text
stringlengths 0
187k
|
|---|
ەلباسى: اشارشىلىق، جەر اۋدارۋ جانە ادامداردىڭ جاپپاي قۇربان بولۋىنىڭ باستى ايىپكەرى ادامگەرشىلىكتەن تىس توتاليتارلىق جۇيەجاڭالىقتار 4024 0 پىكىر 31 مامىر, 2012 ساعات 12:08استانا. 31 مامىر. قازاقپارات بۇگىن مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ استانادا اشارشىلىق قۇرباندارىنا ەسكەرتكىش مونۋمەنتىن اشتى، دەپ حابارلادى قر پرەزيدەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ راسىمىنە الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى سەزىنىڭ دەلەگاتتارى، كورنەكتى جۇرتشىلىق وكىلدەرى قاتىستى. مونۋمەنت 19321933 جىلدارداعى اشارشىلىق قۇرباندارىن ەسكە الۋعا ارنالعان.مەملەكەت باسشىسى ەسكەرتكىشتى اشا وتىرىپ، بۇل كۇندەرى استانادا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ ءى سەزى ءوتىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. بۇدان توعىز جىل بۇرىن، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ ءبىرىنشى سەزىن وتكىزۋ كەزىندە قازاقستان بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ مەكەنى دەپ اتالدى. وسىناۋ كەلىسىمنىڭ نەگىزدەرىنىڭ ءبىرى جاقسىلىق، بەيبىتشىلىك جانە ادىلەتتىلىك ءتارىزدى ماڭگىلىك قۇندىلىقتاردى قابىلداۋداعى ءبىزدىڭ بىراۋىزدىلىعىمىز بولىپ تابىلادى. ءدال سونداي ءبىز وتكەنىمىزدەگى جاماندىق، زورلىقزومبىلىق پەن قاتىگەزدىكتى ءبىراۋىزدان قابىلدامايمىز. بۇگىن، ساياسي قۋعىنسۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى، ءبىز ەكى قايعىلى داتانى ەسىمىزگە تۇسىرەمىز. بيىل ءبىزدىڭ جەرىمىزدە جاپپاي اشىرشىلىقتىڭ باستالعانىنا 80 جىل جانە ساياسي قۋعىنسۇرگىننىڭ باستالعانىنا 75 جىل تولادى. قازاقستاندا عانا ەمەس رەسەي، ۋكراينا، بەلارۋس جەرلەرىن قامتىعان الاپات اشارشىلىق 7 ميلليون ادامنىڭ ءومىرىن جالمادى. ونىڭ ىشىندە قازاقستاننان ەڭ كەمى 1,5 ميلليون ادام اشتىقتان اجال قۇشتى. ءبىز الاپات اشارشىلىق قۇرباندارىنىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋ ءۇشىن جينالىپ، اشارشىلىق قۇرباندارىنا ەسكەرتكىش اشىپ وتىرمىز، دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.اشارشىلىق قۇرباندارىنا ەسكەرتكىش مونۋمەنتىنىڭ ساۋلەتتىك كومپوزيتسياسى ەكى مازمۇندىق بولىمگە نەگىزدەلگەن. مونۋمەنتتىڭ نەگىزگى يدەياسى كوككە قولىن جايىپ، ۇمىتپەن جاردەم سۇراعان، ءوز ۇرپاعىنا ءومىر تىلەگەن ايەلانا بەينەسىنەن كورىنەدى. سونداياق، كومپوزيتسيالىق مۇسىندەر دوڭگەلەك جەروشاق بەينەسىندەگى شەڭبەردىڭ ىشىندە، انا مەن بالا بەينەلەرىمەن بىرگە، قازاق حالقىنىڭ ەسكى قورىمدارىندا ورناتىلاتىن بالبال تاسمۇسىندەرى قويىلعان. بۇل كورىنىس ارقىلى اشتىق سالدارىنان ومىردەن مەزگىلسىز وتكەندەر مەن ءتىرى قالعاندار اراسىنداعى بايلانىس ۇزىلمەيتىنىن بىلدىرەدى. ساۋلەتتىك كومپوزيتسيانىڭ ارتقى قاپتالىنا قاسىرەت كەرەگەسى تۇرعىزىلعان. ءبىزدىڭ تاريحقا ءجىتى كوزبەن قاراپ، پاراساتتىلىق تانىتىپ، بۇل تاقىرىپتى ساياسيلاندىرۋعا جول بەرمەۋىمىز كەرەك. اشارشىلىق، جەر اۋدارۋ جانە ادامداردىڭ جاپپاي قۇربان بولۋىنىڭ سەبەپتەرى كەڭەستىك رەجىمنىڭ قاتاڭ ساياساتىندا جاتىر. قۋعىنسۇرگىننىڭ باستى ايىپكەرى ادامگەرشىلىكتەن تىس توتاليتارلىق جۇيە. ەندى ءبىز تاريحىمىزعا باسقا قىرىنان كەلۋگە ءتيىسپىز. بارلىق قيىندىقتارعا قاراماستان، قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعىنىڭ ارقاسىندا قازاقستانعا جەر اۋدارىلعانداردىڭ بارلىعى جاڭا ءومىردى باستادى. ءبىز بولاشاققا بەت بۇرعان حالىقپىز. تاۋەلسىزدىك جىلدارى ميلليونعا جۋىق قانداسىمىز تاريحي اتامەكەنىنە كوشىپ كەلدى. قازىردىڭ وزىندە 17 ميلليونعا جاقىن حالقىمىز بار جانە بىرتىندەپ 1,5 2 پايىزعا ءوسىپ كەلە جاتىر. حالقىمىزدىڭ ءالاۋقاتى جاقسارىپ، بالا تۋ دەڭگەيى ءوسىپ، حالىق سانى جىلدانجىلعا كوبەيۋدە. وسىنىڭ بارلىعى وتاندىق مەديتسينانى دامىتۋدىڭ جانە انا مەن بالا ءولىمى ازايۋىنىڭ، ءومىر ءسۇرۋ جاسىنىڭ ۇزارۋىنىڭ جانە ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدىڭ ءالاۋقاتى ارتۋىنىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسىپ وتىر. تەك سوڭعى 4 جىلدىڭ ىشىندە قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاسى 65تەن 70 جاسقا جاقىندادى. بۇل ۇلكەن تابىس بولىپ سانالادى. ءبىز جۋىق ارادا ەلىمىز حالقىنىڭ سانىن 20 ميلليونعا جەتكىزۋدى نيەت ەتىپ وتىرمىز جانە وعان قول جەتكىزۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي بار، دەدى مەملەكەت باسشىسى.مونۋمەنت قالاداعى رەسپۋبليكا مەن اباي داڭعىلدارىنىڭ قيىلىسىنداعى الاڭعا قويىلعان.
|
د. مەجدىي ھىلالىئىمام ھافىز ئىبنى ھەجەر رەھىمەھۇللاھ مۇنداق دەيدۇ: ئاللاھ تائالا ئايلارنىڭ بەزىسىنى بەزىسىدىن پەزىلەتتە ئارتۇق قىلغان. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: شۈبھىسىزكى، ئاسمان ۋە زېمىن يارىتىلغاندىن تارتىپ قەمەرى ئايلارنىڭ سانى ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا يەنى، لەۋھۇلمەھپۇزدا 12 دۇر، ئۇلاردىن تۆتى يەنى، زۇلقەئدە، زۇلھەججە، مۇھەررەم، رەجەپ ئۇرۇش قىلىش ھارام قىلىنغان ئايلاردۇر، بۇ توغرا دىندۇر يەنى، مەزكۇر تۆت ئايدا ئۇرۇشنىڭ ھارام قىلىنىشى ئاللاھنىڭ توغرا دىنىدۇر، بۇ ئايلاردا ئۇلارنىڭ ھۆرمىتىنى ساقلىماسلىق بىلەن، ئاللاھ چەكلىگەن گۇناھ ئىشلارنى قىلىش بىلەن ئۆزۈڭلارغا زىيان سالماڭلار!ئاللاھ تائالا يەنە مۇنداق دەيدۇ: ھەج ۋاقتى مەلۇم بىرقانچە ئايدۇر يەنى، شەۋۋال، زۇلقەئدە ئايلىرى ۋە زۇلھەججە ئېيىنىڭ ئون كۈنىدۇر.ئاللاھ تائالا يەنە مۇنداق دەيدۇ: رامزان ئېيىدا قۇرئان نازىل بولۇشقا باشلىدى.خۇددى شۇنىڭدەك، ئاللاھ تائالا يەنە كۈنلەر ۋە كېچىلەرنىڭ بەزىلىرىنى بەزىسىدىن ئەۋزەل قىلغان. مەسىلەن، قەدىر كېچىسىنى مىڭ ئايدىن ئەۋزەل قىلغان. سەھىھ رىۋايەتكە بىنائەن زۇلھەججىنىڭ ئون كۈنى بىلەن قەسەم قىلدى.ئاللاھ تائالا يەنە ھەر بىر پەزىلەتلىك مەۋسىمدە ئاللاھقا يېقىنلاشتۇرىدىغان بىر قاتار تائەتئىبادەتلەرنى تەيىن قىلغان. ئاللاھنىڭ بۇ مەۋسىملەردە شۇنداق بىر رەھمەت شاماللىرى بولىدۇكى، ئاللاھ تائالا ئۇنى ئۆز پەزلى ۋە مەرھىمىتى بىلەن خالىغان بەندىسىگە ئۇدۇللاپ بېرىدۇ. سائادەت ئەھلى بولغانلار مانا بۇ پەزىلەتلىك ئايلارنى، كۈنلەرنى ۋە ۋاقىتلارنى غەنىمەت بىلىپ، بۇ مەۋسىملەردە تېگىشلىك ئىبادەتلەرنى قىلىش ئارقىلىق ئاللاھقا يېقىن بولىدۇ. بەلكىم ئۇلار ئاشۇنداق پۇرسەتلەردە، ئاللاھنىڭ ئاشۇ رەھمەت شاماللىرىدىن نېسىۋىلىرىنى ئېلىشى ۋە بۇ ئارقىلىق دوزاخ ئوتى ۋە ئۇنىڭدىكى ئېغىر ئازابئوقۇبەتلەردىن ئامان قېلىپ، ئەبەدى سائەدەتكە ئېرىشىشى مۇمكىن.مۇھەممەد ئىبنى مەسلەمە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دەيدۇ: رەببىڭلارنىڭ شۇنداق كۈنلىرى باركى، ئۇ كۈندە ئۇنىڭ رەھمەت شاماللىرى بولىدۇ. سىلەر ئۇ رەھمەت شاماللىرىغا يۈزلىنىڭلار! بەلكىم، ئۇ شاماللار سىلەرگە يېتىپ قىلىشىى، شۇ ئارقىلىق ئەبەدى بەخىتسىز بولماسلىقىڭلار مۇمكىن. شۇنىڭ ئۈچۈن مۇسۇلمان بۇ پەزىلەتلىك مەۋسىملەرنى غەنىمەت بىلىشى ۋە بۇ مەۋسىملەردە غايەت زور تىرىشچانلىق كۆرسىتىشى زۆرۈر.بۇ يەردە يەنە بىر كېچەكۈندۈز ئېچىدىمۇ پەزىلەتلىك ۋاقىتلار بار بولۇپ، ئالىملار بۇ ۋاقىتلارنىڭ شەرىپىنىڭ ئۇلۇغلىقىدىن ئۇلارنى ئاللاھقا يۈزلىنىش ۋاقىتلىرى دەپ ئاتىغان ئىدى. بۇ يەردە يەنە جۈمە كۈنىگە ئوخشاش ئالاھىدە پەزىلەتلىك كۈنمۇ بار. رامزان ئايلىرىمۇ باشقا ئايلارغا قارىغاندا ئەۋزەلدۇر. تەۋبە سۈرىسى 36ئايەت بەقەرە سۈرىسى 197ئايەت بەقەرە سۈرىسى 185ئايەت لەتائىفۇل مىنەنئىبنى رەجەب ھەنبەلىي ئىمام تەبەرانىي رىۋايەت قىلغان
|
اتالعان زاڭ جوباسىن ازىرلەۋگە بەلسەنە اتسالىسقان ارنايى جانە ينكليۋزيۆتى ءبىلىمدى دامىتۋدىڭ ۇلتتىق عىلىميپراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ايكەرىم مەرەكەقىزى ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالاردىڭ قاتارى نەلىكتەن كوبەيەتىنىن ءتۇسىندىرىپ بەردى.وسى بەكىتىلگەن زاڭنىڭ جوباسىن ازىرلەۋ جۇمىستارىنىڭ باسىقاسىندا بولدىق. سوندىقتان قولدانىسقا ەنگىزىلگەن زاڭنىڭ اسىرەسە ءبىلىم الۋشى بالالارعا بەرەرى مول ەكەنىن انىق ايتا الامىن. ءبىز بۇعان دەيىن دەنساۋلىق جاعدايىنا، اقىلويىنىڭ كەمىستىگىنە قاراي ءبىلىم الۋشىلاردى ەرەكشە ءبىلىمدى قاجەت ەتەتىن توپقا جاتقىزىپ جۇردىك. ەندى ولاردىڭ قاتارى كوبەيدى. مىسالى، ءتۇرلى ەلدەن قانداستارىمىز تاريحي وتانىنا ورالىپ جاتادى. ولاردىڭ بالالارى كوبىنە كيريلليتسانى بىلمەي قينالادى. سونداي جاعدايدا وعان ەرەكشە جاعداي جاساپ كومەكتەسۋىمىز كەرەك. جانە رەسپۋبليكا كولەمىندە قانشاما الەۋمەتتىك از قامتىلعان وتباسىلاردىڭ بالالارى بار.بىراق ولار ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك، وتباسىنىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىنا قاراماستان ساپالى ءبىلىم الۋعا قۇقىلى عوي. ايتالىق، اتااناسىنىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىنىڭ تومەندىگىنە بايلانىستى بالاباقشاعا بارا الماي، مەكتەپكە دەيىنگى بىلىممەن قامتاماسىز ەتىلمەي وتىرعان بۇلدىرشىندەر بولادى. مىنە، بۇدان بىلاي الەۋمەتتىك وسال توپتارعا جاتاتىن بالالار دا ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىندەر ساناتىنا جاتقىزىلىپ، ءتيىستى مۇمكىندىكتەردى الادى، دەيدى ءا.مەرەكەقىزى.ساراپشىنىڭ سوزىنە سەنسەك، بۇل زاڭ بالالاردىڭ ءبىلىم الۋداعى قۇقىعىن ءجونسىز شەكتەۋگە دە توسقاۋىل بولا الادى. ماسەلەن، ەرەكشە ءبىلىمدى قاجەت ەتەتىن بالاسى بار اتاانالار قاراپايىم مەكتەپتەردەگى ينكليۋزيۆتى سىنىپتارعا قابىلداماي قويعان وقۋ وشاعىنىڭ باسشىلىعىنا شاعىمدانادى. قابىلداعانىمەن وقىتۋعا ق ۇلىق تانىتپاعان مەكتەپ اكىمشىلىگىنە ارىزىن ايتقان انانىڭ ءسوزىن بۇعان دەيىنگى ماقالامىزدا ءوزىمىز دە جازعانبىز. وسىنداي جاعدايدا جاڭا زاڭداعى وزگەرىستەر بالانىڭ قۇقىعىن قورعاۋعا نەگىز بولماق.ءبىز جوعارىدا ءسىز ايتقان جاعدايلارمەن بەتپەبەت كەلدىك. سوندىقتان دا جاقىندا بەكىتىلگەن زاڭعا ءبىر نورمانىڭ ەنگىزىلۋىن قاتتى قالادىم. بۇل ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارىنا، ياعني ولاردىڭ ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدەگى جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋگە قاتىستى تالاپ. ەندى وقۋ وشاقتارىن باسقارىپ وتىرعان تۇلعالار ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن ءبىلىم الۋشىلاردىڭ قۇقىعىن شەكتەمەي، ءتيىستى ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاساۋعا مىندەتتى. زاڭ جوباسىن تالقىلاۋ بارىسىندا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارى تاراپىنان قارسى پىكىرلەر بولدى. سوعان قاراماستان اتالعان نورمانىڭ ەنگىزىلۋىنە بارىنشا اتسالىستىق. ويتكەنى ورتالىققا ءوز اياعىمەن كەلىپ نەمەسە كوڭىلىڭدى قۇلازىتار حات ارقىلى ەرەكشە بالاسىن قابىلداماعان مەكتەپتەردىڭ باسشىلارىنا ارىزىن ايتىپ، كوزىنىڭ جاسىن توككەن اتاانالاردى كوردىك. ال مۇنداي جاعداي وتانىمىزدا بولماۋى كەرەك قوي، دەيدى ارنايى جانە ينكليۋزيۆتى ءبىلىمدى دامىتۋدىڭ ۇلتتىق عىلىميپراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ءا.مەرەكەقىزى.اقىلويىندا اۋىتقۋى، دەنساۋلىعىندا قانداي دا ءبىر كىناراتى بار بالالار دامۋىندا كەشەۋىلدەۋلەر بولعاندىقتان، 1سىنىپقا دەر كەزىندە بارا الماي جاتادى. سونداي كەزدە مەكتەپتەر جاسى كەلمەيدى دەگەن جەلەۋمەن قابىلداماي قويادى. وسىنداي تۇيتكىلدىڭ ءتۇيىنى دە تۇبەگەيلى تارقاتىلعانداي. سەبەبى ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭعا سايكەس 2007 جىلعى 27 شىلدەدەگى ءبىلىم تۋرالى زاڭنىڭ 1سىنىپقا وقۋعا بالالار التى جاستان قابىلدانادى دەپ كورسەتىلگەن 31بابى 1تارماعى بىلاي وزگەرتىلدى: مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالار ورتا ءبىلىم الۋ ءۇشىن التىون جاستان ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا قابىلدانا الادى. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى وقىتۋ ەرەكشە ءبىلىم بەرۋ قاجەتتىلىكتەرىن باعالاۋ ەسكەرىلە وتىرىپ جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل رەتتە، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنا سيكەس باستاۋىش جنە نەگىزگى ورتا ءبىلىم الۋدىڭ ۇزاقتىعى ون جىلدان كەم بولماۋعا ءتيىس.ماقالامىزعا ارقاۋ بولعان زاڭعا باستاماشىلىق ەتكەن توپتىڭ مۇشەسى، ءماجىلىس دەپۋتاتى جانات وماربەكوۆا جاڭا قۇجاتتا ءبىلىم بەرۋ قاجەتتىلىكتەرىن باعالاۋدىڭ ەنگىزىلگەنىن ايتادى.بۇل زاڭ مۇگەدەك ادامداردىڭ كەمسىتۋسىز ءبىلىم الۋ قۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ازىرلەندى جانە قولدانىستاعى زاڭنامانى 2015 جىلى قازاقستاندا راتيفيكاتسيالانعان مۇگەدەكتەردىڭ قۇقىقتارى تۋرالى كونۆەنتسياعا سايكەس كەلتىرۋگە باعىتتالدى. اتالعان زاڭدا كەمتار بالالاردى الەۋمەتتىك جانە مەديتسينالىقپەداگوگيكالىق تۇزەۋ ارقىلى قولداۋ تۋرالى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى بالانىڭ قۇقىقتارى تۋرالى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مۇگەدەكتەردى الەۋمەتتىك قورعاۋ تۋرالى، ءبىلىم تۋرالى زاڭدارعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلدى. وسى زاڭ ارقىلى ءبىلىم بەرۋدىڭ بارلىق دەڭگەيىندە وقىتۋ ءۇشىن ارنايى جاعدايلار جاساۋ ەسەبىنەن ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالار ءۇشىن مەملەكەتتىك كەپىلدىكتەر كوزدەلگەن. وقۋ پروتسەسىندە ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالاردى پسيحولوگيالىقپەداگوگيكالىق قولداپ وتىرۋدىڭ ارنايى شارتتارى رەگلامەنتتەلگەن. بۇدان بولەك، وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋگە قاتىستى جاڭا زاڭنىڭ شەڭبەرىندە ءبىلىم بەرۋ قاجەتتىلىكتەرىن باعالاۋ ەنگىزىلدى. بۇل ءۇشىن باعالاۋ كريتەريلەرىن، قاجەتتىلىكتەردى ايقىنداۋ ادىستەمەسىن، سونداياق ەرەكشە بالالارمەن جۇمىس ىستەۋ بويىنشا پەداگوگتەرگە ادىستەمەلىك ۇسىنىمداردى ايقىندايتىن ءتيىستى قاعيدالار ازىرلەنەدى، دەدى دەپۋتات.ماجىلىسمەننىڭ ايتۋىنشا، وقۋ جوسپارلارىنىڭ، باعدارلامالارىنىڭ وزگەرمەلىگىن، يكەمدىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن نورمالار، سونداياق ءبىلىم الۋشىنىڭ دامۋ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى جەتىستىكتەرىن باعالاۋ جۇيەسى ەنگىزىلگەن. بۇل ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋ پروتسەسىنىڭ جەتەكشى قاعيداتتارىنىڭ ءبىرى. سونداياق جاڭا زاڭدا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا ارنايى جاعدايلاردى قامتاماسىز ەتۋدە، ونىڭ ىشىندە ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالاردى ارنايى پسيحولوگيالىقپەداگوگيكالىق قولداپ وتىرۋعا مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ تاپسىرىسىن ورنالاستىرۋ ەسەبىنەن اكىمدىكتەردىڭ قۇزىرەتى كەڭەيتىلدى. دەمەك جەكەمەنشىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى دا مەملەكەتتىڭ قولداۋىمەن ەرەكشە بالالارعا ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋمەن اينالىسا الادى.جان باسىنا شاققانداعى قارجىلاندىرۋدى ەنگىزۋ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى قىزمەتىنىڭ ءتۇرى مەن نىسانىنا قاراماستان، قارجىلاندىرۋدىڭ بىرىڭعاي ءتاسىلىن قامتاماسىز ەتەدى. مەملەكەتتىك تاپسىرىستى ىسكە اسىرۋ جەكە سەكتوردى تارتۋ، بالالاردى قامتۋ كورسەتكىشتەرىن جاقسارتۋ، سونداياق بيۋدجەتكە جۇكتەمەنى ازايتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. قابىلدانعان زاڭ ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدى ساپالى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى جاعداي جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، دەيدى ج.وماربەكوۆا.ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆتىڭ جارتى جىل بۇرىنعى ۇكىمەت وتىرىسىندا كەلتىرگەن دەرەگىنە قاراعاندا، ەلىمىزدە ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن 139 887 جان بار. ولاردىڭ 95 پايىزى ياعني 133 467ءسى مەكتەپكە دەيىنگى جانە ورتا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنداعى بالالار. ال 2 900ءى كوللەدجدەردە، 3 520سى جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيدى. ەندى، ءسوز باسىندا اتاپ وتكەنىمىزدەي، ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن ءبىلىم الۋشىلاردىڭ قاتارىنا الەۋمەتتىك از قامتىلعان وتباسىلاردىڭ بالالارى، كيريلليتسادان حابارسىز قانداستارىمىز قوسىلماق. ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ الەۋمەتتىك كومەك ساياساتىن دامىتۋ دەپارتامەنتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى اياجان جانداربەكقىزى وتكەن جىلدىڭ باسىندا .. سايتىنا بەرگەن سۇحباتىندا: 485 مىڭنان كوپ وتباسىنا نەمەسە 2،5 ملننان اسا ادامعا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تاعايىندالدى. ونىڭ ىشىندە 190 مىڭ كوپبالالى وتباسى تىركەلگەن. ال وتكەن جىلدىڭ اياعىنا قاراي ناقتى كومەك الۋشىلاردىڭ سانى 315 مىڭ وتباسى بولدى. ونىڭ 1 ملننان كوبى 18 جاسقا دەيىنگى بالالار، دەگەن. دەمەك اتالعان جاڭا زاڭ ەرەكشە ءبىلىمدى قاجەت ەتەتىن ميلليونداعان بالالاردىڭ ساپالى ءبىلىم الۋ قۇقىعىن ساقتاۋعا نەگىز بولۋى كەرەك.
|
كولساي كولدەرىندە ەكوتۋريزم قالاي داميدى13 مامىر 08:30الماتى. قازاقپارات جاقىندا ق ر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ماعزۇم مىرزاعاليەۆ كولساي كولدەرى مەملەكەتتىك ۇلتتىق تابيعي پاركىندە بولىپ، ەكوتۋريزم ينفراقۇرىلىمىن قۇرۋ جوباسىمەن تانىستى.بۇل تۋرالى قازاقپارات ەكولوگيا مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى. ايتا كەتەيىك، ۇلتتىق پاركتەگى تۋريستەر سانى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. پاندەميا شەتەلدىك كۋرورتتارعا شەكتەۋ بولعانىمەن، ىشكى ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا جول اشتى. ماسەلەن، وتكەن جىلى كولسايعا 80 مىڭعا جۋىق تۋريست كەلسە، بيىل ولاردىڭ سانى 135 مىڭعا جۋىق بولادى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل ناقتى كورسەتكىش ەمەس، كەلۋشىلەر سانى بۇدان دا كوپ بولۋى مۇمىكىن.ۇلتتىق پاركتە قاۋىپسىز تۋريستىك باعىتتار مەن سوقپاقتار، زاماناۋي ۆيزيت ورتالىقتار، گلەمپينگتەر، كەمپينگتەر، قازاق اۋىلدارى جانە كەرۋەن جولى، كورۋ الاڭدارى، دەمالۋعا ارنالعان ورىندار سياقتى جاعدايلار جاسالعاننان كەيىن كەلۋشىلەر سانى ەسەلەپ ارتادى. ەلدەگى ۇلتتىق پاركتەردە ەكوتۋريزمدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسى وسىعان سايادى. ول تۇجىرىمدامادا تۋريستىك وبەكتىلەر قورشاعان ورتاعا ەڭ از جۇكتەمەمەن كۇردەلى قۇرىلىسسىز ورنالاستىرىلاتىنى دا قاراستىرىلعان.كولساي كولدەرى بويىنشا ءبىز كولدەردەن تومەن ينفراقۇرىلىم سالۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىق، اۆتوكولىكتەردىڭ كىرۋى شەكتەلەدى، ويتكەنى قايىڭدى كولى ەرەكشە، ونى ساقتاۋ ماڭىزدى. ينۆەستور قاجەتتى ەكولوگيالىق، بيولوگيالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزگەنىن اتاپ وتەمىن. مۇندا زيان تيگىزبەۋ قاعيداسى باستى ورىندا تۇر دەدى مينيستر ۇلتتىق پارككە بارعان كەزىندە.سونداي اق، كولدىڭ بوگەتىن قالپىنا كەلتىرۋ جوسپارلانۋدا، قازىر جوبالىق زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. قايىڭدى كولى شامامەن 100 جىل بۇرىن سەلدىڭ قۇلاۋى ناتيجەسىندە پايدا بولعان. سوڭعى جىلدارى بوگەت شايىلىپ، كولدىڭ دەڭگەيى تومەندەي باستادى.23 جىل ىشىندە مۇندا جاڭا تۋريستىك مارشرۋتتار، جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان جولدار جاسالادى. بارلىق جوسپارلانعان جۇمىستاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن كونكۋرس قورىتىندىسى بويىنشا جەكە ينۆەستور انىقتالدى، ول كولسايدا بىرنەشە جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلەدى، بۇل ورىنداردى جاقسى بىلەدى. ەكوتۋريزم بويىنشا بارلىق جوبالار ۇلتتىق پاركتىڭ تۋريستىك ايماعىندا عانا ىسكە اسىرىلاتىن بولادى، دەپ اتاپ ءوتتى ماعزۇم مىرزاعاليەۆ.ايتاپ كەتسەك، بيىل كولساي كولدەرى م ۇ ت پ دا ەكوتۋريزمدى دامىتۋ بايقاۋىندا جەڭىسكە جەتكەن ينۆەستور اتىراۋ رەنت ج ش س ۇلتتىق پاركتى دامىتۋعا 5 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق ينۆەستيتسيا تارتۋدى جوسپارلاپ وتىر. ەكولوگيالىلىق ءماندى ەسكەرە وتىرىپ، جوبانىڭ ىسكە اسىرىلۋىن باقىلاۋدى ۇلتتىق پارك جانىنداعى قوعامدىق كەڭەس جۇزەگە اسىراتىن بولادى.3 ەرەۋىلدەن كەيىن ۇستالعانداردى ۇرىپ سوعىپ، ازاپتاپ جاتقانى راس پا باس پروكۋراتۋرا تۇسىنىك بەردى
|
يولداش لى پېڭنىڭ ھاياتى سۈرەت: 1998 يىلى 3 ئاينىڭ 19 كۈنى، 9 نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ 1 يىغىنى بېيجىڭ خەلق سارىيىدا غەلىبىلىك يېپىلدى. يولداش لى پېڭ يېپىلىش مۇراسىمىدا سۆز قىلدى. شىنخۇا ئاگېنتلىقى مۇخبىرى ۋاڭ يەن فوتوسىسۈرەت: 1998 يىلى 5 ئاينىڭ 5 كۈنى، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ئاۋمېن ئالاھىدە مەمۇرىي رايونى قۇرۇشقا تەييارلىق كۆرۈش كومىتېتى بېيجىڭ خەلق سارىيىدا قۇرۇلغانلىقىنى جاكارلىدى ھەم بىرىنچى قېتىملىق ئومۇمىي يىغىن ئۆتكۈزدى. يولداش لى پېڭ تەييارلىق كۆرۈش كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىر ئەزاسى خې خوۋخۇاغا تەيىننامە بەردى. شىنخۇا ئاگېنتلىقى مۇخبىرى جۈ پېڭ فوتوسىئازادلىق ئۇرۇشى مەزگىلىدە، يولداش لى پېڭ پارتىيە تەشكىلىنىڭ چاقىرىقىغا ئاۋاز قوشۇپ ئالدىنقى سەپكە ئاتلانغان. 1946 يىلى 1 ئايدىن 9 ئايغىچە جاڭجياكوۋ سانائەت مەخسۇس مەكتىپىدە ئوقۇغان، 1946 يىلى 9 ئايدىن باشلاپ، ئىلگىرى كېيىن بولۇپ سەنشى چاخار خېبېي توك ئىشلىرى شىركىتىنىڭ تېخنىكى، خاربىن ياغ زاۋۇتىنىڭ ياردەمچى دىرېكتورى، پارتىيە ياچېيكىسىنىڭ شۇجىسى بولغان. 1948 يىلى 9 ئايدا، پارتىيە تەشكىلىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشىغا ئاساسەن سوۋېت ئىتتىپاقىغا ئوقۇشقا بېرىپ، موسكۋا ئېنېرگىيە شۆيۈەنىنىڭ سۇ ئېلېكتىر فاكۇلتېتىدا ئوقۇغان ھەم سوۋېت ئىتتىپاقىدا تۇرۇۋاتقان جۇڭگولۇق ئوقۇغۇچىلار باش ئۇيۇشمىسىنىڭ رەئىسلىكىنى ئۆتىگەن. 1955 يىلى دۆلەتكە قايتىپ كەلگەندىن كېيىن، ئۇ تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئاساسىي قاتلامغا بېرىپ خىزمەت قىلىشنى تەلەپ قىلىپ، ئىلگىرى كېيىن بولۇپ فېڭمەنئېلېكتىر ئىستانسىسىنىڭ مۇئاۋىن ئىستانسا باشلىقى، باش ئىنژېنېرى بولغان، شەرقىي شىمال توك ئىشلىرى باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ مۇئاۋىن باش ئىنژېنېرى، ئورۇنلاشتۇرۇش ئىدارىسىنىڭ ئىدارە باشلىقى، فۇشىن ئېلېكتىر ئىستانسىسىنىڭ ئىستانسا باشلىقى بولغان. 1966 يىلىدىن 1979 يىلىغىچە، ئىلگىرى كېيىن بولۇپ بېيجىڭ توك بىلەن تەمىنلەش ئىدارىسى پارتكومىنىڭ مۇۋەققەت شۇجىسى، ئىنقىلابىي كومىتېتنىڭ مۇدىرى، بېيجىڭ توك ئىشلىرى باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ ئىدارە باشلىقى، پارتگۇرۇپپىسىنىڭ شۇجىسى بولغان. مەدەنىيەت زور ئىنقىلابى مەزگىلىدە زەربىگە ئۇچرىغان، لېكىن ئۇ پارتىيەۋىلىك پىرىنسىپتا چىڭ تۇرۇپ، ھەقىقەتنى ئەمەلىيەتتىن ئىزدەپ، كۈرەش ئېلىپ بارغان.
|
الجير حالقى قارتايعان پرەزيدەنتىن تاقتان تايدىرعىسى كەلەدىەستاي بوجان 11 ناۋرىز, 2019 ساعات 10:08 43 0اربالى ورىندىقتا الجير پرەزيدەنتى. فوتو: .وتكەن اپتانىڭ سوڭعى كۇندەرى الجير ازاماتتارى نارازىلىق شەرۋىنە شىعىپ، 82 جاستاعى پرەزيدەنت بۋتەفليكانىڭ پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا تۇسۋىنە قارسىلىق تانىتتى.بەلسەندىلەر نارازىلىق شەرۋىن الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى ۇيىمداستىرعان. بۇل الجيردە سوڭعى 20 جىل ىشىندە بولماعان ماسسالىق دەمونستراتسيا. ۇيىمداستىرۋشى بەلسەندىلەر بەرگەن مالىمەتتە 20 ملن ادام قاتىستى دەلىنگەن. نارازى توپپەن پوليتسەيلەر اراسىنداعى قاقتىعىستان 50 ادام جاراقات العان جانە 45 ادام تۇتقىندالعان.ميلليونداعان ادام نارزىلىق شەرۋىنە شىقتى. فوتو: .بۇعان دەيىن 4 كەزەك پرەزيدەنت بولعان ابدەلازيز بۋتەليكا 2013 جىلى ينسۋلت العاندىقتان جۇرت كوزىنە كوپ تۇسە بەرمەيدى. ول بەلسەندىلەرگە قاراتا مالىمدەمە جاساپ، حالىقتىق شەرۋلەردى ءۇشىنشى كۇشتەر پايدالانىپ كەتۋىنەن، ناتيجەسىندە ەلدە اۋمالىتوكپەلى تۇراقسىزدىق ورناۋىنان ساقتانۋدى ەسكەرتتى.نارازىلىق اكتسياسىن الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى ۇيىمداستىرعاندىقتان، ەرەۋىلشىلەردىڭ باسىم كوبى جاستار بولعان. ءارى ەل جاستارىنىڭ 30 پايىزىنان كوبى جۇمىسسىز بولعاندىقتان، ولاردىڭ بيلىككە دەگەن نارازىلىعى ءورشىپ تۇر.ەۋروپالىق كەڭەس باسشىسى تۋسك پەن پرەزيدەنت توقاەۆ الجير كەشەنىنە بارماقگەرمانيا مەن فرانتسيا حالقى جاپپاي شەرۋگە شىقتى
|
كىرىس مولايدى، بارعان سايىن بالداي ءتاتتى تۇرمىس كەشىردىحالىق تورابىكىرىس مولايدى، بارعان سايىن بالداي ءتاتتى تۇرمىس كەشىردى انار بۇلت شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ نا2021.04.25 14:32 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى4 ايدىڭ سوڭعى شەنى، بوعدا تاۋىنىڭ باسى ءالى اپپاق قارعا قىمتانىپ جاتقاندا، تاۋ ەتەگىندەگى موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ دانانگوۋ وزبەك اۋىلىندا كوكتەم لەبى ەستى، قابىرعاسى سارى رەڭدى، قىزىل توبەلى بەيقۇت ۇيلەر قاز قاتار ءتىزىلىپ، ءۇي ءۇيدىڭ ەسىك الدى مەن ارتىندا اعاشتار بۇرشىك جارىپ، گۇلدەپ، بىرەۋلەر كورشى ءۇيدىڭ سيىرىنا جەم اپارۋمەن قاربالاس بولسا، بىرەۋلەر مالشىلار شاتتىعى ساياجايىن رەتتەۋمەن ابىگەر... بارلىعىنان جالىنداعان ومىرشەڭدىك مەن مۇندالايدى.تاۋدان ءتۇسىپ وتىرىقتاندى، تۇرمىستارى بارعان سايىن جاقساردىدانانگوۋ وزبەك اۋىلى دۇڭگوۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى قايراتبەك ءبيسۇلتان بيىل 53 جاستا. وسى ەكى كۇندە ول جەم جەتكىزۋمەن قاربالاس ءجۇر. ەكى بالام دا ءۇيلى باراندى بولدى. جۇبايىم ەكەۋىمىز وسىنشا كەڭ بەيقۇت ۇيدە تۇرامىز، جەم ساتۋدان جىلىنا 10 نەشە مىڭ يۋان كىرىس كىرەدى، بارعان سايىن بالداي ءتاتتى تۇرمىس كەشىرىپ كەلەمىز، دەدى ول.بالداي ءتاتتى تۇرمىسىن انىق ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن، قايراتبەك تىلشىگە ءوزىنىڭ جاس كەزىندە باسىنان وتكەن ءبىر ءىستى ايتىپ بەردى.بۇرىن تاۋدا كوشپەندى تۇرمىس وتكىزەتىنبىز، دەدى قايراتبەك، ول 19 جاسقا شىققان جىلى قىستا ءبىر كاريا تۇتقيىل اۋىر ناۋقاسقا شالدىعادى، ءدال سول كەزدە تاۋدى قالىڭ قار باسىپ قالعاندىقتان، ۇيىندەگىلەر اتتىلى جاياۋ ءجۇرىپ 7 كۇن دەگەندە اۋداندىق شيپاحاناعا جەتكىزەدى، ءبىراق كاريا قۇتقارۋ ۋاعىندا جۇرىلمەگەندىكتەن وكىنىشپەن كوز جۇمادى.1987 جىلى 7 ايدا دانانگوۋ وزبەك اۋىلى قۇرىلدى، ىلە شالا مەملەكەت بەلگىلەگەن مالشىلاردى وتىرىقتاندىرۋ ءتيىمدى ساياساتتارى ءجۇرىلدى. مەن ويلانىپ تولعانىپ وتىرماي، تاۋدان ءتۇسۋ بەكىمىنە كەلدىم، دەدى قايراتبەك.تاۋدان ءتۇسىپ وتىرىقتانعان سوڭ مالشىلار ۇكىمەت قوسىمشا قاراجات بەرىپ سالدىرعان ۇيلەردە تۇردى، سايكەستى مەكتەپ، شيپاحانا بار، مال باعۋ دا بىردەن ءبىر ءوندىرىس ءتاسىلى بولۋدان قالدى، ادامدار بىرتىندەپ كولەمدەنگەن قورادا باعىمشىلىقپەن شۇعىلدانۋ جولىنا ءتۇستى، تاعى ەگىن ەكتى، جۇمىس ىستەدى، ساۋدا جاسادى... كىرىس قاينارى كوپ نەگىزدەندى، قالتاسى دا بارعان سايىن قامپايا ءتۇستى.قايراتبەك سيىر قويلاردى باسقالارعا اماناتتاپ باقتىرىپ، ءوزى جەم ءشوپ ساۋداسىمەن اينالىستى. ول تاعى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولدى، الەۋمەتتىك يگىلىك قيمىلدارعا قاتىناسىپ، قوعامعا قارىمجى قايتاردى. بىلتىر ىندەت كەزىندە ول قايىرىمدىلىق تاراۋلارى ارقىلى حۋبەيعا 5000 يۋان جىلۋ اتادى.مىعىم كۇش قايراتپەن ساياحاتتىڭ قاۋىرت مەزگىلىن قارسى الدىبوعدا تاۋىنىڭ ءشوبى شۇيگىن، اعاشى كوپ، اعىن سۋى مول. مالشىلار تاۋدان ءتۇسىپ وتىرىقتانعاننان كەيىن كورىكتى تاۋ ەلسىز قالىپ قۇلازىعان جوق، جەرگىلىكتى ورىن ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ العى شارتىندا، تاۋ باسىندا ساياحات نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن قۇرىپ، مالشىلاردى ساياحات قىزمەت وتەۋىمەن شۇعىلدانۋعا شابىتتاندىردى.كەيىن كەلە موريدان ءپىشانعا دەيىنگى تاس جولدا كولىك قاتىناپ، ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ ساياحات كاسىبىنە تاماشا وراي اكەلدى، دەدى دانانگوۋ وزبەك اۋىلدىق پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، اۋىل باستىعى نۇرلان، ءپىشان مەن موريدىڭ اراسىن بيىك تاۋ ءبولىپ تۇرادى، بۇرىن ەكى اراعا قاتىناۋ ءۇشىن، تاۋدان ءوتىپ، اسۋدان اسىپ 10 ساعاتقا جۋىق ۋاقىت جۇمسالاتىن، قازىر كولىكپەن شىعىس تيانشان تۋنەلىنەن وتكەندە نەبارى 3 ساعات عانا ۋاقىت كەتەدى.جازدا موري سالقىن، جانعا جايلى، كوپتەگەن ءپىشاندىقتار دانانگوۋ وزبەك اۋىلىنا ءوز كولىگىمەن كەلىپ سالقىندايدى. ءار كۇنى 800 نەشە كولىك كەلەدى، دەدى نۇرلان، مالشىلار ساۋدا ورايىن ءداپ باسىپ، كەيبىرەۋى تاۋدا كيىز ءۇي تىگىپ ساياحاتتىق كۇتىپ الۋمەن شۇعىلدانسا، كەيبىرەۋى ساياحاتشىلاردىڭ مىنۋىنە ات جالدادى، كەيبىرەۋلەر كورىنىس وڭىرىندە ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ساتتى.دۇڭگوۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ەرمۇرات تاۋدا 3 كيىز ءۇي تىگىپ الدى، ساياحاتتىڭ قاۋىرت كەزىندە ول ايەلى ەكەۋى تاۋدا ساياحاتتىق كۇتىپ الۋمەن اينالىسادى، ءار جىلى جازدا تەك وسى تۇردەن 40 مىڭ يۋاننان استام كىرىس تابادى.جۋىقتا ەرمۇرات پەن ايەلى ۇلتتىق ەرەكشەلىككە باي كورپە جاستىقتى، توسەنىشتەردى، سۇيەنىش جاستىقتاردى تاپ تازا جۋىپ، ەڭ جاقسى كۇيمەن الداعى ساياحاتتىڭ قاۋىرت مەزگىلىنە جاقسى دايىندالدى.جۇمىستانۋدى كۇش سالا قامتاماسىز ەتتىدانانگوۋ وزبەك اۋىلىندا ساياحاتتىق كۇتىپ الۋعا شەبەر ەمەس، ساۋدا ىستەي المايتىن مالشىلار دا كىرىستەن الاڭدامايدى، ولارعا قىزمەت ورايى كوپ.نۇرلان بىلاي دەپ تانىستىردى: دانانگوۋ وزبەك اۋىلى ءتيىمدى ساياسات شىعارىپ ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردى اۋىل قىستاققا ىرگە تەبۋگە شابىتتاندىرىپ، ەڭبەككۇشتەردى جاقىن ماڭدا جۇمىستانۋعا باۋرادى.موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى الي ازىق تۇلىك شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى ما گوجۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: ساپالى ءسۇت بايلىعى قاينارى، مول ادام كۇشى بايلىعى، سالىق تيىمدىلىك ساياساتى سياقتىلار كاسىپورنىمىزدى 2017 جىلى اۋدان قالاشىعىنان دانانگوۋ وزبەك اۋىلىنا كوشىپ كەلۋگە باۋرادى.قازىر الي ازىق تۇلىك شەكتى سەرىكتەستىگىندە 41 جۇمىسشى قىزمەتكەر بار، كوپشىلىگى دانانگوۋ وزبەك اۋىلىنان كەلگەن. سەرىكتەستىكتە نان، بولكا، شيراتپا، بالكۇلشە، تۇشپارا، پراندىك سياقتى 10 نەشە تارماق ءوندىرىس جەلىسى بار، ونىمدەر سانجى، ءۇرىمجى، تۇرپان، التاي سياقتى كوپتەگەن قالالارعا ىركىلىسسىز ساتىلۋدا.دانانگوۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى سايرامحان نۇرعازى بىلاي دەدى: بۇرىن بۇكىل ءۇي ىشىمىزبەن كۇيەۋىمنىڭ جۇمىس ىستەپ تاپقان كىرىسى مەن جەردى اينالىمعا بەرۋدەن تۇسكەن اقشاعا سۇيەنەتىنبىز، كۇنىمىز ءۇپى ءتاپى وتەتىن. بالاسى ىشكى وڭىرلەردەگى شينجياڭ ورتا مەكتەپ كلاسىنا قابىلدانعان سوڭ، ول الي ازىق تۇلىك شەكتى سەرىكتەستىگىنە جۇمىسقا شىقتى، ايلىق ەڭبەكاقىسى 2800 يۋان، تۇرمىسى ءماندى دە قۋانىشتى.نۇرلان بىلاي دەپ تانىستىردى: دانانگوۋ وزبەك اۋىلىنىڭ 2020 جىلعى جان باسىندىق تازا كىرىسى 15 مىڭ 700 يۋان بولدى. بيىل بۇكىل اۋىل بولىپ جوعارىدان تومەنگە دەيىن مىعىم كۇش قايراتقا كەلىپ، دامۋ ورايىن اناعۇرلىم مىقتاپ يگەرىپ، ءبىر نيەتپەن كۇش بىرىكتىرە كۇندەرىن اناعۇرلىم تاماشا وتكىزبەك.
|
ۋفا باسشىسى قازاق مەسسيىنىڭ بولاشاعى تۋرالى ايتتى28 اقپان 07:52استانا. قازاقپارات ۋفانىڭ باس ديرەكتورى شاميل گازيزوۆ كوماندانىڭ شابۋىلشىسى ەركەبۇلان سەيداحمەتتىڭ ينستاگرامداعى قوشتاسۋ جازباسىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات . سايتىنا سىلتەمە جاساپ.سەيداحمەتتىڭ ۋفادان كەتۋىنە قاتىستى اڭگىمەگە نەگىز بار. ەرتەڭ بۇل تۋرالى جاريالاۋعا تىرىسامىز. ەگەر بارلىعى ويداعىداي وتسە، ول باسقا كلۋبقا اۋىسۋى مۇمكىن، دەدى عازيزوۆ.ونىڭ سوزىنشە، بۇل ترانسفەر ەمەس، ارەندا بولۋى ىقتيمال.دەگەنمەن، ۋفانىڭ باس ديرەكتورى سەيداحمەت بارۋى مۇمكىن كلۋبتىڭ دا، ەلدىڭ دە اتىن اتامادى.سەيداحمەتكە قازاقستان عانا ەمەس، وزگە ەلدەر دە قىزىعۋشىلىق ءبىلدىرىپ وتىر، دەدى ول.ايتا كەتەيىك، قازاقستان چەمپيوناتىندا ترانسفەرلىك تەرەزە 3 ساۋىرگە دەيىن اشىق.ەۋروپالىق وزگە چەمپيوناتتارعا كەلسەك، قىسقى تىركەۋ كەزەڭى، سونداياق بولگاريادا 28 اقپان، ۋكراينادا 1 ناۋرىزعا دەيىن، لاتۆيادا 1 ناۋرىز، نورۆەگيادا 1 ءساۋىر، شۆەتسيادا 4 ءساۋىر اياقتالعان جوق. ال مىقتى ازيالىق چەمپيوناتتار اراسىندا ترانسفەرلىك تەرەزە قىتايدا، وڭتۇستىك كورەيادا جانە جاپونيادا اشىق.ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن قازاق مەسسيى اتانىپ كەتكەن ەركەبۇلان سەيداحمەت الماتىعا كەلىپ، الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ۋفامەن قوشتاسقان بولاتىن. ول ينستاگرامدا: راحمەت، ۋفا!، دەپ جازىپ كوماندانىڭ فوتوسىن ورنالاستىردى.سونداياق وسىعان دەيىن قازاقستاندىق سپورتشى ورداباسى كومانداسىنا اۋىسۋى مۇمكىن ەكەنى حابارلانعان بولاتىن. ءتىپتى تاراپتار كەلىسىمگە كەلىپ قويدى دەلىنگەن ەدى. ءبىراق كەيىن انىقتالعانداي، ۋفا باسشىلىعى بۇل شەشىمىنەن باس تارتتى. شىمكەنتتىك كلۋبتىڭ مەنەدجەرلەرى بولاشاعىنان زور ءۇمىت كۇتتىرەتىن فۋتبولشىنى ءوز قاتارىنا قوسۋ ءۇشىن بار كۇشىن سالعان. الايدا، ۋفا باسشىلارىنا سەيداحمەتكە قاتىستى جاڭا، بۇدان دا ءتيىمدى ۇسىنىستار تۇسكەن.ونىڭ قانداي ۇسىنىس ەكەنى ول كەزدە دە ايتىلمادى.ەركەبۇلان تارازدان ۋفاعا 2018جىلدىڭ اقپانىندا اۋىسقان بولاتىن. 201819 ماۋسىمىندا ۋفانىڭ نەگىزگى كومانداسى قۇرامىندا ەكى ماتچ وتكىزدى. بۇل رەتتە، ناتيجەلى گولدارمەن ەرەكشەلەنگەن جوق.
|
الماتى ساياباعىنداعى كەپتەرلەر قىرىلىپ قالدى26 ناۋرىز 16:30الماتى. قازاقپارات الماتى ساياباعىندا قىرىلعان كەپتەرلەر ۋلانعان بولۋى مۇمكىن.بۇل تۋرالى ق ر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار الەمى كوميتەتىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى ساكەن دىلداحمەت مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى. كەپتەرلەردىڭ جاپپاي ءولىمىن قالا تۇرعىندارى الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالاعان بولاتىن. وقيعا 28 پانفيلوۆشىلار پاركىندە بولعان.بۇگىن، ياعني 26 ناۋرىزدا الماتىداعى 28 پانفيلوۆشىلار پاركىندە كەپتەرلەردىڭ قىرىلۋىنا بايلانىستى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار الەمى كوميتەتىنىڭ وبلىستىق ينسپەكتسياسى مەن ق ر ا ش م ۆەتەرينارلىق باقىلاۋ مەن قاداعالاۋ تەرريتوريالدىق ينسپەكتسياسى قىزمەتكەرلەرى، قالالىق ۆەتەرينارلىق قىزمەت، قالالىق كاسىپكەرلىك پەن ينۆەستيتسيالار باسقارماسى، زوولوگيا جانە اباتتاندىرۋ ينستيتۋتى ماماندارىنان ارنايى كوميسسيا قۇردى ، دەدى ساكەن دىلداحمەت پاراقشاسىندا.كوميسسيانىڭ جۇرگىزگەن ساراپتاماسىنا كەپتەرلەر ولگەن جەردە مۇنىڭ الدىندا اۋماعى 100 شارشى مەتر مۇز ايدىنى بولعان. سول جەردە بارلىعى 30 كەپتەر ولگەن. قۇستار ۋلانعان بولۋى مۇمكىن. كوميسسيا مۇشەلەرى كەپتەرلەردىڭ دەنەسىن زەرتحانالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن الدى. قۇستاردىڭ ولىمىنە نە ىقپال ەتكەنى زەرتتەۋلەردەن سوڭ بەلگىلى بولادى ، دەدى س. دىلداحمەت.
|
قازاقستاننان كيىك ءمۇيىزىن الىپ وتپەك بولعان رەسەي ازاماتى ۇستالدى1164 3 پىكىر 14 قاراشا, 2019 ساعات 11:17شەكارا قىزمەتىنىڭ دەرەگىنشە، رەسەيلىكتىڭ كولىگىندەگى سپورت سومكەسىنەن كيىكتىڭ 64 جۇپ ءمۇيىزى تابىلعان. ءمۇيىزدىڭ سالماعى 29 كەلى. رەسەي ازاماتى باتىس قازاقستان وبلىسىنداعى اقساي پوستىندا ۇستالىپ، ايماقتاعى پوليتسياعا تاپسىرىلعان.باتىس قازاقستان پوليتسياسىنان رەسەي ازاماتى قاماۋعا الىنعانىن يا وعان قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالعانىن انىقتاۋ مۇمكىن بولمادى.شەكارا قىزمەتىنىڭ دەرەگىنشە، مۇيىزدەر 242 ميلليون تەڭگەگە شامامەن 620 مىڭ دوللار باعالانعان. شەكاراشىلاردىڭ حابارلاۋىنشا، بۇل فاكتى قىلمىستىق كودەكستىڭ 339بابىمەن وسمدكتەردىڭ نەمەسە جانۋارلاردىڭ سيرەك كەزدەسەتن جانە قۇرىپ كەتۋ قاۋپ تونگەن تۇرلەرىمەن زاڭسىز اينالىسۋ تەرگەلۋى ءتيىس.كيىكتەر قازاقستاندا مەملەكەت قورعاۋىنا الىنعان. براكونەرلەر كيىكتەردىڭ ءمۇيىزىن كەسىپ، شىعىس مەديتسيناسى ءۇشىن ساۋدالايدى.اقبوكەننىڭ سانى ءبىر عاسىرعا جۋىق ۋاقىت ىشىندە بىرنەشە رەت كۇرت ازايىپ، كەيىن قايتا كوبەيگەن. 1920 جىلدارى سوۆەت بيلىگى قۇرىپ بىتۋگە شاق قالعان كيىكتى اتۋعا تىيىم سالعان. 2015 جىلى قازاقستاندا ىندەت سالدارىنان بىرنەشە اپتا ىشىندە 150 مىڭنان اسا كيىك الەمدەگى سانىنىڭ 62 پروتسەنتى قىرىلعان.قازاقستان بيلىگى 2020 جىلعا دەيىن كيىكتەردى اۋلاۋعا شەكتەۋ قويدى. بىراق سوعان قاراماستان كيىكتەردى زاڭسىز اتۋ فاكتىلەرى تىركەلگەن. بيىل كيىكتەردى زاڭسىز اۋلاعانداردى ۇستاماق بولعان وحوتزووپروم مەكەمەسىنىڭ ەكى ينسپەكتورى براكونەرلەر قولىنان مەرت بولدى.
|
قەبرە سۈپۈرۈش بايرىمى20180402 11:37:24 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسى4 ئاينىڭ 5 كۈنى چوكانتال بايرىمى. چوكانتال بايرىمى يەنە قەبرە سۈپۈرۈش بايرىمى دەپمۇ ئاتىلىدۇ. بۇ بايرام، ئەتىيازنىڭ ئوتتۇرىلىرى ۋە كەچ ئەتىياز ئارىلىقىدا ئۆتكۈزىلىدىغان جۇڭگونىڭ ئەنئەنىۋى بايرىمى. بۇ بايرامنىڭ ئەڭ مۇھىم مەزمۇنى ئۈلۈپ كەتكەنلەرنى خاتىرىلەيدىغان بايرام. بۇ كۈندە ئەجداتلارنىڭ قەبرىسىنى يوقلاش ۋە قەبرە سۈپۈرۈش قاتارلىق پائالىيەتلەر ئېلىپ بېرىلىدۇ. جۇڭگودىكى خەنزۇ مىللىتىنىڭ ئەنئەنىۋى چوكانتال بايرىمى تەخمىنەن جۇ سۇلالىسى دەۋرىدىن باشلانغان بولۇپ، بۈگۈنگىچە تەخمىنەن 2 مىڭ 500 يىللىق تارىخقا ئىگە. بۇ بايرامدا ئەجداتلارنىڭ قەبرىسىنى سۈپۈرۈش، باھارنى كۈتۈۋېلىپ، كۆكلەم سەيلىسى قىلىش ئاساسىي تېما قىلىنغان. قەبرە سۈپۈرۈش بايرىمى نىڭ نامى دۆلىتىمىزنىڭ دېھقانلار كالىندارىدىكى 24 مەۋسۈم بويىچە چوكانتال مەۋسۈمىگە ئاساسەن قويۇلغان. بۇ مەۋسۈم، يەنى چوكانتال مەزگىلى، قىش كېتىپ، باھار كېلىدىغان، سۈپسۈزۈك ھاۋا، بىپايان كۆك ئاسمان كىشىگە شاتلىق ئاتا قىلىپ، كائىناتنىڭ ھەممىلا يېرى جۇشقۇن ھاياتىي كۈچكە تولىدىغان مەزگىل.تاڭ دەۋرىدە ئۆتكەن شائىر دۇ مۇ چوكانتال ناملىق شېئىرىدا:سىم سىم يامغۇرلۇق چوكانتال پەسلى،يۈرەر ئادەملەر روھسىز ھالەتتە.سورىدىم، مەي شاراب قەيەردىن ھاسىل؟پادىچى بالا دەر شىڭخۇا كەنتىدە.دېگەن مىسرالار ئارقىلىق چوكانتال بايرىمىدىكى ئالاھىدە كەيپىياتنى ئەكس ئەتتۈرگەن. تاكى بۈگۈنكى كۈنگىچە چوكانتال بايرىمىدا ئەجداتلارنىڭ قەبرىسىنى يوقلاش، تۈگەپ كەتكەن ئۇرۇق تۇققانلىرىنى خاتىرىلەش قاتارلىق ئۆرپ ئادەتلەر ئىلگىرىكىدەك ساقلىنىپ كەلمەكتە. ھەر قايسى جايلارنىڭ چوكانتال بايرىمىدا ئەجداتلارنىڭ قەبرىسىنى يوقلاش ئۆرپئادەتلىرىدە مەلۇم پەرقلەر بار. بۈگۈنكى بۇ پىروگراممىمىزدا بىز بىرلىكتە ھەر قايسى جايلارنىڭ چوكانتال بايرىمىدىكى ئۆرپ ئادەتلىرى توغرىسىدا توختىلىپ ئۆتىمىز.ئاۋۋال، شەندۇڭ ئۆلكىسىنىڭ ئۆرپ ئادەتلىرىنى ئاڭلاپ باقايلى:شەندۇڭ ئۆلكىسىدە، چوكانتال بايرىمىدا قەبرە سۈپۈگەندە قەبرە بېشىغا يېڭى توپا چاچىدىغان ئادەت بار. ئېيتىشلارغا قارىغاندا، بۇنداق قىلىش ئارقىلىق ئەجداتلىرىنىڭ ئۆيىنى رېمونت قىلىپ بېرىپ، يازدا يامغۇر ئۆتۈپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش مەقسەت قىلىنغان ئىكەن. ۋېيخەي، شىشىيا، خۇاڭشەن قاتارلىق جايلاردا جەمەت بويىچە قەبرە بېشىدا تەزىيە بىلدۈرۈپ بولغاندىن كېيىن، ھەممەيلەن بىرلىكتە ھورنان ۋە قورۇما يەيدىغان ئادەت بولۇپ، بۇ بىر ئۆيدە غىزالىنىش ياكى جەمەت تامىقى دەپ ئاتىلىدۇ. شەندۇڭنىڭ شىمالىدىكى جايلاردا بولسا جەنۇبىي ۋە شىمالىي سۇلالىلەر دەۋرىدىن قەپ قالغان تۇخۇم سوقۇشتۇرۇش ئادىتى ساقلانغان. چوكانتال بايرىمى كۈنى بىڭشەندىكى كىچىك بالىلار يېڭى پىشۇرۇلغان ئىسسىق تۇخۇمنى ئۆز ئارا سوقۇشتۇرۇپ ئوينايدىغان بولۇپ، كىمنىڭ تۇخۇمى باشتا چېقىلىپ كەتسە شۇ ئۇتتۇرغان بولىدۇ. جىشەن، بوشەن قاتارلىق جايلاردا بىر قازان تېرىقنى دۈملەپ پىشۇرۇپ، كالىغا بېرىپ، كالىنى بىر ۋاق تويدۇرۇپ ئوزۇقلاندۇرىدۇ. بۇ كالا تامىقى دەپ ئاتىلىدۇ.جياڭسۇنىڭ تەيجۇ رايونىدىكى دېھقانلار چوكانتال بايرىمىدا قۇلۋاق ھەيدەش مۇسابىقىسى ئۆتكۈزىدىغان بولۇپ، بۇ تىرەك كىمە دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. جېنجىياڭلىقلاردا بولسا يەتتە تال چوكانتال يوپۇرمىقىنى دەملەپ ئىچىش ئادىتى بولۇپ، ئېيتىشلارغا قارىغاندا يەتتە تال چوكانتال يوپۇرمىقىنى دەملەپ ئىچسە كۆزنى روشەنلەشتۈرىدىكەن.خەينەنلىكلەردە چوكانتال بايرىمىدا ئەجداتلىرىنى خاتېرىلىگەندە، جەمەتىنىڭ قائىدە يوسۇنلىرىنى دىكلىماتسىيە قىلىدىغان ئادەت بار. خەينەندىكى خەنزۇ ئاھالىسىنىڭ كۆپىنچىسى باشقا جايلاردىن كېلىپ ئولتۇراقلىشىپ قالغانلار بولۇپ، تاڭ سۇلالىسىدىن ئىلگىرى بۇ جايغا كۆچۈپ كېلىپ ئولتۇراقلاشقان خەنزۇلار 20 مىڭدىن ئاشقان. سۇڭ سۇلالىسى دەۋرىدە بولسا 100 مىڭغا؛ چىڭ سۇلالىسى دەۋرىگە كەلگەندە كۆپىيىپ 2 مىليونغا يەتكەن. خەينەن قىسقارتىلىپ چىيۇڭ دەپ ئاتىلىدىغان بولۇپ، كېيىنچە خەينەنگە كۆچۈپ كەلگەن كىشىلەرنىڭ فامىلىسى بارا بارا 100 دىن ئاشقان. خەينەنگە تۇنجى بولۇپ كەلگەنلەر ئەجدادلىرىنى ياد ئېتىش ئۈچۈن، كېيىنچە ھەر قايسى جايلاردا بەس بەستە ئەجدات ئىبادەتخانىسى سالغان. نۇرغۇن كىشىلەر چوكانتال بايرىمىدا بۇ يەردە ئەجداتلىرىنى خاتىرىلەش پائالىيەتلىرىنى ئېلىپ بارىدۇ. بۇ ئەجداتلىرىنى خاتىرىلەش پائالىيەتلىرىنىڭ كۆپىنچىسىدە سەككىز چالغۇ تەڭكەش قىلىنىدىغان بولۇپ، ناخشا، تەزىيەنامە ئوقۇلۇپ، خەينەنگە تۇنجى بولۇپ كۆچۈپ كەلگەن ئەجداتلىرىنىڭ تۆھپىسىنى مەدھىيەلەيدۇ.ھەر قايسى فامىلىلەر ئەجداتلىرىنى خاتىرىلەش پائالىيەتلىرىدە، تەزىيانامە ئوقۇلۇپ، جەمەتنىڭ ئەنئەنىسى، قايدە يوسۇنلىرى تىلغا ئېلىنىدىغان بولۇپ، ھەر بىرى قالتىس ماھارەت بىلەن يېزىلغان قوشاققا ئوخشايدۇ. مەسىلەن، خەينەندىكى فۇ جەمەتەنىڭ ئۈچ سۆزلۈكلەر دەستۇرى بار. بۇنىڭدا ۋەتەننى سۆيۈش، ئاتا ئانىغا ۋاپادار بولۇش، دوست بۇرادەرلىرىگە سادىق بولۇش، ئەر ئايال ئىناق ئۆتۈش، ئۆز جەمەتىگە سادىق بولۇش، ئىناقلىقنى تەكىتلەش، يۇرتداشلار ۋە قوشنا قۇلۇملار ئارا ئىناق ئۆتۈش، دوست تۇتۇشتا ئېھتىيات قىلىش... دېگەندەك مەزمۇنلار بار بۈگۈنكى كۈندە بۇ مەزمۇنلارغا قارايدىغان بولساق، بۇ جەمەت قوشاقلىرىنىڭ تەربىيەۋى ئەھمىيىتىنىڭ يەنىلا ناھايىتى چوڭقۇرلىقىنى ھېس قىلالايمىز.ئەمدى بىز بىرلىكتە تەيۋەننىڭ چوكانتال بايرىمىدىكى ئۆرپ ئادەتلىرىگە قاراپ باقايلى. تەيۋەننىڭ ئالاھىدە بىر ئۆرپ ئادىتى بار، ئۇ بولسىمۇ ئەگەر بۇ بىر يىل ئىچىدە ئائىلىسىدە بىرەر خۇشاللىق بولسا، قەبرە سۈپۈرگەن كۈنى قەبرىنى بىراقلا قايتا رېمونت قىلىدۇ ھەمدە بىر كىچىك قىزىل كىرسىن لامپا تەييارلاپ، قەبرە ئۈستىگە يېقىپ قويىدۇ. قايتىدىغان ۋاقتىدا بۇ كىرسىن لامپىنى ئۆيىگە ئېلىپ كېتىدۇ. بۇنداق قىلىشىدىكى مەقسەت بۇ ئارقىلىق تېخىمۇ كۆپ خۇشاللىق ۋە ئامەتكە ئېرىشىشتىن ئىبارەت.خەنزۇ مىللىتىنىڭ تەسىرىدە جۇڭگودىكى مانجۇ، خېجې، جۇاڭزۇ، دۇڭزۇ، تۇجىيازۇ، مىياۋزۇ، ياۋزۇ، لىزۇ، شۇيزۇ، جىڭزۇ، چياڭزۇ قاتارلىق 24 ئاز سانلىق مىللەتتىمۇ چوكانتال بايرىمى ئۆتكۈزۈش ئادىتى شەكىللەنگەن. گەرچە، ھەر قايسى جايلارنىڭ چوكانتال بايرىمى ئۆتكۈزۈش ئادىتى ئوخشىمىسىمۇ، ئەمما ھەممىسىدە قەبرىنى سۈپۈرۈپ، ئەجداتلىرىنى خاتىرىلەش، كۆكلەم سەيلىسى قىلىشتىن ئىبارەت ئورتاق بىر ئاساسىي تېما بار.چوكانتال بايرىمىلىق دەم ئېلىش مەزگىلى، قەبرە سۈپۈرۈپ، ئەجداتلارنى خاتىرىلەشتىن باشقا، كىشىلەرنىڭ سىرتلارغا چىقىپ ساياھەت قىلىشىدىكى يەنە بىر يۇقىرى پەللە دىيىشكە بولىدۇ. يېقىندا ساياھەت تور بەتلىرى 2018 يىللىق چوكانتال بايرىمىلىق دەم ئېلىش مەزگىلىدىكى ساياھەت نۇقتىلىرىنىڭ تىزىملىكى نى ئېلان قىلدى. بۇنىڭدا كۆرسىتىلىشىچە، دەم ئېلىش ۋاختىنىڭ قىسقا بولىشى، ساياھەت نۇقتىلىرىنىڭ ساياھەتچى سانىغا چەك قويۇشى سەۋەبلىك، نۇرغۇن كىشىلەر ئۆزى تۇرۇشلۇق جايلارغا يېقىن مەنزىرە نۇقتىلىرى بىلەن سەيلە ساياھەت باغچىلىرىنى بۇ يىلقى چوكانتال بايرىمىدا ئالدىن ساياھەت قىلىدىغان جاي قىلىپ تاللىغان. بۇنىڭدىن باشقا يەنە، بېيجىڭ، شاڭخەي، گۇاڭجۇ، شېنجېن قاتارلىق شەھەرلەرنىمۇ ساياھەتچىلەر ئالدىن ساياھەت قىلىدىغان جاي قىلىپ تاللىغان. مەسىلەن: شاڭخەي دېسنىي ئىستىراھەت رايونى، لوڭفېڭ قورۇقى، گۇسۈن باغچىسى، پېلوخېلىس بېلىقى ئارىلى، شاڭخەي شادلىق جىلغىسى، بېيجىڭ شادلىق جىلغىسى، جۇڭخۇا دىنۇزاۋۇر باغچىسى، شېنجېن شادلىق جىلغىسى، تاۋيۈەن پەرىشتە جىلغىسى قاتارلىقلار كىشىلەر تاللىغان ئالدىنقى 10 ئورۇندا تۇرىدىغان ساياھەت نۇقتىلىرى بولۇپ قالغان. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا بېيجىڭ، تىيەنجىن ۋە خېبېيدىكى تىيەنيۈنشەن مەنزىرە رايونى، گۇبېي سۇ يۇرتى، بادالىڭ سەددىچىن سېپىلى، جىجۇ پەنشەن، خۇخۇشۇي ئېكولوگىيىلىك مەنزىرە رايونى، چۇڭچىڭدىكى ۋۇلۇڭ كۆۋرۈكى، سىچىكوۋ قەدىمىي بازىرى، يۈننەندىكى يۈلوڭ قارلىق دۆلەت دەرىجىلىك داڭلىق مەنزىرە رايونى، قار مۇز باغچىسى، خەينەندىكى ۋۇجىجۇ ئارىلى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى شۇ جايلاردىكى ئالدىن تاللاشقا بولىدىغان قىززىق ساياھەت نۇقتىلىرى.چوكانتال بايرىمى مەزگىلىدە، بىز يەنە خەلقنىڭ ئازادلىقى، دۆلەتنىڭ باي قۇدرەت تىپىشى، خەلقنى بەختكە ئېرىشتۈرۈش يولىدا ھاياتىنى قۇربان قىلغان ئىنقىلاۋىي قۇربانلارنى ئۇنتۇپ قالماسلىقىمىز، بۈگۈنكى ئاسان قولغا كەلمىگەن بەختلىك تۇرمۇشىمىزنى قەدىرلەشنى ھەر ۋاقىت ئېسىمىزدىن چىقارماسلىقىمىز لازىم.
|
الاشوردا 4507 13 پىكىر 21 مامىر, 2018 ساعات 09:23جاڭا قازاقستان فورۋمىنىڭ قازاقتارعا جاسالعان گەنوتسيدتى مويىنداۋ تۋرالى مەموراندۋم اتتى قۇجاتىمەن وبششەستۆەننايا پوزيتسيا، 17 مامىر 2018 ج.، 18ب. تانىسا كەلە، كوتەرىلىپ وتىرعان ماسەلەنىڭ وتە ورىندىلىعىن، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلىندا ەلىمىزدىڭ جوعارعى كەڭەسى قۇرعان كوميسسيانىڭ قورىتىندىلارىندا حح عاسىردىڭ 30شى جىلدارىنداعى سوۆەتتىك رەفورمانىڭ سولاقايلىقتارى سالدارىن گەنوتسيد رەتىندە باعالانعان تۇجىرىمدى رەسمي مويىنداۋدىڭ ۋاقىتى الدەقاشان كەلگەنىن ايتا وتىرىپ، ءارى ساياسي قۋعىنسۇرگىن مەن اشارشىلىق قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى 31 مامىر تاقالعانىن جانە ۇلتتىق اپاتقا باستاۋ بولعان قۇجاتقا قازاق سوۆەتتىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ جارتىفەودالدار مالمۇلكىن تاركىلەۋ تۋرالى دەكرەتىنە 90 جىل تولاتىنىن ەسكەرە كەلە، ماسەلەنىڭ وزەكتىلىگى جايىندا قاعاز جانە ەلەكتروندى باق بەتتەرىندە ءار جىلداردا جاريالانعان ماتەريالداردىڭ بىرقاتارىن وزىندىك پۋبليتسيستيكالىق حرونيكا ىسپەتتى توپتاپ، وقىرماندار نازارىنا قايتا ۇسىنعاندى ورىندى كورىپ وتىرمىز.1. اقتاڭداقتار كەتىرىلۋگە ءتيىسجاڭاشا ويلاۋ جانە قايتا قۇرۋ اقىلوي، سانا، رۋح بوستاندىعىنا قول جەتكىزدى. جاريالىلىق جالاۋىن جەلبىرەتتى. ەركىن پىكىرلەسۋگە جاعداي جاسادى. ال وسىناۋ سونى دا عالامات احۋالدىڭ ەڭ ايتۋلى جەمىسى سول ءبىز تاريحىمىزدىڭ ۇمىتتىرىلعان تۇستارىنا تىمتىنە نازار سالىپ، كومەسكى تارتقان بەتتەرىن كۇمىلجىمەي، كۇبەجەكتەمەي، اشىق تا باتىل وقي باستادىق. تاريحتىڭ اقتاڭداقتارمەپ الاباجاقتانۋى ستالينيزم سالدارىنان ەكەنىنە قازىر ەشكىم كۇدىكتەنبەيدى. ال ستالينيزم بۇگىنگى تاڭدا ماركسيزملەنينيزمنىتس تۇرپايى تۇردە بۇرمالانعان بۇتاعى رەتىندە ءبىرجولاتا ايىپتالىپ وتىر. بۇل ورايدا العا تارتىلار زور مىندەتتىڭ ءبىرى عۇمىرنامامىزداعى الاباجاق بوياماتاڭبالاردىڭ ءبارىن تەزىرەك كەتىرۋگە تىرىسۋ. اقتاڭداقتار جاپقان جولداردى تازارتۋدان تەك قانا تامىرىمىز بەكىپ، قۋاتتانا، باي تۇسەتىنىمىزگە كوزىمىز الدەقاشان جەتكەن، ەندەشە بۇل ءىستىڭ شاپشاڭىراق ىلگەرىلەۋىنە بارشامىز دا مۇددەلى بولساق كەرەك. ءبىز شىن مانىندە ەگەمەندىگى قامتاماسىز ەتىلگەن، تىنىستىرشىلىگىنىڭ ءبارى پراۆوعا نەگىزدەلگەن مەملەكەتتەر وداعىن قۇرۋ جولىندامىز. ال ەگەمەندى مەملەكەتتىڭ تولىققاندى تاريحى بولۋعا ءتيىس. ەگەمەندىككە جەتكەن رەسپۋبليكا ازاماتى سول شىنشىل، بۇكپەسىز تاريحپەن، كەي رەتتەردە جەڭىسىنەن جەڭىلىسى كوپ، قۋانىشىنان قايعىسى باسىم، ەسەسىنە ءوز تاعدىرى بولىپ تابىلاتىن ءادىل تاريحپەن تاربيەلەنۋى شارت.ءادىل تاريحتى قالپىنا كەلتىرۋ جولىندا قالام قايراتكەرلەرى مەنعالىمداردىڭ ەداۋىر تەر توگىپ كەلە جاتقانى بەلگىلى. دەگەنمەن، تەرەڭپايىمداۋدى تىلەيتىن تۇستار ءالى دە بارشىلىق. رەسپۋبليكاپىڭ جەتپىسجىلدىق مەرەيتويى ۇستىندە ولاردىڭ كەيبىرىن اتاي كەتۋ ارتىقتىق ەتپەس،ويتكەنى الدا مۇلدە جاڭا مىندەتتەر تۇر عوي... قايتا كۇرۋ جىلدارىنىڭ رۋحاني ومىرىمىزگە زور سىلكىنىس اكەلگەنى داۋ تۋعىزبايدى. ستاليندىك جاپپاي جازالاۋ ناۋقاندارىنىڭ جازىقسىز قۇرباندارى ارۋاعىن ارداقتاۋ، ادال ەسىمدەرىن قالپىنا كەلتىرۋ جونىندە بىرقىدىرۋ شارۋا تىندىرىلۋدا. 1932 جىلعى الاپات اشتىق تۋرالى دا از ايتىلىپ جۇرگەن جوق، الايدا سول قاسىرەتتى بەلەسكە ءالى رەسمي ساياسي باعا بەرۋدى قولعا الار ەمەسپىز. بۇگىندەرى سول اشارشىلىقتىڭ قولدان ۇيىمداستىرىلىپ، كوشپەلىلەردى جويىلۋعا دۋشار ەتكەن جاۋىزدىق ناۋقان بوپ شىققانىنا كۇمانداناتىندار از، سەبەبى ونى دالەلدەيتىن قۇجاتتار شاشەتەكتەن...ەگەر روسسيا فەدەراتسياسىنىڭ قۇرامىندا 1918 جىلى تۇركىستان اۆتونومياسىنىڭ، 1920 جىلى قازاق اۆتونومياسىنىڭ شاڭىراق كوتەرۋلەرى سان مىڭداعان ادام ءومىرىن اكەتكەن اشتىق ناۋبەتىمەن ورايلاسقانىن ەسكە الساق دەرەكتەرگە قاراعاندا 19171918 جىلدارى تۇركىستاندا 1.140.000 كىسى اشتان ولگەن م. شوقاەۆتان, 19201921 جىلدارى قازاق اسسرءىنىڭ قازىرگى وڭتۇستىك وبلىستاردى قوسپاعانداعى ايماعىندا 2 ميلليون كىسى اشتىققا ۇشىراپ، ونىڭ جارتىسى دۇنيەدەن كوشكەن ەكى ولكەدەگى جەرسۋى مەن حالقى بىرىككەن قازاقستاندا وتىزىنشى جىلدارعى قازاق حالقىنىڭ جارتىسى قىرىلعان سۇمدىقتى ستالينگولوششەكين گەنوتسيدى دەپ اتاماسقا شاراڭ قالمايدى. رەسپۋبليكا پارلامەنتى نازار اۋدارارلىقاق ءىس بۇل: بولاشاق ءۇشىن، ار الدىنداعى ادالدىق ءۇشىن ءستالينيزمنىڭ سوناۋ سوراقى سويقانىنا لاعىنەت ايتار قارالى ەستەلىك بەلگى قويۋ ارقىلى، زەردە كىتابىن جازۋ ارقىلى ايىپتاۋعا مۇرىندىق بولۋدى حالىق قالاۋلىلارى بورىشىنا بالاسا ەكەن دەگەن تىلەگىمىز بار. الدەبىر ءىسارەكەت كۇردەلى پايىمداۋ كەلتىرىلىپ تۇسىندىرىلەر بولسا ونداي ءىسارەكەتتىڭ حارامدىعىنا سەنە بەر، ار شەشىمى تۋرا دا قاراپايىم كەلەدى. لەۆ نيكولاەۆيچ تولستوي سىندى وي الىبىنىڭ وسى ءسوزى اقتاڭداقتارمەن شۇعىلداناتىن اركىمنىڭ جادىندا جۇرگەنى ءجون.ۇزاق جىلدارعا سوزىلعان بۇرمالاۋلار، بۇرا تارتۋلار، بۇلتالاقتاۋلاردان كەيىن تاريحشىلار، اقىرى، ايگىلى الاشوردانىڭ ۇلتشىل ۇيىم ەمەستىگىن مويىندادى. وعان دا شۇكىر. 1917 جىلعى جەلتوقساندا وتكەن جالپىقازاق قۇرىلتايىندا ايرىقشا كوڭىل اۋدارارلىق بىرەر ءجايت بار. دەلەگاتتار قۇرىلتايعا استراحاننان فەرگاناعا، سىبىردەن الاتاۋعا دەيىن قازاق جايلاعان ولكەنىڭ بارىنەن كەلدى. ياعني، بۇل قازاق جەرىن ءبىر اۆتونوميالىق مەملەكەتكە بىرىكتىرۋدى ماعلۇم ەتكەن تۇڭعىش وكىلەتتى وكىلدەر جينالىسى بولعان ەدى. سەزد سايلاعان حالىق كەڭەسى قازاق اراسىندا قويانقولتىق ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان وزگە ۇلتتار وكىلدەرى ءۇشىن ءوز قۇرامىنان ون ورىن تاعايىنداعاندى... قازاق جەرىن بىرىكتىرۋ ءىسى وسى قۇرىلتايشىلار ساياسي ارەنادان قۋىلعان سوڭ اراعا پالەن جىل سالىپ بارىپ 1920 جىلى ىرگەتاسى قالانعاندا قازىرگى رەسپۋبليكامىزدىڭ قاراماعىندا ەكىاق وبلىس كىرگەنءتىن, 1925 جىلى جۇزەگە اسىرىلدى. كادىمگى قازاقتىڭ جانالعىشى بولعان گولوششەكين ءوزىن قازاق جەرىن جيىستىرۋشى ەتىپ جاريالادى...تۇركىستاندا جۇرگىزىلگەن ۇلتتىقتەرريتوريالىق مەجەلەۋدى، شىندىعىندا دا، جانجاقتى زەرتتەگەن ءجون. مەجەلەۋ كوميسسياسىنىڭ ماتەريالدارى مەن قۇجاتتارىنان تالاي پايدالى ماعلۇمات الۋعا بولار ەدى. ورتا ازياداعى قازاق وبلىستارى جەرى مەن حالقىنىڭ سانى جاعىنان 1924 جىلى سوندا شاڭىراق كوتەرگەن باسقا ۇلتتىقتەرريتوريالىق تۇزىلىمدەردەن كەم تۇسپەيتىنءدى. ايتسە دە ولاردى تەرىستىگىندەگى اۆتونوميالىق رەسپۋبليكاعا جاي عانا قوسا سالۋمەن شەكتەۋى كالاي؟ تۇركىستاندىق بولىگى قوسىلعان سوڭ، قازىرگى كولەمىنەن دە زورايگان قاراقالپاق ەلىمەن بىرگە قازاقستان نەلىكتەن سول 1924 جىلى وزبەكستان، تۇركىمەنستان قاتارىندا وداقتىق رەسپۋبليكا دارەجەسىنە كوتەرىلمەي، روسسياداعى قالپى قالىپ قويدى؟ نەلىكتەن ول ادەيى ۇيىمداستىرىلعان اشتىق ساياساتىنان شاڭىراعى ورتاعا تۇسۋگە تاقالعاندا عانا وداقتىق رەسپۋبليكا ءتاجىن كيدى؟ بۇل ءوزى ءستاليننىڭ الەم جۇرتشىلىعىن الداۋسىراتۋعا باعىتتالعان كەزەكتى ايلاسى ەمەس پە ەكەن؟ الدە زوبالاڭ سىرىن وزىنەن دە، وزگەدەن دە جاسىرىپ، قىلمىسىن ىشتەي جۋىپشايعانى ما؟ ستالين ورناتقان توتاليتارلىق رەجيم نەلىكتەن كوپ رەتتە پاتشالىق جۇيەنىڭ ماقساتتارىمەن ساباقتاس ساياسات جۇرگىزدى؟پاتشا بۇراتانالاردى يمپەريانىڭ ورىس تەكتەس ازاماتىنا اينالدىرۋ ءۇشىن مەكتەپتەرگە كيريلليتسانى ەنگىزدى ورىس ارمياسىن السىرەتپەۋ ماقساتىندا اسكەرگە شاقىرىلاتىنداردى ورىسشاعا جاقسى ۇيرەنسىن دەپ پارمەن بەردى اعا حالىق وبرازىن بارىنشا ۋاعىزداپ، بەكەم ورنىقتىرۋدى كوزدەدى تسيۆيليزاتورلىق جەلەۋمەن، شەت ايماقتارعا قونىس اۋدارۋ ساياساتىن كەڭىنەن جۇرگىزدى. باسقا حالىقتارعا قارسى باعىتتالعان وسى ارەكەتتەردىڭ بارشاسىنا ۇلى وكتيابر توسقاۋىل قويعان ەدى، الايدا ستالينيزم سولاردى تۇگەلگە جۋىق ءتىرىلتتى دە، ءتۇسىن بوياپ، قايتا ىسكە قوستى. نە سەبەپتى؟ نەلىكتەن ستالين ۇلتتىق مەملەكەتتەردىڭ لەنيندىك وداعىن ەمەس، مونارحياشىلار اڭساعان ءبىرتۇتاس جانە بولىنبەس ۋنيتارلىق جالعىز مەملەكەت ورناتتى؟وسىلاردى، باسقا دا تولىپ جاتقان اقتاڭداقتار سىرىن ەگەمەن جۇمحۇريات ازاماتى جاقسى بىلۋگە ءتيىس. الدەكىمدەرگە كىنا ارتۋ ءۇشىن ەمەس، قيىنقىستاۋلى تاريحىمىزدى ءتۇسىنۋ ءۇشىن، بولاشاققا سەنىممەن بەتتەۋ ءۇشىن ءبىلۋ قاجەت. 5 قازان 1990 ج.ادىلەت تۋىمەن شيرەك عاسىر. پۋبليتسيستيكالىق حرونيكا. الماتى: ابزالاي، 2014 ج. 1416بب.2. قاسىرەتتى ۇمىتپا!31 مامىر ناۋبەت قۇرباندارىن ەسكە ءتۇسىرۋ كۇنىقازاق حالقىنىڭ تاريحىندا قارالى ناۋبەت بوپ جازىلعان اشارشىلىق جىلدارىنىڭ قاسىرەتى وتكەنىنە قاستەرلى كوزقاراسپەن قارايتىن، ودان ساليقالى وي تۇيەتىن ادامداردىڭ ەسىنەن ەشقاشان كەتپەيدى. تۇتاس ءبىر ەلدىڭ تاعدىرىنا قيانات جاساعان يمپەريالىق سۇرقيا ساياساتتىڭ بۇل قاندى ءتاسىلى تالاي شاڭىراقتى قۇلاتىپ، تالاي ادامنىڭ وبالىن اياققا باسىپ، قازاق دالاسىندا تىگەرگە تۇياق قالدىرماستاي اپات اكەلدى. ارينە، حالىق قاسىرەتى ۇمىتىلمايدى. ونى ەستى ۇرپاعى ەسىنە ءتۇسىرىپ، كەلەر كۇندەردە وسىنداي زوبالاڭنىڭ قايتالانباۋىنا ەسكەرتكىشبەلگىلەرىن ورناتادى. سونىڭ ءبىرى ارناۋلى قاۋلىمەن 31 مامىردىڭ قارالى كۇن بولىپ بەلگىلەنۋى. ناۋبەت كۇنىنە وراي، تاريحىمىزدىڭ بەتتەرىن تۇگەندەۋگە بايىپتى ۇلەس كوسىپ كەلە جاتقان ادىلەت ەرىكتى تاريحياعارتۋ قوعامىنىڭ باسقارما مۇشەسى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حاتشىسى، جازۋشى بەيبىت ورىنبەكۇلى قويشىبايۇرپاعىمەن كەزدەسىپ، سۇحباتتاسقان ەدىك. بەكە، حالقىمىزعا ادام ايتقىسىز قاسىرەت اكەلگەن، ەلدى ەسىنەن تاندىرىپ، رۋحاني مەشەلدىككە جەتكىزىپ، بۇكىل ءبىر ادامزات ۇرپاعىن جەر بەتىنەن جويىپ جىبەرۋگە جەتكىزە جازداعان اشارشىلىق تراگەدياسى قولدان ۇيىمداستىرىلعان قيانات سياقتى... ءيا، قولدان جاسالعان، ابدەن ويلاستىرىلعان وزبىر ساياساتتان تۋعان وبىرلىق. قانىشەرلىكتىن ءبىر ءتۇرى، توتاليتارلىك جۇيەنىڭ ماقساتىنان بولعان زۇلىمدىق ارەكەت ەكەنى قازىر دالەلدەنىپ تە جاتىر، جازىلىپ تا، ايتىلىپ تا ءجۇر. اشارشىلىكتىڭ مانىنە تەرەڭىرەك ۇڭىلەتىن بولساق، ونىڭ ءبارى ۇستەمدىك ەتۋ پيعىلىندا جاتىر. ءتىپتى ايتا بەرسەك، كوللەكتيۆتەندىرۋ كەزىنە دەيىنگى 19171918 جىلداردا بولعان وسپادار وكتەمدىك تە كىنالى. قازاقتىڭ قولىنداعى مالىن تارتىپ الىپ، اشجالاڭاش قالدىردى. ەل توزتوز بولدى، ادام ءولىمى ورىن الدى. بۇل جاعداي وسى ۋاقىتتاردا وڭتۇستىك ايماقتا تۇركىستاندا اسا قاتال ءوتتى. مىنە، بولشەۆيزمنىڭ وسىنداي دا كەشىرىلمەس كۇناسى بار. بۇل جايىندا مۇستافا شوقايدىڭ كىتابىندا جاقسى جازىلعان. ال، 19201921 جىلداردا قازاقستاندا دا اشتىق بولدى. ول ورتالىق، باتىس، سولتۇستىك وڭىرلەرىمىزدى قامتىدى. ورىنبور، ومبىلارعا دەيىن جەتتى، حالىقتى تيتىقتاتىپ، قالجىراتتى. ءۇشىنشى، جاپپاي كەلگەن قازاقستان حالقىن قىرعىنعا ۇشىراتقان 19311933 جىلدارداعى الاپات ناۋبەت بولدى. ءستالينيزمنىڭ قاندىقول توتاليتارلىق جۇيەسىنىڭ اسقىنا تۇسكەنىن كورسەتىپ، ول اقىر اياعى 19371939 جىلدارداعى رەپرەسسياعا جەتتى. ال، وسى قاسىرەتتەردىڭ ەل باسىنا تۇسكەن قيىنشىلىعى، زاردابى كوپ قوي. تاريح عىلىمىندا ايتىلىپ جۇرگەنىندەي، ءبىر ۋاقىتتا جاسالعان وسىنداي كەساپاتتاردىن زالالزاردابىن ۇرپاقتارى دا تارتادى ەكەن. مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن دەپ اقىن ايتقانداي، وسى اۋىرتپالىقتار ۇرپاقتار يىعىنا سالماق بوپ تۇسەدى، ياعني، ەلدىڭ دامۋ جولىنا تالاي كەدەرگى بولادى دەگەندەي.. ارينە، بۇل ۇلكەن وكىنىش، بىراق ۋاقىتتى كەرى قايتارا المايسىڭ! ال، زارداپتارىن ەسكە الار بولساڭ، ورنى تولماس حالىق قاسىرەتى. سول كەزدە قىرىلعان كازاعىمىز امان بولعاندا، قانشا ۇرپاق دۇنيەگە كەلەتىن ەدى. سان جاعىمىزدان تالاي ەلدەرمەن تەرەزە تەڭەستىرەرىمىز ابدەن مۇمكىن بولاتىن. سودان كەلىپ تۇتاس ەلىمىز ءوزىنىڭ قاجىرلى ەڭبەگىمەن، كۇشقۋاتىمەن وركەنيەتتى مەملەكەتتەرمەن يىقتاسىپ وتىرعاندىعىمىزدى كورگەن بولار ەدىك. ءستالينيزمنىڭ سۇرقيا ساياساتىنان اشارشىلىققا ۇشىراپ، حالىق قىرىلدى، رەپرەسسيادان دا قىرىلدى. جەرىمىز بوس قالدى. وعان بەرىدەگى حرۋششەۆتىڭ جاساعان تىڭ يگەرۋ تراگەدياسى جالعاستى. بۇنى دا يمپەريالىك كوزقاراستان بولعان قاندى شەڭگەلدىڭ زاردابى ەكەنىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك. الدىمەن قازاقتاردى قىرىپقىرىپ الدى دا، بوساعان جەرلەرگە تىڭ يگەرەمىز دەگەن جالعان ۇرانمەن كەلىمسەكتەردى اكەپ توكتى. ال قازىر سول ۋاقىتتا كەلگەندەر، نەگىزىنەن ورىستار، وزدەرىنىڭ ساياساتتىڭ قولشوقپارلارى بولىپ كەلگەندىكتەرىن تۇسىنۋلەرى كەرەك. باسقا حالىقتىڭ ەسەبىنەن باقىتتى بولۋعا بولمايتىندىقتارىن اڭعارعاندارى ابزال. سوندىقتان دا ولار ءبىزدىڭ تىلىمىزگە، دىنىمىزگە قۇرمەتپەن قاراۋلارى كەرەك. جالاڭ ينتەرناتسيوناليزمگە الدانعاندىقتى ءبىلىپ، تويعاندارىنا ءماز بولماۋلارى ولارعا سىن.كەشەگە دەيىن ينتەرناتسيوناليزم يدەياسىنىڭ وركەن جايۋى دەپ، باسقا ۇلت بولسا دا توبەگە كوتەرىپ كەلگەن جوقپىز با؟ الگى حرۋششەۆ جىلقىنىڭ ەتى مەن شوشقانىڭ ەتىن قوسىپ شۇجىق جاساساق ينتەرناتسيوناليزم سول دەپ كوكىدى ەمەس پە؟ اسىعىس جاسالعان ارەكەت ءاردايىم ابىروي اپەرمەيدى. ءتۇپتىڭ تۇبىندە كىمنىڭ كىم ەكەنىن تۇسىنەتىن ۋاكىت بولادى. الدىمەن اركىم ءوزىنءوزى تۇسىنە بىلسە، سول ارقىلى سانالى ىستەرگە قۇلاش ۇرساق قانا تابىسكا جەتەمىز. ءبىز ەشكىمگە كەت دەمەيمىز، باۋىرعا تارتامىز، بىراق ولاردىڭ دا ءبىزدى ءتۇسىنۋىن قالايمىز. بارىنە كىنالى ارىدەن باستالعان ۇستەمدىك پيعىل، سونى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جاسالعان ساياسات. ساياسات كۇربانىنا اينالعاندار وزدەرىنىڭ الدانعانىن سەزەتىن، سەزىنەتىن ۋاقىت كەلەدى. بەكە، ارناۋلى ۇيعارىممەن 31 مامىر قازاق ءۇشىن قارالى كۇن دەپ جاريالاندى. بىراق ءدال قازىرگى قامقارەكەتىمىزگە قاراعاندا سامارقاۋلىق بايقالادى... ءيا، سامارقاۋلىق بار. ءبىز ءوزى كوبىنە پارتيانىڭ ۇرانىنا قاراپ ارەكەت ەتۋگە بەيىمدەلىپ قالعان حالىقپىز عوي. سودان ءالى تۇپكىلىكتى ارىلا الماي جاتىرمىز. بىرەۋ باستاماسا، ايتامىز دا، ىسكە كىرىسۋدە جالتاقتاۋ، شابانداۋ ەكەنىمىز بەلگىلى. ايتپەسە، ەل باسىنا قاسىرەت اكەلگەن زار زاماننىڭ زۇلماتىن ەشكىم دە ۇمىتا المايدى. قازىرگى قوعامىمىز بەن ەكونوميكامىزدا بولىپ جاتقان وزگەرىستەردەن دە بولار، ازاماتتىق بەلسەندىلىگىمىز باياۋلاۋ. ونىڭ ۇستىنە تاريحىمىزدىڭ وسىنداي قىسىلتاياڭ تۇستارىن كورسەتىپ، اقتاڭداقتارىن اشۋدا دا، دايەكتەمەلەرىن جيناقتاۋدا دا، ۋراپاتريوتيزم، ينتەرناتسيوناليزم تاربيەسىندە بولعان كەيبىر تاريحشى عالىمدارىمىز جاڭارىپ كەتە الماي جاتىر. بىراق وتكەنىمىزگە سانالى، سالماكتى قاراۋعا جول اشىلدى، تاۋەلسىزدىك الدىق، ەندى ءبارى دۇرىستالاتىن شىعار. ادىلەت ەرىكتى تاريحياعارتۋ قوعامى زۇلمات جىلدارىنا بايلانىستى قانداي جۇمىستار ىستەۋدە؟ ادىلەت قوعامىنىڭ جوسپارىنداعى ءبىر تارماق وسى اشارشىلىققا ارنالعان بولاتىن. بۇل تاراپتاردا دا ءبىراز جۇمىستار ىستەلدى. گازەتجۋرنالداردا ماقالالار شىقتى، وعان كوبىنەسە قوعام مۇشەلەرى اتسالىسىپ، اتقارىلار ىستەرگە مۇرىندىق بولدى. جالپى، بۇل حالىق بوپ جۇمىلىپ، جۇزەگە اسىراتىن شارا بولىپ تابىلادى. وتكەنىمىزگە بەيجاي قارامايتىن ءاربىر سانالى ۇرپاق بۇدان بەيتاراپ كالماۋى كەرەك. جازۋشى، اقىندارىمىز بەن بەلسەندى عالىمدارىمىز دا قالقادەرىنشە كىتاپتار جازىپ، ارەكەتتەر جاساپ جاتىر عوي. ارينە، ىستەلگەن ىسكە قاناعات ەتىپ، توقمەيىلسۋگە بولمايدى. سەبەبى، ءالى تاريحىمىزدىڭ اشىلماعان اقتاڭداقتارى كوپ، سول ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ءبارىمىزدىڭ مىندەتىمىز. تاعى ءبىر قاتتى ەسكە تۇتاتىن نارسەمىز وسىنداي ناۋبەتتى ۋاقىتتار تۋرالى جازعاندا دا، وعان بەلگىلى كۇندى اتاعاندا دا جەڭىلتەكتىككە بەرىلمەي، ياعني، وتپەلى جەڭىلجەلپى جيىن دەپ قاراماي، سالماقتى، ساليقالى ىستەر اتقارۋىمىز كەرەك. ويتكەنى، ولار ءوتتىكەتتى دەيتىن جاي جۇمىس ەمەس، حالىق قاسىرەتىن ءتۇسىنىپ، ءبىلىپ، وعان قايعىرا وتىرىپ، كەلەشەكتە سونداي اپاتتارعا جول بەرمەۋگە، ءومىر تاجىريبەسىنەن ساباق الۋعا تاربيەلەيتىن ادامي ارەكەت بولۋعا ءتيىستى. قازاق تاريحىنداعى بۇل زۇلمات جىلدار ءاردايىم ەستە ساقتالاتىن بولۋى كەرەك. قازىر بارلىق شىندىقتى ايتاتىن كۇن تۋدى دەپ ەسەپتەيمىن. بۇرىنعى تاريح وقۋلىقتارىنا قاراساق، قانشاما كورگەن قياناتىمىزدى بۇركەمەلەپ كەلگەنىمىز بەلگىلى بولىپ وتىر. سوندىقتان دا بارىنە بەل شەشىپ، بىلەك سىبانا كىرىسەتىن ۋاكىت جەتتى. تۇتاس حالىققا جاسالعان كوپەكورنەۋ زورلىقزومبىلىق، ءتىپتى اقىلعا سىيماس ارسىز ارەكەت ءسويتىپ ءوزىنىڭ ادىلەتتى باعاسىن الۋى كەرەك. ال، بۇل جولدا ۇلكەنكىشىمىز ايانباي ەڭبەك ەتىپ، ەل ازاماتتارى وزدەرىنىڭ بيىك پاراساتىن كورسەتەدى دەپ سەنەمىن. ول ءۇشىن ارحيۆ ماتەريالىن كوز مايىن تاۋىسا اقتارىپ، جۇيەلەپ، دايەكتەمەلەر مەن قۇجاتتاردى پايدالانا وتىرىپ، تياناقتى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كەرەك. ال، بۇنداي ىستەردە ءاردايىم الدا جۇرەتىن اقىنجازۋشى، جۋرناليستەردىڭ دە قوسار ۇلەسى قوماقتى بولماق.اڭگىمەلەسكەن سەرىك ساتانوۆ. 23 مامىر 1992 ج.ادىلەت تۋىمەن شيرەك عاسىر. پۋبليتسيستيكالىق حرونيكا. الماتى: ابزالاي، 2014 ج. 2427بب.3. ۇلتتىق اپاتتى اردايىم ەستە ۇستاۋ ماڭىزدىقازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ ارنايى جارلىعىمەن جالپىۇلتتىق تاتۋلىق پەن ساياسي قۋعىنسۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ جىلى رەتىندە جاريالانعان 1997 جىل بويى ەلىمىزدىڭ تاريحىنداعى كولەڭكەلى تۇستارعا ايرىقشا نازار اۋدارىلدى. تاريحي زەردەنى جاڭعىرتۋ، تاريحپەن تاربيلەۋ ارقىلى جالپىۇلتتىق تاتۋلىقتى نىعايتا ءتۇسۋ ورايىندا كوپ جۇمىس تىندىرىلدى. قاسىرەتتى بەلەستەردە ناۋبەتكە ۇشىراعاندار جاسىرىن جەرلەنگەن ورىنداردى انىقتاۋ، انىقتالعان قورىمزيراتتاردى ءتيىستى كۇيگە كەلتىرۋ، باستارىنا قۇلپىتاسەسكەرتكىشتەر ورناتۋ، بۇرىن ورناتىلعاندارىن كۇتىمگە الۋ، جازىقسىز جازالانعان بوزداقتار ارۋاعىنا تاعزىم ەتۋ شارالارى جەرجەردە جۇزەگە اسىرىلدى. سودان بەرى قايعىلى جىلدار قۇرباندارىنا باعىشتالعان مۇنداي شارالار جىلماجىل جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى. سول جىلى بەكەم نەگىزدەلگەن ساياسي قۋعىنسۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى ەلىمىزدە جىل سايىن ءاربىر 31 مامىردا مىندەتتى تۇردە اتاپ ءوتىلىپ كەلەدى.بۇرىنىراقتا وسى داتا 30جىلدارداعى الاپات اشتىق قۇرباندارىن ەسكە الىپ ازا تۇتاتىن كۇن رەتىندە بەلگىلەنگەنءدى... ءبارى كەڭەستەر وداعىنداعى بيلەۋشى پارتيانىڭ جاريالىلىق پەن قايتا قۇرۋ ساياساتىن جاريالاۋىنان، ءسويتىپ، ازاماتتار ساناسىن شەڭگەلدەگەن رۋحاني قۇرساۋدى بىرتىندەپ بوساتۋىنان باستالعان. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ايگىلى سەكسەن التىنشى جىل دۇمپۋىنەن كەيىنگى ىزعارلى جازالاۋلار كەزەڭى اقىرى ارتتا قالىپ، ۇزاق جىلداردا تۇتاسىپقاتقان يدەولوگيالىق توڭمۇزدىڭ سورىنا، دەموكراتيالىق التىن كۇرەك ەسەلەي ەسكەننەن باستالعان... توتاليتارلىق ءداۋىر اۋىزعا الۋعا تىيىم سالعان ساياسي جازالاۋلار مەن اشارشىلىق شىندىعى 1988 جىلدان قازاق ءباسپاسوزىنىڭ وزەكتى تاقىرىبىنا اينالدى. سول جىلعى جاز سوڭىندا، ماسكەۋدە مەموريال تاريحياعارتۋ قوعامىن قۇرۋ قوزعالىسىنا بايلانىستى، ستاليندىك لاگەرلەر تاۋقىمەتىن تارتقان ءبىر توپ حالىق جاۋى جارلارى ونىڭ باعدارلاماسىنا قولداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، قازاق ادەبيەتى گازەتىندە ۇندەۋحات باستىردى. ودان ءبىر توپ جاس قالامگەر 30جىلدارعى رەپرەسسيالار مەن 32جىلعى الاپات اشتىق قۇرباندارىن ەستە قالدىرۋ شارالارىن ويلاستىرۋدى ۇسىندى. ەكى ۇندەۋدە دە جازىقسىز جاندار رۋحىن ارداقتايتىن سيمۆوليكالىق ەسكەرتكىش ورناتۋ جايى كوتەرىلگەن ەدى.بۇل ماسەلە كەشىكپەي ارنايى ۇيىم قۇرۋعا ۇلاستى. سول جىلدىڭ سوڭىنا قاراي جازىقسىز جاپا شەككەندەر مەن ولاردىڭ ۇرپاقتارى، جازۋشىلار، عالىمدار، جۋرناليستەر، وزگە دە جۇرتشىلىق وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى قۇرىلدى. 1989 جىلدىڭ ساۋىرىندە ۇيىسۋ كونفەرەنتسياسى وتكىزىلىپ، قازاقستاننىڭ ادىلەت تاريحياعارتۋ قوعامى شاڭىراق كوتەردى. قاسىرەتتى ناۋقاندار قۇرباندارىنا ەسكەرتكىش قويۋ ماسەلەسى ونىڭ قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ بىرىنە اينالدى. ارنايى ەسەپشوت اشىلدى. وعان جەرجەردەن قولداۋ كورسەتىلىپ جاتتى. ادىلەتتىڭ زەردە كىتابىن جاساۋ ءىسى كوپتىڭ شارۋاسىنا اينالدى. جامبىل وبلىسىنداعى سارىسۋ اۋداندىق ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى توكەن ماقاشەۆ قوعام يدەياسىنا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ءۇن قوستى ول تۇگەل قىرىلىپ كەتۋدىڭ ازاق الدىندا قالعان اۋدان حالقىنىڭ ساياسي قۋعىنسۇرگىندەر مەن اشارشىلىق سالدارىنان باستان كەشكەن قيامەتتەرى جايىنداعى كونەكوز قارتتاردىڭ ەستەلىكتەرىن جازىپ الدى. ءالفارابي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىندە ۇستازعالىمدار تالاس وماربەكوۆ پەن قامبار اتاباەۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن 32ءنىڭ زۇلماتى اتتى عىلىميزەرتتەۋ ۇيىرمەسى قۇرىلدى. ستۋدەنتتەر اشتىقتان امان قالعان ءتىرى كۋالەردىڭ ەستەلىكتەرىن جيناۋ ماقساتىمەن عىلىمي ەكسپەديتسيالارعا شىقتى، ىزدەستىرۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەلەرى بويىنشا كونفەرەنتسيالار وتكىزدى. كۇشتەپ ۇجىمداستىرۋدىڭ استارىن، الاپات اشارشىلىقتىڭ قاسىرەتتى كەلبەتى مەن تامىرىن اشۋمەن قازاق كسر ورتالىق مرراعاتىنداعى جاستاردىڭ تاريحياعارتۋ بىرلەستىگى شۇعىلداندى. جەكەلەگەن عالىمدار بۇل تاقىرىپقا ەلەۋلى عىلىمي جرمىستار جازدى. رەسپۋبليكا عىلىم اكادەمياسىنىڭ شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىندا ىرگەلى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلدى. تاريحىمىزعا جاڭاشا كوزقاراس قالىپتاستى. وسى رەتتەگى قوعامدىق پىكىرگە ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن جاريا ەتىسىمەن، جوعارعى كەڭەس تە سەرگەك ءۇن قوستى: بەلدى عىلىمي مەكەمەلەر مەن بەدەلدى عالىمداردىڭ قاتىسۋىمەن، 19311933 جىلدارعى جاپپاي كۇشتەپ ۇجىمداستىرۋعا جانە ونىڭ قايعىلى سالدارىنا اينالعان اشتىق ناۋبەتىنە شىنايى مەملەكەتتىك باعاسىن تۇجىرىمدادى. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق قاسىرەتىن ازا تۇتىپ ەسكە الىپ تۇرۋدى دۇرىس دەپ تاپتى. ءار جىلعى 31 مامىردى ۇلى ناۋبەت قۇرباندارىن ەسكە ءتۇسىرۋ كۇنى بولسىن دەپ بەلگىلەدى.الايدا ونى ءمانماعىناسىنا ساي قارالىسالتاناتتى ءىسشارالارمەن اتاپ ءوتىپ تۇرۋ داستۇرگە اينالىپ ۇلگەرمەگەنءدى. ونىڭ باستالماي جاتىپ سيىرقۇيىمشاقتالىپ بارا جاتقانى العاشقى جىلىاق ءمالىم بولعان. وسى جولدار اۆتورلارىنىڭ ءبىرى 1992 جىلعى 25 مامىردا الماتى اقشامى گازەتى ءتىلشىسىنىڭ سۇراقتارىنا بەرگەن جاۋابىندا ب.قويشىبايۇرپاعى. قاسىرەتتى ۇمىتپا! اشارشىلىقتى ەسكە ءتۇسىرۋ كۇنىن اتاپ وتۋگە ازىرلىكتەن گورى سامارقاۋلىق كوزگە ۇراتىنىن ايتىپ، ونىڭ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە تەك پارتيا ۇرانىنا، ياعني بيلىكتىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق قارقىنىنا قاراپ ارەكەت ەتۋگە داعدىلانىپ قالعاندىعىمىزدى، ازاماتتىق بەلسەندىلىگىمىزدىڭ تومەن دە جالتاقتىعىن ايتقان ەدى. ال جاڭا بيلىك بۋىندارىنا قويىلعان رەفورماتورلار قازاق قاسىرەتىنىڭ استارىن تۇسىنە بەرمەيتىن. قازاقتى ءوز جەرىندە ازشىلىق ەتكەن ساياساتقا جاناما تۇردە بولسا دا بارشانىڭ قاتىستىلىعىن پارىقتاي قويمايتىن. سوندىقتان دا كوپشىلىكتىڭ شامىنا تيمەۋدى قالايتىن. ءسويتىپ، بۇل ادامگەرشىلىكيماندىق شاراعا كەڭ كولەمدى ۇيىمداستىرۋناسيحات جۇمىسىن جۇرگىزۋ ارقىلى قالىڭ جۇرتشىلىقتى تارتىپقامتۋ ازابىنا جەگىلگەننەن گورى، ءالىپتىڭ ارتىن باعۋدى قولايلى كورەتىن. قوعامدىقساياسي تىنىستىرشىلىكتەگى وسى ماسەلەگە بەيجاي قاراۋدىڭ ۇلتتىقمەملەكەتتىك مۇددە كوزدەيتىن مۇراتتارعا جاۋاپ بەرمەيتىندىگى انىق ەدى. مۇنداي قيعاشتىقتى جالپىۇلتتىق تاتۋلىقتى قاستەرلەپ ساقتاۋ جانە وتكەن كەزەڭدەردە قاسىرەتتى ىزدەرى جاتقان ساياسي قۋعىنسۇرگىندەردىڭ اششى شىندىقتارىن ايقارا اشۋ ارقىلى تۇزەۋگە بولاتىنى ءدال اڭعارىلدى. بۇل ىسكە، جوعارىدا ايتقانىمىزداي، ارنايى ايدار تاعىلعان ءبىر جىل بويى كوڭىل ءبولىندى. وسى جولدار اۆتورلارىنىڭ ءبىرى ەلىمىزدىڭ باس گازەتىنە ارناۋلى جىلدىڭ ءمانماعىناسىن ون التىنشى جانە سەكسەن التىنشى جىلدار اراسىنداعى جازالاۋلار مەن اشتىق قىرعىندارى قاسىرەتىنە تولى بەلەستەر وقيعالارىن عىلىمي جۇيەلەپ، دايەكتى ۇسىنىس بىلدىرگەن ماقالا جاريالادى ك. نۇرپەيىسۇلى. قاسىرەت قۇرباندارىنا ەسكەرتكىشپانتەون ورناتىلسا ەلدىگىمىزدىڭ تاعى ءبىر بەلگىسى بولار ەدى... ەگەمەن قازاقستان، 9 قاڭتار 1997 ج.. رەپرەسسيا قۇرباندارىن ەسكە ءتۇسىرۋدى بارشا ۇلت وكىلدەرىنىڭ تاتۋلىعى مەن كەلىسىمىنە ساباقتاستىرا قاراعان سول 1997 جىلدان باستاپ اشارشىلىق ناۋبەتى قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىنىڭ مازمۇندىق اۋقىمى كەڭەيتىلدى. سول جىلدان بەرمەن 31 مامىر ساياسي قۋعىنسۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى دەپ اتالدى. اشتىقتىڭ دا جويقىن ساياسي جازالاۋلار جۇرگىزگەن ستالينيزم سالدارى ەكەنىن تۇيسىنگەن جۇرت ونى جاقسى قابىلدادى. سودان، پرەزيدەنت پارمەنىمەن ساياسي رەپرەسسيالار قۇرباندارىن ەسكە الاتىن كۇن رەتىندە بەلگىلەنگەننەن بەرى، مامىر ايىنىڭ سوڭعى جۇلدىزى كۇنتىزبەكتەگى مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ بارشا بۋىنى تاراپىنان نازاردا ۇستالاتىن ەرەكشە كۇندەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ءسويتىپ، بۇل ازالى كۇن جاڭا مارتەبەسىمەن بۇكىلحالىقتىق مويىنداۋعا يە بولدى. بۇل كۇنى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن قوعامدىق ۇيىمداردىڭ جانە جۇرتشىلىقتىڭ وكىلدەرى ساياسي قۋعىنسۇرگىن قۇرباندارىنا ورناتىلعان ەسكەرتكىشتەرگە گۇل شوقتارىن قويىپ تاعزىم ەتۋدى، جاڭا ەسكەرتكىشتەر تۇرعىزۋ سىندى شارالارعا مىندەتتى تۇردە قاتىسۋدى ۇردىسكە اينالدىردى.وسىنداي جيىنداردا ەلىمىز باستان كەشكەن جاپپاي رەپرەسسيالار جىلدارى جازىقسىز اتىلعان ازاماتتار ارۋاعىنا باس ءيىپ قۇرمەت كورسەتۋمەن قاتار، قاراپايىم حالىقتى قور قىلىپ، بۇرىنسوڭدى ەشقاشان تاريحتا بولماعان قىرعىنعا ۇشىراتقان اشارشىلىق تا ساياسي قۋعىنسۇرگىن سالدارى رەتىندە ورىندى اتالىپ ءجۇر. بۇل ورايدا تەك سوزبەن شەكتەلمەۋدى ازاماتتىق پارىزى ساناپ، بەلسەندى ارەكەتىمەن ەل ريزاشىلىعىنا بولەنگەن ءىس ادامدارى دا بارىن ايتۋ كەرەك: الماتى وبلىسىنىڭ اقسۋ اۋىلى ينتەرناتىندا وتىز ەكىنشى جىلى اشتان قىرىلعان توقسان بالا جەرلەنگەن ورىنعا 2002 جىلعى 31 مامىردا جەكە بەينەتقور كۇشىمەن ەسكەرتكىش قويىلدى... دەگەنمەن سوناۋ قارالى ناۋبەتتىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەپ ءمان بەرۋ دەڭگەيى جەتكىلىكسىز دارەجەدە. ولاي دەيتىنىمىز، قىلمىستى ساياسات تۋعىزعان الاپات اشتىق حالقىمىزدىڭ ءوسىپونۋىنە ساندىق تا، ساپالىق تا تۇرعىدا ويسىراتا زيان تيگىزدى. ونىڭ اۋىر سالدارلارى ايتىپجەتكىزگىسىز، ءتىرى قالعان ەلجۇرتتىڭ باسىنا سالعان اۋىرتپالىعى ۇشانتەڭىز. سولاردى ءبىز ەشقاشان ۇمىتپاۋعا ءتيىسپىز. بۇل بولاشاق ءۇشىن، تاۋەلسىزدىك تۇعىرىن نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن قاجەت. الايدا سوناۋ ورنى تولماس قايعىقاسىرەتتى اۋقىمىنا ساي ەسكە الىپ، ازا تۇتۋ ءراسىمى ەلىمىزدە ازىرگە قالىپتاسار ەمەس. قازاقستان تاريحياعارتۋ ادىلەت قوعامىنىڭ باسقارماسى وسى ورايدا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ وتىر. ماسەلەگە جۇرتشىلىق نازارىن اۋدارۋدى ءجون كورىپ، ورتاعا كوپ بولىپ ويلاسۋعا تامىزىق بولارلىقتاي وي تاستاۋدى ادىلەت ءوزىنىڭ مۇشەلەرى رەتىندە وسى جولدار اۆتورلارىنا جۇكتەدى. الدارىڭىزداعى ماقالا سونداي سەبەپپەن جازىلعان ەدى. سونى وقىرماندار تالقىسىنا ۇسىنا وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ قيىنقىستاۋلى دامۋ تاعدىرىندا كۇرت بەتبۇرىستى ورىن العان اشارشىلىق سىندى قايعىلى كەزەڭدەر شىندىعىنىڭ تولىق مانىندە اشىلماعانىنا، جاريالىلىق جىلدارىنان بەرى كوپشىلىككە ايگى بولعان جايتتەردىڭ ءوزى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە جۇرتشىلىق ساناسىنان وشە باستاعانىنا، ءتىپتى ۇمىتىلعانىنا جانە وسى ورايدا قولعا الىنۋعا ءتيىس شارالاردىڭ كەيبىرىنە كوپشىلىك نازارىن اۋدارۋدى بورىشىمىز سانايمىز.اشارشىلىققا نەلىكتەن ايرىقشا نازار اۋدارۋ قاجەت؟ سەبەبى ول تۇتقيىلدان كەزدەيسوق تاپ بولعان زوبالاڭ ەمەسءتى. سەبەبى ول پاتشالىق كەزىنەن تۋعىزىلىپ، كەڭەستىك كەزەڭدە جوسپارلى تۇردە ورىستەتىلگەن ناۋبەت ەدى، ول بولشەۆيكتەردىڭ كوشپەندىلەرگە جاساعان گەنوتسيدىنىڭ سالدارى بولاتىن. بۇگىندە اشىق مويىندايتىن شاق تۋدى عوي بولشەۆيزمنىڭ رەپرەسسيالارمەن استاستىرا جۇرگىزگەن اشتىق ساياساتى م.شوقاي قازاق حالقىنا جەر بەتىنەن حالىق رەتىندە مۇلدەم جويىلىپ كەتۋ قاۋپىن ءتوندىردى. جانە ءبىر ەمەس، بىرنەشە مارتە. حالىق ساناسىنا وتىز ەكىنشى جىلدىڭ تەرەڭ ءىز قالدىرعانى بەلگىلى. سودان بەرى دە، مىنە، باقانداي جەتپىس جىلدان استام ۋاقىت وتە شىعىپتى. شىن مانىندە حالىقتى حح عاسىردا ايتىپ جەتكىزگىسىز ۇلتتىق اپاتقا ۇرىندىرعان كوشپەلى قازاقتى قىناداي قىرىپ سالعان اشتىق زوبالاڭىن بۇلتالاقتاتپاي، تاپ وسىلاي ۇلتتىق اپات دەپ اتاعان ءجون, قايعىقاسىرەتى كولكوسىر جىل. ايتسە دە، پاتشالىق رەسەي يمپەرياسىنىڭ وتارلىق قۇلدىعىنان ازات بولعان قازاقتىڭ كەڭەستىك رەسەي فەدەراتسياسى قۇرامىندا اۆتونوميا الدىم دەپ ءماز بولعانىن تۇسىنگەنىمىزبەن، سوناۋ قولدان جاسالعان جالپىۇلتتىق تراگەدياعا كەزدەيسوق ۇرىنباعاندىعىن ءارى ونىڭ جالعىز رەت سوعىپ وتە شىقپاعاندىعىن زەردەلەۋ ءلازىم. جانە ونىڭ تەرەڭ تامىرى رەجيم اۋىسقانمەن ساباقتاستىعىن جوعالتپاعان وتارلاۋشىلىق پيعىلدا جاتقانىن ۇعىنا ءبىلۋ ءجون.بارشاعا ءمالىم، ءحىىىحح عاسىرلارداعى رەسەي تاراپىنان ماقساتتى تۇردە جۇرگىزىلگەن جاۋلاپ الۋلار ناتيجەسىندە قازاق مەملەكەتتىگى جويىلدى. جەرى مەن حالقى يمپەريا قۇرامىنا ەنگىزىلىپ، ءتۇرلى رەسەيلىك اكىمشىلىك بىرلىكتەرگە بولشەكتەندى. قازاق ولكەسىن ورىس جەرىنە، حالقىن، ەتنيكالىق ءتۇرى بولەكشە بولسا دا، كادىمگى ورىس مۇجىعىنا اينالدىرۋدىڭ كەڭ كولەمدى شارالارى جۇزەگە اسىرىلا باستادى. قازاقستان ەلدىگىن جوعالتتى. سودان بەرى، تەك حح عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىنىڭ سوڭىندا عانا، ءىس جۇزىندە تۇڭعىش رەت جەرسۋى مەن حالقىنىڭ نەگىزگى قۇرامى ءبىر شاڭىراق استىنا بىرىكتىرىلدى. اۆتونوميالىق مەملەكەتتىلىگىنىڭ ىرگەسى كەڭەيتىلگەندە، 1925 جىلى شاقىرىلعان قازاقستاننىڭ كەڭەستەر سەزىندە قازاق باسىنا تۇسكەن پروبلەمانىڭ تاريحي تامىرى جۇيەلەپ اشىلعاندى. سول قۇرىلتايدا قازاق ولكەسىنىڭ وتارلانۋىندا: 1. ءوز ەرىكتەرىمەن قونىستانۋعا ورىس جەرىنەن كەلگەن قيلى باق ىزدەۋشىلەر، قاشقىندار جاساعان وتارلاۋ بۇل ح عاسىردان باستالدى 2. ورىس ۇكىمەتىنىڭ ساۋداونەركاسىپ مۇددەسىن كوزدەگەن اسكەرياكىمشىلىك وتارلاۋى بۇل ءحىى عاسىردان باستالدى 3. حح عاسىردىڭ سوڭى مەن حح عاسىردىڭ باسىنان بەرى ورىس شارۋالارىن كوشىرىپقونىس اۋدارتۋ جولىمەن وتارلاۋ ىسپەتتى ءۇش باستى ءداۋىر بولعانى تالداپ ايتىلدى. ورىس ۇكىمەتى شىعىسقا تەرەڭ سۇعىنۋدى كوزدەگەن يمپەرياليستىك ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاق دالاسىنا ورال، ورىنبور، ەرتىس جەلىلەرى بويىنشا ءىرىءىرى سەنىمدى جاساقتارىن ورنىقتىردى. ولار قازاقتاردى جايىق، توبىل، ەرتىس وزەندەرى بويىنداعى ۇيرەنشىكتى اتا قونىستارىنان قۋىپ، مال باعۋ شارۋاشىلىعىنىڭ قالىپتى جاعدايىن زورلىقپەن وزگەرتتى. سونداي ارەكەتتەرىمەن قازاقتى عاسىرلار بويى قالىپتاسقان اتاكاسىپ نەگىزدەرىنەن ايىرىپ، ەكونوميكالىق داۋلەتىن قاتتى ويسىراتتى. اسىرەسە وتارلاۋدىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى زور زالال تيگىزدى. بۇل شاقتا ىشكى رەسەيدىڭ جەر داعدارىسىن شەشۋ، ءارى قازاقتىڭ جەرىن يگەرىپكوركەيتۋ ءۇشىن ستولىپين پاتشالىق اكىمشىلىك قازاقستانعا لەكلەگىمەن مۇعاجىرلار پەرەسەلەندەر كوشىن توككەن ەدى. وسى ورىس كوشى مۇددەسىنە قازاقتان تارتىپ الىنعان جەر كولەمى 1916 جىلعا دەيىن 40.647.765 دەسياتينا بولعانتىن 1 دەسياتينا 1,09 گەكتارعا تەڭ. بۇل مولشەر بارلىق شۇرايلى، ءومىر سۇرۋگە قولايلى جەرلەر اۋماعىنان اسىپ كەتكەنءدى. ال شۇرايلى جەرلەر كۇللى قازاقتىق تەرريتوريانىڭ بەستەن بىرىنەن دە از مولشەردەءتىن. جەر كوميسسارياتىنىڭ 1925 جىلعى مالىمەتى بويىنشا بارلىق جەر اۋماعى 202.962.345 دەسياتينا، ونىڭ ىشىندە جارامدى جەر كولەمى 38.170.000 دەسياتينا ەدى. پەرەسەلەن تولقىنىنىڭ قىسىمىمەن قازاق برقاراسى... ءشوبى جۇتاڭ، سۋى از، قۇمداۋىت جەرلەرگە ىعىسۋعا ءماجبۇر بولدى. وسى اپاتتى ساياسات ولكە ەكونوميكاسىن تەز قۇلدىراتتى. ەگەر وتكەن عاسىردىڭ 70جج. ءبىر قازاق شارۋاشىلىعىنا 59 باس مالدان كەلسە، 19141915 جج. پەرەسەلەن قوزعالىسىنىڭ ارتۋىمەن بۇل تسيفر 2526 باسقا دەيىن تومەندەدى، دەلىندى 1925 جىلعى قۇرىلتايدا.وتارلىق جۇيە قازاق باسىنا توندىرگەن قاۋىپتى حح عاسىردىڭ باسىندا، ءبىرىنشى ورىس رەۆوليۋتسياسى قارساڭىندا قازاق زيالىلارى زايىر سەزىنىپ، قورعانۋ جولدارىن ويلاستىرۋعا ۇمتىلدى. بىراق ولاردى پاتشا ۇكىمەتىنىڭ قۇپيا پوليتسياسى تەز اشكەرەلەپ، جازالاۋ شارالارىن قولداندى. سوندا زيالىلار رەۆوليۋتسيا دۇمپۋىمەن ومىرگە كەلگەن جوعارعى زاڭ شىعارۋشى ورگانعا ءۇمىت ارتتى. حالىق وكىلدەرى جىگەرىمەن بيىك بيلىك نازارىن قازاق مۇددەسىنە اۋدارتۋعا ارەكەتتەندى. ماسەلەن، مەملەكەتتىك دۋما مىنبەسىنەن ورىنبورلىق دەپۋتات تيموفەي سەدەلنيكوۆ جەرىنەن ايرىلىپ جاتقان قازاقتىڭ كەدەيشىلىككە ۇرىنعانىن اڭگىمە ەتتى. تورعايلىق دەپۋتات احمەت ءبىرىمجانوۆ دۋماعا ءالى كەلىپ جەتپەگەن قازاق دەپۋتاتتارى ءۇشىن اگرارلىق كوميسسيادان قوسىمشا ورىن كوزدەلۋى قاجەتتىگىن كوتەردى. ءىى مەملەكەتتىك دۋمادا سەمەيلىك دەپۋتات تەمىرعالي نۇرەكەنوۆ كەدەيشىلىككە، جۇتقا ۇشىراپ، قايىر سۇراپ كەتكەن بوسقىن قازاقتارعا ۇكىمەت تاراپىنان جاردەم بەرىلۋ كەرەكتىگى ماسەلەسىن كوتەردى. ال ورالدىق دەپۋتات باقىتجان قاراتاەۆ ۇكىمەتتىڭ شارۋالاردى ىشكى رەسەيدەن جاڭا جەرلەرگە قونىس اۋدارتۋ ارقىلى قازاقتى جەرسۋدان ايىرعان مۇعاجىر پەرەسەلەن ساياساتىن سىناعان اتاقتى ءسوزىن سويلەدى. بىراق ولاردىڭ بىردەءبىرى بيلىككە ۇناعان جوق، يمپەراتور بۇلارعا ەكى مەملەكەتتىك دۋمانى دا تارقاتىپ جىبەرۋىمەن، ءارى بۇراتانالاردى بۇدان بىلاي سايلاۋ قۇقىعىنان ايىرعان 3 ماۋسىم زاڭىن شىعارۋىمەن جاۋاپ بەردى.پاتشا ۇكىمەتىنىڭ اگرارلىق ساياساتىن ءىى مەملەكەتتىك دۋما مۇشەسى ب. قاراتاەۆ ونىڭ كوميسسيالارىندا اتقارعان جۇمىسى رەتىمەن دە، ءوزىنىڭ قازاق مۇددەسىن قورعاۋ جولدارىن ىزدەستىرۋ ورايىمەن دە ءجىتى زەرتتەدى. ۇكىمەتتىڭ حح عاسىردا قازاقتاردىڭ كوشپەلى ءومىر سالتىن مۇلدەم جوياتىن جوسپارىن ءىرى لاۋازىمدى پاتشا چينوۆنيگى اۋزىنان ەستىدى. دەگەنمەن كوشپەلى ءومىر سالتىنىڭ ومىرتقاسىن ءبىرجولاتا ءۇزۋدى تساريزم ەمەس، ساباقتاس دەموكراتياسىمەن بولشەۆيزم جۇزەگە اسىردى. پاتشا ۇكىمەتىنىڭ ناقتى ءىسارەكەتىن پەرەسەلەن باسقارماسىنىڭ كۇندەلىكتى ءىسداعدىسىنان كورىپ وتىردى. شۇرايلى جەرسۋدىڭ جىرىمدالىپ كەلىمسەكتەر قولىنا ءوتىپ جاتقانىن ناقتى مىسالدارمەن دالەلدەپ، ونىڭ باستى سەبەپتەرىن دارمەنسىزدەنە تالدادى بۇعان ونىڭ ۆەرنىيداعى ۋنيۆەرسيتەتتەس جولداسى بارلىبەك سىرتانوۆقا 1910جىلدارى جازعان، 1930جىلدارى باسپاسوزدە جاريا بولعان حاتى كۋا. اقىرى، قازاق ءۇشىن ەندى تەك تۇرمىس سالتىن قايتا قۇرۋ ومىرشەڭ بولماعىن پارىقتاپ، ۇكىمەت ساياساتىنا بەيىمدەلۋدى قولايلى كوردى. اركىمگە جەر ۇلەسىن الىپ وتىرىقشىلىققا كوشۋ قاجەتتىگىن ۋاعىزدادى، ءوزى باس بولىپ پوسەلكە سالدى. الايدا ول باستامانىڭ عۇمىرى ۇزاق بولمادى، ونى قازاق زيالىلارىنىڭ ءاليحان بوكەيحانوۆ باستاعان ەكىنشى بەلدى توبى قابىل المادى. ءا. بوكەيحانوۆ پاتشا چينوۆنيكتەرى ۇسىنعان جەر ۇلەسى مولشەرىنە مۇلدەم قارسى بولدى، ول ءىس جۇزىندە كوشپەلى ءومىر سالتى مەن مال شارۋاشىلىعىن ساقتاۋ جاعىندا ەدى. ال وتىرىقشىلىققا سول جىلدارعى ماجبۇرلىك ىقتيمال ەتكەن ەۆوليۋتسيالىق جولمەن بەيىمدەلمەگەن قازاق تىرشىلىگى بولشەۆيكتىك كۇرت بەتبۇرىس ناۋقاندارىندا قانداي قايعىلى كۇيگە تۇسكەنى بەلگىلى... حح عاسىردىڭ قىزىل توپالاڭى اتانعان بولشەۆيزم بيلىككە كەلگەن بەتتە جەرگىلىكتى حالىقتار مۇددەسىن كوزگە ىلگەن جوق. ولاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ قۇقىعىنىڭ وزىنە كۇدىكپەن قارادى. سول كەزگى ساياسي وقيعالاردىڭ بەل ورتاسىندا ءجۇرىپ، ناقتى كۋالىك قالدىرعان تۇرار رىسقۇلوۆ ەڭبەكتەرىنەن بۇگىندە كەڭ ءمالىم: الەمدىك رەۆوليۋتسيا ءورتىن ورشىتە ءتۇسۋدى ماقسات ەتكەن لەنيندىك گۆارديانىڭ الدىڭعى ساپىنداعىلار كوشپەلى قازاقتاردى ماركستىك كوزقاراس تۇرعىسىنان ءبارىبىر قۇرىپ بىتۋگە ءتيىس، ەكونوميكالىق جاعىنان ءالجۋاز توپ دەپ ەسەپتەدى، سوندىقتان، ولاردى اشتان قۇتقارامىن دەپ شىعىندانعاننان، بار قارجىنى ازامات سوعىسى مايداندارىنداعى قىزىلاسكەرلەردى قولداۋعا جۇمساۋ ماڭىزدى... قازاقتىڭ ءداستۇرلى شارۋاشىلىعى، جوعارىدا ايتقانىمىزداي، وتارلىق ەزگىگە تۇسكەلى كۇيزەلۋ ۇستىندەءدى، ال ون التىنشى جىلعى ۇلتازاتتىق كوتەرىلىس وقيعالارى، كوتەرىلىسشىلەر مەن ولاردىڭ اۋىلدارىن باسىپجانىشتاعان وتارلىق سوعىستار، جازالاۋشى اسكەرلەر ويرانى ونى كۇرت كۇيرەتتى. ال ازىقتۇلىك تاپشىلىعى سەزىلگەن 1917 جىلدىڭ جازىناناق تۇركىستاندى ءىسجۇزىندە باسقارا باستاعان جۇمىسشىشارۋاسولدات كوميتەتتەرى، سول وقيعالار اراسىندا بولعان زاكي ءۆاليديدىڭ كۋالىك ەتۋىنشە، كوشپەندىلەرگە استىق بەرمەۋ جاعىندا بولدى. ولكەنى اشتىق جايلادى. 