text
stringlengths 0
187k
|
|---|
ئۇۋۇلاپ داۋالاش، يىڭنە سانجىپ داۋالاش ئارقىلىق دىئابېتنى داۋالىغىلى بولامدۇ؟ بىلبىلىك بىلوگىباشبەتساغلاملىقئۇۋۇلاپ داۋالاش، يىڭنە سانجىپ داۋالاش ئارقىلىق دىئابېتنى داۋالىغىلى بولامدۇ؟ھەرخىل كېسەللىكلەرگە نىسبەتەن ئوخشاش بولمىغان داۋالاش ئۈنۈمىگە ئىگە. دىئابېت كېسىلىنى داۋالاش جەھەتتە دىئابېت بىمارلىرىنىڭ قان تومۇر كېسەللىكلىرىگە ۋە نېرۋا كېسەللىكلىرى قاتارلىق ئەگەشمە كېسەللىكلەرنى داۋالاش جەھەتتە ئۈنۈمى كۆرۈنەرلىك. لېكىن ھازىر ئۇۋۇلاش ۋە يىڭنە سانجىپ داۋالاش ئۇسۇلىنىڭ قان شېكىرىنى كونترول قىلىش جەھەتتە يېتەرلىك ماتېرىياللار يوق. يەنە بىر قەدەم ئىزدىنىشىمىز ۋە تەتقىق قىلىشىمىزغا توغرا كېلىدۇ. ئەگەر بەزىلەر ئۇۋۇلاش ۋە يىڭنە سانجىش ئارقىلىق دىئابېت كېسىلىنى داۋالايمىز دېسە ئۇنىڭغا ئىشىنىپ كەتمەڭ. دىئابېت بىمارلىرىنىڭ تېرىسىنىڭ ئېلاستىكىلىقى سە سەزگۈسى ئانچە ياخشى ئەمەس. يۇقۇملىنىشقا بولغان قارشىلىق ئىقتىدارىمۇ ئانچە كۈچلۈك ئەمەس. ئۇۋۇلاش ۋە يىڭنە سانجىپ داۋالاشنىڭ تېرىنى زەخمىلەندۈرۈش ئېھتىماللىقى يۇقىرى. شۇڭا، دىئابېت بىمارلىرى ئۇۋۇلاش ۋە يىڭنە سانجىپ داۋالاش ئېلىپ بارغاندا چوقۇم دىققەت قىلىش كېرەك.كۆرۈلىشى : 334502 قېتىم
|
خەۋەرلەردە كۆرسىتىشىچە، يولۇچى ئابدۇلمۇتاللاب ئايروپىلاننى پارتلىتىش ئۈچۈن ئېلىپ چىققان پارتلاتقۇچى ئۈسكۈنە ئۇنىڭ پاقالچىقىغا تېڭىلغان بولۇپ، ئايروپىلان دېترويتقا تەخمىنەن 20 مىنۇت قالغاندا بۇ ئۈسكۈنە ئوت ئېلىپ كەتكەن. دا كۆرسىتىشىچە، ئابدۇلمۇتاللابنىڭ پاقالچىقى كۆيۈپ يارىلانغاندىن باشقا، ئايروپىلاندا ھېچكىم زەخمىگە ئۇچرىمىغان.شۇ ئايروپىلاندىكى جەسپېر ئىسىملىك يەنە بىر يولۇچى باشقا ئايروپىلان خادىملىرىغا ياردەملىشىپ ئابدۇلمۇتاللابنى كونتروللۇق ئاستىغا ئالغان.ئامېرىكا ئاقساراي خادىملىرىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئابدۇلمۇتاللاب ئۆزىنىڭ يەمەنگە جايلاشقان ئەل قائىدە ئەزالىرى بىلەن مۇناسىۋىتى بارلىقىنى ئىلگىرى سۈرگەن.مەلۇم بولۇشىچە، بۇ يىل 23 ياشلىق ئابدۇلمۇتاللاب ئەسلى نېگىرىيىنىڭ لاگوس شەھىرىدىن گوللاندىيىنىڭ ئامىستېردام شەھىرىگە كەلگەن ۋە ئايروپىلان ئالمىشىپ ئامېرىكىنىڭ دېترويت شەھىرىگە يولغا چىققان.ئاقساراي خادىملىرى بۇ ۋەقەنى تېررورلۇق ھۇجۇمى دەپ ئاتىدى. ئامېرىكا پرېزىدېنتى باراك ئوباما، ئامېرىكا ئاناۋەتەن ۋە دۆلەت بىخەتەرلىك ئورگانلىرىنىڭ ئايروپىلان يولۇچىلىرى ئۈستىدىكى بىخەتەرلىك تەكشۈرۈش دەرىجىسىنى ئاشۇرۇشنى تەلەپ قىلغان.نۆۋەتتە ئامېرىكا، ئەنگلىيە، ۋە گوللاندىيە دائىرىلىرى مەزكۇر ۋەقەنىڭ يەنە يوشۇرۇن خاراكتېرلىك خەلقئارالىق تېررورلۇق ھۇجۇملىرى بىلەن چېتىشلىق ياكى ئەمەسلىكى ۋە ۋەقەنىڭ كېلىپ چىقىش سەۋەبلىرى ئۈستىدە جىددىي تەكشۈرۈش ئېلىپ بارماققا.خىتاي ئەلقائىدىچىلەرنىڭ چاقىرىقىغا ئىنكاس قايتۇردىئەلقائىدە تەشكىلاتىنىڭ رەھبىرى ئوساما بىن لادىن پاكىستاندا ئۆلتۈرۈلدى
|
19: اتىراۋدا 30 ناۋقاس جانساقتاۋ بولىمىندە جاتىربۇگىن سارى ايماققا وتكەن اتىراۋ وبلىسىندا قاۋىپتى ۆيرۋسقا شالدىعىپ، جاعدايى ناشارلاعان 30 ناۋقاس جانساقتاۋ بولىمىندە جاتىر، دەپ حابارلايدى ..اتىراۋ وبلىسىندا جانارماي تاسيتىن كولىك ورتەندىاتىراۋ وبلىسىندا جانارماي تاسىمالدايتىن كولىك ورتكە وراندى، دەپ حابارلايدى ..اتىراۋ قالاسىندا ەكى قاباتتى ءۇي ورتەنىپ كەتتى، دەپ حابارلايدى ..اتىراۋ وبلىسىندا 28 ادام سۋعا باتىپ كەتتىاتىراۋ وبلىسىندا بيىلعى شومىلۋ ماۋسىمىندا 28 ادام سۋعا باتىپ كەتكەن. بۇل تۋرالى وڭىرلىك توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ازاماتتىق قورعانىس باسقارماسىنىڭ باسشىسى باقىت ابلانوۆ ايتتى، دەپ جازادى ..كوروناۆيرۋس 17 قىركۇيەك، 2021اتىراۋدا 8 مىڭنان استام نىسان جۇيەسىنە قوسىلعانقازىرگى ۋاقىتتا اتىراۋ وبلىسىندا 8409 كاسىپكەرلىك نىسانى اقپاراتتىق جۇيەسىنە قوسىلعان، دەپ حابارلايدى ..تالاي عاسىر تۇرا بەرەر ءالى دەاتىراۋدىڭ ءاپايتوس دالاسى قۇندى تاريحقا تۇنىپ تۇر. قازىنالى ءوڭىردىڭ توپىراعىندا جاۋعا قارسى قول باستاعان باتىرلار دا، قازاقتىڭ شۇرايلى تىلىمەن ورنەكتى ءسوز ورگەن اقىندار مەن جىراۋلار دا، ءتىپتى تىلسىمى جۇمباق سان عاجايىپ قاسيەتىمەن جۇرت جادىندا جاتتالعان اۋليەلەر دە ماڭگىلىككە تىنىستاپ جاتىر. تاريحيمادەني مۇرانى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى مۇحامبەتقالي كيپيەۆتىڭ ايتۋىنشا، ەلباسى تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ اتتى ماقالاسىنان كەيىن قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەر گەوگرافياسىنىڭ كارتاسىنا 7 نىسان ەنگەن. سونداياق جەرگىلىكتى ماڭىزى بار نىساندار تىزىمىندە 20 نىسان بار. اپتا باسىندا مەن كازاحستانسكايا پراۆدا گازەتتەرى ۇيىمداستىرعان اتامەكەن ەكسپەديتسياسى سول نىسانداردىڭ بۇگىنگى جايكۇيىمەن تانىستى.وقيعا 15 قىركۇيەك، 2021اتىراۋ وبلىسىندا فەرمەردى اتىپ كەتتىاتىراۋ وبلىسىندا فەرمەردى اتىپ ولتىرگەن كۇدىكتى قاماۋعا الىندى، دەپ حابارلايدى ..وقيعا 13 قىركۇيەك، 2021ءمايىتتى جارتى جىل ۇيىندە جاسىرعان مۇعالىم قىزمەتىنەن بوساتىلدى7 قىركۇيەكتە ماحامبەت اۋدانى، تاڭداي اۋىلى تۇرعىندارى نارازىلىق تانىتىپ، بيولوگيا ءپانى مۇعالىمىنىڭ جۇمىسقا شىعۋىنا قارسىلىق ءبىلدىردى. بۇل ماسەلەگە وبلىستىق ءبىلىم بەرۋ باسقارماسى دا نازار اۋداردى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 13 قىركۇيەك، 2021بالىق براكونەرلەرىنەن 175 كەلى بەكىرە تاركىلەندىاتىراۋ وبلىسىندا بالىق قورىنا زاڭسىز قول سۇعۋشىلاردان 17 توننا بالىق تاركىلەندى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 11 قىركۇيەك، 2021اتىراۋدا 90 دانا پسيحوتروپتى ءدارىنى زاڭسىز ساتپاق بولعان تۇرعىن ۇستالدىاتىراۋ تۇرعىنى پسيحوتروپتى ءدارىنىنىڭ 90 داناسىن زاڭسىز ساتپاق بولعان، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 10 قىركۇيەك، 2021تولەم جۇيەسىنەن قارجى جىمقىرعان قىلمىستىق توپ ۇستالدىاتىراۋدا تولەم جۇيەسىنەن 11 ملن تەڭگە جىمقىرعان قىلمىستىق توپ ۇستالدى، دەپ حابارلايدى ..اتىراۋدا 90عا جۋىق وقۋشى كۆي جۇقتىردىاتىراۋدا 89 وقۋشى كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىردى، حابارلايدى ..وقيعا 09 قىركۇيەك، 2021اتىراۋورال باعىتىنداعى جولدا ەكى ادام قازا تاپتى9 قىركۇيەكتە، تاڭعى ساعات 07:50 شاماسىندا اتىراۋورال تاس جولىنىڭ 57 شاقىرىمىندا مەن اۆتوكولىگى سوقتىعىسىپ، جولكولىك وقيعاسى سالدارىنان كولىگىنىڭ جۇرگىزۋشىسى مەن جولاۋشىسى وقيعا ورنىندا قايتىس بولدى، دەپ جازادى . اتىراۋ وبلىسى پوليتسيا دەپارتامەنتىنە سىلتەمە جاساپ.اتىراۋ وبلىسىندا ەكى بالا سۋعا باتىپ كەتتىاتىراۋ وبلىسىندا 3 جاسار قىز بەن 6 جاسار بالا سۋعا باتىپ كەتتى، دەپ حابارلايدى ..اتىراۋدا ءبىر اپتا بويى ىستىق سۋ بەرىلمەيدىاتىراۋ قالاسىندا ءبىر اپتا بويى ىستىق سۋ بەرىلمەيدى، دەپ حابارلايدى ..2020 08 قىركۇيەك، 2021اتىراۋدا پاراليمپيادانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرلەرىنە كولىك پەن پاتەر بەرىلدىوبلىس اكىمى ماحامبەت دوسمۇحامبەتوۆ توكيودا وتكەن پاراليمپيادا ويىندارىندا ونەر كورسەتكەن سپورتشىلارمەن كەزدەستى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 08 قىركۇيەك، 2021اتىراۋدا ەگىز بالا تەرەزەدەن قۇلاپ كەتتىاتىراۋ قالاسىندا ەگىز بالالالاردىڭ ەكەۋى دە تەرەزەدەن قۇلاپ كەتكەن. بىرەۋى العان جاراقاتىنان كوز جۇمدى، ءبىرىنىڭ جاعدايى اۋىر، دەپ حابارلايدى ..اتىراۋ وبلىسىندا 200 مىڭنان استام ادام ۆاكتسينا سالدىردىاتىراۋ وبلىسىندا ۆاكتسينانىڭ ءى كومپونەنتىن سالدىرعاندار سانى 201 مىڭ ادامنان استى، دەپ حابارلايدى ..سپورت 03 قىركۇيەك، 202112 جاسار شاحماتشى الەم كۋبوگىنىڭ قولا جۇلدەگەرى اتاندى12 جاسار اتىراۋلىق شاحماتشى الەم كۋبوگىنىڭ قولا جۇلدەگەرى اتاندى، دەپ جازادى ..ەلوردا 03 قىركۇيەك، 2021ەلورداداعى اتىراۋ كوپىرى حالىقارالىق ساۋلەت بايقاۋىندا ۇزدىك ۇشتىككە ەندىنۇرسۇلتان قالاسىنداعى اتىراۋ كوپىرى جوباسى حالىقارالىق بايقاۋدىڭ ءفيناليسى اتاندى، دەپ حابارلايدى ..بيىل اتىراۋعا رەسەيدەن كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 52 قازاقستاندىق كەلگەنبيىل اتىراۋرەسەي فەدەراتسياسى مەملەكەتتىك شەكاراسىنداعى قۇرمانعازى سانيتارلىقكارانتيندىك بەكەتى ارقىلى 52 قازاقستاندىق ەل اۋماعىنا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرىپ كەلگەن، دەپ حابارلايدى ..اتىراۋدا مەكتەپتەرگە دابىل تۇيمەسى ورناتىلۋدااتىراۋ وبلىسىندا مەكتەپتەرگە دابىل تۇيمەسى ورناتىلىپ جاتىر، دەپ حابارلايدى ..اتىراۋدا بالالار الاڭى ورتەندىاتىراۋ وبلىسىندا اۋىلداعى بالالار الاڭى ورتەنىپ كەتتى، دەپ حابارلايدى ..كوروناۆيرۋس: اتىراۋدا 98 ناۋقاس جانساقتاۋ بولىمىندە جاتىراتىراۋدا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىمەن اۋىرىپ، جاعدايى ناشارلاعان 98 ناۋقاس جانساقتاۋ بولىمىندە جاتىر. ونىڭ ىشىندە 11 پاتسيەنت وكپەنى جاساندى جەلدەتۋ اپپاراتىنا قوسىلعان، دەپ حابارلايدى ..وقيعا 23 تامىز، 2021اتىراۋ وبلىسىندا جول اپاتىنان ءۇش ادام قازا تاپتىاتىراۋ وبلىسىندا جول اپاتىنان ءۇش ادام قايتىس بولدى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 22 تامىز، 2021اتىراۋ وبلىسىندا اسكەري سناريادتىڭ قالدىعى تابىلدىاتىراۋ وبلىسىنىڭ رەسەيمەن شەكاراداعى قۇرمانعازى اۋدانىندا اسكەري سناريادتىڭ قالدىعى تابىلدى، دەپ حابارلايدى . وبلىستىق تج دەپارتامەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.اتىراۋدا تۇرعىن ءۇي ورتەندىاتىراۋدا باراك ۇلگىسىندەگى 11 پاتەرلى تۇرعىن ۇيدەن ءورت شىقتى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 20 تامىز، 2021اتىراۋدا براكونەرلەردەن بەكىرە تۇقىمداس بالىق تاركىلەندىلەكسۋس ماركالى جول تالعامايتىن كولىككە 120 دانا سۋ مارجانىن تيەگەندەر يساتاي اۋدانى جانباي اۋىلىنىڭ تۇسىندا ۇستالعان، دەپ جازادى ..اتىراۋعا 182 قانداس كوشىپ كەلدىبۇل تۋرالى وبلىستىق جۇمىسپەن قامتۋدى ۇيلەستىرۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسىنان ءمالىم ەتتى، دەپ جازادى ..اتىراۋدا 459 شەتەلدىكتى جۇمىسقا تارتۋعا رۇقسات بەرىلمەدىاتىراۋ وبلىسىندا 459 شەتەلدىك ماماندى جۇمىسقا تارتۋعا رۇقسات بەرىلگەن جوق، دەپ جازادى ..
|
وڭىردە اپاتتى مەكتەپتەر ماسەلەسى تولىعىمەن شەشىلدى كوشەربايەۆ ٴبىلىم عىلىم05 قاراشا 2018، 17:13وڭىردە اپاتتى مەكتەپتەر ماسەلەسى تولىعىمەن شەشىلدى كوشەربايەۆ05 قاراشا 2018, 17:13 413 0استانا، . ٴتىلشىسى. قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى قىرىمبەك كوشەربايەۆ وبلىستا ٴۇش اۋىسىمدى مەكتەپ ماسەلەسى تولىق شەشىلگەنىن ٴمالىم ەتتى.بۇگىن ٴوڭىر باسشىسى 2018 جىلدىڭ 9 ايىنداعى وبلىستىڭ الەۋمەتتىكەكونوميكالىق دامۋى تۋرالى باياندادى. كوشەربايەۆ وڭىردە ٴۇش اۋىسىمدى مەكتەپ ماسەلەسى مەرزىمىنەن بۇرىن شەشىلگەنىن، ٴارى بالاپان باعدارلاماسى اياسىندا 3 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى بالالار 100 مەكتەپكە دەيىنگى ٴبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىمەن قامتاماسىز ەتىلگەنىن اتاپ ٴوتتى.وبلىستا ٴۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەردىڭ ماسەلەسى تولىعىمەن شەشىلدى. سونىمەن قاتار، وتكەن جىلى اپاتتى جاعدايداعى مەكتەپ ماسەلەسىنە دە نۇكتە قويدىق. مىسالى، 2013 جىلى وبلىستا 37 اپات الدىنداعى مەكتەپ بولدى. بيىل جاڭاقورعان، جالاعاش اۋداندارىندا اپاتتى جاعدايداعى تاعى 2 مەكتەپ تىركەلدى. بۇل ماسەلە بۇگىندە باقىلاۋدا جانە ٴتيىستى شارالار جۇرگىزىلۋدە، دەدى وبلىس اكىمى وكقدە وتكەن بريفينگتە.سونداياق قىرىمبەك كوشەربايەۆ وڭىردە قۇرىلىس قارقىندى ٴجۇرىپ جاتقانىن جاتقانىن اتاپ ٴوتتى.2013 جىلدان بەرى 200استام الەۋمەتتىك نىسان سالىندى. ول ٴبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە مادەنيەت پەن سپورت سالالارى بويىنشا. مىسالعا، 57 اپاتتى جاعدايداعى دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەسىنىڭ ورنىنا، 49 جاڭاسى سالىندى، قالعانى 2019 جىلى تۇرعىزىلادى، ٴوڭىر باسشىسى.
|
2390 رەت كورسەتىلدىمەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ وتىرىسىندا سويلەگەن قاسىرەتتى قاڭتار ساباعى: قوعام تۇتاستىعى تاۋەلسىزدىك كەپىلى دەپ اتالاتىن ءسوزى جاقسىلىقتىڭ جارشىسىنداي كورىنگەنىنە كۇمانىم جوق.ويتكەنى پرەزيدەنتتىڭ استارىندا تالاي تەرەڭ وي جاتقان بۇل ءسوزى حالىقتىڭ ادىلەتتى جاڭا قوعام قۇرىلاتىنىنا دەگەن ءۇمىتىن وياتا العانى انىق. مەملەكەت باسشىسى ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى قازىرگى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جاعدايعا تولىق ساراپتاما جاسادى. وسى ءپاتۋالى سوزىمەن الداعى ۋاقىتتا تالاي باتىل قادامعا باراتىنىن ءبىلدىردى. قاراپايىم حالىقتىڭ جانىن جەگىدەي جەگەن پروبلەمالاردى تەرەڭ زەردەلەي وتىرىپ، مەملەكەتتىڭ دۇرىس جولمەن دامۋىنىڭ العىشارتتارىن كورسەتىپ بەرگەن قاسىمجومارت توقاەۆ ەلدە ورىن العان ولقىلىقتاردىڭ ءبارىن جەدەل ساۋىقتىرىپ، تۇبەگەيلى رەفورمالار جاساۋعا دايىن ەكەندىگىن دالەلدەي الدى. ايتارى جوق، قاسىمجومارت توقاەۆ ەلدەگى احۋالدى تولىق بىلەتىندىگىمەن جانە بارلىق پروبلەمانى قاراپايىم حالىقپەن بىرلەسىپ اتقارا الاتىن ءوزىنىڭ ساياسي كۇشجىگەرىن تانىتقانى كوپ ءۇمىت ۇيالاتادى.ال ەندى پرەزيدەنت سوزىندە كوتەرىلگەن ماسەلەلەردىڭ كەيبىرەۋىنە توقتالا كەتكەندى ءجون كورىپ وتىرمىن.ەڭ باستىسى، پرەزيدەنت ءدال قازىر ەلىمىزدە تەڭسىزدىك ماسەلەسى، م ۇلىكتىك جىكتەلۋ بايقالا باستاعانىن، سونداياق حالىقتىڭ الەۋمەتتىك پروبلەمالارى ءالى كۇنگە دەيىن تولىق شەشىلمەي جاتقانىن جاسىرماي ايتتى. ول ءوز سوزىندە كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن سامۇرىققازىنا قورى جانە باسقا دا كۆازيمەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ ساتىپ الۋلارىنىڭ اشىقتىعىنا قاتىستى ماسەلەلەردى، ولاردىڭ جەكەشەلەندىرۋگە قاتىستى شەشىمدەرىنىڭ تولىق، اشىق ءارى ايقىن بولۋى، ەكونوميكاداعى وليگوپوليا، بيزنەستى قولداۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك شارالاردىڭ كەمشىلىكتەرى، جەمقورلىق سەكىلدى مەملەكەتتىڭ دامۋىن تەجەيتىن پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن جاڭادان جاساقتالعان ۇكىمەتكە ناقتى تاپسىرمالار بەردى.مەملەكەت باسشىسى الداعى ۋاقىتتا حالىقتىڭ تابىسىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان بارلىق قۇرالدار مەن تەتىكتەردى قاراستىراتىن الەۋمەتتىك كودەكستى ازىرلەۋ مەن قابىلداۋ تۋرالى ويىن دا جەتكىزدى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، وسى حالىق ءۇشىن وتە قاجەتتى قۇجاتتىڭ بولماۋى سالدارىنان كوپتەگەن ادام جۇمىسسىزدىقپەن بەتپەبەت كەلىپ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋسىز قالىپ جاتىر. سونىمەن بىرگە حالىقتىڭ تابىسىن ارتتىرۋ باعدارلاماسىن ازىرلەۋ قاجەتتىگىنە دە توقتالدى. جۇمىس ناقتى ءارى ءار ازاماتقا باعدارلانعان بولۋى كەرەكتىگىن تاپسىردى. باسقارۋدىڭ ءار دەڭگەيىندە كەدەيلىكتى تومەندەتۋدىڭ ناقتى كورسەتكىشتەرىن بەكىتۋدىڭ قاجەتتىلىگىن دە ەسكەرتتى.پرەزيدەنت سۋبسيديانى تۇراقتى بەرۋگە قاتىستى ماسەلەگە دە جەكە توقتالدى. ول ۇكىمەتكە بۇعان دەيىن دە سۋبسيديالاۋ تاسىلدەرىن قايتا قاراۋ قاجەتتىگى تۋرالى تاپسىرما بەرگەن بولاتىن. ەندى بۇل جۇمىستى قىسقا مەرزىم ىشىندە اتقارۋعا پارمەن بەردى. سۋدسيبيا الۋدى جەڭىلدەتۋدى، ونىڭ قولجەتىمدى بولۋىن جانە اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋدى باقىلاۋىندا ۇستايتىنىن ايتتى. سونىمەن قاتار الداعى ءۇش جىلدا ازىقت ۇلىك قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن تۇبەگەيلى شەشۋدىڭ قاجەتتىگىن قاداپ ايتتى. پرەزيدەنت مۇنىڭ ءوزى ۇكىمەت پەن اكىمدەردىڭ الدىندا تۇرعان نەگىزگى باسىمدىق ەكەنىنە ايرىقشا نازار اۋداردى.پرەزيدەنت ءوز سوزىندە ەكونوميكالىق ءوسىم مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسىن ازايتۋمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنىن تىلگە تيەك ەتە كەلە، جەكەشەلەندىرۋ پروتسەسىنىڭ جۇيەلى جانە اشىق جۇرگىزىلىپ جاتپاعانىن سىن تەزىنە سالدى. باسەكەلەستىك ورتاعا بەرىلۋى ءتيىس اكتيۆتەردى ىرىكتەۋ تاسىلدەرى ءالى دە ايقىندالماعانىن ايتا كەلە، ونى شۇعىل ازىرلەۋدى ۇكىمەتكە تاپسىردى. سونىمەن بىرگە ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ ماسەلەسىنە ايرىقشا توقتالعان پرەزيدەنت ونسىز ازاماتتارىمىزدىڭ ءالاۋقاتىن ارتتىرىپ، تۇراقتى جۇمىس ورىندارىن اشۋ مۇمكىن ەمەستىگىن ەسكەرتتى. قاسىمجومارت توقاەۆ بۇل جۇمىستىڭ باستى باعىتى وڭدەۋ ونەركاسىبىن دامىتۋدا ەكەنىن استىن سىزىپ تۇرىپ ايتتى.ەڭ باستىسى، بۇكىل حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋعىزىپ جۇرگەن وليگارحيالىق توپتاردىڭ زاڭسىز ارەكەتتەرى شەكتەلىپ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ەركىن دامۋىنا جول اشاتىن جاڭا ەكونوميكالىق دامۋ كەزەڭى باستالاتىنىنا دەگەن سەنىم وياندى. سەبەبى زاڭدى بەلىنەن باسىپ، اتقارۋشى بيلىكتىڭ توبەسىنەن قاراپ، ولارعا ايتقانىن ورىنداتىپ جۇرگەن توپتاردىڭ ادەپسىز ارەكەتتەرى اشىق ايتىلىپ، جۋىق ارادا قاتاڭ باقىلاۋعا الىناتىنى بەلگىلى بولدى. بۇل حالىقتىڭ كوپتەن كۇتىپ جۇرگەن جاڭالىعى ەدى، سول كۇن دە تۋدى.مەملەكەت باسشىسى اتقارۋشى بيلىك حالىقتىڭ مۇڭمۇقتاجىنا، زاڭدى تالاپتارىنا ءاتۇستى قاراپ، جەڭىل شەشىم ىزدەۋدى ادەتكە اينالدىرعانىن سىنعا الدى. كەيدە بيلىك وكىلدەرى وليگارحيالىق توپتاردىڭ جەتەگىندە كەتىپ، حالىق مۇددەسىنە قارسى، بىراق جەكە الپاۋىت توپتاردىڭ بايلىعىن ەسەلەي تۇسەتىن ادىلەتسىز شەشىمدەردى قابىلداۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتقانىن دا جايىپ سالدى. سونىڭ سالدارىنان شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءتيىستى دامۋ جولىنا تۇسە الماي، حالىق اراسىندا الەۋمەتتىك الشاقتىق پايدا بولىپ، كەدەيلەر سانى ءوسىپ كەتتى. سودان سوڭ سوڭعى جيىرما جىلعا جۋىق كەزەڭدە ەلىمىزدە مەملەكەت تاراپىنان وراسان زور قارجى ءبولىنىپ جاتقانىنا قاراماستان، يندۋستريالاندىرۋ ساياساتىندا ناقتى جەتىستىكتەر از ەكەنىن، ءوندىرۋ ونەركاسىبىنىڭ دامۋى ماردىمسىز ەكەنىن دە قاتاڭ سىنعا الدى. وسى ماسەلە بۇعان دەيىن دە پرەزيدەنت تاراپىنان ايتىلىپ جۇرگەن ەدى، ال بۇل جولى تاپسىرما تۋرا ءارى ناقتى بولدى، سوندىقتان ەندى ءبىر سەرپىلىس بولارى انىق.ءبىز وسى كۇنگە دەيىن ءوزىمىز ءوندىرىپ وتىرعان شيكىزاتتان، اتاپ ايتقاندا مىس، اليۋميني جانە تاعى باسقا ءتۇرلى ءتۇستى مەتالدان دايىن ءونىم شىعارا الماي وتىرمىز. سوندىقتان قولىمىزدا بار شيكىزاتتى وڭدەپ، ونىمدەردىڭ جاڭا تۇرلەرىن شىعارۋ كوپتەگەن جۇمىس ورىندارىنىڭ اشىلىپ، الەۋمەتتىك جاعدايدى رەتتەۋگە كومەكتەسەرى ءسوزسىز. پرەزيدەنت اڭگىمەنىڭ توركىنى وسىندا جاتقانىنا سەندىردى.كوپتەگەن پروبلەمانىڭ باسىن اشا كەلە مەملەكەت باسشىسى بيزنەس وكىلدەرىنىڭ مەملەكەت پەن قوعام الدىنداعى الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ سوڭعى جىلدارى تومەندەپ كەتكەنىن ەسكەرتتى. سالىقتان جالتارۋ، ۆاليۋتانى سىرتقا اكەتۋ، وتاندىق ءوندىرىستى دامىتۋعا نەمقۇرايدى قاراۋ سەكىلدى كورىنىستەر سونىڭ ايعاعى. سوندىقتان ءوزىنىڭ جانە ۇرپاقتارىنىڭ تاعدىرىن قازاقستاننىڭ بولاشاعىمەن تىعىز بايلانىستىراتىن وتانشىل بيزنەس وكىلدەرى مەملەكەت تاراپىنان قولداۋعا يە بولادى دەپ اتاپ كورسەتتى مەملەكەت باسشىسى. وتە ورىندى ايتىلعان ۇسىنىس. ولاي دەيتىنىم، تەك بۇكىل حالىق بولىپ جۇمىلىپ، يىق تىرەسىپ، ەلىمىز ءۇشىن قىزمەت اتقارعان جاعدايدا عانا ءبىز ءوز وتانىمىزدى گۇلدەندىرە الارىمىز انىق.مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ 50 پايىزىنان كوبى الەۋمەتتىك سالاعا جۇمسالادى، دەگەنمەن ول ءالى دە جەتكىلىكسىز. بۇل ورايدا، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ، بالالاردى قورعاۋ سەكىلدى سالالاردى قولداۋ ماقساتىندا قوعامدىق قور تەتىگىن پايدالانۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى وتە ورىندى بولدى. جالپى، مەملەكەتتى دامىتۋدىڭ اۋقىمدى مىندەتتەرىن اشىپ كورسەتكەن پرەزيدەنت حالىقتىڭ جاعدايىن ءجىتى ءتۇسىنىپ، الەۋمەتتىكەكونوميكالىق سالالاردا بەلەڭ الىپ جاتقان كەمشىلىكتەر مەن قيىندىقتاردى ەڭسەرۋگە بار كۇشىن سالاتىنىنا بۇكىل قوعام سەنىم ارتا باستادى.مەملەكەت باسشىسى قوعامدا كەڭ ەتەك جايعان ادىلەتسىزدىككە دە ايرىقشا توقتالدى. بۇل دا جالپى الەۋمەتكە بەلگىلى، حالىقتىڭ ىزاسى مەن نارازىلىعىن تۋدىرىپ جۇرگەن وزەكتى ماسەلە ەدى. اسىرەسە زاڭدى ورەسكەل بۇزىپ، ويىنا كەلگەنىن جاساپ ۇيرەنگەن الپاۋىت وليگارحتاردىڭ ارەكەتىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. سولاردىڭ ادەپسىز ارەكەتىنەن مەملەكەتكە تيەسىلى قاراجاتتىڭ بيۋدجەتكە ەمەس، جەكە تۇلعالاردىڭ قالتاسىنا تۇسەتىنى، كەدەن ماڭىنداعى شارۋالاردى وزبىر توپتىڭ وكىلدەرى ءبولىپ الىپ، ەش سالىقسىز كەڭ كولەمدە زاڭسىز تاۋارلاردى يمپورتتاۋ ارقىلى باسەكەگە جول بەرمەي، مەملەكەتكە وراسان زور زيان كەلتىرۋى، جەكەشەلەندىرۋ دەگەن جالعان اتتى جامىلىپ، مەملەكەتتىڭ مۇلكىن تالانتاراجعا سالۋ، ەنەرگيا كوزدەرى مەن ترانسپورت تاريفتەرىن كوڭىلدەرىنەن شىعاتىن دەڭگەيدە بەكىتىپ، ەرەكشە جەڭىلدىككە يە بولۋى جانە ت.ب. سول سياقتى ادىلەتسىزدىكتەرگە الداعى ۋاقىتتا توسقاۋىل قويۋدى ۇكىمەتكە قاتاڭ تاپسىردى. ەگەر وسى اتالعان كەمشىلىكتەر تۇزەتىلىپ، بەتىمەن كەتكەن الپاۋىت وليگارحتار اۋىزدىقتالاتىن بولسا، وندا بۇل ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ ەركىن قاداممەن دامۋىنا تۇساۋ بولىپ وتىرعان كوپ جاعدايدان قۇتىلۋعا جول اشارى ءسوزسىز.كوتەرىلگەن ماسەلە كوپ، سونىڭ ىشىندە ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ، ينفلياتسيانىڭ ءورشىپ، باعانىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋ، حالىقتىڭ ءالاۋقاتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان ناقتى شەشىمدەر دايىنداۋ، ساياسي ماسەلەلەر شوعىرلانعان ايماقتاردا ارنايى باعدارلامالار دايىنداي وتىرىپ، ونداعى قوردالانعان پروبلەمالاردىڭ شەشىلۋىن جولعا قويۋ، جاستاردىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرىپ، جاڭا ەكونوميكاعا قاجەتتى كادر تاپشىلىعىن شەشۋ سەكىلدى وزەكتى پروبلەمالار دا مەملەكەت باسشىسىنىڭ نازارىنان تىس قالعان جوق.ەندىگى جەردە جاڭا ۇكىمەت وسى ايتىلعان تاپسىرمالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىن قامتاماسىز ەتەتىن ارنايى باعدارلاما دايىنداپ، ىسكە كىرىسۋگە ءتيىس. ايتىلعان وي ايقىن، تاپسىرمالار ناقتى بولعاندىقتان، ولاردىڭ ابىرويمەن ورىندالاتىنىنا كۇمان از.جالپى، بۇل شارۋانى ىسكە اسىرۋ بۇكىل قازاقستان حالقىنىڭ ورتاق مىندەتى. سوندىقتان ەندىگى كەزەڭدە ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جاعادان باس شىعارىپ، بىرلىگىمىزدى ساقتاي وتىرىپ، ىنتىماق پەن قاجىرلى ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا ەكونوميكاسى دامىعان، الەۋەتى وركەندەگەن جاڭا قازاقستاندى بىرگە قۇراتىن كەز كەلدى، اعايىن!
|
مىللى ۋە دىنى مەنپەئەت نۇقتىسىدىن ئۈممەتچىلىك ئۇرۇشىغا نەزەر ئۇيغۇرىستان ئازاتلىق تەشكىلاتىمىللى ۋە دىنى مەنپەئەت نۇقتىسىدىن ئۈممەتچىلىك ئۇرۇشىغا نەزەرتېما يوللىغۇچى: ئىستىقلال تەۋەلىگى: ئالبۇم, مۇلاھىزە ۋە ئوبزور 2016يىل 27ئاۋغۇست5,152 قېتىم كۆرۈلدىئىنسانلارنىڭ ئاڭ تەپەككۇرى تەرەققى قىلىپ، پايدا بىلەن زىياننى پەرق ئەتكەندىن بېرى، ئۆز ئارا مەنپەئەت توقۇنۇشلىرى ئەسلا توختاپ قالغىنى يوق. يەككە ئادەملەردىن تارتىپ كوللېكتىپلىق جەمئىيەتكىچە ئۆز ئارا ھەمكارلىق ۋە ئۆز ئارا توقۇنۇش ئاساسەن مەلۇم بىر مەنپەئەتنى چىقىش قىلىدۇ.تېخىمۇ چۈشىنىشلىك قىلىپ ئېيتقاندا، مىللەتلەر ئوتتۇرىسىدىكى ھەمكارلىق ياكى زىددىيەت، دۆلەتلەر ئوتتۇرىسىدىكى ھەمكارلىق ياكى زىددىيەت مەنپەئەتدارلىق توقۇنۇشلىرىدىن گەۋدىلىنىپ ئوتتۇرىغا چىقىدۇ. مىللەتلەر ئارا، دۆلەتلەر ئارا مەنپەئەتنى مەقسەت قىلمىغان ھېچقانداق بىر زىدىيەت، ئۇرۇش، قىرغىنچىلىق مەۋجۇت بولمىغان ھەم بۇنىڭدىن كېيىنمۇ شۇنداق داۋاملىشىدۇ.ئۆزىنىڭ كىشىلىك مەنپەئەتىنى باشقا بىرىنىڭ كىشىلىك مەنپەئەتى ئۈچۈن خالىس قۇربان قىلىۋېتىدىغان ئادەمنىڭ بولىشىنى تەسەۋۋۇر قىلىش مۇمكىن بولمىغىنىدەك، ئۆز قوۋمىنىڭ مەنپەئەتىنى باشقا بىر مىللەتنىڭ مەنپەئەتى ئۈچۈن قۇربان قىلىۋېتىدىغان مىللەتمۇ تەسەۋۋۇردىن يىراقتۇر. شۇنىڭدەك بۇنداق مەنپەئەت مەسىلىسى دۆلەتلەر ئارا تېخىمۇ كەسكىن، تېخىمۇ سەزگۈر پەللىگە كۆتۈرۈلگەن بولىدۇ.ئىدېئولوگىيە ۋە دىن ھەر بىر يەككە ئىنسانلارنىڭ روھىغا، ئېڭىغا چۇڭقۇر يىلتىز تارتىپ، يەككە تۇرمۇشتىن كوللېكتىپ ھاياتقىچە تەسىرگە، نوپۇزغا ئىگە بولغان جەمئىيەتتە، كىشىلىك مەنپەئەت جەمئىيەتنىڭ، كوللېكتىپنىڭ، دۆلەتنىڭ مەنپەئەتى ئۈچۈن خالىس قۇربانىغا ئايلىنىپ كېتىدۇ. بولۇپمۇ مىللەتچىلىك ئېڭى، پىكىر تەپەككۇرى تولۇق يېتىلمىگەن خەلق كىشىلىرى ئىدېئولوگىيىلىك بوران چاپقۇننىڭ ئەڭ ئالدىنقى سېپىدە تۇرغۇزۇلۇپ، ئىدېئولوگىيەنى قۇرۇپ چىققانلارنىڭ مەنپەئەتلىرى ئۈچۈن قۇربان قىلىنىدۇ.دىنى جەمئىيەتلەردە، دىنغا يېتەكچىلىك قىلىدىغانلارنىڭ مەنپەئەتى ھەرزامان، شەرتسىز كاپالەتلىك بولىدۇ. دىننى ئېكىسپورت قىلىدىغان تاۋار قاتارىدا، ئىشلەپ چىقىرىشنى كەسىپ قىلىۋالغان تەرەپ، دىننى ئىمپورت قىلغۇچى تەرەپنى تولۇق مونىپول قىلالايدۇ.ئەگەر دىننىڭ مۇخلىسلىرىدا دىننى ئېكىسپورت قىلغۇچى تەرەپنى ئولۇقلاش كەيپىياتى ئۈستۈنلۈكنى ئىگىلىگەن ۋەزىيەت شەكىللەنسە، ئۇ چاغدا ئۇلارنىڭ مەنپەئەتى دېگۈدەك ھېچنېمىسى بولمايدۇ. شەخسى ھاياتى، ئائىلىسى، ھەممە نەرسىسى قۇربانلىق ئۈچۈن ئاتاپ قويۇلغان بولىدۇ.ئىدېئولوگىيە بىلەن دىن ئوتتۇرىسىدىكى نۇرغۇن ئوخشاشماسلىق پەرىقلەر ئىچىدە شۇ گەۋدىلىككى، ئىدېئولوگىيىنى ھۆكۈمران كۈچلەر ۋە ئېكىسپورت قىلغۇچى سىنىپ ئوچۇق ئاشكارە ئۆز مەنپەئەتلىرى ئۈچۈن قورال ئورنىدا قوللىنىدۇ. ئەمما دىندا ھۆكۈمران كۈچلەر بىلەن دىنغا سادىق خىزمەت قىلىدىغان مۇخلىسلاردىن ئىبارەت ئىككى ئېقىم بولۇپ، كۆپۈنچە ۋاقىتلاردا ئۇلار ئارىسىدا زىدىيەت چىقىپ تۇرىدۇ. چۈنكى ھۆكۈمران تەبىقە ۋە ھۆكۈمران سىنىپ كۈچلىرى، دىننى ئۆزلىرىنىڭ مەنپەئەت ئېھتىياجلىرى ئۈچۈن ۋاستە ئورنىدا قوللىنىشنى، دىن ئارقىلىق پۇقرالارنى بويسۇندۇرۇپ ئىدارە قىلىشنى ئارزۇ قىلىدۇ. ئەمما دىن ئۈچۈن خالىس خىزمەت قىلىدىغان مۇخلىس ئېقىم كۆپۈنچە ھاللاردا ھۆكۈمرانلارنىڭ قارشىسىدا باش كۆتۈرۈپ چىقىدۇ.دىندىن پايدىلىنىشنى ئارزۇ قىلىدىغان نۇرغۇن ھۆكۈمرانلارمۇ باركى، خالىس دىن تارقىتىدىغان، دىننىڭ كېڭىيىشى ئۈچۈن خىزمەت قىلىدىغان ئېقىمغا توسقۇنلۇق قىلىش ئەمەس، بەلكى كەڭ پۇرسەت يارىتىپ بېرىدۇ. چۈنكى دىن ئۈچۈن خالىس خىزمەت قىلىدىغان ئېقىم ھېچقاچان ھاكىمىيەت تۇتۇشقا ھەۋەس قىلمايدۇ. ھەم ھاكىمىيەتنى قانداق تۇتۇشنىمۇ بىلمەيدۇ. شۇڭا ئۇلاردىن ئەندىشە قىلىشنىڭ زۆرۈرىيىتى يوق. بەلكى ئۇلار پۇقرالارنى دىنغا مايىل قىلىپ، مۇنبەت زېمىن ھازىرلىغان بولىدۇ. ئۇلارنىڭ ئارقىسىدىن ھاكىمىيەت تۇتىدىغانلار ئىز بېسىپ كېلىپ، ھۆكۈمرانلىق تەختىنى بىمالال قۇرۇپ چىقىدۇ. بۇنداق ھادىسە يالغۇز ئىسلام دىنىدىلا بولغان ئەمەس. بەلكى ھەر قايسى دىنلاردا بولۇپ كەلگەن تەبى ئەھۋالدۇر. بولۇپمۇ ساماۋى دىنلارنىڭ ھەممىسىدىلا دىن ئۈچۈن خالىس خىزمەت قىلىدىغانلارنى ھۆكۈمرانلار باشقۇرۇپ، بويسۇندۇرۇپ ئادەتلەنگەن. مەسىلەن خىرستىيانلىقنىڭ ياۋرۇپاغا كېڭىيىشىنى دەسلىۋىدە ياۋرۇپا ھۆكۈمرانلىرى قاتتىق چەكلىگەن. لېكىن بەزى رايونلاردا ھەر بىر پۇقراغىچە خىرىستىيانلىققا مايىل بولۇپ كېتىشى سەۋەپلىك، ھۆكۈمرانلارمۇ دىننى قوبۇل قىلىشقا يۈزلەنگەن. كېيىنچە بۇ خىل يېڭى دىنغا كىرىش پۈتۈن ياۋرۇپا ئىقلىملىرىدا ئىلغارلىق بولۇپ قالغان. بىرەر كۈچلۈك ھۆكۈمرانلىق دىننى ئاۋال قوبۇل قىلىپ ئۆزلەشتۈرۈپ بولغان بولسا، باشقا دىنسىز، ياكى غەيرى دىندىكى ئاجىزراق قوۋملەرنىڭ ئۈستىدىن بېسىپ بارماقچى بولسا، ئۇلارنىڭ تۇپراقلىرىنى ئىشغال قىلماقچى بولسا، جەزمەنكى دىندىن ئىنتايىن ئۈنۈملۈك پايدىلانغان.ياۋرۇپادىكى رىملىقلار ئىمپېرىيىسى، ئاۋستىريە ئىمپېراتورلىقى مەزھەپچىلىكنى تەرغىب قىلىپ باشلانغان بىرىنچى دۇنيا ئۇرۇشى، شۇنىڭدەك مەزھەپچىلىك ئۇرۇشى قوزغاپ غەلىبە قازانغان ھىتلېر گېرمان ياۋرۇپا ئۇرۇشى قاتارلىق ياۋرۇپادىكى كۆپلىگەن سىياسى كۈچلەر، داڭلىق ئىمپېراتورلۇقلار، قىرغۇنچى ئۇرۇشلار، خىرىستىئان دىن ۋە مەزھەپ پەرىقلىقلىقىدىن ئۈنۈملۈك پايدىلانغان.كۈنىمىزدىكى ياۋرۇپا ئىتتىپاقى شەكىللىنىۋاتقان ياۋرۇپا ئىمپېرىيىسى ئومۇمى پۇقرالارنى قانائەتلەندۈرۈشتە: ئىقتىساد، ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت ۋە دىن قاتارلىق ئۈچ چوڭ ئامىلنى بىردەك گەۋدىلەندۈرۈش ئارقىلىق، ياۋرۇپادىكى بەش يۈز مىليون پۇقرالارنى بەختىيارلىق تۇرمۇش بىلەن تەمىن ئېتىپ، تېنچ ئامان ئىدارە قىلىپ كېتىۋاتىدۇ. ياۋرۇپا ئىمپېرىيىسىگە رەسمى ئەزا 28 دۆلەت ۋە رايونلاردىكى ھاكىمىيەت دىندار پارتىيەلەرنىڭ ئىدارىسى ئاستىدا بولىشىمۇ، دېمۇكراتىك ئەركىن سايلاملاردا، تۆۋەندىن يۇقىرى قاتلامغىچە دىندار پارتىيەلەرنىڭ مۇتلەق كۆپ ئاۋازغا ئېرىشىپ، ھاكىمىيەتنى قوللىرىدا تۇتۇپ تۇرالىشىدا، دىن ۋە ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت ئىقتىساد بىلەن تەڭ دەرىجىدە رول ئويناۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.مەيلى دىن مۇخلىسلىرى ھاكىمىيەتلەر بىلەن ئىچكى مۇناسىۋەتلەردە بىردەكلىنى ساقلىسۇن، مەيلى ھاكىمىيەتكە نارازىلىق كەيپىياتىدا مۇئامىلە قىلسۇن، ھۆكۈمران كۈچلەر ھامىنى دىن مۇخلىسلىرىنى ئىدارە قىلىش فونكىسىيىسىگە ئىگە ھەم ئۇلاردىن مۇھىم ئۆتكەللەردە پايدىلىنىدۇ.ئىسلام تارىخىدا ئۆتكەن كۆپلىگەن ھەم داڭلىق خەلىپىلىكلەر ئىمپېرىيىلەر، شۇنىڭدەك ئىسلامى دۆلەتلەر ئىسلام دىن ئۈچۈن خالىس خىزمەت قىلىدىغان دىنى ئۆلىمالاردىن قانچىلىك پايدىلانسا، دىن ئۈچۈن ماللىرىنى، جانلىرىنى پىدا قىلىدىغان، تەقۋادار، خالىس مۇسۇلمانلارنىڭ كۇچىدىنمۇ شۇنداق پايدىلىنىپ كەلگەن ھەم پايدىلىنىۋاتىدۇ. نۇرغۇنلىغان مۇسۇلمان دۆلەتلىرىدە دۆلەت ئارمىيىسى بېجىرەلمەيدىغان مۇرەككەپ ھەرىكەتلەرنى، ئاللاھ ئۈچۈن ئۆزىنى بېغىشلىۋەتكەن مۇجاھىت يەنى خالىس ئەسكەرنىڭ قوللىرى بىلەن ھەل قىلىدۇ. 1968 يىلىدىكى ئىران سىياسى ئۆزگۈرىشىدىمۇ، پۇقرالارنىڭ ئىسلامى ئەقىدىلىرىدىن تولۇق پايدىلانغان. ئافغان سوۋېت ئۇرۇشلىرىدىمۇ مۇجاھىتلار نامىدىكى خالىس ئەسكەرلەر ئادەم كۇچى بىلەن تەمىنلىگەن. كېيىنكى ئافغانىستان تالىبان ئۇرۇشلىرىدىمۇ ئوخشاشلا تالىبانلار سېپىدە دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن كەلگەن، مۇجاھىت خالىس ئەسكەرلەر مۇھىم رول ئوينىماقتا.يېقىنقى يىللار ئەرەب باھارى ھەرىكەتلىرىنىڭ سىرىتقى كۆرۈنۈشلىرى دىكتاتور ھاكىمىيەتكە قارشى، دېمۇكراتىك خەلق ھەرىكىتى شەكلىدە بولغىنى بىلەن، بۇ ھەرىكەتلەرنىڭ قاتناشقۇچىلىرى، يېتەكلىگۈچى كۈچلەر ئامېرىكا پەرەس، دىنسىز ھاكىمىيەتكە قارشى تۇرۇپ، ئاللاھنىڭ دىنىنى ئۈستۈن قىلىمىز، ئۇممەتنىڭ بىرلىكى، ئۇممەتنىڭ ھۆكۈمرانلىقى ئۈچۈن جېنىمىز پىدا دېگەن شۇئارنى ئوتتۇرىغا قويدى ۋە پۈتۈن خەلق شۇ مۇددىئادا جان پىدالىق كۆرسەتتى. ھاكىمىيەتلەر ئالماشقاندىن كېيىنكى نەتىجىنىڭ قانداق شەكىلدە بولۇپ قېلىشى باشقا گەپ، ئەمما ئاشۇ ھەرىكەتلەردە دىنى ئەقىدىنىڭ، دىن مۇخلىسلىرىنىڭ ۋە دىن ئۈچۈن خالىس خىزمەت قىلىدىغانلارنىڭ قوشقان تۆھپىلىرى ھەل قىلغۇچ رول ئويناپ كەلدى.1998 يىلىدىن باشلاپ، ئۇيغۇرلاردىنمۇ دىن ئۈچۈن جىھات قىلىدىغان خالىس ئەسكەرلەر مەيدانغا كېلىشكە باشلىدى. ئۇيغۇر مۇجاھىتلىرى ئافغانىستان، پاكىستان، سۈرىيە، ئىراق قاتارلىق مۇسۇلمانلار ھاكىمىيەت تالىشىپ، ئۆز ئارا ئۇرۇش قىلىۋاتقان دۆلەت ۋە رايونلاردا ئۇممەت ئۈچۈن جەڭگە قاتنىشىپ، قانلىق بېدەل تۆلىدى ۋە ھېلىھەم قۇربانلىق بولىۋاتىدۇ. يىگىرمە يىل ئىلگىرى رۇس چېچەن ئۇرۇشى تازا ئەۋجىگە چىققان چاغلاردىمۇ، چېچەن مۇستەقىلچىلىرى سېپىدە شېھىت بولغان، رۇس ئەسكەرلىرىگە ئەسىرگە چۈشۈپ، خىتاي ھۆكۈمىتىگە تاپشۇرۇپ بېرىلگەن ئۇيغۇرلار توغۇرلۇق خەۋەرلەر ئاڭلىنىپ تۇراتتى. كېيىنچە چېچەن ئۇرۇشى ئەرەبلەرنىڭ كونتروللىقىغا ئۆتۈپ قالغاندىن باشلاپ، ئۇيغۇرلار توغرىسىدىكى ئاخباراتلار توختاپ قالغان ئىدى.2000 يىللىرىدىن ئېتىبارەن، ئۇيغۇر مۇجاھىتلىرى يەنى ئۇممەت ئۈچۈن خالىس ئۇرۇش قىلىدىغان ئۇيغۇر ئەسكەرلەر پاكىستانغا توپلىنىپ، زاپاس قوشۇن تەرىقىسىدە قوللىنىشقا باشلاندى. ئۇلارنىڭ نامىنى بەزىدە ئىسلام جامائېتى دېسە، بەزىدە تۈركىستان ئىسلام پارتىيىسى دېگەندەك ئاتاپ، بەزىدە يۈزلىرىگە نىقاب كىيگەن ھالدا دۇنيا كاپىرلىرىنى يوقىتىمىز ، خىتاي كاپىرلىنى يوقىتىمىز دېگەندەك مەزمۇنلاردا نۇتۇق سۆزلىتىپ، ئىنتېرنېت تورلىرىدا ئېلان قىلدۇراتتى.ئۇلار 2001 يىلى سىنتەبىر ۋەقەسىدىن 2013 يىلى سۈرىيە ئىچكى ئۇرۇشى پارتىلىغانغا قەدەر ساق 12 يىل، خىتايغا قارىتىپ بىر پاي ئوقمۇ ئاتماي، بىزنىڭ ئەمىرىمىزنىڭ ئىمانى سېنىڭ ئەمىرىڭنىڭ ئىمانىدىن كۈچلۈك، سەن بىزگە بەيئەت قىلىسەندەپ، ئۆز ئارا جېدەللىشىپ ئۆتكەن بولسىمۇ، ھەتتا ئۇلارنىڭ ئارىسىغا خىتاي ئۆز ئادەملىرىنى كىرگۈزۈپ، پىلانلىق قايمۇقتۇرۇپ، ئۇيغۇر مىللى مەنپەئەتىگە قارشى، ئىسلامى ئىتىقاد ۋە ئەھكاملارغا خىلاپ قوللانغان بولسىمۇ، يەنىلا ۋەتەن چىگراسى ئەتىراپىدا قوراللىق ئۇيغۇر قوشۇنلىرىنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرىشى، ۋاقتى كەلگەندە ۋەتەن مەنپەئەتى ئۈچۈن قوللىنىشچان كۈچ ئىدى. 2013 يىلىدىن باشلاپ ئۇلار پىلانلىق ھالدا سۈرىيەگە يۆتكىۋېتىلدى. ئىشنىڭ ئەڭ ئاشكارە قەبىھ يېرى شۇكى، ۋەتەن چىگراسى ئەتىراپىدىكى ئىككى لاگىردا ئۆز ئارا قارشىلىشىپ كېلىۋاتقان ئىككى ئېقىم بۇ ئىككى ئېقىمنىڭ بىرى ئۆزلىرىنى موللا ئومەرگە مەنسۇپ قىلىۋالغان ئۇيغۇر تالىبانلىرى، يەنە بىرى ئۆزلىرىنى غايىبانە ئەلقائىدەگە مەنسۇپ قىلىۋالغان ئۇيغۇر تالىبانلىرى ئوخشاش ۋاقىتتا لاگىلىرىنى سۈرىيەگە يۆتكىشى كىشىنى ئەجەبلەندۈرەتتى. لېكىن ئاتالمىش ئەلقائىدەچى لىرى يۆتكىلىپ كەتكەن تەقدىردىمۇ، موللا ئومەرچىلىرى ئۆز ئورنىدا قېلىشلىرى كېرەك ئەمەسمۇ؟ چۈنكى ئۇلار خەلىپىسىگە لازىم ئەمەسمىدى؟ بۇ يەردە شۇنداق بىر ئېھتىماللىق نەزەردىن قېچىپ قۇتۇلالمايدۇكي، ئامېرىكا باشچىلىق پۈتۈن غەرب ئەللىرى، ئەلقائىدە تەشكىلاتىنىڭ قانداق دۈشمىنى بولسا، موللا ئومەرتالىبانلارنىڭمۇ شۇنداق دۈشمىنىدۇر. شۇنىڭدەك خىتاينىڭمۇ دۈشمىنىدۇر. ئەلقائىدە، تالىبان ۋە خىتاي ئۆز ئارا ھەمكارلىق ئورنىتىپ، غەربكە قارشى ئىش بىرلىكىدە بولىۋاتقىنى ئانچە بەك مەخپىيەتلىكمۇ ئەمەس. خىتاي ھۆكۈمىتى تالىبانلارنى قورال، ئىقتىساد ۋە ئادەم كۇچى ئۇيغۇر مۇجاھىت خالىس ئەسكەرلەر بىلەن تەمىنلىگىنىدەك، ئەلقائىدە تەشكىلاتىغىمۇ خېلە يېتەرلىك ئادەم يوللاپ بەردى. خىتاي ئۇلارنىڭ ئېھتىياجىنى قامدىغان ئىكەن، ئەلۋەتتە ئۇلارمۇ خىتاينىڭ كۈتكەن يېرىدىن چىقىشى كېرەكتە. يەنى ئۇيغۇر تالىبانلىرىنى ئون نەچچە يىل خىتاينىڭ چىگرا ئەتىراپلىرىدا، خىتايغا قارشى بىر پاي ئوق ئاتقۇزماي، تۇتۇپ تۇرۇش قانداق قولىدىن كەلگەن بولسا، يەنە بىر ئۈلگۈچە چىگرادىن يىراقلاشتۇرۇپ، كەربالاغا يۆتكىۋېتىشمۇ شۇنداق قولىدىن كېلىدۇ. چۈنكى ئاتىدىغان مىلتىقنى، ئۇچىسىغا كىيىمنى، قورسىقىغا ناننى بىكارغا بەرگەن ئۇلۇق كىشىلەر ۋاقتى كەلگەندە بۇيرۇقنىمۇ ئىجرا قىلدۇرالايدۇ.ئارقىسىدا قوغداپ، ئىگە بولىدىغان دۆلىتى يوق، يوقاپ كەتسە سۈرۈشتىسىنى قىلىدىغان ئىگە جاقىسى يوق، ئاللاھتىن باشقا يۆلىنىدىغان ھېچ نېمىسى يوق، ھەتتا ئۆزلىرى ئىتىقات قىلىدىغان ئاللاھنىمۇ تۈزۈك تونىيالمىغان ئۇيغۇر تالىبانلىرىدەك تەييار مالنى تاپقاندا، ئۇ يېقى خىتاي، ئوتتۇرىسى تالىبان، ئاخىرى ئەلقائىدە قاتارلىق ئورتاقلار، ئەلۋەتتە ئۆزلىرى خالىغىنىچە قوللىنالايدۇ.ئەسلىدە خىتاي مۇستەملىكىچىلىرى، ئۇيغۇرلاردىن خەلقئارا تېرورلۇق تەشكىلاتى غا قاتنىشىدىغان كىشىلەرنى پەيدا قىلىش ئۈچۈن كۆپ مېھنەت سۈڭدۈرگەن ئىدى. دەسلىۋىدە دىنى ساھەدە ئوقۇغان ياشلارنى ئىزچىل تۇتقۇن قىلىپ، ئاممىۋى ھالدا تۈرمىلەرگە قاماپ، ۋەتەندىن چىقىپ كېتىشكە تەبىئى قىستىغان . خىتاي بۇ خىل تاكتىكىدىن ئۈنۈملۈك ھۇسۇلغا ۋە تەجرىبىگە ئېرىشكەندىن كېيىن، چىگرا سىرىتىغا چىقىپ قالغان، بارىدىغان يېرى يوق بىر تۈركۈم ياشلارنى، ئۆزلىرى پىلانلىق ئورۇنلاشتۇرغان بىر تۈركۈم يېتەكچى تېشى مۇجاھىت، ئىچى ساتقۇنلەرنىڭ ئەگەشتۈرمىسى ئارقىلىق، ئىنتايىن ئەپلىك ئۇسۇل بىلەن تالىبانلارغا، ئەلقائىدە تەشكىلاتىغا ئۇلاپ قويدى. بۇنىڭ بىلەن خىتاي ئىستىخباراتى يېتەرلىك دەرىجىدە نەق پاكىت توپلاپ، ئامېرىكا، فرانسييە، ئەنگىلىيە، گېرمانىيە، ياپونىيە قاتارلىق دۆلەتلەرگە، ب د ت ، ياۋرۇپا پارلامېنتى ۋە خەلقئارا ئىسلام تتەشكىلاتى قاتارلىق خەلقئارالىق نوپۇزلۇق ئورگانزاسيونلارغا شەرقى تۈركىستانچىلارنىڭ ھەرىكىتى تېرورىست ھەرىكەت دەپ، چەتئەلدە پائالىيەت قىلىۋاتقان ئۇيغۇر تەشكىلات ۋە شەخسلىرى ئۈستىدىن دەۋا ئاچتى. بۇنىڭغا ئاساسەن 2003 يىلى 12 ئايدا ئامېرىكا ھۆكۈمىتى شەرقى تۈركىستان ئىسلام ھەرىكىتى تېرورلۇق قىلغۇچى ئورگاندۇر دەپ، قوبۇل قىلدى ۋە دۇنياغا جاكارلىدى. شۇنىڭدىن ئېتىبارەن ۋەتەندە خىتايغا قارشى ئېلىپ بارغان ھەرقانداق بىر قارشىلىق ياكى قىساس ئېلىش ھەرىكەتلىرىنى، بىر تەرەپتىن خىتاي ھۆكۈمىتى تېرورلۇق ھەرىكەت دەپ تۆھمەت قىلسا، ئۇنىڭغا ماسلاشقان ھالدا، تۈركىستان ئىسلام پارتىيىسى نامىدا : بۇ ھەرىكەتنى بىزنىڭ مۇجاھىتلىرىمىز قىلدىدەپ ئۈستىگە ئېلىشىنى داۋاملاشتۇرىشى نەتىجىسىدە، ب د ت مۇ تېرورلۇق ھەرىكىتى دەپ، بېكىتتى. مەيلى خىتاي ئىچىدە يۈز بەرگەن قىساس ئېلىش ھەرىكەتلىرى بولسۇن، مەيلى ۋەتىنىمىزدە قارشىلىق كۆرسىتىش ھەرىكەتلىرى بولسۇن، قېتىپ قامىلاپ ھەرقانداق شەكىلدىكى ھەرىكەتلەرنى ئىسلامى تېرورچىلىق ھەرىكىتى دەپ باھا بېرىدىغان ھالغا كەلتۈرۈلدى. ئىسلامنىڭ نامىدىن، ئاللاھنىڭ نامىدىن بىگۇنا ئادەم ئۆلتۈرىدىغان ۋەھشى قىلمىشلار دۇنيانىڭ ھەممىلا يېرىدە يۈز بېرىۋاتقان بولغاچقا، دۇنيا تېنچلىقى ئۈچۈن 1 نومۇرلۇق ئاپەت ئىسلام تېرورچىلىقى بولۇپ قېلىۋاتقان بولغاچقا، دەل مۇشۇنداق بىر ۋەزىيەتكە ئۇيغۇرلارنىڭمۇ شىرىك بولۇپ مەيدانغا چىقىشىنى ئۇزۇن يىللاپ پىلانلىغان خىتايلار پۇرسەتنى چىڭ تۇتۇپ، ۋەتىنىمىزدە تولۇق باستۇرۇش ئېلىپ بېرىش شارائىتىنى قولغا كەلتۈردى. كىچىككىنە بىر ۋەقە يۈز بەرسە، ئۇنىڭغا قارا بايراقنى كىرىشتۈرۈپ دەرھال پاكىت ياساپ چىقىدۇ خىتايلار. ئۇنى ئىسپاتلاپ چەتئەلدىكى ئۇيغۇر تالىبانلىرى ئۈستىگە ئالىدۇ. شۇنىڭ بىلەن خىتاي ھۆكۈمىتى دەھشەتلىك باشتۇرۇش، تازىلاش ئېلىپ بارىدۇ. شۇنىڭ بىلەن خىتايلارنىڭ ۋەتىنىمىزدە ئېلىپ بېرىۋاتقان قانلىق باستۇرۇشلىرىغا، ئۇيغۇرلارنىڭ ئۈستىدىن ئىجرا قىلىۋاتقان ئوچۇق ئاشكارە پاشىست تۈزۈمىگە پۈتۈن غەرب ۋە ئىسلام ئەللىرى ئىنكاس قىلمايدىغان ۋەزىيەت بارلىققا كەلتۈرۈلدى.ۋەتەندە قانداقلا بىر ھەرىكەت ئېلىپ بارسىڭىز، چەتئەلدىكى ئۇيغۇر تالىبانلىرى، ئۇيغۇر ئەلقائىدەچىلىرى ئۇنى ئۈستىگە ئالىدۇ. ئاندىن خىتاي ئۇ ھەرىكەتكە قارا بايراقنى چاپلاپ، نەق مەيدان پاكىت ياساپ چىقىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بۇ ھەرىكەتمۇ ئۇيغۇرلارنى ۋەھشى جازالاشقا سەۋەپ بولۇپ قالىدىغان بولغاچقا، يەنە قانلىق باستۇرۇشقا بانا بولۇپ قالغاچقا، يۈرىكىدە خىتايغا قارشى قىساس ۋە ئۆچمەنلىك تۇيغۇسى بار ھەرقانداق بىر ئۇيغۇر، ۋەتەن سىرىتىغا چىقىپ، ئۈنۈملۈك بىر ھەرىكەت ئېلىپ بېرىشنىڭ يولىنى تېپىش ئىستىكىدە، كېيىنكى يىللاردا ۋەتەن سىرىتىغا قىزىقىش باشلىنىپ كەتتى. بۇنىمۇ خىتاي بىر قوللۇق پىلانلاپ، خوتەن كېرىيەدىن، باغدات شامغىچە ئۆز ئادەملىرىنى ئورۇنلاشتۇردى. جەنۇپتىكى قىشلاق، سەھرالاردا، ئۆمۈر بويى شەھەر كۆرۈپ باقمىغان دېھقانلارنى ھىجرەت ۋەسۋېسىگە سېلىپ، مال ۋاران، يەر تۇپراقلىرىنى خىتايغا ئەرزان ساتقۇزۇپ، پۈتۈن بالا جاقىسىنى تېرەكتۇرغا بېسىپ، جەنۇبى ئاسىيا ئىسىق بەلۋاغدىكى ئورمانلارغا ئاپىرىپ تاشلاپ، قىيامەتنىڭ ئازابىنى چەكتۈرۈپ، ئاخىرى شامغا ئۇلاشتۇرماقتا. بۇ ئىشتا خىزمەت كۆرسەتكەن ساختا موللىلاردىن، قاچاقچىلاردىن، ساقچى خادىملاردىن بولۇپ مىليونىر بولۇپ تىقىلىپ كەتكەنلەرمۇ خېلە كۆپ ئىكەن. بەزى بىر بەكراق ئاشكارىلىنىپ قالغان قاچاقچى، خىرايغا ئىشلەيدىغان ساختا موللىلارنىڭ ئاتا ئانىسىنى، ئۇرۇق تۇققان، يەتمىش پۇشتىغىچە، خالىغان كىشىلىرىنى خىتاي ئىستىخباراتى كېپىل بولۇپ، شامنى خالىسا شامغا، مەككىنى خالىسا مەككىگە، ئىش قىلىپ نەگە كېتىشنى خالىسا ئۆزلىرى خالىغان مەنزىلگە بىخەتەر ئۇلاشتۇرۇلۇپ، تۇرمۇشلىرى كاپالەتلەندۈرۈلۈپ، بىر تۇتاش ئورۇنلاشتۇرۇلماقتا ئىكەن.مەيلى شامدا بولسۇن، مەيلى باغداتتا بولسۇن، ئۇيغۇر تالىبانلىرى خىتاي ئىستىخباراتىنىڭ ئىچكى جەھەتتە بىر تۇتاش باشقۇرىشى، سىرىتقى جەھەتتە ئۇلار بەيئەت قىلغان ئاتالمىش خەلىپىلەر نىڭ ئىدارەچىلىق ۋاستىلىرى بىلەن يەنىلا خىتاينىڭ مەنپەئەتى ئۈچۈن قۇربان بولغۇچىلاردۇر.خىتاينىڭ تېز قىلغان ئىشى گۇماندا قالىدۇ، ئاستا قىلغان ئىشى تۇماندا دېيىلگىنىدەك، ئادەتتە ئۇيغۇرلارنىڭ چەتئەلگە چىقىشى تۇرماق، بىر كەنتتىن يەنە بىر كەنتكە بېرىشمۇ قاتمۇ قات تۇساق، چەكلىمە، تەكشۈرۈشلەردىن ئۆتۈپ، كەنت ساقچىلىرىنىڭ رۇخسەت گۇۋاھنامىسى، كەنت باشلىقىنىڭ ئىسپاتلىرى بىلەن بولىۋاتقان شارائىت ئاستىدا، ئۈچ يىل ئىچىدە قانچە ئون مىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇۋىسىدىن چۇگۇلۇپ چىقىپ، بىر ئۇچى ۋېيتنام، كامبۇدىجا، تايلاند ئورمانلىرىدا، تۈرمىلەردە، مالايسىياھ، ھۇندۇنېزىيالاردا سەرسان، سەرگەردانلىقتا، ھەتتا جىنايەت شايكىلىرىغا قېتىلىپ، جىنايى جازالارغا تارتىلىشلىرى، يەنە بىر ئۇچى شام، باغداتتا، قېرى ئاتا ئانىلىرى، كىچىك نارسىدە بالىلىرى، قاتبوي ئاياللىرى بىلەن ئۆلۈم مەيدانىدا پەيدا بولۇشلىرى قاتارلىق بىر يۈرۈش نورمالسىز ھادىسىلەر شەرقى تۈركىستان ئىسلام ھەرىكىتى تېرورلۇق ھەرىكەتتۇر دەپ، ھۆكۈم قىلغان غەرب دۆلەتلىرىنى قايتا ۋە جىددى ئويلىنىشقا سېلىپ قويدى. كېيىنكى ئىككى يىلدىن بېرى غەرب ئىستىخباراتلىرى سۈرىيە، ئىراق ۋە تۈركىيەگە توپلۇشۇپ قالغان ئاتالمىش ئۇيغۇر تالىبانلىرى، ئۇيغۇر ئەلقائىدەچىلىرى گۇرۇپلىرىغا قايتىدىن قىزىقىپ، تەكشۈرۈش نىشانى قىلدى. تەھلىل مۇنداق: 1949 يىلى خىتايلار شەرقى تۈركىستاننى ئىشغال قىلغاندىن باشلاپ، ئۇيغۇرلارنىڭ بىرلا مۇددىئاسى بولۇپ، ئۇ بولسىمۇ ئۆز ۋەتىنىدىن خىتايلارنى قوغلاپ چىقىرىپ، ئازات مۇستەقىل دۆلەت قۇرۇشتۇر. مۇشۇ يولدا يېرىم ئەسىر كۈرەش قىلىۋاتقان ئۇيغۇرلار ئارىسىدىن، تۇيۇقسىز رادىكال گۇرۇپلارنىڭ پەيدا بولۇپ قېلىشى، ھەقىقەتەن ئىنچىكە تەكشۈرۈشكە تېگىشلىك مەسىلە ئىدى. شۇنىڭدەك ئافغانىستاندىن شامغىچە بولغان جىھات رايونلىرىدىكى ئۇيغۇر تالىبانلىرى ۋە ئۇيغۇر ئەلقائىدەچىلىرى ئارىسىدا، ئۆز ئىچىدىن دىنى رەھبەر بولالىغۇدەك سالاھىيەتلىك كىشىلەرنىڭ يوق بولىشى، ئۇلارنىڭ مۇتلەق كۆپچىلىكى دىنى جەھەتتىن پەقەتلا ساۋاتسىز بولىشى، ئاز تولا دىنى مەلۇماتى بارلىرىمۇ ئاساسەن خىتايچە تەرجىمە ماتېرياللاردىن پايدىلىنىپ، يېرىم ياتە مەلۇماتلىق ئىكەنلىكى، ئەرەبچىنى يامىداپ بىلگۈدەك سەۋىيەدىكى چالا موللىلارنىڭ كېلىپ چىقىشى، ئىش پائالىيەتلىرى گۇمانلىق، خىتاي ياساپ چىققان ساختا موللا، ساختا مۇجاھىت ئىكەنلىكى قاتارلىق ئىچكى ئەھۋاللارمۇ، بۇ ئىشنڭ ئىچىدە خىتاي دۆلىتىنىڭ قولى بارلىقىنى، خىتاي ئىستىخباراتىنىڭ ئورۇنلاشتۇرىشىدىن خالى ئەمەسلىكىنى ئىسپاتلايدۇ.يۇقىرىقىدەك بىر قاتار ئېنىقلاش ۋە تېڭىرقاشلاردىن كېيىن، غەرب ئەللىرىنىڭ ئۇيغۇر تالىبان ۋە ئەلقائىدەچىلىرىگە بولغان كۆز قاراشلىرى ئايدىڭلىشىپ قېلىغلىق. يەنى ئۇلار سۈرىيەدە بولامدۇ، ئىراق، ئافغانىستاندا بولامدۇ ئىسلام نامىدىكى خەلقئارا تېرور گۇرۇپى بىلەن ئىچكى باغلىنىشى يوق. ھەتتا ئۇيغۇر جىھاتچىلىرى: ھەي ئامېرىكا تاغۇت! ھەي ياۋرۇپا تاغۇتلىرى! بىز ئۇيغۇر ئەلقائىدەچىلىرى سەنلەرنى يوقىتىپ، ئاللاھنىڭ دىنىنى ئۈستۈن قىلىمىز دەپ ۋارقىرىسىمۇ، بۇ ئىشنىڭ ئارقىسىدا خىتاي ئىستىخباراتىنىڭ قولى بارلىقىنى گۇمان قىلىشتىن چېكىنمەيدىغان ھالغا كەلدى.بۇ يىل فېۋرال ئېيىدا شامدىكى ئۇيغۇر مۇجاھىتلىرى نامىدىن تۈركلەرنىڭ، تۈركمەنلەرنىڭ كاللىسىنى كېسىپ: ھەي تاغۇت ئەردوغان! مانا بىز ئۇيغۇر مۇجاھىتلىرى، سەن ئىمانسىز تۈركلەرنى مۇشۇنداق ئۆلتۈرىمىز! دەپ، فىلىم تارقانقان چاغدىمۇ، تۈركىيە ھۆكۈمىتى مەسىلىنىڭ ئارقا تەرىپىنى كۈزەتتى ھەم ئىنتايىن سەزگۈر پوزتىسيىدە بولدى. شۇنىڭدەك، يەتتىنچى ئىيۇن ھەلەپ ئەتىراپىدا ئەسىرگە چۈشۈپ قالغان پې كا كا چى كۈرتلەرنىڭ كاللىسىنى كېسىپ، كۈرتلەرگە قارىتا قىلغان خىتابلىرىغا جاۋبەن، پې كا كا چىلار، ئىستانبۇلدىكى شەرقى تۈركىستان ۋەقپىنىڭ يېنىدا، يىنىك تىپتا پارتىلىتىش ئېلىپ بېرىپ، ئاگاھلاندۇردى. تۈرك، كۈرت ئىستىخباراتلىرى ئەلۋەتتە ئىشنىڭ نەدىن يېتەكلىنىۋاتقانلىقىنى بىلمىگەن يەردە ئەمەس. يەنى خىتايلارنىڭ ئۇيغۇرلارنى جىھات رايونىغا سۈرگۈن قىلغان ۋەھشى قىلمىشىنىڭ يۈزىدىكى نىقابى ئاللىبۇرۇن يىرتىلىپ كەتتى. لېكىن بۇنىڭلىق بىلەن خىتاي توختاپ قالمايدۇ.كېيىنكى ۋاقىتلاردا، خىتاي ئىستىخباراتى ۋەتەن سىرىتىدىكى ئۇيغۇرلارنى تورلاشتۇرۇش ئويۇنلىرىنى باشلىدى. بۇنىڭ بىلەن خىتاينىڭ ئېرىشمەكچى بولغىنى:1 چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ تېلېفون ئالاقىسىنى تىزىمغا ئېلىش؛2 چەتئەلگە چىقىپ كەتكەن كونا يېڭى ئۇيغۇرلارنى كولدۇرلىتىپ، كىملەرنىڭ تومۇرى قانداق سوقىۋاتىدۇ؟ كىملەرنىڭ پوزتىسيىسى نەدىن نەگىچە ئىكەنلىكىنى ئېنىقلاش؛3 جىھات رايونىدىكى ئۇيغۇرلار بىلەن تېنچ رايون ۋە ئەللەردىكى ئۇيغۇرلارنى تورلاشتۇرۇش ئارقىلىق، ئۇيغۇرلارنى، ياشاۋاتقان دۆلەتلەرنىڭ ئىستىخباراتىنىڭ ئىزچىل تەكشۈرۈش ئوبيېكتىغا ئايلاندۇرۇپ، ئاشكارە ھەم يوشۇرۇن تەقىپ ئاستىغا چۈشۈرۈپ، بىئارام قىلىش.4 خىتاي ئۆزىنىڭ سادىق غالچىلىرىنى بىخلاندۇرۇش، كۆكلىتىش، ئەتىراپىغا شايكا ئولاشتۇرۇپ، نوپۇزغا ئىگە قىلىش. قاتارلىق تەرەپلەردە كۆزگە چېلىقىۋاتىدۇ.يىغىپ ئېىتقاندا، ئۇيغۇرلارنىڭ دىنغا بەك ھېرىسمەنلىك، ساداقەتمەنلىك خاراكتېرى بىلەن بىرگە، ئىسلام دىنىمىزنىڭ تىلىنىڭ ئەرەبچە بولىشى، ئۇيغۇرلار ئىچىدە يېڭى بىر بوشلۇق پەيدا قىلماقتا. قۇرئاندىن ئايەتلەرنى ئوقۇپ، ئۆزلىرى خالىغانچە سۆزلەپ بەرسىمۇ ئەلھەمدۇلىللاھ دەيدىغان گەپ. ھەدىستىن بىر قانچىنى كەلتۈرۈپ، نېمىلا دەپ پەتىۋا چىقارسا بەرھەق دەيدىغان گەپ. ھەتتا ئەرەبچە گەپنى قىلىپ ئۇيغۇرچە ھۆكۈم ئېلان قىلسىمۇ ئامەننا دەيدىغان گەپ. ئەرەبچە ئاغزىنى بۇزۇپ تىللاپ، ئۇيغۇرچە مۇڭلۇق مەزمۇنغا تەرجىمە قىلىپ بەرسىمۇ، مۇڭلۇنۇپ ئولتۇرۇپ ئىخلاس بىلەن ئاڭلايدىغان گەپ. ئافغان تالىبانلارمۇ، ئەرەب ئەلقائىدە جىھاتچىلىرىمۇ دۆلەت سەۋىيىسىدىن قېلىشمايدىغان جاسۇسلۇق ۋە ئىستىخبارات كۈچىگە ئىگە ئەلۋەتتە. ئۇلار ئۇيغۇرلاردىكى بۇنداق بىر بوشلۇقنى بايقىغاندا، كانارىغا ئېسىپ قويغان نەق قۇربانلىق گوشنىڭ ئورنىدا ئىستىمال قىلالايدۇ. بۇنداق ۋەزىيەت شەكىللىنىپ بولغىلىمۇ ئون بەش يىلدىن ئېشىپ قالدى.ئۇيغۇرلار ئىسلامغا كىرگەن مىڭ ئاتمىش يىلدىن ئارتۇق تارىختا دىننى، ۋەتەننى مىللەتنى ۋە دۆلەتنى بىر بىرىدىن ئايرىۋەتمەي كېلىۋاتقان، ئاڭلىق، مەدەنىيەتلىك بىر مىللەت بولىشىغا قارىماي، بۇ مىللەتنىڭ ئىچىدىن بىر توپ رادىكال گۇرۇپنىڭ شەكىللىنىشى، بېشىمىزغا كەلگەن چوڭ بىر قىيامەتنىڭ ئالامىتىدۇر. دىن ئۈچۈن، ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن، ئۇممەت ئۈچۈن ئادەم ئۆلتۈرۈشنى راۋا كۆرۈش، بۇ ۋەھشى بىر خەلقنىڭ ئادىتىدۇر. ئۇلار ئەينىۋاقىتتا ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن ساھابىلەرنى قىرىپ تاشلىيالىغان، ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن پەيغەمبەرنىڭ ئەۋلاد، نەسەپلىرىنى قىرىپ تاشلىيالىغان بىر قوۋم ئىدى. كېيىنكى يىگىرمە يىلدىن بېرى ئافغانىستاننى، چېچەنىستاننى، ئىراقنى، سۈرىيەنى قان دېڭىزىغا ئايلاندۇردى. ئۇلار ئۇممەت بىرلىكى ئۈچۈن دېگەن ساختا شۇئارنى كۆتۈرۈپ چىقىپ، دىنى جەھەتتىكى تىل بوشلىقىدىن يوچۇق ئېچىپ، ئۆزبېكىستان، تاجۈكىستان، قازاقىستان ۋە قىرغىستان ئەللىرىگە ئۇممەتچىلىك بالاسىنى سۆرەپ كىرىشنى پىلانلاپ بولغىلى خېلە يىللار بولۇپ قالدى. نۆۋەتتە رۇسىيەنىڭ بەششار ئاساد ھاكىمىيىتىنى ئىزچىل قوللىشى، ئەرەب جىھاتچىلىرىنىڭ ئوتتۇرا ئاسىياغا جىھات ئوتىنى يېقىشىنى تېزلىتىشى مۇمكىن. كېچىكتى دېگەندىمۇ، سۈرىيە ئۇرۇشى ئاخىرلىشىش باسقۇچىدا، جىھات ئۇرۇشىنى ئوتتۇرا ئاسىياغا يۆتكىشى ئېنىق. ئەگەر ئىش شۇنداق يۈرۈشۈپ قالسا، خىتاي سۈرىيەگە سۈرگۈن قىلغان ئۇيغۇر تالىبان ۋە ئەلقائىدەلىرى، ئالدىنقى سەپتە خىزمەت كۆرسىتىدىغانلاردىن بولۇپ قالىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈنمۇ خىتاي ۋەزىيەتنى چىڭ تۇتۇپ تەييارلىق قىلىۋاتقان بولسا كېرەك. چۈنكى ئوتتۇرا ئاسىيادا ئۇيغۇر تالىبانلىرى جىھات ئۇرۇشىنى قوزغاپ چىقسا، ئۇنى باستۇرۇشقا خىتاي ئەسكەر چىقىرىدۇ. بۇ قوشنا دۆلەتلەر ئارا رايون بىخەتەرلىكىنى قوغداش، چېگرا بىخەتەرلىكىنى قوغداش شەرتنامە، كىلشىملىرىدىكى ئەقەللى مەجبۇرىيەت ۋە ھوقۇق ھېساپلىنىدىغان قائىدىلەردىندۇر. شۇنداق بولغاندا، خىتاينىڭ ئومۇمى قان تۆكۈش ئوبيېكتى ئوتتۇرا ئاسىيادىكى يەرلىك ئۇيغۇرلار بولۇپ قالىدۇ. ھەتتا ئۇيغۇرلارنى ئارتۇق كۆرىۋاتقان، ئۇيغۇرلانى يوقىتىشقا زادىلا پۇرسەت تاپالمايۋاتقان ئوتتۇرا ئاسىيا يەرلىك مىللەتچى كۈچلىرى ۋە مىللەتچى دۆلەت رەھبەرلىكىمۇ ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ تۇپراقلاردا مەۋجۇت بولۇپ تۇرىشىنى تازا خالاپ كەتمەيدۇ. شۇڭا بۇنداق بىر تەتۈر ۋەزىيەت ئاستىدا، ئۇيغۇر جىھاتچىلىرىنىڭ ئوتتۇرا ئاسىيادا قانلىق جىھات قوزغىشى، شۈبھەسىزكى، ئۇ تۇپراقلاردا ياشاپ كېلىۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ ئاممىۋى شەكىلدە قىرغىن قىلىنىشىغا سەۋەپچى بولۇپ قالىدۇ.ئەرەب جىھاتچىلىرى ئۇممەتچىلىكنى قالقان قىلىپ، ئاخىرى چىقمايدىغان ئۇرۇشقا دەسلىۋىدە چېچەنىستاننى سۆرەپ كىرگەن ئىدى. چېچەنىستاننىڭ مۇستەقىللىق ھەرىكىتىگە پۈتۈن دۇنيا خەلقى ھېسسىداشلىق بىلدۈرىۋاتقان، رۇس ھۆكۈمرانلىرىنى ئۇرۇش توختىتىپ، چېچەن خەلقىنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزلىرى بەلگۈلەش ھوقۇقلىرىنى ئېتىراپ قىلىشقا قىستاۋاتقان، ھەتتا تېنچلىق شەرتنامىسى ماقۇللىنىپ، مۇستەقىللىقنىڭ دەسلەپكى باسقۇچلىرى مۇزاكىرە قىلىنىۋاتقان پەيتتە، چېچەنىستان ھەرىكىتىنى ئەرەب جىھاتچىلىرى كونتروللىقىغا ئېلىۋېلىپ، ئۆزلىرى يېتەكلىدى. ئەرەب جىھاتچىلىرىنىڭ بىردىن بىر جىھات پىرىنسىپى مۇنىڭدىن ئىبارەتتۇر: جىھات پەقەت ئاللاھ رىزاسى يولىدا ئۆلۈش ۋە ئۆلتۈرۈشتىن ئىبارەتتۇر. ئىسلامى جىھات يولىدا مىللەتچىلىك يوق. ئۇممەتچىلىك بار. ئىسلامى جىھات يولىدا دۆلەتچىلىك يوق. دۆلەت قۇرۇش يوق. ھەر قانداق يەردە دۆلەت قۇرۇلىدىكەن، ئۇنى ئالدى بىلەن ئامېرىكا، پۈتۈن ناسارا كاپىر دۆلەتلىرى ئېتىراپ قىلىشى كېرەك. كاپىرلار قۇرۇلماقچى بولغان دۆلەتنى ئىسلامى شەرىئەت بويىچە ئەمەس، بەلكى ئۆزلىرىنىڭ تاغۇت قانۇنلىرىغا ماسلاشتۇرۇشنى شەرت قىلىدۇ. شۇڭا ئاللاھ يولىدا جىھات قىلىپ، غەلىبە قىلغاندىن كېيىن، تاغۇتلار ئۈچۈن دۆلەت قۇرۇپ بېرىش دۇرۇس ئەمەس. جىھاتچىلىقتا دۆلەت قۇرۇش نىشان قىلىنمايدۇ. بەلكى كاپىرلارنى ئۆلتۈرۈپ، كاپىرلارنىڭ قولىدا ئۆلۈپ شەھىت بولۇشتىن باشقا ھەرقانداق نىشان تاغۇتتۇر مانا مۇشۇنداق مەڭگۈلۈك جەننەت چاقىرىقى بىلەن، چېچەنىستاننىڭ مۇستەقىللىقىنى بەربات قىلدى. كېيىن ئافغانىستاننى تۈگىمەس ئۇرۇش رايونىغا ئايلاندۇردى. ئۇنىڭدىن كېيىن ئىراق، ئۇنىڭدىن كېيىن سۈرىيە قان دېڭىزىغا ئايلاندۇرلدى.تەكرار ئېيتىشقا ھەقلىقمىزكى، ئەرەب جىھاتچىلرىنىڭ مەڭگۈلۈك جىھات چاقىرىقلىرى: بىرىنچى قورال ئىشلەپ چىقىرىدىغان كاپىتالىستلارغا؛ ئىككىنچى قورال سودىسى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان سودىگەرلەرگە؛ ئۈچىنچى قورال ئەتكەسچىلىرىگە؛ تۆتىنچى نىپىت ئەتكەسچىلىرىگە؛ بەشىنچى ئاسارە ئەتىقە ۋە تارىخى بۇيۇم ئەتكەسچىلىرىگە؛ ئالتىنچى ئىسلامنىڭ دۈشمەنلىرىگە؛ يەتتىنچى مۇسۇلمانلارنىڭ تۇپراقلىرىنى ئىشغال قىلغۇچى مۇستەملىكىچىلەرگە پايدىلىقتۇر.ئۇلارنىڭ زىيىنى تۆۋەندىكىلەردىن ئىبارەت: بىرىنچى ئىسلامنىڭ غەيرى مۇسلىم دىيارىدا تېنچ دەۋەت بىلەن قانات يېيىشىغا توسقۇنلۇق كەلتۈرىدۇ؛ ئىككىنچى غەيرى مۇسلىم ئەللىرىگە ئورۇنلىشىۋاتقان مۇسۇلمان كۆچمەنلەرنىڭ دىنى كىشىلىكلىرىنى، دىنى كىملىكلىرىنى ساقلىشىغا، دىنى ھاياتىنى ياشىشىغا توسقۇنلۇق، قىيىنچىلىق ۋە يەرلىكلەر تەرىپىدىن چەتكە قېقىلىشىغا سەۋەپ بولىدۇ؛ ئۈچىنچى غەيرى مۇسلىم ئەللەردىكى ئىسلامغا ئىنتىلگۈچى خەلقنى ئىسلامدىن يىرگەندۈرۈش، ئىسلامدىن ۋە مۇسۇلمانلاردىن تەپرەنلەندۈرۈشكە يۈزلەندۈرىدۇ؛ تۆتىنچى غەيرى مۇسلىم ئىشغالچىلارنىڭ مۇستەملىكىسى ئاستىدىكى، ئەركىنلىك ئۈچۈن، مۇستەقىللىق ئۈچۈن ئېلىپ بېرىۋاتقان كۈرەشلىرىنى تېرورلۇق قالپىقىنى كىيدۈرۈپ باستۇرۇلىشىغا سەۋەپ يارىتىدۇ؛ بەشىنچى مۇسۇلمان ئاھالىسى بىلەن، غەيرى مۇسلىم ئاھالىسى تېنچ، بىرگە ياشاپ كېلىۋاتقان ئەللەردە رادىكال ئىدىيى پەيدا قىلىپ، پۇقرالارنىڭ ئارىسىدا ئۆچمەنلىك، ئاداۋەت، ئۆز ئارا ئۇرۇش، جېدەل چىقىرىشقا، مۇسۇلمان ئاھالىلەرنىڭ مۇنقەرز بولىشىغا سەۋەپ ھازىرلايدۇ؛ ئالتىنچى دېمۇكراتىك ئەللەردىكى پارالېل مەدەنىيەت، پارالېل ئىتىقاد تەشەببۇسلىرىغا توسقۇنلۇق كەلتۈرۈپ، ئىسلامى ئىتىقاد، مۇسۇلمانلار مەدەنىيىتىنىڭ چەتكە قېقىلىشىغا، توسقۇنلۇققا، چەكلىمىگە ئۇچرىشىغا تۈرتكە بولىدۇ؛ئىشقىلىپ ئەرەب جىھاتچىلىقى، ئەرەب ئۇممەتچىلىكى ئىسلامغا، غەيرى مۇسلىم ئەللىرىدىكى مۇسۇلمانلارغا، شۇنىڭدەك ئۇرۇش، ماجىرا بولىۋاتقان مۇسۇلمان دۆلەت ۋە يۇرتلىرىغا، ئەركىنلىك، ئازاتلىق ئۈچۈن كۈرەش قىلىۋاتقان مۇستەملىكىدىكى مۇسۇلمان خەلقلەرگە ساناپ تۈگەتكۈسىز زىيانلارنى كەلتۈرمەكتە.ھەربىر ئۇيغۇر مۇجاھىتلىرى، ھەربىر ئۇيغۇر ئىنقىلاپچى ئەزىمەتلىرى شۇنىڭدىن ئىبرەت ئېلىشلىرى كېرەككى، چېچەنىستان مۇستەقىللىق ھەرىكىتىنىڭ تىزگىنى ئەرەب جىھاتچىلىرىنىڭ قولىغا ئۆتۈپ قالغاندىن باشلاپ، چېچەنىستاننىڭ مۇستەقىللىق ھەرىكىتىنى كېڭەيتىپ، پۈتۈن كاپكاز رايونىنى جىھات ئۇرىشىغا سۆرەپ كىرىش ئارقىلىق، چېچەنىستاننىڭ مۇستەقىللىقىنى بەربات قىلدى. شۇنىڭدەك، ئافغانىستاننى سوۋېت رۇس ئىشغالىدىن ئازات قىلىپ، ھەرقايسى قوراللىق گۇرۇپ ۋە جامائەت، پارتىيىلەر ئۆز ئارا دۆلەت قۇرۇش، ھاكىمىيەت تالىشىش كۈرۈشى قىلىۋاتقان پەيتتە، ئەرەب جىھاتچىلىرى قول تىقىپ، ئۇرۇشنىڭ تىزگىنىنى ئۆزلىرى خالىغان تەرەپكە بۇرىدى. بولۇپمۇ كېيىنكى 20 يىلدىن بېرى، ئافغانىستاننى بەربات قىلدى. خەلقئارالىق ئۇرۇش رايونىغا، خەلقئارالىق قورال، ئەپيۇن سودا بازىرىغا، ئەتكەسچىلىك، ئادەم قاچاقچىلىق بازىرىغا ئايلاندۇرۇپ قويدى.ئويلاپ باقايلى، بوسنىيە ئۇرۇشىغا، كوسوۋا ئۇرۇشىغا ئەرەب جىھاتچىلىرى يېقىن يولىمىغان ئىدى، ئاللاھنىڭ رەھمىتى ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ مىللى دۆلەتلىرىنى قۇرۇپ، ئۇرۇش جەريانىدىكى يارا، جارائەتلىرىنى داۋالىغۇدەك پۇرسەتكە ئىگە بولدى. ئىراقچۇ؟ ئافغانىستانچۇ؟ بۈگۈنكى قان دېڭىزىغا ئايلانغان سۈرىيەچۇ؟ شۇنى قەتئى ئەستىن چىقارماسلىق لازىمكى، ئەگەر ئەرەب جىھاتچىلىرى ئۇيغۇر مۇستەقىللىق ھەرىكىتىگە قول تىقسا، ئۇلار بىزنىڭ مۇستەقىل دۆلەت قۇرۇش ئۇرۇشىمىزنى ئۆز قىنىدىن چىقىرىپ، ئۇممەت ئۇرىشىغا ئايلاندۇرىدۇ. خۇددى چېچەن ئۇرۇشىنى پۈتۈن كاپكازغا كېڭەيتىپ ۋەيران قىلغاندەك، بىزنىڭ ئۇرىشىمىزنىمۇ پۈتۈن تۈركىستان رايونىغا كېڭەيتىدۇ. شۇڭا خېلە ئۇزۇن يىللاردىن بېرى ئەرەب جىھاتچىلىرى ۋەتىنىمىزنىڭ نامىنى قەستەن بۇرمىلاپ تۈركىستان دەپ، ئاتاپ كېلىۋاتىدۇ. شەرقى تۈركىستان بولسا، بۈيۈك تۈركىستان زېمىنىنىڭ تۆتتىن بىرىگە تەڭ كېلىدىغان بىر تۇپراق. بۇنى بىلمەيدىغان كىشى يوق. ئەرەب جىھاتچىلىرى ۋەتىنىمىزنىڭ ھەقلىق نامىنى تىلغا ئالماسلىقتا: بىرىنچى خىتايغا ئۇدۇل كەلمەي، يانداپ ئۆتۈش؛ ئىككىنچى تۈركىستاندا ئىسلام ئاچىمىز دېگەن ھەيۋە ئارقىلىق، بۇ يوغان بايرراقنى ئۇيغۇر مۇجاھىتلىرىغا كۆتەرتىپ قويۇپ، پۈتۈن ئوتتۇرا ئاسىيادىكى تۈركى جۇمھۇرىيەتلىرىنى، تۈركى قېرىنداشلارنى بىزگە قارشى ئالدىن دۈشمەنلەشتۈرۈپ، بولغۇسى رايون ئىچكى ئۇرىشىغا زېمىن ھازىرلاش قاتارلىق سىتراتېگىيىلىك پىلان يوشۇرۇنغان بولىشى مۇمكىن. شۇڭا ھەربىر ئۇيغۇر مۇجاھىتلىرى ئۆزلىرى چۈشۈنۈپ يېتەلمىگەن ئەرەب جىھاتچىلىرىنىڭ ئۇممەتچىلىك ماجىراسىدىن يىراق تۇرۇشلىرى، ئىنسانىيەتنىڭ دۈشمىنى، ئىسلامنىڭ دۈشمىنى، دىننىڭ دۈشمىنى، مەدەنىيەتنىڭ، تەبىئەتنىڭ، ھايۋاناتنىڭ دۈشمىنى، بىزنىڭ بىۋاستە دۈشمىنىمىز بولغان خىتاينى ئۇنتۇپ، باشقا يەردە دۈشمەن ئىزدەپ يۈرمەسلىكى لازىم . بىزنىڭ دەۋارىمىز شەرقى تۈركىستاننى ئازات قىلىپ، ئۇ تۇپراقتا ياشاۋاتقان 20 مىليوندىن ئارتۇق مۇسۇلماننى زۇلۇمدىن قۇتقۇزۇشتۇر. ئازاتلىققا تەلمۈرۈپ يىغلاۋاتقان مۇسۇلمانلارنىڭ ئەڭ غېرىب، بىچارىلىرى شۇيەردە!ئۇيغۇرىستان ئازاتلىق تەشكىلاتى مۇئاۋىن رەئىسى ئۇيغۇر ئۇيغۇرچە ئۇيغۇرىستان شەرقىي تۈركىستان 20160827ئالدىنقىسى: ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەتەنپەرۋەرلىك، مىللەتچىلىك ئىدىيىسىگە كىملەر قارشى تۇرىدۇ؟كېيىنكىسى: كۈنىمىزدە ئىسلامغا كىملەردىن دۈشمەنلىك يېتىۋاتىدۇ؟بۈگۈنكى زىيارەتچىلەر: 119جەمئىي زىيارەتچىلەر: 429942
|
كۇرەس جاساۋدىڭ ءوزى باقىت تيانشان تورابىرەداكتور: شۋاق تولەۋباي ۇلى كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى سايتى 20180215 12:12ايدىندى دا ءدۇبىرلى ءداۋىر كارتيناسىندا تەك تالپىنىپ، كۇرەس جاساعاندار عانا وشپەس ءىز قالدىرعان، كۇرەس جاساپ، العا ۇمتىلعاندار عانا، جالىنداعان جاستىق ارىنىنان تايماعان.جاڭا ءداۋىر كۇرەسكەرلەردىڭ ءداۋىرى، كۇرەس جۇرگىزۋدىڭ ءوزى باقىت، تەك كۇرەس جۇرگىزگەن ءومىر عانا، باقىتتى ءومىر سانالادى. باس شۋجي شي جينپيڭ 2018 جىلعى كوكتەم مەرەكەسى بايلانىسىمەن وتكىزىلگەن توپتىق شاعانشىلاۋ جينالىسىندا كۇرەس جاساۋ دەيتىن وسى داۋىرلىك كىندىك ءسوزدى قايتالاي دارىپتەپ، تاسقىنداعان، اسقاق جىگەرلى سوزدەرمەن ۇلى ىستەرگە ءوزىن ارناپ، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جاساپ جاتقان، ۇلى جورىقتىڭ جولىن قالتقىسىز ەڭبەگىمەن نۇرلاندىرعان ادامدارعا شابىت بەردى.ۋاقىت ەڭ وبيەكتيۆ كۋاگەر. وتكەن ءبىر جىلدا، جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ ءتۇرلى ىستەرىندە قول جەتكەن زور ىلگەرىلەۋشىلىكتەر قاجىماي تالماي كۇرەسكەندەردىڭ باسقان جولىنا كۋا بولدى، سونىمەن بىرگە الداعى ۇزدىكسىز كۇرەس جاساۋ ساپارىن دا بەلگىلەدى. عىلىم تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدان، كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋعا دەيىن، ارميا قۇرىلىسىنان مەملەكەتتى زاڭمەن جونگە سالۋعا دەيىن، سان مىڭداعان كۇرەسكەر وزدەرىنىڭ اقىل پاراساتى مەن ماڭداي تەرى ارقىلى ءبىر ۇلتتىڭ تابىس سەزىمى مەن كەنەلۋ سەزىمىن نارلەندىردى. قيىنشىلىق قىسپاعىندا، حاۋىپ قاتەر تونگەندە اتويلاپ الدا ءجۇرىپ، جەكە باسىنىڭ پايداسىن كۇيتتەمەيتىن ادامدار؛ شىلىڭگىر ىستىق پەن قاقاعان ايازدا، دۇلەي بوران شاشىندا سانسىز وتباسىن قورعاعان ادامدار؛ وقتاي زىمىراعان پويەزدە ۇيىنە قايتىپ بارا جاتقانداردى قارسى الىپ، امان ەسەن جولعا سالىپ، بايەك بولىپ جاتقان ادامدار... انە سولاردىڭ كۇرەسى مەن ۇلەسى ءبىزدى باقىتتى تۇرمىسقا كەنەلتتى ءارى ءوزىنىڭ قۇنى مەن تابىسىن دا ماعىنالى ەتتى.ۇلى ءىستىڭ ۇلى بولۋىنىڭ سەبەبى وسى ءىستىڭ ادىلەتتى، ۇلى بولعاندىعىندا عانا ەمەس، ونىڭ ۇستىنە وسى ءىستىڭ نەبىر بۇراڭدىقتاردى باستان كەشكەندىگىندە. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى سوزدىكتە وڭاي دەيتىن ءسوز جوق. سوندىقتان باس شۋجي شي جينپيڭ: كۇرەس جاساۋدىڭ ءوزى باقىت، كۇرەس جاپا ماشاقاتتى، ۇزاق ۋاقىتقا جالعاسادى، جولى بۇرالاڭ، جاپا ماشاقات بولماسا، ناعىز كۇرەس ەسەپتەلمەيدى، دەپ اتاپ كورسەتتى. كۇرەس جاساۋ رۋحىنىڭ ارداقتى بولاتىن سەبەبى ول قيىنشىلىق قانداي اۋىر، قايشىلىق قانداي كۇردەلى بولعان سايىن، ادامداردىڭ كۇش قۋاتىن سونشالىق زور دارەجەدە قوزداتىپ، ونى جەڭۋگە جىگەرلەندىرەتىندىگىندە. جاڭا بورىش ارقالاپ، جاڭا ساپارعا قادام تاستادىق، ءبىز دامۋدىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىنىڭ جوعارى بولماۋى، جاڭالىق اشۋ قۋاتىنىڭ كۇشتى بولماۋى، حالىق تۇرمىسى سالاسىندا ولقىلىقتاردىڭ ورىن تەبۋى سياقتى ءالسىز بۋىندارداعى قيىنشىلىقتاردى جەڭۋ ءۇشىن، پارتيا 19 قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىندا دارىپتەلگەندەي قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، داندايسىماۋ، ۇشقالاقتىققا سالىنباۋ ستيلىن ساقتاپ، ۋاقىت ۇتا ءبىلۋ، تەز قيمىلداۋ رۋحىمەن ءداۋىر جۇكتەگەن بورىشتى ءتىپتى دە باتىلدىقپەن ۇستىمىزگە الۋىمىز كەرەك.بۇل ۇلى ءداۋىر، جەكەلەگەن قۇلشىنىستىڭ ءبارى الىپ ايدىندا توعىسادى. قوعام جونىنەن العاندا، كۇرەس جاساۋ ءداۋىردى العا جىلجىتاتىن قوزعاۋشى كۇش؛ ال جەكە ادام جونىنەن العاندا، كۇرەس جاساۋ ەسەيىپ ەرجەتۋ ساتىسى. ماركس بىلاي دەگەن: تاريح ورتاق مۇرات ءۇشىن ەڭبەك ەتىپ، سول ارقىلى ءوزى ارداقتىعا اينالعان ادامدى ۇلى تۇلعا دەپ مويىندايدى؛ تاجىريبە كوپ ساندى ادامعا باقىت اكەلگەن ادامدى ەڭ باقىتتى ادام دەپ ماداقتايدى، جاڭا ءبىر جىلدا ءبىز حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن باستان اياق كۇرەس نىسانامىز ەتۋدەن جازباي، باستان اياق حالىق ءۇشىن تىنباي كۇرەس جاساپ، حالىقپەن بىرگە كۇرەس جاساپ، باسەكەلەسە كۇرەس جاساپ، ىنتىماقتاسا كۇرەس جاساعاندا عانا، قىزمەتىمىزدى ءوزىمىزدىڭ ءومىر ساپارىمىزدا ايگىلەپ، ىستەرىمىزدى وتاننىڭ كەڭ بايتاق دالاسىندا ايشىقتاپ، ارمانىمىزدى مەملەكەتتىڭ، ۇلتتىڭ شۇعىلالى بولاشاعىمەن ساباقتاستىرا الامىز.جاڭا داۋىردەگى ۇلى ساپاردا كۇرەس جاساۋ كۇرەسكەردىڭ ماڭگىلىك ۇرانى. كۇرەس جاساعاندا عانا، تاماشا بولاشاق جاراتۋعا بولادى، كۇرەس جاساعاندا عانا، ءوزىمىزدى ءتىپتى دە كەمەلدەندىرە تۇسەمىز. جاڭا ساپارعا جول العان 2018 جىلى ءبىز جۇمىلا كۇرەس جاساپ، باقىتتى سەزىنىپ، ارماندى ىسكە اسىرايىق!
|
وتىرىس بارىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە زياتكەرلىك مەنشىك جانە مەملەكەت كەپىلدىك بەرگەن زاڭ كومەگىن كورسەتۋ سالالارىنداعى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسى تالقىلاندى.كوميتەت توراعاسى ۆلاديمير ۆولكوۆ زاڭ جوباسى بويىنشا جۇمىس وسى سالاداعى زاڭنامانى جەتىلدىرۋدەگى كەزەكتى قادام ەكەنىن اتاپ ءوتتى.زاڭ جوباسىمەن ۇجىمدىق ۇيىمدار قىزمەتىنىڭ اشىقتىعى مەن تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا، جاڭا گەوگرافيالىق نۇسقامالار وبەكتىسىن ەنگىزۋگە، تىركەلمەگەن ونەركاسىپ ۇلگىلەرىن قىسقا مەرزىمدى قورعاۋعا باعىتتالعان تۇزەتۋلەر مەن وزگەرىستەر ۇسىنىلىپ وتىر. بۇل جاڭالىقتار وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردىڭ قىزمەت اياسىن كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، دەدى سەناتور.زاڭ جوباسى سونىمەن قاتار قۇقىق يەلەنۋشىلەردى قورعاۋدى كۇشەيتۋگە دە باعىتتالعان. مىسالى، زاڭ جوباسىمەن ەنگىزىلەتىن، تىركەلمەگەن ونەركاسىپ ۇلگىلەرىن قىسقا مەرزىمدى قورعاۋ تۋرالى ەرەجە سەناتورلاردىڭ ايتۋىنشا، قۇقىق يەلەنۋشىلەردى تۇپنۇسقا بۇيىمداردىڭ سىرتقى ءتۇرىن تىكەلەي كوشىرۋدەن قورعاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. قۇجات سونداياق مەملەكەت كەپىلدىك بەرگەن زاڭ كومەگىنە قۇقىعى بار تۇلعالار توبىن كەڭەيتۋدى كوزدەيدى.كوميتەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا زاڭ جوباسىن پالاتانىڭ قاراۋىنا جىبەرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.پارلامەنت كونستيتۋتسيا زاڭ
|
ۇزىن قۇلاق، ۇشقىر كوز اۋليەءومىردىڭ ءوزى 2399 5 پىكىر 7 ماۋسىم, 2019 ساعات 11:09ءبىر عۇلاما توبىر دەگەن ادام ءپىشىندى، سويلەيتىن ەرەكشە حايۋان دەگەن اششى پىكىر ايتىپتى. مۇمكىن، ول توبىردىڭ ىسىنە قاراپ وسىنداي قورىتىندى شىعاردى ما، كىم ءبىلسىن... راسىندا، جەر بەتىندەگى ەڭ ءىرى وقيعانىڭ ءبرى توبىردىڭ كۇشىمەن ىسكە اسقانىن ەسكە تۇسىرۋگە بولادى.جارتى لەمدى جاۋلاپ العان دەپ، ءلى جىرلاپ كەلە جاتقان شىڭىسحان وندىق، جۇزدىك، مىڭدىق، ءجۇز مىڭدىق دەگەن ەرەكشە سكەري توپتاردى بىرىمەنءبىرىن قاتاڭ باقىلاتىپ، الاپات سەل سەكىلدى تەك العا عانا ارىنداي اعاتىن توبىر ارقىلى كوزدەگەن جەرىن تۇگەل جاۋلاپ الدى. ودان كەيىن، لەنين بۇكىل پرولەتارلار بىرىگىڭدەر! دەيتىن، ۇرانمەن ەلىرە ەسىرەتىن توبىرلارعا ماڭدايىنا قىزىق جۇلدىز قاداعان، شوشاق تىماق كيگىزىپ، قولىنا بەردەڭكە ۇستاتقان مىڭداعان چاپايلار باسقارعان قىزىل وتريادتتار ارقىلى پاتشاحانزادا، بايباعلان، قوجامولدالاردى تۇگەل قىرعىنداپ باسشىسىز قالعان ەلدى باسىپ الىپ، كوممۋنيزم دەگەن يمپەريانى ورناتتى. ودان كەيىنگى ۇساق كوسەمدەر، سايلاۋ اتىن جامىلعان سان ءتۇرلى تسىلمەن ەڭ جوعارعى بيلىكتى شارشامايشالدىقپاي تارتىپ الۋ ءۇشىن توبىرلاردى پايدالاناتىن ودان دا كورەگەن ءدىستى ىسكە اسىرادى... ياعني، توبىرلاردى پايدالانۋدا لەمدىك اتاقتىلاردان باستاپ، ەڭ ۇساق الاياقتارعا دەيىنگىلەردىڭ جاساعان قانشاما حيكايالارىن ايتۋعا بولادى...ءتىپتى، ۆوكزالداردا تاڭ الاكەۋىمدە شاريكماليك جاساپ قالتامىزدى قاعىپ كەتەتىندەردىڭ ءوزى ءبىزدىڭ توبىرلىعىمىزدى بىلەتىن قۋلار... ونى قويىپ، كوپشىلىك كيەلى سانايتىن ءدىننىڭ ءوزىن توبىرلاردى الداۋ ۇشىنگى شوۋويىنعا اينالدىراتىندار دا از ەمەس...مىناۋ حيكايا سونىڭ ءبىر مىسالى: لدەبىر ءدىن قىزمەتكەرى پلەنباي ۋليەنىڭ اتىنا ارناپ مەدرەسە سالىپ، سوندا شكىرتتەرىنە ءدىن ۇيرەتىپ، جانجاققا اتتاندىرعالى كوپ جىلدار بولىپ قالعان ەدى. كوبى ەل ىشىنە ءسىڭىپ حابارسىز كەتەتىن. ساناۋلى بىرنەشەۋى عانا ءوزى سەكىلدى مەدرەسە اشىپ، ىزگى ءىسىن جالعاستىراتىن. وسىندايلارعا قالىڭ جۇرت دن ريزا ەدى. اتاباباسىن قۇرمەتتەپ، ءدىنىن ارداقتاپ وتىرعاندارعا العىستارىن جاۋدىرىپ، الاقاندارىنا تۇسكەن ازكوپ اقشا، پۇلدارىن ولاردان ايامايتىندى.سونداي ءبىر العىر شكىرت مەدرەسە ءبىتىرىپ وتە الىستاعى اۋىلىنا اۆتوبۋسپەن شىعىپ، اقىرىندا اتتىجاياۋلى جول ءجۇرىپ، ەسەكقاشىرعا مىنگەسىپ مەجەلى جەرىنە جەتە الماي يەن دالاعا تۇنەپ قالعان ەدى. تاڭ راۋانداعاندا ويانسا، ارۋاقتىڭ اسىل سۇيەگىن جاستانىپ جاتقانىن كوردى. قولىن جايىپ باتا جاسايدى. كۇڭىرەنتىپ قۇران باعىشتايدى. سۇيەكتىڭ ۇستىنە ۇيشىك تۇرعىزدى. بلەنباي تۇلەن تۇلەگەن اتا ۋليە ەكەن! دەپ، تانىپ لگى يەن ساحارادا وسىلايشا، شىراقشى بولىپ قالدى.سويتسە، شەجىرەنى شەمىشكەدەي شاعاتىن بىرەۋلەر تەكتەي كەلە ول جاڭا تابىلعان ارۋاقتى اتا وسى ماڭايداعى ەلجۇرتتىڭ تۇگەنىنشى تەكتى اتاسىنىڭ تۇلەنىنشى ۇزىن قۇلاق، ۇشقىر كوز دەگەن لاقاپ اتى بار ۋليە كىسى بولىپ شىقتى، دەيدى.سول، سول ەكەن كيەلى اتاسىنان باتا الىپ، باسىنا باق قوندىرىپ، باقىتقا كەنەلۋ ءۇشىن الاشوبىر اتالاس اعايىندار ال، شۇبىرسىن! جارتى جىلعا جەتپەي، ۇزىن قۇلاق، ۇشقىر كوز ۋليەگە جارقىراعان كەسەنە تۇردى. ءبىر جىل دەگەندە باتا سۇراپ كەلگەندەرگە ارنالعان اي اتتى قوناق ءۇي دە سالىنىپ ءبىتتى.ءسويتىپ، يەن دالاعا قالاشىق قالانىپ، سۇيەگى قۋراعان ارۋاق ۋليەگە اينالدى. دالاعا ۇيىقتاپ قالعان قاڭعىباس شىراقشى پىرگە اينالدى. ءوزى اقشانىڭ استىندا قالدى...كۇندەردىڭ كۇنىندە ۇستازى شكىرتىنە حابارلاستى:ي، ارۋاقتى قولايلى جەردەن تاپتىڭ با؟ۇستاز، ەشقانداي قولايلى جەر ەمەس ەدى، وزىنەن ءوزى قولايلى جەر بولىپ كەتتى!قىزىق بولدى... دالاعا ۇيىقتاپ قالسام، ءبىر ەسەكتىڭ تاقايىنىڭ سۇيەگىن جاستانىپ جاتىپ قالىپپىن... سودان، ءستى ءتۇسىپ، لگى ەسەكتىڭ تاقايىنىڭ سۇيەگىن ۇزىن قۇلاق، ۇشقىر كوز ۋليە دەپ، جول بويىنان ولايبىلاي وتكەندەرگە ايتىپ جىبەرىپ ەدىم، سول ماڭايدىڭ ەلى ول ءبىزدىڭ پلەن عاسىرداعى تۇلەن ۋليە اتامىز ەكەن، دەپ جاپىرلادى دا كەتتى!و، ءپلى! سيكەستىك دەگەن وسى! جاساعان دۇعامىز قابىل بولىپتى! مەنىڭ قازىرگى وتىرعان مەدرەسەمدەگى ارۋاق انداعى سەنىڭ ەسەگىڭنىڭ ەنەسى عوي!.. دەپ، تاڭىرقاپتى...سوندا، توبىر دەگەن بايلىققا كەنەلۋدىڭ دە، بيلىككە جەتۋدىڭ دە باسپالداعى ىسپەتتى ەكەن.ال، سول توبىردى پايدالاناتىنداردىڭ ءوزى كىم دەگەن سۇراققا حاق دىندەگى ادام ساناسىن سارالاعان ولشەمدەردەن جاۋاپ تابۋعا بولادى:سبيلىك سانا بۇكىل ادامزاتتىڭ باليعاتقا تولماعان بالالارى پك، كۇنسىز. ەگەر، ولار بۇل دۇنيەدە بالا شاعىندا ولسە، مڭگى اقىرەت دۇنيەسىندە اسىل مارجاندارداي دەمى، سۇيكىمدى قالپى جننات بالالارى بولىپ ءومىرى جالعاسادى. تۇرمىستىق سانا، بۇكىل ادامنىڭ باسىنان وتكىزەتىن ەڭ تومەنگى سانا، ءىشىپجەۋ، ويناپكۇلۋ، كوبەيۋ ءۇشىن قارەكەت ەتۋشىلەر. ولار ءوزىنىڭ ادامدىق ماقساتىن ءبىر كۇندىك تىرلىك، بۇل دۇنيەلىك كۇنەلتۋ دەپ بىلەدى.كسىپتىك سانا، ادامدارعا جاراتۋشىنىڭ بەرگەن قابىلەتى بويىنشا، كوپتەگەن ادامداردىڭ ءرتۇرلى كسىبي ماماندىققا جەتۋى. بۇلار دا ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءمنىسىن جاقسى تۇرمىس قۇرۋ، جايلى جاعدايعا جەتۋ دەگەننەن ارى اسا المايدى. رۋحاني قۇندىلىقتاردى سونىڭ قىزمەتشىسى دەپ، پايىمدايدى. عىلىمي سانا ياعني لوگيكالىق سانا بۇل جاراتۋشىدان ەرەكشە قابىلەت بەرىلگەن ادامداردىڭ جەتەتىن دەڭگەيى. ولار جاراتۋشىنىڭ بۇل دۇنيەدەگى قويعان زاڭدارىن اشادى، مسەلەن ماتەماتيكا، حيميا، فيزيكا، استرونوميا، مەديتسينا، فيلوسوفيا، قوعامتانۋ، تاريح، كسىبي جازۋشىلىق... سەكىلدى كوپتەگەن پن عىلىمدارىن يگەرەدى. بۇنداي ساناعا جەتكەندەر دە ادامزات قوعامىندا عىلىمي ءرى لەۋمەتتىك توڭكەرىستەر جاساپ، قاراپايىم تۇرمىستان جوعارعى تەحنولوگياعا جەتكىزۋدى، رۋحاني تۇرعىدا جوعارعى ادامگەرشىلىكپەن، گۋمانيستىك مورالمەن ءومىر ءسۇرۋدى باستى ماقسات ەتىپ قويادى. ال، ادامزات قوعامىنداعى ەڭ جوعارعى سانا يماندىلىق سانا. بۇل سانا يەلەرى ۇلى جاراتۋشىدان جولدانعان اقيقاتتى قابىلداپ، سوعان مويىنسۇناتىن ادامدار. جنە، ولار ءوزىنىڭ بۇل دۇنيەگە كەلۋىنىڭ كەزدەيسوقتىق ەمەس ەكەنىن، بۇل ءومىر مڭگى اقىرەت دۇنيەسىنە دايىندىق ءۇشىن بەرىلگەنىن جەتە ۇققاندار. يماني ساناعا جەتكەندەر بۇل دۇنيەدەگى ماتەريالدىق جەتىستىكتەن رۋحاني جەتىستىكتى جوعارى قويادى. وتپەلى ءومىر ءۇشىن ەمەس، مڭگى عۇمىر ءۇشىن سانالى ءومىرىن ارنايدى. قازاقتىڭ رۋحاني كوسەمدەرىنىڭ دانا سوزدەرىنەن مۇنى انىق كورە الامىز بۇدان دا جوعارعى ادامزات بالاسى جەتە الاتىن سانا دەڭگەيى ۋليەلىك سانا. مۇنداي ادامدار ۇلى جاراتۋشىمەن عانا بايلانىستا، وعان بۇكىل بولمىسىمەن بەرىلگەن دوستىقتا بولادى. قازاق حالقىنىڭ قۇدايدان كەيىن ۋليە ادامداردى ءپىر تۇتۋى وسىدان. ولار وزىندەگى ادامي ەرەكشەلىكتەردى تولىق تانىعان، ونىڭ پايداسىن ىسكە اسىرعان ءبىرتۋار ادامدار. ونداي ادامدار ءوزىن تۋدىرعان حالىقتىڭ رۋحاني كوسەمى، ۇلتىنىڭ كوشباسشىسى رەتىندە وشپەس قىزمەتتەر اتقارادى. ال، ادامزاتتىڭ ەڭ جوعارعى سانا يەسىنە پايعامبارلىق سانا جاتادى. الايدا، مۇنداي ءمىنسىز سانانى ادامعا جاراتۋشىنىڭ ءوزى ءنسىپ ەتەدى، وعان بىلىممەن، ەڭبەكپەن ەشكىم دە جەتە المايدى.مسەلەن، بۇكىل ادامزاتتىڭ اقىرعى پايعامبارى مۇحاممەدكە س.ا.ۋ. پايعامبارلىق كەلگەن كەزدە ول كىسى قىرىق جاستا ەدى الايدا، جازا المايتىن، وقي دا المايتىن ساۋات اشپاعان ادام بولاتىن. يسا الەيھيس سلام ءتىپتى، سبي كەزىندە دانالىق ءسوز ايتىپ، پندىك ءبىلىمى بولماسا دا عىلىم عاجايىپتارىن كورسەتە الاتىن ەدى. پايعامبارلىق سانا يەلەرى جەكە حالىقتار مەن بۇكىل ادامزاتقا جاراتۋشىدان ارنايى جىبەرگەن ارنايى رۋحاني ۇستاز بولعاندىقتان ولاردىڭ قالدىرعان تاعىلىمى مەن ادامي ۇلگىلەرى، سالىپ كەتكەن سارا جولى ەكى دۇنيەنىڭ باقىتىنا قاتار جەتكىزەتىن كەمەلدىك مەكتەبى سانالادى.ال، بۇعان دەيىنگى سانالاردىڭ دەڭگەيىنىڭ ءبرى دە ادامنىڭ ءوز تالابىمەن، قاجىرلى رۋحاني ەڭبەگىمەن جەتە الاتىن بيىگى. قاراپايىم ادامنان كەمەل ادامعا دەيىنگى جەتە الاتىن رۋحاني ارالىق، رۋحاني دەڭگەي. وسى جەكە ادامعا قاتىستى سانا دەڭگەيلەرىن قوعاممەن بايلانىستىرعاندا يماندىلىق ساناعا جەتپەگەندەردى تۇگەل توبىرلىق ساناداعىلارعا جاتقىزادى.مىسالى، نۇق پايعامباردىڭ سونشاما كوپ قاۋىمى بولا تۇرا، ونىڭ شاقىرۋىمەن يمانعا جەتكەندەرى نەبارى سەكسەندەي ادام بولدى، دەيدى. جنە، يسا پايعامبار ءوزىنىڭ پايعامبارىنىڭ دلەلى رەتىندە قانشا عاجايىپتار كورسەتسە دە ولگەندى ءتىرىلتۋ، اسپاننان دايىن تاماق ءتۇسىرۋ، داۋاسىز دەگەن اۋرۋدى جازۋ... ارتىنان ەرگەندەرىنىڭ سانى ون ەكى ادامنان اسپاعان.يبراھيم الەيھيسسالامدى ەلىنىڭ پاتشاسى نمرۋد بيىك توبەدەن وتقا لاقتىرتادى. سوندا، جاراتۋشىنىڭ ەرەكشە جردەمىمەن وتالاۋدىڭ ورتاسىندا امان قالعان پايعامباردى سونشاما قاۋىم كوزىمەن كورىپ تۇرسا دا، وعان ەمەس، پاتشاسىنا باعىنادى.الايدا، وسىنشا توبىردىڭ ورتاسىنان تۇرمىستىق ساناداعى، كسىپتىك ساناداعى كەيبىر ادامدار يماندىلىققا جەتۋى مۇمكىن. مۇنداي ادامداردىڭ يمانعا جەتۋىندە وزىندەگى ىزگى نيەت، تازا كوڭىلدىڭ سەرى كوپ ياعني وسى ءۇشىن جاراتۋشىنىڭ ەرەكشە رازىلىعىنا يە بولىپ حاق جول ءنسىپ بولعان ادامدار دەۋگە دە بولادى.ال، عىلىمي ساناعا جەتكەن ادامداردان يمانعا قول جەتكىزگەن ۇلى ادامدار تۋرالى دەرەكتەر بۇرىن دا، قازىر دە كوپتەپ كەزدەسەدى. عىلىم ارقىلى جاراتۋشىنى تانىپ مويىنداۋمەن كەلگەن مۇنداي يماندىلىقتى ناقتى يمان دەپ تە اتايدى. سولاي بولا تۇرا، عىلىمي ساناسى قانشا بيىككە جەتسە دە ول ارقىلى جاراتۋشىسىن مۇلدە تانىماعان، عىلىمنىڭ عاجايىپ سىرىن اشقاندىعىن ءوزىنىڭ جەكە دانالىعىنىڭ نتيجەسى دەپ كورەتىن عالىمدار جەر بەتىندە جەتىپ ارتىلادى. ياعني، بۇل ءوز اقىلىن ءوزى قۇداي ساناپ تكاپپارلانۋدىڭ كورىنىسى. سويتە تۇرا، وزىندەگى وسىنداي عاجاپ اقىلويدىڭ تەتىگى بولعان ميدى، كورۋدى، ەستۋدى، سويلەۋدى بەرۋشى كىم دەپ ويلانۋعا قادام باسپاعاندىقتان وسىنداي وزىمشىلدىك مىنەز ونىڭ يمانعا جەتۋىنە بوگەت بولدى. ولاي بولسا، يماندىلىق ساناعا جەتپەگەن سانا يەلەرىن دە ىشىنەن ەكى توپقا بولۋگە بولادى: ءبىرى ءبىلىمسىز توبىر، ەكىنشىسى ءبىلىمدى توبىر. نەمەسە، جوعارى درەجەلى اقسۇيەكتەر مەن تومەنگى درەجەلىقارا حالىق سىرتقى جاعدايىندا ۇلكەن ايىرماشىلىق بولسا دا، رۋحاني جاعىنان ەكەۋى دە توبىر دەگەن ءسوز. مسەلەن، پەرعاۋىن مەن ونىڭ قاۋمى، نمرۋدتىڭ ءوزى مەن قاۋىمى، ستالين مەن قىزىل سكەر، پرولەتارلارى، ت.ب.قۇران قيسسالارىندا بۇلاردىڭ ءبرىن، ادامدىق جاراتىلۋ ماقساتىنا تالپىنباعانى ءۇشىن ياعني يمانعا جەتپەگەنى ءۇشىن حايۋاننان دا تومەن دەيدى. ادام ءپىشىندى توبىرعا سانايدى. توبىر دەگەنى، ادامشىلىعىنان حايۋاندىعى باسىم دەگەنى. وندايلار ءىشىپجەۋدى ماقسات ەتەدى، كۇلۋدى، ويناۋدى، تويلاۋدى جانى سۇيەدى، تەرەڭ ويلاۋعا كەلگەندە قۇلقى جوق، بىراق بوس سويلەۋگە، ءمنسىز قارەكەتكە وتە قۇمار، بۇل جاعىنان ءوزارا جارىسقا تۇسەدى. توبىردىڭ دۇنيەتانىمى دۇنيەبايلىقتى، جوعارعى منساپتى، داڭعازا ماراپاتتى، سىيلىقسياپاتتى، ءمنسىز دىردۋماندى جاقسى كورەدى. ادامشىلىق مورالعا كەلگەندە، جەكە باسىنىڭ جالعان نامىسى ءۇشىن ادام ءولتىرۋدى بۇيىم قۇرلى كورمەيتىن، بايلىق جولىندا قىرعىن سوعىستارعا باراتىن، مانساپ جولىندا وزىنەن باسقانىڭ ءبرىن پيدا ەتۋدەن تايىنبايتىن... ياعني ادامشىلىقتان جۇرداي، جاناشىرلىقتان ادا ادام ءپىشىندى قۇبىجىقتار دەۋگە سايادى. بۇعان دۇنيەنى جاۋلاۋشى قاندى جورىقتاردى باستاعان ادامزات تاريحىنداعى جاۋىز قولباسىلار جنە قازىرگى زامانعى يمپەريالىق باسشىلار مىسال بولادى.بيلىك دومينانت ۇلتتىڭ تالابىن اركەز ەسكەرۋى كەرەك...باقىتجان بۇقارباي ۇلتتىق كەڭەستەن شىعاتىنىن مالىمدەدىقانات بىرلىكۇلى 24204زىكىريا زامانحانۇلى 30675قانات بىرلىكۇلى 30209
|
2 : ايماقايماققوسقان: 2018 ج. شىلدە 31تۇركىستان تاشكەنت. ورتاق تۋريستىك باعدار قۇرىلادى.تۇركىستان مەن تاشكەنت وبلىستارى ورتاق تۋريستىك باعدار قۇرماق. ەكى كونە شاھاردىڭ اراسىندا ساياحاتشىلاردى تاسىمالدايتىن تۇركىستانتاشكەنت، تاشكەنتتۇركىستان تۋريستىك اۆتوبۋس باعىتتارى اشىلىپ، ەكى ەلدىڭ تۋروپەراتورلارى حالىقارالىق كورمەلەردە ءبىر ستەندتە بىرلەسىپ قاتىساتىن بولادى.ءبولىس تۇركىستان قالاسىنىڭ يندۋستريالدى ايماعى 300 گەكتارعا ۇلعايدىوبلىس ورتالىعى بولعان تۇركىستان قالاسىندا كاسىپكەرلىكتى، اۋىل شارۋاشىلىعىن جانە ءتۋريزمدى دامىتۋعا باسا ءمان بەرىلمەك. اسىرەسە، ونەركاسىپ جەتەكشى سالاعا اينالۋى ءتيىس. سەبەبى، جاڭا ءوندىرىس ورىندارى اشىلسا عانا جۇمىسسىزدىق ازايماق. بۇگىندە تۇركىستانداعىايماققوسقان: 2018 ج. شىلدە 30تۇركىستان مەن استانا كاسىپكەرلەرى تاجىريبە الماستىبۇگىن تۇركىستان قالاسىندا استانا قالاسى تۇركىستان وبلىستارىنىڭ وڭىرارالىق ىنتىماقتاستىعى تاقىرىبىندا ىسكەرلىك كەزدەسۋ ءوتتى. ەلوردانىڭ 20 جىلدىعىنا وراي، قازاقستاننىڭ وڭىرلەرىندەگى استانانىڭ كۇندەرى شەڭبەرى اياسىندا ۇيىمداستىرىلعان شارانىڭ ماقساتى تۇركىستان وبلىسىنىڭتۇركىستان وبلىسىندا اقىلدى جارىقشامدار ورناتىلدىتۇركىستان وبلىسىنداعى بايدىبەك اۋدانىندا باعانالار ورناتىلىپ، كوشەلەرى جارىقتاندىرىلعان ەلدى مەكەندەر سانى ارتىپ كەلەدى. بۇگىندە ونداعى بورلىساي اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى اقتاس، قوشقاراتا جانە كەڭساي ەلدى مەكەندەرىنىڭ كوشە شامدارى جارقىراپ، ءتۇن كورىنىسىوڭىرلەردى دامىتۋ 2020: اقمولا وڭىرىندە قانداي وزگەرىس بار؟قازاقستان ەكونوميكاسىنا ەكىءۇش مەگاپوليستىڭ توڭىرەگىنە توپتاسپاۋى ءتيىس. ەلىمىزدەگى بارلىق ءوڭىر بەلگىلى ءبىر دارەجەدە تەڭ دامۋى كەرەك. وڭىرلەردى دامىتۋ باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلعالى بەرى كوپتەگەن وڭىرلەردىڭ الەۋمەتتىكەكونوميكالىق ءالاۋقاتى جاقسىرىپ كەلەدى. بۇل تۋرالىايماققوسقان: 2018 ج. شىلدە 28تۇركىستان وبلىسىنداعى سۋرەتشىلەردى قاناتتاندىرعان پلەنەرتۇركىستان وبلىسىندا حالىقارالىق سۋرەتشىلەر پلەنەرى قورىتىندىلاندى. شارانىڭ سالتاناتتى جابىلۋ راسىمىنە وبلىس اكىمى جانسەيىت تۇيمەباەۆ ارنايى قاتىسىپ، پلەنەرگە قاتىسقان قىلقالام شەبەرلەرىن ماراپاتتادى. ايماق باسشىسى سۋرەتشىلەردىڭ اپتا بويى سالعان سۋرەتتەرىن تاماشالاپ،ايماققوسقان: 2018 ج. شىلدە 27تۇركىستانداعى 12 اۋىلدىق وكرۋگ كەنتاۋ قالاسىنىڭ اۋماعىنا وتەدىمۇنداي شەشىم بۇگىن تۇركىستان وبلىسىندا وتكەن وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ سەسسياسىندا قابىلداندى. وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ كەزەكتەن تىس ءححىىى سەسسياسىندا ءمالىم بولعانداي، تۇركىستان قالاسىنداعى 721745 گا اۋماق جەر، ياعني، 12 اۋىلدىق وكرۋگ كەنتاۋ قالاسىنىڭ الدىڭعى 1 2 3 4 5 6 7 72 كەلەسى دىردۋ2018 ج. تامىز 2ءانشى جازيرا بايىربەكوۆا اراتۇرا جۇلدىز اۋرۋىنا شالدىعاتىنىن مويىندادى، دەپ جازادى ..اينۇر تۇرسىنباەۆا: شىنىمدى ايتسام اينۇر تۇرسىنباەۆا: شىنىمدى ايتسام 2018 ج. شىلدە 19ادەبيەت2018 ج. شىلدە 20جەتىسۋلىقتار مۇقالي حالىقارالىق ەكسپەديتسياسىنا اتتاندىالماتى وبلىسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن ەلباسىنىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلامالىق ماقالاسى اياسىنداجەتىسۋ كوكتەمى جاس ادەبيەتشىلەردىڭ باسىن قوستى جەتىسۋ كوكتەمى جاس ادەبيەتشىلەردىڭ باسىن قوستى 2018 ج. مامىر 4قازاق اقىنى: باق پۇشىق پەن اقساققا دا، ۇسەنوۆ ماقساتقا دا قونادى قازاق اقىنى: باق پۇشىق پەن اقساققا دا، ۇسەنوۆ ماقساتقا دا قونادى 2018 ج. مامىر 2دىردۋ2018 ج. شىلدە 18مينيستر: نەگىزى بۇل وتە قۋانىشتى جاعدايسۇحبات2018 ج. ماۋسىم 23ەلەكتروندى دەكلاراتسيالاۋدىڭ ەرەكشەلىگى كوپسۇحبات2018 ج. ماۋسىم 16كاسىپكەرلەر ءۇشىن اكىمشىلىك جۇكتەمە ازايادىايماق2018 ج. ماۋسىم 1داۋرەن ءجۇنىسوۆ: تۇلەكتەردىڭ تاڭداۋى جۇمىسشى ماماندىعىنا اۋعانايماق2018 ج. ناۋرىز 7ەلباسىنىڭ پرەزيدەنتتىڭ 5 الەۋمەتتىك باستاماسى ۇندەۋى الماتى وبلىسىنىڭ اكتيۆىندە تالقىلاندىوڭىرلەردى دامىتۋ 2020: سولتۇستىك قازاقستاندا قانداي وزگەرىس بار؟پرەمەرمينيستر باقىتجان ساعىنتاەۆ استانا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ، اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى مالىك مىرزالين جانەمەشىت سالعانشا، نەگە مەكتەپ سالمايدى؟ مەشىت سالعانشا، نەگە مەكتەپ سالمايدى؟ 2018 ج. مامىر 2320 ميلليون كوشەت وسىرىلمەك 20 ميلليون كوشەت وسىرىلمەك 2018 ج. مامىر 16
|
باستاپقىاسىل مۇراياساۋي مۇراسىسايرامنىڭ اۋليەلى جەرلەرىورتاعاسىرلىق سايرام قالاسىنىڭ قالدىقتارى قازىرگى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ورتالىعى شىمكەنت قالاسىنان شىعىسقا قاراي 10 شاقىرىم جەردەگى وسى اتتاس اۋىلدىڭ اۋماعىندا جاتىر. ەرتەدەگى دەرەك كوزدەرىندە سايرامنىڭ باسقا اتى يسپيدجاب ءجيى كەزدەسەدى.ماحمۋد قاشقاري 1047 جىلى قۇراستىرعان ءوزىنىڭ اتاقتى تۇركى تىلدەرىنىڭ لۇعاتىندا بىلاي دەپ جازادى: سايرام يسپيدجاب دەپ اتالاتىن اق قالانىڭ ءالءمادينات ءالبايدا اتاۋى. ونى سونداياق ساريام دەپ تە اتايدى.سايرام يسپيدجاب ۇلى جىبەك جولى بويىنداعى ءىرى قالالاردىڭ ءبىرى، ول ءتۇرلى دىندەر: حريستياندىق، زورواسترلىق جانە مۇسىلماندىقتىڭ توعىسقان ورتالىعى بولدى. قالا مۇسىلماندىقتىڭ تۇركى جەرىنە ەنە باستاعان كەزىندە وسى الەمدىك ءدىننىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن يسلامنىڭ تىرەگىنە اينالدى. قازىر دە سايرامنىڭ اۋليەلەرىنە مىڭداعان مۇسىلماندار كەلىپ، زيارات ەتىپ كەتۋدە.ورتاعاسىرلىق قازاقستاننىڭ تاريحىنداعى كوپتەگەن ساياسي وقيعالارىنا بايلانىستى سايرام اتالادى. يسپيدجاب ءبىر كەزدەرى تاراز، فاراب، شاۋعار، ساۋران قۇرامىندا بولعان فەودالدىق يەلىكتىڭ استاناسى بولعان، ونىڭ ءتول اقشا شىعاراتىن تەڭگەحاناسى بولدى.كەيىنگى ورتاعاسىرلار كەزەڭىندە سايرام قازاق حاندىعىنىڭ ءىرى ەكونوميكالىق، ساياسي جانە ءدىني ورتالىقتارىنىڭ بىرىنە اينالدى. مىرزا مۇحاممەد حايدار دۋلاتيدىڭ تاريحيراشيدي اتتى ەڭبەگىندە قاراتالدا قىستاپ شىققان قاسىم حانعا ەرتە كوكتەمدە قاتتابەكتەن سايرام اكىمى جانە سايرام باسشىلارىنان وكىل كەلىپ، سايرامنىڭ كىلتىن سىيعا تارتتى قاسىم حان ونى قابىلداپ الدى. قاتتابەك وعان سايرامدى بەرىپ، قاسىم حانعا قىزمەتكە تۇردى دەپ باياندالادى. تاۋكە حان بيلىك قۇرعان كەزدە سايرامنىڭ تۇبىندە ورنالاسقان مارتوبەدە قازاق جۇزدەرىنىڭ وكىلدەرى كەڭەسكە جينالاتىن بولعان.بايىرعى سايرام قالاسىنىڭ ورتالىعىندا جۇرگىزىلگەن كولەمى جاعىنان شاعىن زەرتتەۋلەر ءىح عاسىردان ەرتە داۋىرگە جاتاتىن زاتتىق بەلگىلەر تاپپادى. الايدا جازبا دەرەكتەردەگى مالىمەتتەرگە قاراعاندا قالانىڭ ءۇىىءۇىىى عع. بولعانىن كورسەتەتىن مالىمەتتەر بار. قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ جاقىن تۋىسقانى بولىپ كەلەتىن ناسابنامە شەجىرەسىنىڭ اۆتورى سافي اددين ورىن قويلاقى وڭتۇستىك قازاقستاندى ءۇىىى عاسىرداعى مۇسىلمان اسكەرلەرىنىڭ جاۋلاپ الۋ تاريحىن باياندايدى. وندا يسلامعا دەيىنگى سايرامبى اراب اسكەرلەرىنىڭ قالاي جاۋلاپ العاندىعى كورسەتىلەدى: سايرامدا ءبىر پاتشا بار ەدى. اتى كوركوز ەدى، لاقابى ناحيبدار ەدى. سايرام ەلى 160 مىڭ ۇيلىك تارسا ەدى. 300 رۋستايىسى ەلدى مەكەنى بار ەدى. بارلىعى تارسا ەدى. ىسقاق باب ناحيبداردى يمانعا شاقىردى. ناحيبدار ايتتى: 70 اتامنان بەرى تارسامىن، مەنىڭ ءدىنىم حاقدۇر. سەنىمەن سوعىسامىن دەپ ايتادى. ءۇش ءتۇن جانە ءۇش كۇن شايقاستى، 10 مىڭ تارسا ءولدى، 5 مىڭ مۇسىلمان شاحيد بولدى. شاھيد بولعانداردىڭ ىشىندە ەڭ اتاقتىسى ىسقاقبابتىڭ جالاۋ ۇستاۋشىسى ابد الءازيز بار ەدى. سايرامدا حيالىق اتا قالدىرىلدى. ول 45 جىل يلمۋحيكمەت ايتتى. وسى دەرەكتە ىسقاق بابتىڭ سايرامدا ۇلكەن مەشىت سالدىرعانى ايتىلادى: شۋبا مەشىتىن سالدى. مەشىتتىڭ قۇرىلىسىنا 30 مىڭ 500 التىن اقشا كەتتى.سايرامداعى بىزگە جەتكەن ەڭ ەرتە يسلمادىق ەسكەرتكىشتەردىڭ ءبىرى ىدىرىس پايعامبار مەشىتىنىڭ تاس ۇستىنى بولىپ تابىلادى. مەشىتتىڭ بۇل كوز تارتالىق جادىگەرى كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەردى قىزىقتىردى. ناقتى وسى ۇستىنعا دەگەن قىزىعۋشىلىق ورتا ازيا ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ايتۋلى زەرتتەۋشىسى م.ە.ماسسوندى سايرام ەلدى مەكەنىنە بارىپ ونى جەكە كورۋىنە ىقپال ەتتى. م.ە.ماسسون وسى سيرەك جادىگەردى ءىححعع. جاتقىزدى جانە ونىڭ عىلىمي سيپاتتاماسىن جاسادى.ۇستىننىڭ بيىكتىگى ەكى جارىم مەتر جانە قۇمتاستان قاشالعان. تىرەۋدىڭ جوعارى جانە ورتا بولىگىنە جاعىندا اسەم، ءھام نازىك كۋفي ۇلگىسىندە جاسالعان جازۋلار ويىلعان. وندا يسلام ءدىنىنىڭ نەگىزگى قاعيدالارى جازىلعان.ولاردىڭ العاش وقىپ اۋدارعان 1884 ج. سايرام ەسكەرتكىشتەرىن تاماشالاعان شىعىستانۋشى ن.ي.ۆەسەلوۆسكي بولدى. ول ءوزىنىڭ جاريالانباي قالعان ەسەبىندە: سايرامنىڭ بارلىق مەشىتتەرى جاقىن ارادا قايتا سالىنعان جانە سوندىقتان ولاردا بايىرعى جازۋلار جوق. ولاردا تەك زياراتقا كەلگەندەردىڭ جازبالارى بار. ولاردىڭ تاريح ءۇشىن ماڭىزى بولماعان سوڭ كوشىرىلمەدى. ىدرىس مەشىتىنىڭ باستىرماسىندا قۇمتاستان جاسالعان ءبىر تىرەۋ نازار اۋدارارلىق. وندا كەيبىر ورنەكتەر جانە ارابشا اللادان باسقا قۇداي جوق، اللا جالعىز، اللا ءامىرشى دەپ كورسەتەدى.حح ع. ءبىرىنشى جارتىسىندا ىدىرىس پايعامبار مەشىتى قيراتىلدى، ال اتالعان ۇستىن قازىرگى ۋاقىتتا سايرام اۋىلى مۋزەيىنىڭ الدىندا تۇر. اتالعان ۇستىن ورتاعاسىرلىق سايرامنىڭ تاس وڭدەۋ ونەرىنىڭ جالعىز تۋىندىسى ەمەس. سانكپەتەربۋرگتەگى ەرميتاجدا وسى سايرامنان الىنعان تاعى ءبىر ۇستىن، ال شىمكەنتتەگى وبلىستىق ولكەتانۋ مۋزەيىندە بەتىندە جازۋلارى بار تاس استاۋ قويىلعان.قازىرگى ۋاقىتتا سايرام ەلدى مەكەنىنىڭ ءتۇرلى اۋماقتارىندا التى كۇمبەز جانە ءبىر مۇنارا ورنالاسقان. وكىنىشكە قاراي، ولاردىڭ بىردەءبىرى بىزگە وزگەرسسىز ءوز قالپىندا جەتپەگەن. سايرامنىڭ كەزكەلگەن ەسكەرتكىشىن الىپ قاراساق، ولار كوپتەگەن جوندەۋوڭدەۋدەن ءوتتى جانە ءحىىحىحعع ارالىعىندا بىزگە كوپ وزگەرىسكە ۇشىراپ جەتتى. مىسالى، بايىرعى مىرالى بابا كەسەنەسى ورنىنا سالىنعان قازىرگى قۇرىلىس حح ع. 30 شى جىلدارى سالىنعان.سايرامنىڭ ساۋلەت ونەرى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ەڭ سالتاناتتىسى بولىپ تاىبلاتىن ابدەل ءازىز باب كەسەنەسى اۋىلدىڭ سولتۇستىك بولىگىندە، ۇلكەن مازارات ورتاسىندا ورنالاسقان. ابدەل ءازىز باب ءۇىى ع. ءومىر سۇرگەن جانە مۇسىلمان اسكەرلەرىنىڭ جالاۋ ۇستاۋشىسى بولعان. ءىح ع. ورتاسىنا دەيىن يسلام ەلدەرىندە قابىر ۇستىنە كۇمبەز تۇرعىزۋعا تيىم سالىنعاندىقتان ابدەل ءازىز باب قابىرى ۇستىنە العاشقى كەسەنە تۇرعىزۋ قاراقاندىقتار داۋىرىنە، ياعني، حءحىى عع. بوي كوتەرۋى مۇمكىن.اۆتورى بەيمالىم ريسوليا اتتى شىعارمادا ابدەل ءازىزبابتىڭ ەسكى كەسەنەسى قيراعان سوڭ ءامىر تەمىردىڭ قولباسشىسى ناۋرىزاحمەت جاڭا قۇرىلىس تۇرعىزىپتى دەلىنەدى. الايدا ءامىر تەمىردىڭ قولباسشىلارى اراسىندا مۇنداي ەسىمدى شەن يەسى جوق بولىپ تۇر. دەرەكتەردە باراقحان دەپ اتالعان تاشكەنتتە جانە سىردارياعا جاقىن ايماقتاردا بيلىك ەتكەن ناۋرىزاحمەت 155023.ءىح 1556جج اتتى تاريحي تۇلعا بەلگىلى.تاريحييقاشعار اتتى تاريحي شىعارمادا ونى قازاقتاردىڭ حانى دەپ اتايدى. وسى مالىمەتتەردى نەگىزگە الا وتىرىپ، ءبىز كەسەنە قۇرىلىسى ءحۇى ناۋرىزاحمەت سالعىزعان عيمارات توزىپ بولعاندىقتان ونىڭ ورنىنا 1860شى جىلداردىڭ اياعىندا بىزگە جەتكەن قازىرگى كەسەنە سالىنعان.ابدەل ءازيز باب كەسەنەسىنىڭ بولىكتەرى ءوزارا ۇيلەسىمدى كومپوزياتسيادا ورنالاستىرىلعان، سىرتقى ءبىتىمى سىمباتتى. عيماراتتى تۇرعىزۋدا ورتا ازيا مەن قازاقستاننىڭ ورتاعاسىرلىق ساۋلەت ونەرىندە قولدانىلعان ۇيلەسىمدىك تاسىلدەردىڭ پايدالانعانى انىقتالدى.سايرام ەلدى مەكەنىنىڭ ورتالىعىندا قوجا احمەت ياساۋي اناسى قاراشاش انا كەسەنەسى ورنالاسقان. قازىرگى كەسەنە 18511852 جج. تۇرعىزىلىپتى. سايرام ەلدى مەكەنىنىڭ سولتۇستىكشىعىس شەتىندەگى ءدوڭ ۇستىندە 1880 ج. قايتا تۇرعىزىلعان قولجا احمەت ءياساۋيدىڭ اكەسى يبراھيم اتا كەسەنەسى تۇر. اۋىلدىڭ ورتالىق بولىگىنە جاقىنداۋ قارامۇرت اۋىلىنا باراتىن جول بويىندا ورنالاسقان قوجا سالىقتىڭ كەسەنەسى ءحىح عاسىرعا جاتادى جانە ونىڭ پوشىمى الدىندا اتالىپ وتكەن پورتالدىكۇمبەزدى كەسەنەلەردەن وزگەشە. جوسپاردا شارشى بولىپ كەلەتىن كەسەن توبەسى ۋاقىتىندا ءبىرىنىڭ ۇستىنە ءبىرى ورناتىلعان ەكى كۇمبەزبەن جابىلعان بولاتىن سىرتقى كۇمبەزى بىزگە جەتپەگەن, ءتورت قاسبەتىندە ۇستىڭگى بولىگى ءسۇيىر ەتىپ ورىلگەن قۋىستارى بار. وڭتۇستىك قاسبەتىنىڭ ىشىندەگى قۋىس قابىرعاسىنا قۇمىرلارعا سالىنعان گۇلدەر بەينەسى سالىنعان.قىزىر پايعامبار مەشىتىنىڭ بايىرعى سايرامنىڭ ورتالىعىنىڭ وڭتۇستىكشىعىس بولىگىنە ورنالاسقان. ول بىزگە جەتپەگەن مەشىت كەشەنى قۇرامىندا بولعان. قازىر ونىڭ اينالاسىندا قۇرىلىس جوق، ول اشىق اراكىدىك تال وسكەن الاڭدا تۇر. شىعىستانۋشى ن.ي.ۆەسەلوۆسكي سايرام ەسكەرتكىشتەرىمەن تانىسقان كەزدە مۇناراداعى جازۋعا نازار اۋدارعان: مەشىتتىڭ قاقپاسى الدىندا ونشا بيىك ەمەس مۇنارا تۇرعىزىلعان، وندا پارسى تىلىندە شاعىنداۋ جازۋ بار. مۇنارانىڭ ۇستىڭگى بولىگى حح عاسىردا 20 جىلدارى بولعان جەر دۇمپۋىنەن بۇلىنگەن، قازىر ول قالپىنا كەلتىرىلگەن.مۇحتار قوجا، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ارحەولوگمۇحتار قوجا رۋحاني جاڭعىرۋ سايراماۋليەلەر سۇلتانىنىڭ اسىل سۇيەگىقۇل قوجا احمەت ياسساۋي پاقىرلىق بايانى ءىياساۋي جانە تۇركى جۇرتى
|
قىتايداعى بەلگىسىز ۆيرۋس ادىرنا ۇلتتىق پورتالىقىتايداعى بەلگىسىز ۆيرۋسقىتايدا ناعىز اقىرزامان باستالدى دەپ جارىسا جازۋدا الەمدىك باق وكىلدەرى. بەلگىسىز ۆيرۋستىڭ تاراۋى وسى اپتادا ەسەلەپ ارتقان.وعان قىتايداعى جاڭا جىل مەرەكەسىنىڭ تويلانۋى اسەر ەتكەن. ەل ىشىندەگى اۋە رەيستەرىنىڭ سانى ارتقاندىقتان، جولاۋشىلار ۆيرۋستى ەلدىڭ بارلىق ايماعىنا تاراتىپ ۇلگەرگەن. كۇنى كەشە عانا شىعىس تۇركىستاندا ەكى ادام اتالمىش ۆيرۋستى جۇقتىردى دەگەن كۇدىكپەن اۋرۋحاناعا جاتقىزىلعان.ۆيرۋس بۇگىندە مۇحيت اسىپ اقشقا، تەڭىز اسىپ جاپونياعا جەتكەن. قىتايمەن كورشىلەس ەلدەردىڭ دە ازاماتتارى بۇل ۆيرۋستى جۇقتىرىپ ۇلگەرگەن. اتاپ ايتاتىن بولساق، تايلاند، وڭتۇستىك كورەيا، سينگاپۋر، گونكونگ پەن رەسەيگە جەتكەن. ازىرگە بۇل بەلگىسىز ەپيدەميانى ەمدەۋدىڭ ءتاسىلى تابىلمادى.بۇگىنگى تاڭدا ۆيرۋستان 26 ادام كوز جۇمىپ، 849 ادام اۋرۋحاناعا جاتقىزىلعان. سونىمەن بىرگە 1072 ادام ۆيرۋستى جۇقتىرۋى مۇمكىن دەگەن كۇدىكپەن باقىلاۋعا الىنعان. ۆيرۋسپەن كۇرەسۋ ءۇشىن قىتاي بيلىگى 144 ملن دوللار بولگەن. ۆيرۋس وشاعى بولىپ تابىلاتىن ۋحان قالاسىن جانە حۋانگان، ەچجوۋ قالالارىن وقشاۋلاپ تاستادى.قالاعا اۋە بايلانىسى توقتاتىلعان، كولىك قاتىناسى شەكتەلگەن. اسكەري باقىلاۋ پوستتارى قالانىڭ شىعىس جولدارىن باقىلاۋعا الىپ، ەشكىمدى شىعارماۋدا.
