text
stringlengths 0
187k
|
|---|
ئۆزگىچە كەسىپلەر بىلەن كىرىمنى ئاشۇرۇشئۆزگىچە كەسىپلەر بىلەن كىرىمنى ئاشۇرۇشئاپتونوم رايونىمىزنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى ئەل رايىنى بىلىش، ئەلگە نەپ يەتكۈزۈش، ئەلنى مايىل قىلىش بويىچە كەنتتە تۇرۇشلۇق خىزمەت ئەترەتلىرى كەنت ئاھالىلىرىنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇش يوللىرىنى كېڭەيتىش ئۈچۈن ئەپچىل چارە كۆرسىتىپ قارا ئۆرۈك، تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلى، دورا ئۆسۈملىكى سەيخۇ ئۆستۈرۈش قاتارلىق ئۆزگىچە كەسىپلەرنى زور كۈچ بىلەن تەرەققى قىلدۇرۇپ، ئۈزلۈكسىز يېڭىلىق ياراتتى. 9 ئايدا، كۇچا ناھىيەسىنىڭ ئۈچئۆستەڭ يېزا دەرۋازا يار كەنتىدىكى، تۇتاش كەتكەن قارا ئۆرۈك بېغى كۆزگە ئالاھىدە چېلىقاتتى. سۆسۈن، پارقىراق قارا ئۆرۈكلەر ئادەمنىڭ ئېغىزىغا سېرىق سۇ كەلتۈرەتتى. كەنت ئاھالىلىرى باغدا مېۋە ئۈزۈش بىلەن ئالدىراش بولۇپ، مول ھوسۇل شادلىقىغا چۆمگەن ئىدى. دەرۋازا يار كەنتى مېۋە ئۆستۈرۈش چوڭ كەنتى بولۇپ، مېۋە كەنت ئاھالىلىرىنىڭ ئاساسلىق كىرىم مەنبەسى ھېسابلانسىمۇ، ئەمما مېۋە تۈرلىرىنىڭ بىرلا خىل، سېتىش يوللىرى تار بولۇش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ كىرىمى ئىزچىل ئاشماي كەلدى. كۇچا ناھىيەلىك سەھىيە ۋە پىلانلىق تۇغۇت كومىتېتىنىڭ خىزمەت ئەترىتى كەنتتە تۇرغاندىن كېيىن، بازارنى تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىپ، قارا ئۆرۈك بازىرى ئىستىقبالىنىڭ پارلاق ئىكەنلىكى، كەنت كىلىماتىنىڭمۇ قارا ئۆرۈك ئۆستۈرۈشكە ماس كېلىدىغانلىقىنى بايقىدى. خىزمەت ئەترىتى كەنت ئىككى كومىتېتى بىلەن مۇزاكىرە قىلغاندىن كېيىن، كەنتتىكى 15 ئائىلىنى يېتەكلەپ، قارا ئۆرۈك ئۆستۈرۈپ، خاس تېرىقچىلىقنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇش يوللىرىنى كېڭەيتىشىگە ياردەم بېرىشنى قارار قىلدى. خىزمەت ئەترىتى تېخنىكلارنى قەرەللىك تەكلىپ قىلىپ، كەنت ئاھالىلىرىگە ھاشاراتتىن مۇداپىئەلىنىش، چاتاش قاتارلىق باشقۇرۇش تېخنىكىلىرىنى قولمۇ قول ئۆگىتىپ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ قارا ئۆرۈك ئۆستۈرۈش سەۋىيەسى ۋە مېۋە سۈپىتىنى ئۆستۈردى. ئۈچ يىل كۆڭۈل قويۇپ يېتىشتۈرۈش نەتىجىسىدە، بۇ يىل قارا ئۆرۈكتىن مول ھوسۇل ئېلىندى. ھازىر دەل قارا ئۆرۈك ئۈزۈش ۋە سېتىشنىڭ ئەڭ ياخشى پەيتى. خىزمەت ئەترىتى يەنە قارا ئۆرۈكنىڭ ئوبراز ئەلچىسى بولۇپ قالدى. ئۇلار ئۈندىدار، دويىن قاتارلىق كۆپ خىل شەكىللەر بىلەن تەشۋىق قىلىپ تونۇشتۇرۇپ، سېتىش يوللىرىنى كېڭەيتتى ھەمدە مالنى ئىشىك ئالدىغىچە يەتكۈزۈپ بېرىش مۇلازىمەت ئۇسۇلىنى قوللىنىپ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ 3 مىڭ كىلوگرام قارا ئۆرۈك سېتىشىغا ياردەم بېرىپ، ھەر بىر ئائىلىنىڭ ئوتتۇرىچە كىرىمىنى 10 مىڭ يۈەندىن ئاشۇردى. نامرات ئاھالە قەمبەر روزى مىننەتدارلىق بىلەن مۇنداق دېدى: مېۋىلىرىمىزنىڭ ھەممىسى سېتىلىپ بولدى، ھەقىقەتەن مول ھوسۇللۇق بىر يىل بولدى. خىزمەت ئەترىتىگە رەھمەت. ھازىر خىزمەت ئەترىتى ۋە كەنت ئىككى كومىتېتى نىڭ تىرىشچانلىقىدا، كەنت بويىچە قارا ئۆرۈك تېرىلغۇ كۆلىمى 20 مودىن ئېشىپ، 10 نامرات ئائىلىنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇشقا تۈرتكە بولدى. 1 شۇجى، خىزمەت ئەترىتىنىڭ ئەترەت باشلىقى ئايشەم ئەمەر مۇنداق دېدى: كېيىنكى قەدەمدە، بىز تېرىقچىلىق كۆلىمىنى داۋاملىق كېڭەيتىپ، ئىنچىكە باشقۇرۇپ، داڭلىق ماركا ئۈنۈمىنى شەكىللەندۈرۈپ، دەرۋازا يار كەنتىنىڭ بېيىش يولىنى يەنىمۇ كېڭەيتىمىز. خوشۇت ناھىيەسىنىڭ تاغارچى بازىرى خويور مودون كەنتىدىكى دېھقان گو گۈيشياڭ بۇ يىلقى تېرىقچىلىق كىرىمىنى ئاشۇرۇش ئەھۋالىنى تىلغا ئېلىپ خوشال ھالدا: ئىلگىرى ئۈچ مو يەرگە كۆممىقوناق تېرىپ، ساپ كىرىمىم مىڭ يۈەندىن ئاشاتتى. بۇ يىل تاتلىق يوپۇرماقلىق جۇخار گۈلى تېرىپ 9 مىڭ يۈەن كىرىم قىلىپ، كىرىمنى نەچچە ھەسسە قاتلىدىم دېدى. خوشۇت ناھىيەلىك مائارىپ ۋە پەن تېخنىكا ئىدارىسىنىڭ كەنتتە تۇرۇشلۇق خىزمەت ئەترىتى ۋە كەنت ئىككى كومىتېتى تېرىقچىلىق قۇرۇلمىسىنى تەڭشەش ئۈچۈن، مۇتەخەسسىسلەرنى نەق مەيداندا تەكشۈرۈشكە تەكلىپ قىلىپ، خويور مودون كەنتىنىڭ كىلىماتى، تېمپېراتۇرىسى، قۇياش نۇرىنىڭ تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلى ئۆستۈرۈشكە ماس كېلىدىغانلىقىنى بايقىدى. تاتلىق يوپۇرماقلىق جۇخارگۈلىنى پەرۋىش قىلىش نىسبەتەن ئاددىي، كېسەللىك ۋە ھاشارات زىيىنى ئاز بولۇپ، 4 ئايدىن باشلاپ ئۆستۈرۈلسە، 9 ئايدا ھوسۇل ئالغىلى بولاتتى، ئىقتىسادىي ئۈنۈمى ياخشى بولۇپ ئوتتۇرىچە مو بېشى مەھسۇلاتى 400 كىلوگىرامغا يېتەتتى. خىزمەت ئەترىتىنىڭ كۆۋرۈكلۈك رول ئوينىشى بىلەن تېرىقچىلىق كارخانىلىرى كەنتتە تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلى كوپىراتىپى قۇرۇشقا ياردەم بېرىپ، كارخانا، كوپىراتىپ ۋە كەنت ئاھالىسى ئۆزئارا بىرلەشكەن تېرىقچىلىق ئەندىزىسىنى قوللاندى. كوپىراتىپ يېمەكلىك خۇرۇچلىرىنى پىششىقلاپ ئىشلەش زاۋۇتلىرىنى خام ئەشيا بىلەن بىۋاسىتە تەمىنلىدى، كەنت ئاھالىلىرى كوپىراتىپ بىلەن سېتىۋېلىش توختامى ئىمزالىدى، كوپىراتىپ مايسا بىلەن تەمىنلەپ تېخنىكلارنى تېرىقچىلىق بازىسىدا پۈتۈن جەريانغا يېتەكچىلىك قىلىشقا تەكلىپ قىلىپ، سېتىۋېلىشقا ئۆزلىرى مەسئول بولۇپ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ غەم ئەندىشىسىنى تۈگىتىپ، كىرىمىنى ئاشۇرۇپ بېيىشىنى ئىشقا ئاشۇردى. بۇ يىل ئەتىيازدا، خىزمەت ئەترىتى ۋە كەنت ئىككى كومىتېتى كۆپ تەرەپ بىلەن ئالاقىلىشىپ، 12 نامرات ئائىلىنى 600 مىڭ تۈپ تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلى مايسىسى بىلەن ھەقسىز تەمىنلىدى، ئېتىز پەرۋىشىنى بىر مىنۇتمۇ بوشاشتۇرۇپ قويماي، كەنت ئاھالىلىرى بىر نىيەتتە ھەمكارلىشىپ تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلىنى ۋاقتىدا سۇغىرىپ ئوغۇتلىدى. تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلى ئېچىلغاندىن كېيىن، خىزمەت ئەترىتىدىكىلەر بىلەن كەنت كادىرلىرىدىن تەشكىللەنگەن يىغىۋېلىش شۆبە ئەترىتى، ئەمگەك كۈچى كەمچىل ئائىلىلەرنىڭ ۋاقتىدا يىغىۋېلىشىغا ياردەم بەردى ھەمدە ئاپتاپقا سېلىش مەيدانىغا ئاپىرىپ قۇرۇتتى. ئارقىدىن خىزمەت ئەترىتى يەنە كارخانىلار بىلەن ئالاقىلىشىپ نەق مەيداندا تاتلىق يوپۇرماقلىق جۇخار گۈلىنىڭ قەنت تەركىبىنى تەكشۈرۈپ، ئۆلچەمگە يەتكەنلا بولسا، كارخانا بىۋاستە سېتىۋېلىپ نەق مەيداندا ھېسابات قىلدى. 1 شۇجى، خىزمەت ئەترىتىنىڭ ئەترەت باشلىقى يۆ فېڭ مۇنداق دېدى: تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلى تەبىئىي سوغۇق ئىسسىقلىق مىقدارىغا ئىگە، تاتلىقلىق دەرىجىسى يۇقىرى، بىخەتەر ئىستىمال قىلىشتەك ئۈچ چوڭ ئالاھىدىلىككە ئىگە بولۇپ، بازاردا ئالقىشقا ئېرىشتى. بۇ يىل بىز كەنت ئاھالىلىرىنىڭ تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلى ئۆستۈرۈپ مول ھوسۇل ئېلىشىغا ياردەم بېرىپ، كىرىمىنى ئىلگىرىكى يىللاردىكىدىن نەچچە ھەسسە ئاشۇردۇق. كېيىنكى قەدەمدە كوپىراتىپنى تاتلىق يوپۇرماقلىق جۈخار گۈلى ئۆستۈرۈش كۆلىمىنى كېڭەيتىشكە داۋاملىق يېتەكلەپ، تېخىمۇ كۆپ كەنت ئاھالىلىرىنى خاس تېرىقچىلىقنى تەرەققىي قىلدۇرۇشقا يېتەكلەيمىز. يېقىندا، چىڭگىل ناھىيەسىنىڭ ئارال بازىرى قوبۇ كەنتىدىكى جۇڭيى ئۆسۈملۈك دورىلىرىنى تېرىش بازىسىدا ئالدىراش مەنزىرە بارلىققا كەلدى. چىڭگىل ناھىيەلىك يېزا ئىگىلىكى يېزا ئىدارىسىنىڭ كەنتتە تۇرۇشلۇق خىزمەت ئەترىتى كەنت ئاھالىسى يۈ رېنخەينىڭ سەيخۇ يىغىشىغا ياردەملەشتى. قوبۇ كەنتىنىڭ كىلىماتى نەم، كۈن نۇرىنىڭ چۈشۈشى يېتەرلىك بولۇپ، كۆپ خىل جۇڭيى دورا ماتېرىياللىرىنى ئۆستۈرۈشىگە ماس كېلەتتى. بۇ يىل كىرگەندىن بۇيان، خىزمەت ئەترىتى پارتىيە ياچېيكىسى، خاس تېرىقچىلىق ۋە كەنت ئاھالىسى ئۆزئارا بىرلەشكەن ئەندىزىنى قوللىنىپ، جۇڭيى ئۆسۈملۈك دورىلىرىنى تېرىش بازىسى قۇرۇپ، 30 كەنت ئاھالىسىنى سەيخۇ، كەتىرا قاتارلىق جۇڭيى دورا ئۆسۈملۈكلىرىنى تېرىشقا ئىلھاملاندۇرۇپ ۋە يېتەكلەپ، كىرىمنى ئاشۇرۇش يوللىرىنى كېڭەيتتى. خىزمەت ئەترىتى ۋە كەنت ئىككى كومىتېتى كەنت ئاھالىلىرىنى سەيخۇ تېرىلغان يەرگە بۇغداينى كىرىشتۈرۈپ تېرىشقا يېتەكلىدى ھەمدە شىنجاڭ يېزا ئىگىلىك پەنلەر ئاكادېمىيەسى بىلەن ئاشلىق ۋە دورىلىق ئۆسۈملۈكنى كىرىشتۈرۈپ تېرىش ئەندىزىسى بويىچە ھەمكارلىشىپ، زاكاز تېرىقچىلىقنى ئىشقا ئاشۇرۇپ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇپ بېيىشىنى ئىلگىرى سۈردى. يۈ رېنخەي خىزمەت ئەترىتىنىڭ ياردىمىدە 190 مو يەرنى ھۆددىگە ئېلىپ، سەيخۇ بىلەن بۇغداينى كىرىشتۈرۈپ تېرىدى. تېرىقچىلىق مەزگىلىدە، خىزمەت ئەترىتى ئۆز ئەۋزەللىكىنى جارى قىلدۇرۇپ، يەرلەرنى رەتلەش، چۆنەك ئېچىپ تېرىش، مايسا تاقلاش، تولۇقلاپ تىكىپ ئوت چۆپ يوقىتىش، مۇۋاپىق ئوغۇتلاش، كېسەللىك ۋە ھاشارات زىيىنى ۋە ئۇنىڭ ئالدىنى ئېلىش قاتارلىق ھالقىلاردىن باشلاپ، تېخنىكلارنى نەق مەيدانغا بېرىپ يېتەكچىلىك قىلىشقا ئورۇنلاشتۇرۇپ، كەنت ئاھالىلىرىنى تېخنىكا كاپالىتىگە ئىگە قىلدى. كىرىشتۈرۈپ تېرىشنىڭ پايدىسى تىلغا ئېلىنسا، يۈ رېنخەي خۇشاللىقىنى باسالمايتتى. ئۇ مۇنداق دېدى: بۇ يىل 190 مو يەرگە سەيخۇ بىلەن بۇغداينى كىرىشتۈرۈپ تېرىدىم. بۇغدايدىن ياخشى كىرىم قىلىپلا قالماي، سەيخۇنىڭ باھاسىمۇ ناھايىتى ياخشى بولدى. بۇلارنىڭ ھەممسى خىزمەت ئەترىتىنىڭ ياردىمىدىن بولدى، ئۇلارغا كۆپ رەھمەت. ھازىر قوبۇ كەنتىدە جۇڭيى دورا ئۆسۈملۈكلىرى تېرىلغۇ كۆلىمى 1 مىڭ 500 مودىن ئاشتى، يىللىق جۇڭيى دورا ئۆسۈملۈكلىرى ئىشلەپچىقىرىش مىقدارى 300 توننىغا يېتىپ، بۇ تۈردىلا كىشى بېشى كىرىمى 4 مىڭ 500 يۈەندىن ئاشتى. 1 شۇجى، خىزمەت ئەترىتىنىڭ ئەترەت باشلىقى ليۇ دېكۇن مۇنداق دېدى: كېيىنكى قەدەمدە تېخىمۇ كۆپ كەنت ئاھالىسىنىڭ جۇڭيى دورا ئۆسۈملۈكلىرىنى تېرىشىغا تۈرتكە بولۇپ، جۇڭيى دورا ئۆسۈملۈكلىرى كەسپىنى شەكىللەندۈرۈپ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ كىرىمىنى مۇقىم ئاشۇرىمىز.
|
بۇ دىگەن شىنجاڭ خەۋەر ۋە تەتقىقات خەۋەر مەركىزى ئەركىن كىلەچەك ئۈچۈن!19 دېكابىر 2017دىن, ئەدەبىيات سەنئەت, ئۇيغۇر دىيارى ۋە ئايماقلىرى, سەھىپە ئايرىلمىغان, سىياسەت, ماقالە مۇھاكىمە, مىللى توقۇنۇشبۇ دىگەن شىنجاڭئىلاۋە: مەزكۇر ماقالە شاڭخەيلىك بىر خىتاي ئادۇۋكاتنىڭ ماقالىسى بولۇپ، تورغا قويۇلۇپ ئىككى سائەت ئىچىدە ئۆچۈرىۋىتىلگەن. ماقالىدىكى ئەھۋاللار گەرچە بىزگە ناھايىتى تونۇشلۇق بولسىمۇ، ئەمما بىر خىتاي ئادۇكاتنىڭ قەلىمى بىلەن تەپسىلىي ئوتتۇرىغا قويۇلىشى بەزى مۇھىم نۇقتىلارنى ئىسپاتلايدۇ.بىر نەچچە ئاي ئاۋال، دوستۇم ماڭا شىنجاڭنىڭ شەھرىدىكى بىر دىلونى تونۇشتۇردى. دەۋاگەرنىڭ گۇناھى ھاكىمىيەتنى ئاغدۇرۇشقا قۇتراقۇلۇق قىلىش ئىكەن. مەن كۆڭلۈمدەشىنجاڭ شۇنداق يىراق تۇرسا، نېمە دەپ شاڭخەيدىن ئادوۋكات ئىزدەيدىغاندۇ؟ دەپ غەلىتىلىك ھىس قىلدىم. داۋالاشقۇچى نىڭ تۇغقانلىرى بىلەن تىلىڧۇندا ئالاقىلاشقاندىن كىيىن، تۇغقانلىرى: باشتا يەرلىك ئىككى ئادۇۋكاتنى ئىزدىگەن بولسىمۇ، يەرلىك ئادۇۋكاتلار دۆلەت بىخەتەرلىكىگە خەۋىپ كەلتۈرىدىغان دىلو ئىكەنلىكىنى ئاڭلاپلا چىرايلىق رەت قىلدى دىدى. مەن: يەرلىك ئادۇۋكاتلار نېمىشقا قوبۇل قىلغىلى ئۇنىمايدۇ دەپ سورىسام، تۇغقانلىرى: ئاۋارىچىلىقتىن قورققان بولسا كىرەك دىدى. مەن ئويلىنىپ بىقىپ: دەۋاگەرنىڭ تۇغقانلىرى يەرلىكتىن يەنە باشقا بىر ئادۇۋكات تاپالامدۇ؟ يەرلىك ئادۇۋكات نورمالدا قاماقخانىغا بىرىپ دەۋاگەر بىلەن كۆرۈشەلەيدۇ، بۇنداق بولغاندا تۇغقانلىرىمۇ چىقىمنى تىجىيەلەيدۇ دىدىم. تۇغقانلىرى قوشۇلدى.نەچچە كۈن ئۆتكەندىن كىيىن، دەۋاگەرنىڭ تۇغقانلىرى يەرلىكتىن بۇ دىلونى قوبۇل قىلىشنى خالايدىغان ئادۇۋكاتنى تاپقانلىقىنى ئىيتىپ، ئادۇۋكاتنىڭ تىلىڧۇن نۇمۇرىنى ماڭا ئەۋەتىپ بەردى. مەن دەرھال ئادۇۋكات بىلەن تىلىڧۇنلاشتىم. ئادۇۋكات مەندىن ئاقلىغۇچى گۇناھسىزلىقىنى ئاقلىماقچىمۇ سىز ياكى يەڭگىللەتمەكچىمۇسىز؟ دەپ سورىدى. مەن: دىلو ماتىرىياللىرىنى تېخى كۆرگىدەك بولمىدىم، ھازىرچە قارار بىرەلمەيمەن دىدىم. ئادۇۋكات: خوڭ ئادۇۋكات، سىز بىلمەيدىغان ئوخشايسىز، بىزنىڭ بۇ يەردە بۇنداق دىلولاردا دەۋاگەرنى گۇناھسىز لىققا ئاقلىسا بولمايدۇ دىدى. مەن سەل ھەيران قىلىپ: نېمىشقا؟ بۇنداق قىلىش قانۇنغا خىلاپ ئەمەسمۇ؟ دەپ سورىدىم . ئادۇۋكات كۈلۈپ كىتىپ: بۇ دىگەن شىنجاڭ دىدى. مەن ئويلىنىپ تۇرۇپ كىتىپ، ئادۇۋكات بىلەن قانۇنغا خىلاپ ياكى ئەمەسلىكىنى تالاشماي، ئاۋال دىلو ماتىرىياللىرىنى كۆرۈپ بىقىپ بىر گەپ بولار دەپ قويدۇم.بىر مەزگىل ئۆتكەندىن كىيىن، ساقچىلارنىڭ تەكشۈرۈشى ئاياغلىشىپ، ئاران دىگەندە ئادۇۋكاتلارنى كۆرۈشۈشكە رۇخسەت قىلدى. مەن ئاۋال دەۋاگەر بىلەن كۆرۈشۈپ، دەۋاگەرنىڭ پىكرىنى ئاڭلاپ، مۇناسىۋەتلىك ماتىرىياللارنى كۆرۈپ چىققاندىن كىيىن ئاندىن ئاقلاش يۆلىنىشىمنى بىكىتىشنى قارار قىلدىم. تەپتىش ئەمەلدارى بىلەن تىلىڧۇندا كۆرۈشكەندە، مەن نەچچە كۈندىن كىيىن شىنجاڭغا بارماقچى ئىكەنلىكىمنى، ماتىرىياللارنى كۆرۈش ئۈچۈن ئاۋال ۋاقىت دىيىشىپ قويماقچى ئىكەنلىكىمنى ئىيىتتىم. تەپتىش ئەمەلدارى: سىز ئاۋال كەلگەندىن كىيىن بىر گەپ بولسۇن، كۆپىنچە ماتىرىياللارنى كۆرەلەيسىز دىدى. تەپتىش ئەمەلدارىنىڭ بۇنداق دىگىنىدىن دەرھال ھۇشيارلىقىم ئاشتى. مەن: تەپتىش يولداش، بەلگىلىمە بويىچە دىلو دەۋا باسقۇچىغا كىرگەن كىيىن، ئادۇۋكات بارلىق ماتىرىياللارنى كۆرەلەيدىغۇ؟ دىدىم. تەپتىش ئەمەلدارى كۈلۈپ قويۇپ: كەلسىڭىز دىيىشەمىز دىدىمغۇ. ھە راست خوڭ ئادۇۋكات، بىزنىڭ بۇ يەردە بۇنداق دىلولارغا گۇناھسىزلىقىنى ئاقلىسا بولمايدۇ دىدى. بىردىنلا ئاچچىغىم كىلىپ: بۇنداق بەلگىلىمە قانۇنغا خىلاپ ئەمەسمىدى؟ دىدىم. تەپتىش ئەمەلدارى پىسسىڭڭىدە كۈلۈپ قويۇپ: بۇ دىگەن شىنجاڭ، مەن دىمىسەممۇ نېمىشقا ئىكەنلىكىنى بىلىسىز دىدى.بەش سائەتتىن ئارتۇق ئايروپىلان سەپىرىدىن كىيىن ئۈرۈمچىگە يىتىپ كەلدۇق. ئايروپىلاندىن چۈشكەندىن كىيىن تىلىڧۇننى ئاچسام تىلىڧۇننىڭ سىگنالى 4دىن بىراقلا 2غا چۈشۈپ قالدى. بۇ مەندەك ئىلخەت قوبۇل قىلىش ۋە يوللاش، دوستلار چەمبىرىكى يىڭىلاش قاتارلىق ئىشلاردا تىلىڧۇنغا تايىنىدىغان كىشىنى گاڭگىرىتىپ قويدى. ئۈچ سائەت ئۆتكەندىن كىيىن ئالمىشىدىغان ئايروپىلان شەھەرگە قوندى. مىنى ئالغىلى كەلگەن ئادۇۋكات ماشىنا ھەيدىگەچ مەن بىلەن پاراڭلاشتى. مەن : بۇ يەردە دۆلەت بىخەتەرلىكىگە خەۋىپ يەتكۈزۈش جىنايەت دىلولىرىغا گۇناھسىزلىقىنى ياقىلىسا بولمايدۇ دەپ ئوچۇق بەلگىلىمە بارمۇ؟ دەپ سورىدىم. ئادۇۋكات سەل ئويلىنىۋىتىپ: بار، بىر نەچچە ئورگانلار بىرلىكتە يوللىغانغۇ دەيمەن دىدى.ماشىنا شەھەر ئىچىگە كىرگەندىن كىيىن، تەخمىنەن ھەر 500 مىتىردا بىردىن مۇھاپىزەت رىشاتكىسى ئورنىتىلغان قاراۋۇلخانا بارلىقىنى، نۇرغۇن ئورگانلارنىڭ دەرۋازىسى ئالدىدىمۇ دىئامىتىرى 15 سانتىمىتىر كىلىدىغان مۇھاپىزەت پولات رىشاتكىلىرى بارلىقىنى كۆردۈم. كوچىلاردا نۇرغۇن تىجارەتچىلەر ۋە ئاھالىلەر بىلەكلىرىگە بىخەتەرلىك خادىمى قىزىل يەڭلىكى تاقىۋالغانلىقىنى بايقىدىم. مەن ئادۇۋكاتتىن: بۇ يەرنىڭ ئامانلىقى ياخشىمۇ؟ دىسەم، ئادۇۋكات: بەك ياخشى، شۇنىسى بىز ھازىر ماشىنا يۇيۇشقا ئادەم تاپالمايمىز دىدى. مەن سەۋەبىنى سورىسام، ئۇ: ماشىنا يۇيغۇچىلارنىڭ ھەممىسى ئامانلىق خادىمى بولۇپ كەتتى. ئامانلىق خادىمىنىڭ مۇئاشى تېخىمۇ يۇقىرى دەپ قاقاقلاپ كۈلۈپ كەتتى.مەن تېخى سائەت 6 بولمىغانلىنى كۆرۈپ، دەرھال تەپتىش ئەمەلدارى بىلەن ئالاقىلاشتىم. تىلىفۇن قىلسام ئويلىمغان يەردىن ئۇلىنىپ قالدى. بۇ مەن شاڭخەيدىكى ۋاقتىمدا تىلىفۇندا تەپتىش ئەمەلدارى بىلەن ئالاقىلاشماقنىڭ تەسلىكى ئاسمان زىمىن پەرقلىنەتتى. تەپتىش ئەمەلدارى مىنىڭ ماتىرىياللارنى كۆرۈپ باقماقچى بولغانلىقىمنى ئاڭلاپ، : كىلىڭ ئەمسە دىدى. تەپتىش مەھكىمىسىگە بارغاندىن كىيىن، قارىسام شۇنچە چوڭ خىزمەت بىناسى قۇپقۇرۇق، بىر قەۋەتتە بەك بولسا يەتتە سەككىز ئادەم ئىشلەيدىكەن. تەپتىش ئەمەلدارىنىڭ ئىشخانىسىغا بىرىپ، ھاۋالە خىتىنى ۋە ئادۇۋكاتلار تەكلىپنامىسىنى سۇندۇم. تەپتىش ئەمەلدارى: خوڭ ئادۇۋكات شاڭخەيدىن كەلگۈچە بەك چارچاپ كەتكەندۇ دەپ كايىپ كەتتى. ئاندىن دىلونىڭ تەرەققىياتىنى قىسقىچە تونۇشتۇرۇپ، ئاقلاش پىكرىمنى سورىدى. مەن: ماتىرىياللارنى كۆرمىگەن تۇرسام، قانداق پىكىر بىلدۈرىمەن؟ سىز ماڭا ئاۋال ماتىرىيالنى كۆرسىتىشىڭىز كىرەكتە دىدىم. تەپتىش ئەمەلدارى كۈلۈپ كىتىپ، ئارتۇق سورىمىدى. مەن: بۇنداق دىلولارغا گۇناھسىزلىقىنى ئاقلىسا بولمايدىغانلىقى توغرىسىدا يازما ھۆججەت بارمۇ؟ كۆرۈپ باقسام بولامدۇ؟ دىدىم. تەپتىش ئەمەلدارى: ئەلۋەتتە بار دەپ، تارتمىدىن بىر ماتىرىيالنى تېپىپ، ماتىرىيالنى ۋاراقلاپ كۆرسەتتى. مەن كۆرۈپ باقتىم، قارىماققا بىر نەچچە يىغىننىڭ مۇھىم نۇقتىلىرى ياكى ئەسلەش خاتىرىسى ئىكەن، ئۈستىدە ھەقىقەتەن بۇنداق دىلولارغا ئادۇۋكاتلارنىڭ گۇناھسىزلىق ياقىلاش دەۋاسى قىلسا بولمايدىغانلىقى توغرىسىدا سۆزلەر باركەن. مەن ھەيرانلىقتا مەڭدەپ قالغان پۇرسەتتە، تەپتىش ئەمەلدارى ھۆججەتنى تارتمىغا سىلىۋەتتى. تەپتىش ئەمەلدارى: خوڭ ئادۇۋكات، سىزمۇ بىلىسىز بۇ دىگەن شىنجاڭ. بۇ يەر سىلەرنىڭ شاڭخەي بىلەن ئوخشىمايدۇ. بىز ئەدلىيە ئورگانلىرىنىڭ چىگرا رايونلارنىڭ مۇقىملىقىنى قوغداشتىن ئىبارەت مۇھىم ۋەزىپىمىز بار دىدى. مەن ئويلىنىپ بىقىپ، يەنە: ماڭا ماتىرىياللارنى كۆرسىتىڭلار، مەن پۈتۈن ماتىرىياللارنى كۆرمەي تۇرۇپ قانداق ئاقلاشنى بىلەلمەيمەن دىدىم. تەپتىش ئەمەلدارى سەل ئىككىلىنىپ تۇرۇپ: خوڭ ئادۇۋكات، سىز پارتىيە ئەزاسىمۇ؟ دەپ سوراپ قالدى. بۇ سۇئالنىڭ سورالغىنىدىن ئەندىكىپ پىشانەمدىن سوغۇق تەر چىكەتتى. مەن باش لىڭشىتىپ: شۇنداق دىدىم. تەپتىش ئەمەلدارى: سىز پارتىيە ئەزاسى بولغاندىكىن، مەنمۇ سىزگە ئىشىنىمەن. مۇنداق بولسۇن، ماتىرىياللارنى بىز سىزگە كۆچۈرۈپ بىرىلى، سىزنىڭمۇ بۇ مەخپى ماتىرىياللارنىڭ مەخپىيەتلكىنى ساقلىشىڭىزنى ئۈمىد قىلىمىز دىدى. مەن ھەممە ماتىرىيالنى كۆرىدىغانلىقىمنى ئىيىتسام، ئۇ قوشۇلدى.بىرىنجى قەۋەتكە چۈشۈپ، ماتىرىياللارنى نۇر دىسكىغا قاچىلاۋاتقان ۋاقىتتا، مەن ياندىكى ئىشخانىدا ئىككى يىگىتنىڭ بىر دۆۋە ماتىرىياللارنى خەتمۇ خەت ئوقۇۋاتقانلىقىنى كۆردۈپ: سىلەر ئەدلىيە ئىمتىھانىغا قاتناشماقچىمۇ؟ دەپ سورىسام، ئۇلاردىن بىرى ئاليىپ قارىۋىتىپ: بىز سىياسىي ئۆگىنىش ماتىرىياللىرىنى يادىلاۋاتىمىز، تەكشۈرۈپ باھالايدۇ دىدى.نۇردىسكىنى ئالغاندىن كىيىن، ئىككىنجى كۈنى مەن قاماقخانىغا بىرىپ دەۋاگەر ب بىلەن كۆرۈشتۇم. كۆرۈشۈش جەريانى بەك قولاي بولدى، گۇندىپايلار بەك سپايە، ئادۇۋكاتلاردىن قەتئىي پەخەس قىلمايتى. مەن ھەتتا يەرلىك ئادۇۋكاتنىڭ كارىدوردا يۇقىرى ئاۋازدا تىلىفۇن سۆزلىشىۋاتقانلىقىنى كۆردۈم. بۇنداق ئىش شاڭخەيدە كۆرۈلسە شۇئان ئەدلىيە ئىدارىسىغا پاش قىلىنىدۇ. دەۋاگەر ياشتا ئانچە چوڭ ئەمەس، ئوتتۇرا تېخنىكوم مەدەنىيەت سەۋىيەسىدە، كەسپى توخۇ باقمىچىلىق ئىكەن. تۇتۇپ كىتىلىشتىن بۇرۇن بانكىغا ئون نەچچە تۈمەن قەرىزكەنتۇق. تۇرمۇشى كۆڭۈلدىكىدەك بولمىغاچ توردا قاقشاپ، مەۋجۇدىيەت تۇيغۇسى ئىزدەيدىكەن. ۋىچەتتە نۇرغۇنلىغان توپلارغا ئەزا ۋە باشقۇرغۇچى بوپتۇ، توپلاردا ئاز تولا ھاياجان ماقالىلەرنى يىزىپ تارقىتىپتۇ. مەن دىن ئۆزىنىڭ مەسىلىسىگە قانداق قارايدىغانلىقىنى سورىسام، ئۇ ئىشلارنىڭ بۇقەدەر يوغىناپ كىتىدىغانلىقىنى ئويلاپ باقمىغانلىقىنى، بەلكىم جىنايىتىنى ئىتراپ قىلسا ياخىشراق نەتىجىگە ئىرىشىپ، بالدۇراق تۈرمىدىن چىقىپ كىتىشى مۇمكىنلىكىنى ئىيىتتى. نىڭ ئايالى ئىشسىز، ئۆيدە ئىككى بالىسى باركەن، چوڭى سەككىز ياش، كىچىكى ئەمدىلا 11 ئايلىق بوپتۇ. مەن: سىزنىڭ خىيالىڭىزنى چۈشەندىم، مەن ماتىرىياللارنى كۆرۈپ بىقىپ ئاندىن دىيشەيلى دىدىم.قاماقخانىدىن چىقىپ، چۈشتىن كىيىنكى ئايروپىلان ۋاقتىغا تېخى بالدۇر ئىكەنلىكىنى كۆرۈپ، 2تورلۇق تىلىفۇنۇم بىلەن ناھايىتى تەستە ئەتراپتىكى مەنزىرىلىك ئورۇنلارنى ئىزدىدىم. 30 كىلومىتىر يىراقلىقتا گىنىرال مەھكىمىسى بار ئىكەن. مەن يولنىڭ چىتىدە تاكسى توسۇپ تۇردۇم. يامان تەستە بىر تاكسى توختىدى، تاكسىدا ئىككى كىشى بار ئولتۇراتتى. ياردەمچى شوپور ئورۇندۇقىدىكى ئادەم مەندىن نەگە بارىدىغانلىقىمنى سورىدى. مەن: گىنىرال مەھكىمىسىگە بارىمەن دىسەم، ياردەمچى شوپۇر مىللىي تىلدا شوپورغا گۇدۇر مۇڭۇر قىلىپ چۈشەندۈرگەندىن كىيىن، شوپۇر باش لىڭشىتتى. يانداش شوپۇر چىقىڭە دىۋىدى، ماشىنىنىڭ ئارقا ئورۇندۇقىدا ئولتۇردۇم. ماشىنا قوزغالغاندىن كىيىن ئالدى ئورۇندۇقتا ئولتۇرغان ئىككەيلەن مىللىي تىلدا گۇدۇر مۇڭۇر قىلىپ بىر نەرسىلەرنى دىيىشتى، تۇرۇپ ماڭا قاراپ قوياتتى. مەن بىر ئېغىز سۆزنىمۇ چۈشىنەلمەي، تاكسىغا چىققىنىمغا بىر ئاز پۇشمان قىلدىم. ئىچىمدە: ئەگەر ئۇلار راستىنلا مىنى تىرىك كۆمىۋەتسە نەدە ئۆلگىنىممۇ بىلمەي قالىمەنكەندە دەپ ئەنسىرەيتىم. ئىككى مىنۇتتىن كىيىن، يانداش شوپۇر ئورنىدىكى ئادەم ماشىنىدىن چۈشكەندە، كۆڭلۈم ئازراق تنجىدى.گىنىرال مەھكىمىسىگە بارغاندىن كىيىن، چۈشۈپ بىر ئايلىنىپ چىقتىم. قارىسام بۇ ساياھەت ئورنى چۆلدەرەپ قاپتۇ، شۇنچە كەڭرى ساياھەت رايونىدا ئاران ئىككى ئۈچ نەپەر ساياھەتچى بار ئىدى. مەن بىلىدىغان تارىخقا ئاساسلانغاندا، شەھەر 19 ئەسىردىن بۇيان شىنجاڭ ئۆلكىسىنىڭ مەركىزى ئىدى. ئۇ چاغدا شەھەرنىڭ غەربى تېخى چىگرا ئەمەس، مەنچىڭ ئىمپىرىيەسىنىڭ كەڭرى زىمىنى ئىدى. ياقۇپبەگ توپىلىڭىدىن كىيىن، روسلار پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ شەھەرنى ئىگەللىۋالدى. زوزۇڭتاڭ غەربكە يۈرۈش قىلغاندا، شەھەر قايتىدىن چىڭ سۇلالىسىنىڭ تىرىتورىيىسىگە كىرگەن. ئەمما غەربتىكى كەڭرى زىمىنىنى يوقىتىپ قويغان، ئۆلكە مەركىزىمۇ دىخۇا ھازىرقى ئۈرۈمچىگە يۆتكەلگەن ئىدى. چىڭ سۇلالىسى ھالاك بولغاندا، شىنجاڭنى تۇشمۇ تۇشتىن كىرىزىس قاپلاپ، تىبەتكە ئوخشاش مەركىزى ھۆكۈمەتنىڭ كونتىروللۇقىدىن چىقىپ كىتەي دەپ قالغان. تەلىيىمىزگە 1 دۇنيا ئۇرۇشى پارتىلاپ، روسلارنىڭ شەرققە قاراشقا چولى تەگمىدى. ياڭ زىڭشىننىڭ ئاقىلانە باشقۇرۇشى بىلەن شىنجاڭ خەتەرلىك ئەھۋالدىن ئامان قالغان. شىڭ شىسەي شىنجاڭنى كونتىرول قىلغانغاندا، سوۋىت بىلەن يىقىن ئۆتتى، شىڭ شىسەينىڭ ئەينى چاغدا سوۋىتقا قىتىلىپ كىتىش پىلانى بار ئىدى دىگەندەك پاراڭلار بار. كىيىن ئىككىنجى دۇنيا ئۇرۇشى پارتىلاش بىلەن، شىڭ شىسەي سوۋىتنىڭ بولالمايدىغانلىقىنى بايقاپ، مەركەزنىڭ قوينىغا ئۆزىنى ئاتقان. يىڭى جۇڭگو قۇرۇلغاندىن كىيىن، ۋاڭ جىن شىنجاڭغا كىرگەن. ئۇ ئىشلەپچىقىش، قۇرۇلۇش بىڭتۈەنلىرى شەكلىدە نۇقتىلىق جايلارنى ئىگەللىگەن. ئاندىن شىنجاڭ قايتىدىن مەركەزگە تەۋە بولۇپ، زىمىن پۈتۈنلۈكىنى ساقلىغان. دىمەك، ئىمپىرىيە گۈللەنسە، شىنجاڭ مۇقىم تەرەققىي قىلىدۇ. ئىمپىرىيە زەئىپلەشسە، شىنجاڭ ئاسانلا بۆلۈنمىچىلىك ۋە قالايمىقانچلىق خەۋپىگە دۇچار بولىدۇ.شاڭخەيگە قايتىدىغان ئايروپىلاندا، مەن : ئەگەر ماتىرىياللارنى كۆرۈپ بولسام، دەۋاگەرنىڭ قىلمىشى ھەقىقەتەن قۇتراقۇلۇق خاراكتىرىگە ئىگە بولمىسا، ئەمما سوت يەنىلا گۇناھسىزلىقىنى ئاقلىغىلى رۇخسەت قىلمىسا، مەن ۋاكالەتچىلىكتىن چىكىنىپ چىقىشىم كىرەكمۇ ياكى ئەڭ ئالىي سوت مەھكىمىسى ۋە ئەڭ ئالىي تەپتىش مەھكىمىسىگە بۇ قانۇنسىز قىلمىشنى ئىنكاس قىلىشىم كىرەكمۇ؟ ئەڭ ئالىي تەپتىش مەھكىمىسى ئەجىبا يەرلىكنىڭ خىزمەت ئۇسۇلىنى بىلەمدىغاندۇ؟ ئەگەر قاتتىق تىركەشسەم، مىنىڭ دەۋاگىرىمگە قانداق زىيان كەلتۈرۈشى مۇمكىن؟ باشقىلار مىنىڭ كويۇمغا چۈشەرمۇ؟ دىگەنلەرنى ئويلىدىم. ئويلاپ ئويلاپ يەنىلا دەۋاگەرنىڭ مەنپەتىگە ئەڭ پايدىلىق بولۇشىنى پىرىنسىپ قىلىپ، گۇناھكار ياكى گۇناھسىز دەپ ئاقلاشقا ماتىرىياللارنى كۆرۈپ بىر نەرسە دىيىشنى قارار قىلدىم.شاڭخەيگە بارغاندىن كىيىن، مەن خىزمەتدىشىم بىلەن بىر ھەپتىدەك ۋاقىتتا ماتىرىياللارنى بىر قۇر چۈشىنىپ چىقتىم. ئەرزنامىدە كۆرسىتىلگەن نىڭ ئون نەچچە ۋە ئۈندىدار توپلىرىدا تارقاتقان 1200 پارچە ئىنكاس، تېمىلىرىنى بىرمۇ بىر ئىنچىكە كۆرۈپ چىقتىم. ھەممە يازمىلارنىڭ مەزمۇنىنى پۈتۈنلەي قۇتراتقۇلۇق قىلمىشى ئەمەس دەپ ئاقلاش ھەقىقەتەن تەسكە توختايدىكەن. ئارىسىدا سەزگۈر رايون ئاز ئەمەس، بەزى يازمىلاردا ئوچۇق ئاشكار ە تىللىغان ئىكەن. ئۇزاق ئويلاشقاندىن كىيىن، جىنايىتىنى يەڭگىللىتىش تەرەپتىن قول سىلىشنى لايىق كۆردۈم. بۇ پىكرىمنى ئادۇۋكاتقا ئىيىتتىم، دەۋاگەر بىلەنمۇ جەزىملەشتۈردۈم. ئاندىن مۇناسىۋەتلىك دىلو ھۆكۈملىرىنى ئىزدەپ، جىنايىتىنى يەڭگىللىتىش يۆلىنىشىگە تەييارلىق قىلدىم.سوت ئىچىلىشتىن بۇرۇن، ئادۇۋكات تۇيۇقسىز تىلىفۇن قىلىپ تەپتىش ئەمەلدارىنىڭ بەش يىلدىن ئارتۇق مۇددەتلىك قاماق جازاسىغا تەلەپ سۇنغانلىقىنى ئىيىتتى. مەن قاتتىق ھەيران قالدىم! بىر توخۇ باققۇچى تۇرمۇشتىن زارلىنىپ كىيۇكىيۇ توپلىرىدا ئۆزىمۇ بىلمەيدىغان بىر ئاز يازما يىزىپ قويغىنى ئۈچۈن بەش يىل كىسەمدىكەن؟ دىسەم، ئادۇۋكات ئاچچىق كۈلۈپ: ئامال يوقتە، ئىبرەت قىلىشىمىز كىرەك دىدى.ئا شەھەرگە قايتا بارغاندىن كىيىن، ئادۇۋكات بىر نەچچە خىزمەتداشلىرىنى بىللە چۈشلۈك تاماق يىيىشكە تەكلىپ قىپتۇ. مەن قارىسام بىر ئادۇۋكات تاماق كىلىشتىن بۇرۇن ئۈستەلگە ئىڭىشىپ بىر نەرسە يازغىلى تۇرۇپتۇ. مەن: بەك ئالدىراشكەنسىلەر ھە، تاماق ۋاقتىدىمۇ دىلوغا تەييارلىق قىلىدىكەنسىلەر دىسەم، ئۇ ئادۇۋكات: مەن 19 قۇرۇلتاي دوكىلاتىنى كۆچۈرۈپ يىزىۋاتىمەن. بىزنىڭ بۇ يەردە ھەر بىر ئادۇۋكات 19 قۇرۇلتاي دوكىلاتى ۋە پارتىيە نىزامنامىسىنى قولىدا كۆچۈرۈپ چىقىشى كىرەك. سىلەر كۆچۈرمەمسىلەر؟ دەيدۇ.سوت ئىچىلغاندا، دەلىل ئىسپاتلار تەھقىقلانغاندىن كىيىن، ئەيىبلىگۈچى شىكايەتنامىسىنى ئوقۇپ ئاۋال بىرىنجى قىتىملىق شىكايەتنامىنى تۆت پۇتى مەزمۇت دەسسىگۈدەك بايان قىلدى. ئاندىن مىنىڭ بىرىنجى قىتىملىق ئاقلاش نۇقتىنەزەرلىرىمگە رەددىيە قايتۇردى. مىنىڭ ئاقلاش نۇقتىنەزىرىم : 1 ئىدىيە جىنايەت ئەمەس. 2 تېما، ئىنكاسلارنىڭ سانى 1200 پارچىدىن كۆپ كەم. ئەگەر قايتىلانغانلىرىنى چېقىرىۋىتىپ ھىسابلىغاندا، شۇنداقلا ماقالە سانى بويىچە ھىسابلىساق ئارانلا 440 پارچە بولىدۇ. 3 يازمىلارنىڭ ھەممىسى ھاكىمىيەتنى ئاغدۇرۇشقا قۇتراتقۇلۇق قىلغان ئەمەس، نۇرغۇنلىرى ئەمەلىيەتتە جەمىيەتكە نارازىلىقىنى ئىپادىلىگەن، خالاس. بۇ دىلوغا قاراپ چىققاندا چوقۇم سۆز ئەركىنلىكى ھوقۇقى، پۇقرالار تەنقىتلەش، تەكلىپ بىرىش ھوقۇقى بىلەن ئاغدۇرما قۇتراتقۇلۇق قىلىش قىلمىشىنىڭ چىگراسىنى ئوبدان ئايرىش كىرەك. 4 يازمىلاردىكى دۆلەت رەھبەرلىرى ۋە تارىخى شەخىسلەرنى كەمسىتىپ چاقىرىلغان بەزى ئاتالغۇلار پەقەتلا باشقىلارنىڭ ئادىمىيلىكىنى ھاقارەت قىلىش بولۇپ، ئاغدۇرما قۇتراتقۇلۇق قىلىشنىڭ مۇھىم شەرتلىرىگە چۈشمەيدۇ. 5 يازمىلاردا بەزى تارىخى ۋەقەلىكلەر ۋە ئەسلىمىلەر شۇنداقلا بەزى جىنايەتچىلەرگە ھىسداشلىق قىلىش شەخسىي ھىسياتنىڭ ئىپادىلىنىشى. شەخىسلەرنىڭ ئىچكى ھىسياتىنى بۇنداق ئىپادىلىشىمۇ جىنايەت سادىر قىلىشنىڭ ئاساسىي شەرتلىرىگە چۈشمەيدۇ. 6 دەۋاگەر يازمىدا پارتىيىمىزنىڭ بىر پارتىيەلىك مۇستەبىتلىك تۈزۈمىگە قارشى تۇرغان. ئەمەلىيەتتە دۆلىتىمىز كومپارتىيەنىڭ يىتەكلەيدىغان، ھەرقايسى دىموكراتىك پارتىيەلەر تەڭ قاتنىشىدىغان كۆپ پارتىيەلىك تۈزۈم. دەۋاگەرنىڭ قارشى تۇرغىنى پەقەت ئوبىكتىپقا قارشى تۇرۇش. 7 بۇ دىلوغا جازا بىكىتىشتە، يىقىندا چاڭشا ئوتتۇرا سوت مەھكىمىسى جياڭ گە دۆلەت ھاكىمىيىتىنى ئاغدۇرۇشقا قۇتراتقۇلۇق قىلىش دىلوسىغا بىكىتكەن جازانى ئۆرنەك قىلسا بولىدۇ. جىياڭ ئالدى كەينى بولۇپ، ئۈچ تۈمەندىن ئارتۇق يازما تارقاتقان، ئەگەشكۈچىلەر 3 تۈمەندىن ئاشقان. سوت مەھكىمىسى ئۇنىڭغا مۇددەتلىك ئىككى يىللىق جازا ھۆكۈم قىلغان. ئەمما مەزكۇر دەۋاگەرنىڭ يوللىغان يازما مىقدارى شىكايەتنامىدە كۆرسىتىلگەندەك 1200 پارچە بولغان تەقدىردىمۇ، بارلىق كىيۇكىيۇ توپلىرىدىكى كىشىلەرنى قوشسىمۇ 2000 دىن ئاشمايدۇ. مىقدار ۋە تارقىلىش جەھەتتىن جىياڭ نىڭ 10دىن بىرىگىمۇ يەتمەيدۇ. ئەيىبلىگۈچىنىڭ 5 يىلدىن ئارتۇق كىسىشنى تەلەپ قىلىشى ئېنىقلا ئېغىر كىتىدۇ، ئەمەلىيەتكە ئۇيغۇن ئەمەس ھەمدە قانۇنىي ئاساسىي يوق.ئەيىبلىگۈچى ئىككىنجى قىتىملىق پىكرىنى بايان قىلغاندا، شىنجاڭنىڭ ئالاھىدە سىياسىي مۇھىتى ۋە مۇقىملىق ئارقا كۆرۈنىشىنى تەكىتلەپ، چوقۇم قاتتىق جازالاش كىرەكلىكىنى، شۇندىلا چىگرا رايونلارنىڭ مۇقىملىقىغا كاپالەت قىلغىلى بولىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. مەن جاۋابەن: مۇقىملىقنى قوغداشقا ئىھتىياج بولسىمۇ، چوقۇم قانۇننىڭ قىلىپى ئىچىدە مۇقىملىق ساقلاش كىرەك. بۇنى دەپ جازا بىكىتشىتىكى ئاساسىي پىرىنسىپ ۋە قانۇن بىلەن باشقۇرۇش تەڭپۇڭلۇقىدىن چەتنەپ كەتسەك بولمايدۇ دىدىم.سوتتىكى ئاخىرقى بايان قىلىش ئاياغلاشقاندىن كىيىن، باش سوتچى بەش مىنۇت ئارام ئىلىشنى ئىيىتتى. مىنىڭ كۆڭلۈم شۇئان سوۋۇپ كەتتى، ئىچىمدە ئۇلار ئاللىبۇرۇنلا تەييارلىق كۆرۈپ قويغانمۇ نېمە؟ دىگەنلەرنى ئويلىدىم. سوتچى قايتىدىن سوت ئىچىپ، مۇناسىۋەتلىك ئىسپاتلارنى مۇقىملاشتۇرىۋەتكەندىن كىيىن: بۇ دىلو چوڭ دىلولارغا تۇتاشكەن، تەكشۈرۈش كومىتىتى مۇزاكىرە قىلىپ قارار چىقىرىشى كىرەك. قايتا سوت ئىچىلىش ۋاقتى ئايرىم ئۇقتۇرىلىدۇ دىدى.سوت ئاياغلاشقاندىن كىيىن، سوتچى بىلەن قىسقىلا پاراڭلىشىپ باقتىم. ب غا ئوخشاش بۇنداق كىشىلەر ئەگەر 5 يىلدىن ئارتۇق كىسىلسە، سىلەر ھەقىقەتەن ئۇنى چوڭ بىلىۋاپسىلەر مەن مۇقىملىقنى قوغداشنىڭ مۇھىملىقىنى قانداقمۇ چۈشەنمىگۈدەكمەن؟ مىنىڭ نوپوسۇم يۈننەندە، مەلۇم مەنىدىن ئىيىتقاندا مەنمۇ سىلەرگە ئوخشاشلا تىرورچى ئۇنسۇرلارغا قاتتىق ئۆچمەنلىك قىلىمەن. كىيىن دىيىشەيلى، مەن چۈشتىن كىيىن يەنە تۆۋەنگە چۈشۈپ قوشماق تۇغقىنىمنى يوقلىمىسام بولمايدۇ.ئۈرۈمچىگە قايتىپ كەلگەندىن كىيىن بىر دوستۇم بىلەن كۆرۈشۈپ، شىنجاڭنىڭ ئەھۋالى توغرىسىدا پاراڭلاشتىم. دوستۇمنىڭ دىيىشىچە مەمۇرى خادىملار نورمال دەم ئىلىش قىلمىغىلى بىر يىلدىن ئىشىپتۇ، بەك چارچاپتۇ. ھۆكۈمەت مۇقىملىق خىزمىتى ئۈچۈن زور چىقىم سەرپ قىپتۇ، تۈرمىدە تۇتۇپ تۇرىلىۋاتقانلار بۇرۇنقى چاغلاردىكىدىن كۆرۈنەرلىك ئىشىپتۇ. جەنۇبى شىنجاڭدا بىر مىللىي ئادۇكات باركەنتۇق، مەسلىكتە ۋەزىيەتكە ماس كەلمەيدىغان بەزى سۆزلەرنى قىلىپ قويغاچقا ئۈچ يىل كىسىلىپ كىتىپتۇ. دوستۇم يەنە شىنجاڭدىن كۆچۈپ كەتكۈسى بارلىقىنى، ئەمما يىقىندىن بۇيان بىر ئاز تەس بولۇپ قالغانلىقىنى ئىيتىپ بەردى. مەن: سىلەر كەتسەڭلار، شىنجاڭ قانداق قىلىدۇ؟ دىسەم، ئۇ كۈلۈپ قويۇپ: كىلىدىغانلار بار دىدى.ئىكككىنجى كۈنى سەھەردە تاكسى توسۇپ ئايدىرومغا كەتتىم. گەرچە سائەت سەككىزدىن ئاشقان بولسىمۇ، ۋاقىت پەرقى تۈپەيلى جاھان تېخى قاپقاراڭغۇ ئىدى. قار چىچەكلىرى لەپىلدەپ چۈشىۋاتاتتى. بىر تەكشۈرۈش پونكىتىدىن ئۆتكەندە، يول چىتىدە بىر نەچچە ساقچى ماشىنىسى ۋە بىر دانە بىرونىۋىك توختۇتۇپ قويۇلغان ، ئەمما بىرلا نەپەر ساقچى قار ئۇچقۇنلىرىدا خوشياقمىغان قىياپەتتە تۇراتتى. ئۇ ماشىنىلارنى تەكشۈرۈشكىمۇ ئېرىنەتتى.ئايروپىلان كۆتۈرۈلدى، كۆتۈرۈلۈپ بىر نەچچە مىنۇت ئۆتمەيلا پۈتۈن زىمىن تۇمانلىق بۇلۇتلار نىڭ ئاستىدا قالدى. بۇ كەڭرى زىمىن خەن، تاڭ سۇلالىرىنىڭ شەۋكىتى ۋە كاڭشى، چىيەنلۇڭ يىللىرىنىڭ گۈللەنگەن دەۋرىنى باشتىن كەچۈردى. مىنگونىڭ جەبىر زۇلۇملىرىنى باشتىن كەچۈردى. ئەمدى بولسا تۇمانلىق بۇلۇتلار ئاستىدا ئۈن تۈنسىز ھالدا كۈن ئۆتكۈزمەكتە.تەرجىمە قىلغۇچى: تۇنيۇقۇق بىلگە
|
ەرجىگىتتەر قاۋىمى بولاشاق جار تاڭداعاندا.. ادىرنا ۇلتتىق پورتالىەرجىگىتتەر قاۋىمى بولاشاق جار تاڭداعاندا..1. پاك بولۋ قىزدىڭ پاكتىگى اللا بەرگەن ەڭ ۇلكەن قازىناسى.2. ادەپتى بولۋ قىز ادەپتى بولسا، كوزىڭ قۋانىپ، جۇرەگىڭ جىليدى.3. تازا بولۋ بويى تازا بولماسا، جاقسى ايەل بولماق ويى دا تازارماس.4. پىسىق بولۋ جەتى جۇت سالاقپەن سەگىز، ولاقپەن توعىز بولادى.5. ۇستامدى بولۋ ءوزىن ۇستاي الماعان، كەلگەن باقتى ۇستاپ تۇرا المايدى.6. ۇقىپتى بولۋ جوقتان بار جاساي الماعان، باردى ۇقساتا المايدى.7. يماندى بولۋ يمان وسى التاۋىنىڭ ءتۇپ نەگىزگى باستاۋى، التىن تىرەگى.جوعارىدا اتالعاندار بويىنشا جىگىتتەر قاۋىمى بولاشاق جارىڭ تاڭداسا، وپىق جەپ قالمايتىنى اقيقات. ايتكەنمەن وسى تالاپتار ءسىزدىڭ دە بويىڭىزدا بولۋ كەرەگىن ۇمىتپاڭىز!
|
خىتاي قەشقەردە 5 ئۇيغۇرنى سىياسىي جىنايەتلەر بىلەن ئەيىبلەپ قاماققا ھۆكۈم قىلدى شەرقىي تۈركىستان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتىباش بەتخەۋەرلەرخىتاي قەشقەردە 5 ئۇيغۇرنى سىياسىي جىنايەتلەر بىلەن ئەيىبلەپ قاماققا ھۆكۈم قىلدىقەشقەر ۋىلايەتلىك ئوتتۇرا سوتى چارشەنبە كۈنى بۆلگۈنچىلىك ۋە دۆلەت بىخەتەرلىكىگە تەھدىت سېلىش بىلەن ئەيىبلەپ مەھكۇم قىلغان 5 نەپەر ئۇيغۇرنى، 5 يىللىقتىن 15 يىللىققا قەدەر قاماق جازاسىغا بۇيرۇغان. چەتئەلدىكى بەزى ۋەزىيەت ئانالىزچىلىرىنىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، ئۇيغۇر ئېلىدە پۈتكۈل ئەدلىيە سىستېمىسى ئېغىر سىياسىيلاشتۇرۇلغان بولۇپ، بۇ ئەھۋالدا ھەر قانداق بىر سىياسىي دېلونى ئادىل سوتلاش ئېھتىماللىق يوق.شىنجاڭ گېزىتى نىڭ ئاشكارىلىشىچە، بۇ بەشەيلەن مەزمۇنى كىشىلەرنى جىھادقا، ئافغانىستان ۋە پاكىستانغا بېرىپ جىھادقا قاتنىشىشقا تەييارلىق قىلىش قا چاقىرىدىغان ماتېرىياللارنى تارقىتىش، بۆلگۈنچىلىككە قۇتراتقۇلۇق قىلىدىغان ئېلېكترونلۇق كىتاب ۋە ۋىدېئولارنى يۈكلەش بىلەن ئەيىبلەنگەن.خەۋەردە يەنە، ئۇلارنىڭ رادىكال دىنىي ئىدېئولوگىيىلەرنى تارقىتىش، دىنىي ئەسەبىيلىكنى تەرغىب قىلىش بىلەن ئەيىبلەنگەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرگەن.بىز دېلو ھەققىدە تەپسىلىي ئۇچۇر ئېلىش ئۈچۈن قەشقەر ۋىلايەتلىك ئوتتۇرا سوت مەھكىمىسى ۋە ۋىلايەتلىك پارتكومغا تېلېفون قىلدۇق. ۋىلايەتلىك ئوتتۇرا سوتتا تېلېفونىمىزنى ئالىدىغان ئادەم چىقمىدى. لېكىن ۋىلايەتلىك پارتكومنىڭ ئامانلىق ئىشلىرىغا مەسئۇل بىر كەچلىك نۆۋەتچى خادىمى تېلېفونىمىزنى ئالغان بولسىمۇ، بىراق ئوتتۇرا سوتنىڭ 5 ئۇيغۇر ئۈستىدىن چىقارغان قارارى ھەققىدە ئۇچۇر بېرىشنى، پىكىر بىلدۈرۈشنى رەت قىلدى.ئۇ: بۇ ئىشلاردىن بىزنىڭمۇ بەك ئوچۇقئاشكارا خەۋىرىمىز يوق. ناۋادا، بۇ ئىش توغرىلىق ئازراق خەۋەرگە ئېرىشىش ئىمكانىيىتى بولۇپ قالسا، سىز كېلىپ مۇشۇ ئىشخانىدىن مۇشۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك كادىرلىرىمىزدىن سوراپ باقسىڭىز بولىدۇ. ئۇ ئىش توغرىلىق قانائەتلىنەرلىك جاۋابنى بىز بەك بىلىپ كەتمەيدىكەنمىز، دېدى.قەشقەر ئوتتۇرا سوت مەھكىمىسىنىڭ ھۆكۈمى خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭ ئۇيغۇر ئىلىنى زىيارەت قىلىپ، قەشقەردە ئۇيغۇر قارشىلىق ھەرىكىتىنى قاتتىق باستۇرۇشنى تەكىتلىگەن ۋە ئۇيغۇر ئېلىدە يېڭى باستۇرۇش ھەرىكىتى باشلىغان مەزگىلدە ئېلان قىلىنغان ئىدى.چەتئەلدىكى بەزى ۋەزىيەت ئانالىزچىلىرىنىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، ئۇيغۇر ئېلىدە پۈتكۈل ئەدلىيە سىستېمىسى ئېغىر سىياسىيلاشتۇرۇلغان بولۇپ، بۇ ئەھۋالدا ھەر قانداق بىر سىياسىي دېلونى ئادىل سوتلاش ئېھتىماللىق يوق.ئەنگلىيەدىكى لوندون ئۇيغۇر ئانسامبىلىنىڭ قۇرغۇچىسى، پائالىيەتچى ۋە ۋەزىيەت ئانالىزچىسى ئەزىز ئەيسا ئەپەندى، قەشقەردىكى سوتتا قانۇنى تەرتىپ، خەلقئارا ئەدلىيە ئۆلچەملىرىگە ئەمەل قىلىنمىغانلىقىنى ئەسكەرتىپ، بۇنداق سوتنى ئادىل، دەپ قارىمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.ئۇ مۇنداق دېدى: بىر قانچە يىلنىڭ ئالدىدا سىياسىي مەسىلىلەرنى، سىياسىي قارشىلىقلارنى جىنايى ئىشلار كاتېگورىيەسىگە كىرگۈزۈپ بىر تەرەپ قىلىش ئومۇملاشقان بولسا، ھازىر سىياسىي قارشىلىقنى تېررورلۇق كاتېگورىيەسىگە كىرگۈزۈپ جازالاۋاتىدۇ. بىر قانچە يىلنىڭ ئالدىدا ئىنتېرنېت تېررورىزمى، دەيدىغان بىر ئۇقۇم چىقتى. ئاددىيسى، بىر تورغا كىرىپ، بىر نەرسە ئاڭلىغانلىقى ياكى كىرگەنلىكى ئۈچۈنمۇ تېررورلۇق قانۇنى ياكى جىنايى ئىشلار قانۇنى بويىچە جازالاۋاتىدۇ. دېمەك، خىتايدا قانۇن ۋە قانۇن ماددىلىرىنى قالايمىقان ئىشلىتىش، مەسىلەن، جىنايەت خاراكتېرىنى ئېنىق بېكىتمەسلىك، قايسى ماددىدا ئېغىر جازالاش ئىمكانىيىتى بولسا، شۇنىڭغا تەتبىقلاش ئەۋج ئالغان. دېمەك، خىتاينىڭ قانۇنى رېزىنكىگە ئوخشايدۇ. قايسى تەرەپكە سوزسىڭىز شۇ ياققا كېتىۋېرىدۇ. ئادۋوكاتسىز، خەلقئارالىق ئۆلچەمسىز ئېلىپ بارغان بۇنداق سوتلاشلارنى ھەق، ئادىل بولغان سوت، دەپ قارىمايمەن.قەشقەردىكى ئوچۇق سوتقا يەرلىك كادىر ۋە ئوقۇغۇچىلار بولۇپ 300 دىن ئارتۇق كىشى ئىشتىراك قىلغان. شىنجاڭ گېزىتى نىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، سوت ھۆكۈمى ئېلان قىلىنغاندا زالدىكى ئامما چاۋاك چېلىپ ئالقىشلىغان. يىغىن زالىدىكى ئاممىنىڭ چاۋاك چېلىشقا ئورۇنلاشتۇرۇلغانلىقى ياكى ئۆزلۈكىدىن چاۋاك چالغانلىقى ئېنىق بولسىمۇ، بىراق ئەزىز ئەيسا ئەپەندى، سوتنى بۇنداق سىياسىيلاشتۇرۇشنىڭ خىتاي ئىمزالىغان خەلقئارا ئەھدىنامە ۋە خىتاي قانۇنلىرىنىڭ ئۆزىگىمۇ خىلاپ ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى.ئۇ مۇنداق دېدى: خىتاي قانۇنىدا ئەڭ كۆپ قوللىنىدىغان ئاتالغۇ مىللىي بۆلگۈنچىلىك، تېررورلۇق ۋە باشقىلار. ئادەمنى چۆچۈتىدۇ، بۇ خىل جىنايەتلەرنى قاراقويۇق ئىشلىتىپ، ئادەم جازالاش. چۈنكى، خىتاي قانۇن تۈزگەندە شۇنداق بوشلۇقنى قالدۇرۇپ قويغان. مەسىلەن، 5 يىلدىن 10 يىلغىچە جازالايمىز، 5 يىلدىن 3 يىلغىچە جازالايمىز، دەپ. ئۇيغۇرلارنىڭ ھەقھوقۇقى، ئادالەت ياكى دىنىي ئېتىقادقا ئوخشاش نەرسىلەرگە چېتىشلىق بىرەر ئۇيغۇر قولغا ئېلىنىپ قالغان بولسا، 3 يىل جازالانماي، 8 يىل تۈرمىگە قامىلىدۇ. بۇنى خەلقئارا ئۆلچەمگە قويغىلى بولمايدۇ. ئوقۇغۇچىلارنى سوت مەيدانىدا چاۋاك چالدۇرۇش، بۇ ئۇ قەدەر ئەھۋالكى، گىتلېر گېرمانىيەسىمۇ ئۇ قەدەر قىلمىغان. بۇ، خىتاينىڭ ئۆزىنىڭ قانۇنىغىمۇ خىلاپ، خەلقئارالىق ئۆلچەملەرگە، خىتاي ئىمزا قويغان بارلىق ئەھدىنامىلەرگە خىلاپ.بىراق بۇ، خىتاي ئەدلىيە تارماقلىرىنىڭ تۇنجى قېتىم ئۇيغۇر سىياسىي، دىنىي مەھبۇسلىرىنى سوتلىغاندا ئەيىبلەنگۈچىنىڭ ھەقھوقۇقى، قانۇن تەرتىپ ۋە خەلقئارا ئەدلىيە ئۆلچەملىرىگە خىلاپلىق قىلىش بىلەن ئەيىبلىنىشى ئەمەس.خىتاي ھۆكۈمىتى يازغۇچى نۇرمەمەت ياسىننى قاماققا ھۆكۈم قىلىش، ئۈرۈمچى 5ئىيۇل ۋەقەسى دە قولغا ئېلىنغان ئۇيغۇرلارنى سوتلاش، دىنىي مەھبۇس ئابدۇكېرىم ئابدۇۋەلىنىڭ قاماق جازاسىنى داۋاملىق ئۇزارتىش، ئۇيغۇر زىيالىيسى ئىلھام توختىنى قولغا ئېلىش قاتارلىق ئۇيغۇر دىنىي، سىياسىي مەھبۇسلىرىغا ئالاقىدار بارلىق دېلولاردا، ئىزچىل قانۇن تەرتىپكە ئەمەل قىلماسلىق، ئادىل سوتلىماسلىق، مەھبۇسلارنىڭ ھەق ھوقۇقىغا بۇزغۇنچىلىق قىلىش بىلەن ئەيىبلىنىپ كەلگەن.ئەزىز ئەيسا ئەپەندىنىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، خىتاي ئەدلىيە تارماقلىرىنىڭ ئۇيغۇر سىياسىي، دىنىي مەھبۇسلىرىنى سوتلىغاندا قانۇننى سۇيىئىستېمال قىلىش ئەھۋالى، ئۇيغۇر خەلقىدە خىتاي ئەدلىيەسىنىڭ ئادىللىقىغا ھەقلىق ھالدا ئىشەنمەسلىك تۇيغۇسى پەيدا قىلغان. ئۇ، ھەربىي باستۇرۇش، قانۇننى مەجبۇرى تەتبىقلاش ۋە ئېغىرلاشتۇرۇش مۇقىملىق ئېلىپ كەلمەيدىغانلىقىنى ئاگاھلاندۇرۇپ، مىللىي، دىنىي مەسىلە باستۇرۇش بىلەن ھەل بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.ئەزىز ئەيسا مۇنداق دېدى: قانۇن قۇرۇلۇشىدا خىتاي خەلقئارا ئۆلچەمدىن تېخى يىراق. خىتاي گەرچە قانۇن بويىچە ئىش كۆرىمىز، دېگەننى يامان بەك تەكىتلەيدىغان بولدى. بىراق ئۇلار قانچە كۆپ تەكىتلىگەنچە، قانۇن بويىچە ئىش كۆرمەيدىغانلىقىنى ئاشكارىلاپ قويۇۋاتىدۇ. مەسىلەن، ئىلھام توختىنىڭ مەسىلىسى دەيمىز ۋە 5ئىيۇل ۋەقەسى دەيمىز 2009 يىلدىكى، خىتاي باستۇرۇش ۋاسىتىسىنى قوللىنىپ كەلدى، ۋاقىتلىق. ئەمما بۇنىڭ ئۈنۈمى ناھايىتى ئەكسىچە بولىدۇ. خىتاي ئۇنىڭدىن ئۇزۇن مۇددەتلىك تىنچلىققا ئېرىشەلمەيدۇ، ئەكسىچە، تېخىمۇ ئۆچمەنلىك، تېخىمۇ قانلىق ۋەقەلەرنىڭ يۈز بېرىشىگە سەۋەبچى بولىدۇ. چۈنكى، مىللىي مەسىلە تارىختىن بۇيان دۇنيانىڭ ھەرقانداق يېرىدە بولسۇن، قورال كۈچى بىلەن ھېچقانداق دۆلەت ھەل قىلالمىدى.شىنجاڭ گېزىتى نىڭ خەۋىرىدە، ئۇلارنىڭ ئىسمى، كەسپىي، ياشقۇرامى، ئائىلە ئەھۋالى، ئۇلارغا ئارتىلغان جىنايەتنى قوبۇل قىلغانقىلمىغانلىقى، ئادۋوكات تەكلىپ قىلالىغانقىلالمىغانلىقى، ئۆزىنى قانداق ئاقلىغانلىقى، ھۆكۈمگە نارازىلىق بىلدۈرۈپ يۇقىرى دەرىجىلىك سوت مەھكىمىسىگە ئەرزى قىلىش نىيىتى باريوقلۇقى ۋە باشقا جەھەتلەردىكى كونكرېت ئەھۋاللارنى تىلغا ئالمىغان.مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا رادىئوسى ئەركىن
|
قازاقىستان پرېزىدېنتى نۇرسۇلتان نەزەربايېف پەيشەنبە كۈنى يەرنى خۇسۇسىيلاشتۇرۇش ھەققىدىكى ئىسلاھات پىلانىنى كېچىكتۈرگەنلىكىنى ئېلان قىلدى. ئەمما نامايىشچىلارنى ئاگاھلاندۇرۇپ، ئۆزىنىڭ ھوقۇقىغا قارشى تۇرغان ھەرقانداق خىرىسنى قاتتىق بىر تەرەپ قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.نەزەربايېفنىڭ يەرنى خۇسۇسىيلاشتۇرۇش پىلانى قىزىلئوردا قاتارلىق شەھەر، رايونلاردا نارازىلىق نامايىشلىرىنىڭ پارتلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان. نەزەربايېف ھۆكۈمەت يىغىنىدا، ئەگەر خەلقىمىز چىقارغان قارارنى چۈشەنمىگەن بولسا ياكى ئۇنىڭغا ئىشەنمىسە، بۇنى داۋاملىق ئىجرا قىلىش توغرا ئەمەس دېگەن.ئەمما ئۇ يەنە، كەرەم مەسىموف ھۆكۈمىتىنى يەر ئىسلاھات پىلانىنى خەلققە يېتەرلىك چۈشەندۈرمىدى، دەپ تەنقىدلىگەن. قازاقىستاندىكى نارازىلىقنىڭ نەتىجىسىدە، قازاقىستان ئىقتىساد مىنىستىرى ياربولات دوسايېف ئىستېپا بەرگەن. دوسايېف ھۆكۈمەت يىغىنىدا ئىستېپاسىنى سۇنغان. نەزەربايېف ئۇنىڭ ئىستېپاسىنى دەرھال قوبۇل قىلغان.رويتېرس ئاگېنتلىقىنىڭ پەيشەنبە كۈنى تارقاتقان خەۋىرىدە قەيت قىلىشىچە، قازاقىستاندىكى نامايىشنى قازاق خەلقىدىكى يەر ئىسلاھاتى چەتئەل شىركەتلىرىنىڭ بولۇپمۇ خىتاي شىركەتلىرىنىڭ تېرىلغۇ يەرلەرنى ئىگىلىۋېلىشىغا يول ئاچىدۇ، دېگەن ئەندىشە كەلتۈرۈپ چىقارغان.نەزەربايېف، يەر ئىسلاھاتى بۇ يىلنىڭ ئاخىرلىرىغا قەدەر يولغا قويۇلمايدىغانلىقىنى بىلدۈرۈپ، شۇنىڭغا قەدەر خەلق يەنە قوللىمىسا، ئىسلاھات پىلانى بىكار قىلىنىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن. لېكىن نەزەربايېف ئاخىرىدا نامايىشچىلارنى ئاگاھلاندۇرۇپ، قازاقلار ئۇكرائىنا ۋەقەسىنىڭ قازاقىستاندا يۈز بېرىشىنى ئىستىمەيدۇ. ھەركىم شۇنى ئاڭلاپ قويسۇن، ئەگەر كىمكى بۇنى قازاقىستانغا توشۇپ كېلىشكە ئۇرۇنسا، بىز ئەڭ قاتتىق تەدبىرلەرنى ئالىمىز دېگەن.
|
نامازدىكى سۆزھەرىكەتلەرنىڭ مەنىسىنى قەلبتىن كەچكۈزۈپ ئوقۇش كېرەكمۇ؟ .220933: نامازدىكى سۆزھەرىكەتلەرنىڭ مەنىسىنى قەلبتىن كەچكۈزۈپ ئوقۇش كېرەكمۇ؟شەيخ ئىبنى ئۇسەيمىين رەھىمەھۇللاھ مۇنداق دەيدۇ: ئىنساننىڭ زېھنى چىچىلماسلىقنىڭ سەۋەپلىرىدىن: ئىنسان نامازدىكى سۆزھەرىكەتلەرنى تەپەككۇر قىلىش، مەزكۇر سۆزھەرىكەتلەرنىڭ يولغا قويۇلىشىغا سەۋەپ بولغان كاتتا مەنالارنى ئويلىنىش كېرەك. مەسىلەن: رۇكۇنىڭ يولغا قويۇلىشىدىكى ھېكمەت بولسا: نامازخان رۇكۇ قىلغاندا، رۇكۇدىكى سۈزھەرىكىتى ئارقىلىق ئۆز پەرۋەردىگارىنى كاتتىلاش ئىكەنلىكىنى بىلىشى كېرەك. بۇ توغرىدا پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: رۇكۇدا پەرۋەردىگارىڭلارنى كاتتىلاڭلار. مۇسۇلماننىڭ ئاللاھ تائالانىڭ ئالدىدا ئېگىلىشى بولسا، ئۇنىڭ ئەمەلىي ھەرىكىتى بىلەن ئاللاھ تائالانى ئۇلۇغلىشىدۇر. يەنى سۇبھانە رەببىيەل ئەزىيم دېگەن سۆز بىلەن ئۇلۇغلاشتۇر. بۇ يەردە ئىنساننىڭ قەلبى بىلەن ئاللاھ تائالانى ئۇلۇغلىشى قالدى، قەلب بىلەن ئۇلۇغلاش بولسا نامازدا قەلبىنى ھازىر قىلىش بىلەن بولىدۇ، رۇكۇدا ئاللاھ تائالانى ئاغزاكى، ئەمەلىي ۋە قەلبى بىلەن ئۇلۇغلاش بولىدۇ. نۇرۇن ئەلەددەربى پەتىۋالىرى8 2.
|
ءوز بەتىڭمەن بولجاپ بىلمەيتىن تابيعات قۇبىلىستارى ادامدى تاڭقالدىرۋمەن كەلەدى. سونىڭ ىشىندە جاڭبىردى ءبىرىمىز تابيعاتتىڭ تاماشا تۋىندىسى دەپ باعالاساق، ەندى بىرىمىزگە جاعىمسىز كۇن رايىنىڭ ءبىر بولىگى عانا بولىپ كورىنەدى. سونىمەن، الدارىڭىزعا جاڭبىر تۋرالى ەڭ قىزىقتى دەرەكتەردى ۇسىنامىز:1. پارا قالاسىنىڭ تۇرعىندارى ۋاقىتتى جاڭبىرعا قاراپ تۇزەيدى، سەبەبى بۇل جەردە جاۋىن كۇندەلىكتى ءبىر ۋاقىتتا جاۋاتىن كورىنەدى.2. دارتس ويىنى جاڭبىردىڭ سەبەبىنەن پايدا بولعان. ءبىر كۇنى ساداق اتۋشىلار جارىس كەزىندە جاڭبىر استىندا قالعان. سىراحاناعا كەلگەن ولار قىسقارعان جەبەلەرمەن قابىرعاداعى نىسانانى اتقىلاي باستاعان...3. ۋگاندا تۇرعىندارىن جاسىنمەن قورقىتۋ مۇمكىن ەمەس، ويتكەنى مۇندا جىلىنا 250 رەت نايزاعايلى جاڭبىر جاۋادى ەكەن.4. جاڭبىر راديوداعى اۋا رايى بولجامىنىڭ پايدا بولۋىنا سەبىن تيگىزگەن. امەريكاداعى راديوستانتسيا يەسى جاۋىن استىندا قالعاندىقتان، تاۋلىگىنە بىرنەشە رەت جاڭبىر تۋرالى حابار بەرەتىن جاڭا توپتاما اشىپتى.5. بوتسۆانادا ادامدار پۋلا دەپ سالەمدەسەدى. بۇل ءسوز جاڭبىر دەگەن ماعىنا بەرەدى. سونىمەن قاتار، ەل ۆاليۋتاسى دا جاڭبىر دەپ اتالادى.6. كۋبادا جاڭبىر تەك تۇسكى ۋاقىتتا، ال تايلاندتا تەك تۇندە جاۋادى ەكەن.7. عاسىردا ۇلى بريتانيادا جاڭبىر تۋرالى زاڭ قابىلداندى. زاڭ بويىنشا جاڭبىردى دۇرىس بولجاماعان سينوپتيكتىڭ باسى الىندى.8. ءشول دالادا جاڭبىر استىندا قۇرعاق كۇيدە قالۋعا بولادى. شىن مانىندە، ءشولدى جەردە جاڭبىر جاۋادى، ءبىراق بۇنى بايقاۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى ىستىق اۋانىڭ اسەرىنەن جاڭبىر تامشىلارى جەرگە جەتپەي قۇرعاپ كەتەدى.9. گيدرومەتورتالىقتىڭ جاڭبىرعا قاتىستى بارلىق ءسوزى ناقتى ماعىناعا يە. مىسالى، وتكىنشى جاڭبىر جاۋادى كراتكوۆرەمەننىي دوجد دەلىنسە، جاڭبىر جاۋۋىنىڭ ۇزاقتىعى 3 ساعاتقا دەيىن عانا سوزىلۋى مۇمكىن. جاڭبىر كۇتىلۋدە وجيداەتسيا دوجد دەگەن تىركەس جاۋىننىڭ ۇزاقتىعى جارتى تاۋلىكتەن كەم بولمايتىنىن بىلدىرەدى.10. يندياداعى چەرراپۋندجي الەمدەگى ەڭ جاڭبىرلى قالا. بۇل جەردە جىلىنا 26460 م م جاڭبىر جاۋادى.11. وگايو شتاتىنىڭ ۋاينسبەرگ قالاشىعىندا جىل سايىن 29 شىلدەدە جاڭبىر جاۋادى. بۇل جاعداي ءجۇز جىلدان بەرى قايتالانىپ كەلەدى.12. جىل سايىن جەر بەتىنە 519000 ك م جاڭبىر جاۋادى. ءار كم 1ميلليارد توننا سۋدى قۇرايدى.13. شامامەن ءار ميلليوننان ءبىر ادام جاڭبىرعا دەگەن اللەرگيادان زارداپ شەگەدى. مۇنداي ادامنىڭ دەنەسىنە تيگەن كەز كەلگەن تامشىدان قىزارۋ پايدا بولىپ، جاڭبىر استىندا قالىپ قويۋ ولىمگە دۋشار ەتەدى.14. ەڭ اۋىر جاۋىن 14.04.86 گوپالگاندج قالاسىندا جاۋدى. ءارقايسىسىنىڭ سالماعى 1 كەلى بولاتىن بۇرشاق 92 ادامنىڭ ءومىرىن قيعان.15. عالامشاردىڭ ەڭ جاڭبىرلى جەرلەرى قىس ايلارىندا سۋ جەتىسپەۋشىلىگىنە ۇشىرايدى. جاڭبىرلى ماۋسىمنان كەيىن قۇرعاق قىس باستالىپ، تۇرعىندار سۋدى كورشى قالالاردان ساتىپ الۋعا ءماجبۇر بولادى ەكەن.
|
رەسپۋبليكالىق ۇلتتىق تابيعي پاركتەردە ەكولوگيالىق ءتۋريزمدى دامىتۋ تۋريستىك سالانى دامىتۋدىڭ 20192025 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى شەڭبەرىندە جۇزەگە اسىرىلادى، دەپ حابارلادى ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.حابارلامادا ايتىلعانداي، ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى بىرقاتار ەلدەردىڭ اقش، اندوررا، اۆستراليا جانە ت.ب. حالىقارالىق تاجىريبەسىن زەرتتەدى، وندا ەكولوگيالىق ءتۋريزمدى دامىتۋدىڭ نەگىزگى پرينتسيپتەرى ايقىندالعان. شەت ەلدەردە ماڭىزدى تابيعات وبەكتىلەردىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، كەشەندى تاسىلدەرى قولدانىلادى. حالىقارالىق تاجىريبە نەگىزىندە ىلەالاتاۋ مەملەكەتتىك ۇلتتىق تابيعي پاركىنىڭ ماستەرجوسپارى ازىرلەندى. اتاپ ايتقاندا، ىلەالاتاۋ مەملەكەتتىك ۇلتتىق تابيعي پاركىندە ەكوءتۋريزمدى دامىتۋ ماستەرجوسپارىنىڭ نەگىزى رەتىندە ءوزىنىڭ جۇمىس ىستەۋى مەن تابىستى دامۋىنىڭ ءجۇز جىلدىق تاريحى بار ۇلتتىق پاركتەر جۇمىسىنىڭ امەريكاندىق مودەلى الىندى.
|
وسى باعىتتا س س ر و باسشىلارىنىڭ نازارىنا ىلىنگەن مەملەكەتتىڭ ءبىرى موڭعوليا. ويتكەنى، بۇل ەل سوعىس جىلدارى قىزىل ارمياعا كومەك رەتىندە: 1942 جىلدىڭ اقپان ايىندا ۆنەشتورگبانك ارقىلى 2.5 ميلليون توگرەگ، 100 مىڭ امەريكا دوللارى، 300 كەلى التىنعا ت34 ماركالى 32، ت70 ماركالى 21 تانك ساتىپ الىپ ريەۆوليۋتسيوننايا مونگوليا اتتى تانك كولونناسىن قىزىل ارميانىڭ 112 بريگاداسىنا سىيلاسا، 1943 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا 25.3 ميلليون توگرەگتىڭ ازىق تۇلىگى جانە 12 دانا لا5 جويعىش ۇشاعى ساتىپ الىنىپ مونگولسكي ارات ەسكادريلى جاساقتالدى. وسى جىلدارى 120 ميلليون حالقى بار ا ق ش سوۆەت ارمياسىنا كومەك رەتىندە 665 مىڭ توننا ەت ونىمدەرىن جانە 54 مىڭ توننا ماقتا ماتا جىبەرسە، بار جوعى 800 مىڭ تۇرعىنى بار موڭعوليا 500 مىڭ توننا ەت، 64 مىڭ توننا ءارتۇرلى كيىم كەشەك جىبەرگەن ەكەن.سوۆەت ەلىنىڭ باسشىسى ستالين موڭعولياعا ەكونوميكالىق قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا 1947 جىلى ناۋشكي ۇلانباتىر باعىتىندا تەمىرجول قۇرىلىسىن سالۋ تۋرالى بۇيرىققا قول قويدى. جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن ىشكى ىستەر مينيسترلىگى وتانىن ساتقان ادامداردان جاساقتالعان 505 تۇرمە نىساندى پايدا بولدىردى. بۇعان تۇرمەلەرىندە جازاسىن وتەپ جاتقان 80 مىڭ ادام تارتىلىپ، تەمىرجول قۇرلىسىن باسقارۋعا تاجىريبەلى ينجەنەر گەنەرال مايور ف. ا. گۆوزديەۆسكي تاعايىندالدى. 80 مىڭ تۇتقىننىڭ كوبى سوعىستا نەمىستىڭ قولىنا تۇسكەن سوۆەتتىك سولدات وفيتسەرلەر بولسا، سونىڭ 3000ى تازا ۆلاسوۆشى ەكەن. بۇلاردىڭ سىرتىندا سوۆەت وداعى موڭعول دالاسىنان جاڭادان ۋران كەندەرىن اشىپ بۇعان دا ساتقىن تۇتقىندارى اكەلدى.وسى تۇتقىندارىنىڭ اراسىندا سوۆەت وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن العان ادامدار دا بولعان. تۇتقىنداردىڭ كورگەن قيىندىعى ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە. اسا اۋىر جاعدايدان قاشىپ شىققاندار دا بولىپتى. ولار رەسەي موڭعول شەكاراسىن ءبولىپ جاتقان قانعاي سايان تاۋلارىنىڭ نۋ ورمانىن پانالاپ ءومىر ءسۇرىپتى. سوڭعى جىلدارى وسى قاشقان باتىرلار جايلى شەتەلدىك باسىلىمداردا جازىلىپ ءجۇر...پەتر ۋتومتسيەۆ مىڭ بۇعاۋدى ۇزگەن ادامپەتر ۋتومتسيەۆتىڭ تۋعان جەرى ريازان وبلىسى. 1941 جىلى 19 جاسىندا مايدانعا شاقىرىلىپ مارشال روكوسسوۆسكي باسقارعان 16 ارميا ساپىندا ماسكەۋدى قورعاۋعا قاتىسقان. گەنەرال ۆ. روديمتسيەۆ باسقارعان 13 ارميانىڭ 112 ديۆيزياسىندا بارلاۋشى بولعان. كەيىن پولكوۆنيك سولوچۋب باسقارعان ديۆيزيانىڭ اۆتوماتشىلار روتاسىن باسقارىپ، ستالينگرادتى ازات ەتۋ مايدانىندا 48 كۇن قورشاۋدا قالىپ، قورشاۋداعى 160 ادامنان ءتىرى شىققان 13 ادامنىڭ ءبىرى وسى ۋتومتسيەۆ. وسىنداعى ەرلىگى ءۇشىن وعان سوۆەت وداعىنىڭ باتىرى اتاعى بەرىلگەن. سوعىس كەزىندە ۋتومتسيەۆتىڭ ەرلىگى تۋرالى مايدان گازەتتەرىندە وتە كوپ جازىلعان.ۋتومتسيەۆ 1944 جىلدىڭ باسىندا بەلورۋسسيانىڭ گومەن قالاسى ماڭىندا جارالى كۇيىندە نەمىستەردىڭ قولىنا تۇسەدى. بابەلسبەرگ لاگەرىندە تۇتقىندا بولعان ۋتومتسيەۆتى بىرەۋلەر تانىپ ستالينگرادتىڭ اتاقتى باتىرى ەكەنىن نەمىستەرگە جەتكىزەدى. نەمىستەر باتىردى جەكە كۇتىمگە الادى. ونىمەن قويماي گەرمانيانىڭ بەدەلدى باسىلىمدارى اتاقتى باتىر پەتر ۋتومتسيەۆ ءوز ەركىمەن فيۋرەر ءۇشىن قىزمەت ەتۋگە كەلىستى دەگەن ماقالانى باتىردىڭ فوتوسىمەن قوسا جاريالايدى.1945 جىلى كەڭەس اسكەري تريبۋنالى نەمىستەردەن بوساپ شىققان ۋتومتسيەۆتى ءولىم جازاسىنا كەسەدى. ارتىنان جوعارعى سوت ۇكىمدى 25 جىلعا الماستىرادى. ول 1948 جىلى 505شىلەر ساپىندا موڭعولياعا كەلەدى. ونى فاشيستەردىڭ زوندەر كومانداسىندا قىزمەت ەتكەن ناعىز ساتقىندار توبىنا قوسادى. ولارعا كورسەتىلگەن ازاپتى اۋىزبەن ايتىپ جەتكىزۋ قيىن. ادام ءولىمى جەتىم لاقتىڭ قۇنىنداي...ءبىر كۇنى قاسىندا ەكى اداممەن بىرگە ۋتومتسيەۆتى كۇزەتشى سولداتتار ورماننان ساڭىراۋقۇلاق تەرۋگە الىپ شىعادى. وسى ءساتتى پايدالانىپ ۇشەۋى قاشادى. قاسىنداعى ەكى ادامنىڭ ءبىرى پاتشالىق رەسەي وفيتسەرى ەكەن. وعان قۋعىنشىلار وعى ءتيىپ ولەدى. ەكىنشى ۆلاسوۆشىنى ايۋ جەپ قويادى. ورماندا جالعىز قالعان ۋتومتسيەۆتى قولعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن بىرنەشە دۇركىن ارنايى جاساق جىبەرىلگەن. ولار ەشقانداي ناتيجە شىعارا الماعان.ۋتومتسيەۆتىڭ كەيىنگى ءومىرى موڭعول ەلىنىڭ سەلەنگە ايماعىندا وتكەن. 1959 جىلى جالعىزباستى موڭعول ايەلگە ۇيلەنگەن. 1960 جىلى تۋعان ايۋۋش اتتى بالاسى ءقازىر ۇلانباتىر قالاسىندا تۇرادى. وسى ۇلىنىڭ ايتۋى بويىنشا اكەسى پەتر 1970 جىلدىڭ سوڭىندا دۇنيەدەن ءوتىپتى.سۋسايەۆ سۇرمەرگەن نەمەسە چەكيستەر قۇرعان تۇزاقسۋسايەۆ 1942 جىلى سمولەنسك ماڭىندا بولعان شايقاستا ەرەن ەرلىگى ءۇشىن سوۆەت وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن العان. ءوز پولكىنىڭ ماڭداي الدى مەرگەنى اتانعان ول 1943 جىلى ابايسىزدا نەمىستەردىڭ قولىنا تۇسكەن. كەيبىر دەرەكتەردە اتاقتى مەرگەن زايتسيەۆ مەن سۋسايەۆتى قولعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن نەمىستەر ارنايى جاساق جۇمساعانى جونىندە ايتىلادى.سۋسايەۆ 1945 جىلدىڭ قاڭتار ايىنا دەيىن بيركناۋ لاگەرىندە تۇتقىندا بولىپ، سوۆەت اسكەرلەرى ونى نەمىستەر قولىنان بوساتقان سوڭ 248 اتقىشتار ديۆيزياسىندا مەرگەندەر قاتارىنا قايتادان قوسىلعان. پراگانى ازات ەتۋگە قاتىسقان. سوعىس اياقتالىپ تۋعان جەرى قالماقياعا ورالادى. كەشىكپەي اتاقتى مەرگەن سۋسايەۆ ساتقىندار قاتارىنان تابىلىپ 25 جىلعا سوتتالدى. 1948 جىلى موڭعوليادا قۇپيا اشىلعان ۋران وندىرىسىندە ايدالادى. قۇپيادا كەنىشتە 12 مىڭ ساتقىن سولدات كۇندىز ءتۇنى جۇمىس ىستەپ تىرىدەي ازاپتالادى. 1950 جىلى وسى كەنىشتەن سوۆەت وداعىنىڭ باتىرى اتاقتى مەرگەن سۋسايەۆ قاشىپ كەتەدى.كۇۇلە حان تاۋىندا بەكىنگەن ونى 1951 جىلى قولعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن 500 اسكەر ايماقتى بۇتىندەي قورشاپ الىپ، داۋىس زورايتقىشپەن ءوز ەركىڭمەن بەرىل، تيىسپەيسىز دەپ جار سالادى. سۋسايەۆتان جاۋاپ بولماعان سوڭ اسكەرلەر ۇستاۋ ءۇشىن شەپ قۇرىپ اتتانادى. 10 كۇننىڭ ىشىندە 30 شاقتى سولداتىنان ايىرىلعان ىزكەسۋشىلەر ىزدەۋدى توقتاتادى. 1952 جىلى كەڭەس ەلىنەن ارنايى دايىندالعان 30 چەكيست سۋسايەۆتى قولعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن كۇۇلە تاۋىنا بەكىنەدى. ەكى اپتا قاشقىننىڭ ىزىنە تۇسكەن چەكيستەردىڭ 14 ى جەر جاستانادى. 1953 جىلى مۇزداي قارۋلانىپ ىزىنە تۇسكەن 300 جاساقتى تاعى جۋساتادى.امالى تاۋسىلعان ۇكىمەت ايلاعا كوشەدى. 1954 جىلى ماسكەۋلىك كاتەرينا اتتى چەكيست ايەلدى جەرگىلىكتى ورىس باعبان كليموۆتىڭ رەسەيدە تۇراتىن تۋىسىنىڭ قىزى ەسەبىندە ۇيىنە اكەلىپ ورنالاستىرادى. كاتەرينا الا جازداي جالعىز ءوزى ءان سالىپ ءجۇرىپ تاۋدان جەمىس تەرەدى. ونى الىستان بىرنەشە اي باقىلعان سۋسايەۆ ءبىر كۇنى تاۋدان ءتۇسىپ ءانشى ايەلگە جولىعادى. ۋاقىت وتە كەلە باۋىر باسادى. كەزەكتى ءبىر كەزدەسۋگە ۋادەلەسكەن ءساتتى پايدالانىپ ابدەن ىسىلعان 12 مەرگەن تۇزاق قۇرادى. سۋسايەۆ وتە قاۋىپتى ادام بولعاندىقتان مەرگەندەرگە كەز كەلگەن جەردە اتۋعا بۇيرىق بەرىلىپ قويادى. سۋسايەۆ وسىلاي قازا تابادى. قاراساقال ماشۋز. ولىمنەن كەيىنگى جازاجوعارىداعى اتاقتى 505 تەن قاشىپ شىعىپ امان قالعان ادامداردىڭ ءبىرى ماشۋز. بۇل ادام 1903 جىلى ماسكەۋدە تۋعان. 1925 جىلى وفيتسەرلەر مەكتەبىن ءتامامداپ، بەلورۋسسيا جەرىندە اسكەري مىندەتىن ورىنداپ ءجۇرىپ، فين سوعىسىنا قاتىسقان. وتان سوعىسى باستالعاندا ماشۋز باتالون كومانديرى ەكەن. سوعىسقا باستان اياق قاتىسقان. ءبىراق جەڭىستەن كەيىن وعان مايدان شەبىندە ءجۇرىپ ۆلاسوۆشىلارمەن قۇپيا بايلانىس جاسادى دەگەن جالا جابىلىپ ساتقىن رەتىندە 505 نىسان قۇرامىندا موڭعولياعا ايدالعان. تەمىرجول قۇرىلىسىندا ءجۇرىپ ەبىن تاۋىپ قاشىپ شىققان. شەكارا اسىپ ورىس جەرىنە ءوتىپ الىپ 505 كە موڭعوليادان قاشىپ شىققان ماشۋز نوۆوسيبيردە جۇك تيەگەن ۆاگون ۇستىنە قاشىپ بارا جاتىپ، قۇلاپ قازا تاپتى دەگەن تەلەگرامما جىبەرىپ ۇلگەرەدى.ءوزىن ولدىگە جاتقىزعانننا كەيىن قايتا اينالىپ موڭعول جەرىنە ءوتىپ، جالعىز ءوزى ورمان ىشىندە ءومىر سۇرەدى. جەرگىلىكتى جۇرتپەن ارالاس قۇرالاس بايلانىس جاسايدى. باعالى اڭ تەرىلەرىنە ازىق تۇلىك ايىرباستايدى. ءبىر كۇنى ماشۋز جەرگىلىكتى اتاماندارمەن تايتالاسىپ ءجۇرىپ بىرەۋىن ءولتىرىپ الادى. ءسويتىپ موڭعوليا زاڭىمەن 15 جىلعا سوتتالادى. تۇرمەدە ءجۇرىپ قاسىنداعى موڭعول دوستارىنىنا ءوزىنىڭ كىم ەكەنىن جانە باستان وتكەن ءومىر تاريحىن ايتاپ بەرگەن كورىنەدى. 1990 جىلى ۇلان باتىردا قاراساقال ماشۋز اتتى شاعىن كىتاپشا جارىققا شىقتى.گازەل جانە مايور اسۋىسوعىستان كەيىنگى ا ق ش س س ر و تەكەتىرەسىنە سەبەپ بولعان دۇنيەنىڭ ءبىرى اتوم قارۋى. كەڭەس وداعى اتوم قارۋىن جاساۋ ءۇشىن قاجەت ۋران ونىمدەرىن موڭعول دالاسىنان دا تاسىدى. سونداي كەنىشتىڭ ءبىرى كەنتەي ايماعى جەرىندەگى ماندال شاحتاسى. وسىندا ساتقىن تۇتقىندار ەڭبەك ەتكەن. ولاردىڭ جۇمىس كۇنى 1214 ساعات. ءبىر كۇنى تۇتقىندار تۇرمىستىڭ اۋىرلىعىنا شاعىمدانىپ، باسشىلىققا حات جولدايدى. ونى اپارىپ بەرۋ قاتارداعى تۇتقىن كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى مايور گازەلگە جۇكتەلەدى. باتىر تۇتقىن شاعىم حاتتى تابىستاۋ ءۇشىن شتابقا بارادى. وسى جەردە وڭباي سوققىعا جىعالادى ءارى نامىسقا تيەتىن اۋىر سوزدەر ەستيدى. اشۋلانعان باتىر كۇزەتشىنىڭ مىلتىعىن جۇلىپ الىپ، باقىلاۋشى سولداتتارمەن اتىسادى. گازەل سوعىستا مەرگەندەر روتاسىن باسقارعان ءارى ۆوروشيلوۆتىڭ مەرگەنى دەگەن اتاق العان داڭقتى جاۋىنگەر ەكەن. كۇزەتشىلەردى جۋساتىپ سالعان مايور گازەل ورمانعا سۇڭگىپ جوق بولادى.ارتىنان چەكيستەر قانشاما جىل ىزدەسە دە تابىلمايدى. قىسقاسى ولدىگە ساناپ قويعان ءتارىزدى. ءبىراق گازەل ولمەگەن. ەكى ەل شەكاراسى ماڭىنداعى بيىك اسۋعا بەكىنىپ الىپ جاتا بەرگەن. كەيىن جەرگىلىكتى موڭعولدارمەن ارالاسىپ ءومىر سۇرگەن. حالىق گازەل بەكىنگەن اسۋدى ءالى كۇنگە دەيىن مايور اسۋى دەيدى. : الةم, قوعام, 850
|
زىريان اۋدانىنداعى ەت وڭدەۋشى كاسىپورىن ٴداستۇرلى برەندپەن تانىمال بيزنەس15 تامىز 2016، 11:02زىريان اۋدانىنداعى ەت وڭدەۋشى كاسىپورىن ٴداستۇرلى برەندپەن تانىمال15 تامىز 2016, 11:02 1306 0زىريان اۋدانىنىڭ احمەديانوۆا كاسىپورنى كوپشىلىككە قازى، شۇجىق، جايا مەن بۇقتىرىلعان ەت سىندى ونىمدەر جاساۋمەن تانىمال. تەك ٴداستۇرلى رەسەپت پەن تابيعي ونىمنەن جاسالعان ونىمدەرگە سۇرانىس بىرتىندەپ ارتىپ كەلەدى دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى شقو اقپاراتتىق ورتالىعىنا سىلتەمە جاساپ.بىرەر جىل بۇرىن ەت وڭدەيتىن كاسىپورنىن اشقان لاريسا احمەديانوۆا قازىرگى تاڭدا قازى، قارتا، شۇجىق سىندى 5 ٴتۇرلى ٴونىم ازىرلەيدى. بيزنەستىڭ جول كارتاسى 2020 باعدارلاماسى بويىنشا 3 ملن تەڭگە نەسيە العان كاسىپكەر ازعانا ۋاقىتتا ساپالى ونىمدەرىمەن جەرگىلىكتى جەردە بىردەن تانىلعان. ايتا كەتەتىنى ەت ونىمدەرىن جاساۋ مەن قويمادا ساقتاۋ بارىسىندا تەك ٴداستۇرلى ادىستەردى قولدانادى.بارلىق ٴونىمدى تاپسىرىس بويىنشا ازىرلەيمىز. ٴقازىر بۇقتىرىلعان ەتىمىزگە سۇرانىس جوعارى. سەبەبى ونىڭ قۇرامىندا بۇرشاق، سويا سىندى جاساندى قوسپالار جوق. ال ازىرلەگەن شۇجىقتى تۇتىنگە قاقتاۋ ٴۇشىن تارحانكا اۋىلىنان بەلگىلى اعاشتاردىڭ جاپىراعى مەن ۇگىندىلەرىن الدىرامىز، دەدى كاسىپورىن باسشىسى لاريسا احمەديانوۆا.اۋدان نارىعىن قامتىعان كاسىپكەردىڭ ونىمدەرىن وسكەمەن قالاسىندا دا كوپتەپ تۇتىنادى. الداعى ۋاقىتتا تاعى بىرنەشە ەت ٴونىمىنىڭ ٴتۇرىن شىعارىپ، حالىققا ۇسىنۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن دا جەتكىزدى.زىريان اۋدانى، ەت، قازى، احمەديانوۆ
|
2006 يىلى خىتاي دۆلەت ئىگىدارچىلىقىدىكى خىتاي نېفىت ۋە تەبىئىي گاز گۇرۇھى رۇسىيە گازپروم شىركىتى بىلەن 4 مىڭ كىلومېتىرلىق تەبىئىي گاز تۇرۇبىسى كېلىشىمى ئىمزالىغان ئىدى.مەزكۇر تۇرۇبا لىنىيىسىنىڭ 2 مىڭ كىلومېتىر قىسمى قاناس كۆلى رايونىدىن ئۆتىدىكەن.خىتاي ھۆكۈمىتى ئۆتكەن ھەپتە خىتاي ئورمانچىلىق مىنىستىرلىقىنىڭ تۇرۇبا قۇرۇلۇشى پىلاننى تەستىقلىغانلىقىنى ئېلان قىلغان.خەۋەرگە قارىغاندا، بېيجىڭدىكى مۇھىت قوغداش پائالىيەتچىسى ۋاڭ يوڭچېن خانىم خىتاينىڭ مۇناسىۋەتلىك ھۆكۈمەت ئورگانلىرىغا تېلېفون قىلىپ، مەزكۇر لىنىيە ھەققىدە چۈشەنچە بېرىشىنى تەلەپ قىلغان.خەۋەردە نەقىل قىلىشىچە ۋاڭ يوڭچېن: بۇنداق دۆلەت دەرىجىلىك قۇرۇلۇش قارارى پەقەت بىر نەچچە ھۆكۈمەت ئەمەلدار تەرىپىدىن چىقىرالماسلىقى كېرەك. بولۇپمۇ ئىقتىسادىي مەنپەئەت ھەممىدىن ئەلا دەپ قارايدىغان ئەمەلدارلار بۇنداق قارارنى تېخىمۇ چىقارماسلىقى كېرەك، دېگەن.باش شتابى خىتاينىڭ بېيجىڭ شەھەردىكى مۇھىت قوغداش تەشكىلاتى يېشى دەريا گۇرۇپپىسىدىكى شوڭ ياڭ خىتايدىكى كۆپلىگەن مۇھىت قوغداش تەشكىلاتلىرىنىڭ قاناس كۆلىنىڭ ئېكولوگىيىلىك مۇھىتىدىن ئەندىشە قىلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈرگەن.
|
سەمىمىيلىك ئېلىپ كەلگەن دوستلۇق20170825 13:27:03 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىپىچان ناھىيەسىنىڭ پىچان يېزىسى كېچىك كەنتىدىكى ئابلىكىم جاپپار 56 مىللەت 56 گۈل، 56 مىللەت بىر ئائىلە كىشىلىرى دېگەن ناخشىنى بەك ياخشى كۆرىدۇ. چۈنكى ئۇ سەمىمىيلىك، ئىناقلىق ۋە دوستلۇقنىڭ مۇھىملىقىنى تۇرمۇش ئەمەلىيىتىدە چوڭقۇر تونۇپ يەتكەن، ھازىر ئۇنىڭ يېنىدا ئۆزئارا ھەمدەمدە بولۇپ كېلىۋاتقان، ھېچقانداق قانداشلىق مۇناسىۋىتى بولمىغان يېقىن بىر تۇغقىنى بار.ئابلىكىم جاپپارنىڭ بۇ يېقىن تۇغقىنى شىنجاڭ شىنخۇاشىڭ تاش ماتېرىياللىرى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ خوجايىنى يې شياۋخۇا بولۇپ، ئۇلارنىڭ دوستلۇق مۇناسىۋىتى ئابلىكىم جاپپار تاش ماتېرىياللىرى زاۋۇتىدا ئىشلەۋاتقاندا باشلانغان. كېچىك كەنتىدە تۇغۇلۇپ ئۆسكەن ئابلىكىم جاپپار مەھەللىدىكىلەرنى تاش ماتېرىياللىرى زاۋۇتىدا ئىشلەشكە يېتەكلەۋاتقان باشلامچىلارنىڭ بىرى بولۇپ، شىنجاڭ شىنخۇاشىڭ تاش ماتېرىياللىرى چەكلىك شىركىتى ئۇ ئەڭ كۆپ ھەمكارلاشقان كارخانا ئىدى. ئابلىكىم جاپپار مەھەللىدىكىلەر بىلەن شىنخۇاشىڭ تاش ماتېرىياللىرى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدە ئىشلىگەن ئون نەچچە يىلدىن بۇيان، ئىشلەپچىقىرىلغان مەھسۇلاتلارنىڭ سۈپىتى ياخشى، چىدامچانلىقى يۇقىرى بولغاچقا، رايون ئىچى سىرتىدا بازار تاپتى، شىركەتنىڭ يىللىق كىرىمى 600 مىڭ يۈەنگە يەتتى. بۇنىڭ بىلەن ئابلىكىم جاپپار بىلەن يې شياۋخۇانىڭ ھەمكارلىقى تېخىمۇ كۈچىيىپ، بىر بىرىگە بولغان چۈشەنچىسى چوڭقۇرلاشتى. ئابلىكىم جاپپار ۋە ئۇنىڭ ھەمراھلىرىنىڭ كارخانىنى ئۆز ئائىلىسىدەك كۆرۈپ جان كۆيدۈرۈپ ئىشلىشى يې شياۋخۇانى، يې شياۋخۇانىڭ دوستانە مۇئامىلىسى ئىشچىلارنى چوڭقۇر تەسىرلەندۈردى.چوڭ ئىشلار كىچىك ئىشلارنىڭ بېرىكىشىدىن روياپقا چىقىدۇ. ئابلىكىم جاپپار بىلەن يې شياۋخۇانىڭ سەمىمىي ھەمكارلىقى كارخانىنىڭ راۋاجلىنىشىغا تۈرتكە بولدى، ئابلىكىم جاپپار باشچىلىقىدىكى ئىشچىلار كارخانىغا باشتىن ئاخىر سادىق بولۇپ ئىشلىدى، يې شياۋخۇامۇ ئۇيغۇر ئىشچىلارنىڭ ئىشلەپچىقىرىش، تۇرمۇش قىيىنچىلىقىنى ھەل قىلىشىغا ياردەم بەردى. ھەر يىلى ھېيت بايراملاردا سوۋغا سالاملارنى ئېلىپ ئابلىكىم جاپپارنىڭ ئۆيىگە بېرىپ، ھېيتلىغاچ ئۇنىڭ بىلەن مۇڭداشتى، كەلگۈسى پىلانلىرى ھەققىدە پىكىرلەشتى، ئۇنىڭ بىلەن باشقا ئىشچىلارنىڭ ئۆيىنى پەتىلىدى. ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشى بىلەن ئۇلارنىڭ دوستلۇق رىشتى چوڭقۇرلاشتى. ھازىر ئىتتىپاقلىق ھەققىدە گەپ بولسىلا شىركەتتىكىلەر ھەم مەھەللىدىكىلەر ئابلىكىم جاپپار بىلەن يې شياۋخۇانى باش بارمىقىنى چىقىرىپ ماختايدىغان بولدى.ئابلىكىم جاپپار شىركەتتىكى ئىشچىلار بىلەن ئىناق ئۆتۈپلا قالماي، ياشلارنى ئىش ئورنى ئۇچۇرى بىلەن تەمىنلىدى. دائىم دېگۈدەك قىيىنچىلىقى بارلار، مېيىپلەردىن ھال سورىدى. ئۇنىڭ بىر نەچچە يىلدىن بۇيان قىيىنچىلىقى بارلار، مېيىپلەرگە ئىئانە قىلغان پۇلى 20 مىڭ يۈەندىن ئاشتى. بۇ يىل 1 ئىيۇن بالىلار بايرىمىدا كەنت باشلانغۇچ مەكتىپىگە 6500 يۈەنلىك ئوقۇش قوراللىرى ۋە سۇ تازىلاش ئۈسكۈنىسى ياردەم قىلدى.
|
پېنسىلۋانىيە ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئېچىلغان ئىنسان ھەقلىرى ۋە خىتاي دۆلىتى تېمىسىدىكى يىغىندا سۆزگە چىققانلار. 2019يىلى 19فېۋرال.19فېۋرال كۈنى پېنسىلۋانىيە ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئۆتكۈزۈلگەن خىتايدىكى ئىنسان ھەقلىرىنىڭ ھازىرقى ئەھۋالىغا قاراپ چىقىش مەقسەت قىلىنغان يىغىننىڭ ئىككىنچى باسقۇچى مەخسۇس ئۇيغۇرلار مەسىلىسىگە ئاجرىتىلغان ئىدى. بۇ باسقۇچنىڭ رىياسەتچىسى، پېنسىلۋانىيە ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ قانۇن پەنلىرى پروفېسسورى جەك دېلىي ئالدى بىلەن سۆز ئېلىپ بۇ قېتىمقى مۇھاكىمىدە سۆز قىلماقچى بولغانلارنى بىرمۇبىر تونۇشتۇرۇپ ئۆتتى ھەمدە ئۇلارنىڭ يىللاردىن بۇيان ئۇيغۇرلار مەسىلىسى بويىچە ئىزدىنىپ كېلىۋاتقان مۇتەخەسسىسلەر ئىكەنلىكىنى تەكىتلەپ ئۆتتى.پروفېسسور جەك ئالدى بىلەن نۆۋەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئومۇمى ئەھۋالى ھەمدە ئۇيغۇرلار دىيارىدا زادى نېمىلەرنىڭ بولۇۋاتقانلىقى ھەققىدە چۈشەنچە بېرىشنى ۋاشىنگتون شەھىرىدىكى ئۇيغۇر پائالىيەتچى نۇرى تۈركەلگە ھاۋالە قىلدى.نۇرى تۈركەل سۆزىدە ھازىر مۇناسىۋەتلىك مۇتەخەسسىسلەرنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەزىيىتى ھەققىدە سۆز بولغاندا بۇنى ئەڭ زۇلمەتلىك بىر سەھىپە، دەپ ئاتاۋاتقانلىقىنى، شۇنداقلا ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان پاجىئەلەرنىڭ ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدىن بۇيان ئىنسانىيەت جەمئىيىتىنىڭ بېشىغا كەلگەن ئەڭ ئېغىر ئىجتىمائىي مەسىلىنىڭ بىرى بولۇپ قالغانلىقىنى، ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ بولسا ھازىر 800 مىڭدىن ئىككى مىليونغىچە ئۇيغۇر ھەرقايسى جايلاردىكى تەربىيەلەش مەركەزلىرى نامىدىكى لاگېرلارغا قامالغان، دەپ تەخمىن قىلىۋاتقانلىقىنى سۆزلەپ ئۆتتى. ئۇ بۇنىڭ كونكرېت شەكلى ھەققىدە توختىلىپ، بۇ خىلدىكى لاگېرلارغا نۆۋەتتە ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە نام چىقارغان ئۇيغۇر سەرخىللىرى، جۈملىدىن يازغۇچى، سەنئەتكار، ئالىم، ساخاۋەتچى، تىلشۇناسلارنىڭ بىربىرلەپ يىغىلىۋاتقانلىقى ھەمدە ئوخشىمىغان قاماق جازالىرىغا ھۆكۈم قىلىنىۋاتقانلىقىنى، بۇنىڭ بىۋاسىتە مىساللىرى بولغان ئەدەبىي ئوبزورچى يالقۇن روزىنىڭ ئوغلى شەخسەن مۇشۇ مۇھاكىمە يىغىنىدا بار ئىكەنلىكىنى ئېيتىپ، بۇلارغا ئورتاق بولغان بىر ھال قاتارىدا ئۇلارنىڭ ھېچقايسىسى خىتاي دۆلىتىنىڭ بىخەتەرلىك ۋە تېررورلۇققا ئائىت قانۇنلىرىغا زەررىچە خىلاپلىق قىلمىغان كىشىلەر ئىكەنلىكىنى ئالاھىدە تەكىتلەپ ئۆتتى.ئۇ سۆزىنىڭ داۋامىدا نۆۋەتتە ئۇيغۇرلار دىيارىدا كۆپلەپ قۇرۇلۇۋاتقان لاگېرلارنىڭ مىليونلاپ ئۇيغۇرنى قامىۋېلىش بىلەنلا قالماستىن، يەنە لاگېر سىرتىدىكى نەچچە مىليونلىغان ئۇيغۇرنىڭ روھىي دۇنياسىنى مۆلچەرلىگۈسىز زىيانغا ئۇچرىتىۋاتقانلىقىنى، ئەمما خىتاي دۆلىتىنىڭ تاشقى دۇنياغا ئۆزلىرىنىڭ تېررورچىلارنى ئۆلتۈرۈۋېتىش ئورنىغا ئۇلارنى تېخنىكا ئۆگىنىپ جەمئىيەتكە قايتىپ چىقىشقا رىغبەتلەندۈرۈۋاتقانلىقى مەزمۇنىدىكى يالغانلارنى تارقىتىۋاتقانلىقىنى، شۇڭا ئەركىن دۇنيادىكىلەرنىڭ بۇ خىل يالغانياۋىداقلارغا ئىشىنىپ قېلىش ياكى ئۇيغۇرلارغا ئاددىيلا ئىچ ئاغرىتىپ قويۇش ئورنىغا ئۆز ھۆكۈمەتلىرىگە ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان مىسلىسىز زۇلۇم ھەققىدە ئىنكاس قايتۇرۇش ۋە ئەمەلىي ھەرىكەتتە بولۇش لازىملىقىنى بايان قىلدى.ئىندىيانا شتاتىدىكى روسخولمان تېخنولوگىيە ئىنستىتۇتىنىڭ ياردەمچى پروفېسسورى، يېتىلىۋاتقان ئۇيغۇرشۇناسلاردىن تىموسىي گروس بۇ قېتىمقى مۇھاكىمە يىغىنىغا ئالاھىدە تەكلىپ قىلىنغان مۇتەخەسسىسلەرنىڭ بىرى ئىدى. ئۇ ئاساسلىق قىلىپ نۆۋەتتە ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى زور تۇتقۇننىڭ ئەھۋالى، ھەرقايسى ۋىلايەت ۋە ناھىيەلەردىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئون مىڭلاپ غايىب بولۇپ كېتىۋاتقانلىقى ھەمدە لاگېرلارنىڭ بارغانسېرى كېڭىيىۋاتقانلىقى، لاگېرلارغا قامالغان ئۇيغۇرلارنىڭ مىللىي، دىنىي ۋە شەخسىي كىملىكىنى ئۆزگەرتىشكە قانداق شەكىللەردە مەجبۇرلىنىۋاتقانلىقى، ئۇلارنىڭ خىتاي كومپارتىيەسىگە سادىق بولۇش ھەمدە خىتايلىشىش باسقۇچىنى بېسىپ ئۆتۈش ئالدىدا تۇرۇۋاتقانلىقىنى، بۇ ئىشلارنىڭ دەسلەپكى باسقۇچى بۇنىڭدىن نەچچە يىللار ئىلگىرىلا باشلانغان بولسىمۇ 2016يىلى چېن چۇەنگو تىبەتتىن يۆتكىلىپ كەلگەندىن كېيىن بىراقلا يۇقىرى پەللىگە چىققانلىقىنى، ئەمدىلىكتە بولسا پۈتكۈل ئۇيغۇرلارنىڭ ساقچى دۆلىتى شەكلىدىكى نازارەتكە مەھكۇم بولغانلىقىنى جانلىق مىساللار ئارقىلىق بايان قىلىپ بەردى.فىلادېلفىيە شەھىرىدىكى درېكسېل ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى رېبەككە كلوسىي خانىممۇ ئۇيغۇرشۇناسلىق ساھەسىدە خىزمەت قىلىۋاتقان مۇتەخەسسىسلەرنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ قېتىمقى يىغىندا ئۆزىنىڭ 2016يىلىغا قەدەر ئۇيغۇرلار دىيارىدا كۆرگەنلىرىنى، شۇنىڭدەك ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى باستۇرۇش ئەۋجىگە چىققاندىن كېيىن بۇنىڭ مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇر جامائىتىگە، بولۇپمۇ تۈركىيەدىكى ئۇيغۇرلارغا روھىي جەھەتتىن قانداق زەربە بولغانلىقى، ئۇلارنىڭ پاسپورتسىز، پۇلسىز، ياردەمسىز قېلىش سەۋەبىدىن ھەر جەھەتتىن قانداق قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كېلىۋاتقانلىقىنى ئۆزىنىڭ تەكشۈرۈش پائالىيەتلىرىگە بىرلەشتۈرگەن ھالدا سۆزلەپ ئۆتتى.مۇتەخەسسىسلەرنىڭ بايانلىرىدىن كېيىن يىغىن ئىشتىراكچىلىرى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزۈۋاتقان سىياسەتلىرىنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشى، بۇنىڭدىكى ئىچكى ۋە تاشقى ئامىللارغا مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەر بويىچە بەسبەستە سوئاللار سورىدى. سوئاللارنىڭ كۆپلۈكى ۋە خىلمۇخىللىقىدىن بۇ قېتىمقى مۇھاكىمە يىغىنىنىڭ كۆپچىلىك ئۈچۈن بەكمۇ قىزىقارلىق بىر قېتىملىق ئىلمىي پائالىيەت بولغانلىقىنى كۆرۈۋالغىلى بولاتتى.يىغىندىن كېيىن بىز پروفېسسور رېبەككە كلوسىي بىلەن نۆۋەتتە ئىلمىي تەتقىقات ساھەسىدىكىلەرنىڭ ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان سىياسىي باستۇرۇشلارغا نىسبەتەن قانداق مەۋقەدە بولۇشى ھەققىدە پاراڭلاشتۇق. ئۇ بۇنىڭدىكى بىر مۇھىم مەسىلە قاتارىدا ئەسلىدە سىياسىيونلارنىڭ ئىشى بولغان بۇ خىلدىكى پاجىئەلەرگە ھازىر ئىلمىي ساھەنىڭ قول قوۋۇشتۇرۇپ قاراپ تۇرۇشىغا قەتئىي بولمايدىغانلىقىنى ئالاھىدە تىلغا ئالدى.مېنىڭ قارىشىمچە ئىلمىي تەتقىقات بىلەن شۇغۇللىنىدىغان كىشىلەرنىڭ ئادەتتە دۇنيادا نېمە ئىشلارنىڭ بولۇۋاتقانلىقىدىن خەۋەردار بولۇش مەجبۇرىيىتى ئەڭ تۆۋەن چەكتە بولىدۇ. ئەمما ھازىرقى ئەھۋالدا ئىلمىي ساھەدىكىلەرنىڭ ئۆزلىرى ئىشلەۋاتقان تارماقلاردا ئۇيغۇرلار بىلەن ئالاقىدە بولۇشى، ئۇلارنىڭ ماكانىدا بولۇۋاتقان ئىشلارنىڭ ئۇلارغا قانداق تەسىر كۆرسىتىۋاتقانلىقى ھەققىدە ئۇلار بىلەن سۆھبەتلەردە بولۇشى زۆرۈر بولۇۋاتىدۇ. چۈنكى ھەممىلا ئادەم پائالىيەتچى بولۇپ كەتمەيدۇ، ھەممىلا ئادەم ئاخبارات ساھەسىگە سۆز قىلىپ كەتمەيدۇ. ئەمما ھازىرقىدەك پەۋقۇلئاددە پەيتتە ئىلمىي ساھەدىكىلەرنىڭ ھېچبولمىغاندا ئۇ جايدا نېمىلەرنىڭ بولۇۋاتقانلىقىدىن خەۋەردار بولۇش ھەمدە شەخس بولۇش سۈپىتى بىلەن بۇ جەھەتتە قولىدىن كېلىدىغان ئىشلارنى قىلىش مەجبۇرىيىتى بار. ئۇ جايدا بولۇۋاتقان ئىشلارغا نىسبەتەن پەرۋاسىز بولۇۋېلىش ئىلمىي خادىملارغا توغرا كەلمەيدۇ. ئارىمىزدا ھەتتا ئاممىۋى سورۇنلاردا شىنجاڭ دېگەن سۆزنى ئاغزىدىن چىقىرىشتىنمۇ قورقىدىغان كىشىلەر بار. چۈنكى ئۇلار بۇ سۆزنى دەپ سالسا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆزلىرىگە يامان كۆزدە قاراپ قېلىشىدىن ئەنسىرەيدۇ. شۇڭا بۇ خىلدىكى پەرۋاسىزلىق ياكى ھېچنەرسە كۆرمىگەندەك بولۇۋېلىش بىزگە يارىشىدىغان قىلىق ئەمەس.بۇ قېتىمى مۇھاكىمە يىغىنىدا سۆز قىلغان يەنە بىر داڭلىق مۇتەخەسسىس نيۇيورك ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ قانۇن پەنلىرى پروفېسسورى، دۇنياغا داڭلىق خىتاي قانۇنشۇناسى، ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدىكى يەھۇدىيلارنىڭ جازا لاگېرىنى بېشىدىن كەچۈرگەن مەشھۇر شەخس جېررىي كوئېن ئىدى. يېشى ئاللىقاچان 90 غا يېقىنلاپ قالغان بولسىمۇ پىكىرلىرى شۇنچە ئوچۇق بولغان بۇ مويسىپىت ئايرىم زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغاندا ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان پاجىئەگە دۇنيانىڭ سەل قارىشىغا بولمايدىغانلىقىنى ئالاھىدە تەكىتلىدى. ئۇ بۇ ھەقتە سۆز بولغاندا مۇنداق دېدى:خۇددى سىزنىڭ خەۋىرىڭىز بولغىنىدەك ھەر قېتىم مەن ناتسىستلار گېرمانىيەسى قۇرغان جازا لاگېرلىرى بىلەن خىتايلار قۇرۇۋاتقان جازا لاگېرلىرىنىڭ ئوخشاشلىقىنى تىلغا ئالغىنىمدا كىشىلەر ياق، ياق. بۇنداق سېلىشتۇرغىنىڭىز توغرا بولمىدى. چۈنكى خىتايدا ئۇنداق زور كۆلەملىك قىرغىنچىلىق ھادىسىسى كۆرۈلمىدى دەيدۇ. مەن ئۇلارغا شۇنداق دېگۈم كېلىدۇ: 1933يىلى گىتلېر جازا لاگېرلىرىغا كىشىلەرنى توپلاشقا باشلىغان مەزگىلدىمۇ زور كۆلەملىك قىرغىنچىلىق ھەرىكىتى دەرھاللا باشلانمىغان. ئەمما لاگېرلاردا زورلۇق ۋە جىسمانىي ۋەھشىيلىكلەر ئاللىقاچان ئومۇملاشقان. ئىشلار ئەنە شۇ يوسۇندا داۋام قىلغان. ئاخىرى بېرىپ زور كۆلەملىك ئىرقىي قىرغىنچىلىق بىلەن خۇلاسىلەنگەن. شۇنىڭ ئۈچۈن بىز ھۆكۈمەتنىڭ بىۋاسىتە ھامىي بولۇشى ئاستىدا كىشىلەرنىڭ زور كۆلەملىك قىرغىنچىلىققا دۇچ كېلىشى يۈز بەرگۈچە كۈتۈپ تۇرساق بولمايدۇ. چۈنكى ھازىر شىنجاڭدىكى جازا لاگېرلىرىدا كىشىلەرنىڭ ئۆلۈۋاتقانلىقى ھەققىدە كۆپلىگەن ئۇچۇرلار ئوتتۇرىغا چىقىۋاتىدۇ. ئەمما بۇنىڭ تەپسىلاتى بىزگە قاراڭغۇ. شۇڭا بۇ جەھەتتە بوشاشماستىن تىرىشچانلىق كۆرسىتىشىمىز، مۇشۇنداق يىغىنلارنى ئېچىشىمىز، بۇ ھەقتە سۆز قىلىشىمىز، بۇ توغرىسىدا تۈرلۈك ماقالە ۋە ئەسەرلەرنى يېزىپ چىقىشىمىز، ئىشقىلىپ قولىمىزدىن كەلگەنلىكى ئىشلارنىڭ ھەممىسىنى قىلىشىمىز لازىم.مەلۇم بولۇشىچە، پېنسىلۋانىيە ئۇنىۋېرسىتېتى ئامېرىكىدىكى داڭلىق خۇسۇسىي ئۇنىۋېرسىتېتلارنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنىڭ مەخسۇس تونۇشتۇرۇلۇشى مەزكۇر مەكتەپتىكى ئوقۇغۇچى ۋە ئوقۇتقۇچىلارنىڭ بۇ مەسىلە ھەققىدىكى چۈشەنچىسىنى ئاشۇرۇشتا زور ئەھمىيەتكە ئىگە، دەپ قارالماقتا ئىكەن.
|
قوستانايدا پوليتسيا ۆولونتەرلەرى جۇمىس ىستەي باستادىجاڭا باسىلىم20 قاراشا، ، 24 ، 4 ، 4 ، 15 ، 4 ، 22 ، 19 ، 5 ، 18 ، 0 ، 24 ، 624 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋبۇل تۋرالى وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى. ۆولونتەرلەر پوليتسياعا كوشەلەردى پاترۋلدەۋگە، جوعالعان ادامداردى ىزدەۋگە، سونداياق الدىن الۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە كومەكتەسەتىن بولادى. قوستاناي قالاسى پوليتسيا باسقارماسىنىڭ نابەرەجنىي بەكەتىندە 10 ەرىكتىگە ارنايى كەۋدەشەلەر مەن كۋالىكتەر تاپسىرىلدى.پوليتسيا ۆولونتەرى اتىنىڭ تاعى ءبىر ارتىقشىلىعى كەلەشەكتە جۇمىسقا ورنالاسۋعا وڭ سەپتىگىن تيگىزەدى دەدى قوستاناي وبلىسى پوليتسيا دەپارتامەنتى كادر ساياساتى باسقارماسىنىڭ باستىعى، پولكوۆنيك باعدات يتەسوۆ.پوليتسيا ۆولونتەرى دەگەن جازۋى بار كۋالىك پەن ارنايى كەۋدەشەلەردى جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ باستىعى پودپولكوۆنيك قۇرمەت ماجىكەنوۆ تابىس ەتتى.بۇگىن پوليتسيا سالاسىندا 500دەن استام ادام ەرىكتى تۇردە كومەك كورسەتەدى. ولار جىل باسىنان بەرى ولار 12 قىلمىس پەن 400 اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتى انىقتادى. قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋعا بەلسەنە قاتىسقانى ءۇشىن 110 پوليتسيا كومەكشىسى ماراپاتتالدى دەدى قۇرمەت ماجىكەنوۆ.پوليتسيا ەرىكتىسى سالتانات ايمۇرزينا دا كۋالىگىن العانداردىڭ اراسىندا بولدى. ول ەكى جىل بويى دوس ىزدەستىرۋ جاساعىنىڭ قۇرامىندا بەلسەندى جۇمىس ىستەپ كەلەدى.مەن مۇنى ازاماتتىق پارىزىم دەپ سانايمىن. ءبىزدىڭ وترياد جوعالعان ادامداردى ىزدەۋدەگى ءىسشارالارىن بەلسەندى جۇرگىزەدى، سونداياق مۇقتاجدارعا كومەكتەسەدى. پوليتسيا ۆولونتەرى اتىن ودان ءارى جۇمىسقا ورنالاسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، ويتكەنى ءبىز وسى ماماندىقتىڭ قىرسىرىن قازىردىڭ وزىندە مەڭگەرىپ ۇلگەردىك دەيدى ول.ەرىكتىلەر قوزعالىسىنىڭ ماڭىزدىلىعى جايىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ ەرەكشە اتاپ وتكەن بولاتىن. الداعى جىل ەلىمىزدە ەرىكتىلەر جىلى بولىپ جاريالاندى.ايماقتار بۇگىن، 17:36پرەزيدەنت بۇگىن، 16:49كينو بۇگىن، 16:35پرەزيدەنت بۇگىن، 16:27رۋحانيات بۇگىن، 15:52ايماقتار بۇگىن، 14:53پرەزيدەنت بۇگىن، 14:41قوعام بۇگىن، 14:34 بۇگىن، 12:04ۆيدەو بۇگىن، 11:43ەكونوميكا بۇگىن، 11:32قوعام بۇگىن، 10:25ايماقتار بۇگىن، 09:54سپورت بۇگىن، 09:47فۋتبول بۇگىن، 09:44تەننيس بۇگىن، 09:33حوككەي بۇگىن، 09:28بوكس بۇگىن، 09:25ايماقتار بۇگىن، 09:18سپورت بۇگىن، 09:16الەم بۇگىن، 08:29تاريح بۇگىن، 08:27تەحنولوگيا بۇگىن، 08:19رۋحانيات بۇگىن، 08:14ايماقتار بۇگىن، 08:04رۋحانيات بۇگىن، 08:01ايماقتار بۇگىن، 07:56100 بۇگىن، 07:53100 بۇگىن، 07:51سپورت بۇگىن، 07:49رۋحانيات بۇگىن، 07:39قىسقى سپورت بۇگىن، 07:36ۇكىمەت بۇگىن، 07:31پارلامەنت بۇگىن، 07:24پرەزيدەنت بۇگىن، 07:20ەكونوميكا بۇگىن، 07:14قوعام بۇگىن، 07:00مەملەكەت باسشىسى گازەتىنىڭ عاسىرلىق مەرەيتويىمەن قۇتتىقتادىجاڭاوزەندىك دارىگەرلەر ءدارىس تىڭدادىاتىراۋ وبلىسى قىزىلقوعا اۋدانىنا جاڭا اكىم تاعايىندالدىفۋتبول: قپلدىڭ شارتتى قۇراماسىقازاقستاندا 38 ايازعا ءتوزىمدى ديزەل وتىنىن ءوندىرۋ قولعا الىندى
|
1049 ماتەريال تابىلدىكوروناۆيرۋس 19 ءساۋىر، 2021شىمكەنت: جىلجىمالى ەگۋ پۋنكتەرىندە كوۆيدكە قارسى ۆاكتسينا سالىنۋداشىمكەنت قالاسىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىندا كوۆيدكە قارسى ۆاكتسيناتسيالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. وسىنداعى جىلجىمالى ەگۋ پۋنكتىندە 14 ەمدەۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارى تەاتر قىزمەتكەرلەرى مەن ەرىكتى تۇردە كەلگەن قالا تۇرعىندارىنا كوۆيدكە قارسى ەكپە ەگۋدە. مەديتسينا ماماندارى مۇندا 1920 ءساۋىر كۇندەرى جۇمىس ىستەيدى، دەپ حابارلايدى ..شىمكەنتتىكتەردى قونىس اۋدارۋعا شاقىردىجۋىردا ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋ جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ ەڭبەك مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ ءۇشىنشى باعىتىن، ياعني ەڭبەك رەسۋرستارىنىڭ ۇتقىرلىعىن ارتتىرۋ باعىتىن ءتۇسىندىرۋ جانە ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي جانە پاۆلودار وبلىستارىنان شىمكەنت قالاسىنا ارنايى دەلەگاتسيا كەلدى.كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيگە سۇرانىس كوبەيدىسوڭعى جىلدارى شىمكەنتتە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى قارقىن الىپ كەلەدى. سونىڭ دالەلى رەتىندە بيىل شاھاردا 1 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىس جۇمىسى اياقتالىپ، ەل يگىلىگىنە بەرىلمەك. بۇل مەگاپوليستەگى باسپانا ماسەلەسىنىڭ وڭدى شەشىم تابۋىنا نەگىز بولماق.شىمكەنت قالاسىندا ىسكە اسىرىلىپ جاتقان ەڭبەك مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ ءۇشىنشى باعىتى، ياعني جۇمىسپەن قامتۋ شارالارى بويىنشا جاس ماماندار قوعامدىق جۇمىستارعا تارتىلا باستادى.جىل وتكەن سايىن شىمكەنتتەگى قالاىشىلىك جولداردىڭ تىنىسى تارىلىپ، كولىك كەپتەلىسى كوبەيە تۇسۋدە. اسىرەسە قالانىڭ ورتالىق كوشەلەرى اۆتوكولىكتەردەن ءيىن تىرەسەدى.قالالىق تسيفرلاندىرۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءا. ءابدىراحانوۆتىڭ ايتۋىنشا، كولىك سالاسىن تسيفرلاندىرۋ باعىتىنداعى جۇمىستاردى جانداندىرۋ ماقساتىندا 2021 جىلعا بىرقاتار جوسپار مەن مىندەت قويىلىپ وتىر، دەپ حابارلايدى ..شىمكەنت قالاسىندا مەملەكەتتىك باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جول كارتاسى باعدارلاماسى بيىل دا جالعاسىن تابۋدا، دەپ حابارلايدى ..شىمكەنت قالاسىندا سوڭعى ءبىر تاۋلىكتە 5105 ادامعا كوروناۆيرۋسكە قارسى ۆاكتسينا سالىندى. ەكپە العانداردىڭ باسىم بولىگى نەگىزگى ساناتتان تىس قالا تۇرعىندارى.