19171918 جىلدىڭ قىسىن تاشكەنتتە وتكىزگەن ماريا شوقاي حانىم ءوز ەستەلىگىندە قازاقتاردىڭ كوشەكوشەدە اشتىقتان قالاي سۇلاپ ءتۇسىپ ءولىپ جاتقاندارىن، وزەگى تالعان جاندارعا ءبىر ءتۇيىر نان بەرۋگە قايرانسىزدىقتان قينالعانىن جازعان. سوناۋ سۇراپىل اشتىقتا رەسمي دەرەكتەر بويىنشا 2 ميلليوننان استام ادام اشىقتى. تۇرار رىسقۇلوۆ باسقارعان اشتىقپەن كۇرەسۋ كوميتەتى ميلليونداعان ادام ءومىرىن اراشالاپ قالدى. بىراق قىرىلىپ قالعاندار سانى جان تۇرشىگەرلىك ەدى. مۇستافا شوقاي ونى 1 ميلليون 114 مىڭ ادام دەپ كورسەتتى. 1919 جىلى تۇركاتكومنىڭ رەسەي فەدەراتسياسىنداعى وكىلەتتى وكىلى ۋ. شاكيروۆ ركفسر ۇلت ىستەرى جونىندەگى حالىق كوميسسارياتىنا بەرگەن حاتىندا تۇركىستانداعى دالا حالىقتارىنىڭ 60 پايىزى اشتان ولگەنىن باياندادى. ال وسىناۋ وڭتۇستىك ولكەدە رەۆوليۋتسيا قارساڭىندا 3 ميلليونداي قازاق تۇراتىندى. پرولەتاريات ديكتاتۋراسى كوشپەندىلەردىڭ تىرشىلىك كەڭىستىگىن بوساتۋى ارقاسىندا، سولاردىڭ سۇيەگى ۇستىندە ورنادى...قازاقتارعا قارسى قىلمىستى ءىسارەكەتى سالدارىنان ورىن العان تولىق قايىرشىلىق پەن جاپپاي قىرىلۋدىڭ نەگىزگى ايىپكەرى تۇركىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى ەكەنىن سول كەزدىڭ وزىندە اتاپ ايتقان جاۋاپتى قىزمەتكەرلەر بولدى مۇنىڭ ءبىر مىسالىن تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى زەرتتەۋشى و. قوڭىراتباەۆ مۇراعاتتىق قۇجاتتار ارقىلى دالەلدى تۇردە كورسەتتى. اشتىقتىڭ باستى سەبەبى تۇركىستانداعى كەڭەس وكىمەتىنىڭ تىزگىنى ورىس وتارشىلدارى قولىندا بولىپ شىققانىندا ەدى. ولاردىڭ ولكەگە رەۆوليۋتسيا مەن جاڭا رەجيمدى نايزا ۇشىمەن اكەلىپ، قۇلاعان رەجيمنىڭ قاناۋ ساياساتىن قولدارىنداعى قارۋجاراقتارى كۇشىمەن جالعاستىرا بەرگەنىندە ەدى. سونداي احۋالدىڭ، ياعني جاڭا وتارشىلدار باسقارعان وكىمەتتىڭ اشارشىلىق پەن اشتان قىرىلۋ بوستاندىعىنا كەڭ جول اشىپ بەرگەنىن 20جىلدار ءباسپاسوزى بەتتەرىندە بولشەۆيكزەرتتەۋشىلەر گ. سافاروۆ، س. گينزبۋرگ جانە باسقالار دا جازىپ جاتتى. سونىمەن، 19171919 جىلدارى تۇركىستان ولكەسىن، ونىڭ ىشىندە قازىرگى قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك ءوڭىرىن جاساندى اشتىق جايلادى. سونىڭ سالدارىنان كوشپەلى حالىق جالپى سانىنىڭ تورتتەن ءبىرىن جوعالتتى. بۇل بولشەۆيزمنىڭ اشتىق ساياساتى ءماجبۇر ەتكەن ۇلتتىق اپات قامتىعان قاسىرەتتى ءداۋىردىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى ەدى.ەكىنشى كەزەڭ قازاق ولكەسىندە، سول كەزگى قازاقتىڭ اۆتونوميالىق كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسى اۋماعىندا 19211924 جىلدارى ورىن الدى، حالىق تاعى دا جالپى سانىنىڭ تورتتەن ءبىرىن جوعالتتى. بۇل جىلدارى زيالىلار جىلۋ جيناۋ ارقىلى اشىعىپ جاتقان ايماقتارعا كومەك ۇيىمداستىردى. قولدارىنان كەلگەنشە اشارشىلىق ناۋبەتىن جەڭىلدەتۋگە ۇمتىلدى. الايدا بولشەۆيكتىك بيلىك مۇنى قوش كورمەدى. ونداي حالىقشىلداردىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعاپ، جازالاۋعا تىرىستى جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ باستاعان ءبىر توپ ازاماتقا 1926 جىلعى بولعان سوت ماتەريالدارى تومتوم بولىپ، ءتيىستى تۇسىندىرمەلەرمەن كىتاپ ەتىپ جاريالاۋعا تاۋەكەل ەتەتىن شىعارۋشىسىن توسقان قالپى، ءالى كۇنگە دەيىن مۇراعات سورەسىندە جاتىر. ونىڭ دا باستى سەبەبى جەرگىلىكتى وتار حالىقتىڭ كەنەۋى كەتە باستاعان ءداستۇرلى شارۋاشىلىعىن ازامات سوعىسى ودان ارمەن كۇيزەلتكەنىندە، قۇنارسىز ەن دالادا تۇرمىسىن تەز تۇزەۋگە مۇمكىندىگى بولماعاندىعىندا ەدى. قازاق جارلىجاقىبايىنىڭ تراگيزمىن جانە كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ كۇللى ارسىزدىعىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن پاتشا رەجيمى كەزىندە قازاق حالقىنان 40 ملن. دەسياتينا شاماسىنداعى ەڭ جاقسى شۇرايلى جەر ورىس پەرەسەلەندەرى پايداسىنا تارتىپ الىنعانىن، كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ۇلتازاتتىق رەۆوليۋتسيا اتىنان، الەمدىك رەۆوليۋتسياشىل پرولەتاريات اتىنان: قۇلاعان رەجيمنىڭ جەر جونىندەگى ادىلەتسىزدىگى تۇزەتىلەتىن بولادى، قازاقتارعا تارتىپ الىنعان جەر قايتارىلادى، قازاق جەرلەرىنە پەرەسەلەندەر جىبەرىلمەيدى دەپ ۋادە بەرگەنىن ءبىلۋ كەرەك... م.شوقاي. الايدا قازاقتار اراسىندا جوق پرولەتارياتتىڭ ديكتاتۋراسىن قازاقستاندا ورناتۋ ۇرانىمەن ارەكەت ەتكەن، ءسويتىپ ءىس جۇزىندە بولشەۆيكتىك جاڭا يمپەريا وتارىن قۇرۋمەن شۇعىلدانعان پارتيالىق بيلىك ناقتى ءىسارەكەتتەرى ۇستىندە ونداي ۋادەنىڭ بارشاسىن تارك ەتكەن. كەڭەس وكىمەتىنىڭ جاريالى ءمانماقساتىنا سەنىپ، 1922 جىلى جەتىسۋدا جەرسۋ رەفورماسىن جۇرگىزۋ كەزىندە تۇركاتكوم اتىنان تاريحي ادىلەتتىلىكتى قالپىنا كەلتىرۋگە تىرىسقان سۇلتانبەك قوجانوۆتىڭ كوميسسياسى كەرى شاقىرىپ الىنىپ، وسىناۋ رەۆوليۋتسيا يدەيالارىنا قۇلاي سەنگەن كوممۋنيسكە ۇلتشىلدىقپەن ايماندالعان ساياسي ايدار تاعىلعانى ءمالىم. ول باستاماسى عانا ەدى. بولشەۆيكتەردىڭ بۇل كەزەڭدەگى ءبىر ۇسىنىسى تاپتىق جىكتى ايىرا ءتۇسۋ، ەل ەكونوميكاسىن بايلار مۇلكىن تارتىپ الىپ كەدەيلەرگە ۇلەستىرىپ بەرۋ جولىمەن جانداندىرۋ بولاتىن. ونداي قاتەرلى جوسپارعا 1923 جىلى قازاق وبلىستىق 3پارتكونفەرەنتسيادا سماعۇل سادۋاقاسوۆ قازاقتى جاڭا سىلكىنىستەر ەمەس، عىلىم مەن بىلىمگە سۇيەنگەن بەيبىت ەڭبەك قۇتقاراتىنى جايىنداعى وجەت سوزىمەن قارسى تۇردى. وتەۋىنە ساياسي سەنىمسىزدىككە ۇشىرادى، وعان دا بۋرجۋازيالىق ۇلتشىل تاڭباسى جامالدى. اشارشىلىققا ۇشىراعان گۋبەرنيالارعا كىندىك ۇكىمەت تاراپىنان ازىقتۇلىكپەن جاردەم كورسەتىلۋىنە قول جەتكىزۋ، قازاتكوم توراعاسى سەيتقالي مەڭدەشەۆتىڭ 1925 جىلى كەڭەستەر سەزىندە اعىنان جارىلعانىنداي، قيىننىڭ قيىنىتىن... ورتالىق ازيانى ۇلتتىقمەملەكەتتىك تررعىدا قايتا مەجەلەپجىكتەگەننەن كەيىن، ىرگەسى كەڭەيتىلگەن قازاقستان پارتيا ۇيىمى ەلجۇرت مۇددەسىنە جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس جۇمىستى جاڭاشا جىگەرمەن قولعا الدى. قازاق وبلپارتكومىنىڭ 1925 جىلعى ءساۋىر پلەنۋمىندا مال باعۋ مەن جەر وڭدەۋ كاسىبىن قازىرگى قازاق جاعدايىندا بىرىكتىرىپ قاراۋعا بولمايتىنى اتاپ ءوتىلدى. ويتكەنى قكسرءدىڭ بۇگىنگى شارۋاشىلىق احۋالىندا: مال باعۋدىڭ كوشپەندى ءتۇرى ەگىن ەگۋگە قولايسىز جالپاق ساردالانى شارۋاشىلىق كادەسىنە اسىرۋدىڭ بىردەنءبىر ىقتيمال ءتاسىلى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان دا بۇل سالاداعى اسا ماڭىزدى شارا مەليوراتسيا، جايىلىمداردى سۋلاندىرۋ، جەمءشوپ ازىرلەۋ، قوي تۇقىمىن اسىلداندىرىپ، قۇرامىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن كوشپەندى حالىققا كەڭ كولەمدە نەسيە بەرۋ ءىسىن جولعا قويۋ بولماق. سوندىقتان اۋىلشارۋاشىلىق نەسيەلەرىن اۋىلعا تىكەلەي باعىتتاۋ، اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى كووپەراتسيانى كۇشەيتۋ قاجەتتىگىن ايتىپ، قازوبكوم پلەنۋمى ءتيىستى شەشىم الدى. ەندى بىرنەشە كۇننەن سوڭ، 1925 جىلعى 16 ساۋىردە اقمەشىتتە اشىلماق كەڭەستەر سەزى ماسەلەلەرى جايىندا س. قوجانوۆ پلەنۋمدا بايانداما جاسادى. سوندا ول بىلاي دەگەن ەدى: ...ومىرگە كەلگەن وسىنشا ۋاقىتىنان بەرى قازاقيادا شارۋاشىلىق تۇرعىدا وركەندەۋىنىڭ زەرتتەلىپجاسالعان پەرسپەكتيۆاسى جوق. جىلدان جىلعا، كۇننەن كۇنگە ەشقانداي دا پەرسپەكتيۆالىق جوسپارسىز ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. بار ايتاتىندارى وتكەن جىلى پالەن باس مال بولدى، ەندى وعان جيىرما شاقتى مىڭ قوسىلدى دەگەندەر عانا. ...قايتكەندە جاعىمدى اسەر ەتۋدىڭ امالى. ەندى وسىندايدىڭ جولىن قيۋ كەرەك. وسى سەزدە ءبىز بىرەر پەرسپەكتيۆالىق جوسپار كونسپەكتىمەن سويلەمەكپىز. سوسىن جەر ماسەلەسىن پراكتيكالىق مىندەت ەتىپ قويامىز. بايانداماسىندا يرريگاتسيا ماسەلەسىنە دە توقتالدى. قازاقيا ءۇشىن بۇل مۇلدەم جاڭا شارۋا، دەدى ول. ال تۇركىستان ءۇشىن ادەتتەگى ۇيرەنشىكتى ماسەلە. قازاقيادا دا، كەيبىر گۋبەرنياداعى اشارشىلىقتان كەيىن، مىسالى سەمەيدە، حالىق ءوز باستاماسىمەن، ناركومزەمنەن رۇقساتسىزاق، ارىق قازۋعا كوشىپ جاتىر. ءتىپتى قارقارالى سەكىلدى ءداندى داقىل جايىن ايتۋدىڭ ءوزى قيىن ۇيەزدە دە سولاي ەتۋدە.... قازوبكوم پلەنۋمى وسىلاي، ەسكى قازاقستان اۋماعىنداعى 1921 جىلعى ۇلكەن اشتىقتى دا، ودان بەرگى جىلداردا ورىن العان جەكەلەگەن گۋبەرنيالارداعى اشارشىلىقتاردى دا تىكەلەي تالداماعانمەن، الداعى ۋاقىتتاردا ونداي قاتەرلەردەن قورعانۋ ورايىندا قىر ايماقتارىندا سۋلاندىرۋ جۇيەسىن جاساپ، ەگىن ەگۋدى جۇزەگە اسىرا باستاعان ەلدىڭ ءوز ىشىندە تۋعان باستامانى قولداۋعا شاقىردى. كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى سارىارقانى يگەرۋدىڭ بىردەنءبىر جولى ەكەنىن مويىنداپ، ونى ىنتالاندىرۋ، وركەندەتۋ ءۇشىن ارنايى قارجىلاندىرۋ، ونىمدەرىن ءتيىمدى جولمەن تاراتۋ ادىستەرىن قارادى.اشارشىلىق رەسپۋبليكا كەڭەستەرىنىڭ اقمەشىتتەگى ءبىرىنشى بەسىنشى سەزىندە دە ارنايى اڭگىمە بولمادى. ەسكى قازاقستان كەڭەستەرى بۇعان دەيىن ءتورت سەزد وتكىزگەن، سول رەت سانى بويىنشا جاڭا، ۇلكەن قازاقستان كەڭەستەرىنىڭ اقمەشىتتە وتكەن سەزى بەسىنشى دەپ ەسەپتەلەدى. الايدا، تۇركىستان رەسپۋبليكاسىنان، سونداياق بۇحارا مەن حورەزم سەكىلدى وزگە ورتا ازيا رەسپۋبليكالارىنان مەجەلەنگەن سىرداريا، جەتىسۋ، قاراقالپاق وبلىستارى قوسىلىپ، 1924 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي قازاقستاننىڭ جەرى مەن حالقىنىڭ سانى ەداۋىر ۇلعايىپ قانا قويماي، ۇلتتىق قۇرامى دا وڭ وزگەرىسكە ۇشىراعان. تۇڭعىش رەت ۇلتتىق رەسپۋبليكا مارتەبەسىندە اتالعان. تۇڭعىش رەت وسى وڭىرلەردەگى كەڭەستەردەن كەلگەن دەلەگاتتار 1925 جىلعى ساۋىردە ءبىر وكىلدىك قۇرىلتايدا باس قوسقان. تاريحي شەشىمدەر قابىلداعان. وسى جايتتەر سول تۇستااق مويىندالىپ، سول قۇرىلتاي ۇستىندەاق ول ءبىرىنشى سەزد دەپ اتالعان. سونداعى بەرىلگەن باعاعا، ءارى ونىڭ مەملەكەتتىك ومىردەگى جاڭا بەتبۇرىستى تانىتاتىن ماڭىزىنا سايكەس، اقمەشىت سەزىن ءبىرىنشى قۇرىلتاي رەتىندە باعالاۋ ءلازىم. اشتىق دەرەكتەرى ءجاي عانا ەلەۋسىزدەۋ ايتىلدى. دەگەنمەن، اتاپ ايتىلماسا دا، ونى قايتا بولدىرماۋ شارالارى كەڭىنەن قارالدى. ال ول شارالاردىڭ باستىسى جەر ماسەلەسى ەدى. جەردى قوعام مۇلكىنە اينالدىرۋ جونىندەگى العاشقى كەڭەس زاڭى مەن تۇرعىنداردى جەرگە ورنالاستىرۋ تۋرالى ەرەجە، جەرسۋى مەن حالقىنىڭ نەگىزگى بولىگىن قاناتى استىنا العان ۇلكەن قازاقستان كەڭەستەرىنىڭ العاشقى بەسىنشى قۇرىلتايىندا اتاپ وتىلگەندەي، ازامات سوعىسى، اشارشىلىق، قكسردە ەشقانداي قارجىنىڭ بولماۋى جاعدايىندا بولىمسىز عانا ناتيجە بەردى. بۇل شاعىن ناتيجە دەرەكتەرى مىنانداي: ەلجۇرتتىڭ ءبىراز بولىگى 1920 جىلدان 1923 جىلعا دەيىن 215.178 دەسياتينا جەرگە ورنالاستىرىلدى. 1923 جانە 1924 جىلدارى جۇمىس جەر كودەكسى مەن 1924 جىلدىڭ 17 ساۋىرىندەگى ەرەجە بويىنشا جۇرگىزىلدى دە، ...مەملەكەت ەسەبىنەن 2.512.609 دەس.، حالىق ەسەبىنەن 2.815.522 دەس.، بارلىعى 5.543.309 دەسياتينا جەرگە ورنالاستىرىلدى. ال جۇرگىزىلگەن ءىس شارالارىنىڭ ويداعىداي وڭ ناتيجە بەرمەۋ سەبەپتەرىن سەزد بىلاي تۇجىرىمدادى: ا قازاق جەرىن سىرتتان كوشىپ كەلىپ وتارلاۋ جالعاسۋدا ءا وتارشىلدىق ساياساتتىڭ قالدىقتارى ءالى كەتىرىلمەگەن ب ەڭ جاقسى جەرلەردى پەرەسەلەندەر باسىپ العان، كازاكورىس تۇرعىندارى كەڭ القاپتى پايدالانۋدا ۆ جەرگىلىكتى جەردە جۇرگىزىلۋلى جۇمىستار ورتالىقتا ۇيلەستىرىلمەگەن، كوبىنە ورتالىق جەردى ءىس جۇزىندە پايدالانىپ وتىرعاندارعا بەكىتىپ، ەڭ ءتاۋىر جەرلەردى بررىننان تۇراتىن مۇعاجىرلارعا پەرەسەلەندەرگە كەسىپ بەرۋ جاعىندا گ جەرگە ورنالاستىرۋ شارالارى تۇرعىنداردىڭ قۇقىقتىق ساناسىن جەردى زاڭ بويىنشا پايدالانۋ قاجەتتىگىن سەزىنەتىندەي ەتىپ وياتۋعا جاردەمدەسپەدى. مال شارۋاشىلىعى قازاقستاننىڭ قاتال تابيعاتىنا شىداس بەرىپ، پايدا تاباتىنداي دامي الۋ ءۇشىن جەر قاتىناستارىن دررىس رەتتەۋدىڭ ماڭىزى زور بولماق. وسى رەتتە ءبىرىنشى بەسىنشى سەزدە كۇللى اۋماقتى جاراتىلىسى مەن ەكونوميكالىق نىشاندارىنا قاراي: ەگىنشىلىكمالشىلىق جانە تەك مالشىلىق، سونداياق تەك كوشپەندى مالشىلىق اۋداندارعا ءبولۋ تارتىپتەرى باياندالدى. جەرمەن قامتاماسىز ەتۋ نورماسى قالاي جاسالاتىنى ءتۇسىندىرىلدى. سوسىن جەرگە ورنالاستىرۋدىڭ نەگىزگى مىندەتىن: ...قازىرگى جۇمىس ىستەپ تۇرعان مال باعۋ جانە مال باعۋەگىن ەگۋ شارۋاشىلىقتارىمەن شۇعىلداناتىن قوجالىقتارعا وركەندەۋىنە ءارى ەكونوميكالىق تۇرعىدا نىعايۋىنا قاجەت جاعدايلار جاساۋ، دەپ تۇيىندەدى. وسى ورايدا ورىندالۋى قاجەت شارالار رەتىندە مىنالار اتالعان ەدى ولار سەزد قارارىمەن زاڭداستىرىلدى: ا جاپپاي جەرگە ورنالاستىرۋ اۋماعىنا بارلىق پەرەسەلەن ۋچاسكەلەرىن قوسۋ، بۇل رەتتە ولاردىڭ كوش جولىندا جاتقاندارىنىڭ تولعانتولماعانىنا قاراماۋ ءا 1924 جىلعى 17 ءساۋىر ەرەجەسىنىڭ كۇشى جۇرمەيتىن پەرەسەلەن ۋچاسكەلەرىندە وتىرعان تۇرعىنداردى ءوز ۋچاسكەلەرىنىڭ 1917 جىلعا دەيىن بەلگىلەنگەن شەگىندە، قوسىمشا جەر كەسىپ بەرمەي ورنالاستىرۋ ب سىرتتان كوشىپ كەلۋشىلەردىڭ جانە قكسردەگى ىشكى قونىس اۋدارۋشىلاردىڭ قازاقتىڭ پايدالانۋىنا جاتاتىن جاقسى جەرلەردى جانە كازاكورىس تەرريتورياسىن ءوز بەتتەرىمەن باسىپ الۋلارىنان ساقتانۋ ءۇشىن ءوز بەتتەرىنشە قونىستانۋدى دوعارتۋ، 1922 جىلعى 31 تامىزدان كەيىن ءوز بەتىمەن كەلگەندەردى جەرقوجالىق بەرۋ شارالارىمەن قامتىماۋ ۆ قكسرءدىڭ بارلىق اۋداندارىنداعى قازىرگى كەزدە قولدا بار، سونداياق انىقتالعان بوس جانە ارتىق جەرلەردىڭ ءبارىن 1924 جىلعى 17 ءساۋىر ەرەجەسىمەن ارەكەت ەتۋگە جاتاتىن جەرگە ورنالاستىرۋدىڭ ءبىرتۇتاس قورى دەپ ەسەپتەۋ.الايدا قازاقستان كەڭەستەرى سەزىنىڭ قارارلارىن ومىرگە ەنگىزۋگە اعا وكىمەت كەدەرگى جاساي بەردى. اقىرى، اتالمىش قۇرىلتايدان ءتورت ايداي وتكەندە، 1925 جىلعى 12 تامىزدا، جەرگە ورنالاستىرۋ ماسەلەسى بكبپ قازاق ولكەكومى بيۋروسىندا تالقىلاندى. ەكىنشى حاتشى س. قوجانوۆ جەرگە ورنالاستىرۋ تۋرالى ارنايى بايانداما جاسادى. وندا بەسىنشى ءبىرىنشى بۇكىلقازاق سەزى قارارلارىنىڭ جەرگە ورنالاستىرۋ جرمىستارىنا قاتىستى بولىگى ورىندالماي جاتقانىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىلدى. سوسىن، ونىڭ بايانداماسى بويىنشا بيۋرودا مىنانداي قاۋلى قابىلداندى: ا بۇكىلرەسەيلىك ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىندە قازاق كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ جاپپاي جەرگە ورنالاستىرۋ جونىندەگى پەرسپەكتيۆالىق جوسپارى بەكىتىلگەنگە دەيىن 5ءىنشى كۇللىقازاقتىق كەڭەستەر سەزى مەن قازواك قابىلداعان جەر ماسەلەسى بويىنشا شەشىمدەرگە ەشقانداي الىپ تاستاۋ، تۇزەتۋ جانە تولىقتىرۋلار ەنگىزىلمەسىن ب اتاپ ايتقاندا، ءوز بەتىنشە كوشىپ كەلگەن قونىس اۋدارۋشىلارعا بايلانىستى 5ءىنشى كۇللىقازاقتىق كەڭەستەر سەزى بەلگىلەگەن مەرزىم 1922 جىلعى 31 تامىز ساقتالسىن. 1922 جىلعى 31 تامىزدان كەيىن كەلگەن بارلىق ءوز بەتتەرىمەن قونىس اۋدارۋشىلار قكسرءدىڭ بارشا اۋماعىندا جەرگە ورنالاستىرىلمايتىن بولسىن ۆ برواك الدىنا قكسردەگى جەرگە ورنالاستىرۋمەن شۇعىلداناتىن بارلىق مەكەمەلەردى ءبىر ورگانعا قازاق جەرحالكوماتىنىڭ كازناركومزەم جەرگە ورنالاستىرۋ باسقارماسىنا مەيلىنشە شاپشاڭ باعىندىرۋ تۋرالى ماسەلەنى ءۇزىلدىكەسىلدى قويۋ قازواككە ۇسىنىلسىن. بۇل شەشىم دە ورىندالعان جوق. ۇلت كوممۋنيستەرىنىڭ تاباندىلىعى ناتيجەسىندە 1925 جىلعى جەلتوقساندا قازاق ولكەلىك 5پارتكونفەرەنتسيا ەسەپ بەرىلگەن مەرزىمدى تاريحقا قازاق جەرىن جيناۋ كەزەڭى جانە قازاق مەملەكەتتىگىن ۇيىمداستىرۋ سالاسىنداعى العاشقى قادامدار رەتىندە كىرەدى دەپ اتادى. سوسىن: ...جەرگە ورنالاستىرۋ سالاسىندا ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرعىلىقتى حالىققا، اسىرەسە وتىرىقشىلىققا اۋىسا باستاعان كوشپەندىلەرگە قاتىستى مىندەت قويۋ كەرەك. سونىمەن ءبىر مەزگىلدە ۇلتتىق ازشىلىقتىڭ وتىرىقشى ەڭبەكشىل شارۋا تۇرعىندارىنىڭ، اسىرەسە ونىڭ كەدەي جانە ورتاشا بولىگىنىڭ تىلەكتەرى نازاردان شىعارىلماسىن، دەگەن قاۋلى الدى. جەتكىلىكتى دارەجەدە ءادىل، باسقا حالىقتىڭ دا مۇددەسىن كەمسىتپەيتىن وسى قاۋلى دا ورىنداۋسىز قالدى. ال 1927 جىلعى ولكەلىك 6پاركونفەرەنتسيادا ول مۇلدەم تەرىس باعالانىپ، كۇشى جويىلدى...1925 جىلعى قىركۇيەكتە بكبپ ورتالىق كوميتەتى قازاقستاندى باسقارۋعا فيليپپ گولوششەكين سىندى ەميسسارىن جىبەرگەنءدى. ول ۇلتتىق مۇددەگە قىزمەت ەتەتىن شەشىمدەردى قيلى بولشەۆيكتىك ايلاامال قولدانا وتىرىپ، جوققا شىعاردى. ءسويتىپ، ۇزاماي، توتاليتارلىق ويلاۋ جۇيەسىنىڭ قازاقستاندىق ۇلى قۇرىلىسشىسى، ياعني، سول كەزگى قايراتكەرلەردىڭ وزدەرى اتاپ ايتقانداي، ديكتاتور بولىپ شىعا كەلدى. وسىناۋ ءستالينشىل كوسەم ولكەلىك 5 جانە 6پارتكونفەرەنتسيالاردا ساياسي ومىردەن، وقۋاعارتۋ ىسىنەن الاشورداشىلار مەن سولارعا يدەيالاستاردى الاستاۋ جوسپارىن تياناقتادى. ينتەلليگەنتسيانىڭ ساناسەزىمىن قىرناۋ نيۆەليروۆكا ارقىلى تەگىستەپ، ءبىرىزدى ارناعا ءتۇسىرۋ قاجەتتىگىن دالەلدەدى. كوممۋنيستەردىڭ ءداستۇرلى اۋىل ومىرىنە كوزقاراستارىنداعى ازاماتتىق ءبىتىم س. سادۋاقاسوۆ جانە ازاماتتىق سوعىس و. جاندوسوۆ دەپ تۇجىرىمدالارلىق ساياسي باعىتتارعا تورەشى بولىپ، اۋىلداستۋىستار اراسىنا تاپ سىناسىن قاعۋدىڭ، ءسويتىپ اعايىندى اعايىنعا وشىكتىرۋدىڭ ساياسييدەيالىق تۇعىرىن سومدادى. ۇزاماي پارتيانىڭ دانا باسشىلىعىمەن قۇلاق كۇيى كەلتىرىلگەن قازاق وكىمەتى قازاق اۋىلدارىندا كىشى قازان ءورتىن تۇتاتۋدىڭ ناقتى شارالارىن جۇرگىزۋدى قولعا الدى... 1928 جىلعى 27 تامىزدا قازاتكومنىڭ ارنايى دەكرەتى شىقتى، قازاتكوم مەن حالكومكەڭەس باي قوجالىقتارىن تاركىلەۋ تۋرالى قاۋلى الدى. تەز ارادا بايلاردىڭ مالمۇلىكتەرىن تاركىلەۋ ناۋقانى باستالىپ كەتتى. ونىڭ رەۆوليۋتسيالىق سيپاتى 1928 جىلعى 13 قىركۇيەكتە تاركىلەۋگە قارسىلىق ارەكەت ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپتىلىق جانە اسا ءىرى ءارى جارتىلاي فەودال بايلاردى جەر اۋدارۋ تۋرالى شىعارىلعان قاۋلىمەن كۇشەيە ءتۇستى. تاركىلەۋ سوڭىنان ءىرى كولەمدەگى ساياسي رەپرەسسيالاردىڭ الاش ءىسى اتانعان العاشقى تولقىنى تۋدى. كەڭەس وكىمەتىنىڭ قاسدۇشپاندارىن تۇرمەگە تىعا وتىرىپ، قازاقستاندىق بيلىك 1930 جىلعى 19 اقپاندا جاپپاي ۇجىمداستىرۋ ايماقتارىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعىن سوتسياليستىك تۇرعىدا قايتا قۇرۋدى نىعايتۋ جانە كۋلاكتار مەن بايلارعا قارسى كۇرەسۋ جونىندەگى ءىسشارالارى تۋرالى قاۋلى قابىلدادى. وكىمەتتىڭ تاركىلەۋ مەن ۇجىمداستىرۋداعى سولاقايلىقتارى حالىق كوتەرىلىستەرىن تۋعىزعانى، ولاردى اسكەري كۇشپەن باسىپجانشۋ ورىن العانى، ياعني تاركىلەۋۇجىمداستىرۋ ناۋقاندارىنىڭ جاڭا سيپاتتى وتارلىق سوعىستارمەن استاسقانى ءمالىم. سونىڭ ءبارى ەلجۇرتتى جاڭا الاپات اپات يىرىمىنە قۇلاتتى.ۇلتتىق اپاتتىڭ ءۇشىنشى، ەڭ قاسىرەتتى كەزەڭىنە اينالعان سول 19311933 جىلدارى حالىقتىڭ جارتىسى قىرىلدى، شاماسى جەتكەندەر ءتىرى قالعانداردىڭ ۇشتەن ءبىرى بوسىپ باسقا ولكەلەرگە، شەت ەلدەرگە ءوتىپ كەتتى، ءداستۇرلى شارۋاشىلىق مۇلدەم تۇرالادى، مال باسى ونون ەكى ەسە ازايدى. بۇل كەزەڭ جايىندا جاريالانعان جانتۇرشىگەرلىك ەستەلىكتەر، قۇجاتتار مول. ءالى جينالماعانى، ەل ىشىندە جاتقانى قانشاما... مونارحيا قۇلار قارساڭداعى التى ميلليوندىق قازاقتىڭ توڭكەرىس تۋىن كوتەرگەن سوتسياليستىك فەدەراتسيا قۇرامىندا بوي تۇزەگەن اۆتونوميالىق رەسپۋبليكاسىنداعى جالپى سانى قىلمىستى ساياسات سىلكىنىستەرىنە تولى ون التى جىلدا ۇلتتىق اپاتتىڭ اتالعان ءۇش كەزەڭىندە ءۇش ەسەگە جۋىق كەمىدى. دالىرەك ايتقاندا، ونى ءۇش ەسەگە جۋىق كەمىتتى. ياعني تىكەلەي ءتورت ميلليونداي جانعا ءولىم قۇشتىردى. 19171933 جىلدار بويى. بولشەۆيكتىك گەنوتسيد. سوندىقتان دا اشارشىلىق تاريحىنا ەرەكشە ءمان بەرىپ قاراۋ ءلازىم. ادامزاتقا ماڭگى ەسكەرتۋ جاساپ تۇرۋ ءۇشىن. كەلەشەكتە دە تاپ كەلۋى مۇمكىن سونداي اپاتتاردان ساقتاندىرۋ ءۇشىن. ازاماتتار بويىندا شىنايى دەموكراتيالىق قۇندىلىقتار قالىپتاستىرۋ ءۇشىن. ەلىمىزدىڭ، ءتا ۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۋىن ۇستار بولاشاق ازاماتتاردى تاريحپەن تاربيەلەۋ ءۇشىن. ال بۇل ءۇشىن ىلگەرىدە ەسكە سالىنعان، وسى ماقالا اۆتورلارىنىڭ ءبىرى بۇدان بەس جىل بۇرىن دايەكتەگەن ەسكەرتكىشپانتەون ورناتۋ يدەياسىنا قايتا ورالۋ ءلازىم.ءبىزدىڭ ورتاعا سالار ويىمىزدىڭ ءمانىسى نەدە، دانەگى قانداي؟ الدىمەن، كەيبىر اتقارىلعان جۇمىستى شولا كەتەيىك. ادىلەت قوعامدىق ۇيىم. ول ومىرگە شىنايى حالىقتىق مۇددەگە قىزمەت ەتەتىن ۇلكەن باعدارلامامەن كەلدى. دەگەنمەن ونىڭ جوسپارلاعاندارىن جۇزەگە اسىرۋدى تەك قانا مەملەكەتتىك قولداۋ مۇمكىن ەتكەنىن مويىنداۋ ءجون. سولاي بولۋى زاڭدى دا. جۇرتشىلىق اراسىنان شىققان باستامالاردىڭ ۇلتتىقمەملەكەتتىك مۇددەلەرگە جاۋاپ بەرەتىندىگى ايقىن تۇستاردا وكىمەت قاراپ قالمايدى. بۇعان اكىمشىلىكتەردىڭ جاردەمىمەن بارلىق وبلىستاردا ازالى كىتاپ شىعارىلعانى دالەل، كوپ جەردە ساياسي قۋعىنسۇرگىندەر قررباندارىنا ەسكەرتكىش اشىلعانى دالەل.سونىمەن، ساياسي رەپرەسسيالار جىلدارى رەسپۋبليكامىزدىڭ بار ايماقوڭىرلەرىندە قويشا توپىرلاتىپ قۇپيا اتىلعاندار ءتىزىمى جەرگىلىكتى جازالاۋ ورگاندارىنىڭ قۇپيا قويمالارىنان الىنعان قۇجاتتار نەگىزىندە جاريا ەتىلدى. بۇل شارا ادىلەتسۇيگىش قاۋىم الدىندا تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ ءجۇزىن جارقىن ەتىپ، ابىرويىن اسقاقتاي ءتۇستى. بۇدان ەكى جىلداي ىلگەرىدە قازاقستان ادىلەت تاريحياعارتۋ قوعامىنىڭ اكادەميك م.ق. قوزىباەۆ باستاعان وكىلدەرىن ەلباسى قابىلداپ، ادىلەت اتىنان ايتىلعان وتىنىشتەرگە قىزۋ قولداۋ ءبىلدىردى. ناتيجەسىندە، پرەزيدەنت تۇجىرىمداعان تاپسىرمالار بويىنشا، 2002 جىلى الماتى وبلىسىنداعى جاڭالىق ەلدى مەكەنى ماڭىنداعى ۇلكەن تەررور كەزىندە جازىقسىز اتىلعاندار جەرلەنگەن ورىنعا ەسكەرتكىش قويىلدى، ساياسي قۋعىنسۇرگىن قررباندارىنىڭ ەستەلىكتەرى جيناستىرىلىپ، ارنايى كىتاپ سترانيتسى تراگيچەسكيح سۋدەب شىعارىلدى. بۇرىنعى نكۆدكگب عيماراتىنىڭ ءبىر بولىگى ساياسي رەپرەسسيالار تاريحى مۋزەيى ءۇشىن ءبولىندى، تاقاۋ كۇندەرى ونى مۇراجايعا لايىقتاپ قايتا جوندەۋ جۇمىسى دا باستالماق. ادىلدىك ورايىندا اتقارۋشى بيلىكتىڭ ءبارىن بىردەي ۇدايى تاپتۇيناق ەتىپ ورىنداي بەرمەيتىنىن دە ايتا كەتكەن ءجون. ماسەلەن، ءىس جۇزىندە ەلىمىزدىڭ ساياسي تاريحىنىڭ بىردەنءبىر مۇراجايى بولماق جاڭا عىلىمياعارتۋشىلىق مەكەمە ءۇشىن، ەلباسىنىڭ ءوزى تاپسىرعاندىقتان دا، ەلدىڭ دامۋىنداعى قاسىرەتتى بەلەستەرگە قاتىسى بار وسىناۋ عيمارات تولىعىمەن بەرىلەر دەپ كۇتكەن ەدىك. بىراق، ازىرگە بەلگىلى بولعانداي، ونىڭ ءبىر قاناتىنىڭ ەكى قاباتىنان 500 شارشى مەتردەي بولىگىن عانا مۇراجايعا ارناۋ ۇيعارىلعان كورىنەدى. بۇل ءبىر. ەكىنشىدەن، ەلباسىنىڭ ءوزى قۋاتتاعان وسىناۋ ساياسي قۋعىنسۇرگىندەر تاريحى مۋزەيىن جاساۋدى ازىرلەۋ جۇمىسىنىڭ بارىسى قاناعاتتانعىسىز جاعدايدا، ونى ۇيىمداستىرۋدىڭ بەلگىلەنگەن جولى مەن رەتىنە كوڭىل تولمايدى. ايتالىق، قازاقستان ادىلەت تاريحياعارتۋ قوعامىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدە قر پرەزيدەنتى قولداعان ۇسىنىستاردى جۇزەگە اسىرۋ جونىندە ءىسشارالار جوسپارى جاسالعاندى. سونىڭ اتالعان مۇراجاي جونىندەگى 2تارماعىن ورىنداۋ ءۇشىن، قر مادەنيەت، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتى 2001 جىلعى 14 مامىردا ساياسي رەپرەسسيالار تاريحىنىڭ مۋزەيىن ۇيىمداستىرۋ تۋرالى 48 بۇيرىق شىعارعان ەدى. وندا ساياسي رەپرەسسيالار تاريحى مۋزەيىن قر ورتالىق مۋزەيىنىڭ ءبولىمى رەتىندە ۇيىمداستىرۋ كوزدەلىپ، بارلىق دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋ سول ورتالىق مۋزەيگە تاپسىرىلعان. بىراق، بۇيرىق شىققالى ءبىر جىلدان اسسا دا، كۇنى بۇگىنگە دەيىن قر ورتالىق مۋزەيى تاراپىنان ساياسي رەپرەسسيالار تاريحىنىڭ مۇراجايىن جاساۋعا باعىتتالعان ەشقانداي ازىرلىك شارالارى قولعا الىنعان جوق. بۇل ماقالا العاش جازىلعان ۋاقىتتاعى جاعداي. ودان بەرىدە مۇراجايدىڭ ءبىر قاباتى جاساندىرىلىپ، اشىلدى، بۇگىندە ول قالالىق مۇراجايدىڭ ءبولىمى بولىپ جۇمىس ىستەۋدە. دەگەنمەن شەشىمىن تاپپاعان ماسەلەلەرى جەتكىلىكتى، ماسەلەن، مۇراجايدىڭ ەكىنشى قاباتىن ىسكە قوسۋعا ءالى كۇنگى قاراجات تابىلار ەمەس. سول سەبەپتى ماقالاعا تۇزەتۋلەر ەنگىزبەياق قويۋدى دۇرىس كوردىك. ك.ن.، ب.ق..بۇل ەسكەرتپەنى اۆتورلار ماقالا جالىن جۋرنالىندا 2004 ج.، 3 جاريالانعاندا بەرگەنءدى، ودان بەرى مۇراجاي از عانا جۇمىس ىستەپ، بۇرىنعى نكۆد عيماراتى الدەبىر كوممەرتسيالىق قۇرىلىمعا ساتىلىپ كەتتى دەگەن جەلەۋمەن، ءىس جۇزىندە جابىلىپ ۇلگەردى.قازاقستان ادىلەت تاريحياعارتۋ قوعامى جاساعان مۋزەي كونتسەپتسياسى مەن ۇسىنىسپىكىرلەرى قابىلدانبادى. ونىڭ نەگىزگى سەبەبى جاڭادان قۇرىلماق ساياسي قۋعىنسۇرگىندەر تاريحى مۇراجايىنىڭ ءمانمازمۇنى مەن باعىتباعدارىنىڭ ورتالىق مۋزەيدە قالىپتاسقان تاريحي وقيعالاردى ەكسپوزيتسيالاۋ تارتىبىمەن سايكەس كەلمەيتىنىندە. مينيسترلىك پەن ونىڭ مادەنيەت كوميتەتى بۇل ماسەلەگە تەرەڭىرەك قارار دەپ ويلايمىز. ويتكەنى، بۇل ەكى مۇراجاي كونتسەپتسيالارىندا بىرىنە ءبىرى ۇقسامايتىن وزگەشەلىكتەر بولۋعا تيىستىگى تۇسىنىكتى. ورتالىق مۋزەي جۇرتشىلىقتىڭ كوز الدىندا. ال ازىرگە جاسالا قويماعان ساياسي رەپرەسسيالار تاريحىنىڭ مۋزەيى توتاليتاريزم جىلدارىنداعى ۇزدىكسىز ساياسي قۋعىنسۇرگىن مەن ۇلتتىق اپاتقا ۇرىندىرعان اشارشىلىق قايعىقاسىرەتتەرىن ۇمىتتىرماي، ءاردايىم ەلجۇرت جادىنا سالىپ تۇرۋعا مىندەتتى. ول وتكەن تاريحي جولدىڭ اۋىر كەزەڭدەرىنەن تانىمدى دا تاعلىمدى سىر شەرتەتىن عىلىمياعارتۋشىلىق مەكەمە رەتىندە، بولاشاققا، تاۋەلسىزدىككە قىزمەت ەتەتىن دارەجەدە مۇلدەم جاڭاشا قۇرىلۋعا ءتيىس. تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ازاماتتارىن تاريحپەن تاربيەلەۋ ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن مىڭداعان ازاماتتى بىرىكتىرگەن قازاقستان ادىلەت تاريحياعارتۋ قوعامى ۇنىنە قر مادەنيەت، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگى مەن مادەنيەت كوميتەتى قۇلاق اسار دەگەن ءۇمىت بار. ياعني، جوعارىدا ايتىلعان ماقسات ۇدەسىنەن شىعۋ ءۇشىن ساياسي قۋعىنسۇرگىندەر تاريحى مۇراجايىنىڭ: ا قر ورتالىق مۋزەيىنەن وسى باستان دەربەستەندىرىلۋىن ب ءسويتىپ ونىڭ بىردەن قر مادەنيەت، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگى مەن ونىڭ كوميتەتىنە تىكەلەي باعىناتىن جانە وزگە رەسپۋبليكالىق مۋزەيلەر قاتارىندا تيىسىنشە قارجىلاندىرىلاتىن عىلىمياعارتۋشىلىق مەكەمە مارتەبەسىندە راسىمدەلۋىن جۇزەگە اسىرۋعا قاجەت شەشىم شىعارار دەپ سەنەمىز. ءبىزدىڭ ويىمىزشا جانە ءبىزدىڭ بەكەم يلانىمىمىز بويىنشا وسى مۇراجايدىڭ بايىپتى ءبىر ءبولىمى ۇلتتىق اپات قۇرباندارىنا ارنالۋعا ءتيىس. ونداعى ەكسپوزيتسيالاردى جاساۋعا جوعارىدا اتالعان جۇمىستار ناتيجەلەرى ءسوزسىز جاردەمدەسەدى. ونىڭ ۇستىنە، بيىل ءۇشىنشى جىل قازاقستان ادىلەت تاريحياعارتۋ قوعامى مەكتەپ وقۋشىلارىن تاريحي زەرتتەۋشىلىككە باۋليتىن تاريحتاعى ادام. قازاقستان. حح عاسىر دەگەن تاقىرىپپەن بايقاۋ وتكىزىپ كەلەدى. بايقاۋعا قاتىسۋشىلاردىڭ ەداۋىر بولىگى اۋىلدارىندا ورىن العان اشتىق قاسىرەتى ىزدەرىن ءوز وتباستارىندا بولعان وقيعالارمەن، قارت ارداگەرلەر ەستەلىكتەرىمەن ەستە قالارلىقتاي جاڭعىرتىپ ءجۇر. بالالاردىڭ ىزدەنۋشىلىك جۇمىستارىنا ۇستازدارى، تاريح ءپانىنىڭ مرعالىمدەرى جاردەمدەسۋدە. ءبىز ەل ىشىندەگى قازىنانى وسى جولمەن دە جيۋعا تىرىسامىز. ورتاق ىسكە عالىمداردىڭ، قالامگەرلەردىڭ، بارشا كوكىرەگى وياۋ ازاماتتاردىڭ اتسالىساتىنىنا كۇمان جوق. شەجىرەشىلەر بۇل ورايدا تانىمدى ماعلۇماتتار بەرە الادى. مۋزەيدىڭ بۇل بولىمىنەن ۇلتتىق اپات قررباندارىنىڭ ەسىمدەرىن اتاپ، قارالى ءتىزىم جاساۋدى كوزدەيتىن ارنايى اكتسيا باستاۋ الاتىن بولادى. اشتان قىرىلعان ادامداردىڭ اتىجوندەرىن قالپىنا كەلتىرۋگە بۇكىل حالىق اتسالىسادى: شەجىرەشىلەر، وتباسىلىق، اۋلەتتىك مۇراعات يەلەرى، تاريحشىلار، اۋەسقوي زەرتتەۋشىلەر، ەستەلىك جيناۋشىلار ءوز دەرەكتەرىمەن مۇراجاي قورىن تولىقتىرىپ وتىرادى. دالىرەك تە جۇرتشىلىققا جاقىنىراق تىلمەن ايتقاندا مۇراجايعا كەلگەن اركىم قارالى ءتىزىم ەكسپوزيتسياسىنا ءوز اۋلەتى تاريحىن قوسىپ جازاتىن بولادى. ۇلتتىق اپات قۇرباندارىنا تاعزىم ەتۋ، قولدان تۋعىزىلعان اشارشىلىقتان قىرىلعانداردى اتاپ ەسكە الۋ وسىلاي بۇكىلحالىقتىق ىسكە اينالاتىن بولادى.بۇل ورايدا الەمدىك تاجىريبەدەن ۇلگى الۋ ءجون بولماعىن دا ويلاۋ ورىندى. بارشاعا ءمالىم، كۇللى ادامزاتقا سور بوپ ءتيىپ قوڭىر ىندەت اتانعان فاشيزم 19331945 جىلدارى ەۋروپانى مەكەندەيتىن ميلليونداعان ەۆرەيدىڭ كوزىن جويدى. التى ميلليون. قاساقانا قىردى. ەۋروپادا وسىنداي تراگەدياعا ۇشىراعان ەۆرەي حالقىنىڭ تاياۋ شىعىستاعى تاريحي وتانىندا يادۆاشەم قازاقشالاعاندا جاد پەن ەسىم دەپ اتالاتىن ينستيتۋت پەن مۇراجاي بار. يزرايلدە، يەرۋساليم قالاسىنداعى گەرتسل تاۋىنىڭ ەتەگىنە ورنالاسقان. يادۆاشەمنىڭ قىزمەتى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە ەۆرەيلەر باسىنا تۇسكەن اپاتقا ارنالعان. ينستيتۋت پەن مۇراجاي اتاۋىنىڭ سوزبەءسوز ءمانى جوعارىدا كورسەتكەنىمىزدەي، جاد زەردە جانە ەسىم دەگەن ۇعىمدى بەرەدى. مۇراجايدىڭ قۇرىلعانىنا جارتى عاسىرداي بولدى. ونىڭ باستى ۇرانى: ەشكىم ۇمىت قالماۋ كەرەك! مۇراجايدا ەسىمدەر زالى بار. يادۆاشەمدە، جالپى، ەكى ميلليوننان استام قازا تاپقان جاندار اتى تىركەلگەن. سوندا، ەسىمدەر زالىندا اپات قۇربانى بولعان ەۆرەيلەردىڭ اتىجوندەرى ۇلكەن ەكرانعا ءتۇسىرىلىپ تۇرادى. ال ونداعى ەكسپوزيتسيالار اپاتتىڭ بارلىق ساتىلارىن حرونولوگيالىق رەتپەن، ءتۇرلى كورنەكى تاسىلمەن بەينەلەپ اڭگىمەلەيدى. كورگەندەر اسىرەسە بالالار زالىنىڭ ايرىقشا اسەرلى ەكەنىن ايتادى. شىراقتاردىڭ دىرىلدەگەن ءالسىز ساۋلەلەرى عانا جارىقتاندىرعان بۇل قاراكولەڭكە زالدا كۇڭىرەنگەن ديكتور داۋىسى اپاتتا وپات بولعان بالالار ەسىمدەرىن تىزبەلەيدى ەكەن. تاۋسىلماس ءتىزىم. ال ەكراندا بىرىنەن سوڭ ءبىرى ءسابي سۋرەتتەرى شىعىپ جاتادى. زال كۇمبەزى استىنداعى ازالى احۋال سول ساتتە سوندا تۇرعانداردىڭ تۇيسىگىن تىتىركەنتىپ، ارقايسىسىنا كوپكە ورتاق قايعىنى بۇتكىل تۇلابويىمەن سەزىندىرەدى. يادۆاشەم ادامدار بويىنا ءۇمىت ءۇزىپ تورىعۋ ەمەس، زا تۇتىپ قايعىرۋ سەزىمىن دارىتادى. وندا بولعاندار قامىققان كوڭىلمەن ادام جانىنىڭ ءبىرىنشى قۇندىلىق بولىپ تابىلاتىنى جايىندا تەبىرەنەدى. قىسقاسى، سوناۋ اپات مۋزەيى جۇرتتى تەرەڭ ويعا باتىرادى، سول جولعا قىزمەت ەتۋگە بەيىل شىنايى سەزىمدى قايرايدى. تاپ وسىنداي اسەركۇش ءبىزدىڭ مۇراجايەسكەرتكىشكە دە ءتان بولۋعا كەرەك. ەگەر ۇلانعايىر ۇلتتىق اپات ساتىلارى كورنەكى ەكسپوزيتسيالاردا بەينەلەنەر بولسا ەشكىمدى دە جايباراقات قالدىرمايتىنىنا كۇمان جوق.تەك 30جىلدار ناۋبەتىنىڭ قۇيقا شىمىرلاتار تۇستارى قانشاما... ەلجۇرتتى وتىز ەكىنشى جىل زۇلماتى كۇڭىرەنتىپ تۇرعان شاقتا پويىزبەن ماسكەۋگە، الدە الماتىعا ءوتىپ بارا جاتقان فيليپپ گولوششەكين اقتوبە ۆوكزالىندا كونتررەۆوليۋتسيونەربايلاردىڭ مالدى قىرىپ تاستاعان زىميان ارەكەتى تۋرالى اشكەرەءسوز ايتىپ تاستاۋعا نيەتتەنسە كەرەك. بىراق، ول ۆاگونىنان تۇسەرتۇسپەستەن، الدىنان العاشقى قازرەۆكوم مۇشەسى، ادىلەت كوميسسارى، قىزىل پارتيزان رەتىندە كەڭەس وكىمەتىن قورعاۋعا كوپ ەڭبەك سىڭىرگەن قالجىراڭقى ارداگەر باقىتجان قاراتاەۆ جايداق اربامەن شىعا كەلەدى. تىزەسى قالتقۇلت ەتىپ، تارانتاس ۇستىندە بويىن تۇزەيدى. سوسىن دىمكاس قارت الاڭدا جيىلعان حالىقتىڭ كوز الدىندا، باياعى ءىى دۋما مىنبەرىندە اتامەكەنىنەن قۋىلىپ جاتقان حالقىنىڭ مۇڭىن جوقتاعانىنداي وجەتتىكپەن، گولوششەكينگە اشىنا ءشۇيىلىپ، سويلەپ بەرەدى. ول قارسىسىنداعى بولشەۆيكپاتشانى رەۆوليۋتسيا مۇراتتارىن اياقاستى ەتكەنى ءۇشىن بەتتەن الادى، ەلدى اشتان قىرىپ جاتقان قىلمىسىمەن كوزىن شۇقي ايىپتايدى. سوندا گولوششەكين: شال شارشاپ قالىپتى، دەگەن كۇبىرمەن ۆاگونىنا كەرى سۇڭگۋگە ءماجبۇر بولدى... ال شارشاعان شال ۇزاماي اشتىقتان دۇنيە سالدى. ول ءوزىنىڭ ارتىندا قالعان جازبامۇرالارىندا اشارشىلىققا جالعىز گولوششەكين ەمەس، ونىڭ اينالاسىنداعى قازاق قايراتكەرلەرى دە ايىپتى دەپ ءتۇيىپتى. ب. قاراتاەۆتىڭ ويىنشا ماسەلە ولاردىڭ كوز بوياۋشىلىققا جول بەرۋىندە، قازاق ىستەرىنە جۇلىكتىك تۇرعىدان كەلۋىندە، ولاردىڭ شىن مانىندە افەريست، كارەريست، پورتفەليست بولىپ شىعۋىندا. قازاقتىڭ وسىنداي الاپات اشتىققا ۇرىنۋىن قارت دەموكراترەۆوليۋتسيونەر ۇلتتىڭ باس ادامدارىنىڭ سوناۋ پاتشا زامانىنان باستالعان پسيحيكالىق ازعىنداۋىنىڭ سالدارىنان دەپ باعامدادى... 1932 جىلعى شىلدەدە قازولكەكومعا ءبىر توپ قىزمەتكەر عابيت مۇسىرەپوۆ جانە باسقالار مال شارۋاشىلىعىنىڭ قۇلدىراۋىنا وراي حات جولدادى. گولوششەكين ونى بايدىڭ كوڭىلكۇيىن تانىتاتىن ۇلتشىلدىق حات رەتىندە باعالادى. ارتىنشا، ارادا اپتا وتپەياق، ۇلتشىلدىق حاتقا قول قويۋشىلار جازدىمجاڭىلدىم دەپ وكىنىپوپىنعان جاڭا حاتتارىن قازولكەكومعا اكەپ تاپسىردى. سوندا ولاردىڭ كىنالارىن مويىنداۋلارى ەسكە الىندى، 1932 جىلعى 15 شىلدەدە قازولكەكوم مەن باقىلاۋ كوميسسياسى ءبىر توپ كوممۋنيست قاتەلەسىپ قول قويعان سول حاتتى سوتسياليستىك قايتا قۇرۋ مەن ۇلت ساياساتى جەتىستىكتەرىنە قارا بوياۋ جاعۋشىلىق دەپ باعالاعانمەن، اۆتورلارىن پارتيا قاتارىندا قالدىرىپ، ءبىرءبىر قاتاڭ سوگىس ارقالاتتى. 1932 جىلعى تامىزدا قاكسر حالىق كوميسسارلارى كەڭەسىنىڭ توراعاسى وراز يساەۆ ستالينگە حات جولدادى. وندا قازاقتاردىڭ اشتان قىرىلۋ، بوسىپ كەتۋ دەرەكتەرىن بۇكپەي بايانداپ، ولكەلىك كوميتەتتىڭ كوزبوياۋشىلىققا جول بەرىپ اشتىققا اپارعان اسىرە ناۋقانشىلدىعى مەن ونى ۇستەي تۇسكەن اۋىلدارداعى شولاق بەلسەندىلىكتى جاسىرماي اشكەرەلەدى. بار ايىپتى ءبىر ادامعا ءۇيىپتوگۋگە بولمايتىنىن ەسكەرتتى، كۇيزەلىسكە ولكەكوم بيۋروسى تۇگەل، ونىڭ ىشىندە، باسشى قىزمەتكەر رەتىندە، ءوزىنىڭ دە بەلگىلى دارەجەدە جاۋاپتى ەكەنىن مويىنداي وتىرىپ، باسشىلىقتى جاڭارتۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ءبىرىنشى حاتشىنىڭ ايرىقشا ءرولى بارشاعا بەلگىلى ەكەنىن اتاپ كورسەتە كەلە، و. يساەۆ گولوششەكيندى ءوز قاتەلىكتەرىن تۇزەتۋگە قاۋقارسىز دەپ ويلايتىنىن دا جازدى. ول باس حاتشى ي.ۆ. ءستاليننىڭ تىكەلەي وزىنە وسىنداي پىكىرىن اشىق جولداپ، قازولكەكومنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى گولوششەكيندى اۋىستىرۋ قاجەتتىگىن تۇڭعىش تا دارا، ءارى جالعىز كوتەردى. ارينە ونىڭ ونداي پىكىرى بىردەن قوش الىنا قويعان جوق. سونىمەن بىرگە و. يساەۆ قازاق اۋىلى مەن مال شارۋاشىلىعى جونىندە شۇعىل اتقارىلۋعا ءتيىس ۇسىنىستار دا تۇجىرىمداپ، سول ماسەلەلەر جونىنەن ورتالىق كوميتەتتىڭ ارنايى شەشىم شىعارۋىن سۇراعاندى. بۇل ءوتىنىشى قاناعاتتاندىرىلدى. 1932 جىلعى 17 قىركۇيەكتە بكبپ ورتالىق كوميتەتى قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى، ونىڭ ىشىندە مال شارۋاشىلىعى جونىندە قاۋلى قابىلدادى. الايدا ونىڭ ورىندالۋى ماردىمسىز بولدى. گولوششەكيننىڭ پارتاكتيۆتە ورتالىق كوميتەت 17 قىركۇيەكتەگى قاۋلىسىمەن ماقۇلداعان قازولكەكومنىڭ اۋىلدى قايتا قۇرۋداعى ءىرى جەتىستىكتەرى جونىندە ايتقان وتىرىككە تولى بوسپەسوزىنەن دە قايران بولمادى. حالىق اشتىق، ىندەت زارداپتارىن تارتا بەردى، قىرىلۋ، بوسقىندىق تىيىلمادى. ول جايىندا ستالينگە 1932 جىلعى 29 قىركۇيەكتە ركفسر حالىق كوميسسارلارى كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى تۇرار رىسقۇلوۆ حات جازدى. اقىرى، جاعداي تىم اسقىنىپ، الماتى كوشەسى اشتىق قۇرباندارىنان اياق الىپ جۇرگىسىز بولعان 1933 جىلعى قاڭتاردا، ادال لەنينشىلءستالينشىل فيليپپ گولوششەكين ماسكەۋگە، جوعارى تورەلىك سوتتى باسقارۋعا شاقىرىپ الىندى. سەنىمدى كادرىنە قامقورلىق جاساۋدى حالىقتار اكەسى ۇمىتپايتىن. اۆتونوميالىق رەسپۋبليكانىڭ باسشىلىعى اۋىستىرىلدى. 1933 جىلعى 9 ناۋرىزدا ت. رىسقۇلوۆ كوسەمگە قازاقستانداعى اۋىر جاعداي مەن ونىڭ سەبەپتەرىن بايانداپ، تۇيىقتان شىعارار ۇسىنىستار قورىتقان ەكىنشى حاتىن بەردى. ۇزاماي رەسپۋبليكادا لەۆون ميرزوياننىڭ باسشىلىعىمەن، شەت ەلدەرگە اسىپ كەتكەندەر مەن اشتىقتان قىرىلعانداردى اۋىزعا الۋعا تىيىم سالۋلى احۋالدا، اشارشىلىق زارداپتارىن مال شارۋاشىلىعىنداعى جاعدايدى جاقسارتۋ ارقىلى جويۋعا باعىتتالعان جۇمىستار جۇرگىزىلە باستادى...ۇلتتىق اپاتتىڭ وسىناۋ اسا قاسىرەتتى كەزەڭى سورماڭداي حالىقتىڭ ءوز وكىمەتىنىڭ قىلمىستى سولاقايلىقتارى سالدارىنان ورىن العانىن مويىندايتىن ۋاقىت جەتتى. قازاقستاننىڭ شارتارابىندا بيلىك قۇرعان جەرگىلىكتى جۇمىسشىشارۋا دەپۋتاتتارى كەڭەستەرىنىڭ دەلەگاتتارى رەسپۋبليكالىق قۇرىلتايدا تاڭداپ سايلاعان ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى بولشەۆيزمنىڭ قىلمىستارىنا زاڭدى داڭعىل جاساپ بەرىپ وتىردى. ونىڭ ورنىنا ستاليندىك كونستيتۋتسيا بويىنشا كەلگەن جوعارعى كەڭەس تە تاپ سولاي ەتتى. مۇنىڭ ءبارى ەندى تەك قانا اقباس تاريح... دەگەنمەن، سولار ارەكەت ەتكەن قۋىرشاق رەسپۋبليكا ورنىندا بۇگىن تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسى بار. مەملەكەتتىك نىشانداردىڭ ءبارىن جاڭادان قۇرىپ جاتىرمىز دەگەنىمىزبەن، اسپاننان تۇسكەن جوقپىز: ءبىز سول قۋىرشاق رەسپۋبليكا اۋماعىن يەلەندىك، ياعني ءبىز سول باقىتسىزدىققا تاپ كەلگەن حالىق پەن ونىڭ باي جەرسۋىنىڭ مۇراگەرىمىز. سول قۋىرشاق رەسپۋبليكاداعى باسقارۋ قۇرىلىمدارىن جەتىلدىرىپ، تاۋەلسىزدىك تالاپتارىنا ساي قايتا قۇرىپ جاتقان ەگەمەن قوجايىنبىز. بۇگىنگى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىسى بۇرىنعى تاريحي دامۋ وزگەرىستەرىنە وراي ءبىرىن ءبىرى الماستىرعان زاڭ شىعارۋشى ورگانداردىڭ قۇقىقتىق مۇراگەرى. سوندىقتان دا وسى پارلامەنت تاۋەلسىز ەلدىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگانى رەتىندە، كەشەگى بودان ەلىمىزدىڭ پارلامەنتىنىڭ قازاققا ءوز تاعدىرىن ءوزى ايقىنداۋعا تولىق ەرىك بەرىلدىءمىس دەلىنەتىن بولشەۆيكتىك جالعان اقپاراتۋادەلەر استارىندا قۋىرشاقتىق سيپات العانى حاقىندا حالىققا اشىپ ايتسا ءجون بولار ەدى. ءسويتىپ، حالىقتى 30جىلدارعى الاپات اشتىققا، توزتوز بوسقىندىققا ۇرىندىرعان ۇلتتىق اپاتتى بولشەۆيزمنىڭ، شىنتۋايتقا كەلگەندە، قۋىرشاق پارلامەنت قولىمەن جاساعانىنا وپىنۋ سەزىمىن بىلدىرسە، ول ءسوزسىز تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ زور يماندىلىقادامگەرشىلىك قادامى رەتىندە قابىلدانار ەدى. مىندەتتى تۇردە سان ۇلت وكىلدەرىنەن قۇرالعان قازاقستاندىق حالىقتى ورتاق ماقساتقا ۇيىستىرا تۇسەر رۋحاني كۇشكە اينالار ەدى. بۇل رەتتە ۇلتتىق اپات قۇرباندارىن ازا تۇتاتىن ارنايى كۇن بەلگىلەۋدىڭ دە ماڭىزى زور بولماعىن اتاپ ايتۋ ءجون. ءبىزدىڭ ويىمىزشا ونداي كۇنگە ءار مامىر ايىنىڭ سوڭعى جۇماسى ارنالسا وڭدى بولار ەدى. مامىردىڭ اقىرعى جۇماسىندا ۇجىمداردا، كوپشىلىك ورىندارىندا، مەشىتتەردە، بالكىم شىركەۋلەر مەن باسقا دا عيباداتحانالاردا جانە، ارينە، جەكە ۇيلەردە ەسكە الۋ، ناماز وقۋ، دۇعا باعىشتاۋ شارالارىمەن اتاپ وتىلەتىن ازالى جيىندار ءجۇرىپ، استار بەرىلەر بولسا ەلدىك كەلبەتىمىز ايدىندانا تۇسەر ەدى. ءار جىل سايىن مامىردىڭ سوڭىندا اينالىپ سوعاتىن ازالى جۇما 31 مامىرداعى ساياسي قۋعىنسۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىنىڭ نە الدىنا، نەمەسە ءتىپتى ءبىر جۇلدىزعا تۇستاس كەلۋى مۇمكىن. قالاي بولعاندا دا، وسىناۋ بىرىنە ءبىرى ساباقتاس ەكى ايدارمەن ايشىقتالعان قارالىسالتاناتتى كۇندەر بارشا ءىسشارالاردىڭ يماندىق اجارىن جارقىراتا اشىپ، ءبىرىن ءبىرى تولىقتىرا تۇسەتىن بولادى. ءماجىلىس تاراپىنان قابىلدانسا عوي دەپ ءۇمىت ەتىپ وتىرعان وسىناۋ بولاشاق قۇجاتتىڭ ءبىر تارماعى جوعارىدا تىلگە تيەك بولعان مۇراجايعا ارنالۋى ىقتيمال. وندايدا، ساياسي قۋعىنسۇرگىن مۋزەيى الدىنداعى الاڭعا بولشەۆيكتىك رەجيم اياسىندا حالقىنا ادال ەڭبەك ءسىڭىرىپ وپات بولعان سان مىڭ ازاماتقا ورتاق ەسكەرتكىش رەتىندە، بيىك ءسۇيىر ۇشى كوككە شانشىلاتىن ايبارلى سۇڭگىوبەليسك ورناتۋ قاجەتتىگى دە ەسكەرىلەر دەپ ويلايمىز.ۇلتتىق اپاتتى ماڭگى ەستە ۇستاۋ شارالارىن، ءسوز جوق، بۇكىل ەل بولىپ قولعا الۋ قاجەت. ونىڭ العىشارتى قر پارلامەنتىندەگى وكىلدەرى ەتىپ كۇللى ەلجۇرتىمىز تاڭداپ سايلاعان حالىق قالاۋلىلارىنىڭ ارنايى تاريحي قۇجات قابىلداۋ ارقىلى وسى ورتاق ىسكە سەرگەك تە بەدەلدى ءۇن قوسۋىندا...قر ۇعا اكادەميگى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور كەڭەس نۇرپەيستىڭ تەڭ اۆتورلىعىمەن جازىلدى. 29 ماۋسىم 2002 ج.تالتۇسكە دەيىن. پۋبليتسيستيكالىق حرونيكا. الماتى: ماريا، 2005. 246263بب.
|
بۇ بەت ياسىلىۋاتىدۇ.يەنە بىر نەچچە ھەپتە ساقلاڭ!ئۇيغۇرچە بلوگ ئۇلىنىش تورىغا يەنە ئۇلىنىش قوشۇش باشلاندى.. غا يەنە ئۇلىنىش قوشۇش باشلاندى. بارلىق مەزمۇنى ساغلام بلوگلار ئۇلىنىش قىلىنىدۇ. ئۇلىنىش ئىلتىماس قىلىشنى خالايدىغانلار مۇشۇ يازما ئاستىغا ئىنكاس قالدۇرۇڭ. ئىنكاس يازغاندا بلوگ ئادرېسى، بلوگ نامى، تۈرى قاتارلىقلارنى ئەسكەرتىڭ. ئەگەر ئىنكاس يوللانمىسا، قايتا چەكسىڭىز يوللىنىدۇ. چۈنكى تەكلىماكان بلوگ بىخەتەر لىنىيە ئىشلەتكەن بولۇپ، بىرىنچى قېتىم چېكىلگەن ئىقتىدار كونۇپكىلىرى بىخەتەر لىنىيە ئارقىلىق ئىجرا قىلىش ئۇچۇرىنى چىقىرىدۇ. ئىنكاس يوللاش رامكىسىنى قايتا چەكسىڭىز ئىنكاس يوللىنىدۇ.ئەسكەرتىش: تۆۋەندىكىدەك تور بېكەتلەر ئۇلىنىش قىلىنمايدۇ:1. بلوگقا تەۋە بولمىغان بېكەتلەر. بىرلەشمە بلوگلارنى كۆرسەتمەيدۇ.2. مەزمۇنى ساغلام ئەمەس، قانۇنسىز، ئەخلاقسىز يازما بار بلوگلار.3. مەزمۇنى ساغلام بولمىغان ئېلان قويۇلغان بلوگلار.4. ۋىرۇس ۋە باشقىلارنىڭ كومپيوتېرىغا زىيان كەلتۈرگۈچى پروگرامما بار بلوگلارئەگەر يۇقىرىدىكى كىلشىمنى تەپسىلى ئوقۇغان بولسىڭىز ئىنكاس قايتۇرۇپ ئۇلىنىش ئىلتىماس قىلىڭ. بىز ھەرقانداق چاغدا يۇقىرىدىكى كىلشىمگە ئۇيغۇن كەلمىگەن بلوگلارنى بلوگ ئۇلىنىشلىرى ئارىسىدىن ئۆچۈرۈپ تاشلاشقا ھوقۇقلۇق.داڭلىق بلوگ ھەققىدە:داڭلىق تورتۇرالار ئۆزىنىڭ ۋە تورزىيارەت ستاتىستىكا ئەھۋالىنى ئىنكاس قىلىش ئارقىلىق داڭلىق بلوگلار قاتارىدىن ئورۇن تەلەپ قىلسا بولىدۇ. داڭلىق بلوگلارنىڭ يېڭىلانغان مەزمۇنى بلوگ ئۇلىنىش باش بېتىدە كۆرسىتىلىدۇ.داڭلىق بلوگلارغا قويۇلىدىغان تەلەپلەر:1. مەزمۇنى ئىجادى بولىشى كېرەك. كۆچۈرمەكەش بلوگلار بولمايدۇ.2. كۈندىلىك بەت كۆرۈلۈشى كەم بولغاندا 1000 بولىشى كېرەك.3. ئىنكاس يېزىلىش نىسبىتى يۇقىرى بولىشى كېرەك.يۇقىرقىدەك بولسا داڭلىق بلوگ ئورنى ئىلتىماس قىلىڭ:ئىلتىماس قىلغاندا تۆۋەندىكى ئىنكاس رامكىسىغا داڭلىق بلوگ ئىلتىماس قىلىدىغانلىقىڭىزنى ئايرىم ئەسكەرتىڭ. داڭلىق بلوگلار باشقا تۈرلەر ئارىسىدىمۇ كۆرسىتىلىدۇ. شۇڭلاشقا بلوگ تۈرىنى ھەم ئەسكەرتىڭ.ئەسكەرتىش: بىز ئىلتىماس سۇنغان ھەممە بلوگنى داڭلىق بلوگ ئورنىغا چىقىرىشىمىز ناتايىن. بىز ھەر ۋاقت سىزنىڭ رۇخسىتىڭىزسىز سىزنى داڭلىق بلوگ قاتارىغا تىزىشقا ۋە بۇ قاتاردىن ئۆچۈرۈشكە ھوقۇقلۇق. بۇلار ۋە مۇناسىۋەتلىك سانلىق مەلۇماتلارغا ئاساسەن بېكىتىلىدۇ.ئەڭ يېڭى يازمىلار 50 100 تورداشلارنىڭ يېڭى ئىنكاسلىرى 50 100 تەكلىماكان بلوگ بىلەن ئالاقە قىلىش ئۇسۇلى 5.7 . يۈسۈف خاس ھاجىب
|
ناماز ئوقۇيدۇ، روزا تۇتىدۇ، كېچىلىرى ئىبادەت قىلىدۇ ئەمما خوشنىلىرىغا ۋە ئايالىغا يامانلىق قىلىدۇ ئىسلامى سۇئال جاۋاپناماز ئوقۇيدۇ، روزا تۇتىدۇ، كېچىلىرى ئىبادەت قىلىدۇ ئەمما خوشنىلىرىغا ۋە ئايالىغا يامانلىق قىلىدۇتارقاتقان ۋاقىت : 23082010كۆرگۈچىلەر : 4458سوئال: بەش ناماز مەسجىدتە ئوقۇيدىغان، كېچىسى ئۇخلىماي ئىبادەت قىلىدىغان، پەرز روزىدىن باشقا ھەر ھەپتىنىڭ پەيشەنبە ۋە دۈشەنبە كۈنلىرى نەپلە روزا تۇتىدىغان، ھەر ئاينىڭ 13 14 15 كۈنلىرى سۈننەتكە ئەگىشىپ روزا تۇتىدىغان، لېكىن ئايالىغا ئەخلاقلىق بولماي ھەمىشە ئۇرۇشىدىغان، خوشنىلىرىغا ۋە يېقىنلىرىغا يامان مۇئامىلە قىلىدىغان ئادەم توغرۇلۇق نېمە دەيسىز؟پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزىنىڭ پەيغەمبەر بولۇپ ئەۋەتىلىشىدىكى بۇ چوڭ غايىنى ئىپادىلەپ: مەن پەقەت گۈزەل ئەخلاقلارنى تولۇقلاش ئۈچۈنلا ئەۋەتىلدىمدېگەن. ئەھمەد رىۋايىتى 2318، شەيخ ئەلبانى ھەسەن دەپ باھالىغان ھەدىس بۇ ھەدىستىكى: پەقەت دېگەن سۆز پۈتۈن ساماۋىي دىنلاردا كەلگەن ئەقىدە ۋە شەرىئەتلەردىن مەقسەت پەقەت شۇ گۈزەل ئەخلاقنى بەرپا قىلىشتىن ئىبارەت بىرلا غايىنى مەقسەت قىلغانلىقىنى ئىپادىلەيدۇ.شۈبھىسىزكى، ھازىرقى مۇسۇلمانلارنىڭ ئەڭ چوڭ مۇشكىلىسى ئىبادەت بىلەن ئەخلاقنى بىر بىرىدىن ئايرىپ قويۇشتۇر. بەزى كىشىلەر ئۈچۈن ئىبادەتلەرنى ئورۇنلاش رەسمىيەتكە ئايلىنىپ قالغان. بۇ خۇددى ئادەت ياكى نەپسكە ۋە قەلبكە بولغان تەسىرى بىلەن ھېسابلاشمايلا قىلىنىدىغان ئىبادەت شەكلىگە ئايلىنىپ قالغان. ناماز، روزا، زاكات ۋە ھەجدىن ئىبارەت چوڭ ئىبادەتلەرنىڭ ئاساسلىق غايىسى نەپسلەرنى پاكلاش، ئەخلاقنى يېتىلدۈرۈش بولسىمۇ، كۆپ كىشىلەر بۇنىڭ تەسىرىنى كۆرەلمىگەن. مەسىلەن: ناماز ئاللاھ ناماز ھەققىدە ناماز ھەقىقەتەن قەبىھ ئىشلاردىن گۇناھلاردىن توسىدۇ دەيدۇ.ئەنكەبۇت سۈرىسى 45 ئايەتئەبۇ ھۇرەيرەدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى: بىر ئادەم يارەسۇلەللاھ! پالانى ئايالنىڭ نامازنى كۆپ ئوقۇيدىغانلىقى، روزىنى كۆپ تۇتىدىغانلىقى ۋە سەدىقىنى كۆپ بېرىدىغانلىقى سۆزلىنىدۇ. ئەمما خوشنىلىرىغا تىلى بىلەن ئازار بېرىدۇ دېگەندە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام:ئۇ دۇزاخقا كىرىدۇدەپ جاۋاب بەرگەن. ئاندىن يەنە ئۇ ئادەم يارەسۇلەللاھ! پالانى ئايالنىڭ نامازنى ئاز ئوقۇيدىغانلىقى، روزىنى ئاز تۇتىدىغانلىقى ۋە سەدىقىنىئاز بېرىدىغانلىقى سۆزلىنىدۇ. لېكىن خوشنىلىرىغا ئازار بەرمەيدۇدېگەندە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۇ جەننەتكە كىرىدۇدېگەن.ئىمام ئەھمەد مۇسنەدى2440، مۇنزىرى ئەتتەرغىب ۋەتتەرھىب ناملىق ئەسىرىنىڭ 3331بېتىدە سەھىھ دېگەن، ئەلبانىمۇ سەھىھ ھەدىسلار توپلىمىنىڭ 190 بېتىدە سەھىھ دېگەن.روزىنىڭ پەرز قىلىنىشىدىكى سەۋەبمۇ شۇدۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام گۈزەل ئەخلاقنىڭ روىنىڭ مېۋىسى ئىكەنلىكىنى بايان قىلغان. بۇ مېۋىنى ھاسىل قىلالمىغان ئادەم روزىسى ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا پايدىسىزدۇر. ئەبۇ ھۇرەيرەدىن رىۋايەت قىلىنغان بىر ھەدىستە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: روزا تۇتۇپ يالغان سۆزنى ۋە يالغان بىلەن ئىش قىلىشنى تاشلىمىغان كىشىنىڭ قورسىقىنى ئاچ قويۇپ، ئۇسسۇزلىق تارتقىنىغا ئاللاھنىڭ ھاجىتى يوقدەپ كۆرسەتكەن. بۇخارى رىۋايىتى 1903.زاكاتمۇ نەپسنى بېخىللىقنىڭ كىرلىرىدىن پاكلاش ئۈچۈن بۇيرۇلغان. ئاللاھ مۇنداق دەيدۇ: ئۇلارنى پاكلاش ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ماللىرىدىن زاكات ھېسابىدا بىر قىسمىنى ئالغىن تەۋبە سۈرىسى 103 ئايەت.بەشىنچى پەرز ھەجمۇ شۇ مەقسەت بىلەن بۇيرۇلغان. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ھەج مەلۇم ئايلاردۇر. بۇ ئايلاردا ھەج قىلغان ئادەم ئۈچۈن جىنسىي ئالاقە قىلىش، گۇناھ ئىشلەش، جېدەل قىلىش يوق بەقەرە سۈرىسى 197 ئايەت.قۇرئان ۋە ھەدىسلەردىن گۈزەل ئەخلاقنىڭ ئىسلام شەرىئىتىدىكى يۇقىرى ئورنىنى سۆزلەشكە داۋام قىلسا سۆزىمىز ئۇزاپ كېتىدۇ. ئىبنىقەييىم مەدارىج ئەسسالىكىين ناملىق ئەسىرىنىڭ 2 توم 307 بېتىدە دىننىڭ ھەممىسى گۈزەل ئەخلاقتۇر. ئەخلاقتا سىزدىن ئېشىپ كەتكەن كىشى دىندىمۇ ئېشىپ كەتكەن بولىدۇدەپ مەخسۇس بىر باپتا توختالغان.ئۇنىڭغا ياخشى نەسىھەت قىلىش كېرەك. ئۇنىڭ ئىبادەتكە ھېرىسلىقى نەق ياخشىلىقنىڭ ئۇرۇغىدۇر. ئىمام ئەھمەدمۇسنەد ناملىق ئەسىرىنىڭ 2 توم 447 بېتىدە، ئەبۇ ھۇرەيرەدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە، بىر ئادەم پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا كېلىپ، پالانى كېچىسى ناماز ئوقۇيدۇ. كۈندۈزى ئوغۇرلۇق قىلىدۇ، دېگەندە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۇنىڭ دېگەنلىرى ئۇنى ئوغۇرلۇقتىن توسىدۇدېگەن. ھەيسەمىي بۇ ھەدىسنى رىۋايەت قىلغانلارنىڭ راستچىللىقىنمى ئېيتقان. شۇئەيب ۋە باشقىلار سەنەدىنىڭ دۇرۇسلىقىنى سۆزلىگەن.
|
ول وڭباعان، بىراق وزىمدىكىسولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمدەرىنىڭ ءبىرى تاپسىرعان شارۋاسىن شالا اتقارعان ءىس باسقارۋشىسىنا ءوز ورىنباسارىنىڭ كوزىنشە قاتتى زەكىپ ۇرسىپ، كابينەتىنەن قۋىپ شىعىپتى. سوندا ورىنباسارى: بالەنشەگە، جۇيكەڭىزدى جۇقارتاتىن مۇنداي قىزمەتكەردى نەگە ۇستايسىز؟ پىسىقتاۋ بىرەۋدى المايسىز با؟، دەيدى. ءبىر ستاقان سۋ قۇيىپ ءىشىپ، اشۋىن باسقان اكىم: اقىلىڭ وزىڭە. ويتكەنى كوماندا دەگەن ۇعىم بار. ءيا، ول وڭباعان، بىراق وزىمدىكى، دەپتى. وسى ءسوز ىلە جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەر اراسىندا تارالىپ، ولار اۋىزدارىنان تاستاماي ايتىپ جۇرەتىن ناقىلعا اينالىپ كەتكەن.بالا كەزىمىزدە اۋىلىمىزدا قولىنان تاسپيعى تۇسپەيتىن اق سالدەلى مولدا بولدى. اقسارى كەسكىنىنە قاراپ، اۋىلداعىلار اق مولدا دەپ كەتكەن. ءوزى فاشيستەرمەن سوعىسقا قاتىسقان ارداگەر ەدى. مايداندا جۇرگەنىندە قايدان ولجالاعانى بەلگىسىز، ءبىر التىن جالاتىلعان قىمبات ساماۋىردى ارقاسىنداعى قاپشىعىنا تىعىپ ۇستاپ، سوعىس بىتكەن سوڭ ەلگە الا كەلىپتى. وسىنى ەستىگەندە ءوز باسىم سول مولدانىڭ قانكەشۋدىڭ ىشىندە جۇرسە دە دۇنيەم ۇلىككە قىزىققانىنا قايران قالىپ، ونىڭ يماندىلىق جايلى جۇرتقا ايتقان ۋاعىزىنىڭ شىنايىلىعىنا سەنبەۋشى ەدىم. اڭقاۋ ەلگە ارامزا مولدا دەگەن ماقال سول كىسىگە قاراتا ايتىلعانداي كورىنەتىن... پارتياسى وزگەرىستەر جولى: ءار ازاماتقا لايىقتى ءومىر! سايلاۋالدى باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالىپ، ءاربىر ءوڭىر، قالا جانە اۋدان بويىنشا قابىلدانعان 217 جول كارتاسى اياسىندا بۇگىندە بەرىلگەن ۋادەلەردىڭ رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە 7 پايىزى، ال وڭىرلەردە 5 پايىزى ورىندالدى.مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان ساياسي رەفورمالار اياسىندا وتكەن اۋداندىق ماڭىزى بار قالالار، اۋىلدار، كەنتتەر مەن اۋىلدىق وكرۋگتەر اكىمدەرىنىڭ العاشقى تىكەلەي سايلاۋىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا پارتياسىنىڭ كانديداتتارى جانە ءوزىن ءوزى ۇسىنۋشى پارتيا مۇشەلەرى وكرۋگتەردىڭ 86 پايىزدان استامىندا جەڭىسكە جەتتى.ساياسات 28 شىلدە، 2021اۋىل اكىمدەرىنىڭ سايلاۋى: سايلاۋشىلار بەلسەندىلىگى جوعارىمەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ ۇسىنعان ساياسي رەفورمالاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ماڭىزدىلارىنىڭ ءبىرى اۋىل اكىمدەرىن تىكەلەي سايلاۋ ەلىمىزدە ۇيىمشىلدىقپەن، حالىقتىڭ ايتارلىقتاي بەلسەندىلىگى جاعدايىندا ءارى قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس ءوتتى دەۋگە تولىق نەگىز بار. مۇنى وبلىستىق سايلاۋ كوميسسيالارى جاريالاعان داۋىس بەرۋ قورىتىندىلارى تۋرالى رەسمي دەرەكتەر ايعاقتاپ وتىر.قوعام 27 شىلدە، 2021بىلتىر كوروناۆيرۋس پاندەمياسى ۇدەپ تۇرعان كەزدە وسى ىندەت وشاعى بولعان قىتاي ەلىندە اسا قاتەرلى دەرتپەن كۇرەس قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقاندىعى كورسەتىلگەن بەينەجازبا كوزىمە تۇسكەن ەدى. وندا پوليتسەيلەر مەن سانيتارلىقەپيدەميالىق قىزمەت ماماندارى كوشەدە بىرلەسە ءىسقيمىل جاساپ، كولىك جۇرگىزۋشىلەرىن توقتاتىپ، دەنەلەرىنىڭ تەمپەراتۋراسىن ولشەپ جۇرگەندىگى بەينەلەنگەن.رەزەرۆتەگى اسكەري قىزمەت: كىم جانە قاشان شاقىرىلادى؟جاقىندا قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى اسكەري ۆەدومستۆو حالىقارالىق تاجىريبەگە سۇيەنىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە رەزەرۆتەگى قىزمەت ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن دايىنداعانىن مالىمدەدى.ۇكىمەت 22 شىلدە، 2021بۇۇدا تىڭدالاتىن بايانداما تالقىلاندىكەشە اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىندە ناسىلدىك كەمسىتۋشىلىكتىڭ بارلىق نىسانىن جويۋ تۋرالى حالىقارالىق كونۆەنتسيانى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورىنداۋى تۋرالى سەگىزىنشىونىنشى جيىنتىق مەرزىمدى باياندامانى قورعاۋعا دايىندالۋ جونىندەگى جۇمىس توبىنىڭ وتىرىسى ءوتتى.
|
يېڭىدىن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان بىمارلار قانداق قىلىشى كېرەك؟ تىبابەت تورىيېڭىدىن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان بىمارلار قانداق قىلىشى كېرەك؟1. بىلىشقا تېگىشلىك ساۋاتلارنى ئۆگىنىپ، ئەقەللىي تاللاش ئېلىپ بېرىش.ئۆزىنىڭ يۇقۇملانغاندىن كېيىنكى تۇرمۇشىنىڭ ساغلاملىقى ئۈچۈن، غا مۇناسىۋەتلىك بىلىملەرنى ئىمكانقەدەر كۆپرەك ئۆگىنىش كېرەك، بۇ مۇشۇ خىل ۋىرۇس ۋە ئۇنى داۋالاش بىلىملىرىنى تولۇق چۈشىنىدىغان بىمارلارغا پايدىلىق بولۇپ، توغرا بولغان تاللاش ئېلىپ بېرىشى ۋە داۋالىنىشىغا تۈرتكە بولالايدۇ.ئىككىنچى، ئاكتىپ ھالدا ۋىرۇسقا قارشى داۋالىنىپ ئۆزىنىڭ ساغلاملىقىغا مەسئۇل بولالايدىغان تۇنجى ئادەم بولۇش.نۆۋەتتە ئەمدى ھەرگىزمۇ جاننى ئالىدىغان كېسەللىك ئەمەس، گەرچە ھازىرقى تېخنىكا بىلەن نى تۈپتىن داۋالىغىلى بولمىسىمۇ، لېكىن 10 نەچچە يىللىق داۋالاش تەجرىبىسى بىزگە شۇنى بىلدۈردىكى، ئۇزاق مۇددەتلىك داۋالاش ئارقىلىق بىمارنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچىنى ئەسلىگە كەلتۈرگىلى، يۇقۇملىنىشنى ئازايتقىلى، يەنە بۇنىمۇ يۇقىرى قان بېسىم ۋە دىئابېت قاتارلىق ئاستا خاراكتېرلىك كېسەللىكلەردەك كونترول قىلغىلى بولىدىغان كېسەللىكلەر قاتارىدا بىر تەرەپ قىلىشقا بولىدۇ.ئۈچىنچى، ئاكتىپ ھالدا پىسخىلىق داۋالىنىش، كەيپىياتىنى ئىجابىيلاشتۇرۇش.كەيپىياتنى تۇراقلاشتۇرۇشنى ئۆگىنىش، مۇتەخەسىسلەردىن پىسخىكىلىق مەسلىھەت سوراش قاتارلىقلار.تۆتىنچى، ئىلمىي ئوزۇقلىنىش، مۇۋاپىق ھالدا ھەرىكەت قىلىش. دىن يۇقۇملىنىش مېتابولىزم بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك، ئىممۇنىتېتى ئىزچىل ھالدا زەخملەنگەن ئەھۋال ئاستىدا، غىزا ۋە ئوزۇقلىنىش كېسەللىكنىڭ تەرەققىياتى ۋە كلىنكىلىق ئۆزگىرىش جەھەتتە روشەن ھالدا تەسىر قىلالايدۇ. ياخشى بولغان ئوزۇقلىنىش بىمارلارنىڭ داۋالىنىش ۋە داۋالىنىش ئۈنۈمى جەھەتتىمۇ پۈتۈنلەي ئوخشاشمىغان نەتىجىلەرنى ئېلىپ كېلەلەيدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ھاياتلىق ھەرىكەتتىدۇر، قەرەللىك ھالدا مۇۋاپىق بولغان ھەرىكەتلەرنى قىلىپ بېرىش ساغلاملىقتا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. بىمارلىرىغا نىسبەتەن ھەرىكەت كەم بولسا بولمايدىغان ساغلاملىق ئامىلىدۇر، مۇۋاپىق بولغان ھەرىكەت ئىممۇنىتېت كۈچىنى ياخشىلاشتا تۈرتكە بولىدۇ.
|
تېز سۈرئەتلىك قىمارخانا ئەڭ يېڭى خىزمەت ئەينىكى تېز پۇل تۆلەيدىغان تېز سۈرئەتلىك قىمارخانا ئەينىكى قىمارخانىسىنىڭ ھەقىقىي ئەينىكىنېمە ئۈچۈن روزا تۇتۇش؟تېز سۈرئەتلىك قىمارخانىنىڭ ئارقىسىدا كىم بار؟تېز سۈرئەتلىك يېڭى بىر ئەۋلاد قىمارخانا!2021يىلى تېز سۈرئەتلىك قىمارخانىنىڭ ئەينىكىتور بېكىتىمىز پۈتۈنلەي تېز سۈرئەتلىك قىمارخانا غا بېغىشلانغان. بۇ تىجارەتچى دەرھال پۇل تۆلەش ۋە ئوينىغۇچىلارغا سەمىمىي مۇئامىلە قىلىش بىلەن داڭلىق. تەلىيىڭىز كېلىپ بۇ يەردە غەلىبە قىلسىڭىز ، بىر نەچچە مىنۇت ئىچىدە پۇل تاپشۇرۇۋالىسىز. تور بېتىمىزدىكى ئۇلىنىشلارنى ئىشلىتىپ تىزىملاتسىڭىز ، تۇنجى ئامانەت پۇلىڭىزغا قوشۇمچە مۇكاپاتقا ئېرىشىسىز. نەق مەيدان پاراڭدا ، سىز دائىم تېز سۈرئەتلىك ئورگاننىڭ رەسمىي ۋەكىلىدىن تېز جاۋابقا ئېرىشىسىز.بۈگۈنكى كۈندە ، توردا ئونمىڭلىغان تورخانىلار بار ، ئۇلار پەقەت توپچىلارغا بولغان سەمىمىيلىك ۋە ئوچۇقچىلىق دەرىجىسىدە ئوخشىمايدۇ. ئەگەر ئۇ بەك تەلەيلىك بولسا ، بىر توپچىغا 1 مىليون رۇبلى تۆلەشكە ئەرزىمدۇ ياكى تەكشۈرۈشنى ئورۇنلاشتۇرۇپ ، ئاندىن پۇل تۆلەش سىستېمىسىنى يەنە بىر ھەپتە ئوڭشاپ بىر ئىككى ھەپتە ئەمەسمۇ؟ ياكى ئۇنىڭغا بىر نەچچە مىنۇت ئىچىدە پۇل تۆلەپ ، توردا قىمار ئويناشتەك ئېسىل تەسىر قالدۇرۇڭ. نۇرغۇن قىمارخانىلار بىرىنچى يولغا ماڭىدۇ ھەمىشە ئىككىنچى يولدا ماڭىدۇ.بىز بىر گۇرۇپپا تارماقلار . تور بېتىنىڭ ئىگىلىرى ، ئۇلار توردا قىمارنىڭ بۈگۈنكىگە ئايلىنىشىنى قەتئىي ياقتۇرمايدۇ. پۇل تۆلەشنىڭ كېچىكىشى ، ناھايىتى ئۇزۇن دەلىللەش ، قائىدىدىكى قىلتاقلار ، غەلبە قىلغان توپچىلارنىڭ ھېچقانداق چەكلىمىسىز شەخسىي چەكلىمىسى ۋە چەكلەش بۇلارنىڭ ھەممىسى بۈگۈنكى توردا قىمارنىڭ رېئاللىقى.تېز سۈرئەتلىك قىمارخانا تور بېكىتىگە كىرىپ ، 100 ، 400 ، 0.02 غىچە 100 مۇكاپاتقا ئېرىشىڭ. ۋە باشقا پۇللارنىڭ ھەممىسى 0.5 ، 0.5 ، 1دەرھال پۇل تۆلەش 15 مىنۇت. 247 بۇنىڭدىن مۇستەسنا ۋە چۈشلۈك ئارام يوق.ناھايىتى تېز ۋە ئاسان ھېسابات دەلىللەش 30 مىنۇت ئىچىدە. بىز تالون جەزملەشتۈرۈشكە ئىنتايىن جانلىق ، ھەر قانداق ھۆججەتنىڭ ئورنىنى تېپىشىڭىزغا ياردەم قىلىمىز.پۇل ئامانەت قويۇش ۋە دەرھال پۇل ئېلىشتىكى بارلىق پۇل تۆلەش سىستېمىسى شىفىرلىق پۇل ، ، ۋە نى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.يېڭى قويغۇچىلارغا مۇكاپاتنى قارشى ئالىمىز پەقەت ئۇلىنىشىمىز ئارقىلىق تىزىملاتقاندا 40 ۋاگون بىلەن 100 دىن 15000 رۇبلىغىچە.ھەپتىلىك نەق پۇل قايتۇرۇش ماشىنىسى ھەر جۈمە كۈنى 5 ۋاگون بىلەن بارلىق زىياننىڭ 10 ، ، ، ، ، ، ، ، 12 دىن كەلگەن بارلىق داڭلىق ئورۇنلار. تەمىنلىگۈچىنىڭ ئەڭ ياخشى نەق مەيدان ساتقۇچىلار ئويۇنى. قويغۇچلارنىڭ شەخسىي باشقۇرغۇچىسى ، 0 نەق پۇل قايتۇرۇش ۋە ھەپتىلىك قايتا قاچىلاش مۇكاپاتى.ئۆز قوللىشى 247 بۇنىڭ سىرتىدا. دىكى ھەممە نەرسە ھەمىشە تېز ، ئاددىي ۋە ئىنتايىن قۇلايلىق. تېز پۇل تۆلەش ، ساداقەتمەن پوزىتسىيە ، توپچىلار ئۈچۈن يوشۇرۇن شارائىت ۋە قىلتاق يوق. ئۇ توختىماي تەرەققىي قىلىۋاتقان مەھسۇلات بولۇپ ، ئەلا مۇلازىمىتى ۋە ماركا ئىناۋىتى بىلەن ئۇزۇن ئۆتمەي ئەڭ يۇقىرى ئورۇنغا ئۆتىدۇ قىمارخانا تور بېتىگە كىرىپ ، 100 ، 400 ، 0.02 ۋە باشقا 100 مۇكاپاتقا ئېرىشىڭ پۇللار 0.5 ، 0.5 ، 1
|
كادرلار مەن بۇقارا ۋيچات تۇعىرىن كۇشپەن قوستىرۋدان مەزى بولدىحالىق تورابىكادرلار مەن بۇقارا ۋيچات تۇعىرىن كۇشپەن قوستىرۋدان مەزى بولدى2018.01.09 13:32 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىجۋىردا نەگىزگى ساتىعا احۋال ۇعىسۋ جانە تەكسەرۋ جۇرگىزۋ سەبەبىمەن بارعانىمىزدا، ءىشىنارا مەكەمەلەر مەن ءىسورىنداردىڭ ۋيچات تۇعىرى، سىندى وسىزامانعى ينفورماتسيا تاسىلدەرىنەن پايدالانىپ ساياساتتى ۇگىتتەپ، ۇكىمەت قىزمەتىن جاريالاپ وتىرعانىن ۇعىستىق، بۇل بۇقارانىڭ ءىس بىتىرۋىنە قولايلى جاقسى ءىس ەكەن. ءبىراق، ءىشىنارا مەكەمەلەر مەن ءىسورىندارى قاتتامدار بويىنشا مىندەت بەكىتىپ، قولفونعا ورناتۋدى، تۇعىرعا قوسىلۋدى كۇشپەن تالاپ ەتەدى ەكەن. ، ۋيچات تۇعىرىنىڭ كەيبىرەۋىن مەكەمەلەر قۇرعان، كەيبىرەۋىن جەرگىلىكتى ورىن قۇرعان، كەيبىرەۋىن ءبىر مەكەمە بەلگىلى قيمىل ءۇشىن قۇرعان. بۇقارا ءىس بىتىرگەلى كەلسە، ولاردان الدىمەن ورناتۋدى، قولفون نومىرىمەن تىركەلۋدى، جەكەلىك ينفورماتسياسىن تولتىرۋدى تالاپ ەتەدى، كەيدە ءتىپتى كۇشپەن 100 200 ادامعا ورناتقىزۋ مىندەتىن قويادى.مۇنداي ءتارتىپ وتە كۇردەلى، ۋاقىتتى جەگەنمەن قويماي، بۇقارانىڭ تور اعىمىن جانە تەلەفون اقىسىن سارىپ قىلادى، بۇعان بۇقارانىڭ پىكىرى كۇشتى. نەگىزگى ساتىداعى كادرلار قىزمەتكە شىققاندا، ءتۇرلى جانە ۋيچات تۇعىرلارىن اشۋى، دوستار شەڭبەرىنە جولداۋى، جۇرەكشە جيناۋى جانە ونى قيىپ الىپ، باستىققا اڭىس ەتۋى كەرەك، ولار دا بۇدان ابدەن مەزى بولعان.مەكەمەلەر مەن ءىسورىندارىنىڭ جانە ۋيچات تۇعىرلارىن زورلىقپەن جالپىلاستىرۋىنا شۇعىل نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. ەڭ الدىمەن، ۇكىمەت جانە ۋيچات تۇعىرى سىندى ينفورماتسيا تاسىلدەرىن ىسكە قوسقاندا، جوعارىنىڭ جوبالاۋىن كۇشەيتۋى، ۇيعارىمدى، نىساندى ساراپتاۋدى جانە اڭىس ەتۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋى كەرەك. بۇقارانىڭ قاجەتىن شىعار ءتۇيىن ەتىپ، بۇقارانىڭ اڭىس بىلدىرەتىن ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرۋ كەرەك. قىزمەت ءتۇيىنىن ەكونوميكانىڭ دامۋ ساپاسىن ارتتىرۋ مەن حالىق تۇرمىسىن ۇزدىكسىز جاقسارتۋ جاعىنا يكەمدەۋ كەرەك، ات ۇستىلىكتەن، كوز الداعىنى عانا ويلاۋدان اۋلاق بولۋ كەرەك.ونان كەيىن، ۇكىمەتتىڭ ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسىن جاي عانا اكىمشىلىك قۇرىلىم بويىنشا جۇرگىزبەۋ كەرەك، ول عالامتوردىڭ ەرەكشەلىگىنە جانە سيفرلى دەرەكتەردىڭ قاسيەتىنە ساي كەلۋى كەرەك، سيفرلى دەرەكتەردى ۇيلەسىمدى تۇردە جاريالاپ، نارىقتىڭ قاجەتى بويىنشا قاتىستى عالامتور تاسىلدەرىنەن پايدالانۋ جانە قىزمەت كورسەتۋمەن قامداۋ كەرەك، بۇقاراعا قىزمەت كورسەتۋ سىندى باستى ماقساتتان اۋىتقىپ، اكىمشىلىك تاسىلمەن كۇشپەن جالپىلاستىرماۋ جانە قولفونعا ورناتۋدى مىندەتتەمەۋ، جاڭا مەديادان پايدالانعان فورماشىلدىقتان ساق بولۋ كەرەك. ۇشىنشىدەن، سان قۇبىلعانعا، سىرتى جىلتىراعان ساياسي ناتيجەنىڭ سوڭىنا تۇسۋگە، فورماشىلدىققا اۋەس مەكەمەلەر مەن ءىسورىندارىن قاتاڭ تەكسەرىپ انىقتاۋ، وسى ارقىلى سەس كورسەتۋ اسەرىن قالىپتاستىرۋ كەرەك.سىچۋان ولكەسى لۋجوۋ قالاسىنان لي شياۋبو، چىن شۋەچياڭ
|
ئىستانبۇل ساقچىلىرى زەيتىنبۇرنۇ بىلەن سۇلتانگازىدا چەت ئەللىكلەرنى تەكشۈرمەكتە ئۇيغۇرچەئىستانبۇل ساقچىلىرى ...ئىستانبۇل ساقچىلىرى زەيتىنبۇرنۇ بىلەن سۇلتانگازىدا چەت ئەللىكلەرنى تەكشۈرمەكتەئىستانبۇل ساقچى ئىدارىسى ئىستانبۇلنىڭ ھەر قايسى رايونلىرىدا تۇرۇۋاتقان چەت ئەللىكلەرگە قارىتا كىملىكلىرىنى تەكشۈرۈش ئىشلىرىنى باشلىغانلىقى بىلدۈرۈلدى.02.02.2017 22.07.2019تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: مىللىيەت گېزىتىنىڭ ئىنتېرنېت بېتىدە 1فېۋرال ئېلان قىلىنغان بىر خەۋەردە كۆرسىتىلىشىچە، ئىستانبۇل ساقچى ئىدارىسى ھەر قايسى ناھىيەرايونلاردا ياشاۋاتقان چەت ئەللىكلەرنى تەكشۈرۈشنى باشلىغان بولۇپ، گۇمانلىق كۆرۈلگەن نۇرغۇنلىغان كىشىلەر تۇتۇپ كېتىگەن. ئىستانبۇل ساقچى ئىدارىسىنىڭ چەت ئەللىكلەر شۆبىسى خادىملىرى زەيتىنبۇرنۇ، باشاكشەھىر، سۇلتانگازى ۋە پەندىكتە چەت ئەللىكلەرنىڭ كىملىكلىرىنى تەكشۈرۈشنى يولغا قويغان. تەكشۈرۈشكە، ئاسايىش خادىملىرى، قوراللىق ساقچى قىسىم ۋە تېررورلۇققا قارشى كۈرەش قىلىش ئەترىتىنىڭ خادىملىرى قاتناشقان. تەكشۈرۈش دائىرىسىدە، ساقچىلار چەت ئەللىكلەرنىڭ ئۈستىنى ئاختۇرۇپ، رەسمىيەتلىرى كام چىققان ياكى ئەھۋالى گۇمانلىق كۆرۈلگەن چەت ئەللىكلەرنى تۇتۇپ كەتكەن.ئىگىلىنىشىچە، تۇتۇپ كېتىلگەن چەت ئەللىكلەر سوراق قىلىنغاندىن كېيىن، ۋىلايەتلىك كۆچ ئىدارىسىغا تاپشۇرۇپ بېرىلىدىكەن.ساقچىلار تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان زەيتىنبۇرنۇ رايونى ئۇيغۇرلار بىر قەدەر كۆپ ئولتۇراقلاشقان رايونلارنىڭ ھېسابلىنىدۇ. يېڭى يىل كېچىسى يۈز بەرگەن رېينا ھۇجۇمىنى پەيدا قىلغان دائېش تېررورلۇق تەشكىلاتى ئەزاسى ماشارىپوۋ تېررورلۇق ۋەقەسىنى پەيدا قىلىشتىن ئىلگىرى ۋە كېيىن زەيتىنبۇرنۇغا كەلگەن. ئۇنىڭ ئايالى بىلەن قىزى بولسا پەندىكتىكى مۆكۈنگەن بىر ئۆيدىن تۇتۇلغان ئىدى.خەتكۈچ: ئىستانبۇل ساقچى ئىدارىسى , چەت ئەللىكلەر , كۆچ ئىدارىسى , ئۇيغۇرلارئامېرىكا ۋەكىلى جېفرېي تۈركىيەدە زىيارەتتە بولماقتائامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرىنىڭ سۈرىيە ئالاھىدە ۋەكىلى جېيمس جېفرېينىڭ تۈركىيەگە يېتىپ كەلگەنلىكى بىلدۈرۈلدى.بىنگۆلدە ئىككى كۈندە سەككىز تېررورىست بىر تەرەپ قىلىندىبىنگۆل ۋىلايىتى يەدىسۇ ناھىيەسى ئەتراپىدا ۋىلايەتلىك قوراللىق ساقچى قىسىمى تەرىپىدىن ئېلىپ بېرىلغان ھەرىكەتتە بۆلگۈنچى تېررورلۇق تەشكىلاتى پ ك ك نىڭ تۆت ئەزاسى بىر تەرەپ قىلىندى.تۈركىيە تەدبىر ئالمىغان بولسا ياۋروپا دۆلەتلىرى 6 ئايمۇ بەرداشلىق بېرەلمىگەن بولاتتىئىچكى ئىشلار مىنىستىرى سۇلايمان سويلۇ، تۈركىيە قانسۇنسىز كۆچكە قارشى كۈچلۈك تەدبىر ئالمىغان بولسا،ياۋروپا دۆلەتلىرى 6 ئايمۇ بەرداشلىق بېرەلمەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.تۈركىيە ئۇرۇش ئايروپىلانلىرىپ ك كبازىلىرىنى بومباردىمان قىلدىتۈركىيە ئۇرۇش ئايروپىلانلىرى ئىراقنىڭ شىمالىدىكى پ ك كبازىلىرىنى بومباردىمان قىلدى.سەئۇدى ئەرەبىستان ئىرانغا قارشى چاقىرىق ئېلان قىلدى 22.07.19 10:30:00خىتاي بىلەن كامبودژا باش مىنىستىرى مەخپىي كېلىشم تۈزدىمۇ؟ 22.07.19 05:15:00تۈركىيە تەدبىر ئالمىغان بولسا ياۋروپا دۆلەتلىرى 6 ئايمۇ بەرداشلىق بېرەلمىگەن بولاتتى 21.07.19 02:29:00ئەلباسان تاۋا 22.07.19 05:00:0043 يىل ئىلگىرى 217 دوللارغا سېتىۋىلىنغان كۆرۈنۈش 1 مىليون 820 مىڭ دوللارغا سېتىلدى 22.07.19 09:45:0015 ئىيۇلغا ئالاقىدار يېڭى كۆرۈنۈشلەربومبايدا 100 يىلدىن ئارتۇق تارىخقا ئىگە بىر بىنا ئۆرۈلۈپ چۈشتىمۇداپىئە مىنىستىرلىقى: رۇسىيەدىن 400 نى تاپشۇرۇپ ئېلىش باشلاندى
|
وقىعىڭ كەلمەسە، ءوزىڭ ءبىلمو ياننىڭ شىعارماشىلىعى قىتاي رەفورماتورى دەن ءسياوپيننىڭ بيلىككە كەلۋىنە تۇسپاتۇس كەلدى. ول وسى ساتتە ءوزىنىڭ تاڭداۋلى اڭگىمەلەرى مەن نوۆەللالارىن وقىرمانعا ۇسىندى، سونىڭ ءبىرى ءارى تىرناقالدى تۋىندىسى كوكتەم تۇنىندەگى جاڭبىر رومانى ەدى. ول ەسكى مىلتىق شىعارماسىنداعى ميفتىك رەاليزم ءستيلى ارقىلى ءداستۇرلى قۇندىلىقتاردى جەتكىزۋ شەبەرلىگى قىتايدىڭ جىلدام مودەرنيزاتسياسى تۋرالى تۇسىنىك پەن كوزقاراستى وقىرمان رەتىندە پايىمداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مو ياننىڭ بۇل شاعىن حيكاياسى سول ەلدە تۇراتىن جۇرتشىلىقتىڭ ءداستۇرلى قۇندىلىقتارعا قايتا ورالۋىنا اسەر ەتتى، دەيدى ادەبيەتتانۋشىلار.وقىپ كورگەن ادامعا مو ياننىڭ شىعارمالارى نەگىزىنەن الەۋمەتتىك وقيعالاردى ارقاۋ ەتەدى. بۇل جونىنەن ونىڭ شىعارمالارىنا ءوزىنىڭ ادەبيەتتەگى ۇستازدارى قىتايدىڭ تانىمال جازۋشىسى لۋ شۇننىڭ الەۋمەتتىك رەاليزمى مەن گابريەل گارسيا ماركەستىڭ ماگيالىق رەاليزمى قاتتى اسەر ەتكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. ءتىپتى ونىڭ شىعارماشىلىق جولىنا ءداستۇرلى قىتاي ادەبيەتىنىڭ فولكلورلىق نەگىزىندەگى كلاسسيكالىق رومانەپوپەيالاردىڭ اسەرى مەن حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ىقپالى بولعانى شىندىق. اعىلشىن ءتىلىن بىلمەگەندىگى سەبەپتى شەتەل جازۋشىلارىنىڭ تاڭداۋلى كىتاپتارىن اۋدارما ارقىلى وقيتىن مو يان الەم ادەبيەتىنەن ۇزدىكسىز حابار تاۋىپ وتىرعانىن جاسىرمايدى. شىعارماشىلىق ءومىرى تەك ۇلكەن رومانداردى جازۋمەن وتكەن جازۋشىنىڭ بەس رومانىن وقىعان سوڭ العان اسەرىم باسقاشا بولدى. ءتىپتى التى روماننىڭ ايتارىن ءبىر ماقالاعا سىيعىزىپ جازۋدىڭ ءوزى قيامەتتىڭ شارۋاسى بولىپ سەزىلدى. بىلايشا ايتقاندا، مو يان ءۇشىن جازۋشى رومان جازۋدان جالىقپاۋ كەرەك دەگەن ۇعىم قالىپتاسادى. ول ءوز شىعارمالارىنىڭ العى سوزىندە: رومان دەگەنىڭىز الۋان ءتۇرلى قۇبىلىستاردى قوينىنا سىيدىرىپ جاتقان جويقىن جانر، ونىڭ ىشىندە مارقا قوزى دا، كىشكەنتاي قۇس تا بار ايبارلى ارىستان دا، ازۋلى قولتىراۋىن دا سوندا. مەنىڭشە، رومان مىناۋ كوڭىل بوساتقىش زاماننىڭ قولايىنا جاعۋ ءۇشىن ءوز قادىرقاسيەتىن جوياتىن زامان قۇرباندىعى بولماۋ كەرەك. رومان قايسىبىر وقىرماننىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ ءۇشىن ۇزىن تۇرقىن قىسقارتىپ، تىعىز قالپىن سيرەتىپ، قيىن سيپاتىن وڭايلاتپاۋ دا ءتيىس. مەنىڭ ىزدەگەنىم سول ۇزىنسونار ۇزاقتىق، شىم كەستەدەي تىعىزدىق، ءتىس باتپايتىن قيىندىق. وقىعىڭ كەلسە، وقىرسىڭ، وقىعىڭ كەلمەسە، ءوزىڭ ءبىل. ماعان دەسە، جەر بەتىندە جالعىز عانا وقىرمان قالسا دا، مەن ءبارىبىر وسىلاي جازامىن دەپ جازادى. دەمەك، ونىڭ رومانعا دەگەن كوزقاراسى مەن سەنىمىن وسىداناق انىق بايقايسىز. ەندەشە، ءبىز ونىڭ بەس رومانىن بەس اسۋىن سارالاپ كورەلىك.ساندال اعاش جازاسىساندال اعاش جازاسى ءمالىم ءبىر كوتەرىلىس كەزىندە سولتۇستىك قىتايدىڭ فەرمەرلەرى مەن قولونەرشىلەرىنىڭ باتىس ىقپالىنا قارسى جۇرگىزگەن انتيمپەرياليستىك كۇرەسى كەزىندە ورىن العان وقيعالاردى نەگىز ەتىپ جازىلعان كەسەك رومان. شىعارماداعى باستى كەيىپكەرلەر سۋن مەينانگ پەن ونىڭ اكەسى، تەاتر جاناشىرى، اۋىل كوتەرىلىسىنىڭ جەتەكشىسى سۋن بين. اتالعان كوتەرىلىسكە قاتىستى وقيعالار وربىگەن كەزدە ءبىز سۋن ءبيننىڭ قاتىگەز تاعدىرىنا، جانتۇرشىگەرلىك ساندال اعاش جازاسىنا قاراي قادام باسىپ بارا جاتقانىن باقىلايمىز. بۇل جازا جازاعا ۇكىم ەتىلگەن ادامدى مۇمكىندىگىنشە ۇزاق ۋاقىت بويى سانانى تىنىشتاندىراتىن جاعدايدا ءتىرى قالدىرۋ ەدى. مو يان ەرەكشە ءتاسىل قولدانعان بۇل روماندا جازانىڭ نەبىر اۋىر تۇرلەرى، ونىڭ ىشىندە ادامنىڭ كوتەن ىشەگىنەن ىستىق مايعا قاقتالعان ساندال اعاشىن جۇگىرتۋ ءتاسىلى قولداناتىنى وقىرماندى بەيجاي قالدىرمايدى. ءتىپتى ءسىز جازۋشى وسىنشاما قاتىگەزدىكتىڭ ءبارىن قايدان بىلەدى دەۋىڭىز مۇمكىن. سونىمەن بىرگە بۇل روماندا قىتايدىڭ سوڭعى يمپەرياسىنىڭ حالكۇيى، تىرشىلىگى ايتىلادى. مو يان يمپەريا ۇلىقتارىنىڭ بەينەسىن قۇددى كوزىمەن كورگەندەي ەتىپ سۋرەتتەيدى.كەيدە ءسوزدىڭ ءوزى جۇمباق دىبىستارعا تولى بولار ما دەپ تاڭداناسىز. ساندال اعاش جازاسى ەستەتيكالىق وزەگى بار شىعارما ەكەنىن ايتاتىن ۋاقىت كەلدى. ول ەجەلگى ءداۋىردىڭ كورىنىسى مەن ورتاسىن قازىرگى ءداۋىردىڭ كوزىمەن قاراۋعا تاپتىرماس مۇمكىندىك بەرەتىن شىعارما. رومانعا تاقىرىپ ەتىپ العان تەرميننىڭ ءوزى سونداي ويلامدى ادامنىڭ ءىسى. پويىز جول سالۋعا كەلە جاتقان شەتەلدىكتەردىڭ الدىنان نامىسىمىزدى تاپتاتپايمىز دەپ اۋىل تۇرعىندارىنىڭ شىعۋى نەنى بىلدىرەدى؟ اۆتوردىڭ حالىقتىڭ ءۇنى ءبارىن باسىپ تۇسەتىن ۇلى كۇش دەگىسى كەلگەنى مۇندا تۇر. ەگەر ءسىز مو ياننىڭ ساندال اعاش جازاسىن وقىعىڭىز كەلسە، الدىمەن قىتاي تاريحى مەن مادەنيەتى تۋرالى ءبىلۋىڭىز كەرەك. ايتپەسە روماندا ايتىلعان وقيعانىڭ ءبارى ءسىز ءۇشىن جۇمباق كۇيىندە قالا بەرەدى. جازۋشى وسى تۋىندىسى تۋرالى سوڭعى سوزىندە اتالعان روماندى جازۋ بارىسىندا ەكى ىرعاقتى ەسكەرە وتىرىپ جازعانىن ايتادى: پويىزداردىڭ ءۇنى مەن ماوتسيان تەاترىنىڭ ىرعاعى.ءومىر مەن ءولىم ازابىمو ياندى مو يان ەتكەن ۇلكەن تۋىندىنىڭ ءبىرى ءومىر مەن ءولىم ازابى رومانى ەدى. ءوزىنىڭ اتى ايتىپ تۇرعانداي بۇل شىعارما ءولىم مەن ءومىر اراسىنداعى كۇرەستى سيپاتتايدى. سيپاتتاعاندا، جاي ستيلمەن ەمەس، وزگە ەشكىمنىڭ ءتىسى باتىپ بارا الماعان ميفولوگيالىق ستيلمەن ءبارىن بايانداپ بەرەدى. كەيىپكەر سي مينناو ءتىپتى توزاققا تۇسسە دە ەشبىر ادىلدىك كورمەيدى. سول ءۇشىن كۇرەس باستالادى. بۇل شىعارما حح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىنداعى قىتاي ءومىرىن ءسوز ەتەدى. باس كەيىپكەر جەر يەسى سي مينناو ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن سوڭ، ومىرگە يت، مايمىل، ەسەك، دوڭىز بولىپ قايتا كەلىپ، ەڭ سوڭىندا كادىمگى ادام رەتىندە قايتا ءومىر سۇرە باستايدى. وزگەشە جازۋ ستيلىنە ۇلتتىق اڭىزدار مەن ميفتەردى اسا شەبەرلىكپەن ۇشتاستىرىپ، وسىنداي سۇيەكتى شىعارما جازعان اۆتور بۇل تۋىندىسىنا ءومىر مەن ءولىم، قۋانىش پەن جۇبانىش، ىزگىلىك پەن جاۋىزدىق، ماحاببات پەن عاداۋات، ەل، وتباسى تاعدىرى سياقتى ماڭىزدى ماسەلەلەردى ارقاۋ ەتەدى. شىعارما بارىسىندا مو يان دا ماڭىزدى كەيىپكەردىڭ ءبىرى رەتىندە سۋرەتتەلەدى. ءومىر مەن ءولىم ازابى وسىعان دەيىن الەمنىڭ بىرنەشە تىلىنە اۋدارىلىپ، وقىرمان تاراپىنان جاقسى باعا العان شىعارما. شىعارمانى وقىپ وتىرىپ، فولكلورلىق قازىنامىزدى قۇنتتاپ اقتارىپ، اڭىزدار مەن ءاپسانالارىمىزدى وزەك ەتىپ، وسىنداي رومان نەگە جازباسقا دەگەن ويعا كەلەسىز.مو يان جاقسى كورەتىن ءتاسىلدىڭ ءبىرى ولگەن كەيىپكەردى ءتىرىلتۋ، سوعان جان ءبىتىرىپ، قايتا سويلەتۋ. ءومىر مەن ءولىم ازابىندا دا وسى ءتاسىل قولدانىلادى. ارينە، مو يان ونى وزىنشە، دارا قالپىندا قولدانادى. ءومىردىڭ قيىن ساتتەرى، باق پەن سور، بايلىق پەن كەدەيلىك اراسىنداعى پارىق ءبارىءبارى وسى روماندا ايتىلعانداي. وقىپ وتىرىپ، جازۋشىنىڭ جادىنا تاڭىرقايسىز. سونشاما وقيعالار مەن كەيىپكەرلەردى شاتاستىرماي، اداستىرماي، الدىمەن ايىرىپ، سوڭىنان قوسىپ، جىلاتىپ، كۇلدىرىپ، ويلاندىرىپ وتىرادى. وقىرمان وسى شىعارما ارقىلى قىتايداعى جەر رەفورماسى كەزىندەگى حالىقتىڭ تۇرمىستىرشىلىگىن، كوزقاراسىن، تانىمى مەن پايىمىن، ەرتەڭگە دەگەن ءۇمىتىن اڭعارا الادى. بۇل رومان قازاق تىلىنە العاش رەت اۋدارىلىپ، وتكەن جىلى فوليانت باسپاسىنان جارىق كورگەن.ون ءۇش ادىمبۇل شىعارما مو ياننىڭ جازۋشىلىق شەبەرلىگىن تانىتقان روماننىڭ ءبىرى. رومان قىتاي زيالىلارىنىڭ سول كەزدەگى جاعدايىن، قوعامعا دەگەن كوزقاراسىن، تۇرمىس بارىسىندا كەزدەسكەن ءىشىنارا جاعدايلاردى سۋرەتتەيدى. ون ءۇش ادىم رومانى ابسۋردتىق وقيعالاردى سۋرەتتەيدى، بىراق بۇل وقيعانىڭ شىنايى ومىردە بولعانىنا ناناسىز. ورتا مەكتەپتىڭ مۇعالىمى فاڭ اتتى كەيىپكەر ولگەننەن كەيىن توڭازىتقىشقا سالعان جەرىنەن قايتا ءتىرىلىپ كەتەدى. وقيعا وسىلاي ءوربىپ، وقىرماندى وزگە ءبىر الەمگە جەتەلەيدى. ونىڭ ايەلى كۇيەۋىنىڭ تىرىلگەنىن بىلگەنىمەن، ونىڭ ۇيىنە ورالۋىنا قارسى بولادى. ال جەرلەۋ مەكەمەسىنىڭ قىزمەتكەرى فاڭنىڭ بەت الپەتىن ءوزىنىڭ كۇيەۋىنىڭ بەت الپەتىنە وزگەرتىپ، ونى مەكتەپكە جىبەرەدى. ال ءوزىنىڭ مۇعالىم كۇيەۋىن ساۋدا ىستەپ، قالتاسىن قامپيتۋعا جۇمسايدى. مۇندا جازۋشى شىعارما بارىسىندا كەيىپكەرلەردىڭ ءوز ورنىن، قوعامداعى ءرولىن اۋىستىرۋ ارقىلى قوعامنىڭ بەتبەينەسىن اشۋعا قۇلشىنادى. فاڭ مۇعالىم ىشتەي قاتتى ازاپتاندى، ول ءوزىنىڭ الدەقاشان جارتىلاي ولگەنىن سەزىندى. بۇرىن ءوز ايەلىنىڭ الدىندا جارامسىز بولىپ قالعاندا، ول وركوكىرەكتەنىپ، بوي بەرمەيتىن. ال قازىر مىنا ايەل قوجايىننىڭ قاپىدا قالىپ كۇرسىنگەنىن كورگەندە، ول جەرگە كىرىپ كەتە جازدادى. مو يان شىنىندا دا ءتىل قولدانۋعا شەبەر قالامگەر. ونىڭ شىنايى دۇنيەنى كورسەتۋگە تىرىساتىن تۇستارى وقىرماندى بىردەن تارتىپ الا جونەلەدى، ءتىپتى ونىڭ كەيىپكەرلەرى تەمىرجولدىڭ ەكى جاعىندا رەلس جاعالاپ جۇگىرىپ كەلە جاتقانداي سەزىلەدى. ون ءۇش ادىمداعى فاڭ فۋگۋي مەن جاڭ انە سونداي وبرازدار. رومان مۇعالىمنىڭ ەڭ سوڭعى فيزيكا ساباعىن اياقتاپ، تىنىشتالعانداعى كوڭىل كۇيىمەن بىتەدى. اۆتور ءوزى وسى شىعارماسىن قالاي جازعانى جونىندە: بۇل شىعارمادا بەينەلەنگەن ءومىر سول داۋىردە تالاس تۋدىراتىن تاقىرىپ ەدى، رومان قوعامدىق كىناراتتاردى تاپ باسىپ بەينەلەي العان ەدى. بۇل روماننىڭ الدىندا ۇستازى، ارتىندا شاكىرتى جوق. سول ءۇشىن دە بۇل رومان ماعان ءوزىمنىڭ رومان جازۋ شەبەرلىگىمدى ىزدەۋ جولىندا جاساعان قۇلشىنىستارىمدى ايگىلەدى دەيدى. قالاي دەسەك تە مو يان شىعارمالارىنداعى باستى تاقىرىپ ادام، قوعام جانە ۋاقىت. سول ءۇشىن دە ول وقىرماندى ناندىرۋ ءۇشىن كوپتەگەن شىعارماسىندا ءوزىنىڭ تۋعان جەرى شاندۋن پروۆينتسياسىنىڭ گاومي قالاشىعىندا بولعان وقيعالاردى سيپاتتادى. تەرەڭىرەك زەردەلەپ كورسەك، ول ۋيليام فولكنەردىڭ دىبىس پەن قاھار كىتابىن وقىعاننان كەيىن وتباسى، جاقسى تانىس ادامداردى، اۋىل تۇرعىندارىن شىعارماسىنا كەيىپكەر ەتىپ الۋدىڭ جاقسى ءادىسىن تاپقان سياقتى. ءتىپتى ول ءوزى بىلەتىن جۇمىسشىلار مەن بيۋروكراتتاردى ابسۋردتىق جاعدايلاردا قالدىرۋ ارقىلى سوتسياليستىك رەاليزم جانرىن سىن تەزىنە الادى.مو يان ءبىر سوزىندە قۇددى گارسيا ماركەس سياقتى مەنىڭ دە شىعارمالارىم اجەم ايتقان اڭىزەرتەگىلەردىڭ نەگىزىندە جازىلدى، دەپ ەدى. بۇل شىندىق. ونىڭ شىن ەكەنىنە روماندارى ناقتى دالەل. مو ياننىڭ تاعى ءبىر تىنىسى ۋسارىمساق جىرى رومانى سول تۇستاعى يكەمسىز جانە بەيتاراپ ۇكىمەتتىڭ بۇقارا الدىنداعى جاۋاپسىزدىعىن ارقاۋ ەتكەن شىعارما. ياعني بۇل رومان حالىق بۇقاراسىنىڭ مۇددەسى بارىنەن ماڭىزدى، جوعارى ەكەنىن ايتقىسى كەلگەن كوركەم شىعارما. مو يان سول ارقىلى قوعامنىڭ باستى مۇشەلەرى ەر مەن ايەل، اكە مەن بالا، ءجيى قارىمقاتىناستاعى دوستاردىڭ تۇرمىستىرشىلىگىن سۋرەتتەيدى. باستى كەيىپكەرلەر گاۋ ياڭ، گاۋ ما، جينجۇيلەردىڭ ادامگەرشىلىكتى تۋ ەتۋى روماننىڭ باستى كورىنىسى دەۋگە بولادى. شىعارمانىڭ باستى وقيعاسى اۋداندىق ۇكىمەتتىڭ ۇندەۋىمەن ۋسارىمساق ەككەن ديقانداردىڭ ساتىلماي قالعان ونىمدەرىن ءشىرىتىپ الۋى، اشىنعان حالىقتىڭ اۋدان باسشىسىنان ەسەپ الۋعا قۇلشىنۋى، وسىنداي شيەلەنىستەن ۋسارىمساق وقيعاسى تۋىپ، ونىڭ تاريح بەتىندە قالۋى. جازۋشىنىڭ دەرەگىنشە، بۇل وقيعا شىنايى ومىردە بولعان ەكەن. روماننىڭ سوڭعى سوزىندە ول: ون توعىز جىلدىڭ الدىندا، شىنايى ومىردە مىناداي ءبىر سۇمدىق بولدى. مىڭداعان ديقان ءوز مۇددەلەرى اياققا تاپتالىپ، زارداپ شەككەندەرى ءۇشىن وزدىكتەرىنەن توپتاسىپ، اۋداندىق وكىمەتكە باسىپ كىرىپ، كەڭسە قۇرىلعىلارىن سىندىرىپ، ورتەدى. ءسويتىپ بۇكىل ەلدى دۇرلىكتىرگەن ۋسارىمساق وقيعاسى بولدى. مەن قاتتى تولقىدىم، ەنجارلىق تانىتا المادىم. اقىرى اۋلەت اتتى تۋىندىمدى جازۋدى توقتاتا تۇرىپ، 35 كۇن ەڭبەكتەنىپ، وسى روماندى جازىپ شىقتىم، دەيدى. روماندا باس كەيىپكەرلەردىڭ شىعارمادا سۋرەتتەلۋى ارقىلى جازۋشى ماحاببات پەن عاداۋاتتىڭ، ىزگىلىك پەن جاۋىزدىقتىڭ، ءۇمىت پەن قورقىنىشتىڭ ەگىز ەكەنىن اڭعارتادى. سوعان قاتىستى وقيعالاردى تىزبەگىمەن شەبەر باياندايدى. جەمقور باسشىنىڭ ەزگىسىنە قارسى كۇرەسكەن اۋىل ديقاندارىنىڭ سەنىمى تۋرالى دا كوپ ايتۋعا بولادى. مو يان ءار شىعارماسىندا كەيىپكەرلەرى كەزدەسكەن قيىندىقتارىن ايتۋ ارقىلى ءوز ويىن قوعامعا اشىق ايتادى. دەمەك، مو ياننىڭ كەيىپكەرى ونىڭ ءوزى دەسەك ارتىق ايتقان بولمايمىز. ۋسارىمساق جىرىنداعى ءار كەيىپكەر ىزگىلىككە ۇمتىلادى جانە سونى ىزدەۋدەن جالىقپايدى. ونداعى ءار كەيىپكەر مەن جىلاپ جاتقان جوقپىن دەپ ءوزىن جۇباتىپ وتىرادى.نەكەسىز جۇكتى بولعان كەيىپكەر ءجينجۇي باسىنا اۋىر كۇن تۇسكەندە ءالى ومىرگە كەلمەگەن نارەستەسىمەن تىلدەسەدى. انا، سىرتقا شىعايىنشى، مەن ءدوپدوڭگەلەك وت شاردى كوردىم. بالام، ول كۇن عوي. وندا مەن سول كۇندى كورەمىن. بالام، وعان قاراۋعا بولمايدى، ول جانىپ تۇرعان وت، اناڭنىڭ ەتى مەن تەرىسىن كۇيدىرىپ جىبەرەدى.وسى ارقىلى جازۋشى ءتىرى مەن ءولىنىڭ اراسىنداعى ديالوگتى ءساتتى پايدالانىپ، كارل ماركستىڭ ءبىزدى تىرىلەردى قويىپ ولىلەر دە ازاپتايدى، ولىلەر تىرىلەردىڭ ەتەگىنە جارماسىپ، قويا بەرمەيدى دەگەن ءسوزىن العا تارتادى. اتالعان رومان ۋسارىمساق وقيعاسىنا قاتىسقان كەيىپكەردىڭ لاگەردەن قاشىپ بارا جاتقان جەرىندە وق ءتيىپ ولۋىمەن اياقتالادى. مو يان ءۇشىن كوپ ادام بىلە بەرمەيتىن، ءتىپتى نازار سالمايتىن وقيعالاردى جازۋ جاڭالىق بولىپ ەسەپتەلەدى. ول وسى ءادىستى جاقسى پايدالانا الدى. قاراپايىم اۋىل تۇرعىندارىن ارقاۋ ەتىپ، كەسەك رومان جازۋ تەك مو يان سياقتى ءسوز زەرگەرىنىڭ قولىنان كەلەتىن شەبەرلىك. قىسقاسى، جازۋشى بىزگە ءبىر ادامنىڭ ءومىرى ءبىر ۇلتتىڭ تاعدىرى ەكەنىن ايتقىسى كەلەدى. ال ءبىز سونى سەزىنە الساق جارار ەدى.قىزىل توعاي رومانى دا مو ياننىڭ ءوز اۋىلىندا بولعان وقيعالاردى نەگىز ەتەدى. جازۋشى وسى كىتابىندا ءارتۇرلى ادامداردىڭ ءۇمىتى مەن سەنىمى، بوتەندىك، جوعالعان سەزىم جانە ءومىر تۋرالى كۇرەستى ءسوز ەتەدى. وقيعا قىتايدىڭ وڭتۇستىگىندەگى بالىقشىلار اۋىلىندا وتەدى. مۇندا اقشا، مانساپ، بيلىك جانە ادامدار اراسىنداعى قارىمقاتىناس وزگەشە تۇرعىدان كورىنىس تابادى. ادامداردىڭ ءومىرى رەۆوليۋتسيانىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە سۋرەتتەلەدى. ءتىپتى مۇندا اعا بۋىننان باستاپ، وتكەندى ۇمىتقان بالالارىنا دەيىنگى ارالىق ءسوز بولادى. بۇل كىتاپتى وقىپ كەلە جاتىپ، كوز الدىڭىزعا قالا مەن اۋىلدىڭ كەلبەتى قاتار كەلە باستايدى. ونىڭ ەگىز جەلىسى دە كوز ۇشىندا اسىر سالادى. وسى شىعارمادا كەدەيلىكتى جەڭىپ، باي كاسىپكەر مەن شەنەۋنىكتەرگە اينالعان ءبىر توپ سىنىپتاستىڭ تاعدىرى تۋرالى شىندىق ايتىلادى. اشكوزدىكپەن، ماحابباتپەن، ناپسىقۇمارلىقپەن، ۇلكەن اقشامەن كۇرەسەتىن ءداستۇرلى قۇندىلىقتارمەن مودەرنيزاتسيانىڭ قۇيىنىنا ىلىنگەن ادامداردىڭ تاماشا بەينەسى دە وسى روماندا تولىق اشىلادى. بىرىنەن سوڭ ءبىرىن وقىرمانعا ۇسىنىپ، رومان جازۋدان جالىقپاعان مو يان ءۇشىن بۇل شىعارمانىڭ دا تاعدىرى باسقاشا.ءتۇيىن ءسوز: مەيلى قاي شىعارماسىن وقىساڭىز دا، مو ياننىڭ كەيىپكەرلەرى الۋان ءتۇرلى وي ايتا الادى. ول ويدى باسقا جازۋشىلاردىڭ ايتۋى ءبىر باسقا دا، مو ياننىڭ ايتۋى ءبىر باسقا. سەبەبى مو يان تەك شىندىقتى جازدى، قالامىن شىندىقپەن سۋاردى. ونىڭ ءار كەيىپكەرى كەزدەسكەن قيىندىقتارعا قاراماستان، سۇيىسپەنشىلىكتى، ومىرگە دەگەن دۇرىس كوزقاراستى ساقتاۋعا تىرىسادى، ىزگىلىكتى تۋ ەتەدى. ول ءبىر سوزىندە رومان دەگەن الىپ كيت. تەرەڭ تەڭىزدەردە جاپادانجالعىز شايقاپ جۇرەدى دۇرىلدەتىپ، ءزىلباتپان كۇشپەن تىنىس الادى. تولقىنتولقىن سۋلاردى ءۇيىرىلتىپ، قاندى كوبىك ويناتىپ بالالايدى. ۇيىرىمەن جۇزەتىن اكۋلالارمەن بەلگىلى ءبىر ارالىق ساقتاپ جۇيتكيدى، دەپتى. ەندەشە، مو يان كيت اۋلاۋشىعا ۇقساس ناعىز قايسار جان. ونىڭ سان قىرلىلىعى سوندا، ءار وقيعانى ءار بولىككە ءبولىپ، جىكتەپ ايتۋدان جالىقپايدى. ونىڭ ءار ءسوزىنىڭ استىندا ماحابباتقا ادالدىق، وتكەنگە قۇرمەت، ەرتەڭگە سەنىم جاسىرىنىپ جاتقانداي سەزىلەدى. بۇل دا شەبەرلىكتىڭ شىڭى بولسا كەرەك. شىندىعىندا ول قالاي جازسا دا، باتىل بولدى. قۇددى ونىڭ ءوزى ايتقانداي ادەبيەتتىڭ ادامدى ەرجۇرەك ەتەتىنى شىن سياقتى.فس
|
اسقان ءمورالدى ـــــ ۋاڭ حىبوكەلۋ قاينارى: شينجياڭ حالىق راديو ىستانسياسى 20180511 14:02:20ۋاڭ حىبو، اۋەلگى اتى ۋاڭ جوحۋا، 1882جىلى فۋجوۋدا دۇنيەگە كەلگەن، 1916جىلى ول تيانجينپۋكوۋ تەمىر جولىنىڭ شىعىس بولەگىندەگى پۋجىن ماشينا زاۆوتىنا ەمتيحان بەرىپ وتەدى. 1922جىلى 6ايدا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا كىرەدى. كوپ ۇزاماي پۋكوۋ پارتيا گرۋپپاسى قۇرىلىپ، ۋاڭ حىبو جاۋاپتىلاردىڭ ءبىرى بولادى. ونىڭ ۇيىمداستىرىپ باسشىلىق ەتۋىندە، كوپ ۇزاماي پۋكوۋ تەمىر جول جۇمىسشى ۇيىمى قۇرىلادى. ۋاڭ حىبو وزىنە قاتاڭ تالاپ قويىپ، ۇكىمەت پەن جەكەنىڭ مۇددەسىن انىق ايىرىپ، كوپشىلىكتىڭ اقشاسىن مۇلدە الباتى جۇمساماي، جۇمىسشى بۇقاراسىنىڭ سەنىمىنە يە بولادى. ونىڭ 40 جاستىق تۋعان كۇنىندە، جۇمسشى سەرىكتەرى وعان قىزىل تورعىن تارتۋ ەتىپ، ۇستىنە اسقان ءمورالدى دەگەن 4 ءارىپتى جازادى.1925جىلى 1ايدا، ۋاڭ حىبو شاڭحايدا پارتيا 4قۇرىلتايىنا قاتىناسىپ، ورتالىقتىڭ كانديدات اتقارۋشى مۇشەلىگىنە سايلانادى. وسى جىلى 2ايدا، ۋاڭ حىبو جۇڭحۋا مەملەكەتتىك تەمىر جول باس جۇمىسشى ۇيىمىنىڭ باستىقتىعىنا سايلانادى. 5ايدا، جۇڭحۋا مەملەكەتتىك باس جۇمىسشى ۇيىمىنىڭ اتقارۋشى مۇشەسىنە سايلانادى.1927جىلى 3ايدا، ۋاڭ حىبو مەن جوۋىنلاي، لو ينۇڭ سياقتىلار بىرلىكتە شاڭحاي جۇمسشىلارىنىڭ ءۇشىنشى رەتكى قارۋلى كوتەرىلىسىن ۇيىمداستىرىپ، باسشىلىق ەتەدى. 5ايدا، پارتيا 5قۇرىلتايى پارتيا تاريحىندا تۇڭعىش رەت ورتالىق باقىلاۋتەكسەرۋ كوميتەتىن سايلاپ شىعىپ، ۋاڭ حىبو تۇڭعىش كەزەكتى توراعالىققا سايلانادى.1927جىلى 7تامىز ماجىلىسىندە، ۋاڭ حىبو ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ ۋاقىتتىق مۇشەسىنە سايلانادى، ءارى سولتۇستىك جاق مەكەمەسىنىڭ شۋجيلىعىن اتقارادى. ماجىلىستەن كەيىن، بەيجيڭگە سولتۇستىك پارتيانىڭ قىزمەتىنە باسشىلىق ەتۋگە جىبەرىلەدى، ول جۇمىسشىلار قارۋلى كوتەرىلىسىنىڭ جوسپارىن جاساپ، بەيجيڭ باس جۇمسشى ۇيىمىن قۇپيا قۇرىپ، مۇشەلەرىن دامىتادى. ساتقىننىڭ وپاسىزدىق جاساۋىنان ۋاڭ حىبو 10ايدىڭ 18كۇنى قولعا تۇسەدى.1927جىلى 11ايدىڭ 11كۇنى، ۋاڭ حىبونى ميلليتاريست جاڭ زولين بۇيرىق بەرىپ اتىپ ءولتىرتىپ، ول ەرلىكپەن قۇربان بولادى. سول كەزدە ول 45 جاستا ەدى.
