعى وسىلاي ەدى. استىقتى جيناۋ ۋاقىتى، اعالارىمىز بەن اكەلەرىمىزدىڭ بارلىعى ەگىس القابىندا ەڭبەك ەتىپ جاتىر، اۋىلدىڭ ءىشى ايقاي شۋ، مالداردىڭ شۋى، يتتەردىڭ، قۇستاردىڭ داۋىسى، اۋىلىمىز كوك شاڭنىڭ ورتاسىندا قالىپ، بەينە ءبىر اداسىپ كەتەتىندەي كۇن كەشەتىنبىز. بۇل كۇز ايىنىڭ ءسانى ەدى. كۇز ايى مەن جاز ايىنداعى جاقسى كورەتىن تىلسىم تابيعاتتىڭ كۇشى بۇلتاڭنىڭ اتۋى ەدى. بۇل قۇبىلىستى ءبىز التىن تاڭ دەپ اتاپ كەتتىك. التىن تاڭىمىزدى كورۋ ءۇشىن تۇنىمەن ۇيىقتاماي، اتاانالارىمىزدان تىعىلىپ، تاڭ اتار ۋاقىتتا ۇيدەن قاشىپ، سول باياعى قاراتاۋىمىزعا بارىپ، سۋرەتشى بالالار اق قاعازى مەن قالامىن دايىنداسا، جىر جازاتىن، ەرتەگى قۇراستىراتىندار ويلارىن دايىنداپ باراتىنبىز. تاڭ اتقان كەز تۋعانداعى كوڭىلكۇي، عاجايىپ سەزىمدى سوزبەن جەتكىزە الماسسىڭ. سۋرەت سالاتىن بالالار سول كەزدە: تابيعات انا ءوز سۋرەتىن سالىپ جاتىر، بىزگە ەشتەڭە قالمادى عوي دەپ جىميىپ ازىلدەپ ايتاتىن. تاڭ اتقان قۇبىلىستان بارلىعىن كورۋگە بولادى: جاڭا كۇننەن ءۇمىت، بولاشاقتاعى ارمانماقساتتاردىڭ ورىندالۋى، ماحاببات، ساعىنىش، وكىنىش، مەيىرىمدىلىك پەن قامقورلىق، وسىنىڭ بارلىعىن سەزىنەسىڭ، ارماندايسىڭ، قاعاز بەتىنە تۇسىرەسىڭ... سول تاڭداعى ادەمى بەينەنى، تۇسىنىكتى قىلىپ جەتكىزە المايتىن قۇبىلىستى كورىپ، جاڭا كۇنگە دەگەن باسقاشا سەزىممەن وقۋىڭدى، جۇمىسىڭدى باستايسىڭ. بۇل سەزىمدى ەش جەردەن ساتىپ الا المايسىڭ.ارينە، ومىردە بارلىعى قاتار جۇرەدى، ءبىر كۇن قۋانساڭ، ەكىنشى كۇن رەنجيسىڭ، ءۇشىنشى كۇن جىلايسىڭ...تاعى سول سياقتى بارلىعى قايتالانا بەرەدى. تابيعات تا ءدال سولاي، ءبىر كۇن شۋاعىن توگىپ، الەمدى جىلىتسا، ءبىر كۇن اسپانعا قارا بۇلت ءۇيىپ، داۋىل جەل سوقتىرىپ سەنى توڭدىرادى، جاڭبىر جاۋىپ، سوڭىنان كەمپىرقوساق شىعارىپ، الەمنىڭ اسپانىنا سۋرەت سالىپ، سامال ءيىسىن شاشادى.اۋىلىمنىڭ تابيعاتىن، اسەمدىگىن ايتا بەرۋدەن ەش جالىقپايمىن. سەبەبى، تۋعان جەرىڭ اناڭ سەكىلدى. شالعايعا كەتسەڭ سەنى دە ىزدەپ، سەنى قول بۇلعاپ شاقىراتىنداي كۇي كەشەسىڭ. اۋىلىمنىڭ ءار جەتىستىگىنە ءوزىمنىڭ جەتىستىگىمدەي بالاشا قۋانامىن.