|
اباي اقىندىعىنىڭ التىن باستاۋى، 3 ، 12 ، 21 ، 0 ، 12 ، 2 ، 3 ، 7 ، 4 ، 11 ، 7 ، 15اباي 06 قاڭتار، 2021533 رەت كورسەتىلدىاباي ءومىربايانىنىڭ مۇحتار اۋەزوۆ جازىپ قالدىرعان ءتورت نۇسقاسى بار. ۇلى اقىن ون جاسقا كەلگەندە اكەسى سەمەي قالاسىنا اكەلىپ، وقۋعا بەرگەن. بۇدان بۇرىن قىردا دا ابايدىڭ ءبىراز وقىعاندىعى ايتىلادى. اقىندى اۋىلىندا وقىتقان مولدا تۋرالى س.مۇقانوۆ بىلاي دەپ جازادى: قۇنانباي ابايدى عابيتحان دەيتىن تاتار مولداعا ساباققا بەرەدى. عابيتحان قازان جاقتان 1850 جىلدارى سولداتقا الىنۋدان قاشىپ، قازاق دالاسىنا كەلەدى دە، بالقاش كولىنىڭ شىعىس جاق جيەگىن مەكەندەپ وتىرعان كەرەي رۋىندا ءشۇرشىت اتتى بايعا كوپ توقىرايدى. كەلەسى جىلى كوكشەتاۋ دەيتىن جەردە قۇنانباي كورشىلەس كوپ رۋلاردى شاقىرىپ، ولگەن اكەسى وسكەنبايعا اس بەرەدى. سول اسقا ءشۇرشىت عابيتحاندى الا كەلىپ: ءبىزدىڭ ەل ءدىن جولىنا شورقاق، ءدىندى جاقسى ۇستاپ تۇرعان قۇنانباي، سەن وسىنىڭ قولىندا قال، دەيدى. عابيتحان بۇل سوزگە كونگەن سوڭ، ءشۇرشىت قۇنانبايعا عابيتحاندى قالدىرىپ كەتەدى. قۇنانباي عابيتحاندى اۋلىنا الىپ كەلىپ، قازىر ەسكىتام اتالاتىن جەرگە مەدرەسە سالادى. ابايدى جانە اۋىلدىڭ باسقا بالالارىن سول مەدرەسەگە ساباققا بەرەدى. بۇل شىڭعىس تاۋىنىڭ ولكەسىنە ءبىرىنشى ورناعان مەدرەسە. عابيتحاننىڭ مۇسىلمانشا ءبىلىمى قانشالىق بولعاندىعى تۋرالى ساقتالعان ماتەريال جوق. بىراق قۇنانباي ابايدى ودان ەكىءۇش جىل عانا وقىتىپ، سەمەيدەگى مەدرەسەگە جىبەرۋىنە قاراعاندا، عابيتحان ونشالىق مول ءبىلىمدى ادام بولماۋ كەرەك.سەمەيدەگى العاشقى ءبىلىم بەرگەن مولداسى عابدۇلجاپپار دەگەن تاتار. ارتىنان بۇدان دا شىعارىپ، قازاننىڭ مارجاني مەدرەسەسىن ءبىتىرىپ كەلگەن احمەت ريزا دەگەن مولداعا تاپسىرعان. وسى مەدرەسەدە ءۇش جىل وقيدى. بۇل مەشىتمەدرەسە 19 عاسىردىڭ 50جىلدارى اشىلعان.ءالى كۇنگە دەيىن جاس ابايدىڭ ءۇش جىل ءدىني مەدرەسەدە ءۇش اي ورىسشا وقۋىمەن ءبىلىم الۋى اياقتالىپ، ەلدىڭ تىرلىگىنە ەرتە ارالاسقانى ايتىلىپ ءجۇر. وسىعان وراي بولاشاعىنان كوپ ءۇمىت كۇتكەن بالاسىن قۇنانباي نەگە وسى وقۋعا بەردى، تاتار مولدالارىنان باسقا ءبىلىم ورىندارى بولمادى ما؟ دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابىن ىزدەۋ قاجەتتىگى بار.اباي ءومىر سۇرگەن كەزەڭدى ەسكە الساق، بۇل كوشپەندىلەر وركەنيەتىنىڭ تىنىسى تارىلىپ، قازاق جەرىندەگى حان بيلىگى قۇلاپ، اق پاتشا وتارىنىڭ سالتانات قۇرعان شاعى بولاتىن. بولاشاق اقىننىڭ اكەسى قۇنانبايدىڭ اتاعى داۋىرلەپ تۇرعان شاعىندا ورتا جۇزگە وتارشىل ەلدىڭ ازۋى باتىپ، ەل بيلەۋدىڭ اعا سۇلتاندىق جۇيەسى ەنگەن ەدى. اباي ەرجەتىپ اكەسىنىڭ قولقاناتىنا اينالعاندا، 1868 جىلعى ءسىبىر قازاقتارىن بيلەۋدىڭ جاڭا جۇيەسى جاڭا نيزام ەنگىزىلىپ، بوداندىق نوقتاسى تارىلا ءتۇستى. وسىلايشا، اقىن ءومىر سۇرگەن ورتا ورىستانىپ، كەيىن قازاق دالاسىنىڭ ءداستۇرلى رۋحاني ءومىرى تۇبەگەيلى وزگەرىسكە ۇشىرادى. ابايدىڭ اكەسى مەن بىرگە تۋىستاس اعايىندارى پاتشا وكىمەتىنە قىزمەت ەتىپ، شەن العان ەلگە بەلگىلى تۇلعالار بولدى.ەگەر ابايعا دەيىنگى قازاقتىڭ ءسوز قۋعان اقىنجىراۋلارى ارابشا ساۋاتتانىپ، اسىپ كەتسە تۇركىستان، بۇحارا، سامارقاندتا ءبىلىم السا، ەندىگى ۇرپاقتىڭ تانىمىندا ورىستاتار وقۋىنىڭ ىقپالى ارتتى. ول كەزەڭدە قازاق دالاسى 1822 جىلداعى ءسىبىر قازاقتارىنا ارنالىپ شىققان جارعى بويىنشا وكرۋگكە ءبولىنىپ، وكرۋگتىق پريكازدار بيلەيتىن. وكرۋگتىڭ باستىعى اعا سۇلتان، پريكازدىڭ قالعان ەكى مۇشەسىنىڭ ءبىرى وكىمەت چينوۆنيگى ەلدىڭ كوبى مۇنى مايىر دەيتىن. ءۇشىنشى مۇشەسى سۇلتان اتانادى. وسى كەزدە قۇنانباي اعا سۇلتان بولادى. بالاسىنا زامانىنا ساي لايىقتى ءبىلىم بەرۋ اكەسىنىڭ مىندەتى بولسا كەرەكءتى. باسقا تاڭداۋ بولعان جوق.ابايدىڭ مەدرەسەدەگى جىلدارى سۋسىنداعان ورتازيالىق جاديديزم مەن ونىڭ يدەيالىق نەگىزدەرىنە توقتالماس بۇرىن اقىننىڭ ون جاسىنا دەيىنگى ءبىلىم العان قىرداعى ءدىني مەكتەپتەرىنە شولۋ جاسالىق. سوزىمىزگە دالەل رەتىندە ك.ىسقاق ۇلىنىڭ اباي يبراھيم قۇنانباي ۇلىنىڭ ءومىرى دەگەن ەستەلىگىندەگى اباي 10 جاستان 12 جاسقا شەيىن قىردا مۇسىلمانشا وقىدى دەگەن ءسوزى قىرداعى وقۋدىڭ نە ەكەندىگىن انىقتاۋدى تالاپ ەتەدى.ابايتانۋشى عالىم مەكەمتاس مىرزاحمەت ۇلى اباي تۇسىندا مەكتەپمەدرەسەلەردە، مەشىتتەردەگى ۋاعىزداردا ناحۋ اراب ءتىلى سينتاكسيسى، فيحك مۇسىلمان پراۆوسى، قىرىق حاديس، شارح عابدوللا، احلاق ەتيكا مانتيق لوگيكا، يسلام تاريحى، سۋفيزم اقىندارىنىڭ شىعارمالارى نەگىزگى وقۋلىق رەتىندە قولدانىلاتىن ەدى دەپ ايتادى.بۇل نەگىز ىسقاقوۆ ءارحام كاكىتاي ۇلىنىڭ ابايدىڭ ءومىر جولى دەگەن ەستەلىگىندە دە كەزدەسەدى. ءدىن وقۋىنىڭ قىرداعى وقۋدان وزگەشەلىگى از. قىردان قۇران، قىرىق حاديس، باقىرعان وقىسا، مۇندا دا سول قۇران وقىتادى. وعان قوسا تۋحفاتۋلمۇلك، مۇحتاسار دەگەن اراب تىلىندەگى كىتاپتاردى وقىتادى. قۇران اياتتارىن جاتتاتادى، مەشىتكە اپارىپ بەس ۋاقىت ناماز وقىتادى. رامازان ايلارىندا تاراۋىق ايتقىزادى. ءۇش جىلداي عابيتحان موللادان وقىپ، ءدىن ساباعىن ۇعىنىپ قالعان ابايعا بۇل ونشا قيىنعا تۇسپەيدى. تەز ارادا الدىڭعى شاكىرتتەردىڭ قاتارىنا قوسىلىپ، ماجىلىستەرىنە قاتىسا باستايدى.ەگەر سول كەزەڭدەگى ءدىني مەكتەپتەردىڭ ورتاق باعدارلاماسىنا كوز جۇگىرتسەك، وندا التى جاستان وقۋعا بەرەتىن بولعان ەكەن. دەمەك، اباي سەمەيگە، ءدىني مەدرەسەگە بارماس بۇرىن، بىرنەشە جىل ەلدەگى مەكتەپتەن وتكەن دەۋگە بولادى. ول قانداي مەكتەپ؟ بۇل جىلدار ابايدىڭ ءومىرباياندارىندا نەگە قاراستىرىلماعان؟بۇلاي سۇراۋىمىزدىڭ سەبەبى، 1892 جىلعى سانكتپەتەربۋرگتەن شىققان حالىق اعارتۋ جۋرنالىنىڭ قازان ايىندا جاريالانعان سانىندا تۇركىستان ولكەسىندەگى مەدرەسەلەر جايىندا ماقالا جاريالاعان. وندا تۇركىستان ولكەسىنىڭ يمپەرياعا قوسىلعانىنا شيرەك عاسىر وتكەنىن ايتىپ، ەندى ونداعى مەكتەپ جايىندا ءبىلىپ ونىمەن اينالىساتىن ۋاقىت كەلدى دەپ جازادى ماقالا اۆتورى كەرەنسكي. مەدرەسەلەردىڭ قۇرىلىمىن تولىقتاي زەرتتەگەن اۆتور، شاكىرتتەردىڭ الدىمەن اراب ءتىلىن ۇيرەنىپ، سوسىن اپتيەك قۇران ءسوزى، ونىڭ سوڭىندا شاركىتابىن، شاريعاتتار جيناعى وقىعانىن، بۇل جاتتاپ الىنعاننان كەيىن، پارسى تىلىندە جىرلاردى وقۋ كەرەك بولعان. شاكىرتتەردى جاسىنا قاراي ءۇش توپقا بولەتىنىن ايتىپ، جوعارى توپتىڭ وقۋشىلارىنىڭ زەرەكتەرىنە اريفمەتيكا ۇيرەتكەنىن جازادى. اۆتور مۇنداي مەكتەپتەر سانىنىڭ كوپتىگىنە قاراماستان، مىسالى تاشكەنتتە 167، سىرداريا وبلىسىندا 1 402 دەپ كەلتىرگەن، وقۋشىلاردىڭ دەنى وقۋىن ءارى جالعاستىرماي، مەدرەسەگە ساناۋلىلار تۇسەدى دەيدى. بۇل مەكتەپتەن وتكەندەر، ۇلكەن مەدرەسەدە وقىعاندار ەل ىشىندە بولدى، ارينە. ابايدىڭ ءۇش جىلدىق سەمەيدەگى وقۋى، ونىڭ ەرەكشە قابىلەتتىگىن ەسكەرسەك، وسى زاڭدىلىقتان تۋىنداعان دەۋگە بولادى.ابايدىڭ جاسىنان زەرەك، ۇعىمتال بولىپ وسكەنىنىڭ ءبىر دالەلىن ءارحام كاكىتاي ۇلى ەستەلىگىندە بىلاي وربىتەدى: وزدەرىنىڭ مولشەرلەرى ءدارىسىن وقىپ شىعىپ قولى بوساعان ۋاقىتتارىندا حالفەلىك ءبىلىم الۋعا جاقىنداپ قالعان ءىرى شاكىرتتەردىڭ ءبىر ەرمەگى شىعار، ءبايىت ايتۋ، مۇحامەديە، زارقۇم، سۋففاتتل عازيز دەگەن جىرلى، كۇيلى كىتاپتاردى اندەتىپ قوسىلىپ وقۋ، دۋمانساۋىق قۇرىپ، كوڭىل كوتەرۋ ادەتى ەكەن. تۋىسىندا اقىندىق تالانتى بار اباي مىنا ۇيقاسىمدى، مۇڭدى، كۇڭىرەنگەن ءۇندى قاتتى تاماشالاپ، بار ىنتاسىن قويىپ تەز ۇيرەندى. سولارعا قوسىلىپ ءوزى دە ءبايىت، شىعىر شاعيري ايتاتىن بولادى.جاسىنان ارتىق تۋعان جاس ابايدىڭ دانا اباي بولىپ قالىپتاسۋىنا وسى مەكتەپتىڭ تاربيەسى بولعانىن ەسكەرۋىمىز قاجەت. بۇل ارقىلى كەڭەس زامانىندا جارقىراپ شىققان تۇلعالارىمىزدىڭ اۋىل مولداسىنان ءبىلىم العان دەپ جەلدىرتىپ شىققان جولداردىڭ استارىندا جۇيەلى ءدىني ءبىلىم بولعانىن ءتۇسىنۋىمىز قاجەت. حاكىم ابايدى ادامزاتتىق اقىلويدىڭ بيىك شىڭىنا الىپ شىققان باسپالداق وسى مەكتەپتە عابيتحان مولدانىڭ مەكتەبىنەن باستاپ قالانعانى ءسوزسىز. سەمەيدەگى ورىسشا ءبىلىم العان گورودسكايا پريحودسكايا شكولاسى سول بيىككە باستاعان باسپالداقتىڭ ءبىرى عانا بولسا دا ماڭىزدى ساتىسى. اقىن كەيىنىرەك جازعان:بولدىق ازات مولدادان.قالعاننان سوڭ قۇر نادان؟باعاسىز جاستىق بوزباستىق، دەۋى ۇلكەن ءىلىمنىڭ ەسىگىنەن سىعالاپ، جىلدام جاپقان بىلىمگە قۇمار شاكىرتتىڭ ءسوزى دەسە بولعانداي. جاۋاپكەرشىلىگىنە ەرتە تۇسكەن ەلدەگى تىرلىك ءىلىمى جولىنان بۇرىپ اكەتىپ، ءومىردىڭ مەكتەبىنە اۋىسادى. ونىڭ وكىنىشى جوعارىداعى جىردا قالسا كەرەك.دەمەك، بۇل ءدىني مەكتەپتەر اباي ءۇشىن جابىلعان بولاتىن. سول كەزەڭدەردە سەمەيگە جاقىن جەردەگىسى قاراتاۋداعى قارناق، تۇركىستان، ودان ءارى بۇقارا مەن تاشكەنتتە يسلامنىڭ ۇزدىك وقۋ ورىندارى داۋىرلەپ تۇرسا دا، ورىس جايلاپ، ءوز زاڭدارىن ەنگىزگەن ابايدىڭ ءومىر سۇرگەن ۋاقىتىندا ارقادا بۇل ءىلىمدى قولداۋشىلار دا ىزدەنۋشىلەر دە سيرەك بولدى. ونىڭ باستى سەبەبى پاتشانىڭ ءدىنءبىلىم بەرۋ سالاسىنا قاتىستى قازاق دالاسىنداعى ۇلكەن وزگەرىستەرى ەدى.ارينە، رەسەي يمپەرياسىنىڭ ساياسي جانە ەكونوميكالىق ىقپالى ارتقان سايىن اعارتۋشىلىق يدەولوگياسىنا دا ءمان بەرۋى وتارشى ەل ءۇشىن بەلگىلى جايت. العاشقى كەزىندە قولدارىنا قىلىش ەمەس قۇران ۇستاپ كەلۋدىڭ تيىمدىلىگىن وزدەرى دە جاقسى سەزىندى. بۇل ىستە قازاقتىڭ دالاسىندا ساۋداسىن جۇرگىزىپ، ەركىن شيىرلاپ جۇرگەن دىندەس تاتارلاردى تارتۋ پاتشاعا ءتيىمدى ەدى. قىر قازاقتارىن تەز ىرقىنا كوندىرۋ ءۇشىن تاتارباشقۇرت ساۋداگەرلەرىن، سونىڭ ىشىندە مولدالارىن دا قىرعا جىبەرەدى.سول شاقتاعى باتىسءسىبىر گەنەرالگۋبەرناتورلىعىنىڭ يسلام ناسيحاتىنىڭ ورتالىعى سەمەي قالاسى بولاتىن. ءبىر قالانىڭ وزىندە جىلىنا 100 شاكىرت تاربيەلەپ شىعاراتىن 9 تاتار مەشىتى بارتىن. رەسەيدەگى تاريح جانە حالىقارالىق قارىمقاتىناستار ينستيتۋتى شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى يۋ.ا.لىسەنكونىڭ ايتۋىنشا: قىرعىز تۇرعىندارىنىڭ ورتاسىندا ءبىلىم بەرۋ مەن ءدىني ءبىلىمدى تاراتۋ ىسىنە جارايتىندارى تارتىلدى. مەدرەسەنى بىتىرگەندەردىڭ باسىم بولىگى قىرعىزداردىڭ شاقىرۋىمەن اۋىلدىق جانە بولىستىق مولدالار قىزمەتىنە جىبەرىلدى. اباي ءبىلىم العان احمەت ريزا مەشىتمەدرەسەسى يسلام مەن تۇركى عىلىمي الەمىندە اسا ۇلكەن رەفورماتورلىقجاديدتىك ءىلىمدى قالىپتاستىرعان عۇلاما شاھابۋددين ءمارجانيدىڭ اعارتۋشىلىق باعىتىن ۇستاناتىن وقۋ ورنى ەدى.ەگەر بۇل باعىتتىڭ پايدا بولۋ بارىسىنا ۇڭىلسەك، ونىڭ باسىندا ءحىح عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا بۇحار مەدرەسەلەرىندە ءدارىس بەرگەن تاتار اعارتۋشىلارى عابدەنناسىر كۋرساۆي 17761812 مەن شاھابۋددين مارجاني 18181889 تۇر. مۇنداي ارەكەتى ءۇشىن ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن كۋرساۆي ەلىنە قاشىپ كەتىپ امان قالادى. ءىلىمدى جالعاستىرعان ي. گاسپىرالى 18511914 رەسەي يمپەرياسىنىڭ تۇرىكمۇسىلمان حالىقتارىن اعارتۋشىلىق ىسىنە اتسالىسادى. مۇندا شاريعات، تاريحات، ماعريفات اتتى ءۇش نەگىزدەن تۇراتىن تاريحي، فيلوسوفيالىق قوعامتانۋ عىلىمدارىن تەرەڭدەتىپ وقىتتى. تۇركى، اراب، پارسى تىلدەرى جانە شىعىس پوەزياسى مەن ءسوز ونەرىنىڭ زاڭدىلىقتارى، ماتەماتيكا، جاعىرافيا، جاراتىلىستانۋ پاندەرى نەگىزگى ءدارىس رەتىندە جۇرگىزىلدى. اللانى عىلىم مەن اقىلسانا ارقىلى تانۋ كەرەك دەگەن ءۇردىستى وقۋ باعدارلاماسىنا ەنگىزدى. مەدرەسەدە اباي ءۇش جىل عانا ءبىلىم العانىمەن، بۇل يدەيا ونىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ نەگىزگى التىن قازىعىنىڭ بىرىنە اينالعانىن ايتۋ كەرەك.ءبىزدىڭ بۇل ويىمىز ابايتانۋشى تۇرسىن جۇرتبايدىڭ دا نازارىنان تىس قالعان جوق: ...اباي ءدىندى عىلىم دەپ تۇسىنگەن. عىلىم بولعاندىقتان دا ول ءوزىنىڭ پايىمداۋلارىنا سول ءدىننىڭ ىشكى تانىم زاڭدىلىعىنا مويىنسۇنا وتىرىپ، ۋاعىزدىڭ وي ىرعاعىنىڭ اعىنىمەن جۇزە وتىرىپ پىكىر تۇيەدى. اباي مەدرەسەدەگى بىلىممەن شەكتەلمەگەن. ول ءوزى سەنگەن ءدىننىڭ تاريحى مەن تانىم تامىرىن تۇبەگەيلى زەرتتەپ، يسلامياتتىڭ ۇلى ويشىلدارىنىڭ قاتارىنا كوتەرىلدى.سوڭعى كەزدەرى ابايدىڭ ءبىلىم العان قاينار كوزدەرى تۋرالى زەرتتەۋشى عالىمداردىڭ بۇل جونىندەگى پىكىرلەرى ءبىر جەردە توعىسادى. مىسالى، عالىم سەرىكباي قوسان بۇل ءۇش جىلدىق ءبىلىمنىڭ بارشامىزعا ءمالىم ابايدىڭ دەڭگەيىنە ازدىق ەتەتىنىن ايتادى. ادەتتە، يسلام شاريعاتى، ارابپارسى تىلدەرىنىڭ گرامماتيكاسى، قۇران ءتافسىرى، ءابجات ءىلىمى، تاسساۋىف سوپىلىق تاريقات، ت.ب. پاندەردى يگەرۋ ءۇشىن قازان، تاشكەنت، بۇحارا سەكىلدى شاھارلارداعى مەدرەسەلەردە شاكىرتتەر 912 جىلداي وقيتىنى بەلگىلى. وسىعان وراي، ابايدىڭ مەزگىلمەزگىلىمەن مەدرەسەدەن بولەك ەل اراسىنداعى وقىمىستى داموللا، يشان، حازىرەتتەردىڭ بىرىنەن جەكە ءدارىس تىڭداپ، جەتكىلىكتى ساباق الۋى ىقتيمال. 1415 جاسىندا مەدرەسەدەن بوساعان ابايداي تالاپكەر جاستىڭ ەل ىستەرىمەن عانا اينالىسىپ، وقۋسىز قاراپ جاتقانى دا يلانىمعا كونبەيدى.عالىم ايتقان داموللا، يشان، حازىرەتتەر كىم؟ دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابىن بەرۋ وتە وڭاي، ءارى وتە قيىن. اقىن عۇمىربايانىن جازعان جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ بىزگە بەلگىسىز سەبەپپەن، وسىلاردىڭ ءداستۇرلى دىنىمىزدەگى ىلىمىنەن دە جولىنان دا ابايدى اراشالاپ وتىرعان. مىسالى: اباي وقىعان مەدرەسەدە، پانيسلاميستىك، پانتۋركيستىك كەرتارتپالىق ساناعا تولى كىتاپشىل مولداسۇرەي اقىندار ورتاسىندا ناۋاي، فيزۋلي، فيرداۋيسيلەر مۇلدەم ەستىلمەيتىن. ولاردىڭ ورنىنا سوفىلىق، ميستيكالىق قاراڭعى سحولاستيكالىق ساناسارىندى تانىتقان قوجا احمەت ياساۋي، سۇلەيمەن باقىرعاني، سوپى اللايار توبى عانا جۇرەتىن دەيدى. بۇل جولدار ابايدىڭ شاكىرتتىك ءىلىمىنىڭ باستى تارماعىن تاعى دا انىقتاپ، وسى مەكتەپتىڭ وكىلدەرى داموللا، يشان، حازىرەتتەردىڭ اقىن دۇنيەتانىمىندا ءىزى بولعانىن راستايدى.بۇل ۋاقىتتى قازاق دالاسىنداعى يسلام ءدىنىنىڭ ەسكى جولىن ىعىستىرىپ جاڭا باعىتتا ورىستەپ تاريح ساحناسىنا شىعىپ، ءوز باعىتىن انىقتاعان كەزەڭى دەۋگە بولادى. ابايتانۋشى مەكەمتاس مىرزاحمەت ۇلى دا يسلام ءدىنى كەڭ ءورىس العان كەزەڭدە بولاشاق ۇلى اقىن اۋىلىندا مەكتەپمەدرەسەدە وقىپ، العاشقى دۇنيەتانىمىنىڭ قالىپتاسۋ كەزەڭى تۇس كەلدى. اكەسى قۇنانبايدىڭ مەككەگە بارىپ، ەلدە مەشىت سالدىرىپ، ءدىن جولىنا تۇسكەنى كوز الدىنان ءوتىپ جاتتى.بۇل تۋرالى ويلارىمىزدى كەيىنگى تاراۋلاردا تارقاتىپ ايتپاقپىز. ازىرگە، شاكىرت ابايدىڭ العاشقى اقىندىق، شىعىس ولەڭى مانەرىنە جازعان جولدارى تۋرالى قىسقاشا ايتا كەتەلىك.ولار يۋزي راۋشان، فيزۋلي ءشامسي جانە ءالىپبي ولەڭى.يۋزي راۋشان، كوزى گاۋھارلاعيلدەك بەت ءۇشى ءاحمار،تاماعى قاردان ءام بيھتارقاشىڭ قۇدرات قول شيعا،ءوزاڭ گۋزاللاارا راھبار،ءساڭا عاشيق بولىپ كامتار،ءسۇلايمان، ياشميت، يسكاندارالا الماس بارشا مۇلكيگا.ءمۇبادا ولسا ول ءبىر كاز،تاماشا قىلسا ءيۋزمايۋزكەتىپ قۋات، يۇمىلىپ كوز،بويىڭ سالسال بولا نيگا؟ۇلى اقىننىڭ 1864 جىلى ون توعىز جاسىندا جازعان وسيەت، ۇگىت سارىندى ءدىني بىلىمىنە نەگىزدەلگەن ولەڭى العاش رەت 1933 جىلعى اقىن شىعارمالارىنىڭ تولىق جيناعىندا جاريالانعان. وسى ولەڭ توڭىرەگىندە م. اۋەزوۆ: ابايدىڭ جاريالانباعان ماتەريالدارى جيناعىندا مىناداي ءۇزىندى كەلتىرەدى:ءالىپ بي مەن يۋزي راۋشان ايىرماشىلىعى يۋزي راۋشاندا جەر ۇستىندە كورەتىن ماحاببات ەمەس، سوپىلىق سارىندا جازىلعان، ءالىپ بيدە سىرت ۇلگىسىن ساقتاي وتىرىپ، اسەرلەنگەن ءتۇردى الادى. مۇندا ادامنىڭ سەزىمىنىڭ شىندىعى باسىم ەمەس، اقىل باسىم سياقتى. ونى ولەڭىڭ اياعىندا كورەمىز.ءايليف بي دەپ اي جۇزىڭە عيبرات ەتتىم،بي بالا ي دارتىڭە ءنيسبات ەتتىم.تي تىلىمنەن شىعارىپ ءتۇرلى ءابلات،سي ءساناي ءمادحىڭا ءحۇرمات ەتتىم.ءلام، لابىڭنەن ەم قىلساڭ مەن دەرتتىگە،مەم، مەھىرىڭنەن قالماس ەد بار اپاتىم.نون، نالا عىپ قايعىڭمەن كۇيدىردىڭ كوپ،ۋاۋ، ۋايلانا عيشقىندا ۋايىم جەپ...يا، يارىم، قالاي بولار جاۋاپ ءسوزىڭ،ءماتقاسىڭ، ءتاشتيتكىرپىك، ساكىنكوزىڭ.ءبىر قاراعاندا بۇل جىرلاردا ءبىز كورگىمىز كەلگەن شىعىستىڭ شىنارى بىردەن بايقالمايدى دا. بىراق بۇل جىرلار نەنىڭ اسەرىمەن، كىمدەرگە ەلىكتەپ جازىلدى؟ عاشىقتىق شوعى جۇرەگىندە جالىنداعاندا اقىن قانشا جاستا ەدى، العان ءبىلىمى، جاتتاپ وقىعان جىرلارى قانداي ەدى؟ دەگەن سۇراقتاردى تۇگەندەگەندە عانا شىعىس شايىرلارىنىڭ ىزىنە اداسپاي تۇسەمىز. ەڭ باستىسى، عاشىقتىق شايىرلار تىلىندە ءبىر جاراتۋشىعا دەگەن ىقىلاسپەيىلىن بىلدىرەتىنىن ەستە ساقتاعانىمىز ابزال. وكىنىشكە قاراي، سوپىلار تىلىندەگى بۇل سوزدەردىڭ ماعىناسىن بۇگىنگى كۇنى عانا ءبىلىپ وتىرمىز. شايىرلار تىلىندەگى بيىكتىك، اسقار بەل دەپ اتالاتىن سوزدەردىڭ استارىنان ۇستاز ۇعىمىن دا كەش تۇىنگەنىمىزدى ايتۋ قاجەت. ەگەر ابايدىڭ العاشقى مەكتەپتەرى مەن ونداعى باسىمدىق بەرگەن سوپىلىق مادەنيەتتى قاتار قاراستىرعاندا اباي تۋىندىلارىنىڭ جۇرەك قازىناسى اشىلادى.اسىلىندا اباي جىرلارىنىڭ شىعىستىق بەلگىلەرى تەك وسى ءۇش ولەڭدە ەمەس، ونىڭ بۇكىل دۇنيەتانىمىندا. اللانىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس دەيتىن ويلارىنان تۋىندايتىن جىرلارىندا. قارا سوزدەرىندە. حاكىم اباي شىعىس فيلوسوفياسىن سارالاپ، سارى دالاسىندا جاتقان قازاقتىڭ قاي ءدىندى قاي جولدى ۇستاماعى ابزال دەپ وي پىشەدى. شىعىس سارىنى ەسكەندىردە، ماسعۇتتا بار. ءدىل، ءدىن، بولمىس، جاراتىلىستى تيەك ەتكەن جىرلارىندا جاتىر، قازاقتىڭ جاڭا قوعامدىق فورماتسياداعى قالىپتاسىپ كەلە جاتقان ءبۇتىن بولمىسىن جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتاردىڭ بەزبەنىنە سالىپ، سول بيىكتەن سارالاپ ۇكىم شىعاردى. ونى جوعارىدا اتالعان ماقالادا مۇحتار اۋەزوۆ تە ءبىلىپ وتىر. بىراق سوۆەتتىك بيلىكتىڭ بەتىنە قاتتى كەلە الماي، ابايدىڭ شىعىسىن دا جوققا شىعارا الماي قينالعان جازۋشى كەلەر ۇرپاق ءتۇسىنسىن دەگەندەي ق ۇلىپتاۋلى قۇپيانىڭ كىلتىن مەڭزەپ قانا كەتەدى.ۇلى اقىننىڭ شىعىسىن ابايتانۋ عىلىمىنىڭ ەندى وركەندەپ كەلە جاتقان كەزدەرىنەن تارتۋ قاجەت بولار. ونىڭ دامۋ بارىسىن اۋەزوۆتىڭ ءوزى قاتەلەسە ءجۇرىپ ىزدەندىك، ىزدەنە ءجۇرىپ وستىك دەپ كورسەتتى. ال وسى عىلىمنىڭ باستاۋىندا تۇرعان مىنا ماقالادا شىعىسىن باسقا باعىتقا بۇرا تارتۋشىلاردىڭ بولعانىن كورسەتەدى.وسىدان ءبىر عاسىر بۇرىن جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ اباي مۇراسى جايىندا دەگەن ماقالاسىندا ابايتانۋ تۇرعىسىندا جالپى قازاق ادەبيەتىن تانۋ ءتارىزدى ءالى جاس عىلىم دەپ اتاپ كورسەتكەن ەدى. جازۋشىنىڭ بۇل ماقالاسىن تاڭداپ الۋىمىزعا نە سەبەپ؟ ويتكەنى وسى ماقالادا جازۋشى ابايدىڭ شىعىسىن ءمىنى ەتكىسى كەلگەندەرگە جاۋابىن بەرىپ، كەلەشەكتە قاي باعىتتا ىزدەنۋ كەرەكتىگىنە ءجون سىلتەيدى.نەگىزىندە بۇل ماقالانىڭ جازىلۋىنا تۇرتكى بولعان مىنا جايت ەكەن. 1951 جىلى لەنينشىل جاس گازەتىنىڭ 14 قاڭتارداعى سانىندا س.نۇرىشەۆتىڭ اباي اقىندىعىنىڭ العاشقى كەزەڭى تۋرالى اتتى ماقالاسى شىعادى. اۆتور ال شىعىسقا تارتۋ، قازاق ادەبيەتىندە شىعىستىڭ اسەرىن كۇشەيتۋ بۇل ەسكىلىك ەدى دەپ، اباي شىعارماشىلىعىنىڭ قاينار كوزدەرىنىڭ ءبىرىن جوققا شىعارماق بولادى. ماقالا اۆتورىنىڭ باستى ماقساتى اباي تۆورچەستۆوسىنىڭ نەگىزىن شىعىستان شىعارۋ ءبىر كەزدە ۇلتشىلدىق ۇرانى بولدى دەپ جازادى.ارينە، ول كەزدە اباي مۇراسىن تالداۋ ارقىلى جازۋشى مۇحتاردى مۇقاتىپ الاتىن سول كەزدەگى سولاقاي يدەولوگيانىڭ ۇرداجىق سىنىنىڭ الدىارتى بۇل ەمەسءتىن. سوندىقتان دا جازۋشى حاكىم مۇراسى تۇرعىسىندا ايتىلعان ءاربىر ءسوزدىڭ انىققانىعىن ايقىنداپ، تەرەڭ سيپاتتى دۇنيەلەرىن جازىپ، ابايتانۋ عىلىمىندا دامىتىپ وتىردى دەسە بولادى. ودان بولەك، بۇل ماقالا ابايدىڭ شىعىسىن اراشالاپ العان جازۋشىنىڭ پىكىرىمەن دە قۇندى. وسى ارقىلى اقىننىڭ جاس كەزىندەگى شىعارماشىلىعىن ايشىقتاپ، اۋەزوۆ ونى بىلاي دەپ كەلتىرەدى. ول نۇرىشەۆ ابايدىڭ مۇراسىنان العاشقى كەزەڭ دەگەندى جوق ەتۋ كەرەك دەيدى. اباي شىعارمالارىن 1882 جىلعى ولەڭدەردەن، مىسالى قانسوناردا ولەڭىنەن باستاپ قانا تانۋ كەرەك دەيدى. بۇلاي بولعاندا، اباي 37 جاسىنان عانا، ءبىراق كۇندە اقىندىقتى، پايعامبارلىق دارىعانداي، اعىلتەگىل ءبىراق باستادى دەۋىمىز كەرەك. زاڭعار جازۋشى شىعىستىڭ نۇرىنا شومىلعان جاس ابايدىڭ جىرلارىن قىزعىشتاي قورعاپ، ونىڭ جۇرەگىندەگى شىعىس الەمىنىڭ جۇلدىزدارىنىڭ جارىعىن وشىرۋگە جول بەرمەيدى.مۇحاڭ ايتپاق ويىن بۇركەمەلەپ، شىعىسقا شاڭ جۋىتپايتىن سەبەبىن بولاشاق ۇرپاققا اماناتتايتىنداي. ابايدا سوپى اللايار، قوجا احمەت ياساۋي نەگە جوق؟ سولاردىڭ جوق بولۋى ابايدىڭ سول جاس كۇنىندە دۇرىس باعىتتا ىزدەنە باستاعانىن جاقسى اڭعارتىپ تانىتپاي ما ەكەن؟ دەپ توقتايدى. وسى جەردە ساناعان اقىن ىشىندە بۇگىنگى تۋىسقان ەلدەرىمىز، سوۆەتتىك شىعىس: ازەربايجان، تاجىك، وزبەك اقىندارىنىڭ كلاسسيك ۇلگىسىندەگى قادىرلى توبىنىڭ عانا اتىن اتاپ وتىرعان جوق پا؟ دەپ سۋعا كەتكەن تورىنىڭ جالىنان ۇستاپ، جاعاعا شىعارعانداي اۋپىرىمدەپ الىپ شىعادى.اباي تانۋ ماسەلەسىن ءوزىنىڭ قىڭىرقياس، بۇلدىربۇراڭ ەسەبىنە قاراي بۇرىپ پايدالانامىن دەگەندەرگە جۇرتشىلىعىمىزدىڭ جول بەرمەيتىنىنە كوزىمىز كامىل جەتەدى، دەيدى جازۋشى.امانگەلدى كەڭشىلىك ۇلى،
|
پەتەربۋرگتەگى تەراكتىنى جاساعان قازاق بولۋى مۇمكىنجەكسەنبى, 12 شىلدە 202019 قازاقستاندا. جۇقتىرعاندار 58253. جازىلعاندار 33814. قايتىس بولعاندار 264ارانداتۋ 2649 6 پىكىر 4 ءساۋىر, 2017 ساعات 10:5705886217 . , , 03 2017. , 10 . . , . . : ينتەرفاكس اگەنتتىگىنىڭ پوليتسياداعى دەرەككوزگە سىلتەمە جاساپ حابارلاۋىنشا، پەتەربۋرگتەگى تەراكتىنى جانكەشتى جاساعان. كۇدىكتىنىڭ كىم ەكەنى انىقتالعان. الدىن الا مالىمەت بويىنشا، ونى جاساعان 23 جاستاعى ورتا ازيا تۋماسى, دەپ حابارلادى ينتەرفاكس.3 ساۋىردە سانكتپەتەربۋرگ مەتروسىنداعى جارىلىستان 11 ادام قازا تاپتى. بۇل مالىمەتتى ۇلتتىق تەرروريزمگە قارسى كۇرەس كوميتەتى تاراتتى. 45 ادام زارداپ شەككەن. تەرگەۋ كوميتەتى قىلمىستىق ءىس قوزعادى.اق ءۇي پەتەربۋرگتەگى شابۋىلدى سىناپ، رەسەيگە كوڭىل ايتتى. بۇعان دەيىن اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ مەتروداعى جارىلىستى جان تۇرشىگەرلىك دەپ سيپاتتاعان ەدى. باتىس ەلدەرى مەن ساياسي قايتاركەرلەر رەسەيگە كوڭىل ايتتى.پەتەربۋرگ مەتروسىنداعى جارىلىس تۇسكى ساعات ءۇش شاماسىندا تەحنولوگيچەسكي ينستيتۋت جانە سەننايا پلوششاد ستانتسيالارى اراسىندا كەلە جاتقان پويىز ۆاگوندارىنىڭ بىرىندە تىركەلدى. كەيىن پلوششاد ۆوسستانيا ستانتسياسىندا تاعى ءبىر جارىلعىش زات تابىلىپ، زالالسىزداندىرىلدى. بۇل ۋاقىتتا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين پەتەربۋرگ شەتىندە بەلارۋس پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكومەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جۇرگەن.4 ساۋىردە سانكتپەتەربۋرگتە ءۇش كۇندىك ازا تۇتۋ جاريالاندى. بۇگىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە تەراكتىنى جاساعان ازاماتتىڭ قازاق بولۋى مۇمكىن ەكەنى جايلى جازبالار جاريالانا باستادى.قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى سانكتپەتەربۋرگ مەتروسىنداعى جارىلىسقا قازاقستاندىق ستۋدەنت ماكسيم ارىشەۆتى قاتىسى بار دەۋگە ءالى ەرتە دەپ مالىمدەدى. مينيسترلىكتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى ءانۋار جايناقوۆ بۇگىن تاڭەرتەڭگى مالىمەت بويىنشا، اتىءجونى انىقتالعان جارىلىس قۇرباندارى اراسىندا ارىشەۆتىڭ جوعىن ايتادى.ال، كەيبىر بەلسەندىلەر رەسەي ميتينگىلەردىڭ الدىنالۋ ءۇشىن لانكەستىك ارەكەتتى وزدەرى ۇيىمداستىردى دەگەندى ايتادى.سارىسۋسوزاق تاعدىرى ورتاقجارىم ادام مەن ادامنىڭ ايىرماشىلىعىقىتاي مەن موڭعوليا بيلىگى بۋبون وباسى انىقتالعانىن راستادىتوقاەۆ: جاس كادرلار قاجەت!قانات بىرلىكۇلى 29603زىكىريا زامانحانۇلى 39560
|
27 قاڭتار 11:52نۇر سۇلتان. قازاقپارات ەلوردالىق قۇتقارۋشىلار جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى ءۇشىن ساباقتاردى توقتاتۋعا، ال جۇمىس بەرۋشىلەرگە جۇمىس كەستەسىن قايتا قاراۋعا كەڭەس بەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات نۇر سۇلتان ت ج د عا سىلتەمە جاساپ.استانالىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى ەرجان سادەنوۆ، قالالىق ت ج د باستىعى باۋىرجان سىزدىقوۆ جانە نۇر سۇلتان قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى التىنبەك قايساعاليەۆ اۋا رايىنىڭ بىردەن ناشارلاۋىنا بايلانىستى نۇر سۇلتان تۇرعىندارىنا ۇندەۋ جاسادى.ولار جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى ءۇشىن ساباقتاردى توقتاتۋعا، جۇمىس بەرۋشىلەرگە 2020 جىلدىڭ 27 قاڭتارىنا جۇمىس كەستەسىن قايتا قاراپ، قىسقارتۋعا كەڭەس بەردى.سونداي اق، مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا بارماعان ءجون. دەگەنمەن، بالاباقشالار شتاتتىق رەجىمدە جۇمىس ىستەپ جاتىر ، دەلىنگەن حابارلامادا.ەسكە سالايىق، اۋا رايىنىڭ كۇرت ناشارلاۋىنا بايلانىستى ەلوردادا 012 سىنىپتار ءۇشىن ءبىرىنشى جانە ەكىنشى اۋىسىمداعى ساباقتار توقتاتىلدى. سونداي اق، قالادان شىقپاۋعا، قوعامدىق كولىكتەرمەن جۇرۋگە كەڭەس بەرىلدى.
|
224 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋيراننىڭ شەتەلدەگى، اتاپ ايتساق تاياۋ شىعىستاعى اسكەري ىقپالىنىڭ سيمۆولى سانالاتىن گەنەرال قاسىم سۇلەيمانيدىڭ اقش تاراپىنان ءولتىرىلۋى بۇكىل الەمنىڭ نازارىن اقشيران داعدارىسىنا اۋداردى. يراننىڭ قارسى سوققىسىنان ەشقانداي امەريكالىق اسكەرگە نۇقسان كەلمەۋىنە وراي اقش پرەزيدەنتى ترامپتىڭ جاساعان سابىرلى مالىمدەمەسى داعدارىستىڭ ازىرگە سايابىرسىعانىن كورسەتەدى. دەگەنمەن تۇركىيسلام الەمىنىڭ قاق ورتاسىندا ورنالاسقان يراننىڭ بولاشاعى قازاقستان ءۇشىن دە ماڭىزدى ەكەنى ايقىن.اقشيران داعدارىسى تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا، يراننىڭ ەۋرازيا قۇرلىعىنداعى ستراتەگيالىق ورنىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. ۇزاق جىلدار بويى يران رەسەيكەڭەس وداعى جانە بريتانيااقش اراسىنداعى باسەكەنىڭ الاڭى رەتىندە زارداپ شەگىپ كەلگەنى ءمالىم. ستراتەگيالىق ورنالاسۋى ارقاسىندا دەرجاۆالار تەكەتىرەسىندە ول ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن ساقتاپ قالدى. گەوساياسي تەرميندەر تۇرعىسىنان يران تەڭىز دەرجاۆالارى مەن قۇرلىق دەرجاۆالارى اراسىندا تەپەتەڭدىكتى ۇستاۋ قابىلەتىنە يە. اقشيران داعدارىسىن ساراپتاعاندا وسى جاعدايدى ەسكەرۋىمىز كەرەك.1979 جىلعا دەيىن يران اقشتىڭ وداقتاسى بولدى. الايدا، يسلام توڭكەرىسى يرانعا تاۋەلسىز ساياسات جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەردى. وسى كۇننەن باستاپ اقش يران ءۇشىن ۇلكەن شايتانعا اينالدى. دەگەنمەن اقش يراندى قايتادان وزىنە قاراتۋ نيەتىنەن ەشقاشان باس تارتقان ەمەس. اقش پرەزيدەنتى باراك وبامانىڭ تۇسىندا بۇل ديپلوماتيالىق جولمەن جۇرگىزىلدى. ونىڭ ۇستىنە ءبىر جاعىنان رەسەيدىڭ قايتا كۇش جيناۋى، ەكىنشى جاعىنان قىتايدىڭ ايماقتاعى ىقپالىنىڭ ارتۋى جانە تاياۋ شىعىسقا قاراي ەنۋى ۆاشينگتوندى يرانعا قاتىستى جۇمساق ساياسات جۇرگىزۋگە ءماجبۇر ەتتى. بۇل جەردە ەۋروپا ەلدەرىنە ماڭىزدى مىندەت جۇكتەلدى. ىشكى ساياساتتا حاسان رۋحاني سياقتى رەفورماتورلار وسى ساياساتتىڭ ىشكى ولشەمىن قالىپتاستىردى. ح.رۋحانيگە يراننىڭ گورباچەۆى ءرولى بەرىلدى. ەگەر بۇل جوبا ءساتتى بولعاندا، يران كەڭەس وداعى سياقتى باتىسقا ءبىرتابان جاقىنداپ، ونىڭ قۇندىلىقتارىن قابىلداپ، يسلام رەۆوليۋتسياسى بولمىسىنان باس تارتاتىنداي ەدى. يراندى ءوز جاعىنا شىعارعان اقش سولتۇستىكتە رەسەيگە، شىعىستا قىتايعا اسەر ەتەدى. كاسپي ايماعىندا اقشتىڭ ىقپالى كۇشەيىپ، قىتايدىڭ ءبىر جول، ءبىر بەلدەۋ جوباسى دا تىعىرىققا تىرەلەدى. شىندىعىندا بۇل ستراتەگيا وبامانىڭ كەزىندە جۇمساق تاسىلمەن جۇزەگە اسسا، ترامپ تۇسىندا كۇشكە باسىمدىق بەرىلىپ وتىر.وباما تۇسىندا اقشتىڭ بۇل ساياساتىن بولجاعان ايماق ەلدەرى يراندى اقشتىڭ ىقپالىنا بەرمەس ءۇشىن جانە ەكىنشى جاعىنان اقشقا قارسى يراندا بالاما بولۋ ءۇشىن 2015 جىلى قول قويىلعان يادرولىق كەلىسىمشارت شەڭبەرىندە يراناقش جاقىنداسۋىن قولدادى. حالىقارالىق سانكتسيالاردان قۇتىلىپ، يراننىڭ مۇناي جانە گاز نارىعىنا ورالۋى رەسەي مۇددەسىنە تەرىس بولسا دا، ماسكەۋ وعان قاراماي، يراندى ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا جوبالارىنا قاراي يكەمدەدى. بۇل تۇرعىدا كاسپي تەڭىزى، سولتۇستىكوڭتۇستىك تاسىمال ءدالىزى جانە يراننىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقپەن ەركىن ساۋدا كەلىسىمشارتى كۇن تارتىبىنە ەندى. 2018 جىلدىڭ 12 تامىزىندا كاسپيدىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسىنىڭ بەكىتىلۋى جانە 2018 جىلدىڭ 18 مامىرىندا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق پەن يران اراسىنداعى ەركىن ساۋدا اينالىمى تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلۋى رەسەي ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك بولدى.يراننىڭ ەكونوميكالىق وقشاۋلانۋدان قۇتىلۋى قىتايدىڭ مۇددەسىنە دە سايكەس ەدى. اسىرەسە 2013 جىلى باستالعان ءبىر جول، ءبىر بەلدەۋ جوباسى اياسىندا يراننىڭ ورنى ماڭىزدى. قىتايدىڭ بۇل جاڭا جىبەك جولى جوباسىنىڭ ورتالىق ازياباتىس ازيا ءدالىزى قۇرلىقتان وتەتىن نەگىزگى باعىت ەدى. وسى ءدالىز ارقىلى قىتاي ءبىر جاعىنان تاياۋ شىعىستىڭ ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستارىنا قۇرلىق ارقىلى قول جەتكىزسە، ەكىنشى جاعىنان رەسەيدەن ءوتىپ ەۋروپاعا جەتەتىن تاسىمال جولدارىنا بالاما قالىپتاستىرادى. بۇل ءوز كەزەگىندە قىتايدىڭ رەسەيگە باعىنىشتىلىعىن ازايتادى. سونىمەن قاتار بۇل جەلى بەيجىڭ ءۇشىن اقشقىتاي باسەكەسى جاعدايىندا وزەكتى بولىپ تابىلادى. سەبەبى اقشتىڭ وڭتۇستىكشىعىس ازيا جاعالاۋىنداعى وداقتاس ەلدەرى، اسىرەسە مالاككا بۇعازى مەن سۋەتس كانالىن باقىلايتىن ەلدەر قىتايعا قارسى شىقسا، قىتايدىڭ حالىقارالىق ساۋداسىنا جانە ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىنە قاۋىپ تونەدى. وسىعان بايلانىستى قىتاي يراننىڭ قالپىنا كەلىپ، شىعىسباتىس باعىتىنداعى ساۋدا جانە تاسىمال دالىزدەرىنە بەلسەندى قاتىسۋىن قالايدى. بۇل تۇرعىدا سانكتسيالار الىنىپ تاستالعاننان كەيىن، 2016 جىلى يرانعا العاش بولىپ ساپار شەككەن شەتەلدىك مەملەكەت باسشىسىنىڭ سي تسزينپين بولعانى وتە ءماندى.الايدا، يسلام رەۆوليۋتسياسىنىڭ ساقشىلار كورپۋسى جانە وسى كۇشتىڭ ارتىنداعى يران بيلىگى ح.رۋحاني باستاعان سىرتقى ساياسات پەن ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋ ۇدەرىسىن ايماقتاعى يراننىڭ اسكەري ىقپالىن ودان ءارى نىعايتۋدا شەبەر قولداندى. حاسان رۋحاني 51 ەلدەرىمەن اقش، رەسەي، قىتاي، بريتانيا، فرانتسيا، گەرمانيا كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جاتقان كەزدە، رەۆوليۋتسيا ۇلاندارى شىعىستا اۋعانستاندا، وڭتۇستىكتە يەمەندە، باتىستا يراك پەن سيريادا ىقپالىن كۇشەيتە ءتۇستى. دونالد ترامپ بيلىككە كەلگەن كەزدە، اقشتىڭ يادرولىق كەلىسىمشارتپەن يراندى وزىنە قاراتۋى بىلاي تۇرسىن، تەگەران ۆاشينگتوننىڭ الدىن وراپ كەتكەندىگى ايقىن بولدى. سوندىقتان ترامپ اقشتىڭ يرانعا قارسى ساياساتىن وزگەرتىپ، بارىنشا قىسىم قولدانۋ ارقىلى ونى تىزە بۇكتىرۋ باعىتىن تاڭدادى.ەڭ الدىمەن، ترامپ 2018 جىلى جاسالعان يادرولىق كەلىسىمشارتتان شىقتى جانە يرانعا قارسى بىرجاقتى تارتىپپەن سانكتسيالار قولدانا باستادى. بۇل سانكتسيالار 2019 جىلى ودان ءارى ۇدەي ءتۇستى. ەكىنشىدەن، اقش يراننىڭ ايماقتاعى ىقپالىنىڭ بەلگىسى بولعان رەۆوليۋتسيا ساقشىلارىن تەرروريستىك ۇيىم دەپ سيپاتتادى. وسى كەزەڭدە اقش پارسى شىعاناعى توڭىرەگىندە ءوزىنىڭ اسكەر سانىن ارتتىرا باستادى. بۇل جەردەگى باستى ماقسات يراندى ارانداتۋ ارقىلى قاتەلىك جاساۋعا يتەرمەلەۋ. اقشتىڭ وسىنداي قادامدارىنىڭ ەڭ سوڭعىسى گەنەرال سۇلەيمانيدى ءولتىرۋ بولدى.بۇل جاعدايدا اقشتىڭ يرانعا سوققى جاساۋى مۇمكىن بە، ەگەر جاسايتىن بولسا قاشان جاسايدى؟ دەگەن سۇراق تۋىندايدى. ازىرگە اقشتىڭ يرانعا شابۋىل جاسامايتىندىعى كورىنىپ تۇر. سەبەبى ترامپ ءۇشىن ءيزرايلدىڭ قاۋىپسىزدىگى ماڭىزدى. ەگەر اقش يرانعا شابۋىلداسا، يزرايلگە اراب ەلدەرى تاراپىنان قاۋىپ تونەدى. راسىندا، اقش يراندى اراب ەلدەرىنە، اسىرەسە ساۋد ارابياسىنا جاۋ جانە قاۋىپ رەتىندە كورسەتىپ، ولاردىڭ يزرايلگە قارسى جۇمىلۋىنا جول بەرمەي وتىر. اراب بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا قازىرگى كەزدە پالەستينا ماسەلەسى ەمەس، يران قاۋىپى ماسەلەسى كەڭىنەن تالقىلانۋدا. اقشتىڭ كوكسەگەنى دە وسى. ەگەر كۇشتى يران ايماقتاعى بۇل سيپاتىنان ايرىلاتىن بولسا، وندا اقش اراب ەلدەرىنىڭ نازارىن اۋداراتىن جاڭا دۇشپان تابۋى كەرەك بولادى. تاريحتاعى وسمانلىاراب قاتىناسىنىڭ تەرەڭىنە ۇڭىلسەك، وندا كەلەسى كەزەكتىڭ تۇركياعا كەلۋى دە مۇمكىن.قورىتا ايتقاندا، اقشيران داعدارىسى ايماقتىق، ءتىپتى جاھاندىق ساياساتقا اسەر ەتەتىنى ءسوزسىز. مۇنىڭ سەبەبى يراننىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزدىلىعى. يراندى ءوز باقىلاۋىنا العان ەل بۇكىل ايماقتى ۋىسىندا ۇستايدى. ترامپتىڭ دىتتەگەنى يران ۇكىمەتىن ىشكى تولقۋلار ارقىلى قۇلاتىپ، ءوز ىقپالىنداعى ۇكىمەتتى جاساقتاۋعا قول جەتكىزۋ. باسقاشا ايتقاندا، ۋكراينا مەن گرۋزياداعى بارقىت توڭكەرىسى ءادىسى مۇندا دا قولدانىلۋدا. مۇنداي توڭكەرىس ەلدە دەموكراتيالانۋعا اپارادى دەپ ەسەپتەلەدى. راسىندا، يراننىڭ دەموكراتيالىق مادەنيەتى ايماق ەلدەرىنە قاراعاندا الدەقايدا دامىعان. ونىڭ ۇستىنە، يراندىقتار دىننەن جانە ءدىننىڭ شەكتەۋلەرىنەن شارشاعان. بۇل جاعدايدا يسلام دىنىنە سۇيەنگەن بيلىك ساياسي ارەنادان كەتەتىن بولسا، يراننىڭ اقش جاعىنا شىعۋى ىقتيمال.اقش بۇل ۇدەرىستى جىلدامداتۋ ءۇشىن يرانعا قارسى سوعىس اشۋى دا مۇمكىن. بىراق سۇلەيمانيدىڭ اجالى تاعدىرشەشتى كەزەڭدە يراندىقتاردىڭ جۇمىلا قالاتىنىن كورسەتتى. ونىڭ ۇستىنە رەسەي مەن قىتاي ەلدەرى مۇنداي شابۋىلعا كوز جۇما قاراي المايدى. رەسەي مەن قىتاي ءۇشىن يراندى جوعالتۋ تاياۋ شىعىس ايماعىنان ايرىلۋمەن بىردەي. سوندىقتان ماسكەۋ مەن بەيجىڭ يرانداعى ءوز مۇددەلەرىن قورعاۋ ءۇشىن يسلام ۇكىمەتىنە قولداۋ كورسەتەتىنى انىق. ەگەر اقشيران داعدارىسى سوعىس شەگىنە جەتسە، ولار اگرەسسيۆتى تۇرعىدا بولادى. بۇل تۇرعىدان قاراعاندا، ايماق ەلدەرى قىسقا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا سوعىس ستسەناريىن كۇتپەيتىنى بەلگىلى.انكاسام انكارا داعدارىس پەن ساياساتتى زەرتتەۋ ورتالىعى ەۋرازيا ءبولىمى باسشىسى
|
پىچان لۈكچۈندە يۈز بەرگەن ساقچىخانىغا ھۇجۇم قىلىش ۋەقەسىدىن كېيىن، يولدا چارلاش ئېلىپ بېرىۋاتقان قوراللىق ساقچى. 2013يىلى 27ئىيۇن.يەكەندە يۈز بەرگەن بىر قاتار قانلىق توقۇنۇشلاردىن كېيىن ناھىيە تەۋەسىدە ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەنلىكى، ئۈچ كۈندىن بۇيان يەكەندىن قوشنا ناھىيەلەرگە قاتنايدىغان قاتناشنىڭ توختىتىلغانلىقى ھەمدە خىتاي ھەربىي قىسىملىرىنىڭ يەكەنگە يۆتكەپ كېلىنىپ مەكتەپ ۋە باشقا مۇھىم ئورۇنلارغا ئورۇنلاشقانلىقى مەلۇم.ئىگىلىگەن ئۇچۇرلاردىن مەلۇم بولۇشىچە، يەكەننىڭ ئېلىشقۇ بازىرى تەۋەسىدە روزا ھېيت مەزگىلىدە يۈز بەرگەن بىر قاتار قانلىق توقۇنۇشلار پۈتۈن قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ ۋەزىيىتىنى جىددىيلەشتۈرۈۋەتكەن.يەكەنگە قوشنا ناھىيەلەردىمۇ جىددىيچىلىك كۆرۈلگەن. 3 كۈندىن بۇيان ئىنتېرنېت تورى قامال قىلىنىپ، ئۈندىدار قاتارلىق ئىجتىمائىي تاراتقۇلارنى ئىشلىتىش مۇمكىن بولمىغان. يەكەن ناھىيەلىك پارتكوم ۋە قەشقەر ۋىلايەتلىك پارتكوم بۇيرۇق چۈشۈرۈپ ھەرقانداق شەخس ۋە ئورۇننىڭ مەزكۇر ۋەقە ھەققىدە تاراتقۇلارغا مەلۇمات بېرىشى ياكى بۇ ھەقتە گەپ قىلىشىنى چەكلىگەن.يەكەن ناھىيەسىدىكى ئىدارەجەمئىيەتلەر ۋە پۇقرالارنىڭ تېلېفونلىرى ئۈزۈۋېتىلگەن ياكى كونترول ئاستىغا ئېلىنغان. بۇنىڭ بىلەن پۈتۈن يەكەن خەلقى ئېغىر سىياسىي بېسىم ۋە ۋەھىمە ئىچىدە ئېغىزى سۆزلىمەيدىغان، كۆزى كۆرمەيدىغان، قۇلىقى ئاڭلىمايدىغان ھالەتكە ئۆتىۋېلىشقا مەجبۇر بولغان.يەكەن ناھىيەلىك تېز يوللانما شىركىتىدە ئىشلەيدىغان بىر ئۇيغۇر خادىم تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان بولسىمۇ، لېكىن ئەتراپتا ھۆكۈم سۈرۈۋاتقان ۋەھىمىلىك كەيپىيات تۈپەيلى ئوچۇقئاشكارا گەپ قىلىشقا پېتىنالمىدى. ئەمما گەپ ئارىلىقىدا ئۇ يەكەن ناھىيەسىنىڭ ھەرقايسى يېزابازار ۋە يوللىرىنىڭ قامال قىلىنغانلىقىنى، تىنچسىز ۋەزىيەتنىڭ تېخىچە داۋاملىشىۋاتقانلىقىنى ۋە ئىنتېرنېت تورنىڭ ئۈزۈلگەنلىكىنى بىلدۈردى.ۋەقە يۈز بەرگەن ئېلىشقۇ بازىرىنىڭ مەلۇم كەنت سېكرېتارى تۇرغۇن ھىدايەت بۈگۈن ئىككىنچى قېتىم تېلېفونىمىزنى ئالغان بولسىمۇ، لېكىن ۋەقە ھەققىدە ئېغىز ئېچىشنى قەتئىي رەت قىلدى. ئۇ سىرتتىن تېلېفون بەرگەن ھەرقانداق مۇخبىر ئەگەر ئۆزىنىڭ ئىسىمفامىلىسى، كىملىك نومۇرى، مۇخبىرلىق كىنىشكا نومۇرى ۋە تېلېفون نومۇرىنى ئوچۇق كۆرسەتمىسە، سوئاللارغا جاۋاب بەرمەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.يەكەننىڭ خاندى بازارلىق ئوتتۇرا مەكتەپكە تېلېفون قىلغىنىمىزدا، تېلېفوننى مەكتەپ خادىملىرى ئەمەس، بەلكى خىتاي ھەربىي قىسىملىرىنىڭ نۆۋەتچى خادىمى ئالدى. ئۇ ھەربىي قىسىمنىڭ يېقىندا مەكتەپكە يۆتكىلىپ ئورۇنلاشقانلىقىنى، يەكەندىكى توقۇنۇشنىڭ تېخى تامامەن تىنچىتىلىپ بولۇنمىغانلىقىنى ئاشكارا قىلدى. ھالبۇكى، ئۇ بىزنىڭ بۇ ھەقتە ئىچكىرىلەپ سورىغان سوئاللىرىمىزغا داۋاملىق جاۋاب بېرىشنى رەت قىلدى.يەكەنگە قوشنا پوسكام ناھىيەلىك تېز يوللانما شىركىتىنىڭ بىر خىتاي خادىمى تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلىپ، 3 كۈندىن بۇيان يەكەن بىلەن باشقا ناھىيەلەر ئارىسىدىكى تېز يوللانما مۇلازىمىتىنىڭ قاتناش ئۈزۈلگەنلىكى سەۋەبلىك توختاپ قالغانلىقىنى بىلدۈردى.
|
ايتقىش ەكەن 1996 4 پىكىر 5 ءساۋىر, 2020 ساعات 11:30پرەزيدەنتتەن پارمەن ءتۇسىپ، ۇكىمەت ماقۇلداعان سوڭ، الگى جىر بولعان 42 500 تەڭگە باساياعى 3 ميلليون ادامعا بەرىلەتىن بولعاندى.ءبىر ەمەس، بىرنەشە مينيستر ءمالىم قىلىپ، جارىلقاپ بەرگەن جاردەمپۇلدى الۋدىڭ جولدارىن ءتۇسىندىردى. ارنايى سايت اشىلاتىنى ايتىلدى. ال شىنتۋايتىنا كەلگەندە سايت سىزىلىپسوزىلىپ ول تۇردى. ەلەكتروندى ۇكىمەت كىلت تۇگەندەپ ول تۇردى. تەلەگراممبوتتاردىڭ حابارىن ەستىگەن ادام تاعى جوق. كۇن ۇزاققا سايتتىڭ بەتىن شۇقىلاپ وتىرعان كوپ ادام اقىرى وتىنىشتەرىن وتكىزە العان جوق.ال كەشە مينيستر اسقار جۇماعاليەۆ كەشەگى تەحنيكالىق اقاۋلار ءۇشىن اقتالىپ سويلەيمىن دەپ، سوزدەن ءسۇرىنىپتى. ءدال ايتساق، اسقاردىڭ ايتقاندارى الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ ءاجۋاسىنا اينالدى.ەلەكتروندى ۇكىمەتتىڭ جۇمىس ىستەۋ مۇمكىنشىلىگىنە توقتالساق، حقكولارجابىلعان سوڭ، پورتال شتاتتىق رەجيمدە جۇمىس ىستەدى. پورتالدى پايدالانۋشىلار سانى بىردەن كوبەيدى. سوعان قاراماستان پورتال شتاتتىق رەجيمدە جۇمىس ىستەدى.كۇندەلىكتى رەجيمدە پورتالدا 600 مىڭ ءوتىنىم تۇسەتىن. قازىر ەڭ جوعارعى شەكتىك جۇكتەمە كەزىندە ساعاتىنا 15 ميلليونعا دەيىن جەتىپ وتىر. ول ءوز كەزەگىندە ايتارلىقتاي اۋىر جۇكتەمە.ءبىز ءتۇنى بويى جۇمىس ىستەپ، اتالعان قىزمەتتى ىسكە قوستىق. وسىدان كەيىن الەۋمەتتىك تولەمدى ۇسىنۋعا قاتىستى ءتيىستى قىزمەتتى ىسكە اسىرۋدى باستادىق. پورتالدا ءبىر مەزگىلدە 15 ميلليونعا دەيىنگى سەسسيا تىركەلدى. بۇل كورسەتكىش بارلىق شتاتتىق رەجيمدەردەن اسىپ ءتۇستى. ارينە، بۇل تۇرعىدا بەلگىلى ءبىر ماسەلەلەر تۋىنداپ، ءبىز پروبلەمالاردى شەشۋ ماقساتىندا سىرتقى كانالداردى اجىراتتىق، دەپتى مينيستر.سونىمەن، ءمينيستردىڭ سوزىنەن ۇققانىمىز توتەنشە جاعدايعا بايلانىستى ەلىمىزدەگى بارلىق حقكو جابىلعاننان سوڭ، سايتىنا سۇرانىس ارتقان. ال ۇكىمەت 42 مىڭدىق كومەكتى بەرۋ تۋرالى شەشىم شىعارعاندا، مينيسترلىكتىڭ ماماندارى ءتۇن بالاسى كوز ىلمەي ءجۇرىپ، ارنايى سايت اشقان. ونىسى جاڭاعى 42500.. دەيتىن سايت. الايدا وعان ءبىر دەگەندە 15 ميلليون ادام كىرىپ، سايتتىڭ شاماسى جەتپەي، ىستەمەي قالعانمىس.ءوزى ەلدە 18 ميلليوننان از اساتىن جان سانى بولسا. مينيسترلىك جاپجاڭا اشقان، اشقانىنا 1 تاۋلىك تە بولماعان ول سايتقا ءبىر كۇندە 15 ميلليون ءوتىنىش تۇسكەن بولسا، ءارى قاراي ءوزىڭىز ەسەپتەي بەرىڭىز.ءبىر كۇندە پالەنشە ميلليون ادامنان، ءبىر ەمەس، بىرنەشە ءوتىنىش كەلىپ، سودان وسى 15 ميلليون دەگەن سان شىقتى دەسە جانە سەنەر ەك. ال الگى اڭگىمەسى كوپ 42 مىڭدى الۋعا 15 ميلليون ادام ءوتىنىش بەرگەن دەگەندى اريفمەتيكانىڭ قاي امالىنا سالىپ ەسەپتەسەڭىز دە، اقىلعا سىيمايتىن دۇنيە.اسەكەڭ مينيستر. ءجاي مينيستر ەمەس، قازاقستاننىڭ تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيا جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى. ياعني، ەلدەگى تسيفروۆيزاتسيا ساياساتىنا تىكەلەي قاتىسى بار ادام. ايتپەسە، جاردەمپۇلعا جاۋاپتى ەڭبەك ءمينيسترى سۇراققا الىنۋى كەرەكءتى. جوق. بۇ جولى اسەكەڭ ءتۇستى، مايدانعا.ەندى ءالىمىز جەتكەنشە اقتاپ كورەيىك. بۇل جەردە، ءبىر بولسا، سوزدەن سۇرىنگەن شىعار، اسەكەڭ. وندايونداي قازاقستاننىڭ شەنەۋنىكتەرىنە بۇرىننان ءتان ادەت قوي. ءارىسى پوتومۋ چتو پوتومۋ چتو، دەپ تانىلعان ەكسمينيستر ابدەنوۆتى، بەرىسى كەشەگى ناكونەتس تو، دەپ كۇلكىگە قالعان بۇرىنعى باس سانيتار بەكشيندى ايتىڭىز. مىسال كوپ. اناۋ، قاراقۇسوۆا اپامنىڭ ءار ءسوزى ەل ىشىندە حيت. دەپۋتاتتاردان كوسارەۆ پەن بوجكولار، مينيسترلەردەن بەكەتاەۆتار مەن سۇلەيمەنوۆتەر بار. ەندى بۇل ساناتقا اسەكەڭ دە قوسىلدى، انە.تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە بىلە ءجۇرىڭىز:قازاقستاننىڭ حالىق سانى 18 ميلليون 600 مىڭ ادامنان كوپ. ونىڭ ىشىندە: قالا حالقى 58,5 پايىز، اۋىل حالقى 41,5 پايىز. قازاقستاندا 6 ميلليونعا جۋىق بالا بار. مەكتەپكە باراتىندارى 2,53 ميلليون. زەينەت جاسىنا جەتكەن 2 ميلليوننان استام ادام تاعى بار.ال اسەكەڭنىڭ اريفمەتيكاسى: 18 ملن. 15 ملن. 42 500 تەڭگە دەيدى.ايتپاقشى، وسى ماقالا جازىلىپ جاتقاندا استانا جاقتاعى اق جاعالىلار ەسەپقيساپتارىن تۇزەتىپتى.جەدەل شتاب تاراتقان مالىمەتتەرگە قاراعاندا، 4 ساۋىردەگى تاڭعى ساعات 9داعى جاعداي بويىنشا قازاقستاندىقتاردان توتەنشە جاعداي كەزەڭىندە تابىسىنان ايىرىلۋىنا بايلانىستى الەۋمەتتىك تولەم تاعايىنداۋعا 351 777 ءوتىنىش قابىلداندى. پورتالى ارقىلى 292 28142500.. سايتى ارقىلى 59 496.
|
زىمىستان تورى: بەش يۈز مىڭدىن ئارتۇق ئۇيغۇر ئىچكىرى تۈرمىلەردە ئۆلتۈرۈلۈشى مۈمكىن ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىزىمىستان تورى: بەش يۈز مىڭدىن ئارتۇق ئۇيغۇر ئىچكىرى تۈرمىلەردە ئۆلتۈرۈلۈشى مۈمكىن2018 يىل 18 دىكابىر خەۋىرىئۇيغۇر ئاگېنتلىقىدىن تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان قىسقارتىپ تەرجىمە قىلدى.قىرغىنچىلىق: ۋەتەن ھەققىدىكى ئەڭ نوپۇزلۇق تور بېكەت زىمىستان تورى خەۋىرىنىڭ ئاساسى مەزمۇنى :بەش يۈز مىڭدىن بىر مىليونغىچە قاماققا ھۆكۈم قىلىنغان ئۇيغۇر ياشلار خىتتاينىڭ ئىچكى ئۆلكىلىرىدىكى ئادەمسىز رايونلارغا سېلىنىپ، يېڭىدىن پۇختا رىمۇنت قىلىنغان مەخپى تۈرمىلەرگە يۆتكەلگەن! مىڭلىغان خىتتاي تۈرمىلىرى بىكارلىنىپ، قايتا رىمۇنت قىلىنغان، توپىلاڭغا قارشى ئەينەكلەر، قاتتىق تۆمۈر رىشاتكىلار ئورنىتىلغان. ھەر قانداق ئادەم كەم بولغاندا تۆمۈر ۋە ئېلىكتىرونلۇق تۆتبەش ئىشكتىن ئۆتىدۇ. مەھبۇسلار تاشقى دۇنيادىن پۈتۈنلەي ئايرىۋىتىلگەن. ئىچىدە بولغان ھەر قانداق ئىشنى تېشىدىكى ھەر قانداق ئادەم بىلمەيدۇ. ئون مىڭلىغان خىتتاي ساقچىلىرى ئۇيغۇر رايونىغا بىرىپ ئۇيغۇر مەھبۇسلارنى قانداق قىيناشنى ئالاھىدە ئۈگەنگەن. ئاساسلىق ئۇسۇل توك پەلەي ئىشلىتىش بولۇپ، ئۆزىنى مەن ختتاي، پارتىيە ياخشى، دۆلىتىمنى سۆيىمەن دىمىگەن كىشىنى قاتتىق قىينايدۇ. توك پەلەي توك كالتىكىدىن ۋەھشى بولۇپ، كىشىنىڭ مېڭىسىنى بىۋاستە قاتتىق ئاغرىتىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا توك جىلىتىكىسى بار بولۇپ، ئادەمنى ئۆلتۈرەلىگۈدەك كۈچلۈك توك ئۆتكۈزىدۇ. بەزى يەتمىش ياشتىن ئاشقان ئۇيغۇر مەھبۇسلار خىتتايچە سۆزلىيەلمىسە قاتتىق ئۇرۇلىدۇ. زىېمستان تورىنىڭ مەخپى زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان مەلۇم خىتتاي ساقچى مۇنداق دىگەن: ئۇلار كېچىمۇ كۈندۈز ئىشكەل كويزا بىلەن تۇرىدۇ، يۇيۇنسمۇ، كىيمىنى سالسمۇ ئېلىۋەتمەيدۇ. ئۇيغۇرچە سۆزلەش مۈمكىن ئەمەس، خىتتايچە سۆزلەشنى ئۈگىنەلمىسە ئۇرۇلىدۇ، ھاقارەت قىلىنىدۇ، توك بىلەن قىينىلىدۇ. ئەتىگەندىن كەچكىچە مىدىرلىماي ئولتۇرىدۇ، قوڭى قاپىرىپ يارا چىقىپ كەتسمۇ ، ئولتۇرغان ئورنىدىن قىمىرلاشقا بولمايدۇ. زىيادە بىخەتەرلىك تەدبىرى ۋە ۋەھشى خورلاش ئۇسۇللىرى نۇرغۇن خىتتاي ساقچىلارنىمۇ ئەنسرەتكەن. ھازىرقى ئەھۋال ۋە تەدبىرلەردىن قارىغاندا، ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئۆلتۈرۈلىدۇ، ھەم بۇنى ھىچكىم بىلەلمەيدۇ. بۇ رايوندىكى لاگىرلاردىنمۇ قاتتىق ۋەھشى . قارىغاندا كومپارتىيە بۇ ئەۋلات ئۇيغۇرلارنى تولۇق ئۆلتۈرۈپ كېيىنكى ئەۋلاتلارنى ئۆزگەرتىشنى ئويلىغان بولۇشى مۈمكىن ! مەن بۇنى تەسەۋۋۇر قىلىشتىن قورقىمەن. ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىدىن خىتتايغا خىتاب: ئۇرۇقتۇغقانلىرىمنىڭ ھايات ئىكەنلىكىنى ماڭىمۇ كۆرسەتئامېرىكا فوكس تېلىۋزىيەسى مۇخبىرى ئۇيغۇر دوپپا بايرىمىنى تەبرىكلىدى.
|
12.07.2019 17:36 29212.07.2019 10:33 23812.07.2019 09:31 27412 شىلدە 10:33238نۇرسۇلتان. قازاقپارات ق ر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى داۋرەن ابايەۆ جالعان اقپاراتتاردىڭ كوبەيۋى تۋرالى ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.بۇل ءۇردىس سوڭعى ۋاقىتتا كەڭ تاراپ كەلەدى. ءبىز اشىق وتىرىككە جانە اقپاراتتىق مانيپۋلياتسياعا ءجيى تاپ بولىپ ءجۇرمىز. مۇنىڭ باستى نەگىزگى سەبەبى انونيمدىك. مۇنداي بەلگىسىزدىك جالعان فاكتىلەردى تاراتىپ، جازاسىز قالۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. ارينە، ەڭ الدىمەن بەلگىلى تۇلعالار، شەنەۋنىكتەر، بيزنەسمەندەر شابۋىل نىسانىنا اينالۋدا، دەدى مينيستر حابار ارناسىنداعى اشىق ديالوگ باعدارلاماسىندا.ونىڭ ايتۋىنشا، جالعان اقپاراتتىڭ باسىم بولىگى ساياسي بولىپ كەلەدى. ياعني، قاسكويلەر جالعان اقپارات بەرىپ قانا قويماي، وقىرماندى بەلگىلى ءبىر تۇجىرىم جاساۋعا يتەرمەلەيدى. مۇنى تاپسىرىسپەن جازىلعان ماتەريالدىڭ بەلگىسى دەپ تە اتاۋعا بولادى.جالعان اقپاراتتاردى ابىرويدى ءتۇسىرۋشى نە شيەلەنىس تۋعىزۋ ارەكەتى عانا ەمەس، ناقتى ءبىر ادامعا پسيحولوگيالىق شابۋىل دەپ تە اتاعان ءجون. ارينە، تانىمال ادامداردىڭ بۇعان ەتى ۇيرەنگەن. ءبىراق، ولاردىڭ جاقىندارى مەن تۋىستارىنا دا سوققى ءتيىپ جاتادى. ءاربىر رەپوست پەن لايكتىڭ ارتىندا جازىقسىز ادامداردىڭ تاعدىرى تۇرۋى مۇمكىن. ءبىر بيزنەسمەن تۋرالى تا جالعان اقپارات تارادى. ءبىر كۇندى ءىستىڭ ءمانجايى انىقتالدى. ءبىراق، كاسىپكەردىڭ اكەسى اۋرۋحاناعا ءتۇستى. ونىڭ دەنساۋلىعىنا زاقىم كەلدى. جالعان حاباردىڭ ارتىندا كىم تۇرعانىن ەشكىم بىلمەيدى، دەدى د. ابايەۆ.
|
ار ۇلۇت ەلى تولۇقشۇعان بئيدىن تارتىمدۇۇ كۉچۉنۅ مەيىپ، ۅزدۅرۉنۅ رۇحۇ ازىق الۇۇدا20150730 19:16:17 جۇڭگوشئنجاڭ 4كەزەكتۉۉ ەل ارالىق بئي مايرامى كۅشۅگۅسۉن اچقاندان بەرى ماملەكەت ئچىسىرتىنان كەلگەن بئي توپتورۇ ۅزدۅرۉنۉن تارتىمدۇۇ بىيلەرىن كۅرۅرمۅندۅرگۅ تارتۇۇلوودو. مۇنۇ مەنەن ۉرۉمچۉدۅگۉ ار ۇلۇت ەلى تولۇقشۇعان بئيدىن تارتىمدۇۇ كۉچۉنۅ مەيىپ، ۅزدۅرۉنۅ رۇحۇ ازىق الۇۇدا. الىستان كەلگەن چىڭداۋ ىربئي انسامئلى باش وونانىن 28 كۉنۉ جە 7 ايدىن 28 كۉنۉ ۉرۉمچۉ ماالى كەچكى ساات جەتىدە شئنجاڭ ەل تئياتىرقاناسىندا قىزىل جۉگۅرۉ تالااسىندا اتتۇۇ بئي تئياتىرىنىن 1 مايدانىن قالىڭ كۅرۅرمۅندۅرگۅ تارتۇۇلادى. ەكى مىڭدەن اشۇۇن كۅرۅرمۅندۉن قوشتووسۇندا زال ئچى مايرام شاتتىعىنا بۅلۅندۉ.چىڭداۋ ىربئي انسامئلى شاندۇڭدا اتاعى الىسقا تاراعان ىربئي انسامئلى بولۇپ، قىزىل جۉگۅرۉ تالااسىىندا بئي تئياتىرى 2013 جىلى 14 كەزەكتۉۉ بىنحۇا سىيلعىن، 2014 جىلى 13 كەزەكتۉۉ رۇحۇ مادانىيىلىك قۇرۇلۇشۇنۇن بەشتە بئر قۇرۇلۇش سىيلعىنىن وزوت چىعارما سىيلعىن قولعو كەلتىرگەن. وشوندوي ەلە گەرمانىيا، كورىيا، جاپونىيا، ورۇسىيا، اۋستىرىلىيام جاڭى زىلاندىيا، مالازىيا، زامئيا سىياقتۇۇ مامىلەكەتتەرگە بارىپ ۅنۅرلۅرۉن ۅرگۅ چابىشقان. اتالعان دىرامما 2012 جىلقى نوبەل سىيلعىنىن ەەسى اتاقتۇۇ جازۇۇچۇ موياندىن اڭگەمەسىنە نەگىز ۅزگۅرتۉپ وينولعون.دىراممادا مەندىن بايانى ارقىلۇۇ جاپونعو قارشى سۇعۇش جىلدارىنداعى مەندىن اتابابالارىنىن گاۋمى دوڭبەي جەرگەسىندە باشتان ۅتكۅرگۅن دۇۇماندۇۇ، جۉرۅك تولقۇتقان بااتىردىعى جۅنۉندۅگۉ وقۇيالار سۉرۅتتۅلگۅن. مىنا ۇشۇنداي قاارماندىق وقۇيا بئي تىلىندە قالىڭ ەلدىن الدىندا وينولۇپ، كۅرۅرمۅندۅرگۅ رۇحۇ شىق ارنادى.
|
اراي جۇماتاي 21 شىلدە, 2020 ساعات 09:00كورنەكى سۋرەت. فوتو: .19 كوروناۆيرۋسىنىڭ الەمگە تارالۋى باسەڭدەگەن جوق. ءار مەملەكەت پاندەميانى جەڭۋگە وزدىگىنشە ارەكەت ەتىپ وتىر. ەۋروپاداعى كەي مەملەكەتتەر كارانتين ۋاقىتىن ۇزارتسا، اقش پرەزيدەنتى ترامپ ۆيرۋس جاقىن ارادا كۇشىن جويادى دەيدى. ال دەرتتىڭ ەكىنشى تولقىنى ەلگە اۋىر زارداپ اكەلەدى دەپ سانايتىن ۇلىبريتانيا بيلىگى جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋ كەلىسىمشارتىنا قول قويۋدى ماقسات ەتىپ وتىر.پاندەميا كەزىندە ەكونوميكالىق داعدارىستى الدىن الۋ ماقساتىندا ەۋرووداق ەلدەرى سامميت وتكىزگەن. ءۇش كۇنگە سوزىلعان جيىندا تاراپتار كەزەكتى مارتە ورتاق كەلىسىمگە كەلە الماي، سامميت ناتيجەسىز اياقتالدى. 27 ەلدىڭ كوشباسشىسى 7 جىلدىق بيۋدجەتكە قاتىستى ورتاق مامىلەگە كەلە المادى. جيىننىڭ نەگىزگى ماقساتى پاندەميادان زارداپ شەككەن كارى قۇرلىق ەكونوميكاسىن قايتا قالىپقا كەلتىرىپ، جىلدىڭ بيۋدجەتىن بەكىتۋ ەدى. پىكىرتالاس تۋدىرعان سوما 1,8 ترلن ەۋرو. بىراق شىعىس ەۋروپا ەلدەرى قارجىلاندىرۋعا قاتىستى شارتتارعا كەلىسپەدى. ۆيرۋستان قاتتى زارداپ شەككەن وڭتۇستىك، سولتۇستىك ەۋروپانىڭ داعدارىسقا قارسى قورلارعا گرانتتى ازايتىپ، ولاردان رەفورما وتكىزۋدى تالاپ ەتۋ كەرەك دەگەن ۇستانىمىنا قارسى شىقتى. ال فرانتسيا مەن گەرمانيا ەۋروداق ەلدەرىنە قارجىنى پروتسەنتسىز سۋبسيديا رەتىندە ءبولۋ قاجەتتىگىن ايتادى. نيدەرلاند، اۆستريا، دانيا، شۆەتسيا بۇل باستاماعا ءۇزىلدىكەسىلدى قارسى. اتالعان ەلدىڭ كوشباسشىلارى ءتىپتى وداق بولگەن قارجىنىڭ قايدا جاراتىلعانىن قاتاڭ باقىلاۋ كەرەك دەيدى.بريتانيا ۇكىمەتى 20 شىلدەدە , جانە كومپانيالارى وندىرەتىن ۆاكتسينانىڭ 90 ملن دوزاسىنا تاپسىرىس بەردى. اڭگىمە ەكى ەكپە جايلى ءوربىپ وتىر. ەل بيلىگى گەنەتيكالىق كود فراگمەنتى بار ۆاكتسينانى ازىرلەيتىن جانە اليانسىنا 30 ملن دوزاعا، ال كومپانياسىنا 60 ملن كولەمىندە تاپسىرىس بەرگەن.وسىعان دەيىن ۇلىبريتانيا وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتى مەن كومپانياسى بىرلەسىپ ازىرلەگەن ۆاكتسينانىڭ 100 ميلليون دوزاسىنا تاپسىرىس بەرگەن بولاتىن. وعان رەسەي دە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. ەكى كۇن بۇرىن رفارم رەسەيلىك كومپانياسى ۆيرۋسقا قارسى ەكپە سىناقتان ءساتتى وتسە، وزگە مەملەكتەتەرمەن كەلىسىمشارت جاسايتىنىن حابارلادى.دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، كوروناۆيرۋسقا قارسى جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋ 2021 جىلدىڭ ورتاسىندا باستالادى. كوروناۆيرۋسقا قارسى ەكپە شىققان سوڭ، 7,8 ميلليارد ادامدى ۆاكتسيناتسيالاۋعا ءبىر جارىم جىلدان استام ۋاقىت كەتەدى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ۇجىمدىق يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن حالىقتىڭ 80ىن ۆاكتسيناتسيالاۋ جەتكىلىكتى، بىراق ادامدارعا ۆاكتسينانىڭ ەكى دوزاسى قاجەت بولۋى مۇمكىن.قازىر ۆيرۋس دەرەگى ەڭ كوپ تىركەلگەن مەملەكەت اقش. مۇندا 3,7 ميلليوننان استام دەرتكە شالدىقسا، 140 مىڭنان استام ادام اجال قۇشقان. ءبىر كۇندە 70 مىڭ ادامنان دەرت انىقتالىپ جاتىر. ەل پرەزيدەنتى دونالد ترامپ ۆيرۋس جاقىن ارادا وزدىگىنەن جوعالىپ كەتەدى، الەم قالىپى ءومىر سالتىنا ورالادى دەيدى. بىراق ترامپتىڭ بۇعان دەيىن ۆيرۋس ساۋىردە الەمدى تارك ەتەدى دەگەن گيپوتەزاسى ورىندالعان جوق.ۆيرۋستىڭ تارالۋى سايابىرلاعان ەۋروپا ەلدەرىندە كارانتين رەجيمى جەڭىلدەتىلگەنمەن، سوڭعى كەزدەرى ىندەتتىڭ ىلمەگىنە ىلىنگەندەر قاتارى قايتا ارتقان. سول سەبەپتى فرانتسيا، يسپانيا، گرەكيا ەلدەرىنىڭ بيلىك وكىلدەرى ءتيىستى شارا قولدانۋعا ءماجبۇر. وسى اپتادان باستاپ فرانتسۋزدار بارلىق جابىق قوعامدىق ورىنداردا ماسكا تاعىپ جۇرۋگە مىندەتتەلدى. ماماندار ايماقتا كوروناۆيرۋستىڭ ەكىنشى تولقىنى باستالۋى مۇمكىن دەيدى.يسپانيادا ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى ارتقان. ءتارتىپ ساقشىلارى جاعاجايعا كەلگەن دەمالۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، ۇيلەرىنە قايتۋعا كەڭەس بەرىپ جاتىر. تاياۋدا بارسەلونا قالاسىندا شەكتەۋ شارالارى تاعى ەكى اپتاعا كۇشەيتىلدى. گونكونگتەگى احۋال دا وسىنداي. يراندا پاندەميانىڭ ەكىنشى تولقىنى باستالعاندىقتان، تۇركيا يرانمەن اۋە بايلانىسىن ۋاقىتشا توقتاتتى. ال يزرايل بيلىگى ۆيرۋس تارالۋى باسەڭدەمەسە، ەلدى تولىعىمەن جابۋ تۋرالى شەشىم قابىلداماق.ورتا ازيا ەلدەرىندەگى احۋال دا ءماز ەمەس. قىرعىزستاندا دەرتكە شالدىققاندار سانى شىلدەدە 4,5 ەسەگە ارتقان. كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانىنىڭ كۇرت وسۋىنە بايلانىستى اۋرۋحانالاردا ورىن جوق. ەلدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى وزدەرىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى ورىنداي الماي جاتىر، ال دەپۋتاتتار دەمالىسقا كەتكەن. ەلدىڭ ەڭ ءىرى ءۇش قالاسىندا بىشكەك، وش، دجالالابادتا جانە بىرنەشە اۋداندا توتەنشە جاعداي جانە كومەندانتتىق ساعات جاريالانعان. ەلدە جالپى ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 27 143 ادام، قايتىس بولعاندار 1 037 ادام. ال وزبەكستاندا دەرتكە 17 مىڭنان استام شالدىققان.قازاقستاندا 72 مىڭعا جۋىق ادامنان ۆيرۋس دەرەگى انىقتالسا، ەپيدەميا باستالعالى بەرى ەلدە كوروناۆيرۋستان بارلىعى 585 ادام قايتىس بولعان. بار جوعى ءبىر اپتادا 200دەن ناۋقاس اجال قۇشتى. بۇدان بولەك، ەلدە وكپە قابىنۋىنا شالدىققاندار سانى ارتقان. وسىعان دەيىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى پنەۆمونيا دياگنوزى قويىلعان ناۋقاستاردىڭ ءبىرازىنان كوروناۆيرۋس دەرەگى انىقتالعان جوق دەدى. بىراق ولاردى دا 19 حاتتاماسىمەن ەمدەدى.وتكەن اپتادا مينيستر الەكسەي تسوي شىلدە باستالعالى 135 مىڭ ادام پنەۆمونياعا شالدىعىپ، 1555 ادام قايتىس بولعانىن مالىمدەدى. ەل بيلىگى 1 تامىزدان باستاپ قوزدىرۋشىسى بەلگىسىز يا زەرتحانادا راستالماعان ۆيرۋستىق پنەۆمونيانى كوروناۆيرۋس ستاتيستيكاسىنا قوسۋ تۋرالى شەشىمگە كەلدى. جىل باسىنان 15 شىلدەگە دەيىن 234 مىڭ ادام پنەۆمونياعا شالدىققان، ونىڭ 3,3 مىڭى قايتىس بولعان. ساراپشىلار ءبىر ايدىڭ وزىندە كۇرت وسكەن 135 مىڭ جاعدايدىڭ بارلىعى دەرلىك كوروناۆيرۋسقا جاتادى دەپ سانايدى. رەسمي ساناقتاعى 66 895 كەيسكە قوسىمشا شىلدەدەگى 135 641 پنەۆمونيانى، مۇنىڭ تامىزعا دەيىن وسەتىنىن ەسكەرسەك، ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى كەمىندە 203 مىڭعا شىعادى.الەمدە ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 15 ميلليونعا جاقىندادى. اۋقىمدى دەڭگەيدە زارداپ شەككەن مەملەكەتتەر تورتتىگىندە اقش 3,7 ميلليون, برازيليا 2,098 ملن, ءۇندىستان 1,118 ملن جانە رەسەي 770 مىڭ تۇر.
|
يراكتا انتيامەريكالىق ساياساتكەر ٴالسادر بيلىككە كەلدى الەم17 مامىر 2018، 22:57يراكتا انتيامەريكالىق ساياساتكەر ٴالسادر بيلىككە كەلدى17 مامىر 2018, 22:57 639 0جۋىردا عانا يراكتا وتكىزىلگەن پرەزيدەنت سايلاۋىندا مۋكتادا ٴالسادر جەڭىسكە جەتتى. كوپتەگەن ساراپشىلار امەريكالىق اسكەري قارۋلى كۇشتەرگە قارسى كۇرەسكەن ٴالسادر ەندى يراك ساياساتىنىڭ پاتشاسىنا اينالادى دەگەن بولجام جاساۋدا. بۇل تۋرالى . اقپارات اگەنتتىگى باسىلىمىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.ٴالسادر ٴوزىن ۇزاق ۋاقىت بويى تاۋەلسىز ۇلتشىل ازامات رەتىندە كورسەتىپ، يران مەن اقش ساياساتىنا قارسى شىقتى. 2003 جىلى يراك جەرىنە باساكوكتەپ كىرىپ، ساددام حۋسەيندى بيلىكتەن تايدىرعان اقش پەن يران اسكەرىن ٴالسادر ەرەكشە جەك كورەتىنىن اشىق ايتىپ، قارسى كۇرەس جۇرگىزگەن.جەمقورلىققا قارسى ساياسات ۇستانىپ، كوممۋنيستىك پارتيامەن بىرىگىپ، سايلاۋ الدىندا الەمنىڭ ەڭ مىقتى ساياساتكەرلەرى سياقتى حالىقتىڭ رۋحىن كوتەرە ٴبىلدى. ۆاشينگتوننان قولداۋ تاپقان كانديدات حايدەر ٴالاباديدى باسىپ وزىپ، جەڭىسكە جەتتى. ال سايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا ابادي ٴۇشىنشى ورىنعا جايعاسقان.ٴالسادر وسىعان دەيىن ەكى رەت يراكتاعى امەريكالىق كۇشتەرگە قارسى بۇلىك شىعارعان. يگيل توبىمەن كۇرەسۋ ٴۇشىن يراك جەرىنە ەنگەن اقش اسكەرىنە ٴالى قارسى شىقپاعاندىقتان، كوپتەگەن ساراپشىلار ٴالسادردىڭ وزگە جوسپارى بار دەپ كۇتەدى.ٴالسادردىڭ جەڭىسى يران ٴۇشىن دە، اقش ٴۇشىن دە جاعىمسىز جاڭالىق. ساياسي جانە يدەولوگيالىق تراەكتوريانى باقىلاپ وتىرعان ادام ٴالسادردىڭ پراگماتيكالىق اكتەرعا اينالعاندىعىن وڭاي تاني الادى، دەدى تاياۋ شىعىستاعى كيكىلجىڭدەردى باسۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى راندا سليم.سليمنىڭ ويىنشا، ٴالسادر يراك تاۋەلسىزدىگىنە نۇقسان كەلمەيىنشە، ەلدەگى اقش اسكەرىن شىعارا قويمايدى. يگيل توبىمەن كۇرەسۋ ٴۇشىن يراكتا ٴدال ٴقازىر 5 000 اقش اسكەري قىزمەتكەرى وقۋجاتتىعۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە.اقش يراك جەرىنە باساكوكتەپ كىرگەن سوڭ، ارادا 15 جىل وتكەندە العاش رەت ٴالسادر جەڭىسىنەن كەيىن قايتا الاڭداۋشىلىق تانىتا باستادى.اقش يراك مەملەكەتى مەن ونىڭ تۇرعىندارىن دەموكراتيالىق سايلاۋ وتكىزۋىمەن قۇتتىقتايدى. يراك حالقى ٴقاۋىپسىز، گۇلدەنۋگە تالپىنعان، ۇلتتىق، ورتالىق ۇكىمەتى بار، ٴبىرقالىپتى ەل قۇرۋعا تالپىنىپ جاتىر. جاڭا يراك ۇكىمەتىمەن بايلانىس ورناتىپ، كونستيتۋسيالىق تۇرعىدان بۇل ەلدە قاۋىپسىزدىك ورناتۋ ٴۇشىن تالپىنامىز، دەدى اقش ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ وكىلى.ٴالسادردىڭ جەڭىسى دونالد ترامپتىڭ دا ەندى مازاسىن الادى. امەريكالىق اسكەريلەر مەن كومانديرلەر كوپتەگەن اقش اسكەريلەرىنىڭ قازاسىنا وسى ٴالسادر جاۋاپتى دەپ تانيدى. سوندىقتان اسكەريلەردىڭ ترامپتىڭ ٴالسادرعا قاتىستى قانداي ساياسات ۇستاناتىنىن باقىلاپ وتىراتىنى ٴسوزسىز.2014 جىلى گەنەراللەيتەنانت ريكاردو سانچەس يراك وككۋپاسياسىنا قاتىسىپ، اقش قۇرلىق كواليسياسىن باسقارعان ساتتە: امەريكالىق كۇشتەردىڭ باستى ماقساتى مۋكتادا ٴالسادردى ٴولتىرۋ نەمەسە ۇستاپ الۋ. بۇل ٴبىزدىڭ ميسسيا دەپ مالىمدەگەن بولاتىن.اقش قورعانىس ٴمينيسترى دجەيمس مەتتيستەن دە جۋرناليستەر جاڭا يراك پرەزيدەنتى ٴالسادر تۋرالى پىكىرىن سۇرادى. مەتتيس يراكتا اسكەري قىزمەتىن وتەپ، تاياۋ شىعىستاعى ورتالىق اقش اسكەرىن باسقارعان بولاتىن. قورىتىندى جاريالانباي تۇرىپ، مەتتيس: يراك حالقىنىڭ سايلاۋعا قۇقىعى بار. سوندىقتان دەموكراتيالىق ادىلەتتى سايلاۋ وتەدى دەپ سەنەمىز دەدى.اقش ساراپشىلارىنىڭ الاڭداۋشىلىعىن تۋعىزعان تاعى ٴبىر ماسەلە بار. ساددام حۋسەين بيلىگى قۇلاتىلعان سوڭ، ەلدەگى بيلىك پارتياسىنا سۇننيتتەر، شييتتەر مەن كۋردتان بىردەي سايلاناتىن. يراكتا ەندى ٴالسادر جەڭىسكە جەتكەن سوڭ، بيلىك پارتياسى تەك مۇسىلمان شييتتەردەن قۇرالۋى مۇمكىن. ٴبىراق، سۇننيتتەر مەن كۋردتار بيلىك باسىنان شەكتەتىلسە، حالىق اراسىندا ٴدۇمپۋ شىعاتىنى ٴسوزسىز.يراكتاعى ەڭ ٴىرى پروبلەمانىڭ ٴبىرى ٴدىن ماسەلەسى. حالىقتىڭ باسىم بولىگى شييتتەر بولعانىمەن، ساددام حۋسەين كەزىندە ولار از عانا سۇننيتتەردەن جاپا شەكتى. سەبەبى، بيلىك باسىنا تەك سۇننيتتەر جايعاسىپ، ولاردى شەتتەتتى. 2003 جىلى شييت ۇزدىكتەرى ونداعان جىلدار بويى قىسىم كورگەنى ٴۇشىن سۇننيتتەردەن ٴوش العان.فرانس پرەسس اقپارات اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، يران باسشىلارى ٴالسادردى قولدامايدى. ماسەلەن، قۋاتتى يران گەنەرالى كاسسەم سولەيماني وسى اپتادا جەڭىلىس تاپقان اباديمەن كەزدەسىپ، ورتاق كەلىسىم جاساعان. ول ٴالسادردى بيلىكتەن كەتىرۋدى كوزدەيدى.
|
قالقانسىمان بەز كېسەللىكلىرىنىڭ ھەممىسىلا يود تولۇقلاشقا ئېھتىياجلىق بولىۋەرمەيدۇ بىلبىلىك بىلوگىباشبەتساغلاملىققالقانسىمان بەز كېسەللىكلىرىنىڭ ھەممىسىلا يود تولۇقلاشقا ئېھتىياجلىق بولىۋەرمەيدۇقالقانسىمان بەز كېسەللىكلىرىنىڭ ھەممىسىلا يود تولۇقلاشقا ئېھتىياجلىق بولىۋەرمەيدۇبىلبىلىك ئېلېكترونلۇق خەت ئەۋەتىڭ 2021يىلى 01ئاينىڭ 20كۈنى0 4 2 مىنۇتتا ئوقۇپ بولىسىزقالقانسىمان بەز ئادەم بەدىنىدىكى ئەڭ چوڭ ئىچكى ئاجراتما ئەزاسى بولۇپ، قالقانسىمان بەز ھورمۇننى بىرىكتۈرىدىغان، ساقلايدىغان، ئاجرىتىپ چىقىرىدىغان سورۇن. قالقانسىمان بەز ھورمۇنىنىڭ ئاساسلىق خىزمىتى ئورگانىزمنىڭ مېتابولىزمىنى تەڭشەش بولۇپ، ئادەم بەدىنىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشىنىڭ ھەرقايسى باسقۇچلىرىدا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. يود ئېلېمېنتى قالقانسىمان بەز ھورمۇنىنى بىرىكتۈرىدىغان خام ئەشيا بولۇپلا قالماي، يەنە قالقانسىمان بەزنىڭ ئۆسۈشى ۋە ئاجرىلىپ چىقىشىنى تەڭشەيدۇ. ھەتتا نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ نەزەرىدە قالقانسىمان بەز كېسەللىكى تىلغا ئېلىنسىلا، بىرىنچى ئىنكاسى يود كەملىك بولۇپ، يود تولۇقلاشقا توغرا كېلىدۇ.يودلۇق تۇز ئومۇملىشىشتىن ئىلگىرى، دۆلىتىمىزنىڭ بەزى رايونلىرىدا ھەقىقەتەن توم بويۇن كېسىلى دەپ ئاتىلىدىغان يود كەملىك كېسىلى مەۋجۇت ئىدى. مۇشۇ سەۋەبتىن ئىلگىرى كىشىلەردە قالقانسىمان بەز خىزمىتى كۈچىيىپ كېتىش، قالقانسىمان بەز ياللۇغى ۋە قالقانسىمان بەز ئىششىقى قاتارلىق كېسەللىكلەر كۆرۈلگەنىدى. ئەمەلىيەتتە، قالقانسىمان بەز كېسەللېكىنىڭ پەرقىگە ئاساسەن، يودنى ئىلمىي تولۇقلىشىمىز كېرەك.كۆپ ئۇچرايدىغان قالقانسىمان بەز كېسەللىكلىرىنى يود تولۇقلاش ئەھۋالىغا قاراپ يود تولۇقلاشقا تېگىشلىك، يود تولۇقلاش ھاجەتسىز ۋە يود چەكلەشكە تېگىشلىك دەپ ئۈچ چوڭ تۈرگە ئايرىشقا بولىدۇ.يود كەملىكتىن كېلىپ چىققان قالقانسىمان بەز ئىششىقى كۆپ كۆرۈلمەيدىغان بولۇپ قالدى، داۋالاشقا دەخلى يېتىشتىن ساقلىنىش ئۈچۈن، ئۆز ئالدىغا يود تولۇقلاشقا بولمايدۇ. ئېلىمىزنىڭ قىسمەن رايونلىرى، بولۇپمۇ ئوتتۇرا، غەربىي قىسىمدىكى تاغلىق رايونلاردا يود كەمچىل رايونغا تەۋە، يەرلىك ئاھالىلەرنىڭ يېمەكئىچمىكىدە ئومۇميۈزلۈك يود ئېلېمېنتى كەمچىل، شۇڭا دائىم يەرلىك قالقانسىمان بەز ئىششىقى دەپ ئاتىلىدىغان بىر خىل كېسەللىك يۈز بېرىدۇ، بۇ ئادەتتە پوقاق كېسىلى دەپ ئاتىلىدۇ. بۇ كېسەلنىڭ ئالامىتى بويۇن قىسمى كۆرۈنەرلىك ئىششىيدۇ، قالقانسىمان بەز ئىقتىدارى تۆۋەنرەك بولىدۇ. ئەگەر ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە ئاياللار بۇ كېسەلگە گىرىپتار بولسا، بوۋاقنىڭ نېرۋىسى ۋە بەدىنىنىڭ يېتىلىشى توسالغۇغا ئۇچراپ، بويى پاكار بولۇپ، ئەقلى ھوشىنى يوقىتىپ قويىدۇ، يەنى ھاڭۋاقتىلىق كېسىلى دەپمۇ ئاتىلىدۇ، بۇ كرېتنىس كېسىلى دەپمۇ ئاتىلىدۇ. شۇڭا قىسمەن رايونلاردىكى كىشىلەر يود ئېلېمېنتىنى تولۇقلاشقا موھتاج، بۇمۇ دۆلىتىمىزدە يودلۇق تۇزنىڭ ئومۇملىشىشىدىكى سەۋەبلەرنىڭ بىرى.نۇرغۇن كىشى قالقانسىمان بەز كېسىلىگە گىرىپتار بولغان ھامان، بۇنى توم بويۇن كېسىلى دەپ قارايدۇ، بۇ خاتا. چۈنكى يودلۇق تۇز سىياسىتى يولغا قويۇلغاندىن كېيىن، بۇ خىل يەرلىك قالقانسىمان بەز ئىششىقى كېسىلى ناھايىتى ئاز ئۇچرايدۇ، ئوخشىشىپ كېتىدىغان ئالامەتلەر ئاستىدا، باشقا قالقانسىمان بەز كېسەللىكى بولۇشى مۇمكىن. ئەگەر كۆپ مىقداردا يود تولۇقلىسا، يەنە بەزى تەكشۈرۈش نەتىجىلىرىگە تەسىر كۆرسىتىپ، داۋالاشنى كېچىكتۈرۈشى مۇمكىن.قالقانسىمان بەز ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان قالقانسىمان بەز كېسەللىكلىرى مەسىلەن قالقانسىمان بەز ئىششىقى تۈگۈنى، قالقانسىمان بەز ياللۇغى، بىرلەمچى قالقانسىمان بەز ئىقتىدارى تۆۋەنلەش قاتارلىقلار، ئەمەلىيەتتە يود تولۇقلاش ئەسلا ھاجەتسىز. بۇ خىل قالقانسىمان بەز كېسەللىكىگە نورمال يېمەكئىچمەك بولسىلا بولىدۇ. كېسەلگە گىرىپتار بولغاندىن كېيىن، بىمارنىڭ قالقانسىمان بەز شەكلى ياكى ئىقتىدارىدا نورمالسىزلىق كۆرۈلۈشى مۇمكىن، شۇنىڭ بىلەن مۇناسىپ كېسەللىك ئالامىتى، بەدەن بەلگىلىرى كېلىپ چىقىدۇ. بىمارنىڭ بوينى ئىششىش ھەمدە ئاغرىش ياكى ئىششىق قاتارلىق قىسمەن ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ، يەنە ئىششىق، سوغۇقتىن قورقۇش، ماغدۇرسىزلىنىش، يۈرەك ھەرىكىتى زىيادە ئاستىلاش قاتارلىق پۈتۈن بەدەن ئىپادىسى كۆرۈلىدۇ. بۇ خىل كېسەللىكلەرنى ئادەتتە دورا ياكى ئوپېراتسىيە ئارقىلىق داۋالاشقا توغرا كېلىدۇ، يودنىڭ داۋالاشقا بىرەر تەسىر كۆرسىتىشىدىن ئەنسىرەشنىڭ ھاجىتى يوق.ئۇنىڭدىن باشقا، قالقانسىمان بەز خىزمىتى كۈچىيىپ كېتىش قالقانسىمان بەز كېسەللىكىگە ۋەكىللىك قىلىدىغان بولۇپ، يودنى چەكلەشكە توغرا كېلىدۇ. بۇ يەردە دېيىلىۋاتقان يودنى چەكلەش ئاساسلىقى يود تەركىبى بار دورىلارنى ياكى يود مىقدارى مول بولغان يېمەكلىكلەرنى يېمەسلىكنى كۆرسىتىدۇ، مەسىلەن، لامنارىيە، قىزىل دېڭىز يۈسۈنى قاتارلىق دېڭىز ئۆسۈملۈكلىرى، ئامىن يودون، يود تەركىبى تابلېتى قاتارلىق غەربچە دورىلار ياكى دېڭىز يۈسۈنى، كۈنبۇ، ئويستېر قۇلۇلىسى قاتارلىقلار بار جۇڭيى دورىلىرىنى يېيىشنى كۆرسىتىدۇ.بۇنىڭدىن مەلۇمكى، قالقانسىمان بەز كېسەللېكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشتا، قارىغۇلارچە يود تولۇقلاشتىن ساقلىنىش، يەر، ئادەم، كېسەللىك، زامانغا قاراپ پەرقلىق بولۇش، يەككىلەشتۈرۈش پرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش كېرەك، ھەمدە قالقانسىمان بەزگە كۆڭۈل بۆلۈش، ئىلمىي ئۇسۇلدا يود تولۇقلاش كېرەك.نۇر تورىدىن ئېلىندى!ئائىلىدە ئىشلىتىۋاتقان قان بېسىم ئۆلچىگۈچنى توغرا ئىشلىتەلىدىڭىزمۇ ؟ئەر ـ ئاياللىق تۇرمۇشىغا تەسىر يەتكۈزىدىغان توققۇز خىل ئامىل قايسى؟10 سائەت بۇرۇنكۆرۈلىشى : 68867 قېتىم
|
مەملەكەتتىك 13 كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1 ءماجىلىسى دايىندىق جيىنىن وتكىزدىحالىق تورابىمەملەكەتتىك 13 كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1 ءماجىلىسى دايىندىق جيىنىن وتكىزدى2018.03.05 16:27 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىءماجىلىستىڭ ءتوراعالار القاسىن جانە باس حاتشىسىن سايلادى، جاڭ دىجياڭ جيىندى باسقاردىحالىق گازەتى، 4 ناۋرىز، بەيجيڭ ءتىلشى ۋاڭ بيشۋە. مەملەكەتتىك 13 كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1 ءماجىلىسى 4 ناۋرىز تۇستەن بۇرىن حالىق سارايىندا دايىندىق جيىنىن وتكىزدى. جيىن مەملەكەتتىك 13 كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى 1 ءماجىلىسىنىڭ ءتوراعالار القاسىن جانە باس حاتشىسىن سايلادى، مەملەكەتتىك 13 كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى 1 ءماجىلىسىنىڭ كەڭەستىك تارتىپتەرىن ماقۇلدادى. مەملەكەتتىك 12 كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ باستىعى جاڭ دىجياڭ جيىندى باسقاردى.مەملەكەتتىك 13 كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى جالپى 2980 ادام. 3 ناۋرىزعا دەيىن ءماجىلىس حاتشىلار باسقارماسىنا كەلىپ تىزىمدەلگەن ۋاكىل 2976 ادام بولدى. 4 ناۋرىزداعى دايىندىق جيىنعا 2951 ۋاكىل قاتىناستى، 29 ۋاكىل قاتىناسقان جوق، قاتىناسقان ۋاكىل سانى زاڭدا بەلگىلەنگەن ۋاكىل سانىنا ۇيلەسەدى.جاڭ دىجياڭ جيىندى باسقارعاندا مەملەكەتتىك 13 كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى 1 ءماجىلىسىنىڭ 5 ناۋرىزدا اشىلاتىنىن، ءماجىلىستىڭ دايىندىق قىزمەتتەرىنىڭ تۇگەل ىستەلىپ بولعانىن جاريالادى.
|
مەكسيكاعا رەسەيلىك ۆاكتسينانىڭ 200 مىڭ دوزاسى جەتكىزىلدى قازاقستان جانە الەمدەگى سوڭعى جاڭالىقتار . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 00:30 20210224الداعى ۋاقىتتا تاعى وسىنداي مولشەرى كەلۋى تيىس، دەپ حابارلايدى حابار 24.بيلىك بۇل ەكپەنى ەل استاناسىنداعى ەگدە ادامدارعا سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. مەحيكوداعى ۆاكتسينالاۋ ناۋقانى ەرتەڭ باستالادى. بۇل ەل كوروناۆيرۋسقا قارسى العاشقى پرەپاراتتى فايزەر كومپانياسىنان وتكەن جىلدىڭ اياعىندا الدىرعان ەدى.مارسەلو ەبرارد، مەكسيكا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى: رەسەي ءوز ەلىندە ۆاكتسينالاۋدى ءالى تولىق اياقتاماسا دا، بىزگە ەكپە بەرىپ وتىر. ارينە تەگىن ەمەس. ءبىراق رەسەي ۇكىمەتى رۇقساتىن بەرمەي، ءبىز ءۇشىن قولجەتىمسىز بولار ەدى. مەكسيكاعا جاسالعان جاناشىرلىق دەپ قابىلدايمىز.ال تايلاند قىتاي ۆاكتسيناسىن قولدانۋعا رۇقسات بەردى. ەل بيلىگىنىڭ مالىمدەۋىنشە، سينوۆاك ەكپەسىنىڭ العاشقى لەگى ەرتەڭ كەلۋى كەرەك. ال ەكىنشى پارتيا ناۋرىزدا، ءۇشىنشى لەگى ساۋىردە جەتكىزىلەدى. تايلاندتا ءبىرىنشى كەزەكتە مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى، ناۋقاستار مەن جاسى 60تان اسقان تۇرعىندار ەگىلەدى.وسى كاتەگوريا بويىنشا: يلون ماسك ءبىر كۇندە 15 ملرد دوللارىنان ايىرىلدىكەلۋ قاينارى: :...?381359898
|
قازاقستان ازىقت ۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا، ەاەو ەلدەرى سياقتى ماڭىزدى ازىقت ۇلىك تاۋارلارىنىڭ ەكسپورتىنا تىيىم سالدى. الايدا قالعان تاۋارلار بويىنشا ەكسپورتقا بوگەت جوق. الەمدىك ساۋدانىڭ وزگەرىسكە ۇشىراعان قازىرگى كەزەڭىندە ءبىزدىڭ وندىرۋشىلەردە جاڭا نارىقتارعا قول جەتكىزۋ مۇمكىندىگى بار. سونىمەن بىرگە ساۋدا مينيسترلىگى كاسىپكەرلەرگە بارىنشا كومەك كورسەتۋدە. ياعني، قولدانىستاعى باعىتتار بويىنشا لوگيستيكادا شەكارالىق شەكتەۋلەردى ەسكەرە وتىرىپ كومەك كورسەتۋ، سونداياق جاڭا نارىقتى يگەرۋ كوزدەلگەن. ءبىزدىڭ ەكسپورتتىق تاۋارلاردىڭ وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋ ماقساتىندا دايىن ءونىمدى تاسىمالداۋ جونىندەگى شىعىنداردىڭ 50 نا دەيىن وتەلەدى، دەدى ول.ونىڭ ايتۋىنشا، ورتاڭعى كومپانيالاردى قولداۋ ماقساتىندا ەكسپورتتىق اكسەلەراتسيا باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. ول كاسىپكەرلەرگە ەكسپورتتىق ماسەلەلەردە كونسۋلتاتسيالار عانا ەمەس، ءالسىز جانە كۇشتى جاقتاردى تەرەڭ تالداۋ، ساراپتامالىق باعالاۋ جانە ەكسپورتقا شىققانعا دەيىن تولىق سۇيەمەلدەۋدى تەگىن نەگىزدە الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جالپى العاندا ەكسپورتتاۋشىلاردى قولداۋ ساياساتى بۇگىنگى كۇنى توقتاتىلعان جوق.
|
نەۆزات ۋيانىك: ءبىزدىڭ ماقساتىمىز حالىقتىڭ بەيبىت ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاساۋ31 قازان 2019, 10:52 1238 0 سىرتقى ساياسات تۇركيا رەسپۋبليكاسى بيىل 9 قازاندا سيريانىڭ سولتۇستىگىنە قاراي بەيبىتشىلىك قاينارى اتتى اسكەري وپەراتسيا باستاعان ەدى. ءتىلشىمىز اتالعان وپەراتسيانىڭ ءمانماقساتىنا قاتىستى تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى نەۆزات ۋيانىكتان سۇحبات العان بولاتىن. تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان ءبىر سوزىندە ماقساتىمىز ەۆفراتتىڭ شىعىسىن بەيبىتشىلىك بۇلاعىمەن نارلەندىرۋ، لاڭكەستەردەن بوساعان جەرلەرگە 2 ميلليونداي ەل قوندىرۋ دەگەن ەدى. ۇزاماي 9 قازاندا بەيبىتشىلىك قاينارى بۇلاعى اتتى وپەراتسيانى باستاپ جىبەردىڭىزدەر. ناقتى سەبەبىن تارقاتىپ ايتىپ بەرسەڭىز. تۇركيا بيىل توعىزىنشى جىلعا ۇلاسقان سيرياداعى تۇراقسىزدىقتى شەشۋ ءۇشىن كۇش سالىپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ەڭ باسىندا تۇر. استانا ۇدەرىسىنە دە كەپىل ەل رەتىندە بەلسەندى اتسالىسىپ كەلەمىز. بۇل جەردە باۋىرلاس قازاقستاننىڭ، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بىتىمگەر ساياساتى ارقاسىندا استانا ۇدەرىسى دە سيرياداعى تۇراقتىلىقتىڭ ارتۋىنا ۇلەس قوستى. قازاقستاننىڭ جۋسان وپەراتسياسىن دا ايرىقشا اتاپ ءوتۋ كەرەك. بۇل جەردە ايتپاعىم، ءبىزدىڭ ماقسات سيريادا تىنىشتىق ورناتۋعا بار كۇشىمىزدى سالۋ. توعىز جىلدىڭ ىشىندە تۋعان جەرلەرىنەن بوسىپ، تۇركياعا باس ساۋعالاعان 3 ميلليون 600 مىڭ سيريالىق ازاماتتى باۋىرىمىزعا باسىپ وتىرمىز. ولاردىڭ ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن، بەلگىلى ءبىر كاسىپكە يە بولىپ، جالپى جۇمىس، تىرشىلىك جاساۋى، بالالارىنىڭ وقۋى ءۇشىن بارلىق جاعدايدى جاساپ جاتىرمىز. ال وكىنىشكە قاراي، سيرياداعى سوعىس پەن باستارىنا تونگەن قاۋىپقاتەردەن قاشقانداردان بوساپ قالعان جەرلەردى، ياعني ءدال شەكارامىزدىڭ ارعى بەتىندە دايش، كۇردىستان جۇمىسشى پارتياسى مەن ونىڭ سيرياداعى قاناتتارى حالىقتىق قورعانىس جاساقتارى جانە دەموكراتيالىق بىرلىك پارتياسى اتتى لاڭكەستىك ۇيىمدار يەلەنىپ، توپتاسىپ العان. ءبىز ولاردىڭ تەررورلىق شابۋىلدارىنان دا ەڭ كوپ زارداپ شەككەن ەلدەردىڭ ءبىرىمىز. ولار ءبىزدىڭ شەكارا اۋماعىنا جاقىن جەرلەردەگى اۋىلايماقتارىمىزعا شابۋىلدار جاساپ كەلدى. سوڭعى ەكى جىلدا 200دەي رەت اۋەدەن راكەتالارمەن شابۋىل جاسالىپ، ونداعان جەرلەسىمىز كوز جۇمىپ، جۇزدەگەنى جارالاندى. تەررورلىق ۇيىمدارى سيريادا جانە سيريالىقتارعا قارسى لاڭكەستىك ارەكەتتەردى دە جۇزەگە اسىردى. ولاردىڭ بالالاردى اسكەرگە الۋ، وپپوزيتسيانى قورقىتۋ، دەموگرافيالىق قۇرىلىمدى وزگەرتۋ جانە باقىلاۋىنداعى اۋدانداردا ادامداردى قاتارىنا ماجبۇرلەپ تارتۋ سياقتى ادام قۇقىعىن بۇزۋشىلىق فاكتىلەرى تىركەلگەن ءارى دالەلدەنگەن. جەرگىلىكتى حالىققا جاپپاي قىسىم كورسەتۋدە. سونىمەن قاتار، ءبىز قاۋپسىزدىك اۋماق قۇرعالى وتىرعان جەرلەردە تۇرعان حالىقتىڭ ۇشتەن ەكىسىنەن استامى اراب ۇلتى وكىلدەرى بولاتىن، ولار لاڭكەستەردىڭ ەلدى مەكەندەردەگى زورلىقزومبىلىقتارىنان قاشىپ، 350 مىڭنان استامى تۇركياعا كەلسە، وزگەلەرى باسقا جەرلەرگە بوسىپ كەتتى. البەتتە، ءبىز كورشى ىرگەمىزدە بولىپ جاتقان مۇنداي قىلمىسقا قول قۋسىرىپ، قاراپ وتىرا المايمىز. ولارعا قارسى بەلسەندى كۇرەسۋدى دۇرىس دەپ تاپتىق. سوندىقتان قۇرمەتتى پرەزيدەنتىمىز رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ باس قولباسشى رەتىندە بەرگەن بۇيرىعى نەگىزىندە تۇرىكتىڭ قارۋلى كۇشتەرى 9 قازاندا بەيبىتشىلىك قاينارى اتتى اسكەري وپەراتسياسىن باستادى. ال لاڭكەستەردەن تازالانعان شەكارامىزدان، ياعني ەۆفرات وزەنىنەن يراكتىڭ شەكاراسىنا دەيىن 30 شاقىرىمعا دەيىنگى 444 كمدەن اسا جەردە قاۋىپسىز اۋماق قۇرماقپىز. ونداعى ماقسات حالىقتىڭ بەيبىت ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاساپ، بۇرىن وسى جەرلەردەن كەتكەن سيريالىق باۋىرلارىمىزدىڭ ءوز ەرىكتەرىمەن ءوز وتاندارىنا، اتامەكەندەرىنە ورالىپ، ءتىرشىلىگىن جالعاستىرۋىنا جانجاقتى قولداۋ كورسەتىپ، جول اشۋ. ەستەرىڭىزدە بولسا، 2017 جانە 2018 جىلدارى ەۆفراتتىڭ باتىسىندا جۇزەگە اسقان ەۆفرات قالقانى مەن ءزايتۇن بۇتاعى وپەراتسيالارى ارقاسىندا 4000 كمدەن اسا اۋماقتى اتالعان لاڭكەستەردەن تازارتتىق. ول جەرلەردەن تەررور ۇيىمدارى قىسىمىنان، سوعىسىنان، زورلىقزومبىلىعىنان ءسۇرگىن ەتىلگەن 360 مىڭنان اسا سيريالىق باۋىرلارىمىز تۇركيانىڭ قولداۋىمەن ءوز اۋىلدارىنا قايتا ورالىپ، قالىپتى ومىرگە كوشتى. اكىمدىكتەر ءوز جۇمىستارىن جاساپ، حالىق ءتىپتى جەرگىلىكتى ءماسليحاتتارىن قۇرىپ، تىرلىكتەرىن جالعاستىرۋدا. ءتۇركيانىڭ قوعامدىق ۇيىمدارى كومەكتەسىپ، بۇۇ ورگاندارىمەن دە بىرلەسىپ، ولاردىڭ ءومىرىن، تۇرمىسىن جاقسارتۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىز. اسكەري وپەراتسيالارىڭىز حالىقارالىق تالاپتارعا، قارارلارعا قانشالىقتى ساي كەلەدى؟ نەنى مەڭزەگەنىڭىزدى ءتۇسىندىم. بۇل ءبازبىرەۋلەر ايتىپ جۇرگەندەي بىرەۋدىڭ جەرىنە كوز تىگۋ ەمەس. بارلىعى زاڭدىق نەگىزدە جاسالۋدا. بەيبىتشىلىك قاينارى باستالاردا ماقساتمۇراتىمىز تۋرالى بۇۇ باس حاتشىسىنا، بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ ءىس باسىنداعى ءتوراعاسىنا جانە ناتونىڭ باس حاتشىسىنا، سەرىكتەستەرىمىزگە الدىن الا حابار بەردىك. سونىمەن بىرگە، سيريا رەجيمىنە دە ىستامبۇل قالاسىنداعى باس كونسۋلدىعى ارقىلى ديپلوماتيالىق نوتا جونەلتىپ، قۇلاعدار ەتتىك. سونىمەن قاتار، تۇركيا حالىقارالىق قۇقىق نەگىزىندە بۇۇ جارعىسىنىڭ 51بابىنا ساي ءوزىنءوزى قورعاۋ قۇقىعىن قولداندى. سونىمەن قاتار، 1998 جىلدىڭ قازان ايىندا سيريا ۇكىمەتىمەن بىرگە ادانا كەلىسىمىن جاساعان بولاتىنبىز. وندا سيريا جەرىنەن تۇركيا اۋماعىنا قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن تەررورلىق قاتەر تۋىنداسا، الدىن الۋ تۋرالى تايعا تاڭعا باسقانداي جازىلعان. مىنە، وسىنداي ناقتى حالىقارالىق قۇقىقتىق نەگىزدەرگە سۇيەندىك. جالپى، ۇلتتىق جانە شەكارالىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە قاتەر ءتونگەندىكتەن، ول عانا ەمەس، شەكارانىڭ ارعى بەتىندەگى سيريا حالقىنىڭ بىرلىگى مەن تىرلىگىنە قاتەر توندىرگەن، جەرىنىڭ ساياسي بولشەكتەلۋىنە قاۋىپ توندىرگەن بۇل تەررورلىق ۇيىمداردى تايراڭداتىپ قويىپ، قاراپ وتىرا المايمىز. كەز كەلگەن ەلدىڭ وسىنداي قادامعا بارارىنا سەنىمدىمىن. مۇنى كۇردتەرگە قارسى وپەراتسيا دەپ سيپاتتاپ جۇرگەندەر دە بارشىلىق... وكىنىشكە قاراي، حالىقارالىق ارەنادا تەررورلىق ۇيىمداردى قولدايتىندار، سولاردىڭ نەگىزىندە سيريا مەن تاياۋ شىعىستا وزدەرىنىڭ جاسىرىن كۇن ءتارتىپتەرىن قالىپتاستىرۋعا تىرىساتىن بەلگىلى ءبىر توپتار بۇل اسكەري وپەراتسياعا قاتىستى قارا پروپاگاندا مەن مانيپۋلياتسيا جاساۋدا. تۇركيا ول جەردە بەيبىت حالىقتى ءولتىرىپ جاتقانداي ەتىپ اقپارات جاريالاپ، كۇردتەرگە قارسى وپەراتسيا دەپ جالعان اقپاراتتار تاراتۋدا. بىرىنشىدەن، ەڭ الدىمەن بۇدان بۇرىن ىسكە اسىرعان وپەراتسيالار كەزىندەگىدەي بەيبىت تۇرعىنداردىڭ زارداپ شەكپەۋى ءۇشىن بارلىق ءتيىستى شارالار قولعا الىنعان. ال كۇردتەرگە قاتىستى ميفتەرگە كەلەر بولساق، بۇل بارىپ تۇرعان وتىرىك دۇنيە. سەبەبى، كۇردتەر ءبىزدىڭ باۋىرىمىز، مىڭ جىلدان بەرى بىرگە ءومىر ءسۇرىپ، بىرلىكبەرەكەدە جاساپ كەلەمىز. تۇركيانىڭ ىشىندە بولسىن، تاياۋ شىعىستا بولسىن كۇردتەر دە وزگە ۇلتتار سياقتى ءبىزدىڭ تاعدىرى ورتاق باۋىرلارىمىز. ءتىپتى بۇل وپەراتسيا ولاردىڭ دا قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا باعىتتالعان. ەگەر بۇل ناۋقان كۇردتەرگە قارسى جاسالعان بولسا، تەك نىڭ زۇلىمدىعىنان، ونىڭ سيرياداعى قاناتتارى سانالاتىن مەن زورلىقزومبىلىعىنان تۋعان جەردەن قاشىپ، تۇركياعا كەلىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتقان 350 مىڭ كۇرت ۇلتىنىڭ تاعدارىن كىم، قالاي ءتۇسىندىرىپ بەرە الادى، ايتىڭىزشى؟ جاڭا بەلگىلى توپتار دەپ قالدىڭىز، سوسىن بوسقىندار ماسەلەسى دە ۋشىعىپ تۇرعانداي؟ ەۆفرات وزەنىنىڭ شىعىسىندا لاڭكەستىك ۇيىمدارعا كەيبىر وداقتاس دەلىنىپ جۇرگەن ەلدەر قارۋجاراق جەتكىزىپ بەرىپ، سيريانى بولشەكتەپ، كوزىمىزدىڭ الدىندا تەررورشىلاردان قۇرالعان مەملەكەت قۇرۋعا تالپىندى. ءتىپتى جىلدار بويى ءبىر تەررورلىق ۇيىمدى باسقا ءبىر تەررورلىق ۇيىمعا قارسى قولدانعان كەيىپ تانىتىپ، ەكىنشىسىن زاڭدى ۇيىم ەتىپ كورسەتىپ كەلەدى. مۇنداي حالىقارالىق قۇقىققا دا ساي كەلمەيتىن ارەكەتتەردەن، تەرىس پيعىلداردان باس تارتقان ابزال. كەرىسىنشە ءتۇركيانىڭ ۇندەۋىنە قۇلاق اسقاندارى دۇرىس دەپ ويلايمىن. ال بوسقىندارعا كەلەر بولساق جاعداي كۇردەلى. تۇركيا 3 ميلليون 600 مىڭ سيريالىققا پانا بەرىپ وتىرعانىن جوعىرىدا ايتتىم. ولاردى قولدا بار مۇمكىندىگىمىزبەن اسىراپ وتىرمىز جانە بۇل ورايدا حالىقارالىق قاۋىمداستىقتان كۇتكەن قولداۋدى دا كورە المادىق. ال كەيبىر ەۋروپا ەلدەرىنىڭ سيريادان بوسىپ، وتانىنان ايىرىلعان ءجۇرەكتەرى جارالى جاندارعا قاتىستى ۇستانىمدارى ادامگەرشىلىككە مۇلدە جاتپايدى. ولاردىڭ بار ويلارى، ءبىزدىڭ شەكارالارىمىزعا كەلمەسىن، مۇمكىن بولسا، بىزگە ءمۇلدە جولاماسىن دەپ باستارىن الىپ قاشادى. ءتۇركيا سيريامەن شەكارالاس، سولار اينالىسسىن دەپ وزدەرى قاشقاقتايدى. مۇنداي كوزقاراس ادامي تۇگىلى حالىقارالىق قۇقىققا دا سايكەس كەلمەيدى عوي. پرەزيدەنتىمىز رەجەپ تايىپ ەردوعان اتاپ ءوتكەندەي، تۇركيا ءوز ءمۇمكىندىكتەرىمەن بۇگىنگە دەيىن 40 ميلليارد اقش دوللارىنىڭ مۇعدارىنداعى قارجىنى وسى سالاعا جۇمسادى. وكىنىشكە قاراي، ءبىز حالىقارالىق قوعامنان بوس ۋادە، قىزىل ءسوزدىڭ سىرتىندا ناقتى ءبىر قولداۋ كورە المادىق. ءوزىڭىز اتاپ وتكەن تەررورلىق مەملەكەت قۇرۋعا دەيىن جەتكەن دايش تەررورلىق ۇيىمدارىنا تۇركيانىڭ بۇيرەگى بۇرادى دەگەندەي دە اقپارات تارادى. بىزگە تەررورلىق ۇيىمداردىڭ ءبىرءبىرىنەن ايىرماشىلىعى جوق. بارلىعىمەن كۇرەسەمىز. تۇركيا دايش لاڭكەستىك كۇشتەرىنە قارسى دا حالىقارالىق كواليتسيا شەڭبەرىندە ەڭ بەلسەندى تۇردە كۇرەسىپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ءبىرى. قاۋىپسىزدىك كۇشتەرىمىز دە، تۇرىك قارۋلى كۇشتەرى دە بۇل ماسەلەگە وتە قاتتى ءمان بەرەدى. اتاپ ايتقاندا، سيريادا ەۆفرات قالقانى مەن ءزايتۇن بۇتاعى وپەراتسيالارى كەزىندە 3 مىڭ دايش تەرروريستەرىنىڭ كوزىن جويدىق. ال يراكتا 4 مىڭ مۇشەسىن جوق ەتتىك. بۇل رەتتە، تۇركيادان باسقا بەلسەندى كۇرەسكەن وزگە مەملەكەت جوق دەپ ناقتى ايتا الامىن. ءبىز مۇنى بۇكىل الەمگە دە اشىق ايتىپ كەلەمىز. سەبەبى، ءبىز دە دايش لاڭكەستەرىنەن زارداپ شەككەن ەلدەردىڭ باسىندا تۇرمىز، ولار قالالارىمىزدى بومبالادى، ادامدارىمىزدى دا ءولتىردى. سوندىقتان ولار ءبىزدىڭ ەڭ باستى دۇشپاندارىمىزدىڭ اراسىندا. ءبىز ولارعا قارسى كۇرەسىمىزدى دە ءبىر ءسات تە توقتاتپايمىز. بىرەر كۇن بۇرىن اسكەري وپەراتسياعا قاتىستى اقش پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى مايك پەنس ءتۇركياعا ارنايى كەلىپ، پرەزيدەنتتەرىڭىز رەجەپ تايىپ ەردوعانمەن بەلگىلى ءبىر كەلىسىمگە كەلگەندەي بولدى. ءيا، بۇل 120 ساعاتتىق، ياعني بەس كۇندىك ءبىر كەزەڭ. نەگىزىنەن امەريكا مەن ءبىزدىڭ ارامىزدا جاسالعان كەلىسىم، وپەراتسيانى توقتاتۋ دەۋگە كەلمەيدى. سەبەبى، ءبىز تەررورلىق ۇيىمداردان ەشقاشان كەلىسىمگە بارمايمىز. امەريكانىڭ سۇراۋى بويىنشا قۇرىلاتىن قاۋىپسىز اۋماقتارداعى تەررورلىق ۇيىم وكىلدەرى قارۋلارىن تاستاپ، ونداعى حالىقتى ءوز جونىنە قالدىرىپ، ءوز باقىلاۋلارىنداعى وزگە جەرلەرگە كەتۋى ءۇشىن بەلگىلى ءبىر ۋاقىت 120 ساعاتتا، ياعني بەس كۇندى سول ءۇشىن بەردىك. وسى مەزگىل بىتكەن سوڭ، وپەراتسيا جاسالاتىن اۋماقتا مەن ونىڭ سيرياداعى قاناتتارى ءجانە سىندى تەررورلىق ۇيىم وكىلدەرىنىڭ بار ەكەنى ناقتىلانسا، پرەزيدەنتىمىز ايتقانداي وپەراتسيانى تىپتەن كۇشەيتەمىز. ايماق تەررورلىق ەلەمەنتتەردەن تازالانعانعا دەيىن، شەكارالىق قاۋىپسىزدىگىمىز ورنىعىپ، سيريا حالقى جانە دايش زۇلماتىنان قۇتىلعانعا دەيىن وپەراتسيامىزدى جالعاستىرا بەرۋگە نيەتتىمىز.تەگتەر ىنتىماقتاستىق نەۆزات ۋيانىك تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى قازاقتۇرىك بايلانىستارى
|
20 قاراشا 14:45نۇرسۇلتان. قازاقپارات باس پروكۋراتۋرا باعدات مانزوروۆقا قاتىستى قىلمىستىق ءىستىڭ جابىلۋىنا بايلانىستى ق ر سىبايلاس جەمقورىققا قارسى ءىسقيمىل اگەنتتىگىنىڭ نارازىلىق تانىتۋىنا پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ءتيىستى راسىمدەر بار. ەگەر دە قىلمىس قۇرامى بولماسا، وندا شەشىم قابىلدانادى. تەرگەۋ پروتسەسىنە ەشكىم دە ىقپال ەتە المايدى. اتاپ ايتقاندا، قىلمىس قۇرامى نەمەسە قىلمىستىلىق وقيعاسى بولماسا، ىسكە نۇكتە قويىلادى، دەدى ق ر باس پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى مارات احمەتجانوۆ پارلامەنت ماجىلىسىندە تىلشىلەر ساۋالىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ.وسى ورايدا، ول سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتتىڭ شاعىمى قاناعاتتاندىرىلماعانىن راستادى.پروكۋراتۋرا بۇل قىلمىستىق قۋدالاۋدى توقتاتتى. اگەنتتىكتىڭ شاعىمى قاناعاتتاندىرىلمادى، م. احمەتجانوۆ.ەسكە سالساق، الماتى وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى باعدات مانزوروۆ ۇستالعانى تۋرالى بۇعان دەيىن حابارلاعان بولاتىنبىز. ق ر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل اگەنتتىگى وعان ق ر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 190بابى، 2بولىگى، 2تارماعى لاۋازىمىن پايدالانۋ ارقىلى اسا ءىرى كولەمدەگى الاياقتىق بويىنشا ايىپ تاقتى.كەيىن باس پروكۋراتۋرا باعدات مانزوروۆقا قاتىستى قىلمىستىق ءىس توقتاتىلعانىن رەسمي تۇردە مالىمدەدى. كوپ ۇزاماي شەنەۋنىك ءوز قىزمەتىنە قايتا كىرىستى.ءوز كەزەگىندە اگەنتتىك باس پروكۋراتۋرانىڭ بۇل شەشىمىنە نارازىلىق تانىتتى.
|
اكە تاربيەسى شۋاق،انا تاربيەسى بۇلاق اتا مۇراالتىن قازىنا باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2جولدانعان ۋاقىتى : 2017614 11:41:54ۇرپاق تاربيەسى ۇلى تاربيە. وعان استە،ءسال قاراۋعا بولمايدى. سەبەبى،بالا ءبىر وتباسىنىڭ بالاسى بولعانىمەن، الايدا ول ءبىر ۇلتتىڭ ۇرپاعى. انە سول ءۇشىن ۇرپاق تاربيەسى كىرشىكسىز بولۋى كەرەك. ءبىزدىڭ كەيبىر اتاانالارىمىزدىڭ ۇرپاق تاربيەلەۋى جۇيەلى عىلىمي بولماي وتىر. مۇنىڭ سەبەبىن ولاردىڭ ۇرپاق تاربيەسىنە بولعان كوزقاراسى، تاربيەلەۋ ءتاسىلىنىڭ دۇرىس بولماۋىنان قاراستىرۋعا بولادى. كەيبىر وتاعاسى انا تاربيەسى الەم تاربيەسى دەگەن دانا تاعىلىمدى قاتە ءتۇسىنىپ، مەن بالانى ىشەر اس،كيەر كيىممەن قامداسام بولعانى، بالانى تاربيەلەۋ شەشەسىنىڭ مىندەتى دەپ قارايدى. مۇنداي سىڭار جاقتىلى كوزقاراس دۇرىس ەمەس. اكە بولعان ادام بالانى تەك ىشەر اس،كيەر كيىممەن عانا قامداپ قالماستان،ۇرپاعىنا ۇزبەي ءتالىمتاربيە بەرىپ وتىرۋى كەرەك. ۇلتىمىزدا اي جارىعى تۇندە كەرەك، اكە تاربيەسى كۇندە كەرەك دەيتىن تاعىلىم بار.عۇلاما ۇلى ويشىل اباي قۇنانباي ۇلى بالانىڭ جاقسىسى قىزىق،جامانى كۇيىكدەگەن ەدى. بالانىڭ كۇيىك بولۋىنا دا،قىزىق بولۋىنادا اتاانا تاربيەسىنىڭ اتقاراتىن رولى جوعارى بولادى. كەيبىر اتاانالار بالاسىن جاقسى كورگەندىكتىڭ ءجونى وسى دەپ قاراپ، ەركەشولجاڭ ەتىپ ءوسىرىپ، بالانىڭ دۇرىس ادام بولماۋىنا وزدەرى كوپەكورنەۋ مۇرىندىق بولادى،ءتىپتى، كەي اتاانالار بالاسىنا قۋ بول،سۇم بول دەپ تاربيە بەرەدى. بۇل دۇرىس تاربيە ەمەس. اباي قۇنانباي ۇلى ءبىر اقىليا سوزىندە: قۋ،سۇم بول دەپ،پالەنشەنىڭ بالاسى سەنى سىرتىڭنان ساتىپ كەتەدى دەپ،ءتىرى جانعا سەندىرمەي جات مىنەز قىلىپ،وسى ما بەرگەن ءتالىمىڭ؟ وسى بالادان قايىر كۇتەسىڭ بە؟ دەگەن ەدى. ۇرپاقتى تۇرمىستا پىسىق،شيراقى،ۇقىپتى بولۋعا تاربيەلەۋ ورىندى،ءبىراق تاربيەنىڭ حاراكتەرىن وزگەرتىپ، قۋ، سۇم بولۋعا باۋلىپ نەمەسە تىم شەكتەن تىس ەركە شولجاڭ ەتىپ وسىرسەڭ،بۇل تاربيەنىڭ بالاعا زيانىنان باسقا بەرەر پايداسى جوق.ءبىزدىڭ اتاانالارىمىز بالانى جاقسى كورۋدەگى تۇسىنىگىن ايقىنداپ الۋلارى كەرەك. قارعا ءوز بالاسىن اپپاعىم،كىرپى ءوز بالاسىن جۇمساعىم دەيدى دەگەندەي، كىم باۋىر ەتى بالاسىن جەك كورەدى دەيسىڭ. ءبىراق بالانى جاقسى كورۋ عىلىمي بولۋى كەرەك. ەندەشە، بالانى قايتكەندە شىنايى جاقسى كورگەندىك بولادى؟ اتاانانىڭ بالاسىن جاقسى كورۋى ادامدا بولاتىن تۋما قاسيەت. ءبىراق اتاانالىق مەيىردىڭ ءبارىءبارى دە بالانىڭ ەسەيىپەرجەتۋىنە ءتيىمدى بولۋى ەكىتالاي. كەي اتا انالار بالا نە ىستەگىسى كەلسە سونى ىستەسىن،قالاي ويلاسا سولاي ىستەسىن. مىنە، بۇل بالانى جاقسى كورگەنىم ءارى وعان جاراتىپ بەرگەن ەركىندىگىم دەپ جاڭساق تۇسىنەدى. بۇل استە،دۇرىس تالعام ەمەس. ەگەر وسىلاي بولسا وندا بالا ويىنا كەلگەنىن ىستەيتىن تيداۋسىز، بەيباستاق بولىپ وسەدى دە ەسەيە كەلە ەشكىمگە ىرىق بەرمەيتىن سىڭار ەزۋ بولىپ شىعادى دا، باسى ەلگە، اياعى جەرگە سيماي كورىنگەنگە جەكسۇرىن بولادى.اتاانا بالانى جاقسى كورۋدىڭ ماقساتى مەن ءونىمىن بىرلىككە كەلتىرۋلەرى كەرەك. بالانى جاقسى كورۋ،بالانىڭ جاقسى بولۋى ءۇشىن ەكەنى شىندىق. الايدا، ماقسات ايقىن، كوزقاراس دۇرىس بولماۋى، بالاعا مەيىر توككەندە تالعامسىز ەركەلەتۋ بالانى يناباتتان شىعاراتىن فاكتور ەسەپتەلەدى. اتاانا بالاسىن جۇرەگىمەن ءسۇيۋى، ورىنسىز ىرقىنا قويا بەرمەۋى كەرەك. بالانىڭ بولىمسىز جاقسى ءىسى بولسادا ورنىن تاۋىپ القاپ وتىرۋ بالانىڭ العا باسۋىنا زور شابىت بولادى. سەبەبى، بالانىڭ ون كەمشىلىگىن ايتىپ بەتىنە باسقانشا،ءبىر ارتىقشىلىعىن ايت دەيتىن ءسوز بار.كەيبىر اتاانالار بالانى بارلىق ىستەن شەكتەپ ارالاستىرعىسى كەلمەيدى، اسىرەسە وتباسىنىڭ ىسىنە ارالاسۋىن قاتتى شەكتەپ، كەيىن ۇلكەيگەندە ارالاسسا دا جەتىپ جاتىردەپ تەجەيدى، بۇل دا ورىندى تاربيە تالعامى ەمەس. اتاانا بالانى وتباسىن باسقارۋعا ارالاستىرۋلارى كەرەك. سەبەبى، وتباسى قوعامنىڭ ءبىر كلەتكاسى. ال، بالا وتباسىنىڭ ءبىر مۇشەسى. بالاعا وتباسىندا ءوز كولەمىندە وتباسىن باسقارۋعا، اقىل قوسۋعا لايىقتى ورىن بەرۋ كەرەك. وتباسىن باسقارۋعا ارالاسا بىلگەن بالا بولاشاقتا ءوز وتباسىن جۇيەلى باسقارا الاتىن بولۋمەن بىرگە، قوعامدىق تۇرمىسقا ىشكەرىلەي ارالاسۋىنا جول اشادى ءارى بالانىڭ وزىنە بولعان سەنىمىن ارتتىرىپ، ۇيىستىرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ،بولاشاقتا قوعامدىق ىستەرگە ەسە قوسۋ سىندى وسكەلەڭ قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىك سەزىم ورناتۋىنا زور سەپتىگىن تيگىزەدى. ءسويتىپ، قىزمەتتە كەڭ بولاشاققا جول اشادى.وتباسىلىق تۇرمىستىڭ مازمۇنى قوعامدىق تۇرمىس مازمۇنىن قامتىپ جاتاتىندىقتان،اتا انالار وتباسىلىق تۇرمىسقا ۇشتاستىرا وتىرىپ جۇرگىزىلەگەن تاربيە قاشاندا ءونىمدى تاربيە بولاتىندىعىن ەسكەرگەندەرى ءجون. جيىپ ايتقاندا،بالانى وتباسىن باسقارۋعا قاتىناستىرىپ ءارى ايتقان پىكىرىنە قۇلاق اسىپ قۇرمەت ەتىپ، سول ارقىلى بالاعا ءوزىنىڭ سول وتباسىندا وزىندىك ورنى بار ماڭىزدى ءبىر مۇشەسى ەكەنىن سەزىندىرۋ كەرەك.اكە تاربيەسى شىراق،انا تاربيەسى بۇلاق دەيدى دانالار. بالا تاربيەلەۋدە اتاانا تاربيەسى تەڭ ءجۇرىلۋى بىردەي الىنىپ بارىلۋى كەرەك. بىلايشا ايتقاندا،بالا تاربيەلەۋدە اتاانالار جوقتى سىلتاۋ ەتىپ،ءبىربىرىنە يتەرمەلەپ نەمەسە ەرىنشەكتىك ىستەۋىنە ءسال قاراۋىنا استە بولمايدى، تەك اتاانا تاربيەسى بىردەي عىلىمي جۇرىلگەندە عانا بالا بەينە قوس تىزگىنمەن مەڭگەرىلگەندەي دۇرىس جولمەن ءتۇزۋ جۇرە الادى.قىسقاسى، بالا تاربيەسى استە،ءسال قاراۋعا بولمايتىن ماڭىزدى تاربيە. سول ءۇشىن اتاانالار بالا تاربيەلەۋگە عىلىمي وي جۇگىرتىپ، جاقسى جاقتاردان ءوز باسىنان ونەگە كورسەتىپ، ۇرپاقتاردى وتاندى،حالىقتى،جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىن قىزۋ سۇيەتىن،ۇلتتاردىڭ ۇلى ىنتىماعىن قورعايتىن،ءىسارەكەتى ءمۇلايىم،ءسوزى ادەپتى بولىپ،قوعامنىڭ جارامدى ازاماتى بولۋعا جالىقپاي باۋلىپ وتىرۋلارى كەرەك.