|
بىز كىم؟ ئۇيغۇر پروجېكت فوندىئۇيغۇر پروجېكت فوندىئەركىن سىدىقنىڭ سۆزىبىز نىمە ئۈچۈن قوللاشقا مۆھتاج؟ئانا زىمىنىمىز بولغان شەرقىي تۈركىستاندىكى ئۇيغۇرلار ئۆزىنىڭ تارىخى تەرەققىياتى جەريانىدا پۈتۈن دۇنيادىكى باشقا مىللەتلەر بىلەن بىرلىكتە ئىنسانىيەتنىڭ تىل يېزىق، مەدەنىيەت ۋە بىئولوگىيىلىك كۆپ خىللىقىغا قىممەتلىك ھەسسە قوشۇپ كەلدى. ھالبۇكى، ئۇلار نۆۋەتتە خىتاي ھۆكۈمىتى ئېلىپ بېرىۋاتقان مىللى ۋە ئىرقى قىرغىنچىلىق سەۋەبىدىن پۈتۈنلەي يوقىلىش گىرداۋىدا تۇرماقتا. ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ يەر يۈزىدىن يوق قىلىۋېتىلىشى يۇقۇرىدا تىلغا ئېلىنغان ئۈچ خىل كۆپ خىللىقنىڭمۇ تەدرىجى يوقىتىلىشىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ. يەنە بىر جەھەتتىن، ئۇيغۇر مىللى كىملىكىنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇش ياكى تۇرالماسلىقى مۇھاجىرەتتىكى ھەر بىر ئۇيغۇرنىڭ بۇنىڭدىن كېيىن قانداق يول تۇتىشى تەرىپىدىن بەلگىلىنىدۇ. ئەگەر سىز ئۆزىڭىز ئەڭ كۆڭۈل بۆلىدىغان بىر خەلقنىڭ تەقدىرى ئۈچۈن ئەڭ زور ئىجابى تەسىر كۆرسىتەي دېسىڭىز، ئۇيغۇر پروجېكتلىرى فوندىغا ئىئانە قىلىڭ.دوكتور ئەركىن سىدىقنىڭ سۆزى 2, 2021 ئۇيغۇر پروجېكت فوندى نىمىشقا قۇرۇلدى؟دىللار ئىنگىلىز تىلى ھەقسىز ئوقۇتۇش تور مەكتىپى 1, 2021 ئۇيغۇر پروجەكت فوندىئۇيغۇر پروجەكت فوندى ئارقىلىق كىشىلەرنى ئۈنۈملۈك ۋە ئەھمىيەتلىك بولغان ئىئانە پائالىيىتىگە قاتنىشىش پۇرسىتى بىلەن تەمىن ئېتىمىز. بىز ئامرىكىدىكى، شۇنداقلا دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى ئىنسان ھەقلىرى ۋە ئىنسانىي ياردەم ئورگانلىرىنى دىئاسپورادىكى ئۇيغۇرلارغا ئىقتىسادىي جەھەتتىن ياردەم بېرىشكە مۇراجەت قىلىمىز. بۇ ئارقىلىق ئۇلارنى ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆز تىلىنى، كۈلتۈرىنى ساقلاپ قېلىش ۋە راۋاجلاندۇرۇش كۈرەشلىرىگە ھەمدەمدە بولۇشقا، شۇنۇڭدەك، ئۇيغۇرلارنى مىللەت سۈپىتىدە قۇتقۇزۇۋېلىشقا چاقىرىمىز. كەلگۈسىدىكى ئېرىشكۈسى ئىنسانى ياردەملەر بىلەن ھازىر ئېرىشكەنلەرىمىزنى بىرلەشتۈرۈپ مۇقىم كىرىم مەنبەسى بەرپا قىلىشنى پىلان قىلىپ، پروجەكتلەرنىڭ ئەمەلگە ئېشىشى ئۈچۈن كېرەكلىك بولغان مالىيە مەنبەلىرىگە كاپالەتلىك قىلىشقا تىرىشچانلىق كۆرسۈتىمىز. بۇ ئارقىلىق دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ قىممەت قارىشى، ئۇيغۇر كىملىكى ۋە نۆۋەتتىكى ئۇيغۇر كىرزىسىغا بولغان بولغان سەزگۈرلىكىنى ئاشۇرۇشقا، ئۇيغۇر تىلىنى قوغداشقا، ئۇيغۇر كۈلتۈرىنى ساقلاپ قېلىشقا ۋە گۈللەندۈرۈشكە تۈرتكە بولىمىز. بۇ خىزمەت، ئۇيغۇرلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان دۇنيادىكى بارلىق كىشىلەرنى مەنپەئەتلەندۈرىدۇ.ئۇيغۇرلار ئۆزىگە خاس تىل ۋە ئۆزگىچە مەدەنىيەت ئالاھىدىلىككە ئىگە بولغان ئايرىم بىر مىللەت ھېسابلىنىدۇ. ئۇيغۇر كۈلتۈرى ئەسىرلەردىن بېرى، ھەر خىل دىن، كۈلتۈر ۋە مەدەنىيەتلەرنىڭ ئۆزئارا ئۇچرۇشۇش نۇقتىسىدا يەر ئېلىپ ۋە ئۆزى ئۇچراشقان ھەر خىل مەدىيەتلەرنىڭ جەۋھىرىنى قۇبۇل قىلىپ، ئۇنى ئۆزىگە خاس ئۇسۇلدا نامايەن قىلىپ كەلدى. ئوتتۇرا ئاسىيا كۈلتۈرى ۋە قەدىمىي يېپەك يولىنىڭ مۇھىم تۆھپىكارلىرى ھېسابلانغان ئۇيغۇر سەنئەتكارلىرى مۇزىكا، ئۇسۇل، تىياتىر، شېئىرىيەت، قول ھۈنەرۋەنچىلىك ۋە باشقا خىل شەكىللەر ئارقىلىق مەدەنى مىراسلىرىمىزنى ئەۋلادمۇ ئەۋلاد داۋام قىلدۇردى. ئۇيغۇر كۈلتۈرى ۋە سەنئىتى بىر تەرەپتىن،مىليونلىغان كىشىلەرنىڭ قەلب تارىسىنى چەككەن ۋە بۇنىڭدىن ئىلھام ئالغان بولسا يەنە بىر تەرەپتىن، ئۆزىنى ساقلاش ۋە داۋام قىلدۇر ئۈچۈن بەدەللەرنىمۇ تۆلەپ كەلدى.بۇ نۇقتىدىن،ئۇيغۇر كۈلتۈرىنى، ئۇزاق تارىخىي جەريانلاردىكى،ھەرخىل ئىدىيەئېقىملار ۋە مەدەنىيەتلەر ئارىسىدىكى ئۆزئارا چۈشۈنۈش ھەم ئۈزلۈكسىز ئالماشتۇرۇشنىڭ ياخشى ئۈلگۈلىرىدىن بىرى دىيىشكە بولۇدۇ. يەنە شۇنداق دېيىشكە بولىدۇكى، ئۇيغۇرلار ئەسىرلەردىن بۇيان دۇنيانىڭ تىل، مەدەنىيەت ۋە بىئولوگىيىلىك كۆپ خىللىققا ھەسسە قوشۇپ كەلگەن مۇھىم تۆھپىكار مىللەتلەردىن بىرىدۇر.تولىمۇ ئەپسۇسكى، خېلە ئۇزاق بىر مەزگىل، بولۇپمۇ خىتاي كومۇنىست پارتىيىسى باشلىغى شى جىن پىڭ تەخىتكە چىققاندىن ئېتىبارەن، ئۇيغۇر كىملىگى ۋە مەدەنىيىتىگە مەنسۇپ بارلىق نەرسىلەر يوقۇتۇلۇش خەۋپىگە دۇچ كەلدى. ناۋادا، چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلار ۋە دۇنيا جامائەتچىلىكى بىرلىشىپ بەزى خىزمەتلەرنى قىلمىغان تەقدىردە، شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئىچىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ نۆۋەتتە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇ يەردە يۈرگۈزىۋاتقان ۋەھشىيانە قىلمىشىلىرى تۈپەيلىدىن ئۆزلىرى دۇچ كەلگەن بۇ خىل مەدەنى، جىسمانى ۋە ئىرقى قىرغىنچىلىقلاردىن ئامان قېلىشىدىن سۆز ئېچىش قىيىن. مۇشۇ زۈرۈرىيەتتىن، بىزئامېرىكا ۋە دۇنيانىڭ باشقا جايلىرىدا ياشاۋاتقان بىر بۈلۈك يۇقۇرى مەلۇماتلىق زىيالىيلار ۋە كەسپىي خادىملار بىرلىشىپ مەزكۇر ئۇيغۇر پرجەكت فوندىنى تەسىس قىلدۇق. بىزنىڭ مەقسىدىمىز، چەتئەلدىكى ئۇيغۇر جامائەتچىلىكىگە توغرا ۋە ئەمەلىيەتكە ئۇيغۇن يول كۆرسىتىش، ئامېرىكا ئىچى ۋە سىرتىدىكى توغرا پىكىرلىك ئىنسانپەرۋەر ئۇرگانلار ۋە كىشلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى بىلەن زىچ مۇناسىۋەت ئورنىتىش، ھەمدە ئنسانپەرۋەر، ساخاۋەتچى ئورگانلاردىن ئخىتىسادى ياردەم توپلاش، بۇ مەبلەغ ئارقىلىق ئۇيغۇر تىلىنى قۇتقۇزۇپ قېلىش پۇجەكتلىرى ۋە شۇنىڭدەك، چەتئەلدىكى ئۇيغۇر جامائەتچىلىكى ئارىسىدا ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنى ساقلاش ۋە جانلاندۇرۇش ئىشلىرىغا ماددى ياردەم بېرىشتىن ئىبارەتتۇر.بىزنى نېمە ئۈچۈن قوللايسىز؟ئەگەر سىز ئۆزىڭىز ئەڭ كۆڭۈل بۆلىدىغان بىرەر خەلقنىڭ تەقدىرىگە ئەڭ زور چەكتە ئىجابىي تەسىر پەيدا قىلىشنى كۆزلەۋاتقان بولسىڭىز، بىز سىزنى جانلىق، مەنىلىك ۋە ئۈنۈملىك ئىئانە يولى بىلەن تەمىنلەيمىز. ئۇيغۇر پروجەكتى فوندىنىڭ ئىئانە قىلىشىڭىز ئۈچۈن ئەڭ ياخشى تاللاش بولۇدىغانلىغىنىڭ سەۋەبلىرى تۆۋەندىكىچە:يۇقىرى ئۆلچەم. فوندىمىزنىڭ مۇدرىيەت ئەزالىرى، خىزمەتچىلىرى ۋە قوللىغۇچى ئەزالىرى ئۆزلىرىنىڭ ئەخلاقىپەزىلىتى، دۇرستلىغى، ئىشەنچىلىكلىگى ۋە پاكدىيانەتلىكلىكلىگى بىلەن تۇنۇلغان ۋە بۇنىڭدىن پەخىرلىنىدىغان ، شۇنداقلا ئۆزلىرىنىڭ ئەقلىي، ئىجتىمائىي ۋە كۈلتۈرىي جەھەتتە روياپقا چىقارغان ئۈنۈملۈك خىزمەتلىرىدىن ئىپتىخارلىنىدىغان كىشلەردۇر.ئەڭ يۇقۇرى باج كەچۈرۈم ئەۋزەللىگى. فوندىمىز خەيرساخاۋەت ئورگىنى بۇلۇپ، نۆۋەتتە، فوندىمىزنىڭ باج كەچۈرۈم قىلىنىدىغان تاپاۋەتسىز 501 3 تەشكىلاتلىق سالىھىيەتكە ئېرىشىش ئۈستىدىكى خىزمەتلەر داۋام قىلىۋاتىدۇ. بۇ سالاھىيەت دۆلەتلىك باج ئىدارىسى تەرىپىدىن تەستىقلانغان ھامان، ئۇيغۇر پروجەكتى فوندىغا بېرىلگەن ھەر قانداق ئخىتىسادى ياردەم قانۇندا يولغا قويۇلغان باجدا ئەڭ يۇقۇرى دەرىجىدە ئېتىۋارغا ئېرىشىش سالاھىيىتىگە ئىگە بولۇدۇ.بىخەتەرلىك. فوندىمىزنىڭ نىشانلىغان ۋەزىپىلەرنى ئىشقا ئاشۇرۇشتا كېرەك بولۇدىغان ئۈنۈملۈك سىتراتېگىيەلەرنى يولغا قويۇش مەسئوليىتى فوندنىڭ دېرىكتورلىرى زىممىسىگە يۈكلەنگەندۇر. دېرىكتورلار فوندقا ئىختىسات توپلاش ۋە پرۇجەكتلەرنى مەبلەغ بىلەن تەمىنلەش ئىشلىرىنى بەلگۈلەيدۇ. فوندىمىزنىڭ سىرتىدىكى ئۇيغۇر زىيالىيلىرى، كەسپىي خادىملار ۋە فوند ئەزالىرى فوند ئىشلىرىنىڭ ساغلام داۋام قىلىشىنى نازارەت قىلىپ تۇرىدۇ. بۇ ئارقىلىق، فوندىمىز ئىخىتىساتنىڭ ئەڭ ئېھتىياجلىق تۈرلەرگە ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇلدا سەرپ قىلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ. فوند ئىدارە ھەيئىتىدىكىلەر ۋە باشقا خادىملارنىڭ ھەممىسى خالىسانە ئىشلەيدىغان پىداكارلاردىن تەشكىل تاپقان بولۇپ، ئۇلاردىن ھېچبېرى فوند ئۈچۈن قىلغان خىزمەتلىرى ئۈچۈن ھېچقانداق ھەق تەلەپ قىلمايدۇ. فوندقا ئىختىسات توپلاش ئۈچۈن قىلىنغان سەپەر چىقىملىرى ۋە فوندىمىز تەرىپىدىن ئىقتىساد بىلەن تەمىنلەنگەن ئۇيغۇر پرۇجەكتلىرىگە قاتنىشىش چىقىملىرى بۇنىڭ سىرتىدا.ئىستىراتېگىيىلىك خەيرساخاۋەت مۇلازىمىتى. بىزنىڭ ئۆز رايونىمىزدىكى، دۆلىتىمىزدىكى ۋە خەلقئارادىكى ئۇيغۇر جامائەتچىلىكىگە بولغان چوڭقۇر چۈشەنچىمىز سىزنىڭ بارمىقىڭىزنىڭ ئاستىدا. تەجرىبىلىك مۇدرىيەت ئەزالىرىمىز، دېرىكتورلىرىمىز ۋە قوللىغۇچى ئەزالىرىمىز سىزنى ۋە سىزنىڭ خېرىدارلىرىڭىزنىڭ خەيرساخاۋەت خىزمىتىنى قوللايدۇ.ئىئانە ئىشلىرى مۇلازىمىتى. ئەدەپلىك، بىلىملىك ۋە سەزگۈر مۇدرىيەت ئەزالىرىمىز، دېرىكتورلىرىمىز ۋە قوللىغۇچى ئەزالىرىمىز ھەرۋاقىت، شەخىسلەر، ئورگانلار ياكى كەسپىي مەسلىھەتچىلەرنىڭ سوئال ۋە ئەندىشىلىرىگە جاۋاپ بېرىشكە تەيار. شۇنداقلا، قىيىنچىلىقنى پۇرسەتكە ئايلاندۇرۇشقا ۋە ئىنانە قىلغۇچىلارنىڭ ئىھتىياجلىرىنى دەل ۋاقتىدا ئورۇنداشقا كاپالەتلىك قىلىمىز. بىز ئىئانە قىلغۇچىنى مەركەز قىلغان ئىئانە توپلاش شەكلى ئارقىلىق، ئارزۇيىڭىزنى بەرپا قىلىشىڭىزغا ھەمدەمدە بولىمىز.جانلىقلىق ۋە ئاددىيلىق. ئىئانە قىلغۇچىلار ئۆزلىرى خالىغان ئىسمنى قوللانسا ۋە قايسى خەيرىساخاۋەت تۈرىگە ئىئانە قىلىشنى ئۆزلىرى تاللىسا بولۇدۇ. فوندىمىزدا پۇل يوللاشنىڭ ھەر خىل ئۇسۇللىرى تەمىن ئېتىلىدۇ ھەمدە ئىئانە قىلغۇچىلانىڭ ئالاھىدە ئېھتىياجلىرى، ئارزۇ ۋە مەقسەتلىرىگە ماس كېلىدىغان ھەل قىلىش چارىلىرى تەيارلانغان بولۇدۇ.ئوچۇقئاشكارىلىق ياكى نامسىزلىق. سىز ۋە سىزنىڭ ئائىلە ئەزالىرىڭىز ئىئانىنى ئۆز نامشەرىپى بىلەن ئوچۇقئاشكارا بەرسىمۇ ياكى نامسىزخۇپىيانە ھالەتتە بەرسىمۇ بولىدۇ.مىراس قىلىش. فوندىمىز ئارقىلىق ئۆزىڭىز ياكى ئائىلىڭىز ئۈچۈن ئەھمىيەتلىك دەپ قارىغان ئىشلارغا ئاتاپ، ئەۋلادتىن ئەۋلادقا داۋام قىلىدىغان ئۇيغۇر مىراسىنى روياپقا چىقىرالايسىز.ئۈنۈمچان رەھبەرلىك ۋە مەسئۇلىيەتچانلىق. مۇدىرىيىتىمىز ئۇيغۇر پروجەكتى فوندىنىڭ باشقۇرۇش ئورگىنىدۇر. مۇدرىيەت ئەزالىرى ئومۇمى خىزمەتلەرنى نازارەت قىلىدۇ، قائىدە ۋە پىرىنسىپلارنى تۈزەپ چىقىدۇ، ۋە تۈرلەرگە ئىختىسات تەقسىملەش ئىشىدا ئاخىرقى قارارنى بېرىدۇ. فوند مەبلىغىنىڭ ئىئانە قىلغۇچىلارنىڭ ئارزۇسىغا ئۇيغۇن ھەمدە، ۋەتىنىمىز ۋە ۋەتىنىمىزدىكى خەلقىمىز دۇچ كەلگەن ئېغىر ۋەزىيەتلەر ، شۇنداقلا يەنە، چەتئەلدىكى ئۇيغۇر جامائەتچىلىگىدىكى ئۆزگۈرۈشلەر ۋە كۆپۈيۈش داۋامىدا مەيدانغا چىقىدىغان قىيىنچىلىقلارنى ھەم نەزەردە تۇتقان ھالدا تەقسىم قىلىنشمۇ فوند ئىدارە ھەيئىتىنىڭ مەسئۇليىتىدە بولىدۇ.قىممەت قاراشقا تايانغان خەيرساخاۋەتچىلىك. ئىئانە بېرىش قىممەت قاراشقا مۇناسىۋەتلىكتۇر. بۇ قىممەت قاراش ئۇيغۇر پروجەكت فوندى بىلەن ئىئانە قىلغۇچىلار ئوترىسىدا شەكىللىنىدىغان ھەر بىر مۇناسىۋەتنىڭ يادروسىدۇر. قىممەت قاراش، ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ تەقدىرى ۋە مەنپەتىنى ھەممىدىن يۇقۇرى ئورۇنغا قۇيۇش ئاساسىدا شەكىللىنىدىغان خەيرساخاۋەت ئارزۇسىنىڭ مەيدانغا كېلىش جەريانىنىڭ ئاساسىدۇر.مۇدىرىيەت ئەزالىرى ۋە ئالىي ئەزالار 2019 2021پرېزىدېنت: د. ئەركىن سىدىقسېكرىتار: د. ئۇيغۇرد. ئەركىن سىدىق مۇدرىيەت باشلىقىد. مەمەت ئەمىند مەمەت تاشد. مۇھەممەد ئىبراھىم 2021
|
تىبەت روھانى داھىسى دالاي لامانىڭ خىتاي ھۆكۈمىتى بىلەن سۆھبەت ئېلىپ بارىدىغان لودى گيارى باشچىلىقىدىكى ۋەكىللەر ئۆمىكى جۈمە كۈنى شاڭخەيگە يېتىپ بارغان بولۇشى مۇمكىن. رويتېرس ئاخبارات ئاگېنتلىقى بۇ ھەقتىكى خەۋىرىدە، دالاي لامانىڭ ۋاشىنگتوندىكى ۋەكىلى لودى گيارى ۋە كېلساڭ گيالتسېن ھەم ئۇلارنىڭ 2 ياردەمچىسىنىڭ جۈمە كۈنى ھىندىستاندىن شاڭخەيگە قاراپ ئۇچقانلىقىنى بىلدۈردى.بۇ نۆۋەتلىك خىتاي تىبەت سۆھبىتىنىڭ مەزمۇنى توغرىسىدا ھەر ئىككىلا تەرەپ ئاخبارات ساھەسىگە ئۇچۇر بېرىشتىن ئۆزىنى قاچۇرماقتا. مەركىزى لوندوندىكى تىبەت ئۇچۇر تورىنىڭ خەۋىرىدە ئەسكەرتىشىچە، دالاي لامانىڭ ۋەكىللىرى 5 ئىيۇلدا ھىندىستانغا قايتىدىكەن ۋە خىتايلار بىلەن بولغان سۆھبەتتە دالاي لامانىڭ خىتايدىكى بۇددا تاۋاپگاھلىرىنى زىيارەت قىلىش پىلانى مۇزاكىرىگە قويۇلىدىكەن. مەزكۇر تور بېتىنىڭ خەۋىرىدە، دالاي لامانىڭ خىتايغا ئىبادەتكە بېرىش پىلانى سۆھبەتتە مۇزاكىرە قىلىنىدىغان مەركىزى تېما ئىكەنلىكى پەرەز قىلىنماقتا دېيىلگەن . لېكىن دارامسالاغا جايلاشقان تىبەت سەرگەردان پارلامېنتىدىكى زاتلار بۇ نۆۋەتلىك سۆھبەتنىڭ نەتىجە بىلەن ئاخىرلىشىشىدىن ئۈمىدسىز ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى.تىبەت سەرگەردان پارلامېنتىنىڭ ئەزاسى كېدرۇپ توندۇپنىڭ ئەسكەرتىشىچە، خىتاي ھۆكۈمىتى ئامېرىكىنىڭ بېسىمى ئاستىدىلا دالاي لاما بىلەن سۆھبەتلىشىشكە مەجبۇر بولۇۋاتىدۇ. لېكىن ئۇ، گەرچە تىبەت ۋەكىللىرىگە خىتاينىڭ قانچىلىك ياخشى بولۇپ كەتكەنلىكى كۆرسىتىلسىمۇ، ئەمما بېيجىڭغا بېرىپ سۆھبەتلىشىشنىڭ ئۆزى ئىجابىي تەرەققىيات، دەپ قارايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.دالاي لاما ۋەكىللىرىنىڭ ھازىرغىچە خىتاي بىلەن ئۆتكۈزگەن سۆھبەتلىرى كومپارتىيە مەركىزى بىرلىكسەپ بۆلۈمى بىلەن ئېلىپ بېرىلغان. بۇ قېتىمقى سۆھبەت مەركىزى بىرلىكسەپ بۆلۈمى بىلەن ئېلىپ بېرىلامدۇ ياكى سۆھبەتكە باشقا ئورگانلار ئارىلىشامدۇ بۇ ھازىرچە مەلۇم ئەمەس. ئەركىن
|
3 ياشلىق جاپپاردەك جاسارىتىڭ يوقمۇ؟ ھويلام تورىباشبەت ئەدەبىي ئەسەرلەر 3 ياشلىق جاپپاردەك جاسارىتىڭ يوقمۇ؟ئاپتور: ئارتۇچ بۇغراۋاقتى: يانۋار 24, 2018 يازما: ئەدەبىي ئەسەرلەرئىنكاس يوقئوقۇلۇشى: 24,093 قېتىمبۈگۈن شەرقىي تۈركىستاندا بولۇۋاتقان، ئىنسان تەسەۋۋۇر قىلغۇسىز دەرىجىدىكى زۇلۇمغا قارىتا، خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىدىن قورقۇپ ياشاۋاتقان بىر قىسىم ئىنسانلارغا قاراپ، 2016 يىلى 4 ئايدا ئىجتىمائى ئۇچۇر ۋاستىلىرىدا، خىتتاينىڭ ئىچكىرى ئۆلكىسىدە ياشاۋاتقان 3 ياشلىق شاكىچىكنىڭ، خىتتاينىڭ بازار باشقۇرۇش خادىملىرىغا قارشى قولىغا كالتەك ۋە پىچاق ئېلىپ ھۇجۇم قىلغان كۆرۈنۈشى كۆز ئالدىمغا كەلدى.ئاللاھ سەندىن رازى بولسۇن دېدىم ئىچىمدە، سەن شۇ خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ ئىچىدە ياشاپ، ھەتتا تېخى يېشىڭ ئۈچ ياش تۇرۇپمۇ، دۈشمىنىڭنى ئېنىق تونىغىنىڭ، ئۇلاردىن قورقماي، قارشىلىق بىلدۈرۈشلىرىڭ، مېنى ھازىرغىچە ھاياجانغا سالماقتا.بىز مۇھاجىرەتتە خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىدىن 510مىڭ كىلومېتىر يىراقلىقتا تۇرۇپمۇ، بىر قىسىملىرىمىز يەنىلا خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىدىن قورقۇپ، تۇرۇشلۇق دۆلەتلىرىمىزدە جامائەتتىن قېچىپ، تەشكىلاتتىن يىراق تۇرۇپ، دۆلەت بايرىقىمىزنى ئۆيلىرىمىزگە ئاسالماي، نامايىشقا چىقالماي، بەدەل پۇلى بېرەلمەي، تۆگە قۇشىغا ئوخشاش بېشىمىزنى ئىچىمىزگە تىقىپ ياشاپ تۇرۇۋاتىمىز.ۋەتىنىمىزدىكى خوشنا خولۇم، دوست بۇرادەرلىرىمىزنى تۇتۇپ كەتسە سۈكۈت ئىچىدە تۇردۇق، بىزنى بېقىپ چوڭ قىلغان ئاتا ئانا، ئاكا ئىنى، ئاچا سىڭللىرىمىزنى تۇتۇپ كەتسىمۇ يەنىلا سۈكۈت قىلىۋاتىمىز.بىزدىكى بۇ سۈكۈت جىم تۇرۇش، سەۋر قىلىش بولماستىن بەلكى، قورقۇنچاقلىقنىڭ ئىپادىسىدۇر.يېقىندا ئىستىقلال تېلىۋىزىيەسى ئوچۇق سۆھبەت پروگراممىسىدا، ئابدۇراھمان ھەسەننىڭ خىتتاي تاجاۋۇزلىرىغا ئانامنى ۋە ئايالىمنى ئېتىپ بېرىڭلار، ئوقنىڭ پۇلىنى مەن بېرىمەن دەپ ئوتتۇرىغا چىقىپ، ئۆز ئانىسى ۋە ئايالىنىڭ شۇنداقلا پۈتۈن ئانىلىرىمىزنىڭ، ئاياللىرىمىزنىڭ باشلىرىغا كېلىۋاتقان زۇلۇمنى پاش قىلىشى، خەلقئارا ئاخباراتلىرىدا كۈچلۈك غۇلغۇلا قوزغىدى.دېمەك، ئابدۇراخمان ھەسەن ئۆزىنىڭ قولىدىن كەلگەن ئىشنى قىلىشقا تىرىشتى. ۋاي ئانامنى تۇتۇۋالدى، تىجارىتىمگە تەسىرى بولارمىكىن، كېيىن پۇل بىلەن ئېلىپ چىقارمەنمىكىن دەپ خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىدىن ئۈمىد كۈتۈپ تۇرمىدى. بەلكى خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ مەقسىدىنى جامائەتكە ئاشكارىلاشقا جۈرئەت قىلالىدى، ئورنىدىن دەس تۇرۇپ شەرقىي تۈركىستاندا زۇلۇم چېكىۋاتقان ئانىسى ۋە ئايالى ئۈچۈن ۋاقىرىيالىدى.جاسارەتنى، قورقماسلىقنى بازاردا ساتمايدۇ، باشقىلاردىن ئارىيەت ئېلىپ تۇرغىلى بولمايدۇ. بۇ نىممەت ئاللاھ تەرىپىدىن بېرىلىدۇ. ئاللاھ شۇ نىممەتنى تىلىگەن بەندىسىگە شۇ ھامان بېرىدۇ.3ياشلىق جاپپاردىكى جاسارەت بولسا، ئاللاھنىڭ رەھمىتى بىلەن قاندىن كىرگەن جاسارەت، خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىدىن قورقماسلىق، ئىمانىنىڭ ساپلىقىنىڭ ئىسپاتى. خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىغا قارشى تۇرالىشى، بېلىنى ئىمان كەمىرى بىلەن باغلىغانلىقىنىڭ دەلىلىدۇر.بىز خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىغا قارشى ھەرىكەت قىلىمىز دەيدىكەنمىز، خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئېلىپ بېرىۋاتقان زۇلۇمىنى پاش قىلىمىز، ئىرقىي قىرغىنچىلىقىنى دۇنياغا ئاشكارە قىلىشىمىز لازىمبىزدە 3ياشلىق جاپپاردەك جاسارەت بولۇشى كېرەك. جاپپار خىتتايغا قارشى قولىغا كالتەك ئالغان بولسا، بىزدە قولىمىزغا شەرقىي تۈركىستان بايرىقىنى ئالالىغۇدەك يۈرەك بولۇشى كېرەك.قولىمىزدىن كەلگەنچە خەلقئارادىكى بارلىق ئاخبارات ۋاستىلىرى، ئىجتىمائى ئۇچۇر ۋاستىلىرى ئارقىلىق ئۆز بېشىمىزغا كېلىۋاتقان زۇلۇمنى ئاڭلىتىشمىز، دەلىل پاكىتى بىلەن پاش قىلىشىمىز، نامايىش مەيدانلىرىغا ھازىر بولۇشىمىز، خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىدىن قورقمايدىغان روھنى يېتىلدۈرىشىمىز كېرەك.قورقۇش پەقەت بىزنى يوقتىن بار قىلغان ئاللاھقا خاستۇر.خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىدىن قورقۇپ ياشاش ئۆمىرىمىزنى ئۇزارتالمايدۇ، بەلكى خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىنى تېخىمۇ غالجىرلاشتۇرىدۇ.68 يىل بۇنىڭ ئەڭ ياخشى دەلىلىدۇر.بۇ 68 يىل ئىچىدە، بىز سۈكۈتنى تاللىغان ئىدۇق. تۈرمىلەردە، لاگىرلاردا، ئانىلارنىڭ قورسىقىدا تەخمىنەن 10مىليون ئۇيغۇردىن ئايرىلدۇق.يەنە سۈكۈتنى تاللاپ، ئۆزىمىزنى ئۆزىمىز ئالدىساق بەلكى، دۇنيادا ئۇيغۇرنىڭ نەسلى قۇرۇپ تۈگەشكە ھەسسە قوشقان بولىمىز.قېرىندىشىم، ئورنىڭىزدىن دەس تۇرۇڭ، سىزگە يېپىشىۋالغان سۈكۈت ماركىلىق خىتتاي قورقۇنچىسىنى ئېلىپ تاشلاڭ. ئاللاھدىن قورقماس يۈرەك، جاسارەت، ساپ ئىمان تىلەڭ.بۇ قورقۇنچاقلىق كېسىلىنىڭ سىز بىلەنلا كەتسە ياخشى ئىدى. ئەمما، سىزنىڭ بۇ كېسەلنى ئەتراپىڭىزدىكىلەرگە، ئۆزىڭىزنىڭ ئەۋلادلىرىڭىزغا يۇقتۇرۇپ قويۇشىڭىز ئىنتايىن خەتەرلىكتۇر. بۇ كېسەلنىڭ ئەڭ ياخشى دورىسى، 3ياشلىق جاپپارنىڭ جاسارىتى ۋە ئابدۇراخمان ھەسەننىڭ روھى. ئاللاھدىن شۇلاردەك جاسارەت ۋە قورقماس يۈرەك، ساپ ئىمان تىلەڭ. ئاللاھ ئۈچۈن كۆتۈرگەن قوللىرىڭىز جاۋابسىز قالمايدۇ.ئاللاھ ھەممىمىزنى ئۆزىنىڭ رىزاسىنى كۆزلەپ، سابىت قەدەم باسىدىغان مومىنلەردىن قىلسۇن2018 يىلى 24 يانۋار. ستوكھولم
|
سەرگەردان ئۇيغۇر ئۆسمۈرلىرى ياپونىيە مەتبۇئاتلىرىدا دىققەت تارتتىبۇ ئاينىڭ 15 كۈنى خىتاينىڭ بېيجى شەھىرىدە 5 خىتاي ئۆسمۈر ئەخلەت ساندۇقىدا ئۆلۈك بايقىلىپ، خىتاي جەمئىيىتىنى زىلزىلىگە سالغان ئىدى. كېيىن بۇ سەرگەردان بالىلارنىڭ ئىسسىنىش ئۈچۈن ئەخلەت ساندۇقىغا ياققان ئوتتا ئىس ئېلىپ ئۆلۈپ كەتكەنلىكى ئاشكارىلاندى.تاقىۋېتىش بۇيرۇق قىلىنىپ بولغان، قانۇنسىز ئىشلەمچىلەرنىڭ بالىلىرى ئوقۇيدىغان بىر مەكتەپتە بالىلارنىڭ دەم ئېلىش ئويى. 2012يىلى 26ئىيۇن، بېيجىڭ.يۇقىرىقى خەۋەر ئېلان قىلىنىپ ئارىدىن بىر ھەپتە ئۆتكەندە خىتاي مەتبۇئاتلىرىدا خىتاي ئۆلكىلىرىدىكى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ئۇيغۇر سەرگەردان ئۆسمۈرلەر ھەققىدە خەۋەر بېرىلدى. بۇ خەۋەر خىتاي تور ۋە مەتبۇئات دۇنياسىدا ئانچە دىققەتكە ئېرىشەلمىگەن ئىدى.ھالبۇكى، بۇ خەۋەرلەر ياپونىيە ۋاقىت گېزىتى گە ئەخلەت ساندۇقىدا ئۆلگەن بالىلار ۋە خىتايدىكى ئۇيغۇر ئۆسمۈرلىرى سەرلەۋھىسى بىلەن ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، ياپونىيە جەمئىيىتىدە دىققەت تارتتى.مەزكۇر ماقالىنى ئوقۇپ، خىتايدىكى سەرگەردان بالىلار جۈملىدىن ئۇيغۇر ئۆسمۈرلەر ھەققىدە پىكىر يۈرگۈزگەن مۇتەخەسسىسلەر ئۇيغۇر بالىلىرىنىڭ ئەھۋالىدىن تولىمۇ ئېچىنغانلىقىنى بىلدۈردى.ياپونىيە كاگوشىما ئۇنىۋېرسىتېتىدىكى گېرمانىيىلىك پروفېسسور بالمۇ ئەپەندى مەيلى قانداقلا بولسىمۇ، بالىلارنىڭ كەلگۈسىنى ۋەيران قىلىشقا قاراپ تۇرغىلى بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.ئۇ مۇنداق دېدى: مەن ياپونىيە ۋاقىت گېزىتى 11ئاينىڭ 23كۈنىدىكى سانىغا بېسىلغان خىتايدىكى ئەخلەت ساندۇقىدا ئۆلگەن بالىلارنىڭ پاجىئەسى ھەققىدىكى خەۋەرنى ئوقۇپ ناھايىتى چۆچۈپ كەتتىم. مەنلا ئەمەس بارلىق كىشىلەر بۇنىڭدىن چۈچۈشى مۇمكىن. بالىلارنىڭ كەلگۈسىنى ۋەيران قىلغانلىق ئىنسانىيەتنىڭ كەلگۈسىنى ۋەيران قىلغانلىقتۇر.ياپونىيە ۋاقىت گېزىتى دە بېرىلگەن ماقالىدە خىتايدىكى سەرگەردان ئۇيغۇر بارلىرى ھەققىدىمۇ خېلى تەپسىلىي مەلۇماتلار بېرىلگەن.ماقالىدە خىتاي كۈندىلىك گېزىتى نىڭ 11ئاينىڭ 22كۈنىدىكى خەۋىرىدىن نەقىل قىلىشىچە، خىتاي جامائەت خەۋپسىزلىك مىنىستىرلىقى 2011يىلى 4ئايدا باشلىغان قۇرامىغا يەتمىگەن ئۇيغۇر بالىلارنى ئالداپ ئېلىپ قېچىش، كونترول قىلىۋېلىش جىنايى قىلمىشلىرىغا قاتتىق زەربە بېرىش ھەرىكىتى جەريانىدا 2 مىڭ 300 قۇرامىغا يەتمىگەن بالا قۇتقۇزۇۋېلىنغان. قارا گۇرۇھلار بۇ بالىلارنى خىتاينىڭ چوڭ شەھەرلىرىدىكى سودا مەركەزلىرىدە ئوغرىلىق، يانچۇقچىلىق قىلىشقا مەجبۇرلىغان. بالىلار تاپشۇرۇق بويىچە ئىش قىلمىسا تەن جازاسىغا ئۇچرىغان. بۇ خىلدىكى ئۆسمۈرلەر ئاساسلىقى ئۇيغۇر ئېلىنىڭ چەت يېزا، قىشلاقلىرىدىن ئالداپ ئېلىپ كېلىنگەن.بۇ خەۋەرنى ئوقۇغاندىن كېيىنكى ھېسسىياتىنى ئىپادىلىگەن ياپونىيىدىكى ئۇيغۇر تەتقىقاتچىسى ۋە ئۇيغۇر مەسىلىسىگە يېقىدىن كۆڭۈل بولۇپ كېلىۋاتقان كائورى خانىم قاتتىق ئازابلانغانلىقنى بىلدۈردى.ئۇ مۇنداق دېدى: خەۋەرنى ئوقۇپ يۈرىكىم ئېزىلىپلا كەتتى. چۈنكى مەنمۇ ئىككى بالىنىڭ ئانىسى. بالىلار ئىسسىق ئائىلىنىڭ ۋە ئىللىق مەكتەپنىڭ قوينىدا ياشىشى كېرەك. بۇ پاجىئەلەر ئەلۋەتتە خىتاي جەمئىيىتىدىكى مەسىلىنىڭ قانچىلىك دەرىجىدە ئېغىرلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ.پروفېسسور بالمۇ ئەپەندى بولسا ئۇيغۇر بالىلىرىنىڭ خىتاي ئۆلكىلىرىگە ئالداپ كېلىنىشىدىن ئىبارەت بۇ پاجىئەلەرنىڭ ئاستىغا نېمە سىرلار يوشۇرۇنغانلىقىنى تەتقىق قىلىشقا ئەرزىيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.ئۇ مۇنداق دېدى: ئېتنىك ۋە تىل جەھەتتىن پەرقلىق بولغان ئۇيغۇر بالىلىرىنىڭ قارا گۇرۇھلار تەرىپىدىن ئوغرىلىققا سېلىنىشى تولىمۇ ئېچىنىشلىق ئىش. بۇ يەردىكى مەسىلىنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشىدە قانداق سىر بارلىقى ئۈستىدە ئىزدىنىش كېرەك. خەلق بىلەن ساقچىلار ئوتتۇرىسىدا ئىشەنچ بولمىغاندا جەمئىيەتتە مۇشۇنداق ۋەقەلەر يۈز بېرىدۇ دەپ ئويلايمەن.خىتاي ئۆلكىلىرىدىن قايتۇرۇپ كېلىنگەن ئۇيغۇر سەرگەردان بالىلارنى ئورۇنلاشتۇرۇش مەسىلىسى قىيىنچىلىققا دۇچ كەلدىخىتاي دائىرىلىرىنىڭ سەرگەردان بالىلارنى ئۇيغۇر ئېلىگە قايتۇرۇپ كېلىش پىلانى تۈرلۈك رىقابەتكە ئۇچرىماقتائاقسۇدىن بىر ئانا: بالامدىن ئايرىلىپ قالغىلى تاسلا قالدىم...ئۇيغۇر ئېلى 5 خىزمەت گۇرۇپپىسىنى سەرگەردان بالىلارنىڭ ئەھۋالىنى ئىگىلەشكە ئەۋەتتىمىنىڭ تاغامنىڭ قوڭ ئوغلى ئىچكىرىگە ئالداپ ئېلىپ كېتىلگەندىن كىيىن ساقچىغا مەلۇم قىلغان ئىدى، ئامما ساقچىلار 20 مىڭ يۈەن بېرىشنى دېدى، چۈنكى ئىزدەش چىقىملىرىنى بالىنىڭ ئاتائانىسى چىقىرىدىكەن. ئۇ ۋاقىتلاردا يەنى 2000يىلى بۇنچىلىك پۇل تاغامغا نىسبەتەن ئاز پۇل ئەمەس ئىدى. چۈنكى تاغام كوچا تازىلىقچىسى بولۇپ مائاشى ئاران 300 يۈەن ئىدى. شۇنىڭ بىلەن تاغام بالىسىنىڭ دەردىدە ئاخشىمى ساق ياتقان ئادام ئەتىسى مەڭگۈلۈككە ئورنىدىن تۇرالمىدى. مانا بۇ ئىشقىمۇ 10 نەچچە يىل بولدى. ئوغلىنىڭ خەۋىرى ھازىرغىچە يوق. باشقىلارنىڭ دېيىشىچە، ئۇنىڭ جەسىتى كوچىدا قالغاچقا، ئىچكىرىدىكى نامسىزلار قەبرىستانلىقىغا دەپنە قىلىنىۋەتكەنمىش. بۇنداق ئىشلار يۇرتىمىزدا كۆپ. بالىلارنىڭ كەلگۈسى دەپ قالدۇق، قورساقتىكى تېخى تۇغۇلمىغان بالىلار بىز دېيىشىۋاتقان بالىلارغا تەۋە ئەمەسمۇ؟ ئەگەر تەۋە بولسا، پىلانلىق تۇغۇت سىياسىتى قانچىلىغان بىگۇناھ بالىلارنىڭ كەلگۈسىنى بەلگىلىۋەتكەندۇ؟بۇ پىكرىڭىز ئەركىن ئاسىيا رادىئوسىنىڭ ئىشلىتىش بەلگىلىمىلىرىگە ئاساسەن تەھرىرلەندى
|
سيريا ۇكىمەت ارمياسى ەجەلگى قالا تەدمور قالاسىنا شابۋىلداپ كىردىحالىق تورابىسيريا ۇكىمەت ارمياسى ەجەلگى قالا تەدمور قالاسىنا شابۋىلداپ كىردى2016.03.25 17:27 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىحالىق تورابى، 25 ناۋرىز، بەيجيڭ. سيريا ۇكىمەت مەدياسىنىڭ 24 ناۋرىزدا مالىمدەۋىنشە، سيريا ۇكىمەت ارمياسى سول كۇنى ۇشقارى ۇيىم ءىسلام مەملەكەتى مەڭگەرۋىندەگى سيريانىڭ ورتا وڭىرىندەگى ەجەلگى قالا تەدمور قالاسىنا شابۋىلداپ كىرگەن.حابارعا قاراعاندا، سيريا ۇكىمەت ارمياسى تەدمور قالاسىنىڭ سولتۇستىگىنەن شابۋىلداپ كىرىپ، بومبا تازالاۋشى قوسىنى الدىمەن ارمياعا جول اشىپ، ءىسلام مەملەكەتىنىڭ قالا ىشىنە كومگەن مينا قاتارلى پارتىلاتاتىن قۇرىلعىلارىن تازالاۋعا جاۋاپتى بولعان. ءىسلام مەملەكەتى قارۋلى ەلەمەنتتەرى تەدمور قالاسىنان قاشا باستاعان، مەجەگە قاراعاندا، ۇكىمەت ارمياسى بۇل قالانى تەز ارادا قايتارىپ الۋى مۇمكىن.تەدمور ەجەلگى قالاسى سيريانىڭ استاناسى داماسكى قالاسىنىڭ شىعىس سولتۇستىگىنەن 215 كيلومەتر قاشىقتىقتا بولىپ، 2000 جىلدىق تاريحقا يە، 1980 جىلى بىرىككەن مەملەكەتتەر ۇيىمى يۋنەسكو جاعىنان الەمدىك مادەني مۇرالار تىزىمدىگىنە كىرگەن.
|
ئوپراتسىيە قىلىپ تۇغدۇرغان ۋە ئانىسى ئۆزى تۇغقان بالىنىڭ پەرقى ئانابالىلار ئاشپەز تور بېكىتىئوپراتسىيە قىلىپ تۇغدۇرغان ۋە ئانىسى ئۆزى تۇغقان بالىنىڭ پەرقىئادەتتە ئاياللارنىڭ تۇغۇتى ئىككى خىلغا بۆلىنىدۇ: ئوپراتسىيە قىلدۇرۇپ تۇغۇش ۋە ئۆزى تەبىئى تۇغۇش؛ بۇ ئىككى خىل تۇغۇت ئۇسۇلىدا بەلگىلىك پەرق بار بولسىمۇ، ئەمما بالىنىڭ سالامەت تۇغۇلۇشى بىلەن، ھەممەيلەن خاتىرجەم بولۇپ قالىدۇ. بىراق ئاتائانىلار دىققەت قىلدىمۇ بىلمىدىم، ئەمىلىيەتتە، بۇ ئىككى خىل ئۇسۇلدا تۇغۇلغان بوۋاقلاردا ئازدۇركۆپتۇر ئوخشاشماسلىقلار بولىدۇ.بوۋاقنىڭ بىخەتەرلىك تۇيغۇسى جەھەتتەئادەتتە، ئانا ئۆزى تۇغقان بوۋاققا نىسبەتەن، بەلگىلىك بىر جەريان بار بولىدۇ، بوۋاقمۇ تۇغۇت يولىدىن چىقىشقا ئىدىيە جەھەتتىن تەييارلىق كۆرگەن بولىدۇ؛ گەرچە ئۇلار ھېچنىمىنى بىلەلمىسىمۇ، ئەمما بۇ بىر خىل فىزىلوگىيىلىك نورمال قانۇنىيەت بولۇپ، بوۋاقنىڭمۇ ئۆزىگە مۇناسىپ گېن خاتىرىسى بار بولىدۇ. لىكىن ئوپراتسىيە قىلىش ئارقىلىق تۇغدۇرۇلغان بوۋاقلار، ئانا ئۆزى تۇغقان ۋاقىتتىكى جەرياننى باشتىن ئۆتكۈزمەيدىغان بولۇپ، ئۇلار بىراقلا بالىياتقۇدىن ئېلىپ چىقىلىدۇ؛ بۇنداق بوۋاقلارنىڭ كىيىنكى مەزگىلدىكى بىخەتەرلىك تۇيغۇسى، ئانا ئۆزى تەبىئى تۇغقان بوۋاقلارغا قارىغاندا تۆۋەن بولىدۇ. تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، بالىلار يەتتە ياشقا كىرگەندىن كىيىن، بۇ خىل بىخەتەرلىك تۇيغۇسى ئاندىن يوق بولىدىكەن.بوۋاقنىڭ بەدىنىنىڭ، جۈملىدىن پۇت قولىنىڭ چەبدەسلىك دەرىجىسى جەھەتتەمەسىلەن، ئادەتتە بوۋاقلار ئۆمىلىگەندە، ئانىسى ئۆزى تەبىئى تۇغقان بوۋاق نىسبەتەن تىز ئۆمىلەيدۇ ھەمدە ھەرىكەتلىرىمۇ بىرقەدەر چەبدەس كىلىدۇ؛ ئوپراتسىيە قىلىش ئارقىلىق تۇغۇلغان بالىلار بولسا، ئۇلارنىڭ ئۆمىلىشى ئىنتايىن ئاستا، ئىنكاس قايتۇرۇش ئىقتىدارىمۇ تۆۋەن كىلىدۇ.ئانىسى ئۆزى تەبىئى تۇغقان بوۋاقلارنىڭ سەزگۈ ئەزالىرى تۇغۇلما سەزگۈر كىلىدىغان بولغاچقا، ئۇلارنىڭ يول مېڭىشنى ئۆگىنىشى تىز بولىدۇ ھەم بالدۇرلا ماڭىدۇ.يۇقىردا ئېيتىلغانلار، ئىككى خىل ئۇسۇلدا تۇغۇلغان بوۋاقلاردىكى ئوخشاشماسلىقلار بولۇپ، بۇ ئوخشاشماسلىقلار گەرچە ھەقىقەتەن مەۋجۇت بولسىمۇ، ئەمما ئۇنى مۇتلەقلەشتۈرۈپ ئېيتقىلى بولمايدۇ ھەمدە بوۋاقنىڭ ئەقىللىق ئەمەس ياكى ساغلام ئەمەسلىكىگىمۇ ۋەكىللىك قىلمايدۇ.
|
يسپانيا ساقشى جاعى بارسەلونا قالاسىنداعى لاڭكەستىك ۋاقيعاعا قاتىسى بار شوفەردى اتىپ ءولتىردىحالىق تورابىيسپانيا ساقشى جاعى بارسەلونا قالاسىنداعى لاڭكەستىك ۋاقيعاعا قاتىسى بار شوفەردى اتىپ ءولتىردىحالىق تورابى، 22 تامىز، بەيجيڭ. يسپانيا ساقشى جاعى 21 تامىز كۇنى، بارسەلونا قالاسىنداعى لاڭكەستىك ۋاقيعاعا قاتىسى بار شوفەر ــ يوۋنەس ابۋياحۇبتى سول كۇنى بارسەلونا قالاسى ماڭىندا اتىپ ولتىرگەنىن جاريالادى.يسپانيا مەديالارى ساقشى جاقتىڭ مالىمدەگەن حابارىنا نەگىزدەلىپ، ساقشى جاقتىڭ سول كۇنى بارسەلونا قالاسىنان 50 كيلومەتر قاشىقتىقتاعى سۋبيرات قالاشىعىندا ابۋياحۇبتى اتىپ ولتىرگەنىن حابارلادى. سول كەزدە، ابۋياحۇبتىڭ بەلىندە بايلاپ العان قوپارعىش ءدارىسى بار ەكەنى انىقتالدى.ساقشى جاق 22 جاستاعى موناكولىق ازامات يوۋنەس ابۋياحۇبتىڭ 17 تامىز كۇنى كولىكپەن بارسەلونا قالاسىنداعى رامبلا كوشەسىندە ادامداردى سوققانىن راستادى. ول ۋاقيعادان كەيىن كولىكتەن ءتۇسىپ قاشىپ كەتكەن، ونىڭ بەينەسى رامبلا كوشەسىندەگى ءبىر دۇكەندەگى كامەراعا ءتۇسىپ قالعان.
|
تارىختىكى بۈگۈن 9 ئاپرىل تارىختىكى بۈگۈن 9 ئاپرىل يوللىغۇچى: سايرام ئوغلانى, 20190416 01:1720190416 01:17 20190423 01:07 دا تەھرىرلەندى، تەھرىر: سايرام ئوغلانى سەۋەب: ماۋزۇ تولۇق ئەمەستارىختىكى بۈگۈن 9 ئاپرىل :1066 يىلى ئىمام بەيھەقى ۋاپات بولغان.1462 يىلى ئۇۋەيسخان ئوغلى يۇنۇسخان ئەمىر تۆمۈر ئەۋلادى ئەبۇ سەئىدخاننىڭ قوللىشىدا رەسمىي ھالدا شەرقىي چاغاتايخانلىقىنىڭ سۇلتانى بولغان. ھەر قايسى ئەمىرلەر ئۇنى شۇ كۈنى ئاق كىگىز ئۈستىدە تەختكە چىقىرىپ، بەيئەت قىلغان.1626 يىلى ئەنگلىيە مۇتەپەككۇرى ۋە سىياسىيونى فرانسىس بىكون ۋاپات بولغان.1755 يىلى جۇڭغار خانى داۋاچى پايتەختىنى موڭغۇلكۈرەدىكى گېلدىن تېغىغا كۆچۈرۈش پەرمانى چۈشۈرگەن. داۋاچى سېۋان ئاراپتاننىڭ چوڭ ئىنىسى چوڭ سېرىن دوندۇپنىڭ نەۋرىسى بولۇپ، ئۇنىڭدىن يامانلاپ قاچقان ئامۇرسانا باشلاپ كەلگەن مانجۇ قوشۇنلىرىغا تەڭ تۇرالمايدىغانلىقىنى پەملەپ، ۋاختىنچە موڭغۇلكۈرە تاغلىرىدا مۇداپىئەدە تۇرۇپ، مانجۇلار چېكىنىپ كەتكەندىن كېيىن قايتا غۇلجىغا قايتماقچى بولغانىدى. بىراق تەقدىر بۇ قېتىم جۇڭغار خانلىقىنى داۋاچى بىلەن قوشۇپ ھالاك قىلدى.1865 يىلى گېرمانىيە مارشالى لودىندورف تۇغۇلغان.1912 يىلى سولۇم رايونى مىسىرغا قوشۇپ بېرىلگەن.1922 يىلى گېرمانىيلىك يازغۇچى كارل تۇغۇلغان.1934 يىلى مۇھەممەد ئىمىن بۇغرا يەكەنگە كېلىپ، قاتمال ھالەتكە چۈشۈپ يىرىكلىشىپ قالغان ھۆكۈمەت ئەزالىرىنى ئەپلەشتۈرۈش ئۈچۈن پائال ھەرىكەتكە ئۆتكەن. خوتەن ئەمىرى يەنىلا تەسىر كۈچى زور شەخس ھېساپلىناتتى.1940 يىلى گېرمانىيە بىر يولىلا نورۋېگىيە بىلەن دانىيەنى ئىشغال قىلغان.1953 يىلى ئەرەب پوچتا بىرلىكى قۇرۇلغان.1981 يىلى ئامېرىكىنىڭ يادرو ئېنىرگىيىلىك سۇ ئاستى پاراخوتى ياپونىيىنىڭ يۈك پاراخوتى بىلەن سوقۇلۇپ كەتكەن.2004 يىلى ئالجىرىيە پىرىزدېنتى ئابلىز بوتېفلىقا 8 كە قارشى 83 ئاۋاز بىلەن بىرىنچى سايلامدىلا قايتا بەش يىل پىرىزدېنت بولۇپ سايلانغان.2019 يىلى بوتېفلىقا گەرچە نەچچە كۈن بۇرۇن ئىستىپا بەرگەن بولسىمۇ، بىراق ئالجىرىيە خەلقى بىز لىۋىيە ياكى سۈرىيە بولۇشنى خالىمايمىز! مىسىر بولۇشنى تېخىمۇ خالىمايمىز! ئەركىن سايلام يولغا قويۇلسۇن ! ھەربىيلەر دىموكراتىك ھەرىكەتلەرگە توسقۇنلۇق قىلمىسۇن ! دېگەن شوئارلار بىلەن داۋاملىق قارشىلىق نامايىشى ئۆتكۈزمەكتە.2019 يىلى لىۋىيە گېنىرالى ھافتار پايتەختتىكى بىرلەشمە ھۆكۈمەت ئارمىيىسىگە قارشى ئومۇميۈزلۈك ھۇجۇمغا ئۆتكەن. لىۋىيە قىل ئۈستىدە قالدى. بۇ دۆلەت ئافرىقىدىكى سۈرىيە بولۇپ قالامدۇ !؟ ياكى 2 ئافغانىستان بولۇپ قالامدۇ؟ ھازىرچە بىر نېمە دېمەك تەس.2019 يىلى 4 9 ئاپرىل سەيشەنبە
|
ھەپتىلىك خەۋەرلەر 6يانۋاردىن 12يانۋارغىچەخالمۇرات غوپۇرنىڭ سىياسىي مەسىلە سەۋەبىدىن تەكشۈرۈلۈۋاتقانلىقى ئايدىڭلاشتىيېقىندا ئۇيغۇر دىيارىدا ھەممىگە تونۇشلۇق زىيالىي ۋە رەھبىرىي كادىر بولغان دوكتور خالمۇرات غوپۇرنى خىتاي دائىرىلىرىنىڭ سىياسىي مەسىلە بويىچە تەكشۈرۈۋاتقانلىقى مەلۇم بولدى.ئالاقىدار ئۇچۇرلاردىن مەلۇم بولۇشىچە، خالمۇرات غوپۇر نۆۋەتتە ئىككى يۈزلىمىچى لىك بىلەن ئەيىبلەنمەكتىكەن. ئۇ رەھبىرىي ۋەزىپە ئۆتىگەن مەزگىلدە خىتاي كومپارتىيەسىنىڭ مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى ۋە باشقا مىللىي سىياسەتلىرىنى قەتئىيلىك بىلەن ئىجرا قىلمىغان.مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇر زىيالىيلار بۇ ھەقتە پىكىر قىلىپ، خالمۇرات غوپۇر دۇچ كەلگەن قىسمەتنىڭ ئەمەلىيەتتە ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ نۆۋەتتىكى تەقدىرىنىڭ بىر تۈرلۈك بېشارىتى ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى.دىنىي ئەسەبىيلىك سەۋەبىدىن تېخىمۇ كۆپ سودىگەرلەر قولغا ئېلىنماقتائۇيغۇر دىيارىدىكى بارغانسېرى يۇغۇرى پەللىگە چىقىۋاتقان سىياسىي تۇتقۇندا دىنىي ئەسەبىيلىك نىڭ ئىزچىل بىر مۇھىم سەۋەب بولۇۋاتقانلىقى مەلۇم.مۇخبىرىمىزنىڭ ئەھۋال ئىگىلىشى جەريانىدا قەشقەردىكى ئەزىز دىيار سودا سارىيى نىڭ ساھىبى مەمەتتۇرسۇن ھاجىنىڭ تاراۋى نامىزىنى 20 رەكەت ئوقۇش ئورنىغا سەككىز رەكەت ئوقۇشى، ئەمىن سودا سارىيى نىڭ ساھىبى غېنى ھاجىنىڭ نەزىر ئېشى يېيىشنى رەت قىلىشى قاتارلىق خۇسۇسىي تاللاشلىرىنىڭ ئەسەبىيلىك دەپ قارالغانلىقى مەلۇم بولدى.كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ قىلمىشنى ئەيىبلەپ، خىتاي ھۆكۈمىتى ھازىر ئۇيغۇرلارنىڭ دىنىي ئەركىنلىكىنى باستۇرۇشتا ئىزچىل يېڭى شەكىللەرنى ئىجاد قىلماقتا، دېدى.ئۈرۈمچىدىكى ئۇيغۇر ئىجارە ئۆي ئىگىلىرىنىڭ مەنپەئەتى دەخلىگە ئۇچراشقا باشلىدىئۇيغۇر دىيارىدىكى سىياسىي تەقىبلەردىن دالدىلىنىش ئۈچۈن بىر قىسىم ئۇيغۇرلارنىڭ چەتئەللەرگە چىقىپ كەتكەنلىكى مەلۇم. يېقىندا بۇ كىشىلەرنىڭ خىتاي ھۆكۈمىتىدىن كېلىۋاتقان يېڭى بېسىملارغا دۇچ كېلىۋاتقانلىقى دىققەت قوزغىدى.بۇ ھەقتىكى ئەھۋاللاردىن خەۋەردار كىشىلەر مەلۇمات بېرىشىچە، ھازىر خىتاي دائىرىلىرى چەتئەللەرگە چىقىپ كەتكەن ئۆيزېمىن ئىگىلىرىنىڭ، بولۇپمۇ ئۆيلىرىنى باشقىلارغا ئىجارە بەرگەنلەرنىڭ تېزدىن ئالاقىدار ھۆكۈمەت تارماقلىرىغا بېرىپ ئىگىدارلىق رەسمىيەتلىرىنى يېڭىلىشى لازىملىقىنى بىلدۈرگەن شۇنداقلا بۇنى ۋاكالىتەن بېجىرىشكە بولمايدىغانلىقىنى تەكىتلىگەن.پائالىيەتچىلەر بۇ ھەقتە پىكىر قىلىپ، نۆۋەتتىكى ئەھۋالدا بىر قىسىم ئۇيغۇرلارغا ۋەتەندە قالغان مالمۈلكىدىن ھەمدە ئىقتىسادىي مەنپەئەتلىرىدىن ۋاز كېچىشتىن باشقا يول قالمىغانلىقىنى تەكىتلىدى.خىتاي دائىرىلىرى ئۇيغۇرلارنى غالچا لىققا رىغبەتلەندۈرمەكتەخىتاي دائىرىلىرىنىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان باستۇرۇش ۋە تەقىب قىلىش ھەرىكەتلىرىدە يەرلىك ئۇيغۇر كادىرلارنى ئۆزلىرى ئۈچۈن غالچا بولۇشقا رىغبەتلەندۈرۈۋاتقانلىقى مەلۇم بولماقتا.مۇخبىرىمىزنىڭ يېقىنقى ئەھۋال ئىگىلىشى جەريانىدا قەشقەر يېڭىبازار ساقچىخانىسىنىڭ سىياسىي يېتەكچىسى ئابلەت تۇراپنىڭ قاتتىق زەربە بېرىش جەريانىدا پاسسىپلىق ۋە ئىككى يۈزلىمىلىك قىلغان دەپ ئەيىبلىنىپ يەتتە يىللىق قاماققا ھۆكۈم قىلىنغانلىقى ئاشكارا بولدى.مەلۇم بولۇشىچە، 2015يىلىدىكى قەشقەر تاختاكۆۋرۈك ھۇجۇمىدىكى باش گۇماندار ئاتاۋۇللا داۋۇتنى ئېتىۋەتكەن چاسا كۆۋرۈك ساقچىخانا باشلىقى ئالىمجان يېقىندا ئۆستۈرۈلگەن.مۇھاجىرەتتىكى پائالىيەتچىلەر بۇ ھەقتە پىكىر قىلىپ، بۇ خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆز گۆشىنى ئۆز يېغىدا قورۇش تەك كونا ئۇسۇللىرىنىڭ زامانىمىزدا قايتىدىن تەتبىقلىنىشى، دېدى.8يانۋار كۈنى ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسىگە قاراشلىق خىتاي ئىشلىرى كومىتېتىنىڭ رەئىسى، ئامېرىكا كېڭەش پالاتا ئەزاسى ماركو رۇبيۇ ۋە ئۇنىڭ ئورۇنباسارى، ئامېرىكا ئاۋام پالاتا ئەزاسى كرىستوفېر سىمىت مەخسۇس بايانات ئېلان قىلىپ، ئۇيغۇرلار دىيارىنىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتىدىن ئەندىشە قىلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.باياناتتا چېن چۇەنگو ھوقۇق تۇتقاندىن بۇيان ئۇيغۇر دىيارىدىكى تۇتقۇن، تەقىب ۋە كونتروللۇقنىڭ ئەڭ يۇغۇرى پەللىگە چىققانلىقى، بۇ ھالنىڭ كىشىلەرنى رادىكاللىشىشقا مەجبۇر قىلىۋاتقانلىقى ئالاھىدە تەكىتلەندى.ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇر پائالىيەتچىلەر بۇ ھەقتە سۆز قىلىپ، بۇ باياناتنىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيەتتە زور ئەھمىيەتكە ئىگە ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى.دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ يېڭى يىللىق تۇنجى خەلقئارالىق پائالىيىتى بۇ يىل 10يانۋاردىن باشلانغان ياۋروپا پارلامېنتىدىكى زىيارەتتىن باشلاندى. رەئىس دولقۇن ئەيسا باشچىلىقىدىكى بىر گۇرۇپپا ۋەكىللەر بېلگىيە پايتەختى بېريۇسسېلغا كېلىپ، ئالاقىدار زاتلار بىلەن مەخسۇس سۆھبەتلەشتى.بۇ قېتىمقى پائالىيەتتە ئاساسلىقى ئۇيغۇرلار ۋە ئۇيغۇر دىيارىنىڭ ئەڭ يېقىنقى ۋەزىيىتى ھەققىدە ياۋروپا پارلامېنتىدىكى مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارغا مەلۇماتلار بېرىش شۇنىڭدەك نۆۋەتتە جىددىي ھەل قىلىشقا تېگىشلىك مەسىلىلەر توغرىلىق ياردەم سوراش مۇھىم نۇقتا بولىدىكەن.مەلۇم بولۇشىچە، ياۋروپا پارلامېنتىدىكى زاتلار ئۇيغۇر دىيارىنىڭ نۆۋەتتىكى ئەھۋالىدىن خەۋەردار بولغاندىن كېيىن تېگىشلىك تەدبىر قوللىنىش لازىملىقىنى تەكىتلىگەن.
|
قايتا ورالعان قاراگەر دومبىراۆيدەورەتبەك ماعاز 23 قىركۇيەك, 2017 ساعات 11:24 438 1ايتىسكەر اقىن، قر مادەنيەت قايراتكەرى ەگەۋحان مۇحاماديقىزى.سوناۋ سەكسەنىنشى جىلداردىڭ اياعى ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ قارساڭىندا، كۇللى قازاق جۇرتىنىڭ كوكەيىندە، ايتىستا قارا ولەڭنىڭ قاسيەتىمەن جۇرتتى ءتانتتى ەتكەن، ايگىلى جىرشى قاتيموللا بەردىعاليەۆ قاراكەر دومبىراسىن سىيلاعان ايتىسكەر انا بەينەسى وشپەستەي قالىپ قويدى.سوناۋ مۇڭعوليانىڭ بايانولگەي ايماعىنداعى قايمانا قازاقتىڭ ساعىنىشىن الا كەلگەن قىزىن بۇكىل قازاق جۇرتى ىستىق ىقىلاسىمەن قارسى العان ەدى. سونىڭ ايقىن دالەلىندەي قاتيموللانىڭ قاراكەر دومبىراسى دا شەتتەگى قازاققا جولداعان ەلدىڭ اق كوڭىلىندەي بايانولگەي توپىراعىنا ولەڭشى قىزىمەن بىرگە كەتكەنى ءالى ەل ەسىندە.القيسسا، قارا ولەڭنىڭ بۇيداسىن جەتەلەگەن سول انامىز بۇگىندە بارشا قازاق بىلەتىن ەگەۋحان مۇقاماديقىزى ەدى. ارادا كوپ وتپەي ەلىمىز ەگەمەندىك العان جىلدارى تاۋەلسىزدىك تاڭىمەن بىرگە انامىز اتا مەكەنگە تۇبەگەيلى قايتا ورالدى. انىقىراق ايتساق ەل قۇشاعىنا ايگىلى حالىق اقىنى، بەلگىلى ات سىنشىسى كاپ قۇمارۇلىنىڭ وتباسى كەلدى. قاتيموللانىڭ قاراكەر دومبىراسى دا ەلمەن بىرگە كەلدى، دومبىراداي كۇمبىرلەپ قازاق ايتىسىنا كاپتىڭۇلى داۋلەتكەرەي كەلدى. قاراكەر دومبىرا جاقسىلقتىڭ ىرىمى بولدى. ەل مەن ەل قوسىلدى...بۇگىن سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا سول ونەگەلى انا ەگەۋحان مۇحاماديقىزىنىڭ باسقادا قىرلارىن اشىپ، جانجاقتىلى تانىستىرعان. داراجول باعدارلاماسىنداعى قازاق جۇرتىنا شەرتكەن سىرىن ۇسىنىپ وتىرمىز.دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايىندا وقىلعان جىر داۋلەتكەرەي كاپۇلىداۋلەتكەرەي كاپۇلى: قولدان اقىن جاساي المايسىڭ 9 اي بۇرىن
|
سەھەر تۇرۇشنىڭ بەش چوڭ پايدىسى تۇرمۇش باشلان تورى.تەۋە تۈر : تۇرمۇش ۋە ساغلاملىق تۇرمۇش مەنبە : تور دۇنياسى يوللىغۇچى : يوللانغان ۋاقىت : 20171230 15:36:30ھاياتلىق ھەركەتتە بۇ سۆزنىڭ ھەقىقەتەن ئاساسى بار، ئۇزۇن ۋاقىت سەھەر تۇرغان كىشى باشقىلارنىڭ ئالدىدا ماڭىدۇ، تېنى ساغلام بولىدۇ.ئومۇملاشتۇرۇپ ئېيتقاندا، ئۇزۇن ۋاقىت سەھەر تۇرۇشنى ئادەتلەندۈرگەن كىشى تەلەيلىك بولىدۇ.1. روھى كۆتۈرەڭگۈ، ئاسان قېرىمايدۇ. تەتقىقاتتا بايقىلىشچە، سەھەر تۇرىدىغان كىشىلەرنىڭ ئورنىدىن تۇرۇش سۈرئىتى تېز ھەم مېڭىسى سەگەك بولۇپ خىزمەت ۋە ئۆگىنىشتە ئاسانلا دىققىتىنى يىغالايدىكەن، ئاسان چارچاش ھېس قىلمايدىكەن، روھى ئۇرۇغۇپ تۇرغاچقا خىزمەت ئۈنۈمى يۇقىرى بولدىكەن.2. رەڭگىروھى ياخشى، چىرايىدىن نۇر يېغىپ تۇرىدۇ. ئۇزۇن ۋاقىت سەھەر تۇرغاندا، ئالدى بىلەن ماددا ئالمىشىشنى ئىلگىرى سۈرۈپ، تېرىنى ياخشىلايدىكەن، كۆز ئەتراپى قاردىۋېلىشنىڭ ئالدىنى ئالىدىكەن.3. خامۇشلۇق كېسىلىدىن يىراق تۇرىدۇ. تەتقىقاتچىلارنىڭ بايقىشىچە، سەھەر تۇرغان كىشىنىڭ ئىشى تەرتىپلىك بولىدىكەن. ھەممە ئىشقا ئالدىن تەييار ھالەتتە تۇرغاچقا، تۇرمۇشىدا ئۇنداق ئالدىراش، پايپىتەك بولىدىغان ئىشلار يۈز بەرمەيدىكەن، شۇ سەۋەبتىن مىجەزى ئوچۇق بولۇپ ئاسان كېسەل بولمايدىكەن.4. بەخت تۇيغۇسى تېخىمۇ كۈچىيىدۇ. كانادا تورونتو ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ تەتقىقات خادىمىنىڭ بايقىشىچە، ھەر قانداق ياشتىكى كىشىلەر سەھەر تۇرغاندا، ئاكتىپلىقى يۇقىرى كۆتۈرلۈپ ئۆزىدە مەن ئەڭ قالتىس دېگەن تۇيغۇغا كېلىدىكەن، تېنى تېخىمۇ ساغلام بولىدىكەن. بۇ بەلكىم سەھەردىكى قۇياش نۇرىنىڭ ھەمراھلىقىدا بىر كۈنلۈك تۇرمۇشىنى باشلىغانلىقى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولسا كېرەك.5. باشقىلارغا مۇلايىم بولىدۇ. تەتقىقاتتا بايقىلىشچە، سەھەر تۇرغان كىشى باشقىلارغا تېخىمۇ مۇلايىم بولىدىكەن، باشقىلارغا قارا نىيەتلىك قىلمايدىكەن. سەھەر تۇرغاندا، ئادەم بەدىنى مېتابولىزىم ئەڭ تۆۋەن ئۇيقۇ ھالىتىدىن ئويغىنىدىكەن، مۇۋاپىق ھەركەت قىلغاندا، مېتابولىزىمنى يۇقىرى كۆتۈرۈپ قانئايلىنشىنى ياخشىلىغىلى بولىدىكەن. سەھەر تۇرغاندا تۇرمۇشى قانۇنيەتلىك بولۇپ ساغلاملىققا پايدىسى باركەن.
|
تۋىسى لي اعايدىڭ ىقىلاستى كومەگىندە ارزىگۇل جاقسى تۇرمىس كەشىردى تيانشان تورىتۋىسى لي اعايدىڭ ىقىلاستى كومەگىندە ارزىگۇل جاقسى تۇرمىس كەشىردىرەداكتور: شۋاق تولەۋباي ۇلى كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى تورابى 20181008 11:27ءتىلشى گاي يۋجۇن، ەرىكتى ءتىلشى جاڭ ليچيڭسۇيەم سەنى جۇڭگو، سۇيەم سەنى جۇڭگو، سۇيەم سەنىڭ قاۋلاعان كوكتەمدەگى مايساڭدى، سۇيەم سەنىڭ تولىقسىعان كۇزدەگى جەمىسىڭدى.... 10 ايدىڭ 1 كۇنى ءتۇستىڭ الدىندا ماناس اۋدانى ماناس قالاشىعى لۋنان قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ارزىگۇل الىمجاننىڭ شاعىن اۋلاسىنان ءان اۋەنى شارىقتادى.تازا دا رەتتى شاعىن اۋلاداعى ەكى ۇزىن ۇستەلگە جەمىس جيدەك، ساڭزى، ءبۇتىن تاۋىق قۋىرداعى قويىلعان، جاقىن دوستار بەرەكە داستارقانىندا كوڭىلدى باس قوسىپ، بىرگە تاماقتاندى.شاعىن اۋلادا ارزىگۇلدىڭ اكە شەشەسى، سۇيكىمدى ۇلى مەن قىزى جانە ارزىگۇل جايشىلىقتا اۋىز جاپپاي ماقتايتىن لي شينحاي اعايدىڭ وتباسىنداعىلار باس قوستى. كوپشىلىك نارت قىزىل مەملەكەت تۋىن ۇستاپ، سۇيەم سەنى جۇڭگو ءانىن تەبىرەنە شىرقادى، ءان اۋەنى مەن كۇلكى داۋىسى اۋلانى دۋمانعا بولەدى.وسى مەملەكەت مەرەكەسى ارزىگۇل جونىنەن ەرەكشە ءمان الادى. مەملەكەت مەرەكەسى قارساڭىندا، ارزىگۇل ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامسىزداندىرۋدان شەگىنىپ، شىت جاڭا تۇرمىسىن باستادى. ونىڭ جۇپ قۇراپ، تۋىستاسقان تۋىسى، ماناس اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ حالىق ساقشىسى لي شينحاي وسى شاعىن كولەمدى قۇتتىقتاۋ سالتىن ارنايى ورنالاستىرعان.ارزىگۇل قارىنداسىم ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامسىزداندىرۋدان ىرىقتىلىقپەن شەگىندى، قاجىرلى ەڭبەگىنە سۇيەنىپ شارۋاشىلىق قۇرىپ، تۇرمىسىن وزگەرتتى، مەن بۇعان قاتتى قۋاندىم. 10 ايدىڭ 1 كۇنى ءبىر اراعا باس قوسىپ، ءبىز پارتياعا، وتانعا بىرگە العىس ايتتىق، دەدى لي شينحاي.ىشتەي قاتتى تەبىرەنىپ وتىرمىن، پارتيانىڭ جاقسى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا، لي اعايدىڭ قالتقىسىز كومەگىندە، مەن كەدەيلىك قالپاعىن لاقتىرىپ تاستاپ، جاقسى تۇرمىس كەشىردىم، دەدى ارزىگۇل. وتباسىنىڭ وزگەرىسىن كوپشىلىككە كورسەتۋ ءۇشىن، ارزىگۇل 2 جىلدىڭ الدىندا بالا شاعاسىمەن بىرگە تۇسكەن سۋرەتىن الىپ شىقتى. سۋرەتتە ول جۇدەۋ تارتىپ، كونەتوز كيىم كيىپ تۇرعان؛ ال قازىر ول كەلتە شاش قويىپ، كاسىپتىك كيىم كيىپ، وتە ىسىلعان. 2 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، مەندە وتە زور وزگەرىس بولدى. كيىم كيىنۋىم مەن جاسانۋىمدى بىلاي قويعاندا، ەڭ نەگىزگىسى، مەن رۋحاني جاقتان سەرپىلدىم. ارزىگۇل ءسوز اراسىندا ءوزىن ەرىكسىز ماقتاي سويلەدى.2016 جىلى مەن ارزىگۇلمەن جۇپ قۇراپ، تۋىس بولدىم، سول كەزدە ول كەم ءسوزدى، بۇيىعى بولاتىن، باسقالارمەن ىشتەسۋدەن، ارالاسۋدان تارتىناتىن. مەن وعان كومەكتەسۋدە، ءسوز جوق، اقىل پاراسات جاقتان كومەكتەسۋ مەن ەرىك جىگەر جاقتان كومەكتەسۋدى ءوزارا ۇشتاستىرۋ كەرەك ەكەنىن، كۇرىش، ۇن، ماي ۇسىنۋمەن ءتۇبىرلى ماسەلەنى شەشۋگە بولمايتىندىعىن ويلادىم. لي شينحاي بىلاي دەدى: مەن ارزىگۇلگە پارتيانىڭ جاقسى ساياساتتارىن ۇنەمى وقىپ، ايەلدەردىڭ شارۋاشىلىق قۇرىپ تابىسقا جەتكەن تيپتىك اڭگىمەلەردى ايتىپ بەردىم، سونداي اق توراپتا زات ساتۋدا تاجىريبەسى بار دوستارىمدى تاۋىپ، ارزىگۇلدىڭ توراپتا زات ساتۋ قىزمەتىمەن شۇعىلدانۋىنا كومەكتەستىم.ۇزبەي ءجون سىلتەۋ، بىرتىندەپ ءتۇسىندىرۋ ارقىلى ارزىگۇلدىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋ سەنىمى بەكەمدەلدى. ونىڭ توراپتا زات ساتۋ ونەرىن جانە قاتىستى ونىمدەر جونىندەگى بىلىمدەردى تەز ارادا يگەرۋىنە كومەكتەسۋ ءۇشىن، لي شينحاي 3000 يۋان قارجى شىعارىپ، ارزىگۇلدى ۇرىمجىدەگى ارناۋلى كۋرسقا قاتىناستىرادى، ونى دەنساۋلىق باسقارۋشى تولىمدىلىق كۋالىگىن الۋعا شابىتتاندىرادى. بىلتىر 5 ايدا ارزىگۇل ەمدىك ونىمدەردى توراپتا ساتىپ، ايىنا نەشە مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزەدى، ءوزىنىڭ سەنىمى دە كۇشەيەدى. بىلتىر جىل سوڭىندا، ول اۋدان قالاشىعىندا ەمدىك ونىمدەر كورمەسى دۇكەنىن اشتى، بيىل 3 ايدا دۇكەننىڭ كولەمىن كەڭەيتىپ، ەمدىك ونىمدەردى ناقتى ساتۋ دۇكەنىن قۇرىپ، ساۋداسى بارعان سايىن جاقساردى.قازىر توراپ جانە ناقتى زات دۇكەنى ساۋداسى ارقىلى ءار ايدا 20 مىڭ يۋاننان اسا پايدا تابامىن. لي اعايدىڭ سول كەزدە ايتقان سوزدەرىنىڭ ءمانىن قازىر شىنايى ءتۇسىندىم، ءوزىڭ كۇشەيگەندە عانا، ءوز كۇشىڭە سۇيەنە الاسىڭ، ءوز كۇشىڭە سۇيەنىپ ءومىر سۇرگەندە عانا، بارعان سايىن جاقساراسىڭ...، دەپ كۇلە سويلەدى ارزىگۇل.
|
قۇلدىق سانانىڭ قۇلپىن اشقان تۇلعاالاشوردا 5153 0 پىكىر 4 قاڭتار, 2017 ساعات 15:38تاريح عىلىمىندا ءوزى اكادەميك اتانباسا دا، جاساندى 10 اكادەميككە تاتيتىن اعامىز ەدى. ورتامىزدان ماڭگىلىككە كەتكەنىنە 40 كۇن تولعانداعى ارىپتەس ءىنىسىنىڭ ويلارى.ءبىز قازاق ەدىك، كوك تۋى جەلبىرەگەن، جۇرەگى ەلجىرەگەن. كوك ءبورى ۇرپاعى ەدىك، كوزدەرى مولدىرەگەن. ءبىز قازاق ەدىك، كەۋدەگە جالىن بەرگەن، ۇلقىزعا ءتالىم بەرگەن. شىنىندا بىزدەر ەدىك، ارى ءۇشىن جانىن بەرگەن. ءبىز قازاق ەدىك، ارقاشان ۇلتىم دەگەن، وتانىم، جۇرتىم دەگەن.اتابابالاردان قالعان، بۇگىندە ءوشىپ بارا جاتقان وسى تۇسىنىكويدى قايتا ورالتقان، تاريحي ەڭبەكتەردى، شىعارمالاردى ومىرگە اكەلگەن عۇلاما عالىم ەدى.زاردىحان قيناياتۇلى كەڭەس داۋىرىندە جالعاندىققا تولى بۇرمالانىپ، تەك ماقتاۋمەن، تاپسىرىسپەن جازىلعان تاريحي وقيعالاردىڭ اقيقاتىن اشىپ، ولاردى شىنايى ارناسىنا بۇرعان تاريحشى عالىمداردىڭ ءبىرى، ءارى بىرەگەيى، قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن ءبىرتۋار ۇلتجاندى ازاماتى بولدى.زاردىحان اعا سەكىلدى تاريحتى شەتەلدىك دەرەكتەرگە سۇيەنىپ شىنايى، تەرەڭ جازاتىن تاريحشى عالىم كەمدەكەم بولدى. اعامىزدىڭ زاردىحان دەپ اتالاتىن ءوز ەسىمى سەكىلدى، ونىڭ تاريحشى عالىم رەتىندەگى جۇرگەن جولى، جازعان ەڭبەكتەرى دە دارا، قايتالانبايدى.ول ۇلت وتان تاريحىن جازۋدا ورىستارعا تاۋەلدى بولىپ ولاردىڭ پىكىرىن شىندىققا بالاپ، سوعان سەنىپ كەلگەن قۇلدىق سانا كونتسەپتسياسىن بۇزدى، قازاق تاريحىنا جاڭا سامال، لەپ اكەلىپ, ساناعا ساڭىلاۋ ەنگىزىپ، ۇلتىمىزدىڭ وتكەن شىنايىتىڭ تاريحىن عىلىمي اينالىمعا ەنگىزىپ، ونىڭ تورىنەن ويىپ ورىن الدى. ول بيلىككە ەمەس، مۇستافا شوقاي اتاسىنداي ۇلتىنا قىزمەت ەتتىپ كەتتى. كەيبىر تاريحشىلار سەكىلدى تاپسىرىسپەن ماقالا، كىتاپ جازعان جوق. زاردىحان اعامىزدىڭ جازعان ەڭبەكتەرىن رەسپۋبليكا تاريحشىلارى، مۇقىم قازاق حالقى مويىندادى.ونىڭ ءوز مەتودولوگياسى، بۇلتارتپايتىن ايعاق دەرەكتەرگە سۇيەنگەن قاعيداسى بولدى، ول ودان تايمادى. قيسىق كوشەمەن ءتۇزۋ جۇرە ءبىلدى.اعامىز: ...مەن قازاقتىڭ جاستارىنا سەنەمن. مەن قازاقتىڭ كارلەرنە سەنبەيمن. تپت وزمە دە. نەگە دەسەڭز، بولەك پسيحولوگيادا تاربيەلەنگەن ادامنىڭ ساناسەزمن كەڭەستك يدەولوگيا ابدەن بيلەپ العان. كارلەردڭ ۇلتتىق ماسەلەلەرگە ءمان بەرگس كەلمەيتن سوندىقتان دەپ اقيقاتتى اتاپ ايتقان عالىم..جاعىمپازدىقپەن ساتىپ الىپ، ەلگە كۇلكى بولاتىن اكادەميك دەگەن اتاعى بار تاريحشىاكەدميكتەردىڭ 10نىڭ، ولار دايىنداپ قورعاتقان 20 شاقتى عىلىم دوكتورىنىڭ ەڭبەكتەرىن قوسقاندا زاردىحان قيناياتۇلىنىڭ قازاق تاريحىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىنە جەتپەيدى.ەسەنعازى قۋاندىق تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور2017 جىل، 1 قاڭتار.پۋتين تاعى ءبىر ەلدى باس سالماق...
|
مينيستر تۇرعىمباەۆ كىنالى! ادىرنا ۇلتتىق پورتالىىشكى ىستەر مينيسترلىگى مۆد كىنالى!ارمەنيا، قىرعىزستان، رەسەي، بەلارۋسيا كولىكتەرى ەلگە كەشە عانا كىرىپ جاتقان جوق! ءبىر جىلدان اسا ۋاقىت ءوتتى. 170 مىڭ ماشينا كىرىپ بولعان سوڭ، زاڭ بار ەكەنى ەستەرىنە ءتۇسىپتى. ەڭ بولماسا ۋاقىتشا تىركەۋگە الۋ كەرەك ەدى...ال بىزدىكىلەر تەك ساقتاندىرۋ بەرىپ جۇرگىزىپ قويدى. ەندى كەلىپ جىل سوڭىندا، 90 مىڭنان اسا ءتارتىپ بۇزۋشىلاردى كورىپ سەرگەككە تۇسكەن، 1 ميلليارد قارىزدى قالاي وندىرەرىن بىلمەي، مينيسترلىك شەكتەۋ قويماقشى! ءبىر جىلدان بەرى ەرلان تۇرعىمباەۆ مىرزا قايدا قارادىڭىز؟ تىركەلمەگەن كولىكتەر ادام قاعىپ، قىلمىس جاساپ جۇرمەگەنىنە كەپىلدىك بەرەسىز بە؟ نەگە ءبىز ۇنەمى كەش ارەكەت جاسايمىز؟ادىلەت جانە ءىىم مينيسترلىگىنە سۇراق! ەۋروسويۋز ەلدەرىنە كىرەتىن كولىكتەر بىرىڭعاي نومىرلەر ارقىلى، ءبىر مەملەكەتتەن ءبىر مەملەكەتكە ءوتىپ جۇرە بەرەدى. ءبىز قاشان وسىلاي جۇرەمىز؟ نەگە حالىق زارداپ شەگۋ كەرەك!؟ حالىقتى بيلىككە قارسى قويۋدى قاشان توقتاتاسىزدار؟ بۇل تىكەلەي مۆد ءنىڭ قاتەلىگى، مينيستر ەرلان مىرزا ءبىز سياقتى قوعام بەلسەندىلەرىن قولىن قايىرىپ قاماپ قوياتىن ەدىڭىز. ەندى بۇكىل قالالالاردا ميتينگىگە شىعىپ جاتقان ەر ازاماتتاردى دا سولاي جاسايسىز با؟ ءبىر قازاق ءبىر قازاققا وق اتاتىن بولسا، قانى مۆد نىڭ موينىندا!كاسىپكەردى تاقىرعا وتىرعىزۋ كىمگە كەرەك؟عالىمجان جاقيانوۆ: مەملەكەتىمىز ءۇشىن مۇنداي ساياسات نە بەرەدى؟ەل بولىپ تۇرىپ جاۋ بولعاننان ساقتانقۇمىرسقانىڭ بەلىن ۇزۋگە بولادى، ءۇمىتىن ءۇزۋ مۇمكىن ەمەسدارىگەرلەر ساۋ ۇلىمدى اۋرۋ ەتتىدۇنگەندەردىڭ ءدىني باعىتى قانداي؟
|
قازاقىستان خىتايغا يۈك ئاپتوموبىللىرىنى كىرگۈزمىگەنلىكى سەۋەبىدىن نارازى بولدى ئۇيغۇرقازاقىستان باش مىنىستىرى ئاسقار مامىن.مەلۇمكى، 1991يىلى مۇستەقىللىق ئالغان قازاقىستان قوشنا رۇسىيە، خىتاي، ئۆزبېكىستان، قىرغىزىستان ۋە باشقىمۇ مەملىكەتلەر بىلەن بىلەن سودائىقتىسادىي ئالاقىلىرىنى ئورنىتىپ، بۈگۈنكى كۈنگىچە راۋاجلاندۇرۇپ كەلمەكتە. بولۇپمۇ قازاقىستاننىڭ خىتاي بىلەن بولغان بۇ ئالاقىلىرى دائىم مۇتەخەسسىسلەرنىڭ، ئاممىۋى ئاخبارات ۋاسىتىلىرىنىڭ دىققىتىنى قوزغاپ كەلگەنىدى. ئاخىرقى ۋاقىتلاردا بولسا، خىتاي قازاقىستاننىڭ ئەڭ چوڭ تاشقى سودا شېرىكلىرىنىڭ بىرى بولۇپ قالماقتا.يېقىندىن بۇيان قازاقىستان ئاممىۋى ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدە قازاقىستاننىڭ خىتايغا نوتا تاپشۇرغانلىقى ھەققىدە ماقالىلەر ئېلان قىلىنىشقا باشلىغانىدى.14دېكابىردا كازتاگ ئاگېنتلىقى ئېلان قىلغان چېگرادىكى ۋەزىيەت مۇناسىۋىتى بىلەن قازاقىستان خىتايغا نوتا تاپشۇردى ۋە مۇزاكىرە يۈرگۈزۈۋاتىدۇ ناملىق ماقالىدىن مەلۇم بولۇشىچە، بۇ ھەقتە قازاقىستاننىڭ باش مىنىستىرى ئاسقار مامىن خەۋەر قىلغانىكەن. ماقالىدا ئېيتىلىشىچە، مۇشۇ يىلى 10نويابىردىن تارتىپ خىتاي قازاقىستاندىن كىرىدىغان ئاپتوموبىل قاتناش ۋاسىتىلىرىنىڭ كىرىشىنى چەكلەپ، ئېكسپورت قىلىنىدىغان تاۋارلارنى توشۇيدىغان ئاپتوموبىللارنىڭ كىرىشىنى مەنئى قىلغان. بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن قازاقىستاننىڭ تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى خىتاينىڭ قازاقىستاندىكى ئەلچىخانىسىغا نوتا تاپشۇرغان بولسىمۇ، ئۇنىڭ سەۋەبلىرى ھەققىدە خىتاي تەرەپتىن جاۋاب كەلمىگەن. شۇ مەقسەتتە ھازىر ۋەزىيەتنى ھەل قىلىش ھەم ئىلگىرى يېپىلغان دۇلاتىغالجات ۋە مايقاپشاغايزىمۇناي كىرىپچىقىش پونكىتلىرىنى ئېچىش توغرىلىق ئىككى تەرەپ ئوتتۇرىسىدا مۇزاكىرە يۈرگۈزۈلمەكتىكەن.باش مىنىستىر ئاسقار مامىننىڭ ئېيتىشىچە، نۇر ژولى كىرىپچىقىش پونكىتى ئارقىلىق خىتاي تەرەپكە ھەر كۈنى 200دىن ئوشۇق ئاپتوموبىل كىرىۋاتقان بولسا، ھازىر كورونا ۋىرۇسى ۋاباسى سەۋەبىدىن ئۇلارنىڭ سانى 2030 ئاپتوموبىلغىچە قىسقارتىلغانىكەن. ئۇلارنىڭ سانىنى كۆپەيتىش بويىچە مۇزاكىرىلەر ئېلىپ بېرىلىپ، 1ئىيۇلدىن تارتىپ قازاقىستان تەرەپتىكى غالجات ۋە مايقاپشاغاي پونكىتلىرى ئېچىلغانىدى. ئەمما مۇزاكىرىلەر يەنىلا داۋام قىلىۋاتقان بولسىمۇ، خىتاي تەرەپتىكى بىر نەچچە پونكىتلار يېپىق بويىچە قالغان.ئاتامېكېن ئۆز يېڭىلىقلار ئاگېنتلىقىدا بېرىلگەن خىتاي چېگراسىغا كېتىپ بارغان يولدا ئېكسپورت تاۋارلىرىنى باسقان 8 مىڭ قازاقىستان ۋاگونى تاشلاپ قويۇلغان ناملىق ماقالىدا كۆرسىتىلىشىچە، 8 ئايدىن بۇيان بۇ مەسىلە ھەل قىلىنماي، خىتاينىڭ كورونا ۋىرۇسى ۋاباسى سەۋەبىدىن كۆرۈلگەن كارانتىننىڭ كۈچىيىشى بىلەن ئىككى تەرەپ چېگراسىدىكى ئەھۋال جىددىيلەشكەن. نەچچىلىگەن ئاپتوموبىل ۋە ۋاگونلارنىڭ تۇرۇپ قېلىشى قازاقىستانلىق تىجارەتچىلەرنى شەرتنامە ۋەزىپىلىرىنىڭ بۇزۇلۇشىغا ھەمدە ئىقتىسادىي چىقىملارغا ئېلىپ كەلگەن.سىياسەتشۇناس پيوتر سۋويىكنىڭ پىكرىچە، قازاقىستان ۋە خىتاي چېگراسىدا قېلىپلاشقان بۈگۈنكى ۋەزىيەت ھەقىقەتەنمۇ پاجىئەلىككەن.ئۇ مۇنداق دېدى: ئاساسىي سەۋەب، ئەلۋەتتە، ۋابا. خىتايلار، بىرىنچىدىن كېسەلنىڭ شۇلاردىن باشلانغانلىقىدىن، ئىككىنچىدىن، ئىنتىزامنىڭ چىڭلىقىدىن ۋە كۆرۈلگەن تەدبىرلەرنىڭ تەشكىلىي جەھەتتىن يىغىنچاقلىقىدىن شۇ ئاغرىقنىڭ ھۆددىسىدىن چىققانلىقى بىلەن ئاتىقى مەلۇم بولدى. بۇنىمۇ ياخشى چۈشىنىش كېرەك. ئەمدى ۋابادىن تاشقىرى يەنە بىر نەچچە سەۋەبلەرنىڭ بولغانلىقىنى بىز ياخشى چۈشىنىشىمىز لازىم. بىرىنچىسى، قازاقىستاننىڭ خىتاي بىلەن بولغان سودا ئالاقىلىرى خىتاي ئۈچۈن ھەقىقەتەنمۇ ئىستراتېگىيەلىك ئەھمىيەتكە ئىگىمۇ؟ يەنى خىتاي قازاقىستان تاپشۇرغان نوتىغا تېز ۋاقىتنىڭ ئىچىدە دىققەت قىلىشى كېرەكمۇ؟ ئەمدى قازاقىستان ھۆكۈمىتىنىڭ تاپشۇرغان نوتىسى، قازاقىستان تۆمۈر يولچىلىرى ۋە تىجارەتچىلىرىنىڭ خىتايغا قىلغان مۇراجىئەتلىرى ئىستراتېگىيەلىك ئەھمىيەتكە ئىگىمۇ؟ ياق. نېمىشقا؟ دېمەك، خىتاي ئۈچۈن ئىستراتېگىيەلىك مەقسەت پەقەت قازاقىستاننىڭ گاز ۋە نېفىت يەتكۈزۈشى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. يەنى نېفىت ۋە گاز كانلىرىنىڭ خىتاي ئىگىدارچىلىقىمدا بولۇشى ۋە ئۇلارنىڭ خىتاي تېررىتورىيەسىگە كۆچۈپ بېرىشى. بۇنى خىتاي ھەل قىلىپ بولدى. قازاقىستان ھازىرچە خىتاي ئۈچۈن بىر بەلۋاغ، بىر يول لايىھەسى بويىچە ئىستراتېگىيەلىك ئەھمىيەتكە ئىگە بىر بۆلەك بولۇپ قېلىۋاتماقتا. قورغاس پونكىتى ۋە باشقىلار بۇ قازاقىستان ئۈچۈنلا ئەمەس، بەلكى قازاقىستان ئارقىلىق ياۋروپا ۋە ئاسىياغا چىقىدىغان مەملىكەتلەر ئۈچۈنمۇ مۇھىم بولۇپ قالماقتىكەن. خىتاي ئۈچۈن قازاقىستان ھازىر پەقەت نېفىت ۋە گاز يەتكۈزىدىغان مەملىكەت بولۇپ قېلىۋاتماقتا. ھازىر خىتايغا ئۆتمەيۋاتقان ۋاگون ۋە ئاپتوموبىللاردا نېمە ياتىدۇ؟ بۇ تۆمۈر رۇدىسى، بۇغداي ۋە باشقىمۇ يېزا ئىگىلىكى خام ئەشياسى. نېمە ئۈچۈن خام ئەشيا؟ نېمە ئۈچۈن بىز خىتايغا شۇنچىلىك خام ئەشيانى ئەۋەتىشىمىز كېرەك؟ نېمە ئۈچۈن بۇنى بىز رۇسىيە بىلەن بولغان سودا ئالاقىلىرىدە پايدىلانمايمىز؟ بۇ يەردە ھەر خىل ئىستراتېگىيەلىك شېرىكلەر بىلەن سودا ئالاقىلىرىنى قانداق تۈزۈش كېرەكلىكى ھەققىدە مەسىلە تۇرۇپتۇ. ھازىر قازاقىستاننىڭ ياۋروئاسىياغاا قارىغاندا، ئۈچىنچى مەملىكەتلەر بىلەن بولغان ئالاقىلىرى بىرىنچى ئورۇندا تۇرۇۋاتىدۇ. مانا مۇشۇ مەسىلە ھەققىدە ئويلىنىش كېرەك.رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان سىياسەتشۇناس غالىم ئاگېلېئۇئوف مۇنداق دېدى: بىرىنچىدىن، خىتاي ئۆز مەقسەتلىرىنى كۆزلەۋاتىدۇ. قازاقىستان دائىرىلىرىنىڭ شۇ مەقسەتلىرىنىڭ ئەمەلگە ئېشىشىغا توسالغۇ قىلىۋاتقانلىقى كۆرۈنۈپ تۇرىدۇ. بۇ يەردە 55 خىتاي كارخانىسىنىڭ قازاقىستاندا ئولتۇراقلىشىپ قېلىشى ھەققىدە سۆز بولۇۋاتىدۇ. بۇ خىتاي مەنپەئەتلىرىنىڭ قازاقىستانغا بولغان تەسىرىنى توختىتىدۇ، دەپ ئويلايمەن. ئىككىنچىدىن، خىتاينىڭ قازاقىستانغا كىرىپ كېلىشى خىتاي ئۈچۈن تېخى يېتەرلىك ئەمەس. خىتاي يەنە قازاقىستاننىڭ قېزىلما بايلىقلىرىغا كۆز تاشلاۋاتىدۇ، يەنىمۇ باشقا مەنبەلىرىنى كونترول قىلىشقا، قازاقىستان ھاكىمىيىتىنى ئۆزىگە بېقىندۇرۇشقا تىرىشىۋاتىدۇ. بۇ، يەنە بىر تەرەپتىن، قازاقىستانغا بېرىۋاتقان قەرزلىرى ئارقىلىق ئەمەلگە ئاشۇرۇلۇۋاتىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن خىتاي باشقا ئوتتۇرا ئاسىيا جۇمھۇرىيەتلىرى ئوخشاش قازاقىستان مەھسۇلاتىنىڭ خىتاينىڭ ئىچكى بازىرىدىن ئۆتۈشىگە توسالغۇلۇق قىلىۋاتىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر قاتاردا قازاقىستانلىقلارنىڭ ئۆز ئېلىگە توشۇۋاتقان خىتاي تاۋارلىرىمۇ چوڭ چىقىملارغا ئۇچراۋاتىدۇ. بۇنىڭ بارلىقى قازاقىستان ئىقتىسادىنىڭ يىمىرىلىشىگە قارىتىلغان.ئىگىلىشىمىزچە، خىتاينىڭ باش تاموژنا باشقارمىسىنىڭ مەلۇماتلىرىغا قارىغاندا، 2017يىلى ئىككى مەملىكەت ئوتتۇرىسىدىكى تاۋار ئوبوروتى 18 مىليارد دوللارنى تەشكىل قىلغان بولۇپ، 2016يىل بىلەن سېلىشتۇرغاندا 37. 4 پىرسەنتكە ئۆسكەنىكەن. شۇنىڭ ئىچىدە قازاقىستان ئېكسپورتى 6. 35 مىليارد دوللارغا، ئىمپورتى 11. 64 مىليارد دوللارغا كۆتۈرۈلگەن. 2015يىلى قازاقىستاننىڭ مەبلەغ ۋە تەرەققىيات بويىچە مىنىستىرلىقى ۋە خىتاينىڭ تەرەققىيات ۋە ئىسلاھات بويىچە دۆلەت كومىتېتى ئوتتۇرىسىدا سانائەتلەشتۈرۈش ۋە مەبلەغ ساھەسىدە دائىرىلىك كېلىشىم ئىمزالانغان ئىدى. ھازىرغىچە ئاپتوموبىل ياساش، يېزا ئىگىلىكى، خىمىيە، تاغ كانى، گاز ۋە نېفىت، قۇرۇلۇش، يېنىك سانائەت، ئېنېرگىيە ۋە باشقا ساھەلەر بويىچە 28 مىليارد دوللارنى تەشكىل قىلىدىغان 50تىن ئوشۇق لايىھە ئەمەلگە ئاشۇرۇلماقتىكەن.
|
قايىر جۇماجانوۆ. ەرماك اتاۋى مەن ءمۇسىنى تۋرالى ءبىر ۇزىك اڭگىمەجۇما, 21 اقپان 2020جاڭالىقتار 1824 0 پىكىر 2 شىلدە, 2013 ساعات 05:22ەرماك اتاۋى قالاي قويىلدى؟ داۋلەتباي مولدابايتەگىنىڭ اقسۋ قالالىق اقجول گازەتىنىڭ 1992 جىلعى، 28 قاڭتارداعى 4 سانىندا جاريالانعان ماقالاسىنا ۇڭىلسەك، ءبىراز جايعا قانىعامىز.كەڭەس بيلىگىنىڭ باسشىلىعىنا ن.س. حرۋششەۆ كەلگەن تۇستا قۇرامىندا مولوتوۆ، كاگانوۆيچ، شەپيلوۆ، مالەنكوۆ بار انتيپارتيالىق توپ اشكەرلەنىپ، بۇلاردىڭ اتىنداعى جەرسۋ، ەلدى مەكەن اتاۋلارىن وزگەرتۋ جونىندەگى ماسەلە كۇن تارتىبىنە قويىلعان. سوعان سايكەس 1957 جىلدىڭ 5 اقپانىندا كاگانوۆيچ اۋدانىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى سارسەنوۆ قامزا باستاعاناۋداندىق پارتاكتيۆ جينالىسىندا سوكپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ توتەنشە پلەنۋمىنىڭ شەشىمى وقىلىپ، وبكوم وكىلىنىڭ ءسوزى تىڭدالدى. بۇدان سوڭ كاگانوۆيچ اۋدانىنىڭ اتاۋىن ەرماك اۋدانىنا وزگەرتۋ ماسەلەسى قارالعان.قۇركول اۋىلى متسءىنىڭ مەڭگەرۋشىسى وسپانبەكوۆ تەگىنباي بارجوقتى جاسىرماي، تۋرا شىندىقتى ايتاتىن، سوزگە شەشەن، ۇستارىنىڭ جۇزىندەي وتكىر جىگىت بولاتىن. ءبىر كەزدە مىنبەگە كوتەرىلىپ، بىلاي دەگەن: ەرماكتىڭ تاريحتان الار ەش ورنى جوق. جەرسۋ، ەلدىمەكەننىڭ زاڭدى تاريحي اتاۋلارى بولادى. سول زاڭدىلىق ساقتاۋلى كەرەك. كەيبىرەۋلەر ايتىپ جۇرگەندەي بۇل ارا قىزىل شىرپى ەمەس. وسى التىنشى اۋىل مەن قىزىل قۇراماعا دەيىنگى اقسۋ بويىندا جاعالاي ۇيەڭكى، تەرەك، تالمەن قاتار توبىلعى تۇستەس شىلىك وسەدى. سول سەبەپتى بۇل جەردى بۇرىن قىزىل شىلىك اتاعان. ال شىرپى سوزىنە كەلسەك، ونىڭ ەكى ماعىناسى بار. ءبىرىنشىسى تامىزىق رەتىندە وتقا جاعىلاتىن اعاشتىڭ ءتۇرى. جەكە ءوزى وتىن بولىپ جارىتپايدى. ەكىنشىسى سىرىڭكەنىڭ ءشيى. بۇنىمەن وت تۇتاتىلادى. ەكەۋى دە ءىزسىز جوعالىپ كەتەدى. ال ءىزسىز كەتەتىن نارسەمەن قازاق ەشقاشان جەرىن اتامايدى. ەندەشە، بۇل جەردىڭ ناقتى اتاۋى قىزىل شىلىك، سونى قايتارۋىمىز كەرەك!.ىلە ەرماك پەن قىزىل شىلىك اتاۋلارى داۋىسقا سالىنعان. بىراق اتاماننىڭ اتى وزىپ، اۋدان ەرماك اتالىپ، اۋدان ورتالىعى ەرماك سەلوسى بولدى، بۇل مەكەن 1961 جىلى قالا مارتەبەسىن يەلەندى. ال تەگىنباي ۇلتشىل اتانىپ، كوپ ۇزاماي، شاماسى جارتى جىلعا جەتپەي اۋداننان الاستاتىلدى....بۇرىنعى ەرماك اۋدانىنىڭ اكىمى قۋات ەسىمحانوۆ ەگەمەن قازاقستان گازەتىندە جارىق كورگەن ەرماك ەسكەرتكىشىن قالاي الدىق؟ اتتى كولەمدى ماقالاسىندا اتامان ەرماكتىڭ قاندى جورىعىنىڭ كارتاسى ارقىلى ونىڭ وسى وڭىردە بولماعانىن دالەلدەپ بەرگەنىن جازادى. بۇعان قوسىپ ايتارىم، الگى جورىقتىڭ كارتاسىن جەكە ادامنىڭ مۇراجايىنان تاۋىپ، اقسۋدىڭ ولكەتانۋ مۇراجايىنا تابىس ەتكەن مەن ەدىم. كارتا وتكەن عاسىردىڭ بەل ورتاسىندا مقكءنىڭ كگب باسپاحاناسىندا باسىلىپ شىققان. وندا 1582 جىلى جورىعىن باستاعان اتامان ەرماكتىڭ 1585 جىلى، تامىز ايىنىڭ 6سىنا قاراعان ءتۇنى سۋعا كەتكەن جەرى تايعا تاڭبا باسقانداي كورسەتىلگەن.ال تۇعىرىندا پوكوريتەليۋ سيبيري وت بلاگورودنىح پوتومكوۆ دەپ جازىلعان ەرماك ەسكەرتكىشىن ورناتۋ جونىندەگى قاۋلىنى مۇراعاتتاردان ىزدەگەنىممەن، تابا المادىم. ءسىرا، ەش قۇجاتسىز ورناتىلسا كەرەك. ول كەزدە زاڭ دا، زامان دا باسقا ەدى عوي.بىراق ەسكەرتكىشتى الۋ تۋرالى قاۋلى شىعارىلعانى انىق. ول قۇجاتتا بىلاي دەلىنگەن:ۋچيتىۆايا سلوجيۆشۋيۋسيا سيتۋاتسيۋ، كوتورايا وبوستريلاس ۆوكرۋگ سكۋلپتۋرى ەرماكا، ا تاكجە يسحوديا يز نەۋدوۆلەتۆوريتەلنوگو تەحنيچەسكوگو سوستويانيا سكۋلپتۋرى، سوگلاسنو پروتوكولۋ زاسەدانيا ەكسپەرتنوگو سوۆەتا پاۆلودارسكوي وبلاستنوي ورگانيزاتسي سويۋزا حۋدوجنيكوۆ كازاحستانا وت 17.10.1991 گ. رەشيلي:1.دەمونتيروۆات سكۋلپتۋرۋ ەرماكا. ۆتورىم پۋنكتوم نازۆانى ورگانيزاتسي، كوتورىم پورۋچالوس ۆىپولنيت وپەراتسيۋ2.دليا وبەسپەچەنيا بەسپەرەبوينوي رابوتى گورودسكوگو ترانسپورتا ۆ رابوچەە ۆرەميا ي بەزوپاسنوستي ۆەدەنيا رابوت دەمونتاج سكۋلپتۋرى پرويزۆەستي ۆ نوچ س 12 نا 13 مارتا 1992.گلاۆا ەرماكوۆسكوي گورودسكوي ادمينيستراتسيپرەدسەداتەل يسپولكوما گورسوۆەتا دترۋدياششيحسيامىنە، وسىلايشا، ەرماك قالاسى مەن اۋدان باسشىلارى: ۆلاديمير شوكارەۆ، قۋات ەسىمحانوۆ، قالالىق، اۋداندىق ماسليحات حاتشىلارى: امانگەلدى مەندىبەكوۆ پەن مادەنيەت ومارعاليەۆتىڭ بىرلەسكەن باتىل شەشىمى ارقاسىندا ەرماكتىڭ ەسكەرتكىشى الىندى.ۇلتى ورىس بولا تۇرا، اتاماننىڭ تاس تۇلعاسىنا تاسباۋىرلىق تانىتقان ۆ.ي.شوكارەۆ دەگەن كىم؟ ۆلاديمير يليچ شوكارەۆ جامبىل وبلىسىنىڭ شۋ قالاسىندا، جۇمىسشى وتباسىندا تۋعان. ءبىلىمى جوعارى. الماتى حالىق شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىن ەكونوميست ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن. اقسۋ تەمىربەتون بۇيىمدارى زاۆودى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، اقسۋ قالاسىنىڭ اكىمى بولىپ ىستەگەن. كەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ پاۆلودار وبلىسىنداعى وكىلى، 1995 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىس دەپۋتاتى، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ ەكونوميكا، قارجى جانە بيۋدجەت جونىندەگى تۇراقتى كوميتەتتىڭ مۇشەسى بولعان.اتاماننىڭ ءمۇسىنى الىناتىن كەزدە قوعامدىق ءتارتىپتى باقىلاۋ ەرماك قالالىق ىشكى ىستەر باسقارماسىنىڭ باستىعى تەمىر جامەكوۆكە تاپسىرىلدى. ول 1980 جىلى ماسكەۋ وليمپياداسىندا قوعامدىق ءتارتىپتىڭ ساقتالۋىنا قاتىسقان قازاقستاندىق ميليتسيا توبى قۇرامىندا بولعان، بۇلاردى جەرگىلىكتى باسبۇزارلار پانفيلوۆشىلار اتاعان ەكەن. ميليتسيا پولكوۆنيگى تەمىر حاميتۇلى جامەكوۆ وتىز جىل ىشكى ىستەر قىزمەتىندە ەڭبەك ەتىپ، زەينەتكەرلىككە شىقتى. قازىرگى كەزدە كەرەكۋ قالاسىندا تۇرادى، جۇبايى ساليمامەن بىرگە نەمەرەلەرىنىڭ قىزىعىن كورۋدە.اقجولدىڭ تۇڭعىش رەداكتورى قايىر بايتەنۇلى جۇنىسقالي سول گازەتتىڭ ءبىرىنشى سانىنان باستاپ ۇلت نامىسىن وياتۋعا، تاريحي ادىلدىكتى ورناتۋعا ايانباي جۇمىس ىستەدى. بىردەن ەرماك اتىنا اۋىز سالدى.ال ەرماك اتاۋى مەن ءمۇسىنىنىڭ الىنۋىنا ىقپال ەتكەن قوعامدىق كۇشتەر اراسىندا قازاق ءتىلى قوعامى، ازات، اتتان، نەۆاداسەمەي قوزعالىستارىنىڭ بەلسەندىلەرى ايتارلىقتاي ءرول اتقاردى. سول جىلى جيدەلەر كوپ گۇلدەدى دەمەكشى، سول كەزەڭدە حالىق اراسىنان ۇلتجاندى ازاماتتار كوپ شىقتى.ەلىم دەپ ەڭىرەپ تۋعان سۆەتلانا قابيدوللاقىزى قوندىكەروۆانى اقسۋ ءوڭىرىنىڭ قاھارمانى دەسەم، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. قازىر ول قازاق ءتىلى قوعامى وبلىستىق ۇيىمنىڭ باسقارما مۇشەسى، رەسپۋبليكالىق ۇلت تاعدىرى قوزعالىسىنىڭ پاۆلودار وبلىسى بويىنشا ۇيلەستىرۋشىسى.قابدىراحمان بايكەنۇلى سەيىلعازين 19982004 جىلدارى قالا اكىمدىگى ىشكى ساياسات ءبولىمىنىڭ باستىعى بولىپ قىزمەت ىستەدى، 20042005 جىلدارى نۇر وتان پارتياسى اقسۋ قالالىق فيليالى حاتشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قىزمەتىن اتقاردى.حالىقارالىق قازاق ءتىلى قوعامىنىڭ جانە ۇلت تاعدىرى رەسپۋبليكالىق قوزعالىسىنىڭ اقسۋ قالالىق ۇيىمىنىڭ مۇشەسى، قوعام بەلسەندىسى نابيەۆ قاناتبەك قۇرمانعاليۇلى 1990 جىلدارى اتتان، قازاقستان! رەسپۋبليكالىق قوزعالىسىنىڭ ەرماك اقسۋ قالالىقاۋداندىق ۇيىمنىڭ باسشىسى بولدى.ايتەنوۆ تولەۋبەك ايتەنۇلى 1990 جىلى ازات قوزعالىسىنىڭ اقسۋ قالالىق ۇيىمىنىڭ توراعالىعىنا سايلاندى. ءوزى ەڭبەك ەتەتىن فەرروقورىتپا زاۆودىندا 20 جىل بويى قازاق ءتىلى قوعامىنىڭ باستاۋىش ۇيىمىن باسقارۋدا. ەلباسى العىس حاتىنىڭ يەگەرى، 2011 جىلى وعان قازحروم تنك اق ەڭبەك سىڭىرگەن قىزمەتكەرى اتاعى بەرىلدى.19901994 جىلدارى سۆەتلانا قوندىكەروۆا باستاعان جەرگىلىكتى ۇلتشىل ازاماتتارمەن قاتار ازات ازاماتتىق قوزعالىسىنىڭ وبلىستىق ۇيىمىنىڭ ء تورايىمى بيكەش ورحانقىزى ءدۇرمانوۆا، بەلسەندىلەرى مەيرام مەن ماقسۇت قاليەۆتەر، قاماتاي باتتالوۆ ت.ب. ەرماك قالاسىنداعى ەرماككا قويىلعان ەسكەرتكىشتىڭ الىنۋىنا، قالانىڭ اتىن اقسۋ دەپ اۋىستىرۋعا زور ىقپال ەتتى. ب.و. ءدۇرمانوۆا 1991 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ورال قالاسىندا كازاكتاردىڭ رەسەي پاتشاسىنا قىزمەت ەتكەنىنە 400 جىل تولۋىن سالتاناتتى مەرەكە رەتىندە اتاپ ءوتۋ شاراسىنا توسقاۋىل قويعان قوعامدىق كۇشتەرگە كەرەكۋلىك ۇلتشىلداردى باستاپ بارىپ، قولداۋ كورسەتكەن ەدى....تاۋەلسىز ەل بولۋ باقىتىنا قول جەتكىزبەس بۇرىن حالقىمىز تالاي قان مەن تەر توگىپ، قانشاما قاجىرقۋاتىن سارپ ەتتى. ەندىگى باستى ماقسات وسى باق قۇسىنداي ەركىندىگىمىز بەن ەگەمەندىگىمىزدى ۇزاعىنان باياندى ەتۋ. وسى ورايدا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ باستاعان مەملەكەتشىل ازاماتتار اسا ايتۋلى ىستەر تىندىردى. بۇل شاقتا قازاق ەلى تورتكۇل دۇنيەگە تانىلدى. ەگەمەندى ەلدىڭ ىرگەسىن نىعايتۋعا قاتىستى ءبىراز شارۋانىڭ شەتى قايىرىلدى.ايتسە دە، باسقانى قۇدايداي سىيلايتىن قازاق وزىنە كەلگەندە تىم ىنجىراق. ءوزىنءوزى سىيلاماۋشىلىق پەن پاتريوتتىق سەزىمنىڭ جەتىسپەۋى ءبىزدىڭ ەلەۋلى كەمشىلىگىمىز. ەشقانداي جاڭساقتىعى جوق، حالقىمىزدىڭ ءبىراز بولىگى باسقا جۇرتقا قانشالىقتى ەلىكتەگىش بولسا، ءوزىنءوزى باعالاي بىلۋگە كەلگەندە سونشالىقتى تارتىنشاق. قازاق جارىقتىقتىڭ وزىمەن بىرگە كورگە تۇسەتىن دەرتتەرىنىڭ ءبىرى كورە الماۋشىلىق سياقتى...ۇلت تاريحىن بىلمەگەن ادامنان بالەندەي جاقسىلىق كۇتۋگە بولمايدى. وكىنىشتىسى، بۇگىنگى كۇنى ەلىنىڭ تاريحىن، ءوزىنىڭ تەگىن بىلمەيتىن ۇرپاقتىڭ جاڭا لەگى ءوسىپ كەلەدى. ەڭ قورقىنىشتىسى، ۇلت تاريحىن بىلمەيتىن ادام وتانىن دا سىيلامايتىن بولادى دەيدى مىرزاتاي جولداسبەكوۆ اعامىز.اقسۋ قالاسىنداعى اشىق اسپان استىنداعى مۇراجايدىڭ ەستەلىك تاقتاسىنا جوعارىدا اتى اتالعان ۇلت جاناشىرلارىنىڭ ەسىمدەرىن، ەرلىكتەرىن تايعا تاڭبا باسقانداي قىلىپ نەگە جازىپ قويماسقا! بۇل ءسىز بەن ءبىزدىڭ تاريحىمىز. كەشەگى ەرلىك بۇگىنگى تاريح، ونى جازباساق، تاريح ءبىزدى كەشپەيدى.وكىنىشكە قاراي، رەسەي يمپەرياسىنىڭ قاندىبالاق اتامانى ەرماكتىڭ تاس تۇلعاسىنىڭ تاس تالقانىن شىعارعان رەۆوليۋتسيالىق رۋحتاعى جاستاردىڭ ەرلىگى بۇگىن قايتالانباۋدا. پاۆلودار اتاۋى مەن سول قالاداعى ەرماك كوشەسىنىڭ مۇرتى سىنباي تۇرعانى وسىنىڭ ايعاعى.ق.ر. ىشكى ىستەر قىزمەتىنىڭ ارداگەرى،ق.ر. ىشكى ىستەرىنە ەڭبەگى سىڭگەن قىزمەتكەرى،كسروىشكى ىستەرىنىڭ ميليتسيا ۇزدىگى.ساكەن ەيفۋللين: ۆ رۋگاتەلستۆە الاشوردينتسەۆ... يا بىل ودين يز پەرۆىحدارىگەرسىز قالىپ جۇرمەيمىز بە؟15 بالانى دۇنيەگە اكەلگەن اناعا 159 مىڭ تەڭگە تولەنەدىبيلىك جاكىشەۆتىڭ ءوتىنىشىن قاناعاتتاندىرا ما؟قىتايدا سي ءتسزينپيننىڭ قىزمەتىنەن كەتۋىن تالاپ ەتكەن بەلسەندى ۇستالدىقانات بىرلىكۇلى 24014زىكىريا زامانحانۇلى 30396قانات بىرلىكۇلى 29959
|
رويتېرسنىڭ بۇ ھەقتىكى خەۋىرىدە بىلدۈرۈلۈشىچە، گەرچە 21 ئىيۇن كۈنى ئىت گۆشى بايرىمى رەسمىي باشلانغان بولسىمۇ، يۈلىندىكى كۆپىنچە ئاشخانىلاردا ئىت گۆشى كۆرۈلمىگەن. يۈلىن شەھەرلىك ھۆكۈمەت ئىت گۆشى بايرىمىنى ھۆكۈمەت سۈپىتىدە قوللىمايدىغانلىقىنى، ئەمما بايرام ئۆتكۈزگۈچىلەرنى چەكلىمەيدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.شىنخۇا ئاگېنتلىقى ئۆتكەن ھەپتە بۇ بايرام ھەققىدە بىر راي سىناش ئېلىپ بارغان، نەتىجىدە 64 ئاۋاز مەزكۇر بايرامنى مەڭگۈلۈك ئەمەلدىن قالدۇرۇشقا قېتىلغان.ب ب س نىڭ خەۋىرىدە بايان قىلىنىشىچە، خىتايدىكى بىر ھايۋاناتلارنى قوغداش جەمئىيىتىنىڭ باشلىقى: دۇنيا ئىت گۆشى بايرىمىنى خىتاي مەدەنىيىتىنىڭ بىر پارچىسى دەپ چۈشىنىپ قېلىۋاتىدۇ، ئەمەلىيەتتە ئۇنداق ئەمەس دېگەن ۋە ئۆزىنىڭ بۇنداق چۈشىنىلىشتىن خىجىل بولىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.ئەمما رويتېرسنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان جۇ فامىلىلىك بىر تىجارەتچى ئۆزى بىلىدىغان كۆپىنچە كىشىلەرنىڭ ئىت گۆشىنى ياخشى كۆرىدىغانلىقىنى ۋە ئۇنىڭدىن ئالدىراپ ۋاز كېچەلمەيدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.خىتاينىڭ بۇ قېتىمقى ئىت گۆشى بايرىمى باشلىنىشتىن ئاۋۋال دۇنيادىكى ھايۋان ھەقلىرىنى قوغداش جەمئىيەتلىرى 11 مىليون كىشىلىك ئىمزا توپلاپ بېيجىڭ دائىرىلىرىنى مەزكۇر بايرامنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشقا دەۋەت قىلغان ئىدى.
|
دوختۇر سايىتھاجى قاسىم قەشقەر 2دوختۇرخانىسى تاشقى كېسەللەر بۆلۈمىنىڭ مۇدىر ۋىراچى بولۇپ، ئۇ 2017يىل 9ئاينىڭ 4كۈنى، يەنى قۇربان ھېيت كېچىسى ساقچىخانىغا چاقىرتىلىپ ئېلىپ كېتىلگەندىن بۇيانقى ئىككى يىل جەريانىدا ھېچقانداق ئىزدېرىكى بولمىغان.ئۇنى بىلىدىغانلارنىڭ رادىيومىزغا ئاشكارىلىشىچە، دوختۇر سايىتھاجى قاسىم تەجرىبىلىك تاشقى كېسەللەر دوختۇرى بولۇپ، ئۇ ئۆزى خىزمەت قىلغان دوختۇرخانىدىلا ئەمەس، بەلكى جەنۇبىي ئۇيغۇر دىيارىدا سۈيدۈك يولىدىكى تاشنى چۈشۈرۈش ئوپېراتسىيەسىدە يۇقىرى تېخنىكىسى بىلەن تونۇلغان ئۇيغۇر دوختۇر ھېسابلىنىدىكەن.سايىتھاجى قاسىمنى يېقىندىن بىلىدىغان تونۇشلىرىدىن بىر قانچەيلەن ئۆز كىملىكىنى ئاشكارىلىماسلىق شەرتى بىلەن رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلىپ، دوختۇر سايىتھاجى ھەققىدە بىلىدىغان ئەھۋاللارنى بايان قىلدى.ئۇلارنىڭ بىلدۈرۈشىچە، بۇ يىل 47 ياشلارغا كىرگەن سايىتھاجى قاسىم 1996يىلى شىنجاڭ تېببىي ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ داۋالاش كەسپىنى تۈگەتكەندىن كېيىن، قەشقەر 2خەلق دوختۇرخانىسىنىڭ تاشقى كېسەللەر بۆلۈمىگە خىزمەتكە تەقسىم قىلىنغان. ئۇ 2004يىلىدىن بۇيان مەزكۇر دوختۇرخانىنىڭ سۈيدۈك يولى ۋە تاشقى كېسەللەر بۆلۈمىدە ۋىراچلىق ئۇنۋانى بىلەن ئىشلەشكە باشلىغان. 2006يىلى بېيجىڭ تېببىي ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ دوختۇرخانىسىدا بىر يىل بىلىم ئاشۇرغان. دوختۇر سايىتھاجى قاسىم مەزكۇر دوختۇرخانىدا ئىشلىگەن 20 يىلدىن بۇيان بۆرەك ۋە سۈيدۈك يوللىرىدىكى تاشنى چۈشۈرۈش ئوپېراتسىيەسىدىكى يۇقىرى ماھارىتى بىلەن قەشقەر ۋىلايىتىدىلا ئەمەس، بەلكى جەنۇبىي ئۇيغۇر دىيارىدىمۇ نامە چىققان ئىكەن.مەلۇم بولۇشىچە، سايىتھاجى قاسىم 2017يىلى 9ئاينىڭ 4كۈنى قەشقەردىكى ئۆيىدىن ئېلىپ كېتىلگەندە ئۇنىڭ 80 ياشتىن ھالقىغان ئاتائانىسى، ئايالى ۋە ئىككى نارەسىدە بالىسى نېمە بولغانلىقىنى بىلەلمەي قالغان. ئۇنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر بىلەن دوختۇرخانىدىكى خىزمەتداشلىرىمۇ سايىت ھاجىنىڭ نېمە سەۋەبتىن تۇتقۇن قىلىنغانلىقىنى ھەتتا سۈرۈشتۈرۈشكىمۇ پېتىنالمىغان.كېيىنكى مەزگىللەردە ئائىلىسىدىكىلەر سايىت ھاجىنىڭ تۇتقۇن قىلىنىش سەۋەبىنى ساقچىلار ئارقىلىق ئانچەمۇنچە خەۋەر تاپقان. ئىگىلىنىشىچە، سايىت ھاجىنىڭ تۇتۇلۇشىغا ئۇنىڭ ئىلگىرى قەشقەر ۋىلايىتىگە قاراشلىق ناھىيەلەردە ئېلىپ بېرىلغان بىر قېتىملىق سەييارە داۋالاش مەزگىلىدە مەلۇم بىر گۇمانلىق كىشى چۈشكەن مېھمانخانىدا ياتقانلىقى سەۋەب بولغان ئىكەن.ئۇلارنىڭ بىلدۈرۈشىچە، دوختۇر سايىت ھاجى تۇتۇپ كېتىلىشتىن بۇرۇن پاتپات ھەرقايسى ناھىيەلەرگە تەكلىپ قىلىنىپ، سۈيدۈك يولىدىكى تاشنى چۈشۈرۈش ئوپېراتسىيەسى ئىشلىگەن ئىكەن. شۇ چاغلاردا سايىتھاجى ھەققىدە خىتاي ھۆكۈمەت تاراتقۇلىرىدا خىزمەتتە نەتىجە كۆرسەتكەن دوختۇر دېگەندەك مەدھىيە تۈسىدىكى خەۋەرلەر بېرىلگەن ئىكەن.ئىگىلىنىشىمىزچە، ئىلگىرى ئۈندىدار سالونىدا سايىتھاجىنىڭ كەسپىي جەھەتتىكى يۇقىرى تېخنىكىسى ۋە ئىشئىزلىرى تونۇشتۇرۇلغان كەسىپكە بولغان ھۆرمەت ۋە ئىشتىياق ناملىق ئەدەبىي ئاخبارات ئېلان قىلىنغان ئىكەن.بىز قەشقەر 2خەلق دوختۇرخانىسىنىڭ تور بېتىگە كىرىپ، مەزكۇر دوختۇرخانىنىڭ مۇتەخەسسىسلەر تىزىملىكىنى تەكشۈرگىنىمىزدە سايىتھاجى قاسىمنىڭ ئىسمى تېپىلمىدى. دوختۇرخانىنىڭ تورىدىكى خەۋەر ۋە رەسىملەرنى تەكشۈرگىنىمىزدە 2015يىلىغا ئائىت بىرقانچە خەۋەردە سايىتھاجى قاسىمنىڭ 2015يىلى دوختۇرخانىدا ئېچىلغان بىر يول بىر بەلۋاغ قۇرۇلۇشى بويىچە سەپەرۋەرلىك يىغىنى ۋە ئىلمىي دوكلات يىغىنلىرىدا كوللېكتىپ چۈشكەن بىرقانچە پارچە فوتو سۈرىتى تېپىلدى.بىز يەنە دوختۇرخانىنىڭ 2019يىللىق كېسەل كۆرگۈچى مۇتەخەسسىسلەر تىزىملىكى بىلەن دوختۇرخانىغا ئائىت خەۋەرلەرنى تەكشۈرگىنىمىزدە ئۇنىڭ ئىسمىنىڭ 2017يىلى 4سېنتەبىر كۈنىدىن كېيىن دوختۇرخانىدىكى مۇتەخەسسىسلەر تىزىملىكىدىن ئۆچۈرۈلگەنلىكى مەلۇم بولدى.بىز قەشقەر ۋىلايەتلىك 2خەلق دوختۇرخانىسىغا تېلېفون قىلىپ، تاشقى كېسەللەر بۆلۈمىدىكى مۇتەخەسسىسلەردىن مۇدىر ۋراچ سايىتھاجىنىڭ كېسەل كۆرۈش نومۇرىنى قانداق ئالغىلى بولىدىغانلىقىنى سۈرۈشتۈردۇق.ئەمما مەزكۇر دوختۇرخانىدىن تېلېفوننى ئالغان خادىم دوختۇرخانىدىكى مۇتەخەسسىسلەر تىزىملىكىدە سايىتھاجى قاسىمنىڭ ئىسمىنىڭ يوقلىغىنى دەپلا تېلېفوننى قويۇۋەتتى.سايىت ھاجى قاسىمنىڭ ئىلگىرىكى كېسەللىرىدىن بىرى نامىدا ئەينى نومۇرغا قايتا تېلېفون قىلىپ ئۇنىڭ ئىسمىنىڭ نېمە ئۈچۈن دوختۇرخانىنىڭ مۇتەخەسسىسلەر تىزىملىكىدىن يوقاپ كەتكەنلىكىنى سۈرۈشتۈردۇق.بۇ قېتىم تېلېفونىمىزنى ئالغان ئايال خادىم ئاۋۋال تېلېفوننىڭ خاتا ئۇرۇلغانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇنىڭغا مەزكۇر نومۇرنىڭ قەشقەر 2خەلق دوختۇرخانىسىنىڭ تور بېكىتىدىكى نومۇر ئىكەنلىكىنى قايتا تەكرارلىغاندىن كېيىن بولسا، ئۇ سايىتھاجى دوختۇر ھەققىدە ھېچنېمە بىلمەيدىغانلىقىنى شۇڭا ئۇنىڭ ھەققىدىكى سوئاللارغا جاۋاب بېرەلمەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.ئۇندىن كېيىن ئۇرغان بىرقانچە قېتىملىق تېلېفونلىرىمىزنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك جاۋابسىز قالدى.دوختۇر سايىتھاجىنىڭ ئەھۋالى ھەققىدە رادىيومىزغا ئىنكاس يوللىغان بۇ كىشى يەنە دوختۇر سايىتھاجى سۈرۈشتۈرۈلگەندە دوختۇرخانا خادىملىرىنىڭ جاۋاب بەرمەسلىكى ھەققىدىمۇ ئۆزىنىڭ گۇمانىي قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويدى.ئۇ ئۆزىنىڭ 2017يىلى 9ئايدا سايىتھاجى ساقچىلار تەرىپىدىن تۇتقۇن قىلىنىپ سوراق قىلىنغان دەسلەپكى مەزگىللەردە، سۈرۈشتۈرۈش ئارقىلىق، ساقچىلار تەرىپىدىن تۇتقۇن قىلىنىپ سوراق قىلىنغانلار ھەققىدە ئىدارە رەھبەرلىرى كېپىللىك خېتى چىقىرىپ بەرگىنىدە، شۇ كىشىنىڭ قويۇپ بېرىلىش ئېھتىماللىقىنى بىلگەندىن كېيىن، سايىت ھاجىنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر ۋە ئۇنى يېقىندىن بىلىدىغانلارنىڭ قەشقەر 2دوختۇرخانا رەھبەرلىرىدىن ئىسپات خېتى تەلەپ قىلغان بولسىمۇ، ئەينى چاغدا بۇ تەلەپنىڭ دوختۇرخانا باشلىقلىرى تەرىپىدىن رەت قىلىنغانلىقىنى بىلدۈرۈپ، سايىتھاجىدەك ئۆز كەسپىدە پىشقان بىر دوختۇرنىڭ تۇتقۇن قىلىنىشىدا ھەر خىل گۇمانلىق قىياسلارنى قىلىش مۇمكىنلىكىنى تەكىتلىدى.