اۋىلىمنىڭ التىن تاڭىمەن قاتار، تاعى ءبىر كورىنىستى اسىعا كۇتەتىنمىن. ول كوكتەم كەزى ەدى. قىس قاھارىن شاشىپ، ايازىمەن شىمشىپ بولعاننان كەيىن، جايدارلى كۇز دە اۋىلىمىزعا ەنەدى. ونى مەن، قالادان كەلە جاتقان اناسىن كۇتىپ تۇرعان بالاداي، قارسى الاتىنمىن. جايدارلى كوكتەم كەلگەن كەزدە، مىندەتتى تۇردە ءوزىمنىڭ اتاۋ قويىپ، ۇلكەن تاۋعا اينالدىرىپ العان قاراتاۋىما بارىپ، سول جەردەن اۋىلىمدى قارايتىنمىن. قازىرگى كەزدە الماتىنىڭ كوكتەبەسىندەي عوي. سول تاۋىما بارىپ، اۋىلىما كوز سالامىن، قانداي كەرەمەت كورىنىس، اۋىلىم بەينە ءبىر سۋدىڭ ورتاسىندا قالعانداي، ءيا قورقىنىشتى ەستىلەتىنى ءسوزسىز. بۇل ءسوزدى تۋرا ماعىنادا قاراماۋىڭىزدى سۇرايمىن ارينە ءوز ەركىڭىزدە بۇل تەڭەۋدى قولدانۋىمنىڭ سەبەبى، ەگەر ءوزىڭىز دە قاراپ كورسەڭىز...اۋىلىم سۋدىڭ ورتاسىندا ورنالاسقانداي بەينە قالىپتاسادى. سۋدىڭ ورتاسىندا تۇرعان اۋىلىم سۋعا كەتپەي تۇر. بەينە ءبىر ۇلكەن كەمە دەرسىڭ. ال مەن سونىڭ كاپيتانىمىن دەپ قيالدايتىنمىن. ارينە بۇنىڭ بارلىعى بالا قيال اۋىلىمنىڭ وسى ءبىر ەكى كورىنىسىن ەشقانداي التىنعا، اقشاعا ايىرباستاي المايمىن. بۇل ەكى كورىنىس تەك قانا مەنىكى دەپ تالاساتىنبىز. كەيبىر ادامدارمەن سويلەسىپ تىلدەسكەندە وسى اڭگىمەلەردى ايتىپ بەرسەڭ، تۇسىنبەي مە، الدە ادەيى سولاي جاساي ما ەكەن ونى قايدام، ايتەۋىر، سەن ءبىر جۇرگەن قيالي ادامسىڭ دەپ كۇلەتىن. سول كورىنىستى سەن دە بارىپ كور دەپ تالاي دا اپارىپ كورگەنمىن، دەگەنمەن مەن باستان كەشكەن سەزىمدى ول سەزىنە المادى. سودان كەيىن سونداي تابيعات سالىپ بەرگەن ادەمىلىكتى دا كورەتىن ادام بولادى ما ەكەن دەگەن وي دا كەلەدى. ادەمىلىكتى كورۋ ءۇشىن دە جاقسى كوز كەرەك ەكەن. اۋىلىمنىڭ التىن تاڭى مەن سۋ ۇستىندە ورنالاسقان اۋىل بەينەسىن مۇمكىن مەننەن باسقا جان كورە الماعان دا شىعار، دەگەنمەن مەنىڭ شابىتىما شابىت قوسىپ، قينالعان كەزدە دەمەۋ بولعان وسى ءبىر تىلسىم تابيعاتتىڭ تاماشا سىيىن مەن بار جۇرەگىممەن قابىل الدىم. ءالى كۇنگە دەيىن مەن سول تاماشا ، كەرەمەت، عاجايىپ سۋرەتتى كورگىم كەلەدى. جانە كورەمىن دەگەن ۇمىتتەمىن. جىل سايىن ەڭبەك دەمالىسىمدى مەن مىندەتتى تۇردە اۋىلىما بارىپ، التىن تاڭىمدى قۇشاق جايا قارسى الامىن. التىڭ تاڭىمنىڭ ارقاسىندا كەلەسى جىلعا، بولاشاققا ماقساتتارىمدى ايقىنداپ، بەلگىلى ءبىر جەتىستىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن جوسپارلار قۇرامىن. اۋىلدان ادام كوشكەنمەن، ادامنان اۋىل كوشپەيدى دەمەكشى، اۋىلىمنىڭ التىن تاڭى مەنى ارقاشان كۇتەتىنە سەنىمدىمىن. جانە مەن دە سول تاڭىمدى قارسى الۋ ءۇشىن ۇنەمى ساعىنىش ماحابباتىممەن بارامىن. التىن تاڭىما بارعان كەزدە ۇنەمى ول ماعان: مەن سەنىمەن كەزدەسۋگە قاشان دا دايىنمىن، مەن ۇنەمى سەنى قارسى الا الامىن، تەك سەنىڭ كەلمەي قالاتىن كۇنىڭ بولۋ مۇمكىن دەپ ءتىل قاتاتىنداي....التىن تاڭىمىز ارايلى، باتار كۇنىمىز شىرايلى بولسىن. |