|
ئامېرىكانىڭ نيۇيورك شەھىرىدىكى ب د ت بىناسى ئالدىدا ئۆزى يالغۇز خىتايغا قارشى نامايىش قىلىۋاتقان غۇلامىدىن پاختا.غۇلامىدىن پاختا ئايالى ۋە ئىككى بالىسى بىلەن بىللە. يېقىنقى يىللاردا چۇكەن سۈرەت. ئامېرىكىغا يېڭى كەلگەن يىللىرىدا ئايالى ۋە ئىككى بالىسى بىلەن بىرلىكتە چۈشكەن سۈرىتى. 1960يىللارنىڭ ئاخىرى، نيۇيورك.
|
الەمدەگى بوسقىندار سانى تاعى 2,3 ملن ادامعا كوبەيدىپرەزيدەنت حاتشىسى بەرىك ءۋالي ءوزىنىڭ دەرت جۇقتىرعانى ت..ەستاي بوجان 20 ماۋسىم, 2019 ساعات 13:37 39 0الەمدەگى بوسقىندار سانى كوبەيە ءتۇستى. فوتو: .بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا قاراستى بوسقىندار اگەنتتىگى ءبىر كۇن بۇرىن مالىمدەمە جاساپ الەمدەگى بوسقىندار سانى بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا 2,3 ملن ادامعا كوبەيگەنىن ايتتى. اتالعان اگەنتتىكتىڭ ەسەبىنە قاراعاندا، الەمدە قارۋلى قاقتىعىستار، ءتۇرلى جانجالدار مەن قىسىمداردان 70,8 ملن ادامنىڭ ءوز مەكەندەرىنەن قونىس اۋدارۋعا ءماجبۇر بولعان.اتالعان اگەنتتىكتىڭ كورسەتكەن ەسەبىندە، سوڭعى جيىرما جىلدا الەمدە بوسقىندار سانى ەكى ەسەگە دەيىن وسكەن. ءبىر جىلداعى بوسقىندار سانىن كۇنگە شاعاتىن بولساق، ءار كۇنى 37 مىڭ ادام مەكەنىن تاستاپ بوسىپ كەتۋگە ءماجبۇر بولادى ەكەن. زەرتتەۋشىلەر بۇل ەسەپ الداعى ۋاقىتتا قاقتىعىستار، قىسىمدار اسەرىنەن بوسقىندار سانىنىڭ ءتىپتى دە ارتا تۇسەتىنىن كورسەتەدى دەپ قارايدى.الەم ەلدەرىندەگى بوسقىندار تۋرالى كەزەكتى ەسەپكە ۆەنەسۋەلاداعى داعدارىس قوسىلماعاندىقتان بوسقىندار سانى ەسەپتەگىدەن الدە قايدا كوپ بولۋى مۇمكىن. سەبەبى، ۆەنەسۋەلاداعى الەۋمەتتىك داعدارىس باستالعالى بەرى 4 ميلليونعا جۋىق ادام ەلدەن شىعىپ كەتكەن.شاراسىز قونىس اۋدارۋشىلاردىڭ 3 ۇلكەن توبىبۇۇعا قاراستى اگەنتتىكتىڭ زەرتتەۋىنە سايكەس، بوسقىنداردى ءۇش توپقا بولۋگە بولادى.ءبىرىنشى توبى قاشقىندار نەمەسە سوعىس قىسىمنان باس ساۋعالاپ ەرىكسىز قونىس اۋدارۋشىلار. بۇلاردىڭ سانى 25,9 ملن ادام. ءبىر عانا پالەستينالىق بوسقىنداردىڭ سانى 5,5 ملن ادامدى قۇرايدى.ەكىنشى توبى ساياسي باسپانا سۇراپ قونىس اۋدارعان 3,5 ملن ادام. ولار ءوز مەملەكەتتەرىنىڭ شەت جەرلەردە جاسايدى، الايدا ولارعا رەسمي بوسقىن مارتەبەسى بەرىلمەگەن.ءۇشىنشى توبى ءوز مەملەكەتى ىشىندە نەمەسە شەت مەملەكەتكە قونىس اۋدارۋعا ءماجبۇر بولعان 41,3 ملن ادام. ولار نەگىزىنەن ءسۇريا، اۋعانستان، ميانما، وڭتۇستىك سۋدان جانە سومالي ەلدەرىنەن كوبىرەك سىرتقا شىققان.سوعىس سەبەبىنەن بوسقىن بولعاندار سانى ءسۇريادا ەڭ كوپ تىركەلگەن، ياعني 6,7 ملن سۇريالىق سوعىس سەبەبىنەن بوسقىن بولعان. اۋعانستاندا بۇل سان 2,7 ملن.الەمدەگى بوسقىنداردىڭ نەبارى 7 پايىزى عانا مەكەندەرىنە قايتا العان.بۇۇ رەسمي مالىمدەمە جاسادىبۇۇ قارجىلىق داعدارىسقا ۇشىرادى: 7 مەملەكەتكە قاتاڭ شارا قولدانىلماقپرەزيدەنت حاتشىسى بەرىك ءۋالي ءوزىنىڭ دەرت جۇقتىرعانى تۋرالى يلا..
|
وسى ءبىر ولەڭ ءسوزى ءتىل ۇشىنا ورالعاندا تۋمىسىنان مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ءاليا حاسەنوۆا جۇيرىك قيالدىڭ جەتەگىنە ىلەسىپ كوڭىل قۇسى شارتاراپقا شارىقتاپ كەتەر ەدى. ءوزى دە مولدىرەگەن جان سەزىمىن ولەڭ جولدارىمەن ورەدى. ءمولدىر مۇڭعا، اسقاق ارمانعا تۇنىپ تۇرعان جاۋقازىن جىرلار جانىنىڭ جاپىراقتارى ىسپەتتى.قابانباي اۋىلىنداعى 1 مەكتەپتى ءساتتى اياقتاعان سوڭ الماتىداعى كوللەدجدە ءبىلىم الىپ، پسيحولوگ اتانىپ شىقتى. نۇرسۇلتان قالاسىنداعى تۇران ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ، ەكونوميست ماماندىعىن الدى. ەڭبەك جولىن قىزىلسۋات مەكتەبىندە باستاعان. اۋەلى ارقيلى ماتىندەردى تەرىپ، قولعابىسىن تيگىزدى. 2016 جىلدان بەرى اۋداندىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى.قاعىلەز قىز بۇل كۇندە قارعا ادىم جەر مۇڭ بولىپ قالعان قاريالاردىڭ قولعاناتى. تىرشىلىكتىڭ ارقيلى ماسەلەسىمەن كۇن سايىن دۇمەپ كەلىپ جاتقان ادامداردىڭ ءوتىنىشىن جەرگە تاستاعان كەزى جوق. قولىنان كەلگەنىنشە كومەكتەسەدى. جالعىز قارتتار عانا ەمەس، جاستاردىڭ جايى دا تولعاندىرادى. سوندىقتان ەكى جەردە بىردەي قىزمەت ەتىپ جۇرگەن جايى بار. اۋدانداعى جاستار رەسۋرستىق ورتالىعىندا ەل قورعانى ەرىكتىلەردىڭ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدا.وتكەن اپتادا عانا سوفيەۆكا جانە تالاپكەر اۋىلدارىندا تۇراتىن 60تان استام ارداگەرگە جىلى كيىمدەر مەن جەڭىلجەلپى كەرەكجاراقتارىن جەتكىزىپ بەردى. الدەبىر سەبەپتەرمەن تۇرمىس قاجىتىپ جۇرگەن كوپبالالى وتباسىلار مەن جالعىزىلىكتى جاندارعا وزگەگە دەگەندە وزەگىن ج ۇلىپ بەرۋگە دايىن ەرىكتىلەردى جۇمىلدىرىپ، 800 مىڭ تەڭگەنىڭ شاماسىندا كومەك كورسەتتى. قامقورلىقتان مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامدار دا قاعىس قالعان جوق. ولاردىڭ جايىن تۇسىنەتىن ءبىر جان بولسا، ءاليانىڭ ءوزى ەمەس پە؟!ەل ىشىندەگى ءومىردىڭ تىنىسىن تامىرشىداي تاپ باسىپ تانىساڭ، كەمكەتىكتىڭ ءالى دە كەزدەسىپ قالاتىندىعىن اڭعارار ەدىڭىز. داستارقاندارى ادال استان كەم بولماسا دا قامكوڭىلدى جىبىتەتىن، قولتىعىنان دەمەيتىن، ءۇمىت وتىن لاۋلاتاتىن جاناشىر ءسوز كەرەك. ءسوز ەمشى. كەمتىگىن تولايىم تولتىرىپ تاستاماسا دا، كوڭىلىن دەمدەيدى، جۇباتادى، مۇڭ شىمىلدىعىن سەرپەدى.ءار اكتسيانى وتكىزگەن سايىن ءاليا اپساتقىزى ەڭ باستىسى ماتەريالدىق كومەك ەمەس، جان جىلۋى ەكەنىن ايقىن ءتۇسىندى. اركىمنىڭ كوڭىلىندەگى كىربىڭنىڭ سەبەبىن ءبىلىپ، جانىنىڭ جامىلعىسىن سيپاسا، قارت كوڭىل دە ق ۇلىنداي قۇلدىراڭدايدى ەكەناۋ. اۋداننىڭ بەلسەندى جاستارى سوفيەۆكا اۋىلىنداعى 10 وتباسىنا 290 مىڭ تەڭگەگە كۇزگى ماۋسىمدا كيەتىن جىلى كيىمكەشەك الىپ بەردى. ءاليا اپساتقىزىنىڭ ايتۋىنشا، ولار مۇقتاج جانداردى كيىمدەرىمەن جىلىتقان جوق، كوڭىلدەرىمەن جىلىتتى. جاناشىر جاردەمدەرىمەن جاندارىن جادىراتتى. ال ەل قامىن جەگەن ەرىكتىلەر بولسا، قاسقاعىم ساتتىك قۋانىش بولعانىمەن، كومەككە ءزارۋ ادامداردىڭ قولتىعىنان دەمەگەندەرىنەن ءلاززات الادى.تاعى ءبىر جولى اۋىلدىڭ 47 وتباسىنا جالپى قۇنى 470 مىڭ تەڭگە تۇراتىن ازىقت ۇلىك سەبەتىن تاراتتى. جالپاق الەمدى جامان تۇماۋ جايلاعان كەزدە قولدارى قىسقارىپ قالعان ادامدار وزدەرىنىڭ قيىندىقپەن جالعىز كۇرەسىپ جاتپاعاندىعىن، ءدال جاندارىندا، ىرگەلەرىندە ءاردايىم قامقور قولدارىن سوزىپ، كومەك كورسەتەتىن، قىسىلعاندا دەمەيتىن جانى جومارت ادامداردىڭ بار ەكەندىكتەرىن ايقىن سەزىنىپ، ىشكى تۇيسىكتىڭ سەنىمدىلىگى نىعايا ءتۇستى. ءاليا اپساتقىزىنىڭ پايىمداۋىنشا، ەڭ باستىسى دا وسى. ەرىكتىلەر وسىنداي ىزگى نيەت، ادال كوڭىلدىڭ ارقاسىندا ەل ىشىندەگى بىرلىكتىڭ دانەكەر ءجىبىن بەكىتە تۇسەدى. كوپپەن كورگەن كۇننىڭ، ەلمەن بىرگە كورگەن اۋىرتپالىقتىڭ جۇگى وسىلايشا جەڭىلدەمەك.الدا قىراۋلى قىس كەلە جاتىر. ەرىكتىلەردىڭ ەندىگى اتقارار ءىسىنىڭ باعىتى قىس قامى. جۇزدەن ارتىق وتباسىعا وتىن، كومىر الۋعا كومەكتەسۋ كەرەك. جالعىزىلىكتى ادامداردىڭ اراسىندا جىلى كيىمگە زارۋلەر دە بار. ولاردىڭ ەشقايسىسى قامقور كوڭىلدىڭ نازارىنان تىس قالماق ەمەس. وتكەن جىلى ءبىزدىڭ اۋداننىڭ ەرىكتىلەرى الدىن الا ءتىزىم جاساپ، قارتتاردى قامقورلىققا الدى، دەيدى ءاليا اپساتقىزى، ەڭبەك ارداگەرلەرى مەن زەينەتكەرلەردىڭ، جالعىزىلىكتى جانداردىڭ اۋلالارىن قاردان تازارتىپ بەردى. ءتىپتى ايتۋعا دا تۇرمايتىن شاعىن عانا شارۋا بولعانىمەن، قارتتاردىڭ كوڭىلدەرى كوكتەم كەلىپ قالعانداي جادىراپ سالا بەردى. ولاردىڭ كوزدەرىنەن قۋانىش وتىن كورۋدىڭ ءوزى ءبىر باقىت. وتىنكومىرمەن دە قارايلاستىق. بيىل دا سول ءداستۇردى جالعاستىرماقشىمىز. قىس سىناعىنان بىرلەسىپ شىقساق، ەشكىم دە قىسىلمايتىن بولادى.ىزگىلىكتى ىستەردىڭ ۇيىتقىسى بولىپ وتىرعان ءاليا اپساتقىزىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، كوكتەم شىعىسىمەن اۋىلدىق وكرۋگتەردە سان مارتە سەنبىلىك ۇيىمداستىرىلعان. وڭىردەگى قاسيەتتى جەرلەر مۇنتازداي ەتىپ تازارتىلىپ، بۋلىعىپ جاتقان بۇلاق كوزدەرى اشىلىپتى. بۇدان باسقا دا شارۋا جەتەرلىك. ماسەلەن، بىرلىك پەن مورتىق اۋىلدارىندا ۇيىمداستىرىلعان اكتسيا بارىسىندا 750دەن استام كوشەت وتىرعىزىلعان. جاز بويى سۋارىپ، باپتاپ ءوسىرىپتى. بىرەر جىلدان سوڭ بايتەرەكتەر جايقالىپ، ۇشار باسى كوككە ورلەسە، ەل ەرتەڭىن ويلاعان ەرىكتىلەردىڭ ءىسى دەپ جالپاق جۇرتتىڭ ۇلگى ەتەرى انىق. مۇنى كورگەن كەيىنگى جاستار دا ءدال وسىلايشا قيمىلداماس پا؟ەرىكتىلەر وزگە دە جوبالاردى قولعا الۋدا. ونىڭ ىشىندە ەكولوگيا، پاتريوتتىق ماسەلەلەردى قامتيتىن جوبالار بار. كەيكەيدە كوڭىلدەگى ويدى بازارداعى نارىق بۇزىپ كەتەدى. جاقسىلىقتىڭ جولىنا جان تۇرشىكتىرەرلىك جامان تۇماۋدىڭ ءوزى بوگەسىن بولعان جوق. كارانتين كەزىندە قولى قىسقارىپ قالعاندا ەرىكتىلەر پسيحولوگتەر مەن زاڭگەرلەردىڭ ونلاين كەڭەسىن وتكىزىپ، كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرۋدى قولعا الدى. مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلىپ جاتقان كومەكتى قالاي الۋعا بولاتىندىعىن تاپتىشتەپ ءتۇسىندىردى. ءتورت قابىرعاعا قامالىپ وتىرعان قاريالارعا بۇل دا كەرەك ەدى.ازىرگە ءاليا اپساتقىزىنىڭ ءبىر جيناعى جارىق كورىپتى. ادەبي ورتادان جىراق جاتقان تالاپكەردىڭ تالپىنىسى. مەكتەپتى ورىس تىلىندە بىتىرگەندىكتەن سول تىلدە جازۋ قولايلى ەكەن. تەرىس دەي العان جوقپىز. ەڭ باستىسى، وقىرمانىن بەيجاي قالدىرمايتىن، ءتۇپسىز ءبىر تەرەڭگە جەتەلەيتىن، ورالىمدى ويعا شومىلدىراتىن جىر جولدارى. نەگىزگى دىڭگەگى ءومىر. ءومىر تۋرالى ءوز پايىمى. تىرشىلىك تۋرالى تولعانىس. قۇلشىنا، قۇنىعا وقىعان سايىن پەندە بالاسىنا ءبىراق رەت بۇيىراتىن قامشىنىڭ سابىنداي قىسقا عۇمىردا ءومىردىڭ كەيبىر سىنىنا وكپەلەمەي عاشىق بولعان ءجون ەكەن. سوندا عانا ءتورت قۇبىلاڭ تەگىس نۇرلانىپ تۇرماق. ءاليانىڭ ادەمى جىرىنان جادىعا تۇيگەنىمىز وسى.
|
2022 جىلى تۇركىستانشىمكەنتتاشكەنت باعىتىنداعى حالىقارالىق تەمىرجول قۇرىلىسى باستالادى2022 جىلى تۇركىستانشىمكەنتتاشكەنت باعىتىندا جوعارى جىلدامدىقتى پويىزعا ارنالعان حالىقارالىق تەمىرجولدىڭ قۇرىلىسى باستالادى، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى ومىرزاق شوكەەۆ اتالعان جوبانىڭ ماڭىزى زور ەكەنىنە توقتالدى. سونداياق، ءوڭىر باسشىسى تەمىرجولدىڭ سالىنۋى تۇركىستان ءوڭىرىنىڭ عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ دامۋىنا وڭ سەرپىن بەرەتىنىن جەتكىزدى.اپتا باسىندا نۇرسۇلتاندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆ پەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆ كەزدەسىپ، مەملەكەتارالىق كەلىسىمدەرگە قول قويدى. سونىڭ ىشىندە تۇركىستان وبلىسىن دامىتۋ ءۇشىن اسا ماڭىزدى تۇركىستانشىمكەنتتاشكەنت تەمىرجولى سالىناتىنى حابارلاندى. ەكى پرەزيدەنت جوبانى ماقۇلداپ، ۇكىمەت باسشىلارىنا اتالعان جوبانى جۇزەگە اسىرۋ جونىندە تاپسىرما بەردى. ول ماگيسترالدىڭ جوبالىقسمەتالىق قۇجاتى دايىن، دەدى وبلىس اكىمى.قازاقستان تەمىر جولى كومپانياسى باسشىلىعىنىڭ حابارلاۋىنشا، قۇرىلىس 2022 جىلدىڭ باسىندا باستالادى. تەمىرجول تۇركىستاننان باستالىپ، شىمكەنت قالاسىمەن قاتار ورداباسى، قازىعۇرت، سارىاعاش اۋداندارىن قامتيدى. جوعارى جىلدامدىقتى تەمىرجول ماگيسترالىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالعان سوڭ تۋريزم جانە وزگە دە سالالاردا مىڭداعان جۇمىس ورنى قۇرىلىپ، ىشكى جانە سىرتقى تۋريزم دە قاتار دامىماق. سونداياق وسى جوبا ارقىلى باۋىرلاس ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى بايلانىس نىعايىپ، بارىسكەلىس كوبەيەدى.تاعى ءبىر قۋانىشتى جاڭالىق، نۇرسۇلتاندا ينۆەستيتسيالىق فورۋم ءوتتى. سول جەردە قاسقاسۋ شاڭعى تۋريزم ورتالىعىن سالۋ بويىنشا جول كارتاسىنا جەتى جاقتى كەلىسىمشارتقا قول قويىلدى. ونىڭ ىشىندە ۇكىمەت، مينيسترلىكتەر، شەتەلدىك ينۆەستور، بانكتەر، اكىمشىلىك بار. بۇل تۋريستىك ورتالىق تۇركىستان ءوڭىرىنىڭ ەكونوميكاسىن كوتەرۋگە ۇلەس قوسادى، دەدى ءو.شوكەەۆ.سونىمەن بىرگە ءوڭىر باسشىسى داربازاماقتاارالجيزاق تەمىر جولىنىڭ قۇرىلىسى باستالاتىنىن، ول ەكى ەلدىڭ تاۋار اينالىمىنا وڭ ىقپالىن تيگىزەتىنىن مالىمدەدى.سونداياق، تۇركىستان وبلىسىنىڭ وزبەكستانمەن شەكارالاس اۋماعىندا ەكى مەملەكەتتىڭ قاتىسۋىمەن ورتالىق ازيا حالىقارالىق ساۋداونەركاسىپ كەشەنى بوي كوتەرەتىنىن جەتكىزدى.حالىقارالىق تەمىرجول قۇرىلىسى تۇركىستانتاشكەنت
|
سول سەبەپتى دە ەلىمىزدە 2019 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا قوعامدىق قورى اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ گرانتتىق قارجىلاندىرۋى ارقىلى جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدى قولعا الدى. جوبانىڭ باستى ماقساتى ومىرلىك قيىن جاعدايعا تاپ بولعان جانداردىڭ قۇقىقتىق ءبىلىم دەڭگەيىن ارتتىرۋ جانە ازاماتتاردىڭ قۇقىعىن قورعايتىن ۇلتتىق جۇيە قۇرۋ. بۇل مەملەكەت تاراپىنان جاسالعان تەڭدەسسىز قادام. ويتكەنى ازاماتتاردى زاڭدى تۇرعىدان قورعاۋ ءۇشىن ايتارلىقتاي مول قارجى ءبولىنىپ وتىر. دالىرەك ايتقاندا، ءوزىنىڭ جاۋاپسىز وكىلدەرىنەن قورعاۋ ءۇشىن. بۇگىندە قوعامدىق قورى جۇزەگە اسىرىپ وتىرعان جوباسى قازاقستانداعى ەڭ ءىرى قۇقىق قورعاۋ جوباسى سانالادى. جالپى، ەلىمىز بويىنشا ادۆوكاتتار القاسىنىڭ نەمەسە زاڭگەرلەر پالاتاسىنىڭ مۇشەلەرى ساناتىنداعى 210 زاڭگەر كەڭەس بەرەدى. بۇل ەلوردادا، رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى قالالار مەن وبلىس ورتالىقتارىندا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار شالعايداعى ەلدى مەكەندەردە دە ىسكە اسىرىلۋدا. العاش رەت الىس اۋداناۋىلداردىڭ تۇرعىندارى تەگىن قول جەتكىزىپ وتىر. بۇل ءۇشىن ولار ورتالىعى بار اۋدان ورتالىعىنا كەلسە بولعانى. ال ەگەر مۇنداي مۇمكىندىكتەرى بولماسا، قاجەتتى جەرگە زاڭگەرلەرىمىز وزدەرى بارادى، دەيدى جوباسىنىڭ مەنەدجەرى شىڭعىس لەپسىباەۆ.ياعني، ازاماتتار تەك كەڭەس الىپ قويمايدى. قاجەت بولعان جاعدايدا ولارعا تولىق تسيكلدى زاڭگەرلىك قىزمەتتەر ۇسىنىلادى. ماسەلەن، ارىزىن قابىلداپ، قاجەتتى قۇجاتتارىن جيناقتاۋ، تالاپ رەسىمدەۋ، سوتتا مۇددەسىن قورعاۋ ءىسى جۇزەگە اسىرىلادى، ياعني ءار ءىس لوگيكالىق شەگىنە دەيىن جەتكىزىلەدى. جوبا جۇزەگە اسىرىلا باستاعاننان بەرى قازاقستاننىڭ تۇكپىرتۇكپىرىندەگى ورتالىقتارىنىڭ زاڭگەرلەرى ومىرلىك قيىن جاعدايعا تاپ بولعان 11 مىڭنان استام ادامعا تەگىن كەڭەس بەردى، 400 ازاماتتىڭ قۇقىعى سوتتا قورعالدى، دەپ مالىمدەدى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، سونداياق جوباسىنىڭ ادام قۇقىعىن قورعاۋ سالاسىنداعى كەڭەسشىسى شەرزود پۋلاتوۆ.ونىڭ ايتۋىنشا، ءوز تاجىريبەسىندە جوبا زاڭگەرلەرى ءتۇرلى جاعداياتقا تاپ بولىپ جاتادى ەكەن. ماسەلەن، قوستاناي وبلىسىنداعى و ورتالىعىنا ونكولوگيالىق دەرتكە شالدىققان زەينەتكەر جولىعىپتى. بانكتەن العان نەسيەنىڭ شىرعالاڭى كەسىرىنەن ەر ازامات كوك تيىنسىز قالىپتى. بەلگىلى بولعانداي، ول 200 مىڭ تەڭگە كولەمىندە نەسيە العان، ال ەندى كۇن ساناپ وسكەن پايىزدارىمەن قوسقاندا 708 مىڭ تەڭگە قارىزدى قايتارا الماي جۇرگەن. ماسەلە مۇنىمەن بىتپەيدى. نوتاريۋستىڭ اتقارۋشى جازباسى بويىنشا جەكە سوت ورىنداۋشىسى ونىڭ ەلدەن شىعۋىنا شەكتەۋ قويىپتى. زەينەتاقىسىنىڭ تەڭ جارتىسىن قارىزىن وتەۋ ءۇشىن ۇستاپ قالعاندا قاريانىڭ قولىنا بارجوعى 30 مىڭ تەڭگە تيەدى ەكەن. ونىڭ ۇستىنە، ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، قىزى ۇيىنەن قۋىپ شىعىپ، بارار جەر، باسار تاۋى قالماعاندىقتان، اپكەسىنىڭ ءۇيىن پانالاپ ءجۇر ەكەن.و ورتالىعىنىڭ زاڭگەرى نەسيە بەرگەن جشسمەن بەيبىت كەلىسىم جاساستى. زەينەتكەر فاكتى بويىنشا 114 مىڭ تەڭگەنى تولەپ قۇتىلدى. ەندى قالعان 56 مىڭ تەڭگەنى تولەگەننەن كەيىن قارىزدى وتەلدى دەپ ساناۋ تۋرالى كەلىسىلدى. سونىمەن قاتار نەسيەگەر اتقارۋشى پاراعىن قايتارىپ الدى، ەلدەن تىسقارى شىعۋعا قويىلعان بارلىق شەكتەۋ الىنىپ تاستالدى، زەينەتكەر زەينەتاقىسىن تولىق كولەمدە الاتىن بولدى. ال ونى ۇيىنەن قۋىپ شىققان قىزىنان اليمەنت ءوندىرۋ تۋرالى قۇجاتتار رەسىمدەلدى.تاعى ءبىر مىسال. پاۆلودار قالاسىنىڭ تۇرعىنى، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالانى تاربيەلەپ وتىرعان جالعىزباستى انا مۇگەدەك بالانىڭ كۇتىمى ءۇشىن تاعايىندالاتىن زەينەتاقىعا قول جەتكىزە الماي ءجۇر. جوباسىنىڭ زاڭگەرلەرى تولەماقىنى رەسىمدەۋ ءۇشىن قاجەتتى قۇجاتتاردى جيناقتاۋعا قولۇشىن سوزدى. جوباسىنىڭ كومانداسى تەگىن زاڭگەرلىك كومەك بەرۋمەن عانا اينالىسپايدى. ولار قازاقستان تاريحىندا العاش رەت مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار اسىرەسە پوليتسيا مەن ازاماتتىق قوعام اراسىندا جۇيەلى بايلانىس ورناتۋعا ۇلەس قوسۋدا. بۇل نە ءۇشىن قاجەت؟ قازاقستاننىڭ ازاماتتىق اليانسى زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ زتب ۆيتسەپرەزيدەنتى، جوباسىنىڭ جاستار رەسۋرستىق ورتالىقتارىمەن جۇمىس بويىنشا مەنەدجەرى گامال تۇزەلباەۆتىڭ ويىنشا ازاماتتاردىڭ ىشكى ىستەر قۇرىلىمدارىنا سەنىمىن ارتتىرۋ جانە ولاردىڭ ءيميدجىن جەتىلدىرۋگە پوليتسيا مەن ازاماتتىق قوعام اراسىنداعى تىعىز قارىمقاتىناس ارقىلى عانا قول جەتكىزۋگە بولادى. سول سەبەپتى ناق وسى ارىپتەستىك قاعيداتى نەگىزىندە قۇقىق قورعاۋ قۇرىلىمدارى مەن كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمدار اراسىنداعى ءوزارا ارەكەتتەستىك قارقىنىن تۇراقتى تۇردە قامتاماسىز ەتۋ ماڭىزدى. مەملەكەت پەن ازاماتتىق قوعامنىڭ قازاقستاندى دامىتۋ باعىتىنداعى ماقساتمۇددەلەرى ورتاق ەكەنىن ۇعىنۋ كەرەك جانە وعان قول جەتكىزۋ ءۇشىن ارىپتەستىك قاعيداتى نەگىزىندە جانە مۇددەلەر تەپەتەڭدىگىن ساقتاۋ ارقىلى كۇشجىگەردى بىرىكتىرۋ قاجەت، دەپ اتاپ ءوتتى گامال تۇزەلباەۆ. جوباسى سونىمەن قاتار ۇەۇلاردى مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپسىرىس جۇيەسى ارقىلى الەۋمەتتىك جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا تارتۋدى جانە ازاماتتىق باستامالارعا مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار مەن حالىقارالىق ۇيىمدار تاراپىنان قولداۋدى قامتاماسىز ەتۋدى ىسكە اسىرادى. سول سەبەپتى جوباسى ءىىممەن مەموراندۋمعا قول قويدى. قۇجاتتىڭ باستى مىندەتى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى، ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلار مەن ازاماتتار اراسىنداعى الشاقتىقتى ازايتۋ.ارينە جوباسى ومىرلىك قيىن جاعدايعا تاپ بولعان ازاماتتارعا زاڭگەرلىك كومەك كورسەتۋگە بايلانىستى بارلىق ماسەلەنى ءبىر دەمدە شەشۋگە قاۋقارسىز. مۇنداي اۋىر مىندەتتى مويىنعا جۇكتەۋدىڭ ءوزى اڭعالدىق بولار ەدى. بۇل دەگەنىمىز مىڭمەن جالعىز الىسۋعا تالپىنۋ. دەگەنمەن جوباسىنىڭ قىسقا ۋاقىتتا قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى وسىناۋ پايدالى قۇقىق قورعاۋ باستاماسىنا مەملەكەت تاراپىنان جەتكىلىكتى دەڭگەيدە قولداۋ كورسەتىلسە، ازاماتتاردى قۇقىقتىق ساۋاتتاندىرۋعا قاتىستى كوپتەگەن ماسەلە جۋىر ارادا كۇن تارتىبىنەن الىنىپ تاستالۋى مۇمكىن ەكەنىن كورسەتكەندەي.
|
ئىقتىسادنىڭ باشلىنىشى مۇقىم بولدى، بازار ئىشەنچىسى ئاشۇرۇلدىخەلق تورىئىقتىسادنىڭ باشلىنىشى مۇقىم بولدى، بازار ئىشەنچىسى ئاشۇرۇلدى2019.04.18 17:36 مەنبە: خەلق تورىخەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 18ئاپرېل بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى: 4 ئاينىڭ 17 كۈنى گوۋۇيۈەن ئاخبارات ئىشخانىسى ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنىدا، جۇڭگو ئىقتىسادىنىڭ 1 پەسىللىك سانلىق مەلۇماتى سىرتقا ئېلان قىلىندى: دەسلەپكى ھېساباتتا، 1 پەسىلدە ئېلىمىزنىڭ ئىچكى ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى 21 تىرىليون 3433 مىليارد يۈەنگە يېتىپ، سېلىشتۇرما باھا بويىچە ھېسابلىغاندا، بۇلتۇرقى ئوخشاش مەزگىلدىكىدىن 6.4 ئېشىپ، ئالدىنقى يىلدىكى 4 پەسىلدىكىگە سېلىشتۇرغاندا تەڭلەشكەن.جۇڭگونىڭ ئىقتىسادىنىڭ ئايلىنىشى مۇقىم بولۇپ، مۇقىملىق ئاساسىدا ئىلگىرىلەش ئىشقا ئاشۇرۇلدى، بولۇپمۇ 3 ئايدىكى كۆپ ساندىكى كۆرسەتكۈچلەر مۆلچەردىكىدىن ياخشى بولدى، ئاكتىپ ئامىللار تەدرىجىي كۆپەيدى. دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسىنىڭ ئاخبارات باياناتچىسى ماۋ شېڭيۇڭ مۇنداق دېدى: مەيلى دۆلەت ئىچىدىكى ئىشلەپچىقارغۇچىلار بولسۇن ياكى ئىستېمالچىلار بولسۇن، ھەم مەيلى دۆلەت ئىچىدىن بولسۇن ياكى خەلقئارادىن بولسۇن، كۆپچىلىك ئومۇميۈزلۈك ھالدا جۇڭگو ئىقتىسادىنىڭ ئېشىشىغا بولغان مۆلچىرى ياخشى بولماقتا، بازار ئىشەنچىسى كۈچەيمەكتە.1 پەسىلدە ئىقتىسادنىڭ ئايلىنىشى مۇۋاپىق دائىرىدە ساقلىنىپ، ئىقتىسادىي قۇرۇلما ئۈزلۈكسىز ياخشىلاندى1 پەسىلنىڭ نەتىجىسىگە تەپسىلىي نەزەر سالساق، سانائەت، مۇلازىمەت كەسپى، ئىستېمال، مەبلەغ سېلىش قاتارلىقلارنىڭ ئاساسىي كۆرسەتكۈچلىرىنىڭ ئېشىش سۈرئىتى ئومۇمىييۈزلۈك دېگۈدەك تېزلەشكەن بولۇپ، 1 پەسىلدە ئىقتىسادنىڭ ئايلىنىشىدا ماس قەدەمدە تەڭ ئىلگىرىلەش ۋە پۇختا بولۇشتەك ۋەزىيەت بارلىققار كەلدى.ئېشىش سۈرئىتى مۇقىم بولدى. بۇ يىل 1 پەسىلدە، بۇلتۇرقى ئوخشاش مەزگىلدىكىدىن 6.4 ئېشىپ، ئالدىنقى يىلدىكى 4 پەسىلدىكىگە سېلىشتۇرغاندا، شۇنىڭ بىلەن تەڭلەشتى، بازار ئەھۋالى دەسلەپكى مۆلچەردىن كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە ياخشى بولدى.ئىشقا ئورۇنلىشىش مۇقىم بولدى. بۇ يىل 3 ئايدا، پۈتۈن مەملىكەتتىكى شەھەربازارلاردا تەكشۈرۈلگەن ئىشسىزلىق نىسبىتى 5.2 بولۇپ، ئالدىنقى ئايدىكىدىن 0.1 پىرسەنت پوئىنت تۆۋەنلىدى. 1 پەسىلدە پۈتۈن مەملىكەتتىكى شەھەربازارلاردا يېڭىدىن ئىشقا ئورۇنلاشقانلار 3 مىليون 240 مىڭغا يېتىپ، يىللىق نىشانۋەزىپىلەرنىڭ 29.5ى ئورۇندىلىپ، ئىشقا ئورۇنلىشىش ۋەزىيىتى ئومۇمىي جەھەتتىن مۇقىم بولدى.مال باھاسى مۇقىم بولدى. 1 پەسىلدە ئاھالىلەرنىڭ ئىستېمال باھاسى ئوتتۇرا ھېساب بىلەن 1.8 ئۆرلەپ، مۆتىدىل ئۆرلەش ۋەزىيىتى داۋاملاشتى. سانائەت مەھسۇلاتلىرىنىڭ زاۋۇتتىن چىقىش باھاسىدا ئوتتۇرا ھېساب بىلەن 0.2 ئۆرلەش بولۇپ، ئازراق ئۆرلەش يۈزلىنىشى ساقلاپ قېلىندى. ماۋ شېڭيۇڭ مۇنداق دېدى: تەمىنلەش بىر قەدەر تولۇق بولۇش ۋە تەمىنلەش سۈپىتىدە ئۆسۈش بولۇشتەك ئەھۋال ئاستىدا، باھانىڭ ئازراق ئۆرلىشى پۈتكۈل بازار ئېھتىياجىنىڭ ياخشىلىنىۋاتقانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ، بۇ ھەم پۈتكۈل بازار ئېھتىياجىنىڭ ياخشىلىنىۋاتقانلىقىنىمۇ چۈشەندۈرىدۇ.كىرىمى مۇقىم ئاشتى. 1 پەسىلدە، مەملىكەت بويىچە ئاھالىلەرنىڭ كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە كىرىمى ئەمەلىيەتتە 6.8 ئاشتى، ئېشىش سۈرئىتى بۇلتۇرقى ئوخشاش مەزگىلدىكىدىن 0.2 پىرسەنت پوئىنت تېزلىشىپ، نىڭ ئېشىش سۈرئىتىدىن ئېشىپ كەتتى. ئۇنىڭ ئۈستىگە، شەھەريېزا ئاھالىلىرىنىڭ كىرىم پەرقى كىچىكلىدى، شەھەريېزا ئاھالىلىرىنىڭ كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە كىرىمى نىسبىتى 2.53 بولۇپ، بۇلتۇرقى ئوخشاش مەزگىلدىكىدىن 0.02 تۆۋەنلىدى.
|
ئاتاق ئاتا ۋە جان ئاتاماقالە ئوبزورلار بوزقىر مۇنبىرى . . بوزقىر مۇنبىرى ماقالە ئوبزورلار ئاتاق ئاتا ۋە جان ئاتامەزكۇر يازما 1074 قېتىم كۆرۈلدىتېما: ئاتاق ئاتا ۋە جان ئاتائەزا ئۇچۇرى ئەزا نومۇرى: 10870 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20111202 15:04ئاتاق ئاتا ۋە جان ئاتانىمە دەپ باشلىشىمنى بىلەلمىدىم ، بۇ ماقالىنى باشلىغىنىمدا قوللىرىم ئىختىيارسىز تىتىرەپ كەتتى ، نېمىشقىدۇ تۇيۇقسىز كۆڭلۈم پارىشانلىققا چۆمدى ، ئويلايمەن ، خىيال سۈرىمەن ، بىر تۇرۇپ خۇشاللىققا چۆمگەن ئائىلەمنى ، بىر تۇرۇپ غەشلىككە تولغان ئائىلەمنى ئەسلەيمەن ، بۇ ئەسلەش مېنى كۆڭۈلسىزلىككىمۇ ، خۇشاللىققىمۇ ئېرىشتۈرىدۇ .تېڭىرقاپ قالدىم ، نېمە ئۈچۈن خۇشاللىقىم بىردەملىك ، كۆڭۈلسىزلىك مەڭگۈ كۆڭلۈمدە ئۆچمەس زىدە بولۇپ قالىدۇ ، مۇشۇ بىر ئۆمۈرلۈك كۆڭۈلسىزلىكمۇ نېمىشقا ئۇنتۇپ كەتكىم كېلىدۇ ، نېمىشقا ئەسلىگىم كېلىدۇ ، ئەپسۇسلىنارلىقى ئازاپلىنىمەن . مەندىكى ئاتىسىز قېلىش مېنى تولىمۇ ھاردۇردى . ئاتامنىڭ سودا قىلىپ كېلەي دېگەن گەپ بىلەن يۇقاپ كېتىپ ، مېنى ئاتىسىز دەرىجىدە ئىرادىسىز قىلىۋەتتى ، بۇ ئىرادىسىزلىك ماڭا يۈك قىلىپ قويدى ، نىشانسىز قالغان قەلبىم ئانامنى ئازاپلىغان بولسا كېرەك ، ئانامنى ئاجىزلاشتۇردۇم ، ئەي ..... توۋا دەيمەن ، نېمىشقا ئاتام بىر ئېغىز گەپ بىلەن چىقىپ كېتىپ ، مېنى ۋە ئانامنى ئىزدەپ قويمايدۇ ، نېمىشقا بىرەر قېتىم مەن تېخى مەۋجۇت دېگەن گەپنى بىزگە ئاڭلاتمايدۇ ، نېمىشقا ئازاپلانغان كۆڭلۈمنى تېخىمۇ ئازاپلايدۇ ، نېمىشقا نىگارسىز قالغان ئانامنى يۈرەكسىز قىلپ قويىدۇ ، ئەگەردە ئاتامنى بىر كۆرۈپ باغرىغا ئۆزۈمنى ئاتسام نە ئارمىنىم يوق ھە ! ھەي ئاتا مېنى ياد ئېتەرسىزمۇ ؟ مېنى بالام دەپ ئىزدەپ باققانسىزمۇ ؟ ئائىلەم دەپ بىرەر قېتىم ئويلاپ باققانسىزمۇ ؟ مېنى ۋە ئانامنى سىغىندىڭىزمۇ ؟ بىزنى قانداق تۇرىۋاتقاندۇ دەپ ئويلىغانسىزمۇ ؟ كىچىكىمدە مېنىڭ نەزىرىمدە ۋاپاسىز ، ۋىجدانسىز ، شەخسىيەتچى ئاتا ئىدىڭىز ، ئۇ ۋاقىتتا سىزنى ھۆرمەتلەي دېسەممۇ ، ھۆرمەتلىمەيتتىم ، سىزنى ماڭا ھاياتلىق بەرگىنى بىلەن مېنىڭ ئاجىز كۆڭلۈمگە ئۆچمەس قاراڭغۇلۇق ۋە ئازاپ قالدۇردى دەپ قارايتتىم ، لېكىن ھازىر بولسا دادامنىڭ يوقلۇقى مېنى قەيسەرلىكنى يېتىلدۈرگەن بىر پۇرسەت دەپ قارىدىم ، بەلكىم دادامنىڭ دېگىلى بولمايدىغان ھەسرەتلىرى باردۇر دەپ ئۆزۈمگە تەسەللى بېرىشنى ئۆگەندىم ، يېزىپ بۇ يەرگە كەلگەندە نىگارسىز قەلبىمدە قايىتىدىن يۇرۇقلۇق ئەكىس ئەتتۇرۇلىدى . بۇ ئەكىس ئەتتۇرۇش يەنە بىر دادامنى كۆز ئالدىمدا نامايەن قىلدى . بۇ ئاتام پەيدا بولغاندىن كېيىن غۇبارىسىز يۈرىكىم خىلى ئەمىن تىپىپ قالدى . ئۇلۇغ ئاللاھنىڭ ماڭا بىر كۇيۇمچان ئاتا بەرگىنى مېنىڭ كۆڭلۈمنى يايرىتىۋەتتى . كۆڭلۈمنىڭ ئەمىن تىپىشىنى ئانامنىڭ غۇبارسىز دىلىرى قايتىدىن تىرىلگەندەك ، كۈچلۈك جانىغا ئىگە قىلدى . ئاتامنىڭ ماڭا بەرگەن مىھىرمۇھەبىتى ، مېنىڭ دىلمدىكى شۇ قاراڭغۇلۇققا ، يورۇقلۇق ئاتا قىلدى. تومۇردا ئاققان قانلىرىمنى راۋان يۈرگۈزدى . بۇ مۇھەببەت مىنى ئشەنچكە ئىرىشتۈردى .بۇئشەنچ مىنى چەبدەسلىك بىلەن ئالغا ئلگىرلەشكە ،ئانامنىڭ پەرىشان كۆڭلۈنى خاتىرجەم قىلغانلىقىنى بىلگەن ۋاقىتتا، بۇرۇنقىدەك چىراغ ئۆچۈپ قالغاندا شام يىقىپ ئولتۇرماستىن قەلبىمىزنى يورتىدىغان ئۆچمەس نۇرنىڭ بارلىقىنى بىلگەن ۋاقتىمدا قەلبىم خۇشاللقتىن ئىتىلىپ كەتكۈدەك بولىدۇ ،لىكىن بۇ قەلبىمنى يورۇتقۇچى ئۆز ئاتام بولغان بولسا نە قەدەر ياخشى بولغان بولاتتى ھە !يەنە ئىختىيارسىز باشقىلارنى ئويىلاپ قالىمەن ،بەزى بالىلار ئۆز ئاتا ئانىسى بىلەن بىللە بولسىمۇ ئۇلارنى قەدىرلىمەيدۇ ،نىمىشقىدۇر ؟ئەگەر بۇ قەدىرلەيدىغان پۇرسەت مەندە بولغان بولسا ئاتامغا بولغان بالىلىق بۇرچۇمنى ئاتا قىلسام نە ئارمان ھە!ئەي بولدى ،ئۇلارنى ئويلىماي ،ھازرىقى سۆيۈملۈك ئاتامنى قەدىرلەي ،ئاتا .سىز مىنى باغىرىڭىزغا باسقاندەك مەنمۇ سىزنى مەڭگۈ قەلبىمدە سۆيىمەن . رەھمەت سىزگە كۆيۈملۈك ،سۆيۈملۈك ئاتا ،مەن سىزنى ئۆز ئاتامدىنمۇ بەكرەك ئەزىزلەيمەن ھۆرمەتلەيمەن .تىرشىپ سىزنىڭ مەندىن كۈتكەن ئۈمۈدلىرڭىزنى ئاقلايمەن. سىزگەچىن كۆڭلۈمدىن بىر جۈملە سۆز دىگىم بار :رەھمەت سىزگە جان ئاتا.7ئوتتۇرا مەكتەپ تولۇق1يىللىق4سىنىپ1 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20111202 20:57ئاتا بالىلىق مەجبۇرىيەتلەرنى ھىس قىلدۇردىغان ياخشى ئەسەردىن يەنە بىرسى مەيدانغا چىقىپتۇ سىلىشتۇرۇشلىرىڭزدىن نۇرغۇن ھەقىقەتلەرنى بىلۋالدىم ،رەخمەت! يەنىمۇ تىرىشىڭ!2 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20111203 00:10تولىمۇ ياخشى يېزىپسىز !!! ئاتاق ئاتڭىزغا ۋە جان ئاتڭزغا رەھىمەت ئېيتىڭ چۈنكى بىرى سىزگە يەنە بىرىنى قەدىلەشنى بىلدۈردى !! ياخشى يېزىپسىز !!3 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20111214 00:03ئاتىلارمۇ بەك ئۇلۇغ . بەكمۇ ياخشى سىلىشتۇرۇش بوپتۇ . باركالا . ھازېرنى كەدىرلەڭ . ئاتىڭىزدىن پەخىرلنىڭ. ھەمدىن ئەزىز سىز...4 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20111216 21:59بىز ئۈچۈن زۇلپىقار بولالايدىغان ۋاپادار ئاتىلار ياشىسۇن دەپ توۋلايمەن!5 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20111218 20:24ئاكا ھەدىلەر ، مۇشۇ ھەدىمىزنىڭ نەسىرىنى قايسى ژورنالغا ئەۋەتسەك بولار؟ ئەۋەتىشنىڭ ئۇسۇلىنى دەپ بەرسەڭلار.ئەزا ئۇچۇرى ئەزا نومۇرى: 11436 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20111219 20:59 0.088338 6, :0531 05:01, 110187761
|
سەنات ۆولونتەرلىك قىزمەتتى دامىتۋعا ارنالعان زاڭدى قابىلدادىوتىرىس بارىسىندا قابىلدانعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە سترەستىك اكتيۆتەر نارىعىن دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا قولعا الىندى. اتالعان قۇجات سترەستىك اكتيۆتەر نارىعىندا قولدانىلاتىن نورماتيۆتىكقۇقىقتىق بازانى جەتىلدرۋگە باعىتتالعان.بۇل زاڭ مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا قابىلدانىپ وتىر. جاڭا نورمالار سترەستىك اكتيۆتەر نارىعىندا قولدانىلاتىن قۇقىقتىق تەتىكتەردى جەتىلدرۋگە جانە وسى سالانىڭ وسۋىنە جاعداي جاساۋعا ارنالعان. سونداياق زاڭ ينۆەستورلاردىڭ سترەستىك اكتيۆتەر نارىعىنا قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى وسى باعىتتى ودان ءارى دامىتۋدى كوزدەيدى. جاڭا تالاپتار بۇل سالاداعى راسىمدەردىڭ اشىقتىعى مەن ايقىندىعىن دا قامتاماسىز ەتەدى. الداعى ۋاقىتتا زاڭ پروبلەمالىق اكتيۆتەردى ەكونوميكالىق اينالىمعا تارتۋعا مۇمكىندىك بەرە وتىرىپ، بيزنەس ورتانى جاقسارتۋعا وڭ اسەرىن تيگىزەدى دەپ سەنەمىز، دەدى ماۋلەن اشىمباەۆ.سەناتورلار وتىرىس كەزىندە سالىق جانە بيۋدجەتكە تولەنەتىن باسقا دا مىندەتتى تولەمدەر تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كودەكسىنە سالىق كودەكسى جانە سالىق جانە بيۋدجەتكە تولەنەتىن باسقا دا مىندەتتى تولەمدەر تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كودەكسىن سالىق كودەكسى قولدانىسقا ەنگىزۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭداردى ەكى وقىلىمدا قاراپ، قابىلدادى.سونداياق دەپۋتاتتار قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە قۇقىق قورعاۋ قىزمەتىن وتكەرۋ ءتارتىبىن جەتىلدىرۋ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى، ارناۋلى مەملەكەتتىك ورگاندار قىزمەتكەرلەرىنىڭ جانە اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ قۇقىقتىق جانە الەۋمەتتىك قورعالۋى مەن جاۋاپتىلىعىن ارتتىرۋ، ۆەدومستۆوارالىق ۇيلەستىرۋ، ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ دەربەستىگى، جەكەلەگەن قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتار ءۇشىن جاۋاپتىلىقتى كۇشەيتۋ جانە قارۋ اينالىمى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭدى دا ەكى وقىلىمدا قابىلدادى.قۇجات كادرلىق قامتاماسىز ەتۋ، اسكەري قىزمەتتى وتكەرۋ جانە الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ سالالارىن جەتىلدىرۋدى كوزدەيدى. سونداياق جاڭا نورمالار پوليتسەيلەردىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسى مەن قورعالۋىن ارتتىرۋعا باعىتتالىپ وتىر.سونىمەن قاتار پالاتا وتىرىسىندا دەپۋتاتتار ۆولونتەرلىك قىزمەتتى ودان ءارى دامىتۋعا ارنالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ۆولونتەرلىك قىزمەت، قايىرىمدىلىق، مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپسىرىس، ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى ىسكە اسىرۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك تاپسىرىس، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا ارنالعان گرانتتار مەن سىيلىقاقىلار، دارىلىك قامتاماسىز ەتۋ جانە الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭدى قابىلدادى. بۇل جونىندە پىكىر بىلدىرگەن ماۋلەن اشىمباەۆ زاڭ بىرقاتار قوعامدىق قاتىناستى رەتتەيتىن زاڭنامانى ودان ءارى جەتىلدىرەتىنىن ايتتى.وسى زاڭ ارقىلى ازاماتتاردىڭ قايىرىمدىلىق پەن ۆولونتەرلىككە جۇيەلى نەگىزدە قاتىسۋىن ىنتالاندىرۋ كوزدەلگەن. سونداياق بۇل قۇجات وسىنداي الەۋمەتتىك پايدالى قىزمەتپەن اينالىسۋ مادەنيەتىن دامىتۋ ءۇشىن قولايلى قۇقىقتىق ورتا قالىپتاستىرادى. زاڭدا گرانتتىق قارجىلاندىرۋ پروتسەسىنىڭ اشىقتىعىن، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ الەۋەتىن جانە ولاردىڭ تۇراقتى دامۋىن ارتتىرۋعا ارنالعان نورمالار بار. سونىمەن قاتار حالىققا دارىلىك زاتتار مەن مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن قۇقىقتىق شەشىمدەر بەلگىلەنگەن. الداعى ۋاقىتتا بۇل زاڭ ەلىمىزدە قايىرىمدىلىق پەن ۆولونتەرلىك قىزمەتتى ودان ءارى دامىتۋعا وڭ سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ سەنەمىز، دەدى سەنات توراعاسى.پالاتا وتىرىسىندا دەپۋتات ناريمان تورەعاليەۆ سەناتتىڭ الەۋمەتتىكمادەني دامۋ جانە عىلىم كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولىپ سايلاندى. بۇعان دەيىن وسى قىزمەتتى اتقارعان بەيبىت يساباەۆ مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن جەتىسۋ وبلىسىنىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالعانى بەلگىلى. سوعان بايلانىستى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ قاۋلىسىنا سايكەس ونىڭ دەپۋتاتتىق وكىلەتتىگى توقتاتىلدى.ودان بولەك، وتىرىستا سەناتورلار دەپۋتاتتىق ساۋالدارىن جولدادى.اسقار شاكىروۆ باستاعان ءبىر توپ دەپۋتات ارال وڭىرىندەگى ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋگە قاتىستى ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىن جاڭداندىرۋ ماڭىزدى ەكەنىنە نازار اۋداردى.جانبولات جورگەنباەۆ جايىلىم جەرلەردىڭ تاپشىلىعىنا قاتىستى ماسەلەنى شەشۋ شارالارىن ۇسىندى.
|
تۇماۋدى ٴبىر كۇندە ەمدەيتىن ٴدارى شىقتى ۇلت ساۋلىعى14 اقپان 2018، 08:58تۇماۋدى ٴبىر كۇندە ەمدەيتىن ٴدارى شىقتى14 اقپان 2018, 08:58 1857 0جاپونيانىڭ فارماسەۆتيكالىق كومپانياسى بالوكساۆيرماربوكسيل ٴدارىسىن ويلاپ تاپتى. ونىڭ ٴبىر دوزاسى تۇماۋدى ٴبىر كۇندە ەمدەيدى. ٴدارى ٴالى ساتىلىمعا شىقپادى. ٴبىراق كلينيكالىق ساراپتامادا تيىمدىلىگى دالەلدەندى. بۇل تۋرالى باسىلىمى جازادى، دەپ حابارلايدى ۆ. اقپارات اگەنتتىگى . سايتىنا سىلتەمە جاساپ.ساراپتاماعا تۇماۋمەن اۋىرىپ جۇرگەن 1436 ادام قاتىستى. ماماندار ولارعا 1 دەپ اتالاتىن ەكىلىك راندوميزيرلەنگەن پلاسەبوباقىلايتىن سىناق جۇرگىزدى.قاتىسۋشىلار ٴۇش توپقا ٴبولىندى. ولاردىڭ بىرەۋىندەگى ەمدەلۋشىلەر ٴبىر رەت 4080 ميلليگرامم بالوكساۆيرماربوكسيل ٴىشتى، ەكىنشى توپتاعىلار وسەلتاميۆيردىڭ 75 ميلليگرامىن بەس كۇن بويى جانە ٴۇشىنشىسى پلاسەبو باقىلاۋ توبى قابىلدادى.ناتيجەسىندە ٴبىرىنشى توپتىڭ تۇماۋى ەكىنشى توپقا قاراعاندا الدەقايدا باسىلعانى انىقتالدى. ونىڭ ۇستىنە، ولارعا ۆيرۋستى جويۋ ٴۇشىن تەك 24 ساعات جەتكىلىكتى بولدى. ال، وسەلتاميۆيردى 72 ساعات، پلاسەبونى 96 ساعات ىشكەننەن كەيىن تۇماۋ جازىلدى. سونىمەن قاتار، جاڭا دارىمەن ەمدەۋ تۇماۋدىڭ اسقىنىپ كەتۋىنە جول بەرمەدى.ەندى كومپانياسى بالوكساۆيرماربوكسيلدى ساتۋعا ٴوتىنىمدى بيىل بەرەدى. 2019 جىلى ٴدارىنى ساتىپ الۋعا بولادى دەگەن بولجام بار.
|
ماڭعىستاۋدا 5000عا جۋىق كاسىپكەر ساۋالناماعا قاتىستىساۋالنامانى جۇرگىزۋدىڭ ماقساتى وڭىردەگى ءاربىر كاسىپكەرمەن جەكە سويلەسىپ، پىكىرىن ءبىلۋ، تىعىز بايلانىس ورناتۋ، ءىس جۇرگىزۋدە تۋىنداعان تۇيىتكىلدى ماسەلەلەرىمەن جەتە تانىسۋ، جاڭادان قوسىلعان ونلاينقىزمەت تۇرىنە تىركەۋ.ماڭعىستاۋ وبلىسىندا كاسىپكەرلەر اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزۋ وسى جىلدىڭ 17 قاڭتارىندا باستالعان بولاتىن. قالالار مەن اۋداندار، اۋىلداردا بۇگىنگە دەيىن 4700دەي كاسىپكەر ساۋالناماعا قاتىسىپ، ويپىكىرىن ءبىلدىردى. قازىر ماڭعىستاۋدا 67 142 كاسىپكەرلىك سۋبەكتىسى جۇمىس ىستەپ تۇر. سونىڭ 49 989ى ارقىلى، ال 18 153ءى وكپ قىزمەتكەرلەردىڭ وزدەرى نىساندى ارالاپ تولتىرۋىمەن جۇزەگە اسادى.كاسىپكەرلەردىڭ تىنىستىرشىلىگىمەن تانىسۋ ءۇشىن اتامەكەن ۇكپ 300 قىزمەتكەرى، ال وڭىرلىك پالاتانىڭ 20 شاقتى مامانى تاڭنان كەشكە دەيىن سۇراقتارعا جاۋاپ الىپ، ساۋالناما جۇمىستارىن جۇرگىزىپ وتىر.ساۋالناما تولتىرۋ الدىمەن تۇپقاراعان اۋدانىنىڭ فورتشەۆچەنكو قالاسى، باۋتين مەن اتاش كەنتتەرىنەن باستالدى. سونان سوڭ جۇمىس توبى مۇنايلى اۋدانىنا باردى. اقتاۋ، جاڭاوزەن قالالارى مەن قاراقيا، بەينەۋ، ماڭعىستاۋ اۋداندارىندا دا جۇمىس قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر.ساۋالناما اياسىندا پورتالىنىڭ قىزمەتى دە ءتۇسىندىرىلىپ جاتىر. ماڭعىستاۋلىق 534 بيزنەسسۋبەكتىسى وسى پورتالدىڭ قىزمەتىنە جۇگىنىپ ۇلگەردى. ونلاين قىزمەت ءتۇرى ارقىلى كاسىپكەر 60تان استام تەگىن سەرۆيستىك قىزمەت الادى. ءتورت نەگىزگى باعىت بويىنشا كورسەتىلەتىن كومەكتىڭ العاشقىسى نەسيە اگرەگاتورى. ونى قولدانعان كاسىپكەرلەر ۇيدەن شىقپاياق بارلىق بانكتەر مەن قارجىلىق ۇيىمدارعا نەسيە الۋعا ءوتىنىم بەرە الادى. ەكىنشى، بيزنەس ءبىلىمدى كەڭەيتۋ جانە قىزمەتكەرلەردى قايتا وقىتۋ ءۇشىن . سەرۆيسى كومەكشى قۇرال بولادى. ءۇشىنشى، كاسىبي زاڭگەرلىك كومەك قۇقىقتىق قورعاۋ بولىمىندە قولجەتىمدى. ءتورتىنشى، ءوتىنىم بەرۋشىلەرگە بيزنەسجوبا، سالىقتى ەسەپتىلىك، نارىققا ماركەتينگتىك زەرتتەۋ جۇرگىزۋ تەگىن كورسەتىلەدى.بۇدان بولەك، كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ كاسىپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى ارقىلى دا قىزمەتىنە جۇگىنۋگە بولادى. مۇندا ىسكەرلەر بۋحگالتەرلىك جانە سالىقتىق ەسەپ، ستاتيستيكالىق ەسەپتى قۇرۋ، ماركەتينگتىك سۇراقتار، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ونلاينپورتالعا ءوتىنىم جىبەرۋىنە تولىقتاي مۇمكىندىگى بار. وسىلايشا كاسىپكەر ۋاقىتىن ۇنەمدەپ، كەزەكتە تۇرىپ، قاعازباستىلىققا ۇرىنىپ سابىلماي اسا ءتيىمدى قىزمەتتەردى قالاعان جەرىندە وتىرىپ الۋىنا بولادى.اتامەكەن ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى ونلاينساۋالنامانى دا ىسكە قوستى.
|
ئەنگىلىيە خان جەمەتى بالىلىرى رىئايە قىلىشقا تېگىشلىك ئۆزگىچە قائىدىلەر خەلقئارا باشلان تورى.تەۋە تۈر : خەۋەر خەلقئارا مەنبە : نۇر تورى يوللىغۇچى : يوللانغان ۋاقىت : 20180113 11:24:39ئەنگىلىيە خان جەمەتى دۇنيادىكى ئەڭ داڭلىق جەمەت، بۇ جەمەت چۆچەك كەبى دۇنيادا ساقلىنىپ قالغان بىر جەمەتكە ئوخشايدۇ. خان جەمەتى بالىلىرىنىڭ تۇرمۇشىمۇ ئاددىي ئەمەس، ئۇلار نۇرغۇن قائىدىلەرگە ئەمەل قىلىشى كېرەك، بۇ قائىدىلەرنىڭ بەزىلىرى شۇنچىلىك ئەخمەقتەك كۆرۈنىدۇ، لېكىن بۇ قائىدە ئەنئەنىسىنى مەڭگۈ بىكار قىلغىلى بولمايدۇ.خان جەمەتى بالىلىرى ئاۋۋال رىئايە قىلىدىغان قائىدە بولسا ئۇلارنىڭ ئىسمى، ئەركىلەتمە ئىسمى بولۇشىغا بولمايدۇ، شەخسىي سورۇنلاردا بولسا مەيلى ئەمما ئاممىۋى سورۇنلاردا چوقۇم تولۇق ئىسمىنى ئىشلىتىشى كېرەك. ۋىلىيام شاھزادىنىڭ ئوغلى جورج ئالىكساندىر لۇئىس، مەيلى قانچىلىك ئوماق بولۇپ كەتسۇن ئاممىۋى سورۇنلاردا ئۇنى جورج شاھزادە دەپ چاقىرغىلى بولمايدۇ.ئۇلار بالا ۋاقتىدا شەكىللىك مايكا ۋە باربى كۆينەكلىرىنى كيىشكە بولمايدۇ، بالىلارنىڭ ئاممىۋى سورۇندىكى كىيىنىشى چوقۇم ئۆلچەملىك بولۇشى كېرەك، گەرچە جورج شاھزادە ھەمىشە قىسقا ئىشتان كىيسىمۇ بۇمۇ كىيىنىش ئۆلچىمىنىڭ بىر قىسمى. چۈنكى قىسقا ئىشتان كىيىش يۇقىرى قاتلامدىكى كىشىلەرنىڭ بەلگىسى. شارلوت مەلىكە مەڭگۈ كۆينەك بىلەن قوي يۇڭى ئالدى ئوچۇق پوپايكىلا كىيىدۇ.ئايال پادىشاھنىڭ نۇرغۇن قائىدىلىرى بار، بەزىلىرى ئورۇنلۇق، بەزىلىرىنى قىلمىسىمۇ بولىدىغاندەك. خان جەمەتى ئەزالىرى بىللە ئولتۇرۇپ تاماق يېگەندە باشقىلار چوقۇم ئايال پادىشاھنىڭ تاماق يېيىش رىتىمىغا ماسلىشىشى كېرەك، ئايال پادىشاھ يەپ بولۇشىغا باشقىلار چوقۇم تاماق يېيىشنى توختىتىشى كېرەك. ئەگەر ئايال پادىشاھ يەپ بولغان بولسا، شارلوت مەلىكە بىلەن جورج شاھزادىنىڭ قورسىقى ئاچ بولسىمۇ يېيىشىگە بولمايدۇ.خان جەمەتى ئەزاسى بولۇش سۈپىتى بىلەن چوقۇم نۇرغۇن دۆلەتلەرگە بېرىپ زىيارەت قىلدىغان گەپ، ئەگەر قارشى تەرەپ بىلەن ياخشى تىل ئالاقىسىدە بولسا چوڭقۇر تەسىرات قالدۇرالايدۇ، شۇڭا خان جەمەت بالىلىرى ناھايىتى بۇرۇنلا نۇرغۇن تىللارنى ئۆگىنىشنى باشلايدۇ، شارلوت مەلىكە ھازىر ئاللىقاچان ئىسپانچىنى ئۆگىنىشنى باشلاپ بولدى.ئادەتتىكى بالىلار ھەممىسى روژدېستۋو بايرىمى ئۆتكۈزۈشكە ئامراق، چۈنكى نۇرغۇن سوۋغاتقا ئېرىشىدۇ. ئەمما خان جەمەتى بالىلىرىنىڭ روژدېستۋولۇق سوۋغىتى يوق، بۇ ئەنئەنە ئەنگلىيە خان جەمەتىنىڭ ئۇزۇن يىللىق ئەنئەنىسى. لېكىن شاھزادە ۋە مەلىكىلەرنىڭ روژدېسىتۋونى كۈتۈشىنىڭ ھاجىتى يوق، چۈنكى ئۇلار كۈنبويى سوۋغىغا ئېرىشىپ تۇرىدۇ.ئەگەر سىز خان جەمەت ئەزالىرىغا ئۇچراپ قالسىڭىز ئۇلار بىلەن بىر پارچە ئۆز تارتىمغا چۈشۈپ دوستلار چەمبىرىكىمگە يوللايمەن دەپ تەمە قىلماڭ، چۈنكى ئۆز تارتىم قەتئىي مەنئىي قىلىنىدۇ. شۇڭا ئەزەلدىن ھېچقايسى خان جەمەت ئەزاسى باشقىلار بىلەن ئۆز تارتىمغا چۈشمەيدۇ. شارلوت مەلىكە بىلەن جورج شاھزادە چوڭ بولۇپ بۇ قائىدىنى بىلسە قانداق تۇيغۇدا بولار؟ دوستلار چەمبىرىكىدە سۈرەتلىرىنى كۆزكۆز قىلالماسلىق ھازىرقى زامان بالىلىرىغا نىسبەتەن قاتتىق ئازابقۇ؟خان جەمەت ئەزالىرى دەرىجىدىن تاشقىرى داڭلىقلار، نۇرغۇن ئادەم ئۇلارغا سوۋغا بېرىدۇ، بەزىدە بۇ سوۋغىلار ناھايىتى ئەتراپلىق تەييارلانغان، بەزىدە ناھايىتى غەلىتىلىرىمۇ چىقىپ قالىدۇ. قانداقلا بولمىسۇن سوۋغا قوبۇل قىلغاندا چوقۇم تەبەسسۇمىنى ساقلىشى كېرەك.خان جەمەتى ئەزاسى بولۇش سۈپىتى بىلەن ھەر بىر ئەزا بىر جامائەت ئەربابى، سىز چوقۇم ئوتتۇراھال ھالەتنى ساقلىشىڭىز كېرەك، شۇڭا سىزنىڭ ھەر قانداق پارتىيىگە قاتنىشىشىڭىزغا بولمايدۇ، ھۆكۈمەتتە ئىشلىشىڭىزگىمۇ بولمايدۇ. ھەر قانداق سىياسىي سورۇندا بىتەرەپ مەيداندا تۇرۇش كېرەك.خان جەمەتى ئەزالىرى ئۆزىنىڭ قائىدەيوسۇنلۇقلۇقى ۋە سالاپەت بىلەن گەپ قىلىشىدىن پەخىرلىنىدۇ. ئۇلار چوقۇم سالاپەتلىك كىيىنىشى، سالاپەت بىلەن گەپ قىلىشى كېرەك. خان جەمەتى بالىلىرىمۇ شۇنىڭ ئىچىدە. ھەر قانداق بالىلارچە گەپ چەكلىنىدۇ، ھەتتا ئۇلارنىڭ كىچىك بالا بولۇشىمۇ توسقۇنلۇققا ئۇچرايدۇ.خان جەمەتى بالىسى بولۇشنىڭ ئەڭ قىزىقارلىق تەرىپى بولسا ئۇلار ھەر قانداق توي مۇراسىمىغا قاتناشسا بولىدۇ. بالىلاردىن تەشكىللەنگەن توي مۇراسىم كەچلىك زىياپىتى بولسا خان جەمەتىنىڭ ئەنئەنىسى.ئەدەبلىك بولۇشقا دىققەت قىلىش كېرەك. ھەر قاچان قائىدىلىك بولۇپ، ئۆزىنىڭ خان جەمەتىدىن ئىكەنلىكىنى ئۇنۇتماسلىق كېرەك، تاماق ئۈستىلىدە ئاچچىقلىنىش ۋە يېمەكلىكنى قالايمىقان تاشلاشقا چىداپ تۇرغىلى بولمايدۇ. بۇنداق خان جەمەتى بالىلىرىنىڭ قائىدەيوسۇن دەرىسى ئەنگىلىيەدىكى ھەر قانداق ئادەمنىڭكىدىن جىق. بۇ قائىدەيوسۇنلار ئىزچىل خان جەمەتىدە ئاستائاستا جۇغلانغان ھەمدە ئۇزۇن مەزگىل داۋاملاشتۇرۇلىدۇ.نېمىشقا شارلوت مەلىكىنىڭ تاج تاقىغىنىنى كۆرگىلى بولمايدۇ؟ بۇنداق بولۇشى خان جەمەتىدىكى ئاياللار تاكى تويى بولمىغۇچە ھەرقانداق باش بېزىكى تاقىسا بولمايدۇ.خان جەمەتى بالىلىرى چوقۇم رىئايە قىلشقا تېگىشلىك ئەڭ چوڭ قائىدە دەل ئاتائانىسى بىلەن بىللە ساياھەتكە چىقسا بولمايدۇ. ئىككى تەخت ۋارىسى بىللە ساياھەت قىلسا بولمايدۇ. بەلكىم سىز گاڭگىراپ قالغانسىز، چۈنكى بىز ھەمىشە ۋىلىيام شاھزادىنىڭ جورج شاھزادە بىلەن ئۇيانبۇيان ئويناپ يۈرگەن رەسىملىرىنى كۆرۈپ تۇرىمىز. بۇنداق بولۇشى ئۇ تېخى كىچىك. جورج شاھزادە 12 ياشقا توشقاندا بۇ قائىدە قەتئىي ئىجرا قىلىنىدۇ. بۇنداق بولۇشى ساياھەت جەريانىدا تاساددىپىيلىق ياكى باشقا قورقۇنچلۇق ئىشلارنىڭ يۈز بېرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن. ھېچبولمىغاندا بىرەيلەن تالاپەتكە ئۇچىرىسىمۇ يەنە بىرەيلەن ئامان قالىدۇ، بولمىسا زىيان تېخىمۇ ئېغىر بولىدۇ.بۇنىڭ ئىچىدە ئەڭ غەلىتە ھەم ئەڭ كۈلكىلىك بولغىنى خان جەمەتى بالىلىرى كاتتا باي ئويۇنى ئوينىسا بولمايدۇ. دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى بالىلار ئويناپ مودا بولغان بۇ ئويۇن خان جەمەتىدە پەيدا بولسا بولمايدىكەن.
|
مەن ۆيرۋس جۇقتىرعان پاتسيەنتتەردى باقىلايتىن قوسىمشانى ىسكە قوستى21 مامىر 12:26ۆاشينگتون. قازاقپارات الەمگە تانىمال جانە كومپانيالارى كوپتەن كۇتكەن قوسىمشانى ىسكە قوستى.ول 19 جۇقتىرعان ادامنىڭ ورنىن حابارلايدى. بۇل تۋرالى قازاقپارات گە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.جيىرمادان استام ەل ناۋقاسپەن بايلانىستا بولعان ادامداردى باقىلاۋعا ارنالعان ءوز قوسىمشاسىن شىعاردى، ءبىراق جانە كومپانيالارىنىڭ بىرلەسىپ جاساعان قوسىمشاسى پاندەميامەن كۇرەس پروتسەسىن ەداۋىر جەدەلدەتەدى دەپ كۇتىلۋدە.بۇل عالامدىق الپاۋىتتاردىڭ سەرىكتەستىگى اۋرۋدى جۇقتىرۋى مۇمكىن تاسىمالداۋشىلاردى تابۋ بويىنشا اقپارات الماسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جانە بەس قۇرلىقتاعى 22 مەملەكەت، سونىمەن قاتار ا ق ش بىرنەشە شتاتى گە قول جەتكىزگەنىن مالىمدەدى. جانە كومپانيالارىنىڭ حابارلاۋىنشا، كوروناۆيرۋسى بار ناۋقاستاردى باقىلاۋ تەحنولوگياسى پاندەميانى جەڭگەن ەلدەردە بىرتىندەپ وشىرىلەدى. مۇنداي تەحنولوگيا پاندەميا اۋقىمىن جەڭۋگە كومەكتەسەدى. سونداياق جاھاندىق ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋ پروتسەسىنىڭ ءبىر بولىگى بولا الادى.
|
كۇنشىعىس ەلىنەن قايتارىمسىز كومەكقازاقستان 27 اقپان، 2019بۇگىن جاپونيانىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىندە ءشوپ تامىرى باعدارلاماسى بويىنشا گرانتتىق كەلىسىمگە قول قويۋ ءراسىمى ءوتتى. ءشوپ تامىرى ادام قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا الەۋمەتتىك جوبالارعا ارنالعان قايتارىمسىز كومەك باعدارلاماسى.شارا بارىسىندا جاپونيا ەلشىسى تاتسۋحيكو كاساي ءشوپ تامىرى باعدارلاماسىنىڭ جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا باعاتتىلعان ەرەكشە جوبا ەكەنىن اتاپ ءوتتى. باعدارلاما اياسىندا مەديتسينا ورتالىقتارىنا، ەكولوگيالىق ايماقتارعا، وقۋ ورىندارىنا، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا، بالالار ۇيىنە كومەك كورسەتۋ كوزدەلگەن.قازاقستان دامۋدىڭ جاڭا ساتىسىنا كوتەرىلىپ كەلەدى. بىراق، وسى جولدا ءتۇرلى قيىندىقتار بولۋى مۇمكىن. ال ءبىزدىڭ ماقساتىمىز سىزدەرگە كومەك قولىن سوزۋ. ءبىز ءشوپ تامىرى جوباسىن قازاق جەرىندە 1997 جىلدان باستادىق. بيىل وسى باعدارلاما بويىنشا 8 جوباعا 340 339 اقش دوللار بولەمىز. وسى ۋاقىتقا دەيىن وسىنداي 100 جوباعا قولداۋ كورسەتىلىپ، بارلىعى 6 770 027 اقش دوللارى كولەمىندە قاراجات ءبولىندى. قازاقستاننىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسىپ جاتقانىمىزعا ەرەكشە قۋانىشتىمىز، دەدى ول.قوستاناي وبلىسىنداعى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ايەلدەرگە ارنالعان ءۇمىتنادەجدا قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى ۇلىقپان دۇيسەنعالي بۇل گرانتتى بىرنەشە جىلدان بەرى الىپ كەلە جاتقانىن ايتىپ جاپون ەلشىلىگىنە، جاپون حالقى مەن ۇكىمەتىنە العىس ءبىلدىردى.ال جوبا بويىنشا قارجىلاي كومەك العان بايتاق دالا قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ باسشىسى گاۋحاربەك ساتەكەەۆ ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ مەكتەبى قۇرىلىپ، ارال كولىنىڭ ماڭايىن جاسىلداندىرۋ مەن ورمان وتىرعىزۋ جۇمىستارىنا جەرگىلىكتى تۇرعىندار تارتىلاتىنىن ايتتى.سونىمەن قاتار ءشوپ تامىرى جوباسى 10 جىلدان بەرى جوندەۋدەن وتپەگەن وقۋ ورىندارىنا دا قارجى بولگەن.وسكەمەن قالاسىنداعى احمەر ورتا مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى ايگۇل قادىروۆا مەكتەپ تەرەزەلىرىنىڭ 1973 جىلدان بەرى جاڭارتىلماعانىن، قازىر تەرەزەلەردى اشىپجابۋ مۇمكىن ەمەسىن ايتتى. مەكەمە بولىنگەن قاراجاتقا 129 جاڭا تەزەرە الۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇگىندە ءبىلىم ۇياسىندا 1257 شاكىرت ءبىلىم الۋدا.سونىمەن قاتار جاپونيا ءشوپ تامىرى جوباسى اياسىندا قوستاناي وبلىسىنداعى قاراعايلى ورتا مەكتەبىنە، سەمەي قالاسىنداعى مامانداندىرىلعان بالالار ءۇيىنىڭ كىر جۋاتىن ورنىنا، ورال قالاسىنداعى جانعالا اۋداندىق ەمحاناسىنا، سەمەي قالاسىنداعى 3 ناشار كورەتىن بالالارعا ارنالعان ينتەرناتتى مەديتسينالىق جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتۋگە، پاۆلودار وبلىسىنداعى وكپە قابىنۋىنا قارسى بالالار ساناتوريىنە جەلدەتۋ جابدىقتارىن الۋعا قاراجات بولگەن.ناشار كورەتىن بالالارعا ارنالعان 3 مەكتەپينتەرناتتىڭ ديرەكتورى اكرام قاليعوجين سەمەي قالاسى كوپ جىلدان بەرى پوليگوننان زارداپ شەككەن ايماق ەكەنىن ايتا وتىرىپ، ەلشىگە يادرولىق جارىلىس كەزىندە بالاسىن قورعاعان انا بەينەلەنگەن سۋۆينەر سىيعا تارتتى.شاراعا قاتىسقان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى سىرتقى ەكونوميكالىق ساياسات دەپارتامەنتىنىڭ كەڭەسشىسى اسەت ماحمەتوۆ: قازاقستان ۇكىمەتى اتىنان جاپونيا ۇكىمەتىنە العىس بىلدىرەمىز. سىزدەردىڭ الەۋمەتتىك جوبالارعا ارنالعان كومەكتەرىڭىز دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا عانا ەمەس، باسقا دا سالالاردىڭ دامۋىنا ۇلكەن كومەك. ارينە، بۇل ماڭىزدى جۇمىس. ەكى ەل اراسىنداعى قارىمقاتىناس باۋىرمالدىققا نەگىزدەلگەن، دەدى.
|
جارق ەتكەن جارىق جۇلدىز ەدى ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2جولدانعان ۋاقىتى : 2015318 11:22:42 شاراپاتتى قالت جىبەرمەيتىن ادەتىم 13قاڭتاردا تەلەۆيزوردان تىلەۋقان جاقىپباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارىن تانىستىرعان شاراپات نۇرى قالتىلداعان جان دۇنيەمدى ءدۇر سىلكىندىرىپ، سامارقاۋ قيالىما قانات ءبىتىرىپ، قولىما قالام الدىردى.مارقۇم تىلەۋقاننىڭ شىعارماشىلىق تالقى داستارقانىنا اۋدان اكىمى باستاعان ەل اعالارى، حالقى، ونەر ادامدارى جانە نە ءبىر اياۋلى قاسقا مەن جايساڭدار جينالعان ەكەن. وسى دارقان داستارقاندا ايگىلى جازۋشى جۇماباي ءبىلال ۇلى: تىلەۋقان جاقىپباي ۇلى كەسەك دارىن يەسى، ول ءوز زامانىن ارعىبەرگىسىن ۇڭىلە زەرتتەپ، جانجاقتى تەرەڭ قامتىپ جازدى. ءتىپتى، باسقالار ات ءىزىن سالماعان تاقىرىپتارعا دا باتىل باردى. تىلەۋقاننىڭ اعاسى تولەۋبەك جاقىپباي دا مىقتى، تانىمال دارىندى ەدى. ءبىر وتباسىنان ەكى بىردەي ساڭلاقتىڭ شىعۋى وڭاي شارۋا ەمەس دەدى.اكەڭ ولسەدە، اكەڭدى كورە قالعان ولمەسىن دەگەن. شۇكىرشىلىك. وسى ءبىر جانار تاۋداي جالىن اتقان تالانت يەسىن تولەۋبەك جاقىپبايدى بىلەتىندەر ءالى دە اندىزداپ تابىلادى ەكەن. ونىڭ قولامتاداي ءسونىپ بارا جاتقان دەرەگىن ۇرلەپ وت الدىرىپ، مازداتىپ جالىنداتۋ، جارىعىنان توگىلگەن شاراپاتتى كورسەتۋ بىلەتىندەردىڭ، اسىرەسە توننىڭ ىشكى باۋىنداي وتكەن ماعان، كەلمەستىڭ كەمەسىن كۇتۋگە تاياعان بىزدەيلەردىڭ بۇلتارتپاس بورىشى بولىپ سەزىلە بەردى.سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە شىقتىم. تولەۋبەك مەنەن 3 جاستاي ۇلكەن، ورتا بويلى، قىزىل سارى، بۇيرا شاشتى، قىر مۇرىندى، وت شاشىپ تۇراتىن وتكىر كوكشىل كوزدى جىگىتتىڭ ناعىز سۇلتانى ەدى.وتكەن عاسىردىڭ 50، 51جىلدارى شاۋەشەكتە تارباعاتايدىڭ العاشقى تولىق ورتاسى تاتاروزبەك مەكتەبىنىڭ جەتى اۋداننان باس قوسقان 8كلاسىندا ونىمەن ساباقتاس بولدىم. تولى سياقتى جارتىلاي مال شارۋاشىلىق اۋداندارىنان كەلگەن تولەۋبەك قاتارلىلاردىڭ جاسى ەرەسەكتەۋ، الەۋمەتتىك جۇمىستارعا ىعى بار، ىنتالى، وقۋدا دا ەشكىمنەن قالىسا قويمايتىن ەرەكشەلىكتەرى مەنمۇندالاپ تۇراتىن. ساباقتاستارىمىز قازاق، ۇيعۇر، وزبەك، تاتار، ت.ب كوپ ۇلتتان قۇرالعان. كلاس جەتەكشىمىز ءابلاحات دەگەن جاستاۋ وزبەك جىگىت ەدى.تولەۋبەك وتكىر، شەشەن، باتىل، باۋىرمال، ادامدارعا جاناسقىش، جانى جايساڭ جان ەدى. وقۋ مەن قوعامدىق جۇمىستاردا مەكتەپتىڭ الدىڭعى لەگىنەن كورىنەتىن. كىتاپقۇمار، قايجايداعى قولعا تۇسپەيتىن اسىل كىتاپتاردى سول تاۋىپ كەلەتىن، ءبارىمىز تالاسا وقيتىنبىز. ۆ. يان جازعان كريليتسا جازۋىنداعى باتۋحاندى، تەرىستىك ۇيەكتەگى ەسكيموستار ومىرىنەن جازىلعان الاستالعان اليتەت دەگەن كىتاپتاردى سونىڭ قولتىعىنان كورەتىنبىز. ءوزى قوڭىرقاي تۇرمىس كەشىرەتىن مالشى وتباسىنىڭ پەرزەنتى.جىلعا تاياۋ وقۋ بارىسىندا توننىڭ ىشكى باۋىنداي ارالاسىپ كەتكەن بۇكپەسىز دوسقا قالاي اينالىپ قالعانىمىزدى ءوزىمىز دە سەزبەي قالىپپىز. سول كەزدە جۇمىس تىندىرۋعا قىرۋار كادر قاجەت بولىپ، مەكتەپتەگى جوعارى كلاس وقۋشىلارىنىڭ تاڭداۋلىلارىنا قۇرىق سالىندى. تولەۋبەك وسى قۇرىققا ىلىنگەندەردىڭ بىرەۋى بولدى دا قيامەتتىڭ قىل كوپىرىندەي شارتتاردىڭ بارىنەن سۇرىنبەي ءوتىپ، 8كلاستى تاۋىسۋعا دا ۇلگىرمەي، قوسىن قاتارىندا ماڭدايى جارقىراپ كەتە باردى. العاشىندا كوشپەلى سوتتا حاتشى بولىپ ىستەگەن. ءوزى كىتاپقۇمار، ۇيرەنۋگە قۇشتار ادامدى كۇرەستىڭ لاۋلاعان وت جالىنى ونان ارمان شىڭداي تۇسكەن ءتارىزدى. قولىنا قالام الىپ، سول جىلداردان باستاپ، فەلياتون جازا باستادى. سەكەڭ سەلكىلدەگەندە التاۋى دا اعاتايلاپتى دەگەن فەلياتونىن حالىقشى تارباعاتاي گازەتىنىڭ سول كەزدەگى اتى گازەتىنەن وقىپ قاتتى ءسۇيىنىپ، تاڭدانعان ەدىم. 50، 51جىلدارى مافكۋرا يدەيا تۇزەۋ دەگەن قيمىل بولعان. مۇندا، فەودالدىق وقىتۋ ءتۇزىمنىڭ قالدىقتارىنا، وقۋشىلارعا ءتان جازاسىن قولدانۋعا تيىم سالىنعان. تەگىندە اتا انالار بالالارىن ەسكىشە وقىتىپ، ساۋاتىن اشقان عوي. مولداعا ءتىلاشارى دەپ تايتايلاعىن، توقتىتورىمىن جەتەلەي بارىپ، مولدەكە، مىنانىڭ ەتى سىزدىكى، سۇيەگى بىزدىكى، حات تانىتساڭىز بولعانى دەپ تاپسىراتىن.تولەۋبەكتىڭ سەكەڭى قالاداعى كىر بازارىنىڭ اۋىل شاراۋاشىلىق بازارى جانىنداعى قازاق باستاۋىش مەكتەبىنىڭ عىلمي مەڭگەرۋشىسى سەيتقازى دەيتىن ادام ەدى. ول كىسى تەنتەكتىك وتكىزگەن 5 تە 6 بالانى بولەكتەپ الىپ قالىپ، جاراعان بۋراشا زىركىلدەپ كوبىك شاشىپ، ساباپ، سازايىن تارتقىزعان كورىنەدى. توكەڭ وسى وقيعانى فەلياتون تۇرىندە جازىپ، سۇيەگىنەن وتكىزە شەنەپ، قاتتى ماسقارالاعان.بۇل ءبىر قىرىنان، جاڭاشىل جاستىڭ ەسكىنىڭ سارقىنشاقتارىنا قارسى ولىسپەي بەرىسپەيتىن مىزعىماس تۇرعىسىن دا بارىنشا كورسەتىپ تۇر. ءوزىم ازداپ ادەبيەتكە اۋەس اداممىن. باسىلىمداردى وسى كۇنگە دەيىن شاماشارقىما قاراي قۇر جىبەرمەيمىن. جوعارعىداي تارتىمدى، كۇشتى، كوركەم، يۋمەرلى تاقىرىپتى بۇرىنسوڭدى كەزدەستىرىپ كورگەنىم جوق. ءتىلى توتيايىنداي، شەنەپ، مىسقىلمەن كۇلدىرە وتىرىپ، وڭمەنىڭنەن وتكىزىپ جىبەرەدى. تولەۋبەك تاعى قىزمەت اترەتىنىڭ حاتشىسى بولىپ جۇرگەندە اترەت باستىعىما، قاساپشىما دەگەن فەلياتونىن جازعان. مۇندا، تاماقساۋ، قۇلقىن قۇمار اترەت باستىعىنىڭ ەكى كۇننىڭ بىرىندە قوي سويىپ، مايشۇرقاتقا باتىپ، جۇمىستى اقساتىپ، بۇقارانىڭ نارازىلىعىن تۋدىرعان سودەگەي كەسپىرى ايپاراداي اشىلىپ، مەيلىنشە شەنەلگەن. بۇل دا حالىقشى گازەتىندە جارىق كورگەن.تولەۋبەك جاقىپباي اشىلى اۋىلىندا جۇمىس ىستەگەن كەزىندە سول كەزدىڭ قانمەن شيمايلانعان كۇردەلى، الاساپىران، ايانىشتى تاريحى مەن قاراتۇنەك سۇرقيالىعىن، اشارشىلىعى مەن جانتۇرشىگەرلىك سولاقايلىقتىڭ زۇلىم تەگەۋرىنىنەن بوسقان، ايۋدىڭ اپانىنان قاشىپ، شۇيە بورىگە جەم بولعان سورماڭداي حالىقتىڭ ادام توزگىسىز سۇمدىق تاعدىرىن سۋرەتتەگەن درامما جازعان ءارى بۇل درامما مەكتەپ ساحنالارىندا قويىلعان.سونىمەن قاتار، جاڭارعان اشىلىنىڭ جاڭا زەينەبى دەگەن جالىندى دا تارتىمدى وچەرىگىن دە حالىقشى گازەتىنە جاريالاعان. وندا، ەڭسە كوتەرگەن ەگەي، جىگەرى تاسقىنداعان وجەت، ەلى ءۇشىن ەڭىرەگەن جالىندى جاس ايەلدىڭ سيپاتى، وبرازى شىندىقتى ۇيتقى ەتىپ، كوركەمدىكپەن كومكەرىلىپ، اسەرلى دە جاندى سۋرەتتەلگەن.تولەۋبەك جاقىپباي ۇلى ەجەلگى اسىل ارمانىن قۋىپ، 53جىلى قىركۇيەكتە وقۋىنا قايتا ورالدى. دەنساۋلىعىم جار بەرمەي، وقۋدان قول ءۇزىپ، مەن دە ءبىر جىل تىنىققان ەدىم. تارباعاتاي 2ورتا مەكتەبىنىڭ 9كلاسىندا سول جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ەكەۋىمىز قايتا باس قوستىق. تۋىندىلارىن شينجياڭ گازەتى، تارباعاتاي گازەتى سىندى باسىلىمداردان كورىپ تۇردىق، دەنى پوەزيا. ... بولماسام دا توپ جارعان قاسقا ماڭداي، مەن دە وتاننىڭ ۇلىمىن باسقالارداي... بوپ كەلەتىن جولدار سياقتى.54 جىلدىڭ جازىندا تولەۋبەك تولىنىڭ قوڭىروبا سازىنداعى ۇيىنە، جايلاۋعا كانيكولدى بىرگە وتكىزۋگە شاقىردى. شارۋالارىم بولىپ، ونىمەن بىرگە جۇرە الماي، ونشاقتى كۇن كەيىن باراتىن بولدىم. بۇرىن كورمەگەن جەر، بىرگە جۇرەتىن ادامنىڭ ءجونى بولماعان سوڭ، جولدىڭ كارتاسىن سىزىپ بەردى دە تولى قالاسىندا ماناپ دەگەن اعاسىنىڭ بارلىعىن، سوندا ات دايىنداپ قوياتىندىعىن ايتىپ، قوشتاسىپ ءجۇرىپ كەتتى، ۋادەلى ۋاقىتتا تولىعا مەن دە جەتىپ باردىم. ماناپ اعامىز دا قۇشاعىن جايا قارسى الدى. اۋداندىق كووپەراتيۆتىڭ باستىعى، وقىعان، كوپتى كورگەن، شەشەن، زيالى ادام ەكەن. استىۇستىمە ءتۇسىپ كۇتكەننىڭ ۇستىنە اڭگىمەگە ءبىر قاندىرىپ تاستادى. ءارى اڭكوس، اسقان مەرگەن ادام ەكەن. ات تا دايىن تۇرىپتى. تاڭەرتەڭ ەرتە جەلە جورتىپ تارتىپ كەتتىم. تابا الام با، قاراڭعى تۇسپەي جەتە الام با دەپ الاڭداپ كەلەم، قاريتا سوقىرعا تاياق ۇستاتقانداي وتە ايقىن سىزىلىپتى. كۇپ وزەنىن بويلاي جورىتىپ وتىرساڭ، ويعا العان جەرىڭە جەتىپ باراسىڭ. جاعراپيالىق ەكسيەديتسيا بولماسا، جاي قازاق قاشان قاريتامەن جول جۇرگەن؟! ايتەۋ قاس قارايا بەرگەندە، قاعازعا تۇرتىلگەن بۋرىلبايتال، سۇرعاشى دەيتىن وزەنشەلەرگە ات باسىن تىرەدىم. تولەۋبەكتىڭ ءۇيى قوڭىروبا سازدىڭ وسى تۇسىندا بولاتىن. ءدال توبەسىنەن ءتۇسىپپىن. تولەۋبەك تىقىرشىپ توسىپ ءجۇر ەكەن. ماعان قاجىدان كەلگەندەياق اۋىل بولىپ شۋلاپشۇرقىراپ قۇشاعىن اشتى.تولەۋبەكتىڭ اكەسى دۇنيە سالعان. شەشەسى، باۋىرلارى بوكەس، تىلەۋقان، ەكى قارىنداسى بار ەكەن. بوكەس وزىممەن تەتەلەس بولعان سوڭ جاقسى تانىسىپ كەتكەم. كىشكەنە قارا دومالاق ۇلعا ونشا ءساپ سالماپپىن. اتى دا ەسىمنەن كوتەرىلىپ قالىپتى. سويتسەم، قازىرگى جۇرتتى جالت قاراتقان، ەلى ارداقتاپ باسىنا كوتەرگەن مىقتى اقىن، جازۋشىمىز تىلەۋقان جاقىپباي ۇلى سول ەلەۋسىز قارا دومالاق ەكەن.قوڭىروبا ساز بەتەگەسى جايقالعان، جىبەك سامالى بەتىڭنەن وپكەن، سۇلۋ تابيعاتى جاندۇنيەڭدى تەبىرەنتىپ، ەستەن كەتپەس ءلاززات باعىشتايتىن اسەم مەكەن عوي. بەتەگەنىڭ اساۋ قىمىزى دەلەبەڭدى قوزدىرىپ، رۋحجىگەرىڭدى تاسقىنداتاتىن. جايلاۋ قىزىعى دەگەن كەرەمەت قوي. ۋاقىتتىڭ قالاي وتكەنىن دە بىلمەي قالادى ەكەنسىڭ. ورمان اعايدىڭ باستاۋىندا قارا باۋىردا ءۇش كۇن اڭ اۋلاۋ قىزىعىندا بولعانبىز، تورەنىڭ اۋىلىنداعى قوناق، سىدىق كۇندەنىڭ سالتاناتتى اسى، كوكبار ءدال قازىرگىدەي كوكەيىمدە سايراپ ءتۇر.كەشكى توبەدەگى ءبىر باس قوسۋدا قۇناپيا اعامىز تورەلەردىڭ قوناقتى جومارت پەيىلىمەن استى ۇستىڭە ءتۇسىپ، اياماي كۇتىپ الاتىندىعىن، تارتىلعان تاباقتى تاقىرلاپ قايتارىپ، قىمىزدى تەگەنەنىڭ ءتۇبى كورىنگەنشە ءىشۋ كەرەكتىگىن، بولماسا ايىپقا جىعىلاتىنىن، ءوزىنىڭ تورەلەردىڭ ءبىر قوناعىندا قىمىزدى تاۋىسا ىشەمىز دەپ ابدەن دىڭكەلەگەنىن، وقتاۋ جۇتقانداي ورنىنان قايقايا ارەڭ تۇرىپ، ءسال ەڭكەيسە اۋزىنان اتقىعالى تۇرعانىن سەزىپ، اتىنا ەپپەن ارەڭ مىنگەنىن، اۋىلدىڭ جانىنداعى دوڭنەن اسا بەرە سۋىر ىنىنە تاپ بولىپ، اتىنان تۇسە بەرە لاق ەتكىزىپ قويا بەرگەنىن، ءبىر سۋىردىڭ شورشىپ شىعىپ ءولىپ قالعانىن مايىن تامىزا اڭگىمەلەگەن، قۇلاي كۇلگەمىز ءارى تورە اۋىلىنىڭ قوناعىندا ساقتانۋ كەرەكتىگىن كوڭىلگە تۇيگەمىز. ءبىزدى ساباقتاس تىلەۋقان دەگەن تورە بالاسى شاقىرعان. ءبىراق، الگىندەي اسىرا سيلاۋدى كورسەتكەن جوق. بۇل دا سىناي كەلگەن قوناقتارعا كورسەتىلە مە ەكەن دەپ ويلادىق. تورەلەردىڭ ۇيلەرى التى قاناتتان ۇلكەن اق ورداداي. ءۇي جيھازدارى ەرەكشە ءساندى، شەتىنەن كۇمىسپەن ورنەكتەلگەن. اساۋدى، قاشاعاندى شالما، قۇرىقپەن ەمەس، قۋىپ بولدىرتىپ ۇستايدى ەكەن. قاۋىم قۇتىرىنا ازىناعان سۇركەي بوراننان قۇتىلىپ، ەسىن جيىپ، ماڭىنا كوز سالاتىن زامان بولعاندا تولەۋبەك تە، بوكەس تە ارعى دۇنيەگە اتتانىپ كەتكەن. سونىمەن بۇل وتباسىمەن بايلانىس ءۇزىلىپ قالعانى.وسى جازدا امانداسا كەلگەندەردە از بولعان جوق ەدى. سولاردىڭ كورنەكتىسى كۇللى قازاققا ءماشھۇر اسقاق تالانت يەسى ومارعازى ايتان ۇلى اعامىز ەدى. وندا ومىكەڭ اۋىلدا مۇعالىم ەكەن. تولەۋبەكپەن شۇيىركەلەسىپ، مەنىمەن دە اشىقجارقىن اڭگىمەلەسىپ، 2 دە3 كۇن جاتتى. سويتسەم، بۇل كىسى تولەۋبەكتىڭ تۋعان ناعاشىسى ەكەن. سوندا ءتۇس تانىس بولعامىز. 60جىلدىڭ جازىندا تۇرپاننىڭ ۇزىمشىلىك گۇڭشىسىندا شىنىعۋ، وزگەرتۋدە جۇرگەنىندە تاعى دا كەزدەسۋدىڭ ءساتى بولعان. تيپجان اليەۆ قاتارلى ءمۇيىزى قاراعايداي مىقتىلارمەن بىرگە تۇرپاندا بىرەر ساعات بىرگە بولعانىمىزدا تيپجان ەكەۋى ءبىرى اتىپ، ءبىرى قاعىپ، ءازىلدىڭ كوكەسىن كورسەتىپ، ىشەگىمىزدى قاتىرعان. ومىكەڭ مارقۇم قايتىس بولارىنان بىرەر جىل بۇرىن ۇرىمجىدە كەزدەسىپ قالىپ، حالجايىمدى، نەگە قالام ۇستاماعانىمدى سۇراپ، شەشىلە اڭگىمە شەرتكەن. جازاتىن ىڭعايىڭ بار ەدى، سامارقاۋ ەكەنسىڭ دەگەنى ەسىمدە.تولەۋبەك جاقىپباي ۇلى پوەزيا، پروزا، دراممالاردىڭ ءبارىنىڭ اۋىلىنا ات بايلاعان كەسەك تالانت يەسى. العاشىندا ولەڭ مەن فەلياتوندى كوبىرەك جازدى. شىعارمالارى باسىلىمداردا جارىق كورىپ تۇردى. ىسىلا كەلە كوسىلىپ، كەسەك تۋىندىلارعا قالام تارتتى. جۇرت پوەما، داستاننىڭ اتىن جاڭا ەستىپ جۇرگەن 54، 55جىلداردا ول شىتىرماننان شىڭعا اتتى ءىرى داستان جازىپ، شۇعىلا شينجياڭ ادەبيەتيسكۋستۋوسى جۋرنالىندا جاريالادى. وندا تاقىرىبىنان شىعىپ تۇرعانداي، ءومىردىڭ قىم قۋىت شىتىرمان اۋىر ازابىندا، تار جول، تايعاق كەشۋلەرىندە تولاعاي ەرىكجىگەرمەن قايىسپاي كۇرەسە بىلگەن ۇمىتبەك اتتى كەيىپكەردىڭ جۇلدىزى جانىپ، ارماننىڭ اسقارىنا كوتەرىلگەن اسقاق وبرازى سومدالعان. بۇل شينجياڭ قازاعىنان ازاتتىقتان كەيىن تۋعان تۇڭعىش داستان. بۇل قىسقا ولەڭمەن جىبىرلاپ كەلە جاتقان پوەزيامىز جونىنەن كەسەك تابىس، بيىك بەلەس سانالادى. ومبى بۇزىپ، جان باسپاعان اسۋعا جول سالۋ دەگەن قانداي كەرەمەت ەڭبەك! وسىنداي تۇڭعىشى ءۇشىن دە ول قايقاشان ماداقتالۋعا ءتيىس. جاڭانىڭ، ىزگىنىڭ بىردەن ورنىعا قالۋى قيىن عوي. شتىرماننان شىڭعادا جارىق كورىسىمەن اۋقىمنىڭ داۋىنا، تالقى كوكبارىنا تۇسكەن.سولاقاي بورانشاشىننىڭ ەسىرىگى باسىلىپ، جىلىمىق كۇندەردىڭ شەتى كورىنە باستاعان تۇستارى ءۇرىمجىنىڭ ياڭحاڭ داڭعىلىندا مەن ورلەپ ۇيگە قايتقانىمدا تولەۋبەك ارتىندا بالا قورعاۋشىسى بار قۇلداپ كەلە جاتاتىن. ەكەۋىمىز داڭعىلدىڭ ەكى جاعىندا، ءتىل قاتىسساڭ پالەگە قالعانىڭ. تەك قانا كوز ءسۇزىستىرىپ وتە شىعاتىنبىز. سونداي ىزعارلى كۇندەردە قارا پالەنىڭ ءوزى تابالدىرىعىڭدى اتتاپ كىرىپ كەلسە، قالاي سەسكەنبەسسىڭ؟!بۇل شاقتا قالاي قۋسا دا قۇمالاق شىقپاعانداردى ۇرىمجىدە ەركىن قويا بەرگەن. تولەۋبەكتىڭ اياعى جىرتىلىپ، كيىمى توزىپ، كەتەۋى كەتىپ قالعانىن بايقاپ، ءوزىمنىڭ اتىمدا ۇيعۇر تىلىنەن اۋدارۋعا جاستار باسپاسىنان مەن باسپادا رەداكتورمىن جاۋييمان دەگەن روماندى الىپ بەردىم. وندا ۇيعۇر تىلىنەن اۋدارۋعا 70 پايىز قالاماقى بەرىلەتىن. مۇنى بىرەۋ ـ مىرەۋ سەزبەسىن دەپ ءبىزدىڭ ۇيدە اۋداراتىن بولدى. تولەۋبەك ۇيگە جارىق تۇسپەي كەلىپ، قاراڭقى تۇسە قايتاتىن. سىرتىنان قۇلىپتاپ قويامىز. شەشەن، ۇيعۇرشاعا جەلىپ تۇرعان توكەڭ بىرنەشە ايدا اۋدارىپ تاستادى، 2 دە 3 اي وتكەندە باسىلىپ شىقتى. ايلىعىمىز 60 نەشە يۋان اينالاسىنداعى ۋاقىتتا ول وسىدان 700 يۋان شاماسىندا قالاماقى الدى. قالپاعىن اسپانعا اتىپ، العىسىن جاۋدىرىپ، قاتتى قۋاندى. بۇل ءبىر جاعىنان، توكەڭنىڭ رۋحاني وركەنيەتىمىزگە قوسقان زارەدەي ۇلەسى، ەكىنشى جاعىنان، مەنىڭ جان اشىرلىقتان جاساعان بولماشى باتىرلىعىم سانالادى.تولەۋبەك جاقىپباي ۇلى بولاشاقتا جازۋشى بولام، جازۋشىنىڭ ءومىرى كۇردەلى، بۇراڭ، ميحىناتقا تولى بولۋى كەرەك دەگەندى اۋزىنان تاستامايتىن. بۇل ونىڭ اسقاق جىگەرىن بەينەلەگەنىمەن، قۇرعاق قيالشىلدىقتىڭ دا بولىمسىز ءيىسىن سەزدىرەتىن. تۇتەپ تۇرعان بورانعا قويىپ كەتۋى بۇعان مىسال.ول بوران باسىلعاندا، قالپاق تۇماقتان امان، اق، پاك قالپىندا شاعانتوعايداعى اۋىلىنا قويا بەرىلدى.دارىن يەلەرىنىڭ ءبىرتالايىنا ۇزاق عۇمىر بۇيىرماعان عوي. ارتىنا جارقىن جاسامپازدىعى مەن مول مۇرا قالدىرىپ، حالقىنىڭ جۇرەگىنەن وشپەس ورىن الىپ، جالىندى دا ۇلكەن ەڭبەك سىڭىرگەن اياۋلى تولەۋبەك جاقىپباي ۇلى 1977جىلى كەمەلىنە كەلگەن 45 جاسىندا الماتىدا دۇنيە سالعان. پوۆەستەرىن قامتىعان ۇلكەن ءبىر تومدىق شىعارمالار جيناعى ءبىرقانشا جىلدىڭ الدىندا قازاقستاندا جارىق كورگەن.
|
ايماقتار 27 ماۋسىم، 2022تۇركىستان وبلىسى تۇرعىنىنىڭ اۋلاسىنان 30 ءتۇپ سورا تابىلدىتۇركىستان وبلىسىندا تۇرعىننىڭ اۋلاسىنان 30 ءتۇپ سورا ەسىرتكى وسىمدىگى تابىلدى، دەپ حابارلايدى ..وقيعا 27 ماۋسىم، 2022تۇركىستان وبلىسىندا ەكى شەتەلدىك ستۋدەنت سۋعا باتىپ كەتتىتۇركىستان وبلىسىندا سۋعا باتىپ كەتكەن ەكى شەتەلدىك ستۋدەنتتى ىزدەۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر، دەپ حابارلايدى . تجم ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.ايماقتار 26 ماۋسىم، 2022جەتىساي اۋرۋحاناسىنا ەسءتۇسسىز جاعدايدا تۇسكەن ايەل، ءبىر اپتادان كەيىن كوز جۇمدى، دەپ حابارلايدى .ايماقتار 23 ماۋسىم، 2022تۇركىستاندا ەسىرتكى قىلمىسى تۋرالى حابارلاما جىبەرەتىن بوت قۇرىلدىتۇركىستان وبلىسىندا زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمىنا قاتىستى قۇقىقبۇزۋشىلىقتار تۋرالى ءانونيمدى حابارلاما جىبەرەتىن بوت قۇرىلدى، دەپ حابارلايدى ..وقيعا 20 ماۋسىم، 2022تۇركىستان وبلىسىندا بالاسىمەن بىرگە جوعالىپ كەتكەن ايەل تابىلدىتۇركىستان وبلىسىنىڭ پوليتسەيلەرى كىشكەنتاي بالاسىمەن ءىزءتۇسسىز جوعالىپ كەتكەن ايەلدى شىمكەنتتەن تاپتى، دەپ حابارلايدى . .كە سىلتەمە جاساپ.ايماقتار 17 ماۋسىم، 2022تۇركىستاندا ەر ادامنان ءبىر كەلىگە جۋىق ەسىرتكى تاركىلەندىتۇركىستان وبلىسى پوليتسيا دەپارتامەنتى ەسىرتكى زاتىن ساقتاپ، تاسىمالداۋمەن اينالىستى دەگەن كۇدىكپەن الماتى وبلىسىنىڭ تۇرعىنىن ۇستادى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 15 ماۋسىم، 2022تۇركىستان وبلىسىنداعى ەلدى مەكەندە مەكتەپ اپاتتى جاعدايدا تۇرتۇركىستان وبلىسىنداعى كەلەس اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى جاڭا وقۋ جىلىندا بالالارىن مەكتەپكە جىبەرۋگە قارسى. وعان سەبەپ ءۇش ءجۇز ورىندىق مەكتەپتە سەگىز جۇزگە جۋىق بالا قىسىلىپقىمتىرىلىپ وقيدى. ال جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ ماسەلەنى ۋاقىتشا شەشۋ ءۇشىن جابدىقتاعان قوسىمشا عيماراتى قۇلاۋدىڭ الدىندا تۇر، دەپ جازادى . حابار 24 ارناسىنا سىلتەمە جاساپ.تۇركىستان وبلىسىندا سورا وسىرگەن تۇرعىن انىقتالدىتۇركىستان وبلىسىندا سورا وسىرگەن اۋىل تۇرعىنى انىقتالدى، دەپ حابارلايدى ..قوعام 08 ماۋسىم، 2022تۇركىستان وبلىسىندا دا قارجى پيراميداسى انىقتالدىتۇركىستان وبلىسىندا نە رابوتا اتتى قارجى پيراميداسىنىڭ زاڭسىز ارەكەتتەرى اشكەرەلەندى، دەپ حابارلايدى . قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.تۇركىستان وبلىسى داۋىس بەرۋدەن كوش باستادىساعات 18.00دەگى جاعداي بويىنشا 7 624 641 ادام داۋىس بەردى. بۇل تۋرالى ورتالىق رەفەرەندۋم كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى شاۆحات وتەمىسوۆ ايتتى، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستان ءوڭىرىنىڭ تۇرعىندارى رەفەرەندۋمعا بەلسەندى قاتىسىپ جاتىرتۇركىستانداعى قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حقتۋدا ۇيىمداستىرىلعان 133 رەفەرەندۋم ۋچاسكەسىندە 2،5 مىڭعا جۋىق سايلاۋشى تىركەلگەن. تاڭعى 7دەن باستاپ بەلسەندىلىك تانىتقان تۇرعىندار جاڭا قازاقستاندى قۇرۋعا دەگەن نيەتتەرىن ءبىلدىرىپ، ءوز تاڭداۋلارىن جاساپ جاتىر، دەپ حابارلايدى ..رەفەرەندۋمعا تۇڭعىش رەت قاتىسقان تۇركىستاندىق سىيلىق الدىتۇركىستان قالاسىندا تاڭعى 7دە جۇمىسىن باستاعان 50 رەفەرەندۋم ۋچاسكەسىندە تۇرعىنداردىڭ العاشقى لەگى ءوز تاڭداۋىن جاسادى، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستاندا ماس جۇرگىزۋشى كولىك جۇرگىزۋ قۇقىعىنان ايىرىلدىتۇركىستان وبلىسىندا ماس حالدە كولىك ايداعان جۇرگىزۋشى 7 جىلعا كولىك باسقارۋ قۇقىعىنان ايىرىلدى، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستان وبلىسىندا الكوگول شىعاراتىن جاسىرىن ەكى تسەح انىقتالدىتۇركىستان جانە شىمكەنت قالالارىندا الكوگول ءونىمىن شىعاراتىن ەكى جاسىرىن تسەح انىقتالدى، دەپ حابارلايدى . قارجى مونيتورينگى اگەنتىگىنە سىلتەمە جاساپ.تاعايىنداۋ 30 مامىر، 2022تۇركىستان وبلىسى ءدىن ىستەرى باسقارماسىنىڭ باسشىسى تاعايىندالدىتۇركىستان وبلىسىندا ءدىن ىستەرى باسقارماسىنىڭ باسشىسى تاعايىندالدى. وبلىس اكىمىنىڭ وكىمىمەن بۇل قىزمەتتى رۇستەم سابىرجان ۇلى اتقاراتىن بولدى، دەپ حابارلايدى ..مەديتسينا مەكەمەلەرىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن بوپسالاعان كۇدىكتىلەر ۇستالدىتۇركىستان وبلىسى پد كريمينالدىق پوليتسيا باسقارماسى، تۇركىستان وبلىسى بويىنشا ۇقكد قىزمەتكەرلەرى بىرلەسىپ جۇرگىزگەن وپەراتسيانىڭ ناتيجەسىندە قىلمىستىق توپتى ۇستادى، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستان وبلىسى جەدەل باسقارۋ ورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى 19مامىردان بەرى 90نان استام قۇقىقبۇزۋشىلىقتى انىقتادى، دەپ حابارلايدى ..قايعىلى وقيعا تۇركىستان وبلىسى بايدىبەك اۋدانى شالدار اۋىلىنان 5 شاقىرىم جەردە بولعان، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستان تاۋلارىندا اداسقان 4 ادام قۇتقارىلدىتاۋعا سەرۋەندەپ شىققان ازاماتتار ناۋتساي شاتقالىنان 10 شاقىرىم جەردەگى ق ۇلىنشاقتى تاۋلى جەرىنەن تابىلعان، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستان وبلىسىندا 660 مەديتسينالىق نىسان تەكسەرىلىپ، سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاماعان مەديتسينالىق مەكەمەلەرگە ايىپپۇل سالىندى، دەپ حابارلايدى ..وقيعا 19 مامىر، 2022شەكارادان ەسىرتكى الىپ وتپەك بولعان شەتەلدىك ۇستالدىتۇركىستان وبلىسىنداعى جىبەك جولى شەكاراسىندا ەسىرتكى زاتىنا ۇقساس داندەر الىپ وتپەك بولعان شەتەلدىك ازامات ۇستالدى. بۇل تۋرالى تۇركىستان وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى ءمالىم ەتتى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 18 مامىر، 2022شىمكەنتتە قىرىم قاندى بەزگەگىن جۇقتىرۋى مۇمكىن دەگەن ناۋقاستىڭ دياگنوزى راستالدى. دارىگەرلەر قازىر قالالىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسىنا اۋىستىرىلعان ناۋقاستىڭ جاعدايى اۋىر ەكەنىن ايتىپ وتىر، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستاننىڭ 318 تۇرعىنىن كەنە شاققانجىل باسىنان بەرى وبلىستىڭ 318 تۇرعىنىن كەنە شاقتى. بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىندەگى كورسەتكىشىمەن سالىستىرعاندا 2 ەسە ارتىق، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 17 مامىر، 2022تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىنى پوليتسياعا ءتورت گراناتا تاپسىردىتۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىنى پوليتسياعا ءتورت گراناتا تاپسىردى، دەپ حابارلايدى . .كە سىلتەمە جاساپ.تۇركىستان وبلىسىندا الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ەسىرتكى ساتقان ادام ۇستالدىتۇركىستاندىق پوليتسەيلەر ءىرى كولەمدە سينتەتيكالىق ەسىرتكىلەردى الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ساتىپ جۇرگەن شىمكەنتتىك جىگىتتى ۇستادى، دەپ حابارلايدى . .كە سىلتەمە جاساپ.تۇركىستان وبلىسىندا دارىلىك ءشوپتى زاڭسىز قازعان شەتەلدىكتەر ۇستالدىتۇركىستان وبلىسىندا ەمدىك قاسيەتى وتە جوعارى دارىلىك كەۋرەك ءشوبىن زاڭسىز قازعان 130دان استام شەتەلدىك ۇستالدى، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستان وبلىسىندا 23 مەكتەپ كۇردەلى جوندەۋدەن وتەدىتۇركىستان وبلىسى بويىنشا اۋىل ەل بەسىگى جوباسى اياسىندا بيىل 249 جوبا ىسكە اسىرىلىپ، 400 مىڭنان استام حالىق تۇراتىن 105 ەلدى مەكەندەگى الەۋمەتتىكينفراقۇرىلىمدىق نىسانداردىڭ جاعدايى جاقسارادى، دەپ حابارلايدى ..ەكونوميكا 05 مامىر، 2022تۇركىستان وبلىسىندا 68 اۆتوجول جوباسى ىسكە اسىرىلادىوبلىستىق ماڭىزى بار 760 كم جانە اۋداندىق ماڭىزى بار 109 كم جولدارعا جوندەۋ جانە رەكونسترۋكتسيالاۋ جۇرگىزىلەدى. جۇمىستار 68 نىساندا، ونىڭ ىشىندە ءتورت كوپىردە جۇرگىزىلەدى دەپ جازادى . يدم ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.ايماقتار 26 ءساۋىر، 2022تۇركىستان وبلىسىندا سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەندەرگە وتەماقى تولەنەدىتۇركىستان وبلىسىندا سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەندەرگە تولىق كومەك كورسەتىلەدى. بۇل تۋرالى ءوڭىر اكىمدىگى مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستان وبلىسىندا جالعان نومىرمەن جۇرگەن 8 كولىك انىقتالدىتۇركىستان وبلىسىندا جەدەل باسقارۋ ورتالىعىنا قوسىلعان بەينەكامەرالار ارقىلى جالعان مەملەكەتتىك نومىرمەن جۇرگەن 8 كولىك انىقتالدى. سونداياق ىزدەۋدە جۇرگەن 2 كولىك تابىلدى، دەپ حابارلايدى ..
|
قانات بوزىمباەۆ قاراساي اۋدانىنداعى تۇيىتكىلدى ماسەلەلەر بويىنشا بىرنەشە تاپسىرما بەردى22 مامىر, 17:33:4822 مامىر , 17:33:4804 جەلتوقسان, 2021 الماتى وبلىسى وزگەرتۋبۇگىن قاراساي اۋدانىنا بارعان ساپارىندا الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى قانات بوزىمباەۆ الماتى ؛ بىشكەك اۆتوكولىك جولىنىڭ ؛التىن وردا؛ بازارى تۇسىنداعى ۋچاسكەسى مەن ۇلكەن الماتى اينالما اۆتوكولىك جولىنىڭ وبلىس ەلدى مەكەندەرىمەن تۇيىسەتىن بولىكتەرىنىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىنا جانە باسقا دا وزەكتى ماسەلەلەرگە نازار اۋداردى, ؛دەپ حابارلادى الماتى وبلىسى اكىمىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.؛قازاۆتوجول؛ ۇك؛ اق الماتى وبلىستىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى بولاتبەك ايتباەۆتىڭ حابارلاماسىن تىڭداعاننان كەيىن قانات بوزىمباەۆ ءوزىنىڭ ءبىرقاتار ۇسىنىستارىن ءبىلدىردى. الماتى ؛ بىشكەك جولىنىڭ ؛التىن ورتا؛ بازارى تۇسىنداعى ۋچاسكەسى اسفالتتىڭ تومەنگى جابىنى توسەلگەن, ياعني تەگىس ەمەس قالپىمەن ۋاقىتشا پايدالانۋعا بەرىلەتىن بولادى. بۇل رەتتە وبلىس اكىمى جولدى ءبىر ايدىڭ ىشىندە ىسكە قوسۋدى, ال اسفالتتىڭ ۇستىڭگى سوڭعى جابىنىن كوكتەمدە توسەپ ءبىتىرۋدى تاپسىردى. وسىعان بايلانىستى قانات بوزىمباەۆ فيليال باسشىسىنا بۇل جونىندە حالىققا كەڭىنەن ءتۇسىندىرۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى. سول سياقتى باكاد قيىلىسىنا دەيىنگى جول بولىگىن 5 جولاقتى ەتۋدى قاراستىرۋدى ۇسىندى. ؛سونىمەن بىرگە وسى كەزدەسۋ بارىسىندا قانات الدابەرگەنۇلىنا باكاد قۇرىلىسىنا قاتىستى جوبالار دا تانىستىرىلدى. وسى ورايدا وبلىس اكىمى الداعى ۋاقىتتا وسى جوبا قۇرىلىسىنا قاتىستى تاپسىرىس بەرۋشىلەر مەن مەردىگەر ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى جانە ىلە, جامبىل, تالعار اۋداندارى اكىمدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن جيىن وتكىزىپ, جول ماسەلەسى كەڭىنەن تالقىلاناتىن ايتتى.بۇدان ءارى ؛ ؛ جشسنىڭ وندىرىستە پايدالانىلعان قالدىق سۋلارىنىڭ جيناقتالۋىنان ماڭايعا جايىلىپ, اسىرەسە ؛اسىل ارمان؛ تۇرعىن ءۇي كەشەنى تۇرعىندارىن مازالاپ وتىرعان جاعىمسىز ءيىستى بولدىرماۋ ماسەلەسى دە تالقىلاندى. مەكەمە وكىلى كۇنىنە 1800 تەكشە مەتر سۋ پايدالانىلاتىنىن جانە تازارتۋ قۇرىلعىسى ورناتىلعانىمەن, پايدالانىلعان سۋدىڭ 40 پايىزى قايتا قولدانىلىپ, ال 60 پايىزى شىعارىندى بولىپ وتىرعانىن ايتتى. وبلىس اكىمىنىڭ ايتۋىنشا, بۇگىنگى ءححى عاسىردا زاماناۋي تەحنولوگيا ونىدىرىستە قولدانعان سۋدى تولىعىمەن قايتا تازارتىپ, پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سۋدى قاجەتتى دەڭگەيدە, ساپالى كولەمدە تازارتاتىن قۇرالدار ساتىپ الىڭىزدار. ارينە, مۇنداي وزىق تەحنولوگيانى ەنگىزۋ ۇلكەن قارجىنى تالاپ ەتۋى مۇمكىن. بۇل ءۇشىن كاسىپورىنعا جەرگىلىكتى ورگان تاراپىنان قانداي قولداۋ كەرەك؟ ءالى دە بۇل ماسەلەنى جانجاقتى زەرتتەيىك. قالاي دەگەندە دە تۇرعىندار ءۇشىن بۇل ماسەلەنى ءتيىمدى شەشۋىمىز كەرەك, دەدى ق.بوزىمباەۆ.ساپارىنىڭ سوڭىندا وبلىس اكىمى ؛انتيگەن؛ عىلىميوندىرىستىك كاسىپورنىندا بولىپ, ونىڭ ۆاكسينا ءوندىرۋ ىسىندەگى جاڭالىقتارىمەن تانىستى. مەكەمە ديرەكتورى نۇرلان احمەتسادىقوۆتىڭ ايتۋىنشا, 1998 جىلدان ۆەتەريناريا سالاسى باعىتىندا جۇمىسىن باستاعان كاسىپورىن سوڭعى بىرەكى جىل كولەمىندە مەديسيناعا بەت بۇرعان. بيىل ۆاكسيناسىن قۇيۋ مەن جاڭا جەلىنى ىسكە قوسۋعا ارنالعان قۇرالجابدىقتاردى مەملەكەت قاراجاتىنان ساتىپ العان, وعان ؛جەتىسۋ؛ اكك ارقىلى جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن 420 ملن. تەڭگە ءبولىندى. 2021 جىلعى تامىز ايىندا زاۋىت ۆاكسيناسىن قۇيۋعا ارنالعان جەلىنى تەستىلىك رەجيمدە ىسكە قوستى, 300 مىڭ دوزاعا ارنالعان 3 ۆاليداسيالىق سەريا ازىرلەندى. قۇرالجابدىقتار گەرمانيا, يتاليا, قىتايدان جەتكىزىلدى. ەندى كوروناۆيرۋستان باسقا 4 ءتۇرلى سىرقاتقا قارسى ۆاكسينا ءوندىرۋ جوباسىن ۇسىنىپ وتىر. مەكەمەنىڭ ءوندىرىس پروسەسىمەن تانىسقان وبلىس اكىمى قانات بوزىمباەۆ بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە نيەتتى ەكەنىن ايتتى.ىلمەك سوزدەر: الماتى وبلىسى
|
نېرۋا ئاجىزلىقى بىلبىلىك بىلوگىتونۇش: نېرۋا ئاجىزلىقى كىلاسسىك ئەسەرلەردە زەئفى ئەسەب دەپ ئاتىلىدىغان كېسەللىك بولۇپ، ئۇ ئۇزۇن مۇددەت روھى زەربىگە ئۇچراش ياكى باشقا سەۋەپلەر تۈپەيلىدىن چوڭ مىڭە پوستىلىقىنىڭ قوزغىلىش ۋە تۇرمۇزلىنىش خىزمىتى قالايمىقانلىشىپ، كىلىنكىدا باش ئاغرىش، چارچاش، ئۇيقۇسىزلىق، ئۇنۇتقاقلىق ، زېھنىنى يىغالماسلىق، پيىكىر خىيالى چېچىلاڭغۇ بولۇش، ئاساسن ھاياقانلىنىش، يۈرەك سېلىش، قورقۇنچاق بولۇپ قېلىش قاتارلىقلارغا ئوخشاش ئالامەتلەر بىلەن ئىپادىلىنىدىغان، مىزاج بۇزۇلۇش خاراكتىرلىك كېسەللىك بولۇپ، ياشانغانلار، ئوتتۇرا ياشلىقلار ۋە ئەقلى ئەمگەك بىلەن شۇغۇللانغۇچىلاردا كۆپ ئۇچرايدۇ .1. پاسسىپ روھى كەيپىيات ئامىللىرىنىڭ تەسىرىدىن يۇز بىرىدۇ .2. قاقالايمىقان تۇرمۇش تەرتىۋى تەسىرىدىن كېلىپ چىقىدۇ .3. قان خىلىتىنىڭ ئازىيىپ كىتىشى تەسىرىدىن كېلىپ چىقىدۇ .4. بەلغەم خىلىتىنىڭ كۆپۈيىپ كىتىشى تەسىرىدىن كېلىپ چىقىدۇ .5. سەۋدا خىلىتىنىڭ كۆپۈيىپ كىتىشى تەسىرىدىن كېلىپ چىقىدۇ .6. باشقىلار .ئالامىتى: باش ئاغرىش، باش قېيىش، ئۇيقۇسىزلىق، كۆپ چۈش كۆرۈش، قورقۇنچاقلىق، ماغدۇرسىزلىق، زېھنىنى يىغالماسلىق، ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتى تۆۋەنلەش، ئىچى سىقىلىش، يالغۇزلىقنى خالاش قاتارلىقلار بۇ كېسەللىكنىڭ ئاساسلىق ئالامەتلىرى .دىئاگنوز ئاساسى: تېپىك كېسەللىك ئالامىتى ۋە كېسەللىك تارىخىغا ئاساسەن دىئاگنوز قويۇلىدۇ .ئاقىۋىتى: ۋاقتىدا توغرا داۋالاش ئېلىپ بېرىلسا، بىمارنىڭ سالامەتلىكى ئەسلىگە كىلىدۇ، ئەگەر ئۇنداق بولمىغاندا مالىخۇلىيا، تۇتقاقلىق يۈرەك رېتىمسىزلىقى، يۈرەك زەئىپلىشىش، جۇنۇن قاتارلىقلارغا ئوخشاش كېسەللىكلەرگە تەرەققى قىلىدۇ .1. خىلىت سەۋەبىدىن بولسا خىلىتقا قارىتا تازىلاش ئېلىپ بېرىلىدۇ .2. باشقا سەۋەپلەردىن بولغان بولسا ، شۇ خىل سەۋەپ يوقۇتىلىدۇ .3. ئىشتىھانى ئېچىش، ھەزىمنى ياىشىلاش، مىڭە ۋە ئومۇمى بەدەننى قۇۋۋەتلەش چارىلىرى قوللىنىلىدۇ .داۋالاش ئۇسۇلى: قاننىڭ ئازىيىپ كىتىشىدىن بولغان بولسا قان تولۇقلاش ئۈچۈن ئانار شەربىتى، ئالما شەربىتى، ئۈزۈم شەربىتى مەجۇنى خۇبسىلھەىدىدئەنجۈر شەربىتى، ئامىلە نۈشدارى قاتارلىقلارغا ئوخشاش دورىلار بىمارنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا ئاساسەن كۆرسەتمە بويىچە ئىشلىتىلىدۇ .بەلغەم خىلىتىنىڭ كۆپۈيىپ كىتىشىدىن بولغان بولسا ئالدى بىلەن خاس بەلغەمنىڭ مۇنزىچى، ئاندىن بەلغەمنىڭ مۇسھىلى بىرىلىپ خىلىت بەدەندىن تازلىنىدۇ. ئاخىرىدا مىڭىنى قۇۋۋەتلىگۈچى دورىلار ئىشلىتىلىدۇ.سەۋدا خىلىتىنىڭ تەسىرىدىن بولغان بولسا ئالدى بىلەن خاس سەۋدانىڭ مۇنزىچى، ئاندىن سەۋدانىڭ مۇسھىلى بىرىلىپ خىلىت بەدەندىن تازلىنىدۇ. ئاخىرىدا مىڭىنى قۇۋۋەتلىگۈچى، ھەزىمنى ياخشىلىغۇچى، ئومۇمى بەدەننى قۇۋۋەتلىگۈچى تەسىرلىك دورىلار ئىشلىتىلىدۇ .ئۇيقۇنى ياخشىلاشنىڭ ئۇسۇللىرىكۆرۈلىشى : 165290 قېتىم
|
كەدەيلىكتەن اتقارىلماي قالعان مىندەت ادىرنا ۇلتتىق پورتالىكەدەيلىكتەن اتقارىلماي قالعان مىندەتەلىمىزدەگى جالپى وتباسىنىڭ سانى 2,3 ملننان استام دەسەدى. جاريالانعان دەرەكتەرگە سۇيەنسەك ولاردىڭ سەكسەنگە تاياۋى الەمدىك باقۋاتتى بايلارمەن تەڭەسە الاتىن شامالى ەكەن. جالپى ۇلتتىق بۋرجۋيلاردىڭ نەگىزى قالانعان ءتارىزدى .ەكىنشى جاعىنان كەدەيلەر دە ولارعا ساي، قالىسپاي ءوسىپتى. بىلىكتى ءۋاليدىڭ سوزىنە قاراعاندا الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعان وتباسى 600 مىڭعا تاياۋ كورىنەدى.ولاردى تاقىر كەدەيگە سانايتىندار دا بار ەكەن.قازاق قوعامىنىڭ وتكەن تاريحىنا كوز جۇگىرتسەڭىز، ولكەمىزدە، جالپى اۋماقتا، تىنىشتىق ورناپ، ادامدار الاڭسىز ءومىر ءسۇرىپ، تىرلىك كەشكەن، قوي ۇستىنە بوز تورعاي جۇمىرتقالاعاندا، اشتىقتان قىرىلىپجويىلىپ، تەنتىرەپ بەزىپ، اۋىپكوشىپ،ز ار ەڭىرەگەن زامان دا بولىپتى. بىراق،قايقايسىسى دا ۇزاققا سوزىلماپتى. ەلباسىنا جاقسىلىقتى ورناتىپ،ب اسىن بىرىكتىرىپ، مەملەكەت قۇرىپ، حالىقتىڭ ءالاۋقاتىن قالپىنا كەلتىرۋدە، حانداردىڭ، بيلەردىڭ، سۇلتانداردىڭ، باتىرلاردىڭ، ويشىلعۇلاما اقىلمانداردىڭ ، كۇرەسكەرلەردىڭ،قايراتكەرلەردىڭ ساليحالى ساياساتى شەشۋشى ءرول اتقارىپتى. ال، قىرىلىپ جويىلۋ، تەنتىرەپ بەزۋ، باسقانىڭ قول استىنا ەنىپ، بوداندىققا اينالۋ جاۋلارىمىزدىڭ جىمىسقى ساياساتى، ۇلى دەرجاۆالىق شوۆينيستىك پيعىلى ارقىلى جۇزەگە اسقان. ونىڭ ءوزى قازاق حالقىنىڭ قاجىرلى كۇرەسى، ۇلتجاندىلىق رۋحىنىڭ وتبۇرقاقتاي اتىلعان تەگەۋىرىنە تاپ بولىپ، ۇزاققا بارا الماعان. قانشا قيىن بولسا دا، اجەپتاۋىر ۋاقىتقا سوزىلسا دا،ايتەۋىر ارناسىنا ءتۇسىپ، تاۋەلسىزدىك ەرىكسىز ەل قولىنا تيگەن. قازاق حالقى تاۋەلسىزدىك ءۇشىن ءبىر ءسات تە بوس وتىرىپ، ۋاقىت وتكىزبەگەن. قالىپتى تىرلىك جاساۋ ءۇشىن ەش ۋاقىت تا كۇرەسسىز قاراپ جاتپاعان. وسىعان ساي قازاق قوعامىندا، باي دا، كەدەي دە عۇمىر كەشكەنءدى.قازاق بايلارىن: اتالى باي، ارقالى باي، ساسىق باي، ساراڭقاراۋ باي، جاڭا باي دەپ، اجىراتقان. ال، كەدەيلەردى: كەۋدەلى كەدەي، كەمشىن كەدەي، تاقىر كەدەيدەپ بولگەن. بۇگىنگى تاڭدا، قازاقتىڭ جوعارىدا اتالعان بايلارىنىڭ ءبىرى دە جوق، تەك جاڭا بايلار عانا بار.كازىرگى جاڭا بايلار: جىلپوس بايلار، جىمقىرعىش بايلار، جانتىق بايلاردەپ اتالىپ ءجۇر. اتاباباسىنان قالعان داۋلەتتى كاپيتال بولدىرىپ، ونى نارىققا سالىپ، وسىرگەن، تابىسىن دوربالاپ وتانىمىزعا تاسىپ، ىرىس جيناعان ءبىرى دە جوق. قازاقتىڭ بايلىعىن مەنشىكتەپ الىپ، ونى ءوندىرىپ،وڭدەپ ساتىپ، وسى نەگىزدە پايدا تاپقاندار. كەيبىرى حالىق داۋلەتىن وتە جاسىرىن جولمەن جىمقىرعاندار. قالعانى اعاكوكەسى، تامىرتانىسى ارقىلى، كرەديتكە قولى جەتىپ، شامالى بولسا دا ىسمەرلىككە، ىسكەرلىككە توسەلگەندەر..قازاقتىڭ اتىمتاي جومارتتارى جوتالى بايلار مەن كەۋدەلى كەدەيلەردە كوپ بولعان. بۇگىنگى جومارتتار اتىمتايلىعىنان گورى اۋىز باسارلىعى ارتىقتاۋ بولىپ بارادى. ەگەر جالپاق جۇرت ولاردىڭ داۋلەتىنە بارلىعى بىرىگىپ تالاسا قالسا، ايىرىلىپ قالاتىنىن بىلەدى، ارينە.ىرىستىق احۋالى وسىنداي دەنگەيدەگى قوعامدا، بۇگىنگى جاعدايدا، وتباسىنا كەدەيشىلىكتىڭ ورناۋىنا مۇمكىندىك تۋعان. كەدەيشىلىك ورناۋىنىڭ باستى سەبەبىقازاق وتباسىنىڭ كوبىنىڭ داۋلەتى سارقىلىپ، ىرىسى سۋالعان. قاراپايىم وتباسىنە جەر بايلىعىنا، نە مال بايلىعىنا، وزەنكول، ءوندىرىستسەح، زاۆودفابريكاعا، قالادا دا، اۋىلدا دا يە ەمەس. جانىن جەپ، ەكى قولعا ءبىر كۇرەك تابا الماي كەيبىرى يەلىك ەتپەك تۇرماق مەنشىك يەلەرىنەن جۇمىس سۇراپ، جالىنىپ، قولى جەتكەنى عانا جالدانىپ ءجۇر.كەدەيلىك وتباسىنان اسىپ،كەدەي اۋىلدار پايدا بولعان. ءبىر كەزدە ونداي اۋىلداردى، كەلەشەگى جوق اۋىل اتاپ، جانجاقتى كومەك بەرۋدى جوسپارلاپ، باعدارمالار قۇرعان، سوڭىندا ۇمىت قالعان. بىرەرىن كوشىرىپ تە جىبەرگەن وسىعان دەيىن 97 اۋىلدى جويعان.. بۇگىنگى كۇندەرى وسىنداي اۋىل سانى 400دەن اسادى. ولار، كازىرگى شاقتا تولىق جويىلۋعا جوسپارلانىپ وتىر. وسى اۋىلداردىڭ بالالارى مەن جاستارىنىڭ وقىپ ءبىلىم الۋى، دامىپ جەتىلۋى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. اۋىلدى ايتپاعاننىڭ ءوزىن دە قالادا دا كەدەي وتباسى سانى كۇننەن كۇنگە قوسىلىپ كەلەدى. ەرلى زايىپتى ەكەۋى دە، تىربانىپ ەڭبەك ىستەپ، جۇمىس جاساسا دا، تاپقان تابىسى وتباسىن اسىراپباعىپ، كيىندىرىرىپ ىشىندىرۋگە جەتپەيتىن بولعان.ايتالىق ا.ءجۇنىسوۆ بۇلاي دەيدى: مەن كوممۋنالدىق شارۋاشىلىقتا سانتەحنيك سلەسار بولىپ ىستەيمىن. ايەلىم، بولنيتسادا سانيتاركا. ۇيلەنگەلى ون جەتى جىل بولدى. ءۇش بالام بار. ۇشەۋى دە مەكتەپتە وقيدى. باسىمدا باسپانا جوق، پاتەر جالداپ تۇرامىن. باسپانا كەزەگىنە تۇرعالى 14 جىل بولدى. ازىرگە، باسپانا ساتىپ الاتىن جاعداي جوق. الەۋمەتتىك نەمەسە اتاۋلى كومەككە ەشقاشان ىلىككەن ەمەسپىن. جالاقىمەن ءۇپىءتاپى،ونى سوزىپ ءجۇرىپ ارەڭدەپ كۇن كورەمىن. قىمباتشىلىق پەن تاريفتەردىڭ ۇلعايۋىنا ساي، كەيدە باسپانانىڭ جالداۋ اقىسىن تولەي الماي قالامىن. بالانىڭ ۇلكەنى ۇل. ول ۇيلەنەم دەسە نە ىستەي ەكەنمىن دەپ ۋايىمدايمىن. بالالار، جوو نى تۇر عوي كوللەجدىڭ ءوزىن تولەممەن وقيتىن جاعداي تۋسا قايتەمىن؟بۇل جالعىز عانا ادامنىڭ ۋايىمقايعىسى ەمەس. بۇگىنگى قاراپايىم قازاق وتباسىنا ورتاق تاۋقىمەت. باسپانانىڭ جوقتىعى، مەكتەپتى بالالارى تولەپ وقۋى، جالاقىنىڭ ماردىمسىز بولۋى، داۋلەتىنىڭ سارقىلۋى، ىرىستىڭ حالىق قولىنان كەتىپ، ات توبەلىندەي ازعانا ادامدارعا تيەسىلى بولۋى، كەدەيلىكتىڭ كەڭ ەتەك الۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزعان. وسىنىڭ ءبارىن كوزىمەن كورىپ، ءبىلىپ وتىرعان اۋىلدىق، اۋداندىق باسشىلاردىڭ دارمەنسىزدىگى، سىلبىرلىعى كەدەيلىكتى وتە ۇلعايتىپ جىبەرگەن.جالپى كەدەيلىكتىڭ كەڭ ەتەك الىپ،ولاردىڭ وبالىن موينىنا الاتىن باستى تۇلعالاردىڭ، بيلىكتەگىلەردىڭ،باسشىلاردىڭ ار الدىندا، زاڭ الدىندا، حالىق الدىندا ەسەپ بەرەتىن كۇنى دە تىم الىس ەمەس شىعار! بۇل جولعى كەدەيشىلىك، سىرتقى ىقپالدىڭ اسەرىنەن ەمەس، ناقتى ءوزىمىزدىڭ، ساياساتىمىزدىڭ سالعىرتىعىنان بولدى.قولىندا جيىرماداي ۇساعى ، ەكى سيىرى بار، اۋىل تۇرعىنى نە ءبىر توقتىسىن، نە تاناسىن ەركىن ساتىپ، بالاشاعاسىن كەزكەلگەن ۋاقىتتا كيىندىرە الۋ مۇمكىندىگى كازىر جوق بولعان. مالىن تالاي وتكەلەكتەن وتكىزىپ، ونىڭ جارتى قۇنىن جۇمساپ ءجۇرىپ ازەر ساتا الاتىن بولعان. جۇمىستاعىلاردىڭ جالاقىسى، اسىرەسە، مەكتەپ، بالاباقشالاردىڭ تەحنيكالىق پەرسەنالدارى رەسپۋبليكاداعى ەڭ تومەنگى جالاقى الىپ كەلگەن.ماسەلەن، ءبىر ءمينيستردىڭ جالاقىسى مەكتەپتىڭ سىپىرۋشىلارى مەن تازالاۋشىلارىنىڭ 100ىنە جەتەدى، ءبىر دەپۋتاتتىڭ ايلىق جالاقىسىن 10 مۇعالىم ءبولىپ الادى.جالپى رەسپۋبليكادا ەڭبەك اقى ، جالعان اقىعا اينالىپ، شەندىشەكپەندىلەر بيۋدجەتتىڭ اۋماقتى بولىگىن يەلەنەتىن جالاقى الاتىن دارەجەگە جەتكەن. جالپى بيۋدجەتتەن جالاقى الىپ، وعان جارماسپايتىن شەنەۋنىك، باسشى، لاۋازىمدى تۇلعا جوق. ساياسي پارتيادان باستاپ، الەۋمەتتىك ازاماتتىق ۇيىمداردىڭ بارلىعى سوعان تاۋەلدى، جالاقىلارىن سودان الادى. مۇنداي جاعدايدا ادىلدىك، تەڭدىك تۋرالى ايتۋدىڭ ءوزى داۋرىقپا ناسيحاتقا اينالىپ، قاراپايىم حالىقتىڭ مۇڭ مۇقتاجى جوقتاۋسىز قالىپ، ولاردىڭ حالاحۋالى كۇننەن كۇنگە تومەندەگەن. مۇنىڭ ءبارى بۇگىندەرى بيلىككە دە، جالپى جۇرتقا دا، اشىقايقىن بولعان، ايتىلىپ، جازىلىپ، تولىق راستالعان دايەكتەر.مەنىڭ ايتارىم:وسى كەدەيشىلىكتىڭ ءبىر كەسىرى تۋرالى. وتباسىنىڭ قوعام الدىندا اتقاراتىن كوپ مىندەتتەرىنىڭ باستىسى ۇرپاق تاربيەلەۋ.كەدەيشىلىك ورناعان وتباسىلار وسى مىندەتىن ورىنداۋعا دارمەنسىز قالىپ، جالپى جاستاردىڭ تاربيەسى جۇرت ۋىسىنان شىعىپ كەتكەن. باسقانىڭ ءبارىن قايتەيىن، مەنىڭ كەرەڭ قالعىر قۇلاعىم، ومىرىمدە بۇرىنسوڭدى ەستىمەگەن جاماندىقتى ەستىپ، قولىما قالام ۇستاتتى. اكەشەشەنىڭ تىرشىلىكتە تاپقان تابىسى بالالاردىڭ وقىپ ءبىلىم الۋىنا، دامىپ جەتىلۋىنە جەتىپ تۇرۋ دەگەن كىمگە بولسا دا ،قاشان دا ۇلكەن مارتەبە، ناق عانيبەت قوي!ۇيدەن شىعىپ، قارتتار ۇيىنە كەلە جاتىپ، جولدان اداسىپ قالىپ، وتىرعان بالالاردان:وسى ماڭداعى قارتتار ۇيىنە قالاي بارامىن.جول سىلتەپ، جىبەرىڭدەر،دەدىم.وتىرعان ونشاقتى بالادان بىرەۋى دە ەشتەمە دەپ ءتىل قاتپادى. قابات ۇيلەردىڭ وڭ جاق بۇرىشىنىڭ شەتىنەن شىعا كەلگەن، سۇڭعاق بويلى جاس ءوسپىرىم، قاسىما جەتىپ كەلىپ، سالەم بەرىپ:مىنا وتىرعاندار ءبىزدىڭ قالانىڭ، باقۋاتتى ، اعايلاردىڭ بالالارى. ولار، ارقاشان، ءوز ارا شەت ەل تىلىندە سويلەسەدى. قىتايشا، اعىلشىنشا، ورىسشا، ارابشا، جاپونشا ءبارى زۋ، اعىپ تۇر. قازاقشا دۇرىستاپ سويلەي بىلمەيدى.ءسىزدىڭ ايتقانىڭىزدى ولار تۇسىنگەن جوق. ءجۇرىڭىز ،اتا، ءوزىم جەتەلەپ، ايتقان جەرىڭىزگە جەتكىزەمىن...دەپ، مەنى سولعا بۇرىپ جەتەلەي جونەلدى. توپ بالالاردىڭ ورتاسىنان تۇرا كەلگەن، تىعىرشىقتاي سارى ۇل:ەي،اۋىلباي! اتاشكاعا ءبىزدى نە دەپ جامانداپ باراسىڭ؟كوزى اشىق، جانقالتاسىندا اقشاسى بار باقىتتى ۇرپاقتار، ەلجەر ارالاپ، مادەنيەتكە جەتكەن ادام، ءبىزدىڭ زاماندا،قازاقشا سويلەمەيدى. قازاق ءتىلى كەدەي قازاقتاردىڭ، اۋىلدىڭ ءتىلى ەكەنىن بىلگەنىڭ دۇرىس، شيبۇتىم!! سەندەردىڭ شەت ءتىلىن وقىپ ۇيرەنۋگە، قاراجاتتارىڭ، داۋلەتتەرىڭ، شامالارىڭ جەتپەيدى دەدى.ءبارى دۋ كۇلدى. ...تاعى ءبىر بايقاعانىم وسى قازاق ءتىلى بايلارعا قاجەت ەمەس سياقتى. قازاق ءتىلى تەك قانا كەدەيلەرگە كەرەك سياقتى بولىپ كورىنەدى. گ.بەلگەر ايتقانىڭ اينىماي كەلدىاۋ!مەنىڭ قۇلاعىم شۋىلداپ، كوزىم قاراۋىتىپ، باسىم اينالىپ، بەلگىسىز ءبىر وكسىك كوكىرەگىمە تىعىلىپ، جۇرەگىم اتتاي تۋلاپ، اۋزىم كوبىكتەنىپ ،ءتىسسىز قىزىل يەگىمدى قيساقتاتىپ شايناپ، ورىندىققا كەلىپ وتىرا كەتتىم...قورعاۋشى پەرىشتەم، قۇلىنىم مەنىڭ، بىرەر ساعاتتان سوڭ ۇيىمە جەتكىزىپ سالدى. قارتتار ۇيىنە جەتە المادىم.9 سپورتشى نەگە تشانوۆتىڭ قۇربانىنا ايتالۋ كەرەك؟ اتاانالار
|
ئەسقەر توختى ۋە ئۇنىڭ 25 بالىسى20171113 16:54:41 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىئۈرۈمچى شەھەرلىك 26 ـ باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ تەنتەربىيە مەيدانىدا ئوقۇغۇچىلارغا تەنتەربىيە دەرسى ئۆتۈلۈۋاتاتتى، ئۈرۈمچى شەھەرلىك ئاممىۋى قاتناش گۇرۇھىنىڭ شوپۇرى ئەسقەر توختى مەيداندىن قىزى ليۇ باڭخۇينى ئىزدەۋاتاتتى.ئىككى ئاينىڭ ئالدىدا ئەسقەر توختى 16 ئوقۇغۇچىنىڭ ئوقۇش پارچە خىراجىتىنى ئۈرۈمچى شەھەرلىك 26 ـ باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ ھېساباتىغا سېلىۋەتكەنىدى. ئەسقەر توختى بۈگۈن دەم ئېلىش پۇرسىتىدىن پايدىلىنىپ بالىلارنى يوقلاپ باردى. ئەسقەر توختىنى كۆرگەن ليۇ باڭخۇي خۇشاللىقىدا ئۇنىڭ ئالدىغا يۈگۈرۈپ كەلدى.بۇ قىز بىزگە: مەن ئەسقەر توختى دادامنى بەك ياخشى كۆرىمەن، نېمە ئۈچۈن دەمسىلەر؟ ئۇ دائىم ماڭا ياردەم قىلىدۇ، مەن ھازىردىن باشلاپ ياخشى ئوقۇپ چوڭ بولغاندا دادامغا جاۋاب قايتۇرىمەن، ئۇنىڭغا يېڭى كىيىم ئېلىپ بېرىمەن، دېدى.ئەسقەر توختى بۇ يىل 43 ياشتا بولۇپ، 2012 ـ يىلدىن بۇيان ئۇ ئىلگىرى ـ كېيىن بولۇپ 25 نامرات ئوقۇغۇچىغا ياردەم قىلدى. بۇلار خەنزۇ، ئۇيغۇر، قازاق قاتارلىق ھەر مىللەت بالىلىرىدىن بولۇپ، ئۈرۈمچىدە ئولتۇرىدۇ، ئەڭ يىراقتىكى قىزى لى شۈنلىنىڭ ئۆيى گۇاڭشىدا.2014 ـ يىلى 10 ـ ئايدا ئەسقەر توختى تېلېۋىزوردىن لى شۈنلى بىر ئائىلە كىشىلىرىنىڭ تۇرمۇشىنىڭ ئىنتايىن جاپالىق ئىكەنلىكىنى كۆرۈپ، شىركەتتىن رۇخسەت سوراپ، گۇاڭشى جۇاڭزۇ ئاپتونوم رايونىنىڭ گۈيلىن شەھىرى شىڭئەن ناھىيەسىدە ئولتۇرۇشلۇق لى شۈنلىنىڭ ئۆيىگە بېرىپ ئەھۋال ئىگىلەپ، ئۇلارغا ياردەم قىلىدۇ. لى شۈنلى ئالىي مەكتەپكە ئىمتىھان بەرگەندە ئەسقەر توختى مەخسۇس گۇاڭشى جۇاڭزۇ ئاپتونوم رايونىغا بېرىپ، شىڭئەن ناھىيەلىك ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ ئالدىدا تۇرۇپ قىزىغا مەدەت بەردى.نەچچە يىلدىن بۇيان ئەسقەر توختى ياردەم قىلغان بالىلار بارغانسېرى كۆپەيدى، لېكىن ئۇ ھازىرغا قەدەر بۇلاقتاغ رايونىنىڭ ۋىيخۇلياڭ ئەتراپىدا 30 كىۋادرات مېتىرلىق بىر ئۆينى ئىجارە ئېلىپ ئولتۇرۇۋاتىدۇ. ئۇ ھەر ئايدا ئىسمېنا قوشۇپ ئىشلەپ پۇل يىغىدۇ، ئۆزى ھەر ئايدا 1000 يۈەنلا خىراجەت قىلىدۇ، ئۇچىسىدىكى چاپاننى كىيىۋاتقىنىغا تۆت يىل بولدى، يېنىدىكى يان تېلېفوننى ئىشلىتىۋاتقىنىغىمۇ بەش يىل بولدى.لى شۈنلى بۇ يىل 9 ـ ئايدا گۇاڭشى پېداگوگىكا ئۇنىۋېرسىتېتىغا قوبۇل قىلىنغان بولۇپ، ئۇ مۇنداق دېدى: ئىككى يىلنىڭ ئالدىدا بىزنىڭ ئەھۋالىمىز تېلېۋىزوردا كۆرسىتىلگەندىن كېيىن، توختىماي ئىئانە تاپشۇرۇۋالدىم، لېكىن مېنى تۇنجى بولۇپ تۇتۇق ئاتام ئەسقەر توختى يوقلاپ كەلدى. مەن بۇنىڭدىن بەك تەسىرلەندىم، ئۇ ماڭا 1000 يۈەن نەق پۇل ھەم شىنجاڭنىڭ قۇرۇق مېۋىلىرىدىن ئالغاچ كەپتۇ، ئارقىدىن ئۇ يەنە ئوقۇش پۇلۇم ۋە تۇرمۇش خىراجىتىمنى ئۈستىگە ئالدى. كەلگۈسىدە جەمئىيەتكە، تۇتۇق ئاتامغا چوقۇم جاۋاب قايتۇرىمەن، ئۇنىڭغا ساداقىتىمنى بىلدۈرىمەن.ياردەم قىلغان بالىلارنىڭ ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىۋاتقانلىقىنى كۆرگەن ئەسقەر توختى قىلىۋاتقان ياردىمىنىڭ ئەرزىيدىغانلىقىنى ھېس قىلدى.ئۇ مۇنداق دېدى: بۇ مېھىر ـ مۇھەببەت يەتكۈزۈش جەريانى، بۇ ئىشتىن ھەرگىز قول ئۈزمەيمەن. بۇ بالىلارنىڭ تېخىمۇ كۆپ مېھىر ـ مۇھەببەتكە ئېرىشىشىنى، تىرىشىپ ئوقۇپ، ياراملىق ئادەم بولۇپ، ۋەتەنگە تۆھپە قوشۇشىنى ئۈمىد قىلىمەن.