|
مىللىيلار بىلەن خەنزۇلار تويلاشقان ئائىلىلەرنى مۇكاپاتلاش چارىسى قانداق ئارقا كۆرىنىشتە سەھنىگە چىقتى؟ ئۇيغۇرمىللىيلار بىلەن خەنزۇلار تويلاشقان ئائىلىلەرنى مۇكاپاتلاش چارىسى دەپ نام بېرىلگەن بۇ ھۆججەت چەرچەن ناھىيەلىك پارتكوم ۋە ھۆكۈمەت نامىدىن ئېلان قىلىنغان.ئۇيغۇر ئېلىدا سىياسىي ئاتموسفېرا پەۋقۇلئاددە جىددىيلەشكەن، مىللەتلەر ئارا مۇناسىۋەت ۋە دىنىي جەھەتتىكى كەيپىيات ئەڭ سەزگۈر ھالەتكە ئۆتكەن بىر پەيتتە ئوتتۇرىغا چىققان مەزكۇر ھۆججەت كۆزەتكۈچىلەر ئارىسىدا يېڭىدىن يېڭى سوئاللارنى پەيدا قىلماقتا.خىتاي كومپارتىيەسى ئۇيغۇر ئېلىدا ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەن 65 يىلدىن بۇيان تۇنجى قېتىم ھۆكۈمەت ھۆججىتى سۈپىتىدە ئوتتۇرىغا چىققان بۇ سىناق خاراكتېرلىك چارە قانداق شارائىتتا ئوچۇقچىلىققا چىقىۋاتىدۇ؟ ئۇنىڭ سىياسىي ۋە ئىستراتېگىيەلىك نىشانى نېمە؟ مەزكۇر ھۆججەتنىڭ قەپەزدىن چىقىشىدا قانداق ئارقا كۆرىنىش مەۋجۇت؟مەلۇمكى، مىلىتارىست ياڭ زېڭشىن ئۇيغۇر ئېلىنى باشقۇرغان 17 يىل جەريانىدا خىتايلارنىڭ يەرلىك ئۇيغۇرلار ۋە باشقا مۇسۇلمانلار بىلەن تويلىشىشىنى چەكلىگەن. سىياسىي سېھرىگەر ياڭ زېڭشىننىڭ بۇ خىل چەكلىمىنى يولغا قويۇشى ئۆزىنىڭ ئۇيغۇر ئېلىدا ئۇزاق مەزگىل ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈش ئىدىيەسىدىن ۋە رايوندىكى مىللەتلەر مۇناسىۋىتىنىڭ پەۋقۇلئاددە سەزگۈرلىكىدىن بولغان.شوپۇل ۋەقەسى 1931 يىلىدىكى قومۇل ئىنقىلابىنىڭ قوزغىلىشىغا پىلتە بولغان. ئەينى ۋاقىتتا مىلىتارىست جىن شۇرېن تەرىپىدىن قومۇل ناھىيەسىنىڭ تاشبېلىق يېزىسىدىكى ھەربىي گازارمىغا ئەۋەتىلگەن خىتاي ئوفىتسېر شوپۇل كەنتىدىكى بىر ئۇيغۇر قىزىنى مەجبۇرىي خوتۇنلۇققا ئالماقچى بولغان. بۇنىڭ بىلەن شوپۇل خەلقى قوزغىلىپ 1931 يىلىدىكى قومۇل ئىنقىلابىغا ئوت ياققان. ئۇزاق ئۆتمەي بۇ ئىنقىلابنىڭ ئوتى پۈتكۈل ئۇيغۇر ئېلىنىڭ جەنۇب ۋە شىمالىغا تۇتۇشۇپ، 1933 يىلى قەشقەردە شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتىنى ۋۇجۇتقا كەلتۈرگەن.1944 يىلى ئىلىدىن باشلانغان ئىككىنچى قېتىملىق مىللىي ئىنقىلاب 20 ئەسىر ئۇيغۇر تارىخىدىكى ئىككىنچى جۇمھۇرىيەتنى، يەنى شەرقى تۈركىستان جۇمھۇرىيىتىنى مەيدانغا كەلتۈرگەن. كېيىنچە ئىنقىلاب سۈلھىگە مەجبۇرلانغاندىن كېيىن 1946 يىلنىڭ ئالدىنقى يېرىم يىلىدا ئىككى تەرەپ ئارىسىدا 11 ماددىلىق بىتىم غا ئىمزا قويغان. 11 بىتىم نىڭ مىللەتلەر مۇناسىۋەتلىرىگە دائىر كونكرېت ماددىسىدا خىتايلارنىڭ يەرلىك مۇسۇلمان خەلقى بىلەن تويلىشىشى قەتئىي چەكلەنگەن.1949 يىلى خىتاي كومپارتىيەسى ئۇيغۇر ئېلىنى كونترول قىلغاندىن كېيىن، رايوندىكى مىللەتلەر ۋە دىنىي مەسىلىنىڭ ئىنتايىن سەزگۈر مەسىلە ئىكەنلىكىنى كۆزدە تۇتۇپ خىتايلارنىڭ ئۇيغۇر ۋە باشقا يەرلىك مۇسۇلمانلار بىلەن تويلىشىشىنى چەكلىگەن. 1957 يىلى ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق پارتكوم مىللەتلەر ئارا تويلىشىش ھەققىدە چىقارغان قارارىدا خەنزۇ ئەر كادىرلارنىڭ يەرلىك ھەر مىللەتتىن بولغان قىزلار بىلەن تويلىشىشى چەكلىنىدۇ دەپ بېكىتىلگەن.1983 يىلىغا كەلگەندە ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق دائىرىلەر خىتايلارنىڭ ئۇيغۇر ۋە باشقا يەرلىك مىللەتلەر بىلەن تويلىشىش مەسىلىسىگە يەنىلا ئېھتىيات بىلەن مۇئامىلە قىلغان. يەنى بۇ ھەقتىكى ھۆججەتلەردە مۇنداق دېيىلگەن: ئۇيغۇرلار بىلەن خەنزۇلارنىڭ ئۆز ئارا تويلىشىش مەسىلىسىگە نۆۋەتتە گەرچە قانۇنىي جەھەتتىن يول قويۇلغان بولسىمۇ، ئەمما ئەمەلىي ئىجرا قىلىشتا ئېھتىياتچان بولۇش كېرەك.بۇ يىل 6 ئايدا جۇڭگو ئاخبارات ھەپتىلىكى ژۇرنىلىدا ئېلان قىلىنغان ئۈرۈمچىدىكى ئۇيغۇرلار بىلەن خەنزۇلارنىڭ مۇناسىۋىتىنى تەكشۈرۈشتىن دوكلات: مىللەتلەر ئارا تويلىشىش ئەھۋالى ئۈزلۈكسىز ياخشىلانماقتا ناملىق ماقالىدە بۇ ھەقتىكى بىر قىسىم ئەھۋاللار ئاشكارا قىلىنغان. ئۇنىڭدا كۆرسىتىلىشىچە، تاكى 1986 يىلىغا قەدەر دائىرىلەر ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدا خىتايلار بىلەن ئۇيغۇرلار ياكى باشقا مىللەتلەرنىڭ ئۆز ئارا نىكاھلىنىش ئىشىغا ئېھتىياتچان پوزىتسىيە تۇتقانلىقى مەلۇم. يەنى ھەر دەرىجىلىك خەلق ئىشلىرى ئىدارىلىرىنىڭ مىللەتلەر ئارا نىكاھلانغۇچىلار توي خېتىگە ئېلتىماس قىلغاندا ئۇلارنىڭ توي خېتى رەسمىيىتىنى بېجىرىشىنى كەينىگە سوزۇش، توي خېتىگە ئېلتىماس قىلغۇچى قىز يىگىتنى ئەستايىدىل ئويلىنىشقا تەۋسىيە قىلىشتەك ئۇسۇللارنى قوللانغانلىقىنى تىلغا ئالىدۇ.ۋاھالەنكى، ئارىدىن 30 يىلغا يېقىن ۋاقىت ئۆتكەن بۈگۈنكى كۈندە خىتاي دائىرىلىرىنىڭ، ئىلگىرىكى ئېھتىيات تەدبىرلىرىنى بىراقلا چۆرۈپ تاشلاپ، ئۇيغۇرلارنى ئاسسىمىلىياتسىيە قىلىپ يوقىتىدىغان چارە تەدبىرلەرنى بازارغا سېلىشى خەلقئارادىكى كۆزەتكۈچىلەرنى ئويلاندۇرماقتا. بولۇپمۇ، چەرچەن ناھىيەسىنى نۇقتا قىلىپ چىقىرىلغان ھۆكۈمەت ھۆججىتىدە خىتايلار بىلەن ئۇيغۇرلار ئۆز ئارا تويلاشقان ئائىلىلەرگە ۋە ئۇلاردىن تۇغۇلغان شالغۇت بالىلارغا سىياسىي، ئىقتىسادىي، مائارىپ، ئىشقا ئورۇنلىشىش ھەمدە داۋالىنىش جەھەتتە ئالاھىدە ئىمتىياز بېرىلىدىغانلىقى ھەممىنى ھەيران قالدۇرماقتا.تۈركىيەدە ياشاۋاتقان ئۇيغۇر بىلىم ئادەملىرىدىن دوكتور ئالىمجان بوغدا بۇ ھەقتە زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، ھازىرقى شارائىتتا ئۇيغۇرلارنىڭ خىتايلار بىلەنلا ئەمەس، ھەتتا تۇڭگانلار بىلەن تويلىشىشىنىڭمۇ مەيلى دىنىي ياكى مىللىي نۇقتىئىينەزەردىن بولسۇن قەتئىي قوبۇل قىلغىلى بولمايدىغان ھادىسە ئىكەنلىكىنى تەكىتلەيدۇ.خىتايدىكى مىللەتلەر مەسىلىسىنى تەتقىق قىلىدىغان ئاۋسترالىيەلىك مۇتەخەسسىس جېيمېس لېيبولدنىڭ ئەڭ يېقىنقى تەتقىقاتىغا قارىغاندا، نۆۋەتتە ئۇيغۇرلارنىڭ باشقا مىللەتلەر بىلەن تويلىشىش نىسبىتى خىتايدىكى مىللەتلەر ئىچىدە ئەڭ ئارقىدا بولۇپ، ئاران 1 گە يېتىدىكەن. ھالبۇكى، تىبەت ئاپتونوم رايونى نوپۇسىنىڭ 90 نى ئىگىلەيدىغان تىبەتلەرنىڭ باشقا مىللەتلەر بىلەن تويلىشىش نىسبىتى 8 گە يېتىدىكەن. تىبەت گېزىتى ئاشكارا قىلغان ستاتىستىكىغا قارىغاندا، 2013 يىلى تىبەت ئاپتونوم رايونىدا تىبەتلەر بىلەن خىتايلار ئۆز ئارا تويلاشقان ئائىلىلەر 4795 كە يەتكەن.خەلقئارادىكى كۆزەتكۈچىلەر، چەرچەن ناھىيەسى يولغا قويغان مىللىيلار بىلەن خەنزۇلار تويلاشقان ئائىلىلەرنى مۇكاپاتلاش چارىسىنىڭ ئەمەلىيەتتە خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىنى تىزگىنلەشتىكى ئۇزاق مۇددەتلىك سىياسىي ۋە ئىستراتېگىيەلىك پىلانىنىڭ قىپ يالىڭاچ ئوتتۇرىغا چىقىشى ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرمەكتە.دوكتور ئالىمجان بوغدا بۇ ھەقتە ئېنىق قىلىپ ئۇيغۇرلاردىن ئىبارەت پۈتۈن مىللەت گەۋدىسى بىلەن ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلىدىغان بىر خەلقنىڭ مەزكۇر چارە گە سۈكۈت قىلىشىنىڭ، ئىسلامىي ئېتىقادنىڭ روھىغا، قۇرئان كەرىمگە، شەرىئەت پرىنسىپلىرىغا شۇنداقلا ئۇيغۇرلۇق مىللىي كىملىكىگە خىلاپ ئىكەنلىكىنى ئالاھىدە تەكىتلىدى.تاشمىلىقتىن بىر تۈركۈم ياش شەندۇڭغا ئىشلەمچىلىككە ئېلىپ مېڭىلغانچەرچەن ناھىيەلىك دائىرىلەر ئۆزى چىقارغان ھۆكۈمەت ھۆججىتى ھەققىدە چۈشەنچە بېرىشتىن باش تارتتىكۇڭزىنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى ئوقۇتقۇچىلار بايرىمى قىلىپ بېكىتكەندەئىچكىرىدىكى شىنجاڭ سىنىپلىرى غا قوبۇل قىلىنىدىغان ئوقۇغۇچىلار سانى يەنە كۆپەيتىلدىغەربىي شىمال تەرەققىياتى ئىدىيىسىنىڭ سۇن جۇڭسەندىن باشلانغانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلدىخىتاي دائىرىلىرى ئۇيغۇر ئېلىدىكى 265 مىڭ ئوقۇغۇچىنى ھەقسىز مائارىپ بىلەن تەمىنلەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى
|
بىشكەكتە ئۇيغۇرلارنىڭ چەتئەللەردىكى پائالىيەتلىرى مۇزاكىرە قىلىندىدۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ قىرغىزىستاندىكى ۋاكالەتچىسى روزىمۇھەممەت ئابدۇلباقى نۇتۇق سۆزلىمەكتە. 2018يىلى 28نويابىر، بىشكەك.مۇراسىم قىرغىز جۇمھۇرىيىتىنىڭ ۋە شەرقىي تۈركىستان مىللىي مارشى بىلەن باشلاندى. 2018يىلى 28نويابىر، بىشكەك. 28نويابىر كۈنى قىرغىزىستان پايتەختى بىشكەك شەھىرىدە دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ قىرغىزىستاندىكى ۋاكالەتچىسى روزىمۇھەممەت ئابدۇلباقىنىڭ ئۇيۇشتۇرۇشى بىلەن 6نويابىر كۈنى جەنۋە شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلگەن نامايىشنىڭ روھىنى يەتكۈزۈش چوڭ يىغىنى ئېچىلدى. بۇ يىغىنغا ياۋروپادىكى پائالىيەتلەرگە قىرغىزىستاندىن قاتناشقان توققۇز ۋەكىل ۋە بىشكەك شەھىرى شۇنداقلا ئۇنىڭ ئەتراپلىرىدىكى يېزاشەھەرلەردىكى ئۇيغۇر جامائەتچىلىكنىڭ ۋەكىللىرى قاتناشتى. مۇراسىم روزىمۇھەممەت ئابدۇلباقىنىڭ رىياسەتچىلىكىدە ئېلىپ بېرىلدى.مۇراسىم قىرغىز جۇمھۇرىيىتىنىڭ ۋە شەرقىي تۈركىستان مىللىي مارشى بىلەن باشلاندى، ئاندىن ئەركىنلىك يولىدا ۋاپات بولغانلارغا ئاتاپ خەتمەقۇرئان قىلىندى.مۇراسىم داۋامىدا ۋەكىللەر ئۆزلىرىنىڭ ھېستۇيغۇلىرىنى ئېيتىپ، كۆپچىلىكنى ۋەتەنپەرۋەرلىككە چاقىرىشتى. نامايىشقا قاتناشقان ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىتتىپاق گېزىتىنىڭ مۇئاۋىن مۇھەررىرى، سىياسىي پەنلەرنىڭ ماگىستىرى ئابدۇرەھىم ھاپىزى، دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ پائالىيەتلىرىنى يۇقىرى باھالاپ، 2018يىلىنى ئۇيغۇر تارىخىدىكى مۇھىم يىل سۈپىتىدە يېزىش كېرەكلىكىنى تەكىتلىدىئابدۇرەھىم ئەپەندى يەنە 21ئەسىرنىڭ بېشىدا ئۇيغۇر مەسىلىسى خىتاينىڭ ئىچكى ئىشى بولغان بولسا، بۈگۈنكى كۈنلەردە دۇنيا سەھنىسىدە ئۇيغۇر مەسىلىسى كۆتۈرۈلۈپ، غەرب دۆلەتلىرى ئۇيغۇرلارنى ئېتىراپ قىلىۋاتقانلىقىنى ئالاھىدە تەكىتلىدى.ئىتتىپاق جەمئىيىتىنىڭ سابىق رەئىسى دىلمۇرات ئەكباروف ئۆز نۇتقىدا رابىيە قادىر خانىمنىڭ بۇ جەھەتلەردىكى ئىشپائالىيەتلىرىدىنمۇ غۇرۇرلىنىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.شۇنداقلا مۇراسىم داۋامىدا دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا قىرغىزىستان ۋە قازاقىستاندا ياشاۋاتقان ئۇيغۇر جامائەتچىلىكىگە ئۆز مۇراجىتىنى يوللىدى. رىياسەتچى روزىمۇھەممەت ئەپەندى ئۇيغۇر جامائەتچىلىكنى بىرلىككە چاقىرىپ، دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ سىياسىي سەھنىدە ئۇيغۇرلارنىڭ پارلامېنتى ئورنىدا تونۇلغانلىقىنى تەكىتلەپ ئۆتتى.مەزكۇر يىغىنغا قاتناشقان ئىنسان ھوقۇقلىرىنى قوغداش تەشكىلاتىنىڭ رەئىسى تۇرسۇن ئىسلام ئەپەندى، رادىيو زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، مەزكۇر يىغىننى ئەھمىيىتى توغرىسىدا سۆزلەپ ئۆتتى.مۇراسىمغا قاتناشقان ئىتتىپاق جەمئىيىتىنىڭ ئاياللار كېڭىشىنىڭ رەئىسى راشىدەم ئەمەتخانوۋا د ئۇ ق رەھبەرلىرىگە، شۇنداقلا قىرغىزىستاندىن قاتناشقان 9 كىشىگە تەشەككۈرلىرىنى بىلدۈرۈپ، دولقۇن ئەيسا ئەپەندى يوللىغان مۇراجەتكە قارىتا ئۆز مىننەتدارلىقىنى بىلدۈرۈپ، مەزكۇر يىغىن ئارقىلىق د ئۇ ق ئېلىپ بارغان پائالىيەتلەر ھەققىدە تولۇق مەلۇماتلارنى ئالغانلىقىنى ئالاھىدە تەكىتلەپ ئۆتتى.2018 يىلى قىرغىزىستاندىكى ئۇيغۇر جامائەتچىلىكىنىڭ ئېلىپ بارغان پائالىيەتلىرى ۋە ھەر خىل يىغىنمۇراسىملىرىغا كۆپ ساندا كىشىلەرنىڭ كېلىپ قاتنىشىۋاتقانلىقى، بۇ دۆلەتتە ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆز مىللىتىنىڭ تەقدىرىگە، جۈملىدىن ئۇيغۇر دىيارىدىكى سىياسىي ۋەزىيەتكە ئالاھىدە دىققەت بېرىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىدىكەن.ئۇيغۇرلار ئاساسەن قىرغىزىستاننىڭ بىشكەك شەھىرى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى يېزىلارغا، شەھەرلەرگە ماكانلاشقان بولۇپ، كۆپ ساندىكى ئۇيغۇر ئاھالىسى 19551962يىللىرى ئۇيغۇر ئېلىدىن كۆچۈپ كەلگەنلەر ۋە ئۇلارنىڭ ئەۋلادلىرىدۇر.ئۇيغۇرلار قوزغىغان مەنمۇ ئۇيغۇر پائالىيىتى تاراتقۇلاردا كەڭ ئورۇن ئالدىنيۇيورك شەھىرىدە ئۇيغۇرلار ئۈچۈن بىرلەشمە نامايىش ئۆتكۈزۈلىدۇد ئۇ ق ياۋروپا پارلامېنتىدا جازا لاگېرلىرى غا قارشى پائالىيىتىنى باشلىدى
|
الماتىدا 82 بالا كوروناۆيرۋسپەن اۋىرىپ جاتىرالماتىدا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 82 بالا اۋرۋحانادا جاتىر، دەپ جازادى ..26 قىركۇيەك كۇنگى اقپارات بويىنشا، ءبىر تاۋلىكتە قالادا 485 ادام كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان. مۇنىڭ ىشىندە سيمپتومدى، جەڭىل جانە ورتاشا دەڭگەيدەگى بەلگىلەرمەن 432، سيمپتومسىز 53 ناۋقاس تىركەلدى. بارلىق ەمدەلىپ شىققاندار 72، كەلىپ تۇسكەنى 121.ينفەكتسيالىق ستاتسيونارلاردا 2 098 ادام بار توسەكورىننىڭ جالپى سانى 5230، ونىڭ ىشىندە 82 بالا ەمدەلۋدە. رەانيماتسيا جانە قارقىندى تەراپيا بولىمىندە 202 ادام جاتىر، دەپ حابارلادى قوعامدىق دەنساۋلىق باسقارماسىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.ال 39 ناۋقاس جاساندى تىنىس الۋ اپپاراتىنا قوسىلعان. ءينۆازيۆتى ەمەس جاساندى تىنىس الۋ اپپاراتىندا 82 ادام ەم قابىلداپ جاتىر. دا 55 اپپارات جۇمىس ىستەيدى. مەديتسينالىقسانيتاريالىق العاشقى كومەك ءموبيلدى بريگادالارىنىڭ جانە تەلەمەديتسينا ورتالىعىنىڭ امبۋلاتوريالىق باقىلاۋىندا 4864 پاتسيەنت بار. ونىڭ ىشىندە ىندەت بەلگىلەرى بار، ورتاشا اۋىر جاعدايدا 4702 ناۋقاس. 162 ادامدا كوروناۆيرۋس بەلگىلەرى جوق.
|
كەلپىن ئۇيغۇرلىرى تېخى ئېيتىپ تۈگىتەلمىگەن بىر رىۋايەتئىزدىنىش مۇنبىرى ھازىرقى زامان تارىخى كەلپىن ئۇيغۇرلىرى تېخى ئېيتىپ تۈگىتەلمىگەن بىر رىۋايەت يوللانغان ۋاقتى 200974 17:48:222004يىلى ئۆكتەبىردە بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستلىق ئەدەبىياتسەنئەتچىلەر بىرلەشمىسى بىلەن چاقىلىق ناھىيىسى بىرلىشىپ چاقىلىق ناھىيىسىدە يازغۇچى سۇلايمان ئابدۇرەھىمگە تون يېپىش ۋە ئۇنىڭ يېقىنقى يىللاردا ئېلان قىلغان رومانلىرىنى مۇھاكىمە قىلىش، شۇنداقلا ئۆسمۈر قىز ليۇجيې يېقىندا نەشىر قىلدۇرغان تاش ئادەم ناملىق چۆچەك پوۋېستىنىڭ تارقىتىش مۇراسىمىغا قاتنىشىش شەرىپىگە مۇيەسسەر بولدۇق. يىغىن كاتتا ۋە نەتىجىلىك بولدى. يىغىن ئارىلىقىدا چاقىلىق ناھىيىلىك مۇزېينى كۆردۇق.مۇزېي كۆلەم جەھەتتە ھازىرچە تېخى كىچىك بولسىمۇ، باشقۇرۇلۇشىدىكى مەسئۇلىيەتچانلىق ۋە ئەستايىدىللىق بىزدە ج ك پ چاقىلىق ناھىيىلىك كومىتېتى ۋە خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ، چاقىلىق ناھىيىلىك مەدەنىيەت ئىدارىسىنىڭ يەرلىك ئاسارئەتىقىلەرنى ۋە تارىخىي مەدەنىيەت ئىزلىرىنى قوغداش ئىرادىسى ھەم ئىشلىگەن خىزمەتلىرىگە بولغان قايىللىق ۋە ھۆرمەت تۇيغۇمىزنى ئاشۇرغان بولسا، مۇزېيدىكى نەچچە مىڭ يىللىق پارلاق كرورانچەرچەنلوپمىران ئۇيغۇر ئۇيغارلىقىغامەدەنىيىتىگە تانۇقگۇۋاھ بولۇپ تۇرغان ھەرخىل تېپىلمىلار، بولۇپمۇ يېقىندا بايقالغان، قىياس قىلىنىشىچە، تارىخى ئالەمگە داڭلىق كروران گۈزىلىدىنمۇ ئۇزۇنراق بولۇشى مۈمكىن بولغان ئۈچكۆۋرەقۇرۇق جەسەت بىزنىڭ تەسەۋۋۇرىمىزنى بەكمۇ ئۇزاق قەدىمىي روزىغارغا يېتەكلەپ، بۈگۈنكى كۈندە دۇنيا ۋە جۇڭگونىڭ تارىخ ۋە ئۇيغارلىق ساھەسىدىكى ئالىملارنى تاڭ قالدۇرغان بۈيۈك كروران لوپ چەرچەنمىران ئۇيغارىنىڭ ياراتقۇچىلىرى بولمىش كروران ئۇيغۇرلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئەقىلپاراسىتى، ياشاش ئىرادىسىگە تاغدەك پەخىرلىنىش تۇيغۇسى، شۇنداقلا يەنە ئۇلارنىڭ كېيىنكى ھالاكەتلىك تەقدىرىگە بولغان ئازابلىق ئېچىنىش تۇيغۇسىنى ئويغاتتى!تەقدىر خالىسا بەختسائادەت، ئاجايىپ قۇۋناق ھايات، گۈللىنىش ئاتا قىلىدۇ، خالىسا ھەرخىل خاتالارنى سەۋەب قىلىپ ئاشۇ گۈللىگەن ئەلئۇلۇسنى بىر كىشان دەقىقەدىلا ھالاكەت ئوپقانىغا تاشلاپ، ئادەملەرنىڭ خاتاسىنى جازالايدۇ!ئېيتىلىشىچە، زامانىي ئەۋۋەلدە يەر يۈزىدە ئاجايىب بۈيۈك مەدەنىيەت، پارلاق گۈللىنىش، چوغيالىن ئاجايىب كاتتا تەرەققىيات دەۋرى بولغانىكەن.كېيىنتەخمىنەن 1012مىڭ يىللار ئىلگىرى بىلەن ئىنسانىيەتنىڭ نەچچە مىليون يىل داۋامىدا ياراتقان پارلاق مەدەنىيىتى بىر كېچىدىلا ۋەيران بولۇپ، ناھايىتى ئاز ساندىكى جانلىقلار ۋە ئىنسان ئۇرۇقلىرىدىن باشقا پۈتكۈل ئىنسان ۋە جىمىكى بارلىق توپانغا غەرق بولۇپ،ئېچىنىشلىق ھالاك بولغان ۋە ئىزسىز يوقالغان ئىكەن!كۆمەنلى سىرلىق ۋە كۈچكۈسۈنلىكقۇدرەتلىك، تەگسىز ئوپقاندەك سىرى ۋە چىرايىنى ئىنسانىيەتكە كۆرسەتكىلى ئۇنىماي، ھازىرقى زامان ئادەملىرىنىڭ يۈرەكباغرىنى ئۆرتەپ، ئۇلارنى تۈرلۈكتۈمەن قىياس، ئويلىنىش ۋە ئىزدىنىشلەر بىلەن قىيناۋاتقان تەكلىماكان قۇملۇقى تەكتىدە مۆكۈپ ياتقان ئاجايىب بۈيۈك ئۇيغار، كاتتا ۋە باتۇر شەھەرلەر ھەمدە شۇلارنى ياراتقان ئۆركىئېسىل، ئەربۇزىجەسۇر ۋە ئالىپغالىپ ئەچۈئوغۇشلىرىمىزبوۋائەجدادلىرىمىز بۈگۈندىن 1600، 1700 يىللار ئىلگىرى ئاشۇ توپان بالاسىدەك دەھشەتلىك قۇم توپانى ئەكەلگەن ھالاكەتلىك تەقدىرنىڭ قۇربانى بولغانىكەن!تارىخنى قاتتىق مەسئۇلىيەتچانلىق تۇيغۇسى ۋە پاكىز نىيەت بىلەن تۈپكەرلەپتەتقىق قىلىپ ئەچۈئوغۇشلىرىمىزنىڭ ئىزىنى ئىزدەش، بېسىپ ئۆتكەن يوللىرىنى سىنلاش، ئۇلارنىڭ جەمئىيەت، تەبىئەت، ئېكولوگىيە، ياشاش، تەرەققىيات، مەۋجۇدلۇق ئاڭلىرىنى، پوزىتسىيەمۇناسىۋەتلىرىنى ئۆگىنىش، بىلىش، ئاڭقىرىش بىزنىڭ شەرەبلىك ھەم ساۋابلىق بۇرچىمىز، ئەلۋەتتە!بۇ جەريان بىزگە گاھىدا چوڭقۇر ئېچىنىش ۋە ئازاب تۇيغۇسى بەرسە، يەنە گېزى كەلگەندە بىزگە چەكسىز خۇشاللىق، كۇفەرغۇرۇر، قەدىرقىممەت، سۆيۈنۈش، ئىشەنچ ھەم كۈچقۇدرەت ئاتا قىلىدۇ! ئەڭ مۇھىمى، بىز بۈگۈنكى روزىغارئادەملىرى تەجرىبە، ئۆرنەك ۋە ساۋاققا ئىگە بولىمىز ھەم يەنە ئۆز نۆۋىتىدە ئىنسانىيەتنىڭ، مىللەتنىڭ ئۆتكەندە باشتىن كەچۈرگەن ھالاكەتلىك تەقدىرىنىڭ بىزنىڭ قىلىپ تاشلىغان قىلماغۇلىرىمىزخاتالىقسەۋەنلىكلىرىمىز يەنى مىللىي، ئىجتىمائىي ئەخلاق تەگرىنچىمۇھىتى ۋە تەبىئەت ئېكولوگىيە تەگرىنچىنى بۇزۇش سەۋەبى بىلەن قايتا تەكرارلىنىپ قالماسلىقى ئۈچۈندۇر! ئاشۇ دەھشەتلىك قىسمەتنىڭ يەنە تەكرارلىنىپ قېلىشىدىن ياراتقۇچى پاناھ بەرسۇن!ئەتراپىمىزنى قورشاپ ياتقان ئاشۇ مۇڭ باسقان پايانسىز قۇملۇق، ئېغىر تىنىپ ياتقان باياۋان، تەشۋىشلىك ئىڭراپپىچىرلاپ ھالىنى ئېيتىۋاتقان ھالسىز، نىمجان غېرىب توغراقلارنېمەدېمەكچىدۇ؟ بىزگە قايسى قىسمەت، قايسى ئۆتكۈكەتكۈ ۋە كەلگۈلۈكلەردىن ھېكايەت قىلىۋاتقاندۇھە؟ ئۇلارنىڭ تىلىنى ئاڭلىيالىساڭ، ئۇلارنىڭ ساڭا سۆزلەپ بېرىۋاتقان ھەيۋەتلىك، دەبدەبىلىك، كاتتا، موڭادىنىچھەيران قالارلىق ئۆتكۈر داستانقىسسەلىرىنى، ھەسرەتلىكنادامەتلىك كەچمىشلىرى توغرىسىدىكى ئۆكۈنۈش، دەرد ، ھەسرەتلىرىنى، بىزگە قاراپ ئۈمتۈلۈپ، قۇلىقىمىزغا، ياق، يۈرىكىمىزگە قۇيماقچى بولغان ئۈگۈت ، نەسىھەتلىرىنى، ئىستەك، ئوي ۋە ئارمانلىرىنى ئاڭقىرىپ، ئۇلار بىلەن قۇچاقلىشىپ، ئۇنىڭ باغرىغا مەڭزىنى يېقىپ تويۇپتويۇپ دەردلىشەلىسەڭ كاشكى؟ ھەسسىنەي، بۇ مۇمكىنمۇ؟شۇ دورەم چاقىلىق، باشلوپكورلا لوپ ۋە كورلىدا ئۆتكۈزگەن سەككىزئون كۈنۈم ئاشۇنداق ئېغىر ۋە ئىزتىراپلىق خىياللار قاينىمىدا گاھ لەيلىدى،گاھ چۆكتى! ئۆپچۆرەمدە بولۇۋاتقان كۈلكەچاقچاقلار، ئويۇنتاماشالار ماڭا پەقەت سىرتتىن تەسىر قىلاتتى.مەن ئۇلارغا كېچىكىپ ئىنكاس قايتۇراتتىم. ئىچىمدە بولسا تەگسىز خىيال. كۆزلىرىم ئاشۇ سارغۇچ قۇملۇق، ئاشۇ بوزارغان باياۋان ۋە ئاشۇ قىينالغان چېكىسىدە قېتىپ قالغان بۇ تەگرىنچ مۇھىت شۇ قەدەر تىمتاس، شۇقەدەر چوغيالىن ئاجايىپ كاتتا، شۇ قەدەر قورقۇنچلۇق ۋە شۇ قەدەر بۈيۈك ۋە ھەم ئۇلۇغۋار ئىدى. لېكىن بۇ زېمىننىڭ ئاشۇ چەكسىزلىكى، ئاجايىپ كاتتا ۋە قورقۇنچلۇقلىقى، بۈيۈك ۋە ئۇلۇغۋارلىقى، تويماس ۋە كۈچقۇدرەتلىكلىكى دەل ئۇنىڭ يۈكسەكلىكى، بۈيۈكلىكى، گۈزەللىكى ۋە تارتىشچانلىقى ئىدى! ئۇ ئاشۇ بەھەيۋەت سەلتەنەتى بىلەن، ئاشۇ ھەرقانداق تىنالىقھاياتلىقنى بىركىشان دەقىقە ئىچىدە ھاپ قىلىپ يۇتۇپ تاشلايدىغان قاتىرقاتىغدەھشەتلىك ۋە قاتىرياۋلاغۋەھىمىلىك، بىۋاپا كۆرۈنچمەنزىرەئى بىلەن شۇقەدەر كەرەم سېخىي ھەم قىزىقارلىق ۋە تارتىمچان ئىدى. ئۇنىڭ باغرىدا دەپسەپ تۇرۇپ سەن ئۆزۈڭنى گاھ ھەچ ئەرزىمەس بىرتال قوغتوزان سانىساڭ، گاھ ئۇنىڭ ئاشۇ كەرىك چەكسىز ۋە قادارقاشلاغ سۈرھەيۋەتلىكتۇرقىدىن سۆيۈنۈپ قۇۋىنارسەن. چۈنكى دەل مۇشۇ يەرلەربوۋائەجدادلىرىمىز يارالغان، كۆكلىگەن، ياشنىغان، بىزنى باققان، ئۆستۈرگەن، ئاۋۇتقان، ياشناتقان باھادىر ئەزىمەت يەرلەردۇر!ئەي چالاڭ يالىڭاچ يەر، قارقاغ قاقاس يەر،ئالتۇن يېرىم قۇتلاغ بەخت يەر،تومۇردەكى قانىم يەر،باغرىمدەكى جانىم يەر.ئەچۈلەرنىڭ ئەجدادلارنىڭ ئىزى بار،ئىنە ئانىلار لەرنىڭ يۈزى بار،كەتكەنلەرنىڭ سۆزى بار،چىنتەمەنسەن گۆھەر تارىم يەر.تارىم دېگەن يەلىڭ شاماللىق يەرۇ ؟ يەلىڭ يەر،بۆكسەكىڭنى باغرىڭنى ئەسىن شامال بولۇپ قۇچسامچۇ،سەنىڭ كۆركلۈگ گۈزەل كۆكشىن كۆكۈش كەرك چەكسىز كۆكىڭدەچاغرى لاچىن بولۇپ قانات قاقىپ ئۇچسامچۇ؟،قەدىمكى لوپ خەلق قوشىقى دىنبىر كەزدە، ئۆپچۆرەمدىكى ئادەملەرنىڭ ئەرئايال، ياشقېرىلارنىڭ گەپ قىلغاندىكى تاۋۇشتىمبىرى،تەلەپپۇزى، ھېسسىيات ئىپادىلەش مىمىكىسىچىراي ئىپادىسى ، شېۋىسى بىردىنلا دېققىتىمنى تارتتى. ئۇلار باشلوپلۇق كورلا لوپلۇق چاقىلىق ۋە چەرچەنلىك كىشىلەر ئىدى. بىر چاغلارداشوپۇرلىق قىلىپ يۈرگەن كۈنلىرىمدە باشلوپ كورلا لوپ ھازىرقى لوپنۇر ناھىيىسىنىڭ ئاقسۇپا، قارچۇغا، تارىم، دۆڭقوتان دەيدىغان يەرلىرىگە ماشىنا ھەيدەپ بارغىنىمدا شۇ يەر ئادەملىرىنىڭ تۈس ، قىياپىتى، سۆزلىگەندىكى شېۋە ، تەلەپپۇزى ۋە كۈلكە ، چاقچاقلىرىدىكى بىرشېرىن، تارتىملىق ئۆزگىچىلىكلەر مېنى شۇنداق ئەسرۈك مەست قىلغانىدى. شۇنداق، خاتىرە ۋاراقلىرىم بىربىرلەپ ئۆرۈلۈپ قاناتلىق ئويلىرىم قىزىقىش ۋە ئىزدىنىش ئىستەكلىرىمنى يۈدىگىنىچە تەپەككۇر ۋە تەسەۋۋۇر ۋادىسىغا قاراپ ئۇچتى. ئۇ ۋادىدا، ئىلگىرى ماڭا قاتتىق تەسىر قىلغان، مېنى تولىمۇ قىزىقتۇرغان، بەكمۇ ھەيران قالدۇرغان بىر يۇرتنىڭ ئادەملىرى توغرىسىدىكى كېيىنكى چاغلاردا ئۇنتۇلۇپ يوشۇرۇن ئېڭىمنىڭ بۇلۇڭپۇچقاقلىرىدا مۆكۈپ تۇرغانبىر بۆرتۈن مەجھۇلمەنزىرە باشتا بىر دانە قوغقىچماقزەررىچەبولۇپ، كېيىن بولسا بارابارابۈيۈپ يارقىنلاپ، كۆڭۈل كۆزڭۈمئەينىكىمدە بالقىدى.مەن كۆزڭۈمدە، شۇ كۈنلەردە تېلېۋىزوردا كىنو كۆرگەن كەبىي كىچىككىنە، لېكىن تولىمۇ تارتىمچان بىر يۇرتنى ۋە شۇ يەردە ياشاپ تۇرغان بىر ئەلكۈن قەۋمنى كۆردۈم.. بۇ يۇرت كەلپىن ئىدى. بۇ ئەلكۈنقەۋم بۈگۈن ئاشۇيۇرتتا ياشاۋاتقان كەلپىن ئۇيغۇرلىرى ئىدى؟ ھەيرانمەن ؟! مەن قانداقسىگە چاقىلىقتا تۇرۇپ، مىڭ كىلومېتىردىن ئارتۇق يىراقلىقتىكى كەلپىننى ئويلاپ قالدىم؟بۇ چاغدىكى تۇيغۇم شۇ قەدەر سىرلىق، ئاڭقىرغۇسىز، ئۇشتۇمتۇت قارام ۋە قىزىقارلىق ئىدىكى، كەلپىنۋە كەلپىنلىكلەر بىلەن ھەچقانداق خۇسۇسىي باغلىنىشى يوق، ھەتتا كەلپىن، دېگەن بۇ يەرنى تېخىچە كۆرۈپمۇ باقمىغان لېكىن كەلپىنلىكلەر بىلەن تولا ئارىلاشقان مەندەك بىر ياقا يۇرتلۇققا نىسبەتەن ئېيتقاندا، بۇنداق تۇيغۇ تولىمۇ تاساددىپىي ۋە چۈشىنىكسىز ئىدى. گاھ كۆرۈنۈپ، گاھ يىراقلاپ مېنى ئېزىقتۇرۇۋاتقان ئاشۇ بىۋاش، ئاساۋ ۋە تۇتۇق بەرمەيۋاتقان، لېكىن ئۆزىگە رام قىلىپ، تارتىپ، كۆرۈنمەس قىل بىلەن بارلىقىمنى ئۆزىگە باغلىۋېلىپ، ئۆز ئەركى تامان يېتەكلەپ كېتىۋاتقان ئاشۇ سىرلىق سەزگۈ ۋە ئازدۇرغۇچ تۇيغۇلىرىمدىن تۆرەلگەن ئۆرتلۈگيالقۇنلۇق خىيالىمغا ئۆز ئەركىمنى بىراقلا تاپشۇرۇۋەتتىم ۋە چاقىلىقتىن ئۈرۈمچىگە قايتىپ ئۈچىنچى كۈنىلا توپتوغرا كەلپىنگە قاراپ جۆنىدىم.ئاشۇ سىرلىق يۇرتقا تېزرەك يېتىپ بېرىشقا ئالدىراپ نەپسىم قىسىلدى، قاراقىم قاتتى؟ئىچىمدە پەقەت بىرلا سوئال: بۈگۇنكى كەلپىن ئۇيغۇرلىرى بىلەن چاقىلىق، باشلوپ، ئاياغلوپخوتەن لوپ، چەرچەنئۇيغۇرلىرىنىڭ قانداق ئالاقىسى بارزادى؟ ئۇلار نېمىسى بىلەندۇر بىربىرى بىلەن شۇ قەدەر يېقىن بىلىنىدۇ؟ نېمىشقا؟...؟كەلپىن ئاچالدا ئازنا بازائار ئىدى. ئالقانچىلىك بۇ ئۆتەڭ بازار مەڭ؟گۈ بېسىقماس تىرىكچىلىك غەۋغاسىدىن تىترەيتتى. ئۇنىڭ ئاسمىنى بازارچىلارنىڭ ئايىغىدىن كۆتۈرۈلگەن قويۇق توپاچاڭدىن بوزارغانىدى. بۇ بازاردا ياشاشنىڭ بىرقەدەر ئاددىي ۋە تۆۋەن تەلىپىگىلا جاۋاب بېرەلەيدىغان ئېلىمسېتىم، نان، ئاشچۆپ، تۈرى ئىنتايىن ئاز كۆكتاتبۇ يەرنىڭ چامغۇرى بەك داڭلىق، قوزىنىڭ قۇيرۇقىدەك يۇمشاق ۋە تاتلىق پىشىدۇ. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئۈرۇمچى كوچىلىرىدا ؟كەلپىن چامغۇرى؟دېگەن نام بىلەن سېتىلىۋاتىدۇ. باھاسى يىلسېرى ئۆسۈپ بارماقتا ۋە مېۋەچېۋە، ئەرزان باھالىق ساختا ئاياغ، لاتاپىتە ھەمدە شۇ يەرنىڭ ئەمەلىي سېتىۋېلىش كۈچىگە كۆرە ئىنتايىن ئۆرە باھادىكى گوشياغ، ئاتئۇلاغ، توخۇتۈمان ۋە ناچار سانا، ئەت ماللىرى، ئېلىمسېتىمى قىزىغانىدى. ئوزايىدىن قارىغاندا، بۇ يەر ئادەملىرىنىڭ قولى قىسقا بولغاچ ياشاش تەلىپىمۇ تۆۋەن ئىدى. باشكۆزىنى توپا باسقان، ياشاش جاپاسىدىن قۇرۇپقاغجىرىغان بۇ ئادەملەر شۇ قەدەر قانا؟ئەتچان، شۇ قەدەر كۆنۈك، شۇ قەدەر ئىنسابلىق، شۇ قەدەر ياۋاش كۆرۈنەتتى. لېكىن مېنى ئۇلارنىڭ ئاشۇ ئەھۋالىدىمۇ يەنە ھەممە نېمىسى تەل، بايپاراۋان، دۆلەتمەن ئادەملەردەك بىغەم، تۆلەك، ئارىمبارىمخۇشخۇي، خۇشچاقچاقلىقى تاڭ قالدۇردى. مەن تۇرۇپلا؟كەلپىنلىكلەر غەمقايغۇنى بىلمىسە كېرەك دېگەننى ئويلاپ قالدىم. كۆز ئالدىمدىكى قاشكىرپىكلىرى تۆكۈلۈپ تۇرغان، ئەرلىرى بەستقامەتلىك، ساقالبۇرۇتلىرى ئوخشىغان،قىزچوكانلىرى غۇنچە بوي، گۈلبەدەن، ھەممىسىلا دېگىدەك شۇ قەدەر چېچەن، تولىمۇ سۆزمەن، تولىمۇ ئەلتەك، تولىمۇ تۈرگۈن ھەم قۇۋناق كەلگەن ۋە چاڭتوزان ئارىسىدا بوغسۇپ تۇرغان بۇ ئادەملەر شۇ تاپتا ماڭا گويا توپاتۇمان ئارىسىدا كۆمۈلۈپ يېتىپمۇ جۇلالاپچاراقلاپ تۇرغان بىر ئوچ ئىنجۇمەرۋايىت ۋە گۆھەردەك كۆرۈنۈپ كەتتى.ئېنىقكى، ئۆز بېشىدىن تولا ئېغىرقاتتىق كۈنلەرنى ئۆتكۈزگەن، ھەتتا ئۆلۈم ئاغزىدىن قۇتۇلۇپ قالغان ئادەملەرلا ۋە شۇنداق ياشاشنى بىلىدىغان، ياشاشنى يۈرىكىدىن سۆيىدىغان ھەمدە ئەڭ ئالدى بىلەن ئۆزىگە، ئاندىن ئۆزىنىڭ ئەتىسىگە، كېلەچىكىگە ئىشىنىدىغان، ياشاش دېگەننىڭ، ئۆمۈر دېگەننىڭ، ۋاقىتئۆتكۇ دېگەننىڭ ئەسلىي تومۇرىنى تولۇقى بىلەن ئاڭقىرالىغان ئىنسانە ۋە ئەلكۈنقەۋملا ياشاش كىشانلىرىنىدەقىقىلىرىنىئاشۇنداق قەدىرلەپ ياشاشنى بىلىدۇ. ئۇلار ئۈچۈن ئۆلۈمدىن باشقىسى تاماشا!ئەلۋەتتە بۇ يەردىكى ؟تاماشا؟بىر كۈچلۈك ياشاش ئۆز قۇنۇقى روھىنىڭ ياشاش سوققىلىرى ۋە كۈلپەتلىرىگە تىزلانماسلىقنى كۆرسىتىدۇ! ئۇلار ئۈچۇن ياشاشنىڭ ھەربىر كىشانىدەقىقىسى ئېغىر، قاتتىق بولسىمۇ بايرام! بۇنداق ياشاش پەقەت ئىچى كۈچلۈك مىللەتئۇلۇس ۋە ئىچى كۈچلۈك ئەركەكلەرنىڭلا قولىدىن كېلىدۇ، ئەلۋەتتە! مەن شۇ تاپتا توپاچاڭغا كۆمۈلگەن بۇ بازارچىلارنىڭ ئارىسىدا قىستىلىپ، ئۇرۇلۇپسوقۇلۇپ يۈرۈپ ئۆزۈمنى مىلادى 2004يىلى باش كۈزدىكى ئاچال ئاتلىق بىركىچىك بازاردا ئەمەس، ئەكسىچە، مىلادى 400يىلىنىڭ ئالدىئارقىسىدىكى كروران ئەلىدە، ياشاش ئۈچۇن، كۆكلەش ئۈچۈن، مەۋجۇدلۇق ئۈچۈن كۆكرىكىنى كېرىپ، ئاجۇن ۋە روزىغاردۇنيا ۋە دەۋر نىڭ خىرىسلىرى بىلەن جانسۈرە ئېلىشىۋاتقان كروران ئۇيغۇرلىرى ئارىسىدا كۆرگەندەك بولدۇم!كەلپىن ئۇيغۇرلىرىدىكى ھەممە ۋە ھەممىلا تەرەپتىن قەددىقامەت، چىرايتۇرق، قاشكۆز، ساقالبۇرۇت، سۆزشېۋە، تەلەپپۇز ۋە ئاھاڭ لىرىدا،ئۇلارنىڭ ئاشۇ ئارسلاندەك، كۆكبۆرىدەك بەقۇۋۋەت ھەم كېلىشكەن كۆۋتۈڭىۋۇجۇدى، تېنى، قامىتىدە يۇلقۇنۇپ، ئۆرىدەپ تۇرغان بىر خىل ھەم تومۇرى تولىمۇ تىرەنلىكتە ھەم يەنە تولىمۇ يارقىن بولۇپ، يۈزەلىكتە چاپچىپ تۇرغان ئەقىلپاراسەت، چېچەنلىك، چۇستلۇق، چەپەرلىك، جەسۇرلۇق، چىدام، جۈرئەت، كۈفەركۈۋەنجكېبىر ۋە غۇرۇر، ئۇيۇشقاقلىق ھەم يەنە ئۆزىدىن ئوزۇپ كەتكەن؟گە چىدىمايدىغان، شەرەپغۇرۇر ۋە ئاتاق تۇيغۇسى كۈچلۈك ھەم داغۋازراق كېلىدىغان، ئۇرۇشقاق ۋە يەنە گەپنى تولا ئۇششاقلايدىغان، گېزى كەلسە ئۆز ئاتىسىغىلا ئەمەس، پادشاھقىمۇ گەپ ياندۇرۇۋېرىدىغان، ئۇتتۇرغىنىغا تەن بەرمەيدىغان، ئۆچقىساس ئۈچۇن ھەرقانداق قاراملىق ۋە بەدەل تۆلەشتىن ئايانمايدىغان ھەم ياخشى ھەم يامان، تەلۋەتەتۈر، قىزىققان ۋە چىدىماس، ئۆگۈرچىماختانچاق، يەرداشچىيۇرتۋاز قاتارلىق كەلپىنچە مەھەللىۋى تۆزلىك تېگى، خاراكتېر پەقەت ئىنتايىن يامان ياشاش مۇھىتىدا ياشاپ كەلگەن ئادەملەردىلا بولىدىغان بىر خىل مىللىي ۋە ئىنسانىي ئىرۇبەلگىلەردۇر. بۇنداق بەلگىلەرنى ئۇلارغا ئاشۇنداق ياشاشقا قىيىن بولغان ئالاھىدە ھاۋا بىلەن ئالاھىدە ياشاش مۇھىتىلا بېرەلەيتتى.ياشاش مۇھىتى شۇ يەر كىشىلىرىنىڭ تاشقى تۈسجۇسۇنىدىن تارتىپ ئويخىيالى، تەپەككۇر شەكلى، تەپەككۇر مىجەزخۇلقى ۋە قىلىقلىنىشلىرىنىڭ شەكىللىنىشىگە مۇتلەق دېيەلمىسەممۇ خېلىلا كۈچ بېرىدۇ. شۇڭا ئەسلىي بىر نەسىليىلتىزدىن كۆكتومۇرى بىر بولغان ئەلكۈنئۇلۇس ئادەملىرىنىڭ يۇقىرىقى مەھەللىۋى بەلگىلىرى جايلاشقان ياشاغۇيەرلىرىنىڭ، تۇپراق، ھاۋا، يېمەكئىچمەك، تىرىكچىلىك يولى ۋە ئىمكانىيەتلىرىنىڭ ئوخشىماسلىقىتۈپەيلىدىن ئۆزارا خېلىلا زور پەرقلىنىدۇ. مەن ئانا ماكانىمىزنىڭ خېلىلا كۆپ يەرىنى ئارىلاپ يۈرگەن بىر شوپۇر ۋە كەسپىي يازغۇچى بولۇش سۈپىتىم بىلەن بۇ پەرقلەرنى ھەرقاچان ھېس قىلىمەن ۋە بۇ قېتىم كەلپىنگە قەدەم قويغىنىمدىن كېيىن تېخىمۇ چوڭقۇر ھېس قىلدىم.يېڭىدىن يېڭى ۋە چاپقۇر خىياللار ئىلكىدە ئاۋارىمەن. ئاچالنىڭ شاۋقۇنلۇق دېھققان بازىرىدا ئېگىزپەس دەسسەپ، ھاڭۋاقتىدەكئۆپچۆرەمگە ئالاڭلاپ كېتىۋاتىمەن. بىر كەمدە ئانچە يىراق بولمىغان بىر يەردىن دۇتار نەغمىسى ئاڭلاندى. قارىسام، بىر چەتتىكى پۇچۇق تامنىڭ ئالدىغا بىر توپ ئالامان توپلىنىپتۇ. بىر بېسىپ، بىربىر بېسىپ ئۇلارغا يېقىنلاشتىم ۋە توپ ئارىلاپ بوينۇمنى سوزدۇم. سېرىق ساقال، كۆك كۆز، ئۆڭى ئاق، سىم بۇرۇت بىر يىگىت تام تۈۋىدە زوڭزىيىپ ئولتۇرۇپ دۇتار چېلىپ ناخشا ئېيتىۋېتىپتۇ. ئۇنىڭ يېنىدا يەنە ئىككى دۇتار تامغا يۆلەگلىك تۇرىدۇ. دۇتار ساتسا كېرەك، ناخشىسى ئارقىلىق دۇتارلىرىغا خېرىدار چاقىرىۋاتقان ئىكەن. ئۇنىڭ كۆزلىرى ھەۋەس ئوتلىرىدا يالتيۇلت يېنىپ تۇرىدۇ، كۈچىنىشتىن گۆرەن تومۇرلىرى كۆپۈپ، چېكىلىرى قىزغۇچ بولۇپ ۋىلىلدايدۇ، چىرايى بىر قىزغىن خۇشخۇيلۇق ۋە شوخلۇقتا يېلىجايدۇ.يىگىت جاراڭلىق ئاۋازدا كونا كۈينى سەلگىنە بۇزۇپ توۋلىماقتا :ئالتى كىشى بەڭ تاتىتۇتارتىدۇ.سېكىلەكلەر بىر بولۇپ،يىگىتلىنى دەم تاتىتۇ .كىشىلەر كەپتەر قوپقاندەك پاراققىدە كۈلۈشتى. مەن ئۆپچۆرەمگە قارىدىم، ئون ئادەمنىڭ بىرئىككىسى كۆككۆز، سېرىقساقال، ھەممىسىنىڭلا قاڭشىرى قىڭراقتەك، ساقالبۇرۇتلۇق، بەزى قىزچوكانلارنىڭ چاچلىرى سېرىق، كۆزلىرى كۆكۈش، ئۆڭى ئاققىزىل، بويلىرى زىلۋا ھەممەيلەن قولتۇقىنى غىدىقلىغاندەك ئىرغىنىپئىرغىنىپ كۈلۈشىدۇ: ما كالۋانى ھا ھا ھا ئۇگاتمايتقان ئادەمكەئۇياتمايدىغان ئادەمكەن؟موگۇندىۋى نېمەمانېمە. ھاي، توخۇي پوقىيەي ھا ھا ھادۇتارچى ناخشىنى تېخىمۇ ئەۋجىگە كۆتۈردى:ئېگىز تاغقا چىققاندا ياللايائاللائۆلەي،قولىڭىزنى مەن تارتاي خەسمەيجېنىمەي.بار ئويۇننى سىز ئويناڭ توخۇ پوقى،دەردىڭىزنى مەن تارتاي كالۋېرەيكالۋارەي. ئونكويئوھھويھاي ھەمەراخمان، ماچاقانكۆزكۆككۆزنېمە دەيتتۇدەيدۇئەنىقەيۋاييەيمومىنىڭبۇ نېمىنىڭناخشىسىنىڭ ئوساللىقىنى قالاقارا ئۇنىڭغا گەپ قىلغىنا، تۈزۈكرەك ناخشىغا توۋلاپ بەسۇننۇكۇيھەيرانلىق مەناسىدىكى سۆزھەممە گەپنى مەنلا قىلاممەقىلامدىمەن بولمايتقانبولمايدىغانئىشنى قىلىپ يۈرسەڭلەئاپاشئاپاش، نېمە بولداڭبولدۇڭبۇ دۇتاچى كىمتۇكىمدۇ؟يۇقىرسىيۇرت نامىدىكى يۈدەكاميۇنۇسكامنىڭ ھەنەيۋاقىسىبالاۋاقىسىھۇشۇھوشۇر.ھاي ھاۋدىللائابدۇللاھ؟ھاۋدىللا دەيتمەدەيمەنئايلىكائاچا، كىمنى قىشقىرتسەچاقىرىسەن؟دۆلگىدە سۇۋامىكەشارقىراتمىدا سۇ بارمىكەنئىيشۇ قۇرۇغدا بېيكەئاشۇ ئېتىزلىقتا بار ئىكەن!ئۈرۈمچىگە باماممىزئۈرۈمچىگە بارمامدىمىز؟بۇ يىل بارتىمە دەيتمەبۇ يىل باراي دەيمەن.مەنمۇ بارىتتىمغۇمەنمۇ باراي دېگەنبىر ياقتا ناخشا، توپ ئىچىدە گەپ، ناخشا ماڭا قانچىلىك يېڭى ئاڭلانسا، كەلپىنلىكلەرنىڭ گېپلىرىمۇ ماڭا مەن ئىلگىرى نەلەردىدۇر ئاڭلىغان قەدىناس ناخشىدەك يېقىملىق ئاڭلىناتتى. بىردىنلا مېڭەمدە، ياق يۈرىكىمنىڭ قېتىدا باشلوپ خەلق قوشاقلىرى ياڭراشقاماڭغانغا تۈگىمەيدۇ ،توققۇز ئۆينىڭ يوللۇرۇيوللىرى.تال چىۋىقتەك ئەشمەدۇر ،گۈل يارىمنىڭ بويلۇرۇبويلىرى.ئۆيۈڭڭۈئۆيۈڭنىڭ ئارقاسىغا ،سېپىل سوقۇپ شەرىتەيشەھەر ئەتەي.سەن ئەمدى ئاڭا كەسسەڭكەتسەڭ،مەن ئەمدى قانداغ ئېتەي .چوڭ خەققى ۋالاسى دەپباينىڭ بالاسى دەپ،تاما تۇتۇپ مەن سىززىسىزنى .ھەجەپ ياتىرقاپيېتىرقاپ كەتتى ،كۆزگە ئىلماي بىززىبىزنى .ئاسمانداغى ئاي غوقشۈشئوخشاش ،كىم تۇغار شۇنداق قىززىقىزنى .ئارۇخلاپپائورۇقلاپ كېتىپسەن ،جېنىممىجېنىمنى ساڭا ۋەردىمبەردىم .ئىنەڭڭىئاناڭنى رازى قىلغىن ،تۇزۇڭڭۇتۇزۇڭنى تولا يېدىم .رەڭگىممىرەڭگىمنىڭ ساغاغانىسارغايغىنى ،گۈل بۇجۇدۇمچەكتىم يۈرەككە ،تىل تورغۇيۇمئامرىغىمسۆزۈڭدىن .ساڭا بەرگەن كۆڭلۈمنى ،كۆرگەنمىدىڭ كۆزۈمدىن .ئۆلۈپ كەتسەم ئوتۇڭدا ،رازى بولغىن تۇزۇڭدىن .سالىپسېلىپ بەردىم قىياق ئوت ،ھويلاداقىھويلىدىكى ئۇلاققا .يارنى سۇغا چىقار دەپ ،ئاراقاداقىئارقىدىكى بۇلاققا .ساقلاسام يار چىقمادى ،تاقۇ توخۇ چىقتى قونداققا .تىل تورغۇيۇم تىل تەگمىسۇن بويۇڭغا ،قولۇم يەتسە گىرە سالسام بوينۇڭغا .دىلخۇمارىم ئوتۇڭدا ئېرىپ كەتمەي ،كېلىپ مېنى سالىۋالغىنسېلىۋالغىنقوينۇڭغا .ئۆتەرمەن دەپ بىر ئارىقتىنئېرىقتىن ئالتادىمئاتلىدىم ،غۇنچە بوينى بىر گىرەلەپ باقمادىمباقمىدىم .كۈندە تۇرۇپ قەرەلىنى سوراغلاپسوراشتۇرۇپ ،بەرگەن ۋەدە سۆزلەرىنى يادلادىم .كەلپىنلىكلەرنىڭ ناخشىسى، كەلپىنلىكلەرنىڭ شېۋىسىنى ئاڭلاپ تۇرۇپ، خۇددى چاقىلىقتا تۇرۇپ چۈشىنىكسىزلا كەلپىن دېگەن يۇرتنى ۋە كەلپىن ئۇيغۇرلىرىنى ئەسلەپ قالغاندەك، بۇيەردىمۇ كەلپىندىمۇ ئۇشتۇمتۇتلا ۋە تولىمۇ چۈشىنىكسىز ھالدا لوپ ئۇيغۇرلىرى ۋە ئۇلارنىڭ شېۋىسىنى،قوشاقناخشىلىرىنى ئەسلەپ قالدىم. چىن سۆزۈمنى ئېيتسام، شۇ تاپتاشۇ تاپتىلا ئەمەس،ئاشۇ چاقىلىقتىن باشلاپمەن ئويغاق،سەگەك ۋە ھەرىكەتتىكى ھالىتىمدە نېمىشقىدۇر چۈشسىمان تەپەككۇر قىلىۋاتاتتىم.تەپەككۇرۇم زامانماكان چەك ئارىسىنى يوقاتقان، زامانماكاندىن ھالقىپ كەتكەن، زامانماكان ئۇقۇمىنى يوقاتقانىدى! نېمىشقا شۇنداق بولىدۇ؟ نېمە ئۈچۈن شۇنداق ئويلاپ قالدىم؟ بۇنىڭغا مېنى كىم مەجبۇر قىلىدى؟ مەن يا تىلشۇناس، يا ئانتروپولوگئىنسانشۇناس ئەمەس ۋە ياكى تارىخشۇناس ياكى ئارخېلوگ ھەم ئەمەسمەن، پەقەت بىريازغۇچىمەن، خالاس.مېنىڭ بۇ قاتارچە زورۇقۇشلىرىمنىڭ ھازىرچە كۆزكۆرۈرەئال ئەھمىيىتى ۋە ئىشلىرىم بىلەن توغرىدىن توغرا ئالاقىسى يوق!ئۇنداقتا، مەن زادى قانداق قىلىپ ھازىرقىدەكتەپەككۇر ۋە روھىي ھالەتكە ئۆتۈپ قالدىم؟ بۇ بىر ۋەھىيمۇ؟ تارىخنىڭ چاقىرىقىمۇ؟ ياكى مەنىڭ كەلگۈسىدىكى ئىجادىي ئىشلىرىم موھتاج بولۇۋاتقان ئېھتىياجمۇ؟ ۋە ياكى يوشۇرۇن ئېڭىمدىكى چۈشىنىكسىز بىر خىل ئاڭ پارتلىشىنىڭ، بىر خىل ئەسخاتىرەزاپىسىنىڭ ئۆزىنى ئاشكارىلىشى ۋە تىلغا چاقىرىلىشىمۇ؟ ۋە ياكى يوشۇرۇن ئېڭىمنىڭ ئىجادىمغا، ئىلھامىمغا، يارىتىش ئىستىكىمگە بېرىۋاتقان بىر خىل بىشارىتى ھەم ماڭا ئېچىپ بېرىۋاتقان بىر تېما، تەسەۋۋۇر بوشلۇقىمۇ؟ بىر يېڭى پىكەرتەپەككۇر ئۇپىقىمۇ؟...چىن سۆزۈمنى ئېيتسام گاڭگىراپ قالغان ئىدىم، ئۆزۈمنىڭ نېمىشقا مۇنداق زورۇقۇپ يۈرۈۋاتقىنىمنى ھەم خۇددى ئۆزۈمدىن ياتيوچۇن ئادەمدەك زادىلا ئاڭقىرالمايۋاتاتتىم! لېكىن مەن شۇنىڭغا قەت؟ئىي ئىشىنىمەنكى، بۇ خىل ئەخمىقانە ئىزدىنىشلىرىم ئۆزۈمنىڭ نۇقتىسىدىن ئەمەس،ئىجتىمائىي، تارىخىي، مەدەنىيەت نۇقتىسىدىن ئۇيغۇر ئەلكۈنىنى چۈشىنىشكە، خەلقىمنىڭ تارىخى ۋە مەدەنىيىتىنىڭ قاتلاملىرىنى، ئۇنىڭ ئۆلمەس ۋە ئۆچمەس ئۆزقۇنۇقروھىي زاپىسىنىڭ چوڭقۇرلىقىنى ھېس قىلىش ئۈچۈن پايدىلىق بىر خەيرلىك ئىش بولۇپ قالسا ئەجەب ئەمەس. مۇشۇ ئەرزىمەس ئەمگىكىم سەۋەبى بىلەن ئۇلۇغ ئاتاق ياكى يېتىلىۋاتقان كەسپ ئەھلىلىرىنىڭ مۇبارەك نەزەر دېققىتى مۇشۇ ساھەگە ئېتىبار بىلەن تىكىلسە ئەجەب ئەمەس، ئەلھەمدۇلىللاھ! مېنىڭ ئاڭقىرىشىمچە، كەلپىن ئۆز قوشنىلىرى بولغان ئاقسۇدىكى قۇمقۇدۇق، ئۇچتۇرپان، ئاۋات، كاشىغەردىكى مارالبېشى، ئارتىش ۋە ئاقچى قاتارلىق يەرلەر بىلەن مۈرىدىشىپ تۇرسىمۇ، كەلپىنلىكلەرنىڭ جىق تەرەپلىرى ئۇ يەر خەلقىنىڭ سېلىشتۇرغىلى بولىدىغان تەرەپلىرىگە ئومۇمىي مىللىيئۇيغۇرلۇق تەرىپىدىن شەك يوق ۋە مۇتلەق ئوخشىسىمۇ، مەھەللىۋىي تەرەپتىن ئوخشاپ كەتمەيدۇ، ئەكسىچە، ئاشۇ مىڭلاپ كىلومېتىر ۋە ھەتتا ئۇنىڭدىنمۇ يىراق بولغان باشلوپكورلالوپ، چاقىلىق، چەرچەن، نىيە، ئاياغلوپخوتەنلوپ قاتارلىق جايلاردىكى خەلقلەرنىڭ سېلىشتۇرما تەرەپلىرىگە بەكلا ئوخشايدۇ. ئۇلارنىڭ تەقىتۇرقى، چىرايكۆركى، تىل شېۋىسى، تەلەپپۇزئاھاڭى؟ قاتارلىق جەھەتلەردە كۆز بىلەن كۆرگىلى بولىدىغانتاشقى تەرەپتىكى ئوخشاشلىق بولۇپلا قالماي، كۆز بىلەن كۆرگىلى بولمايدىغان لېكىن ئوچۇق سەزگىلى بولىدىغان بىر مەھكەم ئىچكى باغلىنىش بار ئىدى. مېنى قىزىقتۇرىۋاتقان، يېتەكلەۋاتقان، جوڭقۇرۇۋاتقان باشچى سېزىم دەل مۇشۇ ئىدى! مەن بۇ يەرگە دەل مۇشۇ ئوخشاشلىقنى ئوخشىمىغان تەرەپتىن ئىسپاتلاش ئىستىكىدە كەلگەن ئىدىم.مەن ئاچالدىن ئايرىلىپ كەلپىن ناھىيە بازىرىغا كىرگەن ئاخشىمىدىن باشلاپ ئەتىسى چۈشتىن كېيىن؟گىچە كەلپىن مەھەللىلىرىنى ئارىلىدىم. دېھقانلار ۋە ئېلىپساتارلار بىلەن مۇڭداشتىم. ئەڭ مۇھىمى، كەلپىننىڭ پىچاق ئۇچى زىيالىيلىرىدىن ئابدۇساتتار ھامىددىن، سالىھ ئىبراھىم، جەلىل مۇھەممەد قاتارلىقلارنىڭ كۈتۈشىدە ئۇلار بىلەن يۇرەكلەر ئارقىلىق سۆزلەشتىم، ئۇلاردىن مەن ئۈچۈن يېپيېڭى ۋە تولىمۇ قىممەتلىك بىلىم ھەم ئۇچۇرلارغا ئېرىشتىم.شۇنى خوشاللىق ئىچىدە بىلدىمكى، كەلپىنلىكلەرنىڭ خۇش قىلىق، تۈرگۈن، ئەقىللىق، چېچەن، سۆزمەن، كۈچكۈسۈنلۈك، قامەتلىك، ياشاشقا باتۇر بولۇشتەك ئىرۇبەلگىلىرىنىڭ باشلوپ، چاقىلىق، چەرچەن، ئاياغلوپ ۋە نىيە ئۇيغۇرلىرىغا ئوخشاشلىقىدىن، ئۇلارنىڭ تىلشېۋە، تەلەپپۇزئاھاڭ، ناخشاقوشاق؟لىرىدىكى تەڭداشلىقىدىن باشقا ئىنتايىن قىممەتلىك كۆزكۆرۈ پاكىتلىق ئوخشاشلىقلار بار ئىكەن.بۇ ئوخشاشلىقلار مېنى بۇ ئاجايىپ زېمىنغا ۋە شۇ يەردە ياشاپ تۇرغان كەلپەكلەرگە تېخىمۇ قىزىقتۇردى. چاقىلىق ۋە باشلوپتائۇشتۇمتۇت پەيدا بولۇپ ۋە مېنى ئاخىرىدا كەلپىن؟گە باشلاپ كەلگەن سەزگۈمنىڭ خاتا قىلمىغانلىقىنى، ھەتتا مۇشۇ سەزگۈمنىڭ مېنى خەقلەرگە ۋە ئۆزۈمگە ئانچىمۇ ئوچۇق ۋە يارقىن مەلۇم بولمىغان، ھەتتا ناتونۇش بىر سىرلىق تارىخىي ھادىسىنى ۋە ئۇنىڭ بۈگۈنكى ئىرۇبەلگىلىرىنىتونۇۋېلىشىمغا ھەيدەك بولغىنىغا ھەمدە ئاشۇ سەزگۈمنىڭ مېنى ئالدىمىغانلىقىغا تولۇقى بىلەن ئىشەندىم! بۇلارنى تۈگەللىسەمتۆۋەندىكىدەك تۈگۈچ بولدى:ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدا كەلپىن شېۋىسى ئالاھىدە شېۋە بولۇپ، بۇ ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىنىڭ ھوتەن دىئالېكتىغا پېئىللارنىڭ كەلگۈسى زامان ۋاسىتىچىلىك بايان رايى ۋە پۈتمىگەن سۈپەتداش قاتارلىق مۇھىم ئالاھىدىلىكلىرى جەھەتتىن ئوخشايدۇ. چاقىلىق، بولۇپمۇ چەرچەن شېۋىسى ھوتەن دىئالېكتىغا تەۋە بولۇپ، كەلپىن شېۋىسى ئۇنىڭغا تېخىمۇ يېقىن.كەلپىن شېۋىسىدە: يەپ تۇرىتۇ،ئۇخۇپ تۇرىتۇ؟،ھوتەنچىدە: يەپ تۇيىتۇ ، ئۇقۇپ تۇيىتۇ ھوتەن ۋە كەلپىنچىدە؟بارىتمەن ،؟كېلىتمەن ، ئۇخلاۋاتىتمەن ،؟بارىتمىز ، كېلىتمىز ، ساتىتمىز ، ؟كۆرىتمىز ، بىرىتۇ ، كېلىتۇ ، ئوينايتۇ ، قىلىتۇ ، ئىتىتۇ ، بىبىر؟،؟كىكىر ، يىگىمەيىگىرمە ، تەتۈيتەتۈر ، ئىتتىئىتتىرئىتتىرگىن ، دەييادەريا ، قىيغاققىرغاق ، قىغىزقىرغىز ،؟كۆسەتكۆرسەت ، ئۆدەكئۆردەك ، قىيقىر ، ؟قىشقىماققىچقىرماق،ئەزەنئەرزان قاتارلىقلار.باشلوپ شېۋىسى مەلۇم جەھەتلەردە تۇرپان شېۋىسىگە يېقىنراق بولۇپ، كەلپىن شېۋىسى بىلەن باشلوپتۇرپان شېۋىسىمۇ خېلى كۆپ ئوخشاشلىققا ئىگە، مەسەلەن: ئۇگالئۇۋال ، زەدىگالزەدىۋال ، سۇگاسۇۋا ، ھاندۇگاھاندۇۋا ، يۇگاشيۇۋاش؟،؟ھايگانچاھاۋانچا ،گاخۋاخ ، جۇگاجۇۋا دېگەندەك.ئارىلىقى 1000 كىلومېتىرلاپ يىراق يەرلەردە ياشاۋاتقان ئەلكۈنلەرنىڭ ناھايىتى تىرەن كۆكيىلتىزداشلىق مۇناسىۋىتى بولمىسا، شېۋىلىرىنىڭ بۇ قەدەر ئوخشاش ياكى يېقىن بولۇشى مۇمكىن ئەمەس.كەلپىن شېۋىسىدە كەلپىن سۆزى يەنە كەلۋىن دەپمۇ تەلەپپۇز قىلىنىدىكەن. ئۇيغۇر تىلىدا گ بىلەن ۋ نىڭ، ت بىلەن ؟د؟نىڭ، ر بىلەن ز نىڭ، د بىلەن ي نىڭ، چ بىلەن ش نىڭ نۆۋەتلىشىشى تولىمۇ ئادەتتىكى ھادىسە بولۇپ، بۇلار سۆزلەملەرنىڭ ئۆزگىرىشىنى ئىشقا ئاشۇرىدىغان ئەڭ قولاي،ئەڭ ئاكتىپ ۋە ئەڭ ئىپتىدائىي ئامىللاردۇر. مۇشۇ قانۇنىيەتكە كۆرە كەلۋىن نىڭ ئەسلىسىنى كەلگۈن دەپ ئەستىرىگە ئۆرۈسەك، ئۇ چاغدا كەلگۈن سۆزى خۇددى ؟سۈرگۈن ،؟سۈرگۈنلەر ، سۈرگۈندىلەر دېگەندەك كەلگۈن ، كەلگۈنلەر ، كەلگۈندىلەر دېگەن مەنانى بېرىدۇ. دېمەك پەرىزىمچە كەلپىننىڭ ئەسلىسى كەلۋىن ، ئۇنىڭ ئەسلىسى كەلگۈن بولۇپ، بۇ سۆز ئەسلىدە ھازىرقىدەك يەرجاي نامى بولماي، ئەكسىچە بۇ يەرگە يىراقتىن كۆچكۆچ بولۇپ كېلىپ قالغان كەلگۈن لەرگە بىرەر كەلگۈندى ئەلكۈن گە يەرلىك ئۇيغۇر ئەلكۈن تەرىپىدىن بېرىلگەن نام بولىدۇ. ئۇنداقتا كەلگۈندى ئەلكۈن بۇيەرگە كېلىشتىن ئىلگىرى بۇ جايلاردا ياشاپ تۇرغان يەرلىك ئەلكۈن بولۇشى كېرەكقۇ؟ خوش، بۇ يەردە يەرلىك ئەلكۈن بارمىدى؟ كەلۋىن كەلگۈنتارىخىي خاتىرىلەردىن قارىغاندا ئىنتايىن قەدىمىي يۇرت بولۇپ، بۇ يەردە قەدىمقەدىم زامانلاردىن بېرى ئەجدادلىرىمىز تىرىكچىلىك قىلىپ كەلگەنىدى.كەلپىن ناھىيىلىك تەزكىرە ئىشخانىسىنىڭ مۇدىرى، بىلىمدار ئابدۇساتتار ھامىددىن ئەپەندى ئاساسلىق قەلەم تەۋرەتكەن، تەھرىرلىگەن ۋە تەرجىمە قىلغان، كەلپىن ناھىيىلىك پارتكوم سېكرىتارى لىقىئاننىئان، كەلپىن ھاكىمى ئابدۇراھمان ئەش ھەد قاتارلىقلار كىرىش سۆز يازغان1992يىلى نەشىر قىلىنغان كەلپىن ناھىيىسىنىڭ تەزكىرىسى نىڭ ئومۇمىي بايان قىسمىدا ؟كەلپىن ناھىيىسىنىڭ تارىخى ئۇزاق، بۇ يەردە يېڭىتاش قوراللار دەۋرىدىلا ئىنسانلار ئولتۇراقلاشقانماددىي تېپىندىلار ئىسپاتئا، مىلادىدىن ئىلگىرى غەربكە كۆچكەن بىر قىسىم توخرىيلار، ساكلار ۋە ھۇنلار بۇ يەردە ئولتۇراقلىشىپ قالغاندەپ يېزىلغان. يەنەشىمالىي ۋەي سۇلالىسىنىڭ جىڭگۇئان3يىلىمىلادى522يىلىتۈركلەرنىڭ،تاڭ سۇلالىسىنىڭ تىئانبائو3يىلى744يىلى ئۇيغۇر خانلىقىنىڭ باشقۇرۇشىدا بولدى؟دەپ يېزىلغان.يۇقىرىقى خاتىرىلەرگە كۆرە كەلپىندە قەدىمدىن تارتىپ ھازىرقى زامان ئۇيغۇرلىرىنىڭ پەيدا بولۇشىدا ئۆزەك بولغان ئەجدادلىرىمىز ياشاپ كەلگەن. كېيىن مىلادى 400يىللارنىڭ ئالدىكەينىدە بۇ يەردە يەرلەشكەن بىرقەدەر چوڭراق ئەلكۈنلەر دەل بىز ھازىر تونۇۋاتقان كەلپىنلىكلەرنىڭ ئەجدادى بولغان كەلگۈندى ئۇيغۇرلاردۇر. ھازىرقى كەلۋىن دېگەن نام ئاشۇ يىراقتىن كۆچۈپ كەلگەن ئۇيغۇرلارغا يەرلىك ئۇيغۇرلار تەرىپىدىن بېرىلگەن نام بولۇپ، كېيىن ئاستائاستا يەرجاي نامىغا ئايلىنىپ كەتكەن بولۇشى مۇمكىن.ئەزەلدىن ئۇيغۇرلاردا لەقەمسىز ئادەم بولمىغىنىدەك، ئادەتتە ھەر يۇرت ئادەملىرىنىڭ ئەل ئىچىگە تارقالغان بىر ئورتاق كۈسەمىشى لەقىمىبولىدۇ.بۇ لەقەم شۇ يۇرت ئادەملىرىنىڭ بىر خىل ئىرۇبەلگىسى بولۇپ خىزمەت قىلىدۇ. مەسىلەن كاۋىچى ئاقسۇلۇق ، بېلىق ئۆپكىسىنى قۇيۇپ يەيدىغانلار شەھرىيارلىق،مۈشۈكنى پولوغا باسقانلار كورلىلىق، كالتا قۇيرۇق كۇچالىق، ئېشەك قېتىقى ئىچكەنلەر بايسايراملىق، جاھىل خوتەنلىك، پوقاق؟ياركەنتلىك، ئۇششۇق ئاقسۇ ئايكۆللۈك ۋەھاكازا.كەلپىكەلپىنلىكلەرنىڭ لەقىمى ئېزىتقۇ ،يەنى جىنلار .كەلپىندە ئەل ئىچىدە كەلپىنلىكلەرنىڭ ئاتىسى ئاتۇشلۇق، ئانىسى جىن دەيدىغان سەقىم بار ئىكەن.دېمەك،كەلپىنلىك ئۇيغۇرلارنىڭ لەقىمى جىن بىلەن باغلانغان بولۇپ، ئادەتتە ئىنسان بالىسىنىڭ جىن بىلەن جۈپلىشىشى ياكى جىندىن تۇغۇلۇشى ھەرگىز مۇمكىن ئەمەس، بۇنى پەن ئەھلى ۋە ساۋادلىقلارلا ئەمەس، ئادەتتە قارا تۈرك ۋە ئەڭ نادان قارا باش خەلقمۇ ئاغزىدا دېگىنى بىلەن بۇنىڭ مۇمكىن ئەمەسلىكىنى بىلىدۇ ۋە بۇنىڭغا ئىشەنمەيدۇ. ئۇنداقتا بۇ لەقەمنىڭ يەنە باشقىمۇ مەناسى بارمۇ؟ئادەتتە ئۇيغگۇر تىلىدا جىن دېگەن سۆز ئالۋاستى ، روھئەرۋاھ دېگەندىن باشقا ئاز ، كىچىككىنە جىندەك ساقلاڭ، تۇيۇقسىز ، ئۇشتۇمتۇتدېگەن مەنادىمۇ ئىستېمال قىلىنىدۇ. بىز كەلپىنلىكلەرنىڭ جىن دەگەن لەقىمىنى دەل ئاشۇ ئۇشتۇمتۇت ۋە تۇيۇقسىز دېگەن مەناسى بىلەن قوبۇل قىلىمىز. يەنى بۇ لەقەم ئەسلىدە؟جىندەك پەيدا بولۇپ قالدى ، جىندەك يوقاپ كەتتى دېگەن، بولۇپمۇ؟جىندەك پەيدا بولۇپ قالدى دېگەن مەنادا كەلپىنلىكلەرگە سىڭگەن.تارىخىي خاتىرىلەرگە كۆرە، كەلپىندە ئەسلىدىلاتاغجىرا، يايلاقلاردا بىر تۈركۈم چارۋىچىئاساسلىقى تۆگە، ئۆچكە، قوي باقىدىغان ئۇيغۇر ئەلكۈن بولۇپ، ئۇلارنىڭ سانى ئىنتايىن ئاز ئىدى. چۈنكى كەلپىن يېرىنىڭ سۇ ۋە ئوتچۆپى بار يەرلىرى بەك ئاز بولۇپ، ئارتۇقچە چارۋىنى بېقىش مۇمكىن ئەمەس.بۇ ئەلكۈنلەر ئۇيغۇر، ھۇن، ساك، توخرىيتوخار قاتارلىق ئۇيغۇر ئەجدادلىرى ئىدى. تەخمىنەن مىلادى 400يىلنىڭ ئالدىكەينىدە بۇ يەردە ئېكىنچىلىك بىلەن شۇغۇللىنىدىغان بىر ئەلكۈن جىندەك پەيدا بولۇپ قالغان. بۇلار دەل چەرچەن تەرەپتىن تەبى ئىي ۋە سۈن ئىي ئاپەت، بالاھىقازا تۈپەيلى يۇرتنى تاشلاپ قېچىپ چىققان ئۇيغۇرلارنىڭ بىر بۆلىكى ئىدى. شۇڭا بۇ كەلگۈنلەر گە شۇ يەردە ياشاپ تۇرغان ئەسلىي ئۇيغۇر كەلپەكلەر ئېزىتقۇ ، جىن دېگەن لەقەمنى سوۋغا قىلغان ۋە بۇ پەقەت كېيىن كۆچۈپ كەلگەن تېرىقچى، باغچى ئۇيغۇرلارغا بېرىلگەن لەقەم. زامانلارنىڭ ئۆتۈشى بىلەن كەلپىندە ياشايدىغان ئۇيغۇر ئەلكۈنلىرىنىڭ ئورتاق ۋە ئومۇمىي لەقىمى بولۇپ قالغان. دېمەك، كەلپىنلىك ئۇيغۇرلارنىڭ ئاساسىي گەۋدىسى سىرتتىن كۆچۈپ كەلگەن جىندەك پەيدا بولۇپ قالغان تېرىقچى، باغچى ئۇيغۇرلاردۇر.كەلپىنلىكلەردە؟ئاتابوۋىمىز چەرچەن تەرەپتىن كۆچۈپ كەپتىكەن؟دېگەن قاراش ھازىرمۇ ئومۇمىي؟يۈزلۈك ماۋجۇد. چوڭلار بالاچاقىلىرىغا ئاشۇنداق ھېكايە قىلىدۇ.كەلپىنلىكلەرنىڭ بىر خىل مالخىيى بار ئىكەن. بۇ مالخاينىڭ تىكىلىش نۇسخىسى ۋە گىرۋەك نەقىشلىرى ھازىرقى باسلوپ، چاقىلىق ۋە چەرچەن ئۇيغۇرلىرىنىڭ كىگىز مالخىيى ناھايىتى ئاز ئادەملەردە ساقلىنىپ قالغان ئوپمۇئوخشاش ئىكەن.كەلپىننىڭ قىسىل مازىرى دەيدىغان بىر قەدىمىي مازىرىدا ئېچىلىپ قالغان بىر گۆر بولۇپ، گۆر تىك تۆتچاسا كولان غان. بۇنداق جەسەت كۆمۈش شەكلى كروران، مىرانمىلان ، چاقىلىق قاتارلىق جايلاردا بايقالغان قەدىمىي جەسەت كۆمۈش شەكلى بىلەن ئاساسەن ئوخشاش. يۇقىرىقىلار كەلپىنلىكلەرنىڭ ئاتابوۋىمىز چەرچەندىن كەلگەنىكەن دېگەن قارىشىنىڭ ماددىي پاكىتلىرى بولۇشى مۇمكىن، دەپ قارايمەن.ئۇنداقتا چەرچەن قايەردە؟قەدىمدىن ئۇيغۇرغۇر لار يارىتىپ ياشاپ كەلگەن بىر پۈتۈن كروران ئېلى تارىخىي ماتېرىئاللاردا قەيت قىلىنىشىچە، مىلادىدىن بۇرۇنقى 77يىلىغا كەلگەندە بىربىرىگە دۈشمەن ئىككى خانلىققا، يەنى كروران ۋە چەرچەنبۇرۇن پىشامشان ، دەپ ئاتالغان خانلىقىغا بۆلۈنۈپ كەتتى. بۇنىڭ سەۋەبچىسى كروران خاقانىنىڭ ئىنىسى ئۇتۇش ئىدى. خەن سۇلالىسى فۇجېزى قاتارلىق خەنجەرۋازلارنى ئەۋەتىپ، كروران خاقانى ئامگوكانىئۆلتۈرۈۋەتتى ۋە ئامگوكانىڭ ئۆزلىرىدە تۇرغاقلىقتا تۇرۇۋاتقان ئۇكىسى ئۇتۇشنى يۆلەپ تەختكە چىقاردى. ئۇتۇش كرورانلىقلاردىن ئەيمىنىپ كرورانغا كىرىشكە پېتىنالماي ھازىرقى چاقىلىق بازىرى ۋە مىرانمىلان بوستانلىقىنى مەركەز قىلىپ، چەرچەنخانلىقىنى قۇرۇپ چىقتى. ئۇ خەنسۇلالىسىنىڭ ئوردا قىزلىرىدىن بىرىگە ئۆيلىنىپ، خەن سۇلالىسىدىن لەشكەر تۇرغۇزۇپ مۇھاپىزەت قىلىشنى ئۆتۈندى. خەن سۇلالىسى ئۇنىڭ ئۆتۈنۈشىنى قوبۇل قىلدى.مىلادى 1يۈزيىلئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدىن باشلاپ كۈچەيگەن بۇ خانلىق ئىلگىرىكېيىن بولۇپ ھازىرقى چاقىلىق، چەرچەن، نىيەلەرنىڭ دا ئىرىسىنى، مىلادى 3يۈزيىلغا كەلگەندە پۈتكۈل كروران خانلىقىنى ئۆز ئىدارىسىگە ئېلىپ، تارىم ۋادىسىدىكى كۈچلۈك ھاكىمىيەتلەرنىڭ بىرى بولۇپ قالدى . دېمەك، چەرچەن خانلىقى ئىلگىرى ئىنتايىن يۈكسەك ئويغار مەدەنىيەت ياراتقان قۇدرەتلىك كروران دۆلىتىنىڭ بىر پارچىسى، ئاخىردا بولسا نامى چەرچەن، دەپ ئۆزگەرگەن كروران ئېلىنىڭ دەل ئۆزى ئىدى. بۇ ئەل ھەر خىل تەبىئىي ھەم كەرتىسۈنئىي ئاپەت ۋە سەۋەبلەر تۈپەيلى، مىلادى 400يىللارنىڭ ئالدىكەينىدە ھالاك بولۇپ،ئاھالىسى تۈركۈمتۈركۈملەپ كۆچۈپ كەتتى. كۆچكۆچ نىڭ بىر قىسمى تۇرپان، ھازىرقى پىچان، لۈكچۈن، قۇمۇلقامىل قامبىل؟لوپچۇقلاپچۇق ۋە شۇ چاغلاردا ئۇيغۇر تىلىدا گامسىھازىرمۇ سېرىق ئۇيغۇرلار گامسى، دەيدۇ دەپ ئاتىلىدىغان گەنسۇ تەرەپلەرگە، يەنە بىر قىسمى بولسا تارىم دەرياسىنىڭ يۇقىرى ئېقىنىنى بويلاپ ھازىرقى شەھرىيارشايار،ئاۋاتغور چۆل غۇر چۆلى ئۇيغۇر چۆلى ، مارالبېشى ۋە ھەتتا ئۇنىڭدىنمۇ يىراق قەشقەر، مەكىت، ياپچان، ياركەنت ۋادىلىرىغا كۆچۈپ كەتتى.بۇلار دەل تارىختا خۇ غۇر سېرىق ئۇيغۇر دەپ ئاتالغان كروران ئۇيغۇرلىرىنىڭ دەل ئۆزىدۇر. كەلپىن ئۇيغۇرلىرى تارىمنىڭ يۇقىرى ئېقىنىنى بويلاپ ئاۋاتغۇر چۆلى، بارچۇق تەرەپلەرگە كۆچكەن كروران ئۇيغۇرلىرىنىڭ بىر كىچىك تارامىتارمىقىدۇر.مەش ھۇر ئۇيغۇر ئالىمى مەرھۇم ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەدىمىن دولانلارنىڭ ئېتنىك مەنبەسىنى ئۇزاق يىللار تەتقىق قىلىپ، ئاخىردا دولانلارنىڭ قەدىمىي كروران، لوپ، مىران ئېلىدىكى كۆل، ئورمان، چۆللۈكلەر ئارىلىقىدىكى مۇنبەت زېمىنىدا ياشىغان قەدىمكى لوپ ئاھالىسى غۇرۋەسېر ئىقۇيغۇرلار دەپ ئاتىلىدىغان ئۇيغۇرلار بولۇپ، كېيىنكى ھەر خىل ئىجتىمائىي ۋە يۈرۈشلەر ھەمدە تەبى ئىي ئاپەتلەر سەۋەبى بىلەن كورلا، ئاقسۇ، بۈگۈر، مەكىت قاتارلىق جايلارغا، قۇمۇلنىڭ نوم لاپچۇق دېگەن يەرلىرىدىن تارتىپ ياركەنتنىڭ چەت ياقىلىرىغا قەدەر تارقىلىپ، ھازىرقى دولان نامى بىلەن ياشاۋاتىدۇ، دەپ يەكۈن چىقاردى. ئالىمنىڭ بۇ نوپۇزلۇق ئىلمىي يەكۈنى ھازىرقى كەلپىن ئۇيغۇرلىرى نامىدا ئاتىلىۋارقان ئۇيغۇر ئەلكۈنىنىڭ كۆكى ۋە ئوق يىلتىزىنىڭ كروران ۋادىسىدا ئىكەنلىكىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشىمىز ئۈچۈن بىزنى تېخىمۇ ئىشەنچلىك تەپەككۇر يولى بىلەن تەمىن ئېتىدۇ.بىر غەلىتە ۋە سىرلىق سەزگۈگە ئەگىشىپ كەلپىندىن ئىبارەت تارىخچىلار ، ئانتروپولوگلار، تىلشۇناسلار ۋە سەيياھلارنىڭ نەزەرلىرىنىڭ تېشىدا قالغان چەتياقا تاغ ئىچىدىكى بۇ ئالقانچىلىك يۇرتقا كېلىپ ئېيتىپ تۈگەتكۈسىز كۆڭۈل خوشلىقىغا ئېرىشتىم. مەن بۇ يەر ئادەملىرىنىڭ كۆۋتۈڭىۋۇجۇدى ۋە روھىدىن ئاشۇ بۈيۈك ئويغارمەدەنىيەت غەزىنىسىنىڭ ، ئۇلۇغ ئۇيغۇر مەدەنىيەت بوستانىنىڭ ياراتقۇچىلىرى بولغان كروران ئۇيغۇرلىرىنىڭ مۇقەددەس ۋە ئۆلمەس روھىنى تېپىۋالدىم. بۇ روھ قەيسەرلىك ۋە ئۆملۈكنى ئۆزەك قىلغان پۈكۈلمەس، سۇنماس ياشاش ئىرادىسى ئىدى!بۇ روھ ئۆزلىرىنىڭ مەۋجۇدلىقى ئۈچۈن تولىمۇ شەپقەتسىز ھەم مۇدھىش تەبىئىي ۋە سۈنئىي ئاپەتلەر بىلەن ئارسلانلارچە ئېلىشىشى، ئاخىردا ھازىر كەلپىن دەپ ئاتىلىۋاتقان ئاشۇ ئۈچ تاغ ئارىسىدىكى نەچچىلا بۇلاق سۈيى بىلەن كۆكىرىپ تۇرىدىغان قۇتقۇزغۇچ زېمىنىگە ئۇلاشقىچە بولغان ئارىلىقتىكى كۈلپەتلىك ۋە مۇشەققەتلىك ئۇزاق سەپەر داۋامىدا يېتىلدۈرگەن، كەلپىن ئۇيغۇرلىرىنى ئەسىر ئەسىرلەردىن ھالقىتىپ، بەرجەس، ساغلام ۋەئەينى پېتى شەرەپلىك بۈگۈنگە ئۇلاشتۇرغان بىر مۇقەددەس ۋە ئۇلۇغۋار روھ ئىدى!كەلپىن ئۇيغۇرلىرىنىڭ كۆپلىگەن تۆزلۈك خاراكتېر خاسلىقى ئىچىدىكى ئەڭ گۈزەل ، ئەڭ ئەزگۈ ۋە كىشىنىڭ سۆيۈنۈش ھەۋىسىنى قوزغايدىغان يارقىن تۆزلىكى، ئۇلارنىڭ ئىناقلىق ، ئۆملۈك، بىرلىك ئىتتىپاقلىقنى قەدىرلەش، ھەممىدىن ئەلا بىلىش ۋە سۆيۈش تۆزلىكىدۇر. بۇ پۈتكۈل ئۇيغۇر جەمئىيىتى، ھەر بىر ئۇيغۇر ئوغلانى بىلىشكە ۋە ئىنتىلىشكە ھەم ئۆرنەك قىلىشقا تېگىشلىك گۈزەل خاراكتېر ۋە ئاددىي لېكىن تولىمۇ ئۇلۇغ كۆزكۆرۇ ھەقىيقەتتۇر.شۈبھىسىزكى، مانا مۇشۇ قەيسەرلىك ۋە ئۆملۈك ئۆز قونۇقىنى ھەم مانا مۇشۇ ھەقىيقەتنى بايراق قىلغان مىللەت شەرەپ ۋە ماختاشقالايىق، تەرەققىيات ۋە گۈللىنىشكە تالىق، ئۆلمەس، يىتمەس ۋە شەرەپلىك مىللەتتۇر. مەلۇم بولدىكى، كەلپىن ئۇيغۇرلىرى بىز تېخى ئاڭلاپ تۈگىمىگەن، ئاڭقىرىپ پۈتمىگەن، ئۈلگە قىلىپ ئۈلگۈرۈپ بولالمىغان بىر ئەزگۈ ۋە گۈزەل رىۋايەتتۇر!2005يىل فېۋرال، شەھرى ئۈرۈمچى٭٭٭ ٭٭٭غالىب بارات ئەرك: كروران ۋە كرورانلىقلارئابدۇساتتار ھامىددىن: كەلپىن ناھىيىسىنىڭ تەزكىرىسىئىمىن ئەھمەدىي: دولانلار نەزەرىدىكى باياۋانشىنجاڭ سەنئىتى جۇرنىلى 2005يىللىق 1سان.مۇھەممەد باغراش مۇھەممەد ئوسمان باغراش شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق يازغۇچىلار جەميىتىنىڭ كەسپىي يوللانغان ۋاقتى 200975 00:05:46سۇلايمان ئابدۇرەھىم ئاكا جاي جەننەتتە بولغاي!ئوقۇغان تارىخي رومانلار ئىچىدە: گۆر ئاغزىدىن يانغانلار،دەك يارىغىنى يوق، ماڭا: كەلپىن ئۇيغۇرلىرى تېخى ئېيتىپ تۈگىتەلمىگەن بىر رىۋايەت
|
20 ءساۋىر 11:11نۇرسۇلتان. قازاقپارات قازاقستاندا جانە كوپتەگەن مەملەكەتتە كامەلەت جاسى رەتىندە 18 جاس بەكىتىلگەن.زاڭعا سايكەس، كامەلەت جاسىنا تولعان ادام تولىقتاي ازاماتتىق قۇقىققا يە بولىپ، ءوز ىسىنە جاۋاپكەرشىلىك الادى. ءبىراق، نەگە ءدال 18 جاس كامەلەتتىك جاس سانالادى؟كامەلەت جاسى ۇعىمى 18 عاسىردا ۇلى فرانسۋز توڭكەرىسى كەزىندە تۋعان. ءدال سول ۋاقىتتا ازامات ازاماتشا دەگەن ۇعىم پايدا بولىپ، وزگە ەلدەرگە تارالا باستادى. ازامات ساناتىنا جۇمىس كۇشىنە جارامدى 18 جاستاعى تۇرعىندار جاتتى. كەيىن بۇل تاجىريبە سوۆەت ۇكىمەتى كەزىندە قولدانىلا باستادى. سودان بەرى كوپتەگەن ەلدەردە كامەلەت جاسى وزگەرە قويعان جوق.كامەلەت جاسىن قابىلداماس بۇرىن، زاڭگەرلەر مەديتسينا جانە پسيحولوگيا عالىمدارىنىڭ پىكىرىنە سۇيەنەدى. عىلىمي تۇرعىدان 18 جاستا ادامدار پسيحولوگيالىق جانە فيزيكالىق قالىپتاسۋ كەزەڭدەرىنىڭ باسىم بولىگىنەن ءوتىپ ۇلگەرەدى. مىسالى: ادامداردا ەرىكتى نازار داعدىسى باسىمىراق بولا تۇسەدى؛ وزىنە عانا ءتان سەكسۋالدى ەرەكشەلىك تولىعىمەن قالىپتاسادى؛ ادامدا جەكە مورال ۇعىمى قالىپتاسادى؛زاڭ، عىلىم جانە تاريح 18 جاستا ادام ەسەيەدى دەگەنىنە قاراماستان، ەسەيۋ كەزەڭى ءار ادامدا ءارتۇرلى جۇرەتىنى جاسىرىن ەمەس. 18 جاس بار بولعانى ورتاشا ستاتيستيككالىق كورسەتكىش. ستەنفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى مەن جاستارمەن جۇمىس ىستەپ جۇرگەن تۇلەگى دجۋليا ليتكوتتحەيمس تومەندە كورسەتىلگەن قاسيەتتەر بويىنان تابىلعاندا عانا ءوزىن تولىققاندى ەرەسەك ساناي الادى دەيدى:1 تۇركىستان استانادان دا جىلدام دامىپ بارادى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ3 تايۆان ارالىن قۋاڭشىلىق جايلادى4 وزبەكستاندىقتارعا جاياۋ جۇرگەنى ءۇشىن اقشا تولەنە باستادى
|
كانەلو ايقاساتىن كۇن جاقىنبوكس 13 قىركۇيەك، 2018بۇل كۇندەرى تورتكۇل دۇنيە جانكۇيەرلەرى 15 قىركۇيەكتە اقشتىڭ لاسۆەگاس قالاسىنداعى تيموبايل ارەنادا ورتا سالماقتا جۇدىرىقتاسىپ جۇرگەن قازاقستاننىڭ ايگىلى كاسىپقوي بوكسشىسى گەننادي گولوۆكين مەن مەكسيكانىڭ ماقتانىشى ساۋل الۆارەس اراسىنداعى جەكپەجەكتى تاعاتسىزدانا كۇتۋدە.قوس بوكسشى اراسىندا وسىدان ءبىر جىل بۇرىن وتكەن باسەكەدە تەڭ ەسەپ تىركەلگەن بولاتىن. سول كەزدە بۇل ناتيجە ەكى تاراپتى دا قاناعاتتاندىرماعان ەدى. مىنە، ەندى قوس ساڭلاق قايتا كۇش سىناسقالى وتىر. بۇل بيىلعى جىلدىڭ باستى جەكپەجەگى دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار. ويتكەنى جانكۇيەرلەر تاراپىنان گولوۆكين مەن الۆارەستىڭ جەكپەجەگىنە دەگەن قىزىعۋشىلىق كەرەمەت. بيلەتتەر دە كۇنى بۇرىن ساتىلىپ قويعان كورىنەدى. جەرجاھاننىڭ ءار قيىرىنداعى سان ميلليون كورەرمەن سول كەشتە بارلىق شارۋالارىن ىسىرىپ قويىپ، الپاۋىتتار ايقاسىن تاماشالاۋعا بەلدى بەكەم بۋىپ وتىر. بارشا مەكسيكانىڭ تۇرعىندارى كانەلونىڭ جەڭىسكە جەتۋىن تىلەسە، كۇللى قازاقستان حالقى ءنىڭ ۇتقانىن قالايدى.قارىمتا كەزدەسۋ وتەتىن كۇن بەلگىلەنگەن ساتتەن اقپارات مايدانى باستالدى دا كەتتى. اسىرەسە ساۋل الۆەرستىڭ جاقتاستارى بۇل ىستە ەرەكشە بەلسەندىلىك تانىتىپ، باق وكىلدەرىنە بەرگەن سۇحباتتارىندا ولار جەرلەسىمىزدى جەردەن الىپ، جەرگە سالدى. پروموۋتەرلەرى مەن مەنەدجەرلەرىنەن باستاپ، باپكەرلەرىنە دەيىن اۋىزدارىنا كەلگەندەرىن ايتتى. كانەلونىڭ ءوزى دە كوپ سويلەتىن جىگىت ەكەن: وتكەندە دە مەن جەڭگەن ەدىم. بىراق تورەشىلەر باسەكە تەڭ اياقتالدى دەگەن ءۋاج ايتتى. قازىلار وسىنداي شەشىمگە كەلسە، مەنىڭ كەلىسپەۋگە قۇقىم جوق. ال بۇل جولى ءبارى باسقاشا بولادى. مەن گولوۆكيندى ۇرىپ جىعامىن، دەپ كوپىرە سويلەدى.گەنانىڭ كوپ سوزگە جوق ەكەنىن بارشا جۇرت جاقسى بىلەدى. ول ءىستىڭ ادامى. وسىلاي كوپىرە سويلەپ، سەس كورسەتپەك بولعان جىگىتتەردىڭ كوبى جەرلەسىمىزدىڭ اۋىر سوققىلارىنان كەيىن ەس جيا الماي، ەدەندە ەتپەتىنەن جاتتى. ونى كوزىمىز كوردى. كەزدەسۋ اياقتالعاننان كەيىن ولاردىڭ دەنى: گولوۆكيننىڭ دۇلەي كۇش يەسى ەكەنىن بۇرىننان بىلەتىنبىز. ونى جەكپەجەكتە جەڭە المايتىنىمىز دا انىق. تەك ءوزوزىمىزگە جارناما جاساۋ ءۇشىن وسىنداي قادامعا باردىق، دەپ اقتالعانداي بولدى.قازاقستاندىق بوكسشىنىڭ ءوزى: اركىمنىڭ ءوز پىكىرى بار. ساۋل نە دەسە دە ماعان ءبارىبىر. ال ءوز باسىم كوپ سويلەگەندى اسا ۇناتپايمىن. كىمنىڭ كىم ەكەنىن رينگ كورسەتەدى. سوندىقتان دا 15 قىركۇيەكتى كۇتەيىك. سول كۇنى بارلىق سۇراققا ناقتى جاۋاپ الاسىزدار، دەپ تەلەفون ارقىلى تىلدەسكەنىمىزدە اڭگىمەنى قىسقا قايىردى.سونىمەن، الداعى كۇندەرى بارشا جانكۇيەر نازارى لاسۆەگاسقا اۋاتىنى داۋسىز. بۇل جەكپەجەكتە ، جانە نۇسقالارى بويىنشا الەم چەمپيونى اتاعى ساراپقا سالىنادى. ال ەڭ باستىسى، ورتا سالماق دارەجەسىندەگى تەڭدەسسىز بوكسشى كىم: گەننادي گولوۆكين بە، الدە ساۋل الۆارەس پە؟ دەگەن ساۋالدىڭ ناقتى جاۋابىن بىلەتىن بولامىز.
|
ءۇش ءتىلدى مەڭگەرگەن جاستار بايگەگە تۇسەدىمادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى ءتىل ساياساتى كوميتەتى ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى ءتىلقازىنا ۇلتتىق عىلىميپراكتيكالىق ورتالىعى ۇيىمداستىراتىن قازاقستان حالقى تىلدەرى كۇنى اياسىندا ءتىل شەبەرى رەسپۋبليكالىق ونلاين بايقاۋى 2020 جىلدىڭ 16 قىركۇيەگىندە وتەدى، دەپ حابارلايدى .قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى ءرولى كۇشەيىپ، ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالاتىن كەزەڭى كەلەدى دەپ ەسەپتەيمىن. بىراق مۇنداي دارەجەگە جەتۋ ءۇشىن ءبارىمىز داڭعازا جاساماي، جۇمىلا جۇمىس جۇرگىزۋىمىز كەرەك دەگەن ءسوزى جاستارعا قۋات بەردى.قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ءتىل ساياساتىن ىسكە اسىرۋدىڭ 20202025 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ نەگىزىندە ءۇش ءتىلدى مەڭگەرتۋگە باسىمدىق بەرىلدى.قازاقستان حالقى تىلدەرى كۇنى اياسىندا جاستار اراسىندا ءتىل مادەنيەتىن، حالىقارالىق قارىمقاتىناس قۇرالى تىلدەردى جاستاردىڭ مەڭگەرۋ دەڭگەيىن بايقاۋ ارقىلى انىقتاۋ. جاستاردىڭ كوپ ءتىلدى مەڭگەرۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، ءتىل مادەنيەتىن جەتىلدىرۋدى ماقسات ەتەدى.قازاق ءتىلى مەملەكەت قۇراۋشى ۇلتتىڭ ءتىلى، مەملەكەتتىك ءتىل، ءىشىنارا باسقا ۇلت وكىلدەرىمەن ءوزارا ءتۇسىنىسۋ، قارىمقاتىناس ءتىلى، باق ارقىلى اقپارات الۋ ءتىلى، باسقا تىلدەردى ۇيرەنۋ ءۇشىن بازالىق ءتىل. ورىس ءتىلى ەلىمىزدەگى وزگە ەتنوستارمەن قاتىناس ءتىلى جانە اقپارات پەن عىلىمنىڭ ءتىلى. اعىلشىن ءتىلى بۇگىندە حالىقارالىق قاتىناستىڭ، عىلىم مەن تەحنيكانىڭ، بيزنەس پەن اقپاراتتىڭ نەگىزگى ءتىلى.ونلاينبايقاۋعا نۇرسۇلتان، الماتى، شىمكەنت قالالارىنان جانە 14 وبلىستان ىرىكتەلگەن 21 مەن 35 جاس ارالىعىنداعى 16 ءۇش ءتىلدى مەڭگەرگەن ۇمىتكەر جاستار بايگىگە تۇسەدى.ونلاينبايقاۋ ەلتانىم، ءسوزتانىم، ويتانىم كەزەڭدەرى بويىنشا ۇمىتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن انىقتايدى.ءىسشاراعا تىكەلەي ەفير ارقىلى قاتىسقان ۇمىتكەرلەردىڭ ونەرىن باعالاۋ ولاردىڭ تىلدەردى مەڭگەرۋ دەڭگەيى، جاۋاپتىڭ مازمۇندىلىعى مەن ەرەكشەلىگى، ءۇش تىلدە ورفوەپيالىق تۇرعىدان تازا سويلەۋى باعالانادى.قازىلار القاسىنىڭ شەشىمىنە سايكەس قاتىسۋشىلار ديپلومدارمەن، العىسحاتتارمەن جانە دە اقشالاي سىيلىقتارمەن ماراپاتتالادى.بايلانىس تەلەفوندارى: 8 7172 740523، 740877، 273043ءتىل قازىنا جاستار
|
نەنسىي پېلوسى: چېن چۈەنگو يەر شارى ماگنىتسكىي قانۇنىنىڭ ئېمبارگوسىغا ئۇچرىشى كېرەك ئۇيغۇرنەنسىي پېلوسى: چېن چۈەنگو يەر شارى ماگنىتسكىي قانۇنىنىڭ ئېمبارگوسىغا ئۇچرىشى كېرەكئامېرىكا سىياسىي سەھنىسىدىكى 3نومۇرلۇق شەخس، ئامېرىكا ئاۋام پالاتاسىنىڭ رەئىسى نەنسىي پېلوسى 16ئىيۇل كۈنى ۋاشىنگتوندا ئۆتكۈزۈلۈۋاتقان بىر خەلقئارا يىغىندا سۆز قىلىپ، ئەگەر ئامېرىكا خىتاينىڭ شىنجاڭدا ئۇيغۇرلارغا تۇتقان مۇئامىلىسىگە رىقابەت ئېلان قىلمىسا، ئۇنىڭ ھەرقانداق جايدا كىشىلىك ھوقۇق توغرىسىدا سۆزلەش ئەخلاقىي ئېتىبارىنى يوقىتىپ قويۇش خەۋپىگە دۇچ كېلىدىغانلىقىنى ئاگاھلاندۇردى. بۇ نەنسىي پېلوسىنىڭ ترامپ ھۆكۈمىتىنى ئاز دېگەندە 2قېتىم خىتاينىڭ ئۇيغۇر رايونىدا 2 مىليوندەك ئۇيغۇر قاتارلىق مۇسۇلمان خەلقلەرنى لاگېرلارغا قاماپ، كىشىلىك ھوقۇقنى ئېغىر دەپسەندە قىلىشتەك قورقۇنچلۇق قىلمىشىغا قارشى تەدبىر قوللىنىشقا چاقىرىشىدۇر.نەنسىي پېلوسى بۇ سۆزلەرنى 16ئىيۇل كۈنى ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ ساھىبخانىلىقىدا ئۆتكۈزۈلۈۋاتقان 2نۆۋەتلىك دىنىي ئەركىنلىكنى ئىلگىرى سۈرۈش مىنىستىرلار يىغىنىدا سۆزلىدى. 15ئىيۇل كۈنى باشلانغان بۇ يىغىنغا 20 دەك دۆلەتتىكى ئۆزلىرىنىڭ ئېتىقادى سەۋەبلىك ئېغىر باستۇرۇش ۋە كەمسىتىشكە ئۇچراۋاتقان مىللەت ۋە دىنىي جامائەتلەر، شاھىتلار، ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىدىكى مۇناسىۋەتلىك ئەمەلدارلار، ژۇرنالىستلار بولۇپ 100 دەك ۋەكىل ۋە ئالاھىدە مېھمانلار قاتناشماقتا.نەنسىي پېلوسى ئۇيغۇر مەسىلىسى ئەڭ نۇقتىلىق مۇزاكىرە تېمىلىرىنىڭ بىرى بولغان مەزكۇر يىغىننىڭ 2كۈنى سۆز قىلدى. ئۇ ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ دىنىي ئىشلار باش ئەلچىسى سام بروۋېنبەكنىڭ رىياسەتچىلىكىدىكى سەھنىدە ئۇنىڭ ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى سوئاللىرىغا جاۋاب بەرگەندە يۇقىرىقى سۆزلەرنى قىلدى. ئۇ مۇنداق دەيدۇ: بىزنىڭ دۇنيا مەسىلىلىرىدىكى ئەندىشىلىرىمىزدە مېنىڭ دىققىتىمنى خىتايغا مەركەزلەشتۈرۈشىمدىكى سەۋەب شىنجاڭدىكى دەپسەندىچىلىكنىڭ دەرىجىسى ۋە كۆلىمى ناھايىتى زور بولۇپ، سودا مەنپەئەتىنىڭ مۇھىم ئورۇننى تۇتۇشى، بۇنىڭ بەزىدە بىزنىڭ قىممەت ئۆلچىمىمىزنى، ئۇنىڭغا قانداق ئىنكاس قايتۇرۇش مەسىلىسىدە يۇمشىتىۋېتىشىدۇر. شۇڭا مەن شۇنى تەكىتلەپ كەلدىم، ئەگەر بىز خىتايدا يۈز بېرىۋاتقان دىنىي ئەركىنلىك دەپسەندىچىلىكىگە قارشى تۇرۇشتا ئىستەكلىك بولمىساق، بىز دۇنيانىڭ باشقا ھەرقانداق جايىدا بۇ مەسىلىسىنى سۆزلەش ئەخلاقىي ئېتىبارىمىزنى يوقىتىپ قويىمىز.ترامپ ھۆكۈمىتى ھازىرغا قەدەر خىتاينىڭ ئۇيغۇر رايونىدىكى كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىنى قاتتىق تەنقىد قىلىپ كەلگەن بولسىمۇ، لېكىن يەر شارى ماگنىتسكىي قانۇنىنى ئىشقا سېلىپ، خىتاي ئەمەلدارلىرىنى جازالاشنى ئارقىغا سۈرۈپ كەلگەن. نيۇيورك ۋاقتى گېزىتىنىڭ بۇ يىل 5ئايدا ئېلان قىلغان بىر ماقالىسىدە، ترامپ ھۆكۈمىتىنىڭ ئامېرىكاخىتاي سودا سۆھبىتىنى كۆزدە تۇتۇپ، شىنجاڭ مەسىلىسى دە خىتاي ئەمەلدارلىرىغا ۋە ئالاقىدار خىتاي كارخانىلىرىغا ئېمبارگو قويۇشنى كەينىگە سۈرۈۋاتقانلىقىنى بىلدۈرۈلگەن. ماقالىدە، ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى ۋە دۆلەت خەۋپسىزلىك كومىتېتى يەر شارى ماگنىتىسكىي قانۇنىنى ئىشقا سېلىش تەرەپدارى بولسىمۇ، لېكىن ئامېرىكا مالىيە مىنىستىرلىقىنىڭ ئېمبارگوغا قارشى تۇرۇۋاتقانلىقى، ئۇنىڭ بۇنى سودا كېلىشىمىگە توسقۇنلۇق قىلىدۇ دەپ قارايدىغانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلگەنىدى.نېسى پېلوسى يىغىندا، ئۆزىنىڭ 2015يىلى تىبەتنى زىيارەت قىلىپ، خىتاينىڭ تىبەت مەدەنىيىتى، تىلى ۋە دىنىي ئېتىقادىنى قانداق باستۇرغانلىقىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرگەنلىكى، ئەينى ۋاقىتتىكى تىبەت پارتكوم سېكرېتارى چېن چۈەنگونىڭ نۆۋەتتە بۇ سىياسەتنى ئۇيغۇرلارغا ئەينەن يۈرگۈزۈۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇنىڭ تەكىتلىشىچە، ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق پارتكوم سېكرېتارى چېن چۈەنگو ئامېرىكا يەر شارى ماگنىتسكىي كىشىلىك ھوقۇق قانۇنىنىڭ ئېمبارگوسىغا ئۇچرىشى كېرەك ئىكەن. ئۇ مۇنداق دەيدۇ: بىز، 2015 يىلى تىبەتتە چېن چۈەنگونى كۆرگەنتۇق. ئۇ ئەينى ۋاقىتتا تىبەتنىڭ پارتىيە سېكرېتارى ئىدى. ئۇ بىزنىڭ كۆڭلىمىزنى خوش قىلىدىغان بىرمۇنچە گەپلەرنى قىلدى. مان ھازىر ئۇنىڭ شىنجاڭدا ئۇيغۇرلارنى قولغا ئېلىش، لاگېرلارغا سولاش ۋە يىغىۋېلىشتەك قىلمىشلارنى سادىر قىلماقتا. ناھايىتى ئېنىقكى بىز ئەينى چاغدا تىبەتتە كۆرگەن قىلمىشلار نۆۋەتتە ئۇيغۇرلارغا ئىجرا قىلىنماقتا. بىز يەر شارى ماگنىتسكىي كىشىلىك ھوقۇق جاۋابكارلىق قانۇنىنى چېن چۈەنگوغا ئىجرا قىلىشىمىز كېرەك.سەھنىدىكى يەنە بىر ئالاھىدە مېھمان ئاۋام پالاتاسىنىڭ پېنسىيەگە چىققان سابىق ئەزاسى فرانك ۋولفتۇر. فرانك ۋولف ۋەزىپىدىكى ۋاقتىدا ئۇيغۇرلارنىڭ كىشىلىك ھوقۇقىنى ئاكتىپ قوللاپ كەلگەن سىياسىيونلارنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ ئامېرىكىنىڭ يەر شارى دىنىي ئەركىنلىك قانۇنى قاتارلىق مۇھىم قانۇن لايىھەلىرىنىڭ ماقۇللىنىشىدا ھالقىلىق رول ئوينىغان شەخس. فرانك ۋولف، ماگنىتسكىي قانۇنىنىڭ ئىشقا سېلىنىشى كېرەكلىكى، ئۇيغۇر مەسىلىسىگە يەنە داۋاملىق سۈكۈت قىلىشقا بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.فرانك ۋولف مۇنداق دەيدۇ: ئۇنىڭ شى جىنپىڭنىڭ تىبەتتە قىلغىنى تۈپ يىلتىزىدىن ئالغاندا بىر مەدەنىيەت قىرغىچىلىقىدۇر. ئۇ ھازىر بۇنى ئوخشاشلا ئۇيغۇرلارغا قىلماقچى بولۇۋاتىدۇ ياكى قىلىۋاتىدۇ. بىر يېرىم مىليوندىن 3 مىليونغىچە كىشىنىڭ تۇتۇپ تۇرۇش لاگېرلىرىغا ياكى يىغىۋېلىش لاگېرلىرىغا قامىلىشىغا پۈتۈن دۇنيا، ھەر بىر دىنىي ئېتىقاد، ھەر بىر دۆلەت زۇۋانىنى چىقىشى كېرەك. ئۇنىڭ تەكىتلىشىچە، نەنسىي پېلۇسى ئېيتقاندەك ماگنىتسكىي قانۇنى ئىشقا سېلىنمىغۇچە بۇ قىلمىش داۋام قىلىدىكەن. ئۇ بىزنىڭ بۇ ئىشقا يەنە داۋاملىق سۈكۈت قىلىشىمىزغا بولمايدۇ دېدى.نەنسىي پېلوسىنىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، چېن چۈئەنگونىڭ تىبەتكە ئەۋەتىلىشى، ئارقىدىنلا ئۇنىڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىغا يۆتكەپ كېلىنىشى تاسادىپىيلىق ئەمەس ئىكەن. ئۇ، چېن چۈئەنگونىڭ بۇ رايونلاردا پىلانلىق ۋەزىپىگە قويۇلغانلىقىنى بىلدۈردى. نەنسىي پېلوسى مۇنداق دەيدۇ: بىز ئۇنىڭ پىلانلىق بۇ رايونلاردا ۋەزىپىگە قويۇلغانلىقىنى بىلىمىز. ئۇ تىبەتكە باستۇرۇش ئېلىپ بېرىش مەقسىتىدە ۋەزىپىگە قويۇلدى. ئاندىن ئۇ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇش مەقسىتىدە يۆتكەپ ئاپىرىلدى. ئۇ بۇ جايلارغا يۆتكىلىپ كېلىپتۇ، دېگۈدەك ئۇنداق تاسادىپىيلىق ئەمەس، ئۇنىڭ بۇ رايونلارغا ئەۋەتىلىشى خىتاي رەھبەرلىرىنىڭ مەقسەتلىك قارارىنىڭ بىر پارچىسى. ئەگەر بىز بۇنىڭدا رۇسىيەدىكى ماگنىتسكىي ۋەقەسىگە جىددىي قارىغاندەك جىددىي بولساق، بىز چېن چۈەگونى جاۋابكارلىققا تارتىشنى تەلەپ قىلىشىمىز كېرەك.16ئىيۇل كۈنىدىكى يىغىندا ئوتتۇرىغا قويۇلغان يەنە بىر سوئال خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشتا يۇقىرى تېخنىكىلىق ۋاسىتىلەرنى ئىشقا سېلىۋاتقانلىقى، شۇنىڭدەك ئۇنىڭ بىلەن ھەمكارلىشىۋاتقان بەزى غەرب شىركەتلىرىنىڭ قانداق قىلىپ ئالدىنى توسۇش مەسىلىسىدۇر. سابىق ئاۋام پالاتا ئەزاسى فرانك ۋولف مەزكۇر مەسىلە ھەققىدە پىكىر بىلدۈرۈپ، بۇنداق شىركەتلەرنى ئامېرىكا سوت مەھكىمىلىرىگە ئەرز قىلىش كېرەكلىكىنى بىلدۈردى. ئۇنىڭ قارىشىچە، بۇنداق شىركەتلەرگە بەدەل تۆلىتىش كېرەك ئىكەن. ئۇنىڭ سۆزى يىغىن ئەھلىنىڭ كۈچلۈك ئالقىشىغا ئېرىشتى. فرانك ۋولف مۇنداق دەيدۇ: بۇ ھەقىقەتەن قورقۇنچلۇق. مېنىڭچە بۇ يەردە بەزى شىركەتلەر بار، مەن ئۇلارنىڭ ئىسمىنى تىلغا ئالمايمەن. ئۇلار خىتاي ھۆكۈمىتى بىلەن ھەمكارلىشىۋاتىدۇ ۋە ئۇلار بىلەن ئىش قىلىۋاتىدۇ. بىز بۇ مەسىلىدە خاررىي ۋۇغا ئوخشاش ئىش قىلىشىمىز كېرەك، خاررى ۋۇنى تەڭرى قوبۇل قىلسۇن. بۇ شىركەتلەرنى ئۇنىڭدەك سوتقا ئەرز قىلىش كېرەك. ئۇلارنى سوتقا ئەرز قىلىپ، ئۇنىڭ تۆلەم پۇلىنى ئۇيغۇر، تىبەت، فالۇنگوڭ جامائەتلىرىگە تارقىتىپ بېرىش كېرەك. ئەگەر بۇ ئەرز غەلىبىلىك بولمىسا، دۆلەت مەجلىسى قانۇننى ئۆزگەرتىپ، بۇ شىركەتلەرگە بەدەل تۆلىتىشى كېرەك.يېقىندا غەربتىكى بەزى نوپۇزلۇق گېزىتژۇرناللار بەزى غەرب شىركەتلىرىنىڭ شىركەتلىرىنىڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدا كىشىلىك ھوقۇقنىڭ دەپسەندە قىلىنىشىغا ئىشتىراك قىلىۋاتقان خىتاي كارخانىلىرىغا مەبلەغ سالغانلىقى ياكى ئۇلارنى تېخنىكا تەمىنلىگەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرگەن. بۇ ئۇچۇر ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسى ئەزالىرىنىڭ ۋە خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىنىڭ دىققىتىنى تارتقان. ئۇلار ئامېرىكا سودا مىنىستىرلىقى بىلەن تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقلىرىغا خەت يېزىپ، بۇ ئەھۋالنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى تەلەپ قىلغانىدى.