خەۋەر ئۇچۇرلاردۇنيانى زىلزىلىگە سالغان بۆسۈشئېنگلىزچىدىن قەيسەر مىجىت تەرجىم...مۇنبەر جاھاننامە خەۋەر ئۇچۇرلار دۇنيانى زىلزىلىگە سالغان بۆ ...كۆرۈش: 6743ئىنكاس: 69دۇنيانى زىلزىلىگە سالغان بۆسۈشئېنگلىزچىدىن قەيسەر مىجىت تەرجىم...پاكلىق ئەلچىسى, جۇغلانما 11167, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 38833 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 11167, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 38833 جۇغلانما بار.نادىر تېمىسى: 53مۇنبەر پۇلى: 863تۆھپە : 3915يوللىغان ۋاقتى 2013518 22:24:44 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ يازمىنى ئاخىرىدا 315 تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013519 12:55ئاپتورى: جىم نېۋمەننەچچە يۇزلىگەن مىھمانلار تەكلىپ قىلىنغان ھەشەمەتلىك توي مۇراسىمىغا جىددى تەييارلىق قىلىۋاتقان بىر يىگىتنىڭ توساتتىن بەلگىلەنگەن مۇددەتتىن بىر ھەپتە بۇرۇن دەرھاللا توي مۇراسىمىنى ئوتكۇزۇشكە قىستالغاندىكى ھالىتىنى كۆز ئالدىڭىزغا كەلتۇرۇڭ.ئۆز تەتقىقاتىنىڭ مۇشۇ يىلدىكى ئەڭ چوڭ تىخنىكىلىق بۆسۇش بولۇپ بىكىتىلگەنلىگىنىڭ ئەسلى پەرەز قىلغان ۋاقىتتىن بىر ھەپتە بۇرۇن ئىلان قىلىنغانلىغى ھەققىدىكى خەۋەرنىڭ يىتىپ كىلىشى نويابىرنىڭ بىر سوغۇق ئەتىگىنىدە ئەمدىلا ئويغانغان ئورىگون ساقلىق ۋە پەن ئۇنىۋىرسىتىتىنىڭ تەتقىقاتچىسى شۆھرەت مۇتەللىپنى دەل ھىلىقى تويى بولماقچى بولغان يىگىتنىڭ ھالىتىگە چۈشۈرۈپ قويغان بولۇشى مۇمكىن.ئىھتىمال سىز ھازىر ئۇنىڭ تىرە ھۇجەيرىسىنى تۇنجى قىتىم مۇۋەپپىقىيەتلىك ھالدا ھامىلە ھۇجەيرىسىگە ئايلاندۇرغانلىق تەتقىقاتى بىلەن تونۇش بولۇپ بولغان بولۇشىڭىز مۇمكىن. بۇ خەۋەر 14 نويابىر تارقىلىپ، نەچچە سائەتنىڭ ئىچىدە ئۇنىڭغا ئوت كەتتى. ئورىگون مەملىكەتلىك سۇت ئەمگۇچى جانلقىلار تەتقىقات مەرگىزىنىڭ تەتقىقاتچىسى شوھرەت مۇتەللىپ تۇيۇقسىزلا ,, ، نىۋ يورك ۋاقتى گىزىتى، بۇگۇنكى ئامىرىكا، خەۋەرلىرى قاتارلىق دۇنياغا داڭلىق مۇھىم تىلىۋىزىيە ۋە گىزىت قاتارلىق ئاخبارات ۋاستىلىرىنىڭ ئارقائارقىدىن كىلىۋاتقان تىلىپونلىرىنى ئىلىشقا باشلىدى. ئۇ تىلىپوننى قويۇپ تۇرۇشىغا، ئۇنىڭ تىلىپونى يەنە ئارقا ئارقىدىن سايراشقا باشلىدى.مۇشۇ ئىشلار يۈز بىرىۋاتقاندا، يەرلىك مۇخبىرلارنىڭ بۇ بۆسۈشنىڭ يىتەكچىسى بولغان ئالىم بىلەن سۆزلىشىۋىلىسى ئۇچۇن مۇخبىرلارنى كۇتۇۋىلىش يىغىنى ھاپىلاشاپىلا ئورۇنلاشتۇرۇلدى. مۇخبىرلار نازۇك بولغان كىچىك ھۈجەيرىلەردىن پايدىلىنىپ قولغا كەلتۇرۇلگەن بۇ چوڭ مۇۋەپپىقىيەت ھەققىدىكى فىلىمگە ئىرىشتى.