text
stringlengths 0
187k
|
|---|
ج ك پ 19كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى 1جالپى ءماجىلىسىنىڭ مازمۇنداماسىكەلۋ قاينارى: شينجياڭ حالىق راديو ىستانسياسى 20171026 14:44:052017جىلى 25قازاندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 19كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ 1جالپى ماجىلىسىندە ماقۇلداندى.جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 19كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ 1جالپى ءماجىلىسى 2017جىلى 25قازان بەيجيڭدە اشىلدى.جالپى ماجىلىسكە ورتالىق كوميتەتتىڭ مۇشەسىنەن 204 ادام، ورتالىق كوميتەتتىڭ كانديدات مۇشەسىنەن 172 ادام قاتىناستى. ورتالىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرى ماجىلىسكە سىرتتاي قاتىناستى.شي جينپيڭ جولداس ءماجىلىستى باسقاردى ءارى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى بولىپ سايلانعاننان كەيىن ماڭىزدى ءسوز سويلەدى.جالپى ماجىلىستە ورتالىق ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەلەرى، ورتالىق ساياسي بيۋروسى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرى، ورتالىق كوميتەتتىڭ باس شۋجيى سايلاندى؛ ورتالىق ساياسي بيۋروسى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ كورسەتۋىمەن، ورتالىق شۋجيچۋىنىڭ مۇشەلەرى ماقۇلدانىپ، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ قۇرامىنداعىلار ۇيعارىلدى؛ پارتيا 19كەزەكتى ورتالىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ1 جالپى ماجىلىسىندە سايلانعان شۋجيدىڭ، ورىنباسار شۋجيلاردىڭ جانە تۇراقتى مۇشەلەردىڭ ەسىمدىگى بەكىتىلدى. ەسىمدىك تومەندەگىدەي:1. ورتالىق ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەلەرىفاميلياسىنىڭ حانزۋشا سىزىق ءتارتىبى بويىنشا قاتارعا تۇرعىزىلدىديڭ شۋەشياڭ، شي جينپيڭ، ۋاڭ چىن، ۋاڭ حۋنيڭ، ليۋ حى، شۇي چيلياڭ، سۇن چۇنلان ايەل، لي شي، لي چياڭ، لي كىچياڭ، لي حۇڭجۇڭ، ياڭ جيەچى، ياڭ شياۋدۋ، ۋاڭ ياڭ، جاڭ يوۋشيا، چىن شي، چىن چۋانگو، چىن مينىر، جاۋ لىجي، حۋ چۇنحۋا، لي جانشۋ، گو شىڭكۇن، حۋاڭ كۇنميڭ، حان جىڭ، ساي چي.2. ورتالىق ساياسي بيۋروسى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرىشي جينپيڭ، لي كىچياڭ، لي جانشۋ، ۋاڭ ياڭ، ۋاڭ حۋنيڭ، جاۋ لىجي، حان جىڭ.3. ورتالىق كوميتەتتىڭ باس شۋجيى4. ورتالىق شۋجيچۋدىڭ شۋجيلارىۋاڭ حۋنيڭ، ديڭ شۋەشياڭ، ياڭ شياۋدۋ، چىن شي، گو شىڭكۇن، حۋاڭ كۇنميڭ، يوۋ چۋان.5. ورتالق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى، ورىنباسار ءتوراعالارى، مۇشەلەرىءتوراعاسى: شي جينپيڭ.ورىنباسار ءتوراعالارى: شۇي چيلياڭ، جاڭ يوۋشيا.مۇشەلەرى: ۋي فىڭحى، لي زوچىڭ، مياۋ حۋا، جاڭ شىڭمين.6. ورتالىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار شۋجيلارى، تۇراقتى كوميتەتتىڭ مۇشەلەرىشۋجيى: جاۋ لىجيورىنباسار شۋجيلارى: ياڭ شياۋدۋ، جاڭ شىڭمين، ليۋ جينگو، ياڭ شياۋچاۋ، لي شۋلەي، شۇي ليڭي، شياۋ پەي، چىن شياۋجياڭ.تۇراقتى كوميتەتتىڭ مۇشەلەرىۋاڭ حۇڭجين، باي شاۋكاڭ، ليۋ جينگو، لي شۋلەي، ياڭ شياۋچاۋ، ياڭ شياۋدۋ، شياۋ پەي، زوۋ جياي ايەل، جاڭ شىڭمين، جاڭ چۇنشىڭ، چىن شياۋجياڭ، چىن چاۋيىڭ، جاۋ لىجي، حوۋ كاي، جياڭ شينجى، لو يۋان، شۇي ليڭي، ليڭ جي، سۇي پىڭ.
|
قىزخانىملارنىڭ ئۆيدە قىلغان ئىېتىكاپى توغرا بولمايدۇ ئىسلامى سۇئال جاۋاپقىزخانىملارنىڭ ئۆيدە قىلغان ئىېتىكاپى توغرا بولمايدۇتارقاتقان ۋاقىت : 24062016كۆرگۈچىلەر : 2191ئايال كىشى ئۆز ئۆيىدە ئېتىكاپ قىلسا بولامدۇ؟، تاماق تەييارلايدىغان ئىش بولسا قانداق قىلىدۇ؟، بۇ توغرىدىكى ھۆكۈملەرنى ئوچۇقلاشتۇرۇپ بېرىشىڭلارنى سورايمەن.مەسچىتتىن باشقا جايدا ئېتىكاپ قىلىش توغرا بولمايدۇ. بۇ توغرىدا ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ تەرجىمىسى: سىلەر مەسجىدتە ئېتىكاپتا ئولتۇرغان چېغىڭلاردا كۈندۈز بولسۇن كېچە بولسۇن، ئۇلارغا يېقىنچىلىق قىلماڭلار. سۈرە بەقەرە 187ئايەتنىڭ بىر قىسمى.بۇ ھۆكۈمدە ئەرئايال ئوخشاش بولىدۇ.ئىبنى قۇدامە رەھىمەھۇللاھ ئەل مۇغنى ناملىق ئەسەر 4توم 464بەتتە مۇنداق بايان قىلىدۇ: ئايال كىشى ھەر قانداق مەسجىدتە ئېتىكاپ قىلسا بولىدۇ، جۈمە ئوقۇيدىغان ياكى بەش ۋاقىت نامازنى جامائەت بولۇپ ئوقۇيدىغان مەسجىد شەرت قىلىنمايدۇ، چۈنكى ئاياللارغا جامائەت بولۇپ ناماز ئوقۇش ۋاجىپ ئەمەس. بۇ ئىمام شافىئى رەھىمەھۇللاھنىڭ قارىشىدۇر.قىزخانىملارنىڭ ئۆيىدە ئېتىكاپ قىلىشى توغرا بولمايدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ تەرجىمىسى: سىلەر مەسجىدتە ئېتىكاپتا ئولتۇرغان چېغىڭلاردا كۈندۈز بولسۇن كېچە بولسۇن، ئۇلارغا يېقىنچىلىق قىلماڭلار. سۈرە بەقەرە 187ئايەتنىڭ بىر قىسمى.پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ ئاياللىرى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامدىن مەسچىتتە ئېتىكاپ ئۈچۈن رۇخسەت سورىغاندا، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ئۇلارغا رۇخسەت قىلغان.ئىمام نەۋەۋىي رەھىمەھۇللاھ ئەل مەجمۇئە ناملىق ئەسەر 6توم 480بەتتە مۇنداق دەيدۇ: ئەر ياكى ئاياللارنىڭ مەسچىتتىن باشقا جايلاردا ئېتىكاپ قىلىشى توغرا بولمايدۇ.شەيخ ئىبنى ئۇسەيمىين رەھىمەھۇللاھمۇ شەرھىل مۇمتىئ ناملىق ئەسەردە يۇقىرىقى قاراشنى تاللىغان.
|
ياشىسۇن نادانلىق ھويلام تورىباشبەت ئەدەبىي ئەسەرلەر ھېكايە ياشىسۇن نادانلىقئاپتور: ۋاقتى: فېۋرال 26, 2018 يازما: ھېكايەئىنكاس يوقئوقۇلۇشى: 32,325 قېتىمئىستانبۇل شەھىرىنىڭ ئاقساراي دېگەن مەھەللىسى، تۈركلەر تەرىپىدىن تۆۋەن تەبىقىلەر ئولتۇراقلاشقان يەر دەپ قارالسىمۇ، ئىستانبۇلدا ياشايدىغان ئۇيغۇرلار ئۇنداق دەپ قارىمايتتى. شۇڭا ئۇيغۇر ئاشخانىلارنىڭ ھەممىسى ئاقساراي كوچىلىرىدا ئېچىلغان ئىدى. ئۆز ئارا كۆرۈشىدىغان ئۇيغۇرلارمۇ ئاقسارايدىكى ئاشخانىلارنىڭ بىرسىدە ئۇچرىشىشنى ۋەدە قىلىشىپ ئۇ يەردە كۆرۈشەتتى. تۈركىيەنىڭ شەرقىي چېتىدىن كەلگەن كۈرتلەر، سۈرىيە ئۇرۇشىدىن قېچىپ جېنىنى قۇتقۇزۇپ كەلگەن ئەرەبلەر ئاقساراي ۋە ئەتراپىنى ماكان تۇتۇشقان ئىدى. 70 ، 80 يىللىرى ئىران ئىسلام ئىنقىلابىدىن قېچىپ كەلگەن ئىرانلىقلارمۇ ئاقساراينى ئۆز ۋاقتىدىكى دوللار بازىرىغا ئايلاندۇرغان ئىدى.بۇ كۈنلەردە ئورتا ئاسىيا، ئوكرائىنا، مولداۋىيە، ئافرىقا دىن كەلگەن پاھىشىلەرمۇ ئاقساراي كوچىلىرىدا جىلۋە قىلىشىپ يۈرۈشەتتى.ئاخشام سائەتلىرى ئىدى. ئەمما كوچىدا ئېقىۋاتقان ماشىنا، ئاپتۇبۇس، تىرامۋاينىڭ چىراغلىرى بىلەن كوچىلار نۇر دېڭىزىغا چۆمگەندەك كۆرۈنەتتى. ئىستانبۇلنىڭ كېچە مەنزىرىلىرى شۇنچىلىك جەلپ قىلارلىقكى، ھەممە دۇكان، ماگىزىن، رېستورانلار ئوچۇق، يولنىڭ پىيادە ماڭىدىغان ئىككى تەرىپىنى گۈل چېچەك تەشتەكلىرى قاپلىغان. كوچىدا ئىنسانلار شۇنچىلىك كۆپ بولسىمۇ، يەنىلا بىر بىرىگە يول بېرىشىپ ماڭاتتى. بىرسى بىرسىگە ئۇرۇلۇپ كەتسە، دەرھال پاردون! كەچۈرۈڭ دەپ كەچۈرۈم سورايتتى. مەدەنىيەت ۋە ئەخلاق ئىنسانغا بەخت بېغىشلايدىغان ئېنىرگىيەدۇر. ئەمما، مەدەنىيەتكە ئېرىشىش، پۇلغا ئېرىشكەندەك ئاسان ئەمەس. شۇڭا بەزى ئۇيغۇرلار ئىستانبۇل مەدەنىيىتىگە ھېچ ماسلىشالماي 20 30 يىلنى ئۆتكۈزىۋەتسىمۇ، ئۇلارنىڭ پەرۋايى پەلەك ئىدى. يۇرتىمىزنىڭ بەزى چەت ياقىلىرىدىن كەلگەن ئۇيغۇر قېرىنداشلار شۇنچە يىل تۈركىيەدە ياشاپ تۇرۇپمۇ تۆت ئېغىز تۈركچە گەپنى راۋان سۆزلىشىشنى ئۆگىنەلمىگەن بولسىمۇ، بۇ تېشى پال پال، ئىچى غال غال تۈركلەردىن ئۆزلىرىنى ئۈستۈن كۆرۈپ ماختىنىپ يۈرۈشەتتى.ئىستانبۇلدا دۇنياغا تەسىر كۆرسىتىدىغان كاتتا يىغىنلارمۇ كۆپ ئېچىلىپ تۇرىدۇ. ئەمما ئىستانبۇل ئاھالىسىنىڭ كۆپۈنچىسى بۇ خەۋەرلەرنى بىلمەيدۇ. ياكى بىلسىمۇ بەك دىققەت قىلىپ كەتمەيدۇ. چۈنكى ھەممەيلەن تىرىكچىلىك يولىدا ئالدىراش.بۈگۈنمۇ ئىستانبۇلدا ئۆزىنىڭ داھىلىقىنى جاكارلىغان قەمبەر جەۋلانىنىڭ ئىپادىسى بىلەن ئېيتقاندا دۇنيا تارىخىدا ئۆچمەس ئىز قالدۇرىدىغان بىر ئالەمشۇمۇل قۇرۇلتاي ئىستانبۇلنىڭ ئاقساراي مەھەللىسىدىكى بىر مېھمانخانىنىڭ زالىدا بولۇپ ئۆتتى. بۇ بۈيۈك تۈركىستان سۈرگۈندىكى فىدېرال ھۆكۈمىتى بىرىنچى قۇرۇلتىيى ئىدى. دېموكراتىيە ۋە ئەركىنلىكنىڭ تەۋەررۇك بۈشۈكلىرىدىن بىرسى بولغان ئىستانبۇل ۋە بۇ شەھەردە ياشاۋاتقان خەلقنىڭ بۇ تارىخى ۋەقەدىن بەك خەۋىرى يوق ئىدى. قەمبەر جەۋلانىنىڭ ئېيتىشىچە شۇنداق بىر كۈن كېلىدۇكى، ئىستانبۇلدا ياشاپ تۇرۇپ، ئىستانبۇلدا ئېچىلغان بۈيۈك تۈركىستان سۈرگۈندىكى فىدېرال ھۆكۈمىتى قۇرۇلتىيىغا قاتناشمىغان ئۇيغۇرلار، تارىختا لەنەتگەردىلەر تىزىملىگىدىن يەر ئالىدۇ. يەرلىك ئىستانبۇل ئاھالىسىمۇ بۇ قۇرۇلتاينى تەبرىكلەش شەرىپىگە ئىشتىراك ئەتمىگەنلىگى ئۈچۈن، ئۇلارنىڭ كېلەچەك ئەۋلادلىرى، بۇ بىر نەسىل ئىستانبۇللۇقلاردىن نەپرەت قىلىدۇ. بۈيۈك تۈركىستان سۈرگۈندىكى فىدېرال ھۆكۈمىتىنىڭ قۇرغۇچىسى ۋە دۆلەت رەئىسى قەمبەر جەۋلانى ئۆزىنىڭ مۇۋەپپەقىيىتىدىن يەنىلا چەكسىز خۇشال ئىدى.قەمبەر جاۋلانى بىر توپ مېھمانلىرى بىلەن ئاقسارايدىكى بىر ئۇيغۇر ئاشخانىسىدىن كوچىغا چىقتى. قەمبەر جەۋلانى بىلەن ئاشخانىدىن چىققانلار 8 كىشى بولۇپ، ئالتىسى تۈرك، ئىككىسى ئۇيغۇر ئىدى. تۈركلەر قەمبەر جەۋلانى بىلەن بىر بىرلەپ قۇچاقلىشىپ خوشلاشتى. ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئاللاھغا ئامانەت ئولۇن باشقانىم دېيىشىپ، ئۇنىڭغا كاتتا ھۆرمەت كۆرسىتىۋاتاتتى. قەمبەر جەۋلانى تۈركچە، ئۇيغۇرچە ئەبجەش كەلىمەلەر بىلەن: سىزلەر ھۆكۈمىتىمىزنىڭ ئەڭ قىيمەتلى باقانلارىسىنىز. ھەممىمىز بىرلىكتە بۈيۈك تۈركىستاننىڭ ئىنشاسى ئۈچۈن چالاشاجاز. تارىخنى تەكرار يازاجاز. دېدى ھاياجان ئىچىدە پۇرۇشۇپ كەتكەن كوك گالىستۇكىنى تۈزەپ تۇرۇپ، تۈركلەر: ئەلۋەتتە، سايىڭىزدە ئەفەندىم. دېيىشىپ ھۆرمىتىنى ئىپادىلەشتى.ئۇلار خوشلىشىپ ئادەم دېڭىزىغا غەرق بولغان كوچىدا بىر پەستىلا غايىپ بولۇشتى. قەمبەر جەۋلانى قول سائىتىگە قارىدى. كەچ سائەت 10 دىن ئاشقان ئىدى. ئۇ قولىدا تۇتىۋالغان قارا رەڭلىك كاستومىنى كىيىۋالدى. توختىماي تەرلەپ تۇرغان كەڭ پىشانىسىدىكى تەرلەرنى سۈرتتى ۋە قارا بۇرۇتلىرىنى تۈزىدى. ئۇنىڭ يېنىدا ئىككى نەپەر ئۇيغۇر قالغان ئىدى. بىرسى 35 ياشلاردا، تۆمۈر رەڭ كاستۇم بۇرۇلكا كىيىۋالغان، بوينىغا قىزىل گالىستوك تاقىغان، قولىدا ۋىدىئو ئاپپارات بولغان بىر يىگىت ئىدى. ئۇنىڭ ئىسمى ئابدۇللا ھاجى ئىدى. ئۇنىڭ باي بىرسى بولغانلىقى تۇرقىدىن مەلۇم ئىدى. ئابدۇللا ھاجى: مەنمۇ مەشەدە خوشلىشاي ئەپەندىم. دېدى.قەمبەر جەۋلانىنىڭ قۇيۇق قاشلىرى ئاستىدىكى بىراز چېقىرغا مايىل كوزلىرىدە مىننەتدارلىق نۇرى، بۇغداي ئۆڭلۇك يۈزىدە تەبەسسۇم ئەكس ئەتمەكتە ئىدى. ئۇ، ئابدۇللا ھاجىنىڭ قولىنى چىڭ سىقىپ تۇرۇپ: سىزنىڭ ياخشىلىقىڭىزنى مەن ئۇنۇتمايمەن، ئۇيغۇر مىللىتى ئۇنتۇمايدۇ. سىز بولمىغان بولسىڭىز، ھۆكۈمىتىمىزنىڭ قۇرۇلۇش مۇراسىم يىغىننى ئاچالمىغان بولاتتۇق.دېدى مەمنۇنىيىتىنى ئىزھارلاپ. سىزنىڭ قىلغان ئىختىسادىي ياردىمىڭىزگە ئۇيغۇر مىللىتى نامىدىن رەھمەت ئېيتىمەن. ئۇ، ئابدۇللا ھاجىنى چىڭ قۇچاقلىدى. ئابدۇللا ھاجى: رەئىس ئالىيلىرىنىڭ خىزمىتىنى قىلىش بىزگە شەرەپ ئەپەندىم. ئۇ خوشلىشىپ يول بويىدا توختىتىپ قويۇلغان ماشىنىسىغا ئولتۇردى ۋە ئۇزاقلىشىپ كەتتى. قەمبەر جەۋلانى: ئۇكام مەمەت، ئەمدى ئۆيگە كېتىپ بىر دەم ئالىمىزما دېدى. قەمبەر جەۋلانىنى ساقلاپ تۇرغان قىسقا بويلۇق، ۋىجىك 25 ياشلاردىكى يىگىت مەمەت: دەم ئالايلى دەيسەنغۇ ئاكا. سەن ئەتە ئەتتىگەن ئامېرىكىغا ئۇچىسەن. ئۆيدىن چامادىنىڭنى ئالايلى. مېتروغا سېلىپ قوياي. ئايدۇرۇمدا ئۇخلارسەن. دېدى جىلى بولغان ھالدا. ئۇلار پىيادە ماڭدى. چۈنكى، مەمەتنىڭ ئۆيى يېقىنلا يەردە ئىدى. قەمبەر جەۋلانى: مەمەت ئۇكا. سېنى ھەپتە، ئون كۈن كۆپ ئاۋارىچىلىققا سالدىم. خاپا بولما.مەمەت بىر ئۇيغۇر خوجايىننىڭ دۇكىنىدا مال ساتقۇچى بولۇپ ئىشلەيتتى. بۈگۈنىنى ئەتىگە تەستە ئۇلاپ كېتىۋاتقان بىرسى ئىدى. قەمبەر جەۋلانىنىڭ يېقىن تۇققانلىرى بىلەن بىر يېزىلىق ئىدى. شۇڭا مېھمانخانىدا پۇل كەتمىسۇندەپ ئۇنى ئۆيىگە ئالغان ئىدى. بارلىق ۋەتەنپەرۋەر، مىللەت سۈيەر كىشىلەرنىڭ قولى قىسقا بولىدۇ. مەمەت بۇنداق كىشىلەرنى ئىستانبۇلدىمۇ كۆرەتتى. ئۇلارغا ياردەم قىلىشنى خالايتتى، ئەمما ئۇزى ياردەمگە مۇھتاج بىرسى بولغاچقا، مىللەت ئۈچۈن پۇل كەتمەيدىغان، كۈچ ۋە ۋاقىت كېتىدىغان ھەر قانداق ئىشنى جان دەپ قىلىشتىن چارچىمايتتى. قەمبەر جەۋلانى، بىر توپ تۈركنى قانچە قېتىم مەمەتنىڭ ئۆيىگە ئەكەلدى. مەمەتكە ئايالىڭ پولو،لەغمەن قىلسۇن، تاماقنى ياخشى ئوخشات ئۇكا. ھەر ئىش داستىخاندا پۈتىدۇ، دەيتتى. مەمەت، خوجايىندىن قەرز ئېلىپ تۈرۈپ، جەۋلانىنىڭ مېھمانلىرىنى ياخشى ئۇزاتتى. ئۇزىتىشنى ئۇزاتتىيۇ، ئايالى، خەلچەمدىن كۆپ دەشنام ئىشىتتى. خەلچەم ئاخشاملىرى نارەسىدە ئىككى بالىسىغا قاراپ: قاراڭ بۇ بالىلار باشلانغۇچ مەكتەپتە ئوقۇۋاتسا، ئۇلارنىڭ رىسقىنى خەقكە يىگۈزىۋاتسىڭىز. ۋىجدانىڭىز ئازراقمۇ ئازاپلانمامدۇ؟ شۇ تەلمۈرۈپ ئولتۇرغان بالىلىرىڭىزنىڭ يۈزىگە قانداق قارايسىز؟ دەپ تاپا تەنە قىلدى. قەمبەر جەۋلانى ئەپەندىم خەق ئەمەس. ئۇ دېگەن چوڭ بىر ھۆكۈمەتنىڭ رەئىسى، بىزنىڭ رەھبىرىمىز. ئۇيغۇر مىللىتىنى ئازات قىلىمەن دېگەن ئادەمنى بىر قانچە كۈن كۈتمىسەك، بىز ئۆزىمىزنى قانداق ئادەم دەپ يۈرۈيمىز؟ دېگەن گەپلىرى خەلچەمنىڭ قولىقىغا كىرمىدى. خەلچەم: ئىستانبۇلدا ئون نەچچە مىڭ ئۇيغۇر بار. بايلار نېمىشقا ياردەم قىلمايدىكەن؟ مىللەتنىڭ يۈكىنى كۆتۈرۈش ساڭا قالدىمۇ؟ دەپ، ھەر ۋاقىت سىز دەيدىغان مەمەتنى سەنلىۋەتتى.مەمەت، ئايالىدىن ھېچ رەنجىمىدى. ئۇ، ئايالىنىڭ، بالىلارنى ئويلايدىغانلىقىنى، چېچىنى سۈپۈرگە، قولىنى كۆسەي قىلىپ ئۆينى تۇتۇۋاتقانلىغىنى ياخشى بىلەتتى. ۋەتەندىكى چاغدا بولسا، مەمەت ناھىيىنىڭ تاش يول ئىدارىسىدە ئىشچى بولۇپ ئىشلەيتتى. يېزىنىڭ ئەڭ گۈزەل قىزى خەلچەمنى بىر تويدا كۆرۈپلا ياقتۇرۇپ قالدى. مەمەت ئانىسىغا گەپنى ئاچتى، ئانىسى، دادىسىغا دېدى. ئاتا ئانىسى قىزنى ئىستەپ قىز ئۆيىگە ئەلچى ئەۋەتتى. مائاشلىق مەمەتنى قىز تەرەپمۇ قاچۇرمىدى. خەلچەممۇ بۇپتۇ، دېدى. مەمەت بىلەن خەلچەم كۆرۈشتى. ھەر ئىككىسى ئالى مەكتەپكە ئىمتىھان بەرگەن بولسىمۇ، سان يېتىشمەي يېزىدا قالغان ياشلار ئىدى. مەمەتقۇ ئىشچىلىق بولسىمۇ مەيلى دەپ تاش يول ئىدارىسىغا ئىشقا كىرىۋالدى. خەلچەم ئۆيدە ئىشسىز قالغان ئىدى. ئۇلار ئۆز ئارا بىر بىرىنى ياخشى كۆرۈشتى. توي تەييارلىقى بولۇۋاتقاندا مەمەتنى ئىشتىن چىقىرىۋەتتى. مەمەت جۈمە كۈنلىرى بىر پۇرسىتىنى تېپىپ جۈمە نامازلىرىغا باراتتى. بىرسى ئونى چېقىپ قويۇپتۇ. ئىشتىن ھەيدەلدى. يېزىسىغا قايتتى. خەلچەم يەنىلا، بوپتۇ دېدى.مەمەت 5 ۋاقىت ناماز ئوقۇيدىغان بولدى. تارتىۋالىدىغان مائاشنى زادى تارتىۋالدى. ئەمدى تارتىۋالىدىغان بىر نەرسە يوقتى. شۇڭا ھەر كۈنى مەھەللە مەسچىتىگە بېرىپ نامىزىنى جامائەت بىلەن بىللە ئوقۇشقا باشلىدى. ئۇلار توي قىلدى. توي قىلىپ بىر ھەپتىدىن كېيىن رامىزان باشلاندى. رامىزاننىڭ تۇنجى تاراۋا نامىزىدا ساقچىلار مەسچىتكە بېسىپ كىرىپ ياشلاردىن بىر قانچىسىنى تۇتۇپ، قوللىرىغا كويزا سېلىپ ئېلىپ ماڭدى. تۇتۇپ كېتىلگەنلەر ئارىسىدا مەمەتمۇ بار ئىدى، خەلچەم ھەر كۈنى يېزا ساقچىخانىسىنىڭ يىغىۋېلىشخانىسىغا قاتناپ مەمەت ئۈچۈن تاماق توشىدى. مەمەتنىڭ ۋە خەلچەمنىڭ ئاتا ئانىلىرى ئادەم تېپىپ، پارا بېرىپ يۈرۈپ 3 ئايدا مەمەتنى سولاقتىن قۇتۇلدۇرۇپ چىقتى. ھەر ئىككى ئائىلە مەسلىھەتلىشىپ، بالىلىرىنى چەت ئەلگە چىقىرىۋېتىشنى قارار قىدى. كۆپ يول مېڭىپ، پارا بېرىپ ئاخىرى پاسپورت ئېلىپ تۈركىيەگە يولغا سالدى.ئىستانبۇلدا چامدامدا بىر مەسچىت، جامى بار. سېنىڭ نامىزىڭغا ئارىلىشىدىغان ئادەم يوق. ئەمما ھايات قاتتىق. جان تىكىپ ئىشلىمىسەڭ جان باققىلى بولمايدۇ. ئائىلىدە يوقسۇللۇقنىڭ دەردىنى ئايال كىشى تارتىدۇ. شۇڭا خەلچەمنىڭ كايىشلىرىغا مەمەت رەنجىمەيدۇ. خەلچەم قانچە قېتىم ئىككى بالىسىنى ئېلىپ، بالىلىرىنىڭ قوللىرىغا ئاي يۇلتۇزلۇق بايراقنى تۇتقۇزۇپ نامايىشلارغا قاتناشتى. ئىستانبۇلنىڭ ۋەتەن جەددىسى دېگەن چوڭ يولدا ھەر يىلى ئارمىيە بايرىمىدا تۈرك ئارمىيىسى پاراتتىن ئۆتىدۇ. ۋەتەن جەددىسى ئۇلارنىڭ ئۆيىگە يېقىن. ئۆتكەن يىلى ئۇلار بالىلىرىنى ئېلىپ يەنە پاراتنى كۆرگىلى چىقتى. تۈرك ئەسكەرلىرى پاراتتىن ئۆتىۋاتقاندا يولنىڭ ئىككى ياقىسىدا چاۋاك چېلىپ تۇرغان كىشىلەر ئارىسىدا مەمەت، خەلچەم ۋە ئىككى بالىسىمۇ بار ئىدى. كىچىك ئوغلى، مەمەتنىڭ پىشىنى تارتىپ:دادا، ئانام يىغلاۋاتىدۇ. دېدى. مەمەت بۇرۇلۇپ يېنىدىكى ئايالىغا قارىدى. خەلچەمنىڭ كۆزلىرىدىن تاراملاپ ياش ئېقىۋاتاتتى. خەلچەم ھەر يىلى پاراتتا شۇنداق ئۆزىنى تۇتالماي يىغلاپ تاشلايدۇ. مەمەت، ئايالىنىڭ مۆرىسىنى سىلىدى: بولدى يىغلىما. بالىلار قورقۇپ كېتىدىكەن خەلچەم: بىزنىڭمۇ مۇشۇنداق ئارمىيىمىز بولغان بولسا، بۇنداق كۈنگە قالماستۇق.دېدى ۋە ھۆڭگىرەپ يىغلاپ تاشلىدى. مەمەت يانچۇقىدىن قەغەز قولياغلىقىنى چىقىرىپ ئايالىنىڭ كۆز ياشلىرىنى سۈرتتى. ئەمما ئۆزىنىڭ كۆز چاناقلىرىغىمۇ ياش تامچىلىرى تولدى. مۇشۇنداق ھاياجانلىق مىنۇتلاردا تۈركلەر ئايالىنى قۇچاقلاپ مەڭزىگە سۆيۈپ، جانىم سەنى چوق سەۋىيورۇم. سەنىن ئىلە غۇرۇر دۇيۇيورۇم، دەپ كۆڭۈل سۆزلىرىنى ئىپادىلەيدۇ. ئەمما بىز ئۇيغۇرلاردا كۆڭۈل ئىزھارى ئۈچۈن بۇنداق شىرىن سۆزلەرنى سۆزلەش ئادىتى بولمىغاچقا، مەمەت پەقەتلا، بولدى، يىغلىما. دېيىشتىن باشقا گەپ قىلالمىغان بولسىمۇ، كۆڭلىدە ئايالىغا بولغان سۆيگۈ، مۇھەببەتنىڭ قانچىلىك جۇش ئۇرۇۋاتقانلىقىنى ئۆزى بىلىدۇ.مەمەت، ئايالىنىڭ، قەمبەر جەۋلانىنى ئۇ ئادەم بىر ئاز ساراڭ قېتىشمۇ؟ دەپ سورىغىنى ئېسىگە كەلدى ۋە ئۆزىچە كۈلۈپ كەتتى. قەمبەر جەۋلانى ئامېرىكىغا چىقىپ كەتكەندە، مەمەت باشلانغۇچ مەكتەپتە ئوقۇيدىغان كىچىك بالا ئىدى. ئۇنى تونۇمايتتى. تۈركىيەگە كەلگەندىن كېيىن توردا تونۇشتى. جەۋلانى تۈركىيەگە ھۆكۈمەت قۇرغىلى كېلىمەن. دەپ تېلىفون قىلغاندا. مەمەت: چەت ئەلدە 3 شەرقى تۈركىستان ھۆكۈمىتى بار دەپ ئاڭلىدىم. سىز يەنە نېمىشقا ھۆكۈمەت قۇرىسىز؟ دەپ سورىغان ئىدى. قەمبەر جەۋلانى: مەن بۈيۈك تۈركىستان سۈرگۈندىكى بىرلەشمە ھۈكۈمىتى قۇرىمەن دەپ جاۋاب بەرگەندە تازا ياخشى چۈشىنەلمىدى. جەۋلانى تېلىفۇندا، شەرقىي تۈركىستان، قازاقىستان، ئۆزبېكىستان، قىرغىزىستان، تاجىكىستان، تۈركمەنىستاننى ئۆز ئىچىگە ئالغان زېمىنلارنىڭ ھەممىسى بۈيۈك تۈركىستان دەپ ئاتىلىدىغانلىقىنى، ھەممىسىنىڭ بىرلەشمە ھۆكۈمىتىنى قۇرىدىغانلىقىنى ئاڭلىتىپ، بۇ ئىشنىڭ تارىخى ئەھمىيىتىنى چۈشەندۈرگەندە، مەمەت ھەقىقەتەن ھاياجانلانغان ئىدى ۋە جەۋلانىنى ئۆزىنىڭ ئۆيىدە قېلىشقا دەۋەت قىلغان ئىدى.قەمبەر جەۋلانىنى ئىستانبۇل ئايروپورتتا ئابدۇللا ھاجى قارشى ئېلىپتۇ. جەۋلانى، مەمەتكە تېلىفون قىلىپ ئادرىسىنى سورىدى. مەمەت ئۆي ئادرىسىنى دەي دەپ تۇرغاندا، تېلىفوندا باشقا بىرەيلەننىڭ ئاۋازى چىقتى: ھە، ئادرىسىڭىزنى دەڭە! دېدى. مەمەت ئۆي ئادرىسىنى دەپ بەردى ۋە خۇجايىندىن رۇخسەت سوراپ مېھماننى قارشى ئېلىش ئۈچۈن ئۆيىگە كەلدى. قەمبەر جەۋلانى بىلەن بىللە كەلگەن ئادەم ئىستانبۇلدا ياشايدىغان سودىگەر ئابدۇللا ھاجى دېگەن ئادەم ئىدى. مەمەت، ئابدۇللا ھاجىنى كۆرۈشى بىلەن پەرۋايى ئۇچتى.ئابدۇللا ھاجى شەيتاندەكلا بىر ئادەم ئىدى. بىر كۈنى بېيجىڭدە، بىر كۈنى ئۈرۈمچىدە، بىر كۈنى ئىستانبۇلدا كېزىپ يۈرۈيدۇ. نېمە تىجارەت قىلىدىغانلىقىنى تازا بىلگىلى بولمايدۇ. دۇنيانىڭ قەيىرىدە ئۇيغۇرلارنىڭ قۇرۇلتاي، يىغىنى بولسا، شۇ يەرگە ئۇچۇپ بارىدۇ، پۇل ياردەم قىلىدۇ. ئۇيغۇر باشلىقلار بىلەن بىللە چۈشكەن رەسىملىرىنى تورغا قويىدۇ. قولىدا ھەر ۋاقىت ۋىدىئو كامىرا. ھەر يىغىندا رەسىم تارتىدۇ، ۋىدئئو چېكىدۇ. شۇڭا، ئىستانبۇلدىكى ئۇيغۇرلار، ئابدۇللا ھاجىنى خىتتاينىڭ جاسۇسى دېيىشىدۇ. بۇ ھۆكۈمەت يىغىنىدىمۇ ئابدۇللا ھاجى ھەممە چىقىملارنى ئۈستىگە ئاپتۇ، ئەمما توختىماي رەسىم، تارتىپ، ۋىدئئو چېكىپ ئالدىراشلا يۈردى. خەق، بۇ رەسىم، ۋىدېئولارنى خىتتايغا بېرىپ جىق پۇل ئالىدۇ، دېيىشىدۇ. قەمبەر جەۋلانى: مەمەت ئۇكا. نېم بولدى ساڭا؟ ھېچ گەپ قىلمايسەنغۇ؟ مەمەت خىيالدىن ئويغاندى. مەمەت: شۇ ئابدۇللا ھاجى دېگەن ئادەمدىن كۆڭلۈم غەش بولىۋاتىدۇ. دېدى تېرىككەن ھالدا. قەمبەر جەۋلانى: ساڭا قانچە قېتىم دېدىمغۇ، ئاكا. ئۇ ئادەمنىڭ خىتتاي جاسۇسى دېگەن سېسىق نامى بار قەمبەر جەۋلانى توختىدى. مەمەتنىڭ يۈزىگە باقتى ۋە كۈلدى: ئۇكام بىز سىياسەت قىلىۋاتىمىز. سىياسەت ئۈچۈن پۇل لازىم. ئابدۇللا ھاجىنى جاسۇس دېگەنلەر ماڭا بىر تىيىن پۇل بەردىمۇ؟ ھۆكۈمەت يىغىنىنىڭ ھەممە چىقىمىنى ئابدۇللا ھاجىم بېرىمەن دەپ ۋەدە قىلغان ئىدى. ۋەدىسىدە تۇردى. چىقىملارنى سېخىلىق بىلەن بەردى. ئابدۇللا ھاجىمنى خىتتاينىڭ جاسۇسى دېگەنلەرنىڭ ئۆزى جاسۇس. بىزنىڭ خىتتايغا قارشى پائالىيەت قىلىشىمىزنى خالىمايدۇ. ئابدۇللا ھاجىمنى راس خىتتاي جاسۇسى بولدى دەپ پەرەزمۇ قىلايلۇق، بىزدە بىر مەخپىيەتلىك يوققۇ. ساتسا نېمىنى ساتىدۇ؟مەمەت قاتتىق غەزەپلەندى: ھەي، ئاكا. ئىستانبۇلدا 20 مىڭدىن ئارتۇق ئۇيغۇر ياشايدۇدېيىشىدۇ. يىغىنىغا 20 ئۇيغۇر كەپ قويدىمۇ؟ بىر قانچە تۈركتىن باشقا كىم بار يىغىنىڭدا؟ مەمەتنىڭ بۇ سۆزلىرى، قەمبەر جەۋلانىنىڭ يارىسىغا تۇز باسقان ئىدى: بۇ ئىستانبۇللۇق ئۇيغۇر دېگەنلىرىڭ بارغۇ، ھەممىسى خىتتاي بىلەن سودا قىلىپ جېنىنى باقىدىغان خۇمسىلار. ھەممىسى قورقۇنچاق، خائىن گۇيلار. دېدى قەمبەر جەۋلانى ئاچچىقىنى باسالماي. ئۇلار بىر بىرىنى كورگەندە بەسلىشىپ ناماز قىلىدۇ. خىتتاينى كورگەندە بەسلىشىپ بىر بىرىنى ساتىدۇ. ئىستانبۇلدىكى ئۇيغۇرلارنى مەن، سەندىن ياخشى بىلىمەن ئاكا. بۇ يەردە ياخشى ئادەم كوپ. بىراق ھەممسىنىڭ ئائىلىسى خىتتاينىڭ قولىدا گۆرۈدە. نېمە ئامال؟ قەمبەر جەۋلانى: مەن بىلىمەن بۇلارنى. ھەممىسىنىڭ پادىدىن پەرقى يوق. قاسساپنىڭ پىچىقى ئالدىدا ئۆچىرەتتە تۇرىدىغان قويلاردىن پەرقى يوق مەمەت: ئاكا. سېنىڭ ئەتىراپىڭغا چىۋىندەك ئولىشىۋالغانلار جاسۇس، خائىن بولغاچقا، خەخ ساڭا يېقىنلاشمايۋاتىدۇ. ھەتتا ياخشى ئادەملەر مەندىنمۇ گۇمان قىلىۋاتىدۇ، جۇما. جاسۇسلارنىڭ ئارىسىغا قوشۇلۇپ كەتتىدەپ. ساڭا دېمەي دېگەن ئىدىم. گەپ،گەپنى ئاچىدۇ. سېنى ئۆيۈمدە كۈتكەنلىكىم ئۈچۈن، يىغىنىڭغا قاتناشقانلىقىم ئۈچۈن، خۇجايىنىم مېنى تۈنۈگۈن ئىشتىن چىقرىۋەتتى. خاپا بولما ئۇكام. يۇرتتا ساقچىلار ئاتا ئانامنى ئىزدەپ ئاۋارە قىلغىلى باشلاپتۇ. باشقا يەردىن ئىش تېپىۋال. سەن ئىشقا كىرگۈچە مەن يەنە ساڭا ياردەم قىلىمەن دېدى. سېنى دەپ مەنمۇ ئىشسىز قالدىم. خەلچەمگە بۇ گەپنى قانداق دېسەم بولار، دەپ غەمدە يۈرىۋاتىمەن. قاسىم جەۋلانى، مەمەتنىڭ ئىشتىن قوغلانغانلىقىنى ئاڭلاپ ھەقىقەتەن بىئارام بولدى. ئۇ، توختىدى: ئۇكام مەمەت. مېنى كەچۈر. سېنىڭ ئىشسىز قېلىشىڭغا مەن سەۋەبچى بولدۇم. بەزىلىرىمىز مىللەتنىڭ يۈكىنى ئىشەكتەك كۆتۈرىمىز. بەزىلىرىمىز مىللەتنى ئىشەك ئورنىدا مىنىمىز. ئۇ، مەمەتنىڭ مورىسىنى ئاتىدارچىلىق تۇيغۇسى بىلەن سىلىدى مەمەت، قاسىم جەۋلانىنىڭ سوزلىرىدىن تەسىرلەنگەن ئىدى. ئىستانبۇلدا ئىش تېپىش تەس ئەمەس ئاكا. سەن غەم قىلما. مەن ئىش تاپالايمەن. ۋاقتى كەلگەندە مەنمۇ، ئىككى بالاممۇ، ھەتتا ئايالىممۇ، بىز ئائىلە بويىچە ۋەتەننىڭ ئەسكەرلىرى بولۇشقا تەييار. رەھمەت. سەندەك يىگىتلەر يىتىشكەنسىرى بۈيۈك تۇران دۆلىتى چوقۇم قۇرۇلىدۇ. مەن دۇنيا تارىخىدا ئەبىدى يەر ئالىدىغان تارىخى بىر قۇرۇلتاينى ئاچتىم. بۇ بىر باشلىنىش. خىتتاي كوممۇنىستلىرى 1921 يىلى شاڭخەيدە بىر كىچىك قولۋاقتا كوممۇنىستىك پارتىيىسىنى قۇرغان. مانا بۈگۈن 70 يىلغا يېقىن خىتتاي دولىتىنى سوراۋاتىدۇ. بىزنىڭ ئىستىقبالىمىز پارلاق.مەمەت، قەمبەر جەۋلانىنىڭ سوزلىرىدىن ئىلھام ئالدى ۋە ھاياجانلاندى. بىراق ئۇنىڭ كوڭلىدە بىر شەك قالغان ئىدى. قەمبەر ئاكا. بۈگۈن يىغىندا مىنىستىر، پارلامىنېت ئەزالىرىنىڭ ئىسىملىرىنى ئوقۇپ ئۆتتۈڭ. سەندىن باشقا مىنىستىرلارنىڭ ھەممىسى تۈرك. پارلامېنت ئەزالىرى، پالانچى تۇرپانى، پۇستانچى قەشقىرى، پالانچى پەرغانى، پۇستانچى جەلالاباتى دەپ 7080 ئىسىم ئوقۇدۇڭ. بۇ ئىشلار ماڭا ساختىدەك كەلدى. بۇلارنى مەخپى تۇتىمىز. شۇڭا شۇنداق ئېلان قىلدۇق. قۇرۇلتېيىڭدا بىر ئۆزبېك يوق، قازاق، قىرغىز يوق. بۈيۈك تۈركىستان فىدىرال ھۆكۈمىتى دەيسەن. كۈلكىلىك ئىش ئەمەسمۇ بۇ؟ ئۇلار بىنانىڭ ئالدىغا كېلىپ قالغان ئىدى. قەمبەر جەۋلانى: ئۇكام سەن مەندىن زېرىككەندەك تۇرىسەن. چامادىنىمنى ئاچىقىۋىتە، مەن كېتەي مەمەت، قەمبەر جەۋلانىنى ئۆيگە كىر دېگەن تەكەللۇپ سۆزىنىمۇ قىلماستىن بىناغا كىرىپ كەتتى.3قەمبەر جەۋلانى ئىستانبۇل ئايروپورتىنىڭ يۇقىرى قەۋىتىدىكى كېتىش زالىغا كىرىپ كەلگەندە كېچە سائەت 12 دىن ئاشقان ئىدى. ئەمما زال ئىچى بازاردەك مىغ مىغ ئادەم بىلەن تولغان ئىدى. قەمبەر جەۋلانى ئەتىگەن سائەت 8 دە ئۇچاتتى. ئۇ، بوش بىر ئورۇندۇققا كېلىپ ئولتۇردى. ئۇ، چارچىغان ئىدى. ئەمما كەيپىياتى يۇقىرى ئىدى. ئۇنىڭ تېلىفونى جىرىڭلىدى. تېلىفوننى ئاچتى. قارشىدىن كەلگەن ئاۋاز تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ئوكاننىڭ ئاۋازى ئىدى. ئوكان ناھايىتى تىرىشچان يىگىت ئىدى. ھەر ئىشنى ئەستايىدىل قىلاتتى: ھۆرمەتلىك جۇمھۇر رەئىسىم. سىزنىڭ ئايروپورتقا چىقىپ كەتكەنلىكىڭىزنى مەمەتتىن ئاڭلاپ ئەنسىرەپ تېلىفون قىلدىم. ياخشىمۇسىز؟ قەمبەر جەۋلانى: تەشەككۈرلەر، تەشەككۈرلەر، دېدى. ئوكان: جۇمھۇر رەئىسىم. مەن تاپشۇرۇقىڭىزغا بىنائەن، ھۈكۈمىتىمىز نامىدىن دۆلەتلەرگە يازىدىغان مەكتۇپنىڭ ئىنگلىزچىسىنى تەييارلاپ بولدۇم. سىزگە ئىلخەتتىن يوللاپ بېرەيمۇ؟ قەمبەر جەۋلانى: يوق،يوق. دېدى ئالدىراپ سەن تىزىملىك بويىچە دۆلەتلەرگە يوللاۋەر ئوكاننىڭ ئاۋازى كەلدى: تامام ئەپەندىم. باش ئۈستىنە. سىزگە ئىيى يولجۇلۇقلار دىلەرىم قەمبەر جەۋلانى: ئاللاھقا ئامانەت ئول. تەشەككۈرلەر. دېدى.ئۇ، ئامېرىكىدا كۆپ يىل ياشىغان بولسىمۇ، ئىنگلىزچىدە يەنىلا چالا ساۋات ئىدى. شۇڭا، تاشقى ئىشلار مىنىستىرىغا ئۆزەڭلا يوللىۋەت دەپ قۇتۇلدى.قەمبەر جەۋلانى ئەسلىدە ۋەتەندە قالغان بولسا ئۆسۈپ كېتەتتى. بەلكى نازىر بولۇشى مۇمكىن ئىدى. چۈنكى ئۇ، پۇرسەتتىن پايدىلىنىشنى ياخشى بىلەتتى. ۋەتەندە ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆسۈشىگە ئەقىل، مېھنەت كەتمەيتتى. خەنزۇ باشلىقىڭغا قانداق خۇشامەت قىلىشنى، ئۇلارغا بولغان تەۋرەنمەس سادىق ئىكەنلىكىڭنى توغرا ئىسپاتلىساڭلا، ئۆسۈش ئۈچۈن يول ئوچۇق. قەمبەرنىڭ ئىدارە شۈجىسى خەن شۇجى بىلەن مۇناسىۋىتى بەك ياخشى ئىدى. ھەر كۈنى ھەممىدىن ئەتتىگەن ئىشقا كېلىپ، ئىشخانىسىنىڭ ئىشىكىنى ئوچۇق قويۇپ ئىشخانىنى تازىلىغان ئاكتىپ خىزمەتچى بولۇپ كۆرۈنۈپ،. خەن شۇجىنىڭ كارىدوردىن مېڭىپ ئۆز ئىشخانىسىغا ئۆتۈشىنى كۈتەتتى. خەن شۇجى كارىدوردا كۆرۈنىشى بىلەن ئالدىغا يۈگۈرۈپ چىقىپ خەن شۇجى زاۋشاڭ خاۋ! دەپ سالام بېرەتتى قىزغىن كۈلۈمسىرەپ. بەزى مائاشى چىققان كۈنلىرى ماگىزىندىن ئىچكىرىنىڭ ئەڭ ئالى تۈمۈر قۇتۇلۇق چايلىرىدىن ئېلىپ كېلىپ خەن شۇجى. بىر دوستۇم بېيجىڭدىن ماڭا ھەدىيە ئەكەلگەن ئىكەن. بۇنداق ياخشى چاي سىزگە لايىق. دەپ ئاپتاپتەك كۈلۈپ تۇرۇپ، بىرئاز ئېگىلىپ سەمىمى تەلەپپۇز بىلەن شۇجىنىڭ ئۈستىلىگە قوياتتى. خەن شۇجى شې،شې دەپ باش لىڭشىقاندا بولسا، خۇشاللىقتىن بېشى بۇلۇتلارغا تاقىشاتتى. بىر قېتىم ئۇ، تۈركىيەدىن ئەكەلدۈرگەن لوقۇم دېگەن شاكىلاتتەك بىر كورۇپكا تاتلىقنى ئېلىپ كېلىپ خەن شۇجىنىڭ ئىشخانىسىغا كىرگەندە. خەن قۇتىنى ئېچىپ لوقۇمدىن بىر تال يەپ بېقىپ بۇ نېمە دېگەن لەززەتلىك نەرسە. دەپ ماختىغاندا، قەمبەر خەن شۇجى. ھەر نەرسىنىڭ ئەڭ ياخشىسى سىزگە لايىق. دېدى. خەن شۇجى، قەمبەرنىڭ ساداقىتىگە ھەقىقەتەن ئىشەنگەن ئىدى. چۈنكى، ئامېرىكىدا تۇنجى ئالما تېلىفۇن چىققاندا، تونۇشلىرى ئارقىلىق بىر ئالما تېلىفۇن ئەكەلدۈرۈپ، ئۇنىڭغا تەقدىم قىلغان ئىدى. ئۇ، بۇلارنىمۇ ئۇنتۇغىنى يوق. قەمبەرنىڭ ھەر ئايلىق مائاشىنىڭ يېرىمىنى خەن شۇجى ئۈچۈن خەجلىگەن ئەجرى ئاخىرى نەتىجە بەردى. خەن شۇجى؛ كامبەر، چىڭ زو. ئولتا دېدى. قەمبەر نۇرغۇن قېتىم خەن شۇجىنىڭ ئىشخانىسىغا كىرگەن بولسىمۇ، بىر قېتىممۇ ئولتۇرۇش تەكەللۇپى بولمىغان ئىدى. ئۇ ھاياجان ئىچىدە ساپادا ئولتۇردى. ئويناپ تۇرغان ھىلىگەر كۆزلىرى خەن شۇجىغا، قاسساپتىن بەز كۈتكەن مۈشۈكتەك يېلىنىش ئىچىدە بېقىپ تۇراتتى خەن شۇجى: كامبەر، سەن پارتىيىگە ئەزا بولۇش ئۈچۈن ئىلتىماس يېزىپسەن. شۇنداقمۇ؟ قەمبەر: شۇنداق شۇجى. بۇ 13 قېتىملىق ئىلتىماسىم. ئۇنىڭ ئاۋازى تىترەپ چىقتى خەن شۇجى: قولۇڭدا ئۇنىۋېرسىتېت دىپلومى بار. پارتىيىگە بولغان ساداقىتىڭدىن گۇمانىم يوق. خەنزۇلار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىڭ، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىغا ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىشىڭ، باشقىلارغا ئۈلگە بولالايدۇ. بىراق ئىدارىمىزدا ئۆزۈڭنىڭ قېرىنداشلىرىڭ بولغان ئۇيغۇرلار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىڭ ياخشى ئەمەسكەن. سەن توغرۇلۇق بەزى شىكايەتلەر بار. دىققەت قىلىشىڭ لازىم. قەمبەر ئالدىراپ ئۆزىنى چۈشەندۈرۈشكە باشلىدى: خەن شۇجى. مەن ئۆزەمنىڭ مىللىتىنى ياخشى بىلىمەن. ئۇلارنىڭ ھەممىسى خەنزۇ يولداشلارغا ئۆچمەنلىك بىلەن قارايدۇ. كۆپىنچىسى ئاشكارە دېمىگەن بىلەن، كۆڭلىدە بۆلگۈنچىلىك ھېسسىياتى بىلەن ياشايدۇ. مېنى چېقىمچى دەپ ئارىسىغا ئالمايدۇ. ئولتۇرۇشلىرىغا چاقىرمايدۇ. خەن شۇجى كۈلدى: سەن ئۇلارنىڭ ئارىسىغا كىرمىسەڭ، ئۇلارنى قانداق كۈزىتەلەيسەن؟ شۇڭا سەنمۇ ئۇلاردىن بەكرەك مىللەتچى، دىنچى بولۇپ كۆرۈنۈشۈڭ كېرەك. قەمبەر ئالدىراپ سورىدى: خەن شۇجى شۇنداق قىلايمۇ؟ خەن شۇجى كۈلۈمسىرەپ بېشىنى لىڭشىتتى: سېنىڭ ئىستىقبالىڭ پارلاق قەمبەر بۇلارنى كۆڭلىدىن ئۆتكۈزۈپ بولۇپ، بۇ مەخپىيەتلىكنى خۇددى بىرسى بىلىپ قالىدىغاندەك ئەنسىزلىك ئىچىدە ئەتىراپقا قارىدى. ئايروپورت زالىدىكى خىلمۇ خىل مىللەتكە مەنسۇپ خىلمۇ خىل يولۇچىلار ئۆز ئىشى بىلەن ئالدىراش ئىدى. قەمبەر ، ئۇ كۈنلەرنى ئەسلەپ كۆڭلى بىردىن غەشلىككە تولدى. چۈنكى، خەن شۇجىنىڭ بىردىنلا بېيجىڭغا مەركىزى پارتىيە مەكتىپىگە بىر يىللىق ئوقۇشقا كەتكەنلىكى، قەمبەرنىڭ تەقدىرىنى ئوڭتەي، توڭتەي قىلىۋەتكەن ئىدى.كەسپى قابىلىيىتى بولمىسىمۇ كىشىلىك مۇناسىۋەت ئارقىلىق توغرا يول تاللاشتا ئۆزىنى تالانت ئىگىسى دەپ ھېسابلايدىغان قەمبەر، كېلەچەك تۇرمۇشى ئۈچۈن قىز تاللاشتىمۇ ھەممەيلەننى ھەيران قىلدۇرىدىغان بىر مۇۋەپپەقىيەتكە ئېرىشكەن ئىدى. ئۇ تۇنۇشۇپ مۇھەببەتلىشىشنى كۆڭلىگە پۈككەن قىز، سۇ ئىشلىرى نازارىتىنىڭ مۇئاۋىن نازىرىنىڭ قىزى ئىدى. ئىسمى گۈلپەرى ئىدى. چىرايى ئىسمىغا ئوخشاش گۈل، ياكى پەرىدەك گۈزەل ئەمەستى. ئەمما كاتتا باشلىقنىڭ قىزى ئىدى. ئۇنىۋېرسىتېتقا ئۆتەلمەي ئۆيدە قالغان بولسا نېمە بوپتۇ. پۇلى، يۈز ئابرۇيى، ھوقۇقى بار ئائىلىنىڭ قىزى. قەمبەرنىڭ يۈكسىلىشى ئۈچۈن پەلەمپەي، ھەتتا تىك ئۇچار بولالىشى مۇمكىن.قەمبەر قىزلارنى جەلپ قىلالىغۇچىلىك تۇرقى سىياققا ئىگە، گەپ سۆزى جايىدا، ئەدەپ، قائىدىنى كىيىم قاتارىدا كىيىپ ياسىنىشقا ماھىر بىرسى بولغاچقا كۆپ ئەجىر تۆكمەستىن گۈلپەرىنى قولغا كەلتۈردى. گۈلپەرىنىڭ كىچىك بالىدەكلا تۈز كۆڭۈل ۋە ئاخماق بىر قىز ئىكەنلىكىنى بىلگەن قەمبەر خۇشاللىقىدىن يايراپ كەتكەن ئىدى. بىراق ئىشلار ئويلىغاندەك ئوڭۇشلۇق ماڭمىدى. گۈلپەرىنىڭ دادىسى ئەھۋالدىن خەۋەر تېپىپ، قىزىنىڭ قەمبەر بىلەن كۆرۈشۈشىنى چەكلەپ قويۇپتۇ. گۈلپەرى : ھازىرچە كۆرۈشمەي تۇرايلى. دادام، سىز بىلەن كۆرۈشكىنىمنى بىلسە، مېنى ئۆلتۈرىدۇ. مەن ئائىلەمنى قايىل قىلغاندا، سىزنى ئىزدەيمەن. غەم قىلماڭ. دەپ خەت ئەۋەتىپتۇ.قەمبەر تەقدىرگە تەن بېرىپ بىر ئاز كۈتۈپ تۇراي دەپ ئويلىدى. گۈلپەرىدىن ئۈمىد ئۈزمىدى. خەن شۇجى بېيجىڭغا ئوقۇشقا كەتمىگەن بولسا، ئاتىدارچىلق قىلىپ، بۇ ئىشنى ئۆزى ھەل قىلىپ قوياتتى. ئەمدى ئۇنىڭغا ياردەم قىلغۇدەك نوپۇزغا ئىگە ئادىمى يوق ئىدى. ئۇيغۇرلارنىڭ زادى قولىدىن ئىش كەلمىگەچكە، ئۇيغۇر باشلىقلار بىلەن يېقىنلىشىشنى قەمبەر خىيالىغا كەلتۈرۈپ باقمىغان ئىدى. مانا ئەمدى بىر ئاز بېشى قېتىپ قالدى. ئىككى ئايدىن كېيىن گۈلپەرىنىڭ ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىرىدىن بىرسى بولغان ئافۇجۇشى دەيدىغان ئادەمنىڭ ئوغلى بىلەن توي قىلغانلىق خەۋىرىنى تېلىۋېزوردىن كۆردى. بېشىغا توساتتىن قاتتىق بىر مۇشت يېگەندەك كۆزلىرى قاراڭغۇلاشتى. قەمبەر، گۈلپەرىنىڭ بىر قىز دوستىنى تونۇيتتى. ئۇنى ئىزدەپ تاپتى، ئەھۋالنى سۈرۈشتۈردى. ئۇ، قىزمۇ گۈلپەرىنىڭ سۆزىنى قەمبەرگە يەتكۈزمەكچى بولۇپ تۇرغان ئىكەن. گۈلپەرى ئاتا ئانىسىنىڭ گېپىدىن چىقمايدىغان قىز ئىكەن. ئۇنىڭ ھازىرقى ئېرىنى قىزنىڭ دادىسى تېپىپتۇ ۋە دەرھال تويىنى قىلىۋېتىپتۇ. گۈلپەرى مەن بەختىمنى تاپتىم. قەمبەر مېنى ئۇنۇتسۇن. دەپتۇ. قەمبەر بۇ گەپلەرنى ئاڭلاپ، ساغرىسىغا زىخ سانجىۋەتكەن بۇقىدەك غەزەپلىك ھالغا كەلدى. ئافۇجۇشى دېگەن بۇ ئابدۇپەتتارنىڭ ئوغلى ئۆتكەن يىلى قاتناش ۋەقەسىدە ئېغىر يارىدار بولۇپ، بىر پۇتى كېسىلگەن. كېسىلگەن پۇتىغا سۈنئى پۇت تاقالغان. ئەركە، مېيىپ، كېرەكسىز بىر بالا. ھوقۇق، شان شۆھرەت، پۇل دېگەن يامان نېمە. ئەخلاق كۆز قارىشى بولمىغان يەرلەردە، سۆيگۈ مۇھەببەتنىڭمۇ پۇل بىلەن ئېلىپ سېتىلىدىغان بازىرى بار. قەمبەرگە ئوخشاشلار كۆپەيگەنسېرى، ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە ئادەم سودىگەرلىرى ئۈچۈن ئىستىقبالنىڭ يوللىرى تېخىمۇ داغداملىشىدۇ. قەمبەرنىڭ غايىسى كاتتا ئىدى. كېلەچىكى شۆبھىسىز پارلاق ئىدى. بەلكى نازىر، بەلكى مۇئاۋىن رەئىس بولالايتتى. چۈنكى ئارقىسىدا خەن شۇجى بار، خەن شۇجى ئارقىلىق تېخىمۇ يۇقىرى دەرىجىلىك شۇجىلارغا ئۇلىشالايدۇ. قەمبەر، گۈلپەرىگە كېلەچىكى توغرىسىدىكى تەسەۋۇرىنى بۇلبۇلدەك سايراپ سۆزلەپ بەرگەن بولسىمۇ، يەنىلا بىر پايدىسى بولماپتۇ. قەمبەرنىڭ ئەقلىگە توساتتىنلا ئۇيغۇرلارنىڭ ئەتىكى گۆشتىن، بۈگۈنكى ئۆپكە ياخشى. دېگەن تەمسىلى كەلدى. ھەي، نادان گۈلپەرى. بۈگۈنكى ھالاۋەتنى دەپ، ئەتىكى بەختتىن مەھرۇم قالدىڭ. دېدى ئۆز ئۆزىگە پىچىرلاپ. قەمبەر ئاچچىقىنى ئىچىگە يۈتۈپ، خەن شۇجىنىڭ مەركىزى پارتىيە مەكتىپىدىن قايتىپ كېلىشىنى كۈتۈش قارارىغا كەلدى. بۇنداق دەلدۈش، ئاخماق قىزلاردىن تېخى كۆپ بارغۇ. بۇ قېتىم تېخىمۇ مۇۋاپىق بىرسىنى تاپىمەن. خەن شۇجىنى ئارىغا قويىمەن. دەپ ئويلىدى ۋە ئۆز ئۆزىگە تەسەللى بەردى. بىراق بىر كېلىشمىگەن ھادىسە ئۇنىڭ قىسمىتىنى تامامەن ئوڭتەي توڭتەي قىلىۋەتتى. بىر كۈنى كېچە قەمبەر ئىشتىن چۈشۈپ كوچىدا كېتىۋاتاتتى. ئۇزاقتىن بىر قارا ماشىنىدىن چۈشىۋاتقان گۈلپەرىنى كۆردى. ماشىنىدىن ئۇنىڭ ئېرى قولىدا ھاسا بولغان ھالدا چىقتى. گۈلپەرى ئاقساق ئېرىنىڭ قولىنى تۇتتى. ھەر ئىككىسى ئۈرۈمچىنىڭ ئەڭ داڭلىق رېستۇرانى بولغان بەخت سەيناسى رېستۇرانغا قاراپ مېڭىشتى. قەمبەرنىڭ ئىچىدە توسۇۋالغىلى بولمايدىغان بىر ھەسەت، ئۆچمەنلىك تۇيغۇسى شىددەتلىك بوراندەك كۈچىيىشكە باشلىدى. گۇگۇم چۈشۈۋاتاتتى. قەمبەر يۈگرەپ بىر ئارقا كۈچىنىڭ قاراڭغۇلىغىدا غايىپ بولدى. يېرىم سائەتتىن كېيىن يەنە پەيدا بولغان قەمبەرنىڭ قولىدا بىر غۇلاچ ئۇزۇنلۇقتا بىر تۆمۈر كالتەك بار ئىدى. ئۇ بىر دوقمۇشتا مۈكۈپ تۈردى. ئىككى سائەتتەك ساقلىدى. گۈلپەرى، ئاقساق ئېرىنى يۆلەپ رېستوراندىن چىقىپ كېلىۋاتقانلىغىنى كۆردى. ئېرى مەستمىدى، ياكى مېيىپ بولغاچقا شۇنداق دەلدەڭشىپ مېڭىۋاتامدۇ. ئەيتاۋۇر ھەر ئىككىسى مەست بولغاندەك ئىدى. ئېرى توختاپ كوچا لامپىلىرى يۇرۇتۇپ تۇرغان ئوچۇقچىلىقتا گۈلپەرىنى سۆيۈشكە تەمشىلىۋىدى، گۈلپەرى بېشىنى ئۇزۇتۇپلا ئاقساق ئەرنىڭ لەۋلىرىگە چوككىدەك سۆيۈپ قويدى. بۇ مەنزىرىنى كۆرگەن قەمبەرنىڭ ئىچىدىكى ھەسەت تۇيغۇسى خۇددى يىرتقۇچ ھايۋاننىڭ تىرناقلىرىدەك، ئۇنىڭ يۈرىكىنى تىرنىلاشقا باشلىدى. ئۇلار يېقىنلاپ كېلىشى بىلەن يوشۇرۇنغان قاراڭغۇلۇقتىن ئېتىلىپ چىققان قەمبەر، ئۇلارنىڭ ئارقىسىغا ئۆتۈپ، گۈلپەرىنىڭ ئېرىنىڭ بېشىغا تۆمۈر كالتەك بىلەن كېلىشتۈرۈپ بىرنى قويۇشى بىلەن، ئاقساق يىگىت يەرگە يىقىلدى. گۈلپەرى، ئادەم بارمۇ! دەپ چىرقىراپ كەتتى قورقۇنچتىن. قەمبەر قاچتى. جەنجو! توختا. دەپ ۋارقىرىغان ئاۋاز بىلەن تەڭ بىر پاي ئوق ئاۋازى چىقتى. ئوق قەمبەرنىڭ قۇلاق تۈۋىدىن، ۋىڭ قىلىپلا ئۆتۈپ كەتتى. قەمبەر ئىختىيارسىز توختاپلا قالدى. ئارقىسىدىن ئۇرۇلغان بىر پەشۋا ئۇنى يەرگە يىقىتتى. بېشىغا بىرسى قاتتىق تەپكەندەك بولدى. قەمبەر ھوشىدىن كەتتى. ئۇ، ھوشىغا كەلگەندە ساقچىخانىدا ئىدى. قوللىرى ئارقىسىغا قايرىلىپ كويزا سېلىنغان، يۈزى ۋە بەدىنىدىكى تاياق زەربىسىنىڭ ئاغرىغىنى ھېس قىلىشقا باشلىدى. خەنزۇ ساقچىلار ئۇنىڭغا قاراپ كۈلۈشۈپ ئولتۇراتتى. چۈنكى قەمبەر قورققىنىدىنمۇ، ياكى تاياق زەربىسىدىنمۇ ئەيتاۋۇر ئىشتىنىنى ھۆل قىلىۋەتكەن ئىدى. قەمبەرنى، گۈلپەرىلەرنى رېستورانغا ئەكەلگەن خەنزۇ شوپۇر تۇتقان ئىكەن. ئۇ شوپۇر ئا فۇجۇشىنىڭ شوپۇرى بولۇپ، بالىلارنى رېستۇرانغا ئەكەلگەن ئىكەن. قەمبەر بولسا، شوپۇردا قۇرال بارلىغىنى، ئۇنىڭ ھەم شوپۇر ھەم قوغدىغۇچى ئىكەنلىكىنى زادىلا ھېسابقا قوشمىغان ئىكەن. قەمبەر 6 ئاي تۇرمىدا يېتىپ چىققاندىن كېيىن ئۇدۇل ئىدارىسىغا كەلدى. ئىدارىسىنىڭ كادىرلار بۆلۈم باشلىقى، ئۇنىڭ ئىشتىن قوغلانغانلىقى توغرىسىدىكى ئۇقتۇرۇشنى قولىغا تۇتقۇزۇپ قويدى ۋە ئىشخانىسىدىن چىقىرىۋەتتى. ئىشتىن ھەيدەش ئۇقتۇرىشىدا قەمبەرنى پارتىيە، ھۆكۈمەتنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك رەھبەرلىرىنىڭ ئائىلىسىنى ئۆلتۈرمەكچى بولغان. بۆلگۈنچىلىك، تېرورىستلىق جىنايىتى بىلەن نەق مەيداندا قولغا ئېلىنغان. دېگەن جۈملىلەر بار ئىدى. قەمبەرنىڭ كۆزلىرى قاراڭغۇلاشتى. ئاھ، مەن تۈگەشتىم. تۈگەشتىم دېدى ئۇ ئۆز ئۆزىگە. كۆزلىرىدىن ئاچچىق ياشلار تۆكۈلدى. ئۇ، ئۆزى ئىشلىگەن بۆلۈمنىڭ مۇئاۋىن باشلىغى بولغان ئۇيغۇر بۆلۈم باشلىغىنىڭ ئىشخانىسىغا كىرىپ، ئۇنىڭغا يىغلاپ تۇرۇپ جۇيجاڭ بىلەن ئۆزىنى تەكرار خىزمەتكە ئېلىش توغرۇلۇق بىر سۆزلىشىپ بېقىشنى ئىلتىماس قىلدى. قەمبەرنىڭ بىھۇدە ئۇرۇنۇشلىرىنىڭ نەتىجىسىز قالىدىغانلىقىنى بىلىدىغان بۆلۈم باشلىغى، ئۇنىڭ كۆڭلى ئۈچۈن ماقۇل بولدى. ئەرتىسى كۈنى قەمبەر خەۋەر ئېلىش ئۈچۈن كەلگەندە بۆلۈم مۇئاۋىن باشلىغى: ئۇكام قەمبەر. بىلىسەن. خەن شۇجى مەركىزى پارتىيە مەكتىۋىگە ئوقۇشقا كەتكەندىن كېيىن ئىدارە خىزمەتلىرىگە مەخسۇت جۇيجاڭ مەسئۇل. ئەھۋالىڭنى، تەلىۋىڭنى ئېيتتىم. قەمبەر تۈرمىدە چىرىپ كەتمىگەنلىكىدىن خۇشال بولسۇن. بۇ تەكرار سۆزلىشىشكە بولىدىغان مەسىلە ئەمەس دېدى. دەپ جاۋاپ بەردى. قەمبەر: مەخسۇت جۇيجاڭ بىلەن ئۆزەم بىر كۆرۈشكەن بولسام. مېنى بىر قوبۇل قىلغان بولسا! دېدى يېلىنىپ ئادەمنىڭ ئىچىنى ئاغرىتىدىغان بىچارە قىياپەتتە. بۆلۈم باشلىغى: قەمبەر ئۇكا. مەخسۇت جۇيجاڭ سېنى قوبۇل قىلمايدۇ. ساڭا ئېيتىپ قويۇش ئۈچۈن بىر سۆز تاپىلىغان ئىدى. كۆڭلۈڭگە كەلسىمۇ ئامانەتنى ئېيتىپ قوياي. مەخسۇت جۇيجاڭ قەمبەر ئۇچىغا چىققان بىر كۆيدۈرگە ئىدى. ساۋاق ئالسۇن. بۇنىڭدىن كېيىن ئادەم كۆيدەرمىسۇن. ئاخىر ئۆزى كۆيۈپ كېتىدۇ دېدى. قەمبەرگە يەر قاتتىق، ئاسمان يىراق ئىدى. ئاچچىقىدا قىلىپ قويغان بىر خاتاسى بىلەن كوچىدىكى ئىگىسىز ئىتتىن قەدىرسىز ھالغا چۈشۈپ قالدى. مەخسۇت جۇيجاڭ قاسىم ئۇچىغا چىققان بىر كۆيدۈرگە ئىدى دەپتۇ. مانا مەخسۇت ھەقىقى مىللىي بۆلگۈنچى. قەمبەر تۈرمىدىن قويۇۋېتىلگەندە تۈرمىنىڭ مۇئاۋىن باشلىغى بولغان ئۇيغۇر ئۇنى چاقىرىپ : ئۇكام ئامىتىڭ باركەن. خۇداغا مىڭ شۈكرى دېگىن. ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ئا فۇجۇشى بىز ئائىلە بويىچە شىكايەتچى بولمايمىز. بىر ئۇيغۇر بولسىمۇ كۈننىڭ يورىقىنى كۆرۈپ ياشىسۇن. دېگەچكە مۇددەتسىز قاماق جازاسىدىن قۇتۇلۇپ، 6 ئايدا ئەركىنلىككە ئېرىشتىڭ. بىزدە مۇشۇنداق ياخشى باشلىقلار بار. قەدىرىنى بىل. دېگەن ئىدى. ئا فۇجۇشى دېگەن گۇيمۇ بۆلگۈنچى ئىكەن. قەمبەر بۇ پارتىيە، ھۆكۈمەت ئورۇنلىرىغا يوشۇرنىۋالغان بۆلگۈنچىلەرنى مەلۇم قىلىشقا ئالدىرىدى. ئەمما خەنشۇجى يوق. باشقا يۇقىرى دەرىجىلىك خەنزۇ رەھبىرى كادىرلارنى تېخى تونۇمايدۇ. قەمبەرنىڭ ئىستىقبالى تۈگىدى.قەمبەرنىڭ ئېسىگە بىردىن رەھمەتلىك دادىسى كەلدى. دادىسىنى نەپرەت بىلەن كۆز ئالدىغا كەلتۈردى. دادىسى ئالى مەكتەپنى پۈتتۈرگەن بىلىملىك بىر زىيالىي ئىدى. بىراق ئۆمرى، باشلانغۇچنى چالا پۈتتۈرگەن يوغان قوساق ئەمەلدارلارغا تەرجىمانلىق قىلىپ ئۆتتى. ئورتا، يۇقىرى دەرىجىلىك رەھبەر بولۇشقا بىلىم كەتمەيدىغان يىللاردا، ئۆسۈشنىڭ يولىنى بىلگەن بولسا، قەمبەر بۈگۈنكىدەك چەتكە قېقىلىپ قالمايتتى. بۇ كۈنلەردە باشلىقلارنىڭ بالىلىرىنى باشلىق قىلىپ تەيىنلەش مودا بولۇپ كەتتى. دادىسى باشلىق بولغان بولسا ئىدى، قەمبەر بۈگۈن ئەڭ تۆۋەن دېگەندىمۇ مۇئاۋىن نازىرلىق تەختىدە ئولتۇراتتى. ئۇنى باشقىلار ئەمەس، ئۇ باشقىلارنى بوزدەك قىلىلىپ ئوينايتتى قەمبەر ئۇنىۋېرسىتېت ئىمتىھانىدىن ئۆتكەنلىك خەۋىرىنى ئالغان كۈنى، دادىسى ئۇنى بىر رېستۇراندا مېھمان قىلغان ئىدى. دادىسى تۇنجى قېتىم ئۇنىڭغا ھاراق قۇيۇپ: ئال ئوغلۇم. بۈگۈن ئائىلىمىز ئۈچۈن تارىخى مەزمۇنغا ئىگە بىر كۈن. ئىككىمىز بىر تەبرىكلەپ قويايلى. دىگەن ئىدى. مەست بولۇپ تازا كەيپىگە كەلگەندە ، ئوغلۇم. ساڭا مەندىن نەسىھەت، ئىشەكنىڭ كۆتىگە ئاپتاپ چۈشسە قولۇڭنى ئىسسىت. ئۇيغۇرلار يازغان تارىخ كىتابلىرىنى ئوقۇما. مىللەتچى تەلۋىلەردىن ئۇزاق تۇرغىن. پارتىيەگىلا ئەگەشسەڭ، باشلىق دېگەن ئىشنىلا قىلساڭ، بېشىڭغا دەرت كەلمەيدۇ دەپ نەسىھەت قىلغان ئىدى. دادىسى دېگەنلەرنىڭ ھەممىسىنى قىلدى. ئۆز ئەقلى، كۈچىگە تايىنىپ تۇرۇپ، دادىسى ئېرىشەلمىگەن ھۇقۇقلارغا ئېرىشىش ئۈچۈن ئېھتىيات ۋە ئۇستىلىق بىلەن ئىلگىرىلەپ مېڭىۋاتاتتى. ئىستىقبالى پارلاق ئىدى. شۇ گۈلپەرى دېگەن قانجۇق بىلەن تونۇشمىغان بولسا كاشكىئو، ئويلىغانسېرى كۆڭلى غەش بولاتتى، كۆز ئالدى قاراڭغۇ بولۇپ كۆرۈنەتتى. قەمبەرگە تونۇش، بىلىشلەرنىڭ ھېچ بىرسى ياخشى كۆز بىلەن قارىمايدىغان بولدى. قەمبەر ئۈچۈن ئۈرۈمچى ھارام بولدى. ئۇ، چەت ئەلگە چىقىپ كېتىش نىيىتىگە كەلدى. ئامېرىكىغا ئوقۇشقا كېتەي دىدى.ئەمما ئىنگلىىزچە بىلمەيتتى. توردىن مەكتەپ ئىزدىدى. مالتادا ئىنگلىز تىلى كۇرسى بار ئىكەن. مالتا دېگەن ياۋروپا ئىتتىپاقى ئىچىدىكى بىر ئارال دۆلىتى. ئۇ يەرگە بارسا ئامېرىكىغا بېرىشمۇ قىيىنغا چۈشمەس. ئوقۇش پۇلىمۇ قىممەت ئەمەسكەن. قەمبەر ئانىسىغا كۆڭلىنى ئىزھار قىلىپ يالۋۇردى. ئانا يۈرىكى دېگەن چىدامدۇ. ئانا، بالا ئۈچۈن جېنىنىمۇ بېرىدۇ. ئۆينى سېتىپ چەت ئەلگە چىقىپ ئوقۇيمەن، دېدى. ئانىسىنى كىچىك بىر ئېغىزلىق ئۆيگە كۆچۈرۈپ چىقىرىپ قويۇپ، ئۆيىنى ياخشى باھادا ساتتى ۋە مالتاغا ئوقۇشقا كەلدى. مالتادا بىر يىل ئىنگلىزچە ئوقۇش جەريانىدا بىر يولىنى تېپىپ ئامېرىكا ۋىزىسى ئېلىپ ئامېرىكىغا كېلىۋالدى.قەمبەر، ئامېرىكىدا دوللار دېڭىزىغا شۇڭغۇيمەن، دەپ ئويلايتتى. ئەمما كوچىدا دوللار يوق. ياتىدىغان يەرمۇ يوق. ئۇيغۇرلارمۇ يېڭى كەلگەنلەرگە بەك ۋاي دەپ كەتمەيدىكەن. ھەممە ئادەم قوساق، پۇل دەردىدە ئالدىراش. قەمبەر بىر ئايلىق ساياھەت ۋىزىسى بىلەن كەلگەنلىكى ئۈچۈن، دەرھال سىياسى پاناھلىق تىلىمىسە بولمايتتى. باشقىلاردىن سوراپ ئۈگەندىكى، سىياسى پاناھلىق تىلەش ئۈچۈن خىتتاي دۆلىتىنى ئەيىپلەش، ئۆزىنىڭ خىتتاي ھاكىمىيىتى تەرىپىدىن زىيانكەشلىككە ئۇچرىغانلىقىنى ئىسپاتلىشى كېرەك ئىكەن. قەمبەر ئىدارىدىن قوغلانغان ئۇقتۇرۇشنى ئېلىۋالغان ئىكەن ياخشى. ئۇقتۇرۇشتا بۆلگۈنچىلىك، پارتىيە، ھۆكۈمەت رەھبەرلىكىگە قارشى دۈشمەنلىك دېگەن گەپلەر تازا ياخشى پاكىت ئىكەن. ۋىرجىنىيەدىكى ئۇيغۇرلارغا يالۋۇرۇپ يۈرۈپ، رەسمىيەتلىرىنى بېجىرىپ، سىياسى پاناھلىق تىلىدى. ۋىرجىنىيەدە يېڭى چىققان ئۇيغۇرلاردىن 3 كىشى بىر ئۆيدە قالىدىكەن، قەمبەر ئۇلار بىلەن سۆزلىشىپ كىرا ۋە باشقا چىقىملارغا ئورتاق بولىدىغان بولۇپ ئۇ ئۆيگە يەرلىشۋالدى. بۇ 3 ئۇيغۇرنىڭ بىرسى ئوقۇغۇچى ئىكەن، بىرسى پۇلى بار باينىڭ بالىسى بولغاچقا يەپ ياتىدىكەن. يەنە بىرسى كونا ئۆي رېمونت قىلىدىغان ئىشتا ئىشلەيدىكەن. قەمبەر، ئامېرىكىنىڭ ۋىرجىنىيەدىكى ئۇيغۇرچە رادىيو ئەركىن ئاسىياغا ئىشقا كىرىش نىيىتىدە تىڭ تىڭلاپ باقتى. رادىيوغا ئىشقا كىرىش ئۈچۈن ئۆچىرەتتە تۇرغانلار، رادىيودا ئىشلەيدىغان ئۇيغۇرلارنى غاجىلاپ سېسىتىپ يۈرگەنلەر كۆپ ئىكەن. قەمبەرگە ئۇ يەردە ئىش تېپىلىشى ئاسان ئەمەسكەن. ھەش پەش دېگۈچە 56 ئاي ئۆتۈپ كەتتى. پۇل تۈگەۋاتىدۇ. قەمبەر، يوقسۇللارغا شەھەرلىك ھۆكۈمەتتىن پۇلسىز تاماق بېرىدىغانلىقىنى ئۆگىنىۋالدى. ئىسمىنى تىزىملىتىپ كۈندە 3 ۋاق تاماق يېيىش ئۈچۈن كېنىشكا ئېلىۋالدى. قوساق مەسىلىسىمۇ ھەل بولدى. ئەمما، بىكارغا تاماق بېرىدىغان يەردە باشقا ئۇيغۇرلار بىلەن ئۇچرىشىپ قېلىپ قاتتىق ئىزا تارتىپ كەتتى. چۈنكى، ئۇلار، قەمبەرنىڭ نېگىر تىلەمچىلەرنىڭ ئارىسىدا ئۆچىرەتتە تۇرۇپ تاماق يەۋاتقانلىغىنى باشقىلارغا دەۋەتسە، بۇ گەپلەر ئۈرۈمچىگە بارسا، نېمە دېگەن سەتچىلىك.قەمبەر، بىكار يۈرۈشتىن ئىشلەش قارارىغا كەلدى. بىر لاتىن ئامېرىكىدىن كەلگەن خوجايىننىڭ كونا ئۆيلەرنى رىمونت قىلىش شىركىتىگە ئىشقا كىردى. 56 نېگىر ئىشچى بىلەن بىللە ئىشلەشكە باشلىدى. ياتىغىنىمۇ شۇ قارا ئىشچىلارنىڭ يېنىغا يۆتكىۋالدى. ئۆينىڭ ئىچىدە ئىشلىگەچكە ئۇنى ئۇيغۇرلار كۆرمەيتتى. قەمبەر ھۆنەر بىلمىگەچكە تاش، كېسەك، سىمونت توشۇيدىغان، لاي ياسايدىغان قارا ئىشلاردا ئىشلىدى. چۈشلۈك دەم ئېلىشتا قۇرۇق نان غاجلاپ ئولتۇرۇپ ھەي، قەمبەر. سەن ئارزۇ قىلغان ئامېرىكا مۇشۇمىدى؟ ئىست،ئىست دەيتتى. ئەمما پۇشايماننىڭ پايدىسى يوق. قەمبەر، يېشىل كارتنى بۇرۇنراق ئالارمەنمىكىن،دەپ شەنبە، يەكشەنبە كۈنلىرى ئۇيغۇرلارنىڭ يىغىن، نامايىشلىرىغا ئاكتىپ قاتنىشىشقا باشلىغان ئىدى. يىغىندا ئالدىنقى قاتاردا ئولتۇرۇپ باقتى. نامايىشلاردا بايراق كۆتۈرۈپ ئالدىدا ۋاقىراپ ماڭدى. ئەمما، تورغا جەمئىيەت باشلىقلىرى ئۆزلىرىنىڭ ۋە تاك تاكچىلىرىنىڭ رەسىمىنى چىقاردى. قەمبەرنىڭ رەسىمىنى قويمىدى. ئىسمىنىمۇ تىلغا ئېلىپ قويمىدى. قەمبەر قوساق كۆپۈگىنى جەمئىيەت باشلىقىغا ئېيتىۋىدى، باشلىقتىن ئاداش، ئىنقىلاپ دىگەن خالىس بولىدۇ. رەسىمىم چىقسۇن، ئىسمىم چىقسۇن،دەپ ئەمەس دەپ دەشنام بەردى. قەمبەر، مەن ئۆز ئالدىمغا تەشكىلات قۇرالمايدىغان ئادەممۇ؟ دەپ ئويلىدى ۋە بىردىن جانلىنىپ كەتتى. ئۆزىدەك ئىتتىرىلىپ، دۈشكەلىنىپ قالغانلاردىن بىر قانچىسى بىلەن كۆرۈشۈپ باقتى. ئۇلار بىلەن تەشكىلات قۇرۇش توغرۇلۇق مەسلىھەتلەشتى. ئامېرىكىدا رەسمى تەشكىلات قۇرۇش ئۈچۈن ۋەتەنداشلىق ياكى يېشىل كارت چىقىشى لازىم ئىكەن. يېشىل كارتى بار ئۇيغۇرلارغۇ كۆپ. تەشكىلات ئۇنىڭ نامىدا بولسا، قەمبەر يەنە رەئىس بولالمايدۇ. ئۇنىڭ تەشكىلات قۇرۇشتىكى مەقسىدى باشلىق بولۇش. شۇڭا ئۇ، توختاپ تۇرۇش قارارىغا كەلدى. ئەمما، تەشكىلات قۇرۇش تەييارلىغىدىن ۋاز كەچمىدى. ئۇ، تەشكىلاتنىڭ ئىسمى توغرۇلۇق كۆپ ئويلاندى. چەت ئەلدە ئۇيغۇرلارنىڭ تەشكىلاتى بەك كۆپ بولغاچقا ھەممە ئىسىملارنى ئىشلىتىپ بولغان ئىكەن. ئۇ، باشقىلار خىيالىغا كەلتۈرمىگەن بىر ئىسىم تېپىشى لازىم ئىدى. تاپالمىدى. بىر كۈنى ئەركىن ئاسىيا رادىئوسى خەۋەرلىرىنى تىڭشاۋېتىپ، تىبەتنىڭ سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتىنىڭ روھانى داھىيسى دالايلامانى ئامېرىكا پىرىزدىنتى جورج بۇش قوبۇل قىلدى. دېگەن گەپنى ئاڭلاپ قالدى. ئۇنىڭ تەپەككۇر ئاسمىنىدا بىردىن قوياش پارلىغاندەك بولدى.سۈرگۈندىكى ھۈكۈمەت، سۈرگۈندىكى ھۆكۈمەت. تاپتىم. دېدى قەمبەر. ئۇ خۇشاللىقىدىن بارماقلىرىدىن قاس چىقىرىپ ئۇسۇل ئويناپ كەتتى. ئۇ، ھاياتىدا بۇنداق خۇشال بولۇپ باقمىغان ئىدى. ئۇيغۇرلاردا ئىچى ياماننىڭ كۆڭلى خۇش بولماس. دەيدىغان خەلق تەمسىلى بار. قەمبەرنىڭمۇ ھېچقاچان كۆڭلى بۇنداق يايراپ خۇش بولۇپ باقمىغان ئىدى. ئىسىمنى سۈرگۈندىكى ئۇيغۇر ھۆكۈمىتى دەپ قويايمۇ؟ دەپ ئويلىدى قەمبەر. ئۇ، نامايىشلاردا، شەرقىي تۈركىستان بايرىقى، دەپ ئاي يۇلتۇزلۇق ھاۋا رەڭ بايراقلارنى كۆتۈرۈپ يۈرگەن ئىدى. يىغىنلاردا شەرقىي تۈركىستان دۆلەت مارشى، دەپ ناخشىلارنى ئېيتقانلارنى كۆرگەن ئىدى.. بۇ مەمەدانلار، نۇتۇق سۆزلەيدىغان مەيدان تاپقاندا، 20 ئەسىردە ئىككى قېتىم شەرقىي تۈركىستان دۆلىتى قۇرۇلغان دېگەن گەپلەرنى ئاغزىدىن چۈشۈرمەيدۇ. مەنچە ئىسىمنى شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى دەپ قوياي دېگەن قارارغا كەلدى. ئۇ، شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى، دەپ تەكرارلىدى. مانا بۇ ئەقىل. مانا بۇ داھىيلارغا خاس ئەقىل، دەپ ئۆزىنىڭ ئەقلىدىن ئىپتىخارلىق ھېس قىلدى. قەمبەر، مەن داھى بولالمايدىغان ئادەممۇ؟ چەت ئەلگە مەندىن بۇرۇن چىقىۋالغان سولتەك، چۈپىرەندىلەر ئۆزلىرىنى باشلىق، داھى، دېيىشىپ يۈرۈيدىكەن. مەن ئۇلاردىن تۆۋەنمۇ؟ قەمبەر، ئۆزىگە داھىيلىق يولى ئېچىلغانلىقىدىن چەكسىز مەمنۇن ئىدى. ئۇ، تۈركىيە، كانادا، ياۋروپالاردىكى تونۇشلىرىغا تېلىفۇن ئېچىپ شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى تەييارلىق خىزمىتىنى باشلىۋەتكەنلىگىنى، ھەممەيلەننىڭ ئىشتىراك ۋە قوللىشىنى كۈتىدىغانلىقىنى خەۋەر قىلىۋەتتى. ئامېرىكىدىمۇ بىر قانچە يېقىنى بىلەن كېچە كېچە بۇ توغرۇلۇق پاراڭلاشتى. بىراق يېشىل كارت ئالماي تۇرۇپ ھۆكۈمەت قۇرۇش نىيىتى يوق ئىدى. شۇنداقتىمۇ، تەشۋىقاتنى بۇرۇن باشلاپ، نام ئابرويىنىڭ ئۇزاق يېقىنلارغا تارقىلىشىنى ئارزۇ قىلاتتى. ھەقىقەتەن قەمبەرنى دۇنيانىڭ ھەر تەرىپىدىن تېلىفۇن قىلىپ تەبىرىكلىگۈچىلەر، ھۆكۈمەت قۇرۇش خىزمىتىگە قاتنىشىشنى خالايدىغانلىقىنى ئىزھار قىلغۇچىلار بولدى. ۋىرجىنىيەدە ئولتۇرۇشلۇق ئۇيغۇرلاردىن ئۇنى ئۆيىگە مېھمانغا تەكلىپ قىلغانلارمۇ بولدى. ئامېرىكا ئىچىدىن ۋە باشقا دۆلەتلەردىن ۋىرجىنىيەگە كەلگەن ئۇيغۇرلار ئارىسىدا ئۇنى ئالاھىدە ئىزدەپ، ھال خاتىرە سورىغانلار، ئۇنى ھۆكۈمەت قۇرۇشقا ئىلھاملاندۇرغانلار بولدى.قەمبەر، ئۇيغۇرلارنىڭ كېلەچەكتىكى داھىيسى بولۇش سۈپىتى بىلەن، ئولتۇرۇپ، قوپۇش، گەپ سۆز جەھەتتىنمۇ ئۆزىنى ئۇلۇغ رەھبەرلەرگە خاس يېتىشتۈرۈش ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسىتىۋاتاتتى. قەمبەر ھۆكۈمەت قۇرۇش ئىشتىياقى بىلەن كۆيۈۋاتقىنىغا 6 7 ئاي ۋاقىت بولغان ئىدى. قەمبەر ھېچ ئويلاپ باقمىغان زەربە بۇ قېتىم چەت ئە لدىكى ئۇيغۇرلاردىن كەلدى. بىر توپ ئۇيغۇر ۋاشىنگتوندىكى ئامېرىكا پارلامىنېت بىناسىدا يېغىن ئېچىپ شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتىنى قۇرغانلىقىنى ئېلان قىلدى. رەسىملىرىنى تورلارغا چىقاردى. قەمبەر خۇددى ئۇيقۇسىدا قارا باسقاندەكلا دەھشەتلىك روھى چۈشكۈنلۈككە دۇچار بولدى. ئۇنىڭ كۆز ئالدىدا ئالەم خۇددى ئۈرۈمچىدە قولغا ئېلىنىپ، خىزمىتىدىن ھەيدەلگەن چاغدىكىدەك قاراڭغۇلاشتى. ھۆكۈمەت قۇرۇپ ئۆزىنى باش مىنىستىر دەپ ئېلان قىلغان ئادىلجان دېگەن بىرسى ئىدى. قەمبەرنىڭ نېمە ئامالى بار. ئۇ، سىرىمنى ھېچكىمگە دېمەي تۇرغان بولسام، سۈرگۈندىكى ھۆكۈمەت مەسىلىسىنى بۇ پۇرسەتپەرەسلەرنىڭ ئەقلىگە سالماي تۇرغان بولسام، بۇ پالاكەت بولمايتتى. دەپ ئۆزىنى ئەيىپلەيتتى. قەمبەر ئاچچىق يۈتۈۋاتقان بۇ كۈنلەردە ۋېرجىنىيەدە بىر ئۇيغۇرنىڭ تويى بولدى. قەمبەر تويغا راۋۇرۇس كىيىنىپ، كۆرەلمەسلەرنىڭ كۆزىدىن ئوت چىقىرىۋېتىش نىيىتىگە كەلدى. ئەمما، ئۇنىڭ بىر يىل بۇرۇن ئالغان ئايىغى خېلى كونىراپ قالغان ئىدى. كاستيوم بورۇلكىسىنىمۇ ئىككى يىل بۇرۇن ئالغان بولسىمۇ بىر قانچە قېتىملا كىيگەن، ئېتىكەتلىرىنى سۆكىۋەتمىگەن ئىدى. قەمبەر ئايىغىنى ياخشى مايلاپ، تازىلاپ كوروپكىسىغا قويدى. ئاياق ئالغان ماگىزىنغا بېرىپ، بۇ ئاياغنىڭ پۇتىنى ئاغرىتقانلىغىنى، يېڭى ئاياغقا تېگىشىپ بېرىشنى تەلەپ قىلدى. پركازچىكلار يۈگرەپ يۈرۈپ قەمبەرگە يېڭى ئاياغلارنى ئەرزىتىش ئۈچۈن تەر تۆكۈشتى. قەمبەر يېڭى بىر شىبلىتىنى پۇلسىز ئېلىپ چىقتى. كاستيۇم بورۇلكىسىنىمۇ شۇنداق ئۇسۇل بىلەن يېڭىسىغا تېگىشتۈردى. ئۇ، يېڭى كىيىملەرنى كىيىپ ئەينەككە قارىدى. كىيىم ئۇنىڭغا بەك ياراشقان ئىدى. كۆينەكنى يېڭى ئالدى، ئەمما ئېتىكەتنى ئىچىگە شوڭگۇتىۋەتتى. تويدىن كېيىن قايتۇرۇپ بېرىش نىيىتى بار. قەمبەرنىڭ كەيپىياتى تۈزۈلۈپلا قالدى. ئۇ، ئەقلىنى ئىشلىتىپ بىرەر ئىشتا مۇۋەپپەقىيەت قازانغاندا مۇشۇنداق بەختلىك بولاتتى.قەمبەرنىڭ ئامېرىكىغا كېلىپ بەزى ئۇيغۇرلاردىن ئۆگەنگەن ئىشى شۇ بولدىكى، ئامېرىكىدا ئىستېمالچىلارنىڭ ھوقۇقى مۇقەددەس ئىكەن. ماگىزىنلاردىن نېمە ئالساڭ ئال، گارانتى تارىخى ئۆتۈپ كەتمىسىلا خالىغان ۋاقىتتا قايتۇرۇۋەتسەڭ پۇلۇڭنى قايتۇرۇپ بېرىدىكەن، ئەگەر ئالغان نەرسەڭنى ئالماشتۇرىمەن دېسەڭ تېخىمۇ خۇشال بولۇشۇپ ئالماشتۇرۇپ بېرىدىكەن. قەمبەر، بەزى ئۇيغۇرلارنىڭ تويغا بارىدىغان چاغدا يېڭى كىيىملەرنى سېتىۋېلىپ كىيىپ، تويدىن كېيىن ماگىزىنغا قايتۇرىۋېتىدىغانلىغىنى ئاڭلىغان، ھەتتا بەزىلىرى ئۆيلىرىدىكى گىلەمگە كىچىك بالىلىرى سىيىپ چىچىپ پاسكىنا قىلىۋەتكەن بولسا، گىلەمنى يۇيۇپلا ئاپىرىپ بېرىپ، يېڭى گىلەمگە تېگىشىۋالغانلىقىغىمۇ شاھىت بولغان ئىدى. ئۇيغۇرلارنىڭ ئەقلى بەزى چاغدا ھەقىقەتەن ياخشى ئىشلەيدۇ. قەمبەرنىڭ ئەقلى ئەلۋەتتە ھەممەيلەندىن بەكرەك ئىشلەيدۇ. شۇڭا پۇلسىز كىيىم ئېلىشنى بۇرۇنلا ئۆگىنىۋالغان ئىدى.ۋىرجىنىيەدىكى بۇ تويغا ئىسىل كىيىنىپ كەلگەن قەمبەر، تويدا، سۈرگۈن ھۆكۈمىتىنى قۇرۇپ ئۆزىنى رەئىس ئېلان قىلىۋالغان ئادىلجان دېگەننى ئۇزاقتىن كۆردى. ئادىلجان تويدا گىدىيىپ يۈرەتتى. قەمبەر غەزىپىدىن ئۆزىنى كونترول قىلالمىدى. ئېتىلىپ بېرىپ ئادىلجاننىڭ ياقىسىغا يېپىشتى، يۈزىگە ئىككى مۇشت ئۇرۇۋەتتى. باشقىلار ئارىغا كىرىپ ئۇلارنى ئاجرىتىۋېتىش بىلەن مەشغۇل ئىدى. قەمبەر ھەي كۆت گۇي. مەن تاپقان ئىسىم بىلەن سېنىڭ ھۆكۈمەت قۇرۇشقا نېمە ھەققىڭ بار؟ ھۈكۈمىتىڭنى كۆتۈڭگە تىقىۋېتىمەن مۇناپىق دەپ ئاغزىغا كەلگەننى دەپ خۇددى زەنجىردىن بوشىنىپ كەتكەن ئىتتەك داپشۇنىۋاتاتتى. ئادىلجاننىڭ بىر مەڭزى ياڭاقتەكلا ئىششىپ چىققان ئىدى. يەنىلا ئادىلجان تەمكىن ھالدا شەرقىي تۈركىستان بىزنىڭ شەرقىي تۈركىستانىمىز. ھۆكۈمەت بىزنىڭ ھۆكۈمەت. سەندەك بىر تىيىنغا ئەزىمەيدىغان سولتەكلەرگە بۇ ئۇلۇغۋار مىللى دەۋانى تاشلاپ بېرەلمەيمىز. چىدىمىساڭ ئۆلىۋال. دېدى. جېدەل چىقارغان قەمبەرنى توي ئىگىلىرى تۇتۇپ تالاغا ئاچىقىۋەتتى.ئارىدىن ئۇزۇن يىللار ئۆتتى. قەمبەر جەۋلانىنىڭ بېشىدىنمۇ كۆپ ئىسسىق، سوغۇق ئۆتتى. ئادىلجان، ھۆكۈمەتنى باشقىلارغا تارتقۇزۇپ قويدى. بىر ھۆكۈمەت ئىككى، ئىككى ھۆكۈمەت ئۈچ بولدى. سۈرگۈندىكى ھۆكۈمەتلەر بىر بىرىنى سۈرۈشكە باشلىدى. بىر بىرىنى يالغانچىلىق، ساختىكارلىق بىلەن ئەيىپلىشىپ، ئۆز ئارا چاۋىسىنى چىتقا يېيىپ ھەممىسى سېسىپ پارالىچ ھالغا كېلىپ قالغان ئىدى. ھەر نەرسىنىڭ دورىسى ۋاقىتتۇر. ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشى بىلەن قەمبەر سىياسى جەھەتتىن پىشىپ يېتىشتى. دۈشمەنلىرى يەر بىلەن يەكسان بولدى. قەمبەرنىڭ چەت ئەلدىكى ئۇيغۇر جامائىتىنى تونۇشىدا، سىياسى جەھەتتىن يېتىلىشىدە مۇنداق بىر تەسەددىبىلىق مۇھىم رول ئوينىدى. قەمبەر ئۆزىگە جەۋلانى تەخەللۇسىنى قويۇپ، يېڭى بىر كۈرەش سېپىنىڭ تەشكىلاتچىسى، داھىيسى بولۇشقا تەييارلىق قىلىۋاتقاندا، تېخى جەڭگە كىرمەي تۇرۇپ مەغلۇپ بولدى. ئىشسىز ۋە روھى چۈشكۈنلۈك ئىچىدە يۈرۈۋاتقان كۈنلەردە بوش زامانلارنى توردا ئۆتكۈزىدىغان بولدى. توردا ئۇيغۇرلار بىر بىرىنى تازا سۆكىدىكەن. ھەتتا قاتتىق ھاقارەت قىلىشىپ يازمىلارنى يازىدىكەن. قەمبەر يازمىلارنى ئوقۇپ ئىلھام ئالدى. سۈرگۈن ھۆكۈمەتنى ئۇنىڭدىن بۇرۇن قۇرۇۋالغان ئادىلجاننى سېسىتىدىغان يازمىلارنى يېزىشقا باشلىدى. تىللىدى، ھاقارەت قىلدى. خىتتاينىڭ جاسۇسى دېدى. مىليون دوللارغا خىيانەت قىلدى،دېدى. ئىشقىلىپ كۆڭلىگە نېمە كەلسە شۇنى يازدى. قارشى تەرەپتىن ھاقارەتكە قارشى ھاقارەتلىك يازمىلار كەلسە، تېخىمۇ جاسارەتلىنىپ يېڭى، يېڭى تۆھمەتلەرنى ئويدۇرۇپ چىقىرالايدىغان قابىلىيەتنى ئۆزىدە يېتىشتۈردى. قەمبەر ئۇنىڭ بىلەنلا قالمىدى. ئىسمىنىڭ بېشى دۇنيا بىلەن باشلىنىدىغان تەشكىلاتنىڭ باشلىقى توغرىلىقمۇ بەك يامان ھاقارەتلىك يازمىلارنى يېزىشقا باشلىدى. دۇنيا نىڭ باشلىقى بىلەن قەمبەرنىڭ بىر زىددىيىتى يوق ئىدى. ئەمما، ئۆزىنى مەن داھى، مەن دېگەن ئۇيغۇرلارنىڭ لىدەرى، دەپ يۈرۈشلىرى قەمبەرنىڭ ئوغىسىنى قاينىتاتتى. چۈنكى، ئۇيغۇرلارنىڭ ھەقىقى داھىسى، لىدەرى قەمبەرنىڭ ئۆزى بولىشى كېرەك ئىدى. باشقىلارنىڭ ئۆزىنى داھى، لىدەر، دەپ يۈرۈشىگە قەمبەر چىداپ تۇرالمايتتى. شۇڭا داھى، لىدەرلەرنى سېسىتىپ كېچىلىرى ئۇخلىماي يازمىلار يېزىشتىن چارچىمىدى.ئىسمىنىڭ بېشىدا دۇنيا بولغان تەشكىلات رەئىسى، قەمبەرنىڭ ئۆزىنى تىللاپ يېزىۋاتقانلىقىنى بىلىپ قالغان بولسا كېرەك، قەمبەرگە بىر كۈنى تېلىفۇن قىلىپ كۆرۈشۈشنى تەكلىپ قىلدى. ھەر ئىككىسى ۋېرجىنىيەدە ياشايتتى. بىر كافېخانىدا ئۇچرىشىدىغان بولدى. قەمبەر، يازغانلىرىنى قەتئىي ئېتىراپ قىلمايدىغان پوزىتسىيە بىلەن تەييارلىق قىلىپ كۆرۈشىدىغان يەرگە كەلدى. تەشكىلاتنىڭ رەئىسى ئۇنى كافىخانىدا كۈتۈپ تۇرغان ئىكەن. قىزغىن قارشى ئالدى. رەئىس : ئاڭلىسام خېلى ۋاقتتىن بېرى ئىشسىز ئىكەنسىز. دەپ گەپ باشلىشى بىلەن، قەمبەر: مەن ئىشسىز قالدىم دەپ بىرسىدىن پۇل تىلىگىنىم يوق. دەپ جاۋاپ بەردى خۇدۈكسىرەپ. رەئىس تەمكىن ئىدى: ئەمما پۇل ھەممە ئادەمگە لازىم. سىزگە ئۆيىڭىزدە ئولتۇرۇپ پۇل تاپىدىغان بىر ئىش تەكلىپ قىلىمەن. دېدى. قەمبەر ھەيران بولۇپ رەئىسكە سوئال نەزىرى بىلەن تىكىلدى. سىز توردا يازما يېزىپ سەۋىيەڭىز ئۆسۈپ قالدى. يازما يېزىشنى داۋاملاشتۇرىسىز. ئايلىق مائاشىڭىز 2 مىڭ دوللار قەمبەر ھەيران بولدى: نېمە دېدىڭىز؟ رەئىس: يازىدىغان تېمىنى مەن بەلگىلەيمەن. ئىككىمىزنىڭ يېقىنلىغىنى ھېچكىم بىلمىسۇن. تەكلىپىمگە نېمە دەيسىز؟ قەمبەرنىڭ خۇشاللىقتىن كۆزلىرى چاقناپ كەتتى. ئۇ، ئۆي كىراسىنى ئۆتىيەلمەيدىغان ئەھۋالدا قالغان ئىدى. بەزى كۈنلىرى بىر قۇرۇق نان بىلەن بىر كۈنىنى ئۆتكۈزەتتى قەمبەر: قوبۇل قىلىمەن. دېدى. رەئىس، قەمبەرگە 500 دوللار بەردى. بۇ پۇلنى ئېلىپ تۇرۇڭ. قالغان 1500 دوللارنى ئاينىڭ ئاخىرىدا بېرىمەن. رەئىس، قەمبەرنىڭ توردا ھەر ئايدا بىر ئادەمنى سېسىتىشى كېرەكلىگىنى، كېچىنى كۈندۈزگە ئۇلاپ يېزىشى كېرەكلىگىنى تاپىلىدى. تۇنجى سېسىتىدىغان ئىسىم رەئىسنىڭ ئەڭ يېقىندىكى مۇئاۋىنى ئىكەن. قەمبەر بىر ئاز ئەجەبلىنىپ سورىدى: بۇ ئادەم سىزنىڭ ئەڭ يېقىنىڭىز ھەم سىزنىڭ مۇئاۋىنىڭىز. كېيىن رەئىس ئالدىراپلا قەمبەرنىڭ سۆزىنى بۆلدى: سىز ئۈزۈمنى يەڭ، سېپىنى سورىماڭ. دېدى ۋە مۇئاۋىنى توغرۇلۇق بەزى مەلۇماتلارنى بەردى.قەمبەر دەل 3 يىل ھەر ئايدا ئىككى مىڭ دوللار مائاش ئۈچۈن يۈزلىگەن ئۇيغۇرنى سېسىتىش ۋەزىپىسىنى ناھايىتى تىرىشچانلىق بىلەن ئورۇندىدى. سىياسى رەقىپلىرىنى قانداق سېسىتىش توغرۇلۇق پەۋقۇلئاددە تەجرىبىگە ئىگە بولدى. ئاخىرقى ئايلاردا رەئىس مائاشنى ئاز بېرىدىغان، بەزى ئايلىرى پۇل يوق، دەپ بەرمەيدىغان بولىۋالدى. شۇڭا ئۇلارنىڭ ئارىسىمۇ بۇزۇلدى. قەمبەرنىڭ ھۈكۈمەتچى دۈشمەنلىرىمۇ بىر بىرىنى چىشلىشىپ يوق بولۇشتى. ئەمدى نۆۋەت يەنە قەمبەرگە كەلگەن ئىدى. قەمبەر ئۆز تەجرىبىسى بىلەن كۆردىكى، ئۇيغۇرلارغا داھى بولىدىغانلار، ئۇيغۇرلارنىڭ پۇلى بىلەن ئۇيغۇرلارنى جۆندەيدىكەن. ئۇنىڭ، بۇ تۇتامى يوق سۈيقەستچىلەردىن نېمىسى كەم؟ قەمبەر جەۋلانىنىڭ يۈرىكىنى كۆيدۈرۈۋاتقان، دۇنياغا مەشھۇر بولۇش ئىستەك يالقۇنى ھېچ قاچان پەسەيمىدى. ئۇنىڭ داھىيانە ئەقلى يەنە بىر مۆجىزە يارىتىپ بۈيۈك تۈركىستان فىدېراتسىيونى سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى ئىسمىنى كەشىپ قىلدى. ئامېرىكىنىڭ ۋىرجىنىيەدە ياشايدىغان تۇرانچى بىر تۈرك ئارقىلىق تۈركىيەدىكى مىللەتچى تۈركلەرگە ئۇلاشتى. بۈيۈك تۈركىستان قۇرۇش خىيالى ئەلۋەتتە تۈركىيەدىكى بىر قىسىم ماجىرا پەرەس تۈرك ياشلىرىنى ھاياجانلاندۇرغان ئىدى. قەمبەر جەۋلانىنى، بۈيۈك تۇرانچى، ئۇزاقنى كۆرەلەيدىغان بىر لىدەر، دەپ چۈشەنگەن بىر قانچە تۈرك ياش بۇ ئىشقا چىن يۈرەكتىن كۆڭۈل قويۇپ، تەشكىلاتچىلىق ئىشلىرىنى باشلىۋەتتى. تۈركلەر، ئۇيغۇرلارنىڭ قان، دىن قېرىندىشى بولغاچقا، ئۇيغۇرلار ئۈچۈن جان كۆيدۈرىدىغانلار كۆپ. تۈركلەر جانغا يېقىن، خۇش سۆھبەت، ياردەم سۆيەر ئىنسانلار. بىراق پۇل ئىشىغا كەلگەندە بىر ئاز چىڭ. شۇڭا ھۆكۈمەت يىغىنىغا پۇل تېپىش ئىشى يەنە قەمبەر جەۋلانىغا قالدى. ئابدۇللا ھاجى دېگەن ئادەم خىزىردەكلا يېتىشىپ يىغىننىڭ چىقىملىرىنى ئۈستىگە ئالدى. ئۇيغۇر خەلق تەمسىلىسىدە سەبىر قىلساڭ، غورىدىن ھالۋا پىتەر. دەيدىغان گەپ بار. قەمبەر جەۋلانى سەبىر قىلدى. ئاخىرى بۈيۈك تۈركىستاننىڭ دۆلەت رەئىسى بولۇپ، بىر كۈندىلا دۇنياغا مەشھۇر بولدى. ئۆزلىرىرىنى يول باشچى، لىدەر، داھى، دەپ يۈرگەنلەرنىڭ ئىچىگە لازا تۆكۈۋەتكەندەك كارامەت بىر ئىش بولدى. قەمبەر جەۋلانى، بۇلارنى ئويلاپ ئۆزىدىن ئىپتىخارلىق ھېس قىلىپ كۈلۈمسىرىدى.چارچاپ كەتكەن قەمبەر جەۋلانىنى ئۇيقۇ باسقان ئىدى. ئۇ، بىر سومكىسىنى بېشىغا قويۇپ، ئورۇندۇقتا پۇتىنى سۇنۇپ يېتىشى بىلەن، يېقىندىلا ئۇيغۇرچە گەپلىشىۋاتقانلارنىڭ ئاۋازى ئاڭلاندى. ئۇ، چاچراپ ئورنىدىن تۇردى. ئايروپورت زالىغا كىرىپ كەلگەن بىر توپ قىز يىگىت ياشلار چامادانلىرىنى سۆرەپ ئۇنىڭ ئالدىدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتاتتى. قەمبەر جەۋلانى، ئۇيغۇردىن نەپرەت قىلغىنى بىلەن، يەنە ئۇيغۇر كۆرسە ئۆزىنى تۇتالمايدۇ. بېلىق سۇسىز ياشىيالمىغۇدەك، ئۇيغۇر، ئۇيغۇرسىز ياشىيالمايدۇ. قەمبەر جەۋلانى چاچىراپ ئورنىدىن تۇرۇپ: ئۇكىلىرىم، سىلەر ئۇيغۇرمۇ؟ دەپ سورىدى. قەمبەرنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلىغان ياشلار توختاشتى. ئۇلارنىڭ ئارىسىدىن بىرسى: سىزمۇ ئۇيغۇرمۇ؟ دەپ سورىدى. قەمبەر، ئۇزۇن يىل ئايرىلىپ قالغان قېرىنداشلىرىنى توساتتىنلا تاپقاندەك ھاياجان بىلەن ياشلارنى بىر بىرلەپ قۇچاقلىدى. قەمبەر جەۋلانى: نەگە كېتىۋاتىسىلەر ئۇكىلىرىم؟ دەپ سورىدى ھاياجان ئىچىدە. ياشلاردىن بىرسى: ئىستانبۇلغا ساياھەت قىلىپ كەلگەن ئىدۇق. ئۈرۈمچىگە قايتىۋاتىمىز. دەپ جاۋاپ بەردى. سىزچۇ ئاكا؟ دەپ سورىدى ياشلاردىن بىرسى. قەمبەر جەۋلانى: مەن ئامېرىكىدىن كەلگەن. ھازىر يەنە ئامېرىكىغا قايتىپ كېتىۋاتىمەن. دەپ جاۋاپ بەردى. ياشلار ئامېرىكا دېگەن گەپنى ئاڭلاپ، قەمبەر جەۋلانىغا ھۆرمەت تۇيغۇسى بىلەن بېقىشقا باشلىدى قەمبەر: مېنىڭ ئىسمىم قەمبەر جەۋلانى. ۋاشىنگىتوندا ياشايمەن ياشلاردىن بىرسى: مېنىڭ ئامېرىكىغىمۇ ساياھەتكە بېرىش نىيىتىم بار. مىڭپىيەنىڭىز بارمۇ ئاكا؟ دېدى ھۆرمەت بىلەن بىر ئاز تارتىنىپ تۇرۇپ. قەمبەر جەۋلانى ئۇنىڭ نېمە سورىغانلىقىنى تازا ئاڭقىرالماي بىر پەس تېڭىرقاپ قالغاندىن كېيىن: كارتىمنى ئىستىدىڭىزمۇ؟ يىگت: ئىسمىڭىز، ئادرىسىڭىز يېزىلغان كا قەمبەر: ھە، كارتمۇ؟ بار،بار. ئامېرىكىغا كەلسەڭلار چوقۇم مېنى ئىزدەڭلار. دېدى ۋە يانچۇقىدىن كارتىنى چىقىرىپ ئۇ سورىغان يىگىتكە ئۇزۇتىۋېدى، باشقىلىرىمۇ قوللىرىنى ئۇزۇتۇپ، ماڭىمۇ بېرىڭ، ماڭىمۇ دېيىشىپ 56 بالا قەمبەر جەۋلانىنىڭ ئىسىم، ئادرىسى يېزىلغان كارتلىرىنى ئالدى. ئامېرىكىلىق بىر ئۇيغۇرنى تاپقان ياشلار، قەمبەر جەۋلانى بىلەن رەسىمگە چۈشۈۋېلشىنى تەلەپ قىلىشتى. بالىلار تېلىفونلىرىدا رەسىم تارتىشتى. قەمبەر جەۋلانىمۇ ئۆزىنىڭ تېلىفونىدا يولدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتقانلارغا رەسىم تارتقۇزدى. بۇ ياشلار بىلەن بىر قانچە قېتىم رەسىمگە چۈشتى. ھەتتا ياشلار ئارىسىدا قەمبەر جەۋلانى بىلەن ئايرىم ئايرىم رەسىمگە چۈشۈشنى تەلەپ قىلغانلارنىڭ تەلىۋىنىمۇ رەت قىلمىدى.ئۇيغۇر ياشلار ئالدىرايدىكەن، شۇڭا قەمبەر بىلەن يەنە قۇچاقلىشىپ خوشلىشىپ يۈك تاقلارنى ئۆتكۈزىدىغان تەرەپكە يۈرۈپ كېتىشتى. ئۈرۈمچىلىك ياشلارنىڭ ئارقىسىدىن قاراپ قالغان قەمبەر جەۋلانىنىڭ ئېسىگە بىردىن ئۈرۈمچىدە ئۆلۈپ كەتكەن ئانىسى كەلدى. ئانىسى ئۆلۈمىگە يېقىن: ئوغلۇم. سېنى بەك سېغىندىم. مەن ھايات ۋاقتىمدا بىر كەل. سېنى كۆرۈپ ئۆلەي ئوغلۇم دەپ يىغلىغانلىقىنى خاتىرىلىدى. بېرىپ كەلگۈچىلىك پۇلۇم يوقتى ئانا. شۇڭا بارالمىدىم دېدى ئۇ خۇددى ئانىسى بىلەن سوزلىشىۋاتقاندەكلا. ئاندىن كېيىن يانچۇقىدىنتېلىفونىنى چىقىرىپ، تېلىفۇنىدىكى يېڭى تارتقان رەسىملەرنى بىر قېتىم تەپسىلى كۆرۈپ چىقتى. ئادىتى بويىچە رەسىملەرنى ئۆزىنىڭ ئىلخەت ئادىرىسىغا يوللىۋەتتى. ئۇ، ئۈرۈمچىلىك ياشلارغا، ۋەتەن، مىللەت توغرۇلۇق بىراز تەشۋىق تەربىيە قىلماقچى ئىدى. ھەتتا بۈيۈك تۈركىستان فىدېرال سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتىنىڭ قۇرۇلغانلىق خۇش خەۋىرىنى ئۇلارغا يەتكۈزمەكچى ئىدى. بىراق، ياشلار ئالدىراپ سالدىراپ خوشلۇشۇپ كېتىپ قالدى. ئۇ، ياشلار بىر كۈنى ئۆزلىرىنىڭ، بىر ئۇلۇغ مىللىي داھىسى بىلەن كۆرۈشكەنلىگىنى ئۆگەنگەندە قاتتىق ھاياجانلىنىدۇ. ھەتتا ئەسلىمىلىرىنى رەسىملەر بىلەن قوشۇپ مەتبۇئاتتا ئېلان قىلىدۇ. مىللىي داھىسى، يول باشچىسى بىلەن ئۆمۈر بويى پەخىرلىنىپ يۈرۈيدىغان كۈنلىرى كېلىدۇ تېخى. ئۇ، سومكىسىغا يۆلىنىپ يان يېتىپلا ئۇيقىغا كەتتىقەمبەر مانا ئايەدە ياتىدۇ دەپ ۋاقىرىغان ئاۋاز بىلەن تەڭ چۆچۈپ ئويغۇنۇپ كەتتى. ئۇ، كۆزىنى ئېچىشى بىلەن يۈزىگە قاتتىق بىر مۇشت تەگدى. نېمە بولغانلىغىنى ئاڭقىرالمىغان قەمبەرنىڭ كۆزلىرى قاراڭغۇلىشىپ ئۇرۇندۇق ئۈستىگە يىقىلدى. بۇ كەلگەنلەر يېرىم سائەت بۇرۇن قەمبەر جەۋلانى بىلەن بىللە رەسىمگە چۈشۈپ، ئۇنىڭ بىلەن خوشلىشىپ كەتكەن ئۈرۈمچىلىك ياشلار ئىدى. ياشلاردىن ئىككىسى قەمبەرنىڭ ئىككى قولىدىن تۇتۇپ ئورنىدىن دەس تۇرغۇزدى. بىرسى ئۇنىڭ يانچۇقىنى ئاختۇرۇشقا باشلىدى. نېمە ۋەقە بولغانلىقىنى بىلەلمەي گاڭگىراپ قالغان قەمبەر جەۋلانى: نېمە بولدى ئۇكىلىرىم؟ مېنى نېمىشقا ئۇرىسىلەر؟ دەپ سورىدى. ئۇنىڭ قولىنى قاتتىق قايرىپ تۇتۇپ تۇرغان بىر ياش يىگىت: جىم تۇر. دەپ ئۇنىڭ ئاغزىغا بىرنى ئۇرۇۋەتتى. قەمبەرنىڭ يانچۇقىنى ئاقتۇرغان يىگىت، ئۇنىڭ تېلىفۇنىنى تاپتى ۋە تېلىفۇننى يەرگە ئاتتى. قاتتىق پاشنىلىق ئايىغىنىڭ پاشنىسى بىلەن تېلىفۇننى ئەزدى. ياشلار بىر پەستىلا قەمبەر جەۋلانىنىڭ تېلىفۇنىنى قاتتىق يەرگە ئۇرۇپ، يەنچىپ پارچىلىۋەتتى. تېلىفۇننى ھەش پەش دىگۈچە پارچىلاپ بۇزۇۋەتكەن بالا كېلىپ قەمبەر جەۋلانىنىڭ كۆزلىرىگە بارماقلىرىنى نوقۇپ تۇرۇپ: ھەي، گوي. سەن بىزنى ئوتقا تاشلىماقچىمۇ؟ بىزنىڭ نەگە كېتىۋاتقىنىمىزنى بىلمەمسەن؟ سەن سۈرگۈندىكى ھۆكۈمەتنىڭ رەئىسى ئكەنسەن. خىتتايلار بىزنى كاۋاپ قىلىپ يېسۇن،دېدىڭمۇ؟ مىللەتچى دېگەن مۇشۇنداق مىللەتنى كۆيدىرەمدۇ؟ ئۇ، قولىدىكى قەمبەرنىڭ كارتىنى يىرتىپ تاشلىدى. بىزنىڭ رەسىمىمىزنى تارتىپ نېمە قىلماقچىدىڭ؟ بىرسى ئاچچىقىنى باسالماي قەمبەر جەۋلانىنىڭ يۈزىگە تۈكۈرىۋەتتى. بۇلارنىڭ يېنىغا ئىككى تۈرك ساقچىسى يېقىنلاپ كېلىشى بىلەن ياشلار دەرھال قېچىپ كۆزدىن يوقالدى. ساقچىلار قەمبەر جەۋلانىدىن: نە ئولدۇ؟ بىر نەرسىڭىزنى ئۇغۇرلىدىمۇ؟ دەپ سورىدى. قەمبەر: ياق دېدى گاڭگىراش ئىچىدە.ساقچىلار ئۆتۈپ كېتىشتى. قەمبەر جەۋلانى يانچۇقىدىن قەغەز قولياغلىقنى چىقىرىپ يۈزىدىكى تۈكۈرۈكلەرنى سۈرتتى. مۇشت تەككەن مەڭزىنىڭ تېرىسى بىرئاز يىرتىلىپ كەتكەچكە قان ئېقىۋاتاتتى. قەمبەر، قەغەز قولياغلىق بىلەن قان چىققان يەرنى بېسىپ تۇراتتى. ئۇ: ھەي،ئۇيغۇر. ھەي، تۇزكور،نادان ئۇيغۇر دەپ پىچىرلىدى ئۆز ئۆزىگە. سەن ئۇيغۇر دېگەن گۇينىڭ نەسلى قۇرۇپ كەتسە دۈنيا تېخىمۇ خاتىرجەم بولاتتى دېدى ئۇ غەزىپىنى تۇتالماي، ئۆزى ئاڭلىغۇدەك پەس ئاۋازدا. ئەمما، ئۇنىڭ بۇ سۆزلىرىنى ئۆزىدىن باشقا ھېچكىم ئاڭلىمىدى.قەمبەر جەۋلانى، ئۆزىنىڭ ئۇيغۇرلارغا بولغان نەپرىتىنى ئۇيغۇرلارنىڭ بىلىپ قېلىشىنى ئەسلا خالىمايتتى. چۈنكى ئۇ ئۇيغۇرنىڭ داھىسى ئىدى. لەنەتگەردى ئۇيغۇر بولمىغان بولسا، لەنەتگەردى قەمبەر ئۆزىگە جەۋلانى دېگەن تەگ ئاتنى قويۇپ، جەۋلان قىلىپ يۈرەلىشى مۇمكىنمىدى؟ ياشلار، چامادانلىرىن ئامانەتكە ئۆتكۈزىۋاتقاندا، بىرسى قەمبەر جەۋلانىنىڭ كارتىدىكى بۈيۈك تۈركىستان، سۈرگۈندىكى ھۆكۈمەت. ھۆكۈمەت رەئىسى قەمبەر جەۋلانى دېگەن جۈملىلەرنى ئوقۇپ چۈچۈپ كەتتى. ئۇ، باشقىلارغا بۇ ئادەمنىڭ خىتتاي ھۆكۈمىتىنىڭ قورقۇنچلۇق دۈشمىنى ئىكەنلىگىنى ئاڭلاتتى. ھەممەيلەن قاتتىق ساراسىمگە چۈشتى. چۈنكى ئۇلار ساياھەتچى بولۇپ ئۈرۈمچىدىن مېڭىش ئالدىدا، بىر پۇقراچە كىيىنگەن ساقچى ئۇلارنى تۈركىيەدە بۆلگۈنچىلەر بىلەن ئۇچراشماسلىق، بۆلگۈنچىلەرنىڭ تەشۋىقاتلىرىنى ئاڭلىماسلىق، تورلىرىنى كۆرمەسلىك، بۆلگۈنچىلەرگە قارشى قەتئى مەيداندا تۇرۇش توغرۇلۇق تەربىيە قىلغان. خىلاپلىق قىلغۇچىلارغا بېرىلىدىغان جازانىڭ قانداق دەھشەتلىك بولىدىغانلىقى ئەسكەرتىلگەن. شۇڭا ئۇلار، كېلىپ قەمبەر جەۋلانى رەسىملىرىنى تارتقان تېلىفۇننى كۇكۇم تالقان قىلىۋەتتى. قەمبەر جەۋلانىغا بولغان غەزىپىنى باسالماي، ئۇنىڭغا قول تەككۈزىۋەتتى. ئۇيغۇرلارنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك خىتتايلاردىن نەپرەتلىنىدۇ. ئەمما خىتتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئىنتىقامى بەك دەھشەتلىك بولغاچقا، غەزەپ نەپرىتىنى ئۆز ئارىسىدا بىر بىرىگە يۈزلەندۈرىدۇ. خىتتاي باشلىقلاردا كۈچ بار. ئۇيغۇرنى خالىغانچە ئۇرالايدۇ، بوزەك قىلالايدۇ.چەت ئەلدىكى ئۇيغۇر تەشكىلات باشلىقلىرى، داھىيلار، لىدەرلەر ئۆزى ئۇيغۇر بولغاچقا، ئۇيغۇرلاردىن ئىنتىقام ئېلىش نىيىتىدە بولمايدۇ. ئىنتىقام ئالاي دېسىمۇ ئەسكىرى يوق، ساقچىسى يوق. قىلالايدىغىنى توردا يازغۇزۇپ سېسىتىش. ئەمما، ئۇيغۇرلار، ئۆز تەشكىلات رەھبەرلىرىنى خالىغانچە تىللىيالايدۇ. مانا مۇشۇنداق ئۇرالايدۇ. دۇنيادىكى ھەممەيلەن كۈچ قۇۋۋەت ئالدىدا بويۇن ئېگىدۇ. كۈچۈڭ بولمىسا سېنى بويۇن ئەگدۈرىدۈ. ئامال قانچە؟ ئوز مىللىتى تەرىپىدىن ئۇرۇلۇپ بوزەك قىلىنغان ئۇيغۇر داھى قەمبەر جەۋلانى بولسا، بۇ ئۈركەك ياۋايى ھايۋان توپىدەك ئۆز سايىسىدىن ئۆزلىرى ئۈركۈپلا يۈرۈيدىغان نادان ئۇيغۇرلارنىڭ غەزىۋىگە قانداق دۇچ كېلىپ قالغانلىقىنى بىلەلمىدى. ئۇنىڭ ئۇيقۇسىمۇ قاچقان ئىدى. تاڭ سۈزۈلۈشكە باشلىدى. ئۇ، قورسىقىنىڭ ئاچقانلىقىنى ھېس قىلدى. ئەمما پۇل ئاز قالغان ئىدى. ۋاشىنگىتوندا ئايروپىلاندىن چۈشۈپ ۋىرجىنىيەگە بارغۇچە يەنە يولغا پۇل كېتەتتى:بولدىلا بىراز چىداي، ئايروپىلاندا تاماق بېرىدىغۇ شۇ چاغدا تويغۇچە يەۋالارمەن دەپ ئويلىدى. ئۇنىڭ خىيالىغا، ئۆزىنى ئۇرغان، تېلىفۇنىنى يانچىپ بۇزۇۋەتكەن ئۇيغۇر ياشلار كىرىۋالدى. مەن سەنلەردىن ئۆچۈمنى ئالالمايمەنمۇ؟ دەپ ئويلىدى. ئامېرىكىغا بارغاندا ئىلخەتتىن ئۇلار بىلەن بىللە چۈشكەن رەسىملىرىنى تورغا چىقىرىۋېتىشنى خىيالىغا كەلتۈردى.قەمبەر جەۋلانىنىڭ زەخمىلەنگەن يۈزىدە تەبەسسۇم پەيدا بولدى. ئۇ، ھەر دائىم باشقا ئۇيغۇرلارغا سۈيىقەست پىلانلىغاندا يۈزىدە مانا مۇشۇنداق تەبەسسۇم پەيدا بولاتتى. مەن بىلەن چۈشكەن رەسىملىرىڭنى تورغا چىقىرىۋېتىمەن. ئۇ ۋاقىتتا خىتتاي، سەنلەردىن قانداق ئىنتىقامىمنى ئېلىپ بېرىدىغانلىقىنى كۆرۈش. تۇزكورلار. مېنىڭغۇ يۈزۈمنىڭ تېرىسىنى سويىۋەتتىڭ، سەنلەرنى تىرىك تۇرغۇزۇپ تېرىلىرىڭنى تۇلۇمچىلاپ سويغاندا قانداق قىلىشىسەنكى دېگەنلەرنى كۆڭلىدىن ئۆتكۈزگەندە داھىيلارغا خاس غالىبىيەت تۇيغۇسى بىلەن بۇزۇلغان كەيپىياتى ئەسلىگە كېلىپ قالغان ئىدى.قەمبەر جەۋلانىنىڭ پاسپورت كونترولدىن ئۆتىدىغان ۋاقتى يېقىنلىشىپ قالدى. ئۇ پاسپورتىنى تەييارلاپ ئورنىدىن تۇردى. بىردىنلا ئالدىدا پەيدا بولغان ئىككى ئۇيغۇرنى كۆردى. بىرسى ئاق دوپپا كېيىۋالغان، ساقاللىق، قارىماققا ۋەتەندىن يېڭى چىققان دېھقانغا ئوخشايتتى. بىرسى 25 ياشلاردا بولۇپ، بادام دوپپا كېيىۋالغان ياش ئىدى. قەمبەر چۆچۈگەن ھالدا ئارقىسىغا داجىدى ۋە : ھە، نېمە گەپ؟ دېدى ھومىيىپ تۇرۇپ. 50 ياشلاردىكى ئادەم ئەدەپ بىلەن تارتىنىپ تۇرۇپ: قەمبەر جەۋلانى ئەپەندىم ئۆزلىرىغۇ دەيمەن؟! دەپ سورىدى قەمبەر جەۋلانى: ھە، مەن. نېمە ئىشلىرى بار ئىدى؟ ئو كىشى قولىدىكى سومكىسىدىن قەغەزگە ئورالغان بىر بولاق نەرسىنى چىقىرىپ: ئۆزلىرىگە بېرىدىغان بىر ئامانەت بار ئىدى. دېدى. قەمبەر جەۋلانى بۇ ئادەملەرگە شۈبھى بىلەن قاراۋاتاتتى: ئۇ نېمە؟ ئۇ كىشى ئەتىراپقا بىر قارىۋېتىپ: پۇل. دوللار دېدى.قەمبەر جەۋلانى ئىختىيارسىز قول ئۇزاتتى ۋە قەغەزنى ئاچتى. ھەقىقەتەن ئىككى باغلام دوللار ئىدى. ئۇ، ھەم ھەيرانلىق، ھەم گاڭگىراش ئىچىدە بۇ ئىككى ناتونۇش ئادەملەرگە قاراپلا قالدى. چوڭ كىشى: بۇ 20 مىڭ دوللار پۇل ۋەتەندە شېھىت بولۇپ كەتكەن بىر مۇجاھىتنىڭ پۇلى. ئۇ، بۇ پۇلنى بىزگە تىجارەت ئۈچۈن قوشۇپ قويغان ئىدى. ئەگەر ئۆلۈپ كەتسەم، پۇلۇمنى ۋەتەن ئۈچۈن خىزمەت قىلىدىغان ياخشى ئادەملەرگە ۋەخپە قىلىپ بېرىۋېتىڭلار دەپ ۋەسىيەت قىلغان ئىدى. بۇرادىرىمىز شېھىت بولۇپ كەتتى. بىز تۈركىيەگە كېلىۋالدۇق. بۇ يەردىكى تەشكىلاتلارغا بېرىپ باقتۇق. ئۇلار بىزگە ئىشەنمىدى. بىز ئۇلارغا ئىشەنمىدۇق. پۇلنىڭ گېپىنىمۇ چىقارمىدۇق. ئۆزلىرىنىڭ تۈركىستان ھۆكۈمىتىنى قۇرغانلىقلىرىنى ئاڭلاپ بەك خۇش بولدۇق. ئۇنىڭ كۆز چاناقلىرىدا ياش تامچىلىرى پارلاشقا باشلىدى، بوغۇزى بوغۇلغاندەك سۆزلىرىمۇ بوغۇق چىقىشقا باشلىدى ئۆزلىرىنىڭ رەسىمىنى توردا كۆردۇق. ئاخشام ئاقسارايدا ئاشخانىدا ئوزلىرى بىلەن كۆرۈشۈشنى كۆزلەپ ساقلىدۇق. سىلې بىلەن خالى يەردە كۆرۈشۈشنى كۈتۈپ بۇ يەرگىچە ئارقىلىرىدىن كەلدۇق. بۇ ئايرودورم بەك چوڭ ئىكەن. سىلىنى ئىزدەپ ئاخىرى تاپتۇق. ئىنشائاللا شۇ مۇبارەك شېھىتلىرىمىزنىڭ ئاققان قانلىرى بىكارغا كەتمىسۇن. دېدى ۋە خوش. ئاللاھقا ئامانەت دەپلا كۆزدىن غايىپ بولۇشتى.قەمبەر جەۋلانى قولىدىكى يېشىل دوللارغا قارىدى. پۇللارنى دەرھال قول سومكىسىغا سالدى. ئۇ، ئالدىراپ بېرىپ چامىدىنىنى ئۆتكۈزۈۋېتىپ پاسپورت كونترولدىن تېز ئۆتتى. ئۇنىڭ كۆڭلىگە بىر شەك چۈشكەن ئىدى. بۇ نادان ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇششاق چۈششەك ھىيلىگەرلىكلىرى كۆپ. مېنى مەسخىرە قىلىش ئۈچۈن ساختا دوللارنى بېرىپ، ئارقىدىن توردا مېنى مازاق قىلىدىغان يازمىلارنى چىقىرىپ، رەقىپلىرىمنىڭ مېنى سېسىتىش پىلانى بولمىسۇن بۇ يەنە دېگەن ئەندىشە بىلەن دوللارنى سىناپ بېقىش ئۈچۈن ئالدىراۋاتاتتى. ئۇ، يۈگۈرگەندەك مېڭىپ تاموجنىسىز ماگىزىنلارغا كىردى. بىر پاچكا تاماكا ۋە بىر بولاق شاكىلات ئالدى. پۇل ئۆتەيدىغان يەرگە كىلىپ 100 دوللارلىق بىر يېشىل قەغەزنى ئۇزاتتى. كاسسىر دوللارنى تەكشۈرۈش ئۈسكۈنىدىن ئىككى قېتىم ئۆتكۈزدى. قەمبەر جەۋلانىنىڭ يۈرىكى پوكۇلداپ سېلىشقا باشلىدى. كاسسىر ئۇنىڭغا پۇلنىڭ ئۈستىنى پارچە دوللار بىلەن قايتۇرۇپ بەردى. دېمەك دوللارنىڭ ھەممىسى جىڭ دوللار ئىدى. قەمبەر جەۋلانى ئامېرىكىدا ھەر ھەپتە لاتارىيە ئوينايتتى، دائىم بىر كېچىدىلا مىليونېر بولۇپ كېتىشنى خىيال قىلاتتى. بىر قېتىممۇ تەلىيى ئوڭدىن كېلىپ لاتارىيە چىقمىغان ئىدى. مانا لاتارى چىقتى دېگەن بۇ. قەمبەر جەۋلانىنىڭ كۆزلىرىدە خۇشاللىق نۇرلىرى جەۋلان قىلاتتى. ئۇ، پۇل بولمىغاچقا ئەنقەرەگە بېرىپ مىللەت ۋەكىللىرى، مىنىستىرلار بىلەن بىللە رەسىمگە چۈشۈپ تورلاردا ئېلان قىلىش ئارزۇسىنى ئەمەلگە ئاشۇرالمىغان ئىدى. مانا ئەمدى، تۈرك دۆلەت رەھبەرلىرى ۋاشىنگىتونغا كەلگەندە ھەممىسىنى ھەم مېھمان قىلالايدۇ، ھەم بىللە رەسىمگە چۈشۈپ ئېلان قىلالايدۇ. ئامېرىكا ساناتوپرلىرى بىلەنمۇ رەسىمگە چۈشەلەيدۇ. يېتەركى پۇل بولسۇن. تۈركىيەدە ئەرزىمەس چۈپرەندىلەر جۇمھۇر باشلىغى، باش باقان، باقانلار بىلەن رەسىمگە چۈشۈۋېلىپ، ئۇيغۇرلارغا ئۆزىنى كۆرسىتىدۇ يۇ، بۇنداق شەرق ھىلىگەرلىكىنى قەمبەر جەۋلانى قاملاشتۇرالمامدىكەن؟ قەمبەر جەۋلانى ئايرۇپىلانغا كىرىش ئىشىكىگە كېتىۋېتىپ كەلگۈسى پىلانىنىڭ خىيالىغا چۆمگەن ئىدى. قەمبەر جەۋلانىنىڭ ئالدىدا پەرىشتىدەك پەيدا بولۇپ يىگىرمە مىڭ دوللارنى ئۇنىڭغا تەقدىم قىلغان ئۇ ئىككى بىچارە ئۇيغۇر بىر دىنلا ئۇنىڭ خىيالىدا جانلاندى. بىر توپ ئۇيغۇر كېلىپ ئۇنى ئۇرۇپ يارىلاندۇردى. تېلىفۇنىنى بۇزۇۋەتتى. ئارقىسىدىن ئىككى ئۇيغۇر كېلىپ ئۇنىڭغا پۇل ھەدىيە قىلدى. ھەممىسى نادانلىق دەپ ئويلىدى قەمبەر جەۋلانى. نادان ئۇيغۇرلار مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدىكەن، قەمبەر جەۋلانىنىڭ ئىستىقبالى پاراق بولىدۇ. ئاھ، نادان ئۇيغۇرۇم. قەمبەر جەۋلانى ياشىسۇن نادانلىق! دەپ ۋاقىرىۋېتىشكە تاس تاماسلا قالدى. ئەمما بۇ يەردە ۋارقىراشقا بولمايتتى. ئۇ، ئامېرىكىغا بارغاندا ئادەمسىز تاغ جىلغىلىرىغا كىرىپ ياشىسۇن نادانلىق! دەپ تازا ۋارقىراپ پۇخادىن چىقىش قارارىغا كەلدى.قەمبەر جەۋلانى، پۈتۈن كۆڭۈلسىزلىكلەرنى ئۇنتۇدى. يىگىرمە مىڭ دوللار ئۇنىڭ بۇزۇلغان كەيپىياتىنى بىردىنلا جانلاندۇرۇپ، بۇلۇتلارنىڭ ئۈستىدە قاناتلاندۇرۇشقا باشلىغان ئىدى. ئۇ، ئامېرىكىغا خۇشاللىق ئىچىدە قايتىۋاتاتتى. چۈنكى، ئۇ ھەم بۈيۈك تۈركىستان سۈرگۈندىكى بىرلەشمە ھۆكۈمىتى رەئىسى ئىدى. ھەم ئىستانبۇلدىن ئۈمىدسىز ئايرىلىدىغان ئاخىرقى مىنۇتلاردا يانچۇقىغا يىگىرمە مىڭ دوللار پۇل پەيدا بولۇپ قالدى. قەمبەر جەۋلانىنىڭ تاياق ئىزلىرى قالغان مەڭزىلىرىدە تەبەسسۇم جىلۋىلىرى پارلىدى. نادان ئۇيغۇرلار مەۋجۇت بولۇپ تۇرسىلا، ۋەتەن ئىچىدە خىتتاي ھاكىمىيىتىمۇ، خىتتايغا سېتىلغان ئۇيغۇر خائىن، غالچىلارمۇ, چەت ئەلدەداھى بولۇش ئارزۇسىدىكى ئۇيغۇرلارمۇ بۇ ئۇيغۇر ئىسمىدىكى سۈتى تۈگىمەيدىغان سېغىنلىق كالىنى سېغىپ ئىچىپ جان باقالايدۇ. قەمبەر جەۋلانى ھۇزۇر ئىچىدە ئايرۇپىلانغا ئىلگىرىلەپ كېتىۋاتاتتى. ئۇ ئىچىدە ياشىسۇن نادانلىق! دەپ تەكرارلىدى.2016 يىل 9 ئاي
|
تورلاشقان ئاپتوموبىل ئىزدە قامۇسىچۈشۈرىلىۋاتىدۇرەسىملەرنى كۆرۈش تورلاشقان ئاپتوموبىل ھەر خىل ئېلېكترونلۇق ئۈسكۈنىلەردىن تۈزۈلگەن پۈتۈن يەر شارى بىلەن خەۋەرلىشىش ئىقتىدارىغا ئىگە بولغان بىر خىل يۇقىرى پەنتېخنىكىلىق ئاپتوموبىلنى كۆرسىتىدۇ.ھەربىي ئىشلار ئىلمىئۇيغۇرچە نامى :تورلاشقان ئاپتوموبىلخەنزۇچە نامى :تورلاشقان ئاپتوموبىل ئېلىپ يۈرگىلى بولىدىغان مەخسۇس ئىشلىتىلىدىغان كومپيوتېر بىلەن سۈنئىي ھەمراھ يول باشلىغۇچى سىستېمىسىدىن پايدىلىنىپ، يول يۈرۈش لىنىيىسىنى ياخشىلايدۇ، باسقان مۇساپە ۋە چىقىم قاتارلىقلارنى خاتىرىلەيدۇ. تورلاشقان ئاپتوموبىل بىر كۆچمە ئىشخانا بولۇپ، ئۇنىڭدىن پايدىلىنىپ، ھەر ۋاقىت ھەر خىل ئېلېكترونلۇق يوللانمىلار بىلەن تور ئۇچۇرلىرىنى بىر تەرەپ قىلغىلى بولىدۇ. ئۇلارنىڭ مەزمۇنىنى ئېكراندا كۆرگىلى بولۇپلا قالماي يەنە ئاۋازلىق ھالەتكە كەلتۈرگىلىمۇ بولىدۇ. تورلاشقان ئاپتوموبىلنى يەنە كۆڭۈل ئېچىش ئۆيى دېيىشكىمۇ بولىدۇ. ئاپتوموبىلغا ئولتۇرغان كىشىلەر ئۆزىنىڭ قىزىقىشىغا ئاساسەن، رادىئوتېلېۋىزىيە ئىستانىسىنىڭ ھەر خىل نومۇرلىرىنى ھەر ۋاقىت ئاڭلىيالايدۇ ھەم كۆرەلەيدۇ.تورلاشقان ئاپتوموبىلدىن چاتاق چىققاندا، ئاپتوماتىك سىگنال بېرىدۇ. ئەگەر مۇلازىمەت مەركىزىدىن ياردەم تەلەپ قىلسا، مۇلازىمەت مەركىزى ئاپتوموبىل ۋەقەسىگە قارىتا، يىراق مۇساپىلىق ئېنىقلاش ئېلىپ بارىدۇ. ئەگەر ئاپتوموبىل يېرىم يولدا يولدىن ئادىشىپ قالسا، ئاپتوموبىلغا ئورنىتىلغان پۈتۈن يەر شارى بويىچە ئورۇن بەلگىلەش سىستېمىسى ئاپتوماتىك ھالدا ئاپتوموبىلنىڭ ئورنىنى بەلگىلەپ، مۇلازىمەت مەركىزىگە ئادەم ئەۋەتىپ يول باشلاش توغرىسىدا ئۇقتۇرۇش قىلىدۇ.ئادەتتىكى ئاپتوموبىللار تورلاشقان ئاپتوموبىلغا ئوخشاش ئوغرىدىن مۇداپىئەلىنىش ئىقتىدارىغا ئىگە ئەمەس. ئاپتوموبىل ئىگىسى ئاپتوموبىلنىڭ ئوغرىلانغانلىقىنى بىلگەندىن كېيىن، تور سىستېمىسىدىن پايدىلىنىپ، ماتورنى ئېتىۋەتسە ئاپتوموبىل ئوغرىسى ئاپتوموبىلنى ھەيدەشكە ئامالسىز قالىدۇ.
|
ئەدەپئەخلاق ھەققىدىكى ئەقلىيە سۆزلەر20171129 19:04:49 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىھەر قانداق ئىنسان ئۆز بەدىنىنى قۇۋۋەتلەندۈرۈش ئۈچۈن يېيىش ئىچىشكە مۇھتاج بولغىنىدەك، ئىنسانىي خىسلىتىنى ساقلاش ئۈچۈن ئەدەپكە مۇھتاج بولىدۇ. ئۆزىنى ئەدەپ بىلەن زىننەتلىمىگەن ئادەم، دۈشمەنلىرىنى خوشال قىلىدۇ، دوستلىرىنى رەنجىتىدۇ.ھەر قانداق نەرسە كۆپەيگەنسېرى، ئۇنىڭ باھاسى ئەرزان بولىدۇ. ئەكسىچە ئەدەپ ئەخلاق كۆپەيگەنسېرى قىممىتى ئېشىپ بارىدۇ. ئەدەپ بولسا ئەقىلگە نۇر بېغىشلىغۇچى ۋە سالامەتلىكنىڭ سەرمايىسىدۇر.ئەدەپلىك بولۇش ئۈچۈن ئەدەپ ئەخلاقلىق ۋە تەربىيە كۆرگەن ئادەملەر بىلەن ھەمسۆھبەتتە بولۇش، تەربىيە كۆرمىگەن، ئەدەپسىز ئادەملەرنى ئىبرەت قىلىش كېرەك.ئۆزىدە گۈزەل ھەرىكەت ۋە ياخشى ئادەتلەرنى يېتىلدۈرۈش ئەخلاقلىق ۋە تەربىيە كۆرگەن ئادەملەرنىڭ خىسلىتى. مەسىلەن: سەمىمىي بولۇش، باشقىلارغا ياخشى مۇئامىلە قىلىش، كېسەللەرنى يوقلاپ ھال ئەھۋال سوراش، مۇلايىم، ئوچۇق چىراي، شېرىن سۆزلۈك بولۇش، ئاتا ئانا، ئۇستازلىرىنى ھۆرمەت قىلىش، خەلق يامان كۆرىدىغان ئىشلارنى قىلماسلىق، گۈزەل ئەدەپ ئەخلاق ھېسابلىنىدۇ. ئۆزىدە مۇشۇنداق گۈزەل ئەخلاقلىقنى يېتىلدۈرگەن كىشى مۇراد مەقسىتىگە يېتەلەيدۇ.باشقىلارنى بىر قېتىم ئالدىساڭ، ئۆزۈڭنى ئۆمۈر بويى ئالدايسەن.يالغان سۆزلەش ئالدامچىلىقنىڭ تۇنجى قەدىمى.سەمىمىيلىككە سۆز، گۈزەللىككە پەرداز ھاجەتسىز.دوستلار ئىشەنچىگە ئېرىشىشتە سادىقلىققا تايىنىش، خاتالىقىنى تۈزىتىشتە سەمىمىيلىككە تايىنىش كېرەك .ئالدىراپ قىلغان ئىشنىڭ ئۆمرى قىسقا.ئۆزىگە ئىشەنچ باغلىغان ئادەم باشقىلارنىڭ ئىشەنچىسىگە ئېرىشەلەيدۇ.سەۋىر ئىككىنچى ئەقىلدۇر.كۆپنى بىلگۈچىلەر ئەمەس، بىلىمى مەنپەئەت بەرگۈچىلەر دانادۇر.يوقسۇزلۇقتىكى دوست ئايرىلمايدىغان دوست.ئەقىلسىز باشنىڭ دەردىنى پۇت تارتىدۇ.
|
26 11 2020، 5، 07:00ٴھۋمازا مەككەلىك سۇرە. سۇرە ادامداردىڭ كەمشىلىگىن ٴسوز ەتەتىن، ارنامىسىنا ەشبىر شىمىرىكپەي قول سالاتىن، اقىماقتارشا مازاق ەتىپ، مىنەيتىندەر جايىن اڭگىمەلەيدى. سونداياق، دۇنيە جيناعان، بايلىعىن مال تەزەگىندەي ەتىپ قاپتاعان ادامدار جايىن ٴسوز ەتۋدە. ولار مىنا جالعاندا ماڭگى قالاتىنداي كۇيدە. تىم ناداندىعى مەن اسقان عاپىلدىعى ولاردى مالدۇنيەسى ٴپاني دۇنيەدە ماڭگى قالدىراتىنداي ويدا جۇرەتىندىگىن ايتۋدا. سۇرە سوڭىندا سول باقىتسىز بەيباقتاردىڭ ەشقاشان سونبەيتىن وتقا...10.10.2016 4360 تولىعىراقاسىر مەككەدە تۇسكەن سۇرە. بۇل سۇرەدە وتە قىسقا تۇردە ادامدى باقىتتى جانە باقىتسىز ەتەتىن سەبەپتى جانە دۇنيەدە جەتىستىككە جەتۋ مەن شىعىنعا ۇشىراۋ سالدارى بايان ەتىلگەن. اللا تاعالا عاسىرمەن سەرت ەتۋدە. عاسىر ادام عۇمىرى، بۇل ٴيلاھي قۇدىرەتتى كورسەتەتىن ٴتۇرلى عاجايىپتار مەن عيبراتتار ورىن الاتىن ۋاقىت كەڭىستىگى. سەرت ەتە وتىرىپ، ادامزات زيان شەگۋدە ەكەنىن باياندايدى. بۇل زياننان ٴتورت قاسيەت: يمان، ىزگى امال، اقيقاتقا شاقىرۋ جانە سابىرلىققا ۇندەۋ عانا قۇتقارادى. اتالعان...21.09.2016 7503 تولىعىراقتاكاسۇر مەككەلىك سۇرە. سۇرە ادام بالاسىنىڭ دۇنيە لاززاتىمەن اۋرەسارساڭعا تۇسەتىندىگىن بايان ەتۋدە. جانە ٴپانيدىڭ قۇنسىز زاتتارىن جيناۋداعى تالاستارىن ايتۋدا. اقىرى سوڭى ٴولىم ولاردىڭ راقاتىنا نۇكتە قويادى. ٴولىم توسىننان اياق استى كەلەدى. ٴولىم ادامزاتتى ٴزاۋلىم ۇيدەن زۇلمات قابىرگە الىپ كەتەتىنىن ەسكەرتۋدە. سۇرەدە قايتاقايتا ٴپانيدى باقيعا ايىرباستاماۋ كەرەكتىگىن، بۇل ۇلكەن قاتەلىك ەكەندىگىن باياندايدى. سۇرە سوڭىندا قيامەت كۇنىندەگى قورقىنىشتى جاعدايلاردى ايتا وتىرىپ، ودان...25.07.2016 5103 تولىعىراققاريعا مەككەلىك سۇرە. بۇل سۇرەدە قيامەت پەن ونىڭ قورقىنىشى، اقىرەت پەن ونىڭ قيىنشىلىعى بايان ەتىلەدى. جانە سول كۇنى ادامداردىڭ قابىردەن شىعۋى، بويلارىن بيلەگەن ۇرەي مەن قورقىنىشتان كوبەلەكشە شاشىراي جايىلاتىندىعى ايتىلعان. تاۋلار بولسا، شاعىلىپ اۋادا تۇتىلگەن جۇندەي ۇشاتىندىعى ايتىلادى. تاۋلار جەردىڭ تەپەتەڭدىگىن ۇستاپ تۇراتىن قازىق سياقتى مىقتى قاعىلعانى بەلگىلى. سۇرەدە ادام مەن تاۋدى سالىستىرۋدا. قيامەت كۇنى جەردى ۇستاپ تۇرعان تاۋدىڭ ٴوزى جۇمساق جۇندەي بوپ ۇشقاندا ەت پەن...08.07.2016 4673 تولىعىراقعاديات مەككەدە تۇسكەن سۇرەلەر قاتارىنا جاتادى. بۇل سۇرە ٴدىن جولىنداعى جاۋىنگەرلەردىڭ سايگۇلىكتەرى، تۇلپارلارى جايلى باياندايدى. تۇلپارلاردىڭ جەلمەن جارىسقان جىلدامدىعى، تاسقا تيگەن تۇياعىنان شارپىعان ۇشقىنىن سۋرەتتەيدى. مۇنىڭ بارلىعى جاۋىنگەر اتتاردىڭ اللا قۇزىرىنداعى ارتىقشىلىعىن بىلدىرەدى. سۇرەنىڭ كەلەسى بولىگىندە ادامنىڭ نىعمەتكە قايىرىمسىزدىعى تۋرالى بار. ادام اللانىڭ بەرگەن سانسىز نىعمەتتەرىن العىسسىز قابىل الاتىندىعى تىلگە تيەك ەتىلدى. ونىڭ بۇل نيەتى سوزىنەن جانە...07.06.2016 3904 تولىعىراقابدۋللا يبن امر ر.ا. ريۋاياتى: ٴبىر كىسى كەلىپ: ۋا، اللا ەلشىسى! ماعان بارلىعىن بويىنا قامتىعان ٴبىر سۇرە وقىپ بەرىڭىز، دەپ ٴوتىندى. پايعامبارىمىز س.ع.س.: جەر سىلكىندىرىپ قوزعالعان ساتتە... دەپ تولىعىمەن وقىپ شىققاندا، الگى كىسى: ٴسىزدى اقيقاتپەن پايعامبار ەتىپ جىبەرگەن اللامەن انت ەتەيىن، وسىدان ارتىعىن ىستەمەيمىن، دەدى. سوندا پايعامبارىمىز .ع..: مىنا جىگىت ماقساتىنا جەتتى جاقسىلىققا جەتتى، دەگەن ەكەن. ٴاناس يبن ماليك ر.ا.: اللا ەلشىسى...10.05.2016 5399 تولىعىراقٴاناس يبن ماليك ر.ا. ريۋاياتى: اللا ەلشىسى س.ع.س.ۋباي يبن كابقا: راسىندا، اللا تاعالا ساعان ٴلام ياكۋنيل ٴلازينا كافارۋدى وقىپ بەرۋىمە ٴامىر ەتتى، دەدى. سىزگە مەنىڭ اتىمدى اتادى ما؟ دەدى. ٴيا، دەدى پايعامبار س.ع.س. سوندا ۋباي كوزىنە جاس الدى. ٴبايينا سۇرەسى ٴلام ياكۋن سۇرەسى دەپ تە اتالادى. سۇرە ٴمادينا قالاسىندا تۇسكەن. سۇرەدە كەلەسى جايتتار بايان ەتىلەدى: 1.حازىرەت مۇحاممەد س.ع.س.پايعامبارلىعىنا قاتىستى كىتاپ يەلەرىنىڭ...26.04.2016 3607 تولىعىراقسۇرەنىڭ اۋەلگى بەس اياتى ەڭ العاش تۇسكەن ۋاحي اياتتار. ال، قالعان اياتتارى قۇرايىش اراسىندا ٴدىن ناسيحاتتالا باستاپ، مۇشرىكتەر مۇسىلماندارعا قىسىم كورسەتكەندە ٴتۇستى. الاق سۇرەسى يقرا سۇرەسى دەپ تە اتالادى. بۇل مەككەلىك سۇرە، وندا كەلەسى جايتتار باياندالادى: ٴبىرىنشى: پايعامبارلار سوڭعىسى مۇحاممەدكە س.ع.س.ۋاحي ٴتۇسۋىنىڭ باستالۋى ەكىنشى: ادام بالاسى مالدۇنيەسى سەبەپتى شەكتەن شىعۋى جانە اللا تاعالا امىرىنە قارسى كەلۋى ٴۇشىنشى: سورماڭداي ٴابۋ ٴجاھيلدىڭ قيسساسى. جانە ونىڭ...07.03.2016 4956 تولىعىراقتين سۇرەسى مەككەلىك. بۇل سۇرەدە ەكى ماڭىزدى تاقىرىپ قوزعالعان.ٴبىرىنشىسى اللا تاعالانىڭ ادامزاتتى قۇرمەتتى ەتۋى.ەكىنشىسى ەسەپقيساپقا يمان كەلتىرۋ. سۇرە قاسيەتتى جەرلەرگە سەرت ەتۋمەن باستالعان. ول جەرلەردى اللا تاعالا ٴوز پايعامبارلارىنا ۋاحي ٴتۇسىرۋ ٴۇشىن تاڭداعان. ولار: بايتۋل ماقديس، تۋر تاۋى جانە قاسيەتتى مەككە. سەرت ەتۋى ادام بالاسىن ٴقادىرلى ەتكەنىن جانە ەڭ كوركەم بەينەدە جانە ەرەكشە كەرەمەت كەيىپتە جاراتقانىن ايتۋ ٴۇشىن. ال، ەندى پەندە راببىسىنا...19.02.2016 4623 تولىعىراقينشيراح سۇرەسى مەككەلىك. سۇرەدە اللا ەلشىسىنىڭ س.ع.س. ۇلىق دارەجەسى ايتىلعان. ونىڭ اللا قۇزىرىنداعى ورنى بيىك. سونىمەن بىرگە، اللانىڭ ق ۇلى ٴارى ەلشىسى مۇحاممەدكە س.ع.س.بەرىلگەن بىرنەشە نىعمەتتەرى دە اڭگىمەلەنگەن. سول نىعمەتتەرىنىڭ ٴبىرى كەۋدەسىن يمانعا اشۋى، جۇرەگىن دانالىق جانە ىلىممەن نۇرلاندىرۋى ٴارى كۇناقاتەلىكتەردەن تازارتۋى. مۇنىڭ بارلىعى اللا ەلشىسىنىڭ س.ع.س. كاپىرلەر تاراپىنان كورگەن ٴجابىرى سەبەپتى جۇباتۋ ٴۇشىن ەدى. جانە اللا تاعالانىڭ بەرگەن نۇرىمەن ويىن...20.01.2016 11845 تولىعىراق
|
سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ يەنە بىر سەۋەبى ئۇيقۇسىزلىقئەلداۋا ساغلاملىق تورىسۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ يەنە بىر سەۋەبى ئۇيقۇسىزلىقئۇيقۇسىزلىق نۇرغۇن كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. يېقىندا ئامېرىكا فىلورىدا ئىشتاتىدا ئۆتكۈزۈلگەن 98قېتىملىق ئىچكى ئاجراتما كېسەللىكلىرى يىللىق يىغىنىدا ئۇيقۇسىزلىقنىڭ سۆڭەك شالاڭلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغانلىقى ئوتتۇرىغا قويۇلدى.تەتقىقاتلاردا بايقىلىشىچە، ساغلام ئەرلەردە ئۇدا ئۈچ ھەپتە ئۇيقۇ يېتەرسىز بولسا ياكى كېچە بىلەن كۈندۈزنى ئالماشتۇرۇۋالسا، سۆڭەك ماددىسىنىڭ ھاسىل بولۇشى كۆرۈنەرلىك ئازىيىپ كېتىدىكەن. ھەر كۈنى ئالدىنقى كۈندىن تۆت سائەت كېچىكىپ ئۇخلىسا ياكى ھەر كۈنى ئوتتۇرىچە ئۇخلاش ۋاقتى بەش ئالتە سائەتتىن ئاشمىسا، ئۈچ ھەپتىدىن كېيىن سۆڭەك شالاڭلىشىش كۆرۈنەرلىك بولىدىكەن. ئوتتۇرا ياشلىقلاردا بۇ ئەھۋال تېخىمۇ روشەن بولىدىكەن. ئۇيقۇنىڭ تەرتىپسىز بولۇشى ئۇستىخاندىكى ماددا ئالمىشىش سۈرئىتىگە تەسىر يەتكۈزۈپ، سۆڭەك كېسەللىكلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىكەن.ئالدىنقىسى : دالانچەقېرىنچە يەتكۈزۈلۈش توسۇلۇشنىڭ قانداق كېسەللىك ئالامىتى بار؟كېيىنكىسى : قېرىلىق دېۋەڭلىكىنىڭ توققۇز چوڭ كېسەللىك سىگنالى
|
ئۇيغۇرلاردىكى ستوكھولىم ئۇنۋىرسال كىسەللىكلىرى شۋېتسىيە ئۇيغۇر مائارىپ ئۇيۇشمىسىباش بەتكە قايتىڭ تەۋسىيە قىلىنغان تېمىلار ئۇيغۇرلاردىكى ستوكھولىم ئۇنۋىرسال كىسەللىكلىرىيازما ئورنى تەۋسىيە قىلىنغان تېمىلار, ۋەقە ۋە مۇلاھىزە5ئىيۇل ئۈرۈمچى ۋەقەسىدە ئۇيغۇرلارنىڭ نەچچە يۈزلىگەن ۋەتەنپەرۋەر ئەزىمەتلىرىمىز شىھىت كەتتى. يەنە نەچچە مىڭلىغان قەيسەر قىرىنداشلىرىمىز خىتاي تۈرمىسىدا قىيىنقىستاقلارغا ئىلىنماقتا. 5ئىيۇل ۋەقەسى بۇ قىتىم تۇنجى بۇلۇپ پۈتۈن دۇنياغا ئۇيغۇرلار ھەققىدە ئەڭ كەڭ كۆلەملىك خەۋەر تارقاتقۇزغان سەۋەب بۇلۇپ قالدى. بۇ بىر جەھەتتىن ئۇيغۇرنىڭ ھەر قايسى تەشكىلاتلىرىنىڭ كۈندىن كۈنگە كۈچىيىىپ قۇدرەت تېپىۋاتقانلىقىنى ئىپادىلەپ بەرسە، يەنە بىر جەھەتتىن ئۇيغۇرلار مەسلىسىنىڭ كۈندىنكۈنىگە خەلقارالىشۋاتقانلىغىنى چۈشەندۈرۈپ بېرەلەيدۇ. شىھىت كەتكەن ۋە خىتاي كوممۇنىست مۇستەملىكچىلىرىنىڭ تۈرمىسىگە تاشلانغان قىرىنداشلىرىمىز ئۆزلىرنىڭ ئۆلۈمدىن قورقماسلىكتەك باتۇرانە روھىنى نامايەن قىلغان بولسا، يەنە تۇرسۇنگۇلگە ئوخشاش مىھرىبان ئانىلىرىمىزمۇ ئۈلۈمدىن قورقماسلىقتەك قەيسەرلىكنى نامايەن قىلىپ، ئازراقلا ۋىجدانى بار ئىنسانلارنىڭ يۈرەك باغرىنى لەرزىگە سالدى. پۈتۈن دۇنيا ئۇيغۇرلىرى بەسبەستە خىتتاي كوممۇنىست مۇستەملىكچى ئالۋاستىلارغا قارشى نامايىشقا ئاتلاندى، مەيلى كىچىك بولسۇن، چوڭ بولسۇن ھەممە ئورتاق بىر مەقسەتتە رەزىل دۈشمەنگە قارشى كۆرەشكە ئاكتىپ ئىشتىراك قىلىشتى. نامايىشقا قاتنىشالمايدىغانلار ئاز بولسىمۇ، كۆپ بولسىمۇ ئىقتىسادى ياردەم ئارقىلىق بولسىمۇ ئۆز كۆڭلىنى ئىزھار قىلىشتى. لىكىن يەنە شۇنداق ئۇيغۇرلىرىمىزمۇ ئەتراپىمىزدا تۇرۇپتىكى، ۋەتەن ئىچىدىكى قىرىنداشلىرىمىزغا باشقا ياردەمدە بۇلالمىسىمۇ ئازراق بولسىمۇ ھىسداشلىق ھىسياتىدىمۇ بولمىدى. ھەتتا پۈتۈن دۇنيا خەلقى قىزىقىپ كۆرىۋاتقان خەۋەرلەر، ئىلىپ بىرىۋاتقان مۇلاھىزىلەرنى ئاڭلاشتىنمۇ ئۆزلىرىنى تارتىشتى. داۋاملىق كۆرشۈپ تۇردىغانلارمۇ ئالدىرش دىگەننى باھانە قىلىپ قارىسىنى كۆرسەتمەس بۇلىۋالدى. ئىقتىسادى ھال ئەھۋالى خىلى ياخشى تۇرۇپمۇ بىرەر تىيىن ئىئانە قىلىشتىن يالتايدى. يەنە ۋەتەن ئىچىگە قاراپ باقايلى.بۇ قىتىم 5ئىيۇل ئۈرۈمچى ۋەقەسى بىر قەدەر چوڭ كۆلەمدە پارتلغان بولسىمۇ، لىكىن يەنىلا تىخىمۇ كۆپرەك قىرىنداشلىرىمىزنىڭ قوللاپقۇۋۋەتلىشىگە ئىرىشەلمىدى. تىخىمۇ كۆپرەك زىيالىلار، تىخىمۇ كۆپرەك ئىشچىخىزمەتچىلەر قۇشۇنى، تىخىمۇ كۆپرەك تىجارەتچىلەرنىڭ قوللاپ قۇۋۋەتلىشىگە ئىرىشەلمىدى. يۇقارقى بۇ ئىككى مىسسال نىمىنى چۈشەندۈرۈپ بىرىدۇ؟ بۇ بىز ئۇيغۇرلارنىڭ ئەركىنلىكىمىز، ھورلىكىمىز ئۈچۈن ئېلىپ بىرىلىۋاتقان كۆرەشلىرىمىزنىڭ تىخىمۇ كۆپرەك ئۇيغۇرلار ئاممىسىنى ئويغۇتۇپ ئىتپاقلاشتۇرپ كۈرەشكە چاقىرالمىغانلىغىمزدىن دەپ قارايمەن. ئەجەبا قايسى بىر ئۇيغۇر ئەركىنلىككەر، ھۆر تۇرمۇشقا ئىنتېزار ئەمەس! ئەمما نىمە ئۈچۈن كۈرەشكە پەقەت ئاز بىر قىسىم قىرىنداشلىرىمىزلام ئىشتىراك قىلىدۇ؟! مانا بۇ بىزنىڭ ئەجەللىك ئاجىزلىقىمىز، ھەم دۈشمەننىڭ نەچچە ئون يىللاردىن بىرى بىز ئۇيغۇرلار جەمئيىتىنى ئاتالمىش ستوكھولىم ئۇنۋىرسال كىسەللىكى ئىزاھات، ئېڭىلىزچە ئەسلى نامى ستوككھولم سيندرومەگە گىرىپتار قىلىپ، بىزنى ناھايتى ئۈنۈملۈك ئۇسۇلدا باشقۇرۇشىنىڭ نەتىجىسىدۇر. ئۇنداقتا ستوكھولىم ئۇنۋىرسال كىسەللىكى تۆۋەندە قىسقارتىلىپ س ۇ ك دەپ ئىلىندى دېگەن زادى قانداق كىسەل؟ بۇ ھەقتە 3040 يىللار ئىلگىرىنام چەتەللەردە بىر قەدەر سىستىمىلىق ئىزدىنىشلار ئىلىپ بىرىلغان بولسىمۇ، بىز ئۇيغۇرلار ئارىسدا س ۇ ك نى ئۇقۇدىغانلار ھەم چۈشىندىغانلار كۆپ بولماسلىقى مۇمكىن. پىقىرنىڭ قارىشچە،ئۇيغۇر جەميىتىدىكى سۇكنى داۋالىماي ياكى ئۇنىڭ ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالماي تۇرۇپ، كەڭ كۆلەملىك كۆرەش قوزغىشىمىز ھەم ئىنقىلاپتا غەلبە قىلىشىمىز ئىنتايىن مۈشكىلدۇر. شۇڭلاشقا پىقىر تۈۋەندە سۇكنى قىسقىچە تونۇشتۇرۈپ ئۆتمەكچى، ھەم شۇنداقلا پىشۋالىرىمىز، يولباشچىلىرىمىز، زىيالىرىمىزدىن بۇ مەسلە ئۈستىدە ئەتراپلىق ئەستايدىل ئىزدىنىپ بىر چارىسنى تىپىشنى ئىلتىجا قىلماقچىمەن. ئېنىقلىما: ستوكھولىم ئۇنۋىرسال كىسەللىكىرى س ۇ ك بولسا بىر خىل روھى ھادىسە بۇلۇپ، ئۇ بەزى ۋاقىتلاردا تۇتقۇن قىلىنغانلار ياكى گۆرەگە ئېلىنغانلاردا كۈرۈلدىغان، ئۆزلىرىنىڭ ھاياتىنىڭ تۇتقۇن قىلغۇچى ياكى گۆرەگە ئالغۇچى تەرىپىدىن ھاياتى تەھدىد ئىلىپ كىلىشىگە قارىماستىن، تۇتقۇن قىلغۇچىغا ياكى گۆرەگە ئالغۇچىغا نىسبەتەن سادىقلىقنى ئىپادىلەيدىغان بىر خىل روھى ئىنكاستۇر. بۇ ئۇنۋىرسال كىسەللىك ستوكھولىم شەھىرىنىڭ نورمالمستورگ ئىناۋەت بانكىسىدا بۇلاڭچىلىق ئەنزىسى سادىر بولغاندىن كىيىن س ۇ ك دىگەن نام بىلەن شۇنداق ئاتلالغان. بۇلاڭچىلىق سادىر قىلغان بۇلاڭچىلار بانكا خادىملىرىنى1972 يىلى 8ئاينىڭ 23كۇندىن 28كۈنگىچە گۆرەگە ئىلىۋالىدۇ. بۇ ئەنزىدە، زىيانكەشلىككە ئۇچىرغۇچى بانكا خادىملىرى زىيانكەشلىك قىلغۇچلارغا روھى جەھەتتىن ناھايتى كۈچۈك باغلىنىپ قالىدۇ، ھەتتا 6 كۈندىن كىيىن ئەركىنلىككە چىققاندىن كىيىنمۇ زىيانكەشلىك قىلغۇچلارنى ئاقلايدۇ. س ۇ ك دىگەن ئاتالغۇنى تۇنجى بۇلۇپ جىنايەتشۇناس ۋە روھى كىسەللىك مۇتەخخەسىسى نىلىس بېجېروت ئەپەندى قۇراشتۇرۇپ ئاتاپ چىققان بۇلۇپ، نىلىس بېجېروت ئەپەندى بولسا ئەينى ۋاقىتتا ساقچىلارغا ماسلىشىپ گۆرەگە ئىلىنغۇچلارنى قۇتقۇزۇشقا قاتناشقان، ھەم تەشۋىقات ۋاستىلىردە ئۇنۋىرسال كىسەللىك توغرىسىدا چۈشەندۈرۈش ئىلىپ بارغان. 2007يىلى بىر گۇرپپپا تەتقىقاتچىلار س ۇ ك گە دائېر ناھايتى كەڭرى غۇلغۇلا قوزغىغان 12 ئەنزىنى ئانالىز قىلىپ ئۆزلىرىنىڭ بايقىشىنى سىكاندىناۋىيە روھى كىسەللىك ئېلىمى ئاكتا پسيچىئاترىكا سكاندىناۋىئا دىگەن ژورنالدا ئىلان قىلىپ چىقىدۇ. ماقەلىدە ئۇلار تەشۋىقات ۋاستىلىرىنىڭ بىرىنچى قول ئۇچۇرغا ئىرىشەلمىگەن ئاساستا ياكى سۇكنىڭ خاراكتىر ئالاھىدىلىكى ئالامەتلىرىنى بايقىماي تۇرۇپ بۇ تۈردىكى كىسەللىكلەرگە سۇك دەپ ھۆكۈم قىلىش بىر تەرەپلىمىلىكنى ياكى ئىغىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىردۇ دەپ مۇلاھىزە يۈرگۈزىدۇ. پىسخولوگىيىلىك چۈشەندۈرۈش: س ۇ ك بولسا تۇتقۇن قىلىنغانلار ھاياتى ھاياتماماتلىق تەھدىتكە ئۇچۇرغان ۋاقىتتا يۈز بىردىغان ئىنسانلار روھىيەت دۇنياسىدىكى بىر خىل كۈچۈش ھادىسسىدۇر. ئۇلار يەنى تۇتقۇن قىلىنغۇچىلار تۇتقۇن قىلغۇچلارنى تۇغما بولغان مىھرىشەپقەت خاراكتىرى تۈپەيلى ئۆزلىرىگە يىقىنچىلىق ئىپادىلەۋاتىدۇ دەپ قارىغانلىغى ئۈچۈن، تۇتقۇن قىلغۇچلارغا قارىتا ئۇلارنى قوللاشقا، ھىسداشلىق قىلىشقا باشلايدۇ، ھەم ئۇلارنى يۇقىرى كۆرۈشكە باشلايدۇ. ھەممىدىن نەسباسقانلىق شۇ يەردىكى، ئۇلار تۇتقۇن قىلغۇچلارنىڭ ئۆزلىرى توغرىسىدا خالىغانچە قارار چىقىردىغانلىغىنى پەرق ئىتەلمەسلىكىدۇر. بۇ خىل ھالەت بىر مەزگىل داۋاملاشقاندىن كىيىن، تۇتقۇن قىلىنغۇچىلار تۇتقۇن قىلغۇچىغا ناھايتى كۈچلۈك باغلىنىشنى ئىپادىلەپ چىقىدۇ. ھەتتە بەزى ئەھۋاللاردا بۇلۇپمۇ تۇتقۇن قىلغۇچىلار يات جىنىس بولغان ئاھۋاللاردا، تۇتقۇن قىلىنغۇچىلاردا تۇتقۇن قىلغۇچىلارغا نىسبەتەن جىنسى ھەۋەسمۇ پەيدا بۇلىدۇ. پىسخولوگىيىلىك كۆز قارىشىغا ئاساسلانغاندا، بۇ خىل ئۇنۋىرسال كىسەللىك، بۇ خىل يۈزلىنىش ياكى روھى كۈچۈش بولسا بەلكىم تۇغما ھەم ھىسسى بولغان ئىنسانلاردىكى تۇغۇلغاندىن باشلاپ تەرەققى قىلدۇرۇلغان سىتىراتىگىيە، يەنى يىڭى تۇغۇلغان بۇۋاقلارنىڭ چوڭلارنىڭ ئۆزلىرىنى قوغداپ قىلىش ئىھتىماللىغىنى چوڭايتىش ئۈچۈن، ئۆزلىرىگە ئەڭ يىقىن بولغان ۋە كۈچلۈكرەك بولغان چوڭلارغا نىسبەتەن روھى باغلىنىشنى تەبى ھالدا تەرققى قىلدۇردۇ. ئۇنداق بولمىغاندىمۇ ياخشى بولغان ئاتائانىلىق ئوبرازنى كۆرسۈتۈپ بىرەلەيدۇ. سېتىراتىگىيەنى قوللانغانلىقنىڭ نەتىجىسى بۇلۇشى مۇمكىن. بۇ خىل ئۇنۋىرسال ئالامەت بولسا پەرق ئىتىشچانلىقنىڭ قوغدىنىش مىخانىزىمىنىڭ ئەڭ نېگىزلىك مىسالى بۇلالايدۇ.بۇ خىل ئۇنۋىرسال كىسەللىكنى يەنە تەدىرجى تەرەققىيات ئامىلى بۇيىچىمۇ چۈشەندۈرگىلى بۇلىدۇ، يەنى ئىنسانلارنىڭ ئەجدادلىرى ئۆزىنى تۇتقۇن قىلغان قەۋم تەرەپتە تۇرۇپ كەلگەنلىكتىن ئىبارەت ئەملىيەت بۇنى گەۋدىلەندۇرۇپ بىرەلەيدۇ. نۇرغۇن ئەھۋاللاردا، تۇتقۇن قىلغۇچلار تۇتقۇن قىلىنغۇچىنىڭ ئۇرۇقتۇققانلىرىنى ئۆلتۈرۋىتىشى مۇمكىن، شۇنىڭ بىلەن تۇتقۇن قىلىنغۇچىنى سىرتقى دۇنيادىن ئايرىپ يىگانە قالدۇرىدۇ. تۇتقۇن قىلىنغۇچى سىرتقى دۇنيادىن ئايرىۋىتىلگىنى ئۈچۈن، كىچىككىنە ئۇيۇنچۇقنى سوۋغا قىلىشتەك زەرەرچە ھەركەتتىنمۇ ئالامچە خۇشاللىق ھىس قىلىدۇ بۇ دەل بۈگۈنكى شەرقى تۈركىستان ئۇيغۇرلىرىنىڭ ئەھۋالى ئەمەسمۇ!. ئۇلار بولسا تۇتقۇن قىلغۇچلارنى ئۆزلىرىنى مۇھىم دەپ تۇنۇيدىغاندەك، شۇنداقلا ئۆزلىرىگە مىھرى مۇھەببەت ئاتاقىلغاندەك ئويلىشىدۇدە، شۇنىڭ بىلەن ئۇلار تۇتقۇن قىلغۇچلار تەرەپكە يان باسىدۇ ياكى ئۇلار تەرەپتە تۇرىدۇ. بۇ خىل نەتىجە ياكى ھادىسە يەنە شۇنداق بىر ئەملىيەتتىنمۇ غوللۇنۇپ چىقىشىنىڭ نەتىجىسىدۇر، يەنى تۇتقۇن قىلىنغۇچىدىن باشقا ئۇنىڭ ياكى ئۇلارنىڭ ئەتراپىدىكى باشقا ھەممە كىشلەر ئۆلتۇرۋىتىلىكتىن، شۇنىڭ بىلەن تۇتقۇنلار تۇتقۇن قىلغۇچلار ئۆزلىرىگە ئالاھىدە قىزقىۋاتقان ئوخشايدۇ دەپ ئويلايدۇ ھازىرقى بىر قىسىم ئۇيغۇر زىيالىلىرى، ۋە ئىشچىخىزمەتچىلەر قۇشۇنى بۇنىڭ تىپىك مىسالىدۇر!.مىساللار: 1 مىليۇنىر ۋارىسى پاتتى ھېرست پاتتي ھەئارست بولسا سىمبىئونىز ئازاتلىق ئارمىيىسى سيمبىئونەسە لىبەراتىئون ئارمي تەرىپىدىن گۆرەگە ئىلىندۇ. تۇتقۇن قىلىنغان ئىككى ئايدىن كىيىن ئۇ ئۇلار كۆڭۈل قۇيۇپ پلانلىغان بۇلاڭچىلىققا ئاكتىپلىق بىلەن قاتنىشىدۇ. گەرچە ئادۋۇكاتى ئۇنى س ۇ ككىگە گىرىپتار بولغان بۇلشى، شۇڭلاشقا سىمبىئونىز ئازاتلىق ئارمىيىسىگە ياردەم قىكغان بۇلشى مۇمكىن دىگەن پەرەزدە ئاقلاش ئىلىپ بارغان بولسىمۇ، ئاقلاش مەغلۇپ بۇلۇپ ئۇ يەنىلا قاماققا كىسىلىپ، بۇلاڭچىلىق قىلغان دىگەن جىنايەت بىلەن تۈرمىگە تاشلىندۇ. گەرچە 1979يىلى 1ئايغا كەلگەندە، ئۇ پرېزىدېنتى جىممى كارتەر جىممي كارتەر تەرپىدىن جىنايىتى يەڭگىللەشتۇرۈلگەن بولسىمۇ كىيىن بىلل كىلىنتۇن بىلل كلىنتون تەرپىدىن جىنايىتى ئاران كەچۈرۈم قىلىنغان.2 شائون خونبەك شاۋن ھورنبەكك بولسا 2002يىلى 11 ئاي نېشىدا گۈرەگە ئىلىندۇ، ھەم مايكىل ج. دېۋلىن مىچائەل ج. دەۋلىن تەرپىدىن مىسسورىدا 4 يىل تۇتقۇن قىلىندۇ. شائون خونبەك بولسا دۋلىننىڭ فەمىلە ئىسىمىنى قوللىنىشقا باشلايدۇ، ئايرىم ئىككى ئەنزىدىن باشقا ئەنزىلەردە ئۇ ساقچىلار بىلەن پاراڭ قىلىشتىن ئۆزىنى قاچۇرىدۇ. شائون خونبەك قانۇن ئەيىپلەش يۇلى ئارقىلىق ياردەمگە ئېرىشىشكە ئىنتىلمەيدۇ. 2007يىلى ئۇنى قۇتۇلدۇرۇش ھەركىتى داۋامىدا، مەتبۇئاتلاردا ئۇنى چۆرىدىگەن ھالدا ئۇ نىمىشقا بۇرۇنراق ئۆزىنى ئاشكارلىمايدۇ؟ دىگەڭە ئوخشاش نۇرغۇنلىغان سۇللار ئوتتۇرغا قۇيۇلۇشقا باشلاپ، بەلكىم ئۇ سۇ كگە گىرىپتار بولغان بۇلىشى مۇمكىن دىگەن قىياسقا خۇلاسىلىندۇ. لىكىن ، بۇ يەردە يەنە نۇرغۇنلىغان جىنسى خورلۇنۇشلارغا ئۇچرىغان، گۈرەگە ئىلىنغانغا ئوخشاش كەچۈرمىشى بار كىشلەر بولسا شائون خونبەكنىڭ قىچىشقا ئۇرۇنماسلىق يولىنى تاللىشىنى ياكى قارارىنى توغرا چۈشىندىغانلىغىنى ئىپادىلەشكەن.س ۇ ك يالغۇز شەخىسلەردە كۆرۈلۇپلا قالماستىن بەلكى يەنە بىر توپ ئامما، بىر پۈتۈن جەميەتتىمۇ ئىپادىلىندۇ. ۋەتىنىمىز شەرقى تۈركىستاندىكى ھازىرقى ئۇيغۇرلىرىمىنزنىڭ ئەھۋالى، شۇنداقلا دۇنيانىڭ باشقا ئەللىردىكى مۇستەبىت ھاكىميەت ئاسىتىدا ياشاپ كىلىۋاتقان خەلىقلارنىڭ تۇرمۇشى دەل كوللىلتىپ س ۇ ك. ئۇيغۇرلاردىكى س ۇ كنى مۇستەبىت، ۋە رەزىل خىقتاي ھاكىمىيىتى كەلتۈرۇپ چىقارغان. ئۇنداقتا بۇنىڭ شىپايى دورسى زادى نىمە؟ ئەگەر ئەستەيدىللىق بىلەن ئويلىنىپ باقساق، سۇكگە گىرىپتار بولغان كىشلارنىڭ ھەممىسى ئۆزلىرى بىلىپبىلمەي، توغما بولغان، بۇۋاق ۋاقتىدىن باشلەپلام يىتىلدۈرگەن بۇ خىل پىسخىكىنىڭ تەسىردىن، ئۆزىنىڭ ئەقلى كاللسى بۇيىچە ئۆزلىرى دۇچ كىلىۋاتقان خىرىسنى ۋە ھاياتى خەۋىپنى كۆرۈشكە قادىر بۇلالمىغانلىغىدا. ئۇلار گەرچە ئاددى قىلىپ، ئەگەر ئۇلارغا بويسۇنمىسا ئۆزلىرىنىڭ ھاياتىنىڭ تەھدىدكە ئۇچرايدىغانلىغىنى ئۈچۇن بويسۇنۇشقا، سۈكۈت قىلىشقا، ئاخىردا بىرىپ ھەتتە ياخشى كۆرۈشكە، قوغداشقا، يان بىسىشقا قاراپ ئۆتۈش يۇلىغا قاراپ مىڭىشقا مەجبۇر بولدۇق دىيىشى مۇمكىن. لىكىن ئۇلار ئۆزلرىنىڭ زادى نىمە ئۈچۈن ئۇلارغا بۇيسۇنىشى كىرەكلىگى ئۈستىدە ئويلۇنالمايدۇ. ئۇلارنىڭ بىزنىڭ ھاياتىمىزنى، بىزنىڭ تەقدىرىمىزنى كونتۇرۇل قىلىشىنىڭ زادى نىمە ئاساسى بار؟! نىمە ھەققى بار؟! بىز ئەجەبە ئۇلارغا قۇل بۇلۇشقا، ئۇلارھگا مەدىكار بۇلۇشقا، ئۇلارغا يالۋۇرۇپ ياشاشقا تۈرەلگەنمۇ؟! ئىپلاس كومپارتىيىنىڭ دىنسىزلاشتۇرۇش سىياسىتىنىڭ نەتىجىسىدە مەيدانغا كەلغەن ھەم تەربىيەلىگەن س ۇ كگە گىرىپتار بولغان ئۇيغۇرلىرىمىز، ئەگەر ئەڭ ئەقەللى ئەقلى كاللاڭلار بىلەن مۇلاھىزە يۈرگۈزۇپ باقساڭلار شۇنى ھىس قىلالايسىلاركى خىتتاينىڭ سىزنىڭ، شۇنداقلا بىزنىڭ ھاياتىمىزنى كونتۇرۇل قىلىشىنىڭ، سىزنىڭ ئۆيىڭىزنى شۇنداقلا بىزنىڭ ئۆيىمىزنى تارتىۋىلىشىنىڭ، شەھەرلىرىمىزنى چىقىپ تۈزلىۋىتىشىنىڭ، ۋەتىنىمىزنى مۇنقەرىز قىلىشىنىڭ، بايلىقلىرىمىزنى تالانجتاراج قىلىشىڭ، بىر ئۈمۈر جاپا چىكىپ ئىپلاس كومپارتىيە ئۈچۈن ئىشلىسىڭىزمۇ يەنىلە يۇقسۇنلۇقتا ئۆتۇشىڭىزنىڭ ھىچقانداق ئاساسىنى تاپالمايسىز! قىرىنداشلار، س ۇ كگىنى چۆرۈپ تاشلايلى! س ۇ كدىن خالىس بۇلۇپ، قەددىمىزنى رۇسلاپ دەس تۇرايلى! بىز ئۆزىمىزنىڭ ھاياتىمىزنى ئىپلاس، رەزىل كومنىست خىقتاينىڭ قولىغا تاپشۇرۇپ بەرمەيلى! ئۆز ھاياتىمىزغا ئۆزىمىز ئىگە بۇلۇشقا تىرىشايلى! ئەگەر سىز خالىسىڭىزلام، سىز بۇ خىل روھى بۇيۇنتۇرقتىن قۇتۇلالايسىز، روھىڭىزنى كۆتۈرۇپ، قەددىڭىزنىن رۇسلاپ ھايات كۈچۈرەلەيسىز. سىزنىڭ، بىزنىڭ شۇنداقلا كىيىنكى ئەۋلادلرىمىزنىڭ كىيىنكى ئۆمىرى ئۈچۈن، يەنە شۇنداقلا ئىنقىلاپلاردا شىيىت كەتكەن قىرىنداشلىرىمىزنىڭ ئاققۇزغان قانلىرى ئۈچۈن، خىتاي تۈرمىلىردە بىگۇناھ قىيىنقىستاقلارغا ئىلىنىۋاتقان قەيسەر قىرىنداشلىرىمىز ئۈچۈن بولسىمۇ قەددىمىزنى رۇسلايلى، ئويغۇنايلى! ئىتپاقلىشايلى، ئۆزىمىزنى كۈچلەندۇرەيلى! قاچانغىچە ئويغانمايمىز؟!ئالدىنقى يازما: مۇھاجىرەتتە ئانا تىل دەۋاسى: غەلىبە يولىغا كۆمۈلگەن سىرلاركېيىنكى يازما: ئىسلامنىڭ پىكىر دېڭىزىدا ئى ش ئى دنىڭ ئورنىدوكتۇر ئەسئەت سۇلايمان بىز نېمە قىلىشىمىز كېرەكدېگەن تېمىدا لېكسىيە سۆزلىدى 507,332 قېتىم كۆرۈلدىشىۋېتسىيە پارلامېنتىدا شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسى ئاڭلىتىلدى سىن ئېنگىلزچە 481,884 قېتىم كۆرۈلدىئىككى جۇمھۇرىيەت قۇرۇلۇشىنىڭ ئالدى، كەينى ۋە جۇمھۇرىيەتنىڭ يىقىلىش سەۋەبلىرى 468,510 قېتىم كۆرۈلدىئابدۇقادىر جالالىدىننىڭ كورلىدا سۆزلىگەن لېكسىيىسى سىن نۇسخىسى 467,962 قېتىم كۆرۈلدىخىتاي بىلەن ياپونىيە ۋە ئامېرىكىنىڭ ئاسىيا تىنچ ئوكيان رايونىدىكى تىركىشىشى 465,718 قېتىم كۆرۈلدىتۈرك ساقچىلىرى ئىستانبۇلدىن ئەنقەرەگە پىيادە يۈرۈش قىلغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئالدىنى توسۇۋالدى 317,184 قېتىم كۆرۈلدىياۋروپا مۇسۇلمانلار مۇنبىرى: ئۇيغۇر رايونىدىكى ۋەزىيەتنى قوبۇل قىلىشقا بولمايدۇ 295,746 قېتىم كۆرۈلدىشىۋېتسىيىدە مۇھەممەد سالىھ داموللا ھاجىمنىڭ غايىبانە جىنازا نامىزى ئوقۇلدى 295,035 قېتىم كۆرۈلدىئامېرىكا تۈركىيەنىڭ ئۇيغۇرلارنى قوللىغانلىقىنى قارشى ئالدى. 284,246 قېتىم كۆرۈلدى
|
ئاندرويد يانفونلارنىڭ 8ئايدىكى دەرىجىسى يانفون ئۇچۇرى ئالپ تورى .ئالپ تورى يانفون يانفون ئۇچۇرى ئاندرويد يانفونلارنىڭ 8ئايدىكى دەرىجىسىيانفون ئۇچۇرى ئاندرويد يانفونلارنىڭ 8ئايدىكى دەرىجىسى يوللانغان ۋاقتى:201997 12:14 2151 قېتىم كۆرۈلدى 1 ئىنكاس يېزىلدىئەنتۇتۇ 8ئايدىكى دۆلىتىمىز يانفون بازىرىدىكى ئاندرويد يانفونلارنىڭ ئالدىنقى 10 نىڭ ئىچىگە كىرگەن يانفون تىزىملىكىنى ئېلان قىلدى. بۇ دەرىجە ئىستىمالچىلارنىڭ باھاسىنى ئاساس قىلىپ تىزىلغان. 8ئاينىڭ 1كۈنىدىن 31كۈنىگىچە بولغان سانلىق مەلۇماتلار ئىستاستىكا قىلىنغان.بۇنىڭدىن قارىغاندا سامسۇڭ 9 بىرىنجى بولغان. بۇ يانفونغا بىرىلگەن ياخشى باھا 96.27 گە يەتكەن.بۇ يانفونغا 6.2 دىيۇملۇق ئەگرى گىرۋەكلىك ئېكران ئىشلىتىلگەن ، كامېراسىغا 1.52.4 لىك كامېرا سەپلەنگەن بولۇپ، يانفوننىڭ ئومۇمى گەۋدىسى، ئېكرانى، رەسىمگە تارتىش ئىقتىدارى جەھەتتە ئىستىمالچىلارنىڭ ياختۇرىشىغا ئېرىشكەن. مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچىسى كۇۋالكوم 845 بولۇپ، تېزلىكىمۇ ئىنتايىن راۋان.ئىككىنجىسى بۇ يانفوننىڭ ئالدى كامراسى قوش رېلىسلىق تارتما شەكىلدە ئورنىتىلغان بۇلۇپ، پۈتۈن ئېكران ئىگىللىگەن نىسبىتى 93.8 ، ئالدى كامېراسى 25 مىليون پىكسېل. كەينى كامېراسى 16مىليون 20 مىليون قوش ئەقىلىي ئىقتىدارلىق كامېرا . مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچىسى كۇۋالكوم 845 ، باھا ئىقتىدار نىسبىتى يۇقىرى يانفونلارنىڭ بىرى. بۇ يانفونغا بېرىلگەن ياخشى باھا 96.07ئۈچۈنچىسى مېيزۇ 16بۇ يانفونغا ماڭلايسىز لايىھە ئىشلىتىلگەن. ئېكرانى 6.0 دىيۇم، پۈتۈن ئېكران نىسبىتى 91.18 ؛ ئېكرانى بارماق ئىزى تونۇيدۇ. مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچىسى كۇۋالكوم 845 ، ئالدى كامېراسى 20 مىليون پىكسېل، كەينى كامېراسى 12 مىليون20 مىليون ئەقىلىي ئىقتىدارلىق قوش كامېرا، رەسىم گۈزەللەشتۈرۈش ئىقتىدارى بار. 3 ھەسسە زىيانسىز چوڭايتالايدۇ. بۇ يانفونغا بېرىلگەن ياخشى باھا 95.7 ۋاقتى: 201998 13:26:31ياخشىمۇ ئالپ ئەپەندىم .مەن 9 ئالايمىكى دىگەن باھاسى نەچچە پۇل چىقىدۇ
|
مۇراگەرلىك جانە تاباندىلىق قازاق شيپاگەرلىگى باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2مۇراگەرلىك جانە تاباندىلىقجولدانعان ۋاقىتى : 2020915 12:06:53 مەملەكەتتىك ايگىلى جۇڭگوشا ەمشىلىك مامانى احات سادەن زەينەتكە شىقسا دا تىنىم الماي ناۋقاس كورىپ،شاكىرت تاربيەلەدى احات پەن قىزمەتتەستەرى قازاق ەمشىلىگىنىڭ وزگەشە ەمدەۋ ادىسىمەن ناۋقاسقا ءدارى جاعۋعا دايىندالۋدا. وسى زامانعى تەحنيكا مەن ءداستۇرلى ەمدەۋ ءادىسىن توعىستىرعان احات ۇنەمى قاعازى سياقتى وسىزاماندانعان دياگنوز ناتيجەسىمەن اۋرۋعا تالداۋ جاساپ،قازاق ەمشىلىگىمەن ەمدەيدى. احات پەن شاكىرتتەرى ەمدەۋ جوباسى جونىندە پىكىر الماستىرۋدا. ءار رەت احات ناۋقاس كورەتىن كۇندەرى جۇرت ناۋقاس كورۋ بولمەسىنىڭ سىرتىندا ۇزىننانۇزاق قاتارعا تىزىلەدى. سيىر تەمىرەتكىنى ەمدەتكەن ناۋقاس ەمدەلۋدەن بۇرىنعى الاقان سۋرەتى مەن قازىرگى الاقانىن سالىستىرىپ كورسەتۋدە. جاسى جەتپىسكە تاياعان احات ۇنەمى شاكىرتتەرىن باستاپ تاۋعا شىعىپ،ءدارى ءشوپ تەرىپ،دارىلىك ماتەريال وسەتىن ەكولوگيالىق ورتانى يەلەپ قايتادى.جالاڭاياق شيپاگەردەن مەملەكەتتىك ايگىلى جۇڭگوشا ەمشىلىك مامانى بولعانعا دەيىن،بيىل 67 جاسقا شىققان احات سادەن قازاق ەمشىلىگىن 50 جىل بويى بەرىلە زەرتتەپ،سىنىق،جىلىك مايى قابىنۋى،سۇيەك تۋبەركۋلەزى،بۋىنقاپ قالىڭداۋى،بەل ومىرتقا ارالىق تاباقشاسى ءوسۋ سياقتى ناۋقاستاردى ءداستۇرلى قازاق ەمشىلىگىمەن ەمدەپ كەلەدى. كوپ جىلدار بويى الدىنا كەلىپ ناۋقاس كورسەتۋشىلەردىڭ اياعى سيرەمەيتىن ول مىڭداعان كۇردەلى ناۋقاستاردى ەمدەپ ساۋىقتىرعان.احات تولى اۋدانىنىڭ ءتول تۋماسى. 1970جىلدان باستاپ تولى اۋدانى كۇپ اۋىلىندا جالاڭاياق شيپاگەر بولعان. 1984جىلى 6ايدا ول تولى اۋدانى كۇپ اۋىلىنىڭ ەمحاناسىنا الماسىپ بارىپ،سولتۇستىك شينجياڭعا تانىمالى قازاق ەمشىلىگىنىڭ مامانى قالي بىتكەدەن ءتالىم الا باستايدى. احات ىلگەرىندى كەيىندى دارىگەرىلىك ءبىلىم سياقتى گازەتجۋرنالداردا قازاق ەمشىلىگى بويىنشا بۋىن شىعۋىن ەمدەۋ،ساسىر ءشوپتىڭ دارىلىك رولى،سيىر تەمىرەتكىنى قازاق ەمشىلىگىمەن ەمدەۋ اتتى ماقالالارىن جاريالاعان. 2015جىلى مەملەكەتتىك جۇڭگوشا ەمشىلىك باسقارۋ مەكەمەسى مەملەكەت بويىنشا نەگىزگى ساتى ايگىلى جۇڭگوشا ەمشىلىك ماماندارىن باعالاعاندا،احات شينجياڭداعى نەگىزگى ساتىداعى 8 ايگىلى ەمشىلىك ماماننىڭ ءبىرى بولادى ءارى مۇراگەرلىك قىزمەت وتەۋ ورنىن اشادى. تاياۋ جىلداردان بەرى احات تولى اۋداندىق قازاق ەمشىلىك شيپاحاناسىندا جىلىك مايى قابىنۋى،سۇيەك تۋبەركۋلەزى،رەۆماتيۆتىك بۋىن قابىنۋ اۋرۋى،بەل ومىرتقا قالىڭداۋ،بەل ومىرتقا ارالىق تاباقشاسى ءوسۋ سياقتى ناۋقاستاردى جاڭاشا جولدارمەن ەمدەۋگە جاۋاپتى بولىپ كەلەدى.2019جىلى احات زەينەتكە شىققاننان كەيىن تولى اۋداندىق قازاق ەمشىلىك شيپاحاناسىنا ۇسىنىسپەن قايتا قىزمەتكە شىعىپ،ءبىر جاعىنان،ناۋقاس كورىپ،ءبىر جاعىنان،شاكىرت تاربيەلەدى. كوپ جىلدىق ىزدەنىس بارىسىندا احات قازاق ەمشىلىگىنەن مىعىم نازاريالىق نەگىز قالاپ،مول كلينيكالىق تاجىريبە توپتادى،الايدا ول بۇل بىلىمدەردى ءوزى يگەرگەنىنە عانا قاناعاتتانىپ قالماي،قايتا نازاريانى امالياتپەن ۇشتاستىرىپ،قالتقىسىزدىقپەن باسقالارعا ۇيرەتتى،ەمدەۋ اترەتىن باستاپ مال شارۋاشىلىق رايوندارىنا بارىپ،مالشى قاۋىمىنىڭ ناۋقاسىن كورىپ، شاكىرتتەرىن ەرتىپ تاۋعا شىعىپ ءدارى ءشوپ تەردى. ۇستازىم ءوزىنىڭ نەشە ونداعان جىلدار بويى جيعانتەرگەن ءبىلىمىن ەش بۇكپەسىز ماعان ۇيرەتكەن، مەن دە شاكىرت ىلەستىرىپ،ۇجىم تاربيەلەپ،وسى كاسىپتى ويداعىداي جالعاستىرامىن دەدى احات.قازاق ەمشىلىگى ەلىمىزدىڭ ءداستۇرلى ەمشىلىك قامباسىنداعى جارقىراعان جاقۇتتىڭ ءبىرى،وزگەشە ەمدەۋ ءادىسى مەن ەمدەۋ ونىمدىلىگىنە يە،2014جىلى قازاق ەمشىلىگى مەملەكەتتىك بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ تىزىمدىگىنە ەنگىزىلگەن.