|
بەس بەس مۇنازىرەئەركىم: دەيمىزمۇ؟ دېمەيمىزمۇ؟!باغداش مۇنبىرىمۇنبەر جاھاننامە بەس بەس مۇنازىرە ئەركىم: دەيمىزمۇ؟ دېمەيمىزم ...كۆرۈش: 1479ئىنكاس: 20ئەركىم: دەيمىزمۇ؟ دېمەيمىزمۇ؟!پاكلىق ئەلچىسى, جۇغلانما 29037, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 20963 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 29037, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 20963 جۇغلانما بار.يازما سانى: 1276نادىر تېمىسى: 12مۇنبەر پۇلى: 6508تۆھپە : 4547توردىكى ۋاقتى: 1239 سائەتتۆنۈگۈن بىر يىغىنغا قاتناشتىم، تەكلىپ بىلەنگەن كەلگەن بىر داڭلىق مۇئەللىم 18قۇرۇلتاي ھەققىدە 2 سائەت لىكسىيە سۆزلىدى. چۈشتىن كېيىن بولغاچقا مەن ۋە نۇرغۇن يىغىن قاتناشقۇچىلارنى مۈگدەك باستى. مەركىزى تېلېۋىزىيە ئىستانىسى ئېلان قىلغان مۇھىم خەۋەرلەر يىغىن كۆرۈنۈشلىرىدىمۇ قىسمەن ئەمەلدارلارنىڭ مۈگدەپ قالىدىغانلىقىنى كۆرۈمىز. مېنىڭچە بىر قېلىپقا چۈشۈك كەتكەن مەزمونلار قايتاقايتا تەكرالىنىدىغان يىغىننىڭ ئۇخلىتىش كۈچى ھەرقانداق ئۇيقۇ دورىسىدىنمۇ ئۈنۈملىك رول ئوينايدۇ. خۇددى قايسى بىر يۇمۇردا دېيىلگەندەك، دوختۇر ئۇيقۇسىزلىق كېسىلى دارىپ قالغان بىر بىمارغا، ئەپەندىم سىز ئۆيىڭىزگە قايتىپ بارغاندىن كېيىن بىر پارچە قىزىل باشلىق ھۆجەتنى ئوقۇڭ، بەش مىنۇتقىچە ئۇخلاپ قالىسىز، بۇ ھالەتنى بىر نەچچە كۈن داۋاملاشتۇرىسڭىز، ئۇيقۇسىزلىق كېسىلىدىن غالىپ كېلىدىغانلىقىڭىزغا ئىشىنىمەن، دەپتىكەن. دېمەك، بىزگە ئۇچىراۋاتقان ھۆججەت ۋە ئېچىلىۋاتقان نۇرغۇن يىغىنلاردا خەلقنىڭ تۈپ مەنپەئەتىگە بىۋاستە پايدىلىق مەزمونلار تولىمۇ مۇجىمەل، چۈشۈنىكسىز شۇنداقلا ئادەتتىكى خەلق تۇرمۇشىدىن يىراق تېمىلار، مەزمونلار كۆپتۈرۈلۈپ كەتكەن بولغاچقا يىغىن ۋە ھۆججەتلەرنىڭ ئۇيقۇ دورىسىدەك ئاجايىپ ئىسىل رولى بولىدىكەن. خەلق ھەقىقى كۆڭۈل بۆلىدىغان، قىزىقىدىغان مەسىلىلەر ئامالنىڭ بېرىچە چەتكە قېقىلىپ قالىدىكەن. دېمىسىمۇ ھازىر خەلق كۆڭۈل بۆلىدىغان ئۆي باھاسى مەسىلىسى، بۇلغىلنىۋاتقان مۇھىت مەسىلىسى، يىمەكلىك بىخەتەرلىكى، كونتىرولسىز قالغان مال باھاسى، سەھىيەساقلىق ئىشلىرى، يىلسېرى قىممەتلىشىۋاتقان دوختۇر خانىلار...مائارىپ، مەكتەپ، ئىشقا ئورۇنلىشىش، ئەرزىيەت ئىشلىرى...ۋاھاكازالار دەل خەلق كۆڭۈل ئەڭ مۇھىم مەسىلىلەردۇر.بىلىمىز ، ھەرقانداق بىر يىغىندا مەيلى بۇ يىغىن ھەرقانچە تېتىقسىز بولسىمۇ مۈگدەپ ئولتۇرۇش ئەدەپسىزلىك. شۇ كۈنى بىردەم مۈگدىگەندىن كېيىن ئۇيقۇ دورىسى كۈچتىن قالدى. يىغىن قاتناشقۇچىلار ھەممىسىنىڭ قۇلاقلىرى دىڭلىنىڭ، كۆزلىرى كېرىلىپ سەھنىدىكى مۇئەللىمنىڭ ئاغزىغا باقتى. چۈنكى مۇئەللىم 18قۇرۇلتايدا تەكىتلەنگەن خەلق تۇرمۇشىغا ھەقىقى پايدىلىق مەزمونلار ئۈستىدە توختىلىۋاتاتتى. مۇئەللىم قومۇل ۋىلايىتىنىڭ ھالقىما تەرەققىيات تېمىسىدا سۆزلەپ كېلىپ، قومۇلنىڭ ھەقىقى بىر سانائەت شەھىرى، ئەبەدىيلىك مۇقىم شەھەر بولۇپ مۇساپىسىدىكى تەرەققىياتلار ۋە توسالغۇلار ھەققىدە سۆزلەپ كېلىپ يۇرتىمىزنىڭ سۇ مەنبەلىرىنى، كىشىلەرنىڭ ياشاش مۇھىتى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچىراتمىغان ئەھۋال ئاستىدا، بۈگۈنكىدەك شەھىرىمىزنىڭ مال باھاسىنىڭ كونتىرولسىز قېلىشىدىن مۇستەسنا پەيتلەردە مۇئەللىم قومۇل كىشىلىرىنىڭ ئىستىمال سەۋىيسى ئېلىۋاتقان مائاش بىلەن تەتۈر تاناسىپ ئىكەنلىكىنى تەكىتلەپ، شەھىرىمىزنىڭ مال باھاسى مۇشۇ سۈرئەتتە ئۆرلىسە كېلەر يىلى بىز قوي گۆشىنىڭ بىر كىلوگىراممىسنىڭ 100 يۈەنلىك ئۆتكەنلدىن ئۆتكەنلىكىگە گۇۋاھچى بولىمىز، دېدى. ئاندىن كۆزلىگەن بۈيۈك مەقسەتلەرگە يەتكىلى بولىدىغانلىقىنى ئەمەلىي مىساللار بىلەن تەكىتلەپ ئۆتتى. ئەلۋەتتە، خەلق تۇرمۇشىغا زىيانلىق، مۇھىتقا پايدىسىز ھەرقانداق بىر قۇرۇلۇشنىڭ بارلىققا كېلىشىنى، ئۇنىڭ يۈرۈشىشىنى ھاكىمىيەتلا ئەمەس ھاكىمىيەتنىڭ تۈۋرۈكى بولغان خەلق ئاممىسى قەتئىي خالىمايدۇ. بۇنداق قوش زىيان بەدىلىدە يارىتىلغان ئىقتىسادنىڭ بىزگە ھېچ بىر پايدىسى تەگمەيدۇ. خەلق ساغلاملىقتىن ئايرىلسا، تەبىئىي مۇھىت بۇلغانسا دۆلەتنى قانداقمۇ قۇدىرەت تاپقۇزۇش مۇمكىن؟!مۇئەللىم قومۇلنىڭ كەلگۈسى تەرەققىياتى ئۈستىدە توختۇلۇپ باركۆل ناھىيسىدىكى ئۈچكۆل سەنتاڭخۇ، ئاراتۈرك ناھىيسىنىڭ نوم كۆمۈر كان، شامال ئېلىكتېر كارخانىىرى ھەققىدە كۆز قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويدى. بۇ ئىككى رايونغا سېلىنىۋاتقان مەبلەغ، تۈر جۇڭگودىمۇ ئاز ئۇچىرايدىكەن. كۆلىمى، كۆمۈر زاپىسى دېگەندەك نۇرغۇن جەھەتلەردە جۇڭگو ھەتتا دۇنيادىمۇ ئاز ئۇچىرايدىكەن. قومۇلدا ئاشۇ كانلارنى ئېچىش ۋە توشۇش ئۈچۈن 4 پويىز يولى ياسالدى ۋە ياسالماقچى، ئاسفالىت يول ھە مقياسالدى ياسىلىۋاتىدۇ، كىچىككىنە بىر شەھەردە 4 پويىز ئىستانىسىنىڭ قۇرۇلۇشىمۇ جۇڭگودا كەم ئۇچىرايدىغان ھالەتكەن. مۇئەللىمنىڭ سۆزىچە، يۇرتىمىزنى ھەقىقى بىر ئېغىر سانائەت شەھىرى قىلىپ قۇرۇپ چىقىش ئۈچۈن يۇرتىمىز دۆلەت ئىچى،سىرتىدىكى ئىقتىساسلىق خادىملارنىڭ ،شېركەت، كانكارخانىلارنىڭ ياردىمىگە مۇھتاج بولىدىكەن، بۇنچە غايەت زور قۇرۇلۇشلارنى يورۇقلۇققا چىقىرىش ئۈچۈن ئەلۋەتتە كۆپ بەدەل تۆلىنىدىكەن، بىراق، قومۇلنىڭ ، قومۇل خەلقىنىڭ مۇھىتىنى، ساقلىقىنى قۇربانلىق قىلىش ئەخمىقانىلىك بولىدىكەن. ئەمما، بۇ تەرەققىياتنىڭ مۇقەررەر تەلىپى، بىز دۆلەتنى قۇدىرەت تاپقۇزۇش ئۈچۈن چوقۇم ئىلمىي بولغان تەرەققىيەت يولىنى تېپىشىمىز كېرەكمىش.شۇنداق قىلىپ ئىككى سائەتلىك لىكسىيە غەلبىلىك تاماملاندى، يىغىن زالىدىكى چىقىۋېتىپ مۇئەللىمگە ياندىشىپ قالغانلىقىم ئۈچۈن: مۇئەللىم دەرسنى ياخشى سۆزلىدىڭىز، بولۇپمۇ مېنى بۇلغىلنىۋاتقان مۇھىت مەسىلىسى ۋە خەلق تۇرمۇشى مەسىلىسى بەكرەك قىزىقتۇردى...مۇئەللىم: ھە ، شۇنداقمۇ؟ رەھمەت!...دەپ قويدۇم شۇ....دېگىنىچە تېزتېز قەدەملەر ئېلىپ كېتىپ قالدى. مەنمۇ باش ئايىغى يوق خىياللار بىلەن يولۇمغا راۋان بولدۇم، ئەجەبا بىز كۆز ئالدىمىزدىكى رېئال مەسىلىلەرنى شۇنداقلا، پەرۋاسىزلارچە دەپلا قويۇپ ئۆتۈپ كېتىشىمىز كېرەكمۇ؟! نىمىشقا ئۇنى ھەل قىلىدىغاننىڭ چارىسىنى تېپىپ چىقىشقا ئۇرۇنمايمىز؟! كۈنلەرنىڭ بىرى بارلىق يىغىن قاتناشقۇچىلىرى ئورنىغا ئۇيقۇسىزلىق كېسىلىگە گىرىپتار بولۇپ قالغان بىمارلار ئولتۇرامدىغاندۇ؟! خەلق ھەقىقى كۆڭۈل بۆلىدىغان مەسىلەرنى دەيمىزمۇ؟ دېمەيمىزمۇ؟! يا بارلىقىمىز مەسئولىيەتتىن قېچىپ بىخوتلۇق ئىلكىدە ياشايمىزمۇ؟ ئاقىۋەت كىم ئەڭ ئېغىز زىيانكەشلىككە ئۇچىرىغۇچى بولار؟!ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2212, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2788 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2212, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2788 جۇغلانما بار.تۆھپە : 654ئەڭ ئېغىر زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئاۋام پۇقراغۇ،قارلىق تاغنىڭ بىقىنىدىن بىر بايلىق چىقتى دەپ كولاپ يۈرۈپ قارلىق تاغدىكى مۇزلۇقلار يوقالغىلى تۇردى،ئەگەر ئەشۇ مۇزلۇقلار تۈگىسە قۇمۇل سۇسىز ماكانغا ئايلىنىپ قۇرغاقچىلىق باشلانسا قانداق قىلارمىزدائىملىق ئەزا, جۇغلانما 562, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 438 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 562, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 438 جۇغلانما بار.توردىكى ۋاقتى: 68 سائەتئىچكىرىدىكى بەزى شەھەرلەردە مۇھىتنى بايلىققا يەنى پۇلغا ئالمىشىپ ماسكا تاقاپ ماڭمىسا سېسىقچىلىققا چىدىغىلى بولمايمدىغان ھالەتكە يېتىپتۇ.ھەرنىمە دەيلى بۇ ئۇلۇغ جۇڭخۇا ئەۋلادلىرىغا پۇل بولسىلا باشقا ھەر قانداق نەرسىدىن ۋاز كېچىشكە رازى.ئېكولوگىيىلىك مۇھىت،تەبىئەتنى قوغداش پىسخىكىسى ئەزەلدىنلا نۆل ھالەتتە.0998 توردا يوقئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 3264, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 1736 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 3264, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 1736 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 8830مۇنبەر پۇلى: 449تۆھپە : 712توردىكى ۋاقتى: 309 سائەتبۇ ماقالە مەخسۇس قۇمۇلغا قارتىلغان دەپ قاراشقا بولمايدۇ، ئومۇمەن ئۇيغۇر دىيارىغا باغلساق تامامەن.توغرا بولىدۇ، ھەمىسى ئويلۇنۇشقا تىگىشلىك ياردىرولۇق مەسلە مۇشۇنداق تىز سۇرەتتە نۇرغۇنلغان بايلىق كولاپ تۈگىسە ئۇيغۇر دىيارنىڭ كەلگۈسى قانداق بولۇپ قالا دەپگايىدا ئوز ئوزۇمگە تۈگىمەس سوئالارنى سوراپ قالىمەن.1 توردا يوقتىرىشچان ئەزا, جۇغلانما 1020, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 980 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 1020, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 980 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 17344تۆھپە : 298ھەرقايسى شەھەرلەدە يۇقارقى ئەھۋال ساقلانماقتا، تەرەققىيات ئۈچۈن مۇھىتنى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىتىش. مۇھىت ئاسراش جەھەتتە شۇئار كۆپ ئەمىلى ئۈنۈم ئاز، جەرىمانە تۆلەش ئارقىلىق بۇلغىمىلارنى كۆپلەپ قوپۇپ بېرىش. يىغىنچاقلىغاندا ئېرىشكىنىمىزدىن مەھرۇم بولغىنىمىز كۆپرەك.ھۆرمەتلىك باشقۇرغۇچىلار بىر قانچە يەرلەردە ئىملا خاتالىقى بارئىكەن. تەھرىرلىۋېتەي دېسەم : تەھرىرلىگەندىن كېيىن قايتا تەستىقلىنىدۇ، دە پ ۋاقىت ئىسراپچىلىقى كېلىپ چىقىشىدىن قورۇقتۇم. خاپا بولماي تۈزىتىپ قويسىڭىزلار بوپتىكەن. مەنمۇ بۇنىڭدىن كېيىن ئىملا خاتالىقلىرىنى تۈزىتىپ بولۇپ يوللايمەن.ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 4753, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 247 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 4753, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 247 جۇغلانما بار.تۆھپە : 1119توردىكى ۋاقتى: 319 سائەتبۇنداق يىغىندىكى مۇئەللىمملەر شۇنداقلا سۆز لەپلا قويىدۇ ،خالاس.ئۇ پەقەت سۆزلەيدۇ، لېكىن پىلان تۈزۈشكە،سىياسەت بەلگىلەش قاتنىشالمايدۇ. شۇڭا بەكمۇ ھاياجانلىنىش ياكى ئەنسىرەشنىڭ ھاجىتى يوق.9999 توردا بارئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2895, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2105 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2895, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2105 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 12464مۇنبەر پۇلى: 427تۆھپە : 596توردىكى ۋاقتى: 314 سائەتئىلمىي تەرەققىيات قارىشىدا چىڭ تۇرۇشدىگەن ئىقى قەغەز،قارىسى سىياھ تەشۋىقات خاراكتىرلىك گەپلا خالاس.يىغىنلاردا دىيىلگەن گەپلەر بىلەن قىلغان ئىشلىرى بىر بىرىگە پەقەت ماس كەلمەيدۇ.ھەرقانچە مۇھىم قۇرۇلۇش بولسىمۇ شۇ قۇرۇلۇشنىڭ ئەتىراپىدىكى خەلققە،ئىكىلۇگىيلىك مۇھىتقا ،نەچچە ئون يىللىق تەرەققىياتقا زىيانلىقمۇ ،ئەمەسمۇ ؟ئەتىراپلىق ئويلىنىشى كىرەكتە.
|
ياۋروپا پارلامېنتىدىكى ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى نىڭ يېڭى ئەزالارنى قارشى ئالغان ۋە كونا ئەزالىرىنى ئۇزاتقان مۇراسىمدا ئوڭدىن سوغا د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسياۋروپا پارلامېنتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ۋە ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزاسى فابىو ماسسىمو چاستالدوا، لۇسىيە پاررۇچى خانىم ۋە ريان باررى ئەپەندىلەر. 2019يىلى 26ئىيۇن، بىريۇسسېل.ياۋروپا پارلامېنتىدىكى ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى نىڭ يېڭى ئەزالارنى قارشى ئالغان ۋە كونا ئەزالىرىنى ئۇزاتقان مۇراسىمدا د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيس ئەپەندىسولدا ياۋروپا پارلامېنتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ۋە ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزاسى فابىو ماسسىمو چاستالدو ئەپەندى بىلەن. 2019يىلى 26ئىيۇن، بىريۇسسېل. دولقۇن ئەيسا ئەپەندىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ياۋروپا پارلامېنتىدىكى ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى 2017يىلى 19ئۆكتەبىر كۈنى قۇرۇلغان. بۇ گۇرۇپپىغا ھازىرغىچە 19 نەپەر پارلامېنت ئەزاسى رەسمىي ئەزا بولۇپ قاتناشقان ھەمدە ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا 28 دۆلەت ئىچىدە كۈنتەرتىپكە كۆتۈرۈلۈشى ۋە ئۇيغۇرلارغا مۇناسىۋەتلىك قارارلارنىڭ قوبۇل قىلىنىشى ئۈچۈن كۆپ ئەجىرلەر سەرپ قىلغان.ھالبۇكى، بۇ يىل 26ماي ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا بارلىق دۆلەتلەردە پارلامېنت سايلىمى ئۆتكۈزۈلۈپ، ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى غا ئەزا بولغان بىر قىسىم پارلامېنت ئەزالىرى سايلامغا قاتناشمىغان ياكى سايلىنالمىغان. بۇ سەۋەبتىن ياۋروپا پارلامېنتىدىكى ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى نى تەرتىپكە سېلىش، كونا ئەزالارنى ئۇزىتىش بىلەن بىرگە يېڭىدىن ئەزا قوبۇل قىلىش زۆرۈرىيىتى تۇغۇلغان.26ئىيۇن ياۋروپا پارلامېنتىدا ئۆتكۈزۈلگەن بۇ مۇراسىمغا ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى نىڭ رەئىسى، ياۋروپا پارلامېنتىنىڭ ئەزاسى سوگار ئەپەندى رىياسەتچىلىك قىلغان. دولقۇن ئەيسا ئەپەندى يىغىندا نۇتۇق سۆزلەپ، ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى غا ئەزا بولۇپ ئۇزۇندىن بۇيان شەرقىي تۈركىستان خەلقىنىڭ ئاھۇزارىنى ياۋروپا ئىتتىپاقىغا تەۋە 28 دۆلەتكە ئاڭلىتىش ئۈچۈن ئەجىرلەر سەرپ قىلغان، ياۋروپا پارلامېنتىدا 3 مۇھىم قارارنىڭ، جۈملىدىن 2018يىلى 10ئايدا شەرقىي تۈركىستاندىكى جازا لاگېرلىرى مەسىلىسى توغرىسىدا 15 ماددىلىق قارارنىڭ قوبۇل قىلىنىشىغا ھەسسىلەر قاتقان كونا پارلامېنت ئەزالىرىغا ئۇيغۇر خەلقى نامىدىن رەھمەتلىرىنى بىلدۈرگەن. دولقۇن ئەيسا ئەپەندى بۇ يىغىندا يەنە ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسىدىن ئايرىلىۋاتقان پارلامېنت ئەزالىرىغا د ئۇ ق نامىدىن تەشەككۈر لەۋھەسى تەقدىم قىلغان، يېڭى ئەزالارنى كۈتۈۋالغان.قۇرۇلتاينىڭ بىريۇسسېلدىكى خىزمەتچى خادىمى ريان باررى ئەپەندى بۇ ھەقتە توختالغاندا، ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى نىڭ ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنى، بولۇپمۇ نۆۋەتتە شەرقىي تۈركىستاندا ھۆكۈم سۈرۈۋاتقان جازا لاگېرلىرى پاجىئەسىنى ياۋروپا پارلامېنتىغا تونۇتۇشتىكى رولىنىڭ ناھايىتى زورلىغىنى تىلغا ئالدى. ئۇ مۇنداق دېدى: ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى، بولۇپمۇ 2017يىلى خىتاي ھاكىمىيىتىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندا جازا لاگېرلىرىنى تەسىس قىلىپ، مىليونلىغان ئۇيغۇرلار ئۈستىدىن ئېغىر زۇلۇم سىياسىتى يۈرگۈزۈۋاتقانلىقى ئاشكارىلانغاندىن كېيىن، ياۋروپا پارلامېنتىدا ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنى جىددىي بىر تېما ھالىدا ئوتتۇرىغا كۆتۈرۈپ چىقىشتا زور رول ئوينىدى. ياۋروپا ئىتتىپاقى رەھبەرلىرىنىڭ خىتاي بىلەن بولغان دىيالوگلار ۋە سۆھبەتلەردە جازا لاگېرلىرى مەسىلىسىنى تەكرار ئوتتۇرىغا قويۇشىغا تۈرتكە بولدى. جازا لاگېرلىرىنى شەرتسىز تاقاش ھەققىدە پارلامېنتتا قارارلار قوبۇل قىلىشقا ھەيدەكچىلىك قىلدى. ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى نىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ساقلاش ۋە ئۇنى دائىما كۈچلەندۈرۈش ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىدىكى تەسىرىگە كاپالەتلىك قىلىشنىڭ ئالدىنقى شەرتى. خىتاي ھاكىمىيىتى ئالدىنقى يىلى ياۋروپا پارلامېنتىدا ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسىغا قارشى خىتاي دوستلۇق گۇرۇپپىسى نى قۇرۇپ چىقتى. چۈنكى خىتاي ئۇيغۇرلارنىڭ ياۋروپا پارلامېنتىدىكى تەسىرىدىن چۆچۈگەن ئىدى. ئۇنىڭ بىلەن تىغمۇتىغ ئېلىشىش ئۈچۈن بىزنىڭ ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسىنى تېخىمۇ تەرەققىي قىلدۇرۇشقا ئېھتىياجىمىز بار.مەركىزى بىريۇسسېلدىكى نىڭ خىزمەتچى خادىمى لۇسىيە خانىم بۇ ھەقتە توختالغاندا، ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى نىڭ بىر قىسىم كونا ئەزالىرىدىن ئايرىلىپ قالغانلىقىدىن ئەپسۇسلىنىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇ مۇنداق دېدى: ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى غا ئەزا بولغان ياۋروپا پارلامېنتىنىڭ بىر قىسىم خادىملىرى ئۇيغۇرلار مەسىلىسىگە ئۆز مىللىتىنىڭ مەسىلىسىگە كۆڭۈل بۆلگەندەك كۆڭۈل بۆلەتتى. ئۇلار خىتاينىڭ بېسىملىرىغا پىسەنت قىلمىغان، سوۋغاسالاملىرىغا ئالدانمىغان، ساختا تەشۋىقاتلىرىدىن قايمۇقمىغان، ئادالەت مەيدانىدا چىڭ تۇرۇپ، شەرقىي تۈركىستاندىكى خىتاي زۇلۇمىغا خاتىمە بېرىلىشى، ئۇيغۇرلارنىڭ ئەركىن ھاياتى ئۈچۈن زور بەدەللەر تۆلىگەن ئىدى. ئەپسۇس، ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا 28 دۆلەتتە ئېلىپ بېرىلغان پارلامېنت سايلىمى تۈپەيلىدىن ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسىنىڭ بۇ بىر ئىسىم پىداكار ئەزالىرىدىن ئايرىلىپ قالدۇق. بىزنىڭ ئەمدىكى ۋەزىپىمىز 700 دىن ئارتۇق پارلامېنت ئەزالىرى ئىچىدىن شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىگە ئۇلارغا ئوخشاش كۆڭۈل بۆلىدىغان پارلامېنت ئەزالىرىنى ئىزدەپ تېپىپ يېڭىدىن ئەزا قىلىش ئارقىلىق ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسىنىڭ مەۋجۇتلۇقى ھەم تەرەققىياتىغا كاپالەتلىك قىلىشتۇر.د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندىنىڭ ياۋروپا پارلامېنتىدىكى پائالىيەتلىرى 29ئىيۇن ئاخىرلىشىدىكەن. ئۇ يەنە شەرقىي تۈركىستاندىكى جازا لاگېرلىرى مەسىلىسى ۋە ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى غا ئائىت خىزمەتلىرىنى داۋاملاشتۇرىدىكەن.
|
اقتوبەدە تۇرمىستىق زورلىق كورگەن ايەلدەر تۇرمەدەن شىققاندارمەن ٴبىر عيماراتتا تۇرىپ جاتىر ايماق10 شىلدە 2018، 11:11اقتوبەدە تۇرمىستىق زورلىق كورگەن ايەلدەر تۇرمەدەن شىققاندارمەن ٴبىر عيماراتتا تۇرىپ جاتىر10 شىلدە 2018, 11:11 1570 0اقتوبەدە تۇرمىستىق زورلىقزومبىلىق كورگەن ايەلدەرگە ارناپ وڭىردە اشىلعان ارنايى بولىمدە 8 ايەل تۇرىپ جاتىر. 4 بالا بار. جولداسىنان، بالالارىنان ٴجابىر كورىپ، قالاعا پانا ىزدەپ كەلگەن نازىك جاندىلاردىڭ دەنى اۋدانداردان، دەپ حابارلايدى . ايماقتاعى ٴتىلشىسى.تۇرمىستىق زورلىقزومبىلىق كورگەن ايەلدەرگە ارنالعان ٴبولىم جۇمىسىن جىل باسىندا باستاعان. الايدا، مۇندا وتكەن جىلدىڭ سوڭىنان بەرى تۇرىپ جاتقاندار بار. كۇيەۋىنىڭ جۇدىرىعىنان قاشىپ، بالالارى باس تارتقان ايەلدەر وسى جەردەن پانا تاپقان. جاس شامالارى ٴارتۇرلى. كەيبىر كەلىنشەكتىڭ ەتەگىنەن ۇستاعان 23 بالاسى بار. اۋىر تۇرمىستىق جاعدايداعى تۇلعالاردى قايتا الەۋمەتتەندىرۋگە ارنالعان ورتالىقتىڭ ٴبىر بۇرىشىندا ٴقازىر 8 ايەل تۇرىپ جاتىر.بۇعان دەيىن اقتوبەدە مۇنداي ورتالىقتى جەكە كاسىپكەر اشقان بولاتىن. مەملەكەتتىك مەكەمە رەتىندە ٴبىزدىڭ ورتالىق اشىلدى. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 20 ميلليون تەڭگە قارجى ٴبولىندى. 20 ورىنعا ارنالعان. بالالى ايەلدەر تۇرىپ جاتىر. ٴبىر قيىنى بالالار وينايتىن جەر جوق. وزگە وڭىرلەردە مۇنداي ورتالىق بولەك عيماراتتا ورنالاسقان. سوندىقتان، بالالاردى ساياباققا، ارنايى بالالار الاڭىنا ويناۋعا اپارىپ تۇرادى. ورتالىقتاعى ايەلدەردىڭ اراسىندا كۇيەۋى سوققىعا جىققاندار، بالالارىنان تاياق جەگەندەر، باسپاناسىنان ايىرىلعاندار، بالالارى باس تارتقاندار بار، دەدى اۋىر تۇرمىستىق جاعدايداعى تۇلعالاردى قايتا الەۋمەتتەندىرۋگە ارنالعان ورتالىق ديرەكتورى سابىرعالي داۋلەتوۆ.جولداسىنان، بالالارىنان ٴجابىر كورگەن نازىك جاندىلاردىڭ دەنى اۋدانداردان. اقتوبەنىڭ العا اۋدانىنان قالاعا قاشىپ كەلگەن گۇلسىم جيەنبايەۆا وسىندا تۇرىپ جاتىر. 39 جاستا. ويىل اۋدانىنىڭ تۋماسى 61 جاستاعى العالىق ازاماتقا تۇرمىسقا شىققان. 3، 6، 17 جاستاعى بالالارى بار. ۇلكەنى ٴقازىر وزىمەن بىرگە. قالعان ەكەۋىن ۋاقىتشا ينتەرناتقا ورنالاستىرعان. دەمالىس كۇندەرى قاسىنا الىپ كەلەدى. جولداسى 5 جىل بويى ۇزدىكسىز ساباپ كەلگەن. جۇكتى كەزىمدە دە ايامادى دەپ وتىر. بار تىلەگى ۋاقىتشا بولسا دا باسپانا تاۋىپ، بالالارىمەن بىرگە تۇرۋ. باسپاناسى بولماسا بالالارىن كۇيەۋى تارتىپ الا ما دەپ قورقادى.ەشكىمىم جوق. اتاانام بولسا بۇلاي اركىمنىڭ كوڭىلىنە قاراپ، كەزكەلگەن جاننان ٴسوز ەستىپ جۇرمەس ەدىم. كۇيەۋىم 5 جىل بويى ۇرىپ كەلدى. پىشاقتان دا قالدىم. ەكى رەت قىلعىندىرىپ، ارەڭ قۇتىلىپ شىقتىم. بالالارىمدى قىستى كۇنى دالاعا لاقتىرىپ تاستايتىن. ۇلكەن ۇلىممەن ارەڭ قۇتىلاتىنبىز. بيلىكتەن كومەك سۇرايمىن. ۋاقىتشا بولسا دا بالالارىممەن بىرگە تۇراتىن پاتەر تاۋىپ بەرسە. ٴۇش بالامنىڭ باسىن قوسىپ وتىرعىم كەلەدى، دەدى گۇلسىم جيەنبايەۆا.ورتالىقتا 2 جاتىن بولمەسى بار. ازىرگە ارنايى اسحانا قاراستىرىلماعان. بالالار ٴۇشىن ويىن بولمەسى دە جوق. مۇندا كەلىنشەكتەر جارتى جىلعا دەيىن تۇرا الادى. زورلىقزومبىلىق قۇرباندارىمەن پسيحولوگ جۇمىس جاسايدى. زاڭگەرلەر قۇجاتتارىن جاساۋعا كومەكتەسەدى.ورتالىق ديرەكتورى سابىرعالي داۋلەتوۆ بولاشاقتا بارلىق جاعداي جاسالادى دەپ وتىر. الايدا، مۇنداعىلار ٴقازىر تۇراقتى مەكەنى جوق قاڭعىباستارمەن ٴبىر عيماراتتا تۇرىپ جاتىر. ەسىكتەرى بولەك بولسا دا قورقىنىش كوپ.عيمارات ەكى بولىككە بولىنگەن. ارعى جاق بولىگىندە تۇراقتى مەكەنى جوق تۇلعالار تۇرادى. ارالارىندا تۇرمەدەن شىققاندار دا بار. قاڭعىباستار تۇرادى. ٴبىزدىڭ بولىمشەگە ورنالاسقىسى كەلەتىن ايەلدەر كوپ. ٴبىراق قورقادى كەلۋگە، دەدى سابىرعالي داۋلەتوۆ.اۋىر تۇرمىستىق جاعدايداعى تۇلعالاردى قايتا الەۋمەتتەندىرۋگە ارنالعان ورتالىعىندا تۇراقتى مەكەنى جوق 41 ادام تۇرادى. شالقار، تەمىر، مۇعالجار اۋداندارىنىڭ تۋمالارى. بارلىعى قازاق ۇلتىنان.
|
ماكرون نازاربايەۆقا: سىزبەن تانىسقانىما وتە قۋانىشتىمىن پرەزيدەنت19 قازان 2018، 08:5619 قازان 2018, 08:56 1623 0استانا، .. مەملەكەت باسشىسى فرانسيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ەممانيۋەل ماكرونمەن كەزدەستى. بۇل تۋرالى اقوردانىڭ ٴباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى.نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ازيا ەۋروپا اسەم فورۋمى ٴحىى ٴسامميتىنىڭ اشىلۋ راسىمىنە كەلگەن سوڭ فرانسيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ەممانيۋەل ماكرونمەن كەزدەستى.مەملەكەت باسشىسى ەكى ەل اراسىندا ديپلوماتيالىق قارىمقاتىناس ورناعانىنا 26 جىل تولعانىن جانە وسى كەزەڭ ىشىندە قاجەتتى بۇكىل شارتتىققۇقىقتىق بازا قالىپتاسقانىن اتاپ ٴوتتى. بۇگىنگى كەزدەسۋىمىزدىڭ ارقاسىندا قازاقستان مەن فرانسيا اراسىنداعى بايلانىستار جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلەدى دەپ سەنەمىن. ٴبىزدىڭ ەلىمىزدە فرانسيانىڭ ونداعان كومپانياسى جۇمىس ىستەۋدە، ٴوزارا تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمى 5 ميلليارد اقش دوللارىنا جەتۋى مۇمكىن، دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.ە.ماكرون نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا ٴىلتيپات بىلدىرە وتىرىپ، قازاقستان مەن فرانسيا اراسىنداعى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك تۋرالى شارتتىڭ 10 جىلدىعى قارساڭىنداعى وسى كەزدەسۋدىڭ سيمۆولدىق ٴمانى زور ەكەنىن اتاپ ٴوتتى. پرەزيدەنت مىرزا، سىزبەن تانىسقانىما وتە قۋانىشتىمىن. مەن پرەزيدەنتتىك قىزمەتكە كەلگەننەن بەرى العاش رەت جۇزدەسىپ وتىرمىز. سىزبەن ٴبىرقاتار ماسەلەنى تالقىلاپ، كوزقاراسىڭىزدى بىلگىم كەلەدى، دەدى فرانسيا باسشىسى.ٴوزارا سەنىم جاعدايىندا وتكەن كەزدەسۋ بارىسىندا تاراپتار ەكى جاقتى قارىمقاتىناس ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، وڭىرلىك جانە حالىقارالىق كۇن تارتىبىندەگى مەيلىنشە وزەكتى پروبلەمالار جونىندە اشىق پىكىر الماستى.
|
قازاقستاننىڭ ۇلەسى جوعارى باعالاندىالەم 31 تامىز، 20203 رەت كورسەتىلدىدايگو فۋكۋريۋ مارۋ مۋزەيىندە حالىقارالىق يادرولىق سىناقتارعا قارسى كۇنىنە، سونداياق سەمەي يادرولىق سىناق پوليگونىنىڭ جابىلۋىنىڭ 29 جىلدىعىنا وراي ارنايى فوتوكورمە اشىلدى.كورمە وتكىزىلىپ وتىرعان مۋزەي تراۋلەر دايگو فۋكۋريۋمارۋ ەسىمىمەن اتالادى. ونىڭ ەكيپاجى 1954 جىلى 1 ناۋرىزدا بيكيني اتوللىندا امەريكاندىق كاستل براۆو سۋتەگى بومباسىن سىناۋ ناتيجەسىندە اۋىر رادياتسيالىق جاراقات العان بولاتىن.مەرەيلى كۇنگە ورايلاستىرىلعان كورمە 5 قىركۇيەككە دەيىن سوزىلادى. كورمەنىڭ فوتوسۋرەتتەرىندە سەمەي پوليگونىنداعى سىناقتاردى وتكىزۋ تاريحى مەن ونىڭ بارىسى، سونداياق نەۆاداسەمەي انتيادرولىق قوزعالىسى بەينەلەنگەن.2016 جىلى قازاقستاننىڭ جاپونياداعى ەلشىلىگىنىڭ باستاماسىمەن مۇراجايدا تۇراقتى ەكسپوزيتسيا اشىلىپ، وندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ سەمەي يادرولىق پوليگونىن جابۋ تۋرالى تاريحي شەشىمى تۋرالى تانىستىرىلعان.جاپونيا پارلامەنتى وكىلدەر پالاتاسىنىڭ دەپۋتاتى، ەلدىڭ بۇرىنعى قورشاعان ورتانى قورعاۋ ءمينيسترى يوسياكي حارادا، سونداياق جاپونيا اتوم جانە سۋتەگى بومبالارى قۇرباندارى كونفەدەراتسياسىنىڭ توراعاسى تەرۋمي تاناكا يادرولىق سىناقتارعا قارسى حالىقارالىق ءىسقيمىل كۇنىنە قاتىستى ءوز ويلارىمەن ءبولىستى. جاپوندىق دەپۋتات قازاقستاننىڭ يادرولىق قارۋسىزدانۋ ۇدەرىسىنە قوسقان ەرەكشە ۇلەسىن اتاپ ءوتتى. كونفەدەراتسيا توراعاسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ جاھاندىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋداعى جانە يادروسىز الەم قۇرۋداعى جەتەكشى ءرولىن جوعارى باعالادى.
|
نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىشنىڭ بىرىنچى سېپىدىكى 1شۇجىلار2019.01.08 17:12 مەنبە: شىنجاڭ گېزىتى2018 يىلى، نامراتلارنى يۆلەشنى تۇتقانلىق ئاساسىي قاتلام پارتىيە قۇرۇلۇشىنى تۇتقانلىق، نامراتلارنى يۆلەشنى تۇتقانلىق ئىقتىسادىي تەرەققىياتنى تۇتقانلىق، نامراتلارنى يۆلەشنى تۇتقانلىق خەلق تۇرمۇشىنى ياخشىلاشنى تۇتقانلىق دېگەن پىكىر يولىغا ئاساسەن، لوپ ناھىيەسىگە ئاپتونوم رايوندىن تاللاپ ئەۋەتىلگەن 90 نەپەر 1 شۇجى، خوتەن ۋىلايىتىدىكى ۋىلايەتكە بىۋاسىتە قاراشلىق ئورۇنلاردىن تاللاپ ئەۋەتىلگەن 31 نەپەر 1 شۇجى ۋە بۇ ناھىيەدىن تاللاپ ئەۋەتىلگەن 67 نەپەر 1 شۇجى نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش خىزمىتىدە ئۆز كارامىتىنى جارى قىلدۇرغاچقا، نامرات كەنتلەر بىر بىرلەپ كىرىمىنى ئاشۇرۇپ، نامراتلىقتىن قۇتۇلۇش يولىغا ماڭدى.2019 يىلى يېڭى يىلدىن كېيىن، مۇخبىر لوپ ناھىيەسىگە بېرىپ 1 شۇجىلارنىڭ نامراتلارنى يۆلەش خىزمىتىنى زىيارەت قىلغاندا، لوپ ناھىيەلىك پارتكوم ئاساسىي قاتلام ئىشخانىسىنىڭ مۇدىرى ما چاڭمىڭ تونۇشتۇرۇپ مۇنداق دېدى: 1 شۇجىلار جەمئىي 270 مىليون يۈەن مەبلەغ ماسلاشتۇردى، 207 بېيىش تۈرى كىرگۈزدى، كوللېكتىپ ئىگىلىكتىكى پۇچەك كەنتتىن 11نى ئازايتتى، 229 ئۇل ئەسلىھە تۈرىنى يولغا قويدى، نامرات كەنتلەرنىڭ 17 كىلومېتىر يولنى قاتتىقلاشتۇرۇشىغا ياردەم بەردى، 850 مەيدانقېتىم تۈرلۈك ئەدەبىيات سەنئەت ئويۇنى قويدى...ئەمەلىي ئىش قىلغۇچى يەرنى ئوبوروت قىلىپ ئەمگەك كۈچى ئاجراتتۇق، ئوغلۇم سىرتتا ئىشلەيدۇ، كېلىنىم كەنتتىكى كارخانىدا ئىشلەيدۇ، ئۇلار ئىككىسى ھەر ئايدا 4000 يۈەن كىرىم قىلىدۇ. 1 ئاينىڭ 3 كۈنى چۈشتىن بۇرۇن، لوپ ناھىيەسىنىڭ دول يېزىسى بوستان كەنتىدىكى ئارخىپ تۇرغۇزۇلۇپ كارتا بېجىرىلگەن نامرات ئاھالە غوجىئابدۇللا جامال كۈلۈپ تۇرۇپ: بۇلارنىڭ ھەممىسى كەنتنىڭ 1 شۇجىسى لياڭ خۇەن ئائىلىمىزگە ئېلىپ كەلگەن يېڭى ئۆزگىرىش، دېدى.بۇلتۇر لوپ ناھىيەلىك پارتكوم مەخسۇس ئالاقە ئىدارىسىنىڭ ئىدارە باشلىقى لياڭ خۇەن بۇ كەنتكە كېلىپ 1 شۇجى بولدى، غوجىئابدۇللا ئىلگىرى: 30 ياشقا كىرگەن بۇ كىچىك يىگىت كەنتتە نېمىمۇ قىلالىسۇن؟ دەپ گۇمانلانغانىدى. نەچچە ئاي ئۆتكەندىن كېيىن، غوجىئابدۇللانىڭ گۇمانى ماختاشقا ئايلىنىپ: ئەسلىدە بۇ كىچىك يىگىت ئەمەلىي ئىش قىلغۇچىكەن، دېدى.بوستان كەنتىدە ئارخىپ تۇرغۇزۇلۇپ، كارتا بېجىرىلگەن 205 نامرات ئائىلە، 843 ئاھالە بار. لياڭ خۇەننىڭ بۇلتۇر باش باھاردا باسقان نامراتلارنى يۆلەشتىكى تۇنجى قەدىمى يەرنى چوڭ بىرىكتۈرۈش، چوڭ ئوبوروت قىلىش بولدى. يەرنى قانداق بىرىكتۈرۈش، ئوبوروت قىلىشتا، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ دېگىنى ھېساب! ئۇنىڭ بىرتۇتاش پىلانلىشى بىلەن، كەنتتىكى بەش تېرىقچىلىق چوڭ ئائىلىسى شۇ كەنتتىكى پارچە، تارقاق، تىجارەت كۆلەم ئۈنۈمى تۆۋەن، ئەمگەك كۈچى يوق ئائىلىلەرنىڭ يەرلىرىدىن 900 مونى بىرىكتۈرۈپ ھۆددە ئالدى.ئارقىدىنلا، لياڭ خۇەن يەنە 50 نەچچە ئارتۇق ئەمگەك كۈچىنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىش مەسىلىسىنى ھەل قىلىشقا تۇتۇش قىلدى.كەنت ئاھالىسى بەكرى سىدىقۇللا باقمىچىلىق چوڭ ئائىلىسى بولۇپ، يىللىق كىرىمى 100 مىڭ يۈەندىن ئاشاتتى. لياڭ شۇجى مېنىڭ باشلامچىلىق قىلىپ باقمىچىلىق ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇشۇمنى ئېيتتى، مەن ئورۇن، مەبلەغ، خەۋپ خەتەر قاتارلىق ئامىللارنى ئويلاشقاندىن كېيىن، ماقۇل بولۇشقا جۈرئەت قىلالمىدىم. بەكرى مۇنداق دېدى: ئۇ مەن بىلەن يۈزتۇرا سۆزلىشىپ، چىن قەلبىدىن دەۋەت قىلىپ، ماڭا سىياسەت، پايدا، خەۋپ خەتەردىن قانداق ساقلىنىش قاتارلىقلارنى سۆزلەپ، ئەندىشەمنى تۈگەتتى. 2018 يىلى 3 ئايدا رويخەتكە ئالدۇرغان مەبلىغى 500 مىڭ يۈەن بولغان رۇڭفۇ دېھقانلار باقمىچىلىق كەسپىي ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇلدى، ئالتە نامرات ئائىلە 30 مىڭ يۈەندىن 50 مىڭ يۈەنگىچە ئاز سوممىلىق قەرز پۇل ئېلىپ پاي قوشۇپ ھەمكارلىق كوپىراتىپىغا ئەزا بولدى، ھەربىر ئائىلىگە يىلىغا 2000 يۈەندىن 3000 يۈەنگىچە پايدا تەقسىم قىلىپ بېرىلدى، ھەمكارلىق كوپىراتىپى يەنە نامرات ئائىلىلەردىكى 20 ئەمگەك كۈچىنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشىغا تۈرتكە بولدى، ئۇلار ئايدا 1300 يۈەندىن ئىش ھەققى ئالالايدۇ.ئۇزاق ئۆتمەي، لياڭ خۇەن يەنە ئاياللارنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىش مەسىلىسىنى ھەل قىلىشقا باشلىدى. لياڭ خۇەننىڭ ھەر تەرەپلىمە تىرىشىشى بىلەن لوپ ناھىيەلىك بوستان كىيىم كېچەك چەكلىك شىركىتى ناھايىتى تېزلا قۇرۇلدى. شىركەتكە شۇ كەنتتىكى قابىل ئايال زۆھرەگۈل سىراجىئەخمەت باشلامچى بولۇپ، 40 ئايالنىڭ يېقىن ئەتراپتا، ئۆز جايىدا ئىشقا ئورۇنلىشىشىنى ھەل قىلدى، ھەربىر كىشىنىڭ ئوتتۇرىچە ئايلىق ئىش ھەققى 1400 يۈەنگە يەتتى.ھەر كۈنى ئاياللار ئىنتايىن خۇشال ھالدا زاۋۇتقا ئىشلەشكە بارىدۇ. زاكاس بارغانسېرى كۆپەيدى، يانچۇقمۇ بارغانسېرى تومپايدى، ئاياللارنىڭ ئىشلەش غەيرىتىمۇ بارغانسېرى ئاشتى.كىچىك لاپاس كەنت ئاھالىسىنىڭ كىرىمىنى ئاشۇردىلوپ ناھىيەسىنىڭ بۇيا يېزىسى باش كونزىيا كەنتىدە، كەنتنىڭ 1 شۇجىسى لۈ جيارۇڭ تىلغا ئېلىنسىلا، كەنت ئاھالىسى ئاغزى ئاغزىغا تەگمەي ماختىشىدۇ.باش كونزىيا كەنتى ئېغىر نامرات كەنت بولۇپ، ئارخىپ تۇرغۇزۇلۇپ، كارتا بېجىرىلگەن 100 نامرات ئائىلە، 404 ئاھالە بار.ھازىر قەھرىتان سوغۇق بولسىمۇ، بىراق ھەر بىر ئائىلىنىڭ ھويلىسىدىكى كىچىك لاپاستا كەنت ئاھالىسىنىڭ ئالدىراش ئىشلەۋاتقان سىماسىنى كۆرگىلى بولىدۇ. 1 ئاينىڭ 3 كۈنى چۈشتە، لاپاستا ئىشلەۋاتقان نامرات ئاھالە تۇرسۇننىيازخان ئابلىز مۇنداق دېدى: كىچىك لاپاس ئېلىپ كەلگەن پايدىنىڭ تەمىنى تېتىدۇق، ئۈمىدنى كۆردۇق، غەيرەت ۋە ئىشەنچكە تولدۇق.ئەنئەنىۋى تېرىقچىلىق قۇرۇلمىسىنى ئۆزگەرتىپ، كەنت ئاھالىسىنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن، 2018 يىلى ئەتىيازدىن باشلاپ، لۈ جيارۇڭ ئەلرايىنى بىلىش، ئەلگە نەپ يەتكۈزۈش، ئەلنى مايىل قىلىش بويىچە كەنتتە تۇرۇشلۇق خىزمەت ئەترىتىنىڭ ئەزالىرىنى باشلاپ نامرات ئائىلىلەرگە كىرىپ، ھويلىسى تاشلىنىپ قالغان 66 نامرات ئائىلىنىڭ كىچىك لاپاس سېلىشىغا ياردەم بېرىپ، كۆكتات تېرىشنى راۋاجلاندۇرۇپ، نامرات ئائىلىلەرنى تېرىقچىلىق، باقمىچىلىق سىياسىتى بويىچە يۆلىدى ۋە تېخنىكا جەھەتتە يېتەكچىلىك قىلدى.كەنت ئاھالىسى تۆمۈرخان ئىمىن كەنتتىكى نامرات ئاھالە، ئائىلىسىدىكى تۆت نوپۇسنىڭ ئالتە مو يېرىدىن باشقا كىرىم مەنبەسى يوق ئىدى. بۇلتۇر يىل بېشىدا، لۈ جيارۇڭ ئۇنىڭ ھويلىسىدا كىچىك لاپاس سېلىشىغا يېتەكچىلىك قىلىپ، يۇۋبەيسەي، سۈەنمياۋ ئۆستۈردى. ئۇنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر يېڭى كۆكتاتلارغا ئېغىز تېگىپلا قالماي، بۇ لاپاس يەنە ئۇنىڭ ئائىلىسىنىڭ كىرىمىنى بىر يىلدا 2000 يۈەندىن كۆپرەك ئاشۇردى.كىچىك لاپاستىن باشقا، لۈي جيارۇڭ يەنە تۆمۈرخاننىڭ 50 مىڭ يۈەن ئاز سوممىلىق قەرز پۇل ئېلىشىغا ياردەم بېرىپ، نامراتلىقتىن قۇتۇلۇش پىلانى تۈزۈپ بەردى.بۈگۈنكى كۈندە، تۆمۈرخان بانكىدىن قەرز پۇل ئېلىپ، بەش تۇياق نەسىللىك كالا سېتىۋېلىپ، باقمىچىلىقنى راۋاجلاندۇردى. ئۇ ھاياجانلانغان ھالدا مۇنداق دېدى: لۈي شۇجى مېنىڭ لاپاس، قوتان، كاتەك سېلىشىمغا ياردەم بەردى، ئۇ بىزگە مۇشۇنداق كۆڭۈل قويۇپ ياردەم بەرگەن يەردە، بىز ئەمدى ھۇرۇنلۇق قىلساق بولمايدۇ. مەن يەڭنى تۈرۈپ، غەيرەتكە كېلىپ، تېزدىن نامراتلىقتىن قۇتۇلۇپ بېيىيمەن.كەنت ئاھالىسىنىڭ كىرىمى كۆرۈنەرلىك كۆپەيگەنلىكتىن، 2018 يىلى باش كونزىيا كەنتى لوپ ناھىيەلىك پارتكوم تەرىپىدىن پۈتۈن ناھىيە بويىچە 2018 يىللىق خاس كەسىپلەر ئارقىلىق كىرىمنى ئاشۇرۇشتىكى ئىلغار كەنت بولۇپ باھالاندى.قۇرۇق گەپ قىلغاندىن، ئەمەلىي ئىشلىگەن ياخشى2018 يىلى 1 ئاينىڭ 31 كۈنى، شىنجاڭ دۆلەت مۈلكى مەبلەغچىلىك تىجارىتى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى پىلان مالىيە بۆلۈمىنىڭ دىرېكتورى ياڭ جيې ھاڭگىيا بازىرىنىڭ خوراز توغراق كەنتىگە كېلىپ 1 شۇجى بولدى. بۇ كەنتتە ئارخىپ تۇرغۇزۇلۇپ، كارتا بېجىرىلگەن 246 نامرات ئائىلە، 863 ئاھالە بار، ياڭ جيې بۇ يەرگە كەلگەندىن كېيىن، نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش خىزمىتىدە دۇچ كېلىدىغان قىيىنچىلىقنىڭ تەسەۋۋۇرىدىكىدىنمۇ بەكرەك كۆپ ئىكەنلىكىنى بايقىدى.بۇلتۇر يىل بېشىدىكى بىر قېتىملىق كەنت ئاھالىلەر يىغىنىدا، ياڭ جيې يەرنى كۆجۈملەشتۈرۈپ تېرىش ۋە ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇپ، خاس باقمىچىلىقنى راۋاجلاندۇرۇش ئويىنى ئوتتۇرىغا قويدى، يىغىندا كۆپچىلىك چاۋاك چېلىشقان بولسىمۇ، بىراق يىغىندىن كېيىن ھېچكىم ھەرىكەتكە كەلمىدى.نەچچە كېچە ئۇخلىماي ئويلىنىش ئارقىلىق، ياڭ جيې نۇقتىدىن بۆسۈش ھاسىل قىلىپ، نۇقتا ئارقىلىق دائىرىنى يېتەكلەپ، 2018 يىلى ئالدى بىلەن تېرىقچىلىق، باقمىچىلىقنى نۇقتىدا سىناق قىلىپ، كەنت ئاممىسىغا ئۈلگە كۆرسىتىشنى قارار قىلدى.ئىشلەيمەن دەپلا ئىشلەش. ياڭ جيې سۇ تۇپراق بايلىقى ۋە ئاممىۋى ئاساسى ياخشى بولغان ئالتىنچى مەھەللىدىن باشلاپ تۇتۇش قىلىپ، 100 موغا يېقىن تۇتاش يەردە سۇ تېجەپ تېمىتىپ سۇغىرىدىغان سەۋزە تېرىقچىلىقىدا ئۈلگە كۆرسىتىشنى پىلانلىدى. ئەسلىھە، ماشىنا سېلىنمىسىنى شىنجاڭ دۆلەت مۈلكى مەبلەغچىلىك تىجارىتى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ئۈستىگە ئالدى، پايدىسى دېھقانلارغا بولدى.قارا توخۇ ۋە ياۋا بېلىق خاس باقمىچىلىقى جەھەتتە، ياڭ جيې نامرات ئاھالە ئەمەرنىياز تۇرسۇننىياز بىلەن تۇرنىسا تۇرسۇننىياز ئاكا سىڭىل ئىككىيلەننى تېپىپ، كەنت ئاھالىلەر كومىتېتى بىلەن بىرلىكتە ئىككى تۈركۈمدە 3000 قارا توخۇ، 100 مىڭ ئوتخور بېلىق بېلىجىنى بېقىش، ئاكا سىڭىل ئىككىيلەن پەقەت بېقىشقىلا مەسئۇل بولۇش، خىزمەت ئەترىتى سېتىشقا مەسئۇل بولۇش توغرىسىدا ۋەدە بەردى.بىر ياز جاپالىق ئىشلەش ئارقىلىق، ھوسۇل ئالىدىغان كۈز پەسلى يېتىپ كەلدى، سۇ تېجەپ تېمىتىپ سۇغىرىدىغان سەۋزىدىن مو بېشىغا 1000 يۈەنگە يېقىن كىرىم قىلىندى، قارا توخۇنى كەنت ئاھالىلىرى ئىلگىرى ئويلاپمۇ باقمىغان باھادا ساتتى، ئوتخور بېلىقى بىر سانتىمېتىرغا يەتمىگەن بېلىجاندىن يوغىناپ، 10 سانتىمېتىردىن ئاشتى، ئەي بولۇش نىسبىتى 80تىن ئاشتى.ياڭ جيې تولۇق ئىشەنچ بىلەن مۇنداق دېدى: قۇرۇق گەپ قىلغاندىن، ئەمەلىي ئىشلىگەن ياخشى. تېرىقچىلىق، باقمىچىلىقنى نۇقتىدا سىناق قىلىش خىزمىتى مۇۋەپپەقىيەتلىك بولدى، كەنت ئاھالىلىرى بۇنى كۆرۈپ ئىنتايىن خۇش بولدى. ھازىر نامرات كەنت ئاھالىلىرى تالىشىپ تۇرۇپ قارا توخۇ بېقىپ، سۇ تېجەيدىغان زامانىۋى يېزا ئىگىلىك تېرىقچىلىقى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان بولدى، كەنت ئاھالىسىنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلۇپ بېيىش باھارى بىزگە يېقىنلاپ كەلمەكتە.
|
12 جەلتوقسان, 07:58 488 0 ءوندىرىس اسەل انۋاربەكەلىمىزدە تمددا تەڭدەسى جوق قالدىقتاردان ەنەرگيا ۇنەمدەيتىن ءونىم پايدا بولدى. وتاندىق كومپانياسى ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ جانە عيماراتتاردى جىلىتۋ ءۇشىن قازاقستاندىق شيكىزات پەن قالدىقتاردان جاسالعان امبەباپ ءونىمدى ۇسىندى.اتالعان جوعارى تەحنولوگيالىق جوبا ءونىمدى يننوۆاتسيالاردى ىنتالاندىرۋ جوباسى اياسىندا دۇنيەجۇزىلىك بانك پەن قازاقستان ۇكىمەتى جەلىسى بويىنشا گرانتتى جەڭىپ الدى، بۇل كومپانياعا تۇراقتى وندىرىسكە شىعۋعا مۇمكىندىك بەردى. ۆاكۋمدىق وقشاۋلاۋ پانەلىنىڭ جوباسى بويىنشا عىلىمي كەڭەسشى ەلجان ورىنبەكوۆ اتالعان ءونىمنىڭ بىرەگەيلىگى تۋرالى ايتىپ بەردى. پانەل تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، ءبۇكىل الەمدە قاجەت سيپاتتامالارعا يە. ءبىر ماتەريالدا بىرنەشە قاسيەت بار: گيدرويزولياتسيا، شۋدان وقشاۋلاۋ، وتقا توزىمدىلىك، جىلىتۋ، ەنەرگيا ۇنەمدەۋ. ياعني، بىرەۋىندە بەسەۋ. يننوۆاتسيالىق ءونىم جىلۋ وقشاۋلاۋى بويىنشا باسقا قۇرىلىس ماتەريالدارىمەن سالىستىرعاندا 6 ەسە جوعارى، ورناتۋى وڭاي، بىراق ەڭ باستىسى، بۇل ەكولوگيالىق تازا، ويتكەنى ءبىز جىلۋ وقشاۋلاۋ پانەلىنىڭ قۇرامىن مۇقيات تاڭدادىق، دەيدى ەلجان ورىنبەكوۆ.بۇل تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار بارلىق تمد ەلدەرىندە تەڭدەسى جوق ماتەريال. سونداياق وتاندىق ءازىرلەۋشىلەر ۇسىناتىن ءونىم 100 پايىز قازاقستاندىق. ونى ءوندىرۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى شيكىزات قانا ەمەس، قالدىقتار دا پايدالانىلادى. ءبىزدىڭ جوبا الماتىدا وتكەن بايقاۋدا جىلدىڭ ۇزدىك ءونىمى اتالىمىندا جەڭىسكە جەتتى. ءونىم قۇنى بويىنشا ستاندارتتى جىلۋ وقشاۋلاعىش ماتەريالداردان 30 پايىزعا قىمبات، بىراق بارلىق بەس سيپاتتامانى ەسكەرە وتىرىپ، ونىڭ وزىندىك قۇنى ستاندارتتى ماتەريالدارعا قاراعاندا 45 پايىزعا تومەن. ءونىمنىڭ وتقا توزىمدىلىگى دە ماڭىزدى، ءويتكەنى قازىر بۇل قۇرىلىس ماتەريالدارىنا قويىلاتىن نەگىزگى تالاپ، دەپ اتاپ ءوتتى كەڭەسشى.تەگتەر وتاندىق ءونىم
|
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى چاۋۇشوغلۇ: خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى بىلەن ئۇيغۇر مەسىلىسى ھەققىدە سۆزلەشتۇق دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىمەۋلۈت چاۋۇشوغلۇ باياناتىنىڭ ئاخىرىدا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ تۈرك قان سىستېمىسىدىن ئەمەسلىكى توغرىسىدا دوكلات ئېلان قىلغانلىقىنى، لېكىن ئۇيغۇرلارنىڭ بىر تۈرك قوۋمى ئىكەنلىكىنى تەكىتلەپ مۇنداق دېدى: مەلۇم بولغىنىدەك خىتاي ئۇيغۇرلارنىڭ تۈرك قوۋمى ئەمەسلىكى توغرىسىدا دوكلات ئېلان قىلدى. بىز ئۇلارغا، ئۇيغۇرلار بىلەن ئېتنىك، مەدەنىيەت ۋە دىنىي جەھەتتىن زىچ مۇناسىۋىتىمىز بارلىقىنى ئېيتتۇق. ئۇيغۇرلارغا كۆڭۈل بۆلۈشىمىز نورمال ئىش. بىز خىتاينىڭ بىر خىتاي سىياسىتىنى قوللايمىز، دەۋاتىمىز. بىز خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمىزدە ئۇيغۇر مەسىلىسىنى سەمىمىي بىر شەكىلدە ئوتتۇرىغا قويۇۋاتىمىز. خەلقئارادىكى ئۇيغۇر مەسىلىسىنى ئىنسان ھوقۇقلىرى جەھەتتىن ئوتتۇرىغا قويۇۋاتىمىز. بۇ، خىتاي رەھبەرلىرى بىلەن ئېلىپ بارغان بۇرۇنقى ئۇچرىشىشلىرىمىزدىمۇ كۈنتەرتىپكە كەلگەنگە ئوخشاش ميۇنخېندىكى بىخەتەرلىك يىغىنىدىمۇ خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يى بىلەن ئۇيغۇر مەسىلىسى توغرىسىدا سۆزلەشتۇق.تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشوغلۇ ئۆتكەن يىلى 2ئايدا جەنۋەدە چاقىرىلغان ب د تەشكىلاتى يىغىنىدا سۆزلەپ، خىتاي جازا لاگېرلىرىنى تاقىۋەتسۇن دېگەنىدى. دەل بىر يىل ئۆتكەندىن كېيىن مۇخبىرلارغا بۇلارنى دېيىشىدىكى سەۋەب نېمە؟ ئەنقەرەدىكى ئۇيغۇر تەتقىقات ئىنستىتۇتى مۇدىرى دوكتور ئەركىن ئەكرەم ئەپەندى بۇ ھەقتە توختالدى.تۈركىيەدە تونۇلغان ژۇرنالىست مەمەت ئەلى ئۈنال ئەپەندى تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرىنىڭ باياناتى ھەققىدىكى كۆزقارىشىنى بايان قىلىپ مۇنداق دېدى: ئەپسۇسكى ئۇلار، خىتايغا قارىتا بەكلا يۇمشاق پوزىتسىيە تۇتماقتا. خىتاي بىلەن مۇناسىۋىتىمىز بۇزۇلۇپ كېتەرمۇ؟ دەپ مۇشۇنداق قىلىۋاتىدۇ. يەنە بىر تەرەپتىن تۈركىيە جامائەتچىلىكىنىڭ بۇ ھەقتە ھۆكۈمەتكە بېسىمى بار. قىيىن بىر ئەھۋالدا، نېمە قىلىشىنى بىلەلمەيۋاتىدۇ. جامائەتچىلىكنىڭ بېسىمى بەك مۇھىم.تۈركىيە قەيەردە قىيىن ئەھۋالدا چۈشۈپ قالغان مۇسۇلمان بولسا ئۇلارغا ياردەم قىلىمىز دەيدىغان پرىنسىپى بويىچە ئاپەتكە ئۇچرىغان يەرلەرگە ياردەملەرنى ئەۋەتىپ كەلمەكتە. بۈگۈن ئۇيغۇرلار ھەم جازا لاگېرلىرى ھەم ۋۇخەن ۋىرۇسى تۈپەيلىدىن قاتمۇقات قىيىنچىلىقلارغا دۇچار بولماقتا. ئۇيغۇرلارغا قېرىنداش دۆلەت ھېسابلىنىدىغان تۈركىيە خىتايغا ئىلتىماس قىلىپ، ئۇيغۇرلارغا ياردەم بۇيۇملىرىنى يەتكۈزۈشنى تەلەپ قىلسا خىتاي رۇخسەت قىلارمۇ؟ دوكتور ئەركىن ئەكرەم ئەپەندى خىتاينىڭ بۇنىڭغا رۇخسەت قىلمايدىغانلىقىنى بايان قىلدى.تۈركىيە خەلقى ئۇيغۇرلارنى كەڭكۆلەمدە قوللاۋاتقان بولسىمۇ، بىراق، تۈركىيە ھۆكۈمىتىنىڭ خىتايدىن بەزى ئىقتىسادىي مەنپەئەتلەرنى كۈتۈپ، ئۇيغۇر مەسىلىسىدە سۈكۈت قىلىپ تۇرۇۋاتقانلىقى ئوتتۇرىغا قويۇلماقتا. ھازىر خىتايدا ۋىرۇس تارقالغاندىن كېيىن، خىتايدىن تۈركىيەگە ساياھەتچىلەر كېلەلمەيۋاتىدۇ، خىتاي بىلەن بولغان تىجارەت مۇناسىۋىتىمۇ ۋاقىتلىق چەكلەندى. بۇنىڭ تۈركىيەخىتاي مۇناسىۋىتىگە قانداق تەسىرى بولار؟ دوكتور ئەركىن ئەكرەم بۇ ھەقتىكى كۆزقاراشلىرىنى بايان قىلىپ ئۆتتى.خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ تور بېتىدىمۇ بۇ ئۇچرىشىش توغرىسىدا خەۋەر ئېلان قىلىنغان بولۇپ، خەۋەردە چاۋۇشوغلۇنىڭ تۈركىيەنىڭ شىنجاڭنىڭ مۇقىملىقىنى قوللايدىغانلىقى نى، خىتاي ئېلىپ بېرىۋاتقان دىنىي ئاشقۇنلۇققا قارشى كۈرەشنى قوللايدىغانلىقى نى تەكىتلىگەنلىكى يېزىلغان.
|
جەر تەلىمى نەگە يگەرىلمەي تۇر؟وسىدان ءتورت جىل بۇرىن قىزىلوردا قالاسىندا تۇرعىن ءۇي سالۋ ءۇشىن ينفراقۇرىلىمى تارتىلعان 980 گەكتار اۋماق اشىلىپ، 5 مىڭنان استام ادامعا جەر تەلىمى بەرىلگەن ەدى. باسپانا سالۋ ءۇشىن ءوتىنىش بىلدىرگەندەر سانى جىلدام كوبەيىپ كەلە جاتقان وبلىس ورتالىعى ءۇشىن بۇل ايتارلىقتاي وقيعا بولدى.جاڭا اۋداندا ۇلكەن شارا ۇيىمداستىرىلىپ، كەزەگى كەلگەندەرگە جەردى ۋاقىتشا جالداۋ قۇقىعىن بەرەتىن قاۋلى سالتاناتتى جاعدايدا تابىستالدى. سىردىڭ باس قالاسىنداعى بۇل باستاما ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن باقتىڭ باستى جاڭالىعىنا اينالدى.جالپى ۋچاسكە سانى 5 مىڭنان اسقانىمەن ولاردىڭ ىشىندە كوميسسيا شەشىمىمەن قاۋلى العاندار 4003 بولىپ تۇر. زاڭ تالاپتارىنا سايكەس ولار 3 جىل ىشىندە باسپانا سالىپ، جەر تەلىمى جەكەمەنشىككە ءوتۋى ءتيىس بولاتىن. بىراق كەسىمدى ۋاقىت وتكەنىمەن جاڭا اۋداندا ازىرشە 1035 ادام عانا ءۇي قۇرىلىسىن تولىق سالىپ بىتكەن. بۇل ماسەلەگە جاقىندا وتكەن ەسەپتى كەزدەسۋىندە وبلىس اكىمى قۋانىشبەك ىسقاقوۆ ارنايى توقتالىپ، قالا باسشىلىعىنا شارۋانى شيراتۋدى تاپسىردى. ويتكەنى جەر كەزەگىنە تىركەلگەندەر جىلدانجىلعا ءوسىپ كەلە جاتىر. قازىر وبلىس بويىنشا 96 882 ادام كەزەكتە تۇر. ونىڭ 61،7 پايىزى وبلىس ورتالىعىنان جەر تەلىمىن الۋعا ءۇمىتتى.ماسەلەنى زەرتتەۋ ءۇشىن قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرلان بەردىباەۆقا جولىقتىق. اكىم ورىنباسارى جەر تەلىمىنىڭ يگەرىلۋى قازىر باستى نازاردا تۇرعانىن ايتادى. وسىعان بايلانىستى قۇرىلعان كوميسسيا جاعدايدى تۇراقتى باقىلاپ وتىر. جاڭا اۋدان تۇرعىندارىنىڭ قاتارى كوبەيگەنى ءبارىمىز ءۇشىن كەرەك. ويتكەنى ول ماڭعا مەملەكەت ميللياردتاعان قارجى جۇمساپ، ينفراقۇرىلىم تارتتى. ەگەر ەسىڭىزدە بولسا، 2016 جىلعا دەيىن جەر العاندار باسپاناسىن سالىپ بولعاننان كەيىن جول، ەلەكتر جەلىسىن، كارىز جۇيەسىن، سۋ، گاز قۇبىرىن تارتۋدى سۇراپ جۇرەتىن. قىزىلوردادان جەزقازعانعا قاراي شىعاتىن كۇرە جول بويىنداعى بۇل اۋماققا زاڭ تالاپتارىنا سايكەس ءبارى الدىن الا تارتىلدى، دەيدى ەرلان بەردىباەۆ.ونىڭ ايتۋىنشا، جاقىندا اۋماققا ءۇي تولىق تۇسپەسە دە گاز بەرگىزىلە باستاعان. قاراۋسىز جەرگە اركىماق ءۇيىر بولادى عوي، سول اۋداندا ەلەكتر جەلىلەرى، گاز تاراتۋ قوندىرعىسىنىڭ قۇرىلعىلارى قولدى بولىپ جاتىر. ۇيلەر ءجيى تۇسسە مۇنداي جاعداي بولماس ەدى.كوميسسيا شەشىمىمەن قازىر ونداعى 1035 ادامنىڭ جەرگە جەكە مەنشىك قۇقىعىن العانىن ايتتىق. ودان بولەك 489 ۋچاسكەدە باسپانا قۇرىلىسى جارتىلاي اياقتالىپ تۇر. تاعى 503 ادام ىرگەتاسىن عانا قۇيىپ قويسا، 687 جەر تەلىمىنىڭ يەسى قۇرىلىسقا ەندى كىرىسكەن. ال 120 جەر تەلىمى كەيىن قايتارىلىپ الىندى.ەرلان بەردىباەۆ كوميسسيا مۇشەلەرى ماسەلەگە بارىنشا تۇسىنىستىكپەن قاراپ وتىرعانىن ايتادى. باستاپقىدا باسپانا سالۋعا قارجىسى بولماي قينالىپ جۇرگەندەردىڭ مەرزىمىن ۇزارتىپ تا بەرگەن. بىراق قازىر وسى سەبەپتى سىلتاۋعا اينالدىرىپ العاندار كوبەيىپ تۇر. سوندىقتان دا الداعى ۋاقىتتا بۇل ماسەلەنى سوت شەشىمى ارقىلى رەتتەۋ ويدا بار. كەيبىر جەر تەلىمى ينفراقۇرىلىم جەلىلەرىنىڭ ۇستىنە ءتۇسىپ قالعان جاعدايلار دا بولعان. ولارعا باسقا ۋچاسكە ۇسىنىلىپ، ماسەلە دەر كەزىندە شەشىمىن تاپتى.قالا شەتىندەگى بۇل اۋدانعا مارشرۋتتى كولىك تە قاراستىرىلماعان. ونداعىلار بالاسىن مەكتەپكە، بالاباقشاعا قالاعا جىبەرەدى. سول ءۇشىن شاھار اكىمدىگى جەرگىلىكتى اۆتوبۋس پاركىمەن كەلىسىپ، كۇنىنە 23 مارتە شاعىن سىيىمدىلىقتاعى كولىك جىبەرىپ تۇر. تاڭعى ساعات 6.00دە اۆتوبۋسپەن بارعان كەزىمىز بولدى. بايقاعانىمىز، كولىك كەلىپ تۇراۋ دەپ اسىعا قويمايتىندار كوپ ەكەن. جولاۋشىلاردى ساعاتتاپ كۇتىپ، زارىقتىرىپ بارىپ زورعا جينالعانداردى وتىرعىزىپ، ءجۇرىپ كەتكەن اۆتوبۋستان كەيىن شىققاندار بار اشۋىزاسىن الەۋمەتتىك جەلىگە توگىپ جاتادى. نەگىزى، ءبىزدىڭ ادام تاسىمالىمەن اينالىسىپ جۇرگەن مارشرۋتتى كولىكتىڭ باعىتىن بۇزىپ، باسقا اۋدانعا جىبەرۋىمىزدىڭ ءوزى زاڭسىز، بۇل جەكە كاسىپكەر بيزنەسىنە كەدەرگى كەلتىرۋ بولىپ سانالادى. بىراق ەلگە بولسىن دەگەن نيەتتەگى ازاماتتار شىعىنعا باتقانىنا قاراماستان ءبىزدىڭ وتىنىشىمىزگە تۇسىنىستىكپەن قاراپ وتىر. بىراق جاڭا اۋداننىڭ تۇرعىندارى وسىنى تۇسىنبەي، وزىمىزگە ءمىن تاعادى، دەيدى قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى.جەرگىلىكتى اكىمدىك بۇل اۋدانعا تۇرعىندار وزدەرى قويۋى ءتيىس قوقىس كونتەينەرىن دە دەمەۋشىلەر ەسەبىنەن ورناتىپ بەرىپ وتىر. سونىڭ وزىندە مەنىڭ ۇيىمنەن الىسقا قويدىڭ دەپ ارىزدانۋشىلار كوپ ەكەن. تۇرعىندار تالابىنا ساي الەۋمەتتىك دۇكەن، فەلدشەرلىك پۋنكت پەن ۋچاسكەلىك پوليتسيا بەكەتى اشىلدى. بالالار ءۇشىن ويىن الاڭى دا سالىندى. بىراق وعان ورتاق يگىلىك ەكەن دەپ جاناشىرلىقپەن قاراپ جاتقان ادام از.ەرلان قۇلاحمەت ۇلى كوپتەگەن ادامدا مەن جەر كەزەگىن نەشە جىل كۇتتىم، ەندى ءۇي سالعانىمشا مەملەكەت مەنى مازالاماۋ كەرەك دەگەن پىكىر قالىپتاسقانىن ايتادى. بىراق ءبارىمىز باعىنۋعا ءتيىستى زاڭعا مۇنداي ءۋاج جۇرمەيدى. تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، بۇل جەرلەر جەكەمەنشىككە وتكەنشە العان ادام ەشكىمگە ساتا المايدى، بىرەۋدىڭ اتىنا اۋدارىپ بەرۋدىڭ دە جولى جوق. جالعا الۋ مەرزىمى اياقتالعانعا دەيىن باسپانا سالىنباسا، مەملەكەت ەسەبىنە قايتا الىنادى. سوعان قاراماستان قازىر، كەيىن زاڭداستىرىپ بەرمەككە ۋادە قىلعاندار ۋچاسكەسىن ساۋداعا شىعارىپ جاتىر. سول سوزگە سەنىپ باسپانا سالعاندار ەرتەڭ ۇيدەن دە، جەردەن دە ايىرىلىپ قالۋى ابدەن مۇمكىن.ەرلان قۇلاحمەت ۇلى قازىر قالا بويىنشا جەر كەزەگىندە تۇرعانداردىڭ 4050 پايىزى عانا باسپاناعا شىن مۇقتاج ەكەنىن ايتادى. ولار تەك كەزەگى كەلگەنىن كۇتىپ ءجۇر. اكىمدىك الداعى ۋاقىتتا جەر تەلىمىن الاتىنداردىڭ كەسىمدى مەرزىم ىشىندە ءۇي سالۋعا مۇمكىندىگى بارجوعىن انىقتاپ، ولاردىڭ كەزەگىن ساقتاي وتىرىپ، باسپانا تۇرعىزۋعا دايىندىعى بار تۇرعىندارعا جەر بەرۋدى ويلاستىرىپ وتىر. ەشتەڭە سالماي، ۋاقىتىن وتكىزىپ الىپ جەردەن دە، كەزەكتەن دە قاعىلىپ قالاتىندار ءۇشىن وسى ءتيىمدى. بىراق بۇل زاڭعا قايشى كەلمەۋى كەرەك.وسىدان ءتورت جىل بۇرىن بەرىلگەن ءتورت مىڭ جەر تەلىمىنىڭ جىرى وسىنداي بولىپ تۇر. ودان بەرى دە كەزەككە تۇرعاندار قاتارى قالىڭدادى. قازىر قالا بويىنشا باسپانا سالۋعا جەر سۇراپ ءوتىنىش بەرگەندەر سانى 59695 ادامعا جەتتى.
|
خىتاي دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭنىڭ لاسادا تۇيۇقسىز زىيارەتتە بولغانلىقى ئاشكارىلانغان ئۇيغۇررادىيومىزنىڭ ئىگىلىشى ۋە بىر قانچە مەنبەلەردىن دەلىللىشىچە، خىتاي دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ بۈگۈن، يەنى 2021يىلى 7ئاينىڭ 22كۈنى تىبەتنىڭ مەركىزى لاسادا تۇيۇقسىز زىيارەتتە بولغان.دەرۋەقە، بۇ زىيارەتتىن بىر كۈن ئاۋال دائىرىلەر لاسادىكى پوتالا ئوردىسىنىڭ 22ئىيۇل تاقىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن ئىكەن، بۇندىن باشقا لاسادا ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان ۋە لەگلەكلەرنى ئۇچۇرۇشقا بولمايدىغانلىقى ھەققىدە ئۇقتۇرۇشلار چىقىرىلغان ئىكەن.7ئاينىڭ 22كۈنى لاسادا كوچىغا چىقىش چەكلەنگەن ۋە زاۋۇتلار تاقالغان، بىراق خىتايدىكى تاراتقۇلاردا شى جىنپىڭنىڭ لاسادىكى زىيارىتى ھەققىدە تېخىچە خەۋەر تارقىتىلمىغان. ئەمما رادىيومىزنىڭ تىبەت بۆلۈمى شى جىنپىڭنىڭ لاسانى زىيارەت قىلىپ، كىشىلەرگە سالام بەرگەنلىكىنى جەزملەشتۈرگەن.مەلۇم بولۇشىچە، بۇ شى جىنپىڭنىڭ 2013يىلى خىتاي دۆلەت رەئىسى بولغاندىن بۇيان تۇنجى قېتىم تىبەتنى زىيارەت قىلىشى بولۇپ ھېسابلىنىدىكەن. ئۇ 2011يىلى مۇئاۋىن دۆلەت رەئىسلىك سالاھىيىتى بىلەن تىبەتنى زىيارەت قىلغان بولۇپ، ئەينى چاغدا تىبەت ئاپتونوم رايونلۇق پارتكومنىڭ سېكرىتارى دەل ھازىرقى ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق پارتكومنىڭ سېكرىتارى چېن چۈەنگو ئىدى.سۈرگۈندىكى تىبەت ھۆكۈمىتىنىڭ باياناتچىسى تېنزىن لېكشېي بۇ ھەقتىكى باياناتىدا شى جىنپىڭغا چاقىرىق قىلىپ: شى جىنپىڭ تىبەت خەلقىنىڭ ھەقىقىي ئارزۇسىنى ئاڭلىشى كېرەك، بۇ دېگەنلىك دالاي لامانىڭ تىبەتكە بېرىشى ۋە تىبەت مەسىلىسىنىڭ ھەقىقىي ھەل قىلىنىشى دېمەكتۇر، دېگەن.
|
جاڭا جىلعا اق تىلەكقازىرگى ورنىڭىزباتالار جيناعى تولىق مازمۇنجاڭا جىلعا اق تىلەكقوسىلعان ۋاقىت:20150412رەداكتور:جۇمىكەنقاينارى:جۇڭگو قازاق باسپا ءسوز سايتىكورىلىمى:ىزدەلۋدە...جاڭا جىل! جاڭا كۇن! جاڭا ءومىر! بۇل كۇن بولمىستاعى بوياۋدىڭ بارلىعىن ۇمىتتەن، قۋانىشتان، ماحابباتتان الىپ، اينالاعا نۇر بولىپ شاشىلىپ، ءار شاڭىراققا شۋاق بولىپ تارايدى. قايقايسىمىز بولساق تا وسى مەرەكەلىك كەشتەن كەلەسى جاڭا جىلعا دەيىن جۇرەگىمىزگە ەستە قالاتىنداي ءبىر سەزىمدى سەبەلەيمىز، ول سەزىم ءبىزدى كەلەسى جىلعا دەيىن ۇمىتپەن جەتەلەپ وتىرادى. جاڭا جىل ءاربىر شاڭىراققا قۇت، بەرەكە، ىرىس الىپ كەلسىن!ەسكى جىلدىڭ قايعىمۇڭىن، وكپەنازدىڭ بارلىعىن ارتقا تاستاپ، كىرىپ كەلە جاتقان جاڭا جىلدى كوتەرىڭكى كوڭىلكۇيمەن، تازا، تىڭ ويلارمەن قارسى الۋ كەرەك. ءاربىر كىرگەن جاڭا جىلدىڭ ءوزىنىڭ دايىنداپ وتىرعان قۋانىشى، باقىتى، سىيى بولادى. دوستار، ءبىز دە وكپەنازىمىزدى، وكىنىشمۇڭىمىزدى، قيىندىق سەزىنگەن ساتتەرىمىزدى ءبىر ءسات ەستەن شىعارىپ، ەسكى جىلعا قالدىرىپ، جاڭا جىل تابالدىرىعىن ماحابباتپەن، مەيىرىممەن اتتايىق، ءبىزدى الدا تەك قانا قۋانىش پەن باقىت كۇتىپ تۇر دەپ سەنەيىك. جاڭا جىلدا ۇيلەرىڭىز نۇرعا، قۇشاقتارىڭىز گۇلگە تولسىن!دوستار، ءيلايىم جاڭا جىل بارلىعىڭا تەك قانا جاڭا قۋانىش، جاڭا باقىت، جاڭا تابىس الىپ كەلسىن! ورتامىز ويسىراماي، اللا تاعالا جىلدان جىلعا امانەسەن جەتكىزە بەرسىن! بارىڭە مىقتى دەنساۋلىق، بەرەكەلى بايلىق تىلەپ، جاڭا باستاعان ىستەرىڭ وڭىنان شەشىلىپ، سوڭىنان تويلاپ جۇرە بەرىڭدەر دەمەكپىن! جاڭا جىل قۇتتى بولسىن!جاڭا جىل سىزدەر ءۇشىن زور جەتىستىكتەرگە قول جەتەتىن، ويماقساتتار جۇزەگە اساتىن، ارمانۇمىتتەر اقتالاتىن جىل بولسىن. سىزدەرگە زور دەنساۋلىق، مولشىلىق پەن باقىت تىلەيمىن.كەلدى، مىنە، جاڭا جىل ورتامىزعا،قۇتبەرەكە اكەلسىن بارشاڭىزعا.اڭساعان ارمانىڭىز ورىندالىپ،ءومىرىڭىز باقىت پەن تولسىن نۇرعا.جاڭا جىل قۇتتى بولسىن! باقبەرەكە، مول ىرىسداۋلەت اكەلسىن! ەرتەگىگە ەلىتەر وسى عاجايىپ كەزەڭدە بارلىق اسىل ارماندارىڭىز ورىندالسىن! جاڭا جىل ءتۇنى ءوزىنىڭ سيقىرلى اسەرىمەن ءسىزدى قۋانىشقا بولەپ، الداعى جىلىڭىزعا شاتشادىمان ساتتەر، جاڭا مۇمكىندىكتەر سىيلاسىن!جاڭا جىلجاڭا ۇمىتتەر مەن جاڭا جوسپارلار. سىزدەرگە جاڭا جەتىستىكتەر مەن كاسىبي تابىستار تىلەيمىن. بۇل جىل جاقسى وزگەرىستەرگە، قۋانىشتى كەزدەسۋلەرگە، باقىتتى وقيعالارعا تولى بولسىن. جاڭا جىل ءاربىر شاڭىراققا بەيبىت ءومىر، تىنىشتىق جانە مول جاقسىلىقتار اكەلسىن.جاڭا جىل قۇتتى بولسىن! ادام بالاسى جاڭا جىلدان كوپ جاقسىلىق كۇتەدى، جاڭا جىلعا كوپ ءۇمىت ارتادى. ارماندارىڭىز بەن تىلەكتەرىڭىزگە قوسىلىپ، ءبىز سىزگە الداعى جىلدا دەنساۋلىعىڭىز مىقتى، باقىتىڭىز ۇستەم بولىپ، كۇشقۋاتىڭىز تاۋسىلماسىن، قاناتىڭىز تالماسىن دەپ تىلەيمىز. وتكەنگە ريزا بولىپ، جاڭا جىلعا ءبارىمىز تازا نيەتپەن، نىق قاداممەن اتتايىق. جاڭا جىلعا ەلمەن بىرگە جاڭا تابىستارعا جەتە بەرەيىك!ءسىزدى كەلە جاتقان جاڭا 2015 جىلمەن كىرشىكسىز كوڭىل، ىستىق ىقىلاسپەن قۇتتىقتايمىن. جاڭا جىلقاشاندا ءار ادامنىڭ جۇرەگىنە جاڭا ۇمىتتەر مەن اپپاق ارماندار ۇيالاتاتىن، عاجايىپ قيالدارعا قول سوزدىراتىن ەڭ سۇيىكتى مەرەكەمىز. بارشا ادامزات بۇل كۇنى وتكەندى وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، سارالاپ، جاڭا جىلعا تازا نيەتپەن، بولاشاققا دەگەن مول سەنىممەن، نىق قاداممەن اتتاعاندى قالايدى. كەلەر جىلدا وتباسىڭىزعا قۇتبەرەكە، قىزمەتىڭىزگە ورلەۋ تىلەيمىن. دەنساۋلىعىڭىز كۇيلىقۋاتتى، باقىتىڭىز باياندى، كوڭىلكۇيىڭىز تاماشا بولسىن. الداعى جىل ءسىزدى تەك وڭ وزگەرىستەرىمەن، ۇمىتىلماس ساتتەرىمەن، قىزىقتى كەزدەسۋلەرىمەن قۋانتسىن. ورتاق شاڭىراعىمىزدىڭ جارقىن كەلەشەگى ءۇشىن ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن بارشا حالقىمىزعا بەيبىت ءومىر، تىنىشتىق، مول جاقسىلىق تىلەيمىن.جاڭا جىل بارشاڭىزعا باقىتتى بولاشاققا ءۇمىت، جاڭا مۇمكىندىكتەرگە سەنىم ۇيالاتىپ، جەمىستى باستامالارعا جارقىن كەلەشەك سىيلايدى. وسى جاڭا جىل كۇتكەنىمىزدى اقتاپ، بارلىعىمىزعا بەيبىتشىلىك، اماندىق جانە وركەندىك اكەلسىن. سىزگە جانە ءسىزدىڭ جاقىندارىڭىزعا مىقتى دەنساۋلىق، تاۋسىلماس قۋات، شىعارماشىلىق تابىستار مەن ساتتىلىك تىلەۋگە رۇقسات ەتىڭىز.ءسىزدى جاڭا 2015جىلىڭىزبەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىز. بارشامىز جاڭا 2015جىلمەن بىرگە ىزگى جاڭالىقتاردىڭ كەلۋىن كۇتەمىز. كەلەر جاڭا 2015جىل ءسىزدىڭ بارلىق ىستەرىڭىز بەن باستامالارىڭىزعا اق جول اشىپ، مول تابىستار الا كەلسىن، جەتىستىكتەرگە تولى بولسىن. سىزگە زور دەنساۋلىق، قۋانىش پەن شاتتىققا تولى ۇزاق عۇمىر، وتباسىڭىزعا باقبەرەكە، اشىق اسپان، شۋاقتى كۇندەر تىلەيمىز.جاڭا 2015جىل! جاڭا كۇن! جاڭا ءومىر! بۇل كۇن بولمىستاعى بوياۋدىڭ بارلىعىن ۇمىتتەن، قۋانىشتان، ماحابباتتان الىپ، اينالاعا نۇر بولىپ شاشىلادى، وسى شاشىلعان نۇر ءاربىرىمىزدىڭ شاڭىراعىمىزعا شۋاق بولىپ تۋادى. قايقايسىمىز بولساقتا وسى مەرەكەلىك كەشتەن كەلەسى جاڭا 2015جىلعا دەيىن جۇرەگىمىزگە ەستە قالاتىنداي ءبىر سەزىمدى سەبەلەيمىز، ول سەزىم ءبىزدى كەلەسى جىلعا دەيىن ۇمىتپەن جەتەلەپ وتىرادى. جاڭا 2015جىل ءاربىر شاڭىراققا قۇت، بەرەكە، ىرىس الىپ كەلسىن!
|
گۋگۇڭ سارايىنىڭ قورعانىن شيمايلاعان ساياحاتشى جازالاندى: : 20210927 10:59قۇرمەتتى تىڭدارمان قاۋىم، بۇگىن 9ايدىڭ 26كۇنى، جەكسەنبى، اۋەلى مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق حابارلار توپتاماسىن تىڭدايسىزدار، سوڭىنان حالىقاراداعى قولامتالى تۇيىنگە توقتالامىزبۇكىل ەل بويىنشا كەدەيلىكتەن قۇتىلعانداردىڭ سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋ كولەمى 30 ميلليون 850 مىڭ ادامعا جەتىپ، كەدەيلىكتەن ورنىقتى قۇتىلدىرۋدىڭ، كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدىڭ ماڭىزدى تىرەگىنە اينالدى.مەملەكەتتىك راديوكينوتەلەۆيزيا باس مەكەمەسى: ناشار مازمۇنداعى كارتون فيلىمدەردى توراپقا شىعارۋعا باتىل تيىم سالىنادى،دەدى.مەملەكەتتىك مادەني مۇرالار مەكەمەسى: فۋياڭ بايىرعى قالا جۇرتىندا ٴىرى تۇرپاتتى ماشينالارمەن مادەني مۇرالاردى قازىپ ٴبۇلدىرىپ، ناشار ىقپال تۋدىردى،دەدى.كوپ مەكتەپ مەملەكەت مەرەكەسى دەمالىسىن ورنالاستىردى، مۇندا ٴىشىنارا مەكتەپتەردىڭ دەمالىس ۋاقىتى 3 تە 6 كۇنگە، كەيبىر مەكتەپتەردە ٴبىر كۇنگە قىسقاردى.جياڭسۋدىڭ ياڭجوۋ قالاسى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردىڭ، بالالار باقشاسىنىڭ مەكتەپكە ورالۋ ۋاقىتىن ايقىنداپ، وقۋشىلاردى مەرزىمگە، توپقا ٴبولىپ مەكتەپكە قايتۋعا ۇيىمداستىردى.جياڭشي ولكەسىنىڭ فۋجوۋ قالاسى قالىڭ مال الماۋدى، قالىڭ مالدىڭ مولشەرىن 100 مىڭ يۋاننان اسىرماۋدى دارىپتەدى.جۋ ليلۇن جۇڭگو گومينداڭ پارتياسىنىڭ ٴتوراعالىعىنا سايلاندى.شەتەل مەديالارى سوماليدىڭ پرەزيدەنت سارايىنىڭ ماڭىندا جانكەشتى اۆتوموبيل بومبى شابۋىلى تۋىلىپ، كەمىندە 8 ادام قازا بولعاندىعىن حابارلادى.ب م ۇنىڭ بايانداماسىندا دۇنيە جۇزىندەگى 2 ميلليارد ادامنىڭ سەمىرىپ كەتكەندىگى، 700 ميلليوننان استام ادامنىڭ اشارشىلىققا ۇشىراپ وتىرعاندىعى، استىقتىڭ ۇشتەن ٴبىرىنىڭ ٴىسىراپ بولىپ جاتقاندىعى ايتىلدى.ارگەنتينا ساقشىلارى ٴبىر جۇك اۆتوموبيلدەن 433 كيلوگرام كوكاين قولعا ٴتۇسىردى، ونىڭ قۇنى مەجەمەن 3 ميلليون امەريكا دوللارىنان اسادى.ينديادا ٴبىر شاشتارازحانا قاريداردىڭ شاشىن تىم قىسقا كەسكەندىكتەن، وسى شاشتارازحاناعا 20 ميلليون ينديا رۋبيى ايىپ سالىندى شامامەن ٴبىر ميلليون 750 مىڭ يۋان حالىق اقشاسىنا بارابار.شەتەل مەديالارى عالىمداردىڭ سەمىزدىكتى تۋدىرۋى مۇمكىن 14 ٴتۇرلى گەن مەن سەمىزدىكتەن ساقتانۋ مۇمكىندىگى بار 3 ٴتۇرلى گەندى بايقاعاندىعىن ايتتى.اۋىر تاسقىن سەبەبىنەن، حىنان ولكەسى پيڭديڭشان 1ورتا مەكتەبىندە 3000 نان استام وقىتۋشىوقۋشى قامالىپ قالدى، وقۋشىلار قولدارىمەن سۋدى ىعىستىرىپ، قاتارعا تۇرىپ قاتەردەن قۇتىلدى.ٴبىر ساياحاتشى گۋگۇڭ سارايىنىڭ باتىس قاقپاسىنىڭ سىرتىنداعى قالا قورعانىنا بەتالدى جازۋ جازدى، بەيجيڭ ساقشى جاعى: ىسكە قاتىستى ادامعا اكىمشىلىك جاقتان قاماي تۇرۋ ٴارى اقشالاي ايىپ سالۋ جازاسى بەرىلدى،دەدى.حاربيىنداعى ٴبىر قوناقجايدىڭ قوجايىنى ەسىككە: اكەم كەلسەدە ەكىلىك شارت تاڭبانى جايمالاۋى كەرەك،دەگەن ەسكەرتۋ ٴىلىپ قويعان، حاريدارلار: جاۋاپكەر ٴارى يۋمورلى جازىلعان ەكەن، ارينە بۇعان بىردەن سايكەسەمىز،دەدى.يۇننان ولكەسىنىڭ يۇيلۇڭ قالاسىندا جەكەلىك قايىق سۋعا اۋدارىلىپ، 5 ادام ٴىزدەرەكسىز كەتتى.ادامگەرشىلىكتەن جۇرداي ٴبىر ەر ادام اكەسىن كولىك شىرعالاڭىنا ۇشىراپ قالدى دەپ جالعان حابار تاراتىپ، 38 قىزمەتتەسىنەن 480 مىڭ يۋان الداپ العان.نانجيڭ قالاسىندا ٴبىر ەر ادام توراپ دۇكەنىن اشىپ، الارمانداردىڭ زاكازىنا نەگىزدەلىپ، كيىمدى ٴوزى ۇرداپ وتىرعان، توراپتاستار: بۇل دۇكەندى ٴوزىنىڭ قامباسى ساناپ قالعان ەكەن،دەپ سىندادى.سىچۋاننىڭ پانجىحۋا قالاسىنداعى ٴبىر ايەل شوفەر كولىكتىڭ قول تورموزىن باسۋدى ۇمىتىپ قالعاندىقتان، كولىك ٴجۇرىپ كەتكەن، وسىنداي قىسىلتاياڭ ساتتا جەدەل جەتكىزۋشى كولىكتىٴجۇز نەشە مەتر جەرگە قۋالاپ بارىپ، كولىككە سەكىرىپ شىعىپ، تورموزدى باسىپ، كولىكتەگى ەكى بالانى قۇتقارىپ قالدى.جۇڭگونىڭ عىلمي زەرتتەۋ ۇيىرمەسى 125 ميلليون جىلدىڭ الدىنداعى دينوزاۆردىڭ شەمىرشەك كلەتكاسىن بايقاعان، وندا ورگانيكالى مولەكۋلا بولۋى مۇمكىن.ەكونوميكا گازەتى جياڭنان بۋي بالالار كيمىندەگى ۇيلەسىمسىز سۋرەتتەر جونىندە كوزقاراس ٴبىلدىرىپ: جۇڭگوشا ۇلگىدەگى كيىمدەردە بۇرىس جولداعى ساۋداعا سالىنباعان ٴجون،دەدى.كوركەم تاۋوزەن اتىنداعى 3 قۋىرشاق سۋرەتى باسىلعان پوچتا ماركاسى تاراتىلدى.مەملەكەت مەرەكەسى قارساڭىندا بەيجيڭ چاڭان كوشەسىنىڭ بويىنداعى ستەرولى گۇل تەكشە كوزدىڭ جاۋىن الدى.9ايدىڭ 25كۇنى كەشتە مىڭ ۋانجوۋ وتىرعان ايروپلان شىنجىن باۋان حالىقارالىق اۋەجايىنا قوندى. مىڭ ۋانجوۋ ايروپلاننان شىققان سوڭ ٴسوز سويلەپ بىلاي دەدى: وتان قۇشاعىنا ورالدىم، بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋ بار جەردە سەنىم شىراعى سونبەيدى. ەگەر سەنىمدە رەڭ بار دەسەك، وندا، ول ٴسوز جوق، جۇڭگونىڭ قىزىل ٴتۇسى!مەملەكەتتىك راديوكينوتەلەۆيزيا باس مەكەمەسى: ناشار مازمۇنداعى كارتون فيلىمدەردى توراپقا شىعارۋعا باتىل تيىم سالىنادى،دەدى
|
ھالبۇكى، بۇ ئېغىر سىناققا تەۋەككۈل قىلغان ئابدۇۋەلى ئايۇپ ئۇزۇن ئۆتمەيلا دائىرىلەرنىڭ تەقىب قىلىشىغا ئۇچراپ بىر يېرىم يىل تۈرمىگە تاشلانغان ئىدى.ئابدۇۋەلى ئايۇپ 2014يىلى 12ئاينىڭ ئاخىرى تۈرمىدىن چىققاندىن كېيىن ئانا يۇرتى قەشقەرگە قايتىپ كېلىدۇ. بىر يىلدىن ئارتۇق تۈرمە ھاياتى ئۇنىڭغا ھوقۇقسىزلىق ۋە مەھكۇملۇق قىسمىتىگە دۇچار بولغان بىر مىللەتنىڭ ئۆز تارىخىدىكى ئەڭ قاراڭغۇ كۈنلىرىنى ھېس قىلدۇرىدۇ.ئۇ، ئۆزى قاماققا ئېلىنغان بىر يېرىم يىل مابەينىدە پۈتكۈل ئۇيغۇرلار ۋەتىنىنىڭ شۇنداقلا ئەزىزانە قەشقەرنىڭ تامامەن باشقىچە بىر ۋەھىمىلىك كەيپىياتقا چۆمگەنلىكىنى، ئىلگىرىكى ئادەملەر مىغىلداپ قاينامتاشقىنلىققا چۆمىدىغان قەشقەر كوچىلىرىنىڭ ساقچىلار بىلەن تەكشۈرۈش توسۇقلىرىغا تولغانلىقىنى كۆرىدۇ.ئابدۇۋەلى ئايۇپ قويۇپ بېرىلىپ، ئون نەچچە كۈن ئۆتكەندە قەشقەردىكى بىر كىملىك تەكشۈرۈش پونكىتىدا ساقچىلارنىڭ تەقىب قىلىشىغا ئۇچرايدۇ. ئۇنىڭ كىملىكى تەكشۈرۈش ماشىنىسىغا سۈركىلىشى بىلەن تەڭ سىگنال بېرىپ، ئۇنىڭ نۇقتىلىق تەكشۈرۈلۈش ئوبيېكتى ئىكەنلىكىنى ئەسكەرتىدۇ. ئۇ ساقچىغا ئېلىپ بېرىلىپ، تۆمۈر رېشاتكىلىق قاماقخانىغا سولاپ قويۇلىدۇ. بىرقانچە سائەتتىن كېيىن ساقچى ئۇنى چاقىرىپ سوراق قىلىدۇ، ئەمما ساقچىلار ئۇنىڭ تۈرمىدە ياتقانلىق تارىخىدىن باشقا ھېچقانداق گۇمانلىق نەرسە بايقىيالمايدۇ. شۇنداقتىمۇ، نۆۋەتچى ساقچى ئۇنى ساقچىخانىنىڭ ھاجەتخانىسىنى تازىلاپ، چوتكىلاپ يۇيۇشقا بۇيرۇيدۇ. ئابدۇۋەلى ساقچىغا ئېتىراز بىلدۈرۈپ، ئۆزىنىڭ ھازىر مەھبۇس ئەمەسلىكىنى، شۇڭا ساقچىخانىنىڭ ھاجەتخانىسىنى تازىلايدىغان ھېچقانداق مەجبۇرىيىتىنىڭ يوقلۇقىنى ئېيتىپ زاكۇنلىشىدۇ. ھالبۇكى، ئۇنىڭ قارشىلىقى ساقچىنىڭ زوراۋانلىقى ۋە ئېغىر دەرىجىدىكى خورلۇقى بىلەن ئاخىرلىشىدۇ.ئىككىنچى قېتىم، ئۇ ئۆزى ئىنگلىز تىلىدىن دەرس ئۆتۈۋاتقان كۇرسقا كېتىۋاتقاندا ساقچىنىڭ يولسىزلىقىغا ئۇچراپ قاتتىق تاياق يەيدۇ. ئارقىدىن قەشقەر تۆشۈك دەرۋازا ساقچىخانىسىغا ئېلىپ بېرىلىپ قاماپ قويۇلىدۇ. بۇ يەردە بىر نەپەر خىتاي ساقچىنىڭ مەسخىرە قىلىشى ۋە غۇرۇرىنى دەپسەندە قىلىشىغا ئۇچرايدۇ. ئاخىرىدا ئائىلىسىدىكىلەر بۇ ئىشتىن خەۋەر تېپىپ ساقچىخانىغا كېلىپ ئۇنى ئېلىپ چىقىدۇ.بۇ ئىشتىن قاتتىق غەزەپلەنگەن ئابدۇۋەلى قەشقەر ۋىلايەتلىك سىياسىي قانۇن كومىتېتى، ج. خ. ئىدارىسى ۋە ئالاھىدە ساقچى ئورۇنلىرىغا بېرىپ، ساقچىلارنىڭ زوراۋانلىقى ئۈستىدىن ئەرز قىلىدۇ. ھالبۇكى، ئۆز ئىچىدىن تور بولۇپ شەكىللەنگەن ساقچىلار ھەر خىل ئۇسۇللار بىلەن ئۇنىڭغا تەھدىت سېلىپ، ئۇنى ئاخىرىدا ئەرزىنى قايتۇرۇۋېلىشقا مەجبۇر قىلىدۇ.ناھەق تۈرمىدە يېتىپ ئاخىرى قويۇپ بېرىلگەن بولسىمۇ، ئەمما ئاللىقاچان ئۈستى ئوچۇق تۈرمە گە ئايلانغان قەشقەردە ئابدۇۋەلى ئايۇپ باش تىققۇدەك پاناھ جاي، ئەركىن نەپەس ئالغۇدەك بىر بوشلۇق تاپالمايدۇ.قانداق قىلىش كېرەك؟ ئۇ ئۆز ۋاقتىدا خەلقى، يۇرتى ۋە ئۇيغۇر پەرزەنتلىرىنىڭ ئانا تىلىدىكى مائارىپىغا بولغان ۋىجدانىي مەسئۇلىيىتىنىڭ تۈرتكىسىدە ئامېرىكىدىن قايتىپ كەلگەن ئىدى. ئەمدىلىكتە ئۆزى تۇغۇلغان ئانا يۇرتىدا ئەركىن بىر نەپەس ئالغۇدەك ئىمكانىيەتنىڭ قالمىغانلىقىنى چوڭقۇر ھېس قىلماقتا. بۇنداق ئەھۋالدا ئۇ قايسى يولغا مېڭىشى كېرەك؟!..ئابدۇۋەلى ئايۇپنىڭ شەخسىي كەچۈرمىشلىرىگە بېغىشلانغان مەزكۇر پروگراممىنىڭ بۈگۈنكى 9قىسمىدا ئۇنىڭ تۈرمىدىن چىققاندىن كېيىن قەشقەردە ئۆتكۈزگەن ئەڭ ئاخىرقى رىيازەتلىك كۈنلىرى ئۆز ئېغىزىدىن بايان قىلىنىدۇ.
|
گۈزەل يۇرت ماكان قۇرۇش ئۈچۈن كۈچ قوشىمەنمۇھەررىر : ياسىنجان مەنبە: شىنجاڭ گېزىتى 20190712 19:12سابىق تۇرپان ۋىلايەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى خىزمەت كومىتېتىنىڭ مۇدىرى ئابلا يۈسۈپمەن پىچان ناھىيەسىدە تۇغۇلغان، ئېسىمنى بىلسەم، بىز بىر ئائىلە كىشىلىرى تاغدا پومېشچىكلارنىڭ قويىنى باقاتتۇق. ئائىلىمىزدىكى ئالتە جاننىڭ تۇرىدىغان ئۆيىمىز ۋە يېرىمىز يوق ئىدى، پەقەت دادامنىڭ پومېشچىكلارغا مەدىكارلىق قىلىشىغا تايىنىپ تۇرمۇشىمىزنى قامدايتتۇق. جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، ھەر مىللەت خەلق قەددىنى رۇسلاپ ئۆز ئىشىغا ئىگە بولدى، ئائىلىمىزنىڭ تۇرمۇشىمۇ ياخشىلىنىشقا باشلىدى.1952 يىلى، مەن پىچان ناھىيەسىدىكى بىر باشلانغۇچ مەكتەپتە ئوقۇتقۇچى بولدۇم؛ 1955 يىلى، مەن سىفەن مەكتەپكە بېرىپ بىلىم ئاشۇرۇش پۇرسىتىگە ئېرىشتىم، ئوقۇش پۈتكۈزگەندىن كېيىن ناھىيەلىك پارتكومغا ئورۇنلاشتۇرۇلدۇم؛ 2002 يىلى، مەن شەرەپ بىلەن پېنسىيەگە چىقتىم.جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغاندىن بۇيان، بولۇپمۇ ئىسلاھات، ئېچىۋېتىش يولغا قويۇلغان 40 يىلدىن بۇيان، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ دانا رەھبەرلىكىدە، دۆلەت كۈندىن كۈنگە گۈللىنىپ، بېيىپ، قۇدرەت تاپتى، ھەر مىللەت خەلق خاتىرجەم ياشايدىغان، خۇشال خۇرام ئىشلەيدىغان تۇرمۇشقا ئېرىشتى، مەن يۇرتۇمدا يۈزبەرگەن غايەت زور ئۆزگىرىشلەرنى ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆردۈم.ئازادلىقنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدە، تۇرپاندا بىرمۇ تۈزۈكرەك تاشيول يوق ئىدى، ئەڭ ياخشى يول شېغىل ياتقۇزۇلغان قۇم شېغىل يول ئىدى. پىچان ناھىيەسىدىن ئۈرۈمچى شەھىرىگە بارىدىغان نۆۋەتچى ئاپتوبۇس يوق بولۇپ، پەقەت بەزى چوڭ يۈك ئاپتوموبىللىرىلا بار ئىدى، يۈك ئاپتوموبىلى يوق چاغلاردا ئات ھارۋىسى، ئېشەك ھارۋىسىغا ئولتۇرۇشقا توغرا كېلەتتى، سەپەرگە چىقىش ناھايىتى تەس ئىدى. كېيىن پىچان ناھىيەسىدىن ئۈرۈمچى شەھىرىگە ھەر ھەپتىدە بىر قېتىم نۆۋەتچى ئاپتوبۇس قاتنايدىغان بولدى.ئۇ چاغدىكى نۆۋەتچى ئاپتوبۇسنىڭ ئات كۈچى كىچىك، سۈرئىتى ئاستا ئىدى. مەندە ئەڭ چوڭقۇر تەسىر قالدۇرغىنى شۇكى، بىر قېتىم نۆۋەتچى ئاپتوبۇسقا ئولتۇرۇپ ئۈرۈمچى شەھىرىگە بارغان ۋاقتىمدا، بىر جايدىكى چوڭ داۋانغا كەلگەندە، بارلىق يولۇچى ئاپتوبۇستىن چۈشۈپ، داۋاننىڭ چوققىسىغا پىيادە چىققاندىن كېيىن، ئاندىن ئاپتوبۇسقا چىقىپ داۋاملىق مېڭىشقا توغرا كەلگەنىدى. خوۋگوۋغا كەلگەندە، تېخىمۇ تىك بىر داۋان بار بولۇپ، بارلىق يولۇچى ئاپتوبۇستىن چۈشۈپلا قالماي، يەنە ياشلارنىڭ بىر پارچىدىن تاش كۆتۈرۈپ ئاپتوبۇسقا ئەگىشىپ مېڭىشىغا توغرا كەلگەنىدى. ئاپتوبۇس كەينىگە تېيىلىش ئەھۋالى كۆرۈلسە، دەرھال تاش بىلەن چاقنى تىرەيتتى. ھازىر، تۇرپاننىڭ قاتناش تىرانسپورت ئىشلىرى تېز تەرەققىي قىلىپ، ھەرقايسى رايون، ناھىيەلەرنىڭ يوللىرى تەرەپ تەرەپكە تۇتاشتى، سەپەرگە چىقىش قوراللىرىدىن ئاپتوموبىلدىن باشقا يەنە يۇقىرى سۈرئەتلىك تۆمۈريول ۋە ئايروپىلانلار بار. ئۈرۈمچىگە بېرىشتا خالىغان ۋاقىتتا ماڭغىلى بولىدۇ، يۇقىرى سۈرئەتلىك پويىزغا ئولتۇرسا ناھايىتى تېزلا يېتىپ بارغىلى بولىدۇ.ئۆتكەن كۈنلەردە ماددىي ئەشيالار ئېغىر دەرىجىدە كەمچىل ئىدى، تۇرمۇش بۇيۇملىرىنى بېلەت ئارقىلىق سېتىۋېلىشقا توغرا كېلەتتى. بالىلارغا بىر قۇر كىيىم تىكىپ بەرسەك، چوڭى كىيىپ بولغاندىن كېيىن ئىككىنچىسى كىيەتتى، ئىككىنچىسى كىيىپ بولغاندىن كېيىن ئۈچىنچىسى داۋاملىق كىيەتتى. تۇرىدىغىنىمىز كېسەك ئۆي بولۇپ، شەھەر رايونىدا ئىككى قەۋەتتىن ئېگىز ئىمارەتلەرنى ئاساسىي جەھەتتىن كۆرگىلى بولمايتتى. ئىسلاھات، ئېچىۋېتىش مۇساپىسىنىڭ ئۈزلۈكسىز ئالغا سىلجىتىلىشىغا ئەگىشىپ، ھەر مىللەت ئاممىنىڭ تۇرمۇشى بارغانسېرى ياخشىلاندى. ھازىر، ئاممىنىڭ كۆك تاق تۈرلىرى موللاشتى، كىيىنىشتىمۇ مودا ۋە سۈپەتلىك ماركا قوغلىشىدىغان بولدى. شەھەر رايونىدا رەت رەت ئېگىز بىنالار قەد كۆتۈردى، يېزا ئەمىن ئۆيلىرى ھەممە يەرنى قاپلىدى، كۆپچىلىكنىڭ تۇرمۇشى تولىمۇ بەختلىك ئۆتۈۋاتىدۇ.بۈگۈنكى كۈندە، تۇرپاننىڭ ھەممىلا يېرىدە ئىقتىساد زور دەرىجىدە تەرەققىي قىلغان، خەلق تۇرمۇشى زور دەرىجىدە ياخشىلانغان، شەھەر يېزىلارنىڭ قىياپىتى زور دەرىجىدە ئۆزگەرگەن، مىللەتلەر بۈيۈك ئىتتىپاقلاشقان، جەمئىيەت زور ئىناقلىققا تولغان يېڭى كەيپىيات بارلىققا كەلدى. پارتىيەنىڭ رەھبەرلىكى بولمىسا، بىزنىڭ ھازىرقى بەختلىك تۇرمۇشىمىز بولمايتتى. مەن غايە ئېتىقادىمنى يەنىمۇ چىڭىتىپ، تۆت ئاڭنى كۈچەيتىمەن، تۆت ئىشەنچنى چىڭىتىمەن، ئىككىنى قوغداشنى ئىشقا ئاشۇرىمەن. داۋاملىق تۈردە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى ۋە ئىجتىمائىي مۇقىملىقنى قوغداشنىڭ ياخشى تەشۋىقاتچىسى بولۇپ، ھەر مىللەت ئاممىنى قەتئىي، كەسكىن ھالدا پارتىيەگە مىننەتدارلىق بىلدۈرۈش، پارتىيەنىڭ گېپىنى ئاڭلاش، پارتىيەگە ئەگىشىپ مېڭىشقا تەربىيەلەپ، يېتەكلەپ، ھەر مىللەت قېرىنداشلار بىلەن ئانارنىڭ دانىسىدەك زىچ ئۇيۇشۇپ، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىشىپ بىر ئائىلە كىشىلىرىدەك بولۇش ۋە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى بىرلەشمە دوستلۇق پائالىيىتىنى سىجىل چوڭقۇر ياخشى قانات يايدۇرۇپ، گۈزەل يۇرت ماكان قۇرۇش ئۈچۈن كۈچ قوشىمەن.
|
قارناق اتاۋىنا قاتىستى جاڭا دەرەكتەر تابىلدىالاشوردا 3471 4 پىكىر 18 قىركۇيەك, 2018 ساعات 09:44تۇركىستاننىڭ ءالى حالىق تا، زەرتتەۋشىلەر بىلە بەرمەيتىن ىشىنە بۇگىپ جاتقان تاريحى جەتەرلىك. سولاردىڭ ءبىرى تۇركىستان ماڭىنداعى كونە قالالار مەن ەلدى مەكەندەردىڭ اتاۋلارى ەكەندىگىنە ەشكىم داۋ تۋدىرا الماسا كەرەك. مىسالى، قارناق، شورناق، سىعاناق، تاشاناق، شوباناق دەگەن كونە قالالار مەن ەلدى مەكەن اتاۋلارى كوپ قۇپيانى استىنا بۇگىپ جاتقاندىعىنا ءمان بەرە بەرمەيمىز. بىلاي قاراساڭ قارناق ءسوزى، وسى سياقتى ناق جۇرناقتى جەر اتاۋلارىنىڭ قازىرگى تۇركى تىلدەرىندە ەشقانداي ماعىناسى جوق سياقتى بولىپ كورىنەدى. الايدا، بۇل جەر اتاۋلارىنا بايىپپەن، عىلىمي تۇرعىدان تالداۋ جاسايتىن بولساق، وندا ءسوز قۇرامىندا ناق جۇرناعى بار جەر اتاۋلارىنىڭ بەلگىلى ماعىناعا يە ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەمىز.ول ءۇشىن الدىمەن كونە تۇركىلىك شەجىرەلىك دەرەك كوزدەرىنە جۇگىنىپ، سولارداعى دەرەكتەرگە تالداۋ جاساعانىمىز ابزال. سوندا عانا ءبىز جوعارىدا قويىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە الامىز. ءبىزدىڭ قولىمىزعا ونداي دەرەككوزى 20122013 جىلدارى قازان قالاسىنا بارعان ءىسساپارىمىزدا كەزىكتىردىك. قولىمىزعا كىشكەنتاي عانا كىتاپشا لەتوپيس كارچي ءتۇستى. بۋلگاروحازارسكوە لەتوپيس. قازاق تىلىنەن اۋداراتىن بولساق، قارچي جىلناماسى. بۋلعارحازار جىلناماسى دەپ اتالادى. شەجىرە تۇركى تىلىندە حازار ءتىلى بولۋ كەرەك جازىلعان. بۇل تاريحي شەجىرەدە تۇركىلەردىڭ كونە داۋىرىنەن ورتاعاسىرلارعا دەيىنگى تاريحى قامتىلعان. شەجىرەنى ورىس تىلىنە اۋدارىپ، جاريالاعان الان گلاش اتتى زەرتتەۋشى. ول بۇل تاريحي شەجىرىنىڭ ازعانا بولىگىن اۋدارىپ جاريالاعان. قولجازبا قاراشايلارداعى حاسانوۆتار اۋلەتىندە ەكى نۇسقادا ساقتالعان. ءبىرى گرەك الفاۆيتىمەن، ەكىنشىسى اراب الفاۆيتىمەن جازىلعان.گرەك الفاۆيتىمەن جازىلعان شەجىرە بوتاي جىلناماسى دەپ اتالعان. ەكىنشىسى بوتايدىڭ ۇلى بارلىۋ جىلناماسى دەپ اتالعان. بوتايدىڭ شەجىرەسى، وكىنىشكە وراي، ماگومەد حاسانوۆتىڭ قولجازبانى لەنينگرادقا ماماندارعا اپارعان كەزىندە، اپارۋشى كىسىنىڭ ولىمىمەن بىرگە جوعالىپ كەتەدى. ەكىنشى قولجازبابارلىۋ جىلناماسىن 15 عاسىردا اراب جازۋىمەن قايتا كوشىرگەن كىسىنىڭ اتى بانتاۋ تولگۋن چاۋشەگىر. وسى قولجازبا 1994 جىلى چەركەسسكى قالاسىندا باسىلىپ شىعادى. مىنە سول قولجازبادان بىرنەشە تاراۋىن ورىس تىلىنە اۋدارىپ باستىرعان الان گالاش.1, 3 مىنە، وسى بارلىۋ جىلناماسىنان ءبىز ناق جۇرناعىنىڭ ماعىنالىق ءمانىن اشۋعا مۇمكىندىك الدىق. جىلناما بىلاي باستالادى: موي وتەتس بوتاي، سىن كازاكگى، زنال حازارسكۋيۋ، گرەچەسكۋيۋ ي ارابسكۋيۋ گراموتۋ. وتەتس ناۋچيل مەنيا حازارسكومۋ ي گرەچەسكومۋ پيسمۋ. مى جيلي ۆ كرىمۋ، نا مالەنكوي حازارسكوي زەملە ۆ كرەپوستي كاراسۋ. وتنوسيمسيا ك كىيرىممانام كرىمتسام يز پلەمەني حازار. يا پروچيتال لەتوپيسي موەگو وتتسا نا حازارسكوم يازىكە. پرەدستاۆليايۋ ۆام حازارسكۋيۋ لەتوپيس سوستاۆلەننۋيۋ پو زاپيسام وتتسا. ۆ درەۆنيە ۆرەمەنا سترانا تيۋركوۆ تينسير سوستويالا يز سەمي كنياجەستۆ سو سۆويمي ۆوجديامي: 1, 9 وسى جەتى حاندىقتىڭ ءبىرىنىڭ اتى كازماناك حاندىعى. وسى كازماناك اتاۋىنداعى ناق جۇرناعى مەن قارناق اتاۋىنداعى ناقتىڭ ۇقساستىق، جاي ۇقساستىق پا؟ الدە ماعىنالىق بايلانىس بار ما؟ مىنە، وسى سۇراققا جاۋاپ بەرەر بولساق، وندا تۇركىستان وڭىرىندەگى ناق جۇرناعى بار كونە قالالار مەن ەلدى مەكەندەر اتاۋىنىڭ ءمانىن اشا الامىز. جانە بۇل ناق جۇرناقتى اتاۋلار كارچي جىلناماسىندا ءبىر ماعىنا بەرۋمەن شەكتەلمەيدى. ناق جۇرناقتى سوزدەر تەك، ەلدى مەكەننىڭ، جەردىڭ اتىن ءبىلدىرىپ قويمايدى، ەلدىڭ، جۇرتتىڭ اتاۋىنا، رۋتايپالار اتاۋىنا جالعاساتىنىن كورەمىز. مىسالى، اقجۋرت پەچەنەگتەرى باجاناق نەمەسە جۋراناق حاندىعى. قازماناق حاندىعى. رۋتايپا اتتارىنا جالعانعان ناق جۇرناعى بار سوزدەرگە باجاناق پەچەنەگ تايپاسىنىڭ اتىن مىسال رەتىندە كورسەتە الامىز. ناق جۇرناقتى رۋتايپا اتتارى تەك، كارچي جىلناماسىندا ەمەس، قازاق شەجىرەلەرىنەن دە كەزدەستىرە الامىز. مىسالى، ۇلى ءجۇز قرامىنداعى جالايىر تايپاسى سىرماناق، شۋماناق دەگەن ەكى بىرلەستىكتەن تۇرادى. 2, 4041 ال، ارعىن تايپاسىنىڭ سۇيىندىگىنەن تارايتىن شوماناقتى دا وسى ناق جۇرناقتى سوزدەر قاتارىنا جاتقىزا الامىز. بۇل تۋرالى قازاق اقىندارىنىڭ:ماجىكپەن ءبىر تۋىسقان ەر شوماناق،قويىپتى قۇلبولدىنى قۇداي قالاپ، دەگەن ولەڭ جولدارى شوماناقتىڭ قازاق شەجىرەسىندە ورنى بولعاندىعىن كورسەتەدى. 3, 2122 بۇل ناق جۇرناقتى رۋتايپا اتاۋلارىنىڭ تۇركى حالىقتارىنا ورتاق ەكەندىگىنەن حابار بەرەدى.ال، ەلدى مەكەن، قالا اتاۋلارىنا كەلەتىن بولساق، مۇندا دا ورتاقتىق بارلىعىن كورە الامىز. كارچي جىلناما دەرەكتەرىندە ناق جۇرناعى قالا اتىنا دا بايلانىستى قولدانىلاتىنىن كورۋىمىزگە بولادى. مىسالى، جىلنامادا پەچەنەگتەردىڭ بازىناق اتتى قالاسى بارلىعى ايتىلادى1, 31. ول جەر قازىرگى كۇنى بالكاريادا بىزىناق دەپ ايتىلادى ەكەن 1, 31. بۇدان باسقا كاراچاي جەرىندە كارماق اتتى قورعانى بارلىعى جازىلعان 1, 21. ال، ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرامىنداعى ۆان كولى جاعاسىنا ورنالاسقان ناحيچەۆان قالاسىنىڭ اتى دا وسى ناق جۇرناعىمەن بايلانىستى قۇرىلعان قالا اتى ەكەندىگىن كورەمىز. بۇل قالانىڭ اتى ناقتان باستالىپ تۇر. ناقتان كەيىن جالعاسىپ تۇرعان چە كىشىرەيتكىش جۇرناق ەكەنىن كورۋىمىزگە بولادى. ال، ۆان اتاۋى بولسا، ۆان كولىنىڭ اتى. ەندى وسى ناحيچەۆان قالاسىنىڭ اتاۋىن قازىرگى ءبىزدىڭ تىلىمىزگە اۋدارار بولساق، وندا ۆان جاعاسىنداعى قالاشىق بولىپ اۋدارىلار ەدى. دەمەك، ءتۇبىر سوزدەرگە جالعانعان ناق جۇرناعى قالاقالاشىق دەگەن ماعىنالاردى بەرىپ تۇرعاندىعىن كورەمىز. دەمەك، قارناق اتاۋى دا قالاعا بەرىلگەن اتاۋ ەكەندىگىن كورۋىمىزگە بولادى. ەگەردە وسى اتاۋلاردىڭ بارلىعىن سالىستىرا قارايتىن بولساق، وندا كەزىندە حازار مەملەكەتى قۇرامىندا بولعان تۇركىلەردىڭ تۇركىستان تۇركىلەرىمەن بايلانىستى بولعاندىعىن، شىعۋ تەگى بىرەكەندىگىن اڭعارتادى.ەندىگى كەزەكتە تۇركىلەردىڭ كاۆكاز بەن شىعىس ەۆروپاعا، دون مەن دنەپر ارالىعىنا قاشان جانە قاي كەزەڭدەردە بارعاندىعى تۋرالى ماسەلەلەرگە توقتالۋىمىز كەرەك. ولاي دەيتىنىمىزدىڭ باستى سەبەبى مىنادا. قازىرگە دەيىن تۇركىلەردىڭ شىققان جەرى موڭعول ءۇستىرتى، التاي. تۇركىلەر كاۆكاز، شىعىس ەۆروپا جەرى تۇگىل ورتا ازيا جەرىندە تۇركىلەر بولعان ەمەس، بۇل جەرلەردى يران تىلدەس حالىقتار مەكەندەگەن دەگەن تۇجىرىم قالىپتاسىپ، ءبىزدى مويىنداتىپ قويعان. وكىنىشكە وراي، بىزدەگى تاريح عىلىمى وسى تۇجىرىمدى تولىعىمەن مويىندايدى جانە قازاق حالقى اۆتوحتوندى حالىق ەمەس، وزگەلەردىڭ جەرىندە ءومىر سۇرۋدە دەگەن تۇسىنىكتە. شىندىعىندا سولاي ما؟ الدە ەۆروتسەنتريستىك تانىم نەگىزىندە قالىپتاسقان وسى تۇجىرىمدى جوققا شىعاراتىن تاريحي دەرەكتەر بار ما؟ وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ قازىرگى وتاندىق تاريح عىلىمىنىڭ الدىندا تۇرعان ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. ەگەردە وسى سۇراقتارعا بۇگىنگى كۇنى جاۋاپ بەرىلمەسە، ەرتەڭگى كۇنى كەش بولۋ ىقتيمالدىعى، ءوز جەرىڭدى، ءوز وتانىڭدى مەنىكى دەپ ايتا الماي قالۋ مۇكىندىگى بار. ولاي دەيتىنىمىز پالەستينا جەرىن ەكى مىڭ جىلدان كەيىن كەلىپ، ەۆرەيلەردىڭ ارابتاردان تارتىپ الۋى ونداي ىقتيمالدىقتىڭ بارلىعىن جوققا شىعارمايدى. وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن كارچا جىلناماسىنداعى دەرەكتەرگە قايتا ورالايىق. جىلنامانىڭ اۋدارىلعان بۇل بولىگىندە ونداي دەرەكتەر بار. ولار سىزبا تۇرىندە بەرىلگەندىكتەن ولاردى مىسال رەتىندە كورسەتۋ قيىندىعى بار. ەسەسىنە، وسى جىلاناماداعى وقيعالارعا بەرىلگەن تۇسىنىكتەمەدە بۇل ماسەلە تەرەڭىرەك قوزعالعان. وندا بىلاي دەلىنەدى: ۆ پەرۆوي گلاۆە لەتوپيسي سووبششاەتسيا، چتو ۆ وچەن درەۆنيە ۆرەمەنا سترانا پراتيۋركوۆ سوستويالا يز سەمي كنياجەستۆ، كوتورىە ۆ سۆويۋ وچەرەد دەليليس نا ۆوستوچنىە ي زاپادنىە. ... سترانا پودرەزدەليالاس نا زاپادنىح ي ۆوستوچنىح تيۋركوۆ. ودناكو ەتو نە تە تيۋركي ۆەليكوگو كاعاناتا، و كوتورىح پيسالي گۋميلەۆ ي درۋگيە يستوريكي ح ۆۆ.. رەچ يدەت و سوبىتياح، پرويسحودياششيح ەششە دو ناشەي ەرى. نەكوتورىە پلەمەنا، ۋكازاننىە ۆ لەتوپيسي، ۆووبششە نە يزۆەستنى ۆ يستوري. ... پلەمەنا يمەنۋيۋتسيا پو نازۆانيۋ رەك گرۋزي. تيۋركسكيە پلەمەنا ۋپومينايۋتسيا تام ەششە ۆو ۆرەمەنا الەكساەدرا ماكەدونسكوگو. 1, 3334. ەندى وسى دەرەكتەرگە تالداۋ جاسايتىن بولساق، وندا مىناعان كوزىمىز جەتەدى. كاۆكاز بەن شىعىس ەۆروپا جەرىندە تۇركىلەر ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى عاسىردا ءومىر سۇرگەن بولسا، وندا تۇركىلەردىڭ اتا جۇرتى موڭعول ءۇستىرتى مەن التاي بولۋى مۇمكىن ەمەس. كەرىسىنشە، تۇركىلەر شىعىس ەۆروپادا دا، موڭعول ءۇستىرتى مەن التايدا دا ءبىر مەزگىلدە قاتار ءومىر سۇرگەن دەپ ايتۋىمىزعا بولادى. كاۆكاز جەرىندە تۇركىلەردىڭ كونە داۋىردەن بەرى ءومىر سۇرەتىنىن وزگە جازبا دەرەكتەر دە دالەلدەيدى. كارچا جىلناماسىن جارىققا شىعارعان الان گالاش مىناداي دەرەكتەردى كەلتىرەدى: ۆ لەتوپيسي لەونتيا مروۆەلي جيزن كارتيسكيح تسارەي گوۆوريتسيا: ي ۆيديا ەتيح ناسەلنيكوۆ ۆوكرۋگ رەكي كۋرى، جەستوكيە يازىچەسكيە پلەمەنا، كاكوۆىح مى نازىۆاەم بۋنتۋركامي ي كيپچاكامي.... ۆ كوممەنتارياح ك لەتوپيسي پيشەتسيا: بۋنتۋركي تاك ي درەۆنە گرۋزينسكيح يستوچنيكاح يمەنۋيۋتسيا درەۆنەيشيە جيتەلي كارتلي. بۋن پوپەرسيدسكي وزناچاەت كورەننوي. زناچيت، تيۋركي جيلي تام ەششە دو ۆتورجەنيا ماكەدونسكوگو 1, 34. بۇل دەرەكتەر تۇركىلەردىڭ كاۆكاز بەن شىعىس ەۆروپا دالالارىندا ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى زامانداردان كوپ بۇرىن بولعاندىعىن دالەلدەيدى. دەمەك، بۇل تۇركىلەردىڭ كونە زاماننان بەرى ەۆرازيا كەڭىستىگىن مەكەندەگەن نەگىزگى حالىق بولعاندىعىن دالەلدەيدى. سوندا تۇركىلەردىڭ نەگىزگى شىققان اتا جۇرتى قايدا؟ دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. ەندىگى كەزەكتە سول سۇراققا جاۋاپ بەرىپ كورەلىك.كارچا جىلناماسىنداعى دەرەكتەر تۇركىستان مەن شىعىس ەۆروپاعا تارالعان كونە تۇركى تايپالارى اراسىندا بايلانىستىڭ بارلىعىن ناق جۇرناقتى جەر مەن رۋ، تايپا، مەملەكەت اتاۋلارى كورسەتتى. بۇل جۇرناقتاردان باسقا دا ساباقتاستىقتىڭ بارلىعىن ءتىل، ءدىن سياقتى فاكتورلاردى سالىستىرا وتىرىپ تا تابۋعا بولادى. ءبىز ونى سول سولتۇستىك كاۆكاز بەن دۋناي وزەنىنە دەيىن تارالىپ جاتقان تۇركى حالىقتارىنىڭ ءتىلى مەن ءدىني تانىم نەگىزدەرىن تالداي وتىرىپ كوز جەركىزە الامىز. مىسالى، كاراچايمالقار حالقىنىڭ ءتاڭىر دىنىندە بولعاندىعىن ولاردىڭ ءدىني سەنىمىندەگى تاڭىرگە قاتىستى ەلەمەنتتەردەن كورۋىمىزگە بولادى. سوندا ءتاڭىر ءدىنى قاي ءدىن، نەگىزگى ورتالىعى قايدا؟دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. ول سۇراققا ءبىز وعىزناما داستانىن تالعاندا تولىق جاۋاپ بەرە الامىز. ەندى سول دەرەكتەرگە كەزەك بەرەيىك.راشيد اددين جىلناماسىندا وعىز قاعان تۋرالى مىناداي دەرەكتەر بار: ابۋلدجا حاننىڭ ديبباكۋي دەگەن ۇلى بولدى. ول ءوز اكەسىنەن كۇشىمەن دە، قۇدىرەتىمەن دە، بيلىگىمەن دە جوعارى دارەجەگە قول جەتكىزدى. ونىڭ ءتورت ۇلى بولدى: قارا حان، ور حان، كوز حان، گۋر حان. بۇل حالىقتىڭ بارلىعى ءدىنسىز بولاتىن. قارا حان اكەسىنىڭ تاعىنا يە بولدى... ونىڭ ءبىر ۇلى دۇنيەگە كەلدى. ول ءۇش كۇنگە دەيىن اناسىنىڭ ەمشەگىن ەمبەدى. وسى سەبەپتەن اناسى جىلاپ، عيبادات جاسادى. اناسىنىڭ تۇسىنە ۇلى كەلىپ، ەگەر سەن ءبىر شىن جاراتۋشىعا مويىنۇسىناتىن بولساڭ، مەن سەنىڭ ءسۇتىڭدى ەمەمىن دەپ ايان بەرەدى. اناسى قاراحاننان دا، حالىقتان دا جاسىرىپ، ءبىر جاراتۋشىعا مويىنۇسىنادى... وسىلاي وعىزدىڭ دۇنيگە كەلۋمەن شىنايى حاق ءدىن دە دۇنيەگە كەلەدى.وعىز ەرجەتكەن سوڭ قارا حان ءىنىسى كوز حاننىڭ قىزىن ايتتىرىپ، قۇدا تۇسەدى. وعىز قىزعا ءبىر جاراتۋشىعا مويىنۇسىناسىن دەپ شارت قويدى. قىز قابىل ەتپەدى. بىراق ۇيلەندى. بالاسىنىڭ ايەلىن ۇناتپايتىنىن كورگەن قارا حان گۋر حاننىڭ قىزىن ايتتىرىپ، الىپ بەردى. وعىز ول قىزعا دا وسىنداي شارت قويدى. ول دا قابىل ەتپەدى. ۇلىنىڭ بۇعان دا كوڭلى تولماعانىن كورگەن قارا حان ەندى ور حاننىڭ قىزىن ايتتىردى. وعىز حان ول قىزبەن ۇيلەنبەي تۇرىپ، كەزدەسىپ، ءمانجايدى تۇسىندىرەدى. قىز وعىزدىڭ تالاپتارىن تولىق قابىل ەتىپ، مويىنۇسىنادى. وعىز بۇل ايەلىنە زور ءىلتيپات كورسەتىپ، قۇرمەتتەيدى. بىردە وعىز سەرىكتەرىمەن اڭعا شىعىپ كەتكەندە، قارا حان ۇيىندە ساۋىق كەشىن وتكىزىپ، وعان كەلىندەرىن دە شاقىرادى. ءسويتىپ، كەلىندەرىنەن جاعدايلارىن سۇراپ، ۇلكەن كەلىندەرىنە سەن ەكەۋىڭ كىشى كەلىنگە قاراعاندا سۇلۋسىڭدار. بىراق سەندەرگە ۇلىمنىڭ ەشقانداي ءىلتيپاتى جوق. ونىڭ ەسەسىنە كىشى كەلىن رەڭسىز بولسا دا، ونى وزىنە جاقىن تارتادى، قۇرمەتتەيدى. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ دەگەن سۇراق قويادى. سوندا كەلىندەرى وزدەرىنە وعىزدىڭ قويعان تالابىن، وزدەرىنىڭ ول تالاپتى قابىل ەتپەگەنىن، كىشى كەلىننىڭ وعىزبەن ءبىر ەكەنىن ايتادى. مۇنى ەسىتكەن قارا حان اعايىنتۋىستارىن شاقىرىپ، كەڭەس قۇرادى. وعىزدىڭ وزگە ءدىندى قابىلداعانىن، ونى بۇگىن توقتاتپاسا، ەرتەڭ ەلدى بۇلدىرەدى. سول ءۇشىن ونى ونى ءولتىرۋ كەرەك دەگەن شەشىمىن ايتادى. بۇل حاباردى ەسىتكەن كىشى ايەلى وعىزعا استىرتىن كىسى جىبەرىپ، اكەسىنىڭ شەشىمىن حابارلايدى. وعىز قاسىنداعى سەرىكتەرىمەن سوعىسقا دايىندالادى. بۇل سوعىس جەتپىس ءۇش جىلعا سوزىلىپ، سوڭىندا وعىز حان جەڭىپ شىعادى4,8182. بۇل جەردە تۇسىنىكسىز ءبىر ماسەلە بار. قاراحان ابۋلدجا حاننىڭ تىكەلەي نەمەرەسى مە، الدە ودان كوپ كەيىنگى ۇرپاقتارىنىڭ ءبىرى مەن دەگەن سۇراق. شىندىعىندا قارا حان ابۋلدجا حاننىڭ تىكەلەي ۇراپعى ەمەس ەكەن. ول تۋرالى وعىز قاعان تۋرالى باسقا اڭىزداردا ابۋلدجا حاننان وعىز قاعانعا دەيىن قانشاما ۇرپاق وتكەندىگىن كورۋگە بولادى. مىسالى، وعىز قاعان اڭىزىنىڭ ماردانبايۇلى ەسقالي قوڭىراتي نۇسقاسىندا وعىزدىڭ اكەسى قاراحان يافەستىڭ توعىزىنشى ۇرپاعى. بۇل حانداردىڭ بارلىعى ماجۋسيلىك ءدىنىن ۇستانعانى تۋرالى ايتىلادى5, 276. بۇل وعىز قاعاننىڭ يافەستەن تاراعان حالىقتاردى ءبىر تاڭىرگە مويىنۇسىنۋعا شاقىرىپ، حالىقتى ءيلاھي دىنگە بەت بۇرعىزعان كيەلى تۇلعا بولعاندىعىنان حابار بەرەدى. باسقاشا ايتقاندا، وعىز قاعاندى تۇركى دالاسىنان شىققان پايعامبار دەپ تانۋعا بولادى. راشيد اددين شىڭعىس حاننىڭ دا وسى وعىز قاعاننان كەلە جاتقان ءتاڭىر دىنىنە مويىنۇسىنعانىن جازادى4, 83. ولاي بولسا، بۇل تۇركىلەردىڭ ۇزاق عاسىرلار بويىنا وعىزدان قالعان ءتاڭىر دىنىنە مويىنۇسىنىپ، سول دىندە بولعاندىعىن كورسەتەدى.سونىمەن بىرگە، وعىز قاعان العاش رۋلىق، تايپالىق جۇيەلەردى توپتاستىرىپ، مەملەكەتتى باسقارۋدىڭ تۇركىلىك جۇيەسىن العاش قالىپتاستىرعان تۇلعا. بۇل وعىز قاعاننىڭ تۇركى تاريحىنداعى ورنى قانشالىقتى ماڭىزدى بوعاندىعىن كورسەتەدى.قازىر ءبىز وعىز قاعاننىڭ ءومىر سۇرگەن كەزەڭىن ءدال ايتا المايمىز. الايدا، تۇركى تاريحىنداعى تۇلعالاردىڭ ءومىر سۇرگەن داۋىرلەرىنە قاراپ، وعىز قاعاننىڭ ءومىر سۇرگەن كەزەڭىن شامالاپ انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، الپامىس باتىردىڭ تاريحتا ءومىر سۇرگەن كەزەڭى ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى ءشى عاسىر دەگەن بولجام بار. ال، يراندىقتار افراسياب اتاپ كەتكەن الىپ ەرتوڭعا ب.د.د. عع. ءومىر سۇرگەن. ولاي بولسا، وعىز قاعاننىڭ ءومىر سۇرگەن كەزەڭى ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى ح عاسىر شاماسى بولۋى مۇمكىن. بىراق قازىر تاريحشىلار ايتىپ جۇرگەندەي مودە قاعاننىڭ وعىز قاعان ەمەستىگى ايقىن.وعىز قاعان تۋرالى اڭىزدارعا ارنايى توقتالىپ، تالداۋداعى ماقساتىمىز، تۇركى حالىقتارىنىڭ باتىسقا دا، شىعىسقا دا تارالۋى وعىز قاعاننان باستاۋ الاتىنىن جانە ولاردىڭ نەگىزگى تارالعان ورتالىعى سىر بويى بولعاندىعىن كورسەتۋ. بۇل اڭىزدار استارىندا تاريحي شىندىق جاتقاندىعىن قازىرگى بىزگە دەيىن جەتكەن تۇركى حالىقتارى قۇرامىنداعى رۋ، تايپالاردىڭ العاشقى توپتاسۋ كەزەڭى وسى وعىز قاعان اتىمەن بايلانىستى بولعاندىعىنان كورەمىز. ونىڭ ۇستىنە وعىز قاعاننىڭ ءۇش ۇلىنىڭ شىعىسقا كەتۋى، ءۇش ۇلىنىڭ باتىسقا كەتۋى دە قۇر اڭىز ەمەس، نەگىزى بار وقيعا. وعىز قاعان ۇلدارى وزدەرى عانا كەتپەي، وزدەرىمەن بىرگە سىردىڭ كونە اتىن وزدەرىمەن بىرگە الا كەتتى. ونى ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىن جەتكەن كانحا اتاۋىنىڭ تۇركىلەر تاراعان ۇلانعايىر ايماقتىڭ بارلىعىنان كەزدەسۋى، بۇل حالىقتاردىڭ ءتۇپ قازىعىنىڭ قايدا ەكەندىگىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، قاڭلى، قوڭىرات، كەنگەرەس، كەنەگەس، التىن قاڭلى، قاڭلى ەلى، قانعا بابا، كانگدەز سياقتى رۋ، تايپا اتتارى مەن جەر اتاۋلارىنىڭ حينگان تاۋلارىنان قارا تەڭىزدىڭ سولتۇستىك جاعالاۋلارىنا دەيىنگى ارالىقتى تولىق الىپ جاتىر. بۇل اتاۋلاردىڭ بارلىعىنىڭ كانگ دەگەن ءبىر تۇبىرگە بايلانىستى ەكەندىگىن كورە الامىز. بۇل ولاردىڭ ءبىر كەزدەرى ءبىر نەگىزدەن تاراعانىن كورسەتەدى. بۇل اتاۋلاردىڭ ىشىندەگى قاڭلى، قوڭىرات، كەنگەرەس، كەنەگەس سياقتى اتاۋلار رۋ، تايپالارعا تيەسىلى. قاڭلىلار قازاق، وزبەك، قاراقالپاق، نوعاي، باشقۇرت حالىقتارى قۇرامىندا بار. قوڭىراتتار قازاق، وزبەك، نوعاي، قاراقالپاق ت.ب. حالىقتار قۇرامىندا بار. ال كەنگەرەس ياقۇت حالقى قۇرامىنداعى تايپانىڭ اتى. كەنەگەس وزبەك، قاراقالپاق ت.ب. تۇركىلەر اراسىندا كەزدەسەدى. بۇل حالىقتاردىڭ تارالۋ گەوگرافياسىنا نازار سالار بولساق، وندا بۇل رۋ، تايپالاردىڭ قانشالىقتى ۇلكەن تەرريتوريانى الىپ جاتقانىن جانە ولاردىڭ بارلىعى ءبىر نەگىزدەن وربىگەنىن كورەمىز.التىن قاڭلى، قاڭلى ەلى، قانعا بابا، قاندوز دەگەن اتاۋلاردى الار بولساق، بۇلاردىڭ بارلىعى جەر اتاۋلارىنا قاتىستى ەكەندىگىن بايقايمىز. التىن قاڭلى قىتايدىڭ سولتۇستىگىندەگى مانجۋريا ايماعىنداعى حينگان تاۋىنداعى اسۋدىڭ اتى. قاڭلى ەلى دەگەن جازۋ ماڭعىستاۋ جەرىندەگى ەرسارىنىڭ قايراعى اتتى تاسباعاندا كونە تۇركى الىپبيىمەن جازىلعان جازۋ. قانعا بابا ماڭعىستاۋدا، كاسپي تەڭىزى جاعاسىنداعى اۋليەلى جەر اتى. قاندوز سىر بويىنداعى جەر اتاۋى. بۇل قاندوز اتاۋى اۆەستاداعى سياۆۋش سالدىرعان كانگدەز قالاسىمەن بايلانىستى ەكەندىگىنە كۇمان جوق. بۇل اتاۋلار اراسىنداعى دا ورتاق نەگىز كانح دەگەن ءتۇبىر ەكەندىگىن كورەمىز. ولاي بولسا، تۇركى حالىقتارىنىڭ ءتۇپ نەگىزى سىر بويى دەگەن تۇجىرىمنىڭ دۇرىس ەكەندىگىن كورسەتەدى. جانە وسى تاريحي ۇدەرىستەر باسىندا وعىز قاعان تۇرعاندىعىنا دا كۇمان تۋماسا كەرەك.الان گالاش. لەتوپيس كارچي. نالچيك: پوليگرافيا، 2005. س. 3سادىبەكوۆ ز. قازاق شەجىرەسى. تاشكەنت: ۋزبەكيستون، 1994. 4041 بب.الپىسبەس م. شەجىرە اتاتەك جانە رۋلىق وداقتار ماسەلەسى تۋراسىنداقازاق شەجىرەلەرى جانە ۇلتتىق تانىم ماسەلەلەرى. الماتى: ورت.عىلىمي كىتاپحانا. عىلىميپراكتيكالىق كونف. ماتەريالدارى، الماتى، 08 جەلتوقسان، 2004. 2005. 1025 بب. 2122 بب.راشيد اددين. سبورنيك لەتوپيسەي. ت.ءى. كن.1. موسكۆالەنينگراد: يزد. ان سسسر، 1952.قوڭىراتباەۆ ءا. قازاق ەپوسى جانە تۇركولوگيا. الماتى: عىلىم، 1987. سوندا، 9 ب.زىكىريا جانداربەك، ت.ع.ك.، قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حقتۋءى، ياساۋي عىلىميزەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى
|
...ئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى ئوبزور ۋە مۇھاكىمە ... يوللانغان ۋاقتى 200777 12:34:42 ...دوستۇم قەددىڭىزنى تىك تۇتالىدىڭىزمۇ؟تۇرمۇشتا بىزگە دائىم چېلىقىپ تۇرىدىغان بەزى كارتىنىلاردىن روھىي قۇللۇقتا ياشاۋاتقان كىشىلەرنىڭ ئەتراپىمىزدا ھېلىھەم مەۋجۇتلۇقىنى، ھەتتا بەزىدە ئۆزىمىزنىڭمۇ بىلىپبىلمەي روھىي قۇللۇقنىڭ چاڭگىلىغا چۈشۈپ قالغانلىقىمىزنى ھېس قىلىمىز. بۇنىڭ ئەڭ مۇھىم سەۋەبى، بىزنىڭ قارشى تەرەپنىڭ نوپۇزى، ئىقتىدارىنى ئارتۇقچە مۆلچەرلەپ ، ئۆزىمىزنى تۆۋەن كۆرگەنلىكىمىزدە بولۇپ ، بۇ خىل پىسخىكا ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشى بىلەن روھىي قۇللۇقنىڭ تامخىسىنى ۋۇجۇدىمىزغا مەڭگۈلۈك بېسىۋېتىشى مۇمكىن . شۇنداق كىشىلەرمۇ بار . توغرا يول بىلەن يېتەلەيدىغان نىشانغا يالۋۇرۇش ، خۇشامەت ياكى سوۋغات بېرىش يولى بىلەن يەتمەكچى بولىدۇ ، نەتىجىدە ئەسلىدىنلا قانۇنىيەتلىك داۋاملىشىۋاتقان ئىشلارنىڭ رېتىمى بۇزۇلىدۇ ، كىشى مېڭىسىدە تەبىئىيلا دەرىجىدە ، ئىمتىياز پەرقى شەكىللىنىشكە باشلايدۇ . بۇ ئاڭ شەكىللەنگەنسېرى قارشى تەرەپ نەزەرىڭىزدە تېخىمۇ گېگانت شەخىسكە ئايلىنىدۇ .ئادەم ئۈچۈن ئىززەت ھۈرمەت ئېڭى ئىنتايىن قىممەتلىك . سىز قەلبىڭىزگە چۆكۈپ ، ئىقتىدارىڭىز ھەم رېئال ئىمكانىيەتلىرىڭىزگە نەزەرىڭىزنى ئاغدۇرغىنىڭىزدا قەددىڭىزنى تىك تۇتۇش كېرەكلىكىنى تەبىئىيلا ھېس قىلىشىڭىز مۇمكىن . ئۆزىڭىزگە ئىشەنگەن ھالدا قارشى تەرەپ بىلەن سۆھبەتلەشكەن چېغىڭىزدا ياكى ئىش بىجىرگىنىڭىزدە قارشى تەرەپ سىزنىڭ ئاشۇ مەردانە قىياپىتىڭىزدىن دېگەن ئۇچۇرنى قوبۇل قىلىدۇ دە ، سىزگە ھۆرمەت ھېسسىياتى بىلەن مۇئامىلە قىلىدۇ . ئەكىسچە بولغاندا ، قارشى تەرەپنىڭ نەزەرىدە تۆۋەن ئورۇنغا چۈشۈپ قالىسىز .سىز مەيلى ئىشق ئوتى كاۋاپ قىلىش ئالدىدىكى بىر ئاشىق بولۇڭ ياكى مۇھتاجلىق دەردىدە پۇچۇلانغان ھاجەتمەن بولۇڭ ، ھامان قەددىڭىزنى تىك تۇتۇڭ . تۇرمۇشتا يىغلاپ ، تىزلىنىپ تۇرۇپ سۆيگۈگە ئېرىشكەن ئاشىق ، باشقىلارنىڭ تاپىنىنى يالاپ مەقسىتىگە يەتكەن ھاجەتمەن بولغان ئەمەس . بولدى دېگەندىمۇ ، بۇنداق قەدىرسىز مەنپەئەت ياكى مۇھەببەت قىسقا ۋاقىت ئىچىدىلا نامازشام گۈلىدەك توزۇپ كېتىشى مۇمكىن .دوستۇم ، ئورنىڭىزدىن دەس تۇرۇڭ . رېئاللىقنىڭ كۆزىگە ئەيمەنمەي تىكىلىشكە جۈرئەت قىلىڭ يوللانغان ۋاقتى 200777 13:55:52 يوللانغان ۋاقتى 200778 20:02:19 007 يوللانغان ۋاقتى 2007715 21:15:08 يوللانغان ۋاقتى 2007810 10:11:24 ، . .: ...