ئۇنداقتا، شۆھرەت مۇتەللىپ قانداقسىگە خەۋەر ئىلان قىلىنغان بۇ پەيتبۇ ۋاقىتتىن نىمىگە شۇنچە ھەيران قالدى؟ئۇنىڭ تەتقىقات نەتىجىسى ئەسلىدە، نويابىرنىڭ ئاخىرىلىرىدا تەبىئەت جورنىلىدا ئىلان قىلىنماقچى ئىدى . نۇرغۇن تەتقىقاتچىلار ئىلمى جورناللار نىڭ ئۇچۇرلارنىڭ بۇرۇن تارقىلىپ كىتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان قاتتىق تۈزۈمىنىڭ ۋە بۇ تۈزۈمنى بۇزغان مۇخبىرلارنى جازالايدىغان سىياسەتلىرىنىڭ بارلىغىنى بىلىدۇ. گەرچە شۇنداق بولسىمۇ، بۇ تەتقىقات ھەققىدىكى خەۋەر مۇددەتتىن بۇرۇن ساقىپ چىقىپ تاراشقا باشلىدى. 14نويابىردىكى تۇيۇقسىز ئىلان قىلىشتىن بىر نەچچە كۈن بۇرۇن، ئەنگىلىيەدىكى بىر گىزىت بۇ بۆسۇش ھەققىدە غۇۋا قىلىپ ئۇچۇر بەرگەن ئىدى. شۇندىن كىيىنكى بىر نەچچە كۈن ئىچىدە باشقا گىزىتلەرمۇ خەۋەر بىرىشكە باشلىدى. خۇددى قار يىغىپ مۇز تاغ بولدى دىگەندەك، بۇ ھەقتە دۇنياغا ئوچۇق خەۋەر بەرمەي ئامال بولمىدى. ئاخىر تەبىئەت جورنىلى تاقەت قىلىپ بولالمىدى ۋە شۆھرەت مۇتەللىپتىن پۇتۇن ھىكايىنى دۇنياغا تەپسىلى سۆزلەپ بىرىشنى سورىدى.تەبىئەت جورنىلى ۋە ئۇنىۋىرسىتىت ۋەكىللىرى ئاخبارات ۋاستىلىرىغا خەۋەر بەردى، ھەشپەش دىگۈچە ئۇنىڭغا مۇخبىرلارنىڭ تىلىپونلىرى ۋە ئىلخەتلىرى يىغىپ كەتتى.ئاخبارات ۋاستىلىرىنىڭ قىزىق نۇقتىسىغا ئايلىنىپ قىلىشنىڭمۇ ئوزىگە چۇشلۇق قىزىقارلىق دەقىقىلىرى بار:مەسىلەن، يەر شارىدىكى پەن تىخنىكا ئىشلىرى بويىچە نوپۇزلۇق مۇخبىرلار بىلەن تىلىپوندا سۆزلىشىش،سۆزلىشىش،, ۋە قاتارلىق داڭلىق تىلىۋىزىيە ئىستانسلىرىنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلىش ھەمدە يەنە تۈن يىرىمىدىن ئاشقاندىمۇ سۈنئى ھەمرا ئارقىلىق تارقىتىلدىغان قاناللارنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلىش... چۇنكى بۇ قاناللار ئامىرىكىنىڭ شەرقى قىرغىغىدا ياشايدىغان خەلققە شۇ كۈنى تاڭ سەھەردە ئالىمنىڭ ئۆزىدىن بۇ خەۋەرنى ئاڭلاش پۇرسىتىنى تۇنجى بولۇپ تارقىتىشنى تالىشاتتى.شۇندىن كىيىن بۇ ھەقتە 700 دىن ئارتۇق خەۋەر يىزىلدى ياكى تىلىۋىزوردا تارقىتىلدى. بۇ بۆسۇش ۋىسكانسىن ۋە ياپونىيەدە ئىلىپ بىرىلغان ئادەمگە ئائىت تەتقىقاتلار دەۋر جورنىلى تەرىپىدىن بۇ يىل قولغا كەلتۈرۈلگەن بىرىنجى دەرىجىلىك پەنتىخنىكىدىكى بۆسۇش دەپ قارالدى. تەبىئەت جورنىلى بۇ تەقىقاتنەتىجىسىنى ئون مۇھىم بوسۇشنىڭ قاتارىغا تىزدى.