|
سوڭعى قوڭىراۋ ءھام جاڭا وقۋ جىلى تامىزدان باستالسا...انىق 4673 23 پىكىر 26 مامىر, 2017 ساعات 06:49كەشە 25 مامىر ءوتتى. كەڭەس داۋىرىنەن قالىپتاسقان ءۇردىس بويىنشا ورتا ءبىلىم جۇيەسىندەگى ءبىلىم وردالارىندا سوڭعى قوڭىراۋ سوعىلادى. شاكىرتتەر مەن ۇستازدار ءۇشىن قۋانىشتى كۇن. وقۋشىلار ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلاتىن جازعى دەمالىسقا شىعاتىن بولسا، ۇستازداردىڭ جۇكتەمەسى ازايىپ، قولى بوسايتىن كەزەڭ. قىسقاسى، ورتا ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى كىسىلەردىڭ ۇلكەن قۋانىشى. سىرتتاي قاراساڭ، ءبارى جاقسى سياقتى. بىراق بۇل قوڭىراۋدىڭ وزىندىك كەمشىلىگى بار. بىرىنشىدەن، بۇل مەكتەپ وقۋشىلارىن جازعى ايلارىندا ۇزاق دەمالۋىنا جول اشىپ، كۇزدە مەكتەپ قابىرعاسىنا قايتا جينالعاندا، جىل بويى جيناعان بىلىمدەرىنەن قارايىپ قالۋىنا اكەپ سوقتىرادى. ءبىر جىل توككەن ەڭبەكتىڭ جەمىسى ماردىمسىز بولىپ قايتا ورالادى.ەكىنشىدەن، جاز ايلارىندا ءجاسوسپىرىم وقۋشى بالالاردىڭ قولى بوساپ، ءتۇرلى كەلەڭسىز جاعدايلار، بۇزاقىلىق، كەزبەلىك سىندى كورىنىستەر ورىن الا باستايدى. اسىرەسە، قالالىق جەرلەردە. ابايدىڭ سوزىمەن ايتساق، كويلەگى كوكتىك، قارنى توقتىق ازدىرار ادام بالاسىن.بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ جولى قانداي؟ بىزدىڭشە، ونىڭ توتە جولى جازعى دەمالىس مەرزىمىن قىسقارتا وتىرىپ، جاڭا وقۋ جىلىن، قىركۇيەكتە ەمەس، تامىزدا باستاۋ. وسىلايشا، اۋارايى قولايلى، مامىراجاي جاز بەن قوڭىر كۇز ايلارىندا ەكى توقساندى يگەرىپ الىپ، قىس ايلارىندا مولىراق دەمالىس بەرۋ كەرەك. سەبەبى قازاقستاننىڭ سولتۇستىگىندە قىس ايلارىندا كۇننىڭ سۋىقتىعىنان مەكتەپ وقۋشىلارى اپتالاپ ساباقتان قالىپ قوياتىن كەزدەرى ءجيى بولىپ تۇرادى. باسقاشا ايتساق. ءبىر وقپەن ەكى قويان اتىپ الۋعا بولادى. ەلەكتر، جىلۋ ەنەرگياسىن قاجەت ەتپەيتىن جاز ايىندا وقۋ مەرزىمىن ەڭسەرىپ الىپ، قىس ايلارىندا ونى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك تۋادى. ال جاز ايىندا بىزدە ەلەكتر ەنەرگياسىنا دەگەن سۇرانىس ازايادى.بۇل ۇسىنىس كەزىندە . پورتالىندا جاريالانعان ءبىزدىڭ ماقالامىزدا ايتىلعان بولاتىن مارحاببات: جاڭا وقۋ جىلى تۋرالى وي. سول كەزدە كوپ كىسىلەر، اسىرەسە، وڭتۇستىك ءوڭىردىڭ تۇرعىندارى، تامىز ايىندا كۇننىڭ ىستىق بولاتىنىن تىلگە تيەك ەتىپ، بۇل ۇسىنىستىڭ ورىنسىز ەكەندىگىن ايتقان بولاتىن. شىندىعىندا دا، ، وڭتۇستىكتە تامىز ايىندا ىستىقتىڭ بەتى قايتپايتىنى بەلگىلى. بىراق قازىرگى تەحنولوگيالار دامىعان كەزەڭدە تابيعاتتىڭ مۇنداي قولايسىزدىعىن وڭاي شەشۋگە بولادى. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرى تروپيكالىق نەمەسە سۋبتروپيكالىق ىستىق وڭىرلەردە ءومىر سۇرەدى. ولاردىڭ تۇرمىسىندا كادىمگى جەلدەتكىشتەر كەڭىنەن قولدانىلادى. ولاي بولسا، بىزدەر دە تامىزدىڭ ىستىعىندا مەكتەپكە زاماناۋي جەلدەتكىشتەر ورناتۋ ارقىلى قولايلى جاعداي تۋعىزۋعا بولادى. بۇل كەزدە جەلدەتكىشتەرگە سۇرانىس ارتادى. قازاقستاندا جەلدەتكىش جاسايتىن اتتى فيرما بار. وسى فيرامنىڭ ونىمىنە سۇرانىس ارتىپ، وتاندىق ءوندىرىس جاڭا قارقىنمەن دامي الار ەدى.جاڭا وقۋ جىلىنى تامىزدا باستاۋ تەك قانا ەكونوميكالىق تۇرعىدان عانا ءتيىمدى ەمەس، سونىمەن قاتار قوعامدىق سانادا ءبىلىم كۋلتىنىڭ كەڭىنەن ورنىعۋىنا اسەر ەتەرى ءسوزسىز. ويتكەنى ۇرپاعىنىڭ قامىن ويلاپ، ولاردى جاس كۇنىنەن ءبىلىمءىلىم ىزدەۋ جولىنداعى ەڭبەكقورلىققا باۋلۋ بولاشاقتا ەلىمىزگە مول تابىستار اكەلەتىن تىرلىك. ەلباسى ن. نازارباەۆ ءوزىنىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا قازاقستاندىق قوعامدا ءبىلىمنىڭ سالتانات قۇرۋى فاكتورىنا ەرەكشە نازار اۋدارعان بولاتىن. ول بىلاي دەيدى: تابىستى بولۋدىڭ ەڭ ىرگەلى، باستى فاكتورى ءبىلىم ەكەنىن اركىم تەرەڭ ءتۇسىنۋى كەرەك. جاستارىمىز باسىمدىق بەرەتىن مەجەلەردىڭ قاتارىندا ءبىلىم ءاردايىم ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى شارت. سەبەبى، قۇندىلىقتار جۇيەسىندە ءبىلىمدى بارىنەن بيىك قوياتىن ۇلت قانا تابىسقا جەتەدى.ءبىلىم سالاسى ارقىلى تابىسقا جەتۋ ءۇشىن بىزدەر كەڭەستىك داۋىردەن قالعان كەيبىر ءتيىمسىز ۇلگىلەردەن باس تارتىپ، جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ءبىلىم كۋلتىنىڭ ءدانىن ناقتى ىستەر ارقىلى سەبۋىمىز قاجەت دەپ سانايمىز. بىلىمدەگى جەتىستىكتەر ارقىلى عانا بىزدەر باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرا الامىز. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى جاڭا وقۋ جىلىن باستاۋ مەرزىمىنە جاڭاشا كوزقاراسپەن نازار اۋدارادى دەپ ويلايمىز.الماسبەك ابسادىق، ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى قوستاناي مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى
|
تاعايىنداۋ 21 قاڭتار، 2021ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىندا جاڭا كادرلىق تاعايىنداۋلار ءجۇردى. ۇكقمو كەاق باس پروديۋسەرى رەتىندە ارمان اسەنوۆ، ال ۇكقمو كەاق باسقارما توراعاسىنىڭ كەڭەسشىسى رەتىندە باۋىرجان شۇكەنوۆ تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى .ۇكقمو كەاق باسقارما توراعاسى ەسەتجان قوسىباەۆ جاڭا تاعايىنداۋلارعا قاتىستى ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى: كينو ورتالىعى جوعارى دەڭگەيدەگى كينو ءونىمىن الۋى ءۇشىن بارلىق كينوجوبالاردىڭ وندىرىسىنە ساپالى مونيتورينگ جۇرگىزۋى كەرەك. سوندىقتان، ءبىزدىڭ الدىمىزدا بەلسەندى تۇردە ءتۇسىرىلىم الاڭدارىنا شىعىپ، شىعارماشىلىق پروتسەستى تالداۋ مىندەتى تۇر. سونداياق، ءبىز وتىنىمدەردى بەرۋ كەزىندە باقىلاۋ جۇرگىزۋ تەتىكتەرىن ازىرلەپ، ەكونوميكالىق قۇراۋشىنى، ياعني بەرىلگەن ءوتىنىمنىڭ سمەتاعا قانشالىقتى سايكەس كەلەتىنىن جانە تاعى باسقاسىن قاداعالاۋىمىز كەرەك. وسى جانە باسقا دا بىرقاتار مىندەتتەردى ورىنداۋ ءۇشىن كينو ورتالىعىنىڭ ۇجىمىنا بۇگىن ارمان تۇرسىنباي ۇلى اسەنوۆ پەن باۋىرجان كامال ۇلى شۇكەنوۆ قوسىلدى. قازىرگى تاڭدا ءبىز ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ اتقاراتىن ءرولىن ارتتىرۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەپ جاتقانىمىزدى اتاپ وتكىم كەلەدى. ۇكقمو باسقارماسى وتاندىق كينەماتوگرافتى قولداۋ جونىندەگى مىندەتتەرمەن نەعۇرلىم ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋى كەرەك.ارمان اسەنوۆ پەن باۋىرجان شۇكەنوۆتىڭ ەسىمدەرىن قازاقستان كينو قاۋىمداستىعىنا تانىس.اكتەر، پروديۋسەر، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ارمان اسەنوۆ ءوزىنىڭ شىعارماشىلىق جولىندا اكتەر جانە پروديۋسەر رەتىندە 40تان استام كارتينادا جۇمىس ىستەپ ۇلگەرگەن، ولاردىڭ كوپشىلىگى تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، شەتەلدە دە تانىمال.ءار ءتۇرلى جىلدارى ارمان اسەنوۆ قازاقفيلم كينوستۋدياسىنىڭ پروديۋسەرى، ماكسيم گوركي اتىنداعى بالالار جانە جاسوسپىرىمدەر فيلمدەرى كينوستۋدياسى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، قازكينوپروكات ءروب باس ديرەكتورى، بايتەرەك پروديۋسەرلىك ورتالىعىنىڭ باس پروديۋسەرى قىزمەتتەرىن اتقارعان، ال 2019 جىلى شاكەن ايمانوۆ اتىنداعى قازاقفيلم اق باسقارعان.ارمان تۇرسىنباي ۇلى قر كينەماتوگرافيستەر وداعىنىڭ باسقارما مۇشەسى، قازاقستان جاستار وداعى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قۇرمەت وردەنىمەن ماراپاتتالعان جانە قازاقستاننىڭ ۇزدىك كينوپروديۋسەرى اتاعىنا يە بولعان.ارمان كينوتەاترىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى باۋىرجان شۇكەنوۆ رەسپۋبليكالىق كوممەرتسيالىق كينوپروكاتتىڭ نەگىزىن قالاعانداردىڭ ءبىرى، سونداياق، ول وتاندىق اۆتورلىق كينونى ناسيحاتتاۋ جانە فەستيۆال قوزعالىسىن قولداۋ بويىنشا ءساتتى جۇمىس جاساعان. 2010 جىلى ب.شۇكەنوۆ قازاقستاندا بۇگىنگى فرانتسۋز كينوسى فەستيۆالىن وتكىزۋدىڭ باستاماشىسى بولدى، بۇل فەستيۆال كوپشىلىك كورەرمەننىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەندى. مەملەكەتتىك اگەنتتىگىنىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن فەستيۆال بىرقاتار جارقىن پرەمەرالارمەن ەستە قالىپ، رەسپۋبليكانىڭ مادەني ومىرىندەگى ماڭىزدى وقيعاعا اينالدى. باۋىرجان شۇكەنوۆ ونەر مەن ادەبيەتتەگى ەڭبەگى ءۇشىن فرانتسۋز رەسپۋبليكاسىنىڭ وردەنىمەن ماراپاتتالعان.وعان قوسا، باۋىرجان كامال ۇلى باتىرحان شۇكەنوۆ اتىنداعى قوردىڭ قامقورشىلىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى بولىپ تابىلادى. ال 2019 جىلدان باستاپ ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ جانىنداعى ساراپتاما كەڭەسىنىڭ قۇرامىندا قىزمەت ەتكەن.كينو ورتالىق باسشى
|
بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋپاۆلودار كاسىپكەرلەرى كۇننەن قۋات الىپ، قاراڭعىدا جارىق شاشاتىن پليتا وندىرەدىپاۆلودار. قازاقپارات پاۆلودارلىق كاسىپكەرلەر تالعات جۇماتايەۆ پەن قايرات تىلەۋلەن كۇندىز كۇننەن قۋات الاتىن پليتا ارقىلى لاندشافت ديزاينى سالاسىندا نوۋحاۋ ەنگىزۋدى قولعا الدى.ىستانبۇلدا قازاقستان مەن تۇركيانىڭ جاڭا ينۆەستيتسيالىق جوبالارى تالقىلاندىاستانا. قازاقپارات ىستانبۇلدا 712 مامىر كۇندەرى ينۆەستيتسيا اپتالىعى اياسىندا تۇركياداعى ق ر ەلشىلىگىنىڭ جانە ۇ ك قولداۋىمەن ونەركاسىپ، قۇرىلىس، مەديتسينا جانە توقىما ءوندىرىسى سالالارىندا ىنتىماقتاستىق ورناتۋ جونىندە تۇركيانىڭ ءىرى كومپانيالارىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ جاتىر.وڭتۇستىك قازاقستاندا قازاق تىلىنە اۋدارىلعان الەمگە ايگىلى 18 وقۋلىق تانىستىرىلدىشىمكەنت. قازاقپارات وڭتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە 100 جاڭا وقۋلىق جوباسى بويىنشا اۋدارىلعان 18 وقۋلىقتىڭ تانىستىرىلىمى ءوتتى.ەلباسى اۋدارىلعان كىتاپتار جونىندە: مۇنداي وقۋلىقتارمەن قازاق بالاسى ءالى تانىسپاعاناستانا. قازاقپارات استاناداعى نازاربايەۆ ورتالىعىندا قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق جوباسى اياسىندا اۋدارىلعان العاشقى كىتاپتاردىڭ تانىستىرىلىمى باستالدى.جەتى پروتسەنتتىك يپوتەكا: جاڭا باعدارلاما اياسىندا قانشا پاتەر سالىنادى؟استانا. قازاقپارات ق ر ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ مينيسترلىگىنىڭ ەسەبىنە سايكەس، 72025 باعدارلاماسى ارقاسىندا قازاقستاندىقتاردىڭ ءبىرازى باسپانا ماسەلەسىن شەشە الادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ەلباسىنىڭ بەس باستاماسى قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان ساراپشىاستانا. قازاقپارات مەملەكەت باسشىسىنىڭ بارلىق بەس باستاماسى قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان.ماۋلەن اشىمبايەۆ نۇر وتاننىڭ جۇمىسىنداعى وزگەرىستەر تۋرالى ايتىپ بەردىاستانا. قازاقپارات نۇر وتان پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋلەن اشىمبايەۆ پارتيا ورتالىق اپپاراتىنىڭ قۇرىلىمدىق ءبولىم مەن ەنشىلەس ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارىمەن كەڭەيتىلگەن جيىن وتكىزدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ح ا ا پارتيانىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ.ەلوردادا جاس اقىندار ءمۇشايراسى وتەدىاستانا. قازاقپارات وتكەن جىلى استانا قالاسىنىڭ جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى باسقارماسى ەلباسىنىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا مەملەكەتتىك رامىزدەر ماقتانىشىم! جانە ماڭگىلىك ەل مۇراتىم! تاقىرىبىندا قر مەملەكەتتىك رامىزدەرىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان استانا قالالىق جاس اقىندار ءمۇشايراسىن وتكىزگەن بولاتىن.دونالد ترامپ قازاقستاننىڭ ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە ءتوراعالىعىن جوعارى باعالادى ا ق ش ەلشىسىاستانا. قازاقپارات ا ق ش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە قازاقستاندىق ءتوراعالىق وتە ءتيىمدى ءارى جانجاقتى بولدى دەپ سانايدى.نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: سيفرلاندىرۋ ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ قوزعاۋشى كۇشىالماتى. قازاقپارات الماتىدا جاھاندانۋ داۋىرىندەگى سيفرلىق كۇن ءتارتىبى حالىقارالىق فورۋمىنىڭ جۇمىسى باستالدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.رۋحاني جاڭعىرۋ: الماتىدا ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ اليانسى قۇرىلدىاستانا. قازاقپارات الماتىدا ج و و مۇعالىمدەرىنىڭ باستاماسىمەن قالا ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ اليانسى قۇرىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.قازاقستانداعى جاستاردىڭ باستى قۇندىلىقتارى قانداي ساۋالنامااستانا. قازاپارات قازاقستانداعى جاستاردىڭ 80 پايىزدان كوبى وتباسىلى بولىپ، بالا تاربيەلەۋدى باستى قۇندىلىقتارى دەپ ەسەپتەيدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ح ا ا ءتىلشىسى.قازاقستاننىڭ ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە ءتوراعالىعى قازاق حالقىنىڭ تابىسى ەلباسىنيۋيورك. قازاقپارات قازاقستاننىڭ ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە ءتوراعالىعى قازاق حالقىنىڭ تابىسى. بۇل جايىندا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستاندىق جانە شەتەلدىك ب ا ق وكىلدەرىنە بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن بلوگەرلەرگە اقشا بولىنبەيدى مينيسترلىكاستانا. قازاقپارات ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى تىلدەردى دامىتۋ جانە قوعامدىقساياسي جۇمىستار كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى عالىمجان مەلدەشوۆ قازاقپارات ح ا ا ءتىلشىسىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، لاتىن ءالىپبيى بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىنا بلوگەرلەردى جۇمىلدىرۋعا قاتىستى كوپشىلىككە تارالعان اقپارات قىزمەتتىك قاتەلىكتىڭ سالدارىنان تۋىنداعانىن حابارلادى.
|
مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنى خۇددى قۇياش نۇرىدەك كەڭ زېمىنغا نۇر چاچقۇزايلىقىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستلىق 1 ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىسى مېھرىگۈل ئەكبەر2008 يىلى، پارتىيەنىڭ ئەلگە نەپ يەتكۈزۈش سىياسىتىنىڭ نۇرى ئاستىدا، مەن تىرىشىپ ئىچكىرىدىكى شىنجاڭ تولۇق ئوتتۇرا سىنىپىغا ئۆتۈپ، دۇڭگۇەن تولۇق ئوتتۇرا مەكتىپىدە ھەر مىللەت ساۋاقداشلار بىلەن ئورتاق ئۆگىنىدىغان تۇرمۇشۇمنى باشلىدىم، ئىچكىرىدىكى شىنجاڭ تولۇق ئوتتۇرا سىنىپىنى پۈتكۈزگەندىن كېيىن ئىچكىرىدىكى ئالىي مەكتەپكە ئۆتتۈم. ئىچكىرىدىكى تولۇق ئوتتۇرا سىنىپىدا ئوقۇشتىن بۇرۇن، مەن جۇڭخۇا مىللىتىنىڭ كۆپ مىللەتتىن تەركىب تاپقانلىقىنى بىلسەممۇ، لېكىن تۇرمۇش دائىرەم چەكلىك، سىرت بىلەن بولغان ئالاقەم كۆپ بولمىغانلىقى ئۈچۈن، كۆپ مىللەت ئۇقۇمىغا نىسبەتەن بىۋاسىتە تەسىراتىم يوق دېيەرلىك ئىدى. ئىچكىرى ئۆلكىدە سەككىز يىل ئوقۇش جەريانىدا، مەن خەنزۇ، موڭغۇل، چاۋشيەنزۇ، خۇيزۇ، قازاق قاتارلىق ئوخشاش بولمىغان مىللەتتىن بولغان ساۋاقداشلار بىلەن ئۇچرىشىپ، ئۇلار بىلەن دوست بولۇپ، ئۆزئارا ئۆگىنىپ، ئورتاق ئالغا ئىلگىرىلىدىم. مەن جۇڭخۇا مەدەنىيىتىنىڭ نەزەر دائىرىسىنىڭ كەڭ، مەزمۇنىنىڭ مول ئىكەنلىكىنى يەنىمۇ ھېس قىلدىم، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنىڭ كۈچى ۋە ئۇنىڭ مۇھىملىقىنى تونۇپ يەتتىم.مېنىڭ ھەر مىللەت ئاكا ئۇكا، ئاچا سىڭىللار بىلەن بىللە ئۆگىنىپ، بىللە ئۆسۈپ يېتىلىشىمنى پارتىيەنىڭ غەمخورلۇقى ۋە تەربىيەسىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ. مەن شۇنى چوڭقۇر تونۇپ يەتتىمكى، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكى بولمىسا، قۇدرەتلىك دۆلىتىمىز بولمايدۇ، شىنجاڭنىڭ گۈللەپ تەرەققىي قىلىشى بولمايدۇ، ھەر مىللەت ئاممىنىڭ بەختلىك تۇرمۇشى تېخىمۇ بولمايدۇ.ئالىي مەكتەپنى پۈتكۈزگەندىن كېيىن، يۇرتۇمغا قايتىپ خەلق ئوقۇتقۇچىسى بولدۇم. مەكتىپىمىز مىللەتلەر ئىتتىپاقلىشىپ بىر ئائىلە كىشىلىرىدەك بولۇش ۋە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى بىرلەشمە دوستلۇق پائالىيىتىنى قانات يايدۇرغاندىن بۇيان، مەن تۇغقىنىمنىڭ ئۆيىگە بېرىپ، ئۇلار بىلەن تاماقتا، يېتىپ قوپۇشتا، ئەمگەكتە، ئۆگىنىشتە بىللە بولدۇم. مېنىڭ تۇغقىنىم ئاقتۇ ناھىيەسىنىڭ ئۈژمە يېزىسى يېڭىئايماق كەنتىدىكى كەنت ئاھالىسى ئابدۇقىيۇم رەشىدىن. مەن تۇغقىنىمنىڭ ئۆيىگە تۇرمۇش بۇيۇملىرىنى ئالغاچ باردىم، ئۇلار بىلەن ئۆي ئىشلىرىنى بىللە قىلىپ، مۇڭدىشىپ، كۆڭۈل ئېچىپ، ئۆگەندۇق. شۇنىڭ بىلەن بىللە، تۇغقىنىمغا پارتىيەنىڭ تۈرلۈك ئەلگە نەپ يەتكۈزۈش سىياسەتلىرى ۋە قانۇن نىزام بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلدىم. مىللەتلەر ئىتتىپاقلىشىپ بىر ئائىلە كىشىلىرىدەك بولۇش ۋە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى بىرلەشمە دوستلۇق پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇش ئارقىلىق، مەن شۇنى يەنىمۇ چوڭقۇر ھېس قىلدىمكى، بىز ھەرقايسى مىللەتلەر ئانارنىڭ دانىسىدەك زىچ ئۇيۇشۇشىمىز، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنى كۆز قارىچۇقىمىزنى ئاسرىغاندەك ئاسرىشىمىز، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنى ھاياتىمىزنى قەدىرلىگەندەك قەدىرلىشىمىز كېرەك، تۇغقىنىمىزنى يېقىن كىشىلىرىمىزدەك كۆرۈپ، ئۇلارنىڭ قىيىنچىلىقىنى ئۆزىمىزنىڭ قىيىنچىلىقى دەپ بىلىپ، سەمىمىيلىك بىلەن ئۇلار بىلەن بىللە ياشاپ، بىللە ئۆگەنسەكلا، ھەقىقىي بىر ئائىلە كىشىلىرى بولالايمىز.مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت خەلقنىڭ جان تومۇرى، شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت خەلقنىڭ تۈپ مەنپەئىتى، شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت خەلقنىڭ قەلب ۋە كۈچنى مۇجەسسەملەشتىكى باشلىنىش نۇقتىسى ۋە مەۋقەسى. شىنجاڭنىڭ تەرەققىيات مۇساپىسىنى ئەسلىسەك، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى ياخشى بولغاندا، جەمئىيەت ئىناق، مۇقىم بولغان، ئىقتىساد ساغلام تەرەققىي قىلغان؛ ئەكسىچە بولغاندا، جەمئىيەتتە مۇقىمسىزلىق كۆرۈلۈپ، ئىقتىسادىي قۇرۇلۇش ۋە تۈرلۈك ئىشلار تەسىرگە ئۇچرايدۇ. بىز خۇددى قۇياش نۇرى ئەتراپنى يورۇتقانغا ئوخشاش، پۈتكۈل جەمئىيەتتە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى تەشۋىق تەربىيەسىنى كەڭ كۆلەمدە چوڭقۇر ياخشى قانات يايدۇرۇشىمىز كېرەك؛ ھاۋانى ساپلاشتۇرغانغا ئوخشاش، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىغا پايدىسىز بارلىق سۆز ھەرىكەتلەرگە قەتئىي قارشى تۇرۇشىمىز كېرەك؛ سۇ مەنبەسىنى قوغدىغانغا ئوخشاش، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى ئاساسىنى مۇستەھكەملەپ، ھەر مىللەت ئاممىنىڭ ئانارنىڭ دانىسىدەك زىچ ئۇيۇشۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈشىمىز كېرەك.
|
لۇت ئەلەيھىسسالام ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا ئىمان ئېيتقان، ئەگەشكەن ۋە ئۇنىڭ بىلەن بىللە ھىجرەت قىلغان بىر پەيغەمبەردۇر.04.04.2017 09.03.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى: ئاللاھ تائالا لۇت ئەلەيھىسسالامنى ھازىرقى ئىسرائىلىيە بىلەن ئىيوردانىيە چېگراسىدا ياشايدىغان سەدۇم قەۋمىگە پەيغەمبەر قىلىپ ئەۋەتكەنىدى. سەدۇم ئاھالىسى ئەخلاقى بۇزۇلۇپ، ھەممە ئەسكىلىكلەرنى قىلىپ، دۇنيادا ئەڭ قەبىھ كىشىلەردىن بولۇپ قالغانىدى. ئۇلار يول توسۇپ بۇلاڭچىلىق قىلاتتى، ئۆز ھەمراھلىرىغا ئاسىيلىق قىلاتتى، يولدىن ئۆتكەن ھەرقانداق ئادەمنىمۇ بوش قويۇۋەتمەيتتى، كېتىۋاتقان ئادەمنى كۆرۈپ قالسا، ھەممىسى توپلىشىپ كېلىپ، ئۇلارنى بۇلاپ تالاپ قۇرۇقداپ قوياتتى. قىسقىسى، ئۇلار تولىمۇ ئەخلاقسىز خەلق بولۇپ، ئوچۇق ئاشكارا ھالدا يامان ئىشلارنى قىلاتتى، ئۇيالماستىن بەچچىۋازلىق قىلاتتى، ھەرقانداق ئادەمنىڭ پەند نەسىھەتلىرىگە قۇلاق سالمايتتى.خەتكۈچ: لۇت ئەلەيھىسسالام , لۇت , ئەلەيھىسسالام , ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام , ئىمان ئېيتقان
|
كاۋسار سۇرەسى .26 11 2020، 5، 06:31كاۋسار مەككەدە تۇسكەن سۇرە. سۇرەدە ەكى دۇنيە سۇلتانى پايعامبارىمىزعا .ع.س. اللا تاعالانىڭ بەرگەن ارتىقشىلىقتارى بايان ەتىلەدى. بۇل دۇنيە جانە اقىرەتتە بەرىلگەن ۇلكەن جاقسىلىقتار جانە ۇلىق نىعمەتتەر ايتىلادى. سولاردىڭ ٴبىرى كاۋسار وزەنى. بۇدان قوسا، باسقا دا كوپتەگەن جاقسىلىقتار تارتۋ ەتىلگەن. سۇرە اللا ەلشىسىن س.ع.س. وسى نىعمەتتەرگە شۇكىرشىلىك رەتىندە ناماز وقۋعا جانە قۇربان شالۋعا شاقىرۋدا.سۇرە سوڭىندا پايعامبار دۇشپاندارىنىڭ وڭبايتىنى جانە اشۋىنا تيگەندەر قورلىق كورەتىندىگى ايتىلادى. ولار دۇنيە جانە اقىرەتتە جاقسىلىق اتاۋلىدان ماقۇرىم قالادى. ال، اللا پايعامبارىنىڭ اتى بيىك مۇنارالار مەن مىنبەرلەردە جار سالىپ ايتىلادى. جانە قيامەت قايىمعا دەيىن ادامداردىڭ اۋزىنان تۇسپەيتىندىگى باياندالادى.ٴاناس يبن ماليك ر.ا.: پايعامباردىڭ س.ع.س. كوزى شامالى ۋاقىتقا ٴىلىنىپ كەتتى دە، سوسىن جۇزىنە كۇلكى ۇيالادى. سويتسەك، وسى سۇرە تۇسكەن ەكەن. كاۋساردى: راببىم جانناتتا بەرگەن وزەن. ونىڭ كوپ جاقسىلىعى بار. ۇمبەتىم قيامەت كۇنى سول وزەنگە بارادى، دەپ تۇسىندىرگەن.1. مۇحاممەد شىن مانىندە، ٴبىز ساعان كاۋساردى بەردىك.ۋا، ەلشىم! ساعان دۇنيە جانە اقىرەتتە پايعامبارلىق، قۇران، دانالىق، ٴبىلىم، شاپاعات، ماقتاۋلى دارەجە، ۇمبەتىڭنىڭ كوپتىگى، جاۋلارىڭنان ۇستەم بولۋ مەن جەڭىس جانە دە باسقا مول جاقسىلىق بەردىك. سونىڭ ٴبىرى كاۋسار. كاۋسار مولشىلىقتىڭ شەگىنە جەتكەن جاقسىلىق. ول احمەد جانە ٴمۇسليم ريۋاياتتارىندا ايتىلعانداي جانناتتاعى وزەن. حاديستە: ول جانناتتاعى وزەن. قوس جاعاسى التىن، سۋى مارجان جانە جاقۇت ۇستىنەن اعادى، توپىراعى ميسكتەن دە قوش ٴيىستى، سۋى بالدان ٴتاتتى، قاردان اق. كىمدەكىم ودان ٴبىر رەت ىشسە، ماڭگىلىك شولدەمەيدى، دەلىنگەن.2. راببىڭ ٴۇشىن ايت ناماز وقى جانە قۇرباندىق شال.ەندەشە، نىعمەتكە شۇكىرشىلىك ەتىپ پارىز نامازىڭدى اللا ريزاشىلىعى ٴۇشىن جالعاستىر. سونداياق، ايت نامازىن وقى. جانە تەك اللا اتىنا جانە رازىلىعى ٴۇشىن قۇربان شال. جاھيليەتتە ارابتار قۇلشىلىعى مەن قۇرباندىعىن اللادان باسقا الدەكىمدەر ٴۇشىن جاسايتىن.3. اقيقاتىندا، سەنى جەككورۋشىنىڭ ٴوزى ۇرپاقسىز.پايعامبارىمىزدىڭ س.ع.س..قاسىم ەسىمدى ۇلى شەتىنەيدى. مۇشرىكتەردىڭ مىقتىلارىنان اس يبن ۋايل: ٴجا، ونى قويىڭدار، ەندى ونىڭ ۇرپاعى جوق. ەگەر قايتىس بولسا، اتى وشەدى، دەيدى. سوندا وسى سۇرە تۇسكەن. اللا تاعالا الىگى كاپىردىڭ ٴوزى كوپ بالالارى بولا تۇرا ۇرپاقسىز ەكەندىگىن ايتۋدا. ويتكەنى، ول اللا تاعالا راقىمىنان ماقۇرىم قالعان بەيباق.ۋا، ەلشى! سەنى رەنجىتكەن ادام دۇنيە جانە اقىرەت جاقسىلىعىنان قۇر قالادى. ٴتىپتى، ارتىنان جاقسى اتى دا قالمايدى. قالا بەرسە، ولاردىڭ جامان اتى توزاقتا دا وزدەرىمەن بىرگە بولادى. ال، سەنىڭ پايعامباردىڭ جاقسى ەسىمىڭ جانە جاقسىلىعىڭ ەل اۋزىندا قيامەت كۇنىنە دەيىن جانە اقىرەت ومىردە دە جالعاسا بەرەدى.13.01.2017 20243 باسىپ شىعارۋ
|
سۋديالاردىڭ قىزمەتتىك ساپاسى ارتادى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 12:10 20190711سۋديالاردىڭ قىزمەتتىك ساپاسى ارتادىقازاقستاندا قىركۇيەكتەن باستاپ سۋديالاردىڭ قىزمەتتىك ساپاسىن باعالاۋ قولعا الىنادى. بۇل تۋرالى سۋديالاردىڭ كەڭەيتىلگەن كەڭەسىندە قر جوعارعى سوتىنىڭ ءتوراعاسى جاقىپ اسانوۆ مالىمدەدى.سۋديا بولام دەۋشىلەردىڭ سانى بيىل 2 ەسە ءوستى. بۇرىن ءوز ەركىمەن كەتكەن سۋديالار وزگەرىستەردى كورىپ، قايتا سۋديا بولامىن دەپ كونكۋرستارعا قاتىسۋدا. ءتىپتى بالا كۇتىمىنە بايلانىستى دەمالىسقا شىققان ارىپتەستەردىڭ ءوزى جاعدايدى كورىپ، جۇمىسقا قايتا شىعۋعا شەشىم قابىلداپ جاتىر، دەدى ج.اسانوۆ. جوعارى سوت ءتوراعاسى بيىلدىڭ وزىندە 434 سۋديانىڭ سىناقتان وتەتىنىن اتاپ ءوتتى. ءبىز سوعان ارنايى كوميسسيا قۇردىق. ىشىمىزدەگى ەڭ ابىرويلى سۋديالاردى سونىڭ قۇرامىنا ەنگىزدىك. تامىز ايىنىڭ ىشىندە جۇيەمىزدى، ادىستەمەمىزدى بەكىتەمىز. سول ادىستەمە بويىنشا ءاربىر سۋديانىڭ قىزمەتتىك ساپاسىنا باعا بەرەتىن بولامىز. بيىلدىڭ وزىندە 434 سۋديا وسى سىناقتان وتەدى. 2،5 ايدىڭ ىشىندە اۋداندىق سوتتاردىڭ 80 پايىزى وسى باعالاۋدان ءوتۋى كەرەك. جالپى، سوتتى جاڭعىرتامىز دەسەك قولعا الاتىن ەڭ باستى ماسەلە سۋديالىق كادرلار. وسى پروبلەمانى تۇبەگەيلى شەشپەسەك، زاڭ دا، مىقتى سوت رەفورماسى دا ەشقانداي ناتيجە بەرمەيدى، جاعدايدى تۇزەمەيدى، دەدى جوعارعى سوت ءتوراعاسى.سونىمەن قاتار ج.اسانوۆ پارلامەنت قاراۋىندا سوت قىزمەتىنە بايلانىستى جەتى بىردەي زاڭنىڭ جاتقاندىعىن اتاپ ءوتتى. بىلتىردان بەرى بىزدە وتە كوپ شارا بولدى. 10نان استامى تىكەلەي ەفيردە ءوتتى. سول كەزدە جوعارعى سوتتىڭ باسشىلارى نەگە كوپ سويلەي بەرەدى، كوپ سويلەگەنشە سونىڭ بارلىعىن ىسكە اسىرماي ما؟ دەگەن اڭگىمەنى ەستىدىك. ارينە، ونىڭ بارلىعىن ءبىز ايتا المادىق. ءبىراق ونىڭ سەبەبى بولدى. ەڭ باستى سەبەبى ءبىز ءوزىمىزدىڭ باعدارلامالارىمىزدى جازعاننان كەيىن جاعدايدى جاقسارتۋ ءۇشىن ءبىراز زاڭدى وزگەرتۋ قاجەتتىلىگى پايدا بولدى. ال ەندى ونى وزگەرتۋ ءۇشىن سول ماسەلەگە قاتىستى بارلىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، باسقا قۇرىلىمداردىڭ كەلىسىمى كەرەك. كەيبىر مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار بىزبەن كەلىسپەي قارسىلىق ءبىلدىرىپ جاتتى. سوندىقتان ءبىز كوپ سويلەۋگە ءماجبۇر بولدىق. ويتكەنى ءوزىمىزدىڭ ۇستانىمىمىزدى دالەلدەۋ كەرەك بولدى، دەدى ول 2019 جىلدىڭ 1 جارتىجىلدىقتاعى سوت تورەلىگىن جۇزەگە اسىرۋ قورىتىندىسى قارالعان كەڭەستە.كەلۋ قاينارى: :...?141021822
|
تارقىلىشچان زۇكام بالىلار كىسەللىكلىرى . !.مەيدان ئۇيغۇرتىبابىتىدە كۆپ ئۇچرايدىغان كىسەلىكلەر بالىلار كىسەللىكلىرى تارقىلىشچان زۇكامكۆرۈش: 6756ئىنكاس: 1ۋاقتى: 2013112 18:17:24 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش كۆرۈش شەكلىبۇ قىسقا ۋاقىت ئىچىدە تېز تارقىلدىغان يۇقۇملۇق كېسەللىك بولۇپ، ئوقۇش يېشىدىكى بالىلار بىلەن ئۆسمۈرلەردە كۆپرەك ئۇچرايدىغان كىسەللىكبۇ كېسەل كۆپىنچە يۇقۇش بىلەن تارالسىمۇ، لېكىن كېسەللەنگۈچى بالىنىڭ بەدەنگە سوغۇق ئۆتۈپ كېتىش، بەدىنىنىڭ كېسەلگە قارشىلىق كۈچىنىڭ تۆۋەنلىشى، بەدەننىڭ كېسەللىنىشكە مايىللىقى قاتارلىق سەۋەبلەرنىڭ رولىمۇ چوڭ بولىدۇ. بولۇپمۇ تېنى ئاجىز بالىلارنىڭ توڭۇپ قېلىشى، يامغۇردا قېلىشى، قىزىپ قەتكەندە سوغۇق سۇنى كۆپ ئىچىش، ئىسسىق، سوغۇق ھاۋانىڭ ئالمىشىشى، ئويناپ تەرلەپ كەتكەندە كىيمىنى سېلىۋىتىش قاتارلىقلار سەۋەب بولىدۇ. بەزىدە كىچىك بالىلارنىڭ ئوزۇقلىنىش ناچارلىق تۈپەيلىدىن مېڭىسى ئاجىزلاش، مېڭە ھۆللۈكى ئېشىپ كېتىش سەۋەبىدىن سوغۇق زۇكام كېلىپ چىقىدۇ.بىماردا قىزىش كۆرۈلىدۇ، كېسەللىك نەپەس سېستېمىسىغا تەسىر قىلغاندا نەپەسلىنىش تەسىرگە ئۇچرايدۇ. گال ئاغرىشم يۆتەل، بۇرۇندىن سۇ ئېقىش، كۆزدىن ياش ئېقىش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ، سېرىق ياكى قىزىلغا مايىل بەلغەم تۈكۈرىدۇ، بۇ ئۆزگىرىشلەر ئېغىرلاشسا كۆكرەك پەردە ياللۇغى ياكى ئۆپكە ياللۇغىغا ئايلىنىدۇ. بالىدا سىل جفراسمى بولسا كېسەللىك قاتتىق ئۆتىدۇ، نېرۋىغا تەسىر قىلغاندا باش قاتتىق ئاغرىيدۇ. بۇ بۇغۇملاردا ئاغرىش، روھىي ھالەت تۆۋەنلەش، بىئارام بولۇش كۆرۈلىدۇ. كېسەللىك ئېغىرلاشسا مېڭە پەردە ياللۇغى ۋە يۇلۇن پەردە ياللۇغىغا ئېلىپ بارىدۇ. ھەزىم خىزمىتىگە تەسىر قىلغاندا قاتتىق ھۆ بولىدۇ، تىل قارامتۇل سېرىق گەز باغلايدۇ، بەزى بالىلاردا ئىچى سۈرۈش كۆرۈلىدۇ. ئىچى سۈرۈش ئېغىرلاشقانسىرى قىزىتما ئۆرلەش، پەيلىرى تارتىشىش ئالامەتلىرى پەيدا. يۈرەككە تەسىر قىلغاندا تومۇرى توم ھەم تېز سالىدۇ، بەزى بالىلاردا يۈرەك ھەركىتى تېزلىشىدۇ.سەۋەبىنى ئېنىقلاپ، سەۋەبىگە قارىتا داۋالاش ئېلىپ بېرىلىدۇ.ئاچچىقسۇدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ، قاينىتىپ، بۇسىنى پۇراتقاندا، يۇقۇملۇق زۇكامنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.كۆك ماشتىن مەلۇم مىقداردا ئېلىپ، قاينىتىپ، ماش يېرىلغاندىن كېيىن ماشنى سۈزۈۋېتىپ، سۈيىگە ئازراق چۈچۈكبۇيا يىلتىزىنى سېلىپ، بىردەم قاينىتىپ سۈيى ئىچكۈزۈپ بېرىلسە، يۆتەل توختىتىدۇ، قىزىتما چۈشۈرىدۇ، تارقىلىشچان زۇكامغا مەنپەئەت قىلىدۇ.تاۋۇزدىن مۇۋاپىق مىقداردا ئېلىپ، سىقىپ، سۈيىنى سەل قىزىتىپ ئىچىشكە بېرىلسە، قىزىتما چۈشۈرىدۇ.بىنەپشە گۈلى، ئاق لەيلىگۈلى ۋە نېلۇپەر گۈلىدىن تەڭ مىقداردا ئېلىپ، قايناقسۇدا دەملەپ ئىستېمال قىلىشقا بېرىلسە، ياللۇغ قايتۇرىدۇ. قىزىتما چۈشۈرىدۇ، تارقىلىشچان زۇكامغا مەنپەئەت قىلىدۇ.ئوسما يىلتىزىدىن تۇققۇز گرام، قىرىق يۇپۇرماقتىن 33 گرام ئېلىپ، سۇدا قاينىتىپ ئىچكۈزۈپ بەرگەندەم تارقىلىشچان زۇكامغا مەنپەئەت قىلىدۇ.دىققەت قىلدىغان ئىشلار:شوۋىگۈرۈچ ياكى يېشىل ماش سېلىنغان ئارپا ئېشى ئىچكۈزۈلىدۇ، ئۇسسۇزلۇققا ئارپا سۈيى، ئەرقى گاۋزىبان ئىچكۈزۈلىدۇ. ھەزىمنى ياخشىلاپ، بەدەننى قۇۋۋەتلەش ئۈچۈن پاقلان ياكى كەپتەر گۆشىدە شورپا قىلىپ، كۆك پۇرچاق ياكى بادام مېغىزى سېلىپ ئىچكۈزۈلىدۇ.كېسەللىك ساقايغۇچە سۈتم قايماق، قېتىق، سۇ مىيى، ئاق ۋە قارا شېكەر، لازا، مۇز سۈيى قاتارلىقلاردىن پەرھىز قىلىنىدۇ.غالىپ توردا يوقتىزىم نومۇرى: 1476ۋاقتى: 2014418 00:01:03 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش8, 2018219 19:43 , 0.206428 , 124 .
|
تەۋرات ئالەمنىڭ يارىتىلىشى 121پەرۋەردىگار ئىبرامغا مۇنداق دېدى:4ئىبرام يەتمىش بەش يېشىدا پەرۋەردىگارنىڭ يوليورۇقى بىلەن ھاران شەھىرىدىن كەتتى، لۇتمۇ ئۇنىڭ بىلەن بىللە كەتتى. 5ئىبرام ئايالى ساراھ بىلەن جىيەنى لۇتنى ۋە ئۆزلىرىنىڭ ھاران شەھىرىدە تاپقان بايلىقى ۋە قۇللىرىنى ئېلىپ، كەنئان رايونىغا قاراپ يول ئالدى. ئۇلار كەنئان تەۋەسىگە كىرگەندىن كېيىن، 6سەپىرىنى داۋاملاشتۇرۇپ، شەكەم شەھىرىگە يېقىن مورەھ دېگەن جايىدىكى چوڭ بىر دۇب دەرىخىنىڭ يېنىغا كەلدى. ئۇ چاغدا، كەنئانلىقلار شۇ زېمىندا ياشاۋاتاتتى.شۇڭا، ئىبرام ئۇ يەردە ئۆزىگە كۆرۈنگەن پەرۋەردىگارغا ئاتاپ بىر قۇربانلىق سۇپىسى ياساپ، ئىبادەت قىلدى. 8كېيىن، ئۇ جەنۇبقا يۆتكىلىپ، بەيتەل شەھىرىنىڭ شەرقىدىكى تاغلىق رايونغا باردى. غەرب تەرىپى بەيتەلگە، شەرق تەرىپى ئاي دېگەن جايغا تۇتىشىدىغان بۇ جايغا ئورۇنلىشىپ، ئۇ يەردىمۇ بىر قۇربانلىق سۇپىسى ياساپ، پەرۋەردىگارغا ئىبادەت قىلدى. 9كېيىن، ئۇ ئاستائاستا كەنئاننىڭ جەنۇبىدىكى نەگېب رايونىغا يۆتكەلدى.10كەنئاندا ئاچارچىلىق يۈز بېرىپ، ئەھۋال ئىنتايىن ئېغىر ئىدى. شۇنىڭ بىلەن، ئىبرام مىسىرغا بېرىپ، ئۇ يەردە ۋاقتىنچە تۇرماقچى بولدى. 11ئۇلار مىسىرغا كىرىشكە ئاز قالغاندا، ئىبرام ئايالى ساراھقا: سەن بىر گۈزەل ئايال. 12مىسىرلىقلار سېنى كۆرسە، جەزمەن مېنىڭ ئايالىم ئىكەنلىكىڭنى بىلىپ، سېنى ھايات قالدۇرۇپ، مېنى ئۆلتۈرۈۋېتىدۇ. 13سەن ئۇلارغا ئۆزۈڭنى مېنىڭ سىڭلىم دېگىن. شۇنداق دېسەڭ، ئۇلار سېنى دەپ، مېنىڭ جېنىمغا زامىن بولماي، ماڭا ياخشى مۇئامىلە قىلىدۇ، دېدى.14ئىبرام مىسىرغا كىرگەن ۋاقتىدا، مىسىرلىقلار دەرۋەقە ئۇنىڭ ئايالىنىڭ گۈزەللىكىنى بايقىدى. 15ئوردىدىكى بىرنەچچە ئەمەلدار ئۇنى كۆرۈپ، پادىشاھ ئالدىدا ئۇنىڭ گۈزەللىكىنى تەرىپلىگەنىدى. شۇنىڭ بىلەن، ساراھ ئوردىغا ئېلىپ كىرىلدى.16پادىشاھ ساراھنىڭ سەۋەبىدىن ئىبرامغا ياخشى مۇئامىلە قىلدى. ئۇنىڭغا نۇرغۇن كالا، قوي، ئېشەك، تۆگە ۋە ئەرئايال قۇللارنى سوۋغات قىلدى. 17لېكىن، پادىشاھ ئىبرامنىڭ ئايالى ساراھنى ئېلىپ كەتكەنلىكى ئۈچۈن، پەرۋەردىگار پادىشاھقا ۋە ئۇنىڭ ئوردىسىدىكىلەرگە ئاپەت ياغدۇردى. ئۇلار قورقۇنچلۇق كېسەلگە گىرىپتار بولدى. 18بۇنى سەزگەن پادىشاھ ئىبرامنى چاقىرتىپ، ئۇنىڭغا: بۇ ماڭا نېمە قىلغىنىڭ؟ نېمىشقا ساراھنىڭ ئۆز ئايالىڭ ئىكەنلىكىنى ئېيتمىدىڭ؟ 19نېمىشقا ئۇنى سىڭلىم دېدىڭ؟ شۇنداق دېگىنىڭنى ئاڭلاپ، مەن ئۇنى ئالدىم. ئايالىڭ مانا! ئۇنى ئېلىپ كەت! دېدى.
|
28 قاڭتار 17:03نۇر سۇلتان. قازاقپارات اقمولا وبلىسىندا قىتايدان كەلگەن ءبىر وتباسى اۋرۋحاناعا جاتقىزىلدى. بۇل تۋرالى قازاقستاننىڭ باس سانيتارلىق دارىگەرى جانداربەك بەكشين ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.بۇگىن ساعات 11 دەگى اقپاراتىمىزعا سايكەس، ەلىمىزدە 4 ناۋقاس ستاتسيونارعا ورنالاستىرىلدى. قازىرگى تاڭدا الماتى قالاسىنداعى ەكى ناۋقاس مەديتسينالىق كومەك العاننان كەيىن ستايتسوناردان شىعارىلدى. سونىمەن قاتار اتىراۋ وبلىسىنىڭ قىزىلقوعا اۋدانىندا 1 ناۋقاس بار. ول جرۆي دياگنوزىمەن ەم الىپ جاتىر. نۇر سۇلتان قالاسىندا تاڭەرتەڭ قىتايدىڭ بەيجىڭ قالاسىنان كەلگەن 16 جاستاعى وقۋشى ەلورداداعى بالالار ينفەكتسياسى اۋرۋحاناسىنىڭ ستاتسيونارىنا جاتقىزىلدى. وعان ينفەكتسيونيست كونسۋلتانتتاردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا جرۆي دياگنوزى قويىلدى. بالا قازىر ەم الىپ جاتىر ، دەدى باس سانيتارلىق دارىگەر.ونىڭ دەرەگىنشە، بۇگىن تۇستەن كەيىن الماتى قالاسىندا 1 ادام دەنە قىزۋىمەن اۋرۋحاناعا جاتقىزىلعان. ال اقمولا وبلىسىندا حايناندا دەمالىستا بولعان ءبىر وتباسى مۇشەلەرى تولىقتاي ستاتسيوناردا ەم الىپ جاتىر. اتالعان وتباسىنىڭ 3 بالاسىنىڭ ەكەۋىندە دەنە قىزۋى كوتەرىلگەن.سەبەبى ءۇشىنشى بالادا دا اۋرۋ بەلگىلەرى بولدى. اكە شەشەسىندە ونداي بەلگىلەر جوق. ءبىراق، تىعىز قارىم قاتىناستا بولعاننان كەيىن وندا دا اۋرۋ بەلگىلەرىنىڭ انىقتالۋى ىقتيمال ، دەدى ول.باس سانيتارلىق دارىگەردىڭ ايتۋىنشا، اۋرۋحانالاردا مەديتسينالىق ماسكالار جەتكىلىكتى.سونىمەن قاتار ءبىز ءارتۇرلى مەديتسينالىق ماسكالاردى، بىررەتتىك جانە كاسىبي كوستيۋمدەردى، ۆيرۋسقا قارسى پرەپاراتتاردى، دياگنوستيكالىق جابدىقتار مەن ماتەريالداردى شۇعىل تۇردە ساتىپ الامىز. سونىمەن قاتار وتاندىق وندىرۋشىلەرگە داكە تاڭعىشتاردى جاپپاي وندىرۋگە تاپسىرىس بەرىلدى ، دەدى ول.
|
بوربوردۇق ۅكۉمۅتتۉن تۉشتۉك سۇۇسۇن تۉندۉككۅ تارتۇۇ قۇرۇلۇش كومىتەتىنىن شئنجاڭعا جاردام بەرۉۉ كادىرى جاڭ يۉشان20170716 13:21:29 بوربوردۇق ۅكۉمۅتتۉن تۉشتۉك سۇۇسۇن تۉندۉككۅ تارتۇۇ قۇرۇلۇش كومىتەتىنىن شئنجاڭعا جاردام بەرۉۉ كادىرى جاڭ يۉشان، شئنجاڭدا تۇرعان 6 جىل ىچىندە، كۅپ تۉردۉۉ سۇۇ مەنەن قامدوو قۇرۇلۇشۇن جۉرگۉزۉۉگۅ قاتىشىپ، بئر قانچا وزوت شاگىرىتتەردى جەتىشتىرىپ چىقتى.بئر ايدان كىيىن، جاڭ يۉشاندىن شئنجاڭعا جاردام بەرۉۉ قىزماتى اياقتايت، بئروق ال داعى مۇرداقىسىنداي اركۉنۉ سۇۇ ىشتەر قۇرۇلۇشۇ ۉچۉن ارىبەرى چۇرقاپ، تالىقباي ەمگەكتەنىپ جۉرۅت. شئنجاڭدىن ەكولوگىيالىق چۅيرۅسۉ كۅپ تۉردۉۉ، اربئر مەزگىلدىن ۅزۉنچۅ ۅزگۅچۅلۉگۉ بار، تەك بئربىرلەپ تەكشەرۉۉ الىپ بارىپ، دولبوورلوپ، جوسپورلوعوندو انان سۇۇ بايلىعىن ار بئر ۉيگۅ تەكشى جەتكىرگەلى بولوت. شئنجاڭدا تۇرعان 6 جىل ىچىندە، جاڭ يۉشان تۉشتۉك شئنجاڭدا قىشتاققا تۉشۉۉ قىزماتى مەنەن الەكتەنىپ ەلە قالباي، داعى كۅپ تۉردۉۉ قۇرۇلۇشتاردى جۉرگۉزۉۉنۉ جوسپورلوپ چىعات. مۇنۇن ىچىندە، جاڭ يۉشان اپتوماتتىك سۇۇ تىزگىندۅۅ ارىعى قاتارلۇۇ قىيىن ماسەلەلەردى استايدئل چەچىپ، 800مئليون يۇاندىق تىكە ۅنۉم جاراتات. مىنداي زور ناتىيجاسى جۅنۉندۅ جاڭ يۉشان مىنداي دەيت: كەچتەسى قۇمدۇقتاردىن اراسىنا جاتىپ ۇقتاعان كەزدەرىبىز بولدۇ، نان جانا سۇۇ مەنەن ازىقتانابىز.مەيلى قانداي بولبوسۇن ۇشۇل قاقىر تالاا، چۅلدۉن اراسىنا بئر سۇۇ جولۇن اچىپ، بۇل سۇۇنۇ اربئر ۉيگۅ جەتكىرۉۉنۉ مۇرداتان كۅڭۉلۉمۅ بۉگۉپ جۉرگۅمۉن. سۇۇ ىشتەر بويۇنچا دوكتور، پىرافەسسور داراجالۇۇ ادئس ىنجىنەر قاتارى، جاڭ يۉشان 7 شاگىرت تانداپ، كەسىپى بىلىمدەن مامۇرۇ باشقارۇۇعا چەيىن وقشوبوعون سالاا بويۇنچا جەتىشتىرىپ تاربئيالادى. ازىر بۇل شاگىرتتەرىنىن بااردىعى ىنجىنەرگە ايلاندى. ال ەمى جاڭ يۉشان بولسو داعى ەلە جۇرتۇنا قايتىپ 80 جاشقا جاقىنداعان ەنەسىن كۅرۉپ كەلگەنگە داعى چولوسۇ تىيبەي، ابدان قاربالاس ىشتەپ جۉرۅت.6 جىلدان بەرى، جاڭ يۉشان بئر دا جولۇ تۇۇعانچىلاپ، جە ۇرۇقسات الىپ ۉيۉنۅ قايتىپ كۅرگۅن جان ەمەس، 80 جاشقا جاقىنداعان ەنەسى جانا اتاسىنىن تولۇق ورتوعو ۅرلۅۅ سىنووسۇنا ارزۇۇ تولتۇرۇپ بەرۉۉسۉن كۉتكۅن بالاسىن ويلوعوندو، جاڭ يۉشان ۅزۉنچۅ قىجالاتتا قالات. ال:مەن شئنجاڭدى سۉيۅم، ۉچ جىلدىق شئنجاڭعا جاردام بەرۉۉ جولۇ، شئنجاڭعا دەگەن ۅمۉرلۉك مەەرماحابات،دەگەن سۅز چىنىندا ىراس ەكەن، ۉچ جىل ەمەس مەنىكى 6 جىل بولدۇ، وشوندۇقتان بۇل جەرگە دەگەن مەەرىمىم ابدان تەرەڭ،دەيت.
|
ئۇبۇنتۇنى قاچىلاش سىز بۈگۈنكى 2171 زىيارەتچىئېلان قىلىنغىلى679 كۈن بولدى ئاساسى ساۋات 63 پارچە ئىنكاس چۈشتى كۆرۈلگىنى 3,030نۇرغۇن كومپيۇتېر ھەۋەسكارلىرى لىنۇكس مەشغۇلات سىستېمىسىنى ئۆگىنىشنى ئۈمىد قىلىدۇ، بىراق قاچىلاش ئۇسۇلى بىرقەدەر ئالاھىدە بىزقا كۆنۈپ قالغاچقا، شۇنداقلا قاچىلاش ئۇسۇلى بىز ئىشلىتىۋاتقان ،،7 لارغا پەقەت ئوخشىمىغاچقا شۇنداق بىلىنىدۇ.، مۇرەككەپ بولغان قاتتىق دىسكىنى رايونغا ئايرىش نۇرغۇن ھەۋەسكارلارنى يېرىم يولدا توختاپ قېلىشقا مەجبۇر قىلىدۇ.تۆۋەندە بىرقەدەر كۆپ قوللىنىلىدىغان ئۇبۇنتۇنىڭ قاچىلاش ئۇسۇلىنى تونۇشتۇرىمەن. بۇ ئۇسۇلنىڭ ئارتۇقچىلىقى شۇكى ئۇبۇنتۇنى خۇددى قا قاچىلىغان ئادەتتىكى يۇمشاق دېتالغا ئوخشاش ئىشلەتكىلى بولىدۇ. سىناق قىلغىنىم ئۇبۇنتۇ 9.10.ئالدى بىلەن باشقۇرىدىغان يۇمتالدىن بىرنى چۈشۈرىمىز. مەن تەۋسىيە قىلىمەن. نى كومپيۇتېرغا ئورناتقاندىن كىيىن ئۇبۇنتۇنىڭ ئورگان بېتى، ياكى مەن چۈشۈرۈش بېتىدە تەمىنلىگەن ئادرېستىن ئۇبۇنتۇنىڭ ھۆججىتىنى چۈشۈۋالىمىز. ئاندىن ئۇنىڭ خالىغان ئورۇنغا قۇيىمىز ئەڭ ياخشىسى دىسكىغا قويماڭ. مەن تۆۋەندىكى رەسىمدە نى دىسكىنىڭ غول مۇندەرىجىسىگە قويدۇم.ئاندىن ئارقىلىق ھۆججىتىنى ئېچىپ . چىقىرىمىز.چىقىرىۋالغان . چوقۇم ئۇبۇنتۇ ھۆججىتىنى بىلەن بىر مۇندەرىجىدە بۆلىشى كېرەك.. نى ئىجرا قىلىپ قاچىلاش مەشغۇلاتىنى باشلايمىز. رەسىمدىكى كۆزنەكتىن قاچىلىماقچى بولغان ئورۇننى، بۆلۈپ بەرمەكچى بولغان بوشلۇقنى، سىستېما تىلىنى، پارولنى بېكىتىمىز.يۇقىرىقى مەشغۇلات توغرا بولسا تۆۋەندىكى رەسىمدىكىدەك كۆزنەك چىقىدۇ.بىرئاز ساقلاپ تۆۋەندىكى كۆزنەك چىققاندا كومپيۇتېرنى قايتا قوزغىتىمىز.قايتا قوزغىتىش جەريانىدا شۇنى بايقايمىز، يەنى قارا ئېكراندا دېگەن تاللاش كۆزنىكى كۆرۈنىدۇ. شۇنى تاللاپ، ئاندىن چىققان تىزىملىكنىڭ بىرىنچىسىنى تاللاپ بەش مىنۇتتەك تەخىر قىلساق قاچىلاش پۈتۈنلەي تاماملىنىدۇ. قاچىلىغان ئۇبۇنتۇنى ئۆچۈرۈشمۇ ناھايىتى ئاسان، يەنى دا ئادەتتىكى يۇمتالنى ئۆچۈرگەنگە ئوخشاش.ئەسەر تەرىپىدىن 2011يىل 5مارت ئاساسى ساۋات تۈرى ئاستىغا يوللانغان. يازمىغا قارتا پىكىر يولىسىڭىز ھەمدە ئەسلى مەنبەنى ئاپتورنى ئەسكەرتكەن ئاساستا تور بېتىڭىز ياكى يازمىلىرىڭىزدا نەقىل ئېلىپ ئىشلەتسىڭىز بولىدۇ.ئىجادىي يازما كۆچۈرگۈچىلەر دىققەت قىلىڭلار : ئۇبۇنتۇنى قاچىلاش كۆچۈرۈشخەتكۈش: , ئۇبۇنتۇ, قاچىلاشئالدىنقىسى ئۇبۇنتۇنى قىسقىچە تونۇشتۇرۇشكېيىنكىسى لىنۇكىسنى يېڭى ئۆگەنگۈچىلەرنىڭ كۆپ ئۇچىرايدىغان سۇئاللىرىھازىرغىچە 63 پارچە ئىنكاس چۈشتى. بۇنىڭ ئىچدە: زىيارەتچىلەر قالدۇرغىنى: 5 پارچە، بېكەت ئىگىسى قالدۇرغىنى: 3 پارچە. دەلىللەنگىنى: 55بوغلان : 2011يىل 10مارت13:53 جاۋابئەسسالامۇ ئەلەيكۇم، نى قاچىلاش ھەققىدە ياخشى يازما بىلەن تەمىنلىگىنىڭىزگە رەھمەت.سىزدىن بىر ئىشنى سورىسام: بۇ بلوگ ئۇسلۇبىنى ئۆزىڭىز تەرجىمە قىلدىڭىزمۇ ياكى مەنمۇ مۇشۇ ۋوردپرېستىن بىرەر بلوگ تەرجىمە قىلىپ ئۆزلەشۈرەي دەپ ئويلىغان بولسا تەلىم بەرگەن بولسىڭىز : 2011يىل 10مارت14:26 جاۋابشۇنداق دوزاخ بىلوگىدىكى كارو بىلەن بىللە تەرجىمە قىلغان.ئەسلى ئۇسلۇب ئادرېسى: :.ئۇسلۇب تەرجىمە قىلىشتا ئۆزىڭىز ياقتۇرغان ئۇسلۇبنى چۈشۈرۈپ قاچىلاپ، تور كۆرگۈ يۈزىدە ئۇچۇرغان بارلىق باشقا تىلدىكى سۆزلۈكنى ھۆججىتىدىن تېپىپ ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىسىز دىكى دا ئېچىپ تەرجىمە قىلماڭ، يەنە بەزەنلىرى ھۆججىتى ئىچىدە. ئەڭ ئاخىرىدا نى تەڭشەيسىز.1987 : 2011يىل 22ئىيۇن08:51 جاۋابۋوردپرېس دە ئاساسسلىقى رەڭ ئشىلىتىش ۋە يازمىنىڭ نادىر رەسىمىگە سەل دېققەت قىلسا بەك كۆركەم كۆرىنىدىكەن. بۇ بلوگنىڭ خاس رەڭگە بولغانلىقى ۋە نادىر رەسىمنى تاللىشى بلوگقا ئالاھىدە گۈزەل تۈس بېرىپتۇ. بلوگ كۆرىنىشى بەك راھەت ئىكەن.مەكتەپتە ئۇبۇنتۇدا تورغا چىققىلى بولمايدۇ.شۇڭا ۋىندوۋسنى سېتىۋالغان.بولمىسا كۈندە كىرىپ تۇراركەنمەن بۇ بلوگقاھەيشۇنداقتىمۇ بىر نەچچە كۈندە بى كىرىپ تۇرسام بولغىدەك.1987 : 2011يىل 22ئىيۇن08:46 جاۋابمەن توردىن چۈشۈرۈپلا قاچىلىغاندا مۇشۇنداق قىلالىغان. ئەمما بىر ساۋاقدىشىمغا دېسكىدىن قاچىلاپ بېرىمەن دەپ تاس قالدىم ئاۋارەچىلىققا قالغىنى. دېسكىدىنمۇ ۋۇبى نى چىقىرىۋېلىپ قاچىلامدۇ؟ : 2011يىل 22ئىيۇن14:10 جاۋاب نىڭ تولۇق ئاتىلىشى بولۇپ ئاساسىدىكى قاچىلىغۇچ، مەشغۇلات سىستېمىسى ئىشلىتىۋاتقانلار نى نىڭ بىر پروگراممىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىشنى كۆرسىتىدۇ. قاچىلاشنىڭ ئالاھىدىلىكى ھېچقانداق قاتتىق دىسكا ئۇچۇرى ئۆزگەرتىلمەيدۇ. قاتتىق دىسكىنى فورماتلاش، باشقىدىن رايونغا ئايرىش ھاجەتسىز، قاچىلاش ئۆچۈرۈش ناھايىتى ئاددىي. مەشغۇلات سىستېمىسىنى سىناپ باققۇسى بارلار، نى تۇنجى قېتىم ئىشلىتىدىغانلار، مۇشۇ ئۇسۇل ئارقىلىق قاچىلاپ بىلەن تونۇشسا بولىدۇ.قاتتىق دېسكىغا قاچىلاش بۇنىڭغا ئوخشىمايدۇ. سىز تۆۋەندىكى ئۈچ يازمىنى كۆرسىڭىز بۇنىڭغا جاۋاب تاپالايسىز.ئېلتەبېر : 2011يىل 7سېنتەبىر21:29 جاۋابياخشىمۇ سىز ؟ مەن سىناپ باقاي دېگەن،ھازىر7ئشلىتىۋاتىمەن،مۇشۇنداقلا قاچىلىسام بۇلىۋېرەمدۇ.. قاچىلاشقا چۇقۇم قۇرۇق بىر دىسكا بۇلىشى كېرەكمۇ ياكى ھۆججەت بولسىمۇ بۇلىۋېرەم مدۇ.. باشقا ھۆججەتلەر يۇقاپ كەتمەس. ؟ : 2011يىل 8سېنتەبىر19:38 جاۋاب قاچىلىغاندا ھىچقانداق ئايرىم دىسكارايۇنى ئايرىش ھاجەت ئەمەس، خالىغان دىسكىڭىزدا ئۇبۇنتۇنى قاچىلىغۇدەك ئورۇن بولسىلا بولىدى. ئامال بار دىسكىغا قاچىلىماڭقادىخان : 2013يىل 7يانۋار16:45 جاۋابسىرىتتىن دەلىللەنگىنى: 55 5250 ئۇبۇنتۇ ئارايۈزدىكى قوراللىرىنخۇۋاۋېيدا ئىشلىگىنىڭىز بەكلا ياخشى بوپتۇ. دېيىش كەتمەسلىكى مۇمكىن. ئەمما بە
|
پاۆلودار تۇرعىنى: ۇلتىمىز ورىس بولعانىمەن وتباسىمىزداعى 5 قىز قازاقشاعا سۋداي . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 06:00 20210304 : :.5مەملەكەتتىك ءتىلدى بالا كەزىنەن جەتىك بىلەتىن ناتاليا ساحاروۆا قازاقتىڭ ءسالتداستۇرىن دە جاقسى بىلەدى، دەپ حابارلايدى ۇلت اقپارات.سايتىنا سىلتەمە جاساپ. مەن باياناۋىل اۋدانى بىرلىك اۋىلىندا ءوستىم. بالا كەزىمنەن قازاق ءتىلىن بىلەمىن. وتباسىمىزدا 5 قىز. بارلىعىمىز قازاقشا سويلەسەمىز. ۇلتىم ورىس بولسا دا ءوز ەلىمنىڭ ءتىلىن، ءدىنىن، سالتىن قۇرمەتتەيمىن. قازاق حالقى قوناقجايلىلىعىمەن تانىلعان. ءبىز دە سودان قالىس قالمايمىز. كەز كەلگەن مەرەكەدە قوناق شاقىرىپ، ەت اسىپ، باۋىرساق پىسىرەمىز. ناۋرىز كوجەنى دە جىل سايىن دايىندايمىن، دەيدى ناتاليا ساحاروۆا.ناتاليا ساحاروۆا دامير ەسىمدى ۇلىن تاربيەلەپ وتىر. ۇلى دا قازاق ءتىلىن مەڭگەرىپ كەلەدى. ناتاليانىڭ ايتۋىنشا، قازاق ءتىلىن وڭاي ۇيرەنۋ ءۇشىن ءتىلدى بىلەتىن ادامدارمەن ارالاسۋ كەرەك. مەن ءوزىم 7 جاسىمنان قازاق تىلىندە سويلەپ كەلە جاتىرمىن. مەكتەپتى قازاقشا وقىپ، ءبىتىردىم. قازاق بالالارمەن ارالاسقاننىڭ، ءجيى سويلەسكەننىڭ ارقاسىندا ءتىلدى جەڭىل مەڭگەردىم دەپ ويلايمىن، دەدى ناتاليا ساحاروۆا.ناتاليانىڭ ماماندىعى ەرەكشە. ول كومپانياسىندا كران ءماشينيسى بولىپ جۇمىس جاسايدى. بۇل سالادا قىزمەت اتقارىپ كەلە جاتقانىنا 4 جىل بولعان. وندىرىستە جۇمىس جاساۋ باس كەزىندە قيىن بولعانمەن، كەيىن ماشىقتانىپ، ۇيرەنىپ كەتەسىڭ. جۇمىس اۋىر ەمەس. وقىپ، ۇيرەنىپ الدىم. بۇل ماماندىقتى اپكەسىڭلىلەرىمە ايتقان كەزدە ولار قارسى بولدى. مەنىڭ دوستارىم، سىنىپتاستارىم ءالى تاڭ قالادى. كران ءماشينيسى بولىپ جۇمىس جاسايمىن دەسەم، كەيبىرى قالجىڭداپ وتىر دەپ ويلايدى، دەيدى ناتاليا ساحاروۆا.كەيىپكەرىمىز جۇمىستىڭ اققاراسى بولمايتىنىن ايتادى. باستىسى، ادال ەڭبەك اتقارۋ. وندىرىستىك ورىنداردا نازىك جاندىلار اتقاراتىن جۇمىس كوپ. ناتاليا ءوزىنىڭ قىزى بولسا، وندىرىستىك ورىندا جۇمىس جاساۋىنا قارسى بولمايتىنىن ايتادى.كەلۋ قاينارى: :...?531365367
|
نەپەس گىمناستىكىسىنىڭ رولى چېنىقىش دوختۇر ساغلاملىق تورىنەپەس گىمناستىكىسى نەپەسلىنىش ئىقتىدارىنى ياخشىلاپلا قالماستىن، بەلكى يەنە قان ئايلىنىش، ھەزىم قىلىش ۋە نېرۋا سىستېمىسىغىمۇ پايدىلىقشۇڭا، دائىم نەپەس گىمناستىكىسى ئىشلەش كېرەك. ئۇنىڭ كونكرېت ئۇسۇلى مۇنداق:1.ئالدى بىلەن نەپەس چىقىرىپ، ئاندىن نەپەس ئېلىش، نەپەسنى ئاغزىدىن چىقىرىش، بۇرنىدىن ئېلىش كېرەك.2.نەپەس چىقىرىش ۋاقتى نەپەس ئېلىش ۋاقتىدىن ئۇزۇن بولۇش، نەپەسلىنىش ھەرىكىتىنى ھەر مىنۇتتا 7 8 قېتىم ئىشلەش كېرەك.3.نەپەس چىقىرىش ئىنچىكە بولۇش، يەنى ئېغىزنى كىچىك ئېچىش، نەپەس ئېلىش چوڭقۇر بولۇش، ئەمما بەك كۈچىمەسلىك كېرەك.ئالدىنقى ماقالىمىزدا ۋېلىسپىت مىنىش سالامەتلىككە پايدىلىق تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى ئۇزۇن ۋاقىت داۋاملاشقان تەنھەرىكەت جەريانىدا سۇنى كۆپ ئىچىشكە بولمايدۇ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .
|
شىمكەنتتە بالالار تەمىر جولى قايتادان جوندەۋدەن وتەدىمۇرات ايتەنوۆ اللەيالارداعى اباتتاندىرۋ جۇمىستارىنىڭ بارىسىمەن تانىستىبيىل شىمكەنت قالاسىنداعى بىرقاتار اللەيادا اباتتاندىرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. وسىعان وراي قالا اكىمى مۇرات ايتەنوۆ اللەيالاردى ارالاپ، ونداعى اتقارىلىپ جاتقان جۇمىس بارىسىمەن تانىستى، دەپ حابارلايدى ..شاھار باسشىسى الدىمەن 2006 جىلى بوي كوتەرگەن ءشامشى الەمى اللەياسىنا باردى. اللەيانىڭ جالپى الاڭى 2،62 گەكتار. ماماندار تاراپىنان ءشامشى الەمى اللەياسىنا زەردەلەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. ناتيجەسىندە اللەيا ىشىندەگى جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىنىڭ 80 پايىزىنان استام پليتالىق توسەنىشتەرى جوندەۋدى قاجەت ەتەتىنى جانە ساحنا اينالاسىنداعى سۋ بۇرقاقتىڭ جابىندارى، تەمىر بۇرىككىشتەرىنىڭ شىرىگەنى، تالاپقا ساي كۇتىپ ۇستاۋ جۇمىستارىن اتقارۋ مۇمكىن ەمەستىگى بەلگىلى بولعان ەدى. سوندىقتان قازىر مۇندا نىساننىڭ پليتالىق توسەنىشتەرىن تولىقتاي جاڭارتۋ، سۋعارۋ جۇيەسىن الماستىرۋ، كوگالداندىرۋ جانە قوسىمشا كوركەيتۋ ەلەمەنتتەرىن ورناتۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. اتالعان جوبا قازان ايىنا دەيىن اياقتالادى دەپ جوسپارلانعان.كەيىننەن مۇرات ايتەنوۆ اباتتاندىرۋ جۇمىستارى اياقتالعان چەرنوبىل سكۆەرى مەن بالالار تەمىر جولىنىڭ سپورت ستانتسياسىن ارالادى.چەرنوبىل سكۆەرى 2004 جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن. 2019 جىلى سكۆەرىن اباتتاندىرۋ جۇمىستارىنىڭ سمەتالىق قۇجاتتارى ازىرلەنگەن. وسىعان وراي جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى اياسىندا قارجى ءبولىنىپ، اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. جوبا بويىنشا پليتالىق توسەنىشتەرى تولىقتاي جاڭارتىلىپ، سۋعارۋ جۇيەسىن الماستىرىلدى. سونداياق 29 جارىقشام، 22 ورىندىق، قوقىس جاشىكتەرى ورناتىلعان. 0،47 گەكتاردى قۇرايتىن سكۆەر جاڭا كەيىپكە ەنىپ تامىز ايىندا ەل يگىلىگىنە بەرىلدى.ال بالالار تەمىر جولىنىڭ سپورت ستانتسياسىنىڭ جۇمىستارى قىركۇيەكتە اياقتالدى. جوباعا سايكەس قاراۋسىز قالعان ستانتسيا اۋماعى كوگالداندىرىلىپ، پليتالىق توسەنىشتەر سالىنعان. قوسىمشا جارىقشامدار مەن بالالارعا ارنالعان سپورت ەلەمەنتتەرى ورناتىلعان. سونىمەن قاتار مۇندا ستانتسياسنىڭ پەررون اۋماعى، تۇرعىن ەمەس عيماراتتارى جانە تەپلوۆوز تۇراقتارى تالاپقا ساي اباتتاندىرىلعان. ياعني ستاديون اۋماعىنا كەلىپ، سپورتپەن شۇعىلدانۋشىلاردىڭ دەمالىسى ءۇشىن جاعدايلار جاسالعان.ايتا وتسەك، اللەيالارداعى اباتتاندىرۋ جۇمىستارى كەزىندە 100دەن اسا ادام جۇمىسپەن قامتىلعان.
|
لەنينمەن 4 ساعات تارتىسا وتىرىپ، قازاق ەلىنىڭ شەكاراسىن شەگەندەگەن ۇلى تۇلعانىڭ تۋعان كۇنى! ادىرنا ۇلتتىق پورتالىلەنينمەن 4 ساعات تارتىسا وتىرىپ، قازاق ەلىنىڭ شەكاراسىن شەگەندەگەن ۇلى تۇلعانىڭ تۋعان كۇنى!الاشوردا وكىمەتىنىڭ سوڭعى تۇياعى، ءاليحان، احمەتتەردىڭ ءىزباسارى بولعان، قازاق جەرىنىڭ ساقتالىپ قالۋىنا جاستايىنان وراسان ۇلەسىن قوسىپ كەتكەن ۇلى تۇلعا ءالىمحان ەرمەكوۆ تۋعان كۇنى ەكەن بۇگىن. نە بارى 29 جاسىندا لەنينمەن 4 ساعات وتىرىپ، قازاق ەلىنىڭ شەكاراسىن بەكىتۋگە اتسالىسقان.ءاليحان ەرمەكوۆتىڭ ەڭ ۇلى ەڭبەكتەرىنىڭ ءبىرى قازاق اۆتونومياسى شەكاراسىنىڭ بىرتۇتاستىعىن جانقيارلىقپەن قورعاۋى. وسى ورايدا ول 1920 جىلى 17 تامىزدا لەنيننىڭ توراعالىعىمەن وتكەن قازاق وكىلدەرى قاتىسقان حالىق كوميسسارلارى كەڭەسىنىڭ ماجىلىسىندە قازاق اۆتونومياسى تۋرالى ماسەلە قارالعاندا، قازاقستاننىڭ جاعدايى تۋرالى ءا.ەرمەكوۆ بايانداما جاسايدى. وندا ول جەر، قازاقستاننىڭ شەكاراسى تۋرالى ماسەلەلەردى قامتىپ، وكتەمشىل، وزبىر، وتارشىلدىق پيعىلداعى وكىلدەرمەن قىزۋ ايتىسقا ءتۇسىپ، ءوز پىكىرىن تياناقتى، جانجاقتى، بۇلتارتپاس دالەلدەرمەن قورعاپ شىعادى.وكۋپانتتار ءوز كىناسىن مويىنداپ، ناتيجەسىندە، كەزىندە قازاقتاردان تارتىپ الىنعان كاسپيدىڭ تەرىسكەي جاعالاۋىنداعى ەنى ءبىر شاقىرىمدىق جانە ەرتىستىڭ سول جاعالاۋىنداعى ون شاقىرىمدىق ۇلانعايىر جەر لەنيننىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن قازاق ەلىنە قايتارىلادى.جاراتقان يەم الدىنان جارىلقاسىن! قايتالانبايتىن، قايتا كەلمەيتىن ارىستار!وزبەك شەكاراسىن اۋعاندىق 22 ۇشاق پەن 24 تىكۇشاق بۇزعان
|
باستى تاقىرىپ، بوكس، ساراپتاما 13.11.20170 1،157 رەت وقىلدىبيىلعى قازاقستان چەمپيوناتىنىڭ ەرەكشەلىگى، بوكس فەدەراتسياسى ءاىۆادان ءۇش جۇلدىزدى ەكى تورەشىنى شاقىرعان ەدى. اعىلشىن جانە يرلانديالىق تورەشىلەردىڭ ءمىندەتى قازىلاردىڭ جۇمىسىن باقىلاپ، ءادىل باعاسىن بەرۋگە جاردەمدەسۋ.جارىس بارىسىندا شەتەلدىك تورەشىلەر پينچۋك پەن قۇتتىبەكوۆ اراسىنداعى جەكپەجەكتى قايتا قاراپ، فينالعا انتون پينچۋكتى جىبەردى.تاپ وسىنداي جاعداي فينالدا دا كەزدەستى. 51 كيلو سالماقتا ماڭعىستاۋلىق ازامات يساقۇلوۆ پەن وڭتۇستىكقازاقستاندىق ولجاس باينيازوۆتىڭ اراسىنداعى تەكەتىرەستە 4:1 ەسەبىمەن تورەشىلەر جەڭىستى ازاماتقا بەرگەن. قارسىلاسىن قارىمتا ايقاستا كۇتىپ الىپ، اسا كوپ كۇش جۇمساماي جەڭىسكە جەتكەن ازامات وزىنە كۇماندانباعانىمەن، ءاىۆا تورەشىلەرىنىڭ شەشىمىمەن جەڭىس ولجاسقا بەرىلدى. وسىندايدا سۇراق تۋادى. بەس تورەشىنىڭ تورتەۋى ازاماتقا جاق تارتىپ جەڭىس بەرۋى ءبىزدىڭ ادىلقازىلاردىڭ بىلىكتىلىگى ءتومەندىگىن بايقاتا ما؟!جالپى العاندا، قازاقستان چەمپيوناتى بوكسشىلاردىڭ ەشقايسىنا وڭاي تيگەن جوق. ءوز سالماعىندا داۋسىز دارالانعان جىگىتتەردىڭ بولماعانى قازاقستان بوكسىنىڭ ءوسۋ دەڭگەيىن اڭعارتادى. پروبلەمالار دا جوق ەمەس. تالانتتى جاستاردىڭ شوعىرى از.60 كيلو سالماقتا زاكير سافيۋللين وقو مەن بەرىك ءابدىراحمانوۆ ماڭعىستاۋ فينالدا توقايلاستى. ەكەۋى دە تاجىريبەلى، ەكەۋى دە حالىقارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرى. ەكەۋى دە حالىقارالىق، الەمدىك دودالاردىڭ دۋىن كورگەن. بەرىك ريو وليمپياداسىنىڭ تەزىنەن وتكەن. الاپات ايقاس سالدى ەكەۋى. قارا كۇشى باسىمداۋ بەرىك سالعان بەتتەن قارسى شابۋىلعا شىقتى. زاكيردى تىقسىرىپ، ءدال ۇرۋعا تىرىستى. زاكير دە ۇرىس مانەرى ەشكىمگە ۇقساي بەرمەيتىن ەرەك بوكسشى. ءبىرءبىرىن بەس ساۋساقتاي بىلەدى. الەمدىك دەڭگەيدەگى ەكى بوكسشىنىڭ ايقاسىندا بەرىك مىقتىراق بولىپ، جەڭىسكە جەتتى. ايتايىن دەگەنىمىز، ەكەۋى دە تۇيدەي قۇرداس، 1986 جىلى تۋعان. وردا بۇزار وتىزدان اسقان جىگىتتەرگە ەندىگى وليمپيا ويىندارىنىڭ اۋىلى الىس. وتكەن جىلعى ەل چەمپيونى ادىلەت قۇرمەتوۆ باستاعان جاستارعا قامشى باساتىن كەز وسى.69 كيلو سالماقتا جامبىلدىق اسلان شىمبەرگەنوۆ الىمدىراق بولدى. بۇل سالماق وزىمىزدە عانا ەمەس الەمدە دە قازاق سالماعى دەپ اتالادى. افينادا باقتيار ارتاەۆ، لوندوندا سەرىك ساپيەۆ، ريودەجانەيرودا دانيار ەلەۋسىنوۆ تاپ وسى سالماقتا التىن جۇلدە الدى. باقتيار ارتاەۆ ۇزدىك بوكسشىعا بەرىلەتىن ۆەل باركەر كۋبوگىن بارلىق تورەشىلەردىڭ داۋىسىمەن ەلگە اكەلدى.چەمپيونات بارىسىندا دانيار ەلەۋسىنوۆتى اڭگىمەگە تارتقانبىز. بوكس قولعابىن شەگەگە ىلۋگە اسىقپايتىن اتاقتى جامپوز چەمپيوناتقا دايىن بولماعاندىعىن ايتقان. ون بەس جاسىمنان بەرى ەلىشىلىك جارىستاردان بولەك حالىقارالىق تۋرنيرلەردەن قالعانىم جوق، دەيدى دانيار. ادام تەمىر ەمەس قوي. ابدەن ءدىڭكەلەتەدى ەكەن. سوندىقتان ءبىراز ۋاقىت دەمالعاندى ءجون كوردىم. راس، بۇل سالماقتا ماعان وڭاي تيمەيدى. ابىلايحان ءجۇسىپوۆ، اسلان شىمبەرگەنوۆ جانە قاناعات مارالوۆ سياقتى مىقتى جىگىتتەر بار. ال سادريددين كاسىپقوي بوكستى تاڭداعانىن ايتتى. شەگىرتكەدەن قورىققان ەگىن ەكپەيدى دەگەن بار عوي. جاتتىعۋعا تولىق كىرىسكەن سوڭ بۇل جىگىتتەرمەن ەسەپ ايىرىسۋعا تۋرا كەلەدى. كىم مىقتى، شارشى الاڭ كورسەتەدى.ال تالانتتى بوكسشى ابىلايحان ءجۇسىپوۆتىڭ قولىندا جارىقشاق بار ەكەن. بۇل سوڭعى جارىس ەمەس. جارادار قولىن ودان ءارى ۋشىقتىرماۋ ءۇشىن ابىلايحانعا باپكەرلەر ءۇزىلىس بەردى، دەيدى سەرىك ساپيەۆ.بۇل جولى قاناعات مارالوۆتان وتكەن جىلعى چەمپيوناتتا جىبەرگەن ەسەسىن قايتارعان اسلان شىمبەرگەنوۆ چەمپيون اتاندى.75 كيلو سالماقتاعى ەرىك ءالجانوۆ ماڭعىستاۋ وبلىسى وڭتۇستىكتىڭ وعلانى تولەش ابايدى ەركىن ەڭسەرەدى دەپ تون پىشكەندەر بولعان. وزبەكستاندا ايتۋلى بەكتەمىر مەليكۋزيەۆ دەگەن بوكسشى بار. قوس قولمەن بىردەي ۇرادى. ۇرىس مانەرى دە سۇراپىل. كۇتپەگەن جەردەن سوققىعا كومىپ تاستايدى. ەرىك ەكەۋى ەكى رەت كەزدەستى. اتاقتى بوكسشىعا ەرىك تابانداپ ۇرىس سالدى. تىقسىرىپ، شارشى الاڭدا دابىل تاپقىزباعان. ءسال شەبەرلىگى جەتپەدى. مەليكۋزيەۆتىڭ ءوزى ەرىك جايلى تالانتتى بوكسشى دەپ ءىش تارتا جاقسى ءسوز ايتقان. بۇل جولى 32 ەسەبىمەن تولەش اباي العا شىقتى. وسى سالماقتا تاعى ءبىر تالانتتى جاستىڭ ءوسىپ كەلە جاتقاندىعى قۋانتتى.81 كيلو سالماقتا ادىلبەك نيازىمبەتوۆ شاپپاي بايگە الدى دەسە دە بولادى. شيرەك فينالدا الەم چەمپيونى جانىبەك ءالىمحان ۇلىن سۇرىندىرگەن قوستانايلىق ميحايل كوحانچيك جارتىلاي فينالدا ماڭعىستاۋلىق بەكزات نۇرداۋلەتوۆتىڭ بەكىنىسىنەن وتە الماعان. ەكەۋى دە تۇيدەي جاستى. بەكزات مىقتىلىق تانىتتى. بىراق ول جاراقات الۋىنا بايلانىستى فينالدا ادىلبەك اعاسىنا جول بەردى.سونىمەن بيىلعى ەل چەمپيوندارىمەن تانىس بولىڭىزدار. تەمىرتاس ءجۇسىپوۆ 49 كگ، اقمولا وبلىسى، ولجاس باينيازوۆ 52 كگ، وقو، ءىلياس سۇلەيمەنوۆ 56 كگ، استانا، بەرىك ءابدىراحمانوۆ 60 كگ، ماڭعىستاۋ، اسلان شىمبەرگەنوۆ 69 كگ، جامبىل وبلىسى، تولەش اباي 75 كگ، وقو، ءادىلبەك نيازىمبەتوۆ 81 كگ، ماڭعىستاۋ، انتون پينچۋك 91 كگ، قوستاناي ەڭ اۋىر سالماقتا جامبىل وبلىسىنىڭ بوكسشىسى نۇرسۇلتان امانجولوۆ توپ جاردى.جارىس بارىسىندا قازاقستان قۇراماسىنىڭ باس جاتتىقتىرۋشىسى مىرزاعالي ايتجانوۆ: الدا جارىس كوپ. نەگىزگى قۇراما وسى چەمپيوناتتاعى جىگىتتەردەن جاساقتالادى دەدى.اسلان شىمبەرگەنوۆ بوكستان قازاقستان چەمپيوناتى دانيار ەلەۋسىنوۆ سەرىك ساپيەۆ20171113 : اسلان شىمبەرگەنوۆ بوكستان قازاقستان چەمپيوناتى دانيار ەلەۋسىنوۆ سەرىك ساپيەۆالدىڭعى: جىلدىڭ ۇلتتىق سپورتتىق جۇلدەسى بايقاۋى جاريالاندىكەلەسى: ەسەت قۋانوۆ سامبودان الەم چەمپيونى! ۆيدەو
|
دىنلار مۇسۇلمانلار تورىباش بەت تەتقىقاتلار قۇرئان تەتقىقاتلىرى يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 20170721146 قېتىم ئوقۇلدىفَلاَ تَجْعَلُواْ لِلّهِ أَندَاداً وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ.سىلەر بىلىپ تۇرۇپ بەزى كىشىلەرنى ئاللاھ بىلەن ئوخشاش تۇتماڭلاربەقەرە،222.ھەر قانداق ئىنسان ئاللاھقا ئوخشايدىغان بىر شەيئىنىڭ يوق ئىكەنلىكىنى بىلىدۇ. شۇڭلاشقا ھېچكىم ئۇنىڭ ھەيكىلىنى ياسىيالىغان ئەمەس. ئىنسانلار ئارىسىدىكى ئەڭ ئېغىر كېسەللىك ئوتتۇرىغا ۋاسىتە قۇيۇش ئارقىلىق ئاللاھ بىلەن مۇناسىۋەت قۇرۇشقا ئۇرۇنماقتۇر. ئاللاھ ھەققىدە سانساناقسىز دەلىللەر بولسىمۇ، لېكىن ۋاسىتىچىلارغا مۇناسىۋەتلىك ھېچقانداق دەلىل يوق. بۇنىڭغا ئىشەنگەنلەرنىڭ بىردىنبىر دەلىلى، ئاتابوۋىلىرى ئېسىلىۋالغان ئاساسسىز رىۋايەتلەردىن ئىبارەتتۇر.ئاللاھنىڭ يەككەيېگانە ئىكەنلىكى ئۇچۇق تۇرسىمۇ ئۇنىڭغا ئورتاقلىشىدىغان بىر ۋاستىچىنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىدىغان ئىنسانلار سانساناقسىزدۇر. ھەر جەمئىيەتتە خىيالى بويىچە ھەرخىل ۋاستىچىلەرنى ئويدۇرۇپ چىقىرىدىغان ئىنسانلار بار. بۇ ۋاستىچىلەر ئۇلارنى شېرىك ئېتىقادقا سۆرەپ كىرىدۇ. چۈنكى، ئۇلار، بۇ ۋاستىچىلەرنى ئاللاھقا خاس بولغان بەزى ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە، ھەم ئۇلار ئاللاھقا تېخىمۇ يېقىن دەپ ئېتىقاد قىلىپ، ئاللاھقا قۇل بولۇشتىن بۇرۇن ئۇلارغا قۇل بولىدۇ. ئۇلارنىڭ نەزىرىدە، ئاللاھ پادىشاھ، ۋاستىچىلەر بولسا ئۇنىڭ يېقىنلىرى ھېسابلىنىدۇ.أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِيَاء مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى.بىلگىنكى، خالىس دىن ئاللاھنىڭدۇر. ئاللاھنى قويۇپ ئەۋلىيالارغا چوقۇنغانلار: بىز ئۇلارغا پەقەت بىزنى ئاللاھقا يېقىنلاشتۇرسۇن دەپ ئىبادەت قىلىمىز دەيدۇزۇمەر،393.ۋاستىچىلەرنىڭ ئۆزگىرىشىگە ئەگىشىپ دىنلارنىڭ ئىسمىمۇ ئۆزگىرەيدۇ. مەسىلەن؛ خرىستىئانلار ئىسا ئەلەيھىسالامنى، مۇقەددەس روھنى، مەريەمنى، ھاۋارىلەرنى ۋە چېركار پاپالىرىنى، داۋ جىياۋ دىنىدىكىلەر تى، يىنياڭقاتارلىقلارنى، مەككىلىك مۇشرىكلار بولسا بەزى پەرىشتىلەرنى ئاللاھنىڭ قىزلىرى دەپ ئۇلارنى ئۆزلىرى ۋە ئاللاھ ئارىسىدا ۋاسىتە قىلاتتى، ھەمدە ئۇلارنىڭ بۇتلىرىنى ياسىۋالاتتى.لات، ئۇززا ۋە مەنات مەككىنىڭ مەشھۇر بۇتلىرى ئىدى. مەككىلىكلەر بۇلارنى ئاللاھنىڭ قىزلىرى دەپ قارىغانلىقى ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ئىسىملىرىنى ئاللاھنىڭ ئىسىملىرىغا ئوخشاتقان ئىدى. مەسىلەن؛ لات ئاللاھ، ئۇززائەزىز، مەناتمەننان ئىسمىگە ئوخشىتىلغاندۇر.أَفَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّى وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى أَلَكُمُ الذَّكَرُ وَلَهُ الْأُنثَى تِلْكَ إِذًا قِسْمَةٌ ضِيزَى.ئى مۇشرىكلار! نېمىدۇر، لات ۋە ئۇززا؟ ئۈچىنچىسى ۋە ئاخىرقىسى بولغان مەنات؟ ئوغۇل سىلەرنىڭ، قىز ئاللاھنىڭمۇ؟ ئۇنداق بولسا بۇ ئادالەتسىز تەقسىماتتۇرنەجم،531922.ئىسلام ۋاستىچىلىكنى قەتئىي قۇبۇل قىلمايدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ؛شۈبھىسىزكى، بىز ئىنساننى ياراتتۇق، بىز ئۇنىڭ كۆڭلىگە كەلگەننى بىلىمىز، بىز ئۇنىڭغا جان تومۇرىدىنمۇ يېقىنمىزقاف، 5016.ئاللاھ ئىنسانغا جان تۇمۇرىدىنمۇ يېقىن بولغىنىغا قارىغاندا، ئاللاھ بىلەن ئىنساننىڭ ئارىسىغا ۋاستىچىنىڭ كىرىشىگە ئېھتىياج يوق. ئۇنداق بولۇپ قالسا ئىنسانلار ئاللاھتىن ئاۋۋال ۋاستىچىغا قۇل بولاتتى. چۈنكى، ۋاستىچى رازى بولمىسا ئىش پۈتمەيدۇ. مەسىلەن:شەھەر باشلىقى بىلەن بولىدىغان ئىشلىرىنى بىر كىشىنىڭ ۋاستىسى بىلەن قىلسا، ئۇنىڭ ئۈچۈن شەھەر باشلىقى شۇ ۋاستىچى بولىدۇ. ئەگەر ئۇ ۋاستىچىنى رازى قىلمىسا ئىشى ئاقسايدۇ. شۇڭلاشقا، ئۇ ئىشلىرىنى جايىدا پۈتتۈرۈش ئۈچۈن ۋاستىچى بىلەن بولغان ئالاقىسىنى ياخشىلاشقا تېرىشىدۇ.پۈتۈن ئەلچىلەر ئىنساننى ئاللاھتىن باشقىسىغا قۇل بولماسلىققا چاقىرىدۇ. ئاللاھتىن باشقىسىغا قۇل بولماسلىق ئۈچۈن ئاللاھ بىلەن ئۆزىنىڭ ئارىسىغا ھېچكىمنى كىرگۈزمەسلىك كېرەك. مۇسۇلمانلار پەقەت ئاللاھقىلا قۇل بولىدۇ ۋە ئەركىنلىككە ئېرىشىدۇ.ئاللاھ ئۆزى ياراتقان ۋە ھەر تۈرلۈك نېمەتلەرنى بەرگەن ئىنساننىڭ باشقا بىرىگە قۇل بولۇشىنى ھەرگىز كەچۈرمەيدۇ. ئۇ مۇنداق دەيدۇ:ئاللاھ ئۆزىگە شېرىك كەلتۈرۈلۈشنى ھەرگىزمۇ مەغپىرەت قىلمايدۇ، بۇنىڭدىن تۆۋەن گۇناھنى خالىغان كىشىگە مەغپىرەت قىلىدۇ. كىمكى ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرسە چوڭ بىر گۇناھنى ئويدۇرۇپ چىققان بولىدۇنىسا،448.مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُؤْتِيَهُ اللّهُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُواْ عِبَادًا لِّي مِن دُونِ اللّهِ وَلَكِن كُونُواْ رَبَّانِيِّينَ بِمَا كُنتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتَابَ وَبِمَا كُنتُمْ تَدْرُسُونَ. ئاللاھ كىتابنى، ھۆكۈمنى ۋە پەيغەمبەرلىكنى بەرگەن بىر كىشىنىڭ ئىنسانلارغا: ئاللاھنى قويۇپ ماڭا بەندە بولۇڭلار دېيىشكە ھەددى ئەمەس، لېكىن ئۇ: كىتابنى ئۆگىتىش ۋە ئۆگىنىش ئارقىلىق رەببىڭلارغا بەندە بولۇڭلار دەيدۇئال ئىمران،379.ئاللاھ بىلەن ئىنسان ئوتتۇرىسىغا ۋاستىچى قويۇشنى قۇبۇل قىلمايدىغان بىردىنبىر دىن ئىسلام دىنىدۇر. ئىسلام چىگراسىنىڭ سىرتىدا بولغانلار ۋاستىچىلارغا قارىتا ئۆزلىرىگە ھەرخىل ئىسىملارنى قويىدۇ.پروفېسسور: ئابدۇل ئەزىز بايىندىر بۇ يەردە كىشىلەر دەپ تەرجىمە قىلىنغان كەلىمە ئەنداد أنداد دۇر. ئەندان نىددنىڭ كۆپلۈكىدۇر. نىدد ئاللاھقا ئوخشاش بەزى ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە دەپ قارالغان ۋە ئاللاھقا قارشى بىر قىسىم ئىشلارنى قىلالايدىغانلىقىغا ئېتىقاد قىلىنغان نەرسىدۇر. ئىبنى مەنزۇر، لىسانۇل ئەرەب، ن د د ماددىسى. دارۇسسەدر، بېيرۇت، 3 توم، 420 بەت. بۇ سۈپەتتىكى نەرسە بۇت ئەمەس، بۇتلاشتۇرۇلغان شەخسلەردۇر. 165 ئايەتنىڭ ئىزاھاتىدا بۇ ھەقتە تېخىمۇ ئەتراپلىق مەلۇمات بېرىلىدۇ.
|
: ئالەم بوشلۇقى ساياھىتىگە تىزىملاتقانلار 600 كىشىدىن ئاشتىئىزدىنىش مۇنبىرى خەلقارا خەۋەرلەر : ئالەم بوشلۇقى ساياھىتىگە تىزىملاتقانلار 600 كىشىدىن ئاشتى يوللانغان ۋاقتى 2013106 07:31:26ئەنگلىيەدىكى خۇسۇسىي شىركەت ئالەم بوشلۇقىغا ساياھەتكە بارىدىغان ساياھەتچىلەرنى تىزىملاشنى باشلىغان بولۇپ، 2013يىلى 17ئىيۇل كۈنى پۇل تۆلەپ ئۆزىنى تىزىملاتقانلارنىڭ سانى 600 كىشىگە يەتكەن. بۇ شىركەت ياساۋاتقان، ئىنگلىزچە دەپ ئاتىلىدىغان ئالەم كېمىسىگە بىر ۋاقىتتا 6 ساياھەتچى چىقالايدىغان بولۇپ، بىر ئادەمنىڭ بېلىتى 250 مىڭ دوللار ئىكەن. بۇ ئالەم كېمىسى ھازىر سىناق قىلىنىۋاتقان بولۇپ، ھازىرقى مۆلچەردە تۇنجى قېتىملىق ئالەم ساياھىتى كېلەر يىلنىڭ ئاخىرىدا، يەنى 2014يىلى 25دىكابىر كۈنى، باشلىنىدۇ. بۇ ساياھەتكە بارىدىغانلار يۇقىرىدىكى ئالەم كېمىسىدە 110 كىلومېتىر ئىگىزلىكتىكى يەر شارى ئوربىتىسىغا چىقىپ، ئۇ يەردە 4 مىنۇت ئۆز ئېغىرلىقىنى يوقاتقان ھالەتتە تۇرىدۇ، ھەمدە يەر شارىنىڭ يۇمىلاق قىرغىقىنى بىر قاپقاراڭغۇ ئارقا كۆرۈنىشتە ئېنىق كۆرەلەيدۇ.بۇ ساياھەت سەپىرىدە، بىر ئىنگلىزچە دەپ ئاتىلىدىغان، ئىككى قىسىمدىن تەركىپ تاپقان توشۇش ئايروپىلانى يۇقىرىدىكى ئالەم كېمىسىنى ئۆزىنىڭ قانىتىدا كۆتۈرۈپ، ئۇنى 15 كىلومېتىر ئىگىزلىككە ئاپىرىپ قويىدۇ. ئاشۇ ئىگىزلىككە بارغان ئالەم كېمىسى ئۆزىنىڭ ماتورىنى ئوت ئالدۇرۇپ، سائەتىگە 4000 كىلومېتىر ماڭىدىغان تېزلىك بىلەن 110 كىلومېتىر ئىگىزلىككە ئۆزى چىقىدۇ. ئاشۇ ئىگىزلىككە چىقىپ بولغاندىن كېيىن ماتورنى ئۆچۈرىۋېتىپ، يەر يۈزىگە يەر شارىنىڭ تارتىش كۈچى بىلەن قايتىپ كېلىدۇ.ھازىرقى مۆلچەرچە، يەنە 1015 يىلدىن كېيىن بۇ ئالەم بوشلۇقى ساياھىتىنىڭ بېلىتى 20 مىڭ دوللارغا چۈشىشى مۇمكىن ئىكەن. ئۇنىڭدىن باشقا، بۇ شىركەت مەزكۇر تېخنىكىنى ئادەتتىكى يولوچىلار ئايروپىلانىغا ئىشلىتىش يولىدىمۇ تىرىشىۋاتقان بولۇپ، ئەگەر ئۇ تېخنىكا ئەمەلگە ئاشسا، لوندوندىن ئاۋۇسترالىيەنىگن سىدنېي شەھىرىگىچە بولغان 17 مىڭ كىلومېتىر ئارىلىقنى بىر قانچە سائەتتىلا باسالايدىكەن.رەسىملەرنىڭ تور ئادرېسى:86 يوللانغان ۋاقتى 2013106 12:56:38ئىنسانلار ئاي شارىغا ساياھەت قىلىدىغان سەۋىيەگە يېتىشكە ئۇزۇن ۋقىت كەتمەيدىغان ئوخشايدۇ. . يوللانغان ۋاقتى 2013106 15:41:5820 مىڭ دوللار بولسا قۇبۇل قىلغىل بولىدىكەن.0999 يوللانغان ۋاقتى 2013106 17:21:23بولسا مۇشۇنداق دۇنيادىكى يىڭىلىقلاردىن بېخەۋەر، كىگىز كىتابنى قۇچاقلاپ ئۇخلاپ ياتقانلارنى ئويغۇتىدىغان، تەسەۋۋۇرنى ساماغا ئېلىپ بارىدىغان تىمىلىرىڭىنى كۆپرەك يوللاپ تۇرغايسىز. رەھمەت سىزگە!: : ئالەم بوشلۇقى ساياھىتىگە تىزىملاتقانلار 600 كىشىدىن ئاشتى
|
جونسوننىڭ تەكلىپى يەنە رەت قىلىندى ئۇيغۇرچەجونسوننىڭ تەكلىپى يە...جونسوننىڭ تەكلىپى يەنە رەت قىلىندىئەنگلىيە پارلامېنتى باش ۋەزىر بورىس جونسوننىڭ 15ئۆكتەبىردە مۇددەتتىن بۇرۇن سايلام ئۆتكۈزۈش تەكلىپىنى ئىككىنچى قېتىم يەنە رەت قىلدى. پارلامېنت ئەنگلىيەنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن چېكىنىش مۇزاكىرەلىرى ئىچىدە 14ئۆكتەبىرگىچە دەم ئېلىشقا قويۇپ بېرىلدى.10.09.2019 04.10.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: ئەنگلىيە پارلامېنتى ھۆكۈمەتنىڭ تەلىپىگە بىنائەن دەم ئېلىشقا قويۇپ بېرىلىشتىن بۇرۇن ئۆكتىچىلەر سۇنغان ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن چېكىنشكە مۇناسىۋەتلىك بەزى لايىھەلەرنى مۇزاكىرە قىلدى. بىرىنچى بولۇپ، ھۆكۈمەتنى پارلامېنتنىڭ دەم ئېلىشقا قويۇپ بېرىلىشىنى، كېلىشىمسىز چېكىنىشكە مۇناسىۋەتلىك ھۆججەتلەرنى ۋە پىلانلارنى ئېلان قىلىشقا مەجبۇر قىلغان لايىھە مۇزاكىرە قىلىندى.ھاكىمىيەت بېشىدىكى كونسېرۋاتىپلار پارتىيەسىدىن ئىستېپا بەرگەن دومىنىك گرىيېۋ سۇنغان لايىھە 302 گە قارشى 311 ئاۋاز بىلەن قوبۇل قىلىندى.مەزكۇر لايىھە كېرەكلىك باشقا تەستىقلارغا ئېرىشكەن تەقدىردە، پىلانلار ياكى رەسمىي ھۆججەتلەرلا ئەمەس، بەلكى ھۆكۈمەت خادىملىرىنىڭ ئېلىخەت، ئىجتىمائىي تاراتقۇ ئادرېسلىرى ۋە ۋوتسئاپ قاتارلىقلاردا قىلغان بارلىق خەلقئارالىق ئۇچۇرئالاقىلىرىنىڭ ئېلان قىلىنىشىمۇ مەجبۇرىي بولىدۇ.پارلامېنتتا ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن كېلىشىمسىز چېكىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى مەقسەت قىلغان قانۇننىڭ ئىجرا قىلىنىشىنى شەرت قىلغان لايىھەمۇ مۇزاكىرە قىلىندى. ئىشچى پارتىيەسىنىڭ بۇ لايىھەسىگە ئېتىراز بولمىغانلىقى ئۈچۈن ئاۋازغا قويۇلماستىنلا قوبۇل قىلىندى.بۇنىڭ بىلەن، ھۆكۈمەت 2019يىلى 19ئۆكتەبىرگىچە ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن كېلىشىم ھاسىل قىلالمىسا ياكى كېلىشىمسىز چېكىنىش ئۈچۈن پارلامېنتنىڭ تەستىقى بولمىغان ئەھۋالدا، ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن ئۈچ ئاي كېچىكتۈرۈش ئۈچۈن ۋاقىت تەلەپ قىلىش قانۇنىنى ئىجرا قىلىشقا مەجبۇر بولىدۇ.پارلامېنتتا بۇنىڭدىن بۇرۇن رەت قىلىنغان باش ۋەزىر جونسوننىڭ مۇددەتتىن بۇرۇن سايلام ئۆتكۈزۈش تەلىپىمۇ ئاۋازغا قويۇلدى. 2019يىلى 15ئۆكتەبىر مۇددەتتىن بۇرۇن سايلام ئۆتكۈزۈش تەكلىپى 46 گە قارشى 293 ئاۋازغا ئېرىشكەن بولسىمۇ، ئەمما 650 ئورۇنغا ئىگە پارلامېنتتىن ئۆتۈشى ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ئۈچتىن ئىككى قىسىم ئاۋازنىڭ قوللىشىغا ئېرىشەلمىدى.باش ۋەزىر بورىس جونسون 2019يىلى 31ئۆكتەبىردە كېلىشىم تۈزۈلسۇن ياكى تۈزۈلمىسۇن ئەنگلىيەنى ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن چېكىندۈرۈشتىكى قەتئىي ئىرادىسىنى پاتپات تەكرارلاپ تۇرماقتا.خەتكۈچ: خەلقئارالىق ئۇچۇرئالاقە , ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن چېكىنىش , جونسون
|
يەرشارىدىكى ئەڭ ئېسىل 4 چوڭ 2.0 بلوگ سۇپىسى يەرشارىدىكى ئەڭ ئېسىل 4 چوڭ 2.0 بلوگ سۇپىسىئاپرېل 27, 2008بلوگنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ ھەقسىز بوشلۇقتا بلوگ ئېچىشتىن باشقا يەنە ھەقلىق ياكى شەخسى بوشلۇقتا بلوگ ئاچىدىغانلار بار. سەزگۈ بلوگ ۋە مەرىپەت تورى بۇنىڭغا مىسال بولالايدۇ. ئۇنداقتا شەخسى بوشلۇقتا بلوگ ئاچقاندا قايسى پروگراممىنى ئىشلىتىش كېرەك؟ بۇنىڭدا ئەلۋەتتە سىزنىڭ قايسى پروگرامما تىلىنى ئىشلىتەلىشىڭىزگە قارايمىز. مەسلەن : , ,. قاتارلىقلار. مەن تۆۋەندىكى بىر نەچچە پروگراممىنى تەۋسىيە قىلىمەن:1. زبلوگ جۇڭگودىكى داڭلىق بلوگ پروگراممىسى، ھازىرغىچە بىر قانچە قېتىملىق نەشىرى چىقتى. ھازىر تەمىنلەۋاتقىنى 1.8 نەشىرى ئىكەن. ئۇسلۇبلىرى مول، مەن ئىلگىرى 1.7 نۇسخىنى ئىشلىتىپ باققان. قوللايدۇ. ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇش ھەم ئاسان. ئاپتوماتىك قاچىلىنىدىغان نۇسخىسىمۇ بار. ئەڭ مۇھىم بولغىنى ئۇلار ھازىرغىچە ھەقسىز تەمىنلەۋاتىدۇ.2. ئامېرىكىلىقلار ياسىغان بۇ يەرشارىدا ئەڭ ئالقىشقا ئېرىشكەن بلوگ سۇپىسى. بۇ سۇپىنى ئىشلىتىپ ياسالغان بلوگلار ئەڭ كۆپ سالماقنى ئىگىلەيدۇ، شۇڭلاشقا بۇنىڭ ياردەملىرى ۋە ئىقتىدارى ھەرقانداق سۇپىدىن كۆپ. ئۇسلۇبلىرىمۇ ناھايىتى كۆركەم. ياماقلىرى تولۇق ۋە تولۇقلىنىپ تۇرىدۇ. توختىماي يېڭى نەشىرى چىقىدۇ. مۇشۇ سۇپىنى ئىشلىتىپ تەمىنلەيدىغان شىركەتلەرمۇ ناھايىتى كۆپ. بۇ پروگراممىنىڭ ھەقلىق ھەم ھەقسىز نۇسخىسى بار.3. يەنە بىر مۇتەخەسىس گەرچە جۇڭگودا كۆپ ئومۇملاشمىغان بولسىمۇ ئىناۋىتى خېلى يۇقىرى بلوگ سۇپىسى. مەزكۇر سۇپا 2005يىلى نادىر تور پروگراممىسى بولۇپ باھالاندى. شۇ قېتىم نادىر بولۇپ باھالانغانلارنىڭ ئىچىدە مەھسۇلاتلىرى نىڭ كەينىگە تىزىلغان. كۆپ خىل تىلغا تەرجىمە قىلىشقا بولىدۇ. قوللايدۇ. پەقەت تىل بولىقىنىلا تەرجىمە قىلىپ ئۇيغۇرچە قىلىشقا بولىدۇ. بۇنى تەرجىمە قىلىپ ئىشلىتىش ئۈچۈن ساھەسىدە بەك چوڭقۇر چۈشەنچىگە ئىگە بولۇشمۇ ھاجەتسىز. بارلىق يېزىق ھۆججەتلىرى بىرلا بولاققا يىغىلغان. ھازىرغىچە ھەقسىز تەمىنلەۋاتىدۇ.4. مەن ئەڭ ياقتۇرىدىغان مەن ھازىر ئىشلىتىۋاتقان بلوگ پروگراممىسى دەل . دىمەك مۇ مۇشۇنى ئىشلىتىدۇ. ئىقتىدارى ۋە ئۇسلۇبلىرى تەك مول بولمىسىمۇ، مەشغۇلات قىلىش ئىنتايىن قولايلىق. ھىچنىمە ئۇقمايدىغان كىشىمۇ بلوگ كۆرۈنۈشى ۋە باشقا جايلارنى تەڭشەپ كېتەلەيدۇ. قاچىلاشمۇ ئاددى. قوللايدۇ. سىرىتقى يۈزىنى مانا ئۇيغۇرچىلاشتۇرۋالدىم. ئۇيغۇرچە قىلىشمۇ ناھايىتى ئاسان. ھازىرغىچە ھەقسىز تەمىنلەپ كېلىۋاتىدۇ. ئارقىلىق يۇقىرى سوممىلىق پۇل تېپىش ئۇيغۇرچە ئۇسلۇب: يولچى
|
باۋىرجان بايبەك ەلباسى باستاماسىنا قولداۋ بىلدىرگەن مەتسەناتتارعا العىس ءبىلدىردىەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان ءبىز بىرگەمىز! اكتسياسى اياسىندا پارتياسى مەن تۇڭعىش پرەزيدەنت قورى كوروناۆيرۋسپەن كۇرەس جاعدايىندا تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك ءالسىز توپتارىن قولداۋعا قارجى بولگەن ەدى. مەتسەناتتار، كاسىپكەرلەر مەن بەلسەندى ازاماتتاردىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىندا بۇگىنگە دەيىن 30 مىڭ وتباسىعا، ونىڭ ىشىندە جالعىزباستى قارتتارعا، ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار جانە ت.ب. ازاماتتارعا كومەك كورسەتىلدى. بۇل تۋرالى پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باۋىرجان بايبەك پاراقشاسىندا جازدى.نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان قورى وتكەن اپتادا 150 مىڭنان استام مۇقتاج ازاماتقا 50 مىڭ تەڭگە مولشەرىندە تىكەلەي اقشالاي كومەك كورسەتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. بۇلار نەگىزىنەن كارانتين قيىندىقتارىن كوبىرەك شەگىپ جاتقان 23 ءىرى قالانىڭ تۇرعىندارى. اكىمدەر مەن الەۋمەتتىك قورعاۋ ورگاندارى ۇسىنعان كومەك الۋشىلار تىزىمدەرىندە تابىس دەڭگەيى ەڭ تومەن الەۋمەتتىك ءالسىز توپتاردان قۇرالعان ازاماتتار قامتىلعان.ماتەريالدىق كومەك اقشانى ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر ارقىلى جەكە تۇلعانىڭ كارتا نەمەسە اعىمداعى شوتىنا قولماقول اقشاسىز اۋدارۋ ارقىلى كورسەتىلەدى. سونىمەن بىرگە، ماتەريالدىق كومەك كورسەتكەن كەزدە بانكتىك كوميسسياسىز جانە ەگەر ازاماتتاردىڭ نەسيەلىك قارازدارى بولعان جاعدايدا، بۇل قاراجاتتى سول قارىزدى تولەۋ ءۇشىن ۇستاپ قالماۋ ماسەلەلەرى قاراستىرىلدى دەپ جازدى باۋىرجان بايبەك.سونداياق پارتيا توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بۇگىنەرتەڭ 50 مىڭ تەڭگە كولەمىندەگى بىرجولعى تولەمدى ىندەت جۇقتىرعانداردىڭ 70كە جۋىعى شوعىرلانعان نۇرسۇلتان جانە الماتى قالالارىنىڭ 2 مىڭنان استام دارىگەرلەرى دە الاتىنىن جەتكىزدى. بۇعان دەيىن سقفارماتسيا ۇكىمەتتىك وپەراتورىمەن نۇرسۇلتان، الماتى جانە شىمكەنت قالالارى تۇرعىندارىنىڭ ءالسىز توپتارىنا تەگىن تاراتۋ ءۇشىن 5 ميلليون ماسكا ساتىپ الۋ تۋرالى شارتقا قول قويىلعان.جالپى بۇگىنگە دەيىن قوعامدىق قورىنىڭ ەسەپشوتىنا 14 ملرد تەڭگەگە جۋىق قارجى ءتۇستى. وسىنداي كۇردەلى كەزەڭدە ەلباسى باستاماسىنا قولداۋ بىلدىرگەن بارلىق مەتسەناتتارعا تاعى دا العىسىمدى بىلدىرەمىن. جينالعان قاراجات جانە وڭىرلەر بويىنشا بولىنگەن كومەك تۋرالى اقپاراتتى باقىلاپ وتىرۋ ءۇشىن 2020. رەسمي سايتى اشىلدى دەدى ب.بايبەك.
|
خىتاينىڭ ئولىمپىك ئۈلگىسى گېتلېر گېرمانىيىسى بولامدۇ ياكى جەنۇبىي كورىيىمۇ؟ ئۇيغۇرخىتاينىڭ 2008 يىللىق ئولىمپىكىغا قارشى لوگو. 9 ئاينىڭ 19 كۈنىدىن 21 كۈنىگىچە، فىلىپىننىڭ مانىلا شەھىرىدە پۈتۈن يەر شارىنىڭ ئاسىيانى دېموكراتىيىلەشتۈرۈش مۇھاكىمە مۇنبىرى دېگەن خەلقئارالىق تەشكىلاتنىڭ ئىككىنچى قېتىملىق مۇھاكىمە يىغىنى ئېچىلغان ۋە يىغىننىڭ ئاخىرىدا، خىتاينى دېموكراتىيىگە ئۈندەش ھەققىدە سۇنۇلغان تەكلىپلەرگە ئاساسەن، خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇقنى دەپسەندە قىلىۋاتقانلىقىغا جىددىي مۇئامىلە قىلىش توغرىسىدا بىر مۇھىم قارار ماقۇللانغان ئىدى.پۈتۈن يەر شارىنىڭ ئاسىيانى دېموكراتىيىلەشتۈرۈش مۇھاكىمە مۇنبىرى مانىلا شەھىرىدە ئاچقان مۇھاكىمە يىغىنىدا ئېلىنغان قارارنىڭ تېكىستى ناھايىتى قىسقا ۋە ئېنىق. خىتايدا 1989 يىلى يۈز بەرگەن 4 ئىيون ۋەقەسىنى تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ رەئىسى، ھازىر كانادادا تۇرۇۋاتقان مۇستەقىل يازغۇچى شېڭ شۆ خانىمنىڭ بايان قىلىشىچە، بۇ قاراردا گەرچە كوممۇنىست خىتاي ھۆكۈمىتى دۇنيا ئولىمپىك كومىتېتىغا 2008 يىلىدىن بۇرۇن كىشىلىك ھوقۇقنى زور دەرىجىدە ياخشىلاش توغرىسىدا ۋەدە بەرگەن بولسىمۇ، ئەمما ئەمەلىيەتتە، ئۇنىڭ ئەكسىچە، خىتايدا كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى تېخىمۇ قەبىھلەشتى. خىتاي ھۆكۈمىتى ھازىر داۋاملاشتۇرۇۋاتقان سىياسىي، دىنىي زىيانكەشلىك ۋە تىبەتلەرگە، ئۇيغۇرلارغا زۇلۇم سېلىش، ئىنتېرنېتنى كونترول قىلىۋېلىپ ئۇچۇر ئەركىنلىكىنى دەپسەندە قىلىش خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بەرگەن ۋەدىسىگە خىلاپلىق قىلغانلىقىنىڭ پاكىتى. شۇنىڭ ئۈچۈن، يىغىن ئەھلى دۇنيادىكى دېموكراتىك كۈچلەرنى خىتاينى بەرگەن ۋەدىسىگە ئەمەل قىلغۇزۇشقا چاقىرىدۇ دەپ يېزىلغان.قاراردا يەنە خىتاي ھۆكۈمىتى خوڭكوڭدىمۇ ئەركىنلىككە كاپالەتلىك قىلىشى، تەيۋەنگە قوراللىق تەھدىت سېلىشنى توختىتىپ، تەيۋەن بوغۇزى مەسىلىسىنى سۆھبەت ئارقىلىق ھەل قىلىشقا كاپالەتلىك قىلىشى لازىم دەپ تەكىتلەنگەن.خەلقئارا تەشكىلاتلار، ھەتتا خىتاي ئۆزىمۇ، 2008 يىلى خىتايدا ئۆتكۈزىلىدىغان ئولىمپىك مۇسابىقىسىنى ئىنتايىن ياخشى پۇرسەت دەپ ھېسابلايدۇ، دەپ مۇلاھىزىسىنى باشلايدۇ مۇستەقىل يازغۇچى شېڭ شۆ خانىم، ئەمما ھازىرقى ئالامەتلەردىن قارىغاندا، بىز بىلەن خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئوتتۇرىسىدا، بۇنداق بىر ئىنتايىن ياخشى پۇرسەتكە بولغان چۈشەنچىدە ماھىيەتلىك پەرق بار. كوممۇنىست خىتاي ھۆكۈمىتى بۇ پۇرسەتنى دۇنياغا ئۆزىنىڭ كۈچقۇۋۋىتىنى، خەلقنى قاتتىق كونترول قىلىش ئىقتىدارىنى، ھوقۇقپەرەسلىكىنى ۋە ھەشەمىتىنى كۆزكۆز قىلىدىغان ياخشى پۇرسەت دەپ قارىماقتا. خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ قارىشىچە، بۇ پۇرسەت خىتاي ئۈچۈن دېموكراتىيىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇپ، تۈزۈم ئۆزگىرىشى پەيدا قىلىدىغان تارىخى دەۋر بولۇپ قېلىشى مۇمكىن ئىدى. دۇنيانىڭ ئولىمپىك مۇسابىقىسى تارىخىدا ئاز دېگەندە ئىككى خىل ئۈلگە بار، دەپ مۇلاھىزىسىنى داۋاملاشتۇرىدۇ مۇستەقىل يازغۇچى شېڭ شۆ خانىم، ئۇنىڭ بىرى، 1936 يىلى گېرمانىيىنىڭ بېرلىن شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلگەن ئولىمپىك مۇسابىقىسى. ئەينى ۋاقىتتا، فاشىست گېرمانىيىسى بۇ مۇسابىقىدىن پايدىلىنىپ، ئۆزىنىڭ ھەربىي كۈچىنى دۇنياغا كۆزكۆز قىلغان ۋە دۇنيادا ئۇرۇش قوزغاش يولىغا ماڭغان ئىدى. يەنە بىرى، 1988 يىلى جەنۇبىي كورىيىنىڭ سىئول شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلگەن ئولىمپىك مۇسابىقىسى. ئەينى ۋاقىتتا، ئولىمپىك مۇسابىقىسىنىڭ تۈرتكىسىدە جەنۇبىي كورىيە دېموكراتىيىلىشىش يولغا ماڭغان بىر مۇجىزە پەيدا بولغان ئىدى.خەۋەر ئارخىپلىرىغا قارىغاندا، جەنۇبىي كورىيىدە ئولىمپىك مۇسابىقىسى باشلىنىشتىن بۇرۇن، جەنۇبىي كورىيىنىڭ ئۆزىدە ۋە خەلقئارادا، جەنۇبىي كورىيە ھۆكۈمىتىگە دېموكراتىيە يولىغا مېڭىش ھەققىدە بېسىم ئىشلىتىدىغان چوڭ نامايىشلار بولغان. ئامېرىكىدا جەنۇبى كورىيىنى دېموكراتىيىلەشتۈرۈش ھەققىدە بىر مۇھىم قارار ماقۇللانغان. جەنۇبىي كورىيىدە ئۆتكۈزۈلگەن ئولىمپىك مۇسابىقىسى، ئولىمپىك تارىخىدا كۆلىمى ئەڭ چوڭ بولغان مۇسابىقە بولغان ئىدى. ئۇنىڭغا 160 نەچچە دۆلەتنىڭ 9000 دىن ئارتۇق مۇنەۋۋەر ۋەكىللىرى قاتناشقان. بۇنداق ھەشەمەتلىك مۇسابىقە ۋە زور بېسىمنىڭ تۈرتكىسى ئاستىدا، جەنۇبىي كورىيە دېموكراتىيە يولىغا ماڭىدىغانلىقىنى جاكارلىغان ئىدى. خىتاي ھۆكۈمىتى ھازىر 2008 يىلى ئولىمپىك مۇسابىقىسى باشلىنىش ئالدىدىكى ناھايىتى سەزگۈر ۋەزىيەتتە تۇرۇۋاتىدۇ، دەيدۇ شېڭ شۆ خانىم مۇلاھىزىسىدە، خىتاي بۇ قېتىمقى ئولىمپىك مۇسابىقىسى ئارقىلىق گىتلېرنى ئۈلگە قىلىپ دۇنيادا ئۇرۇش قوزغاش يولىغا ماڭامدۇ ياكى جەنۇبىي كورىيىنى ئۈلگە قىلىپ دېموكراتىيىلىشىش يولىغا ماڭامدۇ؟ خىتاي ھازىر بۇنىڭ بىرىنى تاللايدىغان پۇرسەتكە ئىگە. ھازىرقى ئەھۋالدىن قارىغاندا، خىتاي كوممۇنىست پارتىيىسى ئۆزىنىڭ مەقسىتى ئۈچۈن بۇ ئولىمپىك مۇسابىقىسىدىن پايدىلىنىپ كېتىش ئېھتىمالى بار. ئۇنداق بولسا، خىتايدا ئۆتكۈزۈلىدىغان ئولىمپىك مۇسابىقىسى گىتلېرچە ئولىمپىك مۇسابىقىسى بولۇپ چىقىدۇ ۋە ھېچبولمىغاندا ، خىتاي ھۆكۈمىتى ئولىمپىك مۇسابىقىسىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئۆتكۈزۈش خەلقنى كونترول قىلىشنى كۈچەيتىدۇ. دۇنيانىڭ ۋە خىتاي خەلقىنىڭ كىشىلىك ھوقۇق، ئەركىنلىك تەشەببۇسلىرى نابۇت بولىدۇ. خەلقئارادا تېخىچە مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇۋاتقان يەنە بىرخىل كۆز قاراش داۋاملىشىدۇ، ئۇ بولسىمۇ، ئەگەر خىتاي كوممۇنست پارتىيىسى قانداق شەكىل بىلەن بولمىسۇن، خەلقئارالىق تەرتىپكە قاتناشسا، نېمە ئۈچۈن ئۇنىڭ بىلەن سودا قىلىشقا بولمايدىكەن؟ دەيدىغان كۆز قاراش.مانىلادا ئېچىلغان بۇ مۇھاكىمە يىغىنىدا دەل مۇشۇنداق پەيتتە، كوممۇنىست خىتاي ھۆكۈمىتىنى 2008 يىلىدىكى ئولىمپىك مۇسابىقىسىدىن بۇرۇن خىتايدا كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتىنى ياخشىلاشقا مەجبۇرلاش ھەققىدە بىر مۇھىم قارار ماقۇللاندى. ئەمدى خىتاينىڭ ئولىمپىك ئۈلگىسى گىتلېر گېرمانىيىسى بولامدۇ ياكى جەنۇبىي كورىيىمۇ؟، بۇ خەلقئارانىڭ تىرىشچانلىقى ۋە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئەمەلىي ئىپادىسىگە باغلىق. ۋەلى
|
ئۇيغۇرئەنئەنىۋى قول ھۈنەرۋەنچىلىكى ياغاچ قۇشۇق ئۇيغۇرئەنئەنىۋى قول ھۈنەرۋەنچىلىكى ياغاچ قۇشۇقكەلپىن ناھىيىسى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ غەربىي قىسمىغا ، ئاقسۇ ۋىلايىتىنىڭ غەربىي جەنۇبىي قىسمىغا ، تارىم ئويمانلىقنىڭ غەربىي شىمال چېتىگە ، قىرتاغنىڭ جەنۇبىي ئېتىكىگە جايلاشقان. ئومۇمىي يەر مەيدانى 12مىڭ 47 كۋادىرات كىلومېتىر . ناھىيىنىڭ ئوتتۇرا قىسمىدا كەلپىن ئويمانلىقى بولۇپ ، كەلپىن بوستانلىقى شۇ ئويمانلىقنىڭ مەركىزىگە جايلاشقان. ھاۋا كىلىماتى قۇرغاق، كېچە بىلەن كۈندۈزنىڭ تېمپېراتۇرا پەرقى چوڭ . ناھىيە بويىچە دېھقانچىلىق ئاساس قىلىنىدۇ . كەلپىننىڭ ياغاچ قوشۇقى قەدىمىي قول ھۈنەرۋەنچىلىك سەنئىتىنىڭ بىر تۈرى .بۇ ئېسىل ھۈنەر سەنئەت ئىشچان ، كەلپىن خەلقى، ئەمگەكچان بولغاچقا ، ئەۋلادتىن ئەۋلادقا داۋاملاشتۇرۇلۇپ ، بۈگۈنگە قەدەر ساقلىنىپ كەلمەكتە . كەلپىن ياغاچ قوشۇقىدا كەلپىننىڭ ھەقىقىي يەرلىك ئالاھىدىلىكى ساقلىنىپ كەلگەن . كەلپىن ياغاچ قوشۇقى ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ باشقا يەرلىرىدە ياسالغان قوشۇقلاردىن ئالاھىدە پەرقلىنىپ تۇرىدۇ . ئۈرۈك ياغىچىدىن ياسىلىدۇ. ياساش جەريانى ھېچقانداق فىزىكىلىق ، خىمىيىلىك جەريان تەلەپ قىلمايدۇ. قول ئارقىلىق ياسىلىدۇ. كەلپىن ياغاچ قۇشۇقى يەنە مەشرەپلەردە باشقا مىللىي چالغۇلار بىلەن بىرلىكتە چالغۇ ئەسۋاب ئورنىدىمۇ ئىشلىتىلىدۇ. قۇشۇق ياساشقا ھەرە ، پالتا ، چوت ، ئاتالغا ئەگمەك چوت، كاشكات قۇشۇق ئىچىنى ئويۇش ئەسۋابى قاتارلىق ئەسۋابلار كېتىدۇ.ھەرە چوڭ ئۈرۈك كۆتەكلىرىنى پارچىلاش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ.پالتا ئۈرۈك كۆتەكلىرىنى ھەرە ئارقىلىق پارچىلىغاندىن كېيىنكى ئۈرۈك ياغىچىنى پارچىلاشقا ئىشلىتىلىدۇ.چوتپارچىلانغان ئۈرۈك كۆتىكىنى قۇشۇقنىڭ دەسلەپكى ھالىتىگە ئېلىپ كېلىشكە ئىشلىتىلىدۇ.ئاتالغا بۇ بىرخىل ئالاھىدە ياسالغان چوت بولۇپ، چوت ئالدى قىسمى تۆۋەندىن يۇقىرىغا ئايسىمان بولۇپ، قۇشۇق ئىچىنى ئويۇشقا ئىشلىتىلىدۇ.كاشكات قۇشۇق، چوت، ئاتالغا ئارقىلىق تولۇق قۇشۇق شەكلىگە ئېلىپ كېلىنگەندىن كېيىن ، تېخىمۇ ئىنچىكىلىك بىلەن سىلىقلاشقا ئىلشىلىتىدىغان بىرخىل ئالاھىدە پىچاق بولۇپ، سۇئال بەلگىسىگە ئوخشايدۇ. ئۇزۇنلۇقى 15سانتېمېتىردىن 17سانتېمېتىرغىچە بولىدۇ.باش قىسمى ئايسىمان بولۇپ، دىئامېتىرى 3سانتېمېتىردىن 5سانتېمېتىرغىچە بولىدۇ. ئاستىنقى قىسمى تۈز پىچاق شەكلىدە ناھايىتى ئۆتكۈر بولۇپ، 30سانتېمېتىردىن 50سانتېمېتىرغىچە دەستىلىنىدۇ. ئۇنىڭ باش قىسمى قوشۇق ئىچكى قىسمىنى تېخىمۇ سۈپەتلىك ئويۇش ۋە قوشۇق كاللىسىنى پەردازلاشقا ئىشلىتىلىدۇ. ئاستىنقى پىچاق قىسمى بولسا قوشۇق دەستىسى ۋە قوشۇق بېشىنى سىلىقلاشقا ئىشىلىتىدۇ.قوشۇق تۆۋەندىكى تۆت باسقۇچ بويىچە ياسىلىدۇ.1باسقۇچ ؛ ياغاچ تەييارلاش باسقۇچى:1قەدەمدە ئۈرۈك ياغىچى تەييارلىنىدۇ.2 قەدەمدە ئۈرۈك ياغىچى ھەرە بىلەن 15سانتېمېتىردىن 20سانتېمېتىر ئۇزۇنلۇقتا پارچىلىنىدۇ. 3قەدەمدە ھەرە ئارقىلىق پارچىلانغان ئۈرۈك ياغىچىنى پالتا ئارقىلىق كەڭلىكى 7سانتېمېتىر ئەتراپىدا قايتا پارچىلىنىدۇ.2باسقۇچ؛ دەسلەپكى شەكىلگە كەلتۈرۈش باسقۇچى:شەكىلدىكى ئۈرۈك ياغىچى چوت ئارقىلىق ئاستى تەييارلانغان ئۈستى ،ئوڭ سول تەرەپلىرى چانىلىپ تەكشىلەنگەندىن كېيىن ئوڭ تەرەپ يۇقىرقى قىسمىدىن 3سانتېمېتىردىن 5 سانتېمېتىرغىچە تاشلىنىپ توغرىسىغا 2.5 سانتېمېتىردىن 3.5 سانتېمېتىر ئەتراپىدا چانىلىدۇ. سول تەرىپىمۇ يۇقىرقىغا ئوخشاش چانىلىپ قالدى قىسمى چىقىرۋېتىلىپ شەكىلگە كەلتۈرۈلىدۇ. ئاندىن باش قىسمى يۇمىلاق شەكىلگە كەلتۈرۈلۈپ دەسلەپكى شەكىل ھالىتى پۈتىدۇ.3باسقۇچ؛ قوشۇق باش قىسمىنى ئويۇش باسقۇچى:دەسلەپكى شەكىلگە كەلتۈرۈلگەن قوشۇق باش قىسمىنى ئاتالغا بىلەن چاناپ ئويىلىدۇ. باش قىسمى تەكشىلىنىپ ، قوشۇق شەكىل جەھەتتىن تولۇق پۇتىدۇ.4باسقۇچ ؛سىلىقلاش باسقۇچىتولۇق شەكىلگە كەلتۈرۈلگەن قوشۇق كاشكات ئارقىلىق قوشۇق بېشى ۋە قۇشۇق دەستىسى قايتا سىلىقلىنىدۇ. ئاخىرى كۆركەم ياسالغان قوشۇق پۇتىدۇ.ماقالىنى تەمىنلىگۈچى:ئابدۇ جاپپار ھامىدىن مۇھەررىر : قەيـسەر ؛مەنبە:شىنجاڭ خەلق رادىئو ئىستانسىسى ؛ۋاقىت:2008 05 14 14:05 ؛ تور ئادىرسى::..2008051471561.؛:...?ئۇيغۇرئەنئەنىۋىقولھۈنەرۋەنچىلىكىياغاچقۇشۇق146059 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 10 مارت 2019 ئاخىرقى قېتىم 10:18 دا ئۆزگەرتكەن.