|
پاۆلودار وبلىسىندا 18 وقۋشى قىز انا اتانعان ايماق12 قىركۇيەك 2018، 09:35پاۆلودار وبلىسىندا 18 وقۋشى قىز انا اتانعان12 قىركۇيەك 2018, 09:35 727 0پاۆلودار وبلىسىندا جىل باسىنان بەرى 18 قىز بالا وڭ جاقتا وتىرىپ، جۇكتى بولىپ قالعان. وسىنداي ستاتيستيكانى سالا ماماندارى جاريالاپ وتىر، دەپ حابارلايدى . ايماقتاعى ٴتىلشىسى.تاعى 13 جەتكىنشەك جاساندى تۇسىك جاساپتى. وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، ەكى جىل بۇرىن 143 وقۋشى قىز مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇكتى بولىپ، انا اتانعان. ال بىلتىر 40 كامەلەتتىك جاسقا تولماعان بالا ەسەپكە الىنعان.وبلىستىق پەريناتالدىق ورتالىقتىڭ باس دارىگەرى ايمان وسپانوۆانىڭ ايتۋىنشا، جاس كەزدەن انا اتانعانداردىڭ ەڭ كىشىسى 14تە ،ال ەڭ ۇلكەنى 17 جاستا ەكەن.ورتالىقتا تۇرمىس قۇرماي بالا كوتەرگەن 31 قىز تىركەلدى. ولاردىڭ ٴ18ى بالالى بولسا، قالعانى جۇكتىلىگىن توقتاتقان. جاساندى تۇسىك جاساتۋعا اتاانالارى كەلىسىم بەرگەن. جاساندى تۇسىك جاساتقان قىزداردىڭ 10ى پاۆلودار قالاسى، ەكەۋى ەكىباستۇز قالاسى، ال بىرەۋى شارباقتى اۋدانىنىڭ ەمدەۋ مەكەمەلەرىندە تىركەلگەن، دەيدى ايمان وسپانوۆا.مامانداردىڭ پايىمداۋىنشا، بۋىنى قاتپاعان جاسوسپىرىمدەر اراسىندا دەنساۋلىق ساعاتتارىن كوپتەپ وتكىزۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ قاجەت. بۇل باعىتتا وڭىردەگى ٴبىلىم بەرۋ باسقارماسى تاراپىنان ٴتيىستى جۇمىس اتقارىلعان.وتكەن وقۋ جىلىندا تاربيە ساباقتارىنا 59 مىڭنان استام وقۋشى مەن 8 مىڭنان استام اتاانا قاتىسقان. وبلىستاعى مەكتەپتەردە 400گە جۋىق سىنىپ ساعاتى، دوڭگەلەك ۇستەلدەر سياقتى شارالار ۇيىمداستىرىلدى. ال بيىلعى جىلى ارنايى جوسپار ازىرلەندى. جۇمىس جالعاسا بەرەدى، دەيدى ماماندار.
|
خىتاي، رۇسىيە ۋە پاكىستان قاتارلىق 3 دۆلەتنىڭ ب د ت كىشىلىك ھوقۇق كېڭىشىدە ئوتتۇرىغا قويغان كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتچىلىرىنىڭ ب د ت دا سۆزلىشىنى كونترول قىلىش ھەققىدىكى ناھىيەسى جۈمە كۈنى ئاۋازغا قويۇلۇپ رەت قىلىندى.رويتېرس ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، كىشىلىك ھوقۇق كېڭىشى يۇقىرىقى 3 دۆلەتنىڭ لاھىيەسىنى رەت قىلىپ، چىلىنىڭ ئاممىۋى تەشكىلاتلارغا تەھدىت سېلىش، قورقۇتۇش ۋە جازالاشنى توختىتىش شۇنداقلا ئۇلارنى قوغداش ھەققىدىكى لاھىيەسىنى قوبۇل قىلغان. چىلى مەزكۇر لاھىيەنى كىشىلىك ھوقۇق كېڭىشىگە ئەزا 50 نەچچە دۆلەتكە ۋاكالىتەن تەييارلىغان.لېكىن خىتاي، رۇسىيە ۋە پاكىستان قاتارلىق دۆلەتلەر ئۇنىڭغا قارشى چىقىپ، ئۆزلىرىنىڭ لاھىيەسىنى ئوتتۇرىغا قويغان. ئۇلارنىڭ لايىھەسىدە ئاممىۋى تەشكىلاتلارنىڭ دۆلەتلەرنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقى ۋە زېمىن پۈتۈنلۈكىگە ھۆرمەت قىلىشى، مالىيە مەنبەسىنىڭ قانۇنلۇق ۋە ئوچۇقئاشكارا بولۇشى تەلەپ قىلىنغان. خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇر ۋەكىللىرىنىڭ ب د ت يىغىنلىرىغا قاتنىشىپ، ئۇيغۇر دىيارىدىكى كىشىلىك ھوقۇق بۇزغۇنچىلىقلىرىنى پاش قىلىشىغا ئىزچىل قارشى تۇرۇپ كەلگەن.خىتاينىڭ ب د ت ئىجتىمائىيئىقتىسادى كېڭىشىدە تۇرۇشلۇق ۋەكىلى يېقىندا د ئۇ ق نىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسانىڭ مەزكۇر ئورگاننىڭ نيۇيوركتىكى يىغىنىغا قاتنىشىشىغا قارشى تۇرۇپ، ئامېرىكا ۋەكىلى بىلەن تۇتۇشۇپ قالغان. رويتېرس ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋىرىدە ئاشكارىلىشىچە، خىتاي ب د ت كىشىلىك ھوقۇق كېڭىشىنىڭ 3 ھەپتە ئاۋۋال جەنۋەدە باشلانغان 38نۆۋەتلىك يىغىنىدىمۇ دولقۇن ئەيساغا كاشىلا چىقىرىشقا ئۇرۇنغانغان بولسىمۇ، لېكىن مەغلۇپ بولغان. خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق خىزمىتى تەشكىلاتىنىڭ خادىمى ساراھ برۇك رويتېرس ئاگېنتلىقىغا قىلغان سۆزىدە بۇ دۆلەتلەرنىڭ ئاممىۋى تەشكىلاتلارغا چەكلىمە قويۇش، ئۇلارنىڭ ئاۋازىنى بوغۇش تىرىشچانلىقى ئەزا دۆلەتلەر تەرىپىدىن كۈچلۈك رەۋىشتە رەت قىلىنىپ، ب د ت دا كىشىلىك ھوقۇق قوغدىغۇچىلىرىنىڭ ئاۋازىنى ساقلاپ قېلىپشنىڭ مۇھىملىقى تەكىتلەندى، دېگەن.
|
بتسج ۆاكتسيناسى كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنان ساقتانۋدىڭ بىردەنءبىر جولىنا اينالۋى مۇمكىن. بۇل تۋرالى بىرقاتار بۇقارالىق اقپارات قۇرالى حابارلادى.الەمدى جايلاعان ىندەتپەن كۇرەسۋ ءۇشىن دارىگەر مەن عالىمدار قولدا بار مۇمكىندىكتىڭ ءبارىن قاراستىرىپ جاتقانى بەلگىلى. سولاردىڭ ءبىرى بتسج ۆاكتسيناسى. زەرتتەۋشىلەر وسى ەكپە ءتۇرى كەڭ كولەمدە سالىنعان ەلدەردە 19 ۆيرۋسىنان قازا تاپقاندار سانى الدەقايدا از ەكەنىن بايقاعان.وسىعان بايلانىستى، بىرقاتار مەملەكەتتە اتالعان ۆاكتسينانى كوروناۆيرۋستىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا قولدانىپ كورمەك. جۋرنالىنىڭ حابارلاۋىنشا، وسى اپتادا ەرىكتى دارىگەرلەر بتسج ەكپەسىن سالدىرىپ، تاجىريبە جاساپ كورمەك. اگەنتتىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، اۋستراليانىڭ مەلبۋرن قالاسىندا دا تۋبەركۋلەزگە قارسى وسى ەكپەنى 19عا قانشالىقتى توتەپ بەرەتىنىن تەكسەرمەك.ايتا كەتۋ كەرەك، بتسج كالمەتگەرەن باتسيللاسى دەپ اتالاتىن، تۋبەركۋلەزگە قارسى بۇل ۆاكتسينانىڭ قولدانىسقا ەنگەنىنە ءبىر عاسىردان اسىپ كەتتى. قازىرگى تاڭدا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىندە ەكپەنىڭ بۇل ءتۇرىن سالدىرۋ مىندەتتى. ايتسە دە، ەۋروپانىڭ بىرقاتار مەملەكەتىندە بتسج جاپپاي سالىنبايدى. ولاردىڭ قاتارىندا يسپانيا، يتاليا جانە شۆەيتساريا بار.
|
مۆتىدىل غەرب ئېھتىياجى ئۇيغۇرچەمۆتىدىل غەرب ئېھتىيا...مۆتىدىل غەرب ئېھتىياجىدۇنيا كۆزنىكى 10مۆتىدىل غەرب ئېھتىياجىتۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى: دۇنياغا نەزەر يەنى دۇنيا كۆزنىكى ناملىق پىروگراممىمىزنىڭ بۈگۈنكى سانىدا ئەنقەرە يىلدىرىم بەيازىت ئۇنىۋېرسىتېتى سىياسىي پەنلەر فاكۇلتېتى باشلىقى پىروفېسسور دوكتور قۇدرەت بۇلبۇلنىڭ مۆتىدىل غەرب ئېھتىياجىتېمىلىق ئانالىزىنى دىققىتىڭلارغا سۇنىمىز:تارىخ ئىلمى؛ ئىبرەت ئېلىنغاندىلا ئاندىن ئىنسانىيەت ئۈچۈن ئىنتايىن پايدىلىق ئىلىم بولىدۇ. ئەمما ئەپسۇسكى بىز تارىختىن دەرس ئالمايمىز. ئۆتمۈشتە يۈز بەرگەن ئازابلارنى ئۆلۈملەرنى ۋە زۇلۇملارنى تولىمۇ تىز ئۇنتۇپ كېتىمىز.ۋەھشىي غەربتىن مۆتىدىل غەربكەئالدىنقى بىر ئەسىردىلا باشقا ھېچ نەرسىسىنى دېمىگەندىمۇ، غەرب دۇنياسى ئېكىسپالاتاتسىيە قىلىش مەقسىتى بىلەن تارىختا يۈز بەرگەن بارلىق ئۇرۇشلاردىن كۆپ ئۆلۈم كەلتۈرۈپ چىقارغان، قان ۋە كۆز يېشى ئېقىتقان 2 چوڭ دۇنيا ئۇرۇشىغا سەۋەب بولدى. ئۆزلىرى سەۋەب بولغان 1 ۋە 2 دۇنيا ئۇرۇشىدىن ئىبرەت ئېلىشى ئۇرۇشتىن كېيىن بولسىمۇ ئىشقا ئاشتى. بولۇپمۇ ياۋروپا قىممەت قاراشلارغا يۈزلەنگەن سىياسەتلەرنى يارىتىشقا باشلىدى. ياۋروپا ئىتتىپاقىدا شەكىللەنگەن، ياۋروپا ھەمكارلىقى، ئورتاقلىقى، ئەركىنلىكلىرى، كىشىلىك ھوقۇق ۋە دېموكراتىيەنى ئالدىنقى پىلانغا چىقىرىغان سىياسەتلىرى ياۋروپا رايونىغا خاتىرجەملىك ئېلىپ كەلدى.مۆتىدىل غەربتىن ۋەھشىي غەربكەبىراق بۈگۈنكى كۈندە يېتىپ كەلگەن نۇقتىدا دۇنيا قايتىدىن تەھدىتكە مايىل بىر دۇنياغا يۈزلەنمەكتە. ئامېرىكا، شىمالىي كورېيە ۋە رۇسىيە تەرىپىدىن ئېلان قىلىنغان يېقىنقى باياناتلار، گويا قارشى تەرەپنى يوقۇتۇش ئۈچۈن كىمنىڭ تېخىمۇ كۆپ خىمىيەلىك ۋە يادرولۇق بومبىلارغا ئىگە ئىكەنلىكى، كىمنىڭ ھەممىدىن بۇرۇن ئېتىش كونۇپكىسىغا باسالايدىغانلىقى ھەققىدە بىر بىرىسى بىلەن مۇسابىقىغا چۈشۈۋاتقاندەك كۆرۈنۈشلەرگە شاھىت بولماقتىمىز.غەربتىكى كىشلىك ھوقۇق، ئەركىنلىك، كۆپ خىللىق، ئېتىقاد ئەركىنلىكى، ئوخشاش بولمىغان تۇرمۇش شەكىللىرىگە ھۆرمەت قىلىش... قاتارلىق قىممەت قاراشلار كۈنسىرى تېخىمۇ ناچارلىشىشىقا باشلىماقتا. ئىسلامغا ۋە كۆچمەنلەرگە ئۆچمەنلىك قىلىش ئېقىمى كۈنسىرى كۈچەيمەكتە. گېرمانىيە ئىچكى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ سانلىق مەلۇماتلىرىغا ئاساسلانغاندا، 2017 يىلىدىلا گېرمانىيەدە مۇسۇلمانلارغا قارىتا 950 قېتىم ھۇجۇم قىلىش ۋەقەسى يۈز بەردى. يەنى بىر يىلدا 950 قېتىم ھۇجۇم. شەرقتە ياكى لاتىن ئامېرىكىدا ۋە ياكى بىرەر مۇسۇلمان دۆلەتتە بۇ ھۇھۇجملارنىڭ 10 پەرسەنتى خىرىستىيان ياكى يەھۇدىيلارغا قارشى يۈز بەرسە، دۇنيانىڭ قانداق ئىنكاس قايتۇرىدىغانلىقىنى تەخمىن قىلالايسىز. ھېچ شۈبھىسىزكى، ئۇنداق بولۇشىنى قەتئىي ئارزۇ قىلمايمىز. چۈنكى غەربتىكى ئۆچمەنلىك ۋە ھۇجۇملار باشقا دۆلەتلەر ئۈچۈن ھەرگىزمۇ ئۈلگە بولماسلىقى لازىم.غەرب دۇنياسىدىكى مۇسۇلملارغا قارىتىلغان ھۇجۇملار ئەپسۇسكى، يالغۇز گېرمانىيەگىلا خاس ئەمەس. پۈتۈن غەرب دۇنياسى بۇ خىل ۋەقەلەرنى ساداسىز شەكىلدە نەزەردىن ساقىت قىلىپ كېتىۋاتماقتا. ياۋروپا ۋە ئامېرىكىدا يېقىنقى مەزگىلگە قەدەر باشقا تۇرمۇش شەكلىگە ئىگە كىشىلەر ئۆزلىرىنى بۇنداق ئېغىر تەھدىت ئاستىدا ھېس قىلىپ باقمىغان ئىدى. نۇرغۇنلىغان غەرب دۆلەتلىرى زۇلۇمغا ئۇچرىغۇچىلارغا، ئىگە چاقىسىزلارغا ۋە پاناھلانغۇچىلارغا قارىتا بىر تەرەپتىن پاناھلىنىش ھوقۇقىنى قېيىنلاشتۇرىۋاتقان بولسا، يەنە بىر تەرەپتىن، قەتھۇللاھچى تېررورلۇق تەشكىلاتى، پ ك ك، د ھ ك پ ج غا ئوخشاش ئۆز دۆلىتىدە ھەر تۈرلۈك جىنايەتلەرنى ئۆتكۈزگەن ئىنسانىيەتنىڭ قاتىلى تېررورلۇق تەشكىلاتلىرىنىڭ ئەزالىرىغا قارىتا ئۆزىدىن پاناھلىق تېلىشى ئۈچۈن گويا تەكلىپنامە ئەۋەتمەكچى بولغاندەك ئىشلارنى قىلماقتا. دۇنيادا تېررورچىلارنىڭ بۇنداق پاناھجايىغا ئايلانغان باشقا دۆلەتلەرمۇ بارمىدۇ؟ راستىنى ئېيتسام، جاۋابىغا قىزىقىپ قىلىۋاتىمەن.يەنە بىر تەرەپتىن غەربتىكى ئەركىنلىك سۆيەر، كۆپ خىللىقنى، دېموكراتىيەنى قوللايدىغانلارنىڭ بولسا، بارغانچە ساداسى قىسىلماقتا. ئەركىنلىك سۆيەر، كۆپ خىللىقنى ۋە دېموكراتىيەنى قوللايدىغان پارتىيەلەر بەزى دۆلەتلەردە ئۆز ئالدىغا ھاكىمىيىەت قورالماي، بىرلەشمە ھاكىمىيەتلەرنى قۇرۇشقا مەجبۇر بولماقتا. ئەمدىلىكتە غەربتە مۆتىدىللىقتىن ئۇزاق، ئۆز دۆلەتلىرىدىكى پەرقلىق كۈلتۈرگە ئىگە كىشىلەرگە، قوشنىلىرىغا ۋە رايوندىكى باشقا دۆلەتلەرگە تېخىمۇ كۆپ تەھدىت سالالايدىغان رەھبەرلەر ئالدىنقى پىلانغا چىقماقتا.بىر دەملىك بولسىمۇ تەسەۋۋۇر قىلىپ بېقىڭ! پۈتۈن ئىنسانىيەتنى يوقۇتۇپ تاشلاش قودرىتىگە ئىگە يادرو ۋە خىمىيەلىك قوراللار ئەگەر ئاشۇ ئاشقۇن ئېقىملارنىڭ ھۆكۈمىتىگە ۋە باشقۇرۇشىغا ئۆتۈپ كەتسە، تىنچلىق، ھەمكارلىق، ئادالەت، ئەركىنلىك، كىشىلىك ھوقۇق دېگەن تېرمىنلارنىڭ ئورنىنى نەپرەت، چەتكە قېقىش، ياتلاشتۇرۇش، ئايرىمچىلىق، يوقۇتۇپ تاشلاش، قاتارلىق تېرمىنلار ئىگلەللىمەسمۇ؟ ئۇنداق چاغدا ئۆزىگە ئوخشاش قاراشتا بولمىغانلارنى ئىنسان قاتارىدىمۇ كۆرمەيدىغان رادېكال غەربلىك رەھبەرلەرنىڭ قوللىرىدا بۇ قوراللار قانداق ئىشلىتىلەر؟دېمىىسمۇ بۇنى تەسەۋۋۇر قىلىشنىڭ ئۆزىمۇ ئىنتايىن قورقۇنتچلۇق، شۇنداق ئەمەسمۇ؟بۇ قوراللارنىڭ 1 ۋە 2 دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە بۇنچە قورقۇنچلۇق سەۋىيەدە ئەمەسلىكىگە قارىماستىن، قانداق چوڭ ۋەيرانچىلىقلارنى ئېلىپ كەلگەنلىكى ھەممىمىزگە ئايان. ئەگەر بۇ قوراللارنىڭ بۈگۈنكى يوق قىلىش ئىقتىدارىنى ئويلىشىدىغان بولساق، ئەگەر ئاشقۇن ئېقىملارنىڭ ئالقىنىغا ئۆتۈپ كەتسە، قىيامەت قوپىدىغانلىقى ئېنىق.مانا بەزى ھەددىنى بىلمەسلەر ھازىردىن باشلاپلا تەڭرىنىڭ ئالقىنىدىن قىيامەتنى تارتىپ ئېلىش ياكى تەڭرىنى قىيامەتكە زورلاش دېگەن تېمىلاردا ماقالىلارنى يازماقتا. بۈگۈنكى كۈندە ئۆز دۆلىتىدىكى ئوخشىماسلىقلارنى يوقۇتۇش ئۈچۈن كىشىلىك ھوقۇقلارغا، ئەركىنلىكلەرگە، ئالەمشۇمۇل قىممەت قاراشلارغا زىت ھەر تۈرلۈك بەلگىلىمىلەرنى يولغا قويۇشنى راۋا كۆرۈۋاتقانلار، ئەشۇ كۈچلەر ئالقىنغا ئۆتكەندىن كېيىن سۈكۈت قىلىپ تۇرلارمۇ؟بىراق تارىخ ھەرگىز ئۇنداق دېمەيدۇ. يەھۇدىيلار ئىرقىي قىرغىنچىلىقىدىن كېيىن، بۇ خىل ئىدىيەدىكى كىشىلەرنىڭ ئۆز دۆلىتى ۋە رايونىنى قانداق ئاتەشنىڭ ئىچىگە ئاتقانلىقى ھەممىمىزگە مەلۇم.غەربتىكى يۈزلىنىش كەلتۈرۈپ چىقىرىۋاتقان تەھدىتلەر بۇنچە يېقىن ۋە جىددىي تۇرۇغلۇق ئىكەن، مۆتىدىل غەرب ئەمەس، بەلكى مۆتىدىل ئىسلام ھەققىدىكى تالاش تارتىشلىرى تېخىمۇ بەك كۈنتەرتىپكە ئېلىپ كېلىنمەكتە. مۆتىدىل ئىسلام ھەققىدە ئايرىم توختىلىپ ئۆتىمىز ۋاھالەنكى ياۋروپا ۋە ئامېرىكىدىكى رادېكال ئۆزگىرىشلەر ھەممىنى ئەندىشىگە سالماقتا. بۇ ئاشقۇنلۇقلار يالغۇز مۇناسىۋەتلىك دۆلەتلەرگىلا ئەمەس، پۈتۈن دۇنياغا تەھدىت بولماقتا.مانا بۇ نۇقتىدىن ياۋروپادا ئوڭچىل ۋە سولچىل پارتىيەلەرنىڭ ئاۋازغا ئېرىشىش نىسبىتىنىڭ تۆۋەنلەپ كېتىشى، ئەركىنلىكنى، كۆپ خىللىقنى ۋە دېموكراتىيەنى قوللايدىغانلارنىڭ سادالىرىنىڭ بارغانچە قىسىلىشىنى، يالغۇز ياۋروپانىڭلا كەلگۈسىگە نىسبەتەن قايغۇلۇق دېگىلى بولمايدۇ. چۈنكى رادېكال ئېقىملارغا تەسلىم بولغان ياۋروپانىڭ قەيەرگىچە توزۇپ كېتلەيدىغانلىقىنى ھەر ئەسىردە بىر قېتىم كۆرۈپ كېلىۋاتىمىز. شۇڭلاشقا يەر شارىدىكى ئەركىنلىك ۋە تىنچلىق سۆيەر ھەر قايسى ئېقىملار، دۇنيانىڭ تىنچلىقى ۋە مۆتىدىل غەربنى يارىتىش ئۈچۈن بىرلىكتە ھەمكارلىشىپ خىزمەت قىلىشقا توغرا كېلىدۇ.
|
شاحمات: ازيا چەمپيوناتىنىڭ العاشقى جەڭىمپازدارى بەلگىلى بولدىالماتىدا ارداگەرلەر اراسىندا شاحماتتان ءوتىپ جاتقان ازيا چەمپيوناتىنىڭ العاشقى جەڭىمپازدار مەن جۇلدەگەرلەردىڭ ەسىمدەرى بەلگىلى بولدى.راپيد سايىسىندا 50 جاستان اسقان ەرلەر اراسىندا سەرىكباي تەمىرباەۆ توپ جارسا، ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ورىنداردى ولەگ گولوۆچۋك پەن ۆالەري مين يەلەندى. ايەلدەر باسەكەسىندە ەلەنا انكۋدينوۆا الدىنا جان سالمادى. بۇل ويىنشىلاردىڭ بارلىعى دا قازاقستاننان. ال كۇمىس مەدالدى جاڭا زەلانديادان كەلگەن حەلەن ميلليگان موينىنا ءىلدى65 جاستان اسقان شاحماتشىلاردىڭ جارىسىندا دا بارلىق جۇلدە ءوز جەرلەستەرىمىزگە بۇيىردى: تولەگەن نۋكين التىن. مارات پرىمبەتوۆ كۇمىس جانە حانيف قۇسايىنوۆ قولا. ال ايەلدەر تارتىسى نادەجدا يسكيچەكوۆانىڭ جەڭىسىمەن اياقتالدى.ءويتىپ، ازيا چەمپيوناتىنىڭ العاشقى جارىس كۇنى قازاقستان قۇراماسى مول ولجاعا كەنەلىپ، ءوز كورەرمەندەرىن قۋانتتى. كەشە كلاسسيكالىق شاحماتتان باسەكەلەر باستالدى. ودان كەيىن بليتستەن سايىستار وتەدى. ال بۇل ءدۇبىرلى دودا 18 قىركۇيەكتە ءوز مارەسىنە جەتەدى.
|
جاڭا قاۋلى. قازاقستاننىڭ بىرنەشە وبلىسىندا كارانتين كۇشەيتىلەدى02 تامىز, 12:13:2302 تامىز , 12:13:2317 قازان, 2020 وزگەرتۋنۇرسۇلتان قالاسى جانە قاراعاندى, شىعىس قازاقستان, پاۆلودار, اقمولا, الماتى وبلىستارىندا كارانتين رەجيمى كۇشەيتىلەدى. بۇل تۋرالى وبلىستاردىڭ باس سانيتار دارىگەرلەرى مالىمدەدى.نۇرسۇلتان قالاسىنىڭ باس سانيتار دارىگەرى جاننا پراليەۆا كارانتيندى كۇشەيتۋگە قاتىستى قاۋلى شىعاردى.ول ادامدار كوپ بولاتىن ۋاقىتتاردا اۆتوبۋس سانىن ۇلعايتىپ, قوعامدىق كولىكتە بارلىق ەسىكتى اشۋدى تاپسىردى. جەكسەنبىدە اۆتوبۋستار جۇرمەيدى, جۇمىس كۇندەرى تاڭعى 6.00دەن 23.00گە دەيىن قاتىنايدى.ەلوردانىڭ باس سانيتار دارىگەرى 65 جاستان اسقان تۇرعىندارعا كىتاپحانا, تەاتر جانە مۋزەيلەرگە بارۋعا تىيىم سالدى. ؛تەاترلارعا سپەكتاكلدەرگە باراتىندار سانى ءبىر ۋاقىتتا 50 ادامنان اسپاۋعا ءتيىس. ؛ال قاراعاندى وبلىسىنىڭ باس مەملەكەتتىك سانيتار دارىگەرى ؛يۋريي زالىگين 19 قازاننان باستاپ كارانتين كۇشەيتىلەتىنىن حابارلادى.19 قازان ساعات 00:00دەن باستاپ وبلىس اۋماعىندا سانيتار بەكەتتەرى قويىلادى دەلىنگەن حابارلامادا.ول كارانتين رەجيمىنىڭ كۇشەيتىلۋى كورشى وڭىرلەردە كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىن جۇقتىرعاندار سانىنىڭ ارتۋىمەن بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.سونداياق 65 جاستان اسقان تۇرعىندارعا مۇمكىندىگىنشە ۇيدە وتىرۋ قاجەت. مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ۇيىمدار جەتەكشىلەرىنە قىزمەتكەرلەردىڭ 50 پروسەنتىن قاشىقتان جۇمىس ىستەۋگە كوشىرۋ ۇسىنىلدى 30دان استام قىزمەتكەر بولسا.ونەركاسىپتىك كاسىپورىندار, اۆتوۆوكزالدار مەن اۆتوستانسيالاردا سمارت بەينەباقىلاۋى بار تەپلوۆيزەرلەر بولۋى كەرەك ەكەنى ايتىلدى.شىعىس قازاقستان وبلىسىندا 17 قازان 31 قازان ارالىعىندا كارانتين كۇشەيتىلەدى.بۇل تۋرالى ءوڭىردىڭ باس مەملەكەتتىك سانيتار دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى گۋليايم تاعاەۆا مالىمدەدى.قاۋلىعا سايكەس, ادام كوپ جينالاتىن, وتباسىلىق شارالاردى وتكىزۋگە, اۋداندار مەن وبلىس ىشىندەگى قالالار اراسىنداعى اۆتوبۋستار قاتىناۋىنا سالىنعان تىيىم ساقتالادى.پاۆلودار وبلىسىندا كارانتين شارالارى 18 قازاننان باستاپ كۇشەيتىلەدى. بۇل تۋرالى وبلىسىنىڭ باس مەملەكەتتىك سانيتار دارىگەرى مالىمدەدى.ال, 16 قازاننان باستاپ اقمولا وبلىسىندا كارانتين كۇشەيتىلدى.65 جاستان اسقان ازاماتتاردىڭ دالاعا شىعۋىنا شەكتەۋ ەنگىزىلدى؛ تۇنگى ساعات 23:00دەن تاڭعى 06:00گە دەيىن كومەندانتتىق ساعات ەنگىزىلدى ءوڭىردىڭ كوشەلەرىندە جۇرۋ؛دەمالىس كۇندەرى اۆتوبۋستاردىڭ جۇرۋىنە تىيىم سالىندى؛تاكسي ەكى ادامنان ارتىق تاسىمالداماۋى ءتيىس؛ساياباق, سكۆەرلەردە 3 ادامنان ارتىق توپ بولىپ جۇرۋگە بولمايدى؛اۋماعى 1000 شارشى مەتردەن اساتىن ساۋدا ورتالىقتارى, ساۋدا, ويىنساۋىق ورتالىقتارى مەن ازىقتۇلىك ەمەس دۇكەندەردىڭ جۇمىسى شەكتەلەدى. جۇمىس كۇندەرى ساعات 19:00گە دەيىن اشىق بولسا, دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرى جابىق بولادى؛جۇمىس كۇندەرى ازىقتۇلىك دۇكەندەرى مەن جابىق بازارلاردىڭ جۇمىس ۋاقىتى 17:00 دەيىن شەكتەلەدى. دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرى جۇمىس ىستەمەيدى؛ازىقتۇلىك دۇكەندەرى مەن مەيرامحانالاردىڭ جۇمىس ۋاقىتى ساعات 09:00دەن 22:00گە دەيىن بەلگىلەندى؛قوعامدىق تاماقتانۋ ورىندارى 30 كەلۋشى نەمەسە سىيىمدىلىعىنىڭ 50 پايىزىن عانا قابىلداۋى تيىس؛مەملەكەتتىك ورگاندار قىزمەتكەرلەرىنىڭ 80 پايىزى قاشىقتان جۇمىس ىستەۋگە كوشىرىلەدى؛حقو جۇمىس كەستەسى شەكتەلەدى؛فيتنەسورتالىقتار سىيىمدىلىعىنىڭ 50 پايىزىن عانا قابىلداۋى تيىس؛5تەن 180گە دەيىن وقۋشىسى بار مەكتەپتەرگە سىنىپتا بالانىڭ سانىن 15تەن اسىرماي جۇمىس ىستەۋگە رۇقسات ەتىلەدى؛پوشتالار ساعات 14:00 دەيىن عانا جۇمىس ىستەيدى.50 ورىننان جوعارى قوعامدىق تاماقتانۋ ورىندارى مەيرامحانا, كوفەحانالار, ءدامحانالار, بانكەت زالدارى, اسحانالار, ؛دونەر, بارلار؛بارلىق مەنشىك نىسانىنداعى مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا 15 ادامنان اسپاۋى ءتيىس؛ويىنساۋىق نىساندارى تۇنگى كلۋبتار, كاليانحانالار, بارلار, بۋكمەكەرلىك, كورمەلەر, بيليارد, كاراوكە, كۆەستەر, لوتو, كومپيۋتەرلىك كلۋبتار ت.بقوعامدىق كولىكتەردىڭ تاسىمالداۋ قىزمەتى 10:0017:00 دەيىن كەستەگە سايكەس, ساعات 6:0010:00 دەيىن جانە ساعات 17:0020:00 دەيىن 5 مينۋتتان اسپايتىن رەيسارالىق ينتەرۆالمەن؛65 جاستان اسقان ازاماتتارعا كوشەگە شىعۋعا تىيىم سالىنادى.قاۋلىنىڭ تولىق ءماتىنى مىنا سىلتەمەدەىلمەك سوزدەر: كارانتين قازاقستان كوروناۆيرۋس29 شىلدە 3335830 شىلدە 1437629 شىلدە 442928 شىلدە 3509
|
اۋىزدان التى، جەتەدەن جەتى قۇبىلعان ءسوزالاشوردا 8112 10 پىكىر 10 قاڭتار, 2017 ساعات 10:38نەمەسە ءمۇسىرالى قوجا سوپى ءازيز بايانىءبىزدىڭ ايتپاعىمىزدى تاقىرىبىمىزدىڭ ءوزى دە ايقىنداپ تۇر. ونى انىقتاڭقىراپ تۇسىندىرەر بولساق، مىنا ءافساناشەجىرەگە قۇلاق قويارسىز.قازاقتىڭ رۋعا ءبولىنۋ مانىندە جەتى اتاعا دەيىن قىز الىسپاي قاندى تازا ساقتاۋ، ۇرپاقتى ءوز تەگىنەن اجىراتپاۋ، اتابابا رۋحىن قۇرمەتتەپ، ولارعا اللادان جارىلقاۋ تىلەۋ سەكىلدى ىزگى نيەتتىڭ جاتقانىن ءتۇسىندىرۋدىڭ ءوزى ارتىق. ارعى تەگى اسىل پايعامبارىمىزدان س.ا.س. باستاۋ الاتىن قوجالار تاريحى دا وسى بىرىزدىلىككە نەگىزدەلگەن.بۇگىنگى كۇنى رۋ ىشىندە كەرەيت قوجا دەگەن رۋلىق اتاۋ بار. ول اسىرەسە قىزىلوردا وبلىسىندا كوبىرەك كەزدەسەدى. وسىنداعى تۇسىنىكسىز نارسە، سوندا ولار قوجا ما، كەرەيت پە؟ ەشكىم دە ءوزىن قوجا نايمانمىن نەمەسە قوجا قىپشاقپىن دەمەيدى عوي. ال، كەرەيتكە كەلگەندە قوجانىڭ قوساقتالىپ ءجۇرۋ سىرى نەدە؟وتكەن تاريحتىڭ ءونبويىن ءتىنتىپ ومىرلىك اقيقاتتى وشىرمەي كەلگەن كوپ عۇلامالاردىڭ ءسوزىن الدىمىزعا جايىپ تاستاپ ءبىز وسى سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ وتىرمىز. عۇلامالاردىڭ قايسىسىنىكى حاق؟اڭگىمەنىڭ القيسساسى، ءۇش ءجۇزدىڭ ءپىرى ءمۇسىرالى قوجا سوپى ءازيزدىڭ ءافساناسى جايىندا.قازاق كسر ەنتسيكلوپەدياسىندا ء مۇسىرالى بابا جايلى بىلاي دەيدى: ءپىر، ءدىندار، ازان شاقىرىپ قويعان اتى ءمۇسىرالى. رۋى كەرەيت بولعانىمەن، دىنگە شىن بەرىلگەن سوپىلىعى مەن تاقۋالىعىنا وراي اجىقوجا، ال، ونىڭ ۇرپاقتارى كەرەيتقوجا اتانىپ كەتكەن... 1توم، 644ب.تاۋەلسىزدىگىمىزدى الىپ، شاڭ باسقان مۇراعاتتارداعى، كۇمان باسقان جادىمىزداعى جاۋھارلارىمىزدى ارشىپ، ارىستارىمىز بەن اياۋلى حالىق ۇلدارىنىڭ تاريح ەنشىلەگەن مارتەبەلەرىن وزدەرىنە قايتارا باستاعان تۇسىمىزدا، ءسوز جوق، سول تۇعىرى بيىك تۇلعالاردىڭ بىرەگەيى ءمۇسىرالى قوجا سوپى ءازيز جونىندە دە زەرتتەۋلەر مەن زەيىندى اڭگىمەلەر از بولعان جوق. بىراق سونىڭ دەنى ەنتسيكلوپەديا ايتىپ وتىرعانداي ءيىنى ءتۇسىپ، قيۋى كەتكەن مازمۇنعا بارىپ تىرەلەدى.بىردە ماعان قىزىلوردادا تۇراتىن تۋىسىم جەتەس ەسىمدى ەلشىل ازامات كەلىپ: سانسىزباي، قوجا ءسوزى اتاتەك پە، اتاق پا؟ دەپ سۇرادى.بۇل ءوزى ەستىگەن ادام ءا دەگەننەن تۇسىنىڭكىرەي قالاتىن، بىراق وي استارى تەرەڭ سۇراق ەدى. ول كىسىنىڭ ايتىپ وتىرعانى ەنتسيكلوپەدياداعى ... رۋى كەرەيت بولعانمەن، دىنگە شىن بەرىلگەن سوپىلىعى مەن تاقۋالىعىنا وراي اجىقوجا، ال، ونىڭ ۇرپاقتارى كەرەيتقوجا اتانىپ كەتكەن دەگەن دەرەك ەكەنىن بىلە قويدىم. شىن مانىندە قوجا اتاتەك.اسىل پايعامبارىمىز مۇحاممەدتىڭ س.ا.س. قايىناتاسى حاليف ءابۋ باكىر سىددىقتىڭ جانە تۇتاس تۇركى جۇرتىن يسلام دىنىنە كىرگىزۋشى اۋليە بابا تۇكتى شاشتى ءازيز ۇرپاقتارىنىڭ قوجا اتالعانىن، ونىڭ مىڭ جىلدان اسا تاريحى بار تۇتاس اۋلەتكە اينالعانىن مەن تاپتىشتەپ ايتپاسام دا، كۇللى قازاق بىلەدى.ەگەر، قوجا ءسوزى احۋن، اۋليە، ءپىر دەگەن سەكىلدى اتاقدارەجەنى بىلدىرەر بولسا، وندا ءدىن مۇسىلماننان شىققان نەبىر ىلىمدارلارعا قوجا اتاعى نەگە بەرىلمەي قالعان. ايتالىق، 362 اۋليەنىڭ باسى سانالاتىن بەكەت اتاعا دا ءپىر اتاعى بەرىلگەن، بىراق، ونىڭ ەسىمىنە قوجا ءسوزىن قوساقتاپ تۇرعان ەشكىم جوق قوي. اتاق بولسا، بۇل حالىق وقشى قوجا، ەسابىز قوجا، قالجان قوجا دەپ ءدىن الەمىندە وزىندىك قولتاڭبا قالدىرعان احۋن، اۋليەلەردى دە اتاماس پا ەدى؟ دەمەك، قوجا اتاۋى اتاق ەمەس، اتاتەك. سوندىقتان، قوجا احمەت ياسساۋي، ءمۇسىرالى قوجا، قوسىم قوجا دەپ بۇل اۋليە، پىرلەردىڭ ەسىمىنە ءوز تەگى قوسىلا ايتىلىپ تۇر. قانجىعالى بوگەنباي، شاپىراشتى ناۋرىزباي، قاراكەرەي قابانباي ەسىمدەرىنە دە وسى سەكىلدى ءوز اتاتەكتەرىنىڭ قوسارلانا ايتىلىپ، كىسى ەسىمىنە تەگى تۇتاسا اينالعانىن ايتۋدىڭ ءوزى ارتىق.قاتە جازىلسا دا كۇللى ەلدىڭ قاپەرىنە ەنىپ، ساناسىنا سىڭىسە باستاعان تاعى ءبىر شەجىرە بايانىنا بارايىق.... ءمۇسىرالىنىڭ شىعۋ تەگى كىشى ءجۇزدىڭ جەتى رۋ تايپاسىنىڭ كەرەيت رۋىنان شىعادى. ەرتەدە كەرەيت ەلىندە قابىلبەك دەگەن باتىردىڭ ەكىنشى ايەلى رابيعادان ءبىر بالاسى بولىپتى. قابىلبەك باتىر ءبىر جاۋگەرشىلىكتە بالاسىمەن ەكەۋى بىردەي قايتىس بولىپ، 23 جاستاعى رابيعا جالعىسباستى بولىپ قالادى. بىردە رابيعانىڭ تۇسىنە اۋليەلەر ەنەدى. ولار مەككەمادينەگە بارۋعا جول سىلتەيدى. بارعان سوڭ قاعباعا كىرىپ، زيارات ەتپەك بولادى، بىراق بۇعان جەسىر بولعاندىقتان رۇقسات ەتىلمەيدى. سوندىقتان، ول سول جەردەگى يمامنىڭ كومەكشىسىنە نەكە سالدىرادى. ءسويتىپ، مۇسىلمانشىلىق ساپاردان ورالعان سوڭ كەرەيت ەلىنىڭ بەگى ارعىماق باھادۇرمەن باس قوسادى. ولاردان كۇرزىحان تۋادى. كۇرزىحاننان بوزانشەر، ودان ەسپەنبەت ويىق, ودان دوسمانبەت تىلىك, دوسمامبەتتەن سانداۋىل، ودان كونە بي، مۇنان دۋلات، دۋلاتتان تاز، تازدان جادىك، جادىكتەن ءمۇسىرالى تۋادى...قازىرگى كەرەيت اعايىنداردىڭ باسشىلىققا الىپ جۇرگەن ءبىر دەرەگى وسى. سوندا قالاي؟ مۇسىلماندا جەسىرىن قيانعا جالعىز جىبەرىپ، ارتىنان قاراپ قالا بەرەتىن ءداستۇردى كورگەن كىم بار؟بۇل شەجىرە جازبانىڭ جالعاسىندا مىناداي ءبىر وقيعا كەزدەسەدى. سول ۇزاق جولدا رابيعا قۇدىقتىڭ قاسىندا شولدەپ جاتقان ءيتتى كورىپ، ءماسىسىن شەلەك قىلىپ، كويلەگىن جىرتىپ قاۋعاجىپ قىلىپ، قۇدىقتان سۋ الىپ، ونى ەكى اياعىن قوسىپ، سول قوسىلىسقا قۇيىپ، يتكە سۋ ىشكىزەدى. ارينە، قايىرىم، مەيىرىم قاسيەتتەرىنە نەگىزدەلىپ ايتىلعان اڭگىمە. الايدا، قيسىنعا كەلمەيدى. بىرىنشىدەن، بەتاۋزىن يتكە جالاتاتىن ەۋروپالىقتار ەمەس، مۇسىلمان يت ءتىلى تيگەن جەردى ارام دەپ جەتى رەت جۋادى. بۇل قازاقتا دا بەرىك قالىستاسقان ادەت. ەندەشە رابيعانىڭ يتكە اياعىن جالاتىپ وتىرۋى قالاي؟ ەكىنشىدەن، كويلەگىن جىرتىپ، ونان ءارى بايعۇس كەلىنشەك قاي كۇيدە قالدى؟ ۇشىنشىدەن، تاعىسىن، تاعى...دەمەك، بۇل ويدان قۇراستىرىلعان اڭىز. ءۇش ءجۇزدىڭ ءپىرى سايلانعان ءمۇسىرالىنىڭ ارعى اناسى وسىنداي بولعان دەگەن شەجىرەگە ونى شىعارۋشى ادام بۇگىنگى ۇرپاقتارىنىڭ جۇرەك نارازىلىعىمەن قارايتىنىن، ءتىپتى، كۇپىرلىككە سانايتىنىن بىلمەگەن.اڭگىمە ءافسانىڭ اقيقاتى رابيعا ەشقاشان كۇيەۋگە تيمەگەن، 9عاسىردا ءومىر سۇرگەن، 23 جاسىندا دۇنيەدەن پاك بولىپ وتكەن حاننىڭ قىزى. سۇيەگى بۇقارادا جاتىر. مۇنى بۇقاراعا ءوز اياعىمىزبەن بارىپ كەلگەن ءبىز سونداعى بارلىق قۇلىپتاستاردىڭ قۇپيا سىرلارىن بەس ساۋساعىنداي بىلەتىن عالىمداردان سۇراپ بىلدىك.ءبىز ايتىپ وتىرعان وقيعالاردى ءوزىنىڭ كەرەيت شەجىرەسى دەپ اتالاتىن كىتابىندا تەرىس كەلتىرگەن جالاعاشتىق مايدان تۇيىمبەت سوندا الگى دەرەكتەردى قاي جەردەن العان؟ ءبىز العان جەرىمىزدى ايتتىق.كۇناعا بەلشەڭنەن باتقىڭ كەلمەسە، ءبىلىمىڭ بولماي ەشكىمنىڭ اتا تەك شەجىرەسىنە، تاريحىنا جولاما. شىن عالىمنىڭ قالامىن پەرىشتە، نادان سوقىر عالىمنىڭ قالامىن شايتان لاعنا سۇيرەيدى دەپتى عۇلامالار.اشىنعاننان شىعادى اششى تەرىم دەمەكشى، سول جازۋشى مايداننىڭ ۇيىنە بارىپ كورگەندەر ونىڭ اششىسۋمەن اۋەستىگى بارىن ايتىپ كەلدى. ەسىگى مەن ءتورىنىڭ اراسىنداعى قوقىستان اتتاپ وتكەن الگى كىسى بابا شەجىرەسىن بۇرمالاپ جازۋعا لايىقتىاق ادام ەكەن دەپ اشىنىپ كەلدى.مىنە، الگىندەي نەگىزسىز اڭگىمەلەر جەلىسىنە جاڭالىق تاپقانداي قالامىن قايراي جونەلگەن وسى مايدان سياقتى جازعىشتار تاريحقا قيانات جاساپ كەلەدى.ءمۇسىرالى بابامىزدىڭ 1639 جىلى دۇنيەگە كەلىپ، باليعات جاسىنان يسلامنىڭ ءىنجۋمارجانى توگىلگەن ءىلىمىن بويعا توقىعان، ءومىرىن وسى اسىل ءدىنىمىزدى ۋاعىزداۋعا، ونىڭ كەڭ تارالۋىنا سارپ ەتكەن سارا دا دارا تۇلعا ەكەنىن ەشقانداي قيسىنسىزدىققا كونبەيتىن ادىلەتتى تاريحتىڭ ءوزى ايتسىن.بابامىز اۋەلى شاريپ، كوكىلتاش مەدرەسەلەرىندە 12 جىل، سوسىن ميراراب مەدرەسەسىندە 8 جىل وقىپ، شام شاھارىندا تاعى 5 جىل ءدىن ءدارىسىن العان. 38 جاسىندا بۇحار شاريپكە قايتىپ كەلىپ، ميراراب مەدرەسەسىندەگى ۇستازىنىڭ تاپسىرماسىمەن حالىقتى ءدىن جولىنا تارتۋ جانە شاكىرت تاربيەلەۋ ماقساتىندا تۇركىستانداعى قازىرەت سۇلتانعا كەلەدى. ءسويتىپ، تۇركىستانداعى ءتۇبى ءبىر تۇركى مۇسىلمانعا 16771679 جىلدارى يسلام فيلوسوفياسى مەن تاريحىنان، قۇران كارىم، حاديس، فيح ىلىمدەرىنەن ءدارىس وقىعان.جالپى، ءمۇسىرالى بابامىز لادۋني ءىلىمىن، ياعني، اللاتاعالا تاراپىنان كەلەتىن ءىلىمدى بىلگەن. بۇل قۇپيانى ىشىنە بۇككەن ءىلىمدى بىلگەن كىسى مۇعجيزا، ياعني، كەرەمەتتەردى جاساي الۋ ارتىقشىلىعىنا يە بولعان. دەمەك، بابامىزدىڭ اتىنا جەتى ولىككە جان بەرگەن ءمۇسىرالى دەگەن ءدارىپ بەكەر ايتىلماعان.قۇراننىڭ باقارا سۇرەسىندە اللا حيكمەتتى قالاعان قۇلىنا بەرەدى. ال، كىمگە ءبىلىم بەرىلسە، وعان كوپتەگەن يگىلىك بەرىلگەن بولادى. مۇنى اقىل يەلەرى عانا تۇسىنە الادى دەپ كورسەتىلگەن. ياعني، ءبىز، جاي پەندەلەر ءمۇسىرالى سەكىلدى جاراتىلىسى ايرىقشا كىسىلەرگە ءتيىستى بولعان ءىلىمدى تۇسىنە بەرمەيمىز. ونىڭ ولىلەرمەن، ءتىرى عايىپتارمەن قالاي سويلەسكەنى، وعان جۇرتتى كۋا قىلعانى، ولىكتى قالاي تىرىلتكەنى جۇمباق، اللاعا عانا ايان. بۇل ءمۇسىرالى بابانىڭ ءىلىمبىلىمىنە قاتىستى ءسوز.ەندىگى ءسوزدى بابانىڭ اساتاياعىنا قاتىستى ايتىپ وتەيىك. ءمۇسىرالى بابا قولىنا ءۇش مۇسىلمان پەرىسىنىڭ اتى جازىلعان اساتاياق ۇستاعان. بابادان بالاعا امانات بولىپ كەلە جاتقان وسى كيەلى اساتاياقتى قوسىم قوجا بالاسى ءسادىر قوجاعا بەرگەن. مۇنان ءارى ول ءسادىر قوجا ۇرپاعى شاباق اجەيدىڭ قولىنا تيگەن. جاسى سەكسەنگە كەلىپ وتىرعان وسى كەيۋانادان ەلباسى مۇراجايىنا قويامىز دەپ الداپ العان ءبىز ايتىپ وتىرعان شەجىرەشى مايدان تۇيىمبەتتى الدىنا سالعان كىسىلەر كيەلى جادىگەردى ءالى كۇنگە ءوز قولدارىندا قالدىرىپ وتىر. كەرەيت اعايىنداردىڭ بۇل ىسىنە نە جورىق؟ كۇنىم ءۇشىن ەمەس، ءدىنىم ءۇشىن دەيتىن ادام وسىلاي ىستەر مە ەدى؟ وسىنى ىستەپ وتىرعان كىسىلەر كەڭەستىك زاماندا وبلىستىق، اۋداندىق پارتيا كوميتەتەرىندە قىزمەت ىستەپ، قوجامولدانى قۋدالاپ ەدى. ەندى ولارعا اساتاياق نەگە كەرەك بولىپ قالدى ەكەن؟.. مۇمكىن ءدىن الدىنداعى قىلمىستارىن جاسىرۋ ماقساتتارى شىعار.ەندى قىزمەت جاعىنا كەلسەك، 1680 جىلى التى الاشتىڭ يگى جاقسىلارى جيىلىپ، كۇلتوبەدە تاۋكەنى حان كوتەرگەنىن دە تاريحتان بىلەمىز. مىنە، وسىدان سوڭ ابىز اقساقالدار اقىلداسىپ، حاندىقتى ءدىني باسقارۋدى ويلاستىرىپ، ءىلىمى دە، بەدەلى دە بيىك ءمۇسىرالىنى ءۇش جۇزگە ءپىر ەتىپ سايلاعان، ياعني، بابامىز قىرىق جىلداي حاندىقتىڭ باس حازىرەتى بولعان. وعان سوپى ءازيز اتاعى وسى تۇستا بەرىلگەن. وسى اتتىڭ ءوزى ايتىپ تۇرعانداي، بابامىز سوپىلىق ءىلىمدى تەرەڭ مەڭگەرگەن.مىنا ءبىر جايدىڭ ءوزى وسى تەرەڭدىگىن دالەلدەيدى. ءۇش جۇزگە ءپىر سايلاردا ءۇش ءجۇزدىڭ داناگويلەرىن سىننان وتكىزىپتى. سوندا بابامىز ماقتانى ۇرلەپ جاندىرىپ، جالىنداعان وتتان ءوزى كۇيمەي شىعادى.قازاق حاندىعىنىڭ كوپ جىل قالماق ەلىمەن جاۋگەرشىلىكتە ءومىر سۇرگەنىن دە جاقسى بىلەمىز. وسى مەزگىلدەردە ءبىراز بىلگىر تاۋكەگە قالماقپەن اشىق ايقاسقا شىعۋ كەرەك دەگەن اقىل قوسادى. ال، حان بۇل جايىندا مۇسىرالىدەن سۇراعاندا: جيىرما جىلداي اشىق ايقاسقا شىعۋعا بولمايدى. ول حالقىمىزعا قاۋىپ. ونىڭ ورنىنا ەلشى جىبەرىپ، كەلىسىمگە كەلۋ ورىندى دەپ باسۋ ايتادى. حان وسىعان توقتاپ، قالماققا ونونبەس كىسىنى ەلشىلىككە جىبەرەدى. وسى كەزدە ءمۇسىرالى ەلشىلەردىڭ بىرىنە ءتۇيۋلى شۇبەرەك ۇستاتىپ: ەگەر بەيبىت كەلىسىم جاسالماعانداي بولسا، مۇنى قالماقتىڭ حانىنا بەر دەيدى. شىنىندا قالماق كەلىسىمگە كەلمەي، شابىساتىنىن ايتادى. سوندا قازاق قازاق ەلشىسى ءمۇسىرالىنىڭ سالەمىن بەرەدى. قالماق حانى ءتۇيۋلى شۇبەرەكتى اشىپ قاراسا، ىشىندە ءبىر ۋىس ماقتا، ءبىر ۋىس مۇز، ءبىر ۋىس شوق بار ەكەن. حان تاڭعالىپ، بيلەر مەن ۋازىرلەرىنەن شەشىمىن سۇرايدى. ونى ەشكىم ايتا المايدى. سوندا حاننىڭ بويجەتكەن قىزى: اكە، مەن ايتايىن. قازاق ەلى ءۇش جۇزدەن تۇرادى. كەلىسىمگە كەلسەڭ، دوستىعىمىز اق ماقتاداي، كەلمەسەڭ مۇزداي قارىپ، شوقتاي جاندىرامىز دەگەنى.حان قىزىنىڭ سوزىنە قاتتى ويلانىپ، ءارى ءبىر وراۋلى شۇبەرەككە شوقتىڭ ماقتانى كۇيدىرمەي، مۇزدىڭ شوقتى وشىرمەي قاتار كەلۋىنە تاڭىرقاپ، تاعى دا قىزىنا قارايدى. قىزى: بۇل سالەمدەمەنى جىبەرگەن تەگىن ادام ەمەس. بۇل تەك پايعامبار اۋلەتىنىڭ قولىنان كەلەتىن ءىس. مەنى سول ادامعا قوسىڭىز دەيدى. حان وسى ءسوزدى قابىلداپ، قالماق قىزى مۇسىلماندىققا كىرىپ، مۇسىرالىگە جار بولعان.وسى قىزدىڭ ءوزى دە تەگىن ەمەسءتى. ءبىزدىڭ بولجاۋىمىزشا، كەيىن قوسىم قوجا سەكىلدى اسا ءىرى ءىلىم يەسىنىڭ اناسى بولعان كىسىگە اللانىڭ ايانى كەلگەن. ونىڭ ماقتا، مۇز، شوقتىڭ سىرىن ۇعىپ، ءوزى كورمەگەن ادامنىڭ پايعامبار اۋلەتىنەن ەكەنىن انىق ءبىلۋى وسىنداي ويعا باستايدى.سونىمەن، ءمۇسىرالى بابا جايىندا تاعى دا تاريحي ناقتىلىقتى ايتىپ وتەيىك. ءمۇسىرالى سوپى ءازيز بۇگىنگىلەر جاڭساق تانىپ جۇرگەندەي، جەتى رۋ كەرەيت تە ەمەس، باقسايىس تا ەمەس.ءمۇسىرالى بابامىزدىڭ ارعى اتابابالارى ارابتىڭ قۇرايش تايپاسىنان ەدى. مۇسىلمان الەمىنىڭ ايناسى مۇحاممەد س.ع.س پايعامبارىمىزدىڭ قايىناتاسى، سەنىمدى ساحابالارىنىڭ بىرەگەيى، پايعامبارىمىزدان كەيىنگى ەل باسقارۋ تىزگىنىن قولىنا العان العاشقى حاليفا ءابۋ باكير سىددىق بولعان. بۇل كىسى كەيىنگى تابىلعان شەجىرە نۇسقالارىندا دا ءمۇسىرالى ءپىردىڭ ءتۇپ اتاسى دەپ سانالادى. بۇل شەجىرە بىلاي تارقاتىلادى.ءابۋ باكير سىددىقتىڭ ءتورت ۇلى بولعان. سول ءتورت ۇلدىڭ ءۇشىنشىسىنىڭ ەسىمى مۇحاممەد ەدى. ول شام قالاسىندا پاتشا تاعىنا وتىرعان. ونىڭ ۇلى سۇلتان قاعبى دە شام قالاسىنا پاتشا بولعان. ونىڭ ۇلى حاميد تە، ونىڭ ۇلى سۇلتان حاليد تە، ونىڭ ۇلى حايدار دا، ونىڭ ۇلى سۇلتان ماۋلۋد تا سارسار پاتشالارى بولعان. ونىڭ ۇلى ءابۋ فانا انتاكيادا پاتشالىعىن بيلەگەن. ونىڭ ۇلى سۇلتان ءسالىم دە، ونىڭ ۇلى سۇلتان سادىق تا انتاكيادا پاتشاسى بولعان. ونىڭ ۇلى سۇلتان وسمان مەدينەدە پاتشا بولعان. ونىڭ ۇلى جالالاددين كونستانتينوپولدە پاتشا بولعان. ونىڭ ەكى ۇلى بولىپتى. ءبىرىنىڭ اتى ادحان، ەكىنشىسنىڭ اتى بابا تۋكلاس بابا تۇكتى شاشتى ءازيز. بابا تۇكتى شاشتى ءازيزدىڭ ءۇش ۇلى بار ەدى. ولار: ابباس، ابدىراحمان جانە تىرما. ابباس پەن ءابدىراحمان قوجانىڭ دەنەسى قاعبادا جاتىر. ال، تىرما ەدىلجايىقتا قازا بولعان. تىرمانىڭ بەسىنشى ۇرپاعى ايگىلى ەدىگە باتىر ەدى. بابا تۇكتى شاشتى ءازيزدىڭ ءابدىراحمانىنان ءابدۋراحيم تۋىلعان. ابدۋراحيمنەن ەكى ۇل بولعان. ولار: زەينەل جانە ابدۋللا. ابدۋللادان ابدۋل ءازيز، ابدۋل ازيزدەن ءازيز كاراماد. ابدۋل ءازيز كەرەيت تايپاسىن يسلام دىنىنە كىرگىزگەن، كەرەيتتىڭ قوجاسى اتانعان كىسى. ءازيز كارمادتان جادىك، ودان ءۇش ءجۇزدىڭ ءپىرى ءمۇسىرالى سوپى ءازيز تۋادى.بۇل شەجىرەنى دارمەنقۇل يشاننىڭ ۇلى ورىمبەت يشان 1855 جىلى بۇقار شاريفتە قوجالار شەجىرەسى اتتى كىتاپتان ءوز قولىمەن جازىپ العان. شەجىرە شاعاتاي، پارسى تىلىندە جازىلعان. شەجىرەنى شاعاتاي، پارسى تىلدەرىنەن اۋدارمالاعان يشاننىڭ ۇرپاعى، يمام ءىنياتتۋللاۇلى ابدۋللا.بۇل شەجىرە دەرەكتەرىنىڭ بابا تۇكتى شاشتى ازيزگە دەيىنگى تۇسى تاعى ءبىر شەجىرەدە اينىماي قايتالانادى. بۇل ايگىلى ەدىگە بي شەجىرەسى.ءمۇسىرالى بابا قارتايعان شاقتا ايتەكە بي وعان: ءبىزدىڭ ەلگە بارايىق دەپ قولقا سالادى. سوندا ءمۇسىرالى: جاس ۇلعايدى، پىرلىككە جاستىعىنا قاراماي مىنا قوسىم دا جارايدى دەپ كەنجە ۇلىن ايتەكەنىڭ قاراماعىنا جىبەرەدى. مىنە، وسىلايشا قوسىم ءوزىنىڭ ءىرى ءىلىمى، كورىپكەلدىگى، اۋليەلىلىگىن تانىتا ءبىلىپ، كىشى ءجۇز جەتۋ رۋدىڭ ءپىرى بولادى.ال، بابانىڭ ءوزى جولىن ۇستانعان قوجا احمەت ياسساۋيعا قاراي ەمەس، بابا تۇكتى شاشتى ءازيزدىڭ باسىنا قاراي بۇرىلىپ، ءومىرىنىڭ اقىرىنا دەيىن تىكەلەي باباسىنىڭ شاراقشاسى بولۋى ونىڭ وسى تەكتەن ەكەنىن تاعى ءبىر دالەلدەي تۇسەدى.ءمۇسىرالى بابانى ءوز كىتابى ارقىلى كىشى ءجۇزدىڭ كەرەيت رۋىنان ەدى دەپ دالەلدەگىسى كەلگەن مايدان تۇيىمبەت وسى دايەكتى دەرەكتەردى بىلە مە ەكەن؟ مىنانداي مىسال ويعا ورالادى.التى مىڭ حاديس جەتكىزۋشى ءالبۇحاري بىردە مۇنان دا كوپ حاديس بىلەدى دەپ ەستىگەن ءبىر عۇلامانى ىزدەپ كەلەدى. سويتسە الگى عۇلاما قولىنداعى ىشىندە جەمى جوق دورباسىمەن اتىن الداپ شاقىرىپ تۇر ەكەن. سوندا ءالبۇحاري جانىنداعى سەرىگىنە جەمى جوق دوربامەن جانۋاردى الداپ تۇرعان ادامنىڭ بىزگە ساحيق حاديس ايتۋى مۇمكىن ەمەس دەپتى دە، تەرىس بۇرىلىپتى. قاسيەتتى بابالار جونىندە شەجىرە جازامىن دەگەن مايدان تۇيىمبەتتىڭ ارەكەتى دە وسىعان ۇقساس.قاسيەتتى بابامىزدىڭ تەگىن بىلە تۇرا بۇرمالاپ جۇرگەن قىزىلوردالىق كەرەيت اعايىندار قازاقستاننىڭ بىرنەشە وبلىسىندا، وزبەكستاندا، رەسەيدىڭ ومبى، چەليابى، استراحان وبلىستارىنا تاراعان بابا ۇرپاقتارىنىڭ كەلىسىمىن سۇراماستان، ەلدى مەكەندەردە مەشىتتەر تۇرعىزىپ، وعان بابا ەسىمىن تەلۋدى داستۇرگە اينالدىردى. ارينە، مەشىتتىڭ كوبەيە بەرگەنى ءلازىم. بىراق ءبىز ءاربىر سالىنعان مەشىتتى ءمۇسىرالى بابا ەسىمىمەن اتاۋعا قارسىلىق بىلدىرەمىز. جۇرتشىلىق ونى مىنا تۇرعىدان ءتۇسىنۋى ءتيىس. ءدىن باسقارماسى قمدب تاراپىنان ءبىر كىسىنىڭ ەسىمىن مەشىتكە ەكى رەت بەرۋگە تىيىم سالىنعانى تۋرالى ءپاتۋا قايدا ، سوندا؟ الدە ول كەرەيت اعايىندارعا قاتىستى ەمەس پە؟ ولاردىڭ بۇل ارەكەتتەرى ءمۇسىرالى بابا ەسىمىن جەتىرۋ كەرەيتكە ءبىرجولا شەگەندەپ تاستايمىز دەگەن پيعىلدارىن تانىتىپاق تۇر. ناقتى مىسال كەلتىرەيىك: قىزىلوردا وبلىسى جالاعاش اۋدانىنىڭ ەڭبەك اۋلىنداعى، قارماقشى اۋدانىنىڭ اقاي اۋلىنداعى، جاقىندا ەڭبەك ەرى ابزال ەراليەۆ سالدىرعان قىزىلوردا قالاسىنىڭ ورتالىعىنداعى ءۇش مەشىت ءمۇسىرالى بابا ەسىمىنە بەرىلگەن. كەرەيتتەردىڭ ىشىندەگى كەزىندە تاققا ءمىنىپ، بۇگىندە اتتان تۇسكەن كەيبىر كىسىلەردىڭ بابا ەسىمىن ءارى تارت تا، بەرى تارت قىلىپ ءجۇرۋى ۇرپاق الدىنداعى ءجۇزىمىز جارقىن بولسىن دەيتىن ەسەپتەرى ەمەي، نە؟ بولمايىن دەيدى قاي كىسى، بولدىرمايدى ءتاڭرىسى دەمەكشى، ولار ەندى قانشا جەردەن ءمۇسىرالى بابانىڭ ۇرپاعى بولعىسى كەلگەنىمەن بولا الا ما؟ ءوز تەگىندە ءدال وسى دارەجەدەگىدەي بولماعانمەن ەل جاقسىلارى از با ەدى؟ سولاردى دارىپتەسە، اللاعا جاقپاي قالامىن دەي مە، بۇل كەرەيت اعايىندار. وسى ۋاقىتقا دەيىن بۇلاردان باسقا ءوز تەگىن ءۇش قايناسا قوسىلمايتىن شەجىرەگە اكەلىپ شاتاستىرعان بىرەۋدى ەستىمەپپىز.ەگەر كەرەيت ءوزىنىڭ قايدان شىققانىن بىلمەسە، ءبىز ايتىپ بەرەيىك.سىزدەر، اسىرەسە اسىرەقىزىلعا مالىنىپ، ءوزىن شەجىرەشى كورسەتىپ جۇرگەن جالعانشى مايدان تۇيىمبەت قازاقستان تاريحى تۋرالى موڭعول دەرەكتەمەلەرىنىڭ 1 تومىن تۇگەل وقىماساڭىزدار دا، ءبىر كوز سالىپ وتىڭىزدەر. وندا كەرەيت ەمەس، كەرەي دەپ انىقتاما بەرىلگەن. قازاق حالقىنىڭ ورتا ءجۇزى قۇرامىنداعى ىرگەلى تايپا. سونداياق، كىشى ءجۇز قۇرامىنداعى كەرەيت تايپاسى دا وسى ۇلىستىڭ جۇرناعى. سونىمەن بىرگە تۇرعىلىقتى جەرى ورحون، تۋىل وزەنى مەن قاڭعاي تاۋى جوتاسى دەپ كورسەتىلگەن. وسى كىتاپتا كونە موڭعول تىلىندە ت، د جۇرناقتارىنىڭ كوپتىك ماعنانى بىلدىرەتىنىن ايتقان. سوندا كەرەيت ءسوزى كەرەيلەر بولىپ شىعادى.ال، شەجىرەشى مايدان، ءوز رۋىنىڭىزدىڭ نەلىكتەن ەكى ءجۇزدىڭ توبىنا ءبولىنىپ كەتكەنىن زەرتتەي بەرىڭىز. سوندا عانا ءسىز ۇرپاقتان العىس الارسىز دەپ ويلايمىز. ەگەر قيىنسىنساڭىز، باعىت بەرەيىك....سودان كەيىن كەرەيتتىڭ جيقا قامبۋى دارقاتتاردان ءبولىنىپ، شىڭعىس قاعانعا نوكەرلەسۋگە كەلەدى. مەركىتتەر ونىڭ بۇل كەتكەنىنەن ءوش الۋ ءۇشىن سوعىس باستايدى، بىراق شىڭعىس قاعان مەن جيقا قامبۋ ەكەۋى ولارمەن سوعىسىپ، جەڭەدى. سودان كەيىن تۇمەن تۇبەگەن ولون توعايت، بىتىراعان كەرەيت ەلى شىڭعىس حانعا كەلىپ قوسىلادى... بۇل ءبىز ايتقان ەڭبەكتىڭ 2 تومىنداعى دەرەك ارى قاراي ءوزىڭىز زەردەلەرسىز.بۇل جەردەگى دەرەك بىزدىڭشە 1200ءشى جىلدارعى ۋاقيعالارعا نەگىزدەلگەن. جازىپ وتىرعان ءبىز دە ەمەس، ءسىز دە ەمەس، ەجەلگى شەجىرە. سوندا سىزدەر وزدەرىڭىزدى وسى تاريحتاعىدان ءتورت ءجۇز جىلدان اسا ۋاقىتتان كەيىن ومىرگە كەلەتىن ءمۇسىرالى بابادان قالاي تاراتىپ وتىرسىزدار، اعايىنداراۋ. قيسىنعا دا ءبىر شىندىق سىيسىن دا.سوقىردىڭ كوزىن اشىپ، مىلقاۋدى سويلەتتىم دەگەندەي، قانشا ءبىر قيسىنمەن كەرەيت بولدىرۋ ءمۇسىرالى سوپى ءازيزدىڭ قوجا اۋلەتىنەن ەكەنىن قۇپيالاپ قالا المايدى.ەڭ ابزالى، بابانى ءۇش ءجۇزدىڭ ءپىرى دەپ تانىعان ۇرپاعىمىزدىڭ اروجدانىنا سىزات ءتۇسىرىپ، تانىمىن تەرىس بۇرماعانىمىز دۇرىس. تاريح الدىندا دا، اتابابا الدىندا دا ءجۇزىمىزدىڭ جارقىن، ارىمىزدىڭ تازا بولعانىنا نە جەتسىن.ءبىز بۇل سىنزەردەلەۋدى جازعان كەزدە، ارعى تەگىمىزدەن ايرىلىپ قالارمىز دەگەن كۇدىكتە ەمەس، اقيقاتقا اراشا ءتۇسۋ نيەتىندە بولدىق.سانسىزباي قۇربانقوجا نىزانۇلى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور، اكادەميك، شەجىرە زەرتتەۋشىسى
|
پرەزيدەنت قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ ەل تىزگىنىن ۇستاعانىنا دا ەكى جىلدىڭ ءجۇزى بولدى.وسى ۋاقىت ارالىعىندا اۋىز تولتىرىپ ايتۋعا بولاتىن اۋقىمدى جۇمىستار اتقارىلىپ، ماڭىزدى شەشىمدەر قابىلداندى. ەڭ باستىسى، ەلدىڭ ەڭسەسى بيىكتەپ، ابىرويى ارتا ءتۇستى.وتانداستارىمىز جاقسى بىلەتىندەي، وسىدان ەكى جىل بۇرىن تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تاريحي شەشىم قابىلداپ، ەل پرەزيدەنتى لاۋازىمىن قاسىمجومارت توقاەۆقا ۇسىنعان بولاتىن. بۇل جەتى رەت ولشەپ، ءبىر رەت كەسىلگەن، جانجاقتى تارازىلانعان شەشىم بولعانى انىق. سەبەبى ەل تىزگىنىن ۇستاۋ، مەملەكەت باسشىسى بولۋ دەگەن وڭاي دۇنيە ەمەس. وعان قوسا، دۇرىس شەشىم قابىلداپ، وگىزدى ولتىرمەۋدىڭ، اربانى سىندىرماۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىك جۇگى تاعى بار.قاسىمجومارت توقاەۆ وزىنە جۇكتەلگەن ماڭىزدى مىندەتتى ابىرويمەن ارقالاپ كەلەدى. سىن ساعاتتاردا سىنالىپ، شىڭدالدى.ارينە، كوپ ادام ەكى جىلدا ەلىمىزدە نە وزگەردى، قانداي ماڭىزدى شەشىمدەر قابىلداندى؟ دەگەن سۇراق قويۋى مۇمكىن. ەلىمىزدە وسى ارالىقتا وڭ وزگەرىستەر وتە كوپ بولدى. ماسەلەن، مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ جارلىعىمەن پرەزيدەنت جانىنداعى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى قۇرىلدى. وتكەن ەكى جىلدىڭ بيىگىنەن قارايتىن بولسا، اتالعان كەڭەس حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت تۇجىرىمداماسىن ىسكە اسىرۋعا زور ۇلەس قوسا العانىن بايقاۋعا بولادى.بۇل كەڭەس حالىقتى تولعاندىرعان، قوعامدى مازالاعان كوپتەگەن ماسەلە مەن سۇراقتىڭ جاۋابىن ىزدەپ، ولاردىڭ وڭ شەشىم تابۋىنا باستاماشى بولدى. ەل تاعدىرىنا بەيجاي قاراي المايتىن وتانداستارىمىز، بەلسەندى ازاماتتار، تاۋەلسىز ساراپشىلار وسى كەڭەستىڭ توڭىرەگىنە توپتاسىپ، تىزگە قوسىپ، باس بىرىكتىردى. ەكى جىلعا جۋىق مەرزىمدە ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى جۇيەلى جۇمىستىڭ ناتيجەسىن كورسەتە الدى. ءتۇرلى ۇسىنىس ايتىلىپ، بايىپتى باستامالار كوتەردى. ونىڭ ءوزى قوعامداعى كەلىسىمنىڭ جەمىستى جەتىستىگى، وزىندىك ناتيجەسىنە اينالدى. سونىڭ تۇما باستاۋىندا قاسىمجومارت توقاەۆ تۇر.وزدەرىڭىز جاقسى بىلەتىندەي، ەكونوميكا ءبىر عانا قازاقستاندا، بولماسا ءبىر عانا ورتالىق ازيادا ەمەس، بۇكىل الەمدە قۇبىلمالى بولىپ تۇر. وسىناۋ سىن ساعاتتا مەملەكەت باسشىسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جاساعان جاناشىرلىعى مەن تانىتقان قامقورلىعى نەسيە امنيستياسى دەر ەدىم. مۇنداي امنيستيانى پرەزيدەنت ەكى جىل ىشىندە ءبىر ەمەس، بىرنەشە مارتە جاسادى. سونىڭ ناتيجەسىندە قانشاما وتانداسىمىز قولداۋ كورىپ، يىقتاعى جۇكتەمەسىن جەڭىلدەتە الدى. بۇل دا پرەزيدەنتكە ءتان ءپاتريوتيزمنىڭ، ازاماتتىقتىڭ بەلگىسءى.الەمدى ابىگەرگە سالعان پاندەميا جاعدايىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىمىزعا دا بيىل ءبىر جىلدان اسىپ بارادى. وسى كەزەڭنىڭ وزىندە قاسىمجومارت توقاەۆ ءوزىن ىسكەر تۇلعا، كوشباسشى رەتىندە كورسەتە الدى. دۇنيە دۇرلىگىپ جاتقاندا پرەزيدەنتىمىز وتانداستارىمىزدىڭ تىعىرىققا تىرەلۋىنە جول بەرگەن جوق. حالىقتى، كاسىپكەرلىكتى قولداۋعا ارنالعان يگى ىستەر، تىڭ باستامالار قولعا الىندى. قاراپايىم ازاماتتار، بيزنەسمەندەر ەڭسەسى باسىلىپ، قولداۋسىز قالعان جوق. وسىنىڭ بارلىعى مەملەكەت باسشىسى اتقارعان اۋقىمدى جۇمىستاردىڭ ناقتى ناتيجەسى دەپ بىلەمىن. مۇنداي اۋىر مىندەت پەن جاۋاپكەرشىلىك جۇگىن ەكىنىڭ ءبىرى ارقالاي دا، اتقارا دا المايدى.پاندەميا ادامزات بالاسىنىڭ القىمىنان العالى بەرى دۇنيە جۇزىندە وننان استام عانا ۆاكتسينا تىركەلگەنىن بىلەمىز. سول ساۋساقپەن سانارلىق ۆاكتسينالاردىڭ اراسىنان وتاندىق ويىپ تۇرىپ ورىن الدى. بۇل نەنىڭ بەلگىسى؟ مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدەگى ءىلىمعىلىمنىڭ، مەديتسينا سالاسىنىڭ دامۋىنا سەنىمدى سەرپىلىس الا كەلدى. ەل ىشىندە ءۇيدىڭ وتاعاسى قانداي بولسا، وتباسىنىڭ جاعدايى دا سوعان ساي بولادى دەگەن ءسوز بار.پرەزيدەنتىمىز جەرجاھاندى جايلاعان ىندەتكە، قيىنقىستاۋ كەزەڭگە قاراماستان، ەلىمىزدەگى عىلىمنىڭ ىلگەرىلەۋىنە كوپ كوڭىل ءبولىپ وتىر. ۆاكتسيناسىن قۇلشىنىستىڭ ناقتى ناتيجەسى دەۋگە بولادى.مەملەكەت باسشىسىنىڭ ەلدى ەلەڭ ەتكىزگەن تاعى ءبىر باستاماسى زەينەتاقى قورىنداعى قاراجاتتى ءتيىمدى پايدالانۋعا بەرۋ ماسەلەسىن جولعا قويعانى. بۇل كوپتەگەن مەملەكەت باسشىلارىنىڭ قولىنان كەلمەيتىن، مۇنداي قادامعا بارۋعا باتىلى جەتپەيتىن باستاما. سول قادامدى قاسىمجومارت توقاەۆ جاسادى. سونىڭ ناتيجەسىندە كوپتەگەن وتانداسىمىز باسپانالى بولىپ، باسپانا الماعاندارى قاراجاتتارىن دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا جۇمسادى. وسى يگى باستاما ءالى دە جالعاسىن تاۋىپ جاتىر.ارينە، ەل پرەزيدەنتىنىڭ ەلگە سىڭىرگەن ەڭبەگىن شاعىن ماقالاعا سىيدىرۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىزدىڭ ايتىپ وتىرعانىمىز ەكى جىلدا اتقارىلعان ەڭسەلى ىستەردىڭ ءبىر پاراسى عانا. الدا اۋقىمدى جۇمىستار، ماڭىزدى باستامالار، باعىندىرار بەلەستەر كوپ. ەڭ باستىسى، مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءار قادامى حالىقتىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا، تۇرمىسىن تۇزەۋگە، ءالاۋقاتىن ارتتىرۋعا باعىتتالىپ كەلەدى. كەلەر جىلدارى دا سولاي بولا بەرەتىنىنە سەنىمدىمىن.
|
قازاقستاندا 72025 باعدارلاماسىنا 6 مىڭنان استام ازامات ٴوتىنىش ۇسىنعان نۇرلى جەر21 جەلتوقسان 2018، 16:5821 جەلتوقسان 2018, 16:58 2048 0استانا، . ٴتىلشىسى. بۇل جونىندە ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندەگى 72025 مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ قورىتىندىسىنا ارنالعان بريفينگ بارىسىندا باسپانا يپوتەكالىق ۇيىمى اق باسقارما ٴتوراعاسى قايرات التىنبەكوۆ مالىمدەدى.ەلباسىنىڭ 5 الەۋمەتتىك باستاماسىنا سايكەس، اعىمداعى جىلدىڭ 4 شىلدەسىنەن باستاپ ەلىمىزدە 72025 مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. 2018 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 70 ملرد تەڭگەدەن استام قاراجاتقا 6 مىڭنان استام ٴوتىنىش كەلىپ ٴتۇستى. سونىڭ ىشىندە، 45 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 3 700 جۋىق ٴوتىنىش ماقۇلداندى. قازىرگى تاڭدا اتالعان باعدارلاماعا قاتىسۋشى بانكتەردىڭ سانى 8 جەتتى، دەدى التىنبەكوۆ.ونىڭ ايتۋىنشا، وتىنىشتەر سانى بويىنشا استانا قالاسى كوش باستاپ تۇر. سونداياق، الماتى قالاسى، اقتوبە، ماڭعىستاۋ، شىعىس قازاقستان مەن اقمولا وبلىستارى دا العاشقى بەستىككە كىرگەن.باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا وڭىرلەردە باستاپقى باسپانالاردىڭ جوق بولۋى سىندى كەدەرگىگە تاپ بولدىق. بۇل ماسەلەنى شەشۋ ٴۇشىن ۇلتتىق بانك 72025 باعدارلاماسىنا وزگەرىستەر ەنگىزىپ، وعان سايكەس باسپانا كومپانياسى تۇرعىن ٴۇي سالۋ ٴۇشىن جەرگىلىكتى ورگاندارعا 150 ملرد تەڭگەگە دەيىن قاراجات بولە الاتىن بولدى. وسى ورايدا، وتكەن اپتادا شىمكەنت قالاسى اكىمدىگى 10 ملرد تەڭگەگە وبليگاسيالار شىعارىپ، باسپانا كومپانياسى ونى ساتىپ الدى. بۇل جاقىن ۋاقىتتا شىمكەنتتە 72025 باعدارلاماسى بويىنشا تۇرعىن ٴۇي قۇرىلىسى باستالادى دەگەن ٴسوز، دەدى باسقارما ٴتوراعاسى.
|
ءبىر قالا مەن 70 اۋىلدىڭ اكىمى سايلانادىسولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ بارلىق 13 اۋدانىندا دا اكىمدەردىڭ سايلاۋى وتەدى. 25 شىلدە كۇنى ءبىر قالانىڭ جانە 70 اۋىلدىق وكرۋگتىڭ اكىمدەرى سايلانباق، دەپ حابارلايدى ..قىزىلوردا وبلىسىندا اۋىل اكىمدىگىنە 151 ۇمىتكەر ۇسىنىلدىقىزىلوردا وبلىسىندا اۋىلدىق وكرۋگ اكىمدەرىنە كانديداتتاردى ۇسىنۋ كەزەڭى اياقتالدى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 08 شىلدە، 2021تۇركىستان وبلىسىندا اۋىل اكىمدىگىنە 230 ۇمىتكەر تىركەلدىقازىرگى تاڭدا تۇركىستان وبلىسىندا 181 اۋىل وكرۋگى بولسا، بيىلعى جىلعى اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ 63 اۋىل وكرۋگىنىڭ 264 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە وتكىزىلەتىن بولادى، دەپ حابارلايدى ..سايلاۋ 07 شىلدە، 2021اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ الدىنداعى ۇگىت 14 شىلدەدە باستالادىقر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى وبلىستىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ شەشىمدەرىمەن اعىمداعى جىلدىڭ 25 شىلدەسىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋداندىق ماڭىزى بار قالالارىنىڭ، اۋىلدارىنىڭ، كەنتتەرىنىڭ، اۋىلدىق وكرۋگتەرىنىڭ 730 اكىمىن سايلاۋ تاعايىندالعانىن حابارلايدى.ايماقتار 05 شىلدە، 2021اتىراۋ قالاسىنىڭ اكىمى قىزمەتىنەن كەتە مە؟سوڭعى ەكىءۇش كۇندە اتىراۋ قالاسىنا جاڭا اكىم تاعايىندالاتىنى تۋرالى اقپارات تارادى، دەپ حابارلايدى ..تاعايىنداۋ 02 شىلدە، 2021بقودا بوكەي ورداسى اۋدانىنىڭ اكىمى اۋىستىقر پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جانە اۋداندىق ماسليحات كەلىسىمىمەن، مەريتوكراتيا قاعيداسىنا سايكەس نۇرلىبەك داۋموۆ بوكەي ورداسى اۋدانىنىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى ..دانيال احمەتوۆتىڭ جاڭا ورىنباسارى تاعايىندالدىشىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى دانيال احمەتوۆ ءوزىنىڭ جاڭا ورىنباسارى ازامات مۇحامەدچينوۆتى تانىستىردى، دەپ حابارلايدى ..قازاقستان 01 شىلدە، 2021اۋرەگە سالعان اكىمشىلىك جاۋاپ بەرەتىن بولادى بەرىك ءۋاليكودەكس مەملەكەت پەن قوعام اراسىنداعى قاتىناستاردىڭ پاراديگماسىن تۇبەگەيلى وزگەرتەدى، دەپ حابارلايدى ..قوعام 30 ماۋسىم، 2021سايلاۋدا جەڭىسكە جەتكەن اۋىل اكىمدەرى قايتا دايارلاۋ كۋرسىنان وتەدىبيىل ەلىمىزدە اۋىل اكىمدەرىنىڭ سايلاۋى وتەدى. وسى ورايدا، قر پرەزيدەنتى جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ رەكتورى ەرلان ءابىل سايلاۋدىڭ ءادىل وتەتىنىنە سەنىم ءبىلدىرىپ، سايلاۋدا جەڭىسكە جەتكەندەر قايتا دايارلاۋ كۋرسىنان وتەتىنىن، قاتىسۋشىلار قانداي باعىت بويىنشا وقىتىلاتىنى تۋرالى ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 30 ماۋسىم، 2021اتىراۋدا پرەزيدەنت جارلىعىمەن جاڭا اكىمشىلىك سوت اشىلدىاتىراۋ وبلىستىق سوتىنىڭ توراعاسى باۋىرجان جۇماعۇلوۆتىڭ مالىمەتىنشە، جاڭا سوت پرەزيدەنت جارلىعىمەن قۇرىلدى. بۇعان ەلىمىزدە اكىمشىلىك ادىلەت ەنگىزۋ سەبەپ بولىپ وتىر، دەپ حابارلايدى ..تاعايىنداۋ 28 ماۋسىم، 2021سەمەي قالاسىنا جاڭا اكىم تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى ..اۋىل اكىمىن سايلاۋ ناۋقانى ەل ومىرىندەگى ماڭىزدى وقيعا بولادى ەرلان قاريناۋىل اكىمدەرىن تىكەلەي سايلاۋ بۇكىل ەل ءۇشىن ايتۋلى وقيعاعا اينالادى. مۇنداي پىكىردى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى، ۇلتتىق كەڭەستىڭ حاتشىسى ەرلان قارين ساراپتامالىق تالقىلاۋدا ايتتى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 25 ماۋسىم، 2021مەگاپوليس اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ 25 ماۋسىمدا وكق ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىندا بيىلعى جىلدىڭ ينۆەستيتسيالىق جوبالارى تۋرالى حابارلادى، سونىڭ ارقاسىندا 10 مىڭ جۇمىس ورنى قۇرىلعان، دەپ حابارلايدى ..مەگاپوليس اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىندا سويلەگەن سوزىندە الماتىنىڭ بيىلعى جىلدىڭ 5 ايىنداعى الەۋمەتتىكەكونوميكالىق دامۋى تۋرالى باياندادى، دەپ حابارلايدى ..وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 755 اۋىل اكىمى سايلانادى. بۇل تۋرالى قر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى كونستانتين پەتروۆ ايتتى، دەپ حابارلايدى ..پرەزيدەنت 23 ماۋسىم، 2021اكىمدەر ازاماتتارعا ەكپە سالۋ ناۋقانىنان شەتتەپ قالعان سياقتى توقاەۆاكىمدەر ازاماتتارعا ەكپە سالۋ ناۋقانىنان شەتتەپ قالعان سياقتى. بۇل تۋرالى مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەستە ايتتى، دەپ حابارلايدى ..مەملەكەت باسشىسى اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدىمەملەكەت باسشىسى وبلىستاردىڭ جانە رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اكىمدەرىمەن اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدى. جيىنعا پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن ۇكىمەتتىڭ باسشىلىق قۇرامى دا قاتىستى، دەپ حابارلايدى ..تاعايىنداۋ 18 ماۋسىم، 2021سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ايىرتاۋ اۋدانىنا باسشى بولىپ بەكشەنوۆ ەربولات تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى ..الەۋمەتتىك ماڭىزداعى تاۋارلارعا باعانى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن وبلىستىق بيۋدجەتتەن 600 ملن تەڭگەدەن استام قاراجات ءبولىندى، دەپ حابارلايدى ..ايماقتار 18 ماۋسىم، 2021اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى ماحامبەت دوسمۇحامبەتوۆ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى سىبايلاس جەمقورلىق ءىسى جونىندە كىنالى دەپ تانىلسا، وتستاۆكاعا كەتۋ تۋرالى سۇراققا جاۋاپ بەردى، دەپ حابارلايدى ..قاراعاندىدا اكىمنىڭ بۇرىنعى ورىنباسارى جاقسىلىق شالابەكوۆ بوستاندىققا شىقتى. ول قازىبەك بي اۋداندىق سوتىنىڭ قاۋلىسىنا سايكەس قاماۋدان بوساتىلدى، دەپ حابارلايدى ..تاعايىنداۋ 10 ماۋسىم، 2021تۇركىستانعا جاڭا اكىم تاعايىندالدىرەسمي تۇردە تۇركى الەمىنىڭ رۋحاني ورتالىعى رەتىن مويىندالعان تۇركىستان قالاسىنىڭ اكىمى قىزمەتىنە نۇربول تۇراشبەكوۆ تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى ..تۇركىستاننىڭ بۇرىنعى اكىمى جاڭا قىزمەتكە تاعايىندالدىتۇركىستان قالاسىنىڭ اكىمى راشيد ابات ۇلى ايۋپوۆ تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى ومىرزاق شوكەەۆتىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى.شىمكەنت اكىمى رەسەيلىك كاسىپكەرلەردى قابىلدادىشىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى م.ايتەنوۆ كومپانياسىنىڭ قۇرىلتايشىسى ر.پەتروۆتى قابىلدادى. اتالعان كومپانيا تابيعي ماتالار، ءۇي توقىماسىن جانە مەديتسينالىق ونىمدەردى وندىرەتىن رەسەيلىك جەتەكشى كاسىپورىنداردىڭ ءبىرى. يۆانوۆو، كوستروما جانە ماسكەۋ وبلىستارىندا 5500دەن استام قىزمەتكەرى بار، دەپ حابارلايدى .تاعايىنداۋ 08 ماۋسىم، 2021الماتى قالاسى اكىمىنىڭ كەڭەسشىسى تاعايىندالدىەرنار قۇرماشەۆ الماتى قالاسى اكىمىنىڭ كرەاتيۆتى ەكونوميكا جونىندەگى شتاتتاعى كەڭەسشىسى بولىپ تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى .تاعايىنداۋ 07 ماۋسىم، 2021سقو اكىمىنىڭ جاڭا ورىنباسارى تاعايىندالدىسولتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمىنىڭ جاڭا ورىنباسارى تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى ..شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى ونلاين رەجيمدە ازاماتتاردىڭ ماسەلەلەرىن تىڭدادىشىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى مۇرات ايتەنوۆ تۇرعىنداردى ونلاين رەجيمدە قابىلداپ، ماسەلەلەرىن تىڭدادى. كەزەكتى جەكە قابىلداۋعا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارلارى، اۋدان اكىمدەرى جانە باسقارما باسشىلارى قاتىستى، دەپ حابارلايدى ..
|
جەكەمەنشىك بالاباقشا يەلەرىنە ارنالعان شەبەرلىك ساباعى وتكىزىلدىقازاقستان 25 قازان، 2018359 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋتاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ قاز تۇرىپ، قادام باسقان ۋاقىتىندا ۋربانيزاتسيا دامىپ، حالىق اۋىلدان جاپپاي قالاعا كوشىپ كەلە باستادى. وسى جىلدارى كۇنكورىس قامىمەن جۇرگەن اتاانانىڭ الاڭسىز قىزمەت ەتۋدىڭ جالعىز جولى بالالارىن بالاباقشاعا بەرۋ بولاتىن. الايدا سول ۋاقىتتاردا مەملەكەتتىڭ بارلىق بالانى مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىممەن قامتاماسىز ەتۋگە جاعدايى بولمادى. وسىعان بايلانىستى جاپپاي جەكەمەنشىك بالاباقشالار اشۋ تۋرالى شەشىم شىعارىلدى.ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن بالاپان باعدارلاماسى قابىلدانىپ، جەكە بالا باقشالاردىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋعا مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قاراجات ءبولىندى. بۇل باستامانى ەلىمىز بويىنشا اقتوبە وبلىسى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ جۇزەگە اسىرا باستادى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە، بۇگىنگى كۇنى وبلىس 36 جاسقا دەيىنگى بالالاردى بالاباقشامەن تولىق قامتىپ وتىر.كەز كەلگەن جاڭا باستامانىڭ باستاپقى كەزدە ءتۇرلى قيىندىقتاردان وتەتىنى زاڭدى. كوش جۇرە تۇزەلەدى دەگەن بار. جەكەمەنشىك بالاباقشالاردى اشۋدا بەلگىلى تالاپتار بار. بۇل ءتارتىپتى ورىنداماعان كاسىپكەر جاۋاپقا تارتىلادى. مۇنى كاسىپكەرلەر جاقسى بىلەدى،دەيدى اقتوبە وبلىسى كاسىپكەرلەر پالاتاسى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى جانايىم كەلباتىروۆا.بۇگىنگى كۇنى بالا باقشالارعا اتاانا تولەيتىن تولەماقى مەملەكەتتىك بالاباقشالارمەن تەڭەستىرىلدى. بۇل ءۇشىن جەكە بالا باقشالارعا مەملەكەتتىك تاپسىرىس بەرىلىپ، بيۋدجەتتەن قارجى بولىنەدى. سونداياق، مەكتەپكە دەيىنگى جەكە مەكەمەلەر جۇمىسپەن قامتۋ2020، بجك2020 سەكىلدى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ يگىلىگىن كورىپ وتىر.الايدا، ولاردىڭ كوبىندە ماتەريالدىق ماسەلەلەرمەن قاتار، بالالاردى تاربيەلەۋمەن تىكەلەي اينالىساتىن مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ پروبلەماسىنىڭ كەزدەسەتىنىن جاسىرىن ەمەس. وسى ولقىلىقتاردىڭ ورنىن تولتىرۋ ماقساتىندا اتامەكەن وڭىرلىك كاسىپكەرلەر پالاتاسى جەكەمەنشىك بالاباقشالار يەلەرىنە اقپاراتتىق جانە ءبىلىم بەرۋ باعىتىنىڭ جۇمىسىن كۇشەيتۋگە نيەت ءبىلدىرىپ وتىر. ءىسشارالاردىڭ جالپى جوسپارى اياسىندا اقتوبە قالاسىندا جانە جاقىن ماڭداعى اۋىلداردا ورنالاسقان جەكە مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەردىڭ يەلەرى ءۇشىن بيزنەستاڭعى اسى ۇيىمداستىرىلدى.بۇگىنگى كۇنى اقتوبە قالاسىندا 90عا جۋىق جەكە بالاباقشا ءاربىر بالاعا مەملەكەتتەن قاراجات الادى. دەگەنمەن ولاردىڭ اراسىندا بالا سانى از بالاباقشالار ماتەريالدىقتەحنيكالىق بازاسىن جاقسارتۋ بويىنشا قاراجاتتىڭ جەتىسپەيتىندىگىن ايتادى. اسىرەسە، مۇنداي مەكەمەلەردە مامانداردىڭ ءجيى اۋىسۋى سەكىلدى پروبلەمالار بار. وسى ماسەلەگە ىقپال ەتۋ ماقساتىندا ءبىز بۇگىنگى شارانى ۇيىمداستىرىپ وتىرمىز،دەيدى وڭىرلىك كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ساراپشىسى گۇلميرا قازمۇقانبەتوۆا.كاسىپكەرلەرگە ارنالعان وقىتۋ سەمينارىن فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، تالدامالى پسيحولوگيا باعىتىندا جۇمىس جاسايتىن حالىقارالىق دەڭگەيدەگى پسيحولوگ ساۋلە ەسقازينا جانە باستاۋ جوباسىنىڭ بيزنەسترەنەرى گۇلنار سەيىتجاپپاروۆا جۇرگىزدى. كاسىپكەرلەرمەن ەركىن سۇحبات تۇرىندەگى اڭگىمە قىزمەتكەرلەردى باسقارۋدىڭ زاماناۋي ادىستەرى، ىنتالاندىرۋ جانە قازىرگى زامانعى تاربيە جۇمىستارىن جۇرگىزۋ تاقىرىبى توڭىرەگىندە ءوربىدى. ولارعا جەكە بالاباقشالاردىڭ جۇمىسىن جاقسارتۋ ءۇشىن كليەنتكە، ياعني اتاانالاردىڭ تالاپتىلەكتەرىنە باعىتتالۋ، كۇندەلىكتى كۇن ءتارتىبىن بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە ساي قۇرۋ، كريزيستىك جاعدايلاردى ەڭسەرۋ سياقتى داعدىلاردى مەڭگەرۋ ادىستەرى تۋرالى ايتىلدى. سونداياق، جەكە بالاباقشالاردى باسقارۋ، قىزمەتكەرلەردى ىنتالاندىرۋ شارالارى، مىندەتتەردى ءبولىسۋ، ءوزارا ءتىل تابىسۋ قۇپيالارى ءسوز بولدى. نەگىزگى تاقىرىپ، جەكە بالاباقشالارعا باراتىن بالالاردىڭ فيزيكالىق جانە پسيحولوگيالىق تاربيەسىن دۇرىس ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرى بولدى.جەكە بالاباقشالاردىڭ مەملەكەتتىكتەن ايىرماشىلىعى جوق دەۋگە دە بولادى. تالاپ بىردەي، سانيتارلىقەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋدان ءوتىپ تۇرامىز. الايدا قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا وسىنداي سەمينارلاردى اقىلى وتەمىز. بۇگىنگى كەزدەسۋدى ۇيىمداستىرعان اتامەكەن كاسىپكەرلەر پالاتاسىنا العىس بىلدىرەمىز. كوپ قاجەتتى مالىمەتتەر الدىق،دەيدى بوتاقان جەكە بالاباقشا يەسى ءاليا جالعاسباەۆا.سەمينار بارىسىندا مەملەكەتتىك ەمەس بالا باقشالاردىڭ يەلەرى وزدەرىن تولعاندىرعان سۇراقتار بويىنشا جاۋاپ الدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي بالاباقشالارداعى مامان تۇراقتاماۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى، جەكەمەنشىك مەكەمە قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءتۇرلى مەملەكەتتىك جەڭىلدىكتەر بەرەتىن باعدارلامالارعا قاتىسا الماۋىندا بولىپ وتىر.سونداياق، بالاباقشا قىزمەتەرلەرىنىڭ ايلىعىن كوتەرۋ جاعى دا قيىندىق كەلتىرەدى، ويتكەنى ول ءۇشىن اتاانا تولەيتىن اقىنىڭ سوماسىن كوتەرۋ كەرەك. بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى رەتىندە بالاباقشا يەلەرى جان باسىنا بولىنەتىن مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ تاپسىرىسىنىڭ كولەمىن ۇلعايتۋ مۇمكىندىگىن قايتاقاراۋ كەرەكتىگىن العا تارتۋدا. اتامەكەن وڭىرلىك كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ماماندارى بۇل ۇسىنىستى مەملەكەتتىك ورگاندارعا جولداناتىنىن ايتىپ، جەكەمەنشىك بالاباقشالار يەلەرىنە اقپاراتتىق جانە ءبىلىم بەرۋ باعىتىنىڭ جۇمىسىن بۇدان ءارى دە جالعاساتىرۋعا نيەت بىلدىرەتىنىن جەتكىزدى.
|
نۇروتاندىقتار پاۆلودار اۋرۋحانالارىنا 330 وتتەگى كونتسەنتراتورىن تاپسىردى3 تامىز, 17:29 496 0 نۇر وتان انار لەپەسوۆاجاڭا پاۆلودار قوعامدىق قورى جالپى سوماسى 100 ميلليون تەڭگەدەن اساتىن كولەمى 5 ليتر 300 وتتەگى كونتسەنتراتىن ساتىپ الدى. قوردا ءىرى، ورتا جانە شاعىن بيزنەس وكىلدەرىنىڭ، پارتياسى مۇشەلەرىنىڭ، ۇەۇ وكىلدەرىنىڭ قاراجاتى جيناقتالادى. مەديتسينالىق اپپاراتتار سۇلتانوۆ اتىنداعى وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ قويماسىنا جەتكىزىلىپ، پاۆلودار وبلىسىنىڭ 16 مەديتسينالىق مەكەمەسىنە تاراتىلدى.جاڭا پاۆلودار قوعامدىق قورىندا قامقورشىلىق كەڭەس قۇرىلدى، وعان دەپۋتاتتار، قوعام جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت وكىلدەرى كىرەدى. قامقورشىلىق كەڭەستىڭ جەتەكشىسى بولىپ پارتياسى وبلىستىق فيليالى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى يليا تەرەنچەنكو تاعايىندالدى. كومەكتى جوڭەلتۋ كەزىندە قامقورشىلىق كەڭەس مۇشەلەرى بىردەن قالالىق جانە اۋداندىق اۋرۋحانالاردىڭ وكىلدەرىنە اپپاراتتاردى تاپسىردى. قامقورشىلىق كەڭەس ارقىلى قىسقا مەرزىمدە جەتكىزىلگەن جابدىقتاردى ساتىپ الۋ كەلىسىمى ءوتتى. سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت بارلىعى اشىق بولۋى ءۇشىن اپپاراتتارعا تەگىن ءمورتاڭبالارىن قويدى. قوردىڭ باستى ماقساتى اۋىرعانداردىڭ سانىن ازايتۋ جانە ساۋىعىپ كەتۋشىلەر سانىن ارتتىرۋ، دەپ اتاپ ءوتتى پارتياسى پاۆلودار وبلىستىق فيليالى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى يليا تەرەنچەنكو.ءوز كەزەگىندە مەديتسينالىق مەكەمەلەردىڭ وكىلدەرى ءوڭىر كاسىپكەرلەرىنە كورسەتكەن كومەك ءۇشىن العىستارىن ءبىلدىردى. بۇگىن ءبىزدىڭ اۋداندىق اۋرۋحانا جاڭا پاۆلودار قورىنان 5 وتتەگى كونتسەنتراتىن الدى. پاندەميانىڭ بارلىق كەزەڭىندە ماي اۋدانىندا 73 ادام پنەۆمونيامەن اۋىردى، 53 پاتسيەنت اۋرۋحانادان جازىلىپ شىقتى. كاسىپكەرلەرگە كورسەتكەن كومەگى ءۇشىن ۇلكەن العىسىمدى بىلدىرەمىن، دەدى ماي اۋداندىق اۋرۋحاناسى باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى ر.حۋساينوۆا.
|
مەدساقتاندىرۋ: وكپەگە كومپيۋتەرلىك توموگرافيانى تەگىن جاساتۋ نەلىكتەن قيىن8 شىلدە 12:02نۇرسۇلتان. قازاقپارات الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورى ا ق وكپەگە كومپيۋتەرلىك توموگرافيانى ك ت تەگىن جاساتۋ نەلىكتەن قيىن ەكەنىن ءتۇسىندىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.ءمالىم ەتىلگەندەي، الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورى ءا م س ق بەكىتىلگەن تاريفتەر بويىنشا كونسۋلتاتسيالىق دياگنوستيكالىق قىزمەتتەردى قارجىلاندىرادى. وعان ك ت جانە مرت كىرەدى. بۇگىنگى كۇنى ءا م س ق دا ك ت بويىنشا 140قا جۋىق، م ر ت قىزمەتى بويىنشا 100 گە جۋىق جەتكىزۋشى تىركەلگەن. بۇل رەتتە، ك ت قىزمەتىن كورسەتۋشىلەردىڭ دەنى نۇرسۇلتان، الماتى قالالارىندا، قاراعاندى، شىعىس قازاقستان، الماتى وبلىستارىندا، م ر ت بويىنشا الماتى، شىمكەنت، نۇرسۇلتان قالالارىندا، جامبىل، تۇركىستان جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىندا ورنالاسقان. قازىر سىرقاتتانۋدىڭ ارتۋىنا بايلانىستى كت اپپاراتتارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى بايقالادى. بۇل رەتتە، جەكە كلينيكالار وكپەنىڭ كومپيۋتەرلىك توموگرافياسىنا باعانى ايتارلىقتاي ارتتىرىپ جىبەرگەن. تيىسىنشە، وسى قىزمەتتى مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ م ءا م س شەڭبەرىندە كورسەتۋ كولەمى تومەندەدى، سەبەبى ءونىم بەرۋشىلەر ولاردى اقىلى نەگىزدە ۇسىنۋعا مۇددەلى، دەدى قوردان.جابدىقتاردىڭ قىمباتتىعىنا بايلانىستى كومپيۋتەرلىك توموگرافيا اپپاراتتارى كوبىنە ورتالىق قالالاردا ورنالاسقان. وسى رەتتە، دارىگەرلەر دياگنوستيكانىڭ بالاما ءتۇرى رەنتگەن زەرتتەۋدى ۇسىنادى. وڭىرلەردە ول قولجەتىمدى. ءا م س ق كومپيۋتەرلىك توموگرافيا قىزمەتتەرى ساقتاندىرىلعان پاتسيەنتتەرگە ءمامس جۇيەسى اياسىندا امبۋلاتوريالىق دەڭگەيدە تەگىن كورسەتىلەتىنىن اتاپ ءوتتى.ول ءۇشىن ءتيىستى سيمپتومدار بولعان جاعدايدا تىركەلگەن جەرى بويىنشا ەمحاناعا جۇگىنۋ كەرەك. ۋچاسكەلىك دارىگەر بەلگىلەردى انىقتاعان كەزدە، ك ت نىڭ تەگىن قىزمەتىنە جولداما بەرەدى. بۇل جاعدايدا ول م ءا م س ارقىلى وتەدى جانە قور قاراجاتتى تولەيدى، دەپ ناقتىلادى مەكەمەدەن. ءبىرىنشى توقساننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ك ت جانە م ر ت كورسەتىلگەن قىزمەتتەر سانى وتكەن جىلدىڭ ۇقساس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 5 ەسە، ال قارجىلاندىرۋ كولەمى 7 ەسە 269 ميلليون تەڭگەدەن 2 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن ارتقان.
|
ئۇيغۇر رايونىنىڭ شىمالىي قىسمىدا يەر تەۋرەپ 34 ئادەم ئوخشاشمىغان دەرىجىدە يارىلانغانخىتاي ئاخباراتلىرىغا قارىغاندا شەنبە كۈنى ئۇيغۇر رايونىنىڭ شىمالىي قىسمىدا 6.6 بال يەر تەۋرەپ 34 ئادەم ئوخشاشمىغان دەرىجىدە يارىلانغان.26ئىيۇن شاۋگۇەن ۋەقەسى ۋە 5ئىيۇل ئۈرۈمچى ۋەقەسى قۇربانلىرىغا بېغىشلانغان مەخسۇس ئەسەرلەربۇ ھەپتىلىك سەھىپىمىزنى بۇندىن ئۈچ يىل مۇقەددەم خىتاينىڭ ئىچكىرى ئۆلكىلىرى ۋە ئۈرۈمچىدە يۈز بەرگەن ھۇجۇملاردا ھاياتىدىن ئايرىلغان مىللىتىمىز يىگىت قىزلىرىنىڭ روھىغا بېغىشلاپ ئىشلىدۇق. ئالدى بىلەن قەشقەرلىك بىر ئۇيغۇر ئانىنىڭ مەزكۇر ۋەقە يۈز بېرىپ، بىر ھەپتە كېيىن تور بەتلەردە ئېلان قىلغان ۋە كەڭ ئۇيغۇر ئاممىسىغا تولۇق تارقىتىۋېتىلىشى ئۈچۈن رادىئومىزغا ئەۋەتىپ بېرىلگەن: ۋالىغا ئوچۇق خەت ناملىق يازمىسىنى ئاڭلىتىمىز. ئاندىن يەنە ئېچىنىشلىق پاجىئەدە بىئەجەل ھاياتىدىن ئايرىلغان بىگۇناھ قىز ئوغۇللىرىمىزغا ئاتاپ يېزىلغان: سەن ئۈچۈن ھازىدار تۈمەنمىڭ يۈرەك ناملىق شېئىر ھۇزۇرۇڭلاردا بولىدۇ. ئاخىرىدا بۇ دۇنيا ناملىق شېئىرى ۋە كۆز يېشىدا نەملەنگەن زېمىن ناملىق تارىخىي روماننىڭ داۋامىنى ئاڭلايسىلەر.كۆز يېشىدا نەملەنگەن زېمىن ئىمانەمنىڭ كەچۈرمىشلىرىنىڭ داۋامىبىز ئۈرۈمچىگە كېلىپ گېزىتخانىنىڭ ئائىلىكلەر قورۇسىدىكى بىر ئېغىزلىق ئۆيگە جايلاشتۇق. دەسلەپ كەلگەندە ئۈرۈمچى كۆڭۈللۈك ھەم گۈزەل كۆرۈنۈپ ئۆزەمنى خوشال ھەم بەختلىك ھىس قىلدىم. غۇپۇر مېنى قەدىرلەپ ياخشى كۆردى،ماڭا تاماق ئېتىشنى،ئۆي تۇتۇشنى ئۈگەتتى...
|
پوچتا ماركىسى سودىگىرى تەڭرىتاغ تورى قازاقشا بىر قېتىملىق كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشتا ھەممىنىڭ دىققىتى سەھنىدىكى ئىككى قارا پېنىس پوچتا ماركىسىغا مەركەزلىشىپتۇ. باھا قويۇش باشلىنىپلا ماركىنىڭ باھاسى ئۆرلەپ ھەممەيلەننى جىددىيلەشتۈرۈۋېتىپتۇ. بىرەيلەن ھەتتا 400 مىڭ ئامېرىكا دوللىرى باھا قويۇپتۇ. ئۇشتۇمتۇت بىر بۇلۇڭدىن 2 مىليون دوللار، دېگەن ئاۋاز ئاڭلىنىپتۇ.كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشقا قاتناشقانلار چۆچۈپ كېتىشىپتۇ. دەرۋەقە بىرسى ھېچكىم ئويلىمىغان باھادا بۇ ماركىنى سېتىۋاپتۇ. ئادەمنى تېخىمۇ ھەيران قالدۇرىدىغىنى بۇ سودىگەر ماركىنى قولىغا ئالغاندىن كېيىن، بىر بىرىگە تۇتىشىپ تۇرغان ئىككى ماركىنى ئاجرىتىپ، بىرسىنى كۆيدۈرۈۋېتىپتۇ.ئۇنىڭ بۇ ئىشى كىشىلەرنى ھەيران قالدۇرۇپتۇ. ئۇ كىشى سەھنە ئاستىدا تۇرغان كىشىلەرگە قاراپ ئۈنلۈك ئاۋازدا:ـ جىددىيلەشمەڭلار، بۇ ماركىنى كۆيدۈرۈۋېتىشىمدىكى سەۋەب، دۇنيادا بىردىنبىر قارا پېنىس پوچتا ماركىسىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈندۇر، شۇڭا بۇنىڭ باھاسى تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ، مۆلچەرىمچە، ئۇنىڭ باھاسى ھازىرلا 8 مىليون دوللارغا ئۆرلىگەن بولۇشى مۇمكىن! دەپ توۋلاپتۇ. باشقىلار تېخىمۇ ھەيران قېلىشىپتۇ.ئويلىمىغان يەردىن پوچتا ماركىسى سودىگىرى ۋەيران قىلىشتىن ئىبارەت بىر ھەرىكىتى ئارقىلىق كۆزنى يۇمۇپ ئاچقىچە 6 مىليون دوللار قىممەت يارىتىپتۇ. بۇ نېمە ئاز بولسا شۇ قىممەت بولۇش سودا قائىدىسىدۇر.ئوخشاش تاۋار ئىچىدە قايسى ئاز بولسا شۇ قىممەت بولىدۇ. شۇڭا خېرىدارلارنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزمىگەن ئەھۋالدا، مەلۇم ئالاھىدە تاۋارنىڭ سانىنى كېمەيتىش بىر خىل ياخشى تىجارەت ئىستراتېگىيەسىدۇر.
|
پىكىرلەر . انار تولەۋحانقىزىدەموكراتيا مەن ءدۇبارا ۇرپاقاكەم مەكتەپتە تاريح پەن قوعامتانۋ پاندەرىنەن ساباق بەردى. سودان دا بولار، ۇيدە داستارقان باسىندا ساياسات، دەموكراتياعا قاتىستى اڭگىمەلەر ءجيى ايتىلاتىن. بىردە باتىستىق دەموكراتياعا قاتىستى ءسوز وربىگەندە اپكەم: دەموكراتيا دەگەن بەتىمەن كەتۋ مە؟ دەپ ساۋال قويعانى بار.15 ناۋرىز، 202116 اقپان، 2021جاقىنىڭنان الشاق ءجۇرالەمدى ىندەت جايلاعالى تىعىلىپ توي جاساعاندار مەن كوپشىلىك جيىپ اس بەرگەندەردى ەستىگەندە قىنجىلىپ، 20 ميلليونعا جەتپەيتىن الاقانداي حالقىمىزدىڭ ءتۇرى مىناۋ، ال 80100 ميلليون، ءتىپتى حالقى ودان دا اساتىن ەلدەردىڭ جۇرتى ءدال بىزدەگىدەي قالىپتا وزدەرىن ۇستاسا نە بولادى؟ دەپ ويلايتىنبىز.05 قاڭتار، 202122 جەلتوقسان، 2020تورعاي گەوگليفتەرى تراكتور تابانىنداساياحاتتاپ جەر كورۋ، ەل تانۋ سوناۋ ىقىلىمنان بار دۇنيە. ارادا مىڭجىلدىقتار، جۇزدەگەن عاسىر وتسە دە ەسىمدەرى ۇمىتىلماعان كونە كارفاگەندىك گاننون، گرەك گەرودوت پەن سترابون، مارسەلدىك پيفەي، اراب ساياحاتشىلارى يبن باتۋتا، سۇلەيمەن، يدريسي، فرانتسيسكالىق گيلوم دە رۋبرۋك، ۆەنەتسيالىق ماركو پولولار عىلىمدا ورتا عاسىرلارداعى جاعراپيالىق جاڭا اشۋلارعا دەيىناق تابانى تيگەن جەرلەردەن جازبالار قالدىرىپ، تانىم كوكجيەگىن كەڭىتىپ، بۇرىن تانىس ەمەس الەمدەر جايىنان سىر اشقاندى.14 قازان، 202007 قازان، 202020 تامىز، 2020اۋلاداعى احۋال الاڭداتادىاۋا جايىلىپ، ۇدەپ بارا جاتقان ىندەت قارقىنى كىسى شوشىرلىقتاي. قاي جاعىنان دا وڭاي سوقپاي، قۇربانى دا از بولماي تۇر. كۇندەلىكتى اقپاراتتى مايدان دالاسىنان كەلگەن مالىمەت دەرسىڭ.03 شىلدە، 2020قازان شەگەلەپ قايتايىقءار ۇلتتىڭ بولمىسىندا بابادان جەتكەن قاسيەت بار. عاسىرلار بويىندا حالىقتىڭ دۇنيەتانىمى مەن ۇلتتىق بولمىسىمەن بىتە قايناعان، حاتقا تۇسپەگەنىمەن ۇرپاقتانۇرپاققا ساباقتاسىپ بەرىلگەن ءداستۇر مادەنيەتى كەيدە شىرقاۋ شىڭىنا جەتىپ، كەي تۇستا سىرتتان ەنگەن كەرى اسەرلەردەن قۇندىلىعىنىڭ بايىبىنا جەتپەگەن سوڭ كومەسكى تارتادى. تۇبىندە ىزگىلىك جاتقان ول عۇرىپتاردى تانۋدان ۇتپاساق، ۇتىلمايتىنىمىز حاق.12 ماۋسىم، 2020جىگىتتىكتە جاننان كەش تە ءىس قىل، ولسەڭ، ولەسىڭ. ولمەسەڭ، كىسى بولاسىڭ دەگەن ەسكىدەن كەلە جاتقان ءسوز بار. سونىسىمەن بابالار ۇرپاعىنا تاعدىرىما جازعانى سول دەپ بۇعا بەرمەي، ءىس قىل، ەڭبەك ەت دەيدى. ال قازاقتىڭ باعىنا بەرگەن دانا، ءۋالى ءسوزدى ءماشھۇر ءجۇسىپ بىرەۋ كەدەي بولسا: قۇداي كەدەي قىلدى. بىرەۋ جامان بولسا: قۇداي جامان قىلدى. بىرەۋ نادان بولسا: قايتسىن، قۇداي نادان قىلدى دەۋ، مۇنداي سوزدەر قۇدايدى جامانداعان بولادى. نە تاپسا اركىم ءوز پيعىلىنان، ءوز كاسىبىنەن تاپپاق. قۇداي ەشكىمدى زورلىقپەن كەدەي قىلمايدى، ەشكىمدى زورلىقپەن جامان قىلمايدى، ەشكىمدى زورلىقپەن نادان قىلمايدى. قۇداي بەرمەيتۇعىن ساراڭ ەمەس، ساقتاي المايتىن وسال ەمەس. نە كەمشىلىك بولسا، پەندەنىڭ ءوز پەيىلىنەن، ءوز وسالدىعىنان، دەگەن وي ايتادى.05 ماۋسىم، 2020بىردە تۇركياعا ساياحات بارىسىندا كەزدەيسوق ءبىر اقساقالمەن اڭگىمەلەستىم. ومىردەن تۇيگەنى مول تۇرىك قارياسى: دۇعاباتانىڭ قۋاتى وراسان. عاسىرلار بويى اتاباباڭ كاسىپ ەتكەن دۇنيەمەن اينالىسۋدىڭ بەرەكەتى بار. ويتكەنى بۇل دۇعاتىلەكپەن بەكىگەن، تامىرى بار دۇنيە، سوسىن بالاما اقشاڭ كوبەيسە اياق كيىم تىگۋمەن كاسىبي تۇردە اينالىس، مەن دە، مەنىڭ اكەم، ونىڭ اكەسى دە ەتىكشى بولعان دەپ اقىل ايتتىم. قازىر شۇكىر، شارۋاسى دوڭگەلەپ تۇر، دەدى.24 ءساۋىر، 2020ساناداعى سان سۇراقپەندە نە كورسە دە نيەتىنەن، پيعىلىنان تابادى دەيدى. باياعىدا وزدەرى اشجالاڭاش، كۇيەۋلەرى حالىق جاۋى دەپ ۇستالىپ، ايدالعانى ايدالىپ، ۇكىمى كەسىلگەندەرى اتىلىپ، ودان قالعان ازاماتتار سوعىسقا كەتىپ، ەلدە شالشاۋقان، كوزدەرى جاستى، كوڭىلدەرى مۇڭعا تولى جەسىر ايەل، جەتىم بالاعا تولعان زاماندا قازاق بالاسى كەڭەس وكىمەتى مالشا توعىتقان سان ۇلىسقا تىلىنە، دىنىنە قاراماستان قورعان بولدى. قورجىن تامىنىڭ بۇرىشىنا قوندىرىپ، اۋزىنداعىسىن جىرىپ بەرىپ، ءوزى جارىماي ءجۇرىپ، جىلاي ءجۇرىپ قورلىق كورگەن جات بالاسىنا ءارى تۇر دەمەي، جاسىن ءسۇرتىپ، باۋىرىنا تارتتى. ويتكەنى پەيىلدەرى كەڭ، جۇرەكتەرى جۇمساق، جاندارى ايانىش پەن وبال اتتى اسىلعا تولى ەدى. پەيىلدەرىنىڭ تارىلماۋىنىڭ سەبەبى، الدارىندا تۋاتىن جاقسى كۇندەردىڭ، توقشىلىقتىڭ نانىنا توياتىن مامىراجاي كۇندەردىڭ حابارشىسى بولعانداي.17 ءساۋىر، 202020 مامىر، 201908 ءساۋىر، 201926 اقپان، 2019
|
باش بەت 8 سان ئۇيغۇرلارغا نەزەر ژورنىلى 8 سانقەدىرلىك ئوقۇرمەنلىرىمىز، قولۇڭلاردىكى بۇ سەككىزىنچى سان 2018يىلى باھاردا نەشىردىن چىقىپ، دەل نورۇز مەزگىلىگە ئۈلگۈردى. بىز بۇ يېڭى يىلنى بۇلتۇر توردا ئېلىپ بېرىلغان فوتوسۈرەت مۇسابىقىمىزنىڭ نەتىجىسى بىلەن باشلايمىز. بۇ مۇسابىقىنىڭ كۆڭۈللۈك ۋە ئوڭۇشلۇق ئېلىپ بېرىلىشى ئۈچۈن، پۈتۈن دۇنيانىڭ ھەرقايسى بۇلۇڭپۇشقاقلىرىدىن ھەرخىل پاسوندا تارتىلغان سۈرەتلىرىڭلارنى ئەۋەتىپ بەرگەنلىكىڭلار ئۈچۈن تەشەككۈرىمىزنى بىلدۈرىمىز. سىلەرنىڭ مۇسابىقىنى ئاكتىپ قوللىغىنىڭلارغا بولغان مىننەتدارلىقىمىزنى بىلدۈرۈش ئۈچۈن، بارلىق قاتناشقۇچى سۈرەتلەر ژورنىلىمىزنىڭ بۇ سانىدىن ئېتىبارەن ئېلان قىلىنىدۇ ۋە ئوقۇرمەنلىرىمىزنىڭ دىققىتىگە سۇنۇلىدۇ. مۇسابىقىدە توردا بېلەت تاشلاش ئارقىلىق ئۇتۇپ چىققان ئۈچ پارچە سۈرەت ئىگىسى مۇسابىقە قائىدىسى بويىچە تېگىشلىك مۇكاپاتقا ئېرىشىدۇ.مەزكۇر سانىمىزنىڭ ئۇيغۇرلار ئىچىدە ھايات سەھىپىسىدە فىرانسۇز كېزەرمەن لۈسىيەن بالېيرىننىڭ ئۇيغۇر رايونىغا بېرىش جەريانىدا كېزىپ ئۆتكەن قۇملۇق تەزكىرىسىنى نەزىرىڭلارغا سۇندۇق. ئەدەبىيات سەھنىمىزدە بولسا، زوردون سابىرشۇناس ئابدۇرىشىت ئوسمان ۋە ژورنىلىمىز تەھرىرى ئېھسان ئىسمائىلنىڭ قەلىمى ئارقىلىق ئۇيغۇر بۈگۈنكى زامان ئەدەبىياتىنىڭ تۈۋرۈكلىرىدىن بىرى بولغان مەرھۇم ئەدىپ زوردون سابىرنىڭ ئىجادىيەت ئۇسلۇبى ھەققىدە توختالدۇق. ژورنالنىڭ مەركىزى تېمىسى بولغان ئىلمى مۇلاھىزە ۋە تەتقىقات قىسمىمىزدا بولسا، ئامېرىكا پېنسىلۋانىيە ئۇنىۋېرسىتېتى تارىخچىسى كرىستوفېر ئاتۋۇدنىڭ ئارخىئولوگىيەلىك بايقاشلارغا ئاساسەن، موڭغۇل ئىمپىرىيەسىگە ئائىت ئۇيغۇر مەڭگۈ تېشىنى چىقىش قىلغان ئاساستا، ئەپسانە ۋە تارىخى كەچمىشلەرنى بىرلەشتۈرگەن ھالدا، ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخى ۋە ئۇلارنىڭ موڭغۇل ئىمپىرىيەسىدىكى ئورنىنى تەھلىل قىلغان تارىخى تەتقىقات ماقالىسىنى دىققىتىڭلارغا سۇندۇق. مەزكۇر ماقالىدىكى تارىخى تەسۋېرلەرنى تېخىمۇ جانلىقراق يورۇتۇش ئۈچۈن، ئاۋستىرالىيەلىك ئۇيغۇر رەسسام مۇنەۋۋەر ئابدۇللانىڭ چوڭقۇر ئابستراكىتلىق تەسۋېرگە باي رەسىملىرىنى كىرگۈزدۇق.بۇلاردىن باشقا يەنە، فىرانسۇز تىلى ئۈگەنگۈچىلەر ئۈچۈن، فىرانسۇز تىلى دەرسىمىز يېڭى سەۋىيە، يېڭى نۇقتىلار بويىچە، ئۇيغۇر تىلى بىلەن سېلىشتۇرغان ھالدا چۈشەندۈرۈلدى. ئەڭ ئاخىرىدا، فىرانسىيەدە ياشايدىغان، ئوقۇيدىغان ئۇيغۇرلار ئۈچۈن، فىرانسىيەدە ھايات سەھىپىمىزدە، بۇ دۆلەتتە بانكا ھېسابى ئېچىش ۋە مەجبۇرى سۇغۇرتىلار توغرىلىق ئۇچۇرلار تەمىنلىدۇق.2017 يىلى، خەلقئارا ئۇيغۇرشۇناسلىقى ئۈچۈن مۇھىم بولغان يەنە بىر تەتقىقاتچىدىن ئايرىلدۇق. يەنى فىرانسۇز تارىخچىسى، جوڭگوشۇناس فرانسوۋاز ئوبەن كېسەل سەۋەبى بىلەن، بۇلتۇر 7ئايدا 85 يېشىدا بىزدىن ۋاقىتسىز ئايرىلدى. گەرچە بەكرەك موڭغۇلشۇناس بولسىمۇ، ئوبەن خانىم ھايات ۋاقتىدا، ئۇيغۇر تەتقىقاتىغا ئىنتايىن قىزىقاتتى ۋە فىرانسىيەدىكى ئۇيغۇرشۇناسلىق ئۈچۈن ناھايىتى كۆپ ئەجىر سىڭدۈرگەن. فىرانسىيە ئوغۇز ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىسىنىمۇ باشتىنئاخىرى قوللاپ، بىز ئورۇنلاشتۇرغان بارلىق ئۇيغۇرشۇناسلىق تەتقىقات يىغىنلىرىغا سالامەتلىكىنىڭ ناچارلىقىغا قارىماي، چاقلىق ئورۇندۇقتا بولسىمۇ، باشقا بىر شەھەردىن ئاتايىن كېلىپ قاتنىشاتتى. ئوبەن خانىمنىڭ ئاخىرەتلىكىنىڭ خەيرلىك بولۇشىنى تىلەيمىز ۋە ئۇنىڭ ئۇيغۇرشۇناسلىققا قوشقان ئەجرىنى مەڭگۈ ئەسلەيمىز !ئاخىرىدا ئوقۇرمەنلىرىمىزنىڭ يېڭى يىلى ۋە نورۇزىنى قىزغىن تەبرىكلەيمىز !
|
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش نامىدا ئۇيغۇر ياشلىرىنى ۋە لاگېر مەھبۇسلىرىنى ھەرقايسى جايلاردىكى خىتاي زاۋۇتلىرىدا ئەرزان باھالىق ئەمگەك كۈچىگە ئايلاندۇرۇۋېلىشى ھەرقايسى ساھەنىڭ كۈچلۈك تەنقىدىگە دۇچ كەلگەنىدى. 15ئىيۇن كۈنى ۋاكالەتسىز مىللەتلەر تەشكىلاتى بايانات ئېلان قىلىپ شەرقىي تۈركىستاندىكى كىيىمكېچەك زاۋۇتلىرى مەجبۇرىي ئەمگەك بەدىلىگە ماڭماقتا دەپ كۆرسەتتى.باياتتا كۆرسىتىلىشىچە، نۆۋەتتە يۈزلىگەن دۇنياۋى ماركىلار ئۇيغۇرلار دىيارىدىن پاختا ۋە كىيىمكېچەك مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت قىلماقتىكەن. ئەمما بۇلارنىڭ كەينىگە يوشۇرۇنغان مىليونلارچە كىشىنىڭ لاگېرلار بىلەن بولغان باغلىنىشى دۇنيانىڭ نەزىرىدىن چەتتە قالماقتىكەن.جەنۇبىي خىتاي سەھەر گېزىتى دە ئېلان قىلىنغان بۇ ھەقتىكى تەپسىلىي خەۋەردە ئۇچىمىزدىكى كىيىملەردىن ئاز دېگەندىمۇ بىرى ئۇيغۇرلارنىڭ مەجبۇرىي ئەمگىكى بەدىلىگە پۈتكەن بولۇشى مۇمكىن دېيىلىدۇ. ئاۋسترالىيە ئىستراتېگىيەلىك سىياسەت ئىنىستۇتىنىڭ تەتقىقاتچىسى نېيسېن رۇسېر بۇنىڭدىكى ئەڭ مۇھىم ئامىل بولغان تەمىنات زەنجىرى ھەققىدە توختىلىپ خىتاي بىلەن پاختا سودىسى قىلغانلىكى كىشى ئۇيغۇرلاردىن خالىي بولغان مەجبۇرىي ئەمگەكنى تەسەۋۋۇر قىلمىسىمۇ بولىدۇ دەيدۇ.ماقالىدا كۆرسىتىلىشىچە، نۆۋەتتە ئامېرىكا ھۆكۈمىتى خىتاي بىلەن بولىدىغان كىيىمكېچەك مەھسۇلاتلىرى سودىسىغا بىر قاتار چەكلىمىلەرنى قويۇشنى باشلىغان بولۇپ، يېقىندا ماقۇللانغان ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق سىياسىتى قانۇن لايىھەسى مۇ مۇشۇ خىلدىكى مەجبۇرىي ئەمگەكنى قەتئىي مەنئى قىلىش ھەققىدە توختالغان. ئەمما خىتاينىڭ دۇنيا بويىچە پاختا باھاسى ئەڭ ئەرزان رايون بولۇپ قېلىشى يەنىلا نۇرغۇنلىغان خەلقئارالىق شىركەتلەرنى بۇ جايغا كۆز تىكىشكە ئۈندىمەكتە ئىكەن. ئەمما خىتايدىكى پاختا مەھسۇلاتىنىڭ 80 پىرسەنتتىن كۆپرەكىنىڭ ئۇيغۇرلار دىيارىدىن كېلىدىغانلىقى بولسا تەبىئىي ھالدا ئۇيغۇرلارنى بۇ خىلدىكى تەمىنات زەنجىرىگە باغلانغان مەجبۇرىي ئەمگەككە چېتىپ تۇرماقتىكەن.نۆۋەتتە ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان ئومۇمىي باستۇرۇش تۈپەيلىدىن ئۇيغۇرلارنىڭ ئەڭ ئەقەللىي ھەقلىرىنىڭ دەپسەندە قىلىنىۋاتقانلىقى دۇنياغا كۆپلەپ مەلۇم بولماقتا ئىكەن. ئەمما خىتايدىكى بىر قىسىم زاۋۇتلار خەلقئارانىڭ كۆزىنى بوياش ئۈچۈن ئۇيغۇر ئىشچىلارنى يۇرتماكانلىرىدىن يۆتكەپ كېلىپ مەجبۇرىي ئەمگەككە سالماقتىكەن. ئەمگەكچىلەر ھەقلىرى بىرلەشمىسى نىڭ رەئىسى سكوت نوۋا بۇ ھەقتە توختىلىپ بۇ ھال نۆۋەتتە دۇنيادىكى شىركەتلەر ئۈچۈن بىر قېتىملىق سىناق بولماقتا. ئۇلارنىڭ بۇ خىلدىكى قىلمىشلارغا قانداق مۇئامىلىدە بولۇشىنى پات يېقىندا كۆرىمىز دېگەن.