|
3 قازان 19:43وليمپيادادا قازاقستان اتىنان 57 سپورتشى جارىس جولىنا شىعادى، ولار سپورتتىڭ 22 ءتۇرى بويىنشا كۇش سىناسادى. بيىلعى ءدۇبىرلى دوداعا ۇلتتىق قۇراما وليمپيادا ويىندارى تاريحىنداعى ەڭ ۇلكەن قۇراممەن قاتىسقالى وتىر.جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى وليمپيادا ويىندارىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا قازاقستان قۇراماسىنىڭ بايراعىن بيىلعى جاستار اراسىنداعى ازيا چەمپيوناتىندا جەڭىمپاز اتانعان 18 جاستاعى بوكسشى دامير تويباي الىپ شىعادى.جالپى، جارىسقا 206 ەلدەن 1518 جاس ارالىعىنداعى 3926 سپورتشى قاتىسادى. وليمپيادادا سپورتتىڭ 32 تۇرىنەن مەدالدار ساراپقا سالىنادى.ەسكە سالا كەتەيىك، 2014 جىلى قىتايدىڭ نانجيڭ قالاسىندا وتكەن وليمپيادا ويىندارىنان قازاقستاندىقتار ءۇش التىن، ءبىر كۇمىس جانە ءتورت قولا جالپى سەگىز مەدالمەن ورالعان بولاتىن.
|
ئىسلام دىنىنىڭ باشقا دىنلارغا بولغان قارىشى . ئەقىيدە دىنلار ۋە مەزھەبلەر .21534: ئىسلام دىنىنىڭ باشقا دىنلارغا بولغان قارىشىمەندە ئىسلام دىنى توغرىسىدا ئازراق گۇمان بار، ماڭا ئۇنى ئوچۇقلاشتۇرۇپ بەرسەڭلار؟. ئىسلام دىنى باشقا دىندىكى كىشىلەرگە قانداق قارايدۇ؟، مۇسۇلمان بولمىغان كىشىلەرنىڭ ھەممىسى ئاللاھقا ۋە ئىسلام دىنىغا ئەگەشمىگەنلىكى ئۈچۈن گۇناھكار ھېسابلىنامدۇ؟، مۇسۇلمان بولمىغان كىشىلەرنىڭ ئىسلام دىنىغا ئەگەشمەستىنلا جەننەتكە كىرىشى مۇمكىنمۇ؟. بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن. : 20131130ئىسلام دىنىنىڭ باشقا دىنلار توغرىسىدىكى ھۆكمى: ئىسلام دىنى كەلگەندىن كېيىن باشقا دىنلار خۇددى ئىسلامدىن ئىلگىرىكى ئەرەبلەرنىڭ بۇت ۋە تاشلارغا چوقۇنغىنىغا ئوخشاش باتىل ھېسابلىنىدۇ ياكى پۈتۈنلەي ئەمەلدىن قالىدۇ.ئىلگىرىكى دىنلارنىڭ ئەمەلدىن قالدۇرۇلغانلىقىغا كەلسەك؛ پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامدىن بۇرۇنقى بارلىق پەيغەمبەرلەرنىڭ دىنى توغرا دىندۇر. چۈنكى ئۇ دىننىڭ ئەسلى ئاللاھ تەرىپىدىن چۈشۈرۈلگەن بولۇپ، ئاللاھ تەرىپىدىن ئىسلام دىنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا كەلگەندىن كېيىن مەزكۇر دىنلار ئەمەلدىن قالدۇرۇلدى. ئىسلام دىنى بىلەن ئىلگىرىكى باشقا دىنلار ئارىسىدا ئاللاھنى تونۇش، پەرىشتىلەر، جەننەتدوزاخقا ئىشىنىش قاتارلىق ئەسلى مەسىلىلەردە ئىختىلاپ يوقتۇر، چۈنكى بۇ مەسىلىلەر بارلىق پەيغەمبەرلەر ئارىسىدا بىرلىككە كەلگەندۇر. لېكىن ئۇلارنىڭ ئارىسىدىكى ئوخشاشماسلىق ئىبادەت پرىنسىپلىرى ۋە ناماز، روزا، ھەج، زاكات قاتارلىق ئاللاھقا يېقىنلىشىدىغان ئىبادەتلەرنى ئادا قىلىش مەسىلىسىدۇر. گەرچە ئىلگىرىكى پەيغەمبەرلەرنىڭ ئەگەشكۈچىلىرى كېيىنكى دەۋرىدە دىنى ئىتىقاد پرىنسىپلىرىنى ئۆزگەرتىپ، ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈش دەرىجىسىگە يەتكەن بولسىمۇ، ئىسلام دىنى ئۇ ئەقىدىلەرنىڭ توغرىسىنى بايان قىلىپ ئىنسانلارنى ئىلگىرىكى پەيغەمبەرلەر ئىلىپ كەلگەن ئەسلى ساغلام توغرا ئەقىدىگە قايتۇرۇش ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسەتتى.ئەبى دەردا رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دەيدۇ: ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ تەۋراتنىڭ توپلانغان ۋاراقلىرىنى ئىلىپ پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا كېلىپ: ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى! مەن بۇ تەۋراتنىڭ ۋاراقلىرىنى بەنىي زۇرەيق قەبىلىسىدىن بولغان قېرىندىشىمدىن ئالدىم دېۋىدى. پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ چىرايى ئۆزگەردى، ئابدۇللاھ ئىبنى زەيد رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇغا: ئەقلىڭ نەگە كەتتى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ چىرايىغا قارىمامسەن؟ دېدى. ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ: ئاللاھنىڭ پەرۋەردىگارىمىز، دىنىمىزنىڭ ئىسلام، پەيغەمبىرىمىزنىڭ مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام، يول باشچىمىزنىڭ قۇرئان ئىكەنلىكىگە رازى بولدۇق دېدى. پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ چىرايى ئىچىلىپ مۇنداق دېدى: مۇھەممەدنىڭ جېنى قولىدا بولغان زات بىلەن قەسەمكى، ئەگەر مۇسا ئەلەيھىسسالام سىلەرنىڭ ئاراڭلاردا بولغان بولسا، ئاندىن سىلەرنى مېنى تاشلاپ مۇساغا ئەگەشكەن بولساڭلار ئەلۋەتتە توغرا يۆلىنىشتىن بەك يىراقلاپ كەتكەن بولاتتىڭلار، مەن بارلىق پەيغەمبەرلەر ئارىسىدىن سىلەرگە ئەۋەتىلدىم، سىلەر بارلىق ئۈممەتلەر ئارىسىدىن بۇ شەرەپكە ئېرىشتىڭلار. ئىمام ئەھمەد رىۋايىتى 15437ھەدىس.ئاللاھ تائالانىڭ بۇ ئايىتى يۇقىرىدىكى ھەدىسنى كۈچلاندۇرىدۇ: وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ تەرجىمىسى:كىمكى ئىسلام دىنىدىن غەيرىي دىننى تىلەيدىكەن، ھەرگىز ئۇ يەنى ئۇنىڭ دىنى قوبۇل قىلىنمايدۇ، ئۇ ئاخىرەتتە زىيان تارتقۇچىدۇر. سۈرە ئالئىمران 85ئايەت.ئىمام تەبەرىي بۇ ئايەتنى چۈشەندۈرۈپ مۇنداق دەيدۇ: كىمكى ئىتىقاد قېلىش ئۈچۈن ئىسلام دىنىنىڭ غەيرىنى دىن دەپ تاللايدىكەن، ئاللاھ ئۇ كىشىنىڭ دىنىنى ھەرگىز قوبۇل قىلمايدۇ، ئۇ كىشى ئاخىرەتتە زىيان تارتقۇچىدۇر. ئۇلار ئاخىرەتتە ئاللاھنىڭ رەھمىتىدىن ئېرىشىدىغان نېسىۋىسىنى دۇنيانىڭ ئەرزىمەس نەرسىلىرىگە تىگىشىۋەتكەن بولىدۇ. تەپسىر تەبەرىي 3توم 339بەت.ئىسلام دىنى ئۇلارنىڭ گۇناھكار ئىكەنلىكىگىلا قارىماستىن، بەلكى يۇقىرىقى ئايەتتە بايان قىلىنغاندەك ئۇلارنىڭ دوزاختا ئەبەدىي قالىدىغان كاپىرلاردىن ئىكەنلىكىگە قارايدۇ. ئۇلار جەھەننەمدە ئەبەدىي قالىدۇ. كاپىرنىڭ ئىمان ئېيتماي تۇرۇپ جەننەتكە كىرىشى مۇمكىن ئەمەس. ئاللاھ تائالا بۇ ھەقتە مۇنداق دەيدۇ: إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ تەرجىمىسى: شۈبھىسىزكى، بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزنى ئىنكار قىلغان ۋە ئۇلارغا ئىمان ئېيتىشقا گەدەنكەشلىك قىلغانلارغا ئاسماننىڭ دەرۋازىسى ئېچىلمايدۇ يەنى ئۇلارنىڭ ياخشى ئەمەلى ۋە دۇئاسى قوبۇل بولمايدۇ، تاكى تۆگە يىڭنىنىڭ تۆشۈكىدىن ئۆتكۈچە ئۇلار جەننەتكە كىرمەيدۇ يەنى ئۇلار ھەرگىزمۇ جەننەتكە كىرمەيدۇ، گۇناھكارلارغا مۇشۇنداق جازا بېرىمىز. سۈرە ئەئراپ 40ئايەت.بۇ ھەقتە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: مېنىڭ جېنىم قولىدا بولغان زات بىلەن قەسەمكى، مۇشۇ ئۈممەتنىڭ يەھۇدىيناسارالىرىدىن مېنىڭ پەيغەمبەر قىلىپ ئەۋەتىلگىنىمنى ئاڭلاپ تۇرۇپ، ئاللاھ تەرىپىدىن مەن ئارقىلىق كەلگەن دىنغا ئىمان ئېيتمىغانلار دوزاخ ئەھلىدۇر. مۇسلىم رىۋايىتى.ئاللاھ تائالا باشقا دىيانەت ئەھلىنىڭ، دەستۇرى قۇرئاندىن ئىبارەت بولغان ئىسلام دىنىغا چوڭقۇر نەزەر تاشلاپ، ھەقىقەت توغرىسىدا ئىزدەنگۈچىلەرنى توغرا يولغا يېتەكلىشىنى ۋە قەلبلىرىنى ئىسلامغا ئېچىۋېتىشىنى سورايمىز.جىمى ھەقھوقۇقلار ئىسلام سۇئالجاۋاب تور بېتىگە ساقلاپ قېلىنغان 19972018 0.096
|
ياپونىيەدە ئوقۇيدىغان ئوقۇغۇچىلار كونبىنىدە ئىشلىسەك بولامدۇ؟ مۇسۇلمانلار تورىياپونىيەدە ئوقۇيدىغان ئوقۇغۇچىلار كونبىنىدە ئىشلىسەك بولامدۇ؟باش بەت پەتىۋالار تاماكا غەيرىي مۇسۇلمانلار گۇناھ يېمەك ئىچمەك يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 20180614683 قېتىم ئوقۇلدىئەسسالامۇئەلەيكۇم باياتىن سورىغان پەتىۋارىم يوقاپ كەتتى، تاپالمىدىم شۇڭا قايتا يېزىپ يوللىدىم،سىلەردىن سورايدىغان پەتىۋارىم تۆۋەندىكىچە:بىز ياپونيەدىكى ئوقۇغۇچىلار بىر ياقتىن ئوقۇپ بىر ياقتىن ئىشلەپ ئوقۇشىمىزنى داۋاملاشتۇرىمىز، ياپونىيەدە كونبىنى دەيدىغان ياۋروپالاشقان تاللا بازىرى بار، ئادەتتە پۈتۈن ياپونيەنىڭ ھەر قانداق جايلىردا بار بولغان تاللا بازىرى، يەنى ياپونىيەدىكى ئوقۇغۇچىلاغا ئەڭ مۇۋاپىق، ئەڭ قولاي بولغان بىر خىزمەت ئورنى، ھازىر ياپونىيەدىكى 80 ئۇيغۇر مۇسۇلـمان ئوقۇغۇچىلار شۇ تاللا بازىرىدا ئىشلەپ، ئوقۇشىنى داۋام قىلىۋاتدۇ. پەتىۋارىم بولسا بۇ تاللا بازىرىدا ھاراق بار، تاماكا بار، ھەرخىل ئورالما خالتلىق، يەنى تەييار ئورالما خالتىلىق ھەر خىل تەييار گۆشلەر بار، ھالال بولـمىغان ئورالمىلىق توخو، قوي، كالا، چوشقا گۆشلىرى بار. بۇ سەۋەپتىن بىز ئوقۇغۇچىلار بۇ تاللا بازىرىدا ئىشلىسەك قانداق بولىدۇ؟ ئەمما مۇشۇ تاللا بازىرىدا ئىشلەپ تۇرۇپ ئوقۇشىمىزنى داۋاملاشتۇرۇش ئەڭ قولاي بولغان يول، بىز قانداق قىلىشىمىز كېرەك؟ بۇ كونبىنى دىگەننى ئابدۇلئەزىز بەشتوغراق ئاكىمىزمۇ ياخشى بىلدۇ! جاۋابىڭلانى ساقلايمەن ؟؟؟.. ئاللاھ رازى بولسۇن!قېرىندىشىم! يوللىغان ئۇچۇرىڭىزنىڭ سوئال قىسمىغا بىربىرلەپ جاۋاب بېرىشنى ئۇيغۇن كۆردۇم. تۆۋەندە سوئاللىرىڭىز قىزىل، جاۋابلىرى قارا شەكىلدە بېرىلىدۇ:1 سوئال: بۇ سەۋەپتىن بىز ئوقۇغۇچىلار ئىشلىسەك قانداق بولىدۇ؟جاۋاب: بولمايدۇ. چۈنكى ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَئى مۇئمىنلار! مەست قىلغۇچى نەرسە، قىمار، تىكلەپ قويۇلغان تاشلار، پال ئوقلىرى ھەقىقەتەن پاسكىنا نەرسىلەردۇر، شەيتاننىڭ ئىشىدىندۇر. ئۇلاردىن ساقلىنىڭلار، مۇرادىڭلارغا يېتەلەيسىلەر 5 سۈرە مائىدە، 90 ئايەت.ئۇنداق دۇكانلاردا ئىشلىسىڭىز مەست قىلغۇچى نەرسەدىن ساقلانمىغان بولىسىز.رىۋايەت قىلىنىشىچە رەسۇلۇللاھ ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: جىبرىئىل كېلىپ ماڭا مۇنداق دېدى: ئى مۇھەممەد! شۈبھىسىزكى، ئاللاھ تائالا مەست قىلغۇچى نەرسىگە، ئۇنى ئىشلەپچىقارغۇچىغا، ئىشلەپچىقارغۇزغۇچىغا، ئىستېمال قىلغۇچىغا، ساقىيلىق قىلغۇچىغا، ساتقۇچىغا، سېتىۋالغۇچىغا، توشۇغۇچىغا، توشۇتقۇچىغا، ئۇنىڭ پۇلىنى يېگۈچىگە يەنى تىجارىتىنى قىلغۇچىغا لەنەت قىلدى بەيھەقىي، ھاكىم ۋە ئەھمەد ئىبنى ھەنبەل رىۋايەت قىلغان.2 سوئال: ئەمما مۇشۇ تاللا بازىرىدا ئىشلەپ تۇرۇپ ئوقۇشىمىزنى داۋاملاشتۇرۇش ئەڭ قولاي بولغان يول، بىز قانداق قىلىشىمىز كېرەك؟جاۋاب: مۆھتەرەم قېرىندىشىم! بىر كىشىنىڭ مۇسۇلمان ھېسابلىنىشى ئۈچۈن، ئاللاھ تائالانىڭ ئەمرپەرمانلىرىغا رىئايە قىلىشى شەرت. ئەگەر ئىنسان بۇ دۇنيادىكى قىسقا مۇددەتلىك ھاياتىدا ئۇ شەرتكە رىئايە قىلىپ ياشىسا، ئاللاھ تائالانىڭ ئىمتىھانىدىن ئۆتكەن بولۇپ ئاخىرەتتىكى ئەبەدىي ھاياتى جەننەتتە باشلىنىدۇ ۋە جەننەتتە داۋاملىشىدۇ. ئەگەر ئۇ شەرتكە رىئايە قىلماي ياشىسا، ئاللاھ تائالانىڭ ئىمتىھانىدىن ئۆتەلمىگەن بولۇپ ئاخىرەتتىكى ئەبەدىي ھاياتى دوزاختا باشلىنىدۇ ۋە دوزاختا داۋاملىشىدۇ.بىز بۇ دۇنياغا ئىمتىھان قىلىنىش ئۈچۈن كەلگەن. ئىمتىھاننىڭ شەرتلىرى بىز خالىغاندەك بولمايدۇ. بەزىدە دىنىمىز چەكلىگەن ئىشلاردىن بىرەرىنى قىلىشقا توغرا كېلىپ قالىدۇ، مانا مۇشۇنداق ۋاقىتتا مېنىڭ دىنىم بۇ ئىشتىن مېنى چەكلىگەن، مېنىڭ مۇسۇلمانلىقىم بۇ ئىشقا يول قويمايدۇ دېگەن ئېتىقاد بىلەن ئۇ ئىشتىن ساقلىنالىساق، مۇسۇلمان لىقىمىزغا يارىشىدىغان ئىش قىلغان بولىمىز، شۇنداقلا ئىمتىھاندىن ئۆتكەن بولىمىز. ئەكسى تەقدىردە بىزنىڭ باشقىلاردىن پەرقىمىز بولماي قالىدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن ئەڭ قولاي بولغان يول بولسىمۇ ئۇنداق تاللا بازىرىدا ئىشلەپ تۇرۇپ ئەمەس، قىينالساقمۇ ئازغا قانائەت قىلىپ، بولمىسا سەۋر قىلىپ، مۇسۇلمانلىقىمىزنى ساقلاپ قالغان ئاساستا ئوقۇشىمىزنى داۋاملاشتۇرۇش ياخشى ئىشتۇر. شۇنداق بولغاندا ئاللاھ تائالا بىزگە چىقىش يولى ئاتا قىلىدۇ ۋە باشقا يەردىن رىزىق بېرىدۇ. مۇناسىۋەتلىك ئايەتلەرنىڭ تەرجىمىسى تۆۋەندىكىچە:كىمىكى ئاللاھقا تەقۋادارلىق قىلىدىكەن ئاللاھ ئۇنىڭغا چىقىش يولى بىرىدۇ. ئاللاھ ئۇنىڭغا ئويلىمىغان يەردىن رىزىق بىرىدۇ تالاق سۈرىسى 23ئايەتلىرى.يۇقىرىدىكى مەزمۇنلارغا ئاساسەن سىز ۋە سىزگە ئوخشاش قېرىنداشلىرىمىز مۇسۇلمانغا لايىق جايلاردا ئىش تېپىپ، تۇرمۇشىڭلارنى قامدىغايسىلەر. ئەگەر باشقا بىرەر جايدىن ئىش تېپىلمىسا، مەزكۇر ماركىتلارنىڭ، مەزكۇر ھارام نەرسىلەر سېتىلمايدىغان بۆلۈملىرىدە ئىشلىسەڭلەر بولىدۇ. بۇنى ئۆزۈڭلارنىڭ مۇسۇلمانلىقىنى ئېيتىپ، خوجايىنلارغا ئىلتىماس قىلساڭلار توغرا چۈشىنىشى ۋە قوبۇل قىلىشى مۇمكىن.دىنى مەسىلىلەرگە ئەھمىيەت بەرگەنلىكىڭلار ئۈچۈن سىلەرنى تەبرىكلەيمەن. ئاللاھ ئوقۇغۇچىلىق ھاياتىڭلاردا ۋە كېيىنكى جەمئىيەت ھاياتىڭلاردا سىلەرگە مۇۋەپپەقىيەتلەر ئاتا قىلسۇن، ئامىن! بۇ سۈرىنىڭ 3 ئايىتىنىڭ ئىزاھاتىدا بۇ ھەقتە مەلۇمات بېرىلدى.پ د ف نى چۈشۈرۈش: پەتىۋا
|
ئىككى ھېيت نامىزىنى ئوقۇشنىڭ ھۆكمى ئىسلامى سۇئال جاۋاپئىككى ھېيت نامىزىنى ئوقۇشنىڭ ھۆكمىتارقاتقان ۋاقىت : 20052020كۆرگۈچىلەر : 1079ئىككى ھېيت نامىزى ئوقۇشنىڭ ھۆكمى قانداق؟، بۇ ھەقتە چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى سورايمەن.ئىككى ھېيت نامىزىنىڭ ھۆكمى توغرىسىدا ئۆلىمالار ئۈچ تۈرلۈك قاراشتا بولدى:بىرىنچى: ئۇ تەكىتلەنگەن سۈننەت، بۇ ئىمام مالىك ۋە شافىئىي رەھىمەھۇللاھلارنىڭ قارىشى.ئىككىنچى: ئۇ پەرىز كۇپايە يەنى بەزى كىشىلەر ئوقۇسا باشقىلاردىن ساقىت بولىدۇ، بۇ ئىمام ئەھمەد رەھىمەھۇللاھنىڭ قارىشى.ئۈچىنچى: ئۇ ھەر بىر مۇسۇلمان ئەركىشىگە ۋاجىپ بولىدۇ، سەۋەبسىز ھېيت نامىزى ئوقۇشنى تەرك قىلغان كىشى گۇناھكار بولىدۇ. بۇ ئىمام ئەبۇ ھەنىپە رەھىمەھۇللاھنىڭ قارىشى، بۇ توغرىدا ئىمام ئەھمەد رەھىمەھۇللاھتىنمۇ بىر رىۋايەت بار. شەيخۇل ئىسلام ئىبنى تەيمىيە ۋە شەۋكانىي رەھىمەھۇللاھمۇ بۇ قاراشنى تاللىغان. ئەلمەجمۇئ55بەت، ئەلمۇغنى3253بەت، ئەلئىنساپ5316بەت ۋە ئەلئىختىيارات82بەتكە قارالسۇن.يۇقىرىدىكى ئۈچ تۈرلۈك قاراش ساھىبلىرى ئۆز قاراشلىرىغا كۆرە دەلىللەرنى كەلتۈردى: 1ئاللاھ تائالانىڭ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ تەرجىمىسى: پەرۋەردىگارىڭ ئۈچۈن ناماز ئوقۇغىن ۋە قۇربانلىق قىلغىن. سۈرە كەۋسەر 2ئايەت.ئىبنى قۇدامە رەھىمەھۇللاھ مۇنداق دەيدۇ: تەپسىردىكى مەشھۇر قاراش، ئايەتتىكى ناماز ئوقۇغىن دېگەن سۆزدىن ھېيت نامىزى مەقسەت قىلىنىدۇ.بەزى ئۆلىمالار بولسا، ئايەتتىكى ناماز ئوقۇغىن دېگەن سۆزدىن ھەممە نامازلار مەقسەت قىلىنىدۇ، بۇ پەقەت ھېيت نامىزىغا خاس ئەمەس دەيدۇ، ئۇنداق بولغاندا ئايەتنىڭ مەنىسى: ناماز ئوقۇش ۋە مال بوغۇزلاش بىلەن ئاللاھنى بىر دەپ ئېتىقاد قىلىشقا بۇيرۇشتۇر. دېمەك؛ بۇ ئاللاھ تائالانىڭ مۇنۇ ئايەتتىكى سۆزىگە ئوخشايدۇ: قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ تەرجىمىسى: ئى مۇھەممەد! ئېيتقىنكى، مېنىڭ نامىزىم، قۇربانلىقىم، ھاياتىم ۋە ماماتىم دۇنيادا قىلغان ياخشىلىقلىرىم ۋە تائەت ـ ئىبادەتلىرىمئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى ئاللاھ ئۈچۈندۇر. سۈرە ئەنئام 162ئايەت.ئايەتنىڭ مەنىسىدىكى بۇ قاراشنى تەپسىر ئالىملىرىدىن: ئىبنى جەرىر 12724بەت، ئىبنى كەسىر 8502بەتتە تاللىدى. مۇشۇنىڭغا ئاساسەن ئايەت ھېيت نامىزىنىڭ ۋاجىپ ئىكەنلىكىگە دەلىل بولالمايدۇ.2پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ھېيت نامىزىغا چېقىشقا ئەرلەرنى ھەتتا ئاياللارنىمۇ بۇيرىغان.ئۇممۇ ئەتىيە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ھەدىس بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بىز ئاياللاردىن ياشانغانلار، بالاغەتكە يەتكەن قىزلار ھەتتا ئادەت كۆرۈپ قالغانلارنىمۇ ئىككى ھېيت نامىزىغا چىقىشقا بۇيرىغان. ئادەت كۆرۈپ قالغانلارنى ناماز ئوقۇيدىغان جايدىن ئايرىم تۇرۇپ، ياخشىلىققا ۋە مۇسۇلمانلارنىڭ دۇئاسىغا ھازىر بولۇشقا بۇيرىغان. مەن: ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! بىزلەردىن بەزىلىرىمىزنىڭ ئۈستىگە كىيىپ چىقىدىغان پۈركەنچە ۋە ئابايىغا ئوخشاش سىرتقى كىيىملىرىمىز يوق؟ دېسەم، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام: ئۆزىنىڭ يېقىنلىرىنىڭ ئارتۇق تاش كىيىملىرى بولسا، ئۇنى ئارىيەت ئىلىپ كېيىپ چىقسۇن دېدى. ئىمام بۇخارى رىۋايىتى 324ھەدىس. ئىمام مۇسلىم رىۋايىتى 890ھەدىس.ھېيت نامىزى ئوقۇشنىڭ ۋاجىپ ئىكەنلىكىگە ئىلگىرىكى ئايەتنىڭ دەلىلىدىن كۆرە بۇ ھەدىسنىڭ دەلىللىق ئىسپاتى كۈچلۈكتۇر.شەيخ ئىبنى ئۇسەيمىن رەھىمەھۇللاھ پەتىۋالار مەجمۇئەسى16توم 214بەتتە مۇنداق دەيدۇ: مېنىڭ قارىشىمچە ھېيت نامىزى ئوقۇش ھەر بىر مۇسۇلمان ئەرلەرگە پەرىز ئەيىندۇر، ئەرلەرنىڭ ھېيت نامىزىغا ھازىر بولۇشنى تەرك قىلىشى توغرا بولمايدۇ، چۈنكى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام بالاغەتكە يېقىنلاشقان قىزلاردىن تارتىپ ھەتتا ئادەت كۆرۈپ قالغان ئاياللارنىمۇ ھېيت نامىزىغا بۇيرىغان، ئادەت كۆرۈپ قالغانلارنى ناماز ئوقۇيدىغان جايدىن ئايرىم تۇرۇشقا بۇيرىغان، بۇنىڭدىن ئۆزىنىڭ ھېيت نامىزى ئوقۇشنىڭ ئالاھىدە تەكىتلەنگەنلىكىنى ئىپادىلەيدۇ.يەنە پەتىۋالار مەجمۇئەسى 16217بەتتە مۇنداق دەيدۇ: مېنىڭ قارىشىمچە دەلىللەرگە كۆرە ھېيت نامىزى ئوقۇشنىڭ پەرىز ئەيىن ئىكەنلىكى كۈچلىنىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن ئۆزرىسى بولمىغان ھەرقانداق ئەر كىشىنىڭ ھېيت نامىزىغا ھازىر بولىشى كېرەك بولىدۇ.شەيخ ئىبنى باز رەھىمەھۇللاھ پەتىۋالار مەجمۇئەسى713بەتتە مۇنداق دەيدۇ: ھېيت نامىزى ئوقۇشنى پەرىز ئەيىن دېگەن قاراش، دەلىللەرگە قارا كۈچلۈك ۋە توغرىغا ئەڭ يېقىن قاراشتۇر.
|
گۇيجۇ باش شۇجى شى جىنپىڭنىڭ مەملىكەتلىك ئىككى يىغىندا قىلغان مۇھىم سۆزىنىڭ روھىنى ئەمەلىيلەشتۈردىجۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورى 2ئاينىڭ 17كۈنى بېيجىڭ خەۋىرى:نامراتلارنى يۆلەپ تەرەققىي قىلدۇرۇش خىزمىتىنى چىڭ تۇتۇش، چىڭ تۇتۇش، يەنە چىڭ تۇتۇش، ئەستايىدىل ئىشلەش، ئەستايىدىل ئىشلەش، يەنە ئەستايىدىل ئىشلەش كېرەك، تەرەققىيات تەپەككۇرىدا يېڭىلىق يارىتىپ، كېيىن تەرەققىي قىلىش ئۈستۈنلۈكىنى جارى قىلدۇرۇپ، سۈزۈك سۇ، يېشىل تاغلاردىن ئىقتىسادىيئىجتىمائىي ئۈنۈمگە ئېرىشىش كېرەك. 2014يىلى 3ئاينىڭ 7كۈنى، باش شۇجى شى جىنپىڭ 12نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 2يىغىنىغا قاتنىشىۋاتقان گۇيجۇ ۋەكىللەر ئۆمىكىنىڭ قاراپ چىقىشىغا قاتناشقاندا، گۇيجۇنىڭ خىزمىتىگە مۇھىم كۆرسەتمە بەرگەن.گۇيجۇ تاپشۇرۇقنى ئەستا چىڭ ساقلاپ، جاسارەت بىلەن ئىلگىرلىدى. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، گۇيجۇ باش شۇجى شى جىنپىڭنىڭ مۇھىم كۆرسەتمىسىنى نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش، كېيىن تەرەققىي قىلىپ ئېشىپ كېتىشنىڭ يۆنىلىشى ۋە ھەرىكەتلەندۈرگۈچى كۈچى قىلىپ، تەرەققىي قىلىش ۋە ئېكېلوگىيەدىن ئىبارەت ئىككى تۆۋەن چەكنى چىڭ ساقلاپ، نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش جېڭىنى قەتئىي قىلىپ، ماس قەدەمدە ھاللىق سەۋىيەگە يېتىشتە ھەل قىلغۇچ غەلبە قىلدى. شەرقىي قىسىمدىن پەرقلىنىدىغان، غەربىي قىسىمدىكى باشقا جايلارنىڭكىگە ئوخشىمايدىغان يېڭى تەرەققىي يولىنى شەكىللەندۈرمەكتە.ليۇ چاۋيىڭ 12نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىلى، 2014يىلى 3ئاينىڭ 7كۈنى ئۇ گۇيجۇ ۋەكىللەر ئۆمىكىنىڭ قاراپ چىقىشىغا قاتناشقىلى كەلگەن باش شۇجى شى جىنپىڭنى كۆردى. ئۇ مۇنداق دەيدۇ: باش شۇجى نامرات رايونلاردىكى ئاممىغا ئۈزلۈكسىز ھەقىقىي نەپ ئاتا قىلىش كېرەك دېدى، مەن باش شۇجىنىڭ سۆزىنى ئىزچىل ئەستە ساقلاپ كەلدىم، قايتىپ كەلگەدىن كېيىن نامراتلارنى يۆلەشنى قانداق چىڭ تۇتۇش جەھەتتە يۆنىلىش ۋە نىشانغا ئىگە بولدۇم.دەل شۇ يىلى، دۆلەت دەرىجىلىك يېڭى رايون گۇيئەن يېڭى رايونى تەسىس قىلىندى، مالاڭ كەنتى ئۇنىڭ دائىرىسىگە كىرگۈزۈلدى. ليۇ چاۋيىڭ پۇرسەتنى چىڭ تۇتۇپ، كەنت ئاھالىسىنى باشلاپ دېھقاندىن ئىشلەمچىلىككە بۇرۇلۇش ياسىدى. كارخانىلارنىڭ ئىشچى ئىزدەش ئېھتىياجىنى قاندۇردى، ئەمگەك تارماقلىرى بىلەن ئالاقە قىلىپ ماھارەت تەربىيەسى ئورۇنلاشتۇردى. بىر قانچە يىلدىن كېيىن، پۈتۈن كەنتتىكى 300 نەچچە ئەمگەك كۈچىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكى كارخانىلاردا ئىشلەيدىغان بولدى.بۈگۈنكى كۈندە، بۇ ئەنئەنىۋى بۇيىلار كەنتى قايتا ھاياتلىققا ئېرىشتى. 2014يىلى، پۈتۈن كەنتتىكى 286 ئائىلىلىكنىڭ 71ى نامرات ئائىلە، يىللىق كىشى بېشى ساپ كىرىمى 4100 يۈەن ئىدى. 2018يىلى، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ كىشى بېشى ساپ كىرىمى 13 مىڭ يۈەنگە ئۆستى.گۇيجۇ ئىلگىرى ئېلىمىزدىكى نامرات نوپۇس ئەڭ كۆپ ئۆلكە ئىدى. باش شۇجى شى جىنپىڭ گۇيجۇنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش خىزمىتىگە باشتىن ئاخىرى ئىنتايىن كۆڭۈل بۆلۈپ كەلدى. گۇيجۇ باش شۇجى شى جىنپىڭنىڭ مۇھىم كۆرسەتمىسىنىڭ روھىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈش ئۈچۈن، نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىشنى ئەڭ چوڭ ئىش ۋە بىرىنچى خەلق تۇرمۇشى قۇرۇلۇشى دەپ بىلىپ، بۇ مۈشكۈل جەڭنى پۈتۈن كۈچى بىلەن ياخشى قىلدى، شۇنداقلا غەلىبە قىلدى. 2018يىلى، گۇيجۇدا 1 مىليون 480 مىڭ نامرات نوپۇس ئازايدى، نامراتلىشىش نىسبىتى 4.3كە تۆۋەنلىدى، 14 نامرات ناھىيە نامراتلىق قالپىقىنى چۆرۈپ تاشلىدى.2015يىلى 6ئايدا، باش شۇجى شى جىنپىڭ گۇيجۇغا بېرىپ تەكشۈرۈپتەتقىق قىلغاندا ئۇچۇرلىشىش ئېقىمى ئالدىدا، ئاكتىپلىق بىلەن ئەۋزەل ئورۇننى ئىگەللىگەندىلا تەرەققىيات پۇرسىتىگە ئېرىشىكىلى بولىدۇ دەپ تەكىتلىدى. باش شۇجى شى جىنپىڭنىڭ مۇھىم سۆزىنى ئىككى قېتىم نەق مەيداندا ئاڭلىغان 12نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىلى، گۇيجۇ لاڭما ئۇچۇرتېخنىكا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ لېدىرى ۋاڭ ۋىي: ئىگىلىك تىكلەش قىزغىملىقىم ناھايىتى زور دەرىجىدە ئۇرغۇدى، شۇڭا بۈيۈك مەلۇمات دېڭىزىغا تېز سۈرئەتتە كىردىم، دېدى.بۈيۈك مەلۇمات، ساياھەتچىلىك گۇيجۇنىڭ گۈللەنمە كەسىپلەرنى تەرەققىي قىلدۇرۇشىنىڭ كۈچەش نۇقتىسى. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، گۇيجۇ يېڭى تەرەققىيات ئىدىيەسىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، كەسىپنى ئىلغارلاشتۇرۇش، يېشىللاشتۇرۇش، تۈجۈپىلەشتۈرۈشتە چىڭ تۇرۇپ، كونا قۇۋۋەتنىڭ ھاياتى كۈچىنى ئۇرغۇتۇپ، يېڭى قۇۋۋەتنىڭ شەكىللىنىشىنى تېزلەتتى. 2018يىلى، گۇيجۇنىڭ رايون ئىچكى ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى 2017يىلىدىكىدىن 9.1 ئېشىپ، ئۇدا سەككىز يىل مەملىكەت بويىچە ئالدىنقى قاتاردا تۇردى.يېقىندا، گۇيجۇ ئۆلكىسى توڭرىن شەھىرى يەنخې ناھىيەسىنىڭ شىنچۈن كەنتى جۈزىدىن ھوسۇل ئالىدىغان پەسىلنى كۈتىۋالدى. تېرىقچىلىق چوڭ ئائىلىسىدىكى جاڭ گويىڭ كەنت ئاھالىسى بىلەن بىرلىكتە، ئوخشىغان جزىلەرنى قاچىلاپ ماشىنىغا بېسىپ، ناھىيە بازىرىغا ئەۋەتتى.2014يىلى، 12نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىلى بولغان جاڭ گويىڭ بېيجىڭغا بېرىپ ئىككى يىغىنغا قاتنىشىپ، باش شۇجى شى جىنپىڭغا كەنت ئەھۋالىنى دوكلات قىلدى. ئۇ: باش شۇجىنىڭ سۈزۈك سۇ، يېشىل تاغلار قىممەتلىك بايلىق دېگەن بۇ ئۇقۇم بىربىرىگە زىت ئەمەس، ئېكېلوگىيەنى قوغدىغانلىق ئىشلەپچىقىرىش كۈچىنى قوغدىغانلىقتۇر دېگەن تاپشۇرۇقى ھېلىھەم ئېسىمدە، دېدى.2017يىلى 10ئاينىڭ 19كۈنى، پارتىيە 19قۇرۇلتىيى مەزگىلىدە، باش شۇجى شى جىنپىڭ گۇيجۇ ۋەكىللەر ئۆمىكىنىڭ مۇزاكىرەسىگە قاتناشتى. يىغىندا، باش شۇجى شى جىنپىڭ گۇيجۇ تەرەققىي قىلىش ۋە ئېكېلوگىيەدىن ئىبارەت بۇ ئىككى تۆۋەن چەكنى ساقلاپ، خەلقى باي، ئېكېلوگىيەسى گۈزەل، رەڭدار گۇيجۇنىڭ يېڭى كەلگۈسىنى يارىتىشىنى ئۈمىد قىلىمەن دەپ يەنە بىر قېتىم تەكىتلىدى.جاڭ گويىڭ باش شۇجىنىڭ تەلىپىنى ئاڭلىقلىق بىلەن ئەمەلىيەتتىن ئۆتكۈزدى. ئۇ كەنت ئاھالىسىغا ياردەملىشىپ دەرەخ تىكتى، مېۋە كۆچەتلىرىنى ھەقسىز بېرىپ، تىرىش ۋە بېقىشنى قولمۇقول ئۆگەتتى. كەنتتىكى تاغ تەدرىجىي يېشىللىققا ئايلاندى، كەنت ئاھالىسىنىڭ ھەميېنى تومپايدى. 2018يىلى، پۈتۈن كەنتتىكى 434 ئاھالىنىڭ 380نى مېۋە كۆچىتى تىكتى. كەنت ئاھالىسىنىڭ كىشى بېشى كىرىمى 9216 يۈەنگە يەتتى، ئورمان بىلەن قاپلىنىش نىسبىتى 61.2كە يەتتى.شىنچۈن كەنتى تۇڭرىن شەھەرىنىڭ ئېكېلوگىيەنى قوغداش ۋە قۇرۇشىنىڭ بىر كارتىنىسى. 2018يىلى، تۇڭرىن شەھىرىنىڭ فەنجىڭشەن تېغى دۇنيا مىراسلىرى تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلدى. 12نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىلى، تۇڭرىن شەھەرلىك پارتكومىنىڭ شۇجىسى چىن چاڭشۈ مۇنداق دېدى: باش شۇجى شى جىنپىڭ سۈزۈك سۇ، يېشىل تاغلارنىڭ ئىقتىسادىيئىجتىمائىي ئۈنۈمىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇش كېرەك دەپ تەكىتلىگەن، بىز باش شۇجىنىڭ مۇھىم كۆرسەتمىسىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈش ئۈچۈن فەنجىڭشەن تېغىنى قوغداش نىزامى چىقىرىشتىن سىرت يەنە، يېشىل شەھەر، يېشىل يول، سۈزۈك سۇ، يېشىل كەنت، يېشىل باغچا، يېشىل مەنزىرەدىن ئىبارەت ئالتە ئۆتكەلگە ھۇجۇم قىلىش قۇرۇلۇشىنى يولغا قويدۇق.بۈگۈنكى كۈندە، يېشىل رەڭ گۇيجۇنىڭ ئىسىم كارتىسىغا ئايلاندى. دۆلەتلىك ئېكېلوگىيە مەدەنىيلىكى سىناق رايونىنىڭ قۇرۇلۇشىغا ئەگىشىپ، گۇيجۇنىڭ ئورمان بىلەن قاپلىنىش نىسبىتى 57كە يەتتى، مەركىزىي شەھەر ۋە ناھىيە دەرىجىلىك شەھەلەرنىڭ ياخشى ھاۋالىق كۈن سانى ئايرىم ئايرىم ھالدا 97.2 ۋە 97.7كە يەتتى.
|
كەي جاعدايدا قالا تۇرعىندارىنىڭ ارىزشاعىمدارىنا جەرگىلىكتى بيلىك تاراپىنان ءتيىستى رەسمي جاۋاپ كەشىگىپ جاتادى. سول ەكى ورتادا جۇرتشىلىق ابىگەرگە ءتۇسىپ، بيلىك پەن بۇقارانىڭ ورتاسىندا تۇسىنىسپەۋشىلىك ورىن الاتىنى بەلگىلى.مىنە، وسى تۇيتكىلدى ەسكەرگەن شىمكەنت قالاسى اكىمدىگى شاھار تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىستىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىنە سالا ماماندارىنىڭ نازارىن اۋدارتۋ ماقساتىندا شىمكەنت قالاسىنىڭ سيتۋاتسيالىق 109 ورتالىعىن قۇرعان بولاتىن. يگىلىكتى باستاما ەلباسىنىڭ حاتتامالىق تاپسىرىسىن ورىنداۋ ءۇشىن قالا اكىمى مۇرات ايتەنوۆتىڭ باستاماسىمەن وتكەن جىلدىڭ ماۋسىم ايىنان باستاپ قولعا الىنعان. سودان بەرى اتالعان مەكەمە قالاداعى كۇرمەۋى شەشىلمەگەن كوپ ماسەلەنى انىقتاپ، كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ جەدەل ءارى ساپالى شەشىلۋىنە ىقپال ەتۋ جولىندا جۇمىس ىستەپ كەلەدى.كۇنىنە 3 مىڭ قوڭىراۋعا دەيىن قابىلداۋعا قاۋقارلى مەكەمە قاجەت بولعان جاعدايدا 5 مىڭ تۇرعىننىڭ سۇراعىنا دا جاۋاپ بەرە الادى. 247 فورماتىنداعى ورتالىق قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنىڭ 50 مىڭنان اسا ءوتىنىشىن قابىلداپ ۇلگەردى. ورتالىعىنىڭ وپەراتورلارى تۇرعىنداردان وتىنىمدەردى قالالىق جانە ءموبيلدى تەلەفونداردىڭ 109 بىرىڭعاي نومەرى، سونداياق الەۋمەتتىك جەلىدەگى رەسمي پاراقشالارى ارقىلى قابىلداپ الادى. سيتۋاتسيالىق بىرىڭعاي بايلانىس ورتالىعىنىڭ كوزدەگەنى قالا تۇرعىندارىنان كەلگەن وتىنىشتەردىڭ 99 پايىزىن قاناعاتتاندىرۋ، دەيدى ورتالىق ديرەكتورى ازات ءامىرتاي.بۇگىندە اتالعان ورتالىقتا 30عا جۋىق مامان نەگىزگى ءۇش باعىت بويىنشا جۇمىس ىستەۋدە. جەلىدە قوڭىراۋلار مەن سۇرانىستاردى قابىلداۋ ءۇشىن 24 وپەراتور ساقادايساي بولسا، ساپانى باقىلاۋ جانە اتقارۋشى ورگاندارمەن ءوزارا قارىمقاتىناس ورناتۋ بويىنشا 6 ينسپەكتور ەڭبەك ەتەدى. وسىلايشا ورتالىققا كەلىپ تۇسكەن سۇراقتار4 اۋدان اكىمدىگى، 22 قالالىق باسقارما، تاعى باسقا مەملەكەتتىك مەكەمەلەر مەن سەرۆيستىك مەكەمەلەرگە جالپى 56 اتقارۋشى مەكەمە جولدانادى.قالا تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىسىن جاقسارتۋ ماقساتىندا تۇرعىن ءۇيكوممۋنالدىق شارۋاشىلىق، تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ، حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ سالاسى بويىنشا 1 مىڭنان استام قىزمەتتەن تۇراتىن كاتالوگ ازىرلەنىپ، بەكىتىلدى. سۇرانىستىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋدى جاقسارتۋ ءۇشىن جۇمىسىنىڭ بارلىق ناتيجەسى باسقارۋ تاقتاسىندا كورسەتىلەدى. وسى تاقتادا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ رەيتينگىن دە كورۋگە بولادى. بۇل ءوز كەزەگىندە قالا تۇرعىندارىنىڭ بەرگەن وتىنىشتەرىنىڭ ۋاقىتىلى ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتەدى، دەيدى ورتالىق باسشىسى.تۇرعىنداردىڭ وتىنىشتەرىن قابىلداۋ ءۇشىن ارنايى ءموبيلدى قوسىمشا دا ىسكە قوسىلىپتى. ورتالىققا سوڭعى 3 ايدا 52 325 ارىزشاعىم كەلىپ تۇسسە، ونىڭ 51 539ى بويىنشا ناقتى شەشىم شىققان. ورتالىققا كەلىپ تۇسكەن ارىزشاعىمداردىڭ كوبىسى قالاداعى جول ينفراقۇرىلىمىنا، جولداردى جوندەۋگە بايلانىستى سۇراقتار. وسىعان وراي وتكەن اپتادان باستاپ قالا كوشەلەرىندە شۇڭقىرلاردى جاماۋ، اسفالت توسەۋ، جولدى رەتكە كەلتىرۋ ءىسى قولعا الىنا باستادى.ورتالىق ديرەكتورىنىڭ ايتۋىنشا، توقساندىق قورىتىندى بويىنشا 5 قالالىق باسقارما جانە اۋدان اكىمدىكتەرى تۇرعىنداردىڭ وتىنىشىنە ساپالى تۇردە جاۋاپ بەرگەنى ءۇشىن قالا اكىمىنىڭ العىس حاتىنا ۇسىنىلعان. ال تۇرعىنداردىڭ شاعىمدارىنا نەمقۇرايدى قاراپ، ساپاسىز ورىنداۋىنا بايلانىستى 2 باسقارما قالا باسشىسىنان سوگىس الىپتى.نەگىزىندە ورتالىققا كەلىپ تۇسكەن ارىزشاعىمداردىڭ باسىم كوپشىلىگى بىردەن شەشىمىن تاپپايدى. سەبەبى قالا تۇرعىندارىنان كەلەتىن وتىنىشتەر سان الۋان. ونىڭ ىشىندە ينفراقۇرىلىمدىق جوبا، قۇرىلىس جۇمىستارىن الدىن الا جوسپارلاۋعا بايلانىستى كەيبىر وتىنىشتەردىڭ ورىندالۋى ۋاقىت وزدىرۋعا تۋرا كەلەدى. ءتىپتى كەيبىر ارىزشاعىمدار بويىنشا جۇمىستار 20222023 جىلدارى اتقارىلاتىنى دا جاسىرىن ەمەس. ماسەلەن، ءوزىن نۇرگۇل ارالباەۆا دەپ تانىستىرعان قالا تۇرعىنى ساپالى ينتەرنەتپەن قامتۋ ماسەلەسىن ايتىپ حابارلاستى. اباي اۋدانىنا قاراستى قۇرساي شاعىناۋدانىندا تۇراتىن تۇرعىن اباي اۋدانىنىڭ اكىمىنىڭ قابىلداۋىندا اقپاندا بولدىم. ءبىز تۇراتىن ايماقتا ينتەرنەت ماسەلەسى ناۋرىز ايىنا دەيىن شەشىلەدى دەگەن ەدى. ال قازىر ءساۋىر ايى دا ءوتىپ بارادى. ەشقانداي وزگەرىس جوق دەيدى. وسىعان وراي، ورتالىعىنىڭ ماماندارى اۋدان اكىمىنىڭ بۇل ورايدا ناقتى قانداي ءىس اتقارىپ وتىرعانىن، قالا تۇرعىنىنا تەز ارادا ول تۋرالى حابارلاما بەرۋىن سۇراعان. اباي اۋدانى اكىمدىگىنىڭ كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ءبولىمىنىڭ باسشىسى وڭعار ابىلقايىردىڭ جاۋابىنا سۇيەنسەك، قۇرساي شاعىناۋدانىن ينتەرنەت جۇيەسىمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 49 ورتا مەكتەپتىڭ اۋماعىنان جەر تەلىمى ءبولىنىپ، بيىل قىركۇيەك ايىندا شاعىناۋدان تۇرعىندارى ساپالى ينتەرنەت جەلىسىنە قوسىلۋ مۇمكىندىگىن الماق، دەيدى سيتۋاتسيالىق 109 ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى.سوڭعى كەزدەرى شاھار تۇرعىندارىنان قوعامدىق كولىكتەردەگى تولەم جۇيەسى بويىنشا ارىزشاعىمدار كوبەيگەن. بۇگىندە سالالىق باسقارماعا حات جولدانىپ، تۇرعىندارمەن كەرى بايلانىس ورناتىلعان. باسقارما جۇمىسىنا جاردەمشى رەتىندە ورتالىق وپەراتورلارى تۇرعىندارعا قوعامدىق كولىكتىڭ ناقتى ينتەرۆالىن جانە قاي اۋداندا تۇرعاندىعى مەن قانشا ۋاقىتتا ايالداماعا جەتەتىندىگى تۋرالى اقپاراتتى بەرە الادى.ورتالىق قىزمەتكەرلەرىنىڭ ايتۋىنشا، كەلىپ تۇسكەن ارىزشاعىمداردى تولىقتاي ساپالى ورىنداعان باسقارمالار قاتارىندا ءبىلىم، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ۆەتەريناريا، جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ، تۇرعىن ءۇي، دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت، مادەنيەت، تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆتەر باسقارماسىنىڭ جۇمىسى جوعارى باعالانىپتى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، جۇمىس ونىمدىلىگىن باعالاۋدىڭ بۇل ءادىسى مەملەكەتتىك مەكەمەلەر اراسىندا ءادىل باسەكەلەستىك قالىپتاستىرىپ، حالىق ۇنىنە قۇلاق اسۋعا سەپتەسە ءتۇستى.
|
دانيالىقتار ەڭ باقىتتى حالىقالەم 09 اقپان، 2021بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇراقتى دامۋ ورتالىعىمەن بىرلەسىپ 2012 جىلدان بەرى جىل سايىن باقىتتى حالىقتاردىڭ رەيتينگىسىن جاساپ كەلەدى. دەپ اتالاتىن زەرتتەۋ جۇمىسى الەم ەلدەرىندەگى حالىقتىڭ ءوز ومىرىنە كوڭىلى قانشالىقتى تولاتىنىن انىقتاۋدى ماقسات ەتەدى. باس اسسامبلەيانىڭ وتىرىسىندا تانىستىرىلاتىن رەيتينگىدە بيىل ەلىمىز 50ورىننان كورىندى.رەيتينگ اۆتورلارى زەرتتەۋدە التى فاكتوردىڭ نەگىزگە الىنعانىن ايتادى. مەملەكەتتەگى جان باسىنا شاققانداعى ءىجو، ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى، الەۋمەتتىك كومەك دەڭگەيى، جومارتتىق، ماڭىزدى شەشىم قابىلداۋداعى ەركىندىك پەن سىبايلاس جەمقورلىق نەگىزگە الىنعان. سەنىم دە باقىتتىڭ كورسەتكىشىن انىقتايتىن نەگىزگى فاكتوردىڭ ءبىرى. باسىڭىزعا ءىس تۇسكەندە اينالاڭىزداعىلارعا سەنە الاسىز با؟ دەپ سۇراپتى ساۋالدامادا. دەمەك، سەنە الۋ، سەنىمدى ورتادا بولۋ باقىتتىڭ ءبىر كورىنىسى. بۇۇ ادام ءوزىن ءوزى باقىتتى سەزىنىپ، ومىرىنە كوڭىلى تولۋ ءۇشىن وسىلار قاجەت دەگەن ۇيعارىمعا كەلگەن. وسىدان كەيىن ءبىز بۇل رەيتينگ باقىتتى حالىقتى ەمەس، ومىرىنە كوڭىلى تولاتىن حالىقتى انىقتاۋدى ماقسات ەتەدى دەپ تۇيدىك.حالىقارالىق ۇيىمنىڭ پايىمىنشا، باقىتتى حالىقتىڭ تاعى ءبىر سيپاتى ولاردىڭ قايىرىمدىلىق جاساي الۋى، اينالاسىنداعىلارعا كومەك قولىن سوزۋى. وسىندايدا ويعا ەرىكسىز ماسلوۋ پيراميداسى كەلەدى. قاجەتتىلىكتەر پيراميداسىندا كورسەتىلگەندەي، ادام الدىمەن ءوز قاجەتىن وتەپ العاننان كەيىن بارىپ، وزگەگە كومەكتەسەدى. دەمەك، ادام قاجەتتىلىكتەرىنىڭ يەرارحياسى الدىمەن قارىن تويدىرۋ، باسپانا سياقتى نەگىزگى قاجەتتىلىكتەردىڭ ورنى تولماي، جاقسى كورۋگە، ءبىلىم الۋعا، بولىسۋگە اسىقپايدى دەپ تارقاتادى. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى ادام ءوزى باقىتتى بولسا، اينالاسىنا دا باقىت سىيلاي الادى.رەيتينگىگە زەر سالىپ قارايتىن بولساق، فينليانديا، دانيا، شۆەيتساريا، يسلانديا، نورۆەگيا، نيدەرلاند، شۆەتسيا، جاڭا زەلانديا، اۋستريا مەن ليۋكسەمبۋرگ حالقى ەڭ باقىتتى، كوڭىلى توق حالىق رەتىندە تانىلعان كورىنەدى. باقىتتىلاردى انىقتاۋعا ارنالعان زەرتتەۋ باقىتسىزداردى دا انىقتايتىنى ءسوزسىز. ۇيىم دەرەگى بويىنشا، اۋعانستان، وڭتۇستىك سۋدان، زيمبابۆە، تانزانيا، رۋاندا، يەمەن، مالاۆي، سيريا، بوتسۆانا مەن ءۇندىستان حالقىنىڭ ءوز ومىرىنە كوڭىلى تولمايدى ەكەن.راسىمەن، حالقى باقىتتى دەگەن ەلدەردىڭ ەكونوميكاسى دا وزىق. ماسەلەن، بىلتىر ءىجو كورسەتكىشى بويىنشا ليۋكسەمبۋرگ ءبىرىنشى ورىنعا يە بولدى. 626 108 تۇرعىنى بار ەلدىڭ جان باسىنا شاققانداعى ءىجو كورسەتكىشى 113 196 اقش دوللارىنا تەڭ. سينگاپۋر، قاتاردان كەيىن تاعى دا سكانديناۆ ەلدەرى تىزىلەدى. شۆەيتساريا، نورۆەگيا...حالىقارالىق بەدەلدى ۇيىم زەرتتەۋ جۇرگىزگەنىمەن، ارقايسىمىزدىڭ تۇسىنىگىمىزدەگى باقىت ۇعىمى ءار الۋان. مۇنداي رەيتينگىلەرگە قاراپ شەشىم شىعارۋ قانشالىقتى دۇرىس دەگەن ساۋالمەن الەۋمەتتانۋشىلاردىڭ پىكىرىنە جۇگىنگەن ەدىك. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە قاراستى ەكونوميكا ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى، الەۋمەتتانۋشى ايسۇلۋ مولدابەكوۆا زەرتتەۋلەردىڭ سالىستىرمالى ناتيجە ەكەنىن ەسكەرگەن دۇرىس دەگەن پىكىر ايتادى.باقىت فيلوسوفيالىق، ابستراكتىلى ۇعىم بولعانىمەن، عالىمدار ونى وزدىگىنشە باعامداۋعا تىرىسادى. البەتتە، ولشەۋدىڭ وبەكتيۆتى، سۋبەكتيۆتى جولدارى بار. بۇۇ رەيتينگى وبەكتيۆتى زەرتتەۋ. ويتكەنى مۇندا مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاسىنان باستاپ، جەكەلەگەن ازاماتتاردىڭ جاعدايى دا ەسكەرىلگەن. مىنا مەملەكەت تۇرعىندارى باقىتتى، مىنا حالىق باقىتسىز دەپ ءابسوليۋتتى تۇردە ايتۋعا بولمايدى، مۇنىڭ سالىستىرمالى ناتيجە ەكەنىن ەسكەرگەن دۇرىس. ال ءبىزدىڭ ەلگە كەلەر بولساق، قازاقستاننىڭ كورسەتكىشى جىل وتكەن سايىن جاقسارىپ كەلەدى. بۇل ماكروەكونوميكالىق كورسەتكىشتەردىڭ جاقسارۋىمەن دە بايلانىستى. الەۋمەتتانۋدا حالىقتىڭ الەۋمەتتىك كوڭىل كۇيى دەگەن ۇعىم بار. ءبىز جۇرگىزەتىن زەرتتەۋلەردەن بايقاعانىمىزداي، بۇل كورسەتكىش تە ۋاقىت وتە جاقسارىپ كەلەدى. ياعني حالىقتىڭ ءوزىن باعالاۋى سۋبەكتيۆتى ولشەمى جاقسى. قالاي بولعاندا دا، حالىقتىڭ مەنتاليتەتىن ەسكەرمەۋگە بولمايدى. قازاقتىڭ شۇكىر دەگەن ءسوزى بار عوي. ومىرىڭىزگە كوڭىلىڭىز تولا ما دەپ سۇراعاندا، كوبى شۇكىرشىلىك تانىتىپ، شىنايى كورىنىس كولەڭكەلەنۋى مۇمكىن. نەگىزى باقىت الەۋمەتتىك ەمەس، فيلوسوفيالىق كاتەگوريا. الەۋمەتتىك باقىت تۇرىپ جاتقان ەلدەگى ساياسي، ەكونوميكالىق جاعدايعا بايلانىستى. ال ەلدەگى ءىجوءنىڭ ءوسۋى تۇرعىنداردىڭ دا كوڭىل كۇيىن جاقسارتادى دەگەن ءسوز ەمەس. سوندىقتان باقىتتى حالىقتىڭ رەيتينگىسىندە الەۋمەتتىك باقىت تۋرالى ايتىلعان، دەيدى ا.مولدابەكوۆا.جالپى، مەديادان دا باقىتتى، ومىرىنە كوڭىلى تولاتىن حالىق رەتىندە سكانديناۆيا ەلدەرىن كورەمىز. وسى كۇنگە دەيىن دانيالىقتاردىڭ ءومىر ءستيلىن، فورمۋلاسىن تۇسىندىرەتىن تالاي كىتاپ جارىق كوردى. ءتىپتى ارنايى تەرمين دە قالىپتاسىپ ۇلگەردى. . دانيا مادەنيەتى دەگەن تۇسىنىكتىڭ ورنىنا قولدانىلىپ جۇرگەن بۇل حيۋگگە باسقا ەل ازاماتتارىنىڭ ماقساتىنا، ءتىپتى ارمانىنا اينالدى. مەديا ءسىز قازاقستاندا تۇرساڭىز دا، ءوز حيۋگگەڭىزدى جاساپ الىڭىز دەگەن سىڭايدا اقىل ايتادى. اسىلىندا، حيۋگگە باسپاسوزدە العاش رەت ءحىح عاسىردا قولدانىلعان ەكەن. مالىمەتىنە سۇيەنسەك، حيۋگگە تانىمال سوزدەر تىزىمىندە برەكسيت سوزىنەن كەيىن ەكىنشى ورىندا تۇر ەكەن. ەندەشە، باقىتتىڭ فورمۋلاسىن ىزدەيتىندەر كوپ بولىپ تۇرعانى عوي.بىتكەن ىسكە سىنشى كوپ. كولۋمنيسى مايكل بۋت شامامەن ءمىنسىز ادامدار. سكانديناۆيا جۇماعىنداعى ءومىر تۋرالى شىندىق كىتابىندا دانيالىقتار باقىتىنىڭ كىلتى ولاردىڭ قالتاسىنىڭ قالىڭدىعى مەن از جۇمىس ىستەۋىندە دەگەن ويىمەن بولىسەدى. ودان بولەك، دانيا انتيدەپرەسسانتتار تۇتىنۋ بويىنشا الەم ەلدەرىنىڭ كوشىن باستايدى ەكەن.مەملەكەتتەر ازاماتتار، كاسىپ پەن ۇكىمەتتىڭ ينستيتۋتسيونالدىق جانە ساياسي شەڭبەر نەگىزىندە ءوزارا ارەكەتتەسۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋى كەرەك دەلىنگەن بۇۇ زەرتتەۋىندە. حالىقارالىق ۇيىم وعان قوسا باقىت پەن مەملەكەتتىڭ بايلانىسى ەكى جاعدايدا توعىسادى دەيدى. مەملەكەت ادامداردىڭ باقىتىنا اسەر ەتىپ قانا قويماي، تىكەلەي جاۋاپتى.الدىڭعى قاتارداعى ەلدەر باقىتقا قاجەتتى جاعداي قالىپتاستىرىپ ۇلگەرگەن. ولار ءوز بايلىعىن جاقسى تۇرمىس ءۇشىن قولدانا بىلگەندەر، دەپ تۇيىندەيدى باقىتتى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ءارى ديرەكتورى مايك ۆيكينگ.باقىتتى حالىق رەيتينگىسىندە 156 مەملەكەت اراسىنان ەلىمىز 50ورىنعا جايعاسىپتى. قازاقستان ءىجو كورسەتكىشى، الەۋمەتتىك قولداۋ، سالاماتتى ءومىر بويىنشا جاقسى ناتيجە كورسەتكەنىمەن، جومارتتىق، شەشىم قابىلداۋداعى ەركىندىك، جەمقورلىق بويىنشا ءالى دە اتقارار شارۋا جەتكىلىكتى ەكەندىگىن كورسەتىپ وتىر. الەۋمەتتك جانە بيزنەس زەرتتەۋلەر اگەنتتگنڭ ديرەكتورى ءىلياس تىلەۋبەرگەنوۆ ادام ءوزىن باقىتتى سەزىنۋ ءۇشىن وتباسىنا دا، جۇمىسىنا دا كوڭىلى تولۋى كەرەك دەيدى. ازاماتتار ءوز ومىرىنە كوڭىلى تولعان جاعدايدا مەملەكەت تە باقىتتى بولادى. مەنىڭ ويىمشا، ۇكىمەت ەڭ اۋەلى ازاماتتارىمىزدىڭ باقىتىنا نە اسەر ەتەدى؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەۋى ءتيىس. جالپى، ورتاق فورمۋلا جوق دەپ ويلايمىن. ويتكەنى حالىقتاردىڭ قۇندىلىعى ءارتۇرلى. ال ءبىزدىڭ باقىتىمىز قۇندىلىقتارعا بايلانىستى. جالپى، حالىقتىڭ جايكۇيىنە اسەر ەتەتىن فاكتورلار كوپ. ول تەك ساياسات پەن ەكونوميكا ەمەس، مورالدى دا قامتيدى. قوعامنىڭ باقىتتى بولشەگى بولۋ ءۇشىن ادام الدىمەن ءوزى تۇراتىن ۇيدە ءوزىن جاقسى سەزىنۋى ءتيىس. مىنە، وسى جەردە تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى تۋىندايدى. ول تەك قولجەتىمدى بولماي، جايلى دا بولۋى كەرەك. ولاي بولسا مەملەكەتكە نارىقتى باقىلاۋعا تۋرا كەلەدى. وتباسى مۇشەلەرىمەن قارىمقاتىناسى دا ماڭىزدى. ويتكەنى ءبىزدىڭ ەڭ العاشقى قارىمقاتىناسىمىز وتباسىنان باستالادى. ودان كەيىن ادام ارىپتەستەرىمەن، باسشىلىعىمەن جاقسى بولۋى كەرەك. جۇمىستىڭ ءمانى، ماعىناسى بولعانى دا ابزال. قىرۋار اقشا تاپسا دا، ادام قوعامعا پايدالى، ادامزاتقا كەرەك قىزمەت جاساۋى قاجەت. قوعامدا مەملەكەتتىڭ زاڭى سياقتى جازىلعان، سالتءداستۇر سياقتى حالقىمىزدىڭ جازىلماعان ەرەجەسى بار. ولاردىڭ دا ورىندالۋى شارت. ادىلدىك پەن تەڭدىك قامتاماسىز ەتىلۋى ماڭىزدى. ادامدار اراسىنداعى بايلانىستا ادىلەتسىزدىك بولسا، بۇل دا ادامنىڭ جايكۇيىنە اسەر ەتەدى. ياعني كوڭىل تىنىش بولمايدى. ال كوڭىلدىڭ تىنىشتىعى باقىتتىڭ بەلگىسى، دەپ تۇيىندەيدى الەۋمەتتانۋشى.تۇرىك اقىنى نازىم حيكمەت تە باقىت تاڭەرتەڭ جۇمىسقا، ال كەشكە ۇيگە اسىعۋ دەپتى. ءومىردىڭ قاي سالاسىندا بولسىن ءوزىڭدى ەركىن سەزىنىپ، ۇيلەسىمدە بولۋ دا ادامنىڭ باقىتتى بولۋىنا اسەر ەتەتىن كورىنەدى. بۇۇ ەندىگى رەيتينگىسىن جاساعاندا سىزدەن ومىرىڭىزگە كوڭىلىڭىز تولا ما؟ دەپ سۇراسا، ءسىز قالاي جاۋاپ بەرەر ەدىڭىز، وقىرمان؟
|
ينستاگرامداعى كەرەمەت ءومىر قالاي كورىنەدى؟ ادىرنا ۇلتتىق پورتالىينستاگرام پاراقشاسىندا باقىتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىمىزدى جالپاق جۇرتقا جاريالاۋ ءۇشىن ءسىز بەن ءبىز ءتۇرلى قۋلىققا بارامىز. ينستاگرامدا تانىمال بولعان جان وقىرمانى كوبەيگەن سايىن جارناما الىپ، ازماز اقشا تابادى.سۋرەتتەگى سۇلۋ بيكەشتەر مەن سىمباتتى جىگىتتەر شىنايى ومىردە مۇلدە قاراپايىم ادامدار. كەيبىرەۋى جاعدايى تومەن بولسا دا، وقىرماندارىنىڭ الدىندا باي كورىنگىسى كەلىپ، ءسانى مەن سالتاناتى كەلىسكەن جەرلەرگە سۋرەتكە ءتۇسىپ، ونى جەلىگە جۇكتەپ جاتادى. وعان سۋرەتتى وڭدەيتىن ارنايى باعدارلامالاردى قوسىڭىز. بۇگىندە ادامنىڭ ءمۇسىنىن ءمىنسىز ەتەتىن مىڭداعان باعدارلاما بار. سونىمەن الەۋمەتتىك جەلىدەگى وتىرىك ءومىر قالاي جاسالادى؟ ءمان بەرىپ قاراڭىز جانە ۇيرەنىڭىز. سىزگە دە ءبىر قاجەتى بولىپ قالار، وقىرمان!سۋ جاڭا اياق كيىم الدىمتەڭىزگە قاراعان ءنومىرى بار قوناق ۇيدەمىنسۇيىكتىممەن بىرگە سەرۋەندەپ ءجۇرمىنتەڭىز جاعاسىندا قىدىرىپ ءجۇرمىنجاڭا اۆتوكولىگىمدى جۋىندىرىپ جاتىرمىنايفون ساتىپ الدىمجاڭا سومكەمدى كورسەتىپ قويايىن
|
مۇبارەك ، قۇتلۇق 7 يېشىڭغا مۇبارەك!شۇنداق، شىركىتى 7 ياشقا كىردى. بۇ 7 يىل جەريانىدا نۇرغۇن ئىسسىقسوغۇقلارنى باشتىن كەچۈردى، بوۋاقتىن بالىغا، بالىدىن يىگىتكە ئايلاندى. قىسقىسى، پىشىپ يېتىلدى.شۇنداق، شىركىتى 7 ياشقا كىردى. ئەزىمەتلىرى بۇ 7 يىل جەريانىدا ئۈچۈن كۆپ جاپا چەكتىڭلار، تۆھپە قوشتۇڭلار. سىلەرنىڭ مېھنىتىڭلار بولمىغان بولسا، بۈگۈنكى ۋە بولماس ئىدى.2020يىللىق يېڭى يىللىق دەم ئېلىش ئۇقتۇرۇشى2020يىللىق يېڭى يىل بايرىمى مۇناسىۋىتى بىلەن شىركىتىمىز خادىملىرى 2019يىلى 12ئاينىڭ 31كۈنىدىن 2020يىلى 1ئاينىڭ 1كۈنىگىچە ئىككى كۈن دەم ئالىدۇ. 2020يىلى 1ئاي...كومپيۇتېر ۋە تۇرمۇش ژۇرنىلى 2012يىللىق 5سان2017يىللىق ئەمگەكچىلەر بايرىمىلىق دەم ئېلىش ئۇقتۇرۇشى2017يىللىق ئەمگەكچىلەر بايرىمى مۇناسىۋىتى بىلەن شىركىتىمىز خادىملىرى 2017يىلى 4ئاينىڭ 29كۈنىدىن 5ئاينىڭ 1كۈنىگىچە ئۈچ كۈن دەم ئالىدۇ. 5ئاينىڭ 2كۈنى سەيشەنبە...كومپيۇتېر ھەۋەسكارلىرى چەكلىك شىركىتى قۇرۇلدىشىنجاڭ كومپيۇتېر ھەۋەسكارلىرى گۇرۇپپىسى ۋە تور بېكىتى قۇرۇلغىلى ئىككى يىل بولاي دېگەن مۇشۇ دەقىقىدە، بىزدە يەنە بىر يېڭىلىق بولدى. يىللاردىن بۇيان، بىر نەچچە كومپيۇتېر...خەلق تورى ئۇيغۇرچە نۇسخىسى 2019يىللىق نۇسخىسى رەسمىي ئېلان قىلىندىشىركىتىمىزنىڭ پەخىرلىك مەھسۇلاتلىرىدىن بىرى بولغان خەلق تورى ئۇيغۇرچە نۇسخىسى 2019يىللىق نۇسخىسى بۈگۈن 2019يىلى 5ئاينىڭ 27كۈنى رەسمىي ئېلان قىلىندى. خەلق تورى ...
|
دانيار اقىشەۆ: 10 جىل ىشىندە قازاقستاننىڭ سىرتقى قارىزى ازايدى قارجى05 مامىر 2018، 08:3905 مامىر 2018, 08:39 1756 0فوتو: سوڭعى 10 جىل ىشىندە سىرتقى قارىز الۋ مەن بورىشتىق باعالى قاعازداردىڭ ۇلەسى تومەندەدى، ولار ۇزاق مەرزىمدى جانە تيىسىنشە ورنىقتى قورلاندىرۋ رەتىندە قارالادى، دەپ حابارلايدى . اقپارات اگەنتتىگى.ولاردى شوعىرلانۋدىڭ تاۋەكەلدەرى جوعارى كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور دەپوزيتتەرى، سونداياق جەكە تۇلعالاردىڭ جوعارى الۋ تاۋەكەلى بار سالىمدارى اۋىستىرادى. بۇل جونىندە قازاقستان ۇلتتىق بانكىنىڭ ٴتوراعاسى دانيار اقىشەۆ بۇگىن استانا قالاسىندا قر پارلامەنتى سەناتىنداعى پارلامەنتتىك تىڭدالىمدا ٴسوز سويلەگەن كەزدە ايتىپ بەردى.ول مەرزىمدى دەپوزيتتەر مەرزىمدى قۇرالدارعا شارتتى عانا جاتاتىندىعىن اتاپ ٴوتتى. دەپوزيتتەردى مەرزىمىنەن بۇرىن الۋ مۇمكىندىگى مەرزىمدى دەپوزيتتەردى تالاپ ەتۋ بويىنشا سالىمدارمەن تەڭەستىرەدى. بۇل ۇزاق قورلاردىڭ تاپشىلىعىنا اكەلەدى جانە ەكونوميكانى ۇزاق مەرزىمدى كرەديتتەۋ الەۋەتىن شەكتەيدى. ول كرەديت پورتفەلىنىڭ وسۋىنە ورتاشا بانكتەر تاراپىنان ايتارلىقتاي ٴرولى بولاتىنى تۋرالى دا ايتىپ بەردى.20142017 جىلدارداعى كەزەڭدە ورتاشا بانكتەر ەكونوميكانى كرەديتتەۋى ٴوسۋىنىڭ جارتىسىن قامتاماسىز ەتتى. جەكەلەگەن ورتاشا بانكتەردىڭ نەسيە پورتفەلىنىڭ ٴوسۋى 900 ەسەگە جەتكەن، ال ٴىرى بانكتەردە 2 ەسە. بۇل رەتتە ورتاشا بانكتەردە كرەديتتەۋدىڭ ٴوسۋى مەملەكەت اقشاسىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن بولاتىن. ماسەلەن، ورتاشا بانكتەردىڭ مىندەتتەمەسى قۇرىلىمىندا مەملەكەت اقشاسىنىڭ ۇلەسى 50دان استام قۇرايدى، دەپ اقپارات بەردى د. اقىشەۆ.ونىڭ ايتۋىنشا، ستاتيستيكا جاعىنان ورتاشا بانكتەر كرەديتتەردىڭ وسۋىنە ايتارلىقتاي ۇلەس ەنگىزگەنىنە قاراماستان، بۇل بانكتەردىڭ ەكونوميكاداعى ٴرولى ٴىس جۇزىندە نولگە تەڭ بولىپ تۇر.ورتاشا بانكتەر اكسيونەرلەرمەن بايلانىستى تۇلعالارعا ماتەريالدىق ەمەس كەپىلگە بەلسەندى تۇردە كرەديت بەرە وتىرىپ جەتكىلىكتى تۇردە ىرىقتاندىرۋ كرەديت ساياساتىن جۇرگىزگەن. وسىنداي كرەديت ساياساتىنىڭ سالدارىنان ورتاشا بانكتەر قيىن قارجىلاي جاعدايعا تاپ بولدى. ناشار كرەديتتەردىڭ ورتاشا ۇلەسى 70دى قۇراپ وتىر، دەپ قورىتىندىلادى د.اقىشەۆ.
|
مەنبە : يوللىغۇچى : كۈنتاج ئاۋاتلىقى : 1240 يوللانغان ۋاقىت : 2016093010شياڭگاڭ سەنخې ئۇيۇشمىسى، دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ شۇنداقلا ئەڭ قورقۇنچلۇق تەشكىللىك جىنايەت گۇرۇھى بولۇپ، بۇ گۇرۇھنىڭ ھەرىكىتى مەخپىي، تەشكىلىي تۈزۈمى قاتتىق، ئۇلارنىڭ زەھەر ئەتكەسچىلىك، قاقتىسوقتى قىلىش، شەھۋانىيلىق، تۇتقۇن قىلىش، ئوغرىلىقچە چېگرىدىن ئۆتۈش، ئۈنسىن بۇيۇملىرىنى ئوغرىلىقچە نەشىر قىلىش، يۇقىرى ئۆسۈملۈك قەرز، تۈرلۈك ئالدامچىلىق، قىمارۋازلىق قاتارلىق جىنايى ھەرىكەتلىرى پۈتۈن دۇنياغا تارقالغان.9كانادا دوزاخ پەرىشتىسى قارا گۇرۇھى. بۇ گۇرۇھ نۆۋەتتە كانادادىكى ئەڭ چوڭ قارا گۇرۇھقا ئايلانغان بولۇپ، باش شىتابى مونتىرېئال شەھىرىدە، ئومۇمىي ئەزاسى 40 مىڭ ئەتراپىدا بولۇپ، زەھەر ئەتكەسچىلىكىنى ئاساس قىلىدۇ.8ئامېرىكا يەھۇدىلار گۇرۇھى، بۇ گۇرۇھنىڭ ئامېرىكىدا مەسلىھەتچى دېگەن نامى بار.7داچۈەن گۇرۇھى. داچۈەن گۇرۇھى چەتئەلدىكى جۇڭگولۇقلار ئەۋلادلىرىدىن تەشكىل تاپقان، سېسىق نامى پۇر كەتكەن گۇرۇھ بولۇپ، بۇ گۇرۇھ ئەمەلىي كۈچى جەھەتتە شياڭگاڭ ۋە تەيۋەندىكى ليەنخۇا گۇرۇھى ۋە ۋېيتنام قارا گۇرۇھىدىن ئېشىپ چۈشۈپ، ئاسىيالىقلار قارا گۇرۇھلىرىنىڭ غوجىسىغا ئايلانغان، بۇ گۇرۇھ شۇ جايلاردىكى زەھەر توپ تارقىتىش بازىرىنىڭ يېرىمىنى كونترول قىلىۋالغان.6رۇسىيە قارا گۇرۇھى. رۇسىيە قارا گۇرۇھى قورالياراقنى نېگىرىيەدىن، زەھەرنى كولۇمبىيەدىن سېتىۋالىدىكەن، ئىتالىيە قارا گۇرۇھى بىلەن بىرلىشىپ پۇل يۇيىدىكەن، ياپونىيە ياكۇزا قارا گۇرۇھى بىلەن بىرلىشىپ شەھۋانىي بازار ئاچىدىكەن.5مېكسىكا قارا گۇرۇھى. مېكسىكا قارا گۇرۇھى مېكسىكا چېگرىسىدا تەرەققىي قىلغان گۇرۇھ بولۇپ، زەھەر ئەتكەسچىلىكى ئۇلارنىڭ ئەڭ ئاساسلىق سودىسىغا ئايلانغان، ھەر يىلى 10 مىليارد ئامېرىكا دوللىرىدىن ئاشىدىغان زەھەر مۇشۇ چېگرا ئارقىلىق ئامېرىكىغا كىرىدىكەن.4مېدىللىن گۇرۇھى. مېدىللىن گۇرۇھى زەھەر ئەتكەسچىلىكى جەھەتتە ئەڭ ھەددىدىن ئاشقان بىر قارا گۇرۇھ بولۇپ، بۇ گۇرۇھنىڭ ئاتامانى پابرو ئېسكوبا ئىلگىرى بايلىق ژۇرنىلىدا دۇنيادىكى7 چوڭ باينىڭ بىرى بولۇپ باھالانغان، ئۇنىڭ 40 مىڭ كىشىلىك خىللانغان قوشۇنى بار بولۇپ، ئۇنى تۇتىۋالغان ساقچى ئۈچ كۈنگە قالماي قەستلىنىپ ئۆلگەن، ئۇنىڭغا تۇتۇش بۇيرۇقى چىقارغان كولۇمبىيە باش تەپتىشى ئۆلتۈرۈلۈپ جەسىتى كوچىغا تاشلىۋېتىلگەن ئىكەن.3ياكۇزا قارا گۇرۇھى. ياكۇزا قارا گۇرۇھى شەرقىي ئاسىيادىكى ئەڭ چوڭ قارا گۇرۇھ بولۇپ، 100نەچچە يىللىق تارىخقا ئىگە. نۆۋەتتە بۇ گۇرۇھنىڭ 100 مىڭ ئەزاسى بار بولۇپ، ئۈچ تارماق گۇرۇھنىڭ ئەزالىرى ئايرىمئايرىم ھالدا: ياماگۇچى گۇرۇھىنىڭ 26 مىڭ ئەزاسى، ناتسۇمى گۇرۇھىنىڭ 8300 ئادىمى، جۇجى گۇرۇھىنىڭ 8200 ئەزاسى بار ئىكەن. ياكۇزا قارا گۇرۇھى ھەر يىلى 100 مىليارد ئامېرىكا دوللىرى كىرىم قىلىدىغان بولۇپ، بۇنىڭ 35 قىسمى زەھەر ئەتكەسچىلىكىدىن، 20 قىسمى قانۇنلۇق مەبلەغ سېلىشتىن كېلىدىكەن.2خۇڭمېن گۇرۇھى. خۇڭمېن گۇرۇھى ئېلىمىزدىكى ئەڭ چوڭ قارا گۇرۇھ بولۇپ، ئەزالىرى دۇنيادىكى ھەرقانداق قارا گۇرۇھتىن كۆپ، 2005يىلىدىكى سىتاستىكىغا ئاساسلانغاندا بۇ گۇرۇھنىڭ دۇنيادىكى بارلىق ئەزالىرىنىڭ سانى 900 مىڭدىن ئاشىدىكەن. خۇڭمېن گۇرۇھى ئېلىمىزنىڭ مىڭ، چىڭ سۇلالىلىرى دەۋرىدىكى تيەندى ئۇيۇشمىسىدىن تەرەققىي قىلىپ ھازىرغىچە 400 نەچچە يىللىق تارىخقا ئىگە بولۇپ، ئامېرىكا، فىرانسىيە، جەنۇبىي ئافرىقا، ئاۋستىرالىيە، ۋېيتنام قاتارلىق دۆلەتلەرگە تارقالغان ئىكەن.1روسچېلىد جەمەتى گۇرۇھى. بۇ گۇرۇھ ياۋروپادىكى ئەڭ ھوقوقلۇق ھەم دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ بىر گۇرۇھ بولۇپ، ئەينى ۋاقىتتا ئامېرىكا زۇڭتۇڭى كېننىدى بۇ جەمەتنىڭ كۈچىگە سەل قاراپ، بۇ گۇرۇھنىڭ رەسمىيەتلىرىگە قول قويۇپ بەرگەن ئىكەن. بۇ گۇرۇھنىڭ زادى قانچىلىك بايلىقى بار دىگەن مەسىلىگە كەلسەك، ئېلان قىلغان بايلىقى تەخمىنەن 30 تىرىلىيون ئامېرىكا دوللىرى ئەتراپىدا ئىكەن.
|
ءوڭىر سارى ايماقتىڭ ساناتىنا كىرگەنىمەن، جومارت جاندار قامقورلىقتى قاجەت ەتەتىن ادامدارعا قول ۇشىن سوزىپ، قولتىعىنان دەمەۋدى توقتاتقان جوق. جەرجەردە جاسالىپ جاتقان ىزگىلىكتى شارۋانى ەستىگەندە كوڭىلىڭ گۇلدەپ، جانىڭنىڭ جادىراپ قالاتىنى بار.الدىمەن جۇرەك جىلۋى اكتسياسىنىڭ كەڭىنەن قولداۋ تاۋىپ، كوڭىلى دارقان، قولى اشىق ادامداردىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، جاقسىلىق جاساۋعا ۇيىتقى بولعانىن ايتا كەتكەن ءلازىم. ازىقت ۇلىك باعاسى قىمباتتاپ، ەلدى ابىرجىتىپ وتىرسا دا، كوپ قامىن ويلاعان ازاماتتار قولدا بارىمەن ءبولىسىپ، ءبىرىنءبىرى دەمەۋدە. وسى ءبىر جاقسى جورالعى بىرلىكتى نىعايتا تۇسۋدە. بىرلىك بار جەردە قانداي قيىندىقتى بولسىن ەلدىڭ ەڭسەرىپ شىعاتىنىنا سەنىم مول.زەرەندى اۋدانىندا ەرىكتىلەر شاماشارقىنشا قاراجات جيناپ، جالعىزىلىكتى 70 زەينەتكەرگە ازىقت ۇلىك سەبەتتەرىن تاراتتى. ارينە قارا سۋعا قامالىپ وتىرماعانىمەن، جەرلەستەرىنىڭ وزدەرىن ەلەپەسكەرىپ، سالەم بەرىپ كەلگەنىنە قارتتار جاعى كادىمگىدەي قۋانىپ قالدى. وزگەگە ۇلگى بولار ونەگەلى ءىس اۋداندا ءالى دە جالعاسۋدا.مەيىرىم قورىنىڭ دا جاقسىلىق جاساۋدان جارىسقا تۇسكەندەي كەڭپەيىلدىلىك كورسەتۋى جاراسىمدى. قورعا جينالعان قاراجاتقا ولار ەكى وتباسىنىڭ قىسقى وتىنكومىرىن ساتىپ الىپ بەردى. الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعان ون شاقتى وتباسىنا قارجىلاي كومەك كورسەتتى. وسى ورايدا اۋداندا قولعا الىنعان مۇقتاج جاندارعا سىيلىق قايىرىمدىلىق اكتسياسى تۋرالى بولەجارا ايتا كەتۋگە بولادى. ەرىكتىلەر اكتسيا اياسىندا ونداعان وتباسىندا بولىپ، ماتەريالدىق كومەك كورسەتتى.جاقسى ءىس ءوڭىردىڭ وزگە اۋداندارىندا دا كەڭىنەن ورىستەۋدە. ايتالىق، قورعالجىن اۋدانىنىڭ ەرىكتىلەرى الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعان ادامدارمەن بىرگە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى دا نازاردان تىس قالدىرماي، كومەك كورسەتۋدە. تاياۋدا ولار ەستۋ قابىلەتى تومەن ءبىر ادامعا قۇنى 500 مىڭ تەڭگە تۇراتىن اپپارات ساتىپ الىپ، سىيعا تارتتى. ساندىقتاۋ اۋدانىنداعى بىرلىك سەلولىق وكرۋگىندە دە قايىرىمدىلىقتىڭ قانات جايىپ تۇرعانى وزگەگە جاقسى مىسال. وسىنداعى بالكاشين سەرىكتەستىگىنىڭ قۇرىلتايشىسى اتلان دوكاەۆ جالپى قۇنى 1 ملن 720 مىڭ تەڭگە تۇراتىن 215 قاپ ۇندى تۇرعىندارعا تەگىن تاراتىپ بەرىپ، العىس ارقالاعان جايى بار.ەل ىشىندەگى بىرلىكتى نىعايتۋعا سەپتەسەتىن ءبىز بىرگەمىز اكتسياسى اياسىندا دا قانشاما قايىرىمدىلىق شاراسى قولعا الىنۋدا. بۇل ارادا ءبىر عانا مىسال كەلتىرە كەتەلىك، ستەپنوگورسك قالاسىنداعى دارىگەر مەديتسينا ورتالىعى وبلىستىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىمەن بىرلەسە وتىرىپ، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارىن باعىپ وتىرعان وتباسىلاردى جۇرەك جىلۋىمەن جادىراتتى. ولارعا ءتاتتى تاعامدارمەن بىرگە ازىقت ۇلىك تە تاراتىلدى. 8 وتباسىنا 80 مىڭ تەڭگە كولەمىندە كومەك كورسەتىلدى.جەرجەردەگى جۇرەك جىلۋىمەن بولىسەتىن قايىرىمدى ادامداردىڭ قارەكەتى بارشا قاۋىمنىڭ كوڭىلىن دەمدەپ، كەلەر كۇندەرگە دەگەن ءۇمىت وتىن لاۋلاتىپ وتىر.
|
ئەھمەد دوغان ئىلبەيشەرقىي تۈركىستانلىق قېرىنداشلىرىمىز خىتاي جاھانگىرلىرىنىڭ قولىدا مىسلى كۆرۈلمىگەن دەرىجىدە خارلىنىۋاتىدۇ. تۈركىيەدە بولسا بىر قانچە خەلق تەشكىلاتلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، بۇ ئەھۋالغا قارىتا ھېچقانداق نارازىلىق يوق. شەرقىي تۈركىستاندا يۈرەكلەر قان يىغلىماقتا. ئەمما تۈركلۈكنىڭ تۈۋرۈكى، ئىسلامنىڭ خەلىپىسى، جاھان دۆلىتى دېيىلىدىغان تۈركىيەدە بولسا دۆلەت ۋە ھۆكۈمەت تەرەپتىن رەسمىي بىر تىل بىلەن ياكى ئەلچىلىك يولى بىلەن ئىككى ئېغىز گەپمۇ يوق، ھەتتا بىرەر قېتىم بولسىمۇ نارازىلىق بىلدۈرۈپ نامايىش تەشكىللەنمىدى. بۇ ئەھۋال كىشىنى ھەقىقەتەن ئويغا سالىدۇ. دۆلەت ۋە ھۆكۈمەت شەرقىي تۈركىستانغا، يەنى مۇسۇلمانلارغا كەلگەندە گويا قۇلاقلىرى گاس.ئەڭ يامان بولغىنى نېمە بىلەمسىز؟ پىرېزىدېنتىمىز بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ ئومۇمىي يىغىنىدا سۆز قىلغاندا خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇرلارغا قارشى ئېلىپ بېرىۋاتقان ئومۇمىيۈزلۈك قىرغىنچىلىق قىلىشتەك جىنايىتىنى ئوتتۇرىغا قويمىدى. بىز ھۆرمەتلىك پىرېزىدېنتىمىزدىن خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى جىنايەتلىرىنى پۈتۈن دۇنيا ۋە پۈتۈن جاھانگىرلار ئاڭلايدىغان، بىلىدىغان مۇشۇنداق چوڭ بىر يىغىندا ئوتتۇرىغا قويۇپ، ئازراق بولسىمۇ شەرقىي تۈركىستانغا، ئۇيغۇر خەلقىنىڭ دەردىگە دەرمان بولۇشىنى ئۈمىد قىلاتتۇق ۋە ئۈمىد قىلىناتتى.تۈركىيەدە مەن ئىسلامچى ھەقىقىي ئىسلامچى بولۇش ئۇنداق ئاسان ئىش ئەمەس دەيدىغان خەلقتىن تارتىپ، ھەتتا مەن تۈرك مىللەتچىسى تۈرك مىللەتچىلىكىنىڭمۇ خاتالىرى بار، توغرىلىرىمۇ بار. خاتا تۈركچىلىك ئېقىمىدىكىلەرنىڭ زادى خىيالىغىمۇ كىرىپ چىقمايدۇ دەيدىغان سىياسىي پارتىيەلەردىن قۇرۇلغان ۋاقتىدىن ھازىرغىچە بولغان ئارىلىقتا خىتاي ئەلچىخانىسى ۋە كونسۇلخانىسىنىڭ ئالدىنى تولدۇرۇپ بىرەر قېتىم بولسىمۇ نامايىش تەشكىللىمىگەنلىكى كىشىگە بەكمۇ، ئەمما بەكمۇ ئېغىر كېلىدۇ. بۇرۇنقى ۋاقىتلاردا مەسچىتتىن يانغان جامائەت مۇنداق بىر قىرغىنچىلىقنى ئاڭلىغان ھامان پۈتۈن دۆلەت مىقياسىدا مەسچىتتىن چىقىپ، بىرلا ۋاقىتتا ھەر خىل نامايىش ئۆتكۈزەتتى ۋە مەلۇم جايغىچە يۈرۈش قىلىپ، ئاخىرىدا زۇلۇمغا ئۇچرىغان قېرىنداشلىرى ئۈچۈن ھەممە بىرلىكتە قوللىرىنى ئېچىشىپ دۇئا قىلاتتى. يۈرەكلەرنى قان قىلغىدەك بىر سوئال: ئەمدى نېمىشقا مۇنداق بولمايدۇ؟قېنى مەن مۇسۇلمان، مەن تۈرك دەيدىغان ئۇنىۋېرسىتېتلار، ئەمدى نەدە قالدى؟قېنى جەمئىيەتلەر، تەشكىلاتلار، ئەمدى نەدە قالدى؟قېنى مەن مۇسۇلمان دەيدىغان خەلق، ئەمدى نەدە قالدى؟ياكى بولمىسا بۇلارنىڭ ئۈستىگە مازارلىقنىڭ توپىسى چېچىۋېتىلدىمۇ؟قېنى جامائەتلەر، مەدرىسە ئەھلى، ئەمدى نەدە قالدى؟قېنى بىز ھەددىدىن زىيادە ھۆرمەت قىلىدىغان، دىن بىلەن دۆلىتىنىڭ، مالمۈلكى بىلەن مىللىتىنىڭ مەنپەئەتىنى قەتئىي قوغداش كېرەك، دەيدىغان ئۇلۇغلار، تەرىقەت پېشىۋالىرى ۋە تولىمۇ قىممەتلىك تەقۋادار كىشىلەر، ئەمدى نەدە قالدى؟شەرقىي تۈركىستان دەيدىغان بىر زېمىن بار بىلەمسىز؟ يۈرەككە تەسىر قىلىدىغان بىر سوئال: شەرقىي تۈركىستانلىق قېرىنداشلىرىمىز سىزنىڭ نېمىڭىز بولىدۇ؟ ئۇزاقلاردا، قۇياشنىڭ چىقىدىغان تەرىپىدە مەھمۇد كاشىغەرىينىڭ دۆلىتى ۋە ئامانىتى بولغان ئۇيغۇر تۈركلىرىدىن، يەنى مۇسۇلمانلاردىن خەۋىرىڭىز بارمۇ؟ بىلەمسىز؟ ئاڭلىغان يەرلىرىڭىز بارمۇ؟خىتاي كاپىرلىرى ئۇ زېمىننى ئۆز تىلىدا يېڭىدىن قولغا كەلتۈرۈلگەن زېمىن دېگەن مەنادا شىنجاڭ دەپ ئاتايدۇ. دېمەك، شىنجاڭ دېگەن تاجاۋۇزچى خىتاي تەرىپىدىن قويۇلغان بىر ئىسىم. سىزمۇ بىپەرۋالىقىڭىز سەۋەبلىك، ماڭا زىيىنى يەتمىگەندىكىن... دېگەندەك چۈشەنچىڭىز ۋە غەپلەتتە قالغانلىقىڭىز سەۋەبلىك بىلىپبىلمەي شىنجاڭ دەپ سالماڭ.ئېغىر كەتسىمۇ سوراپ باقايلى، ھەممە ئىشنى پەقەت دۆلەتتىنلا كۈتۈش كېرەكمۇ؟ قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلارنى پەقەت دۆلەتلا قىلىشى كېرەكمۇ؟ خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى قانلىق قىرغىنچىلىقلىرىنى بىلدۈرۈش ئۈچۈن يۈرۈش قىلىڭ، چەتئەل ئەلچىخانىلىرىنى، خەلقئارالىق ئاخبارات ئورۇنلىرىنى خەۋەرلەندۈرۈڭ، بايانات ئېلان قىلىڭ... دېيىشى كېرەكمۇ؟ سىزلەرنىڭ پىكرىڭىز، ئىرادىڭىز، تارىخىي چۈشەنچىڭىز، مىللىي غۇرۇرىڭىز ۋە يۈرىكىڭىز يوقمۇ؟بىزنىڭ مەدەنىيىتىمىزدە ئەڭ قىممەتلىك يول پەقەتلا، مەنسەپ ۋە ئوقۇتۇش ئۇسۇلى بولغان مۆمىنلىك، ئالىملىق، ئىماملىق ۋە زىكىر ئېيتىش قاتارلىقلاردىنلا ئىبارەتمۇ؟ گويا تۇرغۇن سۇدەك تۇرۇۋالماي، يۇقىرىقى ئەمەللەر بىلەن بىرلىكتە شەرقىي تۈركىستان خەلقىنىڭ دەردىنى پۈتۈن كۈچى بىلەن ئاڭلىتىش، مەسچىت ۋە ھەرخىل جامائەت سورۇنلىرىدا تەبلىغ قىلىش ۋە جامائەت پىكىرى توپلاپ، خەلقنى ھەرىكەتلەندۈرۈش كېرەك ئەمەسمۇ؟ مۇسۇلمانلىق دېگەن زىكىر ئېيتىپ، ئارقىدىن تاتلىقتۈرۈم يەپ، خۇپتەن نامىزىنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن ئۇخلاشتىن ئىبارەتمۇ؟ تارىخ چۈشەنچىسىگە ئىگە، ۋىجدانلىق ۋە كۈچلۈك مىللىي غۇرۇرى بولغان بۇرۇنقىدەك مۇسۇلمانلار، يەنى تۈركلەر ئەمدى نەدە؟شەرقىي تۈركىستان خەلقى ھەم سۈننىي مەزھىپىدىكى مۇسۇلمانلار ھەم قېرىندىشىمىز ئەمەسمۇ؟ئەپسۇس، بەكمۇ ئەپسۇس! مۇسۇلمان تۈرك دېگەن بۇنچىۋالا بىغەم، بۇنچىۋالا پەرۋاسىز بولمايدۇ.دۇنيادىكى ھەربىر مۇسۇلمان ئۈچۈن ھۆكمەت ئوقۇشۇپ، شېئىر يازىدىغان مىللىتى يوق مۇسۇلمانلار ئەمدى نەدە؟ پەلەستىنگە، ئالجىرىيەگە، مىسىرغا، ئاراكانغا، ئافغانىستانغا، سۇدانغا ئۈممەت تۇيغۇسى بىلەن مىسرالار يازىدىغان ئەلۋەتتە يېزىلىشى كېرەك، تۈركسىز ۋە تۈركىيەسىز ئىسلامچى شائىرلار، يازغۇچىلار شەرقىي تۈركىستانلىق مۇسۇلمانلار ئۈچۈن نېمىشقا يازمايدۇ؟ شەرقىي تۈركىستان خەلقى ئۇلاردىنمۇ بەكرەك مۇسۇلمان، ھەتتا قېرىندىشى ئەمەسمۇ؟ شەرقىي تۈركىستان خەلقى ئىنسان ئەمەسمۇ؟بۇ خەۋەر 3523 قېتىم كۆرۈلدى
|
قىتاي بيلىگى ورازاعا تىيىم سالىپ، مۇسىلماندارعا شوشقا ەتىن جەگىزىپ جاتىر!كورشىنىڭ كولەڭكەسى 2158 5 پىكىر 17 مامىر, 2018 ساعات 12:00قىتاي بىزگە كورشى قونىستانعان مەملەكەت. شەگەندەلگەن شەكارانىڭ ارعى بەتىندە ەتنيكالىق قازاقتار تۇرادى. ولار قىتاي ازاماتى، ارينە. جۋنگوداعى كوپ جۇرتتىڭ ىشىندە قازاق دياسپوراسى ەداۋىر كوپ. قازاقتار جالپى قىتايدا جاسايتىن ۇلتتار ىشىندە ادام سانى جاعىنان 16ورىندا. 2010 جىلى جۇرگىزگەن ساناق كەزىندە تىركەلگەن رەسمي مالىمەتكە سۇيەنسەك، قىتايداعى قازاق سانى 1,5 ميلليونعا جۋىقتاعان.1 ميلليوننان استام قازاق ىلەقازاق اۆتونومدىق وكرۋگىندە تۇرادى ەكەن. شاڭزى اۆتونومدىق وكرۋگىندە 120 مىڭنان استام قازاق جانە ۇرىمشىدە 50 مىڭعا جۋىق قازاق بار. قالعاندارى وزگە ايماقتارعا قونىستانعان. بۇل دا رەسمي مالىمەت. ال بەيرەسمي مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، قىتايدا ۇزىنىرعاسى 2 ميلليوننان استام قازاق تۇرادى. قازاقتار نەگىزىنەن التاي، ىلە، تارباعاتاي ايمقتارى كىرەتىن اۆتونوميالىق وبلىستا، سونداياق قحر شۇار موريقازاق، باركولقازاق اۋداندارىندا، گانسۋ ولكەسىنىڭ اقسايقازاق اۆتونوميالىق اۋدانىندا جانە از مولشەردە بەيجىڭدە پەكيندە تۇرىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. جالپى بىلە جۇرىڭىزدەر، شەتتەگى قازاق دياسپوراسىنىڭ ۇزىن سانى 5,5 ميلليونعا جەتەدى. ولاردىڭ ءدىنى مۇسىلمان. قىتايداعى قازاقتىڭ دا ۇستاناتىن ءدىنى ءداستۇرلى يسلام.مىنە، قاسيەتتى رامازان ايى كەلىپ كىردى. جۇرت اۋىز بەكىتىپ، وتىز كۇن ورازاسىن ۇستاۋعا نيەت قىلدى. وكىنىشكە وراي، قىتايداعى مۇسىلماندار، سونىڭ ىشىندە قازاقتار جۇرت قاتارلى ورازا ۇستاپ، اۋىز بەكىتە المايتىن سياقتى.وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن قىتاي بيلىگى مۇسىلمانداردىڭ ءدىني جورالعىلارىن ۇستانۋعا كەدەرگى جاساپ، ءتۇرلى زاڭدارمەن تىيىم سالعان ەدى.جاقىندا قىتاي بيلىگى مۇسىلمان جاماعاتىنا رامازان ايىندا ورازا ۇستاۋعا تىيىم سالىپ، شوشقا ەتىن جەگىزىپ جاتىر دەگەن اقپار تارادى. بۇل تۋرالى قازاقستاندىق . سايتى جازدى.وسىعان دەيىن مەشىتتەردى بۇزىپ، قاسيەتتى قۇراندى ورتەگەن ورتالىق بيلىك، مىنە، بەس جىل قاتارىنان رامازان ايىندا قىسىمنىڭ نەبىر ءتۇرىن ارتتىرۋدا. ولار مۇسىلماندار ورازا ۇستاماۋى ءۇشىن ءتۇرلى قۇيتىرقىلىققا بارۋدا، دەپ جازادى سايت.اتاپ ايتاتىن بولساق، ولار رامازان ايىندا ارنايى جالپىعا ورتاق تۇسكى اس ءىشۋدى مىندەتتەگەن. تۇسكى اس ىشۋدەن باس تارتقان جان جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپ، ءتىپتى تاربيەلەۋ لاگەرلەرىنە دە اتتاندىرىلماق. تۇسكى اسقا سونىمەن قاتار يسلام دىنىندە حارام سانالاتىن شوشقا ەتى قوسىلىپ، سۋسىن رەتىندە الكوگولدى ىشىمدىكتەر قويىلماق. مۇنداي تاجىريبە 2015 جىلدان باستاپ جۇزەگە اسۋدا، دەپ جازادى اتالعان دەرەككوزى.بۇل تۋرالى العاش بولىپ حالىقارالىق ءدىني بوستاندىق جونىندەگى كوميسسيا وكىلدەرى حابارلاعان ەكەن.قىتايداعى از ۇلتتارعا قارسى جاسالىپ جاتقان ساياسي قىسىم تۋرالى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ءبىرازدان بەرى جازىپ ءجۇر. اسىرەسە، قىتايدا تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ ساياسي سۇرگىنگە ۇشىراپ، ساياسي ۇيرەنۋ لاگەرلەرى مەن تۇرمەلەرگە ناقاقتانناقاق قامالىپ جاتقانى جايلى . پورتالى جازعان دۇركىندۇركىن ماقالا اقىرى ەۋروقاۋىمداستىقتىڭ قۇلاعىنا جەتتى.كۇنى كەشە . پورتالىنىڭ تۇراقتى اۆتورى، المانياداعى قانداسىمىز، جۋرناليست ءومىرحان التىننىڭ ءۇشبۋ حاتىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ەۋروپارلامەنت جيىن وتكىزدى. قىتايدا قۋعىنعا تۇسكەن قازاقتىڭ جايىن تالقىلادى. حالىقارالىق ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارى بۇل باسسىزدىقتى باقىلاۋعا الىپ، شارا قولداناتىن بولىپ كەلىستى.
|
دارىپتەگەن داۋلەتبەكوۆتاريحتىڭ تەگەرشىگى كەرى اينالىپ، اداسقان ءار شىندىق ءوز ورنىن تابار بولسا، تۇعىرىنان جىلجىپ كەتكەن ادىلەتتىلىكپەن ەڭ الدىمەن تۇلعالار تابىسار ەدى. ۇلكەن ءىس تىندىرا تۇرا، ومىردەن ءوز ۇلەسىن الماق تۇگىلى ەسەسىن جىبەرىپ العان ەرلەردىڭ ۋاقىتتىڭ ك ۇلىنە كومىلىپ كەتكەن ەسىل ەڭبەگى كەلەر ۇرپاقتىڭ ارشىپ العانىن كۇتىپ تىمتىرىس ەلەنبەي جاتاتىنى بار. زامانداستارىنىڭ زوبالاڭىن كورگەن، ۇرلانعان، تونالعان حاكىمنىڭ تاپ وسىنداي تۇلعالاردىڭ قاتارىنان ەكەنى حاق.جاسامپاز وزگەرىستەر ادامداردىڭ يگىلىگى ءۇشىنقاسىمجومارت توقاەۆتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سايلانعان پرەزيدەنتى قىزمەتىنە كىرىسۋىنە ارنالعان رەسمي سالتاناتتا سويلەگەن ءسوزى قازاقستاننىڭ جاڭا تاريحى باستاۋ العانى بەلگىلەنگەن نۇكتەسى بولدى. ول مەملەكەت باسشىسى ءبىزدىڭ ءبارىمىز ناقتى تۇسىنەتىندەي ەتىپ ايتقان جاقسى ومىرگە وتەتىن كەزىمىز بولماق.بارشانىڭ يگىلىگىنە ارنالعان باعدارلاما ۇسىندىمىرزاتاي جولداسبەكوۆ: ايتقانى كەلسىن، دەگەنى بولسىن!
|
اشقازان راكى بئر تۉردۉ كۅپ كۅرۉلۅ تۇرعان راك وورۇسۇ، ۅزگۅچۅ بئزدىن الدىن الۇۇبۇزعا اجاتتۇۇ. اشقازان راگىنىن الدىن الۇۇعا كەلسەك، بئز تەگى ەمنەلەردى ىشتۅۅبۉز كەرەك؟شاندوڭ داشۅسۉنۅ قاراشتۇۇ چئلۇ دوقتۇرقاناسىنىن كىلىنكالىق مەدەتسىينا ماگىستىرى، تاي ان شاارى بوربوردۇق دوقتۇرقانا سىڭىرۉۉ ئچكى وورۇلار بۅلۉمۉنۉن جووپتۇ ۋىراچى ۋىي ۋىي مىنداي دەدى: كۅپ ساندۇۇ ەرتە بايقالعان اشقازان راگىنىن بەش جىل جاشوو سالىشتىرماسى 90 دان اشىپ كەتەت، ەگەر كىيىن بايقالسا، بەش جىلدىق جاشوو سالىشتىرماسى داعى ەلە 30 دان تۅمۅن بولوت. ەگەر ەرتە بايقاپ دال ۇباعىندا دارىلاتسا، اشقازان راگى وورۇسۇنان كۅز جۇمۇۇ سالىشتىرماسىن زور داراجادا تۅمۅندۅتۉۉگۅ بولوت.اندا ماسەلە كۅرۉلسۅ ، قانىتكەندە انى ەرتە بايقووعو بولوت؟ۋىي ۋىي تاانىشتىرىپ مىنداي دەدى: اشقازان اينەگىندە تەكشەرۉۉ العاچقى مەزگىلدە اشقازان راگىن ەرتە بايقوو مۅرتۉن زور دارجادا جوعورۇلاتات. تۅمۅندۅگۉ ادامدار اشقازان اينەگىندە تەكشەرىلۉۉسۉ كەرەك:1. 40 جاشتان اشقان كىشىلەر توبۇ. انىتكەنى 40 جاشتان جوعورۇ نووقاستار باردىق اشقازان راگى نووقاستارىنىن 96 دان كۅبۉرۅگۉن ەەلەيت.2. جۇمۇردۇن ووزۇ بۇرماسىمال تاياقچا باكتىرىياسى مەنەن جۇعۇمدانعاندار. مىنداي باكتىرىيانىن جۇعۇمدالۇۇ سالىشتىرماسى ۅتۅ جوعورۇ بولۇپ ،شاارلارداعى كىشىلەردىن جۇعۇمدانۇۇ سالىشتىرماسى 47 ، ايىل قىشتاقتاعى كىشىلەردىن جۇعۇمدانۇۇ سالىشتىرماسى 66 بولوت.3.اشقازان راگى نووقاستارىنىن تىكە تۇۇعاندارى، مىندا اتاەنەسى جانا اعائنى، ەجە سىڭدىلەرىن قامتىيت.ۋىي ۋىي تاانىشتىرىپ مىنداي دەدى: اشقازان اينەگىندە تەكشەرۉۉدۅ بۇل تۅرت تۉردۅ كۅڭۉل بۇرۇۇعا تئيىشتۉۉ ئش بار:1. الدى مەنەن قووپ داراجاسىن بەكىتىپ انان ىشتۅۅ كەرەك. گاسترىنوگىن، گاسترىن 17 جانا جۇمۇردۇن ووزۇنداعى بۇرماسىمال تاياقچا باكتىرىياسىن تەكشەرتىپ بولعوندون كىيىن، اندان كىيىن اشقازان راگىنىن قووپتۇلۇق داراجاسىن تۉشۉنۉگۅ بولوت.2. قووپتۇ كىشىلەر توبۇن ىچكەلەي تەكشەرۉۉ كەرەك. كۅپ تۉردۉ ئچكى اينەك تەحنىكاسىنان ىچكەلەي پايدالانىپ، العاچقى مەگىلدەگى اشقازان راگىن تەكشەرۉۉ سالىشتىرماسىن ەڭ زور داراجادا جوعورلاتۇۇ كەرەك.3. تەكشەرۉۉنۉن الدىارتىندا اش تاماققا كۅڭۉل بۅلۉۉ كەرەك. تەكشەرۉۉدۅن تۅرت ساات مۇردا تاماق جەبەستىك، تەكشەرۉۉ اياقتاپ ەكى سااتتان كىيىن تاماق ىچۉۉ كەرەك. ەگەر تىرۉۉ تىكانداردى تەكشەرۉۉگۅ تۇرا كەلسە، ارالىعى 4 ساات بولۇۇسۇ كەرەك. ازىراق سۇۇ ىچۉۉگۅ بولوت، بئروق 200 ميللئى لەتىردەن ارتىپ كەتپەستىگى كەرەك. اشتاماقتىن دۉۉلۉكتۉرۉۉسۉنۅن ساقتانۇۇ، اچۇۇ نەرسەلەردى جەبەستىك، اراق ىچبەستىك كەرەك.قانچالىق ۇباقىتتا بئر رەت اشقازان اينەگى مەنەن تەكشەرتسە بئر قىيلا جاقشى بولوت؟ۋىي ۋىيدىن تاانىشتىرۇۇسۇنچا، اشقازانعا اينەك سالىپ تەكشەرۉۉنۉن تۇرۇقتۇۇ ۇباقتى جوق ەكەن. كىيىنكى جولۇ تەكشەرۉۉ ۇباقتى، دوقتۇردۇن قووپتۇلۇق داراجاسى جانا اشقازان اينەگىندە تەكشەرۉۉ ارقىلۇۇ كۅرگۅن ابالىنا نەگىز جالپىلاشتىرىپ ۅكۉم قىلۇۇعا تۇرا كەلەت، اداتتا جارىم جىلدان ۉچ جىلعا چەيىن بولوت.ۅنۅكۅت مۉنۅۅزدۉ اشقازان سىرتقى بەتى سەزگەنىچى دەگەن ەمنە؟ۋىي ۋىي مىنداي دەدى: اشقازانعا اينەك سالىپ تەكشەرگەندە، اداتتا اشقازاندىن سىرتقى بەتىندەگى سەزگەنىچى تەكشەرىلەت، قاباتىرلانۇۇنۇن اجاتى جوق، ەگەر ۇشۇنداي ناتىيجانى كۅرسۅ، اداتتا اشقازان راگىنىن جوقتۇعۇن تۉشۉندۉرۅت.اشقازان اينەگىنەن باشقا داعى تەكشەرۉۉلۅردۉ ىشتەتۉۉ كەرەكبى؟ۋىي ۋىي مىنداي دەدى: از سانداعى كىشىلەر داعى گەن تەكشەرۉۉگۅ تۇۇرا كەلەت. ەگەر ۉي بۉلۅسۉندۅكۉلۅردۅ كۅپ ادام اشقازان راگىنا چالدىقسا، جە تىكە تۇۇعاندارى 40 جاشتان مۇرۇن اشقازان راگىنا چالدىقسا دوقتۇردۇن تۇقۇم قۇبالۇۇ مۉنۅزدۉ اشقازان راگىنا چالدىعۇۇ قووبۇ جۅنۉندۅ كەڭەش سۇراسا بولوت.2020.05.2012:29 جووپتۇ رەداكتور:
|
ەلوردادا ەپيداحۋال ناشارلادىەلورداداعى ەپيدەميولوگيالىق جاعداي ءالى دە شيەلەنىسە تۇسۋدە، دەپ حابارلايدى ..نۇرسۇلتان قالالىق سانيتارلىقەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنشە، تەك سوڭعى تاۋلىكتە 4 874 جاعداي تىركەلگەن. ونىڭ ىشىندە 1 074 جاعداي سيمپتومدى، 3 800ءى سيمپتومسىز. قاڭتار ايىنىڭ باسىنان بەرى بارلىعى 44 923 جاعداي تىركەلدى. بۇل 2021 جىلعى جەلتوقساندا تىركەلگەن 2 737 جاعدايدان 16 ەسە جوعارى.ەلورداداعى 19 بويىنشا قولايسىز ەپيدەميولوگيالىق احۋال قالا تۇرعىندارىنىڭ ماسكا رەجيمىن، الەۋمەتتىك قاشىقتىقتى ساقتاماۋىمەن، ۆاكتسيناتسيانى ەسكەرمەۋىمەن جانە قالا اۋماعىندا وميكرون كونتاگيوزدى شتامىنىڭ تەز تارالۋىمەن بايلانىستى بولىپ وتىر.جاڭا شتامم وميكروننىڭ تارالۋ كوەففيتسيەنتى 1:5، ياعني دەلتا نۇسقاسىنان 70 ەسە جىلدام تارالادى. تاۋلىگىنە ەڭ جوعارعى اۋرۋشاڭدىق كورسەتكىشى 15 قاڭتاردا ورىن الىپ، 5 826 جاعداي تىركەلدى. بۇل بۇكىل پاندەميا كەزەڭىندەگى رەكوردتىق كورسەتكىش. وميكرون شتامىنىڭ انىقتالۋىن جانە قالاداعى قولايسىز ەپيدەميولوگيالىق احۋالدى ەسكەرە وتىرىپ، 12 قاڭتاردان باستاپ ەلوردانىڭ باس سانيتارلىق دارىگەرىنىڭ شەكتەۋ جانە كارانتين شارالارىن قاتاڭداتۋ تۋرالى قاۋلىسى قابىلداندى. جوباسىنا قاتىساتىن وبەكتىلەردە 30 ادامعا دەيىن ەسكە الۋ شارالارىن قوسپاعاندا، بۇقارالىق ءىس شارالاردى اشىق اۋادا دا، ءۇي ىشىندە دە، وتباسىلىق، ەستەلىك ءىسشارالاردى قوسا العاندا، ونىڭ ىشىندە ۇيدە وتكىزۋگە تىيىم سالىنادى. جوباسىنا قاتىسقانىنا قاراماستان، كونتسەرت زالدارىنىڭ، فيلارمونيالاردىڭ، تەاترلاردىڭ، تسيركتەردىڭ، كينوتەاترلاردىڭ، تۇنگى كلۋبتار مەن كاراوكە بارلارىنىڭ قىزمەتىنە تىيىم سالىنادى.جۇما نامازى جانە ءدىني راسىمدەر سياقتى ۇجىمدىق ءىسشارالارعا تىيىم سالىنادى. سونىمەن قاتار كونفەرەنتسيالار، سەمينارلار، كورمەلەر، فورۋمدار وتكىزۋگە شەكتەۋ ەنگىزىلدى.ايتا كەتەيىك، بۇل شارالار قالا تۇرعىندارى اراسىندا كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانىڭ تارالۋ جانە جۇقتىرۋ قاۋپىن بولدىرماۋ ءۇشىن قابىلداندى. سونىمەن قاتار ەلوردانىڭ اۋداندىق اكىمدىكتەرى تۇسىندا12 مونيتورينگتىك توپ جۇمىسىن جالعاستىرۋدا، ولاردىڭ قىزمەتى شەكتەۋ جانە كارانتين شارالارىن بۇزۋعا جول بەرمەۋگە باعىتتالعان.ايتا كەتۋ كەرەك، ەلوردادا توتەنشە جاعداي رەجيمىنىڭ الىپ تاستالۋى، كارانتيندىك رەجيمنىڭ اياقتالۋىن بىلدىرمەيدى. قالادا شەكتەۋ شارالارى ءالى دە جالعاسۋدا. جاڭا ۆيرۋستىڭ تارالۋ قاۋپى ءالى دە جوعارى.وسىعان بايلانىستى، سانيتارلىقەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتى ەلوردا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىن، سونداياق كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانىڭ ودان ءارى تارالۋىن جانە لوكداۋننىڭ ەنگىزىلۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن سانيتارلىق ەرەجەلەر مەن كارانتين تالاپتارىن قاتاڭ ساقتاۋعا شاقىرادى. حالىقتىڭ كوپ بولىگى ۆاكتسيناتسيا مەن رەۆاكتسياناتسيا قابىلداماي، پاندەميا اياقتالمايتىنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. اياقتالعان يممۋنيزاتسيا عانا ءبىزدى قالىپتى ومىرىمىزگە ورالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، دەپ اتاپ ءوتتى دەپارتامەنتتەن.ەلوردا ەپيداحۋال كوروناۆيرۋس
|
تۇزنىڭ رولىكارۋان تورىتەھرىر: كارۋان مەنبەسىيوللانغان ۋاقتى20160506 11:21تۇز كۈندىلىك تۇرمۇشتا كەم بولسا بولمايدىغان تەم تەڭشىگۈچى خۇرۇچتۇر. تۇز تۇزلۇق تەمنىڭ توشۇغۇچىسى، كىشىلەر كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئەڭ كۆپ ئىشلىتىدىغان تەم تەڭشەش ماتېرىيالى بولۇپ، ھەربىر ۋاخ تاماقنى ئېتىشتە ئۇنىڭدىن ئايرىلغىلى بولمايدۇ. ئۇنى ھەرخىل قورۇمىلارنى قورۇشتا تەمنى تەڭشەشكە ئىشلەتكەندىن باشقا، يەنە تۇزغا چىلانغان، جياڭيۇغا چىلانغان سەيلەرنى تەييارلاشقىمۇ ئىشلىتىشكە بولىدۇ.تۇز تەركىبىدە فتور، ناترىي، يود، بور، خلور، ناترىي سۇلفات، فوسفات كىسلاتا تۇزلىرى قاتارلىق تەركىبلەر بار.تۇزنىڭ قۇستۇرۇش، ئىسسىقنى تۈگىتىش، قاننى سوۋۇتۇش، زەھەر قايتۇرۇش، ئىشتىھانى كۈچەيتىش قاتارلىق رولى بار، يود قوشۇلغان تۇز ئىستېمال قىلىنسا، ئادەم بەدىنى ئېھتىياجلىق يودنى تولۇقلاپ، ئەقلىي ئىقتىدارى تۆۋەن بولۇش، يېتىلىشى كېچىكىشتەك ئالامەتلەردىن ساقلانغىلى بولىدۇ. تۇز ئېغىز بوشلۇقىنىڭ كراخمال تۇرىدىكى يېمەكلىكلەرنى ھەزىم قىلىشىغا ياردەم بېرىدۇ، بەدەن سۇيۇقلۇقىنىڭ كىسلاتائىشقارلىق تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلايدۇ. تۇز سۈيىنىڭ باكتېرىيە ئۆلتۈرۈش، يېڭى پېتى ساقلاش، چىرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش رولى بار بولۇپ، تېرىنىڭ سىرتقى يۈزىدىكى مۈڭگۈز ماددا ۋە كىرىنى تازىلاپ، ئادەمنىڭ يۈزىنى يېڭى ۋە يۇمران، سۈزۈك كۆرسىتىدۇ، پۈتۈن بەدەن تېرىسىنىڭ ماددا ئالماشتۇرۇشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، بەزى تېرە كېسەللىكلىرىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ۋە ئۇنى داۋالايدۇ.تۇزنى زىيادە كۆپ ئىستېمال قىلماسلىق لازىم، كۈنىگە 610 گرامدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ. تۇز زىيادە كۆپ ئىستېمال قىلىنسا، جەزمەن كۆپ مىقداردا سۇ ئىچىشكە سەۋەب بولىدۇ، ھالبۇكى زىيادە كۆپ مىقداردا سۇ ئىچكەندە يۈرەك ۋە بۆرەكنىڭ يۈكى زور دەرىجىدە ئېغىرلىشىدۇ، بۇ ئەھۋال ئۇزۇن مۇددەت داۋاملاشسا، يۈرەك، بۆرەك كېسەللىكلىرى پەيدا بولىدۇ. ئاندىن قالسا، ئادەم ئوتتۇرا ياشتىن ئاشقاندىن كېيىن، قان تومۇرلار كۈنسايىن قېرىپ، ئىقتىدارى كۈنسايىن چېكىنىپ بارىدۇ، زىيادە ككپ مىقداردىكى تۇز بەدەنگە كىرگەندىن كېيىن، بەزى ئىچكى ئاجراتما ھورمۇنلىرىنىڭ تەسىرىدە، قان تومۇرلارنىڭ ھەرخىل قان بېسىمنى ئۆرلەتكۈچى ماددىلارغا بولغان سەزگۈرلۈكىنى ئاشۇرۇپ، يۇقىرى قان بېسىمنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بەزىلەر قازانغا ياغ قۇيۇش بىلەن تەڭلا تۇز سېلىشنى ياخشى كۆرىدۇ ۋە تۇزنى ياغ بىلەن بىللە قاينىتىدۇ، قازاندىن كۆك ئىس كۆتۈرۈلگەندە ئاندىن كۆكتاتلارنى قازانغا سېلىپ قورۇيدۇ؛ يەنە بەزىلەر كۆكتاتلارنى قازانغا سېلىپ بىرقانچە قېتىم ئارىلاشتۇرۇپ قورۇپلا دەرھال تۇزنى سالىدۇ، بۇ ئۇسۇللارنىڭ ھەممىسى توغرا ئەمەس. قورۇما قورۇشتا، ئالدى بىلەن تۇز سالماسلىق، قورۇما تەركىبىدىكى سۇ ئىسسىقلىق شۈمۈرۈپ قايناپ، ئىچىدىن تېشىغىچە تولۇق پىشقاندىن كېيىن ئاندىن تۇز سالسا، قورۇما جەزمەن چۈرۈك، مەززىلىك، رەڭگى، پۇرىقى، تەمى دەل جايىدا بولىدۇ. جىگەر قېتىشىش كېسىلى بارلار تۇز ئىستېمال قىلىش مىقدارىنى قاتتىق تىزگىنلىشى، بالىلارمۇ تۇزنى زىيادە كۆپ ئىستىمال قىلماسلىقى لازىم. توخۇ، بېلىق قاتارلىقلاردىن قورۇما تەييارلاشتا تۇزنى ئاز سېلىش لازىم، چۈنكى ئۇلارنىڭ تەركىبىدە لەززەتلىك تەمگە ئىگە ناترىي گلۇتامات بولىدۇ، ئۇنىڭ ئۆزىلا سەل تۇزلۇقراق.315 بالىلارغا مېۋەچىۋىنى تاللاپ يىگۈزۈش كېرەكجىگەرگە پايدىلىق يېمەكلىكلەرچۈشتە يېيىلگەن تاتلىق بەرەڭگىنىڭ پايدىسىئەنجۈرنىڭ شىپالىق رولى ۋە ئىشلىتىلىشىنى بىلەمسىز؟بالىلارغا مېۋەچىۋىنى تاللاپ يىگۈزۈش كېرەكئاڭلاش توي ناخشىسىسىڭلىڭىزنى سۆيۈپ قالدىمسالام ۋە خەيىر
|
18 قاراشا 15:51نۇرسۇلتان. قازاقپارات جاپوندىق ياماگاتا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى پەرۋداعى ناسكا ءشول دالاسىندا جۇزدەن استام الىپ سۋرەتتەر تاپتى.سۋرەتتەردەن الىپ جانۋارلاردىڭ، قۇبىجىقتاردىڭ، تۇسىنىكسىز سىزىقتار مەن اڭداردىڭ سۋرەتتەرى بايقالعان. ماماندار جۇرگىزگەن قازبا جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە 143 گەوگليف سۋرەتتەرى تابىلعان، ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرى جاساندى ينتەللەكتىڭ كومەگىمەن انىقتالىپتى. زەرتتەۋشىلەر سۋرەتتەردىڭ ب. ز. ب. 100300 جىلدارعا جاتاتىندىعى تۋرالى ايتتى.قازىرگى ۋاقىتتا عالىمدار كەسكىندەردىڭ كومەگىمەن ايماقتىڭ كارتاسىن جاساپ شىعارۋدى جولعا قويعان. ولار الداعى ۋاقىتتا ناسكا بەينەلەرىنىڭ ماعىناسى جاقىن ارادا زەرتتەۋدىڭ جاڭا ناتيجەلەرىمەن بىرگە اشىلاتىنىن جەتكىزدى.گەوگليفتەر نەمەسە ناسكا سىزىقتارى دەپ شامامەن عاسىرلارعا دەيىن ناسكو ۇستىرتىندە تابىلعان گەومەتريالىق سىزىقتار مەن سۋرەتتەردى ايتادى. سۋرەتتەر الىپ بولعاندىقتان ولاردى تەك اسپاننان كورۋگە بولادى. قازىرگى ۋاقىتتا ولاردىڭ استرونوميالىق باقىلاۋ جانە سالت جورالعىلاردى ورىنداۋ ماقساتىندا پايدالانىلعان دەگەن بولجامدار بار.
|
19: برازيليادا 20 مىڭنان استام ادام كوز جۇمدىالەم 23 مامىر، 2020برازيليا ىندەت جۇقتىرۋدان كوشباسشى ەلدەر قاتارىندا تۇر. اتالمىش مەملەكەتتە وتكەن اپتانىڭ جۇمادا كوروناۆيرۋس جۇقتىرۋ سالدارىنان ءبىر كۇندە 1118 ادام قايتىس بولىپ، بارلىق قازا تاپقاندار سانى 20050گە جەتتى. ياعني، ءولىم قۇشقاندار مولشەرى 20 مىڭنان اسقان 6 ەلدىڭ ءبىرى بولدى.بۇل ەلدە ساقتىق شارالارى ناشار. ءتىپتى اۋىرعاندار سانى رەسمي تىركەلگەن دەرەكتەن الدەقايدا كوپ بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجام بار. ونىڭ سىرتىندا ىندەت تارالۋ پروتسەسى كۇن سايىن ءورشي تۇسۋدە. شەكتىك مولشەرگە ءالى جەتكەن جوق.مەملەكەت باسشىسى جاير بولسونارۋ بولسا، ىندەتتىڭ ەل ىشىنە تارالۋىنا شەك قويۋدىڭ ورنىنا، شتات باسشىلارىنا كارانتيندى الىپ تاستاۋ تۋرالى ۇندەۋ جولداپ، اۋىرعان ادامداردى ەمدەۋ شاراسىنا رەسمي مويىندالماعان گيدروكسيحلورين ءدارىسىن قولدانۋدى قۇپتاۋدا.
|
ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق ۋە دېموكراتىيە فوندى جەمئىيىتى رابىيە قادىر: خەلقئارا ئىنسان ھەقلىرى خاتىرە كۈنىدە ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئازابى چېكىۋاتىمىزرابىيە قادىر: خەلقئارا ئىنسان ھەقلىرى خاتىرە كۈنىدە ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئازابى چېكىۋاتىمىزبۈگۈن يەنى 10 دېكابىر خەلقئارا ئىنسان ھەقلىرى خاتىرە كۈنىدۇر. بۇ كۈندە دۇنيادا باشقا مىللەتلەر تارىخىدىكى ئىنسان ھەقلىرى دەپسەندىچىلىك خاتىرىسىنى ئەسلىشىپ ئىبرەت ئېلىۋاتقان، مەۋجۇت ئىنسان ھەقلىرى مەسىلىلىرىگە نۇقتىلىق كۆز تىكىپ تۈزىتىشنىڭ چارىسىنى ئويلىشىۋاتقان بولسا، بىزئۇيغۇرلار، بۇ كۈننى ئىنسان ھەقلىرى مەسىلىسىدىن ئاللىقاچان ھالقىپ كەتكەن بىر ئىرقىي قىرغىنچىلىقىنىڭ ئازابى بىلەن ئۆتكۈزمەكتىمىز.شۇنداق، ئۈستىمىزدىن بومبا تاشلىنىۋاتقان بىر ۋەزىيەتتە ئەمەسمىز؛ ئەمما 3 مىليوندىن ئارتۇق قېرىندىشىمىز، لاگېرلارغا سولىنىپ، ئۇلارنىڭ ھاياتى بىخەتەرلىكى قىل ئۈستىدە تۇرۇۋاتقان بىر ۋەزىيەتتىمىز؛ قوراللىق قاراۋۇللار بىلەن كۆزىتىلىۋاتقان بۇ لاگېرلارنىڭ ئىچىدە، كىشىلەرنىڭ ئاچ قالدۇرۇلۇۋاتقانلىقىنى ، ئۇيقۇسىز قويۇلۇۋاتقانلىقىنى ، ئېتىقادى ۋە ئويخىياللىرى سەۋەبلىك سوراق قىلىنىۋاتقانلىقىنى ۋە قېيىن قىستاققا ئېلىنىۋاتقانلىقىنى بىلىمىز، ئەمما بۇ ئازابلار تۈپەيلى كۈنىگە قانچە كىشىنىڭ ھاياتىدىن ئايرىلىۋاتقانلىقىنى بىلمەيمىز.شۇنداق، خىتاي دائىرىلىرىنىڭ لاگېردىكى قېرىنداشلىرىمىزنى گاز باكلىرىغا سولىغانلىقىغا ئائىت پاكىتلىرىمىز يوق؛ ئەمما ۋەتىنىمىزنىڭ چەتياقا جايلىرىغا تەسىس قىلىنغان لاگېرلارنىڭ يېنىغا جەسەت كۆيدۈرۈش ئورنى قۇرغانلىقىغا ئائىت پاكىتىمىز بار. بۇ لاگېرلارغا 2017 يىلدىن باشلاپ توختىماي ئادەم سولىنىۋاتقانلىقىنى بىلىمىز، ئەمما ئادەم قويۇپ بېرىلگەنلىكىگە ئائىت ھېچقانداق ئۇچۇرىمىز يوق.شۇنداق خىتاي ئارمىيىسى كۆكسىمىزگە قارىتىپ ئومۇميۈزلۈك ئوق ئېتىۋاتقان بىر ۋەزىيەتتە ئەمەسمىز؛ ئەمما خىتاي ساقچىلىرى يۈرەك پارىلىرىمىزنى ئەۋلادلىرىمىزنى قۇچىقىمىزدىن مەجبۇرى يۇلۇپ ئېلىپ، دارىلتاملارغا توپلىۋالغان؛ ئۇلارنى ئانا مېھرىدىن، ئائىلە قوينىدىن مەھرۇم قالدۇرغان ، مىليونلارچە تىرىك يېتىمنىڭ ئەسىر ئاتائانىلىرى بولۇپ قالغان ۋەزىيەتتىمىز.شۇنداق، خىتاي دۆلىتى ئۇيغۇر مىللىتىگە قارىتا ئاشكارا جەڭ ئېلان قىلغىنى يوق؛ ئەمما يۈز مىڭلارچە ئايالنى قىسرلاشتۇرۇش ئارقىلىق، ياشاشلا ئەمەس، تۆرىلىشىمىزگە نەسىل قالدۇرۇشىمىزغا چەك قويۇلغان بىر ۋەزىيەتتىمىز.ھالىمىز مۇشۇ تۇرۇقلۇق، كانادادىن پارلامېنتىدىكى بىر كومىتېتتىن باشقىلار ۋەزىيىتىمىزنى قىرغىنچىلىق دەپ ئاتىغىنى يوق؛ ئامېرىكادىن باشقا بىر دۆلەت ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى سادىر قىلىۋاتقان خىتاي دائىرىلىرىگە بىر ئاگاھلاندۇرۇشمۇ تېخى بەرگىنى يوق. شۇڭا بىز بۈگۈن بۇ كۈننى خاتىرىلەۋاتقان ھەرقانداق بىر شەخس، تەشكىلات ۋە دۆلەتنى ، خاتىرلەۋاتقىنى سەمىمىي بولسا ئۇيغۇر ۋەزىيىتىگە كۆز تىكىشكە دەۋەت قىلىمىز!