|
سەربيادا بىرنەشە كۇن بويى نوسەر جاڭبىر جاۋىپ، ەلدىڭ باتىسى مەن وڭتۇستىكباتىسىندا كۇردەلى جاعداي ورىن الدى. سەيسەنبىدە كرالەۆو قالاسىنىڭ ماڭىنداعى جيراچ اۋىلىنان قارت كىسى مەن جۇبايى ەكەۋى جوعالىپ كەتكەن. بۇگىن قۇتقارۋشىلار ولاردىڭ بىرەۋىنىڭ دەنەسىن تاپتى.توتەنشە رەجىم شتابى لوزنيتسا، كرالەۆو، پروكۋپلە، ماليزۆورنيك، كرۋپان، وسەچينا، لۋچيان، ميونيتسا، ليگا، يۆانيتسا، ۆلاديميرتسى، گورنيميلانوۆاتس، ترستەنيك، بلەيس، ليۋبوۆ، كوسيەريح قالالارىندا جانە اگاگۋبيكا، لايكوۆاك، كوپەلەۆا، بايناباشتا جانە دەسپوتوۆاك مۋنيتسيپاليتەتتەرىنىڭ بولىكتەرىندە جۇمىس ىستەيدى.پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى تاۋلىك بويى وزەننىڭ سۋ باساتىن بولىكتەرىندە قۇتقارۋشىلار جانە باسقا دا توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرلەرىمەن بىرگە باقىلايدى. ءبىر كۇن بۇرىن سەرب اسكەرى كرالەۆو ايماعىنداعى تاسقىنعا بايلانىستى كومەككە كەلدى.سەربيا سۋ تاسقىنى 275 ادام پوليتسيا تج شتاب
|
12 بەش يىل مەزگىلىدە ۋە 2015 يىلى ئىشلەنگەن خىزمەتلەرخەلق تورى12 بەش يىل مەزگىلىدە ۋە 2015 يىلى ئىشلەنگەن خىزمەتلەر2016.01.13 10:08 مەنبە: شىنجاڭ گېزىتى12 بەش يىل مەزگىلىدە مەركەزنىڭ شىنجاڭ خىزمىتى توغرىسىدىكى چوڭ سىياسەت فاڭجېنلىرىنى قەتئىي ئىزچىللاشتۇرۇپ، مەركەزنىڭ شىنجاڭ خىزمىتى توغرىسىدىكى ئىككى قېتىملىق سۆھبەت يىغىنىنىڭ روھىنى، شۇنداقلا ئاپتونوم رايونلۇق پارتكومنىڭ تەدبىر ئورۇنلاشتۇرمىلىرىنى ئومۇميۈزلۈك ئەمەلىيلەشتۈردۇق، تۆت ئومۇميۈزلۈك ئىستراتېگىيەلىك ئورۇنلاشتۇرمىسىدا چىڭ تۇرۇپ، ئىجتىمائىي مۇقىملىق ۋە ئەبەدىي ئەمىنلىك ئومۇمىي نىشانىنى ئاساس قىلىپ، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىياتنى ئىلگىرى سۈرۈپ، تارىخىي ھالقىشنى ئىشقا ئاشۇردۇق، 12 بەش يىللىق يىرىك پىلاندا بەلگىلەنگەن نىشان ۋەزىپىلەرنى ئومۇميۈزلۈك ئورۇندىدۇق، ئاساسلىق كۆرسەتكۈچ ۋەزىپىلەرنى ئاشۇرۇپ ئورۇندىدۇق.2015 يىلى ئاپتونوم رايونلۇق 8 نۆۋەتلىك پارتكومنىڭ 8 ، 9 ، 10 ئومۇمىي كېڭەيتىلگەن يىغىنلىرى ۋە ئاپتونوم رايونلۇق 12 نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 3 يىغىنىنىڭ روھىنى ئەستايىدىل ئىزچىللاشتۇرۇپ، ئۆگىنىشكە ماھىر بولۇش، قانۇن بويىچە ئىدارە قىلىشقا ئەھمىيەت بېرىش، ئىتتىپاقلىقتا بەسلىشىش، ئەمەلىيلەشتۈرۈشنى تۇتۇش، ئۈنۈمگە ئەھمىيەت بېرىش تەلىپىنى تىرىشىپ ئەمەلدە كۆرسىتىپ، تەرەققىيات، مۇقىملىقنىڭ يېڭى نورمال ھالىتىگە ماسلىشىپ، ئەبەدىي ئەمىنلىكنىڭ ئاساسىنى پۇختىلاش پائالىيەتلىرىنى كەڭ قانات يايدۇردۇق، قىيىنچىلىقلارنى يېڭىپ، جاسارەت بىلەن كۈرەش قىلىپ، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي ئىشلار تەرەققىياتىنىڭ ئاساسلىق كۆزلىمە نىشانىغا ئاساسىي جەھەتتىن يېتىپ، 12 بەش يىللىق يىرىك پىلاننىڭ غەلىبىلىك تاماملىنىشىغا كاپالەتلىك قىلدۇق.بىرىنچى، 12 بەش يىل مەزگىلىدە ئىشلەنگەن خىزمەتلەرمۇقىملىقنى قوغداش ئىقتىدارىمىزنى يەنە بىر بالداق ئۆستۈردۇقزوراۋانلىق قىلمىشلىرىغا قاتتىق زەربە بېرىش مەخسۇس ھەرىكىتىنى قانۇن بويىچە قانات يايدۇرۇپ، ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ ئىجتىمائىي ئومۇمىي ۋەزىيىتىنىڭ مۇقىملىقىنى ساقلىدۇق. قانۇننى ئومۇملاشتۇرۇشنىڭ 6 بەش يىللىق خىزمەتلىرىدە كۆرۈنەرلىك ئۈنۈم ياراتتۇق. 2014 يىلىدىن باشلاپ، ئاپتونوم رايونىمىز مىقياسىدا ئەلرايىنى بىلىش، ئەلگە نەپ يەتكۈزۈش، ئەلنى مايىل قىلىش پائالىيىتىنى قانات يايدۇردۇق، يىلدا 70 نەچچە مىڭدىن ئارتۇق ئورگان كادىرى 10 مىڭدىن ئارتۇق كەنت ۋە مەھەللىگە ئورۇنلىشىپ، ئالتە تۈرلۈك ۋەزىپەنى چۆرىدىگەن، ئۈچ تۈرلۈك مۇھىم نۇقتانى گەۋدىلەندۈرگەن ئاساستا خىزمەتلەرنى قانات يايدۇردى.مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى تەرەققىياتى ئىشلىرىدا يېڭى قەدەم باستۇقيېڭى ۋەزىيەتتە مىللەتلەر خىزمىتىنى كۈچەيتىش ۋە ياخشىلاش توغرىسىدىكى پىكىر ۋە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى تەرەققىياتى خىزمىتى نىزامىنى چىقاردۇق. ئۇلۇغ ۋەتەننى قىزغىن سۆيۈش، گۈزەل يۇرت ماكان قۇرۇش ئاساسىي تېمىسىدىكى تەربىيە پائالىيىتىنى كەڭ قانات يايدۇرۇپ، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنىڭ ئىدىيە ئاساسىنى پۇختىلىدۇق. تۆت ۋىلايەت ئوبلاست مەملىكەتلىك مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى تەرەققىياتى بويىچە بەرپا قىلىش پائالىيىتىدە نەمۇنىلىك ئاپتونوم ئوبلاست ۋىلايەت بولۇپ باھالاندى.پارتىيەمىزنىڭ دىن خىزمىتىگە دائىر تۈپ فاڭجېنىنى ئەستايىدىل ئىزچىللاشتۇرۇپ، دىنلارنىڭ ئىناقلىقىنى قانۇن بويىچە ئىلگىرى سۈردۇق. دىن خىزمىتىنى دىننىڭ قانۇنىيىتى بويىچە ئىشلەپ، پۇقرالارنىڭ دىنغا ئېتىقاد قىلىشتىكى ئەركىنلىك ھوقۇقىنى تولۇق ھۆرمەتلىدۇق. ئەسەبىيلىكنى تۈگىتىشنى دىن خىزمىتىدە ھەممىدىن گەۋدىلىك، ھەممىدىن تەخىرسىز ئورۇنغا قويدۇق، ئەسەبىيلىكنى تۈگىتىش تەشۋىقات تەربىيەسىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇپ، دىنىي ئەسەبىي ئىدىيەنىڭ يامرىشىنى ئۈنۈملۈك توستۇق.ئۇنىۋېرسال ئىقتىسادىي كۈچىمىزنى يېڭى سەۋىيەگە يەتكۈزدۇقيېڭىچە سانائەتلەشتۈرۈش تەرەققىياتىنى تېزلەتتۇق، سانائەت قوشۇلما قىممىتىنى تەخمىنەن 280 مىليارد 400 مىليون يۈەنگە يەتكۈزۈپ، يىلىغا ئوتتۇرا ھېساب بىلەن 10.3ئاشۇردۇق. ئېلېكتىر ئېنېرگىيە گېنېراتورلار سىغىمىنى 3.5 ھەسسە، توك تارقىتىش مىقدارىنى 3.1 ھەسسە ئاشۇردۇق. يېڭى ئېنېرگىيە، يېڭى ماتېرىيال قاتارلىق گۈللەنمە ئىستراتېگىيەلىك كەسىپلەرنى تېز يېتىلدۈردۇق؛ تورچوت كەسپى، رەقەملىك شەھەر، سانائەتلەشتۈرۈش بىلەن ئۇچۇرلاشتۇرۇش بىرلەشتۈرۈلگەن تەجرىبە رايونى ۋە يۇمشاق ماتېرىيال رايونىنىڭ تەرەققىياتىنى تېزلەتتۇق. ئاشلىق ھوسۇلىنى 15 مىليون 600 مىڭ توننىغا يەتكۈزۈپ، ئۇدا سەككىز يىل ئاشۇردۇق؛ پاختىكارلىق كەسپىنىڭ ئۈستۈنلۈكىنى داۋاملىق مۇستەھكەملىدۇق؛ ئۆزگىچە باغۋەنچىلىكنى دېھقانلارنىڭ كىرىمىنى ئاشۇرىدىغان مۇھىم كەسىپكە ئايلاندۇردۇق؛ زامانىۋى چارۋىچىلىقنىڭ تەرەققىياتىنى تېزلەتتۇق. زامانىۋى مۇلازىمەتنىڭ تەرەققىيات سۈرئىتىنى تېزلەتتۇق، سودا ئەشيا ئوبوروتىنى تېز تەرەققىي قىلدۇردۇق، ئىجتىمائىي ئىستېمال بۇيۇملىرىنىڭ پارچە سېتىلىش ئومۇمىي سوممىسىنى تەخمىنەن 260 مىليارد 200 مىليون يۈەنگە يەتكۈزدۇق. دەرىجىلىك سەيلىگاھنى توققۇزغا يەتكۈزۈپ، مەملىكەت بويىچە ئالدىنقى ئورۇنغا ئۆتتۇق؛ مەملىكەت ئىچى سىرتىدىن كەلگەن ساياھەتچىلەردىن 250 مىليون ئادەم قېتىم كۈتۈۋالدۇق.ئىسلاھات، ئېچىۋېتىشنى چوڭقۇرلاشتۇرۇشتا يېڭى بۆسۈش ھاسىل قىلدۇقئاپتونوم رايوننىڭ شۇ دەرىجىلىك تەستىق تۈرىدىن 791نى ئەمەلدىن قالدۇردۇق ۋە تەڭشىدۇق. كېڭىشىش تۈزۈمى ئىسلاھاتىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇپ، ئۈچ كىنىشكىنى بىرلەشتۈرۈش، بىر كىنىشكىدا بىر كود بولۇشنى ئومۇميۈزلۈك يولغا قويدۇق، بازار سۇبيېكتىدىن 241 مىڭنى يېڭىدىن تىزىملىدۇق. ئاپتونوم رايونغا قاراشلىق دۆلەت كارخانىلىرى ۋە ئۇلارنىڭ قارىمىقىدىكى شىركەتلەرنىڭ 60ىدىن كۆپرەكىدە ئارىلاش مۈلۈكچىلىكتىكى ئىگىلىكنى يولغا قويدۇق. پاختىنىڭ نىشانلىق باھاسىنى ئىسلاھ قىلىش سىنىقىنى ئوڭۇشلۇق ئىلگىرى سۈردۇق. تەمىنات سودا كوپىراتىپلىرىنىڭ ئۇنىۋېرسال ئىسلاھاتىنى ئۈزلۈكسىز چوڭقۇرلاشتۇردۇق.يىپەك يولى ئىقتىساد بەلبېغىنىڭ يادرولۇق رايونى قۇرۇلۇشىنى يولغا قويۇش پىكرى ۋە ھەرىكەت پىلانىنى تۈزدۇق. 4 نۆۋەتلىك جۇڭگو ئاسىيا ياۋروپا كۆرگەزمىسى ۋە تۇنجى نۆۋەتلىك ئاسىيا ياۋروپا تاۋار سودا يەرمەنكىسىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئۆتكۈزدۇق، قەشقەر ۋە قورغاس ئىقتىسادىي تەرەققىيات رايونى قۇرۇلۇشىدا دەسلەپكى كۆلەمنى ھاسىل قىلدۇق، ئالاتاۋ پورتى، قەشقەر باجسىز ئۇنىۋېرسال رايونى پۈتۈپ تىجارەت باشلىدى، جۇڭگو قازاقىستان قورغاس خەلقئارا چېگرا ھەمكارلىق مەركىزىنىڭ يانداش رايونى رەسمىي تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىندى. ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، خەلقئارا سودىدىكى يېڭى ئۆزگىرىشكە پائال ماسلىشىپ، ئىمپورت ئېكسپورت ئومۇمىي سوممىسىنى 123 مىليارد 700 مىليون دوللارغا يەتكۈزدۇق؛ تاشقى سېلىنما سوممىسىنى يىلىغا ئوتتۇرا ھېساب بىلەن 21.2ئاشۇردۇق. ئەتراپتىكى دۆلەتلەر بىلەن بولغان پەن تېخنىكا، مائارىپ، مەدەنىيەت، سەھىيە، ئىقتىساد سودا ھەمكارلىقى ۋە ئادىمىيەت ئالاقىسىنى چوڭقۇرلاشتۇردۇق.خەلق تۇرمۇشىنى كاپالەتلەندۈرۈش ۋە ياخشىلاشتا يېڭىچە ئىلگىرىلىدۇقخەلقنى ماكانلاشتۇرۇپ بېيىتىش، چارۋىچىلارنى ئولتۇراقلاشتۇرۇپ، چارۋىچىلىقنى گۈللەندۈرۈش قۇرۇلۇشى ۋە شەھەر بازارلاردىكى كاپالەتلىك ئۆي قۇرۇلۇشىدا 3 مىليون يۈرۈشتىن ئارتۇق ئۆي سالدۇق، ئاپتونوم رايونىمىز بويىچە 10 مىليوندىن ئارتۇق ئاھالە خەتەرلىك، كونا كېسەك ئۆيلەر ۋە كەپە ئۆيلەردىن قۇتۇلۇپ، ئازادە، يورۇق، يېڭى ئۆيلەرگە كۆچۈپ كىردى. جەنۇبىي شىنجاڭنىڭ تەبىئىي گاز غوللۇق تۇرۇبا تورىنى ئىشقا كىرىشتۈردۇق، 44 ناھىيە شەھەردىكى 4 مىليوندىن ئارتۇق ھەر مىللەت ئامما تەبىئىي گاز ئىشلىتەلەيدىغان بولدى. 3 مىليون 600 مىڭ دېھقان چارۋىچىنىڭ ئىچىملىك سۇ بىخەتەرلىكى مەسىلىسىنى ھەل قىلدۇق. ئاپەتتىن ھەر تەرەپلىمە مۇداپىئە كۆرۈش، ئاپەت زىيىنىنى ئازايتىش، ئاپەتتىن قۇتقۇزۇش ئىقتىدارىمىزنى ئۈزلۈكسىز كۈچەيتتۇق، ئاپەتكە ئۇچرىغان ئاممىنىڭ ئاساسىي تۇرمۇشىنى 14 مىليون 350 مىڭ ئادەم قېتىم كاپالەتلەندۈردۇق.مالىيەنىڭ نامراتلارنى يۆلەش سېلىنمىسىنى ئاشۇردۇق، نامراتلارنى دەل جايىدا يۆلەش تەدبىرلىرىنى كۈچەيتتۇق. مالىيەدىن نامراتلارنى يۆلەش ئۈچۈن جەمئىي 12 مىليارد 200 مىليون يۈەن مەخسۇس مەبلەغ ئاجراتتۇق، نامراتلارنى يۆلەش تەرەققىيات مەبلىغى تۈرىدىن 16 مىڭنى يولغا قويدۇق، 1 مىليون 740 مىڭ نامراتنى ئازايتتۇق، نامراتلىشىش نىسبىتىنى 32تىن 15كە چۈشۈردۇق. كۆچمەنلەر ئۈچۈن جەمئىي 3 مىليارد 850 مىليون يۈەن مەبلەغ سالدۇق، سۇ ئامبارلىرىدىن يۆتكەلگەن 148 مىڭ كۆچمەننى يۆلىدۇق. 350 مىڭ دېھقان چارۋىچىغا نەپ يەتكۈزدۇق.شەھەر بازارلاردا ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش، يېزىدىكى ئارتۇق ئەمگەك كۈچلىرىنى يۆتكەپ ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش، شۇ يىلى ئالىي مەكتەپ پۈتكۈزگەنلەرنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش ۋەزىپىسىنى كۆزلەنگەن نىشاندىن ئاشۇرۇپ ئورۇنداپ، كۆپ يىللاردىن بۇيان يىغىلىپ قالغان گەۋدىلىك مەسىلىلەرنى ئۈنۈملۈك ھەل قىلدۇق. ئەمگەك كۆجۈملەشكەن كەسىپلەر، ئوتتۇراھال، كىچىك، مىكرو كارخانىلارنى ۋە تېز ئۈنۈملۈك تۈرلەرنى زور كۈچ بىلەن تەرەققىي قىلدۇردۇق؛ توقۇمىچىلىق، كىيىم كېچەك كەسپىنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ، مىليون كىشىنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش يىرىك پىلان پىروگراممىسىنى تۈزدۇق ۋە يولغا قويدۇق، توشۇش ھەققى تولۇقلىمىسى، تۆۋەن توك باھاسى، ئىجتىمائىي كاپالەت تولۇقلىمىسى قاتارلىق كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى قوللايدىغان كۆپلىگەن سىياسەتلەرنى چىقاردۇق، پاختا توقۇمىچىلىقىنىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئىقتىدارىنى 10 مىليون ئۇرچۇقتىن ئاشۇرۇپ، 15 مىڭغا يېقىن كىشىنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇردۇق.مالىيەدىن ئاجرىتىلىدىغان مائارىپ خىراجىتى چىقىمىنىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتىدە ئىگىلىگەن نىسبىتىنى ئۇدا كۆپ يىل دۆلەت بەلگىلىگەن 4 لىك نىشاندىن ئاشۇردۇق. مەكتەپكە كىرىشتىن ئىلگىرىكى ئىككى يىللىق قوش تىل مائارىپىنىڭ ئومۇملىشىش نىسبىتىنى 76.7كە، تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ باسقۇچىدىكىلەرنىڭ مەكتەپكە كىرىش ئومۇمىي نىسبىتىنى 88.6كە، ئالىي مائارىپ بويىچە مەكتەپكە كىرىش ئومۇمىي نىسبىتىنى 33.6كە يەتكۈزدۇق. ئىچكىرىدىكى شىنجاڭ تولۇق ئوتتۇرا سىنىپلىرىدا ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلارنى 34 مىڭغا، شۇ سىنىپلارغا نىشانلىق تەربىيەلىنىۋاتقان رايون ئىچى تولۇقسىز ئوتتۇرا سىنىپلىرىدىكى ئوقۇغۇچىلارنى 27 مىڭغا يەتكۈزدۇق. قەشقەر ئۇنىۋېرسىتېتى، جۇڭگو نېفىت ئۇنىۋېرسىتېتى بېيجىڭ قاراماي مەكتەپ رايونىنى قۇردۇق. جەنۇبىي شىنجاڭدىكى ئۈچ ۋىلايەت، بىر ئوبلاستتا مەملىكەت بويىچە 14 يىللىق ھەقسىز مائارىپنى ئالدى بىلەن ئەمەلگە ئاشۇردۇق.شىنجاڭنى پەن تېخنىكا ئارقىلىق گۈللەندۈرۈش ۋە بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى ئىستراتېگىيەسىنى داۋاملىق يولغا قويدۇق، شىنجاڭدا دۆلەتنىڭ نۇقتىلىق تەجرىبىخانىسى بولماسلىققا خاتىمە بەردۇق؛ پۇقرالارنىڭ ئىلىم پەن ساپاسىنى كۆرۈنەرلىك ئاشۇردۇق. يۇقىرى، يېڭى تېخنىكا كارخانىلىرىنى 424 كە، دۆلەت ۋە ئاپتونوم رايوننىڭ قۇرۇلۇش تېخنىكىسى تەتقىقات مەركىزىنى 129 غا يەتكۈزدۇق.تېببىي دورا، ساقلىقنى ساقلاش تۈزۈلمە ئىسلاھاتىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇشتا باسقۇچلۇق نەتىجىگە ئېرىشتۇق. ناھىيە دەرىجىلىك ھۆكۈمەت دوختۇرخانىلىرى ئۇنىۋېرسال ئىسلاھاتىنىڭ دائىرىسىنى بارلىق ناھىيە شەھەرلەرگىچە كېڭەيتتۇق، دۆلەتنىڭ ئاساسىي دورا تۈزۈمىنى ئومۇميۈزلۈك يولغا قويدۇق. زامانىۋى جامائەت مەدەنىيەت مۇلازىمىتى سىستېمىسىنى كۈنسېرى مۇكەممەللەشتۈردۇق. ئۈچ نۆۋەتلىك جۇڭگو شىنجاڭ خەلقئارا مىللىي ئۇسسۇل بايرىمى ۋە بەش نۆۋەتلىك تەڭرىتاغ كىتاب ئوقۇش بايرىمىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئۆتكۈزدۇق. شىنجاڭ تەڭرىتاغنى دۇنياۋى مىراسلار تىزىملىكىگە كىرگۈزدۇق. شىنجاڭ ۋەكىللەر ئۆمىكى 12 نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك تەنتەربىيە مۇسابىقىسىدە 6 ئالتۇن مېدال، 8 كۈمۈش مېدال ئېلىپ، تارىختىكى ئەڭ ياخشى نەتىجىنى قولغا كەلتۈردى. مەملىكەتلىك 13 نۆۋەتلىك قىشلىق تەنھەرىكەت مۇسابىقىسىگە ئەستايىدىل تەييارلىق كۆردۇق.ئۇل ئەسلىھەلىرى قۇرۇلۇشىدا يېڭى نەتىجىگە ئېرىشتۇقتۇرپان كورلا 2 لىنىيەسى قاتارلىق بىر تۈركۈم تۆمۈريول قۇرۇلۇشلىرىنى پۈتتۈرۈپ ئىشقا كىرىشتۈردۇق، تۆمۈريول قاتناش مۇساپىسىنى 4393 كىلومېتىردىن 6152 كىلومېتىرغا يەتكۈزدۇق؛ لەنجۇ شىنجاڭ تۆمۈريولىنىڭ 2 قوش لىنىيەسىدە قاتناش باشلاندى. دۆلەت ۋە يەرلىكنىڭ كورلا ئاقسۇ قەشقەر تاشيولى قاتارلىق 18 يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيولىنى پۈتتۈردۇق، ئومۇمىي مۇساپىسىنى 4316 كىلومېتىرغا يەتكۈزۈپ، 2010 يىلىدىكىگە قارىغاندا بەش ھەسسىدىن كۆپرەك ئاشۇردۇق. يولنى راۋانلاشتۇرۇپ، خەلقنى بېيىتىش بويىچە يېڭىدىن ياسالغان، ئۆزگەرتىلگەن، داۋاملاشتۇرۇلغان يېزا تاشيولىنى 38 مىڭ كىلومېتىرغا يەتكۈزدۇق. 175 يېزا بازاردىكى 2920 ئىشتاتلىق كەنتنىڭ قاتناش شارائىتىنى ياخشىلىدۇق. قەشقەر ئايرودۇرۇمىنى كېڭەيتىش، ئۆزگەرتىش قۇرۇلۇشى، كۆكتوقاي ئايرودۇرۇمىنى كۆچۈرۈش قاتارلىق قۇرۇلۇشلارنى تاماملىدۇق، پۇقراۋى ئايرودۇرۇمنى 18گە يەتكۈزدۇق. قىزىلجار قاتارلىق بىر تۈركۈم نۇقتىلىق سۇچىلىق تۈگۈنى قۇرۇلۇشلىرىنى كەينى كەينىدىن تاماملىدۇق. غەربنىڭ گازىنى شەرققە يەتكۈزۈش 2 لىنىيەسى، 3 لىنىيەسىنى ئىشقا كىرىشتۈردۇق. غەربىي شىمال بىلەن تورلاشقان 750 كىلوۋولتلۇق قوش لىنىيە قۇرۇلۇشى، قۇمۇل جىڭجۇ 800 كىلوۋولتلۇق ئۇلترا يۇقىرى بېسىملىق تۇراقلىق توك يەتكۈزۈش قۇرۇلۇشىنى تاماملىدۇق، شەرقىي جۇڭغار شەرقىي جۇڭگو 1100 كىلوۋولتلۇق ئۇلترا يۇقىرى بېسىملىق توك يەتكۈزۈش قۇرۇلۇشى ۋە يانداش توك مەنبەسى قۇرۇلۇشىدا ئومۇميۈزلۈك ئىش باشلىدۇق. شىنجاڭ ئىچىدىكى 750 كىلوۋولتلۇق توك تورىنى ئاساسلىق ئىقتىساد رايونلىرىغا تۇتاشتۇردۇق. گېئولوگىيەلىك چارلاش خىزمىتىدە مول نەتىجىگە ئېرىشتۇق.ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى قوغداش قۇرۇلۇشىدا يېڭى ۋەزىيەت ياراتتۇقتەبىئىي ئورمان، تارىم ئويمانلىقى ۋە جۇڭغار ئويمانلىقى ئەتراپىدىكى قۇملىشىشنى تىزگىنلەش خىزمىتىنى كۈچەيتتۇق، باغراش كۆلى، ئۇلۇنگۇر كۆلىنىڭ ئېكولوگىيەلىك مۇھىتىنى تۈزەش قۇرۇلۇشىنى يولغا قويدۇق. قارامايلى تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونىنىڭ ئېكولوگىيەسىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش خىزمىتىنى ھەقىقىي ياخشى تۇتتۇق. ئوتلاق ئېكولوگىيەسىنى قوغداش بويىچە ياردەم بېرىش، مۇكاپاتلاش مېخانىزمىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، 150 مىليون مو ئوتلاقتا چارۋا بېقىشنى چەكلىدۇق، 540 مىليون مو يەردە ئوت چۆپ بىلەن چارۋىنى تەڭپۇڭلاشتۇردۇق. 100 مىليون مو تەبىئىي ئورماننى يېڭىدىن كۆپەيتتۇق، 11 مىليون 820 مىڭ مو يەردە يېڭىدىن ئورمان ئەھيا قىلدۇق، ئورمان بىلەن قاپلىنىش نىسبىتىنى 4.04 تىن 4.7كە يەتكۈزدۇق. ئېكولوگىيەنى قوغداش ئۈچۈن تارىم دەرياسىنىڭ تۆۋەن ئېقىنىغا 16 قېتىم سۇ قويۇپ بەردۇق.ئېنېرگىيە قۇرۇلمىسىنى پائال تەڭشەپ ياخشىلىدۇق، شامال توكىنىڭ ئىشقا كىرىشتۈرۈلگەن كۆلىمىنى 13 مىليون كىلوۋاتقا يەتكۈزۈپ، مەملىكەت بويىچە 3 ئورۇنغا ئۆتتۇق، فوتوۋولتلۇق توكنىڭ ئىشقا كىرىشتۈرۈلگەن كۆلىمىنى 5 مىليون 500 مىڭ كىلوۋاتقا يەتكۈزۈپ، مەملىكەت بويىچە 2 ئورۇنغا ئۆتتۇق. ئېنېرگىيە تېجەش، بۇلغىما ئازايتىش نىشانلىق مەسئۇلىيەت تۈزۈمىنى ئەمەلىيلەشتۈردۇق. كۈچلۈك تەدبىر قوللىنىپ، ئېنېرگىيە سەرپىياتى يۇقىرى، بۇلغىشى ئېغىر بولغان تۆمۈر تاۋلاش، پولات تاۋلاش كەسپىنىڭ بىر تۈركۈم ئىشلەپچىقىرىش ئوشۇقچىلىقىنى كېمەيتتۇق. توققۇز كۆمۈرلۈكنىڭ ئوت رايونىنى تۈزەش ۋەزىپىسىنى تاماملىدۇق، كاربونئوكسىدنىڭ قويۇپ بېرىلىش مىقدارىنى 7 مىليون توننىدىن ئارتۇق ئازايتتۇق. ئۈرۈمچى رايونى، كۈيتۈن مايتاغ شىخو رايونى، قاراماي، شىخەنزە ۋە كورلا قاتارلىق شەھەرلەرنىڭ ئاتموسفېرانىڭ بۇلغىنىشىدىن بىرلىشىپ مۇداپىئەلىنىش ۋە ئۇنى بىرلىشىپ تۈزەش خىزمىتى، شۇنداقلا خوتەن، قەشقەر قاتارلىق شەھەرلەردە چاڭ توزان بۇلغىشىنى ئۇنىۋېرسال تۈزەش خىزمىتىنى داۋاملىق ئىلگىرى سۈردۇق.شىنجاڭغا نىشانلىق ياردەم بېرىش خىزمىتىدە يېڭى، مول نەتىجىلەر قولغا كەلتۈرۈلدىشىنجاڭغا ياردەم بېرىش تۈرىدىن 5150ى يولغا قويۇلدى، 58 مىليارد يۈەن مەبلەغ ئەمەلىيلەشتۈرۈلدى. كەسىپلەر ئارقىلىق شىنجاڭغا ياردەم بېرىش ۋە ئەمگەك كۆجۈملەشكەن كەسىپلەرنى يۆتكەش مۇھىم ۋەزىپە قىلىنىپ، ئىقتىسادىي ھەمكارلىق تۈرىدىن 6003ى ئەمەلىيلەشتۈرۈلۈپ ۋە ئىجرا قىلىنىپ، 880 مىليارد 900 مىليون يۈەن مەبلەغ ئەمەلىيلەشتۈرۈلدى.تىرىشىپ ئىشلەش ۋە پاك بولۇشتا يېڭى كەيپىيات ياراتتۇقبەش يىلدىن بۇيان، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا يەرلىك نىزام لايىھەسىدىن 29نى مۇھاكىمە قىلىشقا سۇندۇق، ھۆكۈمەت قائىدىسىدىن 33 نى ئېلان قىلدۇق، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ تەۋسىيەسىدىن 60نى، سىياسىي كېڭەشنىڭ تەكلىپىدىن 102نى؛ ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ تەۋسىيەسىدىن 4607نى، سىياسىي كېڭەشنىڭ تەكلىپىدىن 5172نى بېجىردۇق. مالىيەنىڭ چىقىم قۇرۇلمىسىنى ياخشىلىدۇق. ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى، كوممۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقى ۋە ئاياللار بىرلەشمىسى قاتارلىق خەلق تەشكىلاتلىرى، شۇنداقلا سودا سانائەتچىلەر بىرلەشمىسى، سودىگەرلەر ئۇيۇشمىسى قاتارلىق تەشكىلاتلارنىڭ كۆۋرۈكلۈك، ۋاسىتىلىك رولىنى جارى قىلدۇرۇشىغا ئەھمىيەت بەردۇق. جىددىي بىر تەرەپ قىلىش سۇپىسى قۇرۇلۇشىنى پائال ئىلگىرى سۈرۈپ، تاسادىپىي ۋەقەلەرنى بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارىمىزنى ئومۇميۈزلۈك ئۆستۈردۇق. يېمەكلىك دورا بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش خىزمىتىنى يەنىمۇ كۈچەيتتۇق. مەركەزنىڭ سەككىز تۈرلۈك بەلگىلىمەسى ۋە ئاپتونوم رايونلۇق پارتكومنىڭ ئون تۈرلۈك بەلگىلىمەسىنى قەتئىي ئىزچىللاشتۇرۇپ ۋە ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، تۆت خاھىشنىڭ يامرىشىنى تىزگىنلىدۇق، چىرىكلىكنى قەتئىي، تەخىرسىزلىك بىلەن جازالىدۇق. بىڭتۈەننىڭ خىزمىتىگە يۈكسەك ئەھمىيەت ۋە مەدەت بەردۇق. بىڭتۈەن بىلەن يەرلىكنىڭ يۇغۇرۇلما تەرەققىياتىنى پائال ئىلگىرى سۈردۇق، بىڭتۈەننىڭ بوز يەر ئۆزلەشتۈرۈش، چېگرانى قوغداش ۋە مۇقىملىقنى ساقلاشتەك ئالاھىدە تارىخىي بۇرچىنى ئادا قىلىشىغا مەدەت بەردۇق، بىڭتۈەننىڭ مۇقىملاشتۇرغۇچلۇق، پېچلىق ھەم ئۈلگىلىك رولىنى تولۇق جارى قىلدۇردۇق. بىڭتۈەننىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى 196 مىليارد يۈەنگە يېتىپ، يىلىغا ئوتتۇرىچە 16.1 ئاشتى.ئىككىنچى، 2015 يىلى ئىشلەنگەن خىزمەتلەرمۇقىملىقنى ساقلاش خىزمىتىنى كۈچەپ ياخشى ئىشلىدۇق. زوراۋانلىق، تېررورلۇققا قاتتىق زەربە بېرىش مەخسۇس ھەرىكىتىنى داۋاملىق قانات يايدۇرۇپ، سەزگۈر ۋاقىت ۋە چوڭ چوڭ پائالىيەتلەر مەزگىلىدىكى جەمئىيەت بىخەتەرلىكى ۋە مۇقىملىقىغا كاپالەتلىك قىلدۇق؛ بايدا يۈز بەرگەن 81 سېنتەبىر دېلوسى قاتارلىق زوراۋانلىق، تېررورلۇق جىنايى دېلولىرىنى ئۈنۈملۈك بىر تەرەپ قىلىپ، زوراۋانلىق، تېررورلۇققا قارشى كۈرەشتە ئۇدا غەلىبە قىلدۇق؛ كادىرلار، ئوقۇتقۇچىلار، ۋەتەنپەرۋەر دىنىي زاتلاردىن ئىبارەت ئۈچ قوشۇن قۇرۇلۇشىنى ئومۇميۈزلۈك ئىلگىرى سۈردۇق. ئىقتىسادنىڭ تۆۋەنلەش بېسىمىغا كۈچەپ تاقابىل تۇردۇق. ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى تەخمىنەن 8.6تىن كۆپرەككە يەتتى؛ شەھەر بازار ۋە يېزا ئاھالىسىنىڭ ئىلكىدىكى ئوتتۇرىچە كىرىمى 13.5ۋە 8 ئاشتى. مەملىكەت ئىچى سىرتىدىن كەلگەن ساياھەتچى 60 مىليون 970 مىڭ ئادەم قېتىمغا يېتىپ، 23.1ئاشتى؛ پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنىڭ خەلق پۇلى ۋە چەت ئەل پۇلى تۈرلۈك ئامانەت قالدۇق سوممىسىنى 1 تىرىليون 780 مىليارد يۈەنگە، قەرز قالدۇق سوممىسىنى 1 تىرىليون 370 مىليارد يۈەنگە يەتكۈزدۇق. ئۇل ئەسلىھەلىرى قۇرۇلۇشىنى زور دەرىجىدە كۈچەيتتۇق. پۈتۈن بىر يىلدا ئىجتىمائىي تۇراقلىق مۈلۈك سېلىنمىسىنى 1 تىرىليون 72 مىليارد 800 مىليون يۈەنگە يەتكۈزۈپ، 10 ئاشۇردۇق؛ ئاپتونوم رايوننىڭ نۇقتىلىق تۈرىدىن 430نى يولغا قويدۇق؛ تۇرپان پارچەساغال، قەشقەر، قەشقەر يېڭىشەھەر تېز سۈرئەتلىك تاشيول قۇرۇلۇشىدا ئومۇميۈزلۈك ئىش باشلىدۇق، دۆلەت يولى 216 لىنىيەسىنىڭ ئۈرۈمچى بۆلىكىنى ئۆزگەرتىش قۇرۇلۇشىنى تېزلەتتۇق، ئۈرۈمچى شەھىرىنىڭ يۇقىرى سۈرئەتلىك ئايلانما شەرقىي لىنىيە غول يولى بۆلىكىدە سىناق تەرىقىسىدە قاتناش باشلىدۇق؛ لىنخې قۇمۇل تۆمۈريولىنىڭ قۇمۇل ئەرگىنە بۆلىكىدە قاتناش باشلاپ، شىنجاڭدىن چىقىدىغان تۆمۈريولدىن يەنە بىرنى كۆپەيتتۇق؛ ئۈرۈمچى يۇقىرى سۈرئەتلىك تۆمۈريول يېڭى ۋوگزالىدا قاتناش شارائىتىنى ھازىرلىدۇق؛ چاقىلىق، يەكەن قاتارلىق جايلارنىڭ ئايرودۇرۇم قۇرۇلۇشىدا ئىش باشلىدۇق، شىخەنزە گۈلباغ ئايرودۇرۇمىدا رەسمىي قاتناش باشلاندى. يىپەك يولى ئىقتىساد بەلبېغىنىڭ يادرولۇق رايون قۇرۇلۇشىنى زور كۈچ بىلەن ئىلگىرى سۈردۇق. بەش چوڭ مەركەز، ئون چوڭ ئىمپورت ئېكسپورت كەسىپ توپلانما رايونى قۇرۇلۇشىنىڭ مەخسۇس يىرىك پىلانىنى تۈزدۇق. بىر تۈركۈم ئالدىن ئىلگىرى سۈرۈلىدىغان تۈرلەرنىڭ تىزىملىكىنى ئېلان قىلدۇق؛ ئالاتاۋ، قورغاستىن ئىبارەت ئاپتوموبىل ئىمپورت قىلىش پورتى دۆلەتنىڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشىدىن ئۆتتى ھەمدە ئىمپورت قىلىش كەسپىنى باشلىدى، ئۈرۈمچى باجسىز ئۇنىۋېرسال رايونىنى دۆلەت تەكشۈرۈپ تەستىقلىدى ۋە بۇ قۇرۇلۇشقا ئۇل سېلىندى؛ توك يەتكۈزۈش، بېسىم ئۆزگەرتىش، يېڭى ئېنېرگىيە قاتارلىق بىر تۈركۈم چېگرا سىرتىدىكى تۈر قۇرۇلۇشلىرىدا ئۈنۈم ھاسىل قىلدۇق؛ ئەتراپتىكى دۆلەتلەر بىلەن بولغان ئىقتىساد سودا ئالاقىسىنى يەنىمۇ كۈچەيتتۇق. تۈزۈلمە، مېخانىزم ئىسلاھاتىنى زور كۈچ بىلەن تېزلەتتۇق. ھەل قىلغۇچ ئىسلاھات تەدبىرلىرىدىن بىرمۇنچىسىنى ئوتتۇرىغا قويدۇق؛ مەركەز كارخانىلىرىنىڭ قانۇنىي ئىگىسىنى يەرلىكتە رويخەتكە ئېلىش، نېفىت گاز بايلىقىنى ئۆز ئالدىمىزغا چارلاپ ئېچىشتا بۆسۈش ھاسىل قىلدۇق؛ مەبلەغ سېلىش، مەبلەغ جۇغلاش مېخانىزمىدا يېڭىلىق يارىتىپ، 404 مىليارد 500 مىليون يۈەن مەبلەغ سېلىشقا چېتىلىدىغان 445 تۈرنى ئوتتۇرىغا چىقاردۇق؛ ئادەتتىكى پاسپورتنى تارقىتىش بويىچە باشقۇرۇش ئىسلاھاتىنى ئومۇميۈزلۈك يولغا قويدۇق. خەلق تۇرمۇشىنى كۈچەپ كاپالەتلەندۈردۇق ۋە ياخشىلىدۇق. خەلق تۇرمۇشىنى ياخشىلاشنىڭ 6 يىللىق پائالىيىتىنى چوڭقۇرلاشتۇردۇق، 25 تۈردىكى 100 نۇقتىلىق خەلق تۇرمۇشى قۇرۇلۇشىنى ئۆز قەرەلىدە تاماملىدۇق؛ شەھەر تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتىنىڭ ياردەم ئۆلچىمىنى 356 يۈەنگە، يېزا تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتىنىڭ ياردەم ئۆلچىمىنى 199 يۈەنگە يەتكۈزدۇق؛ ئىشقا ئورۇنلىشىشقا تۈرتكە بولىدىغان سىياسەت تەدبىرلەرنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، شەھەر بازارلاردا بىر يىلدا 430 مىڭدەك كىشىنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇردۇق، يېزا ئارتۇق ئەمگەك كۈچلىرىدىن يۆتكەپ ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇلغانلارنى 2 مىليون 500 مىڭ ئادەم قېتىمغا يەتكۈزدۇق؛ كېرىيە، گۇمىدىكى يەر تەۋرەشكە تاقابىل تۇرۇپ، ئاپەتتىن قۇتقۇزۇش خىزمىتىنى ئىلمىي، ئۈنۈملۈك، تەرتىپلىك ئىشلىدۇق. يەكەن دەرياسىنىڭ كەلكۈندىن مۇداپىئە كۆرۈش، تۈزەش قۇرۇلۇشىنى باشلىدۇق. ئۈچتە تەلەپچان، ئۈچتە راستچىل بولۇش مەخسۇس تەربىيەسىنى زور كۈچ بىلەن قانات يايدۇردۇق. مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشنى نىشان قىلىپ، قاتتىق قول بولۇش تەلىپىنى ئىزچىللاشتۇرۇپ، يۇقىرىدىكىلەر تۆۋەنگە ئۈلگە بولۇپ، مەخسۇس تەربىيە پائالىيىتىنى ئىنچىكە تەشكىللەپ يولغا قويدۇق. ھەر دەرىجىلىك ئورگانلاردىكى پارتىيەلىك رەھبىرىي كادىرلارنىڭ دىققىتىنى پارتىيەنىڭ سىياسىي ئىنتىزامى ۋە قائىدىسىگە قاتتىق ئەمەل قىلىشقا مەركەزلەشتۈرۈپ، تەلەپچان بولماسلىق، راستچىل بولماسلىق مەسىلىسىنى ئەستايىدىل تېپىپ چىقىپ، ئۈنۈملۈك تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، مەسىلىنى تۈزەتتۇق ۋە ئۈزلۈكسىز ئۈنۈم ھاسىل قىلدۇق.
|
ئەڭ ياخشى چېنىقىش تاختىسىنىڭ ئېغىرلىقى تەخسە كاۋچۇك ئىشلەپچىقارغۇچى ۋە زاۋۇت چېنىقىش تاختىسىنىڭ ئېغىرلىقى تەخسە كاۋچۇكماتېرىيال: قۇيۇلغان تۆمۈر ۋە يۇقىرى سۈپەتلىك كاۋچۇكئۆلچىمى: 2.5 510152025ئىلتىماس: ئۆي ۋە سودا ، بەدەن قۇرۇلمىسىئوراپ قاچىلاش: پولى سومكا كارتون پلاستىنكا قېپى:بەلگە: خاسلاشتۇرۇلغان بەلگە بارتىپى: باربېل تاختىسىئۇ ئېغىر تىپتىكى قۇيۇلغان تۆمۈردىن ياسالغان داتلاشماس پولات تۈۋرۈك بىلەن ياسالغان بولۇپ ، جاپالىق چېنىقىش ئارقىلىق چىداملىق ، ئىشەنچلىك ئېغىرلىققا كاپالەتلىك قىلىدۇ.ئولىمپىك ئېغىرلىق تاختىسىنىڭ يۈزىگە كاۋچۇك خالتا يېپىلغان بولۇپ ، ئۇنىڭ چۈشۈپ كېتىشى ۋە سىيرىلىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالالايدۇ ، ھەمدە يەرگە زىيان يەتكۈزمەيدۇ.ئۇنىڭ يورۇقلۇق دەرىجىسى 2 5 بولۇپ ، كۆپىنچە قاۋاقخانىلاردا ئىشلىتىشكە بولىدۇ. چېنىقىش ئۆيى ، ئائىلە ، دالا ۋە باشقا جايلارغا ماس كېلىدۇ.دىئامېتىرى 2 ياكى ئۇنىڭدىن تۆۋەن بولغان ھەر قانداق ئولىمپىك تاياقچىسىغا ماس كېلىدۇ ، 2 گاڭسىز تاياقچە بىلەنمۇ ئىشلىتىشكە بولىدۇ. بارلىق تەخسىلەرگە چىداملىق ، كاۋچۇك چاپان ئورنىتىلغان بولۇپ ، تەخسىلەرنىڭ داتلىشىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.ھەر بىر ئېغىرلىق تاختىسىدا 3 چوڭ تۆشۈك بار بولۇپ ، بىخەتەر ساقلاش ۋە تاياقچە ياكى ھەرخىل كۈچ مەشىقى بىلەن تەمىنلەيدۇ. دائىم ئىشلىتىش ئارقىلىق مۇسكۇلنىڭ كۈچىنى ئاشۇرۇش.ئۆي ياكى كەسپىي چېنىقىش ئورۇنلىرىغا پايدىلىق قوشۇمچە.بۇ ئېغىرلىق تاختىلىرى تاسما بىلەنلا ئىشلىتىلىپلا قالماي ، يەككە بىخەتەرلىك تاختىسىنىڭ چېنىقىشىغىمۇ ناھايىتى ماس كېلىدۇ ، بۇ سىزنىڭ ئۈنۈملۈك چېنىقىشىڭىزغا ياردەم بېرەلەيدۇ. ئۇ ئوخشىمىغان ھەرىكەت مەشىقى بىلەن مۇسكۇلنى كۈچەيتىپ ، قۇۋۋىتىڭىزنى ئاشۇرالايدۇ. جېرك ، ئورۇندۇق بېسىش ، سەكرەش ، ئىتتىرىش.ئالدىنقى: ئاياللار گاڭگىراپ قالىدۇكېيىنكى: 24 كىلوگىرام تەڭشىگىلى بولىدىغان گاڭگىراشئولىمپىك ئېغىرلىقتىكى تەخسە كاۋچۇككاۋچۇك قاپلانغان ئېغىرلىق تاختىلىرىئېغىرلىق كۆتۈرۈش كاۋچۇك تاختىسىچېنىقىش چېنىقىش ئۈسكۈنىلىرى چەينەكنى تەڭشىگىلى بولىدىغان كۇس ... بىخەتەرلىك قاپچۇقى قاتتىق كاۋچۇك پۈركۈگۈچ ...دۇمبېل ئورۇندۇقنى ئۈچۈن تەڭشىگىلى بولىدىغان قاتلىنىدىغان ئورۇندۇق ...يۇقىرى سۈپەتلىك چېنىقىش ئۈسكۈنىلىرىنى تەڭشىگىلى بولىدىغان ... ئۈچۈن قول بومبىسى ...
|
غۇلجا ناھىيەسىدىكى كوچا ئاپتوبوس شوپۇرى ليۇ خەينىڭ 25 يىلدىن بۇيان ئوقۇغۇچىلارنى خالس توشۇغانلىق ھېكايىسى20180920 12:30:11 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىغۇلجا ناھىيەسىنىڭ لىنىيە ئاپتۇبۇس شوپۇرى ليۇ خەي 25 يىلدىن بۇيان، مەيلى قار شىۋىرغان ياكى تومۇز ئىسسىق بولسۇن، ھەر كۈنى سائەت 9 يېرىمدىن بۇرۇن، كەنتتىكى بالىلارنى 6، 7 كىلومېتىر يىراقلىقتىكى باشلانغۇچ ۋە ئوتتۇرا مەكتەپكە ئاپىرىپ قويۇشنى ئىزچىل داۋاملاشتۇردى، بالىلارمۇ ئۇنى دەسلەپكى تاغا دەپ ئاتاشتىن تەدرىجىي بوۋا دەپ چاقىرىدىغان بولدى.ھەر كۈنى ئەتىگەن سائەت 8 يېرىمدا، ليۇ خەي مۇددەتتىن بۇرۇن رەتلىك، پاكىزە ئاپتوموبىلىنى غۇلجا ناھىيە بايتوقاي يېزىسىنىڭ چىغلىق مازار كەنتى ئېغىزىغا توختىتىدۇ ھەمدە توختىماي ئاپتوموبىل لاباسىنى بېسىپ، بالىلارنى ئۆيدىن چىقىشقا ئەسكەرتىدۇ، ليۇ خەي بالىلارنىڭ بىر بىرلەپ ماشىنىدىن چۈشۈپ مەكتەپكە كىرىپ كېتىۋاتقانلىقىنى كۆرگەندە ئاندىن خاتىرجەم بولۇپ مەكتەپتىن ئايرىلىدۇ. ئۇ مۇنداق دېدى: ئاپتوبۇس كۈندە ئوقۇغۇچىلار بىلەن لىق تولىدۇ، بەزىلىرىنى باشلانغۇچ مەكتەپكە، بەزىلىرىنى ئوتتۇرا مەكتەپكە توشۇيمەن. بېرىپ كېلىشكە يېرىم سائەتتىن كۆپرەك ۋاقىت كېتىدۇ. ئۇلار بىخەتەر مەكتەپكە كىرىپ كەتكەندىن كېيىن ئاندىن خاتىرجەم بولىمەن.51 ياشلىق ليۇ خەي چىغلىق مازار كەنتىدىن. 1993 يىلى ئۇ 19 ئورۇندۇقلۇق ئاپتوبۇس سېتىۋېلىپ مەخسۇس بايتوقاي يېزىسىدىن غۇلجا ناھىيەسىگە قاتنىدى. بىر ھەپتە قاتنىغاندىن كېيىن، ليۇ خەي بۇ يەردىكى بالىلارنىڭ مەكتەپكە بېرىش قايتىشىنىڭ بىر قەدەر قىيىن ئىكەنلىكىنى بايقىدى. ليۇ خەي مۇنداق دېدى: ئىلگىرى يولمۇ ياخشى ئەمەس ئىدى، بالىلار مەكتەپكە ئاساسەن پىيادە باراتتى، ئۇلار باشلانغۇچ مەكتەپكە بېرىش ئۈچۈن ئۈچ كىلومېتىر، يېزىدىكى ئوتتۇرا مەكتەپكە بېرىش ئۈچۈن 7 كىلومېتىر يول يۈرەتتى. بولۇپمۇ، قىشتا ھاۋا سوغۇق، يول تېيىلغاق بولغاچقا، بالىلار تاڭ يورۇماستىنلا ئۆيدىن چىقاتتى، نۇرغۇن ئاتا ئانا بالىلىرىنى ئۆزلىرى مەكتەپكە ئاپىراتتى ۋە قايتۇرۇپ كېلەتتى. شۇڭا، مەن بالىلارنى مەكتەپكە ھەقسىز ئاپىرىپ قويۇش نىيىتىگە كەلدىم.ھەر دۈشەنبە كۈنى يولۇچى تىرانسپورت ئاپتۇبۇسلىرىنىڭ سودىسى ئەڭ ياخشى بولىدىغان ۋاقىت. باشقىلار بىلەن سېلىشتۇرغاندا، ليۇ خەي تېخىمۇ ئالدىراش بولۇپ كېتەتتى، چۈنكى ئۇ ئاۋۋال بالىلارنى مەكتەپكە ئاپىرىپ قويۇپ، ئاندىن يولۇچىلارنى توشۇيتتى. ئوقۇغۇچىلار مەكتەپكە بارىدىغان يول ئەمەلىيەتتە ليۇ خەينىڭ غۇلجا شەھىرىگە بېرىشتا چوقۇم ئۆتىدىغان يولى ئەمەس، ئەمما ليۇ خەي بالىلارنىڭ مەكتەپكە بېرىش مەسىلىسىنى ئويلاپ، بالىلارنى ۋاقتىدا مەكتەپكە ئاپىرىپ قويغاندىن كېيىن ئاندىن خاتىرجەم ئۆزىنىڭ ئىشىنى قىلاتتى. ليۇ خەي بۇ بالىلارنى ئۆز بالىسىدەك كۆرەتتى، كەنتتىكىلەر ئۇنىڭدىن مىننەتدار بولۇشاتتى، ئۇ دائىم يولدا كېتىۋاتقاندا باشقىلار ئۇنى توختۇتۇپ، سۇ، تاماق بېرەتتى. 25 يىلدىن بۇيان، ليۇ خەي قانچىلىك بالىنى مەكتەپكە ئاپىرىپ قويغانلىقىنى ئۆزىمۇ بىلمەيتتى. ئەمما، بالىلار ئۇنى ئۇنتۇپ قالمىدى. ليۇ خەي مۇنداق دېدى: مەن توشۇغان بالىلاردىن ئىشلەۋاتقانلارمۇ خېلى كۆپ. ئادەتتە تېلېفون بېرىپ ياكى قىسقا ئۇچۇر يوللاپ مەن بىلەن ئالاقىلىشىدۇ، چاغان مەزگىلىدە ئۇلار كەنتكە قايتقاندا مېنى يوقلاشنى ئۇنتۇپ قالمايدۇ. ئۇلار ماڭا مېنى ھەمدە ئۇلارنى توشۇغان ئاپتۇبۇسنى مەڭگۈ ئۇنتۇپ قالمايدىغانلىقىنى ئېيتىشىدۇ. ئۇلارنىڭ سۆزىنى ئاڭلاپ تەسىرلىنىپ كېتىمەن.يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، ليۇ خەي ئىلگىرى كېيىن بولۇپ تۆت ئاپتۇبۇس ئالماشتۇرۇپ بولدى. ئەمما ئۇ بالىلارنى مەكتەپكە ئاپىرىپ قويۇشتا ئىزچىل چىڭ تۇردى. ليۇ خەي مۇنداق دېدى: بۇ بالىلار ئۆسۈپ يېتىلىش جەريانىدا، ئۇلارغا ئۇرۇق تۇغقانلىرىدىن باشقا بىر خىل غەمخورلۇق ۋە ئىللىقلىق ئاتا قىلدىم. مېنىڭچە بۇ، ئۇلارنىڭ پۈتۈن ھاياتىغا ئاكتىپ تەسىر كۆرسىتىدۇ، مەنمۇ ئۆزۈمنى ناھايىتى بەختلىك ھېس قىلىمەن. مەن ئاپتۇبۇس ھەيدەشنى ئىزچىل داۋاملەشتۇرۇپ، بالىلارنى ساق سالامەت مەكتەپكە ئاپىرىپ قويىمەن.
|
ناپولەون بونوپارت جانە بوكەي ورداسىتاريح 11 شىلدە، 20211275 رەت كورسەتىلدىوسى جىلى عاسىردىڭ باسىندا ەدىل مەن جايىق وزەندەرىنىڭ ارالىعىندا قۇرىلعان بوكەي ورداسىنا 220 جىل تولدى. ءسوز جوق، قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ تاريحىندا بوكەي ورداسىنىڭ الاتىن ورنى وراسان زور. وسى ۋاقىتقا دەيىن بۇل ساياسي بىرلەستىكتىڭ قۇرىلۋىنىڭ نەگىزگى ەكى سەبەبى ايتىلىپ كەلدى. ءبىرىنشىسى عاسىردىڭ سوڭعى جىلدارىندا كىشى جۇزدە الەۋمەتتىكەكونوميكالىق جانە ساياسي جاعدايدىڭ مەيلىنشە شيەلەنىسۋى بولسا، ەكىنشىسى پاتشا وكىمەتىنىڭ قازاقستاندى وتارلاۋ ساياساتى.قازاقستانعا العاشقى نارىقتىق قاتىناس بەلگىلەرى وسى حاندىق ارقىلى ەنگەنى ءسوزسىز. قازاقتىڭ ىشىنەن تۇڭعىش ەۋروپاشا ساۋات العان جاڭگىردىڭ ۇسىنىسىمەن ۇيىمداستىرىلعان العاشقى مۋزەي، ارحيۆ، ورىسقازاق مەكتەبى، جارمەڭكەلەر عاسىردىڭ جارتىسىندا بۇكىل قازاقستاندا اشىلۋىنا ىقپال جاسادى. جاڭگىر مەكتەبىنەن ءبىلىم العان كەيبىر قازاقتار كەيىن بۇكىل رەسەيگە تانىمال تۇلعالارعا اينالدى. سونىمەن قاتار بوكەي ورداسىنداعى الەۋمەتتىكەكونوميكالىق جاعدايدىڭ شيەلەنىسۋى يساتاي تايمان ۇلى مەن ماحامبەت وتەمىس ۇلى باستاعان حالىقازاتتىق كوتەرىلىستىڭ شىعۋىنا سەبەپ بولدى. بۇل كوتەرىلىس حاندىقتىڭ ىرگەسىن شايقالتىپ، اقىرى ونىڭ ىدىراۋىنا اكەپ سوقتى.بوكەي ورداسى قۇرىلۋىنىڭ الەۋمەتتىكەكونوميكالىق جانە ساياسي سەبەپتەرى تۋرالى كوپتەگەن زەرتتەۋلەر عىلىمي ورتاعا بەلگىلى. الايدا سوڭعى جىلداردا سول بوكەي حاندىعى قۇرىلۋىنىڭ سىرتقى فاكتورلارىنىڭ دا بار ەكەنى تۋرالى ايتىلۋدا. ءبىز قولدا بار دەرەكتەر نەگىزىندە وسى ماسەلە جونىندە ءسوز قوزعاماقپىز.تاريحتان بەلگىلى كىشى جۇزدەگى حاندىق كەڭەستىڭ توراعاسى بوكەي سۇلتان 1799 جىلى استراحان كازاك پولكىنىڭ كومانديرى پولكوۆنيك پوپوۆقا ەدىل مەن جايىق وزەندەرى ارالىعىندا، 1771 جىلعا دەيىن قالماقتار جايلاعان جەرگە قونىستانۋعا رۇقساتىن الۋ ءۇشىن حات جازعان. بۇعان تۇرتكى بولعان 1771 جىلى شاڭدى جورىق كەزىندە قالماقتار بۇرىنعى جوڭعار جەرىنە قايتىپ كوشكەندە، قازاقتار ورتا جولدا ولارعا سوققى بەردى. سول جىلدىڭ جازىندا بالقاش كولىنىڭ جاعاسىندا 100 مىڭعا جۋىق قازاق ساربازدارى باس قوسقانى دا بەلگىلى...كەيىن ەرتىستىڭ سول جاعىندا كوشىپقونىپ جۇرگەن قازاقتار 1788 بەن 1798 جىلدارى رەسەيدەن ەرتىستىڭ وڭ جاعىنا كوشۋگە رۇقسات العان. وسىنى ءبىلىپ وتىرعان بوكەي دە ارەكەت جاسادى. پوپوۆ استراحاننىڭ اسكەري گۋبەرناتورى كنوررينگكە حات جىبەرىپ، ال كنوررينگ بوكەي سۇلتاننىڭ بۇل ءوتىنىشىن ءى پاۆەل پاتشاعا جولداعان. رەسەي يمپەراتورى ءى پاۆەل 1801 جىلى 1124 ناۋرىزدا بوكەي سۇلتاننىڭ باسقارۋىندا ەدىلجايىق وزەندەرى ارالىعىندا ىشكى نەمەسە بوكەي ورداسىن قۇرۋ تۋرالى جارلىققا قول قويعان.وكىنىشكە قاراي، سول كۇنى تۇندە ءى پاۆەل قاستاندىقپەن ولتىرىلگەن. 1124 ناۋرىز كۇنگى پەتەربۋرگتەگى وقيعانىڭ، ياعني ىشكى وردانى قۇرۋ تۋرالى جارلىققا قول قويىلۋى مەن يمپەراتوردىڭ ءولتىرىلۋى اراسىندا بايلانىس بار ما دەگەن سۇراققا تاريحشىلار بار دەپ جاۋاپ بەرۋدە.ەندى وسى ماسەلەلەردى اشىپ كورسەتۋگە نيەتتەنسەك، 1801 جىلعى قاڭتار ايىندا فرانتسيانىڭ ءبىرىنشى كونسۋلى ناپولەون بونوپارت پەن رەسەي يمپەراتورى ءىپاۆەل اراسىندا قۇپيا كەلىسىمگە قول قويىلعانى تاريحتان بەلگىلى. بۇل كەلىسىم، شىن مانىندە، فرانتسيا مەن رەسەي اراسىندا انگلياعا قارسى اسكەري وداق قۇرىلعان بولاتىن. اسكەري وداق مەملەكەتتىك قۇپيا بولعاندىقتان ونىڭ مازمۇنى 40 جىلدان كەيىن عانا بەلگىلى بولا باستادى. بۇل قۇپيا كەلىسىم بويىنشا فرانتسيا مەن رەسەي انگليانىڭ وتارى ۇندىستانعا اسكەري جورىق جاسايتىن بولدى. وسى جەردە فرانتسيا تاريحىن زەرتتەۋشىلەردىڭ پىكىرلەرىنە قۇلاق تۇرسەك، رەسەي تاريحشىسى، اكادەميك تارلە ديپلوماتيا تاريحى دەگەن كىتاپتا ورىسشا بىلاي دەپ جازادى: چتوبى وكونچاتەلنو راسسوريت پاۆلا س انگليچانامي، ناپولەون پرەدلوجيل تساريۋ ستات ۆەليكيم ماگيستروم وردەنا مالتيسكيح رىتسارەي ي پوداريل ەمۋ وستروۆ مالتۋ... پاۆەل وتنوسيلسيا سوچۋۆستۆەننو ك تاكومۋ سويۋزۋ، تاك كاك لەلەيال پلان ناشەستۆيا فرانكورۋسسكوي سوەدينەننوي ارمي نا ينديۋ. ون ۋجە راسپورياديلسيا و ۆىستۋپلەني كازاچيح چاستەي چيسلەننوستيۋ ۆ 24 تىس. چەلوۆەك ۆ سرەدنيۋ ازيۋ دليا رازۆەدكي پۋتەي ۆ ينديۋ....وسىنداي جاعدايدا انگليانىڭ پەتەربۋرگتەگى ەلشىسى چ.ۋيتۆورت بريتاندىق ديپلوماتتاردىڭ كومەگىمەن ورىس پاتشاسىنىڭ كوزىن جويۋ جوسپارىن جاساپ، ولگا الەكساندروۆنا جەرەبتسوۆا دەگەن ايەلدىڭ كومەگىمەن، ونىڭ اعاسى گراف پلاتون زۋبوۆپەن، نيكيتا پانينمەن جانە باسقالارمەن قۇپيا بايلانىس ورناتادى. دۇنيەجۇزى تاريحى دەپ اتالاتىن كوپتومدىقتىڭ اۆتورلارى دا اكادەميك تارلەنىڭ پىكىرىن قولدايدى. ولار بىلاي دەپ جازادى: پوەتومۋ ۆنەشنەپوليتيچەسكيە مەروپرياتيا ۋسيليلي ناراسستاۆشەە سرەدي دۆوريان نەدوۆولستۆو ي پوسلۋجيلي تولچكوم ك ورگانيزاتسي دۆورتسوۆوگو زاگوۆورا. ۆ نەم ۋچاستۆوۆالي ۆيدنىە سانوۆنيكي ي ستوليچنوە وفيتسەرستۆو: و زاگوۆورە زنال ي ناسلەدنيك پرەستولا الەكساندر پاۆلوۆيچ. يمەل سۆيازي س زاگوۆورششيكامي ي ۆىسلاننىي پاۆلوم ءى يز روسسي انگليسكي پوسول ۆ پەتەربۋرگە چ.ۋيتۆورت. پاۆەل بىل ۋبيت ۆ ميحايلوۆسكوم دۆورتسە ۆ نوچ نا 12ە مارتا 1801 گ. پرەەمنيكوم ەگو ستال الەكساندر ءى 18011825. زەرتتەۋشى عالىمداردىڭ پىكىرىنشە ءى پاۆەلدىڭ ءولتىرىلۋى مەن ونىڭ ۇندىستانعا اسكەري جورىق جاريالاۋىنىڭ اراسىندا بايلانىس بار.1990 جىلى ماسكەۋ قالاسىنان تسارەۋبيستۆو 11 مارتا 1801 گودا. رەپرينتنوە ۆوسپرويزۆەدەنيە يزدانيا 1907 گودا دەپ اتالاتىن جيناق باسىلىپ شىققان. جيناققا ءى پاۆەلگە قاستاندىق جاسالعان كەزەڭدە ءومىر سۇرگەن ادامداردىڭ ەستەلىكتەرى ەنگىزىلگەن. جيناقتان رەسەي يمپەرياسى مەن انگليا اراسىنداعى دۇنيەجۇزىن وتارلاۋ ماقساتىنداعى ءوزارا باقتالاستىق تۋرالى جانە 1801 جىلعى 11 ناۋرىزدان 12 ناۋرىزعا قاراعان تۇندەگى يمپەراتور ءى پاۆەلدىڭ ءولتىرىلۋى تۋرالى ءبىراز ادامداردىڭ ەستەلىكتەرىن وقۋعا بولادى. سولاردىڭ ىشىندە ا.سابلۋكوۆتىڭ ەستەلىكتەرى كوڭىل اۋدارارلىقتاي. وندا مىناداي دەرەكتەر ايتىلادى: 1801 جىلدىڭ 12 قاڭتارىندا دون اسكەرلەرىنىڭ اتامانى ورلوۆقا دون كازاك اسكەرلەرىن باستاپ ۇندىستانعا جورىققا اتتانۋعا بۇيرىق بەرىلەدى. ولار 1801 جىلدىڭ 18 ناۋرىزىندا ەدىل وزەنىنەن وتەدى، بىراق وسى جەردە يمپەراتور ءى پاۆەلدىڭ قازا تاپقانى تۋرالى حابار كەلىپ جەتەدى.ءى پاۆەلدىڭ ءولىمى مەن ونىڭ ۇندىستانعا جورىققا ۇمتىلۋى تۋرالى ماسەلەنى تاريحشىولكەتانۋشى، حالىقارالىق شىڭعىس حان اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى ا.ولوۆينتسەۆتىڭ دە ەڭبەكتەرىنەن كورۋگە بولادى. ول ءوز ماقالاسىندا يمپەراتور ءى پاۆەل ۇندىستانعا جورىق جاساۋدى قولعا الدى. ول ءۇشىن كازاك اسكەرىنە باسشى كەرەك بولادى. يمپەراتوردىڭ كەڭەسشىلەرى وعان دون كازاگى پلاتوۆتىڭ كانديداتۋراسىن ۇسىنادى. كوپ كەشىكپەي پلاتوۆءى پاۆەلدىڭ الدىنا كەلتىرىلەدى، دەپ جازادى. 1801 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا پلاتوۆ باستاعان دون كازاكتارى ۇندىستانعا جورىققا اتتانادى. الايدا 23 ناۋرىزدا ولارعا پەتەربۋرگتەن قۋعىنشى كەلىپ جەتىپ، ءى پاۆەلدىڭ ولتىرىلگەندىگىن جانە ونىڭ ورنىنا بالاسى ءى الەكساندردىڭ يمپەراتور بولعاندىعىن، ونىڭ كازاكتاردىڭ ۇندىستانعا جورىعىن توقتاتۋ تۋرالى بۇيرىق بەرگەنىن جاريالايدى.تاعى دا ءبىر دەرەكتەردە دون كازاكتارىنان قۇرالعان 40 پولك جانە قالماق پولكى 1801 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ۇلكەن ىرعىز وزەنىنە جەتەدى. بۇل اسكەر ودان ءارى حيۋا، بۇقارا ارقىلى يندياعا جول تارتۋى ءتيىس بولاتىن. الايدا 1801 جىلعى 11 ناۋرىزدا ءى پاۆەلدىڭ ءولتىرىلۋى بۇل جوسپاردىڭ ورىندالۋىن توقتاتادى. ولار ەلگە قايتىپ ورالادى.كەلەسى اڭگىمە بوكەي ورداسىنىڭ قۇرىلۋى جانە وعان ناپولەون بونوپارتتىڭ قاتىسى تۋرالى. جوعارىدا كورسەتىلگەن كىتاپتارداعى ەستەلىك اۆتورلارى بوكەي ورداسىنىڭ قۇرىلۋىندا ناپولەون بونوپارتتىڭ ءرولى بولعاندىعى تۋرالى ءسوز قوزعايدى. ءتىپتى، بۇل شىندىقتى اۋليە ەلەنا ارالىندا وستروۆ سۆياتوي ەلەنى ايداۋدا بولعان كەزىندە ناپولەون بونوپارتتىڭ ءوزى دە مويىنداعان دەپ تە ايتىلادى. ولاردىڭ پىكىرىنشە، بوكەي ورداسىن قۇرۋ ناپولەون بونوپارتتىڭ 1801 جىلعى ۇندىستانعا جورىق جوسپارىنىڭ ءبىر تارماعى. دالىرەك ايتقاندا، بوكەي ورداسى يمپەراتور ءى پاۆەل مەن فرانتسيانىڭ ءبىرىنشى كونسۋلى ن.بونوپارتتىڭ 1801 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا جاساعان بىرىككەن كونتينەنتارالىق ستراتەگيالىق جوسپارى نەگىزىندە پايدا بولعان. ەكى ەل باسشىلارىنىڭ پىكىرىنشە بوكەي ورداسى ۇندىستانعا جورىق جولىندا رەسەي اسكەرلەرىن ازىقت ۇلىكپەن قامتاماسىز ەتەتىن العاشقى ستراتەگيالىق بازا بولۋى ءتيىس. ەكىنشى، ءۇشىنشى بازالار ارال تەڭىزى ماڭايىندا، حيۋا حاندىعى جەرىندە ورنالاسۋى كەرەك بولاتىن.الايدا ۇندىستانعا جورىقتىڭ توقتاتىلۋىنا بايلانىستى 23 بازالار قۇرىلماي قالدى. ال ءى بازا، ياعني بوكەي ورداسى قۇرىلىپ قانا قويماي، 18091810 جىلدارداعى رەسەي مەن فرانتسيا اراسىنداعى ورتا ازياعا بىرلەسكەن ەكسپەديتسيالار ۇيىمداستىرۋ تۋرالى قۇپيا قول قويىلعان كەلىسىمگە وراي، ءىالەكساندر پاتشانىڭ جارلىعىمەن 1812 جىلى رەسەي قۇرامىنداعى حاندىق مەملەكەت بولىپ قالىپتاستى.بۇل جەردەگى تاعى ءبىر قىزىق جاعدايدى اتاپ كەتسەك، ناپولەون بونوپارت بوكەي حاندىعىن قۇرۋعا سەبەپ تۋعىزسا، كەيىن بوكەي ورداسىنان شىققان قازاق ساربازدارى رەسەي اسكەرلەرىنىڭ قاتارىندا پاريج ءۇشىن شايقاسقا بەلسەنە قاتىسىپ، ەرلىكتەرىن كورسەتكەنى تاريحي پارادوكس.رەسەي يمپەرياسى ءۇشىن بوكەي ورداسى قۇرىلۋىنىڭ ەكونوميكالىق جانە ساياسي تۇرعىدان قاجەتتىلىگى سوڭعى 200 جىلدان استام ۋاقىت ىشىندە تاريحتا جانجاقتى جازىلىپ تا، ايتىلىپ تا كەلەدى. دەيتۇرعانمەن فرانتسيا يمپەراتورى ناپولەوننىڭ 18011810 جىلدارداعى ورتا ازيا مەن ۇندىستانعا جورىق جاساۋ بارىسىندا ستراتەگيالىق بازا رەتىندە بوكەي ورداسىن قۇرۋ تۋرالى يدەياسى ءالى كۇنگە دەيىن ءتيىستى دارەجەدە زەرتتەلە قويعان جوق.بوكەي ورداسى قۇرىلۋىنداعى سىرتقى فاكتورلار تۋرالى ءسوز قوزعاعان كەزدە تاريحشى ب.اسپاندياروۆ تۋرالى ايتپاي كەتۋگە بولمايدى. ول 1947 جىلى بوكەي ورداسىنىڭ قۇرىلۋى مەن جويىلۋى دەگەن تاقىرىپتا كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا قورعاعان. وكىنىشكە قاراي، عالىمنىڭ بۇل ديسسەرتاتسياسى بەكىتىلمەي قالعان. ونىڭ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى 1950 جىلعى پراۆدا گازەتىندە جاريالانعان زا ماركسيستسكولەنينسكوە وسۆەششەنيە ۆوپروسوۆ يستوري كازاحستانا دەگەن ماقالانىڭ اسەرى ەدى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق بولمايدى. وسى ماقالا نەگىزىندە قازاقستانداعى ءبىراز تاريحشىلار، ادەبيەتشىلەر جانە باسقالار قۋعىنعا ۇشىرادى، سوتتالىپ، جەر اۋدارىلدى. ال ب.اسپاندياروۆ قازكسر عىلىم اكادەمياسىنا قاراستى تاريح، ەتنوگرافيا جانە ارحەولوگيا ينستيتۋتىنان جۇمىستان شىعارىلدى.2007 جىلى ب.اسپاندياروۆتىڭ وبرازوۆانيە بۋكەەۆسكوي وردى ي ەە ليكۆيداتسيا اتتى كىتابى الماتى قالاسىندا باسىلىپ شىقتى. ءبىزدىڭ پىكىرىمىزشە، بۇل ەڭبەكپەن تانىسقان تاريحشىنىڭ بوكەي ورداسىنىڭ قۇرىلۋ سەبەپتەرى تۋرالى ماسەلەنىڭ ءالى دە جانجاقتى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەتىندىگىنە كوزى جەتكەندەي بولادى.قورىتا كەلە، ۇندىستانعا بىرلەسكەن اسكەري جورىق جاساۋ تۋرالى ورىسفرانتسۋز كەلىسىمىنە سايكەس ناپولەون بونوپارتتىڭ يدەياسىمەن ەدىلجايىق وزەندەرىنىڭ ارالىعىندا اسكەرلەردىڭ جولىندا ستراتەگيالىق بازا رەتىندە بوكەي ورداسى قۇرىلدى. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى: 1801 جىلى قاڭتار ايىندا ۇندىستانعا جورىق اتتى ەكى جاقتى كەلىسىمگە قول قويىلماسا، وندا اسكەرلەردىڭ تىنىعۋى مەن ولاردى ازىقت ۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ باعىتىندا قۇرىلۋعا ءتيىستى بوكەي ورداسىنىڭ دۇنيەگە كەلۋى دە نەعايبىل بولاتىن.تاعى ءبىر قىزىعى ناپولەون مەن پاۆەل پاتشانىڭ جوسپارى جۇزەگە استى:1815 جىلعا دەيىن بوكەي وردا قازاقتارى 47،2 مىڭ جىلقىنى مايدانعا وتكىزدى. ۇندىستانعا جورىق جاساۋعا كومەكتەسپەسە دە، ءپاريجدى الۋعا بۇيىرتتى!!!مىنەكي، ەدىلجايىق وزەندەرىنىڭ ارالىعىندا رەسەي يمپەرياسى مەن وتار ەل قازاقستان اراسىنداعى بۋفەرلىك مەملەكەت بوكەي ورداسى قۇرىلۋىنداعى باستى سىرتقى فاكتور وسىنداي. بوكەي ورداسى قۇرىلۋىنىڭ 220 جىلدىعىنا وراي ءبىز ءوز پىكىرىمىزدى جاريالاي وتىرىپ، وسى مەملەكەتتىڭ قۇرىلۋىنداعى سىرتقى فاكتوردى كەڭىنەن اشىپ كورسەتۋ ماقساتىندا رەسەي، فرانتسيا جانە باسقا دا مەملەكەتتەردەگى ارحيۆتىك دەرەكتەرمەن تولىعىراق تانىسۋ قاجەتتىگى تۋرالى ايتقىمىز كەلەدى. ءتىپتى ۇندىستانعا بىرلەسكەن جورىق بارىسىندا ستراتەگيالىق بازا رەتىندە قۇرۋدى ۇسىنعان ناپولەون بونوپارتقا، سول بازانى قۇرۋشى بوكەي حانعا كەزىندە بوكەي ورداسىنىڭ ورتالىعى بولعان بوكەيوردا اۋلىندا مەموريالدىق تاقتا قويسا دا ارتىق بولمايدى دەگەن پىكىردەمىز.بۇل ماسەلەنى تەرەڭىرەك زەرتتەپ، بولاشاقتا شىعاتىن قازاقستان تاريحى اتتى 7 تومدىق ەڭبەككە قوسۋ ابزال. سوندىقتان عالىمداردىڭ نازارىن وسى سەكىلدى تاقىرىپتارعا اۋدارعان ءجون......ال كوشپ بارعان قازاقتاردىڭ قونىستانعان اۋماعى 70 مىڭ شارشى شاقىرىم شاماسىندا بولدى، شك وردا باتىسىندا استراحان، سولتۇستگ مەن شىعىسىندا ساراتوۆ جانە ورىنبور گۋبەرنيالارىمەن شەكتەست، وڭتۇستگ مەن وڭتۇستكشىعىسىندا كاسپي تەڭز مەن جايىق شەكارا شەبنە بارىپ ترەلد. اكمشلك تۇرعىسىنان العاندا شك وردا ورىنبور شەكارا كوميسسياسىنا باعىنىشتى بولدى. 1801 جىلى جايىقتىڭ وڭ جاعاسىنا 5 مىڭعا جۋىق وتباسى كوشپ باردى. ولاردىڭ باسىم كوپشلگ تاياۋدا عانا بولىپ وتكەن كوتەرلسكە قاتىسقاندار ەد. سىرىم دات ۇلى قازاقتاردىڭ جايىقتىڭ وڭ جاعالاۋىنا قونىس اۋدارۋىنا قاتتى قولداۋ كورسەتت. ول تپت حالىق اراسىندا اتاقونىسقا كوشۋ جونندە ىقپالدى ۇگت جۇرگزد.كەيىن جاڭگىر حان ءوزنڭ قول استىنداعى حالىقتىڭ ساۋاتىن اشۋ، ەۋروپا مادەنيەت مەن بلمن ەنگزۋ، ولكەدە يسلام دنن دامىتۋ سالاسىندا قىرۋار جۇمىس اتقاردى. 1835 جىلى جاڭگر حاننىڭ تكەلەي نۇسقاۋى بويىنشا مەشت اشىلدى، قازاق اۋىلدارىنداعى مولدالاردىڭ سانىن ارتتىردى. ولار حاتشىلىق جانە رۋحاني ۇستاز مندەتتەرن قوسا اتقاردى. وسى جونىندە رەسەيدڭ بەگىلى زەرتتەۋش عالىمى ا.الەكتوروۆتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، حان بردەبر رەت نامازىن قازا قىلماعان، جۇما سايىن سۇلتاندارمەن برگە مەشتكە بارىپ تۇرعان، رامازان ايىنداعى ورازا كەزندە وندا تاڭ اتقانشا بولىپ جۇرگەن. ءتىپتى ول ءوز قاراجاتىنا دني كتاپتار باسىپ شىعارتتى. ال 1841 جىلى حاننىڭ ءوز باستاماسىمەن العاشقى زايىرلى مەكتەپ اشىلدى، وندا ورىس، اراب، پارسى تلدەر، سونىمەن قاتار ماتەماتيكا، گەوگرافيا،تاريح، دنتانۋ پاندەر دە وقىتىلدى. ول مەكتەپتڭ بۇكل شىعىنىن ءوز قارجىسىنىڭ ەسەبنەن وتەگەن، قازاق بالالارىنىڭ رەسەيدڭ مىقتى وقۋ ورىندارىندا وقۋىن جاقتاپ قانا قويعان جوق، سونىمەن قاتار بالالاردى سانكتپەتەربۋرگتە، ماسكەۋدە، استراحاندا، ساراتوۆتا، قازاندا جانە ورىنبوردا وقىتۋعا جەكە ءوز كوپ كۇشجگەر جۇمساعانى تاريحتان بەلگىلى. ماسەلەن، ءوزنڭ قول استىنداعى حالىقتىڭ دارىندى بالالارىن وقىتۋ ءۇشن ورىنبورداعى نەپليۋەۆ كادەت كورپۋسىنان 10 ورىن بەرلۋنە قول جەتكزگەن، بوكەي ورداسىنا بارىپ وقىعانداردىڭ برقاتارى كەينرەك كورنەكت ينجەنەرلەر، ورمانشىلار، اسكەري قىزمەتشلەر، عالىمدار رەتندە داڭققا بولەند... جاڭگر حان بارلىق جەردە س قاعازدارىن جۇرگزۋ ءتارتبن ەنگزد، جەكە ءوزنڭ ارحيۆ قىزمەتن قۇردى، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا حان جۇقپالى اۋرۋلارعا قارسى ەگۋ پراكتيكاسىن ەنگزد. حاننىڭ كۇشجگەر جۇمساۋى ارقاسىندا شك وردادا اۋرۋحانا جانە ءدارحانا اشىلدى، ول برنش بولىپ شك وردانىڭ توپونيميكالىق جانە گەوگرافيالىق كارتاسىن جاساپ، قارۋجاراق پالاتاسىن اشۋ جونندە دە باستاما كوتەرد. وندا سيرەك كەزدەسەتن قارۋجاراق تۇرلەر، سونىڭ شندە ورىس پاتشالارىنىڭ قازاق حاندارى مەن سۇلتاندارىنا سىيعا تارتقان مىلتىقتارى مەن قىلىشتارى دا بولدى، قىمبات باعالى، اشەكەيل ەرتۇرماندار، ات ابزەلدەر، جۇگەندەر، ساۋىتتار، دۋلىعالار، قالقاندار ساقتالدى. قارۋجاراق پالاتاسىندا جاڭگر حان ءوز باس بولىپ، ەكسكۋرسيالار وتكزپ تۇردى، تپت حان ورداسى جانىنداعى مەكتەپتڭ وقۋشىلارىنان ءوز ەمتيحان قابىلداپ تا ءجۇرد. بەلگل زەرتتەۋش م.س. باباجانوۆ حاننىڭ ەنگزگەن جاڭالىقتارى تۋرالى بىلاي دەپ جازدى: پەتەربۋرگ، ورىنبور، ماسكەۋ، استراحان جانە ساراتوۆ قالالارىنا بارعان ساپارلارىندا حان وزمەن برگە براز ادامدى جانىنا ەرتپ ءجۇرد. ونداعى ماقساتى وزگە ەلدڭ جەتستكتەرن قازاقتارعا ءوز كوزدەرمەن كورسەتۋ. حان ورداعا اعاش شەبەرلەرن، التىنكۇمس زەرگەرلەرن، تەمر ۇستالارىن شاقىرتىپ، قازاق بالالارىن شاكرتتككە بەرد. حان مەرەكەلەردە وردادا وتشاشۋلار ۇيىمداستىردى، حايۋاناتتار باعىن شاقىردى. ول ۇينە بيليارد ورناتتى. وردادا شمدك شۋگە ءۇزلدكەسلد تىيىم سالدى. بوكەي ورداسىنىڭ بيلەۋشس كوشپەل قازاقتاردىڭ وتىرىقشىلىق ءومر سالتىنا كوشۋن قولداپ، كوتەرمەلەپ وتىردى، ءشوپ شابۋدى ۇيرەتت. مال تۇقىمىن اسىلداندىرۋ سنە دە بەلسەنە ارالاستى: وسى ماقساتپەن كاۆكازدان جانە ورىس زاۋىتتارىنان اسىل تۇقىمدى جىلقىلار الدىردى. ولاردىڭ برقاتارىن توڭرەگندەگلەرگە سىيعا تارتتى. رەسەيدڭ ەۋروپالىق بولگنەن اۋىل شارۋاشىلىق قۇرالسايماندارىن كوپتەپ جەتكزۋگە نۇسقاۋ بەرد. جاڭگر اعاش وتىرعىزۋ سنە كوپ كوڭل ءبولد: ونىڭ تكەلەي نۇسقاۋى بويىنشا 50 مىڭ گەكتار جەرگە اعاش وتىرعىزىلىپ، كوگالداندىرىلدى. ءسويتپ، بر كەزدەگ قۇم باسقان ءشول دالا گۇلدەنگەن القاپقا اينالدى... اتالعان شارالاردىڭ ارقاسىندا وردادا قىلمىس جاساۋ دەگەن اتىمەن بولعان جوق. ماسەلەن، 1889 جىلى بوكەي ورداسىندا بردەبر ر قىلمىس وقيعاسى تركەلمەگەن. بارىنەن دە قىمباتى وسى وڭىردە رەسمي تۇردە قازاق حاندىعى 1845 جىلعا دەيىن ءومىر ءسۇردى...ۇعا كوررەسپوندەنتمۇشەسى، پروفەسسور،ح.دوسمۇحامەدوۆ اتىنداعى اتىراۋ ۋنيۆەرسيتەتى قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسورى
|
ئامېرىكا ياسىغان ئەيدىز ۋاكسېنىسى مايمۇنغا تەجرىبە قىلىندىيېڭى ئۈمىد! ئامېرىكا يېڭى تىپلىق ئەيدىز كېسىلى ۋاكسېنىسىنى تەتقىق قىلىپ چىقىپ، مايمۇنغا تەجرىبە قىلىپ ئۈنۈمگە ئېرىشتىئامېرىكا تەتقىقاتچىلىرى يېقىندا يېڭى تىپلىق ئەيدىز كېسىلى ۋاكسېنىسىنى تەتقىق قىلىپ چىققان. مايمۇنغا قىلىنغان تەجرىبىدە كۆرسىتىلىشىچە، بۇ خىل ۋاكسېنىنى ئەملىگەندە، ئۇلارنى ئادەمنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن ئوخشاش ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىشىدىن ساقلاپ قالغان. بۇ ئەيدىز كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىپ، داۋالاشقا يېڭى ئۈمىد ئېلىپ كەلگەن.ئامېرىكا سىكرېپىس تەتقىقاتخانىسى قاتارلىق ئورۇنلارنىڭ تەتقىقاتچىلىرى يېقىندا ئامېرىكىنىڭ ئېممۇنىتېت ئىلمىي ژۇرنىلىدا مۇناسىۋەتلىك نەتىجىلەرنى ئېلان قىلغان. ئۇلار ئەيدىز ۋىرۇسى ئاقسىلىنىڭ سىرتقى پوستىدىكى ئاجىز نۇقتىغا قارىتا بۇ خىل ۋاكسېنىنى ياساپ چىققان، ۋاكسېنا ئىممۇنىتېت سىستېمىسىدا بىر خىل ئانتىتېلانى ھاسىل قىلغان، بۇ ئانتىتېلا ۋىرۇسقا مۇناسىۋەتلىك ئاجىز نۇقتىلارغا ھۇجۇم قىلىش ئارقىلىق، قوغداش رولىنى ئوينىغان.تەتقىقاتچىلار بىر توپ گانگې دەرياسى مايمۇنلىرىغا ئوخشىمىغان مىقداردا يېڭى ۋاكسېنا ئەملىگەندە، بۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىر قىسىم مايمۇنلارنىڭ بەدىنىدە يۇقىرى سەۋىيەلىك ئانتىتېلا ھاسىل بولغان، يەنە بىر قىسىم مايمۇنلارنىڭ بەدىنىدە تۆۋەن سەۋىيەلىك ئانتىتېلا ھاسىل بولغان. ئادەملەر يۇقۇملانغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن ئىنتايىن ئوخشىشىپ كېتىدىغان مايمۇن ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك ۋىرۇسى بىلەن ئۇچراشقاندا، يۇقۇملانمىغان. تەتقىقاتچىلارنىڭ دېيىشىچە، بۇ بۇندىن كېيىن بۇ خىل ۋاكسېنىنى ئىشلىتىشتىكى مۇۋاپىق مىقدارنى بېكىتىشكە پايدىلىق ئىكەن.تونۇشتۇرۇلۇشىچە، بۇندىن بۇرۇنقى ئەيدىز كېسىلى ۋاكسېنىسى تەتقىقات ئىدىيەسىدە ئاساسلىقى ئىممۇنىتېت سىستېمىسىدىكى ھۆجەيرە قاتارلىقلارغا تايىنىش ئارقىلىق رول كۆرسىتىش بولغان، لېكىن بۇ خىل يېڭى تىپلىق ۋاكسېنا يۇقىرىدا بايان قىلىنغان ئانتىتېلا ئارقىلىق تەسىر كۆرسەتكەن بولۇپ، تەسىر قىلىش مېخانىزمى ئوخشىمايدۇ، بۇ ئەيدىز كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داۋالاشنى يېڭى پىكىر يولى بىلەن تەمىنلىگەن.تەتقىقاتچىلار نۆۋەتتە ئىنسانلارغا كىلىنىكىلىق تەجرىبە ئېلىپ بېرىشنى پىلانلاۋاتقان بولۇپ، بۇ خىل يېڭى تىپتىكى ۋاكسېنىنىڭ بالدۇرراق قوللىنىشىنى ئارزۇ قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.
|
اقىننىڭ ءمۇسىنى ءھام تاريحقا قياناتتۇلعا 1955 4 پىكىر 27 اقپان, 2019 ساعات 13:13جاقىندا قوستاناي وبلىسىنداعى نۇرجان ناۋشابايۇلى اتىنداعى مەكتەپتە قازاقتىڭ اقيىق اقىنىنا بيۋست ورناتىلدى. ارينە، ونىڭ يگىلىكتى شارا ەكەنى راس. الايدا، ءمۇسىن اۆتورى اقىن بەينەسى رەتىندە مىنا سۋرەتتە كورسەتىلگەن پورترەتتى نەگىزگە الىپتى.سپانديار كوبەەۆ ورىندالعان ارمان كىتابىندا نۇرجاندى بىلايشا سۋرەتتەيدى:بىراق جيىن ەكى ادامنىڭ اۋزىنا قاراپ وتىرعان سياقتى. مۇنىڭ ءبىرى ورىسشا كيىنگەن، اق قۇبا، شوقشا قارا ساقالى بار، ورتا بويلى ادام. بۇل ىبىراي التىنسارين ەكەن. ەكىنشىسى دەمبەلشەلەۋ كەلگەن، تولىق دەنەلى، سيرەك بىتكەن سارى ساقالدى، باسىنا تاقيا، ۇستىنە ماقپال بەشپەت كيگەن ادام. بۇل نۇرجان ناۋشاباەۆ ەكەن.ال مىنا سۋرەت ويدان شىعارىلعان، نۇرجانعا ەش ۇقساستىعى جوق. نۇرجان كەزىندە التىنساريننىڭ قاسىندا كوپ جۇرگەن. ترويتسك مەدىرەسەسىندە وقىعان. ورىنبورعا بارىپ، الاش سەزىنە قاتىسقان. ترويتسك نەمەسە باسقا ءبىر جەردە تۇسكەن سۋرەتى كەلەشەكتە تابىلىپ قالۋى مۇمكىن.بۇل سۋرەتتى قوستانايداعى ءبىر ورىس سۋرەتشىسىنە سالدىرعان ەكەن. ول امانكەلدى باتىردى سالعان ءابىلحان قاستەەۆ سەكىلدى ششارۋا جاساماعان، ەشقانداي زەرتتەۋ جۇرگىزبەگەن، تۋىستارىمەن دە سويلەسپەگەن،ءوز قيالىمەن سالا سالعان. كەيىن امانكەلدى باتىردىڭ فوتوسۋرەتى تابىلىپ، ونىڭ سەكسەن پايىزدان استامى اتاقتى سۋرەتشى سالعان پورترەتكە ءدال كەلگەن. ويتكەنى، ءابىلحان قاستەەۆ تورعايعا بارىپ، امانكەلدىنى كوزى كورگەن كىسىلەرمەن تىلدەسكەن، ونىڭ اعاسى ءشارىپتىڭ سۋرەتىن سالىپ العان، مۇرنى قانداي، ەرنى قانداي، يەگى قانداي دەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ تاپقان. ال مىنا سۋرەتتى كوپكە نۇرجاننىڭ پورترەتى دەپ ۇسىنۋ تاريحقا قيانات بولادى.بىزدەر وتكەن عاسىرلاردا جاساعان، سۋرەتتەرى ساقتالماعان باتىرلار مەن بيلەرىمىزدىڭ بەتبەينەسىن ەلدىڭ ايتۋىمەن، سول رۋدىڭ ادامدارىنا ۇقساستىعىمەن سالىپ جۇرسەك، ونىڭ ورەسكەلدىگى جوق. ال نۇرجان حح عاسىردا ءومىر سۇرگەن قايراتكەر. اتاقتى پالۋان بولعان. بۇل تۋرالى ءسابيت مۇقانوۆ سۋرەتتەپ جازعان. ال پالۋاندار يىقتى، جاۋىرىندى بولىپ كەلمەي مە؟! مىنا يعى قۋشيعان بەينەنى نۇرجان دا ايتۋعا قالاي ءداتىمىز بارادى؟! ساقالى دا سپانديار سۋرەتتەگەندەي سارى ساقال ەمەس، قاراشۋلان.ءدىناش نۇرمۇحامبەتوۆ قوستاناي تاڭى گازەتى،1996 ج،25 ماۋسىم التىن كومبەنىڭ اقيقاتى نەمەسە اقىن انا ءماريام حاكىمجانوۆا ايتقان سىر دەپ اتالعان ماقالاسىندا: ايتپاقشى، دەدى ءماريام اپاي قوشتاسىپ تۇرىپ، مەن 1935 جىلى نۇرەكەمنىڭ جالعىز تۇسكەن ءبىر سۋرەتىن، قارا بىلعارىمەن قاپتالعان قالىڭ قولجازباسىن بياعاڭا، بەيىمبەت مايلينگە تاپسىرعانمىن. ول كىسى قالىڭ قولجازبانى ايالاي ۇستاپ تۇرىپ، قاتتى تولقىعانى كۇنى بۇگىنگە دەيىن كوز الدىمدا. نۇرجان دەيتىن ۇلكەن اقىن. حالقىمىز ءۇشىن كەرەك. ادەبيەتتىڭ تاريحى ءۇشىن كەرەك. قازاق ادەبيەتىن كەشەگى كۇننەن، بىزدەن باستاسا ەلجۇرتتان ۇياتتى، دەگەن تولقىپ تۇرىپ. مەنىڭ كوزىمشەاق وقىپ، قۋانىپ قالعان. بىراق كەيىننەن ءىزءتۇسسىز جوعالدى. بياعاڭدى ۇستاپ اكەتكەندەر، جازۋشىنىڭ ءوز قولجازبالارىمەن بىرگە ونى دا قۇرتسا كەرەك. كوزدەن عايىپ بولدى. ىشىندە كوپتەگەن ايتىستارى بار ەدى. ولەڭدەرى دە مولتىن. قايتەيىن، اۋمالىتوكپەلى زاماندا كىمنەن، نەدەن ايرىلدىق. ۇيىمىزدەگى اراب ارپىمەن جازىلعان قولجازبالاردى، ولەڭجىرلاردى، قيسساداستانداردى ورتەگەن كەزىمىز بولعان دەگەن اقىن سوزدەرىن باياندايدى. نۇرجان اقىننىڭ فوتوسۋرەتى بولعان، اتتەڭ، ءالى تابىلماي جاتقانى وكىنىشتى دەگەن سوزدەرىن دە كەلتىرەدى.كىم بىلەر تۇلپار جايىن شابا الماسا،ەر سارساڭ ىزدەپ ماقسات تابا الماسا،بۇل كۇندە ءسوز وتىرىك، ءىس جاڭىلىس،دوس دوستىڭ قادىرىن ءبىلىپ، باعا الماسا... دەگەن ەكەن نۇرجان بابامىز. مەنىڭ مۇنى ايتىپ جاتقانداعى ماقساتىم، ءسوز وتىرىك، ءىس جاڭىلىس بولماسىن. بىراق، بولار ءىس بولىپ قالدى. ءمۇسىن تۇعىردا تۇر. كەلەشەكتە نۇرجاننىڭ سۋرەتى تابىلىپ جاتسا، بۇل ءمۇسىن كۇرەسىنگە تاستالۋعا ءتيىس.اقىلبەك شاياحمەت، جازۋشىزىكىريا زامانحانۇلى 44579
|
كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينالاۋ جالعاسىپ جاتىر. بۇگىندە ۆاكتسينانىڭ 2،6 ملن دوزاسى قولدانىلدى. ونىڭ ىشىندە ءبىرىنشى كومپونەنتپەن 1 871 823 ادام ەكپە الدى. ەكىنشى كومپونەنتپەن 778 346 ادام قامتىلدى، دەدى مينيستر.سونىمەن قاتار ول باس مەملەكەتتىك سانيتار دارىگەردىڭ سپۋتنيك ۆاكتسيناسىنىڭ ءبىرىنشى كومپونەنتىنەن كەيىن ەكىنشىسىن الۋ ارالىعىن 21دەن 90 كۇنگە دەيىن ۇزارتۋعا قاتىستى قاۋلىسىنا وزگەرتۋ ەنگىزىلگەندىگىن اتاپ ءوتتى. ياعني، ازاماتتار ەكىنشى كومپونەنتتى ءبىرىنشىسىن العاننان كەيىنگى 21 كۇنننەن باستاپ سالدىرا الادى.بۇگىندە ەكپە پۋنكتتەرىندە ۆاكتسينانىڭ جەتكىلىكتى دوزاسى بار: شامامەن 500 مىڭ ءبىرىنشى كومپونەنت جانە 750 مىڭ ەكىنشى كومپونەنت. ۆاكتسينانى جەتكىزۋ دە كەستەگە سايكەس جۇرگىزىلىپ جاتىر. اتاپ ايتقاندا، 14 مامىردا قاراعاندى فارماتسەۆتيكالىق زاۋىتىنا سپۋتنيكا وندىرۋگە ارنالعان سۋبستانتسيا جەتكىزىلدى. قازىرگى ۋاقىتتا ۆاكتسينانىڭ 1،2 ملن دوزاسىن كەزەڭكەزەڭىمەن ءوندىرۋ جۇرگىزىلىپ جاتىر. سونىمەن قاتار ايدىڭ سوڭىنا دەيىن قوسىمشا جانە حايات ۆاك ۆاكتسينالارىنىڭ جەتكىزىلەتىندىگى كۇتىلەدى، دەدى الەكسەي تسوي.