|
قەشقەر ۋەزىيىتىدىن خەۋەردار كىشىلەردىن بىرى قەشقەر ۋىلايەتلىك 1دوختۇرخانا ئىشچىخىزمەتچىلىرىدىن ئابدۇقېيۇم تەۋەككۈل ۋە ئەنۋەر ئابدۇكېرىم قاتارلىق 30 دىن ئارتۇق دوختۇر ۋە خادىمنىڭ بىر يىلدىن ئارتۇق ۋاقىتتىن بۇيان لاگېردا ئىكەنلىكىنى مەلۇم قىلغانىدى. مۇخبىرىمىزنىڭ ئېلىپ بارغان ئېنىقلاشلىرى داۋامىدا، دوختۇرخانىنىڭ ئالاقىدار بىخەتەرلىك خادىملىرى دوختۇر ئەنۋەر ئابدۇكېرىمنىڭ لاگېردا ئىكەنلىكىنى دەلىللەش بىلەن بىرلىكتە، بۇ دوختۇرخانىدىن كۆپ ساندا كىشىنىڭ لاگېردا ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى.رادىيومىزغا كەلگەن ئىنكاستا، خىتاينىڭ ئاتالمىش كەسپىي تەربىيەلەش مەركەزلىرى نامىدىكى ئورۇنلىرىنىڭ تىپىك بىر جازا لاگېرى ئىكەنلىكى تەكىتلىنىپ؛ بۇ مەركەزلەردە ئۆز كەسپىدە داڭ چىقارغان ھەر ساھە كىشىلىرىنىڭ مەۋجۇتلۇقى بايان قىلىنغان ۋە پاكىت سۈپىتىدە قەشقەر ۋىلايەتلىك 1دوختۇرخانا، يەنى كېرەمباغ دوختۇرخانىسىنىڭ ئۆزىدىنلا 30 دىن ئارتۇق دوختۇر خادىمنىڭ لاگېرغا سولانغانلىقى قەيت قىلىنغان. بىز بۇ ئۇچۇرنىڭ توغراخاتالىقىنى ئايدىڭلاشتۇرۇش ئۈچۈن، دوختۇرخانىغا تېلېفون بېرىپ، ئاۋۋال ئىسمى ئاتالغان ئەنۋەر ئابدۇكېرىم قاتارلىق ئىككى نەپەر خادىمنىڭ نۆۋەتتە دوختۇرخانىدا باريوقلۇقىنى سورىدۇق. دەسلەپتە خادىملار ئۇلارنىڭ نۆۋەتتە ئىشئورنىدا يوق ئىكەنلىكىنى ئاشكارىلىغان بولسىمۇ، ئەمما بىز ئۇلارنىڭ قايسى لاگېردا ئىكەنلىكىنى سورىغىنىمىزدىن كېيىن؛ جاۋابىنى ئۆزگەرتتى ياكى جاۋاب بېرىشتىن ئۆزىنى تارتتى.مەلۇم بولۇشىچە ئادەتتە كېرەمباغ دوختۇرخانىسى دەپمۇ ئاتىلىدىغان بۇ دوختۇرخانا، قەشقەردىكى ئەڭ قەدىمىي دوختۇرخانا بولۇپ 1934يىلى قۇرۇلغان. مەزكۇر دوختۇرخانا تور بېتىدە تونۇشتۇرۇلۇشىچە، ئادەتتە داۋالاش، جىددىي قۇتقۇزۇش، ئالدىنى ئېلىش، تەربىيەلەش ۋە تەتقىقات قاتارلىق ئۇنىۋېرسال مۇلازىمەت ئېلىپ بېرىلىدىغان بۇ دوختۇرخانىنىڭ 3448 نەپەر ئىشچىخىزمەتچىسى باردۇر. مەزكۇر دوختۇرخانىنىڭ يەنە بىر خادىمىمۇ دەسلەپتە ئەنۋەر ئابدۇكېرىمنىڭ نۆۋەتتە ئىش ئورنىدا يوقلۇقىنى تىلغا ئالغان بولسىمۇ، ئارقىدىن بۇ دوختۇرخانىدا 3مىڭدىن ئارتۇق ئىشچىخىزمەتچى بارلىقىنى سەۋەب قىلىپ كۆرسىتىپ، ئەنۋەر ئابدۇكېرىمنى تونۇمايدىغانلىقىنى ئېيتتى.دوختۇرخانا تور بېتىدە دېيىلىشىچە، بۇ دوختۇرخانا ئۇنىۋېرسال داۋالاش ئىقتىدارى جەھەتتە ئۇيغۇر رايونى بويىچە 3، قەشقەر بويىچە 1ئورۇندا تۇرىدۇ. ئۇنىڭدا 11 پروفېسسور، 116 ماگىستىرلىق ۋە ئۇنىڭدىن يۇقىرى ئوقۇش تارىخىغا ئىگە خادىم؛ 246 نەپەر ئالىي ئۇنۋانلىق دوختۇر مەۋجۇتتۇر. رادىيومىزغا كەلگەن ئىنكاستا، مانا مۇشۇنداق داڭلىق بىر دوختۇرخانىدا ئىشلەشكە تاللانغان ۋە بۇ دوختۇرخانىدا كۆزگە كۆرۈنەرلىك خىزمەت كۆرسىتىۋاتقان 30 دىن ئارتۇق ئۇيغۇر دوختۇرنىڭ ئاتالمىش تەربىيەلەشكە ئەكېتىلگەنلىكى مەسخىرىلىك بىر تىلدا ئوتتۇرىغا قويۇلغان.تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان يەنە بىر خادىم؛ بۇ دوختۇرخانىدا ئۆزى ئىشلەۋاتقان بۆلۈمدىن كىمنىڭ لاگېردا ئىكەنلىكىنى سورىغىنىمىزدا، ئەنۋەر ئىسىملىك بىرى ئىكەنلىكىنى ئاشكارىلىدى. ئەمما ئۇ ئەنۋەرنىڭ نېمە سەۋەبتىن لاگېرغا ئەكېتىلگەنلىكى، قانداق بىر تەربىيەگە موھتاج كۆرۈلگەنلىكىنى سورىغىنىمىزدا، ئۆزىنىڭ بۇ ھەقتە مەلۇماتى يوقلۇقىنى ئېيتتى. دوختۇرخانا تور بېتىدە تونۇشتۇرۇلۇشىچە، 2000 دىن ئارتۇق كېسەل كارىۋىتى بولغان بۇ دوختۇرخانا، قەشقەر، ئاقسۇ، قىزىلسۇ ۋە خوتەن تەۋەسىدىكى 6 مىليوندىن ئارتۇق كىشى ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىدۇ.رادىيومىزغا كەلگەن ئىنكاستا دېيىلىشىچە، تەربىيەلەشكە ئەكېتىلگەن 30 دىن ئارتۇق ئۇيغۇر دوختۇرنىڭ كۆپىنچىسى بىلىپ ياكى بىلمەي سىياسىي مەھبۇس ئائىلەتاۋابىئاتلىرىنى داۋالاپ قالغانلىقى ۋە ياكى ئۇلارغا ھېسداشلىق بىلدۈرۈپ قالغانلىقى ئۈچۈن تۇتۇلغان؛ يەنە بەزىلىرى بولسا، دىنىي كەيپىياتى گەۋدىلىك بولغانلىقى ۋە ياكى مىللىي مەسىلىلەرگە بەزى سورۇنلاردا ھۆكۈمەتنىڭ كۈتكىنىدىن پەرقلىق پوزىتسىيە بىلدۈرۈپ سالغانلىقى ئۈچۈن تۇتۇلغان. مەزكۇر دوختۇرخانىدىن تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان بىر خادىم تۇتقۇندىكى ئۇيغۇر دوختۇرلارنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋەرسىزلىكىنى تەكىتلىگەن بولسا، دوختۇرخانا قوغداش بۆلۈمى خادىمى، ئۆزىنىڭ بۇ ھەقتە مەلۇمات بېرەلمەيدىغانلىقىنىڭ سەۋەبىنى ئىزاھلاش جەريانىدا، بۇ دوختۇرخانىدا تەربىيەلەشكە ئەكېتىلگەنلەرنىڭ كۆپ ئىكەنلىكىنى دەلىللىدى.
|
2016 جىلعى مەملەكەت قىزمەتكەرلەرىن قابىلداۋ ەمتيحانىنا بۇگىننەن باستاپ تىزىمدەيدى، قىزمەتتەگى مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى ەمتيحانعا تىزىمدەلۋىنە بولمايدىحالىق تورابى2016 جىلعى مەملەكەت قىزمەتكەرلەرىن قابىلداۋ ەمتيحانىنا بۇگىننەن باستاپ تىزىمدەيدى، قىزمەتتەگى مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى ەمتيحانعا تىزىمدەلۋىنە بولمايدى2015.10.15 17:12 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى2016 جىلعى مەملەكەت قىزمەتكەرلەرىن قابىلداۋ ەمتيحانىنا 15 قازاننان باستاپ تىزىمدەلۋ باستالدى. وسى رەتكى ەمتيحاندا 27 مىڭنان استام ادام قابىلداۋ جوسپارلانىپ، تاريحتاعى ەڭ جوعارى ورە جاراتىلماق. بيىلدىڭ ەڭ ۇلكەن وزگەرىسى قىزمەتتەگى مەملەكەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ جانە مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى زاڭى بويىنشا باسقارىلاتىن ورگانداردا مەكەمەلەردە ىستەيتىن قىزمەتكەرلەردىڭ تىزىمدەلۋىنە رۋحسات ەتىلمەدى. بۇل مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى ەمتيحانىنىڭ تۇڭعىش رەت ءتۇزىلىس سىرتىنان قىزمەتكەر قابىلداۋى سانالادى.وتكەن جىلداعىعا ۇقساس، ەمتيحان تاپسىرۋشى توراپتا تىزىمدەلۋ ءادىسىن قولدانادى. تىزىمدەلۋ ۋاقىتى 2015 جىلى 15 قازاننان 24 قازانعا دەيىن. الەۋمەتتىك ساباق تۇرلەرىنەن 2015 جىلى 29 قاراشادا جازباشا ەمتيحان الىنادى.
|
2005يىلى 12ئاينىڭ 29كۈنى 10نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 19يىغىنىدا ماقۇللاندى .جەمئىيەت سىياسىي قانۇنتۈزۈم بۇ يازما 2016يىلى 05ئاينىڭ 31كۈنى يوللانغانئۇيغۇرلارنىڭ ئەجداردلىرى تارىختا ئۆتكەن مەشھۇر كۆچمەن چارۋىچى قەبىلىلەردىن ھېسابلىنىدۇ. ئارخېئولوگىيىلىك تېپىلمىلارغا ئاساسلانغاندا، ئەجدادلىرىمىزنى بۇنىڭدىن 4700 يىل بۇرۇنلا چارۋىچىلىق بىلەن شۇغۇللانغان دېيىشكە بولىدۇ.سومتاش چارۋىچىلىق فېرمىسىسومتاش چارۋىچىلىق فېرمىسى قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى ئاقچى ناھىيەسى سومتاش يېزىسى غا جايلاشقان بولۇپ، ئاقتالا كەنتى، قىزىلگۈمبەز كەنتى قاتارلىقلار بىلەن قوشنا.جۇغراپىيە مەمۇرىي رايونلار يەرجاي ناملىرى جۇغراپىيە مەمۇرىي رايونلار باشقا مەمۇرى رايونلار بۇ يازما 2017يىلى 02ئاينىڭ 14كۈنى يوللانغانقۇلانساراق چارۋىچىلىق فېرمىسىقۇلانساراق چارۋىچىلىق فېرمىسى قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى ئاقچى ناھىيەسى گە جايلاشقان بولۇپ، بەدەل كەنتى، جىلدىز كەنتى، ئاقتېكتىر كەنتى قاتارلىقلار بىلەن بىر يېزا تەەۋەسىدە.چارۋىچىلىق كەنتى شىنجاڭ ئاقسۇ ۋىلايىتى شايار ناھىيەسى گەزقۇم يېزىسىنىڭ باشقۇرۇش قارمىقىدىكى مەمۇرىي كەنت بۇلۇپ، قۇمبوستان كەنتى، قوڭالچاقبەل كەنتى، قارادۆڭ كەنتى قاتارلىق كەنتىلەر بىلەن تۇتىشىدۇ.مۇچاڭ كەنتى بولسا خوتەن شەھىرى تۇساللا يېزىسىغا تەۋە. ئاقتىچى كەنتى، سەكسەن كەنتى بىلەن قوشنا. بايلىقى مول، ھاۋاسى ياخشى . قاتنىشى قۇلاي.چارۋىچىلىق مەيدانى كەنتى شىنجاڭ ئاقسۇ ۋىلايىتى باي ناھىيەسى قېيىر يېزىسى نىڭ باشقۇرۇش قارمىقىدىكى مەمۇرىي كەنت بۇلۇپ، ئەتراپىدىكى ئاقتاش كەنتى، دۆۋىلىك كەنتى قاتارلىق كەنتلەر بىلەن تۇتىشىدۇ.
|
قاسىم سەريالىنىڭ جالعاسى تۇسىرىلەدى قازاق كينوسى11 قاراشا 2013، 15:38قاسىم سەريالىنىڭ جالعاسى تۇسىرىلەدى11 قاراشا 2013, 15:38 351 0استانا. 11 قاراشا. . بۇگىن قر پرەزيدەنتى جانىنداعى ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە قر مادەنيەت جانە اقپارات ٴمينيسترى مۇحتار قۇلمۇحاممەد وتاندىق تەلەارنالارداعى شەتەلدىك تەلەحيكايالاردىڭ سانىنىڭ الداعى ۋاقىتتا ازايا تۇسەتىندىگىن ايتتى، دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى.جاسىراتىنى جوق، ۇكىمەت تاراپىنان ٴبولىنىپ جاتقان قارجىنىڭ ٴبىراز بولىگى شەتەلدىك تەلەحيكايالاردى ساتىپ الۋعا جۇمسالىپ جاتادى. كورەرمەدەر تاراپىنان دا ٴجيى تالقىعا تۇسەتىن وسى ساۋالدىڭ ٴتۇيىنىن ٴمينيستردىڭ ٴوزى تارقاتتى: ال ترانسلياسياسىنا تاعى قوسىمشا اقشا كەتەدى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە مەملەكەتتىڭ قىرۋار قارجىسى تۇرىك جانە كارىس سەريالدارىن تۇسىرۋگە كەتىپ جاتىر. سوندىقتان بيىلدان باستاپ ول تەلەحيكايالاردى ساتىپ الۋ جۇمىسى توقتاتىلدى. سول اقشا وتاندىق تەلەونىمدەردى شىعارۋعا جۇمسالماق، دەيدى م.قۇلمۇحاممەد.مينيستر سونىمەن قاتار، قازاقستان ۇلتتىق ارناسى تەلەارناسىنان مامىر ايىندا كورەرمەندەرگە جول تارتقان قاسىم تەلەسەريالىنا ەرەكشە توقتالىپ ٴوتتى. قازىرگى ۋاقىتتا اتلعان سەريالعا ەۋروپا ەلدەرى تاراپىنان سۇرانىستار ٴتۇسىپ، كەلىسىمشارتتار جۇرگىزىلۋدە ەكەنىن جەتكىزدى.وتاندىق كورەرمەندەرمەن قاتار، شەتەلدىكتەردىڭ سۇرانىسىنا يە بولعان تەلەحيكايانىڭ جالعاسىن ٴتۇسىرۋ كوزدەلگەن.ايتا كەتەيىك، وتاندىق تەلەحيكالاردىڭ قورجىنى داڭقتى قولباسشى، حالىق قاھارمانى باۋىرجان مومىش ۇلى مەن ايگىلى وپەرا ٴانشىسى كۇلاش بايسەيىتوۆا تۋرالى تەلەسەريالدارمەن دە تولىعادى دەپ كۇتىلۋدە.
|
قاتىناس ساقشىلارى قاتەردە قالعان بۇقاراعا كومەك كورسەتتى حالىق تۇرمىسى باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2قاتىناس ساقشىلارى قاتەردە قالعان بۇقاراعا كومەك كورسەتتىجولدانعان ۋاقىتى : 2019411 17:27:03تىلشىلەرىمىز تۇيمەقان يساقان قىزى، لي ۋىنحۇڭ حابارلايدى. 4ايدىڭ 8كۇنى ساۋان اۋدانىنىڭ تۇرعىنى قالبىنۇر قادر اسەرلى بەينەمەن: مەنى دەر كەزىندە شيپاحاناعا جەتكىزگەندەرىڭە راقىمەت، اۆتوكولىكتە سەندەردىڭ شىداي ءتۇس... دەگەن سوزدەرىڭدى ەستىدىم، سەندەرگە جولىقپاسام، سوڭعى زاردابىن مولشەرلەۋ قيىن ەدى دەدى.3ايدىڭ سوڭىنداعى ءىس تۋىلعان كۇندى ەسكە العاندا قالبىنۇردىڭ بويىن ۇرەي بيلەيدى. قالبىنۇر قادر ساۋان اۋدانى ۇلانۇس قالاشىعى ۇكىمەتىندە قىزمەت ىستەيدى. ءىس تۋىلعان كۇنى ول قىزمەتتەن ءتۇسىپ، اۆتوكولىگىن جۇرگىزىپ، قورقىس قالاشىعىنىڭ شيڭفىن قىستاعىنا كەلگەندە جايسىزدانىپ، كوز الدى بۇلدىراپ، قولاياعى ۇيىپ،تۇتاس دەنەسى دارمەنسىزدەنەدى.قالبىنۇر: سول كەزدە مەن اۆتوكولىكتى دەرەۋ توقتاتىپ، جول جاعاسىندا تۇرىپ باسقا ءبىر اۆتوكولىكتى توسىپ، كومەك سۇراماق بولعانىمدا ءبىر قاتىناس ساقشى اۆتوكولىگىنىڭ توقتاعانىن بۇلدىرسالدىر كوردىم دەدى.سول كەزدە جول بويىندا تۇرعان قاتىناس ساقشى اۆتوكولىگىندەگى ادام ساۋان اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى قاتىناس ساقشى ۇلكەن اترەتىنىڭ ساقشىسى قاينار بولاتىن. قاينار: قالبىنۇردى كورگەندە ونىڭ ەندىگارى اۆتوكولىك جۇرگىزە المايتىنىن ءبىلىپ، دەرەۋ قىزمەتتەسىمە حابارلاسىپ كومەك سۇرادىم دەدى.سوڭىنان قاتىناس ساقشىلارى جاڭ لەي مەن لي يۇيسۇڭ ناق مايدانعا كەلىپ، قالبىنۇردى ساۋان اۋداندىق حالىق شيپاحاناسىنا جەتكىزەدى. جول ۇستىندە قاتىناس ساقشىلارى قالبىنۇرعا شىداي ءتۇس... دەپ دەم بەردى.شيپاحانادا شيپاگەردىڭ دەن قويا تەكسەرىپ ەمدەۋىنەن كەيىن قالبىنۇر قاتەردەن امان قالدى. شيپاگەردىڭ ەشتەمە ەتپەيدى، اۋىر دارەجەدە قان ازدىق بار، ونىڭ ۇستىنە قاتتى قالجىراعان، اسپا ۋكول قويدىرىپ بولعاننان كەيىن دەم الۋعا كوڭىل ءبولسىن دەگەن ءسوزىن ەستىگەندە ابىرجىعان ۇشەۋىنىڭ كوڭىلى ورنىقتى.لي يۇيسۇڭ: قالبىنۇر اۆتوكولىگىن ولكە جولى 155 لەنياسىنا توقتاتقان ەكەن، بۇل جولدا اۆتوكولىكتەر وتە كوپ، ءمۇبادا ءسال جاي كەلسەك نەمەسە اۆتوكولىكتى مەڭگەرە الماي قالعان بولسا، سوڭعى زاردابىن مولشەرلەۋ قيىن ەدى دەدى.سوڭىنان قالبىنۇر راقىمەت ايتۋ ءۇشىن، قىسىلتاياڭ جاعدايدا قول ۇشىن بەرىپ، وزگەلەرگە كومەكتەسۋدى قۋانىش سانادى دەگەن جازۋ جازىلعان قامقا تۋدى الىپ، قاتىناس ساقشى ۇلكەن اترەتىنە بارىپ، وزىنە كومەكتەسكەن جاڭ لەي، لي يۇيسۇڭ جانە قاينارعا راقىمەت ايتتى.قامقا تۋدى العان ولار قايتاقايتا حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرى مەن مالمۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ ءاربىر حالىق ساقشىسىنىڭ بورىشى،ءبىز تەك وزىمىزگە ءتيىستى قىزمەتىمىزدى ىستەدىك دەستى.
|
نۇرسۇلتاندا جاھاندىق يننوۆاتسيالىق سامميت باستالدىبۇل سامميت ورتالىق ازيادا العاش رەت وتۋدە. فورۋمعا قاتىسۋ ءۇشىن 16 ەلدەن 50دەن استام حالىقارالىق سپيكەرلەر كەلدى. بۇل تۋرالى ەلوردا اكىمدىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى. بۇل كەزدەسۋ ءبىزدىڭ فورۋم اياسىندا 10 رەت كەزدەسۋىمىز. نۇرسۇلتان قالاسى وسى كەزدەسۋگە وتە جاقسى، قولايلى قالا، سەبەبى قازاقستان قازىرگى تاڭدا ءومىردىڭ بارلىق سالالارىن قامتيتىن ترانسفورماتسيالىق پروتسەستەردىڭ جۇرەگى بولىپ تابىلادى، دەدى پرەزيدەنتى دەبورا ل. ۆينس سميت.پرەمەرءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قارجى ءمينيسترى ا. سمايىلوۆ دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ رەيتينگىسىندە قازاقستان 28ءشى ورىنعا كوتەرىلگەنىن، جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك يندەكسىندە ەلىمىز 59شى ورىنعا يە بولعانىن اتاپ ءوتتى. ءسامميتتىڭ تاڭدالعان تاقىرىبىنىڭ وزەكتىلىگى تۋرالى ايتا كەلە، تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسى قورىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ءا. يسەكەشەۆ سوڭعى ونجىلدىقتا بولعان ءومىردىڭ ءتۇرلى سالالارىنداعى ەلەۋلى ىلگەرىلەۋلەردى اتاپ ءوتتى. قازاقستان تۇڭعىش پرەزيدەنتى قورىنىڭ ميسسياسى ەلدىڭ تۇراقتى دامۋىنا جانە ۇلتىمىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتتى بولۋىنا ىقپال ەتۋ. ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا بىرنەشە جوبانى ىسكە قوسامىز. ولاردىڭ ءبىرىەلىمىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىك قاسيەتىن ارتتىرۋ، تۇراقتى ينكليۋزيۆتى ءوسۋدىڭ الەۋمەتتىكەكونوميكالىق مودەلى بويىنشا مەملەكەت ءۇشىن ۇسىنىستار ازىرلەۋ جانە دە عىلىمي پراكتيكالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ، دەدى ءا. يسەكەشەۆ.ءا. يسەكەشەۆ نۇرسۇلتان، الماتى جانە شىمكەنت سىندى ءىرى قالالار ءاردايىم تالانتتاردىڭ ورتالىعى ەكەندىگىن اسا اتاپ ءوتتى. ال ەلوردامىز نۇرسۇلتان قالاسى تالانتتار ءۇشىن ەڭ وزىق ورتالىق رەتىندە تانىلعانىن ايتتى. ەلباسىنىڭ شەشىمىنىڭ ارقاسىندا قالا العاشقى ترانسفورماتسيادان ءساتتى ءوتتى. حالىق سانى 3،5 ەسەگە ارتىپ، قازىرگى تاڭدا 1 ملن ادامنان استى. قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆ قالانىڭ ودان ءارى دامۋىنا ۇلكەن ءمان بەرەدى. بۇگىندە نۇرسۇلتان قازىرگى زامانعى يننوۆاتسيالاردى: ءبىلىم بەرۋ، مەديتسينالىق جانە سپورت كلاستەرىن قامتيتىن ورىن بولىپ تابىلادى. سونداي اق نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى، ەكسپو، استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعى جانە باسقا دا ماڭىزدى نىساندارى بار باستى قالاعا اينالدى، دەدى ەلوردا اكىمى ا. كولگىنوۆ.سونىمەن، قالانىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا 5 نەگىزگى قۇرالدى پايدالانۋ جوسپارلانىپ وتىر: احقو پلاتفورماسى، يننوۆاتسيالىق ەكوجۇيەنى قۇرۋ، تسيفرلاندىرۋدى كۇشەيتۋ، وڭىرلىك ينتەگراتسيالىق بىرلەستىكتەردىڭ ارتىقشىلىقتارى جاڭا جىبەك جولى، ەاەو، شىۇ، سونداياق گەوگرافيالىق جاعدايدىڭ كولىكتىكلوگيستيكالىق الەۋەتى. سامميتكە قاتىسۋشىلار مەملەكەت جۇرگىزىپ وتىرعان رەفورمالارعا قاتىستى وڭ پىكىر ءبىلدىردى، باسەكەگە قابىلەتتىلىك جونىندەگى جاھاندىق كەڭەس فەدەراتسياسىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ر. الۆارەز قازاقستان واداعى اسا سەرپىندى دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى.
|
لوپنۇر ناھىيىسى لوپنۇر ناھىيىسى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى دائىرىسى ئىچىدىكى بىر ناھىيە بۇلۇپ مەمۇرى جەھەتتىن بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستىتىگە قارايدۇ. لوپنۇرنىڭ يەر مايدانى 59،399 كۇۋادىرات كىلومەتەر بولۇپ 2002يىلدىكى سىتاتىسكىگا ئاساسلاڭاندا، ئۇنىڭ نۇپۇسى 100،000.لوپنۇر غەربىي خەن سۇلالىسى دەۋرىدە ۋايىر، كرورەن قاتارلىق دۆلەتلەرگە تەۋە بولغان. شەرقىي خەن سۇلالىسى دەۋرىدە كىنگىت دۆلىتىگە تەۋە بولغان. تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدە كىگىت تۇتۇق مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇشىدا بولغان. مىڭ سۇلالىسى دەۋرىدە لوپنۇر دەپ ئاتالغان. چىڭ سۇلالىسىنىڭ گۇاڭشۈ 24 يىلى 1898 يىلى شىنپىڭ ناھىيىسى تەسىس قىلىنىپ قاراشەھەر مەھكىمىسىگە قارىغان. مىنگونىڭ 3 يىلى 1914 يىلى شىنپىڭ ناھىيىسى لوپنۇر ناھىيىسىگە ئۆزگەرتىلىپ، قاراشەھەر ۋالىي مەھكىمىسىگە قارىغان. جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن ئىلگىرى كېيىن بولۇپ قاراشەھەر ۋالىي مەھكىمىسى، كورلا ۋالىي مەھكىمىسىگە قارىغان. 1960 يىلى بايىغولىن موڭغۇل ئاپتونون ئوبلاستىغا قارايدىغان بولغان.تەڭرىتاغنىڭ جەنۇبىي ئېتىكىگە، تارىم ئويمانلىقىنىڭ شەرقىي شىمال قىسىمىغا جايلاشقان. ئۇنىڭ شەرقىي تەرىپى چاقىلىق ناھىيىسى بىلەن، جەنۇبىي تەرىپى چەرچەن ناھىيىسى بىلەن، غەربىي تەرىپى شايار، كۇچا ناھىيىسى بىلەن، شىمالىي تەرىپى بۈگۈر، كورلا، باغراش، خوشۇت ناھىيىلىرى، تۇرپان شەھىرى، توخسۇن ناھىيىسى بىلەن تۇتىشىدۇ. شەرقتىن غەربكىچە بولغان ئۇزۇنلۇقى 502.8 كىلومېتىر. جەنۇبتىن شىمالغىچە بولغان كەڭلىكى 165 كىلومېتىر. ئومۇمىي كۆلىمى 59 مىڭ 800 كۋادرات كىلومېتىر. لوپنۇر ناھىيىسىگە 2 بازار، 7 يېزا، 42 كەنت ئاھالە كومىتېتى قارايدۇ. ئۇنىڭ تەۋەسىدە ئىشلەپچىقىرىش قۇرۇلۇش بىڭتۇەنى يېزا ئىگىلىك 2 شىسىنىڭ 5 تۇەن مەيدانى بار. ناھىيە بازىرى بىلەن ئۈرۈمچى شەھىرىنىڭ ئارىلىقى 530 كىلومېتىر. 1995 يىلىنىڭ ئاخىرىدىكى ئومۇمىي نوپۇسى 89 مىڭ 800، بۇنىڭ ئىچىدە ئۇيغۇرلار 28.95 نى، خەنزۇلار 70.28 نى، باشقا مىللەتلەر 0.77 نى تەشكىل قىلىدۇ.يېرى بىرقەدەر تۇز. بۇنىڭ ئىچىدە تاغلىق يەر 22.7 نى، تۈزلەڭلىك 24.9 نى، قۇملۇق 52.4 نى تەشكىل قىلىدۇ. چوڭ كىچىك كۆلدىن 37 سى ۋە ۋە تارىم دەرياسى، كۆنچى دەرياسىدىن ئىبارەت ئىككى چوڭ سۇ سىستېمىسى بار بولۇپ، يىللىق سۇ مىقدارى 2 مىليارد 840 مىليون كۇب مېتىرغا يېتىدۇ. تۈزلەڭلىك رايونلىرىدىكى يەر ئاستى سۈيىدىن پايدىلىنىش مىقدارى 98 مىليون كۇب مېتىرغا يېتىدۇ. ياۋايى ھايۋاناتلاردىن قوش لوكىلىق تۆگە، سۈر بۇغا، ئىپار چاشقىنى، ئاق بۇغۇز بۆكەن، ئېيىق قاتارلىقلار بار. ياۋايى ئۆسۈملۈكلەردىن لۇپنۇر كەندىرى، چۈچۈكبۇيا بايلىقى ئەڭ مول. قېزىلما بايلىقلىرىدىن فوسفور، زۈلۈك تېشى، ھاك تېشى، گرانىت، تۆمۈر قاتارلىقلار بايقالدى. بۇنىڭ ئىچىدە زۈلۈك تېشى زاپىسى مەملىكەت بويىچە ئومۇمىي زۈلۈك تېشى زاپىسىنىڭ 92.98 نى تەشكىل قىلىدۇ. لوپنۇر ناھىيىسىنىڭ ئىقلىمى چوڭ قۇرۇقلۇق خاراكتېرىدىكى مۆتىدىل بەلۋاغ قۇرغاق ئىقلىمىغا كىرىدۇ. يىللىق ئوتتۇرىچە تېمپېراتۇرىسى 10.6، ئەڭ يۇقىرى بولغاندا 42.2 قا چىقىدۇ، ئەڭ تۆۋەن بولغاندا 30.9 قا چۈشىدۇ. يىلدا ئوتتۇرا ھېساب بىلەن 103.2 كۈن 30 دىن يۇقىرى ئىسسىق بولىدۇ. يىللىق ئوتتۇرىچە قۇياشنىڭ چۈشۈش ۋاقتى 2970.3 سائەت. 10 يىغىلىما تېمپېراتۇرىسى 4183.9، قىروسىز مەزگىلى214 كۈن. يىللىق ئوتتۇرىچە ھۆل يېغىن مىقدارى 40.8 مىللىمېتىر. سۇنىڭ يىللىق ئوتتۇرىچە پارغا ئايلىنىش مىقدارى 2910.5 مىللىمېتىر. بۇ ناھىيە يېزا ئىگىلىكىنى ئاساس قىلىدۇ. ھازىر 15 مىڭ 600 گېكتار 233 مىڭ مو تېرىلغۇ يەر، 235 مىڭ 3 مىليون 525 مىڭ مو دېھقانچىلىق قىلىشقا بولىدىغان قاقاس يەر، 71 مىڭ 100 گېكتار 1 مىليون 67 مىڭ مو ئوتلاق بار. دېھقانچىلىق مەھسۇلاتلىرىدىن شال، بۇغداي، كۆممىقوناق، كېۋەز، كۆكتات، قوغۇن تاۋۇز، يەل يېمىش قاتارلىقلار بار. چارۋىلاردىن كالا، قوي، چوشقا بار. سانائەت جەھەتتە ئاشلىق، ماي پىششىقلاپ ئىشلەش، گۈل چېكىش، چۈچۈكبۇيا پىششىقلاپ ئىشلەش كەسىپلىرى بار. لوپنۇر ناھىيىسىنىڭ ئاساس مۇئەسسەسەلىرى ئۈزلۈكسىز مۇكەممەللەشمەكتە. 218 دۆلەت تاشيولى ناھىيە تەۋەسىدىن ئۆتىدۇ. ناھىيە، يېزا تاشيوللىرى تەرەپ تەرەپكە تۇتۇشۇپ كەتكەن. 2000 پروگراممىلىق تېلېفون ۋە 028 يول سانلىق مىكرو خەۋەرلىشىش ئۈسكۈنىسى ئورنىتىلىپ مەملىكەتنىڭ خەۋەرلىشىش تورى بىلەن تۇتاشتۇرۇلدى. مەدەنىي يادىكارلىقلىردىن گۇم جىلغىسى قەبرىستانلىقى، يارقورول تۇز، قۇرۇق تاغ قىياتاش رەسىملىرى، قارا چۆگۈن قەدىمكى شەھىرى، شاردۆڭ قەدىمكى شەھىرى. پىچان شەھىرى، سەكسەنكۆۋرۈك قاتارلىقلار بار.:...?لوپنۇرناھىيىسى137129 دىن ئېرىشكەن 28 ماي 2014, 16:11بۇ بەتنى 28 ماي 2014 ئاخىرقى قېتىم 16:11 دا ئۆزگەرتكەن.
|
سىنتەبىر يانفون ئېلان قىلىش ئېيى يانفون ئۇچۇرى ئالپ تورى .ئالپ تورى يانفون يانفون ئۇچۇرى سىنتەبىر يانفون ئېلان قىلىش ئېيىيانفون ئۇچۇرى سىنتەبىر يانفون ئېلان قىلىش ئېيى يوللانغان ۋاقتى:201995 12:15 2008 قېتىم كۆرۈلدى 2 ئىنكاس يېزىلدىھەر يىلى 9ئايدا ئالما يېڭى يانفون ئېلان قىلىدۇ. ئالمىدىن بازار تالىشىش سەۋبىدىنمۇ، ياكى باشقا سەۋەب بارمۇ بۇ ئايدا باشقا كارخانىلارمۇ بەسبەستە يېڭى يانفونلىرىنى ئېلان قىلىدۇ.9ئاينىڭ 4كۈنى روڭياۋ 20 ئېلان قىلىندى. ئېكرانى 6.26 دىيۇم، مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچىسى چىلىن 810؛ كەينى كامېراسى 48 مىليون پىكسېللىق ئاساسى كامېرا 8 مىليون پىكسېللىق كەڭ بلۇڭلۇق كامېرا 2 مىليون پىكسېللىق مىكرو ئارىلىق كامېراسىدىن ئىبارەت ئۈچ كامېرادىن تۈزۈلگەن. ئالدى كامېراسى 32 مىليون پىكسېل. باتارىيەسى 3750 ، باھاسى 1899 يۈەندىن باشلىنىدۇ.سونىي 3سونىي شىركىتى 9ئاينىڭ 5كۈنى 3 يانفوننى ئېلان قىلىدۇ. بۇ يانفونغا كۇۋالكوم 845 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ سەپلەنگەن. ئۈچ خىل نۇسخىسى بار بولۇپ، 6.5 دىيۇملۇق 4 ئېكران سەپلەنگەن 5 نۇسخسى، 6.1 دىيۇملۇق نۇسخىسى ۋە 5.7 دىيۇملۇق نۇسخىسى بار. باھاسى 899 دوللار تەخمىنەن 6100 يۈەن دىن باشلىنىدۇ.9ئاينىڭ 5كۈنى ئېلان قىلىنىدۇ. بۇ يانفونغا كۇۋالكوم 712 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ، سونىينىڭ 48 مىليون پىكسېللىق تۆت كامېرا سەپلىنىدۇ. باتارىيەسى 4035 مىللىي ئامپىر. تېز زەرەتلەشنى قوللايدۇ، ئېغىزى بار.خۇاۋېي چاڭشىياڭ 10 9ئاينىڭ 5كۈنى خۇاۋېي چاڭشىياڭ 10 ئېلان قىلىنىدۇ. بۇنىڭغا كۇۋالكوم 712 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ، سونىينىڭ 48 مىليون پىكسېللىق تۆت كامېرا سەپلىنىدۇ. ئالدى كامېراسى تارتما شەكىلدە.نۇبىيا خۇڭمو 39ئاينىڭ 5كۈنى يەنە نۇبىيا شىركىتىنىڭ ئويۇن يانفونى خۇڭمو 3 ئېلان قىلىنىدۇ. بۇ يانفونغا 90 چاستوتىدىكى 6.65 دىيۇملۇق ئېكران، كۇۋالكوم 855 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ سەپلىنىدۇ. 4 تىتىرەش سىزىمى بېرىدىغان ماتور ۋە سوۋۇتۇش قۇرۇلمىسى سەپلىنىدۇ. باتارىيەسى 5000 ، تېز زەرەتلەشنى قوللايدۇ.9ئاينىڭ 10كۈنى 2 ئېلان قىلىنىدۇ. بۇ يانفونغا كۇۋالكوم 730 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ، 6.5 دىيۇملۇق ئېكران سەپلىنىدۇ. ئېكران بارماق ئىزى تونۇيدۇ. كەينى كامېراسى 48 مىليون پىكسېل 13 مىليون پىكسېل 8 مىليون پىكسېل 2 مىليون پىكسېل تۆت كامېرا سەپلىندۇ. ئالدى كامېراسى 16 مىليون پىكسېل. بۇ يانفوننىڭ يارقىن نۇقتىسى مەخسۇس سىن ئالغاندا تىتىرەشتىن ساقلىنىش قۇرۇلمىسى ئورنىتىلغان. يۈگرەپ يۈرۈپ سىن ئالسىمۇ مۇقىم سىن ئالغىلى بولىدىكەن.9ئاينىڭ 11كۈنى يېڭى ئەۋلاد 11 ئېلان قىلىنىدۇ. بۇ يانفونغا 13 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ سەپلىندۇ. قەلىمىنى قوللايدۇ. ئېغىزى سەپلىنىشى مۇمكىن.9ئاينىڭ 19كۈنى خۇاۋېينىڭ بايراقدار يانفونى 30 يۈرۈشلۈكى ئېلان قىلىنىدۇ. بۇنىڭغا بوبرا كىيىك 990 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ سەپلىنىدۇ. كەينى ئاساسى كامېراسى جەمئىي تۆت بولۇپ، 40 مىليون پىكسېللىق قوش كامېرا8 مىليون پىكسېللىق كەڭ بۇلۇڭلۇق كامېرا ۋە كامرادىن ئىبارەت.30 غا 5 تورىنى قوللايدىغان بوبرا كىيىك 990 مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچ سەپلىنىدۇ. باتارىيەسى 4200 مىللىي ئامپىر، 55 لىق تېز زەرەتلەشنى قوللايدۇ.ئۇنىڭدىن باشقا 9ئاينىڭ 16كۈنى 3 ئېلان قىلىنىدۇ. 9ئاينىڭ 26كۈنى يىجىيا 7 ۋە بۇ ئاينىڭ ئاخىرىدا شىياۋمىنىڭ 5 قوللايدىغان يانفونى 9 ئېلان قىلىنىدۇ. بۇلارنىڭ سەپلىمىسى تېخى ئېنىق ئەمەس.9ئاينى يانفون ئېلان قىلىش ئېيى دېسەكمۇ بولىدۇ.بىليار ۋاقتى: 201995 14:19:57ۋاي ۋۇي نىمانداق جىق يانفۇنلار بۇ. قايسىنى تاللاشمۇ سەل ئاۋارچىلىق بولغۇدەك يانفۇنلارنىڭ كۆپلىكىدە. ۋاقتى: 201995 23:51:18مەن شىياۋمى مىكس 4 نى ساقلاپ باقاي
|
الاش ارىسى 1259 3 پىكىر 21 قازان, 2019 ساعات 13:15سوۆەت وكىمەتىنىڭ جەتە ويلاستىرىلماعان سولاقاي رەفورمالارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن 1928 جىلعى جارتىلاي فەودالدار مەن بايلاردى تاركىلەۋ ناۋقانىنىڭ ارتىنشا قازاق ۇلتازاتتىق قوزعالىسىنا قاتىسى بارلار ساياسي قۋعىنسۇرگىنگە ءتۇسىرىلدى. سولاردىڭ الاشورداشىلار، ياعني ۇلتشىلدار دەپ تاڭبالانعان العاشقى لەگىنىڭ تورتەۋىن 1930 جىلى اتىپ، باسقاسىن ءتۇرلى مەرزىمگە سوتتاپ جىبەرگەنى بەلگىلى. ماسكەۋدەگى بىرىككەن مەملەكەتتىك ساياسي باس باسقارما وگپۋ بۇگىندە الاش ءىسى دەپ اتالاتىن 78754 ءىس بويىنشا شىعارعان ايىپتاۋ قورىتىندىسىمەن 44 ادام جاۋاپقا تارتىلعان. ولاردىڭ مىنانداي كونتررەۆوليۋتسيالىق قىزمەتتەرى دالەلدەندى دەپ تۇجىرىمدالدى: بىرىنشىدەن، 19211922 جج. استىرتىن ۇيىم قۇرعان، كەيىننەن، سول ۇيىمعا جاتاتىندىق بەلگىلەرى بويىنشا ولار ءوزارا قارىمقاتىناستا بولىپ، انتيسوۆەتتىك قىزمەتتەر جۇرگىزگەن ەكىنشىدەن، شەكارا سىرتىندا جۇرگەن زاكي ۆاليدوۆپەن بايلانىس ورناتقان، ۇشىنشىدەن، انتيسوۆەتتىك كۇشتەر دايارلاۋ جاستاردىڭ باسىن اينالدىرۋ، القا ۇيىرمەسىن قۇرۋ، بايلارمەن بايلانىس ورناتۋ، ت.ب. جۇمىستارىن جاساعان تورتىنشىدەن، سوۆەت وكىمەتىن قۇلاتۋ ماقساتىمەن قارۋلى كوتەرىلىس جاساۋعا ازىرلەنگەنءمىس. تەرگەۋ ماتەريالدارىندا قازاقستاندا قامالىپ، ماسكەۋ تۇرمەسىنە اكەلىنگەن الگى 44 تۇتقىننىڭ وسى ءتورت تارماق بويىنشا ايىپتى ەكەندىكتەرى كورسەتىلىپ، دالەلدەنگەن.الاش كوسەمدەرى احمەت بايتۇرسىنوۆ، مىرجاقىپ دۋلاتوۆ باستاعان وسى توپقا جاسالعان ايىپتاۋ قورىتىندىسىندا ءادىلوۆ بانداسى دەپ اتالعان تاراۋ بار. وندا الاشورداشىلاردىڭ باسقارۋشى توبى ءادىلوۆتىڭ الىس سارىسۋ اۋدانىندا جاتقان بانداسىنا دا ۇلكەن مىندەتتەر ارتتى دەلىنىپتى. باندانىڭ باسىندا ...ساياسي قاۋىپتى جانە قىلمىس جاساعان قىلمىسكەر تورتەۋ بايسەيىت، مۇقىش، اسقار جانە ءابۋالى ادىلوۆتەر تۇرعان ەكەن. ولار تاركىلەۋگە قارۋلى قارسىلىق كورسەتۋ ءۇشىن سارىسۋ اۋدانىنداعى بارلىق بانديتتىك ەلەمەنتتەردى وزدەرىنىڭ ماڭىنا توپتاستىرعان كورىنەدى. 1928 جىلدىڭ جازىندا ولار جەكەلەگەن شايكالاردىڭ باستىقتارى كەنشىموۆ مادىبەك، توقمانباەۆ باقاي جانە ابدىكەەۆ بيتىمبايمەن جينالىس وتكىزدى. بۇلاردىڭ ءبارى بايسەيىت جانە مۇقىش ادىلوۆتەرمەن بىرگە 1922 جىلى ميليتسيونەرلەر جاساعىن قارۋسىزداندىرۋعا جانە جاساق باستىعى ابۋباكىروۆتى اتۋعا قاتىسقان دەپ كورسەتىلگەن. الايدا، 1928 جىلعى تاركىلەۋ ناۋقانىنا كونفيسكاتسياعا قايسىسىنىڭ جانە جالپى باندانىڭ ناقتى نە ىستەگەنى، باندا مۇشەلەرىنىڭ نە بىرىگىپ، نە جەكەلەي قانداي قارسىلىق كورسەتكەندەرى ايتىلمايدى.اتالعان الاش ءىسى بويىنشا 1930 جىلعى 4 ساۋىردە شىعارعان وگپۋ القاسىنىڭ ۇكىمىمەن مۇقىش دىنشە، دىنمۇحامەد ءادىلوۆ اتۋ جازاسىنا، اعايىندى اسقار، ءابۋالى، ابۋباكىر ادىلوۆتەر بايسەيىتمۇقىش بانداسىمەن قاتىسى، ياكي بايلانىسى بولعان اۋىلداستارى مەن تانىستارى اكپار ىبراەۆ، نۇرلان كارىباەۆ، اعابەك بايدۋللاەۆ، مۇحامەديا ارعىنباەۆ، ارتىقباي ءالين، مادىبەك كەنشىموۆ، ءتاجىباي قۇلمۇراتوۆپەن بىرگە، بارلىعى 16 ادام، ءتۇرلى مەرزىمگە كەسىلدى. بايقالىپ تۇرعانداي، بۋتىركا تۇتقىندارىن جازالاعان رەپرەسسياعا اعايىندى ءتورت ءادىلوۆ ىلىكتىرىلگەن. ولاردىڭ ۇلكەن اعاسى بايسەيىت ءادىلوۆ جازالانۋشىلار تىزىمىندە جوق. نەگە؟ سەبەبى ول وگپۋ جاساعى جۇرگىزگەن تۇتقىنداۋ وپەراتسياسى كەزىندە 1928 جىلعى 17 جەلتوقساندا وققا ۇشقان بولاتىن.نەلىكتەن بۇلاي بولدى؟ ونى تۇتقىنعا الۋ ءۇشىن ارتىنان ارنايى قارۋلى جاساق نەگە ىزدەپ شىققان؟ جالپى، بايسەيىت ءادىلوۆ كىم ەدى؟ بايسەيىت قازاقتىڭ ازاتتىق قوزعالىسىنا قاتىسۋشى، قوعام قايراتكەرى بولعان تۇلعا. كەزىندە ون جىل اتتان تۇسپەي، يمپەريا اسكەرىمەن سوعىسىپ، ۇلتازاتتىق كۇرەس كوسەمى بولعان كەنەسارى حاننىڭ تۋ ۇستاۋشىلارىنىڭ ءبىرى بولعان مىڭجاسار باتىردىڭ نەمەرەسى. كوتەرىلىس جەڭىلىس تاپقاننان كەيىن مىڭجاسار باتىر وتارلاۋشىلاردىڭ جاڭا تارتىبىنە كوندىگە باستاعان. ونىڭ ەلجۇرتى مەكەندەيتىن اۋماقتاعى ورىس قالاسى، كەزىندە حان جاساعى قۇرامىندا شابۋىلداۋعا ءوزى دە قاتىسقان اقمولا بەكىنىسى بىرتىندەپ بەيبىت ومىرگە بەيىمدەلگەن ەدى. مۇندا رەسەيدىڭ ساۋدا كاپيتالى بىرتەبىرتە بەكەم ورىن تەۋىپ كەلە جاتتى. ۇزاماي ۇلكەن جارمەڭكەلەر اشىلىپ، اقمولا ءىرى ساۋدا ورتالىعىنا اينالدى. مال باعۋشى قازاقتار ءىرى قارالارى مەن ۇساق تۇياقتارىن وسىندا ايداپ كەپ، يمپەريانىڭ فابريكازاۋىت بۇيىمدارىنا ايىرباس جاساپ جۇرگەن. وتارلاۋشىلار مەن كوشپەندىلەر اراسىنداعى ساۋداساتتىقتان باستالعان قارىمقاتىناس بىرتىندەپ جەكەلەگەن ادامداردىڭ ءوزارا ارالاسۋىنا، ءبىربىرىمەن تامىر بولۋىنا ۇلاسقان. سونداي دوستىققا يكەم، ەتى ءتىرى جانداردىڭ ءبىرى مىڭجاسار باتىردىڭ ۇيەزدەگى الىس اۋىلدان شارۋا ىڭعايىمەن، قالاعا كەلگىشتەپ جۇرەتىن ۇلى ءادىل ەدى. ول اقمولادان تامىر تاپقان دا، 1887 جىلى تۋعان ۇلكەن ۇلى بايسەيىتتى سول تامىرىنىڭ كومەگىمەن قالاداعى باستاۋىش ۋچيليششەگە تۇسىرگەن بولاتىن.بايسەيىت اكە ەڭبەگىن اقتايدى: وقۋعا جاقسى ىنتا تانىتادى، اقمولا مەكتەبىنەن كەيىن ومبىدا مۇعالىمدەر سەمينارياسىن بىتىرەدى. بولىستىق كەڭسەلەردە حاتشىلىق قىزمەت اتقارادى، ءتىلماش بوپ ىستەيدى. ەلجۇرت ىشىندە بەدەلدى بولادى، جەرلەستەرى ونى سۇيىسپەنشىلىكپەن اق بايسەيىت دەپ اتايدى. بايسەيىتتى ۇلگى تۇتقان ءوز ءىنىسى دىنمۇحامەد دىنشە، مۇقىش ءادىلوۆ پەن نەمەرە ءىنىسى جانايدار سادۋاقاسوۆ جانە وزگە دە اۋىل بالالارى ونىڭ اقىلىمەن اقمولاعا وقۋعا بارۋعا قۇمارتادى. قاتار اۋىلدا ءوسىپ، ءنىلدى مەكتەبىنەن ساۋات اشقان ساكەن سەيفۋللين دە اقمولادا بۇلارمەن بىرگە وقىعان ەدى. اقمولادان كەيىن دىنمۇحامەد، جانايدار، ساكەن ۇشەۋى دە بايسەيىت كورسەتكەن ۇلگىمەن وقۋلارىن دالا ءۋالاياتىنىڭ استاناسى ومبىدا جالعاستىردى. سوندا العاشقى ساياسي مەكتەپتەرىنەن ءوتتى. تورتەۋى دە قازاق ۇلتازاتتىق قوزعالىسىنا بەلسەنە قاتىستى. ازاتتىق قايراتكەرلەرى ساپىنداعى وسى ازاماتتاردىڭ ءبارى دە قازاق ەلىندە سوۆەت وكىمەتىن ورناتۋشىلار قاتارىندا ءجۇردى. بايسەيىت ءادىلوۆ، ساكەن سەيفۋللين، دىنمۇحامەد ءادىلوۆ ۇشەۋى 1920 جىلى اۆتونوميالىق قازاق سوۆەتتىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ العاشقى ورتالىق وكىمەتى قازاتكوم، قازتسيك قۇرامىنا مۇشە بولىپ سايلاندى. جانايدار سادۋاقاسوۆ بۇل كەزدە ۇيەزدىك بۋىندا جاۋاپتى قىزمەت اتقاراتىن ول ورتالىق اتكومعا 1922 جىلى سايلانىپ، قازاتكومنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى لاۋازىمىندا ىستەگەن. ءسويتىپ، ءبارى دە جاس رەسپۋبليكانىڭ العاشقى مەملەكەتتىك قايراتكەرلەرى قاتارىندا ءجۇردى. وسى ءتورت تۇلعانىڭ ۇلكەنى بايسەيىت ءادىلوۆ پەن ونىڭ ءىنىسى دىنمۇحامەد ءادىلوۆ ۇلت زيالىلارىنا قارسى باعىتتالعان ساياسي رەپرەسسيانىڭ العاشقى تولقىنىندا ءبىرى 1928, ەكىنشىسى 1930 جىلى قۇربان بولعان. ال ساكەن سەيفۋللين مەن جانايدار سادۋاقاسوۆ 1938 جىلى ۇلكەن تەررور قۇربانىنا اينالدى. قايعىلى تاعدىرلار.ساكەننىڭ اتاقتى تار جول، تايعاق كەشۋىندە اعايىندى ادىلوۆتەر جايىندا كوپ ايتىلعان. وندا بايسەيىت ءادىلوۆ پەن ونىڭ تاعدىرىنداعى قاسىرەتتى تاڭباعا اينالعان عالىم ابۋباكىروۆ تۋرالى دا تانىمدى دەرەكتەر بار. بۇل ەكەۋى جايىندا جازۋشى العاشىندا، روماننىڭ رەۆوليۋتسيانىڭ الدىڭعى جىلدارىندا تاراۋىندا ايتا كەتەدى. اقمولانىڭ اتباسار ۇيەزىمەن شەكتەس جەردەگى اۋپىلدەك كولى ماڭىنداعى ءبىر اۋىلدا ەل جىگىتتەرى ويىن جاسادى. ۇيىمداستىرۋشىلار ستارشىندار، بولىستىڭ ءتىلماشى بايسەيىت جانە باسقا پىسىق جىگىتتەر. ويىنعا بايسەيىتپەن بىرگە وسى وڭىرگە اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ساناق جۇمىسىن جۇرگىزۋگە كەلگەن ساكەن مەن عالىمجان، اقمولاداعى قالالىق نوعاي مەكتەبىنىڭ مۇعالىمى بارادى. ءىشىن جوندەگەن، جاعالاي كەستەلى تۇسكيىز ۇستاپ، كىلەم توسەگەن، بەزەگەن، وڭاشا وتاۋ ءۇي. لىق تولى قىز، كەلىنشەك پەن بوزبالا. ...بايسەيىت، عالىمجان ۇشەۋىمىزدى دە بىرىڭعاي قاتار، قىزداردىڭ ارالارىنا وتىرعىزعان، دەيدى ساكەن ايگىلى مەمۋارىندا. جاعالاي قىمىز بەرىپ جاتىر. ...قىزكەلىنشەكتەر بارىن كيگەن. قوزعالسا، شاشتارىنا تاققان كۇمىس شولپىلارى، بىلەزىكتەرى سىلدىرلايدى. جىبەك كيىمدەرى كولدىڭ قوزعالعان كوك قۇراعىنداي سۋدىرلايدى. ...عالىمجان ەكەۋىمىزدىڭ ارامىزداعى قىز جەكە ءان سالدى. ...ءبىر كەزدە بايسەيىت ەكەۋىمىزدىڭ ارامىزداعى قىز ءان سالدى. ...سىلدىراعان ادەمى داۋىسپەن قابيبا شىرقادى. ...ويىن قىزدى. جۇرت قابيبا ءانىنىڭ اسەرىمەن اۋەلەنىپ الدى. مەنىڭ قاسىمداعى عالىمجان تۋعالى قازاقتىڭ مۇنداي ويىنىن، مۇنداي ءانىن ەستىگەن جوق ەكەن. ەندى عالىمجاننىڭ ەسى شىعىپ كەتتى... ...ۇيگە كەلىپ جاتىپ ۇيقىعا كىرگەنشە، عالىمجاننىڭ اقىلەسى كىرىپ جەتكەن جوق ەدى. ... نو، ساكەن، قازاقتى مەن جاڭا عانا ءبىلدىم. شارىق مۋزىكاسىنىڭ نە ەكەنىن جاڭا عانا اڭلادىم. مەن، ۋاللاھي، قازاق بولماعانىما وكىنەمىن. قازاق ىشىندە وسپەگەنىمە وكىنەمىن! دەدى. جانە: ۇيلەنبەي تۇرعان كەزىمدە قازاقتىڭ مۇنداي ەكەنىن بىلسەم، ءمىنى، ۋاللاھي، قالادان بەزىپ، قازاق اراسىنا ءسىڭىپ كەتەر ەدىم! دەدى. وسىنى عالىمجان كوپكە شەيىن اۋزىنان تاستاماي ءجۇردى. بۇل 1916 جىلدىڭ جازى بولاتىن. ال 19221923 جىلدىڭ قىسىندا ول بىرنەشە اي قازاق ىشىندە تۇرادى... ونىڭ ءمانجايىن كەيىنىرەك ايتامىز.پاتشانى تاقتان قۇلاتقان اقپان رەۆوليۋتسياسى حالىقتىڭ ايرىقشا بەلسەندىلىگىن تۋدىردى. ازاتتىق قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلار، ىشىندە بايسەيىت ءادىلوۆ تە بار، مونارحيانىڭ جويىلۋىن بوستاندىققا بالاپ، وزدەرىنوزدەرى باسقارۋدى كوزدەيتىن جينالىستار، سەزدەر وتكىزە باستادى. بايسەيىت اقمولا ۇيەزى قازاقتارىنىڭ دەلەگاتى رەتىندە، ومبىدا 1917 جىلعى 25 ءساۋىر 7 مامىر ارالىعىندا وتكەن وبلىستىق قازاق سەزىنە قاتىستى. تار جول، تايعاق كەشۋدە ساكەن بۇل جايىندا: جيىلىسقا ءبىز اقمولادان قۇسايىن فەلدشەر مەن بايسەيىتتى جىبەردىك. بۇلارمەن بىرگە ءوز بەتتەرىمەن قىردىڭ ءبىرەكى جۋاندارى دا كەتتى. ءبىرى تاما جانتورە، ءبىرى ...قورجىنكولدىڭ ولجاباي بولىسى. سول جيىلىستا وبلىستىق قازاق كوميتەتى سايلاندى، دەپ جازدى.بايسەيىت ءادىلوۆ اقمولا وبلىستىق قازاق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى بولىپ سايلاندى دا، ءبىراز ۋاقىت وبلىستىق قازاق كوميتەتى اپپاراتىندا قىزمەت اتقارۋعا ومبىدا قالدى. قازاق اتكومى باسقارۋ شارۋالارىن قالاداعى وزگە دە وبلىستىق ۇيىمدارمەن ۇيلەستىرۋ ماسەلەسىن قاراستىردى، سونداياق جەرجەردە جاڭا جاعدايعا بايلانىستى ۇيىمداستىرۋ جانە ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن جاستاردىڭ بىرلىك ۇيىمىنا مۇشە، بەلسەندى وقۋشىلار ىشىنەن كوميسسارلار جاساقتادى. وسى ورايدا ەسكە تۇسىرە كەتەيىك، تار جول، تايعاق كەشۋدە اقمولاعا ومبىدان كازاق كوميتەتىنىڭ كوميسسارلارى رەتىندە دىنمۇحامەد دىنشە ءادىلوۆ پەن قوشمۇحامەد قوشكە كەمەڭگەروۆ كەلگەنى ايتىلادى. ولار كەلگەن سوڭ ۋەزدىك قازاق كوميتەتىن ەندى اشتىق. قازاق كوميتەتى قازاق ىستەرىن باسقاراتىن بولدى. بىراق كۇش، ۇكىمەت، دەگەنمەن، ۋەزدىك كوميسساردىڭ بيلىگىندە. ...قازاق كوميتەتىنىڭ توراعاسى دۇيسەنبايۇلى دەگەن قازاق ادۆوكاتى، ونىڭ ورىنباسارى مەن، مۇشەلەرى: ءادىلۇلى، كەمەڭگەرۇلى، شەگەۇلى، ءبىرازدان سوڭ ايباسۇلى جانە تاعى باسقالار. قازاق كوميتەتىنىڭ ءتورت مۇشەسى: دىنشە، قوشكە، بىركە بىرمۇحامەد جانە ساكەن تورتەۋى ءبىر بولمەدە جاتادى، ەل ىشىندەگى داۋلى ىستەردى قارايدى، كۇردەلى ماسەلەلەر بويىنشا وبلىستىق كوميتەتكە قاتىناس قاعازدار جىبەرەدى، ورىس ۇيەزدىك كوميتەتى مۇشەلەرىمەن پىكىر تالاستىرادى. حالىق اراسىندا زاڭ، ءبىلىم تاراتۋ، جاڭا ساياسات ىستەرىنە قاتىسۋ جۇمىستارىن جانداندىرۋ ماقساتىمەن جاس قازاق جاستار ۇيىمىن اشادى. توراعاسى ساكەن سەيفۋللين، مۇشەلەرى: ءادىلۇلى، ايباسۇلى، اسىلبەكۇلى، سەرىكبايۇلى، نۇركەنۇلى. ...جاقسى بولسىن، جامان بولسىن، قازانداي قايناپ، قازاق كوميتەتى مەن جاس قازاق ىستەرى جۇرە باستادى. ۇزاماي جاس قازاق ۇيىمىنىڭ باسشىلارى مەن مۇشەلەرى: ساكەن، دىنشە، بىركە، نۇركەۇلى، اسىلبەكۇلى... سەرىكپايۇلى، دونەنتايۇلى جانە باسقالار ءيىن تىرەسىپ وتىرعان ۇيىمنىڭ جيىلىسى ۇستىنە ...اقمولا ۋەزىنىڭ اتاقتى مولدالارى، اۋليەلەرى، عالاۋەتدين قالپە، ومار مولدا، تاعى دا باسقا مولدالار كيەجارا، ومىراۋلاپ، ءبىز وتىرعان تورگە كەلدى دە، جينالىستا وتىرعانداردىڭ ءبارىن كەشكى نامازعا شاقىردى. سودان ايتىس تۋدى. بىتشىت بولىپ مولدالار كەتتى. مولدالار مەن بولىستاردىڭ، بارلىق جۋانداردىڭ بەتى، نيەتى ءبىر. ءبارىنىڭ شابۋىلى دا ءبىر، دەپ ءتۇيدى ساكەن.1917 جىلعى شىلدە ايىندا ورىنبوردا ءبىرىنشى جالپىقازاق سەزى بولدى. تامىزدا اقمولادا ۇيەزدىك قازاق سەزى ءوتتى. كوميتەت سايلاۋى بولدى. كوميتەتكە جاس قازاقتىڭ باستىقتارىنان ەشكىمدى كىرگىزبەدى. ءسۇيتىپ، ءبىز كوميتەتتەن شىعىپ قالدىق، دەپ اعىنان جارىلادى ساكەن تار جول، تايعاق كەشۋدە. اقمولادان قوشكە مەن دىنشە ومبىعا وقۋىنا، بىركە اتباسارعا، ءوز ەلىنە كەتتى. ال كۇزدە ومبىدان اقمولاعا بايسەيىت ءادىلوۆ ورالدى. ساكەنمەن بىرگە جاس قازاق ۇيىمىنىڭ جۇمىسىنا بەلسەنە اتسالىستى. ۇيىم جينالىسىنا ساكەن توراعا، بايسەيىت حاتشى بولىپ، قازاق كوميتەتىن قۋعا قاۋلى الدى. بازارداعى جيىلعان بۇقاراعا راقىمجان دۇيسەنبايۇلى بارىپ، كوميتەت بايدىكى، بولىستىكى ەكەنىن ايتىپ ءسوز سويلەدى، دەيدى ساكەن وسىعان بايلانىستى. ...كوميتەت مۇشەلەرى قورقىپ، كوميتەتتى قۇلىپتاپ كەتىپ قالعان ەكەن... ايگىلى مەمۋارىندا ساكەن: وكتيابر توڭكەرىسىنەن كەيىن الەۋمەت، ساياسات مايدانىنداعى كۇرەسىمىز بۇرىنعىدان دا ەكپىندى بولدى، دەپ حابارلايدى. بۇل كۇرەستىڭ بەل ورتاسىندا ساكەنمەن بىرگە بايسەيىت تە ءجۇردى، ورىس جانە قازاق جولداستارمەن ءبارىمىز ءبىر ىڭعاي اقمولاعا سوۆەت ورناتۋ جولىندا تالاستارتىس مايدانىنا شىقتىق. 1918 جىلعى اقپاندا ۇيەزدىك وكىلدەر جينالىسى اشىلدى. جيىلىسقا كەلگەن وكىلدەردىڭ كوبى مايداننان قايتقان مۇجىق سولداتتار. كەدەي مۇجىقتار، كەدەي بۇقارا قازاقتار جانە سپاسسكى زاۆودىنىڭ جۇمىسكەر وكىلدەرى. ...جيىلىس وكىلدەرى ءبىر اۋىزدان سوۆەت ۇكىمەتىن ءوز ۇكىمەتىمىز دەپ جاريالادى. ...ۋەزدىك قالالىق سوۆدەپ سايلاندى. سوۆدەپتىڭ 45 مۇشەسى ىشىندە ساكەن، بايسەيىت، عالىم اۋباكىرۇلى ابۋباكىروۆ بولۋ كەرەك ب.ق. كىرگەن. باسقارما قۇرامى التى ادام، ىشىندە ساكەن سەيفۋللين مەن بايسەيىت ءادىلوۆ بار. بايسەيىت ۇيەزدىك ميليتسيا باستىعى لاۋازىمىنا تاعايىندالدى.ءسويتىپ، بايسەيىت ءادىلوۆ سەيفۋللينمەن بىرگە، اقمولا وڭىرىندە كەڭەس وكىمەتىن ورناتۋعا بەلسەنە كىرىسەدى. بۇل كەزدە، 1918 جىلعى ساۋىردە، الاشوردا حالىق كەڭەسىنىڭ مۇشەسى جانشا دوسمۇحامەدوۆ پەن ورال وبلىستىق زەمستۆو باستىعى حالەل دوسمۇحامەدوۆ باستاعان دەلەگاتسيا ماسكەۋگە بارىپ، سوۆەت ۇكىمەتىنىڭ باستىقتارىمەن سويلەسەدى، دوسمۇقامبەتۇلدارى لەنينمەن، ستالينمەن اۆتونوميا تۋرالى سويلەسىپ جاتىرمىز... دەپ بوكەيحانۇلىنا تەلەگرامما سوعادى، دەيدى ساكەن تار جول، تايعاق كەشۋدە. سوۆەت ۇكىمەتىنىڭ باستىقتارى قازاق اۆتونومياسىن سولارعا بەرەدى. ...بۇل قالاي؟ تەز جاس قازاق ۇيىمىنىڭ جيىلىسىن جاسادىق. اۆتونوميا تۋرالى بايانداما جاسادىق. ...قارارى مىناۋ: ...قازاق حالقى وقىماعان نادان. كەدەيلەرى، ەڭبەكشىلەرى ءالى بايلاردىڭ، تورەلەردىڭ ىقپالىندا. كەدەيدەن شىققان، كەدەيدى جاقتايتىن وقىعاندار از. قازاق وقىعاندارىنىڭ كوبى بايلاردى، تورەلەردى باستاپ، الاشوردا بولدى. الاششىلداردى بولمەي قازاققا قازىر اۆتونوميا بەرسە، الاشورداشىلار يەلەنىپ كەتەدى. الاشوردا العان اۆتونوميانىڭ قازاق ەڭبەكشىلەرىنە كەرەگى جوق...ساكەن مەن بايسەيىت باستاماشى بوپ، اقمولا ۇيەزى قازاق كەدەيلەرىنىڭ سەزىن شاقىرادى. سەزد دە ءبىراۋىزدان جاڭاعى جاس قازاق ۇيىمىنىڭ قارارىنداعى قاۋلىعا كەلدى. ساكەن مەمۋارىندا وسىلاي دەيدى. الاشوردانىڭ العان اۆتونومياسىنىڭ قازاق ەڭبەكشىلەرىنە كەرەگى جوق. اۆتونوميانى وزىمىزدەن وقىعاندار كوبەيگەندە الامىز دەپ سەزگە قاۋلى شىعارتتىق. وسىنى ايتىپ سەزدىڭ اتىنان ستالينگە تەلەگرامما سوقتىق. تەلەگراممانى اقىلداسىپ وتىرىپ جاساسقان: مەن، بايسەيىت ءادىلۇلى، ابدوللا اسىلبەكۇلى، باكەن سەرىكبايۇلى، جۇماباي نۇركەۇلى، نۇرعايىن بەكمۇقامبەتۇلى ءبارىمىز ەدىك. جازعان بايسەيىت ءادىلۇلى ەدى. جوندەپ جازعان مەن ەدىم. ازاتتىق اڭساعان ازاماتتار جۇرگەن ەكى جولدىڭ جالپىۇلتتىق جانە تاپتىق جولداردىڭ بىرىندەگىلەردىڭ ساكەندەردىڭ, ەكىنشىسىن الاشورداشىلاردى ۇناتپاي، قالاماعاندىقتان جاساعان ءىسارەكەتى وسىنداي بولعان ەدى...سوۆەتتىك ميليتسيا باستىعى بايسەيىت ءادىلوۆ ۇيەزدىڭ وڭتۇستىك جاعىنداعى اۋىلداردى ارالاپ كەلەدى دە، ساكەنگە: ...الگى قوقان اۆتونومياسىنىڭ باستىعى مۇقامەتجان تىنىشبايۇلى مەن سەرىكباي اقايۇلىنا كەز بولدىم. ...تۇركىستان جاعىنان جىلىستاپ قاشىپ كەلەدى ەكەن، دەيدى. قالاي كەزدەسكەنىن اڭگىمەلەيدى. قوستارىنا باردىم. ەكەۋى دە ءبىرتۇرلى تۇستەرى بۇزىلىپ، ساسىپ، مەنىمەن تۇرەگەلىپ امانداستى. سونان سوڭ امانداسىپ، كوڭىلدەرىن ورنىقتىردىم. ...تيگەم جوق. قايتا، جۇرەتىن جوندەرىن تۋرالاپ، جولداعى ەلدەرىن ايتىپ جىبەردىم... ونىسىنا ساكەن اشۋلانادى: ءمىنى، ساياسي دۇشپانىنا، الاشوردا باستىقتارىنا، بايسەيىت بۇيتكەن... دەگەنمەن، ساياسي دۇشپاندارى وزدەرىنە جاسالعان جاقسىلىقتىڭ قارىمىن قايتارادى: ءبىر ازاتتىق قوزعالىسىندا جۇرگەندەرىن ويلاعاندىقتان بولار، اقمولادا سوۆەت وكىمەتىن قۇلاتىپ، سوۆدەپشىلەردى تۇرمەگە سالعان اقتارعا سەمەيدەگى الاشوردا ۇكىمەتىنەن بايسەيىتتى بوساتۋدى سۇراعان جەدەلحات كەلەدى. الايدا، اقتار ونى اباقتىدان شىعارمايدى. تار جول، تايعاق كەشۋدىڭ اقمولا تۇرمەسىندە اتتى تاراۋىندا بۇل وقيعا كەڭىرەك اڭگىمەلەنەدى. تۇرمەگە، بالاسىنا جولىعۋعا كەلىپ جۇرگەن بايسەيىتتىڭ اكەسى ءادىل وباعا شالدىعىپ، قايتىس بولادى. سوسىن بايسەيىت پەن ساكەن تۇرمەدەن قاشىپ شىعۋ جوسپارىن قۇرادى، بىراق ول جولى تەك بايسەيىت قانا قاشا الادى...ازامات سوعىسى اياقتالىپ، كەڭەس وكىمەتىنىڭ بيلىگى نىعايعاننان كەيىن، 1920 جىلعى 26 تامىزدا قازاق اۆتونومياسىن قۇرۋ جونىندەگى لەنيندىك دەكرەت شىعىپ، 4 قازاندا ورىنبوردا قازاقستان كەڭەستەرىنىڭ قۇرىلتايشى سەزى اشىلدى. رەسەي فەدەراتسياسى قۇرامىندا قازاق اۆتونوميالىق رەسپۋبليكاسى شاڭىراق كوتەردى. سەزدە ساكەن، بايسەيىت، دىنمۇحامەد قازاق كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسى ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ كيرتسيك، قازتسيك، قازواك، قازاتكوم مۇشەسى، ساكەن پرەزيديۋم تورالقا مۇشەسى بولىپ سايلاندى. 1920 جىلعى 16 قازاندا وتكەن قازتسيك پرەزيديۋمىنىڭ وتىرىسىندا قازاتكوم مۇشەلەرىنە اتقاراتىن مىندەتتەرىن ءبولىپ بەرۋ ماسەلەسى قاراستىرىلدى. دىنمۇحامەد ءادىلوۆ قازتسيكءتىڭ 6 مۇشەسى قاتارىندا حالىق كوميسسارياتتارى القالارىندا جۇمىس ىستەۋ جانە ولاردىڭ بولىمدەرىن باسقارۋ ءۇشىن ورتالىقتا قالدىرىلسىن، ال بايسەيىت ءادىلوۆ قازتسيكءتىڭ وزگە 7 مۇشەسىمەن بىرگە سەمەي جانە اقمولا وبلىستارىندا ۇيىمدىقپارتيالىق جانە اكىمشىلىك جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ءسىبىر رەۆكومىنداعى قازاتكوم وكىلىنە كومەككە جىبەرىلسىن دەگەن قاۋلى الىندى.دىنشە دىنمۇحامەد ءادىلوۆ 1917 جىلعى قازان ايىنىڭ سوڭىندا ومبىدا ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن قازاق بەلسەندىلەرى جينالىسىندا قۇرىلعان الاش پارتياسىنا كىرىپ، ونىڭ اقمولا وبلىستىق كوميتەتىنە مۇشە بولىپ سايلانعان. 1918 جىلدىڭ كوكتەمى مەن جازىندا قيىر شىعىستا ازامات سوعىسى مايداندارىندا شايقاسقان. 1919 جىلى تاشكەنتتە قازاق اعارتۋ ينستيتۋتىندا وقىتۋشى بولعان. 1920 جىلى الماتىدا جەتىسۋ وبلىستىق وقۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ ىستەگەن. ءسويتىپ، قازاقستان كەڭەستەرىنىڭ ۇيىسۋ قۇرىلتايى ءوزىن رەسپۋبليكانىڭ ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى قۇرامىنا سايلاعانعا دەيىن، كۇردەلى كەزەڭنىڭ قيلى سىناقتارىنان وتكەن بولاتىن. ول ورىنبوردا ىشكى ىستەر حالىق كوميسسارياتىنىڭ القا مۇشەسى، حالىق كوميسسارىنىڭ ورىنباسارى، ءبىراز ۋاقىت حالىق كوميسسارىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى بولىپ ىستەدى. قر پرەزيدەنتىنىڭ مۇراعاتى 2004 جىلى شىعارعان قازاقستاننىڭ حالىق كوميسسارلارى. 19201946 جج. اتتى ومىرباياندىق انىقتامالىقتاعى 82بەتتە بەرىلگەن ءادىلوۆ دىنمۇحامەدتىڭ ومىردەرەكتەرىندە 1920 ج. جەلتوقسانىنان 1921 ج. 12 قاڭتارىنا دەيىن قاكسر ىىحك حالكومى قىزمەتىن ۋاقىتشا اتقارعان دەپ جازىلعان. بۇدان كەيىن ونىڭ تۇركىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرداريا جانە اۋليەاتا ۇيەزدەرىندە قازاتكومنىڭ وكىلى بولعانى ايتىلادى. وسى قىزمەتى كەزىندە، 19221923 جىلدىڭ قىسىندا، دىنشە مۇقىش ەل ىشىندە سوۆەت وكىمەتى اتىنان جۇگەنسىزدىككە جول بەرگەن سالىق جيناۋشىلاردى اۋىزدىقتاۋعا قاتىسادى. بۇل ءجايت وگپۋ جۇرگىزگەن 78754 ىستەگى ايىپتاۋ قورىتىندىسىندا ادىلوۆتەر مۇقىش پەن بايسەيىت قارا نوعاي دەگەن لاقاپ اتى بار ابۋباكىروۆتى جانە ونىڭ جولداسى شالانى ءولتىرۋدى ۇيىمداستىردى دەپ كورسەتىلگەن.وقيعا بىلاي بولعان. 1922 جىلدىڭ كۇزىندە، اقمولا جانە قارقارالى ۇيەزدەرى حالىقتارىنىڭ اراسىندا ءىرى بارىمتاشىلىق ارەكەتتەر بولىپ تۇرعاندىقتان، سوعان بايلانىستى، ەل ىشىندەگى قارىمقاتىناستى رەتكە كەلتىرۋ جونىندە اقمولا ۇيەزدىك اتكومى كوميسسيا قۇرىپ، توراعالىعىنا عالىم ابۋباكىروۆتى بەكىتەدى. كوميسسيا ەلەۋلى ناتيجەگە قول جەتكىزە الماي، قايتىپ كەتەدى، ال ابۋباكىروۆ قاراماعىنداعى سەگىز ميليتسيونەرمەن سالىق جيناۋدى جەلەۋ ەتىپ، ەل ىشىندە قالىپ قويادى. جاساعىن جاڭا ادامدارمەن تەز ۇلعايتادى. شالا جولداسباەۆ وڭ قولى كومەكشىسى بولادى، سالىق جيناۋشىلار قاتارىن 1917 جىلدىڭ كوكتەمىندە دىنشەلەرمەن بىرگە اقمولادا جاس قازاق ۇيىمىن قۇرىسقان ساپار مۇستافين دە تولىقتىرادى. جاساق اقتاۋ جانە ورتاۋ بولىستارىندا بولىپ، جۇگەنسىزدىكتەرگە جول بەرەدى. وكىمەت اتىنان كەلىپ، بەيباستاقتىقتار جاساپ جۇرگەن ابۋباكىروۆتىڭ ءىسارەكەتىنە جۇرت شاعىمدانادى، سوعان بايلانىستى اقمولا وكىمەت ورىندارى تارتىپسىزدىكتى جونگە كەلتىرۋ ءۇشىن كوممۋنيستىك ۆزۆود جۇمسايدى، الايدا قارۋلى تەكەتىرەسپەن دە وڭ ناتيجەگە قول جەتكىزە الماي، كەرى قايتادى.بۇدان سوڭ، ابۋباكىروۆ جاساعىمەن تاراقتىلارعا قاراي جىلجىپ، شۋ وزەنى بويىنان ورىن تەبەدى. سوندا وزىنە قىستاۋ سالىپ الادى. قىستاۋ ماڭىنا قىزكەلىنشەكتەرى بار ۇيلەردى كوشىرتىپ اكەلىپ، اينالا قوندىرادى، كۇنىنە كەشكىسىن ايەلدەر مەن قىزدار الدىرتىپ، ساۋىق قۇرادى. ەلدىڭ قىز، كەلىنىنە ويىنا كەلگەنىن ىستەگەن قارا نوعاي مەن شالانىڭ بار سۇمدىعىن كوردىك، بىلدىك. ...ارقادان شۋعا كەلىپ، سالىق جينايمىز دەپ، قىستاپ قالدى دا، بەيكۇنا ەلدىڭ ارىنا ءتيدى عوي... ءا، ءبىزدىڭ كوزىمىز وسىنداي قاسىرەتتى كوردى. ...بايسەيىت پەن مۇقىش كەلدى دە، كوپ اسقانعا ءبىر توسقان جاساپ، ەكى نالەتىنى ۇستادى. شۋدىڭ بويى شۋلاپ كەتتى، دەيدى، قاراعاندى وبلىسىنىڭ تۇرعىنى زۇكەش اجەي ەستەلىگىن يليا جاقانوۆ جازىپ الىپ، قارابۋرا جيناعىندا جاريالاعان. ەلدىڭ قارانوعايشالا زورلىعىنان قالاي ارنامىسى تاپتالىپ، قورلانعانىن جانە وقيعانىڭ قالاي اياقتالعانىن دۋلات شالقارباەۆ كوزى ءتىرى كۋالەر ەستەلىگى نەگىزىندە جازعان ەلىم دەپ وتكەن ەرلەراي اتتى ماقالاسىندا اڭگىمەلەيدى.1928 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي قىزىلوردادا گپۋ تەرگەۋشىسىنە بەرگەن كورسەتۋىندە مۇقىش دىنشە ءادىلوۆ عالىم ابۋباكىروۆ پەن ونىڭ كومەكشىسى شالا جولداسباەۆتى تۇتقىنعا الۋدى ءوزىنىڭ اعاسى بايسەيىت، اۋداندىق ميليتسيانىڭ باستىعى بايجانوۆ، ەل ىشىندەگى بەدەلدى كىسى مادىبەك كەنشىموۆ ۇيىمداستىرعانىن ايتادى. شاقىرتۋلارىنا بايلانىستى كەلىپ جەتكەننەن كەيىن سولارعا قوسىلىپ، تورتەۋىمىز باسقارۋشى ورتالىق سياقتى بولدىق دەيدى. ابۋباكىروۆ جاساعى ەلدەن زورلىقپەن تارتىپ جيناپ العان دۇنيەمۇلىك يەلەرىنە قايتارىلا باستايدى. سودان سوڭ مۇقىش تەرگەۋشىگە: حالىقتىڭ كوڭىلكۇيىن ەسكەرىپ، ءارى الدىن الا تەرگەگەنىمىزدە ابۋباكىروۆ پەن جولداسباەۆتىڭ بارلىق ىستەگەن قىلمىستارىن مويىنداعانىن كورىپ، ولاردى اتىپ تاستاۋعا ۇيعاردىق. ...ۇكىمدى ورىنداۋ ماعان جۇكتەلدى، دەپ كورسەتۋ بەرەدى. ءبىز ءبارىمىز كەڭەسىپ، جازانىڭ اتقارىلۋىن... شۋ وزەنىندە جۇزەگە اسىرۋ كەرەك دەپ شەشتىك. ...شۋ وزەنىنە جەتكەن سوڭ مەن تۇتقىنداردى توقتاتتىم دا، ابۋباكىروۆپەن تىلدەستىم... ...مەنىڭ ءوزىم حالىق ۇكىمىن ورىنداۋشى عانامىن، ال ول، ابۋباكىروۆ، حالىققا وتە كوپ جاۋىزدىق جاسادى... وسىدان كەيىن، ابۋباكىروۆ مۇز ۇستىنە شىعارىلدى، ونى اۋداندىق ميليتسيانىڭ ميليتسيونەرى بايلاروۆ جايلاۋباي اتتى. جولداسباەۆتى ابۋباكىروۆتىڭ جاساعىندا بولعان جانە ونى ۇستالار تۇستا جاراقاتتاعان جەكسەن دەگەن ميليتسيونەر اتتى. ولىكتەردى مۇز ويىعىنا باتىرىپ جىبەردىك تە، ءبىز جاقىن اۋىلعا ءجۇرىپ كەتتىك. دىنشەنىڭ بۇل ايتقاندارى 1924 جىلى قازاق واك وكىلى، رەسپۋبليكالىق ميليتسيا باستىعى دۇيسەباي نىسانباەۆ جيناعان، مۇراعاتتاعى وكىمەت قاعازدارى اراسىندا سالىق جيناۋعا كەدەرگى كەلتىرگەن اعايىندى بايسەيىت جانە دىنمۇحامەد ادىلوۆتەر تۋرالى دەگەن اتپەن ساقتاۋلى ىسقاعازدار ىشىندەگى كۋالار بايانحاتتارىمەن دە راستالادى.دىنشە ودان ارعى كورسەتۋىندە ابۋباكىروۆ جاساعىنىڭ باسىندا مۇستافين تۇرعان ءبىر بولىگى شۋدىڭ ارعى بەتىندە، قۇمدا بولاتىن. ...بۇل جاساقتى دا ەل ءوزى قارۋسىزداندىرىپتى، دەپ كورسەتەدى. ...اۋليەاتا وكىمەتى دە، بۇل بەيباستاق باسبۇزارلىق جايىن ەستىپءبىلىپ، جاساقتى زالالسىزداندىرۋعا، ءسويتىپ ابۋباكىروۆتى تۇتقىنعا الۋعا ميليتسيا جۇمساعان ەكەن. ءبىز قۇمدا ۇشىراستىق. ولار جاساققا قاتىسۋشىلاردى وزدەرىمەن الىپ كەتتى. ...اۋداندىق ميليتسيا باستىعى رەتىندە بايجانوۆ، جانە مەنىڭ اعام بايسەيىت قىلمىس ىزدەستىرۋ باستىعىنىڭ اتىنا ابۋباكىروۆ جاساعىنىڭ جۇمىسى جونىندە بايانداما جازىپ بەردى. وسىدان كەيىن، مۇقىش دىنشە ءادىلوۆ بىرنەشە كىسىمەن اۋليەاتاعا بارادى. وندا ۇيەزدىك اتقارۋ كوميتەتى ماجىلىسىندە ءبىز ابۋباكىروۆ ءىسى جانە حالىقتىڭ سىرداريا وبلىسىنا قوسىلعىسى كەلەتىنى جايىندا تولىق بايانداپ بەردىك، دەيدى. سودان سوڭ ءبىز تاشكەنتكە اتتاندىق، وندا دا بولعان ءجايتتىڭ ءبارىن بايان ەتتىك. ...قوجانوۆ پەن رىسقۇلوۆقا كىردىم، ولارعا ءمانجايدىڭ ءبارىن باياندادىم. ولار ءبىزدىڭ ارەكەتىمىزدى تولىعىمەن ماقۇلدادى، مۇنداي ادامدارعا تاپ سولاي ەتۋ كەرەكتىگىن ايتتى. ...رىسقۇلوۆ ...الگى ەلگە ويران سالعان جاساقتا بارلىعى قانشا ادام بولعانىن سۇرادى. مەن شامامەن 5060 ەكەنىن ايتقانىمدا، جارتىسىن اتىپ تاستاۋ كەرەك ەدى دەدى، وعان مەن سول ەكەۋى دە جەتەر دەپ جاۋاپ قاتتىم.سوۆەت وكىمەتى اتىنا كىر كەلتىرىپ جۇرگەن شولاق بەلسەندىلەردى حالىقتىڭ ءوزى اشكەرەلەپ، جازاسىن بەرۋىنە اعايىندى ادىلوۆتەردىڭ سەپتەسۋىن تاشكەنتتەگى سۇلتانبەك قوجانوۆ پەن تۇرار رىسقۇلوۆ سىندى تۇركرەسپۋبليكا باسشىلارى تۇسىنىستىكپەن ءادىل باعالادى، قورعادى، ال ورىنبورداعى قازرەسپۋبليكا باسشى بۋىندارىندا ىستەيتىن ىنتالى ادامدار بۇل جاعدايعا باسقاشا ءمان بەردى. ايىپكەرلەردى تۇركىستان باسشىلارى جاقتاعاندىقتان، كەزىندە قولعا تۇسىرە الماعانمەن، ىشتەرىنە كەك ءتۇيىپ، ۇمىتا قويمادى. بۇلاردىڭ بەلسەندىلىگى ورتا ازياداعى قازاقتار مەكەندەيتىن جەرسۋ حالقىمەن قازاق رەسپۋبليكاسى قۇرامىنا قوسىلىپ، ۇلكەن قازاقستاننىڭ استاناسى قىزىلورداعا اۋىسقاننان كەيىن ايرىقشا جانداندى. ولار تاراپىنان قىسپاق سەزىنە باستاعان دىنشە ءادىلوۆ 1926 جىلى ۇلت تەاترىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتىنەن كەتەدى دىنشە عۇمىرىنىڭ بۇل ماڭىزدى بەلەسى وسى جولدار اۆتورىنىڭ ۇلت تەاترى شاڭىراعىن كوتەرۋشى اتتى زەرتتەۋ كىتابىندا كەڭىرەك اشىلعان. 1927 جىلى ءىس رەسمي جاڭعىرتىلىپ، بايسەيىت ءادىلوۆ تۇتقىنعا الىنادى. ءبىرازدان سوڭ، تىلەۋلەستەرىنىڭ سەپتەسۋىمەن، ول تۇرمەدەن قولحاتپەن كەپىلدىككە بوساتىلادى دا، ەلىنە اتتانىپ كەتەدى. الايدا، مۇددەلىلەر تىنىش جاتپاي، اعايىندى ادىلوۆتەردى قولعا ءتۇسىرۋدىڭ وزگە دە شارالارىن ويلاستىرا بەرەدى. اقىرى، 19221923 جىلدىڭ قىسىندا اقمولا ۇيەزدىك اتكومىنىڭ مۇشەسى عالىم ابۋباكىروۆ پەن ميليتسيونەر شالا جولداسباەۆتى ءولتىردى دەپ اسىرەلەنگەن ايىپ، 1928 جىلى تاركىلەۋگە قارسىلىق ۇيىمداستىردى دەيتىن جەلەۋمەن ۇستەمەلەنەدى دە، 1928 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا ولاردى گپۋءدىڭ قارۋلى جاساعى ىزدەپ شىعادى...اعايىندى بايسەيىت جانە مۇقىش ادىلوۆتەردى اۋىلداستارى قاتتى قادىرلەگەن. كۇنى بۇگىنگە دەيىن ەل اۋزىندا جۇرگەن بايسەيىتمۇقىش جىرىندا، 19221923 جىلدار قىسىندا ورىن العان قاسىرەتتى قارانوعايشالا وقيعاسىنا وراي حالىق نامىسىن جىرتقان وسى اعايىندى جىگىتتەردىڭ قاھارماندىقتارى سۇيىسپەنشىلىكپەن باياندالادى. ەل مۇددەسىنە قىزمەت ەتكەن، ءوز قولدارىمەن سوۆەت وكىمەتىن ورناتىسقان بايسەيىت پەن مۇقىشتىڭ تۇبىنە سول وزدەرى قۇرعان سوۆەت وكىمەتىنىڭ جەتۋى جەرلەستەرى ءۇشىن اقىلعا سىيماس ءجايت ەدى. الايدا سولاي بولدى. بۇگىندە ول وكىمەتتىڭ ءوز تۇبىنە ءوزى جەتكەنىنە دە شيرەك عاسىردان استى. ەندىگى مىندەت ارماندا كەتكەن اسىلدار ارۋاعىن ارداقتاي ءبىلۋ.جاس اقىن نەگە تۇرمەدە وتىر؟ەرتىستىڭ اتاۋىن پاۆلودار دەپ وزگەرتۋگە بولمايدى!قانات بىرلىكۇلى 30415زىكىريا زامانحانۇلى 40886
|
الماتىدا ۇجىمدىق بىتىمگەرشىلىك كۇشتەرىنىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرىن شىعارىپ سالۋ ءراسىمى ءوتتى13 قاڭتار 17:55الماتى. قازاقپارات الماتىدا ۇجىمدىق بىتىمگەرشىلىك كۇشتەرىنىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرىن شىعارىپ سالۋ راسىمىندە قالا اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ ءسوز سويلەدى.وندا ول ۇ ق ش ۇ عا قاتىسۋشى بارلىق مەملەكەتتەر ق ر پرەزيدەنتى قاسىم جومارت توقايەۆتىڭ كونستيتۋتسيالىق ءتارتىپتى ورناتۋعا جانە تەرروريستىك قاۋىپ قاتەردى جەڭۋگە جاردەمدەسۋ ءۇشىن بىتىمگەرشىلىك كونتينگەنتىن تارتۋ تۋرالى ۇندەۋىن ءبىراۋىزدان قولداعانىن ەسكە سالدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.قالا اكىمىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل كۇندەرى بىتىمگەرلەر اۋقىمدى جۇمىس اتقاردى.ءبىرىنشى كەزەكتە ماڭىزدى مەملەكەتتىك جانە ستراتەگيالىق وبەكتىلەردىڭ كۇزەتى مەن قورعانىسىن كۇشەيتۋ بويىنشا بەكىتىلگەن ۋچاسكەلەردە قۇقىقتىق ءتارتىپتى ساقتاۋعا كومەك كورسەتىلدى. مۇنىڭ ءبارى الماتىداعى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋدا ۇلكەن ءرول اتقاردى، دەپ اتاپ ءوتتى ول.سونداي اق، باقىتجان ساعىنتايەۆ قالانىڭ تىنىس تىرشىلىگىنىڭ بارلىق سالالارىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى قارقىندى ءجۇرىپ جاتقانىن ايتتى.ەسكە سالساق، بۇگىن الماتىدا ۇجىمدىق بىتىمگەرشىلىك كۇشتەرىنىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرىن شىعارىپ سالۋ ءراسىمى ءوتتى. وعان ۇ ق ش ۇ نىڭ باس حاتشىسى ستانيسلاۆ زاس، قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى گەنەرال مايور مۇحامەدجان تالاسوۆ، الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ قاتىستى.
|
ياپونىيەنىڭ يەرلىك پارلامېنت ئەزالىرىغا لاگېرلاردىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەھۋالى ئاڭلىتىلدى ئۇيغۇرياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتىنىڭ توكيودىكى ياپونىيە پارلامېنت بىناسىدا ياپونىيە يەرلىك پارلامېنت ئەزالىرى بىلەن ئۆتكۈزگەن يىغىندىن كېيىنكى خاتىرە سۈرەت. 2020يىلى 18مارت.ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى ئىجرائىيە ھەيئىتىنىڭ رەئىسى خالمەت روزاخۇن ئەپەندى 19مارت كۈنى رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلىپ، ياپونىيە پايتەختى توكيودا ئۆتكۈزۈلگەن يەرلىك پارلامېنت ئەزالىرى بىلەن ئۇچرىشىش يىغىنى ھەققىدە مەلۇمات بەردى. ئۇنىڭ بايان قىلىشىچە، بۇ ئۇچرىشىش 18مارت كۈنى توكيودىكى ياپونىيە پارلامېنت بىناسىدا ئۆتكۈزۈلگەن ئىكەن.خالمەت ئەپەندىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، 3ئاينىڭ 18كۈنى ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى غەيرەت كەنجى ئەپەندى باشچىلىقىدىكى ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتىنىڭ ۋەكىللىرى ياپونىيە يەرلىك پارلامېنت ئەزالىرى بىرلەشمىسىنىڭ مەسئۇللىرىغا نۆۋەتتىكى ئۇيغۇر مەسىلىسى توغرىسىدا دوكلات بەرگەن.خالمەت ئەپەندىنىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، بۇ قېتىمقى ئۇچرىشىشنى ياپونىيە يەرلىك پارلامېنت ئەزالىرى بىرلەشمىسى بىلەن ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى بىرلىكتە ئۇيۇشتۇرغان ئىكەن. يىغىندا ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتىدىن ئەخمەتجان لېتىپ ئەپەندى مەخسۇس ئۇيغۇرلار ۋەزىيىتى ھەققىدە دوكلات بەرگەن.يىغىن مەيدانىدىن تارتىلغان سىن كۆرۈنۈشىدىن مەلۇم بولۇشىچە، يىغىن باشقۇرغۇچىسى نومۇرا ئەپەندى ئالدى بىلەن نۆۋەتتىكى ئۇيغۇر ۋەزىيىتى ھەققىدە قىسقىچە چۈشەنچە بېرىپ ئۆتكەن. ئۇ سۆزىدە نۆۋەتتە پۈتۈن دۇنيانىڭ دىققىتى كورونا ۋىرۇسىغا مەركەزلەشكەن بىر ۋەزىيەتتە خىتاي لاگېرلىرىغا قامالغان ئۇيغۇرلار مەسىلىسى نەزەردىن تاشلىنىپ قالغان. شۇڭا ئۇ سۆزىدە خىتاي لاگېرلىرىدىكى مىليونلىغان ئۇيغۇر تۇتقۇنلار مەسىلىسى ۋە ئۇنىڭ جىددىيلىكىنى تەكىتلىگەن. شۇنداقلا دۇنيانىڭ خىتاي لاگېرلىرىدىكى ئۇيغۇر تۇتقۇنلار مەسىلىسىگە جىددىي دىققەت قىلىشىنىڭ زۆرۈرلۈكىنى ئەسكەرتىپ ئۆتكەن.بۇ قېتىملىق يىغىندا ياپونىيە يەرلىك پارلامېنت ئەزالىرى بىرلەشمىسىنىڭ رەئىسى مارۇياما ئەپەندىمۇ ئۇيغۇرلار ۋەزىيىتى ھەققىدە سۆز قىلغان.مارۇياما ئەپەندى سۆزىدە خىتايدا يىللاردىن بۇيان داۋاملىشىپ كېلىۋاتقان ئادەم ئىچكى ئەزالىرى ئەتكەسچىلىكىنىڭ يېقىندا تېخىمۇ بەك ئەۋجگە چىققانلىقىنى، لاگېرلارغا قامالغان بىگۇناھ ئۇيغۇر مەھبۇسلىرىنىڭ بۇ جىنايى قىلمىشلارنىڭ ئاساسلىق قۇربانىغا ئايلىنىۋاتقانلىقىنى ئىلگىرى سۈرگەن. ئۇ بۇ جىنايى قىلمىشلارنى توختىتىش، لاگېر مەھبۇسلىرىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن تېخىمۇ كۆپ كىشىلەرنىڭ ئاۋاز قوشۇشى لازىملىقىنى، بۇ جەرياندا ياپونىيەدىكى ھەرقايسى ناھىيە، شەھەرلەرنىڭ پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ مۇھىم رول ئوينىشى لازىملىقىنى ئوتتۇرىغا قويغان.ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى ئىجرائىيە ھەيئىتىنىڭ رەئىسى خالمەت ئەپەندىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، يىغىندا يەنە ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى غەيرەت كەنجى ئەپەندى بىلەن ئابدۇكېرىم ئەپەندى قاتارلىق ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتىنىڭ باشقا ئەزالىرىمۇ سۆز قىلغان. ئۇلار نۆۋەتتىكى ئۇيغۇر ۋەزىيىتىدىكى ئەڭ جىددىي دەپ قارالغان مەسىلىلەر توغرىسىدا پىكىر بايان قىلغان.غەيرەت كەنجى ئەپەندى سۆزىدە پائالىيەتكە كەلگەن پارلامېنت ئەزالىرىغا رەھمەت ئېيتقان. ئۇ يەنە ياپونىيە پارلامېنت ئەزالىرىنى بۇندىن كېيىن ياپونىيەدە ئۇيغۇرلار توغرىلىق ئۆتكۈزۈلىدىغان ھەر تۈرلۈك پائالىيەتلەرگە يېقىندىن ياردەمدە بولۇشقا چاقىرغان.مەلۇم بولۇشىچە، ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى ياپونىيە پارلامېنت ئەزالىرى بىلەن بولغان ئالاقىنى بارغانچە كۈچەيتىشكە جىددىي ئېتىبار بەرمەكتىكەن. ئۇلار يېقىندىن بۇيان ئۇيغۇرلار توغرىلىق ھەر خىل يىغىن ۋە ئۇچرىشىش پائالىيەتلىرىنى كۆپلەپ ئۇيۇشتۇرغان.خالمەت ئەپەندىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئەسلى پىلاندا بۇ ھەپتە ئىچىدە ياپونىيە پارلامېنت ئەزالىرى بىلەن دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندىنىڭ ئۇچرىشىشى ھەققىدە بىرقانچە پىلانپروگراممىلار ئورۇنلاشتۇرۇلغان ئىكەن. ئەمما خىتايدىن تارقالغان كورونا ۋىرۇسى يۇقۇمىغا قارشى ئېلىنغان تەدبىرلەر سەۋەبلىك ئىلگىرىكى بەزى پىلانلار ئەمەلدىن قالدۇرۇلغان ياكى كېچىكتۈرۈلگەن ئىكەن.
|
ئاتلانتىس ئىزدە قامۇسىچۈشۈرىلىۋاتىدۇرەسىملەرنى كۆرۈش رىۋايەتلەردە ئېيتىلىشىچە، پايانسىز ئاتلانتىك ئوكياننىڭ ئاستىدا چۆكۇپ كەتكەن بىر دۆلەت بولغان بۇلۇپ، ئېيتلىشچە بۇ ئاتلانتىس دۆلىتى ئىمىش.قەشقەرنىڭ تۇپراق ۋە يېپىنچا ئۆسۈملۈكلىرىئەڭ بۇرۇن ئاتلانتىس ھەققىدە خاتىرە قالدۇرغان كىشى گرېتسىيەلىك پەيلاسوپ پلاتون . ئۇ كىرىت دىگەن ئەسىرىدە ئاتلانتىسنىڭ ئىلگىرى دۇنيانىڭ مەدىنيەت مەركىزى ئىكەنلىكىنى قەيت قىلغان. بۇ دۆلەت لىۋىيە بىلەن كىچىك ئاسىيانى قوشقاندىنمۇ چوڭ بولۇپ، كۈچ دائىرىسى مىسىر ۋە تىررىنو دېڭىزلىرىغىچە كەلگەن.كېيىن ئاتلانتىسلىقلار مىسىر، گرېتسىيە ۋە ئوتتۇرا يەر دېڭىزى ئەتراپىدىكى مىللەتلەرگە ئۇرۇش قوزغىغان.بىرىنچى قېتىملىق گىرىتسىيەگە قوزغىغان ئۇرۇشتا گېرىكلار قاتتىق قارشىلىق كۆرسىتىپ ئۇلارنى چېكىندۇرگەن . ئۇزۇن ئۆتمەي بىر قېتىملىق قاتتىق يەر تەۋرەش ئاتلانتىس دۆلىتىنى دولقۇنلار ئىچىگە غەرق قىلغان.ئاتلانتىس دۆلىتىنى بىنا قىلغان ئادەم پوسىيدۇن گېرىك ئەپسانلىرىدىكى دېڭىز ئىلاھى بولۇپ، پوسىيدۇن كېرايتو ئىسىملىك بىر گۈزەل قىزنى ئەمىرىگە ئالغان ھەمدە ئۇنىڭدىن ئون بالىلىق بولغان. ئاتلانتىسنى ئونغا بۆلۇپ ، ئون ئوغلىنىڭ باشقۇرىشىغا بەرگەن. ئۇلار ئاتلانتىسنىڭ ئەڭ دەسلىپىدىكى ئون نائىپ خانى ئىكەن. پوسىيدۇننىڭ چوڭ ئوغلى ئاتلاس ئاتلانتس دۆلىتى شاھىنىڭ ۋارىسى بولغان. بۇ دەسلەپكى ئون نائىپ خان ئۆزئارا كېلىشىم تۇزۇپ بىر بىرىگە دەخلى قىلماسلىق، بىرسى قىيىنچىلىققا يولۇقسا ، قالغانلار تەڭ ياردەم قىلىشماقچى بولۇشقان.ئاتلانتىسنىڭ ناھايىتى ھەيۋەت تاغلىرى، كەڭ كەتكەن تۇزلەڭلىكلىرى بولغان. تەبىئى بايلىقى ناھايىتى مول بولۇپ، دېھقانچىلىقتىن بىر يىلدا ئىككى قېتىم ھوسۇل ئالىدىكەن. خەلقى تېرىقچىلىق، ئالتۇنكۆمۇش قېزىش ۋە مالچارۋا كۆندۇرۇش بىلەن تىرىكچىلىك قىلاتتىكەن. شەھەرلىرىنىڭ ئاھالىسى كۆپ بولۇپ، شەھەرنىڭ ھەممىلا يېرى باغلار ، قىزىل، ئاق،قارا مەرمەردىن ياسالغان ئىبادەتخانىلار، تىياتىرخانا، دوئىل مەيدانلىرى، يۇيۇنۇش كۆلچەكلىرى ۋە ئىگىز ئىمارەتلەر بىلەن تولغانىكەن.پورتتا ھەرقايسى دۆلەتلەردىن كېلىپ كېتىپ تۇرىدىغان سودا كېملىرى ئاتلانتىس دۆلىتى بىلەن سودا قىلىپ تۇرىدىكەن.ئاتلانتىسنىڭ غەرق بولغان ۋاقتى پلاتوننىڭ يەنە بىر كىتابىدىكى خاتىرىلىرىگە ئاساسلانغاندا بۇنىڭدىن تەخمىنەن 11150 يىل ئىلگىرى بولغان. پىلاتون ئاتلانتىس توغىرسىدىكى ئىشلارنىڭ ئېغىزدىن ئېغىزغا كۆچۇپ كەلگەنلىكى، ھەرگىزمۇ ئۆزىنىڭ توقۇپ چىقارمىغانلىقىنى كۆپ قېتىم تەكىتلىگەن.ئەگەر پىلاتوننىڭ ئېيتقانلىرى راست بولسا ئۇنداقتا ئىنسانلار بۇنىڭدىن 12000 يىل ئىلگىرىلا مەدىنيەت ياراتقان بولىدۇ.70يىللارنىڭ بېشىدا بىر تۇركۇم تەتقىقاتچىلار ئاتلانتىك ئوكياندىكى ئازورىس تاقىم ئاراللىرى ئەتراپىغا كېلىپ، 800 مېتىر چوڭقۇرلۇقتىكى دېڭىز تىگىدىن ئالغان تاش جىنىسلىرىنى ئالغان. تەكشۇرۇش ئارقىلىق بۇ يەرنىڭ بۇنىڭدىن 12000 يىل ئىلگىرى ھەقىقەتەن بىر پارچە قۇرۇقلۇق ئىكەنلىكىنى ئېنىقلىغان. بۇ پىلاتوننىڭ تەسۋىرلىكىنى بىلەن ئوخشاش بولۇپ چىققان.1974يىلى رۇسىيە فدراتىسىيەسى بىر دېڭىز تەكشۇرۇش كېمىسى تارتقان 8 پارچە رەسىمدە ناھايىتى چوڭ بولغان قەدىمقى كىشلەرنىڭ قۇرۇلۇشلىرى بايقالغان.1979يىلى ئامېرىكا ۋە فرانسىيەلىك ئالىملار ناھايىتى ئىلغار ئۇسكۇنىلەر ئارقىلىق بېرمۇدا ئالۋاستى ئۈچ بۇرجەك دىكى دېڭىز ئاستىدا پىرامىدا بايقاشقان. بۇ پىرامىدانىڭ تەرەپ ئۇزۇنلىقى 300مېتىر، ئېگىزلىكى 200 مېتىر بولۇپ، چوققىىسى دېڭىز يۈزىدىن ناھايىتى 100مېتىر پەس ئىكەن. بۇ مىسردىكى پىرامىدالاردىن چوڭ. بۇنىڭ ئاستىدا ناھايىتى چوڭ ئىككى ئۆڭكۇر بولۇپ، دېڭىز سۇيى كىشى ھەيران قالىدىغان سۇرئەتتە بۇ ئۆڭكۇرلەردىن ئېقىپ ئۆتىدىكەن.رۇسىيەلىكلەر تارتقان سۆرەتنىمۇ تېخى ھېچكىم ئاتلانتىسنىڭ خارابىيلىقى دەپ ئىسپاتلىمىدى.
|
دەنە اقاۋسىزدىعىنىڭ كورسەتكىشىشينحۋا تورابى نان اۋدارعان: وماربەك قىزىرقان ۇلىتاياۋدا ەلىمىز 2019 جىلدان 2030 جىلعا دەيىنگى اقاۋسىز جۇڭگو قيمىلىن ورتاعا قويىپ، قازىرگى اقاۋسىز تۇرمىس تاسىلىمىزگە جانجاقتىلى نۇسقاۋ كورسەتتى. ءار كۇنى 6000 ادىم جاياۋ ءجۇرۋ، كۇنىنە ورتا ەسەپپەن 7 ساعات ۇيىقتاۋ، بەل ايلانبا ۇزىندىعى 80 سانتيمەتردەن تومەن بولۋ؛ وسى كورسەتكىشتەردى ورىنداي الاسىزبا؟اقاۋسىز ازىقتىق تۇتىناسىزباءار ادام ءار كۇنى تۇتىناتىن اس تۇزىنىڭ مولشەرىن 5 گرامنان اسىرماۋەرەسەك ادامدار ءار كۇنى تۇتىناتىن ازىقتىق مايىنىڭ مولشەرىن 2530 گرامنان اسىرماۋى ءتيىس.ءار ادام ءار كۇنى تۇتىناتىن قانىتتىڭ مولشەرى 25 گرامنان اسپاۋ؛ءار كۇنى 500 گرامنان استام كوكونىس پەن جەمىسجيدەك تۇتىنۋ؛كۇنىنە تۇتىناتىن ازىقتىقتىڭ ءتۇرى 12 تۇردەن، اپتاسىنا 25 تۇردەن كەم بولماۋ؛ەرەسەك ادامدار قالىپتى دەنە سالماعىن 18.524 كيلوگرام تەكشە مەتر اينالاسىندا مەڭگەرۋ؛جەتكىلىكتى سۋ ءىشۋ، ەرەسەك ادامدار كۇنىنە 78 ستاكان 15001700 ميليليتر قايناعان سۋ ءىشۋ؛ەرەسەك ەرلەردىڭ بەل ايلانبا ۇزىدىعى 85 سانتيمەتردەن، ايەلدەردىكى 80 سانتيمەتردەن تومەن بولۋ؛2022جىلى جانە 2030جىلعا بارعاندا ەرەسەكتەر اراسىنداعى سەمىزدىكتىڭ ارتۋ مولشەرى بىرتىندەپ ازايادى، ەرەسەكتەردىڭ دەنەسىندەگى ماي قۇرامى 30 پايىز جانە 32 پايىز تومەندەيدى؛ۇيلەسىمدى تاماقتانۋ، كوكونىستى كوپ جەۋ.ۇنەمى دەنە ارەكەتىمەن شۇعىلدانىپ تۇراسىزبااپتاسىنا 3 رەت، ءار رەتتە 30 مينۋتتان استام نەمەسە اپتاسىنا جيىنى 150 مينۋت ورتاشا كۇشەمەلىلىكتەگى دەنە ارەكەتىمەن شۇعىلدانۋ نەمەسە اپتاسىنا 75 مينۋت جوعارى كۇشەمەلىلىكتەگى دەنە ارەكەتىمەن شۇعىلدانۋ.كۇندەلىكتى تۇرمىستا كوپ ارەكەتتەنۋ، ءار كۇنى 600010000 ادىم جاياۋ ءجۇرۋدى ادەتكە ايلاندىرۋ.ءار ءبىر ادام ءوزىن كەمىندە ءبىر تۇردەگى دەنە ارەكەتىنە اۋەستەنۋگە نەمەسە ءبىر ءتۇرلى ءداستۇرلى دەنە ارەكەتىن قانىق مەڭگەرۋگە جىگەرلەندىرۋ؛ورتاباستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءار كۇنى ءتابيعي كۇن نۇرىنا قاقتالۋ ۋاقتى 1 ساعاتتان كەم بولماۋ؛ورتاباستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى ءار كۇنى بىرىكپە ساباق ارالىعىندا 30 مينۋت دەنە اراكەتىمەەن شۇعىلدانۋ؛ورتاباستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى كۇنىنە جيىنى 1 ساعات ورتاشا كۇشەمەلىلىكتەگى دەنە ارەكەتىمەن شۇعىلدانۋ؛2022جىلى جانە 2030جىلعا بارعاندا دەنە شىنىقتىرۋمەن ۇنەمى شۇعىلداناتىنداردىڭ سالىستىرماسىن 37 پايىز جانە 40 پايىزدان اسىرۋ،جاتتىعۋ بولمەسىندەگى جاتتىقتىرۋشىنىڭ ايتقانى:دەنە شىنىقتىرۋدى ويىڭىزعا العان ءبىر جىلدىڭ 365 كۇنىندە، جاتتىعۋ بولمەسىنە نەشە رەت كەلدىڭىز؟دەنە شىنىقتىرۋ اسا پايدالى، ماڭىزى ۇزبەي جالعاستىرۋدا.كورۋ قۋاتىڭىز اقاۋسىزباورتاباستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ جالعاستى كىتاپ وقىپ، جازۋ جازاتىن ۋاقتى 40 مينوتتان اسىپ كەتپەگەنى ءجون.ورتاباستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ساباقتان سىرتقى ۋاقىتتارىندا، ۇيرەنۋىنە قاتىسسىز بولعان ەلەكتر ەكراندى جابدىقتارمەن جاناساتىن ۋاقىتى 15 مينوتتان، ءبىر كۇندەگى جيىنتىعى 1 ساعاتتان اسىپ كەتپەۋى ءتيىس.ورتاباستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى ۇيرەنۋگە پايدالاناتىن ەلەكتر ەكراندى جابدىقتاردى 3040 مينۋت پايدالانعاننان كەيىن، جابدىقتان اۋاشا ورىندا 10 مينۋت دەمالۋى ءتيىس.ءار قايسى ورتاباستاۋىش مەكتەپتەر، ءار كۇنى تۇستىڭ الدىندا جانە تۇستەن كەيىن جالپى وقۋشىلاردى كوز قورعاۋ گيمىناستيكاسىن ويناۋعا ءسوزدىز ۇيىمداستىرۋلارى شارت.باستاۋىش مەكتەپتىڭ 12جىلدىق وقۋشىلارىنا وتباسى تاپسىرماسىن بەرمەۋ؛ 3جىلدىقتان 6جىلدىققا دەيىنگى وقۋشىلارىنىڭ وتباسى تاپسىرماسىن ورىنداپ بولاتىن ۋاقتى 60 مينوتتان اسىپ كەتپەۋى، ورتالاۋ مەكتەپ وقۋشىلارىنىكى 90 مينوتتان اسىپ كەتپەۋى، تولىق ورتا مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ وتباسى تاپسىرماسىندا لايىعىندا ورنالاستىرۋ قاجەت.2022جىلى جانە 2030جىلعا بارعاندا، بۇكىل ەلىمىزدەگى ورەندەر مەن جاس وسپىرىمدەردىڭ الىستى كورمەۋ ناۋقاسىنا شالدىعۋ سالىستىرماسىن جىلىنا 0.5 پايىزدان استام تومەندەتۋ، وسى ناۋقاسقا جاڭادان شالدىعاتىنداردىڭ سالىستىرماسىن كورنەكتى تومەندەتۋ؛ باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ الىستى كورمەۋ ناۋقاسىنا شالدىعۋ سالىستىرماسىن 38 پايىزدان تومەنگە ءتۇسىرۋ.شەشە مەن تاعى ەكى سەريا كارتون فيلىم كورىپ السام كورۋ قۋاتىن قورعاۋدى بالا شاقتان باستاۋ ءتيىس.كوڭىلكۇي اقاۋسىزدىعىن بىلەسىزبەءار كۇنگى ۇيىقتاۋ ۋاقىتىباستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءار كۇنى ۇيىقتايتىن ۋاقىتى 10 ساعاتتان كەم بولماۋى، ورتالاۋ مەكتەپ وقۋشىلارىنىكى 9 ساعاتتان، تولىق ورتا مەكتەپ وقۋشىلارىنىكى 8 ساعاتتان كەم بولماۋى ءتيىس.ەرەسەكتەر ءار كۇنى ورتا ەسەپپەن 78 ساعات ۇيىقتاسا جەتكىلىكتى بولادى.ۇنەمى كوتەرىڭكى كوڭىلكۇيدە ءجۇرۋ، كوڭىلكۇيدەگى سالعىرتتىق دەنساۋلىقتى زياندايدى.كوڭىلكۇي جاعىندا ۇنەمى كەزدەسەتىن جابىعۋ، دەگبىرسىزدەنۋ تەكتەس ماسەلەلەرگە دۇرىس تانىمدا بولۋ قاجەت.تەمەكى تارتۋ، اراق ءىشۋ، توراپ ويىنىنا بەرىلۋ تەكتەس ناشار ادەتتەردەن اۋلاق بولىپ، كوڭىل كۇي تۇراقتىلىعىن ساقتاي ءبىلۋ قاجەت.كوڭىلكۇي جاعىندا تىعىرىققا تىرەلگەندە، دەر كەزىندە باسقالاردان كومەك سۇراڭىز.2022جىلى جانە 2030جىلعا بارعاندا تۇرعىنداردىڭ كوڭىلكۇي اقاۋسىزدىعى جاعىنداعى ورەسىن 20 پايىز جانە 30 پايىزعا كوتەرۋ؛ ۇيقىسىزدىق، تىعىرىققا تىرەلۋ، دەگبىرسىزدىك ناۋقاسىنا شالدىعۋ سالىستىرماسى كورنەكتى تۇردە تومەندەيدى.ەڭ قىمبات بەزەنۋ بۇيىمدارىن ىستەتۋ، ءتۇن بويى كوز ىلمەۋ ۇنامسىز ادەتتۇرمىس ءريتيمدى بولعاندا، كوڭىلكۇي كوتەرىڭكى بولادى.ورتانى قورعاۋ ىستەرىنە ات سالىستىڭىزباقوقىرقوقسىقتاردى ءتۇرگە ءبولىپ ساقتاۋ جانە دەر كەزىندە تازالاپ تۇرۋ.ىستۇتەكتى ازايتىپ، قوقىر قوقسىقتار مەن داقىل ساباقتارىن ورتەمەۋتورسىلداق اتپاۋ نەمەسە از اتۋ، اۋىر بىلعانىشتى اۋادا دالادا قاقتاما قاقتاماۋ.سىرتقا شىقققاندا مىندەتتى تۇردە سومكا جانە سۋ ىشەتىن ستاكان الا ءجۇرۋ.اۋا تەڭشەگىشتەن ۇيلەسىمدى پايدالانۋ، قىس كۇندەرى بولمە ىشىنىڭ تەمپەراتۋراسى 20 سەلتسيگرادۇستان جوعارى بولماۋى، قىس كۇندەرى 26 سەلتسيگرادۇستان تومەن بولماۋى ءتيىس.ساپارعا شىققاندا نەمەسە جول جۇرگەندە اۆتوكولىكتى از جۇرگىزىپ نەمەسە كولىككە از وتىرىپ، كومىرتەگى گازىنىڭ تارالۋىن ازايتىپ، جاياۋ ءجۇرۋ، ۆەلوسيپەد ءمىنۋ، الەۋمەتتىك اۆتوۋزعا وتىرۋدى داعدىعا ايلاندىرۋ.جاڭادان اشەكەيلەنگەن ۇيلەردىڭ ەسىكتەرەزەلەرىن اشىپ، ۇنەمى اۋاسىن الماستىرىپ تۇرۋ؛ اشەكەي ماتەريالدارىنان شىعاتىن زياندى زاتتاردىڭ بولمە ءىشىنىڭ اۋاسىن لاستاۋىنان ساقتانۋ.جەلدەتكىش، ىس تارتقىش جابدىقتارىن ىستەتۋ.2022جىلى جانە 2030جىلعا بارعاندا. تۇرعىنداردىڭ ورتانى قورعاۋ جانە اقاۋسىزدىق جاعىنداعى ورەسىن جەكەجەكە 15 پايىز جانە 25 پايىزعا جەتكىزۋ نەمەسە وداندا جوعارلاتۋ؛ اۋىل قالاشىقتارداعى تۇرمىستىق قوقىر قوقسىقتاردى تۇرگە ايىرىپ ءبىرجايلى ەتۋدى زور كۇشپەن جالپىلاستىرۋ؛ ءتۇيىندى قالالاردا تۇرمىستىق قوقىر قوقسىقتاردى تۇرگە ايىرىپ ءبىرجايلى ەتۋ جۇيەسىن نەگىزگى جاقتان قۇرىپ شىعۋ.جاسىل ءتۇستى، تومەن كومىرتەكتى ورتا، دەنساۋلىققا پايدالى.
|
بەكبولات تىلەۋحان اتبەگىلەردەن كەشىرىم سۇرادى قوعام10 قىركۇيەك 2018، 13:35بەكبولات تىلەۋحان اتبەگىلەردەن كەشىرىم سۇرادى10 قىركۇيەك 2018, 13:35 6422 0 استانابۇگىن استانادا وتكەن ٴباسپاسوز كونفەرەنسياسىندا ٴداستۇرلى التىن تۇلپار الامان بايگەسىنىڭ وتەتىن، وتپەيتىنىنە بايلانىستى ٴجۋرناليستىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەرگەن بەكبولات تىلەۋحان اتبەگىلەردەن كەشىرىم سۇرادى، دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى.التىن تۇلپار الامان بايگەسىنە قاتىستى ايتار بولسام، اق جول پارتياسى ۇلكەن جارىس وتكىزەتىن بولىپ، وعان اقشا ٴبولىنىپ، سوعان قاراي ويىسامىز دەپ وتىرعاندا، ٴتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى ول وتپەيتىن بولىپ قالدى. وعان بولىنگەن قارجىنى التىن تۇلپارعا بەيىمدەيمىز دەگەندە، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلاردان كەدەرگى بولىپ، سونىمەن، قاراجاتتىڭ ورىندى جوسپارلان باۋىنىڭ كەسىرىنەن التىن تۇلپار بيىلعى جىلى بولمايتىن بولدى دەدى بەكبولات تىلەۋحان.ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا التىن تۇلپار الامانى ەكى جىلدا ٴبىر رەت ٴوتىپ تۇراتىن بولادى.كەيبىر اتبەگىلەرىمىزدىڭ تاراپىنان ەكى جىلدا ٴبىر رەت ٴوتىپ تۇرسا دەگەن ۇسىنىستار دا بولدى. سوندىقتان كەلەسى جىلى امانشىلىق بولسا، وتەتىنى انىق. ال بيىلدىققا جاعداي وسىنداي بولدى دەيدى ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى.وسى ورايدا، جىل بويى التىن تۇلپارعا ارناپ ات باپتاپ، ونىسىن باسقا بايگەلەرگە سالماي، الاماندى كۇتكەن اتبەگىلەردىڭ ەڭبەگى، اتتىڭ وبالى نە بولادى دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندادى.بۇل جاعدايعا شىنىمەن كەشىرىم سۇرايمىن! كەيدە دىتتەگەن ماقساتىڭا مۇمكىندىگىڭ سايكەس كەلمەي قالادى. جاسىراتىنى جوق، مەن دە التىن تۇلپارعا ٴبىر ات دايىنداپ وتىر ەدىم. الامانعا ات دايىنداعان ادامنىڭ ٴبارى ەكىنشى ورىن الام دەپ باپتامايدى، ەلۋ ات قوسسا، ەلۋى دە ٴبىرىنشى ورىننان دامەلى بولادى عوي. ەندى وسى ٴبىر قولىمىزدان كەلمەي قالعان دۇنيەگە بايلانىستى اتبەگى باۋىرلارىمنان كەشىرىم سۇرايمىن! دەدى بەكبولات تىلەۋحان.
|
كۆرەش مەخسۇت كۆرەش مەخسۇت، ئەر، ئۇيغۇر، 1960يىلى 3ئايدا تۇغۇلغان، شىنجاڭ گۇمىدىن، 1984يىلى 1ئايدا پارتىيىگە كىرگەن، 1977يىلى 1ئايدا خىزمەتكە قاتناشقان، مەركىزىي پارتىيە مەكتىپى ئاسپىرانتورىيىسىنىڭ ئىگىلىك باشقۇرۇش كەسپىنى پۈتتۈرگەن، مەركىزىي پارتىيە مەكتىپىنىڭ ئاسپىرانتلىق ئوقۇش تارىخىغا ئىگە.كۆرەش مەخسۇت 1977يىلى 1ئايدىن 1977يىلى 9ئايغىچە شىنجاڭ ھەربىي رايونى ئۆلچەشسىزىش چوڭ ئەترىتى تەلىمتەربىيە ئەترىتىدە ئوقۇغان. 1977يىلى 9ئايدىن 1979يىلى 2ئايغىچە ئازادلىق ئارمىيە ئۆلچەشسىزىش ئىنستىتۇتى ئاۋىئاتسىيىلىك ئۆلچەش فاكۇلتېتىدا ئوقۇغان. 1979يىلى 2ئايدىن 1980يىلى 9ئايغىچە ئۈرۈمچى ھەربىي رايونى 2 ئۆلچەشسىزىش چوڭ ئەترىتى خەرىتە ئەترىتىدە ئۆلچەشسىزىش خادىمى بولغان. 1980يىلى 9ئايدىن 1982يىلى 2ئايغىچە گۇاڭجۇ ھەربىي رايونى ئۆلچەشسىزىش چوڭ ئەترىتى ئاۋىئاتسىيىلىك ئۆلچەش ئىچكى كەسپىي ئەترىتىدە تېخنىك بولغان. 1982يىلى 2ئايدىن 1986يىلى 7ئايغىچە ئۈرۈمچى ھەربىي رايونى 2ئۆلچەشسىزىش چوڭ ئەترىتى خەرىتە ئەترىتىدە مۇئاۋىن ئوتتۇرا ئەترەت باشلىقى بولغان. 1986يىلى 7ئايدىن 1988يىلى 5ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق پارتكوم پارتىيە مەكتىپى ئوقۇتۇش باشقارمىسى، ئىشتىن سىرتقى مائارىپ باشقارمىسىنىڭ كادىرى بولغان. 1988يىلى 5ئايدىن 1992يىلى 12ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق مەمۇرىي تەپتىش نازارىتىنىڭ كادىرى بولغان. 1992يىلى 12ئايدىن 1993يىلى 2ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق مەمۇرىي تەپتىش نازارىتى 3باشقارمىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى بولغان. 1993يىلى 2ئايدىن 1996يىلى 1ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئىنتىزام تەكشۈرۈش كومىتېتى ئىنتىزام تەكشۈرۈشمەمۇرىي تەپتىش 2ئىشخانىسىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرى بولغان. 1996يىلى 1ئايدىن 1998يىلى 10ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئىنتىزام تەكشۈرۈش كومىتېتى دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئەزاسى بولغان. 1998يىلى 10ئايدىن 2000يىلى 4ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى قۇمۇل ۋىلايەتلىك مەمۇرىي مەھكىمىنىڭ مۇئاۋىن ۋالىيسى بولغان 1996يىلى 8ئايدىن 1998يىلى 12ئايغىچە مەركىزىي پارتىيە مەكتىپى سىرتتىن ئوقۇتۇش ئىنستىتۇتىنىڭ ئىگىلىك باشقۇرۇش كەسپىدە ئوقۇغان. 2000يىلى 4ئايدىن 2003يىلى 1ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى قۇمۇل ۋىلايەتلىك پارتىيە كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن سېكرېتارى، مەمۇرىي مەھكىمىنىڭ ۋالىيسى بولغان. 2003يىلى 1ئايدىن 2007يىلى 12ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى بولغان 2001يىلى 9ئايدىن 2004يىلى 7ئايغىچە مەركىزىي پارتىيە مەكتىپى ئاسپىرانتورىيىسىنىڭ ئىگىلىك باشقۇرۇش كەسپىدە ئىشلەۋېتىپ ئاسپىرانتلىقتا ئوقۇغان. 2007يىلى 12ئايدىن 2008يىلى 2ئايغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق پارتىيە كومىتېتى دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئەزاسى، ئاپتونوم رايوننىڭ مۇئاۋىن رەئىسى بولغان.2008يىلى 2ئايدىن ھازىرغىچە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق پارتىيە كومىتېتى دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئەزاسى، ئاپتونوم رايوننىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، ئاپتونوم رايونلۇق دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش كومىتېتى پارتىيە كومىتېتىنىڭ سېكرېتارى قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەن. ھازىر دۆلەتلىك ئۆلچەپ سىزىش ئىدارىسىنىڭ پارتىكوم سىكىرتارى، باشلىقى، دۆلەت زىمىن بايلىق نازارتىنىنىڭ مۇئاۋىنى مىنىستىرى.:...?كۆرەشمەخسۇت145539 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 25 ئاۋغۇست 2018 ئاخىرقى قېتىم 21:17 دا ئۆزگەرتكەن.
|
لەيلىلىك تۇرنىلار باركۆل يايلىقىدا دانلىماقتا 2019 يىلى 9 ئاينىڭ 8 كۈنى تارتىلغان. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، باركۆل قازاق ئاپتونوم ناھىيەسى سۇلۇق يەر، كۆللەرنى قوغداش سالمىقىنى زورايتىپ، تۈرلۈك ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ياشىشى، كۆپىيىشىنى ياخشى ئېكولوگىيەلىك مۇھىت بىلەن تەمىنلىدى.داۋۇت رىشات فوتوسى8 ئايدىكى سايرام كۆلى ئاسمىنىدا بۇلۇتلار راھەت ئۈزۈپ يۈرەتتى، كۆك ئاسمان سۈپسۈزۈك كۆل سۈيىدە ئەكس ئېتىپ تۇراتتى. ئاق قۇلارنىڭ بىر كۈچىيىپ، بىر پەسىيىپ سايرىغان ئاۋازىدىن ھاياتىي كۈچ نامايان بولۇپ تۇراتتى.يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، شىنجاڭ شى جىنپىڭ ئېكولوگىيە مەدەنىيلىكى ئىدىيەسىنى قەتئىي ئىزچىللاشتۇرۇپ، ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى كۆز قارىچۇقىنى ئاسرىغاندەك ئاسراپ، تېجەشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش، قوغداشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش، تەبىئىي ئەسلىگە كېلىشنى ئاساس قىلىش فاڭجېنىدا چىڭ تۇرۇپ، 1 مىليون 660 مىڭ كىۋادرات كىلومېتىر بىپايان كەڭ تۇپراقتا قاينام تاشقىنلىققا چۆمگەن تاغ، دەريا، ئورمان، ئېتىز، كۆل، ئوتلاق بىر گەۋدىلەشكەن ئېكولوگىيەنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشنى قانات يايدۇرۇپ، ئادەم بىلەن تەبىئەتنىڭ ئىناق، بىللە مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇش كۆرۈنۈشىنى بارغانسېرى روشەنلەشتۈردى.تېجەشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇشئېكولوگىيەلىك سۇ ئىشلىتىش مىقدارىنى زورايتتىدەريا ئۆركەشلەپ ئاقىدۇ، ئېرىق ئۆستەڭ شىلدىرلاپ ئاقىدۇ. قۇرغاق، ھۆل يېغىن ئاز بولغان شىنجاڭدا سۇ ئېكولوگىيەنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشتىكى ئەڭ مۇھىم تەبىئىي ئامىل.يەكەن دەرياسى، خوتەن دەرياسى ۋە ئاقسۇ دەرياسىدىن ئىبارەت ئۈچ دەريا ئاقسۇنىڭ شياۋجياكې رايونىدا ئۇچرىشىدۇ، تارىم دەرياسىنىڭ غول ئېقىنى مۇشۇ يەردىن باشلىنىدۇ. 1321 كىلومېتىر يىراقلىقتا، ئىلگىرى قۇرۇپ كەتكەن تۆۋەنكى ئېقىندىكى تېتىما كۆلىنىڭ سۈيى بۈگۈنكى كۈندە دولقۇنلاپ كۆزنى چاقنىتىپ تۇرىدۇ، 20 يىل سىجىل ئېكولوگىيەلىك سۇ قويۇپ بېرىش ئارقىلىق تېتىما كۆلىنىڭ سۇ كۆلىمى نەچچە يۈز كىۋادرات كىلومېتىرغا يېتىپ، جەنۇبىي شىنجاڭدىكى ئىككىنچى چوڭ كۆلگە ئايلاندى.2019 يىلىغىچە، تارىم دەرياسىنىڭ داشىخەيزى كەسمە يۈزىدىن تۆۋەن ئېقىنغا قويۇپ بېرىلگەن ئېكولوگىيەلىك سۇ جەمئىي 8 مىليارد 100 مىليون كۇب مېتىردىن ئاشتى، پەقەت 2012 يىلىدىن كېيىن جەمئىي 4 مىليارد 700 مىليون كۇب مېتىرغا يېقىن ئېكولوگىيەلىك سۇ قويۇپ بېرىلدى. ئىلگىرى يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان تارىم دەرياسىنىڭ تۆۋەن ئېقىنىدىكى توغراقلىق ئېكولوگىيە كارىدورى بۈگۈنكى كۈندە ھاياتىي كۈچكە تولدى.ئېبنۇر كۆلى، ئىلى دەريا ساھىلى، جۇڭغار ئويمانلىقى، ئالتاي تېغىنىڭ جەنۇبىي ئېتىكى، شەرقىي تىيانشاننىڭ ئىككى تەرىپىدە مۇشۇنىڭغا ئوخشاش ئۆزگىرىشلەر يۈزبەرمەكتە. بۇ قىممەتلىك سۇ شىنجاڭنىڭ ئىقتىساد، جەمئىيەت ئىشلىرىغا ئىشلىتىلىدىغان ئومۇمىي سۇ مىقدارىنى تەڭشەپ كېمەيتىشتىن كەلگەن. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، شىنجاڭ ئەڭ قاتتىق بولغان سۇ بايلىقىنى باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويۇپ، سۇ ئىشلىتىش ئومۇمىي مىقدارىنى تىزگىنلەش كۆرسەتكۈچى ۋە سۇغىرىش كۆلىمىنى چېكىندۈرۈپ كېمەيتىش كۆرسەتكۈچىنى ھەربىر يېزا بازار ۋە ھەربىر دەرياغا بۆلدى.قۇتۇبى ناھىيەسى قاتارلىق تىيانشاننىڭ شىمالىي ئېتىكىدىكى كۆپلىگەن ناھىيە، شەھەردە سۇ ھوقۇقى سودا سۇپىسى ئارقىلىق، سۇ ئىشلىتىش نورمىسى ئىچىدىكى ئىشلەپچىقىرىشقا ئىشلىتىلىدىغان سۇ ئوخشاش بولمىغان كەنتلەر ئارىسىدا ئۈنۈملۈك يۆتكىلىش ۋە تەڭشەشنى شەكىللەندۈرۈپ، تەبىئەتتىن ئارتۇقچە سۇ تەلەپ قىلىنمايدىغان بولدى؛ 2019 يىلىنىڭ ئاخىرىغىچە، پۈتۈن شىنجاڭنىڭ يۇقىرى ئۈنۈملۈك سۇ تېجەپ سۇغىرىش كۆلىمى 40 مىليون مودىن ئاشتى؛ تىيانشاننىڭ جەنۇبى شىمالىدا سانسىزلىغان قانۇنسىز توك قۇدۇقلىرى تاقالدى، تىندۇرۇۋېتىلدى؛ شەھەر، يېزا، كەنتلەردە سۇنى تېجەپ ئىشلىتىش كىشىلەرنىڭ ئەمەلىي ھەرىكىتىگە ئايلاندى.بارلىق مېخانىزم، ئىدىيە ۋە تېخنىكا ۋاسىتىلىرىنى قوللىنىش پەقەت بىرلا ئىش ئۈچۈن: سۇنى تېجەپ تەبىئەتكە قايتۇرۇش ئۈچۈندۇر.بۇ يىلدىن باشلاپ، شىنجاڭ دەريا، كۆل باشلىقى تۈزۈمىنى تۇتقا قىلىپ، پۈتۈن شىنجاڭدىكى تاغ ئېغىزىدىن چىقىدىغان كۆپ يىللىق ئوتتۇرىچە ئېقىن مىقدارى 100 مىليون كۇب مېتىردىن ئاشىدىغان 88 دەريانى تەكشۈرۈشنى قانات يايدۇرۇپ، ھەرقايسى دەريالارنىڭ ئېكولوگىيەلىك ئېقىن مىقدارىنى بېكىتىدۇ دېدى ئاپتونوم رايونلۇق دەريا، كۆل باشلىقى تۈزۈمى ئىشخانىسىنىڭ مەسئۇلى ليۇ خۇڭشياڭ. تېجەشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش ئېكولوگىيەلىك سۇ ۋەكىللىكىدىكى ئېكولوگىيەنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش مۇھىم ئامىل مىقدارىنىڭ ئۈزلۈكسىز ئېشىشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا قوغداشنى يولغا قويۇش بوشلۇقى بىلەن تەمىنلىدى.قوغداشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇشتەبىئىي مۇھىتنى ھەر تەرەپلىمە ئاسرىدىشۇڭقار قانات قېقىپ بۇلۇتنى يېرىپ ئۆتىدۇ، ياۋا قوتازنىڭ ئاۋازى گۈلدۈرمامىدەك ئاڭلىنىپ تۇرىدۇ. ئەتىۋارلىق، يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان 51 خىل ھايۋان ۋەكىللىكىدىكى سانسىزلىغان ھايۋانلار ۋە ئۆسۈملۈكلەر ئالتۇنتاغ دۆلەت دەرىجىلىك تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونىدا ھاياتلىق دەۋرىيلىكىنى خاتىرجەم تاماملىماقتا.ھايۋانلارنىڭ خاتىرجەملىكى ئىنسانلارنىڭ قوغدىشىدىن كېلىدۇ. مۇھاپىزەت رايونىدا يېپىق شەكىلدە باشقۇرۇش يولغا قويۇلغان بولۇپ، قانۇنسىز كېسىپ ئۆتۈش پائالىيەتلىرى قاتتىق چەكلەنگەن. 2018 يىلى ھەممىنى تاقاش، دەرھال چېقىش، ئېكولوگىيەنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشنى تېزدىن تاماملاش تەلىپى بويىچە، مۇھاپىزەت رايونىدىكى توققۇز ئورۇندىكى كانچىلىق كارخانىسىنىڭ ھەممىسى ئېكولوگىيەنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، تۈزەشنى تاماملىدى. ھازىرغا قەدەر، ئالتۇنتاغ مۇھاپىزەت رايونىدا ساياھەتچىلىكنى تەرەققىي قىلدۇرىدىغان ھېچقانداق قۇرۇلۇش يولغا قويۇلمىدى.ئالتۇنتاغ دۆلەت دەرىجىلىك تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونى باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ مۇئاۋىن ئىدارە باشلىقى جاڭ شياڭ مۇنداق تونۇشتۇردى: يېقىنقى بىر قېتىملىق ئۇنىۋېرسال ئىلمىي تەكشۈرۈش ئىستاتىستىكىسىغا بىرلەشتۈرۈپ قارىغاندا، مۇھاپىزەت رايونىدىكى ياۋا قوتاز، شىزاڭ ياۋا ئېشىكى، شىزاڭ بۆكىنىنىڭ ئومۇمىي سانى ھازىرقى 100 مىڭ تۇياق ئەتراپىغا مۇقىملىشىپ، 20 ئەسىرنىڭ 80 يىللىرىدىكى مۇھاپىزەت رايونى قۇرۇلغان دەسلەپكى مەزگىلدىكى سانلىق مەلۇماتتا كۆرسىتىلگەندەك ئەسلىگە كەلگەن.نۆۋەتتە، شىنجاڭدا ھەر دەرىجىلىك، ھەر تۈرلۈك تەبىئىي مۇھاپىزەت ئورنىدىن 221ى بار بولۇپ، تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونى، داڭلىق مەنزىرە رايونى، ئورمان باغچىسى، سۇلۇق يەر باغچىسى، گېئولوگىيە باغچىسى، سۇ مەھسۇلاتلىرى ئۇرۇق پىلازمىسى بايلىقىنى قوغداش رايونى قاتارلىق يەتتە خىل تۈرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، ئومۇمىي كۆلىمى 240 مىڭ كىۋادرات كىلومېتىر بولۇپ، بۇ، ئىچكىرى رايونلاردىكى نۇرغۇن ئۆلكىنىڭ كۆلىمىدىنمۇ چوڭ.تۈزۈم قۇرۇلۇشى تىيانشاننىڭ جەنۇبى شىمالىنى مۇھاپىزەت كۈنلۈكى بىلەن تېخىمۇ قاپلىدى. بۇ يىلنىڭ بېشىدا، شىنجاڭ بىر قاتار بەلگىلىمىلەرنى چىقىرىپ، ياۋايى ھايۋانلارنى تۇتۇش، ئۆلتۈرۈش، سودىلىشىش، يېيىشتەك بارلىق قىلمىشلارنى قەتئىي چەكلىدى. ياۋا ئۆسۈملۈكلەرنى قالايمىقان يىغىش، قالايمىقان كولاشقا زەربە بېرىش سالمىقىنى زورايتىپ، 700 خىلدىن ئارتۇق ياۋايى ھايۋان، 4000 خىلدىن ئارتۇق ياۋا ئۆسۈملۈكنى ئۈنۈملۈك قوغدىدى.ئۈچ شىمال ئىھاتە ئورمىنى قۇرۇلۇشى ۋەكىللىكىدىكى دۆلەت زېمىنىنى كەڭ كۆلەمدە كۆكەرتىش ھەرىكىتى ئەزەلدىن توختاپ قالمىدى. 13 بەش يىلدىن بۇيان، شىنجاڭ سۇغا قاراپ كۆكەرتىلىدىغان كۆلەمنى بېكىتىپ، سۇ مىقدارىغا ئاساسەن يولغا قويۇش، غوللۇق دەرەخ ئۆستۈرۈشكە باب كەلسە غوللۇق دەرەخ ئۆستۈرۈش، چاتقال ئۆستۈرۈشكە باب كەلسە چاتقال ئۆستۈرۈش، ئوت چۆپ ئۆستۈرۈشكە باب كەلسە ئوت چۆپ ئۆستۈرۈشتە چىڭ تۇرۇپ، ئۈچ شىمال ئىھاتە ئورمىنى، تېرىلغۇدىن ئورمانغا قايتۇرۇش، قۇمدىن مۇداپىئەلىنىش، قۇمنى تىزگىنلەش قاتارلىق نۇقتىلىق قۇرۇلۇشلارغا تايىنىپ، 11 مىليون 130 مىڭ مو يەردە ئورمان بىنا قىلىپ، 8 مىليون 90 مىڭ مو كۆلەمدىكى قۇملاشقان يەرنى دائىرىلىك مۇھاپىزەت قىلىپ، 24 مىليون 660 مىڭ مو قۇملاشقان يەرنى تىزگىنلەشنى تاماملىدى. 690 مىليون مو يەرگە ئوتلاق ئېكولوگىيەسىنى قوغداش ياردەم پۇلى بېرىش، مۇكاپاتلاش سىياسىتىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، 11 مىليون مو ئوتلاقنى قاشالىدى. شۇنىڭ بىلەن بىللە، سۇلۇق يەرنى قوغداش سالمىقىنى ئۈزلۈكسىز زورايتىپ، 60 مىليون مودىن ئارتۇق سۇلۇق يەرنى ئۈنۈملۈك قوغدىدى ۋە ئەسلىگە كەلتۈردى.تەبىئىي ئەسلىگە كېلىشكە كۈچ قوشتىياز كۈنلىرى چۈشتە، ئېبنۇر كۆلىدە ئىسسىق دولقۇن كۆتۈرۈلۈپ، يەر يۈزىدىكى ھەممە نەرسە تەۋرىنىۋاتقاندەك كۆرۈنىدۇ. ئەمما قاش قارىيىشى بىلەن، غاز بوغۇز بۆكەن ئاستا ئاستا سەكرەپ چىقىدۇ، قىزىل تۈلكە پۇتىنىڭ ئۇچىدا دەسسەپ ماڭىدۇ، قۇشلار سۇ يۈزىنى سىيپاپ ئۆتۈپ، يول يول ئالتۇن رەڭ دولقۇنلارنى قالدۇرىدۇ.مۇھاپىزەت رايونىدا ئىنسانلارنىڭ پائالىيەت قىلىش دەرىجىسى ئەڭ تۆۋەن چەككە چۈشتى. ئېبنۇر كۆلى سۇلۇق يەر دۆلەت دەرىجىلىك تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونى باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ ئىدارە باشلىقى ياۋ شۇيىن مۇنداق دېدى: ياۋايى ھايۋانلار، بولۇپمۇ قۇشلارنىڭ سانى مۇناسىپ ھالدا كۆرۈنەرلىك كۆپەيدى. نۆۋەتتە ئېبنۇر كۆلىدىكى قۇشلارنىڭ تۈرى مۇھاپىزەت رايونى قۇرۇلغان دەسلەپكى مەزگىلدىكى 111 خىلدىن 267 خىلغا كۆپەيدى، كۆزىتىلگەن قۇشلارنىڭ ئومۇمىي سانى 2 مىليوندىن ئاشتى. شۇنىڭ بىلەن بىللە، ئېبنۇر قېيىنى، ئېبنۇر جۇزغۇنى قاتارلىق ئۆزگىچە تۈرلەرنىڭ ھاياتىي كۈچى ئەسلىگە كەلدى.ۋاقىت ۋە بوشلۇق بېرىلسىلا، ھاياتلىقنىڭ ئۆزىگە خاس چىقىش يولى بولىدۇ، شىنجاڭ دەل شۇنداق. بىپايان ئوتلاقتا چارۋىچىلارنىڭ قوي كالىلىرى كۆچۈپ ئايرىلدى، يەر ئاستى سۇ ئورنى ئۆرلەپ، ئوتلاقلار جانلاندى؛ چەكسىز كەتكەن چۆللۈكتە قاشالار چېگرانى قوغدىدى، پەقەت چاقناپ تۇرغان يۇلتۇزلارلا بار بولۇپ، يۇلغۇن، سۆكسۆكلەر كۈندىن كۈنگە بۈك باراقسان ئۆستى؛ تۇتاش كەتكەن تەبىئىي ئورمان رايونىدا دەرەخ كەسكۈچىلەر ئورمان قوغدىغۇچىلارغا ئايلاندى، ئېگىز ۋە تىك چوققىلار ئارىسىدا شەمشادلار ئاسمانغا تاقىشىپ، يىلپىز، ئېيىقلار بىمالال يۈرىدىغان بولدى؛ ئوت چۆپلەر بولۇق ئۆسكەن سۇلۇق يەردە سۇ مەنبەسىنى تولۇقلاش سىجىل كۈچەيتىلدى، ئاق قۇلار ئويناقشىپ، سۇ ھورى كۆتۈرۈلدى.تاغ، دەريا، ئورمان، ئېتىز، كۆل، ئوتلاق بىر گەۋدىلەشكەن ئېكولوگىيەنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش جەريانىدا، تەبىئىي ئەسلىگە كېلىش ئاساسلىق ۋاسىتە. ئاپتونوم رايونلۇق ئورمانچىلىق ۋە ئوتلاق ئىدارىسى ئېكولوگىيەنى ئاسراش، ئەسلىگە كەلتۈرۈش باشقارمىسىنىڭ مۇئاۋىن باشقارما باشلىقى ياڭ جيەنمىڭ مۇنداق دېدى: ئەمما كىشىلەر ئاچقۇچلۇق قوشۇمچە ياردەم خاراكتېرلىك ۋاسىتىدىن پايدىلىنىپ، تەبىئىي ئەسلىگە كېلىشكە ئەڭ زور دەرىجىدە كۈچ قوشتى.2016 يىلىدىن باشلاپ، تارىم دەرياسىنىڭ تۆۋىنىگە ئېكولوگىيەلىك سۇ قويۇپ بېرىش بىلەن بىللە، لىنىيە بويىدىكى توغراقلىققا سۇ تولۇقلاش باشلاندى. 2019 يىلىلا ئېقىن مەنبەسى ۋە تارىم دەرياسى غول ئېقىنىنىڭ يۇقىرى، ئوتتۇرا ئېقىنىدىكى توغراق ئورمان رايونىغا ئېكولوگىيەلىك سۇ تولۇقلاش مىقدارى 2 مىليارد 100 مىليون كۇب مېتىرغا، سۇ بېسىپ كەتكەن توغراقلىقنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان كۆلىمى 7 مىليون 120 مىڭ موغا يەتتى، بۈگۈنكى كۈندە، تارىم دەرياسى قايتا ھاياتىي كۈچكە تولغان مىليونلىغان توغراق بىلەن قاپلىنىپ، تەكلىماكان قۇملۇقىنىڭ دەريا بويى پاسىلى مەھكەم ساقلاندى.شىنجاڭدا تەبىئىي ئورمانلارنى تاۋار خاراكتېرلىك كېسىش ئۇدا 15 يىل توختىتىلدى، 60 مىليون موغا يېقىن تەبىئىي مۇھاپىزەت قۇرۇلۇشى رايونىدا، ئوتتۇرا ھال، كىچىك دەرەخلەرنى پەرۋىش قىلىش خىزمىتى ئەزەلدىن توختاپ قالمىدى. ئېكولوگىيەنىڭ تەبىئىي ئەسلىگە كېلىشى بىلەن ئادەم كۈچى ئارقىلىق ئەسلىگە كەلتۈرۈشنى بىرلەشتۈرۈش ئۇسۇلىدا چىڭ تۇرۇش ئارقىلىق، قۇرۇلۇش رايونىدىكى ئورمان كۆلىمى 31 مىليون 420 مىڭ مودىن 34 مىليون 330 مىڭ موغا كۆپەيدى، ئورمان بىلەن قاپلىنىش نىسبىتى 25.66تىن 28.94كە ئۆستى، دەل دەرەخلەرنىڭ ساپ ئېشىشى 22 مىليون 480 مىڭ كۇب مېتىر بولۇپ، ئورمان كۆلىمى، ئورمان زاپىسى ۋە ئورمان بىلەن قاپلىنىش نىسبىتىدە ئۈچ ئېشىش ئىشقا ئاشۇرۇلدى. بۈگۈنكى كۈندە پۈتكۈل شىنجاڭنىڭ ئورمان بىلەن قاپلىنىش نىسبىتى 2011 يىلىدىكى 4.24تىن 4.87كە ئۆستى.ھەربىر قەدەم تېخىمۇ يىراققا يۈرۈش قىلىش ئۈچۈندۇر. پارتىيە 18 قۇرۇلتىيىدىن بۇيان، شى جىنپىڭ ئېكولوگىيە مەدەنىيلىكى ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، شىنجاڭ ئېكولوگىيەلىك مۇھىتقا ھاياتلىققا مۇئامىلە قىلغاندەك مۇئامىلە قىلىپ، تەبىئىي ئېكولوگىيە گۈزەل مەنزىرىسىنى كىشىلەر ئارىسىدا مەڭگۈ تۇرغۇزدى، تەبىئەتكە تىنچلىق، ئىناقلىق، گۈزەللىكنى قايتۇردى.