|
قان رەڭلىك شەپەق نەسرىي ئەسەرلەر ئەينەك مۇنبىرى !ئەينەك مۇنبىرىمۇنبەر باشبېتى ئەدەبىي ئەسەرلەر نەسرىي ئەسەرلەر قان رەڭلىك شەپەقكۆرۈش: 11143ئىنكاس: 0قان رەڭلىك شەپەقۋاقتى: 201597 13:58:26 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش كۆرۈش شەكلىئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن!جەنۇپنىڭ قۇرغاقيازلىرىدا بولۇپمۇ تومۇزدا كۈندۈزلىرى پىژغىرىم ئاپتاپ جاننى قاخشاتسىمۇ كېچىلىرىخېلى سالقىن بولۇدۇ. كېچەكۈندۈزلۈك تېمپۇراتۇرا پەرقىنىڭ چوڭ بولۇشى بۇ يەردەمېۋىلەرنى جەننەتتىن چىققان دېيىشكە سەۋەپ بولۇدۇغان دەرىجىدەشېرىن قىلىۋېتىدۇ. ئاشۇ بال تەملىك مېۋىلەرنىڭ كانى بولغان بۇ تۇپراقلارنىڭكۈندۈزدىكى كۆرۈنۈشىگە قارىسا ئادەمنىڭ ئىچى سېرىلغۇدەك نامراتچىلىق پۇراپ تۇرۇدۇ.ۋەيرانە كەپىلەر، يېرىم ئوچۇق چەللىلەر، ئۆرۈلۈپ كەتكەن قوتانلار، چۇۋۇلغانچىتلار، توپا ئۆرلەپ، بوغۇناق چاڭ بىقسىپ تۇرغان يوللارغا قارىغان ئادەم بۇماكاندا ياشىغىلى بولمايدىغاندەكلا ھىس قىلىشى مۈمكىن.ئەمما ئەسىرلەردىنياشاپ كېلىۋاتقان ئاقكۆڭۈل ئۇيغۇر دىھقىنى ئاشۇ ئەسكى ئۆيلەردە بولۇشىغا قارىماي،قارنى كۆڭسىنىڭ كەڭلىكى، مەرتلىكى، مىھماندوستلۇقى بىلەن يولۇچى، سەيياھلارنىڭھەممىسىدە ئۆچمەس ئەستىلىكلەرنى قالدۇرۇپ كېلىۋاتاتىدۇ. ھەم دەل ئاشۇ مەرتلىكى،مىھماندوستلۇقى، ساددىلىقى قەھرىمانلىق دەۋرىدىلا ئاقىدىغان خىسلەتلەر بولغانلىقى،بۈگۈنكىدەك ئەقىل ۋە پەنت دەۋرىدە ئاقمايدىغانلىقى تۈپەيلىدىن بۇ بىچارە خەلق ئەنەشۇ خىسلەتلىرى تۈپەيلى زىيان تارتىپ كەلمەكتە.كۈندۈزدىكى چېقىرئاپتاپنىڭ ئەكسىچە خۇپتەندىن باشلاپ جانغا ھوزۇر سالقىن باشلىنىدۇ. قاياقتىندۇرئېزىققان ياكى نەدىدۇر قېيىلىپ قېلىپ بىردىنلا قويۇۋېتىلگەندەك، غۇرقىلىپ يۈزگە ئۇرۇلۇدۇغان سالقىنلار شۇنچىلىكراھەتبەخشكى، ئۇنىڭ يېقىملىقلىقىنى تەسۋىرلەشكە ئاجىزلىق قىلىمىز. كېچىنىڭ سىرلىقمىھمىنى كەبى مەيىن سالقىنىدا شىلدىرلىغان دەرەخلەر، ئۆيلەرنىڭ ئارقىلىرىدىكىچەكسىز كەتكەن ئېتىزلاردا يېشىرىپ تۇرغان قوناقلارنىڭ شىلدىرلاشلىرى كېچەجىملىقىنىڭ سۈپىتىنى بۇزالمايلا قالماي، خۇددى جىملىقنىڭ كەمتۈكىنى تولۇقلاش ئۈچۈنكەم بولسا بولمايدىغان ئېلىمېنتتەك، جىمجىتلىقنىڭ ئومۇمىي گەۋدىسى بىلەن بىرىكىپكەتكەنلىكى سېزىلىدۇ. نەدىدۇر چېكەتكە چىرىلدايدۇ. بۇ جىمجىتلىقنىڭ سۈپىتىنىئاشۇرۇدۇغان بىر ئامىلدەك، ئۇنىڭسىز جىمجىتلىقنىڭ سۈرىنى تولۇقى بىلەن ھىس قىلىشمۈمكىن ئەمەستەك بىلىنىدۇ. بولۇپمۇ كېچىنىڭ ئاخىرقى ئۈچتەن بىرىدە راھەتبەخشلىكھاۋا تېخىمۇ ۋايىغا يېتىپلا قالماي، ئۇنىڭغا گۈزەللىك قاتقان جىمجىتلىقمۇ ئەڭمۇكەممەللىشىدۇ.بۇرۇنلاردا بۇنداقجىمجىت كېچىلەرگە يەنە بىر زىننەت بولۇپ، كېچىلىك سۇچىلارنىڭ چەكسىز كەتكەنئېتىزلارنىڭ قەيەرلىرىدىندۇر ئاڭلىنىدىغان سەھرا ناخشىلىرى ياكى كەچ قالغانجاڭگالچىلارنىڭ ناخشىسى قوشۇلاتتى. ئاۋال ئۇزاقلاردىن يۈرەكنى يېقىملىقپەپىلەنگەندەك، مىھىرمۇھەببەتتىن لەرزىگە كېلىشكە ئوخشاش ھاياجانغا سالىدىغانمۇڭلۇق كۈيلەر، بارابارا يېقىنلىشىپ، ناخشىچىنىڭ ئېشىكىنى ھەيدىگەن، ئاۋازلىرى،ئېشەكنىڭ پۇشقۇرۇشلىرى، ئاندىن ئاياق تىۋىشلىرى پىشايۋانلاردا ئۇيقۇسىز خىيالسۈرۈپ ياتقان رومانتىك ھىسلىرى ئويغۇنۇۋاتقان يۈرەكلەرگە تەسەللىي بولاتتى؛ئەللەيلەيتى؛ ھەتتا كونا قەلب جاراھەتلىرىنى تاتىلاپ، يغىلىغۇسىنىمۇ كەلتۈرەتتى.بۇ كۈنلەردە بولساجاڭگاللارغا بېرىشمۇ، بارغۇدەك جاڭگاللارمۇ قالمىغاچقا، كېچە يولۇچىلىرىنىڭجىملىققا زىننەت بېرىشى كەملىگەن ئىدى. سۇچىلارمۇ ئېتىزلارغا سۇ باشلاپ قويۇپ،بىرەر جىگدىنىڭ تۈۋىدە مۈگدەپ قالغاندەك قىلاتتى. ئۇنىڭ ئۈستىگە يېقىندا ئاۋغۇستنىڭ 4 دە قەشقەر سەمەن يولىدايۈز بەرگەن ۋەقەدىن يۈرەكلىرى تىترەپ كەتكەن خىتايل ھۆكۈمىتى يېزاكەنتلەر ئاراتوساق قۇرۇپ، كېچىسى يۈرۈشنى چەكلىگەنلىكتىنمۇ، كېچىلىرى ئانداساندا بولۇپقالۇدۇغان يولۇچىلارنىڭ ئاياق تىۋىشلىرىمۇ ئۆچكەندەك قىلاتتى.كېچىنىڭ ئاخىرقىئۈچتىن بىرى تەقۋادارلارنىڭ ئىبادەت قىلىدىغان ئەڭ ياخشى پەيتى، مانا بۇ ۋاقىتتاپەرىشتىلەر پىرىنچى ئاسمانغا تۆۋەنلەپ، ئۇلارنى ئىبادىتى، دۇئالىرىنى قوبۇل قىلىپ،ئاللاھتىن ئۇلارغا كاتتا ئەجىر تىلەش ئۈچۈن ساقلاپ تۇرۇدۇ. مۆمىننىڭ مىراجى دەپ ئاتالغان نامازنىڭ مانا بۇ مەزگىلدىكىسى ئەڭ ئەۋزەلرەمەت دەرۋازىلىرىنىڭ ئېچىلغان ۋاقتى دەپ بىلىپ، تەقۋادارلار تەھەججۇت نامىزىئۈچۈن ئۇيقۇنىڭ شېرىن دەملىرىدىن كېچىشىدۇ. ئەگەر مۇشۇ غېرىبانە يېزىدىمۇتەقۋادارلار بار بولسا، ھېلىلا جىمجىتلىقنىڭ ئۇ يەر، بۇ يېرىگە دەز كەتكىلىتۇرۇدۇ؛ ئارقىدىن سەھەرچى قۇشلار، ئاندىن سەگەك ھايۋانلار يېزىنى ئۆز شاۋقۇنلىرىبىلەن تولدۇرۇشۇدۇ. مانا شۇنداق قىلىپ كۈندىكىدەك بىركۈنلۈك ھايات باشلىنىدۇ.قەيەردىدۇرئۈلگۈجىكى ياغسىراپ كەتكەن دەرۋازىلاردىن بىرى غىچىرلاپ ، ئارقىدىن بىرىنىڭ گېلىنىقىرىپ يېنىك يۆتەلگىنى ئىشتىلدى. بۇ يۆتەل بولۇپ قالغانلىقتىن ئەمەس، سەھەرلەردەھەمىشە گالنى قېقىش، ئۆزىنىڭ راستىنلا ئويغۇنۇپ ئورنىدىن تۇرغان ۋە ھاياتلىقھەركىتىنى باشلىغانلىقىنى سىناپ كۆرۈشكە ئوخشاپ كېتىدىغان ئادەتلەنگەن يۆتۈلۈشئىدى. ئارقىدىن تېخىمۇ يېقىنراقتىن يەنە بىر دەرۋازىنىڭ تېخىمۇ بەك غاتىلداپئېچىلغىنى ئاڭلاندى.توپۇلۇق يېزايولىدا ئاۋال ئىككى ئادەمنىڭ ئارقىدىن ئۈچ ئادەمنىڭ ئاياق تىۋىشى ئاڭلىنىشقاباشلىدى. ئۇلارنىڭ مەھەللە مەسجىدى تەرەپكە بۇرۇلۇشى ئۇلارنىڭ پەرەز قىلىنغانتەقۋادارلار جۈملىسىدىن ئىكەنلىكىنى دەلىللىدى. ئەڭ ئەۋەل مەسجىتكە كىرىپ، ئىشكنىڭيان تېمىنى سىپاشتۇرۇپ، چىراق ياققۇچىنىڭ يىپىنى تېپىپ تارتىشى بىلەنلا ئىككىتۈۋرۈكلۈك كىچىك مەسجىدنىڭ ئىچى يورۇپ كەتتى. يورۇقتا ئۇنىڭ بايىدىن قاراڭغۇلۇققاكۆنگەن بىر ئاز ئوراكۆزلىرى ئىگىز قاپاقلىرىنىڭ سايىسىدا بولسىمۇ يۇمۇلۇپ كەتتى.سەلدىن كېيىن كۆنۈككەندەك ئەسلىگە كەلدى. سىم بۇرۇتى ئۆزىگە ياراشقان بۇ يىگىتنىڭئورا كۆزلىرىدىن بولسا توختالغان پىشقەدەملەرگە خاس تەمكىنلىك بىلىنەتتى. قويۇققارا چاچلىرى نىمكەشرەك دوپپىسىدىن تېشىپ چىققاندەك كۆرۈنەتتى. ئۇ كۆزلىرى چىراقيورۇقىنىڭ قاماشتۇرۇشىدىن قۇتۇلغاندىن كېيىنلا بىر تۈۋرۈكنىڭ ئارقىسىدا نامازغاتۇردى.ئۇنىڭ ئارقىسىندېگۈدەك سوڭدۇشۇپ كىرگەن بودەك يۈزلۈك، ئىنچىكە، قويۇق چاچلىق، يۇمۇق كۆزلۈك،سىمساقال يىگىت بولسا، ئۈنتۈنسىزلا ئۇنىڭ ئوڭ يېنىغا بېرىپ سەپ بولۇپ نامازغاقۇلاق قاقتى.ئۇلار تېخىبىرىنچى رەكئەتنىڭ سەجدىسىگە بارماستىن ئۈچ يىگىت ئارقىمۇ ئارقا كىرىپ كېلىشتى.ئۇلار ئالدىدىكىسى كىچىككىنە كۆزلىرى يۇپيۇمۇلاق، قىسقا بۈدرە چاچلىق،بىلىنەربىلىنمەس قارىداپ تۇرغان بۇرۇتى يېزا ئەمگەكلىرىدە كۆيگەن بولۇشىغاقارىماي، تېگىدىن ئاقلىقى بىلىنىپ تۇرۇدۇغان بىر ئاز سوزۇنچاق يۈزىگە خوپ ياراشقانئىدى، زىلۋا بويلۇق، شوخ، تېنىمسىز كۆرۈنۈشلۈك، يوغان قۇلاقلىرى بىر ئاز ئالدىتەرەپكە داردايغان يىگىت ئىدى. ئارقىدىن يەنە قويۇق چاچلىرى پاخپارىغان، يۇمۇقكۆزلۈك، لەۋلىرى نېپىز، قىسقا بويۇنلۇق يىگىت؛ ئارقىدىن يۇمۇلاق يۈزلۈك، ساقالبۇرۇتلىرىتولۇق ئېڭىزلانمىغاندەك قارىداپ تۇرۇدۇغان بىر يىگىت كىرىپ كەلدى.ئۇلاردىن بېشىغائۇيغۇرلارغىلا خاس بولۇپ ئۆزلۈشۈپ كەتكەن شەپكە كەيگەنلىرى شەپكىلىرىنىڭچېكىلىكىنى ئارقىسىغا بۇراپ قويۇپ، سەپنىڭ داۋامىغا كېلىپلا نامازغا قۇلاققېقىشتى. ئەڭ ئاۋال كىرىگىنىگە ئەگىشىۋاتامدۇ، ياكى ھەربىرى ئۆز ئالدىغائوقۇۋاتامدۇ بەك ئىلغا قىلغىلى بولمىدى. چۈنكى ئۇلارنىڭ رۇكۇ ۋە سەجدە ھەركەتلىرىبەك ئارىلىقلىق ھالدا پەرقلىنىپ كەتمىدى. ئەمما ئۇلار شۇنچىلىك ئۇزاقئۇزاق سەجدەقىلىشتىكى، بىرى ئۇلارنى سەجدىدە تۇرۇپ ئۇخلاپ قالدىمىكىن دېگۈدەكلا ئىدى.باشتىكىسى ئۇزاققاسوزۇلغان ئىككى رەكئەت نامازنى تۈگۈتۈپ، دۇئاغا قول كۆتۈرۈپ، ئاۋال ئەرەپچەدۈرتلەرنى، دۇئالارنى پىچىرلاپ ئوقۇدى. ئۇ چاغقىچە باشقىلارمۇ سالام بېرىپ،نامازلىرىنى تۈگەتتى. ئاندىن ئۇ ئاۋازىنى پەس ئەمما ھەممە ئاڭلىغۇدەك چىقىرىپ،ئۆزىنىڭ تىلى بىلەن دۇئا تىلەكلىرىنى داۋام قىلدى: ئى ئاللاھ، ھىدايەت ئارقىلىق كۆزىمىزنىئاچقىنىڭ ئۈچۈن، ھەقنى، ناھەقنى تونۇتقۇنۇڭ ئۈچۈن يۈزمىڭ قەتلە شۈكرى. ئەمدى بىزگەھەقسىزلىققا قارشى، زۇلۇمغا قارشى روھ ئاتا قىلغايسەن؛ مۇناپىقلىقتىن ساقلىغايسەن؛پاك روھىمىز بىلەن شېھىت بولۇشنى نېسىپ قىلغايسەن؛ بىز سېنىڭ غەزىپىڭدىن، ھىساپكۈنىدىن قوقۇمىز؛ شۇڭا بىزگە بېرىلگەن ئىماننىڭ ئەمەلىي سىناقلىرىدىن ئۆتۈشكە،ئۆمۈرنىڭ ۋە بارلىق سەن ئاتا قىلغان نىمەتلەرنىڭ ھىسابى ئۈچۈن ئۆزىمىزنىتەييارلاشقا بەل باغلىدۇق! زۇلۇمغا سەبىر قىلىش مۆمىنلىك ئەمەس، زۇلۇمغا قارشىتۇرۇش، ئاللاھ رىزاسى يولىدا دۇچ كەلگەن قىيىنچىلىقلارغا سەبىر قىلىپ، نىشانغايەتمىگۈچە ياكى شېھىت بولمىغۇچە توختىماسلىق مۆمىنلىكتۇر. بۇنى بىلدۈرگىنىڭ ئۈچۈنساڭا ھىساپسىز ھەمد سانا بولسۇن! ئى ئاللاھ، سېنىڭ رىزالىقىڭ، مۆمىنقېرىنداشلىرىنىڭ قىساسى ئۈچۈن ئۆزلىرىنى پىدا قىلغان قېرىنداشلىرىمىز قۇربانجان ۋەئابدۇراھمانلارغا پىردەۋس جەننەتلىرىدىن ئورۇن بەرگەيسەن. بىزگىمۇ ئاشۇنداقجاسارەت ئاتا قىلغايسەن! رىزالىقىڭ ئۈچۈن جېنىدىنمۇ، مېلىدىنمۇ كېچەلەيدىغانپىداكارلاردىن قىلغايسەن!.... ئامىن!ھەممىسى تەڭلا ئامىن دېيىشىپ، ئۆز ئىچىدە پىچىرلاپ دۈرت ئوقۇغاندىن كېيىن يۈزلىرىنىسىپاشتى. ئۇلار سەپلىرىنى بۇزۇپ، ئۇ يەر، بۇ يەرگە تارقىدى. ئىككى تۈۋرۈككەئىككىيلەن يۆلۈنۈۋالدى. ئاندىن ئاۋال كىرگەن يىگىت ئېغىز ئېچىپ: توساقلانىڭ ئەھۋالى قانداكى، مىشاغا باغىچە،... دېۋىدى،ئۇنىڭغا ئۇلاپلا يوغان قۇلاق، شوخ كۆرۈنۈشلۈكى: ئۆزىمىزنىڭ ژۇتى تۇرۇپ، ئىشۇ گۇيلىنىڭ توسىقىدىن قوقاپئوتتۇرىمىزما؟ دېدى. بەك ساددا ئويلىمىسىلا ئابدۇسالام قارى، ھەممە ئىش ئاسانلامسىلىگە قاسا. ھە، شۇ، دېدى ئۇ بوش كەلمەي، توساقشۇ قىرىقئېرىق، خالتا پىلال، ئاقمىچىت يولى تەرەپتىكەنغۇ، ھەممىمىزنىڭ كىملىكىمىزبا، ماۋۇ ئاداشلىنىڭ شەگە بېرىپ كېلىمىز دەپ ئاغان خەتلىرىمۇ باكەن، كېتىۋېرىمىز،بەك ئەنسىرەپ كەتمەڭلا ئابدۇرېھىماخۇن. ھازىرۋاغا، ياش باللىنىڭ بىژيەدىن بىژيەگە ماڭغانلىرىدىنمۇ گۇمانقىلىدىغان بولاپ كەتتى، دىققەت قىممىساق بوممايدا، دېدىئابدۇرېھىم يەنە. ئااا! ما ئاداشنى! يامىنىغا كەسە ئۇندا ماڭماي، چارەكئېرىق، قاراجىلغا تەرەپ بىلەن مېڭىپ، چوكانيارغا چىقمامدۇق. ئاندىن چوكانياردىن مىشاغابارىدىغان يولغا چىقىمىز. مېنىڭچە شۇنداق قىساق بولۇدۇغاندەك قىلىدا... بۇ گەپلەنىقىلىشمايلى، مەزىننىڭ كېلىدىغان ۋاقتى بولاپ قالدى.ئاندىن يانلىرىدىن كىچىك قۇرئان چىقىرىپ،ئوقۇشقا باشلىدى.مانا شۇ چاغدا تالادا يېزىنىڭئۇزاق بىر يېرىدىن خورازنىڭ چىللىشى ئاڭلاندى. ئارقىدىن ئۇنى كۈتۈپ تۇرغاندەك بىرنەچچە يەردىن ئۇنى جاۋاپلاپ، باشقىلىرى چىللىدى. بىردەمدىن كېيىن بىر يەردىنئېشەكنىڭ ھاڭرىغىنى ئىشتىلىپ، ئارقىدىنلا بىرنەچچىسى ئاۋاز قوشۇشتى. بۇ يېڭى بىركۈننىڭ باشلانغانلىقىنىڭ بەلگىسى ئىدى.تاڭ سۈبھىسىنىڭ ئاقىرىشىغا ئەگىشىپ، ھەرخىل ئىگىزلىكتە سېلىنغان قىڭغىرقىشىق يېزا ئۆيلىرى ئوچۇقراق كۆرۈنۈشكە، ئەنە شۇخىلمۇخىل سەۋىيەدە سېلىنغان ئۆيلەرنىڭ ئىشكلىرى، دەرۋازىلىرى ئېچىلىشقا باشلىدى.ياشلارنىڭ توپى مەسجىدكە كېلىپ بولغاندىن كېيىنكى تۇنجى كىشى بولۇپ بىرى كوچىغاچىقتى ۋە يېزا ئۆيلىرى ئىچىدە ئالاھىدە ئىگىزلىكى بىلەن بىلىنىپ تۇرۇدۇغانمەسجىتكە قاراپ كېلىشكە باشلىدى.ئۇ نامازغا ئەزان ئېيتىش ئۈچۈن ئۆگزىنىڭپەللەمپىيى تەرەپكە كېتىۋېتىپ، بىردىنلا مەسجىت چىرىقىنىڭ يېنىق تۇرغىنىدىن بىرئاز تەئەججۈپلەنگەندەك قىلىپ، گال قىرىپ، قۇرۇق يۆتۈلۈپ قويدىدە، ئىشكنى ئاۋايلاپئاچتى. ۋاھ، ماشائاللاھ دېگۈلۈك جۇما، مۇشۇ كەمنىڭ ياش باللىرى بەك تەقۋابولاپ كېتىپ بارىدا جۇما، دېدىئۇ بوسۇغىدىن ئاتلاپلا، نېمە، مەچىتتە تۈنۈمىگەنسىلە، ئابدىرىيىماخۇن؟ ياقەي، قاسىمكا، بىزمۇ تېخى ئالدىلىرىدا چىرىپ تۇرۇتۇق، دېدى سىمبۇرۇتلۇق ئەۋەل كىرگەن يىگىت، بەك ئەتتىگەنمۇ ئەمەس، نامازنىڭ ۋەختى چىدى، زادى. ئەزانئېيتىۋەسىلە. ھە ھە،... ماقا، ماقا ماقۇل، مەن ئەزان ئېيتىۋېتىپ ئاندىنئوتتۇراي جۇما، دېدى قاسىم مۇئەززىن، ئەمما نېمىشكىدۇر ھويلىغا چىقىشقائالدىرىماي، ھەر بىر ئادەمگە زەن سېلىپ قاراپ، باش لىڭشىتىپ سالاملىدى. ئاندىنسۆرۈلۈپ دېگۈدەك سىرتقا ماڭدى.ئۇنىڭ چىقىپ كېتىشىگىلا ئابدۇرېھىم: بىز بىر ئىشنى نىيەت قىلىۋاتقان ئادەم بوغاندىكىن، دىققەت قىساقبولىتى، باللا، دېدى ئۇ كايىغاندەك قىلىپ، نامازنى ئۆيدە ئوقۇساقمۇ بولىتى، بەك تەقۋالىقىڭلاتۇتۇپ كەتتى،...ئارىنى ئۇزاق سۈكۈت باستى. سۈكۈت ئېغىرقوغۇشۇندەك يۈرەكلەرنى بېسىۋالدى. بىر ھازادىن كېيىن سۈكۈتنىڭ مۇجۇشىغا تاقىتىچىدىمىغاندەك: نىم بولدى، نىم بولدى؟ ئابدۇرېيىم؟ دېدى زىلۋابوي، يوغان قۇلاق يىگىت. ياق، ھىچنېمە، ئابدۇسالام، باشقىلارغۇ مىھمان، سىلى بىلىلا، بۇقاسىم...قاسىم مۇئەززىننىڭ ئەزان ئېيتىپ بولۇپقايتىپ كىرىشى بىلەن ئابدۇرېھىم گېپىنى توختۇتۇۋالدى. مۇئەززىن ئاۋال ئىككى رەكئەتناماز ئوقۇي دېمەستىنلا ئۇلارنىڭ ئوتتۇرىغىراق كېلىپ يۈكۈندى. خوش، دېدۇق، بۇ مىھمانلا ئوخشىمامدا؟ ھەئە، بىزنىڭ ئاغىنە باللا. نەدىن سورايمىز بۇ مىمانلىنى؟ ۋاي بۇلا بى رۇمدىن كەپقالمىدى، قاسىمكا، دېدىئابدۇسالام بىر ئاز زەردىسىنى بىلىندۈرۈپ، پەزىۋاتتىن. ھە، ماندا دېسىلە، دېدى قاسىم ئۆچكە ساقىلىنى دىرىلدىتىپ ئەسنىگەچ. ئۇ قانائەتقىلغاندەك شۇنداق دېگەن بولسىمۇ، يەنە قانائەتلەنمىگەندەك ئۇلاپلا سوئال قويدى، ھە،...پەزىۋات نەدىن؟ ئ ! دېدى ئابدۇسالام ئىچ چېكىپ، نېمانداقىلىدىغاندۇ بۇ قاسىمكام، ئىشۇ مىشادىن، قىزىلبۇيىدىن، نەدىن بولىتىكى! ئۈكېم ئۇكام، ماندالام سوراپ قويدۇق، نېماندا چېچىلىپ كېتىلا؟خۇددى بى خۇدۇكى بادەك!؟ ماڭا قالىسىلا، قاسىمكا، سىلى چوڭ، سىلىگە ئۈگەتكەنلىك ئەمەس،ئەمما مەچىتكە چىگەن ئادەم دېگەن دۇنيانىڭ گېپىنى قىمماي، ئەۋەلەم باشلاپ ئىككىرەكئەت ناماز ئوقۇۋېتىپ، ئاندىن ئوتتۇرۇدا، سىلىنى بى ئادەم ساقچىقويمىغاندىكىن...! ئ ! ماڭا قالىسىلا، ئۈكېم ئۇكام، ساقچى قويمىغان دەيلىغۇ؟ئايغاقچىغا ئوخشۇتۇۋاتاملا؟ ساقچى بوسام نېمە بوپتا؟ بوسام ھۆكۈمەتكە ساقچىبوپتۇمە تازا! بۇزغۇنچىلىغا، ئا ھېلىقىدەك ۋاھابىلىغا كۆتەمىكەشلىك قىغاندىنياخشىدۇ؟! ئۇنىڭ قارىشى بويىچە ئۇنىڭ ھەق ئىدى. خەلقنىڭ ھۆكۈمىتىگە ساقچىبولسىمۇ، پايلاقچى بولسىمۇ نېمە بوپتۇ؟ ۋاھابىلارنى، بۇزۇقلارنى، ھازىر يېڭىدىنپەيدا بولغان تېرورچى دەيدىغانلارنى پاش قىلسا، يوقۇتۇشقا ياردەم قىلسا نېمىسىيامان؟ بۇنىڭدىن چوقۇم ئاللاھمۇ رازى بولاتتى. ماڭا قاراڭلا، ئابدۇسالام، ئادېش! دېدىئابدۇرېھىم ۋەزمىنلىك بىلەن، جىدەل چىقىشنىڭ ئالدىنى ئالماقچى بولۇپ، سىلى دېگەن قاسىمكامغا بالا يوللۇق بوغاندىكەن، بولدىقىلىسىلە، ماقىما؟ ماقۇلما، قاسىمكام دېگەن چوڭىمىز، ئۇزۇن ژىللىق مۇئەززىنىمىزتۇسا، گەپ ياندۇساڭلا، داداڭلىغا مۇش ئاتقاندەك بوممامدا، بىژ ئېغىز گەپتىنقالىمىز، ماندا، چوڭىمىز، چوڭ، كىچىكىمىز كىچىك بوغىنىمىز ياخشى. بىژ مەلىدە سەتتۇرۇدا، دېدى ئۇ ۋە ئابدۇسالامغا جىددىي بىر بۇيرۇق ئاھاڭى بىلەن، خاپا بولمىسىلا، قاسىمكا، دېسىلە بى! دېدى. شۇنداقدەۋاتسىمۇ ئابدۇرېھىم تامامەن باشقا تۈرلۈك ئويلارنى خىيالىدىن كەچۈرۈۋاتاتتى. ۋاي توۋا قىلدىم، بىزنىڭ ما ئادەملىنى، بىژ ئوبدانناماز ئوقۇپ ژۈگەن ئادەمنىڭمۇ تايىنى شۇنچىلىكدە! ژۇتنى ۋاھابىلا تارتىۋالغانما؟دەپ ئويلاپ باقمايلا ۋاھابى دېسە، ۋاھابى دەپ يامان كۆرۈۋېرىدۇيا؟ بۇ نېمە دېگەنگەپ، قانداق ئادەملە؟ كىمگە دۈشمەن؟ كىمگە دوست؟ دەپ ئويلاپمۇ باقمايدا! خۇداياتوۋا، تېخى ھۆكۈمەتنى ئاقلىشىنى قاراڭلا، ئوقۇۋاتقان ناماز بىلەن خىتاينىڭ يېنىنىئېلىش سىغىشالامدا، دېمەيدا؟...ئابدۇسالام دوستىنىڭ كۆزىگە نارازىلىقبىلەن بىر قارىۋېتىپ، ئاندىن قاسىمغا ئانچىۋالا تىكىلىپ قارىمايلا: خاپا بولمىسىلا، قاسىمكا، دېدى. خاپا بوممىدۇق، خاپىلىقتىن كېيىن تۇغۇلغاندىكىن،... دەپ ھىجايدىقاسىم بىرنەچچىسىلا قالغان ساپسېرىق چىشلىرىنى ھىڭگايتىپ. ئۇنىڭ بۇ ھىجىيىشلىرىۋە سۆزلىرىدىن قېرىسىمۇ چوڭ بولمايدىغان تىپتىكى ئادەملىكى بىلىنەتتى.ئۇلارنىڭ غەۋغاسى بېسىقىپ تۇرۇشىغىلانامازخانلار كىرىپ كېلىشكە باشلىدى. شۇنىڭ بىلەن ماجرانى قايتىدىن قوزغاشقاشارائىتمۇ بولمىدى.ئۇلار جامائەت بىلەن سۈننەت ئوقۇغاندىنكېيىن ئۇزاق ئولتۇرۇشتى. بۇ يۇرتلاردا ئۇپۇق ئاقىرىشقا باشلىغاندا ئاندىن پەرزئوقۇيدۇغان بىدئەت ئادەت بولغاچقا ئەنە شۇنداق ساقلىشاتتى. پەرزدىن كېيىنمۇ يەنەقىسقا سۈرىلەرنى ئوقۇپ ئۇزاق دۇئا قىلىشاتتى.ئۇلار نامازدىن چىققاندا شەرق تەرەپتىكىئۇچچېكى كۆرۈنمەيدىغان قوناقلىقنىڭ ئۇپۇققا تۇتاشقان يېرىگە قان رەڭلىك شەپەقيېيىلىپ، خۇددى ئاشۇ ئۇزاقتىكى قوناقلىقنىڭ ئۇچلىرى قانغا چىلىشىپ تۇرغاندەككۆرۈنەتتى.بىزگە تونۇش بولغان ياشلار يامانياربازىرىغا قاراپ چوڭ يولدا كېلىشىۋاتاتتى. كۈن خېلى ئۆرلىگەن بولۇپ، يېزىنىڭتىرىكچىلىك ھەركىتى باشلىنىپ كەتكەن؛ يېزا يولىدا ۋەلىسىپىتلىكلەر، ئېشەكلىكلەر،ھارۋىلىقلار، پىيادىلار ھەتتا ئانداساندا موتوسىكلىتلىق بايۋەچچىلەر ئۇ ياقبۇياققا مېڭىشقا باشلىغان ئىدى. يول بويلىرىدىكى شالاڭ تېرەكلەرنىڭ ئارقىسىدا يېزائۆيلىرى، ئۆيلەرنىڭ بەزىلىرى خېلى ياسىداق بولسىمۇ، بەزىلىرى بەكمۇ ۋەيرانە ئىدى.بەزىلىرىنىڭ تاملىرى ئۆرۈلگەنمۇ ياكى ئۆرۈۋېتىلگەنمۇ، ئۈچ تېمى قالغان ئۆگزىلەرنىڭچېقىلغان تام تەرىپىدىن ئۆگزىنىڭ چىغپاخاللىرى، شاخشۇمبىلىرى ساڭگىلاپكۆرۈنەتتى.يول بويىدىكى ئېرىقلاردا ياكى ئېرىق بىلەنئۆي تېمى ئارىسىدىكى پۇشلاردا كىچىك بالىلار ئويناۋاتاتتى. بالىلار بەزىدەقوغلۇشۇپ يولغىمۇ چىقاتتى ۋە زىيادە چاڭتوزان كۆتۈرۈپ، توپاچاڭدىن ئاللىقاچانيېشىللىقىنى يوقاتقان دەرەخلەر ئارىسىغا كىرىپ كېتىشەتتى. ئەگەر يولدىن ئۆزىگە ناتونۇش كىشىلەر، بىرەر ماشىنا ياكى شۇنىڭدەك يېزا مۇھىتىدا ئاز كۆرۈلۈدۇغان ئادەمۋە نەرسىلەر ئۆتۈپ كېتىۋاتقان بولسا ئويۇنلىرىنى توختۇتۇپ ھاڭقىيىپ قاراپتۇرۇشاتتى.بالىلارنىڭ سەبى كۆزلىرىنىڭ غۇبارسىزچاقناپ تۇرۇشىلا ئۇلارنى سۆيۈملۈك كۆرسۈتۈپ تۇرۇدۇغان بىردىنبىر ئامىل ئىدى.ئۇندىن باشقا ئۇلارنىڭ ئۈستىۋېشىدىكى كىيىملىرى كىرلىشىپ، قاسماق باسقان،بەدەنلىرىمۇ ئاللىقاچان قايسىدۇر توختام سۇلاردا چۆمۈلۈشتىن قالغان قارالايقېتىشمىلىرى، توپاتۇماندا بۇلغۇنۇپ كەتكەن ئىدى. بەزىلىرى ئۇتتۇر چىشلىرى چۈشۈپكوماك بولۇپ قالغان ئاغزىنى قىيا ئېچىپ، ئۆتكەنكەچكەنلەرگە قارىشاتتى. غاچغاچ مېڭىپ، باللا، ھاۋا قىزىپ كەتكىچە يادىن ئۆتۈۋالمايلىما؟ دېدى ئابدۇرېھىمجىددىي قىلىپ ھەمرالىرىغا. يار دېگىنى يامانيار دەرياسى بولۇپ، ھازىر ئۇنى ھۆكۈمەتھۆججەتلىرىدە پەيزىۋات دەرياسى دەپ ئاتىشاتتى. يامانيار دەرياسىنىڭ بېشى گەزدەرياسى بولسىمۇ، بۆرىخىتايدىن ئۆتكەندىن باشلاپ يامانيار دېيىشەتتى. خۇددىئىسمىنىڭ ئۆزگەرگىنىگە ئوخشاش ئۇنىڭ دەريالىق سۈپىتىمۇ ئۆزگۈرەتتى. بەلكىمئىسىمنىڭ ئۆزگۈرۈشى مانا شۇ سۈپەتنىڭ ئۆزگۈرىشىدىن بولغانمىكىن؟ گەز دەرياسىدانورمالدىمۇ ئادەمنى ئېقىتىپ كەتكۈدەك سۇ ئېقىپ تۇراتتى. بۇ ئۇلۇق سۇ تەدرىجىييۇرتلارغا باشلىنىپ، ئازىيىپ باراتتى. ئاخىرىسىدا بولسا يامانيارغا ئوخشاش يارغائايلىنىپ، بەزىدە ئازراق سۇ ئاقسا، بەزىدە تامامەن قۇرۇپمۇ قالاتتى. بۇ دەريا بۇكۈنلەردىكى مەمۇرىي رايون ئايرىشىدا قەشقەر يېڭىشەھەر ناھىيىسى بىلەن پەيزىۋاتناھىيىسىنىڭ چېگرىسى ھىساپلىناتتى. شۇنىڭ ئۈچۈنمۇ يار بويىغا ناھىيىدىن ناھىيىگەئۆتۈدۇغانلارنى تەكشۈرۈدۇغان توساق قۇرۇپ، ساقچىلار يولۇچىلارنى تەكشۈرۈپئۆتكۈزۈدۇغان بولۇشقانىدى. ئاااا ! ئابدۇرېھىماخۇن، سىلىمۇزە،... دېدىئابدۇسالام شوخلۇق بىلەن، دايىملا ئۆكتچىلىك قىلىش ئۇنىڭ ئادەتلەنگەن مىجەزىدەكقىلاتتى، بى تاڭ ئاتسۇن، بازالا ئېچىلسۇن، ماندا، ماۋۇ ئاغىنىلەنى تۈزۈك بىمىمان قىلاممىدۇق، بازادا ئوبدانراق مىمان قىلىلى، ئاندىن ماڭمامدۇق. مۇشۇ بىزنىڭ ئابدىسالام بارغۇ، ئۆزى ئوبدان بالا، ھەممە ئىشلىرىشۇندا جايىدا، ئەممازە، بەزىبىر ئىشلاغا كەگەندە ئاجايىپ بىغەمدە. ئابدۇرېھىم راست دەيدا، ئابدۇسالام، بىز مىمان بولدۇق، شۇ يېتىدۇ،بى ئىشقا نىيەت قىغان ئادەم دېگەن، ئىشنىڭ پېيىدە بومماي، داسقاننىڭ كەينىدە ژۈسەقاملاشمايدا، ماقۇل دېسە، دېدى يۇمۇلاق يۈزلۈك، يۈزلىرىدىكى ساقال بۇرۇتلىرى ئەمدىلا ئۇچچىقارغاندەك قارىداپ بىلىنگەن يىگىت. قېيۇماخۇن، سىلى مىمان، شۇك تۇرۇڭلا، سىلە دېگەن قوينىڭ قوزىسى،بۇ بىزنىڭ ئىشىمىز، دېدى ئابدۇسالام يەنە، ئاللاھرىزاسى ئۈچۈن قەدەم باسقان ئادەمگە ئاللاھ ياردەم قىلىدا. ماڭا قالاڭلا، ئابدۇسالام، دېدىباياتىندىن بېرى گەپكە ئارىلىشىدىغاندەكمۇ قىلماي جىم كېلىۋاتقان بودەك يۈزلۈكيىگىت، ماندا كېسىتىپ گەپ قىلمايمىز جىما، ئاللاھ خالىسا ياردەم قىلىدۇ.ئاللاھ بەلگۈلىگەن ھەممە قانۇنلاغا رىئايە قىلساق ياردەم قىلامدۇيا؟ ئىھتىياتقىلىش بىزنىڭ ئىرادىمىزگە قويۇلغان ئىش، بىز قىلالايدىغان ئىش. ئۆزىمىزقىلالايدىغاننى قىلىمىز، قالغىنىنى ئاللاھتىن تەلەپ قىلىمىز، ماندا. شۇ، شۇنى دەيمەنغۇ، ھەسەن قارىم راس دەيدا. ئۆزىمىز قىلىشقاتېگىشلىكنىمۇ قىلمايلا ئاللاھقا ئاتىپ قويساق، قاندا دېگەن گەپ بولاپ كەتتى، بۇ. ئااا! تالاشماڭلاۋە باللا، باشتا بى بازاغا چىمەيلىما، بىسمىللاھدەپ، ئاندىن كۆمەمدۇق.مانا شۇنداق قىلىپ ئۇلار يېزا بازىرىغىمۇكېلىپ قېلىشتى. يېزا بازىرىدىكى تۆرت كوچىنىڭ بىر دوقمۇشىدا لەڭپۇچىنىڭ ھارۋىسى،ئۇنىڭ يېنىدىراقتا بىر ناۋاينىڭ نان تىزىلغان شىرەسى، ئۇنىڭ بېرىسىدە بىر دوغچىنىڭغالتىكى ۋە ئەتراپقا تىزىپ قويۇلغان بىرنەچچە لىڭشىق ئۇزۇن كۇسىلار ئۈستەللەرتۇراتتى. ئۇياقتا يەنە بىرئىككى ئاشخانىنىڭ رەختتىن قىلىنغان سايىۋىنى ئاشخانائالدىدىكى ئېرىق بويلىرىغا قويۇلغان بىرنەچچە تاماق شىرەسى ئۈستىدە خۇددى پۈتۈنمەينەتچىلىكنى ئۆزىگە شۈمۈرۈۋالغاندەك رەڭگى تونۇلماس ھالدا ئېسىلىپ تۇراتتى.تاماقخانىنىڭ ئالدىدىكى شىرەدە بىر ئىككىئادەم چاي ئىچىشىپ ئولتۇرغاندەكمۇ قىلاتتى. دېمەك ئاشخانىلاردا تاماقلار تەيياربولۇپ، خېرىدار كۈتۈشكە باشلىغاندەك قىلاتتى. جۈڭلا يۈرۈڭلا، باللا، ئاشخانىلامۇ ئېچىلىپ بولۇپتۇ، شەپەدىسىدە يېرىمدىن ئاش يەپ ماڭساق ئۇنىڭغا ئۆمرىمىزنىڭ يېرىمى كەتمىگەندىكىن، دېدىئابدۇسالام دوستلىرىنى زورلاپ. چىك ئا! ئادېش!... بولدى قوياڭلا، تالىشىپ ئولتاغىچە چىقىپ بولۇمىز دەيمە، تاماقمۇتەييادەك قىلىدا، جۈڭلا، جۈڭلا، ئۇ شۇنداق دەپلا قېيۇم بىلەن ھەسەننىڭ قولىدىن تۇتۇپ يېنىك تارتتىۋە يەنە بىرىگە قاراپ، ھە، ئىمام، سىلىمۇ، ماڭسا، ماڭسا دەيمەن، گەپنى ئاۋۇتماي!ئابدۇرېھىم يالغۇز قېلىۋېتىپ،خالارخالىماس ئۇلارنىڭ ئارقىسىدىن كەلدى. ئەمما ئىچىدە ھەسرەت بىلەن: بىز خەقنىڭ مۇشۇ مىھماندوستمىز دېگىنىمىزمۇتازا باشقا بالا بىر ئىش. تارىختىمۇ نىنى ئىشلا مۇشۇندا داسقاننىڭ كەينىگە چىرىپ،بۇزۇلۇپ كېتىپتىكەن، يەنە چۈچۈمەيدىكەنمىز، ھەممە ئىشقا داسقانئارىلاشتۇرۇۋالغان!... موللىكىمىز راستدەپتىكەن، بىز خەقتە جىددىيەت بەك كەمكەن! دېگەنلەرنىئويلاپ ماڭدى.ئاخىرقى ھىساپتا يەنىلا شۇ ئۇيغۇرداستىخانچىلىقى غالىپ كېلىپ، ئابدۇرېھىممۇ ئاۋۇلارنىڭ ئارقىسىدىن سۆرەلمىلىك بىلەنكېلىپ، يۈغلىشىپ كەتكەن شىرەدىن ئورۇن ئالدى. شىرەنىڭ يۈزلۈك تاختايلىرى بۇرۇنقىبىربىرىگە يىلىملەنگەن ھالىتىنى ئۆزگەرتىپ، ئاجراشقا باشلىغان، بەزىلىرى خېلى خوپقېچىشىپ تۇراتتى. ئۈستىدىكى ياغلىشاڭغۇ ئالامەت بولسا ئۇنى خۇددى مىڭ يىلدىن بېرىئاشخانىلاردا ئىشلىتىپ كېلىۋاتقاندەك تۇيغۇ بېرەتتى. شىرەنىڭ ئىككى تەرىپىگەقويۇلغان ئۇزۇن كۇسىلار ئۈستەللەر مۇ لىڭشىپ تۇراتتى. ئۈستىگە سايىۋەن ھىسابىداتارتىلغان قىزىلچىۋىر دەپ ئاتىلىدىغان رەختمۇ رەڭگىنى ئۆزگەرتكەن، ئۈستى تەرىپىيىللاردۇر قونۇۋاتقان، ئەمما كەملىمەيدىغان توپاچاڭلار دەستىدىن ئاقىرىپ كەتكەنبولسا، ئاستى تەرەپ قىزىللىقى ئۆڭگەن، ياغلىشاڭغۇ ھور ئۇرۇلۇۋېرىپ، بەزى يەرلىرىدەقاپقارا تور ئىلىشىپ تۇراتتى.بەش يىگىت ئىككىدىنئۈچتىن بولۇپ، شىرەنىڭئىككى تەرىپىدىن ئورۇن ئېلىشقاندىن كېيىنلا كۈتكۈچى جوغۇچى پۇچۇلۇپ كەتكەنچەينەكتە يىلىمانغا يېقىن چاي ۋە بەش پىيالە كۆتۈرۈپ كەلدى. پىيالىلارمۇ بەك ئۇزۇنزامان ئىشلىتىلگەندەك، يۇسا چىقماس قوڭۇر داغلار قاپلىغان، بەزىلىرى كۆتۈكپۇچۇلغان ھالەتتە ئىدى. بۇنداق چەينەك ۋە پىيالىلەرنى قەشقەرنىڭ ئەنئەنىۋىيساماۋارخانىلىرىدا ئۇچراتقىلى بولاتتى.كۈتكۈچى پىيالىلارنى بىر نەچچە تېمىم چايبىلەن چايقىغاندەك شەتىنىقىلىپ ئاندىن چايدىن قۇيۇپ بېرىۋەتكەندىن كېيىن، خېرىدارلارنىڭ ئىستىكىنىسورىدى. بەش لەغمەن، دېدى ئابدىسالام. ۋاي ئادېش، ھېلى يېرىمدىن دېيىشمىدۇقما؟ دېدى ئىمامبىر ئاز ياسىما تەكەللۇپ بىلەن. قوياڭلەۋە ئادېش، يېرىم ئاش يەپ، چالىسىنى سەنتەڭ بىلەنتولۇقلايدىغان بىز بى شەلىك بوممىساق يا، دېدىئابدۇسالام چاخچاققا يۆلەپ.بۇنىڭ بىلەن باشقىلارغىمۇ خوشياققاندەكھىچكىم تالىشىپ ئولتۇرمىدى. پەقەت ئابدۇرېھىملا كۆڭلىدە نارازى بولغان بولسىمۇ،ئۇمۇ باشقا يەردىن كەلگەن ئاغىنىلىرىنى مىھمان قىلىۋاتقاندىكىن، بۇنىڭغا قارشىچىقىشنى بىر خىل بىخىللىق دەپ چۈشۈنۈپ قېلىشتىن خىجىل بولدى. دېمەك، ئومۇمىيمىللىي خاراكتېردىكى بىر ئاجىزلىق دېسىمۇ بولۇدۇغان بۇ داستىخانچىلىق، نېمىشكىدۇرئەسىرلەردىن بېرى گويا ئىجابىي ئارتۇقچۇلۇق سۈپىتىدە تەرىپلىنىپ كەلگەنلىكى، شۇمىنۇتتا ئۇنىڭغا ھەقىقەتەنمۇ غەلىتە تۇيۇلۇپ كەتتى. تارىختا توقچۇلۇق ئىچىدەئۆتكەنلىكىدىن ماختىنىدىغان بولۇشىغا قارىماي، بۇ مىللەتنىڭ ھەممە ئىشقا تاماق،داستىخان ئارىلاشتۇرمىسا، بىرەر ئادەم ئۆيگە كىرسىلا خۇددى يېيىشكە كىرىدۇ دەپتونۇغاندەك دەرھال داستىخان ئەكىلىشلىرى ئەمدىلىكتە ھىچ ئىجابىي ئارتۇقچۇلۇقتەكبىلىنمىدى. كىم بۇقەدەر جىق ۋاقتىنى تاماقنىڭ كەينىدە ئۆتكۈزۈۋېتىدىكىن، بىزدىن باشقا؟ئۇ خېلى كۆپ تەربىيە ئالغان يىگىتتەك پىكىرقىلاتتى. ئىسلاھ قىلىشقا تېگىشلىك نۇرغۇن بولمىغۇر ئادەتلەرنى بايقايتى. ئەممائۇنىڭدەك چۈشەنگەنلەر يوق دېيەرلىك بىر ئىجتىمائىي توپ ئىچىدە ئۇ ئويلىغانئىسلاھاتلارنى يولغا قويۇمەن دېسە سىقىپ چىقىرىشقا ئۇچرايدىغانلىقىنىمۇ ھىسقىلاتتى. دېمەك بۇنچىۋالا پايدىسىز ئادەتلەر ئىچىدە بولغان بۇ مىللەتتە بىرەرئەمەلىي ئىش قىلىش تولىمۇ قىيىن ئىدى. ئۇ دوستلىرىنىڭ غېمىدە يوق چاخچاقلىشىپ،كۈلۈشۈپ ئولتۇرۇشلىرىغا بىر ياقتىن زوقلانسىمۇ، بىر ياقتىن بۇنداق بىغەملىكنىپايدىلىق سانىمىدى. ھەپسىلىسى تۆۋەن بولۇۋاتقاچ، پاراڭغىمۇ ئارىلاشماي، بازارمەيدانى تەرەپكە، ئۇ ياقتىكى يېزىلىق ھۆكۈمەت قوروسى، ئىشخانا بىنالىرى تەرەپكە،ئۆتكەنكەچكەنلەرگە خىيالى بىر يەردە بولمىغان ھالدا تىكىلىپ ئولتۇراتتى. ئەممائۇنىڭ كۆزلىرى بۇلارنى كۆرۈۋاتقاندەك قىلمايتى. شۇنداق بولۇشىغا قارىماي، ئاشخانالەمپىسى يېنىدىنلا ئۆتۈپ كېتىۋاتقان قاسىم مۇئەززىننى تونۇماي قالمىدى. ھوي، قاسىمكا، بۇ ياققا كەپتىكەنلا، كەلسىلە، بىللە تاماق يەيمىز، دېدى ئۇ نېمىشكىدۇر خوشامەتلىك ئاھاڭدا. ئۇنىڭدا گويا بۇ ئادەمگەمەلۇم مەنپەئەت يەتكۈزۈپ، ئۇنى دوستلۇق، يېقىنلىق ھالقىسىغا كىرگۈزۈپ تۇتۇۋالمىساچاتاق تېرىپ قويۇدۇغاندەك ئىچكىي ئەندىشە بىلىنىپ تۇراتتى. يەنە ۋاقتا بۇنداق بىرتەكلىپنى ئېغىزدىن چىقارچىقمايلا قوبۇل قىلىپ، كانىدەك چاپلىشىپ ئولتۇرۇپ قارنىنىتويغۇزۇدۇغان بۇ ئادەم، بۈگۈن نېمىشكىدۇر بۇ ياشلارنى ئېرەڭسىمىگەندەك، ئۆزىبۇلاردىن يۈكسەككە چىقىپ قالغاندەك يوغانلىقى بىلىنەتتى: يەۋېرىشسىلە، مەن ئالدىرايمەن، ئىشىم با، دېدى ئۇ ۋەئاشۇ يېزىلىق ھۆكۈمەتكە تەۋە ئىدارە ئورگانلارنىڭ ئىشخانىلىرى قاتارىغا قاراپمېڭىشىنى داۋام قىلىپ. قاق سەدە نېمە باردۇ بۇ چىشاڭغا، دەپغۇدۇڭشىدى ئابدۇرېھىم يېنىدىكىلەر ئاڭلىغۇدەك قىلىپ، تاماققاتەكلىپ قىپ قويساڭلا بولىتى، ئابدىسالام، دېدى ئۇئابدىسالامغا، خۇددى قاسىم مۇئەززىن ئالدىدا مەلۇم ئاجىزلىقى باردەك ۋە بۇنىيېپىشقا ئۇرۇنۇشقا ئوخشىغان بىچارە ھلدا. ئااا، قويسىلا، ئۇندا....نى، قەزىمىز بوممىغاندىكىن، كەسە مانا،كەممىسە زولاپ نېمە كەپتا؟ سىلى تەكلىپ قىغاندىكىن بولدىغۇ. يا دەيمىنا، شۇندا بوسىمۇ،...ئەمما ئابدۇرېھىمغا قاسىم مۇئەززىننىڭ بۇيەرلەردە تەمتىلەپ يۈرۈشى پەقەتلا نورمال تۇيۇلغىلى ئۇنىمىدى. كۆڭلىنى ئاۋۇندۇرۇشئۈچۈن نۇرغۇن سەۋەپلەرنى كۆرسۈتۈپ، كۆڭلىدىكى ئۆكتىچى تەرەپكە جاۋاپ بەرگەندەكقىلسىمۇ، يەنىلا سەۋەپلەر ئاجىزدەك، پۇت تىرەپ تۇرالمايۋاتقاندەك قىلىپ، يىراقتىنبىر ۋەھىمىنىڭ كۆلەڭگىسى ئۇنىڭ كۆڭلىنى خىرە قىلىپ تۇرۇۋالدى. يېقىندىن بېرىياشلارغا، بولۇپمۇ دىندار ياشلارغا بەك دىققەت قىلىدىغان بولۇشتى. مەھەللىلەردىكىپايلاقچىلارغىمۇ ياشلارنىڭ توپلۇنۇشلىرىغا كۆز قۇلاق بولۇش، باشقا يەرلەردىنكەلگەن ياش مىھمانلارغا دىققەت قىلىش ھەققىدە بۇيرۇق بارىدى. بۇنى كىچىك بالىمۇپەرەز قىلالايتى. شۇڭا ئابدۇرېھىمنىڭ كۆڭلىگە شەك چۈشۈۋالدى.ئۇنىڭچە بولغاندا ئۇلار بۇ چاغقىچە توساققايېتىپ باراتتى ۋە ھايالدىماي ئۆتۈپ كېتەلەيتى. كىم بىلىدۇ، ئەمدى بۇ ئىشتىن چاتاقچىقامدۇ. قانداق قىلىش كېرەككىن؟ قاراجىلغا تەرەپتىن چوكانيارغا ئۆتۈپ كەتسەتوساققا ئۇچقاشمايلا كەتكىلى بولاتتى. ئەمدى، ماۋۇ قاسىم مۇئەززىن بۇ يەردەيۈرگىنىدىن قارىغاندا، ئەگەر ئۇلار توساق يوق تەرەپتىن، چوڭ يولدىن ئەمەس، ئارقايولدىن مېڭىۋاتقىنىنى بىرەرسى كۆرۈپلا قالسا، خۇدۇكى بولمىسا نېمىشكە توساق بارتەرەپتىن ماڭمايدۇ؟ دەپ شەكلىنىپ قالۇدۇغاندەكلا شۈبھە ئازاپلاشقا باشلىدى. ماۋۇباللانىڭ غېمىدە يوق، ئەمما ئابدۇرېھىم بۇنى كاللىسىغا ئېلىۋالدى. ھەتتا تاماققىمۇزوقى بولماي، يېرىمىدىن جىقىنى ئاشۇرۇپ قويدى.ياشلار ئىشى يوق بىكارچىلاردەك، تاماقتىنكېيىنمۇ ئاش سۈيى ئىچىپ ئۇزاق ئولتۇرۇشتى. ئابدۇرېھىمنىڭ بىرنەچچە قېتىملىقئەسكەرتىشىدىن كېيىنلا ئاندىن ئورۇنلىرىدىن تۇرۇشتى.ئەجەلتارتىدۇ دېگەندەك گەپلەر راسمىكىنە؟ دېگۈسى كېلىدۇ بەزىدە. ھاياتتا بۇنداقئىشلار ئازمۇ. ئىنسان ئۆز ئاياقلىرى بىلەن بالاقازاغا قاراپ ماڭىدىغان؟ئويلائويلا ئاخىرى تاللىغان يولى دەل قاپقانغا دەسسەيدىغان يول بولۇپ چىقىدىغان؟بۇلارنى ئەجەلسۆرەيدۇ بىلەن چۈشەندۈرمىگەندە نېمە دېسە بولۇدۇكىن؟تاماقتىن كېيىن يىگىتلەر ئالدىرىمايسۆرۈلۈپ تۇرۇپ، ئۇيغۇرچۇلۇقىنى جارى قىلىشقاندىن كېيىن، قايسى تەرەپ بىلەن مېڭىشھەققىدە قىسقا دەتالاش قىلىشتى. كىملىكلىرى بار، ھەتتا مىھمان يىگىتلەرنىڭيانچۇقلىرىدا كەنتتىن ئالغان خەتلىرىمۇ بارىدى. بۇ ھالدا نېمىدىن قورقۇدۇ؟ خەقنىگۇمانغا سېلىپ، قوناقلىقنىڭ قىرىدا ياكى ئارقا كوچىلاردا يۈرۈشنىڭ نېمە ھاجىتى؟ بۇھال ئابدۇرېھىمنىڭ ۋەھىمىسىدىن تۇغۇلغان قارارى بىلەنمۇ بىر يەردىن چىقاتتى. شۇڭائۇلار تېزلا قارار ئالدى: توساق تەرەپتىن ماڭىمىز! توپ ماڭىمىزمۇ تارقاقمۇ؟ بىرئاز ئالدىكەينى بولۇپ ماڭىمىز! بەزى چاغلاردا ئۇيغۇر توپلىرى ھەپتىلەپ مەجلىسئېچىپمۇ قارار ئالماي تارقىشاتتى. ھەتتا قارار ئالمىغانلىقىنى ھىسمۇ قىلىشماستىنقوپۇپ كېتىشەتتى. ئەمما بۈگۈن بۇ ياشلار كوچىدىلا، كېتىۋاتقاچلا قارار ئېلىشتى. ياۋاشيۇمشاق بولۇپ، گەپنى ئاۋۇتماي، چىرايلىق ئۆتۈپ كېتەيلىجۇما، باللا، دېدى ئابدۇرېھىم ئەندىشىلەنگەن دادىدەك تاپىلاپ، توساقتاھەقىچان ناھەقچىلىق، ئۇينى بوغاز قىلىۋېتىدىغان ئىشلا ئۇچقۇماي قاممايدا، خەقنىڭئىشىغا ئارىلاشماي، يولۇمىزغا مېڭىشنى بىلىلى.ئۇلار خالتا پىلال، مازار، ئاق مىچىتكەنتلىرىنى كېسىپ ئۆتۈپ، يامانيار ئېقىنىدىن كېيىن مىشاغا تۇتۇشۇدۇغان يولغاچۈشتى. يېزا يولىدا ئىنتايىن ئەبجەق ئېشەك ھارۋىغا بىر نەچچە تاغار ئاللىنېمىنىبېسىپ تاغارلارنىڭ ئۈستىگە قونۇپ ئولتۇرۇپ، بىر دىھقان ئۆتۈپ كېتىۋاتاتتى. ئۇنىڭ ھارۋىسىنىڭتاش كامېرى بۆسۈلۈپ كەتكەن بولسا كېرەك، تىلىملانغان رېزىنكە بىلەن يۆگەپ ماتىلىپ،يەنە بىر مەزگىل جاھاندارچىلىق قىلىشقا يارىغۇدەك قىلىۋېلىنغان ئىدى. بەنداشلىرىمۇقىشىيىپ كەتكەن بولسا كېرەك، شۇڭا كىرىست شەكلىدە كېسىشتۈرۈپ ئىككى تال ياغاچسىملار ئارىسىدىن بەنداشقا تىرەلگەن ئىدى. ھارۋىنىڭ يۈك ساندۇقى بولسا تېرىپتۆشەلگەن رەزگى يا غاچلاردىن بىربىرىگە ئانچە باپ كەلمىگەن شەكىلدە يونۇپلاياسىۋېلىنغاندەك بەكمۇ بىچارە، لىڭشىق، غىچىرلاپ تۇرۇدۇغان ئاۋارە ھالەتتە ئىدى.ئېشەككە قېتىلغان ھارۋا جابدۇقلىرىنىڭ رەزگىلىكى ھەممىدىن ئۆتۈپ كېتەتتى. ئېشەكمۇيېغىر باسقان، قېرىغان پەقەت تاياقنىڭ زورىدىن ئاران ئاران قەدەم ئېلىپكېتىۋاتقاندەك قىلاتتى. ئانداساندا ۋەلىسىپىتلىكلەر، ئېشەكلىكلەرمۇ ئۇچرايتى.ھارۋىنىڭ يېنىدىن يانداپ ۋەلسىپىتلىك ئىككى كىشى ئىلگىرى كېيىن بولۇشۇپ، خۇددىقارشى بورانغا يۈرگەندەك كۈچەپ پىدال تېپىپ كېلىشەتتى. يول بويلىرىدا گۆردىنئېچىۋلغاندەك توپاتۇمانغا پىچىلىپ كەتكەن يېزا بالىلىرىنىڭ بىر توپى يولدىنئۆتكەنلەرگە ھاڭقىيىپ قاراپ قويۇپ، ئويۇنلىرىنى داۋام قىلاتتى. دەلدەرەخلەرمۇچاڭتوزانلار دەستىدىن ئاقىرىپ كەتكەچكە، يېشىللىق ئۆچۈپ، يېقىملىق تۇيغۇ بېرەلمەسبولۇپ قالغاندەك قىلاتتى. پەقەت ئېتىزلىقلاردا يېشىل مەخمەلدەك جۇلالىنىپ تۇرغانقوناقلىقلارلا تومۇز ئىسسىقتا چاڭقىغان ئادەم مۇزدەك بۇلاق سۈيى ئىچكەندەكراھەتلىك ھىس بەخش ئېتەتتى.ئۇزاقتىن توساقمۇ كۆرۈندى. پەرەزقىلىنغىنىدەك توساقتا ئادەم كەم ئەمەس ئىدى. دىھقانلار دايىم كىملىكلىرىنى يېنىدائېلىپ يۈرۈشكە ئادەتلەنمىگەچكە ھە دېمەيلا توسۇقلاردا ئاۋارىچىلىققا يولۇقاتتى.شۇنچە ئۇزاقلاردىن كەلگەن بىچارىلەرنى ئۆتكۈزۈشمەي، ئارقىسىغا قايتۇرۇشاتتى.يىگىتلەر قاراردا دېيىشكىنى بويىچە بەك چېچىلىپمۇ ماڭمىدى. ئۇيغۇرچە قاراردە. بەكتوپمۇ دېگىلى بولمايتى. ئابدۇرېھىم ئەنسىرەپلا تۇرغاچقا ئالدىنراق يېتىپ كەلدى.توساقتا رەسمىي ساقچىلار يوق، يامانياريېزىسىنىڭ ئاكتىپ ياشلىرىدىن ئىككىسى ۋە خىتايدىن بىرى بار ئىدى. خىتاي كادىر ئۇيغۇرياشلىرىنى يولغا چىقىرىپ، ئۆز خەلقى بىلەن يامانلىشىشقا سېلىپ قويۇپ، ئۆزى كىچىكسايىۋەن ساتمىدا تۇراتتى. ياش ئاكتىپتىن بىرى دىھقانلار بىلەن دەتالاش ئىچىدە،باشقا بىرى سايىۋەننىڭ ئالدىدا، گويا سايىۋەننىڭ ئىچىگە كىرىۋالايمۇ يولغا چىقايمۇدەپ قارار بېرەلمەيۋاتقاندەك گاھ ئىچىگە، گاھ يولغا قاراپ قوياتت. ئەسلىدەئاپتاپتىن قېچىپ، ئىچىگە كىرىۋالغۇسى بولسىمۇ، خىتاي خوجايىندىن سەل تارتىنىپتۇراتتى. تارىخنىڭ ھىچبىر بۆلۈگىدە بۇ كەبى كۆپ دىشۋارچىلىققا يولۇقمىغان بۇئادەملەر قوشنا يۇرتلار ئارىسىدا ئەركىن بېرىپ كېلەلمەي، خەت كۆرسۈتۈشكە مەجبۇربولۇۋاتسىمۇ، بۇلار نېمە ئۈچۈن؟ كىم ئۈچۈن دەپ سوراشنى ئەقىللىرىگە كەلتۈرۈشمەيتى.ئەكسىچە ئۆز بىخەستەلىكىدىن، ئاندىن مۇشۇنداق توسۇق قۇرۇشنى تەقەززا قىلغان بۇزغۇنچى، بۆلگۈنچى ئۇنسۇرلاردىن ئاغرىناتتى. چۈنكى ئۇلارغا ھەريەردە ئاشۇنداق تەلىمبېرىلەتتى؛ كىمدىن ئاغرىنىش ھەققىدە يۆن كۆرسۈتۈپ بېرىلەتتى. شۇڭا ئۇلارمۇ دەلشۇنداق قىلىشاتتى.نۆۋەتتە دەتالاش ئىچىدىكىسى مىشاغاكېتىۋاتقان يامانيارلىق بىر بوۋاي ئىدى. بوۋاي كەينىگە يېنىپ كىملىكىنى ۋە كەنتنىڭخېتىنى ئەكىلىشتىن ئېرىنىپ، بىكاردىن يالۋۇرۇپ، كۈچۈكلۈنۈپ، كىشىلىك ئىززىتىنىمۇپايمال قىلىپ تۈگۈتۈۋاتاتتى. ۋاي بالام، مەن مۇشۇ ساقىلىم بىلەن يامان ئىش قىلىدىغان ئادەمگەئوخشاتامدىم؟ چوڭ داداڭلىدەك بى ئادەمنى ماندا قىژناپ ژۈمەي ئۆتكۈزۈۋەتسەڭلابىژنېمە كەملەپ قالامىتى؟ پارتىيەنىڭ سىياسىتىمۇ ئانچىۋالا ئەمەس بوغىيتى، پارتىيەدېگەن قېرىلاغا كۆڭۈل بۆلگەننى كۆگەن،... ۋې! ساقىلىڭنى پەش قىمما! ما ساقىلىڭنى پەش قىمما، ماقىما! دېدى ياشئاكتىپمۇ بوش كەلمەي، بوۋاينىڭ ساقىلىدىن قاماللاپ تۇتۇۋېلىپ، يۇقۇرىسىغاكۆتۈرۈپكۆتۈرۈپ قويۇپ.بوۋاي ساقىلىنىڭ يۇلۇنۇشىدىن سىلكىنگەننېرۋلىرىنىڭ غىدىقلىشى بىلەن كۆتۈرۈشتىن بۇرۇنراق كۆتۈرۈلۈشكە تىرىشىپ، يۇلۇنۇشنىڭئازابىنى ئازايتماقچى بولاتتى. ئۇنىڭ قورۇلۇپ كەتكەن چىرايى، ئەسلىدە ئاق بولغان،ئەمما شۇئاندا كىرلىشىپ كەتكەچكە ئاق دېيىشكە بولمايدىغان يالاڭ يەكتىكىنىڭ ئوچۇقمەيدىسىدىن چارلاشقان يۇڭلىرى كۆرۈنۈپ تۇراتتى. يىگىتنىڭ ساقىلىنى قاماللىغان قولىئۈستىدىن تۇتۇۋالغان قوللىرى بولسا توغراقنىڭ قوۋزاقلىرىدەك شورلۇشۇپ تۇراتتى.ئابدۇرېھىم بۇ مەنزىرىگە قاراپ يەنىمۇئېزىلگەندەك بولدىيۇ، يەنە ئۆزىنى خاتىرىجەم كۆرسۈتۈش ئۇرۇنۇشىدا ئەتەيجانلىقجانلىق سۆزلەپ: خېتى يوق، كىملىكى يوقلا بىر چەتكە تۇمامسىلە، بىز ئۆتۈۋالىلى، دېدى ئەتەي توساقچىنىڭدىققىتىنى تارتىپ، تومۇرىنى تۇتۇپ بېقىش ئۈچۈن.توساقچى يىگىت بوۋاينىڭ ساقىلىنىقويۇۋېتىپ، ئوچۇق، يۇڭلۇق كۆكسىدىن نېرى ئىتتىرىۋەتتى: نېرى تۇرە، قېرى! ما بىزنى ئىش قىغىنى قوياپ، يىگىتنىڭتەلەپپۇزىدىن قارىغاندىمۇ مۇشۇ زېمىندا تۇغۇلۇپ ئۆسكەندەك قىلاتتى، شۇنداق بولسىمۇۋەزىپىسىگە بولغان ساداقەتتىن ئۇ يۇرتداشلىرىغا قىلچىلىك يۈز خاتىرە قىلالمايتى، ئۆيەڭگەكېتىپ خەت ئەكەل، بوممىسا نېرىغا بېرىپ تۇرۇۋە، زېرىكمىسەڭ، دېدىدە،ئابدۇرېھىم تەرەپكە بۇرۇلدى، ھە، غوجام، ئۆزلىرى نەگە؟ ئەمما بۇگەپتىكى ؛سىلى ئۆزلىرىنىنورمال دېگىلى بولمايتى. بۇنىڭدا ئۆزىدىن تۆۋەنلەرنى مەسخىرە قىلىپ، ھۆرمەتئالمىشى ئىشلىتىدىغان، زەھەرخەندە ئادەملەرنىڭ تەلەپپۇزى ئوچۇق بىلىنىپ تۇراتتى.بۇنى ئابدۇرېھىم دەرھال ھىس قىلدى ۋە ئىچىدە: ۋاي ھىچنېمە كۆرمىگەن ئابدال! كادىرسەن، توساق توسۇپخەت تەكشۈرەيسەن دەپ شىلاپ قويسا ئاشۇنداق زاڭلىقچى بولاپ كەتتىڭغۇ، سەن! كىچىككىنەئۆزەمنى ئايىمايدىغان بوسام شۇ گېپىڭ ئۈچۈن ئاغزىبۇنۇڭنى تۈزلۈۋەتسەم! مەن ئىشۇ مىشاغا بېرىپ كېلەي دەپتىم، دېدىئابدۇرېھىم ئۆزىنى تەمكىن تۇتۇشقا تىرىشىپ. ئىشۇ مىشاغا بېرىپ كېلەي دېگەنمىتىلە، غۇجام؟ كىملىكلىرى باما؟چىقاسىلا، ماندا، ھە، ھە، ... خوش، خەتچۇ، خەت؟ مىشاغا نېمىشقا بارىدىغانلىقلىرىغاكەنتتىن خەت ئەكەللىمۇيا؟ كىملىك بوغاندىكىن، دەپ خەت ئالماپتۇق؟ ئاڭلىشىمىزدىمۇ خەتپەتنىڭگېپى يوقتىيا؟ ماڭە، تولا گەپ يومزىماي، نېرى ئۆت! يا بېرىپ خەت ئەكەل! توساقچىئۇنىمۇ سەتلىدى، ئەمما بوۋايغا قىلغاندەك ئۇنچىۋالا يولسىزلىق، بىھۆرمەتلىكقىلمىدى دېيىشكە بولاتتى. چۈنكى ئابدۇرېھىمنىڭ ئۈستىۋېشى خېلى تۈزۈك ئىدى، ھە،ئۆزلىرىچۇ، غوجىلىرىم؟ دېدى توساقچى بالا ئارقىدىن يېتىشىپ كەلگەن يىگىتلەرگە قاراپ. مەن شەگە بېرىپ يېنىپتىم، مانا خەت، كىملىكمۇ با، مانا، دېدى قېيۇمئالدىغا ئۆتۈپ. ئۇ كىملىكى بارلارغىمۇ يول بېرىلمىگىنىگە قاراپ، ھەم خەت، ھەمكىملىكىم بولغاندىكىن مەن سىناپ باقاي دەپ ئويلىغانىدى.توساقچى بالا خەتكە سىنچىلاپ قاراپ،ئىنجىقلاپ تۈزۈك ئوقۇيالمىدى. چۈنكى دەل مانا شۇنداق چالا ئوقۇغانلارلا مۇشۇنداقخىزمەتلەرنى ئوبدان ئەپلەشتۈرەلەيتى. چۈنكى ئۇلارنى قانداق ئىش قىل دېسە شۇنداققىلاتتى؛ ئات دېسە ئاتاتتى. ئوقۇغان ئادەملەرنى يولغا كىرگۈزمەك ئاسان ئەمەس. ئۇسايىۋەننىڭ ئالدىدا تۇرغان ھەمرىيىنى چاقىرىپ، خەتنى ئۇنىڭغا بەردى. قاندا دېگەن ساۋاتسىزنىڭ خېتى بۇ؟ مۇشۇندامۇ يازامدا، خەتدېگەننى! دەپ كايىپ، ئۆزىنىڭ ئوقۇيالماسلىقىدىكى چاتاقنى خەتنى يازغۇچىغائارتىشنىمۇ ئۇنۇتمىدى.يەنە بىرسىمۇ بۇنى ھەجىلەپ، كۆپ ھەرەجتارتتى. شۇڭا ئۇ سايىۋەندە ئارام ئېلىپ ئولتۇرغان خىتاينى چاقىرىشتى. چۈنكىئۈچەيلەننىڭ بېشى شۇدەك قىلاتتى. ئادەت بويىچە بېشى بولغان ئادەم ھەممىنى بىلىدۇدەپ قارىلىدۇ ئەمەسمۇ؟ گەرچە ئۇ خىتاي بولسىمۇ، بۇ ئۇيغۇرچە خەت ھەققىدە ئۇنىڭقارار بېرىشى ئاجايىپ بىر ھال ئىدى. قاندا قىلىمىز شاياۋ ۋاڭ، ماخەتنى بىزئوقۇياممىدۇق، خەتكە ھىساپ قىلامدۇق يا،... نېمە خەتكەن ئۇ؟ بولمايدىغان يېرى بوسا ژىتىپ تاشلىۋەتمەمسىلە!؟ بولامدۇ، بوممامدۇ، ئۇنىمۇ بىلەممىدۇق، ئوقۇغىلى بولمىسا، قاندابىلىمىزكى؟خىتاي ئۇلۇغلارچە كىبرىسىنى جەۋلانقىلدۇرغان ھالدا تەنتەنە بىلەن ئورنىدىن تۇرۇپ بۇ تەرەپكە يېقىنلاشقاچ: ئوقۇغىنى بوممىسىمۇ ژىتىپلاۋەتسە تۈگەيدۇ، ئاندىن ئاندا پەلىپەتىشخەت يازماس بولۇدا، دېدى ۋە ئاشۇ ئۇلۇغۋارلىق تۈسىنى بۇزماستىن خەتكە كۆزىنىڭ قىرىداقاراپ قويدى، نېمە دەپتۇ، ھىچئوقۇيالمىدىڭلىما؟ دېدى ئۇ بۇرنىنى تارتىپ تۇرۇپ. نېمە دەيدا، مانا،نېمە دەيدۇ، ئىشىبولغاچقا شەھەرگە بېرىپ كېلىشىگە قوشۇلدۇق شۇنداما؟ ھە،قارىم، شۇندامۇ يا؟ مۇشۇندامۇ چالا خەت يازامدا؟ نېمە ئىش؟ قانچە كۈنلۈك رۇخسەتبەدى؟ خەت قاچانغىچە كۈچكە ئىگە؟ ھىچنېمە يوق، مانا! مۇندا! ئۇ شۇنداقدەپلا تىتىلىپ ئاران تۇرغان نېپىز قەغەزنى يىرتىپ تاشلىۋەتتى. ئادىشەي، نېمە قىلغانلىرى بۇ؟ ئەمدى مەن ئۆيگە قاندا كېتىمە؟باشقىدىن خەت ئالاي دېسەم ئۆيەم ئۇ قاتتا تۇسا! بارە! ماندا ماڭساڭ ۋىلايەتكە بارىسەن، گېپىڭ بوسا ئەز ئەرزقىل! خېتىمنى ژىتىۋەتسىلە ئەزگە قاندا بارىمەن؟ ھەقىچان شەگە باغىچەبادۇ سىلىدەك قاراكۆز غوجاملىدىن نەچچىسى، نەچچە يەدە؟ ھې، تەنە قىلىسەنغۇ؟ ماۋۇنىڭ خېلى گېپى بادەك قىلىدىغۇ؟ راس ئەمەسما، خېتىنى ژىتىۋەتسىلە، ئەمدە نەگە بارالايدا، بۇيىتىم؟ دېدى ئەتراپتىكى دىھقانلارمۇ بولۇشۇپ.مانا شۇندا قىلىپ، ماجرا تېرىلدى.ئابدۇسالام ئالدىغا ئۆتتى. ئۇ سەل بايۋەچچى مىجەز يىگىت بولغاچقا تونۇشبىلىشىمۇجىق ئىدى. ئۇ ھەتتا مۇشۇ توساقچىلارنىمۇ تونۇيتى، پەقەت توساقچىلار ھازىر ئىشبېشىدا، خەقنىڭ ئىھتىياجى ئۆزىگە چۈشۈۋاتقان ۋەزىيەتتە بولغاچقا ئۆزلىرىنى خېلىيۈكسەكتە ھىساپلايتى، شۇڭا ئۇلار ھەتتا ئابدۇسالامنى كۆرمەيتى. ئابدۇرېھىمئابدۇسالامنىڭ ئىتتىكلىك قىلىپ، بىرەر چاتاق تېرىپ قويۇشىدىن يۈرىكى ئۆيەپ، ئۇنىڭبېقىنىغا كېلىپ، بىلىكىدىن قاماللاپ تۇتۇۋالدى.ئەمما ئابدۇسالامنىڭ ئاللىقاچان ئۆتىتاشقان ئىدى. ئۇ بايا مۇشۇ تونۇش توساقچى قېرى بوۋاينىڭ ئاپپاق ساقاللىرىنىقاماللاپ تۇتۇۋېلىپ، ئىڭىكىنى كۆتۈرۈۋاتقاندىلا ئۆزىنى زورغا بېسىپ تۇرۇۋاتقانئىدى. ئەمدىلىكتە دادىسى تۇتۇۋالغان تەقدىردىمۇ سىلكىپ، ئىتتىرىۋېتىپ، گېپىنىقىلماي ئۇنىمايتى. ئۇنىڭ مېڭىسى قىزىپ كەتكەچكە ئەقلىنىڭ كونتروللۇقىدىن چىقىپكەتكەندەك قىلاتتى. نېمىلەرنى دېگەنلىكىنى ئەقلىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزۈۋاتقىنىمۇگۇمانلىق ئىدى. ئەتراپتىكى دىھقانلارمۇ ئۇنىڭغا بولۇشۇۋاتقاندەك قىلاتتى. ئەممائۇلارنىڭ نېمە دېگەنلىكى ئەقلىگە ئولتۇرمايتى، پەقەت ئېغىزلىرىنىڭ مىدىرلاۋاتقىنىنىكۆرۈپ تۇراتتى. چىراي ئىپادىسىدىنلا ئۆزىگە تەرەپدارلىق قىلىۋاتقىنىنى بىلىپتۇراتتى. رىجە سۆزلەش بىلەن كىمنىڭ ھەق، كىمنىڭ ناھەق ئىكەنلىكىنى ئايرىش ئۈچۈنئۇرۇنۇشلار ئۈنۈم بەرمىگەنسېرى، ھەر ئىككى تەرەپنىڭ جەھلى قېتىپ، بىربىرىنىئىتتىرىشلەر باشلاندى. توساقتا قاۋىلىپ قالغان دىھقانلار خېلى كۆپۈيۈپ قالغانئىدى. شۇڭا بارى يوق ئۈچ كادىر بۇ ئالامانغا تەڭ كېلەلمەي، ئۇلار قېچىپكېتىدىغاندەك جىددىيلىشىپ كېتىشتى.شۇڭا ئۇلاردىن بىرى گويا ساتمىدا قويۇپقويغان قورالىغا يۈگەرگەندەك قىلدى. ئەمەلىيەتتە بۇ بىر پەش بولۇپ، ئەمەلىيەتتەبۇلاردا قورال يوق ئىدى. خىتايلار قوراللارنى بەك قاتتىق باشقۇرۇدۇغان بولغاچقا،پۈتۈن ئەتراپتا ئۇيغۇرلار ياشايدىغان بۇنداق بىر مۇھىتتىكى بىر توساقتا تۇرۇدۇغاندىھقان كادىرلاردىن بولغان توساقچىلارغا قورال تۇتقۇزۇپ قويۇپ خاتىرجەم بولالمايتى.ياكى ئۇيغۇر دېگەن كۈنسېرى ئەركەكلىكىنى يوقۇتۇۋاتقان، قورقۇنچاق خەق، قورال بولمىسىمۇكادىر دەپ توسۇققا بەلگىلەپ قويۇلغان ياش بالىلارغا مىڭى ئىتائەت قىلىۋېرىدۇ، دەپئويلىغان بولۇشىمۇ مۈمكىن. يەنە تېخى شۇ ئىھتىماللىقنىمۇ چەتكە قېقىشقا بولمايتى: بۇ ئۇيغۇر دېگەننىڭ ھەممىسى پوتانسىيال دۈشمەندۇر، كىمبىلىدۇ، بىزنىڭ ئالدىمىزدا ھى ھى قىلغان بىلەن، ئۆزلىرىنىڭ تېرورچىلىرىنى كۆرگەندەئۇلارغا قوشۇلۇپ كەتمەيدۇ دېگىلىمۇ بولمايدۇ، شۇڭا ئوق بىلەن قورال تۇتقۇزۇپقويساق ئۆزىمىزنى ئاتسۇنمۇ؟توساقچى يىگىتلەرگە ئاسان دەمسىلەر؟بۇرۇنقى ساقچىلارغۇ تېنچ دەۋرلەردە قىلغىلى ئىشى يوق، ئىشخانىدا قارت ئويناپ،زېرىكسە بازارغا چىقىپ، ئارىلىسا، قاسقان شەپكە دەسمىي بولۇپ، شەپكىدىنھۈركۈيدىغانلار بىكاردىنلا خۇشامەت قىلىپ، بىرى لەڭپۇغا، بىرى ئۆپكە ھېسىپكە،بىرى سامسىغا تەكلىپ قىلىپ، قوساق بېقىپ يۈرۈشكىنى بىلەن، مانا ئەمدى جاھان تېنچبولماي قالدى، بۇنداق ئۇزاق سەھرالارغا يولداشلار كېلىپ نۆۋەتچىلىك قىلامدۇ؟ تىلبىلمەيمىز دېسىلا پۈتۈدۇ، ئىشخانىدا قېلىۋېرىدۇ، مانا مۇشۇنداق بىچارە ئۇيغۇرلاركېلىپ، ئوقۇمىغان نادان سەھرالىقلارنىڭ ئىچىدە رەج ئۇقتۇرالماي دەقەت بولۇپ،چارچاپ تۈگەيدۇغۇ.ئاسان مائاش نەدە؟ يولداشلار ئىشەنمىگەندەكنەزەردە قاراپ جاننى چىقىرىۋاتقان، تۆۋەندە خەلق تېخى رازى بولمىغان! شۇ تېرورچىدېگەن نېمىلەرگە نېمە كەمدۇ؟ نېمىشقا تېنچھاياتنى ياخشى كۆرۈشمەيدىكىنە؟ ئۇنىڭ نېنى تارتىۋالغاندەك، بىكاردىنلا يولداشلانىئۆلتۈرۈۋاتقان، ئادەمنىڭ نومۇسىنى كەلتۈرۈپ، مائاشنى بەرسە ھۆكۈمەت بېرىۋاتسا،ئۇلارغا نېمە ئېغىرىكىن؟! ھەي، نادانلىق!مانا ئەھۋال مانا شۇندا؟ قائىدەبىلىشمەيدۇ، كۈن بويى قائىدە سۆزلىسەڭمۇ، قۇرۇقتىنقۇرۇق يالۋۇرۇۋېرىشىدۇ. شۇندىنكۆرە دىككىدا بېرىپ، دېگەن خەتنى ئەكەلسىلا بولمىدىمۇ؟ بىر ئاز ھەددىنى بىلدۈرۈپقويمىساڭ تېخىمۇ ئۆزىنى بىلمەي قېلىۋاتقان. قاسقان شەپكىنىڭمۇ سۈرى قالمىدىمۇ بۇخەقنىڭ ئالدىدا؟ بىز دېگەن ھۆكۈمەتنىڭ كادىرى تۇرۇپ، مۇشۇ لاي سۇ ئىچكەنلەرنىئىگەلمىسەك سەت ئەمەسما؟ قانۇن ئىجرا قىلىشىمىزغا توسقۇنلۇق قىلىش جىنايىتىئۆتكۈزۈشۈۋاتىسەن ھەددىڭنى بىلىش! ئۈچەيلەننىڭ بېشى بولمىش خىتاي كادىر، خىتايغاخاس تومۇرچۇلۇقىنى ئىشلىتىپ ۋارقىرىدى. دىھقانلارغا بۇ پوپۇزا سەل رول ئوينىغاندەكقىلدى، ئۇلار قورققاندەك كەينىگە داجىشتى.ئەمما يىگىتلەر بۇنىڭغا پىسەنت قىلىشمىدى. شۇڭا ئابدۇسالام: كۆسەيلىرىڭ بولسا ئاتە! يامان بولساڭ! ھۇمۇناپىق غالچا! ھۇ ئۆزىنى بىلمەيدىغان ئازغۇن غالچا! دېگىنىچەكۆكسىنى ئېچىپ ئالدىغا قىستاپ كېلىۋەردى.بۇ ھال كادىرلارغا بەكمۇ ھار كەلدى. ئاتاي قورالىيوق، يالغان پەش قىلىشنى داۋام قىلاتتى: ھېلى باكا، پۇشمان قىلىشقىمۇ ئۈلگۈرەممەي قالاسەنمىكى، ھېلى باكا،ئاپلا! لاۋۋاڭ قورالنى ئاچىقسىلا، مانا بىز گۇۋا،نېمىدىن قوقىمىز؟ بىزگە ھۇجۇم قىلدى، قوغدۇنۇشقا مەجبۇر بولدۇق دەيمىز، ئاچىقسىلاتاپانچىنى! ئاتە، مازپاينەك! غالچا، غالچىلىقىنىمۇ بىلگۈچىلىكى يوق ئازغۇن،ئاتە! ئابدۇسالامدىن قېلىشقا كۆزى قىيمىغان يىگىتلەردىن بىرىمۇ كۆكسىنىئېچىۋېلىپ دېۋەيلىدى.بۇ ئەمدى ئەركەكچىلىك، مەرتمەردانلىقنىڭئىمتاھانىدەك تۈس ئېلىپ قالدى. بۇ ھالدا چېكىنىش، توساقچىلارنى يەر بىلەن يەكسانقىلاتتى. قورال بولسىدى، چوقۇم ئاتاتتى. ئاندىن نېمە كۆرسە كۆرەتتى. شۇغۇنىسى قوراليوق ئىدى. شۇڭا شارت كەينىكە بىر قەدەم داجىپ تۇرۇپ، يېنىدىن پىچاق چىقاردىدەبېسىپ كەلدى. بۇنى كۆرگەن ئابدۇسالاممۇ پىچاقنى قولىغا ئېلىپ، دوستىغا ھەمدەمگەتەييار بولدى. توساقچى پىچىقىنى ئۇ ياق، بۇ ياققا شىلتاپ، راستىنلاسانچىۋېتىدىغاندەك ھەملە قىلىشقا باشلىغانىدى. بۇنىڭغا چىداپ تۇرۇش، يىگىتلىكغورۇرىغا مىسلىسىز ئېغىر بىلىنگەن يىگىتلەر بولسا ھەممىسى پىچاقلىرىنى چىقىرىپ، توساقچىنىڭھۇجۇمىنى توسۇشقا مەجبۇر بولۇشتى.مۇشۇ قىلىقنىڭ ئۆزىلا ئۇلار ئۈچۈنئۆمۈرۋايەت تۈرمىدە يېتىشقا يېتىدىغان جىنايەتنى شەكىللەندۈرۈپ بولغان ئىدى. ئەمدىقىلمىغان قاتىللىق ئۈچۈن، ھىچ پايدىسى يوق ھەملىلەر ئۈچۈن زىنداندا چىرىپ يېتىشتىنكۆرە، بولغۇلۇق بولۇپ بولغاندىكىن، مانائەمىسە دەيدىغان يېرىگىمۇ كېلىپ قالغان ئىدى. ئابدۇرېھىم بۇلارنىئەقلىدىن ئۆتكۈزدى. ئاللاھپىشانىمىزگە شۇنى پۈتكەن ئوخشايدۇ، ئەمدى بىز يول قويساقمۇ تۈرمىدىن قۇتۇلۇش يوق شۇلارنىئويلاپ، باياتىندىن بېرى دوستلىرىغا ھاي بېرىشكە ئۇرۇنۇۋاتقان بۇ يىگىت، بىردىنلابولدى قىلىپ، ئەكسى ھالدا: ئۆتتۈرە، مۇناپىقلىنى، خىتاي ئىزدەپ نەگە بارىتۇق، مۇناپىقمۇئوخشاش! تىقە پىچاقنى، بولغۇلۇق بولدى! دەپۋارقىرىۋەتتى. ئۇنىڭ تۇيۇقسىز بۇنداق قارارغا كېلىشىدە، كىم بىلىدۇ دىھقانلارئىچىدىن بىرلىرى خالىس خەۋەرچىلىك قىلىپ بولغان بولۇشىمۇ ئىھتىمال ئىدى، ئۇ ھالداھېلىلا بىر توپ ساقچى ياردەمگە كېلىدىغان بولسا بۇلارنى مىدىرلاتمايتۇتۇۋالاتتىدە، تۈرمىگە كەتتىڭ دېگەن گەپ ئىدى.ئالتە يىگىتنىڭ ئوڭ تەتۈر پىچاق شىلتىشىبىلەن توساقچىلار قەدەممۇ قەدەم چېكىنىپ، ئۆزىنى قوغداش ۋەزىيىتىگە چۈشۈپ قالدى.تۇرقىدىن ئۆلۈم ۋەھىمىسى چىقىپ تۇرغان ھالدا، ئاجىزانە ئاگاھلاندۇرۇشلىرىنى داۋامقلاتتى: گۇنادىن قولۇڭلانى ژىغىڭلا، شەيتاننىڭ كەينىگە چىمەڭلا،پارتىيەنىڭ كەڭچىلىكىگە ئېرىشىسىلە، ھەممىمىز ئۇيغۇر ئەمەسما، ماندا قىلىشىپكەتمەيلى، بىز يەنە سىلىنى قوغداپ قېلىش تەرەپدارى بولۇپ گۇۋالىق بېرىمىز، ئۇنداقىلماڭلا!... ۋې! سەن ئۇيغۇرما؟ نەرىڭ ئۇيغۇر سېنىڭ؟ بايا قىلغان قىلىقىڭئۇيغۇرنىڭ قىلىقىما؟ چوڭ داداڭدەك ئادەمنىڭ ساقىلىنى تۇتۇۋېلىپ، ئېڭىكىنى كۆتەگەنچېغىڭدا ئۇيغۇرلۇقۇڭنى ئۇنتۇپ قاغانما؟ چىمنى دەپ قىلىشىۋاتىسەن؟ ھۇ مۇناپىقلا! ماندا ئەكسىيەتچى گەپنى قىلماڭلا، بۇنىڭ ھىسىپىنى بەمەك تەس كەپقالامىكى... ۋايجان! مانا ساڭا ھىساپ، ھىساپنى ماندا بەسەكقۇ بولا، مانا ساڭا ھىساپ!مانا!... ۋايجان! خەلق كادىرىنى ئۆلتۈرەۋاتىدا، ئادەم بوساڭ ھۆكۈمەتكە خەۋەقىل، ۋاي ئادەم ئۆلدى!قىياچىيالارغا قارىشىپ تۇرغان دىھقانلارمانا ئەمدى ئىشنىڭ ئاقىۋىتى بۇ تەقلىتتە ئاياغلاشقىلى تۇرغاندا قورقۇپ تىترەشكەباشلىدى. ئاپلا، ما قاتىللىنى قايلاڭلا، كادىر باللىنى ئۆتتۈرۈدۇغانئۆلتۈرۈدۇغان بولدى! دەپ ئېچىنىشقا باشلىدى ئۇلار.بايا توساقچى بىلەن دەتالاش قىلىپ، ساقىلىتارتىلغان بوۋاي بولسا ئارىدىكى ياشراقلارغا: جۇگۇڭلا يۈگرەڭلار، پەيسۇغا خەۋە قىپ قوياڭلا، ياش بوغاندىكىن،قوڭاڭلىدا ۋەلىسىتىڭلا بوغاندىكىن، دېدى تىتلىق بىلەن. ياشلاردىن بەزىلىرى ۋەلىسىتلىرىگە مىنىشىپ،يامانيار يېزىلىق ھۆكۈمەت تەرەپكە ئاتلانغاندا بولسا، بوۋاي ئۆزىمۇ تۇرالماي،ئېشىكىگە مىنىپ شۇ تەرەپكە يول ئالدى. ئۇ ھودۇققان، قورققان، ئۆڭسىلى ئۆچكەنھالدا، قىران باللىنى ئۆتتەدىدە، ئازغۇنلا، ۋاي ئېسىت، بۇزۇق ئادەملەدېسە، قاندا بولىدىكى دەپتۇق، يېنىمىزدىلا بولۇدۇكەن ئەمەسما!... دېگىنىچەسۆزلەپ كېلەتتى.يولدا ئۇچراپ، نېمە بولاپتا؟ دەپسورىغانلارغا بولسا: ھۆكۈمەت تۇتۇمىز دەپ ئىزدەۋاتقان بۇزۇقلا توساقتىكى كادىرباللىرىمىزنى قىيماچىما قىلىۋەتتى، قاراپ تۇرۇپلا! دەپۋايسايتى. ئاندىن يەنە ئۆزئۆزىگە سۆزلەپ، ئاللاغائامانەت، ئازغانلانى ئۆزەڭ ھىدايەت قىل، ئاللا! ما ئىشنى قاراڭلا، قاراپ تۇرۇپلاقىران باللىنى،ھە...بۇ ياقتا بولسا يولنىڭ مىلىقلاپ تۇرغانقۇمساڭغۇ تۇپراقلىرىدا قان داغلىرى، قانلىق ئىزلار ئاشكارە كۆرۈنۈپ تۇراتتى. توساقچىلاردىنئىككىسى ئاللىقاچان يول بويىدىكى ئېرىققا دومۇلاپ كەتكەن ئىدى. ئەمدىلىكتە ئۆزىدىنئاققان قانلار ئېرىقتا يىغىلىپ، جەسەتلەر چىلىشىپ قالغانىدى. يەنە بىرى ئۆمۈلەپ،مۈدۈرۈپ، چوقۇرۇپ قېچىشقا تىرىشىۋاتاتتى. كەينىدىن يۈگرەپ بارغان ئابدۇسالام بولسائۇنىڭ دوڭغۇيۇپ تۇرغان ئەپلىك ھالىتىدە كۆتىگە شىددەت بىلەن بىرنى تېپىۋىدى، ئۇمۇقاڭقىپ بېرىپ يۈزىچىلا يولغا يىقىلدى. ئۇنىڭ قان ئېقىۋاتقان جاراھەتلىرىگە يولنىڭتوپىسى يۇقۇپ، لايغا ئايلانغان، قانلىق لاي بىلەن بۇلغانغان يۈزىدە پەقەتلاكۆزلىرى ئاشكارە كۆرۈنەتتى. كۆزلىرىنىڭ ئېقى يوغۇناپ كەتكەندەك، يوغان ئېچىلغانھالدا قارىقى قېتىپ قالغان ئىدى.ۋەقەدىن قورقۇپكەتكەن دىھقانلار يولنىڭ يەنە بىر چېتىدە غۇژمەك بولۇپ تۇرۇشاتتى. ئۇلار نېمەقىلارىنى بىلمەيتى. شۇ ئارىدا ياشراق بىرى: ئەمدى يولىمىزغا ماڭمايلىما، دېدى پېتىنمىغاندەك قىلىپ. بوممايدا، بالام، بوممايدا، دېدى ئوتتۇرا ياشلىق بىر دىھقان، ئۆز بېشىمىزغىلا كېتىۋەگەن بىلەن خاتالىق بولۇدا، بىزنى بىژ كىم سەن ئۆتتۈڭدېمىگەن تۇسا، ئۆتەپ كەتسەك قاندا بولۇدا؟ دادىلىرى راست دەيدا، ساخچى باللا بىزنى تېخى ئۆتتۈڭدېمىگەنتى ئەمەسما، ھېلىغىچە باشقىلىرى كېلىدا، ھەقىچان، بۇندا تاشلاپ قويمايدايولنى، باشقىلىرى كەگەندە رۇخسەت بېرىپ قاسا ئۆتەمىز، دېدى يەنە بىر پىشقەدەم. توۋا، رەڭگى روھى خېلى تۈزۈكتەك كۆرەپتىكەنمە، ھەجەپيامان شۇملاكەن ئاۋۇ؟ دۈشمەن دېگەننىزە بىژنېمە دەپ بوممايدىكەن، جۇما،... شۇنى دەيمەن، نەۋقىران كادىر باللىنى دېسىلە، نېمىلادېگەن بىلەن شۇ بىچارىلەمۇ پىژپىژ ئاپتاپتا بىزنىڭ ئامانلىقىمىزنى دەپ تۇغانتىئەمەسما، ۋاي ئېسىت!..ئۇلارنىڭمۇلاھىزىلىرى شۇ تەقلىتتە داۋام قىلىپ كېتىۋەردى.بۇ مەزگىلدە بىزگەتونۇش قاتىللار تامامەن ئەقىلنىڭ كونتروللۇقىدىن پارىغ بولغاندەك بىر خىلكۆرۈنۈشتە سەندىرەكلىشىپ، يار تەرەپكە كېتىشتى. ئۇلار يارغا چۈشۈپ، ئادەملەردىن،چىغىرلاردىن ئۇزاقراققا كېتىشىپ، توختام سۇ ئازگاللىرىدا قانغا بويالغانقوللىرىنى، يۈزكۆزلىرىنى يۇيۇشتى. نېمىدىندۇر يىركەنگەندەك، قۇرۇق قەي قىلىشىپ،ئېقىم تەرىپىدىن يېيىتىلغان قۇم ئۈستىگە ئۆزىنى تاشلاشتى. ئۆز ئارا گەپقىلىشقۇدەكمۇ ھالى باردەك قىلمايتى. تۇنجى ئادەم ئۆلتۈرگەنلەردە كۆرۈلۈدۇغانقورقۇنۇچ، كۆڭلى ئاينىش، ئۆزئۆزىدىن يىركىنىش تۇيغۇلىرىنىڭ قىينىشىدا ئەقلىمۇئىشلىمەي قالغاندەك قىلاتتى.بىر ھازادىن كېيىنئابدۇرېھىم ئېسىنى يىغدى. ئۇ ھىچكىمگە بىۋاسىتە پىچاق تىقمىغان ئىدى. پەقەتھاياتىدا ھىچ كۆرۈپ باقمىغان كۆپ مىقداردىكى ئادەم قېنى ۋە ۋەھشىي شەكىلدە قانغامىلىنىپ ياتقان ئۆلۈكلەرنى كۆرۈشتىن ئەقلى قېتىپ قالغان ئىدى. شۇڭا ئۇنىڭدابىۋاسىتە ئادەم ئۆلتۈرگۈچىلەردە بولۇدۇغان روھىي ئۆزگۈرۈشلەر، پاسسىپلىق،تورمۇزلۇنۇش بولماي، قاتتىق قورقۇپ كېتىش ۋە قاندىن كۆڭلى ئاينىش كۆرۈلگەچكە ئەڭئەۋۋەل ئۆزىنى كونترول قىلىۋالغان ئىدى. قۇمدىكى ياتقان ئورنىدىن ئۆرە بولۇپئولتۇرۇپ، خۇددى چۈشىدىن ئويغانغان ئادەمدەك ئەلەڭلەپ ئۇ ياق، بۇيېقىغا قارىدى.ئۇنىڭ قاراشلىرى ئۆندەرەشكىمۇ ئوخشاپ كېتەتتى. ئۇ بىر ھازادىن كېيىن ئۆزلىرىنىڭھېلىلا قىلىپ قويغان دەھشەتلىك ئىشىنى ئېسىگە ئالدى، ئېسىگە ئالدى دېگىنىمىز،ئەقلى بىلەن ئويلىدى، ئاقىۋىتى ھەققىدە ھەم ئويلىدى. ئەمدىلىكتە بۇ يەردە يېتىۋەرگەننىڭپايدىسى يوق، ھېلىلا ساقچىلار يېغىپ كېتىدۇ. تۇتۇلۇدۇ. شۇڭا دەرھال بىر ياققاكېتىپ دالدىلىنىش كېرەك!نەگە بېرىپدالدىلانسا بولار؟ قېچىپ قۇتۇلۇش مۈمكىن ئەمەس ئىدى. ھامىنى ئۆلۈشىنىغۇ ھەركىمبىلىدۇ، ئەمما مۇشۇ يېقىن ئارىدا ئۆلۈدۇغانلىقىنى، تۇتۇلسىلا ساققالمايدىغانلىقىنى مانا ئۇ تۇنجى بولۇپ ئېنىق بىلدى. يېقىندا ئۆلۈدۇغانلىقىنى،ئەمدى ئائىلىسىنى قايتا كۆرەلمەيدىغانلىقىنى، بۇرۇنقىدەك، ئەركىن بولمىسىمۇ،ھەرھالدا تۈرمىدىن ياخشىراق ھاياتقىمۇ قايتا ئېرىشەلمەيدىغانلىقىنى ئېنىق بىلەتتى.قېچىپ قۇتۇلغىلى بولمايدىغان ئۆلۈم ھەركىمنىڭ بېشىدا بار، ئەمما بۇلارنىڭ بېشىدىكىتېخىمۇ ئېنىق، تېخىمۇ يېقىن ئىدى. مانا شۇلارنى بىلگەن ھالدا ياشىماق نەقەدەردەھشەت! ئۆلۈم سائەتلىرىنى، مىنۇتلىرىنى ساناپ ياشىماق نەقەدەر دەھشەت! قۇمساڭغۇتۇپراقلارغا مىلىنىپ بولسىمۇ ياشىسا نەقەدەر تاتلىق؛ ھاياتنىڭ ھەممە نېمىسى،جاپاسىمۇ، ئىزتراپلىرىمۇ نەقەدەر تاتلىق؟! ئاشۇ ئاسماندىكى ئاپپاق بۇلۇتلار،بۇلۇتلار ئارىسىدا تېخىمۇ تىنىق ۋە چىرايلىق كۆرۈنۈدۇغان چوڭقۇر سۇدەك كۆك ئاسماننەقەدەر يېقىملىق! بۇلارنى پەقەت ھايات ياشىغانلارلا كۆرەلەيدۇ. ئۆلگەنلەر ئۈچۈنھىچنېمە مەۋجۇت ئەمەس! يار بويلىرىدا ئانچەمۇنچە ئۇچ چىقىرىپ قالغان يۇلغۇنلارمۇ،مۇشۇ قۇملۇق يارمۇ، يارنىڭ شور ئارىلاش گىرۋەكلىرىمۇ مەۋجۇت ئەمەس! ئەڭ يېقىمسىز،ئەڭ كۆرۈمسىز نەرسىلەرمۇ ئۆلگەنلەر ئۈچۈن مەۋجۇت ئەمەس! ھەتتا تۈرمىدە چىرىپياشىغانلارمۇ دەرھال ئۆلۈدۇغانلاردىن ياخشىراقتەك قىلاتتى. ھاياتنىڭ بۇ قەدەرتاتلىقلىقى، ئۆلۈمگە سائەتلەر قالغان ۋاقىتتا تېخىمۇ ئېنىق بىلىنەتتى.ئۇ چەكسىزمەيۈسلۈك، پۇشايمانغىمۇ، ئۆكۈنۈشكىمۇ، ھەسرەتكىمۇ ئوخشاپ كېتىدىغان، شۇنداقلاھىچقايسىغا ئوخشىمايدىغان بىر خىل روھىي ھالەتتە قالغانلىقى ئۈچۈن ئۇلار ئۈچۈنمۇشۇنىڭدىن كېيىنكى ئىشلارنىڭ ھىچقانداق پەرقى يوقتەكمۇ قىلاتتى. ئەمما يەنە شۇھاياتقا بولغان ئىنتىلىش، ھايات سۆيگۈسى ئۇنى ھايات قېلىشقا، بۇنىڭغا چارەتېپىشقا، ئۇرۇنۇپ بېقىشقا ئۈندىدى. تېخىمۇ بالدۇر ئۆلۈش ۋەھىمىسىدىن چۆچۈپ ئېسىگەكەلدى. شۇندىلا باياتىنقى پاسسىپ روھىيھالىتىدە ئەقلىگە كەلگەن بارلىق ئەزگۈچىخىياللار ئورنىنى ئۈمىتلىك ئويلار ئىگىلەشكە باشلىدى. توغرىسى ئۇ ئۆزئۆزىنىئۈمىتلىك بولۇشقا رىغبەتلەندۈردى. ئېتىقاد ھەققىدە ئەمدىلا ئېسىگە ئېلىشقامۇۋەپپەق بولالىدى. ئېتىقاد! ئەنە شۇ مۇقەددەس ئېتىقاتلا ئۇنىڭغا مەدەت بېرەلەيتى.ئۆلۈمنىڭ قورقۇنۇچلۇق ئەمەسلىكى شۇندىن كېيىن ئايان بولۇپ، كۆڭلى تەسكىن تاپتى.مۆمىن ئۈچۈن ھايات كۆرەش ئىدى؛ ئۆلۈم جەننەت دېمەكتى. بۇنىڭ ھەر ئىككىسىدە پايدا ياتاتتى.نېمىسىدىن قورقۇش كېرەك؟ قورققۇدەك ھىچنېمە يوق! ئۇ دۇنيادىن ئۈمىدى يوقمۇناپىقلارلا ئۆلۈمدىن قورقۇدۇ!ئابدۇرېھىم دەسئورنىدىن تۇرۇپ، دوستلىرىنىڭ پۇتىغا تەپتى. دادىلدادىل تەپتى: تۇرۇڭلا، باللا، ئۆلۈمنى ساقلاپ ياتامدۇق؟ئاشۇنچىلىك ئىش بىلەنلا ئىشىمىز پۈتتىمۇ يا؟ تۇرۇڭلا، تېزرەك كېتىلى بۇ يەدىن.تېپىش بىلەنبولمىدى، بەزىلىرىنى مۈرىلىرىدىن سىلكىپ تۇرغۇزۇشقا توغرا كەلدى. كۆزلىرىنىچەكچەيتىپ ئۆلۈپ ياتقان ئۈچ جەسەت، يەرگە يېيىلىپ، قۇمساڭغۇ تۇپراققا سىڭىپ كەتكەنئۇ قەدەر كۆپ قان! دەھشەت سالىدىغان مەنزىرە ئىدى. بۇ ئۇلارنىڭ كۆز ئالدىدىنشۇنچىلىك ئاسانلا كېتەمدۇ؟!ئابدۇرېھىم ئۇلاربىلەن كېڭىشىشنىڭ پايدا بەرمەيدىغانلىقىغا كۆزى يېتىپ، جۈڭلا دەپلا ئارقىسىغا ئەگەشتۈرۈپ يارئىچى بىلەن ئېقىم يۆنۈلۈشىدە يۈرۈپ كەتتى. ئۇلارنىڭ مىشاغا بارىمىز دېگەنلىكىنىئاڭلىغانلار كۆپ ئىدى، ئاڭلىغانلارنىڭ ھەممىسى بەسبەستە بۇنى مەلۇم قىلاتتى. بۇمۇكۆڭۈللەرگە ئايان ئىدى. شۇڭا دۈشمەن ئۇلارنى مىشا تەۋەسىدىن ئىزدەيتى. بۇ بىرئاددىي رىجە تۇرسا مىشاغا بارغىلى بولاتتىمۇ؟ ئابدۇرېھىم قىزىلبۇيا تەرەپكە ئۆتۈپكېتىشكە نىيەت قىلىپ يولغا چىققانىدى. باشقىلار بولسا مەيلىنى ئابدۇرېھىمغا تاپشۇرۇپ،ئەلەڭسەلەڭ روھىي ھالەتتىن چىقالمىغان ھالدا ئارقىدىن كېلىشەتتى.ئۇلار يار ئىچىبىلەن يۈرۈپ، چوكانيارنىڭ ئۇدۇلىغا كەلگەندە شەرقىي قىرغاققا چىقىشتى. كۆز ئالدىدائۇچ چېكى يوق كېۋەزلىكلەر، قوناقلىقلار يېشىرىپ ياتاتتى. كەچ كىرىپ قېلىۋاتاتتى.ياخشىكى قوزا چۈش بىلەن يەۋالغان لەغمەن ئۇلارغا قۇۋۋەت بولدى، ئەتتىگەنكى ناشتابىلەنلا بولغان بولسا ئۈزۈلۈپ قالاركەن. ئۇلار قوناقلىقلارغا شۇڭغۇدى. ئاھالەنۇقتىلىرىدىن ئەڭ يىراق بولغان بىر قوناقلىقنىڭ ئوتتۇرىسىغا كېلىپ، ئۆزلىرىنىتاشلاشتى.ئەمدى ئەڭ ئەۋەل ئەقىلگە كەلگىنى قېنىپ بىرئۇخلاپ، ئۈگەئۈگىلىرىگە يىغىلىپ قالغان ھاردۇقلىرىنى چىقىرىۋېلىش ئىدى. شۇغۇنىسىيەيدىغان بىر نەرسە يوقىدى. ھەممىدىن بەك ھەسەننىڭ قورسىقى ئېچىپ ئۇيقۇسىكەلمەيدىغاندەك قىلدى. شۇنداقلا قورقۇنۇچلۇق مەنزىرىلەر كۆز ئالدىدا قايتاجانلىنىپ تۇرۇۋېلىپمۇ ئۇخلاتمايدىغاندەك قىلاتتى. ئابدۇرېھىم مىشالىق ئىمامغاقاراپ بىردەم كۈزەتكەندىن كېيىن: قانداراق تۇرۇلا، ئادېش؟ دەپ سورىدى. پەقەتلا ماجالىم يوق، ئۇخلاي دېسەم ئۇيقۇ تاپالايدىغاندەكقىلمايمەن، كۆزۈم ئۇيقۇغا كەتسىلام قان كۆرۈپ، چۆچۈپ كېتىۋاتىمەن،... دېدى ھالسىراپ. ماڭغۇدەك ھاللىرى باما؟ ئۆرە تۇرغۇدەك ھالىمنى دېسىلە بى... ئەمما بۇندا ئۆزىمىزنى تاشلىۋەتسەك بوممايدا، ھېرىپ كەتكۈدەك جىقيولمۇ ماڭمىدۇق، ئىشمۇ قىلمىدۇق، ھاغۇزۇۋاتقان ئىش ئاشۇ ئىش، بۇ ۋاقىتلىق، ھەممىسىئۆتەپ كېتىدا. ئايەت ئوقۇپ ئاللاھتىن ياردەم تىلەيلى. ماندا بى ئىش با، نەدىنبوممىسۇن يىگىدەك بىژ نەسە تاپمىساق بوممايدا. ئىمام مىشا تەرەپكە بېرىپ كەسۇنمىكىدەيمەن، نانپان ئەكەسۇن، كېچىچە بېرىپ دەرھال يانسا، كۈندۈزى بىز قوناقلىقتايېتىپ، ھاردۇقنىمۇ چىقىرىۋېلىپ، ئاندىن كېچىلەپ قىزىلبۇيا تەرەپكە كەتسەك، ئۆزباللا بوغاندىكىن، ئۇ يەدىن پانالىق تاپارمىزمىكى دەيمەن. ئۆيگە بېرىپ كېلەلىشىمگە كۆزەم يەتمەيدۇ، جۇما، ئادېش،... يولدايىقىلىپ قالامەنمۇ دەيمەن... توختىماي سۈرە ئوقۇپ ماڭسىلا، ئاللاھ مەدەت بېرىدۇ، يول ماڭسىلاتېخى بالدۇراق كۆڭۈللىرى ئېچىلىپ كېتەمدۇ، تېخى، دېدىئابدۇرېھىم، تۇسۇلا، ئۆيلىرىگە بېرىپ قاممىسىلا، ئاغىنىلەنىڭ ئۆيىگە باسىلا.كىم بىلىدۇ سىلىنىڭ ئۆينى پايلاپ ياتقان بىرەسى يوق دېگىلى بوممايدا. ھايالبوممىسىلا.ئىمام ئېتىزلىقنىڭ قىرلىرى بىلەن جەنۇپتەرەپكە كېتىپ، ئاياق تىۋىشىمۇ يۈتتى. قوناقلىقتىكىلەر بولسا گەپلىشىشكىمۇھەپسىلىسى يوقتەك جىم ئىدى. ئۇخلىغاندەك كۆزلىرىنى يۇمۇپ يېتىشاتتىيۇ، ئۇيقۇتاپالىغاننىڭ تايىنى يوق، چۆچۈپچۆچۈپ كۆز ئېچىشاتتى. ئابدۇرېھىم ئۆز مەسئۇلىيىتىنىچۈشەندى. ئۇ ئۇيقۇسىزلىققا چىداپ، قاراۋۇللۇق قىلمىسا، دوستلىرىنىڭ كارغاكەلمەيدىغانلىقىغا كۆزى يەتتى. بۇ بىر بوھران ئىكەنلىكىنى ئۇ نەزەرىيە جەھەتتىنبىلەتتى. بوھران ئۆتۈپ كەتسىلا قورقمايدىغان بولۇپ قالاتتى. ھەتتا ئېيتىشلىرىچەئادەم ئۆلتۈرۈشكە خۇمار بولۇپمۇ قالارمىش.يېرىم كېچىدىن ئۆتكەندە ئاندىن بالىلاريېنىك خورەك تارتىپ ئۇيقۇ سەھراسىغا كېتىشكەندەك قىلدى. شۇندىمۇ پاتپات چۆچۈپئويغۇنۇپ تۇراتتى. كېچىنىڭ كېيىنكى ئۈچتەن بىرى كىرگەندە ئابدۇرېھىم تەيەممۇمقىلىپ ناماز ئوقۇغاچ ئىمامنى كۈتتى. ئۇخلاۋاتقانلارنى ئويغۇتۇشقا قىيمىدى. ئەگەرئۇلار ئۇيقۇغا قېنىپ يېشىلىپ قوپمىسا ئەتىكى ھەركەتكىمۇ دەخلىسى بولاتتى. ئىمامنىڭشۇنچە ھايال بولۇشىمۇ ئۇنى ئەندىشىگە سالغىلى تۇردى.ئۇ ئىككى رەكئەت نامازنى ئوقۇپ بولۇپ زىكرىئېيتىپ ئولتۇرغىنىدا شىپىرشىپىر ئاياقتىۋىشىنى ئاڭلىدى. بۇ يالغۇز كىشىنىڭ ئاياق تىۋىشىدەك ئىدى. شۇنداق بولسىمۇئىھتىياتتىن پىچىقىنى چىقىرىپ، ئاۋاز كەلگەن تەرەپكە قۇلىقىنى شىڭتايتىپ، كۈتۈپتۇردى. كەلگەن ئىمام ئىدى. ئاللاھقا شۈكرىلەر بولسۇنكى، ئىمام ۋەزىپىنىمۇۋەپپىقىيەتلىك ئورۇنداپ كەپتۇ. ئۆزىمۇ ئېچىلىپ قاپتۇ. ھېرىپ كەتتىلە، نامازنى ئوقۇپلا ئۇخلىۋالسىلا، دېدىئابدۇرېھىم ۋە، ئەمدى باللانى نامازغا ئويغۇتاي.سەھەرنىڭ نەمخۇش سوغۇق ھاۋاسىدىن تىترەپكەتكەن يىگىتلەر چالا ئەسنىگەن ھالدا ئۇيقۇلىرىنى ئاچتى. يېقىنراق بىژ يەدە سۇ يوقمىدۇ؟ دېدىئابدۇسالام. مەن تەيەممۇم قىلدىم، سىلىمۇ تەيەممۇمقىلىشسىلا، سۇ ئىزدەيمىز دەپ تەمتىلەپ ژۈسەك قاملاشمايدۇ. ئەمدى ئاخشاملىققىچەچىداشقا توغرا كېلىدۇ، باللا. ئاخشاملىققا يولغا چىقىمىز، يولدا سۇغا دۇچ كەلسەكئىچەمىز، تاھارەتنىمۇ كامىل ئالامىز، بوممىسا چارە يوق. تەيەممۇمغۇ قىلامىز، ئەممازە، ئېگىنىمىزدىكى قانلار قاندا بولادەيمەن يا؟ ھىچنېمە بوممايدا، ساھابىلەرمۇ جىھاد مەيدانلىرىدا قان ژۇقىكىيىملىرى بىلەن ناماز ئوقۇغانغۇ، ئۇنتۇپ قاللىما؟ بوسىلا، ئىمام ساقلاپ قالدى،نامازنى ئوقۇپ يېتىۋالسۇن كىچككىنا.ئۇلار جامائەت بولۇپ بامداتنىئوقۇۋالغاندىن كېيىن ئاران ھالى قالغان ئىمام گۈپپىدە چۈشكەن يېرىدە ئۇيقۇغاكەتتى. باشقىلار خېلى كۆتۈرەڭگۈ كۆرۈنەتتى. ئەمدى ئۇلار بىلەن مەسىلە مۇزاكىرەقىلىشقا مۈمكىندەك قىلاتتى. خوش، باللا، قاندا ئويلاۋاتىسىلە؟ نېمە قىلىمىز دەيسىلە؟ دەپ پىكىرسورىدى ئابدۇرېھىم. ئابدۇسالام دېگەن ئاداش، مەن بىلگەندىنمۇ ئشتىكراقكەن ئەمەسما،باكادىن ئىش تېرىپ،... دېدى ھەسەن بىر ئاز پۇشمانلىق كەيپىياتتا. ماندا لاتا گەپنى قىمماڭلا، ئادېش، دېدىئابدۇسالام ئاچچىقى كېلىپ، ئەمدى بوغاندا پۇشايماننىڭ بىر پايدىسى باما؟ ياق، مەن قوقۇپ دەۋاتمايمە، ھامىنى ئادەم ئۆتتەگەندىكىن، خىتاينىئۆتتەسەكچۇ، دەيمىنا، ئۇيغۇرنى ئۆتتەگىنىمىز كۆڭلۈمنى سەل،... ھەسەن قارىم، ماندا تايىنى يوق گەپنى ئىككىنچى قىممىسىلا،ماقىما؟! دېدى ئابدۇرېھىم سەل چېچىلىپ، نېمە ئۇئۇيغۇر دېگەن؟ ئاشۇلا ئۇيغۇرما؟ كىم ئۈچۈن، نېمە ئۈچۈن ئالدىمىزنى توستى ئۇلا؟قورالى بولغان بولسا بىزنى ئاتامتى ئاتمامتى؟ خىتاينىڭ يالاقچىنى قىلىۋاتقانگۇيلانى ئۇيغۇر دېگەنلىرى نېمىسى؟ سىلى يا بى قارا قوساق بوممىسىلا... ئۈچ خىتاينىئۆتتەدۇق دەۋەسىلە، ماندا، ئەكەكتەك! ئەممازە خاتا بوغان ئىش بىزنىڭ سەلئىشتىكلىك قىپ قويغىنىمىز بولدى. بىز دېگەن ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن بى ئىشقا بەلباغلىغان ئەدەم بوغاندىكىن، پىلانىمىز بويىچە ئىش قىغان بوساق، مانچىۋالا ئەزانكەتمەيتۇق، جىقراق ئادەمنى سەپكە قاتالايتۇق، جىقراق دۈشمەننى ئۆلتۈرەتتۇق،ئەمدىزە، ھىچ كۈتمىگەن يەدىن، ھادىسئاقيەدىن دېگەندەك ئىش بولدى. پۇشماننىڭغۇ بى پايدىسى يوق، شۇندا بوسىمۇئادەم سەل،... نېمە بولۇدۇكەن... ئابدۇرېيىماخۇن، ماندا كۆڭەلنى غەش قىلىدىغان گەپنى قىممىسىلايا، دېدىئابدۇسالام چېچىلىپ، بىلىپ تۇرۇپ،... بولدى، بولدى، ئاۋازىڭلا ياڭراپ كەتتى، سەھەنىڭ جىملىقىدا بىسىئاڭلاپ قاممىسۇن، دېدى قەييۇم، نېمە قىلىمىز، نەگە بارىمىز، ما گەپنى دېيىشمەيلىما؟ ئابدۇقەييۇم توغرا دەيدا، شۇنى دېيىشىلى، راستىنى دېسەم مەنغۇھازىر نەدىلىكىمىزنى، بۇ يەگە قاندا كەپ قاغىنىمىزنىمۇ بىلمەيمە، دېدى ئىمامسەمىمىيلىك بىلەن. ھازىر بىز چوكانيانىڭ كۈن چىقىش تەرىپىدە، ھاجى مەلىسى تەۋەسىدەبىر يەردە بوساق كېرەك، دېدى ئابدۇرېھىم تۈنۈگۈنكى ئەھۋاللارنى سۆزلەپ بەرگەندىن كېيىن. بۇ يەدە نېمىش قىلىمىز؟ مىشاغا بارىدىغىنىمىزنى دىھقانلانىڭ ھەممىسى ئاڭلىدى، بىزنىڭخەقنى بىلىشىلا، ئازغۇن، بەغەرەزلىكتە قاياشى يوق بى خەق، ئۇ گەپلەنى مەلۇم قىممايتۇراممايدا، شۇڭا مىشا تەرەپكە باماي، قىزىلبۇيا تەرەپتە بىر زامان پانالىنىپتۇساقمىكىن دەپ بۇ يەرگە باشلاپ كەگەنتىم. كۈندۈزى قوناقلىقتىن مىدىرلىيالمايمىزدەڭلا، بۇ ئاخشام ئەل ئايىغى جىمىققاندا يولغا چىقساقمىكى؟ بولۇدۇ، شۇندا قىلىلى، ھېلىمۇ سىلىنىڭ ئەسلىرى جايىدىكەن،بوممىغان بوسا تۈنۈگۈن يانىڭ ئىچىدىلاكىم تۇتۇلۇپ قاراپ ئولتۇرۇدۇكەنمىز، ئاللاھقاشۈكرى. قىزىلبۇيىغا چوڭ يولغا يېقىن ماڭساق خەتەرلىك، شۇڭا ئېتىز ئارىلاپماڭىمىز. بۇ يەدىن چۈرۈچ تەۋەسىگە، ئۇ يەردىن قارايانتاق تەۋەسىگە بېرىۋالساق،ئاندىن بىز بىر يەردە تۇرۇپ تۇرۇمىز، ئابدۇقەييۇم بېرىپ تىڭتىڭلاپ كەلسە، ئۇيەدىكى باللا بىرە يەنى تېپىپ بىزنى يوشۇرالامدۇيوق، شۇنىڭغا قارايمىزدە. چاتاق يوق، قىزىلبۇيىدا بىر زامان پانالانغىلى بولۇدۇ، دېدىئابدۇقەييۇم غۇرۇر بىلەن.ئەل بەختىنىڭ غەمگۈزارلىرىيامانيار توسىقىدايۈز بەرگەن دەھشەتلىك ۋەقە ھەققىدىكى خەۋەر ۋىلايەتكە يېتىپ كېلىشى بىلەنلائامانلىققا مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار تەۋرەپ كەتتى. ھەر مىللەت خەلقىنىڭتېنچخاتىرىجەملىكى جىددىي خەۋپكە دۇچ كەپتۇ دېگەن ئەندىشە ۋىلايەت رەھبەرلىرىنىمۇچۆچۈچۈتۈۋەتكەن ئىدى. ئمەلىيەتتە ۋىلايەتنىڭ مەمۇرىي رەھبەرلىرىگە بىۋاسىتەئىتائەت قىلمايدىغان بولۇشىغا قارىماي، قوراللىق ساقچى ئەترىدىنىڭ قەشقەردىكى 4تارماق ئەترىدى، ساجچى ئىدارىسى، زوراۋانلىقنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئەترىدى قاتارلىقئورۇنلارنىڭ باشلىقلىرىنى تېلىپۇنغا چاقىرىپ كايىغان بولدى. شۇنداقلا ئۇلارنىڭجىددىي تەدبىر ئېلىپ، ھەر مىللەت خەلقىنى خاتىرىجەملىككە ئېرىشتۈرۈشىنى قەتئىيتەلەپ قىلدى.بۇنداق بىر بۇيرۇقبولمىغاندىمۇ ئوخشاشلا قىلىنىدىغان ئىشلار شۇ گەپتىن كېيىن ۋىلايەتلىك پارتكوم ۋە ھۆكۈمەتنىڭ تاپشۇرۇقى بىلەن... دېيىلىپ، ئەنە شۇ قالپاق ئاستىدائېلىپ بېرىلدى. يەنى بىر بىرلەشمە يىغىن چاقىرىلدى. ھەركىم پەرەز قىلالايدىغانئاددىي بىر رىجە ئىدى بۇ.بىرلەشمە يىغىنساقچى ئىدارىسىنىىڭ بىرىنچى بۆلۈمىدە ئېچىلدى. بۇ ئۈچ ئورۇن ئىچىدە قوراللىق ساقچىتارماق ئەترىدى ئەڭ كۈچلۈك بولسىمۇ، لېكىن ئۇ يىپ ئۇچى ۋە جىنايەت ئۇچۇرلىرىتەمىنلەنگەندىلا ھەركەتكە كېلەتتى. زوراۋانلىقنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئەترىدى خەلقبۇلارغا پوپاڭدۈي دەپ ئات قويۇۋالغان بولۇپ، زوراۋانلىق قىلغۇچى ئەترەت دېگەنمەناغا كېلەتتى. كىم بىلىدۇ بۇ سىنىپىي دۈشمەنلەر قەستەن قويغان ئىسىممۇ تېخى!ئادىمى ئانچە كۆپ بولمىغان، كەسپىي سەۋىيەسىمۇ بولمىغان كالتەكچىلەردىن ئىبارەتئىدى. بۇ ئىشنىڭ ئېغىرى ساقچى ئىدارىسى بىلەن قوراللىق ساقچى تارماق ئەترەتكەچۈشەتتى. يىغىن مەخپىيەتلىك تۈپەيلىدىن خىتاي باشلىقلارنىلا چاقىرىپئېچىلىۋاتاتتى. چۈنكى ئۇيغۇرلارنىڭ ھەرقاندىقىغا ئىشىنىشكە بولمايدىغانلىقى بىرئەنئەنە، بۇرۇندىن كېلىۋاتقان ئۇدۇم ئىدى. يېڭى ئۇچۇرلار نېمە؟ ئورۇن، ئادەم سانى، قوراللارھەققىدە مەلۇمات بېرىلسە بىز توپۇلاڭچى قاتىللارنى يەنجىپ سۈيىنى چىقىرىۋېتىمىز! دەپ غەزەپ بىلەن ئىپادە بىلدۈردىقوراللىق ساقچى 4تارماق ئەترەتنىڭ باشلىقى جىيا خۇيلۇ.ۋىلايەتلىك ساقچىباشقارمىسىنىڭ باشلىقى بۇ چاغدا ئادەتكە ئايلانغان ۋە ھەركىمگە يادا بولۇپ كەتكەنئەھۋال تونۇشتۇرۇش، خاراكتېرىنى بېكىتىش،... دېگەندەك قۇرۇق گەپلەرنى قىلىۋاتاتتى.شۇڭا سۆزىنىڭ بېلىگە تەپكەن بۇ تىپىك خىتاي چىراي ياش باشلىققا مەنسىتمىگەندەكقاراپ قويۇپ: ئۆپكىڭىزنى بېسىۋېلىڭ، لاۋ جىيا، مەنمۇ شۇ گەپكەكېلىش ئالدىدا، دېدى ئىززىتىنى قوغداش ئۈچۈن بۇنداقبىر قارشىلىقنى زۆرۈر ھىساپلىغان ئاھاڭدا، توپۇلاڭچى قاتىللارنىڭ ئۆلتۈرگىنىئىككى ئۇيغۇر، بۇ نۇقتىدىن بىزگە بىر زىيىنى يوق، يەنى، ئادەمنىڭ ئىشى چاغلىق ئىش.لېكىن، ئۇلارنىڭ قىلىۋاتقىنى ھۆكۈمەت ئىشى. ھۆكۈمەت ئىشى قىلىۋاتقان ئادەمنىئۆلتۈرۈشكە جۈرئەت قىلغانلىقى بىزگە قىلىنغان ھۇجۇم بىلەن ئوخشاش دېگەن گەپ. مانابۇ ۋەقەنىڭ خاراكتېرى ئوخشاشلا ساقچىلارغا ھۇجۇم قىلىش ۋەقەسى بولۇدۇ. بۇلارنى كىم بىلمەيدۇ، كىم ئۆلگەنلەرگە ئېچىنىپكېتىۋېتىپتۇ؟ بىزمۇ شۇ ھۆكۈمەت ئادەملىرىنىڭ ھۆرمىتىنى قىلمىغانلىقنىڭ ئۆزى بىزگەھۇجۇم قىلغانغا باراۋەر دەۋاتمامدۇق! دەپ غۇتۇلدىدى جىيا خۇيلۇ يېنىدىكى پوپاڭ دۈيجاڭىغا، قۇرۇق گەپنى ئاۋۇتماي نۆۋەتتىكىۋەزىيەت، نېمە تەدبىر ئېلىش دېگەندەكلەرنى ديىش كېرەكتە... شەخسىي يىغىن ئاچمايلى، يولداشلار، بەزىلەر بەلكىمدەرىجە سۈرۈشتۈرۈپ قېلىۋاتسا كېرەك، بۇ بىز جۇڭگۇلۇقلاردا دايىم بولۇپ تۇرۇدۇغانئادەت، توغرا بۇ يەردىكىلەرنىڭ ھەممىمىز تەڭ دەرىجىلىك ئورۇنلار، ئەمما ۋىلايەترەھبەرلىرى بۇ ئىشنى تەشكىللەش ئىشىنى ماڭا ھاۋالە قىلغانلىقى، شۇئاندا بىزساھىپخانلىق ئورنىدا بولغىنىمىز ئۈچۈن مەن ئالدىڭلارغا چىقىپ قالدىم. چوڭ دۈشمەنئالدىدا دەرىجە سۈرۈشتۈسى قىلمايراق تۇرساق... ھىچكىم ئۇنداق گەپنى قىلمىدى، يولداش،... بولۇدۇ، ئەمىسە، نۆۋەتتىكى ۋەزىيەت، دۈشمەننىڭ سانىبەش، يوشۇرۇنغان ئورنى مەلۇم ئەمەس. پەيزىۋات ناھىيىسىنىڭ مەلۇم يېرىدە دېيىشكەبولۇدۇ. لېكىن بۇ دېگەنلىك دۈشمەن ئالقىنىمىزدا دېگەنلىك ئەمەس. چۈنكى پەيزىۋاتناھىيىسىنىڭ زېمىنى كىچىك ئەمەس. ئون مىڭ ئەسكەر سەپەرۋەر قىلىنسىمۇ پۈتۈنناھىيىنى كونترول قىلىپ، دۈشمەننى تېپىش مۈمكىن ئەمەس. ھازىرغىچە يىپ ئۇچى بېرەلمىسەڭلا، بىز نېمە قىلىمىز؟ دېدى جىيا خۇيلۇ يۇمۇق كۆزلىرىنىتېخىمۇ يۇمۇپ، قاشلىرىنى سۈزۈپ. توغرا دەيسىز، ھازىرچە سىزگە ئىش يوق. يىپ ئۇچىتېپىش ئىشى بىزنىڭ ئىشىمىز. قولىمىزدىكى يىپ ئۇچى پەقەتلا ئاشۇ توساقتا ئۆلدىگەچىقىرىلغان، ئەمما ئۆلمەي قالغان خەنزۇ يولداش تەرىپىدىن تەمىنلەنگەن،تېرورچىلارنىڭ تەققىتۇرقى ھەققىدىكى ئۇچۇر. بەختكە قارشى قۇتقۇزۇش ئۈنۈم بەرمەي،بۇ يولداشمۇ قۇربان بولدى. ئۇ تەمىنلىگەن يىپ ئۇچى يامانياردىكى ئاممىنىڭتەمىنلىگەنلىرى بىلەن مۇقۇملاشتۇرۇلۇپ، تېرورچىلارنىڭ رەسىملىرىنى چىقارغىنىمىزدىنكېيىن ئىزدەشمۇ، تۇتۇشمۇ ئاسان بولۇدۇ. ئەگەر دۈشمەندىن ئۇچۇر ئېلىنسىلا سىزگەخەۋەر بېرىمىز. قانداقسىگە دۈشمەن ئىزىنى يوقۇتۇپ غايىپ بولۇپكەتتى؟ بۇ دېمەك بارلىق ئۇيغۇرلار ئۇلارنى قوللايدۇ، ئۆيلىرىدە يوشۇرۇدۇ، دېگەنگەپ. ھىچ بولمىغاندا كۆپچۈلۈكى شۇنداق. لاۋ جىيا، ئەھۋالنى ئۇنچىۋالا يامان تەسەۋۋۇر قىلىپ،ئۆزىمىزنى يوقۇتۇپ قويمايلى، دۈشمەننى چوڭ مۆلچەرلەشقۇ ھۇشيارلىق ئۈچۈن پايدىلىق،ئەمما ئومۇمىي ئىستراتېگىيىدە دۈشمەننى مەنسىتمەسلىكمۇ زۆرۈر. ئۇيغۇرلارنىڭ قېنىغايىللاردۇر ئېلىپ بېرىلغان ئىدىئولوگىيىلىك ئۆزگەرتىشلەر خاسىيىتىدە قۇللۇقئورناشتى، بەزىلەر بىزنىڭ ئىسمىمىزغىمۇ ئىتائەت قىلىۋېرىدۇ، ھەتتا بىربىرىنىتۇتۇپ بېرىپ خىزمەت كۆرسۈتۈش كويىدا، ئەمما بۇ خۇددى ئۇلارنىڭ ئۇيقۇلۇق ھالىتى؛كۆزىنى ئېچىپلا قالسا ھەر بىرى دۈشمەنگە ئايلىنىشىمۇ راست. ئەمما بۈگۈنكىۋەزىيەتتىن ئېلىپ ئېيتقاندا، توپۇلاڭچىلارنى قوينىغا ئېلىشقا جۈرئەت قىلىدىغانلىرىيوق ھىساپتا. چۈنكى بۇ خەلقنىڭ توغرا خاتا ھەققىدىكى ئۆلچەملىرى تەرىپىمىزدىنبەلگىلەپ بېرىلگەن پېتى. يەنى، ھۆكۈمەتنى توغرا تەرەپ دەپ بىلىدۇ. شۇڭا خاتاتەرەپكە يان بېسىش ماددىي زىيانغىلا سەۋەپ بولمايدۇ، يەنە ئادىمىيلىك، ئەخلاق،ھەتتا ئۆزلىرىنىڭ دىنى نۇقتىسىدىنمۇ خاتادەك ئاجايىپ بىر خىل قاراش شەكىللەنگەن.مانا بۇ تۇمانلاشقان كاللا كۈنسېرى تۇمان قويۇقلۇشۇپ، بىزنى خاتىرىجەملىك بىلەنتەمىنلەيدۇ. كارامەت چوڭ نەزەرىيىلەركەن بۇ... توغرا، سىلەر ئەسكەرلەر بۇلارنى چۈشەنمەيسىلەر،سىلەر ئاتساڭلارلا بولدى. ئەمما مەن شۇنى دەپ قوياي مېنىڭ دەۋاتقانلىرىم ئېتىشتىنمۇبەكرەك ئۈنۈم بېرىدىغان بويسۇندۇرۇش ۋە يوقۇتۇش ئۇسۇلى. بۇنى بۇ يەردە سۆزلىسەممۇبەرىبىر چۈشەنمەيسىلەر، ساقچى باشلىقى ئۆزىنى كۆرسۈتۈپ، باشقىلارنىچۆكۈرۈشنىڭ پۇرسىتىنى قولدىن بەرمىدى. ئەمىسە نېمىشكە بۇ گەپلەر بىلەن ۋاقىت زاياقىلىۋاتىمىز، چۇجاڭ؟ گېپىڭىزگە يارىشا دەپ قويدۇم. ۋاقتى كەلگەندەكۆرۈسىز، بىز ئۇيغۇرلارنىڭ ھەممىسىنى ئەنە شۇ توپۇلاڭچىلارغا قارشى سەپەرۋەرقىلىمىز. شۇ چاغدا چۈشۈنۈسىزكى، ئۇلار ھەقىقەتەنمۇ گەپ ئاڭلايدىغان ماشىنىلارغائايلىنىپ بولغان! بۇ نەزەرىيىلەرنى قويايلى، چۇجاڭ، ئەمدى نېمە قىلىشھەققىدە ئەمەلىي مەسىلىلەرگە كېلەيلى، جىيا خۇيلۇ ئۆزىنىڭ قولىدىكى مىڭلىغان قوراللىقئەسكەرنى گويا ئۆزىنىڭ كۈچى ھىساپلامدىكىن، ئۆزىنى بەك كۈچلۈك ھىس قىلاتتى. بىز دۈشمەنگە تەكرار ھەركەت قىلىش پۇرسىتى بېرىشكەمەجبۇرمىز، ئۆزىنى ئاشكارىلاش پۇرسىتى بەرمىسەك، پۈتۈن ناھىيىدىكى ھەر بىر ئۆي،ھەر بىر قوتاننى، ھەر ئېتىزنى ئاختۇرۇپ چىقالامدۇق؟ دۈشمەننىڭ ئەڭ كىچىك ھەركەتدائىرىسى مۇقىملاشقاندىلا ئاندىن بىز كۈچىمىزنى جارى قىلدۇرالايمىز. ھازىر يىپئۇچى ئىگىلەش، ئۇيغۇر ئاممىسى ئارىسىدىكى ئاكتىپلارنى ھەركەتكە كەلتۈرۈپ، ئۇچۇرتوپلاش ئىشلىرى ئورۇنلاشتۇرۇلدى. شۇڭا دۈشمەننى ھۈركۈتۈپ، تېخىمۇ كەڭلىككە قاچۇرۇپقويساق چاتاق بولۇدۇ. شۇڭا جىمجىتلىق بېرىپ، ئۇلارنى بىخۇتلاشتۇرىشىمىز لازىم.ئۇلار بۇ قېتىم ئۆزىنى ئاشكارىلىسىلا قولغا چۈشۈدۇ، تەكرار غايىپ بولۇپكېتەلمەيدۇ. ھەممە كۆزلەر تىكىلىپ تۇرۇغلۇق، ھەممە ئادەم دىققەتتە. ئۇنداقكەن، ھەممە ئادەمنى چاقىرىپ مەجلىس ئېچىشقىمۇھاجەت يوقكەن ئەسلىدە، ئادەم ئاۋارە قىلىپ... بۇ ۋىلايەتنىڭ تاپشۇرۇقى، بىر. ئىككىنچىدىن ھەرقايسىئورۇنلارنىڭ قارىغۇلارچە ئۆز ئالدىغا ھەركەت قىلىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن. بۇ يەردەيەنە تەكلىپ قىلىنغانلاردىن پەيزىۋاتتىن، يېڭىشەدىن كەلگەنلەرمۇ بار. بۇ ئىككىيەرلىك ئورۇندىكىلەر دۈشمەننى ئېنىقلاشقا مەسئۇل. لاۋجىيا، سىزدەك ئوۋچىقاپلانلارغىمۇ نۆۋەت كېلىدۇ، ئالدىراپ كەتمەڭ.يىغىننىڭ ئاساسىيكۈنتەرتىبى دېيىلىپ بولغاندىن كېيىن، يولداشلار قايناقسۇ ئىچكەچ ئۇيغۇرلارنىيوقۇتۇش ھەققىدىكى تەسەۋۋۇرلىرىنى سۆزلۈشۈپ كېتىشتى. بەزىلەرنىڭ ھەقىقەتەنمۇتاقىتى يەتمەيدىغان ئىشلار بولۇۋاتاتتى. ھۆكۈمەتنىڭ لىڭتاسلمىلىقى ئوغىسىنىقاينىتاتتى. بۇنداق يۇمشاق سىياسەت يولغا قويۇشنىڭ نېمە كېرىكى؟ ئۇيغۇرلار شۇقەدەر كۈچلۈكمىدى؟ بۇ مۇنبەت تۇپراقلارنىڭ كۆزى ئوچۇق كېتىۋاتاتتى. يە تۈزۈكپايدىلىنىشنى بىلمىگەن. بۇلارنى تازىلاپ تۈگۈتۈۋېتىپ، ئاھالىسى زىچ ئۆلكىلەردىنكۆپلەپ ئادەم كۆچۈرۈپ كېلىپ، پۈتۈنلەي يېڭىلاش كېرەك ئىدى. گەرچە ھۆكۈمەتمۇئاخىرقى ھىساپتا شۇنداق قىلماقچى بولسىمۇ، قەدەم بەك ئاستا، بۇ يەردە باشقۇرۇشتاكۆپ كۈچ ۋە چىقىم كېتىۋاتاتتى. ئېتنىك بىر خىللىقنىڭ ئەمەلگە ئېشىشى دۆلەتمۇداپىئەسى ئۈچۈن غايەت زور پايدا كەلتۈرەتتى. ئازراق چىقىم بىلەن، كۆپ ئۈنۈمگەئېرىشكىلى بولاتتى. ئېتنىك پەرق، بولۇپمۇ چېگرا رايونلاردىكى ئېتنىڭ ئوخشىماسلىقمۇداپىئە مەزمۇنىدا ئىچىگە قارىتىلغان يەنە بىر فونۆىسىيەنى تەقەززا قىلغاچقا،ئادەم كۈچى مالىيە كۈچى ئىسراپچىلىقى بولاتتى.ئەمما بەزىلەرھۆكۈمەتنىڭ ئاستائاستا تۈگۈتۈش تاكتىكىسىنى توغرا ھىساپلىدى. بۇنداق بولغانداخەلقارادا ھىچقانداق غۇلغۇلىغا سەۋەپ بولمايلا پۈتتۈرگىلى بولاتتى. بۇلار تائۆزلىرى زېرىككۈچە مانا شۇ تېمىلاردا قىزىپ سۆزلۈشۈپ، تالاشتارتىش قىلىشىپئولتۇرۇشتى. ئارىغا بىرەرمۇ ئۇيغۇرنىڭ ئارىلاشمىغىنى ئۇلارغا خاتىرىجەملىك ئاتاقىلغانىدى.جىياخۇيلۇ تارماقئەترەتكە قايتىپ كېلىپلا بۇ يەردە سەپەرۋەرلىك يىغىنى چاقىردى. ھەرقايسى چوڭئەترەت، ئوتتۇرا ئەترەت باشلىقلىرىنى توپلىدى. بۇ يىغىندا بىرگىنە ئۇيغۇر مۇئاۋىنمەسلىھەتچىلەر باشلىقى قەيسەر ئىدى.نورمالدا قەيسەرنىئۆزلىرىدىن يات بىرسى قاتارىدا كۆرمەيدىغاندەك قىلىشىدىغان يولداشلار بۇ قېتىمقىۋەقە تۈپەيلىدىن قەيسەرگىمۇ گۇمانىي قارىغاندەك بىلىنىۋاتاتتى. بۇ قەيسەرنىڭيۈرەكلىرىنى زىرىلداتتى. ئۇ ساداقىتىنى ئىپادىلەشتە جېنىنى بېرىشكىمۇ تەييار ئىدى.ئۇنىڭ بىردىنبىر ئۈمىدى، يولداشلارنىڭ ئۇنى توغرا چۈشۈنۈشى ئىدى. ئۆزىمۇ ئادەتتەيولداشلار بىلەن تاماقتا بىللە بولاتتى، چوچقا گۆشىنى يەۋېرەتتى. رەڭگى روھىمۇيولداشلاردەك پەرقلىنىپ كەتمەيتى. چېچىنى قىسقا ئالدۇرۇپ، يولداشلارنىڭ پىنتۇدېيىلىدىغان پاسۇنىدا ياسىتىپ يۈرەتتى. پىشانىسىنىڭ كەڭلىكى بىر ئاز يات ئىدىيۇ،ئەگىلمىگەن، تۈز سىزىق شەكلىدىكى كىچىككىنە قېشىمۇ يولداشلارنىڭكىگە ئوخشايتى.ئاشۇ قاپاقلىرى ئاستىدىكى يۇمۇق كۆزلىرى، يۈزىنىڭ كىپتى تامامەن يولداشلارنىڭئۆزىلا ئىدى. ئۇنى ئەسكەرلەر ئىدە كۆرگەن ھەرقانداق ئادەم يولداشلاردىنپەرقلەندۈرەلمەيتى. بۇ ھال قەيسەرنى بەكمۇ خۇرسەن قىلاتتى. تېخىمۇ موھىمى ئۇنىڭتاشقى قىياپىتىلا ئەمەس، ئىچكىي دۇنياسىنىڭمۇ يولداشلاردەك بولۇشى ئىدى. ئۇنىڭپۈتكۈل قىممەت قاراشلىرىمۇ يولداشلاردەك ئىدى. شۇغۇنىسى بۇنى تەقلىت قىلىشقاتىرىشاتتى.يۈز يۇيۇشتىمۇيولداشلاردەك داسقا سۇ ئېلىپ، لوڭگىنى چىلاپ تۇرۇپ يۇياتتى. ئائىلىسىدىمۇ تامامەنيولداشلارچە تۇرمۇش ئادەتلىرى ئومۇملاشقان بولۇپ، ئۇنىڭ پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەنپارتىيىگە، يولداشلارغا سادىق ئىكەنلىكى ھەر بىر ئۇششاق ھەددھەركەتلىرىدىن،قىلىقلىرىدىن بىلىنىپ تۇراتتى. شۇڭا، يولداشلارمۇ ئىختىيارسىز يوسۇندا ئۇنى ئىچىمىزدىكىبىرسى دەپلا ئويلۇشاتتى. شۇڭلاشقىمىكىن، ئۇيغۇرلارنىڭ قالاق، غەلىتە قىلىقلىرىنىڭبىرەرسى تىلغا ئېلىنىپ قېلىپ، مەسخىرە قىلىشقا توغرا كەلگەن تەقدىردىمۇ قەيسەردىنتارتىنىپ تۇرۇشمايتى. قەيسەر ئۆزىمۇ بۇ مەسخىرىلەرگە قوشۇلۇپ، يولداشلاربىلمەيدىغان تەرەپلەرنى تولۇقلاپ، تېخىمۇ ئەۋجىگە كۆتۈرەتتى. بۇ يولداشلارغاشۇنچىلىك ياقاتتىكى، قەيسەرنى تېخىمۇ ياخشى كۆرگەندەك قىلىشاتتى.مانا ئەمدى ئاشۇيولداشلار ئۇنىڭغا بىر تۈرلۈك مەسخىرىلىك، تۇز كور بىرسىگە قارىغاندەكمەنسىتمەسلىك، نەپرەت نەزىرىدە قارىغاندەك قىلىشىۋاتاتتى. ئەترەت باشلىقى جىياخۇيلۇغۇ ئۇنىڭ خېلى يۈزخاتىرىسىنى قىلغاندەك قىلدى. ئۇ يىغىندىن قايتىپ كېلىپيىغىن چاقىرماقچى بولغاندا، كارىدوردا يولۇققان قەيسەرنىڭ يىغىننىڭ كۈنتەرتىبىھەققىدە سوراپ سالغان سوئالىغا: ، دېدى ئۇ دوستانە كۈلۈمسىرەپ.شۇنداق بولسىمۇ بۇ چاخچاققىمۇ تۈزۈتۈشبەرمىسە قەيسەرنىڭ ۋىجدانى ئازاپلىناتتى: جىيا دۈيجاڭ، دېدى ئۇ سەمىمىي كۆڭلىدىن قېيدىغاندەك قىلىپ، يۇرتداشلىرىڭ دەپ دىلىمنىرەنجىتىۋاتىسىز، مەن شۇ ئاتائانام ئۇيغۇر بولۇپ قالغاننى ھىساپقا ئالمىغاندانەرىم سىلەردىن پەرقلىق؟ دەپ بېقىڭە قېنى؟ مېنى ئاشۇ توپۇلاڭچىلار بىلەن بىرخىلدەك گەپ قىلسىڭىز رەسمىي خاپا بولۇپ قالىمەن جۇمۇ! چاخچاق، كەي فۇسەنموجاڭ، چاخچاق، دېدى جىيا خۇيلۇ كۆزلىرى تامامەن يۇمۇلغان ھالدا ھىجىيىپ.ئەمما باشقىلار ئۇنىڭغا دۈشمەنگەقارىغاندەك قاراۋاتقاندەكلا بىلىنىپ كېتىۋاتاتتى. مەسىلەن، ئاشۇ چوڭ ئەترەتباشلىقى ۋاڭ گاڭ دېگەندەكلەرچۇ! دايىملا ئىشخانىدا كۈچۈكلىنىپ يۈرۈدۇغان لاۋجىيانىڭ يالاقچىلىرىدىن لىيۇ جىژجۈن دېگەندەك ئەسكەرچاقلارمۇ ھالىغا باقمايئۇنىڭغا نەزەرمۇ سالمايۋاتاتتى. ئەگەر پارتىيە ھۆكۈمەت ئادىل تۇتۇپ تۇرمايدىغانبولسا، توپۇلاڭچىلارنىڭ سەۋەبىدىن بۇلار بۇ يەردىكى ئۇيغۇر ئوفىتسېر ئەسكەرلەرنىئۆلتۈرۈپلا قويغۇسى بار خۇددى. ئەمما ئۇ ۋاڭ گاڭ بىلەن تەگىشىپ ئولتۇرمىدى.يىغىندا ھەتتا بىرى بۇ قېتىمقى ھەركەتكە ئۇيغۇر ئەسكەرلەرمۇ قاتنىشامدۇ؟ دېگەن بىمەنەسوئالنى قويۇۋىدى، ھەتتا باشقىلارمۇ ئاران تۇرغاندەك، مۇشۇنداق بىمەنە سوئالغاقارشى تۇرماقتا يوق، ئاران تۇرغاندەك، بۇنى بىر مۇزاكىرە تېمىسى قىلىۋېلىشتى.بەزىلەر ھەتتا خىجىل بولماستىن، ئۇيغۇرلارقاتناشمىسۇن، كىم بىلىدۇ، ئۇلار ئارقىدىن خەنجەر ئۇرامدۇ تېخى! دېگەنىدى،قەيسەر ئۇنىڭ كىملىكىنى كۆرۈۋېلىپ ئەدىبىنى بېرەي دەپ بوينىنى سوزۇپمۇ ئۇنىتاپالماي قالدى. شۇڭا ئۇ جىيا خۇيلۇنىڭ بۇ بىمەنە گەپكە ئاچچىقلاپ، قايناپكېتىشىنى تاما قىلىپ مۆلدۈرلەپ قارىغان ئىدى، قېرىشقاندەك جىيا خۇيلۇ خۇددىكۆڭلىدىكى گەپ بولۇۋاتقاندەك كۈلۈمسىرەپ ئولتۇرۇۋەردى. بۇ ھال ئاۋۇ يولداشلارغاخۇددى يېشىل چىراق يېقىپ بەرگەندەك تۇيۇلۇپ، ئەزۋەيلەپ كېتىشتى. بەزىلەر ئۇيغۇرقاتناشسۇن، ئەمما ئوق بېرىلمىسۇن دېگەنمۇ بولدى. يەنە بەزىلەر بولسا ئۇيغۇرلارغاقورال بېرىلمىسۇن، نەيزىمۇ، كالتەكمۇ شۇنىڭدەك بىرنەرسە تۇتسۇن دېگەنمۇ بولدى.قەيسەر تولىمۇ ئازاپلاندى. ئۇ ئۆزئىپادىسىدە چوقۇم كەمچىلىكلەر بولۇشى كېرەك دەپ ئۆزئۆزىنى تەكشۈردى. يولداشلارنىڭكۆڭلىنى چېگىپ قويغان يەرلىرىم بولسا كېرەك دەپ ئويلىدى. يولداشلارنىڭئاغرىنىشلىرىنى ئاساسسىز دېيەلمەيتى. قان كېچىپ جەڭ قىلىپ، ئازاتلىققا چىقىرىپقويسا، مانا مۇشۇنداق تۇز كورلۇق قىلىۋاتسا، بۇ خەق، كىم ئاغرىنمايدۇ؟ شۇڭا ئۇيولداشلاردىن ئەمەس، ئۆز مىللىي قېرىنداشلىرىنىڭ تۇزكورلۇقىدىن ئاغرىندى. ئازاتزاماننىڭ قەدرىگە يەتمەيدىغان تەربىيەسىزلىكى، ئاڭسىزلىقىدىن پۇچۇلاندى. بۇ قېتىم ھەركەتكە قاتنىشىپ قالسام، بىزدىنمۇ خۇاڭجىگۇاڭ، دوڭ سۈنرۇيدەك قەھرىمانلار چىقىدىغانلىقىنى بىر كۆرسۈتۈپ قويمىسام، ماۋۇيولداشلار، قارىسام بەك رەنجىگەندەك، بەزى ئازغۇنلارنىڭ قىلغان قىلىقى تۈپەيلىھەممىمىز كۆزىگە سەت كۆرۈنۈپ كەتكەندەك قىلىمىز؛ دېمىسىمۇ يولداشلارنىڭ ئاغرىنىشىئورۇنلۇق، ئۇلار بىزنى ئۈچ چوڭ تاغنىڭ زۇلمىدىن قۇتۇلدۇرۇپ ئازات قىلغان تۇرسا،بىز خەقتەك تۇز كور خەلق جاھاندا يوق جۇما. ئەگەر خەنزۇ يولداشلار بولمىغان بولسائېشەككە مىنىپ ئۆتۈپ كەتمەيتۇقما؟ پويېز، ئايروپلان دېگەنلەرنى چۈشۈمىزدىمۇ كۆرمىگەنبولاتتۇق. نەدە بۈگۈنكىدەك شەھەرلىرىمىز بولسۇن؟ تېزەك قالاپ، سامان قالاپئۆتەتتۇق. ئى قەشقەلىكنى دەيمىنا، ئاشۇ ئاغمىغاننىڭ ئۇگىسىدەك ئۆيلىرىدە قاچانغىچەئولتۇراتتىكى، پارتىيەھۆكۈمەت بۇ كوۋۇكلارنى چېقىپتۈزلەپ زامانىۋىي شەھەر قۇرۇپبېرەي دەۋاتسا، ھەشقاللا ئېيتماقتا يوق، ئاللاكاللا سېلىشىپ كېتىۋاتمامدا،ئاينىكا. بىز خەقمۇچۇ، ئۆتۈپ كەتكەن ... نېمە جۇما. ۋاي توشۇپ ئەكەتتى، ۋاي بىزگەقالمىدى! دەپ ئىغۋا تارقاتقان پايتىماباشلارنىڭ ئۆزىگە قالسا نېفىتنى كەتمىنىبىلەن ئاچامتىكىنا؟ زاۋۇت قۇرالايدىغان بولغىيمىدى؟ بىكار ياتقان بايلىقنى ئېچىپ،پىششىقلاپ ئىشلەپ تەييار قىلىپ ئەكىلىپ سېتىپ بەرسە يامان قىپتۇما!؟ قىلاي دېسەگەپتە! دېگەنلەرنى كۆڭلىدىن كەچۈردى.كۆڭلىدىن كەچۈرگەن جەڭگىۋار نىيەتلىرىگەقارىماي، بېشى چۈشۈپلا كەتكەن ئىدى. ئۇ مىسلى كۆرۈلمىگەن ھاقارەتكە ئۇچرىغاندەكقىلدى. بۇ ھەرگىزمۇ ئادەتتىكى سولتەك ئەسكەرلەردىن كۆرۈۋاتقان مۇئامىلە تۈپەيلىئەمەس، بەلكى، ئۆزىنىڭ تېخىچە ئىشەنچكە لايىق بولالمىغانلىقىدىن، يۇرتداشلىرىنىڭتۇزكورلۇقىدىن ئىدى.ئاخىرىدا جىيا دۈيجاڭ غۇلغۇلىلارنىمەركەزلەشتۈرۈپ سۆز سۆزلەشكە باشلىغاندا ئۇ ئۈمىت بىلەن ئۇنىڭغا تىكىلىپ ئولتۇردى. ... بىز ھەركەت ئېلىپ بارىدىغان جايلاردىكى ئاھالە ئۇيغۇرلار،سېپىمىزدىكى ئۇيغۇر ئوفىتسېر ئەسكەرلەر بۇ قېتىمقى ھەركەتتە موھىم رول ئوينايدۇ.ئۇلار بولمىسا بولمايدۇ. مەن بۇ يولداشلارغا تولۇق ئىشىنىمەن،... دېدى جىياخۇيلۇ سۆزلىرىنىڭ ئارىسىدا شۇنىڭ بىلەن قەيسەرنىڭ چىرايى ئېچىلدى. ئېچىلدىلائەمەس، خۇشاللىق ياشلىرىنى تۇتالمىلى تاستاماس قالدى. شۇڭا ئۇ يىغىندىن كېيىنجىيا خۇيلۇنىڭ ئىشخانىسىغا ئالايىتەن كىرىپ رەخمەت ئېيتىشنى ئۆزى ئۈچۈن قەرزھىساپلىدى. ئەترىتىمىزدىكى بارلىق ئۇيغۇر ئەسكەرلەر نامىدىن سىزگە رەھمەتئېيتىمەن. بىزگە ئىشەنگىنىڭىز ئۈچۈن رەخمەت. ئىشەنچىڭىزنى يەردە قويماسلىققاقەتئىي ۋەدە بېرىمەن! ۋەتەننىڭ بىرلىكىنى قوغداش ئۈچۈن جېنىم پىدا! ھەرقاچانقۇربان بولۇشقا تەييارمەن! دەپ ھەربىيچە چاس بەردى ئۇ.جىياخۇيلۇ مەمنۇنلۇق بىلەن ھىجايغانداكۆزلىرى تامامەن يۇمۇلۇپ كەتتى: ! دەپ ئىلھام بەردى ئۇ داھىيانەقىياپەتتە قەيسەرنىڭ مۈرىسىگە ئۇرۇپ.قەيسەر بۇ بەختلىكتۇيغۇلىرىنى يوشۇرالمايلا قالدى. بۇ تۇيغۇلىرىنى بىرلىرى بىلەن ئورتاقلاشمىسائىچىگە پاتقۇزالمايدىغاندەك قىلاتتى. ئۇ ئەترەتتىكى ئۇيغۇر ئەسكەرلەرنى تېپىپ،ئۇلارغا يىغىننىڭ روھىنى يەتكۈزگەچ، ئەترەت باشلىقىنىڭ ئىشەنچى ھەققىدىكىمەمنۇنىيىتىنى بىلدۈرۈپ قويۇشنى توغرا تاپتى.ئۇيغۇر ئەسكەرلەرئۇنچىۋالامۇ كۆپ ئەمەس ئىدى. شۇنداق بولسىمۇ ئاشۇ بەشئالتەيلەننى توپلاپ ئۇلاربىلەن سۆزلەشتى. باللا، بۇ قېتىم چوڭ ھەركەت با، خەۋىرىڭلا بادۇ؟يامانيادا بوغان ئىشنى تېرىغان قاتىللارنى تۇتۇمىز. ئاڭلىدۇق، ئەمما بەزى يولداشلار سىلەر قاتناشمايسىلەر، سىلەر قاتناشساڭلا ئارقىمىزدىن خەنجەر ئۇرۇشۇڭلارمۈمكىن، سىلەرمۇ ئۇيغۇر دەپ ژۈرۈيدا؟ ھە، گەپ شۇ، دېدى قەيسەر، ئەگەر جىيا دۈيجاڭ بوممىغان بوسائاشۇنداقمۇ بولىتى، بەلكىم. ئەمما جىيا دۈيجاڭ بىزگە ئشىنىدىغانلىقىنى دەپ، بۇقېتىمقى ھەركەتكە ئۇيغۇرلارمۇ قاتنىشىدۇ، دېدى. جىيا دۈيجاڭغا قانچىلىك رەخمەتئېيتساق ئاز. بىلدىڭلاما؟ ھە، يەنە، باللا، ئاۋۇ قاتىل گۇيلارئۇيغۇرلارنىڭ يۈزىمىزنى چۈشۈردى، باللا، ھە، مەن دېمىسەممۇ بىلىسىلەر، ماۋۇيولداشلار بىزدىن رەسمىي رەنجىدى، باللا، ئۆزىمىزنى بىر كۆرسۈتۈپ قويايلى جۇما!قورقۇنچاقلىق قىلمايدىغانسىلەر؟ دېدى. خاتىرىجەم بولسىلا، دەيمە، فۇسەنموجاڭ، بىز ئاشۇندائادەمما؟ دېدى يىگىتلەر ئىپادە بىلدۈرۈپ. جىيا دۈيجاڭنىڭ ئالدىدا ھەممىمىزنىڭ نامىدىن پونىئېتىپ قويدۇم، باللا، قۇربان بېرىشكىمۇ تەييارمىز دېدىم، مېنى ئوسال قىلىپقويماڭلا، مىللىتىمىزنىڭ يۈزىنى چۈشۈمەڭلا، جىما. ۋاي، خاتىرىجەم بولسىلا دەيمەن. ۋەدە بېرىپ توغراقىپلا، بىزمۇ شۇ قۇربان بولۇشقا تەييار زادى. بىزگىمۇ ئوق بېرەمۇ يا؟بۇ سوئالغاجاۋابەن قەيسەرمۇ ئىككىلىنىپ قالدى. ئۇ موھىم ئەمەس، ئوقسىزمۇ، قورالسىزمۇقەھرىمانلىقىمىزنى كۆرسۈتۈۋېرەيلى، قاندا دەيسىلە؟ ئۇنىڭدىغۇ گەپ يوق، ئەمما قورال بەرمىسە ياكى ئوقبەرمىسە شۇ بىر ئاز ھار كەپ قالۇدۇدە، ئىشەنمىگەندەك... ئەگەر بۇ قېتىم ئەمەلىي ھەركىتىمىز بىلەن ئۆزىمىزنىڭمەيدانىنى ئىپادىلىسەك، بۇندىن كېيىن ئۇنداق قىلماس بولۇدۇ، ئىشەنمىگىنى ئۈچۈنخىجىل بولۇپ قالدۇ. بولسا ئاشۇنداق قىلسۇن، ئاندىن بىزمۇ يولداشلارنى خىجىل قىلىپقويايلى.ئۇلارنىڭئەندىشىسى بىكار ئەمەس ئىدى. نورمالدا بىر يەردە ۋەقە يۈز بەرسىلا ئۇيغۇرساقچىلاردىكى قوراللار يىغىۋېلىناتتى. بۇلارنىڭمۇ ئوقلىرىنىڭ سانى تەكشۈرۈپتۇرۇلاتتى.شۇنداق قىلىپئۇلار قىزىلبۇيا تەۋەسىدىكى بىر قوناقلىققا كېلىپ پاناھلاندى. بۇ يەردىكى دوستلاربىلەن ئالاقە ئورنۇتۇلدى. كېچىسىدوستلارنىڭ ئۆيلىرىدىمۇ بولۇشتى. كۈندۈزلىرى ئاھالىدىن ئەڭ يىراق بولغانقوناقلىقلارنىڭ ئىچىدە يېتىشتى. پۈتۈن ئۆمۈرنى بۇنداق ئۆتكۈزگىلى بولمايتى. بىراق،بۇ يەردىن باشقا نەگە بېرىش مۈمكىن؟ نا تونۇش جايلارغا كەتكەن بىلەنمۇ يوشۇرۇنۇش،تاماق مەسىلىلىرى باشنى قاتۇراتتى. مەسىلەن، تاغ ئارىسىغا كىرىپ كەتسە ياكى چۆلگەكىرىپ كەتسە بۇنچىۋالا قورقۇنۇچ بولمايتى. ئەمما تىرىك جان تاماق يېمىسەبولمايدۇدە. تاماقنى قانداق قىلىدۇ؟ ئوۋچىلىققا تايىنىپ ياشايلى دېسە بۇنىڭبىرنەچچە قىيىن تەرىپى بارىدى: بىرى ئۇلاردا ھىچقانداق ئوۋ قورالى يوق ئىدى.ئوۋچىلىق تەجرىبىسىمۇ يوق بولغاچقا، ئاددىي ئوۋ قوراللىرىنىمۇ ياسىۋالالمايتى.يەنە بىرى، مەيلى چۆلدە، مەيلى تاغ ئارىسىدا بولسۇن بىرەرسى ئۇچراپلا قالسائۇلارنى نورمال ئادەم ھىساپلىمايتى. چۈنكى بۇنداق يەرلەر ئاھالە ياشايدىغان يەرلەربولمىغاچقا، بەك ئاسان چېنىپ قالاتتى. يەنە بىر تەرەپتىن ھازىر چۆلنىڭ قەيەرلىرىدەپاناھ تاپقىلى بولۇشىمۇ بەلگىسىز ئىدى. چۈنكى نېفىتچىلەر، قىدىرىپ تەكشۈرگۈچىلەركەم بولمايتى. تاغلار ئۇلار ئۈچۈن تېخىمۇ سىرلىق، قورقۇنۇچلۇق يوچۇن دۇنيا ئىدىكى،بۇلاردىن ھىچكىم تاغ ئارىسىدا ياشاپ باققان ئەمەس ئىدى. ئۇلار ئۆز يۇرتىنىڭبىپايان زېمىنىدە بۇنچىۋالا قىستىلىپ قېلىشىنى ئويلاپمۇ كۆرۈشمىگەنىدى. دۇنيانەقەدەر تار ھە! ياكى پەقەت مۇشۇلارغىلا ئاشۇنداق تارمىدۇ؟تېخىمۇ ئەلەملىكبولغىنى ئۇلار ھەركەت ئىمكانلىرىدىن قېلىش تۈپەيلى، ھىچقانداق ئەمەلىي خىزمەتبېرەلمەيتى. باشقىلارغا تايىنىپ ياشايدىغان مەجرۇھلارغىلا ئايلىنىپ قالغان ئىدى.شۇڭا ئۇلار زادى قانداق قىلىش، نېمە قىلىش، نەگە بېرىش ھەققىدە قارارسىز ھالەتتەكۈنلەرنى ئۆتكۈزۈۋاتاتتى. قىزىلبۇيىدىكى دوستلار قورقۇپ تۇرۇۋاتسىمۇ، ئۇلارغاتاماق توشۇيتى ياكى كېچىلىرى ئۆيلىرىدە باقاتتى. ئۇلارنى بىزگە يۈك بولدۇڭلاردېيەلەمدۇ؟ ئەمما ھەقىقەتەنمۇ ئۇلارغا بىر جاپا بولۇپلا قالماي، ئوتنى ئۆزىگەتۇتاشتۇرۇۋېلىشقىمۇ يارايتى. بۇ تازىمۇ ئوڭايسىز، تازىمۇ كىشىنى خىجىل قىلارلىقۋەزىيەت تۇغدۇرغان ئىدى. بۇنى ئاۋۇلار چۈشەنمەيتىمۇ؟ چۈشۈنەتتى. خىجىل بولۇشاتتى،ئەمما نېمە چارە؟ئۇلار ھەر كۈنىلاتالاشتارتىش قىلىۋاتقان بولسىمۇ، كەلگۈسى ھەققىدە ئېنىق قارارغا كېلىشەلمىدى.داۋاملىق بۇ تەقلىتتە يوشۇرۇنۇپ ياشاش مۈمكىن ئەمەسلىكى، كۈز كېلىپ قوناقلار ئورۇلۇپكېتىلسە، ھەركەت ئىمكانلىرىنىڭ تېخىمۇ تارىيىپ كېتىدىغانلىقىنىمۇ مۆلچەرلىشەتتى.ۋاقىت ئۇزارغانسېرى بىرىبولمىسا بىرىنىڭ كۆزىگە چېلىقىپ قالمايمەن دېگىلىبولمايتى. چۈنكى، خىتايلار ھازىر ئۇلارنى مەيلىگە قويۇپ ئىزدىمىگەندەك قىلغىنىبىلەن، مەھەللەمەھەللىلەردىكى ياغاچ ئاكتىپ، بىكارلىق غالچىلارنى سەپەرۋەر قىلمايقالغاندىمۇ؟ ھەممە ئادەم دىققەتتە تۇرۇۋاتقان بۇ ۋەزىيەتتە بۇنداق كېتىۋەرگىلىبولمايتى.كەلگۈسى ھەققىدەئېنىق قارار بېرەلمەيلا ئون كۈنچە ۋاقىت ئۆتۈپ كەتتى. لېكىن ئابدۇرېھىمدوستلىرىنىڭ سەمىگە ھەممىگە ئايان بولسىمۇ ئۆزلىرىنى قاچۇرۇۋاتقان بىر رىئاللىققايۈزلۈنۈش كېرەكلىكىنى سالدى: ھازىرقى بۇ ئەھۋالىمىزدا بىزنىڭ ئۆلەمدىن باشقايولۇمىز يوق، باللا، ئۆزئۆزىمىزنى گوللىساقمۇ، گوللىمىساقمۇ بۇ ئېنىق، بۇنى ئېنىقتونۇيلى، ئۆزىمىزنى شېھىت بولۇشقا تەييار ھالدا تۇتىلى. ئاندىن يەنە بىر ئىش تىرىكتۇتۇلۇپ قېلىشنىڭ ئەڭ چاتاق ئىش ئىكەنلىكىنى تونۇيلى. بۇنىڭ بىرى، مۇناپىق بولۇپئۆمۈرۋايەت قىلغان ئەقىدىمىزنى بىر تىيىن قىلىشتەك ئاخىرەتلىككە زىيان تەرىپى بار،ئىككىنچىسى قىيىنقىستاقلاردا ئىنسان بالىسى ئەقلىگە كەلتۈرەلمەيدىغانۋەھشىيلىكلەر تارتقۇلۇقىمىز بولۇدۇ، ئۈچىنچى زىيىنى بىزدىن كېيىن يەنە ئاللاھرىزاسى ئۈچۈن ئىشىنى داۋام قىلىشى كېرەك بولغان، بىزدىن باشقىلا بىلمەيدىغاندوستلىرىمىزنى دەپ سېلىپ، كېيىنكى ئىشلارغىمۇ زىيان يېتىدۇ. شۇڭا، ئەگەر تۇتۇلۇپقېلىش خەۋپى تۇغۇلغاندا جان تىكىپ ئېلىشىپ، شېھىت بولۇشنى قولغا كەلتۈرسەك،دۇنيالىقىمىزمۇ، ئاخىرەتلىكىمىزمۇ ياخشى بولۇدۇ. مانا مۇشۇنىڭدا كۆڭلۈمىزدە سانبولسا. توغرا، دېدى ئابدۇسالام، دوستىنى تەستىقلاپ، ھەرقانداق ياغلىما گەپلەرگەئىشەنمىسەك بولۇدۇ. كەڭچىلىك دېگەن يوق، بۇنىڭدىن گۇمانلانماسلىق كېرەك.دۈشمىنىمىز خىتاي، بۇنداق بىر دۈشمەننىڭ كەڭچىلىك قىلىشىنى چۈشىسەك تازىمۇھاماقەتلىك بولۇدۇ، ھەم بۇنداق بىر دۈشمەندىن كەڭچىلىك تاما قىلىشمۇ ئىمانغا بېرىپتاقىلىدىغان خاتا ئىش. شۇڭا شېھىت بولۇشتىن ياخشىسى يوق.ھازىر ئۇلارنىڭكۆڭلى ئارامىغا چۈشۈپ، ئادەم ئۆلتۈرگەن چاغدىكى پىسخىك قالايمىقانچىلىقلىرىتىنجىپ، ئەمدى يەنە ئادەم ئۆلتۈرۈش بولسا ھىچ ئىككىلەنمەيدىغاندەك قىلسىمۇ، يەنەبىر تەرەپتىن قېچىش مۈمكىن بولمايدىغان ئۆلۈمگە بۇ قەدەر يېقىندىن يۈلۈنۈشنىڭپىسخىك بېسىمى چىدىغۇسىز ھال ئالماقتا ئىدى. يېڭى ئۆيلەنگەنلەر ئۈچۈن بۇ ھالتېخىمۇ ئېغىر ئىدى. ياپياش تۇرۇپ ئۆلۈش ئۇلار ئۈچۈن ئېچىنىشلىق ئەمەسلىكى ھەققىدەنۇرغۇن دىنىي تەلىملەرنى ئالغان، بۇ دۇنيا ھاياتى ۋاقىتلىق، قونالغۇ ھاياتىئىكەنلىكىنى، پانىيدىكى ھاياتلا مەڭگۈلۈك ھايات، ھەقىقىي ھايات ئىكەنلىكىنى بىلىدىغانبولسىمۇ، يەنىلا ھايات بەرىبىر تاتلىق ئىدى. دۇنيا سۆيۈملۈك ئىدى. قولدىن كېتىشئالدىدا تۇرغان ھەرقانداق نەرسە ئاخىرقى دەملەردە قىممەتلىك بىلىنگىنىدەك، ئۇلارئۈچۈن نۇرغۇننۇرغۇن نەرسىلەرنىڭ قىممىتى بىلىنمەكتە ئىدى. ئەمما بۇلارنى ئۆزئارائورتاقلىشالمايتى. بۇ بىر تۈرلۈك ئەيپ سانىلاتتى. ئۇلار پەقەت تۇيغۇلىرىنى شۇشەكىلدە پەدازلاپ ئىپادىلەيتى: ھامىنى ئۆلۈدۇغان بوغاندىكىن، ئى قۇربانجان،ئابدۇراھمانلاردەك بىرگە ئون قىساسىمىزنى ئېلىپ ئۆلگەن بولساققۇ ئارمىنىمىز يوقتى.شۇ بىرلا ئارمىنىمىز، قىلغان ئىشىمىزنىڭ تايىنى بولمايلا ئۆلۈپ كېتەرمىزمۇ دەيمىز، دېگەن شەكىلدە قىيماسلىقلىرىنىتىلغا ئالالايتى. بۇمۇ راست ئىدى. كىم شۇنداق ئويلىمىسۇن؟ ئۆلۈۋاتقان ھەرقانداقبىر غايىلىك جان كۆپرەك ئىش قىلالمايلا ئۆلۈۋاتقىنىدىن ئۆكۈنۈدۇغانلىقى راستئەمەسمۇ؟!ئاۋغۇستنىڭئاخىرلىرى كېلىپ قالدى. بۇ تازىمۇ چىدىغۇسىز ۋەزىيەت ئىدى. بۇ يەردىكى دوستلارغايۈك بولۇشقۇ چاغلىق، خالارخالىماس ئۇلارنىمۇ بۇ ئىشقا چېتىۋالىدىغان ئىش بولساقانداق دەھشەت! چۈنكى كىمنىڭ ياردەم بېرىۋاتقانلىقى بىلىنىپ قالغان تەقدىردىمۇئۆلۈمدىن قۇتۇلۇشقا مۈكىنچىلىك يوق جىنايەت بولاتتى. ھازىرقى ئەڭ چوڭ دىشۋارچىلىقمانا شۇ ئىدى.25ئاۋغۇستنىڭكېچىسىدە نان ئېلىپ كەلگەن قىزىلبۇيىلىق دوستنىڭ كۆزلىرىدىكى تەشۋىش، قورقۇنچ،كالپۇكلىرىنىڭ تىترەپ تۇرۇشلىرى قوناقلىقتا ياتقانلارنىڭ ھەممىسىنى ۋەھىمىگەسېلىۋەتتى. كۈتۈلگەن ئىش ئاخىرى يۈز بەرگەندەك قىلاتتى. نىم بولدى، قارىم، بەك ئۆڭلىرى بۇزۇق كەللىغۇ بۈگۈن؟ دەپ سورىدى ئابدۇرېھىمقورقۇنۇچلۇق خەۋەر ئاڭلاشقا ئۆزىنى تەييارلىغان ھالدا. كېلىشمەسلىك بولدى، دېدى يىگىت تىترەك ئاۋازدا، بىزنى پايلاۋاتقان ئادەمنىغۇ باردەيتۇق، ئەمما ئۇلا ياردەم قىلىۋاتقانلىرىمىزنى بىلىپ بولۇپ، سىلەنىڭنەدىلىكىڭلانى بىلىشىكىلا قاراپ تۇرغاندەك قىلىدۇ. بۈگۈن مېنى مۇشۇ يېقىن يەردەبىزنىڭ شودۇجاڭ كۆرۈپ قالدى. قولۇمدا داسقان بىلەن كېچىدە ئادەمسىز قوناقلىقلادانېمە قىلىدۇ دەپ ئويلا؟ ئۇنداقمۇ بولماس، دېدى ھەسەن ئۆزئۆزىنى بەزلەشكەئۇرۇنۇپ. قاندا دەيسىلە، ئادېش؟ كېچىدە قوناقلىقتا ئۇچقۇشۇپ قالغانغىلا يامان ئويدابولاپمۇ كەتمەس دەيمەن. توغرا، ئانچىۋالامۇ ھۈكۈپ كەتمەي، تۇرىلى، كىمبىلىدۇ، بىزنىڭ مىدىرلىشىمىزنى ساقلاپ تۇرغان بولسا، دېگەن يېرىدىن چۈشمەيلىدەيمەن. ئەمىسە مۇنداق بوسۇن، دېدى ئابدۇرېھىم گەپنىمەركەزلەشتۈرۈپ، سىلە قايتىۋەسىلە، بىز يەر ئالماشتۇرىمىز دېسەك، سىلىنىڭ بىزنىتاپماقلىرى تەس بولۇدا، شۇڭا بىز ھازىرچە جايىمىزدىن قوزغالماي تۇرىلى، سىلى ئەتەكۈندۈزدە ئەھۋال كۈزۈتۈپ باقسىلا، ئەگەر شۇندا گۇمان بولۇدۇغان بوسا ئەڭ ئەۋەلسىلىنىڭ ئۆيگە كېلىدۇ، بۇندا بى شەپە بولغان ھامان تامدىن ئاتىلىپ قاچسىلا، بىزگەخەۋە قىلسىلا، بىزمۇ تەييا تۇرىلى، قېچىپمۇ نەگە قاچامىز، دەيلا، مۇشەدە ئېلىشىپ،بېشىمىزغا كەگەننى كۆرەمىز، يا... باشقا باللانىڭمۇ بىلىنىپ قاغانلىرى بوسا، بىخۇتئوتتۇراپ، موكلا قولغا چۈشمىسۇن، ئۇلاغىمۇئەھۋالنى دەپ قويسىلا، ئۇلامۇ ئەگەر بىلىنىپ قاغانلىقى سەزگەن بوسا دەرھال بىزگەقوشالسۇن. ھەممىز كەگەننى تەڭ كۆرەمىز، دېدى ئابدۇسالام. ئەمىسە بۇ كېچە ئۈچ تەرەپتە قاراۋۇل تۇرايلى،غەپلەتتە قالساق تىرىك تۇتۇلۇپ شەرمەندە بولمايلى يەنە، دېدى ئىمام.بۇرۇختۇملۇقئىچىدە بولۇدۇغان بىر يامان ئاقىۋەتنى كۈتۈش، شۇ ئىشنىڭ يۈز بەرگىنىدىنمۇ يامانراقتۇيۇلۇدۇ. بۇ تازىمۇ توينىڭ بولغىنىدىن بولۇدۇسى قىزىق دېگەندەكلا ئىش ئىدى. ئادەم بۇنداق دەككەدۈككە ئىچىدە ئۇزاققا سوزۇلغان كۈتۈشلەردە ھەتتا شۇنداقيامان ئىشنىڭ چاپسانراق مەيدانغا كېلىپ، دۇمباقنىڭ يېرىلىشىنى تىلەشكەباشلايدىغان ئىشمۇ بار. بۇ ياشلارمۇ نەچچە كۈندىن بېرىكى قارارسىزلىقتا، ھامىنىبېشىغا كەلمەي قالمايدىغان بەختسىزلىكنى بولۇدۇغىنى بولۇپلا قۇتۇلساقمۇ بوپتىكەن دېگەنيەرگە كېلىشكەندەك قىلاتتى. ۋەزىيەتنىڭ ئۆزگۈرۈش خەۋىرى ئۇلارنى ھەتتا بىر ئازجانلاندۇرۇپ، جەڭگىۋار قىلىپ قويغاندەكمۇ قىلدى.ھەممەيلەن بىردىنبىر قوراللىرى بولغان پىچاقلىرىنى بىلەشتى. نەچچە كۈندىن بېرى بۇ قان يۇقىپىچاقلىرىنى قىنىدىن ئېلىشتىنمۇ يىركىنىپ يۈرۈشكەن بولسا، ئەمدى بىردىنلا پەيدابولغان جاسارەت بىلەن، بىر پىچاقنى يەنە بىرىنىڭ ئارقىسىغا بىلەپ، يېقىنلىشىپكېلىۋاتقان ئۆلۈمگە سۈكۈت ئىچىدە يۈزلەنمەكتە ئىدى. ئابدۇرېھىم قىزىلبۇيىلىقدوستلارغا ئۆيلىرىدىكى ئىمكانلىرىدىن پايدىلىنىپ، يوغان پىچاقمۇ، نەيزىمۇ، قىلىچمۇنېمە قىلالىسا قىلىپ بىر ئاز قورال تەييارلاپ ئەكىلىپ بېرىشنى تاپىلىغان ئىدى.ئەتىسى كۈنى بويىتېنچ ئۆتتى. ئەمما ئاخشىمى ئۈچ مۇجاھىت ۋە بىرسىنىڭ ئايالى قېتىلىپ تۆرت كىشىقوناقلىققا كېلىشتى. بۇ ھال كۈتۈلمىگەن بىر ھال سانالمىسىمۇ، يەنىلا دوستلارنىھۈركۈتۈۋەتتى. نېمە گەپ بۇ؟ دېدى بىرنەچچە ئاۋاز تەڭلا.مۇجاھىدلارنىڭيېمەكئىچمىكى ئاساسلىقى ئانارگۈلنىڭ قولىدىن چىقىۋاتاتتى. ئانارگۈلنىڭ ئىككى جانئىكەنلىكىنى بازار ئەتراپىدىكىلەرنىڭ ھەممىسى بىلەتتى. ئەمما ئۇلارنىڭ بازارلىقسودىلىقلىرى بەزى باققال، قاسساپلارنىڭ دىققىتىنى تارتقان بولسا كېرەك. ھەر ئىككىكۈندە دېگۈدەك خېلى كۆپ نەرسەكېرەك سېتىۋېلىۋاتقان بۇ ئائىلە ھەققىدە بازاردىكىقاسساپ ئۆزىنىڭ گۇمانىنى يېزىلىق ساقچىغا خەۋەر قىلغان ئوخشايدۇ.بۈگۈن كەچكە يېقىنئانارگۈلنىڭ ئۆيىنى تەكشۈرۈپ بېقىشقا يېزا ساقچىسىدىن ئىككىسى كەپتۇ. ساقچىلاركېلىشتىن بۇرۇن ۋەزىيەتنىڭ زورى بىلەن قورال ھازىرلاش ئۈچۈن كەلگەن باشقا ئىككىيىگىتمۇ بۇ ئۆيدە ئىكەن. ئۇلار باغدا ئولتۇرۇپ، كونا ئوتىغۇچلارنىڭ سېپى ئورنىغائۇزۇن ساپ بېكىتىپ، ئاندىن ئوتىغۇچنىڭ تىغىنى سۇندۇرۇۋېتىپ، سۇنغان يەرنى ئۇچلاپ،بىلەپ، ئۇزۇن ساپلىق نەيزە ياساۋاتقان ئىدى. دەرۋازىنىڭ قېقىلىشى بىلەن ئۇلارجىددىلىشىپ كېتىشتى. ئانارگۈل دەرۋازىنى ئېچىش ئاچماسلىق ئارىسىدا مەڭدەپ قالدى.دەرۋازا تېخىمۇ قاتتىق ئۇرۇلدى. ئاچماي قۇتۇلغىلى بولمايتى. ئۇ قانداق قىلاي؟دېگەندەك ئېرىگە قارىدى. مۇجاھىتلار بىربىرىگە قارىشىپ بىرنەچچە دەقىقەتۇرۇۋالغاندىن كېيىن بىرى شۇنداق دېدى: داۋزىنىئاچسىلا، ئەگەر ساقچى بولسا ئۇلا ھويلىغا چىرىشىگىلا داۋزىنى يېپىۋەتسىلە، بىز باغئىشىكىدە تاييار تۇرايلى، ھويلا ئىچىدە جىمىقتۇرۇپلا بېشىمىزغا كەلگەننى كۆرەرمىز.ئانارگۈلدەرۋازىنى ئېچىشقا ماڭغاچ، مانا كېلىۋاتىمەن، كىمدۇ بۇ؟ دەپ ۋارقىراپ قويدى. بۇچاغدا ئۈچ ئەركەك باغ ئىشكىنىڭ ئاراچلىرىدىن ماراپ تۇراتتى. دەرۋازا ئېچىلدى.دېگەندەك، ئىككى ساقچى ئىدى. ئۇلار سۈرھەيۋە بىلەن كىرىپ كېلىپ: ئوغۇلۇق بىئىشلىرى بامىتى، نېمە؟ داۋزىنى ئاچماي كەتتىلە!؟ دەپ سورىدى ئانارگۈلدىن خاپاچىراي ۋارقىرىشىپ. ئىچكىرىئۆيدىتىم، ئاڭلىماي قاپتىمەن، ئۆيگە كىرىشسىلە، دېدى ئانارگۈل قورقۇپتۇرۇۋاتسىمۇ تەبىئىيرەك كۆرۈنۈشكە تىرىشىپ. ئاندىن دەرۋازىنى يېپىپ، زەنجىرنىئىلىپ قويدى. ساقچىلاردىن بىرى ئايالنىڭ بۇ قىلىقىدىن بىر ئاز گۇمانسىرىغاندەكقىلىپ: ھە، داۋزىنىزەنجىلاپ قاللىغۇ، خېنىم؟ باشقا ئىشقۇ يوقتۇ؟ دېدى گۇمانىنى ئەپسانە چاخچاققىمۇئوخشۇتۇپ، شۇ ئارقىلىق قورقۇنچىنى يېپىش ئۈچۈن.دەل شۇ چاغدا باغئىشىكىنىڭ ئارقىسىدا ساقلاپ تۇرغان يىگىتلەر ئۇزۇن نەيزىلەرنى كۆتۈرۈپ، كۆزنىيۇمۇپئاچقۇچىلىك ئارىلىقتا ئىككىلا تاقلاپ ساقچىلارغا يېقىنلىدىدە، نەيزەئۇرۇشتى!ساقچىلارۋارقىراشقىمۇ ئۈلگۈرمەيلا يەرگە يىقىلدى. بىرىنىڭ كارنىيىغا، بىرىنىڭ دەل يۈرىكىگەسانچىلغان ئىدى. ئۇلار خاخىراپ، ھويلىدا تىپچەكلەشكە باشلىۋىدى، يىگىتلەر يولدىنبىرەرسى ئۆتۈپ قالسا ئاۋازلاردىن گۇمان قىلمىسۇن ئۈچۈن دەرھال ئۇلارنى بېسىپتۇرۇۋالدى. ساقچىلار جان ئاچچىقىدا يۇلقۇنۇپيۇلقۇنۇپ، ئارقىدىن ئۇزۇن بىر تىنىقچىقىرىپ جىمىپ قالدى. باشقا بىرىنىڭ تاسادىپى كىرىپ قېلىشىنى مۆلچەرلىگەندە ئىككىجەسەتنىڭ ھويلا ئوتتۇرىسىدا تۇرۇشى توغرا بولمايتى. يىگىتلەر جەسەتلەرنى سۆرەپ،ئېغىل تەرەپكە ئاپىرىۋەتتى. ئاندىن ئۆيگە كىرىپ كېتىشتى. بىرەر سائەت ئىچىدەئۆيدىن چىقىپ كەتمىسە، ساقچىلارنىڭ كەتكىنىنى بىلىدىغان ساقچىخانىدىكى باشقاساقچىلار گۇمانسىراپ، كېلىپ قېلىش ئىھتىمالى بارىدى. قانداق قىلىمىز؟ دەپ سورىدى قورقۇپ لەۋلىرى كۆكۈرۈپ كەتكەن ئانارگۈل. قانداق قىلىمىزيوق، كېتىمىز، قوناقلىقتا ياتقان باللىغا قوشۇلۇپ، بېشىمىزغا كەلگەننى كۆرىمىز، دېدى ئۇنىڭ ئېرى. شۇنىڭدىن باشقايولۇمىزمۇ يوق، ئۇنداق بوسا، باللا، ھايالشىماي ماڭايلى. ئالىدىغاننەرسىلە بوسا ئېلىپ يولغا چىقايلى ئەمىسە. ئانارگۈل قالسىمۇ بولار مەنچە... ياق، قاممايمەن،بالاغا مېنى قاسۇن دېمەيدىغانسىلە؟ راست، سەنقالساڭ بولاتتى، مەن نەدىن بىلەي دەپ قۇتۇلۇپمۇ قالامىتىڭكىن دەيمەن، بىز شۇئاللاھقا ئامانەت دەپ، شېھىت بولغىلى كېتىپبارىمىز... سىلىدىن ئارىلىپتۇل قالغىنىم بىر دەرت، يەنە تېخى خىتاي مېنىڭ ئانداقتى، مانداقتى دېگەنلىرىمگەئىشەنمىسە چوقۇم ئىشەنمەيدا تۈرمىدە تىرىك تۇرۇپ دوزاق ئازابى تاتايما ئەمىسە؟بۇ گەپكە يەنەمۇقابىل قويغۇدەك گەپ تاپالمايتى. شۇڭا ئۈچ ئەركەك ھىچنېمە دېيەلمىدى.شۇنداق قىلىپئۇلار ھازىرلىغان پىچاق، نەيزىلىرىنى، يەيدىغان پىششىق نەرسىلەرنىڭ ھەممىنىئېلىشتى. بۇ چاغدا قاراڭغۇ چۈشۈشكە باشلىغان بولۇپ، ئۇلار باغنىڭ ئارقىسىدىكىيانئىشكتىن چىقىپ، قوناقلىققا شۇڭغۇپ كېتىشتى.بۇ ھىكايىلەرنىئاڭلىغان دوستلارنىڭ ھەممىسى بىردەك ئانارگۈلگە ئېچىنىش بىلەن قاراشتى.ئارىلىرىدىكى بىردىنبىر ئايال بولغىنى ئۈچۈنمۇ ياكى نەچچە كۈندىن بېرى ئۇنىڭھازىرلىغان تائاملىرى بىلەن بېقىلغىنى ئۈچۈنمۇ، ئەيتاۋۇر ئۇنىڭ ھالىغا ئېچىنىشھەممە ئەركەكلەرنى لال قىلدى. بىزغۇ مەيلى،... دېدى بىرى ئېچى سىرىلغان ھالدا گەپ باشلاپ. ئەمما ئانارگۇلغا تەستە! دېدى ئابدۇسالام گەپنىڭ ئاخىرىنىئۇلاپ. ئايال كىشىبوغاندىكىن قالساڭ ھىچنېمە بولماس دېدۇق، ئەمما بۇ تەرسالىق قىلدى، دېدى ئېرىتېخىچە ئايالىنىڭ قاراپ تۇرۇپلا ياش كېتىشىگە چىدىماسلىق بىلەن. تۈرمىدە ئاسانراقما؟ دېدى ياغلىقلىرىنىڭ ئارىسىداكىچىككىنە يۈزى كۆرۈنۈپ تۇرغان ئانارگۈل ئۆكتە قىلىپ، قىيىنقىستاقلار تېخىمۇ تەستۇ؟ئۇنىڭدىن كۆرە ئاسانراق جان چىقىدىغان يولنى تاللىدىم، ئۇنىڭ يۈزلىرىدىكى سەھراقىزلىرىغا خاس ساددىلىققا تامامەن توغرا كەلمەيدىغان بۇ قەيسىرانە جاۋاپيىگىتلەرگە بىر تۈرلۈك مەدەت، ئىلھام مەنبەسى بولۇپ قالدى. يىگىتلەر دوستىنىڭ ئايالىغاتىكىلىپ قارىمىسىمۇ بۇ ۋىجىككىنە قىزنىڭ ئەپچىل ۋۇجۇدىنى، قوللىرىنى مالغا ئوتئېلىشتىن قالغان يېشىل داغلارنى كۆرۈپ تۇرغىنى ئۈچۈن، ئۇنىڭ ئون گۈلىدىن بىرىمۇئېچىلماي تۇرۇپ شېھىت بولۇشىنى ئويلىغىنىدا يۈرەكلىرى تىلغىنىپ كەتتى.بۇ ھالدىنئابدۇرېھىمنىڭمۇ، ئابدۇسالامنىڭمۇ كۆزلىرىگە ياش كەلدى. لېكىن ئۇلار باشقىلارغاكۆرسەتمەسلىك ئۈچۈن يەرگە قارىۋېلىشتى. ئۇلار يەنە بىر قېتىم تىرىك قولغاچۈشمەسلىك توغرىسىدا دېيىشىۋالدى. بۇ سۆز بىر نەچچە سائەتتىن كېيىنلا ئۆلۈشتوغرىسىدا بېرىۋاتسىمۇ، بۇنداق خاتىرىجەم سۆزلۈشۈۋاتقان تۇرقلىرى خۇددى قانداقتۇرباشقا بىر ئىش، مەسىلەن، بولغۇسى توي ھەققىدە سۆزلۈشۈۋاتقاندەكلا ئىدى.دەككەدۈككە بولۇشلار چەككە يېتىپ، ئەمدى ئۇلار تامامەن كۆڭۈل تىندۇرۇپقېلىشقاندەك، كەيپىياتى تۇراقلىشىپ قالغان ئىدى. پىچاقنىڭ يوغۇنىنى تۇتۇۋالغانئانارگۈل ئېرىگە: سىلى بىلەنمۇ، باشقا دوستلار بىلەنمۇ جەننەتتەكۆرۈشۈشكە نېسىپ بولا، ئىلاھىم، دېۋىدى، ئەمدىلا بولغۇسى ئىشلارنىڭ دەھشىتىنىئۇنتۇپ، خاتىرىجەملىك قازانغان ئابدۇسالام تەكرار ھاياجانغا كەلدى. ئۇ دوستىنىڭكۆزلىرىگە بىلىندۈرمەي قاراپ قويدى. دوستى بولسا ئايالىنىڭ ۋىدالىشىش سۆزىنىئېيتىۋاتقاندىكى خاتىرىجەم تۇرقىغا تىكىلىپ، ئىچىدە ئاللاھقا ھەمد ئېيتىۋاتقاندەكقىلاتتى. قانداق باتۇر ئايالھە؟! ئۆلۈم ئالدىدا بۇنداق سالماقلىق ئاسانمۇ؟ ھېلىمۇباشقا ئايال بولسا ئېرى بىلەن بىر سەپتە ئۆلۈشنى تاللاش ئەمەس، مېنى خازان قىلىۋەتتىڭ، ئاللاكاللا دەپ چوقان كۆتۈرۈپ مەھەللىنىبېشىغا كىيگەن بولاتتى. ئايالىنىڭ جەسۇرلىقى ئەرگە مەدەت بولدى. ئەگەر شۇئان بىرتوپ دوستلىرى ئارىسىدا بولمىغىنىدا ئۇنى مەھكەم قۇچاغلاپ، نەپەسلىرى كېسىلىپكەتكۈچە سۆيگەن بولاتتى.ئەلقىسسە. گەپنىئەلنىڭ خاتىرىجەملىكى ئۈچۈن ئۆزلىرىنى ئاتىغان قەھرىمان خەلق ساقچىلىرىدىنئاڭلايدىغان بولساق، قىزىلبۇيا يېزىلىق ساقچىخانا ئانارگۈلنىڭ ئۆيىنى شۇ كېچىسىلاباستى ۋە بولغان ئىشنى بىلىشتى. بۇ ۋەقەنىڭ شوۋشاۋلىرىدىن ھەرىكەتكە كەلگەنئىنقىلابىي ئاممىمۇ ئۆزى بىلگەن ھەربىر گۇمانلىق ھالقىلارنى خالىس تەمىنلەش بىلەن،ئاخىرى قاتىللار يوشۇرۇنۇۋالغان قوناقلىق مەلۇم بولدى. ناھىيىدىن كەلگەن بىر نەچچەساقچىنىڭ ئاقساقاللىق قىلىشى بىلەن بىر پىلان تۈزۈشتى. ئۇلار بار كۈچى بىلەنتوپۇلاڭچى قاتىللارنى ئاشۇ قوناقلىقتىن چىقارماي تۇتۇپ تۇرۇدۇغان، ۋىلايەتكە خەۋەربېرىلىپ، تاكى ئۇياقتىن زور قوشۇن يېتىپ كەلگۈچە ساقلايدىغان بولۇشتى. بۇ پىلانھەممىگە ياقتى. بولۇپمۇ كەچقۇرۇن يېتىپ كەلگەن ئىككىنچى ئاخباراتقا كۆرەبۆلگۈنچىلەر قىزىلبۇيىدىكى شېرىكلىرى بىلەن بىرلەشكەن. دېمەك ھازىر قوناقلىقتاتوققۇز نەپەر بۆلگۈنچى توپلانغان. ئەمما ھازىر بۇ يەردە بار ساقچى ئازلىققىلىدىغاندەك تۇراتتى. شۇڭا ھەرگىزمۇ ئۇلارغا ھۇجۇم قىلىش ياكى مۇھاسىرە ھالقىسىنىتارايتىمىز دەپ ئۇلارنى ھۈركۈتۈپ قويۇشقا بولمايتى. شۇنداقلا ئۇلارنىڭتوپلانغانلىقى ئۇلارنىڭ يېڭى ھەركەت پىلانى بارلىقىدىن بىشارەتتۇر دېيىلگەنتەھلىلگە ئاساسەن ئۇلار قىزىلبۇيىدىن يۆتكۈلۈپ كەتسە يەنە ئۇزاققىچە يوشۇرۇنھالەتتە بولۇپ، جەمىيەتكە ۋە ھەرمىللەت خەلق ئاممىسىغا تەھدىت ھاسىل قىلىدۇ، شۇڭادەرھال ئۇلارنى ئاشۇ يەردىن مىدىرلاتماي تۇتۇپ تۇرۇش ئۈچۈن ئاتلانمىساق بولماپتۇ، دېگەنقەتئىي قارار بىلەنلا ئۇلار ئىنقىلابىي ئاكتىپلارنىڭ يول باشلىشى بىلەن قوناقلىقئەتراپىغا يېتىپ كېلىشتى. كېچىدە ئۇلار شۇنچىلىك قورقۇشتىكى، مىدىرسىدىرقىلىشماستىن ۋە كىرپىكمۇ قاقماستىن تاڭنى 27ئاۋغۇستنىڭ تېڭىنىكۈتۈۋېلىشتى.قوناقلىقتىكىمۇجاھىدلار ئۆلۈمگە ھازىر ئىدىيىۋىي تەييارلىقتا بولغىنىدىنلا ئەمەس، ئۆلۈشنىڭتېخىمۇ زور پايدا ئىكەنلىكىگە بولغان ئىشەنچتىنمۇ، خېلى خوپ خاتىرىجەم بولغىنىئۈچۈن، ئەتراپتا قورشاۋ قىلىۋالغان ساقچىلارنى پايلاپ، ئۇلارنىڭ ئورنى، روھىيكەيپىياتىنى ئوبدان مۆلچەرلەش بىلەن بىللە، نۆۋەتلىشىپ ئۇخلىۋېلىشقىمۇ ئۈلگۈردى.كېچىسى بىلىنمىگەن پىستىرمىغا دۇچ كېلىشتىن ساقلىنىش ئۈچۈن تاڭ ئېتىش بىلەنلاساقچىلارغا ھۇجۇم قىلىشقا قاار بېرىشكەنىدى.ئۇلار بامداتنىجامائەت بولۇپ ئوقۇشتى. بۇ بەلكىم ئاخىرقى نامىزى بولۇپ قېلىشىنى مۆلچەرلىگەچكە،ئاللاھتىن شېھىتلىك مەرتىۋىسى سوراپ ئۇزاق دۇئاتىلەكتە بولۇشتى. ئاندىنئۆزلىرىنىڭ پىلانى بويىچە مىشا تەرەپتىن چىقىپ، مىشاغا يۆتكۈلۈش، ئەگەر قولايبولغان ئەھۋالدا تىرىك قېلىشقىمۇ ھەرىكەت قىلىپ، كۆپرەك دۈشمەن ئۆلتۈرۈشكە ئىرادەباغلاشقان ئىدى. مىشا يامانيار دەرياسىغا يېقىن بولغاچقا، ئەگەر ئوتنىڭ ئىچىدە پاختىنى ساقلاشقا قادىر ئاللاھ يول بېرىپ قالسا يار بىلەنداۋاملىق قېچىپ، تاكى گەز دەرياسىغىچە، ئۇ يەردىن تاغ ئارىسىغىچە قېچىشمۇكۈنتەرتىپتە ئىدى.ساقچىلارنىڭ سانىكۆپ بولمىغاچقا بەكمۇ تارقاق، يالغۇزيالغۇزدىن تۇرۇشقانلىقىنى كېچىسى رازۋىدقىلىپ بىلىۋالغان مۇجاھىدلار ئەتتىگەندىكى سۆرۈن ھاۋادا بىسمىللاھ دەپ يولغا چىقتى. قوناقلىقنىڭ قىرىغا كەلگەندە قىرنىڭ ئارقىسىدامۆكۈنۈپ ياتقىنىچە ئۇخلاپ قالغان ساقچىغا يولۇقۇشتى. ئەسلىدە بۇ ھالدا ماجراتېرىشنىڭ ئورنى يوق ئىدى، ئاستىلا ئۆتۈپ كەتمەكچى بولۇشتى. بىراق، سەھەرنىڭقىملىقىدا قوناقلارنىڭ شاراقلاشلىرى شۇنچىلىك ۋەھىمىلىك سادا بېرەتتىكى، ئۇنىئاۋايلاش بىلەنمۇ ئازايتقىلى بولمايتى. مۇجاھىتلاردىن ئۈچى ئۆتۈپ بولغاندا ساقچىئويغۇنۇپ قالدى ۋە چوقان كۆتەردى.ئارقىدىن يېتىپكەلگەن ئابدۇسالام قولىدىكى پىچاقنى ساقچىنىڭ كۆكسىگە كۈچ بىلەن ئۇرۇۋىدى، ساقچىئۆزىنى قاچۇردى. بۇ ئۇنىڭ تەربىيىلەنگىنىدىن، چاققانلىقىدىنمۇ ئەمەس، تەبىئىيئىنستىنكت ئىدى. ئارقىدىن كەلگەن قەييۇممۇ ئۇنىڭغا ئېتىلدى. ساقچى يەردەپومۇداقلىنىپ، توختىماي ۋارقىرايتى. تېخى ئادەم ئۆلتۈرۈپ باقمىغان مۇجاھىتلارھەتتا ئۇنىڭ نالەزارىغا ئىچ ئاغرىتىپ، بەلكىم بۇنىڭمۇ بالاچاقىسى باردۇر دەپ ئويلاشقا باشلىغاندا،ئىمامنىڭ ۋە ئابدۇسسالامنىڭ بىر زەربىسى بىلەن ئاغزىدىن بۇلدۇقشۇپ قان كېلىپزۇۋانى ئۆچتى. ئەمما ئۇنىڭ ئۆلمىگنلىكى ئېنىق بولسىمۇ قورقۇپ كەتكەن، تەجرىبىسىزمۇجاھىتلار كۆپ قاننى كۆرۈپ ئۇنى ئۆلدى دەپ ئويلاپ قېلىشقان ئىدى. ئانارگۈلنىڭبېشىنى ئېرى قاماللاپ تۇتۇپ ئۆزىگە قارىتىپ كۆكسىگە مەھكەن بېسىۋالدى. شۇنداقبولسىمۇ ئانارگۈل ئىچئىچىدىن كەلگەن قۇرۇق قەي بىلەن قوساقلىرى تولغۇشۇپ كەتتى.ئۇلار ئەنە شۇ تەقلىتتە ئۆتۈپ كەتتى. ئەمما يەنە بىرنەچچەيلەن كۆز ئالدىدىكى ھىچكۆرۈپ باقمىغان قانلىق سەھنىگە قاراپ ھاڭقىيىپ تۇرۇشاتتى.ئەنە شۇ چاغدائىككى تەرەپتىكى قوناقلىقلاردىن شاراقلىغان ئاۋاز بىلەن ئاياق تىۋىشلىرىئاڭلانغاندىلا ئابدۇسالام ھەمرالىرىغا: دۈشمەنلەر كېلىۋاتىدۇ، ئىشتىكراق كېتىلى، بولۇڭلا، دېدىدە يېڭى قېتىلغاندوستلىرىدىن بىرىنى كۈچەپ ئىتتىردى. ھەڭقىيىپ قالغان بۇ يىگىت شۇندىلاسەندىرەكلىگىنىچە قوناقلىق ئارىسىغا كىرىپ كېتىشتى.ئۇلارنىڭ قارىسىيۈتۈشىگىلا يېتىپ كەلگەن بىر نەچچە ساقچىمۇ كۆز ئالدىدا توپالايغا مىلىنىپ، جانتالاشقاندا تىپچەكلەپ ئەتراپتىكى قوناقلارنىمۇ قايرىپ چەيلىۋەتكەن، چەيلەنگەنقوناقلارنىڭ شاخ يوپۇرماقلىرىمۇ قانغا مىلەنگەن قورقۇنۇچلۇق مەنزىرىگە قاراپلا ھۆتۇتۇپ تەتۈر قارىۋېلىشتى. مۇشۇ ياققا كەتكەندەك، ئۇياقتىن قوناق شېخى شاراقلاۋاتىدا، دەپ ۋارقىرىنىچە يېتىپ كەلگەنيەنە بىرىمۇ، بۇ مەنزىرىنى كۆرگىنىدە دەرھال زۇۋانى ئۆچۈپ، شەپكىسىنى ئاغزىغاقاپلىۋالدى.ئۇلارغا دەرھالجاننىڭ تاتقى بىلىنگەن ئىدى. بۇ ئىش كىنولاردا كۆرگىنىدەك ئۇنداق ئاسان،ھەربىيلىرىمىز ئۆلمەيدىغان شەكىلدە ئەمەس، بۇنىڭمۇ ئىسسىق جېنى يۇمشاق گۆش ئىچىدەبولغاچقا بۇنىڭغىمۇ تىغ ئۆتۈدۇغانلىقى بىردىنلا ئايان بولغاندەك قورقۇپ ئۆڭسىلىئۆچۈپ كەتكەن ئىدى. تېخىمۇ موھىمى ئۇلار مۇشۇ ھاياتنى ياشاپ بولساقلا يەنە باشقاھايات يوق دەپ بىلگەچكە ھايات تېخىمۇ قىممەتلىك ئىدى. ئۇلار ئاخىرەت كۈنىگە،ھىساپكىتاپقا ئىشەنمىگىنى ئۈچۈنلا مانا شۇنداق مۇناپىقلىقنى بىر كەسپ سۈپىتىدەقىلىشىۋاتقانلار ئىدى.ئەمما ۋەزىپەئېتىبارى بىلەن بۆلگۈنچى ئۇنسۇرلارنى قوغلىمىسا بۇ كەسپتىن قۇرۇق قالۇدۇغان ئىشمۇبارىدى. شۇڭا، ئۇلارغا يېتىشىۋېلىش، تۇتۇۋېلىش ئۈمىدىدە ئەمەس، پەقەت خوجاكۆرسۇنغىلا قوغلاپ كېتىشتى.ئارقىدىنقوغلاۋاتقان ساقچىلار مۇجاھىدلارغا يېقىنلىشالمىدى. چۈنكى بىر تەرەپ تامامەنجاندىن كەچكەن، يەنە بىر تەرەپ ياشاشتىن تامادا بولغاندا ئەنە شۇنداق ھالەتشەكىللىنىدۇ. ئۇلار مىشا يېزىسى تەۋەلىرىگە كەچكىچە ئاران كېلىشتى. چۈنكى ئۇلاركېپەزلىك بىلەن قوناقلىق قىرلىرىدا ئايلىنىپ، بەك ئۇزاق ئاۋارە بولۇشتى. بۇ چاغدامىشا يېزىلىق ساقچىخانىغىمۇ خەۋەر بېرىلگەچكە، مىشادىكىلەرمۇ يامانيار دەرياسىنىڭشەرقىي قىرغاقلىرىدا مۇجاھىدلارنى كۈتۈپ تۇرۇشاتتى. بۇ ھال مۇجاھىتلارنى توختاشقامەجبۇر قىلدى. ساقچىلاردىكى ئوق چىقىرىشقا ئاجىزلىق، قورقۇنچاقلىق بىر ئاجىز ھالقائىدى. بۇنىڭدىن پايدىلىنىپ، ئۇلار كېچىسى كىشىلەرنىڭ بالىخانىلىرى، ئورىلىرى،قوتانلىرىدىن پانالىق يەر تېپىپ، ئۆي ئىگىسىگىمۇ تۇيدۇرمىغان ھالدا شۇ يەرلەردەتۈنەشتى.تاڭ سەھەردەقەشقەردە تۇرۇشلۇق قوراللىق ساقچى تۆرتىنچى ئەترەت مىشاغا يېتىپ كېلىشكەن ئىدى.ئۇلار يېزىلىق ھۆكۈمەت ئالدىدىكى سەينادا ماشىنىلاردىن چۈشۈپ، شۇ يەردە سەپكەتىزىلىشتى. جىياخۇيلۇ بۇ پۇرسەتتە ئۆزىنىڭ قوماندانلىق كىبرىسىنى كۆرسەتكەن ھالداجەڭ سەپەرۋەرلىكى نۇتقى سۆزلىدى. ئۇ سۆزىدە تىرىك تۇتۇشقا بولسا مۈمكىن قەدەرتىرىك تۇتۇش، بولمىسا نەخ مەيداندا ئېتىشقا ھوقۇق بەردى.يېزىلىقھۆكۈمەتنىڭ رەھبەرلىرىمۇ جەڭچىلەرنىڭ بۆلگۈنچىلەرنى يوقۇتۇش ئىشىغا ياردەمدەبولۇدۇغانلىقى ھەققىدە تۇتۇم بىلدۈرۈشۈپ، كېرەك تېپىلسا بارلىق دىھقانلارنىسەپەرۋەر قىلىشقا ۋەدە بەردى. جىيا خۇيلۇ دىھقانلارنىڭ بەك كۆپ پايدىسى بولمايلاقالماي، ھەركەتكە توسالغۇ بولۇدۇغانلىقىنى بىلسىمۇ، ئەمما بۇنىڭ پىسخىك ئۈنۈمىنىچۈشۈنەتتى. چۈنكى ئۇ دېگەن خىتايدە. بۇ بۆلگۈنچىلەرگە شۇنداق مەساج بېرەتتى: قارا، سەن ئازات قىلماقچى بولۇۋاتقان بۇ خەلقىڭمۇ بىز تەرەپتە، سېنىڭئارقاڭدا ھىچقانداق خەلق يوق، سەن يالغۇزسەن، يىتىمسەن! مانا شۇنىڭ ئۈچۈن يېزىلىقھۆكۈمەتتىن سەپەرۋەر قىلىشقا بولۇدۇغان بارلىق ئەرلەرنى كالتەكلەر بىلەنقوراللىنىپ چىقىشقا سەپەرۋەر قىلىشنى تەلەپ قىلدى.ئۆزلىرىنىڭمۇ مۇشۇجەڭگىۋار قوشۇننىڭ سېپىدە توپۇلاڭچىلار بىلەن كۆرەشكە ئاتلىنىدىغانلىقىدىن سۆيۈنۈپكەتكەن يەرلىك رەھبەرلەر دەر ھال ئۆز ئەترەتلىرى، مەھەللىرىدىكى 16 ياشتىن 45ياشقىچە بولغان ئەرلەرنى كالتەك، ئارا، كۈرجەكلەر بىلەن قوراللىنىپ چىقىشقاچاقىردى. نۇرغۇن دىھقانلار بۇنى بىر خىل ھاشار سۈپىتىدە كۆرگەنلىكى ئېنىق؛ ھاشارغاچىقمىسا نومۇر تۇتۇدۇغانلىقى ئۈچۈنلا مەجبۇرىي چىقىشقان بولسا، نۇرغۇنى بۇنىڭ نېمەئىش ئىكەنلىكىنىمۇ ئاڭقارغىنى يوق ئىدى. ئاز بىر قىسمى بولسا بۇنىڭ بىلەن خىزمەتكۆرسۈتۈپ مۇكاپاتقا ئېرىشىش، بەلكىم بىرەر ئەترەتكە باشلىق بولۇپ قېلىش تاماسىدائاڭلىق قاتناشتى دېيىشكىمۇ بولاتتى. تېخىمۇ ئاز بىرنەچچىسى ئۆزلىرىنىڭ كىمگەقارشى، كىمنىڭ پايدىسى ۋە كىمنىڭ زېيىنىغا كېتىۋاتقانلىقىنى بىلىپ تۇرسىمۇ، سەپتىنقېلىش بىلەن سالاھىيىتىنى چاندۇرۇپ قويماسلىق ئۈچۈن، ۋىجدانى ئازاپلانغان ھالدائارقىدىن سۆرۈلۈپ كېلىشەتتى.جىياخۇيلۇتوپلانغان 3000 دەك دىھقانلار قوشۇنىغا قاراپ سۆيۈنۈشتىن كۆزلىرى تېخىمۇ يۇمۇلۇپكەتتى. ھازىر ئۇ پولك قوماندانى دەرىجىسىدە بولسىمۇ، لېكىن ئۇنىڭ قول ئاستىدا پولكشىتاتىدا بولۇشقا تېگىشلىك ساندا ئەسكەر يوق ئىدى. مانا ئەمدى مۇشۇ يېزىدىكىھەركەتتە بولسا ئۇ بىر بېرىگادا بولۇپ قېلىۋاتاتتى. سانسىزدەك بىلىنىپ، مەيداندامىغىلداشقان بۇ ئالامان پەقەت ئۇنىڭ ئاغزىغا قارايتى. ئۇ ئۆلتۈر دېسىلا ئالدىغاكەلگەننى ئۆلتۈرۈشكە تەييار ئىدى. ئۇ نېمىشكە مەمنۇن بولمىسۇن؟ تېخىمۇ قىزىق يېرىشۇكى، بۇ قاپاقۋاش خەلق ئۆزىنىڭ ئازاتلىق جەڭچىلىرىگە قارشى ئاتلاندۇرۇلۇۋاتاتتى.مانا مۇشۇنداق ئۆزىنى ئۆزىگە سېلىشنى مۇۋەپپىقىيەتلىك تەشكىللىيەلىگەنلىكىنىئويلىسىمۇ مەمنۇن بولماي قالمايتى. سىلەر ۋەتەننىڭ تېنچلىقىنى قوغداشتا بىز خەلق ئەسكەرلىرى ۋە خەلقساقچىلىرى بىلەن بىر سەپتە بولغىنىڭلاردىن پەخىرلەنسەڭلار ئەرزىيدۇ. بىزمۇ شۇنداق،سىلەردەك ھۇشيار، بۆلگۈنچۈلۈككە قارشى سەگەك بىر خەلق بىلەن بىللە كۆرەشقىلىدىغانلىقىمىزدىن سۆيۈنۈۋاتىمىز. بىز ئالدى بىلەن دۈشمەننىڭ يوشۇرۇنغا يېرىنىرازۋىت قىلىپ، مۇقىملاشتۇرغاندىن كېيىن، ئۇلارنى قورشاپ تۇتۇشقا سىلەرنىڭياردىمىڭلار زۆرۈر بولۇشى مۈمكىن. شۇڭا سىلەر بىزگە ماسلىشىپ ھەركەت قىلىسىلەر،قالايمىقانچىلىق چىقماسلىقى ئۈچۈن ئۆز ئەترەتلىرىڭلار بىلەن، گورۇپپا بولۇپ، ھەرگورۇپپا بەلگىلەنگەن دائىرىدە ھەركەت قىلسۇن.مىشا ۋە قىزىلبۇياساقچىلىرى تەمىنلىگەن يىپ ئۇچلىرىنى تەھلىل قىلىپ، دۈشمەننىڭ تەقرىبەن ئورنىبەلگىلەندى. ئاندىن كىچىك ئەترەتلەرگە ۋەزىپىلەر بېرىلدى. گورۇپپاگورۇپپابولۇشقان خىتاي ئەسكەرلىرى مەھەللىلەرنى تىنتىشقا ئاتلىنىشتى.چىش تىرنىقىغىچەقوراللانغان خىتاي ئەسكەرلىرى يوللاردىمۇ قوراللىرىنى ئالدىغا قارىتىپ تۇتۇشقانھالدا تىمسىقىلاپ كېلىشەتتى. قوللىرىدا ئاپتومات بولۇش بىلەن قالماي، ھەممىسىدەتاپانچا، بۇنىڭدىن باشقا يەنە خەنجەرلىرىمۇ بارىدى. ئەسكەرلەر ھازىرلا كۆزلىرىگەبۆلگۈنچىلەر چېلىقىپ قالۇدۇغاندەك تاماگەرلىك بىلەن يول بويلىرىغا، يول بويىدىكىئۆيلەرنىڭ ئۆگزىلىرىگە قاراپ كېلىشەتتى. ئۆگزىلەردە قوناقشېخى، جىگدە بادرىلىرى، ياكى ئەگرى دوناي بىرەر ئىككى ياغاچ، كۆتۈچەكلەر بېسىپقويۇلغان بولاتتى. يولدىن يېزا ئۆيلىرىنىڭ بىرى ئوچۇق كۆرۈنەتتى. بۇ ئۆيلەر بىرەريەر تەۋرەشتە ئۆرۈلۈپ چۈشۈپ، چالماكېسەك ئارىلاش پوملاپلا ئېتىۋېلىنغاندەك، بەكمۇسەت، ياپساسىز داڭگاللار سۇۋاقسىز يۈزى تۈزەنسىز ھالەتتە ئوچۇق كۆرۈنەتتى. بۇنىڭيېنىدا بولسا ھەقىقەتەنمۇ ئۆرۈلۈپ چۈشكەندىن كېيىن شۇ پېتى تاشلىۋېتىلگەندەك ئۈچتېمى ۋە ئۆگزىسى بولغان، ئەمما قوتان ياكى تۇرالغۇ ئۆيلىكىنى ئايرىغىلىبولمايدىغان بىر يېپىلما تۇراتتى. بۇنچە رەزگى بىر قۇرۇلۇشنى دادىل ھالدا قوتاندېيەلمەسلىكىمىزنىڭ سەۋەبى بۇ يەردىكى ئەمەلىي ئەھۋاللاردا دايىملا مانا شۇنداقسىرتىدىن قوتاندەك ھەم پاكار، ھەم كۆرۈمسىز، سۈپەتسىز قۇرۇلۇشلارنىڭ ئىشىكىنىئاچسىڭىز ئۇ يەردىن ئادەملەرنىڭ تىرىكلىك ھەركەتلىرىنىڭ كۆرۈنۈپ قېلىشى ئىدى.ئەسكەرلەرگە قارشى يۆنۈلۈشتىن ئېشەك ھارۋىسىكېلىۋاتاتتى. ھارۋىدا تومۇز بولۇشىغا قارىماي بېشىغا تۇماق، ئۇچىسىغا قېلىنكىيىملەر كېيىۋالغان بىر دىھقان، ھارۋىسىدا ئايالى بولۇشى ئىھتىماللىقىنى پەرەزقىلىشقا بولۇدۇغان بىر ئايال، ئايالمۇ توپا چىراي نەگىدۇر ئىشلەشكە بېرىپكېلىۋاتقان، ياكى ئىشلەشكە كېتىۋاتقاندەك ھارغىن، ھاياتتىن ھىچ زوق ئېلىپ باقمىغانبىچارە چىراي تۇرقى بىلەن مۈگدەپ ئولتۇراتتى. ئۇلار ئەسكەرلەرنىڭ كوچىغا يېيىلىپ،قوراللىرىنى ئالدىغا قارىتىپ تۇتۇپ ئېتىشقا تەييار بىر ھالەتتە كېلىۋاتقىنىدىنخېلى ئېسەنكىرەپ كېتىشكەندەك قىلىشتى. چۈنكى ئۇلار قورقۇشقا ئۈگۈتۈلگەن خەلق ئىدى.گۇناھى بولمىسىمۇ قورقۇۋېرەتتى. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئەسكەر دېگەننىڭ پەيلى تۇتسائېتىۋېتىپمۇ ھىچنېمە بولمايدىغانلىقىغا ئائىت نۇرغۇن ھىكايىلەرنى ئاڭلىغانبولغاچقا، مۈمكىن قەدەر رايىشلىق بىلەن ئۇلارنىڭ غەزىپىنى قوزغىماسلىققا تىرىشىپئۆتۈپ كېتىشنى ئەۋزەل بىلىشەتتى. ھارۋىدىكىلەر ئۆزلىرىنىڭ گۇناھسىز ئىكەنلىكىنىچىرايىدىن ئىپادىلەشكە تىرىشقانسېرى، بۇ سۈنئىيلىك ئۇلارنى خۇدۇكى باردەككۆرسۈتۈپ، ئۆزلىرىچە ئەسكەرلەر بىزگە دىققەت قىلىۋاتامدىغاندۇ؟ چىرايىمىزدىكىسەراسىمىنى بايقاپ قېلىۋاتامدىغاندۇ؟ دېگەندەك ئەندىشىلەردىن تېخىمۇ ھولۇققانھالدا ئېشىكىنى بىرچەتكىرەك تارتىشىپ، ھىجايغان چىراي ئىپادىسى كۆرسۈتۈپ ئۆتۈپكېتىشتى.ئەسكەرلەرنىڭ ئالدىدا ئۇيغۇر ئەسكەرلەركېلىشىۋاتاتتى. گەرچە كىيىنىشلىرى ۋە چىراي تۇرقىدىن ئۇيغۇرلۇقىنى بىلگىلىبولمىسىمۇ، ئەمما ئۇلار ئالدىغا ئۇچرىغانلاردىن، يول بويلىرىدا قىزىقىش بىلەنھاڭقىيىپ قاراپ تۇرغانلاردىن گەپ سورىغانلىرىدىلا ئۇيغۇر ئىكەنلىكى بىلىنەتتى.ئۇلار ھەر ئادەمدىن يات كىشىلەرنى، بىنورمال كۆرۈنۈشتىكى ياشلارنى كۆردۈڭلارمۇ؟دەپ سۈرۈشتۈرۈپ كېلەتتى.قارشىدىن موتوسىكلىت مىنگەن يېزابايلىرىدىن بىرى كۆرۈندى. ئۇنىڭمۇ ئالدىدىراق رەزگى ۋەلىسىپىتلەرگە مىنىشكەن ئىككىدىھقان كېلىۋاتاتتى. موتۇسىكلىت مىنگىنى ئۇلارنى چاڭ توزانغا كۆمۈپ ئۆتۈپ كەتتى.ۋەلىسىپىتلىكلەر چاڭ بىردەملىك غايىپ بولۇپ كەتكەندەك بولۇپ، ئارقىدىن ئاستائاستابۇلۇتلار ئارىسىدىن چىقىپ كەلگەندەك، ئاۋال غۇۋا، ئاندىن ئېنىقراق كۆرۈندى. ئەمماموتۇسىكلىت مىنگەن بايۋەچچە ئەسكەرلەرنىڭ يېنىدىنمۇ ئاشۇنداق تېز ئۆتۈپ كېتىشكەپېتىنالمىدى. ئۆزئۆزىدىن قورقۇش پىسخىكىسى شەكىللەندۈرۈلگەن بۇ خەلقتە بۇنچىلىكجۈرئەتنىڭ بولۇشى قىيىن ئىدى. ئۇ جىددىي ئاستىلاپ، ئەسكەرلەر بىلەن روبىروكېلىشتىن ئاۋالراق توختايدىغانلىقى بىلىندى. دېگەندەك، ئۇ پۇتىنى يەرگە ئېلىپ،موتۇسىكلىت ئۈستىدە تۇرۇپ يەرگە چامداپ، بىرنەچچە قەدەم كەلگەندىن كېيىنلائەسكەرلەر بىلەن قاشىلاشتى. ئۇنىڭ كالتە ساقىلى چىرايلىق ياسىتىلغان، بېشىغاكەمچەت تۇماق كىيىۋالغان ئىدى. چىرايىدىن بولسا قۇللارچە خۇشامەت يېغىپلا تۇراتتى.ئۇ گويا مۇشۇ ئەسكەر يولداشلارنىڭ بىرەر ئىشىغا ياراپ قالسامكەن دېگەندەك بىرئۈمىت پارلايتى. يات ئادەم كۆردۈلۈما؟ ياش باللا، نا تونۇش، سىلى بۇ يەرلەردەبۇرۇن كۆرمىگەن باللا؟ ئاۋۇ ئالدى تەرەپتە بىرنەچچە ياش بالىنى كۆدۈم، بىلمىدىم، سىلىئىزدىگەنلە شۇمىكى؟ قانداراق باللىكەن؟ قانچىكەن؟ تۆت بەشتەك باللا، ئاشۇ تەرەپتە بىر ئېتىز يولىغا چىرىپ كەتكەندەكقىلدى، يا بىرەسىنىڭ ئۆيىگە چىرىپ كەتتىمۇ، ئىشقىلىپ، ئالدىمدا يولنىڭ ئوڭتەرىپىگە ئۆتەپلاكىم ژۈتۈپ كەتتى.ئەسكەرلەرگە بۇ تۇنجى مەلۇمات كىچىككىنەبولسىمۇ يىپ ئۇچى بولدى، ئەمدى بۇ ئەتراپتىكى ئۆيلەرنى بىربىرلەپ ئاختۇرۇشقا،ئېتىزلارنى قورشاشقا كىچىككىنە ئاساس بولدى. ئەسكەرلەر ئۆتۈپ كەتكەندىن كېيىنموتۇسىكلىت مىنگەن باي خېلى روھى كۆتۈرۈلۈپ قالغاندەك تېتىكلىشىپ قالدى. چۈنكى ئۇئەسكەرلەرگە ئەسقاتتىدە. يول بويىدا قىزىقسىنىپ تۇرغانلارمۇ ئۇنىڭ بۇ ئەسقېتىشىغاھەۋەس بىلەن قاراۋاتقاندەك بىلىندى.مەھەللىسىگە يېغىپ كەتكەن خىتايئەسكەرلىرىگە خۇددى قىزىق بىر ئويۇن ياكى ئەمەككە ئېرىشكەندەك قىزىقىپ قاراۋاتقانيېزا بالىلىرىنىڭ چىرايىدىن ئۈگۈتۈلگەن خوشامەت كۈلكىسى چىقىپ تۇراتتى. چىشلىرىكوماك مەكتەپ يېشىغا يەتمىگەن بىرىمۇ چوڭلارنىڭ كەيپىياتىغا ماسلىشىپ، ئەسكەرلەرگەھىجىيىپ قاراپ تۇراتتى.بەزى ئاياللار بولسا ئوتتۇرىدا ئېقىپيۈرگەن يامان ئادەملەر، قاتىللار ھەققىدىكى خەۋەرلەر بىلەن مانا بۇ ئەسكەرلەرنىبىرلەشتۈرۈپ چۈشەنگىنىدە ھېلىلا سوقۇش چىقىپ، غايىپ ئوق تېگىپ كېتىدىغاندەكسەراسىمە بىلەن، بالىلىرىنىڭ قولىدىن داقىرىتىپ سۆرىگىنىچە، قىڭغىر قىيسىقكەپىلىرىگە كىرىۋېلىشقا ئالدىراۋاتقىنى كۆرۈنەتتى.ئەمدىلىكتە ئەسكەرلەر ئىككى تەرەپتىكىئۆيلەرگە يامراشتى. ئەسكى بورىلىرى چۇۋۇلۇپ چىقىپ تۇرغان ئېغىللار ياكى ئۆيلەرنىڭئۆگزىلىرى، بۇ يەرلەردە ئادەم ياشىمايدىغان تاشلاندۇق خارابىلەردەك كۆرۈنەتتى.ئەمما ئاشۇ گۆمۈرۈلۈپ چۈشكەندەك چۇۋۇق بورا ئاستىدىكى ئوچۇق يەردىن قارالغىنىداياماق سېلىنغان غەلۋىر، كۆتمەك سۈپۈرگە، بىر چىشى سۇنۇق ئارا، جوغۇچى سۇنۇق ئىۋرىققاتارلىق نەرسىلەرنىڭ جايجايىدا تەخلىنىپ تۇرغىنى، سىرتتىن خارابىدەك تۇرسىمۇئىچىنىڭ پاكىز سۈپۈرۈلۈپ، سۇ سېپىپ قويۇلغانلىقى، بۇ يەردە ئادەم ياشاۋاتقانلىقىنىدەلىللەيتى.بەزى ئۆيلەرنىڭ ئىشىكىمۇ يوق بولغاچقا،ئىچكىرىدىكىلەرنىڭ كۆرۈنمەسلىكى ئۈچۈن ھەركىم تاپالىغان ئىمكانىغا كۆرە پەردەتارتىپ قويۇشقان ئىدى. بۇلارنىڭ ئىچىدە كونا ئەتلەس كۆينەكتىن ئۆزگەرتىلگەن خېلىقاملاشقان پەردىلەرمۇ، كونا كۆرپىلەرمۇ، سەگەز زەدىۋاللارنىڭ پارچىسىدىنھازىرلانغانلىرىمۇ بار ئىدى.يېڭى بايلارنىڭ ئۆيلىرى خېلى ياسىداقدېيىشكە بولاتتى. قىرغىزلارنىڭ تەمسىلىدە سارت باي بولسو تام سالات، قىرغىز باي بولسو قادىنئالات دېگەندەك، ئۇيغۇرلار پۇل تاپسىلا ئۆي يېڭىلايدىغان، ئۆيسالىدىغان، ئۆي ياسايدىغان ئادەتكە كۆرە، بۇ ياسىداق ئۆيلەرنىڭ بەزىلىرىدە بۇرۇنقىسۇپىلار ئورنىنى تاختايلىق سۇپىلار ئىگىلىگەن، ھىچ بولمىسا ياتىدىغان ئۆيلەرنىئاشۇنداق چاپان شاللاردىن بولسىمۇ تاختاي سۇپا قىلىۋېلىشقان ئىدى. خىتاي ئەسكەرلەرسۇپا ئالدىغا تارتىلغان لەپىلدىمە پەردىلەرنى قورالنىڭ ئۇچى ياكى نەيزىسى بىلەنقوپال قايرىپ، ئادەم پېتىپمۇ كەتمەيدىغان بۇ پاكار سىغىناقلارنى بوش قويۇۋەتمەيئارىلاپ چىقاتتى.خىتاي ئەسكەرلىرى مەلۇم بىر باينىڭ ئۆيىئالدىغا كېلىپ، بۇ ئۆينىڭ كۆك تۆمۈر دەرۋازىسىنى قېقىشقا باشلىدى. بۇ دەل ھېلىقىموتۇسىكلىتلىق ئادەم يات باللانى كۆردۈم دەپ تەرىپلىگەن يەردە بولغاچقا، بۇئەتراپتىكى ئۆيلەر ئالا قويۇلمايتى. دەرۋازىنىڭ گۈمبۈرلەپ ئۇرۇلۇشىغا ھىچكىم جاۋاپبەرمىدى. ئىككى قانات ئارىسىدىكى قىسىلچاقتىن قارىغاندا پىشايۋان سۇپىسىدا بىرئايال ئولتۇراتتى. ئۆيدە ئادەم بارلىقىنى ئېنىق كۆرگەن، ئەمما جاۋاپ ئالالمىغانخىتاي ئەسكەرلىرىنىڭ گۇمانى ھەسسىلەپ ئاشتى. ئادەم بامۇ؟ دەرۋازىنى دەرھال ئاچ! دەپۋارقىرايتى قەيسەر. ئۇ مەسلىھەتچىلەر مۇئاۋىن باشلىقى بولسىمۇ، ئۇيغۇر بولغانلىقىئۈچۈن قوشۇننىڭ ئەڭ ئالدىدا مېڭىپ، ئەسكەرلەردەكلا خىزمەت قىلىۋاتاتتى. دەرۋازىنى ئاچ! دەپ ئۆز نۆۋىتىدە ئۆز روللىرىنى جارى قىلىۋاتقاندەك قىلاتتى باشقائۇيغۇر ئەسكەرلەرمۇ. بۇنىڭ بىلەن ئۇلار خېلى بىر ئىشقا ئەسقاتقاندەك بولۇپ، ئۆزكۆڭلىنى ئاۋۇندۇراتتى.بىر ھازا ھەپىلەشكەندىن كېيىن ئۈمىدىنىئۈزگەن خىتايلار بۇ ئۆيدە چوقۇم چاتاق بارلىقىغا ئىشىنىپ، تامدىن ئارتىلىشقا نىيەتقىلىشتى. قەيسەر قول ئىشارىسى بىلەن ئارقىسىدا ۋە يېنىدا تۇرغان ئەسكەرلەرنى تامدىنئارتىلىپ چۈشۈشكە بۇيرۇدى. ئۇنىڭ قول ئىشارىسى بىلەنلا ئەسكەرلەرنىڭ تامغايامىشىشىنى كۆرۈش قەيسەر ئۈچۈن بەكمۇ ھوزۇرلۇق تۇيۇلدى. ئۇ ئۆزىنىڭ بىر كوماندىرئىكەنلىكىنىڭ ئەمەلىي ئۆرنىكىنى كۆرۈۋاتاتتى. تامدىن ئارتىلىپ كىرگەنلەر دەرۋازىنىئېچىۋەتتى. ئەسكەرلەر خۇددى خىتاي كىنولىرىدا تەسۋىرلەنگەن ياپونلاردەك ھويلىغابېسىپ كېىردى.پىشايۋان سۇپىسىدا ئولتۇرغان جۇۋانقورقۇشتىن يىقىلايلا دەپ قالغان ئىدى. ئارقىمۇئارقا بېرىلگەن سوئاللارغا يەنىلاجاۋاپ بېرەلمىگەن جۇۋان قۇلىقى ۋە تىلىنى ئىشارەتلەپ، ئۆزىنىڭ ھەم گاچا، ھەم پاڭقايلىقىنىبىلدۈرگەندىن كېيىن، ئەسكەرلەر ئۇنىڭدىن گەپ سوراپ ئولتۇرۇشتىن ۋاز كېچىپ، ئۆينىڭئاستىنى ئۈستىگە كەلتۈرۈشكە باشلىدى. ئاخىرىدا خۇددى بۇ يەردە بىر توپ ياۋاتوڭگۇزئېغىنىغاندەك قالايمىقان قىلىۋېتىپ، چىقىپ كېتىشتى.مەھەللىلەردە، ھويلا بۇلۇڭلىرىدا بولغانتونۇرلارنىڭ يامغۇردىن دالدا قىلىپ يېپىلغان يوپۇقلىرىمۇ قوپاللىق بىلەن چۆرۈپتاشلىنىپ، ئىچىگە قارايتى. بەزىلىرى قاراش بىلەن قانائەتلەنمەي، كۈللەرنىڭ ئاستىدايوشۇرۇن يەر ئاستى يولىنىڭ ئېغىزى بولۇش ئىھتىماللىقىنى نەزەردە تۇتۇپ، كۈللەرنىمۇتىتىپ باقاتتى.ئەگرىدوناي ياغاچنىڭ ئاچىسىنى تۈۋرۈكئورنىدا تىكلىگەن ئاران تۇرغان چەللىلەرنىڭ ئۆگزىسىمۇ ئالا قالمايتى. قورقۇنچاقخىتايلار چەللىلەرنىڭ ئۆرۈلۈپ كېتىشىدىن قورقۇپ، چەللە پىشايۋاننى تاياندۇرغانئەسكى ئۆينىڭ ئۆگزىسىگە چىقىپ، ئۇ يەردىن چەللىنىڭ ئۆگزىسىنى ئېنىق كۆرۈپخاتىرىجەم بولۇشاتتى. چەللىنىڭ ئۈستىگە بېسىلغان ئەسكى پاخاللارنى نەيزىسى بىلەنتىتىپ بېقىشقىنىدا، ئاستىدىن شۇرۇلداپ توپا تۆكۈلەتتى. ھەتتا بىرەر قۇچاق پاخالمۇچۈشەتتى.بەزى ئۆيلەر بولسا مانا بۇ ياۋۇز قوشۇننىڭتىقىلىپ كىرىشلىرى ۋە ھەريەرنى تىنتىشلىرى بىلەن رەسمىي ئادەم ياشىمايدىغانخارابىلەرگە ئايلىناتتى. ئۇلار ئۇيغۇرلارنىڭ ھىچقاندىقىغا ئىشەنمىگەچكە، ھەربىرئۆينى چالا قويماي ئاختۇرۇپ، ئون سائەت جاپالىق خىزمەت قىلىشتى. تۇرشاۋۇلقىسىملاردا مەخسۇس ئادەم گۆشىگە ئادەتلەندۈرۈلگەن ئاپشاركىلار ھېلىلا تاسمىسىنىئۈزۈپ قاچىدىغاندەك سۈر ھەيۋە بىلەن يۇلقۇنۇپ، يېتىلىگۈچى خىتاينى ھارغۇزۇپ، سۆرەپكېتەتتى. ئىتلارنىڭ بۇ ۋەھشىيانە پەيلى خىتايلارنىڭكىدىن قېلىشمايتى.تاملىرى قوپال ئېتىلگەن قوتانلارنىڭ قىغچىقىرىش ئۈچۈن قويۇلغان تۆشۈكلىرى خۇددى پوتەينىڭ ئوق ئېتىش تۆشۈكىدەك كۆرۈنۈپكېتەمدىكىن، خىتايلار زور ئىھتىيات بىلەن تامغا سۇۋۇشۇپ كېلىپ، ئاندىن بىردىنلائۇدۇلغا ئۆتۈپ، قورال تەڭلەيتى. ئەنە شۇنداق ئەسكى ئۆيلەرنى تىنتىشتە لىيۇ جىژجۈنبۇ قوتاندىنمۇ بەتتەرراق ئۆيلەرنى ياراتمىغاندەك قىلىپ: بۇ ئېشەكلەر راستىنلا ئېشەك ئېغىللىرىدا ئولتۇرۇدۇكەن ئەمەسمۇ! دەپ كۈلدى.ئۇنىڭ ئالدىدىكى مەسلىھەتچىلەر باشلىقى قەيسەر نېمىشكىدۇر ئىختىيارسىز ئۇنىڭغاقاراپ قويدى. ئەمما ئۇنىڭ قارىشىدا قىلچىلىك ئاغرىنىش، تە بولۇش، ھاقارەت ھىسقىلىش ئالامىتى كۆرۈنمەيتى. ئەكسىچە ئۇ ئۆزى تەۋە بولغان مۇشۇ ناقابىل مىللەتتىننومۇسى كەلگەندەك، شۇڭا ھېلىقى ئەسكەرگە: قانداق قىلىسەن، بۇ خەلقنىڭ بېرى شۇ دەپ ئۆزۈربايان قىلىۋاتقاندەك بىر چىراي ئىپادىسىدە بولدى. ئىچىدە بولسا: راست ئەمەسمۇ. ئۆز ئۆيىنىمۇ ئادەمدەك ياسىۋېلىشنىبىلمىگەن بۇ خەق... دېگەنلەرنىئويلىدى. لىيۇ جىژجۈن بولسا مۇئاۋىن مەسلىھەتچىلەر باشلىقىنىڭ مىللىتىگە ھاقارەتقىلغىنىدىن خىجالەتمۇ بولمىدى، خۇددى ئۇنى ئۇلاردىن ئەمەس، بىزدىن بىرى بولدۇڭ دەپئاۋۇندۇرۇۋاتقاندەك قىلاتتى. قەيسەرمۇ ئۆزىنى ئۇلاردىن ئەمەستەك ھىسىياتتائىدىدە.كەچ كىردى، بىركۈنلۈك جاپادىن ھىچقانداقنەتىجە چىقمىدى. نەچچە مىڭ ئەسكەر، ئونمىڭلىغان مىڭبىڭ بىكاردىنلا بىر كۈنتىمسىقلىغان بولۇپ چىقتى.كېچە قاراڭغۇلۇقىدىن پايدىلىنىپ،ئاختۇرۇشتىن ئۆتكەن تەرەپكە ئۆتۈۋالمىسۇن دەپ ئەنسىرىگەن خىتايلار نەچچە ئونكلومېتېرلىق دائىرىگە قولى قولغا تېگىدىغان ئارىلىقتا مۇھاسىرە ھالقىسى بولۇپ دەمئېلىشقا ئولتۇرۇشتى. يېزىلىق ھۆكۈمەت تەۋە ساقچىخانىدىن كەلگەنلەر ئارقىلىق، كېچەقاراڭغۇلۇقىدىن ئىبارەت يوچۇقنى تولدۇرۇشقا، دىھقانلار قوشۇنى تازىمۇ ئەسقاتتى.ئۇلار بولغاچقىلا مانا شۇنداق زىچ بىر ھالقا شەكىللەندۈرۈلگەن ئىدى. ھەر كىچىكئېرىقلارنىڭ كۆۋرۈكىدە نەچچىدىن ئەسكەر كۈزەتكە قويۇلدى.ئەتىسىگە غەلبىدىن ئۈمىت چوڭ ئىدى. چۈنكىمۇھاسىرە ھالقىسى خوپ تارايغان ئىدى. ئەسكەرلەر يىلاردىن بىكار نان يەپ گازارمىدايېتىشىدىن كېيىن، تۇنجى قېتىم ھەقىقىي جەڭچىلەردەك جەڭ مەيدانىدىلا يېتىپ، شۇيەردە سەپەر تاماقلىرى يېيىشىۋاتقىنىدىن بەزىلىرىنىڭ جەڭچىلىك غورۇرى قانائەتتېپىپ، بەكمۇ مەمنۇن كۆرۈنەتتى. بەزىلىرى ھارغىنلىقتىن سۆزلەشكىدەكمۇ مادارى يوقسىڭايان بولۇپ يېتىپ قېلىشقان ئىدى. ئۇيغۇر ئەسكەرلەر بولسا ئەڭ كۆپ رولئوينىغانلىقتىن ئۆزلىرىنى تېخىمۇ بەختلىك ھىس قىلىشاتتى. شۇڭا پارىڭى تۈگۈمەيلاكېتىشكەن ئىدى. پاراڭ تەبىئىيكى، خىتايچە باراتتى. چۈنكى ئەگەر ئۇيغۇرچە سۆزلەشسە،يېنىدىكى خىتاي سەبداشلارنىڭ راھەتسىزلىنىشىدىن ئەنسىرەيتى. شۇنداقلا، ئۇلاردىمۇيەنىلا ئۇيغۇرلۇق پىسخىكىسىنىڭ قايتا شەكىللەندۈرۈلگەن خۇدۇكسىرەش تىپى بولغاچقا،ئۇيغۇرچە سۆزلەشسە يولداشلارنىڭ گۇمانسىراپ قېلىشىدىنمۇ قورقۇشاتتى.تاڭ سەھەردىلائەسكەرلەر ھەركەتلىنىشكە باشلىدى. ئۆيلىرىگە كەتكەن ئاز ساندىكى دىھقان قوشۇنىمۇقايتىپ كېلىشتى. ئۇلارنىڭ كۆپچۈلۈكى قايتمىغان ئىدى. دىھقانلار قوشۇنىدىكىلەرنىڭ كۆپىنچىسىئۇيغۇرلاردىلا بولۇدۇغان شەكىلدە ئۆزلەشتۈرۈلگەن شەپكە، بەزىلىرى ياغلىشاڭغۇ شاپاقدوپپا، يەنە بەزىلىرى ياز بولۇشىغا قارىماي تۇماق كىيىۋېلىشقان بولۇپ، تومۇزبولغاچقا كىرلىشىپ كەتكەن كىيىملىرىنىڭ ئالدىنى ئېچىۋەتكەن ئىدى.ئاختۇرۇش يەنەباشلاندى. ئۆگزىدە،ئۆي ئىچىدە، قوتاندا خىتاي ئەسكەرلىرى مىغىلدايتى.بۇ ئەسكەرلەر يېتىشمەي قېلىشىدىنئەنسىرىگەندەك، مىڭبىڭ ھىسابىدا ھەركەتكە قوزغۇتۇلغان ئەر دىھقانلار قوللىرىغاچوماق، كالتەك ئېلىشىپ. ئەسكەرلەرنىڭ دۆشكەلەپ تۇرۇپ قىلىۋاتقان بۇيرۇقلىرىغائىتائەت قىلىشاتتى، بىراق ھەربىر خىتاينىڭ ئۇلارغا رەھبەرلىك قىلغۇسى كېلىدىغانبولغاچقا، بىرى ئۇ ياققا بۇيرۇسا، بىرى بۇ ياققا بۇيرۇپ، كاللىسىنىقايدۇرۇۋېتەتتى. كوچىلارغا پاتماي مىغىلداشقان بۇ تەرتىپسىز خەلق قوشۇنى ئۆزلىرىنىڭ كىمگە، نېمىگە، نېمە ئۈچۈن قارشى كېتىۋاتقىنىتوغرىسىدىمۇ ئېنىقراق پىكرى يوق، باشلىقلار چىقىڭلار دېگەندىكىن دەپلا ھاشارغاچىققاندەك چىقىشقان ئىدى. ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ئاز ساندىكىلىرى ھەقىقىي مېڭىسىيۇيۇلۇپ، ئاڭلىقلاشتۇرۇلغان دېيىشكىمۇبولاتتى. ئۇلار خىزمەت كۆرسۈتۈپ، ئېغىزغا ئېلىنىشقا ھېرىسمەن ئىدى.قاغىلاردەك ئۆگزىلەرگە، دۆڭلەرگە، ئۆستەڭچۈشۈرگىلىرىنىڭ قاپقاق سۇپىلىرىغا قونۇۋېلىشقان ئەسكەرلەر، ھاشارغا ھەيدەلگەن خەلق قوشۇنىنىئىشەشسىزلىك بىلەن نازارەت قىلىپ تۇرۇشاتتى. ئۇلار بۇ ئاڭسىز پادىنىڭ بىردىنلائەقلىگە كېلىپ، شىردەك ھۆكۈرەپ ئۆزلىرىگە ئېتىلىشىدىن شۇنچىلىك ئەنسىرەپتۇرۇشاتتى. شۇنداق بولسىمۇ پۈتۈنخەلق بىز تەرەپتە ھاۋاسى يارىتىش ئۈچۈن ئۇنى سەپەرۋەر قىلىشتىنمۇ ۋاز كېچەلمەيتى.ئۈستىگە پاخال تاشلانغان چامغۇر ئورىلىرىنىدۈشمەننىڭ يەرئاستى ئىستىھكامى دەپ ئويلاشقان خىتايلار قوناق شاخلىرىنى قورالنىڭئۇچى بىلەن قايرىپ، ئورىلارنى ئېچىشىاتتى. ئۇزۇن نەيزىلەرنى تۇتقان خىتايلار پاخالدۆۋىلىرى، شاخ دۆۋىلىرىگە نەيزە تىقىپ، تەكشۈرۈپ كۆرەتتى. مەلۇم بىر دىھقاننىڭئورىسى ئادەتتىكىدىن چوڭ ئىدى. بەلكىم ئۇنىڭ قىشلىق مېۋىلىرى كۆپ بولسا، شۇلارنىساقلاش ئۈچۈن شۇنداق يوغان ئورا قىلىۋالغان بولۇشى ئېنىق. بۇ ئورىنىڭ ئېغىزىنىتاپقانلىرىدا خىتايلار دۈشمەننىڭ ئۇۋىسىنى تاپقاندەك خوشال بولۇشتى. ئەمما بىرتەرەپتىن ئۇ يەرگە كىرىشتىن قورقۇپ، تاپقىنىغا پۇشايمان قىلغاندەكمۇ قىلىشتى. ئەڭئالدىدىكى ئەسكەر لىيۇ لىن ئورىغا كىرىشكە بۇيرۇلغاندا يۈرىكى ئاغزىغا قاپلىشىپقالايلا دېدى. ئەمما بۇيرۇقنى رەت قىلىشقا جۈرئەت قىلالماي، مىڭ ئۆلۈپ، مىڭتىرىلىپ، قورقۇشتىن ھەركىتى قولاشمىغان ھالدا ئورىغا چۈشتى. ئورىدا ھىچنېمە يوقتى.بۇ ھال ئۇنىڭ ئۇھ دەپ يېنىك تىن ئېلىشىغا سەۋەپ بولغان بولسا، ئۇنىڭ جاسارەت بىلەن ئورىغا بىرىنچى بولۇپ كىرگەنلىكى كېيىنچەئۇنىڭغا ئامەت كەلتۈرۈدۇغانلىقىنىمۇ مۆلچەرلەشكە بولاتتى. كېيىن ھەقىقەتەنمۇ ئۇنىڭقەھرىمانلىق ئىشئىزلىرى تەشۋىق قىلىنغاندا ئورىغا بىرىنچى بولۇپ كېرگىنى ئۈچۈنخوشال بولدى. ئۇ بۇنى قەھرىمانلىق جاسارىتى ئۇرغۇپ تۇرغىنىدىن ئەمەس، ئورىغا ئەڭيېقىن بولغىنى ئۈچۈن، كەينىگە يېنىۋېلىپ، ئارقىسىدىكىنى سەن كىر دېيىشكە مۈمكىنبولمىغىنىدىن مەجبۇر بولغان ئىش ئىدى.ئشەك ھارۋىسىدا شەپكىنى قىرلاپ ئۆتۈۋاتقاندىھقانلار يولدا قوراللىق تىمسىقلاپ يۈرگەن خىتاي ئەسكەرلىرىگە قىزىقىش،ئەجەپلىنىش بەلكى ھەۋەس بىلەن قارىشىپ قويۇپ ئۆتۈپ كېتىۋاتاتتى. خىتايلارغا بولسامانا مۇشۇلارمۇ دۈشمەندەك تۇيۇلاتتى. ئۆزلىرى ئىزدەپ يۈرگەنلەر مۇشۇلاردىن بىرىبولۇشى ئىھتىمال ئىدى.يول بويىدا بىكار ئولتۇرغان ئىككى ياش ۋەبىر بالىنىڭ يېنىغا يېقىنلاشقان خىتاي ئەسكەرلىرى ئىچىدىكى ئۇيغۇردىن بىرىبۇيرۇققا بىنائەن گەپ قىلدى. ئۇلاردىن يېقىنئارىدا مۇشۇ يولدىن يات ئادەملەر ئۆتتىمۇ؟ دەپ سورىدى. كۆرمىدۇق، دېدى بالا، ئەمما ئۇ بۇنى تەبىئىي تۇرقى بىلەن دېمەستىن بىر خىلئۆكۈنۈش تۇيغۇسى بىلەن دەۋاتاتتى. ئەسلىدە ئۇنىڭچە بولغاندا ئۇ بىرەر يات ئادەمنىكۆرگەن بولسا ۋە ئەسكەرلەرگە بولۇشلۇق جاۋاپ بېرەلىگەن بولسا مەمنۇن بولارلىق ئىشئىدى.موتوسىكلىت مىنگەن، دوپپا كىيگەن بىرىكېلىۋاتاتتى. ئەسكەرلەر ئۇنىڭغا يول بېرىدىغاندەك قىلمايتى، شۇنداقلا ئۇمۇئەسكەرلەردىن مۇشۇنداقلا ئۆتۈپ كېتىدىغاندەك قىلمايتى. بۇ بىرخىل پىسخىك ئاجىزلىقبولۇپ، مېنىئوغرى كۆرمىسۇن، مەندىن گۇمانلىنىپ قالمىسۇن دېگەنئەندىشە تۈپەيلى، ئۆزىنى قورقمىغانغا سېلىش، نورمال ئادەم، ھەتتا كېرەك تېپىلسائەسكەرلەرگە ياردەم بېرىدىغان ئادەم قىلىپ كۆرسۈتۈشتەك ئۆزئۆزىنى كەمسۇندۇرۇشتۇيغۇسى ئۇنى زورلاپ تۇرغاچقا، ئۇ ئىختىيارسىز ئاستىلاپ قېلىۋاتاتتى.يېڭى مەلۇماتقا ئېرىشتى. بىر دىھقان ئايالبىرنەچچە ياش بالىنىڭ ئۆزىدىن نان سورىغانلىقىنى ئېيتىپ بەردى. شۇنداقلا ئۇلارنىڭقايسى تەرەپكە كەتكەنلىكىنىمۇ كۆرسۈتۈپ قويدى. بۇ يېڭى مەلۇمات ئەسكەرلەرنىڭدۈشمەنگە بەكمۇ يېقىنلىشىپ قالغانلىقىنى ئىسپاتلايتى. شۇڭا ئۇلار دەككەدۈككەئىچىدە شۇنچىلىك ئىھتىياتقا چۈشتىكى، بۇ بىر بىراگادىنىڭ سانىدىكى قوشۇننى خۇددىئۆزىدىن نەچچە ھەسسە كۆپ ۋە كۈچلۈك دۈشمەنگە دۇچ كەلدىمىكىن دېگۈدەكلا ئىدى.ئەمەلىيەتتە ئۇلارنىڭ قارشىسىدا قورالسىز توققۇز نەپەر ياش بارىدى خالاس!قوناقلىق ئادەملەرنىڭ ئارىلاپ مېڭىشى بىلەنشاخيوپۇرماقلار شۇنچىلىك شاراقلاريتىكى، خىتاي ئەسكەرلىرىنىڭ جېنى چىقاي دەيتى.بۇ شاراقلاش ئۇلارغا ئەجەلنىڭ شەپىسىدەك تۇيۇلاتتى. ھەر قەدەمدە پەسكە ئولتۇرۇپئالدى تەرەپلەرگە زەن سېلىشاتتى. چۈنكى قوناقلارنىڭ ئۈستى تەرىپى يوپۇرماقلىقبولغاچقا بەك قويۇق كۆرۈنەتتى. پىت كۆزلۈك خىتايلار ھىچنېمە كۆرەلمەيتى. قوناقشاخلىرىنىڭ پاچاقلىرى يالىڭاچ بولغاچقا بىر ئاز ئۇزۇن ئارىلىقلارنى كۆرگىلىبولاتتى.كېپەزلىك قىرلىرىدا، قوناقلىق قىرلىرىداخۇددى سول ئېلىش ئۈچۈن قاتار تۇرۇشقاندەك، خىتايلاردىن بۇيرۇق كۈتۈپ تۇرغان خەلق قوشۇنى كالتەكلىرىنى تۇتۇپ، ھاڭقىيىپ، نېمە بولۇۋاتقاندۇ، نېمەقىلىدىغاندۇق؟ دەۋاتقاندەك قارىشاتتى. بىربىرى بىلەن گەپلىشىشتىنمۇ قورقۇشاتتى.دىھقانلار قوشۇنىدىكىلەردىن بىرى مەلۇم بىرقوناقلىق ئىچىدىن بىر توقاچ نان تېپىۋالدى. بۇ ئەڭ ئاخىرقى ھەل قىلغۇچ توچكىنىبېكىتىشتە موھىم ئەھمىيەتكە ئىگە بولدى. بۇ ئېتىز بەكمۇ چوڭ ئېتىز بولۇپ،ئۇزۇنلۇقى 50 مېتېرچە، كەلڭلىكى 30 مېتېرچە كېلەتتى. ئەگەر يوشۇرۇنماقچى بولغانبىر ئادەم ناھايتى تەبىئيكى مانا مۇشۇنداق ئېتىزنى تاللايتى. ئېتىز مەركىزىنىڭقىرلاردىن ئۇزاق بولۇشى، كۆرۈنمەسلىككە ئەڭ ئۇيغۇن كېلەتتى. ئەمدىن مۇشۇ چوڭ ئېتىزنىشانغا ئېلىنىشى بىلەنلا، بارلىق ئەسكەرلەر، كالتەكچى دىھقانلار خۇددى قاراقارا قۇشلارىم ئويۇنىدا سەپئېلىشقاندەك بىربىرىگە تېگىپ دېگۈدەك تىزىلىشتى.قوناقلىقتا بەك ئۇزاقنى كۆرگىلى بولمىغاچقابىر مېتېرلا ئارىلىقتىن بىرسى تۇيۇقسىز ھۇجۇم قىلىش ئىھتىماللىقىنىمۇ نەزەرگەئالماي بولمايتى. شۇڭلاشقا جىيا خۇيلۇ قەتئىي تۈردە قوناقلىقنى تامامەن نابۇتقىلىشقا قوناقلارنى قايرىپ ياتقۇزۇپ ئىلگىرىلەشكە بۇيرۇق بەردى. قوناقلارئۇزۇن نەيزىلەرنىڭ سېپى بىلەن بېسىلىپ، نابۇت قىلىندى. بۇ قوناقلار بۇھۆكۈمرانلىقنىڭ ئاساسىي پىرىنسىپى بويىچە بولغاندا دۆلەتنىڭ مۈلكى ھىساپلىنىشىكېرەك ئىدى. چۈنكى بۇ ھۆكۈمەت يەردۆلەتنىڭ، سۇ دۆلەتنىڭ دېگەننى ئاساسىي پىرىنسىپ قىلغان ئەمەسمۇ؟ چۈنكى بۇ دۆلەتتەئاخىرقى ھىساپتا شەخسىي مۈلك بولمايتى. ھەتتا چىڭىغا چىققاندا پۇخرالارمۇ دۆلەتمۈلكى ئىدى. ئەمما مەلۇم مۈلك ئۇيغۇرنىڭ قولىدا بولغىنىدا بۇ ئومۇمىي قائىدىدىنچىقىلاتتى. ئەمەل قىلمىسىمۇ بولۇۋېرەتتى. بۇنداق ئۇيغۇرنىڭ مەسئۇلىيىتىگە بېرىلگەن دۆلەت مۈلكىنى نېمە قىلسىمۇ قىلاتتى، ئاخىرىدا ھىچقانداقمەسئۇلىيەتنى ئالمىغاندىن تاشقىرى، زىياننى ئاشۇ ئۇيغۇرنىڭ ئۈستىگە ئارتىپقويۇۋېرەتتى. ئۇ ئۇيغۇر باشتا گويا گۇناھكارلارچە قول قوشتۇرۇپ، ئۇلارنىڭبۇزغۇنچۇلۇقىغا قاراپ تۇرغاندەك، بۇ زىياننى تۆلەشكە كىم مەسئۇل؟ دېيەلمىگىنىدەك،ئىش ئۆتۈپ بولغاندىن كېيىنمۇ ئۆز ئۇۋالى ئۆزىگە بولۇپ قېلىۋېرەتتى، ئەرزشىكايەتقىلىشقا جۈرئەت قىلالمايتى. جۈرئەت قىلغان تەقدىردىمۇ قەيەرگە، كىمگە بارىدۇ؟ئاڭلايدىغان كىم بار؟قوناقلىق زىچ قورشاۋغا ئېلىنغان بولسىمۇئەمما بۆلگۈنچىلەرنىڭ ھەممىسى مۇشۇ قوناقلىقتىمۇ ياكى مەلۇم قىسمى باشقا يەردىمۇ؟نامەلۇم بولغاچقا، ئارقىدىن ھۇجۇمغا ئۇچراشتىنمۇ قورقۇپ تۇرۇشاتتى. قورقۇنۇچ شۇدەرىجىدە ئىدىكى، قوللىرىدىكى ئاپتوماتلارنى قۇرۇلغا ئالغان ھالدا ئىلگىرىلەشنىخەتەرلىك دەپ ھىساپلاپ، دۈشمەن كۆرۈنمەي تۇرۇپ قۇرۇلغا ئالماسلىققا قارار قىلىشقانئىدى. چۈنكى جەڭچىلەرنىڭ قورقۇنۇچقا پاتقان كەيپىياتىدىن قارىغاندا ئۇلار بىرەرشەپىنى سەزگەنلىرىدە قورقۇنۇچتىن ئاڭسىز ھالدا تەپكىنى بېسىۋېتىشى، نەتىجىدەئارقىدىكىلەرنىڭ ئوقلىرى ئالدىدىكى جەڭچىلەرگە تېگىپ كېتىشى مۈمكىن ئىدى.ئۇزۇن نەيزە تۇتقان ئەڭ ئالدىدىكى ئۇيغۇرئەسكەرلەر، دىھقانلار قوشۇنى قوناقلارنى يەرگە ياتقۇزۇپ كېلەتتى. ئۇلارنىڭئارىلىرىدا بەتلەنمىگەن ئاپتوماتلىرىنى ئالدىغا قارىتىپ خىتايلار كېلىشەتتى.بۇيرۇقتىكى تاپىلاشتا قوناق شاخلىرىنىڭ قايرىلغانلىرى، يوپۇرماقلارنىڭقايرىلغانلىرى بارمۇيوق، بۇلارغا دىققەت قىلىپ ئىلگىرىلەش، بۇ بەلگىلەردىن دۈشمەنلەرنىڭكونكرېت ئورنىنى قىياس قىلىش ئىزىپ ئىچۈرۈلگەن بولسىمۇ، ئەمدىلىكتە ئۇزۇن نەيزىلەربىلەن، ئارا، گۈرجەكلەر بىلەن ئۇزاقتىنلا قايرىپ ياتقۇزۇلۇۋاتقاچقا،ئىزبەلگىلەرگە زەڭ سېلىشنىڭ ئىمكانى تۈگۈگەن ئىدى.دۈشمەن ئومۇمنىڭ دۈشمىنى بولسىمۇ جانشەخسنىڭ بولغاچقا، ھەر بىر خىتاي ئەسكىرى قورقۇنۇچ بىلەن خىزمەت كۆرسۈتۈشئىنتىلىشى ئارىسىدا سەراسىمە بىلەن يېرىم قەدەمدىن ئىلگىرىلەپ باراتتى.دۈشمەنلەردە قورال يوق ئىدى. بۇنى ئېنىق بىلىشەتتى. ئەمما ئۇلارنىڭ ياشاشتىنئۈمىدى ئۈزۈلگەن بولغاچقا ئۆزلىرىنى مۇداپىئە قىلىشقا ئۇرۇنماستىن ئېتىلىدىغانلىقىئېنىق ئىدى. ئەمما جەڭچىلەردە بولسا ھايات قېلىپ خىزمەت كۆرسۈتۈشتىن كەلگەنئەۋزەللىكلەردىن بەھىرلىنىش تاماسى كۈچلۈك بولغاچقا ھىچبىرىنىڭ ئۆلگۈسى يوق ئىدى.ئەسقەرنىڭ ئالدىدا كېتىۋاتقان لىيۇ جىژجۈنبىردىنلا ئالدىدا بىر قارا نەرسە كۆرگەندەك بولدى. ئۇ ئاپتوماتنىڭ زاتورىنىتارتقۇچىلا ئالدىدىكى قارا كۆرۈنگەن نەرسە لەڭڭىدە ئورنىدىن تۇرۇپ، بىر نەپەسئارىلىقىدىنمۇ قىسقا ۋاقىت ئىچىدە خىتايغا ھۇجۇم قىلدى. لىيۇ جىژجۈن ئۇتتۇرچىشلىرىنىڭ زىڭىلداپ كەتكەنلىكىنى ھىس قىلىش بىلەن بىر ۋاقىتتا ئاپتوماتنىڭ تەپكىسىنىجان جەھلى بىلەن باستى. باشقا خىتايلار بەك قورقۇپ كېتىشكىنىدىن نېمەبولۇۋاتقىنىنى ئاڭقارماستىنلا قوراللىرىنى ھاپىلاشاپىلا بەتلەپ، ئالدى تەرەپكەقارىتىپ ئۈلگۈجىسىگە ئوق ياغدۇرۇشتى.قەيسەر پۇتىنىڭ تۈۋىگىلا ئۈچۇپ چۈشۈپسانچىلىپ قالغان پىچاقتىن شۇنچىلىك قورقۇپ كەتتىكى، ئوڭدىسىغا چۈشمەسلىك ئۈچۈنئۆزىنى زورغا تۇتۇۋالدى. بۇ پىچاق لىيۇ جىژجۈنگە ئېتىلغان بۆلگۈنچىنىڭ قولىدىكىپىچاق بولۇپ، ئوق تەككەندىن كېيىن ئۇنىڭ قولىدىن ئۇچۇپ چىققان ئىدى. قەيسەر بىرنەچچە سېكونتلۇق ئاشۇ غالىلداشتىن ئۆزىنى تۇتۇۋېلىپ، تاپانچىسىدىن ئالدىغا قارىتىپئوق چىقىرىشقا باشلىدى. ئەمما ئۇ ھىچقانداق نىشاننى كۆرمەيتى. پەقەت قاتتىق قورقۇشئېلىپ كەلگەن كىرىزىس تۈپەيلى، كۆزلىرى بىرنېمە كۆرمەس بولۇپ قالغاندەك، ئەقلىقېتىپ قالغاندەك، ئوق ئاۋازلىرىغا قوشۇلۇپ ئاتتى خالاس.لىيۇ جىژجۈننىڭ ئاپتوماتىدىن ۋە ئارقىدىنباشقىلارنىڭكىدىن ئېتىلغان ئۈلگۈجە ئوقلارنىڭ زىچلىقى تۈپەيلى قوناقلارنىڭشاخيوپۇرماقلىرىنى پاختا ئاتقاندەك توزۇتۇۋەتتى. ئۇششاق توزۇغان بۇ يېشىل توز ۋەتىتىلغان يوپۇرماقلار ئاۋال بىر ئاز كۆككە ئۇچۇپ، ئاندىن ئاستا لەيلەپ جەسەتنىڭئۈستىگە چۈشۈپ، خۇددى ئۇنى جەننەتتە يېشىل چىمەنلەرگە ئوراپ قويغاندەك كۆمۈۋەتكەنئىدى. بەلكىم ئۇلارنىڭ كېپەنلەنمەيدىغانلىقىدىن، يېشىل توزلاردىن يوپۇق يېپىپجەننەتكە ئۇزۇتۇۋاتقاندەك بىر كۆرۈنۈش بېرەتتى.ئوق ئاۋازلىرىدىن چۆچۈگەن جىيا خۇيلۇئېتىزلىقنىڭ يەنە بىر تەرىپىدىن يۈگرەپ كېلىپ: نېمە بولدى؟ نېمىگە ئوق چىقاردىڭلار؟ دەپ سورىدىئەنسىزلىك بىلەن.بۇ توپتا قەيسەر كوماندىر ئورنىدا بولسىمۇ،ئۇنىڭ ئۇيغۇرلۇقىدىن ئەسكەرلەر ئۇنى كۆزىگە ئىلمىگەچكە، ئۇنىڭ رېپورت قىلىشىغاھالاقىت بېرىپ، چۇڭۇلدۇشۇپ تەڭلا سۆزلەپ كېتىشتى: تېرورچىغا يولۇقتۇق، شاۋلىيۇغا ھۇجۇم قىلدى، شۇڭا ئوق چىقاردۇق...بۇ چاغدا ئاغزىدىن قان ئېقىۋاتقان لىيۇجىژجۈن غالىپلارچە كۈلۈمسىرەپ، باشلىققا ئۆزىنى كۆرسەتتى. نېمە، يارىلاندىڭمۇ؟ قاتتىق بىرنېمە چىشىمغا تەككەندەك قىلدى، بىلمەيمەن، چىشىم چۈشۈپكەتكەن ئوخشايدۇ. ياراڭغا قارا، كەينىگە يان. ياق، سەپنىڭ ئالدىدا مېڭىشنى داۋام قىلىمەن، يارام ئېغىر ئەمەس، دېدى شاۋلىيۇئۆزىنى ئىپادىلەشنىڭ پۇرسىتىنى قولدىن بەرمەي. ياخشى، ھەر مىللەت خەلقى كۆرسەتكەن خىزمىتىڭنى ئۇنتۇپ قالمايدۇ.شۇنداقتىمۇ دىققەت قىل.جىيا خۇيلۇ كەلگەن تەرىپىگە كەتمەي، شۇتوپتا قالدى. ئۇ كۆڭلىدە جەڭنىڭ ئەڭ قىزىغان يېرىدە تۇرۇپ قوماندانلىق قىلماقتائىدى. ئەمدى باشقا بىر تەرەپتىن ئۈلگۈچە ئوق ئاۋازلىرى ياڭراپ كەتتى!چوڭ ئېتىزنىڭ ئوتتۇرىسىغا كېلىۋېلىشقانمۇجاھىتلار قوناقلىقنىڭ تامامەن قورشالغانلىقىنى بىلىشتى. ئۆلۈمنى ئاللىقاچانئىختىيار قىلىشقان بولۇشىغا قارىماي، جاننىڭ تاتلىقلىقى قورقۇنۇچ سېلىپ تۇراتتى.شەيتان ئۇلارغا ھايات قېلىشنى شىۋىرلاريتى. ھاياتتىن ئېلىنىدىغان لەززەتلەرھەققىدە ۋەدىلەرنى بېرىپ، ھايات قېلىش ئۈچۈن قۇتراتماقتا ئىدى. ۋاھالەنكى،ئۇلارنىڭ ھايات قېلىشى ئۈچۈن، تەكرار پانىينىڭ لەززەتلىرىنى تېتىشى ئۈچۈن بىرلايول بار ئىدى: مۇناپىق بولۇش!ئابدۇرېھىم سەبداشلىرىنىڭ ۋەھىمە ئىچىدەروھى چۈشۈپ كېتىۋاتقانلىقىنى، بۇنىڭ ئاقىۋىتىدە جەڭگىۋارلىقى ئاجىزلاپ، ئەقلىنىيىغالماسلىق تۈپەيلى دۈشمەنگە قارشى پىلانلىق قارشىلىق قىلالمايلا قولغا چۈشۈپقېلىش مۈمكىنلىكىنى مۆلچەرلىدى. شۇڭا ئۇ ئۇلارنى مەنەۋىي جەھەتتىنقۇۋۋەتلەندۈرۈشنىڭ زۆرۈرلىكىنى ھىس قىلىپ، ساھابىلەرنىڭ جىھاتلىرىنى، ئۇلاردىكىقىزغىنلىقنى، شېھىت بولۇشقا بولغان ھېرىسمەنلىكنى ئەسلەتتى، جەننەتتىكى يۈكسەكدەرىجىلەرنى ئەسلەتتى. ھايات قېلىشتا كۆرۈشلىرى ئىھتىمال بولغان ئازاپئوقۇبەت،خورلۇقلارنى تىلغا ئالدى. خىتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ قىلغان ئەتكەنلىرىنى ئەسلەتتى. ئۆزەڭلىنى قولغا ئېلىڭلا، بوشاپ كەتمەڭلا، ئۆزەڭلانى يوقۇتۇپقويساڭلا، چەبدەسلىكىڭلا بولمايدۇ. دۈشمەنگە ئۈنۈملۈك زەربە بېرەلمەيسىلە، ئاللاھبىز بىلەن. ئاللاھ بىز بىلەن! دەپ تەكرارلىدى ئابدۇسالام. شېھىت بولۇشقا رازىمىز، تىرىك قولغا چۈشمەيمىز! دېدى قەييۇم.ئانارگۈلنىڭ ئېرىلا ئايالىغا ئىچ ئاغرىتقانھالدا قاراپ قويدى. ئۇنىڭ قەھرىمانلىق نەمۇنىسى كۆرسۈتۈشىگە گويا ئايالى ھالاقىتبېرىۋاتقاندەك قىلاتتى. ئايالىدىن ئەنسىرەش، ئۇنىڭ كۆز ئالدىدا ئوق تېگىپيىقىلىشىنى كۆرۈش تەسەۋۋۇرى ئۇنىڭ تېنىنى جۇغۇلدۇتۇپ، دەرمانىنى قۇرۇتماقتا ئىدى.بۇ قاراشلارنىڭ مەنىسىنى چۈشەنگەن ئانارگۈل ھەم ئېرى، ھەم كۆرەش سەبدىشى بولغانيىگىتنىڭ مەسۇممەسۇم قاراشلىرىدىن كۆڭلى يۇمشىغان ھالدا: ئۆزلىرىنى تاشلىۋەتمىسىلە، ئاللاھنىڭ تەقدىر قىلغىنى بولۇدۇ،مەندىن ئەنسىرەپ ئۆزلىرىنى تۈگەشتۈرمىسىلە، ئاۋال مەن كېتەي، يوللىرىغا پاياندازسېلىپ كۈتۈپ تۇرۇمەن، مېنى دەپ ئىككىلىنىپ قالمىسىلا،... دېدى.شۇ چاغدا يېقىنلا بىر يەردىن ياغدۇرۇلغانئوقلار ئۇلارنىڭ باشلىرىدىن، يانلىرىدىن ئۇچۇپ ئۆتتى. ھەتتا بىر نەچچە ئوقمۇجاھىتلاردىن بەزىلىرىگە تېگىپ، يەرگە يىقىلىپ چالا بوغۇزلانغان قويدەكئېچىنىشلىق پۇت ئېتىشقا باشلىدى. ئانارگۈل ئىختىيارسىز ھالدا ئېرىگە مەھكەنچاپلىشىۋالغان، بۇ دەھشەتلىك مەنزىرىگە قاراپ قارچۇقلىرى قېتىپ قالغاندەك، گاڭسابولۇپ، يەر پىقىراۋاتقاندەك تۇيۇلاتتى. توپتىن بەش ئون قەدەم نېرىدا دۈشمەننىكۈتۈۋاتقان قاراۋۇللار شېھىت بولغان، ئۇلارغا ئاتقان ئوقلار قوناقلىق ئوتتۇرىسىغائۇچۇپ كېلىپ، ھىچقانداق نىشانغا ئېلىنمىغان ئەھۋالدا كۈتۈلمىگەن شەكىلدەبىرنەچچەيلەننىڭ جېنىنى ئالغان ئىدى. ئوق چىققان تەرەپنىڭ قارشىسىغا ئىختىيارسىزسىلجىغان مۇجاھىتلارنىڭ ئەڭ ئالدىدا قولتۇقلۇشۇۋالغان ئەرخوتۇنلارغا تۇنجى بولۇپبىر دىھقان يىگىت ئارا بىلەن ھۇجۇم قىلدى. بۇ مىنبىڭ دېگەن ئات بىلەن شىلاپ ئېلىپ كېلىنگەن دىھقانلار قوشۇنىدىن بىرسىئىدى. كۆز ئالدىدا سەپداشلىرىنىڭ جېنى چىقماي تىپىرلاشلىرىنى كۆرۈپ ئاللىقاچانكونتروللۇقىنى يوقاتقان يىگىت، بېقىنىدا چاپلىشىپ تۇرغان ئايالىنى بىلىكى بىلەنئارقىسىغا داجىتىۋېتىپ، ھېلىقى ئاتالمىش مىنبىڭغائېتىلدى: كېلە، ئىمانسىز! كېلە مۇناپىق، جوھۇت! سەن مۇناپىقمۇ، مەنمۇ؟ كېلە بۆلگۈنچى!يىگىت بېقىنىغا سانچىلغان ئارىنىتۇتۇۋېلىپ، بار كۈچى بىلەن ئۆزىگە تارتقان ئىدى، مىنبىڭ مۈدۈرگەنچە دۆگجۈپئالدىغىلا كەلدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ كۆكسىگە زەرب بىلەن خەنجەر ئۇرۇۋەتتى. مىنبىڭيەرگە يىقىلغاندىن كېيىنمۇ تىپىرلاپ، پۇت ئېتىپ، نالەزار قىلىپ ياتتى. ئەممائۇنىڭغا تەكرار پىچاق تىقىشنى ھىچكىم خالىمىدى.ئۇنىڭ نالەزارى خىتايلارغا سىگنالبولغاندەك، خىتايلار بۇ ياقتىن قاراقويۇق ئوققا تۇتتى. قوناقنىڭ شاخيوپۇرماقلىرىنىكۆككە توزۇتقان ئېتىشمىلاردىن ئايالىنى دالدا قىلىشقا ئۇرۇنغان مۇجاھىد ئەڭئالدىدا يەرگە يىقىلدى. ئەسلىدە ئايالىنىڭ تۇتۇلۇپ قالماسلىقى ئۈچۈن ئاۋال ئۇنىڭكېتىشىگە كېلىشكەن بولسىمۇ، تەبىئىي يىگىتلىك تۇيغۇسى، ئايالنى دالدا قىلىشقائۈندىگەچكە، ئىختىيارسىز ھالدا ئۇنى دالدىغا ئالغان ئىدى. پۈتۈن كۆكسى تىتىلىپ،بىردەمدىلا ھەممە يەرنى قانغا بويىغان ھالدا يەرگە يىقىلغان ئېرىگە قاراپ،ئانارگۈل مىت قىلماستىن تۇرۇپ قالغىنىدا يەنە بىر نەچچە تال ئوق ئۇنىڭ بىربىلىكىنى بېغىشىدىنلا ئۈزۈۋەتتى. ئۇ شۇئان ھۇشسىزلىنىپ يەرگە يىقىلدى.بۇ يەردىكىلەردىن ئابدۇسالامنىڭ بېشىغا بىرمۇنچە ئوق بىراقلا تەككەچكە بېشى تىتىلىپ، ئۇششاق پارچىلىنىپ، ئەتراپقا توزۇپكەتكەن، قان ئارىلىشىپ كەتكەن مېڭە قېتىقى قوناق شاخلىرىنى بويىۋەتكەن ئىدى. تىرىكقالغانلاردىن ئىمام، ئابدۇرېھىم پۇتىدىن يارىلانغاچقا يەرگە يىقىلغان، ئەممايەنىلا دۈشمەندىن بىرەرنى بولسىمۇ ئۆلتۈرۈپ ئاندىن شېھىت بولۇش ئۈمىدىدە قولىدىكىپىچاقلىرىنى مەھكەم سىقىمدىغان ھالدا سۈرۈلۈپ، دۈشمەن تەرەپكە ئۆمۈلەشتى.نەيزىلەر بىلەن بېسىلىپ ياتقۇزۇلۇۋاتقانقوناقلارنىڭ دالدىسى بارغانسېرى يوقۇلۇۋاتقاچقا، ئېتىز ئوتتۇرىسىدا قالغانئازراقلا ئۆرە قوناقلارنىڭ ئارىسىدا ئابدۇرېھىم بىلەن ئىمامنىڭ گەۋدىسى كۆرۈندى.ئانارگۈلنىڭ ھۇشسىز گەۋدىسى ئۇلارنىڭ ئارقىسىدا بىرنەچچە قەدەم نېرىدا ياتاتتى.ئىككى يىگىت دۈشمەنگە قاراپ سىلجىشتىن توختىدى. ئەمدى دۈشمەن ئۆزى ھۇجۇم قىلىشىتەبىئىي ئىدى. پىچاقلىرىنى مەھكەم تۇتقان قوللىرى ئىختىيارسىز تىترەپ كەتتى. ئەڭئاخىرقى ئارىلىق نەيزىلەر بىلەن ياتقۇزۇلۇپ، مۇجاھىتلار ئېنىق كۆرۈنۈشى بىلەنلا،قورققاق دۈشمەن چىپپىدا توختىدى.ئۇلارنىڭ يارىدارلىقى، دۈشمەنگە مەدەتبولۇپ تۇرۇۋاتسىمۇ، ھىچبىرى بۇ ئاخىرقى دەملەردە بىرەر كېلىشمەسلىككە يولۇقۇشنىخالىمىغاچقا، پىچاقتىن قورقۇپ جايىدا توختىغان ئىدى. تۆرتمىڭغا يېقىن ئادەمئوۋچىلىرى ئىككى نەپەر يارىدار مۇجاھىتنىڭ قولىدىكى پىچاقتىن قورقۇپ، ئېتىلىپبېرىپ قولىغا كەلەپچە سېلىشقا جۈرئەت قىلالمايۋاتاتتى! كىمنىڭمۇ ئۆلگۈسى كەلسۇن؟يەنە كېلىپ بۇ دېگەن جەڭ ئاخىرلىشىپ، غەلىبىنىڭ ئۆزى كۆرۈنۈپلا تۇرغان چاغ تۇرسا!مۇجاھىدلار ئورنىدىن تۇرۇپ ئېتىلماقچىبولسىلا، دۈشمەن ئۇلارغا ئوق چىقىراتتى، ئۇلارمۇ سەبداشلىرىنىڭ ئارقىسىدىن شېھىتبولۇپ كېتەتتى. ئەپسۇسكى، ئۇلار يارىدار بولغاچقا ئورۇنلىرىدىن تۇرالمىدى، ئەمماپىچاقنىمۇ تاشلىمىدى. ساقچىلار ئىچىدىكى ئۇيغۇرلارغا ئۆز روللىرىنى جارى قىلىدىغانپۇرسەت كەلگەندەك بولۇپ مەمنۇن بولۇشۇپ كەتتى. شۇڭا ئۇلار تۇشماتۇشتىن: قولۇڭدىكى تاشلىۋەت، بولمىسا خاپىلىق تارتىسەن. قولۇڭدىكىنى تاشلىۋەتسەڭ ھاياتلىق يولى بېرىمىز.تاشلىۋەت. ھەي،تاشلىۋەت قولۇڭدىكىنى تاشلىۋەت، دېگەننىتەكرارلاشتى. بىر پىچاق تۇتقان دىھقان بالىسىغا يېقىن يولىيالماي تۇرغان قۇراللىقيۈزلىگەن ئازاتلىق ئارمىيە باتۇرلىرى ئۇنىڭ پىچاقنى تاشلىشىغا قاراپلا قېلىشقانئىدى. ھىچكىمنىڭ ئۆلگۈسى كەلمەيدىغان بولغاچقا، ھىچكىم ئالدى بىلەن ئۇلارغاتاشلىنىشنى خالىمايتى.ئابدۇرېھىمنىڭ روھىنى قىينىغىنى تىرىكقولغا چۈشۈپ قېلىش، قىيناقلاردا ئازاپلىنىشمۇ ئەمەس، بايىقى ئۇيغۇر ئەسكەرنىڭسۆزلىرىدىكى مەتۇلۇق ئىدى. قولۇڭدىكىنىتاشلىۋەتسەڭ ھاياتلىق يولى بېرىمىز! نەقەدەر ئەقىلسىز ئىنسان ھە! بۇ گەپتىكى مىز ئۆملۈكى خىتايلاربىلەن بىللە دېگەننى بىلدۈرەتتى. ئۇنىڭ قانداشلىرىدىن بىرى شۇئاندا ئۆزىنىخىتايلار بىلەن بىر تۇتۇۋاتاتتى! ئاندىن ئۇ دېگەن ھاياتلىق يولى نېمە ئۆزى؟ئالدى بىلەن خىتايلارغا ئىشىنىش مۈمكىن ئەمەس ئىدى. بېرىمىزنىدەۋاتقان يىگىت بولسا سۆزلىرىگە ئىگە بولالىغۇدەك سالاھىيەتتە ئەمەس، خىتايلارئالدىدا بىر قورالدىنلا ئىبارەت ئىدى. ئۈچىنچى تەرىپىدىن ئېيتقاندا بۇ ھاياتلىق يولى خائىنلىقئىدى! شەرتى خائىن بولۇشتىن ئىبارەت ئىدى! بۇ پەقەتلا قولىدىكىنى تاشلىۋېتىشنى شەرت قىلمايتى، ئەلۋەتتە.قورقۇنۇچ، ئەنسىزلىك، بۇرچ تۇيغۇسى ۋەياشاش ئىستىكى ئارىسىدا سىقىلىپ، نېرۋىلىرى كېرىلگەن خىتاي ئەسكەرلىرى جىسمانىيھەم روھىي جەھەتلەردىن تامامەن چارچىغان ئىدى. تىرىك تۇتۇش مەخسەت بولغاچقا ماناشۇنداق قورال تاشلاشقا دەۋەت قىلىندى دېسىمۇ ئاقمايدىغان يېرى شۇ ئىدىكى،قارشىسىدىكىلەردە ئوق ئۈزگۈچى قورال ئەمەس پەقەت پىچاق بارىدى. بۇنى ئېنىق كۆرۈپتۇرۇپمۇ، ھىچ بولمىسا بەيزە بىلەن تىرەپ تۇرۇپ بولسىمۇ بىرەرسى ئارقىسىدىن كېلىپقوللىرىنى قايرىشقا جۈرئەت قىلالماستىن، سائەتلەرگە سوزۇلغان قولۇڭدىكىنى تاشلىۋەت، پىچاقنى تاشلىۋەت دېگەنيېلىنىشلەرگە قارالسا خىتاي ئەسكەرلىرىدىكى جاسارەتنى پەھم قىلىش تەس ئەمەستى.ئابدۇرېھىمنىڭ خىيالى بۇ يەردە ئەمەس ئىدى.ئۇ كۆپ نەرسىلەرنى ئويلىدى. شېھىتلىكنىڭ ئۆزىگە نېسىپ بولمىغانلىقىغا بەكمۇ كۆڭلىيېرىم بولدى. تىرىك قولغا چۈشۈدۇغانلىقى كۆزگە كۆرۈنۈپ تۇراتتى. بۇ ھالداۋەھشىيلىكتە ئەڭ يۈكسەك سەۋىيە ياراتقان خىتايلارنىڭ قولىدا كۆرۈشى ئېنىق بولغانئازاپئوقۇبەتلەر ھەققىدە ئويلاپ تېنى شۈركەنمەي قالمىدى. قورقمىدى، دېگەن سۆزئەلۋەتتە بىر نورمال ئىنسان ئۈچۈن ئېيتىلسا يالغان بولاتتى. ئۇ قورقۇۋاتاتتى.ئەمما جاننىڭ تاتلىقلىقىدىن ئەمەس، ئازاپلاردىن، ئازاپلار، بىھۇش قىلىشلار،...نەتىجىسىدە سىرلارنى ئاشكارىلاپ قويۇپ، مۇناپىق بولۇپ كېتىشتىنلا قورقاتتى. ئەگەرئۆلۈش بولۇدۇغان بولسا ئۇ ئۆلۈمنى خۇشاللىق بىلەن كۈتۈۋېلىشقا تەييار ئىدى، ئەمماجان ئاللاھنىڭ ئىلكىدە بولغاچقا، ئۇنى ئېلىش ياكى قويۇشمۇ ئاللاھنىڭ ئىلكىدەبولۇدۇغان ئىشكەن ئەمەسمۇ؟ ئەگەر بۇنى تەقدىر دېمەيدىغان بولساق، باياتىنقى زىچئېتىلغان ئوقلارنىڭ ئىچىدە ھايات قېلىشنى قانداق چۈشەندۈرگىلى بولا؟ زىچلىقىدىنئانارگۈلنىڭ بىلىكىنى ئۈزۈۋەتكەن ئوقلاردىن بىرنەچچىسى نېمىشكە بۇلارنىڭ ئەجەللىكيېرىگە تەگمىدى؟ بۇ ئاللاھنىڭ ئوتنىڭئىچىدە پاختىنى ساقلىغىنى ئەمەسمۇ؟شۇلارنى ئويلىغىنىدا ئابدۇرېھىم ئۆزىنى بىرمەنىۋىي كۈچنىڭ قوغدايدىغانلىقىنى كەشپ ئەتتى. دېمەك، دۈشمەن قولىدا بولسىمۇ،ئاللاھ ساقلىسا يەنىلا ساق بولۇدۇ! شۇلاردىن تېتىكلىشىپ ئۆزىگە كەلگىنىدە دۈشمەنيەنىلا ھېلىقى سۆزنى تەكرارلاپ تۇراتتى. ئۇنى ئۆزلۈكىدىن تەسلىم بولۇشقائۈندەۋاتاتتى. ئۇ بىر ئاز ئارقا تەرىپىدە ئۆزىگە يۆلۈنۈپ تۇرغان سەبدىشىغا لەپپىدەقاراپ قويدى. ئىمامنىڭ يارىسى ئېغىرراقمىدى؟ ياكى، ئاخىرقى دەملەردە شەيتانۋەسۋەسە قىلىپ، روھىنى چۈشۈرۈۋەتكەندىمۇ؟ئۇ ئورنىدىن تۇرۇشقا ھەركەت قىلىپمىدىرلىۋىدى، دۈشمەن تېتىكلىشىپ، يېرىم قەدەم ئارقىسىغا داجىدى ۋە قورقۇش ئارىلاشخىقىرىدى: پىچاقنى تاشلاپ تەسلىم بول! كەڭچىلىككە ئېرىشىسەن!پاھ! كەڭچىلىك! دۈشمەننىڭ كەڭچىلىكى،بولۇپمۇ خىتاينىڭ كەڭچىلىكى نېمە ئىكەنلىكى كىشىلەرگە يادقۇ؟ ئىھ، ئەگەر ئۇنىڭقولىدا بىرەر تاياق بولغان بولسا ياكى يېنىدا بىرەر دەرەخ، تام،... دېگەندەكبىرنەرسە بولسا ئازراقلا تايىنىدىغان بىرنەرسە بولسىلا ئۆرە تۇرۇۋالالايتى. ئۆرەتۇرۇۋالسىلا دۈشمەنگە ئېتىلاتتى. ئۆلتۈرەلمىگەن تەقدىردىمۇ ئۆلتۈرۈشكە مەجبۇرقىلالايتى. ئۇ بىر ئاز بۇرۇلۇپ، ئىمامنىڭ مۈرىسىگە تايىنىپ ئۆرە بولماقچى بولدى.ئەمما ئىمامنىڭ مۈرىسى مەزمۇت ئەمەس، باسقانچە بېسىلىپ كەتتى. دېمەك ئۇ ئېغىريارىلىنىپتۇ. ئەمما ئابدۇرېھىم ئۆزىنىڭ روشەن پىكىر قىلىۋاتقىنىغا قاراپ، ساقىيىپكەتكۈدەك يارىلانسام كېرەك دەپ ئويلىدى. مانا شۇنىڭ ئۆزى قورقۇنۇچلۇق ئىدى. ھاياتۋە ئۆلۈم، قورقۇش ۋە تەسەللىي، ئۈمىت ۋە ئۈمىتسىزلىك ئارىسىدا روھى سىقىلىپ كەتكەنئابدۇرېھىم، خىتايلارنىڭ جۈرئەتكە كېلىپ، تېزرەك ئۆزىگە تاشلىنىشىنى تىلەپ كەتتى.بۇنداق روھنى غاجىلىغۇچى ئۇزاققا سوزۇلغان تارتىشما ئۇنى بەربات قىلىۋېتەتتى. ئۇتۇرۇش ئۈچۈن كۈچۈنۈپ، يەنە ئىمامنىڭ ئاللىقاچان چۆكۈپ كەتكەن مۈرىسىگەتايانغانىدى، يارىدار پۇتىنىڭ قاتتىق قاخشاپ كېتىشى بىلەن مۈكچۈيۈپ يىغىلىپلاقالدى. پۇرسەتنى كۈتۈپلا تۇرغان دۈشمەن دەرھال ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۆزىنى تاشلاپ، ئۇنىبېسىۋالدى. بۇ ئالتە يەتتە ئەسكەرنىڭ ئاستىدا نەپىسى كېلىسىلىپ، مىجىلىپ قالغانمۇجاھىتنىڭ قولىنى بىرى قايرىپ، پىچاقنى ئېلىۋالدى.كۆرەش ئاخىرلاشقانىدى. يەنى، ئابدۇرېھىم ۋەبۇ يەردە ھازىر خىتاي ئەسكەرلىرى ئۈچۈن ئاخىرلاشقان ئىدى. لېكىن، باشقىلار ئۈچۈنكۆرەش مەڭگۈ ئاخىرلاشمايتى. ئىككى تەرىپىدىن قولتۇقلۇنۇپ، سۆرەپ دېگۈدەك ئېلىپمېڭىلغان مۇجاھىت، خىتايلارنىڭ ئانارگۈلنى ھۇشىغا كەلتۈرۈپ، ئۇنىڭ قولىنى بېشىدىكىياغلىقى بىلەن مۇنداقلا پوملاپ تېڭىپ قويۇپ، ھەيدەپ كېلىۋاتقانلىقىنى كۆردى.ياغلىقى ئېلىۋېتىلگەن ئانارگۈلنىڭ سۇمبۇل چاچلىرى چۇۋۇلۇپ مۈرىسىگە چۈشۈۋالغانبولۇپ، قانسىرىغان يۈزى ئاقىرىپ، بەكمۇ سۈزۈلۈپ كەتكەندەك قىلاتتى. ئۇلار ئەنەشۇنداق سۆرەشتۈرۈلگەن ھالدا يولغا ئېلىپ چىقىلدى.خىتايلار ئەمدىلا ئۇھ دېيىشىپ، سەپەرئالدىدا بىر ھازا ئارام ئېلىشتى. ئەتراپتىكى دىھقانلارغا ئۇيغۇر ئەسكەرلەرۋارقىراپ، گويا ئۇلار ئۈچۈن تاغنى تالقان قىلىپ بەرگەندەك، ئۆيىدە يېگۈدەكمېۋەچىۋە بىرنەرسىلەر بولسا ئاچىقىشنى بۇيرۇدى. بەزى بايراق دىھقانلارقورقۇشتىنمۇ كۆرە خۇشامەت، قانغا سىڭىپ كەتكەن قۇلچۇلۇقنىڭ تۈرتكىسى بىلەنقوغۇنتاۋۇز دېگەندەك نەرسىلەرنى ئېلىپ چىقىپ، ئۆزلىرىگە بەخت كەلتۈرگەنلىكىنىتەلقىن قىلىدىغان بۇ كىشىلەرگە كۆڭۈللىرىنى ئىزھار قىلىشتى.ئەسىرلەرنى ئېلىپ كېلىشىۋاتاتتى. يولبويلىرىدا قىزىقسىنغان دىھقانلار ئەر ھەم ئاياللار، بالىلار تۇتۇلغان قاتىللارنىئېنىقراق كۆرۈۋېلىش ئارزۇسىدا ئىختىيارسىز يول ئوتتۇرىسىغىراق سۈرۈلۈشتى. ئۇلارنېمىگە بۇنچە قىزىقىدىغانلىقىنى ئۆزلىرىمۇ ئېيتىپ بېرەلمەيتى. ئەگەر بىرەرسى سوراپقالسا چوقۇم دىھقانغا خاس ساددىلىق بىلەن ھىجىيىپ، دولىسىنى قورۇپ تۇرۇشى مۇھەققەقئىدى. نېمە ئۈچۈن قىزىقىدىغانلىقىنىمۇ بىلىشمەيتى. ئېچىنامدىغاندۇ؟ ئەمما ئۇلاردائېچىنىش بولۇشى مۈمكىن ئەمەس ئىدى. چۈنكى ئۇلار قاتىللار ئىدى. ئۇلار ساقچىلارنى ئۆلتۈرۈپتۇمىش ئەمەسمۇ؟ يۈرىكىنىڭقاپتەكلىكىنى قاراڭلار! ئۇلارغا قانداقمۇ ئېچىنسۇن؟! ھۆكۈمەت ئۇلارنى يامانئادەملەر، تېرورچىلار دەۋاتسا، ئۇلارغا ئېچىنىشى مۈمكىنمۇ؟ ئۇلار چوقۇم يامانئادەملەر!ئالدىدا كېلىۋاتقان خىتاي ساقچىلىرىئۇلارغا قوپاللىق بىلەن ۋارقىراپ، يولدىن نېرىراق تۇرۇشقا بۇيرۇش بىلەن تەڭ،ھاڭۋاقتىلىق قىلىپ قالغانلىرىنى قورالنىڭ پاينىكى بىلەن قوپال ئىتترىپ، تېخىمۇقاتتىق ۋارقىراشتى. بۇ خۇددى قاشقىرنىڭ ھۆكۈرىشىگە ئوخشايتى. چۈنكى ئۇلار ھازىربەئەينى شە ئالغان نوچىلاردە. دۇنيانىڭ ئەڭ ئەخلاقسىز ساقچىلىرى ھىساپلىنىدىغانبۇ خىتايلارنىڭ دۈشمەنلىككە تولغان نەپرەتلىك قاراشلىرىغا ۋە قوپال خاقىراپئىتتىرىشلىرىگە خۇددى ئۆزلىرىمۇ ئەيپكاردەك قىلچە تە بولمىغان، ئەكسىچەياخشىچاقلىق بىلەن چىرايىغا كۈلكە يۈگۈرتكەن بۇ ئادەملەرنىڭ ئىچىدىكى بىلىكىگەيېرىمى چۇۋۇلۇپ، پۇچۇق بولۇپ قالغان ئەسكى سۆۋەتنى ئۆتكۈزۈۋالغان، سۆۋىتىدىكى بىرسىقىم چاۋار، بىرنەچچە مونەك ئېشەك تېزىكى سۆۋەتنىڭ ئەسكىلىكىدىن مەيدانغا كەلگەنغېرىپچىلىققا تېخىمۇ چوڭقۇر مەنا قاتقان، ئۈستىۋېشى توپاتۇمانغا پۈركەنگەن،ھوشۇقىنىڭ ئۈستىدىراق تۇرىدىغان كەڭ پۇشقاقلىق ئىشتىنىڭ تىزلىرىدا يېڭى ھۆلتوپىدىن قالغان ئىزنالار، قېتىپ كەتكەن قوللىرىدا مالغا ئوت ئېلىشتىن قالغان يېشىلداغلارمۇ ئېنىق كۆرۈنۈپ تۇرغان ئوتتۇرا ياشلىق بىر ئايال: خوپ بولاپتا، قاتىللار! دېدىئۇدۇلىدىن ئۆتۈۋاتقان ئەسىرلەرگە ئاڭلىتىپ تۇرۇپ. بۇنىڭ بىلەن گويا خىتايساقچىلىرى بىلەن ئۆزىنىڭ بىر مەيداندا ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈش ئارقىلىق ئۇلارنى خوشقىلىۋەتمەكچى بولغاندەك قىلاتتى. تۈفىي، گۇيلار، دىدارىنىڭ سەتلىكىنى! دېدى يەنەبىر ئەر دىھقان ئەسىرلەرگە تۈكۈرۈپ، ئاندىن بىر خىتاي ساقچىغا خۇشامەت بىلەن ھىجىيىپقاراپ قويدى. ئۇنىڭ ئۈستىۋېشىدىكى بەربادلىقنى تەسۋىرلەپ ئولتۇرۇشقا ھاجەت يوق. ئۇقەلبىدىكى ئاشۇ نەپرەتنىڭ سەۋەپلىرىنى ئۆزىمۇ چۈشەنمەيتى. پەقەت ئۇلار پارتىيە يامان دېگەندىكىن يامان دېگەنگەئۆگۈتۈلگەن ئىدى. شۇڭا خەلقساقچىلىرى ئاتلىنىپ چىقىپ تۇتقۇن قىلىۋاتقان بۇ ئادەملەرنىڭ يامان ئادەملەرئىكەنلىكىدىن گۇمان قىلمايتى. گەرچە ھىچقاچان پارتىيەدىن بۇنچە رازى بولۇشۇمدىكى سەۋەپ نېمە؟ ماڭانېمىلەرنى بەردى؟ دېگەن سوئالنى سوراپ بېقىشنى، ئۆزىنىڭ ئاشۇ ۋەيرانە تۇرمۇشىغاسېلىشتۇرۇپ، ئاشۇ يوغان گەپلەرنى قايتىدىن ئويلاپ بېقىش خىيالىغا كەلمىگەنبولسىمۇ، يەنىلا كومپارتىيىنىڭ ئۆزىنى ئازات قىلغانلىقىدىن گۇمان قىلىپ باقمىغانئىدى. ئەگەر باشقا قانداقتۇر بىر يامان پارتىيە كېلىپ، ئورنىغا بىر ھۆكۈمەت قۇرغانتەقدىردىمۇ ئاشۇ ئايالنىڭ بىلىكىدىكى سۆۋەتنىڭ تېخىمۇ ئەسكىرىپ، يېرىمى قېلىشىنىئويلاپ ئولتۇرۇشنىڭ ھاجىتى يوق ئىدى.ئارقىدىراق تۇرغان بىر بوۋاي بولسا: ھەي ي ي، ئۇچۇشىنىبىلىپ، چۈشۈشىنى بىلىمىگەن نادان باللا! قاسى شەيتاننىڭ كەينىگە چىگەنسىلە، قاندا بى پوقنىيەپ گۇنا ئىشنى قىلىپ ژۈگەنسىلە!؟ سىڭگەن نېنىڭلانى يېسەڭلا بومماسمىتى! دېدى بېشىنىچايقاپ. بوۋاينىڭ رەڭگىروھىدىكى توپا چاڭ، ئۈستىۋېشىدىكى مەينەتچىلىك، غېرىپلىق،بۇ يۇرتلاردىكى ئومۇمىي مىللىي قىياپەتلەرنىڭ يەنە بىر ئۆرنىكى بولۇش بىلەن، ئۇنىڭقورۇلۇپ كەتكەن تېرىلىرى، بويۇنلىرىدىكى سانسىز قورۇقلار، قاداقلىشىپ كەتكەن قوللىرىنىڭبارماقلىرى خۇددى قاخشال بولۇپ قالغاندەك ۋە تىنىمسىز ئەمگەكلەردە ئىگىلمەس بولۇپقېتىپ قالغاندەك بىلىنىشى، بۇ يەردىكىلەرنىڭ ئۆمۈر بويى ھايۋاندەك ئىشلىگەندىنباشقا ھىچقانداق تۇرمۇش لەززىتىنى تېتىپ باقمايدىغانلىقىنى كۆرسىتەتتى. بوۋاينىڭساددىلىق بىلەن ئېيتقان سۆزلىرىمۇ ئۇلارنىڭ مەڭگۈ يېپىق دۇنياسىغا خاس ئىدى. ئۇنىڭسۆزلىرىدە ئاۋۇلارنى خاتاقىلدى دەيدىغان قاراش باشقىلارنىڭكىگە ئوخشاپ كەتسىمۇ، باشقىلارنىڭكىدەكقارىغۇلارچە نەپرەت ئەمەس، ئاتىلارچە كۆيۈنۈش، ئېچىنىش، ئىچ ئاغرىتىش تۇيغۇسى بارئىدى. ۋاي، ئانام! ئارىسىدا خوتۇن كىشىلەرمۇ بارمىكەن، نېمە؟ ئاينىكا،ئۇزۇن چاچلىق بىرسى تۇمامدا! ھە، راس، ئايالكەن، ۋاي، شەرمەندە پاسكىنا! ساڭا نېمە يوق؟ غىتقىسىپ، نېنىڭنى يېسەڭچا! دىدارىنىڭ سەتلىكىنى كۆمىلىما؟ ئادەم دىدارى يوق، سەتنىڭ!گوردىن ئېچىۋالغاندەك! شۇنى دەيمە، خوتۇن كىشىگە نېمە يوق؟ ئاجىزلىقىغا تەن بېرىپ سىڭگەننېنىنى يېمەمدا!؟ شەيتان، باللا، شەيتان! دېدى بىرىئېغىر خۇرسۇنۇپ، شەيتان ئازدۇرغان گەپتە. ئازماس ئاللاھ، دەپ، بەندە دېگەنئازىدۇدە... ھەقانچە ئازسىمۇ دەيمىنا، ھۆكۈمەتكە قارشى چىقىپ ئايىغىدىنچىقالايمەنما دېمەمدا، ئەقىلسىز!ئادەم توپىنىڭ يەنە بىر يېرىدە كىشىلەربۇلارنىڭ دۈشمەنلىكىنى شۇنداق سۆزلەر بىلەن مۇقىملاشتۇرۇشۇۋاتاتتى: ۋاي، ئاللاھرىزاسى ئۈچۈن! دەپ كېتىدىكەنمىش، بۇ نېمىلە، قېنىكىنا، ئۇرغۇينى ئۆتتەمەيدۇ،ساپلا خانسۇغا قارشىكەن دەۋاتمامتى، ئۆتتەگەننىڭ ھەممىسى ئۇرغۇي ئاينىكا. ساقچىلىرىمىزنىغۇ، ئرغۇي بوسىمۇ ھۆكۈمەتنىڭ چاپىنىنى كەيدى دەپئۆتتەسۇن، مانا بۈگۈننىڭ ئۆزىدە ئاۋۇ كالتەك تۇتقان دىخاندىنمۇ بىژنى ئۆتتۈرەپتۇ،دەيدا. ھە، شۇ ماۋۇ بىزنىڭ مىڭبىڭلىدىن بىژنى يامان يېرىگە پىچاقتىقىۋېتىپتىكەن، دوختۇرغا ئەكىتىپ بارسا ئۆلەپتا دەيدا. بۇ گۇيلىنىڭ ئۇرغۇيغا كۆيۈنىدىغىنىمۇ تايىنلىقكەن، ئاينىكا،كۆدۇق. زادىۋاغۇ، ھۆكۈمەت دۈشمەن دېگەندىكىن، دۈشمەن، خەلق ھۆكۈمىتىدېگەن جەلقنىڭ دېگەن چا. يولدىن چىقما، خاندىن قوقما دەيدۇئەمەسما، ھۆكۈمەتنىڭ سىزىقىدىن چىقمىسا، شۇنىڭدىن نوچىسى يوق...ئومۇمەن، 21ئەسىردە ئۆزى ھەققىدە، ئۆزىنىڭقەدرى، كىملىكى ھەققىدە ھىچنېمە ئويلىمايدىغان، پەقەت بۇرنىنىڭ ئۇچىنى كۆرۈپلاياشايدىغان پالتاچۈشكىچە كۆتەك ئارام ئاپتۇ دېگەندەك، پالتاچۈشكىچىلىك ئاراملارغا گول بولۇپ ۋە شۈكرى قىلىپ ياشايدىغان باشقا بىرخەلق بارمىكىن؟ دېگەن سوئال ئىختىيارسىز كۆڭۈلگە كېلەتتى.ئەسىرلەرگە كەلسەك، ئۇلار ئۆزلىرىگەقارىتىپ ئېيتىلغان لەنەتنى ئېنىق ئاڭلاشتى. تۈكۈرۈلگەننىمۇ كۆرۈشتى. ئەمما ئۇلاربۇ خەلقتىن ئەسلىدىنلا بىرنېمە كۈتمىگەن، ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن ئۆزىنىڭ مۆمىنلىكبۇرچىنى ئورۇنداۋاتىمەن دەپ قاراشقاچقا، ئۇ خەلقتىن ھىچ ئاغرىنمىدى. ئۇلارنىڭھىچكىمدىن تامايى يوق ئىدى. قەھرىمان دەپ يادلىنىشياكى گۈلدۈراس ئالقىشلارنى ئويلاپمۇ بېقىشمىغان ئىدى. شۇڭا ئۆزلىرى ئۇچرىغان بۇتەلۋىلەردەك مۇئامىلىگە ھىچ ئاغرىنمىدىلا ئەمەس، بەلكى بۇ خەلققە ئېچىندى. ئىچىدەئاللاھتىن بۇ كىشىلەرگىمۇ ھىدايەت ئاتا قىلىشنى، ھىدايەت ئارقىلىق غەپلەتكە پاتقاندىللىرىنى يورۇتۇشنى، ھەقناھەقنى كۆرسۈتۈشنى تىلەشتى. چۈنكى ئۇلار بىلەتتىكى،ئاللاھنىڭ رەسۇلى، دەسلەپكى چاغلاردا مەككە مۇشرىكلىرىنىڭ تۈگۈمەس ھاقارەتلىرى،ئەزىيەتلىرى، زەربىلىرىگە ئۇچرىغان چاغلاردا ئاللاھتىن ئىلھام يولى بىلەن: ئى مۇھەممەد، مەندىن تىلىگىن، سەنلا تىلىسەڭ مەن بۇئادەملەرنى يەرگە يۇتقۇزۇۋېتىمەن، شەھەرلىرىنى گۇمران قىلىۋېتىمەن دېيىلگەندە،رەسۇلىللاھنىڭ: ياق،بۇلارنى كەچۈرگىن ئى، ئاللاھ، بۇلار نادان، بۇلار ھەقنى بىلمەيدۇ. بەلكىم بۇلارنىڭئىچىدىن ئىمان ئېيتىدىغانلار چىقىپ قالار، بۇلاردىن چىقمىسا، بۇلارنىڭ ئەۋلادلىرىئىچىدىن چىقىپ قالار، بۇلارنى كەچۈر، مەن سەبر قىلىمەن دېگەنلىكىنىبىلىدۇ. بۇلارمۇ بۇ نادان قېرىنداشلىرىدىن ئاغرىنمايدۇ. ئۇلار نادان بولمىغانبولسا، ئۆزلىرىنىڭ ھەقلىرى ئۈچۈن كۆرەش قىلىۋاتقان ئادەملىرىنى تونۇپ يېتەلەيدىغانبىلىمى بولغان بولسا بۇ كۈنلەرگە قالماسلىقىمىزنىمۇ بىلىدۇ. ئۇنداقكەن نېمىشكەئاغرىنسۇن!؟ئابدۇرېھىمنىڭ كۆزىگە يول بويىدىكىئالاماننىڭ ئىچىدە قاسىم مۇئەززىندەك بىرى كۆرۈنۈپ كەتتى. توۋا، بۇ ئادەم بىزنىڭ تاماشىرىمىزنى كۆگىلى مىشاغاكەگەندىمۇ؟ ياكى ئوخشاتتىممۇ؟ مانا مۇشۇنداق مۇئەززىنلەر، ئىماملارمۇ پەرقسىز،نامازنى ئوقۇيدۇيۇ، ناماز نېمىگە بۇيرۇيدۇ؟ ئىمان نېمىگە بۇيرۇيدۇ؟ دېگەنلەرنىئويلىمايدۇ. بۇ قانداق ئېتىقاتكىنە؟غەلىبە بىلەن قايتقان ئەسكەرلەرنىڭ سېپىجەڭگىۋار قاتارلىرى بىلەن پىيادە مىشا يېزىلىق ھۆكۈمەتنىڭ ئالدىدىكى سەيناغا قەدەركېلىپ، ماشىنىلارغا قاچىلاندى. ئاندىن يامانياردىن ئۆتۈدىغان يولغا چۈشۈپ،قەشقەرگە قاراپ ئاتلىنىشتى. بۇ چاغدا كەچكى شەپەق غەرپ ئۇپۇقىدا قان رەڭگىدەيېيىلغان بولۇپ، غەرپ تەرەپتىكى ئېتىزلىقلارنىڭ ئۇپۇققا تۇتاشقان يەرلىرىدىكىقوناقلارنىڭ ئۇچلىرى ئەنە شۇ قان ئىچىگەپاتقاندەك بىلىنەتتى.2012يىلى5دىكابىردىن، 18 دىكاربىرغىچە بىرىنچى ئارگىنال پۈتتى. سېنىڭ يۇرتداشلىرىڭ قىلغان ياخشى ئىش توغرىسىدا، ئا.7, 2018323 00:00 , بەت ھاسىل بولۇشقا 0.342667 سېكونت ۋاقىت كەتتى. ئەسلى تەلەپ 35 سېكونت ئىدى. .