|
الاشتىقتار ابايدىڭ تولىق ادامدارى بولدىالاشوردا 7789 5 پىكىر 16 ماۋسىم, 2020 ساعات 11:52ءحىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا تاريح ساحاناسىنا جاديت ۇعىمى شىقتى. جاديتشىلدىك باعىتتاعى مۇسىلماندار پايدا بولدى. قازاق حالقىنىڭ اراسىندا بۇل كونتسەپتسيا كەڭىنەن تارالدى. جاديت اراب تىلىندە جاڭا دەگەن ماعىنا بەرەدى. ءبىلىم مەن رۋحانيات ۇشتاسقان، يدەيالىق نەگىزى بار اعىم. فرانتسيانىڭ سوربوننا ۋنيۆەرسيتىندە ءبىلىم العان مۇسىلمان اعارتۋشىسى يسمايىل گاسپرينسكيدىڭ 18511914 جاديتشىلدىك ۇستانىمى تۇركى الەمىنىڭ كورنەكتى ۇستازدارى ءابدىناسىر ءالكۋرساۆي 17761812 مەن شاھابۋددين باگاۋيددينۇلى ءالءمارجانيدىڭ 18181889 دۇنيە تانىمدىق كوزقاراستارى مەن ۇستانىمدارى نەگىزىندە قالىپتاستى.جاديتشىلدىك قوزعالىسى مۇسىلمان حالىقتارىن دامۋ مەن ورلەۋ جولىنا، زامانىنا لايىق عىلىمءبىلىمنىڭ جەتىستىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، وركەنيەتتى ەلدەر قاتارىنا قوسىلۋدى ماقسات ەتتى. ءحىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسى مەن حح عاسىردىڭ باسىندا قازاقتىڭ ءدىننياعارتۋشى وكىلدەرى اباي قۇنابايۇلى، شاكارىم قۇدايبەردىۇلى، ءماشھۇر ءجسىپ كوپەەۆ، عۇمار قاراش، ءشادى جاڭگىروۆ، مايلىقوجا سۇلتانقوجاۇلى، نۇرجان ناۋشاباەۆ، تۇرماعمبەت ىزتىلەۋوۆ، اقمولا مۇحاممەدياروۆ،ابۋباكىر كەردەرى، ماقاش قالتاەۆ، نۇرجان نادشاباەۆ، مۇسابەك بايزاقۇلى، ءارىپ تاڭىربەرگەنوۆ، ءيمانجۇسىپ قۇپانۇلى ءوز شىعارمالارىندا مۇسىلماندىق مادنيەت پەن ادەبيەتتىڭ نەگىزىن قالىپتاستىردى. وندا جاراتۋشى مەن ادام قاراىمقاتىناسى، دۇنيەننىڭ جاراتىلۋى، مۇسىلماندىق ادەپ پەن احلاق ماسەللەرىن كوتەردى. ب.ق بەيسەنوۆ. قازاق ويشىلدارى ءدىن تۋرالى: وقۋقۇرالىالماتى، 2012.192ب 161بەت.اباي مىنە وسى جاديتشىلدىك جولدى ۇستانعان زيالى. مەددىرەسسەدە ۇزدىك وقىعان اباي سياقتى شاكىرتتەر يسلامدىعىلىمي عاقلي جولمەن، تەرەڭ ويلانىپ، جۇرەك كوزىمەن تانىپ ءبىلدى. اراب، پارسى، تۇركى تىلدەرىن جاقسى ءبىلىپ، يلاھي قۇران ىلىمدەرىنە بويلادى. ول ءوز ۇلتىنىڭ تامىرىن ءدال باسىپ، بارلىق كەسەلىن ايتىپ، ودان ارىلۋدىڭ جولىن كورسەتكەن. ماعجان اتامىز قازاققا اقىلدان دا، اقىننان دا ابايدان اساتىن ەشكىم جوق، ودان كەيىن قولعا قالام الۋدىڭ ءوزى ۇيات، دەپ تولقىعان ەكەن. ابايدىڭ ابايلىعى ونىڭ پاتشا قۇداي سيىندىم، تۋرا باستا وزىڭە دەپ ءبىر اللادان مەدەت سۇراپ، بار ءىسىن سوعان تاپسىرا قولىنا قالام الۋىندا جاتىر. ول قۇراندى تىكەلەي وقىپ ءنار العان، ياسساۋي ءىلىمىن قازاق جىراۋلارى نەگىزىندە تەرەڭ مەڭگەرگەن، شىعىس شايرلارى فيردوۋسي، نيزامي، حافيز، جامي، ساعدي، ناۋاي، سايحاليلەردى ءتۇپ نۇسقادا وقىپ، ءنارىن بويىنا سىڭىرگەن. وركەنيەتتەر اعىسىن ورىس كوزىمەن وقىپ ءبىلدى. اباي ءجاي وقىعان جوق، وقىعانىن كوكەيىنە توقىپ، حالىبىنىڭجۇرەگىنىڭ سۇزگىسىنەن وتكىزىپ سينتەزدەپ، تۋعان ەلىنە ولمەس شىعارما ەتىپ ۇسىندى. قازاقتىڭ باس اقىنى، قازاق كوسەم ءسوزشىسى ءبىرىڭدى قازاق ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوسدەپ ەلدى بىرلىككە شاقىرىپ، ۇلكەن بولاشاققا باستادى. قۇداي ءبىر قۇران شىن، قۇدايدىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس دەپ ءوزىڭدى جاراتقان اللانى تانۋعا ۇندەدى. جۇرەكتىڭ كوزى اشىلسا، حاقتىڭ تۇسسە ساۋلەسى، ىشتەگى كىرى قاشىرسا، ادامنىڭ حيكمەت كەۋدەسىدەپ، ادام اينالاسىنا، بوللماسا ءوزىنىڭ دەنەسىنە ءبىر ءسات اقىل كوزىمەن ەمەس، جۇرەك كوزىمەن قاراسا شىركىن، ىشتەگى كىرى، كۇدىككۇمنى كەتىپ، قۇدىرەت يەسىن تانىر ەدى. سوندا عانا جاراتۋشىنىڭ نۇرى تۇسەدى، بار كۇنادان پاكتەنەدى، سول كەزدە ادام ناعىز ادامعا اينالادى دەپ ءوزىنىڭ تولىق ادام يدەياسىن ورتاعا سالادى.الاشتىقتار ابايدىڭ تولىق ادامدارى بولدى. حح عاسىردىڭ باسىندا ۇلت رۋحى الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحانىڭ بويىنان جانە ونىڭ جانىنداعى تاۋ تۇلعالاردان كورىندى. جاديتشىلدىك الاش كوسەمدەرىنىڭ قازاق مەملەكەتىن قۇرۋ يدەياسىنا تىڭ سەرپىن بەردى. ءاليحان بوكەيحانوۆ، احمەت بايتۇرسىنۇلى، مىرجاقىپ دۋلاتۇلى، ماعجان جۇماباەۆ باستاعان الاش زيالىلارى قازان، ورىنبور، ومبى، ۋفا سياقتى قالالاردا وقىدى. وندا اتاقتى ۆ.ۆ رادلوۆ، ن.ي.يلمينسكي، گ.ن.پوتانين، ش.مارجاني، ش.ءۋاليحانوۆ، ى.التىنسارين، س.گاسپارينسكي سياقتى عۇلامالار ءدارىس بەردى. ولار اللا دىندە جاسىرعان ماتەماتيكا، حيميا، فيزيكا، جاراتىلىستانۋ، قوعامتانۋ، جاعراپيا تاعى باسقا پاندەردى قۇرانمەن حاديستەن ىزدەۋدى ۇسىندى.ولار ءوزىنىڭ ءدىنىن، ءتىلىن، ەلىن بىلگەندەر عانا ورىسشا وقىسا ول جاقسى. ونى بىلمەگەندەر ورىسشا وقىسا ودان ەش قايىر جوق دەگەن جولدى ۇستاندى.ىشىمەنباتىني سىرتىزاھري بىردەي قازاق دالاسىنىڭ رۋحاني تاۋلارى بولىپ قالىپتاستى. الاشتىقتاردىڭ ءىشى حاقپەن، سىرتى حالىقپەن بولدى. كورگەننەن تەرەڭ وي ءتۇيىپ، اقىلمەن، عىلىممەن تانىپ، جۇرەكپەن سەزدى.الاش زيالىلارى جاديتشىلدىك جولدى مىقتى ۇستاندى. ولار ءار قازاق قىزىنىڭ باس جاساۋىنا ابايدىڭ ولەڭدەر جيناعىن بەرەتىن بولسىن، دەپ ۇندەۋ جاساپ، اباي ولەڭدەرىن باسپادان شىعارىپ ەلگە تاراتتى. دەمەك، بۇدان الاش ارىستارى ۇلت اقىلمانى وزدەرىنە رۋحاني ۇستاز تۇتقانىن اڭعارامىز. الاش زيالىلارى ايقاپ، سارىارقا، اباي جۋرنالدارى مەن قازاق، قازاقستان گازەتتەرىن شىعارىپ ۇلت، ءدىن ماسەلەسىن كوتەرىپ ورىستاندىرۋ مەن ميسسونەرلىك ساياساتتىڭ جىمىسقى ارەكەتىن اشكەرەلەپ حالقىنا كوز ھام قۇلاق بولدى.قازاق نەگە ەل بولمايدى؟ الاش ۇلىستارى نەگە سونشا ارتتا قالدى؟ دەپ قاتتى تولعاندى. ەلدىك سانانى وياتۋعا بارىن سالدى. عىلىم اللانىڭ ءبىر سيپاتى ءبىز عىلىمنىڭ سىرىن اشا الساق، قۋاتتى ەلگە اينالامىز دەپ قام جەدى...الاشتىقتاردىڭ مولداسى عۇمار قاراش قۇران اقيرەتكە دەيىنگى بىزگە بەرگەن باعدارشام. ول ءار ءسات سايىن بىزگە تۋرا جول نۇسقايدى، بىراق ءبىز سونى ءوزىمىز ءتۇسىن الماي، ونى تۇسىنەتىن عالىمعۇلامالاردى تىڭداماي رەلىستەن شىققان وت اربانىڭ كۇيىندە ءجۇرمىز دەپ اعارتۋشىلىق باعىتتا كوپ كىتاپتار جازدى.اۋەلدە، ادام اللا الدىنداعى قۇلدىق پارىزىن ءبىلۋ، سوسىن ادامدىق ساناتقا كوتەرىلەدى، ودان كەيىن عانا الاشتىق، ازامتتىق سانا پايدا بولادى دەپ ءبىلدى.ەلىنىڭ سول كەزدەگى بولمىسىنا قاراپ، كۇلىلى نارسەنىڭ جاۋى ناداندىق ەكەنىن شىنايى سەزىندى. ءوزى بىلمەيدى، بىلگەنىنىڭ ءتىلىن المايتىن ءوز تۋىستارىنا، قازاعىنا جانى اشىدى. ءبىلىم الۋ جولى مال ايايتىن جول ەمەس قازاقتى نە قورقىتىپ نە پارالاپ بالاسىن بىلىمگە بەر دەگەن اباي سوزدەرىن ۇستانىپ، اعارتۋشىلىق جۇمىستار جۇرگىزدى. اۋىل، اۋىلدى ارالاپ، مەكتەپ اشىپ، كۇنءتۇن كىتاپ جازدى، گازەتجۋرنال شىعاردى. الاشتىقتار ءوز ارماندارىنا ارىمەن، عىلىمەن، جىگەرمەن، جاستىق جالىنمەن كەلدى. ولار شەتىنەن ءوز ورتاسىنىڭ قارا كوك تۇقىمىنان شىققان مىقتى دا باۋقاتتى اۋلەتتىڭ بەگزادالارى ەدى.الاش كوسەمدەرى رۋحاني سۇرانىستارعا جاۋاپ ىزدەگەن دانىشپاندار، ولار ماتەريالدىق قاجەتتەن جوعارى تۇرعان زاڭعارلار. سوسىن دا جەردەگى يت ومىردەن بيىك تۇرىپ ەلدىڭ، الاشتىق قامىن جەدى، تەك ءبىر اللانىڭ ريزالىعى ءۇشىن تىرلىك جاساپ جۇرەكتەرى لۇپىلدەپ سوقتى...الاشتقتار كەز كەلگەن نارسەنىڭ ەكى بەتىن، پايدالى نارسەنىڭ دە زيانى، زياندى نارسەنىڭ دە پايداسى بولاتىنى بىلە تۇرا باستارىن بايگىگە تىكتى. ەل ءۇشىن وزىندە بارمەن ەڭبەك ەتتى. ولار تىكەننەن گۇلدى، گۇلدەن تىكەندى الۋعا تىرىستى. سول ءۇشىن دە باستاعى ەكى كوزبەن ەمەس، كوكىرەكتەگى بەس كوزبەن جۇمىس ىستەدى. ءتاننىڭ ەمەس جاننىڭ قاجەتى ءۇشىن ءومىر ءسۇردى. جاڭدارىنا تاندەرىن باعىندىردى.الاش وردانىڭ كوسەمدەرى باسشى بولۋ دەگەن مامىق كرەسلوعا جايعاسۋ، بايلىققا بەلشەدەن باتۋ ەمەس، كەرىسىنشە ەل جۇگىن، حالىق اماناتىن، ۇلت تاعدىرىن موينىنا الۋ دەگەن ءسوز، ونىڭ ەرتەڭ سۇراعى بولارى حاق دەپ، الاش كوسەمدەرى ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ ەلدى ويلادى. ەل الدىنداعى پارىزى مەن قارىزىن تولىق وتەدى.ءاماندا، ەلىمىز امان جۇرتىمىز تىنىش بولسىن!!! قازاق ماڭگىلىك ۇلت!!!
|
ھاياتىي دۇنيادا نىجاتلىققا ئېرىشىشنى كۆڭلىمىزگە پۈككەن چاغلىرىمىزدا، ئالدى بىلەن بۇ خىل نىجاتلىقنىڭ تۈنجى باسقۇچى ھەققىدە ئەستايىدىل پىكىر قىلىشىمىز كېرەك. بىز ۋۇجۇدىمىزدا كۆتۈرۈپ يۈرىۋاتقان بۇ روھ نىجاتلىق ئىزدەش جەريانىدىكى بارلىق چوڭكىچىك ئېغىرچىلىقلارنى كۆتۈرۈپ ماڭىدۇ. شۇڭا بىز ئالدى بىلەن ئۇنى ئەستايىدىل تاۋلاش باسقۇچىغا دۈچ كېلىمىز. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: روھ بىلەن ۋە ئۇنى چىرايلىق قىلىپ ياراتقان، ئۇنىڭغا ياخشىيامانلىقنى بىلدۈرگەن زات بىلەن قەسەمكى، روھىنى پاك قىلغان ئادەم چوقۇم مۇرادىغا يېتىدۇ، نەپسىنى كۇفرى ۋە پىسقى فۇجۇر بىلەن كەمسىتكەن ئادەم چوقۇم نائۈمىد بولىدۇ. سۈرە شەمس 7 ئايەتتىن 10 ئايەتكىچە.ئەمما، يەنە بىر قانات بولسا ئاللاھنىڭ قولىدا بولۇپ، سېنىڭ ئۇنىڭغا ئارىلىشىش سالاھىيىتىڭ يوق. ئۇ بولسىمۇ نەتىجىگە ئېرىشىش، كۈتكەن مەنزىلگە يىتىش. ئاللاھ تائالا ئۆزىگە تەۋەككۇل قىلغۇچىلارنى ياخشى كۆرىدۇ. ئەمما، ھېچ ئىش قىلماي، بىكار يۇرىدىغان كىشلەرنى ھەرگىز سۆيمەيدۇ. بۇ ئىككى خىل پىرقىنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى پەرق شۇكى، بىرىنچى خىلدىكىلەر نىشانغا يېتىش ئاللاھنىڭ ئەمرى ۋە تەقدىرى بىلەن بولىدىغانلىقىغا چىن ئىشىنىپ تۇرۇپ، شۇ نىشاننى كۆزلەپ ئىشلەيدۇ. ئەمما، ئىككىنچى خىلدىكىلەر بولسا، تەقدىرنى ئىنكار قىلىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن سەمىمىيلىك بىلەن ئىشلىمەيدۇ ۋە كۈتكەن نەتىجىگە ئاللاھنىڭ رىزاسىغا ۋە باشقا ئىشلىرىغا يېتەلمەيدۇ.بىز مۇسۇلمانلار ھاياتنىڭ ھەممە ساھەلىرى بويىچە ئۇتۇق قازىنىش ئۈچۈن ئىشلەش تەلەپ قىلىنغان ئىنسانلارمىز. بىزنىڭ نەزىرىمىزدىكى مۇۋەپپىقىيەت، مەيلى ئادەت ياكى شەرىئەت ئۆلچەملىرى بىلەن قارالسۇن ئىنتايىن مۇھىم ئىشلارنىڭ بىرى. شۇڭا ھەممىمىز ئۆزىمىزنى شۇخىل روھ بىلەن ئوزۇقلاندۇرىشىمىز ۋە يۈكسەك پەللىگە يېتىشكە چىن ئىشىنىشىمىز لازىم. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئۈچىنچى پىرقە ياخشى ئىشلارنى ئەڭ ئالدىدا قىلغۇچىلار بولۇپ، ئۇلار جەننەتكە ئەڭ ئالدىدا كىرگۈچىلەردۇر. ئۇلار نازۇنېمەتلىك جەننەتلەردە ئاللاھقا يېقىن بولغۇچىلاردۇر.سۈرە ۋاقىئە910ئايەتلەر.يەنە بىر ئايەتتە: پەرۋەردىگارىڭلارنىڭ مەغپىرىتىگە ۋە تەقۋادارلار ئۈچۈن تەييارلانغان، كەڭلىكى ئاسمانزېمىنچە كېلىدىغان جەننەتكە ئالدىراڭلار.سۈرە ئالئىمران 133ئايەت.يەنە بىر ئايەتتە: ئىچىشنىڭ ئاخىرىدا ئۇنىڭدىن ئىپارنىڭ ھىدى كېلىپ تۇرىدۇ. قىزىققۇچىلار شۇنىڭغا قىزىقسۇن!. سۈرە مۇتەپپىپىن 26ئايەت.يەنە بىر ئايەتتە: پەرۋەردىگارىڭلارنىڭ مەغپىرىتىنى، كەڭلىكى ئاسمانزېمىندەك كېلىدىغان جەننەتنى قولغا كەلتۈرۈڭلار، ئۇ جەننەت ئاللاھقا ۋە ئۇنىڭ پەيغەمبەرلىرىگە ئىمان ئېيتقانلارغا تەييارلانغان، بۇ ئاللاھنىڭ پەزلىدۇر، ئاللاھ ئۇنى خالىغان ئادەمگە ئاتا قىلىدۇ، ئاللاھ ئۇلۇغ پەزل ئىگىسىدۇر. سۈرە ھەدىد 21ئايەت.ئاللاھ تائالانىڭ نەزىرىدە سۆيۈملۈك ئىنسان ھەرگىزمۇ ئۆزىنى خارزەبۇن، ئازغا قانائەت قىلىدىغان، ئىشتىن قاچىدىغان تاماخۇر ئىنسان ئەمەس، بەلكى بەسلىشىپ ئىشلەيدىغان، كۆرەشنى توختاتمايدىغان، ھەسەتتىن خالىي رىقابەت روھى بار ئىنساندۇر. بەسلىشىدىغان ئىشلارنىڭ شەرىئەت ئۆلچىمىدىن باشقا مۇئەييەن چىگراسى، بەلگىلىمىسى يوق. شەرىئەت پاك، ھالال دەپ ھېساپلىسىلا بولدى. ئىبادەتتىن باشقا ھەرقانداق ئىشنىڭ ئەسلىسى ھالالدۇر. ھارام دەپ قارالغىنى ئايەت، ھەدىسلەر ئارقىلىق مۇستەسنا قىلىنىدۇ. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئى مۆمىنلەر! بىز سىلەرنى رىزىقلاندۇرغان ھالال نەرسىلەردىن يەڭلار، ئەگەر ئاللاھقىلا ئىبادەت قىلىدىغان بولساڭلار، ئاللاھقا يەنى ئاللاھنىڭ ھەددى ھېسابسىز نېمەتلىرىگە شۈكۈر قىلىڭلار، ئاللاھ سىلەرگە ئۆزى ئۆلۈپ قالغان ھايۋاننى، قاننى، چوشقا گۆشىنى، ئاللاھدىن غەيرىينىڭ يەنى بۇتلارنىڭ نامى ئېيتىلىپ بوغۇزلانغان ھايۋاننى يېيىشنى ھارام قىلدى. كىمكى ئۆز ئىختىيارىچە ئەمەس، ئىلاجىسىزلىقتىن يۇقىرىقى ھارام قىلىنغان نەرسىلەردىن ھاياتىنى ساقلاپ قالغۇدەك يېسە، ئۇنىڭغا ھېچ گۇناھ بولمايدۇ. ھەقىقەتەن ئاللاھ ناھايىتى مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى مېھرىباندۇر. بەقەرە سۈرىسى 172 173 ئايەتلەر.
|
ئەردوئان نېمە ئۈچۈن ساقچىلاردىن ئاچچىقىنى چىقىرىدۇ؟2خەلق تورىجۇڭگوچە ئۆزئالدىغا يېڭىلىق يارىتىش يولىمەركەزنىڭ رەھبىرىي كادىرلار ئاممىۋى سورليۇ يۈنشەننىڭ رىياسەتچىلىكىدە مەركىزىي پۇقرالارنى تېخىمۇ بىخەتەر دورا يېيىش ئىبۇ يىللىق چاغانلىق ترانسىپوتتا ئالاھىدەئاي پەرىسى 3نومۇرلۇق تەكشۈرگۈچ 14 كۈنلقەمەرىيە ناملىق ئاي ماشىنىسى ئاينىڭ كېچجۇڭگونىڭ چەتئەللەردە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىمەركىزىي كومىتېت تەشكىلات بۆلۈمى كادىرلدۆلەتلىك پەن تېخنىكا مۇكاپاتى تارقىتىش بۇ يىل شىنجاڭغا ياردەم بېرىدىغان 19 ئۆلئۆسمۈرلەرگە قىلىنغان غەمخورلۇق1يەكەن ناھىيەسى ئاپتونوم رايون دەرىجىلىكارۋان ئوقۇش مۇكاپاتى تارقىتىلدىبۇ يىل پۈتۈن كۈچىمىز بىلەن ئاپتونوم رايشىنجاڭ بوغدا پۇتبول كۇلۇبى قۇرۇلىدۇئاۋسترالىيە بالىلىق مەزگىلىدە جىنسىي خۇرلبىرازىلىيە ھۆكۈمىتى :تەرەققىي قىلغان ۋە تياپونىيە 2014يىللىق دۆلەت مۇداپىئە خامچوئەردوئان نېمە ئۈچۈن ساقچىلاردىن ئاچچىقىنىئوتتۇرا شەرق تىنچلىقنى ئىلگىرى سۈرىدىغان ئىراقتا مەزھەپ كۈرىشى كۈنسايىن كۈچەيمەكتەئەردوئان نېمە ئۈچۈن ساقچىلاردىن ئاچچىقىنى چىقىرىدۇ؟22014.01.13 08:49 مەنبە: جۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورىساقچىلارنىڭ چېرىكلىكنى تەكشۈرۈش دېلوسىنىڭ يەنىمۇ كېڭىيىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، ئەردۇئان ھۆكۈمىتى 7يانۋار تۈركىيە پارلامېنتىغا تەكلىپ سۈنۈپ، ۋەزىپىگە تەيىنلەش ئارقىلىق، ھۆكۈمەتنىڭ ھەر قايسى جايلاردىكى يۇقىرى دەرىجىلىك سوتچىلار ۋە تەپتىشلەرنى كونترول قىلىش ھوقۇقىنى كېڭەيتىشنى تەلەپ قىلدى. بىر قىسىم تەھلىلچىلەر: بۇ قانۇننى تۇرغۇزۇش ھۆكۈمەتنىڭ ئەدىلىيە تارماقلىرىغا قارىتا ئۆچ ئېلىش ھەرىكىتى، شۇنداقلا بۇ تۈركىيەنىڭ ئەدلىيە مۇستەقىللىقى ۋە دېموكراتىيە ئارقىلىق ئىدارە قىلىش پىرىنسىپىغا بۇزغۇنچىلىق قىلغانلىق دەپ ھېسابلىدى. تەھلىلچىلەر مۇنداق دەپ ھېسابلىدى: بۇ قېتىم يۈز بەرگەن چېرىكلىك سەتچىلىكى ئەمەلىيەتتە بىر مەيدان ھوقۇق كۆرۈشى، كۆرەشنىڭ يەنە بىر تەرىپى سىمات دەپ ئاتىلىدىغان ھەرىكەت. تۈركىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ئىتتىپاقداشلىرى بۇ قېتىمقى ساقچىلارنىڭ تەكشۈرۈشىنى ئامېرىكىدا سەرگەردان بولىۋاتقان مۇسۇلمان مۆتىۋەر فەتۇللاھ گۈلەنگە دۆڭگەپ قويدى. فەتۇللاھ گۈلەننىڭ تۈركىيەدىكى تەسىرى ناھايىتى چوڭ بولۇپ، ئېيتىشلارغا قارىغاندا نەچچە مىليون ئەگەشكۈچىسى باركەن. جۈملىدىن تۈركىيەنىڭ ساقچى ۋە ئەدىلىيە ساھەسىدىكى بىر قىسم نوپۇزلۇق شەخسلەرمۇ بۇنىڭ ئىچىدىكەن. فەتۇللاھ گۈلەن ئىلگىرى ئەردۇئاننىڭ سىياسىي ئىتتىپاقدىشى بولۇپ، يېقىندا ئىككىيلەن تەتۈر قارىشىپ قالغان. تەھلىلچىلەر مۇنداق دەپ ھېسابلىدى: فەتۇللاھ گۈلەن بىلەن ئەردوئان ئوتتۇرىسىدىكى توقۇنۇش تۈركىيەنىڭ سىياسىي مۇنبىرىنى تەۋرەتمەكتە، ئەمدى ھۆكۈمەت فەتۇللاھ گۈلەن رەھبەرلىكىدىكى سىمات تەشكىلاتىنى تەكشۈرۈشى مۇمكىن.بۇ يىل 3ئايدا يەرلىك سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ، ھەققانىيەت ۋە تەرەققىيات پارتىيەسى چېرىكلىك سەتچىلىكى تۈپەيلىدىن بىر قىسىم قوللىغۇچىلىرىدىن ئايرىلىپ قالدى، بۇ ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈۋاتقان پارتىيەنى تەشۋىشكە سالدى. بۇ سىياسىي كىرىزىس ئەردۇئان ھۆكۈمىتىگە نىسبەتەن ئېيتقاندا بىر زور سىياسىي ۋە دىپلوماتىك زەربە، چۈنكى تۈركىيە ئىزچىل ياۋروپا ئەللىرى ئىتتىپاقىغا كىرىشنى ئۈمىد قىلىدۇ ھەمدە ياۋروپا ئەللىرى ئىتتىپاقى ۋە ئوتتۇرا شەرقتىكى دۆلەتلەر بىلەن ئىقتىسادى مۇناسىۋەتنى كۈچەيتىپ، چەتئەلنىڭ مەبلىغىنى بىۋاسىتە جەلپ قىلىپ، رايون ئىقتىساددا كۈچلۈك دۆلەت بولماقچى. ئەردۇئان ھۆكۈمىتىنىڭ ئەدىلىيە سىستېمىسىغا بولغان ئارىلىشىشى ياۋروپا ئەللىرى ئىتتىپاقىنى رەنجىتتى، ياۋروپا ئەللىرى ئىتتىپاقىنىڭ ئەمەلدارى: تۈركىيە ھازىر ياۋروپانىڭ ئەركە بالىسىدىن غەربنىڭ تاشلىۋېتىلگەن بالىسىغا ئايلاندى، دېدى.تۈركىيەدە پۇل پاخاللىق سەۋىيەسى داۋاملىق ئۆرلىمەكتە، يېڭى لىرانىڭ داۋاملىق كۇرسى چۈشمەكتە، ھازىرقى سىياسىي كىرىزىس چەتئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنى جىددىيلەشتۈرۈۋەتتى. نۇرغۇن تۈركىيەلىك ھازىرقى سىياسىي كىرىزىس ۋە ھوقۇق كۆرۈشىنىڭ بۇ دۆلەتنىڭ سىياسىي ۋە ئىقتىسادىي مۇقىملىقىغا تەسىر يەتكۈزۈشىدىن ئەندىشە قىلماقتا. ئەمما تەھلىلچىلەر مۇنداق دەپ ھېسابلىدى: چىرىكلىكنى تەكشۈرۈش تۈپەيلىدىن پەيدا بولغان كىرىزىس يەنە بىر جەھەتتىن تۈركىيەنىڭ دىپلوماتىيە سىياسىتىنى تەڭشەشكە ياردەم بېرىشى مۇمكىن. مەملىكەت ئىچىنىڭ نەزىرىنى يۆتكەش ئۈچۈن، باش مىنستىر ئەردۇئان ئىران بىلەن ئىراقنىڭ جىددىي مۇناسىۋىتىنى ئوڭشىشى مۇمكىن، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئىسرائىلىيە بولغان تالاشتارىتىشنى پەسەيتىپ، ئامېرىكىنى خوش قىلىشى مۇمكىن.
|
بارا جاتىر، بارا جاتىر قۇس قايتىپجاز ومىرىن، ماز ومىرىن قىسقارتىپ،بىر جالت ەتىپ وتە شىققان، وتە شىققان سەزىمدەيكوكتەمدى قوندىرىپ قاناتىنا،قۇس قايتىپ كەلەدى الماتىما.ان تولدى اسپانعا،قۇس قوندى جاس تالعا.باسقا باسقا قازاق حالقىنىڭ داستۇرلى تۇرمىستىرشىلىگىندە قۇستارعا، ونىڭ ىشىندە جىل قۇستارىنا ەرەكشە مان بەرىلگەن. قازاق حالقى قۇستارعا ارناپ ان شىعارعان، ولەڭ ارناپ، الدەبىر شىعارمالارعا اتاۋ بەرگەن، كوركەم جانە دەرەكتى فيلمدەر دە تۇسىرگەن. جوعارىداعى مىنا ەكى اننىڭ، ەكى شۋماعى سوعان دالەل.بىزدىڭ ەلىمىزدە قۇستاردىڭ 480 تۇرى مەكەندەسە، سولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى جىل قۇستارى. ولار بىزدىڭ جەرىمىزگە ۇيا سالىپ، بالاپان باسۋ ۇشىن كوكتەم ايلارىندا ۇشىپ كەلىپ، بالاپاندارىنىڭ قاناتتارى قاتايا كۇز ايلارىندا جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى.جىل قۇستارىنا: قوقيقاز، قۇتان، قارلىعاش، بۇلبۇل، دەگەلەك، جابايى ۇيرەك، كوكەك، بىرقازان، اققۋ، تىرنا جانە لايلەك قۇسى جاتادى.قۇستاردىڭ جىلى جاققا ۇشىپ كەتۋىنىڭ باستى سەبەبى كۇزدە وزەنكولدەردىڭ بەتىنە مۇز قاتىپ، قورەك قورى ازايادى. ودان بولەك زاڭى قاتال تابيعاتقا جىل قۇستارىنىڭ فيزيكالىق دەنەتۇرقى شىداس بەرە بەرمەيدى. ال كوكتەمدە ولاردىڭ قايتا ورالاتىندىعى ەكۆاتور سىزىعىنا جاقىن ورنالاسقان وڭتۇستىك ازييا جانە افريكا مەملەكەتتەرىندە جاز ايلارى شامادان تىس ىستىق بولاتىندىقتان قۇستاردىڭ جۇمىرتقالارى شىرىپ كەتەدى. سوندىقتان جىل قۇستارى تۋعان جەرىنە ەڭ الدىمەن ۇرپاق وربىتۋ ۇشىن كەلەدى.قۇستاردىڭ دەنە تۇرقى مامىقتى، قاناتتى، ۇشىپ جۇرپ ترشلك ەتەتن، ۇشپايتىن، ەتت جانە جۇند بولىپ بولىنەدى. قۇستار ورمانتوعايلى، سۋلى جانە دالالى جەرلەردە، تاۋ بوكتەرندە تىرشىلىك ەتەتىن جابايى جانە قولعا ۇيرەتىلگەن اسىراندى تۇرلەرگە بولىنەدى.جالپى جەر بەتىندە قۇستاردىڭ 9000 جۋىق تۇرى بار.فوتو: اناتوليي ۋستينەنكو، ميحايل شپيگەلمان، ەربولات شادراحوۆ
|
12 تامىز 11:14نۇر سۇلتان. قازاقپارات ەلىمىزدە 600 دەن استام مەديتسينالىق ۇيىم جوسپارلى ەمدەۋگە جاتقىزۋدى قايتا باستادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.1 تامىزىنان باستاپ قازاقستاندا جوسپارلى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ قايتا جانداندى . ءبىرىنشى كەزەكتە، اۋرۋحاناعا جاتقىزۋدى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى مامانداندىرىلعان كلينيكالار، وبلىستىق، قالالىق جانە اۋداندىق دەڭگەيدەگى كوپ بەيىندى اۋرۋحانالار 19مەن كۇرەس جونىندەگى ءىسشارالارعا قاتىسپايتىن قالعان ستاتسيونارلاردى كەزەڭكەزەڭىمەن قوسا وتىرىپ جۇرگىزە باستادى، دەلىنگەن حابارلامادا.10 تامىزىنا جۇرگىزىلگەن مونيتورينگ قورىتىندىسى بويىنشا ەلىمىزدە مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنىڭ 626 مەديتسينالىق ۇيىمى جوسپارلى مەديتسينالىق كومەك، ونىڭ ىشىندە تەراپيەۆتىك، كارديولوگيالىق، گاستروەنتەرولوگيالىق، اللەرگولوگيالىق، حيرۋرگيالىق، نيەۆرولوگيالىق، پۋلمونولوگيالىق، رەانيماتسيالىق، اكۋشەرلىك گينەكولوگيالىق، نەيروحيرۋرگيالىق، تراۆماتولوگيالىق بەيىندەر، توراكالدىق حيرۋرگيا، قالپىنا كەلتىرۋ ەمى جانە مەديتسينالىق وڭالتۋ قىزمەتتەرىن كورسەتەدى.ەڭ كوپ مەديتسينالىق ۇيىمدار الماتى 67، شىعىس قازاقستان 54، الماتى 50 وبلىستارىندا جۇمىسىن قايتا باستادى.ايتا كەتۋ كەرەك، 626 مەديتسينالىق ۇيىمنىڭ ىشىندە جەكە كلينيكا ايتارلىقتاي جەتكىلىكتى. جوسپارلى مەديتسينالىق كومەك قىزمەتىن جەتكىزۋشىلەردىڭ تولىق تىزىمىمەن قوردىڭ سايتىندا تانىسۋعا بولادى. ءتىزىم ۇنەمى جاڭارتىلىپ وتىرادى.كوروناۆيرۋسقا قارسى ءىسشارالارعا قاتىسپايتىن مەديتسينالىق ۇيىمدار جۇمىسىن قايتا باستاۋعا مۇمكىندىك الدى. ءار ايماق ەپيدەميولوگيالىق جاعدايعا بايلانىستى ءار ءتۇرلى بولاتىن جوسپارلى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋدى باستاۋدىڭ جەكە جوسپارىن جاسادى. ونى ايماقتىق شتاب باعالايدى، دەدى قوردىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ وكىلى.كارانتين شەكتەۋىنە بايلانىستى كوپتەگەن مەديتسينالىق قىزمەتتەر توقتاتىلدى. ەندى ولار قايتا جاندانىپ جوسپارلى مەديتسينالىق كومەكتى تۇتىنۋ ايتارلىقتاي ءوسۋى ءتيىس. قاجەتتى سانيتارلىق ەپيدەميولوگيالىق شارالاردى وتكىزگەننەن كەيىن مەديتسينالىق ۇيىمدارعا ستاتسيونارلار اشۋعا رۇقسات بەرىلەدى.مەديتسينالىق قىزمەتتەردى تۇتىنۋدىڭ بولجامدى ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ، ءۇشىنشى توقساندا اعىمداعى جىلعا جوسپارلانعان كولەمدەر ورىندالۋى مۇمكىن. مىسالى، ءبىرىنشى توقساندا جوسپارلى ەمدەۋگە جاتقىزۋ وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 80 عا ءوستى. تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن ستاتسيونارلاردا مامانداندىرىلعان مەديتسينالىق كومەك 15 عا، مەديتسينالىق وڭالتۋ 35 عا ۇلعايدى. قور ءوز تاراپىنان قارجىلاندىرۋ جوسپارىنا تۇزەتۋلەر ەنگىزەدى، دەدى باسپا ءسوز قىزمەتىندەگىلەر.
|
گۇناھمەئسىيەتلەر ئەقىلنى كىمەيتىۋېتىدۇ. ئىككى ئاقىل بولۇپ، بىرى ئاللاھقا ئىتائەت قىلىدىغان، يەنە بىرى ئاسىي بولسا، ئاللاھقا ئىتائەت قىلىدىغان ئادەمنىڭ ئەقلى تولۇق، مۇكەممەل، پىكرى ساغلام، قاراشلىرى توغرا بولىدۇ. شۇڭلاشقا قۇرئان كەرىمنىڭ خىتابلىرى ئەقىللىق ئادەملەرگە قارىتىلغان.ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئى ئەقىل ئىگىلىرى! ماڭا تەقۋادارلىق قىلىڭلار. ئى ئەقىل ئىگىلىرى! نىجات تىپشىڭلار ئۈچۈن ئاللاھتىن قورقۇڭلار. پەقەت ئەقىللىق ئادەملەرلا بۇنىڭدىن پەندىنەسىھەت ئالىدۇ. قۇرئان كەرىمدە بۇنىڭغا ئوخشاش ئايەتلەر ئىنتايىن كۆپ.ئۆزى ئاللاھنىڭ چاڭگىلىدا ۋە ئۇنىڭ دائىرىسىدە ئىكەنلىكىنى، ئاللاھنىڭ ئۆزىنى كۆرۈپ تۇرىدىغانلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ، ئۇنىڭ نازۇنېئمەتلىرىدىن بەھرىمەن بولۇپ تۇرۇپ، ھەر قاچان ئاللاھنىڭ نارازىلىقىغا، غەزىپىگە ۋە لەنىتىگە دۇچار قىلىدىغان؛ ئاللاھتىن يىراقلاشتۇرۇۋېتىدىغان، ئاللاھنىڭ رەھمىتى، رازىلىقى ۋە سۆيگۈسىدىن؛ ئاللاھنىڭ ھامىيلىقىدىن ۋە ئۇنىڭ دوستلىرىغا قىلغان مۇئامىلىلىرىدىن مەھرۇم قالدۇرىدىغان؛ ئاللاھنىڭ جازاسىغا لايىق ئاسىيلار قىلىدىغان تالاي جىنايەتلەرنى ئوپئوچۇق سادىر قىلغان ئادەملەرنى قانداقمۇ ھوشكاللىسى جايىدا، ئەقىللىق ئادەم دېگىلى بولسۇن!مەڭگۈلۈك ھوزۇرھالاۋەت ۋە بۈيۈك مۇكاپاتلارنى تاشلاپ، بەلكى دۇنيا ۋە ئاخىرەتنىڭ بەختسائادىتىنى تاشلاپ، چۈش كەبىي تىز ئاخىرلىشىدىغان مەزگىللىك ياكى نەچچە سائەتلىك لەززەتلەرنى تاللىۋالغان ئادەملەرنى قانداقمۇ ئاقىل دېگىلى بولسۇن! بۇنداق ئادەملەرنى چورتلا ئەقىلسىز دەيلى دېسە، ئۇلاردا ئازتولا ئەقىل ئىپادىلىرى كۆرۈنۈپ قالىدۇ. ناۋادا ئۇلاردا قەتئىيلا ئەقىل بولمىغان بولسا، جىن چېپىلىپ قالغان كىشىلەردەك مۇئامىلە قىلىنغان بولاتتى. بەزىدە ئۇلارنىڭ ئەھۋالى جىن چېپىلىپ قالغانلارنىڭ ئەھۋالى ۋە ئاقىۋىتىدىنمۇ خەتەرلىك ۋە ئېغىرراق بولۇپ قالىدۇ. گۇناھمەئسىيەتلەرنىڭ ئەقىلگە كۆرسىتىدىغان تەسىرى دەل مۇشۇ تەرەپتىندۇر.ئەمما گۇناھمەئسىيەتلەر ئىجتىمائىي تۇرمۇشتىمۇ ئەقىلگە تەسىر كۆرسىتىدۇ. بىراق بارلىق كىشىلەردە ئىنسانچە كەمتۈكلۈك بولغانلىقى ئۈچۈن گۇناھكارلار بىلەن گۇناھسىزلار ئوتتۇرىسىدىكى ئەقلىي نۇقسانلار تازا ئېنىق گەۋدىلىنىپ كەتمەيدۇ. ناۋادا ئۇنداق بولمىسا ئىدى، ئىتائەتمەن بەندىلەر ئاسىيلارنىڭ ئەقلىي چولتىلىقىنى ئوپئوچۇق ھېس قىلالىغان بولاتتى. لېكىن ئەقلىي كەمتۈكلۈكتىن ئىبارەت ئاپەت ئومۇمىيلىققا ئىگە، ساراڭلىق قىسمەن ئادەملەردە بولىدۇ.ھەيران قالارلىقى شۇكى، ناۋادا ئۇلارنىڭ ئەقلى ساغلام بولغان بولسا، لەززەت ۋە خۇشالخۇراملىققا ئىرىشىشنىڭ بىردىنبىر يولى بارلىق نازۇنېئمەتلەر ئىلكىدە بولغان ئاللاھنىڭ رازىلىقىغا ئىرىشىش ئىكەنلىكىنى بىلگەن بولاتتى. ئۇ زاتنى نارازى قىلىپ، غەزىپىنى كەلتۈرۈپ قويسا، ئۇنىڭ ئازابىغا مۇپتىلا بولىدىغانلىقىنى بىلگەن بولاتتى. ئۇ زاتنىڭ رازىلىقى ئارقىلىق خۇرسەنلىككە، كۆڭۈل خاتىرجەملىكى، قەلبىي ھايات، روھىي لەززەت، پاك تۇرمۇش، ئېسىل نازۇنېئمەتلەرگە ئىرىشكىلى بولىدىغانلىقىنى بىلگەن بولاتتى. ناۋادا ئاللاھنىڭ قېشىدىكى نازۇنېئمەت، ھوزۇرھالاۋەتلەردىن مىسقال مىقدارىدا ئېلىنىپ پۈتۈن دۇنيادىكى ھوزۇرھالاۋەت ۋە راھەتپاراغەتلەرگە تەڭلەشتۈرۈلگەن بولسا، ئەلۋەتتە دۇنيانىڭ ھوزۇرھالاۋەتلىرى ئۇنىڭ ئالدىدا ھېچنەرسىگە ئەرزىمىگەن بولاتتى. قەلبلەر ئاللاھنىڭ قېشىدىكى ھوزۇرھالاۋەتلەردىن كىچىككىنە تېتىپ قالغان بولسا، پۈتۈن دۇنيا ۋە دۇنيادىكى نەرسىلەرنىڭ ھەممىسىنى بەرگەن تەقدىردىمۇ ئاللاھنىڭ قېشىدىكى ھوزۇرھالاۋەتلەردىن ۋاز كەچمىگەن بولاتتى. بۇلار ئاللاھنىڭ قېشىدىكى ھوزۇرھالاۋەتلەردىن بەھرىمەن بولۇپلا قالماستىن، بەلكى باشقا ئادەملەر بەھرىلىنىۋاتقان ھاياتىي نېئمەتلەردىنمۇ كاتتىراق نېئمەتلەرگە ئىرىشەلەيدۇ. ئۇلار مەنىۋىي ۋە ماددىي نېئمەتلەرنىڭ ھەممىگە ئىرىشەلەيدۇ. ئۇلار ئىرىشكەن نىسىۋىلىرىگە باشقىلارنىڭكىدەك غەمقايغۇ، ئازابدەرت، ئازاركۈلپەتلەر ئارىلىشىۋالمايدۇ. ئۇلار تېخى بۇ نېئمەتلەرگە ئىرىشىپلا توختاپ قالماستىن، بەلكى تېخىمۇ كاتتا نېئمەتلەردىن ئۈمىدلىنىپ، دۇنيادا تارتقان جاپامۇشەققەتلىرىنىڭ مۇكاپاتلىرىنى كۈتۈپ ياشايدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئەگەر سىلەر قىينالساڭلار، ئۇلارمۇ خۇددى سىلەرگە ئوخشاش قىينىلىدۇ، سىلەر ئۇلار ئۈمىد قىلمايدىغان نەرسىنى يەنى شېھىت بولۇشنى، ساۋابنى ۋە غەلىبىنى ئاللاھتىن ئۈمىد قىلىسىلەر. ئاللاھ ھەممىنى بىلگۈچىدۇر، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر.مەرۋايىتنى ماياققا، ئىپارنى تېزەككە ئالماشتۇرغان؛ ئاللاھ ئىنئام قىلغان پەيغەمبەرلەر، سىددىقلار، شەھىدلەر ۋە سالىھلارنىڭ ساھىبلىقىنى ئاللاھ غەزەپ قىلغان ۋە لەنەت قىلغان دوزىخىيلارنىڭ ئۈلپەتچىلىكىگە ئالماشتۇرغان ئادەم نېمىدىگەن ئەقىلسىزھە! سۈرە بەقەرە 629ئايەت
|
ەكونوميكا 25 شىلدە، 2021وسى اقپاراتتى تاراتقان بجزق ءباسپاسوز قىزمەتى جالپى سوماسى 22 ميلليارد تەڭگەدەن اساتىن 23 602 ءوتىنىشتى ورىنداعانىن حابارلادى. سونىمەن بىرگە اقشا الۋدىڭ ورتاشا مولشەرى شامامەن 1 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى، دەپ جازادى ..سونىمەن بىرگە، بجزقداعى سالىمشىلاردىڭ الۋشىلاردىڭ يتقنا ۋاكىلەتتى وپەراتوردان تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى اق 3،6 ملرد تەڭگە قايتارىلدى، ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا جانە باسقا دا سەبەپتەر بويىنشا بۇل قاراجات ۋاقتىلى پايدالانىلماعان.ەمدەۋگە ارنالعان وتىنىشتەردىڭ ەداۋىر بولىگى ستوماتولوگيالىق قىزمەتتەرگە بارلىق ورىندالعان وتىنىشتەردىڭ 82،96ى، وفتالمولوگيالىق قىزمەتتەرگە 7،65، جەتىم بالالاردى ەمدەۋ 0،95 جانە باسقا قىزمەتتەرگە 8،44 باعىتتالعان،اعىمداعى جىلدىڭ 22 شىلدەسىندەگى جاعداي بويىنشا ينۆەستيتسيالىق پورتفوليو مەنەدجەرىنە 4،6 ملرد. بجزق كەلىپ تۇسكەن 2915 ءوتىنىشتىڭ 2275ءىن ورىندادى. ورتاشا اۋدارىم سوماسى 2 ميلليون تەڭگە.قازىرگى كەزدە بجزق زەينەتاقى اكتيۆتەرىن سەنىمگەرلىك باسقارۋ تۋرالى ءتورت بجزمەن كەلىسىم شارت جاسادى.4،6 ملرد.تەڭگەدەن 43،7 نەمەسە 2،0 ملرد تەڭگە جۋسان ينۆەست اققا، 28،2 نەمەسە 1،3 ملرد تەڭگە اققا، 18،2 نەمەسە 0،8 ملرد تەڭگە اققا، 9،9 نەمەسە 0،5 ملرد.تەڭگە اۋدارىلدى.زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى زاڭعا سايكەس، جكب ينۆەستيتسيالىق باسقارۋ تولەمدەرىن الۋعا قۇقىلى.2021 جىلدىڭ 22 شىلدەسىندەگى جاعداي بويىنشا بجزق سالىمشىلاردىڭ الۋشىلاردىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ ءۇشىن زەينەتاقى جيناقتارىن پايدالانۋ تۋرالى 360615 ءوتىنىشىن ورىندادى. 1،6 تريلليوننان استام تەڭگە قازاقستاندىقتاردىڭ وپەراتوربانكتەردە اشىلعان ارنايى شوتتارىنا اۋدارىلدى. ءبىر رەتتىك زەينەتاقى تولەمدەرىنىڭ ورتاشا مولشەرى شامامەن 4،5 ملن تەڭگەنى قۇرادى.ورىندالعان وتىنىشتەردىڭ كوپ بولىگىن الماتى 16،6، ماڭعىستاۋ وبلىسى 15،2، نۇرسۇلتان 12،9 تۇرعىندارى جىبەردى.بۇگىنگى كۇنى زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن پايدالانۋعا وتىنىمدەردى قابىلدايتىن ۋاكىلەتتى وپەراتورلار وتباسى بانكىنىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى اق، قازاقستان حالىق بانكى اق، التىن بانك اق، بانك تسەنتركرەديت اق جانە اق.ورىندالعان وتىنىمدەردىڭ ەداۋىر بولىگى وتباسى بانكى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى اق ارقىلى ورىندالعان وتىنىشتەردىڭ جالپى سانىنىڭ 95،3، ودان كەيىن قازاقستان حالىق بانكىاق 3،8،بانك تسەنتركرەديت اق 0،9،التىنارقىلى بەرىلدى. بانك اق 0،03 جانە اق 0،01.ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، ۋاكىلەتتى وپەراتوردان تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى وتباسى بانكى اق اشىلعان ارنايى شوتقا بىرجولعى زەينەتاقى تولەمى تۇسكەننەن كەيىن الۋشى ۋاكىلەتتى وپەراتورعا ءبىر رەتتىك تولەمنىڭ تاعايىندالۋىن راستايتىن قۇجاتتاردى ۇسىنادى. بەلگىلەنگەن مەرزىمدە ۋاكىلەتتى وپەراتورعا راستايتىن قۇجاتتار ۇسىنىلماعان جاعدايدا، بۇل قاراجات بجزقعا قايتارىلادى.سالىمشى اۋدارىلعان سومانى بەلگىلەنگەن مەرزىمدە كۇتپەياق بجزقعا قايتارا الادى، ول وتباسى بانكىنىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى اقنا ءتيىستى ءوتىنىش بەرۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى، ونى بانك العان كۇننەن باستاپ 3 جۇمىس كۇنى ىشىندە ورىنداۋى كەرەك.سالىمشىلاردىڭ الۋشىلاردىڭ جەكە زەينەتاقى شوتتارىنا جزش قازاقستاندىقتاردىڭ بىرجولعى زەينەتاقى تولەمدەرىن بەلگىلەنگەن مەرزىمدە، ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا جانە ۋاقتىلى پايدالانباۋىنا بايلانىستى ۋاكىلەتتى وپەراتورلاردان جەكە زەينەتاقى شوتتارىنا جزش قايتارىلعان.بجزق سالىمدار قاراجات
|
ادەبيەت 2434 1 پىكىر 19 قازان, 2020 ساعات 11:18شىنىمدى ايتايىن، وسى: سۋپەراناۋ، سۋپەرمىناۋ دەگەندەردىڭ نەمەنە ەكەنىنەن حاباروشارىم جوق. اركىمنەن ەستۋىمشە: ول وتە ۇلكەن ساۋدا دۇكەنى، وندا ساتۋدا كىسىدەن باسقانىڭ ءبارى بار. ولاي بولسا، بىزگە اقىلى وزىنەن ارتىلا باستاعان شالدارعا ارتىق اقىلىمىزدى ساتاتىن سونداي ءبىر ءداۋ دۇكەن كەرەكاق دەسەم، ءبىزدىڭ كارىجىگىتتەر، ءۋاي، زەينەتاقىسىنا ۇكىمەت 10 پايىز قوسىمشا بەرەتىن بولعانداياق قۋتىڭدار ەدى! سەبەبى، بارشاڭىز جاقسى بىلەسىزدەر، ءبىزدىڭ ەلدە نە كوپ اقىل كوپ، نە ارزان اقىل ارزان، باسقانىڭ ءبارى توقسان سايىن قىمباتتاپ جاتسا دا.بىرنەشە قۇرداسىما وسى ويىمدى ءبىلدىرىپ ەدىم: دۇكەندەردىڭ كوكەسى سۋپەرماركەتتى كوكسەمەي تۇرا تۇرايىق، اۋەلى سولاردىڭ بىرەۋىنەن ءبىر بولمە بۇيىرسا، شىركىن، ءنوپىر اقىلىمىزدى نومىرلەپ ساتىپ، ءبىر بايىپ قالار ەدىك! دەپ قاۋقىلداسىپ، الاقاندارىن ىسقىلادى.اقىل جارىقتىق مەندە دە اسىپتوگىلىپ جاتىر، ءبىر بايىپ قالۋعا استە قارسى داۋىس بەرمەيمىن!سونىمەن، اڭگىمەمنىڭ الىپبيىنە بالاپ، سىزدەرگە بىرنەشە اقىلىمدى تەگىن ۇسىنسام، سىزدەر وقىپ شىعىپ: مۇنداي اقىلدى اقىسىز ايتۋ وبال! دەپ قاۋلى شىعارىپ پا، زاڭ قابىلداپ پا، ءبىزدىڭ ۇكىمەتتە قاۋلى قابىلداۋ، پارلامەنتتە زاڭ شىعارۋ چەپۋحايزم عوي، اناۋ سۋپەرلەردىڭ ءبىرىنىڭ يەسىنە تاپسىرتتىرىپ، ماعان جول اشساڭىزدار، ول عاسىر عۇلاماسى... تويىست، عاسىر جاڭالىعى بولار ەدى!ال ەندى، ءسوز ساپىرۋىمدى سايابىرلاتىپ، ساتپاقشى اقىلدارىمنىڭ ازىرشە قىسقا عانا ءتىزىمىن بەرەيىن.جاستارىمىزعا ءوسۋ كەرەك. بويىمەن ەمەس، ارينە. كۇندە جيىن، كۇندە توي استانامىزداعى ءمازءمايرام توپتىڭ اۋلاسىنا باس سۇعۋ ءۇشىن ءپىسىپجەتىلمەي بولمايدى. ءوز توتەڭنەن جەتىپ بارساڭ، كەلگەن جاعىڭا قاراتا جەلكەڭە ءبىر تۇيەدى، نەمەسە ودان ءبىر مەتر تومەنىڭە ءبىر تەبەدى، بار، امان بول!. ونداي تاريحي وقيعاعا تاپ بولماس ءۇشىن اۋەلى جانجاقتى بارلاۋ كەرەك. ارماناۋلانىڭ قاقپاسى كىمدىكى؟ ول جاقتاعى ونىڭ بۇل جاقتا تۋىستارى، دوسجولداستارى بار ما؟ بولسا، ولار كىمدەر؟ قايسىسىنان قايتىپ باستاپ، قالاي جاناسۋ كەرەك؟ دەشەۆىي سوزبەن بە، دوروگوي دوللارمەن بە؟ ەكەۋى دە بولسىن: ءبىرى اۋزىڭدا، ءبىرى قالتاڭدا. ءايدا، داۆاي كىرىس!اتابابالارىمىز ايتقانداي، ناعىز جىگىت ءبىر سىرلى، سەگىز قىرلى بولادى. بيزنەس، ينۆيستيتسيا، جەكەشەلەندىرۋ اتىمەن جوق ول كەزدە قانداي قىردىڭ بولعانىن بىلمەيمىن، بۇگىنگى بىزدە، مەنىڭ ۇيعارۋىم بويىنشا، ناعىز جىگىتتىڭ قىرلارى:1, قىزمەتى جوعارى اعاىنىلەرمەن، اپايقارىنداستارمەن ارقاشان جىپجىلى جىميىپ سويلەسۋ جانە ەشقاشان قارسىلاسپاۋ.2, قىزمەتى تومەندەرمەن جۇرە سويلەسۋ. ولاردىڭ نە ىستەگەندەرىن، نە ىستەمەك ەكەندەرىن بىلۋگە ۋاقىتتى قور قىلماۋ.3, جالپى ەسەبى كۇندىزءتۇنى دۇپدۇرىس بولۋى ءۇشىن بۋحگالتەرلەردىڭ: كىرىس، شىعىس، بالانس دەگەن سوزدەرىن جاتتاپ الۋ. ۇلكەنكىشى كەڭسەلەردىڭ بىرىنە يە بولا قالعاندا ونداعى ەسكى كادرلاردى بىرتىندەپ تەزدەتە شىعىسقا جاتقىزىپ، جاڭالاردى تەزدەتە بىرتىندەپ كىرىسكە جاتقىزۋ. جاڭالار وزىنە عانا كەرەكتەر.4, كوپشىلىككە قاجەت ءىس وزىنە دە پايدالى بولارىن بىلسە، بىراق ونى ىستەۋ ءوزىنىڭ قولىنان كەلمەسە، اقىپۇلىن اياماي وزگەگە ىستەتىپ الۋ جانە وعان مەن ىستەپ بەرىپ ەدىم دەگەندى ايتقىباۋ.5, وتىرىكسىز ءومىر جوق، وتىرىك ايتا ءبىلۋ دە ونەر. ۇساعىنا ۇرىنباي، كەسەگىن ۇستاپ، قيسىنىن تاۋىپ، ويقىرلاپ شاۋىپ، ءوزى دە تامسانىپ، وزگەلەردى دە تامسانتىپ ايتا ءبىلىپ، ۇشپاققا شىعۋ.6, ۇزاق جولىندا الدىن وراپ كەتۋلەرى مۇمكىندەردى ارتتا قالدىرىپ كەتۋدىڭ توتە جولى ولاردى ءوزارا قىرقىستىرۋدىڭ ايلاشارعىسىن تابا ءبىلۋ.7, كوپشىلىكتەن ماقتاۋ ەستۋ ءۇشىن ولاردى تاۋىعىنىڭ تاۋ قىرانىنىڭ تۇقىمى ەكەنىنە، ءوزىنىڭ شىڭعىسحاننىڭ شوبەرەسىنىڭ شوبەرەسىنىڭ شوبەرەسى ەكەنىنە سەندىرە ءبىلۋ.8, باستىقتارىنىڭ شىرقاۋ جوعارىداعىسىن اقمونشادا وتىرعانداي ەتە بۋىنبۋىنىن بوساتىپ، تابانىنان توبەسىنە دەيىن بالقىتىپ ءجۇرۋ ءۇشىن ونى ەرىنبەيجالىقپاي، شارشاپشالدىقپاي ماقتاپ، نانىنا جاعاتىن سارىمايداي بولۋ. ونىڭ ەرتەڭ تۇشكىرۋى مۇمكىن ەكەنىن ەستەن شىعارماي، جاراكىماللانى بۇگىن ايتىپ ءجۇرۋ.9, باي ءبىلۋ. بىزدە قالاي، قايتىپ بايۋدىڭ ۇلگىسى كەرەكتەن دە كوپ. ەكونوميكامىز قارىشتاپعارىشتاپ دامىپ، گۇلدەنىپ، قۇلپىرىپ، الەمنىڭ الدىنا شىعا ءجۇيتىپ، قازاقستاندىقتار ارزاندادى دەگەن ارزان ءسوزدى ۇمىتتى. جاريالى، جارياسىز، ەركەكۇرعاشى جيىرما شاقتى ميللياردەرىمىز، الپىس شاقتى ميلليونەرىمىز بار، سولاردى تاڭداپتاڭداپ، ۇيدەگىتۇزدەگى دوللارى بارىنەن كوپ بىرەۋىنە ۇقساپ باعۋ. ۇقساپ قانا قويماي، ودان وزۋ، سونسوڭ: ماسكەۋدە، لوندوندا، پاريجدە، ۆاشينگتوندا، نيۋيوركتا، بەجيندە، ستامبۋلدا، تەلاۆيۆتە... ونداعان، جۇزدەگەن ميلليون دوللارعا حان سارايىنداي ءۇي ساتىپ الۋعا قول جەتكىزۋ. ول جاقتا توقال، كۇيەۋ ۇستاپ، ونى ۇلدە مەن بۇلدەگە وراپ قويۋ.10, ءوزى تۋرالى، وزگە تۋرالى بىردەڭە جازۋعا يكەمى بولسا، تاۋەلسىز گازەتجۋرنالعا جولاماۋ. بىزدە سوناۋ توبەدە وتىرعاندارعا ءشانشۋ بولعان ءبىر عانا ماقالاڭ ءۇشىن ولاردىڭ اققا كەرەعار تىزىمدەرىنە تىركەلۋىڭ قامتاماسىز ەتىلەدى. سودان ساقتانىپ، ول جاقتان اتاتاق، سىيسياپات الۋدىڭ توتە جولى تاۋلىك بويى ءلاپپاي! دەپ ءجۇرۋ، وتىرۋ جانە جاتۋ.11, قازاقتىڭ ءبارى اۋىلدىڭ بالاسى. شىڭعا شىعۋدى سودان باستاۋ كەرەك. اۋەلى اۋىلباسى دەگەن دارەجە الماي دانەڭە بولمايدى. ونى اۋدانباسى بەرەدى. ودان سوڭ كۇندىز كۇلكىنى كوبەيتىپ، تۇندە ۇيقىنى ازايتىپ، جالىقپاي دا تالىقپاي جولىن ىزدەپ تاپساڭ: اۋدانباسى، قالاباسى، وبلىسباسى، رەسپۋبليكاباسى بولىپ ساتىلاپ كوتەرىلىپ كەتەسىڭ.12... وۋ، وسىمەن توقتايىن، ...سەگىز قىرلىدان اسىپ كەتىپ بارادى ەكەنمىن، قوي، ىڭعايسىز بولار. بىراق، مەنىڭشە، مەندە جازىق جوق، مەن كەۋدەسىن ءمانسىز ماقتان كەرىپ، ءتىلىن جالعا تەگىن بەرىپ سۋحيتتاپ جۇرگەندەردىڭ قوعامىندامىن، بىراق سۋپەرمۋپەرلەردى ءالى كۇنگە دەيىن سىرتتارىنان عانا كورىپ جۇرگەن ميلليونداردىڭ ءبىرىمىن.دەگەنمەن... ەسكەرتىپ قويايىن: مەندە زامانىنا قاراي قىرى كوپ بولۋعا ءتيىس جىگىتتەرگە عانا ەمەس، ارقيلى جاستاعىلارعا ارقالاي ارنالعان اقىل ءنوپىر. نو ەندىگىسىن اقىپۇلسىز بازارلامايمىن. سۋپەرماركەتتەردىڭ بىرىنە سۆوي چەلوۆەك بولۋدىڭ قيسىنىن كەلتىرسەم، ونى سول سەكونتتە جاريا ەتەمىن! ءوي، ءبىز سوندا شۇرقىراسىپ، سوڭعى كەزدە ۇلكەنكىشى گازەتتەر: اقىلدى قالا، اقىلدى دالا، اقىلدى اۋىل، اقىلدى كوشە، اقىلدى ماشينە، اقىلدى اقىماق، اقىلدى اناۋ دا مىناۋ دەپ جازىپ جاتقانداي، ارتىق اقىلىمىزدى كۇندىزءتۇنى ساتىپ، تالايدان العىسباتا الىپ، جاسارا باستار ەدىك!..دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن جەلتوقسان...قانات بىرلىكۇلى 35624زىكىريا زامانحانۇلى 49075
|
30 شىلدە, 2018 ساعات 10:21قازاقتىڭ تاياۋ زامان باتىرلارىنىڭ ىشىندە ەلىسحان ءالىپۇلىنىڭ ەسىمى ەرەكشە اتالۋعا ءتيىس. سەبەبى، قازاقتىڭ ارعىبەرگى تاريحىندا بولماعان بوستاندىق كوشىن باستاپ، مۇز قۇرسانىپ، قار جاستانعان اتاقتى گيمالايدان اسقان ەل سەركەسى. شىڭجاڭنىڭ قۇمىل ايماعى، باركول جەرىنەن باستالعان وسى كوش قىتايمەن قيدالاسىپ، دۇڭگەن، مۇڭعۇلمەن شارپىسىپ، تاڭعىت، تيبەتپەن تەكەتىرەسىپ، ۇندىمەن دە قاقتىعىسىپ، نەبىر قيىندىقتى باستان كەشكەن. بۇل تۋرالى جازۋشى ءجادي شاكەنۇلىنىڭ قارالى كوش رومانىندا جانجاقتى باياندالادى.ەلىسحان ءالىپۇلىنىڭ ارعى اتالارى قۇمىلدىڭ باركول وڭىرىنە التاي ايماعىنان كوشىپ بارعان ەكەن. اكەسى ءالىپ جامىسبايۇلى باركول جەرىندە ۇكىردايلىق ءمانسابى بار، ەل باسقارعان، قول باستاعان باتىر بولعان. 1930 جىلدارى شىڭجاڭدى بيلەگەن قىتاي ۇلىعى جين شۋرىنعا قارسى قوجانياز باستاعان ۇيعىر كوتەرىلىسى تۋادى. ءدىن مۇسىلمان باۋىر رەتىندە بۇعان العاشىندا باركولدەن ءالىپ تە قولداۋ بىلدىرەدى. كەيىن ولارمەن تالاپتىلەكتەرى ۇيلەسپەي قالادى. بىراق، قوجانياز كوتەرىلىسىن باسۋعا شىققان قىتاي شەرىكتەرى ءالىپتىڭ اۋىلىن باسىپ الىپ، ولاردى قوجانيازعا قولداۋ كورسەتتىڭ دەگەن سىلتاۋمەن قىرعىنعا ۇشىراتادى. ەڭكەيگەن كارىدەن، ەڭبەكتەگەن بالاسىنا دەيىن امان قالتىرمايدى. ىشىندە ءالىپ باتىردىڭ ءوزى بار، ءجۇزدىڭ ۇستىندە ادام قانعا باتادى. بۇل كەزدە ەلىسحان مەن ءالىپتىڭ ءىنىسى قوجاقىن باستاعان جاساقتار باسقا ءبىر ەلدىك شارۋامەن الىسقا ساپار شەگىپ كەتكەن ەدى. كەيىن ولار قايتا اينالىپ، قىرىلعان اۋىلدى ءبىراق كورەدى. سودان باستاپ، قىتاي بيلىگىنە جۇرەكتە قاتقان كەك ەرىمەيدى...ەلىسحان 19081943 جىلدارى ءومىر سۇرگەن باتىر. اۋىلى قىرىلىپ، اكەسى مەن جاقىن تۋىستارىنان، اياۋلى جارى مەن بالالارىنان ايىرىلعان ول قالعان ەلىن باستاپ، شىعىسقا اۋا كوشەدى. ۇدەرە تارتىپ گانسۋ، چيڭحاي ولكەلەرىنە دەيىن بارادى. ودان ارى تيبەت جەرىنە ءوتىپ، سول ارقىلى ءۇندىستان، پاكىستان جەرىنە اسىپ، تۇركياعا بارۋدى كوزدەيدى. ولاي ەتپەسكە امال دا جوق ەدى. ويتكەنى، جاۋىز قىتاي بيلىگىنە ەش سەنىم قالماعان. بۇل كەزدە جين شۋرىننىڭ ورنىنا كەلگەن شىڭ شىساي دەگەن اككى بيلەۋشى شىڭجاڭدى قاندى قاساپقا اينالدىرۋعا دايىندالىپ جاتقان.ەلىسحان باتىر، زايىپ ءتايجى، بۇل كىسى جولدا كوز جۇمادى قۇسمان ءتايجى زايىپۇلى باستاعان ەل ون جىلعا تاياۋ ۋاقىت بوسا كوشىپ، نەبىر قاندى، قارالى كۇندەردى باستان وتكىزەدى. ولاردى دۇڭگەن دە شابادى، تاڭعىت، تيبەتتەر دە توناماق بولادى. بىراق، قانداي قيىن كۇندە دە باسىن يمەيتىن، نامىسىن جاتقا بەرمەيتىن ەلىسحان ءباھادۇر بەلدەسكەننىڭ بەلىن سىندىرىپ، تىرەسكەننىڭ تىرسەگىن قيىپ وتىرادى. ارينە، كوشكەن ەلدى جاسانعان جاۋ، بۇرىننان قونىستانعان جالپاق ەل كەيدە ىعىستىرىپ تا جىبەرەدى. بىراق، ەلىسحان باستاعان جاۋجۇرەك جىگىتتەر ولارعا ۇنەمى تويتارىس بەرەدى. وسى بارىستا ەلىسحان ەلىنە ەرەكشە قورعان بولادى. ازۋى التى قارىس كوكجال ءبورى تەكتى باتىر بىلەكتىڭ كۇشىمەن دە، ءسوزدىڭ دەسىمەن، ءوزىنىڭ مىسىمەن دە ەشكىمگە ەسە جىبەرمەيدى. ءبىر ەرەكشەلىگى ەلىسحاننىڭ قىتاي، مۇڭعۇل تىلدەرىن بىلەتىنى. زەرەكتىگىنىڭ ارقاسىندا بارعان جەرىندە تاڭعىت، تيبەت تىلدەرىن دە يگەرەدى. جاس كەزىندە ۇرىمجىدە اسكەري تاكتيكا ۇيرەنگەنى بار ەدى. قيانكەسكى شايقاستاردا سونى دا پايداسىنا جاراتىپ، قىتايدىڭ وزىنە قانجار قىلىپ قادايدى. ايتا بەرسە، بۇل ۇزىن سونار حيكايا تالاي تاڭعا جۇك بولماق. ەڭ سوڭىندا، ەلىسحان باستاعان ەل الەمدەگى ەڭ بيىك تاۋ گيمالايدان اسىپ، ءۇندىستان جەرىنە وتەدى. جولدا تالاي ەسىل ەر، ارداقتى انا، قىرشىن جاس، كۇناسىز ءسابيدىڭ ءومىرى قيىلادى. بۇل كەزدە التاي بەتىندە جاۋىز شىڭ شىساي بيلىگىنە قارسى ەسىمحان، رىسقان، اقتەكە باستاعان كوتەرىلىس لاپ ەتە تۇسكەن. كەيىن ونى اتاقتى وسپان باتىر جالعاستىرادى... وكىنىشكە وراي، بۇل ازاتتىق كۇرەستە ەلىسحان باتىر جوق ەدى. ول بوسقىن اۋىلىن باستاپ، ءۇندى اسىپ كەتكەن بولاتىن...ءۇندى جەرىنە وتكەننەن كەيىنگى قازاقتاردىڭ تاعدىرى دا قيىنا سوقتى. ەلىسحان باتىر 1943 جىلى اۋىر ناۋقاستان ءۇندىستاندا قايتىس بولدى. سۇيەگى سوندا جەرلەندى. وت پەن وق كەشىپ ءجۇرىپ، ەلىن قاۋىپسىز قونىسقا جەتكىزگەن ەسىل ەر وسىلاي كوز جۇمادى. 1951 جىلى بوسقىن قازاقتارعا ارت جاقتان قاليبەك حاكىم، دالەلحان جانىمحانۇلى، قۇسايىن ءتايجى، ءسولتانشارىپ زۋقاۇلى باستاعان ەل قوسىلادى. اقىرى ولار كوپ قيىندىقتى باستان كەشە ءجۇرىپ، انادولى جەرىنە جەتەدى. 1952 جىلى تۇركيا ۇكىمەتى باس مينيستر ادنان مەندەرەستىڭ باسشىلىعىندا قازاقتاردى ءوز ەلىنە قابىلداپ، ولاردى ءۇندىستان مەن پاكىستاننان كوشىرىپ الادى. وسىلايشا التايدان اۋعان ەل تۇركياعا قونىستانىپ، كەيىن بىرتەبىرتە ەۋروپاعا تارالدى. بۇگىندە، ولاردىڭ ۇرپاعى بەيبىت ءومىر كەشىپ، ءوسىپونۋدە.بيىل ەلىسحان باتىر ءالىپۇلىنىڭ 110 جىلدىق مەرەيتويى. كەشە شىلدەنىڭ 29 جۇلدىزى ستامبۇلدا تاعدىرلى باتىرعا ارناپ اس بەرىلدى. وعان مىڭعا تارتا ادام جينالدى. اسقا باتىردىڭ كوشىمەن بىرگە اۋىپ، كەيىن پاكىستاندا قالىپ قويعان ەلدەگى ۇرپاقتارى ارنايى كەلدى. ەۋروپادان نورۆەگيا، شۆەتسيا، گەرمانيا، فرانتسيا، اۆستريا قاتارلى مەملەكەتتەردەگى قازاق دياسپورالارى مەن ستامبۇلداعى بەس قازاق مادەني ورتالىعى قاتىستى. سونداياق، قىتاي مەن موڭعوليا قازاقتارىنىڭ تۇركياداعى وكىلدەرى بولدى. قازاقستاننان ارنايى قوناق رەتىندە استانادان جازۋشى ءجادي شاكەنۇلى، الماتى قالاسىنان ەر جانىبەك حالىقارالىق قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى جەڭىس تۇركيا شاقىرىلدى. باسقوسۋدا ەۋروپا قازاق مادەني قاۋىمداستىقتارىنىڭ توراعاسى مۇرات ەرمىش، فرانتسيا قازاقتارى مادەني قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى مۇستافا ۋسلۋجان جانە وزگە دە قازاق مادەني ورتالىقتارىنىڭ وكىلدەرى بولدى. سونىمەن قاتار، اسقا جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى قولداۋ كورسەتىپ، جيىننىڭ ىشىندە بولدى. ال، قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىلىگى ەلىسحان باتىردىڭ 110 جىلدىق ەسكە الۋ اسىنا قۇتتىقتاۋ حات جىبەردى.ايتا كەتەرلىگى، استا جازۋشى ءجادي شاكەنۇلىنىڭ ەل باستاعان ەلىسحان دەرەكتى كىتابىنىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى. وسىلايشا، ەلى ءۇشىن ەڭىرەپ وتكەن ۇلتازاتتىق باتىرىنىڭ ەسىمى ەل ەسىندە قايتا جاڭعىردى. بارىنەن بۇرىن، اسقا كەلگەن جاس ۇرپاق وتكەن تاريحقا وي جالعاپ، ءىزى سۋىپ بارا جاتقان كوش جولىن، ونى باستاعان ەلىسحانداي باتىردىڭ بولمىسىن زەردەسىنە توقىدى. استا مارقۇمعا ارناپ قۇران باعىشتالىپ، حاتىم ءتۇسىرىلدى. الداعى ۋاقىتتا دا باتىردىڭ ەسىمىن ەستە بەرىك ساقتاپ، اتىن جاڭعىرتىپ وتىرۋ كەرەكتىگى ايتىلدى. ەسكە سالا كەتەيىك، استى ۇيىمداستىرۋشىلار قوجا احمەت ياسساۋي قورى جانە ادۆوكات يبراھيم مۋتلۋ مەن مۇباراك شالشقان باستاعان ازاماتتار باستاماشى بولدى.باتىرلاردىڭ ءومىرى باتىپ بارا جاتقان كۇنمەن تەڭ دەگەن ءسوز بار. ول راس. باتىردىڭ بارى حالقىنا ارنالعان. قاجەت كەزىندە قۇربان بولۋعا دايىن. بىراق، ونىڭ باتقان كۇندەي ءومىرى، كەلەشەك ۇرپاعىنا شىعىستان قايتا جارقىراپ تۋعان كۇن بولىپ ورالادى. وعان ەلىسحان باتىر ءالىپۇلىنىڭ ەرلىگى مەن تاعدىرى كۋا.باتىردىڭ ارۋاعى ريزا بولسىن! ەسىمى ەل ەسىندە جاتتالىپ، رۋحى ۇرپاقتىڭ بويىنا قونسىن!تۇركيا اۋعانستان بوسقىندارىنا قارسى شەكارا قورعانىن تۇرعىزۋداانكارادا تۇرىكتەر مەن سيريالىق بوسقىندار اراسىندا جانجال بولدى
|
جەتىسۋدا قونىس تويى جالعاسۋدا . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جەتىسۋدا قونىس تويى جالعاسۋدا ۋاقىتى: 12:15 20190911. .جەتىسۋدا قونىس تويى جالعاسۋدا جەتىسۋدا قونىس تويى جالعاسۋداپانفيلوۆ اۋدانى، باسقۇنشى اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ايدىن بورانبايدىڭ وتباسىنا كاسىپكەرلەر 6 بولمەلى ءۇي الىپ بەردى.بۇعان دەيىن 5 بالاسىمەن پاتەر جالداپ تۇرعان وتباسىعا جاڭا ءۇيدىڭ كىلتىڭ اۋدان اكىمى تەمىرلان بەكتاسوۆ تاپسىردى. بۇگىنگە دەيىن اۋدانىمىزدا 13 كوپ بالالى وتباسى باسپانالى بولدى. بۇيىرسا، جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن وسىنداي 20 وتباسىنى قۋانتپاقپىز. بارلىعى كاسىپكەرلەردىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىپ جاتىر. ءۇي يەلەرىنە ۇيلەرىڭىز قۋانىشقا، شاتتىققا تولى بولسىن دەگىم كەلەدى، دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى اۋدان باسشىسى.ال، ءۇيدىڭ كەنجەسى ەربوسىننىڭ قۋانىشىندا شەك جوق. وزىمەن تەتەلەس وسكەن ءىنىسى نۇربوسىن دا جاڭا ۇيگە كىرگەنىنە ەرەكشە قۋانۋدا. بالالارىنىڭ قۋانىشىنا قاراپ كوزىنە جاس العان جاناردىڭ قايىرىمدى جاندارعا العىستان باسقا ايتارى جوق.قايىرىمدىلىق شاراعا ءوز ۇلەسىن قوسقان دەمەۋشى ريزۆان ساكيوۆا ۇيگە قوسىمشا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، ىشىنە جيازداردى دا ساتىپ الىپ بەرگەن. مەن كوپ بالالى وتباسىندا ءوستىم. اكەمىز ءاردايىم وسىنداي وتباسىلارعا قولداۋ كورسەتۋ كەرەكتىگىن ايتىپ وتىراتىن. بۇل كوپبالالى وتباسىعا جاسالعان قامقورلىقتىڭ ءبىر پاراسى عانا. انالار مەن كوپبالالى، كومەككە مۇقتاج وتباسىلارعا قامقورلىق ءالى دە ءوز جالعاسىن تابادى، دەپ ۋادە ەتتى كاسىپكەر.ەسكە سالايىق، بيىل پانفيلوۆ اۋدانىنىڭ 40 وتباسىنا مەملەكەت تاراپىنان ءۇيدىڭ كىلتىن تاپسىرىلدى، ونىڭ 26سى كوپ بالالى جانە از قامتىلعان وتباسىلار.ايتا كەتۋ كەرەك، كوكسۋ اۋدانى، جارلىوزەك اۋىلىندا ءورت سالدارىنان باسپاناسى مەن اسىراۋشىسىنان ءبىر مەزەتتە ايىرىلعان وتباسىنا دا پاتەر كىلتى تابىستالدى.ەستەرىڭىزدە بولسا، وسىدان 6 اي بۇرىن اقبەرگەنوۆتار اۋليەتىنىڭ باسپاناسى تولىعىمەن وتقا ورانىپ، جانىپ كەتكەن. سول وقىس جاعدايدا زاۋرە وتاعاسى ەرلاننان ايىرىلىپ، 3 بالامەن جالعىز قالعان بولاتىن.الايدا كوپ ۇزاماي قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى ەل ۇلەسىپاتەرگە جوباسى اياسىندا زەكەت قورى زاۋرە تولەتايقىزىنا باسپانا كىلتىن تابىستادى. بالالارمەن دالادا قالعان ساتىمدە پاتەر جالداپ ساندالاتىن شىعارمىن دەپ ويلاعان ەدىم. الايدا مەيىرىمدى جاندار بار ەكەنىنە كوزىم جەتتى. ولارعا دەگەن ريزاشىلىعىمدى قالاي جەتكىزەرىمدى بىلمەيمىن. اۋىل حالقى ازىقتۇلىك، كيىمكەشەكپەن، اقشالاي ۇنەمى كومەك كورسەتىپ تۇردى. ەندى مىنە، قامكوڭىل وتباسىنى قامقورلىق تانىتىپ باسپانا سىيلاعان جاناشىرلارعا العىسىم شەكسىز، دەدى وتاناسى.تالدىقورعان وڭىرىندەگى زەكەت قورىنىڭ باسشىسى سەرىك سارىمولداەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل رەسپۋبليكا بويىنشا بەرىلگەن ء123شى، الماتى وبلىسىندا 39شى باسپانا ەكەن.بالجان قايراتقىزى، الماتى وبلىسىكەلۋ قاينارى: :...?251046522
|
17 شىلدە 16:12تۇركىستاندى قىستاپ، ارقانى جايلاعان قازاق حاندارىنىڭ ىزىمەن كۇيگەنجاردا جازعى ورداسىن تىككەن ءاز تاۋكە حاننىڭ ءىزى قالعان جەردىڭ تابىلۋى، راسىندا دا، عاجاپ تا قۋانىشتى جاڭالىق. ال وسىناۋ حان ورداسىنىڭ ورنى قالاي تابىلدى؟ ناقتى قانداي دالەلدەر تاريحشىلاردىڭ تۇجىرىمىنا نەگىز بولىپ وتىر؟ تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ل. ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ە ۇ ۋ نىڭ پروفەسسورى جامبىل ارتىقبايەۆپەن بىرگە كۇيگەنجارعا ارنايى بارعان ساپارىمىزدا وقىرمان قاۋىمعا وسى سۇراقتاردىڭ جاۋابىن بىلمەككە بەكىندىك.كوشپەلىلەردىڭ باسىنان باعى قالاي تايدى؟كۇيگەنجارعا بارا جاتقان جولدا جامبىل ارتىقبايەۆپەن قازاق حاندىعىنىڭ تاۋكە حان تۇسىنداعى تاريحى جايلى اڭگىمە وربىتتىك. وسىعان دەيىن ادەبي كىتاپتاردان ول تۇستا حاندىق السىرەدى، وعان تاۋكە حاننىڭ بيلىكتى باتىرلاردان گورى، بيلەرگە بەرىپ قويعانى سەبەپ بولدى دەگەن سىڭايداعى پايىمپىكىردى وقىعانىمىز بار ەدى. البەتتە، ادەبيەت پەن تاريح ەكى بولەك عىلىم. قوس عىلىم وكىلدەرىنىڭ ويى ءبىر جەردەن شىقپاۋى دا مۇمكىن. وسى سەبەپتى، جوعارىدا اتالعان جورامالعا قاتىستى تاريحشى جامبىل ارتىقبايەۆتىڭ پىكىرىن بىلگىمىز كەلگەن ەدى.تاۋكە حاندى بىزدە كىنالايتىن جازۋشىلار بار بىلىمسىزدىكتەن دەپ ايتار ەدىم. تاۋكە حان 1715 جىلى ولگەنگە دەيىن بىزدە ءبىر ورتالىققا باعىنعان حاندىق بيلىك مەملەكەتتىك جۇيە بولدى. ساراي قىزمەتىن اتالىقتار، مەملەكەتتىك قىزمەتتى تولەڭگىتتەر اتقاردى. ايماقتارداعى اكىمشىلىك قىزمەتتەر بيلەر مەن باتىرلارعا جۇكتەلدى. ياعني، ول تۇستا بيلىكتىڭ تەپە تەڭدىگى ساقتالدى. ورتالىق بيلىك تە، ايماقتىق بيلىك تە كۇشتى ەدى. بۇل ەكى بيلىك جۇيەسى ءبىرىنءبىرى تەڭگەرىپ تۇردى. ايماقتىق بيلىكتە بيلەردى حالىقتىڭ ءوزى سايلادى، دەيدى پروفەسسور.تاريحشى ءاز تاۋكە حان ومىردەن وتكەننەن كەيىن مەملەكەتتە بيلىك داعدارىسى باستالعانىن اتاپ ءوتتى. ايتۋىنشا، ول ءوزى ءبىر جاعىنان بۇرىننان، اقىرىنداپ كەلە جاتقان داعدارىس بولاتىن. بۇنىڭ سەبەبى تاۋكە حانعا دا، قازاققا دا بايلانىستى ەمەس. جالپى جاھاندىق، ەۋرازيالىق دەڭگەيدە كوشپەلىلەردىڭ داۋرەنى ءوتىپ بارا جاتقان ەدى.باستى سەبەپ قۇرلىقتاعى، باتىس پەن شىعىس اراسىنداعى ساۋدا جولدارى مۇحيتقا كوشىپ، سول وزگەرىس بىزگە قاتتى اسەر ەتتى. ساۋدا تەڭىزگە كوشكەننەن كەيىن، قۇرلىقتاعى ساۋدا توقتادى. وسىدان سوڭ ءبىزدىڭ دالا وركەنيەتى قۇلادى دەسە دە بولادى. ماسەلەن، قازاق حاندارىنىڭ ەرتەرەكتەگى ۋاقىتىندا رۋزبيحان: بازار كۇندەرى سىعاناقتا تەك كاۋاپقا 500 تۇيە سويىلادى. كەشكە قاراي ءبىر جاپىراق ەت قالمايدى دەپ جازادى. وسىداناق ول قالانىڭ اۋقىمىن كوزبەن ەلەستەتىپ كورىڭىز. سونداي الەۋەتتى قالالار قۇلادى، دەيدى جامبىل ارتىقبايەۆ.ءىرى قالالاردىڭ باسىنان داۋرەن كوشكەننەن كەيىن بۇل جاعداي قازاققا وتە اۋىر اسەر ەتتى. ءبىر سوزبەن ەكونوميكا قولدان سۋسىپ كەتتى. وڭتۇستىكتەگى ەكونوميكا قازاقتىڭ قولىنداعى بار مالىن يگەرە المايتىن جاعدايدا قالدى. پروفەسسوردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، قازاقتار ءاز تاۋكەنىڭ زامانىندا جىلىنا 2 ميلليونداي قوي، 200 مىڭداي جىلقى ساتىپ وتىرعان. البەتتە، ونى يگەرەتىن ۇلكەن بازار كەرەك. ورتالىق ازيا يگەرمەگەننەن كەيىن جانتالاسىپ جان جاقتان سەرىكتەس ىزدەۋدىڭ امالى باستالعان تىن. قازاق حاندىعىنىڭ رەسەيگە جاقىنداۋىنىڭ دا ءبىر سەبەبى وسى.جوڭعاردان ءبىز اسا جەڭىلدىك دەپ ايتا المايمىن. بىزگە قاراعاندا ءبىر ورتالىققا باعىنۋ دەڭگەيى ولاردا جاقسى بولدى. تاۋكە حان زامانىندا ءبىز بەرىسپەي، ءبىر جاعىنان تاشكەنتكە، ءبىر جاعىنان بۇحارعا سۇيەنىپ وتىردىق. بۇحار ايماعىندا قازاقتىڭ ىشىنەن شىققان رۋلار بولدى دا، بىزگە جوڭعار اسا قاتەر بولا قويعان جوق. ءاز تاۋكە حاننان كەيىن ءبىر ورتالىققا باعىنعان مەملەكەتتى ىدىراتىپ الدىق، دەيدى تاريحشى.جامبىل ارتىقبايەۆتىڭ پايىمداپ وتكەنىندەي، ودان كەيىن قازاق بيلىگىنە كەلگەن قايىپ حان كەڭسەدە وسكەن، اسكەري جورىقتاردا شىڭدالا قويماعان باسشى بولعان.قازىرگى قولىمىزداعى كوپ تاريحي قۇجاتتار سول قايىپتىڭ جازعان حاتتارى. دالالىق ساياسات بويىنشا قايىپ حان باتىرلارمەن ءتىل تابىسا الماي، اقىر سوڭىندا رەسەيمەن ديپلوماتيالىق قارىم قاتىناستى ورناتۋدى كوزدەدى. رەسەيدەگى ءسىبىردىڭ گەنەرال گۋبەرناتورى ماتۆەي دەگەن ادامعا حات جازىپ، قالماققا قارسى بىرگە شىعايىق دەدى. ماتۆەي كەلىسكەنىمەن، قايىپ اياگوز تۇبىندە ۋادە بەرگەن ورىس اسكەرى كەلمەگەندىكتەن، 1717 جىلى جەڭىلىپ قالدى. باتىرلاردىڭ ايتقانىنا كونبەپ ەدى. وسىلايشا، قايىپ حان ءۇش اداممەن عانا تۇركىستانعا قايتىپ باردى. .. .كەيىن قايىپ ولگەننەن كەيىن باسىمىز قوسىلماي قويدى عوي...، دەيدى جامبىل ارتىقبايەۆ.تاۋكە حاننىڭ جازعى ورداسى قالاي تابىلدى؟تاريح تاعىلىمى جايلى اڭگىمە وربىتە وتىرىپ، كوپ كەشىكپەي كۇيگەنجاردىڭ دا شەتىنە ىلىندىك. قارقىندى قۇرىلىس بۇل كۇندە كۇيگەنجاردى استاناعا تاياتىپاق تاستاپتى. اۋىل مەن ەسىل وزەنىنىڭ ورتاسىندا قازاقتار مەن ورىستاردىڭ ارالاسىپ كەتكەن، قورشالعان بەيىتتەرى بار ەكەن. مىنە، ءبىز كورگەلى كەلگەن تاۋكە حاننىڭ جازعى ورداسى ءدال وسى جەردە بولىپ شىقتى.كۇيگەنجار ەسىلدىڭ جاعاسىنداعى عاجاپ، اسەم مەكەندەردىڭ ءبىرى. بۇل جەردە ءاز تاۋكە حاننىڭ جازعى ورداسى بولىپتى دەگەن اڭگىمەنى تىم ەرتەرەكتە ەستىگەن ەدىم. زامانىندا قاراعاندىدا وبلىستىق جازۋشىلار وداعىنىڭ بولىمشەسىن باسقارعان جايىق بەكتۇروۆ دەگەن بەلگىلى جازۋشى وسى جەر تۋرالى ايتىپ جۇرەتىن. كلارا ءامىر قىزى دەگەن ولكەتانۋشى اپايىمىز بولدى. ول كىسى اقمولا ماڭايىنداعى ەسكەرتكىشتەردىڭ بارىنە شىر پىر بولاتىن ەدى. سول كىسىدەن دە ەل ىشىندە حان ورداسى وسى مەكەندە ورنالاسقانى تۋرالى اڭگىمەنى ەستىدىم، دەيدى جامبىل ارتىقبايەۆ.پروفەسسور استاناعا 2009 جىلى كوشىپ كەلگەننەن كەيىن ءاز تاۋكە حاننىڭ جازعى حان ورداسىنىڭ ورنىن ىزدەي باستاپتى. 2012 جىلى ل. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ارحەولوگيا ەتنولوگيا كافەدراسىنىڭ ەكسپەديتسياسىن باستاپ، ىزدەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن.وسى ماڭايداعى ۇلكەن كىسىلەردەن سۇراستىردىق. ۇلكەندەر از وسى بۇل اۋىلدا. حالىق كەڭەستىك زاماندا ابدەن اڭكى تاڭكى بولعان عوي. ەشكىم ەستەرىنە تۇسىرە الماسا دا، ەمىس ەمىس بىردەڭەلەرىن ايتتى. ەسىلدىڭ وسى ماڭايىنىڭ تۇگەلىن قاراپ شىقتىق. اناۋ جەردە التاي قارپىق دەگەن وتكەل بار. وسى ماڭداعى ءىرى وتكەلدەر التاي قارپىق پەن قاراوتكەل. قاراوتكەل ەندى مىڭداعان كەرۋەندەر جۇرەتىن وتكەل بولسا، مىناۋىسى كىشكەنتاي. وتكەلدى تاۋىپ، وسى جەردە شىعار دەگەن تۇسپالمەن ماڭايدى تەكسەرە باستادىق. اقىرى، ىزدەپ تابا الماعاننان كەيىن نە دە بولسا، زيراتتىڭ ىشىنە كىرەيىك دەپ شەشتىك، دەيدى جامبىل ارتىقبايەۆ.تاريحشىنىڭ زيراتقا نازارىنىڭ اۋعانى تەگىن ەمەس. ەرتە ۋاقىتتا ەرتىس بويىندا جۇمىس جۇرگىزگەن ۋاقىتتا سوناۋ ساق، قيماق ءداۋىرىنىڭ قورعاندارى قازاق زيراتىنىڭ ىشىندە ساقتالاتىنىن كورگەن ەكەن. قازاق ءوزىنىڭ تاريحىنان جاتسىنباعانى شىندىق. ەرتەدە حالقىمىز اتا بابامنىڭ زيراتى دەپ، قايتقان تۋىسىن اۋليەنىڭ پاناسى اتاعان، كيە تۇتقان جەرگە قويعان.وسى زيراتقا كىرىپ ەدىك، مىنا قۇرىلىس كوزىمىزگە بىردەن ۇشىرادى. كورىپ تۇرعانىڭىزداي ۇلكەن قۇرىلىس. ۇزىندىعى 100، ەنى 70 مەتر بولادى. حان ورداسىن اينالا ەكى بىردەي ور، ەكى بىردەي جال بار. اەروفوتودان قاراساڭىز، مىنا بەكىنىستىڭ ورنى ءتىپتى ادەمى كورىنەدى. وردانىڭ ءتورت بۇرىشىندا كادىمگىدەي بيىكتەن قارايتىن قاراۋىل ورىندارى ءالى كۇنگە دەيىن ساقتالعان. شامامەن ەرتەدە قاراۋىل قاراپ تۇراتىن ۇلكەن ءبىر ساتى، مۇنارا بولعانى انىق، دەيدى ول.ءاز تاۋكە جازعى ورداسىنىڭ تۋرا ورتاسىندا 12 قابات كيىز ءۇي تىكتىرىپ، ونىڭ ماڭايىندا اتالىقتاردىڭ، تولەڭگىتتەردىڭ كيىز ۇيلەرى ورنالاساتىن بولعان. جاۋگەرشىلىك زاماندا وسىنداي تاجىريبە ەرتەدەن بار: سوناۋ قاڭلى، عۇنداردىڭ زامانىنان بەرى حاندار قىسقى ورداسىن تۇركىستانعا، جازعى ورداسىن جاۋىنگەرلەرمەن بىرگە كوشىپ كەلىپ ارقا جاققا تىگىپ وتىرعان. كۇزەت البەتتە مىقتى بولعانى ايقىن.تاريحشىنىڭ پايىمىنشا، ءاز تاۋكەنىڭ جازعى حان ورداسىنىڭ ەكى جاعىندا بىرەۋى ەسىل وزەنىنە قاراعان ەكى بىردەي داربازاسى بولعان.ءبىز بۇل جەرگە ۇلكەن قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزگەن جوقپىز. قۇرىلىستىڭ كوپشىلىگىن جالپى قىرعا سالاتىنى بەلگىلى. قاراپ وتىرساڭىز، ستراتەگيالىق، ياعني قورعانىس جاعىنان وردا جاقسى ويلاستىرىلعان. ويتكەنى، حان ورداسىن ءبىر جاعىنان وزەن قورعاپ تۇرادى. وسى ورعا سۋ الىپ كەلەتىن اناۋ جەردە ارىقتىڭ ءىزى جاتىر. وزەننەن بەرى سۋ اكەلەتىن شىعىردىڭ دا ورنى بار. 2015 جىلى ءبىز وسى جەردە اقىرىنداپ شۋرف جاسادىق. العاشىندا دوكەي تالەيەۆ دەگەن ارحەولوگ جىگىتتى ەرتىپ ءجۇردىم. سودان كەيىن ارحەولوگيا ەتنولوگيا كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ۇلان ۇمىتقالييەۆ باستاعان ءۇش جىگىت كەلىپ، مىنا جەردە شۋرف سالىپ قارادىق. سوندا تۋرا بەكىنىس ەكەنى دالەلدەندى. وسىمەنەن قازىر، قۇدايعا شۇكىر، بۇل تاقىرىپ ەلباسىمىزدىڭ دا قۇلاعىنا جەتىپ، ەلگە تانىلىپ جاتىر، دەيدى جامبىل ارتىقبايەۆ.تاريح كومىلىپ قالماسىن...ءاز تاۋكە حاننىڭ جازعى ورداسىن تاپقاننان كەيىناق پروفەسسور ءبىرسىپىرا ماقالالار جازىپ، قالا اكىمدىگىنە جوبا ۇسىنىپتى. بۇل ەسكەرتكىشتى ساقتاپ قالۋ كەرەك دەيدى. ويتكەنى، بۇل تاريحىمىز ءۇشىن دە، استانامىز ءۇشىن دە بىرەگەي ەسكەرتكىش. ارقا جەرىندە مۇنداي مۇرالار از. ەكىنشىدەن، وردانىڭ ورنى استانانىڭ ءدال ىرگەسىندە تۇر.بۇرىنعى حان ورداسىنىڭ ىشىنە بەيىتتەر ءتۇسىپ كەتىپ جاتىر. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا زيراتتار از ەدى. مىنا جەردە ءاز تاۋكە حان قورعانىنىڭ ىشىندە حريستيان بەيىتتەرى عانا بولاتىن. ءقازىر بايقاساڭىز، اقىرىنداپ بەيىتتەر قورعاننىڭ ىشىندە قالىپ بارادى. وسىلاردى ساقتايىق دەپ، بىرنەشە رەت قالا اكىمدىگىنە حات جازدىق. ساقتاماساق، ەرتەڭ وكىنىپ قالارىمىز ايقىن. ەرىنبەي تۇرىپ، ەكى ور، ەكى جالدى سالعانىنا قاتتى تاڭعالامىن. سول كەزدە وسىلايشا قورعانىس ماسەلەسىن قاتتى ەسكەرگەنى كورىنىپ تۇر. ەلباسى ايتقاننان كەيىن اكىمدىك تە بۇل ماسەلەگە بەت بۇرار دەگەن ويدامىن، دەيدى پروفەسسور.ەسكەرتكىشتىڭ ساقتالۋى ساياسات ءۇشىن دە، تاريح ءۇشىن دە، قوعام ءۇشىن دە وتە ماڭىزدى دەيدى جامبىل ارتىقبايەۆ. وكىنىشكە قاراي، ءبىرشاما جازىپ تا، ايتىپ تا جاتقانىمەن، قوعام، اكىمدىك تاراپىنان بەتبۇرىس شامالى بولىپ تۇرعان كورىنەدى.ەندى پرەزيدەنتىمىزدىڭ ءوزى ايتقاننان كەيىن ەسكەرتكىشكە دۇرىس كوڭىل بولىنەر دەگەن ويدامىن. ەلوردانىڭ ىرگەسىندە وسىنداي ەسكەرتكىش جاڭعىرىپ جاتاتىن بولسا، حالىق بىلسە، قانداي عانيبەت بولار ەدى. اشىق اسپان استىنداعى مۋزەي دەپ تە ايتۋعا بولادى بۇل ورىندى. وردانىڭ تۇگەل بولماسا دا، كەيبىر تۇسىن قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى. شۇڭقىردى ناقتى قازىپ، ونى كورسەتىپ، جالدى، ارىقتى كورسەتە الساق ادەمى بولار ەدى. سودان كەيىن ەسىل مەن وردانىڭ ورتاسىنا قۇرىلىستار ءتۇسىپ جاتىر. بۇل دۇرىس ەمەس. توقتاتۋ كەرەك! بۇرىن وسى ايتىلعان ورتادا وردا قىزمەتكەرلەرىنىڭ بولۋى كەرەك ەگىن سالعان القاپتارى بار. سوندىقتان، كەشەندى ەسكەرتكىش رەتىندە قايتا قالپىنا كەلتىرۋ قاجەت، دەيدى تاريحشى.جامبىل ارتىقبايەۆ ءسوز سوڭىندا تاۋكە حاننىڭ جازعى ورداسىن قازاقستاننىڭ قاسيەتتى گەوگرافياسى جوباسىنا ەنگىزۋ كەرەكتىگىن دە ايتىپ قالدى.ءاز تاۋكە حاننىڭ جازعى ورداسى مەملەكەتتىك ماڭىزى بار ەسكەرتكىشتەردىڭ قاتارىنا ەنگىزىلۋى كەرەك. مەن بىلتىر وسى ماسەلەنى ايتقانمىن. بۇل اۋليەلى جەر. كۇيگەنجار قازاقتىڭ ەپيكالىق جىرلارىندا، اتاقتى اقىندارىنىڭ ولەڭدەرىندە ءجيى اتالادى. ەڭ سوڭعى وسى جەردى جىرلاعان ءيمانجۇسىپ. سوندىقتان، بۇل قازاق تاريحى ءۇشىن وتە ماڭىزدى ورىن، دەپ ءتۇيدى جامبىل ارتىقبايەۆ.
|
دۇنيا مەتبۇئات ئەركىنلىكى كۈنى دە خىتاي تەنقىدلەندى ئۇيغۇربۇ يىلقى دۇنيا مەتبۇئات ئەركىنلىكى كۈنى دە خىتاينىڭ ئاخبارات ئەركىنلىكى ھەققىدىكى ئەھۋالى دۇنيانىڭ دىققىتىنى قوزغىماقتا.چېگراسىز مۇخبىرلار تەشكىلاتى بۇ مۇناسىۋەت بىلەن دۇنيادىكى ئاخبارات تەقىبچىلىكى ئەڭ ئېغىر دۆلەتلەردىن 12 نى رەتكە تىزىپ چىققان بولۇپ، خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭ بۇ تىزىملىككە كىرگەن. چېگراسىز مۇخبىرلار تەشكىلاتى ئۆزلىرىنىڭ باياناتىدا خىتايدا ئاخبارات پۈتۈنلەي دۆلەت ماشىنىسىنىڭ كونتروللۇقىدا بولۇپ كەلمەكتە. تورغا قارىتىلغان تەقىپمۇ ئىزچىل ۋە سىستېمىلىق داۋام قىلىپ قىلىپ كەلمەكتە دەپ ئالاھىدە تەكىتلىگەن.خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتىمۇ بۇ ھەقتە توختىلىپ، بۈگۈنكى ئاخبارات ئەركىنلىكى كۈنىگە قەدەر خىتاي دائىرىلىرى تۈرلۈك ئاخبارات ۋە تور دۇنياسىغا بولغان كونتروللۇقنى قەدەممۇقەدەم كۈچەيتىپ كەلدى، شۇنداقلا كۆپلىگەن مۇخبىرلارنى تۈرمىگە تاشلىدى دەپ كۆرسەتكەن.ئىلگىرى پۇقرالار ژۇرنىلىنىڭ مەسئۇل مۇھەررىرلىكىنى ئۆتىگەن خۇاڭ لياڭتيەن خىتاي ھېچقانداق ئاخبارات ئەركىنلىكى مەۋجۇت بولمىغان بىر دۆلەت دېدى. ئۇ مۇخبىرلارنىڭ سوئاللىرىغا جاۋاب بەرگەندە خىتاي ئۆزىنىڭ ھەر دەرىجىلىك تەشۋىقات بۆلۈملىرى ئارقىلىق بارلىق ئاخبارات ۋاسىتىلىرىنى كونترول قىلىۋالغان. ئاخبارات ۋاسىتىلىرىنىڭ ۋەزىپىسى پەقەت پارتىيىنىڭ سىياسەتلىرىنى تەشۋىق قىلىشتىن باشقا نەرسە ئەمەس دېگەن.
|
46 ءسوز 1238 18 پىكىر 13 مامىر, 2022 ساعات 12:17ءبىر جورنالشى قىزدىڭ سۇراعى: اعاي ءبىز ءتۇزۋ جولدامىز با؟ ياعني بۇگىنگى بولىپ جاتقاندار نەنى اڭعارتادى... مەنىڭ ءتۇزۋ جولدا ەكەندىگىمىزگە كۇدىگىم بار، قىزىم. ءبىز ابدەن جاتتانعان وتچيۋجدەنيا حالىقپىز. اباي ايتقان جاقسى مەنەن جاماندى اجىراتا الماعان ەلمىز. ەل دەگەن ءسوزدىڭ ءوزىن ۇقپايمىز. ەل دەپ مەملەكەتكە، بيلىككە، ۇكىمەتى بار بولمىسقا ايتاتىن. قازىرگى مەملەكەت تەك قانا حالىقتى قولدانادى. ونى كەز كەلگەن ويىنىنا قۇرال قىلادى. قازىرگى جاعدايدا قازاقتى بولمىس رەتىندە مەملەكەت قۇبىلىسى دا قۇتقارا المايتىن سياقتى. سوندىقتان جاحاندانۋشىلار تەورياسى راس شىعار. كەلەشەكتە جەر بەتىندە مەملەكەت قۇبىلىسى قالمايدى. دۇنيەنى كومپانيالار باسقاراتاىن بولادى.مىسالى ما... قازاق ءتۇزۋ جولدا بولۋى ءۇشىن نەنىڭ جامان نەنىڭ جاقسى ەكەنىن قۇندىلىقتىق اكسيولوگيالىق تۇرعىدان اجىراتۋ كەرەك ەدى... ارىگە بارماي اق قويايىن. كەشەگى كەڭەستىك يدەولوگيا. سەنى بولمىسىڭنان اجىراتتى. سوعان قىزمەت ەتكەن اقىنىڭدى، جازۋشىڭدى، گەنسەك گەنەرالنىي سەكرەتار, تاريحشىڭدى...ءبارىن بۇگىن ۇلىقتاپ جاتىرسىڭ..ول ارينە قۇلدىق پسيحولوگيا. كەڭەستىك سانا ينەرتسياسى. جامبىلدى جاڭعىرتىپ جىل سايىن ول تۋرالى وتىرىك كونفەرەنتسيالار وتكىزەسىڭ... جامبىلدىڭ بولمىسقا، مانگە قاتىستى ءبىر ءتۇيىر ايتقان ءسوزى جوق. قوناەۆتى اسپەتتەپ قالا اتىن بەرىپ جاتىرسىڭ. ونىڭ ۇلتقا، بولمىسقا قاتىستى جاساعان جاقسىلىعى جوق. قوناەۆ كەزىندە قازاق ورىستانىپ ءبىتتى. قالادا قازاق تىىرشىلىك ەتە المادى. ەڭ كوپ قازاق تۇرادى دەگەن شىمكەنتتە سول كەزدە 18 پايىز عانا قازاق تۇردى. الماتى قازاققا استانا بولعان ەمەس. وندا دا قازاق 15 پايىزدان اسقان ەمەس.. كەڭەستىك ديالەكتيكا ءبولىپ ال دا بيلەي بەر وسى قوناەۆ كەزىندە داستۇرگە اينالدى. وڭتۇستىكتە قت مەن دت ياعني قوڭىراتتار مەن دۋلاتتار، قىزىلوردادا قوجالار مەن الىمدەر, جەتىستۋدا جان... كەتە بەرەدى.قىسقاسى قازاققا قىزمەت ەتكەندەر مەن قازاقتى قولدانعانداردى اجىراتا الماۋدامىز. قىزمەت ەتكەندەر عاسىردىڭ باسىندا جانپيدا بولدى، ءشايىت بولدى. ولار تۋرالى از عانا توپ ەسكە الادى. ال قازاقتى قولدانعانداردى بۇكىل توبىر بولىپ كوپ ايقايلاپ جاتامىز.بۇگىن دە سول كارتينا... كەڭەستىك ستاليندىك كەزەڭدە دە قازاق ساياسات قۇربانى. كوللەكتيۆيزاتسيا..قازاق قۇربان. اشارشىلىق...قازاق قۇربان. اتەيزم..قازاق قۇربان... بۇل قازاق كەشە دە جەلتوقسانعا قۇربان بولدى، قولدانىلدى. جاڭاوزەندە قۇربان بولدى، قولدانىلدى. قاڭتاردا قۇربان بولدىى، قولدانىلدى. نۇرسۇلتان كەزىندە دە قازاق جاي عانا مەملەكەت قۇرۋشى, داۋىس يەسىدەموكراتيا ءۇشىن كەرەك بولدى. نۇرسۇلتان دا ەلدىڭ دامۋى ەمەس، ءوز تاعىنىڭ باياندىلىعىنا عانا قىزمەت ەتتى. ول تۋرالى ءالى تالاي جازىلادى.قىسقاسى قازاقتى ءتۇزۋ جولدا دەپ ايتا المايمىن...
|
ءدارىدارمەكتى ون ەسە قىمباتقا ساتقان ەمحانا باسشىسى ۇستالدى7 شىلدە, 12:21 4912 0 جاڭالىقتار اسىل تۇماردەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي وڭىرلەردە ءدارىدارمەكتى قىمباتقا ساتاتىن الىپساتارلاردىڭ ارەكەتىنە قالاي شەكتەۋ قويىلىپ جاتقانىن ايتىپ بەردى، دەپ جازدى قازاقپارات.بۇگىنگى كۇنى قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرىندە اكىمدىكتەر جانىنان مونيتورينگ توپتارى قۇرىلدى. قوعامدىق كەڭەستەر مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار دا ءدارىدارمەك باعاسىن باقىلاۋ جۇمىسىنا بەلسەنە اتسالىسۋدا. ولاردىڭ ءبارى مەملەكەت بەكىتكەن شەكتى باعانى قاداعالايدى. باعا كوتەرۋ جاعدايلارى بار. سونىمەن قاتار بىزگە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى دا كوپ كومەك كورسەتۋدە. ءىىم قازىرگى تاڭدا قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرىندە اۋقىمدى تەكسەرىستى باستادى. بىرنەشە كۇنگى تەكسەرىستەردە الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى ءدارىدارمەك پەن ماسكالاردىڭ سپەكۋليانتتى ساۋداسىنا باسا ءمان بەرىلدى، دەدى مينيستر بۇگىن وكقدا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا.ونىڭ ايتۋىنشا ءدارىدارمەكتى قىمباتقا قايتا ساتۋدىڭ بىرنەشە جاعدايى تىركەلگەن.ماسەلەن، ءدارىحانالاردىڭ قىزمەتكەرلەرى مەديكامەنتتەردى سورەدەن چەكسىز ساتقان. وسىنىڭ سالدارىنان ازاماتتار نەگىزسىز قىمبات باعاعا ءدارىنى ساتىپ الۋعا ءماجبۇر بولعان. 6 شىلدەدە ەلوردادا قۇقىق قورعاۋشىلار تويوتا ماركالى كولىكتى ۇستادى. ونىڭ باگاجى مەديكامەنتتەرگە تولى بولعان. الگى ازامات 1 ميلليون تەڭگە پايدا تاۋىپ، ءدارىدارمەكتى قىمباتتاتا ساتپاق بولعان. اۆتوكولىكتە 689 ءدارىنىڭ قاپتاماسى بارى انىقتالدى. شىمكەنتتە ءتىپتى، ءبىر ايەل ءدارىنى ءوز ۇيىندە وتىرىپ ساتقان. تەكسەرىس بارىسىندا ۇيدەن ءارتۇرلى مەديكامەنتتەردىڭ 229 ءتۇرى 10459 قاپتاما انىقتالدى. وسى دارىلەردىڭ ءبارى دە جرۆيدى ەمدەۋگە ارنالعان دارىلەر. مۇنداي پرەپاراتتار انتيسانيتاريالىق جاعدايدا ساقتالعان، دەدى ول.سول سەكىلدى جەتىساي قالاسىندا تسەف ءىىى پرەپاراتىنىڭ 336 قاپتاماسىن ءبىر ادامعا ساتۋ 400 مىڭ تەڭگەگە جاعدايى تىركەلىپ وتىر. بۇل پرەپاراتتار قالاداعى ءدارىحانالاردىڭ بىرىنە ساتىلماق بولعان.اتىراۋدا مەديكامەنتتەر ءتىپتى، كوسمەتولوگيالىق كلينيكادا ساتىلعان. قۇقىق قورعاۋشىلار ءدارىنىڭ وسىلايشا ليتسەنزياسىز ساتىلىپ جاتقانىن انىقتادى. زاڭسىز ساۋدانى كلينيكانىڭ باسشىسى ۇيىمداستىرعان. ونىمەن قويماي، ول ءدارى باعاسى رەسمي شەكتەن بىرنەشە ەسە كوپ بولعان. ماسەلەن 5 مىڭ تەڭگەلىك ينگاۆيرين ءۇش ەسە قىمباتقا، ال پاراتسەتامول ءتىپتى، 10 ەسە ارتىق باعامەن قىمباتقا ساتىلعان. كلينيكادان 5 مىڭ قاپتاما تاركىلەندى، دەدى ول.
|
ھامىلدارلىقتىن ساقلىنىش دورىسى دەپ نام ئالغان كۆكتاتلار خانىمقىزلار ئاشپەز تور بېكىتىسەۋزە ھەممە ئورتاق ئىتراپ قىلىدىغان ئۇزۇقلۇق قىممىتى يۇقىرى بولغان بىر خىل يىمەكلىك. مۇتەخەسسىسلەر تەتقىق قىلىش ئارقىلىق، ئاياللار سەۋزىنى كۆپ ئسىتىمال قىلسا، ئاياللارنىڭ نورمال تۇخۇم ئىشلەپچىقىرىشىنى چەكلىمىگە ئۇچرىتىپ قويىدىكەن. ئەگەر نورمال بولغان تۇخۇم ئىشلەپچىقىرىش بولمىسا، ئايال كىشى ئەلۋەتتە ھامىلدار بولمايدۇ.ھامىلدار بولۇشقا تەييارلىق كۆرۈش مەزگىلىدە، ئىمكان قەدەر تۇزلانغان كۆكتات ئىستىمال قىلماڭ. چۈنكى، تۇزلانغان كۆكتات ئېچىش جەريانىدا نىترىت كىسلاتا تۇزلىرى تەركىبى شەكىللىنىدىغان بولۇپ، بۇ خىل ماددا ئەرلەرنىڭ ئىسپىرمىسىنىڭ ۋە ئاياللار ئىشلەپچىقارغان تۇخۇمنىڭ سۈپىتىنى تۆۋەنلىتىۋىتىدۇ.پۇرچاق ئۇيۇتمىسى ۋە باشقا پۇرچاق تۈرىدىكى مەھسۇلاتلارنى ئىستىمال قىلىشنى ياخشى كۆرىدىغان ئەر يولداشلار شۇنىڭغا دىققەت قىلىشى كىرەككى، ھەركۈنى دىگۈدەك پۇرچاق ئۇيۇتمىسى ياكى پۇرچاق تۈرىدىكى مەھسۇلاتلارنى ئىستىمال قىلغاندا، ئەرلەرنىڭ ئىسپىرمىسىنىڭ سانىنى ئازايتىۋىتىدۇ.نۇرغۇن كىشىلەر ئادەتتە كۇلى بىھىسى يىيىشنى ياخشى كۆرىدۇ؛ بىراق ھامىلدار بولۇشنى ئارزۇ قىلىدىغان ئاياللار، ئەڭ ياخشىسى كۇلى بىھىسى يىمەسلىكى كىرەك. چۈنكى، چۈنكى، كۇلى بىھىسىنىڭ ئاياللارنىڭ تۇغماسلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ماددا بار؛ ھىندىستاندا، ھازىرمۇ نۇرغۇن ئاياللار كۇلى بىھىسى يىيىش ئارقىلىق ھامىلدار بولۇپ قېلىشتىن ساقلىنىدۇ.
|
گ.نۇعمانوۆانىڭ پىكىرىنشە، پارتيا قازاقستانداعى الەۋمەتتىك ادىلدىكتىڭ سالتانات قۇرۋى ءۇشىن بار كۇشىن سالماق. ەلدەگى ازاماتتاردىڭ زەينەتكەرلىك جاسىن 60 جاسقا دەيىن تومەندەتۋ قاجەت. قحپ وسى باعىتتا كۇرەس جۇرگىزەدى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز الەۋمەتتىك ادىلەتتى مەملەكەت قۇرۋ. ءبىز ازاماتتاردى مەملەكەت تاراپىنان ساپالى ءارى جانجاقتى قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىسپىز. الەۋمەتتىك كەپىلدىكتەر مەن تولەمدەردىڭ ءادىل جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى. ءبىز تەڭ مۇمكىندىكتەردىڭ ورناۋى ءۇشىن بارلىق جاعدايدى جاسايمىز، دەيدى گ.نۇعمانوۆا.كانديدات وسى وڭىردەگى جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن دە كەزدەستى. وندا ازاماتتاردى الەۋمەتتىك قولداۋ، حالىقتى قولجەتىمدى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى. مەملەكەت بارلىق ساناتتاعى ازاماتتاردى قولداۋ ءۇشىن ناقتى جۇيەلى ءىسقيمىل جاساۋى ءتيىس. ءبىزدىڭ پارتيا ءتيىمسىز مەملەكەتتىك باعدارلامالار مەن جوبالاردى قىسقارتۋدى قولدايدى. سول سەبەپتى مەملەكەتتىك اپپاراتقا رەفورما جۇرگىزىپ، شەنەۋنىكتەر سانىن قىسقارتۋ ماڭىزدى. قحپ جەر رەسۋرستارىنا مەملەكەتتىك مەنشىكتى ساقتاۋدى قولدايدى جانە ولاردى ءتيىمدى پايدالانۋعا شاقىرادى. ءبىز جەردى شەتەلدىكتەرگە ساتۋعا قارسىمىز، دەيدى گ.نۇعمانوۆا.ونىڭ ايتۋىنشا، پارتيا ەلىمىزدە كارانتين ەنگىزىلگەنگە دەيىن ۇنەمى سالىق تولەگەن، بىراق شەكتەۋ شارالارىنىڭ سالدارىنان قيىن جاعدايعا تاپ بولعان جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا نەسيە راقىمشىلىعىن جاساۋدى جاقتايدى. ايتا كەتەيىك، كانديداتتىڭ پاۆلودارلىقتارمەن كەزدەسۋى اتالعان پارتيانىڭ سايلاۋالدى ۇگىتناسيحات ناۋقانى اياسىندا ۇيىمداستىرىلدى.سونداياق نۇرسۇلتان قالاسىندا قحپ سالاماتتى ءومىر سالتى ءۇشىن فلەشموبى ءوتتى. شارا اياسىندا ءبىر ۋاقىتتا 50 ادام الاڭعا شىعىپ، جاتتىعۋلار جاسادى. فلەشموب قازاقستان حالىق پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى ۇگىتناسيحات جۇمىستارى اياسىندا قولعا الىندى. وسىلايشا، قازاقستان حالىق پارتياسى سالاماتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتتى.جاپپاي جاتتىعۋ جاساۋ شاراسىنا پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتىعىنا كانديدات جامبىل احمەتبەكوۆ تە قاتىستى. كەيىنگى كەزدەرى وڭ ءۇردىس بايقالۋدا. كوپتەگەن جاس زياندى ادەتتەردەن باس تارتىپ، سالاماتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋدا. ءتىپتى ەگدە جاستاعى ادامدار دا جاستاردان قالماۋعا تىرىسادى. ولار ساياباقتارعا، الاڭدارعا بارىپ، جاتتىعۋلار جاسايدى. سالاماتتى ءومىر سالتى دۇرىس تاماقتانۋ نەمەسە سپورتپەن شۇعىلدانۋ عانا ەمەس. ول دەنساۋلىقتى جاقسارتۋعا جانە اعزاداعى پاتولوگيالىق پروتسەستەردىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان شارالاردىڭ تۇتاس كەشەنى. سوندىقتان دەنىمىزدىڭ ساۋ بولۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن ەرەجەلەردى ساقتايىق، دەيدى ج.احمەتبەكوۆ.فلەشموب ەلوردانىڭ تۇران كوشەسىنىڭ بويىندا ورنالاسقان ورتالىق ساياباعىندا ءوتتى.
|
ياز پەسىلىدە ئۇپىنىڭ رەڭگىنى ياخشى تاللاڭ خانىمقىزلار ساغلاملىقى دوختۇر ساغلاملىق تورىجەمئىي قىتىم كۆرۈلدى 06052016 توپلام 0 سۆز قالدۇرۇلدى نۇر تورىبىر قىسىم خانىمقىزلار ئۇپىنىڭ داغنى يۇشۇرۇش ۋە ھاۋا ئۆتۈشتۈرۈش خۇسۇسىيىتىگىلا ئەھمىيەت بېرىپ، گىرىمنىڭ تەبئىي بولۇشبولماسلىقىنىڭ ئۇپىنىڭ رەڭگى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك ئىكەنلىكىنى بىلمەيدۇ ئادەتتە يازدا يۈزگە سۈرىدىغان ئۇپىنىڭ رەڭگى قىشنىڭكىدىن سەل قېنىق بولۇشى كېرەك. كۆز ۋە قىشتا ئىشلىتىدىغان ئۇپىنى يازدا ئىشلەتكەندە، ياز تېرىسىنى ئاپئاق تاتىراڭغۇ كۆرسىتىپ قويۇشى مۇمكىن.ئاۋۋال يۈزىڭىزگە سىناق قىلىڭ مۇۋاپىق ئۇپا تاللاشنىڭ بىردىنبىر ئۇسۇلى سىناپ ئىشلىتىپ كۆرۈش، ئەمما ئۇپىنى بىلەك، قولغا سۈرۈپ كۆرۈشكە بولمايدۇ ، چۈنكى بۇ ئورۇنلاردىكى تېرىنىڭ رەڭگى بىلەن يۈز تېرىسىنىڭ رەڭگى ئوخشاش بولمايدۇ. ئەڭ ياخشىسى مەڭىز سۆڭىكىدىن ئىڭەككىچە بولغان ئارىلىققا ئۈچ خىل رەڭلىك ئۇپىنى سۈرۈپ سىناپ بېقىش كېرەك. رەڭ يەنە بېكىتىلمىگەندە، ئۇپىنى پېشانىگە سۈرۈپ كۆرۈپ باقسىمۇ بولىدۇ.ماس كېلىدىغان ئۇپىنى تەڭشەپ ئىشلىتىش ئادەتتە يازدا ئۇپا تاللاشتا قىشتا ئىشلىتىدىغان ئۇپىدىن بىر دەرىجە قېنىق رەڭدىكىنى تاللاش كېرەك. مۇۋاپىق رەڭدىكى ئۇپىنى تاپالمىغاندا، تېرىسىگە ماس كېلىدىغان رەڭدىكى ئىككى خىل رەڭلىك ئۇپىنى تەڭشەپ ئىشلەتسە ئۈنۈمى ياخشى بولىدۇ.ھال رەڭلىك ئۇپا ماس كەلمەيدۇ ھال رەڭلىك ئۇپا يۈزى بەك ئاقلارغا مەس كەلمەيدۇ. ئەگەر گىرىمىمىز تەبىئىي بولسۇن دەيدىكەنمىز، سەل سېرىقراق رەڭدىكى ئۇپىنىڭ ئۈنۈمى ياخشى بولىدۇ. ھال رەڭلىك ئۇپا سۈرگەندە تېرىنى ياخشى كۆرسىتىش ئۇياقتا تۇرسۇن، تېرىدىكى نۇقسانلار چېنىپلا قالىدۇ.ـــ ئۈرۈمچى كەچلىك گېزىتى دىنئالدىنقى ماقالىمىزدا قىزلار مەكتىپىدىكى ئوقۇغۇچىلار ئاسانلا ئىشتىھاسىزلىق كېسىلىگە گىرىپتار بولىدىكەن تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى دائىم جۆرە ئالماشتۇرۇش ئاياللارنىڭ تۇغماسلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .قىزلار مەكتىپىدىكى ئوقۇغۇچىلار ئاسانلا ئىشتىھاسىزلىق كېسىلىگە گىرىپتار بولىدىكەن
|
قانداستار تۇركىستاندا باس قوستى24 قىركۇيەك, 15:40 575 0 اتاجۇرت باقىتبەك قادىردۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قاۋىمداستىعى مەن وتانداستار قورى جانە پارتياسىنىڭ قولداۋىمەن جاس قازاق حالىقارالىق جاستار ۇيىمىمەن بىرلەسىپ ءۇشىنشى رەت قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنە ساياحات ۇيىمداستىرىلدى. ايتۋلى ءىسشارا كيەلى قازاقستان جوباسى اياسىندا جۇزەگە استى. سوڭعى جىلدارى شەتەلدەگى قازاق جاستارىمەن بايلانىس ورناتىلىپ، جۇيەلى جۇمىس ءبىر ارناعا ءتۇستى.جوبانىڭ باستى ماقساتى قانداستارىمىزدى قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىمەن تانىستىرىپ، قانداستاردى قولداۋعا ارنالعان ءتۇرلى باعدارلامالار تۋرالى اقپارات بەرىپ، رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسى شەڭبەرىندە ءبىلىم، مادەنيگۋمانيتارلىق مۇمكىندىكتەر جونىندە مالىمەت جەتكىزىپ، بولاشاقتا جيىنعا قاتىسقان ەتنيكالىق قازاق جاستارىمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە، قارىمقاتىناستى نىعايتۋعا جول اشۋ.الەمگە تارالعان پاندەميا سالدارىنان بيىل شەتەلدەن قانداس جاستار كەلە المادى. سول ءۇشىن كيەلى قازاقستان جوباسىنا ەلىمىزدىڭ جوعارعى وقۋ ورىندارىندا وقىپ جاتقان ستۋدەنت جاستار قاتىستى. كورشىلەس الىسجاقىن شەتەلدەن كەلگەن 20 جاس تۇركىستان وبلىسى مەن شىمكەنت قالاسىنا ساياحاتتادى.يگىلىكتى شارا ەكى كۇنگە جوسپارلاندى. العاشقى كۇنى قانداس جاستارمەن بولاشاققا اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرىلىپ، شاراعا قاتىسۋشىلار اتقارىلىپ جاتقان جوبالارمەن تانىسىپ، ويلارىن ءبىلدىردى. شىمكەنت قالاسىنداعى كورىكتى جەرلەردى تاماشالاپ، سايرام تاريحىمەن تانىستى.ەكىنشى كۇنى قاتىسۋشىلار كيەلى تۇركىستان قالاسىنا بارىپ تاريحي ورىنداردى ارالاپ كوردى. شارا سوڭىندا جاستارعا الەم قازاقتارى دەگەن كىتاپ پەن باعالى سىيلىقتار تابىس ەتىلدى.
|
ۋىۋو 50 نىڭ رەسىم جەھەتتە باشقا يانفوندا يوق مۇنداق ئىقتىدارى بار ئالپ تورى .ئالپ تورى يانفون ۋىۋو 50 نىڭ رەسىم جەھەتتە باشقا يانفوندا يوق مۇنداق ئىقتىدارى بارئۇچۇر ۋىۋو 50 نىڭ رەسىم جەھەتتە باشقا يانفوندا يوق مۇنداق ئىقتىدارى بار يوللانغان ۋاقتى:202062 10:59 1167 قېتىم كۆرۈلدى 0 ئىنكاس يېزىلدىتۆنۈگۈن شىركىتى 50 تۈرىدىكى ئۈچ خىل يانفوننى ئېلان قىلدى، ئۇلار 5050 ۋە 50 بۇنىڭ ئىچىدە 50 غا سەپلەنگەن مىكرو بۇلۇت سۇپىسى تېخنىكىسى نۆۋەتتە بازاردىكى يانفونلاردا ئىلگىرى كۆرۈلۈپ باقمىغان بولۇپ، ئۇ ئالاھىدە مۇقىملاشتۇرغۇچ ئارقىلىق تىترەشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈنۈمىگە ئىگە ، مۇ مۇشۇ يېڭىلىقى سەۋەبىدىن مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ خەۋىرىدە ئېلان قىلىندى ۋە ئالقىشقا ئېرىشتى. نىڭ مىكرو بۇلۇت سۇپىسى تېخنىكىسى ئەڭ ئاۋۋال 2020 ئۇقۇم يانفونىدا بارلىققا كەلگەن، 50 بولسا مىكرو بۇلۇت سۇپىسى تېخنىكىسىنى سودىغا ئىشلىتىدىغان تۇنجى يانفون بولۇپ، ئۇ يانفونىنىڭ كۆپ ئۆلچەملىك تىترەشنىڭ ئالدىنى ئېلىپ سۈرەتكە تارتىشنى ئەمەلگە ئاشۇرۇپ، سىرتقى مۇقىملاشتۇرغۇچ ئۈنۈمىنى قولغا كەلتۈرەلەيدۇ، يەنە زاتۋور ۋاقىت ئارىلىقىنى زور دەرىجىدە ئۇزارتىپ، كەسپىي ئاپپاراتقا ئوخشاش كېچىدە يۇقىرى سۈپەتلىك رەسىم تارتالايدۇ.رەسىم تارتقاندا قولنىڭ تىتىرىشى رەسىم سۈپىتىگە تەسىر يەتكۈزىدۇ. سىن ئالغاندا سىن سۈپىتىنى تېخىمۇ تۆۋەنلىتىۋېتىدۇ، شۇڭا كەسپىي سىن ئېلىش ئىشلىرىدا مەخسۇس مۇقىملاشتۇرغۇچى جازا ئىشلىتىلىدۇ.بولۇپمۇ كېچىدە رەسىم تارتقاندا زاتۋور ۋاقتى ئۇزۇن بولۇش كېرەك، زاتۋور ئېچىلىپ يېپىلىپ بولغۇچە ئارىلىقتا قول تىتىرەپ كەتسە ئېرىشكەن نەتىجە تىتىرىگەن، ئاقما نۇر بولىدۇ.شۇڭا تىتىرەشتىن ساقلىنىش قۇرۇلمىسى ئىنتايىن مۇھىم.بۇ مۇشۇ يانفوندا تارتىلغان رەسىم.50 غا سىلكىنىشتىن ساقلىنىش مىكرو بۇلۇت سۇپىسى قۇرۇلمىسى سەپلەنگەن. مىكرو بۇلۇت سۇپىسىغا قوش شارىكلىق ئاسما قۇرۇلما قوللىنىلغان بولۇپ، ئوق، ئوقنىڭ قوش ئوقلۇق ئايلىنىشىنى ئىشقا ئاشۇرغىلى بولىدۇ، گىروسكوپتىن پايدىلىنىپ يانفوننىڭ تەۋرىنىش يۆنىلىشى ۋە يۆتكىلىشىنى ئۆلچەپ، فوتو ئاپپارات قېلىپىنىڭ تەتۈر يۆنىلىشلىك ھەرىكەت قىلىپ تولۇقلىشىنى كونترول قىلىپ، كۆرۈنۈشنىڭ مۇقىملىقىنى ساقلىغىلى بولىدۇ، ئەڭ يۇقىرى بولغاندا تىترەشنىڭ 3 تىن ئېشىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ. 50 يۈرۈشلۈك يانفونلىرىدا يەنە كونا رەسىمنى ئوڭشاش ئىقتىدارى بار ئىكەن.50 غا پۈتۈن فوكۇسلۇق ئەقلىي سۈرەت تارتىش سىستېمىسى سەپلەنگەن بولۇپ، مىكرو بۇلۇت سۇپىسىدىكى ئۇلترا يورۇقلۇق سەزگۈچى ئاساسىي سۈرەتكە ئېلىش 598، 120 ئادەتتىن تاشقىرى كەڭ بۇلۇڭلۇق كامېرا لىنزىسى، 50 تەڭ ئۈنۈملۈك فوكۇسلۇق سۈرەت لىنزىسى ۋە بەش ھەسسىلىك ئوپتىكىلىق ئۆزگىرىشچان فوكۇسلۇق كامېرا لىنزىسى سەپلەنگەن.50 قا كۇۋالكوم 86555 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ سەپلەنگەن. قوش مودۇللۇق 5 قوللايدۇ. 5 تىپلىق ئىچكى ساقلىغۇچ بار. ئېكران يېڭىلىنىش چاستوتىسى 120سامسۇڭ 1 سېنزورى ئىشلىتىلگەن بولۇپ، ھەجىمى 11.350 ۋە 50 غا كۇۋالكوم 765 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ، 4 ئىچكى ساقلىغۇچ سەپلەنگەن. قوش مودۇللۇق 5 قوللايدۇ. ئېكران يېڭىلىنىش چاستوتىسى 90ئېكرانىڭ 6.56 دىيۇم. ئالدى كامېراسى 32 مىليون پىكسېل، كەينى كامېراسى 48 مىليون پىكسېللىق ئاساسى كامېرالىق تۆت كامېرا گۇرۇپپىسىدىن تۈزۈلگەن.باتارىيەسى 4315، تېز زەرەتلەشنى قوللايدۇ.50 نىڭ باھاسى:8128 سىغىملىقى 4998 يۈەن8256 سىغىملىقى 5498 يۈەن12256 سىغىملىقى 5998 يۈەن7ئايدا بازارغا سېلىندىكەن. 50 نىڭ باھاسى:8128 سىغىملىقى 4298 يۈەن8256 سىغىملىقى 4698 يۈەن6ئاينىڭ 12كۈنى سېتىش باشلىنىدۇ. 50 نىڭ باھاسى:8128 سىغىملىقى 3498 يۈەن8256 سىغىملىقى 3898 يۈەن6ئاينىڭ 6كۈنى سېتىش باشلىنىدۇ.