|
ئۇيغۇر مەھبۇسلارنىڭ خىتاي تۈرمىسىدىكى كۈلپەتلىرى ئاشكارىلانماقتا ئۇيغۇرئۇيغۇر مەھبۇسلارنىڭ خىتاي تۈرمىسىدىكى كۈلپەتلىرى ئاشكارىلانماقتائىختىيارىي مۇخبىرىمىز ئوغۇزخانخىتاي دائىرىلىرىنىڭ بۇ يىلنىڭ باشلىرىدىن بۇيان ئۇيغۇر ئېلىدا ئېلىپ بارغان كەڭ كۆلەملىك تۇتقۇن قىلىش ھەرىكىتى داۋامىدا كۆپلىگەن ئۇيغۇرلارنىڭ يوقىلاڭ سەۋەبلەر بىلەن تۇتقۇن قىلىنىپ تۈرمىلەرگە تاشلانغانلىقى ياكى يېپىق تەربىيىلەش كە ئەۋەتىلگەنلىكى مەلۇم بولماقتا.يېقىندا ئۇيغۇر ئېلىدىن مىڭ بىر مۇشەققەتلەر بىلەن ئايرىلىپ، گوللاندىيەگە كېلىپ يەرلەشكەن جۈرئەت ئەپەندى رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلىپ، ئۆزى كۆرگەن ۋە بىلگەن ئەھۋاللاردىن مەلۇمات بەردى.ئۇنىڭ بىلدۈرۈشىچە، خىتاي دائىرىلىرى تەرىپىدىن يوقىلاڭ باھانىلەر بىلەن تۇتقۇن قىلىنىپ، قاماپ قويۇلغان ئۇيغۇرلارنىڭ نۆۋەتتىكى ئېچىنىشلىق ئەھۋالى ۋە تۈرمىدە تارتىۋاتقان ئازابئوقۇبەتلىرى كىشى ئىشەنگۈسىز دەرىجىدە ئېغىر ئىكەن.جۈرئەت ئەپەندىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئۇنىڭ قېينىئاتىسى مەلۇم بىر ئۇيغۇرچە تور بەتنىڭ تېخنىكىلىق مەسلىھەتچىسى بولۇپ، ئۇ بۇ يىل يازدىكى تۇتقۇندا ساقچىلار تەرىپىدىن تۇتۇپ كېتىلگەن. قاماقتىكى بىرقانچە ئايلىق دەھشەتلىك قىيناقتىن كېيىن ئۇنىڭ جىسمانىي ۋە روھىي جەھەتتىكى ساغلاملىقى زەئىپلىشىپ، ئاخىرى يېرىم جان ھالەتتە ئائىلىسىگە قايتۇرۇلغان.ئۇنىڭ بايان قىلىشىچە، قېينىئاتىسى تۈرمىدە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان مەھبۇسلار بار كامىرغا سولاپ قويۇلغان.يېقىندا ئامېرىكاغا كېلىپ يەرلەشكەن ئارمان ئەپەندىمۇ زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، ئۆتكەن يىلىنىڭ ئاخىرلىرىدىن بۇيان كۆپ قىسىم ئۇيغۇرلارنىڭ تۇتقۇن قىلىنىش، تەقىبلىنىش، تەكشۈرۈلۈش ياكى يېپىق تەربىيە گە ئەۋەتىلىش قىسمەتلىرىگە دۇچ كېلىۋاتقانلىقىنى بايان قىلدى.
|
فۋتبولدان چەمپيوندار ليگاسىنىڭ 202122 جىلعى ماۋسىمىنىڭ ىرىكتەۋ كەزەڭىنە قاتىسىپ جاتقان الماتىنىڭ قايراتى كەلەسى اينالىمعا جولداما الدى. ءتۋرنيردىڭ ءبىرىنشى ىرىكتەۋ كەزەڭىندە ءيزرايلدىڭ ماككابي حايفا كلۋبىمەن كەزدەسكەن قايرات ەكى ويىن قورىتىندىسى بويىنشا 3:1 ەسەبىمەن جەڭىسكە جەتىپ، جارىستى ءارى قاراي جالعاستىرۋعا مۇمكىندىك الدى.سىرت الاڭداعى ويىندا الماتىلىقتار 1:1 ەسەبىمەن تەڭ ءتۇسىپ، ەلگە جاقسى كوڭىل كۇيمەن ورالعاندى. اراعا اپتا سالىپ الماتىداعى ورتالىق ستاديوندا وتكەن قارىمتا كەزدەسۋدە بىلتىرعى ەل چەمپيوندارى يزرايلدەن كەلگەن قارسىلاستارىنىڭ قاقپاسىنا جاۋاپسىز ەكى گول سالىپ، ماككابيدى اقىرى تىزە بۇكتىردى. ءسويتىپ الماتىلىق ۇجىم حايفا كومانداسىنان بىلتىرعى ەسەسىن قايتاردى. ەستەرىڭىزدە بولسا، قايرات ەۋروپا ليگاسىنىڭ بىلتىرعى ماۋسىمىندا ءدال وسى ماككابيمەن كەزدەسىپ، 2:1 ەسەبىمەن جەڭىلىپ قالعان بولاتىن. جالپى، قايراتتىڭ يزرايل كوماندالارىمەن كەزدەسسە، جەڭىلە بەرەتىن ءساتسىز ستاتيستيكاسى بار ەدى. ماسەلەن، بۇعان دەيىنگى ەۋروكۋبوك باسەكەلەرىندە اتالعان ەلدىڭ كومانداسىمەن ءۇش مارتە جولىعىپ، ۇشەۋىندە دە قارسىلاستارىنا جول بەرگەن ەدى. وسىلايشا قايراتتىڭ ەۋروپا ليگاسىنداعى ساتسىزدىگى چەمپيوندار ليگاسىنا كەلگەندە توقتادى.الماتىنىڭ ورتالىق ستاديونىنداعى قارىمتا كەزدەسۋدىڭ العاشقى مينۋتتارىندا حايفادان كەلگەن قوناقتار بەلسەندىلىك تانىتىپ، ويىن تىزگىنىن ءوز قولدارىنا الۋعا تىرىستى. ويتكەنى جارىس ەرەجەسى بويىنشا كەلەسى كەزەڭگە تەك جەڭىمپاز كوماندا عانا وتەدى. سوندىقتان ماككابي مەيلىنشە ويىن تاعدىرىن نەگىزگى ۋاقىتتا شەشىپ تاستاۋدى كوزدەگەن ەدى. ويىنداعى العاشقى قاۋىپتى شابۋىلدى دا يزرايلدەن كەلگەن فۋتبولشىلار جاسادى. 8مينۋتتا ومەر اتسيلي ارىپتەسىنىڭ اۋەلەتە اسىرعان پاسىنا ءبىرىنشى جەتىپ، ستاس پوكاتيلوۆ قورعاعان قاقپاعا باسپەن جويقىن سوققى جاسادى. ابىروي بولعاندا دوپ قاقپا باعانىنان ءسال جوعارى ۇشىپ، ەسەپ وزگەرىسسىز قالدى. ارادا ەكى مينۋت وتكەن سوڭ الاڭ قوجايىندارى قاۋىپتى شابۋىلدىڭ قارىمتاسىن قايتارىپ قانا قوماي، گول سوعۋعا مۇمكىندىك الدى. كەزدەسۋدىڭ 10مينۋتىندا الاڭ ورتاسىنان شابۋىل ۇيىمداستىرعان نەبويشا كوسوۆيچ ايىپ الاڭىندا تۇرعان ارتۋر شۋشەناچەۆكە ءدال پاس بەردى. ۇزىن بويلى شابۋىلشى دوپتى كەۋدەسىمەن توسىپ، ۆاگنەر لاۆقا گول سوعاتىن تاماشا مۇمكىندىك جاساپ بەردى. 37 جاستاعى تاجىريبەلى شابۋىلشى ءوز مۇمكىندىگىن ءمۇلت جىبەرمەدى. ەسەپ 1:0. ءبىرىنشى تايمنىڭ سوڭىنا تامان ۆاگنەردە ەسەپتى ەسەلەي تۇسەتىن تاعى ءبىر وڭتايلى ءسات بولعان. بىراق برازيليالىق فۋتبولشىنىڭ سوققىسىن ماككابي قاقپاشىسى دجوش كوەن قايتارا ءبىلدى.ەكىنشى تايمدى ەكى كلۋبتىڭ ويىنشىلارى دا بەلسەندى باستادى. ماككابي ءۇشىن ەرتەرەك ەسەپتى تەڭەستىرىپ الۋ ماڭىزدى بولسا، قايراتقا تاعى ءبىر گول سوعىپ، كەلەسى كەزەڭنىڭ ماسەلەسىن مەرزىمىنەن بۇرىن شەشۋ ماڭىزدى ەدى. 65مينۋتتا قوناقتار ساپىنان گودسۆەي دونوح تارازى باسىن تەڭەستىرەتىن مۇمكىندىگىن پايدالانا المادى. ستاس پوكاتيلوۆ تاماشا سەيۆ جاساپ، قاقپاسىن گولدان امان ساقتاپ قالدى. ارادا ءبىر مينۋت وتكەندە قارسى شابۋىلعا شىققان قايرات اقىرى ءوز دەگەنىنە جەتتى. ۆاگنەر لاۆتىڭ پاسىن قارسىلاس كوماندانىڭ قورعاۋشىلارى قايتارامىن دەپ ابايسىزدا دوپتى ءدال ايبول ابىكەننىڭ اياعىنا سالىپ بەردى. ايبول اۋەدەگى دوپتى جەرگە تۇسىرمەي تەۋىپ، قاقپا تورىندا تۋلاتتى. ماتچ سوڭىنا دەيىن ەكى كلۋبتا دا گول سوعاتىن بىرنەشە مۇمكىندىك بولعان. الايدا قاقپاشىلاردىڭ قىراعىلىعىنىڭ ارقاسىندا تابلوداعى ەسەپ وزگەرىسسىز قالدى.وسىلايشا قايرات ءوز تاريحىندا يزرايل كومانداسىن ءبىرىنشى رەت جەڭىپ، ەۋرودودا جارىسىنىڭ كەلەسى كەزەڭىنە شىقتى. ەندى الماتىلىق ۇجىم چەمپيوندار ليگاسىنىڭ ەكىنشى ىرىكتەۋ كەزەڭىندە سەربيا چەمپيونى تسرۆەنا زۆەزدا كومانداسىمەن كەزدەسەدى. العاشقى ويىن 20 شىلدەدە الماتىدا وتسە، جاۋاپتى كەزدەسۋ 27 شىلدە كۇنى بەلگرادتا وينالادى. قايرات بۇعان دەيىن ەۋروپا ليگاسىنىڭ ىرىكتەۋ كەزەڭىندە سەربيالىق كوماندامەن 4 رەت كەزدەسىپ، ونىڭ ۇشەۋىندە جەڭىسكە جەتكەن. سوڭعى رەت ەكى كلۋب جاسىل الاڭدا 2015 جىلى جولىققان. سىرت الاڭداعى ءبىرىنشى ويىندا قايرات 2:0، الماتىداعى باسەكەدە 2:1 ەسەبىمەن باسىم تۇسكەن.قايرات ءبىرىنشى اينالىمداعى جەڭىسىنىڭ ارقاسىندا 331 000 اقش دوللارى كولەمىندە تابىس تاپتى. ال ەكىنشى كەزەڭگە وتكەنى ءۇشىن الماتىلىق كلۋب تاعى 450 000 دوللار قارجى الادى.ايتا كەتەيىك، كونفەرەنتسيا ليگاسىندا ونەر كورسەتەتىن قازاقستاننىڭ ءۇش كلۋبى جارىستارىن 22 شىلدەدە باستايدى. العاش ەلوردانىڭ استاناسى گرەكيانىڭ اريسىمەن كەزدەسسە، كەيىننەن قاراعاندىنىڭ شاحتەرى رۋمىنيانىڭ ستياۋاسىمەن وينايدى. ال قازاقستان بىرىنشىلىگىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى توبىل حورۆاتيالىق حايدۋك كلۋبىمەن باق سىنايدى.كونفەرەنتسيا ليگاسىنىڭ ەرەجەسى بويىنشا، ەكى ويىن قورىتىندىسى بويىنشا جەڭىلگەن كوماندا جارىستى سول جەردەن اياقتاپ، ەۋروكۋبوك جارىستارىنان شىعىپ قالادى.
|
قازاقستاندا دەربەس دەرەكتەردى قورعاۋ سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگان وتكەن جىلى جازدا عانا بەلگىلەندى. بۇل فۋنكتسيالاردى تسيفرلىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى اتقارادى.ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگ بارىسىندا اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى رۋسلان ابدىقالىقوۆ جۇرگىزىلگەن تالداۋ جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىسىنا توقتالدى.ونىڭ ايتۋىنشا، ازاماتتار كوبىنەسە دەربەس دەرەكتەردى اشىق قولجەتىمدىلىكتە تاراتاتىن كوممەرتسيالىق ينتەرنەترەسۋرستارعا شاعىمدانادى. ياعني، ىزدەۋ جۇيەسىندە ادام ءوزىنىڭ تەگى مەن اتىن ەنگىزگەندە، جاۋاپ رەتىندە ءوزى تۋرالى مالىمەتتەر ساقتالعان سايتتارعا سىلتەمەلەر شىعادى: جسن، تۋعان كۇنى مەن جەرى، بار بولسا، سوت شەشىمدەرى كورىنەدى.وسىعان بايلانىستى ءبىز مەملەكەتتىك ورگاندارعا، سونداياق جەكە ينتەرنەترەسۋرستارعا قاتىستى ارتىق دەرەكتەردى جالپىعا قولجەتىمدى رەسۋرستاردا جاريالاۋدىڭ جولىن كەسۋ بويىنشا شارالار قابىلدادىق. قارجى مينيسترلىگى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ سالىق تولەۋشىنى ىزدەۋ سەرۆيسىندە ءتاا تەرۋ كەزىندە جسن ۇسىنۋ بولىگىندە جۇمىس ىستەۋى رەتتەلگەن جانە كەرىسىنشە. قازىرگى ۋاقىتتا سەرۆيس تەك جەكە كاسىپكەرلەر مەن زاڭدى تۇلعالاردى ىزدەۋ ءۇشىن عانا قولجەتىمدى، زاڭسىز الىنعان دەربەس دەرەكتەردى تاراتاتىن ەكى جەكە مەنشىكتى ينتەرنەترەسۋرس اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. 20 اەك كولەمىندە ايىپپۇل سالىندى، دەدى ر. ابدىحالىقوۆ.دەربەس شەكارانى بۇزۋشىلار اراسىندا كوممۋنالدىق قىزمەتتەر، پيك، تقك جانە ميب بار. ولار بورىشكەرلەردىڭ تىزىمدەرىن كىرەبەرىستەرگە ءىلىپ، چاتتارعا تاراتادى. كوبىنەسە بۇل تىزىمدەر جەكە دەرەكتەردى قامتيدى: يەسىنىڭ اتىءجونى، مەكەن جايى، تەلەفوندارى.مۇنداي دەرەكتەردى تاراتۋ ارتىق بولىپ تابىلادى جانە ەگەر ولار زيانكەستەردىڭ قولىنا تۇسسە، ولاردى زيان كەلتىرۋ ماقساتىندا پايدالانۋعا اكەپ سوعۋى مۇمكىن. وسىلايشا، مەسسەندجەرىنىڭ چاتتارىندا تۇرعىنداردىڭ دەربەس دەرەكتەرىن زاڭسىز تاراتقانى ءۇشىن ەلوردالىق تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنىڭ 2 باسقارۋشى ۇيىمى اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى، 20 اەك كولەمىندە اكىمشىلىك جازا قولدانىلدى. ۇشىنشىدەن، قانداي دا ءبىر تاسىلمەن دەربەس دەرەكتەردى زاڭسىز تاراتقان جەكەلەگەن ادامدارعا شاعىمدار كەلىپ تۇسەدى. مىسالى، لاۋازىمدى تۇلعالار دەربەس دەرەكتەرى بار قۇجاتتاردى ءۇشىنشى تۇلعالارعا زاڭسىز بەرەدى نەمەسە قورعاۋ شارالارىن ساقتامايدى، بۇل دەربەس دەرەكتەردىڭ جايىلىپ كەتۋىنە اكەپ سوعادى. اتالعان ءىسارەكەتتەر ءۇشىن 100 اەك كولەمىندە 6 كوممەرتسيالىق ۇيىم جانە مەملەكەتتىك ورگاننىڭ 1 لاۋازىمدى تۇلعاسى 500 اەك مولشەرىندە جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى، دەپ اتاپ ءوتتى سپيكەر.بۇدان باسقا، وتىنىشتەر نەگىزىندە زاڭسىز تاراتىلعان 30دان استام ازاماتتىڭ دەربەس دەرەكتەرى جالپىعا قولجەتىمدى اقپارات كوزدەرىنەن الىندى.
|
باتىس قازاقستاندا ءبىر اپتادا 458 ادامنان كوروناۆيرۋس انىقتالدى6 تامىز 14:38نۇر سۇلتان. قازاقپارات تانىمال جوعارى ساناتتى پەدياتر دارىگەر، مەديسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ەۆگەني كوماروۆسكي كوروناۆيرۋسقا قارسى عاجايىپ ءدارى تۋرالى ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ءدارىنىڭ قالاي اسەر ەتەتىنىن انىقتاۋ ءۇشىن حاتتاما بويىنشا زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كەرەك. الەم مەديتسينا عىلىمىندا ەشقانداي تاجىريبەسى جوق دەرتپەن بەتپە بەت كەلدى. سوڭعى جارتى جىل ىشىندە كوروناۆيرۋستى ەمدەۋگە قاتىستى كوزقاراسىمىزدى سان مارتە وزگەرتتىك، دەيدى ەۆگەنيي كوماروۆسكي.ونىڭ ايتۋىنشا، ءار ادام ءوزىنىڭ جانە بالاسىنىڭ پروفيلاكتيكاسىن ويلاي كەلە قانداي جاعدايدا، قانداي ۆيرۋس جۇقتىرعان كەزدە قاتتى اۋىراتىنىن ءتۇسىنۋى كەرەك.تىنىس العان كەزدە تىنىس الۋ جولىنا بەلگىلى ءبىر مولشەردە ۆيرۋس جينالىپ قالۋى مۇمكىن. ۆيرۋس سانى قانشالىقتى كوپ بولسا، ودان وڭالۋ سونشالىقتى قيىن بولادى. ءار ادام قانداي جەردە ۆيرۋس كوپ جينالاتىنىن ءبىلۋى كەرەك. ول ادام اۋىرىپ جاتقان جانە اۋا تار جەر بولۋى مۇمكىن. وسىندايدى تۇسىنگەن جاعدايدا كوپ سۇراقتىڭ جاۋابى تابىلادى. ەگەر ورمان، ساياباق، كوشە بويىندا كەلە جاتساڭىز كەڭ اۋادا ۆيرۋس جويىلىپ كەتەدى. اۋىرعان ادام سىزگە جاقىن جەردە تۇرىپ تىنىس السا اۋىرىپ قالۋىڭىز مۇمكىن. ەگەر بولمە ءىشى جەلدەتىلمەسە تىپتەن قاۋىپتى، دەيدى ول. سونداي اق، ول كوروناۆيرۋسقا قارسى ەڭ ءتيىمدى ءدارى بولمەنى جەلدەتۋ ەكەنىن ايتتى.ادامدار وزدەرى قورقاتىن نارسەگە دەگەن كوزقاراسىن وزگەرتۋى كەرەك. بولمەنى ءجيى جەلدەتىپ وتىرۋ كەرەك. ەڭ عاجايىپ ءدارى جەلدەتۋ. ادامدار اراسىنداعى قاشىقتىقتى ۇلعايتىپ، اۋا الماسۋدى قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. ماسكا تاعۋعا قاراعاندا وسى ءادىس تيىمدىرەك. ۇيدە قامالىپ وتىراسىز نەمەسە بولمەنى جەلدەتىپ وتىراسىز. قازاقستاندىقتار وسىنى ءتۇسىنۋى كەرەك، دەيدى دارىگەر.اۆتور: زارينا قاھارمان
|
ئۇيغۇر ئۆسمۈرلىرىنىڭ دىنىي ۋە مىللىي كىملىكىنى قوغداش ھەققىدە تەۋسىيە ئۇيغۇرمەلۇمكى، بالا تەربىيىلەش ئىشى قىيىن ۋە شەرەپلىك خىزمەتتۇر، بولۇپمۇ بالىلارنى ئۆزلىرىنىڭ دىنىي ۋە مىللىي كىملىكى بىلەن پەخىرلىنىدىغان قىلىپ تەربىيىلەپ چىقىش ھازىرقى ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە تېخىمۇ قىيىن ۋە تولىمۇ زۆرۈر بولماقتا.بۇ ماۋزۇدا تولۇق مەلۇمات ئېلىش ئۈچۈن سەئۇدى ئەرەبىستانىنىڭ مەككە مۇكەررەمە شەھىرىدە تۇرۇشلۇق ئالىملاردىن ئوبۇلقاسىم ھاجىمغا مۇراجىئەت قىلغان ئىدۇق.ئوبۇلقاسىم ھاجىم مۇنداق دېدى: بالىلىرىمىزنى ئۆزلىرىنىڭ دىنىي ۋە مىللىي كىملىكى بىلەن ئىپتىخارلىنىدىغان ۋە بۇ ئىككىسىنى قوغداش يولىدا بارلىقىنى ئاتايدىغان قىلىپ تەربىيىلەپ چىقىشىمىز ئۈچۈن ئاۋۋال ئۆزىمىز ئۇلارغا ياخشى ئۈلگە بولۇش، نەسىھەت قىلىش، تەسىرلىك قىسسىلەرنى ئوقۇپ بېرىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، تۆۋەندىكىلەرنى قىلىشىمىز لازىم:1. بالىلاردىكى مۇسۇلمان ئەمەس مىللەتلەرنى دوراش ۋە ئۇلارنى ئۆزلىرىگە ئۈلگە قىلىۋېلىش ئېقىمىغا قارشى ئەمەلىي تەربىيە ئېلىپ بېرىش. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇسۇلمان ئەمەسلەرنى دوراشنىڭ خەتىرىدىن ئاگاھلاندۇرۇپ: كىمكى ئۆزىنى باشقا بىر قوۋمغا ئوخشىتىۋالىدىكەن، ئۇ شۇ قوۋمدىن بولۇپ كېتىدۇ دېگەن. ئەمما مۇسۇلمان ئەمەس مىللەتلەردىن ئۆگىنىشكە تېگىشلىك نەرسىلەرمۇ بار.مۇسۇلمان ئەمەسلەردىن نېمىلەرنى ئۆگىنىمىز؟بىز مۇسۇلمان ئەمەس مىللەتلەرنىڭ پەنتېخنىكىسىنى، ئىلىممەرىپىتىنى، ئوقۇش ۋە ئۆگىنىشكە بولغان قىزغىنلىقىنى، شۇنداقلا ئۇلارنىڭ ۋاقىتقا رىئايە قىلىش، سۆزىدە تۇرۇش، مۇئامىلىدە سەمىمىي بولۇشقا ئوخشىغان ئىنسانىي ئەخلاقىنى ئۆگىنىشىمىز لازىم.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ھېكمەت مۇسۇلماننىڭ يىتتۈرۈپ قويغان نەرسىسىدۇر، ئۇنى نەدىن تاپسا ئېلىشقا ئەڭ ھەقلىقتۇر دېگەن. ئەرەب تىلىدىكى ھېكمەت سۆزى توغرا ئىش، توغرا سۆز ۋە پايدىلىق ئىلىم دېگەن مەنىلەرنى بىلدۈرىدۇ. مۇسۇلمانلار ئىنسانىيەتكە پايدىلىق بولغان ھەر قانداق ئىلىممەرىپەتنى، ھۈنەركەسىپنى ۋە توغرا ئىشلارنى نەدە بولسا تېپىپ ئۆگىنىشكە ۋە قىلىشقا بۇيرۇلغان.2. بالىلاردىكى ئۆزى مەنسۇپ بولغان دىندىن يىراقلىشىش، ئۆز ۋەتىنىنى سۆيمەسلىك ۋە ئۆز مىللىتىگە مەنسۇپ بولۇشتىن ئۆزىنى قاچۇرۇش قاتارلىق روھىي ئىللەتلەرگە خاتىمە بېرىش يولىدا يېتەرلىك چارەتەدبىرلەرنى قوللىنىپ تىرىشچانلىق كۆرسىتىش.3. بالىلار ئارىلىشىدىغان، بىرگە ئوينايدىغان ۋە بىرگە ئوقۇيدىغان ياكى بىرگە ئىشلەيدىغان دوستلىرىنى كۆزىتىپ، بالىلارنى دىيانەتسىز، ئەخلاقسىز دوستلاردىن يىراق تۇتۇش لازىم. چۈنكى مۇنداق دوستلار بالىلارنى بۇزۇپ قويىدۇ.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇ مەنىنى ئىنتايىن ئېسىل بىر تەبىر بىلەن ئىپادىلەپ مۇنداق دېگەن: ياخشى دوست بىلەن يامان دوستنىڭ مىسالى ئىپار ساتقۇچى بىلەن تۆمۈرچىنىڭ مىسالىغا ئوخشايدۇ. ئىپار ساتقۇچىنىڭ يېنىغا بارسىڭىز، ئۇ سىزگە ئىپار بېرىدۇ، ياكى ئۇنىڭدىن سېتىۋالىسىز، ياكى ھېچ بولمىغاندا ئۇنىڭدىن ئىپارنىڭ خۇشبۇيىنى پۇرايسىز. تۆمۈرچىنىڭ يېنىغا بارسىڭىز، ئۇ باسقان كۆرەك كىيىمىڭىزنى كۆيدۈرۈپ قويىدۇ ياكى ئۇنىڭدىن بەتبۇي سېسىق پۇراقنى پۇرايسىز . ئەجدادلىرىمىزمۇ قازاننىڭ قېشىغا بارماڭ قارىسى يۇقار، ياماننىڭ قېشىغا بارماڭ بالاسى يۇقار دېگەن ھېكمەتنى قالدۇرۇش ئارقىلىق ئەۋلادلىرىنى يامان ئادەملەر بىلەن دوست بولۇشنىڭ خەتەرلىرىدىن ئاگاھلاندۇرۇپ كەلگەن.4. بالىلارغا ھاياتنى ئەسلى ماھىيىتى بويىچە توغرا چۈشەندۈرۈش.بەزى ئاتائانىلار بالىلارغا ياق دېيىشنى بىلمەيدۇ، نېمە سورىسا، ئۇنى ھازىرلاپ بېرىدۇ، ھەتتا چېكىدىن ئاشۇرۇۋېتىدۇ. مۇنداق قىلىش بالىلار ئۈچۈن زىيانلىق بولۇپ، ئۇلار نېمىنى خالىسام ئېرىشەلەيمەنغۇ دېگەن قانائەت بىلەن ئۆسۈپ يېتىلگەندىن كېيىن، ئۇلار ھاياتلىقنىڭ قىيىن سىناقلىرىغا دۇچ كەلگىنىدە ئاسانلا بەل قويۇپ بېرىپ، ئاددىي بىر قىيىنچىلىق ئالدىدا يېڭىلىپ قالىدۇ.شۇڭا بالىلارنى بەزىدە سورىغان نەرسىلىرىدىن ۋاقىتلىق مەھرۇم قىلىشمۇ تەربىيە ئۇسۇللىرىدىن بىرى سانىلىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن بالىلارغا ھاياتلىقنىڭ راھەت ۋە جاپالىرىنى، ئوڭايلىق ۋە قىيىنچىلىقلىرىنى كىچىكىدىن بىلدۈرۈپ مېڭىش كېرەك. قىسقىسى، بالىلارغا ھاياتلىقنىڭ رېئاللىقلىرىنى چۈشەندۈرۈش ۋە ھاياتلىققا توغرا مۇئامىلە قىلىشنى ئۆگىتىش كېرەك.5. قىزئوغۇل بالىلارنىڭ ھەر بىرىنى ھاياتلىقتا ئۆزلىرىگە مۇناسىپ مەسئۇلىيەتلەرنى ئۆتەشكە ئادەتلەندۈرۈش. چۈنكى، بالىلارنى ئاسراش باھانىسى بىلەن ئۇلارنى ئىشقا سالماسلىق ياكى ئۈستىگە مەسئۇلىيەت ئارتماسلىق بىر خاتالىقتۇر. بالىلارنى كېيىنچە، قىينىلىپ قالمىسۇن دېگەن ئاتائانا ئۇلارنى كىچىكىدىن مەسئۇلىيەتلەرنى ئادا قىلىشقا ئادەتلەندۈرۈشى لازىم.6. ئۇچۇر ۋاسىتىلىرىنىڭ سەلبىي تەرەپلىرىدىن ساقلىنىشنى ئۆگىتىش.بالىلارغا بۇ ماۋزۇدا ئەڭ دەسلەپ ئۆگىتىشكە تېگىشلىك بولغىنى ھالالھارام مەسىلىسىدۇر. ئۇلارغا كىچىكىدىنلا ھارامدىن قېچىش، تېلېۋىزوردىكى ئەخلاقسىز كۆرۈنۈشلەرگە، گېزىتژۇرناللاردىكى يېرىم يالىڭاچ رەسىملەرگە قارىماسلىق، ئەخلاقنى بۇزىدىغان مۇھەببەت ھېكايىلىرىنى ئوقۇماسلىق ھەققىدە ئالاھىدە تەربىيە بېرىپ، ئۇلارنىڭ مېڭىسىگە شۇنى سىڭدۈرۈش ۋە شۇنداق ئادەتلەندۈرۈش كېرەك.شۇ ئېنىقكى، بالىلارنى ئۇچۇر ۋاسىتىلىرىدىن ۋە تېلېۋىزور كۆرۈشتىن، ئىنتېرنېتقا كىرىشتىن مۇتلەق توسۇش ياخشى ئەمەس، ھەم توسقىلىمۇ بولمايدۇ. پەقەت بۇ نەرسىلەرنىڭ پايدىلىق تەرەپلىرىدىن پايدىلىنىپ، سەلبىي تەرەپلىرىدىن يىراق تۇرۇشنى ئۆگىتىش ئەڭ توغرىسىدۇر.7. بالىلارغا ۋاقىتنى قەدىرلەشنى، ئۆزلىرىنىڭ تالانتلىرىنى ئوتتۇرىغا چىقىرىشنى ۋە بوش ۋاقىتلىرىنى پايدىلىق ئىشلار بىلەن تولدۇرۇشنى ئۆگىتىش.ئەجدادلىرىمىز ساغلام تەندە ساپ ئەقىل دەپ توغرا ئېيتقان. بالىلارنى بوش ۋاقىتلىرىنى پايدىلىق تەنتەربىيە ئويۇنلىرى ۋە مەشىقلىرى بىلەن ئۆتكۈزۈشكە ئادەتلەندۈرۈش زۆرۈر. چۈنكى بالىلار ئۆزلىرىدىكى زاپاس ئېنېرگىيىنى سىرتقا چىقىرىشنى خالايدۇ. ئۇلار بۇ ئېنېرگىيىنى پايدىلىق ئىشلارغا چىقارمىغاندا، ھارام ئىشلارغا چىقىرىدىغان بولۇپ قېلىشى مۇمكىن. شۇڭا ئۇلار ھارامغا كۆزىنى ئېچىشتىن ئاۋۋال ئاتائانا ئۇلارنىڭ كۆزىنى ھالال ۋە پايدىلىق ئىشلارغا ئېچىشى لازىم.8. بالىلارنى ۋىجدانلىق، مەسئۇلىيەتچان قىلىپ تەربىيىلەش.بالىلار ئائىلىدە ئاتائانىسىنىڭ يۈرۈشتۇرۇشلىرىدىن تارتىپ ھاياجانلىنىش، ھېسسىياتقا كېلىش، سۆيۈنۈش، نەپرەتلىنىش، ئىچ ئاغرىتىشقا قەدەر پۈتۈن ئۆزگىرىشلىرىنى كۆزىتىدۇ ۋە ئەينەن تەقلىد قىلىشقا تىرىشىدۇ.شۇنىڭ بىلەن بالىلار ئاتائانىسىنىڭ ناھەقچىلىككە قارشى تۇرۇش، زالىملاردىن نەپرەتلىنىش، ئۈلگىلىك كىشىلەرنى ماختاش ۋە ئۇلارنى ھۆرمەتلەش، يوقسۇللارغا ئىچ ئاغرىتىش، توغرا سۆز قىلىش، ھەقىقەتنى قوغداش قاتارلىق بارچە خىسلەتلىرىنى ئۆگىنىدۇ ۋە شۇ بويىچە يېتىشىدۇ.ئاتائانىلار ياخشى ئىش ۋە ياخشى سۆز قىلىشتا بالىلىرىغا ئۈلگە بولۇش بىلەن بىرگە، ئۇلارغا ۋىجدانىي دەرسلەرنى بېرىپ، ئالدى بىلەن ئاللاھ تائالادىن قورقۇشنى، ناھەقچىلىككە قارشى تۇرۇشنى، ھەقنى دادىل سۆزلەشنى، يوقسۇللارغا ۋە يېتىملەرگە ھېسداشلىق قىلىشنى، قولىدىن كەلسە ياردەم قىلىشنى سۆز بىلەن ۋە ئىبرەتلىك قىسسىلەرنى ئوقۇپ بېرىش بىلەن ئۆگىتىشى لازىم. شۇنداق قىلغاندىلا، بالىلارنى ۋىجدانلىق ۋە مەسئۇلىيەتچان قىلىپ يېتىشتۈرۈپ چىققىلى بولىدۇ.
|
ن.نازاربايەۆ ەۋرازيالىق وداققا قاتەردىڭ ٴتونىپ تۇرعانىن ايتتى ەاەو22 جەلتوقسان 2014، 08:22ن.نازاربايەۆ ەۋرازيالىق وداققا قاتەردىڭ ٴتونىپ تۇرعانىن ايتتى22 جەلتوقسان 2014, 08:22 571 0استانا. 22 جەلتوقسان. . كەشە قازاقستاندىق باق وكىلدەرىمەن كەزدەسكەن مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ كەلەر جىلى ىسكە قوسىلاتىن ەۋرازيالىق وداققا ٴقاۋىپ ٴتونىپ تۇرعانىن ايتتى.وتكەن جىلدىڭ تاريحىنا جازىلىپ جاتسا دا، قاربالاستا كەيبىر وقيعالار ۇمىتىلىپ جاتقانداي كۇي كەشەسىڭ. ٴبارىبىر ماڭىزدى وقيعالار ورىن الدى. استانادا ٴبىز ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋ جونىندەگى كەلىسىمشارتقا قول قويدىق. بۇل يدەيانى 20 جىل بۇرىن ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ايتقان بولاتىنمىن. شىنىن ايتايىن، داعدارىسقا بايلانىستى بۇگىندە وداق ۇلكەن قاۋىپقاتەرلەرگە ۇشىراپ وتىر، دەدى ەلباسى.مەملەكەت باسشىسى، وداقتىڭ قۇرىلۋى كەڭەس ۇكىمەتىنە قايتىپ ورالۋ ەمەس ەكەنىن تاعى قاداپ ايتتى.تاۋەلسىزدىگىمىزدەن ايىرىلىپ، جاڭا كەڭەس وداعى قۇرىلىپ جاتىر دەگەن سوزدەر ايتىلدى، ايتىلا دا بەرەدى. بوس ساندىراق. كەڭەس وداعىن قۇرعىسى كەلەتىندەردە ٴتىپتى، مي جوق. ٴبىز بۇدان باياعىدااق كەتكەنبىز، ٴقايتىپ ورالۋ مۇمكىن ەمەس. ول كەزدە ورتاق ماركسلەنين يدەولوگياسى بولدى. ول كەلمەسكە كەتتى. ۋىسىندا ۇستاعان كوممۋنيستىك پارتيا بولدى، ونىڭ دا عۇمىرى تاريح قويناۋىندا. ٴبىرىڭعاي ەكونوميكالىق اعزا بولدى، ەندى ول جوق. جاڭا بۋىن ٴوسىپ شىقتى سودان بەرى. كوشەدەگى وقۋشىدان ٴقازىر سۇراڭىز، ماركس دەگەن كىم، لەنين دەگەن كىم دەپ. ونى سۇراپ تا كەرەك ەمەس، سەبەبى ٴتىپتى جاڭا بۋىن قالىپتاسىپ ۇلگەردى، دەدى پرەزيدەنت.ەلباسىنىڭ ايتۋىنشا، ەاەو ەلدەرى اراسىندا تاۋار اينالىمى 40 پايىزعا وسكەن.قازىرگى جاعدايلارعا بايلانىستى ونىڭ دەڭگەيى تۇسەتىنى انىق. سەبەبى، بارشا الەمنىڭ ەكونوميكاسى تۇسۋدە. اقشا جاعىنان قىسىلتاياڭ كورۋدە. ٴبىراق تاۋار الماسۋ جانە بىرلەسكەن كاسىپورىندار قۇرۋ جاعىنان ٴبىز وڭ كورسەتكىشتەر كورىپ وتىرعانىمىز انىق. سەبەبى، شەكارا اشىق، ادامداردىڭ بارىسكەلىسى كوبەيەدى، پويىزدار مەن جۇكتەر ەشبىر تەكسەرۋسىز وتۋدە. ياعني، كەڭىستىگىمىز ٴۇش مەملەكەتكە كەڭەيدى. ەكونوميكا قالپىنا كەلەدى جانە ٴبىزدىڭ يگىلىگىمىزگە جۇمىس جاسايدى، دەدى ن.نازاربايەۆ.
|
دا اۋىل شارۋاشىلىعىن سۋبسيديالاۋ ماسەلەلەرى قارالدىتىڭايتقىشتار ءوندىرۋ، جەمءشوپ ساتىپ الۋدى سۋبسيديالاۋ، وتاندىق اگروحيميانىڭ جايكۇيى جانە باسقا دا وزەكتى ماسەلەلەر پارتياسى جانىنداعى اگرارلىق سەكتوردى دامىتۋ جونىندەگى رەسپۋبليكالىق قوعامدىق كەڭەستىڭ وتىرىسىندا تالقىلاندى، دەپ حابارلايدى ..كەڭەس مۇشەسى يارالي حاليلوۆ شارۋالاردى سۋبسيديالاۋدىڭ قازىرگى جۇيەسىنىڭ اشىقتىعى كۇمان تۋدىراتىنىن العا تارتتى. ماسەلەن، ەگەر قازاقستاندا بارلىعى 252 مىڭنان استام اۋىل شارۋاشىلىعى سۋبەكتىسى بولسا، سولاردىڭ 3،8ى عانا ارزانداتىلعان باعامەن وسىمدىكتەردى قورعاۋ قۇرالدارىن، 6ى عانا تىڭايتقىشتار العان.بۇل قولدانىستاعى سۋبسيديالاۋ ءتارتىبىنىڭ تيىمسىزدىگىن كورسەتەدى. قارجىلىق قولداۋعا تەك تاڭداۋلىلار عانا قول جەتكىزە الاتىنداي كورىنەدى. اقشانى اركىمنىڭ قولىنا ۇستاتا سالۋعا بولمايدى. ءوندىرىس فاكتورلارىن جەتكىزۋشىلەرگە، ياعني فەرمەرلەر تۇقىم، جابدىق ساتىپ العاندارعا تىكەلەي تولەۋ كەرەك. سۋبسيديالاردى كىم جانە قالاي العانىن باقىلاۋ وڭايىراق بولادى، دەدى يارالي حاليلوۆ.تىڭايتقىشتاردى سۋبسيديالاۋ سالاسىندا دا ايتارلىقتاي قيىندىقتار بارشىلىق. ويتكەنى سۋبسيديالاۋ ءتارتىبى جىل سايىن جانە ءدال كوكتەمگى ەگىس جۇمىستارى كەزىندە وزگەرەدى. وسىلايشا، فەرمەرلەر تىڭايتقىشتى قازاقستاندىق وندىرۋشىلەردەن ساتىپ الا الماي قالادى. سوسىن ولار شەت ەلدىكىن الادى نەمەسە تىڭايتقىشقا جارىماي، ونى از مولشەردە پايدالانادى. قازاقستاندىق حيميا ونەركاسىبى وداعىنىڭ باسشىسى مۇقاش ەسكەندىروۆتىڭ ايتۋىنشا، وتكەن جىلى مينەرالدى تىڭايتقىشتارعا بەرىلەتىن سۋبسيديانىڭ جالپى كولەمى 27،8 ملرد. تەڭگەنى قۇراعان. بىراق، بۇل اقشانىڭ باسىم بولىگى شەتەلگە كەتكەن.وتاندىق مينەرالدىق تىڭايتقىشتاردى وندىرۋشىلەردىڭ ۇلەسىنە بارلىق سۋبسيديالاۋ كولەمىنىڭ 48ى عانا تيەسىلى. وسى ماقساتقا بولىنگەن بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ جارتىسىنان كوبى، ال بۇل شامامەن 14،5 ملرد. تەڭگە وزبەك جانە رەسەيلىك زاۋىتتارعا كەتتى، دەدى مۇقاش ەسكەندىروۆ.وسى نارىقتا ءتارتىپ ورناتۋ ءۇشىن كەڭەس توراعاسى، ءماجىلىس دەپۋتاتى بەرىك وسپانوۆ وندىرۋشىلەرگە ءوز قويمالارىنىڭ بولۋىن مىندەتتەۋدى ۇسىندى. ونىڭ پىكىرىنشە، بۇل كونترافاكتىلىك ونىمدەرمەن كۇرەسۋگە مۇمكىندىك بەرىپ قانا قويماي، وتاندىق تىڭايتقىشتارعا دەگەن سۇرانىستى ارتتىرادى.ءوندىرۋشى زاۋىتتاردى وڭىرلەردە ءوز قويمالارىن سالۋعا مىندەتتەۋ كەرەك. سوندا مەملەكەتتىڭ سۋبسيديالارى شىعۋ تەگى مەن ساپاسى كۇمان تۋعىزاتىن يمپورتتىق ونىمگە جۇمسالمايدى. ەگەر شەتەلدىك ءوندىرۋشىنىڭ ۋاكىلەتتى وكىلى، قازاقستان اۋماعىندا مامانداندىرىلعان قويمالارى بولماسا، وندا فەرمەرلەرگە ولاردىڭ تىڭايتقىشتارىن ساتىپ الۋعا سۋبسيديا بەرۋگە بولمايدى، دەدى بەرىك وسپانوۆ.كەڭەس مۇشەلەرى ماڭعىستاۋ جانە قىزىلوردا وبلىستارىنداعى مال شىعىنىنا قاتىستى جاعدايدى جەكە تالقىلادى. اۋىل شارۋاشىلىعى ءبىرىنشى ۆيتسەءمينيسترى ايداربەك ساپاروۆتىڭ اقپاراتى بويىنشا، ماڭعىستاۋ وبلىسىنا 1733 توننا ارپانىڭ 637 تونناسى تومەندەتىلگەن باعامەن جەتكىزىلگەن. ال وبلىستىق بيۋدجەتتەن جەم ساتىپ الۋعا 204 ملن. تەڭگە ءبولىندى. قىزىلوردا وبلىسىنا 1400 توننادان استام ءشوپ جونەلتىلىپ، ازىقت ۇلىك كەلىسىم شارت كورپوراتسياسى ۇك اقمەن بەكىتىلگەن باعا بويىنشا 490 توننا ارپا ساتىپ الۋ تۋرالى كەلىسىمشارت جاسالعان.كەڭەس توراعاسى بەرىك وسپانوۆ وسىنداي جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن، فەرمەرلەردى قولجەتىمدى باعادا ۋاقىتىلى جەمشوپپەن قامتاماسىز ەتەتىن جەمءشوپ قورى قۇرىلۋى ءتيىس دەگەندى ەرەكشە اتاپ ءوتتى. بۇدان باسقا، سالالىق ۆەدومستۆو اگروساقتاندىرۋ قۇرالدارىن ەنگىزۋ مۇمكىندىگىن زەردەلەۋى ءتيىس.وتىرىس قورىتىندىسى بويىنشا اگرارلىق كەڭەس اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە بىرقاتار ۇسىنىستار بەردى. اتاپ ايتقاندا، جەمءشوپ ءوندىرۋ، تەحنيكا ساتىپ الۋ، سونداياق وتاندىق تۇقىم ءوندىرۋ جانە يمپورتتىق تۇقىم ساتىپ الۋ كولەمىنە تالداۋ جاساۋ باعىتىندا سوڭعى 5 جىلداعى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنا ەگجەيتەگجەيلى تالداۋ جۇرگىزۋ. بۇدان باسقا، مينيسترلىككە سۋبسيديالاردى تىكەلەي زاۋىتتارعا جىبەرۋ ارقىلى تىڭايتقىشتاردىڭ 3 جىلعا ارنالعان بىرىڭعاي قۇنىن بەلگىلەۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋ قاجەت.
|
توپ10: ەلىمىزدىڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەرى انىقتالدى10 جەلتوقسان 2019, 15:42 970 0 ءبىلىم انار لەپەسوۆابيىل ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى رەيتينگىندە كوش باستاعان ۇزدىك 10 ۋنيۆەرسيتەت انىقتالدى.اتامەكەن ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى ەكى جىل قاتارىنان قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مەن ەڭبەك رەسۋرستارىن دامىتۋ ورتالىعى اقمەن بىرلەسەپ، وتاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنا تاۋەلسىز باعالاۋ جۇرگىزىپ كەلەدى. بۇگىن ەلوردادا سول رەيتينگىنىڭ ناتيجەسى جاريالاندى.ۇزدىك وندىقتىق قاتارىنا كيمەپ ۋنيۆەرسيتەت، كازگيۋ ۋنيۆەرسيتەتى، حالىقارالىق اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ۋنيۆەرسيتەتى، سۇلەيمان دەميرەل ۋنيۆەرسيتەتى، قوستاناي مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى، قازاقستانبريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى، م. قوزىباەۆ اتىنداعى سولتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ كورپوراتسياسى، الماتى ەنەرگەتيكا جانە بايلانىس ۋنيۆەرسيتەتى، ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى ەندى.بۇل جوعارى وقۋ ورىندارى قاتىسقان رەيتينگتەردە جاقسى ورىنداردان كورىندى. 2019 جىلدىڭ رەيتينگىندە ولاردىڭ كوشباسشىلىق ۇلەسى ايتارلىقتاي جوعارى بولدى. بۇل وقۋ ورىندارىندا جىل سايىن تۇلەكتەردى دايارلاۋ جاقسى دەڭگەيدە، دەدى ولجاس ورداباەۆ.3 كۇن بۇرىن الماتى اكىمدىگى قالاداعى كوروناۆيرۋس وشاقتارىنىڭ جاڭا ءتىزىمىن جاريالادى3 كۇن بۇرىن : ەرىكتىلەر جۇمىسى ۋاقىتشا توقتادى3 كۇن بۇرىن الەۋمەتتىك تولەم: 42 500 تەڭگەنى الۋدىڭ ءتارتىبى ءتۇسىندىرىلدى3 كۇن بۇرىن ەكى جاسار ءبۇلدىرشىن كوروناۆيرۋستان ەمدەلىپ شىقتى3 كۇن بۇرىن ءساۋىر ايىندا اۋا رايى قانداي بولادى؟3 كۇن بۇرىن كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 369 ادامعا جەتتى3 كۇن بۇرىن الەۋمەتتىكمادەني دامۋ كوميتەتىنىڭ جاڭا توراعاسى سايلاندى3 كۇن بۇرىن قازاقستاننىڭ 4 وڭىرىندە تاعى 15 ادام كوروناۆيرۋس جۇقتىردى
|
يانفون ۋە باشقا ئالاقىلىشىش قوراللىرى ئاللاھ تائالا ئاتا قىلغان نېمەت بولۇپ، ئىنسانلارنىڭ ھاياتىدا كۆپلىگەن قولايلىقلارغا ۋەسىلە بولۇپ كەلمەكتە. يانفوننى ئىنسانىي ئېھتىياجلار ۋە يوللۇق مەقسەتلەر ئۈچۈن ئىشلىتىش نېمەت بولسا، ئۇنى غەيۋەت قىلىش، سۇخەنچىلىك قىلىش، پىتنە تېرىش، چېقىمچىلىق قىلىش ئۈچۈن ئىشلىتىش ئاپەتتۇر.ئىنسانلارنىڭ يانفون ئىشلىتىشى ھەققىدىكى سانلىق مەلۇماتلار ئاياللارنىڭ يانفون ئىشلىتىش نىسبىتى ئەرلەرگە قارىغاندا ئىنتايىن يۇقىرى ئىكەنلىكىنى تەكىتلەيدۇ. جەنۇبى كۇرىيەدە ئېلىپ بېرىلغان تەتقىقاتتا كۈنلۈكى ئالتە سائەت يانفون ئىشلىتىدىغان ئاياللارنىڭ نىسبىتى 22.9 بولۇپ، ئەرلەرنىڭ نىسبىتى 10.8 چىققان. دېمەك، ئاياللارنىڭ يانفون ئىشلىتىش نىسبىتى ئەرلەرنىڭكىدىن بىر ھەسسىدىن كۆپرەك چىققان. تەتقىقاتلار ئىجتىمائىي ئۇچۇر ۋاسىتىلىرىدىمۇ ئاياللارنىڭ ئەرلەردىن كۆپ ئىكەنلىكى، ھەتتا بەزى ئاياللارنىڭ ئىجتىمائىي ئۇچۇر ۋاسىتىلىرىنى ئۆزىنىڭ تەن ساقلىقىغا زىيان يەتكۈزۈش، ئەقلىنى زەئىپلەشتۈرۈش دەرىجىسىدە كۆپ ئىشلىتىدىغانلىقىنى يەكۈنلىدى.رەسمىي بولمىغان تەتقىقاتلار، ئاياللارنىڭ يانفوننى غەيۋەت، شىكايەت ۋە سۇخەنچىلىك قىلىش ئۈچۈن كۆپرەك ئىشلىتىدىغانلىقىنى يەكۈنلىدى. بىزدە ئايالنىڭ مەزھىپى يوق دەيدىغان گەپ بار. ئىسلام دىنىمىزدا قىزلارنى دىيانەتلىك ۋە ئەخلاقلىق كىشىلەرگە ياتلىق قىلىش قاتتىق تەۋسىيە قىلىنىدۇ. چۈنكى دىيانەتلىك ۋە ئەخلاقلىق ئەر ئايالىنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىك سائادىتى ئۈچۈن ياردەمچى بولىدۇ، ئۇنى ياخشى ئەمەللەرنى، پايدىلىق سۆزلەرنى قىلىشقا رىغبەتلەندۈرۈپ، يامان ئىشلاردىن، ناچار ئەخلاقتىن تۇسىدۇ. شۇنداق قىلىپ، ئۇلار بىربىرىنى تولۇقلىغان ھالدا سائادەت ئىچىدە ھايات كەچۈرىدۇ. شۇڭا، ئەر دىيانەتلىك ۋە ئەخلاقلىق بولسا، ئايالىنى ئۇنىڭ دىيانىتىگە ۋە ئەخلاقىغا زىيان يەتكۈزىدىغان غەيۋەت، شىكايەت، سۇخەنچىلىك قاتارلىق ئىللەتلەردىن يىراق تۇتىدۇ ۋە ئۇنىڭ گۈزەل ئەخلاق دائىرىسىدە ئىش كۆرۈشىگە ياردەمچى بولىدۇ. ئەكسىچە بولغاندا، ئايالىنى توغرا يولغا سالالمايدۇ ۋە ئۇنىڭ دىيانىتىگە ۋە ئەخلاقىغا ياردەم قىلالمايدۇ.ئايالىنىڭ سائەتلەرچە غەيۋەت قىلىشىغا، سۇخەنچىلىك قىلىشقا قاراپ ئولتۇرىدىغان، ئۇنى توسمايدىغان ئەر ھەرگىز ياخشى ئەر ئەمەس. بۇنداق ئەر مۇكەممەل ئەر دېيىلمەيدۇ. ئىنسانىيەتنىڭ ئىپتىخارلىق ئۈلگىسى ھەزرىتى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام بىر كۈنى ئايالى ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ جامائەت توپى ئىچىدىكى بىر ئادەمگە قاراپ، بۇ ئادەم ھەجەپ پاكاركىنە دېگەن سۆزىگە قاتتىق ئاچچىقلىنىپ: سىز ئۇنىڭ غەيۋىتىنى قىلدىڭىز، سىز شۇنداق بىر يامان گەپنى قىلدىڭىزكى، ئۇ گەپنى دېڭىزغا تاشلىسا، دېڭىزنى بۇلغىۋەتكەن بولاتتى دېگەن. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا ئىمانى بار ھەرقانداق ئادەمنىڭ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ گۈزەل ئەخلاقىنى ئۆگىنىشى، ئۆزىنىڭ ئىبادەتلىرى، ئەخلاقى ۋە ئىستىقامىتى بىلەن كۇپايىلىنىپ قالماي، ئايالىنىڭ، پەرزەنتلىرىنىڭ گەپ سۆزلىرىگە، يۈرۈشتۇرۇشلىرىغا، ئىبادەتلىرىگە دىققەت قىلىشى، ئۇلارنىڭ نۇقسانلىرىنى تولۇقلىشى، كەمچىلىكلىرىگە تۈزىتىش بېرىشى ۋە ئۇلارنىڭ ئىشلىرىدىن مەسئۇل بولۇشى لازىم.ئېغىزدىن چىققان ھەربىر سۆزنىڭ ئاللاھ تائالانىڭ دەرگاھىدا ھېسابى بار. بەزىدە بىر كەلىمە سۆز جەننەتكە كىرىشكە ۋەسىلە بولۇپ قالسا، بەزىدە بىرەر ئېغىز سۆز دوزاخ ئەھلى بولۇپ قېلىشقا سەۋەب بولۇپ قالىدۇ. سۆزنىڭ مەسئۇلىيىتى ۋە سورىقى بار. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئىنسان ھېچ ۋەقەسى يوق دەپ ئويلاپ بىرەر سۆزنى قىلىپ تاشلايدۇ، ئەمما بۇ سۆز ئۇنىڭ يەتمىش يىل دوزاختا قېلىشىغا سەۋەب بولۇپ قالىدۇ دېگەن.ئەرنىڭ ئايالىنى توغرا ئىشلارغا ۋە گۈزەل ئەخلاققا يېتەكلەش ۋەزىپىسى بار، ئۇنى غەيۋەت ۋە سۇخەنچىلىكتىن توسۇش مەسئۇلىيىتى بار. ئەر ئەگەر ئۆزىنىڭ ئەرلىك ۋەزىپىسىنى ۋە مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىسا، بۇنىڭ زىيىنى ئەرئايال بىلەنلا توختاپ قالمايدۇ، بەلكى پەرزەنتلىرىنىڭ ئەخلاقىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ، پەرزەنتلىرىنىڭ بىپەرۋا، مەسئۇلىيەتسىز، غەيۋەتچى ۋە شىكايەتچى بولۇپ يېتىشىپ چىقىشىغا سەۋەبچى بولىدۇ. چۈنكى پەرزەنتلەر ئاتائانىنىڭ سۆز بىلەن قىلغان تەربىيەسىنى ئەمەس، ئۇلارنىڭ يۈرۈش تۇرۇشىنى، گەپسۆزلىرىنى ۋە مۇئامىلىسىنى ئۆگىنىدۇ.غەيۋەت قىلىش بىراۋنىڭ گۆشىنى يېگەندىنمۇ بەك يىرگىنىشلىك، ئاللاھ تائالاغا ئەڭ يامان كۆرىلىدىغان، خەتىرى ئىنتايىن چوڭ بولغان ئېغىر گۇناھتۇر. نۇرغۇن ئاياللار، ھەتتا ئەرلەرمۇ غەيۋەتنىڭ بۇ قەدەر خەتەرلىك ئىللەت ئىكەنلىكىنى ھېس قىلماسلىقى مۇمكىن. گەپ قىلىماق ئوڭاي، ئەمما ئۇنىڭ ھېسابىنى بەرمەك قىيىن. سۆز ئېغىزدىن چىقماستا ئادەم ئۇنى باشقۇرغان بىلەن، ئېغىزدىن چىقىپ كەتكەن سۆز ئادەمنى باشقۇرىدۇ. جۈملىدىن غەيۋەت، شىكايەتمۇ ئېغىز ياكى يېزىق ئارقىلىق تارايدىغان بۇزغۇنچىلىق خاراكتېرىدىكى سۆز چۆچەك، ئىغۋا، پىتنە پاسات بولۇپ، ئۇ ئىنسانىيەت دۇنياسىنى بۇلغاپ، مەنىۋىيەتنى زەھەرلەيدىغان ئالۋاستى ماھىيەتلىك كېسەل مەنىۋى راكتۇر.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام غەيۋەتنى تونۇشتۇرۇش، ئۇنىڭدىن توسۇش ۋە ئۇنىڭ يامانلىقىنى بايان قىلىش ئۈچۈن بىر كۈنى ساھابىلەردىن: غەيۋەتنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلەمسىلەر؟ دەپ سورايدۇ. ساھابىلەر: ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ پەيغەمبىرى ياخشىراق بىلىدۇ دېيىشىدۇ. شۇ ۋاقىتتا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇلارغا: غەيۋەت دېگەن بىراۋ ھەققىدە يامان كۆرىدىغان سۆزلەرنى قىلىشتۇر دەيدۇ. ساھابىلەردىن بىرى ئورنىدىن تۇرۇپ، بىراۋ ھەققىدە ئېيتقانلىرىم راست بولسىچۇ؟ دەپ سورايدۇ. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇنىڭغا جاۋاب بېرىپ: ئۇنىڭ ھەققىدە ئېيتقانلىرىڭ راست بولسا، ئۇنىڭ غەيۋىتىنى قىلغان بولىسەن، ناۋادا ئۇنىڭ ھەققىدە ئېيتقانلىرىڭ يالغان بولسا، ئۇنىڭغا قارا چاپلىغان بولىسەن دەيدۇ.بىراۋنىڭ چىراي شەكلى، قىياپىتى، نەسەبى، مىللىتى، ئەخلاقى، يۈرۈش تۇرۇشى ۋە ئۇنىڭ ئۆزىگە مۇناسىۋەتلىك بولغان ھەرقانداق نەرسە ھەققىدە ئېيتىلغان يامان سۆزلەر غەيۋەت كاتېگورىيەسىگە كىرىدۇ.ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە: وَلَا يَغْتَبْ بَّعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيْهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوْهُ وَاتَّقُوْا اللَّهَ يەنى بىر بىرىڭلارنىڭ غەيۋىتىنى قىلماڭلار، سىلەرنىڭ بىرىڭلار ئۆلگەن قېرىندىشىنىڭ گۆشىنى يېيىشنى ياقتۇرامدۇ؟ ئۇنى ئەلۋەتتە يامان كۆرىسىلەر. ئۇنداقتا ئاللاھتىن قورقۇڭلار دەپ تەۋسىيە قىلغان. بۇ ئايەتتە غەيۋەت قىلىشنىڭ گۇناھىنىڭ ئېغىرلىقى بىراۋنىڭ گۆشىنى يېگەنگە ئوخشىتىلغان. ئەھۋال بۇنداق ئىكەن، ئىنسان پايدىسىز گەپ سۆزدىن، خۇسۇسەن غەيۋەت شىكايەتتىن ساقلىنىشى، سۆز قىلىشتا سەمىمىي، ئېھتىياتچان بولۇپ، ئېغىزىدىن چىقىۋاتقان ھەر بىر سۆزنىڭ ئەدەپلىك، ئىلمىي يوسۇندا بولۇشىغا ئېتىبار بېرىشى، قىلسىمۇ، قىلمىسىمۇ بولىدىغان ئارتۇق سۆزلەرنى قىلماسلىقى لازىم.بىر ھەدىستە: كىمكى بىراۋنىڭ ئەيىبىنى ئاچىدىكەن، ئاللاھ ئۇنىڭ ئەيىبىنى ئاچىدۇ. ئاللاھ ئەيىبىنى ئاچقان ئادەمنى ئۇ ئادەمنىڭ ئۆيىدىلا رەسۋا قىلىدۇ دېيىلگەن.
|
شي جينپيڭ كولومبيانىڭ پرەزيدەنتى دۋكەمەن كەڭەس وتكىزدىحالىق تورابىشي جينپيڭ كولومبيانىڭ پرەزيدەنتى دۋكەمەن كەڭەس وتكىزدى2019.08.01 16:49 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىحالىق گازەتى، 7 ايدىڭ 31 كۇنى، بەيجيڭ ءتىلشى جاۋ چىڭ. مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ 7 ايدىڭ 31 كۇنى حالىق سارايىندا كولومبيانىڭ پرەزيدەنتى دۋكەمەن كەڭەس وتكىزدى.شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: 40 جىلدىڭ الدىندا كولومبيا ۇكىمەتى جاعدايدى باعامداپ، جۇڭگومەن ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتۋ شەشىمىن جاسادى، پرەزيدەنت مىرزانىڭ اكەسى سول كەزدەگى ۇكىمەتتىڭ مۇشەسى بولاتىن، بۇل شەشىمدى باتىل قولداپ، ەكى ەل قاتىناسىنىڭ باستالۋىنا كۋا بولعان. بۇل كۇندە جۇڭگو مەن كولومبيانىڭ قاتىناسىن دامىتۋ مىندەتى ەكەۋىمىزگە جۇكتەلىپ وتىر. وسى رەت جۇڭگوعا ارنايى ساپارلاي كەلگەنىڭىز ءىس جۇزىندىك ارەكەتىڭىز ارقىلى جۇڭگو مەن كولومبيانىڭ ءداستۇرلى دوستىعى مەن ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىگىن تەرەڭدەتۋگە بەلسەنە كۇش سالعانىڭىزدى ايگىلەدى، مەن مۇنى ايرىقشا القايمىن. جۇڭگو كولومبيامەن ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتقانىنىڭ 40 جىلدىعى سىندى ماڭىزدى ءتۇيىندى ارقاۋ ەتىپ، بولاشاق دامۋ جوباسىن بىرگە جوبالاپ، ەكى ەل قاتىناسىنىڭ تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن ىلگەرىلەتۋدى قالايدى.
|
كەلەشەكتىڭ قوزعاۋشى كۇشى سانالاتىن جاستاردىڭ قاتىسۋىمەن ءوز ەلىڭدى تانى اتتى رەسپۋبليكالىق ەكسپەديتسيا باستالدى. مۇنداعى باستى ماقسات جاس وسكىنگە قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن تانىتىپ، تامىرىن تەرەڭنەن تارتقان اتا تاريحىمىزدى بويىنا دارىتۋ.رۋحانيات 04 جەلتوقسان، 2019ۇلتتىق مۋزەيدەگى ۇلى دالا شەرۋىورتالىق ازياداعى ەڭ ءىرى مادەنيەت وردالارىنىڭ ءبىرى سانالاتىن ۇلتتىق مۋزەيدىڭ قۇرىلعانىنا بيىل بەس جىل. بۇل ۋاقىت ارالىعىندا يگىلىكتى شارۋالاردىڭ ۇيىتقىسى بولعان رۋحاني ورتالىق تاريحي جانە عىلىمي ءمانى زور كوپتەگەن زەرتتەۋ جوبالارىمەن شۇعىلداناتىن دەربەس الاڭ رەتىندە تانىلىپ ۇلگەردى. وسى ورايدا وتكەن ۇلى دالا شەرۋى اتتى مۋزەيلەر شەرۋى ونەرسۇيەر قاۋىمنىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، كوڭىلدى دەمالىس سىيلادى.تۇركى الەمىنىڭ تۇعىرلى تۇلعاسىءتۇبى ءبىر تۇركى جۇرتىنىڭ ەرتەڭىن باياندى ەتۋ جولىندا ەلباسى باستاماشى بولىپ، ىرگە كوتەرگەن تۇركى كەڭەسى، تۇركپا، تۇركسوي، حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى سىندى قۇرىلىمدار بۇگىندە تابىستى جۇمىس اتقارىپ كەلەدى. وسى رەتتە حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىمەن بىرلەسىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنىن اتاپ ءوتۋ اياسىندا نۇرسۇلتان قالاسىندا تۇركى الەمىنىڭ تۇعىرلى تۇلعاسى اتتى تاعىلىمدى جيىن وتكىزدى.گرۋففالو ەرتەگىسى قازاق تىلىندەالەمنىڭ زاماناۋي كلاسسيكاسىنا اينالعان گرۋففالو ەرتەگىسى تۇڭعىش رەت قازاق تىلىنە اۋدارىلدى. ۇلىبريتانيانىڭ الماتىداعى مەكتەبىندە اتالعان كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتىپ، وقۋشىلاردىڭ قاتىسۋىمەن قازاق تىلىندە ازىرلەنگەن گرۋففالو قويىلىمى ساحنالاندى.رۋحانيات 29 قاراشا، 2019ەلباسى جانە مادەنيەتۇلتتىق مۋزەيدە تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ ۇسىنۋىمەن ەگەمەندىكتىڭ نەگىزىن قالاۋعا، ۇيلەسىمدى قوعام قۇرۋ مەن ۇلت تاريحىنىڭ جاڭا كەزەڭىندەگى ەلباسى ءرولىن ايقىندايتىن جاڭاشا كورمە اشىلدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنىنە ارنالعان ەلباسى جانە مادەنيەت كورمەسىندە كىتاپحانانىڭ مۇراعاتتىق ماتەريالدار جيناعى ءارتۇرلى جانرداعى 170تەن استام قۇجاتتى ەل نازارىنا ۇسىندى.ۇكىمەت 20 قاراشا، 2019نۇرسۇلتان قالاسىندا مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ءتىل ساياساتى كوميتەتى ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى ءتىلقازىنا ۇلتتىق عىلىميپراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن جاڭا ءالىپبي: ەملە، ادىستەمە جانە حالىقارالىق تاجىريبە تاقىرىبىندا رەسپۋبليكالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى. كونفەرەنتسيا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسىنىڭ بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلامالىق ماقالاسىندا كورسەتىلگەن مەملەكەتتىك ءتىل ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
|
26 قاڭتار 10:12مونرەال. قازاقپارات قازاقستاندىق كاسىپقوي بوكسشى باتىر جۇكەمبايەۆ كەزەكتى جەكپەجەگىندە جەڭىسكە جەتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.ريكي لاقاپ اتتى مەكسيكالىق ريكاردو لاراعا قارسى 227، 10 ايقاس كانادانىڭ مونرەال قالاسىندا ارەناسىندا ءوتتى.ونى حابار ارناسى تىكەلەي ەفيردەن كورسەتتى.باتىر جۇكەمبايەۆ ءبىرىنشى راۋدتاناق بەلسەندى ايقاسقا كىرىستى. ال ەكىنشى راۋندتا وپپونەنتىن ەكى رەت اۋىر نوكداۋنعا ءتۇسىردى. وسىدان كەيىن مەكسيكالىق بوكسشىنىڭ وكىلدەرى جەكپەجەكتى جالعاستىرۋدان باس تارتتى. تورەشىلەردىڭ ءبىراۋىزدى شەشىمىمەن جەڭىستى قازاق بوكسشىسىنا بەردى.وسىلايشا، ب. جۇكەمبايەۆ كاسىپقوي بوكستاعى 18كەزدەسۋىن 18 جەڭىسپەن اياقتادى. ونىڭ 14 ىندە قارسىلاسىن نوكاۋتقا جىبەرگەن.ايتا كەتسەك، اۋەلدە جۇكەمبايەۆتىڭ چەمپيونى ارگەنتينالىق ماكسيميليانو ريكاردو ۆەرونعا 1231، 4 ك و قارسى ايقاساتىنى جاريالانعان ەدى. الايدا بۇل شەشىم اياق استىنان اۋىستىرىلىپ، وپپونەنت رەتىندە ريكاردو لارا بەلگىلەندى.باتىر سوڭعى رەت رينگكە 2019جىلدىڭ قىركۇيەگىندە كانادادا شىققان بولاتىن. وندا تورەشىلەردىڭ ءبىراۋىزدى شەشىمىمەن جەڭىسكە جەتتى. حالىقارالىق بوكس ۇيىمىنىڭ رەيتينگىندە ول ءوز سالماعىندا 11ورىندا تۇر.
|
ئامېرىكا پرېزىدېنتى باراك ئوباما كۆچمەنلەر ئىسلاھات سىياسىتىنى خەلققە جاكارلايدۇ ئۇيغۇرئامېرىكا پرېزىدېنتى باراك ئوباما پەيشەنبە كۈنى ئاخشام تېلېۋىزوردا نۇتۇق سۆزلەپ، كۆچمەنلەر ئىسلاھات سىياسىتىنى جاكارلايدۇ.ئامېرىكا ئاۋازىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئەگەر ئوبامانىڭ پىلانى مەجلىستە قوبۇل قىلىنغان تەقدىردە، ئامېرىكىدا قانۇنسىز تۇرۇۋاتقان 5 مىليون كىشى چېگرادىن قوغلاپ چىقىرىلىش خەۋپىدىن قۇتۇلۇپ قالىدىكەن. يېڭى ئىسلاھات پىلانى بويىچە، ئامېرىكا چېگرالىرىنىڭ بىخەتەرلىك تەدبىرلىرى چىڭىتىلىش بىلەن بىرگە، بالا ۋاقتىدا ئامېرىكىغا ئەكەپ قويۇلغان بالىلارغا بېرىلىدىغان ياردەم ئاشۇرۇلىدىكەن.بىراق، ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسىدە كۆپ سانلىقنى ئىگىلەيدىغان جۇمھۇرىيەتچىلەر بولسا مەزكۇر قانۇن لايىھىسىنى قوبۇل قىلمايدىغانلىقىنى جاكارلىدى. بۇنىڭغا قارشى پرېزىدېنت ئوبامامۇ بۇنى قوبۇل قىلدۇرۇش ئۈچۈن ئالاھىدە ئەھۋاللاردا ئىشلىتىدىغان پرېزىدېنتلىق ئىجرائىي ھوقۇقىنى ئىشقا سالىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. بەزى جۇمھۇرىيەتچى ئەزالار پرېزىدېنت ئوبامانىڭ بۇ ھوقۇقىنى ئىشلىتىشىگە قارشى چىقماقتا.ئوباما بۇ ئاخشام تېلېۋىزوردا خەلققە قىلىدىغان نۇتقىدىن كېيىن، لاس ۋېگاس شەھىرىدىكى بىر ئوتتۇرا مەكتەپنى زىيارەت قىلىدۇ. ئۇ ئىككى يىل ئاۋۋال ئۆزىنىڭ كۆچمەنلەر سىياسىتى ئىسلاھاتىنى مۇشۇ يەردە ئېلان قىلغان. لاس ۋېگاس شەھىرى قاراشلىق بولغان نېۋادا شتاتى بولسا ئامېرىكىدىكى قانۇنسىز كۆچمەنلەر سانى ئەڭ كۆپ شتات ھېسابلىنىدۇ.
|
ھاياتنىڭ مەنىسىنى چۈشىنىش نېمە ئىشقا يارايدۇ؟ ئۇيغۇر تەتقىقات ئىنىستىتۇتىمەن كىم؟ بۇ ھاياتتا نېمىلەرنى قىلىشىم كېرەك؟ ھاياتنىڭ مەنىسى ۋە غايىسى نېمە؟ ئىنسانلار ئەلمىساقتىن بېرى بۇ سوئاللار ئۈستىدە ئويلىنىپ كەلمەكتە. ھەر ئەۋلاد كىشىلىرىنىڭ يېڭى جاۋابلارغا ئېھتىياجى بار چۈنكى نېمىنى بىلىپ نېمىنى بىلمەيدىغانلىقىمىز توختاۋسىز ئۆزگىرىپ بارماقتا. بىلىم، ئىلاھ، سىياسەت ۋە دىن توغرۇلۇق بىلگەنلىرىمىز ۋە بىلمەيدىغانلىرىمىزنى نەزەردە تۇتقىنىمىزدا، كۈنىمىزدە بىز بېرەلەيدىغان ئەڭ توغرا جاۋابلار قايسىلار؟ئىنسانلار قانداقراق جاۋابلارنى كۈتىدۇ؟ ئىنسانلار ھاياتنىڭ مەنىسى ۋە غايىسى ئۈستىدە ئويلانغاندا، داۋاملىق بىر ھېكايە ئاڭلاشنى ئارزۇ قىلىدۇ. ئىنسانلار سانلىق مەلۇماتلار ۋە گىرافىكلاردىن بەكرەك ھېكايىلەرنى چۆرىدىگەن ھالدا تەپەككۇر قىلىدىغان، كائىناتنىڭ ئىجابىي ۋە سەلبىي پېرسوناژلار بىلەن، توقۇنۇش ۋە چارىلەر بىلەن، جىددىيلىك ۋە خاتىرجەملىك بىلەن تولغان ھېكايىگە ئوخشاش ھەرىكەت قىلىدىغانلىقىغا ئىشىنىدىغان مەخلۇقتۇر. يەنى ئىنسانلار سانلىقمەلۇماتلارغا ئەمەس ھېكايە ئاڭلاشقا بەكرەك مايىل كېلىدۇ. ھاياتىمىزنىڭ مەنىسى ۋە غايىسى ئۈستىدە ئويلانغان ۋاقتىمىزدا، ھەقىقەتنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى ۋە ئۆزىمىزنىڭ بۇ دۇنيادىكى رولىنى ئىزاھلىيالايدىغان ھېكايە بولۇشنى ئارزۇ قىلىمىز. بۇ رول بىزنى ئۆزىمىزدىن تېخىمۇ چوڭ بىر نەرسىنىڭ بىر قىسمى قىلىپ بارلىق تەجرىبە، ئىشھەرىكەت ۋە ئارزۇئىستەكلىرىمىزنى قىممەتكە ئىگە قىلىدۇ.مىڭلارچە يىلدىن بۇيان ئەندىشە ئىچىدىكى مىليونلارچە ئىنسانغا ئاڭلىتىپ كېلىنگەن مەشھۇر ھېكايىلەردىن بىرىدە، ھەممىمىزنىڭ بارلىق مەۋجۇداتنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ۋە بىربىرىگە باغلايدىغان ئەبەدىي كۈچنىڭ پارچىسى ئىكەنلىكى سۆزلىنىدۇ. ھەر بىر جانلىقنىڭ بۇ كائىناتتا ئۆزىگە خاس ئالاھىدىلىكى ۋە رولى بار، ھاياتنىڭ مەنىسى ۋە غايىسىنى بىلىش، بىزگە خاس بولغان روللارنى چۈشىنىش ۋە ياخشى ھايات كەچۈرۈشمۇ بۇ رولنى ئادا قىلىشقا باغلىقتۇر.ھىندى داستانى باۋاۋاد گىتادا قەھرىمان ۋە قورقماس خان ئارجۇنانىڭ بىر قېتىملىق ۋەھشىي ئۇرۇشتا كاللىسىدىكى گۇمانلارنىڭ ئەسىرىگە ئايلىنىپ قالىدۇ. قارشى تەرەپنىڭ قوشۇنىدا دوستلىرىنى ۋە ئۇرۇقتۇغقانلىرىنى كۆرۈپ دەسلەپ ھەيران قالىدۇ، ئارقىدىن ئۇرۇشنى داۋاملاشتۇرۇشنى قەتئىي نىيەت قىلىپ ئۇلارنى ئۆلتۈرۈشكە ۋەدە بېرىدۇ. ياخشى ۋە يامان زادى نېمە، بۇلارنى كىم بەلگىلەيدۇ ۋە ئىنسان ھاياتىنىڭ مەنىسى ۋە غايىسى زادى نېمە دېگەنلەر ئۈستىدە قايتىدىن ئويلىنىدۇ. بۇنىڭغا قارىتا تەڭرى كىرىشنا، خان ئارجۇناغا بۈيۈك كائىنات ئايلانغاندا ھەر جانلىقنىڭ ئۆزىگە خاس خارماسى، يەنى مېڭىشقا تېگىشلىك يولى، رىئايە قىلىشقا تېگىشلىك قائىدىلىرى ۋە ئادا قىلىشقا تېگىشلىك ۋەزىپىلىرى بارلىقىنى دەيدۇ. خارماسىغا يەتسەڭ يەنى ھاياتنىڭ مەنىسى ۋە غايىسىگە يەتسەڭ، يول قانچىلىك مۈشكۈل بولۇشتىن قەتئىينەزەر، روھىي خاتىرجەملىككە ئېرىشىپ، گۇمان ۋە ئازغۇن ھېسلاردىن قۇتۇلىسەن. ناۋادا خارماسىغا يېتىشنى رەت قىلساڭ ۋە باشقا بىرىنىڭ يولىنى قوبۇل قىلساڭ ياكى ئوخشىمىغان يوللاردا ئالغا ئىلگىرىلىمەستىن توختاپ قالساڭ، كائىنات تەرتىپىگە بۇزغۇنچىلىق قىلغان بولىسەن، روھىي جەھەتتىن ئازابقا دۇچار بولىسەن. ناۋادا توغرايولدا مېڭىشنى داۋاملاشتۇرساڭ ساڭا خاس بۇ يولنىڭ قانداق يول ئىكەنلىكىنىڭ قىممىتى مۇھىم بىلىنمەيدۇ. كىر قات يۇيۇش يولىغا كىرگەن بىر ئايال، خانلىق يولىدىن ئېزىپ قالغان خانغا قارىغاندا تېخىمۇ ئۈستۈندۇر. ھاياتنىڭ مەنىسى ۋە غايىسىنى بىلىپ يەتكەن ئارجۇنا ئۇرۇشتىن ئىبارەت خارماسىنىڭ كەينىدىن مېڭىشنى قارار قىلىدۇ ۋە دوستلىرىنى، ئۇرۇقتۇغقانلىرىنى ئۆلتۈرىدۇ، نەتىجىدە غەلىبە قىلىدۇ ۋە ھىندى دۇنياسىدىكى ئەڭ ھۆرمەتكە سازاۋەر قەھرىمانلاردىن بىرىگە ئايلىنىدۇ.1994يىلى ئىشلەنگەن شىر پادىشاھ ناملىق دىسنېي فىلىمىدە، ئارجۇنانىڭ ئورنىغا سىمبا ئالماشتۇرۇلۇپ ھازىرقى زاماندىكى كۆرۈرمەنلەرنىڭ دىققىتىگە تەقدىم قىلىنىپ، كونا ھېكايە يېڭىچە تۈسكە ئىگە قىلىندى. سىمبا ھاياتىنىڭ مەنىسىنى ۋە غايىسىنى بىلىشنىڭ كويىغا كىرگەندە، دادىسى شىر پادىشاھ مۇپاسا، ئۇنىڭغا ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەت مېخانىزمىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ. مۇپاسا بۆكەنلەرنىڭ ئوتلارنى، شىرلارنىڭ بۆكەنلەرنى يەيدىغانلىقىنى ۋە شىر ئۆلگەندە بەدەنلىرىنىڭ پارچىلىنىپ ئوتلارنى ئوزۇقلاندۇرىدىغانلىقىنى دەيدۇ. ھەر ھايۋان ۋەزىپىسىنى ئادا قىلغان تەقدىردە ھاياتلىق ئەۋلادتىن ئەۋلادقا مۇشۇ تەرىقىدە داۋاملىشىپ ماڭىدۇ، دۇنيادىكى ھەممە نەرسە بىربىرىگە باغلىق ۋە موھتاجدۇر، ناۋادا بىر تال ئوتمۇ ۋەزىپىسىنى ئادا قىلمىغان تەقدىردە ياكى ئادا قىلىشتىن ئاجىز كەلگەن ئەھۋالدا ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەت مىخانىزمى بۇزۇلىدۇ. مۇساپانىڭ قارىشىچە بولغاندا، سىمبانىڭ ۋەزىپىسى مۇساپا ئۆلگەندىن كېيىن شىر خانلىقىنىڭ پادىشاھى بولۇپ باشقا ھايۋانلارنى باشقۇرۇش ۋە تەرتىپىنى ساقلاشتىن ئىبارەت ئىدى.ئەپسۇس مۇپاسا يامان نىيەتلىك ئىنىسى تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلۈپ بۇ دۇنيادىن بۇرۇن كەتكەچكە، ياش سىمبا ئاتىسىنىڭ ئۆلۈمىگە ئۆزىنىڭ سەۋەب بولغانلىقىنى ئويلىۋېلىپ ئۆزىنى ئەيىبلەيدۇ ۋە شىر خانلىقىنى تاشلاپ كېتىدۇ. سىمبا تەبىئەتنىڭ قوينىغا ئۆزىنى تاشلايدۇ، ئۇ بىر يەرگە كەلگەندە بىر چاشقان ۋە بىر ياۋايى توڭگۇز بىلەن تونۇشۇپ قالىدۇ، ئۇلار بىر نەچچە يىل بەخىرامان ھالدا ياشايدۇ. ئۇلار خالىغانچە ياشاش پەلسەپىسىنىڭ روھىي بويىچە، ھەر مەسىلىگە ھاكۇنا ماتاتايەنى پەرۋاسىزچە مۇئامىلە قىلىدۇ. لېكىن سىمبا ھەر قانچە قىلسىمۇ خارماسىدىن قۇتۇلمايدۇ. ئۇ چوڭ بولغانسېرى دەردلىرىمۇ ئېشىپ بارىدۇ،ئۇ كىم ئىكەنلىكى ۋە بۇ ھاياتتا نېمە ئىش قىلىش كېرەكلىكىنى بىلەلمەي قاتتىق تىتتىت بولىدۇ. فىلىمنىڭ كولمىناتسىيەسىدە مۇپاسانىڭ روھى سىمباغا كۆرۈنىدۇ ۋە ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەت قانۇنىيىتى ۋە ئۆزىنىڭ كىم ئىكەنلىكىنى ئۇنىڭ ئېسىگە سالىدۇ. سىمبا بۇنىڭدىن باشقا ئۆزى يوق ۋاقتىدا شىر خانلىقىنىڭ تەختىدە يامان نىيەتلىك سكارنىڭ ئولتۇرۇۋالغانلىقى،ئۇنىڭ شىر خانلىقىنى تولىمۇ ناچار باشقۇرۇۋاتقانلىقى ۋە شىر خانلىقىدا ياشاۋاتقانلارنىڭ ناھايىتى ئېغىر كۈنلەرنى باشتىن كەچۈرۈۋاتقانلىقىدىن خەۋەر تاپىدۇ. سىمبا ئاخىرى ئۆزىنىڭ كىم ئىكەنلىكىنى ۋە نېمە ئىش قىلىش كېرەكلىكىنى چۈشىنىپ يېتىدۇ. ئۇ شىر خانلىقىغا قايتىپ تاغىسىنى ئۆلتۈرىدۇ. ئۇ خان بولۇپ قايتىدىن شىر خانلىقىنى راۋاج تاپقۇزىدۇ. فىلىم مەغرۇر سىمبانىڭ ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەت قانۇنىيىتىنىڭ داۋاملىشىدىغانلىقىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىدىغان يېڭى تۇغۇلغان تەخت ۋارىسىنى قول ئاستىدىكى ھايۋانلارغا تونۇشتۇرۇشى بىلەن ئاخىرلىشىدۇ.ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەت قانۇنىيىتى ھاياتلىقنى قانۇنىيەت نۇقتىسىدىن چۈشەندۈرىدۇ. سىمبا ۋە ئارجۇننىڭ قارىشىچە ئەلمىساقتىن بېرى شىرلار بۆكەنلەرنى يەپ كەلگەن، جەڭچىلەر ئۇرۇش قىلغان، بۇ ئەبەدىي مۇشۇنداق داۋاملىشىدۇ.داۋاملىق تەكرارلىنىپ تۇرىدىغان سانساناقسىز ھادىسىلەر تەبىئىي قانۇنىيەتنىڭ مەھسۇلىدۇر. ئارجۇنا ئۇرۇش قىلىشنى، سىمبا پادىشاھ بولۇشنى رەت قىلسا تەبىئىي قانۇنىيەتكە قارشى چىققان بولىدۇ.ناۋادا ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەت قانۇنىيىتىگە مۇناسىۋەتلىك بۇنداق ھېكايىلەرنىڭ بىرسىگە ئىشىنىدىغان بولساق، ھاياتلىقتىكى ۋەزىپىمىزنى بەلگىلەيدىغان مۇقىم ۋە ھەقىقىي كىملىكنى ئاسانلا پەرق ئېتەلەيمىز. يىللارچە بۇ كىملىكىمىزدىن خەۋەرسىز ھالدا ياشاپ قېلىشىمىز مۇمكىن، لېكىن ھامان بىر كۈنى تۇيۇقسىز بىر ئۆزگىرىش يۈز بەرگەندە كىملىكىمىزدىن تەبىئىي ھالدا خەۋىرىمىز بولىدۇ. كىملىكىمىز ئېنىق بولغاندىن كېيىن، تۇرمۇشتا نۇرغۇن قىيىنچىلىق ۋە مۈشكۈلاتلارغا دۇچ كەلسەكمۇ گۇمان ۋە ئۈمىدسىزلىكتىن قورقمايدىغان بولىمىز. چۈنكى گۇمان ۋە ئۈمىدسىزلىكلەرگە بىز ئىشەنگەن ھېكايىلەر نۇقتىسىدىن قارايمىز ۋە بۇلار بىزگە نىسبەتەن مەنىلىك ۋە ئەھمىيەتلىك تۇيۇلىدۇ.ئېتىقاد شەكىللىرى ۋە ئىدېئولوگىيەلەر مەلۇم بىر مۇقەددىمە، مۇددىتى ئۇزۇن بولمىغان ئوتتۇرا ۋە ھامان بىر كۈنى ئاخىرلىشىدىغان نەرسىگە ئىشىنىدۇ. زىيونىزم يەھۇدىي خەلقىنىڭ ئۆتمۈشتىكى سەرگۈزەشتىلىرى ۋە زور غەلىبىلىرى بىلەن باشلىنىدۇ، ئارقىدىن 2000 يىللىق سۈرگۈن ۋە زۇلۇم دەۋرلىرى بىلەن تەرەققىي قىلىدۇ، ئاخىرىدا ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە ئىسرائىلىيە دۆلىتىنىڭ قۇرۇلۇشى بىلەن يۇقىرى پەللىگە يېتىدۇ ۋە ئىسرائىلىيەنىڭ قۇدرەت تېپىپ پۈتكۈل دۇنيانىڭ ئەخلاقىي ۋە مەنىۋى باشلامچىسى ھالىتىگە كېلىدىغان كۈنلەرنى تۆت كۆز بىلەن كۈتىدۇ. ناۋادا مەن زىيونىزمغا ئىشەنسەم، ھاياتىمنىڭ مەنىسى ۋە غايىسىنىڭ ئىبرانىچىنىڭ ساپلىقىنى قوغداپ، قولدىن چىقىپ كەتكەن يەھۇدىي زېمىنلىرىنى قايتۇرۇپ ئېلىش ياكى ئۆزۈمنى ئىسرائىلىيەگە ئاتاپ يېڭى ئەۋلادلارنى يېتىشتۈرۈپ چىقىش، شۇنداقلا يەھۇدىي خەلقىنىڭ مەنپەئەتىگە خىزمەت قىلىش بولىدىغانلىقىنى بىلىشىم كېرەك. ئىنسان مۇشۇنداق ئاڭغا ئىگە بولغاندىن كېيىن قىلغان ئادەتتىكى ئىشىمۇ مەنىگە ۋە قىممەتكە ئىگە بولىدۇ، ئىسرائىلىيە مۇستەقىللىق كۈنىدە ئوقۇغۇچىلار ۋەتىنىگە خىزمەت قىلىدىغان ئىشھەرىكەتلەرنى ئۇلۇغلايدىغان ئومۇمىي خورلارنى ئورۇندىشىدۇ. مەسىلەن، بىر ئوقۇغۇچى ئىسرائىلىيە زېمىنىغا بىر ئۆي بەرپا قىلدىمدېسە، يەنە بىر ئوقۇغۇچى ئىسرائىلىيە زېمىنىغا ياغاچ تىكتىمدەيدۇ. ئۈچىنچى بىر ئوقۇغۇچى ئىسرائىلىيە ئۈچۈن شېئىر يازدىمدەيدۇ. خور مۇشۇ تەرىقىدە داۋاملىشىپ، ھەممەيلەننىڭ ئېغىزىدىن بىرلا ۋاقىتتا بۇ سەۋەبتىن ئىسرائىلىيە زېمىنىدا ئۆيىمىز، شېئىرىمىز ۋە دەرەخلىرىمىز باردېگەن مىسرالار چىققاندىن كېيىن خور ئاخىرلىشىدۇ.كوممونىزممۇ بۇنىڭغا ئوخشاپ كېتىدۇ، لېكىن ئېتنىك ئالاھىدىلىكنىڭ ئورنىغا ئىجتىمائىي ۋە ئىقتىسادىي سىنىپقا مەركەزلىشىدۇ. كوممۇنىستىك خىتابنامە مۇنداق باشلىنىدۇ: ئەلمىساقتىن ھازىرغىچە بارلىق جەمئىيەتلەرنىڭ تارىخىي سىنىپلارنىڭ تارىخىدىن باشقا بىر نەرسە ئەمەس. ئەركىن ئىنسانلار بىلەن قۇللار، پومېشچىكلار بىلەن دېھقانلار، كاپىتالىستلار بىلەن ئىشچىلار، بايلار بىلەن نامراتلار،قىسقىسى ئەزگۈچىلەر بىلەن ئېزىلگۈچىلەر ئوتتۇرىسىدا ھەر ۋاقىت توقۇنۇش بولىدۇ، بۇ توقۇنۇش جەمئىيەتنىڭ ماھىيەت خاراكتېرلىك ئۆزگىرىشى ياكى توقۇنۇشقان سىنىپلارنىڭ بىرلىكتە ۋەيران بولۇشى نەتىجىسىدە ئاخىرلىشىدۇ.كوممۇنىستىك خىتابنامە ھازىرقى دەۋرلەردىكى ئەھۋاللارنى بولسا بارلىق جەمئىيەتلەر بارغانسېرى ئىككى بۈيۈك دۈشمەن قۇتۇپقا، بىربىرىگە رەقىب بولغان ئىككى چوڭ سىنىپقا ئايرىلماقتا، بۇ ئىككى چوڭ سىنىپ ۋە قۇتۇپ بولسا بۇرژۇئازىيە ۋە پىرولېتارىيەتتۇردېگەن تەرىقىدە ئىزاھلايدۇ. بۇ كۈرەش پىرولېتارىياتنىڭ غەلىبىسى بىلەن ئاخىرلىشىدۇ، بۇ تارىخنىڭ ئاخىرلاشقانلىقىنىڭ ئىشارىتىدۇر. دۇنيا ھېچكىم مۈلۈك ئىگىسى بولمىغان ۋە ھەممە ئادەم تەڭ باراۋەر خۇشالخۇرام ياشايدىغان كوممۇنىزم جەننىتىگە ئايلىنىدۇ.بۇ كوممۇنىستىك ئىدىيەگە ئىشەنسەم ھاياتىمنىڭ مەنىسى ۋە غايىسىنىڭ ھاياجان ۋە قايناق ھېسسىياتقا تولغان كىتابلارنى يېزىش، ئىش تاشلاش ۋە نامايىش قىلىش، ئاچكۆز كاپىتالىستلارغا سۇيىقەست قىلىپ ئۇلارنىڭ چوماقچىلىرىغا قارشى ئۇرۇش قىلىش ئارقىلىق ئالەمشۇمۇل ئىنقىلابنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئىكەنلىكىگە ئىشەنگەن بولاتتىم. ناۋادا بىر كوممۇنىست بۇ ئىدىيەگە چىن ئىشەنسە باڭلادېشتىكى توقۇمىچى ئىشچىلارنى ئېكسپلاتاتسىيە قىلغان شىركەتنىڭ ماركىسىنى بايقۇت قىلىدۇ ياكى يېڭى يىل زىياپىتىدە كاپىتالىست قېيىنئاتىسى بىلەن گەپ تالىشىدۇ. ئۇنىڭ بۇ ئىشى ئۇنىڭ ھاياتىنى مەنا ۋە قىممەتكە ئىگە قىلىدۇ، مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا، ئۇ ھاياتىنىڭ مەنىگە ۋە قىممەتكە ئىگە بولۇۋاتقانلىقىغا ئىشىنىدۇ.ھەقىقىي كىملىكنى ئىزاھلاش ۋە ئىشھەرىكەتلەرنى مەنە ۋە قىممەتكە ئىگە قىلىشنى مەقسەت قىلىدىغان ئىدىيەلەرگە قارايدىغان بولساق، ئۆلچەمنىڭ ئۇنچىۋالا مۇھىم ئەمەسلىكىنى بايقايمىز. سىمبا قوبۇل قىلغان ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەت قانۇنىيىتىگە ئوخشاش ئىدىيەلەر ئەبەدىيلىككە خىتاب قىلىدىغاندەك كۆرۈنىدۇ . بىز كىم ئىكەنلىكىمىزنى پۈتۈن كائىناتنى ئاساس قىلغان ھالدا ئاندىن بىلەلەيمىز. نۇرغۇن مىللەتچى ۋە قەۋمنى ئاساس قىلغان ئەپسانە، چۆچەك ۋە ئىدىيەلەر ئەمەلىيەتتە كىچىك دائىرىلىك ھېسابلىنىدۇ. زىيونىزم ئىنسانىيەتنىڭ تەخمىنەن 0.2سىنىڭ، دۇنيانىڭ 0.005لىك قىسمىدا تولىمۇ قىسقا ۋاقىت ئىچىدە بېشىدىن ئۆتكەن سەرگۈزەشتىلەرنى مۇقەددەس دەپ قارايدۇ. ئەپسۇس زىيونىزم خىتاي ئىمپېرىيەلىرى، يەنى گىنە قەبىلىلىرى، ئاندرومەدا گالاكسىسىي، ھەزرىتى ئىبراھىم ۋە ھەزرىتى مۇسانىڭ تۇغۇلۇشىدىن بۇرۇنقى سانساناقسىز دەۋرلەرنى ئىزاھلاشتىن تولىمۇ ئاجىز.بۇ خىلدىكى يۈزەكى ئىدىيەلەرنىڭ كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ئاقىۋەتلىرى ئېغىر بولىدۇ. مەسىلەن، ئىسرائىلىيە بىلەن پەلەستىنلىكلەر ئوتتۇرىسىدا تىنچلىق كېلىشىمى ھاسىل قىلىشىغا توسالغۇ بولۇۋاتقان ئەڭ زور چەكلىمە، ئىسرائىلىيەلىكلەرنىڭ قۇددۇسنى ئىككىگە ئايرىشقا قەتئىي يېقىن كەلمەسلىكىدۇر. ئىسرائىلىيەلىكلەر قۇددۇسنىڭ يەھۇدىي خەلقىنىڭ ئەزەلدىن بېرى پايتەختى بولۇپ كەلگەنلىكىنى، بۇنىڭدىن كېيىنمۇ ئەبەدىي پايتەختىبولىدىغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈشىدۇ. بۇ مەنتىق بويىچە بولغاندا، ئىسرائىيەلىكلەر ئەبەدىيلىك ئاتا قىلىدىغان بۇنداق شەھەردىن ۋاز كەچمەسلىكى كېرەك. شۇڭا ئەبەدىي بىر نەرسە ئۈچۈن بىر نەچچە ئادەم ئۆلسە نېمىشقا بولمىغۇدەك. بۇ تولىمۇ بىمەنە قاراشتۇر. چۈنكى ئەزەل ئىلمىي نۇقتىدىن 13 مىليارد 800 مىليون يىل ياشنى كۆرسىتىدۇ، كائىناتنىڭ ھازىرقى يېشى بۇ. يەر شارى 4 مىليارد 500 مىليون يىل ئىلگىرى بەرپا بولغان، ئىنسانلار ھېچ بولمىغاندا 2 مىليوندىن يىلدىن بېرى يەر شارىدا ياشاپ كەلمەكتە. قۇددۇس 5000 يىل ئىلگىرى بەرپا قىلىنغان تۇرسا، بۇ شەھەر قانداقمۇ يەھۇدىي خەلقىنىڭ ئەزەلدىن بېرى پايتەختى بولۇپ كەلسۇن. ئۇنىڭ ئۈستىگە يەھۇدىي خەلقىنىڭ ئۆتمۈشى ئاران 3000 يىل ئاۋالغا تايىنىدۇ. شۇڭا قۇددۇسنى ئەزەل دېگەن كاتېگورىيەگە كىرگۈزۈش مۇمكىن ئەمەس.ئەبەدىيلىك ئۇقۇمىغا كەلسەك، فىزىكىچىلار يەر شارىنىڭ تەخمىنەن 7 مىليارد 500 مىليون يىلدىن كېيىن بارغانچە كېڭىيىپ بارىدىغان قۇياش سىستېمىسى تەرىپىدىن يۇتۇپ كېتىلىدىغانلىقىنى ۋە كائىناتنىڭ ئەڭ ئاز 13 مىليارد يىل يەنە ئۆمۈر كۆرىدىغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرمەكتە. يەھۇدىي خەلقى ياكى ئىسرائىلىيە دۆلىتى ۋەياكى قۇددۇس شەھىرى 13 مىليارد يىل ئەمەس 13مىڭ يىل ئۆمۈر كۆرەلەيدىغانلىقىنى تەسەۋۋۇر قىلىشنىڭ ئۆزىمۇ تەس بىر ئىش. زىيونىزم كېلەچىكىنى بىر نەچچە ئەسىر ئارتۇق ئويلىۋالغان تەقدىرىمۇ لېكىن نۇرغۇن ئىسرائىلىيەلىكنىڭ تەسەۋۋۇر دۇنياسىغا تەسىر قىلىپ ئەزەل ۋە ئەبەدىي ئۇقۇملىرىنى سىڭدۈرۈشكە تامامەن قابىل. شۇڭا ئىنسانلار ئەزەل ۋە ئەبەدىيلىك ئۈچۈن نۇرغۇن پىداكارلىقلارنى كۆرسەتمەكتە.ئىسرائىلىيەدە مەنمۇ ياش چاغلىرىمدا ئۆزۈمنى بىر پۈتۈن نەرسىنىڭ ئايرىلماس پارچىسى دەپ ئويلايتتىم، ئۆزۈمنى مىللەتكە ئاتىۋەتسەم مىللىتىمنىڭ قەلبىدە ئەبەدىي ياشايدىغانلىقىمغا ئىشىنەتتىم. بىراق مىللەتنىڭ قەلبىدە ئەبەدىي ياشاشدېگەن گەپنىڭ مەنىسىنى تازا چۈشىنىپ بولالمايتتىم، بۇ گەپ تولىمۇ جەلپ قىلارلىق ۋە سېھىرلىك ئىدى. ئۇنداقتا بۇ گەپ مەنىسى زادى نېمە؟ ئون ئۈچ يېشىمدا بىر خاتىرىلەش كۈنىگە قاتناشتىم، ئامېرىكىدا خاتىرىلەش كۈنلىرى ماگىزىنلاردىكى ماللارنىڭ باھالىرى تۆۋەنلىتىلىش ئارقىلىق خاتىرىلەنسىمۇ، ئىسرائىلىيەدە خاتىرىلەش كۈنلىرىگە تولىمۇ ئەھمىيەت بېرىلەتتى. مەكتەپلەر خاتىرىلەش كۈنىدە ئىسرائىلىيەنىڭ ئۇرۇشلاردا ئۆلۈپ كەتكەن ئەسكەرلىرىنى خاتىرىلەش ئۈچۈن مۇراسىم ئۆتكۈزەتتى. ئوقۇغۇچىلار ئاق رەڭلىك كىيىم كىيەتتى، ناخشىلار ئوقۇيتتى، گۈلچەمبىرەكلەر قوياتتى، قوللىرىغا بايراق ئېلىپ لەپىلدىتەتتى. مەنمۇ بۇ ئاق كىيىملىكلەر ئىچىدە ئىدىم، تەڭتۈشلىرىمغا ئەگىشىپ ناخشا ئوقۇيتتىم، بۇ ھاياجانلىق مىنۇتلاردا ئېسىمدىن مەنمۇ بۇ ئەسكەرلەرگە ئوخشاش دۆلىتىم ۋە مىللىتىم ئۈچۈن ئۆلىمەن، دېگەن خىياللار كېچەتتى. ناۋادا ھاياتىمنى ئىسرائىلىيە ئۈچۈن پىدا قىلسام، ئىسرائىلىيەدىكى بارلىق ئوقۇغۇچىلار مېنىڭ شەرىپىمگىمۇ بايراق لەپىلدىتىپ شېئىرلار ئوقۇيتتى.چوڭ بولغاندا مۇنداق ئويلاشقا باشلىدىم: مەن ئۆلگەندە ئىسرائىلىيەلىك بالىلار مەن ئۈچۈن راست شېئىر ئوقۇمدىغاندۇ؟ ئوقۇغان تەقدىردىمۇ ئۆلگەن بىر ئادەم بۇنى قانداقمۇ تۇيالىسۇن؟ ھاياتىمىزنى مەنىگە، قىممەتكە ۋە غايىگە ئىگە قىلغان بۇ ئىدىيەلەر مەن ئۆلگەندىن كېيىن ماڭا بىۋاسىتە پايدىسى بارمۇ ياكى تىرىكلەر ئۈچۈنمۇ؟. مەن 13 ياشتىلا كائىناتنىڭ بىر قانچە مىليارد ياشتا ئىكەنلىكىنى ۋە بەلكىم مىلياردلارچە يىل يەنە مەۋجۇت بولۇپ تۇرالايدىغانلىقىنى بىلەتتىم. راست گەپنى قىلسام، ئىسرائىلىيە يەنە مىلياردلارچە يىل ياشىيالامدۇ؟مەندەك بىر ئوقۇغان ئادەم ئىسرائىلىيەنىڭ بۇنچىلىك ياشىيالىشىغا قانچىلىك ئىشىنىدۇ؟ ھاياتلىقنىڭ مەنىسى، قىممىتى ۋە غايىسى بىلەن بىيولوگىيە ۋە فىزىكىغا مۇناسىۋەتلىك بۇ سوئاللار مېنى قىينايتتى. مەسىلىنى پەلەستىن نۇقتىسىدىن ئويلاپ باقايلى، پەلەستىن يەنە 200 مىليون يىل ياشىيالامدۇ؟ ياكى پەلەستىنلىكلەر مەۋجۇت بولۇپ تۇرالامدۇ؟ بىيولوگىيە نۇقتىسىدىن 200 مىليون يىلدىن كېيىن سۈت ئەمگۈچى ھايۋانلار يەنە ياشىيالامدۇ يوق؟ ئىسرائىلىيە مىللەتچىلىرىگە ئوخشاش باشقا مىللەتلەرنىڭ مىللەتچىلىك قاراشلىرىمۇ يۈزەكىلىكتىن خالىي ئەمەس. سېرىپ مىللەتچىسى جۇراسسىك دەۋرىدە بولۇپ ئۆتكەن ۋەقەلەرگە پەقەتلا ئەھمىيەت بەرمەيدۇ، كورېيەلىك مىللەتچىلەرمۇ ئاسىيانىڭ شەرقىدىكى كىچىك ئارالنى كائىناتقا نىسبەتەن تولىمۇ مۇھىم ئەھمىيىتى بار، دەپ قارايدۇ.ھاياتلىقنىڭ ھەرىكەت قانۇنىيىتىنى ئۆزىگە غايە قىلغان سىمبامۇ شىرلار، بۆكەنلەر ۋە ئوتلارنىڭ ئەبەدىي ئەمەسلىكىنى ئويلاپمۇ باقمىغانىدى. سىمبا سۈت ئەمگۈچىلەر ئاپىرىدە بولۇشتىن ئىلگىرى كائىناتنىڭ نېمىگە ئوخشايدىغانلىقى ئۈستىدە باش قاتۇرۇپمۇ قويمايدۇ، شۇنداقلا ئىنسانلار پۈتكۈل شىرلارنى ئۆلتۈرۈپ ئوتلارنى ئاسفالت ۋە سېمونتلار بىلەن قاپىلىۋەتكەندە ئافرىقىنى قانداق بىر ئاقىۋەتنىڭ كۈتىدىغانلىقى ئۈستىدىمۇ ئويلانمايدۇ. ئۇنداقتا سىمبانىڭ ھاياتى پۈتۈنلەي مەنىسىز ۋە قىممەتسىزلىشەمدۇ؟قىسقىسى، ئىدىيە، ئىدېئولوگىيە ، ھېكايە، ئەپسانە، چۆچەكلەر بولۇپ ھەممىسى ھاياتنىڭ مەنىسىنى تولۇق ئەكس ئەتتۈرۈپ بېرىشتىن ياكى ھاياتنى تولۇق ۋە ئەتراپلىق ئىزاھلاپ بېرىشتىن ئاجىز. ھاياتىمنى مەنىگە ۋە قىممەتكە ئىگە قىلىش ئۈچۈن بىر ئىدىيەنىڭ ئىككى مۇھىم ئالاھىدىلىككە ئىگە بولۇشى كېرەك. بىرىنچىسى، ماڭا قانداق رول ئوينايدىغانلىقىم بىلدۈرۈلۈشى كېرەك، يېڭى گىنەلىك بىر قەبىلە ئەزاسى زىيونىزم ياكى سېرىپ مىللەتچىلىكىگە ئىشەنمەيدۇ، چۈنكى زىيونىزم ۋە سېرىپ مىللەتچىلىكىدىن ئىبارەت بۇ مىللەتچى ئىدىيەلەرنىڭ يېڭى گىنە ۋە خەلقى بىلەن ھېچقانداق مۇناسىۋىتى يوق. ئىنسانلار كىنو ئارتىسلىرىغا ئوخشاش ئۆزلىرىگە مۇھىم رول بېرىلگەن سېنارىيەلەرنى ياقتۇرىدۇ.ئىككىنچىسى، ياخشىراق بىر ئىدىيە ئەبەدىيلىكنى تەشەببۇس قىلمىسىمۇ، مېنىڭ نەزەر دائىرەمنى كېڭەيتسە شۇنىڭ ئۆزى يېتەرلىك. بىر ئىدىيە مېنى تېخىمۇ بۈيۈك بىر نەرسىنىڭ ئىچىگە ئېلىپ ماڭا كىملىك ئاتا قىلىدۇ ۋە ھاياتىمنى مەنە ۋە قىممەتكە ئىگە قىلىدۇ. شۇنىسى ئېنىقكى، بۇ بۈيۈك نەرسە ۋە ئىدىيەگە مەنە ۋە قىممەت ئاتا قىلغۇچىنىڭ كىم ئىكەنلىكى توغرىسىدا ئويلىنىش مېنىڭ ئەڭ تەبىئىي ھەققىم شۇنداقلا خەتەرلىك بىر ئەھۋال. ھاياتىمنىڭ مەنىسى ۋە ۋەزىپىسى پىرولېتارىيات ياكى پولشا خەلقىگە ياردەم قىلىش بولسا، ئۇنداقتا پىرولېتارىيات ياكى پولشا خەلقىنى مەنە ۋە قىممەتكە ئىگە قىلغان نەرسە زادى نېمە؟ مەلۇمكى، دۇنيانىڭ بۈيۈك بىر پىلنىڭ ئۈستىدە تۇرىدىغانلىقىغا ئىشىنىدىغان بىر ئادەمگە دائىر بىر ھېكايە بار. بىر ئادەمدىن پىلنىڭ نېمىنىڭ ئۈستىدە تۇرىدىغانلىقى توغرىلىق سوئال سورالغاندا، ئۇ ئادەم پىلنىڭ چوڭ بىر تاشپاقىنىڭ ئۈستىدە تۇرىدىغانلىقىنى دەپتۇ، ئۇنداقتا تاشپاقا نېمىنىڭ ئۈستىدە تۇرىدۇ؟ بۇ تاشپاقا تېخىمۇ چوڭ بىر تاشپاقىنىڭ ئۈستىدە تۇرىدۇ. ئۇنداقتا بۇ تاشپاقا يەنە نېمىنىڭ ئۈستىدە تۇرىدۇ؟ ئۇ ئادەم سوئالدىن زېرىكىپ مۇنداق دەپتۇ: مەندىن ئەمدى سورىمىغىن چۈنكى تاشپاقىنىڭ ئاستىدا يەنە نۇرغۇنلىغان تاشپاقا بار دەپتۇدەك.ئاساسەن ئۇزۇن ئۆمۈرلۈك ۋە نۇرغۇن كىشىنىڭ قەلبىدىن ئورۇن ئالغان ھېكايە، ئېتىقاد، ئىدىيە ۋە مىزانلارنىڭ چېتىلىش دائىرىسى تولىمۇ كەڭرى بولۇپ، ھاياتلىقنىڭ مەنىسى ۋە قىممىتىنىڭ مەنبەسىنى ئىزاھلاش ئۈچۈن ئاۋارە بولمايدۇ، چۈنكى ئۇلار ئىنسانلارنىڭ قەلبىنى ئۇتۇش ۋە ئۇلارنىڭ ئىشەنچىسىنى قولغا كەلتۈرۈشكە تولىمۇ ماھىر كېلىدۇ. بۇ سەۋەبتىن سىز دۇنيانىڭ يوغان بىر پىلنىڭ دۈمبىسىدە تۇرىدىغانلىقىنى ئىزاھلىغاندا، قىيىنراق بىر سوئالغا جاۋاب بېرىش ئۈچۈن پىل بىر قۇلىقىنى لىڭشىتقاندا بورانچاپقۇن چىقىدۇ ۋە پىل ئاچچىقلانغاندا يەر تەۋرەيدۇ، دېگەن جاۋابلارنى بىمالال بېرەلەيسىز. ناۋادا تېخىمۇ سىرلىق بىر ھېكايە ئېيتقان چېغىڭىزدا ھېچكىمنىڭ خىيالىغا نېمىنىڭ ئۈستىدە ئىكەنلىكى كېلىپمۇ قويمايدۇ. ئوخشاشلا مىللەتچىلىكمۇ بىزنى قەھرىمان ھېكايىلىرى بىلەن سېھىرلەيدۇ، ئۆتمۈشتىكى ئېچىنىشلىق تىراگېدىيەلەرنى سۆزلەپ بىزنى يىغلىتىدۇ، شانلىق تارىخىنى سۆزلەپ بىزنى ئىپتىخارلاندۇرىدۇ، مىللىتىمىز ئۆتمۈشتە دۇچ كەلگەن يولسىزلىق، ھەقسىزلىق، زۇلۇملارنى ئېيتىپ غەزەپ نەپرىتىمىزنى تېخىمۇ ئۇلغايتىدۇ. بۇنداق مىللىي داستاننىڭ ئىچىگە شۇنچىلىك غەرق بولىمىزكى، دۇنيادا بولۇپ ئۆتكەن ھەر ۋەقەھادىسىنى، ئۇنىڭ ۋەتىنىمىزگە ۋە مىللىتىمىزگە كۆرسەتكەن تەسىرى نۇقتىسىدىن باھالاشقا ئۇرۇنىمىز، دەل مۇشۇنداق ۋاقىتتا ۋەتىنىمىز ۋە مىللىتىمىزنى بۇنچىلىك مۇھىم قىلغان نەرسىنىڭ زادى نېمە ئىكەنلىكى توغرىسىدا ئويلىنىش خىيالىمىزغىمۇ كېلىپ قويمايدۇ.مەلۇم بىر ئىدىيە، ئېتىقاد ۋە ئىدېئولوگىيەگە ئىشىنىپ قالساق، ئۇلار توغرۇلۇق بارلىق نەرسىلەرگە قىزىقىدىغان ۋە كۆڭۈل بۆلىدىغان بولىمىز. لېكىن ئۇلارنىڭ سىرتىدىكىلەرگە سەل قارايمىز. ئۆزىنى كوممۇنىزمغا ئاتىغان ئىنسانلار ئىنقىلابنىڭ دەسلەپكى مەزگىللىرىدە ئىجتىمائىي دېموكراتچىلار بىلەن ھەمكارلىق ئورنىتىشنىڭ توغرا ياكى ئەمەسلىكى توغرىسىدا مۇنازىرە قىلىشىدۇ، بىراق يەر شارىدىكى سۈت ئەمگۈچىلەرنىڭ كېلەچىكى ياكى كائىناتقا ئورگانىك ھاياتنىڭ تارقىلىشى قاتارلىق ئۈستىدە ئويلىنىپ ئولتۇرمايدۇ. بۇنداق تېمىلار بىر كوممۇنىستنىڭ نەزىرىدە تولىمۇ ئەھمىيەتسىز ۋە قىممەتسىز ھېسابلىنىدۇ.بەزى ئىدىيەلەر پۈتكۈل تاشقى پىلانېت ۋە زاماننى ئۆز ئىچىگە ئالسىمۇ، ئىنسانلارنىڭ دىققىتىنى جەلپ قىلىشقا قابىل كۈچلۈك ئىدىيەلەر مەلۇم دائىرە ئىچىدە يەنىلا نوپۇزنى ساقلاپ قالالايدۇ. ئىدىيە ۋە ئىدېئولوگىيەلەرنىڭ قۇدرەتلىرىدىن بىرى، ئەگەشكۈچى ۋە تىڭشىغۇچىلىرىنىڭ دۇنيا قارىشىغا تەسىر كۆرسىتىپ ئۇلارنىڭ قەلبىنى ئۇتۇشتۇر. بىر ئىدىيە، ئېتىقاد ۋە ئىدېئولوگىيەگە ئىشەنگەن ياكى مايىل بىرسى ئۆزى ئىشەنگەن نەرسىنىڭ توغرىلىقىغا چىن پۈتكەنلىكى ئۈچۈن، ھەرگىزمۇ ئۇ نەرسىنىڭ دائىرىسىنىڭ قانچىلىك ئىكەنلىكى ۋە توغرىلىقى توغرىسىدا ئويلىنىپ ئولتۇرمايدۇ. ئىنسانلار ئېتىقادى يولىدا تۆلىگەن بەدەلنى مىڭ يىللىق تارىخى بولغان مىللىتى ئۈچۈنمۇ تۆلىيەلەيدۇ، ئەلۋەتتە. ئىنسانلار ئۇزۇن خانىلىق سانلارنى ياقتۇرۇپ كەتمەيدۇ. ئۇزۇن خانىلىق سانلار كۆپ چاغلاردا ئىنسانلارنى قايمۇقتۇرۇپ قويىدۇ.كائىنات توغرىلىق بىلىدىغانلىرىمىزنى نەزەرگە ئالىدىغان بولساق، ئەقلىيھوشى بىر ئىنساننىڭ كائىنات ۋە ئىنسان مەۋجۇتلۇقىنىڭ ماھىيىتىنىڭ ئىسرائىل، نېمىس ياكى رۇس مىللەتچىلىكى ياكى ھەر قانداق بىر مىللەتچىلىكتە ياتىدىغانلىقىغا ئىشەنمەيدۇ. ماكان، زامان، بۈيۈك پارتلاش، كۇانتۇم فىزىكىسى ۋە جانلىقلارنىڭ تەدرىجىي تەرەققىياتى قاتارلىقلارنى ئەرزىمەس نەرسىلەر دەپ قارايدىغان ئىدىيە ياكى ئىدېئولوگىيە ۋەياكى ئېقىم، بەلكىم ھەقىقەتنىڭ بىر قىسمىنى تەشكىل قىلىدۇ، خالاس. لېكىن ئىنسانلار ئۆزلىرى قوبۇل قىلغان ئىدىيە ياكى ئىدېئولوگىيە ۋەياكى ئېقىمنىڭ سىرتىنى كۆرۈشكە بەكمۇ قىزىقىپ كەتمەيدۇ.ئەسلىدە تارىختىن بۇيان مىلياردلارچە ئىنسان ھاياتىنى مەنىگە ۋە قىممەتكە ئىگە قىلىش ئۈچۈن بىر مىللەت ياكى بۈيۈك بىر ئىدېئولوگىيەلىك ھەرىكەتكە داخىل بولۇشى كېرەكلىكىمۇ ئىشەنمىگەن. ئۇلار پەقەت ئۆلگەندىن كېيىن بىر نەرسىلەرنى مىراس قالدۇرۇش ۋە شەخسىي ھېكايىلىرىنىڭ ئۆزلىرى ئۆلگەندىن كېيىنمۇ داۋاملىشىشىنى خالايدۇ. يەنى مەندىن كېيىن قالىدىغان نەرسە ياكى مىراس روھىم ياكى شەخسىي ئۆزۈمدۇر، ھازىرقى بەدىنىم ئۆلگەندىن كېيىن باشقا بىر بەدەندە قايتىدىن تۇغۇلسا، ئۆلۈم ئاخىرلاشمايدۇ، دېگەن گەپ. ھاياتلىق ئىككى قىسىم ئوتتۇرىسىدىكى بوشلۇقتىن ئىبارەت، بىر قىسمىدا باشلىغان ھادىسىلەر زەنجىرى يەنە بىرسىدە داۋاملىشىدۇ. كۆپ قىسىم ئىنسان بۇنداق نەزەرىيەنى، مەلۇم بىر تېيولوگىيەلىك ھېكايە بىلەن ئوخشاش كۆرمىسىمۇ، لېكىن بۇ نەزەرىيەگە ئىشىنىدۇ، بۇ ئىنسانلار ھېكايىلەرنىڭ ئۆلۈمدىن كېيىنمۇ داۋاملىشىدىغانلىقىغا ئىشىنىدۇ ۋە بۇنىڭدىن مەنىۋى ئوزۇق ئالىدۇ. ھاياتلىقنىڭ ئەبەدىيلىكىگە ئىشارەت قىلىدىغان بۇنداق نەزەرىيە تولىمۇ جەلپ قىلارلىق ۋە سېھىرلىك بولۇپ كەڭ ئومۇملاشقاندۇر، لېكىن بۇنىڭ مۇنداق ئىككى چاتىقى بار بولۇپ، بىرىنچىسى شەخسىي ھېكايىلەر تېخىمۇ ئۇزارتىلسا بۇ ھېكايىلەرنىڭ قىممىتى ئاجىزلاپ كېتىدۇ، پەقەت ھېكايىلەرنىڭ ۋەقەلىكىنى ئۇزارتىشتىن باشقا ئىش قىلمىغان بولىمىز. ئايىغى تۈگىمەس تۇغۇت ۋە ئۆلۈم ئايلانمىسىنى قوبۇل قىلغان ئىككى چوڭ ئېتىقاد بولغان ھىندۇئىزم ۋە بۇددىزمنىڭ ئورتاق ئەندىشىسى يۇقىرىدا قەيت قىلىنغانلارنىڭ بىھۇدە نەرسە بولۇشىدۇر. مىليونلارچە قېتىم مېڭىشنى ئۆگىنىمەن، چوڭ بولىمەن، قېيىنئانام بىلەن جېدەللىشىمەن، كېسەل بولىمەن، ئۆلىمەن، يەنە بۇلارنى قايتا قىلىمەن، بۇ ئىشلارنى قايتاقايتا قىلىشنىڭ زادى نېمە ئەھمىيىتى بار؟ بۇرۇنقى ھاياتلىرىمدا تۆككەن كۆز ياشلىرىمنى يىغسام، تىنچ ئوكيان تولۇپ تېشىپ كەتمەمدۇ، ھىندى ۋە بۇددىست راھىبلار ھاياتلىق ئايلانمىسىنىڭ ئىزچىللىقىنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن ئەمەس بۇ ئايلانمىدىن چىقىشنىڭ يولىنى تېپىشنىڭ كويىدا يۈرۈشى بىكارغا ئەمەس.بۇ نەزەرىيەگە دائىر ئىككىنچى چاتاق، بۇ نەزەرىيەنى قۇۋۋەتلەيدىغان دەلىلئىسپاتلارنىڭ كەملىكى. بۇرۇنقى ھاياتىمدا ئوتتۇرا ئەسىردە ياشىغان بىر جۈپ دېھقان ئەرخوتۇن، ئىپتىدائىي جەمئىيەتتىكى بىر ئوۋچى، بىر تىرانوزور ياكى بىر ئامىبا شەكلى ئۆزگەرگەن قۇرت ئىكەنلىكىمنى ئىسپاتلايدىغان ھېچقانداق دەلىل يوق. كېلەچەكتە بىر سىبورگ، بىر پىلانېتانى كەشىپ قىلغۇچى ياكى پاقا بولۇپ قايتىدىن دۇنيا كېلىدىغانلىقىمغا كىم كاپالەتلىك قىلىدۇ؟ ھاياتىمنى بۇ ۋەدىگە باغلاش ئۆيۈمنى خىيالى بىر بانكىدا كەلگۈسىدە ئىشلىتىش ئۈچۈن يېزىلغان چەك بەدىلىگە سېتىشىمغا ئوخشايدۇ.بۇ سەۋەبتىن ئۆلگەندىن كېيىن بىر روھ ياكى ئەرۋاھنىڭ ھاياتتا قالىدىغانلىقىدىن گۇمان قىلىدىغان ئىنسانلار، بۇ ھاياتتا يەنە ماددىي نەرسىلەر قالدۇرۇپ قويۇشنى ئارزۇ قىلىدۇ. بۇ نەرسىلەر مۇنداق بولۇشى مۇمكىن: يا مەدەنىيەت ياكى بىيولوگىيە . مەسىلەن، مەن ئۆلگەندىن كېيىن بۇ دۇنياغا بىر پارچە شېئىر ياكى قىممەتلىك گېنلىرىمدىن بىر قىسمىنى قالدۇرۇپ قويۇشۇم مۇمكىن. بۇنداق بولغاندا ھاياتىمنىڭ مەنىسى ۋە قىممىتى بار بولىدۇ، چۈنكى مەن ئۆلۈپ يۈز يىل ئۆتكەندىن كېيىن ئىنسانلار شېئىرىمنى ئوقۇيدۇ ، پەرزەنتلىرىم ۋە نەۋرىلىرىم ياشايدۇ. ئۇنداقتا ئۇلارنىڭ ھاياتىنىڭ مەنىسى ۋە قىممىتى نېمە بولىدۇ؟ بۇنىڭغا ئۇلار كۆڭۈل بۆلۈشى كېرەك. ھاياتلىقنىڭ مەنىسى ۋە قىممىتى پىلىكى چېكىلگەن بومبىغا ئوخشايدۇ. بۇ بومبىنى قولدىنقولغا ئۆتكۈزەلىسەك ئاندىن ئۇتۇق قازانغان بولىمىز.ئەپسۇس، ئىنسانلارنىڭئۆلگەندىن كېيىن بىر نەرسىلەرنى مىراس قالدۇرۇپ كېتىش ئارزۇسى ناھايىتى ئاز ئىشقا ئاشىدۇ. مەسىلەن، بىر زامانلار ياشىغان نۇرغۇن ئورگانىزم ھېچقانداق گېن مىراس قالدۇرۇپ قويالماي كېتىپ قالدى، دىنازورلارنىڭ نەسلى يوقىدى. چوڭ ئاپامنىڭ پولشادىكى ئۇرۇقتۇغقانلىرىمۇ تۈگەپ كەتتى، 1934يىلى چوڭ ئاپام فاننىي، ئاتائانىسى ۋە ئىككى سىڭلىسى بىلەن بىرلىكتە ئىسرائىلىيەگە كۆچۈپ كەلگەنىكەن، لېكىن ئۇنىڭ ئۇرۇقتۇغقانلىرىنىڭ كۆپ قىسمى پولشانىڭ چىمىلنىك ۋە كزېستوچېۋا ناھىيەلىرىدە قالغان ئىكەن، بىر نەچچە يىلدىن كېيىن ناتسىستلار بۇ ناھىيەگە كېلىپ بۇ يېزىدىكى بالىلار ۋە ئاياللار بولۇپ ھەممىسىنى قەتل قىلغانىدى.مەدەنىيەت مىراسلىرى قالدۇرۇپ قويۇشمۇ ئۇنچىۋالا ئاسان ئىش ئەمەس. چوڭ ئاپامنىڭ پولشادىكى ئۇرۇقتۇغقانلىرىدىن قالغان ئائىلە ئالبومىدىن باشقا بىر نەرسە قالمىدى، ھازىر 96 ياشقا كىرىپ قالغان چوڭ ئاپاممۇ ئالبومدىكى تۇغقانلىرىنى پەرق ئېتەلمەس بولۇپ قالدى. بىلىشىمچە، ئۇلار بىرەر مەدەنىيەت ئەسىرى قالدۇرۇپ قويمىغانىدى. ئۇلار نە بىر پارچە شېئىر نە بىر كۈندىلىك خاتىرە قالدۇرۇپ قويمىغان ئىدى، ئۇلارنىڭ يەھۇدىي خەلقىنىڭ ئورتاق مىراسى ياكى زىيونىزمدا ھەسسىسى بارلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈشىمىز مۇمكىن، لېكىن بۇلارنىڭ ئۇلارنىڭ شەخسىي ھاياتىنى مەنە ۋە قىممەتكە ئىگە قىلىشى ناتايىن. مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا، ئۇلارنىڭ ھەممىسىنىڭ يەھۇدىي كىملىكىنى ھەقىقىي تۈردە قوبۇل قىلغانلىقىنى ياكى زىيونىزمنى قوللاپ قوللىمىغانلىقىنى قەيەردىن بىلىمىز؟ مەسىلەن، ئۇلارنىڭ ئىچىدىن بىرى كوممۇنىزمنى قوبۇل قىلىپ ھاياتىنى سوۋېت ئىتتىپاقى ئۈچۈن پىدا قىلغان بولسىچۇ؟ بەلكىم ئۇلارنىڭ بىرسىنىڭ ئەڭ چوڭ ئارزۇسى پولشا جەمئىيىتىگە ئارىلىشىپ كېتىش بولۇشىمۇ مۇمكىن، ئۇ پولشا ئارمىيەسىگە قېتىلىپ ئوفىتسېر بولغان ۋە كاتيىن قەتلىئامىدا سوۋېت ئىتتىپاقى تەرىپىدىن قەتل قىلىنغان بولسىچۇ؟چوڭ ئاپامنىڭ ئۈچىنچى بىر تۇغقىنى بولسا ئايالچىلىق ئېقىمىنى ياقلايدىغان ئاشقۇن بىرى بولۇپ ھەر قانداق دىنى ۋە مىللىي كىملىكنى رەت قىلغان بولسىچۇ؟ ئۇلار بىر نەرسە قالدۇرۇپ قويمىغانلىقلىرى ئۈچۈن ئۇلارنى ھەر قانداق بىر ئىدىيەگە تەۋە قىلىش تولىمۇ ئاسان، چۈنكى ئۇلار بۇنىڭغا نارازىلىق بىلدۈرەلمەيدۇ ئەمەسمۇ.گېن ياكى شېئىرغا ئوخشاش تۇتامغا چىققۇدەك بىرەر نەرسە مىراس قالدۇرۇشقا قۇربىمىز يەتمىسە، ئۇنداقتا دۇنيانى گۈزەللەشتۈرۈشكە بولسىمۇ كۈچ چىقىرىشىمىز كېرەك. بىرىگە ياردەم قىلسىڭىز، ئۇ قوپۇپ باشقا بىرىگە ياردەم قىلسا، ياردەمگە ئېرىشكەن بۇ ئادەم يەنە باشقا بىرسىگە ياردەم قىلسا تەبىئىي ھالدا ياخشىلىق ھالقىسى بەرپا بولىدۇ ئەمەسمۇ، سىز مۇشۇ ھالقىنىڭ بىرسى بولسىڭىز نېمىشقا بولمىغۇدەك. بەلكىم تەس بولۇشى مۇمكىن بىراق زېرەك بىر بالىغا ياردەم قىلسىڭىز، كېلەچەكتە كىم بىلىدۇ بۇ بالا يۈزلەرچە ئادەمنىڭ ھاياتىنى قۇتۇلدۇرۇپ قېلىشقا ۋەسىلە بولامدۇ تېخى. ياكى ياشانغان بىر ئايالنى يولنىڭ بۇ چېتىدىن يەنە بىر چېتىگە ئۆتكۈزۈپ قويسىڭىز، ياشانغان بۇ ئايالنىڭ بىر سائىتىنى يورۇقلۇققا چىقارغان بولىسىز. ياخشىلىق ھالقىسى قاتمۇ قات تىزىلىپ تۇرغان تاشپاقىلار ھالقىسىغا ئوخشايدۇ. ياشانغان بىر دانىشمەندىن ھاياتنىڭ مەنىسى ۋە قىممىتى سورىلىپتۇ، بۇ دانىشمەن سۆزنى باشلاپ: بۇ دۇنياغا باشقىلارغا ياردەم قىلىش ئۈچۈن كەلگەنلىكىمنى چۈشىنىپ يەتتىم، لېكىن باشقا ئىنسانلارنىڭ نېمە ئۈچۈن بۇ دۇنياغا كەلگەنلىكىنى ھازىرغىچە چۈشىنىپ بولالمىدىم، دەپ جاۋاب بېرىپتۇ.