|
جۇڭگو 14401 ئىشلەپچىقارغۇچىلار ۋە تەمىنلىگۈچىلەر بىلەن مۇكەممەل مۇكەممەل 14401 مۇكەممەل تۈر نومۇرى : 14401چۈشەندۈرۈش: چەمبەر ئىلمەك ئالۋاستى مۇكەممەلچوڭلۇقى: 4 1 20 40 50 60 80 100 ئوراپ قاچىلاش: توپ قاچىلاش ياكى قۇتىسىغا خاسلاشتۇرۇلغان.رەڭگى: قارا نىكېلكەڭ بوشلۇق كەڭ بوشلۇق بار ، بۇ بېلىق تۇتۇش ئىلمەك ئەڭ ياخشى قارماق نىسبىتى بىلەن تەمىنلەيدۇئازراق چوڭقۇر تۇتۇش روشەن چەمبەر ئىلمەك قارماقنىڭ ئېغىزنىڭ بۇلۇڭىغا سەپەر قىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ ، ئىلمەكنى ئاسان ئېلىۋېتىش ۋە تېخىمۇ كۆپ تۇتۇش. قارماقنى تەڭشەش ئەمەلىي ئىش تاشلاشتىن كۆرە ، سىزىقنى تېخىمۇ چىڭىتىش.تېخىمۇ كۆپ بېلىق تۇتۇش تېمپېراتۇرا ئۆلچەملىك سىمدىن 30 كۈچلۈككۆپ خىل نىشانلاش ئۇنى تۇننا ، مارلىن ، يەلكەن بېلىقى ، قىلىچ بېلىق ، لەھەڭ ، ۋاھۇ ، خالىبۇت ، ئامبېرجاك ، ئىجازەتنامە ، بېسىلغان باس ، سەكرەش ، بونىتو ، كۆكگۈل ، پانفىش ، ئاپتاپپەرەس ، مۈشۈك بېلىقى ياكى ئاللىگاتور گارنى نىشانلاش ئۈچۈن ئىشلىتىڭ. چەمبىرەك ئىلمەك بېلىقلارنىڭ بىر تۈرى قارماق ئۇ يۇمىلاق شەكىلدە كەينىگە ئەگرى بولىدۇ. ئۇ كەڭ ئومۇملاشتى ئىشلىتىلگەن يېقىنقى يىللاردىكى بۇلۇڭلار ئىچىدە قارماق ئادەتتە تېخىمۇ كۆپ بېلىق تۇتىدۇ ۋە ناھايىتى ئاز يۇتۇلىدۇ . كىچىكلىتىڭ قارماق. ئاخىرىدا ، ئىشلىتىشتىكى ئەڭ چوڭ سەۋەب چەمبەر ئىلمەك يەنى ئۇلار بېلىقنىڭ ئۈچەيگە تۇتۇش ئېھتىماللىقىنى زور دەرىجىدە تۆۋەنلىتىدۇ. چۈنكى بۇ لايىھە ئوتتۇرىسىدا كىچىكرەك بوشلۇق پەيدا قىلىدۇ قارماق قارماق ۋە قارماق نۇقتا ئىچىگە بۇلۇڭ. چەمبەر ئىلمەكلىرىنىڭ زىيىنىنىڭ ئاز بولىدىغانلىقىنى كۆرسەتتى بېلىق ئەنئەنىۋىگە قارىغاندا ، شۇنداقتىمۇ ئۇلار تۇتۇش ئۈچۈن ئوخشاشلا ئۈنۈملۈك بېلىق. بۇ قوغداشقا پايدىلىق ، چۈنكى ئۇ قويۇپ بېرىلگەندىن كېيىن ھايات قېلىش نىسبىتىنى ئۆستۈرىدۇ.كەڭ بەلۋاغ ئالۋاستى مۇكەممەل چەمبىرەك ئىلمەك دۇنيا مىقياسىدىكى كەسپىي بۇلۇڭلار تەرىپىدىن ئىشلىتىلىدۇتۇتۇشقا قونۇش پۇرسىتىڭىزنى كۆرۈنەرلىك ئاشۇرىدۇچىرىشكە قارشى تۇرۇش ئىقتىدارى ياخشىچوڭلۇقى: 4,1,2 0,4 0,5 0,6 0,8 0,10 0 ئوراپ قاچىلاش: توپ قاچىلاش ، ساندۇق ئوراش. خاسلاشتۇرۇلغان ئورالمىلارنى قارشى ئالىمىز.رەڭگى: نىكېل ، قارا نىكېلنىشانلىق بېلىق: باس ، مۈشۈك بېلىقى ، ئوكتوپۇس ، يەلكەن بېلىقى ، ۋاھۇ ، ئامبېرجاك ، كىچىك تۇننا ، ئىجازەتنامە ياكى بېسىلغان باس.ئالدىنقى: 13501 كېيىنكى: 14501 چەمبىرەك قارماقلىرىنى ئۆچۈرۈڭ
|
? سيرياداعى سەرگەلدەڭنەن ورالعاندار تاعدىرى نە بولماق؟تولەن تىلەۋباي 12 قاڭتار، 2019جۋىردا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءوزىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جۇرگىزگەن گۋمانيتارلىق شارالار ناتيجەسىندە سيريادان 47 قازاقستاندىق ەلگە قايتارىلعانىن مالىمدەدى. سەيسەنبى كۇنى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىندە وسى تاقىرىپتا ارنايى بريفينگ ءوتىپ، تۇيتكىلدى ماسەلەنىڭ ەگجەيتەگجەيى باق وكىلدەرىنە جاريا ەتىلدى.گۋمانيتارلىق وپەراتسيا جالعاسادىىستىق نۇكتەلەردەگى قازاقستاندىقتاردى ەلگە قايتارۋ شارالارى ودان ءارى جالعاسادى، دەپ مالىمدەدى بريفينگتە سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەرجان اشىقباەۆ. ول سونداياق، سيرياداعى وپەراتسيانىڭ قالاي جۇرگىزىلگەنىن، قانداي ەلدەر مەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ كومەك بەرگەنىن اڭگىمەلەدى. جۋسان وپەراتسياسىنىڭ كەيبىر تۇستارىن اشىق ايتقىمىز كەلەدى. ەڭ الدىمەن، مۇنداي گۋمانيتارلىق شارانى وتكىزۋگە ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جوعارى بەدەلىنىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزدىك. حالىقارالىق تەرروريزممەن كۇرەستەگى ەلىمىزدىڭ بەلسەندى، اشىق جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى دەپ ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. ەكىنشىدەن، قازاقستان سيرياداعى سوعىستى توقتاتۋعا، ول جەردە بەيبىتشىلىكتى قالپىنا كەلتىرۋگە ءوز ۇلەسىن قوسۋدا. بۇعان سيريا جانجالىن رەتتەۋگە ارنالعان استانا پروتسەسى دالەل بولا الادى. بۇگىنگى تاڭدا سيريانىڭ كوپ بولىگىندە سوعىس قيمىلدارى توقتادى. مۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدى ەلگە قايتارۋعا قولايلى جاعداي تۋعىزادى دەدى قۇزىرلى مينيسترلىك وكىلى. ول الداعى ۋاقىتتا قۇتقارۋ وپەراتسيالارىنىڭ جالعاساتىنىن جەتكىزدى. اتالعان وپەراتسيانى ءساتتى وتكىزۋگە كومەكتەسكەن ەلدەردىڭ اراسىندا اقشتىڭ دا بارىن ايتتى.7 ادام كۇدىكتى دەپ تانىلدىسيريادان ەلگە قايتارىلعان 7 ادام 6 ەر، 1 ايەل تەررورلىق قىزمەتپەن اينالىستى دەگەن كۇدىككە ءىلىندى. قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ تەررورلىق توپتىڭ ارەكەتىنە قاتىسۋ بابى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، تەرگەۋ جۇرگىزىلۋدە. ولاردىڭ تاعدىرى تۋرالى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىندەگى بريفينگتە ۇقكءتىڭ دەپارتامەنت باسشىسى باقىتبەك راحىمبەرديەۆ اقپارات بەردى. ونىڭ ايتۋىنشا، 7 ادام دايش ساپىندا سوعىستى دەگەن كۇدىككە ءىلىنىپ وتىر. قازىرگى كەزدە وسى جەتەۋگە قاتىستى سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ شارالارى جۇرگىزىلۋدە. ولاردىڭ سيرياعا قالاي بارعانىن، قايدا جۇرگەنىن، نەمەن اينالىسقانىن ءبىز جاقسىلاپ تەكسەرەمىز. كىنالى نە كىناسىز ەكەنىن تەك سوت انىقتايدى دەپ ءتۇسىندىردى ۇقكءتىڭ وكىلى.ەلگە قايتارىلعانداردىڭ 6اۋى ەر، 11ءى ايەل، 30ى بالالار. 20122015 جىلدارى سيرياعا كەتىپ، سەرگەلدەڭگە تۇسكەندەر استانا، الماتى قالالارىنىڭ، الماتى، اتىراۋ، باتىس قازاقستان، ماڭعىستاۋ جانە قاراعاندى وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى. ولاردىڭ ءبارى ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى بەيىمدەلۋ ورتالىعىنا ورنالاستىرىلعان. قايتارىلعان ادامداردىڭ تاراپىنان قوعامعا قانداي دا ءبىر قاۋىپ بار ما؟ دەگەن ساۋالعا ب.راحىمبەرديەۆ: سيريا، يراك جانە اۋعانستانداعى جانجال بىرنەشە جىلعا سوزىلۋدا. سول كەزدەن باستاپ بىرنەشە ازاماتتى قايتاردىق. ولاردىڭ ىشىنەن 40 پايىزى عانا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى، ءتىپتى كەيبىرەۋلەرى بوستاندىققا شىعىپ ۇلگەردى. ال قالعاندارى ءوز تۋىستارىنىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ كومەگىمەن بەيىمدەلۋ كەزەڭىنەن ءوتتى. قازىرگى كەزدە ەلگە قايتارىلعان ادامداردان بىزگە ەشقانداي تەرروريستىك قاۋىپ جوق دەپ جاۋاپ بەردى. ول سيرياداعى قازاقستاندىقتاردى قايتارۋ جۇمىستارى ودان ءارى جالعاساتىنىن ءمالىم ەتتى.قازاقستان زاڭناماسىندا شەتەلدە تەررورلىق جانە اسكەري ءىسقيمىلدارعا قاتىسقان ادامداردى ازاماتتىعىنان ايىرۋ تۋرالى نورما بار. ول نورما ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن ەنگىزىلگەن. دەمەك، سيريا، يراك جانە باسقا ەلدەردەگى جانجالدارعا قاتىسقان كەيبىر قازاقستاندىقتار ازاماتتىعىنان ايىرىلۋى مۇمكىن. ۇقكءتىڭ وكىلى بۇگىندە جانجال ايماقتارىندا جۇرگەن جاندارعا قاتىستى مۇنداي شارا قاراستىرىلىپ جاتقانىن، كەيىنىرەك سوتتىڭ شەشىمىمەن قولدانىلۋى مۇمكىن ەكەندىگىن جوققا شىعارعان جوق. بىراق جۋسان وپەراتسياسىنىڭ ناتيجەسىندە ەلىمىزگە قايتارىلعان 47 ادامعا قاتىستى جاعداي مۇلدەم بولەك. ويتكەن سەبەبى، بۇل ادامدار ءوز ەركىمەن ەلگە ورالۋعا نيەت تانىتتى. كىنالى دەپ تانىلعاندار جازاسىن قازاقستاندا وتەيدى. ال كىناسى جوقتارعا كوپشىلىگى سولار قاتىستى ازاماتتىقتان ايىرۋ ماسەلەسى قاراستىرىلمايدى دەدى ول.سيريادا قانشا قازاقستاندىق بار؟ۇقكءتىڭ اقپاراتى بويىنشا، قازىرگى كەزدە سيريادا 370380 قازاقستان ازاماتى جانە 500گە جۋىق بالا بار. ۇلكەندەردىڭ ۇشتەن ەكىسى ايەل. الايدا رەسمي مالىمەت ناقتى ەمەس. سوعىس ورتىنەن كوز اشپاعان ەلدە دالمەءدال ستاتيستيكانىڭ جۇرگىزىلمەيتىنى ايدان انىق. جۇرتتىڭ كوپشىلىگى سيرياعا ءۇشىنشى ەلدەر تۇركيا، مىسىر جانە ت.ب. ارقىلى كەتكەن. ەگەر ناقتى ءبىر وقيعالاردى مىسالعا الساق، قانداي دا ءبىر تەررورشى قۇمدا نە تاۋدا وتىرىپاق ۇگىتناسيحات جۇرگىزە بەرەدى. سەبەبى بۇعان الەۋمەتتىك جەلىلەر وتە قولايلى. بىراق ول جاققا بارعان قازاقستاندىقتاردىڭ ءبارى ۇگىتناسيحاتتىڭ جالعان ەكەنىنە كوز جەتكىزگەن. ول جەردە ەشقانداي دا ادىلەتتىلىك، شاريعات بويىنشا ءومىر ءسۇرۋ دەگەن جوق. وندا مۇسىلماندار ءبىربىرىمەن سوعىسىپ، ءبىر توپ ەكىنشى توپتىڭ كوزىن جويادى. جانتۇرشىگەرلىگى سول، ول جاققا ءبىر بارعان ادام قاشا المايدى. ويتكەنى قاشپاق بولعانداردى ءولىم جازاسىنا كەسەدى. بىرنەشە قازاقستاندىقتىڭ قاشپاق بولعانى ءۇشىن ولتىرىلگەنى جونىندە مالىمەتتەر بار دەپ ءتۇسىندىردى ماسەلەنىڭ ەگجەيتەگجەيىن باقىتبەك راحىمبەرديەۆ.بيىل 6 قاڭتاردا ەلگە قايتارىلعان بالالاردىڭ بارلىعى جەتىم. ءىس جۇزىندە ولاردىڭ ءبارىنىڭ اكەلەرى سيرياداعى سوعىستا قازا بولعان، شەشەلەرى بار. ەلگە كەلگەن 30 بالانىڭ 12ءسى سول جاقتا دۇنيەگە كەلگەن. ۇقكءتىڭ وكىلى جاس بالالاردى ءوزىمىزدىڭ قوعامعا بەيىمدەۋ، ويساناسىن تازارتۋ جەڭىلدەۋ بولاتىنىنا سەنىمدى. ونىڭ پايىمداۋىنشا، بالالارعا رەسوتسياليزاتسيا جۇرگىزۋگە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى. بۇل جۇمىستى جۇرگىزۋگە بالالارى، تۋىستارى سيرياعا كەتكەندەردىڭ اتاانالارى قۇرعان كوميتەتتىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ كومەگىن پايدالانامىز. بۇل جەردە رەسوتسياليزاتسيا شارالارىن ءتيىمدى، ناتيجەلى جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك مول.سيريادا تۋعان بالالارعا قۇجات بەرۋ، تىركەۋگە الۋ جۇمىستارىن ىشكى ىستەر مينيسترلىگى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسىپ شەشەدى. بۇل ءراسىم زاڭدارىمىزدا كورسەتىلگەن، سول سەبەپتەن ەشقانداي ماسەلە تۋىنداماۋى ءتيىس.مەنىڭ بالام سوعىسۋعا كەتكەن جوق!قاراعاندى وبلىسىنىڭ ساتپاەۆ قالاسىندا تۇراتىن بوتاگوز ماحاتوۆانىڭ بالاسى ەركەبۇلان سيرياعا سوعىسقا كەتىپ، ەكى جىل بۇرىن قايتىس بولعان. ونىڭ كەلىنى مەن ءۇش نەمەرەسى ءالى سول جاقتان ورالماعان. بوتاگوز بيمەنقىزى قازاقستاننان سيرياعا بالالارى كەتكەن 120 اتاانانىڭ جەكە چاتى بارىن، كوبىنەسە بالالارىمەن جانە كەلىندەرىمەن سول ارقىلى بايلانىساتىنىن ايتتى. جۋسان وپەراتسياسى ناتيجەسىندە 10 انانىڭ بالاسى ەلگە قايتارىلعان. ءدىني ساۋاتى جوق ءوز ۇلىنىڭ قايعىلى تاعدىرى تۋرالى ول كوزىنە جاس الىپ، اڭگىمەلەپ بەردى.مەنىڭ ۇلىم ەركەبۇلان 2012 جىلى كوللەدجدە وقىپ جۇرگەن. ءبىر كۇنى ناماز وقىعىسى كەلەتىنىن ايتىپ، رۇقسات سۇرادى. بىردەن كەلىسپەسەم دە، رۇقسات ەتتىم. بىراق مەشىتكە بارعانىن، كىممەن جۇرگەنىن قاداعالاپ وتىردىم. ول تابىس تابۋ ءۇشىن دۇكەنگە جۇمىسقا ورنالاستى. بىردە الماتىعا دوسىمەن بىرگە تاۋار اكەلۋگە كەتتى. سول كەتكەننەن بالامدى كورمەدىم. كەيىنىرەك، مىسىرعا وقۋعا تۇسكەنىن حابارلادى. تۇبىندە ول سيريادان ءبىراق شىققان. مەن جانۇشىرىپ ۇقكتەن كومەك سۇرادىم. اۋەلدە 6 اي بويى ەشقانداي حاباروشار بولمادى. ءسويتىپ جۇرگەنىمدە ساتپاەۆتا ۇلى سيريادا جۇرگەن ءبىر ايەلمەن تانىسىپ، بالالارىمىزبەن بايلانىسۋدىڭ جولىن تاپتىق. سكايپ ارقىلى سويلەسكەن كەزىمىزدە ولاردىڭ ارتىندا ۇنەمى قارۋ اسىنعان ادامدار تۇردى. بىزگە سويلەسۋگە 1 مينۋتتاي عانا ۋاقىت بەردى. بالامىزدىڭ ءتىرى ەكەنىن كورىپ، كوڭىل جۇباتتىق. ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەندە وزدەرى بىزبەن بايلانىسقا شىعا باستادى. 2013 جىلى ۇلىم سول جاقتا اقتوبەنىڭ قىزىن كەزدەستىرىپ، ۇيلەندى. قازىر كەلىنىم مەن ءۇش نەمەرەم سيريادا قالىپ وتىر. ۇلكەنى 5, ورتانشىسى 2, ءۇشىنشىسى 1,5 جاستا. ءۇشىنشى نەمەرەم سول جاقتا تۋدى. 2016 جىلى قاراشا ايىندا ۇلىمنىڭ قايتىس بولعانىن ەستىدىم. سەبەبىن بىلە المادىم. كەلىنىم ونى جەرلەگەن جەردەن بەينەجازبا جىبەردى. ءمايىتىن دە الۋعا مۇمكىندىگىم بولمادى. كەلىنىممەن ارقىلى سويلەسىپ تۇرامىز. كوپ ايەل، بالالار قورشاۋدا وتىرعانىن بىلەمىن. مەنىڭ ايتارىم، بالالارىمىز سيرياعا سوعىسۋعا كەتكەن جوق! ولار ارام نيەتتى تەررورشىلاردىڭ سوزىنە الداندى. بالكىم، ءوز وتباسىن قورعاۋ ءۇشىن قولىنا قارۋ العان شىعار. ۇلىمنىڭ سكايپتاعى ءسوزىن ەسىمە السام، ەكى كوزىم جاسقا تولادى جىلادى. ويتكەنى ەركەبۇلان: اناشىم، كەشىرشى مەنى! بۇلاي بولادى دەپ ويلاماپپىن. بىزگە شاريعات بويىنشا ءومىر سۇرەتىن قوعامعا باراسىڭدار دەپ الدادى دەپ اعىنان جارىلدى. ەندىگى ءۇمىتىم كەلىنىم مەن نەمەرەلەرىمدى كورۋ. ولاردىڭ ءبارى قورشاۋدا وتىر. قاشىپ شىعۋدىڭ امالىن قاراستىرۋدا. ەلباسىنىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن جۇزەگە اسىرىلعان جۋسان وپەراتسياسىنىڭ ناتيجەسىندە باسقا دا قازاقستاندىقتاردىڭ ەلگە ورالعانىن قالايمىن. بارلىق اتاانالاردىڭ اتىنان پرەزيدەنتكە شەكسىز العىس ايتقىم كەلەدى.بيلىك ءترانزيتى قالاي ىسكە اسىرىلدى؟ۇمىتىلىپ بارا جاتقان داستۇرلەرسيريا جانجالى: تۇركيا مەن رەسەي قايتا تىرەسە مە؟15 اقپان، 2020 65ەلباسىنىڭ ەل ازاماتتارىنا قامقورلىعى10 قاڭتار، 2019 82يت جىلىنىڭ يتجىعىسى مەن يگىلىگى29 جەلتوقسان، 2018 7210 قاراشا، 2018 92
|
پەش ىشىندە ويانۋ .11 7 2020، 7، 14:01بەيسەن قالا ىشىندەگى ٴبىر نان شىعاراتىن زاۋىتتىڭ جۇمىسشىسى. جۇمىسىن تياناقتى ٴارى ۇقىپتى ىستەيتىن ول قاشاندا ٴوز ىسىنە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ، نەدە بولسا، تابىسىنىڭ ادالىنان بولعانىن قالايتىن. زاۋىتتان ەڭ كەش شىعاتىن دا سول. بۇل زاۋىتتىڭ نانى باسقالارعا قاراعاندا ارزانداۋ ٴارى ٴدامدى بولعاندىقتان، ەل نەگىزىنەن وسى زاۋىتتىڭ نانىن ساتىپ الۋعا قۇمار. زاۋىتتاعى نان سالاتىن ۇلكەن پەشتىڭ ٴىشى اراكىدىك تازالانىپ تۇرۋشى ەدى. ونى دا كوبىنە بەيسەن اتقاراتىن.ايت مەرەكەسىنىڭ سوڭعى كۇنى. ەرتەسى كۇنى نان شىعارىلۋى كەرەك. بەيسەن تازالىق جاساپ قايتۋ ٴۇشىن زاۋىتقا باردى. ىشكە كىرىپ، سىرتقى ەسىكتى جاپتى. جارىقتى قوستى دا، پەشتىڭ قاقپاعىن اشىپ، ىشكە كىردى. كەرەكتى تازالىعىن جاساپ، ۇيگە قايتپاق. ادەت بويىنشا تاڭعى تورتكە جاقىن بىردىەكىلى جۇمىسشىلار دا كەلە باستايتىن، كەلە سالا توقپەن ىستەيتىن پەشتىڭ تۇيمەلەرىن باساتىن، ٴسويتىپ، ولار قامىردى يلەپ ازىرلەگەنشە، پەش تە قىزىپ داپدايىن تۇرۋشى ەدى.بەيسەن تازالىققا بەرىلىپ كەتتى. ٴبىر جاعىنان، ٴوزى ۇناتاتىن ٴاندى دە ىڭىلداپ ايتۋمەن بولدى. ٴدال سول كەزدە زاۋىتتىڭ جاس جۇمىسشىلارىنىڭ ٴبىرى شىڭعىس زاۋىتقا قايتا سوقتى. ول كىرلەگەن جۇمىس كيىمىن الىپ كەتۋگە كەلگەن ەدى. كىر كيىمىن ۇيگە الا كەتىپ، جۋعىزىپ، ەرتەسى كۇنى تازا كۇيىندە كيمەك بولعان. سىرتقى ەسىكتى اشقاندا، تاڭعالدى. وي، سۇمدىق، ىشتەگى جارىقتى ٴسوندىرۋدى بىرەۋ ۇمىتىپ كەتكەناۋ شاماسى دەپ ويلاعان ول بارىپ، كىر كيىمىن الدى. پەشتىڭ الدىنان ٴوتىپ بارا جاتىپ، اشىق تۇرعان پەشتىڭ ەسىگىن قولىمەن ٴسال يتەرە سالدى. شىعىپ بارا جاتىپ، جارىقتى ٴسوندىرىپ كەتۋدى دە ۇمىتقان جوق.جارىق سونگەندە، بەيسەن بىردەن پەشتىڭ ەسىگىنە ۇمتىلدى. ٴبىراق قايدان! پەشتىڭ قاقپاعى سىرتتان كىلتتەنىپ قالعان بولاتىن. بار كۇشىن سالا ايعايعا باستى. پەشتىڭ ەسىگىن ۇرعىلادى. ٴبىراق، قانشا تەپكىلەپ، توقپاقتاعانىمەن داۋسىنىڭ سىرتقا ەستىلۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. سىرتتان دا تىرس ەتكەن پەندە بولمادى. توبە شاشى تىك تۇردى. جۇرەگى اۋزىنا تىعىلىپ، الاسۇرا باستادى.ٴبىرشاما ۋاقىت وزوزىنە كەلە المادى. دەمى ازداپ باسىلعاندا، ساعاتىنا قارادى. ساعات تۇنگى 11 دەن بەس مينۋت كەتىپتى. شامامەن پەشتى قىزدىرۋعا بەس ساعاتتاي ۋاقىت قالىپتى. جاعى قۋسىرىلىپ، ٴبىر دەمدەاق ولىممەن بەتپەبەت كەلگەندەي بولدى.قاتتى ۇرەيگە بەرىلگەنى سونشا، كوز الدىنا قورقىنىشتى ەلەستەر كەلدى. بۇدان ٴارى نە بولاتىنىن قازىردەناق سەزگەندەي ەدى. الدىمەن دەنەسىن تەر باسادى، ارتىنشا قينالىپ، دەمى جيىلەي بەرەدى، پەش قىزۋىمەن قوسا دەنە قىزۋى دا بىرتەبىرتە ارتا تۇسكەن سايىن ارتا تۇسەدى، دەنەسىندەگى مايلاردىڭ بارلىعى اعىپ، ەتتەرى دە تۇرعان بويى قىزارا باستاماق...مۇمكىن، بۇلاردىڭ ٴبارى باستالماي جاتىپاق جۇرەگى توقتاپ قالار، مۇمكىن، سول ساتتە جىندانىپ كەتەر، جىندانىپ تۇرىپ ەسى كەتە ايعايلاپ كۇلەتىن شىعار...ٴاي، كىم بىلەدى، مۇمكىن، سونىڭ ٴوزى دە ٴتاۋىر شىعار! جىندانىپ كەتسە، مىناداي جانىن جەگەن ازاپتى ويلاردان بىردەن ارىلار ەدىاۋ.ويىنا پەشتەن كۇندەلىكتى ٴپىسىپ شىعاتىن ىپىستىق ناندار ورالدى. سونداعى ىستىقتى ايتسايشى؟! ىستىق وتپەي جاتىپ، قولىن تارتىپ الا قوياتىن. وسى جولى سول نانداردىڭ ورنىندا ەندى ٴوزى پىسەتىن بولدى.بىرنەشە كۇن بۇرىن جۇمىسشىلاردىڭ قارنى اشىپ، كىشكەنە عانا قازانعا تاماق جاساعان ەدى. ٴبىر ۋاقىتتا بايقاماي، الگى قازاننىڭ قىپقىزىل تۇبىنە جالاڭ قولىنىڭ ٴتيىپ كەتپەسى بار ما؟! قاراقوشقىلدانىپ، بىردەن ٴىسىپ، ىشىنە سۋ تولىپ شىعا كەلگەنى. سوندا بار بولعانى ەكىاق ساۋساعى كۇيىپتى. سونىڭ وزىنە شىداي الماي، ويبايلاعان كۇيى قولىن سۋىق سۋعا مالىپ ەدى. ال، ەندى شە؟..ەندى ەكى ساۋساعى عانا ەمەس، بۇكىل دەنەسى تىرىسىپبىرىسىپ، كۇيىپجانباق. كوز الدىنا كينولارداعى جانعان ادامدار ەلەستەدى. ٴوز جايى ولاردان دا قيىندى. ويتكەنى، بۇل بىردەن جانىپ كەتۋ ەمەس. بىرتەبىرتە، سەزىنەسەزىنە... تەرلەپتەپشىپ، جىندانا ايعايلاپ...پەشتىڭ ٴىشى ىسي باستاعانداي دەگبىرى قاشتى. قۇيقا تامىرى شىمىرلاپ كەتتى. جوق، الدە ەسىكتى جاپقان كىسى پەشتى دە قوسىپ كەتتى مە ەكەن؟!.مىنا ىستىقتىڭ بارابارا ارتقانى نەسى؟.. وي، توبا! كۇتكەن ٴسات قالاي تەز كەلدى. ساعاتىنا قارادى. ساعات تۇنگى 1.00. وي، سۇمدىق، ەكى ساعات قالاي تەز ٴوتتى؟! ۋاقىت تۋرا سۋ سەكىلدى. ٴومىرىڭ دە ٴبىر سۋ ەكەن عوي دەدى ىشتەي. قولىمەن قابىرعالاردى ۇستاپ كوردى. ٴجوعا، دەنەسىنىڭ ىسىعانى بولماسا، پەش ٴالى سۋىق ەكەن.ٴبىراز ەس جيدى. ٴۇيىن ويلادى. ايەلى ەسىنە ٴتۇستى. ايەلى مەن بالاسى ەلەگىزىپ، ۋايىمداي باستاعان بولۋى كەرەك. ۇيدەن شىعىپ بارا جاتىپ، نەگە عانا شەكەباسى تىرىسىپ ايەلىنە ۇرىستى ەكەن؟! ومىرلىك جولداسىن سىيلاپ، كىشكەنە سىپايىلاۋ بوپ جۇرسە قايتەر ەدى؟! بالاسى شە؟ ونى دا ۇرعانى ٴجون بولمادى... و دۇنيەگە بارعاندا، ولار ٴۇشىن دە اللاھ الدىندا ٴوزى جاۋاپ بەرەدى ەمەس پە؟! شىركىن، انا ٴبىر جىلدارى ايەلىنىڭ ايتقانىن تىڭداي سالۋى كەرەك ەدى. ايەلى وعان: كەلسەيشى، ەكەۋمىز بىرگە نامازعا باستايىق دەگەن ەدى. بەيسەن وعان: ٴبىراز قارتايايىق تا دەپ قيقارلانا جۇرە جاۋاپ قاتقان. كەيىن بۇكىل ٴبىر ٴومىردىڭ ەمەس، قارتتىقتىڭ عانا ەسەبىن بەرەتىندەي.پەش تازالاۋعا كەلە جاتىپ نەگە عانا مەشىتكە باس سۇقپادى؟! ازانشى جۇرەك تۇكپىرىنەن شىققان اۋەزدى داۋسىمەن جۇرتتى تۇنگى نامازعا شاقىرىپ، اللاھ تاعالانىڭ ۇلىلىعىنا باس ييۋگە، سونىڭ الدىندا قۇلشىلىق ەتۋگە شاقىرىپ جاتپاپ پا ەدى؟! ٴتىپتى بولماعاندا، ولەر الدىنداعى سوڭعى نامازىن وقىپ كەتەر ەدى. مۇمكىن، سول سوڭعى نامازىن اللاھ قابىل الىپ، باسقا نامازدارىنىڭ ەسەبىن كەشەر مە ەدى؟! قاپ، قاپ، اقىماق باسىماي! دەپ باسىن تومپەشتەدى.ايتپەسە، ناماز وقىعان ادام قانداي جاقسى دەسەيشى؟! قاي نامازىن وقىسا دا، ونىڭ سوڭعى وقىعان نامازى بولىپ ەسەپتەلمەي مە؟ قۇدايدىڭ الدىنا ماڭدايى ساجدەگە ٴتيىپ بارادى عوي؟! نەگىزى، ٴوزى دە ىشتەي قاتتى قالاۋشى ەدى. ٴبىراق، قانشا قالاعانمەن، ٴبىر بىتپەيتىن كۇيبەڭ تىرشىلىك وعان جار بەرمەگەندى. ال، بالاسى شە؟بالاسى جەتى جاستا. بالاسىنىڭ تاماعى مەن كيىمىنە قانشا ٴمان بەرىپ، شاڭ جۋىتپاعانىمەن، ونىڭ تەلەديداردان نەبىر سويقاندار مەن ارسىزدىقتاردى كورگەنىنە ەش تىيىم سالىپ كورمەپتى. ودان دا وعان اللاھ پەن پايعامباردىڭ كىم ەكەنىن ۇيرەتسە شە؟!ويىنا بىردەن ٴوز بالالىق شاعى ورالدى. ٴار كۇنى كوز الدىنا ەلەستەپ وتكەندەي بولدى. ٴبىراق، ٴقايسىبىرىن ەسكە الماسىن، ول كۇندەردەن قاتتى وكىنەتىن كۇنالار مەن جيىركەنىشتى قىلىقتار عانا قالىپتى. بار ىستەگەن كۇنالارى بۇگەشىگەسىنە دەيىن ەسىنە ٴتۇستى. دەمەك، وسىنىڭ ٴبارى ٴۇشىن اللاھ الدىندا جاۋاپقا تارتىلاتىنى ٴسوزسىز ەدى. وسى ٴسات ەسىنە ٴبىر نارسە ساپ ەتە قالدى. اتاسى دارەت الاتىن سۋ جوقتا تازا توپىراققا ٴتاياممۋم سوعىپ، ناماز وقۋعا بولادى دەۋشى ەدى. بۇل دا ٴسويتتى. پەش ىشىندەگى تازا توزاڭمەن دارەتىن الىپ، ٴتاياممۇم سوعىپ، نامازعا تۇردى. ٴبارى ابدەن شەگىنە جەتىپ ۇزىلەر شاقتا باسقا كىمگە جالبارىنسىن؟! نەگىزى، بار نامازدا ٴوزىن وسىلاي سەزىنۋى كەرەك ەدى. ٴوزىن ومىرىندە تۇڭعىش رەت جاراتۋشىمەن تىلدەسىپ تۇرعانداي سەزىندى. بۇكىل الەم اتاۋلىنىڭ جاراتۋشىسىنا شىن كوڭىلمەن شۇكىرشىلىك ايتۋدى، ٴبىر عانا سودان جاردەم تىلەپ، ٴبىر عانا سوعان ارقا سۇيەۋ كەرەكتىگىن، دۇرىس ادام بولۋدى بار جانتانىمەن سەزىندى. شىن ىنتاىقىلاسىمەن ساجدەگە باس قويدى. ٴتۇپتىڭ تۇبىندە ٴبارىبىر سول قۇداي جاققا باراتىندىعىن ەستەن شىعارماۋى كەرەك ەدى. شارشاعان سايىن وتىرىپ ٴتاۋبا قىلدى. قۇدىرەتى شەكسىز اللاھ تاعالادان كەشىرىم تىلەدى. تاعدىردىڭ تالايىمەن تاپتار جەرگە قالاي تاڭىلىپ قالدى دەسەيشى؟! پەش ىشىندە وتىرعاندىعى ەسىنە تۇسكەن سايىن دەنەسىن تەر جۋىپ ٴوتتى......شىڭعىس ۇيىنە كەلە سالا جاستىققا باس قويدى. ٴتۇن ورتاسى شوشىپ وياندى. ساعاتقا قارادى. ساعات 3.15. ٴتۇس كورىپتى. نە دەگەن قورقىنىشتى ٴتۇس دەسەيشى؟! تۇسىندە بەيسەندى لاۋلاعان وت قۇشاعىندا كوردى. مۇمكىن ەمەس! پەشتىڭ ەسىگىن جاپقان كەزدە ىشىندە بەيسەن قالىپ قويعان جوق پا؟! كيىنە سالا، دەرەۋ كوشەگە جۇگىرە شىقتى. ەكى وكپەسىن قولىنا الا توقتاماستان جانۇشىرا جەتتى. تۇنگى جۇمىسشىلار ٴالى كەلە قويماعان كەز. ەسىكتى اشتى. جارىقتى قوستى. بىردەن پەشتىڭ ەسىگىنە جارماسىپ، ىشكە داۋىستادى: بەيسەن!!!ىشتەن ەشقانداي داۋىس ەستىلەر ەمەس. بىرنەشە رەت تاعى دا ايعايلادى.بەيسەن بولسا، جىلايجىلاي ەكى كوزى بۇلاۋداي بولىپ، ناماز وقىپ جاتىر. نامازعا بەرىلىپ، تۇڭعيىقتاپ كەتكەنى سونشا، توسىننان اتى اتالعان كەزدە سەلك ەتە قالدى. مۇمكىن ەمەس! قۇلاعى شالىس ەستىگەن بولۋ كەرەك. ٴسىرا، ويقيالدىڭ اسەرى شىعار. ٴبىراق داۋىس تاعى دا ەستىلدى. بىرەۋ بەيسەن! دەپ شاقىرۋىن قويار ەمەس. پەشتىڭ ىشىندەگى جارىق تا ىسكە قوسىلدى. نامازىن اياقتاپ، سالەم بەرگەن سوڭ، پەشتىڭ ەسىگىنە قاراي ٴجۇردى. پەشتىڭ ەسىگىنەن ٴۇڭىلىپ تۇرعان شىڭعىستى كوردى. ىشتەن شىقتى.ٴوز كوزىنە ٴوزى سەنبەگەن شىڭعىس تۇرعان ورنىندا قاتتى دا قالدى. ٴالى سىلەيىپ تۇر. قاتتى قورىققان شىڭعىستىڭ ٴتىلى: سەن كىمسىڭ؟ دەۋگە عانا كەلدى.بەيسەننىڭ شىڭعىستى قۇشاقتاماق بولعان قولدارى اۋا قارماپ بوس قالدى. بەيسەن ٴالى ەڭىرەپ تۇر. داۋسىندا وكسىك باسىم: كىمسىڭ دەگەنى نەسى؟.. كورمەي تۇرسىڭ با، بەيسەنمىن عوي... كەشە كەشكىسىن پەشتى تازالاماق بولىپ ىشكە كىرگەن ەدىم.... بىرەۋ سىرتىمنان پەشتىڭ ەسىگىن جاۋىپ كەتتى، دەدى.شىڭعىس بولسا: مۇمكىن ەمەس!، دەدى بەيسەننەن كوز الماعان كۇيى. سەن بەيسەن ەمەسسىڭ!بەيسەن العاشىندا شىڭعىستىڭ بۇل قىلىعىنا نە دەرىن بىلمەدى. كۇندە بىرگە جۇمىس ىستەيتىن دوسىنىڭ ٴوزىن تانىماعانى نەسى؟ ەسىنە الدەنە ٴتۇستى. جۇگىرىپ بارىپ ايناعا قارادى. جوجوق! مىناداي ٴتۇر مەن مىناداي شاشتى وزىنىكى دەپ قالاي ايتا الادى؟! ٴبۇرىسىپ قالعان قولدارىن سولىپ كەتكەن ٴجۇزى مەن اپپاق بولىپ قۋارىپ كەتكەن شاشتارىنا اپارا بەردى. ٴبىر تۇندەاق قالاي قارتايىپ كەتكەن! وكىرگەن كۇيى بەتىن باستى... ايناعا قايتىپ قاراۋعا جۇرەگى داۋالامادى... ويتكەنى، ٴتۇرى كىسى شوشىرلىق ەدى.وي، جالعان دەسەيشى! وتقا كۇيۋدىڭ نە ەكەنىن شىنداپ سەزىنگەندە، ماعان ۇقساپ ٴبىراق تۇندە قانشا ادام قارتايىپ كەتەر ەدى؟!الدىمىزدان توسار اقىرەتتى ويلاماي، ٴبىر كۇنگى قۋ تىرشىلىككە ٴماز بولىپ جۇرە بەرۋ قانشالىقتى اقىماقتىق دەسەيشى؟!ٴبىر مەزەتتە بەيسەننىڭ كوكەيىن وسىنداي وتكىر ويلار وسىپ ٴوتتى.ويتكەنى، اقىرەتتەگى لاۋلاعان توزاق وتىندا ماڭگىلىك جانباۋ ٴۇشىن دە بۇ دۇنيەدە يمان ەتىپ، كۇنالاردان ارىلۋدىڭ قاجەتىن ول جاڭا عانا شىنداپ تۇسىنگەن بولاتىن...26.04.2013 6296 باسىپ شىعارۋ
|
مەن پارتيا مۇشەسىمىنحالىق تورابىمەن پارتيا مۇشەسىمىنحالىق گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ تيانپەي2022.01.05 13:09 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىابدۇجاپپار سولدان ءبىرىنشى حالىق ساقشىلارىمەن بىرگە شارلاۋعا شىقتى. ماتەريالدىق سۋرەتجۋىردا شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنداعى ءبىر مالشىنىڭ ساياحاتشىلارعا كومەكتەسىپ، ولاردىڭ اۆتوكولىگىن يتەرىسكەن سوڭ، ساياحاتشىلاردىڭ راقىمەت ايتۋ ماقساتىندا بەرگەن اقشاسىن الماستان، ولارعا كەۋدەسىندەگى پارتيا زناگىن كورسەتكەن بەينەجازبا حالىق گازەتىنىڭ ۋيچات تەكشسى، حالىق تورابى قاتارلى تەكشەلەردە جاريالانعان سوڭ، توراپتاستار بۇل ءىستى قىزۋ تالقىلادى.بەينەجازباداعى باس كەيىپكەر ابدۇجاپپار مۇڭدى كەزىندە شينجياڭنىڭ شەكارادان كىرىپ شىعۋدى تەكسەرۋ باس پۋنكتى قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى شەكارالىق باسقارۋ بولىمشە اترەتى مۇجى شەكارالىق بولىمشەسىندە شەكارا قورعاۋشى مىندەتىن اتقارعان، تەڭىز دەڭگەيىنەن ورتا ەسەپپەن 4000 مەتر بيىكتىكتەگى شەكارا وڭىردە 12 جىل بويى قىزمەت ىستەگەن.مال شارۋاشىلىعى وڭىرىندە ەرجەتكەن ول جەر جاعدايىنا قانىق بولعاندىقتان، ءار جولى شارلاۋ جۇرگىزگەندە قوسىننىڭ الدىڭعى جاعىندا ءجۇرىپ، جەتەكشى مىندەتىن اتقارادى. باسقا شەكارا قورعاۋ قىزمەتكەرلەرى مەرزىم سايىن كەزەكتەسىپ تاۋعا بارىپ مىندەت وتەيدى، ول جىل بويى شەكارا وڭىردە تۇرۋدى ىرىقتىلىقپەن تالاپ ەتكەن. 156 كيلومەترلىك شەكارا سىزىعىنىڭ ءار تۇسىنىڭ جەر بەدەرى مەن اماندىق قورعاۋ جاعدايىنا بەس ساۋساعىنداي قانىق. جۋىرداعى جىلداردان بەرى، سىرقاتتانىپ قالعاندىقتان، ءوزى قىزۋ سۇيەتىن قىزمەت ورنىنا امالسىزدان قوش ايتقان.شەكارا قورعاۋشىلار قوسىنىنداعى مىندەتىنەن شەگىنىپ شىققانىمەن، ول جانىنداعىلارعا جاقسىلىق ىستەۋدى توقتاتقان جوق. 2021 جىلى 7 ايدىڭ ءبىر كۇنى بىرنەشە ساياحاتشىنىڭ اۆتوكولىگى باتپاققا باتىپ، العا جىلجۋعا شاراسىز قالعان. ولار قاتتى ابىرجىپ تۇرعان ساتتە، ابدۇجاپپار مەن تاعى ءبىر مالشى موتوتسيكلدەرىمەن جەتىپ كەلىپ، باتپاقتى قولدارىمەن قازىپ، ەكەۋى كۇش قوسا وتىرىپ، اۆتوكولىكتى باتپاقتان يتەرىپ شىعارعان. اتتانار ساتتە، ساياحاتشىلار ابدۇجاپپارعا ءبىراز اقشا بەرمەك بولسا دا، ول بۇل اقشانى قابىلداۋدان باس تارتقان. وسىلاي امال تاپپاي تۇرعان ساتتە، ول سىرتقى شاپانىنىڭ ءوڭىرىن اشىپ، كەۋدەسىندەگى پارتيا زناگىن ماقتانىشپەن كورسەتكەن.ابدۇجاپپار سۇحباتتى قابىلداعان كەزدە: مەن پارتيا مۇشەسىمىن، جاقسى ۇلگى كورسەتۋ مەنىڭ مىندەتىم ءارى بورىشىم، العىسقا تولى جۇرەكپەن قوعامعا بورىشىمدى وتەۋىم تىپتەن قاجەت، دەدى.ابدۇجاپپار ساياحاتشىلارعا ءوزىنىڭ پارتيا ىزناگىن كورسەتتى. بەينەجازبادان قيىپ الىنعان سۋرەت
|
1 شىلدەدەن باستاپ زاڭسىز قارۋلاردى ونلاين تاپسىرۋعا بولادىزاڭسىز قارۋلاردى ونلاين تاپسىرۋعا بولادى1 شىلدەدەن باستاپ رەسپۋبليكا اۋماعىندا حالىقتان زاڭسىز ساقتالعان اتىس قارۋىن، وقدارىلەر مەن جارىلعىش زاتتاردى ساتىپ الۋ بويىنشا جىل سايىنعى اكتسيا باستالادى. بۇل تۋرالى ءىىم ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ . حابارلايدى.قارۋجاراق زاتتارىن ەرىكتى تۇردە تاپسىرعانى ءۇشىن قارۋدىڭ ءار بىرلىگىنە ونىڭ تەحنيكالىق جايكۇيىنە بايلانىستى كوميسسيا شەشىمىنە سايكەس سوماسى وننان جۇزگە دەيىنگى ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش تولەم كوزدەلگەن.سىياقى تولەمى قارۋجاراق زاتتارىن تاپسىرعان ادامداردىڭ شوتىنا اۋدارۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى.ەرىكتى تۇردە تىركەلمەگەن اتىس قارۋىن، وقدارىلەردى جانە جارىلعىش زاتتاردى تاپسىرعان ادامدار قىلمىستىق جانە اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىككە تارتىلۋدان بوساتىلادى.ەلىمىزدەگى ەپيدەميالىق احۋالدىڭ كۇردەلەنۋىن ەسكەرە وتىرىپ، قولدا بار قارۋجاراق زاتتارىن تاپسىرۋعا نيەت بىلدىرگەندەر پوليتسيا ورگاندارىنا بارماياق، پوليتسيا دەپارتامەنتتەرىنىڭ سايتىندا كورسەتىلگەن قاۋىرت جەلى تەلەفوندارىنا نەمەسە 102 نومەرىنە حابارلاسسا جەتكىلىكتى.وتىنىشتەردى جانە حالىقتا زاڭسىز ساقتالعان قارۋجاراق زاتتارىن قابىلداۋدى ورىندارعا شىعا وتىرا، ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جۇزەگە اسىراتىن بولادى. بۇرىن ولاردى قابىلداۋ اۋماقتىق پوليتسيا ورگاندارىندا جۇرگىزىلگەن بولاتىن.جارىلعىش ماتەريالدار مەن وقدارىلەردى تاۋىپ العان جاعدايدا ولارمەن قانداي دا ءبىر ءىسارەكەت جاساماي، تەك پوليتسيا بولىمشەسىنىڭ كورسەتىلگەن تەلەفون نومىرلەرىنە حابارلاۋ قاجەت.انىقتاما: حالىقتا زاڭسىز ساقتالعان اتىس قارۋىن، وقدارىلەر مەن جارىلعىش زاتتاردى ساتىپ الۋ بويىنشا اكتسيالار 2012 جىلدان باستاپ وتكىزىلىپ كەلەدى. بۇل كەزەڭدە حالىقتان 51 مىڭ بىرىلىكتەن استام قارۋ جانە 2 ملن. ويىق قارۋ پاتروندارى ساتىپ الىنعان. بۇل رەتتە اتىس قارۋىن قولدانا وتىرىپ جاسالاتىن قىلمىستار ءۇش ەسەگە 2012ج. 694تەن 2019ج. 238گە دەيىن تومەندەدى.قازاقستان اتىس قارۋ زاڭسىز ونلاين
|
بېلىق مېيى بالىلارنى ئەقىللىق قىلمايدۇ ئانابالىلار ئاشپەز تور بېكىتىبېلىق مېيى بالىلارنى ئەقىللىق قىلمايدۇمەنبەسى : نۇر تورىيوللىغۇچى : سەييارە ۋاقتى : 20180601كۆرۈلىشى : قېتىمبالىلىرىغا بېلىق مېيى بېرىدىغان ئاتائانىلار ئۈمىدسىزلىنىپ قالىدىغان بولدى، چۈنكى ئەنگلىيەنىڭ بىر تۈرلۈك يېڭى تەتقىقاتىدا بايقىلىشىچە، كۈندە ئومېگا 3 ياغ كىسلاتاسىنى يېيىشنى داۋاملاشتۇرسىمۇ، بالىلارنىڭ ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتى ۋە ئوقۇش ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرمەيدىكەن.ئەنگلىيە ئوكسفورد داشۆسىنىڭ تەتقىقاتچىلىرى يەتتە ياشتىن توققۇز ياشقىچە بولغان 376 بالا ئۈستىدە تەجرىبە ئېلىپ بارغان. بۇ بالىلار ئايرىمئايرىم 84 باشلانغۇچ مەكتەپتىن كەلگەن بولۇپ، ئوقۇش ئىمتىھانى نەتىجىسى جەھەتتە ھەممىسى دېگۈدەك مەكتەپ بويىچە ئەڭ ناچار بولغان تۆتتىن بىر قىسىم ئوقۇغۇچى ئىچىدە ئىكەن. تەتقىقاتچىلار سىناققا قاتناشقان يېرىم بالىغا ئومىگا 3 ياغ كىسلاتاسىنى بەرگەن، يەنە بىر قىسىم بالىغا ئارام بەرگۈچى دورا بەرگەن.16 ھەپتىدىن كېيىن، ئۇلار بۇ بالىلارنىڭ ئۆگىنىش ئەھۋالىغا سىناق ئېلىپ بارغان، ئەمما ئۇلار ئومىگا 3 ياغ كىسلاتاسى يېگەن بالىلارنىڭ ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتى ۋە ئوقۇش ئىقتىدارىنىڭ ئۇنى يېمىگەن بالىلاردىن كۈچلۈك بولمىغانلىقىنى بايقىغان.بۇنىڭدىن ئىلگىرىكى تەتقىقاتلاردا ئومىگا 3 ياغ كىسلاتاسى نېرۋا توقۇلمىلىرىنىڭ يېتىلىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، ئۇيقۇنى ياخشىلايدۇ، دېيىلگەن. يېڭى تەتقىقات نەتىجىسى بۇ ھۆكۈمنى ئاغدۇرۇپ تاشلىدى. بۇنىڭغا قارىتا بەزى مۇتەخەسسىسلەر بېلىق مېيىنىڭ ئۈنۈمى ئادەملەرگە قاراپ ئوخشاش بولماسلىقى مۇمكىن، شۇڭا بۇنى ئىچكىرىلەپ تەتقىق قىلىشقا توغرا كېلىدۇ، دەپ قارىغان. مەزكۇر تەتقىقاتقا قاتناشقان ئەنگلىيە بىرمىڭخام داشۆسىنىڭ پىروفېسسورى مونتگومېرى مۇنداق دېدى: ئاتائانىلار بالىلىرىنىڭ ئۆگىنىش نەتىجىسىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشنى ئويلىسا، پۇلنى دەل جايىغا سەرپ قىلىشى كېرەك، مېنىڭ تەكلىپىم، كۆپرەك پۇلنى بالىنى يېتەكلەشكە خەجلەش بېلىق مېيى سېتىۋالغاندىن ياخشى.ھەرقايسى ياش بۆلىكىدىكى بالىلارنىڭ ئۇخلاش ۋاقىت جەدۋىلىھامىيلىنىڭ قوساقتىكى ئورنى ھەققىدە قىسقىچە ساۋاتھامىلدار ئايال تۇغۇتتا ئىشتان كىيىۋالسا قولايلىقمۇ ياكى يوپكىمۇبالىنىڭ كىچىك تالانت ئىگىسىگە ئايلىنىشىدىن بىرىلگەن بىشارەتلەرھامىلدارلىقتا فولىن كىسلاتاسى يەۋەرمەي بۇ يىمەكلىكلەرنى يەڭئەلاچى ئوقۇغۇچىلارنىڭ كەينىدە بۇ خىلدىكى ئانىلار بارتۇغۇتتىن كىيىن بۇ تۆت نوقتىغا ئالاھىدە دىققەت قىلىڭئۇيقۇ تەتقىقاتى مۇتەخەسسىسى جۇدىي.مىندىلنىڭ كۆرسىتىشىچە، ئەگەر بالىنىڭ ئۇيقۇ ئادىتى ياخشى بولمىسا، ياكى ئاخشىمى سائەت 11بولغىچە ئۇخلاشنى خالىمىسا، ئۇنداقتا ئاتاھامىلدارلىق مەزگىلى، ئايال كىشىنىڭ ئۆمرىدىكى ئەڭ چوڭ ئىشلارنىڭ بىرى بولۇپ، مەيلى تاماق يىيىش ياكى ئۇخلاشتا بولسۇن، ۋە ياكى بىرەر ئىش قىلغاندا بولسۇن، ئالاھىدە دىيەتتە تۈرلۈك بايلار تەپەككۇر ئۇسۇلى، ئۆگىنىۋىلىڭ!يەتتە مىلياردنىرنىڭ يەتتە خىل تەپەككۇر ئۇسۇلى، بۇلارنىڭ ئىچىدىن بىرنى ئىگەللىۋالسىڭىز، سىزنىڭمۇ پۇلدار كىشىگە ئايلىنىشىڭىزغا كۆپ ۋاقىت قالمايدۇ.بۇ ئۈچ خىل ئەرخوتۇنلار ئۆمرىدە بەخىتلىك بولالمايدۇئادەم مۇھەببەتلىشىشكە تىگىشلىك ياش مەزگىلىدە، ئىگىلىك ئۈچۈن تىرىشىشنى تاللايدۇ. ئەمما ئىگىلىكى بەلگىلىك نەتىجىگە ئىرىشكەندىن كىيىن، ئۆزىنىڭ ئەسلىدە بەزىبىر قىمئون ئاي قوساق كۆتۈرگەندىن كىيىن تۇغۇتنىڭ يېقىنلىشىشىغا ئەگىشىپ، ئاتائانىسى ئۇزۇندىن بىرى ئارزۇ قىلىپ كەلگەن بالا بىلەن يۈز كۆرىشىش ۋاقتى كۆپ قالمىغان بولىدۇ. بىرئوتتۇرا ياشقا يەتكەندە جىسمانىيىتىڭىزنى تاشلاپ قويماڭئادەم ئوتتۇرا ياشقا يەتكەن ۋاقىتتا، ئەڭ ئالدى بىلەن نىمىدىن ۋاز كىچىدۇ؟ نۇرغۇن كىشىلەر ئۆزىنىڭ بەدەن شەكلىدىن ۋاز كىچىپ، بەدەن شەكلىگە بەك ئەھمىيەت بىرىپ كەتمەيدبالىلاردا تۆۋەندىكى تۆت خىل ئالاھىدىلىك بار بولسا، بۇ ئۇلارنىڭ چوڭ مىڭىسىنىڭ يىتىلىشىنىڭ ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن كىچىك تالانت ئىگىسى ئىكەنلىكىنى بىلدۈرىدۇ.قان قويۇلۇپ قالغانلىقتىكى تۆت تۈرلۈك سىگنالكىلىنكىدا، قان قۇيۇقلۇقىنىڭ نورمال ئۆلچەمدىن ئېشىپ كىتىشىنى، يۇقىرى يېپىشقاقلىق قان سۇيۇقلۇقى كىسىلى دەپ ئاتىلىدۇ. قان سۇيۇقلۇقىدىكى قىزىل قان ھۈجەيرىلىرىنىڭدۇنيادىكى ئەڭ گۈزەل كوچىلار، سىز چوقۇم كۆرۈپ باقمىغانيالپۇز چېيى دەملەش ئۇسۇلىخاڭگا بىلەن بەسەيمۇ قاملىشىپ قالىدۇ، سىناپ بېقىڭماتىريالى ئاددى، ئەمما تەمى ئىسىل
|
قىزىلوردادا كارانتيندى بۇزعاندارعا 11 ملن تەڭگە ايىپپۇل سالىندى، 20 ، 19 ، 25 ، 20 ، 23 ، 19 ، 18 ، 24 ، 19 ، 20 ، 18 ، 24قىزىلوردادا كارانتين تالابىن بۇزۋ دەرەگى ءجيى تىركەلگەن، دەپ حابارلايدى .وڭىردە كارانتيندىك شەكتەۋ شارالارى بەلگىلەنگەن. دەگەنمەن اتالعان تالاپ تۇرعىندار تاراپىنان تولىقتاي ورىندالا بەرمەيدى. كارانتين تالاپتارىنىڭ ساقتالۋى مونيتورينگتىك توپتاردىڭ تۇراقتى باقىلاۋىندا. جىل باسىنان بەرى 45 مونيتورينگتىك توپتىڭ رەيدتىك تەكسەرىسى ارقىلى 1904 نىسان قامتىلدى. ناتيجەسىندە 137 كارانتين تالاپتارىن بۇزۋشىلىق انىقتالعان. ولارعا جالپى سوماسى 11 576 735 تەڭگەگە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىندى.انىقتالعان قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ باسىم بولىگى قىزىلوردا قالاسىنىڭ ۇلەسىنە تيەدى، مۇندا وسىنداي 45 جاعداي بولعان. ودان كەيىنگى ورىندارداعى قارماقشىدا 28، ارالدا 18 كارانتين تالابىن بۇزۋ تىركەلگەن.كارانتين تالاپتارىنىڭ كوپشىلگى حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورىندارىندا بولادى. اسىرەسە، ول قوعامدىق تاماقتانۋ ورىندارىندا تىركەلۋدە. بۇگىنگى كۇنى 74 كارانتين تالابىن بۇزۋشىلىق سول نىساندارىنىڭ ۇلەسىندە. اتاپ ايتقاندا، كەيبىر ورىنداردا پەرسونال كەلۋشىلەرگە جەكە قورعانىش قۇرالىنسىز قىزمەت كورسەتكەن، كاراوكەلەر مەن كالياندار جۇمىس جاساعان. عيماراتتىڭ تولىمدىلىعى 30 پايىزدان اسپاۋى قاجەت بولسا دا، كەلۋشىلەردىڭ سانىنا شەكتەۋ قويىلماعان. قىزمەتىنە تىيىم سالىنسا دا كومپيۋتەرلىك كلۋبتار جۇمىس جاساعان. كەي نىساندار وزدەرىنىڭ اشىلۋىنا وراي تەگىن تاماق تاراتىپ، ادامداردىڭ جاپپاي جينالىپ، كارانتين تالاپتارىنىڭ ساقتالماۋىنا سەبەپشى بولعان، دەپ ءمالىم ەتتى وبلىستىق سانيتاريالىقەپيدەميالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتىنەن.قازىر وڭىردە حالىق تاراپىنان ۇلتتىق داستۇردەگى تويجيىنداردى تەك دەمالىس كۇندەرى ەمەس، سونىمەن قاتار جۇمىس كۇندەرى دە ءجيى ۇيىمداستىراتىنى انىقتالدى. سوندىقتان جۇمىسشى توپ جۇمىس كۇندەرى دە جەكە تۇرعىن ۇيلەر مەن مەيرامحانالارعا، جالعا بەرىلەتىن كوتتەدجدەرگە جۇرگىزىلەتىن رەيدتىك شارالاردى كۇشەيتىپ وتىر.كوروناۆيرۋس 31 شىلدە، 2021
|
د ئۇ ق رەئىسى رابىيە قادىر خانىم خەلقئارانى باي كان ۋەقەسى ئۈستىدىن مۇستەقىل تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىشقا چاقىردى ئۇيغۇرد ئۇ ق رەئىسى رابىيە قادىر خانىم خىتاينى باي كۆمۈر كان ۋەقەسى ئۈستىدىن مۇستەقىل خەلقئارا تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىشقا يول قويۇشقا چاقىردى. رابىيە قادىر خانىم بۇ چاقىرىقنى خىتاي ئامانلىق كۈچلىرىنىڭ سوغان كۆمۈر كان ۋەقەسى گە قاتناشقان 28 كىشىنى ئوتچاچار بىلەن كۆيدۈرۈپ ئۆلتۈرۈلگەنلىكىگە قارىتا ئوتتۇرىغا قويغان.ئۇ، خىتاينىڭ بۇ ۋەقەنى نېمە ئۈچۈن 56 كۈندىن كېيىن ئېلان قىلغانلىقىغا سوئال قويۇپ، ئەگەر پارىژدا تېررورلۇق ھۇجۇمى يۈز بەرمىگەن بولسا، بۇ ۋەقەنى داۋاملىق يوشۇرۇن تۇتقان بولامتى؟ دېگەن.رابىيە قادىر خانىم رادىئومىزغا بەرگەن باياناتىدا يەنە، خەلقئارانىڭ بەزى تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ھازىرقى خەلقئارا تېررورلۇققا قارشى تۇرۇش ۋەزىيىتىدىن پايدىلىنىپ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشنى كۈچەيتىشىدىن ساقلىنىشنى تەلەپ قىلغان.د ئۇ ق يېقىنقى 34 كۈن ئىچىدە باي كان ۋەقەسىنى مۇستەقىل تەكشۈرۈشنى تەلەپ قىلغان 2تەشكىلات. بۇنىڭدىن بۇرۇن خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى مۇستەقىل تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىشنى تەلەپ قىلغان. خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى ئۆلتۈرۈلگەنلەرنىڭ ئارىسىدا ئاياللار ۋە بالىلارنىڭ باريوقلۇقىنى ئېنىقلاشنى تەلەپ قىلغان.خىتاي ج خ مىنىستىرلىقى 13نويابىر پارىژدا تېررورلۇق ھۇجۇمى يۈز بېرىپ بىر قانچە سائەتتىن كېيىنلا، باي كۆمۈر كان ۋەقەسىگە قاتناشقان تېررورچىلار نىڭ ئۆلتۈرۈلۈپ، زور غەلىبىگە ئېرىشكەنلىكىنى ئېلان قىلغان.خىتاي ئازادلىق ئارمىيە گېزىتى بولسا ئۆڭكۈرگە كىرىۋالغان ھۇجۇمچىلارنىڭ ئوتچاچار قورالدا كۆيدۈرۈپ ئۆلتۈرۈلگەنلىكىنى بىلدۈرگەن. ئەمما ئاياللار ۋە بالىلار ھەققىدە ھېچقانداق ئۇچۇر بەرمىگەن ئىدى.
|
يېڭىلىنىپ تۇرغان تارقىتىش ۋاسىتىلىرى يېڭىلىنىپ تۇرغان تارقىتىش ۋاسىتىلىرىقەدىمكى فرانسىيىنىڭ خاۋاس ئاگېنتلىقى1835 يىلى پوچتا كەپتىرى ئارقىلىق ئاخبارات تارقىتىشقا باشلىدى. شۇنىڭدىن كېيىنكى100 يىلدىن ئارتۇق ۋاقىتتا تارقىتىش ۋاسىتىلىرى ئۈزلۈكسىز ياخشىلىنىپ تۇردى. 20 ئەسىرگە كەلگەندە، بولۇپمۇ خەۋەرلىشىش سۈنئىي ھەمراھىنىڭ ئۇتۇقلۇق ھالدا ئالەم بوشلۇقىغا چىقىرىلىشى ئاخبارات تارقىتىشقا ياخشى شارائىت يارىتىپ بەردى. ھازىر مۇخبىرلارنىڭ بەزىلىرى تېلېماشىنكا ئىشلىتىدىغان بولدى، ئۇنىڭدا خەۋەرلىشىش سۈنئىي ھەمراھى ئارقىلىق خەۋەر، ماقالىنى تەھرىر بۆلۈمىگە تېز، بىۋاسىتە يەتكۈزۈپ بەرگىلى بولىدىغان بولغاچقا، ئاگېنتلىقلار، گېزىتلەر، رادىئو ئىستانسىلىرى ئاخباراتنى دۇنيانىڭ جاي جايلىرىغا تېز تارقىتالايدىغان بولدى. 1981 يىلى ئامېرىكا زۇڭتۇڭى رېگاننىڭ قەستكە ئۇچرىغانلىقى20 مىنۇتتىن كېيىنلا تەسەۋۋۇر قىلغۇسىز تېز سۈرئەت بىلەن دۇنيانىڭ ھەممە يېرىگە تارقالغانىدى.كومپيۇتېر ئومۇملاشقاندىن كېيىن، ئېلېكترونلۇق تەھرىر بۆلۈمى قۇرۇلغىلى تۇردى. تەھرىرلىك خىزمىتى پۈتۈنلەي تېرمىناللىق كۆرسەتكۈچتىن پايدىلىنىپ ئىشلىنىدىغان، ماقالىلەرنى ئېكراندا خالىغانچە تۈزەتكىلى، ساقلىغىلى ھەم مىكرو پىليونكىغا ئېلىۋېلىپ ئارخىپ ماتېرىيالى قىلغىلى بولىدىغان بولدى. زامانىۋى تەھرىرلىك ئاپپاراتلىرىنىڭ ھەممىسىدە مىكرو سىستېما بولۇپ، گېزىتنى كىچىكلىتىپ بىر تەرەپ قىلغىلى، ئالاھىدە ئوقۇغۇچىنىڭ ياردىمىدە ئوقۇغىلى بولىدىغان بولدى.ئامېرىكىنىڭ كولومبىيە تېلېگراف خەۋەرلىرى گېزىتى 1981 يىلى ئېلېكترونلۇق گېزىت چىقىرىشقا باشلىدى. ئوقۇرمەنلەرنىڭ ئۆيىدە كومپيۇتېر مەركىزىگە ئۇلانغان كومپيۇتېر تېرمىنالى قاچىلانغان بولسىلا، ئۇنىڭ كومپيۇتېرى خىلمۇخىل گېزىتلەرنىڭ مەزمۇنىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ، ئوقۇرمەن تاللاپ كۆرىدۇ. ئېلېكترونلۇق گېزىت كە ئوخشىشىپ كېتىدىغان تېلېۋىزىيە گېزىتى مۇ بىر قىسىم غەرب ئەللىرىدە بارلىققا كەلدى. 1988 يىلى مەملىكىتىمىزدىكى بېيجىڭ پويىز ۋوگزالىنىڭ سەيناسىدا چوڭ ئېكرانلىق ئېلېكترونلۇق خەۋەر كۆرسەتكۈچ پەيدا بولدى، ئۇنىڭ ئېكرانىدىن شۇ كۈنلۈك مۇھىم خەلقئارا ۋە مەملىكەت خەۋەرلىرى چىقىپ تۇرىدۇ، بۇمۇ ئېلېكترونلۇق گېزىت نىڭ بىر خىلى:...?يېڭىلىنىپتۇرغانتارقىتىشۋاسىتىلىرى133942 دىن ئېرىشكەن
|
بەزى مەڭنى قالايمىقان كوچىلىسا مەڭ ئاسانلا راكقا ئۆزگىرىپ قالىدۇ خەلق تورىبەزى مەڭنى قالايمىقان كوچىلىسا مەڭ ئاسانلا راكقا ئۆزگىرىپ قالىدۇ2019.05.08 14:41 مەنبە: خەلق تورىخەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 8 ماي بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى: ھەر بىر ئادەمنىڭ بەدىنىدە ئازدۇركۆپتۇر مەڭ بولىدۇ. مۇتلەق كۆپ ساندىكى مەڭنىڭ ئادەمگە زىيىنى يوق، يىل بويى تىنچئامان ئۆتىشكە بولىدۇ، ئەمما بەزى مەڭ تۇيۇقسىز يامان سۈپەتلىك بولۇپ ئۆزگىرىپ كېتىشى مۇمكىن.پىگمېنت مەڭ مېدىتسىنادا مەڭ ھۈجەيرىسى ياكى قارا پىگمېنت ھۈجەيرىسى مېڭى دەپ ئاتىلىدۇ، ئۇ ئۈستكى تېرە قەۋىتى ۋە ھەقىقىي تېرە ئىچىدىكى قارا پىگمېنت ھۈجەيرىلىرىنىڭ كۆپىيىشىنىڭ ئىپادىسىدۇر. كىشىلەردە ئادەتتە دائىم ئۇچرايدىغان قارا مەڭ، قوڭۇر مەڭ ۋە سېرىق مەڭ قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى پىگمېنت مەڭ ھېسابلىنىدۇ. پىگمېنت مەڭنىڭ سىرتقى زەخىملىنىش، قايتاقايتا سۈركىلىش ياكى ئۇزاق ۋاقىت ئاپتاپقا قاقلىنىش قاتارلىق ئامىللارنىڭ تەسىرىدە راكقا ئۆزگىرىپ كېتىش ئېھتىماللىقى بولىدۇ.باشقا تېرە راكىغا سېلىشتۇرغاندا، قارا پىگمېنت ئۆسمىسى بولسا، بىر قەدەر يامان ئۆسمە بولۇپ، كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ تەرەققىياتى تېز بولىدۇ ۋە ئاسان يۆتكىلىدۇ، ئۆلۈش نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرى بولىدۇ. ئەگەر دەسلەپكى مەزگىلدە بايقىغىلى بولسا، مۇنتىزىم داۋالاش ئارقىلىق قارا پىگمېنت ئۆسمىسىنىڭ بەش يىللىق ياشاش نىسبىتى 90تىن يۇقىرى بولىدۇ، ئەگەر ئاخىرقى مەزگىلگە توغرا كەلسە، ئاقىۋىتى ئىنتايىن ناچار بولىدۇ، ياشاش نىسبىتى 10كە يەتمەيدۇ.كۆپ ساندىكى پىگمېنت مەڭ ئاستا ئۆسىدۇ ياكى ئۇدا نەچچە يىل ئۆزگەرمەيدۇ. تاشقى كۆرۈنۈشكە تەسىر كۆرسەتكەندىن باشقا، تەن ساغلاملىقىغا ھېچقانداق تەسىر كۆرسەتمەيدۇ، ئادەتتە داۋالاش ھاجەتسىز، لېكىن، بەزى پىگمېنت مەڭگە ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. ئالدى بىلەن دىيامېتىرى 4 مىللىمېتىردىن ياكى 6 مىللىمېتىردىن يۇقىرى بولغان مەڭنى ئەگەر خالىغانچە تۇتۇپ كوچىلىسا، يامان خاراكتېرلىك قارا پىگمېنت ئۆسمىسى پەيدا بولۇش نىسبىتى ئۆرلەيدۇ؛ ئۇنىڭدىن قالسا، ئالاھىدە ئورۇندا ئۆسكەن مەڭ، مەسىلەن، بۇرۇن بوشلۇقى، ئېغىز بوشلۇقى شىللىق پەردىسى، ئالىقان، تاپان، ئۆكچە ۋە مەقئەت كۆپىيىش ئەزاسى قاتارلىق ئورۇنلارغا جايلاشقان پىگمېنت مەڭلەر دائىم سۈركىلىپ تۇرغاچقا، ئۇنىڭدا ئاسانلا يامان ئۆزگىرىش يۈز بېرىدۇ، باش ۋە بويۇن قىسمىدا ئۆسگەن مەڭلەر ئۇزاق مۇددەت ئاپتاپقا قاقلىنىش نەتىجىسىدە، ئۇنىڭدىكى كېسەللىك ئۆزگىرىشى خەۋپىمۇ چوڭلايدۇ.ئەگەر بۇ ئورۇنلاردىكى مەڭ كۆلىمى ياكى ھەجمى تۇيۇقسىز چوڭىيىپ كەتسە ياكى يېقىندا تۇيۇقسىز رەڭگى قېنىقلىشىپ، قارىداپ كەتسە، مەسىلەن، ئەسلىدىكى قوڭۇر رەڭ تۇيۇقسىز قارىداپ كەتسە ياكى كۆك رەڭگە ئۆزگىرىپ كەتسە؛ مەڭدىن تۇيۇقسىز قان چىقىپ يېرىلىپ كەتسە؛ قارا مەڭ ئەتراپىدا يېڭى قارا چېكىت پەيدا بولسا، بالدۇرراق دوختۇرخانىغا بېرىپ داۋالىتىش كېرەك.
|
تالاي كۇيشى تاپپاي كەتكەن سيقىرلى ءۇنتۇلعا 5313 0 پىكىر 28 قازان, 2014 ساعات 10:13شىنىمدى ايتسام، العاشىندا ماقالانىڭ تاقىرىبىن باسقاشا قويعىم كەلگەن. الايدا، ابەن اعا ءبىر كەزدەرى وقىعان ولەڭدەردىڭ ىشىندەگى وسى ەكى جول كوڭىل تۇكپىرىنە ورنىعىپ الىپ، ءتىل ۇشىنا ورالدى تا تۇردى...مەن ابەن اعانىڭ كۇيگە بار ىنتاشىنتاسىمەن عاشىق ەكەنىن جاقسى ءبىلۋشى ەدىم. ونى ۇلى ايدىننىڭ دومبىرا ۇيرەنىپ جۇرگەندە ءار كۇيگە ولەڭمەن بەرگەن باعاسىناناق اڭعاراتىنمىن. قازاقتىڭ كۇيلەرى جايلى تولعاۋپوەمالارى ءبىر توبە. دەسە دە، وسى ەكى جول ولەڭدە ابەن ءوزىنىڭ تاعدىرى تۋرالى ايتتىاۋ دەگەن وي سانامدى شىرماپ الىپ، الدەبىر الەمگە جەتەلەي بەرگەن...دومبىرامەن دوستاسپاعان جىر تەرمە،دوداعا ساپ، ءتۇسىردى ابدەن قۇر تەرگە.تالاي كۇيشى تاپپاي كەتكەن سيقىرلى ءۇن،تالاي ساۋساق ءدوپ باسپاعان ءبىر پەرنە...ءبىر قاراعاندا اڭگىمە كۇي تۋرالى بولىپ وتىرعانداي. ال، كەلەسى شۋماقتا اقىن:ءمينوت سايىن مي قابىعىن مىڭ قاجاپ،تاعدىرىنا تارتقىزاتىن كۇندە ازاپ.قالتقۇلت ەتىپ كەمەم كەتىپ بارادى،جانارىندا دۇنيەنىڭ ءبىر عاجاپ، دەپ تولعايدى. تابىلماعان سيقىرلى ءۇن دە، ءدوپ باسىلماعان ءبىر پەرنە دە ابەن اعانىڭ ءوزى دەگەن تۇسىنىك تۇيسىگىمدە ورنىعىپ العانىن ءوزىم دە اڭعارماي قالىپپىن.سەبەبى، قالتقۇلت ەتكەن كەمە اقىننىڭ ءوز تاعدىرىن ءدال بەينەلەسە، عاجاپ دۇنيە ونىڭ پوەزياسى ەكەنىنە سەنىمدى بولاتىنمىن.ءبىزدىڭ جاستىق شاعىمىزدا كومپيۋتەر دە، عالامتور دا بولعان جوق. ۇيالى تەلەفون شىعادى دەگەن وي ءۇش ۇيىقتاساق تۇسىمىزگە كىرمەيتىن. كەرەك ادامىمىزدى ات سابىلتىپ ىزدەپ باراتىن ەدىك. جاڭالىق، جاقسىلىق اتاۋلىنى گازەتجۋرنالداردان وقىپ، بىلەتىنبىز. ابەن داۋرەنبەكوۆتىڭ شىعارماشىلىعىمەن دە العاش وسىلاي تانىسقام. ۇتىمدى ۇيقاس، ورايلى وي، تۇششىمدى تىلمەن جازىلاتىن ولەڭدەرى جانجۇرەگىڭدى بىردەن باۋراپ الادى ەكەن. تانىسۋعا، تىلدەسۋگە اسىقتىق. اقىرى جولىعۋدىڭ ءساتى دە تۇسكەن. وعان سەبەپ بولعان دا ءبىر جايسىز جاعداي. ابەننىڭ جارى قاينيجامال جەڭگە قايتىس بولىپ، كوڭىل ايتۋعا باردىق. ورداش كەندىرباەۆ، جاماۋ بۇقارباەۆ، توقتاسىن سۇگىربەكوۆ، جومارت يگىمان سىندى جەتىسۋدىڭ ولەڭ ولكەسىندەگى تانىمال تۇلعالار جول باستادى. ارالارىنداعى ەڭ جاسى ءوزىم ەكەنمىن.ءداستۇر بويىنشا كوڭىل ايتقاننان كەيىن سىرتقا شىعىپ، باردىجوقتى اڭگىمە ەتىپ تۇرعانبىز. جانىمىزعا ابەننىڭ ءوزى كەلە قالدى. ءبىز بايەك بولىپ: اعا، نە ىستەيىك؟ قانداي جۇمىس بار؟ دەپ جاتىرمىز عوي. ابەن بولسا: جىگىتتەر بار شارۋانى كەشەاق رەتتەپ تاستاعان. ەشتەڭەگە اۋرە بولماڭدار. قازىر تۇسكە قاراي وسىندا ءبىراز ادام جينالادى. سول كەزدە سەندەر انا ءبىر جاتقان وتىندى جارعان بولىپ جۇرىڭدەر. سوندا ولار: بۇل جىگىتتەر كىمدەر؟ دەپ سۇرامايدى ما. سوندا مەن: بۇلار جەتىسۋدىڭ مىقتى اقىندارى، مەنىڭ ىنىلەرىم... دەپ جاۋاپ بەرەمىن. عاجاپ ەمەس پە دەگەن ەدى ماقتانىشپەن.اقىننىڭ بۇل ءسوزى مەنى العاشىندا تاڭداندىرعانى راس. قوساعى قايتىپ، قايعى قوناقتاپ جاتقاندا قايداعى ءبىر ماقتاندى ايتقانى نەسى دەپ ويلاعانمىن. بۇل ونىڭ جاساندى قىلىعى ەمەس، تۇرعان بويى تابيعاتى سول ەكەنىن كەيىننەن بارىپ ۇققان ەدىم.سول كۇننەن باستاپ ابەن اعامەن ەتەنە ارالاسىپ كەتتىك. سىرتتا جۇرگەندە الدەقالاي تالدىقورعانعا جول تۇسە قالسا ابەن، توقتاسىن، ورداش اعالارعا جولىقپاي كەتپەۋشى ەدىك. ادال نيەت، العاۋسىز كوڭىلدى مەن سولاردان سەزىندىم. باۋىرلارىنا تارتتى، باستارىنا كوتەردى، جەتىستىگىمە قۋاندى، جاقسىلىقتارىن ايامادى. ات جالىن تارتىپ ءمىنىپ، ازدىكوپتى مۇمكىندىكتەر پايدا بولعاندا اعالاردىڭ سول قامقورلىعىنا جاۋاپ بەرۋگە تىرىسقانىمىز دا سوندىقتان.الماتى وبلىسىنىڭ ورتالىعى تالدىقورعانعا كوشىرىلىپ، جەتىسۋ گازەتىنىڭ قىزمەتكەرى قاتارىندا سوندا قونىس اۋدارعانىمىزدا، مەنىڭ پاتەرىم ابەن اعامەن كورشىلەس بولىپ شىقتى. كەشكىسىن جۇمىستان قايتىپ كەلە جاتقانىمدا ول مەنى الدىمنان توسىپ الادى. قۋات، مەن ءبىر ادەمى شۋماق جازىپ قويدىم. الايدا ونى تىڭداۋ ءۇشىن جاقسى كوڭىلكۇي كەرەك... دەيدى ول قۋلانا جىميىپ. مەن دۇكەن جاققا جۇگىرە جونەلەمىن. وتتى سۋسىن اسقازانعا بارعاننان كەيىن ابەن اعا قاعازدارىن الىپ، ولەڭگە كەزەك بەرەدى. دۇرىسى، ءبىر عانا شۋماعىن وقىدى.قاشقان ويدى قاۋمالاپ، قۇرىقتى ساپ،ءبىر قوراعا قامادىم ۇرىپ، تۇساپ.بىرىكپەگەن باستارى باتشاعارلار،ءبىربىرىمەن سوندا دا قىرىقپىشاق... مىناۋىڭىز عاجاپ ولەڭ عوي! قايداعى ارحايزم سوزدەردى قايدان تاۋىپ الاسىز؟! اقىننىڭ ويلارىن باس بىلمەگەن اساۋ جىلقىلارعا تەڭەۋ قالاي ساناڭىزعا كەلىپ ءجۇر؟! دەيمىن اعاعا جەل بەرىپ، قانە، ءارى قاراي وقىپ جىبەرىڭىزشى؟ بۇگىنگە وسى جەتەدى. كەلەسى شۋماعىن ەرتەڭ سەن جۇمىستان قايتقانشا جازىپ قويارمىن.الداعانىنا ءماز بولىپ ول قالادى، الدانعان بولىپ مەن كەتەمىن. وسى جاعداي بىرەر كۇننەن كەيىن تاعى قايتالانادى. اپتا ما، اي ما، ەكۋلەپ ءجۇرىپ التى شۋماق ولەڭدى اقىرى جازىپ بىتىردىكاۋ. ءبىر جولى ولەڭدى تولىق وقىپ بەردى:بار ءارى ۇرىنشاعى،باياعىنىڭ سەكىلدى قىڭىر شالى.قۇلاتام دەپ قۇر اتتى تەپكىلەپ تۇر،شىعىپ تۇرعان ءبىر بايتال ىڭىرشاعى.شىنىمەنەن تۇر ما ەكەن قۇلاتام دەپ،تورەلىگىن ايتسىنشى ءبىر اتاڭ كەپ.جىلقى مىنەز جانۋار ويلارىمدى،وزگەگە دە، وزىمە سىناتام كوپ.تاڭ الدىندا شومىلعان كوك مۇنارعا،ەركىندىك جوق بۇلاردا.سايىن دالا، سايراندى شاعىن اڭساپ،قارا تاپپاي ءجۇر مە الدە سوقتىعارعا.جاقسىلىعى بارما ەدى الدىندا كوپ،قۇرىق سالىپ، قۋالاپ، سالدىم با الەك.وبالىنا بەكەرگە قالدىم با دەپ.بىرىكپەسە باستارى، بىرىكپەسىن،وزدەرىنەن وزدەرى ۇرىكپەسىن.جىنشايتانعا اينالعان جانۋاروي،شىعاردى ابدەن جانىمنىڭ سىلىكپەسىن.شىعارمانىڭ تىلدىك ەرەكشەلىكتەرىن ايتپاعاندا، ابەن سياقتى جۇرت مويىنداعان اقىننىڭ ءسوزدىڭ وبالىنا قالدىم با دەپ وكىنۋى مەنى تاڭداندىرعان. ولەڭنىن اياقتالعانىن وزىمشە اتاپ وتتىك.بىردە الدىمنان تاعى دا توسىپ الىپ، جاڭا ولەڭ جازعانىن ايتتى. ادەتتەگىدەي، تىڭداۋدىڭ قامىن جاساعانمىن. كوڭىلدى قالپىنا كەلتىرىپ العاننان كەيىن ابەن اعا تاماعىن قىرناپ قويىپ: ولەڭنىن تاقىرىبى قۇسايىنعا حات دەدى.قۇسايىن دەپ وتىرعانى جاركەنت قالاسىندا تۇراتىن ابەكەڭنىن اتالاس اقىن ءىنىسى. قانە، باستاڭىز؟... قۇسايىن، حات جازبايمىن كۇندە ساعان،وزگەمەن دە ازىراق تىلدەسە الام.سەن بولماساڭ مۇڭىمدى كىمگە شاعام...شەكە تامىرىم بىلەۋلەنىپ كەتتى بىلەم، ءارى قاراي وقىماياق قويىڭىز! دەدىم اشۋعا بۋلىعىپ. ء سىز مەنى ماقتامەن باۋىزدادىڭىزاۋ، دەيمىن مەن. ازىراق تىلدەسە الاتىن وزگەلەرىڭىز كۇندە جانىڭىزدان تابىلىپ، بارلىق ەركەلىكتەرىڭىزدى كوتەرىپ جۇرگەن ءبىز ەكەنبىز دە، مۇڭىڭىزدى شاعاتىن جاقىن جانىڭىز جىلىنا ءبىر قاراسىن كورسەتپەيتىن، كورسەتە قالسا كەلە سالىپ تاستاي قاشۋعا دايىن تۇراتىن قۇسايىن ەكەن عوي. ونداي بولسا سول باۋىرىڭىزبەن بولىڭىز، بىزگە جولاماياق قويساڭىز دا بولادى...وسىلاي دەپ جورتا ايتتىم. ازىراق وكپەم بولسا دا، اقىن كوڭىلدىڭ ءبىر ساتتىك بۇلقىنىسىنان تۋعان ولەڭ ەكەنىن بىلگەن ەدىم. كوڭىلى بالاداي اپپاق ابەن اعا اياق استىنان بايەككە ءتۇسىپ، تىپىرلادى دا قالدى: قۋات، جانىماۋ، وسى جاعىن ويلاماپپىن. بۇل ولەڭدى ەشقاشان جاريالامايمىن دەپ ۋادە بەرسەم، كەشىرەسىڭ بە؟!وسىعان ءباتۋالاسىپ تاراستىق. ارادا از كۇن وتكەننەن كەيىن ابەن اعام ىزدەپ كەلىپ تۇر. ۇسقىنى بىردەمە ءبۇلدىرىپ قويعان بالاعا ۇقسايدى. قالجاعداي سۇراسقاننان كەيىن: ءاي، قۋات، وتكەن جولعى ولەڭ جازىلىپ قويعان ەدى. قايتالاي وقىسام، ءتاپءتاۋىر دۇنيە سياقتى. تاستاۋعا وبالسىنىپ تۇرعانىم... ەگەر رەنجىمەسەڭ، سونى جاريالاۋعا رۇقساتىڭدى بەرسەڭ قايتەدى؟ ابەن اعااۋ، سىزگە تيىم سالاتىن مەن كىممىن؟ ءجاي، ءىنى رەتىندە ەركەلەپ وكپەلەگەنىم عوي. قالاساڭىز ءوزىماق گازەتكە باستىرىپ بەرەيىن، دەدىم.گازەتتىڭ ادەبيەت جانە مادەنيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولعاندىقتان ءبىر توپ ولەڭدەرىمەن قوسا قۇسايىنعا ارنالعان حاتىن دا جارىققا دايىنداپ، شىعۋىنا ىقپال ەتكەنىم راس. كەيىن قۇسايىننىڭ جاۋاپ ولەڭىن دە وبلىستىق گازەتكە شىعاردىق. الايدا بۇل ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە.جالعىزلىكتى ەر ادامنىڭ جاعدايى قايبىر جاقسى بولسىن. اراعا كۇن سالىپ، رەداكتسياعا قاتىناپ تۇرادى. بىردە ماعان كىرسە، ەندى بىردە امىرە ارىنگە، ءنۇسىپباي ابدىراحىمعا، جۇماتاي امىەەۆكە سالەمدەسە كەلەدى. وبلىستىق اكىمدىكتە قىزمەت جاسايتىن اقىن احمەت كەندىربەكۇلىنا قاينى مەن جەزدە بولىپ ەركەلەيدى. ءبارىمىز بالا پەيىلدى اعانىڭ كوڭىلىن اۋلاپ، قالتاسىن قۇر جىبەرمەۋگە تىرىسامىز. ابەن اعانى ءبىر قۋانتقانىمىزعا ريزا بولاتىنبىز.بىردە ەرتەڭگىسىن جۇمىس بولمەمە كەلسەم، ابەن اعا ەرە كىردى. ءاي، قۋات، مىنانى اعاڭنىن ساعان قايتارعان قارىمتاسى دەپ قابىلدا. ولەڭنەن باسقا مەنىڭ نەم بار ەدى، مويىنىمدا قارىز بولىپ كەتپەسىن! دەپ ءبىر بەت قاعازدى ستولىما قويىپ، شىعىپ كەتتى. الىپ قاراسام، ماعان ارنالعان ولەڭ ەكەن. بۇعان دەيىن ەش جەردە جاريالانباعاندىقتان ونى نازارلارىڭىزعا ۇسىنۋدى ءجون كوردىم.جاڭىلمايدى سازىنان بۇلاقتارىم،سازى ەمەس ول ءبىر ايدىڭ، ءبىر اپتانىڭ.ول، جالعاعان عاسىردان عاسىرلارعا،ۋاقىتتىڭ سىرعىعان سىناپتارىن.ەگىز ەمگەن ءتول ەدىڭ جىر انانى،بۇرالاڭى جىلداردىڭ سىنالادى.بۇلاقتاردىڭ جۇرەگى توقتامايدى،بۇلبۇلداردىڭ تۇرعاندا بۇلاق ءانى.بۇلاقتاردىڭ جۇرەگى توقتاماسىن،وعان تۇك جوق تالاسىم.الديلەگەن جانىمدى ادەمى جىر،كۇننەنكۇنگە سۇيكىمدى بوپ باراسىڭ.جاعاداعى جايقالتىپ قۇراقتارىن،جاڭاشا ءبىر سايرايدى بۇلاقتارىڭ.مەن دە سايراپ كورەيىن ءوز الىمشە،قۋات بەرشى جانىما، قۋاتجانىم!سويتكەن ابەن اعا دا بۇگىن ارامىزدا جوق. تەك، جۇرەكتى سىزداتار ساعىنىش قانا ساناڭدا شارق ۇرادى. سول ساعىنىش ءبىر ساتتە ولەڭ بولىپ ءورىلىپ، جانىڭدى جاي تاپتىراتىنداي. ەندەشە وسى ءبىر جىر شۋماقتارىن اقىننىڭ رۋحىنا باعىشتاعان قۇرانىم دەپ قابىل الىڭىزدار.ولەڭ دەرتىڭ،اڭدىپ ءجۇرىپ، اقىرى الىپ تىنعاندى،ءولدى دەۋگە ءوزىڭدى، ابە، سەنبەپ ەم.سامعاپ ۇشار وي باردا،سەزىمىڭە سەرگەلدەڭ مۇڭ بويلار ما.توقتاعۇل مەن جىرعا قوستىڭ جامبىلدى،ءانىڭدى ايتپاي تارقامايتىن تويلار دا.ورگە تارتىپ ولەڭجىردىڭ ولشەمىن،قايىسپاۋشى ەڭ قاپەلىمدە كەلسە مۇڭ.جاقىن تارتقان، جاي سۇراسقان جاندارعا،مەنىڭ اتىم ابەن اعا... دەۋشى ەدىڭ.ەرتتەپ ءمىنىپ قارا ولەڭنىن تور اتىن،ءارى اتاندىڭ زور اقىن.ابەن كەتىپ بارا جاتسا كوشەمەن،ولەڭ كەتىپ باراتقانداي بولاتىن.مازداعاندا زەرەڭدە وت،عۇمىرداۋرەن كەتكەن ەدى ولەڭ بوپ.الدەقايدان سىبدىر قاقسا سىرلى ساز،ءوزىڭ بە دەپ قاراي بەرەم ەلەڭدەپ.قۇيعان ەدىڭ جۇرەكتەرگە سەزىم نۇر،جاداۋ جىردان جانىمدى، اعا، بەزىندىر.ابەن رۋحى ولەڭ بولىپ ءالى دە،تالدىقورعان كوشەلەرىن كەزىپ ءجۇر!
|
تىرامپ: ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسى ھەققىدىكى جازانى كەچۈرۈم قىلىشنىڭ ئەڭ ئاخىرقى قېتىملىق ۋاقتى ئۇزارتىلدىمەنبەسى:جۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورى تەھرىر:ئامانگۈل ھېبىبۇللا يوللانغان ۋاقىت: 20180113 17:52ئامېرىكا زۇڭتۇڭى تىرامپ 12يانۋار بايانات ئېلان قىلىپ مۇنداق دېدى: ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسى ھەققىدىكى جازانى كەچۈرۈم قىلىشنىڭ ئەڭ ئاخىرقى قېتىملىق ۋاقتى ئۇزارتىلدى، مەن ئىراننى يادرو كېلىشىمىدىكى ۋەدىسىگە ئەمەل قىلدى دەپ جەزملەشتۈرەلمەيمەن.تىرامپ مۇنداق دېدى: ئىراننىڭ يادرو كېلىشىمىدە ئاپەت خاراكتېرلىك نۇقسان بار، مەن ئامېرىكا پارلامېنتى ۋە ياۋروپادىكى دۆلەتلەردىن كېلىشىمنىڭ ماددىسىغا تۈزىتىش كىرگۈزۈپ، ئىراننىڭ باشقۇرۇلىدىغان بومبا تۈرى قاتارلىق مەزمۇنلارنى كۆپەيتىشىگە چەك قويۇشنى تەلەپ قىلدىم.تىرامپ مۇنداق دېدى: بۇ قېتىم ئىراننىڭ يادرو مەسىلىسى ھەققىدىكى جازانى كەچۈرۈم قىلىش ۋاقتىنى ئۇزارتىش ياۋروپادىكى دۆلەتلەرنىڭ ئىراننىڭ يادرو كېلىشىمىنى تۈزىتىشكە قوشۇلۇش ئۈچۈن بېرىلگەن ئەڭ ئاخىرقى بىر پۇرسەت. ئۇ يەنە مۇنۇلارنى بىلدۈردى: ناۋادا ئامېرىكا كۈتكەندەك كېلىشىم ھاسىل قىلىنمىسا، ئامېرىكا كېلىشىمدىن دەرھال چېكىنىپ چىقىدۇ.تىرامپ ئىلگىرى: ئىراننىڭ يادرو كېلىشىمىدىكى ۋەدىسىگە ئەمەل قىلىشىنى جەزملەشتۈرەلمەيمەن دېگەن ئىدى.
|
ەسىموۆ: بايقوڭىردىڭ تۋريستىك الەۋەتى وبلىستاعى بارلىق مۇناي كەن ورىندارىنان دا ارتىق تابىس اكەلەر ەدى ەكونوميكا06 قىركۇيەك 2016، 18:21ەسىموۆ: بايقوڭىردىڭ تۋريستىك الەۋەتى وبلىستاعى بارلىق مۇناي كەن ورىندارىنان دا ارتىق تابىس اكەلەر ەدى06 قىركۇيەك 2016, 18:21 843 0 قىزىلوردا گازەتا: . ينتەرنەت گازەتىبايقوڭىر عارىش ايلاعىنىڭ تۋريستىك الەۋەتى قىزىلوردا وبلىسىنداعى بارلىق مۇناي كەن ورىندارىنان دا ارتىق تابىس اكەلەر ەدى. بۇگىن ەكسپو2017 حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىن ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ جونىندەگى قوعامدىق كەڭەستىڭ ٴۇشىنشى وتىرىسىندا استانا ەكسپو2017 ۇك اق باسقارما ٴتوراعاسى احمەتجان ەسىموۆ وسىلاي ٴمالىم ەتتى.كەڭەس بارىسىندا سويلەگەن كومپانيا باسشىسى حالىقارالىق كورمەنىڭ بولاشاق ەنەرگياسى اتتى تاقىرىبىنا الەمدىك قىزىعۋشىلىق ارتىپ وتىرعانىن ايتتى.بۇل تاقىرىپ الەمدىك ەكونوميكانى كۇيزەلتە باستاعان جاھاندىق داعدارىس اياسىندا دا وزەكتى بولىپ وتىر. ويتكەنى، بۇگىنگى داعدارىس كومىرسۋتەك شيكىزاتتارىنا الەمدىك باعانىڭ قۇلدىراۋى سالدارىنان ورىن العانى بەلگىلى. سوندىقتان دا، بالاما ەنەرگەتيكا بۇگىنگى الەمنىڭ ەڭ وزەكتىسى. ٴبىر عانا مىسال: داعدارىس سالدارىنان مۇناي جانە گاز سەكتورىنا ينۆەستيسيا 450 ملرد دوللارعا تەجەلگەن. ال كەرىسىنشە، بىلتىرعى جىلى جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىنە ينۆەستيسيا سالۋ 339 ملرد دوللاردى قۇرادى، دەپ اتاپ ٴوتتى ا.ەسىموۆ.ونىڭ ايتۋىنشا، جالپى ەنەرگەتيكا ۇلەسىندە جاڭارتىلاتىن ەنەرگيانىڭ ۇلەسى 15 پايىز بولسا، 2050 جىلعا قاراي بۇل 50 پايىزعا جەتەتىن بولادى. سونىمەن قاتار، كوستوريكا سەكىلدى مەملەكەتتەر 100 پايىز جاڭارتىلاتىن ەنەرگەتيكاعا كوشىپ وتىر. بۇدان بولەك، فينليانديا بۇعان دەيىن حالىقارالىق كورمەلەرگە نەگىزىنەن ٴبىر پاۆيلوندا باسقا ٴبىر مەملەكەتپەن بىرلەسىپ قاتىساتىن ەدى. ەكسپو2017 كورمەسىنىڭ تاقىرىبىنا قىزىعۋشىلىق بىلدىرگەن ولار كەلەسى جىلى ٴوز الدىنا جەكە پاۆيلون سۇراعان.ەكسپو تۋريزم الەۋەتىنە جول اشاتىن داڭعىل بولۋى كەرەك. مەن جاقىندا ٴبىزدىڭ بايقوڭىردى امەريكانىڭ كاناۆەرال مۇيىسىندەگى ايلاقپەن سالىستىرعان ماقالانى وقىدىم. اقش ايلاعىنا جىل سايىن 3 ملن تۋريست كەلەدى ەكەن. ەگەر ٴاربىر تۋريست ورتا ەسەپپەن مىڭ دوللار قالدىراتىن بولسا، وندا 3 ملن ٴتۋريستى كوز الدىڭىزعا ەلەستەتىڭىزشى؟ ٴبىزدىڭ قىزىلوردا وبلىسىنداعى بايقوڭىرعا وسىنشاما تۋريست كەلەتىن بولسا شە؟ جالپى بايقوڭىر الەۋەتى وبلىستاعى قۇمكول سەكىلدى باسقا دا بارلىق مۇناي كەن ورىندارىنان دا ارتىق تابىس بەرەتىن ەدى، دەدى ا. ەسىموۆ.
|
ەلباسىنىڭ اقتاۋعا ساپارىنان ۇزىك سىرجاڭالىقتار 2840 0 پىكىر 30 قاراشا, 2013 ساعات 11:59ەلباسىن تەلەديداردان كورۋ ءبىر بولەك تە، كەزدەسۋ، قاتار تۇرۋ، ءسوزىن ەستۋدىڭ اسەرى مۇلدەم وزگەشە ەكەندىگىن سول ساتتە سەزىندىم. مەملەكەت باسشىسى اقتاۋعا كەلەدى دەگەن حابار جەتىسىمەن ءبىزدىڭ 8 ورتا مەكتەپ ۇجىمى دا قىزۋ دايىندىققا كىرىستى. ءپان ەمتيحاندارىن كىلەڭ بەس دەگەنباعاعا تاپسىرعان مەن كوڭىلىم كوتەرەڭكى، ءبىر توپ دوستارىممەن بىرگە تاڭداعان ماماندىق، الماتى ساپارى جايلى سويلەسىپ تۇر ەدىم، ديرەكتور شاقىرىپ جاتىر دەگەن حابار جەتتى. مەكتەپ باسشىسىنىڭ كابينەتىندە ءبىر توپ ۇستازدارىم قورشاپ الىپ: الىبەك، پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆپەن كەزدەسەتىن بولدىڭ، ەرتەڭنەن باستاپ دايىندىققا كىرىسەسىڭ، دەدى.مەملەكەت باسشىسى اقتاۋعا 2005 جىلدىڭ 25 مامىرى كۇنى كەلدى. نۇرەكەڭ جادىراي كۇلىپ، ءبىرىنشى سىنىپ وقيتىن ءبۇلدىرشىندى كوتەرىپ تۇر... اباي اتىنداعى مادەنيەت سارايىنىڭ الدىنا جينالعانكوپشىلىك تە كوڭىلدى. ەرتەڭ ۇلكەن ساپارعا اتتانعالى وتىرعان مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ ءجۇزى قۋانىشتان بالبۇل جانادى. ەلباسى سويلەدى، ەلدىڭ ماقتان ەتەر ازاماتى بولىڭدار، جولدارىڭ بولسىن!.. دەگەن بولۋى كەرەك، جۇرەگىم ءدۇرسءدۇرس سوققان مەن ءبىرىن ەستىپ، ءبىرىن ەستىمەيمىن. سالتاناتتىڭ اجارى بولىپ قاتار تۇزەگەن مەكتەپ وقۋشىلارى مەرەكە ءسانىن اشا تۇسكەندەي. پرەزيدەنت ءبىر ءساتماعان بۇرىلا بەردى. ءجۇزى نۇرعا تولى... 1 ورتا مەكتەپتىڭ 1سىنىبىندا وقيتىن اقبانتيك قىزدى كوتەرىپ الىپ، الاڭدى اينالىپ بارا جاتتىم... سودان بەرى سەگىز جىل وتە شىعىپتىاۋ.الماتىداعى پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتى ينجەنەرەلەكتريك ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ، بۇگىندە ماڭعىستاۋەنەرگومۇناي كاسىپورنىندا جۇمىس جاساپ جاتىرمىن. نۇرەكەڭ كوتەرگەن اقبانتيك قىز قايدا ءجۇر ەكەن؟ دەپ كەيدە ويلاپ قويامىن.
|
شەشىمىن كۇتكەن ماسەلەلەر بارساياسات 11 تامىز، 2021سەنات دەپۋتاتى اقىلبەك كۇرىشباەۆ اقمولا وبلىسى شورتاندى اۋدانىندا ورنالاسقان ا.ي.باراەۆ اتىنداعى استىق شارۋاشىلىعىنىڭ عىلىميوندىرىستىك ورتالىعىنا باردى. سەناتور ورتالىقتىڭ جۇمىسىنداعى وڭ وزگەرىستەردى ەرەكشە اتاپ ءوتىپ، ەلىمىزدە اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋ ءۇشىن عىلىم مەن ءوندىرىستى ينتەگراتسيالاۋدىڭ ماڭىزى زور ەكەنىنە نازار اۋداردى.بۇل الەمنىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە قولدانىلاتىن زەرتحانااۋديتورياءوندىرىس ۇشەۋىن بىرىڭعاي جۇيەگە ينتەگراتسيالاۋ ارقىلى عىلىمدى دامىتۋدىڭ جانە كادر دايارلاۋدىڭ زاماناۋي مودەلى. وسىنداي سينەرگيانىڭ ارقاسىندا ستۋدەنتتەر زامانعا ساي ءبىلىم الادى. ال عىلىم تالانتتى جاس كادرلارمەن تۇراقتى تۇردە قامتاماسىز ەتىلىپ وتىرادى، دەدى ا.كۇرىشباەۆ.سونىمەن قاتار دەپۋتات وتكەن جىلدىڭ اياعىندا سەناتتىڭ اگرارلىق ماسەلەلەر، تابيعاتتى پايدالانۋ جانە اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋ كوميتەتى شورتاندىدا عىلىمي قالاشىقتىڭ الەۋمەتتىك دامۋىن جاقسارتۋعا قاتىستى كوشپەلى وتىرىس وتكىزگەنىن اتاپ ءوتتى. اقىلبەك كۇرىشباەۆ سول كەزدە كوتەرىلگەن ماسەلەلەردىڭ ءبىر بولىگى بۇگىندە وڭ شەشىمىن تاپقانىن دا جەتكىزدى. اتاپ ايتقاندا، اۋىلدا جولدار كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىلدى. عىلىمي قالاشىقتا جارىقتاندىرۋ جۇرگىزىلدى جانە اۋدان اكىمىنىڭ ايتۋىنشا، جاقىن ارادا اۋىز سۋمەن جابدىقتاۋ جۇيەسى جاقسارتىلادى. ال 2 جىلدان كەيىن اۋىل تولىعىمەن گازداندىرىلادى.سەنات دەپۋتاتى اوك سالاسىن ءارى قاراي وركەندەتۋ ءۇشىن وسى باعىتتاعى كوشباسشى ەلدەردىڭ جەتەكشى عالىمشارۋالارىنىڭ قاتىسۋىمەن زاماناۋي زەرتتەۋ ورتالىعىن قۇرۋ قاجەتتىگىن ءسوز ەتتى. ونىڭ قۇرامىنا مولەكۋليارلىق بيولوگيا ادىستەرىن پايدالانا وتىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىنىڭ جاڭا سورتتارى مەن بۋداندارىن جاساۋ جونىندەگى زەرتحانالار، بيوتەحنولوگيالار نەگىزىندە جانۋارلاردىڭ گەنەتيكالىق قاسيەتتەرىن جاقسارتۋ جونىندەگى قويما، اگروتەحنولوگيالار جونىندەگى قازىرگى زامانعى زەرتتەۋ بازاسى، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ جانە ساقتاۋ جونىندەگى زەرتحانالار جانە باسقالار ەنگىزىلۋى كەرەك. وندا جەتەكشى شەتەلدىك جانە وتاندىق عالىمدار جۇمىس ىستەۋگە ءتيىس. جاس عىلىمي كادرلار مەن ستۋدەنتتەردىڭ تۇراقتى تۇردە تاجىريبەدەن ءوتىپ تۇرۋىنا دا جاعداي جاسالۋ قاجەت. وسىلايشا، ورتالىق وڭىرلىك اگرارلىق عزي مەن تاجىريبەلىك شارۋاشىلىقتاردىڭ جۇمىسىن جەتىلدىرە تۇسۋگە مۇمكىندىك الادى.ال سەناتور ساۋلە ايتپاەۆا اقمولا وبلىسىنا ساپارى بارىسىندا حالىقتى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ، مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋدىڭ ساپاسى، سانيتارلىقەپيدەميالىق جاعداي، ۆاكتسيناتسيا بويىنشا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستار، دارىگەر ماماندارمەن جانە پەداگوگتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە ت. ب. ماسەلەلەردى تالقىلادى.جەرگىلىكتى تۇرعىندار كوتەرگەن ماسەلەلەردىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك ينتەرنەتپورتالداردىڭ جۇمىسىنا قاتىستى بولدى. اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ايتۋىنشا، كەيبىر اۋىلداردا ينتەرنەتكە قول جەتكىزۋ قيىن بولىپ وتىر. سەناتور جاڭا وقۋ جىلى باستالاردىڭ الدىندا جانە جوسپارلانعان حالىق ساناعىن وتكىزۋ قارساڭىندا وتكىر ماسەلەلەردى بارىنشا جەدەل شەشۋ ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. س.ايتپاەۆا قازىرگى ماسەلەلەردىڭ ءبىر بولىگىنە وڭالتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتقانىن، بىراق ءوزىنىڭ دەپۋتاتتىق قىزمەتى بارىسىندا ولاردى تۇپكىلىكتى شەشۋدى كوتەرەتىنىن اتاپ ءوتتى.سەناتور وبلىستىق پروكۋراتۋرا مەن ادىلەت دەپارتامەنتىنىڭ باسشىلىعىمەن كەزدەسۋدە قۇقىق قورعاۋ، پروكۋراتۋرا جانە سوت ورگاندارى اراسىنداعى وكىلەتتىكتەردىڭ اراجىگى مەن جاۋاپكەرشىلىك ايماقتارىن اجىراتۋ جانە قىلمىستىق پروتسەستىڭ ءۇش بۋىندى ۇلگىسىن ەنگىزۋ ناتيجەلەرىن تالقىلادى. س.ايتپاەۆا سونىمەن قاتار وبلىس ورتالىعىنداعى كوشەلەردى جەدەل باقىلاۋ جانە قۇقىقتىق ءتارتىپتى قورعايتىن پوليتسيانىڭ كەشەندى كۇشتەرىنىڭ جاساقتارىن باسقارۋ نەگىزگى مىندەتى سانالاتىن جەدەل باسقارۋ ورتالىعىنىڭ جۇمىسىمەن دە تانىستى.سەناتور، سونداياق جاقسى اۋدانىندا نۇرلى جەر باعدارلاماسى اياسىندا سالىنىپ جاتقان 18 پاتەرلى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ بارىسىن كوردى جانە دارىگەرلەرگە ارنالىپ 2020 جىلى سالىنعان 8 پاتەرلى تۇرعىن ۇيدە بولدى.
|
12 جەلتوقسان 18:33نۇر سۇلتان. قازاقپارات ق ر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس قيمىل اگەنتتىگىنىڭ سەرىكتەستىك دەپارتامەنتىنىڭ باس ساراپشىسى سىمبات يسراپۋلوۆا مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ زاڭدى بۇزىپ سىيلىقتاردى الۋ فاكتىلەرىن انىقتاۋ بويىنشا قوعامدىق مونيتورينگ جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ءمالىم ەتتى،مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە قىزمەتتىك مىندەتتەرىن ورىنداعانى ءۇشىن كەز كەلگەن سيپاتتا سىيلىق ۇسىنۋعا تىيىم سالىنادى. ەگەر سىيلىقتىڭ قۇنى 2 ا ە ك تەن 5050 تەڭگە تومەن بولسا، سىيلىق ۇسىنۋشىعا 200 ا ە ك 505000 تەڭگە مولشەرىندە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىنادى. بۇل جاعدايدا سىيلىقتى قابىلداپ العان مەم قىزمەتشىگە 600 ا ە ك 1,5 ميلليون تەڭگەدەن استام ايىپپۇل كوزدەلگەن. ال، بۇل سومادان جوعارى كورسەتكىشتەردىڭ ءبارى پارا دەپ سانالىپ، قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە اكەلەدى، دەدى سىمبات يسراپۋلوۆا اگەنتتىكتە وتكەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا.مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ ءوزى بىلمەي كەلىپ تۇسكەن، سونداي اق ول ءتيىستى فۋنكتسيالارىن اتقارۋىنا بايلانىستى العان سىيلىقتار جەتى كۇن مەرزىمدە ارناۋلى مەملەكەتتىك قورعا تاپسىرىلۋى ءتيىس.بۇل ءۇشىن جەرگىلىكتى جەردەگى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر مەملەكەتتىك مۇلىك جانە جەكەشەلەندىرۋ دەپارتامەنتىنە جۇگىنۋى قاجەت. شىندىعىنا كەلسەك، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە 2 مىڭ تەڭگە نەمەسە كامپيت قورابىن ۇسىنىپ، 200 ەسە ارتىق ايىپپۇل تولەۋگە تۋرا كەلەتىن ءمانسىز العىستاردىڭ سالدارىن ءبىلۋ كەرەك. الداعى مەرەكەلەر قارساڭىندا بارلىق مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە باعىنىشتىلاردان جانە باسقا دا ادامداردان سىيلىقتار الۋ، بۇل ادەپ پەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى زاڭنامانى ورەسكەل بۇزۋ ەكەنىن ەسكە سالامىز، دەدى ول.