بۇ ھەقتە ئۆز كۆز قارىشىنى ئىپادىلەشكە تەكلىپ قىلىنغان شۆھرەت مۇتەللىپ مۇنداق دىدى: پەننىڭ خاراكتىرى شۇنداق بولىدۇ. بىزنىڭ قىلىدىغىنىمىز جامائەتئۇچۇندۇر، چۇنكى جامائەت بىزنى قوللايدۇ، شۇنداق ئىكەن، بىزنىڭ تەتقىقات نەتىجىلىرىمىزنى جامائەت بىلەن ئورتاقلىشىش مەجبۇرىيىتىمىز بار. خىزمەتتىكىمەسۇليەتچانلىق دىگەن مانا مۇشۇ!يوللىغان ۋاقتى 2013519 12:38:10 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشكۆزدىن ئايرىغان خۇدايىم، ھاسىسىدىن ئايرىماپتۇ دەپ، بەزىلەر ئۇيغۇرنى سېسىتىپ، ھەرنېمە، ھەرنېمە دېگۈزمەكچى بولىشىدىيۇ، ئاللاھ ساقلىغاننى ھىچكىم ئۇرالماپتۇ دەپ، دۇنياۋى ئۇتۇقنى كۆرەڭلەپ كەتكەنلەر تەرىپىدىن ئەمەس، ئازارلىنىۋاتقانلارنىڭ قەۋمىدىن بەرپا قىلىنغىنىغا قارىمامدىغان.دائىملىق ئەزا, جۇغلانما 512, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 488 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 512, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 488 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 10141يوللىغان ۋاقتى 2013519 12:57:17 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمۇشۇ ئارامسىز كۈنلەردىكى ئەڭ چوڭ تەسەللىي. ئالىمىمىزغا تەشەككۈر ۋە گۈزەل تىلەكلەر!تىرىشچان ئەزا, جۇغلانما 1307, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 693 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 1307, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 693 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 2013519 12:59:49 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئوخشىتىپ ئېتىلگەن نوبىلنىڭ مەززىلىك ھىدى گۈپۈلدەپ پۇراپ كەتتى!پاكلىق ئەلچىسى, جۇغلانما 11942, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 38058 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 11942, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 38058 جۇغلانما بار.تۆھپە : 2547توردىكى ۋاقتى: 731 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2013519 13:07:01 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشغول ھۈجەيرە تىخنىكىسىنىڭ ئەڭ چوڭ خىرىدارى جۇڭگۇ بولىشى مۇمكىن.بۇ تىخنىكىنى جۇڭگۇغا سىتىپ بىرىشكە بولمايدۇ. بۇ بىر تىببى ئىلىم بولسىمۇ.