ياردەم ھالقىسى، كېلەچەككە مىراس قالدۇرۇش ياكى كوللېكتىپ داستانلارغا ئىشەنمەيدىغانلار ئاشىق ھېكايىلىرىگە بەكرەك ئىشىنىدۇ. ئاشىق ھېكايىسى ھازىر ۋە تۇرغان جايدىن ھالقىپ ئۆتۈشنى ئويلاپمۇ قويمايدۇ. سانساناقسىز ئاشىق شېئىرلىرى مۇئەييەنلەشتۈرگەندەك ئىنسان ئاشىق بولغاندا كائىنات مەشۇقنىڭ قۇلىقىغا، كىرپىكىگە ياكى كۆكسىنىڭ ئۇچىغا ئايلىنىپ كېتىدۇ. مەڭزىنى تۇتۇپ خىيالغا پېتىپ كەتكەن جۇلىياتنىڭ بۇ ھالىنى ھۇزۇرلىنىپ كۆرۈپ ئولتۇرغان رومىيو: ئى ئۇ قولغا پەلەي بولۇپ شۇ گۈزەل مەڭزىنى تۇتالىغان بولسام، دەپ خۇرسىنىدۇ. ھازىر ۋە بۇ جايدا بىرلا بەدەنگە باغلىنىپ پۈتۈن كائىنات بىلەن مۇناسىۋەت ئورنىتالايسىز.ئىشنىڭ تېگىنى سۈرۈشتە قىلىدىغان بولساق، سىزگە ئاشىق بولۇپ قالغان كىشى ئەمەلىيەتتە سىز ھەر كۈنى پويىزدا، تاللا بازىرىدا ۋە كوچىلاردا كۆرۈپ تۇرىدىغان ئادەملەردىن قىلچە پەرقسىز. لېكىن سىزگە ئۇ يەنى مەشۇقىڭىز ئەبەدىي بولۇپ كۆرۈنىدۇ ۋە سىز بۇ ئەبەدىيلىك ئىچىگە غەرق بولۇپ كېتىشنى شۇنچىلىك ئارزۇ قىلىسىز. بەزى ئەنئەنىلەردە تەسەۋۋۇپ شائىرلىرى دۇنياۋى سۆيگۈ بىلەن ۋەھدەتىۋۇجۇد ئۇقۇمىنى بىر يەرگە مۇجەسسەملەشتۈرۈپ، تەڭرىنى مەشۇقتەك كۆرىدۇ. رومانتىزم شائىرلىرى ئىلتىپاتقا ئىلتىپات ئارقىلىق جاۋاب قايتۇرغاندەك قىلىپ، سۆيگىنىنى تەڭرىنى ئۇلۇغلىغاندەك ماختاپ كېتىدۇ. بىرىگە چىن ئاشىق بولۇپ قالغان بولسىڭىز، ھاياتنىڭ مەنىسى بىلەن قىلچە كارىڭىز بولمايدۇ.ئۇنداقتا يا ئاشىق بولمىسڭىزچۇ؟ ئاشىق ھېكايىسىگە ئىشىنىسىز بىراق بىرسىگە ئاشىق بولمىسىڭىز، ھېچ بولمىغاندا ھاياتنىڭ مەنىسىنى ۋە قىممىتىنى بىلىسىز دېگەن گەپ، يەنى ھەقىقىي ئاشىق تېپىش.كۈنلەرنىڭ بىرىدە سىزگە نىسبەتەن ئالاھىدە ھېسابلىنىدىغان ئۇ ئىنسان بىلەن تونۇشۇپ ، ئۇنىڭ شەھلا كۆزلىرىدە ئەبەدىيلىكنى تاپقان چېغىڭىزدا ھاياتىڭىزنىڭ مەنە ۋە قىممەتكە ئېرىشىدىغانلىقىنى ۋە سىزنى قايمۇقتۇرۇپ كېلىۋاتقان بارلىق مەسىلىلەرنىڭ ئىسىملىرىنى بىرمۇ بىرمۇ سۆزلەپ ئۇلارنىڭ جاۋابىنى تاپالايسىز. خۇددى غەرب قىرغىقىنىڭ ھېكايىسىدىكى تونى ياكى بالكوندىن ئۆزىگە قاراپ تۇرغان جۇلىياتنى كۆرۈپ قالغان رومىيوغا ئوخشاش.ياخشىراق بىر ئىدىيە نەزەر دائىرەمنى كېڭەيتىپ ماڭا مۇۋاپىق رول بېرىشى كېرەك، لېكىن بۇ ئىدىيەنىڭ توغرا بولۇشىغا كېرەك يوق. بىر ئىدىيە ياكى ھېكايە باشتىنئاخىرى ئويدۇرما بولسىمۇ ماڭا بىرەر كىملىك ئاتا قىلىپ ھاياتىمنىڭ مەنىسى بارلىقىنى ماڭا ھېس قىلدۇرالىشى مۇمكىن. قولىمىزدىكى ئىلمىي نەتىجىلەرگە قارايدىغان بولساق، ئوخشىمىغان مەدەنىيەتلەر،ئېتىقاد شەكىللىرى، مىللەتلەر ۋە قەبىلىلەرنىڭ تارىختىن بۇيان ئوتتۇرىغا قويۇپ كەلگەن ئىدىيە، ھېكايە ۋە ئەپسانىلىرىنىڭ ھېچقايسىسى توغرا ئەمەس. چۈنكى ھەممىسى ئىنسان ئىجادىدۇر. لېكىن بۇ ئىنساننىڭ ھاياتىنى مەنە ۋە غايىگە ئىگە قىلىدۇ. كائىناتنىڭ ھەرىكەت پىرىنسىپى بۇ ئىدىيە، ھېكايىگە ئوخشاش ئىنسان ئىجاد قىلىپ چىققان نەرسىلەردىن خالىيدۇر.ئۇنداقتا ئىنسانلار نېمە ئۈچۈن بۇ توقۇلما ھېكايە چۆچەك، رىۋايەت،ئەپسانە،مەسەل دۆلەت قانۇنلىرى، ئىجتىمائىي مىزانلار، ئىقتىسادىي ئورگانلار، قاتارلىقلار ئىدىيەلەرگە ئىشىنىدۇ؟ بۇلارنىڭ ئەڭ مۇھىم سەۋەبلىرىدىن بىرى، شەخسىي كىملىكلەرنىڭ بىر ھېكايە ياكى ئىدىيە ئۈستىگە قۇرۇلغان بولۇشىدۇر. ھېكايىلەر ۋە ئىدىيەلەر ئۈستىدە ئويلىنىپ ئۇلارنىڭ توغرىلىقىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈش ئۈچۈن تېگىشلىك زېھنىي، ئەقلىي ۋە ھېسسىي مۇستەقىللىققا ئېرىشىشتىن ئىلگىرىلا، بۇ ھېكايە ۋە ئىدىيەلەرنى ئاللىبۇرۇن ئاتائانىمىز، ئوقۇتقۇچىلىرىمىز، قوشنىلىرىمىز، قىسقىسى جەمئىيەتتىن ئاڭلاپ بولغان بولىمىز. زېھنىمىز، ئەقلىمىز ۋە ھېسىمىز پىشىپ يەتكەن چاغدا بولسا بىز ئاڭلاپ چوڭ بولغان ھېكايە ۋە ئىدىيەلەرگە شۇنچىلىك كۆنۈپ كەتكەن بولىمىزكى، بۇلاردىن گۇمان قىلىشنىڭ ئورنىغا بۇلارنى ئەقىل ۋە مەنتىقىگە مۇۋاپىق ھالەتكە كەلتۈرۈش ئۈچۈن كۈچەيمىز. كىملىككە ئىگە بولۇشنىڭ كويىدا يۈرگەن كۆپ قىسىم ئىنسان ئالتۇن ئىزدەشكە چىققان بالىلارغا ئوخشايدۇ. بۇ بالىلار شۇنچە جاپا تارتىپ ئاتائانىلىرى ئۇلارنىڭ تېپىشى ئۈچۈن ئالدىن قويۇپ قويغان ئالتۇننىلا تاپىدۇ، خالاس. ئىككىنچىسى، شەخسىي كىملىكىمىزدىن باشقا كوللېكتىپ كىملىكىمىزمۇ ھېكايە ۋە ئىدىيەلەر ئۈستىگە قۇرۇلغان بولۇشىدۇر. بۇ سەۋەبتىن ھېكايە ۋە ئىدىيەلەردىن گۇمان قىلىش تولىمۇ ۋەھىمىلىك ئىشتۇر. نۇرغۇن جەمئىيەتتە بۇنداق ئىشقا ئۇرۇنغۇچىلار يا سۈرگۈن قىلىنىدۇ ياكى زۇلۇمغا ئۇچرايدۇ. بۇنداق ئىش بولمىغان تەقدىردىمۇ، جەمئىيەتنىڭ ئۇلىنى تەشكىل قىلغان بىر نەرسىدىن گۇمان قىلىش زور جاسارەت تەلەپ قىلىدۇ. دەرۋەقە، ئىدىيە ۋە ھېكايىلەر ھەقىقەتەن خاتا بولۇپ چىقسا، بىز ھازىرغىچە توغرا دەپ بىلىپ كېلىۋاتقان نەرسىلەر مەنىسىنى ۋە قىممىتىنى يوقىتىپ قويىدۇ. مەسىلەن، دۆلەت قانۇنلىرى، ئىجتىمائىي مىزانلار، ئىقتىسادىي ئورگانلارنىڭ ھەممىسى ۋەيران بولۇشى مۇمكىن.كۆپ قىسىم ئىدىيە، ئېتىقاد ۋە ھېكايىنى تۇتۇپ تۇرىدىغان ئۇل تاشلارنىڭ پۇختىلىقىدىن بەكرەك، ئۆگزىلەرنىڭ ئېغىرلىقى مۇھىمدۇر. خىرىستىيان ئېتىقادى ئۈستىدە ئويلىنىپ بېقىڭ، خىرىستىيان ئېتىقادىنىڭ ئاساسىغا ئىلمىي نۇقتىدىن قاراشنىڭ ئورنىغا ئۇنىڭ ئاساسى ئۈستىگە سېلىنغان ئۆگزىلەرگە قاراپ چىقايلى. بۇ ئېتىقاد ئۈستىگە دۇنيا مىقياسىدا غايەت زور چوڭلۇقىدا ئورگانلار قۇرۇلدى، بۇ ئۆگزىلەر يەنى ئورگانلار شۇنچىلىك ئېغىركى، ئاساسىي بولغان خىرىستىيان ئېتىقادى تەۋرەنمەي تۇرماقتا. بۇ ئېتىقادنىڭ بىرمۇ تەلىماتى ئۆزگىرىپ كەتمىسۇن،دەپ نۇرغۇن قانلىق ئۇرۇشلار يۈز بەردى. تېخى يېقىنقى مەزگىلدە يۈز بەرگەن كىرودىيەلىكلەرنىڭ سېرىپلارنى، سېرىپلارنىڭ كىرودىيەلىكلەرنى ئۆلتۈرۈشى، شۇنداقلا غەربلىك خىرىستىيانلار بىلەن شەرقلىق ئورتودوكس خىرىستىيانلار ئوتتۇرىسىدىكى مىڭ يىللىق بۆلۈنۈش، لاتىنچىدە ۋە ئوغۇلدىندېگەن مەنىنى بىلدۈرىدىغان فىلىوكې دېگەن كەلىمە بىلەن باشلىغانىدى. غەربلىك خىرىستىيانلار بۇ كەلىمىنى خىرىستىيانلىقنىڭ ئېتىقاد قەسىمىگە قوشماقچى بولغاندا، شەرقلىق خىرىستىيانلار بۇنىڭغا قاتتىق قارشى چىققانىدى.شەخسىي كىملىكلەر ۋە غايەت زور ئىجتىمائىي سىستېمىلار بىر ئىدىيە ئۈستىگە قۇرۇلغاچقا، بۇ ئىدىيەدىن گۇمان قىلىش بۇ ئىدىيەنى قۇۋۋەتلەيدىغان دەلىلئىسپاتلاردىن ئەمەس، بۇ ئىدىيەنىڭ ۋەيران بولۇشى شەخسىي ۋە ئىجتىمائىي بوھران كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغانلىقى ئۈچۈن خىيالىمىزغىمۇ كېلىپ قويمايدۇ. تارىختا بەزىدە ئۆگزىلەر ئۇلدىن بەكرەك مۇھىم رول ئوينىغان.ھوكۇس پوكۇس ۋە ئېتىقاد سانائىتىبىزگە مەنە، غايە، مەقسەت ۋە كىملىك بېغىشلايدىغان بارلىق ئىدىيەلەر ئىجتىمائىيلىققا ئىگە بولسىمۇ، ئىنسانلارنىڭ بۇنىڭغا ھەقىقەتەن ئېھتىياجى بار. ئۇنداقتا بىر ئىدىيەنى قانداق قىلغاندا ھەقىقىيلىككە يەنى چىنلىققا ئىگە قىلغىلى بولىدۇ؟ ئىنسانلارنىڭ بىرەر ئىدىيەگە نېمە ئۈچۈن ئىشىنىدىغانلىقى ھەممىگە مەلۇم، بىراق مۇھىم بولغىنى بۇ ئىدىيەگە قانداق ئىشىنىش مەسىلىسىدۇر. مىڭلارچە يىل ئىلگىرى راھىبلار ۋە شامانلار بۇنىڭغا مۇنداق جاۋاب بەرگەنىدى: ئېتىقاد تۈسىنى ئالغان مۇراسىملار ئابىستراكىت نەرسىنى كونكرېتلىققا، توقۇلما نەرسىنى چىنلىققا ئىگە قىلىدۇ.مەسىلەن، ھەزرىتى ئەيسانى خىرىستىيانلارنىڭ نەزىرىدە قانداق قىلغاندا چىنلىققا ئىگە قىلغىلى بولىدۇ؟ خىرىستىيانلارنىڭ ئىبادەت مۇراسىمىدا پوپ بىر پارچە نان ۋە بىر ئىستاكان شاراب قويۇپ، ناننى ئەيسانىڭ بەدىنى، شارابنى ئەيسانىڭ قېنى دەپ ئېلان قىلىدۇ. بۇلارنى يەپ ئىچكەن خىرىستىيانلار بولسا ئەيسا بىلەن بىرلىشىپ كېتىدۇ.نەتىجىدە بىر خىرىستىيان مۇرىتى ھەزرىتى ئەيسانى ئېغىزى بىلەن تېتىپ بېقىشقا مۇيەسسەر بولىدۇ، بۇندىنمۇ ئارتۇق چىنلىقنى يەنە نەدە تاپالايسىز؟ بۇرۇنلاردا پوپلار بۇ جەسۇر ئېلاننى دىن، قانۇن ۋە ھاياتنىڭ سىرلىرىنىڭ كونىچە تىلىنى سۆزلەپ، لاتىنچە دەيتتى. پوپلار چېركاۋغا يىغىلغان دېھقانلارنىڭ ھاياجانغا تولغان كۆزلىرى ئالدىدا بىر پارچە ناننى كۆتۈرۈپ ھوك ئېست كورپۇس بۇ ئەيساغا تەۋە بەدەندۇر دەيتتى، بۇنداق قىلىنسا نان ئەيسانىڭ بەدىنىگە ئايلىنىدۇ، دەپ قارىلاتتى. ساۋاتسىز ۋە لاتىنچە بىلمەيدىغان دېھقانلارنىڭ كاللىسىدا ھوك ئېست كورپۇس تەبىرى، ھوكۇس پۇكۇس قا ئۆزگىرىپ كەتكەندىن باشقا، تاشپاقىلارنى شاھزادىگە،كاۋىنى ئات ھارۋىسىغا ئايلاندۇرۇۋېتىدىغان سېھىرلىك كەلىمىلەر پەيدا بولغان.خىرىستىيانلىق پەيدا بولۇشتىن مىڭ يىل ئىلگىرى ھىندۇلارمۇ ئىبادەت مۇراسىملىرىدا ئوخشاش ئىشنى قىلاتتى. بىرىھادارانياكا ئۇپانىشاددا بىر ئات قۇربانلىق قىلىنسا كائىناتقا مۇناسىۋەتلىك بارلىق قاراشلار رېئاللىققا ئايلىنىدۇ دېگەن ئېتىقاد تەكىتلىنەتتى. بۇ كىتابتا مۇنداق دېيىلىدۇ: قۇربانلىق ئاتنىڭ بېشى شەپەق، كۆزى قۇياش، ياشاش كۈچى بولسا ھاۋا، ئېغىزى ۋايسۋانارا دېيىلىدىغان ئوت ۋە بەدىنى بولسا يىلدۇر بەدەن ئەزالىرى پەسىللەر، بوغۇملىرى تولۇق ۋە يېرىم ئايلاردۇر، تۇياقلىرى كۈنلەر ۋە كېچىلەر، سۆڭەكلىرى يۇلتۇزلار، گۆشى بۇلۇتلاردۇر، بىجىقى چاقماق، تىترىشى گۈلدۈرماما، سىيىشى يامغۇر، كىشنىشى ئاۋازدۇر.نەتىجىدە بۇ ئات مۇشۇ تەرىقىدە كائىناتقا ئۆزگىرىپ كېتەتتى.شام يېقىش، زىل چېلىش ياكى تەسبىھ سىيرىش قاتارلىق ئادەتتىكى ئىشلارغا چوڭقۇر دىنى مەنىلەر بېرىلسە، ھەممە نەرسە ئىبادەت تۈسىنى ئالىدۇ. ئوخشاشلا رۇكۇغا بېرىش، سەجدە قىلىش ۋە يۈكۈنۈپ ئولتۇرۇشمۇ مۇسۇلمانلارغا نىسبەتەن چوڭقۇر مەنىلەرنى ئىپادىلەيدۇ، ياغلىق ئارتىش ياكى ئورىنىشنىڭمۇ ئىسلامدا چوڭقۇر مەنىسى بار بولۇپ، نۇرغۇن مۇسۇلمان ئايال ئورىنىش ئۈچۈن زور كۈرەشلەرنى قىلغان.يېمەكئىچمەككىمۇ ئوزۇقلۇق قىممىتىنى نەچچە يۈز ھەسسە ئاشۇرىدىغان چوڭقۇر مەنىلەرنى بەرگىلى بولىدۇ. مەسىلەن، پاسخالىيە تۇخۇملىرى يېڭى ھايات ۋە ئەيسانىڭ تىرىلىشىگە ۋەكىللىك قىلىدۇ. يەھۇدىيلارنىڭ خېمىرسىز بايرىمىدا يېيىلىدىغان قاڭسىق ئوتچۆپلەر ۋە خېمىرتۇرۇچسىز نانلار مىسىردىكى قۇللار ۋە ئۇلارنىڭ مۆجىزىۋى قېچىشىنى ئەسلەپ چىقىشىغا خىزمەت قىلىدۇ. پۈتكۈل دۇنيادا بىر نەرسىگە سىمۋول بولمايدىغان يېمەكلىك تۈرى يوقتەكلا ئەھۋال مەۋجۇت. مەسىلەن، يەھۇدىيلار ئۇ يىلنى خۇشال ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن ھەسەل ئىستېمال قىلىشىدۇ، بېلىقلارغا ئوخشاش ئۈنۈملۈك ۋە داۋاملىق ئالغا ئىلگىرىلەش ئۈچۈن بېلىقنىڭ بېشىنى يەيدۇ، ياخشىلىقلار ئانار دانلىرىغا ئوخشاش ئاۋۇسۇن دەپ ئانار يېيىشىدۇ.تارىختا بۇنىڭغا ئوخشاش مۇراسىملار ۋە قاراشلار سىياسىي مەقسەتلەر ئۈچۈنمۇ ئېلىپ بېرىلغان. مىڭلارچە يىلدىن بۇيان تاجلار، تەختلەر ۋە ھاسىلار پادىشاھلىقلارغا ۋە ئىمپېرىيەلەرگە ۋەكىللىك قىلغان ۋە تەخت ياكى تاجنى قولغا چۈشۈرۈش ئۈچۈن نۇرغۇن ئادەم جېنىدىن ئايرىلغان. سارايلاردا تەنتەنىلىك مۇراسىملار ئۆتكۈزۈلگەن. ئارمىيەدە ئىنتىزام ۋە مۇراسىم بىربىرىدىن ئايرىلمايدىغان قوشكېزەكلەر بولۇپ، ئەسكەرلەر بۇرۇنقى رىمدىن كۈنىمىزگىچە تەكشى مېڭىش ئارقىلىق قوماندانلىرىغا سالام بېرىپ ماڭىدۇ. ناپولېئون ئەسكەرلىرىنى رەڭلىك بىر لېنتا ئۈچۈنمۇ جېنىنى پىدا قىلىشقا قايىل قىلالايدىغانلىقىنى دېگەنىدى.ئىبادەت مۇراسىملىرىنىڭ ئەھمىيىتىنى ئەڭ ياخشى تەرىپلەپ بەرگەن كىشى كۇڭزى بولسا كېرەك. كۇڭزى مۇراسىملارغا قاتنىشىشقا ئەھمىيەت بېرىش ۋە مۇراسىملارنىڭ قائىدەيوسۇنلىرىغا رىئايە قىلىشنىڭ ئىجتىمائىي بىرلىك ۋە سىياسىي مۇقىملىقنىڭ ئاچقۇچى ئىكەنلىكىنى تەكىتلىگەن. مۇراسىملار كىتابى، جۇ مۇراسىملىرى، قائىدەيوسۇنلار ۋە مۇراسىملار كىتابىغا ئوخشاش كىلاسسىك ئەسەرلەردە دۆلەتنىڭ قايسى پائالىيىتىدە قانداق مۇراسىم ئۆتكۈزۈلىدىغانلىقى، مۇراسىملاردا ئىشلىتىلىدىغان قۇتىلارنىڭ سانى، قانداق سازلارنىڭ چېلىنىدىغانلىقى ۋە كىيىلىدىغان كىيىملەرنىڭ رەڭگى قاتارلىق نەرسىلەر ناھايىتى تەپسىلىي بايان قىلىنىدۇ. خىتايدا بىرەر چاتاق چىقىپ قالغان ھامان، كۇڭزىنىڭ ئەگەشكۈچىلىرى بۇ چاتاقلارنىڭ مۇراسىملارغا سەل قارىغانلىقى تۈپەيلى كېلىپ چىققانلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈشەتتى. بۇ گويا مەغلۇبىيەتتىن ئۆتۈكلىرىنى پارقىراتمىغان ئەسكەرگە پۈتۈن گۇناھنى ئارتىپ قويغان قوماندانلارغا ئوخشايدۇ.غەربتە كۇڭزىچىلار تەشەببۇس قىلىدىغان مۇراسىملار قالاقلىقنىڭ ئىپادىسى دەپ قارىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە بۇ ئەھۋال كۇڭزىنىڭ ئىنسان تەبىئىتىنى چوڭقۇر چۈشىنىپ يەتكەنلىكىنى ئىسپاتلاپ بېرىدۇ. خىتاي ۋە خىتايغا قوشنا بولغان كورېيە، ۋىيېتنام ۋە ياپونىيەگە ئوخشاش كۇڭزىنىڭ تەلىماتىنى قوبۇل قىلغان مەدەنىيەتلەرنىڭ ئۇزۇنغا بەرداشلىق بېرەلەيدىغان ئىجتىمائىي ۋە سىياسىي قۇرۇلمىلار بەرپا قىلالىشى تاسادىپىي ئەمەس. ھاياتنىڭ مۇتلەق ھەقىقىتىنى بىلمەكچى بولسىڭىز، تۈرلۈك مۇراسىملار سىزگە پۇتلىكاشاڭ بولىدۇ. لېكىن كۇڭزىغا ئوخشاش ئىجتىمائىي مۇقىملىق ۋە بىرلىكنى ئويلىسىڭىز، ھەقىقەتەن سىزگە يۈك بولىدۇ، لېكىن مۇراسىملار سىزنىڭ ئەڭ ياخشى شېرىكلىرىڭىزدىن بىرى بولۇپ قالىدۇ.بۇ ئەھۋال بۇرۇنلاردا قانداق مۇھىم بولغان بولسا،21ئەسىردىمۇ شۇنچىلىك مۇھىم. ھوكوس پوكوسنىڭ قۇدرىتى زامانىۋى سانائەت دەۋرىدە يەنىلا مۇستەھكەم ھالەتتە تۇرماقتا. 2018يىلى تامغا ئېسىلغان ئىنقىلابقا دائىر رەڭلىك بىر رەسىم ۋە شامالدا لەپىلدەپ تۇرىدىغان بىر پارچە رەختمۇ مىللەتكە ۋەكىللىك قىلىدۇ. فىرانسىيەنى كۆرەلمەيسىز، ئاڭلىيالمايسىز، چۈنكى فىرانسىيە پەقەت خىيال دۇنيامىزدا، لېكىن شەكسىزكى ئۈچ رەڭلىك بايراقنى كۆرۈپ مارشىنى ئاڭلىيالايسىز. رەڭلىك بىر بايراقنى كۆتۈرۈپ مارش سۆزلەش مىللەتنى ئابىستراكىتلىق چۈشەنچىدىن چىقىرىپ كونكرېت نەرسىگە ئايلاندۇرىدۇ.مىڭلارچە يىل ئىلگىرى دىندار ھىندىلار ناھايىتى سورتلۇق ئاتلارنى قۇربان قىلغان بولسا، كۈنىمىزدە قىممەتلىك بايراقلارنى ئىشلەپچىقىرىشقا مەبلەغ سالماقتا. ھىندىستاننىڭ دۆلەت بايرىقى ئۈچ رەڭدىن تەشكىل تاپقان، بۇ رەڭلەر ئاق، يېشىل ۋە ئاچ سېرىق رەڭلەردىن ئىبارەتتۇر. 2002يىلدىكى ھىندىستان بايراق قانۇنىدا مۇنداق بايان بار: بايرىقىمىز ھىندىستان خەلقىنىڭ ئۈمىدلىرى ۋە مەقسىتىگە ۋەكىللىك قىلىدۇ. مىللىي ئىززەتئابرۇيىمىزنىڭ سىمۋولىدۇر. كېيىنكى 50 يىل ئىچىدە نۇرغۇن ھىندىستان پەرزەنتى ئۈچ رەڭلىك بايرىقىمىز كۆكتە ھەيۋەتلىك ھالدا لەپىلدەپ تۇرسۇن، دېگەن مەقسەتتە جېنىدىن ۋاز كەچتى. بۇ باياندىن كېيىن يەنە بايراق قانۇنىدا ھىندىستاننىڭ ئىككىنچى پىرېزىدېنتى سارۋېپاللى رادھاكرىشناننىڭ مۇنۇ سۆزلىرىگە ئورۇن ئاجرىتىلىدۇ: ئاچ سېرىق رەڭ پاراغەت ۋە مەنپەئەتنى ئالىي بىلمەسلىككە سىمۋول قىلىنىدۇ. لىدېرلىرىمىز ماددىي مەنپەئەتكە بېرىلمەسلىكى كېرەك ۋە ئۆزلىرىنى مۇقەددەس ۋەزىپىسىگە ئاتىۋېتىشى لازىم. بايراقتىكى ئاق رەڭ ھاكىمىيىتىمىزگە رەھبەرلىك قىلىدىغان نۇر ۋە ھەقىقەت يولىدۇر. يېشىل زېمىن بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمىزنى، بۇ زېمىنلاردا ياشاۋاتقان بارلىق جانلىقلارنىڭ ياشىشىغا باغلىق بولغان ئۆسۈملۈكلەر بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمىزنى كۆرسىتىدۇ. ئاق رەڭنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى ئاسوكا چاقى دىھارما قانۇنىنىڭ چارقىدۇر. بۇ بايراق ئاستىدا خىزمەت قىلىدىغان ھەر قانداق كىشىنىڭ پىرىنسىپى يا ھەقىقەت ياكى ساتيا، دىھارما ۋەياكى ئەخلاقىي پەزىلەت بولۇشى كېرەك.2017يىلى ھىندىستاننىڭ مىللەتچى ھۆكۈمىتى، ھىندىستان بىلەن پاكىستان ئوتتۇرىسىدىكى ئاتتارى رايونىدا دۇنيا بويىچە ئەڭ چوڭ بايراقلىرىدىن بىرىنى چىقاردى. بۇنىڭ مەقسىتى نە پاراغەت ئەمەس نە مەنپەئەتنى كۆزلەش ئەمەس ئىدى. بۇ يەردىكى مەقسەت پاكىستانلىقلارنى قىزغاندۇرۇش ئىدى. بۇ بايراق 36 مېتىر ئۇزۇنلۇقتا، 24 مېتىر كەڭلىكتە بولۇپ، 110 مېتىر ئۇزۇنلۇقتىكى خادىغا چىقىرىلغانىدى. بۇ بايراق پاكىستاننىڭ ئەڭ چوڭ شەھەرلىرىدىن بىرى بولغان لاھوردىنمۇ كۆرۈنەتتى .لېكىن كۈچلۈك شاماللار بايراقنى خېلىلا كونىرىتىپ قويدى، ھىندىستان باج خادىملىرى بايراقنى قوغداپ قېلىش ئۈچۈن خەلققە سېلىق سېلىش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىپ تۇردى. ھىندىستان ھۆكۈمىتى نېمە ئۈچۈن چەكلىك بايلىقلىرىنى غايەت زور چوڭلىقتىكى بۇ بايراق ئۈچۈن سەرپ قىلىدۇ؟ نېمە ئۈچۈن يېڭى دېھلدىكى نامرات رايونلىرىغا يەر ئاستى سۇ يوللىرى ياساش ئۈچۈن سەرپ قىلمايدۇ؟ چۈنكى بايراق ھىندىستاننى چىنلىققا ۋە قىممەتكە ئىگە قىلىدۇ، يەر ئاستى سۇ يوللىرىنىڭ بولسا بۇنداق رولى يوق.ھەتتا بايراق چىقىرىش مۇراسىمى ھىندىستاننى تېخىمۇ چىنلىققا ئىگە قىلىدۇ، بارلىق مۇراسىملار ئارىسىدا تەسىر كۈچى ئەڭ كۈچلۈك بولغىنى قۇربانلىق قىلىش ئىدى. چۈنكى قۇربانلىق بۇ دۇنيادىكى ئەڭ چىن ئىشتۇر. قۇربانلىققا سەل قاراشقا ياكى ئۇنىڭدىن گۇمان قىلىشقا قەتئىي بولمايدۇ، بۇ پۈتۈنلەي ئىمكانسىز ئىشتۇر. ئىنسانلارنى بىر نەرسىگە ئىشەندۈرۈشنىڭ ئەڭ ئۈنۈملۈك يوللىرىدىن بىرى، ئۇلارنى قۇربانلىق قىلىشقا قايىل قىلىشتۇر. ئومۇمەن قىلىپ ئېيتقاندا، بىر ئېتىقاد ياكى بىر ئىدىيە ئۈچۈن ئازاب چېكىش ئېتىقاد ۋە ئىدىيەگە ئىشىنىشكە يېتىپ ئاشىدۇ. ۋەتەن يولىدا ئېلىپ بېرىلغان بىر ئۇرۇشتا پۇتقولىڭىزدىن ئايرىلىپ قالسىڭىز، سىز ئىشلەتكەن ھاسا ياكى چاقلىق ئورۇندۇق ۋەتەن ۋە مىللەتنى ھەر قانداق بىر شېئىر ياكى مارشتىن تېخىمۇ چىنلىققا ئىگە قىلىدۇ. تېخىمۇ ئىنچىكە ئويلايدىغان بولساق، ئالىي سۈپەتلىك ئىتالىيە سىپاگەتتىسى يېيىشنىڭ ئورنىغا سۈپىتى ئادەتتىكىدەك بولسىمۇ يەرلىك تائامنى ئىستېمال قىلىشقا ئوخشاش كىچىككىنە بىر ئىش بىلەنمۇ مىللىي تۇيغۇغا ئىگە بولالايسىز.بىرەر ئېتىقاد ياكى مىللەتكە بولغان سۆيگۈ تۈپەيلى ئازابقا مۇپتىلا بولۇش سىز ئىشەنگەن نەرسىنىڭ توغرا ئىكەنلىكىنىڭ ئىسپاتى بولالمايدۇ. لېكىن شۇنىسى ئېنىقكى، ئېتىقاد يولىدا قانچىلىك كۆپ بەدەل تۆلەنسە ۋە پىداكارلىق قىلىنسا ئېتىقادمۇ شۇنچىلىك كۈچىيىدۇ. قۇربانلىق قىلىشنىڭ سىرلىرىدىن بىرى بۇ بولسا كېرەك، قۇربانلىق مۇراسىمىغا باشچىلىق قىلغان راھىب بىزگە بىر نەرسە بېرەلمەيدۇ، بۇ راھىب نە يامغۇر ياغدۇرالمايدۇ، نە پۇل بېرەلمەيدۇ نە غەلىبىگە ئېرىشتۈرەلمەيدۇ. راھىب بىزگە بىر نەرسە ئەمەس بىزدىن بىر نەرسىلەرنى ئالىدۇ.بۇ مەنتىق سودا دۇنياسىدىمۇ ھۆكۈمران ئورۇندا تۇرىدۇ. مەسىلەن 10مىڭ لىراغا ئىككىنچى قول بىر ماشىنا سېتىۋالسىڭىز، ماشىنىدىن بىرمۇنچە چاتاق تاپقۇڭىز كېلىدۇ ۋە تاپالايسىز. لېكىن بىر مىليون لىراغا يېپيېڭى فەرراى سېتىۋالسىڭىز، ماشىنىڭىزنى توختىماي ماختايسىز. بۇنداق قىلىشىڭىزدىكى سەۋەب، بۇ ماشىنىنىڭ ئېسىل بولۇشىدىن ئەمەس، بۇ ماشىنىغا نۇرغۇن پۇل سەرپ قىلغانلىقىڭىز تۈپەيلى دۇنيادىكى ئەڭ قالتىس نەرسە ئىكەنلىكىگە ئىشىنىۋالغانلىقىڭىز ئۈچۈندۇر. ئاشىقتىمۇ رومىيو ياكى ۋېرتېر بولۇشنى ئارزۇ قىلىدىغان ھەر قانداق ياش، پىداكارلىق قىلىنمىغان ئاشىقنىڭ ھەقىقىي ئاشىق ئەمەسلىكىنى ئوبدان بىلىدۇ. پىداكارلىقىڭىز سۆيگەن كىشىگە نىيىتىڭىزنىڭ ھەقىقىي ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىشنىڭ يېگانە يولى بولۇپلا قالماستىن، ئاشىق ئىكەنلىكىڭىزگە ئۆزىڭىزنى ئىشەندۈرۈشتىمۇ ئىشقا يارايدۇ. ئەرلەر نېمە ئۈچۈن قىممەت باھالىق ئالماس ئۈزۈك بىلەن ئاياللارنىڭ كۆڭلىنى ئېلىشنى خالايدۇ، دەيسىز، دەل مۇشۇ سەۋەبتىن. ئاشىق مۇشۇنداق بىر زور پىداكارلىقنى كۆرسەتكەندىن كېيىن، ئۆزئۆزىنى مۇشۇنداق قىلغانلىقىغا ئىشەندۈرۈشى كېرەك.ئەستايىدىللىق ۋە پىداكارلىق شېھىتلار ئۈچۈنلا ئەمەس شاھىتلار ئۈچۈنمۇ ئۈنۈملۈك رول ئوينايدۇ. شېھىتلار بولغانلىقى ئۈچۈنلا نۇرغۇن مىللەت، ئىنقىلاب ۋە دۆلەت مەۋجۇتلۇقىنى ساقلاپ قالالىدى. شېھىتلەرسىز مىللەت، ئىنقىلاب ۋە دۆلەتنىڭ پۇت تىرەپ تۇرۇشى ھەقىقەتەن تەس. ناۋادا مىللەتچىلىك، ۋەتەنپەرۋەرلىك ۋە ئىنقىلابىي ئىدىيەلەرنى سوراقلاشقا ياكى ئۇلاردىن گۇمان قىلىشقا باشلىغان ھامان ئەتراپتىن دەشنەم يەرسىز ۋە مۇنداق گەپلەرنى ئاڭلايسىز:بۇ يولدا نۇرغۇن شېھىت بەردۇق، ئۇلار بىھۇد ئۆلمىدى، بۇ يولدا جېنىنى پىدا قىلدى، سەن بۇ قەھرىمانلارنى ئەخمەق دېمەكچىمۇ؟شىئەلەرنىڭ قارىشىچە، كائىنات ئاشۇرا كۈنى ھېسابلىنىدىغان ھىجرەتتىن 61 يىل ئۆتكەندىن كېيىن مۇھەررەم ئېيىنىڭ 10كۈنى كامالەتكە يەتكەن. ئۇ كۈنى ئىراقتىكى كەربالادا قاراقچى يەزىدنىڭ ئەسكەرلىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ نەۋرىسىنى، ھەزرىتى ئەلىنىڭ ئوغلى ھۈسەيىن ۋە ھەمراھلىرىنى قىرغىن قىلدى. شىئەلەرنىڭ قارىشىچە، ھۈسەيىننىڭ شېھىت بولۇشى ياخشىنىڭ ئەسكىگە، ئېزىلگۈچىنىڭ ئەزگۈچىلەرگە، ھەقلىق بولغۇچىلارنىڭ يولسىزلارغا قارشى ئەبەدىي ئۇرۇشىغا سىمۋول قىلىنىدۇ. ئەيسانىڭ كىرېستقا مىخلانغانلىقىنى قايتىدىن جانلاندۇرۇپ ئەيسانىڭ ئازابىنى تەقلىد قىلغان خىرىستىيانلارغا ئوخشاش، شىئەلەرمۇ ئاشۇرا كۈنىدە ياشىغان تىراگېدىيەنى جانلاندۇرۇپ ھۈسەيىننىڭ ئازابىنى تەقلىد قىلىدۇ. مىليونلارچە شىئە ھەر يىلى كەربالادا باشقا يەرلەردىكى شىئەلەرمۇ ئاشۇرا كۈنىدە مەرسىيە مۇراسىملىرىنى تەشكىللەپ ئۆزلىرىنى زەنجىرلەر بىلەن ئۇرۇشىدۇ.لېكىن ئاشۇرانىڭ ئەھمىيىتى بىرلا ماكان ۋە بىر كۈن بىلەن چەكلىك ئەمەس. روھۇللاھ ھۇمەينى ۋە باشقا شىئە موللىلارنىڭ مۇرىتلىرىغا داۋاملىق دەپ كېلىۋاتقان گەپلەردىن بىرى مۇنداق: ھەر كۈنى ئاشۇرا ۋە ھەر يەر كەربالادۇر. بۇنىڭ مەنىسى مۇنداق: ھەزرىتى ھۈسەيىننىڭ كەربالادا شېھىت قىلىنىشى ھەر ھادىسىنى، ھەر يەرنى، ھەر كۈننى، ھەتتا ھەر مىنۇتنى مەنىگە ئىگە قىلىدۇ. شۇڭا ئادەتتىكى بىر قارارمۇ ياخشىلىق بىلەن رەزىللىك ئوتتۇرىسىدىكى كۈرەشكە تەسىر كۆرسىتىدۇ. ناۋادا شىئەلەرنىڭ بۇ ئېتىقاد چۈشەنچىسىنى سوراقلاپ گۇمان قىلىدىغان بولسىڭىز، شىئەلەر سىزگە دەرھال كەربالا ۋەقەسىنى ئەسلىتىپ مۇنداق دېيىشىدۇ: بۇ ھۈسەيىننىڭ شېھىتلىك ماقامىغا داغ يەتكۈزگەنلىك ياكى بۇ ئەھمىيەتلىك ھادىسىنى كۆزگە ئىلماسلىقتۇر.ناۋادا شېھىت چىقمىسا ۋە ئىنسانلار ئۆزلىرىنى پىدا قىلمىسا، ئىنسانلارنى قۇربانلىق قىلىشقا چاقىرغان راھىب مۇرىتلىرىنى بىر ئىنساننى قۇربانلىق قىلىشقا چاقىرىدۇ. مەسىلەن، مۇقەددەس نەرسە ھېسابلىنىدىغان بائالاغا ئىنسان قۇربانلىق قىلىنىدۇ. خىرىستىيانلار ھەزرىتى ئەيساغا ئاتاپ كاپىرلارنى قوزۇققا باغلاپ كۆيدۈرۈشى مۇمكىن. كوممۇنىست بولسىڭىز، سىياسىي مەھبۇسلارنى ئەمگەك لاگېرلىرىغا ئەۋەتىشىڭىز مۇمكىن. بۇنداق ئېتىقاد يولىدا ئازاب چەككەن ۋاقتىڭىزدا سىزگە ئىككىلا تاللاش يولى قېلىپ قالىدۇ: بىرسى، يا بۇ ئېتىقادنىڭ روھىغا ئاساسەن ئىش تۇتۇش ياكى بىز تولىمۇ ئەخمەقمىز. ناۋادا باشقىلارغا ئازاب چەككۈزگەن ۋاقتىڭىزدىمۇ ئىككى خىل تاللاش بار: يا بۇ ئېتىقاد توغرا ياكى مەن رەھىمسىز ئىنسانمەن. شۇنىسى ئېنىقكى، كۆپ قىسىم ئىنسان ئۆزىنىڭ ئەخمەق ياكى رەھىمسىز ئىكەنلىكىنى تەن ئالغۇسى كەلمەيدۇ. لېكىن ئېتىقادىنىڭ توغرىلىقىغا ئىشىنىپ ئۇنىڭدىن ۋاز كەچمەيدۇ.1893يىلى مارتتا ئىراننىڭ مەشھەد شەھىرىدە ياشايدىغان بىر جىنچى موللام، تېرە كېسىلى بولۇپ قالغان بىر يەھۇدىي ئايالغا، بىر ئىتنى ئۆلتۈرۈپ ئىتنىڭ قېنىنى تېرىسىگە سۈركىسە ساقىيىدىغانلىقىنى تاپىلاپتۇ. شىئەلەرنىڭ نەزىرىدە مەشھەد مۇقەددەس شەھەر بولغاچقا، بۇ ئايال جىنچى موللامنىڭ سۆزىنى ئاشۇرا كۈنى ئادا قىلماقچى بولۇپ نىيەت قىلىپتۇ. شىئەلەر بۇ ئايالنىڭ ئىتنى ئۆلتۈرۈپ قېنىنى تېرىسىگە سۈركىگەنلىكىگە شاھىت بوپتۇدەك ۋە ئىتنى كەربالادىكى شېھىتلەرنى مەسخىرە قىلىش ئۈچۈن ئۆلتۈرگەنلىكىگە ئىشىنىپ قاپتۇدەك. شىئەلەرگە نىسبەتەن قاتتىق گۇناھ ھېسابلىنىدىغان ۋەقە بىردەمدىلا مەشھەد شەھىرىگە پۇر كېتىپتۇ، رايوندىكى ئەڭ چوڭ شىئە ئىمامنىڭ نەپرەتكە تولغان چاقىرىقىغا دەرھال ئاۋاز قوشقان شىئە جامائىتى يەھۇدىي مەھەللىسىگە بېسىپ كىرىپ، يەھۇدىي ئىبادەتخانىسىغا ئوت قويۇۋەتكەندىن سىرت، 36 يەھۇدىينى ئۆلتۈرۈۋېتىپتۇ. ھەتتا ساق قالغان يەھۇدىيلارنى مۇنۇ شەرت بىلەن ئۆلتۈرمەپتۇ: يا شىئە بولۇشىسەن، ياكى سىلەرنى ئۆلتۈرىمىز. ئەپسۇس بۇ ۋەھشىيانە قىلمىش ئىراننىڭ مەنىۋى پايتەختىمەشھەدنىڭ شانشۆھرىتىگە ئازراقمۇ داغ چۈشۈرمەپتۇ.بىر ئېتىقاد ئۈچۈن بىر نەرسىلەرنى پىدا قىلىشنىڭ نۇرغۇن شەكىللىرى مەۋجۇت. پىدا قىلىشنىڭ ئىپادىلىرى ئىچىدە نوقۇل قولىغا پىچاق ئېلىۋالغان بىر راھىب ياكى قانلىق قەتلىئاملارلا بار ئەمەس. مەسىلەن، يەھۇدىيلىق شابات كۈنى ئىشلەشنى ياكى ساياھەت قىلىشنى چەكلەيدۇ. شاباتنىڭ مەنىسى دەم ئېلىش ۋە توختاش دېگەنلىك بولىدۇ. شابات كۈنى جۈمە كۈن پېتىش بىلەن باشلاپ شەنبە كۈنى كۈن پېتىشقىچە داۋاملىشىدۇ. بۇ مەزگىلدە ئورتودوكس يەھۇدىيلار ئاساسەن ئىش قىلماي دەم ئالىدۇ. ھەتتا بۇ كۈندە ئاشقۇن ئورتودوكس يەھۇدىيلار ئوبورنىغا كىرگەندە تازىلىق قەغىزىدىن لازىملىقنى يىرتىپ ئالمايدۇ ، چۈنكى بۇ ئىشمۇ ئۇلارنىڭ نەزىرىدە ئىش قاتارىدىن ھېسابلىناتتى. ئەڭ ئىلىملىك يەھۇدىي ئۆلىمالار بۇ مەسىلە ئۈستىدە مۇنازىرە قىلىشىپ، تازىلىق قەغىزىدىن لازىملىقىنى يىرتىپ ئېلىشنىڭ شاباتنى بۇزىدىغانلىقى توغرىسىدا بىردەكلىك ھاسىل قىلىشقان. شۇڭلاشقا بەزى يەھۇدىيلار شابات كۈنىدىن ئىلگىرى ئۆزىگە لازىملىق تازىلىق قەغىزىنى ئالدىن ئېلىۋېلىپ تەييارلىق كۆرۈپ قويىدۇ.ئىسرائىلىيەدىكى دىندار يەھۇدىيلار داۋاملىق لايىك يەھۇدىيلارنى ھەتتا ئاتىئىستلارنى بۇ قاتمالىققا رىئايە قىلىشقا مەجبۇرلايدۇ. ئورتودوكس پارتىيەلەر ئىسرائىلىيە سىياسىتىدە بەلگىلىك تەسىر كۈچى بولغانلىقتىن، يەھۇدىيلىققا مۇناسىۋەتلىك نۇرغۇن قائىدىلەرنىڭ پارلامېنتتا قانۇنلىشىشىدا رول ئوينىدى، بولۇپمۇ شابات كۈنلىرىدە نۇرغۇن پائالىيەتنىڭ قىلىنىشىنى چەكلەشكە مۇۋەپپەق بولدى. مەسىلەن، شابات كۈنى ئىنسانلارنىڭ شەخسىي ماشىنىلىرىنى ھەيدىشىگە توسالغۇ بولالمىغان بولسىمۇ، ئاممىۋى قاتناش ۋاسىتىلىرىنى چەكلەشكە قادىر بولالىدى. ئورتودوكس يەھۇدىيلارنىڭ ئېتىقادى يولىدا قىلغان بۇ ئىشلىرى جەمئىيەتتىكى نامرات قاتلامغا نۇرغۇن قىيىنچىلىق ئېلىپ كەلدى، شەنبە كۈنى ئىشچى سىنىپنىڭ يىراقلاردا ياشايدىغان ئۇرۇقتۇغقانلىرىنى يوقلىيالايدىغان بىردىنبىر كۈن ئىدى،ئەپسۇس ئاممىۋى قاتناش ۋاسىتىلىرى قاتناشقا چىقالمىغانلىقتىن، ئۇلار ئۇرۇقتۇغقانلىرىنى كۆرۈشتىن مەھرۇم بولدى. باي بىر موماي خۇسۇسىي ماشىنىسىغا ئولتۇرۇپ باشقا بىر رايوندىكى نەۋرىلىرىنى بىمالال كۆرۈپ كېلەلەيدۇ. لېكىن نامرات بىر موماي نەۋرىسىنى كۆرۈشتىن تامامەن مەھرۇم. چۈنكى ئاپتوبۇس ۋە پويىزلار شەنبە كۈنى قاتنىمايدۇ.دىندار پارتىيەلەر ئەگەشكۈچىلىرىنى مۇشۇنداق قىيىنچىلىقلارغا دۇچار قىلىپ، يەھۇدىيلىققا بولغان تەۋرەنمەس ئېتىقادىنى ئىسپاتلاش ئارقىلىق تېخىمۇ مۇستەھكەملەيدۇ. ئورتودوكس يەھۇدىيلىقتا بىر تامچە قان تۆكۈلمەي تۇرۇپمۇ نۇرغۇن ئىنساننىڭ خاتىرجەملىكىنىڭ پىدا قىلىنىۋاتقانلىقىغا شاھىت بولۇۋاتىمىز، بىر موماينىڭ نەۋرىلىرىنى كۆرۈشىگە توسالغۇ بولۇش ياكى پۇلسىز بىر ئوقۇغۇچىنىڭ ساھىل بويىغا ئويناشقا بېرىشىنى چەكلەش زالىملىقتىن باشقا بىر نەرسە ئەمەس. ئەھۋال مۇشۇنداق تۇرۇپمۇ دىندار پارتىيەلەر يەھۇدىيلىققا چىن ئىشىنىدىغانلىقىنى ھەم دۇنياغا ھەمدە ئۆزلىرىگە ئىسپاتلايدۇ. سىز دىندار پارتىيەلەرنىڭ ھېچقانداق سەۋەب بولماي تۇرۇپلا ئىنسانلارغا قىيىنچىلىق تۇغدۇرۇشىنى قانداق ئىزاھلايسىز؟قۇربان ئىنساننىڭ يەھۇدىيلىققا ئوخشاش ئېتىقاد سىستېمىسىغا بولغان ئېتىقادىنى قۇۋۋەتلەندۈرۈش بىلەن بىرگە، مەسئۇلىيەت ئېڭىنى تېخىمۇ كۈچەيتىدۇ. ئىنسانلار ئۆزلىرى پەيدا قىلغان ئېتىقاد سىستېمىلىرىنىڭ كۆپ قىسمى ئىنسانلار ئاساسەن ئىشقا ئاشۇرالمايدىغان بۈيۈك غايىلەر بىلەن تولغان. قانچىلىك خىرىستىياننىڭ ئون بۇيرۇقنىڭ تەلىماتىغا رىئايە قىلغىنىنى كۆردىڭىز؟ ھازىرغىچە قانچىلىك بۇددىستنىڭ شەخسىيەتچىلىكتىن خالىي ئىكەنلىكىگە شاھىت بولدىڭىز؟ قانچىلىك كوممۇنىستنىڭ جاپاغا چىداپ ئىشلەپ ئەمەلىي ئېھتىياجىدىن ئارتۇقىنى رەت قىلغىنىنى كۆردىڭىز؟يۇقىرىدا قەيت قىلىنغان ئەخلاقىي تەلىماتلارنى ئورۇنداپ بولالمىغان كىشىلەر قۇربانلىق قىلىش ئارقىلىق تەسكىن تېپىشىدۇ. باج ئوغرىلىغان، ئانچەمۇنچە زىنا قىلىپ قويىدىغان، چوڭلارغا ھۆرمەتسىزلىك قىلىدىغان بىر ھىندۇ، ئايوديادىكى رابرى ئىسىملىك جامەنىڭ چېقىۋېتىلىشىنى قوللاپ، ئۇنىڭ ئورنىغا سېلىنىدىغان ھىندۇ ئىبادەتخانىسىغا پۇل ئىئانە قىلىدۇ، ئۇ بۇ ئارقىلىق ئۆزىنى دىنى جەھەتتىن تەقۋا ئويلىۋالىدۇ. بۇ گويا بۇرۇنقى زامانلاردىكىگە ئوخشاش، 21ئەسىردىمۇ ئىنسانلارنىڭ ھاياتلىق مەنىسىنى ئىزدەش ئارزۇسى ئەمەلىيەتتە بىر قاتار پىداكارلىق بىلەن نەتىجىلەنمەكتە.كونا مىسىرلىقلار، كەنئانلىقلار ۋە گىرېكلار قۇربانلىق قىلىشتىن بۇرۇن مەلۇم كاپالەتكە ئىگە بولاتتى. نۇرغۇن ئىلاھئىچىدە بىرەرسى كارغا كەلمەي قالسا، قالغان ئىلاھلارنىڭ ئەسقېتىپ قالىدىغانلىقىغا ئىشىنەتتى. بۇ سەۋەبتىن ئەتىگەن قۇياش ئىلاھىغا، چۈشتە زېمىن تەڭرىسىگە، كەچتە بولسا بىر قاتار پەرىشتە ۋە ئىبلىسقا ئاتاپ قۇربانلىق بېرەتتى. بۇ ئەھۋال ئۇزۇنغىچە ئۆزگەرمىدى، كۈنىمىزدە نۇرغۇن ئىنسان ئىشىنىپ كېلىۋاتقان يەھۇۋا ۋە مامون ئېتىقادى ياكى كوممۇنىزم ۋە لىبېرالىزمغا ئوخشاش ئىدېئولوگىيەلەر ۋە ياكى باشقا نۇرغۇن ئىدىيەلەر بوشلۇقلار، زىددىيەتلەر ۋە ئاجىزلىقلار بىلەن تولغان. بۇ سەۋەبتىن نۇرغۇن ئىنسان بىرلا ئىدىيەگە ياكى ئېتىقادقا ئىشىنىشتىن بەكرەك نۇرغۇن ئىدىيە ۋە كىملىكنى ئۆز ئىچىگە ئالغان كىملىك پورتمىلى بەرپا قىلىشىدۇ ۋە ئېھتىياجىغا ئاساسەن بۇلاردىن تاللاپ ئىشلىتىدۇ. زېھنىي جەھەتتىكى بۇنداق تۇراقسىزلىقلار ئاساسەن دېگۈدەك ھەممە جەمئىيەتتە تېپىلىدۇ.ھۆكۈمەتنىڭ ئىجتىمائىي ياردەم سىياسەتلىرىگە قاتتىق قارشى چىقىدىغان، لېكىن مەملىكەتلىك قورال ئۇيۇشمىسىنى قوللايدىغان ئاشقۇن مىللەتچى بىر ئامېرىكىلىق، مەسىھ ئەيساغىمۇ بىمالال ئىشىنەلەيدۇ. مەلۇمكى، مەسىھ ئەيسا قورالنى ئەمەس نامراتلارغا ياردەم قىلىشنى تەشەببۇس قىلاتتى ئەمەسمۇ. بۇلار بىربىرىگە زىت نەرسىلەردەك كۆرۈنسىمۇ لېكىن ئىنسان مېڭىسىنىڭ نۇرغۇن تارتمىسى، بۆلۈمخانىسى بار بولۇپ، بەزى نېرۋىلار بىربىرلىرى بىلەن خەۋەرسىز ھالدا ھەرىكەت قىلىدۇ. كېلەچەكتە بىر ئىنقىلاب يۈز بېرىدىغانلىقىغا ئىشىنىدىغان بەزى بېرنىي ساندېرس ئەگەشكۈچىلىرى، ئوخشاشلا بىرەر سودىغا مەبلەغ سېلىشقىمۇ ئەھمىيەت بېرىدۇ. دۇنيادىكى تەڭسىز كىرىم تەقسىماتى مۇنازىرىسىدىن خالىي ھالدا ۋول سترىتقا سالغان سېلىنمىلىرى ئۈستىدە بىمالال پىكىر يۈرگۈزەلەيدۇ.بىرلا كىملىكلىك بىرسىنى ئۇچرىتىش ھەقىقەتەن تەس، ھەتتا مۇمكىن ئەمەس. ھېچكىم نوقۇل مۇسۇلمان، نوقۇل ئىتالىيەلىك ياكى نوقۇل كاپىتالىست ئەمەس. لېكىن بىرەر ئاشقۇن ئىدىيە پەيدا بولۇپ قالسا، ھەممە ئادەم بۇ ئىدىيەگە ئىشىنىشكە ۋە بۇ ئىدىيە تەقەززا قىلىدىغان كىملىكنى قوبۇل قىلىشقا رىغبەتلەندۈرۈلىدۇ، بۇ ئىشقا ئاشماي قالسا مەجبۇرلىنىدۇ. بۇنىڭغا فاشىزمنى مىسال قىلىشقا بولىدۇ. فاشىزم ئىنسانلارنىڭ مىللەتچىلىكتىن سىرت باشقا ئېقىم ياكى ئىدىيەگە ئىشەنمەسلىكى كېرەكلىكىنى ۋە مىللىي كىملىكتىن باشقا كىملىك قوبۇل قىلماسلىقىنى تەشەببۇس قىلاتتى. لېكىن بارلىق مىللەتچىلەر فاشىتسلارغا ئوخشىمايدۇ، كۆپ قىسىم مىللەتچى مىللىتىنىڭ ئىدىيەسى، ئەنئەنىسى ۋە مەدەنىيىتىنى تولىمۇ چوڭ بىلىدۇ ۋە مىللىتىنىڭ تەڭداشسىز پەزىلەتلىرىنى ماختىنىپ تۇرۇپ سۆزلەيدۇ ۋە مىللىتى ئالدىدا زور بۇرچى بارلىقىنى دېيىشىدۇ، لېكىن دۇنيادا باشقا مىللەتلەرنىڭمۇ بارلىقىنى ئېتىراپ قىلىشىدۇ. مەسىلەن، ئىتالىيە مىللىتى ئالدىدا زور مەسئۇلىيىتىم بولغان سادىق بىر ئىتالىيە پۇقراسى بولساممۇ لېكىن باشقا كىملىكىمنىڭ بولۇشى تولىمۇ تەبىئىي ئەھۋال، مەن يەنە سوتسىيالىست، كاتولىك، ئەر، ئاتا، ئىلىم ئەھلى، مال دوختۇرى بولۇشۇم مۇمكىن، بۇ كىملىكلەر ماڭا نۇرغۇن مەسئۇلىيەت يۈكلەيدۇ. بەزى كىملىكلىرىم بەزى چاغدا مېنى باشقا ياققا يېتەكلەپ تۇرۇۋالىدۇ، لېكىن بەزى كىملىكلىرىم بىربىرىگە زىتلىشىپ قالىدۇ. لېكىن ھازىرغىچە ھېچكىم ھاياتنى ئاسان دەپ باقمىغان.فاشىزم، ئىرقچىلىق ئۆز ھاياتىنى ئاسانلاشتۇرۇش ئۈچۈن بارلىق كىملىكلەر ۋە مەسئۇلىيەتلەرنى رەت قىلىش نەتىجىسىدە پەيدا بولىدىغان ئېقىملاردۇر. كېيىنكى مەزگىللەردە فاشىزمنىڭ زادى قانداق نەرسە ئىكەنلىكى توغرىسىدا كەسكىن مۇنازىرىلەر بولماقتا، ئىنسانلار بىرەرسىنى ياخشى كۆرمىسە دەرھال ئۇنى مىللەتچى ياكى فاشىستدەپ ئەيىبلەيدىغان بولۇۋالدى. بۇ ئىبارىلەرئاساسەن ھاقارەت تۈسىنى ئالغان بولىدۇ. ئۇنداقتا ھەقىقەتەن فاشىزم دېگەن زادى نېمە؟ قىسقىسى، مىللەتچىلىك مىللىتىمنىڭ تەڭداشسىز ئىكەنلىكى ۋە مىللىتىم ئالدىدا مۇئەييەن مەسئۇلىيىتىم بارلىقىنى كۆرسىتىدىغان بولسا، فاشىزم مىللەتنىڭ ئەڭ ئۈستۈن ئىكەنلىكىنى ۋە مىللىتىم ئالدىدا مەسئۇلىيىتىم ۋە قەرزىم بارلىقىنى كۆرسىتىدۇ، شارائىت قانداق بولۇشتىن قەتئىينەزەر باشقا بىر گۇرۇپپا ياكى شەخسنىڭ مەنپەئەتلىرىنى مىللىتىمنىڭ مەنپەئەتىدىن ئەلا بىلمەيمەن، مىللىتىم بىمەنە بىر مەنپەئەت ئۈچۈن يىراق دىيارلاردىكى بىر مەملىكەتتە ياشايدىغان مىليونلارچە كىشىگە زۇلۇم قىلغان تەقدىردىمۇ مىللىتىمنى شەرتسىز سۆيۈشۈم كېرەك. ئەكسىچە بولسا مەن خائىن بولىمەن. مىللىتىم مىليونلارچە ئىنساننى ئۆلتۈرۈشكە بۇيرىسا، مەن ئىككىلەنمەي ئۆلتۈرۈشۈم كېرەك. مىللىتىم ھەقىقەت ۋە گۈزەللىككە خىيانەت قىلىشىمنى بۇيرىسا مەن يەنە ئىككىلەنمەي بۇ ئىككى بايلىققا خىيانەت قىلىشىم لازىم.بىر فاشىست سەنئەتكە قانداق قارايدۇ؟ بىر فاشىست ئۆزى كۆرگەن بىر فىلىمگە قانداق باھا بېرىدۇ؟ بۇنىڭ جاۋابى تولىمۇ ئاسان بولۇپ ئۇنىڭغا نىسبەتەن بىرلا ئۆلچەم بار: بۇ فىلىم دۇنيادىكى ئەڭ ئۈستۈن مىللىتىنىڭ مەنپەئەتىگە خىزمەت قىلسا ئەڭ ئېسىل فىلىمدۇر. مىللىتىگە خىزمەت قىلمىسا ناچار فىلىمدۇر. ئۇنداقتا بىر فاشىست مەكتەپتە بالىلارغا نېمە ئۆگىتىدىغانلىقىغا قانداق قارار بېرىدۇ؟ بۇ ئىشتىمۇ ئوخشاش ئۆلچەمنى ئىشلىتىدۇ: بالىلارغا ئەڭ ئۈستۈنمىللىتىنىڭ مەنپەئەتىگە نېمە خىزمەت قىلسا شۇنى ئۆگىتىدۇ، ئۇنىڭغا نىسبەتەن ھەقىقەتنىڭ زەررىچىلىك قىممىتى يوق.مۇشۇ تەرىقىدە مىللەتكە چوقۇنۇش ھەم تولىمۇ مۇرەككەپ ۋە قىيىن نەرسىلەرنى ئاددىيلاشتۇرىدىغانلىقى ھەمدە ئىنسانلارنىڭ ئۆزلىرىنى دۇنيادىكى ئەڭ مۇھىم ۋە ئەڭ گۈزەل نەرسىگە، مىللىتىگە تەۋە ئىكەنلىكىنى ھېس قىلدۇرىدىغانلىقى ئۈچۈن تولىمۇ جەلپ قىلارلىق كېلىدۇ. 2دۇنيا ئۇرۇشىدا يۈز بەرگەن پاجىئەلەر ۋە ئىرقىي قىرغىنچىلىق مۇشۇنداق ئويلاشنىڭ نەتىجىسى ئىدى. ئەپسۇس ئىنسانلار فاشىزمنىڭ ئىللەتلىرىنى مۇنداقلا بايان قىلىپ قويىدۇ، چۈنكى فاشىزمنى قورقۇنچلۇق نەرسە سۈپىتىدە تەسۋىرلەيدۇ لېكىن نېمە ئۈچۈن ئىنسانلارنى بۇنچىلىك جەلپ قىلغانلىقىنى دېيىشكە سەل قارايدۇ. كۈنىمىزدە بەزى كىشىلەرنىڭ بىلىپ بىلمەي فاشىزم چۈشەنچىسىگە ئىگە بولۇپ قېلىشى يۇقىرىدا قەيت قىلىنغان ئەھۋالغا مۇناسىۋەتلىك. ئىنسانلار ماڭا فاشىزمنىڭ تولىمۇ قەبىھ نەرسە ئىكەنلىكى ئۆگىتىلدى ۋە ئەينەككە قارىسام تولىمۇ گۈزەل نەرسە كۆرىمەن، بۇ سەۋەبلىك فاشىست بولغۇم يوقدەپ ئويلايدۇ.ھوللىۋود ۋولدمورت، لورد ساۋرون، دارت ۋادېرغا ئوخشاش ناچار خاراكتېرلارنى رەزىل ۋە قەبىھ قىلىپ تەسۋىرلىگەندە قانداق خاتالىق سادىر قىلغان بولسا بۇ ئەھۋالمۇ شۇنىڭغا ئوخشاپ كېتىدۇ. بۇ خاراكتېرلار ئەڭ سادىر ئەگەشكۈچىلىرىگىمۇ رەھىمسىز ۋە زالىمدۇر. بۇ خىلدىكى فىلىملەرنى كۆرسەم كاللامدىن ئۆتمەيدىغان بىر نەرسە بار: ۋولدېمورتقا ئوخشاش قەبىھ بىر مەخلۇققا كىم نېمىشقا ئەگەشسۇن؟رەزىللىككە دائىر مەسىلىلەر ئۇنىڭ ھەقىقىي ھاياتتا رەزىل بولماسلىقىغا مۇناسىۋەتلىك بولۇپ، بەزىدە گۈزەل كۆرۈنەلەيدۇ. خىرىستىيانلىق بۇ ئەھۋالنى ھوللىۋودقا قارىغاندا بەكرەك ياخشى بىلىدىغان بولۇپ، ئەنئەنىۋى خىرىستىيانلىق سەنئىتىدە شەيتان ئادەتتە كۈچتۈڭگۈر تەرىقىدە تەسۋىرلىنىدۇ. شەيتانغا ئەگەشمەي ساق قېلىش تولىمۇ تەس ئىشتۇر. شۇڭا فاشىزم ئۈستىدىن غالىب كېلىش تولىمۇ تەسكە توختايدۇ. فاشىست ئەينىكىگە قارىسىڭىز قەتئىي مەينەت ئىزلارنى كۆرەلمەيسىز، نېمىسلار 1930يىللاردا فاشىست ئەينىكىگە قارىغاندا گېرمانىيەنىڭ دۇنيادىكى ئەڭ گۈزەل نەرسە ئىكەنلىكىنى كۆردى. كۈنىمىزدىمۇ رۇسلار بىلەن ئىسرائىلىيەلىكلەر فاشىست ئەينىكىگە قاراپ دۇنيادىكى ئەڭ گۈزەل نەرسىلەرنىڭ ئۆز دۆلىتى ۋە مىللىتى ئىكەنلىكىنى كۆرمەكتە. ئۇلار ئاخىرقى ھېسابتا بۇ گۈزەل ئەينەكنىڭ ئىچىگە غەرق بولۇشنى ئارزۇ قىلىدۇ. فاشىزمكەلىمىسى لاتىنچىدىكى بىر تۇتام تاياقمەنىسىنى بىلدۈرىدىغان كەلىمىسىدىن كېلىدۇ. دۇنيادىكى ئەڭ ۋەھشىي ۋە رەزىل ئىدىئولوگىيەلەردىن بىرىنى ئىزاھلاش ئۈچۈن بۇ كەلىمە تولىمۇ ئاددىيدەك بىلىنىدۇ. لېكىن بۇنىڭ مەنىسى تولىمۇ چوڭقۇر بولۇپ، بىرلا تاياق ئىنتايىن ئاجىز كېلىدۇ، بۇنى سۇندۇرۇشقا ھېچقانچىلىك كۈچ كەتمەيدۇ. نۇرغۇن تاياقنى بىر يەرگە يىغسىڭىز بىر تۇتام بولىدۇ ۋە بۇلارنى سۇندۇرۇش تولىمۇ تەس ھەتتا مۇمكىن ئەمەس. بۇنىڭدىن بىر كىشىنىڭ يالغۇز ھەرىكەت قىلىشىنىڭ مەنىسى ۋە قىممىتى بولمايدىغانلىقىنى، لېكىن ئىنسانلار بىرلىك بولسا بىرلىكتىن قۇۋۋەت پەيدا بولىدىغانلىقىنى ئىدراك قىلىش تەس بولمىسا كېرەك. بۇ سەۋەبتىن فاشىستلار بىرلىكنىڭ مەنپەئەتىنى شەخسنىڭ مەنپەئەتىدىن ئەلا بىلىدۇ ۋە بىرمۇ تاياقنىڭ بىرلىكنىڭ پۈتۈنلىكىنى بۇزۇشىغا رۇخسەت قىلمايدۇ.لېكىن نۇرغۇن تاياقتىن تەشكىل تاپقانبىر تۇتام تاياققا ئوخشاش نۇرغۇن شەخستىن تەشكىل تاپقان ئىنسان توپىنىڭ قەيەردە باشلىنىپ قەيەردە ئاخىرلىشىدىغانلىقى مەجھۇلدۇر. مەن نېمە ئۈچۈن ئىتالىيەنى ئۆزۈم تەۋە بولغان بىر تۇتام تاياقلار سۈپىتىدە كۆرىمەن؟ نېمە ئۈچۈن ئائىلەمگە، فىلورانسا شەھىرىگە، توسكانا رايونىغا، ياۋروپا قىتئەسىگە ياكى پۈتكۈل ئىنسان تۈرىگە قوشۇلۇپ كەتمەيمەن؟ مۆتىدىل مىللەتچىلىك بىر ئىتالىيەلىكنىڭ ئىتالىيە دۆلىتى ئالدىدا مەسئۇلىيىتى بار بولۇشتىن سىرت، ئائىلىسى، فىلورانسا شەھىرى، توسكانا رايونى، ياۋروپا قىتئەسى ياكى پۈتكۈل ئىنسانىيەت ئالدىدىمۇ مەسئۇلىيىتى بارلىقىنى تەشەببۇس قىلىدۇ. ئەپسۇس ئىتالىيەلىك فاشىستلار ئىنساندىن پەقەتلا ئىتالىيەگىلا سادىق بولۇشنى تەلەپ قىلىدۇ.مۇسۇلىن ۋە ئۇنىڭ فاشىست پارتىيەسىنىڭ بارلىق تىرىشچانلىقلىرىنىڭ ئەكسىچە، نۇرغۇن ئىتالىيەلىك ئىتالىيەنى ئائىلىلىرىدىن تېخىمۇ ئەۋزەل ۋە ئەلا بىلمەيتتى. ناتسىزم تەشۋىقاتى گېرمانىيەدە مۇئەييەن دەرىجىدە ئۈنۈمگە ئېرىشكەن بولسىمۇ، لېكىن گىتلېر نېمىسلارنىڭ ھەممىسىنى ئوخشاش بىر ئىدېئولوگىيە ئەتراپىغا يىغىشقا مۇۋەپپەق بولالمىدى. ناتسىستلار دەۋرىنىڭ ئەڭ زۇلمەتلىك كۈنلىرىدىمۇ ئىنسانلار رەسمىي ئىدېئولوگىيەدىن باشقا زاپاس ئىدىيەلەرنىمۇ ساقلاپ قويۇشتى. 1945يىلى بۇ ئەھۋال روشەن ئىپادىلەندى، ناتسىستلار تەرىپىدىن ئۇدا 12 يىل مېڭىسى يۇيۇلغان ئىنسانلارنىڭ ئۇرۇشتىن كېيىن ھاياتىنى مەنىگە ئىگە قىلىشتىن ئاجىز كېلىدىغانلىقى كۈتۈلۈۋاتقانىدى. پۈتكۈل ئىدىيە ۋە ئېتىقادلىرىنى بىرلا ئىدېئولوگىيەگە باغلىغان ئىنسانلار فاشىزم يىمىرىلگەندە قانداق قىلىشى كېرەك؟ لېكىن ئويلىمىغان يەردىن نېمىسلار تېزلا ئەسلىگە كەلدى،نېمىسلارنىڭ زېھنىي دۇنياسىدا دۇنياغا تەۋە باشقا ئىدىيە ۋە چۈشەنچىلەرمۇ بار ئىدى، گىتلېر ئۆزىنى ئۆلتۈرگەندىن كېيىنلا بېرلىن، ھامبۇرگ ۋە مىيونخېندىكى ئىنسانلار يېڭى كىملىكلەرنى قوبۇل قىلىپ ھاياتىنى مەنە ۋە قىممەتكە ئىگە قىلالىدى.مەلۇمكى، ئۇرۇشتىن كېيىن يەرلىك ناتسىست پارتىيەلەرنىڭ رەئىسلىرىنىڭ 20سى ۋە گېنېراللارنىڭ تەخمىنەن 10ى ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋالدى. لېكىن لىدېرلارنىڭ 80 ۋە گېنراللارنىڭ 90ى ياشاشنى داۋاملاشتۇردى. ھەممىنى كونترول قىلىۋالغان ناتسىستلار، ھەتتا ئەسكەرلەرنىڭ كۆپ قىسمى نە ساراڭ بولمىدى نە ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋالمىدى.شۇنىسى ئېنىقكى، ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋېلىش بىرلا ئىدىيەگە مۇتلەق ئىشىنىشىنىڭ ئىسپاتى ئەمەس. 2015يىلى 13نويابىردا دائېش فىرانسىيەدە ئادەم بومبا ھۇجۇمى سادىر قىلىپ 139 ئادەمنىڭ جېنىغا زامىن بولدى. دائېش بۇ قېتىمقى ھۇجۇمنى فىرانسىيە ھاۋا ئارمىيەسىنىڭ سۇرىيە ۋە ئىراقتىكى دائېشچىلارنى بومباردىمان قىلىشىدىن ئىنتىقام ئېلىش ۋە فىرانسىيەنى كېلەچەكتە سۇرىيە ۋە دائىشچىلارنى بومباردىمان قىلىشتىن ۋاز كەچتۈرۈش مەقسىتىدە ئېلىپ بارغانلىقىنى بىلجىرلاشتى. دائېش يەنە فىرانسىيە ھاۋا ئارمىيەسى تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگەن مۇسۇلمانلارنىڭ شېھىت بولغانلىقىنى ۋە ئاللاھنىڭ رەھمىتىگە ئېرىشىپ جەننەت كىرگەنلىكىنى بىلدۈردى. مەسىلىگە دائېش نۇقتىسىدىن ئەمەس زىت نۇقتىدىن قارىساق مۇنداق بىر ئىشنى بايقايمىز: فىرانسىيە ئەسكەرلىرى ئۆلتۈرگەن دائىشچىلار جەننەتكە كىرگەن بولسا، يەنە نېمە ئۈچۈن يەنە ئىنتىقام ئېلىنىدۇ؟ سىز تولىمۇ ياخشى كۆرىدىغان بىر ئاكىڭىزغا لاتارىيەدىن بىر مىليون دوللار چىقسا، سىز قوپۇپ ئىنتىقام ئېلىش ئۈچۈن لاتارىيە مەركەزلىرىنى بومباردىمان قىلامتىڭىز؟ فىرانسىيە ئارمىيەسى بىر نەچچە قېرىندىشىڭىزنىڭ جەننەتكە كىرىشىگە ۋەسىلە بولغان تۇرسا يەنە نېمە ئۈچۈن فىرانسىيەدە قان تۆكىسىز؟ ياكى نېمە ئۈچۈن بەدىنىڭىزگە بومبا تېڭىۋېلىپ ئۆزىڭىزنى پارچەپارچە قىلىۋېتىسىز؟ مېنىڭچە دائېشچىلار زىتلىقلار ۋە تۇتامسىزلىقلار ئۈستىدە كۆپ ئويلانمايلا بىربىرىگە زىت ئىككى ئىدىيەگە بىرلا ۋاقىتتا ئىشىنىۋالغان. بۇرۇنمۇ دەپ ئۆتۈلگىنىدەك، بەزى نىرۋىلار ھەقىقەتەن بىربىرىگە زىت ۋە دۈشمەندۇر.فىرانسىيە ھاۋا ئارمىيەسى سۇرىيە ۋە ئىراقتىكى دائېش بازىلىرىنى بومباردىمان قىلىشتىن 800 يىل ئىلگىرى، باشقا بىر فىرانسىيە ئارمىيەسى كېيىنكى ئەۋلادلار تەرىپىدىن 7قېتىملىق ئەھلى سەلب ئۇرۇشىدەپ ئاتالغان ھەربىي يۈرۈش ئارقىلىق ھازىرقى ئوتتۇرا شەرقنى ئىشغال قىلدى. مۇقەددەس پادىشاھ 9لىيۇس قوماندانلىقىدىكى ئەھلى سەلب لەشكەرلىرى نىل ۋادىسىنى قولغا كىرگۈزۈۋېلىپ مىسىرنى خىرىستىيانلىقنىڭ قورغىنىغا ئايلاندۇرۇشنى ئارزۇ قىلاتتى. بىراق مەنسۇرە جېڭىدە مەغلۇپ بولدى ۋە نۇرغۇن ئەھلى سەلب لەشكەرلىرى ئەسىرگە چۈشتى. جىن دې جويىنۋىللې ئىسىملىك بىر ئەھلى سەلب چەۋەنداز، كېيىنچە يازغان ئەسلىمىسىنىڭ بىرىدە بۇ قارارغا قوشۇلمايمەن، مەن سىلەرگە شۇنى تەۋسىيە قىلىمەن، دۈشمەن ھەممىمىزنى ئۆلتۈرۈۋەتسۇن، بۇنداق بولسا ھەممىمىز جەننەتكە بارىمىز ئەمەسمۇ دەپ يازىدۇ ۋە ئەسلىمىسىنى مۇنداق داۋاملاشتۇرىدۇ: لېكىن ھېچكىم بۇ تەۋسىيەمگە قۇلاق سالمىدى.جويىنۋىللېن نېمە ئۈچۈن تەۋسىيەسىنىڭ رەت قىلىنغانلىقىغا ئىزاھات بەرمەيدۇ. ئىزاھات بېرىشنىڭ كېرىكى يوق ئىدى، چۈنكى بۇ ئادەملەر فىرانسىيەدىكى ھەشەمەتلىك داچىلىرىنى تاشلاپ ئوتتۇرا شەرقتە ئۇزۇن ۋە مۈشكۈل بىر ئۇرۇشنى قىلسا ئەبەدىي نېجادلىققا ئېرىشىدىغانلىقىغا ئىشىنەتتى. ئۇنداقتا فىرانسۇزلار جەننەتكە كىرىشكە بىر قەدەم قالغاندا نېمە ئۈچۈن مۇسۇلمانلارغا ئەسىرگە چۈشۈش يولىنى تاللىدى؟ ئۇلار يەنى ئەھلى سەلبچىلەر نىجادلىق ۋە جەننەتكە چىن قەلبىدىن ئىشەنسىمۇ، تۇيۇقسىزلا بېرىلگەن قارار تۈپەيلى ئۆزلىرىنى خەتەرگە ئىتتىرمىگەن بولۇشى مۇمكىن.ھېلسىنگۆردىكى تاللا بازىرىئەلمىساقتىن بۇيان ئىنسانلار بىرلا ۋاقىتتا بىر نەچچە ئىدىيە،ئېتىقاد، ھېكايە ۋە كىملىكلەرگە ئىشىنىپ كەلدى. ئۇنداقتا ئىنسانلارنىڭ بىر نەچچىسىگە بىرلا ۋاقىتتا ئىشىنىش يولىنى تاللىشىنى قانداق چۈشىنىش مۇمكىن؟ ياكى ئىنسانلار ھېچقايسىسىنىڭ تولۇق توغرىلىقىغا قايىل بولماي مۇشۇنداق قىلىپ كەلدىمۇ قانداق؟ئەپسۇس بۇ تېڭىرقاش ۋە ئارىسالدىلىق نۇرغۇن ئىنساننىڭ ئېتىقادىنى، ئىدىيەسىنى ۋە كىملىكىنى تەۋرىتىپ قويىدۇ. بۇ سەۋەبتىن بولسا كېرەك، نۇرغۇن ئېتىقاد شەكىللىرى ئېتىقادنىڭ ئەڭ ئېسىل بايلىق ئىكەنلىكىنى تەكىتلەپ، گۇمان قىلىشنىڭ ئەڭ ئېغىر گۇناھ ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈشكەن. لېكىن مودېرن دۇنيا يەنى زامانىۋى دۇنيانىڭ ئاپىرىدە بولۇشى بىلەن ئەھۋال باشقىچە ئۆزگىرىپ كەتتى. غەرب دۇنياسى ۋە بەزى جايلاردا ئېتىقاد زېھنىي قۇللۇقسۈپىتىدە كۆرۈلۈشكە باشلاندى ۋە بىر نەرسىدىن گۇمان قىلىش ئەركىنلىكنىڭ ئالدىنى شەرتى بولۇپ قالدى.ۋىليام شېكىسپېر 15991602 يىللىرى ئارىسىدا شىر پادىشاھ ناملىق ئەسەرنىڭ ۋارىيانتى بولغان خاملېت ناملىق ئەسىرىنى يېزىپ چىقتى. لېكىن شىر پادىشاھتىكى سىمباغا ئوخشاش، خاملېت ھاياتلىقنىڭ قانۇنىيىتىنى ئىزاھلاپ ئولتۇرمايدۇ، خاملېت ئۆمرىنىڭ ئاخىرىغىچە گۇمان ۋە زىددىيەت ئىچىدە ياشايدۇ، بۇ سەۋەبتىن بولسا كېرەك ھاياتنىڭ مەنىسىنى، قىممىتىنى تېپىشنىڭ كويىغا كىرمەيدۇ. بۇ نۇقتىدىن قارىغىنىمىزدا، خاملېت پىراگماتىك يەنى ئەقلىي زامانىۋى قەھرىمان ھېسابلىنىدۇ. مودېرنىزم قانداقتۇر ئۆتمۈشتىن قالغان ئىدىيە، ھېكايە، ئېتىقاد ياكى كىملىكلەرنى تامامەن رەت قىلىپ كەتمىدى، ئەكسىچە بۇلارنىڭ ھەممىسىنى ئېلىپ تاللا بازىرىغا چىرايلىق تىزىپ قويدى. زامانىۋى ئىنسان يەنى مودېرن ئىنسان بۇلارنى بىربىرلەپ سىناپ، قايسىسى يارىسا شۇنى تاللايدۇ، ھەتتا بىر نەچچىسىنى تاللاپ بىرلەشتۈرۈپ قىلالايدۇ، يارىمىسا جايىغا قويۇپ قويىدۇ. قىسقىسى، زامانىۋى ئىنسان يەنى مودېرن ئىنسان تاللا بازىرىدىكى ئىدىيە، ئېتىقاد، ھېكايە ۋە كىملىكتىن ئىبارەت تاۋارلارنى تاللاش ياكى تاللىماسلىقتا تامامەن ئەركىندۇر.بەزى ئىنسانلار بۇنچىلىك ئەركىنلىك ۋە مەۋھۇملۇققا بەرداشلىق بېرىپ بولالمايدۇ. فاشىزم ۋە سوتسىيالىزمغا ئوخشاش مودېرن يەنى زامانىۋى مۇستەبىت ئېقىملار مەۋھۇم پىكىرلەر بىلەن تولۇپ تاشقان بۇ تاللا بازىرىغا قاتتىق قارشى چىقىپ، ئۆزلىرىدىن باشقا ھەممىسىنى رەت قىلدى. ئۇنداقتا ھاياتنىڭ مەنىسىنى ۋە قىممىتىنى، شۇنداقلا قايسى دىنغا ئىشىنىشنى بىلمىسىڭىز قانداق قىلسىڭىز؟ بۇنداق ۋاقىتتا ئەركىن ئىرادە بىلەن تاللاشتىن ئىبارەت بۇ نېمەتنى مۇقەددەسلەشتۈرىسىز،خالاس. سىز تاللا بازىرىنىڭ كارىدورلىرىدا ئەركىن تاللاشتىن ئىبارەت بۇ كۈچكە تولۇق ئىشەنگەن ھالدا كۆز ئالدىڭىزدىكى تاۋارلارغا مەغرۇرلانغان ھالدا تاللاش ئىرادىڭىزنى بىلدۈرۈپ قويىسىز، ناۋادا تاللا بازىرىدىكى مەغرۇر قىياپىتىڭىز ئاخىرلاشسىچۇ؟لىبېرالزمنىڭ قارىشىچە، غايەت زور چوڭلۇقتىكى بۇ تاللا بازىرىدا ۋاقىت ئۆتكۈزسىڭىز ھامان بىر كۈنى لىبېرال ئەركىنلىككە يەنى نېجادلىققا ئېرىشىپ ھاياتنىڭ قىممىتىنى ۋە مەنىسىنى چۈشىنىپ يېتىسىز، تاللا بازىرىدىكى بارلىق تاۋارلاريالغان، ھاياتنىڭ مەنىسى تەييار تاۋار ئەمەس، ئىلاھىي بۇيرۇقلار يوق، تاشقى دۇنيادىكى ھېچقانداق نەرسە ھاياتىمنى قىممەتكە ۋە مەنىگە ئىگە قىلالمايدۇ، ئەركىن ئىرادەم، تاللىشىم ۋە ھېستۇيغۇلىرىمغا ئاساسەن مەنلا تاشقى دۇنياغا مەنە ۋە قىممەت ئاتا قىلالايمەن، ئىچكى دۇنيايىم ھەممىنى بەلگىلەيدۇ، تاشقى دۇنيا ماڭا تەسىر كۆرسىتەلمەيدۇ. مەن تەپەككۇر قىلغانلىقىم ئۈچۈنلا مەۋجۇت بولالايمەن.جورج لۇكاس ۋىللوۋئىسىملىك بىر چۆچەك يېزىپ چىقىدۇ، بۇ چۆچەك كېيىنچە فىلىم قىلىپ ئىشلىنىدۇ، فىلىمدە ئاساسلىق ئارتىس تونۇلغان بىر سېھىرگەردۇر، فىلىمدە يەنە ھاياتلىقنىڭ سىرلىرىنى چۈشىنىشنى تولىمۇ ئارزۇ قىلىدىغان بىر پاكىنەك بار. بىر كۈنى سېھىرگەر شاگىرت ئىزدەپ بۇ پاكىنەكنىڭ يېزىسىغا كېلىپ قالىدۇ، پاكىنەك ئىككى دوستىنى سېھىرگەرنىڭ يېنىغا باشلاپ كېلىدۇ ۋە ئۆزلىرىنى تونۇشتۇرىدۇ. سېھىرگەر پاكىنەك ۋە دوستلىرىدىن ئىمتىھان ئالىدۇ. مەسىلەن، ئوڭ قولىنى كۆتۈرۈپ ئالقىنىنى ئاچىدۇ ۋە : دۇنيانى كونترول قىلىش كۈچى قايسى بارماقتا؟دەپ سورايدۇ. پاكىنەك ۋە دوستلىرى تاللىغان بارماقلار خاتا بولۇپ چىقىدۇ. سېھىرگەر ئۇلاردىن قولۇمنى كۆتۈرگەندە نېمىلەرنى ئويلىدىڭلاردەپ سورايدۇ، پاكىنەك ۋە دوستلىرى:خىيالىمىزغا غەلىتە ۋە بىمەنە نەرسىلەر كەلدىدەپ جاۋاب بېرىدۇ. سېھىرگەر سۆزىنى داۋاملاشتۇرۇپ: قانداق بىمەنە خىيال كەلدىدەپ سورايدۇ، ئۇلار:ئۆز قولىمىزنى كۆتۈرۈپ بارماقلىرىمىزنى ئېچىشنى ئويلىدۇقدەپ جاۋاب بېرىدۇ. سېھىرگەر قاتتىق ھاياجانلانغان ھالدا: توغرا جاۋاب دەل مۇشۇدۇردەيدۇ. بۇ ھېكايىنى بۇ يەردە قەيت قىلىشىمدىكى مەقسەت مۇنداق: لىبېرالىزم مۇشۇ ھېكايىنى داۋاملىق تەكرارلاپ تۇرىدۇ. سەۋەبى بۇرۇنمۇ قايتاقايتا دەپ ئۆتكىنىمىزدەك، لىبېرالىزمنىڭ قارىشىچە، ھەممە نەرسە ئىنساننىڭ ئىچىدە بولىدۇ. لىبېرالىزمدا ئىنجىل، تەۋرات ۋە باشقا ئېتىقادقا مۇناسىۋەتلىك كىتابلار ئىنسانلار تەرىپىدىن يېزىلغان دەپ قارىلىدۇ، ئىنسانلار بۇ كىتابلارغا كۈچ ئاتا قىلغان، قانداقتۇر بۇ كىتابلار ئىنسانغا ئەمەس. بۇ كىتابلاردىكى ھېكايىلەرنىڭ گۈزەللىكى كىشىنى ھەقىقەتەن تەسىرلەندۈرىدۇ، لېكىن بۇ گۈزەللىكلىرىنىڭ يېگانە مەنبەسى ئىنسانلارنىڭ بۇ كىتابلارنى مۇشۇنداق ئۇلۇغ كۆرۈۋېلىشىدۇر. ئېتىقادلىق كىشىلەرنىڭ نەزىرىدە ماكانلار مەسىلەن، ۋارانسى، ۋاتىكان، بودخ ۋە گايا قاتارلىق جايلار مۇقەددەس ھېسابلىنىدۇ، لېكىن بۇ ماكانلارنىڭ مۇقەددەس بولۇشىنىڭ سەۋەبى ئىنسانلار بۇ جايلارغا كەلگەندە بۇ جايلاردا ھېس قىلغانلىرى ۋە تەجرىبىلىرىدۇر. كائىنات ئەسلىدە مەنىسىز، غايىسىز بىر ئاتوم پارچىسىدۇر، ھېچقانداق نەرسە ئۆزلۈكىدىن گۈزەل، مۇقەددەس ياكى قالتىس بولۇپ كەتمەيدۇ، ئىنسانلارنىڭ ھېستۇيغۇلىرى بۇ نەرسىلەرنى مۇشۇنداق قالتىس ۋە مۇقەددەس قىلىۋېتىدۇ، يەنى ئىنسانلار بۇ نەرسىلەرنى مۇشۇنداق قالتىس ۋە مۇقەددەس دەپ كۆرگەچكە ياكى ھېس قىلغاچقا بۇ مۇشۇنداقتۇر. قىزىل ئالمىنى جەلپ قىلارلىق، پوقنى مەينەت قىلغان نەرسە ئىنساننىڭ ھېستۇيغۇلىرىدۇر ھەرگىزمۇ بۇ نەرسىلەرنىڭ تەبىئىتى ئەمەس. ناۋادا ئىنسان ھېستۇيغۇلىرىنى تامامەن سىرتقا چىقىرىۋەتسە ئىنساننىڭ ئىچىدە مولېكولا قالىدۇ، خالاس. ئىنسانلار كائىنات توغرۇلۇق ھېكايىلەرگە ئۆزلىرىنى ئىشەندۈرۈپ ھاياتلىقنىڭ ۋە كائىناتنىڭ مەنىسىنى ۋە قىممىتىنى يورۇتۇپ بەرمەكچى بولۇشىدۇ، لىبېرال ئىنسان كائىناتتىن مەنە تېپىشقا ئەمەس كائىناتقا مەنە بېرىشكە مايىل بولۇشى كېرەك. يەنى ئىنسان كائىناتقا مەنە بېرىدۇ، ئىنساننىڭ بۇ دۇنيادا مەقسىتى بولۇشى كېرەك. ئىنساننىڭ ھېستۇيغۇلىرى تۇراقلىق بولمايدۇ، ئىنسان شىر پادىشاھ سىمبا ياكى ئارجۇننىڭ ئورنىدا بولۇپ پادىشاھلىق ئۈچۈن ئۇرۇش قىلسا بولىدۇ، لېكىن بۇنىڭغا مەجبۇر ئەمەس. ئىنسان خالىسا سېھىرگەرلىك قىلسا بولىدۇ، خالىسا بىرودۋېيغا بېرىپ ناخشا ئوقۇسا بولىدۇ،ياكى سىلىكون ۋادىسىغا بېرىپ شىركەت ئاچسا بولىدۇ، بۇ يەردە مۇھىم بولغىنى ئىنساننىڭ ئەركىن ئىرادىسىدۇر، ئىنسان ھېچبىر ئىشنى قىلىشقا مەجبۇر ئەمەس.يۇقىرىدىكىلەرگە قاراپ، لىبېرالىزم باشقا ئىدىيە ۋە ئىزملارغا ئوخشاش يارىتىلىش ھېكايىلىرى بىلەن باشلىنىدۇ. لېكىن لىبرالىزمدىكى يارىتىلىش تامامەن پەرقلىق بولۇپ، ياراتقۇچى ئىلاھ ئەمەس ئىنساندۇر. ئۇنداقتا لىبېرالىزمنىڭ نەزىرىدە ئىنسان ھاياتىنىڭ مەقسىتى نېمە؟ ھېس قىلىش، تەپەككۇر قىلىش، چۈشىنىش ۋە ئىجاد قىلىش ئارقىلىق يارىتىشتىن ئىبارەت. ئىنساننىڭ ھېس قىلىش، چۈشىنىش، ئارزۇ قىلىش ۋە ئىجاد قىلىش ئەركىنلىكىنى چەكلەيدىغان ھەر قانداق نەرسە كائىناتنىڭ مەنىسىگە سەلبىي تەسىر كۆرسىتىدۇ. بۇ سەۋەبتىن بۇنداق چەكلىمىلەردىن قۇتۇلۇش ئەڭ ئېسىل غايىدۇر.لىبېرالىزمغا ئىشىنىدىغانلار ئەمەلىي تۇرمۇشتا مۇنداق ئىككى پىرىنسىپ بويىچە ياشايدۇ: بىرىنچىسى ئىجاد قىل ياكى ياراتقىن ۋە ئەركىنلىك ئۈچۈن كۈرەش قىلغىن. بۇ يەردىكى ئىجادكارلىق ياكى ياراتقۇچىلىق شېئىر يېزىش، جىنسىيلىك، يېڭى نەرسە ئىجاد قىلىش ياكى ھېچكىم بايقىمىغان بىر خىمىيەلىك ماددىنى بايقاشتا ئۆزىنى نامايان قىلسا، ئەركىنلىك ئۈچۈن كۈرەش قىلىش ئىنسانلارنى ئىجتىمائىي، بىيولوگىيەلىك ۋە سىياسىي بېسىملاردىن قۇتقۇزىدىغان ھەر قانداق ئىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. مەسىلەن، زالىم دىكتاتورغا قارشى تۇرۇش، قىز پەرزەنتىڭىزنى ئوقۇتۇش، راكقا چارە تېپىش، ئالەم كېمىسى ياساش قاتارلىقلارمۇ بۇ دائىرىگە كىرىدۇ. لىبېرالىزمغا دائىر ھېكايىلەردە روسا پاركس، پابلو پىكاسسو، لىيۇس پاستىيۇر ۋە رايت ئاكائۇكىلارنىڭ ئورنى تولىمۇ يۈكسەك.يۇقىرىدا قەيت قىلىنغانلار نەزەرىيە جەھەتتە قۇلاققا تولىمۇ يېقىملىق ئاڭلىنىدۇ. ئەپسۇس، ئىنسانلارنىڭ ئەركىنلىكى ۋە ئىجادكارلىقى لىبېرالىزم دېگەندەك ئەمەس. ھازىرقى ئىلمىي چۈشەنچىگە كۆرە، تاللاش ئىرادىسى ۋە ئىجادكارلىقنىڭ كەينىدە ھەرگىزمۇ سېھىرگەرلىك يوق. بۇلار بىيوخىمىيەلىك سىگناللار قوبۇل قىلىپ تارقىتىدىغان مىلياردلارچە نېرۋىنىڭ مەھسۇلاتىدۇر، سىز ئىنسانلارنى كاتولىك چېركاۋى ياكى سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ بويۇنتۇرۇقىدىن قۇتقۇزۇپ قالغان تەقدىردىمۇ، ئەپسۇس ئىنسانلارنىڭ تاللاش ئىرادىسىگە چېركاۋ ۋە رۇسىيەدىكى ك گ ب رۇسىيە ئىستىخبارات تەشكىلاتى قانداق تەسىر كۆرسەتكەن بولسا، ئوخشاشلا بىيوخىمىيەلىك ئالگورىتمىلارمۇ شۇنچىلىك تەسىر كۆرسىتىدۇ.لىبېرالىزم ئىنسانغا سۆز ئەركىنلىكىنىڭ مۇقەددەس نەرسە ئىكەنلىكىنى، ئىنساننىڭ سۆز ئەركىنلىكى بولغاندا ئاندىن ئۆزىنى نامايان قىلالايدىغانلىقىنى تەشەببۇس قىلىدۇ. لىبېرالىزمدا ئەركىن ئىرادە ئۇقۇمى تولىمۇ مۈجمەلدۇر. ئىنسانلارنىڭ ئىرادىسى ۋە ئارزۇلىرى بار بولۇپ، بۇ ئىرادىسى ۋە ئارزۇلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشتا تامامەن ئەركىنلىكى بار. بۇ يەردىكى ئەركىن ئىرادە دېگەن تەبىردە ئىنساننىڭ ئارزۇ قىلغان ئىشنى قىلىش ئەركىنلىكى كۆزدە تۇتۇلسا مەسىلە يوق دېگەن گەپ، يەنى ئىنسانلارنىڭ ئەركىن ئىرادىسى بار. ناۋادا ئەركىن ئىرادەدېگەن تەبىردە ئىنساننىڭ خالغىنىنى ئارزۇ قىلىش ئەركىنلىكى كۆزدە تۇتۇلسا، ئۇنداقتا بۇ ئەركىن ئىرادە ئەمەس.ئۆزىمىزنى چۈشىنىش ئۈچۈن قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلاردىن بىرسى، كىشىلىكدېگەن نەرسىنىڭ زېھنىمىزنىڭ مۇرەككەپ مېخانىزمى تەرىپىدىن توختاۋسىز ئىشلەپچىقىرىلىدىغان، يېڭىلىنىدىغان ۋە قايتاقايتا يېزىپ تۇرۇلىدىغان ھېكايىلەر ئىكەنلىكىنى تەن ئېلىشىمىز كېرەك. زېھنىمدە كىم ئىكەنلىكىم، قەيەردىن كەلگەنلىكىم، قەيەرگە بارىدىغانلىقىم ۋە ھازىر قانداق ۋەزىيەتتە ئىكەنلىكىمنى ئىزاھلاپ تۇرىدىغان ھېكايىلەر بار. سىياسىي كىرىزىسلارنى پۇقرالارغا ئادەتتىكى ئىشتەك قىلىپ كۆرسىتىشكە ئۇرۇنىدىغان ھۆكۈمەت غالچىلىرىغا ئوخشاش، زېھنىمىزدىكى ھېكايە بايانچىلىرىمۇ رىئاللىقنى خاتا چۈشىنىپ تۇرىدۇ، لېكىن بۇ خاتالىقىنى كۆپ ۋاقىتلاردا ئېتىراپ قىلمايدۇ. بايراقلار، سىمۋوللار ۋە مۇراسىملار بىلەن بىر مىللەتنىڭ ئىدىيەسىنى ياراتقان ھۆكۈمەتلەرگە ئوخشاش، زېھنىمىزدىكى تەشۋىقات ماشىنىسىمۇ كۆپ چاغلاردا رېئاللىق ۋە ھەقىقەت بىلەن ھېچقانداق مۇناسىۋىتى بولمىغان قىممەتلىك ئەسلىمىلەر ۋە چوڭقۇر پاجىئەلەر بىلەن شەخسىي ھېكايىلەر ۋە رىۋايەتلەر توقۇپ چىقىدۇ.فېسيىبۇك ۋە ئىنستېگرام دەۋرىدە بىر ھېكايە، خەۋەر ياكى رىۋايەت توقۇپ چىقىش جەريانىنى تېخىمۇ يېقىندىن كۆزىتىش پۇرسىتىگە ئېرىشەلەيسىز. چۈنكى بۇ ئىشنىڭ بىر قىسمى زېھىندىن چىقىرىلىپ كومپيۇتېرغا تاپشۇرۇپ بېرىلدى، ئىنسانلارنىڭ ئىنتېرنېت دۇنياسىدا بىر كىشىلىك ۋە كىملىك بەرپا قىلىش ئۈچۈن، نۇرغۇن ۋاقىتنى سەرپ قىلىۋاتقانلىقىغا، ئۆزلىرى ئىجاد قىلغان نەرسىگە باغلىنىپ قېلىۋاتقانلىقىغا ۋە بۇنى ئۆزلىرىگە دائىر رېئاللىق ۋە ھەقىقەتلەر بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ قويۇۋاتقانلىقىغا شاھىت بولۇۋاتىمىز، بۇ ئەھۋال ئىنساننى ھەقىقەتەن ۋەھىمە سالىدۇ. بۇ سەۋەبتىن بولسا كېرەك، قاتناش قىستاڭچىلىقى، باشقىلار بىلەن بىھۇدە تاكاللىشىش ۋە زېرىكىشلىك جىمجىتلىقتىن كېيىن قىلىنغان ساياھەت ئىنسانغا شۇنچىلىك يېقىشلىق كېلىدۇ، ساياھەت جەريانىدا گۈزەل مەنزىرىلەر، ئېسىل تائاملار ۋە ئالىي سۈپەتلىك مۇلازىمەتلەر، ھەممىدىن مۇھىمى يېڭى مۇھىت ئىنساننى ئازراق بولسىمۇ يەڭگىللىتىدۇ. لېكىن يىلدا بىرەر قېتىم قىلغان ساياھىتىمىز ۋە ساياھىتىمىز جەريانىدىكى ھېستۇيغۇلىرىمىز ۋە بېشىمىزدىن ئۆتكەنلەرنىڭ 99ى كىشىلىك ۋە كىملىكىمىزنىڭ بىر قىسمى ھالىتىگە كېلىپ بولالمايدۇ. ئەمەلىي بېشىمىزدىن ئۆتكەنلەر جىسمانىي خۇسۇسىيەتكە ئىگە بولسا، خىيالى كىشىلىكىمىزنىڭ بۇنچىلىك جانلىق بولالىشى كىشىنى ھەقىقەتەن ھەيران قالدۇرىدۇ. خىيال ئالىمىدە تۇرۇۋاتقان چېغىڭىزدا، زېھنىڭىز ياكى كومپيۇتېر ئېكرانىدا بىر مەنزىرىنى تەسەۋۋۇر قىلىڭ، ئۆزىڭىزنى تىروپىك ساھىلدا، كەينىڭىزدە كۆپكۆك دېڭىز، يۈزىڭىزدە تەبەسسۇم، بىر قولىڭىزدا ئىچىملىك، يىراقلارغا نەزەر تاشلايسىز. بۇ تولىمۇ گۈزەل مەنزىرە، لېكىن بۇ مەنزىرىدە كۆرۈلمەيدىغان مۇنداق ئىشلار بار: پۇتىڭىزنى چېقىۋالغان بىر بىشەم پاشا، چۈشتە ئىچكەن بېلىق شورپىسى تۈپەيلى بىئارام بولۇۋاتقان ئاشقازىنىڭىز ۋە باشقا بىئارام قىلىدىغان ئىشلار كاشكى فوتوسۈرەتتىكى ئىنسانلار رەسىمگە چۈشۈۋاتقاندا نېمىلەرنى ئويلايدىغانلىقىنى ھېس قىلالىغان بولسا نېمە دېگەن ياخشى بولاتتى.ھەقىقەتەن ئۆزىڭىزنى چۈشەنمەكچى بولسىڭىز، فېيىسبۇك ئادرېسىڭىز ياكى كىشىلىكىڭىزگە دائىر ھېكايىلەر نۇقتىسىدىن كۆزىتىلىدىغان ئورۇنغا چۈشۈپ قالماڭ. بۇنىڭ ئورنىغا بەدىنىڭىز ۋە زېھنىڭىزنىڭ ئەمەلىي رىتىمىنى كۆزىتىڭ، ئاقىۋەت شۇنى تونۇپ يېتىسىزكى چۈشەنچىلەر، ھېستۇيغۇلار ۋە ئارزۇلار سەۋەبسىزلا ۋە سىزنىڭ ھېچقانداق بۇيرۇقىڭىز بولماي تۇرۇپمۇ بىردىنلا يوقاپ كېتىدۇ، بۇ گويا ئۇياقتىنبۇياققا چىقىپ ئۈستىبېشىڭىزنى قالايمىقان قىلىۋەتكەن شامالغا ئوخشايدۇ. لىبېرالىزم كائىناتقا دائىر ئەنئەنىۋى چۈشەنچىلەرنى رەت قىلىپ ئاشقۇن قەدەم تاشلىدى، لېكىن بۇ چۈشەنچىلەرنى ئىنسان ئىچكى دۇنياسىدا قايتىدىن ياراتتى.بىراخادارانياكا ئۇپانىشاد بىزگە مۇنداق دەيدۇ: قۇربانلىق ئاتنىڭ كاللىسى شەپەق، كۆزى قۇياش، بەدەنلىرى پەسىللەر، بوغۇملىرى تولۇق ۋە يېرىم ئايلار، ئاياغلىرى كۈنلەر ۋە كېچىلەر، سۆڭەكلىرى يۇلتۇزلار، گۆشى بۇلۇتلاردۇر. بۇنىڭ ئەكسىچە بۇددىزمغا مۇناسىۋەتلىك ئاساسلىق كىتابلاردىن ماخاساتىپاتخانا سۇتتا، بىر ئىنسان چوڭقۇر ئويغا بېرىلگەندە مېدىتاتسىيە، بەدىنىنى چوڭقۇر كۆزىتىدۇ ۋە بۇ بەدەندە چاچلار، تۈكلەر، تىرناقلار، چىشلار، تېرىلەر، گۆش، مۇسكۇل، سۆڭەك، بۆرەك، يۈرەك، تۈكۈرۈك، ماڭقا، بوغۇم سويۇقلۇقى ۋە سۈيدۈك بارلىقىنى بايقايدۇ ۋە داۋاملىق بەدىنىنى كۆزىتىپ ئولتۇرىدۇ ئاخىرى چۈشەنچىسى چوڭقۇرلىشىدۇ: بەدەن، چاچلار، سۆڭەكلەر ياكى سۈيدۈك باشقا نەرسىلەرگە ۋەكىللىك قىلالمايدۇ، چۈنكى ئۇلار قانداق بولسا شۇنداقتۇر.مەزكۇر كىتابتا يەنە چوڭقۇر ئويغا بېرىلگەن ئىنسان بەدىنىدە ياكى زېھنىدە قانداق نەرسىلەرنى كۆرۈشتىن قەتئىينەزەر، بۇلارنى شۇ پېتى كۆرۈشكە باشلايدۇ، چوڭقۇر ئويغان بېرىلگەن ئىنسان نەپەس ئالغاندا، ئېلىشقا تېگىشلىك نەپەسنى ئالدىم، دەپ ئويلايدۇ، يېنىك نەپەس ئالغاندا بولسا يېنىك نەپەس ئالدىم دەپ ئويلايدۇ، ئۇزۇن نەپەس پەسىللەرگە ۋەكىللىك قىلالمىغاندەك قىسقا نەپەسمۇ ئوخشاشلا كۈنلەرگە ۋەكىللىك قىلالمايدۇ، بۇلار پەقەت بەدەندىكى تىتىرەشلەردىن ئىبارەت.بۇدا كائىناتنىڭ ئۈچ ئاساسلىق ھەقىقىتى بارلىقىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ: ھەممە نەرسىنىڭ توختاۋسىز ئۆزگىرىپ تۇرۇشى، ھېچقانداق نەرسىنىڭ ئەبەدىي ماھىيىتىنىڭ يوقلىقى ۋە ھېچقانداق نەرسىنىڭ يۈز پىرسەنت خۇشاللىق ئاتا قىلالماسلىقى قاتارلىقلاردىن ئىبارەت. پىلانېتىنىڭ، بەدىنىڭىزنىڭ ياكى زېھنىڭىزنىڭ ئەڭ چوڭقۇر بۇلۇڭلىرىنى بايقىغان تەقدىردىمۇ قەتئىي ئۆزگەرمەيدىغان، ئەدەبىي ماھىيەتكە ئىگە بولغان ۋە سىزنى تولۇق قايىل قىلىدىغان ياكى خۇشال قىلىدىغان بىرمۇ نەرسە تاپالمايسىز.ئازاب ئىنسانلار بۇنىڭ قىممىتى بىلمەيدىغانلىقى ئۈچۈن پەيدا بولىدۇ، بىر يەرلەردە ئەبەدىي ماھىيەت بارلىقىنى ۋە ئۇنى بايقاپ ئۇنىڭغا باغلانغان ئەھۋالدا تولۇق قايىل بولىدىغانلىقىغا ئىشىنىدۇ. بۇ ئەبەدىي ماھىيەت بەزىدە تەڭرى، بەزىدە مىللەت، بەزىدە ھەقىقىي كىشىلىك، بەزىدە ھەقىقىي سۆيگۈ بولۇشى مۇمكىن، ئىنسانلار ئۆزلىرىنى بۇلارنى تېپىشقا ئاتايدۇ، لېكىن تاپالمىسا ئېغىر ئازابقا مۇپتىلا بولىدۇ. ھەممىدىن مۇھىمى، بۇ ھەقىقىي ماھىيەتكە بولغان تەلپۈنۈش قانچىلىك ئۇلۇغ ۋە بۈيۈك بولسا، ئىنسان بۇ تەلپۈنۈشىگە ۋە ماھىيەتكە ئېرىشىش غايىسىگە توسالغۇ بولىدىغان بارلىق ئىنسانلاردىن، توپلۇقلاردىن ياكى ئورۇنلاردىن شۇنچىلىك نەپرەتلىنىدۇ.ئۇنداقتا بۇدانىڭ قارىشىچە ھاياتلىقنىڭ قىلچىلىك مەنىسى ۋە قىممىتى يوق، شۇڭا ئىنسانلارنىڭ بىرەر مەنە، قىممەت يارىتىشقا ئېھتىياجى يوق. ئىنسان بۇنى چۈشىنىپ يېتىشى كېرەك، بۇنىڭ تۈرتكىسىدە ئىنسان باغلىنىپ قالغان نەرسىلەرنىڭ ئەسىرىگە ئايلىنىپ قېلىشتىن قۇتۇلۇشى لازىم. قانداق قىلىشىمىز كېرەك؟ دەپ سورايدۇ ئۆزئۆزىدىن. بۇدا مۇنۇلارنى تەۋسىيە قىلىدۇ: ھېچقانداق ئىش قىلماڭ. لېكىن ئىنسانلار توختاۋسىز ھېكايىلەر، كىملىكلەر يارىتىپ ئۇرۇش قىلىدۇ، ياكى غەلىبە قىلىدۇ ياكى مەغلۇپ بولىدۇ. ھېچقانداق ئىش قىلماسلىق دېگەنلىك زېھىننىڭ ھېچقانداق ئىش قىلماسلىقى ۋە ھېچقانداق نەرسە ياراتماسلىقى دېگەنلىكتۇر.لېكىن بۇمۇ ناھايىتى تېز سۈرئەتتە قەھرىمانلىق داستانىغا ئايلىنىپ كېتىدۇ. پۈتۈن دىققىتىڭىزنى ئېلىۋاتقان نەپەسىڭىزگە مەركەزلەشتۈرگەن چاغدىمۇ بۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ھېكايىلەر توقۇشقا باشلايسىز:ناھايىتى تېز نەپەس ئېلىشقا باشلىدىم، نورمال نەپەس ئالسام تېخىمۇ سالامەت بولىمەن ياكى ئالغان نەپەسىمنىلا كۆزەتسەم باشقا ئىشقا ئىش قىلمىسام يورۇقلۇققا چىقىپ دۇنيا بويىچە ئەڭ ئىلىملىك ۋە دانىشمەن ئادەمگە ئايلىنىمەن. كېيىنچە بۇ داستان تېخىمۇ بېيىپ ھەر خىل ۋارىيانتلىرى پەيدا بولۇشقا باشلايدۇ ۋە ئىنسان بۇنداق ۋاقىتتا ئۆزىدە چوڭقۇر يىلتىز تارتقان ھەر خىل ئىدىيە ۋە رىشتىلەردىن قۇتۇلۇشنىڭ ئورنىغا ئۆزگىلەرنى ئوخشاش نەرسىگە قايىل قىلىشقا تىرىشىدۇ. ئىنسان ھاياتلىقنىڭ مەنىسى ۋە قىممىتىنىڭ يوقلىقىنى تەن ئالغاندىن كېيىن، بىر نەرسىگە ئىشەنمەيدىغانلارغا، گۇمانخورلارغا دەرس بېرىشكە باشلايدۇ.بۇددىزم تارىخىدا بۇداغا ئىشەنمەسلىكنىڭ ئەھمىيىتى، تۈرلۈك ھادىسىلەرنىڭ ئۆتكۈنچىلىكى ۋە ئەھمىيەتىسزلىكىگە ئىشىنىدىغان ئىنسانلارنىڭ بىر دۆلەتنىڭ ھاكىمىيەت شەكلى، بىر ئىمارەتنىڭ مۈلۈك ھەققى ھەتتا بىر سۆزنىڭ مەنىسى تۈپەيلى جېدەل قىلغانلىقىغا دائىر مىڭلارچە مىسال بار.18ئەسىردە ھەم بىرما ھەمدە قوشنىسى سىيام خاندانلىقلىرى بۇداغا ئىشىنىدىغانلىقى ئۈچۈن ماختىناتتى ۋە خاندانلىقىنىڭ ئاساسىنىڭ بۇدا ئېتىقادىدىن كەلگەنلىكىنى تەرغىب قىلاتتى. خانلار ئىبادەتخانىلارغا سەدىقە قىلاتتى، ئىبادەتخانىلار سالدۇراتتى، ھەر ھەپتە پۈتكۈل ئىنسانلارنىڭ بەش ئاساسلىق ئەخلاقىي مەسئۇلىيىتى بارلىقى ئۆلتۈرۈش، ئوغرىلاش، جىنسىي مۇناسىۋەت، ھىيلەمىكىر ۋە مەستلىكتىن خالىي بولۇشتوغرىسىدا تەسىرلىك سۆزلەيدىغان سەۋىيەلىك راھىبلارنىڭ ۋەزنەسىھەتلىرىگە قۇلاق سالاتتى. 1767يىلى 7ئاپرېلدا بۇرما خانى خسىنبىيۇھىن سىيامنى مۇھاسىرىگە ئېلىۋالدى، بۇرما خانىنىڭ ئەسكەرلىرى ئالدىغا چىققانلا كىشىلەرنى قەتل قىلىپ ماڭدى، بۇ جايدىكى خەلقنىڭ مالمۈلۈكلىرىنى بۇلاڭتالاڭ قىلدى، ئارقىدىن سارايلارنى، ئىبادەتخانىلارنى ۋە ئىمارەتلەرنى كۆيدۈرۈپ تاشلىدى، قايتىدىغان ۋاقىتتا نۇرغۇن كىشىنى قۇل سۈپىتىدە ئۆزلىرى بىلەن بىرگە ئېلىپ ماڭدى.خان خسىنبىيۇشن بۇددىزمغا سەل قارايدىغان كىشى ئەمەس ئىدى، بۇ چوڭ غەلىبە بولۇپ 7 يىل ئۆتكەندىن كېيىن ئىراۋادى دەرياسى بويىغا يول ياسىدى، يول بويىغا ئىبادەتخانىلارنى سالدۇرۇپ بۇدادىن قوشۇنىغا تېخىمۇ بۈيۈك غەلىبىلەرنى ئاتا قىلىشىنى تىلىدى. ياڭگوغا بارغان چېغىدا بۇرما بويىچە ئەڭ مۇقەددەس ئىبادەتخانا ھېسابلىنىدىغان شىۋېداگون ئىبادەتخانىسىنى قايتىدىن رېمونت قىلدۇرۇپ يېڭىلىدى. ئارقىدىن بۇ ئىبادەتخانىنىڭ ھەممىگە يېرىگە ئالتۇن بىلەن ھەل بەردى، ھەتتا ئىبادەتخانىغا تىكلىگەن ھەيكەلنى قىممەتلىك تاشلار بىلەن بېزەتتى. ئۇ بۇنىڭلىق بىلەن بولدى قىلماي، ئەسىرگە چۈشكەن باگو خانىنى، ئۇنىڭ ئوغلى ۋە ئىنىلىرىنى دارغا ئاستۇردى.1930يىللاردا ياپونلۇقلار بۇددىزم تەلىماتلىرىنى مىللەتچىلىك، مىلىتارىزم ۋە فاشىزم بىلەن بىرلەشتۈرۈشنىڭ يولىنى ئىزدەپ باقتى. نىسخو ئىنو، ئىككى كىتا ۋە تاناكا چىكاكۇغا ئوخشاش ئاشقۇن بۇددىست مۇتەپەككۇرلار شەخسىيەتچىلىكتىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن ئىنسانلارنىڭ ئۆزلىرىنى پۈتۈنلەي ئىمپېراتورغا ئاتىۋېتىشى، شەخسىي ئارزۇ ۋە مەنپەئەتلەرگە خاتىمە بېرىشى، پەقەتلا مىللەتكىلا سادىق بولۇشى كېرەكلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈشتى. بۇ خىلدىكى قاراشلار ھەر خىل ئاشقۇن مىللەتچىلىك ئېقىمىدىكىلەرگە زور تەسىر كۆرسەتتى، بۇلاردىن بىرسى ياپونىيەنىڭ سىياسىي ھاكىمىيىتىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاش ئۈچۈن سۇيىقەست قىلمىشلىرى سادىر قىلىپ كېلىۋاتقان بىر تۈركۈم ئەسكەرلەر ئىدى. ئۇلار سابىق مالىيە مىنىستىرى، مىتسۇي شىركىتىنىڭ باش دىرېكتورى ۋە باش مىنىستىر ئىنۇكاي تىسيوشىنى قەتل قىلىشتى. بۇنىڭ تۈرتكىسىدە ياپونىيەنىڭ ھەربىي دىكتاتورىلىققا ئايلىنىش مۇساپىسى تېزلەشتى، ئۇرۇش باشلىغاندا بۇددىست راھىبلار ۋە زېن ئۇستازلىرى ئىنسانلارغا دۆلەت ھاكىمىيىتىگە شەرتسىز ئىتائەت قىلىشنى نەسىھەت قىلىپ ئۇرۇش ئۈچۈن ئۆزلىرىنى ئاتىۋېتىشنى تەنبىھ قىلىشتى. لېكىن بۇددىزمنىڭ باشقىلارغا رەھىمدىللىك قىلىش ۋە زوراۋانلىق قىلماسلىققا دېگەن ئوخشاش تەلىماتلىرى ئۇنتۇلۇپ، ياپون ئەسكەرلىرىنىڭ نەنجىڭ، مانىلا ۋە سېئۇلدىكى قىلمىشلىرىغا ئەكس ئېتىپمۇ قويمىدى.كۈنىمىزدە بۇددىزمغا ئىشىنىدىغان بىرما دۇنيا بويىچە ئەڭ ئېغىر كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىك قىلمىشلىرى سادىر قىلغان دۆلەتلەردىن بىرى ھېسابلىنىدۇ، بىرمادىكى بۇددىست راھىب ئاشىن ۋىراتخۇ بىرمادىكى مۇسۇلمانلارغا قارشى ھەرىكەتلەرنىڭ يېتەكچىسى بولۇپ، ئۇ بىرما بىلەن بۇددىزمنى مۇسۇلمان مۇجاھىدلارنىڭ سۇيىقەستلىرىدىن مۇھاپىزەت قىلىشنى مەقسەت قىلىدىغانلىقىنى دېسىمۇ، لېكىن ئۇ دېگەن گەپلەر ۋە ۋەزنەسىھەتلەر شۇنچىلىك ئۆچمەنلىك ۋە دۈشمەنلىككە تولغانكى، بۇددىزمنىڭ رەھىمشەپقەت قىلىش دېگەن تەلىماتىغا تۈپتىن زىت. مەسىلەن، 2018يىلى فېۋرالدا فېيسبۇك ئۇنىڭ ئادرېسىنى تاقىۋەتتى. 2017يىلى گۇئاردىيان گېزىتىنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغاندا بىر تال پاشىغىمۇ رەھىم قىلىشنى دېگەن بۇ راھىب، بىرما ئەسكەرلىرىنىڭ مۇسۇلمان ئاياللارغا تاجاۋۇز قىلغانلىقى كۈنتەرتىپكە كەلگەندە كۈلۈپ كېتىپ: بۇنداق بولۇشى مۇمكىن ئەمەس، چۈنكى ئۇلارنىڭ ۋۇجۇدلىرى تولىمۇ كۆرۈمسىز ۋە مەينەتدېگەنىدى.8 مىليارد ئىنسان تەرتىپلىك ھالدا چوڭقۇر ئويغا مېدىتاتسىيەپېتىشقا باشلىسا، دۇنياغا تىنچلىق ۋە ئامانلىق كېلىش ئېھتىمالى يەنىلا تۆۋەن. ئىنساننىڭ ئۆزى توغرۇلۇق ھەقىقەتنى چوڭقۇر كۆزىتەلىشى تولىمۇ قىيىن. بىر ئامال قىلىپ كۆپ قىسىم ئىنساننى بۇ سىناقنى قىلىشقا كۆندۈرگەن تەقدىردىمۇ، كۆپ قىسمىمىز ھەقىقەتنى دەرھال بۇرمىلاپ قەھرىمانلار، خائىنلار ۋە دۈشمەنلەر بىلەن تولغان بىر ھېكايىگە ئايلاندۇرۇپ قويىمىز ۋە ئۇرۇش قوزغاش ئۈچۈن پۇختا باھانىلەر تېپىپ چىقىمىز.يۇقىرىدا قەيت قىلىنغانلار بىز ئۆزىمىز پەيدا قىلغان نەرسىلەر بولسىمۇ ئۈمىدسىزلىنىشنىڭ ھاجىتى يوق. ھەقىقەت جايىدا تۇرىدۇ، ھېچكىم ئۆزگەرتەلمەيدۇ، ئىنسانلار پەقەت ئۆزگەرتەلگىنىنى ئويلىۋالىدۇ، خالاس. خىيال مەھسۇلاتى بولغان بىر تىياتىردا رول ئالالمايسىز لېكىن نېمىشقا بۇنداق بىر ئىشنى قىلماقچى بولىسىز؟. بىز بارلىق توقۇلمىلاردىن ۋاز كەچكەندە ھەقىقەتنى تېخىمۇ سۈزۈك كۆرەلەيمىز ۋە ئۆزىمىز، شۇنداقلا دۇنيا توغرۇلۇق ھەقىقەتكە ئېرىشەلەيمىز. بۇنداق سەۋىيەگە كەلسەك ھېچنېمە بىزنى تۇزاققا چۈشۈرەلمەيدۇ. شۇنىسى ئېنىقكى، بۇ گەپنى دېيىش تولىمۇ ئاسان، لېكىن قىلىش ئاسان ئەمەس.شۇنى ئىنكار قىلىشقا بولمايدۇكى، بىز ئىنسانلار ئىدىيەلەر، ھېكايىلەر، ئەپسانىلەر، چۆچەكلەر پەيدا قىلىپ بۇلارغا ئىشىنىش قابىلىيىتىمىز تۈرتكىسىدە دۇنيانى پەتىھ قىلدۇق. بۇ سەۋەبتىن ھەقىقەت بىلەن بۇلارنى ئايرىش ھەقىقەتەن قىيىن. بۇ ئىككى نەرسە ئوتتۇرىسىدىكى پەرقنى كۆرمەسلىككە سېلىش بىزگە نىسبەتەن ھاياتماماتلىق مەسىلىسىگە ئايلىنىپ قالغان. لېكىن بۇ پەرقنى ئايدىڭلاشتۇرماقچى بولسىڭىز، سىز دۇچ كەلگەن ئازابقا ئاساسەن ھەرىكەتكە ئۆتسىڭىز بولىدۇ، چۈنكى دۇنيادىكى چىن نەرسىلەردىن بىرسى ئازابتۇر.ناۋادا سىز چوڭ بىر ئىدىيەنى ئاڭلاپ قالسىڭىز ئۇنىڭ توقۇلما ياكى چىنلىقىنى چۈشىنىش ئۈچۈن سورىلىدىغان ئەڭ مۇھىم سوئاللارنىڭ بىرسى بۇ ئىدىيە ياكى ھېكايىنىڭ ئاساسلىق پېرسۇناژىنىڭ ئازاب تارتىپ تارتمىغانلىقىغا قارىسىڭىزلا بولىدۇ. مەسىلەن، بىرسى قوپۇپ سىزگە پولشا خەلقىنىڭ ھېكايىسىنى بايان قىلسا، سىز پولشا خەلقىنىڭ ئازاب چېكىپ چەكمىگەنلىكى ئۈستىدە ئىزدىنىپ بېقىڭ. رومانتىزم دەۋردىكى شائىر ۋە ھازىرقى زامان پولشا مىللەتچىلىكىنىڭ ئاتىسى بولغان مىكىۋېكز، پولشا خەلقىنى مىللەتنىڭ مەسىھىدەپ ئاتىغانىدى. پولشا رۇسىيە، بېلارۇسىيە ۋە ئاۋسترىيە قاتارلىق دۆلەتلەر تەرىپىدىن بۆلۈۋېلىنىپ ئون يىل ئۆتكەندىن كېيىن ۋە 1830يىلى پولشا قوزغىلىڭىنىڭ رۇسلار تەرىپىدىن قانلىق باستۇرۇلۇشىدىن كېيىن مىكىۋېكز 1832يىلى، پولشا خەلقى تارتقان ئازابنىڭ پۈتكۈل ئىنسانىيەتكە ۋاكالىتەن چېكىلگەنلىكىنى، ئەيسا مەسىھنىڭ پىداكارلىقىغا تەڭ كېلىدىغان بۈيۈك پىداكارلىق ئىكەنلىكىنى ۋە مەسىھكە ئوخشاش پولشانىڭمۇ قايتىدىن تىرىلىدىغانلىقىنى يازغانىدى.مىكىۋېكز مۇنداق دەيدۇ: پولشا خەلقى ياۋروپالىقلارغا مۇنداق نىدا قىلدى: بىزدىن ئاپىرىدە بولىدىغان ھەر قانداق نەرسە ئەركىن ۋە باراۋەر بولىدۇ، چۈنكى مەن ئەركىنلىكنىڭ دەل ئۆزىمەن. بۇنى ئاڭلىغان خانلارنىڭ قەلبىگە ۋەھىمە چۈشتى ۋە پولشا خەلقىنى كىرېستقا مىخلاپ قەبرىستانلىققا قويغاندا مۇنداق دېيىشتى: ئەركىنلىكنى قىرغىن قىلىپ ئۇنى كۆمۈۋەتتۇق. ئەپسۇس ئۇلارنىڭ ئېچىنىشلىق نىدالىرى بىھۇدە ئىدى چۈنكى پولشا مىللىتى ئۆلمەيدۇ ئۈچىنچى كۈنى، روھ بەدەنگە قايتىپ كېلىدۇ ۋە مىللەت قايتا تىرىلىپ پۈتكۈل ياۋروپا خەلقىنى قۇللۇقتىن ئازاد قىلىدۇ.بىر مىللەت ھەقىقەتەن ئازاب چېكەمدۇ؟ بىر مىللەتنىڭ كۆزلىرى، قوللىرى، ھېستۇيغۇلىرى ۋە ئارزۇھەۋەسلىرى بارمۇ؟ يىڭنە سانجىپ باقسىڭىز قان چىقامدۇ؟ ئەلۋەتتە ئۇنداق ئەمەس. ئۇرۇشتا يېڭىلسە بىر قابىلىيىتىدىن ئايرىلىپ قالىدۇ، ھەتتا مۇستەقىللىقى قولدىن كېتىدۇ، لېكىن ئازاب ساقلىنىپ قالىدۇ، چۈنكى ئۇنىڭ بەدىنى، زېھنىي ۋە ھېسسىي يوقتۇر. بۇ يەردىكى مەسىلە پولشا خەلقى باشقىلارنىڭ نەزىرىدە ئازابقا چىدىيالايدىغان خەلقتۇر، پولشا خەلقى ئازابقا چىدايدۇ چۈنكى ئىنسانلار پولشاغا بەدەنلىرىنى قەرز بېرىپ تۇرغان. بۇ پولشا ئارمىيەسىدە ئەسكەر بولۇپ ئەمەس مىللەتنىڭ خۇشاللىقى ۋە قايغۇئازابلىرىنى ۋۇجۇدقا چىقىرىش ئارقىلىق بولغان. 1831يىلى مايدا ئوسترولېكا جېڭىدە پولشالىقلارنىڭ مەغلۇپ بولغانلىقى خەۋىرى ۋارشوۋاغا يېتىپ كەلگەندە، ئىنسانلارنىڭ كۆزلىرىدىن تاراملاپ ياش ئاقىدۇ ۋە قاتتىق ئازابلىنىدۇ.يۇقىرىدا قەيت قىلىنغانلار قانداقتۇر رۇسلارنىڭ پولشانى ئىشغال قىلىۋېلىشىنى ھەقلىق ۋە يوللۇق قىلمايدۇ، شۇنداقلا پولشالىقلارنىڭ مۇستەقىل بىر دۆلەت قۇرۇش ۋە ئۆز قانۇنلىرى ئارقىلىق قائىدەيوسۇنلىرىنى بەلگىلەپ چىقىش ھوقۇقىنىمۇ تۆۋەن كۆرمەيدۇ. بۇ يەردىكى مۇھىم مەسىلە، ھەقىقەتنىڭ نوقۇل پولشا مىللىتىنىڭ ئىدىيەسى ۋە ھېكايىلىرى ئەمەسلىكىدۇر، چۈنكى پولشانىڭ مەۋجۇتلۇقى ئىنسانلارنىڭ زېھنىدىكى ئوبرازلارغا باغلىقتۇر.يەنە بىر تەرەپتىن رۇس ئەسكەرلىرى تەرىپىدىن باسقۇنچىلىققا ئۇچرىغان بىر ۋارشوۋالىق ئايالنىڭ تەقدىرىنى تەسەۋۋۇر قىلىپ بېقىڭ. پولشا مىللىتىنىڭ ئىدىيەسىنىڭ ئەكسىچە، بۇ ئايالنىڭ تارتقان ئازابى تولىمۇ چىندۇر. بۇ ئازابقا سەۋەب بولغان ئامىللار رۇس مىللەتچىلىكى، ئورتودكوس خىرىستىيانلىق ۋە سۈنئىي قەھرىمانلىققا ئوخشاش نەرسىلەرگە بولغان ئىشىنىشتۇر. بۇ نەرسىلەردىن رۇس دۆلەت ئەربابلىرى ۋە ئەسكەرلىرىنىڭ زور ئىلھام ئالغانلىقى ئېنىقتۇر. لېكىن پولشا مىللىتىنىڭ ئازابى يۈز پىرسەنت چىندۇر.قىسقىسى، ئىنسانلارنىڭ تارتقان ئازابىغا قۇلاق سالساق، ھاياتلىق توغرۇلۇق نۇرغۇن چىنلىققا ئېرىشەلمەيمىز.
|
24 ءساۋىر 14:26نۇرسۇلتان. قازاقپارات ساۋىردە سولتۇستىك كورەيا باسشىسى كيم چەن ىن العاش رەت رەسەيگە ساپارلاپ كەلدى. كيم ەكى ەل شەكاراسىنداعى حاسان ستانسياسىنا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەسۋىنەن ءبىر كۇن بۇرىن باردى.حاساندا كيم چەن ىن 1986 جىلى اكەسى س س س ر گە كەلەردەن بۇرىن سالىنعان، كيم ير سەننىڭ ءۇيى دەگەن اتپەن تانىمال ورىس كورەي دوستىق ۇيىنە باردى. مۇنان سوڭ كيم پۋتينمەن كەزدەسۋ وتەتىن ۆلاديۆوستوك قالاسىنا ءجۇرىپ كەتتى.پۋتين مەن كيم ۆلاديۆوستوك قالاسىندا ەرتەڭ، 25 ساۋىردە كەزدەسەدى.25 ساۋىردە وتەتىن كەلىسسوزدىڭ نەگىزگى تاقىرىبى كورەي تۇبەگىندەگى يادرولىق قارۋ ماسەلەسىن ديپلوماتيالىق جانە ساياسي جولمەن شەشۋ بولماق دەپ مالىمدەدى 23 ساۋىردە كرەمل وكىلى يۋري ۋشاكوۆ. ونىڭ سوزىنشە، سوڭعى كەزدەرى تۇبەكتەگى جاعداي رەتتەلگەن. ۋشاكوۆ بۇعان سولتۇستىك كورەيانىڭ يادرولىق قارۋدى سىناۋىن دوعارىپ، پوليگوندى جابۋى ىقپال ەتتى دەيدى.كرەمل وكىلىنىڭ سوزىنشە، كيم مەن پۋتين الدىمەن شاعىن قۇرامدا بەتپە بەت كەزدەسىپ، ارتىنشا كەڭەيتىلگەن وتىرىس وتكىزەدى. رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك ر ي ا نوۆوستي اگەنتتىگىنىڭ جازۋىنشا، كەزدەسۋ كەزىندە قانداي دا ءبىر قۇجاتقا قول قويۋ نە بىرىگىپ مالىمدەمە جاساۋ جوسپارلانباعان.
|
بالىلاردىكى سۆرەلمىلىك ئەيىپمۇ؟20180711 19:10:09 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسى بالام، ئورنۇڭدىن تېز تۇرغىن، بولمىس مەكتەپكە كېچىكىپ قالىسەن.... تېخىچە چاپىنىڭنى كىيمەپسەنغۇ؟ مەكتەپكە كېچىكىپ قالساڭ كارىم يوق.... مۇشۇنداق سۆرەلمىلىك قىلساڭ كېيىن قانداق قىلىسەن؟ قارىغىنە، 10 مىنۇت بولدى، تېخىچە پايپىقىڭنى كىيىپ بولالماپسەن....يۇقىرقىدەك سۆزلەرنى ئاتا ئانىلار دائىم تەكرارلايدۇ، چۈنكى ئاتا ئانىلارغا بالىلىرىنىڭ ھەرىكىتى، ئىش قىلىش سۈرئىتى ناھايىتى ئاستا بىلىنىدۇ. ئۇنداقتا بالا ھەقىقەتەن سۆرەلمىلىك قىلىۋاتامدۇ؟ يەنە مىسالغا ئالساق: ئاينۇر بالىسىنىڭ ئاستا ئىش قىلىدىغانلىقىغا تاقەت قىلالمايدىغان بىر ئانا، چۈنكى ئۇنىڭ نەزىرىدە بالىسى ئەزىمەت كۈندە كىيىم كىيىش، تاماق يېيىش، تاپشۇرۇق ئىشلەش قاتارلىق ئىشلارنى ئاستا قىلىدۇ. ئاينۇر كۈندە ئوغلىغا بۇ توغرىدا تاپاتەنە قىلغاندا، ئەزىمەت ئىشلارنى شۇنداق تېز قىلىۋاتقانلىقى، ئاتا ئانىسىنىڭ ئۇنى توختىماي ئالدىرىتىشىدىن ئاغرىنىدۇ.بۇ خىل ئەھۋالغا قارىتا ئوقۇتقۇچى مۇنداق دەيدۇ: باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ 1، 2 يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلارنىڭ سۈرئىتى ئەسلىدىنلا سەل ئاستا بولىدۇ، ئۇلار ۋاقىت ئۇقۇمىغا ئانچە ئېتىبار بېرەلمەيدۇ، ۋاقىتنى مۆلچەرلىيەلمەيدۇ. ئاتا ئانىلار بۇ تەرەپلەرنى ئويلاشمايلا بالىلىرىنىڭ ھەرىكەت سۈرئىتىنى ئۆزشىنىڭكىگە سېلىشتۇرۇپ كايىيدۇ، ئۇلارنى دۈشكەللەيدۇ. ئاتا ئانىلار ئۇنداق قىلماي، بەلكى بالىلارنىڭ ۋاقىت كۆز قارىشى شەكىللەندۈرۈشىگە ياردەم بېرىشى لازىم. كۆپىنچە ئاتا ئانا بالىلىرىنىڭ تاپشۇرۇقنى ئاستا ئشلىتىشىدىن نارازى بولىدۇ. بالىلارنىڭ تاپشۇرۇقنى ئاستا ئىشلىشىدە ھەر خىل سەۋەپ بار، مەسىلەن، مۇھىت مەسىلىسى، بالىنىڭ ئويۇنغا ئالدىراپ تاپشۇرۇققا كۆڭۈل قويماسلىقى دېگەندەك، بۇنىڭدىن باشقا يەنە بەزى بالىلاردا ھەددىدىن زىيادە مۇكەممەلىكنى تەلەپ قىلىدىغان خاراكتېر بولىدۇ، شۇڭا ئاتا ئانىسىنىڭ تەلىپىدىكىدەك يېزىشقا تىرىشىدۇ، لېكىن ئۆزىگە ئانچە ئىشەنمەيدۇ. بۇنداق بالىلارنى ئامال بار ئالدىراتماسلىق كېرەك، ئاتا ئانىلار ئالدى بىلەن ئۇلارنى ئۆزىگە ئىشىنىشكە ئىلھاملادۇرۇش، ئانچە مۇنچە خاتالىقلارنى سادىر قىلغاندا زىغىرلىماسلىق، توغرا يېتەكلەش كېرەك. بەزى بالىلار تاپشۇرۇق ئىشلىگەندە بىردەم سۇ ئىچىپ، بىردەم تازىلىق ئۆيىگە كىرىپ، ۋاقىت ئىسراپ قىلىدۇ. ئاتا ئانىلار بۇنداق چاغدا بالىنىڭ بۈگۈنكى تاپشۇرۇق ئەھۋالىنى ئېنىق سوراپ، قايسى تاپشۇرۇقنى ئاۋۋال ئىشلەش، ئاندىن قايسىسىنى ئىشلەشنى ئايدىڭلاشتۇرغۇزۇپ يېتەكلەش لازىم. بالىنىڭ دىققىتى چېچىلماسلىقى ئۈچۈن تاپشۇرۇق ئىشلەۋاتقاندا بىر نەرسە يېيىشكە بولمايدىغانلىقىنى ئېنىق ئەسكەرتىش كېرەك. بالىلاردىكى سۆرەلمىلىكنىڭ يەنە بىر سەۋەبى، ئاتا ئانىسىنىڭ ئۇنى ياقتۇرمايدىغان ئىشلىرىغا زورلىشى، بۇنداق ئەھۋالدا ئاتا ئانىلار بالىلار بىلەن چوقۇم دوستانە پاراڭلىشىشى، مۇشۇ ئىشنىڭ پايدىلىق تەرەپلىرىنى چۈشەندۈرۈش، بالىدا قىزىقىش پەيدا قىلىشى كېرەك.ئاتا ئانىلار بالىنىڭ دىققىتىنى مەركەزلەشتۈرۈشىگە، سۆرەلمىلىكنى تۈگىتىشىگە ياردەم قىلماقچى بولسا، تېزرەك بول دېگەن بۇيرۇق جۈملىنى ئىشلەتمەستىن سېنىڭ سەل تېزرەك بولۇشىڭنى ئۈمىد قىلىمەن، سەن قىلالايسەن دەپ رىغبەتلەندۈرۈپ يېتەكلەش ئۇسۇلىنى قوللىنىشى لازىم.ئۇنىڭدىن باشقا، بالىلارغا ئۆزى تاللاشنى ئۈگىتىشى كېرەك، مەسىلەن، ئەگەر10 مىنۇت ئىلگىرى ئۆيدىن چىقساق، كىنوغا ئۈلگۈرەلەيمىز، تېخى قوناق ئېتىلدۈرمىسى ئېلىشقا ۋاقتىمىز چىقىدۇ، 10 مىنۇت كېچىكىپ چىقساق، كىنو باشلىنىپ كېتىدۇ. بىز كىنونىڭ بېشىنى كۆرەلمەيمىز، ئۇنداقتا قانداق قىلساق ياخشى بولىدۇ؟ دېيىش ئارقىلىق، پايدا زىياننى دەڭسەشنى ئۈگىتىش كېرەك. بالا ۋاقىتنى ئورۇنلاشتۇرغان، سۆرەلمىلىك قىلمىغان ۋاقىتتا چوقۇم ئالاھىدە ئىلھاملاندۇرۇش كېرەك، مۇشۇنداق بولغاندا بالىلار بۇنى ئادەتكە ئايلاندۇرىدۇ.