|
ئىستانبۇلدا تۈركىيە قېرىندىشىڭغا ئىگە بول پائالىيىتى ئېلىپ بېرىلدىكاتىگورىيە: ئىلمىي ماقالىلەر يېڭلاش تارىخى: 20181008 12:05:14 جەمئى 2411 قېتىم ئوقۇلغان.7 ئۆكتەبىر ئىستانبۇلنىڭ ئەييۇب سۇلتاندا تۈركىيە قېرىندىشىڭغا ئىگە بول پائالىيىتى ئېلىپ بېرىلدى.پائالىيەت شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىگە يېقىندىن كۆڭۈل بۆلىۋاتقان ئالپەرەن ئوجاقلىرىنىڭ تەشكىللىشى، شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلار بىرلىكىنىڭ ماسلىشىشى بىلەن ئېلىپ بېرىلدى.يىغىلىشقا تۈركىيىدە ياشاۋاتقان زور كۆپ ساندىكى شەرقىي تۈركىستان خەلقى ۋە تۈرك قېرىنداشلاردىن بولۇپ 2000 دەك كىشى قاتناشتى.پائالىيەتتە، ئالپەرەن ئوجاقلىرى ئىستانبۇل شۆبىسىنىڭ رەئىسى، ئۇيغۇرلارنىڭ دوستى كۈرشات مىجان ئەپەندى مۇھىم سۆز قىلدى. ئۇ مۇنداق دېدى:خىتاي شەرقىي تۈركسىتان خەلقىنى ھەر خىل ۋاسىتە بىلەن قىرغىن قىلىۋاتىدۇ. شەرقىي تۈركىستان خەلقى ئۇيغۇر بولغانلىقى، مۇسۇلمان بولغانلىقى ئۈچۈن خىتاي ئۇلارنى تەبىيىلەش مەركىزى دېگەن نامدا لاگېرلارغا سولاپ خورلاۋاتىدۇ. خىتاي يەنە، قوشماق تۇغقاننامىدا خىتايلارنى ئۇيغۇر تۈركلىرىنىڭ ئۆيلىرىگە يەرلەشتۈرۈپ ئۇلارنى نازارەت قىلىۋاتىدۇ. ئومۇمەن قىلغاندا خىتاي دۇنيا خەلقىنىڭ ئالدىدا ئۇيغۇر تۈركلىرىنى يوق قىلىشقا ھەرىكەت قىلىۋاتىدۇ. خىتاينىڭ بۇ قىرغىنچىلىقلىرىغا غەرب ئەللىرى كۆڭۈل بولىۋاتىدۇ ئەكسىچە تۈركىيە باش بولۇپ ئىسلام ئەللىرى ئۈن چىقارمىدى. ئەسلىدە تۈركىيە ئۆزىنىڭ قېرىندىشى بولغان ئۇيغۇرلارغا تۈركىيە باشلامچىلىق قىلىپ ئىگە بولىشى كېرەك ئىدى.پائالىيەتتە شەرقىي تۈركسىتان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتى رەئىسى، شەرقىي تۈركسىتان تەشكىلاتلار بىرلىكى رەئىسى ھىدايىتۇللا ئوغۇزخان سۆز قىلىپ، خىتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ شەرقىي تۈركىستان خەلقى ئۈستىدىن ئېلىپ بېرىۋاتقان قىرغىن قىلىش سياسەتلىرىنى ئومۇملاشتۇرۇپ تونۇشتۇردى ھەمدە دۇنيا خەلقى ئالدىدا شەرقىي تۈركىستان مۇسۇلمانلىرىنى ئىيمانىدىن ياندۇرۇشقا ئۇرۇنىۋاتىدۇ. قىرغىن قىلىۋاتىدۇ. خىتاينىڭ بۇ خىل يولسىزلىقىغا تاماشىبىن سۈپىتىدە قاراپ تۇرغان، خىتايغا قىرغىنچىلىقنى توختات! دىمىگەن تۈركىيە باشلامچىلىقىدىكى ئىسلام ئەللىرى قىيامەت كۈنى ئاللاھنىڭ ئالدىدا قانداق ھېساب بېرىشىنى ئويلاپ يېتىشى ۋە ئاللاھنىڭ ئالدىدا ھېساب بىرىشتىن قورقۇشى كېرەك دېگەنلەرنى بىلدۈردى.پائالىيەتتە يەنە، شەرقىي تۈركىسىتان مەدەنىيەت ھەمكارلىق جەمئىيىتىنىڭ رەئسى سىيىت تۇمتۇرۈك ئەپەندى سۆز قىلىپ، خىتاينىڭ شەرقىي تۈركسىتان خەلقىگە ئېلىپ بېرىۋاتقان قىرغىنچىلىقلىرىغا قارشى غەرب ئەللىرى بىر قانچە قېتىم يىغىنلارنى ئېچىپ خىتاينى شەرقىي تۈركىستاندا تەسس قىلغان لاگېرلارنى تاقاشقا چاقىرىق قىلغانلىقىنى بىراق تۈركىيە ھۆكۈمىتى، شۇنداقلا ئىسلام ئەللىرى ھېچقانداق ئىنكاس بىلدۈرمىگەنلىكىنى ، بولۇپمۇ تۈركىيە ھۆكۈمىتىنىڭ قولاق يۇپۇرۇپ سۈكۈتتە تۇرۇۋالغانلىقى، تۈركىيىنىڭ شەرقىي تۈركستان خەلقىگە ئىگە بولۇشتا شارائىتىنىڭ بار ئىكەنلىكىنى، ئەگەر تۈركىيە خىتايغا سەن ئۇيغۇر قېرىنداشلىرىمىزنى خورلاپ ، قەبىھ زۇلۇملارنى قىلىۋاتىسەن ئۇيغۇرلارغا ئېلىپ بارغان زۇلۇمنى توختاتمىساڭ بىز بىر بەلۋاغ ، بىر يول سودىسىدا سەن بىلەن ھەمكارلاشمايمىز دىسە خىتاي ئامال قىلالماي خەلقىمىزگە ئېلىپ بېرىۋاتقان زۇلۇملارنى توختاتقان بولاتتى ، دېگەنلەرنى بىلدۈردى.پائالىيەتتە يەنە، مەريەم مۇھەممەد خانىم خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئېلىپ بارغان زۇلۇملىرىغا گۇۋاھلىق بېرىپ، خىتاينىڭ شەرقىي تۈركستاندىكى ئۇيغۇر خەلقىگىلا ئەمەس بەلكى چەتئەلدە ياشاۋاتقان، ئۇقۇۋاتقان ئۇيغۇرلارغا نىجىس قولىنى ئۇزارتقانلىقنى، مىسىردا تۇتقۇن قىلىنغان ئۇيغۇرلار ئىچىدە 37 ياشلىق يولدىشىم مۇختەر ئەپەندى، ئۇ مىسر ساقچىلىرى تەرىپىدىن تۇتقۇن قىلىنغاندىن بىرى ئەھۋالىدىن خەۋەر ئالالمىدىم. 31 ياشلىق رەھىمجان، 25 ياشلىق ئىلياسجان راھمان، مۇھەممەت ئابدۇللا ئاتاۋۇللا قاتارلىقلار خىتاينىڭ يولسىز تەلەپلىرى بىلەن مىسر ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن تۈتقۇن قىلىندى،دېگەنلەرنى بىلدۈردى.ئاخىردا ئۇستاز مۇھىددىن ئاچىجى ئەپەندىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، دۇنيانىڭ ھەر قايسى يېرىدە زۇلۇم چېكىۋاتقان مۇسۇلمانلار، بولۇپمۇ شەرقىي تۈركىستاندا خىتاي زۇلمىدا ئىڭراۋاتقان خەلقىمىزنىڭ زۇلۇمدىن قۇتۇلۇشى ، كوممۇنىستلارنىڭ ھالاكىتى ئۈچۈن دۇلار قىلىندى.
|
دا 46000 دوللار تاپقان ئۇيغۇر ياش دا 46000 دوللار تاپقان ئۇيغۇر ياشماي 13, 2008بۈگۈن مەلۇم بىر ئۇيغۇرچە تور بېكەتنىڭ قۇرغۇچىسى بىلەن پاراڭلاشتىم، ئۇنىڭ ئېيتىشىچە ھەر ئايدا 500 600 دوللار كىرىم قىلىۋېتىپتۇ. ئۇ تور بەتنى ھەممىمىز دىگۈدەك بىلىدىغان كۆڭۈل ئېچىش تورى. ئۇنىڭ مەن بىلىك كۇلۇبىدا يازغان كۈندە 100 دوللار دىگەن تېمىغا ئىنكاس يازماسلىق ۋە ئۆزىنىڭ دا خېلى كۆپ كىرىم قىلىۋاتقانلىقى ھەققىدىكى ئۇچۇرلارنى ئېلان قىلماسلىقتىكى سەۋەبى مەزكۇر كىرىمدىن ئايرىلىپ قېلىشكەن.ھەقىقەتەنمۇ بۇرۇن ئارىمىزدىكى بىر قىسىم ئەخلاقسىز كىشىلەر كۆپ كىرىم بولىدىغان تور بەتتىكى ئېلانلارنى قەستە كۆپ مىقداردا چېكىپ، ئېلان چېكىلىش سانىنى ئاشۇرۋېتىپ، تور بېكەت ئېلانىنىڭ توختاپ قېلىشىغا سەۋەب بولغان. ھەم ئۇ زات ئۆزى بۇنداق ئەھۋالغا دەل 5600 دوللار پۇل تاپقاندا ئۇچراپ ئېلانى توختاپ كېتىپتىكەن.ئۇ ئۆزىنىڭ جەمئى 46000 دوللار ئالغانلىقىنى ھەر ئايدا 400600 دوللار كىرىم قىلىۋاتقانلىقىنى ئېيتتى. ئۇنىڭ ئادىتىگە ھۆرمەت قىلىپ مەنمۇ بۇ يەردە ئۇ تور بېكەتنىڭ ئادرېسىنى ۋە ئۇ زاتنىڭ كىملىكىنى ئاشكارىلاپ ئولتۇرمايمەن. ئىشقىلىپ بۇ مەن ئاڭلىغان ئىككىنچى جېق كىرىم قىلىدىغان ئۇيغۇردەك قىلىدۇ. نى مەڭگۈ نورمال ئېچىشئاي شارىغا ئىسمىڭىزنى ئەۋەتىڭ
|
قىزىل قانى مەنەن بويولعون65 تەپكىچتە بااتىردىق روحۇن كۅرسۅتكۅن ـــ جاڭ يەلئياڭ2 ايدىن 8 كۉنۉ قىزىل قانى مەنەن بويولعون65 تەپكىچتە بااتىردىق روحۇن كۅرسۅتكۅن ـــ جاڭ يەلئياڭدىن ئش ىزدەرىن ايتىپ بەرەبىز.جاڭ يەلئياڭ، 1962 جىلى 7 ايدىن 13 كۉنۉ جەجىياڭ حاڭجوۋنۇن شئياۋشان دەگەن جەرىندە تۅرۅلگۅن، 1992 جىلى 6 ايدا ج ك پ نا مۉچۅ بولۇپ كىرگەن. 1995 جىلى 12 ايدا قووم قووپسۇزدۇق قىزماتىنا قاتىشقان، كەزىندە جەجىياڭ ۅلكۅسۉ حاڭجوۋ شااردىق قووم قووپسۇزدۇق مەكەمەسى شئياۋشان رايونۇ بۅلۉمچۅ مەكەمەسى اماندىق باشقارۇۇ چوڭ اتىرەتىنىن ەل ساقچىسى، ورۇنباسار اتىرەت باشچىسى بولعون.2004 جىلى 1 ايدىن 4 كۉنۉ ساات 16 لار ايلاناسىندا، حاڭجوۋ شااردىق قووم قووپسۇزدۇق مەكەمەسى شئياۋشان رايونۇ بۅلۉمچۅ مەكەمەسى، بىرۅۅنۉن بئر نەچە قىلمىش شەكتۉۉسۉ جاعىنان زاكونسۇز تۉردۅ بەلگىلۉۉ قونوقسارايعا قامالعانىن ايتقان ساقچىعا ماالىمدووسۇن تاپشىرىپ الات. جاڭ يەلئياڭ ساقچىعا ماالىمدوونۇ تاپشىرىپ العاندان كىيىن شاشىلىش ەلە ۉيۉندۅگۉلۅرگۅ قوش ايتىپ، دەلو ناق مايدانىنا اتتانات. ال ويلوبوعون جەردەن اتالعان دەلونۇن قىلمىش كۉمۅندۉۉسۉ وشول كۉنۉ كەچتە اتالعان قونوق سارايعا قايتارىن بئلىپ، چەچكىن تۉردۅ قىزماتكەرلەردى ۇيۇمداپ كەلگەن جەرىندە قارموونۇ كۉتۉپ تۇرات.قارموو بارشىندا، جاڭ يەلئياڭ جانا قىزماتتاشتارى ەكى قىلمىش شەكتۉۉسۉ مەنەن قاراڭعى تار كارىدوردو تايماشات. زۅۅكۉرلۅر قانجار شىلتەپ قارشىلىق كۅرسۅتۅت، جاڭ يەلئياڭدىن دەنەسىنىن بئر نەچە جەرىنە بىچاق تئيىپ، انىن بىرۅۅ جۉرۅگۉنۅ سايىلات. ۉيدۉن ەشىگى اچىلارى مەنەن قىلمىش شەكتۉۉسۉ شاشقالاقتاپ قاچات. بىچاق قارماپ، قولعو الۇۇعا قارشىلىق كۅرسۅتكۅن زۅۅكۉرگۅ بەت كەلگەندە، ال ۅلۉم كۅرۉمدۉك قووپقو قاراباي، وور جارالانعاندان كىيىن داعى ەلە كۉچۅپ ارتىنان قۇۇيت ، قىپقىزىل قان 65 تەپكىچتى بويويت، كارىدور دۇبالىندا انىن قولۇنۇن قان ئزى قالات. ەڭ اقىرىندا وور جارالانعاندىقتان، جاڭ يەلئياڭ قۇتقارۇۇ ۅنۉم بەربەي قاارىماندارچا قۇرمان بولوت. وشول جىلى جاڭ يەلئياڭعا ماملەكەت بويۇنچا قووم قووپسۇزدۇق سىستەماسىنداعى بئرىنچى داراجالۇۇ بااتىر ۉلگۉ دەگەن نام ىيعارىلىپ، كۅڭتۅرۉشتۉك قاارىمان دەپ تاستىقتالات.2020.02.0811:46 جووپتۇ رەداكتور:
|
قوغۇنلۇقتىكى پاراڭلارزىمىن تاللا بازىرىمۇنبەر جاھاننامە قوغۇنلۇقتىكى پاراڭلار زىمىن تاللا بازىرىكۆرۈش: 850ئىنكاس: 2يوللىغان ۋاقتى 2013112 13:35:37 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش8ياشتىن يۇقىرى ياشتىكى بالىلار ئۈچۈنئەلى بۇۋىسى بىلەن بىللە بازار ئايلىنىشنى ، تاللا بازارلىرىغا كىرىپ نەرسە كېرەك سېتىۋىلىشنى بەكمۇ ياخشى كۆرىدىكەن . شۇڭا بۈگۈن بۇۋىسى بىلەن بىللە نەرسە كېرەك سېتىۋىلىش ئۈچۈن شەھەردىكى ئەڭ چوڭ تاللا بازىرىغا بېرىپتۇ .بۇ تاللا بازىرىدىن ھەممە نەرسە تېپىلىدىكەن . بۇ يەردىكى بارلىق مەھسۇلاتلار ئايرىم ئايرىم رايونلارغا رەتلىك تىزىلغانىكەن . مەھسۇلاتلارنىڭ كۆپلىكىدىن ئادەم نېمىنى ئېلىپ نېمىنى قويىشىنى بىلەلمەي قالىدىكەن . ھەربىر مەھسۇلات ئىنسانلارنىڭ دېققىتىنى تارتىش ئۈچۈن بىربىرىدىن چىرايلىق قىلىپ ئورالغانىكەن .ئەلى تاللا بازىرىنى ئايلىنىۋىتىپ بۇنچە جىق نەرسىلەرنى كىملەر تىزىدىغاندۇ ؟ بۇ تىزىلغان ماللار ئازلاپ قالسا كىملەرتولۇقلاپ قويار ؟ دەپ ئويلاپتۇ ۋە بۇۋىسىدىن بۇۋا بۇ نەرسىلەرنى كىم تىزىدۇ ؟ ماللار ئازلىسا ياكى تۈگەپ كەتسە كىم تولۇقلاپ قويىدۇ ؟ دەپ سوراپتۇ . بۇۋىسى ئەلىگە قاراپ مىڭلارچە مەھسۇلاتنىڭ رايونلارغا بۆلۈنۈپ رەتلىك تىزىلىشى ۋە چىرايلىق ئورىلىشى ئۈچۈن چوقۇم بۇلارنى قىلىدىغان بىرنىڭ بارئىكەنلىكىنى ، بىر رايونلارغا بۆلۈپ ، رەتلىك تىزمىسا ئۆزلىگىدىن تىزىلىپ قالمايدىغانلىقىنى كۆرسىتىدىغۇ دەيمەن ؟ دەپتۇ . ئۇلار پاراڭلاشقاچ مېۋىلەر تىزىلغان رايونغا كەلگەندە ئىلياس بۇۋا ئالما تىزىۋاتقان بىر خىزمەتچى خادىمنى كۆرۈپتۇ ۋە ئەلىگە قارا بۇلارنى تىزىدىغان خادىمدىن بىرى ئالما تىزىۋاتىدۇ ، خالىساڭ يېنىغا بارايلى دەپتۇ ۋە ئەلى بىلەن بىللە ئالما تىزىۋاتقان خادىمنىڭ يېنىغا كېلىپ ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشۈپ نەۋرەمنىڭ سىزدىن سورايدىغان سوئاللىرى بار ئىكەن ، ئاۋارە قىلىدىغان بولدۇق ، سورىساق بولامدۇ ؟دەپتۇ .خىزمەتچى خادىم خوشاللىق ئەلۋەتتە بولىدۇ ، قېنى سوراۋىرىڭ دەپتۇ .ئەلى سوئال سوراشنى باشلىۋىتىپتۇ .بۇلارنىڭ ھەممىسىنى ئۆزىڭىز يالغۇزئورامسىز ؟ئۆزۈم يالغۇز ئورىمايمەن . بەزى مەھسۇلاتلار زاۋۇتتىن ئوراقلىق پېتى كېلىدۇ ، بەزىلىرىنى بىز ئورايمىز.مەھسۇلاتلارنى بەك چىرايلىق ئورايدىكەنسىلەر ، قارىسا ئادەمنىڭ ھەممىنى سېتىۋالغۇسى كېلىدىكەن .شۇنداق ، تېزراق سېتىلىشى ئۈچۈن كۆزگە چېلىققىدەك ئورىلىدۇ ، يەنە كېلىپ بەزى مەھسۇلاتلار مۇشۇنداق ئورالمىسا ئاسانلا بۇزۇلۇپ قالىدۇ .بۇ مەھسۇلاتلار تاللا بازىرىغا قەيەردىن كېلىدۇ ؟بۇ مەھسۇلاتلارنىڭ بەزىلىرى زاۋۇتلاردىن ، بەزىلىرى ئېتىزلاردىن يەنە بەزىلىرى باغلاردىن كەلتۈرىلىدۇ ۋە تاللا بازىرىنىڭ ئىسكىلاتىغا ئارقا دەرۋازىدىن ئەكىرىلىپ رەتلىنىدۇ، ئاخىرىدا بۇيەرگە ئەكىرىلىپ رايونلار بويىچە تىزىلىدۇ .ئەلى بىلمەكچى بولغانلىرىنىڭ ھەممىنى سوراپ بىلىۋالغاندىن كېيىن خىزمەتچى خادىمغا رەھمەت ئېيتىپ بۇۋىسى بىلەن بىللە مېۋە رايونىدىن ئايرىلىپتۇ . ئىلياس بۇۋائايلانغاچ ئەلىنىڭ خىزمەتچى خادىمدىن سورىغان سوئاللىرىنى ئاساس قىلىپ تۇرۇپ ئۇنىڭدىن ئەلى زىمىننىڭمۇ چوڭ بىر تاللا بازىرىغا ئوخشايدىغانلىقىنى ھېس قىلدىڭمۇ ؟ دەپ سوراپتۇ .ئەلى ھېچقاچان زىمىننى تاللا بازىرىغا ياكى بىرەر دۇكانغا ئوخشىتىپ باقمىغانىكەن شۇڭا زىمىن قانداقمۇ تاللا بازىرىغا ئوخشىسۇن ؟ دەپتۇ .ئىلياس بۇۋا زىىن ئەڭ چوڭ تاللا بازىرى بولغاچقا ھەربىر مەھسۇلات تىزىلغان رايونلارمۇ شۇنداق چوڭ بولىدۇ . مەسىلەن ھازىر ئىككىمىز ئۆزىمىزنى بىر يېزىدا دەپ ئويلىساق ، يول بويىدىكى ئېتىز ۋە باغلار ، يېمەك ئىچمەك ، مىۋە چىۋە رايونى ھېسابلىنىدۇ . يەنى بىر شاپتۇللۇق ، ئالمىلىق ، ئۈزۈملۈك ،ئۈرۈكلۈك دېگەندەك مېۋىلىك باغلار مېۋە رايونى ، بىر توخو فىرمىسى تۇخۇم ۋە توخو گۆشى رايونى ، بىر كالا ئېغىلى سۈت ۋە كالا گۆشى رايونى ،بىر ھەرە كۆنىكى ھەسەل رايونى ... زىمىن تاللا بازىرىدىكى مەھسۇلاتلارنى ساناپ تۈگىتەلمەيمىز. قالغان مەھسۇلاتلارنى ئۆزۈڭ ئويلاپ باققىن دەپتۇ .ئىلياس بۇۋا دائىم ئەلىنى مۇشۇنداق ھەيران قالدۇرىدىكەن . ئەلى ئويلاپمۇ باقمىغان سوئاللار بىلەن ئۇنىڭغا نۇرغۇن نەرسىلەرنى ئۈگىتىدىكەن . دېمىسىمۇ ئەلى ھازىرغىچە كۆرگەن نەرسىلىرىنى تاللا بازىرىنىڭ رايونلىرىدىكى مەھسۇلاتلار دەپ ئويلاپ باقمىغانىكەن. ئىلياس بۇۋىنىڭ چۈشەندۈرىشى تېخى تۈگىمىگەنىكەن ئۇ يەنە سۆزىنى داۋاملاشتۇرۇپ زىمىن تاللا بازىرىدىكى مەھسۇلاتلارمۇ چىرايلىق ئورالغان . مەسىلەن : تەرخەمەك ، تاۋۇز ، قوغۇن ، كاۋىلار بۇزۇلۇپ قالماسلىقى ئۈچۈن تېشىغا شۆپەكلىرى ، شاپاقلىرى كىيىم قىلىپ ئورالغان ، ئىچى بولسا ، ئۇستا سەنئەتكارلار نەقىشلەپ بېزەپ قويغاندەك ئۇرۇقلىرى ئۆزلىرىگە خاس چىرايلىق ، رەتلىك قىلىپ تىزىلغان . باشقا مەھسۇلاتلارمۇ رەڭگى ، پۇرىقى ، تەمى بىلەن بىزنى ئۆزىگە تارتىدۇ . خۇددى مۇشۇ تاللا بازىرىدىكىدەك ئىنسانلار زىمىن مەھسۇلاتلىرىنى تاللىۋالىدۇ . تۈگىسە ئورنىغا يەنە باشقىسى تىزىلىدۇ . زىمىن تاللا بازىرىدا مەھسۇلاتلار پەسىللەر بويىچە ئالمىشىپ تۇرىدۇ . مۇشۇنداق مىڭلارچە مەھسۇلاتنى رەتلىك قىلىپ رايونلارغا تىزىپ ، ئىنسانلارغا سۇنىدىغان چوقۇم بىرى بولىشى كېرەك ؟ شۇنداق ئەمەسمۇ ؟ سېنىڭچە بازاردىكى تاللا بازارلىرىدىن نەچچە مىليون ھەسسە چوڭ بولغان زىمىن تاللا بازىنىڭ ئىگىسى بارمىدۇ ؟ دەپ سوراپتۇ . ئەلى بازاردىكى تاللا بازارلىرىدىن نەچچە ھەسسە چوڭ بولغان زىمىن تاللا بازىرىنى باشقۇرىدىغان ، رەتلەيدىغان بىر ئەلۋەتتە باردەپ جاۋاب بېرىپتۇ . ئىلياس بۇۋا ئۇنداقتا بۇ زىمىن تاللا بازىرىنىڭ ئىگىسى كىم ؟ دەپ سوراپتۇ .ئەلى بۇ ئاخىرقى سوئالنىڭ جاۋابىنى ئاسانلا تېپىۋاپتۇ ۋە زىمىن تاللا بازىرىنىڭ ئىگىسى ۋە ئۇنى باشقۇرغۇچى ، ھەممە نەرسىنى ياراتقۇچى ئاللا دەپ جاۋاب بېرىپتۇ .ئىلياس بۇۋا نەۋرىسىنىڭ جاۋابىدىن سۆيۈنگەن بولسا ، ئەلى بۇۋىسىنىڭ چۈشەندۈرىشىدىن نۇرغۇن نەرسىلەرنى بىلىۋاپتۇ . ئۇلار تاللا بازىرىنى ئايلانغاچ نەرسە كېرەك ئېلىشقا باشلاپتۇ .بۇ ھىكايە تۈركچە ئەمرە بىلەن ئىلياس بۇۋا ناملىق ھېكايىلەر توپلىمىدىن ئۆزلەشتۈرۈلدى . ئەمرە دېگەن ئىسىم ئەلىگە ئۆزگەرتىلدى .ئۆزلەشتۈرۈپ ،ئۆزگەرتكۈچى : نىگاران توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 31860يوللىغان ۋاقتى 20141029 13:01:56 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئەسسالامۇ ئەلەيكۇم بەك ياخشى ئەسەركەن يىتىلگەن ئىنسانىدا بۇلۇشقا تىگشلىك تەسەۋۇر دەپ قارايىمەن ..،يوللىغان ۋاقتى 20141029 13:07:50 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشۋەئەلەيكۇم ئەسسىلام !
|
الماتى جارتىلاي مارافونى قارساڭىندا دارىگەرلەر كەڭەس بەرەدى، 7 ، 2 ، 1 ، 5 ، 3 ، 8 ، 5 ، 3 ، 11 ، 3 ، 4 ، 1الداعى دەمالىس كۇندەرى، ياعني 13 قازاندا ەكىنشى الماتى جارتىلاي مارافونى وتەدى. سورەگە قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرلەرىنەن جانە الەمنىڭ 25 ەلىنەن اۋەسقوي سپورتشىلار شىعادى. مارافون كەزىندە اۋارايى قولايلى بولماق. دەگەنمەن، قاتىسۋشىلار ءوز دەنساۋلىقتارىن كۇتىپ، ۇلكەن جارىسقا تياناقتى دايىندالۋى قاجەت.جۇگىرۋدىڭ پايداسى تۋرالى بارىمىزگە بەلگىلى، بىراق، ونىڭ سپورت ەكەنىن ەستەن شىعارماعان ابزال. كەز كەلگەن سپورتتىق جاتتىعۋ ءتارىزدى جۇگىرۋ دە مۇقيات دايىندىق پەن دۇرىس تەحنيكانى قاجەت ەتەدى. جۇگىرۋدى جاڭادان باستاعاندار نەمەسە وعان ۇزاق ۋاقىت بويعى ۇزىلىستەن سوڭ كىرىسكەندەر ءجيى جاراقاتتانادى. كوپتەن كۇتكەن مارافونعا ويداعىداي قاتىسۋ ءۇشىن دەنساۋلىققا قازىردەن باستاپ كوڭىل بولگەن ءجون، دەيدى دارىگەرلەر. سونىمەن ماماندار تومەندەگىدەي كەڭەس بەرەدى:نەدەن باستاۋ كەرەكتىگىن بىلمەسەڭىز، الدىمەن تەراپەۆتكە بارىپ، بەيىندى دارىگەرلەرگە جولداما الىپ، ولاردىڭ ۇسىنىمدارىنا قۇلاق اسىڭىز. مىندەتتى تۇردە دارىگەرگە ۇزاق قاشىقتىققا جۇگىرۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىڭىزدى ەسكەرتۋ قاجەت.جۇگىرۋگە ءبىر كۇن قالعاندا ءوز حالجايىڭىزدى قاداعالاڭىز. سۋىق تيۋ، سىرقاتتانۋ، ۋلانۋ ورىن السا، جۇگىرۋگە قاتىسپاعان ءجون. ارينە، بۇل وكىنىشتى. دەگەنمەن، ءوزىڭىزدى جايسىز سەزىنسەڭىز، مارافونعا جانكۇيەر رەتىندە عانا كەلە الاسىز.سورە الدىندا جاقسى ۇيىقتاپ، تىنىعۋ قاجەت.جارىس الدىنداعى ءتۇنى الكوگول ىشىمدىكتەرىن پايدالانۋعا مۇلدەم تىيىم سالىنادى.الەمدىك داستۇرگە ساي، مارافون الدىندا پاستاپاتي ۇيىمداستىرۋعا بولادى. باياۋ كومىرسۋلار جۇگىرۋ كەزىندە اعزاعا قاجەتتى قۋات قورىن قالىپتاستىرادى.تاڭەرتەڭ جارىس الدىندا ەنەرگەتيكالىق سۋسىنداردى شەكتەن تىس پايدالانباڭىز.مارافون وتەتىن كۇنى كومىرسۋلاردى سورە باستالار الدىندا 3 ساعاتتان كەشىكتىرمەي، ال سوڭعى استى جارىس باستالۋعا 1،52 ساعات قالعاندا ىشۋگە كەڭەس بەرىلەدى. جۇگىرۋ الدىندا شولدەسەڭىز، 1 نەمەسە 2 ستاكان سۋ ءىشۋ قاجەت.جارىس الدىندا شىنىعىپ، تىزە، تابان، كەۋدە، مويىنعا جاتتىعۋ جاساعان دۇرىس.جەڭىل كۇرتەشە نەمەسە پلاشش كيسەڭىز، جارىستىڭ باستالۋىن كۇتىپ تۇرعاندا توڭبايسىز.جۇگىرگەن كەزدە ءوز كۇشىڭىزدى بىرقالىپتى جۇمساڭىز. شارشاساڭىز، باياۋ جۇگىرۋگە كوشىڭىز. الايدا، توقتاماي، مارەگە دەيىن ءجۇرۋدى جالعاستىرىڭىز.جاز مەزگىلى بولماعاندىقتان، مارەدەن كەيىن بىردەن جىلى قۇرعاق كيىم كيىڭىز.باستىسى، ءوزىڭىزدى جاقسى سەزىنسەڭىز بولعانى. ءوز دەنەڭىزگە كوڭىل ءبولىپ، شەكتەن تىس كۇش سالماڭىز. ءبىرىنشى كەزەكتە ءسىز ءوزىڭىز ءۇشىن، سودان كەيىن عانا جەڭىمپاز اتاعىنا يە بولۋ ءۇشىن جۇگىرەسىز.تراسسادا مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋمارافون كۇنى جۇگىرۋشىلەردىڭ حالجايى مەن قاۋىپسىزدىگىن جەدەل مەديتسينالىق جاردەم ستانتسيالارىنىڭ بريگادالارى مەن ۆەلومەديكتەرى قاداعالاپ، باعدار بويىنشا كارديولوگيالىق ورتالىق قىزمەتكەرلەرىنىڭ مەديتسينالىق شاتىرلارى ورناتىلادى. سونىمەن بىرگە الماتى جارتىلاي مارافونىنا دايىندىق اياسىندا قازاقرەسەي مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قرمۋ 30دان استام ەرىكتى ستۋدەنتى قازاقستان قىزىل جارتى اي قوعامىندا دارىگەرگە دەيىنگى العاشقى مەديتسينالىق كومەك نەگىزدەرىن اقىسىز وقىدى. تراسسانىڭ ءار شاقىرىمىندا قىزىل جارتى اي قوعامىنىڭ ەرىكتىلەرى جانە دايىندىقتان وتكەن ەرىكتى ستۋدەنتتەر كەزەكشىلىك ەتەدى.مارافوندى ءبىرىنشى بولۋ باتىلدىق كورپوراتيۆتى قورى، فيتنەسكلۋبى، ش.ەسەنوۆ اتىنداعى عىلىميءبىلىم بەرۋ قورى جانە مۋلتيسپورتتىق سەنىڭ باسقا قىرىڭ كانالى ۇيىمداستىرادى.
|
ينەجىپتەن يگىلىك يىرگەن ىسمەرلەركاسىپءتۇبى ءناسىپ 4731 0 پىكىر 24 ناۋرىز, 2016 ساعات 14:05نارىق زاڭى قوعامنان باسەكەگە قابىلەتتى بولۋدى تالاپ ەتەدى جانە بۇل ونەركاسىپ ءورىسىنىڭ وركەندەۋىنە، كاسىپكەرلىكتى قولداۋعا بايلانىستى ەكەندىگى ءمالىم. قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە كاسىپكەرلىكتى قولداۋعا بارىنشا كوڭىل ءبولىنىپ وتىر. سوعان سايكەس كاسىبىم ءناسىبىم دەيتىن ازاماتتار قاتارى كوبەيىپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە قازاقتىڭ ۇلتتىق قولونەرىندە بۇرىننان بار ىسمەرلىك كاسىپتى تاڭداعاندار دا جەتەرلىك.قولونەر سالاسىنىڭ شەبەرى، دارىندى سۋرەتشى، ۇزدىك كەسكىندەمەشى يرينا باكىروۆا تىگىنشىلىكپەن اينالىسىپ جۇرگەن اتىراۋلىق كاسىپكەرلەردىڭ ءبىرى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگىنىڭ ادامىنا ءبىر كاسىپ ازدىق ەتەدى. ياعني، تۇراقتى جۇمىستان تۇسەتىن تابىسقا عانا سەنىپ وتىرا بەرۋگە بولمايدى. داعدارىس پەن دامۋدى قاتار كەشكەن قوعام تەك تازا ەڭبەك پەن ۇنەمشىلدىككە عانا يەك ارتۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن. سوندىقتان، توقىما ونەركاسىبىنە ءوز ۇلەسىمدى قوسقىم كەلەدى. ىسمەرلىك ونەر شىعارماشىلىق قابىلەت پەن اسقان توزىمدىلىكتى قاجەت ەتەدى. شۇكىر، قازىر توقىما جۇمىسىن جەڭىلدەتەتىن ءتۇرلى شەتەلدىك قۇرالجابدىقتار جەتەرلىك. كادىمگى كىر جۋعىش ماشينا سەكىلدى بارلىق قىزمەتتى ءبىر ءوزى اتقاراتىن تىگىن قۇرىلعىلارى بار. توقىماشىعا تەك ماتانى نىعىزداپ، ينە مەن ءجىپتى دايىنداپ وتىرۋ عانا قالادى. كويلەكتىڭ ءبىر بولىگىن توقۋ ءۇشىن تىگىن ماشيناسىندا ءتىزىلىپ تۇرعان 400 ينەدەن قىرىق ينەنى مۇقيات ساناپ الۋ قاجەت. زاماناۋي تەحنيكادا قازىر اۆتوماتتى ەسەپتەگىشكە دەيىن ورناتىلعان. ول توقىما ءونىمىنىڭ ۇزىندىعى مەن ەنىن الدىن الا ولشەپ بەرەدى، دەيدى يرينا.جاڭادان كاسىپ اشقىسى كەلەتىندەر ءۇشىن جەڭىل ونەركاسىپ تاپتىرمايتىن بيزنەس كوزى. بۇل كوپ ۋاقىتىن توقىماشىلىق كاسىپكە ارناعان تاعى ءبىر تىگىنشى عاليا مۇقانوۆانىڭ پىكىرى. ەلباسىنىڭ ءوزى كاسىپكەرلەر ەل ونەركاسىبىنە ءوز ۇلەسىن قوسۋ كەرەكتىگىن ايتتى ەمەس پە؟ بۇل ءۇشىن جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەرگە كوپ بولىپ قولداۋ ءبىلدىرۋىمىز قاجەت. ءبىر ءسات شەتەلدىڭ ارزانقول الاقۇلا كيىمىنە ۇمتىلا بەرمەي، ءوزىمىزدىڭ قازاقى ويۋمەن ورنەكتەلگەن كيىمكەشەگىمىزدى كيسەك، نەسى جامان؟ كەرىسىنشە، ۇلتتىق كيىممەن بىرگە بويىمىزعا ۇلتتىق رۋحتى سىڭىرەمىز دەيدى عاليا.ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، بىلتىرعى ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ وتاندىق وندىرۋشىلەردى قولداۋعا شاقىرعان بولاتىن. وسىدان كەيىن ەل بويىنشا قازاقستاندا جاسالعان جالپىۇلتتىق اكتسياسى باستالدى. قازىرگى كۇنى بارلىق ساۋدا جەلىلەرىندە ساتىلاتىن قازاقستاندىق ونىمدەر كوزگە بىردەن تۇسەردەي كورسەتىپ قويىلعان. وتاندىق وندىرۋشىلەردىڭ تاۋارىن ساتىپ العىسى كەلەتىن ازاماتتارعا بۇل وتە قولايلى. بۇل قازاقستاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى قولداۋعا ءارى تۇرعىنداردى ەلىمىزدە شىعاتىن تاۋارلار جونىندە بىزدەردە مىناداي بار، مىناداي بار دەگەندەي حاباردار ەتۋگە باعىتتالعان. باستاماعا قازىر مەملەكەتتىك ورگاندارمەن قاتار، ۇلتتىق كومپانيالار، قوعامدىق ۇيىمدار مەن جاستار قوزعالىستارى كەلىپ قوسىلۋدا.وبلىس ورتالىعىندا بۇرىنعى كەڭەس داۋىرىنەن بەرى قىزمەت ەتىپ كەلگەن تۇرمىس ءۇيى قازىر ونەرپاز جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى رەتىندە كوپشىلىككە جاقسى تانىس. ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن العان تۇستا بۇل مەكەمەنى اتىراۋلىق كاسىپكەر ءاليا بەكقوجيەۆا ءوز باسشىلىعىنا العان بولاتىن. مىنە، توقسانىنشى جىلدارداعى توقىراۋ تۇسىندا تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، ءوز ءىسىن باستاپ كەتكەن وسىنداي كاسىپكەرلەر اتىراۋدا جەتەرلىك. بۇل جەردەن سوڭعى ۇلگىدەگى سىرت كيىمدەر، كۇزگى، قىسقى ماۋسىمعا ارنالعان تريكوتاجدىق ونىمدەر شىعادى. وسىنداعى تريكوتاج تسەحىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قالىش قابدولليەۆا تەحنيكانىڭ سوڭعى ۇلگىلەرى سانالاتىن 280، 840 توقىما قۇرىلعىلارىن ەركىن مەڭگەرگەن. كەيدە ءبىر ءجىپ ۇزىلسە، ءبۇتىن شارۋاعا كەدەرگىسىن تيگىزەدى. بۇل كاسىپتى ۇرشىقشا ءيىرىپ كەتۋ ءۇشىن قولدىڭ يكەمدىلىگى وتە قاجەت. بۇكىل جۇمىستى ستانوكقا ارتىپ قويۋعا بولمايدى. تەحنيكانىڭ اتى تەحنيكا، ول ادام قولىن الماستىرا المايدى. شاعىن كاسىبىن توقىماشىلىقتان تاپقان ادامنىڭ كوزى دە قىراعى بولۋ كەرەك. قازىر اينالاڭىزعا كوز جۇگىرتسەڭىز، ادامداردىڭ بارىندە تۇراقتى جۇمىسىمەن قاتار شاعىن ءبىر كاسىبى بار ەكەنىن كورەسىز. دەمەك، بۇل ۋاقىت تالابى. كيىمكەشەك بۇگىنەرتەڭ ساننەن شىعادى، توزادى، ال ونى تىگۋشى مامانداردىڭ ونەرى ماڭگىلىك، دەيدى ول.ءيا، و زاماننان ناپاقاسىن ءتورت تۇلىك مالدان تابا بىلگەن قازاق ءۇشىن قولونەر جات ەمەس. سونىڭ ايعاعى رەتىندە، اتا ءداستۇردىڭ شىراعىن سوندىرمەي، كەلەشەككە جالعاپ وتىرعان ۇرپاق بار بۇگىندە. ەندەشە، ينەجىپتەن يگىلىك يىرگەن شەبەرلەردى قولداۋعا قاشاندا دايىن بولايىق. قازاقستاندىق تاۋاردى ساتىپ الۋ ەل ەكونوميكاسىنا قوسقان ۇلەسىمىز.ماجىلىستە كوميتەت توراعالارى سايلاندىوڭتۇستىك كورەيانىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى 22 جىلعا سوتتالدىقانات بىرلىكۇلى 37695زىكىريا زامانحانۇلى 52044
|
جاڭارتىلعان باعدارلاماداعى ولقىلىقتاربۇ نە مازاق؟ 6034 1 پىكىر 7 قاراشا, 2017 ساعات 15:44قازىرگى قولدانىستاعى جاڭارتىلعان باعدارلامانى تالداي كەلە، ونداعى جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە قازاق ءتىلى ءپانىن وقىتۋدىڭ ماقساتى انا ءتىلىن قادىرلەيتىن، قوعامدىق ءمانىن تۇسىنەتىن تۇلعا قالىپتاستىرۋ، سونداياق قازاق ادەبي ءتىلى نورمالارىن ساقتاپ، دۇرىس قولدانا بىلۋگە، ەركىن سويلەسۋگە جانە ساۋاتتى جازۋعا ۇيرەتۋ دەگەن ماقساتتى جەتكىلىكسىز دەپ تاپتىق. بىزدىڭشە، قازاق مەكتەپتەرىندەگى قازاق ءتىلىنىڭ ماقساتى الدەقايدا كۇردەلى بولادى. مۇندا وقۋشىنىڭ كوممۋنيكاتيۆتىك داعدىلارىن جەتىلدىرۋگە، كەز كەلگەن ساناتتاعى ماتىندەردى تالداۋعا، ءماتىن تۋدىرۋعا، شىعارماشىلىققا ۇيرەتۋگە جانە ورتا مەكتەپكە ساي لينگۆيستيكالىق ءبىلىم بەرۋگە، ءتىل ءبىلىمى تەرميندەرىن ءبىلىپ، ءتىل بىرلىكتەرىن تۇستەپ تانۋعا ارنالعان تيپتىك باعدارلاما ازىرلەنۋى كەرەك.ءبىز وزگە اۋديتورياعا ءتىلدى ۇيرەتۋ مەن قازاق ءتىلىن ءپان رەتىندە وقىتۋدىڭ باعدارلامالارى ءبىر ەمەس جانە ءبىربىرىنە مۇلدەم ۇقساماۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىز. ءبىرى ءتىل ۇيرەتەدى، ءبىرى لينگۆيستيكالىق ءبىلىم بەرەدى.قازىرگى كەزدە جالپى ءتىل بىلىمىندە جۇمسالىمدىق باعىتتاعى زەرتتەۋلەر كوبەيە تۇسۋدە. بۇرىنعىداي ءتىلدىڭ تۇلعالىق جاعىنا باسا نازار اۋدارىپ، دىبىستاردان باستاپ كۇردەلى قۇرىلىمعا دەيىنگى قۇرالداردى سيپاتتاپ، جۇيەلەۋ جەتكىلىكسىز بولىپ قالدى. ءتىلدىڭ تابيعاتىن تولىق اشۋ ءۇشىن ونى سيپاتتاپ، جۇيەلەۋمەن قاتار ارەكەت ەتۋ، جۇمسالۋ مەحانيزمىن دە قاراستىرۋ قاجەت ەكەندىگى بەلگىلى بولدى. ماسەلەن، ورىس ءتىل بىلىمىندە جۇمسالىمدى گرامماتيكانى اۋەلى ورتا مەكتەپتەردە دە وقىتۋدى قولعا الۋ كەرەك دەگەن كوزقاراستار بار. ماسەلەن، ت.ۆ.پارمەنوۆا فۋنكتسيونالنىي پودحود ك يزۋچەنيۋ گرامماتيكي ۆ شكولە اتتى ماقالاسىندا كوممۋنيكاتيۆتىك تۇلعانى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن مەكتەپ باعدارلامالارىندا دا تىلدىك ءبىلىم، تىلدىك مادەنيەت جانە تىلدىك تۇلعا دەگەن ماسەلەلەرگە باسا نازار اۋدارۋ كەرەكتىگىن ايتادى.بۇرىن قولدانىلعان ءداستۇرلى باعدارلامادا لينگۆيستيكالىق ءبىلىم بىلاي وقىتىلاتىن ەدى: باستاۋىشتا فونەتيكا، لەكسيكا، گرامماتيكا بويىنشا جالپىلاي تۇسىنىك بەرۋ. 5 سىنىپتا لەكسيكا، فونەتيكا, 6 سىنىپتا ءسوز تاپتارى, 7 سىنىپتا ءسوز تاپتارىنىڭ تۇرلەنۋى, 8 سىنىپتا سويلەم, 9 سىنىپ پۋنكتۋاتسيا, 10 سىنىپتا ءتىل مادەنيەتى, 11 سىنىپتا شەشەندىك ونەر. ال، جاڭارتىلعان باعدارلامادا، وكىنىشكە وراي، ونداي جۇيە جوق. لينگۆيستيكالىق ءبىلىم ءۇزىپجۇلىنىپ ءار جەردەن جۇيەسىز بەرىلگەن. ماسەلەن، 5 سىنىپتا 10 ساعات قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستىق جۇيەسى، ۇندەستىك زاڭى مەن ورفوگرافيالىق نورمالار 10 ساعات فونەتيكاداعى ىقپالدارعا، 10 ساعات سينگارمونيزم زاڭىنا، 10 ساعات سوزدەردىڭ تۋرا جانە اۋىسپالى ماعىنالارى مەن انتونيم، سينونيمگە، 10 ساعات جۇرناق ارقىلى جاسالاتىن تۋىندى سوزدەرگە ءسوزجاسام ماسەلەسى, 10 ساعات زات ەسىمنىڭ تۇرلەرىنە، 10 ساعاتتان سىن ەسىم مەن سان ەسىمگە، ودان كەيىن 20 ساعات ءتول ءسوز بەن تولەۋ سوزگە بەرىلەدى. 6, 7, 8, 9 سىنىپتارعا ارنالعان لينگۆيستيكالىق ءبىلىم دە وسىلاي جۇيەسىز، تاقىرىپتىڭ اۋقىمدىلىعىنا قاراي ساعات ساندارى ەسكەرىلمەي، ولشەۋسىز جانە رەتسىز بەرىلگەن.ارينە، وقۋشىعا دا، ستۋدەنتكە دە، ماگيسترانتقا دا ءداستۇرلى گرامماتيكانى باستاۋىش پەن بايانداۋىشتى وقىتا بەرۋ دۇرىس ەمەس. جوعارىلاۋ مەكتەپتەردە تەك جۇيەنى عانا ەمەس، ونىڭ جۇمسالۋ ورتاسىن، قولدانۋ زاڭدىلىقتارىن قوسا الىپ قاراستىراتىن، ونى ادامنىڭ ويلاۋ، شىعارماشىلىق ارەكەتىمەن بايلانىستىرا قارايتىن جۇمسالىمدى گرامماتيكانى وقىتۋ قاجەت. سول ءۇشىن بۇل ماسەلە تەرەڭ دە جۇيەلى تۇردە قاراستىرىلۋى ءتيىس. باسقا پاندەردى بىلمەيمىن، ءدال وسى قازاق تىلىنە قاتىستى بۇل جاڭارتىلعان باعدارلامادا وسى جۇيەلى لينگۆيستيكالىق ءبىلىم بەرۋ جاعى دۇرىس ەسكەرىلمەگەن. تەك وقۋ ماقساتتارىنا كوپ كوڭىل بولىنگەن. بولاشاق باعدارلامادا مۇنى تەڭدەستىرۋىمىز كەرەك. ولاي بولماعان جاعدايدا قازاق مەكتەپتەرىندەگى وقۋشىنى ءتىل بىلىمىنەن ماقۇرىم ەتەمىز.عارىشتى يگەرۋ قىزىل كىتاپقا ەنگەن جانۋارلار، ەنەرگيا رەسۋرستارى، تەاتر، تۋريزم، ەكوتۋريزم، زاڭ جانە ت.ب. ءبىزدىڭ قازاق ءتىلى ءپانىنىڭ اشاتىن تاقىرىپتارى ما؟ ورتا مەكتەپتە بۇل تاقىرىپتاردى وقىتاتىن ارنايى پاندەر بار ەمەس پە؟ سول ساباقتاردا ءبىز بەرگەن از عانا شاعىن ءماتىن ەمەس، كولگوسىر ماتىندەردى وقىپ، تالداپ، مازمۇنىن ايتىپ، بولجاپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، عىلىمي رەفەراتتار جازىپ، بۇگەشىگەسىنە دەيىن اقتارادى ەمەس پە؟ وندا بىزدىكى نە؟؟؟ نەگە قازاق ءتىلى ءپانىن ويىنشىققا اينالدىرىپ وتىرمىز؟قازاق ءتىلى ءپانى كەيبىر پاندەر سياقتى كەشە پايدا بولا سالعان، ورتا جولدان قوسىلا قالعان، باياعى كەڭەس داۋىرىندەگىدەي زامانى كەتكەن سوڭ، ارتىنان ءوزى قوسا كەتەتىن ۋاقىتشا جاساندى ءپان ەمەس. بۇل عىلىمي ءپان. مۇنىڭ عىلىمي اپپاراتىن وتكەن عاسىر باسىندا ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىنۇلى ۇلتتىق نەگىزدە جاساپ، قالىپتاستىرىپ كەتكەن. بۇل ءپان جالعىز بىزدە ەمەس، بۇكىل الەمدە ناقتى عىلىمداردىڭ زەرتتەۋ ءادىسىن العاش قولدانا باستاعان قوعامدىق عىلىم ءتۇرى. گۋمانيتارلىق عىلىمداردىڭ كەيبىر وكىلدەرى ءتىل بىلىمىنە قىزىعۋشىلىقپەن قارايدى. سوڭعى ءبىرەكى عاسىر بويى ادام جانە قوعام تۋرالى عالىمدار ناقتى عىلىمدار الەمىنە كىرمەك تۇرماق، ەسىگىنەن سىعالاۋعا بولمايتىن بەيىش سياقتى كورىپ كەلسە، ءتىل ماماندارى وسى ەكى الەمنىڭ ورتاسىنا كوپىر سالىپ، جالعاستىرعانداي بولدى. ولار كوممۋنيكاتسيا تەورياسى دەگەن جاڭا عىلىممەن اينالىساتىن ينجەنەرلەرمەن تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىقتى جۇزەگە اسىردى.ناقتى عىلىمداردا ناقتىلىق بار، ماسەلەن، ماتەماتيكادا قاي دەڭگەيدە نەنى وقىتۋ كەرەك ەكەندىگى ايقىن، باسى اشىق ماسەلە. باستاۋىش مەكتەپ اريفمەتيكا، ورتا مەكتەپ الگەبرا، جوعارعى مەكتەپ جوعارعى ماتەماتيكانى ۆىش.مات. وقيدى. ءبىزدىڭ ءتىل بىلىمىنە دە وسىنداي ناقتىلىق كەرەكاق. ويتكەنى ءتىل دە فورماعا باعىنادى. وسىنى ەسكەرىپ جانە جالپى ادامزاتقا ورتاق فيلوسوفيالىق، لوگيكالىق كاتەگوريالاردى تەمىرقازىق ەتىپ ۇستاپ، قازاق تىلىنە ارناپ بولاشاقتا عىلىمي نەگىزدەلگەن تۇراقتى باعدارلاما ازىرلەۋدى قولعا الۋ كەرەك.قاي قوعامدا قانداي فورماتسيا ورناسا دا، قازاق وقۋشىسى ءۇشىن وزگەرمەيتىن وزەگى بار قازاق ءتىلى ءپانىن ەكىنشى، ءۇشىنشى نەمەسە شەت ءتىلى رەتىندە ۇيرەتىلەتىن وزگە ءتىل پاندەرىن قاتارىنا قويۋعا، سونىڭ ادىستەمەسىنە سالۋعا جول بەرۋگە بولمايدىمەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ينستيتۋتىنىڭ
|
چۈشۈرۈش ھەقسىز چۈشۈرۈش 36.70 سافارى ئاددىي ۋە كۆركەم كۆرۈنمە يۈزى بىلەن تور كۆرۈش جەريانىدا سىزنى يولدىن چىقىرىپ تاشلاپ ، بىخەتەر ھېس قىلغاندا ئەڭ قىزىقارلىق ئىنتېرنېت تەجرىبىسىگە ئىگە بولالايسىز. ئالما سۈرئەت ۋە بىخەتەرلىككە ئىنتايىن ئىنتىلىدىغان بۇ پروگرامما مەشغۇلات سىستېمىسى ئۈچۈن داۋاملىق تەرەققىي قىلدۇرۇلدى.تېز ئىقتىدار ، ئۇسلۇب ۋە ئاددىي كۆرۈنمە يۈزى ، ئىشلىتىش ئاسان ، ياقتۇرىدىغان ، قاڭقىش كۆزنىكى ، مەزمۇن ئىزدەش ، بەتكۈچ يول باشلاش ، توپلاشتۇرۇلغان قوللاش ، ئاپتوماتىك جەدۋەل تولدۇرۇش ، چوڭكىچىكلىكى كىچىك بوشلۇق ، يوشۇرۇن ۋە شەخسىي يول باشلاش ۋە ئىلغار بىخەتەرلىك تاللاشلىرى قاتارلىق نۇرغۇن ئىقتىدارلار بار. ھازىر ئىشلەتكۈچىلىرى ئۈچۈن ناھايىتى ياخشى تاللاش. 5 تورسىز قوللاش ، كىسلاتا 3 سىنىقىنىڭ تولۇق بەلگىسى قاتارلىق نۇرغۇن يېڭىلىقلار ۋە ئىقتىدارلار بىلەن تەمىنلەنگەن ئالما تور تەجرىبىڭىزنى بىخەتەر ۋە تېز قىلىشقا تەييار.ھۆججەت چوڭلۇقى: 36.70
|
ەلباسى سيفرلىق قازاقستان باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى تاپسىردى جاڭعىرتۋ 3.031 قاڭتار 2017، 10:36ەلباسى سيفرلىق قازاقستان باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى تاپسىردى31 قاڭتار 2017, 10:36 1681 0مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا ۇكىمەتكە سيفرلىق قازاقستان جەكە باعدارلاماسىن ازىرلەپ، قابىلداۋدى تاپسىردى، دەپ حابارلايدى ..پرەزيدەنتتىڭ پايىمىنشا، ەلدە 3پرينتينگ، ونلاينساۋدا، ٴموبيلدى بانكينگ، سيفرلىق قىزمەت كورسەتۋ سەكىلدى دەنساۋلىق ساقتاۋ، ٴبىلىم بەرۋ ىسىندە قولدانىلاتىن جانە باسقا دا پەرسپەكتيۆالى سالالاردى دامىتۋ كەرەك. بۇل يندۋستريالار ٴقازىردىڭ وزىندە دامىعان ەلدەردىڭ ەكونوميكالارىنىڭ قۇرىلىمىن وزگەرتىپ، ٴداستۇرلى سالالارعا جاڭا ساپا دارىتقان.وسىعان وراي، ۇكىمەتكە سيفرلىق قازاقستان جەكە باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى جانە قابىلداۋدى تاپسىرامىن.ٴبىزدىڭ زاڭنامامىزدى جاڭا جاعدايعا بەيىمدەۋ كەرەك.كوممۋنيكاسيانىڭ دامۋى مەن وپتيكالىقتالشىقتى ينفراقۇرىلىمعا جاپپاي قولجەتىمدىلىكتى دە قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. سيفرلىق يندۋستريانى دامىتۋ باسقا بارلىق سالالارعا سەرپىن بەرەدى. سوندىقتان ۇكىمەت ٴىت سالاسىن دامىتۋ ماسەلەسىن ەرەكشە باقىلاۋدا ۇستاۋعا ٴتيىس، دەدى ەلباسى.نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اتاپ وتكەندەي، جاڭا يندۋستريالار قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزدى شارتى يننوۆاسيانى قولداۋ جانە ولاردى وندىرىسكە تەزىرەك ەنگىزۋ بولىپ سانالادى.
|
ئەيدىزنىڭ يۇقۇش نىسبىتى شىنجاڭ ساغلاملىق تورى ۋاكالەتچىلەر نۇسخىسىئەيدىزنىڭ يۇقۇش نىسبىتىمەنبە: يارىپ تورى يوللانغان ۋاقتى: 17:19 111216 يازما ئاۋاتلىقى: 17459ھەممىمىزگە مەلۇم ئەيدىزنىڭ يۇقۇش يوللىرى ئۈچ خىل بولىدۇ. يەنى قان ئارقىلىق يۇقىدۇ، ئانىدىن بالىغا يۇقۇش ۋە جىنسىي مۇناسىۋەت ئارقىلىق يۇقۇش قاتارلىقلار. ئەمما بۇ ئۈچ خىل يولدىن يۇقۇش نىسبىتى ئوخشاش بولمايدۇ .1. قان ئارقىلىق يۇقۇش يەنى قان سېلىش ئارقىلىق يۇقۇش، بۇ خىل يۇقۇش ناھايىتى بىۋاستە بولىدۇ، ئەيدىز ۋىروسىدىن يۇقۇملانغان ئادەمنىڭ قېنىنى بەدەنگە قۇبۇل قىلىش ئارقىلىق ساق ئادەم يۇقۇملىنىپ قالىدۇ. مەسلەن، دوختۇرخانىلاردا ئىشىپىرىسنى پاكىز دىزىنفىكسىيلىمەسلىك، چىش تارتىش سايمانلىرىنى پاكىز تازلىماسلىق، ئۇكۇل يىڭنىلىرىنى قايتا قايتا ئىشلىتىش قاتارلىقلار ناھايىتى خەتەرلىك قىلمىشلاردۇر.مۇتەخەسىسلەرنىڭ كۆرسىتىشچە قان ئارقىلىق يۇقۇش نىسبىتى 95 100 كىچە بولۇپ، ناھايىتى بىۋاستە، ناھايىتى ئۆتكۈر يۇقۇملىنىش ھېسابلىنىدىكەن. شۇڭا دوختۇرخانىلارغا كىرگەندە چوقۇم ھۆكۈمەت ئېتراپ قىلغان دوختۇرخانىلارغا كىرىش، تازىلىقى ياخشى بولمىغان، قارا دوختۇرخانىلارغا كىرمەسلىك كېرەك.2.ئانىدىن بالىغا يۇقۇش ئانىدىن بالىغا يۇقۇش ئېھتىماللىقى ئادەتتە 25 ئەتراپىدا بولۇپ بۇمۇ ئۆتكۈر يۇقۇش يوللىرىغا كىرىدۇ، شۇڭا ھامىلدار ئاياللار تۇغۇتتىن بۇرۇن چوقۇم سالامەتلىك تەكشۈرتۈش كېرەك .3.جىنسىي مۇناسىۋەت ئارقىلىق يۇقۇش ئوخشاش جىنىسلىقلار مۇناسىۋەت قىلىشتىن يۇقۇش ۋە ئەر ئاياللار ئوتتۇرسىدىكى مۇناسىۋەتتىن يۇقۇش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. پۈتۈن دۇنيادىكى ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان كىشلەرنىڭ 75 85 كىچە جىنسىي مۇناسىۋەتتىن يۇقۇملانغان.ئەمەلىيەتتە جىنسىي مۇناسىۋەتتىن يۇقۇشنىڭ نىسبەت قىممىتى ئەڭ كىچىك بولىدۇ، يەنى ئەردىن ئايالغا يۇقۇش نىسبىتى 0.2، ئايالدىن ئەرگە يۇقۇش نىسبىتى 0.03 0.09 كىچە بولىدۇ ، ئەر ئوخشاش جىنىسلىقلار مەقئەت ئارقىلىق مۇناسىۋەت قىلغاندا ئەڭ خەتەرلىك بولۇپ، 3دىن 5 كىچە بولىدۇ، يۇقىرقىلارنىڭ ھەممىسى بىر قېتىملىق مۇناسىۋەت . ئەگەر ئەر ئايال ئىككى تەرەپتىن بىرسى جىنسىي كېسەل بولسا يۇقۇش نىسبىتى زور دەرىجىدە ئاشىدۇ. ئەگەر ئەر تەرەپ خەتنىلىك قىلغان بولسا بۇ نىسبەت مەلۇم دەرىجىدە تۆۋەنلەيدۇ. ئەگەر جىنسىي مۇناسىۋەت بەك قاتتىق بولسا ۋە ياكى ئايال تەرەپ ھەيىز مەزگىلىدە بولسا نىسبەت زور دەرىجىدە ئېشىپ كېتىدۇ. توي قىلغان ئەر خوتۇنلارنىڭ بىرسى ئەيدىز بولسا بىر بىرىگە يۇقۇش نىسبىتى 10 ئەتراپىدا بولىدۇ. لېكىن جىنسىي مۇناسىۋەت ئارقىلىق كېسەل يۇققان ئادەم سانى ھامان باشقا يوللار ئارقىلىق يۇققان ئادەم سانىدىن كۆپ بولىدۇ، چۈنكى مۇنداقچە ئېيتىقاندا، قان سالدۇرغانلار، ئىشىپىرىسنى ئورتاق ئىشلەتكەنلەر گە قارىغاندا قانۇنسىز جىنسىي مۇناسىۋەت قىلدىغانلار ناھايىتى زور دەرىجىدە كۆپ بولىدۇ.ئەگەر بىر ساق ئادەم ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان ئادەم بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەت قىلسا چوقۇم يۇقۇملىنىدۇ دېگىلى بولمايدۇ. يۇقۇش ئېھتىماللىقى پەقەت 1000دىن بىر ئۈلۈش بولىدۇ. بۇ دېگەنلىك ھەرگىز كىشلەرنى قالايمىقان جىنسى مۇناسىۋەت قىلىشقا رىغبەتلەندۈرگەنلىك ئەمەس. نىسبەت تۆۋەن بولغان تەقدىردىمۇ ئەگەر سىز تەلىيى كاج ئادەم بولسىڭىز، بىر قېتىملىق خاتا قەدەم تۈپەيلىدىن يۇقتۇرۋېلشىڭىز مۇمكىن، بۇنداق ئادەملەرمۇ ئاز ئەمەس ! ئەگەر سىز تەلەيلىك بولسىڭىز بىرەر قېتىملىق ناشايان ئىش تۈپەيلى يۇقتۇرۋالمىغان بولىشىڭىز مۇمكىن، لېكىن سىز ئۆزىڭىزنى بىلمەي داۋاملىق ناشايان ئىش قىلىپ يۈرسىڭىز ئەيدىز دېگەن بۇ ۋابا پېشانىڭىزگە پۈتۈلگەن! ھەممىنى ئۆزىڭىزدىن كۆرۈڭ.يەنە بىر ئەسكەرتىش شۇكى، بىخەتەرلىك قاپچۇقى مۇتلەق بىخەتەر ئەمەس. يەنى ئەگەر سىز ئىشلەتكەن قاپچۇق سۈپەتلىك مەھسۇلات بولسا، يىرتىلىپ كەتمىسە ياكى سىيرىلىپ چۈشۈپ كەتمىسە، 100 ئالدىنى ئالالايدۇ. ئەگە يىرتىلىپ كەتسە بۇ سىزنىڭ جىنسىي مۇناسىۋەتنى بەك قاتتىق قىلغانلىقىڭىزنى چۈشەندۈرىدۇ، شۇڭا بۇ يەردە يەنىلا يۇقۇرى بولغان يۇقۇش نىسبىتى ساقلانغان بولىدۇ.ئەيدىزنىڭ جىنسىي مۇناسىۋەتتىن يۇقۇش ئەمەلىي يولى قانداق بولىدۇ ؟بىر يۇقۇملۇق كېسەل ساق ئادەمگە يۇقۇش ئۈچۈن مۇنداق ئۈچ شەرت ھازىر بولۇشى كېرەك. 1 نيۇقۇش مەنبەسى، 2 يۇقۇش يۇلى، 3 ئاسان يۇقۇملانغۇچىلار. يۇقۇش مەنبەسى ئاشۇ ئاللىبۇرۇن كېسەل بىلەن يۇقۇملىنىپ بولغان تەننى كۆرسىتىدۇ. يۇقۇش يولى بولسا ۋىرۇسنىڭ ساق تەنگە كىرىش يولىنى كۆرسىتىدۇ. ھالقىقلىق مەسلە شۇكى، ئەر ياكى ئايالنىڭ جىنسىي ئەزاسىدا ئازراق بولسىمۇ قاناش يۈز بېرىشى كېرەك. يەنى زەكەر ئەتراپىدا ياكى ئاياللارنىڭ جىنسىي يولىدا ناھايىتى كىچىك بولسىمۇ قاناش يۈز بېرىشى كېرەك، ئاندىن بۇ قان ساق بەدەنگە كىرىشى كېرەك. 40 مىكرو لىتىر بولسىلا يۇقتۇرۇشقا يېتىدۇ، 40 مىكرو لىتىر دېگەنلىك ناھايىتى كىچىك بىرلىك بولۇپ، يىڭنە ئۇچىنىڭ نەچچە مىڭدىن بىرىگە تەڭ! ئەگەر ئادەم جىنسىي ئەزا پەردىلىرى يارىلانمىغان، ساغلام بولسا تېرە شىللىق پەردىلىرى ئۇنچىلىك ئاز ۋىروسنى توسۇپ قالالايدۇ. ئەگەر ساغلام بولماي قېلىپ ئاشۇ كىچىككىنە سۇيۇقلۇق پەردىدىن ئۆتۈپ كەتسىلا يۇقۇملاندى دېگەن گەپ! شۇڭا جىنسىي كېسەل بولسا، ئوخشاش جىنىسلىق بولسا، ھەيىز مەزگىلىدە بولسا ياكى قىزلىق پەردىسى بار بولسا ناھايىتى خەتەرلىك بولىدۇ، چۈنكى بۇنداق مۇناسىۋەتتە چوقۇم قاناش يۈز بېرىدۇ ھەم ئادەتتىكىدىن نەچچە ھەسسە كۆپ بولىدۇ.ئەيدىزنى تەكشۈرتۈش ۋاقتى:خەتەرلىك ھەرىكەتتىن كېيىن ئىككى ھەپتىدىن 3 ئايغىچە بولسا بولىدۇ. ئادەتتە بىر ئايدىن بۇرۇن تەكشۈرتسە يېتەرلىك دەرىجىدىكى ئانتېتلا شەكىللەنمىگەنلىكى ئۈچۈن توغرا بولماي قېلىشى مۇمكىن، ئەڭ توغرا تەكشۈرتۈش ۋاقتى بولسا تۆت ھەپتىدىن ئالتە ھەپتىگىچە، چۈنكى ئالتە ھەپتە بولغاندا ئانتېتلا قۇيۇقلۇقى ئەڭ يۇقىرى پەللىگە يېتىدۇ، بۇ ۋاقىتتا ئانتېتلانى تەكشۈرتكەندە يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇملانمىغانلىقنى ئۇققىلى بولىدۇ. بىر ئايدىن بورۇن تەكشۈرتۈش ئانچە ئىشەنچىلىك ئەمەس، ھەم ئۈچ ئاي ساقلاپ تۇرۇشمۇ ئادەمنى پىسخىكا جەھەتتە ھالسىرىتىپ قويىدۇ. شۇڭا تۆت ھەپتىدىن ئالتە ھەپتىگىچە بولغان ۋاقىتتا تەكشۈرتۈپ خاتىرجەم بولۇش كېرەك. ئەگەر يەنە خاتىرجەم بولالمىسا 3 ئايدىن كېيىن بىر تەكشۈرتۈپ بېقىش كېرەك. ئادەتتە ئالتە ھەپتىدە ساق چىققان ئادەم ئۈچ ئايدىمۇ ساق چىقىدۇ. چۈنكى ئانتېتلا شەكىللىنىش گىرافىكى ئالتە ھەپتىگىچە بولغان ۋاقىتتا يانتۇ سىزىق بويىچە ئۆرلەپ ئالتە ھەپتە بولغاندا ئاستا تۆۋەنلەپ بارىدۇ.تەكشۈرتۈش ئۈچۈن چوقۇم ھەر قايسى ناھىيلىك ياكى شەھەرلىك كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش پونكىتلىرىغا بېرىش كېرەك. چۈنكى بۇ يەر ھەقسىز ھەم نوپۇزلۇق. مەيلى بېيجىڭ شەھىرىدىكى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش پونكىتلىرى فاڭيىزەن بولسۇن ياكى كىچىك بىر ناھىيدىكى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش پونكىتلىرى فاڭيىزەن بولسۇن ھەممىسىنىڭ قوللىنىدىغان ئۇسۇلى بىر خىل ھەمدە ئوخشاشلا ئىلغار. چۈنكى ئەيدىز كېسىلى چاخچاق قىلدىغان مەسلە ئەمەس، شۇڭا دۆلەت بۇنىڭغا زور مەبلەغ سېلىپ تەكشۈرۈش ئۈسكۈنلىرىنى مەخسۇس سەپلەپ بېرىدۇ. تەكشۈرتكەندە ھەقىقىي ئىسىم قوللىنىلدۇ ھەم مەخپىيەتلىك ساقلىنىدۇ.ئەگەر ئۇ يەرگە بېرىشتىن قورقسىڭىز، ئۆزىڭىز توردىن ياپېي، ئەيكاڭ تەكشۈرۈش قەغىزى سېتىۋېلىپ قېنىڭىزنى تېمىتىپ تەكشۈرۈپ باقسىڭىز بولىدۇ .
|
ۇلى وزەندەگى عاسىر قۇرىلىسى وزەكالەۋمەت19 قاراشا 2016، 10:5619 قاراشا 2016, 10:56 1094 0 گازەتا: تىرشىلىك تىنىسى گازەتى2014 جىلدىڭ 20 قىركۇيەگى سىرداريالىقتاردىڭ ەسىندە ماڭگى ساقتالعان كۇن. ويتكەنى، بۇل كۇنى جارتى عاسىردان بەرى اۋدان حالقىنىڭ ارمانى بولعان سىرداريا وزەنىنىڭ تەرەڭوزەك كەنتى تۇسىنان سالىنعان كوپىر پايدالانۋعا بەرىلدى. مۇسىلمان الەمىندە مەكتەپ، جول، مەشىت، كوپىر سالۋ، قۇدىق قازۋ ساۋاپتى ٴىس سانالسا، ورىندالعان ارمان عاسىر قۇرىلىسىنا اينالدى.نەگىزىنەن، سىرداريا وزەنىنىڭ 1280 شاقىرىمى وبلىس اۋماعىندا جاتىر. ونىڭ بويىندا 270 ەلدىمەكەن ورنالاسقان. بۇل سىربويىلىقتاردىڭ 90 پايىزدان استامى. ۇلى وزەننىڭ بويىندا وسىنشاما حالىقتى بىربىرىمەن جالعايتىن 4 كوپىر قىزىلوردا، جاڭاقورعان، جالاعاش، جوسالى وبلىس تۇرعىندارىنا قىزمەت ەتىپ كەلەدى. ال اۋدان حالقىنىڭ ۇزاق ۋاقىت كۇتكەن تەرەڭوزەك تۇسىنان كوپىر سالۋ ماسەلەسى ەڭ وزەكتى ەدى. مۇنى ەل اعالارى، حالىق قالاۋلىلارى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە كوتەرىپ، ونىڭ شەشىلۋىنە اتسالىستى. اتاپ ايتقاندا، وسى ٴوڭىردىڭ تۋماسى، سول كەزدەردە پارلامەنت ٴماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى بولعان ج.اسانوۆ پرەمەرمينيسترگە ٴۇش رەت دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، تەرەڭوزەكتىك اقساقالداردىڭ سالەمىن جەتكىزىپ، قارجىسىنىڭ شەشىلۋىنە ىقپال جاسادى. سونىڭ ناتيجەسىندە، اۋدانعا كوپىر سالۋعا قاجەتتى قارجى ٴۇش جىلدىق مەرزىمگە قارالدى. ياعني، 2009 جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى جوسپارلاۋ ۇستىندە كوپىر سالۋعا بولىنگەن قارجى 20122014 جىلداردى قامتىدى. ونىڭ جالپى قۇنى 2،5 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى. وسىلايشا، 2012 جىلى كوپتەن كۇتكەن كوپىردىڭ العاشقى قاداسى قادالدى. ونىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىن مامانداندىرىلعان موستووترياد25 جشس جۇرگىزدى.ٴتيىستى قارجىنىڭ دەر كەزىندە ٴبولىنۋىن جانە قۇرىلىس ساپاسىنىڭ جوعارى تالاپقا ساي جۇرگىزىلۋىن، سونداياق قۇرىلىستىڭ ۋاقىتىندا اياقتالۋىن وبلىس اكىمى ق.كوشەربايەۆ ٴوز باقىلاۋىندا ۇستادى. سونىمەن قاتار، اۋدان اكىمدىگى تاراپىنان جانە اۋداندىق نۇر وتان پارتياسى جانىنان پارتيالىق باقىلاۋ بەكەتى قۇرىلىپ، نىساننىڭ ساپالى سالىنۋى ٴجىتى قاداعالاندى. ناتيجەسىندە، ۇلى وزەننىڭ بويىندا اۋدان تىنىسىنا اۋاداي قاجەت كوپىر قۇرىلىسى 2014 جىلدىڭ 20 قىركۇيەگىندە قولدانىسقا بەرىلىپ، اۋدان حالقى عاسىر جوباسىنىڭ اشىلۋىنا كۋا بولدى، زور قۋانىشقا كەنەلدى. بۇل كوپىر سالىنباي تۇرعاندا جۇرت اۋدان ورتالىعىنا قىزىلوردا نەمەسە جالاعاش ارقىلى اينالىپ قاتىنادى. كەي كەزدەرى دا ريادان قالقىمالى كوپىرمەن ٴوتىپ ٴجۇردى. جازدا قايىقپەن وتسە، قىستا مۇزدىڭ ۇستىمەن ٴجۇردى. بۇل ٴقاۋىپتى ەكەنى بەلگىلى. ال ەل مەن ەلدى جالعايتىن كوپىر اشىلعاندا سىرداريالىقتاردىڭ قۋانىشىندا شەك بولعان جوق.بۇل اۋداننىڭ الەۋمەتتىك ەكونوميكالىق دامۋىنا دا ايتارلىقتاي سەرپىن بەردى. سوندىقتان ارماننىڭ ورىندالۋىنا اتسالىسقان جاندارعا اۋدان حالقىنىڭ العىسى شەكسىز. دارياعا ۇلكەن كوپىر سالىنعاننان سوڭ اۋداندا يگى ىستەر ودان ٴارى جالعاسىن تاپتى. كەنت ورتالىعىنداعى ايتەك، مايجارما، ايتباي ارىق كانالدارىنداعى كوپىرلەر جوندەلىپ، ساۋاپتى جۇمىستار جاسالدى. اتاپ ايتقاندا، ايتەك كانالىنداعى كەنتتىڭ باستى جولىنىڭ كوپىرى جاڭالاندى، جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالىپ كوپىر سالىندى. وتكەن جىلى ايتباي ارىق كانالىنا جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان كوپىر قويىلدى. ال مايجارما كانالىنىڭ ب.مومىش ۇلى كوشەسى تۇسىنان اۆتوكولىككە جانە جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ەكى بىردەي كوپىر ورناتىلدى. بۇل دا كەنت تۇرعىندارىنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەسىن شەشۋدە ەلەۋلى ٴرول اتقاراتىن جول بولدى. ەل ەگەمەندىگىنىڭ شيرەك عاسىرلىق مەرەيلى مەرەكەسى قارساڭىندا ول ارمان دا ورىندالدى. مۇنىڭ ٴبارى اينالىپ كەلگەندە ەگەمەندىكتىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى جانە تاۋەلسىزدىكتىڭ باعا جەتپەس جەمىسى.
|
مەنبەسى:جۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورى تەھرىر:مېھرىگۈل يوللانغان ۋاقىت: 20220111 17:00دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ 10يانۋار چۈشتىن كېيىن مالتا زۇڭتۇڭى ۋېللا بىلەن تېلېفونلاشتى. ئىككى دۆلەت باشلىقلىرى ئۆزئارا يېڭى يىللىق سالام يوللىدى.شى جىنپىڭ مۇنداق دەپ كۆرسەتتى: جۇڭگو بىلەن مالتا ۋاقىتنىڭ سىنىقىدىن ئۆتكەن قەدىناس ياخشى دوستلار. يېرىم ئەسىر ئىلگىرى، ئىككى دۆلەتنىڭ پېشقەدەم بىر ئەۋلاد رەھبەرلىرى يىراققا نەزەر سېلىپ، جۇڭگومالتا دوستلۇق مۇناسىۋىتىنى ئورتاق بەرپا قىلغان. 50 يىلدىن بۇيان، خەلقئارا ۋەزىيەتتە قانداق ئۆزگىرىش بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، جۇڭگومالتا مۇناسىۋىتى باشتىنئاخىر ساغلام، مۇقىم تەرەققىي قىلدى، ئىككى دۆلەتنىڭ دوستلۇقى ئۈزلۈكسىز چوڭقۇرلاشتى، ھەر قايسى ساھەلەردىكى ھەمكارلىق نەتىجىلىرى مول بولدى. خەلقئارا پۇل مۇئامىلە كىرىزىسى ۋە يېڭى تاجسىمان ۋىرۇسلۇق ئۆپكە ياللۇغى يۇقۇمى قاتارلىق خىرىسلار ئالدىدا، ئىككى تەرەپ باشتىنئاخىر ئۆزئارا ھەمدەم بولۇپ، بىربىرىنى قوللىدى. جۇڭگومالتا مۇناسىۋىتى چوڭكىچىكلىكى، ئىجتىمائىي تۈزۈمى، تارىخىي مەدەنىيىتى ئوخشاش بولمىغان دۆلەتلەر مۇناسىۋىتىنىڭ ئۈلگىسىگە ئايلاندى.شى جىنپىڭ مۇنۇلارنى تەكىتلىدى: جۇڭگو بىلەن مالتا پات ئارىدا دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتقانلىقىنىڭ 50 يىللىقىنى كۈتۈۋالىدۇ. جۇڭگو مالتا بىلەن بىرلىكتە تىرىشىپ، جۇڭگومالتا مۇناسىۋىتىنى تېخىمۇ زور تەرەققىياتقا ئېرىشتۈرۈشنى خالايدۇ. ئىككى تەرەپ ئۆزئارا ھۆرمەت قىلىش، ئۆزئارا ئىشىنىشتە چىڭ تۇرۇپ، ئۆزلىرى تاللىغان تەرەققىيات يولىغا داۋاملىق ئۆزئارا ھۆرمەت قىلىپ ۋە ئۇنى قوللاپ، ئۆزئارا كۆڭۈل بۆلىدىغان مەسىلىلەردە ئالاقە ۋە ماسلىشىشنى ساقلىشى كېرەك. ئەمەلىي ھەمكارلىقنى چوڭقۇرلاشتۇرۇپ، بىر بەلباغ، بىر يولنى تەڭ قۇرۇشنى ئالغا سىلجىتىلىپ، ئىقتىسادسودىغا مەبلەغ سېلىش، داۋالاشساقلىق ساقلاش، پاكىز ئېنېرگىيە، قاتناش ئەشيا ئوبوروتى قاتارلىق نۇقتىلىق ساھەلەردىكى ھەمكارلىقنى كېڭەيتىپ، مەدەنىيەت ئالاقىسى ۋە جۇڭگو تېبابىتىدورىگەرلىكى ھەمكارلىقىنى قويۇقلاشتۇرۇپ، مائارىپ، ياشلار، ساياھەت قاتارلىق ساھەلەردىكى ئالماشتۇرۇش ھەمكارلىقنى كېڭەيتىپ، تېخىمۇ كۆپ جۇڭگومالتا دوستلۇقى جەڭگىۋار قوشۇنىنى يېتىشتۈرۈشى كېرەك. مالتا جۇڭگوياۋروپا مۇناسىۋىتىنى ئىلگىرى سۈرىدىغان ئاكتىپ كۈچ بولۇپ كەلدى. جۇڭگو مالتا بىلەن بىرلىكتە جۇڭگوياۋروپا ھەمكارلىقىنىڭ چوڭ يۆنىلىشىنى قوغداپ، جۇڭگوياۋروپا مۇناسىۋىتىنىڭ ساغلام، مۇقىم تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشنى خالايدۇ.شى جىنپىڭ مۇنۇلارنى تەكىتلىدى: كېلەر ئايدا، جۇڭگو بېيجىڭ قىشلىق ئولىمپىك مۇسابىقىسى، قىشلىق مېيىپلار ئولىمپىك مۇسابىقىسىنى ئۆتكۈزىدۇ، ھازىر تۈرلۈك تەييارلىق خىزمەتلىرى ئاساسىي جەھەتتىن پۈتتى. جۇڭگو خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ قوللىشى ئاستىدا، بىر نۆۋەتلىك ئاددىي، بىخەتەر، ئېسىل قىشلىق ئولىمپىك مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈپ، ئولىمپىك روھىنى ئەۋج ئالدۇرۇپ، ھەرقايسى دۆلەتلەرنى بىر نىيەتتە قول تۇتۇشۇپ، بىرلىكتە كەلگۈسىگە يۈزلىنىشكە ئىلھاملاندۇرىدۇ. جۇڭگو مالتانى ئۆز ئىچىگە ئالغان خەلقئارا جەمئىيەت بىلەن بىرلىكتە تىرىشىپ، ھەقىقىي كۆپ تەرەپچىلىكنى ئەمەلىيەتتە كۆرسىتىپ، ئىنسانىيەت تەقدىرى ئورتاق گەۋدىسى بەرپا قىلىشنى قول تۇتۇشۇپ ئىلگىرى سۈرۈشنى خالايدۇ.ۋېللا مۇنۇلارنى بىلدۈردى: مالتا بىلەن جۇڭگو دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتقانلىقىنىڭ 50 يىللىقىنى تەبرىكلەش ئالدىدا تۇرغان پەيتتە سىز بىلەن تېلېفونلاشقانلىقىمدىن ئىنتايىن خۇشالمەن. مەن سىزنىڭ مالتاجۇڭگو مۇناسىۋىتىگە بەرگەن ئىجابىي باھايىڭىز ۋە ئىككى تەرەپ مۇناسىۋىتىنىڭ تەرەققىياتىغا بولغان پىكرىڭىزگە تامامەن قوشۇلىمەن. مالتا بىلەن جۇڭگو دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتقاندىن بۇيان، ئىككى دۆلەت ھەمكارلىقى مول نەتىجىلىك بولدى، ئىككى تەرەپنىڭ دوستلۇقى يېڭى ۋىرۇسلۇق ئۆپكە ياللۇغى يۇقۇمى قاتارلىق تۈرلۈك خىرىسلارنىڭ سىنىقىغا بەرداشلىق بەردى، ئىككى تەرەپ مۇناسىۋىتى كۈنسېرى پىشىپ يېتىلىپ، قالتىس مۇۋەپپەقىيەتلەرنى قولغا كەلتۈردى، ھەتتا بۇنى دۆلەتلەر مۇناسىۋىتىنىڭ ئۈلگىسى دېيىشكە بولىدۇ. مالتا مالتا بىلەن جۇڭگونىڭ دوستلۇق مۇناسىۋىتىنى يەنىمۇ راۋاجلاندۇرۇشقا قەتئىي كۈچ چىقىرىدۇ، جۇڭگو بىلەن يۇقىرى قاتلام ئالاقىسىنى كۈچەيتىپ، ھەرقايسى ساھەلەردىكى ئەمەلىي ھەمكارلىقنى چوڭقۇرلاشتۇرۇشنى خالايدۇ. مالتا بىر بەلباغ، بىر يولنى تەڭ قۇرۇش ئېلىپ كەلگەن قىممەتلىك پۇرسەتنى قەدىرلەيدۇ، جۇڭگو بىلەن بىرلىكتە مۇناسىۋەتلىك ھەمكارلىقلارنى داۋاملىق ئىلگىرى سۈرۈشنى خالايدۇ. مالتاجۇڭگو مۇناسىۋىتىنىڭ كەلگۈسى 50 يىلدا تېخىمۇ ياخشى تەرەققىي قىلىپ، ئىككى دۆلەت خەلقىگە تېخىمۇ كۆپ بەختسائادەت ئېلىپ كېلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن. مالتا بىر جۇڭگو سىياسىتىگە قەتئىي ئەمەل قىلىدۇ، كۆپ تەرەپچىلىكنى قەتئىي قوللايدۇ. مالتا ياۋروپاجۇڭگو مۇناسىۋىتىنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشتە ئاكتىپ رول ئويناشنى خالايدۇ. مالتا جۇڭگونىڭ خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ يېڭى تاجسىمان ۋىرۇسلۇق ئۆپكە ياللۇغى يۇقۇمىغا تاقابىل تۇرۇشىنى ۋاكسىنا ياردىمى بىلەن تەمىنلىگەنلىكىگە، يەر شارىنىڭ كىلىمات ئۆزگىرىشىگە تاقابىل تۇرۇشىغا پائال تۆھپە قوشقانلىقىغا ئاپىرىن ئېيتىدۇ، جۇڭگو بىلەن ھەمكارلىقنى كۈچەيتىشنى ئۈمىد قىلىدۇ. بېيجىڭ قىشلىق ئولىمپىك مۇسابىقىسىنىڭ ئوڭۇشلۇق، مۇۋەپپەقىيەتلىك بولۇشىنى تىلەيمەن!شى جىنپىڭ مۇنداق دەپ كۆرسەتتى: جۇڭگو بىلەن مالتا ۋاقىتنىڭ سىنىقىدىن ئۆتكەن قەدىناس ياخشى دوستلار. يېرىم ئەسىر ئىلگىرى،
|
ەرەيمەنتاۋدا مەن ابايدى وقيمىن! اكسياسى وتۋدە رۋحاني جاڭعىرۋ13 تامىز 2018، 20:37ەرەيمەنتاۋدا مەن ابايدى وقيمىن! اكسياسى وتۋدە13 تامىز 2018, 20:37 1724 0ەرەيمەنتاۋ اۋداندىق كىتاپحاناسىندا مەن ابايدى وقيمىن! اكسياسىنا ارنالعان وقىرماندار اراسىندا ابايدىڭ وقىلماعان كىتاپتار الەمىندە اتتى كوركەم ادەبيەت وقۋ الاڭىن ۇيىمداستىردى، دەپ حابارلايدى ۆ. اقپارات اگەنتتىگى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.سونداياق، وقىرماندار نازارىنا كىتاپ كورمەسى قويىلدى. اكسيا بارىسىندا كىتاپحانانىڭ تۇراقتى وقىرمانى ٴسانيا نۇرماعامبەتوۆا ابايدىڭ ٴ25شى قارا ٴسوزىن مانەرلەپ وقىدى. كوركەم ادەبيەت الاڭىندا ٴار كەلگەن وقىرمان اقىننىڭ وقىلماعان كىتاپتارىن تاڭداپ، ولەڭ شۋماقتارىمەن تانىستى.اتالعان اكسيا اۋداننىڭ بىرنەشە اۋىلدىق جەرىندە دە جالعاسىن تابۋدا. بۇل رەتتە ەرىنشىلىك، مالتابار، ولجاباي باتىر اۋىلدارى بار.ەركىنشىلىك اۋىلدىق مودەلدىك كىتاپحاناسىندا وقىرماندار اراسىندا مەن ابايدى وقيمىن اتتى اقپاراتتىق ساعات ٴوتتى. ٴىسشارا باسىندا وقىرماندارعا اباي قۇنانبايەۆتىڭ كىتاپتارىنىڭ شاعىن كورمەسى كورسەتىلدى. كىتاپحاناشى ونەرگۇل حۋماربەرگەن كورمەدە بەزەندىرىلگەن كىتاپتار جونىندە ايتىپ وتكەننەن كەيىن وقىرماندار ولەڭدەر مەن قارا سوزدەرىن تالقىلاپ، ابايدىڭ ٴومىرى اتتى ينتەراكتيۆتىادەبي ويىن ۇيىمداستىرىلعان. بۇل ويىن جوعارعى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا قىزىعۋشىلىق تۋدىرعان.مالتابار اۋىلدىق كىتاپحاناسىندا اكسيا اياسىندا ولەڭ ٴسوزدىڭ پاتشاسى، ٴسوز ساراسى اتتى مانەرلەپ وقۋ كەشى وتكىزىلدى. مۇندا ابايدىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرى مانەرلەپ وقىلىپ، اندەرى شىرقالعان. جالپى، اكسيانىڭ ماقساتى: اقىن ولەڭدەرىن، قارا سوزدەرىن وقۋ ارقىلى ۇلتتىق رۋحتى جاڭعىرتۋ، وسيەتىن قازىرگى ۇرپاققا ۇلىقتاۋ، امانات ەتۋ. سونىمەن قاتار، بۇل كەشتە ادامزاتتىڭ پەرزەنتى ۇلى اباي تاقىرىبىندا كىتاپ كورمەسى ۇيىمداستىرىلعان بولاتىن. اتالعان كورمەگە ۇلى اقىننىڭ شىعارمالار جيناعى قويىلدى. كەش سوڭىندا ٴىسشاراعا قاتىسۋشى وقىرماندار جەلسىز تۇندە جارىق اي ولەڭىن حورمەن ورىندادى.ال، ولجاباي باتىر اۋىلىنىڭ كىتاپحاناسىنداعى وقۋ زالىندا اكسيا شەڭبەرىندە قازاقتىڭ باس اقىنىنىڭ تۋعان كۇنىنە ابايدى وقى، تاڭىرقا! اتتى داۋىستاپ وقۋ جانە كىتاپ كورمەسى ٴوتتى. مۇنداعى باستى ماقساتى قازاق بالاسىنا ابايدىڭ ٴسوزى مەن وسيەتىن، ونىڭ ٴومىرى مەن شىعارماشىلىعىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ.
|
قويدىڭ باسى قوقىستا قالماسىنقالياكبار ۇسەمحانۇلى 18 تامىز، 2020قۇربان ايتتان كەيىن الەۋمەتتىك جەلىدە قۇربانعا شالىنعان مالدىڭ باسى مەن ىشەكقارنىن جۇك كولىكتەرىمەن اپارىپ قوقىسقا توگىپ جاتقان كورىنىسى جاريالاندى. مۇنى كورگەن جەلى قولدانۋشىلار بۇل بارىپ تۇرعان ىسىراپشىلدىق دەپ قازىرگى جۇرتتىڭ باسسيراق ءۇيتىپ، ىشەكقارىن ارشىعاننان ەرىنەتىنىن سىناسا، ەندى بىرەۋلەر ادام ءوز كىناسى ءۇشىن قويدى قىناداي قىراتىن نە ءجونى بار؟ دەپ اسىل دىنىمىزگە ءتىل تيگىزە باستادى. قۇلاقتىڭ قاسۋىنا ماسانىڭ باسۋى ءدوپ كەلىپ تۇرعان سوڭ، ونلاين قۇرباندىق دەگەن وتتاعان اڭگىمە، قۇراندا قۇربان شالىڭدار دەگەن، بىراق ونلاين قۇرباندىق دەگەن ءسوز جوق دەپ كەرى تولعاعاندار دا بولدى. جەلىدەگى جەلدەي ەسكەن بۇل اڭگىمەلەر بىزگە دە ءبىراز وي سالدى.حانافي مازھابىندا قۇربان ايتتا شاماسى جەتكەندەرگە قۇرباندىق شالۋ ءۋاجىپ سانالادى. وسى جولدى ۇستانعان بابالارىمىزدىڭ قۇربان ايت كەزىندە ءالاۋقاتى جەتسە، ءبىر مال شالاتىن قاراپايىم قاعيداسى بۇگىنگە دەيىن جالعاسىپ كەلەدى. الايدا قازاق قۇربان شالىپ، قان شىعارساق ەسەپ دەپ، ءدال قازىرگىدەي ىسىراپشىلدىققا مۇلدە جول بەرمەگەن. قۇرباننىڭ باسىن قوقىسقا تاستاماق تۇگىل، مۇجىلگەن سۇيەگىنىڭ ءوزىن بەتالدى شاشپاي، ادام باسپايتىن تازا جەرگە تاستايدى. بۇعان قۇربانعا شالعان مال وتە قاسيەتتى، ونىڭ سۇيەگىن ادام اياعى باسپاسىن، يت مۇجىمەسىن دەگەن نانىم سەبەپ بولعان. مالدىڭ باسىن ەڭ سىيلى تاعام دەپ بىلگەن حالقىمىز قۇرباندىقتىڭ باسىن دا اۋىلدىڭ اقساقالدارىنىڭ الدىنا قويعان. ال اۋىل اقساقالدارى ءار وتباسىنا كىرىپ، قۇرباندىقتىڭ ەتىنەن اۋىز ءتيىپ، سول شاڭىراقتان وتكەندەرگە قۇران باعىشتاپ، جاستارعا باتا بەرىپ، ايتتانايتقا امان جەتەيىك دەپ تىلەك تىلەيتىن. شەبەر قازاق ايەلدەرى قويدىڭ ىشەكقارنىن تازالاپ ارشىپ، جۇمىرعا شاربى تىعىپ، ىشەكتەن جورگەم جاساپ، ادەمىلەپ ءپىسىرىپ، ايتتاپ كەلگەن اعايىننىڭ الدىنا قوياتىن. وكپەگە ۇن قۇيىپ، ءاسىپ جاسايتىن ايەلدەر دە بار.وسى تۇرعىدان العاندا، قۇرباندى ساۋاپ ءۇشىن شالعان ەكەنبىز، ونىڭ باسسيراعىن، ىشەكقارنىن بەتالدى تاستاۋ دىنىمىزگە دە، داستۇرىمىزگە دە جات. اڭنىڭ باسىن ۇيگە اكەلمەگەن، مالدىڭ باسىن دالاعا تاستاماعان قازاق ءۇشىن اللاھۋ اكپار ايتىپ سويعان مالدىڭ باسىن دالاعا لاقتىرۋ بىلگەن ادامعا ابەس كورىنەتىنى انىق. جاڭادان سويعان مالدىڭ باسىن سىيلى قوناعىنىڭ الدىنا تارتا الماۋدىڭ ءوزى قازاق ۇعىمىندا جەتەسىزدىك سانالاتىنى تاعى بار. ارينە، قالالى جەردە باسسيراق ءۇيتۋ دە قولايسىز، دەسەك تە قازىرگىدەي دامىعان زاماندا مالدىڭ باسىن قوقىسقا تاستاماي، ءبىر امالىن تاۋىپ باسسيراقتى ءۇيتىپ الۋعا جارايتىن زاماناۋي تاسىلدەر دە از ەمەس قوي.باسسيراق دەمەكشى، قازاقستاندا باسسيراق، ىشەكقارىندى كەرەكسىز ەتكەنىمىزبەن، يران ەلىندە قويدىڭ ەتىنەن باسسيراعى، ىشەكقارنى قىمبات دەسە سەنەسىز بە؟! سەبەبى ولار قويدىڭ قۇيقاسى، ميى، ءتىلى جانە ىشەكقارنىنان كالەپاشا دەگەن تاعام جاسايدى. پارسىلاردىڭ سۇيىكتى اسىنا اينالعان بۇل تاعامدى قازىر يران ەلىندە قالتاسى كوتەرەتىن بايلار عانا جەيدىمىس. سونىڭ وزىندە ىشكى نارىقتى قامداي الماعان پارسىلار شەتەلدەن قىمبات باعامەن باسسيراق، ىشەكقارىن ەنگىزەدى. وكىنەرلىگى، يرانعا وسى تاۋاردى ەكسپورتتايتىن ەلدەردىڭ قاتارىندا قازاقستان جوق.انە، سول پارسىلارعا قوي ەتىن جانە باسسيراق، ىشەكقارىن ەكسپورتتاۋمەن اينالىساتىن بايانولگەيلىك زەرگەر ينتەرنەشنل جشق باسشىسى نۇربول ميزامحانۇلى دا قويدىڭ باسى مەن ىشەكقارنىنان كوپ پايدا كەلتىرۋگە بولاتىنىن ايتادى. سەرىكتىگىمىز 2008 جىلى قۇرىلعان. 2011 جىلدان بەرى يرانعا قوي ەتى مەن باسسيراعىن، ىشكى اعزاسىن ەكسپورتتاۋمەن اينالىسىپ كەلەمىز. سەبەبى پارسىلار قويدىڭ باسسيراعىنان، ميىنان، تىلىنەن جانە ىشەكقارنىنان كالەپاشا دەگەن تاعام جاسايدى. ول تاڭعى اسقا جەلىنەتىن، باعاسى ەتتەن قىمبات تاعام سانالادى. وسى ارادان قويدى سويىپ، باسىن ءۇيتىپ، ىشەكقارنىن تازالاپ، ارنايى ستاندارت بويىنشا قوراپتاپ جىبەرەمىز. ونى جۋاتىن، تازالايتىن ارناۋلى اسپاپتار بار. ءبىر قويدىڭ باسسيراعى ادەتتە 3 كەلى بولادى. ونىڭ ءار كەلىسىن پارسىلار 3,8 ەۋرودان الادى دەيدى نۇربول. ەندى ەسەپتەي بەرىڭىز، ءبىر قويدىڭ باسى مەن ىشەكقارنى ءبىزدىڭ اقشاعا شاققاندا 5000 تەڭگەدەن اسىپ جىعىلادى. ۇلكەن ساۋدانىڭ كوزى. ال قازاقستاندا مۇنى كوپ ەشكىم ەسكەرمەيدى. ەسكەرمەك تۇگىل، قۇرباندىقتىڭ باسىنىڭ ءوزىن قوقىسقا تاستايمىز. ەگەر ءبىزدىڭ ەلدە دە باسسيراق ەكسپورتتاۋمەن اينالىساتىن ءبىر سەرىكتەستىك بولعاندا، تىم قۇرىعاندا قۇرباندىقتىڭ باسى اياققا تاپتالىپ، تاۋتوبە بولىپ ءۇيىلىپ قوقىستا جاتپاس ەدى عوي دەگەن وي كەلەدى.قويدىڭ باسىقۇربان ايتقۇربان شالۋەتكە مۇقتاج جاندار ءوتىنىش بەرۋدە30 شىلدە، 2020 4330 شىلدە، 2020 29اسىعا كۇتەتىن ۇلىق مەيرام30 شىلدە، 2020 22ونلاين قۇرباندىق قالاي شالىنادى؟25 شىلدە، 2020 119
|
مەنىڭ قۋانىشىم دا، جەتىستىگىم دە جادىگەرلەراستانا اقشامى 25 شىلدە، 2013قىرىم التىنبەكوۆ، رەستاۆراتور، قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى: قىرىم اعا، ءبىزدىڭ ەلدە رەستاۆراتور مامان جوقتىڭ قاسى. جاستاردىڭ وسى سالاعا قىزىعۋشىلىعىنىڭ تومەندىگى نەدە دەپ ويلايسىز؟ كونەنى جاڭعىرتۋ، قالپىنا كەلتىرۋ دەگەنىمىز وتە كۇردەلى جۇمىس. ال، جەراستى قورىمدارىنان تابىلعان دۇنيەنى قالپىنا كەلتىرۋ ءتىپتى قيىن. رەستاۆراتوردىڭ ارحەولوگيا عىلىمىنان مول حابارى بولۋى كەرەك، حيميانى دا جەتە بىلگەنى ءجون. ءتىپتى، كەم دەگەندە ونشاقتى ماماندىقتان حابارىڭ بولماسا، جۇمىسىڭ شالا بولادى. ماعان كوپتەگەن شاكىرتتەر ۇيرەنەمىن دەپ ىزدەپ كەلىپ جاتادى، بىراق كوبىسى تۇراقتامايدى. ويتكەنى، قانشاما عاسىر جەر قويناۋىندا بۇزىلۋعا اينالىپ، ەزىلىپ، ءشىرىپ جاتقان زاتتى العاش كورگەندە شوشىنىپ، جەرىنىپ شىعا كەلەدى. سودان كەيىن ودان گورى باسقا دا ديزايندىق جۇمىستارمەن اينالىسىپ، تەز اقشا تاپقاندى ءجون كورەدى. اقشانىڭ سوڭىنا تۇسكەن ادام عىلىمي جۇمىسپەن تۇبەگەيلى اينالىسا المايدى. ىلۋدە ءبىر وسى ماماندىقتى ولەرمەندىكپەن سۇيگەن جانكەشتىلەرى عانا قالادى. نەگە دەسەڭىز، ءبىر زاتتى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن ءبىرشاما ۋاقىت كەرەك. قىرىم ارالى زەرتحاناسى تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز باياعىدا ءبىر جۋرناليست ماقالا جازىپ، تاقىرىبىن وستروۆ كىرىما دەپ قويىپتى. سودان باستاپ ءبىزدىڭ زەرتحانا سولاي اتالىپ كەتتى. وندا بارلىعى 14 ادام جۇمىس ءىستەيدى. زەرتحانامىزدا بىرنەشە مىڭداعان جۇمىستار ىستەلدى. قازىرگى مۇراجايداعىلاردىڭ كوبىسى ءبىزدىڭ قولىمىزدان وتكەن دۇنيەلەر. وعان قوسا، رەسەي، مونعوليا، قىرعىزستان، تۇركيادان تاپسىرىستار كەلەدى. سولاردى قابىلداپ، قالپىنا كەلتىرەمىز. ۇيرەنۋگە، تاجىريبە جيناقتاۋعا شەتەلدىكتەر كوپ كەلەدى. بۇرىن ءبىز ولارعا جۇگىنسەك، ولار قازىر بىزدەن ۇيرەنۋ ۇستىندە. مەنىڭشە، جۇمىستىڭ ناتيجەسى دەگەن وسى بولسا كەرەك. جالپى، ءبىر دۇنيەنى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن قانشا ۋاقىت كەتەدى؟ ءارتۇرلى. كەيبىر دۇنيەلەرگە 23 اي ۋاقىت كەتسە، كەيبىرەۋلەرى جىلداپ جاتادى. قازىر 15 جىلدان بەرى جاسالىپ جاتقان دۇنيەلەر بار. اناليز جاسايمىز، توموگرافيادان وتكىزەمىز، ءسويتىپ جانىن كىرگىزەمىز. بىلايشا ايتقاندا، ءار زاتپەن جەكە جۇمىس جاسالادى. قازاقتىڭ سان عاسىرلىق تاريحىن ءتىرىلتۋ جولىندا تەر توگىپ جۇرگەن ءسىزدى بىلمەيتىن ادام كەمدەكەم. سۇرايىن دەگەنىم، استانادا جەكە كورمەڭىزدى قاشان وتكىزەسىز؟ديدار، قالا تۇرعىنى استانادا ەكى رەت كورمە وتكىزگەن ەدىم. ەشكىم كەلگەن جوق. ءبىزدىڭ ەلدە قىزىعۋشىلىق تومەن. سودان كەيىن قويدىم. كەرىسىنشە، شەتەلدەردە سۇرانىس كوپ. ولار بارلىق قاراجاتتى موينىنا الىپ، ءجيى شاقىرتىپ تۇرادى. امەريكاداعى كورمەنىڭ ءوتىپ جاتقانىنا 56 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. جۇمىسىڭا سۇرانىس بولسا، كادىمگىدەي قۋانىپ قالاسىڭ. پاريجدەگى اتاقتى لۋۆردا تاجىريبەدەن وتكەن تۇڭعىش ءارى ازىرگە جالعىز قازاق ەكەنىڭىزدى بىلەمىز. جالپى، شىعارماشىلىق كورمەلەرىڭىز قانداي قالالاردا ءوتتى؟ جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمدەي، ەۆروپادا سۇرانىس وتە جوعارى دەڭگەيدە. سانفرانتسيسكو، پاريج، لوندون، نيۋيورك، بۋداپەشت، ت.ب قالالاردا ءوتتى. بۇگىنگى تاڭدا كوللەكتسياڭىزدا قانشا جادىگەر بار؟بەكبولات، قالا تۇرعىنى مەن كوللەكتسيونەر ەمەسپىن. اۆتورلىق جۇمىس دەسە، دۇرىس بولادى. مەن مۇراجايداعى دۇنيەلەرمەن جۇمىس ىستەيمىن. دايىن بولعانىن مۇراجايعا وتكىزەم، حالىق قىزىعىن كورىپ، باعاسىن بەرەدى. ودان ارتىق نە قاجەت؟ بۇل مەنىڭ پارىزىم. مەنىڭ قۋانىشىم دا، جەتىستىگىم دە وسى جادىگەرلەر. تابىلعان جادىگەرلەردىڭ ارقاسىندا بابالارىمىزدىڭ قاي عاسىردا ءومىر سۇرگەنىن، قانداي ادەتعۇرىپ ۇستانعانىن، قانداي قوعامدىق ورتادا بولعانىن انىقتاۋعا بولادى. وسىنىڭ ارقاسىندا ءبىز ءوزىمىزدىڭ حالىقتىڭ ەجەلگى مەملەكەتتىك ءداستۇرىنىڭ قانداي بولعانىمەن ماقتانا الامىز. جەردەن قازىپ العان دۇنيە قالاي قالپىنا كەلتىرىلدى؟ سول تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى بۇل وتە كۇردەلى شارۋا. ارحەولوگتار قازبا جۇمىستارىن جاساپ جاتقان كەزدە ءبىز ولاردىڭ جانىندا تۇرامىز. ولار كومبەگە جەتكەن كەزدەن باستاپ ءبىزدىڭ ءىسىمىز باستالادى. ەڭ الدىمەن سول جەردە الدىن الا كونسەرۆاتسيا جۇمىستارى جاسالادى. ويتكەنى، جەر استىندا جاتقان زاتتى بۇلدىرمەي، سول قالپىندا الىپ شىعۋ كەرەك. ايتپەسە، اۋا مەن جىلۋ كىرگەن سوڭ ونسىز دا ىلعالدىڭ اراسىندا تۇرعان زات جارتى ساعاتتىڭ ىشىندە كەۋىپ، كۇل بولىپ ىدىراپ كەتەدى. ناتيجەسىندە، تۇككە جاراماي قالۋى مۇمكىن. سوندىقتان، ۋاقىتتى ولتىرمەي، ونى ساقتاپ قالۋ ءبىزدىڭ باستى مىندەتىمىز. جالپى، عىلىمدا ونىڭ ءارتۇرلى ادىستەرى بار. سوڭعى ونشاقتى جىلدىڭ ىشىندە دۇنيە جۇزىندەگى عالىمداردىڭ وزىق تاجىريبەلەرىن ەكشەپ، جاقسىسىن الىپ، ءوزىمىزدىڭ زەرتحانادا جۇزەگە اسىرىپ كەلەمىز. قازىپ العان دۇنيەنى زەرتحاناعا اكەلگەن سوڭ كونسەرۆاتسيالىق، رەستاۆراتورلىق جۇمىستارى جاسالىپ، رەكونسترۋكتسيا، يدەنتيفيكاتسيا دەپ اتالاتىن بىرنەشە ساتىلى جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. ءار جادىگەر اۋرۋ ادام سياقتى. ولاردى تەز ارادا ەمدەۋ كەرەك. بۇل فيزيكالىق كۇشجىگەردى قاجەت ەتەتىن اۋىر ءارى لاس جۇمىس. دەسەك تە، بويىڭدا ۇلكەن ءبىر سىردى، عاسىرلار شەجىرەسىن جاسىرىپ جاتقان جادىگەرلەردى جاڭعىرتۋعا دەگەن قۇشتارلىق بولسا، ونىڭ بارلىعىن ۇمىتتىرىپ جىبەرەدى. رەستاۆراتوردىڭ قىزمەتى كەلگەن ناۋقاستىڭ اۋرۋىن اسقىندىرىپ الماي، تەز ارادا جاردەم كورسەتۋى ءتيىس دارىگەردىڭ قىزمەتى سەكىلدى. ءسىز ەلىمىزدە جۇرگىزىلگەن قازبا جۇمىستارىنان بولەك، شەت ەلدەردەگى ارحەولوگيالىق اشىلۋلار مەن قالپىنا كەلتىرۋ ىستەرىنە قاتىسىپ، تاجىريبە جيناعان مامانسىز. الەم ەلدەرىنىڭ رەستاۆراتسيا جۇمىستارىنا دەگەن كوزقاراسى، تاجىريبەسى قاي دەڭگەيدە؟ مەن موڭعوليا، رەسەي، فرانتسيا سەكىلدى مەملەكەتتەردە ءجۇرگىزىلگەن قازبا جۇمىستارىنا تىكەلەي قاتىستىم. سونداياق، كوپتەگەن ەلدەردىڭ رەستاۆراتسيالىق جۇمىستارىن دا زەرتتەدىم. دامىعان ەلدەردە كونە مۇرالارعا ەرەكشە ءمان بەرىلەدى. ولار كىشكەنتاي دۇنيەسىنىڭ ءوزىن اتاعىن اسپانداتىپ، ءدۇيىم جۇرتقا تانىتۋعا بەيىم تۇرادى. ال، ءبىزدىڭ جەرىمىزدەن تابىلعان ءجادىگەرلەر كەز كەلگەن جاھاندىق قۇندىلىقتاردان جوعارى تۇر. ساقتاردان قالعان ايرىقشا مۇرا التىن ادام ەسكەرتكىشىنىڭ ءوزىناق الىڭىزشى. بۇگىندە دۇنيە ءجۇزىن تاڭعالدىرعان ەسكەرتكىش بولىپ سانالادى. الايدا، ءوزىمىز وسى ءجادىگەرلەردىڭ باعاسىن ءبىلىپ، قادىرىنە جەتە المايمىز. قازاق دالاسىنان تابىلعان جادىگەرلەردى زەرتتەۋ بارىسىندا قانداي دا ءبىر ەرەكشەلىكتەر بار ما؟ بىزدە ەجەلگى تايپالاردان قالعان، سولاردىڭ ءومىر جولىن دايەكتەيتىن قانشاما كونە زاتتار بار. قاراپ وتىرساڭىز، قارۋجاراعى، ىشەر اس، كيەر كيىمىندە، ۇستاعان زاتىندا اسا ءبىر وزگەشەلىك جوق. مەتالدى قورىتۋى، بۇيىمدار جاساۋ ءتاسىلى دە ۇقساس. بۇل سول زاماندا ءبىزدىڭ ۇلانعايىر كەڭىستىگىمىزدە قارىمقاتىناستىڭ، بايلانىستىڭ ەرەكشە قارقىن الىپ، دامىعانىن كورسەتەدى. ءداستۇر ۇقساستىعىنا كەلسەك، ەرتەدە ولگەن ادامنىڭ كيىمىندەگى اشەكەي زاتتارى، كوشپەلى ومىردە جان سەرىگى بولعان استىنداعى اتى دا ەرتۇرمانىمەن قوسا جەرلەنەتىن بولعان. ەلىمىزدىڭ قاي تۇكپىرىنەن كەزدەسكەن جادىگەردى الىپ قاراساڭىز دا، ءبىر مادەنيەت، ءبىر تۇرمىستىرشىلىك كەشكەن حالىقتىڭ تۇتاستاي ءبىر عۇمىر تاريحىن بايقاۋ قيىن ەمەس.