تىرىشچان ئەزا, جۇغلانما 1877, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 123 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 1877, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 123 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 2013519 13:07:46 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمۇبارەك بولسۇن ،سىزدەك الىملىرىمىزنىڭ كۆپلەپ چىقىشىنى ۈمۈد قىلىمەنئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 4909, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 91 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 4909, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 91 جۇغلانما بار.تۆھپە : 935يوللىغان ۋاقتى 2013519 13:19:43 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبىرلىرى قاملاشمىغان كىنودا رول ئېپ مىللاتنىڭ يۇزىنى تۆكسە بىرلىرى تىرىشىپ مىللەتنىڭ يۇزىنى يۇرۇق قىلماقتا ، ئىشەك ئارتىسلار ماۋۇ ئالىملىرىمىزنىڭ ھاياتىدىن ئۇگۇنۇپ قۇيۇڭلار . |
25 2022 14:42نۇر سۇلتان. قازاقپارات ارمان المەنبەت جەلىدە قازاقتىڭ بەلگىلى جازۋشىسى ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ جارىن قالاي تاڭداعانى جايلى ەستەلىكتى جاريالادى.تۇرسىن جۇرتبايدىڭ ايتقانى: ءىلياس ەسەنبەرلين تۋرالى ەستەلىك ايتىڭىز دەپ ۇرپاقتارى كەلدى. ايتىپ وتىرىپ، كوزىمە جاس كەلدى. وعان سەبەپ بولعان ەسىمە ءتۇسىپ كەتكەن مىنا ءبىر اڭگىمەسى... ىلەكەڭنىڭ جارى حالىق جاۋىنىڭ قىزى بولعان. سونىڭ زاردابىن ىلەكەڭ دە تارتقان. سودان سۇرايمىن عوي، حالىق جاۋىنىڭ قىزى ەكەنىن بىلە تۇرىپ، نەگە وسى كىسىنى الدىڭىز؟ دەپ. سونشالىقتى كۇشتى ماحاببات بولدى ما؟ دەيمىن. جوق دەيدى ىلەكەڭ...سودان سوڭ ويلانىپ بارىپ اڭگىمەسىن باستايدى: ءبىر كۇنى كوشەدە كەلە جاتسام، كوزىنە مۇڭ ۇيالاعان ءبىر قىز كەلە جاتىر ەكەن. مۇڭلى بولعاندا دا مۇڭلى. توقتاتىپ، بىرنارسە سۇراعان بولىپ نازارىن وزىمە اۋدارىپ ەدىم، كوزى شىنىندا دا بۇرىن مەن كورمەگەن مۇڭلى كوز ەكەن. سودان سوڭ سىرتىنان سۇراستىرىپ ءبىلىپ الدىم، ارالاسا باستادىق. ءوزىم دە ويلاعانداي، حالىق جاۋىنىڭ قىزى بولىپ شىقتى. كوزىندەگى مۇڭى ءبىر ساتتە پايدا بولاتىن مۇڭ ەمەس، ابدەن بويىنا ءسىڭىپ قالعان مۇڭ ەكەن. ۋاقىت وتكەن سايىن جۇرەگىم ءجىبي بەردى.اقىرى ءبىر كۇنى سەنى الامىن، تيەسىڭ بە؟ دەدىم. قىز جىلادى، مەنى الساڭىز كۇنىڭىز كۇن بولمايدى عوي، دەدى. تاۋەكەل، الامىن، دەدىم. جالعىز شەشەم بار عوي، دەدى. مەيلى، شەشەڭ قولىمىزدا تۇرسىن، ولە ولگەنشە باعىپ قاق، دەدىم. شەشەممەن اقىلداسايىن، دەدى. ءبىر ەكى كۇننەن سوڭ شەشەسىنىڭ الدىنا باردىم. قايدا ىستەيسىڭ، بالام؟ دەدى. س ك دا. ويبۋ ۋ! دەدى. سورىڭدى قايناتادى عوي. بارىنە دايىنمىن، تاۋەكەل، دەدىم. جارايدى، تەك بۇل بايعۇستى جىلاتىپ تاستاپ كەتۋشى بولما.ءسويتىپ، وسى كىسىنى العانمىن. شەشەسى قايتقانشا قولىمىزدا تۇردى.