|
قازاقىستاندىكى ئۇيغۇر تىللىق مەكتەپلەر ئوقۇش يىلىنى تاماملىدى ئۇيغۇريەركەنت شەھىرىدىكى بىلال نازىم مەكتىپىنىڭ ئوقۇش پۈتتۈرۈش مۇراسىمىدىن كۆرۈنۈش. 2020يىلى ماي، قازاقىستان.مەلۇم بولۇشىچە، قازاقىستاندىكى ئوقۇش قازاق، رۇس، ئۆزبېك، ئۇيغۇر ۋە تاجىك تىللىرىدا يۈرگۈزۈلىدىغان مەكتەپلەر يېقىندا 20192020ئوقۇش يىلىنى تاماملاپ، 25مايدا ئاخىرقى قوڭغۇراق مۇراسىمى ئۆتكۈزدى. لېكىن دۇنياغا تارقىغان كورونا ۋىرۇسى سەۋەبىدىن ئەلدە پەۋقۇلئاددە ھالەت، ئاندىن كارانتىن تەرتىپى ئېلان قىلىنغاچقا، مەزكۇر مۇراسىم بۇ يىلى ئىنتېرنېت ئارقىلىق ئۆتتى.قازاقىستاندا ئۇيغۇر تىلىدا بىلىم ئالىدىغان مەكتەپلەر كارانتىن تەرتىپى ۋەزىيىتىدە ئوقۇش يىلىنى قانداق تاماملىدى؟شۇ مۇناسىۋەت بىلەن بىز ئالمۇتا شەھىرى ۋە ئالمۇتا ۋىلايىتىدىكى بىر قانچە مەكتەپلەرنىڭ مۇدىرلىرىغا مۇراجىئەت قىلدۇق.پانفىلوف ناھىيەسىگە قاراشلىق ياركەنت شەھىرىدە ئورۇنلاشقان بىلال نازىم نامىدىكى ئوتتۇرا مەكتەپنى 2011يىلدىن بۇيان باشقۇرۇپ كېلىۋاتقان شېرىناي ھەسانوۋا خانىم رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلىپ، مۇنداق دېدى: مەكتەپ 1993يىلى قوللىنىشقا بېرىلگەن. مەكتەپتە 100 ئۇستاز ئىشلەيدۇ، 1084 بالا بىلىم ئالماقتا. بۇ ئوقۇش يىلىنى 55 بالا تاماملاۋاتىدۇ. ئۇلارنىڭ ئىچىدىن ئىككى شاگىرت يۇقىرىقى ئوقۇش ئورۇنلىرىنىڭ ئوقۇغۇچىسى. ئوقۇغۇچىلارنى بىرىنچى سىنىپقا توپلاش بويىچە بۇ يىلى ئۈچ سىنىپ ئېچىلىش ئالدىدا تۇرىدۇ. تۆتىنچى سىنىپىنى ئېچىشقا تەييارلىنىۋاتىمىز. ئېلىمىزدە پەۋقۇلئاددە ئەھۋال ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، بارلىق بىلىم بېرىش مەھكىمىلىرى ئىنتېرنېت ئارقىلىق ئوقۇتۇشقا كىرىشتى. بىزنىڭ مەكتىپىمىز 20092010ئوقۇش يىلىدىن باشلاپ كۆپ تىللىق ئوقۇش سىستېمىسىغا كۆچكەن ئىدى.شېرىناي ھەسانوۋا بولۇپمۇ ئۇيغۇر تىلى ۋە ئەدەبىياتى پەنلىرى مۇئەللىمى راشىدەم ئىسائېۋا، بىئولوگىيە مۇئەللىمى ساجىدەم شاۋدۇنوۋا، مەكتەپنىڭ ئىلمىي مۇدىرى رۇستەم ھاشىموفقا ئوخشاش ئۇستازلارنىڭ ئۆز ئىشىدا ياخشى كۆرسەتكۈچلەرنى نامايىش قىلغانلىقىنى تەكىتلىدى.ئۇيغۇر ناھىيەسىنىڭ ئاقتام ئوتتۇرا مەكتىپىدە ئوقۇش قازاق ۋە ئۇيغۇر تىللىرىدا يۈرگۈزۈلىدىغان بولۇپ، مەكتەپكە ھازىر ئۆكتەبىر ھېزماخۇنوف رەھبەرلىك قىلماقتا. ئۇنىڭ ئېيتىشىچە، 1967يىلى مەكتەپ ئۆزىنىڭ تۇنجى ئوقۇغۇچىلىرىنى ئوقۇش پۈتتۈرگۈزگەن بولۇپ، ھەر يىلى مەكتەپ پۈتتۈرگۈچىلەر ھەر خىل ئوقۇش ئورۇنلىرىغا ئوقۇشقا كىرىپ، بۈگۈنكىچە ھەر ساھەلەردە ئەمگەك قىلماقتىكەن.ئۆكتەبىر ھېزماخۇنوف ئەپەندى مۇنداق دېدى: مەكتىپىمىزدە 328 ئوقۇغۇچى بار. ئۇلار بۇ ئوقۇش يىلى تۆتىنچى چارەكنى ھازىرقى كورونا ۋىرۇسىغا باغلىق ئىنتېرنېت ئارقىلىق ئوقۇتۇشقا كۆچتى. ئەلۋەتتە، باشتا ئىنتېرنېتقا باغلىق بىر ئاز قىيىنچىلىقلار بولدى. بىراق مۇئەللىملەرنىڭ تىرىشچانلىقى، ئاتائانىلارنىڭ ياردىمى، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىزدىنىشى ئارقىلىق بۇ ۋەزىيەتتىن ئۇتۇقلۇق چىقتۇق. ئىنتېرنېت ئارقىلىق ئوقۇتۇشتا بالىلىرىمىز ھەر قانداق كۆۋرۈكلەرگە، بايقاشلارغا، مۇسابىقىلەرگە سىرتتىن قاتنىشىپ، 100دىن ئوشۇق ئوقۇغۇچىمىز ھەر خىل دەرىجىدىكى گۇۋاھنامىلەر، پەخرىي يارلىقلار بىلەن تەقدىرلەندى. بۇ ئوقۇش يىلىدا 95 ئوقۇغۇچى بارلىق پەنلەرنى ئەلا باھالار بىلەن پۈتتۈرگىنى ئۈچۈن تەشەككۈرنامە بىلەن تەقدىرلەندى. 8 ئوقۇغۇچىمىز ئاساسىي ئوقۇش كۇرسىنى قىزىل گۇۋاھنامە بىلەن پۈتتۈرۈۋاتىدۇ. بىر ئوقۇغۇچىمىز مەكتەپنى ئالتۇن بەلگە بىلەن تاماملاۋاتىدۇ.ئۆكتەبىر ھېزماخۇنوف يەنە مەكتەپ مۇئەللىملىرىنىڭ ناھىيە، ۋىلايەت دائىرىسىدە ئۆز ئىشتەجرىبىلىرىنى نامايىش قىلىپ، ئوقۇغۇچىلارغا ساپالىق بىلىم بېرىۋاتقانلىقىنى، مەكتەپنىڭ ناھىيە بويىچە ئالدىنقى قاتارلىق مەكتەپلەر سېپىدىن ئورۇن ئالغانلىقىنى بىلدۈردى.ئەمگەكچىقازاق ناھىيەسىنىڭ بايسېيىت يېزىسىدا ئورۇنلاشقان ئىسمائىل تايىروف نامىدىكى ئوتتۇرا مەكتەپ مۇدىرى ئىليار ئابدۇخالىق ئوغلىنىڭ ئېيتىشىچە، مەكتەپ 1911يىلى رۇس ۋە يەرلىكلەر مەكتىپى بولۇپ قۇرۇلغانىكەن. ئاندىن ئۇ باشلانغۇچ مەكتەپ، يەتتە يىللىق مەكتەپ بولۇپ، 1963يىلى ئۇنىڭغا ئۇيغۇر خەلقىنىڭ مۇنەۋۋەر پەرزەنتى ئىسمائىل تايىروف نامى بېرىلىپ، 1969يىلى ئوتتۇرا مەكتەپ ئاتالغانىكەن. ئۇ مۇنداق دېدى: بۈگۈنكى كۈندە مەكتەپتە 1سىنىپتىن 11سىنىپقىچە 615 ئوقۇغۇچى، مەكتەپ ئالدى تەييارلىق توپىدا 46 ئوقۇغۇچى، مەكتەپ يېنىدىكى بالىلار باغچىسىدا 50 گۆدەك تەربىيەلىنىۋاتىدۇ. ئۇلارغا 66 ئۇستاز ھارمايتالماي بىلىم بېرىپ كەلمەكتە. تاجسىمان ۋىرۇسى ۋاقتىدا بىزنىڭ مەكتەپمۇ ئىنتېرنېت ئارقىلىق ئوقۇتۇشقا ئۆتتى. بۈگۈنكى كۈندە 31 نەپەر قىزيىگىتلىرىمىز مەكتەپ تاماملاش ئالدىدا تۇرىدۇ. 5 قىزيىگىت ئەلا باھالار بىلەن، يەنى ئىككى قىزىمىز ئالتۇن بەلگە بىلەن تاماملاۋاتىدۇ. بۇ بىز ئۈچۈن چوڭ ئۇتۇقلارنىڭ بىرى. مۇشۇ ئۇتۇقلارغا يەتكۈزگەن ئۇستازلارغا چوڭ ئالقىشىمنى بىلدۈرمەكچىمەن.ئالمۇتا شەھىرىلا ئەمەس، بەلكى جۇمھۇرىيەت دائىرىسىدە ئەڭ ئالدىنقى قاتارلىق مەكتەپلەرنىڭ بىرى ئاتالغان ئابدۇللا روزىباقىيېف نامىدىكى 153مەكتەپگىمنازىيە مۇدىرى شاۋكەت ئۆمەروفنىڭ ئېيتىشىچە، مەكتەپنىڭ تارىخى ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 60يىللىرىدىن باشلىنىدىكەن. ئۇ مەكتەپنىڭ 1964يىلى تولۇق سەككىز يىللىق، 1967يىلى تولۇق ئون يىللىق بولۇپ، 2001يىلى ئۇنىڭ گىمنازىيەلىك دەرىجىگە كۆتۈرۈلگەنلىكىنى ھەم ئۈلگىلىك، ئىلغار مەكتەپلەر قاتارىغا كىرگەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، مۇنداق دېدى: بىزنىڭ مەكتەپ شۇنداقلا يۇنېسكو بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى پەنمائارىپ باشقارمىسى قاتارىغا كىرگەن مەكتەپلەرنىڭ بىرى ھەم شۇنداقلا قازاقىستان خەلقى ئاسسامبلېيەسىنىڭ، بىلىم مىنىستىرلىقىنىڭ ھەم ياۋروپا ھەمكارلىق ۋە بىخەتەرلىك تەشكىلاتىنىڭ كۆپ تىللىق بىلىم بېرىش بويىچە تەجرىبە مەكتەپلىرىنىڭ بىرى. تاجسىمان ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىشىغا بىنائەن بىز ئىش شەكلىنى ئۆزگەرتتۇق. تۈنۈگۈنكى ئاخىرقى قوڭغۇراق پائالىيىتىنىمۇ بىز ئىنتېرنېت ئارقىلىق ئۆتكۈزۈشكە مەجبۇر بولدۇق. ئوقۇش يىلىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ھالدا 1420 ئوقۇغۇچى بىلەن تاماملاۋاتىمىز. بىلىم ساپاسى 68 پىرسەنتكە يەتتى. ئۇنىڭ ئىچىدە 280گە يېقىن ئەلاچى، 300 زەربىدار ئوقۇغۇچىمىز مەكتەپنى پۈتتۈرۈۋاتىدۇ. 11سىنىپىنى 38 ئۇچۇمكار تاماملاپ، ئۇلارنىڭ تۆتى ئالتۇن بەلگە بىلەن مەكتەپنى پۈتتۈرمەكتە.شاۋكەت ئۆمەروف ئەلاچى ئوقۇغۇچىلارغا ھېنىپاخۇن باراتوف، ئابدۇللا روزىباقىيېف، ئىبراي ئالتىنسارىن، ساۋۇت كېبىروف نامىدىكى مۇكاپاتلارنىڭ كارانتىن سەۋەبىدىن يېڭى ئوقۇش يىلىدا تاپشۇرۇلىدىغانلىقىنى، مەكتەپتە ساپالىق بىلىم ئېلىش ئۈچۈن بارلىق مۇمكىنچىلەكلەرنىڭ يارىتىلغانلىقىنى تەكىتلىدى. ئۇ يەنە ئوقۇغۇچىلار ۋە مۇئەللىملەرنىڭ ھەر خىل ساھەلەر بويىچە ئۆتىدىغان مۇسابىقىلەردە ياخشى كۆرسەتكۈچلەرگە ئىگە بولۇپ كېلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى. ھازىر 110 ئەتراپىدا مۇئەللىم ئىشلەيدىغان مەزكۇر گىمنازىيەدە كېيىنكى ئوقۇش يىلىغا بالا توپلاش ئىشلىرى مېڭىۋاتقان بولۇپ، 1سىنىپقا 150 بالىنىڭ كېلىشى كۈتۈلمەكتىكەن.ئىگىلىنىشىچە، ھازىر قازاقىستان بويىچە 60 تىن ئوشۇق مەكتەپتە ئۇيغۇر بالىلىرى ئانا تىلىدا بىلىم ئېلىۋاتقان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئومۇمىي سانى 15 مىڭدىن ئاشىدىكەن. بۇ مەكتەپلەر ئاساسىي جەھەتتىن ئالمۇتا شەھىرى ۋە ئالمۇتا ۋىلايىتىدە ئورۇنلاشقان. مەكتەپلەر ئۇيغۇر تىلىدا ئوقۇش قوراللىرى بىلەن تەمىنلىنىپ، بۇنىڭغا ھۆكۈمەت تەرىپىدىن مەخسۇس خىراجەت ئاجرىتىلىپ تۇرىدىكەن.
|
ماتۋريدي اقيدا مەكتەبىنە شولۋ قازاقستانداعى يسلام دىنى جاڭالىقتارى ٴماتۋريدي اقيدا مەكتەبىنە شولۋٴماتۋريدي اقيدا مەكتەبىنە شولۋيسلام ٴدىني سەنىم نەگىزدەرى كوبىنە ادام اقىلىنىڭ شەگىنەن تىس دۇنيەلەردى قامتىعان. بۇل ماسەلەلەردىڭ اقيقاتىنا جەتۋگە ادام بالاسىنىڭ اقىلى مەن ٴويورىسى قاۋقارسىز. ٴبىزدىڭ مىندەتىمىز قۇران كارىم مەن ساحيح حاديستەردە ايتىلعان سەنىم نەگىزدەرىن جۇرەكپەن ماقۇلداپ، قابىل ەتۋ. قۇراندا بۇل جايىندا:بۇل كىتاپ ٴشۇباسىز، تاقۋا يەلەرىنە تۋرا جول كورسەتۋشى. ولار تاقۋا يەلەرى عايبقا يمان ەتەدى... دەلىنگەنباقارا سۇرەسى 23 ايات. اتالمىش اياتتاعى عايب سوزىنە تاپسىرشىلەر ادام اقىلىنان تىس ماسەلەلەر دەگەن ماعىنا بەرگەن.اقيدا مەكتەپتەرى نەگە پايدا بولدى؟پايعامبارىمىز مۇحاممەدتىڭ س.ا.ۋ. كوزى تىرىسىندە ساحابالار كۇردەلى سەنىم ماسەلەلەرىن قازبالامايتىن. سەبەبى ولار، اللانىڭ زاتىنا نەنىڭ لايىق، نەنىڭ تەرىس ەكەنىن انىق بىلەتىن. سول كۇيىنشە يمان ەتىپ، بويۇسىناتىن. ولار ادام اقىلى قاۋقارسىز قالاتىن دۇنيەلەردى زەرتتەگەننەن گورى، امالي ياعني، ٴدىننىڭ پراكتيكالىق جونىنە كوبىرەك ٴمان بەرەتىن. الداجالدا سۇراق تۋىنداي قالسا، اللا ەلشىسىنەن جاۋاپ الىپ كوڭىلدەرى جاي تاۋىپ جاتاتىن. حازىرەتى پايعامبارىمىز باقي دۇنيەگە اتتانعاننان كەيىن دە ارتتا قالعان ٴىزباسارلارى بۇل ۇستانىمنان اۋىتقىمادى. اقيدا تاقىرىپتارى جايىندا تالاس تۋدىرمادى.الايدا، بۇل جاعداي كوپكە سوزىلمادى. ۋاقىت وتە كەلە يسلام ٴدىنى كەڭ ەتەك جايىپ، ٴمۇمىنمۇسىلمانداردىڭ قاتارىن اراب تىلىندە سويلەمەيتىن وزگە ۇلت يەلەرى مەن مۇسىلمانشىلىققا جاڭا وتكەن وزگە ٴدىن يەلەرى كوبەيتتى. اراب ٴتىلىنىڭ ەگجەيتەگجەيىنەن حابارسىز ولار قۇران اياتتارىنداعى كەيبىر استارلى سوزدەردىڭ ماقساتمۇراتىنا ۇڭىلمەستەن، تىكەلەي ماعىناسىمەن قابىلداپ جاتتى. قاي اياتتىڭ مۇحكام، قاي اياتتىڭ ٴمۇتاشابيھ ەكەندىگىن، قايسىسىنىڭ ۇكىمى جويىلعان، قايسىسىنىڭ ۇكىمى سول كۇيىنشە قالعاندىعىن ٴبولىپجارىپ جاتپادى. ونىڭ ۇستىنە، كەيىنگى عاسىرلاردا ەسكى فيلوسوفيالىق ەڭبەكتەر اراب تىلىنە ٴتارجىمالانىپ، وقىلا باستاۋىنىڭ ناتيجەسىندە يسلام سەنىمدەرىن فيلوسوفيالىق كوزقاراسپەن تۇسىندىرگىسى كەلگەندەر دە شىقتى. ول ازداي، سىرت كوزگە مۇسىلمان كورىنىپ، ٴبىراق، استىرتىن يسلامعا دۇشپاندىق پيعىلىن ىسكە اسىرعىسى كەلەتىن وزگە ٴدىن وكىلدەرى دە بار ەدى. ولار، يسلامداعى اقيدا نەگىزدەرىن بىلدىرمەي بۇرمالاپ، حالىقتى تەرىس جولعا باعىتتاۋدى كوزدەدى. اسىرەسە، تاعدىر، اللانىڭ سيپاتتارى، اللانىڭ كورىنۋى سياقتى ادام اقىلى جەتپەيتىن، نازىك ٴارى كۇردەلى ماسەلەلەردى ٴباز قالپىنان بۇرمالاپ جەتكىزۋگە تالپىندى. ٴار پىكىر يەسى ٴوز پىكىرىن حالىق اراسىنا جايىپ، جاقتاۋشىلار جينادى.وسىلايشا يسلامنىڭ اۋەلگى شاعىنداعى كىرشىكسىز ٴارى پاك سەنىم نەگىزدەرىنەن اۋىتقىعان سەكتالار پايدا بولدى. اتاپ ايتساق، جاعد بين دارحام اتتى ادامنىڭ باستاۋىمەن پايدا بولعان ٴجابريا مازحابى. بۇل ٴمازحاب بويىنشا، ادام بالاسىندا تاڭداۋ ەركىندىگى جوق، بارلىق ىستەرىن اللا ىستەتىپ وتىر، كۇنا ىستەسە دە، ساۋاپ ىستەسە دە، اللادان. مۇندا ادامنىڭ ٴرولى جوق دەي وتىرىپ بۇكىل ٴىستى اللاعا بۇرىپ، ادام بالاسى جاساعان كۇناسى ٴۇشىن جاۋاپتى ەمەس، نە ىستەسە دە اللانىڭ قالاۋىمەن ىستەدى دەپ بايبالام سالدى. جاعد بين دارحام، بۇل پىكىرىن ياحۋدي ٴبىر فيلوسوفتان العان دەسەدى ماماندار.بۇنىمەن قاتار، كەرىسىنشە تاعدىر تۇسىنىگىن جوققا شىعاراتىن قاداريا اعىمى پايدا بولدى. قۇرۋشىسى عايلان ديماشقي. سونىمەن قاتار، ۇلى جاراتۋشىنى جاراتىلعاندارعا ۇقساتقان ٴمۇشاببيھا سىندى پىكىرلەر دە بوي كورسەتتى.جانە دە ٴبىر نارسەنىڭ اقيقاتىنا جەتۋ ٴۇشىن حاباردى ماعلۇماتدەرەك قولدانۋعا قارسى ٴسامانيا مەن باراحيما اتتى اعىمدار شىقتى. ولاردىڭ پىكىرى بويىنشا، تەك سەزىم مۇشەلەرى اقيقاتقا جەتەلەيدى. بىرەۋدىڭ العا تارتقان دەرەگى نە ماعلۇماتى كۇماندى. ارينە، بۇنداي پىكىر تۇپتەپ كەلگەندە يسلام دىنىندەگى پايعامبارلىق سەنىمىن استانكەستەن ەتەرى انىق. سەبەبى، يسلام ٴدىنىنىڭ ىرگەسىن پايعامبارعا دەگەن سەنىم قۇرايدى. يسلام نەگىزدەرىن پايعامبارىمىزدىڭ بەرگەن ماعلۇماتى ارقىلى ۇيرەنۋدەمىز. پايعامبارلىق سەنىمىن جوققا شىعارساق، يسلام ٴدىنىنىڭ ىرگەسىن قازعان بولامىز.دەيتۇرعانمەن، ٴدىننىڭ شىنايى پاكتىگىن بويلارىنا سىڭىرگەن، پايعامبارىمىز بەن ساحابالاردىڭ جولىنان اجىراماي، ٴدىني نەگىزدەردى قۇران جانە سۇننەتتىڭ ۇيرەتۋى بويىنشا سارالاعان عۇلامالاردىڭ قاتارى دا جوق ەمەس ەدى. ٴاحلي ٴسۋننات ٴۋال جاماعات جولىن ۇرانداعان ولار جوعارىدا اتاپ وتكەن اداسۋشى پىكىرلەردىڭ حالىق اراسىندا جايىلۋىنا توسقاۋىل بولدى. ولار يسلامنىن شىنايى سەنىم نەگىزدەرى مەن وزگە جات پىكىرلەردىڭ اراجىگىن ايىرار ەڭبەكتەر جازدى. سونداي مارقاسقالاردىڭ ٴبىرى ٴابۋ مانسۋر مۇحاممەد ماتۋريدي ر.ا.. تۇركى حالقى مۇسىلماندارىنىڭ اراسىندا تۋعان، سامارقاند قالاسىنىڭ توڭىرەگىندەگى ٴماتۋريد ەلدىمەكەنىنەن شىققان بۇل عۇلاما، فىقح، ٴتاپسىر، حاديس، كالام يسلامتيولوگياسى ت.ب. ٴدىني عىلىمداردىڭ قىرسىرىنا قانىق ەدى. ول، يمام اعزام ابۋ حانيفانىڭ ر.ا. اداسۋشى ٴمازحابتارعا قارسى جازعان كىتاپتارىنداعى قۇران جانە حاديس ەلەگىنەن وتكىزىپ رەتتەگەن يمان نەگىزدەرىن شاريعات دالەلدەرىمەن قوسا لوگيكالىقٴ تاسىلدى قولدانۋ ارقىلى نىقتادى. الايدا بۇل يمان شارتتارىن وزگەرتىپ، جاڭا زاتتار قوسىپ بيدعات كىرگىزدى دەگەن ٴسوز ەمەس. ول شاريعات نەگىزدەرىن ٴتۇسىندىرۋ جولىندا ناقل جانە اقىلدى ۇستاندى. وسى جولدا ۇلكەن مارتەبەگە يە بولدى. وسىعان وراي، يمام اعزامنىڭ مەكتەبىن ناسيحاتتايتىندار: ٴبىز فىقحتا يمام اعزامنىڭ جولىندامىز، اقيدادا يمام ماتۋريدي جولىن ۇستانامىز دەدى.ايتا كەتۋ كەرەك، ماتۋريدي سەنىم مەكتەبى ٴابۋ حانيفانىڭ رەتتەپ كەتكەن سەنىم نەگىزدەرىنە قالانعان. ٴبىراق سول سەنىم نەگىزدەرىن مەتوديكالىق تۇرعىدا تۇسىندىرگەن جانە ەرەجەقاعيدالاردى تىرەۋ ەتىپ، ٴبىر اقيدا مەكتەبىنە اينالدىرعان وسى ٴابۋ مانسۋر ماتۋريدي ەدى. سوندىقتان دا، بۇل مەكتەپكە ماتۋريديا ەسىمى بەرىلدى. مۋحامماد ٴابۋ زاحرا، تاريحۋل ٴمازاحيبيل يسلاميا 165166 بەت.يمام ٴماتۋريديدىڭ اقيداعا بايلانىستى جازىپ شىعارعان كيتابۋت تاۋحيد تاۋحيد كىتابى اتتى باعا جەتپەس ەڭبەگى عاسىردان عاسىرعا مۇرا رەتىندە بەرىلىپ كەلەدى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، اتالمىش كىتاپ، سول زامانداعى كالاميسلام تەولوگياسى عىلىمىنا قاتىستى جازىلعان ەڭ اۋقىمدى دا، كۇردەلى عىلىمي ەڭبەك. وسى كۇنگە دەيىن ماماندار تاراپىنان زەرتتەلىپ، وقىلىپ كەلەدى.ٴماتۋريدي اقيدا مەكتەبىنىڭ دۇنيەتانىم جولدارىماتۋريديا ٴمازحابى بويىنشا، دۇنيەتانىم جولدارى ۇشەۋ:1. الحاۋاس. بولمىستى سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى تانۋ. ولار بەسەۋ: كورۋ، ەستۋ، ٴيىس سەزۋ، ٴدامىن سەزۋ جانە ۇستاۋ. وسى جولمەن تانىلعان زات كۇمانسىز جانە بۇلتارتپاس دايەكتى تانىم بولىپ تابىلادى. سەبەبى، ٴتاتتىنى اششى دەۋ مۇمكىن ەمەس، تاتتىلىگىن امالسىز قابىلدايمىز.2. الحابارۋس سادىق. دۇرىس ماعلۇمات. دۇنيەنى تانۋدىڭ ەكىنشى جولى بىزگە جەتكەن دۇرىس ماعلۇماتتار. ەگەر، بەرىلگەن مالىمەت اقيقاتقا ساي بولسا، بۇنى دۇرىس ماعلۇمات، ياعني الحابارۋس سادىق دەپ اتايدى. مىسالى، جەردىڭ دومالاقتىعى جايىندا بەرىلگەن ماعلۇمات سياقتى. الحابارۋس سادىق ، ەكى توپقا بولىنەدى:ا. ٴمۋتاۋاتىر حابار. ٴبىر نارسەنى وتىرىك دەۋگە مۇرشا بەرمەيتىندەي دارەجەدە كوپشىلىك تاراپىنان ايتىلعان ماعلۇمات. بۇل جولمەن كەلگەن دەرەككە سەنبەۋ مۇمكىن ەمەس. مىسالى، قازاقستان مەملەكەتىنىڭ استاناسى استانا قالاسى دەسە، ەستىگەن ادام بۇنىڭ راستىعىن مويىنداماۋى مۇمكىن ەمەس، سەبەبى بۇكىل ەل، استانامىز استانا قالاسى ەكەنىن قۇپتايدى.ٴا. ەكىنشىسى حابارۋرراسۋل س.ا.س.. پايعامبارىمىز حز.مۇحاممەدتەن بەرىلگەن ماعلۇماتتار. اللا تاعالا تاراپىنان مۇعجيزالار بەرىلۋ ارقىلى پايعامبارلىعى راستالعاندىقتان، ٴبىز ونىڭ ماعلۇماتتارىن بۇلتارتپاس دالەل رەتىندە قابىلداۋعا ٴماجبۇرمىز. ودان جەتكەن ماعلۇماتتار ناقتى جانە كۇمانسىز. دەمەك، قۇرانكارىم، ٴمۋتاۋاتىر حاديس جانە ٴماشحۇر حاديستە قامتىلعان سەنىم نەگىزدەرىن ماقۇلداپ، يمان كەلتىرۋىمىز مىندەتتى.3. اقىل. بولمىستى تانۋدىڭ ٴۇشىنشى جولى اقىل. يسلام دىنىندە اقىلدىڭ ٴرولى ۇلكەن. اللانى تانىپ، بۇل دۇنيەنىڭ جالعاندىعىنا وسى اقىلىمىز ارقىلى جەتەمىز. قۇران كارىمدە كوپتەگەن جەردە اقىل جۇگىرتىپ، اللانىڭ قۇدىرەتىن تانۋىمىزدى بۇيىرادى. دەمەك، بولمىستىڭ اقيقاتىنا جەتۋدىڭ بىردەن ٴبىر جولى اقىل. اقىل ارقىلى بولمىستى تانۋ جولى ەكەۋ:ا. ٴبىرىنشىسى: باديحي. ويلانباستان بىردەن كوز جەتكەن ماعلۇمات. مىسالى، ەكى مەتر، ٴبىر مەتردەن ۇزىن ەكەنىن ادام ويلانباستاناق قابىل ەتەدى.ب. ەكىنشىسى: ٴيستيدلالي. اقىل جۇگىرتىپ، ويلانىپ، دالەلدەر ارقىلى جەتكەن ماعلۇماتتى ٴيستيدلالي دەيدى. مىسالى، الەم جاراتىلعان. ٴار جاراتىلعاننىڭ جاراتۋشىسى بار. دەمەك، الەمنىڭ جاراتۋشىسى بار. بۇل جەردە اقىلىمىزدى جۇگىرتىپ، العى شارتتاردى قولدانىپ الەمنىڭ جاراتۋشىسى بار ەكەنىنە كوزىمىز جەتىپ وتىر. تافتازاني، شارحۋل اقيداتۋن ناسافيايمام ماتۋريدي ر.ا. جانە ونىڭ شاكىرتتەرى، يسلام سەنىم نەگىزىنە قاتىستى ماسەلەلەردە اق پەن قارانى اجىراتىپ، دۇرىس پەن بۇرىستى انىقتاپ، يسلام اقيداسىنا الىسجاقىن بوتەن ويپىكىرلەردەن تازالادى، اسىرەسە، تاۋحيد سەنىمىنە شاڭ جۋىتپاۋ جولىندا كوپ كۇش سارپ ەتتى. سوعان بىرەكى مىسال بەرە كەتەيىك.1. اللاعا مەكەنجاي بەلگىلەۋ.يمام ٴماتۋريديدىڭ جانە ٴىزباسارلارىنىڭ بۇل ماسەلەدە ۇستاناتىن قاعيداسى: لايسا كاميسليحي شايۋن اللاعا ۇقسايتىن ەش نارسە جوق دەگەن قۇران اياتى بولىپ تابىلادى شۋرا سۇرەسى 11 ايات. وسى اياتتىڭ مازمۇنىنا كولەڭكە تۇسىرەر ٴاربىر پىكىر اداسۋشىلىق. ۇلى اللاعا قانداي دا ٴبىر مەكەن بەرۋ، ياعني، اللانىڭ مەكەندەيتىن جەرى بار عارش كاراميا اعىمى، اللا زاتىمەن، بارلىق جەردە نادجاريا اعىمى، اللا جوعارىمىزدا نەمەسە اللا بارلىق جەردە جاحميا اعىمى دەۋ ۇلى جاراتۋشىمىزدىڭ قيدام اۋەلسىز جانە سوڭسىز سيپاتىنا كولەڭكە تۇسىرەدى. سەبەبى، مۇنداي ۇيعارىمداردا جاراتىلىستىڭ بەلگىلەرى بار. بۇل جايىندا يمام ماتۋريدي ٴوزىنىڭ كيتابۋت تاۋحيد اتتى ەڭبەگىندە بىلاي دەيدى: بۇل ماسەلەنىڭ ەرەجەسى مىناداي: پاك اللا ورىن جاراتىلماي تۇرىپ بار ەدى. بۇكىل ورىندار جويىلادى ماڭگى ەمەس، ال اللا تاعالا ازالدە قانداي بولسا سولاي قالا بەرەدى. ول وزگەرۋدەن، ٴبىر جاعدايدان ەكىنشى جاعدايعا اۋىسۋدان نەمەسە جويىلىپ كەتۋدەن پاك. ويتكەنى، بۇلار جاراتىلىستىڭ بەلگىلەرى، وسىلار ارقىلى الەمنىڭ ماڭگى ەمەس جاراتىلعانىن جانە وتكىنشى ەكەنىن بىلەمىز... شىنىندا دا، ۇلى اللاعا ورىن بەلگىلەۋ نەمەسە بۇكىل سيپاتتارىمەن بىرگە ٴار جەردە دەپ ايتۋ، ٴبىر جەرگە ورنالاسىپ، سول جەردە وزگەرىسكە ۇشىراپ جاتاتىن جاراتىلىستار ىسپەتتى، اللا قانداي دا ٴبىر جەرگە ورنىعىپ سول جەرگە تۇراقتاۋدى كەرەك ەتەدى دەگەن سوزگە مەنزەگەن بولادى. بۇكىل الەمدى بار ەتۋشى، الەمدى بيلەۋشى اللا قانداي دا بولماسىن ورىنعا نەمەسە جەرگە مۇقتاج ەمەس يمام ماتۋريدي، كيتابۋت تاۋحيد132،137 بەت. بەيرۋت.ال مەكەنجاي بىلدىرەتىن قۇران اياتتارىن اللا تاعالانىڭ ۇلى زاتىنا ساي ەتىپ ٴتۇسىندىرۋىمىز شارت.بىردە حز.اليدەن ٴبىر كىسى: عارش جاراتىلماي تۇرىپ اللا قايدا ەدى دەپ سۇرايدى. سوندا حز.ٴالي: قايدا دەگەن ٴسوزدىڭ ٴوزى، مەكەنجايدى بىلدىرەدى. ال اللا ۋاقىت پەن مەكەن جاراتىلماي تۇرعاندا دا بار ەدى. اللا ازەلدە قانداي بولسا، ٴقازىر دە سونداي وزگەرىسسىز، دەگەن ەكەن.تابيعين جاعفارۋس سادىق ر.ا. بىلاي دەيدى: تاۋحيد سەنىمى ٴۇش سوزدەن قۇرالعان: 1.اللا ەش نارسەدەن جاراتىلمادى 2.ەش نارسەنىڭ ىشىندە ەمەس 3.ەش نارسەنىڭ ۇستىندە ەمەس.. يمام مايمۋن ناسافي ر.ا.، باحرۋلكالام 117 بەت..2. اللانىڭ سيپاتتارى.اللانىڭ سيپاتتارى: زاتي سيپات جانە فييلي سيپات بولىپ بولىنەدى. اللانىڭ وزىمەن قوسا ەسىمدەرى مەن سيپاتتارى دا قاديماۋەلسىز جانە سونسىز، مەيلي ول زاتي سيپات بولسىن، مەيلىن فييلي سيپات بولسىن. اللا ازالدەن قادير بولماسا، قالاي ٴقۇشقۋاتتى جاراتتى، ٴبىلۋشى بولماسا، قالاي ٴبىلۋدى جاراتپاي تۇرىپ ٴبىلدى؟ ەگەر اللانىڭ زاتى سياقتى سيپاتتارى دا ماڭگى دەمەسەك، ٴوزىنىڭ زاتىندا كۇشقۋاتتى جاراتپاي تۇرىپ ٴالسىز ەدى دەگەن بولامىز، بۇل انىق كۇپىرلىك. ٴابۋ مۋعين ناسافي، باحرۋل كالام 90 بەت. داماسك.كالام عىلىمى تاريحىندا فيلوسوفتار مەن باتينيتتەر اللانىڭ سيپاتتارىن جوققا شىعاردى. ولاردىڭ ايتۋى بويىنشا، ٴحايتىرى، ٴاليمبىلۋشى، ٴقاديرقۇشتى سىندى سيپاتتار ادام بالاسىنا ٴتان قاسيەتتەر، بۇنى اللاعا تاڭبايمىز. الايدا، مۋعتازيليا اعىمىنداعىلار اللانىڭ سيپاتتارىن مويىنداعانىمەن، سيپاتتاردىڭ قاديم ەكەنىنە قارسى شىقتى، سيپاتتاردىڭ كەيىنەن جاراتىلعاندىعىن العا تارتتى. بۇل پىكىرلەردىڭ ەكەۋى دە قۇران اياتتارىندا ايتىلعان جاراتۋشى تۇسىنىگىنە مۇلدەم تەرىس. سەبەبى، قۇراندا اللا ٴوزىن قادير، اليم، راززاق ت.ب. سيپاتتارمەن سيپاتتاعانى انىق. وسى سيپاتتارى ارقىلى جاراتۋشىمىزدى تانيمىز. ەگەر سيپاتتارىن جوققا شىعارساق، تۇبىندە قۇدايدىڭ جوقتىعىنا الىپ كەلەدى.ٴاحلي سۋننەت عالىمدارى يسلام اقيداسىنا جاسالعان جانجاقتى شابۋىلدان بارىنشا قورعاپ باقتى. ولاردىڭ تاباندىلىعى مەن كۇشجىگەرىنىڭ، ساۋاتتىلىعىنىڭ ارقاسىندا شىنايى يسلام ٴدىنى كىرشىكسىز كۇيدە بىزگە جەتتى. سوندىقتان دا، يسلامدى كوزدەرىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاشتاعان ولارعا قانشا دۇعا ەتسەك تە از.ٴالھامدۋليللاھي راببيل ٴالامين.وقىلدى 1598 رەت
|
كالىلاردىكى قاناش خاراكتېرلىك قان چىرىش كېسىلىنى داۋالاش ئۇسۇلىشىنجاڭدىكى نوپوزلۇق ئاخبارات تورىشىنجاڭ گېزىتى تورىكالىلاردىكى قاناش خاراكتېرلىك قان چىرىش كېسىلىنى داۋالاش ئۇسۇلى2017.09.23 17:47 مەنبە: شىنجاڭ گېزىتى1. قاناش خاراكتېرلىك قان چىرىش كېسىلىگە قارشى تۇرغۇچى قان زەردابى چوڭ كالىلارغا 60 100 مىللىلىتىرغىچە، موزايلارغا 20 40 مىللىلىتىرغىچە تېرە ئاستىغا ياكى ۋېناغا ئوكۇل قىلىپ ئۇرۇلىدۇ. ئوكۇل سېلىپ 12 24 سائەت ئىچىدە كېسەلدە ياخشىلىنىش بولمىسا، قايتۇرۇپ يەنە بىر قېتىم ئوكۇل سېلىنىدۇ.2. 1 پېنىتسېللىندىن ئىككى ئۈچ مىليونلۇق كۈنىگە تۆت قېتىمدىن مۇسكۇلغا ئوكۇل قىلىپ ئۇرۇلىدۇ؛ 2 سۇلفات كىسلاتالىق سترېپتومېتسىندىن ئىككى مىليونلۇق كۈنىگە ئىككى قېتىمدىن مۇسكۇلغا ئوكۇل قىلىپ ئۇرۇلىدۇ، بۇنى تاكى تەن ھارارىتى تۆۋەنلەپ، بەدىنىدىكى كېسەللىك ئالامەتلىرى يوقىغانغا قەدەر داۋاملىق تۈردە كۈنىگە ئىككى قېتىمدىن ئۇرۇش كېرەك.3. 10 لىك سۇفادىئازىن ياكى سۇلفاتىئازول ناترىي ئوكۇلىدىن 200 300 مىللىلىتىر تەييارلاپ، كۈندە ئىككى قېتىمدىن ۋېناغا ئوكۇل قىلىپ ئۇرۇلىدۇ، بۇنى تاكى تەن ھارارىتى تۆۋەنلەپ، بەدىنىدىكى كېسەللىك ئالامەتلىرى يوقىغىچە داۋاملىق تۈردە كۈنىگە ئىككى قېتىمدىن ئۇرۇش كېرەك. موزايلارغا يۇقىرىقىنىڭ يېرىمىنى ئىشلەتسە بولىدۇ؛ 15 ياشتىن ئاشقان قېرى كالىلارغا دورا مىقدارىنى ئەھۋالغا قاراپ بەلگىلەش كېرەك، 1 لايىھەدىكى دورا بىلەن بىرلەشتۈرۈپ ئىشلەتسەك ئۈنۈمى تېخىمۇ ياخشى بولىدۇ.4. بويۇن، ئاستىنقى جاغ، كېكىرتىكىدە ئېغىر دەرىجىدە ئىششىق پەيدا بولغان بولسا، زەرنىختىن ئون گىرام، بورنېئولدىن بەش گىرام، فېللودېندروندىن 100 گىرامنى ئارىلاشتۇرۇپ يۇمشاق سوقۇپ، سىركە بىلەن تەڭشەپ تېڭىپ بەرسەك بولىدۇ.ئالدىنى ئېلىش ئۇسۇلى: يەم خەشەك باشقۇرۇشنى كۈچەيتىش، كېسەلگە قارشى تۇرۇش كۈچىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش، كالىدا بۇنداق كېسەل كۆپ كۆرۈلىدىغان جايلاردا چوقۇم ۋاكسىنا ئەملەش كېرەك. كالىلاردا بۇنداق كېسەل پەيدا بولغانلىقى جەزملەشتۈرۈلسە، كەنتتىكى ياكى فېرمىدىكى كالىلارغا دەرھال مۇداپىئە ئوكۇلى ئۇرۇش ئارقىلىق كېسەلنىڭ يامراپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
|
قۇربان ايت قارساڭىندا پارتياسى ازىقتۇلىك سەبەتىن تاراتتى30 شىلدە, 22:47 555 0 جاڭالىقتار اسىل تۇمارقاسيەتتى قۇربان ايت قارساڭىندا پارتياسىنىڭ الماتى قالاسى المالى اۋداندىق فيليالىنىڭ ساياسي كەڭەس مۇشەسى دولكۋنتاي ابدۋحاليل اۋداندىق فيليالمەن بىرگە قالاداعى 300گە جۋىق مەدقىزمەتكەر مەن المالى اۋدانىنىڭ 150 كومەككە اسا مۇقتاج تۇرعىنىنىڭ ارقايسىسىنا سالماعى 30 كەلىنى قۇرايتىن ازىقتۇلىك سەبەتىن ۇسىنىپ، قولداۋ كورسەتۋگە شەشىم قابىلدادى. پارتياسىنىڭ الماتى قالالىق فيليالىنىڭ ءتوراعاسى، قالا اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا مەدمەكەمەلەر مەن قىزمەتكەرلەردى قولداۋ ماقساتىندا بىرقاتار شارالار وتكىزىلۋدە. مۇنداي يگىلىكتى ىستەن پارتيا مۇشەلەرى، كاسىپكەرلەر مەن مەتسەناتتار دا شەت قالمادى. د.ابدۋحاليل پاندەميا باستالعالى بەرى ەلىمىزگە 94 ميلليون تەڭگەنىڭ قايىرىمدىلىق كومەگىن كورسەتتى. ول بۇل جولى پارتيانىڭ اۋداندىق فيليالىمەن بىرگە قالانىڭ 300گە جۋىق مەدقىزمەتكەرلەرى مەن المالى اۋدانىنىڭ كومەككە اسا مۇقتاج 150 تۇرعىنىنىڭ ارقايسىسىنا سالماعى 30 كەلىلىك ازىقتۇلىك سەبەتءىن ۇسىندى.سەبەتتە ۇن، قانت، كۇنباعىس مايى، ماكارون ءونىمدەرى، كۇرىش پەن قاراقۇمىق بار. بۇكىل ەلدىڭ باسىنا قيىندىق تۇسكەن سىن ساعاتتا بۇل كومەك دارىگەرلەردىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ، ۇلكەن قولداۋ بارىن سەزىندىردى. مەتسەناتقا ازىقتۇلىك سەبەتى تابىستالعان وتباسىلار اتىنان گۇلميرا ساتىبالديەۆا العىس ءبىلدىردى. ول سەگىز بالانى جالعىز ءوزى تاربيەلەپ وتىر. بالالاردىڭ ەڭ كىشىسى 1,5 جاستا.ءبىزدى ۇمىتپاي، ۇنەمءى قولداۋ ءبىلدىرىپ، كومەك كورسەتىپ جاتقانى ءۇشىن مەنىڭ پارتياسىنا ايتار العىسىم شەكسىز. مەن 50 مىڭ تەڭگە ماتەريالدىق كومەك الدىم. ەندى قاسيەتتى مەرەكەنىڭ قارساڭىندا ولار تاعى دا مەنىڭ ۇلكەن وتباسىما كومەكتەستى، دەدى كوپبالالى انا.ءدال سول كۇنى پارتيالىقتار قالالىق 7 كلينيكالىق اۋرۋحانادا تاعى دا بولىپ، ولارعا 3 وتتەگى كونتسەنتراتورىن تابىستادى. ەسكە سالا كەتسەك، وسىعان دەيءىن شۇعىلا قوعامدىق قورىنىڭ مەتسەناتتارى اۋرۋحاناعا 8 اسا قاجەتتى اپپاراتتاردى تابىستاعان بولاتىن. بۇل جولعى باستاما پارتيا مۇشەسى، جولترانسسەرۆيس2006 كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى ەسەنگەلدى تالبيدينوۆتىڭ تاراپىنان بولعان ەدى.بۇگىندە ءبىزدىڭ ەلءىمىز كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ تارالۋىنا بايلانىستى قيىن شاقتى باسىنان وتكىزىپ وتىر. اسىرەسە, ءبىرىنشى كۇننەن الدىڭعى قاتاردا جۇرگەن دارىگەرلەرگە قيىن ەكەنى راس. مەن كاسءىپكەر، ءوز ەلىمنىڭ ازاماتى رەتىندە وسىنداي ساتتە قولۇشىن بەرمەي شەت قالا المادىم. ءبىز مەدۇيىمدارعا كءۆى جۇقتىرعان ناۋقاستاردى قۇتقارۋ ءۇشىن ءدال قازىر اسا قاجەت وتتەگى كونتسەنتراتورلارىن الدىق. ودان بولەك جاقىن كۇندەرى اپپاراتتاردى ەلىمىزدىڭ شەت اۋداندارىنا جىبەرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز، دەدى مەتسەنات.ءبىز مەتسەناتتارعا، ناۋرىزباي اۋدانى اكىمشىلىگىنە، سونداياق پارتياسىنا تۇراقتى قولداۋ مەن كومەگى ءۇشىن العىس ايتامىز. بۇگىنگى كۇنگە دەيىن قايىرىمدى جانداردان 13 وتتەگى كونتسەنتراتورىن الدىق، دەدى 7 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى سەرىكجان سابىراليەۆ.
|
ئۇيغۇرلارنىڭ قازاقىستانغا ئاممىۋى كۆچۈش تارىخىدىن 2 ئۇيغۇرئۇيغۇرلارنىڭ قازاقىستانغا ئاممىۋى كۆچۈش تارىخىدىن 2مەلۇمكى، قازاقىستان ئۇيغۇرلىرىنىڭ سانى ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 50 ۋە 60يىللىرى ئۇيغۇر ئېلىدىن كۆچۈپ چىقىش بىلەن خېلى كۆپەيگەن ئىدى. بولۇپمۇ 1950يىللارنىڭ ئىككىنچى يېرىمىدا خىتاي كوممۇنىستىك ھاكىمىيىتى پۈتكۈل مەملىكەت بويىچە تەتۈر ئىنقىلابچىلارنى بېسىقتۇرۇش، يەرلىك مىللەتچىلىككە قارشى تۇرۇش، ئىستىل تۈزىتىش قاتارلىق سىياسەتلىرىنى يۈرگۈزدى. ئوڭچى ئۇنسۇر، يەرلىك مىللەتچى قالپاقلىرى كىيدۈرۈلگەن مىڭلىغان كىشىلەر ئەمگەك بىلەن ئۆزگەرتىش لاگېرلىرىغا پالاندى. كۆچۈش مانا شۇنداق ئارقا كۆرۈنۈش شارائىتىدا يۈز بەردى.قازاقىستاندىكى سۇلايمانوف نامىدىكى شەرقشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنىڭ تەتقىقاتچىسى دوكتور ئابلەھەت كامالوفنىڭ ئېيتىشىچە، ئۇيغۇرلار ۋە باشقىمۇ مىللەت ۋەكىللىرىنىڭ قازاقىستانغا ئاممىۋى كۆچۈپ چىقىشى ئىككى باسقۇچتا يۈز بەرگەن بولۇپ، ئۇنىڭ بىرىنچىسى ئاتالمىش سوۋېت پۇقرالىرى جەمئىيىتى نىڭ ئۇيغۇرلارغا ئاممىۋى پاسپورت تارقىتىشى نەتىجىسىدە 50يىللىرى ئېلىپ بېرىلغان. ئىككىنچى ئاممىۋى كۆچۈش 1962يىلنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا غۇلجىدا يۈز بەرگەن ماي ۋەقەسىدىن كېيىن يۈز بېرىپ، خەلقتە ئۇ قاچقاچ دېگەن نام ئالغان.ئومۇمەن ئۇيغۇر ئېلىدىن قازاقىستانغا كۆچۈپ چىققان ئۇيغۇرلارنىڭ ئولتۇراقلاشقان رايونلىرى ھەم ئۇلارنىڭ كېيىنكى تەقدىرى ھەققىدە ئا. كامالوف مۇنداق دېدى: 19ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرىدىن باشلاپ ئۇيغۇرلار سانى جەھەتتىن يەتتىسۇ ۋە قازاقىستان ئاھالىسى بويىچە قازاقلار ۋە رۇسلاردىن كېيىن ئۈچىنچى ئورۇننى ئىگىلىدى. يەتتىسۇ ئۇيغۇرلىرىنىڭ تارىخى قېرىنداش قازاق خەلقىنىڭ تارىخى بىلەن چەمبەرچاس باغلانغان. 1935يىلى ئۇيغۇرلار زىچ ئولتۇراقلاشقان ئالمۇتا ۋىلايىتىدە ئۇيغۇر ناھىيەسى قۇرۇلدى. ھازىرقى ۋاقىتتا ئۇيغۇرلارنىڭ ئاساسىي قىسمى ئالمۇتا شەھىرى ۋە ئالمۇتا ۋىلايىتىنىڭ پانفىلوۋ، ئۇيغۇر، ئەمگەكچىقازاق ۋە تالغىر ناھىيىلىرىدە ئورۇنلاشقان. ئالمۇتا شەھىرىنىڭ ئۆزىدىلا ئۇيغۇرلار زىچ ئولتۇراقلاشقان دوستلۇق، گورنىي گىگانت، زاريا ۋوستوكا، سۇلتانقارغانغا ئوخشاش مەھەللىلەر بار. ئاخىرقى ساناق بويىچە قازاقىستاندىكى ئۇيغۇرلارنىڭ سانى 250 مىڭ ئەتراپىدا. قازاقىستان ئۇيغۇرلىرى جۇمھۇرىيەتنىڭ باشقىمۇ خەلقلىرى بىلەن بىرلىكتە يەتتىسۇدا سوۋېت ھاكىمىيىتىنى ئورنىتىشقا ئاكتىپ قاتناشتى. ئۇلار شۇنداقلا ستالىن تەرىپىدىن يۈرگۈزۈلگەن سىياسىي تەقىبلەشلەرنى، ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىنىڭ ئازابلىرىنى باشتىن كەچۈردى. ئۇيغۇرلار ئۇرۇشتىن كېيىنكى ئىگىلىكنى تىكلەشتە، كۆپ مىللەتلىك قازاقىستاننىڭ ئومۇمىي تەرەققىياتىدا مۇھىم رول ئوينىدى.ئا. كامالوفنىڭ تەكىتلىشىچە، ئۇيغۇرلار ئىككىنچى باسقۇچتا، يەنى 1962يىلدىن كېيىن ھەر خىل سەۋەبلەر بىلەن قازاقىستاننىڭ تالدىقورغان، قارىغاندا، جامبۇل، شەمەي ۋە باشقىمۇ ۋىلايەتلىرىگە تاشلانغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئاساسىي قىسمى ۋاقىت ئۆتۈشى بىلەن قازاقىستاننىڭ ۋە باشقىمۇ قوشنا دۆلەتلەرنىڭ ئۇيغۇرلار زىچ ئولتۇراقلاشقان رايونلىرىغا كېلىپ ئورۇنلاشقان. ھازىر ئۇيغۇرلار جامبۇل، جەنۇبىي قازاقىستان ۋىلايەتلىرىدىمۇ كۆپلەپ ئۇچرىشىدۇ. مەسىلەن، جەنۇبىي قازاقىستاننىڭ سوزاق ناھىيىسىگە قاراشلىق سوزاق يېزىسىدا ئاتمىشتىن ئوشۇق ئۇيغۇر ئائىلىسى ئىستىقامەت قىلىۋاتقان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئەجدادلىرى 1870يىللارنىڭ ئاخىرلىرىدا ئۇيغۇر ئېلىنىڭ قەشقەر ۋىلايىتىدىن كۆچۈپ چىققان.1950يىللىرىنىڭ ئوتتۇرىلىرىدىن باشلاپ ئۇيغۇرلارنىڭ بېسىم قىسمىنىڭ قازاقىستانغا كۆچۈپ چىقىشى، سابىق شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى مىللىي ئارمىيىسىنىڭ جەڭچىسى، ھازىر ئالماتا ۋىلايىتىنىڭ تۇرگېن يېزىسىدا ئىستىقامەت قىلىۋاتقان نۇرمۇھەممەت سادىقوفنىڭ ئېيتىشىچە، سوۋېت دائىرىلىرى تەرىپىدىن يۈرگۈزۈلگەن تەشۋىقات نەتىجىسىدە ئەمەلگە ئاشقان. ئۇ شۇ ۋاقىتلارنى ئەسلەپ، مۇنداق دېدى: 1945يىلى بىزنىڭ يېڭىدىن ئارمىيە سېپىگە كىرگەن ۋاقتىمىزدا مۇنداق تەشۋىقات چاپلانغان: سوۋېتتىن كەلگەنلەر سوۋېتقا قايتىدىن كېتىمەن دېسە ھەممىسىگە رۇخسەت. ئۇلارنىڭ تارىخىدا بولغان ۋەقەلەر سۈرۈشتۈرۈلمەيدۇ. ئۆي بىلەن تەمىنلىنىدۇ. ئۇلار شۇنداق قىلىپ خەلقنى قوزغىدى.ن. سادىقوف سوۋېت تەرەپنىڭ ئىلگىرى بەرگەن ۋەدىلىرىنىڭ كۆپىنىڭ يالغان بولۇپ چىققانلىقىنى، ئۆزىگە ئوخشاش باشقىمۇ ئائىلىلەرنىڭ قازاقىستانغا چىقىپ، كۆپ ئازاب چەككەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، مۇنداق دېدى: دەسلەپتە ئالماتا شەھىرىنىڭ تۈركسىب ناھىيىسىدە ئىشلىدىم. ئىش ئېغىر بولدى. بىزنىڭ غۇلجىدىن چىققان ئاغىنىلەر تۇرگېندا ئىكەن. شۇلار چاقىرىپ، تۇرگېندىكى كولغوزغا سۇچى بولۇپ ئىشقا كىردىم.ئالماتا شەھىرىدە تۇرۇۋاتقان تۇردى نۇرجان ئاتابوۋىلىرىنىڭ سوۋېت پۇقرالىرىدىن بولۇپ، ھازىرقى ئالماتا ۋىلايىتىنىڭ پانفىلوف ناھىيىسىگە قاراشلىق خونىخاي يېزىسىدا دېھقان ئائىلىسىدە تۇغۇلغانلىقىنى، ئۇيغۇر ئېلىدىن قازاقىستانغا سوۋېت ھۆججەتلىرى بىلەن چىققانلىقىنى، ئاتائانىسىنىڭ ئۇيغۇر ئېلىگە كۆچۈش سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈپ، مۇنداق دېدى: 30يىللىرى ئۇ ياققا قېچىپ كېتىشنىڭ سەۋەبى پۈتكۈل سوۋېت ئېلىدە يېمەكئىچمەك يوق، قىيىنچىلىق، ئىككىنچى، شۇ مەزگىلدە كۇلاكلارنى يوق قىلىش. بايلارنىڭ مالمۈلكىنى مۇسادىرە قىلىش سىياسىتى قوزغىلىپ، كىمنىڭ مېلى قانچىلىك بولسا، شۇنىڭغا لايىقلاپ سېلىق تۆلەش. پۈتكۈل تىرىك مالنى ھۆكۈمەتكە ئۆتكۈزۈپ بېرىشكە مەجبۇر بولدۇق. ئەگەر بۇ سېلىقنى تۆلىمىسە، سارۆزەك پويېزىغا ئولتۇرغۇزۇپ، سىبىرغا ئېلىپ كېتىدىكەن. شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇلار جېنىنى قۇتۇلدۇرۇش ئۈچۈن، ۋەتەنگە قېچىشقا مەجبۇر بولىدۇ.1962يىلى قازاقىستانغا كۆچۈپ چىقىپ، جامبۇل ۋىلايىتىنىڭ چۇ ناھىيىسىدە ئىستىقامەت قىلىۋاتقان ئابدۇلەھەد ئۇزاقوف قانداق قىلىپ كۆچۈپ چىققانلىقى ھەم بۇ يەردە بېشىدىن ئۆتكۈزگەن كەچۈرمىشلىرى ھەققىدە توختالدى.
|
ئامېرىكا فېدىرال تەكشۈرۈش ئىدارىسى، يەنى 6فېۋرال ئاخبارات يىغىنى ئۆتكۈزۈپ، خىتاينىڭ ئامېرىكا ئۈچۈن ئەڭ چوڭ تەھدىتكە ئايلانغانلىقىنى بىلدۈرگەن.مەزكۇر ئورگاننىڭ دىرېكتورى كرىستوفىر رەينىڭ ئاگاھلاندۇرۇشىچە، خىتاي بارلىق ۋاستىلارنى ئىشقا سېلىپ، ئامېرىكا تېخنولوگىيەسىنى ئوغرىلاپ كەلمەكتە ئىكەن. كرسىتوفېر رەي بۇ سۆزلەرنى فېدىرال تەكشۈرۈش ئىدارىسىنىڭ پەيشەنبە كۈنى ۋاشىنگتوندىكى ئىستېراتېگىيە ۋە خەلقئارا تەتقىقات مەركىزى ناملىق ئاقىللار ئامبىرىدا ئۆتكۈزگەن ئاخبارات يىغىنىدا تەكىتلىگەن.مەزكۇر ئورگاننىڭ جاسۇسلۇققا قارشى تۇرۇش ئىشلىرىغا مەسئۇل دىرېكتورى جون بروۋېننىڭ ئاشكارلىشىچە، ئۇلار ئۆتكەن يىلى خىتايغا مۇناسىۋەتلىك دېلولاردا 24 كىشىنى قولغا ئالغان. جون بروۋېن 2020يىلى كىرگەندىن بۇيان 19 كىشىنىڭ قولغا ئېلىنغانلىقىنى بىلدۈرگەن.ئۇ ئاخبارات يىغىنىدا: ھېچقانداق دۆلەت بىزگە كومۇنىست خىتايدەك چوڭ تەھدىت ئەمەس دېگەن. ئامېرىكا فېدىرال تەپتىش خادىملىرى 1ئاينىڭ ئاخىرلىرى بوستون شەھرىدە خىتاي ئۈچۈن جاسۇسلۇق قىلىش ياكى تېخنىكا ئوغرىلاش ۋەقەسىگە ئالاقىدار بىر دېلونى پاش قىلىپ، 3 كىشىنى قولغا ئالغان. ئۇلارنىڭ ئىككىسى خىتاي، بىرى ئامېرىكالىق بولۇپ، ئامېرىكالىق خارۋارد ئۇنىۋېرسىتېتى بىئوخىمىيە فاكۇلتىتىنىڭ مۇدىرى چارلېس لېيبېر ئىدى.ئامېرىكا تەپتىش دائىرىلىرىنىڭ ئاشكارلىشىچە، چارلېس لېىبېر خىتاينىڭ مىڭ تالانت پروگراممىسى غا قاتناشقان شۇنداقلا خىتاينىڭ ۋۇخەن تېخنولوگىيە ئۇنىۋېرسىتېتى بىلەن ھەمكارلاشقان بولسىمۇ، لېكىن ئۇ بۇنى يوشۇرۇپ، ئامېرىكا دائىرىلىرىغا يالغان سۆزلىگەن.6فېۋرالدىكى ئاخبارات يىغىنىدا كرىستوفىر رەي خىتاينىڭ ئامېرىكانىڭ ئىلىمپەندىكى كەڭچىلىكىنى سۈيىئىستېمال قىلىپ، ئۇنىڭ تېخنىكاسىنى ئوغرىلاۋاتقانلىقى، ئۇنىۋېرسىتېتلاردا ۋاكالەتچىلىرىنى ئىشقا سېلىۋاتقانلىقى ۋە ئۇنىۋېرسىتېتلاردا ئۆزىنىڭ ئىنىستىتۇتلىرىنى قۇرۇۋاتقانلىقىنى تەكىتلىگەن. ئۇنىڭ بىلدۈرۈشىچە، نۆۋەتتە فېدىرال تەكشۈرۈش ئىدارىسى خىتاينىڭ ئامېرىكا تېخنىكاسىنى ئوغرىلاشقا ئۇرۇنۇشىغا ئالاقىدار 1000 دەك دېلو ئۈستىدە تەكشۈرۈش ئېلىپ بارماقتا ئىكەن. ئاخبارات يىغىنىدا ئامېرىكا ئەدلىيە مىنىستىرى ۋىللىاممۇ بار بولۇپ، ئۇ نۆۋەتتە خىتاينىڭ ئامېرىكىنىڭ 1نومۇرلۇق گېئوسىياسى رەقىبى گە ئايلانغانلىقى، ئۇنىڭ 5 تېخنىكىسىدا ئامېرىكاغا تەھدىت پەيدا قىلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈرگەن.
|
سوڭعى اپتادا باتىس قازاقستان وبلىسىندا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى وتكەن اپتامەن سالىستىرعاندا 11 پايىزعا كوبەيىپ كەتتى. وڭىردە كوۆيدكە قارسى ۆاكتسينانىڭ ەكىنشى دوزاسى تاپشى.باتىس قازاقستان وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسى مىندەتىن اتقارۋشى ارمان قاليبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، وڭىردەگى 4 كارانتيندىك ستاتسيوناردا 32 ادام، 18 ينفەكتسيالىق ستاتسيوناردا 419 ادام جاتىر. ناۋقاستاردىڭ كوپشىلىگى، ياعني 360 ادام ورال قالاسىنداعى اۋرۋحانالاردا جاتىر.جىل باسىندا ءبىزدىڭ ينفەكتسيالىق ستاتسيونارلاردا ورتا ەسەپپەن 180 ادام ەم الاتىن، بىراق قاڭتاردىڭ سوڭىنا قاراي كۇرت كوبەيىپ، 410 ادامعا دەيىن جەتتى. قازىرگى احۋال دا وسىنداي. جان ساقتاۋ بولىمىندە ازىرلەنگەن 72 كەرەۋەتتىڭ 31ءى بوس ەمەس، دەپ مالىمدەدى ارمان تالعات ۇلى.وڭىردە جىل باسىنان بەرى س19 دەرتىنەن 185 ادام قايتىس بولعان. مارقۇمداردىڭ ەڭ كوبى 56 ادام مامىر ايىندا تىركەلدى. ولاردىڭ 135ءى جاسى 65تەن اسقان ادامدار. ماماندار ءولىمءجىتىمنىڭ كوپتىگىن ناۋقاستاردىڭ دارىگەرگە دەر كەزىندە قارالماۋىنان جانە قوسىمشا سوزىلمالى دەرتتەرىنىڭ اسقىنۋىنان دەپ وتىر. قازىر كۇن سايىن وبلىستىق ينفەكتسيالىق اۋرۋحاناعا ورتا ەسەپپەن 3132 ناۋقاس قابىلدانىپ جاتىر.وتكەن اپتادا وڭىرىمىزدە كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرعانداردىڭ قاتارى قايتا كوبەيە باستاعان. قوعامدىق كولىكتەردە ادامداردىڭ كوبى ماسكاسىز ءجۇر. تۇرعىنداردان ماسكا تاعۋدى تالاپ ەتپەگەن جولاۋشى تاسىمالداۋشى كومپانيالارعا ەندى سۋبسيديا بەرىلمەيدى. بۇل تۋرالى وبلىسى اكىمى عالي ەسقاليەۆ وتكىزگەن جەدەل شتاب وتىرىسىندا ايتىلدى.ا.قاليبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، 12 ماۋسىمدا قىتايلىق ۆاكتسيناسىنىڭ 8 مىڭ دوزاسى جەتكىزىلگەن.سوڭعى كەزدەرى تۇرعىنداردىڭ ۆاكتسينا الۋ قارقىنى دا تومەندەگەن. ماسەلەن، ءساۋىر ايىندا كۇنىنە 3 مىڭداي تۇرعىن ۆاكتسينا العان بولسا، قازىرگى كۇندە كۇنىنە 1 مىڭ ادام، سەنبىجەكسەنبى كۇندەرى 400دەي تۇرعىن ۆاكتسينا الادى ەكەن.كوروناۆيرۋستىڭ قۇربانى بولعان تۇرعىندارىمىز از ەمەس. ماسەلەن، قاڭتاردا 28، ناۋرىزدا 30، مامىردا 56، ماۋسىمدا 14 ادام ينفەكتسيادان كوز جۇمدى. كۆي اۋرۋىنان كەيىن ناۋقاستاردىڭ كوبىندە ارتەريا ترومبوزى، وكپە زاقىمدانۋى فيبروز بايقالادى. سوندىقتان تۇرعىنداردى كارانتيندىك شارالاردى ساقتاپ، بوساڭسىماۋعا شاقىرامىن، دەدى باسقارما وكىلى.بقو باس سانيتارلىق دارىگەرى مۇحامعالي ارىسپاەۆتىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى اپتادا وڭىردە كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرعاندار سانىنىڭ ءوسۋى بايقالادى. ماسەلەن، 17 ماۋسىم ارالىعىندا وڭىردە 634 ينفەكتسيا جۇقتىرسا، 814 ماۋسىم ارالىعىندا 712 ادام اۋرۋعا شالدىققان. ءوسىم 11دى قۇرايدى.قالا اكىمى ابات شىنىبەكوۆتىڭ بەرگەن مالىمەتى بويىنشا جىل باسىنان بەرى كارانتيندى بۇزۋدىڭ 187 فاكتىسى انىقتالىپ، 6 ملن تەڭگەدەن اسا سوماعا 123 حاتتاما جاسالعان.سوڭعى كەزدەرى تۇرعىندار كارانتين تالاپتارىنا قاراماستان ۇيلەنۋ تويلارىن وتكىزە باستادى. دەركول كەنتىندەگى ءامينا، زاشاعان كەنتىندەگى مارسەل، ايزات، جۇلدىز شاعىن اۋدانىنداعى ناۋرىز مەيرامحاناسى بويىنشا ماتەريالدار جينالىپ، شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن سانيتاريالىقەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتىنە جىبەرىلدى. شەكتەۋ شارالارىن بىرنەشە رەت بۇزعان كىمگە 30 كافەسى بويىنشا ماتەريالدار سوتقا جىبەرىلدى. كافەنىڭ يەسىنە ايىپپۇل سالىنىپ، قىزمەتى توقتاتىلدى، دەدى ا.شىنىبەكوۆ.ءوڭىر اكىمى عالي ەسقاليەۆ مونيتورينگتىك توپتاردىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى.تۇرعىندارىمىزدىڭ كوپشىلىگى كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىمەن اۋىرسام دا، ەمدەلىپ شىعامىن عوي دەپ ويلايدى. بىراق ساراپشىلار بۇل اۋرۋدىڭ زاردابى بىرنەشە جىلعا سوزىلاتىنىن ايتۋدا. ءالى تولىق زەرتتەلمەگەندىكتەن، وڭالتۋ شارالارى دا ناۋقاستاردىڭ بارىنە بىردەي كەلە بەرمەيدى. ءار ناۋقاستىڭ دەنساۋلىعىن ەسكەرىپ، جەكە قاراۋعا تۋرا كەلەدى. ءبىز ەپيدەميا كەزىندە وتە قيىن جاعدايدا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. سوندىقتان بارىنشا بوساڭسىماي، ءوزىمىزدى جانە جاقىندارىمىزدى قورعاۋىمىز قاجەت. بۇل ءۇشىن تازا اۋادا كوبىرەك بولىپ، دەنە جاتتىعۋلارىن جاساپ، ۇنەمى ماسكا تاعىپ، ساقتانىپ جۇرگەنىمىز ءجون، دەدى وبلىس باسشىسى.ۆاكتسينانىڭ ەكىنشى كومپونەنتىن الا الماي جۇرگەن تۇرعىندار شاعىمى دا وبلىس باسشىسىنىڭ نازارىنان تىس قالمادى. بۇل ماسەلەنى كەزەك كۇتتىرمەي، شۇعىل شەشۋ وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ا.قاليبەكوۆكە تاپسىرىلدى.
|
اقتوبە پوليتسياسى قازاقستانعا ۇرلانعان كولىكتەردى جەتكىزۋمەن اينالىسقان توپتىڭ مۇشەسىن ۇستادىجاڭالىقتار 1473 0 پىكىر 23 جەلتوقسان, 2009 ساعات 16:20اقتوبە. 23 جەلتوقسان. قازتاگ اقتوبە پوليتسياسى قازاقستانعا ۇرلانعان كولىكتەردى جەتكىزۋمەن اينالىسقان توپتىڭ مۇشەسىن ۇستادى، دەپ حابارلادى سارسەنبى كۇنى ايماقتىق ءىىدءنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.پوليتسيانىڭ مالىمەتتەرىنە سايكەس، قازىرگى ۋاقىتتا ونىڭ سىبايلاستارىن انىقتاۋ شارالارى جۇرگىزىلۋدە.سەيسەنبى كۇنى ءىىد ۇيىمداسقان قىلمىسپەن كۇرەس باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى اقتاۋدا وپەراتيۆتى شارالار جۇرگىزۋ بارىسىندا 42 جاستاعى جەرگىلىكتى تۇرعىن باسقارعان كولىگىن ۇستاعان.اۆتوكولىكتىڭ اگرەگاتتارىن تەكسەرۋ بارىسىندا كۋزوۆىنىڭ نومەرى تەحنيكالىق قۇجاتتا كورسەتىلگەن نومەرگە سايكەس كەلمەيتىنى انىقتالعان. ينتەرپول جەلىسىمەن جۇرگىزىلگەن تەكسەرۋ شەتەل كولىگىنىڭ ءتورت اي بويى رفنىڭ ۆلاديميرسكايا وبلىسىندا ۇرلانعاندار قاتارىندا جۇرگەنى بەلگىلى بولدى.سارسەنبى كۇنى قوستانايدا رەسەيدىڭ ماسكەۋ وبلىسىندا ۇرلانعان ح 300 كولىگى ۇستالدى.كولىك ايداۋشىلار ەل اۋماعىنا 50 شاقتى ماشينانى جەتكىزگەنى انىقتالىپ وتىر. 40 كولىكتىڭ جۇرگەن جەرى انىقتالدى، ينتەرپولدىڭ مالىمەتىنە سايكەس، 23 كولىك حالىقارالىق ىزدەۋگە جاريالانعان.قازىرگى ۋاقىتتا قر قك 209 بابى ەكونوميكالىق كونتراباندا بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاۋ ماسەلەسى شەشىلىپ جاتىر.
|
ماسكا تاعۋدىڭ مىناداي پايداسىن بىلەسىز بەجارىم جىلدان استام ۋاقىتقا جالعاسقان ىندەتكە قارسى تۇرۋ ارقىلى ادامدار ماسكا تاعۋدىڭ ماڭىزدىلىعى جونىندە ورتاق تانىمعا كەلدى. بۇل عانا ەمەس، ماسكانىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىمىزدا ۇنەمى قولدانىسقا تۇسۋىنە بايلانىستى، ادامدار ماسكا تاعۋدىڭ كوپتەگەن پايداسىن بايقادى. مىسالى، قىستا جىلۋ ساقتايدى، جازدا كۇنگە كۇيدىرمەيدى، ءتورت ماۋسىمدا دا تاعۋعا بولادى، ماسكا تاقساڭىز كەز كەلگەن ۋاقىتتا بەزەنۋىڭىزدىڭ قاجەتى جوق.تاقىرىپقا ورالساق، مەديتسينالىق تۇرعىدان ايتقاندا، ماسكا شىنىندا ۇنەمى قولدانىلاتىن ءارى ءونىمدى قورعانۋ بۇيىمى سانالادى. بۇگىن كوپشىلىككە ماسكا تاعۋدىڭ دەنساۋلىققا پايداسى جونىندە ناقتىراق تانىستىرامىز.تىنىس جولى جۇقپالى اۋرۋلارىمۇندا جاي تۇماۋ، جۇقپالى تۇماۋ، وكپە قابىنۋى، وكپە تۋبەركۋلەزى قاتارلىلاردى قامتيدى. بۇل اۋرۋلاردىڭ تارالۋ جولى اۋىزدان شىققان شاشىراندى ارقىلى تارالادى. مىسالى، داۋىستاپ سويلەگەندە، تۇشكىرگەندە، جوتەلگەندە نەمەسە قاقىرعاندا، ءىشىنارا اۋرۋ قوزدىرعىشتار اۋاعا تارالادى، اۋادا شاشىراندى فورما ارقىلى باسقالارعا جۇعادى. قازىرگى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ۆيرۋسى جۇقپالىلىعى ەرەكشە كۇشتى ءبىر ءتۇرلى اۋرۋ قوزدىرعىش، ارينە، باسقا ۆيرۋستار مەن باكتەريالارعا دا نەمقۇرايدى قاراۋعا بولمايدى، ءبىز ماسكا تاعۋ ارقىلى تىنىس جولى ارقىلى جۇعۋدىڭ وتە جاقسى الدىن الۋ رولىن اتقارامىز، اۋرۋ باكتەرياسىن سىرتقا قالدىرامىز.اسىرە سەزىمتالدىق اۋرۋلارمۇندا اسىرە سەزىمتالدىق مۇرىن قابىنۋى، اسىرە سەزىمتالدىق تەرى قابىنۋى، اسىرە سەزىمتالدىق دەمىكپە سياقتىلاردى قامتيدى. ءبىز تۇرمىستا، ۇنەمى كەيبىر اسىرە سەزىمتالدىق تۋدىراتىن نارسەلەرگە مىسالى، گۇل توزاڭى، شاڭ توزاڭ، حايۋاناتتاردىڭ ءجونى سياقتى نارسەلەرگە جولاساق اسىرە سەزىمتالدىق تۋىلادى. بۇل زاتتار بەت پەن مۇرىن قۋىسىنىڭ كىلەگەي قابىعىنا تيگەننەن كەيىن، كىلەگەي قابىقتا قاندى ىسىك پايدا قىلادى، ونان سوڭ مۇرىن بىتەلۋ، تۇشكىرۋ، ماڭقا اعۋ، تەرى قىشۋ قاتارلى اۋرۋ بەلگىلەرى پايدا بولادى، سالماقتىلارىندا ءتىپتى اسىرە سەزىمتالدىق تالۋ جاعدايى بولادى. ەگەر ماسكا تاقساق، اسىرە سەزىمتالدىق تۋدىراتىن زاتپەن جاناسۋدان ساقتانىپ، سول ارقىلى اسىرە سەزىمتالدىق سيپاتتى اۋرۋلاردان ساقتانۋ رولىن اتقارۋعا بولادى.قالىپتان تىس اۋا الماسۋ جالپى بەلگىلەرىقالىپتان تىس اۋا الماسۋ دەگەنىمىز تىنىس الۋدىڭ جيىلىگىنىڭ وتە تەز، تىنىس الۋ تەرەڭدىگىنىڭ وتە كۇشتى بولۋىن مەڭزەيدى. بۇل دەنەدەگى كومىرتەگى قوس توتىعىن قالىپتان تىس ىعىستىرىپ، دەنەدەگى كومىرتەگى قوس توتىعىنىڭ قويۋلىعى تومەندەيدى.ناۋقاستىڭ اۋرۋ بەلگىسى تىنىس الۋ سيپاتتى سىلتىمەن ۋلانۋ، بەت اۋىز اينالاسى ۇيۋ، سونداي اق، ساۋساقتاردىڭ تارتىلۋ جاعدايى تۋىلادى، بۇل جاعداي ادەتتە پسيحيكالىق فاكتور، كوڭىل كۇيدىڭ تولقۋى، قىزۋى ورلەۋ سياقتىلارمەن قاتىستى بولادى. قالىپتان تىس اۋا الماسۋعا شالدىققان ناۋقاستار جونىنەن العاندا، ماسكا تاعۋ نەمەسە بەت بۇركەنىش تاعۋ ارقىلى كومىرتەگى قوس توتىعىنىڭ شىعارىلۋىن ازايتىپ، كومىرتەگى قوس توتىعىنىڭ قايتالاي ءسىمىرىلۋىن جاقسارتۋعا بولادى، ناۋقاستىڭ اۋرۋ جاعدايى بىرتىندەپ جاقسارادى.
|
شۇعىلا ءان شىرقادىاستانا اقشامى 7 ماۋسىم، 2014قازاقستان ورتالىق كونتسەرت زالىندا بۇگىنگى بي ونەرىنىڭ ايتۋلى وكىلى شۇعىلا ساپارعاليقىزىنىڭ قازاعىم، بارىم سەن ءۇشىن اتتى جەكە شىعارماشىلىق كەشى ءوتتى. بۇرىن بۋىنسىز بيشىلىگىمەن تانىلعان شۇعىلا بۇل جولى انشىلىگىمەن دە كوزگە ءتۇستى.ۇكىلى ارۋ، بورتەنىڭ ءبيى، اي نۇرى سياقتى بيلەرىمەن بارشاعا تانىمال ونەر يەسىنىڭ كەشىنە كورەرمەندەر كوپ كەلدى. ونىڭ قويىلىمدىق بيلەرى ونەرسۇيەر قاۋىمدى ءتانتى ەتتى. كەشتەگى ءان مەن بي، ونى تولىقتىرىپ وتىرعان ەكرانداعى كورىنىستەر جينالعانداردى ادەمى اسەرگە بولەدى.سونداياق، شۇعىلا وپەرا انشىلەرىمەن بىرگە يتاليا كلاسسيكالارىنان ۇزىندىلەر ورىنداپ، تاعى ءبىر تالانتىن تانىتتى. پاتريوتتىق، ليريكالىق، زاماناۋي اندەردى قينالماي شىرقاعان بي شەبەرى تۇرىكتىڭ ءانىن ءوز تىلىندە ورىنداپ، تاجىكتىڭ ءانىن قىتايشا تامىلجىتتى. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، ونەر ادامىنىڭ ءان مەن ءبيدى قاتار الىپ جۇرۋگە شاماسى جەتەدى.وسى كەشتەگى تاعى ءبىر ەرەكشە كورىنىس بيشىدەن ءتالىمتاربيە الىپ جاتقان شاكىرتتەرىنىڭ ونەر كورسەتۋى بولدى. جاستارىنا قاراماي، ءبيشى قىزداردىڭ وزدەرىنىڭ قويىلىمدارىنا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعاندارى بايقالدى. ولاردىڭ قيمىلدارى، تالپىنىستارى وزدەرىنە جاراسىپاق تۇردى.ال، ءبيشى شۇعىلا ساپارعاليقىزى ءوز كەزەگىندە بولاشاق جوسپارلارىمەن ءبولىستى. الداعى ۋاقىتتا ەلىمىزدىڭ ءىشىسىرتىندا كوپتەگەن كەشتەرىم وتپەكشى. وعان قوسا، كۇز ايىندا تۇڭعىش ءان جيناعىمدى حالىققا ۇسىنامىن، دەيدى ول.كورەرمەندى سۇلۋلىققا ەلىتتىرىپ، بىردە ويعا شومعىزىپ، بىردە دەلەبە قوزدىرعان باعدارلاما ەلوردالىقتارعا ەرەكشە ۇنادى. بۇعان ونەر جۇلدىزىنا ارنالعان قۇشاققۇشاق گۇلدەر مەن بيسۇيەر قاۋىمنىڭ ىستىق ىقىلاسى دالەل.اي نۇرىبورتەنىڭ ءبيىۇكىلى ارۋەركەجان ساتىمبەكشۇعىلا ساپارعاليقىزىقازاعىم24 شىلدە، 2021 123كومپوزيتور كەنتاۋدىڭ كوكجيەگى25 قاراشا، 2016 45321 ناۋرىز، 2015 18317 ناۋرىز، 2015 18421 اقپان، 2015 158
|
سۈن جىنچۈەن: ئىنقلابچىلارنى ئۆلتۈرۈپ تۈگەتكىلى بولمايدۇشىنجاڭدىكى نوپوزلۇق ئاخبارات تورىشىنجاڭ گېزىتى تورىسۈن جىنچۈەن: ئىنقلابچىلارنى ئۆلتۈرۈپ تۈگەتكىلى بولمايدۇ2018.06.07 12:19 مەنبە: شىنجاڭ گېزىتىكېچە ئاسمىنىدا يۇلتۇزلار جىمىرلاپ تۇراتتى. نەنجىڭدىكى يۈخۇاتەي ئىنقىلابىي قۇربانلار خاتىرە سارىيىنىڭ كۆرگەزمىخانىسىدا ئېكراندىكى ئىنقىلابىي قۇربانلارنىڭ قىياپىتى چىرىغىنىڭ نۇرى بىلەن بىرلىشىپ كەتكەن بولۇپ، بۇ ھەربىر ئىنقىلابىي قۇربان تارقاتقان ئېتىقاد نۇرىنىڭ ئىنقىلاب يولىدا چاقناپ تۇرۇۋاتقانلىقىغا سىمۋول قىلىنغانىدى.سۈن جىنچۈەن دەل ئىنقىلاب يولىنى چاقناتقان چەكسىز يۇلتۇزلارنىڭ بىرى. سۈن جىنچۈەن 1895 يىلى ئەنخۈي ئۆلكىسىنىڭ شۇۋشيەن ناھىيەسىدە ئىشچى ئائىلىسىدە تۇغۇلغان. 14 يېشىدىن باشلاپ نەنجىڭ، شاڭخەيگە بېرىپ خىزمەت قىلغان. 1924 يىلى كۈزدە سۈن جىنچۈەن شاڭخەيدە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ ئەزاسى پېڭ گەنچېن بىلەن تونۇشقان ھەم ئۇنىڭ تەسىرىدە ئىنقىلاب يولىغا ماڭغان.1925 يىلى 8 ئايدا، پېڭ گەنچېن قاتارلىقلارنىڭ تونۇشتۇرۇشى بىلەن سۈن جىنچۈەن جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىگە كىرگەن ھەم شاڭخەي نەنجىڭ تۆمۈريول ئىشچىلىرى ھەمكارلىق جەمئىيىتىنىڭ ئەزالىقىغا سايلانغان. ئۇزاق ئۆتمەي جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ ۋۇسۇڭ ماشىنىسازلىق زاۋۇتى قۇرۇلۇپ، سۈن جىنچۈەن ئالاھىدە پارتىيە ياچېيكىسىنىڭ شۇجىلىقىغا سايلانغان.شىمالغا يۈرۈش قىلىش ئارمىيەسىنىڭ شاڭخەيگە ھۇجۇم قىلىشىغا ماسلىشىش ئۈچۈن، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى مەركىزىي كومىتېتى شاڭخەيدە ئىشچىلار قوراللىق قوزغىلىڭى كۆتۈرۈشنى قارار قىلغان. سۈن جىنچۈەن 1926 يىلى 10 ئايدا پارتىيەنىڭ تەلىپى بويىچە ۋۇسۇڭ ماشىنىسازلىق زاۋۇتىدىكى ئىشچىلارغا باشلامچىلىق قىلىپ، شاڭخەي نەنجىڭ تۆمۈريول لىنىيەسىنى ئۈزۈۋېتىپ، شىمال مىلىتارىستلىرىنىڭ ئارقا سەپ ھەربىي تەمىنات لىنىيەسىنى بۇزۇپ تاشلاپ، شاڭخەي ئىشچىلىرىنىڭ تۇنجى قېتىملىق قوراللىق قوزغىلىڭىغا شارائىت ھازىرلىغان. 1927 يىلى 3 ئايدا، سۈن جىنچۈەن ۋۇسۇڭ ماشىنىسازلىق زاۋۇتىدىكى ئىشچىلارغا رەھبەرلىك قىلىپ، چوڭ كۆلەمدە ئىش تاشلاپ، شاڭخەي ئىشچىلىرىنىڭ 3 قېتىملىق قوراللىق قوزغىلىڭىنىڭ مۇقەددىمىسىنى باشلىغان. 3 ئاينىڭ 28 كۈنى سۈن جىنچۈەن شاڭخەي نەنجىڭ، شاڭخەي خاڭجوۋ تۆمۈريولى باش ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ كومىتېت باشلىقلىقىغا سايلانغان.12 ئاپرېل ئەكسىلئىنقىلابىي سىياسىي ئۆزگىرىشىدىن كېيىن، سۈن جىنچۈەن ۋۇخەن، جيۇجياڭ، شاڭخەي قاتارلىق جايلاردا قاتراپ يۈرۈپ، مەملىكەتلىك تۆمۈريول باش ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىغا ۋاكالىتەن جياڭسۇ، جېجياڭ، ئەنخۈي، جياڭشى قاتارلىق ئۆلكىلەردىن كەلگەن يولداشلارنى كۈتۈۋېلىپ ۋە ئۇلارنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، جايلاردىكى تۆمۈريول ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ۋە پارتىيە تەشكىلاتىنى مەخپىي تەرتىپكە سالغان ھەم ئەسلىگە كەلتۈرگەن.پارتىيەنىڭ 7 ئاۋغۇست يىغىنىدىن كېيىن، سۈن جىنچۈەن پارتىيە تەرىپىدىن نەنجىڭغا ئەۋەتىلىپ، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى نەنجىڭ شەھەرلىك كومىتېتىنىڭ شۇجىلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتىگەن. ئاق تېررورلۇق ئەۋج ئالغان كەسكىن ۋەزىيەتتە، ئۇ پارتىيە تەشكىلاتىنى چىڭ تۇتۇپ تەرتىپكە سېلىپ، 7 ئاۋغۇست يىغىنىنىڭ روھىنى يەتكۈزۈپ، ئاممىنى سەپەرۋەر قىلىپ ۋە تەشكىللەپ، يەر ئاستى كۈرىشىنى قەتئىي داۋاملاشتۇرۇپ، قوراللىق قوزغىلاڭ كۆتۈرۈشكە تەييارلىق قىلغان.1928 يىلى 7 ئايدا، سۈن جىنچۈەن خائىننىڭ ئاشكارىلاپ قويۇشى بىلەن سالاھىيىتى ئاشكارىلىنىپ قولغا ئېلىنغان. تۈرمىدە گومىنداڭنىڭ ھەربىي، ساقچى، ئىشپىيونلىرى تۈرلۈك ھىيلە مىكىر ۋە قىيىن قىستاقلار بىلەن سۈن جىنچۈەننى پارتىيەنىڭ مەخپىيەتلىكى ۋە نەنجىڭ يەر ئاستى پارتىيەسىدىكىلەرنىڭ تىزىملىكىنى تاپشۇرۇشقا قىستىغان بولسىمۇ، ئۇ قەتئىي رەت قىلغان. بەدىنى تاياق زەربىسىدىن تىتما تىتما بولۇپ كەتكەن سۈن جىنچۈەن دۈشمەنگە قەتئىيلىك بىلەن مۇنداق دېگەن: ئۆلتۈرسەڭ ئۆلتۈر. مېنى ئۆلتۈرۈشكىنىڭ بىلەن يەنە ئونى بار؛ مېنىڭدەك ئوننى ئۆلتۈرۈشسەڭ، يەنە 100ى بار. مىڭلىغان ئونمىڭلىغان ئىنقىلابچىلارنى ئۆلتۈرۈپ تۈگىتەلمەيسەن!1928 يىلى 10 ئاينىڭ 6 كۈنى سۈن جىنچۈەن يول بويى ئىنتېرناتسىيونال شېئىرىنى ئوقۇپ، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى ياشىسۇن، دەپ توۋلاپ، نەنجىڭدىكى يۈخۇاتەيدە 33 يېشىدا قەھرىمانلارچە قۇربان بولغان.ئىنقىلابىي قۇربان سۈن جىنچۈەننىڭ 80 ياشتىن ئاشقان جىيەن قىزى سۈن يىجى مۇنداق دېدى: تاغام قەلبىمدە تەڭداشسىز قەھرىمان. 1928 يىلى ئۇ يۈخۇاتەيدە قۇربان بولدى، ئۇنىڭ پارتىيەگە بولغان ئېتىقادى ۋە ساداقىتى جەمەتىمىزگە شانلىق ئۈلگە تىكلەپ بەردى. ھازىرقى ياش ئەۋلادلارنىڭ بۈگۈنكى بارلىق ئىشلارنىڭ تەستە قولغا كەلگەنلىكىنى چۈشىنىپ، ئىنقىلابىي قۇربانلارنىڭ ياشلىق باھارى ۋە ھاياتىنى تەقدىم قىلغانلىقىنى ئۇنتۇماي، ئىنقىلابىي قۇربانلارنىڭ روھىنى ئەۋلادمۇئەۋلاد مەڭگۈ داۋاملاشتۇرۇشىنى ئۈمىد قىلىمەن.سۈن يىجى 47 يېشىدىن باشلاپ نەنجىڭ شەھىرى يۈخۇاتەي رايونى تەجرىبە باشلانغۇچ مەكتىپىنىڭ مەكتەپ سىرتىدىكى تەربىيەچىسى بولۇپ، بالىلارغا ۋە يۈخۇاتەيگە ئېكسكۇرسىيەگە كەلگەنلەرگە ئىنقىلابىي قۇربانلارنىڭ ھېكايىسىنى ئېيتىپ بەردى، ئۇ بۇ ئىشنى 38 يىل داۋاملاشتۇردى. ھەر يىلى چوكانتال بايرىمى مەزگىلى ئۇنىڭ ئەڭ ئالدىراش ۋاقتى بولۇپ، ئۇ بالىلارنى باشلاپ، يۈخۇاتەيگە بېرىپ قەبرە سۈپۈرىدۇ. يۈخۇاتەينى ياپيېشىل قارىغايلار قاپلىغان بولۇپ، بۇ يەرگە زىيارەتكە كەلگەنلەرنىڭ ھەممىسى ئىنقىلابىي قۇربانلار خاتىرە مۇنارى ئالدىدا مىستىن ياسالغان بىر پارچە نام تاختىسىنى كۆرىدۇ، ئۇنىڭغا: بىز ۋە بىزنىڭ ئەۋلادلىرىمىز بۇ يەرگە دائىم كېلىپ تۇرىدۇ...، دەپ ئويۇلغانىدى.
|
قوعام حاۋىپسىزدىك مينيسترلىگى ورتانى لاستاعان 45 دەلوعا ارنايى تەكسەرۋ جۇرگىزەدىحالىق تورابىقوعام حاۋىپسىزدىك مينيسترلىگى ورتانى لاستاعان 45 دەلوعا ارنايى تەكسەرۋ جۇرگىزەدى2018.02.28 14:17 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىحالىق تورابى، 28 اقپان، بەيجيڭ. جاقىندا، قوعام حاۋىپسىزدىك مينيسترلىگى چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ دامۋىن جەدەلدەتۋ باسشىلىق گرۋپپاسى كەڭسەسى، ورتانى قورعاۋ مينيسترلىگى، قاتىناس تاسىمال ىستەرى مينيسترلىگى قاتارلى ورگاندار بەيجيڭدە ءماجىلىس اشىپ، چاڭجياڭ اعارىنداعى ورتانى لاستاۋ زاڭعا قايشى قىلمىستىق ارەكەتىنە شوعىرلى تۇردە سوققى بەرۋ جانە وڭاۋ قىزمەتىنە ورنالاستىرۋ جاسادى، قوعام حاۋىپسىزدىك مينيسترلىگى جاقىندا انحۇي، جىجياڭ قاتارلى جەرلەردە تۋىلعان ورتانى لاستاۋعا قاتىستى 45 دەلوعا ارنايى تەكسەرۋ جۇرگىزۋدى بەكىتتى.ماجىلىستە چاڭجياڭدى لاستاۋعا مۇلدەم جول قويماۋدى، ءجىپ ۇشىنا جاپپاي تەكسەرۋ جۇرگىزۋدى، بار كۇشپەن دەلونى انىقتاۋدى باسا دارىپتەدى. قازىرگى كەزدەگى دەلونى انىقتاۋدا، بۇرىنعى كونە دەلوعا نازار اۋدارۋدى، قىلمىس توبىنىڭ زاڭعا قايشى قىلمىستىق جاعدايىنا باتىل تەكسەرۋ جۇرگىزۋدى، زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگىن قاتاڭ تەكتەۋدى تالاپ ەتتى؛ جاڭا تۋىلعان دەلوعا جەدەل دەلو تۇرعىزىپ تەكسەرۋ جۇرگىزۋدى، تەز بارلاۋ جۇرگىزىپ تەز انىقتاۋدى، دەلونىڭ انىقتالماي باسىلىپ قالماۋىن تالاپ ەتتى. ماڭىزدى دەلولارعا، اسىرەسە توپتىق، جەلىلەس، جەر اتتاعان جاراقسىز زاتتاردى ءبىرجايلى ەتۋ دەلوسىنا، ارنايى دەلو تۇرعىزىپ، بارلىق تۇيىندەرىنە تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، قىلمىس تورىن باتىل تالقانداۋدى تالاپ ەتتى؛ لاستانۋ جاعدايى اۋىر، قوعامنىڭ نازارىن اۋدارعان ءىرى دەلوعا، مينيستر، ولكە دارەجەلى قوعام حاۋىپسىزدىك ورگاندارىنىڭ نۇسقاۋشىلىعىنا باعىنىپ، باسىم كۇشتى شوعىرلاندىرىپ بار كۇشپەن دەلونى انىقتاۋدى تالاپ ەتتى.
|
سىز قۇرئانچىمۇ؟ مۇسۇلمانلار تورىباش بەت ئەقىدە پەتىۋالار يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 201001018,450 قېتىم ئوقۇلدىسىزدىن سورايدىغان سوئاللىرىم بار:ئەقىل بىلەن شەرىئەتنىڭ مۇناسىۋىتى قانداق بولىدۇ؟ ئەقىل ئىتراپ قىلغاننى شەرىئەت ئىتراپ قىلىشى كېرەكمۇ ياكى شەرىئەتنى ئەقىل چوقۇم ئىتراپ قىلىشى كېرەكمۇ؟ئىنساندا بىر ئەقىل، بىر نەپىس ۋە بىر قەلب بار. ئەقىل توغرا خاتانى ئايرىيدۇ، نەپىس پايدا زىيان بىلەن ھېسابلاشماي داۋاملىق راھەتنىلا خالايدۇ، قەلب ھۆكۈم چىقىرىدۇ. پۈتۈن ۋۇجۇد بۇ ھۆكۈم بويىچە ئىش قىلىدۇ. قەلب ئەقىلگە بويسۇنۇپ ھۆكۈم چىقارسا توغرا ھۆكۈم چىقىرىدۇ. نەپىسگە بويسۇنۇپ ھۆكۈم چىقارسا خاتا ھۆكۈم چىقىرىدۇ.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ: دىققەت! ئىنساننىڭ بەدىنىدە بىر پارچە گۆش بار. بۇ گۆش تۈزەلسە پۈتۈن بەدەن تۈزۈلىدۇ، ئۇ بۇزۇلسا پۈتۈن بەدەن بۇزۇلىدۇ، ئۇ بولسىمۇ قەلبتىن ئىبارەت بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايەت قىلغان دېگەن سۆزى مانا مۇشۇ مەناغا دالالەت قىلىدۇ. چۈنكى قەلب نەپىسنىڭ كەينىگە كىرىپ خاتا ھۆكۈم چىقىرىپ قويسا، پۈتۈن بەدەن ئۇ ھۆكۈمنى ئەينەن ئىجرا قىلغانلىقى ئۈچۈن بۇزۇلىدۇ. ئەگەر قەلب ئەقىلنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ھۆكۈم چىقارسا، پۈتۈن بەدەن ئۇ توغرا ھۆكۈمنى ئىجرا قىلىپ تۈزىلىدۇ.شەرىئەتنىڭ ھۆكۈملىرى مۇتلەق توغرا بولغانلىقى ئۈچۈن ئەقىل قەلبكە بۇلارنىڭ توغرىلىقىنى يەتكۈزىدۇ. قەلب مەنپەئەتپەرەس بولغانلىقى ئۈچۈن تولا چاغدا ئەقىلگە ئەمەس، نەپىسكە بويسۇنۇپ ھۆكۈم چىقىرىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئىنساندىن يامان ئىشلار سادىر بولىدۇ.يەنى ئەقىل شەرىئەتنىڭ ھۆكۈملىرىنى توغرا دېيىشكە مەجبۇر، چۈنكى ئۇنىڭ يارىتىلىش تەبىئىتى بۇنى تەقەززا قىلىدۇ. ئەگەر ئەقىل شەرىئەتنىڭ بىرەر ھۆكمىنى توغرا تاپمىسا، ئۇ ئەقىلدە بىر بۇزۇقلۇق مەيدانغا كەلگەن بولىدۇ.تېخىمۇ ئېنىق ئېيتقاندا ئەقىل بىلەن شەرىئەت ئىنساننى توغرىغا باشلايدۇ، نەپىس بىلەن شەيتان ئىنساننى خاتاغا باشلايدۇ. قەلب ئىككى تەرەپنىڭ بىرىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ھۆكۈم چىقىرىدۇ. بەدەن بۇ ھۆكۈمنى ئىجرا قىلىدۇ.جىلباب سۆزىنى ئاياللار كىيىدىغان ئۇزۇن كۆينەك دەپسىز، لېكىن نېمىشقا ئاياللارغا ئەھزاب سۈرىسى بويىچە ئۇزۇن كۆڭلەك كىيىشنى ئەمەس، بەلكى نۇر سۈرىسىنىلا ئاساس قىلىپ ئەۋرەتنى يۆگەشنىلا تەرغىب قىلىسىز.جىلباب نىڭ مەنىسىنىڭ ئۇزۇن كۆڭلەك ئىكەنلىكىنى مەن ئەمەس، پۈتكۈل لۇغەت ئالىملىرى ئوتتۇرىغا قويىدۇ. ئاياللار نورمالدا ئۇزۇن كۆڭلەك كىيىدۇ، بۇنى قايتا تەكرارلاشنىڭ ھاجىتى يوق. مەسىلە بېشىغا ياغلىق ئارتىش مەسىلىسى بولغانلىقى ئۈچۈن، مەن ياغلىق ئارتىش ئۈستىدە توختالدىم.ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرى ئارىسىدىكى ئالىم قىياپەتلىك جاھىللار جىلباب دەپ بىر كىيىم مودىسى چىقىرىپ كەڭ مۇسۇلمانلارنى ئالداۋاتقانلىقى، شۇنداقلا ئۇلارنى ياشاۋاتقان رايونىدا دىققەت قىلىنىدىغان ھالەتكە كېلىشىگە سەۋەبچى بولۇۋاتقانلىقى ئۈچۈن، مەن بۇ توردا ئەھزاب سۈرىسىنىڭ مەزكۇر ئايىتى ئۈستىدە توختىلىپ ئۇ جاھىللارغا بىرقانچە قېتىم رەددىيە يازدىم. سىز ئۇلارنى ئوقۇمىغان ئوخشايسىز.سىزنى باشقىلاردىن قۇرئانچى دەپ ئاڭلىدىم، لېكىن پەتىۋالىرىڭىزدىن قۇرئانچىلىق ئىدىيىسىنى بايقىيالمىدىم. سىز راس قۇرئانچىمۇ؟ھەئە، مەن قۇرئانچى!يەھۇدىيلار تەۋراتچى، خرىستىئانلار ئىنجىلچى، دىنسىزلەر ھېچنېمىچى، مۇسۇلمانلار قۇرئانچى. مەن مۇسۇلمان بولغانلىقىم ئۈچۈن قۇرئانچىدۇرمەن. قۇرئانچىلىقىمدىن پەخىرلىنىمەن.مېنى تىللاش مەقسىتى بىلەن قۇرئانچى دېگەنلەر، مەن مۇسۇلمان ئەمەس، مەن يەھۇدىي، ياكى مەن خرىستىئان ۋە ياكى مەن دىنسىز دېگەن بولىدۇ، شۇنداقلا ئۆزلىرىنىڭ مۇسۇلمان ئەمەسلىكىنى ئېلان قىلغان بولىدۇ.
|
شينجياڭعا كومەكتەسۋ مەن قىستاقتا تۇرۋ قابىسىپ، ءومىر ءتىپتى دە تولىسا ءتۇستى تيانشان تورىشينجياڭعا كومەكتەسۋ مەن قىستاقتا تۇرۋ قابىسىپ، ءومىر ءتىپتى دە تولىسا ءتۇستىرەداكتور: سايراش تۇرارجان كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى تورى 20190813 22:58شينجياڭعا كومەكتەسكەن كادر، اۆتونوميالى رايوندىق جەرگىلىكتى فينانس باقىلاۋ، باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ كەچىڭىز قىستاعىندا تۇراتىن ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجيى شاۋ شياڭلي تۋرالى8 ايدىڭ 1 كۇنى، ارەڭ ءبىر دەمالعان شاۋ شياڭلي اتۇش قالاسى سۇنتاع اۋىلى كەچىڭىز قىستاعىنان بەيجيڭدەگى ۇيىنە ورالدى. دەسەدە، ول كەچىڭىز قىستاعىنداعى اۋىلداستارىن ەسىنەن شىعارمادى. ۇيىنە قايتۋدان بۇرىن، ول قىستاقتاعى 20 نەشە بالانى بەيجيڭگە بارىپ ەكسكۋرسيالاۋعا، ۇيرەنۋگە ورنالاستىرعان بولاتىن. 8 ايدىڭ 6 كۇنى شاۋ شياڭلي قىستاقتان كەلگەن بالالاردى ۇيىنە ەرتىپ بارعاننان سوڭ، ۇنحات دوستار شەڭبەرىنە: بالالاردىڭ مۇقيات ۇيرەنىپ، پارتيانى سۇيەتىن، مەملەكەتتى سۇيەتىن، وتباسىن سۇيەتىن ۇزدىك دارىندىعا اينالۋىن ءۇمىت ەتەمىن دەپ لەبىز جازدى.شاۋ شياڭلي اۆتونوميالى رايوندىق جەرگىلىكتى فينانس باقىلاۋ، باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ كەچىڭىز قسىتاعىندا تۇراتىن ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجيى. جۇڭگو بانكە قامسىزداندىرۋدى باقىلاۋ، باسقارۋ كوميتەتىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسەتىن كادرى رەتىندە، ول كەچىڭىز قىستاعىندا ءبىر جىلدان استام ۋاقىتىن وتكىزدى. ول: كەچىڭىز قىستاعىنداعى باستان كەشكەندەرىم مەنىڭ ءومىرىمدى ءتىپتى دە تولىستىرا ءتۇستى دەدى. ءيىلىپ قىزمەت وتەپ، بۇكىل قىستاقتى كەدەيلىكتەن ارىلۋعا باستادى2018 جىلى 1 ايدىڭ 30 كۇنى شاۋ شياڭلي ۇرىمجىدەن قاشقارعا ۇشاتىن ۇشاققا شىعىپ، قىستاقتا تۇرۋ قىزمەتىن باستادى. وسىندا كەلۋدەن ىلگەرى، تەگىندە قىستاقتىڭ ياچەيكا شۋجيى مىندەتىن وتەگەن اكەسى وعان: قىستاقتا قىزمەت ىستەگەندە، ءيىلىپ قىستاقتاعىلارمەن قويان قولتىق ارالاسۋىڭ كەرەك دەپ تاپسىرعان بولاتىن.شاۋ شياڭلي قىستاققا العاش بارعاندا، وتباسىلاردى ءبىر بىردەن ارالاپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ويىنا قۇلاق ءتۇرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تالاپ تىلەگىن ۇعىستى. ول: قىستاق تۇرعىندارىنىڭ وتباسىنا بارىپ قانا قويماي، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جۇرەگىنەن دە جول تابۋ كەرەك دەدى. سول كەزدە كەچىڭىز قىستاعى ءالى كەدەي قىستاق بولاتىن. قىستاق تۇرعىندارىن قايتكەندە ەرتەرەك كەدەيلىكتەن ارىلتۋعا بولادى، بۇل شاۋ شياڭلي ءدوپ كەلگەن ماڭداي الدى ءىرى ءىس بولدى.كەچىڭىز قىستاعىندا ءبىر شاعىن ايران زاۆودى بار بولاتىن، شاۋ شياڭلي قىستاقتا تۇرعاننان كەيىن وسى زاۆودتىڭ قۇرىلعىلارىن جاڭالاۋعا كومەكتەستى ءارى قىستاقتاعى كەدەي وتباسىلارىن ساۋىن سيىر باعۋعا جۇمىلدىرىپ، ايران زاۆودىن قايتا وندىرىسكە ءتۇسىردى. ءالي مامەت قىستاقتاعى كەدەي وتباسى بولاتىن. ول قىزمەت اترەتىنىڭ كومەگىندە 2 ساۋىن سيىر باقتى. ءار كۇنى تاڭەرتەڭ ەرتە سيىرىن ساۋىپ ءسۇتىن ايران زاۆودىنا جەتكىزەدى، بۇل ونىڭ وتباسىنىڭ تۇراقتى كىرىسىنە اينالدى.قىستاقتاعى اۋقاتتانۋ شەبەرلەرىنە كومەكتەسىپ بايپاق زاۆودىن جانداندىردى، كاسپورىن ەنگىزىپ قىستاققا كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحىن قۇردى، جاڭادان 101 بەيقۇت ءۇي سالدى، جاڭادان 10 كيلومەتر سەمەنت جول سالدى، 609 وتباسىنا قۇبىر سۋ جەتكىزدى ... ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، شاۋ شياڭليدىڭ باستاۋىندا كەچىڭىز قىستاعىندا وزگەرىستەر تولاستامادى.2018 جىلى 11 ايدىڭ 7 كۇنى كەچىڭىز قىستاعى تۇتاس قىستاق بويىنشا كەدەيلىكتەن ارىلۋدى جۇزەگە اسىردى. قىستاق تۇرعىندارىنىڭ شىن پەيىلدەرىمەن كوممۋنيستىك پارتيا جاقسى دەگەنىن ەستىگەندە شاۋ شياڭلي ەرەكشە ءسۇيىندى. بۇقارانى ءوز وتباسى ادامىنا بالادى7 ايدىڭ 26 كۇنى كەچىڭىز قىستاعىندا سەبەلەپ جاڭبىر جاۋا باستادى، قىستاقتاعى شوعىرلى جاعالاتا سالىنعان تۇرعىن ءۇي رايونىندا شادىمان ۇندەر كوتەرىلدى. شاۋ شياڭلي بايلانىس جاساعان ءبىر قامسىزداندىرۋ سەرىكتەستىگى وسى ارادا كوشە شىراقتارىن تارتۋ ەتۋ سالتىن وتكىزىپ جاتقان بولاتىن. ادامدار اراسىندا تۇرعان 65 جاستاعى حالچىگۇل توحتىنىڭ جۇزىنەن كۇلكى ەسەدى، ونىڭ جاڭا ءۇيى دە وسى ارادا، جاڭادان اشەكەيلەنگەن ۇيىندە تەلەۆيزور، مۇزداتقىش، ىس سورعىش سياقتى ءۇي ەلەكتر جابدىقتارىنىڭ ءبارى تولىق، قارت ماقتانىشپەن: مۇنىڭ ءبارىن بەيجيڭدىق ۇلىم دايىنداپ بەردى دەدى.حالچىگۇلدىڭ ايتىپ وتىرعان بەيجيڭدىق ۇلى شاۋ شياڭلي ەدى. 2017 جىلى ولار تۋىس بولدى، وسىدان باستاپ ۇزىلمەس قاتىناس ورناتتى. بىلتىر قىستاقتا شوعىرلى جاعالاتا سالىنعان تۇرعىن ءۇي رايونى ءبىتىپ، قىستاق تۇرعىندارى ارت ارتىنان جاڭا ۇيگە كوشىپ كىردى. ءبىراق، حالچىگۇل ءۇيىن اشەكەيلەيتىن اقشاسى بولماعاندىقتان، بۇرىنعى كونە ۇيىندە وتىرا بەردى. شاۋ شياڭلي مۇنى بىلگەننەن كەيىن جيعان 20 مىڭ يۋان اقشاسىن الىپ شىعىپ، حالچىگۇلدىڭ ءۇيىن اشەكەيلەپ، ءۇي جيھازدارىن، ءۇي ەلەكتر جابدىقتارىن تولىقتاپ، قارتتى جاڭا ۇيىنە ءساتتى كوشىرىپ قوندىردى. قارتتىڭ ۇلى جوق بولعاندىقتان، شاۋ شياڭليدى ۇلىم دەپ سانادى.كەچىڭىز قىستاعىندا 3800دەن استام تۇرعىن بار، شاۋ شياڭلي ولاردىڭ ۇشتەن ءبىرىنىڭ اتىن بىردەن اتاي الادى. ول وزىنە مىناداي ءبىر تالاپ قويعان بولاتىن: بۇقارانى وتباسىمنىڭ ادامىنا بالاپ، جۇرتشىلىقتىڭ تالاپ تىلەگىن ءوز وتباسىمنىڭ شارۋاسى دەپ سانايمىن. شىنايى سۇيىسپەنشىلىگىن ارناپ، باقىتقا قول جەتكىزدىشاۋ شياڭلي قىستاق تۇرعىندارىن ءوز وتباسىنىڭ ادامىنا بالاسا، قىستاق تۇرعىندارى دا وعان كوڭىل تورىنەن ورىن بەردى. ول مىناداي ءبىر شاعىن اڭگىمە ايتتى: بىلتىرعى كۇندەردىڭ بىرىندە، ول قىستاق تۇرعىنى ازەز يۇسۇپتىڭ ۇيىنە جاعداي ۇعىسۋعا بارعاندا، ازەز ايرىقشا قۋانىپ، اۋالاسىنداعى ءبىر ءتۇپ شاپتول اعاشىن نۇسقاپ تۇرىپ: شاۋ شۋجي، مىنا شاپتول اعاشىنىڭ جەمىسىن سىزگە ارناپ الىپ قويامىن، پىسقاندا كەلىپ جەيسىز دەيدى. شاۋ شياڭلي كۇلىپ قانا قويدى، بۇل ءىس ەسىنەن تەز ارادا كوتەرىلىپ كەتەدى. ازەزدىڭ شاپتول پىسقاندا شاۋ شياڭليگە تەلەفون شالىپ، ۇيىنە شاقىرارىن ويلاماعان ەدى. شاۋ شياڭلي ونىڭ ۇيىنە بارعاندا، اۋلاداعى باسقا شاپتول اعاشتارىنداعى جەمىستىڭ الدەقاشان ءۇزىپ الىنعانىن، تەك سول ءبىر ءتۇپ اعاشتىڭ جەمىسى سول كۇيىندە تۇرعانىن كوردى. بۇل ءىستى ەسكە العاندا، شاۋ شياڭلي اسەرلەنگەنىنەن: سول ساتتە ءوزىمدى توتەنشە باقىتتى سەزىندىم! دەدى.قىستاقتاعى بالاباقشاسىنا بارسا، بالالار ونى قورالاپ الىپ قولىنان تارتقىلاپ: سالەمەتسىز بە، ءبىرىنشى شۋجي!دەيدى، كوشەدە كەتىپ بارا جاتسا، كەزدەسكەندەر وعان بىرىنەن سوڭ ءبىرى امانداسىپ جاتادى، قىستاق تۇرعىندارى جەمىس جيدەكتەرى پىسقاندا دورباعا سالىپ قىزمەت اترەتىنە الىپ كەلىپ، شاۋ شياڭليگە جانە قىزمەت اترەتىندەگىلەرگە ءدام تاتقىزادى...ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى شاۋ شياڭلي ءوزىن كەچىڭىز قىستاعىنىڭ ءبىر مۇشەسىمىن دەپ قارادى. ول: ءوز قۇلشىنىسىمىنىڭ ارقاسىندا كەچىڭىز قىستاعىنا جاڭا وزگەرىستەر الا كەلگەنىمدى ويلاسام بولدى اسا ءماندى سەزىنەم دەدى تەبىرەنگەن سەزىممەن.
|
: : ناھايىتى شەپقەتلىك ۋە مېھرىبان ئاللاھنىڭ ئىسمى بىلەن باشلايمەن ئادەتتىكى ئەھۋالدا شەرئى ئىبادەتلەرنى ئادا قىلىشتا ئۇنىڭ ھېكمىتىنى بىلىش شەرت قىلىنمايدۇ، مۇھىمى مۇتلەق ئىتائەتمەنلىك بىلەن ۋاقتىدا، تولۇق بەجا كەلتۈرۈشتۇر. ئەگەر مۇسۇلمان كىشى مەلۇم ئىبادەتنىڭ ھېكمىتىنى بىلىپ يەتسە، بۇ نۇر ئۈستىگە بۇر بولىدۇ، شۇنداقلا ئاللاھ تائالا ئىززەتلىك قىلغان ئارىفلارنىڭ قاتارىدىن ئورۇن ئالىدۇ. ناماز ئاللاھ تائالا مۇسۇلمانلارغا پەرز قىلغان، مۇنتىزىم ھەركەتلەر ۋە مۇئەييەن ئايەت دۇئالار بىلەن تەرتپلىك رەۋىشتە، خاس شەكىلدە، كۈندە بەش قېتىم ئادا قىلىدىغان كۈندىلىك ئىبادەت.ناماز تولىمۇ قەدىم تارىخقا ئىگە ئىبادەتتۇر. ئاللاھ تائالا مۇسا ئەلەيھىسسالامنى نامازنى ئادا قىلىشقا ۋە ئەھلىنى نامازغا بۇيرۇشقا ئەمر قىلىدۇ.ئىسا ئەلەيھىسسالام ئاللاھنىڭ ناماز ۋە زاكاتنى بۇيرۇغانلىقىنى زىكىر قىلىدۇ. لوقمان ھەكىم ئوغلىغا نامازنى ئادا قىلىش ۋە باشقىلارنى ياخشىلىققا بۇيرۇش ھەققىدە تەلىم بېرىدۇ .رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھىسسالام ئىسرا كېچىسى بەيتۇلمۇقەددەستە پەيغەمبەرلەرگە نامازدا ئىمام بولغان. دېمەك، ئىلگىرىكى ئۇممەتلەردە ناماز ھەرخىل شەكىلدە مەۋجۇت بولغان.رەسۇلۇللاھ بەش ۋاقىت ناماز پەرز بولۇشتىن ئىلگىرى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا ئوخشاش ئەتىگەن ۋە كەچتە ئىككى رەكئەتتىن ناماز ئوقۇيتتى. مىئراج كېچىسى نامازنىڭ ئەڭ ئاخىرقى، تولۇق ۋە ئىسلامى شەكلى پەرز قىلىندى.ناماز ئاللاھ بىلەن بەندە ئوتتۇرىسىدىكى يۈكسەك روھانىي ئالاقە. ئۇ بەندىنى ئاللاھنىڭ رىزاسىغا يېتەكلەپ، ئىنايىتىگە مۇيەسسەر قىلىدۇ.نامازنى ئۆرە بولۇشقا قادىر بولالمىغانلار ئولتۇرۇپ، ئۇنىڭغىمۇ قادىر بولالمىسا يېتىپ ئىشارەت بىلەن ئادا قىلسا، پەقەت بولالمىغاندا نامازنىڭ ئەركانلىرىنى دىلىدا جارى ئەتسە بولىدۇ. بۇنىڭدىن ئىسلام دىنىنىڭ نەقەدەر ئاسانلىقنى تەشەببۇس قىلىدىغانلىقى ھەم نامازنىڭ ھەر قانداق ئەھۋال ئاستىدا ساقىت بولمايدىغانلىقى ئايان بولىدۇ.دەرھەقىقەت، نامازنىڭ جىھاد مەيدانلىرىدىمۇ ساقىت بولمايدىغانلىقى ئۇنىڭ ئىسلام شەرىئىتىدىكى ۋە مۇسۇلمانلارنىڭ قەلبى ئەمەلىيىتىدىكى مىسلىسىز ئورنىنى تىكلىگەن. قۇرئان كەرىم سۈرە نىسانىڭ 102ئايىتىدە جەڭ مەيدانىدا نامازنى جامائەت بىلەن ئادا قىلىش ئۇسۇلى تەپسىلى بايان قىلىنغان بولسا، مۆتەبەر پىقھى كىتاپلىرىدا جەڭ مەزگىلىدىكى ئالاھىدە شارائىتتا نامازنى قانداق ئادا قىلىش ئۇسۇلىقوغلاش ياكى قېچىش ھالىتىدىكى كىشىنىڭ نامىزى دېگەن ئايرىم سەرلەۋھە ئاستىدا مۇنداق بايان قىلىدۇ: ئەگەر جەڭچى دۇشمەننى قوغلاۋاتقان بولسا ياكى دۇشمەننىڭ قېچىپ كېتىشىدىن ئەندىشە قىلسا ۋەياكى دۇشمەنلەر جەڭچىنىڭ پېيىگە چۈشكەن بولسا، قىبلىگە يۈز كەلتۇرەلمەسلىكتىن قەتئى نەزەر، دۇشمەن قاچقان تەرەپكە ياكى بىخەتەر جايغا يۈزلىنىپ تۇرۇپ ئىشارە بىلەن نامازنى قولاي رەۋىشتە ئادا قىلىدۇ.بۇ شەرىئەتتە ئەيىپلەنمەيدىغان بارلىق قېچىش ھالەتلىرىدىكى كىشىگە، شۇنداقلا رۇكۇ، سەجدە قىلىش ئىمكانىيىتىدىن مەھرۇم، ئۆزىگە، ئائىلىسىگە، مالمۇلكىگە دۈشمەن ياكى يىرىتقۇچ ھايۋان تەرىپىدىن زىيان يېتىش خەۋپىدىكى كىشىگىمۇ تەدبىقلىنىدۇسەييىد سابىقنىڭ پىقھى سۈننە دىگەن كىتابىنىڭ 1جىلد 336بەتتىن ئىلىندى.ناماز باشقا ھەر قانداق ئىبادەتتىن كۆپ يۇقىرى تۇرىدۇ.رەسۇلۇللاھتىن: قايسى ئەمەل ئەۋزەل؟ دەپ سورالغاندا، پەيغەمبىرىمىز:ئۆز ۋاقتىدا ئادا قىلىنغان ناماز دەپ جاۋاپ بەرگەن.ناماز ئاللاھ تائالا مۇسۇلمانلارغا پەرز قىلغان ئىبادەتلەرنىڭ تۇنجىسى.ئاخىرەتتە بەندىنىڭ ئەمەللىرى ئىچىدىن تۇنجى رەت ھېساپ ئېلىنىدىغىنىمۇ ناماز.نامازنىڭ يۇقىرىقىدەك نۇرغۇن پەزىلەتلىرى ۋە يۇقىرى ئورنى بولغاچقا، ئۇ باشقا ئىبادەتلەردىن پەرقلىق ھالدا، ئالاھىدە شەكىلدە، رەسۇلۇللاھنىڭ جىسمانى ۋە مەنىۋى جەھەتتىن پۈتكۇل كائىناتتىن ھالقىغان، يەتتىنچى ئاسماندىكى سىدرەتۇلمۇنتەھادا ئاللاھقا يېقىن تۇرغان مۇبارەك سائەتلىرىدە پەرز قىلىندى.نامازنىڭ قۇرئان كەرىمدە ئالاھىدە قەيت قىلىنغان ھېكمەتلىرىدىن: ناشايان ئىشلاردىن چەكلىشى،نەپسىنى پاكلاشتۇر. بىر ۋاقىت نامىزى قازا بولسا پەرىشان بولىدىغان، بىر ۋاقىت تاماقتىن قالغاندەك ئېچىرقاش ھېس قىلىدىغان نامازخانلار نامازدىكى ھېكمەتكە يېقىنلاشقانلاردۇر.بەش نامازنىڭ كۈندىلىك بۇيرۇلغان ۋاقىتلىرىغا نەزەر سالغىنىمىزدا نۇرغۇن ھېكمەتلەر زاھىر بولىدۇ. ئۇ ۋاقىتلار شۇ كۈندىكى ناھايىتى ئەھمىيەتلىك ۋە خاسىيەتلىك دەقىقىلەردەك تۇيۇلىدۇ. بۇ خىل تۇيغۇ شەكسىزدۇر. سىز بامدات نامىزىنى ئادا قىلماقچى بولۇپ تۇرغىنىڭىزدىلا سەھەر ئورنىدىن تۇرۇشتىن ئىبارەت بىر ياخشى ئىشنى قىلىپ بولغان بولىسىز. بىر كۈنلۈك مەشغۇلىيىتىڭىزگە كىرىشىشتىن بۇرۇن ئادا قىلغان روھى ۋە جىسمانى ئىبادەت قەلبىڭىزنى پاكپاكىزە يۇيۇپ قويىدۇ. پېشىن، دىگەر، شام ۋە خۇپتەن نامازلىرىمۇ ئۆزگىچە قىممەتتە. دېمەك بىر كۈنلۈك پائالىيىتىڭىز ئىبادەتنى مۇقەددىمە ۋە خاتىمە قىلىدۇ. رەسۇلۇللاھنىڭ خۇپتەن نامىزىنى ئادا قىلىپ بولغاندىن كېيىن بىھۇدە گەپ قىلىشتىن چەكلىگەنلىكى بىزنىڭ دىققىتىمىزدە بولۇشى كېرەك.ئىسلام خەلىپىلىكلىرىنىڭ تېرتورىيىسى كېڭەيگەن دەسلەپكى مەزگىللەردە مۇسۇلمانلار ئاسترونومىيىنىڭ كۆرۈنەرلىك تەرەققىياتلارغا ئېرىشىشگە، نامازنىڭ ئىنچىكىلىك بىلەن ئېلىپ بېرىلىدىغان ئىشەنچىلىك مەلۇماتلار ئاساسىدا قىبلىنى توغرا بېكىتىشگە ۋە يىلنىڭ ئوخشىمىغان پەسىل كۈنلىرىدە بەش نامازنىڭ ۋاقتىنى توغرا ھېسابلاشقا مۇھتاج بولغان.نامازنىڭ نامازخانغا بېغىشلايدىغان ئاتالىرى ھېسابسىز...كىشىلىك ھايات ئىنساننى چېنىقتۇرىدىغان، تاۋلايدىغان ئوچاق.ھاياتتا كىشى بەزىدە ئاجايىپ خوشال مىنۇتلار ئىلكىدە ئەللەيلەنسە، بەزىدە دەھشەتلىك، ئازاپلىق دەقىقىلەر قوينىدا تولغىنىدۇ.ناماز ئىنسانغا ھەر قانداق روھىي بېسىمغا بەرداشلىق بېرىش كۈچى ئاتا قىلىدۇ. نامازخان نامازدا قەلبىدىكى ئەڭ ئالى قۇدرەت ساھىبىغا ساداقىتىنى بېغىشلاش بىلەن، ئۆز ۋۇجۇدىدىن تاشقىرى بارلىق مەۋجۇداتتىن مۇستەقىل بولالايدۇ. شۇڭا نامازخاننىڭ قەلبى غايەت خۇشاللىقنىمۇ، چەكسىز قايغۇنىمۇ ئوخشاشلا سىغدۇرۇپ كېتەلەيدۇ.ناماز ئىنسان بېشىدىن كېچىۋاتقان ھەر بىر زەپەر، تەنتەنە ۋە پېشكەل، مۇسىبەت ئۈچۈن بىردەك ئەسلەتمىدۇر. نامازخانلار ئالدىنقى ئەھۋالدا شۇكرانە نامىزى ئوقۇپ مىننەتدارلىقىنى ئىپادىلىسە، كېيىنكى ئەھۋالدا ھاجەت نامىزى ئوقۇپ، ئاللاھتىن ئۆز بېشىغا كەلگەن قىسمەتنى كۆتۈرۈۋېتىشىنى، مۇسىبىتىنىڭ ئورنىغا تېخىمۇ ياخشىسىنى بېرىشنى تىلەيدۇ.قىسقىسى، ئىنسان ناماز ئارقىلىق ئۆز روھىيىتىنىڭ قارشى قۇتۇپلىرى ئارىسىدا بىمالال قاتنىيالايدۇ.رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋە سەللەم بىلالنى ئەزان ئېيتىشقا بۇيرۇپ: بىزنى ناماز بىلەن راھەتلەندۇرگىنە، بىلال دەيتتى.ئاللاھ ئۇلۇغلۇق ئەۋجىدە مەۋجۇت، ئاللاھنىڭ بۇ مەقامىغا سېلىشتۇرغاندا ئىنسان ناقىسلىق پاتقىقىدا تۇرىدۇ.شۇنداقتىمۇ ئىنسان ناماز ئارقىلىق ئاللاھ بىلەن بىۋاستە ۋە چىن، تىلى ۋە دىلى بىلەن باغلىنالايدۇ، مەجۇدىيەتنىڭ مەركىزىگە يۈزلىنىپ خىتابەن سىردىشالايدۇ.ئاللاھ چەكسىز گۈزەلدۇر، ئىنسان ئۇنىڭغا مەھلىيا بولۇپ تەلپۈنىدۇ،ئاللاھ ئۇلۇغدۇر، ئىنسان ئۇنىڭدىن ئەيمىنىدۇ ۋە قورقىدۇ.بىراق بۇ قورقۇش زەئىپ كىشىنىڭ قۇدرەتلىك زوراۋان ئالدىدىكى تىترىشى ئەمەس، بەلكى ناقىس ئىزدەنگۈچنىڭ كامالەت ئالدىدىكى ھودۇقىشىدۇر.رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋە سەللەم مۇنداق دىگەنىدى: ناماز مېنىڭ خۇشاللىقىم، ئاللاھنىڭ زىكرى قەلبىمنىڭ مېۋىسىمۇئەييەن روھى پائالىيەت نېرۋا تالالىرى ۋە ھەر قايسى ئورگانىزىملاردا ئاناتومىيىلىك ۋە پونكىسىيىلىك ئۆزگىرىش ياسىشى مۇمكىن.بۇ خىل پىزىئولوگىيىلىك ئۆزگىرىش ئوخشىمىغان شارائىتلاردا، جۈملىدىن ئىبادەتتە روياپقا چىقىدۇ. ناماز مۇئەييەن ھەرىكەلەرنى مېخانىكىلىق رەۋىشتە تەكرارلاش دەپ چۈشىنىلمەسلىكى كېرەك. ئۇ ئەمەلىيەتتە ئەقىل ئىدراك قىلالمايدىغان يۈكسەكلىكتە بولۇپ، بىز ياشاۋاتقان دۇنيادىن ھالقىغان بۈيۈك بىر ئەقىدىگە چۈكۈشتۇر. بۇ خىل پىسخولوگىيىلىك ھالەتكە ئەقىل تەبىر بېرەلمەيدۇ. پەيلاسوپلار، ئالىملار نامازنى چۈشەنمەسلىكى مۇمكىن، بىراق مالدۇنياغا بېرىلمەيدىغان ئادەتتىكى ئادەم ئاللاھنى گويا قۇياشنىڭ ھارارىتىنى ياكى يېقىن دوستلىرىنىڭ مېھرىبانلىقىنى سەزگەندەكلا تەبىئى، ئوڭايلا ھېس قىلالايدۇئالىكس كارلنىڭ ناتونۇش ئىنسانىيەت دىگەن ئەسىرىدىن 118بەت .نامازخاننىڭ ھەر بىر ھەركىتى كائىناتتىكى جىمى شەيئىلەر بىلەن بىردەكلىك ھاسىل قىلىدۇ. تەبىئەت دۇنياسىدىكى بارلىق مەۋجۇداتنىڭ ھەرىكەتلىرى نامازخاننىڭ نامازدىكى ھەرىكەتلىرىدە ئۆز ۋارىيانتىنى تاپىدۇ.نامازخان قىيامدا تۇرغاندا گويا تاغلاردەك، قارىغايلاردەك مەزمۇت ئۆرە بولىدۇ. يۇلتۇزلار يوشۇرۇنغىنىدەك رۇكۇ قىلىدۇدە، يۇلتۇزلار قايتا زاھىر بولغاندەك رۇكۇدىن قىيامغا قايتىپ قەددىنى رۇسلايدۇ. ئاندىن ئۆمۇر بويى سەجدە ھالىتىدىلا ياشايدىغان ئۆمىلىگۈچى جانلىقلاردەك سەجدە قىلىدۇ. سەجدىدىكى ھېكمەت تېخىمۇ چوڭقۇر. ئاللاھقا سەجدە قىلىشتىن باش تارتقان كىشى باشقىلارغا ھەر خىل شەكىلدە تازىم قىلىش بىلەن ئۆز تەبىئىتىدىكى ئىلاھقا سېغىنىش ئىھتىياجىنى قاندۇرىدۇ. كىشىدىكى ئىلاھقا سېغىنىش تۇيغۇسى ھامان تۈرلۈك شەكىلدە ئىپادىلىنىپ قالىدۇ. بۇ مەنىدىن ئېيتقىنىمىزدا، دۇنيادا سەجدە قىلمايدىغان كىشى بولمايدۇ يا ياراتقۇچىغا يا يارالغۇچىغا سەجدە قىلىدۇ.كۆرۇۋاتىمىز، ياراتقۇچىغا تازىم قىلىشتىن مەھرۇملار، ئەقەللىيسى تۇرمۇش ھاجەتلىرى كويىدا يارالغۇچىغا تازىم قىلىشقا مەھكۇملاردۇر. ئېنىقكى، ياراتقۇچىغا تازىم قىلىش كىشىگە جاسارەت بېغىشلىسا، يارالغۇچىغا تازىم قىلىش كىشىنى مەھكۇملۇققا يېتەكلەيدۇ.ئىنسان تەبىئىتىدىكى مۇقەررەر تەلەپ ئېھتىياجلار مۇناسىپ شەكىل تەمىنلىنمىگەندە، ئۇ تەبىئى ھالدا ناتوغرا شەكىللەردىن چىقىش يولى ئىزدەيدۇ. شۇڭا توغرا يول بىرلا بولسا، خاتا يول مىڭ تۈرلۈك بولىدۇ. ئىنساننى دۇنيائاخىرەتلىك ئازاپئوقۇبەتكە دۇچار قىلىدىغان تۈرلۈك گۇناھ مەئسىيەتلەر ماھىيەتتە ئىنساننىڭ ئۆز تەبىئىتىدىكى مۇقەررەرلىككە مۇناسىپ چىقىش يولى بەرمىگەنلىكىدە.ناماز ئاللاھ تائالانىڭ پەرىشتىلەر ۋە شەيتانلارنىڭ تېگىشلىك سۈپەتلىرىگە ئىگە ئىنسانلارغا ئاتا قىلغان روھ تەڭشىكى. ئەقىل ئىنسانىيەتنىڭ ئورتاق تىلى بولغىنىدەك، ناماز مۇسۇلمانلارنىڭ ئاللاھ بىلەن بولغان روھىي مۇلاقاتىدىكى بىردەك مۇناجات تىلى. ئاق خالات دوختۇرلارنىڭ ماددى پورمىسى بولسا، ناماز مۇسۇلمانلارنىڭ مەنىۋى پورمىسى. لوگىكا تەپەككۇر گىرامماتىكىسى بولسا، ناماز روھ تەنتەربىيىسىدۇر... ناماز ئىنسان روھىنىڭ تاۋلىنىش جەريانى. نامازخاننىڭ دىل چاستوتىسى كامالەت دولقۇنلىرىغا توغرىلانغان پەيتتە، ئايھاي! ئۇنى بۇ ھەرپلەر ئىپادىلىيەلمەيدۇ. نامازخاننىڭ تىنى كۈنىگە ئۈچ قېتىم ئوزۇقلانسا، روھى كەم دىگەندە بەش قىتىم ئوزۇقلىنىدۇ.بەلكىم بۇ ئىنسانغا نىسبەتەن روھىنىڭ ئېھتىياجى تەننىڭ ئېھتىياجىدىن سانساپا جەھەتتە يۇقىرى بولىدىغانلىقىغا ئىشارىدۇر.مەشھۇر پىسخولوگ ۋە پەيلاسوپ ۋىليام جېمىس مۇنداق دىگەن: ئىنسانلار تا قىيامەتكە قەدەر نامازنى تەرك ئەتمەيدۇ.كەلگۇسىدىكى ئىلىم پەننىڭ باشقىچە نەتىجە ئىلىپ كېلىش مۇمكىنلىكى بولىشىدىن قەتئىينەزەر چوقۇم شۇنداق بولىدۇ. ناۋادا ئىنسانىيەتنىڭ ئەقلى قۇۋۋىتىدە ئۆزگىرىش بولۇپ، ھازىر بىزگە نامالۇم بولغان پەۋقۇلاددە شارائىتتا بۇنىڭ ئەكسىچە پەرەز قىلىنسا بۇ باشقا گەپ مۇھەممەد ئىقبالنىڭ ئىسلامدىكى تەپەككۇر ئىنقىلابى ناملىق ئەسىرى 108بەت.رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم بەش نامازنى مەسچىتتە ئادا قىلىشقا بۇيرۇشى نامازغا تېخىمۇ چوڭ خاسىيەت بېغىشلايدۇ. نامازنىڭ شاراپىتى بىلەن مەسچىتتە ئىجتىمائىي پەرقلەر تامام يوقالغانجەننەتسىمان جەمئىيەت يارىتىلغان. تۇرمۇش ئىستەكلىرى كىشىلەرنى تەرەپتەرەپكە تاراتسا، مەسچىت ئۇلارنى جەم قىلىپ، ئۆزئارا ئارىلاشتۇرىدۇ.دېمەك، ئىسلام دىنى جامائەت شەكلى ئارقىلىق مۇسۇلمانلارنى روھىي جەھەتتە يېتەكلەشتە ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىدۇ.جامائەت نامىزى بۇنىڭ مەركەزلىك ئىپادىسى. نامازنىڭ بىر قىبلىگە يۈز كەلتۇرۇش شەرتى بىلەن يولغا قويۇلىشى، مۇسۇلمانلارنىڭ بىرلىك روھىنى ئۇرغۇتىدىغان قوزغاتما بولغان.قۇياش نۇرىنىڭ ھەر بىر گىرادۇس مېرىدىئان سىزىقىغا يوتكىلىشى بىلەن نورمال ئېيتىلغان ئەزاننىڭمۇ بىردەك تۆت مىنۇتتا تاماملىنىشى يار شارىدا ئۇزۇلمەي ئەزان ئاۋازى ياڭراپ، ئىنسانىيەت ئىلكىدىكى ھەر قانداق ۋاقىتنىڭ ئاللاھقا قىلىنغان ئىبادەتتىن خالىي بولمايدىغانلىقىغا ئىشارە قىلسا، ئاتوم يادروسىنى مەركەز قىلىپ ئايلىنىدىغان ئېلېكترونلاردىن تارتىپ، قۇياش سىستېمىسىدىكى پىلانىتاسەييارىلەرگىچە، ھەتتا سامان يولى سىستېمىسى ۋە ئۇنىڭ سىرتىدىكى يۇلتۇزلار تۈركۈملىرىدىكى بارلىق ئاسمان جىسىملىرىنىڭ ئايلىنىش يۆلۈنۈشىنىڭ ھاجىلارنىڭ كەئبە شېرىپنى تاۋاپ قىلىش يۆلىنىشى بىلەن بىردەك بولىشى ئالەم شارىدىكى ئەقىلنى لال قىلىدىغان مۇنتىزىم سەلتەنەتنىڭ تەسبىھىدىن ھاسىل بولغان سادالار ئۇمۇمىيلىقتىن دېرەكلەيدۇ.قۇرئان كەرىمدە ناماز كۆپ قېتم، ئىسلام دىنىنىڭ نامراتلىققا خاتىمە بېرىشتىكى ئۈنۈملۈك ۋاستىسى بولغان زاكات بىلەن بىللە زىكرى قىلىنغان. ئۇنىڭدا ئىسلام دىنىنىڭ ماددىيەت بىلەن مەنىۋىيەتكە تەڭ ئېتىبار بېرىدىغان قوش قۇتۇپلۇق خاراكتېرى ئەكس ئېتىدۇ. چوڭ جەھەتتىن ، ناماز روھىي ئىبادەت ۋە شەخسى كامالەت بولسا، زاكات ماددى ئىبادەت ۋە ئىجتىمائىي ئادالەتتۇر. ناماز ئىنسانغا يۈزلەنگەن بولسا، زاكات ئىنسانىيەتكە يۈزلەنگەندۇر.نامازدا تاھارەت ئېلىش ۋە باشقا ھەرىكەتلەردىن ئىبارەت مۇئەييەن تۈزۈم، ساقلىق ئېڭى ۋە ئەمىلىيىتى سىڭگەن ئەقلى بۆلەكنىڭ مەۋجۇت بولىشى نامازنى نوقۇل ھالدىكى روھىي پائالىيەت قىلىپ قويمىغان. تاھارەتسىز ئادا قىلىنغان نامازنىڭ مەقبۇل بولمايدىغانلىقىدىن ماس ھالدىكى ماددىجىسمانى رىيازەت يانداشمىغان روھىي پائالىيەتنىڭ ئۈنۈمسىز بولىدىغانلىقىنى كۆرۇۋېلىش مۇمكىن. ناماز خۇشاللىققا مەست بولغۇچىلارنىڭ مۇناجاتگاھى، ئىزتىراپ چەككۇچىلەرنىڭ تەسەللىيگاھى، شەيتانى تۇيغۇ تۇتقۇنلىرىنىڭ نىجاتكارى، تەقۋادارلارنىڭ ۋىسالگاھىدۇر. ۋىسالگاھ جايناماز ئۈستىدىكى ئىستىقامىتىڭىزدە زامانماكاندىن ھالقىيالايسىز. دۇئاغا قول كۆتۇرگەن دەملەردە يۈرىكىڭىز قولىڭىزغا چىقىپ قالىدۇ. سىزدە سىر قالمايدۇ، چۈنكى سىز ئۇنى ئىگىسىگە تاپشۇردىڭىز...نىھايەت، بىز بۇ يازمىمىز ئارقىلىق نامازدىكى ھېكمەتلەر دەل مۇشۇلار شۇ، بىز شۇڭا ناماز ئوقۇيمىز دېمەكچى ئەمەس. يۇقىرىقىلار بىر ئادەتتىكى نامازخاننىڭ تۇيۇملىرى، خالاس. ئارىمىزدا تېخىمۇ ئىزگۇ ھېس تۇيغۇلىرىنى قەلىب قەپىزىگە سىغدۇرالمايۋاتقان نامازخانلىرىمىز ئاز بولمىسا كېرەك.سىدرەتۇلمۇنتەھا: رەسۇلۇللاھ بۇ دەرەخ ھەققىدە مۇنداق دەيدۇ: بۇ دەرەخنىڭ ياپراقلىرىنىڭ چوڭلىقى پىلنىڭ قۇلاقلىرىدەك، مېۋىلىرىنىڭ چوڭلىقى قاپاقلاردەك ئىدى. رەببىمنىڭ بۇيرۇقى چۈشكەندە بۇ دەرەختە ئۆزگىرىش پەيدا بولاتتى. ئاللاھنىڭ مەخلۇقلىرىدىن ھېچبىر ئادەم بۇ دەرەخنىڭ گۈزەللىكىنى تەسۋىرلىيەلمەيدۇ مۇھەەممەد سالىھ داموللام تەرجىمىسىدىكى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ تەرجىمىھالى ناملىق ئەسەر 107بەت.