|
چاۋۇشئوغلۇ كۈنتەرتىپ توغرىسىدىكى سوئاللارغا جاۋاب بەردى ئۇيغۇرچەچاۋۇشئوغلۇ كۈنتەرتىپ توغرىسىدىكى سوئاللارغا جاۋاب بەردىتۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلۇ مىسىر بىلەن دىپلوماتىك سەۋىيەدە ئۇچرىشىشلارنىڭ باشلانغانلىقىنى بىلدۈردى.12.03.2021 16.05.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلۇ تۈركمەنىستاندىن باشلىنىپ ئۆزبېكستان ۋە قىرغىزىستان بىلەن داۋاملاشقان زىيارەتلىرىنى قاتاردا ئاخىرلاشتۇردى. ئۇ تۈركىيەگە قايتىش سەپىرىدە، تۈركىيە رادىيوتېلېۋىزىيە ئىدارىسى ت ر ت خەبەر قانىلىنىڭ تاشقى خەۋەرلەر مۇدىرى ئۆزجان تىكىتنىڭ كۈنتەرتىپكە مۇناسىۋەتلىك سوئاللىرىغا جاۋاب بەردى.ئۇ تۈركىيە بىلەن مىسىر ئوتتۇرىسىدا دىپلوماتىك ئۇچرىشىشلارنىڭ باشلانغانلىقىنى بىلدۈرۈپ: بىزدىن ياكى مىسىرلىقلاردىن ھېچقانداق ئالدىنقى شەرت قويۇلمىدى، ئوتتۇرىدا ھېچقانداق شەرت يوق. مىسىر بىلەن ھەم ئىستىخبارات ھەمدە دىپلوماتىك سەۋىيەدە ئۇچرىشىشلىرىمىز بار. ئالدىمىزدىكى كۈنلەردە دىپلوماتلار سەۋىيەسىدە ۋە ئىستىخبارات سەۋىيەسىدە ئۇچرىشىشلار بولىدۇ دېدى.ئۇ قاتار پايتەختى دوھادا رۇسىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى سېرگېي لاۋروۋ ۋە قاتار تاشقى ئىشلار مىنىستىرى شەيخ مۇھەممەد بىن ئابدۇرراھمان ئەلتانى بىلەن ئۆتكۈزۈلگەن ئۇچرىشىشلار توغرىسىدا توختالدى.ئۇ: بولۇپمۇ، سۈرىيەدىكى ئىنسانىي ۋەزىيەتكە قارشى قاتارنىڭ تېخىمۇ كونكرېت قەدەملەرنى بېسىشنى خالايدىغانلىقىنى كۆردۇق. بۇنى مىنىستىرلار سەۋىيەسىدە ئەمەلىيلەشتۈرۈشنى قارار قىلدۇق دېدى.ئۇ ئامېرىكا بىلەن بولغان ئۇچرىشىشلاردا، 400 لەر توغرىسىدا گىرىت مودېلىنىڭ كۈنتەرتىپكە كەلمىگەنلىكىنى ئەسكەرتتى.ئۇ سەئۇدى ئەرەبىستانلىق ژۇرنالىست جامال قاشىقچى جىنايىتىدىن كېيىن، سەئۇدى ئەرەبىستان ۋە ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكى بىلەن يىرىكلەشكەن مۇناسىۋەتلەرنىڭ ئىجابىي سىگناللار نەتىجىسىدە تۈزۈلۈشكە باشلىغانلىقىدىن بېشارەت بەردى.ئۇ: ئەبۇ زەبىدىن تېخىمۇ ئىجابىي سىگناللارنى ئاڭلاۋاتىمىز، تۈركىيەگە قارىتىلغان سەلبىي ھەرىكەتلەرنىڭ ئازايغانلىقىنى كۆرۈۋاتىمىز. ئۇلار بىلەن ھېچقانداق دەردىمىز يوق، ئەمما ئۇلارنىڭ بىزگە بولغان پوزىتسىيەسى سەلبىي ئىدى. سەئۇدى ئەرەبىستان بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرىمىزنىڭ تۈزەلمەسلىكى ئۈچۈن ھېچقانداق سەۋەب بوق. ئىجابىي قەدەم تاشلىسا، بىزمۇ تاشلايمىز. ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكى ئۈچۈنمۇ ئوخشاش دېدى.ئۇ ئافغانىستاندا، ھۆكۈمەت بىلەن تالىبان ئوتتۇرىسىدا باشلانغان مۇزاكىرەلەر ئۈستىدە توختالغاندا: ئاپرېل ئېيىدا ئافغانىستان تىنچلىق مۇساپىسى يىغىنىنى ئۆتكۈزۈشنى پىلان قىلىۋاتىمىز دېدى.ئۇ خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يىنىڭ رايون زىيارىتى دائىرىسىدە تۈركىيەگە كېلىدىغانلىقى توغرىسىدا مەلۇمات بېرىپ: 25مارتتا تۈركىيەگە كېلىشنى خالايدىغانلىقلىرىنى ئېيتتى. زىيارەتنىڭ كۈنتەرتىپىدە، ئىككى تەرەپ مۇناسىۋەتلىرى، رايونلۇق مەسىلىلەر، ئاسىيا ۋە ياۋروئاسىياغا مۇناسىۋەتلىك تېمىلار بار. ۋۇخەن ۋىرۇسى 19 غا قارشى تۇرۇشتىن كۈنتەرتىپتىكى بارلىق مەسىلىلەر مۇزاكىرە قىلىنىدۇ دېدى.ئۇ ياۋروپا ئىتتىپاقى كېڭىشىنىڭ باشلىقى چارلىز مىشېل بىلەن تۈركىيەياۋروپا ئىتتىپاقى مۇناسىۋەتلىرى توغرىسىدا ھەل قىلىش پىلانى ئۈستىدە خىزمەت قىلىش قارارى ئېلىنغانلىقىنى خاتىرىلىتىپ: بىز ئۇلارغا تەكلىپىمىزنى ئەۋەتتۇق، ئۇلاردىن جاۋاب كۈتۈۋاتىمىز دېدى.ئۇ ئاخىرىدا، قىبرىس ئۇچرىشىشلىرى توغرىسىدىمۇ توختالدى ۋە: مۇزاكىرە باشلانسا ياۋروپا ئىتتىپاقى كۆزەتكۈچى بولىدۇ دېدى.خەتكۈچ: كۈنتەرتىپتىكى مەسىلىلەر , 400 , يىرىكلەشكەن مۇناسىۋەتلەر
|
2017 يىلى خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئېلىپ بارغان ئىنسانىي دەپسەندىچىلىكلىرى2كاتىگورىيە: ئىلمىي ماقالىلەر يېڭلاش تارىخى: 20180105 12:18:34 جەمئى 10265 قېتىم ئوقۇلغان.1.خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان باستۇرۇش چەكلىمىلىرى خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ نارازىلىقىغا ئۇچرىدى. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنىڭ روزا تۇتۇشىنى چەكلەنگەنلىكىگە قارشى گېرمانىيىدە نارازىلىق نامايىش بولدى2. ئەنقەرەدە شەرقىي تۈركىستانلىق مەشھۇر دىنى ئالىم ۋە كۆزگە كۆرۈنگەن مائارىپچى ئابدۇلھىمىت داموللاھاجىمنىڭ غايىبانە جىنازا نامىزى ئوقۇلدى. ئېتىقاد ئەركىنلىكى مۇنبىرى ئەزالىرى خىتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرى ئۈستىدىن ئېلىپ بېرىۋاتقان زۇلۇم ۋە قىرغىنچىلىقلىرىغا قارشى ئۇنتۇلغان مەزلۇم تۇپراقنىڭ ئىسمى شەرقىي تۈركىستان دېگەن خەتلەر يېزىلغان پىلاكاتلارنى كۆتۈرۈپ بايانات ئېلان قىلدى.باياناتنى سونەر كارتال ئوقۇغان بولۇپ، كوممۇنىست خىتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ چەكتىن ئاشقان زۇلۇملىرى توختىماستىن داۋام قىلىۋاتقانلىقىنى تىلغا ئېلىپ، ئې خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى! بىز بۇ يەردە تۇرۇپ سىلەرگە شۇنداق خىتاب قىلىمىزكى، سىلەر ئىنسانلارنىڭ ئەڭ ئەقەللى ھەقلىق ھوقۇقلىرىدىن بىرى بولغان ياشاش ھوقۇقىنىمۇ تارتىۋالدىڭلار ! تۈرمىلىرىڭلار مەزلۇم ۋە بىگۇناھ شەرقىي تۈركىستان خەلقى بىلەن تولدى. ئۆز دىنى ۋە مەدەنىيتى بىلەن ھايات كەچۈرۈشتىن باشقا ئىش پائالىيەتلىرى بولمىغان كىشىلەرگە ئېغىر زۇلۇم قىلىپ ئۇلارنى قەتلىئام قىلدىڭلار، تارىختا شۇ قەدەر زۇلۇملارنى قىلغان زالىملاردىن پىرئەۋىنلەر، نەمرۇدلار قانداق ھالاك قانداق بولغان بولسا سىلەرمۇ ھەم شۇلاردەك ھالاك بولىسىلەردېگەن ئىبارىلەر بىلەن سۆزىنى ئاخىرلاشتۇردى.3. شەرقىي تۈركىستاندا قازاقلارمۇ روزا تۇتقانلىقى سەۋەبىدىن جەرىمانە قويۇلدى. ئون نەچچە قازاق پۇقراسىنىڭ ئۇيغۇرلار بىلەن يېقىن مۇناسىۋەتتە بولۇپ بىرگە ئىبادەت قىلغانلىقى ئۈچۈن تۇتقۇن قىلىندى.4.مىسىردىكى ئۇيغۇر ئۇقۇغۇچىلار خىتاينىڭ تېررورچى دېگەن تۆھمىتى بىلەن تۇتقۇن قىلىنىشى خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ دىققىتىنى قوزغىدى. بۇ ھەقتە بايانات بەردى. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى چەتئەللەردىكى ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارنى ئاساس قىلىپ، تۇغقان يوقلاش، ساياھەت ۋە تىجارەت ئىشلىرى بىلەن تۈركىيە، مىسىر، سەئۇدى ئەرەبىستان، ياپۇنىيە، كانادا ۋە باشقا كۆپلىگەن دۆلەتلەردە تۇرۇپ قېلىۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەتەندە قېلىپ قالغان ئائىلىلىرىنى نازارەت ئاستىغا ئېلىپ، ئۇلارنىڭ جىددى شەكىلدە ۋەتەنگە قايتىپ كىلىشى ئۈچۈن تېلېفون قىلىپ، بېسىم ئىشلەتتى. بىر قىسىم ئوقۇغۇچىلار شەرقىي تۈركىستانغا قايتىشقا مەجبۇر بولدى. نەتىجىدە ئۇلار ئايرۇپىلاندىن چۈشۈپ بولغىچە تۇتقۇن قىلىندى.5. تۈركىيىدە پائالىيەت قىلىۋاتقان شەرقىي تۈركسىتان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتى، شەرقىي تۈركسىتان ئۆلىمالار بىرلىكى، سۇتۇق بۇغراخان ئىلىم ۋە مەدەنىيەت ۋەخپى قاتارلىق ئۈچ تەشكىلات بىرلىكتە مىسىردا تۇتۇلۇپ كەتكەن ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلار ئۈچۈن، كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىغا مۇراجىئەتنامە ئېلان قىلدى.6. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇر تىلىنى مائارىپ ساھەسىدە بىر پۈتۈن ئەمەلدىن قالدۇرۇش ئۈچۈن بىر قاتار بەلگىلىمىلەرنى يولغا قويۇپ، تولۇقسىز، تولۇق ئوتتۇرا ۋە ئونۋېرسىتېتنى ئۆز ئىچىگە ئالغان مائارىپ سىستېمىسىدا ئۇيغۇرچە قوللىنىشنى چەكلىدى.7.شەرقىي تۈركىستاندا ئەزان، تەكبىر، دۇئا ۋە تەسبىھلەرنى ئۆزگەرتتى. خوتەن ۋىلايىتى نامازغا ئالاقىدار يەتتە نوقتىنى بىرلىككە كەلتۈرۈش پىلانى ناملىق بىر ھۆججەت تارقتىپ، مۇسۇلمانلارنىڭ ئىبادەتلىرىگە قاتتىق چەكلىمە قويدى.8. شەرقىي تۈركىستاندا خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى مەسچىت دەرۋازا ۋە تاملىرىدىكى ئايەتلەرنى ئۆچۈرۈپ ئورنىغا كوممۇنىزىم تەشۋىقاتىنى چاپلىدى، مۇسۇلمانلارنى بالىلىرىغا قويغان ئىسلامى ئىسىملارنى ئۆزگەرتىشكە مەجبۇرلىدى.9. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى شەرقىي تۈركىستاندا تەسىس قىلىۋالغان تەربىيىلەش ئورۇنلىرىغا تۈركۈملەپ ئادەم تۇتتى. ، بۇ ئورۇننى خەلقئارا جەمئىيەتتىن يۇشۇرۇش ئۈچۈن كەسپى تەربىيىلەش ئورنى دەپ ئاتىۋالدى. خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستان خەلقىگە قىلغان زۇلمى خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ دىققىتىنى قوزغاپ، كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتى خىتاي دائىرلىرىنى شەرقىي تۈركىستاندا تەربىيىلەشكە يېغىۋىلىنغان مۇسۇلمانلارنى قويۇپ بېرىشكە چاقىردى.10خىتاي شەرقىي تۈركىستان مۇسۇلمانلىرىنىڭ ئەڭ قىممەتلىك روھىي ئوزۇقى بولغان قۇرئان كەرىم ۋە جاينامازلارنى مۇسادىرە قىلىپ كۆيدۈردى. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى شەرقى تۈركىستان مۇسۇلمانلىرىغا ئۆيلىرىدىكى قۇرئان كەرىمنى ئۆزلىگىدىن تاپشۇرماي تەكشۈرۈشلەردە بايقىلىپ قالسا، قاتتىق جازالايدىغانلىقى ھەققىدە تەھدىت سالدى. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى قۇرئان كەرىم، دىنى كىتابلارنىمۇ تېرورچىلارنىڭ ئىدىيىۋى مەنبەسى دەپ قاراپ، دىنى كىتاب قۇرئان كەرىم چىققان ئائىلە باشلىقىنى جازالىدى.11.شەرقىي تۈركىستان ئۈستى ئوچۇق تۈرمىگە ئايلاندى. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى خەلقنى ئۆز مەسىلىسىنى تاپشۇرۇش نامدىكى يېغىنغا تەشكىللەپ، شەرقىي تۈركىستاننى ھەقىقى شەكىلدە ئۈستى ئوچۇق تۈرمىگە ئايلاندۇرۇپ تۈركىيىگە مەخپى بېرىش ئەھۋاللىرى، ئۆمرى ياكى ھەج قىلىش ئەھۋاللىرى، ھەج ۋە ئۆمرىگە بارغاندا ئوقۇغان كىتابلار، كۆرۈشكەن ياكى مۇڭداشقان تۇغقانلارغا مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللار، ۋەتەندىن چەتئەلگە چىقىش ئەھۋاللىرى، تەبلىخ ۋە يىغىلىشلاردا ئولتۇرۇش ئەھۋالى قاتارلىقلارنى ئىقرار قىلىشقا مەجبۇرلىدى.12.خىتاينىڭ ئىسلام دىنىغا قىلىۋاتقان ھاقارىتى ھەددىدىن ئاشتى. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ ئىسلام دىنغا ۋە مۇسۇلمانلارغا قىلىۋاتقان قارشىلىقى ۋە ھاقارىتى ھەددىن ئېشىپ، سەپەردە كىتىۋېتىپ يول بويىدا ناماز ئوقۇغان شەرقىي تۈركستانلىقلاردىن ئېغىر جەرىمانە ئالدى ياكى تەربىيەلەشكە يىغىۋالدى.13. خىتاي شەرقىي تۈركىستاندا مېيىت نامىزىغا قاتناشقۇچىلارغا سان چەكلىمسى قويۇپ، مېيىت نامىزىغا 15دىن ئارتۇق ئادەم قاتناشماسلىقنى بەلگىلىدى، خىتاي ساقچى ئەمەلدارى خىتاينىڭ ئۈچ خىل كۈچ نى باھانە قىلىپ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇۋاتقانلىقىنى ئاشكارىلىدى.14. شەرقىي تۈركىستاندا جازا مۇددىتى توشقان مەھبۇسلار قويۇپ بېرىلمىدى. خىتاينىڭ باستۇرۇشلىرىدا 60 مىڭ شەرقىي تۈركسىتانلىق تۈرمىگە قامىلىپ، شەرقىي تۈركستان غايەت چوڭ تۈرمىگە ئايلاندى. خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا ئېلىپ بارغان باستۇرۇشلىرى تېخىمۇ ئېغىرلىشىپ، شەرقىي تۈركسىتان بويىچە 60 مىڭ كىشى تۈرمە ياكى تەربىيىلەش ئورنىغا قامالغانلىقى، پەقەت خوتەننىڭ قارىقاش ناھىيىسىدە 20 مىڭ كىشىنىڭ تۇتقۇن قىلىنغانلىقى، شەرقىي تۈركىستاننىڭ قەشقەر ۋىلايىتى يوپۇرغا ناھىيىسىدىن 20 مىڭ كىشى يېپىق تەربىيىلەش مەركىزىدە قاماقتا ئىكەنلىكى قاتارلىقلار ئاشكارىلاندى.15. خىتاينىڭ 12 ياشتىن 65 ياشقىچە ئارىلىقتىكى 19 مىليون كىشىنىڭ ئەۋرىشكىسىنى ئېلىپ بولغانلىقى ئاشكارىلاندى. خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق كۆزىتىش تەشكىلاتى خىتاينىڭ ئۇيغۇرلاردىن قان ئەۋرىشكىسى ئېلىشتا يامان غەرىزى بارلىقىنى ئاشكارىلىدى.16. خىتاي ئىنتىزام تەكشۈرۈش ئورگانلىرى بۇ يىل 24 مىڭ دېلونى بىر تەرەپ قىلغانلىقىنى ئېلان قىلدى، بۇ دېلودىكى كىشلەرنىڭ نېمە ئىش قىلغانلىقىنى ئاشكارىلىمىدى17. خىتاي تۈرمە قائىدىسىنى شەرقىي تۈركىستاندىكى ئائىلىلەرگە ئېلىپ كىرىپ، خىتاي ھەر بىر ئائىلىگە ئىككىدىن كۆز قۇلاق ئورۇنلاشتۇردى. كۆز قۇلاقنىڭ بىرى بۇ يىل يىل بېشىدا ئۇيغۇرلار بىلەن مەجبۇرى ھالدا قوشماق تۇغقان قىلىپ چېتىلغان خىتاي پۇقراسى ئىكەنلىكىنى ، يەنە بىر كۆز قۇلاقنىڭ ئاھالە كومىتېتتىن ئەۋەتىلگەنلىكىنى، ئىككى كۆز قولاق ئائىلىدىكىلەرنىڭ ناماز ئوقۇيدىغان ياكى ئوقۇمايدىغانلىقىنى، كىملەر بىلەن ئالاقە قىلىدىغانلىقىنى، نەلەرگە بېرىپ نەلەردە تۇرىدىغانلىقىنى نازارەت قىلىدىغانلىقى ئاشكارىلاندى.18. خىتاي شەرقىي تۈركىستاندا ھالال بەلگىسىنى ئىشلىتىشنى چەكلىدى ھەمدە ھالال ھارامنى ئايرىشنى ئەسەبىيلىكنىڭ ئىپادىسى دەپ باستۇردى.19. باشقىلارنىڭ ئۆلۈم يېتىمگە مۇناسىۋەتلىك سورىغان سوئالىغا جاۋاب بەرگەنلىكى سەۋەپتىن، ئۆلىمالارنى جازالىدى.20. ئامېرىكا بىرلەشمە ئاگېنتلىقى، كىشىلىك ھوقۇق تارماقلىرى خىتاي مەخپى تەبىيىلەش لاگىرىغا قامىغان نەچچە يۈزمىڭ شەرقي تۈركىستانلىقلار ئىچىدىن بىر قىسىمىنىڭ ئىز دېرىكى يوق ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلىدى.
|
ئاسىيە ئۇيغۇر: ئېرقىي قىرغىنچىلىق ۋە مۇستەقىللىق خەۋەر ۋە تەتقىقات خەۋەر مەركىزى ئەركىن كىلەچەك ئۈچۈن!دىن, ئەدەبىيات سەنئەت, ئۇيغۇر دىيارى ۋە ئايماقلىرى, ئۇيغۇر مەدىنىيىتى, ئىختىساد, تەبىئىي بايلىقلار, خەۋەر, دۇنيا, سەھىپە ئايرىلمىغان, كىشىلىك ھۇقۇق, ماقالە مۇھاكىمەئاسىيە ئۇيغۇر: ئېرقىي قىرغىنچىلىق ۋە مۇستەقىللىقئېرقىي قىرغىنچىلىق ۋە مۇستەقىللىق!خەلقئارا قانۇندا كىشىلىك ھوقۇق بىر دۆلەتنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىدىن ئۈستۈن تۇرىدۇدەپ بەلگىلەنگەن. ئېرقىي قىرغىنچىلىققا ئۇچراۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ كىشىلىك ھوقۇقى، خىتاينىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىدىن ئۈستۈنتۇرالامدۇ؟ ئۇيغۇرلار ئۇچرىغان زۇلۇملارنى شەرقىي تۈركىستان تېرىتورىيىسىدىكى باشقا خەلقلەر ئۇچرىغان زۇلۇملار بىلەن ئوخشاش ئورۇنغا قويۇش ئىمكانى بارمۇ؟ ئۇنداقتا بىز بۇ ھەقتە توختىلىپ كۆرەيلى:تارىختىن بۇيان ئۇيغۇرلارنىڭ مۇستەملىكىلىككە قارشى كۆرەشلىرى، ھۆرلۈك ۋە ئەركىنلىككە بولغان ئىنتىلىشلىرى ۋاز كېچىلمىگەن، توختىمىغان. دەل شۇنداق بولغانلىقى سەۋەب ئۇيغۇرنىڭ ۋەتىنىدە ھۆرلۈك ئۈچۈن ئەڭ ئېغىر بەدەللەرنى تۆلىگۈچىلەر يەنىلا ئۇيغۇرلار بولغان.تارىختىن بۇيان ئۇيغۇرلارنىڭ مۇستەملىكىلىككە قارشى كۆرەشلىرى، ھۆرلۈك ۋە ئەركىنلىككە بولغان ئىنتىلىشلىرى ۋاز كېچىلمىگەن، توختىمىغان. دەل شۇنداق بولغانلىقى سەۋەب ئۇيغۇرنىڭ ۋەتىنىدە ھۆرلۈك ئۈچۈن ئەڭ ئېغىر بەدەللەرنى تۆلىگۈچىلەر يەنىلا ئۇيغۇرلار بولغان. ئرنى يوقىتىشنى مەقسەت قىلغان ھالدا ئېلىپ بېرىلغان. شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى دەپ ئاتىلىىپ، مىللىي ئارمىيە تارقىتىۋېتىلگەن شۇ دەۋرلەردە ئەكسىلئىنقىلاپچىلارغا قارشى تۇرۇش نامىدا ئۇيغۇرلارنىڭ مىللىي ئازاتلىق كۆرەشلىرىگە قاتناشقان ۋە ئېغىر بەدەللەرنى تۆلىگەن قەھرىمانلىرىمىز، مىللىي ئارمىيە ئەسكەر ، ئوففېتسېرلىرىنى.تۇتقۇن قىلىپ ۋە ئۆلتۈرۈپ، نۇرغۇن ئۇيغۇرلارنىڭ قىرىلىپ تۈگۈشى ۋە چەتئەللەرگە كۆچۈپ كېتىشىگە سەۋەبچى بولدى. كېيىنكى مەدەنىيەت زور ئىنقىلابى ئۇيغۇرلارنى تاشقىي دۇنيادىن پۈتۈنلەي ئايرىش بىلەن بىلەن بىرگە ئۇيغۇرلارنىڭ مەدەنىيەت ۋە مائارىپىغا ئېغىر زىيانلارنى ئېلىپ كەلدى. كۇرمىڭلىغان ئۇيغۇر زىيالىيلىرى يوقىتلدى ۋەيران قىلىندى. 1978يىلى ئامېرىكا پرېزدېنتى نېكسوننىڭ خىتاي زىيارىتى ۋە شۇ چاغدىكى ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى مەسلىھەتچىسى كېسسىنگېرنىڭ ۋاستىچىلىقى بىلەن ئامېرىكا خىتاي مۇناسىۋەتلىرىدە ياخشىلىنىش بولىشى خىتاي ۋەزىيىتىدە قىسمەن ئۆزگىرىش ھاسىل قىلغان . ئەمما بۇ ئۆزگىرىشلەر ۋەتىنىمىزدە قىسقا مۇددەتلىك گۈللىنىش دەۋرىنىڭ شەكىللىنىشىگە ئاساس سالغان. لېكىن ياخشى كۈنلەر ئۇزۇنغا بارمىغان. شۇ دەۋردىكى خىتاي رەھبىرى خۇ ياۋباڭنىڭ ۋەتىنىمىزدىن خىتاي رەھبەرلىرىنى ئېلىپ چىقىپ كېتىش تەكلىپى 1949يىلى ۋەتىنىمىزگە 100مىڭ خىتاي ئەسكىرى بىلەن تاجاۋۇز قىلىپ كىرگەن قاتىل ۋاڭ جېننىڭ قاتتىق نارازىلىقىنى قوزغاپ، ئۇيغۇرلار ۋەزىيىتى قايتىدىن يامانلاشقان.1985يىلىدىكى ئوقۇغۇچىلار ھەرىكىتى، بارىن ۋەقەسى، غۇلجا ۋەقەسى، ئۈرۈمچى ۋەقەسى، قاغىلىق ۋەقەسى، ئاقسۇ ۋەقەسى، يەكەن ۋەقەسى، كورلا ۋەقەسى، تۇرپان ۋەقەسىقاتارلىق توختىماي يۈز بەرگەن قانلىق قىرغىنچىلىقلاردا ھاياتىدىن، ئائىلىسىدىن، جانلىرى ۋە ماللىرىدىن ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ھۆرلۈكى ۋە ئەركىنلىكى ئۈچۈن قۇربانلىق بېرەلىگەنلەر دەل ئۇيغۇرلاردۇر!تەكلىماكان قۇملۇقلىرىدا ئاتون سىناقلىرىنىڭ تەسىرىدە ساقايماس كېسەللەرگە گىرىپتار بولغان، جانلىرىدىن ئايرىلغان، مېيىپ بولغان كىشىلەر، ئاتون سىنىقى سەۋەبلىك مېيىپ تۇغۇلۇشقا مەجبۇر بولغان بالىلار،قەستەن نامراتلاشتۇرۇلغان ، يەرلىرى تارتىۋېلىنغان، شىنجاڭ ئىشلەپچىقىرىش قۇرۇلۇش بىڭتۈەنىنىڭ قانۇنسىز نازارىتىگە مەھكۇم بولغان، قۇل قىلىنغانلار دەل ئۇيغۇرلاردۇر!1953يىلىدىكى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ 87پرېسەنت نوپۇسىنى تەشكىل قىلىدىغان زور ساندىن، 2010يىلىدىكى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ 46نى تەشكىل قىلىدىغان دەرىجىدە ئازىيىپ كەتكەن خەلقمۇ دەل ئۇيغۇرلاردۇر!خىتاينىڭ 1960يىللاردىلا باشلىغان ئىچكى ئەزا كۆچۈرۈش تەجرىبىسى ۋە كېيىنكى ئورگان سودىسىنىڭ ئەڭ دەسلەپكى ۋە ئەڭ ئېغىر زىيانكەشلىكىگە ئۇچرىغۇچىلارمۇ ئۇيغۇرلاردۇر!ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن قەستەن يۇيۇملاندۇرۇلۇپ يوقىتىلغان ساناقسىز كىشىلەر دەل ئۇيغۇرلاردۇر!خەلقئارا تېرورلۇققا قارشى تۇرۇشنامىدا تېرورلۇق بۆھتانى چاپلىنىپ 20يىلغا يېقىن رەھىمسىز قىرغىنچىلىققا ئۇچرىغان كىشىلەرمۇ دەل ئۇيغۇرلاردۇر!رادىكاللىقنى تۈگىتىش، ئۇچ خىل كۈچلەرنى يوقىتىش، قايتا تەربىيىلەش ناملىرىدا ئېرقىي يوقىتىشقا ئۇچراۋاتقانلارمۇ يەنىلا شۇ بىچارە، بەخستسىز ئۇيغۇرلاردۇر!ۋەتەنسىزلىكتە ھەتتا قېرىنداشلىرى تەرىپىدىنمۇ يۈز ئۆرۈلگەن، دىنداشلىرى تەرىپىدىنمۇ تاشلىۋېتىلگەن، مۇستەقىل دۆلىتى بولمىغانلىقى ئۈچۈن، دۇنيادىكى ھېچبىر دۆلەت بىلەن ئالاقىسى بولمىغانلقى ئۈچۈن ئىگىسىز سانىلىپ، ئۇيغۇر بولغانلقىڭنىڭ ئۆزى گۇناھ! دېيىلىپ يوقىتىلىۋاتقانلارنىڭ ھەممىسى دەل ئۇيغۇرلاردۇر!ئۇيغۇرلارنىڭ خىتاي تاجاۋۇزچىلىرى قولىدا ئۇچرىغان زۇلۇملىرىنى تىل بىلەن تەسۋىرلەپ تۈگىتىش، قەلەم بىلەن يېزىپ تۈگىتىش، ئېغىز بىلەن سۆزلەپ تۈگىتىش مۇمكىن ئەمەستۇر!بۈگۈن ئۇيغۇرلار ئېرقىي قىرغىنچىلىققا ئۇچراۋاتىمىز! گەرچە خىتاي كوممۇنىست ھاكېمىيىتى خىتاي تېرىتورىيىسى ئىچىدىكى خىتاي خەلقىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان باشقا مىللەتلەرگىمۇ زۇلۇم قىلىۋاتقان بولسىمۇ، لېكىن بۇ زۇلۇملارنىڭ ئۇيغۇرلار ئۇچرىغان 70يىللىق زۇلۇملار بىلەن پەرقى شۇكى، ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇچراۋاتقىنى ئۇيغۇر خەلقىنى يەر يۈزىدىن پۈتۈنلەي يوقىتىۋېتىش مەقسەت قىلىنغان ئېرقىي قىرغىنچىلىق جىنايىتىدۇر! بۇ جىنايەت ئەلۋەتتە تىبەت مىللىتى ئۈستىدە يۈز بەرگەن ۋە بۈگۈن خوڭ كوڭلۇقلار ئۈستىدىمۇ يۈز بېرىۋاتىدۇ!بىز قازاقىستانلىق قېرىنداشلىرىمىزنىڭ قولىدا قازاقىستان پاسپورتى بولغانلىقى، قازاقىستان بىلەن زەررىچە ئالاقىسى بولغانلىقى، قازاق مىللىتى بولغانلىقى سەۋەبلىك قويۇپ بېرىلگەنلىكىنى، مېھرىگۈل تۇرسۇننىڭ مىسىر گىراجدانى بولغانلىقى ئۈچۈن قويۇپ بېرىلگەنلىكىنى، تۇرسۇناينىڭ قازاقىستانلىق ئېرى بولغانلىقى سەۋەب قويۇپ بېرىلگەنلىكىنى، گۇلباھارنىڭ قازاقىستان گىراجدانى بولغانلىقى سەۋەب قويۇپ بېرىلگەنلىكىنى..ئاڭلىدۇق، ئەمما ھېچبىر ئۇيغۇرنىڭ ئۇيغۇر بولغانلىقى ، خىتاي گىراجدانى بولغانلىقى ئۈچۈن قويۇپ بېرىلىپ چەتئەلگە چىقالىغانلىقىنى ئاڭلىمىدۇق! ئەكسىچە، چەتئەلگە چىقالىغان شاھىتلار ئاغزىدىن ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇيغۇر بولۇشىنىڭ ئۆز بىر گۇناھھېسابلىنىپ ئىنسانلىقتىن چىققان ئېغىر زۇلۇمدا خورلىنىۋاتقانلىقىدەك ئېچىنىشلىق قىسمەتلەرنى ئاڭلىدۇق!بىز ئۇچرىغان قىسمەتلەر بىز بىلەن بىرگە ياشىغان ھېچبىر خەلقلەرنىڭ قىسمەتلىرىگە ئوخشىغان ئەمەس! ئۇيغۇر مىللىتى ئۈستىدىكى خىتاينىڭ ئېرقىي قىرغىنچىلىق جىنايىتى مەزكۇر جىنايەتكە لايىق جازاغا ئۇچرىشى كېرەك! ئۇيغۇرلار ئۇچرىغان زۇلۇم ھەرقانداق شەكىلدە شەرقىي تۈركىستاندىكى خەلقلەرنىڭ خىتاي كومپارتىيىسى تەرىپىدىن ئورتاق ئۇچرىغان زۇلمى، يەنى ھاكېمىيەتنىڭ خەلققە قىلغان زۇلمىغا ئايلاندۇرۇپ قويۇلماسلىقى كېرەك!ئۇيغۇرلارنىڭ ئېرقىي قىرغىنچىلىققا ئۇچرىغانلىقى خەلقئارادا ئېتىراپ قىلىنىشى ئەلۋەتتە شۇ زېمىندا ئۇيغۇرلار بىلەن بىرگە ياشىغان باشقا قېرىنداشلارنىڭ ئەركىنلىكى ۋە ھۆرلۈكى ئۈچۈن ئاساس بولىدۇ. ئەكسىچە بولغاندا شەرقىي تۈركىستان زېمىنىدا خىتاي جىنايىتىگە شېرىك بولغان ۋە ھازىرقى شەرقىي تۈركىستان نوپۇسىنىڭ 50پرېسەنتىنى تەشكىل قىلغان خىتاي پۇقرالىرى ئالدىمىزغا چوڭ سوئال بولۇپ قويۇلۇشى مۇمكىن.ئىككىنجى دۇنيا ئۇرۇشى ئاخىرلىشىپ دۇنيا كۈن تەرتىپى بەلگىلەنگەندىن باشلاپ تاكى بۈگۈنگىچە مىللەتلەرنىڭ ئېرقىي قىرغىنچىلىققا ئۇچرىغانلار ئاساسەن مۇستەقىل بولغان. يەنى ئۇلار تارىختىن بۇيان شۇ زېمىندا دۆلەت قۇرغانمۇ يوق؟ مۇستەملىكە قىلىنغانمۇ يوق؟ بۇ سوئاللارغا كۆرە، بۇ خەلق زادى ئېرقىي يوقتىشقا ئۇچرىدىمۇ يوق؟ ، ئىنسان ھەقلىرى بىر دۆلەتنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىدىن ئۈستۈن تۇرىدۇ!قاراشلىرى بەكرەك قوللاشقا ئېرئشكەن ۋە ئېرقىي قىرغىنچىلىققا ئۇچرىغان خەلقلەرنىڭ مۇستەقىل بولۇشىغا قانۇنىي ئاساس بولغان.مۇستەقىللىق يەتكىلى بولمايدىغان يىراق مەنزىل ئەمەس! ئېرقىي قىرغىنچىلىقنى خەلقئارا سەھنىدە كۈن تەرتىپكە ئېلىپ كېلىش ، خىتاي ھاكېمىيتىىگە ئېرقىي قىرغىنچلىق جىنايىتىنى ئېتىراپ قىلدۇرۇش، ئۇيغۇرلارنىڭ خىتايلاردىن ئۈزۈل كېسىل قۇتۇلۇش ۋە ھۆرلۈك، ئەركىنلىك ئارزۇلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشتىىكى ھەل قىلغۇچ ئامىل بولۇشى مۇمكىن!ئاشكارىلانغان قاراقاش ھۆججەتلىرىدىكى 3000غا يېقىن كىشىلەرنىڭ چەتئەلدىكى تۇغقانلىرى ۋە لاگىرلار مەسىلىسى سەۋەبلىك ۋەتەن بىلەن ئالاقىسى ئۈزۈلگەن چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ گۇۋاھلىقى خىتاينىڭ ئېرقىي قىرغىنچىلىق جىنايىتىنى ئىسپاتلاشتا ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.ئاخىرىدا شۇنى دېمەكچىمەنكى سېربىيە دۆلىتىگە تەۋە بولغان بىر زېمىندا مۇستەقىل كوسوۋو دۆلىتىنىڭ قۇرۇلۇشى دەل ئالبانلارنىڭ ئىنسانلىق ھەقلىرى دەپسەندە قىلىنغانلىقى ۋە ئېرقىي قىرغىنچىلىققا ئۇچرىغانلىقى سەۋەب يۈز بەرگەن. ئەمما كاتالونىيەلىكلەرنىڭ مۇستەقىللىق ئارزۇلىرى ئۇلارنىڭ ھەق ھوقۇقلىرى كاپالەتكە ئىگە بولۇۋاتقانلىقى، دېمۇكراتىك دۆلەت تۈزۈمىدە ياشاۋاتقانلىقى سەۋەبلىك قوللاشقا ئېرىشەلمىگەن. مەيلى تارىختا قانداق ئىشلار يۈز بەرگەن بولۇشىدىن قەتئىينەزەر بۈگۈن ئۇيغۇرلار ئېرقىي قىرغىنچىلىققا ئۇچراۋاتىمىز، بۇ ئۇيغۇرلارنىڭ خەلقئارانىڭ ياردېمىگە ئېرىشىش ۋە خىتايدىن ئۈزۈل كېسىل قۇتۇلۇش ئارزۇلىرىمىزنى ئىپادىلەشكە يېتەرلىك ئاساس بولالايدۇ!مەن ئۆتكەن يىلى يازغان كوسوۋو، كاتالونىيەلىكلەرنىڭ مۇستەقىللىق كۆرەشلىرىدىن ئۇيغۇرلارنىڭ ھۆرلۈك ئارزۇسى ۋە خەلقئارا قانۇنلار ئۈستىدە ئىزدىنىشناملىق ماقالەمدە خەلقئارا سوتتا بىر ھاكېمىيەتنى سوتقا ئېلىپ چىقىش ئۈچۈن قانداق تەرتىپلەر ۋە قانچىلىك ئىسپاتلارنى ھازىرلاش كېرەكلىكى ھەققىدە ئىنتايىن تەپسىلىي توختىلىش بىلەن بىرگە بىر قىسىم دۆلەتلەرنىڭ مۇستەقىل بولۇش جەريانلىرى ھەققىدە ئىزاھات بەرگەن. قىزىققۇچىلار بۇ ماقالەمنى قايتا كۆرۈپ چىقسا بولىدۇ:.10828. . يەنى دېمەكچىمەنكى، مۇستەقىللىق نەزىرىيە ۋە شۇئارلارغىلا ئەمەس، بەلكى قارشى تەرەپنىڭ جىنايىتىنى دەلىللەپ بېرەلەيدىغان كۈچلۈك ئىسپاتقا ۋە بۇ ئىسپاتلار ئارقىلىق خەلقئارا جەمىيەتنىڭ ياردېمىگە ئېرىششكە ئېھتىياجلىقتۇر! ئۇيغۇرلار ئۇچرىغان ئېرقىي قىرغىنچىلىقنى چوقۇم ئۇيغۇرنىڭ ئاغزى ۋە ئۇيغۇرنىڭ نامى بىلەن خەلقئارا سەھنىگە چۈشىنىشلىك، ئېنىق، ئىسپاتلىق سۆزلەپ بېرىش ۋە قايىل قىلىشتۇر! خەلقئارا سوتقا خىتاي ھاكېمىيىتىنى ئۇيغۇر خەلقى ئۈستىدىكى ئېرقىي قىرغىنچىلىق جىنايىتى بىلەن تارتىپ چىقىرىشتۇر!
|
شەتەلدەگى مامان ـ وقىمىستىلار ا ق ش ـ تىڭ تايۋانعا قارۋ ـ جاراق ساتۋ قاتەلىگى جونىندە سىن ايتتىكەلۋقاينارى:جۇڭگو قازاق راديو تورابى جاۋاپتى رەداكتور: جاڭالانعان ۋاقىت:20190711 10:20:00شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ حابارى: ا ق ش مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ جۋىردا تايۋانعا جالپى قۇنى 2 ميلليارد 220 ميلليون ا ق ش دوللارىندىق قارۋ جاراق ساتۋدى بەكىتۋى، حالىقارالىق قوعامنىڭ نازارىن ايرىقشا اۋداردى . كەيبىر ەلدەردىڭ مامانوقىمىستىلارى بىلاي دەدى: ا ق ش جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىگىپ، ٴبىر جۇڭگو پرينسيپىنە اۋىر قايشىلىق جاسادى . تايۋانعا قارۋجاراق ساتۋدان پايدالانىپ جۇڭگونى شاۋجايلاۋدىڭ سوڭى جەڭىلىسپەن تىنادى.رەسەي جوعارى دارەجەلى ەكونوميكا ينستيتۋتىنىڭ حالىقارالىق ساياسي، ەكونوميكا مامانى ۆاسيلي كاشين بىلاي دەدى: تاياۋ جىلداردان بەرى ا ق ش جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ نارازىلىعىن ەلەپەسكەرمەي، تايۋانعا قارۋجاراق ساتۋدا ايتىلمىس قالىپقا ٴتۇسۋ دەگەندى جۇزەگە اسىرۋعا ۇرىندى. ا ق ش تىڭ تايۋانعا قاراتقان اسكەري ساۋداسى وڭىرلىك ورنىقتىلىقتى اۋىر دارەجەدە بۇلدىرەدى.برازيليانىڭ جۇڭگو ماسەلەسىن زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى روني لينس مىنانى اتاپ كورسەتتى: ا ق شتىڭ تايۋانعا قارۋجاراق ساتۋى جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىگۋ ارەكەتى، ا ق شتىڭ كوپ رەت تۇراقتاندىرعان ٴبىر جۇڭگو پرينسيپىنە، حالىقارالىق زاڭ مەن حالىقارالىق قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىنە اۋىر قايشىلىق جاساعاندىق . تايۋان جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ بولىنبەس ٴبىر بولەگى ەكەندىگى جۇرتقا ايان . ەگەر ا ق ش تايۋان ماسەلەسى جونىندە ٴجونسىز ارەكەتكە بارسا، ەڭ سوڭىندا تۇبەگەيلى جەڭىلىسكە ۇشىرايدى.جاپونيا فۋجيڭ اۋداندىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى ليڭ شيڭگۋاڭ بىلاي دەدى: ا ق ش مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ تايۋانعا قارۋ جاراق ساتۋدى بەكىتۋى ا ق ش ۇكىمەتىنىڭ جۇڭگو ۇكىمەتىنە جاساعان تاعى ٴبىر رەتكى اۋىر ارانداتۋشىلىعى. ا ق ش ۇكىمەتىنىڭ بۇل ارەكەتى جۇڭگو مەن ا ق ش قاتىناسىنا توتەنشە ٴتيىمسىز ىقپال جاسايدى، جۇڭگو دا، دۇنيە جۇزىندەگى بەيبىتشىلىكتى سۇيەتىن جۇرتشىلىق تا وسى جونىندە باتىل ٴۇن قاتىپ، نارازىلىق بىلدىرۋلەرى كەرەك.
|
غۇلجا ۋەقەسىنىڭ 20 يىللىقى مۇناسىۋىتى بىلەن گېرمانىيەدە نامايىش ئېلىپ بېرىلدى ئۇيغۇرغۇلجا ۋەقەسىنىڭ 20 يىللىقى مۇناسىۋىتى بىلەن ئۆتكۈزۈلگەن گېرمانىيەدىكى نامايىش4فېۋرال كۈنى غۇلجا ۋەقەسىنىڭ 20 يىللىقىنى خاتىرىلەش مۇناسىۋىتى بىلەن گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدىكى ئۇيغۇرلار نامايىش ئېلىپ باردى.1997يىلى 5فېۋرال كۈنى غۇلجىدا يۈز بەرگەن قانلىق باستۇرۇش ۋەقەسىنىڭ 20 يىللىقنى خاتىرىلەش يۈزىسىدىن گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدىكى خىتاي باش كونسۇلخانىسى ئالدىدا ميۇنخېن ھەم ئەتراپ شەھەرلەردىن كەلگەن ئۇيغۇرلار ھەمدە بىر قىسىم تۈرك تەشكىلاتلىرىنىڭ ۋەكىللىرىنىڭ ئىشتىراكىدا 100 ئەتراپىدا كىشى 4فېۋرال كۈنى نارازىلىق نامايىشى ئېلىپ باردى.بۇ نامايىشنى د ئۇ ق باش شىتابىنىڭ تەشەببۇسى بىلەن ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان بىرلىكى تەشكىلاتى ئۇيۇشتۇرغان بولۇپ، نامايىشقا كۆپ ساندا ئاياللار ۋە بالىلارمۇ قاتناشقان ئىدى. ئاي يۇلتۇزلۇق كۆك بايراق ۋە تۈرلۈك لوزۇنكىلارنى كۆتۈرۈشكەن نامايىشچىلار گېرمانچە، ئۇيغۇرچە، خىتايچە تىللاردا شۇئارلار توۋلاپ، كونسۇلخانا ئالدىنى لەرزىگە سالدى.نامايىش باشلىنىشتىن ئىلگىرى، د ئۇ ق رەھبەرلىرى ۋە ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان بىرلىكى تەشكىلاتىنىڭ باشلىقلىرى بۇندىن 20 يىل ئىلگىرى غۇلجىدا يۈز بەرگەن قانلىق باستۇرۇش ۋەقەلىرىنىڭ جەريانىدىن مەلۇماتلار بېرىپ، خىتاي ھاكىمىيىتىنى ئەيىبلىدى. د ئۇ ق باش كاتىپى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى نەق مەيداندا زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغاندا بۈگۈنكى بۇ نامايىشنىڭ ئەھمىيىتى ھەققىدە توختالدى.نامايىش جەريانىدا ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان بىرلىكى تەشكىلاتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ئەسقەرجان ئەپەندىم بىر كۈن ئىلگىرى خەتەر ئاستىدىكى مىللەتلەرنى قوغداش تەشكىلاتىنىڭ غۇلجا قەتلىئامىنىڭ 20 يىللىقى مۇناسىۋىتى بىلەن ئېلان قىلغان ئاخباراتىنى جامائەتكە ئوقۇپ بەردى. ئاخباراتتا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بۇندىن 20 يىل مۇقەددەم غۇلجىدا قىرغىنچىلىق ئېلىپ بارغانلىقىنى بىلدۈردى. ئەسقەرجان ئەپەندى زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغاندا، بۇ نۇقتىنىمۇ تەكىتلەپ ئۆتتى.بۇ قېتىمقى نامايىشنى تەشكىللىگەن ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان بىرلىكى تەشكىلاتىنىڭ رەئىسى تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن ھاجىممۇ زىيارىتمىزنى قوبۇل قىلىپ، بۇ خىلدىكى ۋەقەلەرنى خاتىرىلەش پائالىيەتلىرىنى بۇندىن كېيىن يەنىمۇ كۈچەيتىدىغانلىقىنى ئالاھىدە تەكىتلىدى.نامايىش جەريانىدا سۆزگە تەكلىپ قىلىنغان ئىلھام توختى گورۇپپىسىنىڭ رەئىسى ئەنۋەرجان ئەپەندىمۇ جامائەتكە نۇتۇق سۆزلەپ، ئۇيغۇر تارىخىدا بولۇپ ئۆتكەن ئىنقىلاپلار ۋە قانلىق باستۇرۇش ۋەقەلىرىنى خاتىرىلەشكە ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ يەنىمۇ جىددىي كۆڭۈل بۆلۈشىنى تەلەپ قىلدى. ئەنۋەرجان ئەپەندى بۈگۈنكى نامايىش ئۈچۈن ئىلھام توختى گورۇپپىسى نامىدىن مەخسۇس قارا گۈلچەمبىرەك ۋە تەشكىلاتنىڭ سىمۋولى چۈشۈرۈلگەن لوزۇنكىنى بىرگە ئېلىپ كەلگەن ئىدى.4فېۋرال چۈشتىن كېيىن سائەت 3 بىلەن باشلانغان نامايىش 4:30 دا ئاخىرلاشتى. نامايىشتىن كېيىن ئۆز ئالدىغا ئۇيغۇر ئاشخانىسى ئاچقان روزىمەمەت ئەپەندى يىراقيېقىندىن كەلگەن ئۇيغۇرلارغا داستىرخان سالدى.قازاقىستاندىكى ئۇيغۇرلار 1962يىلدىكى غۇلجا 29ماي ۋەقەسى نى ياد ئەتتىت. كۇمار: خىتاي 25 يىل ئاۋۋالقى غۇلجا قىرغىنچىلىقى ۋە بارلىق جىنايەتلىرىنىڭ جاۋابكارلىقىدىن قېچىپ قۇتۇلالمايدۇ
|
مەن جىندىمىن ساتىلىپ جاتىر ەگەمەن قازاقستان گازەتىنىڭ رەسمي سايتىمەن جىندىمىن ساتىلىپ جاتىرالماتىداعى مەلومان كىتاپ دۇكەنىندە جازۋشى تۇرىسبەك ساۋكەتايەۆتىڭ مەن جىندىمىن كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. بۇل روماننىڭ شىعۋىنا مۇرىندىق بولعان بىلتىرعى وتكەن التىن قالام ادەبي بايگەسى. مەن جىندىمىن رومانى 2009 جىلدان بەرى ءداستۇرلى تۇردە ءوتىپ كەلە جاتقان وسى بايقاۋدىڭ 2016 جىلعى جەڭىمپازى. جەڭىمپاز رەتىندە كولەمدى رومان تاڭدالعان سوڭ، بايقاۋدى ۇيىمداستىرۋشىلار ورتاق انتولوگيادان تىس، بۇل شىعارمانى جەكە كىتاپ رەتىندە شىعارۋدى ءجون كورىپتى.كىتاپ جانرىنا ءاجۋا ارالاس مۇڭلى رومان دەگەن انىقتاما بەرىلىپتى. تراگي كومەديالىق سارىندا جازىلعان شىعارمانىڭ بۇكىل وقيعاسى تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا وتەدى. باس كەيىپكەر تاۋفيحتىڭ باستان كەشكەندەرى مەن ساناسىندا شارپىسقان ويلارى، ءتۇرلى كوڭىل كۇيدەگى پسيحولوگياسى ارقىلى باعالاناتىن بۇگىنگى قوعامنىڭ قالتارىس بۇلتارىسى رومان سيۋجەتىن تارتىمدى ەتە تۇسەرى ءسوزسىز.كىتاپتىڭ فورماسى دا ءساتتى تاڭدالعان دەۋگە بولادى. ويتكەنى، ءبىر روماننىڭ 42 بولىمگە جىكتەلۋى، ونىڭ ءارقايسىسىنا جەكە تاقىرىپ بەرىلۋى روماندى تارتىمدى ەتە تۇسكەندەي. ءقازىر باياعىداي قالىڭ قالىڭ روماندار وقىلمايدى دەپ سىلتاۋ ايتۋعا، ءوزىن اقتاپ الۋعا شەبەرلەنىپ العان قالىڭ وقىرماندى قىزىقتىرۋدىڭ ءبىر ءتاسىلى وسى شىعار، بالكىم.تاعى ءبىر ايتا كەتەر جايت بۇل تۇساۋكەسەردىڭ وزگەلەردەن وزگەرەك بولعانى. ولاي بولاتىنى، بۇل شارا باسقا جەردە ەمەس، كىتاپ دۇكەنىندە ءوتتى. ادەتتە، تۇساۋكەسەرگە كەلىپ، كىتاپتى جازۋشىنىڭ ءوز قولىنان حان تالاپاي ۇلەستىرىپ اكەتەتىن قوناقتار بۇل ساپار سياسى كەپپەگەن روماندى كىتاپ دۇكەنىنىڭ كاسساسىنان ساتىپ الىپ جاتتى. بولاشاقتا كىتاپ اۆتورلارى ەسكەرەتىن ءبىر جايت وسى ەكەن دەستىك. مۇنى قازاق جازۋشىلارىنىڭ نارىققا بەيىمدەلۋىنىڭ باسى دەپ باعالاۋ كەرەك.رومان اۆتورى تۇرىسبەك ساۋكەتايەۆ جينالعان جۇرتقا، ۇيىمداستىرۋشىلارعا العىس ءبىلدىرىپ تۇرىپ، ءوز كىتابى جايلى: قوعام تۋرالى، ءومىر تۋرالى، سىزدەردىڭ ءارقايسىلارىڭىز تۋرالى ويىم مەن ىقىلاسىم، كوزىمنىڭ جاسى مەن جۇرەگىمنىڭ قانى وسى شىعارمانىڭ ىشىندە. سوندىقتان، سىزدەرگە ايتارىمنىڭ ءبارى قولدارىڭىزدا كەتىپ بارا جاتقان كىتاپتا دەپ ويلايمىن، دەدى.روماننىڭ شىعۋىنا دەمەۋشىلىك كورسەتكەن ينۆەستيتسيالىق وندىرىستىك كورپوراتسياسى مەن ك بانكى الداعى ۋاقىتتا دا التىن قالام جوباسىنا اتسالىساتىن بولادى.ساياباقتار سايالى ما، سايلى ما؟جاقسىدان شاراپات جارمەڭكەسى
|
خەتكۈچلەر جۇغلانمىسى: ئۆزلۈكخەتكۈچلەر دۇنياسى: ئۆزلۈك797 قېتىم ئوقۇلدى سىزنى ياخشى كۆرۈپ قالغان ئوخشايمەن. قانداقسىگە دەيسىز؟ سىز بىلەن بىرگە تۇرغان ۋاقىتتا ئۆزۈمنى شۇنداق بىخەتەر ھىس قىلىمەن. گەرچە ئىككىمىزنىڭ ئارلىقى شۇنداق يىراق بولسىمۇ، سىزنىڭ ئۇچۇرۇڭىزنى قۇبۇل قىلغان ۋاقتىمدا، نىمىشقىكىن خۇددى قوغدۇغۇچى پەرىشتەم يېنىمغا كەلمەكچى بولغاندەكلا خۇشال بولۇپ كىتىمەن. سىز بولغاچقىلا يوچۇن بىر شەھەردە خاتىرجەم يۈرىۋاتىمەن. سىز بولغاچقىلا خېلى خېلى يەرلەرگە كىملىكىمنى كۆتۈرۈپلا كىرىپ چىقىمەن.قەلبىمنى ئۇنداق بۇلارمىكىن، مۇنداق بۇلارمىن دەيدى ...
|
تەرمىلەر ھېكايەكارۋان تورى ھېكايە سىنتاش ئوماق تاز ، خانقىز بۇ ئۇلارنىڭ توردىكى ئىسمى ئىدى . ئۇلار توردا تىزلا تونۇشۇپ قالدى . ئۇلار ھەر كۈنى بىربىرگە ئۇچۇر قىلىش جەريانىدا بىر بىرىنى ياخشى كۆرۈپ قىلىشقان ئىدى . ھەممىدىن ئوماق تاز بەك خۇشال ئىدى : ئۇنىڭ بىلەن بىر كۆرۈشكەن بولسامھە ، ئۇنىڭ ئۈستىگە بىر يۇرتلۇقكەنمىز ، ئەمدى 17 ياشقا كىرگەن بىلەن گىپى ئوچۇق ، شوخ قىز بالىكەن بولمىسا..... . ئۇ شۇنداق شېرىن خىياللارنى قىلاتتى . ئارىدا خانقىز تورغا نەچچە خىل ئىسىمدا كېرىپ ، ئوماق ھېكايە زۇلخۇمار ئۆمەر ئالبۇمنى ۋاراقلاۋاتىمەن . ئۇنىڭدا تۈرلۈكتۈمەن سۈەتلەر ساقلانغان . خۇددى تۇرمۇش ئالبۇمىغا ئوخشاش . تۇيغۇلىرىم ئىرادەمگە بويسۇنمىدى . قاراپ قالغىنىم يەنە شۇ سۈرەت . بۈدۈر چېچى ، كۆكۈش كۆزلىرىدىن تېخى ئۇنتۇلۇپ كېتىلمىگەن چۈچۈمەل ئۆتمۈشۈمنى كۆرۈۋاتىمەن . تىترىگەن بارماقلىرىم بىلەن سۈرەتنى ئاستا سىلىدىم . زەررىچە چاڭ قونمىغانلىقىغا قارىماي ، چىرايى ھامان غۇۋا كۆرۈنەتتى . ئوغلۇمنىڭ يىغلامسىرىغان ئاۋازىنى ئاڭلاپ ئالبۇمنى ياھېكايە ھەسەنجان ئابدۇراخمان بۈگۈن يەكشەنبە. مەن چۈشتىن بۇرۇن سائەت ئونلار ئەتراپىدا تاكسىغا ئولتۇرۇپ ئۇنىڭ ئۆيىگە باردىم. 18 قەۋەتلىك ئېگىز بىنانىڭ كىرىش ئېغىزىدا ئۆزۈمنى تۈزەشتۈرۈپ قويدۇم ۋە سۇس تەمكىنلىك بىلەن ئالدىمغا قەدەم سالدىم. مەن لېفىتقا چىقىپ 13 دېگەن ساننى تىترىمەي باستىم. لېفىت توختىدى. مەن ئازتولا تەمتىرەش ئىچىدە لېفىتتىن چۈشۈپ 1303 نومۇرلۇق ئۆينىڭ ئىشك قوڭغىرىقىنى باستىم كۆرسەتكۈچ بارمىقىمدا باسقانىدىم، قولۇم سۇس تىترەپ كەتتى. بھىكايە ئاپرات توغرىرلاندى،سۈرەتكە ئىلىش باشلاندى. بۇ ياشاۋاتقان ھاياتىمىزدىكى ،رىياللىقتىكى سۈرەتلەر . قاراڭغۇ كىچە ئەلى بىلەن غىنى سورۇندىن ئۆيگە كىتىپ باراتتى. قۇتقۇزۇڭلار،ئادەم بارمۇ ؟دىگەن بىر ناتىۋاننىڭ ئاۋازى قاراڭغۇ تار كوچىدىن ئاڭلاندى. ئەلى:ئاداش بىرىپ باقامدۇق؟ ياق،قويە نىمە قىلىمىز بىرىپ ئانام خەقنىڭ ئىشىغا ئارلاشما دىگەن سىڭگەن نىنىمىزنى يەپ ئۆيگە قايتايلى دىدى غىنى. بوپتۇلا ئەمسە دىدى ئەلىمۇ. ئىككى قامەتلىك يىگىت شۇنداق قىلى ئالفرىد خېچكوك ئامېرىكا ھېكايە ۋاررىن ئەپەندى خەيرلىك سەھەر دېگىنىچە، خوتۇنىنىڭ بۇدرۇق قولىدىن بىر ئىستاكان قەھۋەنى ئالدى دە، يالغاندىن گېزىت ئوقۇۋاتقان قىياپەتتە ئولتۇرۇپ خوتۇنىنى قانداق بابلاشنىڭ پىلانىنى قىلدى. ئۇلار توي قىلغىنىغا ئىككى يىل بولغان. بۇ قېرى خوتۇن ناھايىتى باي ئىدى، بىراق ۋاررىن ئەپەندىنىڭ يەنە بىر ئاشىقى ساقلاۋېرىشكە سەۋر قاچىسى توشقانىدى. ـ قەدىرلىكىم، بالكونىمىزدا بىر تال ئەتىرگۈل غۇنچىلاپتۇ، دېدى ۋاررىن خانىم ئېركۆز يىشىمنى تاپالمىدىم بۈگۈن شەنبە بولغاچقائەتگەندە سائەت 8گىچە ئۇخلاپتىمەن،خوش ياقمىغان ھالدا ئورنۇمدىن تۇرۇپ، يۈز كۆزۈمنى يۇيۇپناشتىمۇ قىلماي كومپيۇتۇرنىڭ ئالدىغا كىلىپ ئولتۇرۇپ تۇرشۇمنى بىلىمەن ،دادام كىرىپ سۆزلەپلا كەتتى ، ھەي سەن قاچانلىققا ناشتا قىلىشنى ئۈگۈنىسەن ھەنەچچە يىلدىن بۇيان ئەجەپ بىر دەپ ئۈگۈتۈپ بولالمىدىمغۇ ساڭا ، ۋاي دادا مانا بۇگۈن ئۆيدە بوغاندىكىن سەل تۇرۇپ قىلىمەن .شۇنداق دىگىنىمچە كوميۇتۇرنى قوزغاتتىم ، ھەي كىرىپ ئاھىكايە دوختۇرخانىنىڭ قۇتقۇزۇش بۈلمىدە بىر ئانا ئەمدىلا 27نىڭ قارسىنى ئالغان قىزنىڭ سوغوق جەسدىنى قۇچاقلاپ،ئىچئىچدىن ئۈكسۈپئۈكسۈپ،بارچە ئاۋازنى قۇيۋىتىپيىغىغا چۈشتى،يەنە بىر ئانا بولسا 35ياشلار چامىسدىكى كىلشكەن ئوغلىنىڭجەسىدىنى قۇچاقلاپ كۆزلىردىن ئۈنچىدەك ياشلىرنى تۈكۈپ ،ئىسەدەپ يىغىغا چۈشكەن بۇلۇپ ھىلىلا يىقلىپ چۈشدىغاندەكنازۇك تەنلىرى تىترەيتى،ئۆز ئۈزگە تاپا قىلاتتى ،ئۇ بىرلا ۋاقىتتا ئىككى ئوغولدىن ،كىلنىدىن ئايىرلىپ قالغىنغائىشنەكۆڭۈل باشلىغان يول ئابلىز مۇراتجان ئوقۇشۇم ئاخىرى تۈگىدى. ئۆيۈمگە قايتىدىغاننىڭ تەييارلىقىنى قىلىپ يۈرگەن كۈنلەر بولغاچقا ناھايىتى خۇشال ئىدىم. نەرسە كېرەكلىرىمنى يىغىشتۇرۇپ، ئۆيدىكىلەرگە سوۋغا سالام ئېلىپ، يۈك تاقلىرىمنى تەييار قىلىپ، ئۆيگە كېتىشنىڭ تەييارلىقى بىلەن ھەلەك ئىدىم. ئاتا ئانامنى، دوست بۇرادەرلىرىمنى كۆرۈشنىڭ خوشاللىقىدا يۈرىكىم ئويناپ، ناخشا ئېيتقۇم كېلىپلا تۇراتتى. ئۆگۈنلۈككە ماڭىمەن دېگەن كۈنى ئانامدىن تېلىفۇن كېلىپدادا سەن نەدە ئىپىك نەسىر ئىزدىدىم سىمايىڭنى ئاي شولىسى چۈشمىگەن جايدىن، سورىدىم دادا دەپ بۇلۇت كەينىگە چۈمكىگەن ئايدىن. بۇ بىر راست گەپ ھەم تۇقۇلما نەسىر .شۇڭلاشقا ئۇقۇرمەنلىرىمنىڭ ئارتۇق ئويلاپ كەتمەسلىكىنى ئۈمۈد قىلىمەن . مەن يىغلاۋاتىمەن .يىغلىغاندىمۇ بەك ئېچىنىشلىق ھۆڭرەپ يىغلاۋاتىمەن .يىغلىدىم .دادا دەپ ئاھ ئۇرۇپ يىغلىدىم .قېنى سىنىڭ مىھرىبانلىقىڭ ،قېنى ماڭا بولغان مۇھەببىتىتڭ ،قېنى ماڭا سۇنۇلغان مىھىرلىك قوللىرىڭ دەپ ئۆرتىنىپ يىغلىدھىكايە توۋار بالىلار ،توۋار بالىلار، توۋاردىن ئەتىۋار بالىلار. ئاتاسى يوق ئاناسى يوق، تالادا خارۇزار بالىلار. قۇياش نېمىنىدۇر كۆرۈشنى خالىمايۋاتقاندە ئۆزىنى ئاستائاستا تاغ كەينىگە يوشۇرۇشقا باشلىدى،جاھاننىڭ غەرىبى تەرەپى غەزەپتىن گويا ئوتقا ئوىشاش قىزىرىشقا باشلىدى.قوناقلىق تەرەپتىن ئۆشنىسىدىكى يوغان بىر كۆتۈرۈم ئوتچۆپنى ئارانلا كۆتۈرۈپ چىقىۋاتقان قىز خۇددى ھېلىلا يەرگە كىرىپ كېتىدىغاندەك ئالدىكەينىگە دەسسەپ چىقىپ كەلدىدە،ئۆشنىسىدىچۈش يانغىن كېلىسەن باغرىمدىن باشلانغان يولدا، لەيلەيدۇ ھاراققا چىلانغان ئاھاڭ. مەنمۇ مەسىت ئۆيۈمنى تاپالماي يۈرگەن، ھەم قەيەر نىشانىم بىلمەيمەن ۋاي تاڭ. سالامغا ئېگىلەر مايماق سېدىلەر، يوق بۇندا ئاسماننى تىرىگەن تۈۋرۈك. مۇساپىر قەلبىممۇ بەئەينى شۇنداق، سەن بىلەن كۆڭلۈمنىڭ ئارلىقى ئۈزۈك. يۈرىمىز سېغىنىپ بىربىرىمىزنى، يوق ئەمما يىلدىمۇ يېرىم پارچە خەت. بىلمەيمىز ئۇرۇشنى ۋە ياكى تېلفون، دىللارنى يالمىغاچ نادانلىقغەپلەت. خەيرلىك مىنۇتلار كەلمۇھەممەدتۇرسۇن ئوغلانى مىكرو ھىكايە مەھەللىمىزدە ئەمەت خوراز دەيدىغان بىر ئاتا مىراس خورازۋاز بار ئىدى .بىر كۈنى قارىسام مەھەللىدىكى ياش بالىلار بىر ياغاچ ساندۇقتەك نەرسىگە ئىككى ياغاچنى ئۆتكۈزۈپ مىخلاپ ،ئۈستىگە قىزىل لاتا ئارتىپ ئۇنىڭ ئۈستىگە بىر قارا قىزىل خورازنى تۇرغۇزۇپ ،ۋارقىراپ توۋلىشىپ كىلىۋاتاتتى .ئۇلارنىڭ ئالدىدا كىلىۋاتقان ئەمەتكام خوراز خۇشاللىقىدىن ھېجىيىپ ئوتتۇز ئىككى چىشى چىقىپ قالغىلى تاسلا قاپتۇ .ئەسلىدە يىلدا بىر قېتىمھەر ھەپتىدە بىر قىتىم ئېچىلىدىغانيىغىن ئاخىرلىشاي دىگەندە ، ئستانسا باشلىقى ئىشخانىدىكىقىزغا ئىستانسىدىكى 200 نەچچە نەپەر خىزمەتچىگە بىر پارچىدىن ئىمتاھان قەغىزىدەكسوئال جاۋابلىق جەدىۋەل تارقىتىشنى ئورۇنلاشتۇردى . ئۇنىڭ تېمىسى قەلبىڭىزدىكىئەڭ مۇھىمئادەمكىم ؟ بولۇپ مەن ئويلانمايلا دادام دېگەن ئىككى خەتنى يازدىم يىغىن ئاخىرلاشقاندىن كېيىن ، خىزمەتداشلارئۆز ئاراپىكىر ئالماشتۇردۇق، تېخى توي قىلمىغانلارھەممىسى ئاتا ئانىسىنى ، توي قىلغانلاشۇمبۇيا سېغىنىشئەسلىمىدىكى ھاياتنىڭ بەرق ئۇرۇشى. ئا.جالالىدىن كېچەتىمتاسلىقنىڭ،جاھان ئۇيقۇسىنىڭ تىمسالى.بولۇپمۇ،تۈن كېچىلەردىكى تىمتاسلىق كىشىگە ئاخىرەت تەشۋىشىنى سالىدۇ.نېمە ئۈچۈندىدۇر بىلىپبىلمەيلا كېچىدىن خۇدۇكسىرەيدىغان،قاراڭغۇلۇقتىن قورقىدىغان بوپ قالدىم.چۈنكى شۇ جىمجىت كېچىلەر رەھىمسىز قوللىرى بىلەن يۈرىكىمنىڭ ئەڭ چوڭقۇرقېتىدىكى ھەسرەتلىك ئەسلىمىنى يۇلۇپ ئېلىپ ئالدىمغا تاشلايتتى.مەن بولسام ئۇنىڭ مۇھەببىتىگە تەشنا بولۇپ قانجھورۇننىڭ سەپىرى چۆچەك بۇرۇننىڭ بۇرۇنىسىدا ،يەتتە تاغنىڭ نېرىسى ،يەتتە دەريانىڭ بېرىسىدا بىر شەھەر بولۇپ،شەھەردىكى بايلاردىن بىرىنىڭ دۇنيالىقتا بىرلا ئوغلى بولغان ئىكەن،بۇ ئوغۇل كىچىكىدىن بەك ئەتىۋارلىنىپ،بارىنى ئايىماي،يوقىغا كايىماي،ھېچ ئىشقا ئۆزىنى ئۇپراتماي كۆنگەن ئىكەن،كۈنلەر ئايلارنى قوغلاپ،ئايلار يىللارنى چىللاپ،ئۇ يىگىتلىك مەۋسۇمىغايەتكەندەئاۋۋالمېھرىبان ئانىسى ،ئارقىدىن يەنە غەمگۇزارى دادىسى بۇ دۇنيالىق رېسقى تامام بولۇپ،ھاماقەت خورازنىڭ ئاقىۋىتى . چۆچەك چارچۈجە خوراز تولىمۇ قورقۇنچاق ۋە ھاماقەت ئىكەن ، شۇڭا دائىم نىمىلەردىندۇر خەۋىپسىرەپ چۆچۈپ ئەندىكىپلا يۈرىدىكەن ، ھەر قىتىم بىر ئىشتىن چۆچۈپ كەتكىنىدە بولسا ، ھەر تەرەپكە پالاقشىپ ، قاقاقلاپ مەھەللىنى بېشىغا كىيىدىكەن . مانا بۇ كۈنمۇ ئۇ تال باراڭ ئاستىدا دانلاۋاتقاندا ، تۇيۇقسىزلا قۇشقاچ چوقىلاپ چۈشۈرىۋەتكەن نەچچە تال ئۈزۈم دانىسىبىشىغا چۈشۈپتۇ دە جان پېنى چىقىپ ئۈستىگە چۈشكەننىڭ نىمىلىكىگىمۇ قارىماستىنقېرىنداشلىق مىھرى ۋە گۈزەللىك بۇلىقى ھەققىدە چۆچەك چۆچەك يىراق ئۆتكەن زامانلاردا بار بىلەن يوقنىڭ ئارىلىقىدا،كۆز كۆرۈپ،قۇلاق ئاڭلاپ باقمىغان بىر ئەل بولغانىكەن،تەقدىر قىسمەتبۇ ئەلنىڭ پادىشاھىغا بەخىت چىنىسىنى لىق تولدۇرۇپ ،كاتتا بايلىق ،شانۇ شەۋكەتلەر بېرىش بىلەن بىللە يەنە كۆپ پەرزەنىت ئاتا قىلغان ئىكەن،شۇ سەۋەپلىك بۇئەلنىڭ شاھى ھېچنىمىدىن غېمى يوق،خۇشالخۇرام ياشايدىكەن. بىراق ئون كۈلكىنىڭ بىر يىغىسى بار دىگەندەك، بۇ بەختلىك شاھنىمۇدمەلىكىنىڭ لايىق تاللىشى چۆچەك قوياش ھامان پارلاقلىقى بىلەن ،ئاي ھامان گۈزەللىكى بىلەن ماختىنىدىكەن،بىراق بىر مەلىكىنى كۆرگەندە ھەر ئىككىسىنىڭ ماختانچاق تىللىرى تۇتۇلۇپلا قالىدىكەن.ئۇ مەلىكىنىڭ ھۆسنىجامالى تاڭدىكى قىزىل قوياشتىنمۇ رەڭدار ۋە تۈندىكى تولۇن ئايدىنمۇ گۈزەل بولۇپلا قالماي ،يەنە قەلبى ئەتىرگۈل بەرگىدىكى شەبنەمدەك غۇبارسىز ۋە قىشتا ياغقان تۇنجى قاردەك ئاق ئىكەن،شۇنىڭ ئۈچۈنمۇئۇنىڭ گۈزەللىكىگە يەتتە ياشتىن يەتمىش ياشقىچە ھەممەبەش تال پۇرچاق چۆچەك باھار ئاپتىۋى زىمىننى ئىللىتقان ياخشى كۈنلەرنىڭ بىرىدە غېچىرلاپ كېتىۋاتقان ياريار ھارۋىغا لىققىدە پۇرچاق قاچىلانغان يوغان تاغار بېسىلغان ئىكەن،ھارۋا كاتاڭلارغا دۇچكېلىپ سىلكىنگەندە ،ئېغىزى چىڭ بوغۇلماي قالغان بىر تاغاردىن بەشتال پۇرچاق تۆكۈلۈپ كېتىپتۇدە،ھارۋا ئۈستىدە سەكرەپسەكرەپ ئاخىرى توپىلىق يولغا چۈشۈپمۇ قاپتۇ. بىز ئاخىرى ئەركىن بولدۇق دىيىشىپتۇ ئۇلار توپىغا مىلەنگەن بولسىمۇ يەنىلا تاغاردىكى قىسىنچىلىق قۇتۇلتوشقان ،مۆشۈك ،قاغا ۋە چاشقان چۆچەك تۇيۇقسىز ئاسماننى قارا بۇلۇت قاپلاپ،ئارقىدىنلا مىڭلىغان جەڭ دۇمبىقى تەڭلا گۈمبۈرلىگەندەك ھاۋا گۆلدۈرلەپتۇ،يالتيۇلتقىلىپ چاقماق چېقىلىپ،ھايالسىزلا ئاسماننىڭ تۈۋى تېشىلگەندەك،چىلەكلەپ قۇيۇۋاتقاندەك شاقىراپ يامغۇر يېغىپ كېتىپتۇ. ئويناپ يۈرۈپ ئۇۋىسىدىن يىراقلاپ كەتكەن ئاق بۆجەن چېلىقچىلىق ھۆل بوپ كىتىپتۇدە،دىرىلدەپ تىترىگىنىچە پاناھلانغىدەك جاي ئىزلەپتۇ،ئاخىرى تەلىيىگە يوغانلا بىر كۈنلۈكسىمان موگۇمۇلايىم مەلىكە چۆچەك بار دىسىڭىز يوق ئكەن،يوق دىسىڭىز بار ئىكەن،تارىخ بەتلىرىگە خاتىرىلەپ قويۇش ئۇنتۇپ قېلىنغان شۇنداق بىر مەملىكەت بولغان ئىكەن،بۇ مەملىكەت شاھىنىڭ غەزىنىسى ئالتۇنكۈمۈشكە لىق تولغان،خەلقى باياشات،ۋە زىمىنى تېنىچ ئاۋات بولۇپ،دۈشمەنلىرى غەمكىن ، دوستلىرى شادىمان ئىكەن،ئەمما بۇ شاھنىڭ دۇنيالىقتا يىگانە بىرلا پەرزەنتى بولۇپ،جاھاندا تەڭدىشى يوق ساھىپجامال مەلىكە ئىكەن،نامشەرىپى بولسا گۈزەللىكىگە مۇناسىپ رەنايىجاھان ئىكەنئۇ ئوڭ پۇتى بىلەن بۇ مەكتەپكە قەدەم باسقىنىدا شۇنچىلىك ھاياجانلىنىپ كەتتى ،رەت رەت سېلىنغان ئوقۇتۇش بىنالىرى ،ھەيۋەتلىك كۈتۈپخانا بىناسى ،ھەم ئۈچ قەۋەتلىك مۇسۇلمانچە ئاشخانا ،ئۇنىڭدىن باشقا يەنە يېشىللىققا تولغان مەكتەپ ھويلىسى ...بۇلارنىڭ ھەممىسى ئۇ ئىلگىرى ئارزۇ قىلغان كۆڭلىدىكىدەك ئالىي مەكتەپنىڭ ئوبرازى ئىدى .ئۇ مەكتەپ ئىچىنى ئايلانغاچ ھەممە نەرسىگە قىزىقىپ قارايتى ،تولۇق ئوتتۇرا ۋە تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپكە تۈپتىن ئوخشىمايدىغان شاراياخشى كۆرۈش بىلەن سۆيۈشنىڭ پەرقى ئەگەر ئۇنى ياخشى كۆرسىڭىز، ئۇنىڭ بىلەن بىرگە بولغاندا ئۆزىڭىزنى ئىنتايىن خۇشال ھېس قىلىسىز. ئەگەر ئۇنى سۆيسىڭىز، ئۇنىڭ بىلەن بىرگە بولغاندا قەلبىڭىز چۈشىنىكسىز بىر ھېسسىياتقا ئەسىر بولىدۇ. ئەگەر ئۇنىياخشى كۆرسىڭىز، سىز كەلگۈسىڭلار ئۈستىدە ئويلانمايسىز. ئەگەر ئۇنى سۆيسىڭىز، سىلەر دائىم بىرلىكتە ئەتەڭلەرگە تەلپۈنىسىلەر. ئەگەر ئۇنى ياخشى كۆرسىڭىز، سىلەر بىرگە بولغاندا مەڭگۈ خۇشال بولىسىلەر. ئەگەر ئۇنى سۆيسىڭىيىگىتىڭىزنىڭ ئۈزىڭىزگە بولغان ھىسياتىنىڭ قانچىلىك چۇڭقۇر ئىكەنلىكىنى بىلگىڭىز بارمۇ ؟ئۇنداقتا تۈەندىكىلەر ئارقىلىق ئۇنىڭ مۇھەببىتىنى سىناپ كۈرۈڭ : ھەرقانداق ۋاقىتتا ھېچقانداق مۇھىم ئىشى بولمىسىمۇ سىزگە تىلفۇن قىلىشنى ئۇنۇتمايدۇ . مەيلى سىز ئىشلەۋەتقان يەكى ئارام ئېلىۋاتقان بۇلۇڭ ، قارشى تەرەپ ئاۋازىڭىزنى ئاڭلاش ئۈچۈن بولسىمۇ ھېچقانداق سەۋەپسىزلا سىزگە تىلفۇن قىلىدۇ . بۇ ئىنىڭ سىزگە بولغان قايناق ھىسياتىنىڭ دەسلەپكى ئىپادىسى . ئۈزىمۇ ھىس قىئاپتورى ؛ئابلىز مۇراتجان پاراق ئوقۇشۇم ئاخىرى تۈگىدى. ئۆيۈمگە قايتىدىغاننىڭ تەييارلىقىنى قىلىپ يۈرگەن كۈنلەر بولغاچقا ناھايىتى خۇشال ئىدىم. نەرسە كېرەكلىرىمنى يىغىشتۇرۇپ، ئۆيدىكىلەرگە سوۋغا سالام ئېلىپ، يۈك تاقلىرىمنى تەييار قىلىپ، ئۆيگە كېتىشنىڭ تەييارلىقى بىلەن ھەلەك ئىدىم. ئاتا ئانامنى، دوست بۇرادەرلىرىمنى كۆرۈشنىڭ خوشاللىقىدا يۈرىكىم ئويناپ، ناخشا ئېيتقۇم كېلىپلا تۇراتتى. ئۆگۈنلۈككە ماڭىمەن دېگەن كۈنى ئانامدىن تېلىفۇن كېلىپ قال1.ئاچا يول ئاداش خىزمەت ئىشىڭ قانداق بولدى؟ دادام ھەل بوپ قالدى دەيدىغۇ ئاداش،سىنىڭچۇ؟ قايتىپ بىرىپ قوش تاللاشقا قاتنىشاي دەيمەن.زۆھرە سەنچۇ؟ بىلمىدىم ئاداش قىنى كىنىشكىلىرىمنى كۆتۇرۇپ بىرىپ باقاي،تەلىيىم بولسا ياخشىراق يەرگەئورونلىشىپ قالارمەن. ئادى،نىمە خىيال سۇرۇپ كەتتىڭ ؟سەن قانداق قىلىشنى ئويلاشتىڭىمۇ؟ ياتاقتىكى قىزلارنىڭ مۇشۇ بىر نەچچە كۇندىكى پاراڭ تىمىسى خىزمەت توغورلۇقلا بولىۋاتاتتى. ھەشپەش دىگۇچە بەش يىللىق ئالىي مەكتەپ ھايامۇھەببەت چۆلى دە كۆرگەنلىرىم ئوبزور ئەنۋەر ئابدۇكېرىم ئاتەش مەن يازغۇچى ئەمەس. ئەمما، ئەدەبىياتقا، يېزىقچىلىققا بولغان ئوتلۇق ئىشتىياق كىچىكىمدىن باشلاپلا مېنى ئەدەبىي ئەسەرلەرنى ئوقۇشقا، ئۆز چۈشەنچەمدىكى ھايات تەسىراتلىرىمنى ئاددىي تىللار بىلەن ئىپادىلەپ بېقىشقا دەۋەت قىلىپ كەلگەن. شۇ سەۋەبتىنمىكىن، مەيلى بۇرۇنقى نەشىر قىلىنغان ئەسەرلەر بولسۇن ياكى يېڭى نەشىر قىلىنغان بولسۇن، كۆزۈمگە ئىلنىشىپ قالدىمۇ، ئۇنى ئوقۇپ تۈگەتمىگىچە بولدى قىلمبىلىمخۇمار 2014يىلى 12ئاينىڭ 12كۈنى مەن ئۆزۈمنىڭ ئالدىنقى بىر يازمىسىدا ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن مۇئەللىمنىڭ 1986يىلى ياپونىيەدە ساياھەت قىلىش ۋە ياپونلۇق مۇتەخەسسىسلەر بىلەن بىللە تاماق يېيىش جەريانىدىمۇ قولىدىن بىر خاتىرە دەپتىرى بىلەن بىر دانە قەلەمنى چۈشۈرمەي، تۇيۇقسىز ئېسىگە كېلىپ قالغان نەرسىلەرنى خاتىرىسىگە يېزىۋېلىپ، ھەمدە ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللىنىپ يۈرگەنلىكىنى تىلغا ئالدىم . ئۇنىڭدىن كېيىنكى گېرمانلارنىڭ 7 خىل كىشىلىك خاراكتېرىئاپتور: مەردان ئەخمەت ئۇزدىل يېقىندا ئەنۋەر ھاجى مۇھەممەدنىڭ زىنا ئالدىدا ئولتۇرغان قىز ناملىق تور رومانىنى قايتىدىن ئوقۇپ چىقتىم. بۇ روماندا بېيجىڭدا ئىسلام مەكتىپىدە ئوقۇشقا كەلگەن سىيىت قارى تاسادىبىي پۇرسەتتە بۇ يەردىكى ئەرەبلەرنىڭ ئەلچىخانىسىدا ئىشلەشكە كېلىپ قالغان ئۆز يۇرتلىقى زۆھرە بىلەن تونىشىدۇ، سىيىت قارى ئۇنىڭغا بىر كۆرۈپلا ئاشىق بولۇپ قالىدۇ، ھەم ئارىسالدىلىق ئىچىدە تەلەپ خېتى يازغان بولسىمۇ رەت قىلىنىشقا ئۇچرايدۇ، سىيىت قارىگۈلمىرە شەمشىدىن نىيازى يەنە ئىشىك چېكىلدى. ئۆزۈممۇ خۇددى كونتروللۇقۇمنى يوقاتقاندەك، ياق، خۇددى باشقا بىرى مېنى كونترول قىلىۋالغاندەك ئورنۇمدىن تۇرۇپلا ئىشىكنى ئاچتىم. ئەسيادىم جايىدا، بۇ كېچىدە ئىشىكنى چەككەن كىمدۇ؟ يەنە شۇ مۈشۈكمىدۇ ياكى ھېلىقى ئاق رومال ئارتىۋالغان ئايال ئەرۋاھمىدۇ؟ ھېچقايسىسى ئەمەس ئىدى، ئىشىكنى ئاچقان شۇ دەمدە، يېنىمدىن مۇزدەك ھەم يىرىك بىر نەرسە ئۇرۇلۇپ ئۆتۈپ كەتتى، تېنىم شۈركىنىپ غالغال تىترەشكە باشلىدىم. بىر قولمىكرو ھېكايە مۇھەممەدتۇرسۇن ئابدۇرېھىم ئوغلانى ئۈچ كېشى بىللە سەپەرگە چىققان ئىدى ، ئۇلار بىر ئات ھارۋىسى ھەيدەپ ماڭغان بولۇپ ، ئالدىغا ئاسمان بىلەن يەرنىڭ ئارلىقىدىكى ئۇپۇق سىزىقىغا تۇتاشقان كەڭرى توپا يول سوزۇلغان ئىدى . ئەپسۇس ، بىر تاغدىن ئۆتكەندە بىر كىشىنىڭ قولىدا بىر قانغا بويالغان توقماق تۇراتتى . ئالدىكى ئۇزۇنغا سوزۇلغان يولغا قاراپ ،ئۇنىڭ كۆزلىرىدە ياش ئەگىشكە باشلىدى. يول ئاخىرىغا چىقمىغاندىن كېيىن ، بىرسى چۆچەك سۆزلىدى ، ئۇنىڭدامۇھەببەتبۇ ئۆلمەس تېما،بۇ ئاتالغۇغا كونكىرىت جاۋاپ بېرىشكە توغرا كەلسە نۇرغۇن تەرەپلەر بىلەن چۈشەندۈرۈشكە توغرا كىلىدۇ. مۇھەببەتئۇ سۆيگۈ دىمەكتۇر،سۆيگۈ بىر خىل ئۈگۈنۈش زۆرۈر بولغان ھىسىىيات .ئۇ تۆۋەندىكى تۆت ئامىلدىن تەركىپ تاپىدۇ: 1.سۆيگۈ غەمخورلۇقتۇر.سىز ھەر ۋاقىت ئۆزىڭىزگىلا كۈڭۈل بۆلۈپلا قالماستىن بەلكى تەششەبۇسكارلىق بىلەن ئۆزىڭىز سۆيگەن كىشىگىمۇ كۈڭۈل بۆلۈشىڭىز كېرەك.ھەقىقى سۆيگۈ ئۆزى بەدەل تۆلىمەي يىنىدىكىلەرنىڭ غەمخورلۇقىغا ئېرىئۇماڭا قاراپ كېلۋاتاتتى ، ئۇنى كۆرۈپ توختىدىم . ئۇيىنىمغا كەلدىدە تۆۋەن ئاۋازدا ، بايا بەكلا ئەدەپسىزلىك قىلىپ قويۇپتىمەن كەچۈرۈڭ. ھېچقىسى يوق شۇغىنسى سىزگە ياردەم قىلالماي قالدىم . ياق ، ياق ئۇنداق دىمەڭ ھەممە گۇناھ ئۆزۈمدە تۇرسا ،دىدى ئۇ بېشنى تۆۋەن سېلىپ ، پۇلنىلا ئالغان بولسىغۇ مەيلىتى لېكىن پۇل قاپچۇقۇمدا بەكلا موھىم نەرسىلەر بار ئىدى بۈگۈن كەيپىياتىم بەك ياخشى ئەمەس شۇڭا سىزگە قوپال تېگىپ قويدۇم . سىز قەشقەردىن ئوخشايسىز ؟ ھەئە مەنقەھىرتاننىڭ شۇنداق سوغۇق كۈنلىرى ئىدى ،يولدىشىم بىلەن ئىككىمىز دۇكانغا مال كىرگۈزۈش ئۈچۈن ئۈرۈمچىگە قاراپ يولغا چىقتۇق .22 سائەت يول يۈرۈپ ئاران دىگەندە ئۈرۈمچىگە يېتىپ كەلدۇق ،ئۇزۇن يول يۈرۈپ ھاردۇق يەتكەچكە ماشىندىن چۈشۈپلا خۇالىڭدىكى بىر مېھمانخانغا ئورۇنلاشتۇق . ئەتىسى سەھەردىلا مال ئېلىش بىلەن ئالدىراش بوپ كەتتۇق ،بەش كۈن سوكۇلداپ يۈرۈپ ئاران دىگەندە مال ئېلىپ بولدۇق ۋە ئەتە سەھەردە قەشقەرگە قاراپ يولغا چىقماقچى بولدۇق . ئۈرۈمچىگە كەلگەمەن ئىشتىن كېلىپلاپ چارچاپ كەتكەشكە مۇنچىغا چۈشۈپلام ئارام ئېلىشنى ئويلاشقان پېتى مۇنچىغا چۈشۈكىلى كىرىپكەتتىم، ئايالىمنىڭ ئانىسىنىڭ ئۆيدىن قايتىپ كىلەلمەيمەن دىگەن تېلىغۇنى مېنى ئاللابۇرۇن خەۋەردار قىلىپ بولغان بولسىمۇ يەنىلام تېلىغۇن قىلىپ سۇرۇشتە قىلىشىمنىڭ زورىرىيتى يوق ئىدى،شۇنداق بولسىمۇ مۇنچىدىن چىقىپ تېلىېغۇن قىلىشنى ئويلاشتىم. مۇنچىدىن چىقىپ تېلىغۇنۇمنى قولۇمغا ئالدىم،نەچچە ئويلاشتىم يۈركۇمدە بىر دەككەدۇككە بار ئىدى،توۋا مەنمۇساپىر 1 تار پەلەمپەي بىلەن ئۆيۈمگە چىقىپ كىتىپ باراتتىم . ھويلىدا كەشتە تىكىپ ئولتۇرغان ياش چوكاننىڭ بۇنى كىم تاشلىغاندۇ . ئەخلەتخانىغا ئاپىرىش خۇش ياقماي ئادەم زاڭلىق قىلغاندەك كىمنىڭ قىلغان ئىشى بۇ دەپ ماڭا مەنىلىك قاراپ قويۇپ سۈزلىگىلى تۇردى . قورونىڭ ژۇندا تۆكىدىغان ئوقۇرىنىڭ يىنىدا بىر سۇلياۋ خالتىدا تاۋۇزنىڭ شاپىقى تۇراتتى . بىر كىچە ئۆتۈپ پەيدا بولۇپ قالغان شاپاقنىڭ ئىگىسىنى ئىنىقلاشتا مەن گۇمانلىق بولغان ئوخشايمە . ھىچ ئىپادىسىزلا ئئۆتكەن ئۇمۇر ئاققان سۇ . چۇنكى ، ئۇ نادانلارنى گۆرگە باشلايدىغان ئەرۋاھ ! ھەرقانچە قەيسەر ئادەم بولغاندىمۇ تۇنۇگۇن بىلەن بۇگۇندىن ئىبارەت ئككى ئېغىر يۇكنى يۇدۇۋالىدىغان بولسا ، بىر غېرىچ ئىلگىرىلىشىمۇ قىيىنغا توختايدۇ . كەلگۇسىنىمۇ ئۆتمۇشىڭىز بىلەن ئوخشاشلا ئۈزۇلكىسىل ئايرىۋىتىڭ ، كەلگۇسى دىگەن نەرسە خىيالىڭىزغا كەلمىسۇن ، ئەتە دىگەن نەرسىنىمۇ يادىڭىزغا كەلتۇرمەڭ ، پەقەت بۇگۇن ئۇچۇنلا ھەقىقىي ياشاڭ ، ھېرىپ چارچاپ ھالىدىن كىتىش ، مەنىۋىى جەئايال بولۇش بىر ئىلىم،كىلىن بولۇش بىر سەنئەت ئەرلەرنىڭ نەزىرىدە ئانىسىدىنمۇ ئۇلۇغ، نۇقسانسىز، كۆيۇمچان ئايال بولماس. شۇڭا ئۇلار ئانىسىنىڭئۆلچىمى بويىچە ئايالىنى دەڭسەيدۇ. ئانىسىغا سېلىشتۇرىدۇ. ئاياللار ئەرلەرنىڭ بۇ قارىشىنى ئوزگەرتەلمەيدۇ. قىسقىسى، ئېرىنى سۆيۇشنى بىلگەن ئايال چوقۇم ئالدى بىلەن ئېرىنىڭ ئاتا ئانىسىنى ياخشى كۆرۇشى، ھۆرمەتلەشنى بىلىشى زۆرۆر . ئۇنداقتا، كېلىن بولغۇچى قېينىئانىنىڭ كۆڭلىنى ئۇتۇش ۋە مېھرىگە ئېرىشىش ئۈچۈن قانداقبىر جۈپ ياش ئەر ئايال ئاممىۋى ئاپتوبۇسقا چىقىپ، ئادەمنىڭ كۆپلۈكىدىن، باشقا باشقا يەردە تۇرۇپ قاپتۇ. ئۇزۇق ئۆتمەي، كىشىلەر ئارىسىدىن كىچىككىنە بىر يۇمشاق قول سوزۇلۇپ كېلىپ، ياش ئەرنىڭ قولىنى تۇتۇۋاپتۇ. ئەرنىڭ پۈتۈن بەدىنىنى بىر خىل شېرىن ھېسسىيات چىرماپ، ئۆزىنى يوقىتىپ قويغىلى تاس قاپتۇ. ئاپتوبۇس بېكەتكە يېتىپ كەلگەن چاغدا، ئۇنىڭ يۇمشاق قولنى پەقەتلا قويۇۋەتكۈسى كەلمەپتۇ ھەمدە ئۆزىنىڭ ئىسىم كارتۇشكىسىنى چىقىرىپ، قىلچە ئىككىلەنمەيلا ئۇنىڭ قبەختلىك بول دېگۈم يوق پەقەت! ئاياللار ئاجىز دىسە تەن بەرگۈم كەلمەيىتتى . تۇنجى قېتىم ئۈزۈمنىڭ ئۈششۈك تەگكەن ياپراقتەك بىچارە ھەم ئاجىزلىقمنى ھىس قىلدىم ،يىغىدىن ئىششىغان كۆزلىرىم ھىچقانداق ئىپادىسىز سوغوق بىر ھالەتتە ،زەرىپ بىلەن تارسىلداپ ئەينەككە تىگىپ ھايالشىمايلا تۈۋەنگە سىرغىۋاتقان يامغۇر تامچىللىرىگە تىكىلگىنىچە قېتىپ قالغان ئىدى .شۇتاپتا ئويلاپ ئويلاپ تەكتىگە يىتەلمىگەن سۇئاللىق تىېپىشماقلاردىن بىر دەم بولسىمۇ ئۈزۈمنى يىراق تۇتمابۇ يازمىنى ئاخىرىدا سەھرا تەھرىرلىگەن. ۋاقتى201554 23:57 پىسخىكا دۇنياسىدىكى ئەرئاياللارنىڭ پەرقىنى بىلەمسىز؟ تۆۋەندىكىلەرگە قۇلاق سېلىڭ: سىزگە چوقۇم پايدىسى تېگىپ قالىدۇ...1 . ئەگەر ئىككى ئەر كىشى بىرلا ۋاقىتتا بىر قىزنى قوغلاشقان ۋاقىتتا ھېسسىياتى ئانچە چوڭقۇر بولمىغان تەرەپ ئالدىدا ۋاز كېچىدۇ، بىراق ئىككى قىز بىرلا ۋاقىتتا بىر ئەر كىشىنى ياخشى كۆرۈپ قالغاندا ھېسسىياتى بەك چوڭقۇر بولغان تەرەپ ئالدىدا ۋاز كېچىدۇ، مانا بۇ ئاددىي مىسالدىن شۇنى كۆرئاياللار تۈزەلسە جەمىئىيەت تۈزۈلىدۇ بۇندىن نەچچە يۈز يىل ئىلگىرى بىر پەيلاسوپ ئەگەر ئاياللار تۈزەلسە جەمئىيەت تۈزىلىدۇ، ئىنسانىيەت گۈللىنىدۇ دەپ ئېيتقانىكەن. دەرھەقىقەت، ئاياللارنىڭ مەدەنىيەت ساپاسى جەمئىيەت تەرەققىياتى بىلەن ئوڭ تاناسىپلىق مۇناسىۋەتتە. ئۆز تەقدىرى ئۈستىدە تەپەككۈر يۈرگۈزۈدىغان ئاياللار ئۆز ئۆزىگە خوجا،مىللەتنىڭ نۇرلۇق كېلەچىكىنى يارىتالايدىغان ئېتىقادلىق ئەۋلادلارنى يېتىشتۈرەلەيدۇ. بىز ئىنسانىيەت تارىــخىدا زاۋاللىتاڭ سابا مۇنبىرى مۇنبەر ژورنىلى1سان ئەسسالامۇئەلەيكۇم تاڭ سابا مۇنبىرىنىڭ ئوت يۈرەك يىگىتلىرى،گۈلچىراي خانىمقىزلىرى كەمىنە شەھلادىن سىزلەرگە ئوتلۇق سالام ئالىي ئىھتىرام!مۇنبىرىمىز قۇرۇلۇپ تېخى بىر يىلغا يەتمىگەن قىسقىغىنا ۋاقىت ئىچىدە كۆپلىگەن نادىر تىما،ئەسەرلەر ئارقىلىقبۈگۈنكى تەرەقىياتلارغا ئىرىشتى ،بۇ مۇنبىرىمىزدىكى كىچەكۈندۈز ئىزدىنىۋاتقان،ئالتۇندەك ۋاقىتىلىرىنى چىقىرىپ تىمائىنكاس يوللاۋاتقان ئەزىز دوستلارنىڭ تىرىشچانلىقىنىڭ نەتىجىسى ئەلۋەتتە.بۇ تىما مۇمەھلىيائاتا ئانىسىنى ۋە ئۆيدىكىبارلىق ئۇششەك چۇششەك ئىشلىرىنى ئىنتايىن تەپسىلى ئورۇنلاشتۇرۋەتكەندىن كىيىن ، چۇشەندۇرگىلى بولمايدىغان ئاجايىپ بىر خىل ھېسياتتا سەپەرگە ئاتلاندى ... مانا ئۇ ئۆز ئارزۇسىغا قاراپ كىتۋاتدۇ ، ئۇ بۇ ئارزۇسى ئۇچۇن نەچچە يىل قىينالدى ، قانچىلىغان ئازابلارنى ئىچگە يۇتۇپ يۇردى ، قانچە قېتىم دىلغۇل بولدى .. ؟بۇنى ئۇ ئۆزىمۇ بىلمەيتتى . بۇگۇنكىدەك ئىرادىگە كىلىشىنى ئۇ ئۆزىمۇ ئويلاپ باقمىغان ، ئۇ ئارزۇسىنى پەقەت ئەمەلگە ئاشمائېلان كەڭ ئىچەرمەنلەرنىڭ ئېھتىياجى ۋە كۈندىنكۈنگە ئېشىپ بېرىۋاتقان ئادەم بۇلۇشتەلىپىنى قاندۇرۇش ئۈچۈن غەمگۈزار باش شىركىتىمىز يېقىندا بىر خىل ئادەم تورمۇزى كەشىپ قىلىپ، پاتېنىت ھوقۇقىنى قولغا ئالدى. ھاجەتمەنلەرنىڭ بۈگۈندىن ئېتىبارەن كونا ھاراق زاۋۇتىنىڭ بېقىنىدىكى تەبەسسۇم رېمونتخانىسىغا كېلىۋىرىشىنى سورايمىز. ئادەم تورمۇزى نىڭ قۇرۇلمىسى ئاددى، شەكلى كۆركەم، ئېغىرلىقى يوق دېيەرلىك. ئوڭ، سول بېقىنلارغا ئوخشاشلا ئورنىتىپ قويۇشقا بولىدۇ.مەن چوڭ بولغاندىن كىيىنكى مۇھەببەتلىك تۇرمۇشۇممەن تۇغۇلۇپ ئاتا ئانامنىڭ مۇھەببىتىگە ئىرىشكەن ئىدىم ،بۇرۇن مۇھەببەت دىسە شۇ ئاتا ئانا مۇھەببىتىگە ئوخشايدىغان چېغى دەپ ئويلاپتىمەن ،ئەمما چوڭ بولغاندىن كىيىن مۇھەببەتنىڭ قانداق بولىدىغانلىقى ھېس قىلدىم ،مەن گەرچە مۇھەببەتلىشىپ باقمىغان بولساممۇ لىكىن مۇھەببەتنى ھەقىقىي چۈشۈنۈپ يەتتىم ،مەنمۇ بىرسى بىلەن مۇھەببەتلىشىپ توي قلىشنى بەكمۇ ئارزۇ قىلىمەن ،لىكىن مەن تېىخى كىچىك توي قىلىش يېشىغا يەتمىدىم ھەم ئاتا ئانامنىڭ سەن تېخى كىچىك دىگىنىنى2013يىللىق 19نۆۋەتلىك خانتەڭرى ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن ئەسەر2013يىللىق 19نۆۋەتلىك خانتەڭرى ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن ئەسەر ئابدۇكېرىم قادىر مەڭگۈلۈك سېغىنىش پوۋېست 1 يولۇچىلار ئايرۇپىلانى ئايرۇدۇرۇمغا قونغاندا، ئاللىقاچان كۈن ئولتۇرغان ئىدى. ئايرۇپىلاندىن چۈشكەن يولۇچىلار ئارىسىدا يىراقتىن ــ بەكمۇ يىراقتىن كەلگەن بىر مېھمان بار ئىدى. مېھمان يۈك ــ تاقلىرىنى ئېلىپ، چىقىش ئىشىكى تەرەپكە كەلدى. ئىشىك ئالدىدا گۈل كۆتۈرۈشىۋالغان، چىرايىدىن قىزغىنلىق ئۇرغۇپ تۇرغان كىشىلەر سەپەردىن كەلگەن ئۇرۇق تۇئەمگەك مىۋىمىزنى قەدىرلەيلى، قوغدايلىئەمگەك بىلەن ئۇچىدۇ كۆكلەپ، مېۋىسىنى قەدىرلىگەنلەر. ئەلگە قۇرۇت پارازىت بولۇپ، سېسىتىدۇ ئالداپ يىگەنلەر. كۈچلۈك رىقابەتكە تولغان بۈگۈنكىدەك بازار ئىگىلىكى مەزگىلىدە، ھەرقانداق بىر نەتىجىنىڭ تولىمۇ مۈشكۈلچىلىكتە قاتمۇ قات خىرىسلاردىن ھالقىپ روياپقا چىقىدىغانلىقى، ئۇنىڭغا قانچىلىغان جاپاكەش، مېھنەتكەش كىشىلەرنىڭ قانتەرى سىڭىدىغانلىقى ھەممىمىزگە ئاياندۇر. ھەرقانداق بىر ئەمگەك مىۋىسى خۇددى يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقتەك نۇرغۇنلىغان جەبىر جاپا،ئەسكەرتىش: بۇ ئەسەر ئۆزۈم تەرجىمە قىلغان ئەسەر بولۇپ، باشقا مۇنبەر ۋە سالۇنلارغا مىنىڭ رۇخسىتىمسىز كۆچۈرۈپ تارقىتىشقا بولمايدۇ. يۈرەك كىسىلى بارلار ، ھامىلدار ئاياللار ۋە كىچىك بالىلارنىڭ ئوقۇماسلىقىنى تەۋسىيە قىلىمەن. ئەگەر ئوقۇپ كىلىپ چىققان ئاقىۋەتكە مەن مەسئۇل ئەمەس 214نۇمۇرلۇق ياتاق تەرجىمە ئەسەر سۇسۇ مەلۇم بىر ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇغۇچىسى بولۇپ مەكتەپتە ئەلاچى ئوقۇغۇچى ئىدى، ھەتتا ئۇنىڭ رەسىمى مەكتەپتىكى تەشۋىقان دوسكىسىغا چاپلانغان ئىدادامنىڭ گۇناھى كىچىكىىمدىن باشلاپ دادام ئاپام ماڭابەكلائامراق ئىدى.خالىغىىنىمنى قىلىپ بېرىپ بەكلائەركە ئۆگىتىپ قويغانىدى. بۇلۇپمۇ ئاپام مەندىن چوڭ ئۈمىتلەرنىكۈتەتتى.كۆزۈم چۇشكەننى ئەپ بېرىپ مېنىڭ ياخشى ئوقۇشۇمنى تەلەپ قىلاتتى.ھېلىمۇ ئېسىمدە بىر كۈنى ئاپام بىلەن بازارغا چىقتىم.قايتاشىىمدا كىچىككىنە بىر پۇل قاپچۇقىغا كۆزۈم چۇشتى.ئاپامغا غەلۋە قىلىشقا باشلىدىم،ئائىلمىز باياشات بولسىمۇ بۇنداق نەرسىلەر مەندەك كىچىككىنە بالا ئۈچۇن يەنىلا ئاقارلىغاچ داۋامى 4خەير خوش ۋەتەن مانا كۈتكەن كۈنلەرمۇ يېتىپ كەلدى، ھەممەيلەن كېتىش تەييەرلىقلىرىنى تۈگىتىپ يولغا چىقىشىقا باشلىدى، ئادىلە بىلەن ئامىنە مەكتەپ قوروسىنى ئاخىرقى قېتىم ئايلىنىپ چىقتى، كۈن پاتاي دىگەندە مەيداننىڭ قېشىدىكى ئورۇندۇققا كېلىپ ئولتۇرۇشۇپ پاراڭغا چۈشۈپ كەتتى، ئۇلار يېڭى كەلگەنكى ۋاقىتلىرىنى ،قىزىقچىلىقلارنى ،جاپالىق ئوقۇغان كۈنلەرنى سۆزلىشىپ كەتتى، ئاستا ئاستا گەپ سۆزلىرى توختاپ قېلىشتى، ئادىلە ئامىنەنى قۇچاغلاپ يىغلاپ كەتتى، ئىككقارلىغاچ داۋامى 3چوڭ بۇرۇلۇش بۇ كېچە ئادىلە ۋە ئامىنە ئىككەيلەن خېلى ۋاقىتقىچە مۇڭداشتى، ئادىلە نىڭ ئويلىرى قالايمىقان ئىدى، ئۇ بىر تەرەپتىن بۇ ئىشنىڭ تېزراق بىر تەرەپ بولۇپ كۆڭلىنى جايىغا قايتۇرۇشنى ئويلىسا،نىمىشقىدۇر يەنە بىر تەرەپتىن بۇ ئىشنىڭ بۇنداقلا تۈگەپ كېتىشىدىن ئەندىشە قىلاتتى، ئامىنە ئۇنىڭغا قاتتىق نىيەتكە كېلىپ بۇ ئەمەلگە ئاشمايدىغان ھىسسياتتىن بالدۇرراق بىر تەرەپ بولۇشنى تەۋسىيە قىلىۋاتاتتى.ئادىلەمۇ ئەلۋەتتە بۇرۇنقى قۇلىغى تېنچ خاتىرجەم تۇرمقارلىغاچ داۋامى 2زەنجىر بۈگۈن شەنبە كۈنى ئىدى،ئىليارمەرزىيەنىڭ يەنە ۋاختىدا كەلمەيدىغان بوپ كەتتىڭىز دىيىشىدىن ئەنسىرەپ يولغا چىقتى، ئۇ تىببى ئىنىستىتۇتنىڭ يېنىدىكى كىچىك بازاردا ئاپتوۋوز ئالمىشىش ئۈچۈن بىكەتتە تۇرغان ئىدى، تۇيۇقسىز قۇلىقىغىغا ئاڭلانغان تونۇش ئاۋازدىن چۆچۈپ كەينىگە قايرىلدى، بىكەت يېنىدىكى بىر كىچىك زىبۇ زىننەت دۇكىنىنىڭ دېرىزىسى ئالدىدا ئادىلە بىلەن ئامىنە نىمگىدۇر قاراپ تۇرۇپ پاراڭلىشىۋاتاتتى. بۇ زەنجىرنى چوقۇم بىر كۈنى ئېلىۋالىمەدوكلات مەكتەپنىڭ ئاخىرقى يىلى پراكتىكا يىلى بولغاچقا، دەرسلەر خېلىلا يېنىكلەپ قالغان ئىدى، بۈگۈن جۈمە كۈنى بولغاچقا مۇئەللىمى قىزلارنى بالدۇرراق كەتكۈزىۋەتتى، ئامىنە ياتاقتا كىتاپ كۆرۇپ قالدى، ئادىلە توپىنى كۆتۈرۈپ مەيداندا تاماق ۋاقتىغىچە توپ ئوينىدى، ھۆپپىدە قىزىرىپ كەتكەن يۈزىدىكى تەر تامچىلىرىنى ئېيتىپ ياتاققا قايتىۋاتقان ئادىلە يىراقتىنلا كوچا تەرەپكە ماڭغان مەرزىيە ۋە ئىليارنى كۆرۈپ قالدى، باشقا يول بىلەن مېڭىشقا ئامال قالمىدى، ئۇىم ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ مۇھەببەتلىشىۋاتقانلىقىنى ئاڭلاپ قالىمىز ۋە ئەپسۇسلىنىمىز. چۈنكى بالدۇر مۇھەببەتلىشىشنى چەكلەش بىزدىلا ئەمەس ئېچىۋېتىلگەن غەرپ ئەللىرىدىمۇ ئۇمۇمىيۈزلۈك توغرا دەپ قارىلىدىغان ۋە مائارىپ ۋە پىسخولوگىيە تارماقلىرى ئىزچىل چارە قوللىنىۋاتقان ياشئۆسمۈرلەرنى قوغداش ۋە كۆڭۈل بۆلۈش تەدبىرلىرىنىڭ بىرى. جەمىيەتنىڭ تەرەققىياتى، ئىشسىزلىق ۋە ئىقتىسادى مۇھتاجلىق ئېغىرلىشىۋاتقان بۈگۈنكى دەۋردە بالدۇر مۇھەببەتلىشىشمەن مۇنداق قىزلارنى ئۇچراتىم. بىرنىجى قىز. باشلانغۇچ مەكتەپ سەۋىيىسىگە ئىگە لىكىن بەش ۋاخ ناماز، 30پارچە قۇراننى ئۆتكۈزگەن،ھەممىلا يىرىنى ئىسلام قائىدىسى بويىچە چۈمكىگەن ئەدەپ ئەخلاقلىق،ئاق كۆڭۈل لىكىن خىزمىتى يوق قىز. ئىككىنجى قىز. ئۆتتۇرا تىخنىكوم مەدىنىيەت سەۋىيىسىگە ئىگە. مەدىنىي، ئىشچان ، تولىمۇ پاكىز، پاكىزلىغىدىن ئۇ تازلىغان يەردىن ئەيمىنمەي ماڭالمايسىز، ئىزىڭىز تەككەن يەرنى ئىككى قىتىم سۇرتۇپ تۇرىدۇ.پاكىزلىق بىلەن يۈرىگىڭىزنى سىقىپبىز قانداق باي بولدۇق 2008يىلى 10ئاينىڭ 5كۈنى. ھېلىقى كۈنى ئارسلاننىڭ تېلفوننى تاپشۇرۋالغاندىن كېيىن يەنە ئىككى كۈن بىر نەرسە يازالمىدىم. چۈنكى يازغۇدەك بىر نەرسە تاپالمىغانتىم. قارىغاندا مېنىڭ بۇ ئەسىرىمنى تاماملاش خېلى تەس كېلىدىغان ئوخشايدۇ. لېكىن ھىچقايسى بىر يازغۇچى بىرەر داڭلىق ئەسىرىنى قىسقا بىر مەزگىل ئىچىدە تاماملىيالمىغان. بوپتۇ، بۇ ئەسەرنى بىر ئىككى يىلدا تاماملاپ بولساممۇ مەيلى دەپ ئويلىدىم. لېكىن ماڭا قىيامەت يېقىنلاپ قالغاندەكلاسۇلتان ئابدۇرېشىتخاننىڭ خانىشى ئاماننىسا خېنىم ئۆز دەۋرىنىڭ يېگانا شائرەسى بولۇپ ، دىۋان نەفىسى شېئرلىرى توپلىمى ناملىق بىر كىتاپنى يازغاندى ، خەتتاتلىقتا ئۈستۈن ماھارەتكە ئىگە ئىدى، مۇزىكا ئىلىمىدىمۇ شۇنداق كامالەت ئىگىسى ئىدىكى ، سۇلتان ئۇنىڭغا تاقەتسز ئاشىق ۋە ئختىيارسىز شەيدا بولغان ئىدى . سۇلتاننىڭ بۇ مەلىكىنى ئۆز نىكاھىغا ئېلىش ۋەقەسى مۇنداق بولغان ئىدى : سۇلتان ۋەزىر ، ئەمىر ۋە لەشكەرلىرى بىلەن پايتەختى يەكەندىن ئاتلىنىپ چىقىپ ، تاھېكايە دوختۇرنىڭ بۇرۇتلۇق خانىم توغرىسىدىكى خىياللىرى دائىم موشۇ يەرىدىن باشلىناتتى... خانىم دوختۇر تەڭلىگەن چاينى خوشياقماسلىق بىلەن ئېلىپ،ئالدىدىكى ئۈستەلگە قويۇپ قويدى.كۆزىدىن باشقا يېرىنى تۇسۇۋالغان ماسكىسى كىشىنىڭ ئىچىنى پۇشۇرۇپ قوياتتى.كۆزلىرىدىن نىمىگىدۇر ئالدىراپ تۇرىۋاتقاندەك، قورۇنۇپ قالغاندەك بىر خىل ھالەتتە ئولتۇراتتى. دوختۇر ئۇنىڭ گەپ باشلىشىشىنى كۈتكەچ ئۆز ئىشىنى قىلىۋەردى. خانىمدىن سۆز كۈتۈپ خېلى ئۇزۇن ساقلىدى.خانىم ئاخىتۇرسۇنگۈل توخنىياز دەرۋازا ئالدىغا تىكىلگەن بىر نەچچە تۈپ تېرەكنىڭ بالدۇر سارغىيىشقا باشلىغان يوپۇرماقلىرى كۈن نۇرىدا ساپسېرىق يالتىرايىتتى . ھاۋا شۇنچىلىك ئوچۇق ، قېنىق زەڭگەر رەڭلىك ئاسماندا بىر پارچىمۇ بۇلۇت كۆرۈنمەيىتتى . دەرۋازىنىڭ ئۇدۇلىدىكى پېشايۋان تۈۋرۈكىگە تارتىلغان سىمغا يېيىلغان كىيىمكېچەكلەردىن سۇ تامچىپ تۇراتتى . يېڭىلا سۇ چېچىلغان ھويلا نەمخۇش ، پاكىز كۆرۈنەتتى ، غەربكە قايرىلغان قۇياشنىڭ نۇرى ھويلىغا تولۇق چۈشكەن ،ھاۋا سالبىر كۈنى كەچقۇرۇن ، ئاجرىشىش ئالدىدا تۇرغان بىر جۈپلەر سۆھبەتلەشتى . ئايالنىڭ ئالغىنى ........ ئايال يىغىدىن قىزىرىپ ئىششىپ كەتكەن كۆزلىرىنى ئەرگە تىكىپ بايا يىزىپ تەييارلاپ قويغان قەغەزنى ئەرگە سۇندى : ئۈستەل چىرىغى مەن ئالغان ؛ كىتاپ جازىسى مەن ئالغان ؛ رەسىم رامكىسى مەن ئالغان ؛ سائەت مەن ئالغان ؛ ئورۇندۇق مەن ئالغان ؛ يۇقارقى نەرسىلەرنىڭ ھەممىسىنى ئەكىتىمەن . ئەرنىڭ ئالغىنى ........ ئەر قەغەزدىكىنى كۆردى ئىختىيارسىز كۆزلىرىدە ياش لىغىرلىدى . ئۇ قولچۈشلۈك تاماق ۋاقتى بولۇپ قالغان چاغ ئىدى.بىر ئاشپۇزۇلغا كىرىپ،بوش ئۈستەلگە كېلىپ ئولتۇردۇم.ئاشپۇزۇلدا ئادەملەر كۆپ ئىدى.ئالدىمدىكى ئۈستەلدە ئەللىك ياشلاردا بار سالاپەتلىكبىرئەر بىلەن 22 ياشلاردىكى ياسانچۇق بىر خېنىم غىزالىنىپ ئولتۇرغان ئىكەن.بىزلەر ناتۇنۇش بولغاچ،ئۇلارغا پەرۋامۇ قىلماي،تامىغىمنى بۇيرۇتۇپ،چاي ئىچكەچ ساقلاپ ئولتۇردۇم.قۇلىقىمغا ئالدىمدىكى ئۈستەلدە ئولتۇرغانلارنىڭ پارىڭى كىرىپ تۇراتتى.سالاپەتلىك ئەر ياسانچۇق خېنىمنىڭ كۆزى ؟ . . ، ، .... .... . ، ... مەكتەپ پۈتتۈرگىنىمگىمۇ ھەشپەش دىگۈچە 4يىل بولۇپ قالدى .بۇ تۆت يىل مەن ئۈچۈن قىرىق يىلدەك بىلىندى .چۈنكى بۇ جەرياندا مىنىڭ قىلمىغانبىرلا ئىشىم يەنى ئوبورنى تازىلاشلا قالدى.تاللا بازارلىرى،قۇرۇلۇش ئورۇنلىرى دەمدۇ ئىشقىلىپ ئازراقلا پۇل تېپىپ جان باقىدىغان ئىشلارنىڭ ھەممىسىنى قىلدىم.بىر قىسىم ساۋاقداشلىرىم ئاتائانىسى ۋە ئۇرۇغتۇغقانلىرىنىڭ ياردىمىدە خېلى ياخشى خىزمەتلەرگە ئپرۇنلاشتى مەن يەنىلا شۇ بىر تەرەپتىن ئىشلىگەچ يەنە بىر تەرەپتىن گوياتوردىكى سۆيگۈ 1قىسىم مەن بۇ ھىكايىنى مېنى تۈرلۈك خام ماتىرىياللار بىلەن تەمىنلىگەن توردىكى سىرداش دوستۇم ئەتتىرگۈل گە بېغىشلايمەن. مۇئەللىپتىن ئەكبەر بۈگۈن يەنە خىياللارغا پاتقان ھالدا ئىككى قولىنى يان يانچۇقىغا سىلىپ، قېتىپ مۇزلاپ كەتكەن ئاپپاق قارنىڭ ئۇستىگە دەسسەپ،سوغۇقتىن مۇكچەيگەن ھالدا تورخانغا قاراپ يۇرۇپ كەتتى.سائەت تۆت يېرىمنىڭ قارسىنى ئالمايلا قاراڭغۇلۇق سايە تاشلىماقتا ئىدى.ئەكبەرنىڭ قەلبىدىمۇ شۇنداق بىر قاراڭغۇلۇق شىدەت بىلەمەن ۋە ئوغلۇم ماخمۇت يولۋاس كەچ كىرىپ كېتىۋاتاتتى. بالىلار مەكتەپتىن قايىتقىلى نىكەم. ئوغلۇم تېخىچە يوق. تۇرۇپ ئەنسىرەپ قالاتتىم، تۇرۇپ ئاچچىقىم كېلەتتى. بالا دېگەنغۇ ئويۇنغا ئامراق بولىدۇ. ئەمما، ئويۇننىڭمۇ چىكى بار دە؟! ئاخىر سەۋىر قاچام توشتى. ئۇنى ئىزدەپ كوچىغا چىقتىم. خىلى كۈنلەردىن بىرى مەن ئوغلۇم ئۈچۈنلا ئاۋارە بولۇپ يۈرەتتىم. ئۇنىڭ كۆزىگە قارىغانسىرى ئوغلۇم بەڭباش بولۇپ كېتىۋاتاتتى. ئوغلۇمنى ئاخىر كوچا دوقمۇشىدىن تاپتىم. ئۇ بىر بىليارتيېقىندىن بېرىئۇنىڭ تاپاۋىتى ياخشى بولمىدى ،قانداق قىلىش كېرەك ؟ئۇيان ئويلاپ بۇيان ئويلاپ ئۇ ئاخىرى بىر ئەقىل تاپقاندەك بولدىدە،پۇزۇر كىيىنگەندىن كېيىن ئالدىن تەييارلاپ قويغان سومكىسىنى مۆرىسىگە ئاسقان پېتى ئۇزۇن يوللۇق قاتناش بېكىتىگە قاراپ يول ئالدى.بېكەت ئادەم دېڭىزىغا ئايلانغان بولۇپ بېلەتچىلەرنىڭ قەشقەر،خوتەن،ئاقسۇ،كورلىغا بارىدىغانلار بارمۇ ؟دەپ سۈرەنچۇقان سېلىشلىرى كىشىنىڭ مىڭىسىنى يەيتى.ئۇ ماشىنا كۈتۈش زالىغا كىرىپ ئۇيان بۇيانئۇچۇرمىكرو ھېكايە ئاخشام سورۇندىن قايتقاندىن كېيىن مەھمۇد مۇدىرنىڭ كونا كېسىلى يەنە قوزغالدى. ئۇساۋاقدىشى يوللىغان ئۇچۇرنى قول ئاستىدىكىلەرگە يوللاشقا باشلىدى، شۇنداق قىلىپ تۆت بەش قېتىم ئۇچۇر يوللىغاندىن كېيىن، تېلېفونىنى ئېتىۋېتىپ ئۇيقۇ دۇنياسىغا غەرق بولدى. ئۇنىڭ بېشى گويا ھازىرلا چېقىلىپ كېتىدىغاندەك زىڭىلداپ ئاغرىشقا باشلىدى، ئاخشامنېمە ئىشلار بولغاندۇ، قانداق قايتىپ كەلگەندىمەن؟دىگەنلەرنى خىيال قىلغاچ ئۈستەلدىكى ماتېرىياللىرىنبىر قىز بار ئىدى، كىچىك ۋاقتىدا پۇتى ياخشى ئىشلىمىگەچكە ھەمىشە ئىشىكى ئالدىدا ئولتۇرۇپ باشقا بالىلارنىڭ ئويۇنىنى كۆرەتتى، ئۇلار بىلەن بىرگە ئويناشقىمۇ جۈرئەت قىلالمايتتى. نىمىدىگەن غېرىپلىق ھە! بىر يىلى يازدا قوشنىسىنىڭ ئۆيىگە شەھەردىن تۇققىنى كەلدى، ئۇلار بالىسىنىمۇ ئالغاچ كەلگەنىدى، ئۇ بۇ قىزدىن بەش ياشلارچە چوڭ ئوغۇل بالا ئىدى. ئۇ بالىلار بىلەن ناھايىتى تېزلا چىقىشىپ كەتتى، ئۇلار بىرلىكتە تاغلارغا چىقتى، دەريا بويىغا بېرىپ سۇ چۈمۈلۈپ ئۇلقىزىم ناشتىلىقىڭىزنى يەپ ئاندىن مېڭىڭ !!! بولدى ئاپا ،كېچىكىپ قالىمەن ... بالدۇرراق تۇرسىڭىز مۇشۇ ئىش يوق ، قىز بالا بۇنداق ۋاقچە قوپسا بولمايدۇ ...بەخىتسىز بولۇپ قالىدۇ،,ئاپامنىڭ گېپىنىڭ ئاخىرنى ئاڭلىمايلا ماشىنىنى قوزغىتىپ كېتىپ قالدىم . ئۇھ !!ھەنېم بولسا دادام يوق، بولمىسا كۆزى بىلەنلا بىر تەرەپ قىلىۋېتەتتى مېنى ،،،ئاللاغا چەكسىز شۈكرى ،،،خەپ بۈگۈندىن باشلاپ بالدۇر ئۇخلىمايدىغان بولسام ، يا روزا تۇتالمىدىم ،مەنمۇ ئادەممۇ ئەمدى ... 8 شۇ خىيمۇشۇ كۈنلەردە يۈز بىرىۋاتقان نۇرغۇنلىغان ئىشلار ئادەمنىڭ ئەقلىگە پەقەت سىغمايدۇ . كونىلاردىن سورىساڭ : زامان ئاخىرىنىڭ ئالامەتلىرى دىگەن بىر جۈملە سۆزگە يىغىنچاقلايدۇ . ئاڭلاشلارغا قارىغاندا زامان ئاخىرىسىدا مانا شۇنداق ھەممە نەرسە ئۆز قېلىپىدىن چىقىپ كەتكۈدەك . توۋا ... ماۋۇ ئۆيدىكى مۆشۈك جېنىدا چاشقان تۇتماس بولىۋالدى . قايسى كۈنى قاراپ تۇرسام بىر چاشقاننى بىردەم قوغلاپلا بولدى قىلدى . ھەممىنى قىلغان ئانام بىلەن سىڭلىم . قۇرۇق نان يىسە قانداقجەسەت ئوغرىسى بىر قىز ئىشتىن چۈشكىچە كەچ بولۇپ كېتىپتۇ . قاراڭغۇدا قورقۇپ مېڭىۋاتسا ، كەينىگە بىرسى ئەگىشىۋاپتۇ . شۇنىڭ بىلەن قىز نەق زاراتگاھلىق تەرەپكە قاراپ يۈگۈرۈپتۇ ، ھېلىقى كىشىمۇ كەينىدىن تەڭ يۈگۈرۈپتۇ . قىز بىر قەبرىنىڭ ئالدىغا كېلىپ توختاپتۇ دە : دادا قەبرە ئىشكىنى ئاچە ، ئاچقۇچ ئېلىۋېلىشنى ئۇنتۇپ قاپتىمەن دېيىشىگە ، ھېلىقى كەينىدىن ئەگىشىپ كېلىۋاتقان كىشى بەدەر قېچىپتۇ . قىز ئۇھ دەپ تۇرىشىغا ، قەبرىدىن : يەنە ئاچقۇچنى ئۇنتۇپ قاپسەنئوغلى مېھمانخانا ئۆيدە مېھمان بىلەن پاراڭلىشىپ ئولتۇرغان ئاتىسىنىڭ قۇلىقىغا بىر نىمىلەرنى دېمەكچى بولۇپ نەچچە قېتىم كەلسىمۇ ، ئاتىسى سۆزلىگىلى قويماپتۇ ۋە ئەيىبلەپ : مېھمان بار يەردە بۇنداق قىلىش ئەدەپسىزلىك بولىدۇ . گەپ بولسا ئوچۇق دەۋەگۈلۈك،دەپتۇ. شۇنىڭ بىلەن ئوغلى دېمەكچى بولغان گېپىنى ئوچۇقلا دەۋېتىپتۇ : ئاپام ئۆيدە كۆكتات قالمىدى،ئاتاڭغا دەپ قوي، مېھماننى تۇتۇپ قالمىسۇن،دەيدۇ. مۇھەببەتنىڭ كۆزى قارىغۇ 1 قىسىم ھىكايە تاغ تەرەپتىن گۈركىرەپ سوقۇۋاتقان سوغوق شامال قەبرىستانلىقتىكى تۇغ ئەلەملەرنى ئېچىنىشلىق تىترىتەتتى . بۇ يەرگە كېلىپ قالغان ئادەملەرنى ئىختىيارسىز قورقۇنچ بېسىپ يۈرىكىمۇ ئاشۇ تۇغ ئەلەملەردەك تىترەپ كېتەتتى. ئاشۇ قەبرىستانلىقتىكى توپا يۆلەپ قۇيۇلغان قەبرە ئالدىدا بىر ئانا بۇقۇلداپ يىغلىماقتا. يۈرىكىدىكى ھەسرەتلىرىنى ئاشۇ قەبرىگە سىڭدۈرمەكتە. قەبرە ئاستىدا ياتقان ئوغلىغا قەلبىدىكى بارلىق ھېسىياتىنى ئۆكسىگىنىچە بايان قىلماقتا. شامال گۈركىدوستلار، غۇنچە دىگەن سۆزنى ئاڭلاش بىلەن بەلكىم تەپەككۇر كۆزىڭلار باغچىلارنى ، چىمەنزارلىقلارنى سەيلە قىلىۋاتقاندۇ؟ قوللىرىڭلار ئاشۇ گۈللەرنى قىسقان چىكەڭلارنى سىلاۋاتقاندۇ؟ ھەتتا كۆزلىرىڭلار دېرىزىلەرگە تىزىلغان گۈل شاخلىرىدا ئويناۋاتقاندۇ؟ تېخى يىگىتلەر قىزلارنىڭ گۈل قىسقان جامالىغا قاراپقاراپ تويماۋاتقاندۇ؟ ھەتتا بۇلبۇلدەك سايراۋايقاندۇر بەلكىم. شۇنداق، ئەلبەتتە شۇنداق. گۈل دۇنيانىڭ گۈزەللىكىنى ئۆزىگە مۇجەسسەملەشتۈرگەن، ئادەملەرنيېڭى جىڭۋۇ سارىيى زامان تەرەقىلىشىغا ئەگىشىپ جڭۋۇسارىىيمۇ جاڭشىيۇسىنى تازا پەيزى قىلدى.خويۆەنجىيا نەۋرىسى بىلەن ئىشخانىسدا ئىلكتۇرۇنلۇق ئۇيۇنچۇق ئويناۋاتاتتى.شاگىرتلارمۇ ماجاڭ ئويناش بىلەن ئاۋارە ئىدى.چىن جىن بولسا تورغا چىقىپ چ چ دا ياپۇنيەدىكى مۇھەببىتى بىلەن قىزغىن پاراڭلىشىۋاتاتتى.ھەممەيلەن شۇنداق ئالدىراش ،ھىچقايسى گۇمپا ئۆگىنەي دىمەيتى. توساتتىن ياپۇنلۇق چامباشىچلار ئىشىكنى تىپىپلا كىردى.ياپۇنلۇقنىڭ ئارىسدا بىرسى جوڭگۇلۇق كېسەل كنەسىر جېنىم سەن ئاشۇ مېھىرلىك كۆزلېرىڭنى بۈگۈن مەندىن تۇيۇقسىزلا ئۈزۈپ كېتىپ قالدىڭ.مەن سېنىڭ شۇ شېرىن سۆزلېرىڭگە،شۇ جامالىڭغا تەشنا ئىدىم.لېكىن مېنىڭ بۇ يۈرۈكۈم تارىسى يوق مۇزىكىغا ئوخشاش مۇزىكا چالالماي قالدى.چنكى سەن بۇ نازۇك تارىمنى چېكىپ قويۇپ ئۈزۈپ تاشلىدىڭ.ۋايجان!دەپلا كەينىڭدىن قاراپ قالماقتىن باشقا ئامال مەندە بولمىدى. سەن كۆڭلۈمنى ئالمىچىلىك كۆرگەن بولساڭ ئىدىڭ،مەن ئۆلۈش ئالدىدا ھەممىدىن رازى بولغان ھالەتتە بۇدۇنيادىن خوشلاشقان بكۆز ئالدىمدىكى رېئاللىققا ئىشەنمەي قالدىم. شۇ تاپتا كۆز ئالدىم قاپقاراڭغۇ، ھېچنىمىنى ئويلىغۇم يوق. مۇھەببەت دىگەن نىمە ؟؟ بۇ دۇنيادا ھەقىقي مۇھەببەت بارمۇ ؟؟بۇ سوئاللار كاللامنىچىرمىۋالدى؟شۇ تاپتا قولام كۇنۇپكا تاختىسى ئۈستىدە خەت بىسىۋاتامدۇ ياكى كۇنۇپكا تاختىسى مېنى بېسىۋاتامدۇ ؟ بىلمەيمەن. بۈگۈن چ چ رىمدا ئوغۇل دوستومنىڭ قىز دوستى بىلەن پاراڭلىشىپ قالدىم.ھەم ئۇنىڭ چ چ سىنىڭ بوشلوقىدا ئۇ ئىكبىسىنىڭ رەسىمنى كۆرۈپ قالدىم.يۈرۈكۈم شۇنچىلىك ئاشامالنىڭمۇھەببىتى لىرىك نەسىر ئەگەر مەن بىر سەلكىنشامال بولۇپ قالسام ،ھەر تاڭداسېنىڭ ئىللىقچېھرىڭنى قانغۇچە كۆرۋالاتتىم،سۇمبۇل چېچڭنى قانغۇچەيەلپۈپ تاراپ ،پۇراپ ئوينايتىم؛ئالما يۈزۈڭنى سىيپاپ ئۆتۈپ تويغۇچە سۆيەتتىم......يۈرىكىمگە ئوقيا بولۇپ سانچىلغان ئاشۇ كىرپكلىرىڭگەۋە ئاشۇ قويۇق كىرپىك ئاستىدىكى نۇرلۇق كۆزۈڭگەھەسەت بىلەن ئۇرۇلاتتىم......ياق،ياق...!!!مەنپەقەت بىرسەلكىن شامال! كۆزلىرىڭدىن ياشلار ئاققۇزما،مەن چىداپ تۇرالمايمەن!!!!!! سېنىڭ كۆياخشىمۇسەن قەدىرلىكىم. بىز تۇنۇشقان ئاشۇ كۇن ئىسىڭدىمۇ؟ تاساددىبىلا تۇنۇشۇپ قالدۇق. گەرچە ئەتتىگەندە ئويدىن كۇڭلۇم ئىنتايىن غەش ھالدا چىققان بولساممۇ. سەن بىلەن بىرگە ئايلىنىپ.