ىلەكەڭنىڭ وسى اڭگىمەسى ەسىمە ءتۇسىپ كوزىمە جاس كەلمەسى بار ما... مەنى قولتىقتاپ الىپ، وداقتىڭ ءۇشىنشى قاباتىندا ءارى بەرى ءجۇرىپ اڭگىمەسىن ايتاتىن. سونداي ءبىر كۇنى ايتقانى عوي. قازاقتىڭ ءبىر قىزىنىڭ باعىن اشامىن دەپ ىستەگەنى عوي... تۇرسىن جۇرتباي وسىنى ايتىپ، ءوزى دە از ۋاقىت ءۇنسىز وتىردى، دەپ جازادى ول جەلىسىندە.... ءىلياس ەسەنبەرلين بولاشاق جارىن العاشقى رەت وپەرا تەاترىندا كورگەن. ءىلياس ديليارانى تەاتردىڭ گاردەروبىندا كورىپ، كيىمىن كيۋگە كومەكتەسكەن. وپەرا تەاترىنىڭ قاسىندا مەملەكەت بەرگەن ءىلياستىڭ پاتەرى بولعان. ءبىراق ءىلياس مەملەكەت بەرگەن پاتەرىن ارىپتەسىنە سىيعا بەرگەن.ءىلياستىڭ ايەلى ورتالىق كومپارتيانىڭ سەكرەتارى، ادىلەت ءمينيسترى حامزا جۇسىپبەك ۇلىنىڭ قىزى ديليارا بولعان. ءىلياستىڭ قايىن اتاسى ساكەن سەيفۋللينمەن ءبىر اۋىلدىڭ تۋماسى، ودان ءارى ساكەنمەن ءبىر ۇيدە ءومىر سۇرگەن. تانىسقان كەزەندە ديليارا بىردەن اكەسى جازالانعانى تۋرالى ايتتى.ۇلى وتان سوعىسىنىڭ اياعىندا ءىلياس ەسەنبەرلين ەنەسىن جازالانعان ناركومنىڭ جەسىرى وتان ساتقىندارى ايەلدەرىنىڭ اقمولا لاگەرىنەن الىپ كەلدى. ءبىر جىلدان كەيىن ءىلياستى ورتالىق كومپارتيادان الىپ تاستاپ، جالا جاۋىپ، تۇرمەگە سالعان.اكەمدى تۇرىكمەنستانداعى قاراقۇم كانالىن سوعۋعا جىبەردى. ول جەردە جازالانعانداردىڭ ءومىرى ءبىر جىلدان كوپكە سوزىلمايتىن. اكەم ءۇش اي جۇمىس ىستەگەن سوڭ، باسشىسى ونىڭ زاريادپەن اينالىسقانىن كورگەن سوڭ كاپتەركىگە جىبەردى. اكەم وقۋدى تاۋكەن ينجەنەرىنە وقىعان عوي، سول ونىڭ ءومىرىن قۇتقاردى دەدى قوزىكورپەش ەسەنبەرلين.1953 جىلى ءىلياس ازات ەتىلدى. ول ۇيىنە بارماي تىكەلەي دىنمۇحاممەد قونايەۆقا بارعان. سول كىسى وعان اقشا بەرىپ: ماسكەۋگە بار، سول جاقتا پارتياعا قايتادان كىر دەدى. سول ۋاقىتتا ماسكەۋگە بارماي پارتياعا ورالۋ كوپتەگەن جىلدارعا سوزىلۋى مۇمكىن ەدى.ىلياسپەن ديليارانىڭ جانۇياسىندا ءۇش قىزىمەن، جالعىز ءارى ەڭ كىشىسى قوزىكورپەش اتتى ۇلى بولعان. ديليارا ءۇشىنشى قىزىمەن بوسانعاننان كەيىن، پەرزەنتحانادان قايتقىسى كەلمەي قاتتى ۇيالعان. ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ قىزى راۋشاننىڭ ەستەلىگى: مەنىڭ اكەم تۋرالى قالعان ەڭ جارقىن ەستەلىگىم ۇلى قوزىكورپەش تۋىلعانى. ءبىز پەرزەنتحاناعا باردىق. ول قۋانىشتان، شاتتىقتان مەيىربيكەلەردى ءسۇيىپ، قۇشاقتاعان. قايتار جولدا ترامۆايعا وتىرعانىمىزدا اكەمىز بارلىقتارىنا ۇلى تۋىلعانىن جاريالاعان. |
Subsets and Splits