|
15 تامىز 10:15نۇرسۇلتان. قازاقپارات قازاقستاننىڭ قوعام قايراتكەرلەرى 17 تامىزدان باستاپ ەلىمىزدە كارانتين شارالارىنىڭ كەزەڭكەزەڭىمەن الىنىپ تاستالۋىنا قولداۋ بىلدىرۋدە، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.وسى ۇستانىمداردى ءوزىم قولداپ وتىرمىن. نەگە دەسەڭىزدەر، ول ەلىمىزدەگى ءار ازاماتقا، ءار ادامنىڭ ومىرىنە بايلانىستى. سوندىقتان ءبارىمىز سابىرلى بولىپ، وسى شارتتاردى تولىق ۇستانايىق، دەدى ق ر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى نۇرلان وتەشوۆ تەلەارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا.ال ەكونوميستساراپشى ساپارباي جۇبايەۆ ەلىمىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تاياۋ كۇندەرى رەسپۋبليكا كاسىپورىندارىنىڭ جۇمىسىنا رۇقسات بەرگەن كەزدە سول مۇمكىندىكتى مۇمكىندىگىنشە پايدالانىپ، بارلىق نىساننىڭ ۇيلەسىمدى قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەتتىگىن ايتادى.سەبەبى 2019جىلمەن سالىستىرعاندا جالپى ىشكى ءونىم ءوندىرىسى 12 پايىزعا تومەندەپ وتىر. حالقىمىز ەكونوميكامەن قاتار ءوز دەنساۋلىقتارىنا دا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، مەملەكەتتىك كوميسسيا شەشىمدەرىن بۇلجىتپاي ورىنداۋ كەرەك. سول ارقىلى حالقىمىزدىڭ دەنساۋلىعىن دا، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن دا جاقسارتا تۇسەمىز، دەدى ساپارباي جۇبايەۆ.ەسكە سالا كەتسەك، 17 تامىزدان باستاپ ءبىرقاتار نىسان جۇمىسىن قايتا باستايدى.
|
لوتورەيا ويناتقان ەرنار ايدار وزىنە سەنگەندەردىڭ اقشاسىن قايتارمايتىن بولدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىەسترادا ءانشىسى ەرنار ايدار لوتورەيا ويىنىنا قاتىسىپ، الدانىپ قالعاندارعا اقشاسىن نەگە قايتارا المايتىنىن ايتتى. ول بۇعان دەيىن لوتورەيا ويناتىپ جاتقان جەرىنەن قولعا تۇسكەن ەدى. وسى وقيعادان سوڭ ءانشى سەرىكتەستەرىمەن لوتارەيا ويناتۋشىلارمەن اۆت. بىرگە تەرگەۋگە الىندى. قازىر ول تەرگەۋگە تەك كۋاگەر رەتىندە عانا قاتىسىپ جاتقانىن ايتىپ وتىر.الماتى قالاسى ەكونوميكالىق تەرگەۋ دەپارتامەنتى تەرگەۋدى باستاعان كەزدە: بۇل توپ 2020 جىلدىڭ 23 اقپان مەن 23 ءساۋىر ارالىعىندا وتە قىمبات ۇتىس سىيلىقتارىن 4 اۆتوكولىك 2 سەدان جانە 2 دجيپ پەن الماتى قالاسىندا ءبىر بولمەلى پاتەر جانە باسقا دا تۇرمىستىق تەحنيكانى ويناتپاق بولىپ، جالعان لوتەرەيا ويىنىن ۇيىمداستىرعان. الايدا، جوعارىدا كورسەتىلگەن قۇندى سىيلىقتار بولماعان. ولار لوتەرەيا ويىنىنا قاتىسۋشىلاردى سەندىرۋ ءۇشىن 4 اۆتوكولىكتى باسقا جەكە تۇلعالاردان جالعا العاندىعى انىقتالدى, دەگەن حابار تاراتتى.ەرنار ايداردىڭ الدانىپ قالعان حالىققا ينستاگرام ارقىلى ارناعان ءسوزى.قۇرمەتتى لوتەرەيا ويىنىنا قاتىسىپ الدانىپ قالعان اعايىن.مەن سىزدەردى جاقسى تۇسىنەمىن، سىزدەر ماعان سەنىپ لوتورەيا بيلەتىن ساتىپ الدىڭىزدار ول ءۇشىن باسىمدى ءيىپ كەشىرىم سۇرايمىن, ءدال سىزدەردەي مەن دە ويىن ۇيىمداستىرۋشىلارىنا سەنىپ الدانىپ وتىرمىن.اللا ءبارىن كورىپ تۇرعوي، وسى ويىنعا قاتىستى مەندە تيتتەي دە بولسىن ارام وي بولعان ەمەس، سول سەبەپتى ماعان دا تۇسىنىستىكپەن قاراۋلارىڭىزدى ءوتىنىپ سۇرايمىن.قازىردە الماتى قالاسى بويىنشا ەكونوميكالىق تەرگەۋ دەپارتامەنتىندە تەرگەۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر.مەن ەشقايدا قاشىپ جۇرگەن جوقپىن.سول تەرگەۋ جۇمىستارىنا كۋاگەر رەتىندە بار شىندىقتى ايتىپ، تەرگەۋدىڭ اياقتالۋىن كۇتىپ ءجۇرمىن.قۇرمەتتى اعايىن سىزدەر ساتىپ العان بيلەتتىڭ اقشاسىنا كەلەر بولساق، ول اقشانىڭ ءبىر تەڭگەسى دە مەندە ەمەس، سىزدەرگە بيلەتتى ساتىپ اقشاسىن العان سول ويىننىڭ ۇيىمداستىرۋشىلارى وسپانوۆ ازات، تەمىربەك ەرنار، قازىردە وسى ۇيىمداستىرۋشىلارعا تەرگەۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر، ياعني سىزدەردىڭ اقشالارىڭىز سول ۇيىمداستىرۋشىلاردا. مەن تەك جارناما جاسادىم: ول ءۇشىن قاتتى وكىنەمىن ، سىزدەردەن شىن جۇرەگىممەن باسىمدى ءيىپ كەشىرىم سۇرايمىن .جارناما ءۇشىن العان اقشاڭدى حالىققا بەرمەيسىڭ با؟ قايرىمدىلىققا كومەكتەسپەيسىڭبا؟ دەپ سۇراپ جاتقان اعايىنعا ايتارىم.ءدال وسى جارناما جاساپ، العان اقشامنىڭ اتىنان مەن وزدىگىمشە ەشتەڭە ىستەي المايمىن، بارلىعىن زاڭ شەشەدى. تەرگەۋ ءبىتىپ، سوت قالاي شەشىم قابىلدايدى سولاي بولادى. زاڭ جۇزىندە جارناما ءۇشىن العان اقشاڭدى قايتار دەسە قايتارۋعا دايىنمىن.زاڭ جۇزىندە جارناما ءۇشىن العان اقشا وزىڭدە قالادى دەپ شەشىم قابىلداسا، وندا اللا قالاسا، اللا رازىلىعى ءۇشىن مەن ول اقشانى قايرىمدىلىققا جۇمساۋعا دا دايىنمىن. الايدا، الدىن دا، قازىرگى تاڭدا دا ءوزىمنىڭ اتىمنان، وتباسىمنىڭ اتىنان، جاسىرىن دا، جاريا دا اللا رازىلىعى ءۇشىن، قولدان كەلگەنشە قايرىمدىلىق جاساپ ءجۇرمىز.اق قاراسىن بىلمەي، ماعان قارعىس ايتىپ، جامان سوزدەر ايتىپ جاتقان اعايىن: جۇيەلى قارعىس جۇيەسىن تابادى، جۇيەسىز قارعىس يەسىن تابادى. يا مەن ءسۇرىندىم. مۇمكىن سىزدەر ادامزاتتىڭ ەشقاشان سۇرىنبەيتىن تۇرىنەن شىعارسىزدار! مەندە ءوستىپءوستىپ ءومىر ءسۇرۋدى ءبىر كۇندەرى ۇيرەنەرمىن. ۋاقىت تورەشى.مەن سىزدەرگە تەك قانا جاقسىلىق تىلەيمىن!تەرگەۋدىڭ اياقتالۋىن كۇتەيىك!.ەسكە سالا كەتەيىك، لوتورەيا ويىنىن تەك ەرنار ايدار عانا ەمەس، قايرات نۇرتاس، بۇركىت، ءمادينا سادۋاقاسوۆا، نۇرلان ەسپانوۆ، ايقىن، ايگۇل يمانباەۆا، سيۆي ماحمۋدي، باعلان ءابدىرايىموۆ، قاراقات ءابىلدينالار دا وتكىزگەن.
|
تابىسقا جەتۋدىڭ جولى بەيسەن قۇرانبەك.بىلگەنگە مارجان 5688 0 پىكىر 30 قاڭتار, 2017 ساعات 18:06ەگەر جاقسى جۇمىسقا ورنالاسامىن دەسەڭىز...ەگەر سىزدەر جاقسى جۇمىسقا ورنالاسامىن دەسەڭىزدەر، ەڭ ءبىرىنشى ءوز ماماندىقتارىڭىزدى جاقسىلاپ مەڭگەرىپ الىڭىزدار. ون جىلدان كەيىن ءوز ىستەرىڭىزدى باستاساڭىزدار مارحاببات. ماسەلەن، جۋرناليست بولساڭ، بولاشاق جۋرناليستەردى دايارلاۋ ورتالىعىن اش. اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرسەڭىز دە ءدال سولاي. بىراق، ءبىر ەسكەرتۋ: بىردەن ۇلكەن ورتالىقتان باستاماڭىز. اۋەلى كورشىنىڭ بالالارىن تۇگەلدەي جيناپ الىڭىز. ءارى كەتسە، ون نەمەسە جيىرما بالا. ءبىر اي تەگىن وقىتىڭىز. بولدى. ءارى قاراي ادامدار ءسىزدى وزدەرى ىزدەي باستايدى. بارلىعىمىزدىڭ جىبەرەتىن ءبىر عانا قاتەلىگىمىز ءبىز قانشا جەردەن ءبىلىمدى، مىقتى مامان بولساق تا، بىردەن تابىسقا جەتكىمىز كەلىپ تۇرادى. ءسىز ءوزءوزىڭىزدى كورسەتە المايىنشا، ەشقاشان تابىستى بولا المايسىز. مىقتى ديزاينەر بولعىڭ كەلە مە؟ وندا ءوزىڭ اۋەلى ىزدەپ ءجۇرىپ، بەلگىلى ءبىر كەشتەرگە نەمەسە كومپانيالارعا ارنايى افيشا جاساپ بەر. بىراق، باستاپقىدا تەگىن جاسا. كەيىن ولار وزدەرى سەنەن ايىرىلماي قويادى. سوندا عانا ءوز كاسىبىڭنەن ءوزىڭ راحات كورەتىن بولاسىڭ. ماسەلەن، قازىر ايتۋعا وڭايعا مىقتى رەداكتورلار مەن رەجيسسەرلەر قاجەت. ماعان باعدارلاماڭىزدى قاتىرىپ جاساپ بەرىڭىزشى، مەن سىزدەن ەشقاشان ايىرىلمايمىن. سول ەڭبەگى ءۇشىن مەن وعان جالاقىنى ارتىعىمەن تولەيتىن بولامىن. ءارى ەلدىڭ ءبارى بەيسەندە كەرەمەت مىقتى جىگىت بار ەكەن دەپ، اۋزىنان تاستاماي ايتىپ جۇرەتىن بولادى.مەنى بوقتاپ جىبەرۋىڭىزگە دە بولادى. تەك...تابىسقا جەتۋدىڭ تاعى ءبىر جولى ادامدارمەن ءتىل تابىسا ءبىلۋ. ول جاعىمپازدىق ەمەس. ماسەلەن، مەن ادامنىڭ ءبارىن باۋىر كورىپ، جاقىن تارتتىم. الماتى وبلىسى، تالدىقورعان قالاسىندا جەتىسۋ دەگەن تەلەارنا بار. سول تەلەارنادا 5 جىل ديرەكتور بولدىم. 5 جىلدان كەيىن ءوز ەركىممەن ول جەردەن كەتكەن كەزدە، ەدەن جۋشىعا دەيىن قىزمەتكەرلەرىم جىبەرگىسى كەلمەدى. اقىرىندا اراعا ەكى جىل سالىپ، ول قىزمەتىمە دە قايتىپ كەلدىم. مەن كەتە المايتىنىمدى ءتۇسىندىم. قازىر سول تەلەارنانى دامىتۋ ءۇشىن ءبىراز جۇمىستاردى جاساپ جاتىرمىز. سەنەسىزدەر مە، مەن كەيدە جۇمىسقا قانداي قىزمەتكەر الىنىپ جاتىرعانىن دا بىلمەيمىن. قىزمەتكەرلەرىمنىڭ دە مەنىڭ ەسىگىمدى سوعىپ كىرۋى شارت ەمەس. ولاردىڭ جۇمىسقا نەشەدە كەلىپ، نەشەدە كەتىپ جۇرگەنى دە ماڭىزدى ەمەس. ماعان تەك ءبىر عانا نارسە كەرەك. اركىم ءوزىنىڭ ناتيجەسىنە جاۋاپ بەرسە بولدى. ماسەلەن، ءسىز جاڭالىققا جاۋاپتىسىز با؟ ەندەشە، ءسىز ماعان جۇمىس ناتيجەڭىزدى تياناقتى ەتىپ اكەلىپ بەرىڭىز. بولدى، مەن ءسىزدى ارى قاراي مازاڭىزدى المايمىن. ءتىپتى، ءسىزدىڭ مەنىمەن بىرگە بارىپ قىدىرۋىڭىزعا، مەنىمەن بىرگە فۋتبول ويناۋىڭىزعا، ءتىپتى ماعان دوپتى نەگە ءجوندى تەپپەيسىڭ دەپ بوقتاپ جىبەرۋىڭىزگە بولادى. ول ءۇشىن مەن سىزگە تۇك تە رەنجىمەيمىن.بوس ىسىراپشىلدىققا جول بەرمەۋ كەرەك.قازىر كوپ ادامنىڭ پروبلەماسى اقشاعا كەلىپ تىرەلىپ جاتادى. ال، شىن مانىندە اقشا تابۋ دۇنيەدەگى ەڭ وڭاي شارۋا. ەگەر سىزدەر سۇيىكتى ىستەرىڭىزبەن اينالىسساڭىزدار، اقشا وزدىگىنەن كەلە بەرەدى. قاراپايىم، ۇيدەن ءمانتى ءتۇيىپ ساتساڭىز دا، ول دا اقشا. تەك ەرىنبەۋلەرىڭىز كەرەك. جالقاۋلىقتى تاستاپ، ءوز قابىلەتتەرىڭىزدى ىسكە اسىرساڭىزدار عانا، اقشا تابۋدىڭ جولدارى اشىلا باستايدى. ال، سىزدەر اقشا تۋرالى ويعا بايلانىپ قالساڭىزدار، وندا ول ماسەلە ءومىر بويى شەشىمىن تاپپاۋى مۇمكىن. بالكىم اقشانى قۇرمەتتەۋ كەرەك شىعار. بىراق جاقسى كورمەۋ كەرەك. تاعى ءبىر نارسە بوس ىسىراپشىلدىققا قۇمار بولماۋ كەرەك. ماسەلەن، قازىر بىرنەشە ماشينا الا الاتىن جاعدايىم بار. بىراق، مەندە كولىك جوق دەسە سەنەسىزدەر مە؟ شىنىمەن دە كولىگىم جوق. دجيپ ءمىنىپ تە كورمەپپىن. الايدا، مەن دجيپ مىنەتىن اقشاما قاراپايىم ءبىرەكى كولىك ساتىپ الىپ،ول كولىككە جۇرگىزۋشىلەر جالداپ قويدىم. ويتكەنى، ونداي ىسىراپشىلدىققا جول بەرمەي، ءبىرەكى وتباسىن بولسا دا جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتكىم كەلدى. بىلتىر جۇمىسقا جاقىن ءۇي العىم كەلىپ، الماتىدان ءۇي قارادىم. اينالامداعى ادامداردىڭ كوبى ءبىر قاباتتى ۇيدە تۇرادى ەكەن. سول جەردەن قوس قاباتتى ءۇي الۋىما بولار ەدى. بىراق كورشىلەرىمنەن بيىك تۇرعىم كەلمەدى. ولاردىڭ توبەسىنەن قاراپ تۇرسام، ول تاكاپپارلىق بولار ەدى.مەنىڭ جەتى اتام تۋرالىجۇمىستا مەنىڭ 7 اتام بار. ول كىمدەر دەيسىزدەر عوي؟ءبىرىنشى اتام باۋىرجان مومىشۇلى. باۋكەڭ وزىنە ۇناماسا دا، شىندىقتى ايتىپ كەتتى. ال، ءبىز ولاي ەتە المايمىز. ويتكەنى، ءوزىمىزدى جاقسى كورسەتكىمىز كەلەدى. باۋىرجان ەشتەڭە ويلامادى. تەك شىندىقتى عانا قولدادى. سول ءۇشىن دە حالىق باۋىرجاندى باتىر سانادى. مەن جۇمىستا تەك شىندىقتى ايتۋدى تالاپ ەتەمىن. شىندىقتى ايتپاساق، جۇمىس ەشقاشان العا باسپايدى. ماسەلەن، ءبىر قىزمەتكەرىمە تاپسىرما بەرەمىن. ول قىزمەتكەرىم ماعان ورىندادىم دەيدى. شىن مانىندە ول ورىنداماعان. نە بولادى؟ ارينە، ۇيات بولادى. اسىرەسە تەلەۆيزيا سالاسىندا وتىرىك ايتۋعا مۇلدە بولمايدى. ويتكەنى، سەن ءبىر ادامدى ەمەس، تۇتاس ءبىر حالىقتى الداعانمەن تەڭ بولاسىڭ. ال، كورەرمەن مۇنى ەشقاشان كەشىرمەيدى. ءبىز باۋىرجاننىڭ ەكى قاسيەتىن الامىز. ەكىنشى قاسيەتى، باتىلدىلىق. مەيلى باتىر بولماياق قوي. سوعىس ەشقاشان بولماسىن. بىراق، باتىل بول. جۇمىستى ىستەسەڭ قورىقپا، قورىقساڭ ىستەمە!ەكىنشى اتامىز دىنمۇحاممەد قوناەۆ. قوناەۆ بىرنەشە جىل ەل باسقارسا دا، ول ادامگەرشىلىك قاسيەتى مەن كىشىپەيىلدىلىگىن بيىك ۇستادى. ءتىپتى، ول كابينەتىندە وتىرسا دا، ەسىكتەن جاس بالا كىرىپ كەلسە ورىنىنان تۇرىپ، ءوزى بارىپ سالەم بەرەدى ەكەن. ومىرىندە ارالاسقان ادامداردىڭ اتىن ۇمىتپاي، قولىنان كەلسە كومەكتەسىپ جىبەرەتىن كورىنەدى. وسىعان بايلانىستى جۇمىستا ارىپتەستەرىمە بىزگە كەلگەن ءاربىر كەيىپكەردىڭ تاعدىرى ءبىز ءۇشىن وتە ماڭىزدى بولۋى كەرەك دەپ ايتىپ وتىرامىن. قولىمىزدان كەلسە، ءبىز دە كومەكتەسىپ جىبەرۋىمىز كەرەك. جاقىندا عانا ارداگەرلەر تۋرالى حابار تۇسىرگەن ەدىك. ءبىر اتا مەن اپامىز كەلدى. بىراق، اتامىز سونشا اشۋلانىپ، ايعايلاپ جاتىر ەكەن. جاستار دا قىزبا مىنەز عوي، بىزدىكىلەر دە قايتساڭىز قايتا بەرىڭىز دەپ رەنجىپ جاتىر ەكەن. دەرەۋ كورە سالعان بويدا، جانىنا جەتىپ بارىپ، اتا، بەكەر كەلمەدىڭىز عوي. كەلىڭىز، ءتۇسىپ كەتىڭىزشى وسى باعدارلاماعا دەپ جالىنىپ، اقىرى كوندىردىك. قاسىندا 70كە كەلگەن اپامىز دا بار ەكەن. ەكەۋىن ستۋدياعا الىپ كەلىپ، باعدارلاما جاسادىق. سول باعدارلاما ارقىلى ارداگەر اتامىزدىڭ ونەرتاپقىش، ال اپامىز حيميادان 100گە جۋىق وليمپيادا جەڭىمپازدارىن تاربيەلەگەن ۇستاز ەكەنىن بىلدىك. اقىر سوڭىندا اپامىز دا، اتامىز دا ريزا بولىپ، العىسىن ايتىپ كەتتى. ەگەر ءبىز بىلمەستىكپەن قاتەلىك جىبەرىپ، ول كىسىلەر قايتىپ كەتسە، كوڭىلدەرىندە ۇلكەن داق قالار ەدى.ءۇشىنشى اتام توماس ەديسون. توماس ەديسون شامدى ويلاپ تاپقان عالىم. ول جارىقتى ويلاپ تاپپاستان بۇرىن، حالىقتى جيناپ الىپ، مەن بۇكىل عيمارات مەن كوشەلەردى جارىق قىلاتىن بولامىن دەپ ۋادە بەرىپتى. كەيىن بىرنەشە جىل وتكەننەن كەيىن ونى ءبىر ادام كورىپ قالىپ، الگى شارۋاڭىز نە بولدى؟ جاسايمىن دەپ ۋادە بەرگەن ەدىڭىز، جاساي المادىڭىز عوي دەپ مۇرىنىن شۇيىرە سۇراعان ەكەن. توماس: وڭ مىڭ رەت تاجىريبە جاسادىم، ون مىڭ رەت ساتسىزدىككە ۇشىرادىم. بىراق، ءالى جالعاستىرامىن دەگەن ەكەن. جاڭاعى ادام سودان كەيىن، قويا سالساڭىزشى ودان دا، ءبارىبىر تۇك شىقپايدى عوي دەسە، جوق، قاتەلەسەسىڭ. مەن ون مىڭ رەت قالاي جاساماۋ كەرەك ەكەنىن ءبىلدىم. ەندى جاقىن قالدىم دەگەن ەكەن. راسىمەن دە، جارتى اي وتكەننەن كەيىن توماس جارىقتى ويلاپ تاپتى. ەديسوننىڭ ءبىر ءسوزى بار: جۇمىستى جاسار بولساڭ جانىڭدى سال نەمەسە تاباندىلىقپەن جاسا دەدى. كەيدە جۇمىستان ءسال پروبلەمالار شىعىپ قالسا، مەن جارىقتى ويلاپ تاپقان كەزدە بىرنەشە ماسەلەلەردى شەشە ءبىلدىم. سەن وسىنشاما ۇساق ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابا المايسىڭ با؟ دەيتىندەي كورىنەدى. سوندا ءوزوزىمنەن ۇيالىپ كەتەمىن.ءتورتىنشى اتام ۋولد ديسنەي. ەگەر مەن ءبىر باعدارلاماداعى كەيىپكەرلەردى قايتاقايتا شىعارا بەرسەم، ەلجۇرت مەنى كورمەي قويار ەدى. سول كەزدە ۋولد ديسنەي: كەشەگىدەي جاساما. جاڭاشا ءبىر نارسە ويلاپ تاپ دەيدى. شىعارماشىلىق پەن جاڭاشىلدىق بولماي، سەنىڭ حابارىڭدى ەشكىم كورمەيتىن بولادى.بەسىنشى اتام يممانيۋل كانت. كانت ءدال ۋاقىتىمەن جۇرەتىن ادام بولعان. ول تاڭەرتەڭ ۇيىنەن شىققان كەزدە، كورشىلەرى ساعاتتىڭ سەگىز بولعانىن، ۇيىنە كەلەردە كەشكى سەگىز ءبىلىپ وتىرادى ەكەن. ءبىزدىڭ جۇمىستا 5 سەكۋند ۋاقىتتىڭ ءوزى ماڭىزدى. مۇمكىن باسقا جۇمىستا ول ماڭىزدى بولماۋى مۇمكىن. بىراق جۋرناليستيكادا ۋاقىتتى باعالاي ءبىلۋ كەرەك.التىنشى اتام ۋيليام فرەند. ۋيليام فرەند ەڭ باستى ماسەلەلەرىڭدى بىتىرمەي، باسقا ماسەلەلەرگە باسىڭدى اۋىرتپا دەيدى. سەبەبى، ۇساقتۇيەك ماسەلەلەر ءبارىبىر شەشىمىن تابادى. سوعان وراي، مەن دە اق قاعازعا ايدىڭ باستى ماسەلەلەرىن، اپتانىڭ باستى ماسەلەلەرىن ءتىزىپ جازىپ قويامىن. ولاردى ورىنداماي، باسقا نارسەگە باسىمدى قاتىرمايمىن.جەتىنشى اتام رومان گارسيا. عاسىردىڭ اياعىندا يسپانيا مەن امەريكا سوعىسىپ جاتادى. پرەزيدەنت ماككەنلي رومان اتتى وفيتسەرىنە كۋۆاداعى رەۆوليۋتسيونەرگە ماڭىزدى حات اپارۋدى تاپسىرادى. رومان: ول جاقتا سوعىس بولىپ جاتىر عوي. قالاي اپارامىن؟ دەپ باس قاتىرمايدى. ون كۇن دەگەندە بارىپ، الگى حاتتى تاپسىرىپ، امانەسەن ەلگە قايتادى. بىزگە وسىنداي جۋرناليستەر قاجەت. بۇل جاعىنان مەن ءوز قىزمەتكەرلەرىمە ريزامىن. سەبەبى، مەن ولارعا قازىر پرەزيدەنتتىڭ نومەرىن تاۋىپ بەرىڭدەر دەسەم، ولار ماعان 5 مينۋتتان كەيىن تاۋىپ اكەلىپ بەرەدى. سونىمەن قوسا، ولار قالاي الامىن، قايدان الامىن دەپ باس قاتىرمايدى. مەن وعان سەنەمىن. تەك رىپتەستەرىمە ەمەس، سىزدەرگە دە وسى سەكىلدى عالىمداردىڭ جولىمەن جۇرۋگە كەڭەس بەرەمىن. مىنەكەي، مەنىڭ جۇمىستاعى جەتى اتام وسىلار. جەتەۋىنىڭ دە پورترەتىن جۇمىسقا ءىلدىرتىپ قويعانمىن. ەگەر مەن سل عانا قاتە قادام باسسام، ولار ماعان قاباعىن ءتۇيىپ قاراپ تۇراتىن سياقتى.ءتورت كەدەرگىدەن ارىلۋىمىز قاجەتۇلى ويشىل ءماشھۇر ءجۇسىپ ادامنىڭ اقىلويىن بيلەپ العان 3 كەدەرگى ءتۇرىن كورسەتىپ كەتكەن ەكەن. ءتورتىنشى كەدەرگىنى ءوزىم قوستىم. ەندەشە، ءبىرىنشى كەدەرگىگە كوشتىك.ءبىرىنشى كەدەرگى ادامنىڭ جەلكەسىندە تۇرادى. ونى كەرى تارتپالىق دەيدى. ماسەلەن، مۇراتبەك ءبىر كەزدەرى وتىرىپ: وسى مەن جالقاۋلىقتى قويىپ، ودان دا بارىپ اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنىپ السام قالاي بولادى دەپ ويلايدى. بىراق، جەلكەسى: مۇراتبەك، قايتەسىڭ. اعىلشىن وقىماياق تا ادامدار نان تاۋىپ ءجۇر عوي. كەيىنىرەك وقي جاتارسىڭ دەپ ۇستاپ قالادى. سول ادامنىڭ جەلكەسىنەن قىرىق ادام ۇستاپ وتىرادى ەكەن دەيدى ءماشھۇر ءجۇسىپ. سودان كەيىن ارينە، تۇك ىستەي الماي قالاسىڭ.ەكىنشى كەدەرگى جالقاۋلىق. ول قۇيرىقتا بولادى ەكەن. ماسەلەن، قولىنا تەلەفوندى ال دا الەۋمەتتىك جەلىلەردە وتىرىپ كورشى. تۇرعىزباي قويادى عوي، سولاي ما؟ جۇمىسىڭ كوپ ەكەنىن بىلەسىڭ. بىراق تەلەفوننان شىعا الماي قالاسىڭ.ءۇشىنشى كەدەرگى ۇيقىشىلدىق. بۇل دەگەنىمىز كۇنىنە 89 ساعات ۇيىقتاۋ ەمەس. كەيبىر ادامدار بولادى، ۇنەمى ءبىر نارسەنى ويلاپ، ۋايىمداپ جۇرەدى. ءبىر نارسە جاساۋىم كەرەك ەدى دەپ، قۇر قيالمەن ءبىر شەتتە ۇيىقتاپ جۇرەدى. كەيىن بۇنداي جانداردىڭ ۇيقىدان ويانۋى قيىن بولادى.ءتورتىنشى كەدەرگى قورقاقتىق. بالكىم، ارالارىڭىزدادا كەرى تارتپايتىن، جالقاۋ ەمەس، ۇيىقتاپ تا جۇرمەيتىن ادامدار بار شىعار. بىراق، ءبىر نارسە باستاردا قورقاقتىعى ۇستاپ قالۋلارى مۇمكىن ول دا ءبىرىنشى كەدەرگى سياقتى جىبەرمەي قويادى. سوندىكتان،بۇل كەدەرگىلەردىڭ بارلىعىنان قۇتىلۋى ءۇشىن ادام ءوزوزىنە بەلگىلى ءبىر دارەجەدە شەكتەۋ قويىپ وتىرۋى كەرەك. كومپيۋتەرگە وتىراسىڭ با؟ 30 مينۋت وتىر دا، ارى قاراي ءوز جۇمىسىڭدى جالعاستىر. الدىڭا ماقسات قوي دا، جوسپار قۇر. سول جوسپارمەن ارەكەت ەت. ماسەلەن، مەن ءوزىم قاعازعا جوسپارىمدى جازىپ، سول جوسپارمەن جۇرەمىن. ول جوسپارىمدى ورىندامايىنشا، مەن باسقا نارسەگە كوڭىل بولە المايمىن. سوندىقتان، سىزدەرگە ايتارىم، ادام جانى مەن جۇرەگىنىڭ قوجايىنى بولادى. بىراق، ءتانىڭ مەن ەرىكجىگەرىڭنىڭ قوجايىنى، ول ءوزىڭ. وسى ءتورت كەدەرگىدەن ارىلمايىنشا، سىزدەر ەشقاشان العا جىلجي المايسىزدار.سايتقا ازىرلەگەن نۇرسۇلۋ نايمانوۆا.
|
گېرمانىيە ئاۋازى تورىنىڭ خەۋىرىدە بىلدۈرۈلۈشىچە، تۈنۈگۈن 18ئاۋغۇست خوڭكوڭدا يەنە بىر قېتىملىك كەڭ كۆلەملىك نامايىش ئۆتكۈزۈلگەن.خوڭكوڭ ساقچى دائىرىلىرى بىلەن نامايىشچىلار ئوتتۇرىسىدىكى توقۇنۇشنىڭ ئۈزلۈكسىز كۈچىيىشىگە ئەگىشىپ، خەلقنىڭ نارازىلىقى بارغانسېرى كۈچەيگەن. تۈنۈگۈن خوڭكوڭ خەلقى خىتاي كوممۇنىستىك ھۆكۈمىتىگە قارشى مىليون كىشىلىك نامايىش ئۆتكۈزگەن بولۇپ، جەمئىي بىر مىليون 700 مىڭ كىشى نامايىشقا قاتناشقان. بۇ 6ئايدىن بۇيانقى خوڭكوڭدا ئۆتكۈزۈلگەن ئۈچىنچى قېتىملىق مىليون كىشىلىك نامايىش ھېسابلىنىدىكەن.بۇ قېتىملىق نامايىشنىڭ باش تېمىسى ساقچىلار بىلەن قارا جەمئىيەتنىڭ بىرلىشىۋېلىشىنى توختىتىش، بەش چوڭ تەلەپنى ئەمەلىيلەشتۈرۈش بولۇپ، ئىككى يېرىم سائەتلىك نامايىش تىنچ يوسۇندا داۋاملاشقان.نامايىشچىلار خوڭكوڭ خەلقىنىڭ خوڭكوڭ ھۆكۈمىتى ۋە خوڭكوڭ ساقچىلىرى تەرىپىدىن يەتكۈچە ھاقارەتلەنگەنلىكىنى، خىتايچە باستۇرۇش ئۇسۇلىنىڭ خوڭكوڭ خەلقىگىمۇ قوللىنىلىشقا باشلىغانلىقىنى، خوڭكوڭ ئەمەلدارلىرىنىڭ ھەقھوقۇقىنى قوغداش ئۈچۈن قارشىلىق كۆرسىتىۋاتقان نامايىشچىلارنى ھاقارەتلەپ سۈۋەرەك دەپ ئاتاۋاتقانلىقىنى، بۇنىڭ ئەينى ۋاقىتتىكى ناتسىست گېرمانىيەنى ئەسلىتىدىغانلىقىنى بىلدۈرۈشكەن.بۇندىن بىر كۈن بۇرۇن خوڭكوڭدىكى خىتاي تەرەپدارلىرى يىغىلىپ، ساقچىلارنى قوللاپ نامايىش ئۆتكۈزگەن. گەرچە خىتاي دائىرىلىرى بۇ نامايىشقا 500 مىڭغا يېقىن كىشىنىڭ قاتناشقانلىقىنى بىلدۈرگەن بولسىمۇ، ئەمما نامايىشچىلارنىڭ سانى كىشىلەرنىڭ گۇمانىنى قوزغىغان.بۇ خەۋەر 287 قېتىم كۆرۈلدى
|
ەربولات دوساەۆ: ۇلتتىق بانك ىشكى ۆاليۋتا نارىعىنداعى تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋگە ەرەكشە كوڭىل بولەدىۇلتتىق بانك ۆاليۋتا نارىعىنداعى تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتەدىقر ۇلتتىق بانك توراعاسى ەربولات دوساەۆ مەملەكەت باسشىسىنا ەلدەگى توتەنشە جاعداي كەزىندە اتقارىلعان شارالاردى مالىمدەدى، دەپ جازادى ..توتەنشە جاعداي رەجيمى كەزىندە ساۋداساتتىقتىڭ بولماۋىنا جانە شەتەل ۆاليۋتاسىنا ۇسىنىستىڭ شەكتەۋلى بولۋىنا بايلانىستى قالىپتاسىپ جيناقتالعان سۇرانىستى ەسكەرە وتىرىپ، ۇلتتىق بانك ۆاليۋتالىق ساۋداساتتىقتى قايتا باستاۋدىڭ العاشقى 2 كۇنىندە كولەمى 240 ملن. اقش دوللارىنا ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنتسيا جۇرگىزدى. بۇل قارجىلىق تۇراقتىلىق تاۋەكەلدەرىنە جانە تەڭگەگە الىپساتارلىق قىسىم كورسەتۋگە جول بەرمەۋدى قامتاماسىز ەتتى.قازاقستان ۇلتتىق بانكى نارىقتىڭ ىشكى جانە سىرتقى قاتىسۋشىلارى تاراپىنان تەڭگەگە دەگەن سەنىم تولىعىمەن قالپىنا كەلگەنگە دەيىن ۆاليۋتا نارىعىنىڭ تەڭگەرىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتەدى. بۇل رەتتە ۇلتتىق بانك اقشاكرەديت ساياساتىنىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى ستراتەگياسىنا سايكەس نارىقتىق سۇرانىس پەن ۇسىنىس نەگىزىندە ايقىندالاتىن ەركىن باعام قالىپتاستىرۋ ساياساتىن ۇستانۋدى ساقتايدى، دەدى ول.ۇلتتىق بانك توراعاسى مەملەكەت قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس حالىق سالىمدارىنىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتەتىنىن راستادى. سالىمشىلاردىڭ سەنىمىن ارتتىرۋ ءۇشىن ولاردىڭ سالىمدارىنىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا قوسىمشا شارا رەتىندە جيناق دەپوزيتتەرى بويىنشا كەپىلدىك بەرۋ سوماسى 15 ملن. تەڭگەدەن 20 ملن تەڭگەگە دەيىن وسىرىلگەنىن اتاپ ءوتتى.قازاقستاننىڭ دەپوزيتتەرگە كەپىلدىك بەرۋ قورى بارلىق قابىلدانعان مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋعا دايىن. وسى ماقساتتار ءۇشىن ارنايى رەزەرۆ قۇرىلدى، ول بۇگىنگى كۇنى شامامەن 850 ملرد تەڭگە بولدى، دەدى ول پرەزيدەنتتىڭ بيزنەس وكىلدەرمەن كەزدەسۋى بارىسىندا.
|
بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ كەزەكتەن تىس وتىرىسى وتەدىرەسەي مەن قىتايدىڭ تالابىمەن بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ كەزەكتەن تىس وتىرىسى وتەدى. وعان پەنتاگوننىڭ 25 تامىزدا ورتا قاشىقتىقتاعى قاناتتى زىمىرانىن سىناۋ جوسپارى سەبەپ بولىپ وتىر.كاليفورنياداعى ساننيكولاس شتاتىنان ۇشىرىلعان قاناتتى زىمىرانعا 1987 جىلى كسرو مەن اقش اراسىنداعى ورتا جانە قىسقا قاشىقتىقتاعى راكەتالاردى جويۋ تۋرالى كەلىسىم بويىنشا تىيىم سالىنعان. دەگەنمەن ەكى ەل اراسىنداعى كەلىسىم بيىل 2 تامىزدا توقتادى. كەزىندە ميحايل گورباچەۆ پەن رونالد رەيگان قول قويعان بالليستيكالىق جانە قاناتتى راكەتالاردى جويۋ تۋرالى كەلىسىمدى توقتاتۋ نيەتىن العاش بولىپ اقشتىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى دونالد ترامپ ءبىلدىردى. 2018 جىلدىڭ 20 قازانىندا رەسەي شارتتاردى ساقتامادى دەگەن ايىپ تاعىپ، كەلىسىمدى توقتاتۋدى مالىمدەدى. اقش پرەزيدەنتىنىڭ ايتۋىنشا، رەسەيدىڭ 9م729 زىمىرانىن ۇشىرۋى كەلىسىمدەگى تالاپتارعا قايشى. ودان كەيىن 23 قاڭتاردا ۆاشينگتون ءوز شەشىمىنىڭ ناقتى ەكەنىن حابارلاپ، كەلىسىم 2 تامىزدا رەسمي تۇردە توقتاتىلدى. تالاپ بويىنشا 500 شاقىرىمنان 5،5 مىڭ شاقىرىمعا ۇشاتىن زىمىراندى سىناۋعا، وندىرۋگە تىيىم سالىنعان.بىلاي قاراساڭىز، 2 تامىزدا توقتاعان كەلىسىمنىڭ ارتىنان 25 تامىزدا زىمىران سىناۋ اقشتىڭ الدىن الا دايىندىعىن كورسەتكەندەي. رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين دە بۇعان قاتىستى كۇدىگىن جاسىرمادى. فينليانديا پرەزيدەنتىمەن كەزدەسۋ ناتيجەسىندە وتكەن بريفينگتە اقش بۇل رەتتە جەدەلدىك تانىتتى. مەنىڭ ويىمشا، ولار دايىندىعىن ءبىزدى ايىپتاپ، كەلىسىمدى توقتاتپاس بۇرىن باستاپ كەتكەن سىڭايلى، دەدى ول. سونىمەن بىرگە رەسەي دە ارەكەتسىز قالمايتىنىن جەتكىزدى.دونالد ترامپتىڭ بۇل شەشىمى مەن زىمىراننىڭ ۇشىرىلۋىن سىناۋشىلار از ەمەس. ءتىپتى اقشتىڭ دەموكراتسەناتورلارى راكەتا سىناۋعا قارسىلىعىن ءبىلدىرىپ، پرەزيدەنتكە حات جولدادى. ەليزابەت ۋورەن باستاعان سەناتورلار رەسەيمەن 2021 جىلى اياقتالاتىن كەلىسىمدى ۇزارتۋدى دا ۇسىندى. اقش كونگرەسمەندەرى رەسەيدىڭ اسكەري مۇمكىندىگى مەن مەملەكەتتىڭ يادرولىق جەراستى قايىقتارىن ويلاپ تۇرعانداي. ويتكەنى پرەزيدەنتتىڭ بۇل شەشىمىن ولار اسىعىستىققا بالاپ وتىر.وسى رەتتە رەسەي پرەزيدەنتىنە قاراستى ۇلتارالىق قاتىناستار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى بوگدان بەزپالكو بۇۇنىڭ كەزەكتەن تىس وتىرىسىنا قاتىستى بولجامىمەن ءبولىستى. بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى اقشتى راكەتا سىناقتارىن توقتاتۋعا شاقىرۋى مۇمكىن. دەگەنمەن اقش اۋەلدەن بۇۇنىڭ تالاپتارىنا، رەزوليۋتسيالارىنا، سونىڭ ىشىندە قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە قارسى. بۇل حالىقارالىق ۇيىمنىڭ فۋنكتسيونالى شەكتەلگەن، سوندىقتان اقشتى توقتاتۋى ەكىتالاي دەدى.ال اقشتىڭ قورعانىس ءمينيسترى مارك ەسپەر زىمىراندى سىناۋ قىتايعا باعىتتالعان ارەكەت ەكەنىن مالىمدەدى. ءبىز ءۇشىن قىتايمەن قاتىناس ماڭىزدى. ولاردىڭ ەكونوميكالىق، ساياسي الەۋەتىن ەسكەرسەك، الداعى ۋاقىتتا سولاردىڭ ارەكەتىنە جاۋاپ قايتاراتىن مۇمكىندىگىمىز بولۋى كەرەك، دەدى مينيستر.ءبىزدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى دە بۇل شەشىمگە الاڭداۋشىلىعىن ءبىلدىردى. ۆەدومستۆونىڭ ايتۋىنشا، دەنونساتسيالاۋ تۋرالى شەشىمنىڭ جانتالاسا قارۋلانۋعا الىپ كەلۋى، وعان قوسا جاھاندىق اۋقىمدا اۋىر سالدارى بولۋى مۇمكىن. سونىمەن بىرگە ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى تەتىكتەردىڭ شەڭبەرىندە سىندارلى كەلىسسوزدەر ارقىلى ماسەلە شەشىمىن تاباتىنىنا ءۇمىتتى ەكەنىن جەتكىزگەن.رەسەي مەن قىتايدىڭ شاقىرۋىمەن وتەتىن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ وتىرىسى حالىقارالىق بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىككە قاتەر تاقىرىبىندا وتەدى. الايدا ساراپشىلار جيىننىڭ اقشتى رايىنان قايتارارىنا سەنبەيتىنىن جەتكىزدى.
|
ھاراق ئىچىشتىكى ئون چوڭ خاتا قاراش تاماكاھاراق ھەققىدە پاراڭ دوختۇر ساغلاملىق تورىمۇتەخەسىسلەر ھاراق ئىچىشتىكى نۇرغۇن خاتا قاراشلارنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، قارىغۇلارچە باشقىلارغا ئەگەشمەسلىكنى ئەسكەرتتىھاراق بىلەن ئىچىملىكنى ئارىلاشتۇرۇپ تەڭشەش مودابىر مەھەل، ھاراق بىلەن ئىچىملىكنى ئارىلاشتۇرۇپ ئىچىشمۇ مودا بولغان. قىزىل ھاراق بىلەن سىپرايىت نى، ۋىسكى بىلەن قىزىل چاينى، پىۋا بىلەن كولانى ئارىلاشتۇرۇپ ئىچىش دېگەندەك ھەرخىل گۇرۇپپىلاش ئۇسۇللىرى بار. ئارىلاشتۇرغاندىن كېيىن، ھاراقنىڭ ئىسپىرت قويۇلۇقى تۆۋەنلەپ كەتكەنلىكتىن، ئىچىملىك ئىچكەندەك ھېس قىلىدۇ، شۇڭا نۇرغۇن كىشىلەر مۇشۇنداق ئىچىشنى ياخشى كۆرىدۇ.لېكىن مۇتەخەسىسلەر ئەسكەرتىپ مۇنداق دەيدۇ، ئادەتتە ھاراققا ئارىلاشتۇرۇلغان كاربونلۇق ئىچىملىكلەر، ئاشقازاندا كاربون تۆت ئوكسىد ھاسىل قىلىپ، ئىسپىرتنى تېزلا كىچىك ئۈچەيگە كىرىشكە قىستايدۇ، كىچىك ئۈچەينىڭ ئىسپىرتنى سۈمۈرۈش كۈچى ئاشقازاندىن تېز بولىدۇ، بۇنىڭ بىلەن بەدەنگە بولغان زىيان ئېغىرلايدۇ. بۇندىن باشقا، ھاراققا ئىچىملىك ئارىلاشتۇرۇپ ئىچكەندە، قارىماققا ھاراقنىڭ كۈچى تۆۋەنلىگەندەك قىلغان بىلەن، ئادەم ئاسانلا جىق ئىچىۋالىدۇ. چۈنكى ئىچكەن ئادەم خۇددى ئىچىملىك ئىچكەندەك ھېس قىلغاچقا، قورقماي كۆتۈرىۋېرىدۇ، ئاخرىغا بېرىپ، ئىسپىرت كۈچىنى كۆرسەتكەندە ئاللىبۇرۇن كېچىككەن بولىدۇ.ئاق ھاراق زىيان قىلىدۇ، قىزىل ھاراق پايدا قىلىدۇنۇرغۇن كىشىلەر ئاق ھاراق بەدەنگە زىيان قىلىدۇ، ئۈزۈم ھارىقى ئىچسە سالامەتلىككە پايدىلىق دەپ قارايدۇ. ئەمەلىيەتتە، مەيلى ئاق ياكى قىزىل ھاراق بولسۇن، گەپ مىقدارىنى كونترول قىلىشتا.مۇتەخەسىسلەر، ھەر ھەپتىدە ئىسپرت ئىستىمال قىلىش مىقدارى ئەرلەرنىڭ 140 گرامدىن تۆۋەن، ئاياللارنىڭ 70 گرامدىن تۆۋەن بولۇپ، بۇنىڭدىن ئېشىپ كەتكەندە، ئىسپرتتىن كېلىپ چىققان جىگەر كېسىلىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش خەۋپى بار. 140 گرام ئىسپرت دېگەن 50 گرادۇسلۇق ئاق ھاراقتىن 34 بوتۇلكا دېگەن گەپ، دېمەك، قۇرامىغا يەتكەن بىر ئەر ھەر ھەپتىدە 50 گرادۇسلۇق ئاق ھاراقنى ئۈچتۆت بوتۇلكىدىن ئارتۇق ئىچمەسلىك كېرەك، قىزىل ھاراقنى بولسا، ئىككىئۈچ كۈندە بىر كونترول قىلىش كېرەك.ھاراق ئىچسە يۈزى قىزىرىدىغانلار ئاسان مەست بولمايدۇبۇ گەپ ھاراق سورۇنلىرىدا ھاراق زورلايدىغان ياخشى باھانە. ئەمەلىيەتتە بولسا، ھارا ئىچىش بىلەن يۈزىنىڭ قىزىرىش قىزارماسلىقىنىڭ قىلچىلىك مۇناسىۋىتى يوق.بەزى كىشىلەر ھاراق ئىچكەندە يۈزىنىڭ قىزىرىشىنى ياخشى ئىش، قان ئايلىنىشنىڭ ياخشىلىقىنى بىلدۈرىدۇ دەپ قارايدۇ. ئەمما مۇتەخەسىسلەر، ھاراق ئىچىش بىلەن يۈز رەڭگىنىڭ مۇناسىۋىتى يوقلۇقىنى، بۇنىڭ ئادەملەرگە قاراپ ئوخشاش بولمايدىغانلىقىنى كۆرسەتتى. نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ ھاراق ئىچكەندە يۈزى قىزىرىدىغان ئادەملەرنى ئاسان مەست بولمايدۇ دەپ قارىشىدىكى سەۋەب، يۈزى قىزىرىدىغان ئادەمگە كۆپچىللىك ئادەتتە بەك زورلاپ كەتمەيدۇ، شۇڭا ئاز ئىچكەنلىكتىن، ئۇيقۇسى كېلىپ، 1530 مىنىۇت ئۇخلىغاندىن كېيىنلا يەنە روھلىنىپ كېتىدۇ، لېكىن يۈزى قىزارمايدىغان ئادەملەر، ھەمىشە ئۆزىنى تۇيالماي كۆپ ئىچىۋالىدۇ.گۆش، كولباسا بىلەن ھاراق ئىچىشھەرگىزمۇ ئاچ قورساق ھاراق ئىچمەسلىك كېرەك، ئەگەر ئىچىشتىن بۇرۇن قورساقنى توقلىيالمىغان بولسىڭىز، ئەڭ ياخشىسى، بىر تەرەپتىن يەپ، بىر تەرەپتىن ئىچكىنىڭىز ياخشى. ئەمما شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى، ھەرگىزمۇ بېلىق، كولباسا، سۈرلەنگەن گۈش قاتارلىقلار بىلەن ھاراق ئىچىشكە بولمايدۇ، چۈنكى بۇ خىل يېمەكلىكلەردە كۆپ مىقداردا پىگمېنت ۋە نېتروزامىن بولۇپ، ئىسپىرت بىلەن تەسىرلىشىپ، جىگەرنى زەخمىلەندۈرۈپلا قالماي، ئېغىز بوشلۇقى ۋە يۇتقۇنچاق پەردىنىمۇ زىياناغ ئۇچرىتىدۇ، ھەتتا راك پەيدا قىلىدۇ.ئامال بار ئىسپىرتنىڭ ئاشقازان ۋە جىگەرگە بولغان زىيىنىنى ئازايتىش ئۈچۈن، ھاراق ئىچىشتىن ئاۋۋال ئەڭ ياخشىسى ئازىراق بىر نەرسە يەۋىلىش، مەسىلەن، بىر ئىستاكان سۈت ئىچىش ياكى بىرەر تال تۇخۇم ياكى گۆش يەۋىلىش كېرەك. چۈنكى بۇلار يۇقىرى ئاقسىللىق يېمەكلىكلەر بولۇپ، ئاشقازاندا ئىسپرىت بىلەن بىرلىشىپ، ئىسپىرتنىڭ سۈمۈرلىشىنى ئازايتىدۇ.بەزىلەر ھاراقنى تېز ئىچىشنى ياخشى كۆرىدۇ. ئەمەلىيەتتە بولسا، ھاراقنى ئاستا ئىچىشكە بولىدۇكى، تېز ئىچىشكە بولمايدۇ، تېز ئىچىلسە قاندىكى ئېتىل ئالكوگولنىڭ قويۇقلۇقىمۇ تېز ئۆرلەپ، ئاسانلا مەست بولۇپ قالىدۇ، ئەگەر ئاستا ئىچسە، بەدەننىڭ ئىتىل ئالكوگولنى پارچىلىشىغا يېتەرلىك ۋاقىت بولۇپ، ئاسان مەست بولمايدۇ.ھاراق تاماكا ئايرىلماسبەزىلەر ھاراق ئىچكەچ تاماكا چېكىشنى ياخشى كۆرىدۇ، ھەتتا بەزى تاماكا چەكمەيدىغانلارمۇ، مەست بولۇپ قالغاندا چېكىپ قويىدۇ. لېكىن، ھاراق ئىچكەچ تاماكا چېكىش، جىگەر بىلەن ئۆپكىگە تەڭلا زىيان يەتكۈزىدۇ. تاماكا تەركىبىدىكى نېكوتىن ھاراقنىڭ تەسىرىنى كېمەيتكەنلىكتىن، بىلىپبىلمەيلا كۆپ ئىچىۋالىدىغان ئىش چىقىدۇ.يۇقىرى گرادۇسلۇق ھاراقنىڭ كۈچى بارئادەتتە كىشىلەر، تۆۋەن گرادۇسلۇق ھاراقنى ئىسپرت بىلەن سۇنىڭ ئارىلاشمىسىدىن تەييارلانغان، كۈچى يوق، يۇقىرى گرادۇسلۇق ھاراق ئېچىتىپ ياسالغان، مەست بولسا باشقا چىقمايدۇ، كۈچى بار، دەپ قارايدۇ.ئەمەلىيەتتە، گرادۇس سانى قانچە يۇقىرى بولسا، ئىسپىرت تەركىبىنىڭ شۇنچە يۇقىرىلىقىنى بىلدۈرىدۇ. چۈنكى ئىسپىرت بەدەنگە كىرگەندىن كېيىن 90 تىن كۆپرەكى جىگەر تەرىپىدىن سۈمۈرىلىدۇ، كۆپ مىقداردىكى ئىسپرت جىگەرنىڭ زەھەر تازىلاش ئىقتىدارىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ، ھاراقنىڭ گرادۇسى قانچە يۇقىرى بولسا، ئىسپىرتنىڭ كىرىش مىقدارى شۇنچە يۇقىرى بولىدۇ، جىگەرگە بولغان زىيىنىمۇ شۇنچە يۇقىرى بولىدۇ. بۇندىن باشقا، ئىسپرت جىگەرت تەرىپىدىن پارچىلىنىشى ئۈچۈن كۆپ خىل ئېنزىم ۋە ۋېتامىنلار كېرەك بولىدۇ، ئىسپىرتنىڭ مىقدارى قانچە كۆپ بولسا، مۇسكۇلدىكى خورايدىغان ئېنزىم ۋە ۋېتامىنلارمۇ شۇنچە كۆپ بولىدۇ.تۇيۇقسىز ھاراق تاشلىسا بەدەنگە زىيانلىقنۇرغۇن كىشىلەر سالامەتلىكى تۈپەيلى دوختۇرنىڭ ھاراق تاشلاش تەكلىپىنى قۇبۇل قىلىدۇ، لېكىن كۆپىنچىسى تاشلىيالمايدۇ، ھەتتا تۇيۇقسىز تاشلىسا بەدەنگە زىيانلىق دېگەننى باھانە قىلىدۇ.مۇتەخەسىسلەر مۇنداق دەپ كۆرسەتتى : تۇيۇقسىز ھاراق تاشلاشتىن كېلىپ چىققان نورمالسىزلىق ئەمەلىيەتتە، ماسلاشماسلىق ئەھۋالى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. ھاراققا تايىنىۋالغان ئادەم ئەگەر تۇيۇقسىز ھاراق تاشلىسا، بەلكىم قولى تىتىرەيدىغان، كۆڭلى ئاينىيدىغان، قۇسىدىغان ئەھۋاللار كۆرىلىشى مۇمكىن. لېكىن بۇ ۋاقىتتا تېخىمۇ ھاراق تاشلاش زۆرۈر، ھەرگىزمۇ ئازىراق ئىچىپ پەسكويغا چۈشۈشكە بولمايدۇ. بۇ خىل ئەھۋاللارغا قارىتا كېلىنكىدا دورا ئارقىلىق كونترول قىلغىلى بولىدۇ.مەست بولۇپ قالغاندىن كېيىن، قولىنى كارنايغا تىقىپ ياندۇرىۋەتسە يېشىلىدۇبۇ خېلى كۆپ ئادەملەرنىڭ مەخپى چارىسى، ياندۇرىۋەتكەندىن كېيىن، ئادەم ياخشى بولۇپ قالغاندەك ھېس قىلىدۇ، ھەتتا داۋاملىق ھاراق ئىچىدۇ. ئەمما مۇتەخەسىسلەر بۇنىڭ ئىنتايىن خەتەرلىك ئىكەنلىكىنى ئەسكەرتتى.بۇ خىل ھەرىكەتنى ئەڭ ياخشىسى ساق ۋاقتىدا ياكى دوختۇرنىڭ ياردىمى ئاستىدا ئىشلەش كېرەك، چۈنكى مەست ئادەم ھوشىنى بىلمىگەن ئەھۋالدا، كارنايغا تىقىلغان نەرسىنى يۈتىۋىلىپ، خەتەر كېلىپ چىقىشى مۇمكىن. ئىككىنچىدىن، قاتتىق كوچىلاپ ياندۇرۇپ قورساق بوشلۇقى ئىچىدىكى بېسىمنى ئاشۇرۇپ، ئاسانلا ئاشقازان قاناشنى كەلتۈرۈپ چىقارغاندىن باشقا، يەنە ئون ئىككى بارماق ئۈچەيدىكى نەرسىلەرنىڭ تەتۈر ئايلىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، جىددى خاراكتېرلىك ئاشقازان ئاستى بېزى قاتارلىق ئالامەتلەرنى پەيدا قىلىدۇ.قېنىق چاي، قەھۋە مەستلىكنى يېشىدۇھاراقتىن كېيىن قېنىق چاي ئىچكەندە چايدىكى كوفىئىن قاتارلىقلار تېزلىكتە كىچىك تەرەتنى قىستاپ، ئېتىل ئالكوگولغا ئايلىنىپ بولالمىغان ئاتسېتئالدىئىد بالدۇرلا بۆرەككە كىرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، بۆرەكنى زىيانغا ئۇچرىتىدۇ. قەھۋە بولسا ئاساسلىق تەركىبى كوفىئىن بولۇپ، نېرۋىنى غىدىقلاش رولى بار، ھاراقتىن كېيىن قەھۋە ئىچكەندە چوڭ مېڭە ئېغىر ھوشسىز ھالەتتىن كۈچلۈك ھاياجانلىنىشقا ئۆتىدۇ ھەمدە قان تومۇرلار غىدىقلىنىپ كېڭىيىدۇ، قاننىڭ ئايلىنىشى تېزلىشىدۇ، بۇنىڭ بىلەن يۈرەك قانتومۇرلارنىڭ يۈكى ئېغىرلاپ، بەدەنگە كەلتۈرىدىغان زىيىنى ھەسسىلەپ ئېشىپ كېتىدۇ، ھەتتا يۇقىرى قان بېىسىمنى پەيدا قىلىدۇ.ئالدىنقى ماقالىمىزدا ھاراق ئىچكەندىن كېيىن كۆز پەردىسىگە قان تولۇپ، مەلۇم ئەزاغا ئوكسىگىن يىتىشمەسلىكنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى پىۋىنى كۆپ ئىچسە قاندىكى قوغۇشۇن ئېشىپ كېتىدۇ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .پىۋىنى كۆپ ئىچسە قاندىكى قوغۇشۇن ئېشىپ كېتىدۇ
|
ارانداتۋ ءساتسىز اياقتالدى...19 قازاقستاندا. جۇقتىرعاندار 802. جازىلعاندار 60. قايتىس بولعاندار 9قىلمىس 6462 1 پىكىر 26 ءساۋىر, 2019 ساعات 17:14ءبىزدىڭ ەلدە پوليتسيانىڭ زاڭ بۇزۋى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتكەرلەردىڭ پارا الۋى نەمەسە قورىقشىلاردىڭ براكونەرلىكپەن اينالىسۋى قاتتى تاڭعالىس تۋدىرا قويمايدى. قاسقىرلارعا قوي باقتىرىپ وتىرعان قالىڭ قازاقتىڭ بۇعان ەتى ابدەن ۇيرەنگەن. نۇرسۇلتان قالاسىندا ورىن العان مىنا ءبىر وقيعا وسى ءسوزىمىزدىڭ دالەلى ۆرەميا گازەتى.ول وقيعانىڭ ءمانجايى مىناداي، نۇرسۇلتان قالاسى ول كەزدە استانا قالاسى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قايرات جۇماعۇلوۆ پەن ونىڭ قاراماعىنداعى ەكى قىزمەتكەر پارا الۋ جانە ەكونوميكالىق كونتراباندا كۇدىگىمەن ايىپتالىپ، قاماۋعا الىنادى. بىراق كەيىن ولاردىڭ ءىسارەكەتتەرىندە قىلمىستىق قۇرام بولماۋىنا بايلانىستى كىناسىز دەپ تانىلدى.قايرات جۇماعۇلوۆ، نۇرسۇلتان اۋەجايى كەدەن بەكەتىندە باسشىلىق قىزمەتتە بولعان جانات ايتەنوۆ جانە قاراپايىم مامان سەرىك تىنىمباەۆ 2018 جىلدىڭ كۇزىندە پارا الدى دەگەن كۇدىكپەن ۇستالعان. بىراق كەيىن باس كولىك پروكۋراتۋراسى مەملەكەتتىك كىرىس دەپارتامەنتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە قاتىستى وسى ءىستى توقتاتى.تارقاتىپ ايتساق، 1 قاراشادا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل ۇلتتىق بيۋروسى تاعى ءبىر قىلمىستىڭ بەتىن اشقاندارى تۋرالى حابارلادى. وندا ەلگە كونتراباندالىق جولمەن التىن اكەلۋگە جول بەرگەنى ءۇشىن 1,450 دوللار پارا العان كەدەن ورگانىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ۇستالعانى ايتىلعان. سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ مالىمەتىنشە، جوعارىدا كورسەتىلگەن سومانى الۋعا كەدەن بەكەتىنىڭ قاراپايىم مامانى عانا ەمەس، ونىڭ باسشىلارىنىڭ دا قاتىسى بولعان. الايدا بۇل قىلمىستىق ءىس كۇماندى كورىنگەندىكتەن وبەكتيۆتى تۇردە جۋرناليستىك زەرتتەۋ جاسالعان.كەدەنشىلەر ۇستالعاننان كەيىن زەرتتەۋ جۇرگىزگەن ۆرەميا ءتىلشىسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل بيۋروسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە قاتىستى بىرقانشا مالىمەتتەردى انىقتاعان. قىلمىستىق ءىس ماتەريالدارىنا سايكەس، بۇل ءىستىڭ بارلىعى بۇرىن دا كونتراباندا بويىنشا سوتتالعان الماتىلىق سانات كوشكىنباەۆتان باستالىپتى.بۇل ازامات ەلورداداعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ قىزمەتكەرى باۋىرجان كەرىمبەكوۆتىڭ الىس تۋىسى بولىپ كەلەدى. ءدال وسى ازامات الماتىلىق تۋىسىنا ءوزىنىڭ قامقورلىعى استىنا قىمبات مەتالدى كونتراباندالىق جولمەن كەدەننەن وتكىزۋدى ۇسىنادى.وسىدان كەيىن كەرىمبەكوۆ استانا قالاسى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قايرات جۇماعۇلوۆپەن جۇزدەسىپ، ءىنىسىنىڭ كەدەن بەكەتىنەن وتۋىنە كومەكتەسۋىن سۇرايدى. ول كەرىمبەكوۆتى اۋەجاي كەدەندىك بەكەتىندەگى ءوز ادامىنا جىبەرەدى. ال كەرىمبەكوۆ جانات ايتەنوۆپەن سويلەسىپ، ىنتىماقتاستىق ماسەلەسى جوعارى جاقپەن شەشىلىپ قويعانىنا سەندىرەدى. ءسويتىپ، ايتەنوۆ سەرىك تىنىمباەۆتىڭ ۇلتتىق بيۋرونىڭ وزگە ءبىر قىزمەتكەرى ەرجان جاقىپوۆپەن بايلانىستا بولۋىنا سەبەپكەر بولادى.بارلىق قادام تالقىلانعاننان كەيىن، ستامبۋلدان 6 كەلى التىن بۇيىمدارىن الىپ كوشكىنباەۆ كەلەدى. ول كەلىسىم بويىنشا جاقىپوۆقا 1,450 كولەمىندە راقمەت اقشاسىن بەرەدى. ءدال وسى كەزدە كونترابانداشى ۇستالادى. ياعني، شەتەلدەن التىن كىرگىزۋ جانە پارا بەرۋ قىلمىسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ۇلتتىق بيۋرو قىزمەتكەرلەرىنىڭ الدىنالا ۇيىمداستىرۋىمەن جۇزەگە استى دەگەن ءسوز. ولار وسى ارقىلى كەدەنشىلەردى كونترابانداشىدان پارا الدى دەپ كورسەتىپ وتىر.وسىدان كەيىن جاقىپوۆ العان اقشانى سەرىك تىنىمباەۆقا الىپ كەلەدى. ارينە جەمقورلىققا قارسى قىزمەت وكىلدەرى دە بىرگە بولدى. سول كەزدەگى تۇسىرىلگەن كادردا كەدەن قىزمەتكەرىنىڭ راقمەت سوماسىنان ەكى مارتە باس تارتقانى انىق كورىنەدى. الايدا، پارا الۋدان باس تارتقانىنا قاراماستان تىنىمباەۆ ۇستالىپ، قاماۋ يزولياتورىنا جابىلدى. بۇعان قوسا ايتەنوۆ پەن جۇماعۇلوۆ تا قاماۋعا الىندى. تەرگەۋشىلەر ۇشەۋىن دە وسى قىلمىستا سىبايلاس رەتىندە كورسەتەدى.ال تۋىسقانى كەرىمبەكوۆتىڭ كەڭەسىنە قۇلاق ءتۇرىپ، كونترابانداعا بارعان سانات كوشكىنباەۆ تا كەدەنشىلەرمەن ءبىر كامەراعا قامالدى. ونىڭ اناسى بيبىگۇلسىن كوشكىنباەۆانىڭ ايتۋىنشا، بالاسىن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى بيۋرو قىزمەتكەرلەرى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ونىڭ نەمەرە اعاسى باۋىرجان شاريپوۆ الداپ سوققان.ول كوشكىنباەۆ پەن كەرىمبەكوۆتى تانىستىرىپ، ساناتتى ەلورداعا كەلىسسوزگە جىبەرگەن. ءارى بىرەر ماسەلە تۋىنداسا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت وكىلدەرى كومەكتەسەدى دەپ سەندىرگەن. الايدا ءبارى باسقاشا اياقتالىپ، كوشكىنباەۆ بۇرىن ەشقاشان كەزدەسپەگەن ءتىپتى سويلەسپەگەن تىنىمباەۆ، ايتەنوۆ جانە جۇماعۇلوۆقا پارا بەردى دەپ ايىپتالدى. ال ول اقشانى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى بيۋرو قىزمەتكەرى جاقىپوۆقا بەرگەن بولاتىن.ءبىر سوزبەن ايتقاندا، وسى شۋلى ءىستىڭ كوپتەگەن كۇماندى تۇستارى بولدى. بۇنىڭ بارىنە استاناداعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت وكىلدەرىنىڭ كولەڭكەلى ءىسارەكەتتەرى سەبەپ بولعان. زاڭ بويىنشا، ازاماتتاردى قىلمىس جاساۋعا يتەرمەلەۋگە جانە قىزىقتىرۋعا قاتاڭ تىيىم سالىنادى. الايدا كەرىمبەكوۆ پەن جاقىپوۆ زاڭدى بەلدەن باسىپ، بىلگەنىن ىستەدى. سوندىقتان 362باپ بيلىكتى نەمەسە قىزمەتتىك وكىلەتتىگىن اسىرا پايدالانۋ بويىنشا ءىس قوزعالدى. بۇل ءىستى تەرگەۋ باس پروكۋراتۋرانىڭ ارنايى پروكۋرورى نۇرلىبەك سابيتوۆكە تاپسىرىلدى.زەرتتەۋ بارىسىندا مكك قىزمەتكەرلەرىنىڭ كىناسى دالەلدەنگەن جوق. مالىمەتتەردىڭ ءبارى باس كولىك پروكۋراتۋراسىندا زەرتتەلىپ، قورىتىندى جاسالدى: قايرات جۇماعۇلوۆ، جانات ايتەنوۆ جانە سەرىك تىنىمباەۆتىڭ ءىسارەكەتىندە ەشقانداي قىلمىس جوق. وسىعان بايلانىستى ولارعا قارسى تەرگەۋ توقتاتىلدى. سونىمەن قاتار، پارا بەردى دەپ ايىپتالعان سانات كوشكىنباەۆتىڭ ارەكەتتەرىندە دە قىلمىس جوق دەپ تانىلدى.ءويتىپ، تورتەۋىنە قاتىستى بارلىق تەرگەۋ امالدارى توقتاتىلدى. ال العاشقى ۇشەۋى وتكەن جىلى قاراشا ايىنىڭ باسىنان باستاپ، ياعني التى اي بويى تەرگەۋدە بولدى. جۇماعۇلوۆ، ايتەنوۆ جانە تىنىمباەۆقا تاعىلعان ايىپ الىنىپ تاستالادى ءارى ولاردىڭ جۇمىسى قالپىنا كەلتىرىلەدى. سونداياق زاڭسىز قىلمىستىق قۋدالانۋ جانە تۇرمەگە قامالۋعا بايلانىستى وتەماقى الۋعا قۇقىلى. قىسقاشا ايتقاندا، تەرگەۋ مەملەكەتتىك كىرىستەر ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ كىناسىز ەكەنىن راستادى.كونترابانداعا قاتىسقان سانات كوشكىنباەۆ، سونداياق ونىڭ اعاسى باۋىرجان شاريپوۆ پەن كۋرەر سامات قوناقباەۆ ەلىمىزگە اكەلىنگەن بەلگىسىز التىن ىسىنە جاۋاپتى بولادى. ولاردىڭ ءىسىن تەرگەۋ قارجى مينيسترلىگى قارجى مونيتورينگى كوميتەتىنىڭ ەكونوميكالىق زەرتتەۋلەر دەپارتامەنتىنە تاپسىرىلدى. الايدا، بۇل ايىپتاۋ قىلمىس قۇرامى پارا بەرۋمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا جەڭىل. ءارى كەتسە ۇلكەن ايىپپۇلمەن نەمەسە شارتتى جازامەن شەشىلۋى مۇمكىن.ال سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتكەرلەر كەرىمبەكوۆ پەن جاقىپوۆ زاڭسىز ارەكەتتەرى ءۇشىن جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس، ولاردىڭ قىلمىستارىن تەرگەۋ جالعاسىپ جاتىر. بۇل ءىس مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى بارلىق ادماعا ساباق بولۋى ءتيىس. ساپتاسىن ساتىپ نەمەسە ارانداتۋ جاساۋعا مۇلدە بولمايدى.ماقالا اۆتورى: ميحايل كوزاچكوۆبۇل ويلاناتىن كورسەتكىش...ۇكىمەت وتىرىسى وبانىڭ كەزىندەگى كوكپارعا ۇقسايدىسارىمساق، ليمون جانە ءادىراسپان: تاجىكستان تۇرعىندارى كوروناۆيرۋستان حالىق ەمىمەن ساقتانۋدى ءجون كورەدىشوقان تۋرالى بىرەر ءسوزءومارالى ادىلبەكۇلى: پرەزيدەنتتىڭ ۇندەۋىنە ءۇن قوسىپ جاتىرمىزقانات بىرلىكۇلى 26220زىكىريا زامانحانۇلى 33348قانات بىرلىكۇلى 32856
|
مۇھىت ئاسراش قەدىمى باشلاندىمۇھەررىر : ياسىنجان مەنبە: شىنجاڭ گېزىتى 20191007 20:291971 يىلى قىشتىن 1972 يىلىنىڭ بېشىغىچە، گۇەنتىڭ سۇ ئامبىرىنىڭ تۆۋەن ئېقىنىدا زور مىقداردا بېلىق تۈرىدىكىلەرنىڭ ئۆلگەنلىكى بايقالغان، تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئاساسلىقى سانائەت پاسكىنا سۈيىنىڭ سۇ ئامبىرى سۇ مەنبەسىنى بۇلغىغانلىقىدىن بولغان. زۇڭلى جوۋ ئېنلەي مۇھىت ئاسراش خىزمىتىنىڭ مۇھىملىقىغا خېلىلا بالدۇر دىققەت قىلغان، بۇ بۇلغىنىش ۋەقەسى ئۇنىڭغا مۇھىت ئاسراشنىڭ تەخىرسىزلىكىنى تېخىمۇ تونۇتقان.جوۋ ئېنلەينىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن، جۇڭگو بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىدىكى قانۇنلۇق ئورنى ئەسلىگە كەلگەندىن كېيىنكى كۆلىمى ئەڭ چوڭ ۋەكىللەر ئۆمىكىنى ئەۋەتىپ، 1972 يىلى 6 ئايدا شىۋېتسىيەدە ئۆتكۈزۈلگەن ئىنسانلار مۇھىت يىغىنىغا قاتناشتۇرغان. ۋەكىللەر ئۆمىكى ۋەتەنگە قايتىپ كەلگەندىن كېيىن، جوۋ ئېنلەي دەرھال پۈتۈن مەملىكەت خاراكتېرلىك مۇھىت ئاسراش يىغىنى ئېچىش توغرىسىدا كۆرسەتمە بەرگەن.1973 يىلى 8 ئاينىڭ 5 كۈنىدىن 20 كۈنىگىچە، 1 قېتىملىق مەملىكەتلىك مۇھىت ئاسراش يىغىنى بېيجىڭدا ئېچىلغان. يىغىندا مۇزاكىرە قىلىش، پىكىر ئالماشتۇرۇش داۋامىدا دۆلىتىمىزنىڭ مۇھىت بۇلغىنىش ۋە ئېكولوگىيەنىڭ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىشى جەھەتتىكى گەۋدىلىك مەسىلىلەر تولۇق ئەكس ئەتتۈرۈلگەن، مەسىلەن، داليەن قولتۇقى، جياۋجوۋ قولتۇقى، گۇاڭجوۋ قاتارلىق جايلاردىكى دېڭىز قولتۇقى بۇلغىنىشىنىڭ ئىنتايىن ئېغىرلىقى، ئورمانلىقلارنىڭ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىشى، ئوتلاقنىڭ چېكىنىپ كېتىشى، سۇ تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئېغىرلاشقانلىقى، بېيجىڭ، شاڭخەي قاتارلىق شەھەرلەرنىڭ مۇھىت مەسىلىسىنىڭمۇ بىرقەدەر مەركەزلەشكەنلىكى كىشىلەرنى چۆچۈتكەن. مەركەز يىغىننىڭ ئەڭ ئاخىرقى كۈنى خەلق سارىيىدا ھەر ساھەدىكى ۋەكىللەر قاتنىشىدىغان 10 مىڭ كىشىلىك يىغىن ئېچىشنى قارار قىلغان. گوۋۇيۈەن رەھبەرلىرىدىن لى شيەننيەن، خۇا گوفېڭ، يۈ چيۇلى يىغىنغا كېلىپ سۆز قىلغان.يىغىندا ئۈچ جەھەتتە كۆرۈنەرلىك نەتىجە قولغا كەلتۈرۈلگەن: بىرىنچى، مۇھىت مەسىلىسىدە ھازىر تۇتساقمۇ كېچىكمەيمىز خۇلاسىسى چىقىرىلغان؛ ئىككىنچى، ئومۇميۈزلۈك پىلانلاش، مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇش، ئۇنىۋېرسال پايدىلىنىش، زىياننى پايدىغا ئايلاندۇرۇش، ئاممىغا تايىنىش، كۆپچىلىك قول سېلىپ ئىشلەش، مۇھىت ئاسراش، خەلققە بەخت يارىتىش دۆلىتىمىزنىڭ تۇنجى مۇھىت ئاسراش خىزمەت فاڭجېنى قىلىپ بېكىتىلگەن؛ ئۈچىنچى، دۆلىتىمىزنىڭ تۇنجى مۇھىت ئاسراشتىكى قانۇن نىزام خاراكتېرلىك ھۆججىتى قاراپ چىقىپ ماقۇللانغان.بۇ قېتىمقى يىغىندا جۇڭگو مۇھىت ئاسراش ئىشلىرىنىڭ مۇقەددىمىسى ئېچىلغان. يىغىندىن كېيىن، مەركەزدىن يەرلىككىچە ئارقا ئارقىدىن مۇھىت ئاسراش ئاپپاراتلىرى قۇرۇلغان، مۇھىت ئاسراشقا ئالاقىدار قانۇن نىزاملار ئىلگىرى كېيىن بولۇپ ئېلان قىلىنغان، بىر تۈركۈم چەت ئەلنىڭ ئىلغار مۇھىتنى ئۆلچەپ تەكشۈرۈش ئەسۋاب ئۈسكۈنىلىرى ئارقا ئارقىدىن دۆلەت دەرۋازىسىدىن كىرگۈزۈلگەن. 1974 يىلى، گوۋۇيۈەن مۇھىت ئاسراش رەھبەرلىك گۇرۇپپىسى ھەم ئۇنىڭ ئىشخانىسى قۇرۇلۇپ، پۈتۈن مەملىكەت مۇھىت ئاسراش خىزمىتىنىڭ قانات يايدۇرۇلۇشى ئىلگىرى سۈرۈلگەن.جوۋ ئېنلەينىڭ تۈرتكىسىدە، دۆلىتىمىزنىڭ مۇھىت ئاسراش ئىشلىرى جاپا مۇشەققەتتە باشلانغان، ئىنتايىن قىممەتلىك.
|
شي جينپيڭ ىلگەرىندى ـ كەيىندى 6 ۇيىرمە ـ گرۋپپاعا بارىپ، حالىققا دەگەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن ايگىلەدىكەلۋقاينارى: جاۋاپتى رەداكتور: جاڭالانعان ۋاقىت:20190315 09:51:00ءوز حابارىمىز. بيىلعى ەكى ماجىلىستە ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ءتوراعاسى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ ىلگەرىندى ـ كەيىندى 6 ۇيىرمە ـ گرۋپپالارعا بارىپ، ۋاكىلدەر جانە مۇشەلەرمەن بۇكپەسىز اڭگىمەلەسىپ، مەملەكەت ءىسىن بىرگە اقىلداستى. شي جينپيڭنىڭ ءار رەتكى سوزىندە حالىقتى وزەك ەتۋ سىندى دامۋ يدەياسى باستان ـ اياق قامتىلىپ كەلەدى. ەندەشە تومەندە ءبىز شي جينپيڭنىڭ بيىلعى ەكى ءماجىلىس كەزىندە سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزىن قايتادان وي ەلەگىنەن وتكىزىپ،باس شۋجيدىڭ حالىققا دەگەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن سەزىنەيىك.3ايدىڭ 4كۇنى، تۇستەن كەيىن شي جينپيڭ ساياسي كەڭەس 13ـ كەزەكتى مەملەكەتتىك كوميتەتىنىڭ 2 ـ ماجىلىسىنە قاتىناسقان ادەبيەت ـ كوركەمونەر سالاسىنداعى، قوعامدىق عىلىمدار سالاسىنداعى مۇشەلەرگە امانداسا بارىپ، حالىقتى وزەك ەتۋگە، سارا تۋىندىلار ارقىلى حالىققا ۇلەس قوسۋعا تاباندى بولۋدى باسا دارىپتەدى. ول بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ادەبيەت كوركەمونەر جاسامپازدىعى، فيلوسوفياقوعامدىق عىلىمداردى زەرتتەۋدە الدىمەن كىم ءۇشىن جاسامپازدىق جاراتۋ، كىم ءۇشىن ءسوز سويلەۋ ماسەلەسىن ايقىنداۋ كەرەك، بۇل ءتۇبىرلى ماسەلە.شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: حالىق جاسامپازدىقتىڭ قاينار بۇلاعى، حالىققا تامىر تارتقاندا عانا، جاسامپازدىق سارقىلماس قاينارعا يە بولادى. مادەنيەت، ادەبيەت ـ كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى امالياتقا ىشكەرىلەي ارالاسىپ، حالىق تۇرمىسىنا كوز جىبەرىپ، حالىقتىڭ جۇرەك ءۇنىن ءبىلدىرىپ، حالىقتى شىن نيەتىمەن، سۇيىسپەنشىلىگىمەن شەبەر بەينەلەۋى كەرەك. فيلوسوفيا، قوعامدىق عىلىم قىزمەتكەرلەرى ناق مايداندا كوبىرەك تەكسەرىپزەرتتەۋ جۇرگىزىپ، بۇقارانىڭ تۇرمىس جاعدايىن ۇعىسىپ، بۇقارانىڭ يدەيالىق نەگىزىن بەكەمدەپ، بۇقارانىڭ قاجەتىن كوزدە ۇستاي وتىرىپ، كۇدىك كۇماننان ارىلتىپ، ءىستىڭ ءجونىن ءتۇسىندىرىپ، ءبىلىمدى بۇقارانىڭ كوكەيىنە ۇيالاتۋ كەرەك.3ايدىڭ 5كۇنى تۇستەن كەيىن شي جينپيڭ ءوزى تۇرعان مەملەكەتتىك 13 ـ كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ 2 ـ ماجىلىسىندەگى ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناسىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ ماسەلەسىنە ءتۇيىندى تۇردە توقتالدى. ول مىنالاردى باسا دارىپتەدى: ىشكى موڭعۇلدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىنىڭ قانداي بولۋى تۇتاس رايونىمىزداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءومىر ءسۇرۋى مەن دامۋىنا قاتىستى بولىپ قالماستان، سولتۇستىك جۇڭگو، شىعىس سولتۇستىك جۇڭگو، باتىس سولتۇستىك جۇڭگو، ءتىپتى بۇكىل ەلدىڭ ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىگىنە سايادى. ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن كۇشەيتۋدىڭ ستراتەگيالىق تاباندىلىعىن ساقتاپ، وتانىمىزدىڭ سولتۇستىك جيەگى سىندى كوركەم كورىنىستى ويداعىداي قورعاۋ كەرەك. ءسوز سوڭىندا شي جينپيڭ پارتيا مەن ۇكىمەت باستاماشىلدىقپەن ۇنەمشىل تۇرمىس كەشىرۋدى ەرەكشە دارىپتەدى.شي جينپيڭ بىلاي دەدى : پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ باس بولىپ، تارتا تۇرمىس كەشىرۋدەگى ماقساتى بۇقارانى جاقسى تۇرمىسقا كەنەلتۋ، مۇنى پارتيامىزدىڭ ماقساتى مەن سيپاتى بەلگىلەگەن. ەلىمىز دامىپ قانداي ورەگە جەتسە دە، حالىق تۇرمىسى جاقسارسا دا، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، ۇقىپتى، ۇنەمشىل بولۋ يدەياسىن ماڭگى جوعالتۋعا بولمايدى. قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، ۇقىپتى، ۇنەمشىل بولۋ ءبىزدىڭ ساپارىمىز بەن دامۋىمىزدىڭ ماڭىزدى كەپىلى، سونداي ـ اق بۇرىنعىعا مۇراگەر، كەيىنگىگە بۇيداگەر بولىپ، تاعى دا شۇعىلالى ناتيجە جاراتۋىمىزدىڭ ماڭىزدى كەپىلى.3ايدىڭ 7كۇنى، تۇستەن كەيىن شي جينپيڭ گانسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناسقاندا، كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋ قىزمەتىن ارقاۋ ەتىپ، ايقىن تالاپتار قويدى. ول مىنالاردى باسا دارىپتەدى: بۇكىلدەي كەدەيلىك ماسەلەسىن كۇش ـ قۋاتتى شوعىرلاندىرا وتىرىپ شەشىپ، كەدەي ەمەس اۋدانقىستاقتارداعى كەدەيلەردى قولداۋ تەبىنىن ارتتىرۋ؛ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدى ەرىك ـ جىگەر مەن اقىل ـ پاراسات جاعىنان سۇيەمەلدەۋدى ءوزارا ۇشتاستىرىپ، قايتا كەدەيلەسكەندەر مەن جاڭادان جارىققا شىققان كەدەيلەردى دەر كەزىندە سۇيەمەلدەۋ كەرەك.شي جينپيڭ مىنالاردى باسا دارىپتەدى: كەدەي اۋدانداردىڭ كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستاعاننان كەيىن دەرەۋ شارالاردى كۇشىنەن قالدىرۋعا، تابانسىزدىق ىستەۋگە،جايبىراقاتتانۋعا بولمايدى. كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋ ماسەلەسىن ۇزدىكسىز ورىنداپ، كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستاعانمەن ساياساتتى، كومەكتەسۋ ـ سۇيەمەلدەۋدى، باقىلاۋ ـ باسقارۋدى جالعاستى ۇزبەي اتقارۋ كەرەك.3ايدىڭ 8كۇنى تۇستەن بۇرىن شي جينپيڭ حىنان ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناستى. سول كۇنى 8 ـ ناۋرىز حالىقارالىق ەڭبەكشى ايەلدەر مەرەكەسى بايلانىسىمەن، باس شۋجي قالىڭ ايەل باۋىرلاستارعا ارنايى ىزگى تىلەك ءبىلدىردى.وسىدان كەيىنگى سوزىندە شي جينپيڭ نەگىزگى تاقىرىپتى اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق، شارۋالار قىزمەتىن جاقسى ىستەۋگە ويىستىردى. ناق مايدانداعى كەيبىر ۋاكىلدەر شارۋالاردىڭ سەگىز ارمانى جونىندە توقتالدى، شي جينپيڭ بىلاي دەپ جاۋاپ قايتاردى: مەن ۇنەمى كەيبىر كەدەي وڭىرلەرگە، اۋىل ـ قىستاقتارعا بارامىن، سوندا مەن سىزدەرگە تاعى نە قاجەت؟ دەپ سۇرايمىن. بۇگىنگى ايتقاندارىڭىز ءدال قالىڭ ديقان جولداستاردىڭ باقىتتى تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسى بولدى. كەيبىرەۋلەرىن ورىنداپ بولدىق، كەيبىرەۋلەرىن ءالى دە ورىنداۋ ۇستىندەمىز، كەيبىرەۋلەرىن كەلەسى قادامدا ىستەۋدى جوسپارلادىق. ءبىزدىڭ نەگىزگى ماقساتىمىز حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ، حالىق بۇقاراسىنىڭ باقىتتى تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن ارقاۋ ەتە امالياتتان وتكىزۋ، ءبىزدىڭ بۇل اماليات بارىسىمىز نىق قاداممەن العا باسۋ.3ايدىڭ 10كۇنى تۇستەن كەيىن شي جينپيڭ فۋجيان ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناسقاندا، فۋجيان ولكەسىنىڭ تاماشا دامۋ ورتاسىن جاراتۋ جاعىندا تاعى دا تاماشا ناتيجە جاراتىپ، ەكى جاعالاۋدىڭ توعىسپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدە ۇلگى كورسەتۋىن ءۇمىت ەتتى.شي جينپيڭ بىلاي دەدى: ەكى جاعالاۋدىڭ اۋىس ـ كۇيىسىن، سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، مادەنيەت اۋىس ـ كۇيىس سەرپىنىن ارتتىرىپ، تايۋاندىق باۋىرلاستارمەن ءتىل تابىسىپ، تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ ۇلت، مەملەكەت جونىندەگى تانىمى مەن سۇيىسپەنشىلىگىن نىعايتۋ كەرەك. تايۋان قىزمەتى بارىسىندا حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىن ويداعىداي دايەكتىلەندىرىپ، تايۋاندىق باۋىرلاستارعا بىردەي مامىلە جاساپ، بەينە ۇلى قۇرلىقتاعى بۇقارا ءۇشىن قىزمەت ەتكەندەي تايۋاندىق باۋىرلاستارعا باقىت جاراتۋ كەرەك.شي جينپيڭ تاعى دا بايىرعى توڭكەرىستىك رايونداردىڭ، ورتالىق سوۆەت رايوندارىنىڭ كەدەيلىكتەن قۇتىلىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتى ورەگە جەتۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى. ول بىلاي دەدى: بيىل جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى، سۋ ىشكەندە قاينارىن ۇمىتپا دەمەكشى، بايىرعى رايونداعى سوۆەت رايونىنداعى حالىقتى استە ۇمىتپاۋىمىز قاجەت. ەگجەي ـ تەگجەيلى تەكسەرىپ، قىزمەتتى مىقتى يگەرىپ، بايىرعى توڭكەرىستىك رايون مەن سوۆەت رايونىنىڭ جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋ بارىسىندا بىردەـ ءبىرىنىڭ قاتاردان قالماۋىنا كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.3ايدىڭ 12كۇنى تۇستەن كەيىن شي جينپيڭ ازاتتىق ارميا مەن قارۋلى ساقشى بولىمدەرى ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ جالپى ماجىلىسىنە قاتىناستى، ول ارميا مەن ۇكىمەتتىڭ، ارميا مەن حالىقتىڭ ىنتىماعى ماسەلەسىن باسا دارىپتەدى.شي جينپيڭ بىلاي دەدى: ارميا جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنا جانە ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنا بەلسەنە كومەكتەسىپ، قاتەردەن اراشالاۋ، اپاتتان قۇتقارۋ سياقتى شۇعىل، قيىن، قاتەرلى، اۋىر مىندەتتەردى باتىلدىقپەن ارقالاپ، كەدەي قىستاقتارعا، كەدەي بۇقاراعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋى كەرەك. ورتالىق پەن مەملەكەت ورگاندارى، جەرگىلىكتى ءار دارەجەلى پارتكومدار مەن ۇكىمەتتەر مەملەكەت قورعانىسى مەن ارميا قۇرىلىسىن قولداپ، قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەردى ورنالاستىرۋ، جارالانعان، ناۋقاستانعان، مۇگەدەك اسكەريلەرگە ءمان بەرۋ، ارميامەن بىرگە وتباسىنداعىلاردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ، اسكەريلەردىڭ بالالارىنىڭ وقۋعا ءتۇسۋى سياقتى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەپ، ارميانىڭ اقىلى قىزمەت وتەۋىن جاپپاي توقتاتۋ قىزمەتىنە سايكەسىپ، ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ ىستەرىن بىرگە العا ىلگەرىلەتۋى كەرەك.
|
قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك امەريكا ەلدەرىمەن جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ جولىنداعى العاشقى ەل برازيليا، دەپ حابارلايدى . اگەنتتىكتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.اليك شپەكباەۆ برازيليا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسىنىڭ توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى رۋبەم انتونيو كوررەا باربوزامەن كەزدەسىپ، قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان جەمقورلىققا قارسى رەفورمالاردى تالقىلادى. كەزدەسۋ بارىسىندا ساياسي جاڭعىرتۋعا، پارلامەنتاريزمدى دامىتۋ مەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىندا ايتىلعان باستامالارعا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى.سونداياق، برازيليا ەلشىسىنە حالىقارالىق ستاندارتتاردى ەنگىزۋ بويىنشا، سونىڭ ىشىندە سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىلەرى تۋرالى حابارلاعان ادامداردى قورعاۋدىڭ كەشەندى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر مەن ولاردىڭ جۇبايلارى ءۇشىن شەتەلدىك يۋريسديكتسيالارداعى اكتيۆتەردى يەلەنۋگە تىيىم سالۋ، زاڭسىز بايۋ ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزۋ جونىندەگى انتيكور قابىلداعان شارالار تۋرالى اقپارات بەرىلدى.ءوز كەزەگىندە كوررەا باربوزا مىرزا اگەنتتىككە كەلۋىنىڭ ەلشى بولىپ تاعايىندالعان كەزدەن باستاپ قازاقستاندا العاش رەت مەملەكەتتىك ورگانعا اياق باسۋى ەكەنىن اتاپ ءوتىپ، ءوز ەلىنىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتىنىڭ ينستيتۋتسيونالدىق نەگىزدەرى تۋرالى ەگجەيتەگجەيلى ايتىپ بەردى.برازيليانىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىل جۇيەسىنە 5 نەگىزگى سۋبەكت كىرەدى: باس باقىلاۋشى، فەدەرالدى پوليتسيا، فەدەرالدى ەسەپ پالاتاسى، قوعامدىق مينيسترلىك جانە قارجىلىق قىزمەتتى باقىلاۋ كەڭەسى.الەمگە ايگىلى اشىقتىق پورتالى رەسمي مەملەكەتتىك رەسۋرسى قازاقستان تاراپىنىڭ ەرەكشە قىزىعۋشىلىعىن تۋدىردى. وندا فەدەرالدىق بيۋدجەت پەن شتاتتار بيۋدجەتتەرى شىعىستارىنىڭ باپتارى، ەلدىڭ ساياساتكەرلەرى مەن شەنەۋنىكتەرىنىڭ دەكلاراتسيالارى، سونداياق ازاماتتار مەن باقتى قىزىقتىراتىن بىرقاتار وزگە قارجىلىق اقپارات ورنالاستىرىلعان. ەلشىنىڭ ايتۋىنشا، پورتال بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ جۇمسالۋىن قوعامدىق باقىلاۋدىڭ قۋاتتى قۇرالىنا اينالدى جانە ونىڭ ارقاسىندا مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ شىعىستارى 25 عا قىسقاردى. رەسۋرس مۇمكىندىكتەرىنىڭ مىسالى رەتىندە ەلشى مىرزا ءتىپتى ونىڭ جالاقىسى وسى رەسۋرستا ورنالاستىرىلعانىن اتاپ ءوتتى.كەزدەسۋ سوڭىندا تاراپتار قۇزىرەتتى ورگاندارمەن قوسا، ودان ءارى ىنتىماقتاستىق تۋرالى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىسقيمىلدا ءوزارا قولداۋ كورسەتۋ تۋرالى ۋاعدالاستى.