|
بوسنىيەدىن قاتارغا قايتۇرۇلغان ئابلىكىم يۈسۈپ.31ئىيۇل كۈنى ئايروپىلان بىلەن بوسنىيە پايتەختى سارايېۋوغا چۈشكەندە، بوسنىيە ئۇنى كىرگۈزمىگەندىن كېيىن قاتار ئاۋىئاتسىيە شىركىتىنىڭ ئايروپىلانى بىلەن قاتار پايتەختى دوھاغا قايتۇرۇلغان 53 ياشلىق ئابلىكىم يۈسۈپ ئەپەندىنىڭ 3ئاۋغۇست كۈنى ئەتىگەن سائەت 11دە ئۆزىنىڭ بېيجىڭغا قايتۇرۇلىدىغانلىقىنى بىلدۈرۈپ، ئىجتىمائىي تاراتقۇلار ئارقىلىق خەلقئارادىن ۋە ئۇيغۇرلاردىن ياردەم تەلەپ قىلىپ تارقاتقان ئۇچۇرى ھەر قايسى دۆلەتلەردىكى ئۇيغۇرلارنى ھەرىكەتكە ئۆتكۈزدى.مەزكۇر ئۇچۇر قىسقا ۋاقىت ئىچىدە مىڭلىغان كىشى تەرىپىدىن ھەمبەھىرلىنىپ تارقىتىلدى. ئۇ، مەزكۇر سىنئالغۇ ئۇچۇرىدا مۇنداق دېگەن: مېنىڭ ئىسىمفامىلەم ئابلىكىم يۈسۈپ، تېگىم خوتەنلىك. پاكىستاندا تۇرۇۋاتاتتىم، يېقىندىن بۇيان ئۇ جايدا ئۇيغۇرلار ئۈچۈن بەك قېيىن بولۇپ كېتىپ، مىڭ تەسلىكتە سىرتقا چىقىپ كېتەي دەپ، بوسنىيەنىڭ پايتەختى سارايېۋوغا كەلسەم، مېنى سارايېۋو ئايرودرومدىن قايتۇرۇپ دوھاغا ئەكېلىپ قويدى. بۇلار ئەتە ئەتىگەن دوھادىن بېيجىڭغا يولغا سالىمىز دەپ بېلەتنى تەييارلاپ قويدى. مەن قايتمايمەن دېمەي ئۇلارنى خاتىرجەم قىلىپ تۇردۇم، ماڭا خەلقئارانىڭ ۋە دوستلارنىڭ ياردىمى كېرەك.بۇ خەۋەر تارقىتىلغاندىن كېيىن د ئۇ ق رەھبەرلىرى دەرھال ھەرىكەتكە ئۆتۈپ، ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى ۋە گېرمانىيە ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئورگانلىرى بىلەن ئالاقە ئورنىتىپ، ئۇنى قۇتۇلدۇرۇشقا تىرىشقان. د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى بۇ ھەقتىكى زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، بۇ خەۋەر تارقالغاندىن كېيىن ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى بىلەن گېرمانىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقلىرى بىلەن كۆرۈشۈش ئارقىلىق ئابلىكىم يۈسۈپنىڭ خىتايغا قايتۇرۇلۇش خەۋپىنىڭ يوق قىلىنغانلىقىنى بايان قىلدى.د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى ئابلىكىم يۈسۈپ ئەپەندىنىڭ خىتايغا قايتۇرۇلۇش خەۋپىدىن قۇتۇلغان بولسىمۇ، لېكىن ئۈچىنچى دۆلەتكە كېتىش مەسىلىسىنىڭ تېخى ھەل بولمىغانلىقىنى بايان قىلدى.خىتاي ئەلچىخانىلىرىنىڭ 2017يىلىدىن تارتىپ بەزى دۆلەتلەردىكى ئۇيغۇرلارنىڭ پاسپورتىنى ئۇزارتىپ بەرمەيۋاتقانلىقى بىلدۈرۈلمەكتە. بۇ بىرقىسىم دۆلەتلەردە ئۆزلىرىنىڭ كېلەچىكىنى كۆرەلمەيۋاتقان ئۇيغۇرلار خاتىرجەم ياشايدىغان دۆلەتلەرگە كېتىشكە تىرىشماقتا. د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى بۇنداق ئۇيغۇرلار دىققەت قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلار توغرىسىدا توختالدى.ئابلىكىم يۈسۈپ ئەپەندى 4ئاۋغۇست كۈنى زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك كىشىلەرنىڭ ئۆزى بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزگەنلىكىنى، ئۆزىنىڭ خىتايغا قايتۇرۇلۇش خەۋپىدىن قۇتۇلغانلىقىنى ۋە ياردەم قىلغانلارغا رەھمەت ئېيتىدىغانلىقىنى بايان قىلدى.ئابلىكىم يۈسۈپنىڭ خىتايغا قايتۇرۇلۇش خەۋپىدىن قۇتۇلۇشىدا ئىجتىمائىي تاراتقۇلارنىڭ رولى زور بولغانلىقى ئېيتىلماقتا. ئۇنىڭ بۇ ھەقتە تارقاتقان ئۇچۇرى قىسقا ۋاقىت ئىچىدە مۇناسىۋەتلىك كىشىلەرنىڭ دىققىتىنى تارتقان. تۇنجى بولۇپ بۇ ئۇچۇرنى تارقاتقان ئۇيغۇر زىيالىيسى نەبىجان ئەلا ئەپەندى بۇ ھەقتە توختالدى.ئابلىكىم يۈسۈپ خوتەن ۋىلايىتىدىن بولۇپ، ئۇ بۇ يىل 53 ياشقا كىرگەن. ئۆزىنىڭ رادىيومىزغا بىلدۈرۈشىچە، ئۇ ئۇزۇن مەزگىل پاكىستاندا تىجارەت بىلەن شۇغۇللانغان ۋە يېقىنقى مەزگىللەردە پاكىستاندا يۈز بېرىۋاتقان ئەنسىزلىكلەر تۈپەيلىدىن پاكىستاندىن ئۆزلۈكىدىن ئايرىلغانىكەن.
|
5 تامىز 21:05نۇر سۇلتان. قازاقپارات بيىل 15 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلەدى. بۇل تۋرالى ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءبىرىنشى ۆيتسە ءمينيسترى قايىربەك وسكەنبايەۆ ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.نۇرلى جەر باعدارلاماسى اياسىندا 1500 ينفراقۇرىلىمدىق جوبا ىسكە بويىنشا وتاندىق كاسىپورىندار 159 ميلليارد تەڭگەگە قۇرىلىس ماتەريالدارى، جابدىقتار، جۇمىستار مەن قىزمەتتەر ساتىپ الدى. ىسكە اسىرىلىپ جاتقان جوبالار بويىنشا قازاقستاندىق قامتۋ ۇلەسى 93 پايىزدى قۇرادى. بيىل نۇرلى جەر باعدارلاماسى اياسىندا تۇرعىن ءۇي جانە ينجەنەرلىك كوممۋنيكاتسيالاردى ساتىپ الۋ جانە سالۋ بويىنشا جاپپاي تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى سالىناتىن اۋدانداردا 843 ميلليارد تەڭگەگە 923 جوبا ىسكە اسىرىلىپ جاتىر، دەدى ول ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا.ونىڭ ايتۋىنشا، ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا 6,103 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلگەن. بۇل وتكەن جىلعى دەڭگەيدەن 7,3 پايىزعا جوعارى. باعدارلاما جوسپارىنا سايكەس، بيىل 14 ميلليون شارشى مەتر باسپانانى پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانعان. ءبىراق، ءۇي قۇرىلىسىنا سالىنعان ينۆەستيتسيا كولەمىنە قاراعاندا وسى جىلى 15 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيدى پايدالانۋعا بەرىپ قالۋىمىز مۇمكىن، دەدى ءبىرىنشى ۆيتسە مينيستر. ونىڭ ايتۋىنشا، اتالعان باعدارلاما اياسىندا حالىقتى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قۇنى 457 ميلليارد تەڭگە بولاتىن 315 جوبا ىسكە اسىرىلىپ جاتىر.
|
ۇلتتىق تاريح: سارايشىق سۋ استىنا كەتىپ بارادىجاڭالىقتار 2191 0 پىكىر 16 ماۋسىم, 2013 ساعات 18:34قر مەملەكەتتىك حاتشىسىمادەني مۇرا مەملەكەتتىك باعدارلاماسىقوعامدىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى، ءىسى جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسياسىنىڭ توراعاسىجولىم ءتۇسىپ، جاقىندا سارايشىق قالاسىنىڭ ورنىنا تابان تىرەدىم. تاريحي ورىندى كورۋگە دەگەن ىڭكارلىك، بابالار تاريحىنا دەگەن قۇرمەت سەزىمى وسى قادامىما سەبەپ بولعان ەدى. الايدا كونە قالانىڭ ورنىنا بارىپ، تاريحي جادىگەرمەن تانىسۋ بارىسىندا كوڭىلىم سۋ سەپكەندەي باسىلدى. بۇل تاريحي ورىننىڭ مەن كۇتكەندەي ماڭىزدى بولماۋىنان ەمەس، بۇگىنگى ۇرپاق تاراپىنان قامقورلىقتىڭ جوقتىعىنان تۋىنداعان ەدى.بىرىنشىدەن، كونە قالا ورنىن تاۋىپ بارۋ دا وڭايعا سوقپايدى. جولدا كەزدەسكەن تۇرعىنداردان سۇراي وتىرىپ، اۋىل اراسىنداعى تاس توسەلمەگەن توپىراق جولدار ارقىلى جەتتىك. جولدىڭ بويىنا ەكىءۇش جەرگە قالاشىققا باراتىن نۇسقاۋلىقتار ورنالاستىرۋ دا ەشكىمنىڭ ويىنا كەلمەگەندەي. بۇل ماسەلەلەر جەرگىلىكتى تۋريزم جانە سپورت باسقارماسىنىڭ قۇزىرەتىندەگى دۇنيەلەر ەمەس پە؟ وسىنداي قۇندى دۇنيەمىزدى وزگەگە تانىتا الماۋ، تۋريستەردى قىزىقتىرا الماۋ جارنامانىڭ جوقتىعىن بىلدىرسە كەرەك.ارحەولوگيالىق قازبا جۇرگىزىلگەن قالاشىقتىڭ ءبىر بولىگى سىم قورشاۋمەن قورشالعان. ەسىك الدىنا، كونە سارايشىق قالاسى ورنىنىڭ مەملەكەت قامقورلىعىندا ەكەندىگى جازىلعان. جارتىسىنان كوبى قۇلاپ جاتقان قورشاۋدىڭ ىشىندە اۋىلدىڭ قاراسيراق بالالارى مونەتا، ساداق ۇشى سىندى جادىگەرلەردى تەرىپ الىپ، كەلگەنكەتكەن قوناقتارعا 200300 تەڭگەگە ساتىپ ءجۇر. بۇل تاريحي جادىگەرلەردىڭ ارنايى ورىندا جيناقتالماي، ۇستاعاننىڭ قولىندا، تىستەگەننىڭ اۋزىندا كەتىپ جاتقانىنىڭ ايعاعى.قالاشىقتىڭ قابىرعالارى ۇگىتىلىپ، جاقىن جىلدارى جويىلۋعا شاق تۇر. كىمنىڭ يدەياسى ەكەنى بەلگىسىز، 4 ادامنىڭ باس سۇيەگىن كورمەگە قويعانداي ءتىزىپ قويىپتى. جانىندا ادامنىڭ سۇيەكتەرى شاشىلىپ جاتىر. بۇل بارىپ تۇرعان قورلىق بولىپ كورىندى. اتابابا ارۋاعىن قۇرمەتتەۋدەن قالىپ، ونى اياق استىنا تاستايتىن ۇرپاققا اينالعانىمىز با؟! تاريح دەرەكتەرى بويىنشا وسى جەردە جەتى حاننىڭ سۇيەگى جاتىر موڭكە تەمىر 12661282 ج.ج, توقتاعۋ توقتى 12911312 ج.ج., جانىبەك 13431353 ج.ج., ءامىر وقاس 14 1447 ج.ج, قاسىم حان 15111518 ج.ج, شاھ ماماي 15491554 ج.ج, ءجۇسىپ حان 15491554 ج.ج. بۇل قاڭقالار بالكىم سول بابالارىمىزدىكى بولار؟! كەنەسارىنىڭ باسىن ەلگە الدىرا الماي جۇرگەن كەزدە قاسىم حان باستاعان ۇلى حاندارىمىزدىڭ باسىن وسىلاي قورلاپ جۇرگەن جوق پا ەكەنبىز؟ باس سۇيەكتەر حانداردىكى بولماسا دا باتىر بابالارامىزعا تيەسىلى ەكەنى داۋسىز. تاريحتا وزىندىك ءىز قالدىرىپ، وسى جەردى بولاشاق ۇرپاققا اماناتتاپ كەتكەنىنە بەرگەن جاۋابىمىز وسى ما؟ قويناۋى بايلىققا تولى بۇل ولكەنى جانىن سالىپ قورعاعان بابالار اماناتىن كەلەشەك ۇرپاققا قالاي جەتكىزبەكپىز؟! مەملەكەت قامقورلىعى دەگەن ءسوز تەك قاعاز جۇزىندە قالعانى ما؟ الدە التىننىڭ قولدا باردا شىنىمەن قادىرسىز بولعانى ما؟ وبلىستىڭ تاريحيمادەني قۇندىلىقتارىن كوز قاراشىعىنداي قورعاپ، ونى وزگەلەرگە تانىتۋى ءتيىس مادەنيەت باسقارماسى قايدا قاراپ وتىر! سارايشىق قالاسى ورنىنا كەلگەن بەتتە وسىنداي مازاسىز ويعا ورالدى.جايىق وزەنىنىڭ اساۋ تولقىندارى دا سارايشىقتىڭ تاريحي قابىرعالارىن ءمۇجىپ، جىل وتكەن ىشكە جايىلىپ كەلەدى. وسىلايشا، قازاق تاريحىنىڭ نەبىر اسىلدارى سۋ استىنا كەتىپ، ماڭگىلىككە جوعالۋى مۇمكىن. وسى جەرگە بوگەت جاساۋ قوماقتى قارجىنى تالاپ ەتسە، وزەننىڭ ەكىنشى جاعاسىن تەرەڭىرەك قازىپ نەمەسە ارنانى وزگە جاققا بۇرىپ، تولقىندى قالادان الىستاتۋعا بولار ەدى.قورىتا كەلگەندە، كونەنىڭ كوزى، بابالار وركەنيەتىنىڭ دايەگى بولعان سارايشىق قالاسىنىڭ ساقتالىپ قالۋىنا ۇلكەن قاتەر ءتونىپ تۇر. سىنىپتاي سىرعىعان ۋاقىت تەزىندە ماتەريالدىق قۇندىلىققا ماڭىز بەرەمىز دەپ، رۋحاني بايلىعىمىزدان ايرىلىپ قالمايىق! بولعان ءجايتتى كوزبەن كورگەننەن كەيىن قازاقتىڭ ءبىر بالاسى، ەلدىڭ ازاماتى رەتىندە ءۇنسىز قالا المادىم. تاريحىمىزدى قالاي قۇرمەتتەسەك، تاريح سوتىندا ۇرپاقتار بىزگە سونداي باعا بەرەدى. باس سۇيەگىمىز شاشىلىپ، دالادا قاراۋسىز، ۇرپاققا ەلەۋسىز قالۋدان ساقتاسىن!استانا قالاسىنىڭ تۇرعىنى ساكەن ەسىركەپوۆ
|
بىشكەكتە باسشىلار باس قوسۋدا14 ماۋسىم 2019, 14:00 1655 0 سىرتقى ساياسات قىرعىز استاناسى بىشكەك قالاسىندا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ 19وتىرىسى باستالدى. القالى جيىنعا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆ قاتىسۋدا.قازىرگى ۋاقىتتا قىرعىز پرەزيدەنتىنىڭ الاارشا رەزيدەنتسياسىنا شىۇعا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارى كەلىپ جاتىر. مارتەبەلى مەيمانداردى قىرعىز پرەزيدەنتى سوورانباي جەەنبەكوۆ قارسى الۋدا. بۇل راسىمنەن كەيىن پرەزيدەنتتەر بىرگە سۋرەتكە تۇسەدى. ودان كەيىن شاعىن جانە كەڭەيتىلگەن قۇرامداعى وتىرىس بولادى.جالپى، شىۇنىڭ دامۋ جايكۇيى مەن كەلەشەگى جايىندا پىكىر الماسىلىپ، وڭىرلىك جانە حالىقارالىق وزەكتى ماسەلەلەر تالقىعا تۇسەتىن وتىرىسقا قىرعىز پرەزيدەنتى س.جەەنبەكوۆ توراعالىق جاسايدى. كەڭەسكە ءۇندىستان پرەمەرءمينيسترى نارەندرا مودي، قحر توراعاسى سي تسزينپين، رەسەي پرەزيدەنتى ۆ.پۋتين، پاكىستان پرەمەرءمينيسترى يمران حان، وزبەكستان پرەزيدەنتى ش. ميرزيوەۆ، تاجىكستان پرەزيدەنتى ە.راحمون، سونداياق اۋعانستان پرەزيدەنتى ا.گاني، بەلارۋس پرەزيدەنتى ا.لۋكاشەنكو، يران پرەزيدەنتى ح.رۋحاني، موڭعوليا پرەزيدەنتى ح.باتتۋلگا قاتىسادى. مەملەكەت باسشىلارى 14 قۇجاتقا، ونىڭ ىشىندە 13 شەشىم مەن شىۇعا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ بىشكەك دەلاراتسياسىنا قول قويماق. سونىمەن قاتار وتىرىس اياسىندا باق، سپورت، دەنساۋلىق ساقتاۋ، شىۇنىڭ حالىقارالىق بايلانىسىن كەڭەيتۋ سالالارىنداعى ىقتىماقتاستىقتى قامتيتىن 7 قۇجاتقا قول قويۋ كوزدەلىپ وتىر.قازاقستان تاراپى باستاماشىلىعىمەن ازىرلەنگەن دەنساۋلىق ساقتاۋ، شىۇنىڭ استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىمەن ءوزارا ءىسقيمىلى، تسيفرلاندىرۋ جانە اقپاراتتىقكوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالار، شىۇاۋعانستان بايلانىس توبىنىڭ مۇنان ارعى ءىسقيمىلى سىندى سالالارداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا باعىتتالعان قۇجاتتار دا راسىمدەلمەك. ايتا كەتەرلىگى، 20192020 جىلدارى ۇيىمعا توراعالىق رەسەي تاراپىنا وتەدى جانە شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ كەزەكتى وتىرىسى 2020 جىلعا جوسپارلانعان.بۇگىن, 21:09 زارينا وماروۆا: تويدى ويلايتىن كەز ەمەس قازىر
|
جۇڭگو ۇندىستانمەن تالاس تارتىس تۋىلعان جەرگە اسكەر تۇرعىزدى؟ جۇڭگو جاق بۇعان جاۋاپ قايتاردىحالىق تورابىجاڭا حابارلارپومپەونىڭ، جىڭ گو ىننىڭ شىلعي وسەك اياڭىن پاش ەتەمىز ەڭبەگىڭ قاتتى بولسا، تاتقانىڭ ءتاتتى بولادى شينجياڭ سىرتپەن بىرلەسكەن دوستىق قوعامى تاجىكستانداعى شينجياڭدىق چياۋباۋلاردىڭ، وقۋشىلاردىڭ ۋاكىلدەرىمەن بەينە ەكران اڭگىمە ءماجىلىسىن وتكىزدى شينجياڭ اۆتونوميالى رايونىنىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ نازاريا زەرتتەۋ تالقى ءماجىلىسى اشىلدى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى جاڭا پارتيا مۇشەلەرى ۋاكىلدەرىنىڭ پارتياعا كىرۋ سەرتىن بەرۋ قيمىلىن ورىستەتتى جۇڭگو ۇندىستانمەن تالاس تارتىس تۋىلعان جەرگە اسكەر تۇرعىزدى؟ جۇڭگو جاق بۇعان جاۋاپ قايتاردى 90نان استام ەل جۇڭگونى قولدادى! وسەك اياڭ شينجياڭنىڭ گۇلدەنۋىنە، دامۋىنا بوگەت بولا المايدى شينجياڭ ماقتاسىنا كۇيە جاعۋعا باتىل قارسى تۇرامىز شينجياڭنىڭ كىرشىكسىز ماقتاسىنا كۇيە جاعۋعا جول بەرمەيمىز لاۆاندا گۇل اشىپ، تۇرمىسىمىز قۇلپىرا ءتۇستى رايونىمىز ازىق تۇلىك حاۋىپسىزدىگىندە پارتيا، ۇكىمەت ۇقساس جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋدى جاپپاي تياناقتاندىردى امەريكادا وقىعان ءبىر دوكتوردىڭ باقىتپەن ورالۋى تۋما جۇرەك اۋرۋى بار بالالاردى ەمدەۋگە قاتىستى پەرىشتە ساپارى اتتى قيمىل شينجياڭدا وتكىزىلدى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ۋاكىلدەرى ب م ۇ ادامدىق ۇقىق القالار كەڭەسىندە شينجياڭنىڭ دامۋ جەتىستىكتەرىن تانىستىردى تەلەگرافتان، ينتەرنەتتەن پايدالانىپ الدامكوستىك ىستەۋگە قاتاڭ سوققى بەرەدى حايكۋ كەدەنى پارتگرۋپپاسىنىڭ بۇرىنعى شۋجيى، بۇرىنعى كەدەن باستىعى لي لانشۋە ءتارتىپ تەكسەرۋى مەن ۇيىمدىق تەكسەرۋگە الىندى جاتتاپ الىڭىز، 95128! جۇڭگو جاق ا ق ش قا قاراتا ءۇش جاقتان تولىق تەكسەرۋ جۇرگىزۋگە بايسالدىقپەن ۇندەۋ تاستادى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس ۆاكسيناسىنىڭ ەكىنشى دوزاسىن ەكتىرگەندە ءبىرىنشى دوزاسىن ەكتىرگەنگە قاراعاندا اۋىرا ما؟جۇڭگو ۇندىستانمەن تالاس تارتىس تۋىلعان جەرگە اسكەر تۇرعىزدى؟ جۇڭگو جاق بۇعان جاۋاپ قايتاردى2021.06.24 13:46 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى6 ايدىڭ 23 كۇنى، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ اقپار جاريالاۋشىسى جاۋ ليجيان كەزەكتى تىلشىلەر جينالىسىن باسقاردى.ءبىر ءتىلشى مىناداي سۇراۋ قويدى: ءۇندىستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترى سۋ جيەچيڭنىڭ ايتۋىنشا، جۇڭگو ءالى دە ەكى ەلدىڭ شەكاراسىنداعى تالاس تارتىس بار جەرگە اسكەري بولىمدەرىن ورنالاستىرۋدا. جۇڭگونىڭ بۇل جونىندەگى ءوز ۋادەسىن اتقارۋ اتقارماۋى ٵلى دە بەلگىسز. شەكارا ماسەلەسى ٵلى دە جۇڭگو مەن ءۇندىستان ءدۇپ كەلىپ وتىرعان سىناق، جۇڭگو بۇعان قالاي قارايدى؟جاۋ ليجيان بىلاي دەدى: جۇڭگونىڭ جۇڭگو ءۇندىستان شەكاراسىنىڭ باتىس بولىگىندەگى اسكەري ورنالاستىرۋى قالىپتى قورعانىس ورنالاستىرۋى، مۇنداعى ماقسات قاتىستى ەلدەردىڭ جۇڭگو تەرريتورياسىن جالماۋىنان جانە حاۋىپ قاتەر تۋدىرۋىنان ساقتانۋ جانە وعان توتەپ بەرۋ. ۇزاق ۋاقىتتان بەرى، ءۇندىستان جاق جۇڭگو ءۇندىستان شەكارا وڭىرىنە ۇزدىكسىز اسكەر كۇشىن ورنالاستىرىپ كەلدى ءارى ۇزدىكسىز شەكارادان اسىپ جۇڭگو تەرريتورياسىن جالمادى، بۇل جۇڭگو ءۇندىستان شەكارا جاعدايىنىڭ شيەلەنىسۋىنىڭ قاينارى. جۇڭگو جاق شەكارا ماسەلەسىن كەلىسسوز ارقىلى بەيبىت جولمەن شەشۋدى ەجەلدەن دارىپتەپ كەلەدى، شەكارا ماسەلەسىن ەكى جاقتى قارىم قاتىناسپەن بايلانىستىرۋدى قۇپتامايدى.
|
كالا گۆشىنىڭ شىپالىق رولى شىنجاڭ ساغلاملىق تورىكالا گۆشىنىڭ شىپالىق رولىمەنبە: شىنجاڭ ساغلاملىق تورى يوللانغان ۋاقتى: 13:23 121216 يازما ئاۋاتلىقى: 3245كالا ئوتخور كۆشىگۈچى ھايۋان، ئۇ ئادەتتىكى كالا، سۇ كالىسى، سۈت كالىسى ئىنەك، گۆش كالىسى، قوتاز قاتارلىدق بىر قانچە خىل بولىدۇ. كالا گۆشى تەركىبىدىكى ئاقسىل مىقدارى يۇقىرى، تاغ مىقدارى تۆۋەن، تەمى مەززىلىك بولغاچقا، كىشىلەر ئۇنى ياقتۇرۇپ ئىستېمال قىلىدۇ.كالا گۆشى ئارىسىدا ئورۇق گۆش جىق، ياغ ئاز بولۇپ، يۇقىرى ئاقسىللىق، يېغى ئاز ئەلا سۈپەتلىك گۆش تۈرىدىكى يېمەكلىك ھېسابلىنىدۇ. كالا گۆشى ئاقسىل تەركىبىدىكى زۆرۈر ئامىنو كىسلاتا بىر قەدەر كۆپ بولغانلىقتىن، ئۇنىڭ ئوزۇقلۇق قىممىتىمۇ يۇقىرى بولىدۇ.كالا گۆشى تەركىبىدە ۋىتامىن1، ۋىتامىن2، ۋىتامىن، شۇنىڭدەك فوسفور، كالىي، ناترىي قاتارلىق مىنېرال ماددىلار بار.كالا گۆشى ئورگانىزىمنىڭ كېسەلگە قارشى تۇرۇش ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرىدۇ، ئۆسۈپ يېتىلىۋاتقان ۋە ئوپېراتسىيىدىن كېيىن، كېسەلدىن كېيىن كۈتۈنۈشكە موھتاج كىشىلەرنىڭ قان تولۇقلاش، توقۇلمىلارنىڭ ئەسلىگە كېلىشى قاتارلىق ئېھتىياجىغا ئالاھىدە مۇۋاپىق كېلىدۇ.كالا گۆشىنىڭ ئىچكى ئەزالارنى قۇۋۋەتلەندۈرۈپ، بەدەن قۇۋۋىتىنى ئاشۇرۇش، سۆڭەكمۇسكۇللىرى تېلىپ ئاغرىيدىغان، قان ئازلىققا دۇچار بولغان، ئۇزۇن يىل كېسەل تارتىپ جۈدەپ، كۆزى قاراڭغۇلىشىدىغان بولۇپ قالغانلارنىڭ ئىستېمال قىلىشىغا مۇۋاپىق كېلىدۇ. كالا گۆشىنى چىلان بىلەن بىللە قاينىتىپ دۈملەپ پىشۇرۇپ ئىستېمال قىلىپ بەرگەندە، مۇسكۇللارنىڭ ئۆسۈشىگە ياردەم بېرىش ۋە جاراھەتنىڭ ساقىيىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئۈنۈمى بولىدۇ.كالىنىڭ گۆشىدىن باشقا،، كالىنىڭ قېنى، جىگىرى، دىڭزىيا كالىنىڭ ئۆت تېشى سىدىمۇ ئوزۇقلۇق كۆپ، كالىنىڭ قېنى ئاساسلىقى قانلىق تولغاق، چوڭ تەرىتى قان ئارىلاش كېلىش، تالئاشقازان زەئىپلىك، قاننىڭ زەئىپلىشىشىدىن ھەيز توختاپ قېلىش قاتارلىق كېسەللىكلەرگە شىپا بولىدۇ.دىڭزىيانىڭ تەمى ئاچچىق، تەبىئىتى سوغۇق، ئۇ ئاساسلىقى قىزىتمىلىق كېسەللىك سەۋەبىدىن ھۇشسىزلىنىش، جۆيلۈش، تۇتقاقلىق تۇتۇپ ئەسەبىيلىشىش، بالىلارنىڭ دۆلىنىپ تارتىشىپ قېلىشى، چىش ئاغرىش، كېكىردەك ئىشىش، تىلىغا چىيقان چىقىش، غەلۋىرەك، كۆز يارا قاتارلىقلارغا شىپا بولىدۇ.كالىنىڭ جىگىرىنى ئىستېمال قىلسا قاننى تولۇقلايدۇ، جىگەرنى قۇۋۋەتلەندۈرىدۇ، كۆزنى روشەنلەشتۈرىدۇ.كالا گۆشىنى پىشۇرۇشتا، ئۇنى بىۋاسىتە قىزىق سۇغا سېلىپ قاينىتىش، سوغۇق سۇ قۇيماسلىق كېرەك. قىزىق سۇ كالا گۆشىنىڭ سىرتقى يۈزىدىكى ئاقسىلنى تېز سۈرئەتتە قاتتۇرۇپ، گۆش تەركىبىدىكى ئامىنو كىسلاتانىڭ سىرتقا سىرغىپ چىقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ، بۇنىڭ بىلەن كالا گۆشىنىڭ مەززىلىك تەمى ساقلىنىپ قالىدۇ.كالا گۆشىنى دۈملەپ پىشۇرۇشتا ئازراق ئاچچىقسۇ بىر كىلوگرام گۆشكە 12 قوشۇق قۇيۇۋەتسە، گۆش يۇمشاق پىشىدۇ. كالا گۆشى سېلىنغان قازانغا دولانا، تۇرۇپ، ئاپېلسىن شۆپىكى، چاي قاتارلىقلارنىڭ بىرەر خىلىنى سالسىمۇ، گۆش ئاسان ۋە يۇمشاق پىشىدۇ.كالا گۆشى ياڭيۇ بىلەن بىللە پىشۇرۇلسا ئوزۇقلۇق قىممىتى تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ ھەم تالئاشقازاننى ساغلاملاشتۇرۇش رولىغا ئىگە بولىدۇ.كالا گۆشى يىرىكرەك قاتتىقراق بولغاچقا، بەزىدە ئاشقازان شىللىق پەردىسىنى غىدىقلايدۇ، كالا گۆشى ياڭيۇ بىلەن بىللە پىشۇرۇلسا، تەمى ياخشى بولۇپلا قالماستىن، بەلكى ياڭيۇ تەركىبىدە مول يوپۇرماق كىسلاتاسى بولۇپ، ئۇ ئاشقازان شىللىق پەردىسىنى قوغداش رولىنى ئوينايدۇ.ئېشىپ قېلىپ تەكرار ئىسسىتىلغان ياكى سوغۇق ساقلاپ تەكرار قىزىتىلغان كالا گۆشى يېمەكلىكلىرىنى ئىستېمال قىلماسلىق، ئىسلانغان سۈرلەنگەن، كاۋاپ قىلىنغان، تۇزغا چىلانغان كالا گۆشىنى ئىستېمال قىلماسلىق لازىم.كالا گۆشىنى ئاق ھاراق، كۈدە جۈسەي، زەنجىۋىل بىلەن بىللە ئىستېمال قىلسا ئاسانلا چىش مىلىكى ياللۇغلىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. كالا گۆشىنى كاشتان بىلەنمۇ بىللە ئىستېمال قىلماسلىق لازىم.ئىسسىقى ئېشىپ كەتكەنلەر، ئامىنوفىللىن ئىچىۋاتقانلار كالا گۆشى ئىستېمال قىلىشىتىن پەرھىز تۇتۇشى، تېرە كېسىلى، جىگەر كېسىلى، بۆرەك كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلار كالا گۆشىنى ئىستېمال قىلىشتا ئېھتىيات قىلىشى لازىم.
|
باش بەت ئۇنۋېرسال تېمىلار ئۇيغۇرلارنىڭ بېلىقچىلىق ئىگىلىكىئېلان قىلىنغان ۋاقتى: 20110316، ئېلان قىلغۇچى: ئۇيغۇربېلىقچىلىق ـــ دەريا، كۆل، ساھىل، دېڭىزلاردا سۇ جانۋارلىرىنى بېقىش، تۇتۇش بىلەن شۇغۇللىنىشتەك ئىشلەپچىقىرىشى پائالىيىتىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ ئوۋچىلىق ئىگىلىكىنىڭ مۇھىم بىر تەركىبىي قىسمى بولۇپ، كونا تاش قۇراللار دەۋرىنىڭ ئاخىرقى مەزگىللىرىدە پەيدا بولۇشقا باشلىغان. كونا تاش قوراللار دەۋرىنىڭ ئاخىرقى مەزگىللىرىگە كەلگەندە كىشىلەر يەر يۈزىدىكى ھايۋانلارنى ئوۋلاپلا قالماستىن، بەلكى سۆڭەكتىن ياسالغان نەيزە، ئارا ۋە قارماق قاتارلىقلاردىن پايدىلىنىپ دەريا، كۆللەردىن بېلىقلارنى تۇتۇپ، ئوۋچىلىق ئىگىلىكىنىڭ دائىرسىنى كېڭەيتىپ، بېلىقچىلىقنىمۇ ئوۋچىلىق ئىگىلىكىنىڭ دائىرسىگە كىرگۈزگەن. ئىپتىدائىي ئادەملەر بېلىقچىلىقنى ئوۋچىلىق ئىگىلىكىنىڭ بىر قىسمى سۈپىتىدە ئۆزلىرىنىڭ تىرىكچىلىك ئېھتىياجىنى قاندۇرۇشتىكى بىر خىل ئىشلەپچىقىرىش پائالىيىتى قىلغان. كېيىنكى دەۋىرلەردە باشقا ئىگىلىك شەكىللىرىنىڭ پەيدا بولىشى ھەم ئاساسلىق ئىگىلىك شەكلىگە ئايلىنىشىغا ئەگىشىپ، بېلىقچىلىقنىڭ ھەر خىل ئىگىلىك شەكىللىرى ئىچىدىكى ئورنى قوشۇمچە ئورۇنغا چۈشۈپ قالغان بولسىمۇ، لېكىن ئىنسانلارنىڭ بېلىقنى ئۇزۇقلۇق قىلىش ئېھتىياجى يەنىلا بېلىقچىلىقنىڭ تالاي ئەسىرلەردىن بىرى ئۈزۈلۈپ قالماي، سىجىل داۋاملىشىپ، تەرەققى قىلىشىغا تۈرتكە بولۇپ كەلگەن. بېلىقچىلىق ئۇيغۇرلارنىڭ ئەنئەنىۋىي ئىقتىسادىي مەدەنىيەت تىپلىرىنىڭ بىرى بولۇپلا قالماستىن، بەلكى شىنجاڭدىن ئىبارەت بۇ قۇرغاق رايۇندا شەكىللەندۈرگەن بىر خىل ئالاھىدە ئىگىلىك شەكلىدۇر. كونا تاش قۇراللار دەۋرىنىڭ ئاخىرقى مەزگىلىدە شىنجاڭدا ياشىغان قەدىمكى ئاھالىلەر تەرمىچىلىك، دەريا بېلىقلىرىنى تۇتۇش ۋە نەسلى قۇرۇپ كەتكەن ياكى قۇرۇمىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلاش ئارقىلىق ئۆزلىرىنىڭ تۇرمۇشىنى قامدىغان. شىنجاڭنىڭ بېلىقچىلىقى ئارال ۋە دېڭىز بويى رايۇنلارنىڭكىگە ئوخشىمايدىغان ئۆزگىچە ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە. جۇغراپىيىلىك شارائىتنىڭ چەكلىمىسى تۈپەيلىدىن شىنجاڭنىڭ بېلىقچىلىقى ئارال ۋە دېڭىز بۇيى رايونلىرىدىكىدەك ئۇنداق مەخسۇسلىشىپ، كەسىپلىشىپ كېتەلمىگەن بولسىمۇ، لېكىن ئۇيغۇر خەلقى يەكەن دەرياسى، زەرەپشان دەرياسى، تىزناپ دەرياسى، قەشقەر دەرياسى، ئاقسۇ دەرياسى، تارىم دەرياسى، ئىلى دەرياسى ۋە لوپنۇر كۆلى، باغراش كۆلى قاتارلىق دەريا ۋە كۆللەرنى بويلاپ، ئۆزىنىڭ ئەۋزەل شارائىتىدىن پايدىلىنىپ بېلىقچىلىق ئىگىلىكى بىلەن شۇغۇللىنىپ كەلگەن ۋە بېلىق تۇتىدىغان قۇرال سايمان، ئۇسۇللارنى ئىجاد قىلغان، ھەمدە ئۆزگىچە بېلىق ئىستېمال ئادىتى، ئىشەنچ ۋە چۈشەنچىلەرنى، ئۆرپئادەت تۈسى قۇيۇق بولغان پەرھىزلەرنى شەكىللەندۈرگەن. ئۇيغۇرلار سۇ مەھسۇلاتلىرى ئىچىدە بېلىقنى ئەڭ كۆپ ئىستېمال قىلىدۇ. بېلىق سۇدا ياشايدىغان ھايۋان بولغىنى ئۈچۈن، بېلىقچىلىق كەسپىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش سۇ مەنبەسى ئەۋزەللىكى بولۇشىنى تەلەب قىلىدۇ. ئۇيغۇر يازما يادىكارلىقلىرىدىكى بېلىق ۋە بېلىقچىلىققا ئائىت بايانلارنى كۆپلىكى ۋە قەدىمىيلىكى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ بېلىقچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىش، بېلىق ئىستېمال قىلىش ئادىتى ۋە تارىخىنىڭ خېلى ئۇزۇن ئىكەنلىكىنى دەلىللەيدۇ. مەھمۇد قەشقىرى تۈركىي تىللار دىۋانى تۆۋەندە قىسقارتىپ دىۋان دەپلا ئاتىلىدۇ. دا بېلىق، بېلىق تۈرلىرى، بېلىق تۇتۇش سايمانلىرى ۋە ئۇسۇللىرى ھەققىدە ناھايىتى قىممەتلىك ئۇچۇرلارنى قالدۇرىدۇ. مەسىلەن، دىۋان دا: ئەتىل ـــ ئېدىل ۋولگا. قىپچاق ئېلىدىكى بىر دەريانىڭ نامى. بۇ دەريا بۇلغار كاسپى دېڭىزىغا قۇيۇلىدۇ؛ بىر تارمىقى رۇس ئېلىدىن ئېقىپ كېلىدۇ. شېئىردا مۇنداق كەلگەن:ئېدىل دەرياسى تاغ قىيالىرىغا ئۇرۇلۇپ ئاقماقتا، دەريا سۈيىنىڭ تېشىشىدىن پەيدا بولغان كۆلچەكلەردە بېلىق ۋە پاقىلار كۆپەيمەكتە.1100؛ بالىق ـــ بېلىق. ماقالدا مۇنداق كەلگەن: بالىق سۇۋدا كۆزى تاشتىن ــ بېلىق ئۆزى سۇدا، كۆزى تاشقىرىدا 1491؛ بالىقلىغ ـــ بالىقلىغ ئۆگۈز بېلىقلىق دەريا، بېلىقى بار دەريا.1648؛ سىزرىلدى ـــ سىيرىلدى سېرىلدى.بالىق ئەلىكدىن سىزرىلدى بېلىق قولدىن سىيرىلدى. ھەرقانداق بىر سىلىق نەرسىنىڭ قولدىن ياكى باشقا نەرسىدىن سېرىلىشىغىمۇ شۇنداق دېيىلىدۇ 2335؛ بالىقلاندى ـــ بېلىقلاندى. كۆل بالىقلاندى كۆل بېلىقلاندى. بېلىقلىق بولدى. 2384؛ بالىقسادى ـــ بېلىقسىرىدى، بېلىق يېگۈسى كەلدى. ئەر بالىقسادى ئادەم بېلىقسىرىدى بالىقسار بالىقساماق.3456 دېيىلگەن. مەھمۇد قەشقىرى دىۋان يېزىش ئۈچۈن 15 يىل تىل تەكشۈرۈش جەريانىدا تۈركىي تىللىق قەبىلە قەۋىملەرنىڭ شەھەر ۋە سەھرالىرىنى باشتىن ئاياغ كېزىپ چىقىپ ئۇلارنىڭ دەريا كۆللىرىدىكى سۇ جانلىقلىرىغىمۇ دىققەت قىلغان ھەم ئۇلارنى خاتىرلىگەن. قاراخانىيلار سۇلالىسى دەۋرىدە بېلىقچىلىق ئىگىلىكى خېلى تەرەققىي قىلغان بولۇپ، ئىلى دەرياسى، چۇ دەرياسى، تالاس دەرياسى، سىر دەرياسىنىڭ ئوتتۇرا ئېقىنىدا بېلىق تۇتۇلاتتى، بېلىقچىلىق ئىشلىرى سۇلالىنىڭ ئىقتىسادىي ھاياتىدىمۇ مۇئەييەن ئورۇنغا ئىگە ئىدى. ئالدىنقى ئەسىرنىڭ باشلىرىدا گېرمانىيىلىك ئېكىسپىدىتسىيىچى ئالبېرت. فون. لىكوك ئىككىنچى قېتىم ئىكىسپىدىتسىيە ئەترىتى تەشكىللەپ شىنجاڭغا كەلگەندىكى تەكشۈرۈش خاتىرىسىدە، پۈتكۈل جەنۇبىي شىنجاڭدا ئىككى جايدىكى خەلقلا دائىم بېلىق يەيتتى، بىرى بارچۇقنىڭ مارالبېشى ئەتراپى بولۇپ، تارىم دەرياسىدا بېلىق كۆپ ئىدى، يەرلىك دولانلارنىڭ دائىملىق تامىقى ئىدى؛ يەنە بىرى، لوپنۇر ئەتراپى بولۇپ، بېلىق يەرلىكلەرنىڭ ئاساسلىق ئۇزۇقى ئىدى. ئۇلار بېلىقنى يېڭى ۋاقتىدىلا تازىلاپ پىشۇرۇپ يەيتتى ياكى قۇرۇتقاندىن كېيىن يەيتتى. دەيدۇ. يازما يادىكارلىقلىرىمىزدىكى دېيارىمىزنىڭ بېلىقچىلىقى ھەققىدىكى بايانلارنىڭ چىنلىقىنى ئارخېئولوگىيىلىك تەكشۈرۈش ۋە بايقاشلارمۇ تولۇق دەلىللەيدۇ. مەسىلەن، 2008 يىلى لوپنۇر رايۇنىدا ئېلىپ بېرىلغان ئارخېئولوگىيىلىك تەكشۈرۈشتە تېتىما كۆلىنىڭ شەرقىدىكى لوپنۇرلۇقلار كەنتىدە يېڭى خارابىلىك بايقالغان. بۇ يېڭى مەھەللە خارابىلىكىدە بېلىق تورىنىڭ قالدۇقلىرىمۇ بايقالغان. روسىيىلىك ئېكىسپىدىتسىيىچى پېرژىۋالىسكى 1885 يىلى ئالتىنچى ئايلاردا خوتەندە قىلغان تەكشۈرۈش پائالىيەتلىرىدىن قالدۇرغان خاتىرىسىدە مۇنداق يازىدۇ: تەۋەككۈل كەنتىنىڭ يېنىدا ئىنتايىن چوڭقۇر بىر كۆل بار ئىكەن. سۇ ئۈستىدە بىر قىسىم ياۋا ئۆردەك، غاز ۋە قارا پوكان تۇرنا، سۇ ئاستىدا نۇرغۇنلىغان چوڭ بېلىقلار بار ئىكەن. پېرژىۋالىسكىنىڭ بۇ بايانى خوتەندىكى دەريا كۆللەردىمۇ بېلىق تۈرلىرىنىڭ كۆپ ئىكەنلىكىنى ئىپادىلەيدۇ. دوكتۇر ئەسەت سۇلايمان ئۇنتۇلغان ھېكايە: كۆچمە كۆل ۋە لوپنۇرلۇقلارنىڭ ھايات شەجەرىسى ناملىق ماقالىسىدە لوپنۇرلۇقلارنىڭ بېلىقچىلىق ھاياتى ھەققىدە توختىلىپ: كۆل، قومۇش، قېيىق، قارماق، ساتما ۋە بېلىق پۇرىقى مانا بۇلار ئۇلارنىڭ ھايات مەئىشىتىنىڭ ئاساسى مەزمۇنى ئىدى. ئۇلار دىماغنى يارغۇدەك ئاچچىق بېلىق پۇرىقى ئىچىدە بۇ دۇنياغا تۇغۇلاتتى، يەنە شۇ بېلىق پۇرىقى ئىچىدە بۇ دۇنيا بىلەن خوشلىشاتتى. ئۇلارنىڭ ۋۇجۇدىدىن، كىيىم كېچەكلىرىدىن، تېنىقلىرىدىن بېلىق پۇرىقى كېلەتتى، كەنت مەھەللىلەردىن، كۆل بويىدىن، ھەتتا پۈتكۈل لوپنۇر رايونىدىكى خام بېلىقنىڭ گۈپۈلدەپ تۇرغان پۇرىقى كېلەتتى. شۇنداق، ئۇلار بېلىقچىلىققا تايىنىپ تىرىكچىلىك قىلاتتى. بېلىق گۆشىدىن، قىلتىرىقىدىن، مېيىدىن قانداق پايدىلىنىشنى ياخشى بىلەتتى. بېلىق پۇرىقىنى تېخىمۇ ياخشى كۆرەتتى. بۇنىڭدىن ئانچە ئۇزاق بولمىغان ئۆتمۈشتە، لوپنۇر رايونىدىكى ئاھالىلەر نوپۇسى ھازىرقىدىن خېلىلا كۆپ ئىدى، ئۇ ۋاقىتتا بۇ يەردە جەمئىي 550 تۈتۈن بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئىچىدە ئۈچتىن ئىككى قىسىم ئاھالە لوپنۇر كۆلىدە بېلىقچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىدىكەن. دەيدۇ. ئەپسۇسكى، لوپنۇر كۆلىنىڭ قۇرۇپ كېتىشى بىلەن لوپنۇرلۇقلاردىكى بېلىقچىلىق ئىگىلىكى، ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ئادەتلەر بارا بارا ئۇنتۇلدى، قاچاق چارۋىچىلىق ۋە تېرىقچىلىق ئىگىلىكى ئاساسلىق ئىگىلىك شەكلىگە ئايلاندى. بۈگۈنكى كۈندە ئۇيغۇرلار بېلىق پىشۇرۇشنىڭ قەدىمي ۋە ئىپتىدائىي ئۇسسۇللىرىنىمۇ ساقلاپ قالغان. زەرەپشان دەرياسى بويىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ بېلىق كاۋىپى پىشۇرۇشىدا تۆۋەندىكىدەك قەدەم باسقۇچلار ئېلىپ بېرىلىدۇ: ئالدى بىلەن پۈتۈن بېلىقنىڭ قاسرىقى قىرىۋېتىلىدۇ ، بېلىقنىڭ قورساق قىسمى يېرىلىپ، بېلىقنىڭ ئىچكى ئەزالىرى ئېلىۋېتىلىدۇ. بېلىقنىڭ تەكشى پىشىشى ئۈچۈن بېلىقنىڭ ئۈستۈنكى قىسمى ۋە ئاستىنقى قىسمىغا ئىككى تال قىسقا ياغاچ زىق توغرىسىغا پاراللېل ھالەتتە ئۆتكۈزۈلۈپ، بېلىقنىڭ بەدىنى يەلپۈگۈچسىمان كېرىلىدۇ، بېلىقنىڭ ئاغزىدىن قۇيرۇقىغىچە بىر تال تومراق يۇلغۇن زىق ئۇزۇنىسىغا ئۆتكۈزۈلىدۇ. ئۆتكۈزۈپ تەييار قىلىۋېلىنغان پۈتۈن بېلىقلار بېلىقنىڭ بەدىنىگە ئۆتكۈزۈلگەن توم زىق ئارقىلىق دەريا بويىدىكى قۇم ساھىلىغا يۇمىلاق چەمبەر شەكلىدە سانجىپ، تىزىلىدۇ، چەمبەر نىڭ ئوتتۇرىغا قۇرۇپ كەتكەن توغراق ئوتۇنى ياكى يۇلغۇن شاخچىلىرىدىن كىچىك گۈلخان ياسىلىپ، بېلىق ئۇنىڭ ئوتىدا بىر سائەتلەر ئەتراپىدا قاقلاپ پىشۇرىلىدۇ. پىشۇرۇپ ئېلىنغان بېلىق كاۋىپىغا تۇز، مۇچ ئۇۋىقى، زىرىلەر سېپىلسە، بېلىق كاۋىپى تېخىمۇ خۇش پۇراق ۋە يېيىشلىك بولىدۇ. قىسقىسى، بېلىق ئۇيغۇرلارنىڭ كاۋاب تۈرىدىكى تاماقلىرى ئىچىدە ئەتىۋارلىق تاماقلارنىڭ بىرى بولۇپ، ئومۇمىيلىق نوقتىسىدىن قارىغاندا ئۇيغۇرلار بېلىقنى سۇدا پىشۇرۇپ يېگەنگە قارىغاندا، ئوتتا پىشۇرۇپ يېيىشنى بەكرەك ياقتۇرىدۇ.بۈيۈك ئالىم، تىلشۇناس مەھمۇد قەشقىرى دىۋان دا بەزى سۇ جانلىقلىرى ۋە ئۇلارنىڭ تۈرلىرى ھەققىدە ئازدۇر كۆپتۇر مەلۇمات بەرگەن. مەسىلەن، دىۋان دا: چاباق ـــ تۈرك كۆلىدە بولىدىغان بىر خىل كىچىك بېلىق. 1494؛ باشغان ـــ ئېغىرلىقى ئەللىك يۈز رىتىل كېلىدىغان بىر خىل چوڭ بېلىقنىڭ نامى. يۇرت چوڭىمۇ شۇنىڭغا ئوخشىتىپ بودۇن باشغانى دېيىلىدۇ. بۇنىڭ مەنىسى ئەلنىڭ باشلىقى دېگەن بولىدۇ. 1570 دېيىلگەن بولۇپ، مەھمۇد قەشقىرى چاباق، باشغان دېيىلىدىغان ئىككى خىل بېلىق تۈرى ھەققىدە ئۇچۇر بەرگەن. ھازىر ئېلىمىزنىڭ دېڭىز بويىدىكى رايونلىرىغا سېلىشتۇرغاندا، شىنجاڭنىڭ بېلىقنىڭ تۈرلىرى ئانچە كۆپ ئەمەس، بېلىق تەركىبى بىر قەدەر ئاددى. ئۇيغۇرلار بېلىقچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىدىغان رايونلاردا 30 نەچچە خىل بېلىق تۈرى بار. شىنجاڭ، بولۇپمۇ جەنۇبىي شىنجاڭ ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئېگىز تاغلارنىڭ بىرىكمە گەۋدىسىگە تەۋە بولۇپ، شىنجاڭ چىگىرسى ئىچىدىكى كۆپ قىسىم سۇ دائىرىسىنىڭ سۇ رايى جۇغراپىيىلىك ئورنى ئۈزۈك بولغانلىقتىن، سىرتتىن باشقا بىلىق تۈرلىرى ئېقىپ كېلەلمىگەن. ئوتتۇرا ئاسىيا ئېگىز تاغلىق بىرىكمە گەۋدىسىدىكى بېلىق تۈرىنىڭ ئالاھىدىلىكى: ئېگىز، سۇغۇق، دېڭىز يۈزىدىن ئېگىز ۋە تەرتىپسىز تىز ئېقىم مۇھىتىغا ماسلىشالايدۇ. بېلىقلارنىڭ قورسىقى قارا، جۇغى بىر قەدەر چوڭ بولىدۇ، ئۇرۇغىدا زەھەر بار، سۇ تىگىدە ياشايدۇ. مەسىلەن، تارىم بېلىقى شىنجاڭ ئاق بېلىقى، تىرېكسا بېلىقى ۋە ئىتباش بېلىق. خوتەننىڭ ئۆزىدىن چىقىدىغان يەرلىك بېلىق 15 خىل بولۇپ، كۆزى بىر خىل، ئىككى ئائىلە، تۆت تەۋەلىككە كىرىدۇ. بۇنىڭدىن ئىقتىسادىي قىممىتى يۇقىرىراقى تارىم بېلىقى ۋە قوش كالپۇكلۇق بېلىق، ئازراق ئىقتىسادىي قىممىتى بارى تىرېكسا بېلىقى. تارىم بېلىقىنى كەلكۈن مەزگىلىدە كۆرگىلى بولىدۇ. قوش كالپۇكلۇق بېلىق سانجۇ دەرياسىدا ياشايدۇ. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان شىنجاڭدىكى يەرلىك بېلىقلارنىڭ تۈرى بارغانسىرى ئازىيىپ كەتكەن. بۇنىڭ سەۋەبلىرىنى ھەر خىل نوقتىلاردىن تەھلىل قىلىش مۇمكىن. شىنجاڭنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا كەڭ كۆلەمدە ئېچىلغان بوز يەرلەردە تېرىقچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىش ئېھتىياجى تۈپەيلى سۇ ئىنشائاتى قۇرۇلۇشى قانات يايدۇرۇلدى. سۇ ئىنشائاتى ئەسلىھەلىرىنىڭ قۇرۇلۇشى بىلەن ھەر قايسى تارام ئېقىملار ئوتتۇرسىدىكى سۇ يولى ئۈزۈلۈپ قېلىپ، بېلىقلارنىڭ تۇخۇملايدىغان جايى بۇزۇلۇپ كەتكەن. يەرلىك بېلىقلارنىڭ تۇخۇملايدىغان مۇھىتقا بولغان تەلىپى يۇقىرى، تۇخۇملىنىشى ئاز، كۆپىيىش ۋە قايتا كۆپىيىش ئىقتىدارى تۆۋەن، چوڭىيىشى ئاستا، يېتىلىشى تەس بولۇشتەك سەۋەبلەر بېلىق تۈرلىرىنىڭ ئاز بولىشىغا سەۋەب بولغان. ئۇنىڭدىن باشقا بېلىق تۇتۇش ئۇسۇلى ۋە سايمانلىرىنىڭ ئىلغارلىشىشى ۋە زامانىۋىلىشىشى بىلەن بېلىقنىڭ ئىشلەپچىقىرىلىشىدىن تۇتۇش كۆپ بولۇپ كەتكەن.مەھمۇد قەشقىرى دىۋان دا بېلىق تۇتۇش ئۇسۇللىرى ۋە سايمانلىرى ھەققىدىمۇ بەزى ئۇچۇرلارنى قالدۇرغان. مەسىلەن، سارماشدى ـــ سۈزۈشتى. ئول ماڭا بالىق سارماشدى ئۇ ماڭا بېلىق سۈزۈشۈپ بەردى. قازاندىن تۇتماچ چۆپ سۈزۈشۈپ بەرسىمۇ شۇنداق دېيىلىدۇ. سۇيۇق نەرسە ئىچىدىن باشقا بىر نەرسىنى سۈزۈپ ئېلىشقىمۇ شۇنداق دېيىلىدۇ. سارماشۇر سارماشماق. 2311، سارمالدى سۈزۈلدى. بالىق سارمالدى بېلىق سۈزۈلدى، يەنى بېلىق سۈزۈپ ئېلىندى. باشقىلاردىمۇ شۇنداق. 2337: سەرمەتتى ـــ سۈزدۈردى، سۈزۈپ ئالدۇردى. ئول ئاڭار بالىق سەرمەتتى ئۇ ئۇنىڭغا سۇدىن بېلىق سۈزدۈردى. ھەرقانداق نەرسە سۇيۇقلۇق ئىچىدىن سۈزۈپ ئېلىنسىمۇ شۇنداق دېيىلىدۇ. سەرمەتۈر سەرمەتمەك. 2511 دېيىلگەن. سارماشماق، سارماشدى، سارمالدى، سەرمەتتى دېيىلگىنىگە قارىغاندا، بىلىقنى مەلۇم قۇرال سايماننىڭ ياردىمىدە ھىيلە، پەم بىلەن تۇتىدىغانلىقى مەلۇم بولىدۇ. ئىشلەپچىقىرىش قۇراللىرى ۋە ئۇسۇللىرىنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ بېلىق تۇتۇش سايمانلىرىنىڭ ئىقتىدارى ۋە بېلىق تۇتۇش ئۇسۇللىرىنىڭ ئۈنۈمى تېخمۇ ئاشۇرۇلدى. ھازىرغىچە ئىنسانلارنىڭ بېلىقچىلىق تارىخىدا بېلىق تۇتۇشنىڭ ئۇسۇللىرىنى مۇنداق تۆت تۈرگە يېغىنچاقلاشقا بولىدۇ: قول بىلەن تۇتۇش. قۇرال سايمانلار بىلەن تۇتۇش. ھۇشسىزلاندۇرۇش دورلىرى بىلەن تۇتۇش. بېلىقچى قۇشلارنىڭ ياردىمىدە تۇتۇش. ئۇيغۇرلاردا بۇ ئۇسۇللاردىن قۇرال سايمانلار بىلەن بېلىق تۇتۇش ئۇسۇلى كەڭ ئومۇملاشقان. بىز تۆۋەندە بۇ ئۇسۇللارنى تەپسىلىيرەك تونۇشتۇرۇپ ئۆتىمىز:1 تور ـــ بېلىق تۇتۇش، قۇش ئوۋلاش ئۈچۈن كۆزلۈك قىلىپ توقۇلىدىغان سايمان بولۇپ، كونا تاش قوراللار دەۋرىنىڭ ئوتتۇرا مەزگىلىدە دەسلەپكى ئەقىللىق ئادەملەر قەدىمكى ئادەملەر توردىن پايدىلىنىپ بېلىق تۇتۇشنى بىلگەن. قەدىمكى ئۇيغۇر تىلىدا بېلىق ياكى كېپىنەك تۇتىدىغان تور قامىچ دەپ ئاتالغان. بۇ بەلكىم قومۇچ بولسا كېرەك. دىۋان دا: تور ـــ تور، تۇزاق. بۇنىڭ بىلەن بېلىق ۋە قۇشلار تۇتۇلىدۇ. 3168؛ ياپتى ـــ ياپتى؛ قويدى، قۇردى؛ ئەتتى. ئەر تور ياپتى ئادەم قۇش ۋە باشقىلارنى تۇتۇش ئۈچۈن تور قۇردى. 378؛ ئىزدەڭ ـــ ئىزدەم. بېلىق تۇتىدىغان بىر خىل تور: چىۋىقلار سۇغا قاتار تىزىلىپ، توسما ياسىلىدۇ. توسمىنىڭ ئوتتۇرسىدىن ئېغىز قالدۇرۇلىدۇ، تور شۇ ئېغىزغا ئورنىتىلىدۇ، بېلىقلار تورغا كېرىش بىلەنلا، تور تارتىۋىلىنىدۇ. 1157 دېيىلگەن. تارىم دەرياسى ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلار ۋە لوپنۇرلۇقلار ئۆزىنىڭ بېلىق تۇتىدىغان تورلىرىنى گۆلمە دەيدۇ. گۆلمە بېلىق تورىنى تورقا يىپىدا توقۇيدۇ. تورقا يىپى سۇدا چىرىمەيدۇ، بەلكى تېخىمۇ چىڭىپ كېتىدۇ، ئۇزاق چىدايدۇ. بىر ئادەم بېلىق جېق يەرنى نىشانلاپ تۇرۇپ تور تاشلايدۇ. تورنىڭ بىر تەرىپىدە چۆكۈرتمىسى، يەنە بىر تەرىپىدە لەيلەتمىسى بولىدۇ. يەنە بىر ئادەم كېمىلىك سۇنىڭ ئۈستۈن ياكى تۆۋەن تەرىپىدىن شۇرۇقنى سۇغا ئۇرۇپ، بېلىقلارنى تور تەرەپكە ھەيدەيدۇ. بېلىقلارنىڭ تورغا چۈشكەنلىكى بىلىنگەندىن كېيىن تورنى يېغىدۇ. تور پەقەت بېلىق تۇتۇشقىلا ئىشلىتىلىپلا قالماستىن، بەلكى يەنە باشقا جانلىقلارنى ئوۋلاشقىمۇ ئىشلىتىلگەن. ئۇيغۇرلاردا كۆلمۇ بېلىق تورى. دېگەن ماقال بار بولۇپ، بۇ ماقال ئۇيغۇرلارنىڭ مەخسۇس بېلىق كۆللىرىنى ياساپ، بېلىقچىلىقنى بىر كەسىپ سۈپىتىدە راۋاجلاندۇرغانلىقىنى دەلىللەيدۇ.2 ساچغاق شاشقاق ـــ ئۇيغۇرلارنىڭ بېلىق تۇتۇشتا ئىشلىتىدىغان سايمىنى بولۇپ، تۆمۈردىن ياسىلىدۇ. ئۇچلۇق، بېسى ئۆتكۈر، ئىككى تەرەپتە كەينىگە قايرىلغان ئىلمىكى بار تىغ. ئۇزۇن ياغاچ ساپنىڭ ئۇچىغا ئورنىتىلىدۇ ھەمدە بېلىق سانچىپ تۇتۇلىدۇ. بۇ نەرسە ئاساسەن لوپنۇر رايۇنىدا كۆپ ئىشلىتىلەتتى.كېمە. ئادەتتە مەيلى ساچغاق بىلەن بېلىق تۇتقاندا بولسۇن ياكى تور ئارقىلىق بېلىق تۇتقاندا بولسۇن كېمە، قېيىق ياكى سالدا تۇرۇپ تۇتۇلىدۇ. مەھمۇد قەشقىرى دىۋان دا: كەمى ـــ كېمە. ك فەتھىلىك تەلەپپۇز قىلىنىدۇ. ئوغۇزچە ۋە قىپچاقچە. 3323، ئۇچان ـــ ئىككى يەلكەنلىك كېمە. قىپچاقچە. 1166 دەپ خاتىرلەپ كېمە ۋە قېيىقلار ھەققىدە ئۇچۇر بەرگەن. كېمە لوپنۇر ئۇيغۇرلىرىدا كۆپ ئىشلىتىلگەن بېلىق تۇتۇش قۇراللىرىنىڭ بىرى. ئۇلارنىڭ كېمىلىرى چاپما بولۇپ، توغراق غولىنى ئويۇپ چېپىپ ياسىلىدۇ. كەڭ تارلىقى چوڭ كىچىكلىكى، ئۇزۇن قىسقىلىقى تەييارلانغان توغراق كۆتىكىگە قاراپ بولىدۇ. ئائىلىدىكى ئەرلەرنىڭ ھەممىسى كېمە تاياشنى بىلگەندەك، كېمە چېپىشنىمۇ بىلىدۇ. كىچىك چېغىدىن باشلاپلا كېمە چېپىش، تاياشنى ئۆگىنىدۇ. كېمە چېپىش، كېمە تاياشنى بىلمىگەنلەرنى ياشاشنى بىلمەيدىغانلار، دەپ قارايدۇ. شۇڭا كېمىگە دائىر ئىشلارغا بەك كۆڭۈل قويىدۇ. كېمىدە ئۆرە تۇرۇۋېلىپ تۆت بەش غۇلاچ ئۇزۇنلۇقتىكى شۇرۇق مەخسۇس كېمە تاياشقا ئىشلىتىدىغان خادا بىلەن ياكى كېمىنىڭ قۇيرۇق تەرىپىدە تىزلىنىپ ئولتۇرۇپ كېمە تايىسا، تىزلىكىگە قاراپ كۆزمۇ يېتىشەلمەيدۇ. ئۇلار كېمىدە تۇرۇپ دەريا، كۆلگە تور گۆلمە يايىدۇ، ئىلغاق، سانچىغاق شاشقاق تا بېلىق تۇتىدۇ. قىسقىسى، كېمە ئۇيغۇرلارنىڭ بىر سۇ يولى قاتناش قۇرالى بولۇپلا قالماستىن، بەلكى بېلىق تۇتۇشتا ئىشلتىدىغان قوش رولى بار مۇھىم قۇرالىدۇر. دىۋان دا يەنە: تامغا ـــ تارماق. دېڭىز، كۆل ۋە دەريالارغا قويۇلىدىغان سۇنىڭ بىر تارمىقى، قولتۇق. كېمە ياكى قېيىق توختايدىغان يەرمۇ شۇنداق دەپ ئاتىلىدۇ. 1553 دېيىلگەن. دېمەك، ئەينى ۋاقىتتا بېلىقچىلار ياكى دېڭىز، كۆل ۋە دەريالاردا سەپەر قىلغان يولۇچىلار كېمە، قېيىقلىرىنى تامغا لاردا توختىتىپ قويۇشاتتى. دىۋان دا تىلغا ئېلىشقا ئەرزىيدىغان يەنە بىر بايان بار. قۇملاق ـــ قۇلماق. قىپچاق يۇرتلىرىدا ئۆسىدىغان، ھەشقىپىچەككە ئوخشايدىغان بىر ئۆسۈملۈك. بۇ ئۆسۈملۈك كېمىگە چۈشۈپ قالسا، دېڭىز دولقۇنلىنىپ، كېمە چايقىلىپ ئىچىدىكىلەر ھالاكەت خەۋىپىدە قالارمىش. 1620 بۇ بىر خۇراپىي جورۇق بولۇپ، خەلقىمىزنىڭ نەقلىيات فولكلورى ئەلبىلىكلىرى دىكى مۇنداق خۇراپىي جورۇقلار قاتناش قۇراللىرىنىڭ زامانىۋىلىشىشى ۋە تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ يوقالدى.قېيىق ـــ سۇدا يۈرىدىغان، يولۇچى، يۈك توشۇشقا، بېلىق ئوۋلاشقا ئىشلىتىلدىغان سايمان بولۇپ، ئۇ بېلىق تۇتۇشتا ياردەمچى قۇراللىق رول ئوينايدۇ. مەھمۇد قەشقىرى دىۋان دا: ئولۇق ـــ ئولاق، قولۋاق، قېيىق 192؛ قازىق ـــ قېيىق. ياغاچتىن ئويۇپ ياسالغان نەرسە. ئارغۇچە. 1496؛ قايغىق ـــ قېيىق. 3242؛ ئوقرۇق ـــ ئوقرۇق. ماقالدا مۇنداق كەلگەن: تاغىغ ئوقرۇقىن ئەگمەس تەڭىزنى قايغىقىن بۆگمەس تاغنى ئوقرۇق بىلەن ئەگكىلى بولماس، دېڭىزنى قېيىق بىلەن بۆككىلى بولماس. بۇ ماقال چوڭ ئىشنى كىچىك تەدبىر بىلەن قايتۇرغىلى بولمايدۇ دېگەن مەنىدە ئىشلىتىلىدۇ. 1136؛ كۈرگەك ـــ كۇرەك. قېيىقنىڭ پالىقى ۋە ھەر تۈرلۈك كۇرەك.2422 دەپ تىلغا ئالغان. قېيىق نامىنىڭ ھەتتا ماقال تەمسىللەردە ئىشلىتىلىشى ئۇنىڭ قانچىلىك كەڭ ئومۇملاشقانلىقىنىڭ دەلىلىدۇر.سال ـــ كۆل، دەريالاردا ئېقىتىش ياكى ئۇنىڭدىن ئۆتۈش ئۈچۈن بىر بىرىگە چېتىپ باغلانغان ياغاچ بولۇپ، بېلىق تۇتۇشتا سالمۇ ئىشلىتىلىدۇ. دىۋان دا: سال ـــ سال. تار سۆزىمۇ مۇشۇ مەنىدە. 3214 ئۇنىڭدىن باشقا يەنە: تار ـــ سال. بىر نەچچە تۇلۇمغا يەل بېرىلىپ، ئاغزى باغلىنىدۇ. ئاندىن ئۇلار بىر بىرىگە چېتىلىپ، سۇنىڭ ئۈستىدە سۇپىغا ئوخشاش بىر نەرسە ياسىلىدۇ. كېيىن بۇنىڭ ئۈستىگە ئولتۇرۇپ سۇدىن ئۆتىدۇ. بۇ قومۇش ۋە شاخلاردىنمۇ ياسىلىدۇ. 3202 دېيىلگەن، بۇ بايانلارغا قارىغاندا ئۇيغۇرلاردا سالمۇ خېلى كەڭ ئىشلىتىلگەن.4 مايتۇ بەزى ماتېرىياللاردا مانتۇ دەپمۇ ئېلىنغان ـــ بېلىقنىڭ بېشىغا ئۇرۇپ بېلقنى ئۆلتۈرىدىغان ياغاچ توقماق بولۇپ، بۇ كۆپىنچە كېمە بىلەن بېلىق تۇتقاندا ئىشلىتىلىدۇ. بېلىقچىلار تورغا چۈشۈپ بولغان بېلىقلارنى توردىن بىر بىرلەپ ئېلىپ ئۇلارنىڭ سەكرەپ پالاقلاپ سۇغا چۈشۈپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن مايتۇ بەزىلەر مايتۇ چاقمۇ دەيدۇ. بىر ئۇچىنى مۇشتۇمدەك قىلىپ مەخسۇس ياسالغان كىچىك توقماق بىلەن بېشىغا ئۇرۇپ ھوشسىزلاندۇرۇپ كېمىگە تاشلايدۇ.5 قارماق ـــ بېلىق تۇتۇش ئۈچۈن ياسالغان ئىلمەككە ئوخشاش، ئۇچى ئۆتكۈر ۋە ئۈستىگە قايرىلغان، تىل چىقىرىلىدىغان قورال بولۇپ، ئادەتتە ئۇنىڭ ئۇچىغا يەمچۈك سانچىلىدۇ. تۈرك رۇنىك يېزىقىدىكى يادىكارلىقلاردا بېلىق تۇتىدىغان قارماقلار چومۇرمىش دەپ ئاتالغان. بولسا، دىۋان دا: ئارغاغ ـــ بېلىق تۇتىدىغان قارماق. 1191 دېيىلگەن. ئادەتتە قارماقلار شەكىللىك قارماق، شەكىللىك قارماق ۋە ئوقى بىلەن ئەگمە قىسمى تۇتىشىپ كەتكەن قارماق دەپ ئۈچ خىل بولىدۇ. قارماقنىڭ ئىجاد قىلنىشى بېلىق تۇتۇشنىڭ كىشىلەردە بىر خىل كۆڭۈل ئېچىش پائالىيىتى سۈپىتىدە ئومۇملىشىشىغا تۈرتكە بولدى. بۇرۇنقى دەۋىرلەردە قارماقنىڭ ماتېرىياللىرى ياغاچ، سۆكەڭ، تاش، سەدەپتىن بولغان، ھەتتا بەزى مىللەتلەر تىكەنلىك ئۆسۈملۈكلەرنىڭ شاخلىرى ۋە چۆجىلەرنىڭ تىرناقلىرىدىنمۇ قارماقلارنى ياساپ ئىشلەتكەن. قارماق تاشلاش ئۇسۇللىرىدا قول بىلەن قارماق تاشلاش، دەستىلىك قارماق تاشلاش، ئارقانلىق قارماق تاشلاش، قارماقنى تارتىش قاراق يىپىنى يېغىش قاتارلىق پەرقلەر بولىدۇ.6 مانجا ـــ بېلىقچىلىق ئىگىلىكىنىڭ دەسلەپكى مەزگىللىرىدە قىرچىن قىپچىلىرىدىن سوكەن ياكى كۇلا شەكلىدە توقۇلۇپ بېلىق تۇتۇشتا ئىشلىتىلگەن سايمان بولۇپ، كېيىن تورقۇ يىپىدا توقۇلىدىغان بولغان. بۇ سايمان ئىپتىدائىي جەمئىيەتتىكى بېلىق تۇتۇش ئىشلىرىدا ئىشلىتىلگەن، لېكىن بۈگۈنكى كۈندە ئىشلىتىلىشتىن قالدى.چارۋاغ ـــ دەريالاردا بېلىق تۇتۇش ئۈچۈن، ياغاچلارنى بىر بىرىگە قورشام قىلىپ، قويۇلغان دائىرە،بىر ئۇچىغا كۈنجۈت باغلاپ قويۇلىدۇ. بېلىقلار كۈنجۈتنى پۇراپ، چارۋاغنىڭ ئىچىگە كىرىپ تۇتۇلىدۇ. چارۋاغ نى ئىلى رايۇنىدىكى ئۇيغۇر بېلىقچىلار كۆپ ئىشلىتىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، شىنجاڭنىڭ بېلىقچىلىق رايۇنلىرىدا ئانار شۆپىكى، ئاچچىق ئۆرۈكنىڭ مېغىزى، شاپتۇل مېغىزى قاتارلىقلاردىن بېلىقنى ھۇشسىزلاندۇرۇش دورىلىرى ياسىلىدۇ. بۇ دورىلارنى سۇغا سەپكەندە، بېلىق ئۇنى يېگەن ھامان ھۇشسىزلىنىپ سۇنىڭ ئۈستىگە لەيلەپ چىقىدۇ. بېلىقچىلار ئۇنى سۈزۈۋالىدۇ. بەزى جايلاردا كىشىلەر بېلىق تۇتۇشتا پارتلاتقۇچ دورىلاردىن پايدىلىنىپ كىچىك تىپتىكى پارتلىتىش ئارقىلىق بېلىق تۇتىدۇ. بىراق بۇ ئۇسۇل دەريا ۋە كۆللەرنىڭ تەبىئىي مۇھىتىنى بۇلغايدىغان ناچار ئۇسۇل بولغانلىقتىن، كىشىلەرنىڭ بۇ خىل ئۇسۇلدا بېلىق تۇتۇشى مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار تەرپىدىن چەكلەندى.يەمچۈك ـــ بېلىق تۇتۇش ئۈچۈن قارماق، تۇزاقلارغا ئېلىپ قويىدىغان گۆش، سازاڭ ياكى شۇنىڭغا ئوخشاش نەرسىلەر بولۇپ، ئۇيغۇر تىلىدا بېلىق قارماقنى كۆرمەيدۇ، يەمچۈكنى كۆرىدۇ.، يەمچۈكنى يېدىڭ، قارماققا ئېلىندىڭ. دېگەندەك ماقاللار مۇشۇنىڭدىن كەلگەن.ئىنسانلار بېلىقلارنى پەقەت ئۆزلىرىلا ئوۋلاپلا قالماستىن، بەلكى يەنە بەزى قۇشلارنىڭمۇ ئوۋلايدىغانلىقىغا دىققەت قىلغان. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار بۇنداق بېلىقچى قۇشلارنى قولغا كۆندۈرۈش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ ياردىمىدە بېلىق تۇتقان. مەھمۇد قەشقىرى ئۇيغۇرلاردا بېلىقئالغۇچ ھەققىدە تۇنجى يازما ئۇچۇر قالدۇرغان كىشى بولسا كېرەك. دىۋان دا: بالىقچىن ــ بېلىقاغۇچ. بېلىقچى قۇش بېلىق ئوۋلايدىغان ئاق قۇش. 1665 دېيىلگەن. بېلىقئالغۇچ ـــ پەي تۈكلىرىنىڭ رەڭگى قارا، يېشىل ۋە پارقىراپ تۇرىدىغان؛ تۇمشۇقى ياپىلاق، ئۇزۇن، رەڭگى قارامتۇل، ئۈستۈنكى تۇمشۇقىنىڭ ئۇچىدا ئىلمىكى، گېلىدا تۇتقان بېلىقنى سالىدىغان خالتىسىمان پوكىنى بار سۇ قۇشى بولۇپ، قارنا دەپمۇ ئاتىلىدۇ.بېلىقچىلىق كەڭ تارقالغان جايلاردىكى خەلقلەرنىڭ ئۆرپ ئادەتلىرىدە بېلىقچىلىققا ئائىت فولكلورىستىك ھادىسىلەر بىر قەدەر كۆپ. مەسىلەن، لوپنۇر ئۇيغۇرلىرىنىڭ نىكاھ ئىشلىرىدا ئوغۇل تەرەپ قىز تەرەپكە ئەلچى ئەۋەتكەندە توققۇز دانە بېلىق بېشىنى پىشۇرۇپ داستىخان قىلىپ بارىدۇ. ئوغۇل تەرەپ مۇناسىپ كۆرمىسە، قىز تەرەپ ئايرىم توققۇز دانە بېلىق بېشىنى پىشۇرۇپ داستىخاننى ياندۇرىدۇ. بۇ ئادەتتىن لوپنۇر ئۇيغۇرلىرىنىڭ نىكاھ ئىشلىرىدا ئوۋچىلىق ئىگىلىكىنىڭ مۇئەييەن تەسىرى بارلىقى ۋە بېلىق بېشىنىڭ چۇقۇم تۇققۇز بولىش شەرتىدىن ئۇلاردا توققۇز سانىنى مۇقەددەس بېلىش ئادىتىنىڭ مەۋجۇدلۇقىنى كۆرىۋالغىلى بولىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا يەنە لوپنۇر ئۇيغۇرلىرىدا بېلىق، بېلىق تۇتۇش قۇراللىرى، چېگە تۇرقا، جەرەن، تۈلكە قاتارلىق نەرسىلەرنى تويلۇق سېلىش ئادىتى بولغان، بۇ ئۇلارنىڭ ناھايىتى ئۇزۇن زامانلاردىن بۇيان دەريا، كۆل ۋە ئاراللاردا سىرت بىلەن ئالاقىسىز دېگۈدەك ھالەتتە ياشاپ كەلگەنلىكلىرى بىلەن بىۋاستە مۇناسىۋەتلىك. روشەنكى، بۇ ئادەتلەر ئەجدادلىرىمىزنىڭ ئوۋچىلىق، كۆچمەن چارۋىچىلىق دەۋرىدىكى ئىپتىدائىي ئادەتلىرىنىڭ ئىزنالىرىدىن ئىبارەت. ئۇنىڭدىن باشقا، لوپنۇرلۇقلاردا بېلىقچىلىق سايمانلىرىنىڭ ئۆزى يەنە ئۇلارنىڭ ئاخىرەتلىكى ھېسابلىناتتى. بىرەر كىشى قازا قىلسا ئۆلگۈچىنى يۇيۇپ تاراپ بولغاندىن كېيىن، قېيىققا سېلىپ ئۈستىنى يەنە بىر قېيىق بىلەن دۈم كۆمتۈرۈپ يېپىپ قوياتتى. ئاندىن ئىككىنچى كۈنى دەپنە قىلاتتى. ئۆلگۈچى ھايات چېغىدا ئىشلەتكەن قارماق، تور قاتارلىق تەۋەررۈك بۇيۇملىرىنى مېيىت بىلەن قوشۇپ دەپنە قىلاتتى. لوپنۇر ئۇيغۇرلىرى ئىچىدە بېلىقنىڭ دولا سۆڭىكىنى ئوتقا سېلىپ پال سېلىش ئادىتى بىر قەدەر ئومۇملاشقان. بۇنىڭدا سۆڭەكتە پەيدا بولغان قاپارتمىلارنىڭ چوڭ كىچىكلىكى، قاپارتمىلارنىڭ توپ شالاڭلىقى، ئارىلىقىنىڭ كەڭ تارلىقى قاتارلىق ھالەتلەرگە قاراپ مەنە ئېيتىش ئاساس قىلىنغان. بېلىقچىلىقنىڭ ئۆمۈر مۇراسىملىرى ئىچىدىكى ئەڭ مۇھىم مۇراسىملاردىن بولغان توي تۈكۈن ۋە ئۆلۈم يېتىم ئىشلىرىغا بۇنچىۋىلا چوڭقۇر تەسىر قىلىشى لوپنۇر ئۇيغۇرلىرىدا بېلىقىچىلىق ئىگىلىكىنىڭ نەقەدەر تەرەققىي قىلغانلىقى ۋە ئۇلارنىڭ ئىجتىمائىي ھاياتىنىڭ ھەر قايسى تەرەپلىرىگە نەقەدەر چوڭقۇر سېڭىپ كەتكەنلىكىنى نامايەن قىلىدۇ. تىلغا ئېلىپ ئۆتۈشكە ئەرزىيدىغىنى شۇكى، ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي تىللىق خەلقلەردىكى شامانىزىم سېھىرگەرلىكىنىڭ ساقىندىسى بولغان يادا ئەپسۇنىدا ئىشلىتىلىدىغان يادا تاشنىڭ بېلىقنىڭ قارنىدىن چىقىدىغانلىرى ناھايىتى ئەتىۋارلىق ھېسابلىنىدۇ. دولانلىقلاردا بېلىق ئەقىللىق بولىدۇ، يىلدا بىر قېتىم بولسىمۇ بېلىق يەپ تۇرۇش كېرەك دەيدىغان گەپ بار. يەنە بەزى يۇرتلاردا بېلىق يېسە ئادەمنىڭ پاقالچىقىغا خوتەن دېئالىكىتىدا پاقالچاق بېلىق گۆشى دەپمۇ ئاتىلىدۇ. پايدا قىلىدۇ، دەيدىغان ئىشەنچمۇ بار. ئۇيغۇرلار ئۆزىنىڭ ئاسترونومىيىلىك چۈشەنچىلىرىدە ئورنىدىن مىدىرلىمايدىغان قۇتۇپ يۇلتۇزىنى تۆمۈر قوزۇق دەپ ئاتاپ، دۇنيانىڭ تۆت تەرىپىنى ئۇنىڭغا قاراپ بەلگىلىدى. تۆمۈر قوزۇق نىڭ يېنىدىكى ئىككى يۇلتۇز تۈركىمىنى بېلىق بالىق يۇلتۇز ۋە قوزى يۇلتۇز دەپ ئاتاپ، بېلىق ــ قىشنىڭ ئاخىرقى ئېيى، دەپ چۈشەندۈردى. ئۇيغۇرلارنىڭ ساددا ئاسترونومىيىلىك چۈشەنچىلىرىدىمۇ بېلىقچىلىق ئىگىلىكىنىڭ قىسمەن ئىزنالىرىنى كۆرىۋالغىلى بولىدۇ.مىراس ژۇرنىلى 2009يىللىق 6سانىدىن ئېلىندى.تۈركچە تۇنجى قۇرئان تەرجىمىسى ۋە ئۇنىڭدىكى ئىسلامىي ئاتالغۇلارنىڭ تۈركچە ئىبارىلىرى ھەققىدە
|
قازاقستاندا قانشا جەڭىل كولىك تىركەلگەن ستاتيستيكا16 ماۋسىم 09:30نۇر سۇلتان. قازاقپارات 2021 جىلعى قاڭتار ءساۋىر ايلارى ارالىعىندا قازاقستاندا 288055 جەڭىل اۆتوموبيل تىركەلدى.بۇل، 2020 جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 32,4 كوپ، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.ق ر ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار اگەنتتىگىنىڭ اقپاراتىنا سايكەس، 2021 جىلعى 1 مامىرداعى جاعداي بويىنشا، ەلىمىزدە تىركەلگەن جەڭىل اۆتوموبيلدەردىڭ جالپى سانى 3828,5 مىڭدى قۇرايدى. سونداي اق ۆەدومستۆودان ءمالىم ەتكەندەي، جىلدىڭ العاشقى ءتورت ايىندا ەل وڭىرلەرىندە 3677 جول كولىك وقيعاسى بولىپ، 5431 ادام زارداپ شەككەن. وتكەن جىلعى وسىنداي كەزەڭمەن سالىستىرعاندا اپاتتىلىق 10,3 ازايدى.2021 جىلعى 1مامىرداعى جاعداي بويىنشا، كولىك قۇرالدارى يەلەرىنىڭ ازاماتتىق قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىگىن مىندەتتى ساقتاندىرۋ بويىنشا ساقتاندىرۋ ۇيىمدارى 12,2 ميلليارد تەڭگە سوماسىندا 27788 ساقتاندىرۋ تولەمىن جۇزەگە اسىردى، دەلىنگەن ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ اقپاراتىندا.ايتا كەتەيىك، 15ماۋسىم كۇنى وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا ق ر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ماعزۇم مىرزاعاليەۆ قازاقستاندا بۇگىنگى كۇنى 3,9 ميلليون كولىك تىركەلگەنىن جانە ولاردىڭ 64 پايىزىنىڭ پايدالانۋ مەرزىمى 10 جىلدان اسقانىن ءمالىم ەتكەن بولاتىن.
|
ماكا بۆرەك قۇۋۋەتلەش تابلىتى تىبابەت تورىمەھسۇلات نامى: ماكا بۆرەك قۇۋۋەتلەش تابلىتىكاتتا پائالىيەت پۇرسىتىنى چىڭ تۇتۇڭ: ماكا بۆرەك قۇۋەتلەش تابلىتىدىن 1 قاپ سېتىۋالغانلارغا 1 قاپ ۋاقىت ئۇزارتىش پۈركىمىسى ۋە كۈچەيتىلگەن چۈمۈلە مېيى مۇكاپات قوشۇپ بېرىمىز.ئىككى قاپ سېتىۋالغانلارغا يەنە بىر قاپ ماكا بۆرەك قۇۋەتلەش تابلىتى قوشۇپ بېرىمىز ۋە ۋاقىت ئۇزارتىش پۈركىمىسىدىنمۇ قوشۇپ بېرىمىز. سانى چەكلىك.ماكا بۆرەك قۇۋەتلەش تابلىتىنىڭ شىپالىق ئۈنۈملىرى تۆۋەندىكىچە:1. ئەرلىك ھورمۇنىنىڭ ئاجىرلىپ چىقىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.2. ئەرلىك ئىقتىدارنى ياخشىلاپ، جاسارىتىڭىزنى ئاشۇرىدۇ.3. ئىسپىرمىنىڭ ھاياتلىق نىسپىتىنى يۇقىرى كۆتۈرىدۇ. مەنىي بالدۇر كىتىشنى ياخشىلايدۇ.4. ماغدۇر تولۇقلايدۇ. روھىڭىزنى كۆتۈرىدۇ.5. ئۇيقۇنى ياخشىلايدۇ.6. ئاسان ھېرىپ چارچاشنى ياخشىلايدۇ.7. بۆرەك سوغۇق ئېلىپ كېتىشتىن بولغان بەل پۇت ئاغرىش، مۇزلاش، جىنسىي ئىقتىدار چېكىنىش قاتارلىقلارنى ياخشىلايدۇ.8. پۇتقول تېلىش، ئاغرىش، مۇزلاش قاتارلىقلارنى ياخشىلايدۇ.9. ئىمۇنىتىت كۈچىنى ئاشۇرىدۇ.10. تاش بۆرەك مۇزلاش، تەرلەش. سۈيدۈك تامچىپ كىلىش.11.دىئابېت بىمارلىرىدىكى ماغدۇرسىزلىقنى ياخشىلايدۇ، بۆرەك ئىقتىدارى ئاجىزلاپ كېتىشنى ياخشىلايدۇ.12. ھېسىيات سۇس بولۇش، تولۇق قاتماسلىق ئەھۋاللىرىنى ياخشىلايدۇ.بۈگۈن بىر قاپ تۈگدى كەچتە ئىككىنچى قاپنى ئىچمەن.خېلى كۆپ دورا قىلغانىدىم ، ماۋۇ بولىدىغان دورىكەن ، ھازىر كەيپىياتىممۇ ياخشى روھلۇقيولدىشىمغا بىر قاپ ئىلىپ بەرگەنتىم، ئۈنۈمى ياخشىكەن، يەنە بىر قاپ ئىچىۋەتسۇنمىكىنجاۋاب: بولىدۇ، ئەۋەتىپ بېرەيلى، ئەسلى ئىككى قاپ ئالسا بىر قاپنى ھەقسىز سوۋغا قىلاتتۇق.تۇرسۇنجان ھىمىت:190318 23:33ئۈنۈمى ياخشىكەن بىر قاپتا خىلى ئۈنۈمنى كۆدۈم بۇرۇن بىر مىنۇتقىمۇ بامايتتى ، ھازىر ۋاقىت خىلى ئۇزاردىبىر قېپىدا ئۈنۈمى بولىدىكەن. بۇنى يەپ بولسام يەنە بىرنى ئالىمەن.ئىلى ت ورسون:181213 01:35ئۈنۈمى بەك ياخشىكەن ، ئىككى قېتىم ئالدىم ، ئىككىنچى قۇتىسى ئاز قالدى، بۇرۇنقىدەك ھارغىن، ھېسىياتىم كەلمەيدىغان ، ئەھۋال ياخشىلىنىپ كەتتى ، يەنە بىر قۇتا ئالسام بولامۇ قانداق قىلاي ،جاۋاب: ئۆزىڭىزنىڭ ئەھۋالىغا قاراپ ئالسىڭىز بولىدۇ، ياخشى بولۇپ كەتتىم دەپ قارىسىڭىز توختۇتۇپ قويسىڭىز بولىدۇ.ئىككى قاپ ئالسام بىر قاپ قۇشۇپ بەردى. بىرىنچى قىپىدىلا ئۈنۈمنى كۆردۈم. ئىككىنچى قىپى ئاز قالدى. ھازىر بۇرۇنقى ئەھۋاللار يوق. مەنمۇ خوش ئايالممۇ خوش. دىگەندەك ئۈنۈمى ياخشكەن. بىر قىپىنى ئىلىپ قويۇپ تۇراي. كىيىنچە ئىچەي.ئابدىريىم سايىم:180714 19:54بالدۇر مۇشۇنى ئىچكەن بولسامچۇ، دوسلىرىمغا دەپ قۇيدۇم، ئۈنۈمى ياخشىكەن،،،،،مىنىڭ بۇرۇن بىر مىنۇتقا بامايتتى. ئايالىم بىلەن مۇناسىۋىتىممۇ يامانلىشىپ كەتكەن. جىق ئىكىلىنىپ سىتىۋالغانىدىم. ئۈنۈمى راسلا ياخشىكەن. ھازىر 10 مىنۇت ئەتراپىدا بولىۋاتىدۇ. مەن شۇنداق رازى. رەھمەت سىلەرگە.جاۋاب: سىزگە مەنپەئەت قىلسا بىزمۇ خوش بولىمىز. .جاۋاب: ئۈندىدارىمنى قوشۇۋېلىڭ 13109917493ئېزىز ھۇشۇر:180424 18:52بىر قاپ ماكا بۆرەك قۇۋەتلەش تابلىتى بىلەن بىر باسقۇچ كۈچەيتىلگەن چۈمۈلە مىيى ئالغان ئىدىم ھازىر ياخشى بوپكەتتىم. مايمۇ ياخشىكەن يەنە بىر باسقۇچ كۈچەيتىلگەن چۈمۈلە مىيى سېتىۋالايجاۋاب: بولىدۇ ئۈندىدارىمنى قوشۇۋېلىڭ 13109917493
|
مۇسۇلمانلار تورى قۇرئان كەرىمباش بەت باشقىلار قۇرئان تەتقىقاتلىرى لازىملىق دىنىي ئىلىملەر يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 20210602223 قېتىم ئوقۇلدى1. ئالاھىدىلىكى ۋە نازىل بولۇش سەۋەبىشۈبھىسىزكى، بۇ قۇرئان ئەڭ توغرا يولغا باشلايدۇ. ئۇ ھەقىقەتەن غالىب، ھېچبىر تەرىپىدىن باتىل ئارىلاشمىغان ۋە ئارىلاشمايدىغان كىتابتۇر. ئۇ ھېكمەت بىلەن ئىش قىلىدىغان ۋە ھەر ئىشىنى ياخشى قىلىدىغان زات تەرىپىدىن نازىل قىلىنغان، ئۇ ناھايىتى كەسكىن سۆزدۇر. ئۇ ھەرگىزمۇ چاقچاق ئەمەستۇر، ئۇ ھەممە نەرسىنى ئىنچىكە بايان قىلغۇچىدۇر، ئۇ ئىنسانلارغا يېتەكچىدۇر، توغرا يولغا باشلىغۇچى ۋە ھەق بىلەن ناھەقنى ئايرىغۇچى روشەن ئايەتلەردۇر. ئۇ ھۆرمەتلىك قۇرئاندۇر. ئۇ ئۇلۇغ قۇرئاندۇر. ۋە روشەن قۇرئاندۇر. ئۇ ئىنسانلار ئۈچۈن قۇتۇلۇش يولىنى كۆرسىتىدىغان دەلىللەردۇر، ھەقىقىي ئىشىنىدىغان قەۋم ئۈچۈن ھىدايەت ۋە رەھمەتتۇر. بۇ مۇبارەك كىتابتۇر. بىز ئۇنى ئىنسانلار ئايەتلىرى ئۈستىدە تەپەككۇر قىلسۇن ۋە ساپ ئەقىل ئىگىلىرى نەسىھەت ئالسۇن دەپ ساڭا نازىل قىلدۇق. بىز قۇرئاننى چۈشىنىش ئۈچۈن ئاسان قىلدۇق. چۈشەنگۈچى بارمۇ؟. بىز ساڭا ھەر نەرسىنى ئېنىق بايان قىلىپ بېرىدىغان، ئاللاھقا تەسلىم بولغۇچىلارغا ھىدايەتنىڭ، رەھمەتنىڭ ۋە خۇش خەۋەرنىڭ دەل ئۆزى بولغان بۇ كىتابنى نازىل قىلدۇق.2. ۋەھىي قىلىنغان ۋە نازىل قىلىنغان نەرسە قۇرئاندۇرئى مۇھەممەد! بىز ساڭا قۇرئاننى نازىل قىلدۇق.بىز ساڭا ئەرەبچە قۇرئان ۋەھىي قىلدۇق.سارقىغان يۇلتۇز بىلەن قەسەمكى، قېرىندىشىڭلار گۇمراھ بولمىدى ۋە ئازمىدى. ئۇ نەپسى خاھىشى بويىچە سۆزلىمەيدۇ. ئۇنىڭ سۆزلىگىنى ئۆزىگە نازىل قىلىنغان ۋەھىيدىنلا ئىبارەتتۇر. ۋەھىينى ئۇنىڭغا ناھايىتى كۈچلۈك، ئەقللىق ۋە چىرايلىق بىرى ئۆگەتتى. ئۇ توغرىلاندى، ئۇ بۇ چاغدا ئەڭ يۇقىرى ئۇپۇقتا ئىدى، ئاندىن ئاستائاستا يېقىنلىشىپ، ئىككى ياي مىقدارى ياكى ئۇنىڭدىنمۇ يېقىنراق بولدى. ئاندىن ئاللاھنىڭ بەندىسىگە، ئاللاھ ۋەھىي قىلغان نەرسىنى ۋەھىي قىلدى. ئۇ بەندىنىڭ دىلى كۆرگىنىنى يالغان دېمىدى. ئى مۇشرىكلار! سىلەر يەنىلا ئۇنىڭ كۆرگىنى توغرۇلۇق ئۇنىڭ بىلەن مۇنازىرىلىشەمسىلەر؟.بۇ ئايەتلەر مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا تۇنجى ۋەھىي نازىل بولغان چاغدىكى ئەھۋاللارنى بايان قىلىش بىلەن بىرگە، ۋەھىي قىلىنغان نەرسىنىڭ قۇرئان كەرىم ئىكەنلىكىنى ئوچۇقئاشكارا ئوتتۇرىغا قويىدۇ. چۈنكى بۇ ئايەتلەردە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا قىلىنغان ۋەھىينىڭ جىبرىئىل ئەلەيھىسسالام تەرىپىدىن ئۆگىتىلگەنلىكى بايان قىلىنىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى سادىق، ئەمىن راستچىل، ئىشەنچىلىك دەپ ئاتايدىغان مۇشرىكلار ئۇنىڭ قۇرئاننى ئوقۇشقا باشلىشى بىلەن مۇھەممەد گۇمراھ بولدى، مۇھەممەد يولدىن ئاداشتى دېيىشكەن. چۈنكى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئۇ مۇشرىكلارنىڭ چۈشەنچىسى بويىچە قۇرئان كەرىمنى ئوقۇش بىلەن گۇمراھ بولغان ۋە يولدىن ئاداشقان نەئۇزۇبىللاھ. ئۇلارنىڭ بۇ سۆزىگە ئاللاھ تەئالا يۇقىرىدىكى رەددىيەنى بەرگەن.3. قۇرئان مىسلىسىز كىتابتۇرئەگەر سىلەر بىز بەندىمىزگە نازىل قىلغان قۇرئاندىن شۈبھىلەنگەن بولساڭلار، قېنى ئۇنىڭ ئوخشىشىدىن بىر سۈرە كەلتۈرۈپ بېقىڭلار، ئاللاھدىن باشقا پۈتكۈل شاھىدلىرىڭلارنى چاقىرىڭلار، ئەگەر راستچىل بولساڭلار. ئەگەر قىلمىساڭلارھەرگىزمۇ قىلالمايسىلەر دوزاختىن ساقلىنىڭلاركى، ئۇنىڭ يېقىلغۇسى ئىنسانلار ۋە تاشلاردۇر. ئۇ دوزاخ كاپىرلار ئۈچۈن تەييارلانغان. ياكى ئۇلار: قۇرئاننى مۇھەممەد ئويدۇرۇپ چىقتى دېيىشەمدۇ؟ ئېيتقىنكى: قۇرئانغا ئوخشايدىغان ئون ئويدۇرما سۈرە كەلتۈرۈپ بېقىڭلار ۋە ئاللاھتىن باشقا كىمنى چاقىرالىساڭلار ھەممنى ياردىمىڭلارغا چاقىرىڭلار. ئەگەر راستچىل بولساڭلار. ئېيتقىنكى: ئەگەر ئىنسانلار بىلەن جىنلار بۇ قۇرئاننىڭ ئوخشىشىنى مەيدانغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن يىغىلسا، ئۇنىڭ ئوخشىشىنى مەيدانغا كەلتۈرەلمەيدۇ. ئۇلار ئۆزئارا ياردەملەشكەن تەقدىردىمۇ بۇنى قىلالمايدۇ. ئەگەر قۇرئان ئاللاھتىن باشقىسى تەرىپىدىن بولسا ئىدى، ئۇلار ئۇنىڭدا نۇرغۇن قارىمۇقارشىلىق تاپقان بولاتتى.4. قۇرئان ھايات رەھبىرىدۇرئۇلار قۇرئاننى تەدەببۇر قىلمامدۇ؟ ياكى ئۇلارنىڭ قەلبلىرى قۇلۇپلانغانمۇ؟. مۇئمىنلارغا، ئاللاھنىڭ زىكرىگە ۋە نازىل بولغان ھەقىقەتكە قەلبلىرى ئېرىيدىغان ۋە ئىلگىرى كىتاب بېرىلىپ زاماننىڭ ئۇزۇرىشى بىلەن قەلبلىرى قېتىپ كەتكەن كىشىلەردەك بولمايدىغان ۋاقىت كەلمىدىمۇ؟ ئۇلارنىڭ تولىسى فاسىقلار ئىدى.5. مۇھەممەد ئە. سنىڭ ۋەزىپىسىئى رەسۇل! رەببىڭ تەرىپىدىن ساڭا نازىل قىلىنغان قۇرئاننى يەتكۈزگىن. ئەگەر قىلمىساڭ ئۇ تاپشۇرغان ئەلچىلىكىنى يەتكۈزمىگەن بولىسەن. سېنىڭ ۋەزىپەڭ تەبلىغ قىلىشتىنلا ئىبارەتتۇر. بۇ ئەلچىنىڭ ۋەزىپىسى پەقەتلا تەبلىغ قىلىشتۇر. ئەلچىمىزنىڭ ۋەزىپىسى تەبلىغدىنلا ئىبارەتتۇر.رەببىڭدىن ساڭا ۋەھىي قىلىنغان قۇرئانغا ئەگەشكىن. سەن، ساڭا ۋەھىي قىلىنغان قۇرئانغا چىڭ ئېسىلغىن. سەن ئەلۋەتتە توغرا يولدىسەن. بىز ئۇلارنىڭ نېمە دەۋاتقانلىقىنى ئوبدان بىلىمىز. سەن ئۇلارنىڭ ئۈستىدە زورلىغۇچى ئەمەس. سەن مېنىڭ ئاگاھلاندۇرۇشمدىن قورقىدىغان كىشىگە قۇرئان بىلەن نەسىھەت قىلغىن.6. مۇھەممەد ئە. سنىڭ پېئىلى، نەسىھىتى ۋە ۋەسىيىتىمەن ماڭا ۋەھىي قىلىنغان قۇرئانغىلا ئەگىشىمەن. مېنىڭ تەرىپىمدىن بىر ئايەت بولسىمۇ يەتكۈزۈڭلار. سىلەرگە مەن ئاللاھنىڭ كىتابى قۇرئاننى قويۇپ كەتتىم. ئۇنى مەھكەم تۇتساڭلار ئېزىپ كەتمەيسىلەر.7. ئىنسانلارنىڭ قۇرئان ئالدىدىكى مەسئۇلىيىتىئى ئىنسانلار! رەببىڭلار تەرىپىدىن سىلەرگە نازىل قىلىنغان قۇرئانغا ئەگىشىڭلار. ھەممىڭلار ئاللاھنىڭ قۇرئانىغا مەھكەم ئېسىلىڭلار، بۆلۈنمەڭلار.8. قۇرئان پايدا قىلىدىغانلار ۋە زىيان قىلىدىغانلاربىز نازىل قىلغان قۇرئان مۇئمىنلارغا شىپا ۋە رەھمەت بولىدۇ، زالىملارنىڭ تېخىمۇ كۆپ زىيان تارتىپ كېتىشىگە سەۋەبچى بولىدۇ. ئاللاھ ئەڭ چىرايلىق سۆزنى ئايەتلىرى بىربىرىگە ئوخشىشىدىغان ۋە ئىككىدىنئىككىدىن بولغان بىر كىتاب ھالىتىدە نازىل قىلدى. رەببىدىن قورقىدىغان ۋە ئۇنىڭغا ئېھتىرام قىلىدىغانلارنىڭ تېرىلىرى ئۇنىڭدىن تىترەيدۇ، ئاندىن ئۇلارنىڭ تېرىلىرى ۋە قەلبلىرى ئاللاھنىڭ زىكرىگە يۇمشايدۇ. ئەنە شۇ كىتاب ئاللاھنىڭ ھىدايىتىدۇر، ئاللاھ ئۇنىڭ بىلەن خالىغان كىشىنى ھىدايەت قىلىدۇ، ئاللاھ ئازدۇرغان كىشىنى ھېچكىم ھىدايەت قىلالمايدۇ. ئى ئىنسانلار! سىلەرگە رەببىڭلاردىن نەسىھەت، دىللاردىكى دەردلەرگە شىپا، مۇئمىنلارغا ھىدايەت ۋە رەھمەت كەلدى. ئى ئىنسانلار! سىلەرگە رەببىڭلاردىن كەسكىن دەلىل كەلدى. بىز سىلەرگە پارلاق نۇر نازىل قىلدۇق. ئاللاھقا ئىشەنگەن ۋە ئۇنىڭغا يېپىشقانلارغا كەلسەك، ئاللاھ يېقىندا ئۇلارنى رەھمىتى ۋە پەزلىگە كىرگۈزىدۇ، ئۇلارنى ئۆزىگە يەتكۈزىدىغان توغرا يولغا باشلايدۇ. ئەگەر بىز ئۇنى ئەجەمچە قۇرئان قىلغان بولساق، ئۇلار: بۇنىڭ ئايەتلىرى نېمىشقا بىز چۈشىنىدىغان تىلدا بايان قىلىنمىدى؟ ئەرەبكە ئەجەمچە كىتاب نازىل قىلىنامدۇ؟ دەيتتى. ئېيتقىنكى: ئۇ ئىمان ئېيتقانلارغا ھىدايەت ۋە شىپادۇر. ئىمان ئېيتمىغانلارنىڭ قۇلاقلىرىدا ئېغىرلىق بار. قۇرئان ئۇلارغا بىر كورلۇقتۇر. ئۇلار خۇددى يىراقتىن چاقىرىلماقتا.9. قۇرئانغا ئەمەل قىلغانلارنىڭ مۇكاپاتىمانا بۇ قۇرئان بىز نازىل قىلغان مۇبارەك كىتابتۇر. بۇنىڭغا ئەگىشىڭلار، بۇنىڭغا خىلاپلىق قىلىشتىن ساقلىنىڭلار، رەھمەتكە ئېرىشەلەيسىلەر. ئەگەر مۇئمىن بولساڭلار چوقۇم غالىب كېلىسىلەر. ئىززەت ئاللاھقا، ئاللاھنىڭ ئەلچىسىگە ۋە مۇئمىنلارغا مەنسۇب، لېكىن مۇناپىقلار بىلمەيدۇ. شۈبھىسىزكى، بىز ئەلچىلىرىمىزگە ۋە مۇئمىنلارغا، دۇنيا ھاياتىدا ۋە گۇۋاھچىلار گۇۋاھلىق بېرىش ئۈچۈن ئورنىدىن تۇرىدىغان كۈندە ياردەم بېرىمىز.10. قۇرئانغا ئەمەل قىلمىغانلارنىڭ جازاسىبىز نازىل قىلغان روشەن ئايەتلەرنى ۋە ھىدايەتنى بىز كىتابتا ئىنسانلار ئۈچۈن بايان قىلغاندىن كېيىن ئۇلارنى يوشۇرىدىغانلارغا ئاللاھ لەنەت قىلىدۇ، لەنەت قىلغۇچىلارمۇ لەنەت قىلىدۇ. كىمكى مېنىڭ قۇرئانىمدىن يۈز ئۆرۈيدىكەن، بىز ئۇنى قىيىنچىلىق ئىچىدە ياشىتىمىز ۋە قىيامەت كۈنى كور ھالەتتە ھەشىر قىلىمىز. ئۇ: رەببىم! مېنى نېمىشقا كور ھالەتتە ھەشىر قىلدىڭ؟ ھالبۇكى، مەن كۆرىدىغان بىرى ئىدىم دەيدۇ. ئاللاھ ئۇنىڭغا: شۇنداق ئىدىڭ، لېكىن ساڭا ئايەتلىرىمىز كەلدى، سەن ئۇلارنى ئۇنتۇدۇڭ، سەنمۇ بۈگۈن ئەنە شۇنداق ئۇنتۇلىسەن دەيدۇ.كىم رەھماننىڭ قۇرئانىدىن يۈز ئۆرۈسە، ئۇنىڭغا بىر شەيتان مۇسەللەت قىلىمىز. شۇنىڭ بىلەن بۇ شەيتان ئۇنىڭ ھەمراھى بولىدۇ. شەيتانلار ئۇلارنى توغرا يولدىن توسىدۇ، ئۇلار ئۆزلىرىنى توغرا يولدا دەپ ھېسابلايدۇ. ئۇ كىشى قىيامەت كۈنى ھۇزۇرىمىزغا كەلگەندە ھەمراھىغا: كاشكى سەن بىلەن مېنىڭ ئارامدا مەشرىق بىلەن مەغرىب ئارسىدەك يىراقلىق بولسا ئىدى! سەن نېمىدېگەن يامان ھەمراھ! دەيدۇ. ئۇلارغا: بۈگۈنكى پۇشايمىنىڭلار سىلەرگە ھېچ پايدا بەرمەيدۇ. چۈنكى سىلەر زۇلۇم قىلىدىڭلار. سىلەر ئازابتا ئورتاق بولىسىلەر دېيىلىدۇ. فۇسسىلەت 4141 ۋە 42 ئايەتلەر. تارىق 8613، 14. قەمەر 5417، 22، 32، 40. بۇ توغرىدا مۇنداق ئىككى تۈرلۈك رىۋايەت بار: 1 مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام پەيغەمبەر بولۇشتىن بىرقانچە يىل ئىلگىرى قۇرەيش خەلقى كەبىنى يېڭىلىغان. ئۇلار ئاخىرىدا ھەجرۇلئەسۋەدنى قەيەرگە قويۇش توغرىسىدا دەتالاش قىلىشىپ قالغان، ھەتتا قىلىچلەر بىلەن ئۇرۇشۇپ قالغىلى تاس قالغان. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ئىشىكتىن كىم دەسلەپتە كىرسە ھەجرۇلئەسۋەدنى شۇ قويسۇن دەپ ئىتتىپاقلاشقان. ئىشىكتىن دەسلەپتە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام كىرگەن، ئۇلار: بۇ ئەمىن دېيىشكەن. ئۇلار مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى جاھىلىيەت دەۋرىدە ئەمىن دەپ ئاتايتتى.. ئەبۇ جەئفەر تاھاۋى، شەرھۇ مۇشكىلىل ئاسار 14، 240؛ ئەھمەد ئىبنى ھەنبەل، مۇسنەد 24، 262؛ ھاكىم، مۇستەدرەك 1، 628. 2 رەسۇلۇللاھ ئە.س دەۋىتىنى باشلىغان چاغلاردا بىر كۈنى قۇرەيشنىڭ پۈتۈن جەمەتىنى يىغىپ، ئۇلارنىڭ ئىچىدە: ئېيتىپ بېقىڭلارچۇ! ئەگەر مەن سىلەرگە ماۋۇ تاغنىڭ ئارقىسىدا بىر ئاتلىق قوشۇن چىقىپ كېلىۋاتىدۇ دېسەم مېنى تەستىقلامسىلەر؟ دېگەن ئىدى، ئۇلار: بىز سېنىڭ يالغان ئېيتقانلىقىڭنى كۆرمىدۇق، بىز سېنىڭ پەقەت راستچىل ئىكەنلىكىڭنى كۆردۇق دېيىشتى بۇخارى، سەھىھ، تەفسىر 4492، 4687. بۇ يەردىكى شاھىدلار ياردەمچىلەر، كۆزەتكۈچىلەر، گۇۋاھچىلار، قاتناشقۇچىلار، دېگەن مەنالاردىن بىرىنى ئىپادىلەيدۇ. قۇرئاننى تەدەببۇر قىلىشنىڭ مەنىسى، قۇرئاننىڭ ئايەتلىرى ئۈستىدە ئەتراپلىق پىكىر يۈرگۈزۈش، ئايەتلەرنىڭ مەنىلىرىنى چۈشىنىش، ھېكمەتلىرىنى بىلىش ۋە ئايەتلەرنىڭ ئۆزئارا مۇناسىۋەتلىرىنى تېپىش ئۈچۈن ئالدىرىماي ئويلىنىش، مۇناسىۋەتلىك ئايەتلەر ئۈستىدە مۇھاكىمە يۈرگۈزۈش، ئايەتلەرنىڭ كەلىمە ۋە جۈملىلىرىنىڭ دالالەت ۋە مەقسەتلىرىنى ئىنچىكىلەپ تەكشۈرۈش قاتارلىقلاردىن ئىبارەت. بۇ مەنىلەرنى بىر كەلىمە بىلەن ئىپادىلەش قىيىن بولغانلىقى ئۈچۈن بىز بۇ كەلىمىنى ئەينەن ئالدۇق. ئال ئىمر4ان 320، رەئد 1340، نەھل 1680، شۇرا 4248. مائىدە 599، نۇر 2454، ئەنكەبۇت 2918. مائىدە 592، تەغابۇن 6412. ئەنئام 6106، يۇنۇس 10109، ئەھزاب 332. يەنى، سېنىڭ ۋەزىپەڭ ئۇلارنى زورلاش ئەمەس، بەلكى مېنىڭ ئاگاھلاندۇرۇشىمدىن قورقىدىغانلارغا قۇرئاندىكى ھەقىقەتلەرنى يەتكۈزۈش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ ۋەزىپىسىنى ئەسلىتىشتۇر، خالاس. ئەنئام 650، ئەئراف 7203، يۇنۇس 1015، ئەھقاف 469. بۇخارى، ئەنبىيا 50؛ تىرمىزىي، ئىلىم 13؛ دارىمىي، مۇقەددىمە 46؛ مۇسنەد ئەھمەد ئىبنى ھەنبەل، 3159، 202، 214 مۇسلىم، سەھىھ، ھەج، 19، 147 1218؛ ئەبۇ داۋۇد، سۇنەن، مەناسىك 1905؛ ئىبىن ماجە، سۇنەن، مەناسىك 84 3074. بۇ ھەدىس مەزكۇر ئۈچ مەنبەدە زىكىر قىلىنىدۇ. يۇقىرىدىكى مۇسلىمنىڭ رىۋايىتىدۇر؛ مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ تەرجىمىھالى ئۇيغۇرچە، ۋىدالىشىش نۇتقى. ئەئراف 73؛ زۇمەر 3955. ئال ئىمران 3103. بۇ ئايەتتىكى ئاللاھنىڭ ئارغامچىسى، قۇرئان ئاللاھنىڭ مەھكەم ئارغامچىسىدۇر دېگەن ھەدىسىگە ئاساسەن ئاللاھنىڭ قۇرئانى دەپ ئىزاھلاندى. ھەدىس تىرمىزى، سۇنەن، فەزائىلىل قۇرئان 2906، دارىمى، سۇنەن، فەزائىلىل قۇرئان 3374، بەيھەقى، شۇئەبۇل ئىمان، 191788، ھاكىم، مۇستەدرەك، فەزائىلىل قۇرئان 72040. نىسا 4174، 175. ئال ئىمران 3139.
|
ۋاڭ ي جاپونيانىڭ سىرتقى ىستەر ۋازىرىمەن، كورەيانىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترىمەن جەكە جەكە كەزدەستىحالىق تورابىۋاڭ ي جاپونيانىڭ سىرتقى ىستەر ۋازىرىمەن، كورەيانىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترىمەن جەكە جەكە كەزدەستى2019.08.21 16:08 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىشينحۋا اگەنتتىگى، 8 ايدىڭ 20 كۇنى، بەيجيڭ ءتىلشى: سۇن ي، جۋ چاۋ مەملەكەتتىك كەڭەس مۇشەسى ءارى سىرتقى ىستەر مينيسترى ۋاڭ ي 8 ايدىڭ 20 كۇنى بەيجيڭدە جۇڭگوعا ساپارلاي كەلىپ، جۇڭگو جاپونيا كورەيا سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ 9 كەزەكتى ماجىلىسىنە قاتىناسىپ جاتقان جاپونيانىڭ سىرتقى ىستەر ءۋازىرى تارو كونومەن جانە كورەيانىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترى كاڭ جيڭحىمەن كەزدەستى.تارو كونومەن كەزدەسكەن كەزدە، ۋاڭ ي مىنانى ءبىلدىردى: جۇڭگو جاپونيا قارىم قاتىناسىنىڭ ونان ارى جاقسارۋى مەن دامۋى وڭاي وسپاق قولعا كەلمەگەن، ەكى جاق قاباعات قاستەرلەۋى كەرەك. تىعىز قارىم قاتىناس جاساپ، كەلەسى كەزەڭدە جوعارى دارەجەدەگىلەردىڭ ساياسي جاقتا پىكىر اۋىستىرىنا قاجەتتى شارت جاعداي مەن تاماشا ورتا جاراتۋ كەرەك. كوپ جاقتى سالالارداعى سەلبەستىكتەردى كۇشەيتىپ، ءارقانداي فورماداعى قورعانىمپازدىق پەن سىڭار جاقتىلىققا قارسى تۇرۋى كەرەك. ۋاڭ ي جۇڭگو جاقتىڭ جۇڭگو مەن جاپونيا اراسىنداعى سەزىمتال ماسەلەلەر جونىندەگى پرينسيپتىك مايدانىن ايقىن بايانداپ، ەكى جاق حاۋىپ قاتەرلەردەن ساقتانۋ مەن ونى تەجەۋدى كۇشەيتۋى، قايشىلىقتار مەن الاۋىزدىقتاردى ناتيجەلى شەشىم ەتۋى كەرەك دەگەندى باسا دارىپتەدى.تارو كونو مىنانى ءبىلدىردى: جاپونيا جاق جۇڭگو جاقپەن تىعىز سەلبەسىپ، كەلەسى كەزەڭدەگى جوعارى دارەجەدەگىلەردىڭ ساياسي جاقتا پىكىر اۋىستىرۋىنىڭ بەلسەندى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋىنە كەپىلدىك ەتۋدى قالايدى.ۋاڭ ي جۇڭگونىڭ ا ق ش جاقتىڭ وسى وڭىردە قۇرلىقتىق ورتا ارالىقتى باسقارىلمالى بومبى ورنالاستىرماق بولعانى جونىندەگى پرينسيپتىك مايدانىن ايقىن باياندادى. تانو كورو جاپونيا جاقتىڭ ارناۋلى تۇردە قورعانىسقا كۇش سالۋ ساياساتىندا ۇزدىكسىز تاباندى بولاتىنىن قايتالاي دارىپتەدى.كاڭ جيڭحىمەن كەزدەسكەندە، ۋاڭ ي مىنانى ءبىلدىردى: جۇڭگو مەن كورەيانىڭ قارىم قاتىناسىنىڭ دامۋى تاماشا. كورەيا جاقتىڭ ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى بىرگە كوركەيتۋگە بەلسەندى اتسالىسۋىن، ءۇشىنشى جاقتىڭ نارىعىن بىرگە اشۋعا كۇش سالۋىن، ەركىن ساۋدا كەلىسىمشارتىنىڭ ەكىنشى كەزەڭىندەگى كەلىسسوزدەردى جەدەلدەتۋىن ءۇمىت ەتەمىز. قازىرگى تاڭدا، وتە موتە، جوعارى عىلىم تەحنيكا جانە جاڭالىق جاراتۋ سالالارىنداعى سەلبەستىكتەردى كۇشەيتىپ، كوپ جاقتى تۇزىلىستەر اياسىندا ءوزارا تىعىز سايكەسۋ كەرەك. جۇڭگو جاپونيا كورەيا كوپ جاقتىلىق پەن ەركىن ساۋدانى بىرگە قورعاۋى كەرەك، جاپونيا مەن كورەيانىڭ قازىرگى الاۋىزدىقتاردى تىلدەسۋ كەڭەسۋ ارقىلى ويداعىداي ءبىرجاقتى ەتۋىن ءۇمىت ەتەمىز.كاڭ جيڭحى مىنانى ءبىلدىردى: كورەيا جاق جۇڭگو جاقپەن بىرگە قۇلشىنىپ، كورەيا مەن جۇڭگو قارىم قاتىناسىن ۇزدىكسىز كەڭەيتۋدى جانە تەرەڭدەتۋدى قالايدى.ەكى جاق چاۋشيان تۇبەگى ماسەلەسى جونىندە پىكىر الماستىردى.
|
ئوقۇش مۇكاپاتى ۋە ئوقۇش ياردىمى ئېلانى ئۇيغۇرغا ياردەمئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ستۇدېنت قېرىنداشلار. ئۇيغۇر يار فوندىنىڭ 2019 يىللىق يېڭى مەۋسۈملۈك ئوقۇش مۇكاپاتى ۋە ئوقۇش ياردىمىگە ئىلتماس قىلىش باشلاندى. ئوقۇشى ياخشى ھەمدە ياردەمگە ئېھتىياجلىق ستۇدېنتلىرىمىزنىڭ ئىلتىماس قىلىشىنى قارشى ئالىمىز.ئىلتىماس قىلغۇچىلارنىڭ ئوقۇش مۇكاپاتى ۋە ئوقۇش ياردىمىگە ئىلتىماس قىلىش جەدىۋىلىنى ئەستايىدىل توشقۇزغاندىن سىرت، ئالدىنقى مەۋسۈمدىكى ئوقۇش نەتىجىلىرى تەلەپ قىلىنىدۇ.ماگىستىر ئوقۇغۇچىلاردىن ئىلمىي ماقالە يېزىش باسقۇچىغا كىرگەنلەر ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇلىدۇ.ئوقۇش مۇكاپاتى سوممىسى 1000 لىرادىن 1500 لىراغىچە بولىدۇ. ئوقۇش ياردىمى 500 لىردىن 750 لىراغىچە بولىدۇ. يىلدا 8 ئاي بېرىلىدۇ. تىزىملىتىش ۋاقتى 31 يانىۋارغىچە.بۇنىڭدىن باشقا تەرەققى تاپقان ئەللەردىكى داڭلىق ئالىي مەكتەپلەردىن چاقىرىق ئالغان ئەمما ئىقتىساددىن قىينىلىپ قالغان ئوقۇغۇچىلىرىمىز ئۈچۈن ئىستىقبال مۇكاپاتى تۈرىمىزنىڭ ئىشىكى ھەر ۋاقىت ئوچۇق، بۇ تۈرىمىزگە ھەرقانداق چاغدا ئىلتىماس قوبۇل قىلىنىدۇ.ئۇيغۇريار ئايلىق ھىساباتى 2018.11.01 2018.11.30ئۇيغۇريار ئايلىق ھىساباتى 2018.12.01 2018.12.31
|
ئۇنۋېرسال ئۇچۇرلارمۇسۇلمان بولغاننىڭ نىمە پايدىسى بار؟مۇنبەر جاھاننامە ئۇنۋېرسال ئۇچۇرلار مۇسۇلمان بولغاننىڭ نىمە پاي ...كۆرۈش: 4772ئىنكاس: 22مۇسۇلمان بولغاننىڭ نىمە پايدىسى بار؟يوللىغان ۋاقتى 2012324 15:46:31 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمۇسۇلمان دىگەن نىمە ؟ قانداق ئادەمنى مۇسۇلمان دەيمىز ؟ مۇسۇلمان بولغاننىڭ نىمە پايدىسى بار؟ دىگەنلەر توغرىسىدا ئويلىنىپ باقتىڭىزمۇ ؟ ....................مۇسۇلمان دىگەن اللەنىڭ پۈتۇن كائىناتنى پىلانىتلارنى سان ساناقىسىز يۇلتۇزلارنى ، يەر شارىنى ، قۇياشىنى ، كۆزىمىز بىلەن كۆرەلمەيدىغان ھاۋانى ، ئىنسانلارنى ئالدى بىلەن تۇپراقتىن ئەۋلادلىرىنى مەنىدىن ياراتقانلىقىغا ئىشەنگەن .....ھەر قانداق بىر ئىنساننىڭ ئىككى مۇرىسىدە ياخشى يامان ئىشلىرىنى خاتىرلەپ تۇرىدىغان ئىككى پەرىشتە بارلىقىغا ، ۋە اللەنىڭ ھۇزۇرىدا ئۇنى مەدھىيلەپ تۇرىدىغان، رۇكۇ قىلغان سەجدە قىلغان ھالەتتە تەسبىھ ئېيتىپ تۇرىدىغان سانساناقىسىز پەرىشتە بارلىقىغا ئىشەنگەن ....................شۇ ئازغۇن ئىنسانلارنى ئاگاھلاندۇرۇش ئۈچۈن نوھ ئەلەيھىسسالام ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام لوت ئەلەيھىسالام داۋۇت ئەلەيھىسسالام سالىھ ئەلەيھسىسالام مۇسا ئەلەيھىسسالام ئىيسا ئەلەيھىسسالام ۋە ئەڭ ئاخىرقى پەيغەمبەر مۇھەممەد ئەلەيىھسسالامغا اللە ئۇنىڭغا رەھمەت قىلسۇن ئوخشاش نۇرغۇن پەيغەمبەرنى ئەۋەتكەنلىكىگە ئىشەنگەن...........، زەبۇر تەۋراتئىنجىل قۇرئان كەرىمگە ئوخشاش كىتابلارنىڭ اللەنىڭ كىتابى ئىكەنلىكىگە ئىشەنگەن ........ياخشىلىق ۋە يامانلىقىنڭ اللەنىڭ تەقدىرى بويىچە بولىدىغانلىقىغا ئىشەنگەن .............قىيامەت كۇنى دىن كۈنى ھىساپ كۈنىگە ئىشەنگەن ، يەنى ئالدىمىزدىكى يىللارنىڭ مەلۇم بىر جۈمە كۈنىدە اللەنىڭ بۇيرۇقى بىلەن ئىسراپىل ئەلەيھىسسالامنىڭ سۈر چىلىشى بىلەن ھەممە ئادەمنىڭ ئۆلىدىغانلىقى بىر مەزگىلدىن كىيىن ئىككىنىچى قېتىم سۈر چېلنىشى بىلەن تۇنجى ئىنسان ئادەم ئەلەيھسسالامدىن تارتىپ قىيامەت كۈنىگىچىلىك دۇنيادا ياشىغان ھەممە ئىنساننىڭ مەھشەر مەيدانىغا بىرىپ قىلمىش ئەتمىشلىرىدىن ھىساب بىرىدىغانلىقىغا ، ياخشىلارنىڭ جەننىتى بولۇپ جەننەتكە كىرىدىغانلىقىغا يامانلارنىڭ دوزاققا كىرىدىغانلىقىغا ئىشەنگەن .............مانا مۇشۇنداق اللەغا اللەنىڭ كىتابلىرىغا ، پەرىشتىلىرىگە ، پەيغەمبىرلىرىگە ، ياخشىلىق ۋە يامانلىقىنڭ اللەنىڭ تەقدىرى بويىچە بولىدىغانلىقىغا ، قىيامەت كۈنىنىڭ بولىدىغانلىقىغا ئىشەنگەن، شۇنداقلا اللەنىڭ ناماز ئوقۇش ، رۇزا تۇتۇش زاكات بىرىش ھەج قىلش ، ئايال كىشى ھىجابلىنىشقا ئوخشاش بۇيرۇقلىرىنى ئورۇنداپ ماڭغان كىشىنى مۇسۇلمان دەيمىز .ئەمدى مۇسۇلمان بولغاننىڭ نىمە پايدىسى بار؟ دېگەن گەپنىڭ ئۆزىگە كەلسەك اللەنىڭ ناماز ئوقۇش ، روزا تۇتۇش زاكات بېرىش ھەج قىلش ، ئايال كىشى ھىجابلىنىشقا ئوخشاش بۇيرۇقلىرىنى ئورۇنداپ ماڭغان مۇسۇلمان بەندىلىرىگە بىرىدىغان مۇكاپاتى قۇرئان كەرىم ۋە پەيغەمبىرىمىزنىڭ بەزى ھەدىسلىرىدە يەتكۈزۈلگەن .اللە قىيامەت كۈنى ئۆزىنىڭ مۇئمىنمۇسۇلمان بەندىلرىگە بىرىدىغان مۇكاپاتنى بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ ........ئى مۇھەممەد! ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئەمەللەرنى قىلغانلارغا ئۇلارنىڭ ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرگە كىرىدىغانلىقى بىلەن خۇش خەۋەر بەرگىن. ئۇلار جەننەتنىڭ بىرەر مېۋىسىدىن رىزىقلاندۇرۇلغان چاغدا: بۇنىڭ بىلەن بۇرۇن دۇنيادىمۇ رىزىقلاندۇرۇلغان ئىدۇق دەيدۇ. ئۇلارغا كۆرۈنۈشى دۇنيانىڭ مېۋىلىرىگە ئوخشايدىغان، تەمى ئوخشىمايدىغان مېۋىلەر بېرىلىدۇ. جەننەتلەردە ئۇلارغا پاك جۈپتىلەر يەنى ھۆرلەر بېرىلىدۇ، ئۇلار جەننەتلەردە مەڭگۈ قالىدۇ.سۈرە بەقەرە25 ئايەتا ھەقىقەتەن مۆمىنلەرنى ۋە ياخشى ئەمەللەرنى قىلغانلارنى ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرگە كىرگۈزىدۇ، ئۇلار جەننەتلەردە ئالتۇن بىلەزۈكلەرنى ۋە مەرۋايىتلارنى زىننەت بۇيۇملىرى قىلىدۇ، ئۇلارنىڭ كىيىمى يىپەكتىن بولىدۇ.سۈرە ھەج 23ئايەتتەقۋادارلارغا ۋەدە قىلىنغان جەننەتنىڭ سۈپىتى شۇكى، ئۇ يەردە رەڭگى ئۆزگەرمىگەن سۇدىن ئۆستەڭلەر، تەمى ئۆزگەرمىگەن سۈتتىن ئۆستەڭلەر، ئىچكۈچىلەرگە لەززەت بېغىشلايدىغان مەيدىن ئۆستەڭلەر ۋە ساپ ھەسەلدىن ئۆستەڭلەر بولىدۇ، ئۇلارغا جەننەتتە بەھرىمەن بولىدىغان تۈرلۈك مېۋىلەر بولىدۇ ۋە پەرۋەردىگارى تەرىپىدىن مەغپىرەت بولىدۇ، مۇنداق تەقۋادارلار دوزاختا مەڭگۈ قالىدىغان، قايناقسۇ بىلەن سۇغىرىلىپ قىزىقلىقىدىن ئۈچەيلىرى پارەپارە قىلىنىدىغانلار بىلەن ئوخشاشمۇ؟ .15 سۈرە مۇھەممەد 15ئايەتيەپغەمبىرمىز مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەلەم مۇنداق دىگەن: جەننەتتىكى بىر تال قامچىنىڭ ئورنى، بۇ دۇنيادىن ۋە دۇنيادىكى بارلىق نەرسىلەردىن ياخشىراقتۇر. چۈنكى، ئۇ جەننەتنىڭ ئىچىدۇر. بۇخارى،مۇسلىم، تىرمىزى، ئىبنى ماجە توپلىغان سەھىھئەبۇ ھۈرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دىگەن: ئاللاھتائالا مۇنداق دەيدۇ: مەن سالىھ، ياخشى مۇتتەقى بەندىللىرم ئۈچۈن، جەننەتتە كۆز كۆرۈپ باقمىغان، قۇلاق ئاڭلاپ باقمىغان، ئىنسان قەلبىگە خوتۇر چۈشۈپ باقمىغان نەرسىلەرنى تەييارلاپ قويدۇم، ئەگەر خالىساڭلار؛ ئۇلارنىڭ قىلغان ئەمەللىرىگە مۇكاپات يۈزىسىدىن انىڭ ھۇزۇرىدا ساقلانغان ۋە ئۇلارنى خۇشال قىلىدىغان كاتتا نىئمەتنى ھېچكىم بىلمەيدۇ.دىگەن ئايەتنى ئۇقۇڭلار.سۈرە سەجدە 17ئايەت.بۇخارى،مۇسلىم، ئەھمەد، بەيھەقى، نەسەئى، ئىبنى ماجە توپلىغان، سەھىھ.خوش بۇ تىمنى كۆرگەن تورداش مۇسۇلمان بولغاننىڭ پايىدىسنى ئاز تۇلا بولسىمۇ چۈشنىۋالغانسىز .يوللىغان ۋاقتى 2012324 17:01:50 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئاللاھ ئەجرىڭىزگە ھەسسىلەپ ياخشىلىقلار بەرسۇن،ئىسلامدىن ئىبارەت دۇنيا ئاخىرەتلىك نېمىتىنى چۇشۇنىپ ۋە شۇنىڭغا ئەمەل قىلىدىغانلارنى ئارىمىزدىن كۆپلەپ چىقارسۇن...ئامىن....يوللىغان ۋاقتى 2012324 17:44:18 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئۆلگەندە جەننەتكە كىرىدۇ مۇسۇلمان،يوللىغان ۋاقتى 2012324 17:49:27 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشباشقۇرغۇچى قىرنىداشلار 2ئابزاستىكى مۇسۇلمان دىگەن پۈتۇن كائىناتنى ........دىگەن يەرنىڭ دىگەن پۈتۈن دىگەن خەتنىڭ ئارسىغا دىگەن خەتنى قىستۇرۇپ قۇيشىڭلارنى ئۈتۈنىمەن .يوللىغان ۋاقتى 2012324 17:54:07 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئاللاھ ئەجرىڭىزگە ياخشىلىقلار بەرسۇن،يوللىغان ۋاقتى 2012324 18:09:48 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ مەزمۇن 3قەۋەتتىكى دە20120324 17:49يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :تېما تەھرىرلەندى. ياخشى تېما يوللاپسىز. ئاللاھ سىزدىن رازى بولغاي قېرىندىشىم! بىراق، كىچىككىنە تەكلىپ. ئەستايىدىلراق بولسىڭىز! يەنى ئىملاغا قولىڭىزدىن كېلىشىچە دىققەت قىلغان بولسىڭىز! توردا يوقدائىملىق ئەزا, جۇغلانما 592, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 408 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 592, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 408 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 6429يوللىغان ۋاقتى 2012324 20:25:36 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئاللاھ ئەجرىڭىزنى بەرسۇن! ياخشى تېمىلىرىڭىز ئۈزۈلۈپ قالمىسۇن!تۆھپىكار ئەزا, جۇغلانما 6589, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 3411 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 6589, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 3411 جۇغلانما بار.مۇنبەر پۇلى: 1340توردىكى ۋاقتى: 1156 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2012324 20:44:23 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئاللاھ رەھمەت قىلسۇن،بەك ياخشى يېزىپسىز.
|
تارىختىكى قانلىق 29 ماي غۇلجا ۋەقەسى ئۇيغۇرتارىختىكى قانلىق 29 ماي غۇلجا ۋەقەسى29 ماي غۇلجا ۋەقەسى ئۇيغۇر ھازىرقى زامان تارىخىدىكى ئەڭ قانلىق سەھىپىلەرنىڭ بىرى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. 1962 يىلى 5 ئاينىڭ 29 كۈنى، سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىغا چىقىپ كەتمەكچى بولغان ئىلىلىقلار، خىتاي دائىرىلىرىنىڭ قورغاس چېگرا ئېغىزىنى تاقىۋالغانلىقىغا نارازى بولۇپ، ئىلى ئوبلاستلىق پارتكومغا ئەرز قىلىپ بارغان. لېكىن خىتاي قوراللىق قىسىملىرى نامايىشچىلارنى ئوققا تۇتقان ئىدى.بۇ ۋەقەدە زادى قانچىلىك ئادەمنىڭ ئۆلتۈرۈلگەنلىكى ئوتتۇرىدىن 45 يىل ئۆتكەن بولسىمۇ، لېكىن ھازىرغىچە سىر بولۇپ كەلدى.ۋەقەدىن كېيىن سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىغا قېچىپ چىقىپ كەتكەن بەزى گۇۋاھچىلار ھازىرغا قەدەر ئوتتۇرا ئاسىيا ئەللىرىدە ياشىماقتا. خەمىت ئەخمەتجان مانا شۇ ئۇيغۇرلارنىڭ بىرىدۇر. ئۇ، قازاقىستاندىكى ئىختىيارى مۇخبىرىمىز ئابدۇللاغا شۇ ۋەقەدە كۆرگەن ۋە بىلگەنلىرىنى سۆزلەپ بەردى.يۇقۇردىكى ئۇلىنىشتىن، ئىختىيارى مۇخبىرىمىز ئابدۇللانىڭ خەمىت ئەخمەتجان ئەپەندى بىلەن قىلغان سۆھبىتىنىڭ تەپسىلاتىنى ئاڭلايسىز.غۇلجا ۋەقەسى مۇناسىۋىتى بىلەن ئۆتكۈزۈلگەن نارازىلىق ھەرىكەتلىرى خەلقئارا جامائەتچىلىك ھەمدە مەتبۇئاتلارنىڭ دىققىتىنى قوزغىدىبېرگېن شەھرىدە غۇلجا ۋەقەسى دە قۇربان بولغانلار ئۈچۈن گۈلچەمبىرەك قويۇلدىقىرغىزىستاندىكى ئۇيغۇرلار غۇلجا ۋەقەسىنى خاتىرىلىدى
|
اباي ساتيريكاباي 16 ناۋرىز، 2020ساتيرا تەرمينىنىڭ شىعۋ تاريحى ءھام ەتيمولوگياسى حاقىندا ءتۇرلى بولجامتۇسىنىكتەمەلەر ايتىلىپ ءجۇر. كەيبىر عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، ەجەلگى گرەكتەردە ءجۇزىم وسىرۋشىلەردىڭ، ءجۇزىم شارابىن جاساۋشىلاردىڭ قۇدايى ءديونيستىڭ ءان سالىپ، بي بيلەپ جۇرگەن جولسەرىكتەرىن دەپ اتاعان. ساتيرا ءسوزى وسىدان شىقسا كەرەك. ال باسقا ءبىر زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل تەرميننىڭ ءتۇپ نەگىزى لاتىننىڭ سمەس ارالاس، ءار نارسەنىڭ قوسىندىسى سوزىنەن باستاۋ العان دەسەدى. كەيىنىرەك ەجەلگى ريم ادەبيەتشىلەرى سىناپمىنەۋشى، اشكەرەلەۋشى سيپاتى بار شىعارمالاردى دەپ اتاپتى. القيسسا.كۇنى كەشە ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، پرەزيدەنت سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، بەلگىلى سىقاقشى كوپەن امىربەكتىڭ اباي ساتيريك اتتى ادەبي كەشى ءوتتى.ابايدىڭ ساتيريك ەكەنىن اۋەلى مۇحتار اۋەزوۆ جازدى. كەيىن حاكىم ساتيراسىن زەرتتەپ، دالەلدەپ جازعان ءبىزدىڭ ۇستازىمىز تەمىربەك قوجاكەەۆ. ول كىسى ۇلكەن ەڭبەك جازدى. اتاۋىن دا ءوزىنىڭ مىنەزى سەكىلدى ايعايلاتىپ قويدى اباي ساتيريك. بۇگىنگى كەشتىڭ تاقىرىبى دا وسى ەڭبەكتىڭ نەگىزىندە الىنىپ وتىر، دەپ ءسوز باستاعان كوپەن امىربەك ساتيرانىڭ ارعىبەرگى تاريحىنا توقتالا كەلە: ساتيرا ءوز ىشىندە ءتۇرلى جانرعا بولىنەدى دەسەك، وسى ءازىلسىقاقتىڭ ءتۇرءتۇرىن اباي اقىن شىعارماشىلىعىندا جاقسى پايدالانعان جانە ونى جاڭعىرتقان، جاڭارتقان، دامىتقان، دەپ حاكىمنىڭ سىقاق ولەڭدەرىن وقىپ، تالدادى.ابايدىڭ العاشقى ولەڭى قالاي شىقتى؟.. ءبىر كۇنى تۇيەلەردىڭ ىشىندە ەكى اتتىلى كەلە جاتىر ەكەن. ايەل مەن ونىڭ اعاسى بولسا كەرەك. جاۋىر ات جەتەكتەگەن كەلىنشەك توركىندەپ كەلىپتى. توركىنى الگى ايەلگە كوڭىلى قالماسىن دەپ جاۋىر ات مىنگىزە سالعان ەكەن. سونداعى ايتقان ابايدىڭ اۋىزشا ولەڭى:كىم ەكەن دەپ كەلىپ ەم تۇيە قۋعان،قاتىن عوي كۇلدارىمەن بەلىن بۋعان.توركىنىڭنىڭ بەرگەنى جاۋىر ايعىر،باۋىرىڭدى ۇرايىن بىرگە تۋعان.اقىننىڭ العاشقى ولەڭى ليريكا ما ساتيرا. مىنە، ابايدىڭ بويىنداعى قۇندىلىق قايدا جاتىر.ادەبي كەش بارىسىندا ءداستۇرلى ءانشى ەرلان رىسقالي اباي اندەرىن ورىنداسا، مەكتەپ وقۋشىلارى اقىننىڭ ساتيرالىق ولەڭدەرىن مانەرلەپ وقىدى. كەزەكتى اڭگىمە اۋانىندا حاكىمنىڭ بىرقاقپايلارىن ءسوز ەتكەن ساتيريك:ابايدىڭ ساتيراسىن تەمىربەك قوجاكەەۆ ۇستاز ۇشكە بولگەن. سونىڭ ىشىندە ءبىر بولىگى تۇرمىستىق ەپيگراممالار قۇربىقۇرداستارىنا، زامانداستارىنا ارنالعان بىرقاقپايلار. وسەكشىل، ەل اراسىن الاتايداي ءبۇلدىرىپ جۇرگەن كوجەكبايعا ارناعان ارناۋىندا:شىركىندە ەس بولسايشى سەزەد دەگەن،اكىمگە وسەك تاسىپ بەزەكتەگەن... دەيدى.مىسىق ءۇي ىشىندە كەز كەلگەن جەرگە جاتپايدى. بيىكتەۋ جەرگە، توسەك ۇستىنە شىعادى. سول كوجەكبايعا اباي ايتقان ەكەن: كوجەكباي كىمنىڭ جۇگى بيىك بولسا، سوعان قارعىپ شىققان مىنا مىسىق سياقتى دەپ. بۇدان ارتىق قانداي ساتيرا كەرەك؟!. دەپ ابايدىڭ كورگەن، وسكەن ورتاسىنا توقتالدى. اباي ءبىرجاندى قوناق قىلعان. اسەتتىڭ ءانىن تىڭدادى. دۋلات، شوجە، كەمپىربايلاردى كورىپ ءوستى. وسىنداي ورتادا ءومىر سۇرگەن اباي قالايشا ساتيرادان قۇرالاقان قالماق. ونىڭ قانتاي مەن تونتاي دەگەن شانشار ناعاشىلارى بولدى. كەرەمەت قۋاقى، ۋسويقى، ازىلكەش، اينالاسىن قىرانتوپان كۇلكىگە بولەپ جۇرەتىن ناعاشىلارى دا اقىنعا اسەر ەتپەي قويعان جوق.كوپەن امىربەكتىڭ سوزىنە قاراعاندا، ابايدىڭ ساتيراسى العاش جازعان ولەڭىنەن باستاپ، بولىس بولدىم مىنەكيگە دەيىن جالعاسىپ، قوعامنىڭ ءتۇرلى كەيىپكەرلەرى مەن مىنەزدەرىن ولەڭدەرىمەن سىناپ، سىقاعان.