|
8 تامىز 11:36نۇرسۇلتان. قازاقپارات بالالار ءۇشىن ۋايىمداۋدى قالاي دوعارۋعا بولادى؟ اتا انالارعا ارنالعان نۇسقاۋلىق.بالا ەسەيگەن سايىن ءوز بەتىنشە جۇرۋگە قۇمار بولادى. ال اتا انالاردىڭ مىندەتى بالانى ءورت كەزىندە، نەمەسە كۇماندى ادامدارمەن كەزدەسۋ سياقتى قاۋىپتى جاعدايلاردا ءوزىن قالاي ۇستاۋى كەرەك جانە نە ىستەۋى كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندىرىپ، ۇيرەتۋ.بالالار پسيحولوگى جانە پسيحوتەراپيەۆتى ولگا پىحوۆا قاراپايىم ەرەجەلەردى اۆتوماتتى تۇردە جاسايتىن دەڭگەيگە جەتكىزۋدى ناسيحاتتايدى.1. بالانى قورقىتپاڭىزوعان ءبىر بالا ورماندا جوعالىپ كەتىپتى دەگەن سياقتى قورقىنىشتى اڭگىمەلەر ايتپاڭىز. قورقىنىش بالانى ۇرەيلەندىرىپ، ارەكەت ەتۋگە شەكتەيدى جانە ءبارىن باقىلاۋدا ۇستاۋعا بەيىمدەيدى. بۇل اڭگىمەلەر وعان قاۋىپتىڭ الدىن قالاي الۋ كەرەك ەكەنىن نەمەسە قيىن جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن ۇيرەتە مە؟ ارينە، جوق.2. بالاعا الەم ءارقيلى ەكەنىن ايتىڭىزالەمدە زۇلىمدىق تا، مەيىرىمدىلىك تە بار ەكەنىن ايتىڭىز. كەيبىر ادامدار ەكىجۇزدى بولاتىنىن دا ءتۇسىندىرىڭىز. كامپيت بەرىپ، مەيىرىمدى كورىنەتىن اعا شىن مانىندە زۇلىم بولىپ شىعۋى مۇمكىن. ال اسحانادا ۇستىڭە كومپوت توگىپ العان بالا ومىرلىك دوسىڭا اينالۋى مۇمكىن. مۇنداي اڭگىمەلەر كەم دەگەندە بالاعا بارىنشا قىراعى بولۋعا ءارى دۇرىس ويلاۋعا كومەكتەسەدى.3. ەرەجەلەردى جاتتاۋدى بارىنشا قىزىقتى ەتىڭىزكوپ جاعدايدا بالالار نە ىستەۋگە بولمايتىنىن بىلەدى، ءبىراق ونى قالاي ىستەمەۋ كەرەگىن بىلە بەرمەيدى. قاۋىپتى جاعدايعا قالعان بالا ابدىراپ قالماس ءۇشىن ناقتى ەرەجەلەردى ءبىلۋى كەرەك. ولاردى قۇراستىرعاندا ناقتى ءبىر ىستەرگە ەكپىن قويىڭىز.مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارعا ويىن تۇرىندە ۇيرەتسە تەز قاعىپ الادى. مىسالى، ءورت ءسوندىرۋشى، پوليتسەي جانە ت. ب. بولىپ ويناۋ. التى جەتى جاسار بالالارمەن بالا باقشادا، مەكتەپتە، جانە ۇيدە پسيحولوگ ليۋدميلا پەترانوۆسكايانىڭ چتو دەلات ەسلي جانە چتو دەلات ەسلي2 كىتاپتارىن وقۋعا بولادى.ودان ۇلكەنىرەك بالالارعا قاۋىپسىزدىك ساباقتارى قىزىق بولادى. وندا ارنايى پلاكاتتاردى وقىپ قانا قويماي، ۆيدەوعا تۇسىرىلگەن كەيستەردى دە شەشۋگە بولادى بۇل بالالارعا وتە ۇنايدى . وقۋشىلار قاتەلەردى قۋانا تابادى جانە ارەكەت ەتۋ ەرەجەلەرىن جاقسى مەڭگەرەدى.10 جاستان ۇلكەن بالالارعا قاۋىپتى جاعدايلاردى تۋدىرىپ، كەيىن سونى تالقىلاۋعا بولادى. جالپى كەز كەلگەن جاستاعى بالالار قاۋىپسىزدىك شارالارى مەن ەرەجەلەرى جايلى مۋلتفيلمدەردى كورگەندى ۇناتادى.4. ناقتى جاعدايلاردى تالداڭىزەگەر ءورت بولسانە جاعداي بولماسىن، شىعاتىن جەر تابۋ. كەز كەلگەن عيماراتقا كىرگەندە بالانىڭ نازارىن ەۆاكۋاتسيا جوسپارى قايدا ءىلىنىپ تۇرعانىنا اۋدارتىڭىز، كارتا بويىنشا ءجون تابۋدى ۇيرەتىڭىز. سۋعا مالىنعان ماتا ورامال، جەڭ، بەت ورامال تۇتىنگە ۋلانىپ قالماي، دەمالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. تۇتىندەۋ كەزىندە جۇرەسىنەن وتىرىپ ءجۇرۋ نەمەسە ەدەندە جورعالاپ ءجۇرۋ كەرەك، سەبەبى تومەن جاقتا ءتۇتىن ازىراق. ءورت كەزىندە كيىم زاتتاردى تاستاپ، تەك باسپالداقپەن ءتۇسۋ قاجەت. بارىنەن ءومىر قىمبات!بالانى بوگدە ادام الىپ كەتپەكشىبوگدە ادام بالانى الداپ الىپ كەتەتىن كوپتەگەن روليكتەر اتا انالاردى قاتتى قورقىتادى. ال بالالارعا ءبارى قىزىق. بالاڭىز ءبىر جاققا بارماس بۇرىن مىندەتتى تۇردە سىزگە ەسكەرتۋى كەرەك ەكەنىن ۇيرەتىڭىز. ءوزىڭىز دە مۇقيات بولىڭىز. بالانىڭ قاۋىپسىزدىگىنە، اسىرەسە مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ءسىز جاۋاپ بەرەسىز. ەگەر بالاڭىزدى بىرەۋ الىپ كەتپەك بولسا، جانىنا جاقىنداپ، ماسەلەنىڭ انىق قانىعىن انىقتاڭىز.بالا قاجەت كەزدە جوق دەپ ايتۋعا داعدىلانسا ءتىپتى جاقسى. بوگدە ادامداردىڭ قانداي ارەكەتتەرى مىسالى، حالىق كوپ جينالعان جەردەن كەتۋدى سۇراۋى، كوندىرمەك بولۋى كۇمان تۋدىرۋى كەرەك ەكەنىن ايتىڭىز. جەتىدەن اسقان بالالارعا كىلتسوز ايتۋدى ۇيرەتىڭىز، ەگەر كەزدەسۋ ورنى وزگەرسە حابارلاسۋدى ۇيرەتىڭىز.بالا ليفتە تۇرىپ قالسااپات كەزىندە ديسپەتچەرگە قالاي حابارلاسۋ كەرەگىن ايتىڭىز. ويناپ حابارلاسۋعا بولمايتىنىن ءتۇسىندىرىڭىز، سەبەبى شىنىمەن اپات بولعاندا ديسپەتچەر كومەككە اسىقپاۋى مۇمكىن. ەگەر كومەك قولى كەشىگىپ جاتسا، سىرتقى كيىمدى شەشۋ قاجەت، ليفت كابيناسىندا ىستىقتاپ، اۋا جەتىسپەي كەتۋى مۇمكىن. كيىمدى جەرگە توسەپ، وتىرۋعا دا بولادى، ءسىز بۇل ءۇشىن ۇرىسپايتىنىڭىزدى ايتىڭىز. وسىلايشا بالا كومەك كۇتىپ وتىرىپ كۇشىن سارپىمايدى جانە ليفت قوزعالا باستاسا قاۋىپسىزدىكتە بولادى.ابايلاڭىز يتتەرجابايى يتتەردىڭ ادامعا تاپ بەرۋى ءجيى كەزدەسەدى. قاۋىپتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بالاڭىزعا قاراڭعى جەرلەردى، تاستاندى ۇيلەردى اينالىپ جۇرۋگە ۇيرەتىڭىز. ەگەر ونى يتتەر قورشاپ العان بولسا، قاتىپ تۇرىپ قالۋ ماڭىزدى ەكەنىن ايتىڭىز. ارپىلداپ تۇرعان يت ءوز شەكاراسىندا بوگدە ادامداردى كورگەنىنە ىزالى ەكەنىن ايتادى. ودان قاشىپ كەتۋگە بولمايدى. بارلىق ءىس ارەكەتتەر بايسالدى جانە باياۋ بولۋى كەرەك. يت قاۋىپ السا ەرەسەكتەرگە ايتۋ قاجەت.5. بالاڭىزعا كومەك سۇراۋدى ۇيرەتىڭىزبالا باقشادا، مەكتەپتە، قوسىمشا ساباقتاردا، مەترودا، كوشەدە كىمنەن كومەك سۇراۋ كەرەك ەكەنىن الدىن الا ايتىپ قويىڭىز. بالاڭىزعا ەڭ الدىمەن فورماداعى قىزمەتكەرلەردى پوليتسەيلەردى، ءورت سوندىرۋشىلەردى، دارىگەرلەردى، دۇكەن مەن ايروپورت قىزمەتكەرلەرىن ىزدەۋ كەرەگىن ايتىڭىز.6. ءۇيىڭىزدىڭ كىرەبەرىسىنە بايلانىس تەلەفوندارىن ءىلىپ قويىڭىزاناسىنىڭ، اكەسىنىڭ، كورشىلەردىڭ، باسقا دا تۋعان تۋىستاردىڭ، جەدەل قىزمەت تەلەفوندارىن جازىپ قويىڭىز. بالا نومىرلەردى جاتقا بىلسە ءتىپتى جاقسى. بۇل ءتىزىمدى ءۇيدىڭ باسقا جەرلەرىنە جازىپ قويۋعا دا بولادى، جازۋ ۇستەلىنىڭ استىنا، دارەتحاناعا. بالاڭىزدىڭ ۇيالى تەلەفونى ءاردايىم قۋاتتاۋلى بولعانىن قاداعالاڭىز.7. ونىڭ دايىندىعىن تەكسەرىڭىزقانداي دا ءبىر كەلەڭسىز جاعدايدا جەدەل قىزمەت وپەراتورىنا ول ءوزىنىڭ اتى ءجونىن، تۇرعىلىقتى مەكەن جايىن قاي جەردە تۇرسا، سول جەردىڭ مەكەن جايىن، جانىنداعى ۇلكەندەردى، بولعان جاعدايدى تۇسىندىرە الۋى ءتيىس.8. بالانىڭ فيزيكالىق مۇمكىندىكتەرىن نىعايتىڭىزجاقسى فيزيكالىق دايىندىق تەز جۇگىرۋ، ورمەلەي الۋى، سەكىرە الۋى جانە ت. ب. شىن مانىندە ءومىرىن ساقتاپ قالا الادى. سەبەبى كەيبىر جاعدايلاردا جۇگىرۋ ماڭىزدى مىسالى، ەگەر بىرەۋ ۇرسا نەمەسە ءورت باستالسا ، ال باسقا جاعدايلاردا ءبىر ورىندا تۇرۋ ەگەر اداسىپ قالسا نەمەسە يتتەر تاپ بەرسە ماڭىزدى.9. وزىڭىزدەن باستاڭىزادەتتەن تىس جاعدايلاردا ميىڭدى ىسكە قوسىپ، ارەكەت ەتۋگە، كومەك سۇراۋعا جانە قابىلداۋعا دايىن ەكەنىڭىزدى كورسەتىڭىز. اتا انانىڭ مىندەتى بالانى الەمنەن قورعاۋ ەمەس، الەمدە ءومىر سۇرۋگە ۇيرەتۋ. ءوزىڭىزدى جانە بالالارىڭىزدى قورعاڭىز!
|
ساقلىنىش خارەكتىرلىك تىبابەت ۋە پسىخىكا ساغلاملىقى ھويلام تورىباشبەت ساغلاملىق ساقلىنىش خارەكتىرلىك تىبابەت ۋە پسىخىكا ساغلاملىقىئاپتور: ۋاقتى: دېكابىر 26, 2017 يازما: ساغلاملىقئىنكاس يوقئوقۇلۇشى: 34,051 قېتىممەمەت ئىمىن دوختۇر ئۆزىنىڭ بىر يازمىسىدا، پسىخىكا ئاجىزلىق ئەگەر پسىخىكا مەسىلىلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقارسا ھەمدە ئۇ ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىنماي ئېغىرلىسا، روھى كېسەلگە ئايلىنىدىغانلىقىنى تىلغا ئالغان. مەن بۈگۈن بۇ يەردە پسىخىكا ئاجىزلىقىنىڭ كېلىپ چىقىش سەۋەبى، ۋە شۇنىڭغا قارىتا پسىخىكىنى ساغلاملاشتۇرۇش يوللىرىنى ئۆزۈمنىڭ چۈشەنچەم بويىچە سۆزلەپ ئۆتىمەن. بۇ نوقۇل ئۆز كەسپىمدىن يەنە جەمئىيەتشۇناسلىقتىن ۋە ئۆزۈمنىڭ شەخسىي سەرگۈزەشتىلىرىمدىن ئالغان تەسىراتلىرىم بولۇپ، تىببىي ئىلىم ۋە پسىخىكا ئىلمى مېنىڭ بۇ تەسىرات ۋە قاراشلىرىمنى قانچىلىك ئاساس بىلەن تەمىن ئېتىدۇ بىلمەيمەن. شۇ سەۋەبتىن بۇنى بىر ئۇچۇر سۈپىتىدە پايدىلىنىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.جەمئىيەتشۇناسلىق ئىنسانلار توپى ۋە شۇ توپتىكى ئەزالارنىڭ ئۆز ئارا مۇناسىۋەتلىرىنى ئۆزىنىڭ تەتقىقات ئوبيېكتى قىلىدۇ. مۇنداقچە ئېيتقاندا جەمئىيەتشۇناسلىق ئىنساننىڭ سىرتقى دۇنيا بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى تەتقىقات ئوبيېكتى قىلىدۇ. پسىخىكا بولسا ئىنساننىڭ ئىچكى دۇنياسىغا خاس بولۇپ، جەمئىيەتشۇناسلىق تەتقىقاتى بىلەن بىر كاتېگورىيەدە ئەمەستەك كۆرۈنىدۇ. ئۇنداقتا ئۇلارنى باغلاش مۇمكىنچىلىكى بارمۇ؟ ئەلۋەتتە بار دېيەلەيمىز. شۇنىڭدىن بىر مىسال كەلتۈرسەم، ئىنسان توپلام بىلەن ياشايدۇ ۋە بۇ توپلامدىكى ئىنسانلارنىڭ ئورتاق خۇسۇسىيەتلىرى ئۇلارنى بىر بىرىگە تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدۇ. بۇ توپلاملارنى بىز ھازىر مىللەت دەپ ئاتايمىز. ئەمدى پسىخىكىدىن سۆز ئاچقاندا پسىخىكا ھەر ئىنسانغا خاس بولسىمۇ، ئەمما ھەر مىللەت ئەزالىرىنىڭ بەزى بىر ئورتاق خۇسۇسىيەتكە ئىگە پسىخىكا ھادىسىلىرىمۇ مەۋجۇت. بۇنى بىز مىللىي پسىخىكا دېسەكمۇ ئارتۇق كەتمەيدۇ. پسىخىكا تۇغما بولمايدۇ، ئۇ ئىنسان تۇغۇلغاندىن كېيىن، ئۆز ئەتراپىدىكى ئىنسانلار ۋە ئوبيېكتىپ مۇھىتنىڭ تەسىرىدە يېتىلىدۇ. مەسىلەن ئەسەت سۇلايمان ئۆزىنىڭ ئۆزلۈك ۋە كىملىك ناملىق كىتابىدا شىمالىي ياۋروپادىكى ئۇزۇن قىش بىلەن شۇ يەردىكى كىشىلەردە بولىدىغان مىجەز خاراكتېرىدىكى سوغۇقلۇقنى ۋە شۇنىڭدەك كىشىلىك مۇناسىۋەتتىكى سوغۇقلۇقنى بىللە تىلغا ئالىدۇ. مەن ئۆزۈم ياشىغان ياپونىيەدە بولسا ياپونىيەلىكلەرنىڭ ئۆزىنى كەمسىتىش روھى ئىنتايىن ئېغىر. ئەمما ئۇلار بۇ خىل ئۆزىنى تۆۋەن كۆرۈش تۇيغۇسىنى كىچىك پېئىللىقنىڭ ئىپادىسى دەپ قارايدۇ، ۋە بۇنى كىشىلىك مۇناسىۋەتنىڭ ئاساسى قىلىدۇ. بۇ خىلدىكى ئورتاقلىققا ئىگە مىللىي پسىخىكىنىڭ كېلىپ چىقىشى جۇغراپىيەلىك شارائىت بىلەن ئورپ ئادەت ۋە كۈلتۈرنىڭ تەسىرىدىن بولىدۇ. يېتىلگەن ئىنسان بىلەن يېتىلىۋاتقان بالىنىڭ پسىخىكىسىغا تەسىر قىلىدىغان ئىشلار كۆرۈنۈشتە ئوخشىمىسىمۇ، ماھىيەتتىن ئوخشاش، يەنە كاللىدىن ئۆتمەسلىك مەسىلىسىدە ئوخشاش بولىدۇ. مەسىلەن يېشىغا توشقانلارغا تەسىر قىلىدىغان ئامىللار بولسا ئەزەلدىن كۆنگەن، ئۆزلەشتۈرگەن ئىدىيەلەر، كۆنگەن ئادەتلەرگە ئۆزگىرىش ياسايدىغان ھادىسىلەرنى قوبۇل قىلىش جەريانىدىكى ئۆز پسىخىكىسىدىكى قارشىلىق، پسىخىكىنىڭ ئېگىز پەس بولۇشىغا سەۋەب بولىدۇ. بۇ يەردە بىزنىڭ پسىخىكىمىزدىكى نورمالسىزلىقلارنى سۆزلىگەندە چوڭلار بىلەن تەربىيەدىكى بالىلار ئايرىپ ئانالىز قىلىنىشى كېرەك. بۇ چوڭلارغا نىسبەتەن ئۆز پسىخىكىسىنى قانداق تەڭشەشنى چۈشەندۈرسە، بالىلارنىڭ نورمال پسىخىكىسىنى قانداق يېتىلدۈرۈش يولىنى كۆرسىتىدۇ. بۇنى تۆۋەندە ئىككى بۆلۈمگە ئايرىپ، بىرىنچى بۆلۈمدە بولسا چوڭلار ھەققىدە، ئىككىنچى بۆلۈمىدە بولسا بالىلار ھەققىدە توختىلىمەن.بىرىنچى بۆلۈم: چوڭلارنىڭ پسىخىكا ساغلاملىقى ھەققىدە1. بىلىمنى ئۆزىگە ئىشلىتىشپسىخىكا ھەر كىشىگە خاس بولۇپ، ئەگەر پسىخىكىدا بىرەر مەسىلە كۆرۈلسە، شۇ ئىنساننىڭ ئۆزىنىڭ تىرىشچانلىقى بۇ خىلدىكى پسىخىكا مەسىلىلىرىنى ھەل قىلىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ. يەنى ئوچۇقراق ئېيتقاندا، ئىنسان ئۆزىدە مەۋجۇت بولغان پسىخىكىلىق مەسىلىلەرنى يەنىلا ئۆزى داۋالىشى كېرەك. مېدىتسىنادا ساقلىنىش خاراكتېرلىك داۋالاش بىر خىل مۇھىم بولغان داۋالاش بولۇپ، ئەمەلىيەتتە بۇ كېسەل بولۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە بۇ توغرىلىق ساغلاملىق بىلىملىرىنى كەڭ تەشۋىق قىلىپ، كىشىلەرنىڭ يېمەك ئىچمەك، ۋە تۇرمۇش ئادەتلىرىنى ئۆزگەرتىش ئارقىلىق كېسەل بولۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىن ئىبارەت. مەسىلەن تاماكا چەككەن ئىنسانلار ئىچىدە ھاياتىدىن ياشلا ئايرىلىدىغانلار بار بولسا، ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرىدىغانلارمۇ ئۇچرايدۇ. تاماكىنىڭ نەپەس يولى، بولۇپمۇ ئۆپكىگە كەلتۈرىدىغان زىيىنى ئەڭ چوڭ بولسىمۇ، ئەمما تاماكىنىڭ ئەڭ چوڭ خەتىرى ئەمەلىيەتتە ئۇ كاتالىزاتورلۇق رولىنى ئويناپ، ئىنسان گىرىپتار بولغان ھەر قانداق كېسەلنى تېخىمۇ ئېغىرلاشتۇرۇش رولىنى ئۆتەيدۇ. شۇ سەۋەبتىن ئەگەر سىزدە دىئابىت كېسىلى بولسا، تاماكا چەكمىگەن ئادەمگە قارىغاندا چەككەن سىزدىكى دىئابىت كېسىلى ناھايىتى ئېغىر بولىدۇ. بىز ئۆزىمىزنى كېسەل بولمايمىز دېيەلمەيمىز. ئەمما تاماكا چەكمىسە، تەككەن كېسەل ئېغىرلىشىپ كەتمەيدىغانلىقىنى ئېنىق دېيەلەيمىز. شۇ سەۋەبتىن بۇ خىل ناچار تۇرمۇش ئادەتلىرىنىڭ زىيىنىنى كەڭ تەشۋىق قىلىش ئارقىلىق كېسەل بولۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئەمەلىيەتتە ناھايىتى ياخشى بىر خىل داۋالاش ئۇسۇلىدۇر.ئەمدى پسىخىكا مەسىلىلىرىگە كەلسەك، ساقلىنىش خاراكتېرلىك داۋالاش تېخىمۇ مۇھىم ئورۇندا تۇرىدۇ. بۇ ئەڭ مۇھىمى ئىلمى تەلىم تەربىيە بولۇپ، ئىنسانغا كىچىكىدىن ئۆزىگە ساغلام روھىي كەيپىيات يېتىلدۈرۈش ئارقىلىق پسىخىكىسىنىڭ ئاجىز يېتىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى كۆرسىتىدۇ. بۇ يەردە ئىنسان ئۆزىنى بىلىشى، ئۆزىدىكى ئاجىزلىقلارنى ھەر ۋاقىت ئېنىق تونۇشى ۋە ئۇنى ئۆزگەرتىشكە قادىر بولۇشى كېرەك.ئەمدى بۇ قېتىمقى سۆھبەتنىڭ تېمىسى بولغان، بىلمەسلىك كېسىلى دېگەن بۇ تېمىنى كۆرگەن چېغىڭىزدا، كاللىڭىزدا بۇنىڭغا بىر چوڭ سوئالنىڭ تۇغۇلىدىغانلىقىغا ئىشىنىمەن. بۇنداق بىر كېسەلنىڭ ئىسمى بولۇپ باققانلىقىنى شەخسەن ئۆزۈم بىلمەيمەن. مېدىتسىنا كەسپىدىن بۇنداق بىر كېسەلنىڭ بارلىقىنى كۆرسەتسىمۇ، بەلكىم ئۇ ئەقلى ئىقتىدارى ئاجىز ئىنسانلارغا قارىتىلغان بولۇشى كېرەك. ئەمما ئۆسۈپ يېتىلىشى نورمال، ئەقلىي ئىقتىدارى جايىدا ئىنسانلاردىمۇ بىلمەسلىك كېسىلى مەۋجۇتمۇ؟ئاۋامدا ئەقىلئىقتىدارى ئاجىز دېيىلسە تۇغما ئەقلىي ئىقتىدارى ئاجىز كىشىلەرنى كۆز ئالدىغا كەلتۈرىدۇ. بۇ ئەنئەنىۋى چۈشەنچە بويىچە توغرا بولسىمۇ، ئەمما بىر نەرسىنى ئېنىق بىلىشىمىز كېرەككى، ئىنسان تۇغۇلۇشىدا نورمال بولسۇن بولمىسۇن، ئۇنىڭ ئەقلىي ئىقتىدارى كېيىنكى مۇھىت ۋە تەربىيەدىن يېتىلىدۇ. بۇ يەردىكى پەرق تۇغما ئەقلىي ئىقتىدارى ئاجىز ئىنسانلار تۇغۇلغاندىن كېيىن ئوبيېكتىپ مۇھىتتىن ئۇچۇر قوبۇل قىلىشى ۋە ئانالىز قىلىشى نورمال ئىنسانلارغا قارىغاندا ئاجىز ياكى پۈتۈنلەي يوق بولىدۇ. ئەمدى بۇ يەردە بىز نورمال ئىنسانلارنى كۆزدە تۇتساق ئەگەر بىر ئىنسان نورمال تۇرۇپمۇ ۋە ئۆسۈپ يېتىلگەن مۇھىتتىن يېتەرلىك ئىلىم ۋە تەربىيە ئېلىپمۇ ئۆزىنى چۈشىنىشكە قادىر بولمىسا، پسىخىكىسىنى تەڭشىيەلمىسە، كىشىلىك مۇناسىۋەتتە بىر خىللىقنى ساقلىيالمىسا، مانا بۇ بۈگۈنكى لېكسىيەدە سۆزلىمەكچى بولغان بىلمەسلىك كېسىلىدۇر.بولۇپمۇ بىلىم قۇرۇلمىسى شۇنچە يۇقىرى دوكتورلۇق ياكى ئۆلىما ئۇنۋانى بار، ئالىم دەرىجىلىك بەزىبىر زىيالىيلىرىمىزنىڭ بەزىدە بىزنى ياقا چىشلەشكە مەجبۇر قىلىدىغان خۇي پەيلى ۋە سۆز ھەرىكەتلىرىنى كۆرۈپ ۋە ئاڭلاپ تۇرىمىز. شۇ بىر قىسىم ناچار مىجەزلىك زىيالىيلار سەۋەبلىك، شۇنچە بىلىم ئىگىلەپمۇ ئادەم بولمىسا ئوقۇمىسىمۇ بولغۇدەك دېگەن كۆز قاراشلارنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشىغا سەۋەب بولماقتا. ئۇنداق بولسا ئىلىم بىلەن ئادىمىيلىكنىڭ مۇناسىۋىتى يوقمۇ؟ ئەگەر مەن بۇ يەردە ئىلىم ئىگىلەپمۇ ئادىمىيلىكتە يۈكسىلىش بولمىسا ئۇنى ھەرگىز ئىلىمدىن كۆرمەيمەن. دەۋرىمىزدە، بولۇپمۇ تەرەققىي قىلىۋاتقان ئەللەردىكى تەربىيە بولسا، ئىلىم ئىگىلەش جان بېقىش ئۈچۈن دېگەن تەشۋىقات ئاساسىدا بولماقتا. بۇنداق ئىدىيەدە ئۆسۈپ يېتىلگەن ئىنسانلار ئالغان تەربىيەلەرنى ناھايىتى ئاز ئۆزىگە ئۆزلەشتۈرىدۇ. ئەمەلىيەتتە بىلىم ئېلىش ياخشى خىزمەت تېپىپ جان بېقىشتىن باشقا تېخىمۇ مۇھىمى ئالغان ھەر بىر ئۇچۇر ۋە ئىگىلىگەن ھەر بىر ئىلىمنى ئۆز ۋۇجۇدىغا تەتبىقلاش، شۇ ئارقىلىق ئۆز روھىيىتىنى يۈكسەلدۈرۈش ۋە ئېگىز پەس پسىخىكىسىنى تەڭشەش، مانا بۇ ئىلىم بىلەن ئىنساننىڭ مۇناسىۋىتى بولۇشى كېرەك. ئەگەر بىر ئىنسان ئالىي بىلىم يۇرتلىرىدا بىلىم ئىگىلەپ، ئەمما ئۇ بىلىمنى خىزمەتكىلا ئىشلىتىپ ئۆزىگە ئۆزلەشتۈرمىسە، يەنە ئۆزىنى چۈشىنىشكە ئىشلەتمىسە، بۇنداق ئىنسانلار ئۆزىنىڭ پسىخىكىسىنى تەڭشەشكە ئىنتايىن ئاجىز كېلىدۇ. بۇنىڭ سەۋەبى ئۇلار ئۆزلىرىنى چۈشىنىشكە ئۇرۇنۇپ باقمىغان، ئۆزىنى چۈشەنمەيدۇ. بۇنداق ئىنسانلار ئۆزىنىڭ ئۆگەنگەن بىلىملىرى، ئالغان ئۇنۋانلىرى، ئىشلىگەن ئورۇنلىرى بىلەن ئۆزىنى باھالاپ، ئۆزىنى مۇكەممەل ئىنسان ھېسابلايدۇ ۋە ئۆزىدىن باشقا ھەممە ئىنسان مۇكەممەل ئەمەس كۆرۈنىدۇ. شۇ سەۋەبتىن مۇكەممەل بولمىغان ئىنسانلاردىن كەلگەن تەنقىدى پوزىتسىيەلەرنى قوبۇل قىلالمايدۇ ۋە چىچاڭشىيدۇ، ۋە كىشىلىك مۇناسىۋىتى ھەر دائىم كرىزىس ئىچىدە ئۆتىدۇ.2. ئۆزىنى چۈشىنىش ۋە ئۆزگەرتىشئومۇمەن ئېيتقاندا، بىلىمى يۇقىرى ئىنسانلارنىڭ ساپاسىمۇ نىسبەتەن يۇقىرى بولىدۇ. ئەمما بەزى بىر ئىنسانلار يۇقىرى مەلۇماتلىق بولمىسىمۇ ھەر دائىم ئەتراپتىكىلەرنىڭ ھۆرمىتى ئىچىدە ياشايدۇ. ئەمما بەزى ئىنسانلار بولسا پۈتۈنلەي بۇنىڭ ئەكسىچە يۇقىرى مەلۇماتلىق ئەمما، كىشىلەرنىڭ نەزىرىدىن چۈشكەن بولىدۇ. بۇ يەردىكى تۈپ سەۋەب تەربىيەنىڭ مەزمۇنىدا ۋە ئۇنى ھەر ئىنسان قانچىلىك ئۆزلەشتۈرگەنلىكىدە. ئىلىمنى ئۆز ۋۇجۇدىمىزغا تەدبىقلاش ئىنتايىن مۇھىم بولۇپ، بۇ بىزنىڭ پسىخىكىمىزنىڭ تەڭپۇڭ ئىچىدە تۇرۇشىدا يادرولۇق رول ئوينايدۇ. ئىنسان مۇكەممەل بولمايدۇ. بولۇپمۇ دىنغا ئىشىنىدىغان، ئۆزىنىڭ قارشىسىدا مۇتلەق ۋە مۇكەممەل بىر ياراتقۇچىنىڭ بارلىقىنى ئېتىراپ قىلىدىغان ئىنسانلار بۇنى تېخىمۇ ئېنىق ھېس قىلىدۇكى، ياراتقۇچىغا سېلىشتۇرغاندا ھېچقانداق ئىنسان مۇكەممەل ئەمەس.غەرب دۆلەتلىرىدە كىشىلىك خاراكتېرىنىڭ يېتىلىشىگە ناھايىتى ئەھمىيەت بېرىلىدۇ. بۇلارنىڭ بالىلىرىغا بېرىدىغان تەربىيەسى ئۆزۈڭ بول دېيىش، ھەرگىز ئۆگىنىپ ئېينىشتېين بول ياكى داداڭ بول دېمەيدۇ. خۇددى دىننى قانداق چۈشىنىش كېرەك دېگەن يازمىدا تىلغا ئېلىنغاندەك، ئىنسان يالغۇز يارىتىلىدۇ. ھەر بىر تەندە بىردىن روھ، ھەر تەندە بىردىن كاللا بار. ئەگەر بۇ يەردە ھەر ئىنساننىڭ خاسلىقى تەكىتلەنمىسە ئىدى. بەلكىم ئىنسانلار ئانىدىن تۇغۇلماي بىرەر زاۋۇتتا ياكى ئېتىزلىقتا بۇغدايدەك تېرىلىپ، ئىچى تېشى بىر خىللا يارىتىلسا بەلكىم ياراتقۇچىغا تېخىمۇ ئاسان بولغان بولغىيتتى. ھەر شەيئىنىڭ يارىتىلىشىنىڭ سەۋەب نەتىجىسى بولغىنىدەك، ئىنساننىڭ يەككە ۋە خاس خۇسۇسىيەت بىلەن يارىتىلىشىنىڭمۇ ئۆزىگە يارىشا بىرەر سىرى بولۇشى مۇمكىن. ھەر ئىنسانىڭ ئۆزى ئۈستىدە ئويلىنىشى، ئۆزىنى بىلىشتىكى ھەرىكەت نىشانى بولۇشى كېرەك. مەسىلەن، مەن نېمە ئۈچۈن يارىتىلدىم، مەن خرىستىئان ئەمەس، ئىندىئان ئەمەس، ئەمەت ئەمەس، سەمەت ئەمەس، يۈز يىل ئىلگىرىكى ياكى يۈز يىل كېيىنمۇ ئەمەس، دەل ھازىرقى ۋاقىتتىكى ئۇيغۇرنىڭ پۇشتى مەمەت بولۇپ يارىتىلىشىمدا نېمە سىر بار دەپ سوئال سوراش ئادىتىنى يېتىلدۈرۈشى، ۋە بۇ سوئاللارغا جاۋاب ئىزدىشى كېرەك. ئىنساننىڭ ئۆزى توغرىسىدا بىلىشى قانچە ئاز بولسا، شۇ ئىنساننىڭ پسىخىكىسى شۇنچە يېتىلمىگەن، زەربىگە تاقابىل تۇرۇش ئىممۇنىتېت كۈچى شۇنچە تۆۋەن بولىدۇ. بۇ يەردىكى ئۆزىنى بىلىش ئاددىي قىلىپ ئېيتقاندا بىلىم ئېلىش، ئۆزىگە تەتبىقلاش، پسىخىكىسىنى تەڭشەش جەريانى ئارقىلىق تاماملىنىدۇ.مەن پسىخىكا ئوقۇمىغان، ئەمما ئۆزۈم توغرىلىق كۆپ ئويلىنىمەن. كىچىكىمدىن مەن ھاكاۋۇر، ئىچى يامان، كۆرەلمەس باشقىلارنىڭ مەندىن ئارتۇق يېرىنى كۆرسەم ئىچىم قىزىپ چىدىيالمايدىغان ئىنسان ئىدىم. قىسقىسى ئەگەر شۇ پېتى چوڭ بولغان بولسام ئۆزۈمنىڭ ھازىر قانداق يەردە قانداق بىر ئىنسان بولۇپ ياشاۋاتقانلىقىمنى پەرەز قىلالمايتتىم. 14 ياش ۋاقتىم ئىدى. بۇ كۈن زادى ئېسىمدىن چىقمايدۇ. بىر كۈنى مەكتەپكە كېتىۋېتىپ تۇيۇقسىز كاللامدا چاقماق چاققاندەك بولدى. مەن بۇنداق كېتىۋەرسەم بولمايدۇ، بۈگۈندىن باشلاپ ئۆزگىرىمەن دەپ شۇ يەردە ئۆزۈمگە ۋەدە بەردىم. قىلغان تۇنجى ئىشىم تاماكا تاشلاش بولۇپتۇ. بەلكىم ئىشەنمەيسىلەر مەن تاماكىنى چوڭ ئاكامنىڭ كەينىدە يۈرۈپ 5 يېشىمدىن باشلاپ چەككەن ئىدىم. تاماكا تاشلاش ئىشىم خېلىلا تەسكە توختىدى. ھەر قېتىم خۇمار تۇتقاندا كانايلىرىم قىچىشىپ ئارام بەرمەيتتى. ئەمما چىڭ تۇردۇم ھەر قېتىم خۇمار تۇتۇپ تاماكا ئېسىمگە كەلسىلا: چىدا دەپ ئۆزۈمنىڭ بېشىمنى قاتتىق نوقۇيتتىم. تەخمىنەن ئۈچ ئايدىن كېيىن تاماكىدىن قۇتۇلدۇم. ھازىر تاماكىنىڭ پۇرىقىنى پۇرىساملا ئالتە كۈنلۈك يەرگە قاچىمەن. ئۇنىڭدىن كېيىن قىلغان ئىشىم ھەسەت قىلىدىغان، ھاكاۋۇرلۇق قىلىدىغان، ئىشقىلىپ بىزگە بېرىلگەن تەربىيەلەردە ناتوغرا ئىش ھەرىكەت دەپ قارالغان ئىشلارنى روھىمدىن تازىلاش بولۇپتۇ. ئادەم ئۆزىدە شۇ كەمچىللىكنىڭ بارلىقىنى ھەقىقىي تونۇپ يەتسە، ئۆزى تۈزگەن قائىدىلەرگە ئەمەل قىلسىلا، شۇ كەمچىللىكلەرنى تازىلاش تەسكە چۈشمەيدىكەن.نېمە ئۈچۈن 14 يېشىمغا كەلگەندە مەندە بۇنداق ئۆزگىرىش بولدى؟ نېمە ماڭا تەسىر قىلدى، بۇنى ھازىرمۇ بىلمەيمەن. ئەمما ئېنىق بىر نەرسە بولسا كىتابنى كۆپ ئوقۇيتتىم، ۋە ئۆزۈم توغرىسىدا كۆپ ئويلىناتتىم. بەلكىم شۇنىڭ تەسىرى بار دەپ ئويلايمەن. مەن شەخسەن ئۆزۈم ئىنساننىڭ مىجەز خۇلقى ئۆزگەرمەيدۇ دېسە ئىشەنمەيمەن. چۈنكى مەن ئۆزۈم مىجەز خۇلقۇمنى ئۆزگەرتكەن بىرىمەن.ئۆگەنگەن ئەمىلى بىلىمنى ئۆزلەشتۈرۈپ ئۆز پسىخىكىمىزدىكى ئېگىز پەسلىكنى تەڭشەش تامامەن مۇمكىن بولۇپ، بۇنى مەن يەنە بىر ئەمىلى مىسال بىلەن سۆزلەپ ئۆتىمەن. 2016 يىلنىڭ ئالدىنقى يېرىم يىل ئىچىدە مەن ماشىنا ھەيدەۋېتىپ ئالدى كەينى ئۈچ قېتىم قاتناش ھادىسىسىگە ئۇچرىدىم. ئاخىرقى قېتىمقىسىدا ماشىنام مىجىلىپ ئۆزۈم ئامان قالغان بولساممۇ، شۇندىن كېيىن قورسىقىم قاتتىق مۇجۇپ ئاغرىشلاردىن قۇتۇلالمىدىم. دوختۇرغا كۆرۈندۈم ۋە چىقارغان دىئاگنوز، پوست ترائۇماتى سترەسس بولدى. بۇ ئامېرىكا ئەسكەرلىرى ئىراق ۋە ئافغانىستان ئۇرۇشىدىن قايتقانلاردا كۆپ كۆرۈلىدىغان پسىخىك كېسەللىكى بولۇپ، قاتتىق روھىي بېسىمدىن كېلىپ چىقىدىكەن ۋە داۋالاش ئۇزۇنغا سوزۇلىدىكەن. دوختۇرنىڭ مەسلىھەتى بويىچە تىنچلاندۇرغۇچى دورا ئىچكەچ بۇ خىل كېسەلگە گىرىپتار بولغانلار يىغىلىپ ئۆز ئارا دەردىنى تۆكىدىغان سورۇنلارغا بېرىپ ئۇلارنىڭ پائالىيەتلىرىگە قاتناشتىم. ئەمما ئۈنۈمى يۇقىرى بولمىدى. قاتناش ۋەقەسى ئېسىمگە كەلسىلا قورسىقىم قاتتىق مۇجۇپ ئاغرىيتتى. ماشىنا ھەيدىگەندە خۇددى كەينىمدىن بىرى كېلىپ ھېلى سوقىدىغاندەك تەشۋىش ئىچىدە توختىماي ئارقا تەرەپ كۆرسەتكۈچ ئەينەككە ئەسەبىيلەرچە قاراپ دىققىتىم چېچىلاتتى. كەيپىياتىمدىكى ناچارلىق ئاخىرى ئائىلە ئەزالىرىمغىمۇ تەسىر قىلىشقا باشلىدى. ئايالىمغا سەۋەبسىز ئاچچىقلايدىغان، بالىلىرىم ئازراق سەۋەنلىك ئۆتكۈزۈپ قويسا ۋارقىراپ جارقىرايدىغان بولۇپ قالغان ئىدىم. بىر كۈنى 7 ياشلىق قىزىم يېنىمدا ئولتۇرۇپ تۇيۇقسىز يىغلاپ كەتتى. سەۋەبىنى سورىدىم. قىزىم يىغلاپ تۇرۇپ: سىز بەك ئۇزۇن بولدى كۈلمەيدىغان بولۇپ كەتتىڭىز. مەن قىزىقچىلىق قىلىپ مېنى دائىم كۈلدۈرىدىغان دادامنى سېغىندىم. قاچان شۇنداق كۈلۈپ يۈرىدىغان بولىسىز دېدى. قىزىمنىڭ سۆزى ماڭا بەكلا تەسىر قىلدى. مەن كۈلمەيدىغان بولۇپ قالغانلىقىمنىمۇ ھېس قىلمايدىغان بولۇپ قالغان ئىكەنمەن. شۇندىن كېيىن ئۆزۈمگە دىئاگنوز قويۇپ ئۆزۈمنى ئۆزۈم داۋالاپ باقماقچى بولدۇم. ئۆزۈمدە كۆرۈلۈۋاتقان ئەھۋاللارنى ئانالىز قىلىپ باقتىم. مېنى تەشۋىشكە سېلىۋاتقان ئىككى خىل ئەھۋال مەۋجۇت بولغانكەن. بىرى ماشىنا ھەيدەۋاتقاندا قاتناش ھادىسىسىگە ئۇچراشتىن ئەنسىرەش، يەنە بىرى بولسا ئۆتمۈشتە بولغان قاتناش ۋەقەسىنى ئېسىمگە سېلىپ ئۆزۈمنى پاراكەندە قىلىش ۋە قورسىقىمنىڭ ئاغرىقىنىڭ قوزغىلىشىغا سەۋەب بولۇش ئىكەن. بۇ سەۋەبلەرنى يەكۈنلەپ چىققاندىن كېيىن، ئۇنىڭ كاللامدىن يوقىلىشى ھەققىدە ئۆزۈم بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزدۈم. قاچان قەيەردە يەنە قاتناش ۋەقەسى بولۇشى ئۇ بىر غايىب ئىش بولۇپ، ماشىنامدا ماڭا ئالدىن سىگنال بېرىدىغان ئەسۋاب بولمىغان ئەھۋالدا مېنىڭ بۇ ئەنسىرىشىم بىھۇدە ئىكەن. چۈنكى ئۆزۈم بىلىشكە قادىر بولمىغان غايىب ئۈستىدىن ئويلىنىش ۋە ھۆكۈم چىقىرىپ شۇ ھۆكۈمدىن ئۆزۈمنى ئەنسىرىتىش مەلۇم جەھەتتىن ئەسلى ياراتقۇچىغىلا خاس بولغان غايىب ئۈستىدىن ھۆكۈم چىقىرىشقا يېتەكلەپ شېرىك كەلتۈرۈشكە چېتىلىدىكەن. شۇ سەۋەبتىن بۇ توغرىسىدا ئويلىنىشنى كاللامدىن چىقىرىپ ئۇنى ياراتقۇچى ئاللاھنىڭ ئىلىكىگە تاپشۇرۇپ، بۇ ئەنسىرەشنى توختىتىشىم كېرەك ئىكەن. ئەمدى ئۆتمۈش بولغان ئىشنى قايتا ئەسلەپ ھازىر ۋە كەلگۈسىمنى نابۇت قىلىش ئەھمىيەتسىز ئىكەن. بولۇپمۇ بۇنداق چاغدا تېخىمۇ كۆپ ۋاقتىمنى بالىلىرىمنىڭ خۇشاللىقى ئۈچۈن سەرپ قىلىشىم كېرەك ئىكەن. شۇندىن كېيىن ئۆز روھىي كەيپىياتىمنى تەڭشەشنى دوختۇر ۋە دورىغا تاشلاپ بەرمەي ئۆزۈم كونترول قىلىشقا تىرىشتىم. باشتا يەنىلا ئۈنۈمى دېگەندەك بولمىدى. چۈنكى خۇددى بىرى بېشىڭىز ئۈستىدە كالتەك پۇلاڭلاتسا تەگمەسلىكىنى بىلىپ تۇرۇپمۇ ئىختىيارسىز ئۆزىڭىزنى ئېلىپ قاچقاندەك بەدەندە بولغان شەرتلىك رېفلېكس پسىخىكىڭىزغا ئورناپ كەتكەن شەيئىنى دەرھال چىقىرىۋېتىشكە توسقۇنلۇق قىلىدىكەن. ئەمما ئارىدىن يەنە يېرىم يىل ئۆتكەندىن كېيىن بۇ تۇرمۇشۇم نورمالغا قايتتى دېسەممۇ بولىدۇ. ماشىنا ھەيدىسەم دىققىتىمنى كۆز ئالدىمغا مەركەزلەشتۈرۈپ ئارقىنى كۆرسەتكۈچ ئەينەككە ئەسەبىيلەرچە قارايدىغان ئىشنى تاشلىدىم. قاتناش ۋەقەسى ئېسىمگە كېلىشى بىلەنلا دىققىتىمنى باشقا ئىشلارغا قارىتىدىغان بولدۇم. شۇنداق قىلىپ ئۇمۇ زېرىكتىمۇ كاللامغا ئانچە كەلمەيدىغان بولدى. بالىلىرىم بىلەن بولغان مۇناسىۋەتمۇ ئەسلىگە قايتتى. چۈنكى پرىنسىپىم بىلەن ئىش قىلىشقا قايتقان ئىدىم.3. روھىيىتىڭىزنى ھۆر تۇتۇڭمۇھاجىرەتتىكى ئىنسانلاردا مۇھىت ئۆزگىرىشتىن پسىخىك كېسەللىكىگە گىرىپتار بولۇش نىسبىتىنىڭ يۇقىرى بولۇشى، ئومۇمەن ئېتىراپ قىلىنىدىغان مەسىلە بولۇپ، تەرەققىي قىلغان ئەللەردە يېڭى كەلگەن كۆچمەنلەرگە ئۇلارنىڭ شۇ جەمئىيەتكە بالدۇرراق ئۆزلىشىشى ئۈچۈن يېتەكچىلىك قىلىدىغان دۆلەت ياكى جەمئىيەت دەرىجىلىك ئورگانلار مەۋجۇت. بۇ يەنە بىر جەھەتتىن بۇ خىل ئۆزلەشمەسلىك كۆپىيىۋەرسە ئۇ جەمئىيەت مۇقىمسىزلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان سەلبىي ئامىل بولۇپ قالىدىغانلىقى ئۈچۈندۇر. بولۇپمۇ ئەنگلىيەدە تۇغۇلۇپ ئۆسكەن ھەمدە شۇ يەردە مائارىپ تەربىيەسى كۆرگەن بەزى ئىككىنچى ئەۋلاد پاكىستان ياشلىرىنىڭ ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋېلىش خاراكتېرلىك پارتلىتىش ۋەقەلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىشى ياۋروپا ۋە ئامېرىكا جەمئىيىتىنى بۇ جەھەتتىن تېخىمۇ ئويلاندۇرۇشقا مەجبۇر قىلىۋاتىدۇ. ئەمدى بىزنىڭ تۈركىيەگە يەرلەشكەن ۋە يەرلىشىۋاتقان ئۇيغۇرلىرىمىزنىڭ ئارىسىدىمۇ بۇنداق ئاشقۇنلۇقنىڭ تەسىرى بىلەن پسىخىك قىيىنچىلىقىدا قالغان ئۇيغۇر ياشلىرى ۋە ئاتا ئانىلارنىڭ ھېكايىسىنى ئاڭلاۋاتىمىز. مەن بۇ يەردە ئۇلار ئۈستىدە توختالمايمەن. پەقەت ئۇزۇن يىللار ئىلگىرى ئۆزۈمنىڭ بېشىدىن ئوتكەن بىر مىسالنى سىلەر بىلەن ئورتاقلىشىمەن.ئالىي مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان مەزگىلدە بىر كۈنى ئەتىگەندە بىر قىز ساۋاقدىشىم مېنى ئىزدەپ ياتاق بىناسى ئالدىغا كېلىپتۇ. كۆزلىرى قىزىرىپ ئولتۇرۇشۇپ، ئېغىز بۇرنىنى قورققاق قاپلاپ كېتىپتۇ. تاش، پالانچى مېنى ئەگەر ياغلىق ئارتماي، ناماز ئوقۇماي يۈرسىڭىز دوزاخقا كىرىسىز دەيدۇ. مەن ئەزەلدىن مۇشۇنداق چوڭ بولغان، ناماز ئوقۇپ ياغلىق ئارتىپ چوڭ بولغان ئىنسان ئەمەسمەن. ئەمما ھازىر پالانچىنىڭ گېپىنى ئاڭلاپ قاتتىق قورقۇپ كېتىپ بارىمەن. مەن راستىنىلا دوزاخقا كىرەمدىم؟ دەپ تىترەپ تۇراتتى. سىنىپىمىزدا قەشقەرلىك بىر قىز ساۋاقدىشىمىز بار ئىدى. كېلىشكەن ناھايىتى پاكىز چىراي ئۆزىنى يۆگەپ يۈرىدىغان دىنغا ئىخلاسمەن قىز ئىدى. بۇ دىندار ساۋاقدىشىمنىڭ باشقا قىزلارغا دىننى قانداق چۈشەندۈرگەنلىكىنى مەن بىلمەيمەن. ئەمما، ئۇنىڭ تەسىرى بىلەن سىنىپىمىزدا بىر قانچە قىزلار ياغلىق ئارتىپ ئۆزىنى يۆگەپ يۈرىدىغان بولغان ئىدى. شۇنىڭ بىلەن تەڭ بۇ ئۆزگىرىشكە كۆنەلمەي، ھەم نېمە قىلىشىنى بىلمەي ئېغىر روھىي بېسىم ئىچىدە قالغانلارمۇ بار ئىدى. مەن مېنى ئىزدەپ كەلگەن ساۋاقدىشىمغا بىر ئىنساننىڭ دوزاخقا ياكى جەننەتكە كىرىشىنى يەنە بىر ئىنساننىڭ بەلگىلىيەلمەيدىغانلىقىنى، ئۇنى پەقەت ياراتقۇچى ئاللاھ ئۆلگەن ھەر ئىنساننى ئۆزى قايتا تىرىلدۈرۈلۈپ ئۆز دەرگاھىدا ھۆكۈم چىقىرىدىغانلىقىنى، ياخشى نىيەتلىك بىر ئىنساندىن بولۇشنىڭ ئەڭ مۇھىملىقىنى دەپ ئۆزۈمنىڭ بىلىشىچە چۈشەنچە بەردىم. بۇ ساۋاقدىشىم دەرسكىمۇ بىرەر ئايدەك تولۇق چىقمىدى، قورقۇنچ ئۇنىڭ پسىخىكىسىغا ئىنتايىن ئېغىر تەسىر قىلغان ئىدى. كېيىن مېنىڭ چۈشەندۈرۈشلىرىمنى قوبۇل قىلغانلىقىنى دەپ رەھمەتمۇ ئېيتتى. مەن شۇندىن كېيىن ئۆگەنگەن بىلىمنى ئۆزلەشتۈرۈشنىڭ پسىخىكىنىڭ نورماللىقىغا نەقەدەر مۇھىملىقىنى ھېس قىلدىم.بىلىم ئىگىلەپ بىر دىپلوم ئېلىپ ياخشىراق خىزمەت تېپىپ ياشاشنىڭلا كويىدا بولۇش، ئادەمنى ئىلىمنىڭ ماھىيىتىدىن يىراق قىلىدۇ، ۋە ئىلىمنى جان بېقىشنىڭ ۋاسىتىسى قىلىۋېلىپ، ئىلىم ئېلىشنىڭ ئەمەلىيەتتە ئۆزىنى بىلىشنىڭ ۋە شۇ ئارقىلىق روھىنى يۈكسەلدۈرۈشنى ۋە شۇنىڭدەك روھىي ساغلاملىققا يېتىشنىڭ ۋاسىتىسى ئىكەنلىكىنى بىلمەسلىككە يۈزلەندۈرىدۇ.ئىنسان ئۈچۈن ئالغان ئۇچۇرلارنى ئۆزىگە تەدبىقلاش، ئۆزلەشتۈرۈش بىنورمال پسىخىكا ئادەتلىرىنى ئۆزگەرتىشنىڭ ئەڭ ياخشى ئۇسۇلى. بىزنىڭ سەزگۈ ئەزالىرىمىز ئوبيېكتىپ دۇنيادىن ھەر كۈنى نۇرغۇن ئۇچۇرلارنى قوبۇل قىلىپ تۇرىدۇ. بۇ ئۇچۇرلارنى توغرا بىر تەرەپ قىلىشىمىز، ئۆزىمىزنى يۈكسەلدۈرۈشتە ئىنتايىن مۇھىم. ئەمما بىز كۆپىنچە ھاللاردا نۇرغۇن ئۇچۇرلارنى ئۆزىمىزگە تەدبىقلاپ ئانالىز قىلمايلا، ياكى خاتىرە ئامبىرىغا تاشلايمىز، ياكى خاتىرىمىزدىن ئۆچۈرۈۋېتىمىز. مەن ئۆزۈمگە تەسىر قىلغان ۋە ھازىرغىچە كاللامدا قالغان بىر مىسالنى تىلغا ئېلىپ ئوتىمەن. ئالىي مەكتەپكە بارغاندا قىيىنچىلىقتا قالغان بىر قىز ساۋاقدىشىمغا كۆپ ياردەملەرنى قىلدىم. ئەمما مەن بىر كىچىككىنە ياردەمگە ئېھتىياجلىق بولغاندا ئۇ ساۋاقدىشىم ياردەم قولىنى سوزۇشنى رەت قىلدى. مەن شۇ يەردە مەن سىزگە شۇنچە كۆپ ياردەملەرنى قىلسام، ئەمدى ماڭا بۇنچىلىك ئىشنى قىلىپ بېرەلمەمسىز دەپ ۋايسىدىم. ئۇ ساۋاقدىشىم: ئوغۇل بالا دېگەن قىلغان ئىشىدىن مىننەت قىلمايدۇ. شۇڭا سىزمۇ ئۇنداق مىننەت قىلىپ كەتمەڭ دېدى يۈزۈمگىلا. مەن تۇرۇپلا قالدىم. كىتابلاردا مىڭلارچە قېتىم مىننەت دېگەن سۆزنى ئوقۇغان ۋە ئۇنىڭ مەنىسىنى بىلسەممۇ ئەمما ئۇنى ئۆزۈمگە تەدبىقلاپ باقمىغان ئىكەنمەن. يەنە مەن بىر مىننەت قىلىدىغان ئىنسانمۇ ئەمەسمۇ دەپ ئويلىنىپ باقمىغان ئىكەنمەن. بۇ قىز ساۋاقدىشىمنىڭ شۇ گېپىدىن كېيىن مەن ئۆزۈمنىڭ تېخى مىننەت قىلمايدىغان ئىنسانلارنىڭ كاتېگورىيەسىدە ئەمەس ئىكەنلىكىمنى بىلدىم. شۇ ئۆزۈمدە بار بولغان مىننەت قىلىش پسىخىكىسىنىڭ سەۋەبىدىن باشقىلارغا ئاكتىپ ياردەم قىلىپ شۇنىڭغا يارىشا رەھمەت تەشەككۈر ئاڭلىمىغىنىمدا بۆلەكچىلا راھەتسىزلىنىشنى چۈشەنگەندەك بولدۇم. شۇندىن كېيىن خالىسانە قىلغان ھەر ئىشىم ئۈچۈن ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن قىلدىم دەپ مىننەت قىلمايدىغان بولدۇم. ھەمدە ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن قىلغان ھەر ئىشىمدىن كۆڭلۈم راھەت تاپىدىغان بولدى. مەن ئەمەلىيەتتىمۇ ئۆزۈم ئۇزۇن ۋاقىت سەرپ قىلىپ ئاران ئۆزلەشتۈرگەن مىننەت قىلماسلىق پىرىنسىپىنى تېخىغىچە قوبۇل قىلالمايۋاتقان ئوقۇمۇشلۇق زىيالىيلارنى ھېلىھەم كۆرۈپ تۇرىمەن. ئومۇم ئۈچۈن جېنىنى، مېلىنى ئاتىغان، پەقەت ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن دەپ ئىش يۈرگۈزۈۋاتقان بۇ ئىنسانلار ۋاقتى كەلگەندە ئۆزگىلەرنىڭ مەيلى ياخشى نىيەتتە بولسۇن ۋە ياكى ھەسەتتىن غەرەزلىك بولسۇن ئۇنىڭ قىلىۋاتقان ئىشلىرىدىن گۇمان قىلسا گەپ تارقاتسا، ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن ئىش قىلىۋاتقان بۇ ئىنسان غەزەپلىنىپ كۆپۈپ، روھىي كەيپىياتىنى ئېگىز پەس قىلىۋالىدۇ. بۇ ئەمەلىيەتتە تېنى قۇرامىغا يېتىپ گۆدەكلىكتىن قۇتۇلغان، ئەمما پسىخىكىسى بولسا تەڭ قەدەمدە يېتىلمەي گۆدەك پېتى قالغانلىقتىن، پسىخىكىسى كۆتىرىشچان ئەمەس ئاجىز بولۇپ قالغانلىقنىڭ ئىپادىسى ھېسابلىنىدۇ. ئەگەر بىر ئىنسان ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن دەپ تۇرۇپ يەنە ئۆزگىلەرنىڭ تەنقىدلىرىگە پىسەنت قىلىپ يۈرسە، ئۇ چاغدا ئۇ ئىنسان ئالدىدا ئۆزىنىڭ نىيىتىدىن گۇمانلىنىپ باقسا بولىدۇ. چۈنكى ئۇ چاغدا قىلىۋاتقان ئىشلىرى ياكى ھەقىقىي تۈردە ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن ئەمەس، شەخسى غەرەز ئارىلاشقان؛ ياكى بولمىسا ئاللاھ رىزاسى ئۈچۈن قىلىۋاتقان ئىشلىرى ئۈچۈن ئاڭسىز ھالدا مىننەت قىلىۋاتقان بولىدۇ. بۇ خىل ئەھۋالنى يەنە باشقا ساھەلەرگە كېڭەيتىپ تەھلىل قىلساق، مەسىلەن ئومۇمنىڭ ئىشىنى مەلۇم پرىنسىپقا تايىنىپ قىلىشتىن چەتنەپ شەخسى ھېسسىياتقا تايىنىپ ئېلىپ بېرىشنىڭ ئۆزىمۇ تېنى قۇرامىغا يەتكەن ئەمما پسىخىكىسىدىن گۆدەكلىك يوقالمىغان ئىنسانلاردا كۆرۈلىدىغان پسىخىكا ئاجىزلىقىنىڭ ئىپادىسى بولىدۇ. ئەسلى ئومۇمنىڭ مەنپەئەتىگە قارىتىلغان سۆز ھەرىكەت ۋە تەنقىدى پوزىتسىيەلەرنى شەخسىيىتىگە قارىتىلغان ھۇجۇم دەپ ئۆزىگە ئېلىش، ئارتۇقچە ئىنكاس قايتۇرۇش، ۋە ياكى ئومۇمنىڭ مەنپەئەتىنى سۇيىئىستېمال قىلىپ تۇرۇپ مەلۇم شەخسنىڭ شەخسىيىتىگە ھۇجۇم قىلىشلار، بۇلارنىڭ ھەممىسى پسىخىكىسى تولۇق يېتىلمىگەن ئىنسانلاردا كۆرۈلىدىغان پسىخىكا ئاجىزلىقىدۇر. بۇلاردىن ساقلىنىشنىڭ ئۇسۇلى ناھايىتى ئېنىق ئۆزىدىكى شۇ ئاجىزلىقلارنى ئېتىراپ قىلىشى ۋە شۇنى ئۆزگەرتىشكە تىرىشىشى كېرەك.4. يېڭى شەيئىلەرنىڭ پسىخىكىمىزغا بولغان تەسىرىبىز ھەزىم قىلىش يوللىرىمىزغا قالايمىقان يەپ ئىچىشتەك ناچار تۇرمۇش ئادەتلىرى ئارقىلىق تەسىر قىلمىساقلا ئۇ ئۆز يولىدا تەبىئىي رەۋىشتە ھەرىكىتىنى داۋام قىلىۋېرىدۇ. ئەمدى بىزنىڭ روھىيىتىمىزچۇ دېگەندە، ئۇچۇر دەۋرى دەپ ئاتىلىۋاتقان ھازىرقى دەۋردە بىز بىر خىل كېتىۋاتقان تۇرمۇشىمىزغا تەسىر قىلىدىغان ئۇچۇرلارنى ھەر دائىم قوبۇل قىلىپ تۇرىمىز. ئۇنداقتا ئوبيېكتىپ مۇھىتتىن قوبۇل قىلغان ئۇچۇرلارنى ھەزىم قىلىشىمىز قانداق رەۋىشتە بولىدۇ؟ مەسىلەن ئاياللارنىڭ ماشىنا ھەيدىشى ئەزەلدىن چەكلىنىپ كېلىنگەن سەئۇدى ئەرەبىستاندابۇ يىل يېڭى قانۇندا ئاخىرى رۇخسەت بەردى شۇ ھۆكۈمگە كۆنۈپ قالغان بىر ئەر يولدا ماشىنا ھەيدەپ ئۆتۈپ كېتىۋاتقان بىر ئايالنى كۆرسە ئۇنىڭ روھىيىتىدىكى تۇنجى ئىنكاس نېمە بولار؟ ۋە ياكى ۋەتەندىن ئامېرىكىغا ساياھەتكە كېلىپ يولدا قول تۇتۇشۇپ ئاپاق چاپاق بولۇپ كېتىۋاتقان بىر جۈپ ياش يىگىتنى كۆرگىنىڭىزدە سىزنىڭ تۇنجى ئىنكاسىڭىز توۋا دەپ چىشلەش ئۈچۈن ياقىڭىزنى ئىزدەش بولامدۇ ياكى نورمال ئىنسانلارنى كۆرگەندەك بەخىرامان يېنىدىن ئۆتۈپ كېتىشمۇ؟ياپونىيەگە تۇنجى بارغاندا مېنىڭ پسىخىكامنى غىدىقلىغان بىر ئىش، ياپوندا ئەرلەرنىڭمۇ قېشىنى ياساپ يۈرۈشى بولغان ئىدى. شۇنداق، ئەنئەنىۋى مۇھىتتا ئۆسۈپ چوڭ بولغان بىز ئەر كىشىلەرنىڭ قاش قاپىقىنى ياساپ يۈرۈشنى قوبۇل قىلىپ بولالمايمىز. ئەلۋەتتە، ھازىر ۋەتەندە ياش يىگىتلەرمۇ قېشىنى ياسامدۇ بىلمەيمەن. ئەمما مەن ياشىغان دەۋردە كۆرۈپمۇ ۋە ئاڭلاپمۇ باقمىغاچقا ياپونغا بېرىپ قېشىنى ياساپ يۈرگەن ئەرلەرنى كۆرۈپ بەدەنلىرىم تىكەنلەشكەن ئىدى. بىر قېتىم ساتىراشخانىغا كىرىپ چېچىمنى قىسقارتقان بولدۇم. ساتىراشنىڭ ئۇستىرىسى ساقال بۇرۇتۇمنى ياساپ بولۇپ قېشىمغا كېتىپ قالدى. مەن:توختا قېشىمغا چېقىلما دەپ بولغۇچە ئۇستىرا ئىككى قېشىمنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى يەرنى قىرىپ ئۈلگۈرگەن ئىدى. قاتتىق خاپا بولدۇم. ساتىراش ئۇستام نېمە بولغىنىنى بىلمەي گاڭگىرىغان ھالدا قايتا قايتا ئۆزرە سوراپ يېنىمدا تۇراتتى. ئەينەككە قاراپ خۇدى بىرىدىن ھاقارەت ئاڭلىغاندەك تىترەيتتىم. بۇ ئىش مېنى خېلىغىچە بىئارام قىلدى. بۇ ياپونىيەلىكلەرنىڭ ئەرلىرىمۇ قېشىنى ياساپ ئولتۇرسا، بۇ مىللەت تۈگىشىپتۇ جۇمۇ دەپ بېشىنى چايقايدىغان ئۇيغۇرلارمۇ بار ئىدى. مەن كاللامدىن ئۆتمىگەن بۇ ئىشنى چۈشىنىشكە تىرىشىپ باقتىم. نېمە ئۈچۈن ئەرلەرگە نىسبەتەن ئەرلىك غۇرۇر ھېسابلىنىدىغان قاشنى ئەكسىچە ئاياللاردەك ئىنچىكە ياساپ يۈرۈش ياپون ئەرلىرىگە ئومۇملاشقان دەپ بۇ توغرىلىق كۆپ ئويلاندىم. كېيىن بۇنىڭ تېگىگە يەتكەندەك بولدۇم، ۋە شۇ چىقارغان يەكۈنۈمدىن ئۆزۈمنى قايىل قىلىپ ئۇلارنىڭ ئىشلىرىمۇ ماڭا تەسىر قىلمايدىغان ھالغا كەلدى. مەن ئۇنى مۇنداق چۈشەنگەن ئىدىم. ئەمەلىيەتتە ئىنسانلار چىرايىنى پەردازلاش ئارقىلىق ئۇنى نىقاب ئورنىدا ئىشلىتىدىكەن. بۇ يەردىكى نىقاب ھەر ئىنساننىڭ يۈزى بولۇپ، بۇ تەبىئىي يۈزىنى بېزەش ئارقىلىق خۇددى ئاياللار ئامال بار بۇ نىقابنى چىرايلىق قىلىپ بېزەپ ئەرلەرنىڭ دىققىتىنى تارتىش ئۈچۈن بولغاندەك، ئەرلەرمۇ شۇنداق بىر نىقاب تارتىپ يۈرىدىكەن. پەقەت ئەرلەرنىڭ نىقابى ئاياللارغا قارىغاندا ئۆزگىرىشچان بولىدىكەن. بولۇپمۇ يېغىلىق كرىزىسى ئىچىدە ئۆتىدىغان مۇھىتتا ئەرلەر ئۆزىنى قورقۇمسىز جاسارەتلىك، ھەيۋەتلىك كۆرسىتىش ئۈچۈن ياكى قورقۇنچلۇق كۆرسىتىپ، قارشى تەرەپكە روھىي بېسىم كەلتۈرۈش ئۈچۈن تىرىشىدىكەن. ئەمما ئۇرۇش تۈگەپ ئۇزۇن يىللاردىن بېرى جەمئىيەت ئىنتايىن تىنچ ئۆتكەن ياپونىيەدە بولسا بۇ نىقابنىڭ ئېھتىياجى قالمىغان ئىكەن. ئەكسىچە خىزمەت قىلىپ ئىقتىسادىي جەھەتتىن مۇستەقىل بولغان ياپون ئاياللىرى چىرايى سۈرلۈك، قوپال مىجەزلىك ئەرلەرگە قارىغاندا ئۆزىگە كۆيۈنىدىغان، مۇلايىم چىراي ۋە مۇلايىم مىجەز ئەرلەرگە بولغان تەلىپى يېتىلىشكە باشلاپ، بۇ ئومۇمى خاھىشقا ئايلانغان ئىكەن. جەمئىيەتتىكى بۇ خىل ئۆزگىرىش ياپون ئەرلىرىگىمۇ تەسىر قىلىپ ئۇلارمۇ ئاستا ئاستا ئېھتىياجدىن قالغان بۇرۇنقى سۆرۈن تەلەت يۈزىنى ئىسلاھات قىلىپ، پاكىز چىراي، مۇلايىم كۆرۈنۈش ئۈچۈن بەزى بىر ئاياللارغا خاس بولۇپ كەلگەن خۇلقلارنى ئۆزلەشتۈرگەن ئىكەن. بۇنىڭ بىرى قاش ياساش ئىكەن. ئەمدى جەمئىيىتى مۇقىم بولمىغان، ئاياللارنىڭ ئورنى يەنىلا نىسبەتەن تۆۋەن بولغان زېمىنلاردا بولسا، ئەرلەر ئۆزلىرىنىڭ ئەرلىك غۇرۇرى ۋە ئىمتىيازىنى داۋاملىق ساقلاش ئۈچۈن، ئاياللىق تەبىئىتىدىن پەرقلىق بولغان نىقابنى تاقايدىكەن.بۇ ئىنسانلار جەمئىيىتىدىكى بىر رىئال يۈزلىنىش بولۇپ، تىنچ ئەمىنلىك مۇقىملاشقان جەمئىيەتتە ئىككى جىنس ئوتتۇرىسىدا مۇرەسسەلىشىش يۈز بېرىپ، پەرقمۇ ئاستا ئاستا سۇسلىشىدۇ. بۇ دېگەنلىك ھەرگىز بىئولوگىيەلىك پەرقتىكى سۇسلىشىش بولماستىن بەلكى ئىجتىمائىي پەرق، مەسىلەن كۆز قاراش ۋە ئورپ ئادەت قاتارلىقلاردا كۆرۈلۈپ كەلگەن پەرق بولۇپ، بۇ ئىنسانلار جەمئىيىتىنىڭ تەرەققىياتىدىكى بىر مۇقەررەر يۆلىنىش ھېسابلىنىدۇ. شۇ سەۋەبتىن ئەگەر ئەتراپىڭىزدا ياكى ئۆزگىلەر يۇرتىدا پسىخىكىڭىزنى غىدىقلايدىغان ھادىسىلەرنى كۆرسىڭىز ئۇنى نوقۇل جەمئىيەت بۇزۇلۇشقا تاقىماي، ئىجتىمائىي ئۆزگىرىشلەرگە باغلاپ چۈشىنىشكە تىرىشىپ بېقىڭ، ۋە شۇ ئارقىلىق پسىخىكىڭىزنىڭ ئېگىز پەس بولۇشىدىن ساقلىنىڭ.بۇ ھەقتە ئۆز بېشىمدىن ئۆتكەن يەنە بىر ئىشنى تىلغا ئالسام، ئامېرىكىغا كېلىپ ئىككى يىلدىن كېيىنكى بىر كۈنى بىرىنى يولغا سېلىپ قويۇش ئۈچۈن ئايرودرومغا چىقتىم، ئالدىمدىكى ماشىنىدىن چۈشكەن بىر جۈپ ساقاللىق ئەر كىشى بىر بىرى بىلەن قاتتىق سۆيۈشۈپ يىغلىشىپ تۇراتتى. بەدىنىمنى بىر خىل بىئاراملىق قاپلىۋېلىپ ئۇلاردىن كۆزۈمنى ئېلىپ قاچتىم. ياپوندىمۇ 10 يىل تۇرۇپ ھەمجىنس ئىنسانلارغا ئالاقىدار ئىشلارنى كۆپ ئاڭلىغان بولساممۇ، بۇنداق ساقال باسقان ئاشىق مەشۇقلارنىڭ ئوتتەك مۇھەببىتىنى تۇنجى قېتىم شۇنداق يېقىندىن يۈز تۇرانە كۆرۈشۈم ئىكەن. ئۆيگە قايتىپمۇ بۇ ئىشتىن خېلى ۋاقىتقىچە بىئارام بولدۇم. ئاخىرى بۇ جەھەتتە ئىزدىنىپ باقتىم ۋە شۇ ئىزدىنىشتىن كېيىن ئۇلار كاللامدىن ئۆتۈپ روھىي ھالىتىم نورمالغا قايتتى ۋە شۇنداق ئىشلار قايتا ئۇچرىسىمۇ ماڭا نورمال بىلىنىدىغان بولدى. مېنىڭ شۇ ئىزدىنىشتىن ئالغان كۆز قارىشىم تۆۋەندىكىچە.ئەزەلدىن ئەر ياكى ئايال دەپ ئىككىلا جىنسى ئايرىمىسىغا، ۋە بىر خۇدالىق دىنلاردا ئادەمنىڭ يارىتىلىش قىسسىگە كۆنگەن ئىنسانلار، مەيلى مۇسۇلمان بولسۇن ۋە ياكى خرىستىئان بولسۇن، ھەمجىنس كىشىلەرنىڭ ياشاش ئادەتلىرىنى كاللىسىدىن ئۆتكۈزەلمەي بۇنى ئەخلاق بۇزۇلۇشتىن كۆرۈپ ئۇنىڭغا پاسسىپ قاراشتا بولىدۇ. ئەمەلىيەتتە جىنسى ئايرىمىسى ئېنىق بولمىغان ھالدا تۇغۇلىدىغان بوۋاقلار تەخمىنەن ھەر ئىككى مىڭ بوۋاقنىڭ ئىچىدە بىرى چىقىدىغان بولۇپ، بۇ بىر دۆلەت ياكى 20 مىليون نوپۇسى بار بىر مىللەتنىڭ سانىغا سېلىشتۇرغاندا نىسبىتى كۆرۈنەرلىك بولىدۇ. بۇ بوۋاقلارنىڭ تۇغۇلۇشىدىلا كۆپىنچىسى ئاتا ئانىسىنىڭ تاللىشى بىلەن ئوپېراتسىيە قىلىنىپ جىنسى ئايرىمىسى بېكىتىۋېتىلىدىغان بولۇپ، ئەگەر ئاتا ئانىسىنىڭ تاللىشى بالىنىڭ ئەمىلى جىنسى قىزىقىشىغا توغرا كەلمىسە ئۇ ھەمجىنس بولۇپ قالىدۇ. بۇ مېنىڭ ھەمجىنس ئىنسانلارنىڭ كېلىپ چىقىشىغا قارىتا بەرگەن ئەڭ ئاددىي چۈشەندۈرۈشۈم بولۇپ، بۇنىڭدىن باشقا كېلىپ چىقىشى بار بولسىمۇ ئۇنى خالىغانلار ئىزدىنىپ ئۆزلەشتۈرۈۋالسا بولىدۇ. ئەمدى بىز پەقەت ئاز كۆرۈلۈپ ئۆزىمىزنىڭ ئۆگىنىپ قالغان ئىش قىلىش پىرىنسىپىمىز ۋە پسىخىكىمىزدا ئېگىز پەسلىك پەيدا قىلىدىغان ئىشلارغا ئۇچرىغاندا ئۇنى ئىنكار قىلىپ بىر تەرەپ قىلىش ئارقىلىق پسىخىكىمىزنى قوغدىشىمىز كېرەكمۇ؟ شۇنداق بولغاندا توغرا بولامدۇ ۋە ئۇنىڭدىن ھەقىقىي تۈردە ئۆزىمىزنى مەڭگۈلۈك ئېلىپ قاچالامدۇق؟مەن بۇنداق بىر مىسال بىلەن بۇنى چۈشەندۈرۈشكە تىرىشىمەن. مەسىلەن يەر شارىدا يۈز يېزا بار دەيلى. ھەر يېزىدا يۈز نەپەر ئاھالە بولۇپ ئۇلارنىڭ توقسان توققۇزى قىز ئوغۇللۇقى ئېنىق، بىزنىڭ كۆزقارىشىمىزدىكى نورمال ئىنسانلاردىن بولۇپ، پەقەت بىرىنىڭ جىنسى ئايرىمىسى ياكى جىنسى قىزىقىشى ئېنىق بولمىسا، شۇنىڭ بىلەن ھەممە يېزا ئاھالىسى بىرلىشىپ بۇ ئۆزلىرىگە ئوخشىمايدىغان بىر ئىنساننى ئۆز يېزىسىدىن قوغلاپ چىقارسا، شۇنداق ئەھۋال ھەممە يېزىدا تەڭ يۈز بېرىپ، ھەر يېزىدىن بىر ئىنسان قوغلانسا، بۇ قوغلانغان ئىنسانلار بىر يەرگە كېلىپ ئۆزلىرىنىڭ يېزىسىنى قۇرسا، بۇ يېڭى قۇرۇلغان يۈز بىرىنچى يېزىنىڭ ئاھالىسى جەمئىي يۈز نەپەر بولىدۇ. ئەمدى نوپۇس جەھەتتىن ئېيتقاندا بۇ يۈز بىرىنچى يېزا ئاھالىسى يۈز بولغانلىقى باشقا يېزىلاردا ئىنسانلار توقسان توققۇز بولغانلىقى ئۈچۈن ئۇ يەر شارىدىكى نوپۇسى ئەڭ كۆپ يېزا بولۇپ قالىدۇ. بۇ مىسالدىن مېنىڭ كۆرسەتمەكچى بولغان نۇقتام شۇكى، بىز كۆزىمىزنى يۇمۇۋېلىش بىلەن ئوبيېكتىپ مەۋجۇتلۇقتىن ئۆزىمىزنى ئېلىپ قاچالمايمىز. ئوبيېكتىپ مەۋجۇتلۇق دېگەن بىز ئۆزىمىز ئېتىراپ قىلايلى قىلمايلى مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇۋېرىدىغان رېئاللىق. بىز ھازىر ئۇچۇر دەۋرىدە ياشاۋاتىمىز. سىز خالىسىڭىزلا پەقەت ئۆز يېزىڭىزنىلا ئەمەس يەر شارىدىكى باشقا يېزىلارنىڭ ئەھۋالى توغرىلىقمۇ مەلۇماتقا ئەگە بولالايسىز. سىز بىر يېزىدا بار بولغان شۇ بىرلا پەرقلىق ئىنساننى ياكى پەرقلىق شەيئىنى كۆرمەسلىكىڭىز كېرەك، ئەكسىچە ھەممە يېزىدىكى پەرقلىق ئىنساننى بىر يەرگە يىغسىڭىز، سىز بىنورمال دەپ قارىغان ئىشلارنىڭ ئەمەلىيەتتە ھەممە يەردە مەۋجۇت نورمال رېئاللىق ئىكەنلىكىنى تونۇپ يېتىسىز. ۋە شۇنى چۈشەنگەن چېغىڭىزدا كاللىڭىزدىن ئۆتمەي سىزگە روھىي جەھەتتىن بېسىم ئېلىپ كېلىۋاتقان ئىشلارغا قارىتا رىئال تونۇشقا كېلىپ، پسىخىكىڭىزنى تەڭشەيدىغان بولىسىز.ئەنئەنىۋى كۆز قاراش بويىچە بىز ئاز ئۇچرايدىغان ياكى يېڭىدىن ئۇچراشقان شەيئىلەر بىلەن ئۇچراشقاندا ئەگەر ئۇ بىزنىڭ كۆنگەن ياكى ئۆگىتىلىپ كەلگەن كۆز قاراشلىرىمىزغا زىت بولسا ئۇنى ئۆزىمىزنى ساقلىنىش قىلغان ئاساستا بىر تەرەپ قىلىمىز. كۆپىنچە ئەھۋالىدا بۇ بىزنى رېئاللىقتىن ئۆزىمىزنى ئېلىپ قېچىش پسىخىكىسىنىڭ يېتىلىشىگە سەۋەب بولىدۇ. مەن يۇقىرىدا ئۇچرىغان بۇ ئىشمۇ شۇنداق بولۇپ، مەسىلەن يۈز يىل ئىلگىرى ياۋروپادا ھەمجىنس ئىنسانلار كېسەل قاتارىدا مۇئامىلىگە ئۇچرايتتى، ۋە روھىي كېسەل دوختۇرخانىسىغا سولىناتتى. ئەمما مېدىتسىنا ۋە سوتسىيال بىلىملەرنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ ئەمەلىيەتتە ھەمجىنس ئىنسانلارنىڭ خۇددى جىنسى ئايرىمىسى ئېنىق بولغان ئەر ياكى ئايال دېگەنگە ئوخشاش رىئال مەۋجۇتلۇق ئىكەنلىكى ئىسپاتلاندى.5. ئىلىم بىلەن ئەقىلنى پسىخىكا ئانالىزى ئۈچۈن بىرلەشتۈرۈشمەن نېمە ئۈچۈن بۇنداق بولىمەن دەپ ئانالىز قىلىش، ھەسەتتىن پسىخىكىغا دەز كەتتىمۇ، ياكى ئورۇنسىز گۇماندىن بولۇۋاتقان ئاچچىقمۇ دەپ، ئىنسان ئۆزىدىكى روھىي ئۆزگىرىشلەرنى دادىللىق بىلەن ئوپېراتسىيە قىلىش كېرەك. بىز ئۇيغۇرلاردا ئاغرىقنى يوشۇرساڭ ئۆلۈم ئاشكارا دېگەن ئاتا سۆزى بار. بۇ دېگەنلىك بولۇپمۇ پسىخىك مەسىلىلەرگە قارىتىلغان بولىدۇ.ئىنسان بىلىم ئىگىلەپ پۈتۈن بولالمايدۇ. سەۋەبى بىز ئۆز ئۆمرىمىزدە كۈنىگە 24 سائەت، يىلىغا 365 كۈندىن ئۆگەنسەكمۇ بار ئىلىمنى ئۆگىنىپ بولالمايمىز. شۇنداق ئىكەن ئۇنداقتا ھېچ بىر كىشى ئىلىم ئىگىلەپ پۈتۈن بولالمىسا ھەممىمىزدە بىلمەسلىك كېسىلى بار ئىكەنغۇ دېگەن سوئال كېلىپ چىقىدۇ. ئىنسان بىلگەن ئىلمى بىلەن مۇكەممەل بولمىسىمۇ، قانچىلىك ئىلىمنى ئۆزلەشتۈرگەنلىكىنى بىلىش بىلەن پۈتۈن بولىدۇ. بۇنى بىر ئىستاكان ۋە ئۇنىڭ ئىچىدىكى سۇ بىلەن مىسال كەلتۈرسەم، بىر ئىستاكان ئىچىدە يېرىمى سۇ بولسا ئۇنى بىز يېرىم ئىستاكان سۇ دەيمىز. ئەمما ئىستاكانچۇ دېگەندە ئۇنىڭ يېرىمى سۇ بولسىمۇ قالغان يېرىمى ھاۋا بىلەن تولۇپ تۇرىدۇ. شۇ سەۋەبتىن ئىستاكان ھامان لىق تولغان ھالەتتە بولىدۇ. چۈنكى سۇنىڭ مىقدارى قانچىلىك بولسۇن، قالغان سۇ بولمىغان قىسمىنى ھامان ھاۋا ئىگىلەپ تۇرىدۇ. ئىنسان شۇنىڭغا ئوخشايدۇ. ئەگەر شۇ سۇنى ئىنسان ئىگىلىگەن بىلىمى دېسەك، ھاۋا بولسا ئىگىلىمىگەن ئىلىمدىن بوش قالغان قىسمى بولىدۇ. بىر ئىنسان تولۇق ئوتتۇرا مەلۇماتىدا بولسۇن، دوكتورلۇق ئوقۇشنى پۈتتۈرگەن بولسۇن، ئۇنىڭ ھامان ئۆگەنمىگەن ئىلمى، توغرىسى ۋۇجۇدىنىڭ بوش قالغان قىسمى بولىدۇ. ئەڭ مۇھىمى ئۆگەنگەن ئىلمىنى ئۆزىگە ئۆزلەشتۈرسە، سىڭدۈرسە شۇ ئارقىلىق قانچىلىك ئىلىم ئالغانلىقىنى، قانچىلىك ئىلىمدە بوش ئىكەنلىكىنى بىلەلەيدۇ ۋە ئۆزىگە نىسبەتەن چۈشىنىش ھاسىل قىلىدۇ. ئۆزىگە قارىتا چۈشەنچىگە ئىگە بولغان ئىنسان بولسا، كىشىلىك مۇناسىۋەتتە بايقاپ گەپ قىلىدۇ. ئۆزى بىلمەيدىغان ساھەدىن ئېغىز ئاچمايدۇ. چۈنكى ئۇنى ئۆزنىڭ بىلىدىغان ساھەسىدىن تاپالمىسا، ھەرگىز بىلمەيدىغان ساھەسىنى مالتىلاپ ئولتۇرمايدۇ. ئەمما بىر ئىنسان ئۆز ئىلمىنى ئۆزلەشتۈرمىسە، ئۆزىنىڭ نېمىنى بىلىپ نېمىنى بىلمەيدىغانلىقىنى ئايرىمىسا، بىلمەيدىغان ساھەدىن سوئال چۈشكەندە ئۆزىنىڭ بىلىدىغان ئىلمى بىلەن شۇ بىلمەيدىغان سوئالغا جاۋاب بېرىپ بېقىشقا ئۇرۇنىدۇ، ئەزۋەيلەيدۇ، ئۆز جاۋابىنىڭ خاتا ئىكەنلىكىنى ئېتىراپ قىلماي كۆپىدۇ. مانا شۇ چاغدا ئۇنىڭ سالاپىتى بۇزۇلىدۇ، قاتتىق ئىشەنچتىن بىر تەرەپكە ئېغىپ كەتكەن پسىخىكىسىنى قانداق تەڭشەشنى بىلمەي مىجەزى بۇزۇلىدۇ. بۇزۇلغان مىجەز پسىخىكىسى ئۆزگىلەرگىمۇ تەسىر قىلىدۇ ۋە شۇنىڭ بىلەن ئۆز نوپۇزىنى سۇندۇرىدۇ.ئىنسان ئۈچۈن قانچىلىك بىلىم ئىگىلەش مۇھىم بولماستىن، زەررىچىلىك ئىلىمنىمۇ ئۆگەنگىنىدە ئۆزىگە ئۆزلەشتۈرۈش، شۇ زەررىچىلىك ئىلىمنى ئۆز روھىيىتىنى تونۇش ۋە ئۇنى يۈكسەلدۈرۈش ئۈچۈن ئىشلىتىش ئىنتايىن مۇھىم. دۆلەت ئاتلاپ دوكتور ئۇنۋانى ئېلىپ چەت ئەلدە ياشاپ ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا خۇدىنى بىلمەي ئەزۋەيلەپ يۈز ئابرۇيىنى تۆكۈۋاتقان بەزى ئالىم سۈپەت كىشىلىرىمىزگە سېلىشتۇرساق، تەكلىماكاننىڭ چۆرىسىدە كەتمىنىنى مۈكچەيگەن دولىسىدا ئارتقان ھالدا ئۇچرىغان ئىنسانغا سىپايە سالام بېرىپ ئۆتىدىغان بىر ئۇيغۇر دېھقاننىڭ ھۆرمىتى چوڭ كۆرۈنىدۇ. چۈنكى شۇ ئاددىي دېھقان ئاشۇ دۇنيا كېزىپ ئىلىم ئالغان دوكتور ئالىمغا قارىغاندا ئۆزىنىڭ بىلمەسلىكىنى ئېگىلىپ سالام بېرىشلىرى ئارقىلىق ئىپادىلىگىنى ئۈچۈن باشقىلارنىڭ ئالدىدا ئەزىزدۇر.ئېيتىلىشىچە يۇنان ئەپسانىلىرىدىكى خۇدالارنىڭ خۇداسى بولغان زىۋس سوقراتنى يۇناندىكى ئەڭ ئەقىللىق ئادەم دەپ باھا بەرگەندە يۇنانلىقلار ئىشەنمىگەن. ۋە بۇنىڭغا سوقراتمۇ ئىشەنمىگەن. شۇنىڭ بىلەن ئۇ زىۋسنىڭ ئالدىغا بېرىپ زىۋستىن: مەن ئۆزۈمنى ھېچ نېمە بىلمەيدىغان بىر ئىنسان دەپ ئويلايمەن. سەن نېمە ئۈچۈن مېنى يۇناندىكى ئەڭ ئەقىللىق كىشى دەپ سۆز تارقىتىسەن دەپ سورايدىكەن. زىۋس بولسا: شۇنداق، پۈتۈن يۇناندا پەقەت سەنلا ئۆزۈڭنىڭ تېخى ھېچنېمە بىلمەيدىغانلىقىڭنى بىلىسەن. شۇڭا سەن يۇناندا ئەڭ ئەقىللىق ئادەمسەن. دەپ جاۋاب بەرگەن ئىكەن. سوقراتنىڭ ئەقلى ۋە تۆھپىسى ھەققىدە پايدىلىنىش ماتېرىيالى دىننى قانداق چۈشىنىمىز دېگەن ماقالىدا يېتەرلىك چۈشەندۈرۈشلەر بار بولغانلىقى ئۈچۈن بۇ يەردە ئارتۇق توختالمايمەن. پەقەت بۇ يەردە سوقراتقا ئالاقىدار بۇ مىسالنى تىلغا ئېلىش ئارقىلىق دېمەكچى بولغىنىم، سوقراتتەك ئىلىم ئىگىسىمۇ ئۆز ۋۇجۇدىدا ئىگىلىگەن بىلىمى بىلەن ئىگىلىمىگەن بىلىمىنىڭ چېگراسىنى ئېنىق قىلالىغاندا ئاندىن ئۆز تەڭرىسى تەرىپىدىن پۈتۈن ئىنسان دەپ باھا بېرىلگەن. تەكىتلەيدىغىنىم، بىز ئۆگىنىپ پۈتۈن بولالمايمىز، بەلكى ۋۇجۇدىمىزنىڭ قانچىلىك نىسبەتتە قۇرۇق ئىكەنلىكىنى بىلگىنىمىزدە پۈتۈن بولىمىز. بۆ قۇرامىغا يەتكەن ئىنسانلارنىڭ ئوز پسىخىكىسىنى تەڭشەشنىڭ يولى بولسا ئەمدى يېتىلىۋاتقان بالىلار قانداق قىلىش كېرەك بۇنىمۇ يەكۈنلەپ ئوتىمەن.ئۇيغۇرلاردا سۈت بىلەن كىرگەن خۇي، جان بىلەن چىقىدۇ دېگەن ئاتا سۆزى بار. بۇ دېگەنلىك بىر ئىنسان يېتىلگەن خۇي پەيلىنى ئۆزگەرتىش ئىنتايىن تەس دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. راست شۇنداقمۇ دېگەندە، بۇ ئاتا سۆزىنىڭ يەشمىسى بولسا ئەمەلىيەتتە ئالا ئىنەكنىڭ بالىسى چالا قۇيرۇق دېگەن يەنە بىر ئاتا سۆزى بولىدۇ. بالىنىڭ قانداق خۇي پەيلىدىكى ئادەم بولۇپ يېتىلىشى ئۇنى تەربىيەلەپ چوڭ قىلغان ئاتا ئانىغا باغلىق ئىكەنلىكىنى، ئاتا ئانا شۇنداق ئۆزگەرمىگى تەس بولغان خۇي پەيلىنىڭ بالىسىدا يېتىلمەسلىكى ئۈچۈن، بالا ئۆسۈپ يېتىلىۋاتقان مەزگىلدىلا ئۇنىڭ ياخشى خۇي پەيلىگە ئىگە بولۇشى ئۈچۈن مۇناسىپ تەربىيەدە بولۇشى كېرەكلىكىنى، بولۇپمۇ ئۆزلىرى ئۈلگە بولۇشى كېرەكلىكىنى بولمىسا بالا ئۆز ئاتا ئانىسىنىڭ خۇي پەيلىنى كىيىپ چۈشىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. مۇشۇنداق بىر كەلىمە ئاتا سۆزىدىمۇ شۇنچىلىك كۆپ ئىلىم ۋە تەلىم تەربىيە مەزمۇنى بار بولۇپ شۇنى ئۆگەنگەن چېغىمىزدا سۆزلەش ئۈچۈن ئېسىمىزدە ساقلاشنى مەقسەت قىلماي، ئۇنى ئۆزىمىزگە ئۆزلەشتۈرۈشنى، ئۆزىمىزنى ۋە بالىمىزنى بۇ ئاتا سۆزىنىڭ ئۈمىد قىلغىنى بويىچە تەربىيەلەشنى مەقسەت قىلىشىمىز كېرەك. بىز ئۇيغۇرلاردا بۇنداق پسىخىكىسىنى تەڭشەپ يۈرۈشكە ئالاقىدار ئاتا سۆزلەر خېلى بار. مەسىلەن يولۋاسنى يەڭگەن باتۇر ئەمەس، ئاچچىقنى يەڭگەن باتۇر دېگەن ئاتا سۆزىنى ئېلىپ ئېيتساق، ئاچچىقنى يېڭەلمىگەن بىر ئىنساندا ئېنىق پسىخىكا ئاجىزلىقى بار دەپ ئېيتالايمىز.ئىككىنچى بۆلۈم: بالىلارنىڭ پسىخىكىسى ھەققىدە1. بالىلار پسىخىكىسى ھەققىدە توغرا چۈشەنچىدە بولۇڭبۇ تېما پسىخىك ساغلاملىقىغا ئائىت بولسىمۇ، ئەمما بۇ يەردە بارلىق گەپ سۆزلەر تەلىم تەربىيە ھەققىدە بولۇۋاتىدۇ. ئىككىسىنىڭ مۇناسىۋىتى بارمۇ دېگەندە، ئېنىق بار بولۇپ، يۇقىرىدا تىلغا ئېلىپ ئۆتكىنىمدەك، پسىخىك ئاجىزلىقىدىن روھىي چۈشكۈنلۈككە گىرىپتار بولۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش، ئەمەلىيەتتە پسىخىك كېسىلىنى داۋالاشنىڭ ئەڭ ياخشى دورىسى ھېسابلىنىدۇ. بۇنىڭ سەۋەبى ئىنساننىڭ كېيىنكى كۈنلەردىكى پسىخىك ئاجىزلىقى ۋە روھىي چۈشكۈنلۈكى ئەمەلىيەتتە ئۇنىڭ يېتىلىۋاتقان مەزگىلىدىكى مەلۇم يېتەرسىزلىكى يوشۇرۇن ھالەتتە قېلىپ پسىخىكىسىدا بىر يوچۇق قالدۇرسا، كەلگۈسىدىكى مەلۇم زەربە، ۋە ياكى پېشكەللىكلەر بېشىغا كەلگەندە ئەنە شۇ يوچۇق ياكى ئاجىزلىق تېشىغا تېپىپ چىقىپ، پسىخىك مەسىلىسىنى ئوتتۇرىغا ئېلىپ چىقىدۇ.تېنىمىز ھەر ۋاقىت ئوبيېكتىپ مۇھىتتىكى مىكروب ۋە ۋىرۇسلارنىڭ ھۇجۇمىغا ئۇچراپ تۇرىدۇ، ۋە شۇ سەۋەبتىن ئورگانىزىملىرىمىز كېسەللىكلەرگە گىرىپتار بولىدۇ. ئاغرىماسلىق ئۈچۈن دورا ئوكۇلنى كۈندە تاماق ئورنىدا يېگىلى ئىچكىلى بولمايدۇ. شۇ سەۋەبتىن بەدەن چېنىقتۇرۇش ئارقىلىق بەدىنىمىزنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچىنى ئاشۇرۇپ كېسەل مەنبەلىرىنىڭ تېنىمىزگە ھۇجۇم قىلىشىغا ساقلىنىش قالقىنى ھازىرلايمىز. ئەمدى پسىخىك كېسەللىكلىرى قانداق پەيدا بولىدۇ دېگەندە، ئۇنىڭ ئاددىي جاۋابى، روھىمىز زەربىگە ئۇچرىغاندا ئەگەر روھىيىتىمىز ئاجىز بولسا كەيپىياتىمىزنى تەڭشەشكە ئاجىز بولساق، بۇ زەربە روھىي كەيپىياتىنىڭ تۇراقسىزلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، روھىي چۈشكۈنلۈككە ئېلىپ بارىدۇ. بۇ خىل ئەھۋالدا بولۇپمۇ ياشلاردا ئىچىۋالىدىغان، چېكىۋالىدىغان ئەھۋاللار كېلىپ چىقىدۇ، ۋە ئاخىرى فىزىكىلىق كېسەللەرنىڭ كېلىپ چىقىشىغا سەۋەب بولىدۇ.ئىنسان روھىي جەھەتتىن ئۇچرىغان زەربىگە قارىتا ئىممۇنىتېت كۈچى يۇقىرى، پسىخىك تەڭپۇڭلۇقىنى ھەر دائىم ساقلىيالايدىغان مىجەز خۇلقتا ئۆسۈپ يېتىلىش بەك مۇھىم. بۇ خىل پسىخىكىمۇ روھىي جەھەتتىكى چېنىقىش ئارقىلىق خۇددى مۇسكۇللار چېنىققاندەك يېتىلىدىغان بولۇپ، ھادىسە ۋە شەيئىلەرگە بولغان توغرا چۈشەنچە بۇ خىل نورمال پسىخىكىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشىنىڭ كاپالىتى بولىدۇ. توغرا چۈشەنچە، ئىلىمدىن ۋە ئىلىمنى تەھلىل قىلىپ ئۆزلەشتۈرىدىغان توغرا مېتودتىن كېلىدۇ. ئەگەر سىزنىڭ ئۆگەنگىنىڭىز چالا بولسا، ئۇ چاغدا ئۇنى چالا ئىشلىتىسىز، نەتىجىمۇ چالا چىقىدۇ. ئەگەر سىز بىر ئىشلارنى چالا قىلىپ دائىم چىققان نەتىجىدىن ئۈمىدسىزلىنىپ پسىخىكىڭىزنى بىنورمال تۇتىدىغان ئىنسان بولسىڭىز، ھەمدە بۇنىڭ كېلىپ چىقىش سەۋەبىنى بىلمىسىڭىز، بۇ مىجەزىڭىزنى بالىڭىزغىمۇ شۇ پېتى يۇقتۇرىسىز.ئۆسۈملۈكنىڭ ئۇرۇقى بىخلاپ بولغاندىن كېيىن ئۇنى ئاسراپ ئۆستۈرۈش كېرەك، بولمىسا ئۇ قۇرۇيدۇ، قايتا بىخ سۈرۈش پۇرسىتى تۈگەيدۇ. خۇمدانغا سېلىپ پىشۇرغان خىش چالا پىشسا، ئۇ چىدامسىز بولىدۇ ئىشلەتكىلى بولمايدۇ، ۋە ئېزىپ لاي قىلىپ قايتا ئىشلەتكىلىمۇ بولمايدۇ. ئۇنداق خىشنى تاشلاشقا توغرا كېلىدۇ. بالىغا بولغان تەربىيەمۇ شۇنداق. بالا تۇغۇلۇپ ئۇنىڭ مىجەز خۇلقى بىر ياشتىن بەش ياشقىچە ئارىلىقتا بىخ سۈرۈپ يېتىلىدۇ. بۇ مەزگىل بالا تەربىيەسىدىكى ئەڭ مۇھىم مەزگىل بولۇپ، كەلگۈسىدە بۇ بالا مۇلايىم، ئاچچىقىنى ئۆزى كونترول قىلالايدىغان، ھېسسىياتقا بېرىلمەي ئەقىل بىلەن ئىش قىلىدىغان مىجەز خاراكتېرگە ئىگە بولامدۇ، ياكى ئاچچىقىنى كونترول قىلالماي جېدەلنى پۇلغا سېتىۋالىدىغان، ھېسسىياتى ئەقلىنى مىنىۋالىدىغان پرىنسىپسىز ئادەم بولۇپ يېتىشىپ چىقامدۇ، بۇ مەزگىلدىكى تەربىيەگە باغلىق. يەنى بالىنىڭ پسىخىكىدىكى نورمالسىزلىقىنىڭ ئاساسى مۇشۇ باسقۇچتا بەلگىلىنىدۇ. ئەگەر سىز ئاتا ئانا بولغىنىڭىزدا بۇنى بىلسىڭىز، بالىغا بېرىلىدىغان مېھرى مۇھەببەتنى كونترول قىلىپ مۇۋاپىق يوسۇندا بېرىلىشى كېرەكلىكىنى، ئانا بىلەن ئاتىنىڭ بالىغا ئوخشاش پرىنسىپتا مۇئامىلىدە بولۇش كېرەكلىكىنى، تەربىيەنىڭ ئىككى خىل بولۇشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەكلىكىنى چۈشىنىسىز.بالا بولسا ئۇچۇرنى بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارى يېتىلمىگەن ياكى تېخى ئاجىز ھالەتتە بولىدۇ. شۇ سەۋەبتىن ئۇلارغا ئالغان ئۇچۇرنى بولىدۇ ياكى بولمايدۇ دېگەنئېتىراپ قىلىش ياكى ئىنكار قىلىش ئىككىلا تۈرگە يەكۈنلەشكە باشلاش، ئۇلاردا ئانالىز قىلىش مېتودىنى يېتىلدۈرۈشنىڭ مۇقەددىمىسى بولىدۇ. يەنى بولىدۇ دېگەن رۇخسەت ھەر قانداق ۋاقىتتا بولىدىغان، بولمايدۇ دېگەن توسۇق ھەر قانداق ۋاقىتتا ئۆزگەرمەسلىكى كېرەك. بۇنىڭغا كۆنگەن بالىغا سىز بىر كۈنى بولىدىغان ئىشلارغا بولمايدۇ دەپ، ئەزەلدىن بولمايدۇ دېگەن ئىشلارغا بولىدىغان بىر يول قويۇشلاردا بولسىڭىز بالىدا قايمۇقۇش كۆرۈلىدۇ. بۇ قايمۇقۇش ئۇلارنىڭ پسىخىكىسىدىكى ئېگىز پەسلىكنى كەلتۈرۈپ چىقىدۇ. ئەگەر بۇنداق پرىنسىپ جەھەتتىكى ئۆزگىرىشلەر كۆپ بولسا، يەنى ئوچىقىنى ئېيتقاندا ئاتا ئانىنىڭ بالىغا بولغان مۇئامىلىسى پرىنسىپسىز بولسا، بالا بارلىق مەقسەتلىرىگە جېدەل بىلەن يەتمەكنى ئىستەيدىغان بالا بولۇپ قالىدۇ.بالىنىڭ ئۆسۈۋاتقان مەزگىلىدە ئۇنىڭ پسىخىكىسىغا ئەڭ تەسىر قىلىدىغان ئامىل تەربىيەلىگۈچىنىڭ پوزىتسىيەسى بولىدۇ. تەربىيە جەريانىدىكى مېھرى مۇھەببەت، سىلىق سىپايىلىك خۇددى قۇمغا سۇ سىڭگەندەك بالىنىڭ ۋۇجۇدىغا سىڭىپ كېتىدۇ. بالىنىڭ ۋۇجۇدى شۇنىڭدىن ئوزۇق ئېلىپ ئۆسۈپ يېتىلىدۇ. قوپال مۇئامىلە، كەمسىتىش ھاقارەت، تاياق دەشنەملەر بولسا سىڭمەي يىغىلىپ قالىدۇ. مېدىتسىنادىكى ئۆسمە كېسەلراك بولسا راك بولغان ھۈجەيرىلەرنىڭ كۆپىيىشىدىن پەيدا بولىدۇ. ئەگەر بۇ راك ھۈجەيرىلىرى بىر يەردە كاللەكلىشىپ كۆپەيسە ياخشى سۈپەتلىك ئۆسمە ھېسابلىنىپ ئوپېراتسىيە قىلىپ كېسىپ ئېلىپ بىمارنى داۋالاپ ساقايتىش مۇمكىنچىلىكى زور. ئەمما بۇ راك ھۈجەيرىلىرى بىر يەردە غۇژمەكلەشمەي ئەكسىچە ئورۇن يۆتكەپ كۆپەيسە، ئۇ چاغدا يامان سۈپەتلىك راك بولۇپ بەدەننىڭ مەلۇم ئەزاسى، ياكى پۈتۈن بەدەنگە تارقىلىپ كېتىپ داۋالاش مۇمكىن بولمايدىغان راك كېسىلىگە ئايلىنىپ كېتىش خەۋپى بار. بالىغا بېرىلگەن سەلبىي تەسىرلەر خۇددى راك كېسىلىگە ئوخشاش ئۇلارنىڭ پسىخىكىسىغىمۇ ئىككى خىل تەسىر قىلىدۇ. بىرى مەلۇم ۋاقىتتىكى زەربىلەر بالىنىڭ خاتىرىسىدە قېلىپ كەلگۈسىدىكى پسىخىكىسىنىڭ مەلۇم تەرىپىگە تەسىر قىلىش؛ يەنە بىرى ئۇزاق مەزگىللىك بولغان سەلبىي تەسىرلەر بالىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشى بىلەن پۈتۈن خۇلقى مىجەزلىرىگە سىڭىپ، بۇنىڭ نەتىجىسىدە تۇرمۇش ۋە كىشىلىك مۇناسىۋەتنى تەڭشەشكە ئىنتايىن ئاجىز بولغان پسىخىكىنى ئۆزىدە يېتىلدۈرۈش. مەن بۇنى ئوخشاشلا ئۆز تۇرمۇش تەجرىبىلىرىمنى يەكۈنلەش ئارقىلىق چۈشەندىم.بۇنى چۈشىنىشىمگە سەۋەب بولغان ئىش مۇنداق، 2009 يىلى ئاتامنى ياپونىيەگە تەكلىپ قىلدىم. بىز بىر ئائىلە بەش بالىنىڭ ئىچىدە ئاتام بىلەن بىرقەدەر پاراڭلىشىپ چىقىشالايدىغان مەن ئىدىم. ئاتام قولىدىن كەلمەيدىغان ئىشى يوق، ئوقۇمىغان كىتابى يوق، ئۆزىگە ناھايىتى ئىشەنچ قىلىدىغان، باشقىلارنىڭ قىلغان ئىشلىرىنى ئانچە يارىتىپ كەتمەيدىغان بىر ئادەم ئىدى. كىچىكىمىزدە ئاتامنىڭ تەربىيە ئورنىدا بەرگەن چىۋىقنىڭ قانچە قېتىم دۈمبەمگە تەگكىنىنى، ئۇ ياپونىيەگە كەلگەندە قانچە قېتىم ۋارقىراش جارقىراشلار ئىچىدە سۆزلەپ بەردىم. ئاتام ناھايىتى خاپا بولدى، ۋە خۇددى ھەممىڭ تۇغۇلۇپلا ئۆزۈڭلار چوڭ بولۇۋالغاندەك مېنىڭ سىلەرنى باقىمەن دەپ تارتقان جاپا مۇشەققەتلىرىم ئېسىڭلاردا يوق ئىكەندە دەپ كايىدى. ئاتام كەتكەندىن كېيىن مەن ئۆتكەن ئائىلە ھاياتىمنى كۆپ ئويلىدىم. ئانام مەن 16 يېشىمدا ۋاقىتسىز بىزدىن ئايرىلغان، ئاتام شۇندىن كېيىن نەچچە قېتىم توي قىلغان بولسىمۇ كېيىنكى ئاياللىرى بىلەن چىقىشالماي يەنىلا يالغۇز قالغان ئىدى. ياشىنىپ مۈكچەيگەن بىر بوۋايغا بۇنداق مۇئامىلىدە بولغانلىقىمدىن ئۆكۈندۈم، ھەتتا ئايالىممۇ مېنىڭ قىلغىنىمنى توغرا تاپمىدى. مەن ئاتام كەلگەندىن كېيىن ئۆزۈمدە كۆرۈلگەن بۇنداق پسىخىك تەڭپۇڭسىزلىقنى كەلتۈرۈپ چىقارغان سەۋەبنى ئىزدەپ باقتىم. ئاتام كېلىپ كەتكۈچە بالىلىقتىكى ئانامنىڭ مېھىرلىك ئەركىلىتىشلىرىنىڭ ئەكسىچە ئاتامنىڭ كايىشلىرى بىلەن تىل دەشنەملىرىدىن باشقا نەرسە مېنىڭ خاتىرەمدىن ئورۇن ئالمىغان ئىكەن. يەنە توغرىسىنى ئېيتقاندا مەن ئۆزۈم ئورۇن ئالدۇرمىغان ئىكەنمەن. خاتىرەمنى قاتتىق قېزىپ ئاستا ئاستا ئاتامنىڭ مېنىڭ دۈمبەمنى مېھرى بىلەن سىلاشلىرىنى، قارا ماتاق دەپ ئەركىلىتىشلىرىنى ئېسىمگە ئېلىشقا باشلىدىم. ئەمەلىيەتتە ئاتامنىڭ مېھرىبانلىقى سىڭىپ خاتىرەمدە قالغىنى ئۇنىڭ ئۆز كۆز قاراشلىرى بويىچە ماڭا بەرگەن تەربىيەسىدىكى سەلبىي تەسىرلەر ئىكەن. شۇندىن كېيىن پرىنسىپلىق سىلىق سىپايە تەربىيەنىڭ سىڭىپ ئوزۇق بولىدىغانلىقىنى، قوپال تەربىيەنىڭ سىڭمەي ئەكسىچە پسىخىك تەڭپۇڭلۇقنى بۇزىدىغان يوشۇرۇن ئامىل بولۇپ قېلىپ قالىدىغانلىقىنى بىلدىم. ۋە ئۆز بالىلىرىمغا بولغان پوزىتسىيەمنى ئۆزگەرتتىم. بالىلىرىمنى پرىنسىپ بىلەن تەربىيەلەيدىغان بولدۇم.2. بالىنىڭ ئىنكاسىغا جىددىي قاراڭبالىلار ئۆسۈۋاتقان مەزگىلىدە پەرق ۋە ئۆزگىرىشلەرگە نىسبەتەن سەزگۈر بولۇپ، ئەگەر ئۆزى كۆنگەن پرىنسىپ ياكى تەربىيەگە زىت كېلىپ قالىدىغان ئۇچۇرلارنى قوبۇل قىلىپ قالسا دەرھال ئىنكاس قايتۇرىدۇ. شۇ سەۋەبتىن بالىنىڭ نېمە ئۈچۈن دېگەن سوئالى تۈگىمەيدۇ. ئەمما ئاتا ئانىلار بولسا بالا بېقىشنى ئۆزىنىڭ ۋەزىپىسى دەپ ئويلايدۇ. شۇ سەۋەبتىن ئائىلىنىڭ ماددىي ئېھتىياجىنى قامداشقا دىققىتى يىغىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە بولسا ئاتا ئانىنىڭ ۋەزىپىسى بالا تەربىيەلەپ بېقىش بولىدۇ. يەنە يالغۇز ماددىي جەھەتتىكى بىخەتەرلىكنى كاپالەتكە ئىگە قىلىپ قالماي مەنىۋىي جەھەتتىكى بىخەتەرلىكىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىشقىمۇ ئەھمىيەت بېرىشى كېرەك. بىر مىسال ئېلىپ ئۆتسەم. مەن قىزىمغا ھەر كۈنى ئاخشام ئۇنىڭ چىشىنى يۇغاچ ئۇيغۇرچە ھېكايە ئېيتىپ بېرىمەن. بۇ ھېكايىلەرنى ئۆزۈم بىر ياقتىن توقۇپ بىر ياقتىن سۆزلەپ بېرىمەن. ئالدىنقى قېتىم سۆزلىگەن ھېكايەمنى يېرىم يىلدا تۈگەتتىم. ئاساسلىق ۋەقەلىكى، ئۇيغۇر پادىشاھى تۇرنىڭ قىزى سانا تۇغۇلۇپ 18 گە كىرىپ دادىسىنىڭ ئورنىغا پادىشاھ بولغۇچە ھەر خىل ئىشلارنى بېشىدىن كەچۈرىدۇ. سانا دېڭىز ئاستى دۆلىتىگە بېرىپ دېڭىز جانلىقلىرى بىلەن تونۇشىدۇ. تەكلىماكاننىڭ ئاستىدىكى يەر ئاستى دۆلىتىدە دۇنيادىكى بارلىق كىتابلارنى ئوقۇيدۇ، سېھىرگەرلىكتىن تەلىم ئالىدۇ. سىرلىق قاراڭغۇ ئورماندا قارا ئەجدىھانى ئۆزىگە بويسۇندۇرۇپ، دادىسىنى قۇتۇلدۇرىدۇ. يايلاق دۆلىتىگە بېرىپ ئۇلارغا پادىشاھ بولىدۇ. شاھ خۇسراۋنىڭ ئەدىبىنى بېرىپ پەرھات بىلەن شېرىننىڭ توي قىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ. ئالىپ ئەرتۇڭانىڭ ئۆيىدە ئۇنىڭ بوۋىسى دەدە قۇرتقۇرت بىلەن سىردىشىدۇ. ئىشقىلىپ سانا بىر مۇكەممەل يېتىشكەن ئىنسان بولۇپ يېتىشىپ چىقىدۇ. قىزىم بۇ ھېكايىنى ناھايىتى ياقتۇردى. مەن ئۇنىڭ كەينىدە قىزىمغا قوشماق قېرىنداش مەلىكە ئاي بىلەن شاھزادە كۈننىڭ ھېكايىسىنى باشلىغان ئىدىم. ئىككى كۈننىڭ ئالدىدا پارىژدا ھىيلىگەر قېرىنىڭ ئەدىپىنى بېرىش ئۈچۈن ئاي ئۇنىڭ گالستۇكنى تۇتۇپ ئالدىغا تارتتى دېگەن يەرگە كەلگەندە، ئاينىڭ بۇ قىلىقى قىزىمغا ياقمىدى:دادا ئۇ دېگەن يېشى چوڭ ئادەم تۇرسا، ئاي نېمە ئۈچۈن ئۇنىڭ ئەدىبىنى بەرمەكچى بولىدۇ دەپ. مەن تۇيۇقسىز ئۆزۈم تەسۋىرلىگەن ھەرىكەتنىڭ قىزىمغا ئۇنىڭدىن بۇرۇن بەرگەن تەربىيەم يەنە يېشى چوڭلارنى ھۆرمەتلەش بىزنىڭ ئەنئەنىمىز دېگەن تەلىمىم بىلەن زىتلىشىپ ئۇنىڭ قوبۇل قىلالمىغانلىقىنى سەزدىم. چوڭلارغا يەرشارىچىلىك چوڭ ئىشلارمۇ تەسىر قىلمايدىغان بولۇپ قالغان بىلەن بالىلارغا زەررىچىلىك ئىشلارمۇ ئۇلارنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىش مەزگىلىدە چوڭ تەسىر قىلىدىغانلىقىنى ئۇنتۇپ قېلىپتىمەن. ئۇ يېشى چوڭ كىشىنىڭ ئەسكى ئىكەنلىكىنى شۇ سەۋەبتىن ئەدىبىنى بېرىش كېرەكلىكىنى تەكىتلەي دەپ ئويلاپ توختاپ قالدىم. ۋە دەرھال ۋەقەلىكنىڭ داۋامىنى ئەتە سۆزلەپ بېرىدىغان بولۇپ توختاتتىم. قىزىمنىڭ ئىنكاسى مەن ئويغا سالدى. ئەمەلىيەتتە غەربنىڭ مائارىپ تۈزۈمى شەرقنىڭ مائارىپ تۈزۈمى دەپ مائارىپ ئۇسۇلىنىمۇ ئىدېئولوگىيەگە سېلىپ تاسقاپ ئۆگىنىپ قالغان خۇيىمىز بويىچە، قىزىمغا مەن چوڭ بولغاندىن كېيىن مېنىڭ توغرا دەپ ئۆزۈمنىڭ ھۆكۈمىنى مەجبۇرىي تاڭسام بولاتتى. ئەمما قىزىم ئەركىن پىكىرلىك بىر دۆلەتتە ياشاۋاتقانلىقى ئۈچۈن، ئۇنىڭ چوڭ مۇھىتقا كۆنۈشى ۋە شۇلارغا ماسلىشىپ ياشىيالىشى ئۈچۈن مەن ئۇنىڭ روھىي قىسىلىدىغان، پسىخىكىسىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشىگە تەسىر قىلىدىغان ئۇچۇرلارنى بەرمەسلىكىم ۋە تاڭماسلىقىم كېرەك ئىدى. يەنى يۇقىرىدا ئۆزۈم تىلغان ئېلىپ ئوتكەن بالىنى بولىدۇ ۋە بولمايدۇ دەپ ئىككىلا تاللاشقا كۆندۈرۈش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ ئانالىز قىلىش تەپەككۇرىنى يېتىلدۈرۈش كېرەك دېگەن كۆز قارىشىمغا قارشى ھالدا مەن ئۆزۈم بىلمىگەن ھالدا ياشانغانلارغا ھۆرمەت قىلىش كېرەك دەپ ئۆزۈم ئۆگەتكەنگە، ئۆزۈم قارشى ھالدا ياشانغانلارغا ھۆرمەتسىزلىك قىلىش كېرەك دەپ يېڭى بىر ھۆكۈمنى قىزىمغا بەرگەنلىكىم ئۈچۈن، ئۇنىڭدا ئۆزى قوبۇل قىلغان كونا ھۆكۈم بىلەن زىت بولغان يېڭى ھۆكۈمگە قارىتا قارشىلىق پەيدا بولغان ئىدى. مەن ئەتىسى ھېكايەمنى باشلاشتىن بۇرۇن قىزىمدىن بىر كۈن بۇرۇنقى ھېكايىدە مەن خاتا سۆزلەپ قويغانلىقىمنى ئاي گالستۇكىنى تارتىپ ئەدىپىنى بەرمەكچى بولغان ئادەمنىڭ ئەمەلىيەتتە نىقاب تارتىۋالغان ياش بالا ئىكەنلىكىنى، ئاينىڭ ئۇنىڭ ئىككى قولىنىڭ تېرىسىگە قاراپ بۇنى بىلىپ قالغانلىقىنى دەپ ھېكايەمنى قىزىم قوبۇل قىلالايدىغان تەرەپكە ئۆزگەرتىپ سۆزلىدىم.مۇشۇ مىسالدا كۆرسەتكىنىمدەك، بالىنىڭ نورمال ئۆسۈپ يېتىلىشىدە ئاتا ئانىلار شۇنداق كىچىككىنە دىققەتسىزلىكلەردىن. ئاتا ئانا بولغان ئادەم بالىنىڭ ھېسسىياتى بىلەن ئوينىشىدىغان ئىش قىلماسلىق كېرەك. ۋاقىتلىق جېدەلدىن قۇتۇلۇش ئۈچۈنلا بالىغا ۋەدە بېرىپ قويۇپ كەينىدىن ئالداش ۋە تەھدىت سېلىشلار بىلەن ۋەدىسىنى ئورۇندىماسلىقنىڭ قازىنىنى ئېسىش، بالىنىڭ پسىخىكىسىنى بۇزۇشتىن باشقا نەتىجە ئېلىپ كەلمەيدۇ.خۇلاسە شۇكى بىرىنچىسى ئۆزىمىزنى توغرا بىلىش ئۈچۈن بىلىم ئېلىش، ئەقىل ئىشلىتىش، ۋە شۇ ئىلىمنى ئۆزىمىزگە تەدبىقلاشنى بىلىشىمىز كېرەك. شۇنداق بولغاندا بىز ئۆزىمىزدە بار بولغان پسىخىكا مەسىلىلىرىنى تېپىپ چىقىپ ئۆزىمىزنى ئۆزگەرتىشكە قادىر بولىمىز ۋە پسىخىكىمىزنى، مىجەزىمىزنى نورمال بىر ھالەتكە تەڭشىيەلەيمىز. ئىككىنچىسى، سۈت بىلەن كىرگەن خۇي جان بىلەن چىقىدۇ، ئالا ئىنەكنىڭ بالىسى چالا قۇيرۇق دېگەندەك ئاتا سۆزلىرىنى توغرا چۈشىنىپ ئۇنى ئەۋلادلارنىڭ پسىخىكا جەھەتتىن نورمال ۋە ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىشى ئۈچۈن ئىشلىتىشنى بىلىشىمىز. ئۆزىمىزدە بار بولغان ساغلام بولمىغان پسىخىك ھالەتلىرىمىزنىڭ بالىلىرىمىزدا يېتىلمەسلىكى ئۈچۈن كۈچىشىمىز كېرەك.يۇقىرىدا تىلغا ئالغان دىننى قانداق چۈشىنىش كېرەك دېگەن ماقالىدا كۆرسىتىپ ئۆتكەندەك، ئەگەر تەپەككۇر ئەقىل بىلەن ئېلىپ بېرىلمىسا ئۇ دوگما تەپەككۇر بولۇپ قالىدۇ. ساغلام پسىخىكىمۇ ئىنساننىڭ توختىماي ئۆزىنى تەكشۈرۈپ چۈشىنىپ مېڭىشىدىن يېتىلىدىغان بولۇپ، ئۆزىمىزنى بىلىش، چۈشىنىش ئۈچۈن يەنىلا ئەقىل ئىشلىتىشكە توغرا كېلىدۇ. ئەگەر ئۇنداق بولمايدىكەن يېتىلگەن پسىخىكا دوگما پسىخىكا بولۇپ قېلىپ، بىزنى بىر كىرپىدەك تۈگۈلۈپ ياشاشقا مەجبۇر قىلىدۇ.ئىسلام دىنىغا ئىشىنىدىغان ھەر بىر ئۇيغۇرنىڭ جەننەتكە كىرىش ئارزۇيىنىڭ بارلىقىغا شەك كەتمەيدۇ. قۇرئاندا ئاخىر زاماندا ھەر ئىنساننىڭ قايتا تىرىلدۈرۈلۈپ سوراققا تارتىلىدىغانلىقى كۆرسىتىلگەن. بۇ تىرىلىش گۆش تېنىمىزنىڭ روھىمىز بىلەن قوشۇپ تىرىلىشى بولامدۇ، ياكى قەبرە ياكى قانداقتۇر بىر يەردە ۋاقىتلىق ئۇخلاۋاتقان روھىمىزنىڭ قايتا تىرىلىشى بولامدۇ، بەندە بولمىش بىز بۇنى بىلمەيمىز. ئەمما بىر ئىش ئېنىقكى ئەگەر روھىيىتىمىز گۆش تەن بىلەن بىللە قايتا تىرىلىدىغان ئەھۋال بولسا ئۇ ھەرگىزمۇ بىزنىڭ ھازىرقى تېنىمىز ئەمەس. چۈنكى بۇ گۆش تەن بىز ئۆلگەندىن كېيىن يىل ئۆتمەي چىرىپ تۈگەيدۇ. ساپ ئالتۇندىن قاپ ياساپ مۇمىيالانغان تىبەت لاماسىنىڭ جەسىتىمۇ، ياكى قىممەت باھالىق دورىلار بىلەن مۇمىيالانغان مىسىر فىرئەۋىنىنىڭ جەسىتىمۇ بۇنىڭدىن مۇستەسنا بولغان ئەمەس. خۇددى تۇخۇمنىڭ شاكىلىغا ئوخشاش شۇ تۇخۇمدىن چۈجە چىققۇچە شاكىلى ئۇنى ساقلايدىغانغا ئەسقاتقاندەك، بىزنىڭ ئۆز روھىيىتىمىزنىڭ يېتىلىپ تەييار بولۇشىغىچە بۇ گۆش تەن شۇنى ئىچىدە ساقلايدۇ. ئۆز روھىيىتىمىزنى يۈكسەلدۈرۈش ئۈچۈن ئوبيېكتىپ دۇنيادىن ئېلىۋاتقان ئۇچۇرلارنى ئەقلىي تەپەككۇرىمىز ئارقىلىق توغرا بىر تەرەپ قىلىشىمىز، ۋە بۇ گۆش تەن چىرىپ كەتكۈچە روھىمىز ياراتقۇچىنىڭ دەرگاھىغا قوبۇل قىلىنىشقا تەييار بولۇشى كېرەك. بۇ يەردە روھىيىتىمىزنى يۈكسەلدۈرۈشكە زۆرۈر بولغان ئۇچۇرلارنى توغرا بىر تەرەپ قىلىشقا تەسىر قىلماسلىقى ئۈچۈن، پسىخىكىمىزنى ئېگىز پەس قىلىدىغان ئىشلارغا دۇچ كەلگەندە مەن نېمە ئۈچۈن مۇشۇنداق بولىمەن؟ دەپ ئۆز ئۆزىمىزگە سوئال قويۇپ شۇ تۈگۈننى يەشكۈچە ئىزدىنىشىمىز كېرەك. شۇ چاغدا ئۆزىنى ھەقىقىي چۈشەنگەن ئىنسان ساغلام پسىخىكىغا ئىگە بولىدۇ.
|
نى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلغانلىق شۇنچە ئېغىر گۇناھمۇ؟ ئۇيغۇر كومپيۇتېر ئىلىمى جەمئىيىتى نى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلغانلىق شۇنچە ئېغىر گۇناھمۇ؟ نى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلغانلىق شۇنچە ئېغىر گۇنيازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان پەيشەنبە ئاۋغۇست 26, 2010 12:27 ئاۋال بۇنىڭغا قاراڭنەقىل ئەينى ۋاقىتتا بىلىكئىنتىل گۇرۇپپىسى تەرجىمە قىلغان گە پىكىر بەرگەنمۇ، سىلەرنىڭ كۆزۈڭلەرگە سەت كۆرۈنگەنمۇ مەن ئىدىم. ھالا بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە، شۇ بىلىكئىنتىل گۇرۇپپىسى ئىنتىل سەيناسىدا ئۇيغۇرچە ھەققىدە جاكارنامە يېزىشقا مەجبۇر بولۇپتۇ. نەقىلزەھەردىن ئاچچىق بۇ گەپنى بىر ئەجنەبىي پەرەس جاناپ يېزىپتۇ.قېرىنداشلار نى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلغانلىق شۇنچە ئېغىر گۇناھمۇ؟يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان پەيشەنبە ئاۋغۇست 26, 2010 12:29 ئاۋۇ سۆزنى كۆرۈپ راستلا ئاچچىقىمنى باسالمىدىم. يەنە بىر قىسىم مەزمۇنلار بارتى، بىردەمدە ئۆزگەرتىۋاپتۇ شۇنىڭ بىلەن تېخىمۇ ئاچچىقىم كىلىپ تەكرار يوللاپ سالدىم. ئەپۇ قىلارسىلەر.تىزىملانغان ۋاقتى: چارشەنبە ماي 21, 2008 1:30 يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان پەيشەنبە ئاۋغۇست 26, 2010 1:15 نىمىلا دىسۇن، كاللىسى يېرىڭداپ قالغان ئادەم ئوخشايدۇ. بۇ خىل نەرسىلەرنى تەرجىمە قىلىش، ئۇيغۇر تېلىمىزنى ساقلاش ھەم تەرەققى قىلدۇرۇشتىكى ئەڭ مۇھىم ئىشلار تۇرسا. خەيىرىيەت، بۇ خىل گەپلەرنى تېرنىقىمىزغا ئىلىپ يۈرمەيلى، قىلۋاتقان ئىشلىرىمىزنىڭ ئەھمىيىتىنى ئىنىق بىلىمىز، ھەم ئىككى ئىغىز سىسىق گەپ بىلەن بۇ يولدىكى ئىتقادىمىز ئۆزگۈرۈپ قالمايدۇ، جاۋابىمىز شۇ!يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان پەيشەنبە ئاۋغۇست 26, 2010 1:22 كۆڭۈل بۆلگۈنىڭىزگە رەھمەت. ئىنتىل سەيناسىدا ئۇيغۇرچە ھەققىدە جاكارنامە يېزىش قانداقتۇ بىچارىلىقنى بىلدۈرمەيدۇ دەپ قارايمەن.ئارىمىزدا شۇنداق ئادەملەر بولغانىكەن، بۇنچىلىك گەپلەرنىڭ چىقىشى نورمال ئەھۋال.تور دۇنياسى ئەمەسمۇ؟ بىرسىنىڭ توردىكى گېپىگە قاراپ ئۇنىڭغا باھا بەرگىلى بولمىسىمۇ قىلىۋاتقان ھەممە ئىشىدىن پەرەز قىلىشقا بولىدۇ.چەتئەلدىكىلەرنىڭ ھەممىنى بى تاياقتا ھەيدىمەيلى، چەتئەلدە ئوچۇقئاشكارە مەردانە يىگختلىرىمىز نۇرغۇن.يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان پەيشەنبە ئاۋغۇست 26, 2010 2:51 تور دۇنياسىدا ئۇيغۇرچە غىلا ئەمەس... ئۆچمەنلىكى يۇقۇرى ئادەم ... كۆپچىلىككە ئايان. ئاشكارە ئۆچمەنلىك قىلغىنى ھەرھالدا يوشۇرۇن ئۆچمەنلىكتىن ياخشى. بۇ يازمىنى ئاخىرقى قېتىم تەھرىرلىگۈچى: ، ۋاقتى: 2010826 20:53 يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان پەيشەنبە ئاۋغۇست 26, 2010 5:54 قېرىنداشلىرىمغا كۆنا يېڭى گەپلەرنى سۇنغۇم كېلىۋاتىدۇ.مىدىرلاپ تۇرغان قۇرۇت كۆمۈلۈپ قالمايدۇ.بىر مىنىۇت بولسىمۇ ماڭ، تەپەككۈر چىرىقىنى ياق.قۇرساقنىڭ، ئىشرەتنىڭ قۇلى بولما.كارۋان كېتىۋېرىدۇ، ئىت قاۋاۋېرىدۇ.20 ياشقىچە چىرايلىق، 30 ياشقىچە بىلىملىك، 40 ياشتا قىرانلىق، 50 ياشتا پىشقان بولمىساڭ بۇلارغا مەڭگۈ يېتەلمەيسەن.30 ياشقىچە ئۆز مىجەزىنى، تىپىنى بىلمىگەن ئادەمھايۋاندۇر.سوغۇق سۇ سېپىدىغانلار، ئۆزىنى بىلىملىك بىلىدىغانلار.بىلىم ئەخلاقىي پەزىلدە ۋە سەۋر تاقەتتە يۇغۇرۇلۇپ ئېھتىياج تونۇرىدا پىشىدۇ.قالاق شالاق ناخشىلارنى ئاڭلاپ، گىلدىڭشىپ چارچىغانلار ئاسمانلارغا قاراپ بېقىڭلار! بىرەر يۇلتۇزنىڭ ئورنى خاتا بولۇپ قالدىمىكىن.توغرا بىلگەن يولۇڭنى ئاتاڭغا بەرمە.ئۇيغۇر تىلى باي، سۆيۈملۈك تىل. قەدىرسىزلىك سۆز ئامبىرى نامرات كىشىلىرىمىزدە.نەدىن باشلايمەن ئەمەس، كەلگەن يېرىدىن باشلايلى!تىزىملانغان ۋاقتى: شەنبە ئىيۇل 24, 2010 3:48 يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان شەنبە ئاۋغۇست 28, 2010 8:57 چەكتىن ئاشۇرۋېتىپسىلەر باللا، بىلىكتىكى بىر ئىنكاسقا دىن ئاتايىن بىر تېما ئېچىپ ئۇلۇغ ئاي ئۇلۇغ كۈنلەردە غەيۋەت قىلشنىڭ ئورنى باما؟ نى سىلەرنىڭ تەرجىمە قىلغىنىڭلارغا ئەمەس، بەلكىم قانۇنسىز تارقىتلىىشىغا دېيىلگەن گەپ. بۇ گەپ چىڭ يېرىگە كەلسە خاتا ئەمەس. تەرجىمە قىلىغنىڭلارغا ھەممىمىز خوشال بولدۇق. بەلكىم سىلەر دەۋاتقان ھېلقى ئەجنەبىي مۇ خوشال بولدى. بىراق باشقىلارنىڭ نەرسىنى رۇخەتىسز تارقاتمىساق دېگەن گەپنى مىللەت نۇقتىسىغا كۆتۈرۈپ باشقىلارنىڭ دىلغا ئازار بەرمەيلى. توغرا چۈشىنەيلى. يەنە بىرگەپ باشقىلارنىڭ سالاھيىتىگە ئالدىراپ ئېنقىلىما بەرمەيلى : كىمدە كەمچىلىك يوق؟ دەپ بېرىڭلا ماڭا، بېرىپ شۇ كىشىنى پىر ئۇستاز تۇتاي. بۇ يازمىنى ئاخىرقى قېتىم تەھرىرلىگۈچى: ، ۋاقتى: 2010828 14:59 يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان شەنبە ئاۋغۇست 28, 2010 9:23 ماۋۇ تىمىغا ئىنكاس يازسام كىمۇ ئۆچۈرۈۋەتكەن؟تىمىنى ئۆچۈرۈۋېتىلىدىگەن ئىنكاسنىمۇ ئۆچۈرۈپتۇ دىسە؟ قىززىق .يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان شەنبە ئاۋغۇست 28, 2010 10:24 ئەسلى يوللىغۇچى: ، ۋاقتى: 2010828 14:57 :...?3669804:...چەكتىن ئاشۇرۋېتىپسىلەر باللا، بىلىكتىكى بىر ئىنكاسقا دىن ئاتايىن بىر تېما ئېچىپ ئۇلۇغ ئاي ئۇلۇغ كۈنلەردە ... ئاتالمىش ھەممىمىزنىڭ كۇلۇبىغا بىز كىرەلمەيدىكەنمىز. ھەم كۆڭلىمىزدىكىنى يازالمايدىكەنمىز. ئاشۇ شۇئارچىنىڭ دېگەن يىرىگە كەلمىسەك بىزنى قوغلايدىكەن. ئۇلۇغ ئايئۇلۇغ كۈننى ئاۋۇ توخۇ بىلمەمدىكەن؟ نى تەرجىمە قىلىش شۇنچە ئاسان ئىشمىۇ؟ شۇنچە جاپا تارتقان ئادەملەرگە ئازار بىرىش سىزنىڭچە ئوبدان ئىشمىدۇ؟...لار ئۇنىڭ يازغانلىرىنى تازىلىۋىتىپلا جىم بولىۋالسا بولارمۇ؟يەنە سۆزلەپ كەتتىميا !تېمىغا جاۋاپ بەرسەڭلار بولمامدۇ؟ ئىشنى بېسىقتۇرىۋىتىمەن دېمەي.ئۇ ئادەمدىن نېمانچە قورقۇسىلەر؟ ماۋۇ ماجىدمۇ تىترەپلا تۇرۇدىكەن. بۇ يازمىنى ئاخىرقى قېتىم تەھرىرلىگۈچى: ، ۋاقتى: 2010828 16:30 يازما يوللاش تەرىپىدىن يوللانغان شەنبە ئاۋغۇست 28, 2010 11:02 سىزنى قانداق قوغلىدى؟ ئىنكاس يازسىڭىز تەستىقلىمىدىمۇ؟ سەل تەپسلىيرەك دېمەمسىز؟ نى تەرجىمە قىلغان باللاغا ئازار بەردى دېگىلى بولماس، بىرلا ئىنكاسقۇ شۇ؟ سىزنىڭچە مەن قورقۇپ تىترەپ كېتىپ چاپان يېپىكېتىپتىمەندە؟، باشقىلارنى ھۆرمەتلسە قورققان بولماس. سەل ئۆزىمىزنى بېسۋېلىپ ئىنكاس يازايلى قېرىندىشىم.
|
قالدىباي پىراليەۆتىڭ عىلىمي زەرتتەۋلەرىنىڭ نەگىزگى باعىتى نازىك ورگانيكالىق سينتەز تاسىلدەرىن جاساۋ، وتاندىق جاڭا زالالسىز ءارى اسەرلىلىگى وتە جوعارى دارىلىك زاتتاردى جاساۋ. وسى ەڭبەگى ارقىلى عىلىمي شىڭداردى باعىندىرىپ، ەسىمى حيميا عىلىمى سالاسىندا باس ارىپپەن جازىلعان عالىمحيميك.قالدىباي جايلاۋ ۇلى 1941 جىلى 29 ماۋسىمدا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، سايرام اۋدانى، قارابۇلاق اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.1965 جىلى س.م.كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ حيميا فاكۋلتەتىن ۇزدىك ءبىتىردى. ورگانيكالىق حيميا سالاسىندا جاڭاشىلدىق جاساۋعا بارىنشا كۇش سالىپ، 1970 جىلى كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا، ال 1991 جىلى دوكتورلىق ديسسەرتاتسيا قورعاپ، 1992 جىلى پروفەسسور اتاعىن الدى. 2004 جىلدان قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى اتاندى جانە باس ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى بولدى.تالانتتى جانە حيمياعا بەيىمى بارىن بايقاعان پروفەسسور د.ۆ.سوكولوۆ كانديداتتىق ديسسەرتاتسيانى قورعاعاننان كەيىن جاس عالىمدى كسرو عكنتنىڭ جوعارى ءتيىمدى انالگەتيكتەردىسينتەتيكالىق ءمورفيندى الماستىرعىشتاردى ىزدەۋ جونىندەگى اۋقىمدى تاقىرىبىنىڭ جاۋاپتى ورىنداۋشىسى ەتىپ تاعايىندادى. بۇل قالدىباي جايلاۋ ۇلىنىڭ قازاقستاندا جانە تمد ەلدەرىندە، سونىمەن قاتار شەت مەملەكەتتەردە دە تانىمال كورنەكتى ورگانيكحيميك، عىلىمدى ۇيىمداستىرۋشى، قوعام قايراتكەرى رەتىندە قالىپتاسۋىنىڭ باستاماسى بولدى.اكادەميك ق.ج.پىراليەۆ مەكتەبىنىڭ سوڭعى كەزدەردەگى ۇلكەن جەتىستىكتەرى ەسىرتكى ەمەس كۇشتى انالگەتيكتىك اسەرلەرگە يە جانە اپيىنعا انتاگونيستىك بەلسەندىلىك كورسەتەتىن زاتتار الىنۋى.قالدىباي جايلاۋ ۇلى ومىردەن توقىعانى مول، كەڭ ويلاپ، قامقور قولىن ۇسىنىپ جۇرەتىن اياۋلى جان، وزىق ويلايتىن، جانى جومارت، قامقور دا تالاپشىل باسشى، ۇلاعاتتى ۇستاز رەتىندە بەلگىلى. ىسكەر باسشىلىق، ادامگەرشىلىك قارىمقاتىناس، تالماي ىزدەنۋلەر مەن جاڭالىققا دەگەن قۇشتارلىق ءوز ناتيجەسىن بەرىپ، ول الىسجاقىن شەتەلدەرگە كەڭىنەن بەلگىلى، تانىمال عالىم اتاندى. ۇعا اكادەميگى ق.ج.پىراليەۆتىڭ تمد ەلدەرىنىڭ مەديتسينالىق پراكتيكاسىنا جاڭا تيىمدىلىگى جوعارى جانە بىرەگەي دارىلىك زاتتاردى ەنگىزۋگە باعىتتالعان بەلسەندى يننوۆاتسيالىق قىزمەتىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. انتيدەپرەسسانت تسەفەدرين جانە ەڭ از ناركوگەندىك پوتەنتسيالى بار ءمورفيندى الماستىرۋشى ورتالىق انالگەتيك پروسيدول الىنىپ، مەديتسينالىق پراكتيكاعا ەنگىزىلدى، ولاردىڭ ونەركاسىپتىك ءوندىرىسى يگەرىلدى. سونداياق ماسكەۋدىڭ جەتەكشى كلينيكالارىندا كلينيكالىق سىناقتاردىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنەن ءساتتى وتكەن جەرگىلىكتى انەستەتيك جانە انتياريتميالىق كازكاين ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تۋدىردى.ق.ج.پىراليەۆ ارقاشان حيميا عىلىمدارى ينستيتۋتىندا عانا ەمەس، بۇكىل ەلدىڭ قوعامدىق جانە عىلىميۇيىمداستىرۋشىلىق قىزمەتىنىڭ ورتاسىندا ءجۇر. كوپتەگەن جىلدار بويى ول ءا.ب. بەكتۇروۆ اتىنداعى حيميا عىلىمدارى ينستيتۋتى اق عىلىمي كەڭەسىنىڭ توراعا ورىنباسارى، ينستيتۋتتىڭ ديسسەرتاتسيالىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى جانە ورىنباسارى، ۇعا حيميا تەحنولوگيالىق عىلىمدار بولىمشەسى بيۋروسىنىڭ مۇشەسى، ءتۇرلى عتك جانە ءتۇرلى عىلىمي جۋرنالداردىڭ رەداكتسيالىق القاسىنىڭ مۇشەسى، رەسپۋبليكالىق ىرگەلى زەرتتەۋلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، قازىرگى ۋاقىتتا ق.ج.پىراليەۆ بعم ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى باقىلاۋ كوميتەتى پرەزيديۋمىنىڭ جانە ۇعا پرەزيديۋمىنىڭ مۇشەسى.قر ۇعا اكادەميگى ق.ج.پىراليەۆ باسشىلىعىمەن 8 دوكتور، 34 عىلىم كانديداتى جانە 3 حيميا عىلىمدارى بويىنشا فيلوسوفيا دوكتورى دايىندالدى.اكادەميك ق.ج.پىراليەۆ 1986 جىلى قازكسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ سىيلىعىنا، 2002 جىلى اكادەميك ق.ي.ساتباەۆ اتىنداعى، 2003 جىلى قر مەملەكەتتىك سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى اتاندى. قالدىباي جايلاۋ ۇلىنا 2001 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 10 جىل مەدالى، 2002 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىمىنىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن توسبەلگىسى، 2016 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەرتاپقىشى اتاعى جانە 2021 جىلى ەڭبەك ارداگەرى توسبەلگىسى بەرىلدى.جۇيرىك ۋاقىتتىڭ ۇشقىر قاناتى ۇعا اكادەميگى ق.ج.پىراليەۆتى ماعىنالى عۇمىردىڭ بيىك ءبىر بەلەسى 80 جاسقا الىپ جەتتى. وسى كەمەلدىككە جىگەر، جارقىن كوڭىلمەن كەلىپ وتىر.مەرەيتوي ءجۇرىپ وتكەن جولدى باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن تاماشا شىڭ!ءا.ب.بەكتۇروۆ اتىنداعى حيميا عىلىمدارى ينستيتۋتى اقنىڭ باس ديرەكتورى، حيميا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى دامەتكەن فيشەر جانە ۇجىمى ۇعا اكادەميگى ق.ج.پىراليەۆتى 80 جاس مەرەيتويىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، زور دەنساۋلىق جانە قازاقستاننىڭ حيميا عىلىمىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن جاڭا شىعارماشىلىق تابىستار تىلەيدى.
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.