|
بۇگىندە قانداي شارۋانىڭ باسىقاسىنان ەرىكتىلەردى كەزدەستىرۋگە بولادى. ۇلكەن كۇشكە اينالىپ ۇلگەرگەن ولاردىڭ قاتارى كۇننەنكۇنگە كوبەيىپ كەلەدى، وعان قاراپ حالىققا كومەك قولىن سوزۋعا قۇشتار وتانداستاردىڭ، اسىرەسە جاستاردىڭ كوپ ەكەندىگىن اڭعاراسىڭ، اڭعاراسىڭ دا قۋاناسىڭ.ماڭعىستاۋداعى ەرىكتىلەر تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا الدىمەن اۋىزعا ىلىگەتىندەردىڭ ءبىرى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ۆولونتەرلەر كورپۋسى. جاستاردى قوعامدىق جۇمىستارعا تارتۋعا جانە وڭىردەگى ۆولونتەرلەردىڭ ءبىلىمى مەن داعدىلارىن دامىتۋعا اتسالىسىپ جۇرگەن ۇيىمدار قۇرامىندا قازىر 350گە جۋىق ۆولونتەر بار. قۇرىلعانىنا 3 جىل بولعان باستاماشىل توپ 1000عا جۋىق ۆولونتەردى ومىرلىك ماڭىزى بار داعدىلاردى قالىپتاستىرۋ بويىنشا وقىتۋدان وتكىزىپ، 2 توننا گۋمانيتارلىق جۇك جينالعان شىعىسقا كومەك، 4 توننا گۋمانيتارلىق جۇك جيناعان ارىسقا كومەك جانە 3 توننا گۋمانيتارلىق جۇك جيناعان ماقتاارالعا كومەك اكتسياسىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى بولدى. ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ۆولونتەرلەر كورپۋسى اقتاۋ قالاسىنداعى 382 وتباسىعا الەۋمەتتىك كومەك ۇسىندى. سونىمەن قاتار قالاداعى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانە جالعىزباستى ازاماتتاردىڭ وتىنىشتەرىنە شۇعىل الەۋمەتتىك كومەك كورسەتۋ ماقساتىندا وپەراتيۆتى شتاب جاساقتالىپ، ناتيجەسىندە اتالعان كومەككە مۇقتاج 89 ازامات تۇراقتى تۇردە ادرەستىك كومەك الۋدا، دەيدى جاس تا بولسا باس بولىپ، تالاي ىزگى شارالاردىڭ ۇيىتقىسى بولىپ جۇرگەن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ۆولونتەرلەر كورپۋسىنىڭ جەتەكشىسى مۇقاش ورالباي.ەل اۋزىندا ءبىزدىڭ مۇقاش اتانعان جىگىتتىڭ ەرىكتى جولداستارى وڭىردەگى قانداي جاعدايلاردا دا الدىڭعى قاتاردان تابىلادى. ناۋرىز ايىنان باستالعان ىندەت سالدارىنان ەنگىزىلگەن توتەنشە جاعداي كەزىندە اتالعان كورپۋستا وپەراتيۆتى قىزمەت كورسەتەتىن قۇرامىندا 15 ۆولونتەر بار ۆولونتەرلىك شتاب قۇرىلىپ نەگىزگى ءۇش باعىتتا جۇمىس اتقاردى.ازاماتتاردى توتەنشە جاعداي كەزىندەگى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى مەن ءىسقيمىلدارى، كوروناۆيرۋستان قورعانۋ تۋرالى اقپاراتتاندىرىپ، قالا تۇرعىندارىنا ارنالعان اقپاراتتىق ينفوگرافيكا ازىرلەۋ جانە ونى تاراتۋ، سونداياق ماسكا تىگۋشىلەر تۋرالى، جەتكىزۋ قىزمەتى بار مەيرامحانالار مەن ءدارىحانالار تۋرالى اقپاراتتارمەن قۇلاقتاندىرۋ جۇمىستارىمەن اينالىستى. اقپاراتتىق جۇمىس باعىتىندا قالا تۇرعىندارىنا 1000نان اسا جادىناما تاراتىپ، ايالدامالار مەن اقپاراتتىق تۋمبالارعا، تۇرعىندار كوپ شوعىرلانعان ورىنداردا 300گە جۋىق اقپاراتتىق بەتشە جاپسىردى. تۇرعىندارعا ادرەستىك كومەك بەرۋدى نازاردا ۇستاعان ولار ەلىمىزدە توتەنشە جاعداي رەجىمى ەنگىزىلگەننەن 3 ساۋىرگە دەيىن 17 ازاماتقا ادرەستىك كومەك كورسەتتى.ەرىكتى جاستار وڭىردە ارنايى شەكتەۋلەر قويىلىپ، كەيىن كارانتينگە جابىلعاننان باستاپ، ءۇي كارانتينىندە جاتقان ازاماتتارمەن بايلانىس ورناتتى. رەسپۋبليكالىق كوروناۆيرۋسقا قاتىستى ساۋالدار بويىنشا بايلانىس ورتالىعىنىڭ وپەراتورلارىنا بايلانىس نومىرلەرى بەرىلىپ، بايلانىسقان ازاماتتاردى ماسەلەلەردىڭ وزەكتىلىگىنە بايلانىستى اۋدان جانە قالا ورتالىقتارىمەن بايلانىستىرۋدى جولعا قويىپ وتىردى. ۆولونتەرلەر پارتياسىنىڭ اكتسياسىندا كورسەتىلىپ جاتقان الەۋمەتتىك كومەكتى ازاماتتارعا جەتكىزۋ جۇمىستارىنا جۇمىلدىرىلعان، ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ۆولونتەرلەر كورپۋسى ۆولونتەرلەرىنىڭ كومەگىمەن 104 ازاماتقا الەۋمەتتىك كومەك كورسەتىلدى.سونداياق م.ورالباي جەتەكشىلىك ەتەتىن كورپۋس ەرىكتىلەرى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا جۇزەگە اسىرىلاتىن بىرگەمىز: ءبىلىم جوباسىنا ۆولونتەرلىك قولداۋ كورسەتۋدەن قالىس قالعان جوق. ايماقتا ءساۋىر ايىنان باستاپ احمەت بايتۇرسىن ۇلى ءبىلىم اكادەمياسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن بىرگەمىز: ءبىلىم جوباسى باعىتتارىنىڭ ءبىرى اۋىلدىق جەردەگى الەۋمەتتىك جاعىنان وسال توپقا جاتاتىن مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەرگە ارنالعان ۇبتعا دايارلىق كۋرسى باستاۋ العان بولاتىن. اتالعان كۋرسقا وبلىس كولەمىندە 200 وقۋشى ىرىكتەلىپ الىندى. جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا ۆولونتەرلەر كورپۋسىنىڭ 20 ۆولونتەرى بەلسەندى اتسالىسىپ، ولار وقۋشىلاردىڭ ءۇي تاپسىرماسىن ۋاقتىلى ورىنداۋىن قاداعالادى، مەنتورلىق قولداۋ كورسەتىپ، ءارى بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋگە باعىتتالعان جۇمىستاردى اتقاردى. ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ۆولونتەرلەر كورپۋسىنىڭ پاندەميا كەزىندەگى ەرەن ەڭبەگى ۆولونتەرلەردىڭ ماۋسىمشىلدە ايى ارالىعىندا اقتاۋ قالاسىنداعى پروۆيزورلىق ستانتسيوناردا ەرىكتى تۇردە قىزمەت اتقارۋى. ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ۆولونتەرلەر كورپۋسى ۆولونتەرلەرى ءبىر اي كولەمىندە وتباسىلارىنان جىراقتا ىندەتپەن بەتپەبەت كۇرەسۋگە اتسالىستى. ولار پروۆيزورلىق ستانتسيونارداعى مەديتسينا ماماندارىنىڭ سەنىمدى سەرىگى، ناۋقاستاردىڭ كومەكشىسى بولا ءبىلدى. مەن مۇنى ماقتانىشپەن ايتا الامىن. جاستاردىڭ ەلگە پايدالى جۇمىس ىستەپ، بەلسەندى كۇشكە اينالعانىنا ءوزىمىز دە قۋانامىز، وڭىرىمىزدەگى اعا بۋىن وكىلدەرى دە ريزاشىلىقپەن العىس ايتۋدا. وزگەگە قول ۇشىن سوزىپ، مۇمكىندىگىنشە قولعابىس جاساعانعا نە جەتسىن؟! بۇل ەكى جاقتى، ياعني كومەك الۋشىنى دا، كومەك بەرۋشىنى دە قاناتتاندىرىپ، مەرەيلەندىرەتىن ءىس دەپ سانايمىن. ءبىزدىڭ جىگىتتەر مەن قىزدار ءالى تالاي ءىستى جوسپارلاپ وتىرمىز، قانداي كەزدە دە ەل ورتاسىنان تابىلا بەرەمىز، باستىسى ەلىمىز امان بولسىن، تىنىشتىق بولسىن، دەيدى مۇقاش ورالباي.جاس كەلسە ىسكە دەيدى حالقىمىز. حالىقتىڭ وسى ءبىر ادەمى دە تاعىلىمدى ناقىل ءسوزىنىڭ اقيقاتىن تانىتىپ جۇرگەندەي كۇردەلى ىستەردىڭ بەل ورتاسىندا جۇرەتىن وندىردەي ۇلدار مەن قىزدارعا قاراپ ريزا بولاسىڭ.
|
سىز ماختاشقا شۇنچە موھتاجمۇ؟20180710 19:14:35 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىكىشى مۇنەۋۋەر بولمىغاچقا، كۆڭۈلدىكىدەك قىلمىغاچقا، ماختاشقا ئېرىشەلمەيدۇ. مۇنەۋۋەر بولغاندا نۇرغۇن تەرىپلەش ۋە ماختاشلارغا ئېرىشەلەيدۇ. دەل مۇشۇنداق لوگىكا بولغاچقا، ماختالماي قالساق بىز دائىم ئۆزىمىزنى تۆۋەن كۆرىمىز ياكى ئاچچىقلىنىپ قالىمىز. سىز شۇنچە تىرىشقان، شۇنچە جان تىككەن ۋاقىتتا كۆڭلىڭىزنىڭ بىر يەرلىرىدە مەن راست ياخشى قىلدىممۇ؟ دېگەن سوئال تۇغۇلىدۇ. ھەر قېتىم سىز يېڭى بىر چارىنى تېپىپ چىققاندا ياكى يېڭى بىر ماھارەتنى ئىگىلىگەندە، بەلگىلىك نەتىجىگە ئېرىشىپ ھەمدە ئۆزىڭىزنى نامايەن قىلماقچى بولغاندا، كۆڭلىڭىزنىڭ بىر يەرلىرىدە ئۇ ماڭا ھەۋەس قىلارمۇ؟ دەيدىغان ئۈمىد ئارزۇلار تۇغۇلىدۇ. ئەمەلىيەتتە ماختاش ياكى ماختىنالماسلىقنىڭ سەۋەبى پەقەت مۇنەۋۋەر ياكى ئەمەسلىكتىن ئەمەس. ماختىلىش ئىككى ئادەمنىڭ ئىشى. يەنى، سىز ماختاشقا لايىقمۇ؟ ئۇ سىزنى ماختامدۇ؟ بۇ ئىككى ئادەمنىڭ ھەمكارلىشى بىلەن تاماملىنىدىغان جەريان. بىز قانداق ۋاقىتتا باشقىلارنى ماختايمىز؟بىرىنچى، سىز ھەقىقەتەن قالتىس، مەندىن خېلى ئېشىپ كەتتىڭىز. بۇ ۋاقىتتا مەن ئۆزۈمدىكى سىزگە بولغان ھەۋەس قىلىش، ھۆرمەتلەش تۇيغۇسىنى ئىپادىلىگىلىم كېلىدۇ. مەسىلەن، نامەلۇم بىر ئادەمدىن بىرەرسىنىڭ ھەيران قالدۇرىدىغان ئىش ئىزلىرىنى ئاڭلىغان ۋاقتىمىزدا، ۋاھ، نېمىدېگەن قالتىس، دەپ ئۇ ئادەمگە قول قويىمىز، ئۇنىڭ نەتىجىلىرىدىن ھوزۇرلىنىمىز، ئۆزىمىزنىڭ ئۇنىڭغا يېتەلمەسلىكىمىزنى نومۇس ئەمەس، ئىنتايىن نورمال دەپ بىلىمىز. ئىككىنچى، ئەگەر سىز ھەقىقەتەن مۇنەۋۋەر بولسىڭىز، مەندە بۇ ئارتۇقچىلىق پەقەت بولمىسا، مەن پەقەتلا پىسەنت قىلمايمەن. مەسىلەن، ناخشا ئۇسسۇلغا ماھىر، قولى گۈل بىر كىشىگە ئۇچرىغاندا، بىزدە ئۇنداق ھۈجەيرە پەقەت بولمىغاچقا، ئۇنىڭغا چىن كۆڭلىمىزدىن قايىل بولىمىز. ئۈچىنچىدىن، مەن ھەقىقەتەن مۇنەۋۋەر بولۇپ، سىزدىن خېلى ئېشىپ كېتەلىگەن ئەھۋالدا، ئاندىن كەمتەرلىك قىلالايمەن، ئۆزۈمنى تۆۋەنگىرەك قويۇپ، سىزدىن ھوزۇرلىنىپ، سىزنى مۇئەييەنلەشتۈرۈپ سىزگە مەدەت بېرەلەيمەن. بۇ ۋاقىتتا بىزنىڭ باشقىلارنى ماختىغىنىمىز ئۆزىمىزنى ماختىغىنىمىزدۇر. قانچە كەمتەر بولغىنىڭىز، ئۆزىڭىزنى شۇنچە ماختىغىنىڭىزدۇر. سىز باشقىلار ئارقىلىق ئۆزىڭىزنى ئېتىراپ قىلىشقا مۇھتاج بولمىغاندا، ئاندىن باشقىلار سىزنى ئېتىراپ قىلىدۇ.بىز قانداق ۋاقىتتا باشقىلارنى ماختىمايمىز؟نۇرغۇن ۋاقىتتا، بىز باشقىلارنى پەقەت ماختىيالمايمىز، چۈنكى ئۇلار بىزدىكى نومۇس تۇيغۇسىنى قوزغاپ قويغانىدى، كۆپچىلىكنىڭ يېشىمۇ، باشلىنىش نۇقتىسىمۇ ئوخشاش، ھەتتا بەزى جەھەتلەردە ماڭا يەتمەيدىغان تۇرۇپ، نېمىشقا مەندىن ئېشىپ كېتىدۇ، دەپ ئويلاپ قالىسىز. شۇڭا باشقىلارنىڭ ئالدىدا بىز ئىنتايىن خىجىل بولۇپ كېتىمىز، ئۆزىمىزنى مۇئەييەنلەشتۈرەلمەيمىز. شۇڭا كۆڭلىمىزدە قارشى تەرەپكە ھەۋەس قىلساقمۇ، چىش يېرىپ ماختىيالمايمىز. بۇ ۋاقىتتا يوشۇرۇن ئېڭىمىزدا: سېنى ماختىغىنىم ئۆزۈمنى ھاقارەتلىگەنلىك دېگەن سادا پەيدا بولىدۇ. بەزى چاغلاردا كەڭ قورساق، پىسەنت قىلمايدىغان كۆرۈنۈش ئۈچۈن باشقىلارنى زورلاپ ماختاشقا مەجبۇر بولىمىز. بۇنداق ۋاقىتتا ماختاش سۆزلىرى تەبىئىي بولماي قالىدۇ. ئۇتتۇرغىنىغا تەن بەرمەيدىغان ئادەملەر باشقىلارنى ئاسان ماختىيالمايدۇ. چۈنكى ئۇلار ئەسلىدىنلا ئۆزىگە ئىشەنمەيدۇ. ئۆزىنىڭ ئوسال ھالىتىنى قوبۇل قىلالمايدۇ، شۇڭا ئۇلار باشقىلارنى ماختىيالمايدۇ. باشقىلارنى ماختاش ئۇلار ئۈچۈن ئۆزىنى ھاقارەتلەشتەك بىلىنىدۇ. دېمەك، مۇنەۋۋەر بولۇپ ماختالمىغىنىڭىز باشقىلارنىڭ سىزنى ئېتىراپ قىلغىنىدۇر. بۇ ياخشى بولۇش بولماسلىق، مۇنەۋۋەر بولۇش بولماسلىق بىلەن قىلچە مۇناسىۋەتسىزدۇر. ئەگەر سىز ئىنتايىن مۇنەۋۋەر تۇرۇپمۇ، يوشۇرۇن ئېڭىڭىزدا ئۆزىڭىزنى تۆۋەن كۆرسىڭىز، باشقىلار بىلەن بىلىپ بىلمەي رىقابەتلىشىسىز، ئۆزىڭىزنى سېلىشتۇرىسىز، باشقىلار بىلەن توختىماي كۈچ سىنىشىسىز، بەسلىشىش، سېلىشتۇرۇش ئېنىقكى، يوشۇرۇن ئېڭىمىزدا ئۆزىمىزنىڭ سەۋىيىسى بىلەن باشقىلارنىڭ سەۋىيىسىنى تەڭ ئورۇنغا قويۇۋالغانلىقىمىزدىندۇر.
|
رونالدۋ سۇحباتى: بايلىعى، ۇزدىك گولى مەن اكەگە ساعىنىشى جايلى18 قىركۇيەك 20:16نۇر سۇلتان. قازاقپارات الەم تانيتىن ايگىلى سپورتشىنىڭ ءبىرى كريشتيانۋ رونالدۋ. سوڭعى ۋاقىتتا باتىستىق باسىلىمدار پورتۋگالدىق فۋتبولشىدان العان سۇحباتتارىن جاريالاي باستادى.اراسىنان ىرىكتەپ ءبىز دە جاريالاۋدى ءجون كوردىك.اكەم كورمەي كەتتى.. .جەكسەنبى كۇنى رونالدۋ جۋرناليست پيرس مورگاننىڭ قايىرلى تاڭ، بريتانيا شوۋىنا قاتىستى. ءتۇرلى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، ءوز ويىن ورتاعا سالدى. ال اكە تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا كوزىنە جاس الدى. اسىرەسە جوزە اۆەيرۋدىڭ اكەسى دۇنيەدەن وزار شاعىندا نورۆەگ تەلەارناسىنا بەرگەن سۇحباتىن كورگەندە كوڭىلى بوسادى. اكەسى ۇلىمەن ماقتاناتىنىن ايتقاندا، ءتىپتى.. . مەن مىنا ۆيدەونى ءالى كۇنگە دەيىن كورمەپپىن. ادام سەنگىسىز. مەن بۇگىنگى سۇحبات باسقاشا بولادى دەپ ويلاپ ەم، ءسىز مەنى جىلاتتىڭىز، دەدى كريش. كەشىرىڭىز، مەنىڭ ءنومىرى ءبىرىنشى بولىپ، جەتىستىككە جەتكەنىمدى اكەم كورمەي كەتتى... جەڭىسىمدى تويلاعان ءساتتى انام، اعام، ءتىپتى ۇلكەن ۇلىم دا كوردى. ءبىراق اكەم، ەشبىرىن كورمەدى، دەپ ءسوزىن جالعادى. رونالدۋ اكەسى دۇنيەدەن وزعاندا 20 جاستا ەدى. قايعىلى حاباردى 2006 جىلعى الەم چەمپيوناتىنا ىرىكتەۋ كەزەڭى اياسىنداعى رەسەي مەن پورتۋگاليا قۇرامالارى ويىنى كەزىندە ەستىدى. الاڭعا شىعىپ، ويىن سوڭىنان كوز جاسىنا ەرىك بەردى.بۇگىندە الەم تانىعان تۇلعانىڭ اكەسى ىشىمدىككە قۇمار بولدى. اقىرى اشى سۋ تۇبىنە جەتتى. سالىنىپ ءىشۋىنىڭ دە سەبەبى بارداي. جوزە اۆەيرۋ 1974 جىلى اسكەر قاتارىندا انگولاداعى ازاماتتىق سوعىسقا بارعان. قيىن كەسكى مايدانعا كىرمەسە دە، قارا قۇرلىقتا وتكىزگەن 13 ايى پسيحيكاسىنا ايتارلىقتاي اسەرىن تيگىزگەن. ءبىز ۋلانىپ قالامىز با دەپ قورقىپ جەرگىلىكتى جەردىڭ سۋىن ىشپەدىك. انگولالىقتاردىڭ كۋكا دەپ اتالاتىن سىراسىن ىشۋمەن بولدىق. جەتكىلىكتى دە بولدى، دەيدى باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتىندا جوزە اۆەيرۋمەن بىرگە بارعان البەرتو ەسىمدى ازامات. جوزە اۆەيرۋ سول جاقتا جوزە اسكەردەن كەلگەننەن كەيىن ىشىمدىكتى تاستاي الماعان. اسكەري سيندروم بولدى. ال بيلىك ولارعا جاعداي جاساعان جوق. اسكەري زەينەتاقى، نە جۇمىس تا بەرمەدى. انگولا دا ءتىرى قالۋ ءۇشىن كۇرەسۋ كەرەك بولدى. ەلگە كەلگەندە دە ءومىر ءۇشىن كۇرەس تۇردى. ءىشۋدى قويماي كەتكەندەر دە كوپ. اۆەيرۋعا دا وزگەرۋ ءۇشىن كۇش جەتپەدى، دەيدى سوعىس ارداگەرى كوەلو.رونالدۋ بايلىققا كەنەلىپ، وتباسىنا كومەك قولىن سوزا باستاعاندا ءبارى كەش ەدى. جوزەنىڭ باۋىرى سىر بەردى. ىشىمدىك ءۇشىن ۇلىنىڭ جەيدەلەرىن دە ساتقان. جان سىرىمەن ءبولىسىپ سويلەسۋدەن قاشقان. فۋتبولشى ءۇشىن اكەسىنىڭ تاعدىرى زور ساباق بولدى. ىشىمدىك پەن شىلىم شەگۋدەن بويىن اۋلاق ۇستايدى. ءتىپتى دەنەسىنە تاتۋيروۆكا دا سالدىرمايدى. بوس ۋاقىتىنىڭ بارلىعىن وتباسىما مەن بالالارىنا ارناۋعا تىرىسادى. جۋىردا ويىنشى اكە پورترەتىنىڭ جانىنا وتباسىمەن بىرگە سۋرەتكە ءتۇسىپ، ءسىز ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدەسىز، اكە دەپ جازبا قالدىردى.التىن دوپ سانى بويىنشا اسىپ تۇسسەم ...فۋتبولشى ارگەنتينالىق ليونەل مەسسيمەن باسەكەلەستىگى جايلى دا سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى. التىن دوپ سانى بويىنشا باسىپ وزسام دەيدى. مەن مانسابىمدى التىن دوپ سانى بويىنشا رەكورد ورناتىپ بارىپ اياقتاعىم كەلەدى. جۇرەكتەگى ەڭ جوعارى قالاۋىم. بۇعان لايىقتىمىن دەپ ويلايمىن. مەسسي عاجاپ ادام، مىقتى ويىنشى. التى، جەتى، سەگىز التىن دوپ الۋعا قاۋقارلى. ال مەن ودان دا كوپ الۋعا شامام جەتەدى، دەدى رونالدۋ سۇقبات كەزىندە.ايتا كەتەيىك، قازىرگى تاڭدا ەكى ويىنشى دا 5 التىن دوپتان بار. 11 جاسىمدا ماكدونالدستىڭ تەگىن بۋرگەرىن جەپ ءجۇردىم ليسسابونداعى سپورتينگ اكادەمياسىندا وقىپ جۇرگەندە قارنى اشاتىنى جايلى، سونداي اق سول ماڭداعى ماكدونالدستا جۇمىس جاسايتىن اپايلار كومەكتەسكەنى تۋرالى باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتا كەتەدى.فۋتبولشى سول ءبىر جانداردىڭ جاقسىلىعىن قايتارعىسى دا كەلەدى. مەن 1112 جاستاعى كەزىم. وتباسىمىزدا اقشا جوق. سپورتينگ كومانداسىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرىمەن بىرگە تۇردىم. ۇيدەگىلەردىڭ ءجۇزىن ءۇش ايدا ءبىر كورەتىنمىن. ماعان اۋىر بولدى. كەشكى ساعات 22:30 23:00 كەزدەرىندە قارنىمىز اشاتىن. ستاديون ماڭىندا ماكدونالدس بولاتىن. بۋرگەر بار ما؟ دەپ سۇرايتىنبىز. ەدنا ەسىمدى ايەل مەن بىرنەشە قىز جۇمىس جاسايتىن. ءبىراق كەيىن ولاردى قانشا سۇراستىرسام دا كەزدەستىرە المادىم. ماكدونالدس جابىلىپ قالعان. وسى سۇحبات ارقىلى ولاردى تاباتىن بولسام، ءبىر قۋانىش بولار ەدى. تۋرينگە نەمەسە ليسسابونعا بىرگە تاماقتانۋعا شاقىرار ەدىم. از دا بولسا سول ءبىر قارىزدارىمدى قايتارعىم كەلەدى، دەيدى فۋتبولشى.ەسەپشوتىمداعى اقشا از ەمەس باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتى بارىسىندا بايلىعى مەن اۆتوكولىكتەرى جايلى دا ايتا كەتتى. مەنىڭ بايلىعىم جارتى ميلليارد دەپ ويلايسىز با؟ ءيا، سونداي بولىپ قالۋ كەرەك. ءجۇز پايىز سەنىمدى تۇردە ايتا المايمىن، ءبىراق ەسەپشوتىمداعى اقشا از ەمەس. قانشا كولىگىم بار؟ 17 بولۋ كەرەك، شاماسى. ىشىندە روللس رويسپەن جۇرگەن ىڭعايلى وزىمە. ەكى ەكىدەن بۋگاتتي، فەرراري جانە ماكلارەنىم با، دەدى رونالدۋ.ۇزدىك گولىمدى يۋۆەنتۋس قاقپاسىنا سوققانمىنكريشتيانۋ رونالدۋ 2018 جىلدان باستاپ يۋۆەنتۋستە ويناپ كەلەدى. ال پيرس مورگانمەن سۇحبات كەزىندە ۇزدىك گولىن وسى تۋريندىك كوماندا قاقپاسىنا سوققانىن ايتا كەتتى. مەن مۇنداي گول سوعۋدى قانشاما جىل ارماندادىم. 700 گە جۋىق گول سوقسام دا، مۇنداي گول سوقپاعانمىن. اقىرى اۋەلەي كەلگەن دوپتى باستان اسىرا تەۋىپ عاجاپ گول سوقتىم دەپ ويلادىم. ونى تاعى چەمپيوندار ليگاسىندا بۋففون قورعاعان يۋۆەنتۋس قاقپاسىنا سوعۋ دەگەن، عاجاپ قوي، دەيدى ويىنشى.
|
قاراعاندى وبلىسىندا ەكى جىل بۇرىن ولتىرگەن اققۋ ءۇشىن براكونەردەن 58,4 مىڭ تەڭگە ءوندىرىلدىجاڭالىقتار 1526 0 پىكىر 30 ناۋرىز, 2010 ساعات 12:25قاراعاندى. 30 ناۋرىز. قازتاگ قاراعاندى وبلىستىق تابيعاتتى قورعاۋ پروكۋرورىنىڭ تاپسىرماسىمەن اڭشىلىق ينسپەكتسياسى ەكى جىل بۇرىن زاڭسىز اڭشىلىقپەن اققۋ ولتىرگەن براكونەردەن ماتەريالدىق شىعىن ءوندىرىپ الۋ تۋرالى شاعىم بەردى. شاعىمارىزدا كورسەتىلگەن 58,4 مىڭ تەڭگە ايىپپۇلدى نۇرا اۋداندىق سوتى تولىعىمەن قاناعاتتاندىردى. بۇل تۋرالى تابيعاتتى قورعاۋ پروكۋرورى رۇستەم دۇيسەمباەۆ ءمالىم ەتتى.2008 جىلى جەلتوقساندا نۇرا اۋدانى ءىىب قىزمەتكەرلەرى كيەۆكا كەنتىندە اققۋدىڭ ولتىرىلگەنىن انىقتاعان. تەكسەرۋ بارىسىندا زاڭسىز اڭشىلىقپەن اققۋدى اتقان ادام انىقتالعان. ساراپتاما قورىتىندىسى بويىنشا اققۋ سيرەك قۇستار قاتارىنا جاتپاعانىمەن وعان اڭشىلىققا تىيىم سالىنعانى بەلگىلى بولدى، دەدى ر. دۇيسەمباەۆ.ازاماتتىڭ ارەكەتىندە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلاتىن بەلگىلەر جوق دەپ، پوليتسيا تەرگەۋشىلەرى 2009 جىلى قاڭتاردا قىلمىستىق ءىس قوزعاۋدان باس تارتتى. بىراق شەشىمىنىڭ كوشىرمەسىن سوتقا اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ ءۇشىن جىبەرگەن. اۋداندىق سوت شەشىمىمەن وعان 3اەك مولشەرىندەگى ايىپپۇل سالىندى.بىراق بۇل رەتتە، ءبىر جىل بويىنا ءبىر دە مەملەكەتتىك ورگان تابيعاتقا كەلگەن ماتەريالدىق شىعىندى ءوندىرىپ الۋ تۋرالى شاعىمارىز بەرمەگەن، دەيدى پروكۋرور.سونىڭ ناتيجەسىندە قاراعاندى تابيعاتتى قورعاۋ پروكۋراتۋراسى اڭشىلىق ينسپەكتسياسىنا شۇعىل تۇردە ونداي شاعىمارىزدى بەرۋدى تاپسىردى. ونى قاراۋدىڭ قورىتىندىسىندا سوت، زاڭسىز اڭشىلىقپەن مەملەكەتكە كەلتىرگەن ماتەريالدىق شىعىن رەتىندە جەرگىلىكتى تۇرعىننان 58,4 مىڭ تەڭگە ءوندىرۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى.
|
قىش پەسىللىك ساياھەت لازىمەتلىرى كۆرسەتمىسىمەنبەسى:جۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورى تەھرىر:نىجات ۋەلى ياقۇپ يوللانغان ۋاقىت:20140828 18:29:06قىشتا ساياھەتكە چىققاندا ئۆزىنى ئىسسىق تۇتۇشقا ،تىرىنى ئاسراشقا، كۆزنى ئاسراشقا سوغۇقتىن ساقلىنىشقا ، يەنە دورا ئېلىۋىلىشقا دىققەت قىلىش كېرەك . ئۇنىڭدىن باشقا يەنە تۆۋەندىكى بىر قانچە تەرەپتىن دىققەت قىلىش كېرەك .1.ئىسسىق ساقلاش جەھەتتە ئەڭ ياخشىسى مامۇق چاپان ئېلىۋىلىڭ ، تاللىغاندا ئۆزى يىنىكنى تاللىغان ياخشى ،ئۇندىن باشقا يەنە بىر دانە شامالدىن ساقلىنىش جىلىتكىسى كىيىۋىلىڭ ،بۇنداق بولغاندا سوغۇقتىن ساقلىنىش ئۈنۈمى تىخىمۇ يۇقۇرى بولىدۇ .2. ئىگىز سوغۇق جايغا بارغاندا چوقۇم باش كىيىمى كىيىۋىلىش كېرەك ، چۈنكى ئادەم بەدىنىدىكى ئىسسىقلىقنىڭ 50 ئادەمنىڭ باش قىسمىدىن كىرىپ بويۇندىن تارقىلىپ كىتىدۇ .3. پەلەي تاللىغانداتۆۋەندىكى ئىشلارغا دىققەت قىلىش كېرەك ، ئىسسىق ساقلىيالايدىغانساقلىيالمايدىغانلىقىغا ،شامالدىن ،سۇدىن ساقلىنالايدىغانساقلىنالمايدىغانلىقىغا ، سۈركىلىشكە چىداملىق ياكى ئەمەسلىكىگە دىققەت قىلىش كېرەك .4. سەپەرگە چىققاندا يولنىڭ ئەھۋالىغا ئاساسەن ،پەسىل ھەم مىڭىش ئەھۋالىغا ئاساسەن كىيىش كېرەك،ماڭىدىغان يول ئېگىزپەس تاغلىق يول بولسا تىگى قاتتىق ئاياغ كەيسە ياخشى بۇنداق قىلغاندا پۇتىنى ئاسراشقا پايدىلىق .
|
باس ءمۇفتي: قاسيەتتى ءقادىر تۇنىندە دۇعامىز قابىل بولعاي! . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى ءتۇرى: يسلام جانە وركەنيەت گازەتىجولدانعان ۋاقىتى: 21:50 20200519 : :.11355ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلى،قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىنيباسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى، باس ءمۇفتياسا قامقور ەرەكشە مەيىرىمدى اللانىڭ اتىمەن باستايمىن! بارلىق ماقتاۋ اللاعا ءتان. ارداقتى پايعامبارىمىز مۇحاممەدكە اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن!بارشامىزدى قاسيەتتى رامازاننىڭ، ونىڭ ىشىندە مىڭ ايدان قايىرلى ءقادىر تۇنىنە امانەسەن جەتكىزگەن اللاعا سانسىز شۇكىرلەر بولسىن!اللا تاعالا جىلداردىڭ ىشىنەن ارداقتى پايعامبارىمىز مۇحاممەد وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن دۇنيەگە كەلگەن جىلدى بەرەكەلى ەتىپ قويدى. ايلاردىڭ ىشىندەگى رامازان قاسيەتتى اي. كۇندەردىڭ ىشىندەگى جۇما، اراپا كۇندەرىنىڭ قاسيەتى ەرەكشە. ال جاراتقان جاببار يەمىز تۇندەردىڭ ىشىنەن ءقادىر كەشىنىڭ ءقادىرى مەن قاسيەتىن، دارەجەسى مەن ساۋابىن ارتتىرىپ قويعان.يسى مۇسىلمان بالاسىنىڭ تاعدىر جازىلاتىن ءتۇندى تاعاتسىزدانا كۇتۋىنىڭ ءبىر حيكمەتى جاراتقانعا جاقىنداي تۇسۋگە تالپىنۋى. ءقادىر كەشىنىڭ ءاربىر ءساتىن قۇلشىلىقپەن، دۇعامەن، قۇران وقۋمەن، ت.ب. اللاعا ۇنامدى ساۋاپتى امالدارمەن وتكىزەتىنىمىز سوندىقتان.قادىر ءتۇنىنىڭ نەگىزگى قاسيەتى ادامزات بالاسىن ەكى دۇنيە باقىتىنا جەتەلەيتىن قۇران كارىمنىڭ تۇسۋىندە. اللا تاعالا بۇل تۋرالى بىلاي باياندايدى:بىز شىنىندا، قۇراندى ءقادىر تۇنىندە تۇسىردىك. ءقادىر ءتۇنىنىڭ نە ەكەنىن بىلەسىڭ بە؟ ءقادىر تۇنىقاسيەت جانە ساۋاپ جاعىنانمىڭ ايدان دا قايىرلى. سول تۇندە پەرىشتىلەر جانە جابىرەيىل اللانىڭ امىرىمەنجەر بەتىنە اللا تاعدىر ەتكەنبارلىق ىستەردى اتقارۋ ءۇشىن تۇسەدى. سول ءبىر ءتۇن، اعارىپ تاڭ اتقانعا دەيىن اماندىقتىنىشتىق ءتۇنى بولادى ءقادىر سۇرەسى، 15اياتتار.پايعامبارىمىز وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن ءبىر حاديسىندە:كىمدەكىم ءقادىر ءتۇنى يمانمەن جانە ساۋابىن ءۇمىت ەتىپ قۇلشىلىق ەتسە، ونىڭ الدىڭعى كۇنالارى كەشىرىلەدى، دەگەن.اللانىڭ راقىمى مەن مەيىرىمى ەرەكشە توگىلەتىن تۇندە ۋاقىتىمىزدى مۇمكىندىگىنشە بوس جىبەرمەي، قۇلشىلىقپەن وتكىزەيىك. ويتكەنى، بۇل تۇندە جاراتقانعا شىنايى جالبارىنعان پەندەلەردىڭ تىلەكتەرى قابىل ەتىلىپ، تاعدىرى جازىلىپ، ريزىقنەسىبەسى بەكىتىلەدى. كەيبىر عۇلامالار قاسيەتتى ءقادىر كەشىندە كىمدەردىڭ قاجىلىققا باراتىنى بەلگىلى بولادى دەگەن. دەمەك، ءار ادامعا قاتىستى ۇكىم شىعارىلاتىن ءتۇندى بارىنشا ساۋاپتى امالعا ارناعانىمىز ابزال. وسى رەتتە ءقادىر تۇنىندە جاسايتىن قايىرلى امالدارعا توقتالا كەتەيىن. ەڭ باستىسى مۇسىلمان بالاسى بۇل كەشتى يمانمەن، اللاعا دەگەن مىقتى سەنىممەن، ساۋابىن ءۇمىت ەتە وتىرىپ وتكىزۋى ءتيىس. ناماز، قۇران وقىپ، دۇعا جاساپ، اللادان كەشىرىم سۇراپ، ارداقتى پايعامبارىمىز مۇحاممەدكە وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن سالاۋات ايتىپ، ۋاعىزناسيحات تىڭداپ وتكىزۋگە اسا ءمان بەرۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، الدىن الا ءقادىر ءتۇنىنىڭ قاسيەتى تۋرالى ءوقىپبىلىپ العان ءجون. ويتكەنى، بۇل كەشتىڭ ءمانى مەن ماڭىزىن، دارەجەسى مەن مارتەبەسىن، ساۋابى مەن قاسيەتىن تۇسىنگەن ادام ونىڭ بەرەكەتىنەن استە ماقۇرىم قالماۋعا تىرىسادى.بيىلعى رامازاننىڭ قاسيەتتى ءقادىر كەشى مامىر ايىنىڭ 19نان 20نا قاراعان تۇنگە سايكەس كەلىپ وتىر. 19 مامىردا مەشىتتەرىمىز تاڭعى ساعات 07:00 مەن كەشكى 20:00 ارالىعىندا جۇمىس ىستەيتىن بولادى. وسى رەتتە بارشاڭىزدى ءقادىر كەشىن ءوز ۇيلەرىڭىزدە وتكىزۋگە شاقىرامىن. بيىلعى رامازان ايى كارانتين جاعدايىندا ءوتىپ جاتقانى وزدەرىڭىزگە بەلگىلى. كارانتين تالاپتارىن ورىنداۋىمىز ءتيىس. بۇل ءسىز بەن ءبىزدىڭ، ءوز وتباسىمىز بەن ەڭ جاقىن تۋىستارىمىزدىڭ دەنساۋلىعى مەن ءومىرىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن قابىلدانعان شەشىم. مۇنى تۇسىنىستىكپەن قابىلدايسىزدار دەگەن ۇمىتتەمىن.قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى قاسيەتتى ءقادىر كەشىندە قۇران حاتىم دۇعاسىن، ۋاعىزناسيحات پەن پايدالى دارىستەردى ونلاين رەجيمدە وتكىزەدى. ۇيدە وتىرىپ، ونلاين رەجيمدە دۇعاعا قاتىسىپ، ناسيحات تىڭداۋعا تولىق مۇمكىندىك بار.وسى رەتتە بارشا قاۋىمدى قاسيەتتى ءقادىر تۇنىندە تۇركىستان وبلىسىنداعى تاسقىن سۋدان زارداپ شەككەن جەرلەستەرىمىزگە دۇعا جاساۋعا ۇندەيمىن.جاراتقان جاببار يەمىز جەر بەتىنەن جۇقپالى ىندەتتى جويىپ، جاقسىلىقتا جۇزدەسۋدى ءناسىپ ەتكەي.مىڭ ايدان دا قايىرلى ءقادىر تۇنىندە تىلەگەن تىلەكتەرىمىز بەن قۇلشىلىقتارىمىزدى اللا تاعالا قابىل ەتكەي! ءامين!قمدب رەسمي سايتىكەلۋ قاينارى: :...?171182080
|
مالدارعا جارىق شاعىلىستىرعىش تاسپا تاعىلدىاعاجايالتاي تورابىاعاجايالتاي تورابىمالدارعا جارىق شاعىلىستىرعىش تاسپا تاعىلدىكەلۋ قاينارى: ءوز حابارىمىز 20190412 16:40ءوز ءتىلشىمىز قۇرمانگۇل جەڭىسبەك قىزى حابارلايدى. تاياۋدا، ءتىلىشمىز ەگىنمال شاراۋاشىلىق وڭىرىندە تىلشىلىك جاساپ جۇرگەن كەزدە، ەگىنشىمالشى قاۋىمىنىڭ بازارادان جارىق شاعىلىستىرعىش تاسپا ساتىپ الىپ، سيىر، قويلارعا تاعىپ جاتقانىن بايقايدى.التاي قالاسى قىزىلتاس قالاشىعى بىتەۋىرگە قىستاعىنىڭ قىستاق تۇرعىنى باقىتبەك قابدۋالي ۇلىنىڭ وتباسى جاقىن ارادا كوكتەۋلىككە كوشبەكشى. 4ايدىڭ 10كۇنى، باقىتبەك ۇيىندەگى سيىر، قويلارىنا جارىق شاعىلىستىرعىش تاسپا تاعۋ ءۇشىن، بىرنەشە كورشىسىن ەرتىپ كەلىپ قاربالاستىقا ءتۇستى.باقىتبەك قابدۋالي ۇلى تىلشىگە بىلاي دەدى: قازىر، موتوتسيكل ايداپ تاۋعا شىعاتىن ادامداردىڭ سانى ءبىرشاما كوپ، ەگەر بىرەۋمىرەۋ تۇندە كولىكتى قاتتى ايدايتىن بولسا، جول بويىنداعى مالدى وڭاي بايقاي المايدى. قازىر، مالدارعا جارىق شاعىلىستىرعىش تاسپا تاعىلعاندىقتان تۇندە اۆتوكولىكتىڭ شىراعى تاسپاعا ءتۇسىپ جارقىراپ، جۇرگىنشىلەر جولدا وزگە زاتتىڭ بارجوقتىعىن بىردەن بايقايدى. جارىق شاعىلىستىرعىش تاسپانىڭ تاعىلۋى ءبىر جاعىنان، جۇرگىنشىلەردىڭ حاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك ەتىلسە، ەندى ءبىر جاعىنان، مالداردىڭ اماندىعىن قورعاۋعا بولادى، ءبىر وقپەن ەكى قوياندى اتقان دەگەن وسى.سيىر مەن قويعا جارىق شاعىلىستىرعىش بەلدەۋىن تاعۋ ارقىلى جول قاتىناستىڭ حاۋىپسىزدىگىنە، ىركىلىسسىزدىگىنە كەپىلدىك ەتىلۋمەن بىرگە، كوشىقون مەزگىلىندەگى قاتىناس شىرعالاڭى تۋىلۋدان ءونىمدى ساقتانۋعا، ءارى مالدىڭ كولىككە سوعىلۋىنان تۋىلاتىن ەكونوميكالىق زياندى بەلگىلى دارەجەدە ازايتۋعا بولادى.بىتەۋىرگە قىستاعى بولسا مالشىلىق قىستاق، بيىل بۇكىل قىستاق بويىنشا 83 وتباسى جايلاۋعا كوشەدى، قىستاقتا جيىنى 1300 باس سيىر، 3900 تۇياق قوي بار. ەگىنشىمالشىلاردىڭ حاۋىپسىزدىك ساناسى تومەن بولعاندىقتان، قاتىناس شىرعالاڭى وڭاي تۋىلادى، سوندىقتان جارىق شاعىلىستىرعىش تاسپا بۇقاراعا توتەنشە قولايلىق الا كەلدى. جۋىقتان بەرى، ءبىز قىستاق تۇرعىندارىنا جارىق شاعىلىستىرعىش تاسپانىڭ پايدالىعىن بار كۇشپەن ۇگىتتەۋمەن بىرگە، بۇكىل قىستاقتاعى بۇقارانى وزدەرىنىڭ جانە مالدىڭ حاۋىپسىزدىگى ءۇشىن ارەكەت جاساۋعا، حاۋىپىسز دە ءتارتىپتى كوشىقون ورتاسىن بىرگە جۇزەگە اسىرۋعا ۇندەپ كەلەمىز،دەدى قىزىلتاس قالاشىعى بىتەۋىرگە قىستاعىنىڭ ياچەيكا شۋجيى ارمان قۋماليا ۇلى.
|
ئىسلام شەرىئىتىدىكى ئەر ئاياللارنىڭ ھوقۇقلىرى ۋە ئۆزگىچىلىكلىرى گىزىت ژۇرنال ، كىتابلاردىن تەرمىلەر سەلكىن مۇنبىرى سەلكىنسەلكىن مۇنبىرى گىزىت ژۇرنال ، كىتابلاردىن تەرمىلەر ئىسلام شەرىئىتىدىكى ئەر ئاياللارنىڭ ھوقۇقلىرى ۋە ئۆزگىچىلىكلىرىبۇ بەتتىكى تېما: ئىسلام شەرىئىتىدىكى ئەر ئاياللارنىڭ ھوقۇقلىرى ۋە ئۆزگىچىلىكلىرى دا ساقلىۋېلىش باش بەت قىلىش تېما ساقلىغۇچتا ساقلاش ئالدىنقى تېما كىيىنكى تېمابۇ تېما 343 قېتىم كۆرۈلدىشۆھرەت: 2079 كىشىلىكپۇل : 8155 سومقوللاش: 610 نومۇرئالقىش: 1118 كىشلىكئىسلام شەرىئىتىدىكى ئەر ئاياللارنىڭ ھوقۇقلىرى ۋە ئۆزگىچىلىكلىرىئىسلام شەرىئىتىدىكى ئەر ئاياللارنىڭ ھوقۇقلىرى ۋە ئۆزگىچىلىكلىرى 8ئىسلام شەرىئىتىنىڭ چىن ماھىيىتىنى چۈشەنمەيدىغان ياكى ئۇنى قەستەن بۇرمىلاشقا ئۇرۇنىدىغان بەزى ئاتېئىستىلىق پىكىردىكى شەخسلەر ئىسلام شەرىئىتىدە ئاياللار بىلەن ئەرلەرنىڭ ھوقۇقلىرى بىردەك ئەمەس، ئاياللارنىڭ كىشىلىك شەنى دەپسەندە قىلىنىدۇ، دەيدىدىغان سەپسەتىلىرىنى ئالغا سۈرۈپ، ئىسلام شەرىئىتىنى كەمسىتىشكە ئۇرۇنىدۇ. كىشىلەرنى ھەق يولدىن ئازدۇرۇش ئۈچۈن ئوتتۇرىغا قويۇلغان بۇ سەپسەتىلەرنىڭ بەزى كىشىلەرنى قايمۇقتۇرۇپ، ئۇلارنىڭ ئىسلام دىنىنىڭ ھەقلىقى ۋە پاكلىقىغا بولغان ئىشەنچىسىنى سۇسلاشتۇرۇشقا ئېلىپ بارىدىغانلىقى تەبىئىي. ئەمەلىيەتتە راستىنلا شۇنداقمۇ؟ ياق! قۇرئان كەرىم ۋە ھەدىس شەرىپلەردە ئەر ئاياللارنىڭ ھەق ھوقۇقلىرى ۋە ئۆزگىچىلىكلىرى ئەتراپلىق تۈردە تەپسىلىي ھەم ئېنىق ئىزاھلانغان. !6ئىسلام دىنى پۈتكۈل ئىنسانلارنى ياراتقان ۋە ئۇلارنىڭ تەبىئەت خاراكتېرىنى ئۇبدان بىلىدىغان ئاللاھ تائالا تەرىپىدىن كەلگەن ساماۋىي دىن بولۇش سۈپىتى بىلەن ئۇنىڭ قانۇن پرىنسپلىرىدا ئىنسانلارنىڭ تەبىئي ھەق ھوقۇقلىرى ئالاھىدە كۆزدە تۇتۇلغان. 1ئاللاھ تائالا ئۆز ھېكىمىتى بىلەن ئىنسان ۋە باشقا ھەر خىل مەخلۇقاتلارنى ئەركەك چىشى قىلىپ ياراتتى. ئىنسانلار ئارىسىدا ئەر ئايال ئىككى جىنسنىڭ يارىتىلىش تەبىئىتى بىر بىرىگە ئوخشىمىغىنىدەك، ئۇلارنىڭ ھاياتتىكى ۋەزىپىلىرىمۇ ئوخشاش بولمايدۇ. ھەر بىرىنىڭ ئۆزىگە لايىق خۇسۇسىيىتى ۋە ھاياتلىقتا ئاداقىلىدىغان ئۆزىگە خاس ئالاھىدە رولى بار. شۇنىڭغا باغلىنىشلىق ئىسلام قانۇن پرىنسىپلىرىدا ئەر ئايال ئىككى جىنسنىڭ باراۋەر بولىدىغان يەرلىرىمۇ، باراۋەر بولالمايدىغان يەرلىرىمۇ بار. ئەر بىلەن ئايال باراۋەر بولىدىغان مەسىلىلەرنىڭ بەزىسى تۆۋەندىكىلەردىن ئىبارەت: 86 1 ئەر بىلەن ئايال ئىنسانلىق خۇسۇسىيەتلىرىدە ۋە ئىنسانلىق ھۆرمەتتە ئوخشاشتۇر. ئاللاھ تائالا ئەر ئايال پۈتكۈل ئىنسانلارنى بىر خىل ھۆرمەتتە ياراتقانلىقى ھەققىدە مۇنداق دەيدۇ: شەك شۈبھىسىزكى، بىز ئىنسان بالىلىرىغا بىر خىل ھۆرمەت ئاتا قىلدۇق. سۈرە ئىسرا70 ئايەت 7!32 ئەر بىلەن ئايال ئىسلام شەرىئىتىدە بۇيرۇلغان ئەمەل ئىبادەتلەرنى بەجا كەلتۈرۈش ۋەزىپىسىدە ئوخشاشتۇر. يەنى ئەر كىشىگە پەرز بولغان بەش ۋاقىت ناماز ئوقۇش، روزا، زاكات، ھەج ۋە باشقا ئىبادەتلەر ئايال كىشىگىمۇ ئوخشاشلا پەرزدۇر. شۇنىڭدەك، ئاللاھ تائالانىڭ ئۇلارنىڭ قىلغان ئەمەل ئىبادەتلىرىگە بېرىلىدىغان مۇكاپەتلىرىمۇ ئوخشاش بولىدۇ. ئاللاھ تائالا بۇ ھەقتە مۇنداق دەيدۇ: مەن سىلەردىن ئەر بولسۇن، ئايال بولسۇن، ھەر قانداق بىر ياخشى ئىش قىلغۇچىنىڭ قىلغان ئەمەلىنى بېكار قىلىۋەتمەيمەن. سۈرە ئال ئىمران 195 ئايەت :663 ئەر بىلەن ئايال ئىسلام شەرىئىتىدە مەنئى قىلىنغان ئىشلاردىن توسۇلۇشتا ئوخشاشتۇر. يەنى قۇرئاندا ۋە ھەدىسلەردە گۇناھدەپ مەنئى قىلىنغان ئىشلار ئەر ئاياللار ئۈچۈن بىردەكتۇر. ئاللاھ تائالا بۇ ھەقتە مۇنداق دەيدۇ: كىمكىئەر ياكى ئايال بولسۇن يامان ئىش قىلىدىكەن، يامان ئىش قىلغانلارغا پەقەت قىلغان يامانلىقلىرىغا يارىشا جازا بېرىلىدۇ. قەسەس سۈرىسى 84 ئايەت 4 ئەر بىلەن ئايال قىساستا ئوخشاشتۇر. بىر ئەر بىر ئايالنى ئەيىبسىز ئۆلتۈرگەن بولسا، ئۇ كىشى شۇ ئايال ئۈچۈن ئۆلتۈرىلىدۇ. ئەكسى ھالەتتە، ئەرنى ئۆلتۈرگەن ئايالغىمۇ شۇ جازا قوللىنىلىدۇ. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئى مۆمىنلەر! ئۆلتۈرۈلگەنلەر ئۈچۈن قىساس ئېلىش سىلەرگە پەرز قىلىندى. سۈرە بەقەرە 178 ئايەت يۇقىرىقى ئايەتتە بايان قىلىنغان مۆمىنلەر دېگەن سۆز ئەر بولسۇن، ئايال بولسۇن ھەر قانداق مۆمىن كىشىلەرگە قارىتىلغان. 35 ئەر بىلەن ئايال ئىلىم مەرىپەت ئۆگىنىشتە ئوخشاش يەنى ئىسلام دىنى مۇسۇلمانلارغا ئىلىم ئۆگىنىشنى ئەر بىلەن ئايال ھەر ئىككىسىگە ئوخشاش پەرز قىلغان. بۇ مەسىلە قۇرئان كەرىمدە ئوچۇق كۆرسىتىلگەن بولسىمۇ، يەنە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام پۈتۈن مۇسۇلمانلارنى ئىلىم ئۆگىنىشكە چاقىرغان ھەدىسلىرىدە ئۇنى تېخىمۇ روشەنلەشتۈرۈپ مۇنداق دەيدۇ: ئىلىم ئۆگىنىش ئەر بولسۇن، ئايال بولسۇن ھەر قانداق مۇسۇلمان كىشىگە پەرزدۇر بۇخارىي رىۋايىتى 86 ئەر بىلەن ئايال ئۆي بىساتى، مال مۈلۈككە ئىگىدارچىلىق قىلىشتا ئوخشاشتۇر. بۇ خۇسۇستا ئۇلار تەڭ ھوقۇقلۇق. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئەرلەرمۇ، ئاياللارمۇ قىلغان ئەمەللىرىدىن ھەسسىدار بولىدۇ. سۈرە نىسا 32 ئايەت !!.7 ئەر بىلەن ئايال مىراس ئېلىش ھوقۇقىدا ئوخشاش. ئاتا ئانىسى ۋە تۇغقانلىرى قالدۇرغان مىراستا ئەرلەرنىڭ ھەسسىسى بار، ئاتا ئانىسى ۋە تۇغقانلىرى قالدۇرغان مىراستا ئاياللارنىڭمۇ ھەسسىسى بار. سۈرە نىسا 7 ئايەت 8 ئەر بىلەن ئايال ئۆز مال مۈلكىنى تەسەررۇپ قىلىشتا ئوخشاشتۇر. يەنى ئۆز مۈلكىنى خالىغانچە قوللىنىش، ئېلىش ۋە سېتىش ئىشلىرىدا ئەر بىلەن ئايال بىردەك ھوقۇققا ئىگىدۇر. ,9 ئەر بىلەن ئايال نىكاھلىنىشتا ئوخشاش ھوقۇققا ئىگە. ئەرلەرنىڭ ئۆزلىرى خالىغان ئاياللار بىلەن ئۆيلىنىش، ئاياللارنىڭمۇ ئۆزلىرى مۇناسىپ كۆرگەن ئەرلەرگە ياتلىق بولۇش ئەركىنلىكىگە چەك قويۇلمايدۇ. ئىسلام شەرئىىتىدە ئوغۇل قىزلارنى ئۆزلىرى خالىمىغان كىشىلەر بىلەن نىكاھلىنىشقا زورلاش مەنئى قىلىنىدۇ. ئەمما ئەر بىلەن ئايالنىڭ باراۋەر بولمايدىغان تەرەپلىرى تۆۋەندىكى تۆت تۈرلۈك مەسىلىگە ئىخچاملىنىدۇ. .1 باشقۇرۇش ئىنسان مەدەنىي مەخلۇقتۇر. ئۇ ئۆزى يالغۇز ياشىيالمايدۇ، بەلكى باشقىلار بىلەن بىرلىكتە ئۆمۈر سۈرۈشكە موھتاجدۇر. كوپلىگەن ئىنسانلار بىللە توپلىشىپ ياشىغانلىقتىن ئۇلارنىڭ ئارىسىدا جېدەل ماجرالار، بىرى ئىككىنچىسىنىڭ مۈلكىگە قول سېلىپ، ھەقسىزلىق قىلىدىغان ئەھۋاللارمۇ يۈز بېرىپ تۇرىدۇ. ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ئادالەتنى بەرپا قىلىش ئۈچۈن دۆلەت ھۆكۈمەت، كىچىك مەنىدە ئائىلە ئىدارە قىلىش، باشقۇرۇش ئىشلىرىنى ئېلىپ بارىدۇ. بۇ ئەڭ قىيىن ۋە ئېغىر مەسىلىدۇر. ئىنسانلارنى باشقۇرۇپ، ئىدارە قىلغۇچىلار ئەقىللىق، مۇستەھكەم ئىرادىلىك، ئۆتكۈر پىكىرلىك بولۇشى كېرەك. ھالبۇكى، بۇ سۈپەتلەر جىسمانىي جەھەتتىن ئاجىز يارىتىلغان ئاياللاردا ئىنتايىن ئاز تېپىلىدۇ. ئاياللار يارىتىلىشىدىنلا مېھرىبان، رەھىمدىل، كۆڭلى يۇمشاق، كۆڭۈلچەك، ھېسسىياتچان بولغانلىقى ئۈچۈن ئۇلار كىشىلەرنى باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنىڭ ھۆددىسىدىن تولۇق چىقالمايدۇ. شۇڭلاشقا ئىسلامدا ئاياللارنى ھىمايە قىلىش يۈزىسىدىن بۇ خىل جاۋابكارلىق ۋەزىپىسى ئەرلەرگە تاپشۇرۇلىدۇ. ھەتتا ئاياللار ئائىلىسىنىمۇ مۇستەقىل ئىدارە قىلالمايدۇ. گەرچە بەزى ئاياللار ئائىلىسىنى ۋاقىتلىق ئىدارە قىلىپ كېتەلسىمۇ، قىيىن مەسىلىلەرگە دۇچ كەلگەندە ئاجىزلىق قىلىدۇ. بۇ كىشىلىك تۇرمۇشتا ھەر قاچان ئۇچراپ تۇرىدىغان ھالەتتۇر. 12 گۇۋاھلىق :ھەر قانداق گۇۋاھلىق تەلەب قىلىنىدىغان مەسىلىلەردە ئىككى ئايال كىشىنىڭ گۇۋاھلىق بېرىشى بىر ئەر كىشىنىڭ گۇۋاھلىقىغا باراۋەر كېلىدۇ. مانا بۇ، ئىنسانلار ئارىسىدا ناھەقچىلىققا يول قويماسلىق ۋە ئادالەتنى تۇرغۇزۇش ئۈچۈن ھاجەتلىك. چۈنكى ئىسلام شەرىئىتىدە ھەر قانداق ئەرز شىكايەتلەرنى ئادىلانە ھەل قىلىش ئۈچۈن گۇۋاھچىلار تەلەب قىلىنىدۇ. بۇنداق ئىنچىكە مەسىلىدە بىر ئەركىشىنىڭ ئورنىغا ئىككى ئايال كىشىنىڭ گۇۋاھلىقى كېرەك. ئۇنىڭ سەۋەبى تۆۋەندىكىچە: ئاياللار ئەرلەرگە نىسبەتەن جىسمانىي تەرەپتىن ئاجىز بولغانلىقتىن، شۇنىڭغا باغلىنىشلىق پىكىر قىلىش، بېرەر نەرسىلەردىن مۇۋاپىق خۇلاسە چىقىرىش ۋە مەۋقە مەسىلىلىرىدىمۇ ئاجىزلىق كۆرسىتىدۇ. بىر ئايالنىڭ گۇۋاھچىلىقىنىڭ ئۆتمەيدىغانلىقى شۇنىڭدىندۇر. ئەگەر ئىككى ئايال بولسا كۆڭۈلچەكلىك قىلىش، ئەينى ئەھۋالدىن چەتنەپ كېتىش يۈز بەرمەي، ئۇلار بىر بىرىنىڭ پىكىرىنى تولۇقلاپ، مەسىلىنىڭ ھەقىقىي ماھىيىتىنى مۇۋاپىق تۈردە ئېيتىپ بېرىدىغان بولىدۇ، بىرى ئىككىنچىسىنىڭ خاتاسىنى تۈزىتىدۇ. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە مۇنداق دەيدۇ: سىلەر ئىككى ئەر كىشىنى گۇۋاھلىققا تەكلىپ قىلىڭلار. ئەگەر ئىككى ئەر كىشى يوق بولسا، سىلەر ئادالىتىگە ۋە دىيانىتىگە ئىشىنىشكە بولىدىغان بىر ئەر، ئىككى ئايالنى گۇۋاھلىققا تەكلىپ قىلىڭلار، ئىككى ئايال كىشىنىڭ بىرسى ئۇنتۇپ قالسا، ئىككىنچىسى ئېسىگە سالىدۇ. بەقەرە سۈرىسى 282 ئايەت 3 مىراس 59ساماۋىي دىنلارنىڭ ئاخىرقىسى ۋە ئادالەتنىڭ مەنبىئى بولغان ئىسلام دىنى بارلىققا كەلگەندە مەيلى ئەرەب زېمىنىدا بولسۇن، مەيلى باشقا ئەللەردە بولسۇن، ھېچبىر يەردە ئاياللارنىڭ مىراس ئېلىش ھوقۇقى يوق ئىدى. ئاياللارنىڭ مىراس ئېلىشى ئۇياقتا تۇرسۇن، ئاياللارنىڭ ئۆزلىرى باشقىلارنىڭ مىراسى بولۇپ ھېسابلىناتتى. ئىسلام دىنىنىڭ شەرىئەت ئەھكاملىرى نازىل بولغاندىن كېيىن، بۇ ھەقسىزلىقلەر يوقىتىلىپ، ئاياللارنىڭمۇ ئەرلەرگە ئوخشاش مىراس ئېلىش ھوقۇقى ئىسلام مىراس قانۇنىدا بېكىتىلدى. بۈگۈنكى كۈندە ئىسلام دىنىنىڭ ماھىيىتىنى چۈشەنمەي، ئۇنىڭ شەنىگە داغ كەلتۈرۈشنى كۆزلەيدىغان بەزى شەخسلەر ئىسلامدا ئاياللارغا ئەر كىشىلەرگە بېرىلىدىغان مىراسنىڭ يېرىمى بەلگىلەنگەن. بۇ ئاياللارنى كەمسىتكەنلىك ئەمەسمۇ؟ دېگەندەك سەپسەتىلەرنى توقۇپ كەلمەكتە. ھالبۇكى، ئىسلام شەرىئىتىدىكى مىراس قانۇنىنى چوڭقۇرراق ئويلاپ، پىكىر يۈرگۈزىدىغان بولساق، ئۇنىڭ ئادالەتلىك ۋە توغرا ئىكەنلىكىگە قايىل بولىمىز. !ئىسلامدىكى مىراس مەسىلىسى ئائىلە نىزامىغا باغلىق بىر مەسىلە. بۇ ئىككىسىنى بىر بىرىدىن ئايرىپ قاراشقا بولمايدۇ. بىر ئائىلىدىكى ئەر كىشىنىڭ ئانىسى، ئايالى، قىزى ۋە ھەدە سىڭىللىرى بولىدۇ. بۇ ئۆيدىكىلەرنىڭ چىقىملىرىنىڭ ھەممىسى ئاساسىي جەھەتتىن ئەرنىڭ ئۈستىگە يۈكلىنىدۇ. دېمەك، ئاياللارنىڭ تۇرمۇشىغا كاپالەتلىك قىلغۇچى ئەرلەردۇر. ئەگەر بىز شۇنى تۇتقا قىلىپ ھۆكۈم چىقىرىدىغان بولساق، ئاياللارغا مىراس بۆلۈپ بېرىشنىڭ نامۇۋاپىقلىقى قارارىغا كېلىمىز. لېكىن ئىسلامدا ئاياللارنىڭ قەدرىنى كۆتۈرۈش يۈزىسىدىن ئۇلارغا مەلۇم مىقداردا مىراس بۆلۈپ بېرىش بەلگىلەنگەن ھەمدە ئۇلارنىڭ ئۈستىگە ھېچقانداق چىقىم قىلىشنى بۇيرىمىغان. ئەھۋال شۇنداق تۇرسا، تۇرمۇشنىڭ پۈتۈن خىراجەت ۋە ئېھتىياجلىرىنى تەمىن ئېتىش ۋەزىپىسى ئۈستىگە يۈكلەنگەن، ئائىلىسىدىكىلىرىنىڭ ئاتا ـ ئانىسى، ئايالى، بالىلىرى، ئاچا ـ سىڭىللىرىنىڭ بارلىق چىقىملىرى زىممىسىگە ئارتىلغان ئەر كىشى ئايال كىشى بىلەن تەڭ مىراس ئېلىشى كېرەكمۇ؟ 58مىراس ئىسلام شەرىئىتىدە مۇنداق بۆلۈپ بېرىلىدۇ. مەسىلەن: بىر ئادەمنىڭ بىر ئوغۇل، بىر قىز ئىككىلا پەرزەندى بولغان بولسا، ئۇ ئادەم ئۆلگەندىن كېيىن ئۇلارغا 3000 تەڭگىلىك مىراس قالغان بولسا، ئۇنىڭ 2000 تەڭگىسى ئوغۇلغا، 1000 تەڭگىسى قىزغا بېرىلىدۇ. ئاخىرقى ھېسابتا ئىككى ھەسسە ئارتۇق مىراس ئالغان ئوغۇل ئۇنى ئايالى، پەرزەنتلىرى، ئاچا سىڭىللىرى ۋە ئانىسىنىڭ خىراجىتى ئۈچۈن سەرپ قىلىدۇ. بۇ ئۇنىڭ مەجبۇرىيىتى. ئەگەر ئۇنداق قىلمىسا شەرىئەت قانۇنى بويىچە گۇناھكار بولىدۇ. ئەمدى 1000 تەڭگە مىراس ئالغان قىزغا كەلسەك، ئۇنىڭغا ئائىلىسىنىڭ چىقىملىرىنى تەمىنلەش ۋەزىپىسى يۈكلەنمەيدۇ. ئۇنى نېمىگە، قانداق ئىشلىتىمەن دېسە ئۆزىنىڭ ئىختىيارى. يەنى ئۇ ئايال مىراس ئالغان 1000 تەڭگىنى ئۆلگىچە يېنىدا ساقلىسىمۇ ئۆزىنىڭ ئىشى. ئەگەر ئائىلىسىنىڭ ئېھتىياجىغا ئىشلىتىمەن دېسە يەنە ئۆز مەيلى. لېكىن ئۇ ئائىلىسىگە چىقىم قىلىشقا مەجبۇر ئەمەس. ئۇنىڭ بارلىق چىقىمى ئېرىنىڭ زىممىسىدا بولىدۇ. ئەمدى بۇ ئىككىسىنى سېلىشتۇرۇپ كۆرسەك، مىراس ئېلىشتىن كىم ئارتۇقراق مەنپەئەتدار بولدى؟ 2000 تەڭگە ئالغان ئوغۇلمۇ؟ ياكى 1000 تەڭگە ئالغان قىزمۇ؟ ھەقىقەت ۋە ئادالەتنىڭ ئۆلچىمى بولغان مۇقەددەس ئىسلام دىنىدا بۇ خىل نەرسىلەرنىڭ ھەممىسى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇلغان ھالدا يولغا قويۇلغان. 4 تالاق ,!كىشىلەر تۇرمۇش قۇرغاندىن كېيىن ئائىلە ھاياتىدا ھەمىشەم ئىناق، ئۇرۇش تالاشسىز، رەنجىشسىز ياشاپ ئۆتەلمەيدۇ. گاھىدا ئەر خوتۇنلار ئارىسىدا جېدەل ماجرالار يۈز بېرىپ قالىدۇ. مۇنداق ۋاقىتتا بىرىنىڭ ئاچچىغى يېنىپ، ئۆزىگە كەلگىچىلىك قارشى تەرەپنىڭ سەۋر قىلىشى كېرەك. ئەگەر ئۇنداق بولمىغاندا بىر دەملىك ئاچچىق سەۋەبى بىلەن ئائىلە بۇزۇلىدۇ. ئاياللار ئادەتتە ھېسسىياتىنى ئىدارە قىلالمايدىغان، چېچىلاڭغۇ ۋە ئالدىراقسان كېلىدۇ. ئايال ئۆزىنى باسالمىغاندا ئەر ئۆزىنى تۇتۇپ ئالىدىغان بولۇشى كېرەك. ئەكسى ھالەتتە جېدەل ماجرالار ئۇلغىيىپ، ئائىلىنىڭ بۇزۇلۇشىغا ئېلىپ كېلىدۇ. مۇنداق كەسكىن پەيتلەردە ئائىلىنى ساقلاپ قېلىش، ياكى ئايالىنى تالاق قىلىش ھوقۇقىنى ئەرلەرگە بەرگەن. بۇمۇ ئىسلام دىنىنىڭ ئەر بىلەن ئايالنىڭ تەبىئىتىنى كۆزدە تۇتقان ھالدا ئورۇنلاشتۇرغان قائىدە قانۇنى. شۇنىمۇ ئەستە تۇتۇش لازىمكى، نىكاھلىنىپ ئائىلە قۇرۇشتا ئايالنىڭ ئىختىيارى ھەل قىلغۇچ رول ئوينايدۇ. ئەگەر ئايال كىشى رازى بولمايدىكەن، ئەرنىڭ ئون قېتىم ئالدىم دېگىنى بېكار. بۇ مەسىلىلەرنى ئەنە شۇنداق كەڭ دائىرىدە چۈشەنگىنىمىزدە ئىسلام دىنىنىڭ نەقەدەر ئەقىلغا مۇۋاپىق، ئىنسانلارنىڭ تەبىئىتىگە ئۇيغۇن دىن ئىكەنلىكىنى كۆرەلەيمىز. :.چوققا باش يازما ۋاقتى : 20081224 14:16 پۇل : 1985 سومئاللاھ رەھمەت قىلسۇن قىرىندىشىم ، شۇنداق ياخشى تىمىكەن ، ھەممە دوسىتلارنىڭ تولۇق ئوقۇپ شۇنىڭدىن ياخشى پايدىلىنىشىنى ئۇمۇد قىلىمەن ، ئاللاھ ئىككىلى دۇنيادا ئەجىرىڭىزنى بەرسۇن ، ئۇزۇلدۇرۇپ قويماي يەنە يوللاپ تۇرغايسىز .......چوققا 1 قەۋەت ۋاقتى : 20081224 20:41 0.046642 5, :0104 13:39, 220080031 05000382
|
قازۇۋ ستۋدەنتىقازاق ارۋى اتاندى ايقىن گازەتىقازاق ارۋى2017 سۇلۋلىق بايقاۋى وز مارەسىنە جەتىپ, باس جۇلدەگە الفارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى, جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى نۇرگۇل اسانوۆا يە بولدى.سۇلۋلىق بايقاۋىنا ەلىمىزدىڭ ار وڭىرىنەن ىرىكتەلگەن 16 ارۋ قاتىستى. ولار: اقبايان ومىرقۇلوۆا وقو ايبانۋ جەكسەنعالي اتىراۋ وبلىسى, اقمارجان جۇمان استانا, امينا مەكتەپباەۆا الماتى, بەگايىم جورابەكوۆا وقو, ۆيكتورييا پەتروۆا پاۆلودار وبلىسى, گۇلجانات جۇماجانوۆا اقتوبە وبلىسى, ايگەرىم ورىنبەكوۆا قاراعاندى وبلىسى, جۇلدىز ورىنباساروۆا جامبىل وبلىسى, زۋرا سايپي قىزىلوردا وبلىسى, مارييا حالبييات الماتى وبلىسى, نازەركە داۋىلباەۆا اتىراۋ وبلىسى, نۇرگۇل اسانوۆا بقو وبلىسى, پەريزات ابداشوۆا ماڭعىستاۋ وبلىسى, ساۋلە ادىلباەۆا بقو, شىرىن اقپار شقو.بىرنەشە كەزەڭدە ونەر كورسەتكەن سۇلۋلار, قازىلار القاسىنىڭ شەشىمىمەن باس جۇلدە ورالدىق نۇرگۇل اسانوۆاعا بەرىلدى. سونداياق, قازاق ارۋى2017 سۇلۋلىق بايقاۋىندا 1ورىندى قىزىلوردالىق زۋحرا سايپي, ال 2ورىندى اقتوبەلىك گۇلجانات جۇماجانوۆا السا, 3ورىن قاراعاندىلىق ايگەرىم ورىنبەكوۆاعا بۇيىردى. سونىمەن قاتار, زۋحرا سايپي ارۋنا ساۋدا ۇيىنىڭ ارنايى سىيلىعىنا يە بولدى. ال ايگەرىم ورىنبەكوۆا كورەرمەندەر كوزايىمى نوميناتسيياسىن يەلەندى.العاشقى بولىپ سۇحباتتاسىپ ۇلگەرگەن بلوگەر ەلۆيرا ەرگالينا نۇرگۇلدىڭ قاراپايىمدىلىعىن اتاپ وتىپ, ونى كەشدىڭ بۇرىنعى انشىسى اقبوتاعا ۇقساتتى. ينستاگراممداعى ەلۆيرانىڭ ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن نۇرگۇل, وزىنىڭ بىلىم الىپ جاتقان ۋنيۆەرسيتەتىن ماقتانىشپەن جەتكىزدى. نۇرگۇلدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەگى كۋراتورى شاريپا نۇرجانوۆا: بىزدىڭ نۇرگۇل اسانوۆا قازاق ارۋى2017 اتاندى. الفارابي اتىنداعى قازۇۋدىڭ, يۋنەسكو, حالىقارالىق جۋرناليستيكا جانە قوعامدىق مەديا كافەدراسىنىڭ ۇجىمى مەن 205 توپ ستۋدەنتتەرى ياعني, گرۋپپالاستارى, جانە كۋراتورەدۆايزەرى رەتىندە نۇرگۇلدى وسى جەڭىسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىز. بۇدان دا بيىكتەرگە شارىقتاي بەر, التىنىم!,دەلىنگەن فەيسبۋكتەگى پاراقشاسىندا. بيىلعى جىلدىڭ حاس سۇلۋىمەن الەمۋەتتىك جەلىدە دوستاسقىسى كەلگەن حالىق, نۇرگۇلدىڭ ينستاگرامداعى جەكە پاراقشاسىن بىر كۇننىڭ ىشىندە 2400 جازىلۋشىدان 15 مىڭنان اسا جازىلۋشىعا كوبەيدى.فوتو: ن.اسانوۆانىڭ ينستا پاراقشاسىنان الىندىباقىت كوكتەمگى بۇلت سيياقتىونەر ۋنيۆەرسيتەتى: 20 جىل 20 بەلەس
|
ەلوردادا فورۋمى ٴوتپ جاتىر قارجى04 شىلدە 2018، 10:39ەلوردادا فورۋمى ٴوتپ جاتىر04 شىلدە 2018, 10:39 2316 0بۇگن ەلوردادا فورۋمى ٴوز جۇمىسىن جالعاستىردى. قر پرەمەرمينيستر باقىتجان ساعىنتايەۆ فورۋمنىڭ پلەنارلىق سەسسياسىندا استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ اشىلاتىنىن ەسكە سالىپ، وسى ورايدا ينۆەستورلار ٴۇشىن اشىلاتىن مۇمكىندىكتەر جايلى ايتىپ بەرد، دەپ حابارلايدى . تلشس.جاقىن ارادا بولاشاق قارجى نارىقتارىنا سەرپىن بەرۋگە باعىتتالعان، تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى ەڭ ٴىرى ۇلتتىق مەگاجوبا استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ رەسمي تۇساۋكەسەرى وتەدى. بۇگىنگى ديالوگ جانە سىزدەرمەن كەزدەسۋ اسا ماڭىزدى، سەبەبى احقو العاشقى قادامىن ەندى باسىپ جاتىر. ٴبىزدىڭ اڭگىمەمىز، سىزدەردىڭ كەڭەستەرىڭىز بەن ۇسىنىستارىڭىز بىزگە قارجى ورتالىعىنىڭ جۇمىسىن دۇرىس ۇيلەستىرىپ، ونىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن ارتىقشىلىقتارىن پاش ەتۋگە سەپتىگىن تيگىزەتىنىنە سەنىمدىمىن. احقو جاڭا بۋىننىڭ قارجى ورتالىعى رەتىندە قۇرىلۋدا، دەد ساعىنتايەۆ.پرەمەرمينيستردڭ ايتۋىنشا، ول الەمدىك قارجى ورتالىقتارىنىڭ كلاسسيكالىق فۋنكسيالارىن ٴوتىمدى جانە تەڭدەستىرىلگەن كاپيتال نارىعىن دامىتۋ، جەكە تۇلعالاردىڭ اكتيۆتەرىن جانە ٴالاۋقاتىن باسقارۋدى ورىنداپ قانا قويماي، دۇنيەجۇزىلىك قارجى الەمىنىڭ ەڭ پەرسپەكتيۆالى دامۋ باعىتتارىنداعى قىزمەتتەردى كورسەتەتىن بولادى.ٴبىز احقونى قارجى تەحنولوگيالارى سالاسىنداعى شەشىمدەردى قۇرۋ مەن دامىتۋعا ارنالعان فينتەكپلاسدارم رەتىندە قاراستىرامىز. مۇنداي جۇمىستار س جانە ، جانە كومپانيالارىمەن ارىپتەستىك نەگىزىندە باستالىپ تا كەتتى. احقو 60تان استام ٴىرى قارجى ينستيتۋتتارىن، سونداياق جاھاندىق فينتەكحابتار فەدەراسياسىن قامتيتىن 3 حالىقارالىق كونسورسيۋمىنىڭ قاتىسۋشىسى بولدى دەد ب.ساعىنتايەۆ.ۇكمەت باسشىسىنىڭ مالمەتنشە، استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعى جاسىل قارجىلاندىرۋ قۇرالدارىن، مەحانيزمدەرىن جانە ستاندارتتارىن ەنگىزۋ ٴۇشىن ٴتيىمدى الاڭعا اينالا الادى. بۇل ورايدا، كلينتەك سالاسىندا جاسىل قارجىلار قۇزىرەتى ورتالىعى، سونىمەن قاتار بۇۇ قامقورلىعىمەن حالىقارالىق جاسىل تەحنولوگيالار جانە ينۆەستيسيالىق جوبالار ورتالىعى قۇرىلىپ، جۇمىس ىستەپ جاتىر.احقو قارجىلىق قىزمەتتەرىنىڭ تاعى ٴبىر ەرەكشەلىگى يسلامدىق قارجىلاندىرۋ نارىعىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتۋ. ٴقازىردىڭ وزىندە احقو بازاسىندا ازيا دامۋ بانكى جانە يسلام دامۋ بانكىمەن بىرلەسىپ قاجەتتى قۇقىقتىق جانە رەتتەۋشىلىك ورتا قۇرىلدى. بيىلعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن مەملەكەتتىك يسلامدىق قۇندى قاعازدار سۋكۋكتار ەميسسياسى جۇرگىزىلەدى. احقونى ٴبىز بولاشاقتا يسلامدىق قارجىلاندىرۋدىڭ وڭىرلىك حابى رەتىندە كورەمىز. وسىلايشا، استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعى جەتكىلىكتى دارەجەدەگى اۋقىمدى قارجى قىزمەتتەرىن ۇسىناتىن بولادى. ارينە، ونىڭ بۇدان باسقا دا ارتىقشىلىقتارى بار، دەد باقىتجان ساعىنتايەۆ.
|
1948 0 پىكىر 3 شىلدە, 2020 ساعات 19:4614 ماۋسىم كۇنى كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان بۇرىنعى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءسينيسترى ەلجان ءبىرتانوۆ دەنساۋلىعى جاقسارىپ، ەمحانادان شىقتى. بۇل تۋرالى دەنساۋلىق ساقتاۋ ۆيتسەءمينيسترى اجار عينيات مالىمدەدى.ەلجان امانتايۇلى جاعدايىنىڭ جاقسارۋىنا بايلانىستى ەمحانادان شىعارىلدى. قازىر امبۋلاتوريالىق ەمىن جالعاستىرۋدا, ۆيتسەمينيستر دەدى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا.25 ماۋسىم كۇنى ءبىرتانوۆ قىزمەتىنەن ءوز ەركىمەن كەتكەنىن، ىندەتىنەن تولىق ايىقپاعانىن، قوسىمشا ەم قابىلدايتىنىن ايتقان بولاتىن.قۇرمەتتى ارىپتەستەر، دوستار! بۇگىن مەن ءوز ەركىممەن قىزمەتىمنەن كەتۋ تۋرالى مەملەكەت باسشىسىنا ءوتىنىش جازدىم. وكىنىشكە وراي، مەن كوروناۆيرۋسپەن اۋىرىپ قالعاندىقتان جانە پنەۆمونيانىڭ اسقىنۋىنا بايلانىستى قوسىمشا ەم قابىلداۋىم كەرەك.ەلدە ەپيدەميولوگيالىق جاعداي اسقىنىپ تۇرعان قازىرگىدەي كەزدە، بۇل سالاعا مينيسترلىك دەڭگەيىندە دە، وڭىرلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارمالارى دەڭگەيىندە دە تولىق كۇشپەن جۇمىس ىستەيتىن باسشى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.ءبىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى بۇل تىعىرىقتان شىعادى دەپ سەنەمىن. ارقايسىمىزدىڭ ۋاقىتىمىز بەن قاجىرقايراتىمىز كەرەك. بارلىق ارىپتەستەرىمە مىقتى دەنساۋلىق پەن سابىر تىلەيمىن. قازاقستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋ ىسىنە از دا بولسا ۇلەسىمدى قوسۋعا مۇمكىندىك بەرگەن مەملەكەت باسشىسىنا العىس ايتامىن، دەپ جازعان ەدى ەكسمينيستر.پرەزيدەنت ەلجان ءبىرتانوۆتىڭ ورنىنا دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى قىزمەتىنە 25 ماۋسىمدا الەكسەي تسويدى تاعايىنداعان. تسوي مىرزا سودان بەرى كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسكە بەل شەشە كىرىسىپ كەتتى. ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋالعا بايلانىستى مينيستر تسويدىڭ 3 بولجام، 10 جوسپارى جاريالاندى.سونىمەن قاتار، كۇنى كەشە مەملەكەتتىك كوميسسيا ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋالدىڭ ءورشۋىن جانە كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىمەن سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ، 5 شىلدەدەن باستاپ 14 كۇنگە شەكتەۋ شارالارىن ەنگىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
|
دۈزجە شەھىرىدە يېڭى ئېچىلغان شەرقىي تۈركىستان باغچىسى توغرىسىدىكى خەۋەردىن سۈرەتكە ئېلىنغان.تۈركىيەدىكى ئەڭ چوڭ تېلېۋىزىيە قاناللىرىدىن خابەر تۈرك تېلېۋىزىيەسىنىڭ تور بېتىدە 6ماي كۈنى ئېلان قىلىنغان خەۋەرگە ئاساسلانغاندا دۈزجە شەھىرىدىكى سائەتچىگىل كوچىسى بويىغا يېڭى ياسالغان شەرقىي تۈركىستان باغچىسى غا كۆچەت تىكىلگەن. خەۋەردە دۈزجە شەھەرلىك ھۆكۈمەتنىڭ مەزكۇر باغچىغا خۇش پۇراق چاچىدىغان دەرەخلەرنى تىككەنلىكى، بۇنىڭدىن كېيىن باغچىدىن دۈزجە شەھىرىگە خۇش پۇراقلار چېچىلىدىغانلىقى بايان قىلىنغان.تۈركلەر ئۆزلىرىنىڭ 1000 يىل بۇرۇن ئۇيغۇر دىيارىدىن كەلگەنلىكىنى، ئۇيغۇرلار بىلەن قېرىنداش ئىكەنلىكىنى، ئۇيغۇر دىيارىنىڭ ئۆزلىرىنىڭ ئاتا يۇرتى ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرىشىدۇ. بۇ سەۋەبتىن تۈركلەر ئۇيغۇر تارىخى، مەدەنىيىتى ۋە ئۆرپئادەتلىرىگىمۇ قىزىقىدۇ. تۈركلەر ئۇيغۇر دىيارىنى خاتىرىلەش، ئۇيغۇرلار بىلەن بولغان قېرىنداشلىق رىشتىنى كۈچەيتىش ئۈچۈن بۇرۇن ئىستانبۇل، قەيسەرى ۋە قاھرامانماراش قاتارلىق نۇرغۇن شەھەرلەردىكى باغچە، كوچا ۋە مەكتەپلەرگە ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن، ئوسمان باتۇر، قەشقەر ۋە ئۈرۈمچى قاتارلىق ئىسىملارنى بەرگەن ئىدى.31مارت كۈنى تۈركىيەدە ئۆتكۈزۈلگەن شەھەر باشلىقلىرى سايلىمىدىن كېيىن تۇنجى قېتىم تۈركىيەنىڭ غەربىگە جايلاشقان دۈزجە شەھىرىدىكى بىر باغچىغا شەرقىي تۈركىستان باغچىسى نامى بېرىلگەن. بىز دۈزجە شەھەرلىك ھۆكۈمەت باشلىقى فارۇق ئۆزلۈ ئەپەندىگە كۆپ قېتىم تېلېفون قىلغان بولساقمۇ تېلېفوننى ئالمىدى.بىز باغچىغا بېرىپ ئايلانغان دۈزجە ئۇنىۋېرسىتېتى خەلقئارا مۇناسىۋەتلەر كەسپى ئوقۇغۇچىسى ھىلال تەمۈر خانىم بىلەن تېلېفون سۆھبىتى ئېلىپ باردۇق. ئۇ باغچىنى ئايلانغانلىقىنى بايان قىلىپ مۇنداق دېدى: مەن دۈزجىدە شەرقىي تۈركىستان باغچىسىنىڭ ئېچىلغانلىقىنى يېقىندا ئاڭلاپلا، كۆرۈپ باقاي دەپ بۈگۈن باغچىغا باردىم. دۈزجە شەھەرلىك ھۆكۈمەت بىناسىنىڭ يېنىدىكى كوچىدىن تۆۋەنگە قاراپ ماڭسىڭىز ئاسار ئېرىقى بويىغا بارىسىز. ئۇ يەردىكى دۇكانلارنىڭ خوجايىنلىرىدىن سورىسام شەرقىي تۈركىستان باغچىسىنى كۆرسىتىپ قويدى. ئۇلار ئۇ يەردە شەرقىي تۈركىستان باغچىسىنىڭ ياسالغانلىقىنى، ناھايىتى خۇرسەن بولغانلىقىنى ئېيتىشتى. شەرقىي تۈركىستان باغچىسى ئاسار ئېرىقىنىڭ كۆۋرۈكىدىن ئۆتكەندە ئوڭ تەرەپتە ئىكەن. مەزكۇر باغچە يېڭى ياسالغان بولۇپ، باغچە ئېرىقنىڭ بويىدىكى گۈزەل مەنزىرىلىك بىر جايدا ئىكەن.شەرقىي تۈركىستان ۋەقپىنىڭ سابىق رەئىسى ھامۇت گۆكتۈرك ئەپەندى بۇ ھەقتە زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، تۈركىيەدە ئوتتۇرا ئاسىيا تۈركىي جۇمھۇرىيەتلىرى، بولۇپمۇ ئۇيغۇرلارنىڭ تونۇلغان شەخس ۋە يەر ئىسىملىرىنى تۈركىيەدىكى باغچە، كوچا، مەكتەپلەرگە قويۇش ئادىتىنىڭ بۇرۇندىن تارتىپ بارلىقىنى بايان قىلدى.مەلۇم بولغىنىدەك 3ئاينىڭ 31كۈنى تۈركىيەدە شەھەر، كەنتلەرنىڭ باشلىقلىرى قايتا سايلاپ چىقىلغان ئىدى. سايلامدا سابىق سانائەت ۋە تېخنولوگىيە مىنىستىرى فارۇق ئۆزلۈ ئەپەندى دۈزجە شەھەرلىك ھۆكۈمەتنىڭ باشلىقى بولۇپ سايلانغان ئىدى. ئۇ، شەھەر باشلىقى بولۇپ سايلانغاندىن كېيىنكى قىسقا ۋاقىت ئىچىدە بۇ باغچىنى ياساپ شەرقىي تۈركىستان باغچىسى نامىنى بەرگەن. ھامۇت گۆكتۈرك ئەپەندى بۇنىڭ ئۇيغۇر دەۋاسىنى تۈرك جامائەتچىلىكىگە ئاڭلىتىش ئۈچۈن زور ئەھمىيەتكە ئىگە ئىكەنلىكىنى بايان قىلدى.تۈركىيەدە تېخىمۇ كۆپ ئۇيغۇر شەخسنىڭ ۋە تارىخىي يەرلەرنىڭ ئىسمىنى قويدۇرۇش ئۈچۈن نېمىلەرنى قىلىش كېرەك؟ ئىستانبۇلدىكى شەرقىي تۈركىستان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتى رەئىسى ھىدايەت ئوغۇزخان ئەپەندى يۈسۈپ خاس ھاجىپ ياكى مەخمۇت قەشقىرىنىڭ نامىنى بىر ئۇنىۋېرسىتېتقا بەرگۈزۈش ئۈچۈن تىرىشىۋاتقانلىقىنى، بۇنىڭ ئۇيغۇر دەۋاسى ئۈچۈن زور ئەھمىيەتكە ئىگە ئىكەنلىكىنى بايان قىلدى.بۇرۇن تۈركىيە ئىستانبۇدىكى ساياھەت رايونى بولغان سۇلتانەخمەت مەيدانىدا بىر باغچىغا ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن باغچىسى، بىر باشلانغۇچ مەكتەپكە ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن مەكتىپى، قەيسەرىدە بىر باغچىغا ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن باغچىسى، يەنە بىر باغچىغا بولسا ئۈرۈمچى باغچىسى نامى بېرىلگەن ئىدى. بۇلاردىن سىرت تۈركىيە قاھرامانماراشتىكى بىر كوچىغا ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن كوچىسى نامى، ئىزمىرنىڭ سالىھلى ناھىيەسىدە بىر كوچىغا ئوسمان باتۇر كوچىسى نامى بېرىلگەن ئىدى.