|
مەركىزى ئاسىيادا كونا تاش قورال دەۋرى ۋە ئىپتىدائىي پادىلىق تۇرمۇش ئۇيغۇر تورى ئارخىپلىرىئۇيغۇر 20100404 ئۇيغۇر تارىخى، ئۇيغۇر مەدەنىيىتى 0 40ئىنساننىڭ ئىجتىمائىي تۇرمۇشقا ئۆتىشىدىكى ئاساسىي نامايەندە ئىشلەپچىقىرىش قوراللىرىنىڭ مەيدانغا كېلشىدىن ئىبارەت. ئىنسانىيەتنىڭ تۇنجى ئىشلەپچىقىرىش قۇرالى تاش سايماندىن ئىبارەت.ئىپتىدائىي ئىنسان دەسلىپىدە تەييار ھالەتتىكى تاش قوراللارنى ئىشلەتكەن. ئۇنىڭ مۇھىم شەكلى يارماچاقما قۇرال ھالىتىدىكى تاشتىن ئەلۋەتتە ياغاچ، سۆڭەكلەرنى مۇستەسنا قىلمىغان ھالدا ئىبارەت ئىدى. بۇ تۇلىمۇ قەدىمكى ئۇزاق زاماننى كونا تاش قورالپالېئولىت دەۋرى دەپ ئاتايمىز. كېيىنچە بىر قەدەر سېلىقلانغان، سىپتىلانغان، ئىسلاھ قېلىنغان تاش قوراللار ئىشلىتىلدى. بۇ دەۋر يېڭى تاش قورال نېئولىت دەۋرى دەپ ئاتالدى.مەركىزى ئاسىيا ئىنسانىيەتنىڭ دەسلەپكى ئاپىرىدە ماكانلىرىدىن بىرى بولۇش بىلەن بىللە، ئىنسانىيەتنىڭ ئەڭ قەدىمكى مەدەنىيەت ئوچاقلىرىدىن بىرى بولدى.كونا يېڭى تاش قورال دەۋرلىرى ئىنسانىيەتنىڭ ئەڭ قەدىمكى تارىخىنى ئۆگىنىشتىكى ئاساس بولۇپ، ئەينى زاماندىكى باشقا قوراللار ياغاچ ئەسۋابلار، تېرە كىيىملەردە مۇنداق نەچچە ئون مىڭ يىللاپ ساقلىنىش ئىمكانىيتى يوق ئىدى.كونا تاش قورال دەۋرى يادىكارلىقلىرىنىڭ پاراللېل سىزىقىنى بويلاپ ئورۇنلىشىشى مۇز دەۋرىدە مۇز قاپلىغان رايونلار ۋە دەريا ئېقىنلىرى، بوستانلىقلارنىڭ ساقلىنىپ قالغان دائىرلىرىنى ئېنىقلىۋېلىشقا پايدىلىق. مەركىزى ئاسىيا قەدىمكى ئىنسان تۈركۈملىرى ئەنە شۇ ۋادىلار، بوستانلىقلاردا،كاينوزۇيلۇق دەۋرنىڭ 3، 4 ئېراسى ئارىسىدىكى ئۆسۈملۈك، ھايۋانات، ۋە مۇھىت ئېكولوگىيسى شارائىتىدا ياشىغان. ئۇلار تاش قۇرالغا دەسلىپىدە تەييار تاش قورالغا يۆلىنىپ، توپلىشىپ ياشاپ، كېيىنچە ئوتتىن پايدىلىنىپ، ۋەھشىي يىرتقۇچ ھايۋانلار بىلەن بىر قانچە يۈز يىلغا سۇزۇلغان مۇز دەۋرى زېمىستانلىقىنى يەڭدى. غار تۇرمۇشىدىكى ئوت مۇقەددەس قۇدرەت ۋە قۇتلۇق ئۈمىد چېچىكى ئىدى. ئوت ئىنسانىيەتنى قوغدىدى، تاكامۇللاشتۇردى، ئۇلۇغ مەدەنىيەت سەھىپىسىنى يورۇتتى.كونا تاش قۇرال دەۋرىنىڭ قانچىلىك داۋاملاشقانلىقىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈش قىيىن بولسىمۇ، مەركىزى ئاسىيا ئىپتىدائىي ئىنسان تۈركۈملىرىنىڭ بۇ دەۋرنى بېسىپ ئۆتكەنلىكى روشەن.مەركىزى ئاسىيا كونا تاش قۇراللار دەۋرى يادىكارلىقلىرىنىڭ ھەقىقى ئىگىسى مۇشۇ دەۋردە ياشىغان نېئاندېرتال ئادىمى تىپىدىكى قەدىمكى مەركىزى ئاسىيا ئادىمىدىن ئىبارەت.19381939يىللىرى ئۆزبېكىستاندىكى بوزاۋ تالاش ساي ناملىق قۇرۇپ كەتكەن دەريا بويىغا جايلاشقان دېڭىز يۈزىدىن بىر مىڭ 500 مېتىر ئېگىزلىكتىكى تېشىكتاش غارىدىن مەركىزى ئاسىيا نېئاندېرتال ئادىمىنىڭ بىر قانچە ئون كىشلىك ئوۋچىلار كوللىكتىپى ماكانى تېپىلدى. تېشىكتاشتىن ئوۋچىلىق قوراللىرى، ھايۋان سۆڭەكلىرى، يېقىلغان ئوت كۈل قاتلىمىدىن تاشقىرى، 89 ياشلىق نېئاندېرتال بالىنىڭ تاشقا ئايلانغان باش سۆڭىكى تېپىلدى. بۇ دۇنياۋى ئانتروپولوگىيلىك ئەھمىيەتكە ئىگە ھادىسە سۈپىتىدە نېئاندېرتال باسقۇچىنىڭ ئىنسانىيەت راۋاجلىنىشىدىكى ئومۇم ئەھمىيەتلىك بىر باسقۇچ ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلاپ قالماستىن، ئۇ يەنە مەركىزى ئاسىيا قەدىمكى ئادىمىنىڭ ئۈلگىسىنى ياراتتى.1982يىلى شىنجاڭنىڭ ئاتۇش ناھىيسىدىن پۈتۈنلەي تاشقا ئايلانغان ئاتۇش ئادىمى باش سۆڭىكى تېپىلدى. ئاتۇش ئادىمى ئاتۇش ئاغۇ يېزىسى يۇلىدىكى ئاچچىق كەنت ئېغىزىدىن تېپىلغان بولۇپ، ئۇنىڭ يېنىدىن تاشقا ئايلانغان ئاتنىڭ تاغاق سۆڭىكى تېپىلغان. ئاتۇش ئادىمى باش سۆڭىكىنىڭ تېپىلىشى كاينوزىيىلىق دەۋرنىڭ 4ئېراسىدىكى مۇھىم ئانتروپولوگىيلىك ئىختىرا بولۇپ، ئۇ بۇنىڭدىن تەخمىنەن 3040 مىڭ يىللار ئىلگىرىكى كروماگنونپاراسەتلىك ئىنساننىڭ ئوتتۇرا ۋە مەركىزى ئاسىيادىكى ئاساسلىق ئۈلگىسىنى تىكلىدى. باش شەكلىنىڭ چوڭلۇقى، ئۆرە يۈرۈپ پائالىيەت بىلەن شۇغۇللىنىش ۋە تەپەككۇر ئىقتىدارىنىڭ ئۈستۈنلۈكى كروماگنون تىپىدىكى قەدىمكى ئىنسانىيەتنىڭ نېئاندېرتال ئادىمىدىن پەرقلىنىدىغان ئاساسىي ئالامىتى ئىدى.مەركىزى ئاسىيادا ئىككىنچى قېتىملىق مۇز دەۋرى بىلەن ئۈچىنچى قېتىملىق مۇز دەۋرى ئارىسىدا ئۆتكەن ئاشۇ دەۋردە ئىنسانىيەت تېخى غارلاردا ياشىغان، تاش پالتا ئىشلەتكەن، ئوتتىن پايدىلانغان، غاردىن چىقىپ ئوۋچىلىق قىلغان. ئاشۇر دەۋرى قۇراللىرى تۈركمەنىستاننىڭ بالتىق دېڭىزىگە يېقىن ساھىلى بىلەن قىرغىزىستاننىڭ تەڭرىتاغلىرى ئىگىزلىكىدىنمۇ تېپلغان. سىنانتروپ شەكىلدىكى مەركىزى ئاسىيا غار ئادىمىنىڭ تارىخىي ئىزنالىرى ئۆز ئالدىغا تىزما ھاسىل قىلىدۇ.جەنۇبىي ئۆزبېكىستان غارلىرىدىن تېپىلغان نېئاندېرتال ئادىمىگە تەئەللۇق تۇرارجاي، سەمەرقەند ئوبلاستى ئامانقوتان غارىدىن تېپىلغان تاش پىچاق، تاش بەلچە ۋە تاغ ئۆچكىسى، ئات،بۆرە ۋە ئېيىق ئۇستىخانلىرى بىلەن ياغاچ كۆمۈرقوقاس قاتلاملىرى، سۇرخان دەريا بايسۇن رايۇنى ماچاي غارىدىن تېپىلغان كونا تاش قۇراللار، تۈركمەنىستان كراسنوۋودىسىكىي يېرىم ئارىلىدىن تېپىلغان تاش قوراللار بىزنىڭ كونا تاش قورال دەۋرىنىڭ ھەرقايسى باسقۇچلىرىدىكى نېئاندېرتال ئادىمى بىلەن پولىئوترۇپ ۋە كروماگنون ئادىمىنىڭ مەركىزى ئاسىيانى مۇز قاپلىغان ۋاقىتتىكى ھاياتى توغرىسىدىكى چۈشەنچىمىزنى كېڭەيتىدۇ.ئاتۇش ناھىيسىنىڭ قىرغىزىستانغا يېقىن قاتناش يولىدىن كونا تاش قورال يادىكارلىقلىرى تېپىلغان. قەشقەر ئوپال يېزىسى ئاق دالا دېگەن جايدىن بىر قەدەر چوڭراق بېغىر رەڭ چاقما تاش قورال تېپىلغان. ئوپالنىڭ سۆسەر ئېغىز دېگەن يايلىقىدىن كونا تاش قورال دەۋرىگە ئائىت 34 مېتىر قېلىنلىقتىكى كۈل قاتلىمى تېپىلغان.1983يىلى كۆكئارت پامىر نىڭ شەرقىي ئېتىكىدىكى تاشقورغان بىلەن قەشقەر ئارىلىقىدىكى جىرغالدىن 34 مېتىر قېلىنلىقتىكى ياغاچ كۆمۈر ۋە كۈل قاتلىمى بىلەن ئاق چاقما تاش قورال تېپىلغان. 1952يىلى ئاقسۇ كەلپىندىن تېپىلغان كونا تاش قورال يادىكارلىقلىرى جۇڭگۇ تارىخ مۇزېيىدا ساقلانماقتا.ستەين كونا لوپكروراينا خارابىلىرىنى بويلاپ ئېلىپ بارغان ئارخېئولوگىيلىك سەپىرىدە شامال يالاپ ئېچىۋەتكەن كۆپلىگەن تاش ئوقيا سادىقى، تاش پىچاق قاتارلىقلار بىلەن بىللە تېخىمۇ يىراق ئۆتمۈشنى ئەسلىتىدىغان قوپال تاش قورال پارچىلىرىنى ئۇچراتقان. ئۇ لوپ بۇيىدىكى قۇرۇق دەريا ساھىلىدا ئۇچراتقان بۇ خىل تاش سايمانلارنى ئۆز ئورنىدا قالدۇرۇپ ئۆزىنىڭ ئارخېئولوگىيلىك نىشانىنى كۆزلەپ داۋاملىق ئىلگىرىلىگەن. قۇمۇلتۇرپان ئارىسىدىكى يەتتە قۇدۇقتىن، قۇمۇل قارا تۆپە ئېگىزلىكىدىن كونا تاش قۇرال دەۋرى ۋە يېڭى تاش قۇرال دەۋرى ئارىلىقىغا ئائىت بىر قەدەر كۆپرەك تاش قۇرال يادىكارلىقلىرى تېپىلغان.موڭغۇلىيە خەلق جۇمھۇرىيتىدىكى سىلېنگا ۋە تۇرا دەريالىرى بۇيىدىن، ئۇرخۇن خالخىن دەريالىرىنىڭ ساھىللىرىدىن، جۈملىدىن موڭغۇلىيە چۆللۈكىدىن كونا تاش قۇرال دەۋرىگە ۋە سەل كېيىنكى باسقۇچتىكى 1220 مىڭ يىللار ئىلگىرىكى دەۋرلەرگە ئائىت تاش قورال دەۋرى يادىكارلىقلىرى تېپىلغان. بۇ دەل مەركىزى ئاسىيادىكى تاغلار ۋە قاپتاللار قېلىن مۇز بىلەن قاپلانغان دەۋر ئىدى. يەنسەي، كراسنويارىسكىي بىلەن مىنۇسىنكىي رايۇنى ئارىسىدا، ئالتاي تاغلىرى ئېتەكلىرىدە مۇنداق يادىكارلىقلار بىر پۈتۈن بەلۋاغ ھاسىل قىلغان. بۇلار سىلېنگا، تۇرا، ئۇرخۇن، خالخىن تاش قۇرال دەۋرى يادىكارلىقلىرى بىلەن بىردەكلىككە ئىگە بولغان. تەكىتلەش ھاجەتكى، ھازىرقى شىنجاڭنى ئۆز ئىچىگە ئالغان مەركىزى ئاسىيادىكى كونا تاش قۇرال يادىكارلىقلىرى چاقما تاش قۇراللار، كۈل قاتلاملىرى، ئوۋلانغان ئېيىق، قاپلان، ياۋا ئات، تاغ ئۆچكىسى، ۋە ئۇچار قۇشلار ئۇستىخانلىرى بىلەن كوللېكتىپ ئوۋچىلىق تۇرمۇشىنىڭ خۇسۇسىيەتلىرىدە تولىمۇ يېقىنلىق ساقلانغان. مەركىزى ئاسىيا غار ئادىمى مۇز دەۋرى ئاخىرلىشىپ، مۇز سۇلىرىنىڭ بەھەيۋەت تاشقىنلىرى ئاخرلاشقاندا، بۇ ساھىللارغا يېقىنلاشتى. دەريا ساھىللىرىدىن تېپىلغان كونا تاش قۇرال دەۋرى يادىكارلىقلىرى مۇشۇ باسقۇچقا مەنسۇپ بولغان.كونا تاش قۇرال دەۋرى ئىنسانىيەتنىڭ ئەڭ دەسلەپكى ئىجتىمائىي تارىخىي ھېسابلىنىدۇ. بۇ دەۋر ئىنسانىيەت تېخى ئۇرۇقداشلىق جامائە تۈزۈمىگە ئۆتمىگەن، توپپادا سۈپىتىدە ياشىغانىدى. ئۇلار دەسلىپىدە تەييار مېۋىلەرنى يىغىپ يېيىشتى، ئۆسۈملۈكلەر، بېلىقلار، ۋە ھايۋانلارغا تايىنىپ ياشىدى. ئۇلار تەييار تاشقا تايىنىشتىن چاقما تاش قۇرالى ياساشقا ئۆتكەندە ئەڭ دەسلەپكى مەدەنىيەت تارىخىنىڭ پارلاق ئىشىكىنى ئاچتى.مەركىزى ئاسىيا ئىنسان تۈركۈمى تەخمىنەن 15 مىڭ يىللار ئىلگىرى ئۆزلىرىنىڭ تاش قۇراللىرىنى تەدرىجىي ئىسلاھ قىلىشقا كىرىشتى. ئۇلار سېلىقلاپ ئىشلەنگەن تاش، سۆڭەك ۋە ياغاچلاردىن تاش پىچاق، تاش قىرغۇچ، تاش پالتا، تاش ساداق، سۆڭەك نەيزە، بېگىز ۋە يىڭنە، مۈڭگۈز بۇرغىنى ئىجاد قىلىشتى. سۆڭەك قۇراللار تولاراق بۇغا مۈڭگۈزى، بۇقا مۈڭگۈزى ۋە قىسمەن دەنداندىن ياسالغانىدى. شۇنىڭدىن كېيىن قەدىمكى ئەجدادلىرىمىز غار ۋە تاش قىيالارغا، سۆڭەك ۋە دەندانلارغا تۇنجى تەسۋىرىي سۈرەتلەر چىكىپ ئىپادىلەش خاراكتېرىدىكى گۈزەل سەنئەتنىڭ مۇقەددىمىسىنى ئاچتى. نېئاندېرتال ئادىمى نېئاندېرتال ئادىمى كەڭ مەنىدىن ئېيتقاندا، قەدىمكى ئادەم باسقۇچىدىكى بارلىق ئىنسانلارنىڭ تاش قاتمىلىرىنىڭ ئومۇمى نامى.1856يىلى گېرمانىينىڭ دوسسىلدوروف ۋىلايىتىدە، نېئاندېرت دەريا ۋادىسىغا يېقىن ئۆڭكۈردىن تېپىلغان قەدىمكى ئادەمنىڭ تاش قاتمىسى.ئابدۈشۈكۈر مۇھەممەد ئىمىننىڭ قەدىمكى مەركىزى ئاسىيا دېگەن كىتابىدىن ئېلىندى.مەدەنىيلىشىشمۇ، ياتلىشىشمۇ؟ 4
|
13 شىلدە 22:53نۇرسۇلتان. قازاقپارات العاش رەت قىتايدىڭ ۋحان قالاسىندا تىركەلگەن 19 ينفەكتسياسى بۇگىندە الەمدە جارتى ميلليوننان استام ادامنىڭ ءومىرىن جالمادى.وسىعان وراي الەمنىڭ ءبىرقاتار ەلىندە كوروناۆيرۋس ىندەتىنەن قازا تاپقانداردى ەسكە الۋعا ارنالعان قارالى جيىن ءوتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.قىتايدا ادامداردى قۇتقارىپ قالۋ ءۇشىن ءوز ءومىرىن قۇربان ەتكەن دارىگەرلەر مەن كوروناۆيرۋستان قازا تاپقان ازاماتتاردى جالپى ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى 4 ساۋىردە ءوتتى.قىتاي تۇرعىندارى جاڭا كوروناۆيرۋستان قازا تاپقانداردى ءۇش مينۋت ۇنسىزدىكپەن ازا تۇتتى. ازا تۇتۋ بەلگىسى رەتىندە دابىل قاعىلىپ، اۆتوموبيلدەر، پويىزدار مەن كەمەلەر گۋدوكتارىن قوستى. بۇكىل ەلدە تۋ تومەن ءتۇسىرىلىپ، بارلىق ويىنساۋىق جانە قوعامدىق شارالارعا تىيىم سالىندى.ق ح ر دىڭ ۆەدومستۆولىق، ۇلتتىق باق جانە قىتاي ىزدەۋ سايتتارى ۆيرۋستان قازا تاپقانداردى ازا تۇتۋعا بايلانىستى قارااق تۇسپەن بەزەندەندىرىلدى.قۇرلىقتىق قىتايدا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ سانى 85,5 مىڭ ادامنان استى.ەۋروپادا كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ تارالۋى يتاليا مەن يسپانيادا باستالدى. 31 ناۋرىز كۇنى يتاليادا ازا تۇتۋ بەلگىسى رەتىندە مەملەكەتتىك عيماراتتاردا، مەكتەپتەر مەن مۋنيتسيپاليتەتتەردە تۋ تومەن ءتۇسىرىلدى. ەل قازا تاپقانداردى ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الدى.ۆاتيكان دا يتاليا جۇرتشىلىمەن بىرگە ەكەندىگىن ءبىلدىرىپ، سول كۇنى مەملەكەتتىك تۋدى تومەن تۇسىرگەن ەدى. كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋى ەلدىڭ سولتۇستىگىندە، لومبارديا وڭىرىندە 21 اقپان كۇنى تىركەلدى. سودان كەيىن ۆيرۋس بۇكىل يتالياعا تاراپ كەتتى.ىندەت ەڭ العاش تىركەلگەن ساتتەن بەرى بۇل ەلدە 243 ادامدا كوروناۆيرۋس تابىلىپ، 34,9 مىڭ ادام قازا تاپتى.مامىر مەن ماۋسىم ايلارىندا وتكەن يتاليا مەن گەرمانياداعى فۋتبول چەمپيوناتىنىڭ بىرنەشە ويىنى ىندەتتەن قازا تاپقانداردى ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الۋدان باستالدى. 27 مامىردا يسپانيا دا 19 قۇرباندارىن ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الدى.بۇكىل ەل تۇرعىندارى 1 مينۋتقا جۇمىستارىن توقتاتتى. ءبىرمينۋتتىق ۇنسىزدىكتەن كەيىن ەلدە 10 كۇندىك ازا تۇتۋ جاريا ەتىلدى. 10 كۇن بويى ۇكىمەتتىك عيماراتتار مەن اسكەري كەمەلەردەگى تۋ تومەن ءتۇسىرىلدى.ناۋرىز ايىنان وسى ۋاقىتقا دەيىن يسپانيادا 19دان 28 مىڭنان استام ادام كوز جۇمدى. ال ىندەت جۇقتىرعاندار سانى 300 مىڭ ادامنان اسىپ تۇسەدى. وتكەن اپتادان باستاپ بۇل ەلدە كوروناۆيرۋس ىندەتىن جۇقتىرۋ جاعدايلارىنىڭ قايتا بەلەڭ الىپ بارا جاتقاندىعى بايقالادى.16 شىلدە كۇنى يسپانيادا كوروناۆيرۋس پاندەمياسى سالدارىنان قازا تاپقانداردى ەسكە الۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك شارا وتەدى.28 ساۋىردە ۇلى بريتانيا 19دان قازا تاپقان مەديتسينا جانە الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەردى ءبىر مينۋتتىق ۇنسىزدىكپەن ەسكە الدى. قازىرگى ۋاقىتتا ەلدە ۆيرۋس جۇقتىرۋدىڭ 290 مىڭعا جۋىق جاعدايى ناقتىلانعان. قازا تاپقانداردىڭ سانى 44,8 مىڭ ادامنان اسىپ كەتتى.جالپى، ۇلى بريتانيا ەۋروپاداعى ىندەتتەن ەڭ كوپ ادامىنان ايىرىلعان ەل سانالادى. شۆەتسيا پارلامەنتى 17 ماۋىمدا كوروناۆيرۋس ىندەتىنەن قازا تاپقان 5,5 مىڭ ازاماتىن ەسكە الۋعا ارنالعان 15 مينۋتتىق شارا وتكىزدى. شارا ءبىرمينۋتتىق ۇنسىزدىكپەن اياقتالدى.بۇعان دەيىن 31 ناۋرىزدا فرانسيانىڭ ۇلتتىق اسسامبلەياسى كوروناۆيرۋس ىندەتىنەن قازا تاپقانداردى ەسكە العان ەدى.قازاقستاندا 13 شىلدە جالپىۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنىندە 1 مينۋتتىق ۇنسىزدىك ءوتتى. اقوردا رەزيدەنتسياسىنىڭ الدىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقايەۆ كوروناۆيرۋس ىندەتىنەن قازا تاپقان ازاماتتاردى قۇرمەتپەن ءبىر مينۋت ەسكە الدى.ەسكە الۋ راسىمىنە ق ر مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەربايەۆ، ق ر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى ەرلان قوشانوۆ، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى اسەت يسەكەشەۆ، پرەزيدەنت كەڭسەسىنىڭ باستىعى نۇرلان ونجانوۆ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي قاتىستى.ىندەت قۇرباندارىن ءۇنسىز ەسكە الۋ ءراسىمى رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ايماعىندا ءوتتى. قۇرباندارعا تاعزىم شاراسىن رەسپۋبليكالىق ارنالار تىكەلەي ەفير ارقىلى كورسەتتى.بۇكىل ەلىمىزدە مەملەكەتتىك تۋ تومەن ءتۇسىرىلىپ، تەلەارنالار مەن راديولار ەفيردەن ويىن ساۋىق باعدارلامالارىن الىپ تاستادى. 13 شىلدەدەگى دەرەكتەرگە سايكەس، قازاقستاندا كوروناۆيرۋستان 375 ادام قازا تاپتى.
|
پىرئەۋننىڭ قىزىنىڭ چاچ تارىغۇچىسى ئىسلام بىلىملىرى تورى كىرىلچە نويابىر 16, 2018 مارت 26, 2022 ماقالىلارئۇ ئازراق جاپا تارتتى، لېكىن مەڭگۈلۈك راھەتكە ئېرىشتىبىر سالىھ ئايال بولۇپ، ئېرى بىلەن بىللە پىرئەۋىننىڭ پادىشاھلىقى سايىسىدا كۈن كەچۈرەتتى. ئېرى پىرئەۋننىڭ يېقىنلىرىدىن، ئۆزى بولسا پىرئەۋننىڭ قىزلىرىنىڭ خىزمەتچىسى ۋە تەربىيىچىسى ئىدى. ئاللاھ ئۇ ئىككىسىنى ئىمانغا مۇۋەپپەق قىلدى. ئۇزۇن ۋاقىت ئۆتمەيلا پىرئەۋن ئەرنى ئىمان ئېيتقانلىقىنى بىلىپ قېلىپ ئۆلتۈرۈۋەتتى. لېكىن، ئايال پىرئەۋىننىڭ قىزلىرىنىڭ چاچ تارىغۇچىسى بولۇپ پىرئەۋننىڭ ئۆيىدە قېلىۋەردى. ئايال شۇ خىزمىتى ئارقىلىق بەش بالىسىنى باقاتتى. قۇش بالىلىرىغا دان يېگۈزگەندەك تاماق يېگۈزەتتى. بىر كۈنى ئۇ پىرئەۋننىڭ قىزىنىڭ چېچىنى تاراۋېتىپ، قولىدىن تارغاق چۈشۈپ كېتىۋىدى، بىسمىللاھ! دەپ سالدى. پىرئەۋننىڭ قىزى : ئاللاھ؟ ئۇ داداممۇ؟ دېدى. ئۇ: ياق ! ئاللاھ مېنىڭ، سېنىڭ ۋە داداڭنىڭ رەببى.قىز دادىسىدىن باشقا بىرىگە ئىبادەت قىلىنىدىغانلىقىنى ئاڭلاپ ھەيران قالدى. قىز دادىسىغا خەۋەر بەردى. دادا ئۆز قەسرىدە ئۆزىدىن باشقىغا ئىبادەت قىلىدىغان كىشىنىڭ بارلىقىدىن ئەجەپلىنىپ، ئۇ ئايالنى چاقىرىپ سوراق قىلدى: پەرۋەردىگارىڭ كىم؟ مېنىڭ ۋە سېنىڭ پەرۋەردىگارىڭ ئاللاھ.پىرئەۋن ئۇنى دىنىدىن يېنىشقا بۇيرىدى سولىدى ئۇردى ئايال دىنىدىن يانمىدى. پىرئەۋن مىس قازان ئېلىپ كېلىشكە بۇيرىدى. قازان كەلتۈرۈلۈپ، ياغ بىلەن توشقۇزۇلدى. ياغ قىزىتىلدى قاينىدى.پىرئەۋن ئايالنى قازان ئالدىغا ئېلىپ كەلدى. ئايال بىر جاننىڭ پانىي دۇنيا بىلەن ۋىدالىشىپ، ئاللاھ تائالا بىلەن ئۇچرىشىدىغانلىقىغا جەزم قىلدى. پىرئەۋن ئايال مىڭبىر جاپادا بېقىۋاتقان، تاماق يېگۈزۈۋاتقان بەش يېتىم بالىنىڭ ئايالنىڭ ئەڭ سۆيۈملۈك كىشىلىرى ئىكەنلىكىنى بىلىپ، ئۇنى تېخىمۇ قاتتىق قىينىماقچى بولدى. پىرئەۋن بەش بالىنى ئېلىپ كېلىشكە بۇيرىدى. ئۇلارنىڭ كۆزلىرى قورقۇنچتىن ئالاق جالاق بولۇپ كەتكەن ئىدى. ئۆزلىرىنىڭ قەيەرگە ھەيدەپ مېڭىلىۋاتقانلىقىنى بىلمەيتتى.بالىلار ئانىسىنى كۆرۈپ، ئۇنىڭغا ئېسىلىپ يىغلاشقا باشلىدى. ئانا ئۇلارغا ئۆزىنى ئاتتى. ئۇلارنى سۆيۈشكە، پۇراشقا، يىغلاشقا باشلىدى. ئۇلارنىڭ كىچىكىنى باغرىغا بېسىپ، ئېغىزىغا ئەمچەك سالدى. پىرئەۋن بۇ مەنزىرىنى كۆرۈپ، چوڭ ئوغۇلنى ئېلىپ كېلىشكە بۇيرىدى. ئەسكەرلەر ئۇنى ئېلىپ كېلىپ، قاينىغان ياغقا تاشلىدى.ئوغۇل توۋلىماقتا: ئانا ! قۇتقۇزۇڭلار!ئەسكەرلەردىن شەپقەت تىلىمەكتە. پىرئەۋنگە يالۋۇرماقتا. قېچىشقا، قۇتۇلۇشقا ئۇرۇنماقتا. قېرىنداشلىرىنى چاقىرماقتا. نازۇك قوللىرى بىلەن ئەسكەرلەرنى ئۇرماقتا. ئەسكەرلەر ئۇنى كاچاتلىماقتا ياغقا باسماقتا.ئانا ئوغلىغا قاراپ تۇرماقتا ۋە ئۇنىڭ بىلەن ۋىدالاشماقتا. كۆزنى يۇمۇپ ئاچقۇچە بىر كىچىك بالا ئانىنىڭ كۆز ئالدىدا ياغقا تاشلاندى.بالىلار يۇمران قوللىرى بىلەن كۆزلىرىنى ئېتىۋېلىشتى. ئۇنىڭ گۆشلىرى ئورۇق تېنىدىن ئاجراپ ئېرىپ تۈگىدى. ئاپئاق سۆڭەكلىرى ياغ ئۈستىگە ئۆرلەپ چىقتى.پىرئەۋن ئايالغا قارىدى ۋە ئاللاھقا كاپىر بولۇشقا بۇيرىدى. ئايال رەت قىلدى. پىرئەۋننىڭ غەزىپى ئۆرلەپ ئىككىنچى ئوغۇلنى ئېلىپ كېلىشكە بۇيرىدى. ئەسكەرلەر ئۇنى ئانىسىنىڭ يېنىدىن سۆرەپ ئېلىپ كەلدى.ئوغۇل يىغلىماقتا ياردەم تىلىمەكتەئۇ ئانىنىڭ ئالدىدا ياغقا تاشلاندى. ئاپئاق سۆڭەكلىرى لەيلەپ چىقىپ قېرىندىشىنىڭ سۆڭەكلىرى بىلەن ئارىلىشىپ كەتتى. ئانا دىنىدا مۇستەھكەم، ئاللاھ بىلەن ئۇچرىشىدىغانلىقىغا چىن قەلبىدىن ئىشەنگەن ھالدا تۇراتتى. پىرئەۋن ئۈچىنچى ئوغۇلنى ئېلىپ كېلىشكە بۇيرىدى. ئوغۇل سۆرەلگىنىچە قايناۋاتقان قازاننىڭ يېنىغا ئېلىپ كېلىندى.قازانغا تاشلاندى قازان ئىچىدە غايىب بولدىئۇنىڭ ئەھۋالىمۇ قېرىنداشلىرىنىڭ ئەھۋالى بىلەن ئوخشاش بولدى. ئانا يەنىلا دىنىدىن يانمىدى. پىرئەۋن تۆتىنچى ئوغۇلنى ياغقا تاشلاشقا بۇيرىدى. ئەسكەرلەر بالىنىڭ يېنىغا يۇپۇرۇلۇپ كەلدى. كىچىك بالا ئانىسىنىڭ كىيىمىگە مەھكەم ئېسىلىۋالغان ئىدى. ئەسكەرلەر بالىنى تارتىۋىدى، بالا ئېچىنىشلىق نالە قىلدى ۋە ئانىنىڭ ئىككى پۇتىغا ئۆزىنى ئاتتى. بالىنىڭ ياشلىرى ئانىنىڭ پۇتلىرىغا ئاقماقتا. ئانا ئۇنى قۇچىقىدىكى قېرىندىشى بىلەن بىللە كۆتۈرۈشكە، ئۇنىڭ بىلەن ۋىدالىشىۋېلىشقا، ئايرىلىشتىن بۇرۇن ئۇنى سۆيۈۋېلىشقا، ئۇنى پۇرىۋېلىشقا ئۇرۇنماقتائەسكەرلەر ئانابالا ئىككىسىنى ئايرىۋەتتى. بالىنىڭ بۇدرۇق قوللىرىدىن سۆرەپ ئېلىپ ماڭدى.بالا يىغلىماقتا ياردەم تىلىمەكتە چۈشىنىكسىز سۆزلەر بىلەن يالۋۇرماقتائەسكەرلەرنىڭ ئۇنىڭغا رەھمى كەلمىدى. بالا دەقىقە ئىچىدە قايناۋاتقان ياغ ئىچىگە غەرق بولدى. بالىنىڭ تېنى غايىب بولدى. ئاۋازى ئۆچتى. ئانا گۆشنىڭ ھىدىنى پۇرىدى. بالىنىڭ ئاپئاق، يۇمران سۆڭەكلىرى قايناۋاتقان ياغ ئۈستىگە ئۆرلىدى. ئانا ئوغلىنىڭ سۆڭەكلىرىگە قارىماقتا. بالا ئانىسىدىن ئايرىلىپ ئۇ دۇنياغا سەپەر قىلدى. ئانا يىغلىماقتا. يۈرىكى پىراقتىن پارە پارە بولماقتا. ئانا ئۇنى ئۇزاق ئۇزاق باغرىغا باسقان ئۆز ئەمچىكى بىلەن ئېمىتكەن. قانچە كېچىلەرنى ئۇنى دەپ ئۇيقۇسىز ئۆتكۈزگەن ئۇنىڭ يىغىسىغا يىغلىغان. بالا قانچە كېچىلەرنى ئۇنىڭ باغرىدا چاچلىرىنى ئويناپ ئۆتكۈزگەن. ئانا قانچە قېتىم ئۇنىڭ ئويۇنچۇقلىرىنى ئالدىغا ئەكىلىپ بەرگەن. كىيىملىرىنى كىيدۈرگەن ئىدى ھە!ئانا ئۆزىنى تۇتىۋېلىشقا، سەۋر قىلىشقا تىرىشتى. ئەسكەرلەر ئايالغا قارىدى ۋە يۇپۇرۇلۇپ كېلىپ، ئەمچەكتىكى بوۋاقنى ئۇنىڭ قوللىرىدىن يۇلۇپ ئالدى. بوۋاق ئانىنىڭ ئەمچىكىنى شوراۋاتاتتى بوۋاق ئەمچەكتىن تارتىلىۋىدى، قىرقىراپ يىغلاپ كەتتى بىچارە ئانىمۇ بوۋاق بىلەن تەڭ يىغلىدى. ئاللاھ ئانىنىڭ بىچارىلىكىنى، دىلىنىڭ سۇنۇقلۇقىنى، قايغۇ ھەسرىتىنى كۆرۈپ، بالىنى زۇۋانغا كىرگۈزدى. بالا: ئانا! سەۋر قىلىڭ، سىز ھەق ئۈستىدە.بالىنىڭ ئاۋازى ئۆچتى. تېنى قېرىنداشلىرىنىڭ تېنى بىلەن بىللە قازاندا غايىب بولدى. ئۇنىڭ ئېغىزى سۈت يۇقى، قولىدا ئانىسىنىڭ بىر تال چېچى، كىيىملىرى ئانىنىڭ ياشلىرى بىلەن ھۆل ئىدى. بەش بالا كەتتى. مانا ئۇلارنىڭ سۆڭەكلىرى قازاندا پارقىرىماقتا! گۆشلىرى ياغدا قاينىماقتا! بىچارە ئانا يۇمران سۆڭەكلەرگە قارىماقتا.كىمنىڭ سۆڭەكلىرى؟ بالىلىرى ئۇزۇن زامانلار ئۆيىنى كۈلكە ۋە خۇشاللىققا تولدۇرغان جان جىگەرلىرى يۈرەك پارىلىرىئانا ئۇلاردىن ئايرىلىپ يۈرىكى قەپىسىدىن چىقىپ كەتكەندەك بولۇپ قالدى. مانا بالىلىرى ئالدىغا يۈگرەپ كەلمەكتە مانا ئۆزلىرىنى ئۇنىڭغا ئاتماقتائانا ئۇلارنى باغرىغا باستى ئۆز قولى بىلەن كېيىملىرىنى كىيدۈردى ياشلىرىنى بارماقلىرى بىلەن سۈرتتى.مانا يۈرەك پارىلىرى قولىدىن يۇلۇپ ئېلىنىپ كۆز ئالدىدا ئۆلتۈرۈلمەكتەئۇلار بىچارە ئانىسىنى يالغۇز تاشلاپ قويۇپ كېتىپ قالدى. ئانا پات يېقىندا ئۇلار بىلەن جەم بولىدۇ. ئايال بالىلىرىنى ئازاپتىن قۇتۇلدۇرۇپ قالالايتتى پىرئەۋىنگە ئاڭلىتىدىغان كۇپرى كەلىمىسى بىلەنلېكىن ئايال بىلدى ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىكى ساۋاب ئەڭ ياخشىدۇر، ئەڭ باقىيدۇر. ئايال يالغۇز قالدى. ئەسكەرلەر ئۇنىڭغا ئاچ قالغان ئىتلاردەك ئېتىلدى ۋە قازانغا ئىتتىردى. ئەسكەرلەر ئۇنى قازانغا تاشلاش ئۈچۈن كۆتۈردى ئايال بالىلىرىنىڭ سۆڭەكلىرىگە قارىدى دە، دەررۇ بالىلىرى بىلەن جەم بولىدىغانلىقىنى ئېسىگە ئېلىپ، پىرئەۋنگە قارىدى ۋە: مېنىڭ ساڭا بىر ھاجىتىم بار! دېدى. پىرئەۋن توۋلىدى: نېمە ھاجىتىڭ بار؟ سۆڭىكىمنى بالىلىرىمنىڭ سۆڭىكى بىلەن بىللە بىر قەبرىگە دەپنە قىلىپ قويغىن!ئايال كۆزىنى يۇمدى ۋە قازانغا تاشلاندى. بەدىنى كۆيدى سۆڭەكلىرى ئۆرلەپ چىقتى.نېمىدېگەن ئۇلۇغ ئايال! ئۇنىڭ ئىمانى نېمە دېگەن مۇستەھكەم ھە! ئەجرى نېمە دېگەن كاتتا!رەسۇلۇللاھ سەللاللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ئاسمانغا ئېلىپ چىقىلغان كېچىسى ئۇ ئايالغا بېرىلگەن بەزى نېمەتلەرنى كۆرۈپ، ساھابىلىرىگە سۆزلەپ بەرگەن. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بەيھەقىي رىۋايەت قىلغان ھەدىستە ساھابىلارغا مۇنداق دېگەن: مەن ئاسمانغا ئېلىپ چىقىلغان كېچىسى بىر خۇش پۇراقنىڭ يېنىدىن ئۆتۈپ، سورىدىم: بۇ نېمە پۇراق؟ ماڭا: بۇ پىرئەىننىڭ قىزىنىڭ چاچ تارىغۇچىسى ۋە بالىلىرىنىڭ پۇرىقى، دېيىلدى.ئۇ بىرئاز جاپا تارتتى، لېكىن مەڭگۈلۈك راھەتكە ئېرىشتى. بۇ مۆمىنە ئايال ياراتقۇچىسىنىڭ دەرگاھىغا كەتتى. رەببى بىلەن ئۇچراشتى. رەسۇلۇللاھ سەللاللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: ناۋادا جەننەت ئەھلى بولغان بىر ئايال زېمىندىكى ئۇرۇق تۇغقانلىرىغا قارىسا، ئۇلارنىڭ ئارىسى يورۇپ كېتىدۇ ۋە خۇش پۇراققا تولىدۇ. ئۇنىڭ بېشىدىكى ياغلىقىمۇ ئەلۋەتتە دۇنيا ۋە دۇنيادىكى بارلىق نەرسىلەردىن ياخشىدۇر.ئىمام مۇسلىم پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنداق دېگەنلىكىنى رىۋايەت قىلىدۇ: كىمكى جەننەتكە كىرسە، نازۇ نېمەت ئىچىدە ياشايدۇ، ئىچى پۇشۇپ قالمايدۇ. كىيىمى كونىرىمايدۇ، ياشلىقى كەتمەيدۇ. ئۇنىڭغا جەننەتتە كۆزى كۆرۈپ باقمىغان، قۇلىقى ئاڭلاپ باقمىغان، ھېچ كىشىنىڭ كۆڭلىگە كېچىپ باقمىغان نازۇ نېمەتلەر بېرىلىدۇ. جەننەتكە كىرگەن كىشى دۇنيادا تارتقان ئازابلىرىنى پۈتۈنلەي ئۇنتۇپ كېتىدۇ.لېكىن، ھېچبىر ئىنسان نەپسى ۋە شەھۋەتلىرى بىلەن كۈرەش قىلماستىن جەننەتكە كىرەلمەيدۇ. چۈنكى، جەننەت جاپا مۇشەققەتلەر بىلەن، دوزاخ ھاۋايى ھەۋەسلەر بىلەن ئورالغان. كىيىم كېچەك، يېمەك ئىچمەك، سودا سېتىقلاردا ھاۋايى ھەۋەسلەرگە ئەگىشىش دوزاخقا ئېلىپ باردىغان يولدۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام سەھىيھەيندە مۇنداق دېگەن: جەننەت جاپا مۇشەققەتلەر بىلەن، دوزاخ ھاۋايى ھەۋەسلەر بىلەن ئورالغان.ئەي ئىنسان! بۈگۈن جاپا تارت، سەۋر قىل، ئەتە راھىتىنى كۆرىسەن. قىيامەت كۈنى جەننەت ئەھلىگە: سەۋر قىلغانلىقىڭلار ئۈچۈن سىلەرگە ئامانلىق بولسۇن! ئاخىرەتلىكىنىڭ ياخشى بولۇشى نېمىدېگەن ئوبدان! دېيىلىدۇ. ئەمما دوزاخ ئەھلىگە: سىلەر لەززەتلىرىڭلارنى ھاياتىي دۇنيادا بەھرىمەن بولۇپ تۈگەتتىڭلار، بۈگۈن خار قىلغۇچى ئازاب بىلەن جازالىنىسىلەر دېيىلىدۇ.ئاللاھ ھەقىقەتەن راست ئېيتىدۇ .مەنبە: شەيخ مۇھەممەد ئەرىيفىينىڭ: إنهـا ملكـة دېگەن كىتابى.2018 11 15 كۈنىمەزكۇر قىسسەنىڭ ئىشەنچلىكلىكى ھەققىدە ئىسلام سوئال جاۋاب تورىنىڭ ئىزاھاتى:پىرئەۋننىڭ قىزىنىڭ چاچ تارىغۇچىسىنىڭ ۋەقەلىكىنى ئىمام ئەھمەد ئەل مۇسنەد، 1 توم، 309 نومۇرلۇق ھەدىستە، تەبەرانىي 12280 نومۇرلۇق ھەدىستە، ئىبنى ھىببان 3903 نومۇرلۇق ھەدىستە، ھاكىم 1 توم، 309 نومۇرلۇق ھەدىستە تۆۋەندىكىدەك رىۋايەت قىلغان: ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇما مۇنداق دەيدۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: مەن ئاسمانغا ئېلىپ چىقىلغان كېچىسى بىر خۇش پۇراقنى پۇراپ، سورىدىم: ئى جىبرىل! بۇ نېمە خۇش پۇراق؟ جىبرىل ئەلەيھىسسالام: بۇ پىرئەۋننىڭ قىزىنىڭ چاچ تارىغۇچىسىنىڭ ۋە بالىلىرنىڭ پۇرىقى، دېدى. مەن: ئۇنىڭ ئەھۋالى قانداق بولغان؟ دەپ سورىدىم. جىبرىل ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېدى: ئۇ ئايال بىر كۈنى پىرئەۋننىڭ قىزىنىڭ چېچىنى تاراۋاتاتتى، تۇيۇقسىز تارغاق قولىدىن چۈشۈپ كېتىپ، بىسمىللاھ ئاللاھنىڭ ئىسمى بىلەن دەپ سالدى. پىرئەۋننىڭ قىزى: دادامنى دېمەكچىمۇسەن؟ دېدى. ئۇ: ياق! ئۇ مېنىڭ ۋە داداڭنىڭ رەببى ئاللاھتۇر، دېدى. قىز: دادامغا دەپ قويىمەن، دېدى. ئايال: دەۋەر! دېدى. قىز پىرئەۋنگە خەۋەر بەردى. پىرئەۋن ئايالنى چاقىرتىپ: ھەي ئايال! سېنىڭ مەندىن باشقا رەببىڭ بارمۇ؟ دېدى. ئۇ: شۇنداق، مېنىڭ ۋە سېنىڭ رەببىڭ ئاللاھ، دېدى. پىرئەۋن چوڭ مىس قازان ئېلىپ كېلىشكە بۇيرىدى. قازان قىزىتىلدى. پىرئەۋن ئايال ۋە بالىلىرىنى قازانغا تاشلاشقا بۇيرىدى. ئايال پىرئەۋىنگە: ساڭا بىر ھاجىتىم بار، دېدى. پىرئەۋن: نېمە ئۇ؟ دېدى. ئايال: مېنىڭ ۋە بالىلىرىمنىڭ سۆڭىكىنى بىر كېپەندە بىللە دەپنە قىلىپ قويغىن، دېدى. پىرئەۋن: دېگىنىڭدەك قىلىشقا ۋەدە بېرىمەن، دېدى.ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇما مۇنداق دەيدۇ: پىرئەۋن بالىلارنى قازانغا تاشلاشقا ئەمىر قىلدى. بالىلار ئانىسىنىڭ ئالدىدا بىر بىرلەپ قازانغا تاشلاندى. نۆۋەت ئەمچەكتىكى بالىغا كەلگەندە ئايال بەل قويۇۋېتىشكە تەمشىلگەندەك قىلىۋىدى، بوۋاق: ئانا! مېڭىۋېرىڭ، چېكىنمەڭ. دۇنيا ئازابى ئاخىرەت ئازابىدىن يەڭگىل، دېدى. شۇنىڭ بىلەن ئانا مېڭىۋەردى.ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇما مۇنداق دەيدۇ: بوۋاق تۇرۇپ گەپ قىلغان تۆت بالا بار. ئۇلار: مەريەم ئوغلى ئىيسا ئەلەيھىسسالام، جۇرەيجنىڭ ھەمراھى، يۈسۈف ئەلەيھىسسالامنىڭ گۇۋاھچىسى، پىرئەۋننىڭ قىزىنىڭ چاچ تارىغۇچىسىنىڭ ئوغلى.ئىمام زەھەبىي العلونىڭ 84 نومۇرىدا: بۇ ھەدىسنىڭ سەنەدى ھەسەن، دېگەن. ئىبنى كەسىر تفسير ابن كثيرنىڭ 3 توم، 15 بېتىدە: بۇ ھەدىسنىڭ ئىسنادىدا مەسىلە يوق، دېگەن.بۇ ھەدىسنى يەنە ئەللامە ئەھمەد شاكىر المسندنىڭ 4 تومىدا 295 نومۇرلۇق ھەدىسكە بەرگەن باھاسىدا، شۇئەيب ئەرنائۇت المسندنىڭ 5 تومىنىڭ 30 ، 31 ۋە 2821 ھەدىسلەرگە بەرگەن باھاسىدا، ئىسنادى ھەسەن، ھەدىس ئىماملىرىنىڭ قارىشىدا ھەمماد ئىبنى سەلەمە بۇ ھەدىسنى ئەتادىن ئەتا ئېلىشىپ قېلىشتىن بۇرۇن ئاڭلىغان دېگەن.بۇنىڭدىن بۇ قىسسىنىڭ رەسۇلۇللاھ سەللاللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمدىن رىۋايەت قىلىنغان ئىشەنچلىك قىسسە ئىكەنلىكى، يەھۇدىي ۋە ناسارا مەنبەلىرىدىن ئېلىنمىغانلىقى ئايان بولىدۇ. ئاللاھ ئەڭ ياخشى بىلگۈچىدۇر.
|
قازاقىستاندىكى ۋەقەلەردە نازارەتكە ئېلىنغانلارنىڭ سانى ئاشماقتا ئۇيغۇرچەقازاقىستاندىكى ۋەقەلەردە نازارەتكە ئېلىنغانلارنىڭ سانى ئاشماقتاقازاقىستاندا يېقىلغۇ باھاسىنىڭ ئۆرلىشى بىلەن يۈز بەرگەن ۋەقەلەردە، قوشنا ۋە باشقا دۆلەت پۇقرالىرىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان 5 مىڭ 135 كىشى نازارەتكە ئېلىندى.09.01.2022 19.04.2022تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: قازاقىستان ئىچكى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ باياناتىدا، دۆلەت ئىچىدىكى ھەرىكەتلەر جەريانىدا قولغا ئېلىنغانلارغا دائىر مەلۇمات بېرىلدى.باياناتتا، مەملىكەت مىقياسىدا قولغا ئېلىنغانلار سانىنىڭ 5 مىڭ 135 كە يەتكەنلىكى، نامايىشلاردا جامائەت تەرتىپىنى ۋە دۆلەتنىڭ ئاساسىي قانۇن تەرتىپىنى قوغداش جەريانىدا يارىلانغان بىخەتەرلىك قىسىملىرى خادىملىرى سانىنىڭ بولسا، 1300 دىن كۆپ ئىكەنلىكى بىلدۈرۈلدى.باياناتتا ، 300 كىشىدىن قورال چىققانلىقى ۋە يانفون قاتارلىق ئوغرىلانغان بۇيۇملار، كۆپ مىقداردا پۇل بىلەن ئاپتوموبىلدا ياكى پىيادە مېڭىپ چېگرادىن ئۆتمەكچى بولغاندا قولغا ئېلىنغانلىقى ئۇقتۇرۇلدى.باياناتتا، ھازىر دۆلەتنىڭ بىخەتەرلىكى ۋە تەرتىپىنى قوغداش ئۈچۈن، تېرورلۇققا قارشى تۇرۇش ھەرىكىتى داۋاملاشماقتا. بۈگۈن دۆلەتنىڭ ھەرقايسى رايونلىرىدا ۋەزىيەت مۇقىملاشتى. ئىلگىرى تارتىۋىلىنغان بارلىق يەرلىك ھۆكۈمەت بىنالىرى قۇتقۇزۇلدى دېگەن سۆزلەر ئىشلىتىلدى.قازاقىستاندا تۈنۈگۈن نازارەتكە ئېلىنغانلارنىڭ سانى 4266 كىشى دەپ ئېلان قىلىنغان بولۇپ، بۇلارنىڭ ئىچىدە قوشنا دۆلەت پۇقرالىرىنىڭمۇ بارلىقى بىلدۈرۈلگەن ئىدى.خەتكۈچ: نازارەتكە ئېلىنغانلار , قازاقىستان
|
غەرب ئالىملىرىنىڭ قارىشىدا ئۇيغۇرلارنىڭ خاراكتېرى ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسىسىزنىڭ ئورنىڭىز: باشبەت ئومۇمى غەرب ئالىملىرىنىڭ قارىشىدا ئۇيغۇرلارنىڭ خاراكتېرىغەرب ئالىملىرىنىڭ قارىشىدا ئۇيغۇرلارنىڭ خاراكتېرىيوللىغۇچى: ئاكادېمىيە يوللانغان ۋاقتى: 2015 يىل 19 سېنتەبىر ئورنى: ئومۇمى، مىللىي مەۋجۇتلۇق ئىنكاس : 0ئەسكەرتىش: خاراكتېرىمىزدىكى يىتەرسزلىكلەرنى بايقاپ، كۆرسىتىپ بىرىشنى. تۈرك ئالىملىرى دەسلىۋىدە، ئۇيغۇر ئالىملىرى 20ئەسرنىڭ ئاۋۋالىقى بىشدا، يىڭى دەۋردە بولسا، 90يىللاردىكى زىيالىيلىرىمىز باشلاپ بىرىشكەن، ئەمما تەنقىت قوبۇل قىلالمايدىغان خاراكتىرىمىز ئۆزىمىزنىڭ مۇكەممەللىكىنى ئستىگەن يازغۇچىلىرىمىزنى كۆزگە ئىلماسلىققا سەۋەب بولدى. خۇددى كەمچىلىكىمىزنى تىلغا ئالساق، كەمچىلىكىمىز بارغانسرى كۆپىيىپ كىتىدىغاندەك خاتا قاراشتا بولۇپ، ئەكسىچە ھەل قىلىش چارىسى ئۇستىدە ئىزدەنمىدۇق، بىراۋ كۆرسىتىدۇ، يەنە بىر بىراۋ ئامال تاپىدۇ. ئەيىبمىزنىڭ تىخىمۇ كۆپلۇكىنى بىلىشىمىز كىرەك، ھەممىگە چوقۇم بىردىن بىردىن تۇزۇتۇپ يۇزلىنەلەيمەن دىگەن روھ بىلەن مۇئامىلە قىلىشمز كىرەك. كىسەلنى يوشۇرساڭ ئۆلۈم ئاشكارادىگەن گەپ بار، ئۆزىنىڭ كەمچىلىكىدىن قورقۇش ئۇنىۋىرسال كىسەللىكىئەرزىمەس. ئاددى غەلبگە مەپتۇن بولۇپ، ماھىيەتلىك ئاجىزلىقنى كۆرمەي گۇمران بولۇشبىزنى يالمىيالمىغاي. ئەلۋەتتە خەقنىڭ باھاسى ئۆز قىممىتىمىزنى ئۆلچەشتىكى مىزان ئەمەس، شۇنداقلا خاتالىقتىن خالىيمۇ ئەمەس.ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ كېلىپ چىقىش مەنبەسى ۋە ھازىرقى قۇرۇلمىسىغا نەزەر سالىدىغان بولساق، كۆپ مەنبەلىك، ئۆزارا بىرىككەن گەۋدە بولۇپ، ھەرقايسى تەركىپلەر ئۆز ئالاھىدىلىكىنى ساقلاپ قالغان. شۇڭا بىر پۈتۈن مىللەتكە تەۋە بولغان مىللىي خاراكتېرنى مۆلچەرلەپ چىققىلى بولمايدۇ. مەن پەقەت ئۆزۈم كۈزەتكەن بىرقانچە نۇقتىلاردىن ئۇلارنىڭ مىللىي خاراكتېرى ئۈستىدە ئىزدىنىشقا تىرىشتىم.ئىسلام دىنى ئۇلارنىڭ مىللىي خاراكتېرىگە ناھايىتى كۈچلۈك تەسىر كۆرسەتكەن بولۇپ، تەلۋىلىك، قارىغۇلارچە ئىشىنىش ئىدىيىسى ئۇلاردا نابۇت قىلىش رولىنى بەكرەك ئوينىغان ۋە ئىنسان تەبىئىتىدىكى بارلىق ئاكتىپ ۋە ئنكاس قايتۇرۇش خاراكتېرىنى نەپىسىدىن بوغۇپ، ئۇلارنىڭ ۋۇجۇدىدا ئەسلى بولۇشقا تېگىشلىك تەپەككۈر قىلىش، مۇشتاقلىق، ئىنتىلىش قاتارلىق ئىنكاسلارنى ھىچقانداق مەپتۇنلىقى ياكى قىزغىنلىقى بولمىغان، بىر تەرەپ قىلىش قابىلىيىتى بولمىغان بىر ماھىيەتكە ئايلاندۇرۇپ قويغان. بۇ ئاللاغا چوقۇنۇش يولىدىكى ئۆزىنى ئاتىغان ئوت كەبى قىزغىنلىق ئىچىدىكى كۈرەش بولماستىن بەلكى ناھايىتى قاشاڭ، چېكىدىن ئاشقان سەۋرچان، قانائەتچان بىر خاراكتېر بولۇپ، ئۇ ھەممىنى بېسىپ چۈشكەن. بۇ خىل خاراكتېر ئۇلارنىڭ يۈرۈشتۇرۇشى ۋە مۇھىتىدا ئىپادىلىنىپ تۇرىدۇ. ئۇيغۇرلار ئارىسىدا بىرەر كىشىنىڭ ئۆز قايغۇسىنى ناھايىتى چوڭقۇر ئىپادىلىگەنلىكىنى، بىرەر كىشىنىڭ يۈز بەرگەن تراگېدىيىگە نىسبەتەن چۆچۈگەنلىكىنى، بىرەرە كىشىنىڭ خۇشاللىققا ئۇچرىغاندا ئۆز مەمنۇنلىقىنى كۆڭۈل قېتىدىن چىقىرىپ ئىپادىلىگىنىنى ياكى بىرەرسىنىڭ يۈرىكىدىن چىقىرىپ قاقاھلاپ كۈلگىنىنى كۆپ ئۇچراتقىلى بولمايدۇ. ئۆز جۈملىسىدىن بۇ خىل ھادىسىلەر بالىلارغىمۇ تەسىر قىلغان بولۇپ، ئۇلار كىچىكىدىنلا شۈكرى قىلىش ئىدىيىسى بىلەن تەربىيىلىنىدۇ. ئۇلار ھەرقانچە زور خۇشاللىق ۋە بەختكە يولۇققاندىمۇ يەنىلا ئۆز خۇشاللىقىنى كۆز بىلەن كۆرۈنگىدەكلا ئىپادىلەپ قويىدۇ ھەم بۇ خىل ھېسسىيات قىسقىلا بىر پەيت داۋام قىلىدۇ. ئۇلار پەقەت ئاللاھلا باي ۋە كەمبەغەللەرنى يارىتىشقا قادىردۇر، بەندىنىڭ قولىدىن ئۇنى ئۆزگەرتىش كەلمەيدۇ دەپ قارايدۇ. بۇ خۇددى ئىگىسىنىڭ بۇرنىدىن چۈلۈك ئۆتكۈزۈپ ماڭغان، ئىگىسى ھەددىدىن زىيادە بېسىم سالسىمۇ زۇۋان سۈرەلمىگەن ھايۋانلارنىڭ ھەرىكىتىگە ئوخشايدىغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئاللاھ ياراتقان تىلى تۇرۇپمۇ قارشىلىق كۆرسەتكۈدەك ماجالى يوق ئىدى.ئۇلار قارىماققا دىنغا تاشقى كۆرۈنۈش جەھەتتىنلا ئېتىقاد قىلىۋاتقاندەك قىلاتتى. بۇ بەندىلەر ئۆزىنى قايرىپ قويۇپ، ئەتراپتىكى كىشىلەرگە بولغان تەسىرنى بەكرەك ئويلىشاتتى. ئۇلارنىڭ پاكلىق ۋە ناپاكلىق ھەققىدىكى قاراشلىرى تولىمۇ ئەخمىقانە ئىدى. مەسىلەن، بىرەرسى 14 خىل ئايەتنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن بەزى سۇيۇق تاماق قالدۇقلىرىنڭ چىشلىرى ئارىسىغا كىرىپ قالغىنىنى بايقىسا ياكى بىرەر تامچە يېشى ئېقىپ كەتسىمۇ، ئۇلار بۇ نامازنى بۇزدى دەپ بىلىپ، باشقىدىن باشلاپ ئوقۇيدۇ. ئۇ خىل قائىدىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ قويغان كىشى چوڭ ئالدامچى ۋە يالغانچى بولۇپ ھىساپلىنىدۇ.بۇ خىل ئىدىيىلەر ئۇلاردا ئۆزىنى قۇربان قىلىشقا ئوخشاش خاراكتېرنى شەكىللەندۈرگەن بولۇپ، بۇ خىل خاراكتېرنىڭ كەينىدە ئۇلار ھېچقانداق ئىشنىڭ تېگى تەكتىنى سۈرۈشتۈرمەيدىغان، ئۆزلىرىنىڭ ھوقۇق مەنپەئەتلىرى ۋە مەجبۇرىيەتلىرى ئۈستىدە ئويلىنىشتىن مۇستەسنا ھالدا، پەقەت سىرتقى كۆرۈنۈش ۋە ئادەت بولۇپ شەكىللەنگەن ئىشلارغىلا ئەھمىيەت بېرىدىغان بولۇپ قالغان. بۇ خۇددى ئۇلارنڭ يەر تېرىش ئۇسلۇبىغا ئوخشاش. ئۇلار ئۈچ چى چوڭقۇرلۇقتا يەر كولايدۇ، ئوخشاش ئۆلچەمدىكى يەرگە، ئوخشاش مىقداردىكى ئۇرۇق سالىدۇ. بۇ خىل ئۇسۇل ئەۋلاتتىن ئەۋلاتقا شۇ خىل تەرىقىدە داۋاملىشىپ كەلگەن، ھېچكىممۇ ئۇنىڭغا ئۆزگەرتىش كىرگۈزۈپ ئىسلاھ قىلىش ھەققىدە ئويلۇنۇپ كۆرمىگەن.بۇ خىل ئىسلام دىنىدىنمۇ ھالقىغان جاھىل كونسېرۋاتىزملىق ئۇلارنىڭ قان قېنىغا ئورناپ كەتكەن بولۇپ، ھاياتىي كۈچنى ئۆلتۈرۈپ، بارلىق تەتقىقات، ئىزلىنىش، ئىلگىرىلەشنى چەكلەپ قويغان. شۇنىڭ بىلەن بىرگە ئۇلارنىڭ كافىرلارغا قارشى ئىدىيىسىمۇ ئانا سۈتى بىلەن تەڭ كىرگەن بولۇپ، بۇ ئۇلارنى باشقا مىللەتلەردىن ئۆگىنىش، قوبۇل قىلىشقا توسقۇنلۇق قىلغان.ئۇيغۇرلارنىڭ يەنە بىر خاراكتېر ئالاھىدىلىكى ئۇلاردا راست گەپ قىلىش ئادىتى كەمچىل. بالىلار كىچىكىدىنلا خاتالىقىنى تونۇشقا ۋە ئاتائانىلارنىڭ كەچۈرىشىگە ئېرىشىشكە ئۆگىتىلمەيدۇ. ئاتائانىلار بولسا، ئۇلار تېخى كىچىك، ئىش ئۇقمايدۇ دەپلا مەسىلىنى ھەل قىلىدۇ. پەقەت ئاللاغا بولغان دۇئا تالاۋەتلا بارلىق گۇناھ، خاتالىقلارنى يۇيىدۇ دەپ قارايدۇ. ئوغرى جىنايەت ئۆتكۈزىۋاتقان چېغىدا ئاخىرەتتىكى جازادىن قورقۇپ: ئاللاھ، كەچۈرگەيسەن گۇناھىمنى دەپ ۋارقىراپ تۇرۇپ، يەنە قول سالىدۇ.ئەر ئاياللار ئوتتۇرىسىدىكى مۇھەببەتتە، مۇھەببەت ھەر ئىككىلا تەرەپتىن ئىشەنچ ۋە ھۈرمەتنى تەلەپ قىلىدىغان بولۇپ، قارىماققا ئۇلاردا پەقەت جىنسىي تارتىش كۈچىلا ئۆزارا ئۇلارنى باغلاپ تۇرغان ئاساسىي كۈچتەك قىلاتتى.ئۇلاردا يەنە ۋەتەنپەرۋەرلىكتىن ھالقىغان بىر خىل چۈشىنىش تەس ھېسسىيات بولۇپ، ئۇلار بارلىق ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلىدىغان كىشىلەرگە ۋە تۈركلەرگە ئاجايىپ قىزىقاتتى. ئەگەر ئۇيغۇرلاردىن بىرەرسى باشقا دۆلەتلەرگە بېرىپ 4050 يىل ياشىسىمۇ يەنىلا ئۆزلىرىنى ئۇ يۇرتتا ياتلاردەپ ھېسابلايدۇ. شۇڭا باشقا دىندىكىلەرگە قارشى قوزغىلاڭ ۋە جەڭلەردە ئۇلار ئاسانلا سەپكە قوشۇلۇپ ياۋلارغا قارشى تۇرالايدۇ.ئۇيغۇرلار قورقۇنچاق، يۈرەكسىز دادىل ئەمەس ھەم ئۇلاردا ئۇيۇشتۇرۇش ئىقتىقدارى ئاجىز. ئەگەر بىرىگە ھوقۇق تېگىدىغان بولسا، ئۇ دەرھاللا رەھىم شەپقەتسىز ۋە باشقىلارنىڭ ھالىغا يەتمەيدىغان ئادەمگە ئايلىنىدۇ. غەلىبە قىلىش ئۈچۈن ئۇ چوقۇم كۈل ئىچىدە كېتىۋاتقان سازاڭ قۇرتىدەك ئۆمىلەپ مېڭىشى كېرەك ئىدى. بايلار ھامان كەمبەغەللەرنى ئانىي تاپاتتى. دەۋا سوراقلاردا بولسا، قازى پارىنى كىم كۆپ بەرسە شۇنىڭ گېپىنى راست قىلاتتى. تەسىرى چوڭ كىشىلەر ئۆز ئىمتىيازىغا تايىنىپ، ساختا گۇۋاھلىقتىن ئۆتكۈچىلەرنى يىغالايتتى.مېنىڭ بۇ زېمىندىكى پۈتكۈل مۇساپەمدە، مەن يەنە شۇنى ھىس قىلدىمكى، ئۇيغۇرلار تەبىئەتتىن ھوزۇرلىنىشنى بىلمەمدۇ ياكى خالىمامدۇ، ئۇلارنىڭ ئەتراپىغا گۈل تېرىپ تەبىئەتكە ھۆسن قوشقىنىدىن باشقا، مەن شۇ جەرياندا بىرەرسىنىڭ توختاپ تەبىئەتنىڭ گۈزەللىكىدىن ھوزۇرلانغىنىنى ياكى تەبىئەتتىن ھوزۇرلىنىش ئۈچۈن ئون قەدەم ماڭغىنىنى كۆرۈپ باقمىدىم. ئۇلارنىڭ يازغا تەلپۈنۈشى كۆمۈرنىڭ دەردىدىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن بولسا، كۈزگە تەلپۈنۈشى مول ھوسۇل ئېلىش ئۈچۈن، دەرەخ سايىسىدە ئولتۇرۇشى ھوزۇرلىنىش ئۈچۈن ئەمەس، چارچىغانلىقى ئۈچۈن ئىدى.مەنبە: تىۋىش بلوگىرەتلىگۈچى: تارىم مەسئۇل تەھرىرى
|
رۋحانيات 03 تامىز، 2021كيمەشەك قازاق ايەلدەرىنىڭ ءداستۇرلى ۇلتتىق باس كيىمى. كوشپەلى تۇرمىسسالتتىڭ ناتيجەسىندە پايدا بولعان. كيمەشەكتى رەسپۋبليكامىزدىڭ كەي وڭىرلەرىندە شىلاۋىش دەپ تە اتاعان. سونىمەن قاتار بۇراما جاۋلىق، يەكشە، ت.ب. اتاۋلارى دا كەزدەسەدى. كيمەشەكتى كوبىنەسە اق ماتادان، كەيدە اق جىبەكتەن ادامنىڭ باسىنا لايىقتاپ ءپىشىپ، تىگەدى.كيمەشەك اجەلەردىڭ سالتاناتىن، بيىكتىگىن، تازالىعىن بىلدىرەدى، سونىمەن قاتار باسىن شاڭتوزاڭنان ساقتاپ، شاشى قوبىراپ تۇرماۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. كيمەشەك باستى، كەۋدەنى، يىقتى جانە ارقانى جاۋىپ تۇراتىنداي تۇيىق ەتىپ تىگىلەدى. تەك ادامنىڭ بەتالپەتى اشىق تۇراتىن جەرى ويىق بولادى. ويىقتىڭ ەكى جاعى، كەۋدەگە كەلەر تۇسى كەستەلەنىپ اشەكەيلەنەدى، ۇشىنا كۇمىس تەڭگەلەر، مونشاقتار تاعىلادى. بۇل كيمەشەككە ءسان بەرەدى، ءارى تومەن قاراي باسىپ، جازىلىپ تۇرۋعا اسەر ەتەدى. ءار ءوڭىردىڭ ايەلدەرى كيەتىن كيمەشەك نەگىزىنەن ۇقساس بولعانمەن، ۇلگىسىندە جانە ورنەگىندە كەيبىر ايىرماشىلىقتار بار.س. مۇقانوۆتىڭ ادەبيمەموريالدىق مۋزەيءۇيىنىڭ جاتىن بولمەسىندەگى كيىم سورەسىندە ءىلىنىپ تۇرعان ەرەكشە جادىگەر كيمەشەك مۋزەي كەلۋشىلەرىنىڭ نازارىن اۋدارتىپ، ءاردايىم ولاردىڭ كوكەيلەرىندە بۇل جازۋشىنىڭ جارى ءماريام اپاي كيگەن كيمەشەك پە؟ دەگەن ساۋال وياتادى. مۋزەي ەكسكۋرسوۆودى بۇل كيمەشەكتى ءماريام قوجاحمەتقىزىنا اتاقتى اكتريسا، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى بيكەن ريموۆا سىيعا تارتقانىن باياندايدى.كيمەشەك اق ءتۇستى. جالپى تىگىلۋ ءپىشىنى ەكى بولىكتەن تۇرادى. ءبىرىنشى بولىگى باسقا يەكتى اينالدىرا كيەتىن جامىلعى. وعان قانىق سارى جانە اقشىل سارى مونشاقتارمەن كومكەرىلىپ، ادەمى گۇل تارىزدەس ورنەكتەر تۇسكەن. كەۋدەگە ءتۇسىپ تۇراتىن تۇسىنا ءار جەردەن اق، جىلتىر مونشاقتار تىگىلگەن. تومەنگى ەتەگى ىشكە قاراي قايىرىلعان. ەكىنشى بولىگى تۇندىك. اق ماتانىڭ ىشىنە قاتتى قاعاز كارتون سالىپ، اينالدىرا دوڭگەلەنە تىگىلگەن. ۇستىنەن جارتىلاي قوسىمشا سارى ءتۇستى ماتا جۇرگىزىلگەن. وعان جاسىل ءتۇستى ورنەكتەر ارالاسقان. جوعارعى جاعىنان ەتەگىنە دەيىن ءار جەرىنە سارى جىلتىر مونشاقتار تىگىلگەن.بيكەن اپامىز مۇقاڭ، عابەڭ، سابەڭ سەكىلدى ۇلى تۇلعالاردىڭ كوزىن كورگەن، ولاردىڭ وتباسىمەن ارالاسقۇرالاس بولعان. ساحناداعى عاجايىپ ونەرىنەن بولەك، ول ون ساۋساعىنان ونەر تامعان شەبەر، ىسمەر ەكەن. ول كىسى قولى قالت ەتكەندە وزىنە كويلەك، بالالارىنا كيىمكەشەك توقىعاندى ۇناتقان. ال مىنا ءوز قولىمەن ورنەكتەپ تىگىپ، سىيعا تارتقان كيمەشەكتى ءماريام مۇقانوۆا 1960 جىلى سابەڭنىڭ 60 جىلدىق مەرەيتويىندا كيگەن. ءماريام اپاي سول تۇستا 50 جاستا بولعان. مۋزەي كەشەنى قورىندا وسى مەرەيتويدا ءماريام اپايدىڭ كيمەشەكتى كيىپ، سابەڭمەن بىرگە تۇسكەن فوتوسۋرەتى دە ساقتالعان. كيمەشەكتى مۋزەيگە جاننا سابيتقىزى مۇقانوۆا سىيعا تارتقان.الماتى قالاسى مۋزەيلەرس.مۇقانوۆ پەن ع.مۇسىرەپوۆتىڭ ادەبيمەموريالدىقمۋزەي كەشەنىنىڭ عىلىمي ءبولىم جەتەكشىسى
|
تارىخ بەتلىرىئاتتىللانىڭ ئىمپىراتور بولىشىمۇنبەر كۆكتىن تامدۇق كۆكتىن تامدۇق تارىخ بەتلىرى ئاتتىللانىڭ ئىمپىراتور بولى ...ئاتتىللانىڭ ئىمپىراتور بولىشىيوللىغان ۋاقتى 20131210 17:34:31 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمىلادى 415يىلى قاراتون ئالەمدىن ئۆتىتى . ئۇنىڭ ئۆلۈمىدىن كىيىن ، مىلادى 415يىلدىن 434يىلغىچە بولغان 20يىل ئىچىدە ، ياۋرۇپا ھون ئىمپىريىسىگە قارا توننىڭ بونچىك415422 رويا ئاتلىق ئوغۇللىرى ئىمپىراتور بولدى . بونچىكنىڭ بېلىدا ۋە ئاتىللا ئاتلىق ئىككى ئوغلى بار ئىدى . بىلىدا مىلادى 395يىلى تۇغۇلغان . ئاتتىللا 400يىلى تۇغۇلغان .بونچىك مىلادى 422يىلى ئالەمدىن ئۆتكەندىن كىيىن ھونلارغا ئۇنىڭ ئۇكىسى رويا ئىمپىراتور بولدى . رويانىڭ ۋاقتىدا422434بىلىدا ھون ئىمپىريىسىنىڭ غەربىي قىسمىغا ، ئاتتىللا شەرقى قىسمىغا ، ئىلىكخانلار نامى بىلەن ھۆكۈمرانلىق قىلاتتى .ئاتتىللا ھون ئىمپىريىسىنىڭ شەرقى قىسمىغا ئېلىكخان بولسىمۇ ،ئۇ تاغىسى رويانىڭ قېشىدا تۇراتتى .رويا ئاتتىلانىڭ ھەربىي تالانتىغا ھەيران بۇلۇپ ،ئۇنىڭ ئۇلۇغ بىر قوماندان بولىشىغا كۈزى يەتكەن ئىدى .مىلادى 434يىلى رويا ئالەمدىن ئۆتتى . قائىدە بۇيىچە بىلىدا ھون ئىمپىريىسىگە ئىمپىراتور بولىشى لازىم ئىدى .چۈنكى ، ئۇ ۋارىسلىق ھوقۇقىغا ئىگە بولغانىدى . شۇنداق بولسىمۇ ، ھەر جەھەتتىن ئاكىسى بىلىدادىن ئۈستۈن تورىدىغان ئاتتىللا ئىمپىراتور بولدى . كىيىن بېلىدا مىلادى 445يىلى 50يېشىدا ئۆلتۈرۈلدى .ياۋرۇپا ھون ئىمپىريىسىگە ئاتىللا ئىمپىراتور بولغاندىن كىيىن ھونلار مىسلى كۈرۈلمىگەن دەرىجىدە كۈچەيدى .ئاتتىللا مىلادى 447يىلى شەرقى روما ئىمپىريىسىگە ھۇجۇم قىلىپ ئۇنىڭ پايتەختى كونىستانتىنپولئىستامبولغا قىستاپ كەلدى . رومالىقلار ئىستامبولنى ساقلاش ئۈچۈن ، ھەر يىلى ئاتتىللاغا 2100لىرا ئالتۇن ياساق تۆلەشكە مەجبۇر بولدى .بىرنىشتامنىڭ ئېيتىشىغا قارىغاندا ، ھونلارغا غەربىي روما ئىمپىريىسىمۇ ھەر يىلى 700پونىت ئالتۇن ياساق تۆلەپ تۇرغان .ھەر يىلى تۆلەيدىغان بۇنداق ياساقلاردىن ئىران ساسانىيلار سۇلالىسىمۇ224650چەتتە قالمىغان.ھونلار ۋەھىمىسىدىن ياپراقتەك تىترىگەن ياۋرۇپادىكى پادىشاھلار ئاتتىللاغا ئىلاجىسىزلىقتىن خوشامەت قىلىشىپ ، ئۇنىڭغا نۇرغۇن قىممەتلىك نەرسىلەربىلەن سوۋغا سالام قىلىپ يوللىغان . بەزى پادىشاھلار ئاتتىللاغا ئۆز قىزلىرىنى ياتلىق قىلىشقا بېرىپ يەتكەن . ئاتتىللا مىلادى 453يىلى ؟ پادىشاھسىنىڭ ئىلدىكو ئاتلىق قىزىغا ئۆيلەنگەن .ئىلدىكو توي كىچىسى ئاتتىللاغا ئالتۇن قەدەھتە زەھەر سېلىنغان شاراپنى ئىچكۈزگەن . تاڭ ئېتىشىغا ئاز قالغاندا ئاتتىللانىڭ ئېغىز ۋە بۇرنىدىن ئوقتەك قان ئېتىلىپ چىقىشقا باشلىغان ، ئىلدىكو قورقۇپ ،ئەس ھوشىنى يوقاتقان .ئاتتىللا شۇ يۇسۇندا قانغا بۇيىلىپ ئۆلگەن .ھونلار بۇرۇنلا تەييارلاپ قۇيۇلغان ئالتۇن ساندۇقنىڭ ئىچىگە ئاتتىللانى ياتقۇزۇپ ،ئاندىن كىيىن ئالتۇن ساندۇقنى كۈمۈش ساندۇققا ،كۈمۈش ساندۇقنى پولات ساندۇققا سېلىپ ،ساندۇقلارنىڭ ئېغىزىنى مەھكەم بىكىتكەن .ھونلار بۇ ئىشنى ئورۇنلىغاندىن كىيىن ، دوناي دەرياسىنىڭ سۈيىنى توسۇپ باشقا تەرەپكە ئاققۇزۇپ ،دەريانىڭ ئەسلى تەكتىنى چوڭقۇر كولاپ ، ئاتتىللانىڭ جەسىدى سېلىنغان ئۈچ قات ساندۇقنى شۇ يەرگە كۈمۈپ دەريانىڭ سۈيىنى ئەسلى قېنى بۇيىچە ئاققۇزغان . دىمەك ،ئاتتىللا دوناي دەرياسىنىڭ ئاستىغا دەپنە قىلىنغان . ئۇ ھازىرغىچە ئۈچ خىل مىتالدىن ياسالغان ئۈچ قەۋەت ساندۇقنىڭ ئىچىدە ياتسا كېرەك .ئاتتىلا بوۋىسى ئۇغۇزخانغا ئوخشاش ئۇلۇغ ئىستىلاچىبويسۇندۇرغۇچىبۇلۇپ ،ئۇ دۇنياۋى ھۆكۈمران بۇلۇشىنى ئالدىغا مەقسەت قىلىپ قويغان ئىدى .يوللىغان ۋاقتى 20131210 17:35:22 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشباشقۇرغۇچىلارنىڭ رەسىمنى ئۈستىگە ئېلىپ تەھرىرلەپ قويۇشىنى ئۈمۈد قىلىمەن .يوللىغان ۋاقتى 20131210 20:42:06 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇنى كۈرۇپ بېقىڭلاريوللىغان ۋاقتى 20131210 22:58:31 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشھونلارنىڭ قىسقىچە تارىخىدىن ئېلىندى.ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2180, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2820 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2180, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2820 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 20131210 23:35:52 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشتۆھپە : 724يوللىغان ۋاقتى 20131211 00:12:02 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشرۇما ئىمپىرىيىسى ئەمەس رۇم ئىمپىرىيىسىغۇ دەيمەن.
|
ئاتىلار بايرىمىغا مۇبارەك بولسۇن داداڭغا دەپ قويىمەنناخشا ئەلكۈيى بىۋاستە تارقىتىش قانىلى20220619 18:01ئەلكۈيى تورىئانار بۇلۇتھېلىمۇ يادىمدا، كىچىكىمدە باشقىلار مەندىن ئەڭ چوقۇنىدىغان ئادىمىڭىز كىم؟ دەم سورىسا، ھەر ۋاقىت دادام! دەپ جاۋاب بېرەتتىم. شۇنداق، دادام نەزەرىمدىكى ئەڭ كېلىشكەن، ئەڭ قابىلىيەتلىك، ئەڭ مەسئۇلىيەتچان، ئەڭ ئاقكۆڭۈل ئادەم ئىدى. ھېچقانداق كېلىشكەن چولپاننى دادامغا تەڭ قىلمايتتىم. كىچىكىمدىن مەيلى قانداق قىيىنچىلىققا يولۇقسام، كىمدىن ئازار يېسەم، دادام چوقۇم يېنىمدا پەيدا بولاتتى. يانچۇقۇمغا ئوغرىلىقچە پۇللارنى سېلىپ قوياتتى، مەن بار، بالام دەيتتى. شۇنىڭ ئۈچۈنمىكىن، كۆڭلۈم ھەر ۋاقىت توق تۇراتتى. تاكى ھازىرغا قەدەر ھېچنېمىدىن زىيادە ئەنسىرەپ كەتمەيمەن ھەم بىر ئىشقا يولۇقسام ئۆزۈمنى يوقۇتۇپ قويمايمەن. چۈنكى تاغدەك دادام بار ئەمەسمۇ؟شۇنداق، دادا مۇشۇنداق ئاددىيساددا، سۆزھەرىكىتى گاھىدا قوپال بولسىمۇ، بىزنى شەكسىز ياخشى كۆرۈپ كەلگەن ئادەم. ئۇ ھاياتلىق يولىمىزنى يورۇتقۇچى مەشئەل. دادىنىڭ مېھرىمۇھەببىتى بولىدىكەن، بىز يولدىن ئازمايمىز، ھاياتقا بولغان ئۈمىدىمىزنى ئۈزمەيمىز.دادىلار قەيسەر، مۇستەھكەم. بىز كۆپ ۋاقىتلاردا ئۇلارغا بولغان مۇھەببىتىمىزنى ئانچە بىۋاسىتە ئىپادىلەپ كەتمەيمىز. ئەمما ئىشىنىمەنكى، دادىلارغا بولغان مۇھەببىتىمىز ئەزەلدىن ئانىلارنىڭكىدىن كەم بولغان ئەمەس.بۇ يىل 6ئاينىڭ ئۈچىنچى يەكشەنبىسى 6ئاينىڭ 19كۈنى ئاتىلار بايرىمى، لىمون خور ئۆمىكىدىكى بالىلارنىڭ داداڭغا دەپ قويىمەن دېگەن بۇ ناخشىسى ئارقىلىق بارلىق بالىلار قەلبىدىكى قالتىس دادىلارنىڭ بايرىمىنى مۇبارەكلەيمەن.
|
گۈلنى ۋاسىتە قىلىپ گۈزەل تۇرمۇش بەرپا قىلىشمۇھەررىر : راھىلە ئازات مەنبە: تىيانشان تورى 20190828 20:19شىنخۇا تورى خەۋىرى: گۈللەر بىلەن ئورالغان ئۆيلەر، تار كوچىلار، پاكىز، رەتلىك كىچىك ھويلىلار، ئىككى، ئۈچتىن بولۇپ يېشىللىق ئىچىدە يۈگۈرۈشۈپ ئويناۋاتقان بالىلار... شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرىنىڭ ئالغا كەنتىگە كەلسىڭىز، ھەممىلا يەردە مۇشۇنداق سەھرا تۇرمۇشىنىڭ كارتىنىسىنى ئۇچرىتالايسىز.ئالغا كەنتىنىڭ كەنت ئاھالىسى سەلىمە سۇلتان ياش چاغلىرىدىلا گۈلگىياھ بېقىشنى ياخشى كۆرەتتى. ھازىر 60 ياشقا كىرگەن بولۇپ، ئۇ پەرزەنتلىرىگە ئەگىشىپ شەھەرگە بېرىپ راھەت تۇرمۇش كەچۈرۈشنى خالىماي، ئەمگەكچان بىر جۈپ قولىغا تايىنىپ، ئۆزىنىڭ گۈلگىياھ ئۆستۈرۈش قىزىقىشىنى تۇرمۇشىنى ياخشىلاشنىڭ چىقىش يولى قىلدى.ئالغا كەنتى گۈلگىياھ ئۆستۈرۈش ئارقىلىق، يېزاكەنتنى گۈزەللەشتۈرۈپلا قالماي، يەنە پۇقرالارنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇشىغا ياردەم بەردى. نۆۋەتتە، ئالغا كەنتى گۈزەل ھويلائاران گۈلگىياھلار تار كوچىسى دىن ئىككىنى بەرپا قىلغان بولۇپ، بۇ يىل گۈلگىياھلار تار كوچىسىدىن يەنە ئۈچنى بەرپا قىلىدۇ؛ كەنتتىكى گۈگىياھ ئۆستۈرۈشكە قاتناشقان كەنت ئاھالىسى 60 تىن ئېشىپ، ھەر بىر ئائىلىنىڭ يىللىق كىرىمى 5000 يۈەندىن 18 مىڭ يۈەنگىچە كۆپەيدى، بارغانسېرى كۆپلىگەن كەنت ئاھالىلىرى بۇ گۈزەللىشىش، بېيىش قوشۇنىغا قوشۇلماقتا.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، كەنت ئاھالىسى سەلىمە سۇلتان ئۆيىدە گۈلنىڭ ئۆسۈش ئەھۋالىنى تەكشۈرمەكتە سۈرەتلەر 8ئاينىڭ 18كۈنى تارتىلغان.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئاياللار بىرلەشمىسىنىڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە تۇرۇشلۇق ئەلرايىنى بىلىش، ئەلگە نەپ يەتكۈزۈش، ئەلنى مايىل قىلىش خىزمەت ئەترىتىنىڭ ئەزاسى شياڭ خۇڭ سولدىن 2كىشى بىلەن رەپقەت مەمەت ئوڭدىن 1كىشى كەنت ئاھالىسى سەلىمە سۇلتان ئوتتۇرىدا نىڭ ئۆيىدە گۈلگىياھ ئۆستۈرۈش ئەھۋالىنى ئىگىلىمەكتە.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، كەنت ئاھالىسى سەلىمە سۇلتان ئوڭدا قىزى مېھرىگۈل رىشات بىلەن ئۆيىنىڭ ئالدىدا گۈل سودىگىرىنى ئۇزاتماقتا.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، كەنت ئاھالىلىرى گۈزەل ھويلائاران گۈلگىياھلار تار كوچىسى دا ماڭماقتا.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، بىر كىچىك دوست كەنت ئاھالىسى سەلىمە سۇلتانغا ياردەملىشىپ گۈل سودىگىرىنىڭ ئاپتوموبىلىغا گۈللەرنى يۆتكىشىپ بەرمەكتە.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، بىر قانچە كىچىك دوست تار كوچىدا گۈللەرنى سۇغارماقتا.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، بىر قانچە كىچىك دوست تار كوچىدا ئوينىماقتا.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، بىر سودىگەر ئوڭدا كەنت ئاھالىسى سەلىمە سۇلتاننىڭ ئۆيىدىن تەشتەكلىك گۈل سېتىۋالماقتا، سول تەرەپتىكىسى سەلىمە سۇلتاننىڭ قىزى مېھرىگۈل رىشات.شىنجاڭ قەشقەر شەھىرى نەزەرباغ بازىرى ئالغا كەنتىدە، كەنت ئاھالىسى سەلىمە سۇلتان ئوڭدا ئوغلى ئەھەت رىشات بىلەن ئۆيىدە گۈل تېرىشقا تەييارلىق قىلماقتا.مۇخبىر ۋاڭ فېي فوتوسى
|
توتەنشە جاعداي جاريالانعان العاشقى كۇننەن باستاپ نۇرسۇلتان، الماتى، شىمكەنت، اقتاۋ، اقتوبە، اتىراۋ، قاراعاندى، قىزىلوردا مەن تاراز قالالارىندا ورنالاسقان قۇرىلىس نىساندارى مەن ولارعا قاراستى اۋماقتاردىڭ قارۋلى كۇشتەرى بيولوگيالىق قورعانىس بولىمشەلەرىنىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرى ارنايى زالالسىزداندىرۋ جۇمىسىن اتقارۋدا. بۇل تۋرالى باتىس وڭىرلىك قولباسشىلىعى ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى.اسكەري قىزمەتشىلەردى جاۋىنگەرلەردى جاپپاي جويۋ قارۋىنان ۇرىس الاڭىندا قورعاۋمەن اينالىساتىن ازاماتتىق قورعانىس جۇمىستارىنا تارتۋ بۇل قاجەتتىلىك بولىپ تابىلادى. قر پرەزيدەنتى قارۋلى كۇشتەردىڭ جوعارى باس قولباسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس دەزينفەكتسيالاۋ جۇمىستارىنىڭ اۋماعى كەڭەيتىلىپ، بيولوگيالىق قورعانىس بولىمشەلەرىنىڭ سانى ارتتىرىلدى.نۇرسۇلتان قالاسىندا دەزينفەكتسيالاۋ جۇمىسى قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقاندىعى تۋرالى قورعانىس ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆ تەكسەردى. اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا ول اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ قازاقستان ازاماتتارىنىڭ دەنساۋلىعى مەن اماندىعىن ساقتاۋدا اتقاراتىن جۇمىستارى ماڭىزدى جانە اۋقىمدى ەكەندىگىن ايتا ءوتتى.اسكەريلەردىڭ ەرەكشەلىكتەرى بەيبىت كەزدە ىستەرى كورىنبەي، قيىن كەزەڭدە كومەككە كەلەتىنى بولىپ تابىلادى، دەدى نۇرلان ەرمەكباەۆ ساپتا تۇزەلگەن ساربازدار مەن سەرجانتتارعا ءوز نازارىن اۋدارىپ. ەلىمىزدە قاجەتتى شارالار جاسالىپ، ينفەكتسياعا قاتىستى جاعداي باقىلاۋعا الىنعان، بىراق ءبىراز جيناقتالىپ، ۇستامدىلىق تانىتۋ قاجەت.سىزدەرگە تەك باسشىلىقتىڭ عانا ەمەس، تۋعانتۋىس، دوس جانە بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ نازارى اۋدارىلىپ، قۇرمەت، سەنىم جانە تۇسىنىستىكپەن قاراۋدا، دەدى مينيستر.اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ وزدەرىنىڭ دەنساۋلىقتارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە دە اسا ءمان بەرۋ كەرەك. ءبىر جاۋىنگەردىڭ عانا سىرقاتى بولىمشەنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل اسكەري ءبولىمنىڭ جاۋىنگەرلىك ازىرلىگىنە نۇقسان كەلتىرۋى مۇمكىن. اسكەريلەرگە بارلىق سانيتارلىقگيگيەنالىق نورمالاردىڭ تالاپتارى قاتاڭ ساقتالىپ، ىندەتتىڭ العاشقى بەلگىلەرىن ءبىلۋ جانە ولار انىقتالعان كەزدە باسشىلىققا جەدەل تۇردە بايانداۋ جونىندە ەسكەرتىلدى.اسكەريلەردىڭ فيزيكالىق بەلسەندىلىكتى ەسكەرىپ، جەكە قۇرامنىڭ تاماقتانۋ راتسيونىن قايتا قاراستىرىپ، دەنساۋلىقتى قالىپتى جاعدايدا ساقتاۋ ءۇشىن ۆيتاميندەردى بەرۋدى ۇيىمداستىرۋ تاپسىرىلدى. اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ كۇن سايىنعى مونشاعا بارۋى، كيىمدەردىڭ ارنايى قۇرالدارمەن تازالاپ، جەكە گيگيەنا قۇرالدارىمەن ۋاقىتىلى قامتاماسىز ەتۋلىلەرى ۇيىمداستىرىلعان. جۇمىس بارىسىندا اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ دالادا كوپ ۋاقىت وتكىزۋلەرىنە بايلانىستى سەكتورلار بويىنشا ارنايى بيودارەتحانالار مەن اكىمشىلىك عيماراتتارعا كىرۋگە مۇمكىندىك بەرۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا. جۇمىس ەرىتىندىسىنىڭ دايىنداۋ ءادىسىن ساقتاۋ تاپسىرىلىپ، ەكولوگيالىق زاقىم كەلتىرۋدى جويۋ تاپسىرىلدى. دەزينفەكتسيالاۋعا جاتاتىن نىساندار مەن اۋماقتاردى تولىقتاي وڭدەۋ ەسكەرتىلدى. ودان باسقا قۇرالداردى اۋىستىرۋ مەن جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ماسەلەسى شەشىلۋدە.قورعانىس ۆەدومستۆوسىنىڭ باسشىسى ءوز اتىنان اسكەري قىزمەتشىلەرگە قىزمەتتەرى ءۇشىن، ونىڭ ىشىندە تۇنگى ۋاقىتتا اۋقىمدى قالا نىساندارىن دەزينفەكتسيالاۋعا، قالا ماڭىنا جاقىن ورنالاسقان اۋىل ايماعىن ارنايى وڭدەۋ جۇمىسىنا قاتىسقاندارى ءۇشىنا العىسىن ءبىلدىردى.
|
دوكتور راھىلە داۋۇت خەلقئارالىق تەپەككۇر جاسارىتى مۇكاپاتىغا ئېرىشتى ئۇيغۇرتۇتقۇندىكى دوكتور راھىلە داۋۇت. 2002يىلى، ئۈرۈمچى.تۇتقۇندىكى دوكتور راھىلە داۋۇتقا بېرىلگەن 2020يىللىق خەلقئارا تەپەككۇر جاسارىتى مۇكاپاتى.باش شىتابى نيويوركتىكى خەۋپ ئاستىدىكى ئالىملارنى قۇتقۇزۇش تەشكىلاتى 10نويابىر كۈنى تۇتقۇندىكى دوكتور راھىلە داۋۇتقا 2020يىللىق خەلقئارالىق تەپەككۇر جاسارىتى مۇكاپاتىنى بەرگەنلىكىنى ئېلان قىلدى.خەۋپ ئاستىدىكى ئالىملارنى قۇتقۇزۇش تەشكىلاتىنىڭ بۇ ھەقتىكى باياناتىغا قارىغاندا، 2017يىلى 12ئاينىڭ ئوتتۇرىلىرىدا خىتاي دائىرىلىرى تەرىپىدىن تۇتقۇن قىلىنغان ۋە ھازىرغىچە ئىزدېرىكى بولمىغان شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى فىلولوگىيە ئىنستىتۇتىنىڭ پروفېسسورى راھىلە داۋۇتنىڭ ئىلمىي تەتقىقات ساھەسىدە كۆرسەتكەن ئۇزۇن يىللىق تىرىشچانلىقلىرى ۋە جاسارىتى مۇئەييەنلەشتۈرۈلۈپ، بۇ مۇكاپاتقا لايىق كۆرۈلگەن ئىكەن.خەۋپ ئاستىدىكى ئالىملارنى قۇتقۇزۇش تەشكىلاتىنىڭ تور بېتىدە راھىلە داۋۇت ۋە ئۇنىڭغا ئوخشاش جاسارەت بىلەن تەتقىقات ئىلىپ بېرىۋاتقان باشقا مۇتەخەسسىسلەر ۋە ئوقۇغۇچىلار ئىلىمپەن ئەركىنلىكى، پىكىر ئەركىنلىكى ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسەتمەكتە. شۇ ۋەجىدىن تەپەككۇر جاسارىتى مۇكاپاتى ئۇلارغا لايىق كۆرۈلدى، دېيىلگەن.تەپەككۇر جاسارىتى مۇكاپاتى كەسپىي ياكى ئاممىۋى مۇلازىمەت ساھەلىرىدە ئۆزىنىڭ شەخسىي بىخەتەرلىكىنى قايرىپ قويۇپ، ئىلمىي تەتقىقات ئەركىنلىكى ۋە تەپەككۇر ئەركىنلىكنى قوغداش يولىدا جاسارەت كۆرسەتكەن شەخس، گۇرۇپپا ياكى ئورگانلارغا بېرىلىدىكەن.خەۋپ ئاستىدىكى ئالىملارنى قۇتقۇزۇش تەشكىلاتىنىڭ نىڭ ئىجرائىيە مۇدىرى روب كۇئىن مۇنداق دېگەن: ئۇيغۇر مەدەنىيەت تەتقىقاتى بويىچە خەلقئارادا تونۇلغان تەتقىقاتچى دوكتور راھىلە داۋۇتنىڭ تۈرمىگە تاشلىنىشى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆزى ياقتۇرمايدىغان ئاۋاز ۋە پىكىرلەرنى ئوچۇقئاشكارا باستۇرىدىغانلىقىنى ئاشكارىلىدى. خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ دوكتور راھىلە داۋۇتنىڭ ئىلمىي پائالىيەتلىرىنى ۋە ئەركىن پىكىر قېلىشىنى چەكلىشى، ئۇلارنىڭ ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ ئەنئەنىسى، تارىخى ۋە تىلىنى يوقىتىشقا ئۇرۇنىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. دوكتور راھىلە داۋۇتنىڭ ئىزدېرەكسىز يوقاپ كېتىشىگە ئوخشاش بۇنداق پاجىئەلەرگە نىسبەتەن ھەممەيلەننىڭ نارازىلىق بىلدۈرۈش مەسئۇلىيىتىمىز بار. بۇنداق ۋەھشىيلىكنى چوقۇم ئاخىرلاشتۇرۇشىمىز كېرەك.دوكتور راھىلە داۋۇتنىڭ ئامېرىكادا تۇرۇشلۇق قىزى ئەقىدە پولات ئاپىسى ھەققىدە پىكىر بايان قىلىپ، مۇنداق دېگەن: ئاپام جىنايەتچى ئەمەس، بەلكى بىر ئالىم. ئۇ ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ فولكلور ۋە مەدەنىيەت ئەنئەنىسىنى تەتقىق قىلغان. بۇ ھۆكۈمەتكە، باشقا ئورگانلارغا ياكى خىتاي خەلقىگە تەھدىت ئەمەس.بىز 2020يىللىق خەلقئارالىق تەپەككۇر جاسارىتى مۇكاپاتىنىڭ ساھىبى دوكتور راھىلە داۋۇت خانىم ھەققىدە تېخىمۇ ياخشى مەلۇماتقا ئىرىشىش ئۈچۈن قىزى ئەقىدە بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزدۇق.ئەقىدە ئاپىسىنىڭ ناھايىتى ئىرادىلىك ۋە مىللىتىنى سۆيىدىغان بىر تەتقىقاتچى ئىكەنلىكىنى، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا يەنە ئۆز پەرزەنتىگە ناھايىتى تەلەپچان ۋە مېھرىبان بىر ئانا ئىكەنلىكىنى ئۆزىنىڭ بالىلىق ئەسلىمىلىرى بىلەن ئاڭلاتتى.ئەقىدە رادىيو دولقۇنلىرى ئارقىلىق ئاپىسىنى تەبرىكلەپ، مۇنداق دېدى: ئاپا، سەن بەكمۇ قەھرىمان بىر ئانا ئىكەنسەن، غەيرەت قىلغىن، بىز سېنى ئاشۇ قاراڭغۇلۇقتىن ئېلىپ چىقمىغۇچە ھەرگىزمۇ ۋاز كەچمەيمىز!
|
ئامېرىكا خىتاينىڭ ئىككى شىركىتى بىلەن ئىككى پۇقراسىنى قارا تىزىملىككە كىرگۈزدى ئۇيغۇرچەئامېرىكا خىتاينىڭ ئى...ئامېرىكا خىتاينىڭ ئىككى شىركىتى بىلەن ئىككى پۇقراسىنى قارا تىزىملىككە كىرگۈزدىئامېرىكا خەزىنە ئىشلىرى مىنىستىرلىقى خىتاينىڭ ئىككى شىركىتى بىلەن ئىككى پۇقراسىنى قارا تىزىملىككە كىرگۈزدى.30.06.2017 05.06.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى خەزىنە ئىشلىرى مىنىستىرلىقى ئىككى خىتاي پۇقراسى بىلەن ئىككى خىتاي شىركىتىنى شىمالىي كورېيەنىڭ يادرو قوراللىرى پائالىيەتلىرىگە ياردەم قىلىش بىلەن ئەيىبلەپ، ئۇلارغا ئىمبارگو قويۇشنى قارار قىلدى.مىنىستىرلىقتىن بۇ ھەقتە ئېلان قىلىنغان يازما باياناتتا، شىمالىي كورېيەنىڭ قىرغۇچى قوراللار ئىشلەپچىقىرىش خىزمىتى ئېلىپ بېرىش ئارقىلىق بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى خەۋپسىزلىك كېڭىشىنىڭ قائىدەپىرىنسپىلىرىغا خىلاپلىق قىلغانلىقى سەۋەبىدىن ئىمبارگو قويۇش قارار قىلىنغانلىقى ئالاھىدە ئەسكەرتىلدى.ئامېرىكىنىڭ قارا تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلگەن 4 كىشى ۋە ئورگان ئىچىدە داندۇڭ بانكىسى ئىسىملىك بىر خىتاي بانكىسىنىڭ بولۇشىمۇ ئالاھىدە دىققەت تارتتى.باياناتتا بۇ بانكىنىڭ شىمالىي كورېىيەنىڭ ئىمبارگولارنىڭ ئەكسىچە خەلقئارا بازارغا كىرىشىگە ۋاستە بولۇپ بەرگەنلىكى بىلدۈرۈلدى.پىيوڭياڭ ھاكىمىيىتىنىڭ قىرغۇچى قوراللار ئىشلەپچىقىرىش خىزمىتىگە مىليونلارچە دوللار يەتكۈزۈپ بەرگەن بۇ بانكىنىڭ قارا پۇل يۇيۇش قىلمىشىنى سادىر قىلغانلىقىمۇ ئىلگىرى سۈرۈلدى.خەزىنە ئىشلىرى مىنىستىرلىقىنىڭ ئىمبارگو قارارى دائىرىسىدە خىتاي بانكىسىنىڭ ئامېرىكا پۇلمۇئامىلە سىستېمىسىغا كىرىشى چەكلەندى.باياناتتا يەنە سۇن ۋېي ۋە لى خوڭرى ئىسىملىك ئىككى خىتاي پۇقراسىنىڭ ئىمبارگو تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلگەن شىمالىي كورېيە شىركەتلىرىگە ئىشلىگەنلىكلىرى ئۈچۈن ئىمبارگو تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلگەنلىكىمۇ بىلدۈرۈلدى.باياناتتا ئىمبارگو قويۇلۇشى قارار قىلىنغان خىتاي شىركىتىنىڭ دالىيەن خەلقئارا تىرانسپورت شىركىتى ئىكەنلىكى ئەسكەرتىلدى.ئامېرىكا خەزىنە ئىشلىرى مىنىستىرلىقى تەرىپىدىن ئىمبارگو تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلگەن شەخس ۋە ئورگانلارنىڭ ئامېرىكىدىكى مالمۈلۈكلىرى توڭلىتىپ قويۇلغاندىن سىرت، ئامېرىكىلىقلارنىڭ قارا تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەنلەر بىلەن سودا قىلىشىمۇ چەكلىنىدۇ.خەتكۈچ: ئامېرىكا , شىمالىي كورېيە , پىيوڭياڭ , يادرو قوراللىرى
|
مىللەتنىڭ روھى نەدە؟ ھويلام تورىباشبەت ئەركىن يازمىلار مىللەتنىڭ روھى نەدە؟ئاپتور: ۋاقتى: ئىيۇن 01, 2019 يازما: ئەركىن يازمىلارئىنكاس يوقئوقۇلۇشى: 59,580 قېتىمپەقەت كۈچلۈك كىشىلەرلا ئازابىنى پەقەت ئۇنىڭ ئەڭ زۆرۈر قىسمىنىلا تارتىيالاش ئۈچۈن ئورۇنلاشتۇرۇشنى بىلىدۇ.1940يىلى 4ئىيۇن كۈنى ئەنگىلىيە تارىخىدىكى پەۋقۇلئاددە بىر كۈندۇر. بۇ كۈنى ناتسىستلار گېرمانىيىسىنىڭ ياۋروپادىكى تاجاۋۇزچىلىقى بارغانسېرى ئېشىۋاتقان، ياۋروپالىقلار ۋەھىمىگە چۈشۈپ بارغانسېرى ئۈمىدسىزلىنىۋاتقان ۋە ھىتلېر بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزۈش دولقۇنى يۇقىرى پەللىگە كۆتۈرۈلۈۋاتقان بىر پەيتكە توغرا كېلىدۇ. بۇ كۈنى ئۆزىنىڭ پارتىيىسىدىكىلەرنىڭ ئىچى ۋە سىرتىدىكىلەر تەرىپىدىن بارغانسېرى بېسىم قىلىنىپ، ھىتلېر بىلەن سۆھبەت ئۈستىلىگە كېلىشكە زورلىنىۋاتقان ئەنگلىيە باش ۋەزىرى ۋېنستېن چېرچىل ئەنگلىيە پارلامېنتىدا بىز ساھىللاردا ئۇرۇش قىلىمىز تېمىسىدىكى مەشھۇر نۇتقىنى سۆزلەپ، ئەنگىلىيە خەلقىگە مۇنداق مەردانە خىتاپ قىلىدۇ:ھەتتا ياۋروپانىڭ كۆپ قىسمى ھەمدە نۇرغۇن كونا ۋە مەشھۇر يېڭى دۆلەتلەر گېستاپو ۋە ناتسىست ھۆكۈمرانلىقىنىڭ قورقۇنچلۇق ئاپپاراتلىرىنىڭ چاڭگىلىغا چۈشكەن ۋە چۈشىدىغان بولسىمۇ، بىز ئاق بايراق چىقارمايمىز ياكى يېڭىلمەيمىز. بىز ئاخىرىغىچە ماڭىمىز، فرانسىيەدە ئۇرۇش قىلىمىز، دېڭىزلاردا ۋە ئوكيانلاردا ئۇرۇش قىلىمىز، بىز تېخىمۇ كۈچىيىدىغان ئىشەنج ۋە قۇدرەت بىلەن ئۇرۇش قىلىمىز، بىز ئارالىمىزنى ھەرقانداق بەدەلگە قارىماستىن قوغدايمىز، بىز ساھىللاردا، قونۇش يەرلىرىدە، مەيدانلاردا، كوچىلاردا ۋە تۆپىلىكلەردا ئۇرۇش قىلىمىز؛ بىز ھەرگىز تەسلىم بولمايمىزئۇنىڭ ئاشۇ كۈنكى نۇتقى ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىنىڭ بۇرۇلۇش نۇقتىسى بوپ قالىدۇ. چېرچىل ھىتلېر بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزۈشنى رەت قىلىپ، پۈتۈن ئارمىيىسىگە بۇيرۇق قىلىپ، ئۇلارنى ناتسىستلار بىلەن ئۇرۇش قىلىشقا تەييار قىلىدۇ ۋە ئاخىرىدا غالىبىيەت قۇچىدۇ.1941يىلى 22ئىيۇن يەنە بىر فرونتتىكى ئۇرۇشقا قارىتا ھىتلېر مۇنداق دەيدۇ: ئۈچ ئاي ئۆتۈپ بولغۇچە، بىز رۇسىيىنىڭ گۇمران بولۇشىدىن ئىبارەت دۇنيا تارىخىدا كۆرۈلۈپ باقمىغان ھادىسىگە شاھىد بولىمىز. ئۇنىڭ بۇ سۆزى سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىنى قاتتىق ۋەھىمىگە سالىدۇ. ھەتتا ستالىنمۇ نېمە قىلالىرىنى بىلمەي، موسكۋادىكى داچىسىدا بىر ھەپتە ھېچكىمگە كۆرۈنمەي، قاتتىق گاڭگىراش ئىچىدە قالىدۇ. شۇ ۋاقىتتا، سوۋېت سىياسىي بيۇروسىدىكىلەر ئۇنى يوقلاپ، ئۇنىڭدىن ۋەتىنىنى قۇتقۇزۇشنى ئۆتۈنىدۇ. شۇنىڭ بىلەن، ئۇ ھوشىغا كەلگەندەك بولۇپ، قايتىدىن جانلىنىپ، تارىختا مەشھۇر مۇنۇ ئىنكاسنى قايتۇرىدۇ: موسكۋانى ئاداققىچە قوغدايمىز! 1941يىلى 7نويابىر كۈنى، قىزىل مەيداندا سوۋېت قىزىل ئارمىيىسىنىڭ پاراتىنى كۆزدىن كەچۈرۈۋاتقان ستالىن خەلقىگە يەنە مۇنداق خىتاپ قىلىدۇ:دۈشمەن خۇددى بىر قىسىم ئۇششاق زىيالىيلار تەسۋىرلىگىنىدەك ئۇ قەدەر كۈچلۈك ئەمەس. ئالۋاستى تەسۋىرلەنگىنىدەك ئۇ قەدەر قورقۇنچلۇق ئەمەس. كىم بىزنىڭ قىزىل ئارمىيىمىزنىڭ ماختالغان گېرمان قوشۇنلىرىنى قورقىتىپ قاچۇرۇۋەتكەنلىكىنى رەت قىلالايدۇ؟ گېرمان باسقۇنچىلىرى ئاخىرقى تىرىشچانلىقلىرىنى كۆرسىتىپ قاتتىق قىينىلىۋاتىدۇ. شەكسىزكى، گېرمانىيە ئۇزۇنغا چىدىمايدۇ بىرقانچە ئاي، يېرىم يىل،ياكى ئېھتىمال يەنە بىر يىلدىن كېيىن، ھىتلىر گېرمانىيىسى ئۆزىنىڭ جىنايەتلىرىنىڭ بېسىمىدىن چاكچېكىدىن بۆسۈلىدۇ.گېرمان ئارمىيىسى تەرىپىدىن قاتمۇ قات قورشاۋغا ئېلىنىپ، مەۋجۇت بولۇشى قاش بىلەن كىرپىك ئارىسىدا قالغان سوۋېت ئىتتىپاقىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن، ستالىن يەنە بارلىق ئىمكانلارنىڭ ھەممىسىنى، ھەتتا موسكىۋادا تاقىلىپ قالغان رۇس ئورتودوكس چېركاۋىنىڭ پوپلىرىنىمۇ ئىشقا سېلىپ، خەلقىنىڭ دۈشمەنگە باش ئەگمەس روھىنى ساقلاپ قېلىشقا پۈتۈن كۈچى بىلەن تىرىشىدۇ ۋە ئاخىرى زەپەر قۇچىدۇ.يۇقىرىقى مىساللاردىن شۇنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، بىر دۆلەت، بىر مىللەتنىڭ ھاياتى يوقىتىلىش خەۋپىگە دۇچار بولغاندا، ئۇلارنى تېنىدىنلا ئەمەس، بەلكى يەنە روھىدىنمۇ تۇتۇپ تۇرۇش ئىنتايىن مۇھىمدۇر. روھىدىن تۇتۇپ تۇرۇش ئۈچۈن، ئۇلارنىڭ روھىدىكى ئەڭ ئاخىرقى قۇدرەتنى ئۆزىگە تايىنىش نۇقتىسىنى قوزغىتىش كېرەك: بۇ ئىنگلىزلار ئۈچۈن غۇرۇرىغا تايىنىدىغان جەسۇرلۇقنى قوزغىتىش بولسا، رۇسلار ئۈچۈن ئۆلۈم ئارقىلىق يېڭى ھاياتلىقنى يارىتىشقا بولغان قۇربان بېرىشنى قوزغىتىشتۇر. بۇ ئاخىرقى قۇدرەت ماھىيىتىدىن شۇ مىللەتنى مىللەت قىلىپ تۇتۇپ تۇرىدىغان ۋە كەلگۈسىدە ياشنىتىدىغان ئەڭ تىرەن، ئەڭ ماھىيەتلىك ۋە ئەڭ قۇدرەتلىك ئامىلدۇر.ئەمدى، گېرمانىيەچۇ؟ گېرمانلار ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدا ئېغىر تالاپەت تارتىپ يېڭىلىدۇ. ئەمما، ئۇ نەچچە ئون يىلغا بارمايلا، قايتىدىن باش كۆتۈرۈپ، قۇدرەت تېپىپ، ياۋروپادىكى ئەڭ تەرەققىي قىلغان دۆلەتكە ئايلىنىدۇ. ئۇنىڭ قايتا باش كۆتۈرۈشى قانداقتۇر ماددىي ئىمكانلارنىڭ، تەلىيىنىڭ كېپ قالغانلىقىنىڭ ياكى تاشقى كۈچنىڭ ياردىمىگە تايانغانلىقىدىن ئەمەس، بەلكى ئۆزىنىڭ كاللىسىغا، جۈملىدىن تىز پۈكمەس، تىرىشچان ۋە ئۈمىدۋار روھىغا تايىنىپ، يىقىلغان يېرىدىن دەس تۇرالىغانلىقىدىندۇر.بىر مىللەت يوقىلىش گىرداۋىغا بارغاندا، ئۇنىڭ روھى ئۆزىنىڭ قانچىلىك قۇدرەتكە ئىگىلىكىنى تولۇقى بىلەن ئوتتۇرىغا چىقىرىدۇ. چۈنكى، مىللەت جان تالاشقاندا، ئۇنىڭ روھى قۇتۇلۇش ئۈچۈن ئۆزىدىكى بارلىق قۇدرەتنى، مۇمكىنچىلىكلەرنى ۋە ئىمكانلارنى ئىشقا سالىدۇ. بۇ خۇددى ئېغىر كېسەلگە گىرىپتار بولغان ئادەمنىڭ ساقىيىشساقايماسلىقى ئۇنىڭ ئىممۇنېنت كۈچىنىڭ قانچىلىكلىكىگە باغلىق بولغىنىغا ئوخشايدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن، روھىيىتى كۈچلۈك بىر مىللەتنى ۋەيران قىلىش مۇمكىن، ئەمما يوقىتىش ئەسلا مۇمكىن ئەمەستۇر. بۇنداق مىللەت قىرغىنچىلىق، بالايى ئاپەت ۋە خارابىلىقتىن ھامان بىر كۈنى باش كۆتۈرۈپ چىقىدۇ. ئېھتىمال، بۇ باش كۆتۈرۈشكە ئۇزاق ۋاقىت كېتىشى، ئۇنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئىنتايىن قىيىن بولۇشى ۋە ھەتتا بۇ مىللەت چوڭقۇر ئۈمىدسىزلىككە پېتىشى مۇمكىن. شۇنداقتىمۇ، بۇنداق مىللەت بىر ئاماللار بىلەن ھامان ئۆزىنى قايتىدىن قۇرۇپ چىقىدۇ. دەسلىپىدە بۇ قايتىدىن قۇرۇش بەكلا ئاددىي ۋە ئاجىز كۆرۈنۈشى مۇمكىن. ئەمما، ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشى بىلەن ئۇ بارغانسېرى كۈچلىنىدۇ، زورىيىدۇ ۋە ئەسلىدىكىدەك ۋە بەزىدە ئۇنىڭدىنمۇ قۇدرەتلىك بولىدۇ.تەتۈرىدىن قارىساق، شۇنىسى ھەيران قالارلىق ئەمەسكى، بىر دۆلەتنى، بىر مىللەتنى ئۈزۈلكېسىل ۋەيران قىلىشنى كۆزلەيدىغانلار ھېچ زامان ئۇلارنىڭ شەھەرلىرىنى بۇلاڭتالاڭ قىلىش، بومبىلاش، ئادەملىرىنى ئەسىرگە ئېلىپ تۈرمىلەرگە سولاش، تىلىنى ئىشلىتىشىگە چەك قويۇش ۋە بايلىقلىرىنى تالانتاراج قىلىش قىلىش بىلەنلا توختاپ قالمايدۇ. بەلكى ئۇلار تېخىمۇ ئىلگىرىلەپ، مۇنداق تۆت نەرسىنى ۋەيران قىلىشقا ئۆتىدۇ: تاجاۋۇزچىلىقتا ئەسىرگە چۈشكەن مىللەتنىڭ ئارنومۇسىنىڭ ئەڭ نازۇك، ئەڭ نومۇسلۇق ۋە ئەڭ مۇقەددەس قىسمى بولغان قىزئاياللىرىغا ۋەھشىيلىك بىلەن ئوچۇقئاشكارا باسقۇنچىلىق قىلىش؛ ئۆتمۈشىنى بىلدۈرۈش ئارقىلىق، كىملىكلىنى قۇرۇپ چىقىدىغان تارىخىنى بۇرمىلاش ياكى يوق قىلىش؛ كەلگۈسىنى يارىتىدىغان يېڭى ئەۋلادلارنى تەربىيىلەيدىغان مائارىپىنى ۋەيران قىلىش؛ ۋە ئاخىرىدا دىنىنى ئاياقئاستى قىلىشتۇر. بۇ ۋەيرانچىلىقلار ئەڭ ئاخىرىدا شۇ خەلقنىڭ ياكى مىللەتنىڭ روھىنى ۋەيران قىلىشقا ئېلىپ بارىدۇئاياللىرىنى دەپسەندە قىلىش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ غۇرۇرى دەپسەندە قىلىنىدۇ؛ مائارىپىنى چەكلەش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ كەلگۈسىگە ماڭىدىغان يولى چەكلىنىدۇ؛ تارىخىنى بۇرمىلاش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ ئۆزئۆزىگە ئىشىنىش تۇيغۇسى بۇرمىلىنىدۇ؛ ھەمدە دىنىنى بۇزۇش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ مۇقەددەسلىك تۇيغۇسى بۇزۇلىدۇ. غۇرۇرىدىن، مائارىپىدىن، تارىخىدىن ۋە دىنىدىن ئايرىلغان مىللەت روھىدىن تەبىئىي ھالدا ئايرىلىپ قالىدۇ ئىچ ئىچىدىن تۈگەشتۈرۈلىدۇ. بۇ تىرىك تۇرغۇزۇپ ئۆلتۈرۈش ۋەھشىيلىكىدۇر.ئۇنداقتا، بىر مىللەتنىڭ روھى نېمىدۇر؟ بىر مىللەتنىڭ روھى ئەلۋەتتە بىر شەخسنىڭ روھىدەك ئاددىي بولمايدۇ. ئۇ نەچچە ئەسىرلىك بىر تارىخنىڭ، ئىجتىمائىيەتنىڭ، كۈلتۈرالنىڭ، پسىخىكىلىق ھالەتلەرنىڭ ۋە ئىقتىسادىي مۇناسىۋەتلەرنىڭ ئىچكىيلىشىپ، شۇ مىللەتنىڭ ئېڭىدا مۇئەييەن ئويلاش شەكلىنى بەرپا قىلىش، قىلمىشىنى قېلىپلاشتۇرۇش ۋە خاراكتېرىنى يېتىلدۈرۈش جەريانىنى كۆرسىتىدۇ. كۆپ ھاللاردا بىر مىللەتنڭ روھىيىتىنى تەسۋىرلەپ بەرگىلى بولمايدۇ، چۈنكى ئۇ ئىنتايىن مۇرەككەپ ئامىللارنىڭ يىغىندىسىنىڭ مەھسۇلىدۇربەزىدە ھەتتا ئۇنى شۇ مىللەت ئەزالىرىمۇ ھېس قىلماسلىقى مۇمكىن. بۇ ھەرگىزمۇ ئۇنىڭ مەۋجۇت ئەمەسلىكىنى بىلدۈرمەيدۇ. ئەكسىچە، ئۇ مىللەت روھىيىتىنىڭ كۆپ قىسمىنىڭ ئاڭسىز بولىدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. شۇڭا، روھىيەت بەزىدە ئۇ قەدەر سىرلىق ۋە ھەتتا مىستىك بىلىنىدۇئۇ ھەممىدە باردەك، ئەمما ھېچكىم ئۇنىڭ قانداقلىقىنى دەپ بېرەلمەيدۇ. بەزىدە ئۇ ھېچيەردە يوقتەك. ئەمما، ئۇ ئالاھىدە، ھالقىلىق ياكى كرىزىسلىق پەيتتە يالتتىدە نامايان بولىدۇ. ۋە يەنە شۇنداق تېزلىكتە يوقاپ كېتىدۇ.ئېيتىپ ئۆتكىنىمىزدەك، مىللەت ئەسىرگە چۈشكەنلىكتىن يوقالمايدۇ. ئەمما، روھى ئەسىرگە چۈشسە تېزلا ۋەيران بولىدۇ. مىللەت روھى چۈشكەنلىكتىن ۋەيران بولمايدۇ، ئەمما كوللېكتىپ روھىي چۈشكۈنلۈكتە ئۆزىگە ئىشىنىش تۇيغۇسىدىن مەھرۇم قالسا، تېزلا ۋەيران بولىدۇ. شۇڭا، بىر ئىستىلاچى ئۈچۈن، بىر مىللەتنى روھىدىن ۋەيران قىلىش ئاخىرقى نىشان، ئۇنى تېنىدىن ۋەيران قىلىش بولسا ۋاقىتلىق نىشاندۇر. ياكى كېيىنكىسى ئالدىنقىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشنىڭ ۋاسىتىسىدۇر. ئەگەر بۇ مىللەت روھىدىن ۋەيران بولۇشنى قىلسا، ئۇنىڭغا قارشىلىق كۆرسەتسە، ئۇ زامان بۇنداق ئىستىلاچى بۇ مىللەتنى ئۈزۈلكېسىل قىرىۋېتىشنى تاللىشى مۇمكىن.خىتتاينىڭ جازا لاگېرلىرىنى قۇرۇش ئارقىلىق يەتمەكچى بولغان نىشانى دەل روھىنىڭ ياتلاشتۇرۇلۇشى، بوي سۇندۇرۇلۇشى ۋە يوقىتىلىشىنى رەت قىلىپ كەلگەن ئۇيغۇرلارنىڭ مەسىلىسىنى قەتلىئام ئارقىلىق تاماملاشتۇر. لاگېرلارنىڭ قۇرۇلۇشىنىڭ تۈپكى مەقسىتى بۇئۇيغۇرلارنى غۇرۇرىدىن، مائارىپىدىن، تارىخىدىن ۋە دىنىدىن ۋەيران قىلىپ، ئۇلارنى روھىدا ھەم روھىدىن كوللېكتىپ قىرغىن قىلىشتۇر. بۇ ئۇلارنىڭ روھىغا باسقۇنچىلىق قىلىش، ئۇلارنى ئۆزىگە ئىشىنىش تۇيغۇسىدىن مەھرۇم قىلىش، كەلگۈسىگە ئۈمىد بىلەن قارىشىغا ئېغىر بۇزغۇنچىلىق قىلىش ۋە ئېتىقادىنى ئاياقئاستى قىلىش ئارقىلىق ئىشقا ئېشىۋاتىدۇ.دېمەك، ئۇيغۇر روھى لاگېرنىڭ ئىچى ۋە سىرتىدا سىستېمىلىق تەرىزدە ۋەيران قىلىنىۋاتىدۇ. بۇنىڭغا قارىتا، ئۇيغۇر روھى جانجەھلى بىلەن قارشىلىق كۆرسىتىۋاتىدۇگەرچە بۇ قارشىلىق كۆرسىتىش ئومۇميۈزلۈك، سىستېمىلىق ۋە ئۇزاق مۇددەتلىك نىشانغا يۈزلەنگەن سىستېمىلىق قارشىلىق بولمىسىمۇ. گەرچە بۇ قارشىلىق كۆرسىتىشتە شۇ قەدەر ئېغىر قالايمىقانچىلىق، ئۆزئۆزىگە دۈشمەنلىشىش ھەم دۈشمەنلەشتۈرۈلۈش ۋە نىشانسىزلىق ئېغىر بولسىمۇ. ئۇنداقتا، بۇ روھنى تۇتۇپ تۇرىۋاتقان ئامىللار قايسى؟بۇلارنىڭ بىرى پسىخولوگىيىلىك، يەنە بىرى سىياسىي ئامىللادۇر. پسىخولوگىيىلىك ئامىللار مۇنداق ئۈچ تۈرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ: خىتتاينىڭ ياخشىلىنىپ قېلىشىغا ساددىلىق بىلەن ئىشىنىش، قىساسچىلىق ۋە ئۈمىدۋارلىق.خىتتاينىڭ ياخشىلىنىپ قېلىشىغا ساددىلىق بىلەن ئىشىنىش. بۇ، بىر كۈنلىرى مۆجىزە يۈز بېرىپ، خىتتاي ھاكىمىيىتىنىڭ ياخشىلىققا قايتىپ، ئۇيغۇرلارغا كەڭچىللىك قىلىشىغا ئىشىنىشنى كۆرسىتىدۇ. قارىماققا، بۇ بىر خىل ئۈمىدۋارلىق جۈملىسىگە كىرىدۇ. ئەمما، بۇ خاتالا ئەمەس بەلكى ئالداشچان ۋە ھەتتا قورقۇنچلۇق ئۈمىدۋارلىقتۇر. چۈنكى ئۇ رېئاللىقنى خاتا مۆلچەرلەشنىڭ مەھسۇلىدۇر. بۇنىڭ بىلەنلا قالماي، ئۇ خىتتاينىلا ئەمەس، بەلكى ئۆزىنىمۇ ياخشى چۈشەنمەسلىكتۇر؛ ئۇ يەنە خىتتايدىن خاتا ئۈمىد كۈتۈشلا ئەمەس، بەلكى ئۆزىدىنمۇ خاتا ئۈمىد كۈتۈپ ئۆزىنى ئالداشتۇر. قانچىلىك ساددا بولۇشىدىن قەتئىينەزەر بۇ خىل خاھىشنىڭ بىرلا ئارتۇقچىلىقى بارخىتتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى ۋەيران قىلىشىغا ئىشەنمەسلىك ئارقىلىق ئۆزىنىڭ روھىنىڭ ۋەيران بولۇشىنى كېچىكتۈرۈش. ئەمما، ئۇ ئادەمنى قىساسسىزلىققا، تەسلىمچىلىككە ۋە ئاستائاستا ۋەيران بولۇشنى قوبۇل قىلىشقا يېتەكلەيدۇ.قىساسچىلىق. ئەڭ جەڭگىۋار خاھىش بولۇش سۈپىتى بىلەن، ئۇ كوللېكتىپنىڭ روھىنى قارشىلىق كۆرسىتىش بويىچە ھەر ۋاقىت غىدىقلاپ تۇرۇشتىكى ئەڭ مۇھىم ئامىلدۇر. ئۇنىڭدا دۈشمىنىنى ۋەيران قىلىشنى كۆزلەش، ئۇنىڭغا تەييارلىق قىلىش ۋە ئۇنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئارقىلىق، ئۆزىنىڭ ۋە كوللېكتىپىنىڭ روھىنىڭ ھېچ ئىش قىلالماي ياكى سۈكۈتتە، ياكى بۇرۇقتۇرمىلىقتا، ياكى جىلىچىلىكتە ۋەيران بولۇشىنىڭ ئالدى ئېلىنىدۇ. ئەمما، بۇ خاھىشنىڭ بىر يوشۇرۇن كەمچىلىكى بار: ئۇنىڭدا ئۇزۇنغا سوزۇلغان بىر نىشانغا يېتىشتە كەم بولسا بولمايدىغان سەۋرچانلىق تۇيغۇسى كەمچىل بولىدۇ. دۈشمەنگە تېز، دەل ۋە ئۈنۈملۈك زەربە بېرىش ئېلىپ كېلىدىغان غالىبىيەت تۇيغۇسىنىڭ قىزىقتۇرۇشى ئۇزاق ۋە ماھىيەتلىك نىشانغا يېتىشنىڭ ئالدىغا ئۆتۈۋالىدۇ. بۇنداق بىر نىشان ئاسانلا ئىككىنچى ئورۇنغا چۈشۈپ قالىدۇ. تېخىمۇ ئېچىنىشلىقى، نۇرغۇنلىغان ئۇيغۇرلارنىڭ قەلبىدە لاۋۇلداپ تۇرۇۋاتقان بۇ ئورتاق ھېسسىيات ھېچقانداق بىر ئۇيغۇر تەشكىلاتى ياكى يولباشچىسى تەرىپىدىن ھەم تېگىتەكتىدىن چۈشىنىلمەي، ھەم يېتەكلىنىلمەي كېلىندى. ئەگەر بۇ غەزەب ئوتىغا چىقىش يولى تېپىپ بېرىلمىسە، قىساس ئېلىش تۇيغۇسى ئۆزىگە يېنىپ، ئۆزىدىن قىساس ئېلىش كېپ چىقىدۇ.ئۈمىدۋارلىق. بۇ كوللېكتىپ روھنى تۇتۇپ تۇرۇشتىكى ئەڭ ئۈنۈمۈلۈك، ئەڭ بىۋاسىتە ۋە ئەڭ ئۇزاققا سوزۇلىدىغان ھېسسىيات يۈزلىنىشىدۇر. ئۇ ئەمەلىي بىر نەتىجە ئېلىپ كەلمەسلىكى مۇمكىن، ئەمما ئۇ كەلگۈسىدىكى بارلىق ئەمەلىي نەتىجىلەرنىڭ پسىخىك ۋە ھەتتا مەنىۋى ئاساسىدۇر. بۇ ئابستراكت بىر ھېسسىياتتۇر؛ شۇڭا، ئۇ بولسىمۇ، بولمىسىمۇ بولىدىغاندەك بىلىنىدۇ. ئەمما، ئۇ مىللەتنىڭ ئۆزىنى ئۇزاققىچە تۇتۇپ تۇرۇشىدا ھەل قىلغۇچ رول ئوينايدىغان ئامىللارنىڭ بىرىدۇر. ئۇ بولمىسا، چوقۇم يارىتىلىشى كېرەك. پەقەت بولمىغىنىدا زورلۇق بىلەن بولسىمۇ يارىتىلىشى كېرەك. ئۇيغۇرلاردەك ھەممە نېمىسىدىن تېز سۈرئەتتە ئايرىلىۋاتقان بىر مىللەت ئۈچۈن، ئەڭ ئاخىرىدا ئايرىلماسلىق كېرەك بولغىنى ئۈمىدتۇر. ئۇيغۇرلار ئەمدى ھەممە نېمىسىدىن ئايرىلسىمۇ، ئۈمىدىدىن ئايرىلماسلىققا مەجبۇردۇر. ئەمما، ئۈمىدبولۇپمۇ زىيادە ۋە قارىغۇلارچە كۈتۈلگەن ئۈمىديالغان ئۈمىد بولىدۇ. ئالدامچى كېلىدۇ. زىددىيەتلىك يېرى، ئۇيغۇلار يەنىلا ئۆزىدىن ئۈمىد كۈتۈشتىن ئالدانسا بولىدۇكى، ئۈمىدسىزلىكتىن ۋەيرانچىلىققا كىرسە بولمايدۇ.سىياسىي جەھەتتىن مۇنداق ئۈچ ئامىل ئۇيغۇرلارنىڭ روھىنى تۇتۇپ تۇرۇۋاتىدۇ: سىياسىي ئىلمانلىق، ئاپتونومىيىچىلىك ۋە مۇستەقىلچىلىك.سىياسىي جەھەتتىكى ئىلمانلىق. خىتتايدىن ئىچئىچىدىن قورقۇش، ئۇيغۇر دىياسپوراسىدىكى ئىدىيىۋى ۋە سىياسىي قالايمىقانچىلىقلاردىن سەسكىنىش، ئۇيغۇرلۇقتىن نومۇس قىلىش، ئۇيغۇرلارنىڭ تىركىشىشىدىن بىرەر نەتىجىنى كۆرەلمەسلىك ياكى سىياسىيغا قىزىقماسلىق سەۋەبلىك بۇنداق بىر خاھىش شەكىللىنىدۇ. ئەمما، سىياسىيغا ئىلمان مۇئامىلە قىلىشنىڭ ئۆزى يەنىلا بىر سىياسىي مەيداندۇرچۈنكى سىياسىي جەھەتتە قىرغىن قىلىنىۋاتقان بىر مىللەتنىڭ سىياسىي ھاياتىغا ئارىلاشماسلىقنىڭ ئۆزى ئۇنىڭغا بولغان سىياسىي پوزىتسىيىسىنى بىلدۈرۈشتۇر. بۇنداقلار كەلگۈسىدە بارغانسېرى كۆپىيىشى مۇمكىن.ئاپتونومىيىچىلىك: ھازىرغىچە ھېچقانداق بىر تەشكىلات ياكى ۋەكىللىك بىر شەخس ئاپتونومىيىنى قوللاپ ئوتتۇرىغا چىقمىدى. ئەمما قوللاپ چىقسىمۇ ئۇ ھەيران قالارلىق ئىش ئەمەس. چۈنكى، ئۇنداق ئەھۋالدا ئۇ ئاپتونومىيىچىلىككە قايتا باش ئۇرۇش ئارقىلىق خىتتايغا قايتا ئەل بولۇشنىڭ جاكارنامىسى بولىدۇ. ئەمما، يەنە بىر نۇقتىدىن، بۇ ئاپتونومىيىچىلەرنىڭ نەزەرىدە خىتتاينى ھازىرقى ياۋۇز پەيلىنى ياندۇرۇپ، ئۇيغۇرلارغا ئازراق بولسىمۇ روھىي جەھەتتىن ئارام ئېلىۋېلىش پۇرسىتى يارىتىشنى ۋە پۇرسەت كۈتۈشنى كۆزلەيدۇ. شۇنداقتىمۇ، ئۇ ئۇيغۇرلارنى قۇتقۇزۇشتىكى ئۇسۇلى توغرا ئەمما نىشانى خاتا سىياسىي مەسلەكتۇر. چۈنكى، خىتتاي ئەمدى ئۇيغۇرلار ئاپتونوميىە تەلەپ قىلسۇن ياكى قىلمىسۇن، قىرغىنچىلىقنى توختاتمايدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۇيغۇرلار ئاپتونومىيىدە تۇرمىغانلىقى ئۈچۈنلا قىرغىن قىلىنمايۋاتىدۇ.مۇستەقىللىق : ئۇيغۇرلارنى قۇتقۇزۇشتا ئۈزۈلكېسىللىك بىلەن ئېلىپ بېرىلىشى تەرغىب قىلىنىدىغان ۋە بىردىنبىر سىياسىي قۇتۇلۇش يولى دەپ قارىلىدىغان سىياسىي ئېقىم. بۇ ئېقىم بىر نىشاننىلا تۇتۇپ تۇرماستىن، بەلكى يەنە مىللەتنىڭ روھىنى سىياسىي ئۈمىدۋارلىق بىلەن تۇتۇپ تۇرۇۋاتقان مۇھىم سىياسىي تاللاشتۇر. مىللەتنىڭ روھىنى تۇتۇپ تۇرۇشتا، ئۇنىڭ نىشانى توغرا، ئەمما ۋاسىتىسى يېتەرلىك ئەمەس. چۈنكى، تېخى ھېچكىم مۇستەقىللىككە قانداق يېتىش ھەققىدە قايىل قىلارلىق پىلاننى ئوتتۇرىغا قويۇپ ئىجرا قىلىپ باقمىدى. بۇ روھقا كېرىكى ئەمەلىي ئۈنۈم، سەمىمىيەت ۋە ئۆزىنى ھەقىقىي بېغىشلاشتۇر.ئۇيغۇرلارنىڭ، بولۇپمۇ چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ روھىنى تۇتۇپ تۇرۇشتا يەنە باشقا مۇھىم ئامىللارمۇ بار. مەسىلەن، ئۇيغۇرلارنىڭ لاگېرغا قارشى تۇرۇشتەك دۇنياۋى ھەرىكىتىگە نەزەر سالغىنىمىزدا، ئۇنىڭدىكى مۇنداق يۈزلىنىشنى بايقايمىز: ئۇ يالغۇز ۋە كوللېكتىپ نامايىش قىلىش، ئىمزا توپلاش، گۇۋاھلىق بېرىش، يەرلىك پارلامېنت ئەزالىرى بىلەن كۆرۈشۈش، پانېل يىغىنلىرىغا قاتنىشىش ۋە ئۇيۇشتۇرۇش، ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا قارشىلىق كامپانىيىلىرىنى ئورۇنلاشتۇرۇش،مۇخبىرلار بىلەن كۆرۈشۈش، ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ خىتتاينىڭ جازا لاگېرلىرىنى تاقىشىغا قارىتا قانۇن لايىھىسى ماقۇللىشىغا كۈچەش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ ھەرىكەتلەرنىڭ كۆپ قىسمى گەرچە پاراللېل ئېلىپ بېرىلغان بولسىمۇ، ئۇلارنى يەنىلا بارغانسېرى ئىلگىرىلەۋاتقانيۈكسىلىۋاتقانھەرىكەت جەريانلىرىنىڭ تۈز سىزىقلىق يۈزلىنىشى سۈپىتىدە كۆرۈشكىمۇ بولىدۇ. مەلۇم مەنىدىن، ھەر بىر باسقۇچ كېيىنكى باسقۇچقا يول ئاچقان. شۇنىڭدەك، ھەر بىر باسقۇچ مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ خىتتاينىڭ لاگېرىغا قارىتا قانچىلىك قارشىلىق كۆرسىتىۋاتقانلىقىنى ۋە ئۇنىڭ دەرىجىسىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ دەرىجە ئۇنىڭ قانچىلىك كۆلەملەشكەنلىكى، چوڭقۇرلاشقانلىقى، سىستېمىلاشقانلىقى ۋە ئۈنۈملۈكلەشكەنلىكىنى بىلدۈرىدۇ. شۇنىڭدەك،ھەر بىر باسقۇچ ئۇيغۇرلارغا يېڭى بىر ئۈمىد ۋە ئىشەنج بېرىپ ماڭىدۇ. يېڭى بىر باسقۇچ ئۇلارنىڭ ئەسلىدىكى ئۈمىدى ۋە ئىشەنجىنى تېخىمۇ ئارتتۇرىدۇ. ئەمما، تا ھازىرغىچە لاگېردىكى قەتلىئام توختاپ قالماستىن، بەلكى تېخىمۇ ئەدەۋاتىدۇخىتتاي دۇنيانىڭ كۆزىچىلاپ ئۇيغۇرلارنى ئۈزۈلكېسىل يوقىتىشنى تېزلىتىۋاتىدۇ. بۇ پائالىيەتلەر، كەسكىن قىلىپ ئېيتقاندا، خىتتاينىڭ لاگېرنى تاقىشىغا ھەل قىلغۇچ ئۆزگىرىش ئېلىپ كېلەلمەيۋاتىدۇ. ھەتتا ئامېرىكىنىڭ خىتتايغا قارىتا قانۇن ماقۇللىتىشىمۇگەرچە بۇ قانۇن ماقۇللانغان تەقدىردىمۇ ئۇيغۇرلارنىڭ تەقدىرىدە كەسكىن ئۆزگىرىش يۈز بېرىشى ناتايىن بولسىمۇتا ھازىرغىچە سۆرىلىپ كېلىۋاتىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە، ئۇيغۇرلارنىڭ لاگېرغا قارشىلىق كۆرسىتىشىدە نۇرغۇن يېڭىلىقلار بولغان بولسىمۇ، ئەمما تېخىمۇ ئۈنۈملۈك، ئۈزۈلكېسىل ۋە زۇلۇمنىڭ قورقۇنچلۇق دەرىجىسى بىلەن ماس قەدەملەشكەن قارشىلىق كۆرسىتىش تەدبىرلىرى يوق ھېسابتا بولۇۋاتىدۇ.مىسال ئۈچۈن شۇنى ئالايلىكى، تا ھازىرغىچە، ھېچقانداق بىر باي، زىيالىي ياكى بىر ئىنقىلابچى ھەممىدىن ۋاز كېچىپ، ئوتتۇرىغا چىقىپ، رادىكال شەكىلدە قارشىلىق كۆرسىتىشنىڭ ئۈلگىسىنى ياراتقىنى يوقئاز ساندىكى يەككە ياكى كىچىك دائىرىدە ئىزچىل قارشىلىق كۆرسىتىش پائالىيەتلىرىدىن باشقا. ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىدىكى نامايىش، يىغىن ئېچىش ۋە بىربىرىنىڭ ئۇتۇقلىرىنى باھالاش بۇنىڭدىن يىگىرمە يىل ئىلگىرىيەنى لاگېر دېگەن ئۇقۇم مەۋجۇت بولماستاقانداق داۋاملاشقان بولسا، ھازىرمۇ شۇ پېتى داۋاملىشىۋاتىدۇ. ھەتتا بەزى تەشكىلاتلارنىڭ خىزمىتى ئارقىغا چىكىنىپ، ھېچ بىر يېڭىلىق كۆرسىتەلمەيۋاتىدۇ. دېمەك، لاگېرغا قارشىلىق كۆرسىتىشنىڭ دەرىجىسى ۋە كۆلىمى ئۇنىڭ ۋەھشىيىتىنىڭ ۋە سىياسىي غەرىزىنىڭ دەرىجىسى ۋە كۆلىمى بىلەن پۈتۈنلەي بىماس شەكىلدە كېتىۋاتىدۇ.شۇ ۋەجىدىن، گەرچە ئۇيغۇرلارنىڭ روھى ھەر بىر ئىلگىرىلەشتىن ئۈمىدلىنىپ، ئازتولا كۈچىيىش تاپسىمۇ، ئەمما ئۇيغۇرلارنىڭ ئومۇمىي ھالىتىدە ماھىيەتلىك ئۆزگىرىشنىڭ بولماسلىقى سەۋەبلىك ئېغىر كرىزىس ئىچىدە قېلىۋاتىدۇ. ئۈمىدسىزلىك بىلەن ئۈمىد، ئۆزىگە ئىشىنىش بىلەن ئۆزىنى يوقىتىپ قويۇش ۋە پسىخىك جىددىيلىشىش بىلەن ۋەھىمە ئوتتۇرىسىدا قاتتىق تاسقىلىۋاتىدۇ. شۇنى قىياس قىلىش تەس ئەمەسكى، ھازىر نۇرغۇن ئۇيغۇرلارنىڭ كۆزى ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ئوتتۇرىغا قويماقچى بولغان قانۇن لاھىيىسى بىلەن خىتتايئامېرىكا سودا ئۇرۇشىغا تىكىلىگلىك. ئۇيغۇرلار ئۈچۈن بۇنىڭ ئامېرىكىغا قانداق نەتىجە بېرىشى مۇھىم ئەمەسمۇھىمى، بۇلارنىڭ ئۆزىنىڭ تەقدىرىگە قانچىلىك نەتىجە بېرىشى مۇھىمدۇر. ئەگەر بۇلاردىن بىرەر نەتىجە كۆرۈلمىسە، ئېغىر مەنىۋى كرىزىسقا يۈزلىنىمىز. ئۈمىدسىزلىكنىڭ يەنە بىر قاراڭغۇ چوڭقۇرلۇقىغا كوللېكتىپ شۇڭغۇيمىز. شۇڭا، بۇنىڭغا ھازىردىن تارتىپ تەييارلىق قىلىش كېرەكتۇر.شۇنى كەسكىن ئېيتىش كېرەككى، ھازىر ھەممىدىن مۇھىمى ئۇيغۇرلارنىڭ روھىنى تۇتۇپ تۇرۇشتۇريەنى ھازىر قەددى پۈكلەنگەن، ئۈمىدى ئۈزۈلىۋاتقان، غەزەبنەپرىتى چىقىش يولى تاپالماي بىر بىرىگە قارىتىلىۋاتقان ۋە ئاخىرى كۆرۈنمەس قالايمىقانچىلىققا پاتقان بۇ مىللەتنىڭ كوللېكتىپ روھىنى ساقلاشتىنمۇ مۇھىمراق سىياسىي كۈن تەرتىپ يوقتۇر. مىللەتنىڭ روھى زەئىپلەشسە، ۋەيران بولسا ياكى ياشاشقا قارىتا ئۈمىدىنى پۈتۈنلەي ئۈزسە، ئۇنىڭغا نىسبەتەن ھەرقانداق رېئال ياكى ئىدېئالىستىك سىياسىي ۋەدىلەرنىڭ ھېچ كېرىكى قالمايدۇ. ئەپسۇسلىنارلىقى، ھېچقانداق بىر تەشكىلات ياكى تەشكىلات رەھبەرلىرىنىڭ ھېچقايسىسى بۇ مىللەتنىڭ روھىغا تېگىدىن چۆكۈپ، ئۇنى تۈرتۈپ ئورنىدىن قوزغىتالايدىغان بىر دىت بىلەن ئوتتۇرىدا كۆرۈنمەيۋاتىدۇ. بۇ روھقا زىلزىلىك خىتاپ قىلالايدىغان بىر ئاۋاز ئاڭلانمايۋاتىدۇ. ھەممە ئىش بىر خىل رەڭ، بىر شەكىل ۋە بىر خىل قېلىپتا ئاتام ئېيتقان بايىقى شەكلىدە داۋاملىشىۋاتىدۇ.بۇ مىللەتنىڭ روھى شۇنى جاكارلايدۇكى، بىزگە خۇددى چېرچىلدەك بىر مەڭگۈ تەسلىم بولمايمىز دېيەلەيدىغان ھەم دېگىنىنىڭ ھۆددىسىدىن چىقىپ ئۇنى ئەمەلىيىتىدە كۆرسىتىپ بىزنى يېتەكلىيەلەيدىغان بىر يېتەكچى كېرەك. بىزگە خۇددى ستالىندەك شەرقىي تۈركىستاننى ئاداققىچە ئازاد قىلىمىز دەپ بىزنى ئۆلۈمگىمۇ يۈزلەندۈرەلەيدىغان قورقماس، يىراقنى كۆرەر ۋە تەدبىرلىك يېتەكچى كېرەك. شۇندىلا، بۇ روھ ئۆزىنىڭ ھەقىقىي ئاۋازىغا ئېرىشىدۇ. ئۆزىگە ئىشنىشكە باشلايدۇ. كەلگۈسىگە ئۈمىد بىلەن باقالايدۇ.خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرى ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆيىدە قالىدىغان قوشماق تۇققانلارنىڭ سانىنى كۆپەيتتى
|
سونىمەن بيىلعى ەۋروپا چەمپيوناتى تۇركيا جانە يتاليا قۇرامالارىنىڭ اراسىنداعى ويىننان باستاۋ الدى. جانكۇيەرلەرمەن قاتار فۋتبولشىلاردىڭ وزدەرى دە مۇنداي ءىرى دودانى قاتتى ساعىنىپ قالعان بولۋى كەرەك، بىرىنشىلىكتىڭ العاشقى كەزدەسۋىنەناق تۋرنير تارتىستى باستالدى. ءوز توبىنىڭ كوشباسشىسى بولادى دەپ كۇتىلگەن ەكى ۇجىمنىڭ اراسىنداعى ويىن تەك ءۇش ۇپايعا عانا ەمەس، تاكتيكالىق كۇرەسكە دە تولى بولدى دەپ ايتا الامىز.كەزدەسۋدىڭ ءبىرىنشى تايمى 0:0 ەسەبىمەن تەڭ اياقتالىپ، ەكىنشى تايمدا يتاليا فۋتبولشىلارى تۇركيا قۇراماسىنىڭ قاقپاسىنا جاۋاپسىز ءۇش گول سوقتى. يتاليالىقتاردىڭ ءبىرىنشى تايمنىڭ سوڭىندا پەنالتيدەن ەسەپتى اشاتىن مۇمكىندىكتەرى بولعان ەدى. الايدا تورەشى دەنني ماككەلي ەۋروپا چەمپيوناتىندا بيىل تۇڭعىش رەت قولدانىلىپ جاتقان كومەگىنە جۇگىنىپ، تۇركيالىق فۋتبولشى ويىن ەرەجەسىن بۇزباعان دەپ تاپتى. ەكىنشى تايمنىڭ 53مينۋتىندا دومەنيكو بەرارديدىڭ الىستان شىرەنە تەپكەن دوبى بايقاۋسىزدا يۋۆەنتۋس كلۋبىندا ونەر كورسەتەتىن تۇركيا قۇراماسىنىڭ قورعاۋشىسى مەريح دەميرالعا ءتيىپ، دوپ قاقپا تورىنان تابىلدى. وسىلايشا ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ تاريحىندا ءتۋرنيردىڭ العاشقى گولى اۆتوگول رەتىندە تىركەلدى. ماتچ يتاليادا وتسە دە، رەسمي تۇردە قوناق كوماندا بولىپ ويناعان يتاليا كەزدەسۋ سوڭىنا دەيىن تۇركيا قاقپاسىنا تاعى ەكى گول سوعىپ، ءبىرىنشى ماتچتا 3:0 ەسەبىمەن جەڭىسكە جەتتى.ال باكۋدە وتكەن توپتاعى ەكىنشى كەزدەسۋدە ۋەلس ماتچ سوڭىنا قاراي تارازى باسىن تەڭەستىرىپ، جەڭىلىستەن امان قالدى. ەكىنشى تايمنىڭ 49مينۋتىندا شۆەيتساريا قۇراماسىنىڭ فۋتبولشىسى برەل ەمبولو ەسەپ اشسا، 74مينۋتتا كيففەر مۋر ۋەلستىڭ قارىمتا گولىن سوعىپ، قۇراماسىنا ماڭىزدى ءبىر ۇپايدى اپەردى.ۆ توبىنداعى دانيا مەن فينليانديا اراسىنداعى كەزدەسۋدە كۇتپەگەن وقيعا تىركەلدى. ويىننىڭ ءبىرىنشى تايمى اياقتالار تۇستا دانيا قۇراماسىنىڭ جارتىلاي قورعاۋشىسى كريستيان ەريكسەن ەسىنەن تانىپ قالدى. دارىگەرلەر كەلگەنشە فۋتبولشىعا ارىپتەستەرى العاشقى مەديتسينالىق كومەك كورسەتىپ، ەرلىك جاسادى. كەيىننەن دارىگەرلەر فۋتبولشىعا الاڭدا 15 مينۋتقا جۋىق ۋاقىت كومەك كورسەتىپ، جاساندى تىنىس الۋ اپپاراتىمەن ەسىن جيعىزۋعا تىرىستى. ءبىر ايتا كەتەرلىگى، ەريكسەنگە مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلىپ جاتقاندا دانيا فۋتبولشىلارى شەڭبەر قۇرىپ جينالا قالىپ، كورەرمەندەرگە قايعىلى جاعدايدى كورسەتپەۋگە تىرىستى. ويىنشىلاردىڭ بۇل ءىسارەكەتىن دۇنيەجۇزى جانكۇيەرلەرى باس بارماقپەن باعالاۋدا. رەانيماتسيالىق ەم جاسالىپ بولعان سوڭ، ەريكسەندى جەدەل جاردەم كولىگىمەن اۋرۋحانا الىپ كەتتى. كەيىننەن ۋەفا رەسمي مالىمدەمە جاساپ، فۋتبولشى ەسىن جيعانىن جانە ءوزىن جاقسى سەزىنىپ جاتقانىن ايتتى.ءدال وسى جاعدايعا ۇقساس وقيعا 2003 جىلى كونفەدەراتسيا كۋبوگىندا دا بولعان ەدى. كامەرۋندىق فۋتبولشى ماركۆيۆەن فوە كولۋمبيامەن وتكەن كەزدەسۋدىڭ 72مينۋتىندا ەسىنەن تانىپ قۇلاپ، سول كۇيى و دۇنيەگە اتتانىپ كەتكەن بولاتىن.دانيا مەن فينليانديا اراسىنداعى ماتچ 1،5 ساعاتقا كەيىنگە شەگەرىلىپ، ەكى قۇراما فۋتبولشىلارىنىڭ وتىنىشىمەن قايتا جالعاستى. كەزدەسۋدىڭ ءفاۆوريتى سانالعان دانيا ەكىنشى تايمدا كۇتپەگەن جەردە ءوز قاقپاسىنا گول وتكىزىپ الىپ، 0:1 ەسەبىمەن جەڭىلىپ قالدى. ال ەۋروپا چەمپيوناتىنا تۇڭعىش رەت قاتىسىپ جاتقان فينليانديا ءبىرىنشى ماتچتىندا جەڭىسكە جەتىپ، ءتۋرنيردىڭ العاشقى سەنساتسياسىن جاسادى.وسى توپتاعى ەكىنشى ويىندا رەسەي قۇراماسى سانكتپەتەربۋرگتە بەلگيادان ويسىراي جەڭىلدى 0:3.
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.