پاراڭلىشىپ يۇرۇپ روھىم خېلىلا كۇتۇرۇلۇپ قالغانىدى. سەن ماڭا ناھايتى خۇشخۇيلۇق بىلەن. قىزغىن مۇئامىلىدە بولغانىدىڭ! ئىككىمىز ئايلىنىپ يۇرۇپ ئاخىرى كىيىنچە ئىككىمىزنىڭ دائىم ئۇچرىشىدىغان كونا جايىمىز بوپقالغان ھېلقى ئۇرۇندۇققا كىلىپ ئولتۇرۇپ. ئىچ سىرىمىزنى. دەردىمىزنىۋۇ نومۇس قىلمايدىغان بۇزۇق ، ئايىقى تەگكەن يەرنىڭ ھەممىسىنى نەس باسىدۇبۇنىڭ ............................... رەيھان ئۆزىگە ئاڭلىتىپ تۇرۇپ دېيىلىۋاتقان ، ئېغىزدىن چىقارغۇسىز بۇگەپلەرگە پەرۋامۇ قىلماي قولىدىكى تېنچلاندۇرۇش دورىسىغا پات پات قارىغىنىچە ئۆيىگە قاراپ يۈگۈرگەندەك كېتىۋاتاتتى ،ماڭغاچ ئەتراپتىكى مەنزىرىلەرگە تويماي قارايتتى ، چۈنكى ئۇزاق قالماي بۇ مەنزىرىلەر بىلەن مەڭگۈ خوشلىشاتتى ........................... ئۇنىڭ نامىزى شۇنچىلىك ئاددىي ئۇزىتىلدىكى پەقەت ئتىتانىك ناملىق فىلىم دۇنيا كىنوچىلىق تارىخىدىكى بىر يارقىن نامايەندە بولۇپ، ئەينى يىلى قويۇلغاندا سانسىزلىغان كىنو مەستانىلىرىنىڭ قەلبىنى قاتتىق ھاياجانغا سالغانىدى. تىتانىك ناملىق پاراخۇت چۆكۈپ كېتىپ ئارىدىن توپتوغرا 100 يىل، شۇنداقلا تىتانىك ناملىق فىلىم ئىشلىنىپ ئارىدىن توپتوغرا 15 يىل ئۆتۈپ كەتكەنكى بۈگۈنكى كۈندە، بۇ فىلىم نۆۋەتتىكى ئەڭ زامانىۋى تېخنىكا ۋە ئۈسكۈنىلەردىن پايدىلىنىپ، نۆۋەتتە ئەڭ قارشى ئېلىنىۋاتقان ئۈچ دىلاشتۇرۇش جەريانىئەڭ قالتىس مۇئەللىم تامپىسۇن ئامېرىكا ئوقۇش باشلانغان تۈنجى كۈنى تامپىسۇن خانىم 5يىللىق ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ئالدىدا تۇرۇپ يالغان سۆزلىدى، يەنى ئۇ ئوقۇغۇچىلارغا مۇنداق دېدى: مەن سىنىپتىكى ھەممە ئوقۇغۇچىغا باراۋەر مۇئامىلە قىلىمەن! ئەمما بۇ سۆزنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش مۇمكىن ئەمەس ئىدى، چۈنكى ئالدىنقى رەتتە ئولتۇرىدىغان بالا ئۇنىڭ باشقىچىرەك مۇئامىلە قىلىشىغا موھتاج بولۇپ، ئۇنىڭ ئىسمى خاتىرىگە مۇنداق پۈتۈلگەنىدى: تايدى ستودات. تامپىسۇن خانىم ھەدېگەمەلۇم ماددىي ئەشيا شىركىتى بىر خىزمەتچى قوبۇل قىلماقچى بولۇپتۇ، بۇنىڭغا نۇرغۇن ئادەم تىزىملىتىپتۇ. شىركەتنىڭ يازمىچە ۋە يۈزتۇرا ئىمتىھانى ناھايىتى مۇرەككەپ بولۇپ، قايتا قايتا شاللاش ئارقىلىق ئاخىرىدا بەشلا ئادەم قاپتۇ. بۇ بەشەيلەننىڭ ئوقۇش تارىخى يۇقىرى بولۇپ، داڭلىق ئالىي مەكتەپلەرنى پۈتكۈزگەنلەر ئىكەن. شىركەت ئۇلارغا يىغىن ئېچىپ، ئەڭ ئاخىرقى قارارنى چىقارغاندىن كېيىن ئۇقتۇرۇش قىلىدىغانلىقىنى، ئۇلارنىڭ قايتىپ خەۋەر كۈتۈشىنى ئېيتىپتۇ. بىدۇنيادا ھەر كۈنى تۈرلۈق قاتىللىق ۋەقەلىرى يۈز بېرىپ تۇرىدۇ، ھەر بىر قاتىللىقنىڭ كەينىدە ئادەمنى ئويغا سالىدىغان ئاجايىب ھېكايىلەر بار. ئاياللارنىڭ قاتىللىق قىلىشى تېخىمۇ ئاجايىب ھېكايىلەرگە باغلىنىدۇ. بۇ ھېكايىلەرنىڭ بەزىلىرى ھېسداشلىقىمىزنى قوزغىسا، بەزىلىرى غەزەپنەپرىتىمىزنى قوزغايدۇ. ئاياللارغا باغلىنىشلىق قاتىللىق ھېكايىلەرنىڭ قانچىلىك ئېچىنىشلىق، قىسمەتلىرىنىڭ قانچىلىك تەتۈر بولۇشىدىن قەتئىي نەزەر، ئەخلاق نۇقتىسىدىن ياكى قانۇن نئايالىم يېڭىلا سىرىتقا كاماندۇرۇپكىغا چىقىپ كەتكەنلىك سەۋەبىدىن تاماق ئىتىدىغان ئادەم يوق بولدى شۇنىڭ بىلەن بازاردىن بىرەرنەرسە ئەكىلىپلا قورسىقىمنى گوللاش نىيتىدە دوقمۇشتىكى ئاشخانىغا كىردىم ئاشخانائىچى ۋاراڭ چۇرۇڭ بولۇپ ، بۇلۇڭدىكى ئۈستەلدە بەش ئالتايلەن ناخشا ئېيتىىشقانھالدا ھاراق ئىچىۋاتاتتى. مەن ئۇدۇل بىلەت ساتىدىغان يەرگە باردىم . ئادەمنىڭ قولىئاران پاتقۇدەكلا تۈشۈك ئالدىدا ئادىملەر ھە دەپ بىر بىرىنى قىستىشاتتى. قاراپتۇرغىنىم بىلەئەما بىلەن ئىت بىر ئەما ئىتى بىلەن يولدىن ئۆتۈۋاتقاندا،بىر ئاپتوموبىل ئۇنى سوقىۋىتىپتۇ،ئەما نەق مەيداندا ئۆلۈپتۇ،ئۇنىڭ ئىتىمۇ ئىگىسىنى قوغدىماقچى بولغاندا ، چاق ئاستىدا قېلىپ ئۆلۈپتۇ . ئەما بىلەن ئىت بىرلىكتە جەننەتنىڭ ئىشىكى ئالدىغا بېرىشىغا ،پەرىشتە ئۇلارنىڭ ئالدىنى تۇسۇپ ،خىجىل بولۇپ : كەچۈرۈڭلار، جەننەتتە ھازىر پەقەت بىرلا ئورۇن بار ،ئىككىڭلارنىڭ بىرىڭلار چۇقۇم دوزاخقا كىرىشىڭلار كېرەك ،دەپتۇ . ئىتىم نىمىنىڭ جەننەت ، نىمىنىڭ دوزاخ ئ ، ...؟ ئاپتورى: ئۆمەرجان ھەسەن بوزقىر ، ، . ، ھاياتلىق ئازاب ۋە خۇشللىقتىن پۈتۈلگەن. ۋاقىت ھەرقاچان يېڭىلىنىپ تۇرىدۇ، لېكىن ئۇنىڭ يۆلىنىشى مەڭگۈ ئوخشاش بولمايدۇ. ئەگەر سىز ئەتىنىڭ كەينىدىن يەنە بىر ئەتىنى كۆرەلىسىڭىز،ئۇنداقتا مەزمۇت ياشاڭ. ئەتىنىڭ كەينىدە يەنە بىر ئەتە بار، بۈگۈن خاپىلىق تارتقان بولسىڭىز،ئەتىنى خوشال ئۆتكۈزۈشكە تىرىشىڭ. كىچىككىنە ئىشلار ئۈچۈن بۈگۈنىڭىزنىمۇ، ئەتىڭىزنىمۇ خۇشاللىقتىن مەھرۇم قىلىشىڭىز ھاجەتسىز. ئادەملەردە ھايات ۋە ماماتتىن ئىبارەت ئىككى خىل مەۋھۇم ھالەتچايخانا زىيارىتىدىن تور قويمىچىلىرىغىچە نىياز قاھار ئۈرۈمچى كەچلىك گېزىتى مۇخبىرى ئالدامچىلىق ۋە قويمىچىلىق قاچاندىن بېرى پەيدا بولغانلىقى نامەلۇم . بەلكىم ئىنسانلار مەدەنىيىتىنىڭ تەرەققىي قىلىپ مەلۇم باسقۇچقا يەتكەنلىكىنىڭ مەھسۇلى بولسا كېرەك . ئالدامچىلىق ۋە قويمىچىلىق ھازىر ھەر قانداق ئەل ۋە جەمئىيەتتە مەۋجۇت ، پەقەت ئۇنىڭ ئاز كۆپلىكى ۋە زىيىنىنىڭ يوقىرى تۆۋەنلىكى بىلەن كىشىلەرنىڭ كۆزىگە چېلىقىدۇ . كىشىلەر مەدىنىيلەشكەنسېرى ئالدامچىيىگىت كېتىشتىن بۇرۇن قىزغا بىر پارچە خەت قالدۇرۇپ قويۇپتۇ. خەتكە مۇنۇلار يېزىلغانىكەن:مەن كەتتىم، تېلېفون نومۇرۇمنىمۇ ئالماشتۇرۇۋەتتىم، بۇندىن كېيىن سېنى ھەرگىز ئاۋارە قىلمايمەن. خەيرىخۇش! سېنىڭ ئۇنىڭ بىلەن بەختلىك بولۇشۇڭنى چىن قەلبىمدىن ئۈمىد قىلىمەن. مەن سېنى ياخشى كۆرۈپ باقمىغان، ئەمما ھەر قېتىم سېنىڭ ئۇچۇرلىرىڭىزنى كۆرۈشنى تۆت كۆزۈم بىلەن كۈتەتتىم. مەن سېنى ياخشى كۆرۈپ باقمىغان، ئەمما تورغا چىققان ۋاقتىمدا باش سۈرىتىڭنىڭ تېزرەك رەڭلىئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇزارتورىمىزدىكىكىنو سۆيەر ئىشتىراك تورداشلار ھەممىڭلارغا ئوتلۇق سالام بولسۇن! بۈگۈن سىلەرگە بارى فىلىم سىتودىيسىتەرىپىدىن دىيارىمىز خوتەندە ئىشلەنمەكچى بولغان ئاۋۇت پالاكەتفىلىمىنىڭ 3بۆلىمىنىڭ سۆرەتكە ئىلنىپ ئىشلىنىش ئۇچۇرىنى ئىلىپ كەلدىم،كەڭ كومىدىيە فىلىم ھەۋەسكارلىرنىڭ،ئۆزفىلىمچىلىقىمىزنىڭ تەرەققىياتىنى قۇللىغۇچى كارخاناشىركەتلىرىمىزنىڭ خەۋەردار بۇلۇپ قىلىشى ئۈچۈن بىرقىسىم تەپسىلاتىنى چۈشەندۈرۈپ ئۆتمەكچىمئەسەر مەشۇقۇم تورىنىڭ پەخرى ئەسىرى ، ھېچقانداق ئۇرۇننىڭ كۆرۇچۇپ تارقىتىشىغا رۇخسەت يوق ، ئەگەر شۇنداق مەسىلە كۆرۇلسە ئالاقىدار ئۇسۇللار ئارقىلىق بىرتەرەپ قىلىنىدۇ .. كەمىنە : مەشۇقۇم ئاپتۇردىن : ئوھۇي ئوقۇرمەن ، ئۇزۇن بوپتۇ ھېكايە يازمىغىلى ، نېمە مېنى كىم دەمسىز ، مەن ھېلىقى قىز بالا سۆيۇش كېلىشىمى، خاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسىنىڭ ئاپتۇرى بولىمەن ، ئەگەر سىز ھېكايىگە قىزىقسىڭىزمەشۇقۇم تورىغا كىرىپ تۇرۇڭ .. ئېلخەت : 1581362028. خاككىرنىڭ مۇھاببەتخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى 13قىسىمخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى 12قىسىم ئەسەر مەشۇقۇم تورىنىڭ پەخرى ئەسىرى ، ھېچقانداق ئۇرۇننىڭ كۆرۇچۇپ تارقىتىشىغا رۇخسەت يوق ، ئەگەر شۇنداق مەسىلە كۆرۇلسە ئالاقىدار ئۇسۇللار ئارقىلىق بىرتەرەپ قىلىنىدۇ .. كەمىنە : مەشۇقۇم ئاپتۇردىن : ئوھۇي ئوقۇرمەن ، ئۇزۇن بوپتۇ ھېكايە يازمىغىلى ، نېمە مېنى كىم دەمسىز ، مەن ھېلىقى قىز بالا سۆيۇش كېلىشىمى، خاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسىنىڭ ئاپتۇرى بولىمەن ، ئەگەر سىز ھېكايىگە قىزىقسىڭىزمەشۇقۇم تورىغا كىرىپ تۇرۇڭ .. ئېلخەت : 1581362028. خاككىرنىڭمۇھاببەتخاككىرنىڭ مۇھەببەت ھېكايىسى10قىسىم ئەسەر مەشۇقۇم تورىنىڭ پەخرى ئەسىرى ، ھېچقانداق ئۇرۇننىڭ كۆرۇچۇپ تارقىتىشىغا رۇخسەت يوق ، ئەگەر شۇنداق مەسىلە كۆرۇلسە ئالاقىدار ئۇسۇللار ئارقىلىق بىرتەرەپ قىلىنىدۇ .. كەمىنە : مەشۇقۇم ئاپتۇردىن : ئوھۇي ئوقۇرمەن ، ئۇزۇن بوپتۇ ھېكايە يازمىغىلى ، نېمە مېنى كىم دەمسىز ، مەن ھېلىقى قىز بالا سۆيۇش كېلىشىمى، خاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسىنىڭ ئاپتۇرى بولىمەن ، ئەگەر سىز ھېكايىگە قىزىقسىڭىزمەشۇقۇم تورىغا كىرىپ تۇرۇڭ .. ئېلخەت : 1581362028. خاككىرنىڭ مۇھەببەتخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى 9قىسىمخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى 8قىسىمئەسەر مەشۇقۇم تورىنىڭ پەخرى ئەسىرى ، ھېچقانداق ئۇرۇننىڭ كۆرۇچۇپ تارقىتىشىغا رۇخسەت يوق ، ئەگەر شۇنداق مەسىلە كۆرۇلسە ئالاقىدار ئۇسۇللار ئارقىلىق بىرتەرەپ قىلىنىدۇ .. كەمىنە : مەشۇقۇم ئاپتۇردىن : ئوھۇي ئوقۇرمەن ، ئۇزۇن بوپتۇ ھېكايە يازمىغىلى ، نېمە مېنى كىم دەمسىز ، مەن ھېلىقى قىز بالا سۆيۇش كېلىشىمى ، خاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى نىڭ ئاپتۇرى بولىمەن ، ئەگەر سىز ھېكايىگە قىزىقسىڭىز مەشۇقۇم تورىغا كىرىپ تۇرۇڭ .. ئېلخەت : 1581362028. خاككىرنىڭ مۇھاببەخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى7قىسىمخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى 6قىسىمخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى 5قىسىمخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى 4قىسىمخاككىرنىڭ مۇھاببەت ھېكايىسى 2قىسىمئەرۋاھ داچىسى 1ئاپتور:تەنھا بۆرەپەرھات ئەسكەرتىش:ئەسەر ۋەقەلىكى قورقۇنۇشلۇق بۇلۇپ يۈرىكى ئاجىزلار ،ھامىلدار ئاياللارئوقۇشقا بولمايدۇ بولمىسا كىلىپ چىققان ئاقىۋەتكە مەن ئىگە ئەمەس. بۇ داچا ئىنتايىن چەت بىر جايدىكى قەدىمى بىر داچا تاشلىنىپ قالغىلى ئون نەچچە يىل بولغان ئىيتىشلارغا قارىغاندا بۇ ئۆيدە بىرسى ئىسلىپ ئۆلۋالغان بۇلۇپ ئەنە شۇنىڭدىن ئىتبارەن بۇ ئۆيدە ئولتۇرغان ھەر قانداق ئادەم ئىسىلىپ ئۆلۋالاتتى.شۇڭا بۇ ئۆيدە ئادەم ئولتۇرمىغان ۋە بۇ ئۆيدە ئەرۋاھ بئىككى ئانىنىڭ ئالما تەقسىماتىتاشپولات روزى ئەزىز تەرجىمىسى ئامېرىكىدىكى مەلۇم بىر ئاتاقلىق جىنايى ئىشلار پىسخىلوگى ئانىنىڭ ئادەم ھاياتىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرى ئۈستىدە تەتقىقات ئېلىپ بارغان. ئۇ پۈتكۇل ئامېرىكىدىن 50 نەپەر ئۇتۇق قازانغۇچىنى تاللىۋالغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئۆز ساھەلىرىدە زور مۇۋاپىقىيەتلەرنى قولغا كەلتۈرگەن شەخىسلەر ئىدى. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۇ يەنە 50 نەپەر جازا ئۆتەۋاتقان جىنايەتچىنىمۇ تاللاپ چىققان بولۇپ، ئۇ بۇ ئىككى گۇرۇپپىدىكى كىشلەرگە ئايرىمئاپتورى: مۇ خۇا گۈلباھار قۇربان تەرجىمىسى 500 نەچچە يىلدىن بۇيان ئېنگلاند پادىشاھى رىچاد نىڭ جەسىتىنىڭ ئىزدېرىكى بولمىغانىدى. 2012يىلى ئەنگلىيەنىڭ لېيسېستېر شەھىرىدىكى بىر ئاپتوموبىل توختىتىش مەيدانىدىن بىر ئىسكىلىت قېزىۋېلىندى. 2013يىلى 2ئايدائارخېئولوگلار سۆڭەكنىڭ سىنى تەكشۈرۈپ، بۇنىڭ دەل رىچاد نىڭ ئىسكىلىتى ئىكەنلىكىنى، ئەمما بۇ يەرنىڭ جەسەت دەسلەپ كۆمۈلگەن جاي ئەمەسلىكىنى جەزملەشتۈردى. ھالبۇكى، شۇنىڭدىن كېيىن، كىشىلەر مەزكۇر پادىشما يۈننىڭ لۇقتىن ئىستېپا بېرىش نۇتۇقىما يۈننىڭ لۇقتىن ئىستېپا بېرىش نۇتۇقى ما يۈننىڭ ئەلى بابا گۇرۇھىنىڭ باش ئىجرائىيە ئەمەلدارى لىق ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىش نۇتۇقى توخنىياز ئىسمائىل نىدائىي تەرجىمىسى شىنجاڭ تەڭرىتاغ تورىنىڭ تەرجىمانى، مۇخبىرى ما يۈن 2013يىلى 5ئاينىڭ 10كۈنى، تاۋباۋ تورى قۇرۇلغانلىقىنىڭ 10 يىللىقىنى خاتىرىلەش پائالىيىتىدە 14 يىلدىن بۇيان زىممىسىگە ئېلىپ كەلگەن ئەلى بابا گۇرۇھىنىڭ باش ئىجرائىيە ئەمەلدارى لىق ۋەزىپىسىدىن رەسمىي ئىستېپا بەرگەن ھەمدە بۇ ھەكىلاسسىك ئەدەبيات چەتىئەل ئەدەبىياتى ئەمەسيېقىنقى كۈنلەردىن بۇيان ھەممە ئىشقا شۇنداق ئاسان ئاچچىقلايدىغان بۇلۇپ قالدىممۇ ياكى راستىنلا مېنىڭ غەزىپمنى كەلتۈردىغان ئىشلار جېق يۈز بېرەمدۇ بىلمەيلە قالدىم. ئالىي مەكتەپ بەزىلەر ئۈچۈن ئۆگنىشنىڭ ياخشى پورستى.يەنە بەزىلەر ئۈچۈن جەميىئەت كۆرۈپ ئەركىن ياشايدىغان مەزگىل.مەيلى نېمىلا دېمەيلى،ئوقۇغۇچىلارنڭ ۋەزپىسى ئۆگنىش،ئەلۋەتتە ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىمۇ بۇنىڭ سىرتىدائەمەس. ئالىي مەكتەپتە ئۆگىندىغانىمۇ،ئوينايدىغانمۇ پورسەت بار.شۇغنسى قمېھىرشەپقەت مېۋىسى جەنۇبىي شىنجاڭ دېھقانلىرىغا خۇشاللىق ئاتا قىلدىتورداشلار توردا مېھىرشەپقەت مېۋىسىنى تالىشىپ سېتىۋېلىپ، جەنۇبىي شىنجاڭ دېھقانلىرىنىڭ ئۈزۈملىرىنىڭ سېتلىشىنى تېزلەتتى شىنخۇا تورى، ئۈرۈمچى، 5نويابىر تېلېگراممىسى:بىر ھەپتىدە 2500 توننا ئۈزۈم سېتىلىپ، دېھقانچىلىق مەھسۇلاتلىرى سېتىلماي مەيۈسلىنىپ كەتكەن دېھقانلارنىڭ چېھرىگە كۈلكە يۈگۈردى. كەنتتىكىلەرنىڭ بىر يىل جاپا تارتىپ يېتىشتۈرگەنئەلا سۈپەتلىك مۇناقى ئۈزۈملىرى سېتىلماي، قىشتا توڭلاپ قېلىش خەۋپىگە دۇچ كەلدى، بىزنىڭ سۆيۈملۈك ئۇيغۇر دېھچىۋىنلەرگە سالام فېليەتون ۋېلى زىرەككەك ھۆرمەتلىك ،مۆھتەرەم ، پەيلاسوپ پاي ھەسسىدارلىق شىركىتىنىڭ ئومۇمىي خورىنى ئېيتقۇچى جانابىي چىۋىنلەر سىلەردىن قۇتۇلالمايۋاتقان ئىنسانلاردىن سىلەرگە سالام : ھەممىمىز بىلىمىز سىلەرنىڭ ماكانىڭلار ئەسلى پاي ھەسسىدارلىق شىركىتىدە بولۇشى كېرەك ئىدى سىلەر شۇيەردە بىز چىقىرىپ بەرگەن مەھسۇلاتلارنى يەپ ھايات كەچۈرەتتىڭلار ھەم بىزگە مىننەتدارلىق بىلدۈرىمىز دەپ مەھسۇلات چىقىرىدىغان يېرىمىزگە قونۇپ شۇ يەرنى سۆمەنمۇ توي قىلاي دەيمەن 6بېشىمدىن بىر قارا تۈتۈن ئۆرلىگەندەك تولغىنىپ كەتتىم. ئۇنىڭ گەپلىرى راست ئىدى. بىر ئايدىن بۇيان دېمەكچىمۇ بەرنادا خېلىلا ئۆزگىرىشلەر بولدى. ئالدى بىلەن ھەر شەنبە كۈنىدىن باشقا كۈنى ماڭا دىدارىنى كۆرسەتمەس بولۇۋالدى. ئاندىن تويغا ماڭىمۇ دېمەي يالغۇز بېرىپ كەلدى. كېيىن بالا باققۇچى قىز ئىزدەپ كەلدىم دەپ ساق بىر كۈن يوقالدى. يەنە تېخى ئۈلۈشكۈنلا ئۇلار بىر ئاشخانىدا بىرگە تاماق يېدى. بۇلارنىڭ ھەممىسى پاكىت ئىدى. بەلكىم بۈگۈنكى ھەربىيلەردىن ھال سورىشۇ كۈنى بىز كۆرۈشۈشكە كېلىشىپ قويغان جايدا ئۇنى ساق تۆت سائەت ساقلاپتىمەن. لېكىن ئۇ كەلمىدى. ئەتىسى ئەتىگەندە ئورنۇمدىن تۇرۇپلا ئۇنىڭغا تېلېفون ئۇردۇم. چۈنكى ئاخشام كەچتىمۇ ئۇنىڭغا تېلېفون ئۇرۇپ ئالالمىغانىدىم. ئۇ سائەت ئوندا مەن بىلەن كۆرۈشۈدىغان ھەم نېمە بولغانلىقىنى شۇ چاغدا ئېيتىپ بېرىدىغان بولدى. ئۇ تويغا بارغىنىنى ماڭا خەۋەر قىلمىغاننى ئاز دەپ ئەمدى كوچىدا بىر كۈن ساقلاتقانىدى. بۇلارنى ئويلىساملا غەزەبتىن پۈتۈن بەدەنلىرىم تىترەپ كېتەتتمەنمۇ توي قىلاي دەيمەن 4ياتاقنى ئېتىۋېتىپ قالارمىكىن،مەن نىيىتىمنى يوشۇرۇپ پەس ئاۋازدا ئېيتتىم. ۋاي قورقما ئاداش، ياتىقىڭنى ئېتىۋەتكىچە سېنى مەكتىپىڭگە ئەكەپ قويىمىز،ئاينىسا دەرھال گېپىمگە جاۋاب بەردى. قورقماڭ، ئىسمىڭىزنى بەرنا دېدىغۇھە؟دېدى ئاينىسانىڭ يىگىتى مەمەت دەرھال،بەرنا قاراڭ، بىزمۇ ئۇنداق يامان بالىلاردىن ئەمەس. سىز خاتىرجەم بولۇڭ، ياتىقىڭىزنى ئېتىۋېتىشكە ئاز قالغاندا سىزنى ماشىنا بىلەنلا مەكتىپىڭىزگە يەتكۈزۈپ قويىمىز. يۈرە بولدى تارتىشماي،دېدىمەنمۇ توي قىلاي دەيمەن 3بىز بىر ئاز دېمىمىزنى ئالغاچ ئۇلارنىڭ ئويۇنىنى تاماشا قىلىپ ئولتۇردۇق. لېكىن بىر ئازدىن كېيىن بەرنا ئورنىدا ئولتۇرالمايلا قالدى. ئۇ بەللىرىنى تولغاپ ئورنىدىلا دېسكو باشلىۋەتكەنىدى. مەن ئۇنىڭ بۇ قىلىقىغا قاراپ كۈلۈپ قويدۇم. ئۇماڭا يۈرىڭە چۈشەيلى دەپ شەرەت قىلدى. مېنىڭ ئۇسسۇزلۇق ئىچىپ بىر ئاز دېمىمىزنى ئېلىۋالايلى، دېگەن گېپىم بىلەن ئۇ ماقۇل بولۇپ ماڭا تېخىمۇ يېقىن كېلىپ چاپلىشىپ ئولتۇردى. توۋا دەيمەن، نەلەردە يۈرۈپ ئۆگىنىۋالغاندۇ بۇ. بىز دېسكومەنمۇ توي قىلاي دەيمەن 2ھوي، ئىشتىن قايتقان ئوخشىمامسىز؟دېدىم مەن ئۇنىڭ ئالدىغا كەلگەندە خۇددى تۇيۇقسىز كۆرۈشۈپ قالغاندەك ئۇنىڭ بىلەن سالاملىشىپ، بالدۇر قايتىپسىزغۇ؟ ياق بالدۇر ئەمەس، ئىشتىن قايتىدىغان ۋاقىت بولدى،دېدى ئۇ ماڭا قاراپ ھېلىقىندەك ئىللىق كۈلۈپ،سىز بۇ ياقتىن كېلىۋاتىسىزغۇ؟ ھە، ئىدارىنىڭ ئىشى بولمامدۇ. بانكىغا ئاپىرىدىغان بىر چەك بار ئىكەن، شۇ ئىشنى بېجىرىپ قايتىشىم،دېدىم مەنمۇ شاققىدە يالغاندىن بىرنى توقۇپ،كۆرۈشۈپ قالغىنىمىز ياخشى بولدى. تۈنۈگمەنمۇ توي قىلاي دەيمەن 1ھەي مېنى يازە،دېدى قادىركامنىڭ 35 ياشلىق ئوغلى ئالدىدىكى رومكىنى گۈپپىدە كۆتۈرگەندىن كېيىن يېنىغا ئاچچىق بىر تۈكۈرۈپ،قارا، مېنى يازساڭ باغۇ ئاداش، بىر ھېكايە، ياق بىر پوۋېست، ھە رومان، شۇنداق تىرىلوگىيە چىقىدۇ جۇمۇ. خوتۇن ئالمىغان بىلەن خوتۇن ئالغانلاردىن جىق ئىش كۆردۈم دەيمەن بۇ ھاياتىمدا. قادىركامنىڭ 35 ياشلىق بۇ ئوغلىنى ھاراق تۇتقىلى نېكەم. مانا ئەمدى ئۇ مۇشۇنداق پەلىپەتىش گەپلەرنى قىلغىلى تۇردى. راستىنى ئېيتسام يېقىندىن بۇيان بىرنېمە يازقازاقلار ۋە قازاقىستان ھەققىدەقازاقلارۋە قازاقىستان ھەققىدە تەييارلىغۇچى: شەۋقىي تورىدىن ئىپار قازاقلارنىڭ قىسقىچەتارىخى تارىخىي ماتېرىياللاردا قازاق دېگەن سۆز مىلادى 15ئەسىرنىڭ باشلىرىدا كۆرۈلۈشكەباشلىغان. بۇ سۆزنىڭ مەنىسى ھەققىدە بۈگۈنكى كۈنگىچە ھەرخىل قاراشلار بار. قازاق خەلقى ئارىسىدا قازاق دېگەن سۆزنىڭ كېلىپ چىقىشى ھەققىدە بىر گۈزەل رىۋايەت تارقالغان... رىۋايەت قالدۇرۇلدى بەزى ئالىملارنىڭ قارىشىدا بۇ سۆز مىلادىدىن بۇرۇنقى 18 ئەسىرلەردە ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە ھازىرقىئۆزبېك نامىنىڭ كېلىپ چىقىشى توغرىسىدائۆزبېك نامىنىڭ كېلىپ چىقىشى توغرىسىدا خوجا نىياز يوللۇغ تېكىن ئۆزبېك دىگەن نام ئالتۇن ئورداخانلىقىنىڭ خانى ئۆزبەگ خان 13121342 نىڭ نامىدىن كەلگەن. يەنى 1312يىلى مەنگۈتۆمۈرنىڭ نەۋرىسى توغرۇلچە خاننىڭ ئوغلى ئۆزبېكخان تەخىتكە چىقىپ، ئىسلام دىنىنى كۈچەپ تەرغىپ قىلىپ، نامىنى مۇھەممەد ئۆزبېكخان دەپ ئۆزگەرتكەن. ئۇ بوۋىسى مەنگۈ تۆمۈرگە ئوخشاشلا ئاق ئوردا تەرەپكە كۆپرەك كۆڭۈل بولگەن. ئاق ئوردا رايۇنىدىكى تۈركىي قەبىلىلەر ۋە تۈركلەشكەن موڭغۇللار، جۈملئانا تىلنىڭ مۇنداقمۇ رولى بارئىتالىيەلىك مۇتەخەسسىسلەر يېقىندا 26 ئادەم ئۈستىدە ئۇزاق ۋاقىت تەكرار سىناق قىلغاندىن كېيىن مۇنداق دېيىشتى: ئانا تىلدىكى ئەسەرلەرنى ئوقۇغاندا، ئادەملەر كەيپىياتىنى تەڭشەپ تۇرالايدىكەن، شۇنداقلا ئادەمدە قەلبداشلىق ھېسسىياتى قوزغىلىدىكەن، ئەمما 2 بىر تىلدا ئەسەر ئوقۇشنىڭ مۇنداق ئىقتىدارى بولمايدىكەن؛ چۈنكى تەتقىقاتقا قاتناشقانلار ئانا تىلدا يېزىلغان ھېكايىلەرنى ئوقۇغاندا، ھېسسىيات جەھەتتە پېرسوناژلار بىلەن بىرىكىپ كەتتى، پېرسوناژلار كۈلبىر قىسىم پاھىشە ئوقۇتقۇچى ۋە بىر قىسىم پاھىشىۋاز ئوقۇتقۇچىلار چوقۇم كۆرۈڭبىر قىسىم پاھىشە ئوقۇتقۇچى ۋە بىر قىسىم پاھىشىۋاز ئوقۇتقۇچىلار چوقۇم كۆرۈڭ , , مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 15مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 15 ئۇزادى نەگە كەتكەندۇ؟ئۆيىگە قايتىپ كېتىشى مۇمكىن ئەمەس،ھەنىپە نومۇسچان قىز ،ئۇنىڭ خاراكتېرىدىن ئېلىپ ئېيىتقاندا،ئۇ ئېرىنىڭ ئۆيىدىن قوغلانغان ھالدا ،ئاتائانىسىنىڭ ئۆيىگە ھەرگىز بارالمايدۇ،ئانام ئۇنىڭغا بەكىرەك ھاقارەت قىلىۋەتكەن بولسا ئەجەبا ئۆزىگە بىر ئىش قىلۋالغىلى كەتمىگەندۇ،تۇيۇقسىز كاللامغا كەلگەن بۇ سوئال بىلەن تەڭ،ۋۇجۇدۇم پارتىلغاندەك بولۇپ،ئۇدۇل ئامبار تەرەپكە قاراپ يۈگۈردۈم،يېزىمىزدا بىر چوڭ ئامبارمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 14مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 14 ئارىدىن بىر ئايدەك ۋاقىت ئۆتۈپ كەتتى،ئانام بىلەن دادام ماڭا خۇددى بۇرۇنقىدەكلا ئامىراق بولۇپ كەتتى،لېكىن ھەنىپەگە بولغان مۇئامىلىسى يەنىلا ئوخشاش،ئانام گەرچە ماڭا شۇنچە كۆيۈنسىمۇ،ھەنىپەنىڭ قىلغان ئىشلىرى پەقەتلا كۆزىگە سىغمايتتى،ماڭا ھەركۈنى خوتۇڭ ئانداق خوتۇنۇڭ مانداق دەپ ،توختىماي ئۇنى چېقىشتۇرۇپ تۇراتتى. ھەنىپە مەن ھوشۇمنى يوقاتقان شۇ كۈندىن باشلاپ،ئاشتاماق،ھويلا ئارام قاتارلىق بالىق ئۆي ئىشلىرىنى ئۈستىگەمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 13مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 13 شۇنداق قىلىپ،تۇنجى قېتىمدىلا ئانامدىن دەككەمنى يەپ مەغلۇپ بولۇپ كەينىمگە چېكىندىم،لېكىن بۇنداقلا قايتىم كەتسەم توغرا بولمايتتى،شۇڭا ھەنىپە بېلەن دېيىشىپ شەھەرگە كىرىپ بىر ياتاققا چۈشۈپ ئورۇنلىشىۋېلىپ،قانداق قىلىشنى كېيىن مەسلىھەتلىشىنى قارار قىلدۇق. كۆڭلىڭىز يېرىم بولىۋاتامدۇھەنىپەنىڭ سۇلغۇن چىرايى يۈرىكىمنى ئىزەتتى ئۇنىڭغا زادى نېمە دەپ تەسەللى بېرىشنى بىلمەيلا قالغان ئېدىم. ياقەي،بۇرۇنلا مۇشۇنداق بولۇشىنىمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 12مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 12 ھەرخىل خېياللار بېلەن يېرىم كېچىدىن ئاشقاندا شايارغا يېتىم كەلدۇق،بۇ چاغدا ئۇلارنىڭ ئۆيىگە بېرىپ بېسەرەمجان قىلسام بولماسدەپ ئويلاپ،ھەنىپەنى ھازىرلا كۆرۈۋالغۇم بولسىمۇ،يېقىن ئەتراپتىكى بىر كىچىك مېھمانخانىدىن ياتاق ئېلىپ،ئەتىسى تاڭ يورۇغاندا ئاندىن ئۇلارنىڭ ئۆيىگە بارماقچى بولدۇم. ئەتىسى سەھەردىلا بازاردىن نەرسە كېرەك سېتىۋېلىپ،ئاينۇرنىڭ سىڭلىسى دەپ بەرگەن ئادىرىس بويىنچە ھەنىپەنىڭ ئۆيىگە كەلدىم،ھەنىپەلەرنىمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 11مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 11 ئارىدىن بەش كۈن ئۆتۈپ كەتتى،ھەنىپەدىن يەنىلا خەۋەر يوق،چىرايىمدا قان يوق،پۇت قولۇمدا جان،ۋۇجۇدۇم لەختەلەختە قان،ھەركۈنى ئۇنى ئىزدەيمەن،ئۇ دائىم بارىدىغان جايلاردىن،ھەركۈنى ماڭىدىغان يوللاردىن ،ئۇنى ئىزدەيمەن،ئۇ خۇددى ھېلىلا يېنىمدا پەيدا بولىدىغاندەك،،بۇ يەرلەرگە مېنىڭ ئالدىمدىلا كېلىپ كەتكەندەك تۇيغۇدا بولۇپ ،كېچىكىپ قالغانلىقىم سەۋەپلىك ئۆزۈمنى ئەيىپلەيمەن،كېچىلەردە ئۇيقۇسىز يېتىپ ياستۇقنى نەملەيمەن.كۆزمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 10مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 10 كېتىۋاتىمەن مەنزىلىم قايان،قەيەرگە بېرىپ توختايمەن،بۇلار ماڭا قاراڭغۇ،تۈن پەردىسى يېپىلغان،يوللارنىڭ چىراقلىرى يېقىلغان،قەھرىتان قىشنىڭ جاندىن ئۆتكىدەك سوغوق شىۋېرغىنى چىرقىرىماقتا. قار لەپىلدەپ يېغىپ،چاچلىرىمنى ئاق لېباسقا ئورىماقتا،ئايىغىمدا چەيلەنگەن قارلار،خۇددى مېنىڭ ئازابتىن ئېزىلگەن قەلبىمگە ئوخشاش ئاچچىڭ ئېىڭىراپ غىچىرلىماقتا. نەدىلىكىمنى،نەگە بېرىشىمنى ،نېمە قىلىشىمنى بىلمەيمەن، بېشىم قايغان،پۇتمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 9مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 9 بىردەمدىلا ئەتراپىمىز ئادەم دېڭىزىغا ئايلاندى،كىشىلەر ئارىمىزغا كىرىپ بىزنى ئايرىشقا كىرىشتى،ھەنىپە بىر جايدا تۇرۇپ توختىماي يىغلاۋاتاتتى،بىردەملىك ۋاراڭچۇرۇڭ جىدەل ماجىرالاردىن كېيىن،باشقىلار بىزنى ئايرىپ ئەنۋەرنى بۇ يەردىن كەتكۈزىۋەتتى،ھەنىپە ئىككىمىز دۇكاندا يەنە يالغۇز قالدۇق،باياتىن قىززىقچىلىقتا ھىس قىلمىغان بىلەن،مۇش يىگەن جايلىرىم ھەمدى ئېچىشىپ ئاغرىۋاتاتتى،ھەنىپە توختىماي مىشىلداپ يىغلايتتى،ئۇنىمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 8مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 8 ھەنىپەنىڭ دادىسىنى بۇنچىلىك تېز ماقۇل بولار دەپ ئويلاپمۇ باقمىغان ئىكەنمەن، ئۇنىڭ ماقۇللۇقىنى ئاڭلاپ يۈرەكلىرىم ئويناپ كەتتى،بۇ ئىش مەيلى ئويۇن بولسۇن،ياكى راس بولسۇن،مەن ئۈچۈن يەنىلا كەلگۈشۈمگە ئۈمۈت بېرىدىغان بىر زور خۇشاللىق ئېدى. سۆزىمىز تۈگىگەندىن كېيىن بىز كەڭ كۇشادە باشقا پاراڭلارنى قىلىشتۇق،ھەنىپەنىڭ دادىسى بىلەن بىردەمدىلا چىقىشىپ كەتتۇق،ئانىسىنىڭ ئوخشىغان تاماقلىرىغا ئشتىھا بىلەن يىدۇق،بۇ تاماقلار مامۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 7مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق 7 ھەنىپە ئاچامنى ئۆيىگە ئاپىرىپ قويغاندىن كېيىن،ئاپتۇبۇسقا چىقىپ ئۆيگە قايتتىم،مەن ئەتىنىڭ بالدۇرراق كېلىشىنى ئارزۇ قىلاتتىم،ھەنىپە ئاچامنىڭ ئەتىگىچە پىكىرىنىڭ ئۆزگۈرۈپ قالماسلىقىنى تىلەيتتىم،ھەم بىر خىل جىددىيلىق ھەم مەندە ھېچقاچان بولمىغان بىر خىل شېرىن ئېقىم ۋۇجۇدۇمنى لەرزىگە سېلىپ،قاچانلاردىدۇر ئۇخلاپ قالغىنىمنى سەزمەي قاپتىمەن،لېكىن ئاخشام كۆزلىرىمگە ھېچ ئۇقۇ كېلىدىغاندەك ئەمەسلىكى ھېلىمۇ يادىمدا،كۆزۈمنىمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق6مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق6 خاناچام ئۆيگە كىرىپلا ئاشخانا ئۆيدە نېمە قىلارىنى بىلەلمەي تىترەپ تۇرغان ھەنىپە ئاچامغا قاراپ زەھىرىنى چاچتى. مەن بۈگۈن مۇھەممەتنىڭ تۇغۇلغان كۈنى بولغاندىكىن ئۇنىڭغا تاماق ئېتىپ بېرەي دەپ شۇھەنىپە ئاچامنىڭ چىرايى شەلپەردەك قىزىرىپ كەتكەن ئىدى. ھە شۇنداقمىتىيا،مەن تېخى ئىككىڭلارنى ئۆي تۇتىۋالغان ئوخشايدۇ دەپتىمەن،بىزنىڭ مۇھەممەت تېخى كىچىك ئەمەسمۇ؟ئاكىسىنى ئازدۇرالماي ئۇكىسىنىڭ بېشىنى ئايلاندۇرۇپ يۈرمىگەنسىز ھمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق5مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق5 بۈگۈن كەيپىم چاغ ،چۈنكى بۈگۈن مېنىڭ تۇغۇلغان كۈنۈم ،ئۆمرۈمدە بىرلا قېتىم كېلىدىغان 18 ياشقا توغقان كۈنۈم ئېدى.شۇڭا سەھەر ئورنۇمدۇن تۇرۇپ، قاق سەھەردە دۇكانغا قاراپ ماڭدىم.غىڭشىپ ناخشامنى توۋلاپ،دۇكاننىڭ ئالدىغا كېلىپ ئاچقۇچنى چىقىرىپ،ئىشىكنى ئېچىشقا تەمشىلۋېتىپ،ئېشىككە يۆلەپ قويۇپ قويۇلغان گۈلدەستىگە كۆزۈم چۈشۈپ ئۇنىڭ قولۇمغا ئالدىم،گۈلنىڭ ئىچىدە بىر كونۋېرىت تۇراتتى،ئالدىراپ ئىشىكنى ئاچتىمدە،كونۋېرىتنى ئېچىپ ئمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق4مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق4 بۈگۈنمۇ كۈندىكىدەك ھەنىپە ئاچامدىن بۇرۇنراق دۇكانغا كېلىش ئۈچۈن ئەتىگەندە يولغا چىقتىم ،مەن دۇكانغا كەلگەندە ھەنىپە ئاچام تېخى كەلمىگەن بولۇپ ،بىر كۈن بولسىمۇ ئۇنىڭدىن بالدۇر كېلەلىگىنىم ئۈچۈن ئۆزۈمنى خۇشال ھېس قىلىپ ئولتۇردۇم،لېكىن سائەت ئاللىقاچان توققۇز بولۇپ كەتسىمۇ ،ھەنىپە ئاچام دۇكانغا كېلىپ بولالمايۋاتاتتى،ئەمدى مېنىڭ بايىقى خۇشاللىقىمنىڭ ئورنىنى ئەندىشە ئېگەللەپ بارماقتا ئېدى.سائەت ئون بولاي دېگەن چاغدامۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق3مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق3 كۆڭلىڭىزنى يېرىم قىلماڭ ئۇكام،ئەكبەر ئاكام بىرنەرسە دېمىگەندىكىن ھېچنەرسە بولمايدۇ،ئۇ خوتۇن نېمە دېسە دەۋەرسۇن،ئاكامنىڭ ئۆيى دەپ تۇرۇۋەرمەمسىز،بۇندىن كېيىن كيىملىرىڭىزنى دۇكانغا ئالغاچ كېلىڭە،مەن ئۆيدە يۇيۇپ ئالغاچ چىقىمەن،ئۇ خوتۇنغا يۇيغۇزىدىغان كىر يوقھەنىپە ئاچامنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلاپ بىردىنلا كۆڭلۈم يورۇپ قالدى. رەھمەت ئاچا،سىز مېنىڭ ئۆز ئاچامدەكلادېدىم مەن ئۇنىڭغا قاراپ ئەكىلەپ. سىزدىن خاپا بولۇپ قالدىم جمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق2مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق2 چوڭ شەھەرنىڭقىززىقچىلىقىدا يول ئازابىمۇ كۆزۈمگە كۆرۈنمەيلا ئۈرۈمچىگە يېتىپ كەلدىم.مەن ئۈرۈمچىگە كەلگەندە ئاكام بېكەتنىڭ ئىچىدە مېنى ساقلاپ تۇرغان ئېكەن،ئۇ مېنىڭ چامدىنىمنى كۆتۈرۈپ ،ئۆزى بىلەن بىللە كەلگەن بىر ئاغىنىسىنىڭ ماشىنىسنىڭ كەينىگە سالدى.مەن ماشىنىڭ كەينى ئورۇندۇقىغا چىقىپ ئولتۇردۇم،ئاكام ئاغىنىسنىڭ يېنىغا چىقىپ ئولتۇرۇپ،يول بويى ماڭا شەھەرنىڭ ھەممە يېرىنى تونۇشتۇرۇپ ماڭدى.شىنجاڭ ئۇنېرسىتىىتىنىڭ ئالدىدمۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق1مۇھەببەتنىڭ چىگراسى يوق پوۋسىت ھەشپەش دېگۈچە ئۆمرۈمنىڭ 16باھار،16 ياز،16 كۈز،16 قىشىنى بېسىپ تۈگۈتۈپ بوپتىمەن، كۈنلەر نېمە دېگەن تىز ئۆتكەن ھە،تېخى تۆنۈگۈنلا ئېغى يوق ئىشتان كىيىپ،تال چىۋىقنى ئات قىلىپ ئويناپ،باشقىلارنىڭ باغلىرىدىن غورا ئوغۇرلاپ يەپ يۈرگەن كىچىك بالا ئىدىم،مانا ئەمدىلىكتە ئېڭىكىمگە سېرىق تۈكلەر چىقىپ ،ياشلىق باھارىغا قەدەم قويۇش ئالدىدا تۇرۇپتىمەن.باشلانغۇچ مەكتەپتە خېلى ،خېلى ئوقۇتقۇچىلار بېلەن گەپ تالىشىپ ،دەرىس ئاڭلايديوقال بۇزۇق، مىنىڭ ئايالىم باريوقال بۇزۇق، مىنىڭ ئايالىم بار ئەر ھازاق ئىچىپ ئېغىر مەس بولۇپ ئۆيگە قاتىپ كەپتۇ ،ئەتىسى ئۇيقىسىدىن يىشىلىپ قارىسا ئۆيلەر رەتلىك تۇرغانلىقىنى ، يەنە ئۇستەل ئۈستىدە ئايالى خەت يېزىپ قالدۇرغان بىر ۋاراقچە تۇرغانلىقىنى كۆرۈپتۇ . ئايالى مۇنۇلارنى قالدۇرغان ئىكەن : ـــــ ئاخشام ھاراق ئىچىپ بەك مەس بوپ كېتىپسىز ، ناشتىلىق تەييارلاپ قويدۇم،كىيىملىرىڭىزنى يۇيۇپ قويدۇم ،بۇنىڭدىن كىيىن ھاراق ئىچمەڭ ــــــ ئايالىڭىزدىن . ئەر ھەر قېتىم ئۆيگە مەس پېتى قابىز مېيىپ ئەمەس ناملىق نەسىر توغرىسىدابىز مېيىپ ئەمەس ناملىق نەسىر توغرىسىدا بىز مېيىپ ئەمەس ناملىق نەسىر توغرىسىدا زۇلپىيە ئىمام مۇھەممەد تامچە 2015 يىلى 3ئاينىڭ 5كۈنى كەچ سائەت 8:40 مىنۇت ئۆتكەندە شىنجاڭ تېلۋىزىيە ئىستانسىنىڭ ئاخبارات ئونۋېرسال قانىلىدا كۆرسىتىلگەن شېرىن چۈش پىروگىراممىسىنىڭ تۇنجى سانىنى كۆرۈپ ئولتۇرۇپ ، ھاياجان ئىلكىدە ئېيىتقۇسىز خوشاللىققا چۆمدۈم . چۈنكى بۇ سان پىروگىراممىغا قاتناشقان بىردىنبىر مېيىپ ماھىر نازاكەتنىڭ چېۋەر قوللىرى ئارقىلىق ئىشلەنگەن نەپىس كسول پاچاققا يېزىلغان ئايرىلىش خېتىسول پاچاققا يېزىلغان ئايرىلىش خېتى 2013 يىل 15 ئاپرىل چۈشتىن كېيىن سائەت 2دىن 50مىنۇت ئۆتكەندە بوستۇندا مارافونچە يۈگۈرۈش مەيدانىدا پارتىلاش يۈز بېرىدۇ. بوستۇن كوپلى مەيدانىدا 2بومبا ئاخىرقى نوقتىغا ئاز قالغان يەردە پارتىلاپ، 3ئادەم نەقمەيداندا قازا قىلىپ، 183ئادەم يارلىنىدۇ. 17ئادەمنىڭ ھاياتى خەۋىپ ئىچىدە قالىدۇ. ئۇلارنىڭ ئىچىدە 30ئادەمنىڭ پارتىلاشتا يارىلانغاندىن كېيىنكى ھالىتى ئىنتايىن خەتەرلىك بۇلۇپ نەقمەيداندا پۇتىنى كېسۋىتىش زۆرۈر بۇلۇپ قائۇچىنچى شەخىسمۇ ئۇچ خىل بولىدۇ دەپ ئاڭلىغان ئىدىم..............ئۇچىنچى شەخىسمۇ ئۇچ خىل بولىدۇ دەپ ئاڭلىغان ئىدىم.............. نمە قىلىۋاتىسىز؟ ئۆيدە ئولتۇردۇم شۇ .سىزچۇ ؟ مەن يولدا كېتىپ بارىمەن . يولدا دىققەت قىلىڭ ئەمسە . نىمنداق ئاباي تىخى سىز بىلەن خوشلاشقاندەك قىلغان ،يەنىلا سىزنى سىغىنىپ تۇرىمەن . بىلمىدىم . مەن سىزدە بىر خىل ئىسىل سۇپەتنىڭ بارلىقنىنى ھىس قىلدىم . رەھمەت ماختىغىنىڭىزغا ! رەھمەت دىگەن سۆز بىلەن گىپىمنى ئاخىرلاشتۇرۇپ تىلغۇننى قويدۇم ،تىلغۇن قايتا ئۇچۇر كەلدى دەپ سىگىنال قايتۇرمىدى .كۇنلىكىشىلەر نېمىشقا غەيۋەت قىلىشقا ئامراق.!!!!كىشىلەر نېمىشقا غەيۋەت قىلىشقا ئامراق.!!!! ئەسلى ئاپتورى شېڭ لى ئەخمەت ئابدۇۋەلى تەرجىمىسى غەيۋەت دېگەن نېمە؟ توردىكى راستيالغانلىقىنى ئايرىغىلى بولمايدىغان خەۋەرلەر، مۇلاھىزە مۇنبەرلىرىدىكى كىشىلەر ئەڭ كۆپ كۆرىدىغان تېمىلار، ئەڭ كۆپ كۆچۈرۈپ بېسىلىدىغان مىكروبلوگلار، كىشىلەر قۇرۇق پاراڭ سېلىشقاندا زوقشوق بىلەن سۆزلىشىدىغان پاراڭ تېمىلىرى، شۇنداقلا دوستبۇرادەرلەر ئارىسىدىكى ئورتاق ئاشكارە مەخپىيەتلىكلەرنى كۆرسىتىدۇ. گەرچە ئۆزلىرىنىڭ چئېلاننىڭ قۇدرىتى مىكرو ھېكايە ئېلاننىڭ قۇدرىتى مىكرو ھېكايە مەردان ئەخەت ئانىسى ئىشتىن ھېرىپ كىلىپ تاماق تەييارلاپ ، تاپشۇرۇق ئىشلەۋاتقان ئىككى قىزىنى تاماق يىيىشكە چاقىردى . قىزلارمۇ تاماقنى ھاپىلاشاپىلا يىدى . ئەمما ئون ياشلاردىكى چوڭ قىزى تاماقنى ئاشۇرۇپ قويغانىدى . ئاپپاق قىزىم ، تاماقنى ئاشۇرۇپ قويماڭ ، بولمىسا بالىڭىز پۇچۇق تۇغۇلۇپ قالىدۇ ، دېدى ئانىسى ئويلانمايلا . قىزچاق تىزلا : ئۇنداق بولسا بالامنى ئالدۇرۇۋىتىمەن ، دېدى ۋىلىقبويتاقنىڭ ساداقىتى ھېكايە ھەسەنجان ئابدۇراخمان بۈگۈن يەكشەنبە. مەن چۈشتىن بۇرۇن سائەت ئونلار ئەتراپىدا تاكسىغا ئولتۇرۇپ ئۇنىڭ ئۆيىگە باردىم. 18 قەۋەتلىك ئېگىز بىنانىڭ كىرىش ئېغىزىدا ئۆزۈمنى تۈزەشتۈرۈپ قويدۇم ۋە سۇس تەمكىنلىك بىلەن ئالدىمغا قەدەم سالدىم. مەن لېفىتقا چىقىپ 13 دېگەن ساننى تىترىمەي باستىم. لېفىت توختىدى. مەن ئازتولا تەمتىرەش ئىچىدە لېفىتتىن چۈشۈپ 1303 نومۇرلۇق ئۆينىڭ ئىشك قوڭغىرىقىنى باستىم كۆرسەتكۈچ بارمىقىمدا باسقانىدىم، قولۇمخاسىيەتلىك تاش ئابدۇلۋاھىد مۆلجەرى چۆچەك ئۆتكەن زاماندا بىر مەھەللىدە بىر ئەرخۇتۇن بولغان ئىكەن. ئېرى ناھايتى سەپىرا، ئاچچىغى يامان ئىكەن. خۇتۇنىمۇ ئېرىنىڭ مىجەزىگە بېقىپ ئېرى بىر ئېغىز گەپ قىلغۇچە ئون ئېغىز گەپ قىلىدىغان ئىلگىركىن ۋاتۋات خۇتۇن ئىكەن. شۇ تۈپەيلى ئېرىدىن تولا تىل ئىشتىدىكەن ياكى تاياق يەيدىكەن. ئۇ خۇتۇننىڭ ئېغىزىنىڭ ئىتتىكلىكى زادى قالماپتۇ. قۇلۇمقوشنىلىرى ئۇ خۇتۇنغا ئېغىزىنى گالراق قىلىپ، پۇتقولىنى چاققان قىلىش، ھە دېگەن بىر ئادەم يوغان مەرۋايىتتىن بىرنى تېپىۋاپتۇ، لېكىن ئۇ بۇنىڭدىن تازا خۇشال بولماپتۇ، چۈنكى مەرۋايىتتا كىچىككىنە بىر داغ بار ئىكەن. بۇ ئادەم: مەرۋايىتتىكى داغنى چىقىرىۋېتەلىسەم، ئۇ دۇنيادىكى ئەڭ ئېسىل گۆھەرگە ئايلىنىدۇ! دەپ ئويلاپ، داغنى چىقىرىشقا باشلاپتۇ. قىراقىرا ئاخىرى داغنى يوقىتىپتۇ، لېكىن مەرۋايىت كىچىكلەپ ھېچنىمىگە يارىمايدىغان نەرسىگە ئايلىنىپ قاپتۇ. ئۇ ئادەم بۇنىڭدىن ئۆكۈنۈپ كېسەل بولۇپ يېتىپ قاپتۇ ۋە شۇ ياتقانچە ئورنىدىن تۇرالماپ !!!! ، ؛ : ، ! 22222 6 قارلىق كىچە سادىق چۇباق ئىران ئابدۇغۇپۇر ئابدۇراخمان تەرجىمىسى مۇھەررىردىن : سادىق چۇباق ئىران يازغۇچىسى ، ئۇنىڭ قورچاق ئويۇنى ، ئويۇن كۆرسىتىش ئىقتىدارىدىن ئايرىلغان مايمۇن گۆردىكى تۇنجى كۈن ئەڭ ئاخىرقى چىراق قاتارلىق ھىكايىلەر توپلاملىرى ئىلان قىلىنغان . ئۇنىڭ ۋەكىللىك خاراكتىرگە ئىگە ئەسىرى ئۇيۇلتاش دا شىرازدىكى تۆۋەن قاتلام خەلقنىڭ پاجىئەلىك تۇرمۇشى تەسۋىرلەنگەن . ئۇنىڭ ئەسەرلىرىدىكى تەسۋىرلەر نەپىس ، گۈزەل بولۇپ ، پىرسۇناژلارنىڭ ئى ..... ..... ، ، . ، ، ، ، ،پېڭ بو مۇھەممەد تۇراپ تەرجىمىسى 2013يىللىق نوبېل ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن ئەلىس مانرو كىشىلەرنىڭ قەلبىنى خاتىرىلىگەن ھېكايە ئۇستىسى. شىۋېتسىيە ئىنىستىتۇتى ئۇنى نەپىس ھېكايە يېزىش ئۇسۇلى بىلەن نام چىقارغۇچى دەپ ئاتىغان. ئۇنىڭ ھېكايىلىرىنى ئوقۇسىڭىز، سىز ھەمىشە بىلىپبىلمەي ئۆزىڭىزنى كىتابتىكى پېرسۇناژ دەپ قارايسىز. ئۇلارنىڭ كەيپىياتى، چوڭقۇر پېتىپ قېلىپ قېچىپ كېتىشكە ئامالسىز قالغان نازۇك مۇناسىۋەتلەردىن تەسىرلىنىپ، ئۇنىڭ ئەدەبىيات دئابلەت مۇھەممەت كۈيزار مېھرىبان ئانامغا بېغىشلايمەن 1 ئانام كېلىدىغان يول تىپتىنىچ ئىدى. بەلكىم ئانام يولدا كېلىۋاتقاندۇ. ماغدۇرسىز قەدەملىرىنى ئىلداملاشتۇرۇپ، لېۋىنى لېۋىگە چىشلەپ، ھاياجانلىق يۈرىكىنى بەزلەپ، يوپيورۇق رەستىلەرنى بىر بىرلەپ ئارقىدا قالدۇرۇپ... ئانام كېلىدىغان يول بويىدىكى ياپيېشىل دەرەخزارلىقتا ئۇچار قۇشلارنىڭ يېقىملىق ۋىچىرلاشلىرى جاراڭلاپ تۇراتتى. بەلكىم ئۇلارمۇ ئانىسىنى كۈتۈۋاتقاندۇ ياكى ئانىسى بىلەن جەم بولغىنىدىنخوش، مەن سۆيگەن ئەر6ئۇنىڭ ئايالىنىڭ ئۈلۈمىدىن كيىن نۇرغۇن ئاياللار ئەندشە ئىچىدە بەس بەس بىلەنيىراق يىقىن دوختۇرخانلارغا چېپپ ھەر تەرەپتىن ئۈزىنى تەكشۈرتۈپ تڭتڭلاش بىرمەزگللىك قىزىق نوختا دولقۇنىغا ئايلاندى. ئۇنىڭ ئايالى ئۈلۈپ كىتىپ ئىككى ئايبولغان بىر كىچىسى ئۇئەۋەتكەن قىسقا ئۇچۇرنى ئەتىسى تاپشۇرۇپ ئالدىم،گەرچەئۇچۇردا تىچ ئامانلىق سورغاندىن باشقا گەپ بولمسمۇ تەنھالىقتىن ئىبارەت مۇدھشنىڭئۇنمۇ قىيناۋاتقانلقىنى چۈشەندىم،ئەگەر ئىلگىركى ھالىم بولسا ئۇچۇرنىيەنە بىر تەرەپتىن ئويلىسام ئاخىرى چىقمايدىغان ئۇ ئىشلارنىڭ ۋاختىدائاخىرلاشقىنىمۇ توغرا بوپتىكەن،كىيىنكى ئۆمۈرلۈك ئازاپتىن ھازىرقى ۋاقىتلىق ئازاپماڭا يەگىلرەك توختايدىكەن. بىر كىتاپتائەقىللىق ئاياللار ئەرلەرنىڭ ۋەدىسىگە ئاسان ئىشەنمەيدۇ،بۇنداقۋەدىنى كاپالەتكە ئىگە ئەمەس دەپ قارايدۇ،ئۇنىڭ سىزگە نىمىلەرنى دىگەنلىكىگە ئەمەس.بەلكى،سىزگە نىمىلەرنى قىلغانلىقىغا قاراڭ.ئەقىل پاراسەتلىك ئايال ئايىغىچىقمايدىغان مۇھاببەتنى قوغلاشمايدۇ.چۈنكى،خوش، مەن سۆيگەن ئەر4كۆرۈشتۇق.ئەمما، ئىلگىرىكىدەك قىزغىنلىق تۆۋەنلىگەن، گەپلەرمۇ تازا قولاشمىغاندەك.ئىچىمدىكى ئاچچىق يۈرىكىمنى ئېچىشتۇرىۋاتقان. بىر نەچچە سائەتلىك بىللە تۇرۇشجەريانىدا تېلېفۇنى توختىماي ئۇچۇر قوبۇل قىلىۋاتقان، چالا سايراپ توختاپقېلىۋاتقان... سەزگۈر كۆڭلۈم كۆزلىرىمنى ئۆتكۈرلەشتۈرۈپ، ئىلگىرى دىلىمغا سايەتاشلاپ ئۆتۈپ كەتكەن تېلېفۇن نومۇرىنى كۆرۈپ ئەستە تۇتۇشقىمۇ ئۈلگۈردى. ئۇتېلېفۇنىنى كۆتۈرۈپ تازلىق ئۆيىگە كىرىپكەتكەندە ئۇنتۇلۇپ قالماسلىق ئۈخوش مەن سۆيگەن ئەر 3كىيىنئۇھەرقانداق ئىش بولسا ياردەم قىلىدىغانلىقىنى ،ئەگەر بىرەر ئىشتا ئۇنىڭئىختىزادى جەھەتتىن دىمەكچى ئىكەنلىكىنى بىلگەنتىم ياردەمگە مۇھتاج بولۇپ ئۇنىڭغادىماي باشقىلارغا ئېغىز ئاچقىنىمنى بىلىپلا قالسا قاتتىق رەنجىپ قالىدىغانلىكىنىئالاھىدە ئەسكەرىتتى.يۈرىكىم ھاياجاندىن تىپىرلاپ كەتتى. ئۇنىڭپاتپات تىلفۇن قىلىپ توڭلاتقۇدا گۆش بارمۇ ؟ ئىشكاپتا ئۇن بارمۇ ؟ بالىلارنىڭئۈگۈنىشى قانداقراق...دىگەندەك گەپلىرى خۇددى بىر مەسئۇلىيەتچان ئەرنىڭمىھئىككىيىلدىن كۆپرەك ۋاقىت ئۆتۈپ كوچا خەۋەرلىرى، چايخانا ئۇچۇرلىرى كۆپىيىپ قالدى.بەزىلەر چېگرادىن چىقىپ كېتىپ چەتئەلدە ئۆي ئوچاقلىق بوپتۇ دېسە، يەنە بەزىلەربىر ئەتكەس سودىغا ئارىلىشىپ قاپتىكەن، ئىچكىرىدە تۈرمىدا سولاقتىكەن دېيىشتى.يەنە بەزىلەر ئىچكىرىدىكى قارا جەمئىيەتنىڭ ئادەملىرى بىر تەرەپ قىلىۋىتىپتۇدېسە، يەنە بەزىلەر خىروئىن سېتىۋاتقان نەق مەيداندا ساقچىلارغا بايقىلىپ قېلىپقېچىۋاتقان يېرىدە ئېتىۋىتىپتۇ... دېگەندەك ئادەمنى ئەندىشىگەخوش، مەن سۆيگەن ئەر1خوش، مەن سۆيگەن ئەر پوۋسېت ھاجىگۈل ئىسمايىل چۈشتىن كىيىنلىك خىزمەتكە سىرىتتا بىجىرىدىغان ئىشىلىرىمنى تۈگىتىپ باشقىلاردىن بىرسائەتكە يېقىن كىچىكىپ ئىشقا كەلدىم. كارىدورغا كېسەللەر نۆۋەت ساقلىغاچ ئارامئالىدىغان تېگى بىر تۇتاش كۆك، سېرىق رەڭلىك ئورۇندۇقلار قاتارى قويۇلغان بولۇپ،بۇ ئورۇندۇقلار كۆپ ھاللاردا بوش تۇرمايىتتى. تونۇشلاربولۇپ قالسا قارىماي ئۆتۈپ كەتسەم سەت تۇرمىسۇن دەپ ئادىتىم بويىچە مۇنداقلانەزەر سالغاچ ئالدىراپ ئىشخانام تەرەپكئەمدى مەن يالغۇز ئەمەسئەمدى مەن يالغۇز ئەمەس ئاپتۇۋۇزدىن چۈشۈشىم بىلەن تەڭ كېچىچە تارتقان ئۇيقۇ ئازاپلىرىنى بىراقلا ئۇنتۇپ،ئۇھ دەپ يىنىك تىنىپ ھاردۇقۇم چىقىپلا قالدى.پاكىز،گۈزەللىكى بىلەن دىللارغا ھوزۇر بېغىشلىغۇچى بۇ شەھەرنىڭ ئوتتۇرسىدىن كىسىپ ئۆتىدىغان ئاشۇ سۈيى ئەلۋەك دەريا بۇ شەھەرگە تېخىمۇ ھۆسىن قوشقان ھالدا تىنىم تاپماي شەرققە قاراپ ئاقاتتى... بۈگۈن نەۋرە ھەدەمنىڭ تويى بولماقچى،شۇ سەۋەپلىك ئۇزۇن مۇساپىنى بېسىپ بۇ شەھەرگە يەنە قايتا قەدەم تاشلىدىم. ئەسسالتۇزلۇق قەھۋە قىز ئۈچۈن ئۇ كۈنى بىر ئولتۇرۇش ئورۇنلاشتۇرۇلغان ۋە قىز بولسا بەك گۈزەل بولۇپ كەتكەنىدى. قىزغا دىققەت قىلغان شۇنچە كۆپ يىگىتلەر بار ئىدى. ئولتۇرۇش ئاياقلاشقاندا يىگىتلەردىن بىرى قىزنى قەھۋەگە تەكلىپ قىلدى. قىز ئولتۇرۇش جەريانىدا ئۆزى ئانچە دىققەت قىلمىغان يىگىتنىڭ تەلىپىنى ئەدەپ بىلەن قۇبۇل قىلدى. ئىككىيلەن بىللە بۇلۇڭدىكى ئۈستەلدە ئولتۇردى. يىگىت شۇنچىلىك ھاياجانلانغان ئىدىكى، تىللىرى قولاشماي گەپمۇ قىلالماي قالغان ئىدى. ئۇنىڭ ئبىر تال ئەتىرگۈلنىڭ خاتىرىسىتۇرسۇنئاي سۇلتان سەن بۇ خاتىرەمنى ئوقۇۋاتقاندا مەن يېنىڭدىن كېتىپ قالغان بولىمەن. ياق دەپ ۋارقىرايدىغانلىقىڭ، خاتىرەمنى قاماللاپ تۇرۇپ ئۆكسۈيدىغانلىقىڭ ماڭا ئايان. قارا رەڭلىك ئەتىرگۈلنىڭ ھېكايىسىنى ساڭا ئېيتىپ بەرگەن دەملەر يادىڭدىمۇ؟ گۈلنىڭ گېپى چىقسىلا سەن قەلبىمدىلا ئەمەس، دۇنيادىمۇ يېگانە بىر تال ئەتىرگۈل دەيتتىڭ، خۇددى يېگانە كېتىدىغانلىقىمنى بىلگەندەكلا. قاپقاراڭغۇ تۈنلەرنىڭ شۇ قەدەر گۈزەل بولىدىغانلىقىنى تۇنجى بولۇپ ھېس قىلدۇرغتەغدىرنى ئۆزگەرتكەن بىر يۈەن تەرجىمە ھېكايە تەغدىرنى ئۆزگەرتكەن بىر يۈەن 1992يىلى باھاردا، باي بولۇش خىيالىدا يۈرگەن بىر يېزىلىق يىگىت پۇرسەتكە تولغان چوڭ شەھەرلەردە ئۆز ئورنىنى تېپىش ئىستىكىدە شىنجىنغا ئىش ئىزدەپ كەپتۇ. ئۇ كۆڭۈلدىكىدەك خىزمەت تاپالماپتۇ. ئۇ پىيادىلەر يوللىرىدا ئۈگدەپ ئولتۇرغىنىدا يولدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتقان بىر ئايال سەدىقە سۈپىتىدە بىر يۈەن تاشلاپ بېرىپتۇ. ئۇ بۇ پۇلنى تېرىۋىلىشقا تەمشەلگەنىكەن، يىنىدىكى مايلامچىلىق قىلىدىغان قىز ئۇنىڭدىن بۇرۇن بۇ پۇلنى ئېلىۋاپتۇ. قىز ئئانىسىدىن تانغان بالائانىسىدىنتانغانبالا مەنزىرەم جامالىدىن دۇنيادا تەرىپلەشكە ئەڭ تېگىشلىك بولغان ئىنسان ئانا ، بۇ قىل سىغماس ھەقىقەت . شۇڭىمۇ ئۇنىڭ ئۈچۈن ئېيتقان ناخشىلىرىمىز ، يازغان ئەسەرلىرىمىز مەڭگۈ تۈگىمەيدۇ . لېكىن بۇ قىلغانلىرىمىز ئۇنىڭ بىز ئۈچۈن تارتقان جاپالىرى ئالدىدا ھىچنېمىگە ئەرزىمەيدۇ ، ئەلۋەتتە ! چۈنكىئانىنىڭ بىزگە سىڭدۈرگەن مېھرى بىر دېڭىز بولسا بىزنىڭ بىر تامچىسى خالاس . ئەركىننىڭ ئانىسى تېخىمۇ تەرىپلەشكە تېگىشلىك ، چۈنكىئۇ تۇل ئولتۇرغان بۇبىر يۈەن مىكرو ھېكايەبىر يۈەن مىكرو ھېكايە گۈلمىرە شەمشىدىن نىيازى مەن بۇ تاماقخانىدىن ھەتتا قېچىپ چىقىپ كېتىشنىمۇ ئويلىغان، ئەمما ئۇدۇلۇمدا ئولتۇرغانلاردىن نومۇس قىلىپ، ئامالسىز ھالدا تاماق تىزىملىكىدىكى ئەڭ ئەرزان تاماق 76 يۈەن بىر تەخسە بىلەن ئەڭ ئەرزان چاي 8 يۈەن بىر ئىستاكاننى بۇيرۇتۇپ، ئەتراپىمغا ئاچچىق ھەسرەت بىلەن نەزەر تاشلىغاچ ئولتۇردۇم. بۇ چاغدا ئىككى ئوقۇغۇچى كىرىپ كەلدى، ئوغۇل ئوقۇغۇچىنىڭ قولىدا ئەمدىلا تۇتاشتۇرغان تاماكا قىستۇرۇقلۇق بولۇپ، يېنجىن تەككەن قىز ۋەھىمىلىك ھىكايەسۇۋاقلىرى چۈشۈپ كىسەكلىرى كۆرۆنۆپ قالاي دىگەن قاراسۇۋاق ئۆي،ئۆينىڭ ئۇ يەر،بۇ يەرلىرىدە چالا يىيىلگەن مىۋە شۆپەكلىرى،سۆڭەكلەر تاشلاقلىق،ئۇنىڭ ئەتراپىدا چىۋىنلەر غەمسىز گىژىلدىشىپ تۇرغان،ئۆيدىن بىرخىل بەتبۇي پۇراق كىلىپ تۇرىدىغان،بۇ ئۆينى بەلكىم بىر بويتاقنىڭ ئۆيى بولسا كىرەك دەپ پەرەز قىلۋاتقانسىز ھە؟!ئۆينىڭ ئوتتىرىدا چاچلىرى چاڭگىلىشىپ كەتكەن،يۈزكۆزلىرىنىڭ مەينەتلىكىدىن خۇددى ئۆمرىدە يۇينۇپ باقمىغاندەك كۆرىنىدىغان بىر قىز بەخىرامانقەدىمدە بىر سودىگەر بولغان ئىكەن. يىلنىڭ كۆپ ۋاقىتلىرىدا باشقا شەھەردە بولىدىكەن، ئائىلىسىگە ئانچە بەك قايتالمايدىكەن . شۇنداق سودا قىلىپ يۈرگەن كۈنلەرنىڭ بىرىدە بارلىق تۆگىلەرنى باشلاپ ماڭىدىغان باشلامچى تۆگىسى قېرىپ قاپتۇ. باي باشلامچى تۆگىنىڭ ئورنىغا يىڭىدىن باشقا تۆگە سېتىۋىلىش ئۈچۈن تۆگە بازىرىنى ئارىلاپ ھېچ مۇۋاپىق تۆگە تاپالماي قايتاي دىگەندە بىر تۆگە ئۇچراپ قاپتۇ. بويى،يېشى قاتارلىقلار باينىڭ ئۆلچىمىگە تامامەن توشىدىكەن. باي تۆگىنىھاممامنىڭ ئۆيى ۋەھىمىلىك ئاپتورى : ئىپتىخار مۇنبىرىدىن تارزان ھاممام ئۆزى قاملاشقان ،ئورۇق،ئېگىز بويلۇق ئايال.يولدىشى بىلەن مەلۈم ناھىيەدە ئولتۇرۇشلۇق.كۆپىنچە ھاللاردا بىزنىڭ ئۆيگە كېلەتتى،شەخسەن ئۆزەم ئۇنىڭ كېلىشىنى بەكمۇ ئارزۇ قىلاتتىم،چۈنكى بۇنداق چاغلاردا ئۇ ماڭا بەزى ھېكايىلەرنى ئېيتىپ بېرەتتى،يېشىمنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ بۇ ھېكايىلەرنىڭ توقۇلما بولماستىن راست ۋەقە،ھاممامنىڭ ئۆز بېشىدىن كەچۈرگەن كەچۈرمىشلىرى بولىشىنى خىيالىمغىمۇجىن تەككەن قىزيىگىتنىڭ پۇلى يوق، قىزنىڭ گىرىمى يوق مەكتەپتىكى مۇھەببەتگۈلمىرە شەمشىدىن نىيازى يازمىسى كەچلىك ئىلھاملىرىم يەنە شۇ قەلب ئىشىكىمنى چەككىلى تۇردى. شۇنداق جىددىي، خۇددى ئەل ئۇيقۇغا كەتكۈچە تاماملىمىسام بولمايدىغاندەك... مەن ئۇنى ئىزدەپمۇ باقمىدىم. ئۇ مەندىن رەنجىدى بولغاي، مېنىمۇ قەتئىي ئىزدىمەس بولدى. بارا بارا ھەممە ئۇنتۇلىدىكەن، ياق! ئۇنتۇلمايدۇ، بىز بارنىڭ يوقىغا كۆنىدىكەنمىز خالاس! مەن ئۆزۈمنى ئالاھىدە ئادەم دەپ ئويلايتتىم، خۇددى مەن ئويلىغاننى باشقىلار ئويلىمئېرىم يوقاپ كەتتىئېرىم يوقاپ كەتتى ھېكايە ج.بورىد كانادا بىر خانىم ئېرىنىڭ ئىز دېرىكىنى قىلىش ئۈچۈن ساقچى ئىدارىسىگە كەلدى. ئېرىڭىزنىڭ بويى قانچىلىك؟ دەپ سورىدى ساقچى. بۇنىڭغا ئەزەلدىن دىققەت قىلىپ باقماپتىكەنمەن، بىلمەيمەن، دېدى ئايال. ئېرىڭىز ئورۇقمۇ، سېمىزمۇ؟ ئانچە ئورۇق ئەمەس، بەستلىكرەك. ئۇنىڭ كۆزىنىڭ رەڭگى قانداق؟ بىلمەيمەن، بۇنىڭغىمۇ دىققەت قىلماپتىكەنمەن. چېچىنىڭ رەڭگىچۇ؟ قارىغۇ دەيمەن. ئۇ قانداق كىيىم كىيگەنىدى؟ كاستۇم بۇرۇلكا كىيدىمۇ ياكىھەبىبۇللا مىجىت ـــ تۆشۈك ناندىن قارىما، بالام . ـــ نېمە بولىدۇ ؟ ـــ يامان بولىدۇ . ـــ يامان بولسا نېمە بولىدۇ ؟ ئۇنىڭغا ئانىسىنىڭ يامان بولىدۇ دېگەن سۆزى بىردە چۆچەكلەردىكى بەھەيۋەت دېۋىلەردەك قورقۇنچلۇق تۇيۇلسا، بىر تۇرۇپ رىۋايەتلەردىكى ئېچىل داستىخان ياكى ئالتۇن تېزەكلەيدىغان ئېشەك تەك سىرلىق، جەلپكار تۇيۇلاتتى . ـــ چۆچەك ئېيتىپ بېرە، ئانا . ـــ قايسى چۆچەكنى ئېيتىپ بېرەي ، بالام ؟ ـــ ئوغۇزخاننى . ـــ باتۇر تەڭرىقۇتنىڭ ئەسكەرلىرى بۆرىنىبۇرۇت ماجىراسى مەمتىمىن ھوشۇر يەكشەنبە كۈنى بازار ئايلىنىپ كەلمەكچى بولۇپ كوچىغا چىقىۋېدىم، كىمدۇر بىرى ئارقامدىن دولامغا شاپىلاقلىدى، بۇرۇلۇپ ئېسىل كاستۇمبۇرۇلكا كىيىپ، قارا كۆزەينەك تاقىغان بىر كىشىنىڭ ماڭا قاراپ كۈلۈپ قول ئۇزىتىپ تۇرغانلىقىنى كۆردۈم. ـــــ ياخشىمۇ سىز؟ سىز بىلەن كۆرۈشكەنلىكىم ئۈچۈن ئۆزۈمنى ئىنتايىن بەختلىك ھېس قىلىمەن. ـــــ رەھمەت! ـــــــ دەپ قولىنى سىقتىم. ـــــ رەھمىتڭىزگە ئېرىشكەنلىكىم ئۈچۈن يەنە بىرقېتىم تەشەككۈھېلىمنىڭ مۈڭگۈزى بالىلار ھېكايىسى تۇرسۇنمۇھەممەد نەمەت ... بۇرۇنقى زاماندا بىر ئۆيدە ئىككى كېلىن بار ئىكەن. كىچىك كېلىن بىر قىز توغۇپتۇ. بۇ قىزنىڭ يۇيۇنغان سۇلىرى ئالتۇنغا ئايلىنىدىكەن. كۈلسە لەۋلىرىدىن گۈل تۆكۈلىدىكەن. ماڭغان قەدىمىدىن چىمەن ئۈنۈپ چىقىدىكەن. يىللار ئۆتۈپ چوڭ كېلىننىڭ توققۇز ئاي توققۇز كۈنى توشۇپ بىر قىز توغۇپتۇ. چوك كېلىن كىچىك كېلىننى بوزەك قىلىپ، ئۇنىڭدىن قىزغانغانلىقى ئۈچۈن قىزىنىڭ ماڭلىينىڭ ئوتتۇرىسىغا بىر مۈڭگۈز چىقىپتراھەت زوردۇن سابىرراھەت ئاپتورى: زوردۇن سابىر ...كوچا ئاپتوبۇسىدا ئۆرە تۇرۇشمۇ راھەت، لېكىن ئورۇندۇقتا ئولتۇرىۋېلىش بىزنىڭ ئادەملىرىمىز ئۈچۈن مودىغا ئايلانغان راھەت. ھەتتا بەدىنى تەلەپ قىلمىسىمۇ، ئۇلارنىڭ روھى بۇ راھەتكە ئىنتىلىدۇ... پسىخولوگىيە ئالىمى باش بېكەتتە بايىلا ئېرىشكەن ئورۇندۇقتا ئولتۇرۇپ، ئاشۇنداق ئويلاۋاتقاندا ئاپتوبۇسقا قىستىلىپ چىقىۋاتقان ئادەملەر ئارىسىدىن نارەسىدەنىڭ يىغىسى، ياش ئانىنىڭ جىملىشى، دادىنىڭ غەزەپلىك ئاۋازى ئاڭلاندى مانا، مانئاشخانىدىكى پاراڭ ھېكايە مەمتىمىن ھوشۇر بۈگۈنكى بۇ سوغۇقتا كىرانىڭمۇ تايىنى يوق ئىدى . ئايۇپ بوۋاي ھارۋىسىنى چەتكە توختىتىپ قويۇپ ، بىر چىنە سۇيۇقئاش ئىچىپ ئىسسىۋىلىنىش ئۈچۈن دوخمۇشتىكى ئاشخانىغا كىردى . بۇ ئاشخانىنىڭ تامىقى باشقا ئاشخانىلارنىڭكىدىن پىچاق بىسى بولسىمۇ پەرقلەنگەچكىمىكىن، خېرىدار خېلىلا كۆپ ئىدى. ئايۇپ بوۋاي بۇلۇڭدىكى ئورۇنغا بېرىپ قىسىلىپ ئولتۇردى. كۈتكۈچى يىگىت ئۇنىڭ ئالدىغا چاي قۇيدى. چەتچۆرىسى پۇچۇلۇپ كەتكەن چىنىگە قاراھېيت كۈنى ھېكايە تاھىرجان نىياز قۇربان ھېيت نامىزى ئۆتىلىدىغان كۈنى سەھەر ئايپاشا ئېرىنىڭ تاھارىتىگە سۇ تەڭشەپ بېرىپ، ھويلا ئاراملارنى تازىلاشقا تۇتۇش قىلىپ، ئالدى بىلەن دەرۋازا ئالدىنى تازىلىغىلى دەرۋازىنى ئېچىپ چىققىنىدا دەرۋازا ئالدى ۋە يوللارنىڭ ئاللا بۇرۇن پاكىز تازىلىنىپ، سۇ چېچىلىپ قويۇلغانلىقىنى كۆردى. ئۇ ھەيران بولۇپ ئەتراپقا قارىۋىدى، تام قوشنىسى گۆھەرەمنىڭ ئۆز دەرۋازىسىنىڭ ئالدىغا سۇ چېچىۋاتقانلىقىنى كۆردى. دېمەك، بۇ ئۆينىڭ ئئاجراشماڭلار ئاتائانىلار ھىكايە مۇقەددىمە ھايات ئۇ قىممەتلىك،شۇنداقلا ياراتقۇچىنىڭ ھەربىرىمىزگە بەرگەن نىممىتى.بىز مانا مۇشۇ قىممەتلىك نىممەتنى داۋام قىلىش يۇلىدا گاھىدا گۈلگۈلىستان باغلارنى بېسىپ ئۆتسەك بەزىدە چۆلجەزىرىلەرنى بېسىپ ئۆتىمىز.ھەتتا بەزىدە شۇ گۈلىستان باغلارنى ئۆز قۇلىمىزبىلەن دەسسەپ،چەيلەپ ۋەيران قىلىپ قىممەتلىك ھاياتىمىزنى ئۆمۈرلۈك پۇشايمان ۋە نادامەتتە قۇيىمىز.ئەتراپىمىزدىكى قەدىرلىكلەرنىڭ قەلبىنى لەختەلەختە قان قىتۇتقۇن قىزنىڭ ئەيدىز بولۇشىمەزكۇر ئەسەر مەلۇم كىشىنىڭ ئاغزاكى بايانىغا ئاساسەن يىزىپ چىقىلدى، ئازراق ئۆزگەرتىش كىرگۇزگەن جايلىرىمۇ بار بۇ ھىكايىنى ئوقوشتىن بۇرۇن ئۆزىڭىزدىكى ئارتۇقچە گۇمانلىنىش باشقىلارنى ھارغۇچە تىللاش ئىدىيىڭىزنى بىر ياققا تاشلاپ قويوپ تۇرۇڭ، شۇنداق بولغاندىلا بۇ ھىكايىنى ئاخىرغىچە ئوقوپ چىقالايسىز !قىنى ئەمىسە بۇ بىمارغا ئىچ ئاغىرىتامسىز ؟ ياكى ئۆچلۇك قىلامسىز ؟ تاللاش ئۆزىڭىزدە بۇ ئەسەر بىمارنىڭ قوشىلىشى بىلەن يىزىلدى! كىشى ئىسىملرى ئۆزگەرتىلددادا جەمەت بوۋامنىڭ پەرىشتىلىرى1قىسىم دادا جەمەت بوۋامنىڭ پەرىشتىلىرى جەۋھەر:ھەرقانداق ئادەم مەيلى ئۇ قايسى مىللەت ئىرق ،قايسى مەزھەپ ،قايسى دىندىن بولسۇن،ئادەم كۈرۈشدىن ھالقىغان يەنە غايىپ تائىپىلەرنىڭ بارلىقىغا ئىشنىڭ.ئۇلاردىمۇ بىزگە ئوخشاش تۇيغۇلار مەۋجۇت،ئۇلارنى ھاقارەتلەشكە كەمسىتىشكە ھەم بولمايدۇ،خۇددى سىزنى كەمسىتسە ئاچچىقىڭىز كەلگەندەك. ئاشۇ يىللىرى مەن سەككىز ياشلاردا بار ئىدىم.باشلانغۇچتا ئوقۇيدىغان ئاجايىپ كەپسىز چاغلىرىم ئىدى.ياغلىقنى مۇرەمگە چىگىۋىلىپئىككى مىكرو ھېكايەمۇھەممەدتۇرسۇن ئوغلانى راست ۋە يالغان بىر كىچىك مال تىجارەتچىسىنىڭئائىلىسى بار ئىدى .ئۇلارنىڭ بىر ئوغلى بولۇپ ،بىر كۈنىئۇ ئىسىدە يوق بىر كالىنى باغلىماي قويۇپكالىنى ماشىنا سوقۇپ ،دادىسىنىڭ بىر بازادرلىقسودىسىنى بىكار قىلىۋەتتى ، دادىسى ئۇنى قاتتىق ئۇردى .ئۇنىڭ نالە پەريادلىرى دادىسىغا تەسىزمۇ قىلمىدى . شۇ كىچىسى ئاپىسى ئۇنى باغرىغا بېسىپ يىغلىدى . يىگىرمە يىلدىن كىيىن ئۇداڭلىق بىر تىجارەتچىگەئايلاندى ، ئۇ تۆۋەندىكى كىشىلەرگە قاراپ نۇتۇق سۆئوقۇتقۇچىلارنى يوقىتايلى! فېليەتون ئوقۇتقۇچىلارنىڭ تەربىيەسىدىن مۇستەسنا ھالەتتە ئانىسىنىڭ قورسىقىدىنلا دوكتۇر، ماگىستېر، ئالىم ئىنژىنېر، رەھبىرىي كادىر بولۇپ تۆرەلگەن تۇغما تالانت ئەقىل ئىگىلىرىگە: كەمىنە مۇئەللىم شۇنچە يىللاردىن بېرى ئالجىپ قالغان يۈسۈپ خاس ھاجىپنىڭ بالاڭنى تەربىيەلەشتە تاياق بىلەن ئۇر، تاياق بىلەن ئىللەت تۈزىلۇر دېگەن ئاساسسىز، مەدەنىيەتسىز، سەۋىيەسىز گەپلىرىگە، كاللىسىغا ئىشەك تېپىۋەتكەن ئەجدادلارنىڭ ئۇستاز زال12مۆچەلنىڭ خىزمەت ئىزدىشى: ، ، ، . . :، ،، پاراخوت باشلىقى ،مەن سىزگە ئىشىنىمەنبىر ساياھەت پاراخوتى دېڭىزغا ساياھەتكە چىقىپتۇ . دېڭىزنىڭ ئوتتۇرىغا كەلگەندە بىر قارا تەنلىك بالا ئىھتىياتسىزلىقتىن سۇغا چۈشۈپكىتىپتۇ . لىكىن ئۇنى ھېچكىم كۆرمەپتۇ . ئۇ ۋارقىراپتۇ ، لىكىن ھېچكىم ئاڭلىماپتۇ . ئۇ سۇدا ئۈزۈشكە باشلاپتۇ ، شۇنداق كۈچەپ پاراخوتنىڭ كەينىدىن قوغلاپتۇ ،بىراق پاراخوت ئاستا ئاستا يىراقلاپ كىتىپتۇ ،ئاندىن كۆزدىن غايىپ بوپتۇ . مۇشۇنچە كەڭ دېڭىزدا ئادەم ياكى قۇرۇقلۇقنىڭ قارىسى كۆرۈنمەپتۇ ، ئۇبالا شۇنداقتىمۇ ئۈزىۋېرىپتۇ . لىمىليون يۈئەنلىك ئىپپەتنازىگۇلسەنئەت ئىنىستوتىنىڭ مەكتەپ گۇلى بولۇش سۈپىتى بىلەن شۇنداق قاملاشقان ،چىراي دىسە چىراي، ئەخلاق دىسە ئاخلاقلىق، تىرىشچانلىقى ۋە تەبئىي تالانتى بىلەن مەكتەپنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۇتتۇرۇپ بىر چوڭ ئىلان شىركىتنىڭ مودىللىقى خىزمىتى قولغا كەلتۇردى، ئۇنىڭ ئايلىق كىرىمىمۇ خىلى كۆپ بولۇپ قىسقىغىنە ئىككى يىل ئىچىدە يۇقىرى ئىستىمال قاينىمغا چۆككەن بۇ شەھەرنىڭ يۇقىرى قەۋەتلىك تۇرالغۇسىدىن بىر يۇرۇش ئۆي سىتىۋىلىپ كۆڭۇلدىكىدەك بىزىۋالغاندى. ئۇنىڭسېتىلغان بوۋاق ھىكايە نۇرئەمەت مۆمىنبىغۇبار تىلىسەڭ تاپارسەن دېگەندەك،كۆڭۈلگە پۈكۈپ يۈرگەن ئارزۇئۈمىتلىرىمىزگە خۇدا ئۆزى يەتكۈزىدىغان ئوخشايدۇ،بۇ خەۋەرنى ئاڭلاپ، ناھايىتى ئالدىراشلىق بىلەن بىر سائەتكە يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە شەھەرلىك دوختۇرخانغا يېتىپ كەلدىم. يىغلامسىراپ تۇرغان 65 ياشلار چامىسىدىكى بۇيتۇرقى ئېگىزرەك كەلگەن موماينىڭ قوچىقىدىكى نارەسىدە بوۋاقنى كۆرۈپ ،ھەيرانلىقتىن قېتىپلا قاپتىمەن،تۆۋە!تۆۋە!بوۋاقىنى باشقىلارغا بېرىۋىتقېرىنداشلىق مېھرى ھەققىدەقېرىنداشلىقمېھرى ھەققىدە بەزى كىشلەر بار شۇنچە مەشھۇر باي بولسمۇ سىزنىڭنەزىرىڭىزدە پەقەتلا ئەتىۋارى يوق، بەزى كىشلەر بار ئەسكىلىكتە ئۇچىغا چىقىپ ، نامراتلىقتاتىلەمچى بۇلۇپ كەتسىمۇ سىز يەنىلا مېھرىڭىزنى ئۈزەلمەيدىغان. بۇ كىشى دەل سىزنىڭ قېرىندىشڭىزدۇر! مومامنىڭ ئىنسى تۈگەپ كەتكەن كۈنى تولا يىغلاپ ئورۇن تۇتۇپ يېتىپ قېلىشى، قوشنىمىزنىڭ ئاكىسىنىڭ ھادىسىگە ئۇچرىغىنىنى ئاڭلاپ بىر نەچچە كۈن ئىچىدە ئون ياش قېرىپ كەتكەندەك بۇلۇپ قېلىشى، رەھمەتلىكۋىتاسنىڭ ناخشا ئاۋازى مۇھەممەتتۇرسۇن بەگ ئالىپ ۋىتاسنىڭھاۋا ئۆتمەيدىغان كالتە ئىشتان كىيىۋېلىپ توۋلايدىغان ئالۋاستى ئاۋازى دېگەن ناخشىسىنى بىلىسىلەرغۇ،... ھېلىقى ۋۇئـــــــــــــــــــــــــــا ......ۋۇئــــــــــــــــــــــــــادەپ بار جېنى بىلەن ۋارقىرايدىغانچۇ... .... كېكەچ ياكى خاڭخاي بولمىساڭلارلا چۇقۇم توۋلاپ باققان... مۇشۇ ناخشىغا دەششەتئىشتىياقىم بارچۇ،كۈندە كەچ مەكتەپنىڭ ئادەم يوق بۇلىڭىغا بېرىپ تىڭشىغۇچنى قۇلاققا تىقىپ ۋۇئـــــ ، ، ، . ؟ ، ؟ ... ؟ ... ... ... ھېكايە دەي شى سۇ جيەن مۇئەللىم بىر توپ تۇغما مېيىپ بالىغا دەرس ئۆتەتتى.بالىلارمۇ ئۇنى ياخشى كۆرەتتى.ئۇنىڭ بىلەن سىردىشىشقا ئامراق ئىدى. مۇئەللىم،مەن تولىمۇ بەختسىز ئىكەنمەن!دېدى بىر كۈنى سۈن فاڭجيې سۇ مۇئەللىمگە. ئۇ بالا ئەما ئىدى. نېمىشقا بۇنداق دەيسەن؟سۇ مۇئەللىم چۆچۈپ سورىدى. چۈنكى مەن گۈل گىياھ، ئۇچار قۇشلارنى؛كۆپكۆك ئاسمان،ئاپئاق بۇلۇتلارنى؛سەمىمىي،ئىللىق چىرايلارنى كۆرەلمەيمەن، بۇلارنى داۋاتقاندا سۈن فاڭجيېنىڭ يۈزلىرى تارتىشىئۈچ باش بەرەڭگەمەن كىچىك ۋاقتىمدىن باشلاپ ئانا مېھرىنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى بىلمەيمەن . دادامدىن ئاڭلىسام ئاپام مېنى تۇغۇش جەريانىدا تۈگەپ كەتكەنىكەن . شۇڭا مېنى كىچىكىمدىن باشلاپ دادام بېقىپ ، مەكتەپ يېشىغا كىرگۈزگەن ئىدى . مەن بەش ياشلار ئەتراپىدىغۇ دەيمەن ، دادامنىڭ قارا چاچلىرىغا قاراپ ئەركىلەپ تۇرۇپ : دادا ، ئادەمنىڭ بېشىغا نېمە ئۈچۈن ئاق چاچ چىقىدۇ ؟ نېمە ئۈچۈن ئايال كىشىنىڭ چېچى ئۇزۇن ، ئەر كىشىنىڭ چېچى قىسقا ؟ دەپ سورايتتىم . دادام ماڭا كۈلۈپ تۇرۇپ :ھاياتىمدا ئۇچراشقان ئادەملەر كۆپ،ئۆزئارا پەقەت تونۇش بۇلۇپ ئۆتكەن كىشلەرمۇ نۇرغۇن،گەرچەبىر كۆرگەن تونۇش،ئىككى كۆرگەن تۇققان دېگەندەك دەرىجىدە بۇلۇپ كەتكەنلەردىن ئۇنتۇلۇپ كەتكەنلەر كۆپ بولسىمۇ، ئەمما قاچان كېتىدىغانلىقىمىزنى بىلگىلى بولمايدىغان مۇشۇ دۇنيادا تونۇيدىغانلىكى ئادەملەرنىڭ ھەممىسىنى كۆڭۈلدە ساقلاپ بولماق ئۇنچە ئاسان بولمىسا كېرەك.ھەرخىل مۆجىزىگە تولغان ھاياتنىڭ دوقمۇشىدا بىز ئۇچىرىشىپ قالدۇق،نەقەدەر ئاجايىپ ئىش ھە؟شۇنچە كئون يىل بۇرۇن ۋە ئون يىل كېيىنئون يىل بۇرۇن ليۇ دېخۇانىڭ ناخشىسىنى ئاڭلىسام ، مۇئەللىم : مودا قوغلىشىشتا چەكتىن ئاشۇرۋەتتىڭ دەيتتى ؛ ھالا بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە ، ليۇ دېخۇانىڭ ناخشىسىنى ئاڭلىسام ، كىچىك قىزلار :ئەسلىدە سىز ئۆتمۈشكە مەھكەم چاپلىشىۋالىدىغانلاردىن ئىكەنسىز ھە ؟ دېيىشىدۇ . ئاستىنقى قەۋەتتىكى قوشنىمىزنىڭ قىزى :ليۇ دېخۇا دېگەن كىم ئۇ ؟ دەپمۇ سورىدى تېخى. ئون يىل بۇرۇن ئۆزۈم چوقۇنىدىغان ئارتىسلار رول ئالغان فىلىملەرنى ھوزۇرلىنىپ كۆرۈۋاتقاندا ئېلان بېرىلسە ، دەرھېكايە ج.بورىد كانادا بىر خانىم ئېرىنىڭ ئىز دېرىكىنى قىلىش ئۈچۈن ساقچى ئىدارىسىگە كەلدى. ئېرىڭىزنىڭ بويى قانچىلىك؟ دەپ سورىدى ساقچى. بۇنىڭغا ئەزەلدىن دىققەت قىلىپ باقماپتىكەنمەن، بىلمەيمەن، دېدى ئايال. ئېرىڭىز ئورۇقمۇ، سېمىزمۇ؟ ئانچە ئورۇق ئەمەس، بەستلىكرەك. ئۇنىڭ كۆزىنىڭ رەڭگى قانداق؟ بىلمەيمەن، بۇنىڭغىمۇ دىققەت قىلماپتىكەنمەن. چېچىنىڭ رەڭگىچۇ؟ قارىغۇ دەيمەن. ئۇ قانداق كىيىم كىيگەنىدى؟ كاستۇم بۇرۇلكا كىيدىمۇ ياكى ئادەتتىكىچە كىيىنئەر ساتىراشخانىنىڭ بوسۇغىسىدا تۇرۇپ، دۇكان ئىچىگە بېشىنى تىقىپ، ئۇزۇن ئورۇندۇقتا ئۆچىرەتتە ئولتۇرغان خېرىدارلارغا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن، ساتىراش ئۇستامدىن: ــــ ھەي بۇرادەر، يەنە قانچىلىك ۋاقىتتىن كېيىن ماڭا نۆۋەت تېگىدۇ؟ دەپ سوراپتۇ. ساتىراچ ئۇستام ئۇنىڭغا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن دەپتۇ: ــــ ئىككى سائەتتىن كېيىن. ئەر بېشىنى لىڭشىتىپ قويۇپ كېتىپ قاپتۇ. بىر نەچچە كۈندىن كېيىن، ئۇ ئەر يەنە كەپتۇ ۋە ئاۋۋالقىدەكلا ساتىراشخانا ئىچىگە قاراپ سمەمتىمىن ئابدۇقادىر دىلشىكار پىروزا ھەممە بالا يولدا تولا دەسسىلىپ بوشاپ قالغان خىش پارچىسىدىن كەلدى. مەنمۇ سەل قاراپراق ماڭغان بولسام، ئەكرەممۇ شۇ پارىڭىنى مەنزىلگە بارغاندا قىلغان بولسا مۇشۇ خاپىلىق يوق. ئوشۇقۇم غىرىس قىلغاندەك قىلىۋېدى، مانا بىردەمدە ئىششىپ يەر دەسسىگىلى قويمىدى. ئايالىمنىڭ تېڭىقچىغا كۆرسىتەيلى دېگىنىگە ئۇنىماي، ئاغىنەم ئەكرەم بىلەن ناھىيەلىك دوختۇرخانىغا كەلدۇق. ئاقساقلاپ كىرگىنىمنى كۆرگەن دوختۇر پۇتۇمنى كۆرۈپ، تاڭغ غا ئاشىق بولغان قىزھېكايە نۇرئەلى ئەھەت دوختۇرخانىدىن يۈگۈرۈپ چىقتىم . تەقدىرىمگە زادىلا ئىشەنگۈم كەلمەيتتى . قۇلاق تۈۋىمدە دوختۇرنىڭ ئاۋازى جاراڭلىماقتا : ــــ كەچۈرۈڭ ، كېسىلىڭىز ئاخىرقى باسقۇچقا بېرىپ قاپتۇ ، ئەمدى ئۆيگە قايتىپ ياخشى ئارام ئېلىپ ، كۈنلىرىڭىزنى مەنىلىك ئۆتكۈزۈڭ . خۇدايا توۋۋا، بۇ كەمدىكى دوختۇرلارغا نېمە بولغاندۇ، گەپنى ئۇدۇللا دەۋېرىدىكىنا بىمارنىڭ كۆڭلىگە كېلەرمۇ دەپمۇ قويماي. قاياققا مېڭىشنى ئۇقمىدىم، ئىدارىگە بارايمۇ، بولدىلا ئۇ يەرگەئوتتۇرا ياشلىق بىر ئايالنىڭ يۈرەك كېسىلى بولغاچقا ، دائىم دوختۇرخانىدا يېتىپ داۋالىنىدىكەن . بىر كۈنى ئۇنىڭ يۈرەك كېسىلى يەنە قوزغىلىپ قېلىپ ، دوختۇرخانىغا ئېلىپ كېلىنىپتۇ . دوختۇر ئۇنىڭغا بۇ قېتىم ئەھۋالىنىڭ چاتاقلىقىنى ، ھەر ئېھتىمالغا قارشى ئىدىيەدە تەييارلىق كۆرۈپ قويۇش كېرەكلىكىنى ، چوڭ بىر قېتىملىق ئوپېراتسىيەدىن قېچىپ قۇتۇلالمايدىغانلىقىنى ئېيتىپتۇ . ئايال ئامالسىز ئوپېراتسىيەگە ماقۇل بوپتۇ. ئوپېراتسىيە قىلىنىۋاتقان شۇ پەيتتە ، ئوتتھېكايە ئەركىن سابىر توۋا، توۋا، بۇ بوۋاينىڭ قىلىپ يۈرگىنىنى! ھوي، ئۆيدىكى ئەخلەت ئازمۇ دەيمەن، تالادىن كۆتۈرۈپ كىرگىنى نېمىسى!؟ گۈلسۈم موماي شۇنداق دېگىنىچە زوردۇن بوۋاي ئەكىرگەن ئەخلەتنى بالكونغا ئەپچىقىپ جايلاشتۇردى. تېخى دورا دەيدۇ بۇنى! دەپ غۇدۇڭشۇپ قويدى ئارقىدىن يەنە. ئۇ زوردۇن بوۋاينى يېقىننىڭياقى بىر قانداق بولۇپ قېلىۋاتىدۇ دەپ ئەنسىرەپ يۈرەتتى. دېمىسىمۇ، ئۆتكەندە گۈلسۈم موماي قوشنىلار بىلەن ئاغرىق يوقلىغىلى كەتكەندە، بوۋىيى يانچۇھېكايە ئابدۇلئەزىز ئىسمائىل تېخى يۈز كۆرۈشمىگەن كۈيئوغلى دولقۇنجان ئەۋەتكەن خەت بىلەن مىڭ سوملۇق پۇل چېكىنى تاپشۇرۇپ ئالغان سادىق ھاممالنىڭ خۇشاللىقتىن بېشى كۆككە يەتتى. ئۇ يۇلغۇن تېلىدىن توقۇلغان ئىككى سېۋەتكە بېغىدىكى ھەر خىل يەل يېمىش، كاۋا، كۆكباش، يېسىۋىلەك... دېگەندەك نەرسىلەرنى لىپمۇ لىق قاچىلاپ، بىۋاپا قىزى بىلەن غەمگۈزار كۈيئوغلىغا بىر كىيىملىكتىن سارجا سېتىۋېلىپ، ئەتىسى قاق سەھەردە ئۈرۈمچىگە يول ئالدى. ئاتمىش نەچچە كىشىلىك ئاپتوچۆچەك زامانى ئەۋۋەلدە بىر پادىشاھ ئۆتكەن ئىكەن، پادىشاھنىڭ گۈزەللىكتە تەڭدىشى يوق ساھىبجامال قىزى بار ئىكەن. كۈنلەرنىڭ ئۆتۈشى بىلەن قىز بويىغا يېتىپتۇ. نۇرغۇن پادىشاھلىقلاردىن ئەلچىلەر كېلىشكە باشلاپتۇ، لېكىن قىز ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى ماقۇل كۆرمەپتۇ. ئۇ دادىسىغا: دادا، مېنى ئالىمەن دېگەن يىگىتكە بىر شەرتىم بار، كىم مېنىڭ شەرتىمنى ئادا قىلسا مەن شۇ يىگىت بىلەن ئۆمۈرلۈك بىللە بولىمەن، دەپتۇ. پادىشاھ قىزىنىڭ تەكلىپىنى ماقۇل كۆرۈپتۇ ۋە: كىمىكى قىزبۆلۈم باشلىقىنىڭ قىزىقىشىفېليەتون ۋاڭ ۋېيفىڭ ھەممە ئادەمنىڭ ئۆزىگە تۇشلۇق قىزىقىشى بولغىنىدەك، بۆلۈم باشلىقىمىزنىڭمۇ كەڭ دائىرىلىك قىزىقىشى بار. ئون يىل ئىلگىرى خىزمەتكە قاتنىشىپ بۆلۈمگە ئىشقا چۈشكىنىمدە، بۆلۈم باشلىقىمىز ۋاسكېتبول ئويناشقا ئامراق ئىكەن. ئۇ چاغدا ھازىرقى بۆلۈم باشلىقىمىز مۇئاۋىن بۆلۈم باشلىقى ئىدى. ئەمەلىيەتتە بۆلۈم باشلىقىمىزنىڭ ۋاسكېتبول ئويناش سەۋىيەسى ئانچە يۇقىرى بولمىسىمۇ، ۋاقتى بولسىلا تەنتەربىيە سارىيىغا بېرىپ ۋاسكېتبول ئوينايتتى. ئۇ ھبىر كۈنى، ئاپتوبۇستا كېتىۋېتىپ تولىمۇ چىرايلىق، ئالتۇندەك سېرىق چاچلىق بىر قىزنى كۆرۈپ قالدىم. ئۇ ئۇزۇن ئورۇندۇقتا ئولتۇرغان بولۇپ، دېرىزىدىن كىرگەن مەيىن شامال ئۇنىڭ چاچلىرىنى يەلپۈپ تۇراتتى. مەن ئۇ قىزغا قاراپ ئىختىيارسىز ئاھ ئۇرۇپ قالدىم ، تەڭرىم ، نېمىشقا ئۇ تۇغۇلۇشىدىنلا شۇنداق گۈزەل، مېنىڭ بولسا چىرايىم ئادەتتىكىچە، بۇ بەك ئادالەتسىزلىك. دەل شۇ چاغدا، قىز ئورنىدىن تۇرۇپ رېشاتكىلارنى سىيلاشتۇرۇپ، يەرگە چۈشۈپ كەتكەن ھاسىسىنى ئېلىپ ئاقسھېكايە ياقۇپ ئىسمائىل ساھاب ھەيرانلىقتا خېلىغىچە تېڭىرقىدى. ئۇنىڭ كۆز ئالدىدا چاچلىرى ئاقارغان، يۈزىنى قورۇق باسقان بولسىمۇ، كۆزىنىڭ نۇرى كەتمىگەن موماينىڭ بوينىدىكى يۈرەك شەكىللىك ياغاچ زۇننار پارقىراپ تۇراتتى. ئۇ لەۋلىرىنى ئۈمەللىدى. غەيرىتىنى يىغىپ، كۆڭلىدىكى تۈگۈننى يېشىشكە تىرىشتى، بىراق تىللىرى كالۋالىشىپ، پۇت قوللىرى بوشىشىپ كەتتى. موماي ئۇنىڭدا بولۇۋاتقان ئۆزگىرىشلەرگە ھەيرانە قاراپ قويدى، ئاندىن گويا بىرسى ئېلىۋالىدىغاندەك ياغگۆھەر ساتقۇچى بوۋايئابدۇلئەزىز ئىسمائىل گۆھەر ساتىمەن، گۆھەر! قەدىمكى دەۋردىكى ئېسىل گۆھەر لەر... بەستلىك، ئۇچىسىغا ناۋات رەڭ يالاڭ يەكتەك، بېشىغا قىزغۇچ چىمەن دوپپا كىيگەن، قارامتۇل يۈزىنى تورلاشقان چار قوغۇندەك ئەگرى بۈگرى قورۇق باسقان، قاڭشارلىق، ئورا كۆز، ئاپئاق بومبا ساقىلى مەيدىسىگە چۈشۈپ تۇرغان 75 ياشلار چامىسىدىكى بىر بوۋاي بازار دەرۋازىسىنىڭ سول يېقىدىكى نەقىشلىك تۆمۈر رىشاتكىغا يۆلىنىپ ئولتۇرۇپ، ئالدىدىكى قىپقىزىل تاۋار ئۈستىگە رەت رېتى بىلەن تىزىلغنەيزە بويى ئۆرلىگەن قۇياش ئالتۇن نۇرىنى شەھەرگە سېخىيلىق بىلەن چېچىپ تۇراتتى. ھاۋانىڭ سۈزۈكلۈكىچۇ تېخى. ئاۋات كوچىدىكى ھۆپىگەرلەرنىڭ ئالدىغا تىزىلغان سۈت قايماق، گىردە شىرمان، قاتلىما قۇيماق، كاللا پاقالچاق، مايسەن ئالا ئۆرۈكلەر كىشىنىڭ ئىشتىھايىنى قوزغايتتى. ئالارمەن ساتارمەنلەرنى تاماشا قىلىپ كېتىۋېتىپ، قول ھارۋىغا بېسىلغان قىزىل ئەتىرگۈلگە كۆزۈم چۈشتى دە، قىزىقسىندىم. بۇ قىزىل ئەتىرگۈللەرنى ئۆزىمۇ قىزىل ئەتىرگۈلدەك چىرايلىق، شەھلا كۆئاخىرقى بىر پارچە گېزىتھېكايە جاۋ خەي ئىدارىدىكى ئىشلارنى تۈگەتكىچە كەچ سائەت توققۇزدىن ئېشىپ كەتتى، ئۆيگە تاكسى توسۇپ قايتىشنى ئويلىغان بولساممۇ، قېرىشقاندەك تاكسى كەلمەيۋاتاتتى. ئامالسىز باغچىنىڭ يېنىدىكى يولنى بويلاپ ئېغىر قەدەملىرىمنى ئاستا سۆرەپ كېتىپ باراتتىم. بىر تۈپ دەرەخ يېنىغا كەلگىنىمدە دەرەخ تۈۋىدە ئۇشتۇمتۇت بىر قارا گەۋدە مىدىرلاپ مېنى قورقۇتۇۋەتتى. يول چىرىغىنىڭ يورۇقىدا قارىسام، ئۇ ئون ياشلاردىكى بىر قىزچاق ئىكەن. گېلىمنى قىرىپ قويۇپ يولۇمغا مېڭتۈرلۈك ماللار دۇكىنىدىكى ئۇستاز يەتتە ياشقا كىرگەن يىلىم مومامنىڭكىگە يازلىق تەتىلنى ئۆتكۈزگىلى باردىم. بىر كۈنى مومام ماللار تىزىملىكى يېزىلغان قەغەزنى قولۇمغا تۇتقۇزۇپ، يېقىن ئەتراپتىكى تۈرلۈك ماللار دۇكىنىدىن كېرەكلىك نەرسىلەر سېتىۋېلىشقا بۇيرىدى. بۇ تۈرلۈك ماللار دۇكىنىدا نەرسىلەر لىققىدە توشقۇزۇلغان بولۇپ، ئالماقچى بولغان نەرسىلىرىمنى تېپىپ بولۇشقا كۆزۈم يەتمەي، پۇكەي ئالدىغا باردىم. پۇكەيدىكى قىز گېزىت كۆرۈۋاتقان ئىكەن، ئۇ ئۆزىنى تونۇشتۇردى، ئىسمى بىيى ئېنگىلىزھېيتلىق پۇل بەرسەڭشىڭگىل ھىكايە ئابدۇللا ئابدۇرېشىت ئاتەش ئانا؟ ھە، نېمە دەيسەن ئوغلۇم؟ ھېيتلىق پۇل بېرەمسەن؟ قارا قوچقارنى ساتالىسام بېرىمەن. نەچچە پۇل بېرىسەن؟ ھېيت كەلمەستىنلا ھېيتلىق دېگىلى تۇردىڭغۇ؟ ھېيت كەلگۈچە بەرگەن بولساڭ... ئالدىراپ نېمە قىلاتتىڭ؟ ھازىر بەرسەم، خەجلىۋەتسەڭ، ھېيت كۈنى نېمە خەجلەيسەن؟ شۇ... شۇ... يانچۇقۇمدا شاپتۇل ساتقان 20 كوي بارتى، ھېيتلىق 30 كوي بەرگەن بولساڭ، 50 كوي قىلىپ، ئاكامغا ئەۋەتەي دېگەن... ئاكامنىڭ ئۆيگە كەلگۈدەك پۇلى يوق ئوخشادادامنىڭ موللا قىز لىرىھېكايە ئابدۇرۇسۇل سېيىت ئانام قازا قىلغاندىن بېرى دادامنىڭ مىجەزى غەلىتىلا بولۇپ قالغانىدى. ئۇنىڭ ئىلگىرىكى ئوچۇق يورۇق، خۇش چاقچاق مىجەزىنىڭ ئورنىنى جىمغۇرلۇق بىلەن سەپرالىق ئىگىلىگەنىدى. جىمغۇرلۇقنى ئاز كەم يېرىم ئەسىر بىر ياستۇققا باش قويغان قەدىناس ھەمراھىدىن ئايرىلىپ قالغانلىقىنىڭ ئازابىدىن دەپ چۈشىنەيلى. ئۇنداقتا، سەپرالىقنىچۇ؟ ئۆيلەپ قويغۇلۇق، دەپ مەسلىھەت بېرىشتى بۇرادەرلىرىم، ئاناڭنىڭ ئۆلۈمى ئېغىر كەلگەن گەپ. سېنىڭ ھەر قانداق شسېھىرلىك تام سائىتىبۇرۇنقى زاماندا، بىر جۈپ ئەر ئايالنىڭ كامىران ئىسىملىك ئالتە ياشلاردىكى ئوغلى بولۇپ، ئۇنىڭ كۆزى كۆرمەيدىكەن. كۆپرەك پۇل تېپىپ ئوغلىنىڭ كېسىلىنى داۋالىتىش ئۈچۈن، بۇ جاپاكەشلەر كېچىنى كۈندۈزگە ئۇلاپ ئىشلەيدىكەن. بىر كۈنى دېھقان ئىشتىن كەچ قايتىپ، ئۆيىگە قايتىدىغان يولدىكى ئورمانلىققا كەلگەندە، تۇيۇقسىز يان تەرەپتىن: قۇتقۇزۇڭلار، قۇتقۇزۇڭلار! ، دېگەن ئاۋاز ئاڭلىنىپتۇ. دېھقاننى سۈر بېسىپتۇ دە، قەدىمىنى تېزلىتىپتۇ. بىراق يىراقتىن يەنە: قۇتقۇزۇڭئىككى دوللاردىكى مۇھەببەتئىللىق باھار ئايلىرىنىڭ مەلۇم بىر كۈنى چۈشتىن كېيىن، كىتاب ئىشكاپىنى رەتلەۋېتىپ، ئىنجىل غا قىستۇرۇپ قويۇلغان، كونىراپ ئەبجىقى چىقىپ كەتكەن ئىككى دوللارنى كۆرۈپ قالدىم دە، ئەسلىمىلەر قاينىمىغا غەرق بولدۇم. ئۇنى ئىزدەپ تېپىشقا ئۇرۇنۇۋاتقىنىمغا شۇنچە يىللار بولغانىدى، ئۇنىڭغا قانچىلىك ئازابلىق ھېسلارنىڭ يوشۇرۇنغانلىقىنى بىلمەكچى ئىدىم، مانا ئاخىرى مۇرادىمغا يەتتىم. يىرتىلىپ جۇل جۇل بولۇپ كەتكەن بۇ ئىككى دوللارغا دادام ئاپامنىڭ ئۆمۈرلۈكتەڭرىگە يېزىلغان خەتجېك پوچتىخانىدا ئىشلەيتتى . ئۇ ئادرېسى خاتا يېزىلىپ قالغان خەتچەكلەرنى بىر تەرەپ قىلىشقا مەسئۇل ئىدى . بىر كۈنى بىر پارچە خەت ئۇنىڭ ئۈستىلىگە قويۇلدى. بۇ بىر موماينىڭ تىترەپ تۇرغان قوللىرى بىلەن يازغان خېتىدەك قىلاتتى، كونۋېرت ئۈستىگە تەڭرىگە تەگسۇن دەپ يېزىقلىق ئىدى. جېك خەتكە ئىنتايىن قىزىقتى ۋە ئېچىپ كۆرۈپ، نېمىلەر يېزىلغانلىقىنى بىلمەكچى بولدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇ كونۋېرتنى يىرتىپ، خەتنى ئوقۇشقا باشلىدى: قەدىرلىك تەڭرىم، مەن بۇ يىل 83 ياشقا كىردئاپام ئۇنى بەكمۇ ياقتۇرۇپ قالغانىدى35 ياشقا كىرگەن فىرويىد تېخىچە ئۆيلەنمەي ئىسمى جىسمىغا لايىق قېرى يىگىتكە ئيلىنىپ قالدى . دوستلىرى ئۇنىڭدىن بەكمۇ ئەنسىرەيتتى ، چۈنكى ئۇلارنىڭ بەزىلىرىنىڭ بالىلىرى تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇغۇدەك بولۇپ قالغانىدى . بىر كۈنى ، فىرويىد كۆرۈشمىگىلى ئۇزاق بولغان بىر دوستى بىلەن چۈشلۈك تاماقتا بىرگە بولدى . دوستى ئۇنىڭ تېخىچە توي قىلمىغانلىقىنى ئۇقۇپ ھەيرانلىق بىلەن : فىرويىد ، ئەيىبكە بۇيرۇمىغايسەن ، ئوتتۇز ئالتە ياشنىڭ قارىسىنى ئېلىپ قالغانئايالنىڭ ئۈچ تىلىكىبىر كۈنى ، بىر ئايال گولف توپ ئويناۋېتىپ ، توپنى كۈچەپ ئۇرۇۋەتكەنلىكتىن ، توپ ئورمانلىققا چۈشۈپ كېتىپتۇ . ئۇ ئورمانلىققا كىرىپ يۈتۈپ كەتكەن توپىنى ئىزدەۋېتىپ ، دەرەخ كامىرىغا كىرىپ قېلىپ چىقالمايۋاتقان بىر پاقىنى كۆرۈپ قاپتۇ. پاقا ئايالغا: ئەگەر مېنى دەرەخ كامىرىدىن قۇتۇلدۇرۇپ چىقسىڭىز ، سىزنىڭ ئۈچ تىلىكىڭىزنى ئورۇنلاپ بېرەتتىم ، دەپتۇ. ئايال پاقىنى قۇتۇلدۇرۋاپتۇ . پاقا ئايالغا مىننەتدارلىقىنى بىلدۈرۈپتۇ ۋە: رەھمەت سىزگە ! بىراق بايا سىزگە دقارا ئېشەك ۋە بوز ئېشەكدېھقان ئىككى ئېشەك سېتىۋاپتۇ ، بۇنىڭ بىرى قارا ئېشەك ، يەنە بىرى بوز ئېشەك ئىكەن . قارا ئېشەك ھەمىشە ئۆزىنى كۈچ قۇدرىتى ئۇرغۇپ تۇرغاندەك ھېس قىلدىكەن ، ئۇ دېھقاننىڭ دىققىتىنى قوزغاش ئۈچۈن تېخىمۇ ئېغىر يۈك كۆتۈرۈپ ئىگىسىنىڭ ئالدىدا ماڭىدىكەن . بوز ئېشەك بولسا ئۆزىنى تولىمۇ ئادەتتىكىچە ھېسابلايدىكەن ، ئادەتتىكىدەكلا ئۆتىدىكەن . ئارىدىن بىر مەزگىل ئۆتۈپتۇ ، دېھقان بوز ئېشەكنىمۇ قارا ئېشەكتەك يۈك كۆتۈرۈشكە قىستاپتۇ . شۇغىنىسى بوز ئېشەك بۇنى ئورۇنكاككۇك قونغان تالچىرايلىق چىرايلىق ئەمەس، سۆيگەن چىرايلىق. ئاھ چۇغلۇق ، ئاھ قىزىل لالە ! ...بىلەمسەن ، لالە ، مەن ساڭا كۆيگەنىدىم . ئەمما نېمە ئۈچۈندۇر ، سەن ماڭا بىپەرۋا قارايسەن . شۇڭا مەن لالە مېنى ياقتۇرمىسا كېرەك دەپ چوڭقۇر خىيال دەرياسىغا غەرق بولدۇم . مانا شۇنداق كۈنلەردە دوستۇم ياسىن ماڭا مۇنداق بىر ھېكايىنى سۆزلەپ بەردى . مەن گۆدەك چاغلىرىمىدا تولىمۇ شوخ ئىدىم . كىچىكىمدىن باشلاپ دىلبەر بىلەن بىر مەھەللىدە چوڭ بولغانمەن . دىلبەر بىلەن يېشىل چىمەنلىك ئۆستەڭ بمۇھەببەت ھەققىدە قىسسەكەل ،رەنا ، مەن ساڭا مۇھەببەت ھەققىدە قىسسە سۆزلەپ بېرەي! ياخشمۇسىز ،يولداش راھىلە؟ يولداش دېمەك ،ئەكبەر ،مەن سىزنىڭ يولدىشىڭىزنىڭ يولدىشنىڭ يولدىشى بولۇشنى خالايتتىم . شۇنداقمۇ؟ بۇ مېنىڭ ئۇزاقتىن بېرىقى ھاياتىي ئارزۇيۇم. ... ... بىزنىڭ سىرنى ئاشكارىلاپ ، تۇرمۇش قۇرۇشىمىزغا مۇشۇ سۆزلەر سەۋەب بولدى.بىز ئۆز ئارا مۇھەببىتىمىزنى ئاشكارىلاپ قويدۇق.ئەكبەر مېنىڭ قانداقلارچە تۇرمۇش قۇردۇڭلار؟ دېگەن سوئالىمغا شۇنداق جاۋاب بەردى. مەن ئەكبەرنىڭ بىچاقماق چاقىدۇ ، ئۆچىدۇ ، باھار كېلىدۇ ، كېتىدۇ ، ئەمما ياشلىق چاغدىكىتۇنجى مۇھەببەتتىن قالغان ھەسىرەت ھەرگىزمۇ ئۆچمەيدۇ ، كەتمەيدۇ .كەچ كۈز ، دەرخلەر قاقشال . بوران گۈركىرەپ چىقماقتا . ئاسمان يۈزىنى چاڭ تۇمان قاپلىغان . دەرخلەر ۋىڭىلداپ ، پۇتاقلار قاراسلاپ سۇنماقتا . . .قاقشال ئورمانلىق ئىچىدىن ياشقىنە بىر يىگىت چىقىپ كەلمەكتە . ئۇنىڭ روھىي ھالىتى ناھايىتى سۇنۇق ۋە مۇرەككەپ ، قاپقارا قاشلىرى ئاستىدىكى كۆزلىرى غەزەپلىك ۋە تولىمۇ غەمكىن . ئۇ يالاڭۋجەمئى 1 بەت 224 پارچە مەزمۇن بار
|
وتكىزۋ پۋنكتەرىنىڭ جۇمىسى جەتىلدىرىلەدى489 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋقىتاي مەن وزبەكستان شەكاراسى ارقىلى ەلىمىزگە كەلەتىن كولىكتەردىڭ كەدەندىك باقىلاۋدان ءوتۋ جىلدامدىعى بىرنەشە ەسەگە ارتپاق. بۇل تۋرالى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ توراعاسى مارات سۇلتانعازيەۆ مالىمدەدى.مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، كەدەندىك بەكەتتەن كولىكتىڭ ءوتۋ قارقىنىنىڭ ارتۋىنا قارجى مينيسترلىگى ازىرلەگەن ەتالوندىق وتكىزۋ پۋنكتى تۇجىرىمداماسى نەگىز بولعان. اتالعان قۇجات قازاقستاندىق وتكىزۋ پۋنكتەرىنىڭ جۇمىسىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان.ماسەلەن، سوڭعى جىلداردى قىتايدان كولىك اعىمىنىڭ ءوتۋى 1،5عا، ال وزبەكستاننان ەكى ەسەگە ارتتى. تيىسىنشە وسى ەلدەرمەن تاۋار اينالىمى دا وسكەن.كولىك اعىمىنىڭ ارتۋى شەكارادا ءتيىستى جاعدايلاردىڭ جاسالۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ەتالوندىق وتكىزۋ پۋنكتى تۇجىرىمداماسى نەگىزىنەن اۆتوكولىك قۇرالدارىنىڭ شەكارا ارقىلى تەز وتۋىنە باعىتتالعان.ايتسە دە، مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، شەكاراداعى ينفراقۇرىلىم كولىكتەردىڭ وسپەلى اعىنىن ءبىر قالىپتى جانە جىلدام وتۋىنە قيىندىق كەلتىرەدى. اسىرەسە، كەدەندىك باقىلاۋدىڭ تەحنيكالىق قۇرالدارىنىڭ 60 پايىزدان استامى ەسكىرگەن.سوندىقتان شەكاراداعى وتكىزۋ پۋنكتەرىنىڭ جۇمىستارىن جاقسارتۋ ماقساتىندا 2018 جىلعى ماۋسىمدا بەيجىڭ قالاسىندا نەگىزدەمەلىك كەلىسىمگە قول قويىلعان. سوعان سايكەس، قىتاي تاراپى 2 062 ميلليون يۋان سوماسىنا جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرەدى.اتالعان قاراجات 9 اۆتوموبيلدىك جانە 1 تەمىرجول وتكىزۋ پۋنكتتەرىن جاڭعىرتۋعا جانە تەحنيكالىق قايتا جابدىقتاۋعا جۇمسالادى. سونداياق باس ديسپەتچەرلىك باسقارماسىن تەحنيكالىق قايتا جابدىقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر. كولىك قۇرالدارىنىڭ توقتاۋسىز قوزعالىسى ءۇشىن تەحنيكالىق باقىلاۋدىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان بىرىڭعاي توتە دالىزدەرى ورناتىلماق. جوبا 2019 جىلدىڭ اياعىندا باستالىپ، 2022 جىلى اياقتالادى.ەاەو سىرتقى شەكاراسىنىڭ بارلىق پەريمەترى بويىنشا وتكىزۋ پۋنكتتەرىن جاڭعىرتۋ، سونداياق تاۋارلاردى وتكىزۋدىڭ بارلىق كەزەندەرىن اۆتوماتتاندىرۋ كەدەندىك اكىمشىلەندىرۋ دەڭگەيىن جوعارلاتۋعا، وتكىزۋ پۋنكتتەرىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتۋعا، سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل جالپى العاندا سەق قاتىسۋشىلاردىڭ قارجىلىق شىعىندارىنا وڭ اسەر تيگىزەدى جانە ەلدىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن ارتتىرادى.
|
.خەۋەرتورى, , , , , ياتاقتا ياتقاندا بۇ نەرسىلەرنى تۇتۇشتىن ھەزەر ئەيلەڭيوللانغان ۋاقىت : 15:27 09092017مەيلى كاماندىروپكىغا چىقىڭ ياكى ساياھەتكە بېرىڭ چوقۇم ياتاقتا يېتىشقا توغرا كېلىدۇ. لېكىن قارىماققا شۇنداق پاكىز كۆرۈنگەن ياتاقتا ئەمىلىيەتتە نۇرغۇن باكتېرىيە بولىدۇ. ئۇنداقتا زادى ياتاقتىكى قايسى بۇيۇمدا باكتېرىيە ئەڭ كۆپ بولىدۇ؟1. يورۇتۇش ۋېكليۇچاتېلىئامېرىكا ھيۇستون ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئېلىپ بېرىلغان بىر تەتقىقاتتا كۆرسىتىلىشىچە، يورۇتۇش ۋېكليۇچاتېلىدىكى باكتېرىيە ئەڭ كۆپكەن. توققۇز ياتاقتىكى19 يورۇتۇش ۋېكليۇچاتېلىنى ئەۋرىشكە قىلىپ تەكشۈرگەندە، يورۇتۇش ۋېكليۇچاتېلىنىڭ ئوتتۇرىچە ھەركۋادرات سانتىمېتىر بوشلۇقتىكى باكتېرىيە سانى122.7 كولىنىيە شەكىللىنىش بىرلىكى، ئومۇمىي ئاتىلىشى غا يېتىدىكەن، ئادەتتە گەندىنىڭ باكتېرىيە قىممىتى111.1بولىدۇ.2. تېلېۋىزور تىزگىنىكىئوخشاشلا مەلۇم ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئېلىپ بېرىلغان بىر تەتقىقاتتا كۆرسىتىلىشىچە، تېلېۋىزور تىزگىنىكىدىكى باكتېرىيە سانى67.6غا يېتىدىكەن.3. سۇ ئىستاكانىياتاققا يوشۇرۇن كامېرا ئورنىتىپ ئېلىپ بېرىلغان تەتقىقاتتا بايقىلىشىچە، ياتاق تازىلاش خادىملىرى ئادەتتە سۇ ئىستاكىنىنى پاكىز يۇيمايدىكەن، بەزىلىرى ئىچىش مەنئىي قىلىنىدۇ دەپ ئەسكەرتىلگەن سۇيۇقلۇقنى ئىستاكانغا چېچىپلا، سوغۇق سۇدا چايقىۋېتىپلا ئۈستەلگە تىزىپ قويىدىكەن. يەنە بەزىلىرى ھەتتا ئۆي سۈرتىدىغان دەسمال بىلەنلا بوتۇلكىنى سۈرتىدىكەن.ئادەتتە ياتاقنىڭ كىرلىكى كۆپ يۇيۇلمايدۇ، دېمەكچى ئوخشاش بىر كىرلىكنى نۇرغۇن ئادەم ئىشلەتكەن بولۇشى مۇمكىن، شۇڭا باشقىلارنىڭ تەرى، چاچلىرى كىرلىكتە قالىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە كىرلىكمۇ ئاسان باكتېرىيە قونىدىغان نەرسە، شۇڭا ئەڭ ياخشىسى كىرلىك ئالماشتۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلىڭ.5. تېلېفون كۇنۇپكىسىتېلېفون ئۇرۇشتىن بۇرۇن چوقۇم تېلېفون كۇنۇپكىسىنى بىر سۈرتىۋېتىڭ، ئوخشاشلا ھيۇستون ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئېلىپ بېرىلغان تەتقىقاتقا ئاساسلىنىشىچە، تېلېفون كۇنۇپكىسىدىكى باكتېرىيە سانى20.2 بولۇپ، كارىۋات بېشى تاختىسى، دېرىزە پەردىسىنى سىيرىغۇچ ۋە مۇنچا ئىشىكىدىنمۇ مەينەت ئىكەن.6. قەھۋە ماشىنىسىئامېرىكا ئاخباراتىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، مەلۇم مېھمانساراينىڭ قەھۋە ماشىنىسىنى تازىلاش ئۇسۇلى، ئازىراق پاكىز سۇ قۇيۇپ، بىرنەچچە قېتىم چايقاپ قويسىلا ئىش تۈگەيدىكەن. بۇنداق ناتوغرا ئۇسۇل قەھۋە ماشىنىسىدىكى باكتېرىيە سانىنى بارغانسېرى كۆپەيتىۋېتىدۇ.7. تازىلاش بۇيۇملىرىئامېرىكىدىكى مەلۇم ئۇنىۋېرسىتېت ئوخشاشلا ياتاقتىكى تازىلاش بۇيۇملىرى مەسىلەن: پەلەي، پول سۈرتكۈچ، تازىلاش بۇلۇتى قاتارلىقلارنى تەكشۈرگەن. نەتىجىدە بۇلاردا كۆپ مىقداردىكى باكتېرىيەلەر بايقالغان. مەسىلەن: تازىلاش بۇلۇتىدىكى بوشلۇق باكتېرىيە سانى ۋە گەندە باكتېرىيە سانى 500 غا يەتكەن.ياتاقتا يېتىشتا دىققەت قىلىدىغان ئىشلار:1. كارىۋات بۇيۇملىرىنۇرغۇن ئادەم ياتاقتا ياتقاندا يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە گىرىپتار بولىدۇ. بەدەننىڭ بىۋاسىتە باكتېرىيە بىلەن ئۇچرىشىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن، چوقۇم كىيىم كىيىپ ئۇخلاش كېرەك.2. قايناقسۇ چەينىكىبەزى ساپاسىز كىشىلەر قايناقسۇ چەينىكىگە تاماكا كۈلى سېلىپ قويىدۇ ياكى ھاراق قۇيۇۋېتىدۇ، ھەتتا بەزىلىرى ئىچىگە قۇسۇپمۇ قويىدۇ. شۇڭا ئىشلىتىشتىن ئاۋۋال بىر قېتىم قايناقسۇ قاينىتىپ، سۇنى تۆكىۋەتكەندىن كېيىن ئاندىن يەنە بىر قېتىم قاينىتىپ ئىشلىتىڭ.يۇقىرىدا ئېيتقاندەك ئىستاكانىدىكى باكتېرىيە سانىغا سەل قارىغىلى بولمايدۇ، شۇڭا ئەڭ ياخشىسى قايناقسۇدا دېزېنفېكسىيەلەپ ئاندىن ئىشلىتىڭ. تەرەت تۇڭىنى ئىشلىتىدىغانلار كۆپ، يۇقۇملۇق كېسەلگە گىرىپتار بولۇش خەۋپى بار، شۇڭا ئۈستىگە قەغەز قويۇپ ئاندىن ئولتۇرۇڭ.ياتاققا ۋاننا بولسا ئەڭ ياخشىسى ئىشلەتمەڭ، ئۈستىدىن سۇ چۈشۈرۈپ يۇيۇنغىنىڭىز بىخەتەر.5. تېلېۋىزور تىزگىنىكىتېلېۋىزور تىزگىنىكىدىمۇ باكتېرىيە كۆپ، شۇڭا ئىشلىتىپ بولغاندىن كېيىن قولىڭىزنى يۇيىۋېتىپ ئاندىن نەرسە يەڭ.6. ساپما كەشياتاقتىكى ساپما كەشنى كىيمەڭ، ئەڭ ياخشىسى بىر قېتىم ئىشلىتىلىدىغان ساپما كەشنى كىيىڭ. ياتاققا كىرىشتىن بۇرۇن چوقۇم چىش پاستىسى، چىش چوتكىسى، يۈز لۆڭگىسى، بەدەن لۆڭگىسى، چاچ يۇيۇش سۇيۇقلۇقى، بەدەن يۇيۇش سۇيۇقلۇقى، بىر يۈرۈش كارىۋات بۇيۇمى قاتارلىقلارنى تەييارلاپ كىرىڭ، پاكىز ھەم بىخەتەر بولىدۇ.خانىمقىزلىرىمىزغا دائىر ئەخلاق ۋە پەزىلەتلەر
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.