|
جۇڭگو رۇسىيەنىڭ ئەۋلادمۇئەۋلاد دوستانە ئۆتۈش كۈچ ئۇلاش كالتىكىنى ياخشى يەتكۈزۈشمۇھەررىر: ياسىنجان مەنبە: شىنجاڭ گېزىتى 20190607 19:36 رەئىس شى جىنپىڭنىڭ موسكۋا ھايۋاناتلار باغچىسى مۈشۈكئېيىق سارىيىنىڭ ئېچىلىش مۇراسىمىغا قاتناشقانلىقى توغرىسىداشىنخۇا ئاگېنتلىقى مۇخبىرى جياڭ گوپېڭ6 ئاينىڭ 5 كۈنى كەچقۇرۇن، موسكۋا ھايۋاناتلار باغچىسى مۈشۈكئېيىق سارىيى، دىڭ دىڭ بىلەن رۇ يى ئۆزلىرىنىڭ چوڭ يۈرۈشلۈك ئۆيىدە ئىشتىھا بىلەن سەۋزە يەۋاتاتتى، يەنە پات پات ئايرىش ئەينىكى سىرتىدىكى مۇخبىرغا بېشىنى چايقىشىپ، ئوماق قىلىق چىقىراتتى.ئىككى كىچىك جانىۋارنىڭ جۇڭگو چوڭ مۈشۈكئېيىق قوغداش تەتقىقات مەركىزىدىكى يائەن بىفېڭ جىلغىسى بازىسىدىن بۇ يەرگە كەلگىنىگە بىر ئايدىن ئاشقانىدى. ئۇلارنىڭ 10 مىڭ چاقىرىم يىراقلىقتىكى بۇ يېڭى ئۆيىنى ياقتۇرۇپ قالغانلىقىنى، شۇنداقلا بۇ يەردىكى يېڭى تۇرمۇشقا ماسلىشىپ قالغانلىقىنى كۆرۈۋالغىلى بولاتتى.سائەت 20دىن 15 مىنۇتلار ئۆتكەندە، رۇسىيەدە دۆلەت ئىشلىرى زىيارىتىدە بولۇۋاتقان دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ پۇتىن زۇڭتۇڭنىڭ ھەمراھلىقىدا موسكۋا ھايۋاناتلار باغچىسىغا كېلىپ، مۈشۈكئېيىق سارىيىنىڭ ئېچىلىش مۇراسىمىغا قاتناشتى.مۈشۈكئېيىق سارىيىدا، دۆلەت ئورمانچىلىق ۋە ئوتلاقچىلىق ئىدارىسىنىڭ ئىدارە باشلىقى جاڭ جيەنلۇڭ، موسكۋا شەھىرىنىڭ شەھەر باشلىقى سۇبيانىن، موسكۋا ھايۋاناتلار باغچىسىنىڭ باغچە باشلىقى ئاكلوۋا رەئىس شى جىنپىڭغا بۇ ئىككى جۇڭگو چوڭ مۈشۈكئېيىقىنىڭ ياشاش ئەھۋالىنى تەپسىلىي چۈشەندۈردى.موسكۋا ھايۋاناتلار باغچىسى مۈشۈكئېيىق سارىيىدا دىڭ دىڭ بىلەن رۇ يىنىڭ ھەربىرىگە بىر يۈرۈش ئىككى ياتاقلىق، بىر مېھمانخانىلىق چوڭ يۈرۈشلۈك ئۆي تەييارلاپ بېرىلگەن بولۇپ، ئۇلارنىڭ يېيىش، ئۇخلاش، ئويناش ئېھتىياجى تولۇق قاندۇرۇلغانىدى. ئۇنىڭدىن سىرت، ھايۋاناتلار باغچىسى يەنە يېمەكلىك تەييارلاش ئۆيى، بامبۇكنى يېڭى پېتى ساقلاش ئۆيى، نازارەت قىلىش كونترول قىلىش ئۆيى سەپلەپ بېرىپ، ئۇلارنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىش جەريانىدا ياخشى فىزىيولوگىيەلىك ۋە پىسخىكىلىق ھالەتنى ساقلىشىغا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلغانىدى.رەئىس شى جىنپىڭ دوكلاتنى ئەستايىدىل ئاڭلىدى ھەم ئارىلاپ سوئال سورىدى.ئىككى رەھبەر مۈشۈكئېيىق سارىيىدىن چىققاندا، سىرتتا ساقلاپ تۇرغان 30دىن ئارتۇق جۇڭگولۇق ۋە رۇسىيەلىك كىچىك دوست ئۇلارنى دەرھال ئارىغا ئېلىۋالدى.جۇڭگولۇق كىچىك دوستلار رەئىس شى جىنپىڭدىن شى بوۋا ياخشىمۇ سىز! دەپ ئەھۋال سورىدى ھەم رۇس تىلىدا زۇڭتۇڭ پۇتىندىن ئەھۋال سورىدى.رۇسىيەلىك كىچىك دوستلار خەنزۇ تىلىدا رەئىس شى جىنپىڭدىن ياخشىمۇ سىز! دەپ ئەھۋال سورىدى.رەئىس شى جىنپىڭ كۈلۈمسىرىگەن ھالدا بالىلار بىلەن ياخشىمۇ سىلەر! دەپ سالاملاشتى.ئىككى رەھبەر بالىلار بىلەن سەمىمىي پاراڭلىشىپ، خاتىرە سۈرەتكە چۈشتى.بالىلار قولىدا مۈشۈكئېيىق قونچىقىنى كۆتۈرۈۋالغان بولۇپ، چىرايىدا بەخت كۈلكىسى جىلۋىلىنىپ تۇراتتى.بۇ مەنزىرە، بۇ كۆرۈنۈش شۇ قەدەر ئىللىق ئىدى.سىرتتىكى قىزغىن كەيپىياتنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىدىمۇ قانداق، دىڭ دىڭ بىلەن رۇ يىنىڭ كەيپىياتى ئادەتتىن تاشقىرى ياخشى بولۇپ، سەۋزىنى تېخىمۇ ئىشتىھا بىلەن چايناپ، ئوماق قىلىقلارنى چىقىرىپ، مۇشۇنداق يېقىملىق، راھەت، ئىناق باش ياز كېچىسىدىن ھۇزۇرلىناتتى.بۇ، بۇ ئىككى جۇڭگو رۇسىيە دوستلۇق ئەلچىسىنىڭ رۇسىيەدە تۇنجى قېتىم ئاشكارا ئۆزىنى كۆرسىتىشى ئىدى.رەئىس شى جىنپىڭغا ھەمراھ بولۇپ مۈشۈكئېيىق سارىيىنىڭ ئېچىلىش مۇراسىمىغا قاتنىشىشتىن ئىلگىرى، پۇتىن زۇڭتۇڭ مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا دىڭ دىڭ بىلەن رۇ يىنىڭ موسكۋا ھايۋاناتلار باغچىسىغا ماكانلاشقانلىقىنى ئالاھىدە تىلغا ئالدى. بىز مۈشۈكئېيىقنى تىلغا ئالغىنىمىزدا، ھەمىشە چىرايىمىزدا كۈلكە جىلۋىلىنىدۇ. جۇڭگو دۆلەت گۆھىرى بولغان مۈشۈكئېيىقنى بۇ يەرگە يەتكۈزدى، ئۇلار بىز ئىككى دۆلەت دوستلۇقىنىڭ يەنىمۇ راۋاجلىنىشىغا گۇۋاھ بولىدۇ.شۇ كۈنى كەچتە، رەئىس شى جىنپىڭ جۇڭگو رۇسىيە دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتقانلىقىنىڭ 70 يىللىقىنى خاتىرىلەش يىغىنىغا قاتناشقاندا مۇنۇلارنى بىلدۈردى: دىڭ دىڭ بىلەن رۇ يى موسكۋا ھايۋاناتلار باغچىسىغا ماكانلىشىپ، رۇسىيە خەلقىگە، بولۇپمۇ كىچىك دوستلارغا خۇشاللىق ئېلىپ كېلىپ، جۇڭگو رۇسىيە ئىككى دۆلەت خەلقى دوستلۇقىنىڭ يەنە بىر داستانىغا ئايلىنىدۇ. كېيىنكى قەدەمدە، بىز مائارىپ، مەدەنىيەت، تەنتەربىيە، ساياھەت، تاراتقۇ، ياشلار قاتارلىق ساھەلەردە تېخىمۇ كۆپ خەلق كەڭ كۆلەمدە قاتنىشىدىغان، خۇشاللىق بىلەن ئاڭلايدىغان، ياقتۇرۇپ كۆرىدىغان پائالىيەتلەرنى ئۆتكۈزۈپ، ئىككى دۆلەت جەمئىيىتىدىكى ھەرقايسى ساھەلەر، ھەرقايسى جايلارنى ئالماشتۇرۇش، ئۆزئارا ئۆرنەك ئېلىشنى كۈچەيتىشكە ئىلھاملاندۇرۇپ، ئىدىيە جەھەتتە پىكىر ئالماشتۇرۇش، مەدەنىيەتنى يۈرۈشتۈرۈش، ئەل رىشتىنى تۇتاشتۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرۈپ، جۇڭگو رۇسىيەنىڭ ئەۋلادمۇئەۋلاد دوستانە ئۆتۈش كۈچ ئۇلاش كالتىكىنى ئورتاق يەتكۈزىمىز.شىنخۇا ئاگېنتلىقى، موسكۋا، 6 ئاينىڭ 5 كۈنى تېلېگراممىسى
|
شامالباغدىن ئۇچقان مۇراد قۇشى 21: ئابدۇرەھىم ھەيت سەنئەتكار جەڭگاھىدا مارشال ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : ئەدەبىيات گۈلزارى شامالباغدىن ئۇچقان مۇراد قۇشى 21: ئابدۇرەھىم ھەيت سەنئەتكار جەڭگاھىدا مارشالشامالباغدىن ئۇچقان مۇراد قۇشى 21: ئابدۇرەھىم ھەيت سەنئەتكار جەڭگاھىدا مارشاليوللىغۇچى: ئاكادېمىيە ۋاقتى: ماي 02, 2021 ئورنى: ئەدەبىيات گۈلزارىيىگىرمە بىرىنجى باب: ئابدۇرەھىم ھەيت سەنئەتكار جەڭگاھىدا مارشالچوڭ بولۇر ئادەم تەنى ئاشنان بىلەن،ئوڭ بولۇر ئىنسان ئىشەنچئىيمان بىلەن؛گۈل بولۇر ئانا ۋەتەننىڭ ھەر ئىشى،چىنىققان بەرجەس بەدەن ئوغلان بىلەن.كاشغارىيە سەلكىنلەرى 72بەت، تەكلىماكان ئۇيغۇر نەشىرىياتى 2020يىل، ئىستانبۇلتەنتەربىيەچىلەر، سەنئەتكارلار، كەسپىي غەزەلخانلار بەجايىكى ئىنسانىيەت تىنچلىق دەۋرىنىڭ قەھرىمانلارىدۇر. ھالبۇكى، بۇ ساھەدىن چىققان ئىجاتكار چولپانلار خەلق ئىچىدە، خۇددى ئۇرۇش يىللارىدىكى تۆھپەكار گەنىراللار كەبى ھۆرمەتلەنىدۇ. ئۇلارنىڭ گەپسۆزلەرى، كىيىنىشلەرى ۋە ماڭىش تۇرۇشلارىدىن تارتىپ، ئۇلارنىڭ نەتىجەلىك ئەمگەكلەرى ۋە مائقۇل پائالىيەتلەرى خۇسۇسەن ياش ئىنسانلارنىڭ ئۆگرەنىش ئۆرنەكلەرى بولۇپ قالىدۇ. جەمئىيەتتىكى ئىناۋەتلىك تەئسىرى شۇنداقلا، خەلق قەلبىدە پەيدا قىلغان قايىللىق تۇيغۇسى جەھەتتە، بەزەن چولپانلارنىڭ شۆھرەتئابرويى ئەمەلىيەتتە، شۇ دەۋر پادشاھپرىزدىنتلەرىنى باسىپ چۈشىدۇ، دەسىمۇ مۇبالىغە بولمايدۇ.ئۇيغۇرلار سەنئەتخۇمار بىر مىللەت، سەنئەتخۇمارلا ئەرمەس، بەلكى يەنە ھەر ئىشنى مۇئەييەن ھۈنەر بىلەن، بەلگەلىك سەنئەت بىلەن قىلىشقا ئامراق سەنئەتكار توپلۇم قاتارىغا كىرىدۇ، دەپ قارايمەن.ھالبۇكى، ئۇيغۇرلار تارىختىن بۇيان باشتىن كەچۈرگەن ھەر دەۋر ھەر زاماندا، ئۆزىنىڭ شۇ دەۋرىگە ۋەكىللىك قىلىدىغان نۇرغۇن سەنئەت گىگانىتلارىنى ياراتىپ كەلدى. كومپوزىتور، غەزەلخان ۋە دۇتار شاھى ئابدۇرەھىم ھەيت بولسا، كاشغارىيەنىڭ دىموكراتىك ئىسلاھات دەۋرى 19782016يىللار دە مەيدانغا كەلگەن ساناقلىق سەردار سەنئەتكارلاردىن سانالىشقا ھەقلىقتۇر.ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ ئاۋازىمەنىڭ چۈشەنچەمچە، ئاۋاز ناخشا ئوقۇغۇچىغەزەلخاننىڭ بىرىنجى تەبىئىي بايىلىقى سانالىدۇ. ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ ئاۋازى سۈزۈك بوڭ، يۇقىرى چاستۇتالىق ۋە غۇبارسىز جاراڭلىق ئەركەك ئاۋاز بولۇپ، ھازىرقى زاماندا قىسمەن مودا بولۇپ كەلىۋاتقان مىيانە، ئەۋرىشىم ۋە زىليۇمشاق ئاۋازلاردىن تۈپلۈك پەرقلەنىدۇ. ئۇنىڭ ئاۋازى خەلق ئىچىدە، ھەقىقىي ئوغۇل بالا ئاۋازى دەپ تەئرىپلەنىدىغان، ئاۋاز تونىدىنلا ئەركەكلىك غەيرەتجاسارەتى، ئەرلىك سۇباتسالاپەتى ۋە ئەرلەرگە خاس مەردانەلىك كامالەتى ئۇرغۇپ تۇرىدىغان مۇبارەك ئاۋازدۇر.ئەمەلىي ئىجرائىيەتتە، ئۇنىڭ تەبىئىي، سۈزۈك ۋە جاراڭلىق ئاۋازى سەنئەت دۇنياسى سادا ئاسمانىنىڭ ئەرشىلئەلاسىغا ھىچ كۈچەمەيلا كۆتۈرۈلۈپ، ئەركىن پەرۋاز قىلالايدۇ؛ نىداخىتاب چوڭقۇرلۇقىنىڭ قەئرىگەمۇ ھەر قاچان راۋان شۇڭغۇيالايدۇ. شۇڭا، ئۇ ناخشا ئوقۇغاندا، ئۇنىڭ ئاۋازىمنى يۇقىرى كۆتۈرىمەن دەپ، قىزىرىپبوغۇلۇپ، بويۇن تومۇرلارى كۆپۈپ كەتكەن ھالەت ھەرگىزمۇ كۆرۈلمەيدۇ. ئۇ ھەر قانداق يۇقىرى چاستۇتالىق غەزەلناخشانى ئورۇنلاغاندا بولسا، ئاڭلاغۇچى ئىنسان ئۇنىڭ كۈچەپزورۇقۇپ قالغانلىقىنى سەزىپ بىئارام بولمايدۇ. بەلكى دەل ئەكسىنچە، ئۇنىڭ ئىچئىچىدىن سۈزۈك ۋە تەگتەگىدىن كۈچلۈك يەتىك ۋە چوڭقۇر مەنبەلىك ياڭراق ئاۋازىدىن ھەيرانھەسلىك ۋە قايىللىق تۇيغۇسى بىلەن ھوزۇرلانىدۇ، مەمنۇنلۇق ئىدراكى بىلەن راھەتلەنىدۇ.ئۇنىڭ گۈزەل كۈي بىلەن يۇغۇرۇلغان سۇباتلىق ئاۋازى ھەر قانداق بىر ئىنسانغا گويا ئاللاھ ئۇنىڭغالا نەسىب قىلغان بىر ئالاھىدە نىئمەت، سەخى تەبىئەت ئۇنىڭغالا ئىنئام قىلغان خاس بىر ئىنايەت ھىس قىلدۇرىدۇ. ئۇنىڭ يا ئىچىملىككە، ۋەيا چەكىملىككە نەپس يۈگۈرتۈپ باقماغان پاكپاكىز ئادەتلىك خاس خۇسۇسىيەتى بولسا، ئادەمنى ئۇنىڭغا چىن يۈرەكتىن چىققان قايىللىق ۋە سەمىمىي تىلەككە تويۇنغان مايىللىق بىلەن ئەگىلىپ سالام قىلدۈرىدۇ.ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ قىياپەتىئابدۇرەھىم ھەيت 1962يىلى قەشقەر شەھەرىدە تۇغۇلغان. ئۆسمۈرلۈك چاغلارى ناخشا، مۇزىكا ۋە ئۇيغۇر چالغۇلارىغا بولغان تەبىئىي ھەۋەسكارلىق بىلەن ئۆتكەن. 1979يىلدىن 1982يىلغىچە قەشقەر ۋىلايەتلىك سەنئەت مەكتەپىنىڭ ناخشا كەسپىدىن ئەلىيۇلئەئلا ئوقۇش پۈتتۈرگەن. ناخشا، مۇزىكا، كومپوزىتورلۇق ئاساسىي بىلىملەرى بويىچە ئىستىداتلىق ئىكەنلىكى بايقالغاچ، شۇ يىلى، پايتەخت بەيجىڭدىكى مەركەزىي مىللەتلەر ناخشائۇسسۇل ئانسامبىلىغا قوبۇل قىلىنغان.مەن ئابدۇرەھىم ھەيت بىلەن 1982يىلنىڭ كۈز پەسلىدە، مەركەزىي مىللەتلەر ئۇنىۋەرسىتىتى قوروسىدا تونۇشقان. مەن مەزكۇر مەكتەپتە ئوقۇتقۇچى، ئابدۇرەھىم ھەيت بولسا، مەركەزىي مىللەتلەر ئۇنىۋەرسىتىتى بىلەن شىمال تەرەپتىن تام خوشنا بولغان مەركەزىي مىللەتلەر ئانسامبىلىدا، دۇتارچى ۋە راۋاپچى سەنئەتكار ئىدى.تۇنجى تەئسىراتىمچە، ئابدۇرەھىم ھەيت ياڭىلا يىگىرمەلەرگە كىرگەن بوز يىگىت بولۇشىغا قاراماي، خۇددى ئوتتۇرا ياشلىق ئەركەكلەردەك تولامۇ تەمكىن، سالاپەتلىك، ئالدىراپ چاقچاق گەپ قىلمايدىغان، سۈرلۈك ئىدى. كىيىنىشلەرى رەتلىك، پاكىز، تەخى تۈنۈگۇنلا ھەربىي سەپتىن ئالماشقان كوماندىردەك ھەمىشە قەددى راۋرۇس، باشىنى تىك تۇتقان ھالدا، مەزمۇت قەدەم بىلەن گۇسگۇس دەسسەپ ماڭىشلارى ۋە جىددى قىياپەتلىك ئولتۇرۇپ قوپۇشلارى ئۇنى خەلىلا مەغرۇر ۋە كۆرەڭ كۆرسەتەتتى. مۇئامىلەدە، تولامۇ تۈزۈتلۈك ۋە ئەدەبقائىدەلىك بولغاچ، ئۇنىڭ ئالدىدا، ئادەم ئۆزىنى جىددى تۇتۇشقا، گەپسۆزدە دىققەت قىلىشقا توغرا كەلەتتى.ئۇ مەزكۇر ئىدارىدە ئىشلەگەن ئون يىل جەريانىدا، ئىدارە سىرتىدىن ئۇنىڭ بىلەن ئەڭ ياقىن ئارالاشقانلارنىڭ بىرسى بولۇش سالاھىيەتىم ۋە بىۋاسىتە تۇيغۇم ئاساسىدا ئەيتسام، ئۇ ئادەتتە، سەنئەت ۋە ئىلىم ئەھلى بولماغان ئادەملەر بىلەن بەك ئارالاشىپ كەتمەيتتى. سەنئەتكار، مۇزىكاچىلارغا ئەتىبارلىق ئوڭ كۆزى بىلەن قارامايدىغان ھەر قانداق ئادەمگە سالام قىلىش تۈگۈل قاراپمۇ قويمايتتى. ھەممەمىز ئۇنىڭ ئالدىدا، سەنئەت، سەنئەتكار، بولۇپمۇ مۇزىكانتلار ھەققىدە قىلدەك بولسامۇ بىھۆرمەتلىك گەپ قىلىپ تاشلاشتىن بەكمۇ ھەزەر ئەيلەيتتۇق. چۈنكى، ئۇنىڭ قاراشىدا، سەنئەتكارلىق، مۇزىكانتلىق دەگەن بەكمۇ مۇقەددەس ئىش، تولامۇ مۆھتەرەم كەسىپ ئىدى. شۇڭا، مۇناسىبەتلىك سورۇندا، ئۇنىڭ چالغان مۇزىكاسىغا قۇلاق بەرمەگەن ئادەم، ئۇنىڭ ئەمگەكىگە ھۆرمەت قىلماغان ۋە ئۇنى ئۆزىدىن تۆۋەن كۆرگەن ئادەم ھىسابلاناتتى.قىياپەت بىر ئىنساننى ئىككىنجى بىر ئىنسانغا تونۇشتۇرىدىغان بىرىنجى دەرستۇر دەگەن گەپنى پاتپات تەكرارلاپ تۇرىدىغان ئابدۇرەھىم ھەيت ئەمەلىي تۇرمۇشتا، ھەقىقەتەنمۇ بىر ئۇيغۇر ئەركەك ئىنسانىنىڭ قىياپەت ئۆرنەكى ئىدى. ھەر كۈنى ياڭى كىيىم كىيمەسەمۇ، جەزمەن پاكىز، رەتلىك كىيىنىش، ئىچتاش كىيىملەرنى رەڭ ۋە ماسلاشىش جەھەتتىن مەدەنىيلىك ئۆلچەكلەرىگە ئۇيغۇن ۋە مۇناسىپ ياراشىملىق قىلىپ كىيىش، چاچساقاللارىنى ھەر كۈنى ياساتىپ تۇرۇش، ۋۇجۇدەن روھلۇق ۋە جۇشقۇن بولۇش ئۇنىڭ ھەمىشەملىك قىياپەت نورماسى ئىدى. ھالبۇكى، ئۇنىڭ رەسمىي سورۇندا، خەلق ناخشاسى ئەجەب بولدۇم، ئەجەب بولدۇم نى ئورۇنلاغاندا، باشىغا ئەگىز ياڭىھىسار تۇماقى، ئۈستىگە ئۇزۇن يەكتەك تون، پۇتىغا بولسا، ئۇزۇن قونجۇلۇق ئۆتۈك كىيىپ تۇرۇپ ئورۇنلاشى تەشۋىقات ئۈچۈن ئەرمەس، بەلكى ئۆزى ئەقىدە قىلغان تەبىئىي قىياپەتلىك، راستلىق ۋە خاسلىق ئۈچۈن ئىدى، دەپ ئوبزۇر قىلىمەن.چاچلارى ئۆسۈپ سالپايىپ كەتكەن، تىرناقلارى ئۆسۈپ سۇنۇپ كەتكەن، تۇرۇقىدىن روھسىزلىق تۆكۈلۈپ تۇرىدىغان، گەپ قىلسا، ئاغىزىدىن ساسىق چىش پۇراقى ئوخچۇپ تۇرىدىغان مەينەتلىك بولسا، ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ مۇتلەق چىقىشالماس دۈشمەنى ئىدى.ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ ئەمگەك قاراشىخۇددى يۇقىرىدا بايان قىلغىنىمدەك، ئابدۇرەھىم ھەيت سەنئەتمۇزىكاچىلىقنى تولامۇ شاراپەتلىك ۋە مۇقەددەس ئەمگەك بىلىدۇ؛ بۇ ئەمگەكنى قىلغۇچى ئادەم يۈكسەك مەسئۇلىيەتچانلىق تۇيغۇسىغا ساھىب بولۇشى لازىم، دەپ قارايدۇ. شۇڭا، ئۇ ھەر بىر قىلغان ئىشىنىڭ مۇكەممەل، باشقالار زىقزىق چىقارالمايدىغان دەرىجەدە بولۇشىنى ئارزۇ قىلىدۇ. ئۆزىنىڭ قىلغان ئىشىنى ئالدى بىلەن ئۆزى قەدىرلەيدۇ، شۇنىڭ بىلەن بىر چاغدا، باشقالارنىڭمۇ قەدىرلەشىنى، سوغۇق باقماسلىقىنى ۋە كەمسۇندۇرماسلىقىنى بەكرەك تەۋسىيە قىلىدۇ. بۇ ھال بەزەن چۈشەنچەلەردە، ئابدۇرەھىم ھەيتنى ئۆز ئەمگەكىگە قارىتا ئەقەللىي دەرىجەدىكى تەنقىت، پىكىرتەكلىپلەرنى بەرىشكەمۇ مۇتلەق يول قويمايدىغان ھەددىدىن ئۆتە قاتتىق تەلەپ ئادەم كۆرسەتىپ قويسامۇ، ئەمەلىيەتتە، پاكىتلىق ئىلمىي چۈشەنچە ئاساسىدا بەرىلگەن سەمىمىي پىكىرلەرنى سۆيۈنۈپ قوبۇل قىلىدۇ.ھىكايەت. ئابدۇرەھىم ھەيت 1992يىلىنىڭ ئاخىرىدا، خىزمەت ئورنىنى ئۈرۈمچىگە يۆتكەپ كەتكەندىن كەيىنمۇ، ئانا يۇرت تەرەپكە تەئتىل قىلىپ ياكى خىزمەتلەر بىلەن ئۆتسەمكەچسەم، ئۈرۈمچىدە توختاپ، ئىزچىل ئىزدەشىپ تۇردۇق. بىزنىڭ ھەمسۆھبەتچىلىكىمىزنىڭ باش ماۋزۇسى كۆپرەك ھەر قايسىمىزنىڭ خىزمەت، تەتقىقات ۋە ئەمگەك نەتىجەلەرىمىز ھەققىدە بولاتتى. ئابدۇرەھىم ھەيت ئۆزى تەشەببۇسكارلىق بىلەن، ئۆزىنىڭ ئەلان قىلغان ئەمگەكلەرىگە مەنىڭ پىكىر بەرىشىمنى سورايتتى. مۇنداق چاغلاردا، مەنمۇ تۈزۈت قىلماي، يالغان سىپايەلىك بىلەن ياخشىچاق بولۇپ، ئۇنى داڭقلاش بىلەنلا كۇپايەلەنمەي، سەزگەن يەتەرسىز تەرەپلەرنىمۇ ئوچۇق كۆڭۈللۈك بىلەن دەۋىرەتتىم.ئەنىق ئەسىمدە، ئۇنىڭ بۇ جايدا مەردانلار ياتۇر قاتارلىق ناخشالارى ئوقۇلغان كاسەتى ياڭىلا نەشىردىن چىققان چاغلار. مەن ئۇنىڭ مەزكۇر ناخشادىكى يادكار ئەيلەپ جاھانغا يازدى دىۋانۇل لۇغات دەگەن مىسرانى يادكار ئەيلەپ جاھانگە يازدى دىۋانۇل لۇغات دەپ ئوقۇشىنىڭ، يەئنى جاھانغانى جاھانگە دەپ تەلەپپۇز قىلىشىنىڭ توغرا بولماغانلىقىنى دەدىم. پىكىرىمنىڭ زاكون ئاساسى قىلىپ، مەنىڭ قەشقەر ۋىلايەتلىك قەدىمىي ئەسەرلەر ئىشخاناسىنىڭ كۇتۇبخاناسىدا، مەرھۇم شائىر قۇتلۇق شەۋقىينىڭ مەزكۇر داڭقلىق غەزەلىنىڭ ئەينى زامان تاش باسماسىدا چىققان گازەتىدىكى ئورگىنال نۇسخاسىنى كۆرگەنلىكىمنى؛ ئۇنىڭدا ئەنىق قىلىپ، جھان غە قىلىپ يازىلغانلىقىنى ۋە بۇنىڭ چاغاتايچىدا جاھانغا دەپ ئوقۇلىدىغانلىقىنى؛ ئۇيغۇرچىدا يۆنەلىش كەلىش قوشۇمچىلارىنىڭ ئەزەلدىن تارتىپ، غاقاگەكە بولۇپ، تۆرت قوشۇمچە ئىشلەتىلىدىغانلىقىنى كۆرسەتتىم. ئۇ: قايىل بولدۇم. ناخشامنىڭ كەيىنكى نەشىرىدە جەزمەن تۈزەتەي دەدى. دەگەنىنى قىلدى، كەيىنكى ئورۇنلاشلارىدا توغرالاپ ئوقۇدى.2016يىلى ئاۋغوست ئايىدا، قەشقەردە كۆرۈشۈپ قالدۇق.بىر قانچە چاي سورۇنلارىدا ھەمداستىخان بولدۇق. بىر كۈنى كەچقۇرۇندا، ھەيتگاھ مەيدانىنىڭ غەربىي جەنۇب بۇرجەكىدىكى مىڭيول رەستۇرانىنىڭ ئىككىنجى قەۋەتىدە، بىللە تاماق يەگەچ، ئۇزۇندىن ئۇزۇنغا مۇڭداشتۇق.ئابدۇرەھىم ھەيت مەنىڭ ھەلىقى ناممۇقام مارشى نى يازىپ، ئاھاڭ ئىشلەپ، ئوقۇغۇچىلارىمغا ئۆگرەتكەنلىكىمنى ۋە مۇسابىقەلەرگە قاتناشتۇرۇپ، كۈمۈش مىدال ئالغانلىقىمىز ھەققىدىكى خەۋەرنى ئاڭلاغان ئىكەن، شۇ ۋەجدىن، ئۇ ئالدى بىلەن مەنى قۇتلۇقلادى.سىلەنىڭ شىئىر يازىدىغانلىقلارىنى بالدۇردىنلا بىلەتتىمدە، دەدى ئۇ سەمىمىي ئاھاڭدا، ئەمما مۇنداق ئاھاڭ ئىشلەشكەمۇ ئەپلەرى بارلىقىنى ئويلاپ باقماغان ئىكەنمەن، راستىمنى دەسەم.مەنىڭ ئوقۇتقۇچى دادام پولات ئەھمەد دۇتار، تەمبۇر ۋە راۋاپلارنى خەلى ياخشى چالىدىغان، ناخشانى ئوبدانلا ياقىملىق ئوقۇيدىغان ئادەم ئىدى، چۈشەنچە بەردىم ئۇزاقنى ئەسلەش تۇيغۇمنى ئىپادەلەگەن ھالدا، تولۇقسىز ئوتتۇرانىڭ بىرىنجىئىككىنجى يىللىقلارىدا ئوقۇۋاتقان چاغلارىمدا، نەي چالىشنى ئۆگرەنگەن ئىدىم بىر مەزگىل. گىندىن كەلىۋاتقان خۇيدۇر بەلكىم، بىكار قالسام، سىلە قاتارلىق ناخشاچىلارنىڭ ناخشالارىنى تۆۋەن ئاۋازدا دوراپ ئوقۇپ قويىمەن پاتپات. گۈزەل ناخشا ئاڭلاسام، ھاياجانلانىمەن؛ ئوقۇسام، روھلانىپ قالىمەن. بەئزەن ئەجەبمۇ گۈزەل ئاھاڭلار مىڭەمدە كەچىپ يۈرگەندەك قىلىدۇ. دەمەكچىكى، غەزەلناخشالار مەنىڭمۇ روھىي غىزايىم.مۇنداق دەسەلە، دەدى ئابدۇرەھىم ھەيت شادىيانە كۈلۈپ تۇرۇپ، سىلەنىڭ ناخشا تەكىستلەرى ۋە ئاھاڭلارغا پىكىر بەرەلەيدىغان قابىلىيەتلەرىنىڭ ئەسلىدە تەبىئىي ئاساسى باركەن، ئەمدى مەن بىلدىم. خوش، ئۇنداق بولسا، بۇ قاتىم مەنىڭ ئەلان قىلغان ئەمگەكلەرىمگە قارىتا قانداق تەكلىپ ۋە پىكىرلەرنى ئالىپ كەلدىلەكىن، بەكمۇ بىلگۈم بار.ھەر قاتىمدا كەمچىلىك كۆرسەتىپلا يۈرسەم توغرا بولماس، دەدىم مەنمۇ كۈلۈپ تۇرۇپ، بۇ بىر نەچچە يىلدىن بۇيان ئۆزلەرىنىڭ ئەسەرلەرى ھەقىقەتەن كۆپ ئەلان قىلىندى. بىزنىڭ قەشقەردىكى تۇغقانلارنىڭ ھەممەسىنىڭ ئۆيلەرىدە دەگۈدەك سىلەنىڭ ناخشا كاسەتلەرىنى كۆردۈم، ئاڭلادىم. گۈزەلدىن گۈزەل ئەمگەكلەر بولۇپتۇ، مۇبارەك بولسۇن ھەم ھەرگىز كۆز تەگمەسۇن!بىراق، زىللىققا كەلگەندە، مەن سىلەگە مۇئاۋىن بولغۇدەك زىل ئادەم. ئەگەر كىچىكىنە بولسامۇ يەتەرسىزلىك دەيىشكە توغرا كەلسە، مۇنداق ئىككى پىكىر بار. بىرسى، بىر كاسەتلەرىنى كۆردۈم، ماۋزۇسىنى دۇتتارىم يازدۇرۇپتىلا. مەنىڭچە، ئاۋۇ بىر ت ھەرپىنى چىقارتۇرىۋەتسىلە. ئاغىزدا دەگەندەمۇ، يازغاندامۇ دۇتار بولسۇن. چۈنكى، بۇ سىلەنىڭ مۇقەددەس قوراللارىنىڭ دۇت ئىس، تۈتۈن بىلەن ھىچ ئالاقەسى يوق. ئۇ پەقەت دۇ ئىككى تارلىق چالغۇ ئەسۋابىدۇر. دۇبال ئىككى قانات، دۇزەبان قوش تىل دەگەن كەلىمەلەر نەۋائىي بوۋامىزنىڭ ئەسەرلەرىدىلا ئەرمەس، بەلكى ئابدۇرەھىم ئۆتكۈر ئاتامىزنىڭ ئەمگەكلەرىدەمۇ ئۇچراپلا تۇرىدۇ. دۇشەنبە ھەفتەنىڭ ئىككىنجى كۈنى نى دۈشەنبە قىلىپ ھالا ئىشلەتىۋاتىمىز.يەنە بىرسى، ئۇچراشقاندا ماۋزۇلۇق ناخشالارىدىكى، دەدىم: دەڭىز نە دۇر؟ دەدىم: رەئنا نە دۇر؟ دەدىم: شەكەر نە دۇر؟لاردىكى نەنى قەيەر مەئنەسىنى ئاڭلاتىدىغان نە ئە تاۋۇشى ئۇزۇن سوزۇق تاۋۇش قىلىپ ئوقۇغانلارى توغرا ئەرمەس، ئۇنى پەقەت نەمە؟ ئۇقۇمىنى ئاڭلاتىدىغان قىسقا سوزۇق تاۋۇشلۇقنە قىلىپ، نەدۇر؟ نە بىلەن دۇرنىڭ ئوتتۇراسى ئۇزۇن سوزۇلمايدۇ قىلىپ ئوقۇسالارى ئاندىن توغرا بولىدۇ، مەنىڭچە.ئاپلاخەپكەر ئاللاھۇ ئەكبەر، دەدى ئابدۇرەھىم ھەيت جىددى قىياپەتتە، بۇ ناخشانى ئاشۇنداق ئوقۇغىلى ئۇزۇن بولدى، سۇنئى ھەمرالار بىلەن جاھانغا تارقاتىۋەتتۇق، بۇنى قانداق قىلۇرمىز ئەمدى؟ھىچ گەپ بولماس، دەدىممەن دەرھال، خەلقىمىزنىڭ تۈزەتىپ ئاڭلاش ئىقتىدارى كۈچلۈك. ھىچكىم ئۇ سۆزلەرنى دەڭىز قەيەر، رەئنا قەيەر، شەكەر قەيەر دەپ چۈشەنمەس. دەمەكچىكى، ناخشادا سۆزكەلىمەلەرىمىزنىڭ تونئۇرغۇلارى دۇرۇس ئوقۇلسا، تەخىمۇ ياخشى بولىدۇ. بولۇپمۇ سىلەدەك تالانت سەنئەتكارلارنىڭ سۆزكەلىمەلەرنى دۇرۇس ئىشلەتىشى خەلقىمىز ئۈچۈن ئوچۇق دەرستۇر.بىز شۇ كۈنى كەچتە، رەستۇران خىزمەتچىلەرى ئىشتىن چۈشىدىغان ۋاقتىمىز بولۇپ قالدى دەپ ئەسكەرتكىچە مۇڭداشىپ ئولتۇردۇقائولتۇردۇق، ھىچ قانىشمادۇق.ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ ئىجادىيەت ئىدىيەسىمەن ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندىنىڭ ئىجادىيەت ئىدىيەسى ھەققىدە ئۇنىڭ ئۆزى بىلەن پىكىرلەشىپ باققان ئەرمەس. ئامما باشقالارنىڭ، بولۇپمۇ مۇخبىرلارنىڭ بۇھەقتە سوراغانلارىغا ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ قىسقاچە قىلىپ جاۋاب بەرگەنلەرىنى مەدىيا ۋاسىتەسى بىلەن ئاڭلاغان. شۇلار ئاساسىدا، شۇنداقلا ئۆزەمنىڭ ئۇنىڭ قىرىق يىللىق ناخشامۇزىكا ئىجادىيەتلەرى ۋە ئورۇنلاما ماھارەتلەرىنى يىراقياقىندىن ئىدىتلىق كۈزەتكەن تەئسىراتىم بويىچە، ئۇنىڭ ئىجادىيەت ئىدىيەسىنى ئاز دەگەندەمۇ مۇنداق ئۈچ تەرەپتىن مۇھاكىمە قىلىپ كۆرۈش مۇمكىن دەپ قارايمەن.بىرىنجى. كومپوزىتورلۇق قىلىشتا، ئۇيغۇر خەلق ناخشالارى خەزىنەسىنى چوڭقۇر قازىش.ھىكايەت. 1992يىل، مەركەزىي مىللەتلەر ئۇنىۋەرسىتىتى يازلىق تەئتىل ئالدىدىكى ئالدىراش پائالىيەتلەر بىلەن مەشغۇل كۈنلەردە ئىدى. بىر چۈشتىن كەيىن، ئابدۇرەھىم ھەيت بىلەن ئۇنىڭ مەزكۇر مەكتەپنىڭ چەتئەل تىللەرى فاكۇلتەتىدە ئوقۇيدىغان شاگىرتى مۇختەر ئابدۇكەرىم جانباز ئىشخانامغا كىرىپ كەلدى. بىردەم مۇڭداشتۇق.شۇنداق قىلىپ، ئۈرۈمچىگە ئالماشىپ كەتىدىغان بولدۇم دەدى ئابدۇرەھىم ھەيت خاتىرجەم قىياپەتتە،بۇ پاراڭ خەلىدىن بەرى بار ئىدى. ئاخىر راستقا چىقىپتۇدە!، دەدىم ۋە يۆتكەلىش سەۋەبىنى ئاداققىي چۈشەنىش ئىستەكىدە سورادىم، ئىدارەنىڭ خىزمەت مۇھىتى جەھەتتىن دىللەرى سۇ ئىچمەگەن تەرەپ يوقتۇ؟يوقسۇ! ، دەدى ئۇ كەسكىن قىلىپ، مەن ئىدارەنىڭ بەكلا ئارزۇلۇق بالاسى ئىدىم، مەنىڭ تىلەكئىلتىماسىم ھىچقاچان رەت قىلىنغان ئەرمەس بۇ ئىدارەدا. بىراق، مەن ئۆزەم مۇنداق بەك جىمجىتلىققا كۆنۈپ بولالمادىم. مەنىڭ چالغۇ چالىش بىلەنلا ئۆمۈر ئۆتكۈزگۈم يوق. ناخشا ئىجاد قىلماسام، كۈيئاھاڭ ئىشلەمەسەم بولمايدۇ. ھالبۇكى، ئۇيغۇر ئاھاڭلارى قايناپ تۇرىدىغان بۇلاق، مەنبەدىن ئايرىلىپ، ئىشىكنى تاقاپ قويۇپ ئولتۇرۇپ، قىلالماغۇدەكمەن ئۇ ئىجادىيەتنى. ماڭا ھەيتگاھئوردالدىدەك قەشقەر ۋە دۆڭكۆۋرۈكتەك ئۈرۈمچى سەنئەتنىڭ تەبىئىي بۇلاقلارى بەكلا دورا بولدى. يەزاسەھرالاردىكى ئۇزاقئۇزاقلاردىن ئاڭلانىپ تۇرىدىغان خەلق ناخشالارى، قوۋناق بازارلاردىكى تىجارەتچىلەرنىڭ ناخشا مىسال گۈزەل ئاھاڭلىق خەرىدار چاقىرىشلارى قۇلاق تۈۋىمدە ياڭراغاندەك بولۇپ، مەنى ئولتۇرغۇزمادى دەسەلە. ئەمدى، ئۈرۈمچىدە كۆرۈشىدىغان بولدۇق سىلە بىلەن، ئىنشائاللاھ!ئابدۇرەھىم ھەيت ھەقلىق ئىدى. بالىق دەڭىزدا راھەت ياشاغادەك، خەلق سەنئەتكارى پەقەت ئۆز خەلقىنىڭ قوينىدا پاراغەت ياشايدۇ. بىز ئاكائۇكالارچە سەمىمىي تىلەكلەر بىلەن خەيرلەشتۇق.كەيىنچە، مەن بىر خاس زىيارەت پروگرامماسىدا، بىر مۇخبىرنىڭ: سىزنىڭ ئىشلەگەن ئاھاڭلارىڭىز ھەقىقەتەن ئالاھىدە. سىز بۇ ئاھاڭلارنى قانداق ئىجاد قىلىسىز؟ دەگەن سوئالىغا ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ مۇنداق جاۋاب بەرگەنلىكىنى ئاڭلاغان:ئادەتتە، ئۇيغۇر ئون ئىككى مۇقامىدا ئۈچ يۈز ئالتمىش ئاھاڭ بار دەيىلىدۇ. مەنىڭ چۈشەنچەمچە، ئۇيغۇر خەلق ناخشا ئاھاڭلارى دەڭىزلا ئەرمەس گوياكى ئوكيانغا ئوخشايدۇ. مەن ئاھاڭ ئىجادىيەتىنى ئاشۇ تۈگەمەسپۈتمەس ئۇيغۇر خەلق ئاھاڭلارى ئوكيانىدىن قازىپسۈزۈپ ئالىمەن.ھازىر شىۋىتسىيەدە ياشاۋاتقان ئاتاقلىق مۇزىكانت مۇختەر ئابدۇكەرىم جانبازنىڭ سىتاتىسكا قىلىشىچە، ئۇستاز مۇزىكانت، كومپوزىتور، ناخشاچى ئابدۇرەھىم ھەيت ھازىرغىچە يۈزدىن ئاشقىن ناخشاغا ئاھاڭ ئىشلەگەن. ئانا ئەللەيى، مىڭ يىل قاتارلىق تەكىستسىز خاس دۇتار كۈيلەرىنى ئىجاد قىلغان. ئەمدى، ئۇ ئىشلەگەن ئاھاڭلارنىڭ قۇرۇلما بەدىئىلىكى جەھەتتەمۇ، ئاھاڭ مەئنەئۇقۇمى شادلىق، غەمقايغۇ، ئىزتىراپلىق، جەڭگىۋارلىق قاتارلىق ئۇقۇملارنى بىلدۈرۈش جەھەتتەمۇ ئوخشاشلا ئالاھىدە يۇقىرى سۈپەتلىك بولۇشى ئۇنىڭ كومپوزىتورلۇقتا، خەلق ئاھاڭلارىنى قازىش ماھارەتى بويىچە يۈكسەك ئىستىدات ساھىبى بولغانلىقىنىڭ نەتىجەسىدۇر، دەپ قارايمەن.ئىككىنجى. كلاسسىك شائىرلارنىڭ نادىر شىئىرلارىغا ئاھاڭ ئىشلەپ، ئۇلارنى ئۇنتۇلماس ناخشالارغا ئايلاندۇرۇش.ئادەتتە. ئاز بولماغان ناخشاچىلار ئۆزى تەكىست يازىپ، ئۆزى ئاھاڭ ئىشلەپ ئوقۇيدۇ، يەنە نۇرغۇنلار بولسا، باشقالار يازغان شىئىرناخشا تەكىستلەرىدىن ئۆزلەرى خاھلاغاننى تاللاپ، ئاھاڭ ئىشلەتىپ ئوقۇپ كەلىۋاتىدۇ.ئابدۇرەھىم ھەيت بولسا، قاراتمالىقى بولغان ھالدا تەكىست تاللاش، تەكىستنى ياخشى مۇتالىئە قىلىش، ئاندىن ئۇنىڭ مەزمۇنىغا تازا ماس كەلىدىغان قىلىپ ئاھاڭ ئىشلەش ۋە ئۇنى ئۆزى باشلاپ تەرەننۇم قىلىشئوقۇشنى تەرتىپ قىلغان ئۆزگەچە يول تۇتقان تالانت كومپوزىتوردۇر. ھالبۇكى، مەرھۇم ئۇستاز شائىر ئابدۇرەھىم ئۆتكۈر شىئىرلارىغا ئاھاڭ ئىشلەپ ئوقۇش مەركەز قىلىنغان ھالدا، قۇتلۇق شەۋقىي، ئەھمەد زىيائىي، فۇرقەتىي، نىمشەھىد ئارمىيە دامەۋلا، تەيىپجان ئەلىيىۋ، ئەمىن تۇرسۇن، مامۇت زايىت، ئابدۇرەھىم ئابدۇللاھ قاتارلىق ئاتاقلىق شائىرلارنىڭ ۋەكىللىك خاراكتىرگە ئىگە ئەسىل شىئىرلارىغا ئاھاڭ ئىشلەپ ئوقۇپ، ئۇلارنى ئەبەدىيلىك ناخشالارغا ئايلاندۇرغانلىقى ئەمەلىيەتتە، ئۇنىڭ خاس تۆھپەسى ۋە نادىر گۇمپاسىدۇر.ئۈچىنجى. ئۆزىنىڭ ئىجادىيەت ئالاھىدەلىكىنى شەكىللەندۈرۈش.سەنئەتنىڭ ھەر قانداق ساھەسىدە، بىر سەنئەتكارنىڭ ئۆزىگەلا مەنسۇب بولغان ئۇسلۇب خاسلىقى ياراتىشى ۋە ئۇنى ئۆز خەلقنىڭ قايىللىقىدىن، شۇنداقلا مۇناسىۋەتلىك ئىلىم ئۆلچەكلەرىنىڭ تارازاسىدىن مۇۋەپپەقىيەتلىك ئۆتكۈزۈشى ھەممە ئادەمگە ئوخشاشلا نەسىب بولىدىغان ئاسان ئىش ئەرمەس. كەسپىي سەنئەتكار بولماساممۇ مۇزىكا تىلىنى خەلى ئوبدان چۈشەنىدىغان بىر شەخس بولمىش مەنىڭ باھالاشىمچە، ئابدۇرەھىم ھەيت مۇزىكانتلىق، كومپوزىتورلۇق ۋە ناخشاچىلىقنى ئۆزىنىڭ بىر گەۋدەسىگە مۇجەسسەم قىلغان تالانت ساھىبىدۇر. ئۇنىڭ تەكىست تاللاشتىن تارتىپ مۇزىكا ئىشلەشكىچە، مۇزىكانى تەرەننۇم قىلىپ ئورۇنلاشتىن تارتىپ، ناخشا تەكىستىنى پەقەت ئۆزىگەلا خاس بولغان بىر خىل يۈكسەك، سۈزۈك، راۋان ۋە رەڭدار ئاھاڭ بىلەن ياڭراتىشىغىچە بولغان ھەممە پائالىيەت ئۇنىڭ ئۇسلۇب جەھەتتىكى يەكانەلىكىنى شەكىللەندۈرگەندۇر.ئالايلۇق، ئۇ ئۆزى تاللاغان ناخشا تەكىستىنى پىششىق مۇتالىئە قىلىپ، ئوبدان چۈشەنگەنلىكى ئۈچۈن، تەكىستكە ئەڭ باپ كەلىدىغان ئاھاڭ ئىجاد قىلىدۇ؛ ئۇ ئادەتتە، باشقا غەزەلخانلارغا ئوخشاش، ئاددى بىر تەييارلىق پاۋۇزى بەرىۋەتىپلا تەكىستنى ۋارقىراپ ئوقۇشقا ئالدىرامايدۇ. بەلكى، ئۇ مۇزىكا تىلى ئارقالىق، قانداق ئاھاڭ مۇھىتى ياراتقاندا، تەكىست مەزمۇنىنى ئاڭلاغۇچىغا يەتكۈزۈش ئەڭ ئۈنۈملۈك، دورۇس ۋە گۈزەل بولىدىغانلىقى ھەققىدە ئويلايدۇ. ئۇ مۇزىكا تىلىنى ئەڭ مۇكەممەل بىلگەنلىكى ئۈچۈن، تەكىست مەزمۇنىنى ئاڭلاغۇچىغا ئەڭ تەئسىرلىك قىلىپ يەتكۈزۈش ئىستەكىدە، بەئزىدە ناخشا تەكىستىنى ئوقۇشتىن بۇرۇن، خەلى ئۇزۇن مۇزىكالىق بايان بەرىدۇ مەسىلەن، نازۇكۇم غا ئوخشاش؛ بەئزىدە، بىر ياكى بىر نەچچە كۇپلىت تەكىست ئوقۇپ بولغاندىن كەيىن، خۇددى ناخشانىڭ نەقراتىغا ئوخشاش بىر تەكرارلانمالىق مۇزىكا بايانى بەرىپ ماڭىدۇ مەسىلەن، سەيدىڭ قويابەر سەيياد دەك، يەنە بەئزەن چاغلاردا بولسا، پۈتۈن ناخشا ئوقۇلۇپ بولغاندىن كەيىن، بىر ئۇزۇن مۇزىكالىق مەرغۇل بەرىدۇ مەسىلەن، ناخشا نالەش كە ئوخشاش.روشەنكى، ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ ئىجادىيەت ئىدىيەسى مۇكەممەل، دۇرۇس ۋە ھىدايەتكارلىقنى ئۆزىگە مۇجەسسەم قىلغان بولغاچ، ئاھاڭ ئىشلەش، چالغۇ چالىش ۋە ناخشا ئوقۇش بولۇپ ئادەتتە ئۈچ ئادەم ئورۇنلايدىغان ئەمگەكلەرنى بىر ئۆزىدە گەۋدەلەندۈرەلەگەن ۋە دەۋر يالداماسى بولۇشقا ئەرزىگۈدەك ئەڭ نادىر نەتىجەلەرنى ياراتالاغاندۇر، دەپ يەكۇن بەرسەك، دۇرۇس بولىدۇ مەنىڭچە.خەلقئارالىق سەھنەدىكى ئابدۇرەھىم ھەيت2015يىل 12ئاينىڭ 1كۈنى، تۈركىيە جۇمھۇرىيەتى غازىي ئۇنىۋەرسىتىتى تۈركىلوگىيە تەتقىقات ۋە تەھسىلات مەركەزى مۇدىرىيەتى نىڭ مۇدىرى پروفەسسور، دوكتور ھۈليا كاساپوغلۇ چەنگەل ئەۋەتكەن 12ئاينىڭ 18كۈنى ئەنقەرەدە ئۆتكۈزۈلىدىغان خەلقئارالىق ئۇيغۇر تەتقىقاتى كونفرانسى غا قاتناشىش تەكلىپنامەسىنى تاپشۇرۇپ ئالدىم. مەزكۇر كونفرانس لىكسىيە، دوكلات يىغىنى 18دىكابىر بىر كۈنلا ئۆتكۈزۈلىدىغان بولۇپ، 20ئەسىر ئاتاقلىق ئۇيغۇر شائىرى ئابدۇرەھىم ئۆتكۈر ۋاپاتىنىڭ يىگىرمە يىللىقىنى خاتىرەلەش باش مەزمۇن قىلىنغانىدى.پروفەسسور، دوكتور ھۈليا كاساپوغلۇ چەنگەل بولسا، دۇنيا بويىچە بىرىنجى دەرىجەلىك ئۆتكۈرشۇناس، 1995يىلى، يەنى ئابدۇرەھىم ئۆتكۈر ئەپەندىم تەخى ھايات چاغىدالا، تۈركىيەدە ئۇنىڭ ئەسەرلەرىنى مەخسۇس تەتقىق قىلىپ، ئەدەبىيات دوكتورى ئۇنۋانىغا ئەرىشكەن سەردار تەتقىقاتچى ئىدى. ئاشۇ ئاتاقلىق ئالىمە ھۈليا خانىم ئۇيۇشتۇرغان بۇ كونفرانس چوڭ ئىككى مەزمۇندىن تەركىپ تاپقان ئىدى. ئۇنىڭ بىرى، 18دىكابىر كۈندۈزلۈك دوكلات يىغىنى، يەنە بىر مەزمۇنى بولسا، 18دىكابىر كەچتە بولىدىغان ئابدۇرەھىم ھەيت ناخشا كەچەلىكى ئىدى.تەشكىلنىڭ ئىجازەتى بىلەن، 16دىكابىر ئەنقەرەگە باردىم. 18دىكابىر كۈنى، جۇڭگو، قازاقىستان، گىرمانىيە قاتارلىق دۆلەتلەردىن كەلگەن ۋە تۈركىيەنىڭ ئۆزىدىن بولۇپ يىگىرمە بەش نەپەر بىلىم ئادەمى ۋە ئىككى يۈزدىن ئارتۇق سامىي ئىشتراكچى قاتناشقان بۇ خەلقئارالىق پائالىيەتكە قاتناشتىم.مەخسۇس ئابدۇرەھىم ئۆتكۈر شىئىرلارىغا ئاھاڭ ئىشلەپ، ئۇنى لەۋەن تەرەننۇم قىلىش بىلەن شۆھرەتلىك، ئۆتكۈرشۇناس غەزەلخان ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندى ئەنقەرەگە 17دىكابىر چۈش مەزگىلىدە يەتىپ كەلدى. چۈشلۈك تاماقتىن كەيىن، كونفرانس ئۆتكۈزۈلىدىغان غازىي ئۇنىۋەرسىتىتىنىڭ دوكلات زالىغا بارىپ، رەپىتىس قىلدى. 18دىكابىر كۈندۈزدىكى كونفرانس چۈشتىن كەيىن سائەت بەش يارىمدا غەلىبەلىك ئاياغلاشتى.18دىكابىر كۈنى، كەچ سائەت دەل ئالتە بولغاندا، ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندى خۇددى ئۈرۈمچى سەھنەلەرىگە چىققان چاغىدىكىدەك ئۆزىگە خاس ئۇيغۇر خەلق ناخشاچىسى سىياقى ۋە مەغرۇر قەدەملەرى بىلەن چىقىپ، تۈركىيە غازىي ئۇنىۋەرسىتىتىنىڭ دوكلات زالى سەھنەسىنىڭ ئوتتۇراسدا پەيدا بولدى. ئىككىنجى قەۋەتتىكى بالكۇن سالونلارى بىلەن قوشۇلۇپ سەككىز يۈز كىشىلىك بولغان پۈتكۈل زالدا بوش ئورۇن يوق ئىدى. ئورۇندۇق ئەتراپى ۋە ئارا يوللارمۇ تىقىمتىقىم ئادەم ئىدى. ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندى سەھنەدە پەيدا بولۇشى ھامان گۈلدۈرمامادەك ياڭراغان ئالقىش ساداسى قۇلاقنى يارغۇدەك بولدى.ئابدۇرەھىم ھەيت ناخشا كەچەلىكىنىڭ رىياسەتچىسىمۇ ئوخشاشلا ھۈليا خانىم ئۆزى بولدى. ئۇ ھەر قاتىمدا، ئوقۇلغۇسى ناخشانىڭ تەكىستلەرىدىن ئۆرنەكلەرنى گاھ ئۇيغۇرچە ۋە گاھ تۈركچە راۋان ۋە شائىرلارغا خاس تەئسىرلىك ئىنتوناتسىيە بىلەن ئوقۇيتتى، نومۇرلارنى بولسا، سەنئەتچىلەرمۇ ھەيران قالغۇدەك گۈزەل لاتاپەت بىلەن ئەلان قىلاتتى.ئورۇنلانىش ۋاقتى بىر يارىم سائەت پىلانلانغان كەچەلىكتە، ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندى جەمئىي ئون بىر دانە ئۇيغۇرچە ناخشا ئورۇنلادى. كۆرمەگىن كاشغەرنى كەم بۇ جايدا مەردانلار ياتۇردىن باشلانىپ، شادىيانە نەغمەسىنى ئورۇنلاش بىلەن ئاخىرلاشقان جەڭگىۋار يارقىن ناخشالار پاتپاتلا، ئۇزۇندىن ئۇزۇنغا سوزۇلغان ئالقىش سادالارى بىلەن زىننەتلەنىپ تۇردى. ئۇيغۇرچە ناخشا ئۇچراشقاندا، تۈركچە ناخشا بەيازگۈل، قىرمىزى گۈل قاتارلىق تۈركچە ناخشىلار ئورۇنلانغان چاغدا، پۈتكۈل زال جۇشقۇنلۇق ۋە ھاياجان دولقۇنىدىن لەرزىگە چۈمۈلدى. تەقىپ قىلغۇچى تەشكىل تەرەپىدىن چەكلەمە قويۇلغانلىقى سەۋەبلىك، تەلەپلەر ھەر قانچە كۈچلۈك بولسامۇ، ئىز قاتارلىق ناخشالارنى ئوقۇمادى.سائەت يەتتە يارىمدىن ئاشقاندا، كەچەلىكنىڭ ئاخىرلاشقانلىقى جاكارلاندى. پۈتكۈل ئىشتىراكچىلار ئورۇنلارىدىن دەس تۇرۇپ، ئۇزۇنغا سوزۇلغان ئالقىشلارى بىلەن ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندىگە تەشەككۇرلارىنى بىلدۈرۈشتى. يىغىن ئۇيۇشتۇرغۇچىلارى تەرەپىدىن دەستەدەستە گۈلچەچەكلەر شۈكرانەلىك بىلەن تەقدىم قىلىندى. ھىچكىم بۇ قۇتلۇق سورۇندىن ئايرىلىشنى خاھلاماغاندەك زال ئىچى يەنەلا ئادەم دەڭىزى ئىدى. بولۇپمۇ، ئىمزا قويدۇرۇۋالىش، بىللە سۈرەتكە چۈشۈۋالىش ۋە دۇتار تارىسىنى شۇ قەدەر يارقىن ۋە لەززەتلىك ئاھاڭدا ياڭراتقان ماھىر مۇزىكانت ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندىنىڭ قولىنى تۇتۇپ بىر كۆرۈشۈۋالىشنى ئارزۇ قىلغان تۈرك ياشلارى ئۇنى قەۋەتقەۋەت قورشاۋالغان ئىدى.سائەت سەككىز بولاي دەپ قالدى، ئابدۇرەھىم ھەيت تەخىچە قورشاۋدا ئىدى. بۇ ھالدا، يەنەلا ھۈليا خانىم ئوتتۇراغا چىقماسا بولمادى. ئۇ تەكرار سەھنەگە چىقىپ، مىكرافون بىلەن جاراڭلىق، ئەمما ئۆتۈنۈش ئاھاڭىدا، ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندىنىڭ يەنە بىر سائەتتىن كەيىن، يەنى شۇ كۈنى كەچ سائەت توققۇزدا، ئايروپلان بىلەن ئۈرۈمچىگە قايتىدىغانلىقىنى ۋە ئەرتە يەنى 19دىكابىر كەچتە، ئۈرۈمچىدە ئۆتكۈزۈلىدىغان دەۋر مىلودىيەسى ماۋزۇلۇق كوللىكتىپ ناخشا كەچەلىك پائالىيەتىنىڭ ئۇنى كۈتۈپ تۇرىۋاتقانلىقىنى ئەيتقاندىن كەيىن، قورشاۋ ئاستائاستا بوشادى ۋە ھەممەيلەن يەنە تەشەككۇر چاۋاكلارىنى ياڭراتقان پەتى ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندىنى زال سىرتىدىكى ئۇنى ساقلاپ تۇرغان ماشىناغىچە ئۇزاتىپ چىقىشتى.ئانا يۇرتتا، مەن ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندىنىڭ ناخشا ئوقۇش كۆرەك ۋە ئولتۇرۇش سورۇنلارىغا تالاي قاتىم قاتناشقانمەن. ئەمما، ئۇ ياراتقان بۈگۈنكىدىك ھاياجانلىق، جۇشقۇنلۇق ۋە تەئسىرلىك سورۇننى كۆرۈپ باقماپتۇكەنمەن. بۈگۈن بۇ ئون نەچچە ياشلىقتىن تارتىپ يەتمىشسەكسەن ياشقىچە بولغان تۈرك بىلىم ئادەملارى ۋە ئۇزاقئۇزاق شەھەرلەردىن كەلگەن ئۇيغۇر قارىنداشلار بىلەن لىق تولغان پۈتكۈل بىر زالنىڭ تالانت سەنئەتكار ئابدۇرەھىم ھەيتقا ئىپادەلەگەن مۇھەببەت، ئالقىش ۋە ئاپەرىن سادالارىنى ئەزىز مىللەتىمىزگە بىلدۈرۈلگەن ئىھتىرام ۋە ھۆرمەت دەپ بىلدىمكى، مىسلىسىز دەرىجەدىكى چوڭقۇر ئىپتىخارلىق تۇيغۇسىغا چۈمۈلۈپ، باشقاچە غۇرۇرلانىپ قالدىم.ئابدۇرەھىم ھەيت ئوقۇغان ناخشالارىدىن ئون ئۆرنەكمەن بۇ يەردە، ئابدۇرەھىم ھەيت ئوقۇغان ناخشالاردىن پەقەت ئون دانە تاللاپ ئالىپ، يۇقىرىدا بايان قىلغان تەتقىقاتلىق قاراشىمنى ئىسپاتلاشقا تىرىشىمەن:1. كارۋان ساداسىسۆزى: دولقۇن توختىمۇزىكا: ئابدۇرەھىم ھەيتھەي جاھان ئەھلى! ساياقباش دەمەگىن بىزنى،باشلاردا مۇقەددەس گۈل تاجىمىز بار.ھىرسىز قارا تاش كۆرمەگىن بىزنى،دىللاردا مۇقەددەس ئارمانىمىز بار.قوينۇڭدا ھەر قاچان مەغرۇر ياشايمىز،ياشايمىز، ياشاشقا ئىرادەمىز بار.سەپەرچى كارۋان بىز ھىچ بوشاشمايمىزبىلىمىز يوللاردا داۋانىمىز بار.ئاشقان بىز تارىختا تالاي داۋاندىن،يا ئاچچىق، يا تاتلىق ساۋاقىمىز بار؛جانانغا يەتمەيمىز كەچمەسەك جاندىن،بەلكى بۇ يوللاردا قۇربانىمىز بار.مۇھەببەت بابىدا يىگىت بىز تەخى،چىللايدۇ سۆيۈملۈك نىگارىمىز بار؛كۆرىسەن جاھان ئەھلى چوقۇم كۆرىسەن،توي كۈنى كارامەت ناۋايىمىز بار.تەقرىز: مەزكۇر كارۋان ساداسى تەكىست مەزمۇنى، ئۇنىڭغا ئىشلەنگەن ئاھاڭ ۋە ئورۇنلاش ماھارەتى جەھەتتە يۈكسەك يەتىكلىك مۇجەسسەم بولغان ئەڭ نادىر ناخشادۇر. بۇ ناخشانىڭ مۇۋەپپەقىيەتى ھەققىدە مۇنداق بىر ھىكايەت بار. بۇ ناخشا ياڭىلا پۈتۈپ، ئابدۇرەھىم ھەيت ئۆز ئىشخاناسىدا رەپىتىس قىلىپ ئولتۇرغان كۈنلەرنىڭ بىرىدە، شاڭخەي مۇزىكا ئىنستىتۇتىنىڭ جاڭ فامىلەلىك بىر پەشقەدەم كومپوزىتورى مەزكۇر سەنئەت ئۆمەكىدە زىيارەتتە بولىۋاتقان چاغ ئىكەن. كومپوزىتور مۇتەخەسسىس شۇ قەدەر ياڭراق ناخشا ئاۋازى چىقىۋاتقان ئىشخانا ئالدىدىن ئۆتكەندە، ئالاھىدە توختاپ، ناخشاغا قۇلاق سالىپتۇ ۋە مۇزىكانىڭ بايانىنى بەرىلىپ ئاڭلاپتۇ. ئاخىردا : مەن بۇ مۇزىكا ئاھاڭىنىڭ بايانىدىن داۋانلار ئاشىپ كەلىۋاتقان تۆگە كارۋانىنىڭ رەتىملىق كولدۇرما ساداسىنى ئاڭلاغاندەك بولدۇم دەپتۇ. مۇتەخەسسىكە ھەمراھ بولۇپ تۇرغان بىرنەچچە مۇزىكانت ۋە ناخشاچى ئارتىستلار تەڭلا پاراققىدە كۈلۈشۈپ كەتىپتۇ ۋە بىرەيلەن مۇتەخەسسىسنى داڭقلاپ تۇرۇپ ئەيتىپتۇ: جانابلارى توغرا ئەيتتىلا. شۇنداق، بۇ ناخشانىڭ ئىسمى دەل كارۋان ساداسى دەپ جاۋاب بەرىپتۇ.سۆزى: ئابدۇرەھىم ئۆتكۈرمۇزىكاسى: ئابدۇرەھىم ھەيتكۆرمەيىن باستىم تىكەننى تارتادۇرمەن دەردىنى،كۆرسەم ئەردىم باسماس ئەردىم تارتماس ئەردىم دەردىنى.تارتاتارتا دەرد ئەلەمنى زەئفەران بولدى يۈزۈم،ئاھ، بىر خۇدا!قاينامى تاشقان بۇلاقتەك توختاماس ياشلىق كۆزۈم.كۆز ياشىم دەرياسىدا غەرق بولسا جانىم ياخشىراق،چۈنكى كۈندە مىڭ قاتىملاپ ئۆلتۈرەدۇر ئەل پىراق.بولماغاي ھىچكىم مەنىڭدەك بەختى قاچقان ناتەۋان،ئاھ، بىر خۇدا!،ناتەۋان بولسا بولۇر، بولماس مەنىڭدەك باغرى قانباغرى قان بولغان كىشىنىڭ دەردىنى دەردمەن بىلۈر،دەردى يوقنى دەر كىشىلەر: بەلكى دەرد مەندىن كەلۈر.كۈلمەگەي ھىچكىم بىراۋدىن ئۆتنە ئالەم بۇ زامان،ياخشىنى يامان دەگەن ھامان ئۆزى قالماس ئامان.كىم يامانلىق ئەيلەسە تاپماس يامانلىقتىن ئامان،شۇ ياماننىڭ ئاپەتى يانغاي شۇنىڭغا شۇ زامان؛كۆرمەيىن باسما تىكەننى تارتما ھەرگىز دەردىنى،كىيمەگىن ئاخىر مەنىڭدەك دەردى كۇلاھۇ جەندەنى.تەقرىز: ئۇستاز شائىر ئابدۇرەھىم ئۆتكۈرنىڭ پەندىنەسىھەت ۋە سەمىمىي ئۈگۈت مەزمۇنىدىكى بۇ غەزەلىگە ئاھاڭ ئىشلەش ۋە ئورۇنلاشتىكى ئەڭ مۇھىم ئالاھىدەلىك ناخشانىڭ ئاخىرىغا ئۇزۇن بىر مۇزىكالىق بايان مەرغۇلى بەرىپ، تەكىست ئۇقتۇرغان مەئنەئۇقۇمنى ماس مۇزىكا بايانى ئارقالىق ئاڭلاغۇچىنىڭ قەلبىگە سىڭدۈرۈش ئۈنۈمىگە يەتكەنلىكىدە كۆرۈلىدۇ. مەزكۇر مۇزىكالىق بايان ئىنسانغا پۈتكۈل ياشام دەۋرىدىكى ئىسسىقسوغۇقلارنى ۋە ئۇلارنى يەڭىش يولىدا باشتىن كەچۈرگەن سەرگۈزەشتەلەرنى ئەسلەتىش، ئويلاندۇرۇش تۇيغۇسىنى باغىشلاغان.تالانت كومپوزىتور ئابدۇرەھىم ھەيت مەزكۇر ناخشادا بەرىلگەن مەرغۇل ئاساسىدا، تەكىستسىز خاس دۇتار سىمفونىيەسى مىڭ يىلنى ئىجاد قىلغان. مەزكۇر ئۇيغۇر سەنئەت تارىخىدىكى تۇنجى خاس دۇتار كۈي سىمفونىيەسى مىڭ يىل ئۈرۈمچىدە ئۆتكۈزۈلگەن ئابدۇكەرىم نەسرىددىن مەشرەپىدە، ئاتاقلىق رەسسام ئابدۇكەرىم نەسرىددىن رەسىم ئەسەرلەرىنى كۆرۈپ ھوزۇرلانىشقا جۆرە قىلىنغان بايان مۇزىكاسى قىلىپ ئورۇنلانغان. مۇزىكا ئورۇنلانىپ، ئابدۇرەھىم ھەيت سەھنەدىن چۈشكەندە، مۇزىكا بايانىنىڭ سىھرى كۈچىدىن تولامۇ تەئسىرلەنگەن رەسسام ئابدۇكەرىم نەسرىددىن ئەپەندى: مۇزىكاڭىزنى ئاڭلاپ، پۈتكۈل رەسساملىق ھاياتىمنى قايتادىن ياشاپ چىققاندەك بولدۇم. قولىڭىز دەرت كۆرمەسۇن! رەھمەت سىزگە! دەگەنلىكى ھىكايە قىلىنىدۇ.3. سۇلتان قىزلارسۆزى: مامۇت زايىتقۇياش دەسەم، قۇياشتىن ئۇز ئىنسان قىزلار،ۋۇجۇدىنى ئاتەش دەسەم، ۋولقان قىزلار؛جامالى ئاي شەھلا كۆزى چولپان قىزلار،سۆيگۈۋاپا دۇنياسىدا سۇلتان قىزلار.ئىشق ئوتىدا ئاشىقلارنى زەپ كۆيدۈرگەن،قويۇپ گاھى گاھ ھىجراندا گاھ سۆيدۈرگەن؛شەرمىھايا بىلەن ئەلنى سۆيۈندۈرگەن،سىلەر مىھىر دىل تارىنىڭ دۇر دانەسى،ئىجادئەمگەك، شانتۆھپەنىڭ پەرۋانەسى؛سىلەر مىللەت، ۋەتەننىڭيۇرتنىڭ ئاناسى.سىلەر بولغاچ ئۈزۈلمەدى ئەجدادئەۋلاد،سىلەر بولغاچ بولمادى يۇرتۋەتەن بەربات؛سىلەر ئۈچۈن جەڭگە كىردى تالاي پەرھات،مەپتۇن بولۇر كۈلكەڭلەرگە جىمى ئادەم،يىغلاساڭلار يىغلار ئاسمان، يىغلار ئالەم؛نازخۇلقۇڭلار كەلتۈرىدۇ شاتلىقئەلەم،تەقرىز: سۇلتان قىزلار ئۇيغۇر تارىخىدىكى تۇنجى شىئىرىي رومان گۈلمىروينى يازغان تالانتلىق شائىر مامۇت زايىتنىڭ نامايەندە خاراكتىرلىك ئەسەرلەرىدىن بىرى. كومپوزىتور ئابدۇرەھىم ھەيت بۇ غەزەلگە خۇددى جەڭ مارشلارىغا ئوخشاش جىددىي ۋە جەڭگىۋار رەتىملىق ئاھاڭ ئىشلەپ، مۇزىكا تىلى ۋە ناخشا بايانى ئارقالىق، بۇ دۇنيادا شەرمھايالىق بىر قىز، مىھىربان ئانا بولۇپ ياشاشنىڭ نەقەدەر ئۇلۇغ ھايات ۋە نەقەدەر مۇقەددەس ئىش ئىكەنلىكىنى تولۇپ تاشقان كامالەتلىك بىلەن ئىپادەلەگەن. بۇ ناخشانى خوتۇنقىزلار ۋە ئانالار ماۋزۇ قىلىنغان غەزەللەرنىڭ گۈلتاجى دەيىشكە بولىدۇ.4. بىلىم ئىشقىداسۆزى: نىمشەھىد ئەرمىيە دامەۋلاجاھان رەئنالارى ئىچرە بىلىمدەك بىر گۈزەل يار يوق،بىلىمدىن ئۆزگە تۇتقان يار بولۇر ئۇ گاھىدا باريوق.كىرىپ نەپسىڭنىڭ كەينىگە بىلىمدىن ئۆزگە يار تۇتساڭ،باشىڭغا كەلسە بىر كۈنلەر ئۇ چاغدا سەن كەبى خار يوق.پاراغەتلىك دەسەڭ ئەسلا بىلىمدىن ئۆزگە يار تۇتما،سەنىڭ قەدرىڭنى ساقلاشتا، بىلىمدەك ياخشى ھەمكار يوق.قارا قاشلىق تولۇن ئايلار ساڭا بىر نەچچە كۈن ھەمراھ،ئەگەر سەن پۇلدىن ئايرىلساڭ، شۇ ئان تاشلايدۇر ھىچ ئار يوق.گۇمان قىلما پەلەكتىن ھەر قاچان بەختىڭگە چۆرگۈلمەس،بۈگۈن باي ئەرتە سەندەك ھىچ گاداي يوق بەلكى قەرزدار يوق.بىلىمدىن ئۆزگە تۇتقان يار بولۇر ئۇ گاھىدا باريوق،بىلىمدەك بىر گۈزەل يار يوق،بىلىمدەك بىر گۈزەل يار يوق!تەقرىز: نىمشەھىد ئەرمىيە دامەۋلا يىگىرمەنجى ئەسىر ئۇيغۇر دۇنياسىدا ياشاپ ئۆتكەن ئۇستاز شائىرلارنىڭ بىرىدۇر. ئىلىملىك بولۇشنىڭ ئىنسانلىق پەرزى ئىكەنلىكى شەرھلەنگەن بۇ نادىر شىئىر ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ ئاھاڭ ئىشلەپ ئوقۇشى ئارقالىق، ئۇيغۇر ئەۋلادلارنىڭ ھايات ناخشاسىغا ئايلاندۇرۇلغان، دەيىشكە بولىدۇ. بۇ ناخشانى ئاڭلاغاندا، ئىنسان سالاھىيەتلىك ھەم سالاپەتلىك بىر بۈيۈك ئەجدادننىڭ سەمىمىي ۋە جىددىي نەسىھەتىنى ئاڭلاۋاتقاندەك تۇيغۇغا چۈمۈلىدۇ. تولامۇ ئوچۇق تەلەپپۇز بىلەن يارقىن ئاھاڭغا تويۇندۈرۈپ ئەيتىلغان ھەر كەلىمە، ھەر سۆز زەڭ قويغان كۆڭۈللەردە كۈچلۈك بىر لەرزە پەيدا قىلىدۇ.5. ۋىجدان سوراقىكۆز ئاچسام دۇنياغا مەن ئادەم بولۇپ،ياشايسەن نىچۈن؟ دەپ سورادى ۋىجدان.چوڭ بولدۇم ياشادىم خەلى ياشقىچە،ھاياتنىڭ يولىدا داۋان ئاشقىچە،تاپمادىم جاۋابنى بولغاچ بەك نادان.قەلبىمدە ئۆكۈنۈش مىڭ بىر پۇشايمان،ۋىجدانىم سوراقتىن توختامايدۇر ھىچ.نەمە دەي ئىجادتىن بولماسا تۆھپەم،قىزاردى يۈزلەرىم، يوقالدى كۈلكەم،يۈرۈكۈم جاۋابسىز تۇراتتى تىپتىنچ.دەدىكى ۋىجدانىم: كۆز ئاچىپ قارا!كارۋانغا ئەرگەشىپ سالغىن جەڭگە ئات!غەپلەتتىن ئويغانىپ قەددىمنى رۇستلاپ،ئىنتىلدىم كۈرەشكە مەنزىلنى بويلاپ،سەزدىم مەن ئۆزەمنى شۇ چاغدا پەرھات.ياشايسەن نىچۈن؟ دەپ سوراسا ۋىجدان،ئەلۋەتەن ئۈچۈن! دەپ جاۋاب بەرىمەن؛بۇ ياشاش يولۇمدۇر يانمايمەن ھامان،ۋەتەنخەلق ئۈچۈن بارلىقىم قۇربان!تەقرىز: پاتپات ئەۋجىگە چىقىپ تۇرىدىغان يۇقىرى چاستوتالىق نىدا بىلەن ياشلارغا چاقىرىق ۋە ئۈندەش ئۇقۇمى مۇجەسسەم بولغان ئاھاڭدا ئوقۇلۇپ تارقالغان بۇ روشەن ۋە كەسكىن خىتابلىق ناخشا ياش ئەۋلادلارنىڭ سۆيۈپ ئوقۇيدىغان ۋە بەرىلىپ ئاڭلايدىغان نادىر ناخشالارىدىن بىرى بولۇپ قالغانلىقى ئورتادادۇر.سۆزى: ئەمىر ھەسەن قارىھاجى قۇتلۇقئايرىلىپ يۇرتتىن ھەي، مۇساپىرلىقتا ئۆلگەن نازۇكۇم،باغلانىپ زەنجىردە ھەي، ھەيرانلىقتا ئۆلگەن نازۇكۇم.سەن تەخى ياش غۇنچە ئەرمەسمۇ، بۇ ئەجەل كەلدى ئەجەب،يىغلاشايلى سەن ئۈچۈن غەيرەتتە ئۆلگەن نازۇكۇم.زۇلمەت بىلەن ھەي، بىر قانچە ئايلىق يوللار كەزىپ،ناتەۋانلىق دەرد بىلەن ھەي، ھەسرەتتە ئۆلگەن نازۇكۇم.بۇ سەنىڭ ئاققان قانىڭ دەردلىك يۈرەكتە بولدى سەل،قاپقارا زۇلمەتتە ھەي، شەھىد ئۆلگەن نازۇكۇم.ۋاھ سەنىڭ قامەتلەرىڭ نازۇك بەدەن قاش كۆزلەرىڭ،ياد ئەتىپ يىغلاي ئەسىرلەر غۇربەتتە ئۆلگەن نازۇكۇم.بارمۇ بىزلەردەك جاھاندا خانۇ ۋەيران يوق كىشى،بىيگۇناھ سۈرگۈن بولۇپ كۈلپەتتە ئۆلگەن نازۇكۇم.تەقرىز: ئىمىر ھەسەن قازىھاجى ئىبنى قۇتلۇق شەۋقىي ئاتاقلىق تارىخشۇناس ۋە شائىر. ئۇنىڭ ئۇيغۇر تارىخىدىكى نازۇكۇم ۋاقىئەسى بايان قىلىنغان بۇ ئاغىر تىنقلىق شىئىرى ئابدۇرەھىم ھەيتنىڭ ئاھاڭ ئىشلەپ ئوقۇشى ئارقالىق ئەلگە كەڭ تارقالىپ، ئۇنتۇلماسلىقى لازىم بولغان مۇھىم بىر تارىخنى ئەۋلادلارغا ھەقىقىي مەرسىيە تۇيغۇسى بىلەن بايان قىلىپ بەرگەنلىكى تولامۇ قىممەتلىكتۇر. بۇ شىئىرنى ئەڭ مۇكەممەل چۈشەنگەن كومپوزىتور ئابدۇرەھىم ھەيت تەرەپىدىن ناخشا تەكىستىنى ئوقۇشتىن بۇرۇن بەرىلگەن ئۇزۇن مۇزىكالىق بايان ۋە ئۇ ئىپادەلەگەن قايغۇھەسرەت تۇيغۇسى ئاڭلاغۇچىنى شۇ ھامان مەزكۇر ئۆتمۈش ۋاقىئەنىڭ ئىچىگە ئالىپ كىرگەندەك بولىدۇ.مەزكۇر شىئىر چاغاتاي ئۇيغۇر تىلىغا ئائىت ئەسەر بولۇپ، ئۇنىڭدا ئىشلەتىلگەنغەيرەت كەلىمەسى ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدا ئىشلەتىلىۋاتقان غەيرەتشىجائەت مەئنەسىدىن باشقا، قىزغىنىش، كۆرەلمەسلىك، ھەسەت ئۇقۇمىنى ئاڭلاتىدۇ.سۆزى: ئابدۇرەھىم ئابدۇللاھكۈلكە كەتتى لەۋلەرىڭدىن ئاناجان،كۈن تۇتۇلدى غەملەرىڭدىن ئاناجان؛باياۋانلار دەريا بولدى، كۆل بولدى،كۆزۈڭدىكى نەملەرىڭدىن ئاناجان.قارا ساچىڭ تاڭ نۇرىدەك ئاقارسا،زىيا بولسۇن كۆز قاراقىم ئاناجان؛ھاردۇق يەتسە، ئىشەن ماڭا ئىشەنگىن،ھاساڭ بولسۇن قولئاياغىم، ئاناجان.ئەۋلاد ئۈچۈن پىدا قىلدىڭ ئۆمرۈڭنى،پىدا قىلدىڭ ياشلىقىڭنى، كۆڭلۈڭنى،تەڭداشى يوق پاسبانىم ئانامسەن،ئەگمەدىڭ بۇ جاپالارگە بوينۇڭنى.سەن مەن ئۈچۈن ئالەمدە بىر پەرىشتەم،ھەققىڭ قالۇر يۈدۈپ بارسام ھەرەمگە؛رازىي ئىدىم ئىشەن ماڭا، ئىشەنگىن،مەن سەن ئۈچۈن نەچچە قاتىم ئۆلۈمكە.مىھرىبانىم، قولقاناتىم، ئاناجان،ئىككى ئالەم ئابرويۇم، ئاناجان.تەقرىز: ئابدۇرەھىم ئابدۇللاھ ئوبرازلىق تەپەككۇرغا باي، ستىلىستىك تىل ئامىللارىدىن پايدالانىشقا ماھىر، ئۆتكۈر پىكىرلىك شائىردۇر. كومپوزىتور ئابدۇرەھىم ھەيت ئاھاڭ ئىشلەپ ئوقۇغان بۇ ئاناجاندا، ئىنسانىي ياشامدا، ئانا بىلەن بالاپەرزەنتنىڭ ئۆز ئارا پىداكارلىقى تولامۇ تويۇندۇرۇپ بايان قىلىنغان. ناخشا تەكىستى ئوقۇلۇشتىن بۇرۇن بەرىلگەن ئۇزۇن مۇزىكالىق بايان ئابدۇرەھىم ھەيت ئاھاڭ ئىجادىيەتىدىكى ئۆزگەچە خاسلىق بولۇپ، ئاڭلاغۇچىنى دەرھاللا ئۆزىگە رام قىلىپ، ناخشا تەكىستىنى ئاڭلاشقا تەقەززا بولۇش تۇيغۇسىغا چۆمدۈرىدۇ.سۆزى: ئەمىن تۇرسۇنكەڭسۇدا تۈزدۈڭ تۆرە،يول باشلادى كۆك بۆرە؛توغرۇلدەك قىلىپ پەرۋاز،ئاتلانغاچ كۇرمىڭ سەرباز؛ئاتالدىڭ توققۇز تۇغلۇق،قانچە خان قىلدى قۇللۇق.قوللادىڭ تابغاچ خاننى،باستۇرۇپ قوش تۇغياننى؛تۈركىيلەر ئاغۇنى سەن،ئەرتۇڭا بوغۇنى سەن؛ئەي ئۇيغۇرۇم، ئۇيغۇرۇم،ئۇيغارلىقتا ئۇيغۇر بول؛پارلاق بولسۇن ئىقبالىڭ،ئىلغارلىقتا ئۇزغار بول!ئامان قىلدىڭ تۇرپاننى،ئوردۇ كەنتنى كارماننى؛ئىجاد قىلىپ كارىزنى،ئەھيا قىلدىڭ كەپەزنى.يىپەك يايدىڭ قۇرداندا،رەۋنەق تاپتىڭ ئىرپاندا؛سەنئەتتە قازاندىڭ نام،جاھانغا قىلىپ ئىنئام.ئۇيغارلىقتا ئۇيغۇر بول.ئىلغارلىقتا ئۇزغار بول.تەقرىز: مەرھۇم ئەمىن تۇرسۇن ئەپەندى تارىمدىن تامچە قاتارلىق نادىر ئەسەرلەرى بىلەن ئىلىم دۇنياسىغا تونۇلغان مەشھۇر ئۇيغۇرشۇناس، شائىردۇر. مەزكۇر ئەي ئۇيغۇرۇم، ئۇيغۇرۇم، ئۇيغارلىقتا ئۇيغۇر بول؛ پارلاق بولسۇن ئىقبالىڭ، ئىلغارلىقتا ئۇزغار بول! بولۇپ پۈتۈن بىر كۇپلىتنى نەقرات قىلغان بۇ شىئىر شائىرنىڭ ۋەكىللىك خاراكتىرگە ساھىب نادىر ئەسەرى سانالىدۇ. ئۇيغۇرنىڭ شانلىق تارىخىنى چۈشەندۈرگەن بىر كىچىك داستان دەيىشكە بولىدىغان بۇ ئەسەرنىڭ ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندى تەرەپىدىن مىللەت گەمىنى ئوخشاش ئەتىۋارلىق ئاھاڭغا سالىنىپ، مۇھەببەت بىلەن ئوقۇلۇشى بىر بۈيۈك تۆھپەدۇر. ئەۋلادلارنىڭ ھەمىشە ۋە مەڭگۈ سۆيۈپ ئوقۇشىغا ئەرزىيدۇ.9. بۇ جايدا مەردانلار ياتۇرسۆزى: قۇتلۇق شەۋقىيكۆرمەگىن كاشغەرنى كەم بۇ جايدا مەردانلار ياتۇر،ھەررەتى سۇلتان سۇتۇق بۇغرايى خاقانلار ياتۇر؛خەلق ئۈچۈن قۇربان بەرىپ دۈشمەن بىلەن قىلغان كۈرەش،ئول شەھىدۇ قەھرىمان ئالپ ئارسلان خانلار ياتۇر؛نۇر چاچىپ قۇتادغۇ بىلىك ئەۋلادنى قىلدى بەختيار،خاس يۈسۈف ھاجىبقا ئوخشاش ئەھلى ئىرفانلار ياتۇر؛يادكار ئەيلەپ جاھانغا يازدى دىۋانۇل لۇغات،مەھمۇدۇل كاشغەر كەبى ئەھلى شەرەپشانلار ياتۇر.ئەيلەگەن شەۋقىينى مەفتۇن خەلق ئۈچۈن نۇرلار چاچىپ،بۇ شەھەردە كۆپلەگەن خەلق ئوغلى ئىنسانلار ياتۇر.بۇ جايدا مەردانلار ياتۇر،ئەھلى شەرەپشانلار ياتۇر.تەقرىز: بۇ غەزەل يىگىرمەنجى ئەسىرنىڭ ئوتتۇزىنجى يىللارىدا، ئۇيغۇر مەدەنىيەتى بايراقدارلارىدىن بىرى بولغان مەشھۇر شائىر، نەشىرىياتچى قۇتلۇق شەۋقىينىڭ ۋەكىللىك خاراكتىرگە ئىگە ئەسەرىدۇر. ھالبۇكى، ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندىنىڭ كومپوزىتورلۇق قىلىشى ۋە مەردانە ئاۋاز بىلەن باشلاپ ئوقۇشى ئەمەلىيەتتە، قەھرىمان ئەجدادلارغا مەرسىيە ۋە ئۆلۈمسىز ئەمگەكلەرگە مەدھىيە بولغان بۇ نادىر ئەسەرنى ئەجدادتىن ئەۋلادقا مىراس تەبەررۈك ناخشاغا ئايلاندۇرغان بولدى. خەيرلىك بولسۇن!10. سەيدىڭ قويابەر سەييادسەيدىڭ قويابەر سەيياد سەييارە ئىكەن مەندەك،ئال دامىڭنى بوينىدىن بىيچارە ئىكەن مەندەك؛ئىككىلا مىسرا تەكرار ئوقۇلىدۇئۆز يارىنى تاپماستىن ئەۋارە ئىكەن مەندەك،ئىقبالى نىگۇن بەختى ھەم قارە ئىكەن مەندەك؛ھىجران ئوقىدىن جىسمى كۆپ يارە ئىكەن مەندەك،كۆيگەن جىگەرى باغرى سەد پارە ئىكەن مەندەك؛ئىككىنجى مىسرا مۇنداق تەكرارلانىدۇ:كۆيگەن جىگەرى باغرى مىڭ پارە ئىكەن مەندەكئاندىن، ئۇزۇن مۇزىكا بايانىدىن كەيىن، يۇقىرى ئاۋاز بىلەن تۆۋەندىكى تۆرت مىسرا ئوقۇلىدۇ:بەش گۈن سەنىڭ دەۋرىڭدە بىيچارە خىرام ئۆتسۇن،ئاھۇلار بىلەن ئويناپ، ئەيشىنى مۇدام ئەتسۇن؛يامغۇر سۇيى تولگەندە تاغ لالەنى جام ئەتسۇن،ھەققىڭگە دۇئا ئەيلەپ، ئۆمۈرىنى تەمام ئەتسۇن!كۆيگەن جىگەرى باغرى مىڭ پارە ئىكەن مەندەك؛بۇ يەردە ئاھاڭ ئەڭ باشتىكى نورمال يۇمشاق رەتىمگە يۆتكەلىدۇ:سەرگەشتە بۇ ۋادىيدە بىر باشىگە رەھم ئەتكىن،يوق تاقەتى بەندىڭگە بەرداشىگە رەھم ئەتكىن؛يىغلاپ ساڭا تەلمۈرۈر كۆز ياشىگە رەھم ئەتكىن،رەھم ئەتمەسەڭ ئۆزىگە قارداشىگە رەھم ئەتكىن؛ئاخىرقى مىسرا بىر كەلىمە ئۆزگەرىشلىك تەكرارلانىدۇ:رەھم ئەتمەسەڭ ئۆزىگە يولداشىگە رەھم ئەتكىن؛كۆيگەن جىگەرى باغرى سەد پارە ئىكەن مەندەك.كۆيگەن جىگەرى باغرى مىڭ پارە ئىكەن مەندەك.ئاھاڭ ئۆزگەرىش ۋە ئۇزۇن مۇزىكا بايانى:ئاندىن ئەڭ يۈكسەك ئاۋازدا:تاغدا ئاچىلىپ لالە يەر سەبزە بەھار ئولسا،ئاخىر بۇ نەچۈك بىيداد ئالەم ئاڭا تار ئولسا؛چىقماي دەسە جايىدىن ئۆز لەھدتە فىگار ئولسا،گەر چىقسا پاناھگاھدىن دامىڭگە دۇچار ئولسا.ئىككىنجى مىسرا بىر كەلىمە ئۆزگەرىشلىك تەكرارلانىدۇ:ئاھاڭ ئۆزگىرىش ۋە ئۇزۇن مۇزىكا بايانى:بىيچارەگە زۇلم ئەيلەپ قول بوينىنى باغلاپسەن،ھەر سارى چەكىپ سۆدرەپ ئۆلتۈرگەلى چاغلاپسەن؛كۆكسىنى جەفا بىرلە لالە كەبى داغلاپسەن،ساتمىنگە ئەگەر قەسدىڭ ئالغۇنچە سوراقلاپسەن.ئىككىنجى مىسرا بىر كەلىمە ئۆزگەرىشلىك تەكرالانىدۇ:تەقرىز: بۇ كاشغارىيەنىڭ ياركەند شەھەرىدە ياشاپ ئۆكەن داڭقلىق ئوزبەگ شائىرى فۇرقەت بەئزەن مەنبەلەردە، فۇرقەتىي، فىرقەتىي مۇ دەيىلىدۇ يازغان كىچىك داستان دەيىشكە بولىدىغان نادىر شىئىردۇر. ھىكايەت قىلىنىشىچە، ئۇستاز شائىر ئابدۇرەھىم ئۆتكۈر بۇ ئەسەرنى تولامۇ ياخشى كۆرەتتىكەن ۋە ئۆمۈرىدە ئەڭ كۆپ دەكىلىماتسىيە قىلغان نەزمە ئىكەن. تالانت كومپوزىتور ۋە غەزەلخان ئابدۇرەھىم ھەيت بۇ ناخشانى ئاز كەم توققۇز مىنۇتتا ئوقۇپ بولىدۇكى، مۇزىكالىق باياندىكى ئاھاڭ ئۆزگەرىشچانلىقى ۋە پۈتكۈل ناخشانىڭ ئورۇنلانىش گۈززەللىكى قاتارلىق جەھەتلەردە، يىگىرمەنجى ئەسىر ئۇيغۇر دۇنياسىنىڭ تالانت غەزەلخانى ئابدۇرەھىم ئەھمەدىي ئوقۇغان ناخشا يارۇنىڭ ئورۇنلانىش گۈزەللىكى ۋە بەدىئىيلىكى بىلەن بولۇشلۇق سالىشتۇرۇش مۇمكىن. مەنىڭچە، ھەر ئىككىسى ئۆز دەۋرىنىڭ غەزەللەرتاجى بولۇشقا ئەرزىيدىغان مۇتلەق گۈزەل ئەسەرلەردۇر!مەنىڭ چەشەنچەمدە، غەزەلخانلىقنى ئۆز ئىچىگە ئالغان سەنئەتكارلىق ساھەسى ئەمەلىيەتتە، مەدەنىيەت دەنياسىدىكى پەۋقۇلئاددە ئىستىداد ۋە ئىقتىدار ساھىبلارى ئۆزىنى نامايەن قىلىدىغان بىر ئالاھىدە مەيدان. ئۆز ماھارەتى ۋە جاسارەتى بويىچە گۇمپا كۆرسەتكۈچىلەر ئۈچۈن ئالىپ ئەيتقاندا، بۇ مەيدان مۇقەددەسلىكتە ۋە مۇشەققەتلىكتە گويا بىر جەڭگاھتۇر. شۇڭا، مەن ئاز كەم قىرىق يىل ئۇزاقياقىندىن ئارالاشقان، مۇڭداشقان ۋە ئۆز بىلگىم ئاساسىدا تەتقىق قىلغان بىر شەخس بولۇش سۈپەتىم بىلەن، غەيۇر غەزەلخان، تالانت كومپوزىتور ئابدۇرەھىم ھەيتنى مەزكۇر سەنئەتكارلار جەڭگاھىدىكى بىر مارشال دەپ ئاتادىم.كەلەر يىل يەئنى 2022يىل ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندى ساق ئالتمىش ياشقا كىرىدۇ. بۇ تەتقىقات ئەسەرىم ئارقالىق، مارشالنىڭ ئالتمىش ياشىنى خالىس قۇتلۇقلايمەن ۋە ئۇنىڭ مۇندىن كەيىنكى ھاياتىغا ئاسايىشلىق ۋە ئارايىشلىق تىلەيمەن!ئەلبەتتە، غايەلىك ئەۋلادلارغا ئابدۇرەھىم ھەيت ئەپەندىنىڭ ياشام ئىشئىزلەرىدىن، جاسارەتىدىن ۋە پەزىلەتىدىن ئۆگرەنىشلەرىنى سەمىمىي تەۋسىيە قىلىمەن.2021يىل 30 ئاپرىل، سان ديەگو.ئىلاۋە: بۇ ئەسەر پىروفېسسور ئابدۇرەئوپ تەكلىماكانىي تەرىپىدىن ئوتتۇرىغا قويۇلغان ھازىرقى زامان ئۇيغۇر يازىقىنىڭ تەكلىماكان ئىملا قائىدەسى لايىھە بويىچە يېزىلغان بولۇپ، ئاپتورنىڭ ئەمگىكىگە ھۆرمەت يۈزىسىدىن ئاكادېمىيە تور بېتىدە ئەينەن ئىلان قىلىندى.
|
مىكروسوفت خىزمەتچىلىرىنى ئىشتىن بوشىتىشنى داۋاملاشتۇرماقتا ئۇيغۇرچەمىكروسوفت خىزمەتچىلىرىنى ئىشتىن بوشىتىشنى داۋاملاشتۇرماقتادۇنياغا داڭلىق تېخنولوگىيە شىركىتى مىكروسوفت جەمئىي 1850 خىزمەتچىسىنى ئىشتىن بوشىتىدىغانلىقىنى ئۇقتۇردى.26.05.2016 22.09.2021تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: مايكروسوفت شىركىتىنىڭ بۇ ھەقتىكى ئۇقتۇرۇشىدا كۆرسىتىلىشىچە، شىركەتنىڭ ئەقىللىق تېلېفون بۆلۈمىدىكى ئىشتىن بوشىتىلىدىغان 1850 خىزمەتچىنىڭ 1350 ى فىنلاندىيەدىكى ئىشخانىسىدا ئىشلەيدىغانلار ئىكەن. ئۇقتۇرۇشتا، ئەمگەك كۈچىنى قىسقارتىشنىڭ شىركەتكە 950 مىليون دوللار پايدا يارىتىدىغانلىقىنى، بۇنىڭ 200 مىليون دوللىرىنىڭ ئىشتىن بوشىتىش راسخوتلىرىغا ئاجرىتىلىدىغانلىقى قەيت قىلىندى.شىركەتنىڭ ئىجرائىيە ئىشلىرى ئورگىنى باشلىقى ساتيا نادېللا، مىكروسوفتنىڭ كۆچمە خەۋەرلىشىش ساھەسىدىكى بۇلۇت تېخننولوگىيەسى خىزمەتلىرى بىلەن باشقا ئاپپاراتلاردىكى يېڭىلىقلىرىنى داۋاملاشتۇرىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.مىكروسوفت 2013 يىلى فىنلاندىيەدىكى غايەت تېلېفون شىركىتى نوكىيانى 7 مىليارد 200 مىليون دوللارغا سېتىۋالغان بولۇپ، كېلىشىمگە ئاساسەن نوكىيانىڭ 32 مىڭغا يېقىن خىزمەتچىسى مىكروسوفت قۇشۇنىغا قېتىلغانىدى. لېكىن، مىكروسوفت شىركىتى، 2014 يىلى ئىيۇلدا 18 مىڭ ئەتراپىدا، 2015 يىلى ئىيۇلدا 7800 خىزمەتچىسىنى ئىشتىن بوشاتتى. ئەمگەك كۈچىنى قىسقارتىش ئاساسلىقى يەنىلا شىركەتنىڭ ئەقىللىق تېلېفون بۆلۈمىنى نۇقتا قىلغانىدى.ئىگىلىنىشىچە، مىكروسوفتنىڭ دۇنيا مىقياسىدا 110 مىڭ ئەتراپىدا خىزمەتچىسى بار ئىكەن.خەتكۈچ: مىكروسوفت , خىزمەتچى , كۆچمە خەۋەرلىشىش
|
؛30 پايىزدىق كۆوتا ءبولىندى؛. توقاەۆ الداعى سايلاۋ تۋرالى ايتتى23 قاڭتار, 20:28:03پرەزيدەنت ؛قاسىمجومارت توقاەۆ ءماجىلىس پەن ءماسليحاتتا وتەتىن الداعى سايلاۋ ءادىل ءارى اشىق وتەتىنىن ايتتى. بۇل تۋرالى ول ؛ونلاين رەجيمدە ءوتىپ جاتقان ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ۇيىمىنىڭ ۇقشۇ سامميتىندە مالىمدەدى.؛ ؛قازاقستاندا كەزەكتى ەلەكتورالدى پروسەسس باستالدى. 2021 جىلدىڭ 10 قاڭتارىنا پارلامەنتتىڭ تومەنگى پالاتاسى مەن جەرگىلىكتى ورگانداردىڭ دەپۋتاتتارىن سايلاۋ بەلگىلەندى. سايلاۋ كونستيتۋسيالىق مەرزىمدە بولادى, ؛ دەپ ايتتى ول.مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە پارتيالاردىڭ بارىنە دايارلانۋعا جەتكىلىكتى ۋاقىت بەرىلگەنىن اتاپ ءوتتى.؛ بيىل ءبىز تەڭدەسسىز دەموكراتيالىق رەفورمالار پاكەتىن قابىلدادىق. ولار كوپپارتيالىلىقتى جانە پارتيالىق باسەكەلەستىكتى دامىتۋعا, ازاماتتىق بەلسەندىلىكتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان. اتاپ ايتقاندا زاڭنامالىق دەڭگەيدە پارلامەنتتىك وپپوزيسيا ينستيتۋتى بەكىتىلىپ, پارتيالىق تىزىمگە جاستار مەن ايەلدەردىڭ ۇلەسى ءۇشىن 30 پايىزدىق كۆوتا ءبولىندى. ءبىز اشىق ءارى ادىلەتتى سايلاۋ وتكىزۋگە نيەتتىمىز. ارىپتەستەرىمىزدىڭ قولداۋىنا ۇمىتتەنەمىز, ؛ دەدى توقاەۆ.ىلمەك سوزدەر: قاسىمجومارت توقاەۆ سايلاۋ قازاقستان ءماسليحات19 قاڭتار 1881019 قاڭتار 749521 قاڭتار 740429 جەلتوقسان, 2020 34926
|
كۇلكىنىڭ دەنساۋلىققا بەس ءتۇرلى پايداسىحالىق تورابىحالىق تورابى، 2 ايدىڭ 25 كۇنى، بەيجيڭ. ادامداركۇلگەن سايىن ون جاس جاساراسىڭ دەپ ۇنەمى ايتادى، كۇلكىنىڭ دەنساۋلىققا پايداسى كوپ. جۋىردا، شەتەل اقپارات قۇرالدارى عالىمداردىڭ جاڭا زەرتتەۋلەرىنىڭ كۇلكىنىڭ ادام عۇمىرىن ۇزارتۋعا بولعان بەس ءتۇرلى پايداسى بارلىعىن قورىتىندىلادى.1. قان قىسىمدى تومەندەتىپ، جۇرەك، ميدى قورعايدى. جاپونيا زەرتتەۋشىلەرى قاتىناسۋشىلاردىڭ ساتيرا تۇرىندەگى توعىسپالى كوركەمونەر ويىندارىن كورگەندە، ولاردىڭ دەنەسىندەگى ورگانداردىڭ قان اينالىس مولشەرى ارتىپ، قان اينالىسىنىڭ جاقساراتىندىعىن بايقاعان.2. قىسىمدى جويىپ، جابىرقاۋشىلىق اۋرۋىن ەمدەيدى. كۇلكى ادام دەنساۋلىعىنا پايدالى بولۋمەن بىرگە، پسيحولوگيالىق اسەر تۋدىرادى. بۇل ادامداردىڭ كەلىستىرىپ ءبىر كۇلگەننەن كەيىن جەڭىلدەپ قالعانداي سەزىنۋىنىڭ سەبەبى. عالىمداردىڭ جاڭا ءبىر زەرتتەۋ ناتيجەسىنەن بايقاۋىنشا، كەلىستىرىپ ءبىر جول كۇلگەندە ادام دەنەسىندەگى كورتيزول، بۇيرەك بەزى گورمونى جانە دوپاك سياقتى ءۇش ءتۇرلى قىسىم گورمونىنىڭ مولشەرى 39 پايىز، 70 پايىز جانە 38 پايىزعا تومەندەيتىندەگىن بايقاعان.3. قارسىلىق قۋاتتى ارتتىرادى. ا ق ش لومارين ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ لي بوك دوكتوردىڭ زەرتتەۋىنەن بايقاۋىنشا، ادام كۇلگەن كەزدە ادام دەنەسىندەگى ءىسىنۋ مولشەرى تومەندەيدى ٵرى ليمفا كلەتكالارى جاندانادى. سوندىقتان كۇلۋ دەنەنىڭ قارسىلىق جۇيەسىنىڭ رولىن كۇشەيتىپ، ادام دەنەسىنىڭ اۋرۋعا شالدىعۋىن قورعايدى.4. اۋرعاندى باسادى. زەرتتەۋشىلەر ءبىر قاتار تاجىربيە ارقىلى تاجىربيەگە قاتىناسقان ءبىر توپ ادام بىرلىكتە كۇلگەن كەزدە ولاردىڭ اۋىرعان اۋماعىنىڭ كورسەتكىشى ارتقان، اۋىرعانعا ءتىپتى دە توزىمدىلىك جاعدايى بايقالعان. ونان كەيىن كوڭىلسىز ىستەرگە جولىققاندا قاتىناسۋشىلاردىڭ اۋىرعان اۋماعىنىڭ كورسەتكىشى تومەندەگەن. ماماندار سوندىقتان كولۋدىڭ اۋىرعاندى باسەڭدەتەتىندىگىن بىلدىرگەن، مۇنىڭ سەبەبى دەنەنىڭ ەندورفين ءبولىپ شىعارعاندىعىنان بولۋى مۇمكىن.5. ىستىق ەنەرگيانى ورتەيدى. ا ق ش ۆاندەر قورعانى ۋنيۆەرسيەتى مەديتسينا ورتالىعىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى بىلاي دەدى: كۇلۋ سپورتتىق جاتتىعۋدىڭ ورنىن باسا الماعانىمەن، دەسە دە 10 دا 15 مينوت كۇلگەندە ەڭ جوعارى بولعاندا 40 كالوريا مولشەرمەن 0.17 كيلودوۆل ىستىق ەنەرگيانى جۇمساۋعا بولادى. سونىمەن بىرگە كۇلۋ ارقىلى قۇرساق، يىق بۇلشىق ەتتەرىن جانە كوك ەتتى جاتتىقتىرۋعا بولادى.
|
شاعىمى قاناعاتتاندىرىلماعان وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر بۇۇعا جۇگىنۋى مۇمكىناسان اناربايۇلى 18 قاراشا, 2019 ساعات 18:06 39 0وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر بالتاش تۇرسىنباەۆ تا قوناقتا. فوتو: بۇگىن الماتى قالالىق سوتىنىڭ سۋدياسى ءىنجۋ ءۋاليحان وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر بالتاش تۇرسىمباەۆتىڭ زاڭسىز ۇستاۋ جونىندەگى اپەللياتسيالىق ارىزىن قاناعاتتاندىرمادى.بيىلعى كەزەكتەن تىس پرازيدەنت سايلاۋى كەزىندە سايلاۋدىڭ ليگيتيمدىلىگىنە كۇمانداناتىن ازاماتتار بەيبىت شەرۋگە شىققان بولاتىن. ءىىمءنىڭ دەرەگى بويىنشا، تولقۋ بارىسىندا 4 مىڭعا جۋىق ازامات ۇستالىپ، 677ءسى سوت ارقىلى اكىمشىلىك قاماۋعا الىنىپ، ال 305ىنە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىنعان ەدى.الماتىدا وتكەن بەيبىت شەرۋ ۋاقىتىندا استانا الاڭى قبتۋ عيماراتىنىڭ الدىندا رەد. ماڭىنداعى قوعامدىق تاماقتانۋ ورنىنىڭ بىرىنە كەلگەن بەلگىلى ساياساتكەر بالتاش تۇرسىمباەۆتى پوليتسەيلەر ايجايعا قاراماستان ۇستاپ كەتكەن. ءوزىن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ زاڭسىز ۇستاعانىن ايتىپ، سوتقا شاعىمدانعان.بۇگىن الماتى قالاسىنىڭ سوتىندا اتالعان ارىز بويىنشا سوت وتىرىسى ءوتتى. بار بولعانى جارتى ساعاتقا عانا سوزىلعان پروتسەسكە جاۋاپكەر تاراپ قالالىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنەن ەشكىم كەلمەدى. سۋديانىڭ رۇقساتىمەن ءسوز العان تۇرسىمباەۆ: بۇل سوت جۇيەسى، بيلىك، پوليتسيا، پروكۋراتۋرا، ۇقك ءبىزدىڭ حالىقتىڭ جۋاستىعىن پايدالانىپ وتىر. قازىر ەشقانداي ميتينگى بوپ جاتقان جوق. بىراق بەلسەندىلەردى الىپ كەتىپ، كەيبىرەۋلەرىن 510 كۇنگە قاماپ جاتىر. بۇنىڭ بارلىعى ۇيات، ماسقارا، دەدى.ال قورعاۋشىزاڭگەر مارجان اسپاندياروۆانىڭ سوزىنشە، كۇشتىك قۇرىلىم وكىلدەرى ساياساتكەردىڭ ىزىنە ءتۇسىپ، زاڭسىز باقىلاۋعا العان. سەبەبى ۇستاۋ بارىسىندا پوليتسيا ونىڭ قاي جەردە، كىممەن جانە نە ىستەپ جۇرگەنىن بىلگەن كورىنەدى. تۇرسىنباەۆتىڭ زاڭسىز ۇستالعانىنا ونى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەشقانداي قۇجات تولتىرماستان بوساتۋى دالەل. ەگەر ول زاڭ بۇزىپ، قىلمىس جاساعانى ءۇشىن ۇستالسا، بۇلاي بولماس ەدى...، دەدى ادۆوكات. ونىڭ ويىنشا سوت شەشىمنىڭ ساياسي استارى بار.تۇرسىمباەۆتىڭ اپەللياتسيالىق ارىزىن قاراعان الماتى قالالىق سوتىنىڭ سۋدياسى ءىنجۋ اليحانقىزى بۇعان دەيىنگى 2 المالى اۋداندىق سوتىنىڭ شەشىمىن ەش وزگەرتۋسىز قالدىردى.قايتا قۇرۋ كەزىندە جوعارى ينستانتسيالاردا لاۋازىمدى قىزمەت اتقارعان199192ج. قازاق سسرءى ۆيتسەپرەمەرى، 199293ج. اۋىل شارۋاشىلىق ءمينيسترى، 199596ج. قاۋىپسىزدىك كەڭەسى حاتشىسى وپپوزيتسيالىق بەلسەندى الدىن الا شەشىلىپ قويعان سوت ۇكىمىنە نارازى ەكەنىن ايتىپ، الداعى ۋاقىتتا جوعارعى سوتقا، ودان ناتيجە بولماسا، بۇۇعا شاعىمدانامىز دەدى.الماتىدا ساياسي وزگەرىستى تالاپ ەتكەن حالىق قۇرىلتايى وتۋدە
|
قاسىمجومارت توقايەۆتىڭ اتىنا ءتۇسىپ جاتقان قۇتتىقتاۋلار جالعاسۋدا19 ماۋسىم 08:27نۇرسۇلتان. قازاقپارات اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقايەۆتىڭ اتىنا ءتۇسىپ جاتقان قۇتتىقتاۋ حاتتار مەن جەدەلحاتتاردىڭ ءماتىنىن تاراتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.ماسەلەن، ەستونيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى كەرستي كاليۋلايد قاسىمجومارت توقايەۆتى قازاقستان پرەزيدەنتى بولىپ سايلانۋىنا وراي قۇتتىقتاپ، ەكىجاقتى قارىمقاتىناستاردىڭ ودان ءارى دامي بەرەتىنىنە سەنىم بىلدىرگەن.ەلدەرىمىز اراسىنداعى سىندارلى جانە دوستىق قاتىناستاردى الداعى ۋاقىتتا ودان ءارى نىعايتامىز دەپ ۇمىتتەنەمىن، دەلىنگەن جەدەلحاتتا.برازيليا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى جاير بولسونارۋ قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقايەۆقا جولداعان قۇتتىقتاۋىندا: برازيليا مەن قازاقستان حالىقتارىن بەرىك دوستىق قاتىناستار مەن ىنتىماقتاستىق بايلانىستىرادى. ءبىزدىڭ سوڭعى 25 جىل ىشىندە قالىپتاستىرعان سەرىكتەستىگىمىز ورتاق قۇندىلىقتار مەن ماقساتتارعا نەگىزدەلگەن. حالقىمىزدىڭ يگىلىگىنە ارنالعان بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن وزىڭىزبەن بىرگە جۇمىس ىستەۋگە دايىنمىن، دەپ اتاپ وتكەن.ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى توماس گرەمينگەر قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقايەۆتى قۇتتىقتاي وتىرىپ، ءوزارا ءتيىمدى ىقپالداستىقتىڭ ودان ءارى كەڭەيە تۇسەتىنىنە سەنىم بىلدىرگەن.مەن ە ق ى ۇ كەڭىستىگىندەگى كەشەندى قاۋىپسىزدىكتى ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا ءسىزدىڭ قولداۋىڭىزعا سەنەمىن. سونداياق، ءبىزدىڭ ارىپتەستىگىمىز ورتالىق ازياداعى بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتىڭ ودان ءارى نىعايا تۇسۋىنە سەپتىگىن تيگىزەتىنىنە ۇمىتتەنەمىن، دەپ اتاپ وتكەن توماس گرەمينگەر.ەۋروپالىق پارلامەنتتىڭ مۇشەسى اندرەي مامىكين قاسىمجومارت توقايەۆقا جولداعان قۇتتىقتاۋ حاتىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ قازاقستاندى دامىتىپ، العا قويعان اۋقىمدى ماقساتتارىن ىسكە اسىراتىنىنا سەنىمدىلىك تانىتقان.ەۋروپالىق پارلامەنتتىڭ مۇشەسى رەتىندە مەن قازاقستاننىڭ ساياسي، ەكونوميكالىق جانە مادەني ماسەلەلەرىمەن اينالىسۋ مارتەبەسىنە يە بولدىم. ءسىزدىڭ ەلىڭىزدىڭ حالىقارالىق ارەناداعى دامۋ قارقىنى مەن بەلسەندىلىگى جونىندە ەۋروپانىڭ كەڭ اۋقىمدى اۋديتورياسىنا ۇنەمى ايتىپ كەلەمىن، دەپ جازعان ا. مامىكين.سونداياق، قۇتتىقتاۋ حاتتارىن دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ باس ديرەكتورى تەدروس ادحانوم گەبرەيەسۋس، دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ باس ديرەكتورى روبەرتو ازيەۆەدو، داۆوستاعى دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ پرەزيدەنتى كلاۋس شۆاب، ب ۇ ۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى جانە ب ۇ ۇ نىڭ ەۋروپالىق ەكونوميكالىق كوميسسياسىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى ولگا الگاەروۆا، قىزىل كرەست حالىقارالىق كوميتەتىنىڭ پرەزيدەنتى پەتەر ماۋرەر، حالىقارالىق ەلەكتر بايلانىسى وداعىنىڭ باس حاتشىسى حوۋلين چجاو، ب ۇ ۇ نىڭ جەنيەۆاداعى ءبولىمىنىڭ باس ديرەكتورى ميحاەل مەللەر، ب ۇ ۇ باس حاتشىسىنىڭ تاياۋ شىعىس پەن ورتالىق ازياداعى گۋمانيتارلىق ارىپتەستىك جونىندەگى كومەكشىسى راشيد حاليكوۆ، ب ۇ ۇ ەسكاتونىڭ اتقارۋشى حاتشىسى، ب ۇ ۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى ارميدا سالسياح اليسدجابانا، بۇۇ ونەركاسىپتىك دامۋ ۇيىمىنىڭ باس ديرەكتورى لي يۋن، ب ۇ ۇ ساۋدا جانە دامۋ جونىندەگى كونفەرەنتسياسىنىڭ باس حاتشىسى مۋحيسا كيتۋي، ب ۇ ۇ باس حاتشىسىنىڭ ورتالىق ازيا جونىندەگى وكىلى، ايماقتىق ورتالىقتىڭ باسشىسى ناتاليا گەرمان، ب ۇ ۇ نىڭ ۆەناداعى ءبولىمىنىڭ باس ديرەكتورى يۋري فەدوتوۆ، باس ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى، ەۋروپا مەن ورتالىق ازياداعى ايماقتىق وكىلى ۆلاديمير راحمانين، دۇنيەجۇزىلىك تۋريستىك ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى زۋراب پولوليكاشۆيلي جولدادى.
|
پەلسەپە ۋە باشقىلار ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسىسىزنىڭ ئورنىڭىز: باشبەت مىللىي مەۋجۇتلۇق پەلسەپە ۋە باشقىلاريوللىغۇچى: مەۋلانە ئۇيغۇر يوللانغان ۋاقتى: 2018 يىل 10 نويابىر ئورنى: مىللىي مەۋجۇتلۇقئىلاۋە: مەزكۇر يازما مېنىڭ گۆدەك چاغلىرىمدا تەييارلانغان، مەلۇم بىر ئىنگلىزچە تور بەتتىكى 101. پەلسەپە دەرسلىكىنى تەرجىمە قىلىپ ئۆزلەشتۈرۈش ئاساسىدا پۈتتۈرۈلگەن. بەلگىلىك قىممىتى بار دەپ قارىغان بولغاچقا، ئازراق تەھرىرلەپ كۆپچىلىكنىڭ ھوزۇرىغا سۇندۇم. بارلىق گۆدەكلىككە ئوخشاش، بۇ يازمىدا ئازراق ساددىلىق، ئازراق ساپلىق، ئازراق پاكلىق، ئازراق تەنتەكلىك ۋە ئازراق نادانلىق بار. تورداش دوستلارنىڭ كەڭ قورساق مۇئامىلىدە بولۇپ مەزكۇر ماقالىنى ئوقۇپ تۈگىتىشىنى، ئوقۇش جەريانىدا پىكىر قىلىشىنى تەۋسىيە قىلىمەن. ئاتالمىش بەلگىلىك قىممەتمۇ پەقەتلا مۇشۇ يەردە. ماقالىدە ئىپادىلەنگەن نۇقتىنەزەرلەر ئاخىرقى ھۆكۈم ئەمەس، ئاخىرقى ھۆكۈم بولالىشىمۇ مۇمكىن ئەمەس.پەلسەپە دىگەن سۆز ئەڭ دەسلىپىدە گرېكچىدە ئىشلىتىلگەن بولۇپ ، ئەڭ دەسلەپ بۇ سۆزنى ئىشلەتكىنى يۇنان پەيلاسوپى پىفاگور . بۇ سۆزنىڭ مەنىسى ئەقىلپاراسەتنى سۆيۈش دېگەنلىك بولىدىكەن . بۇنىڭدىن شۇنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى ، پەلسەپىنىڭ ئېنىقلىمىسى ئىككى قىسىمدىن تەركىب تاپىدۇ : بىرى ئەقىل پاراسەت ، يەنە بىرى سۆيۈش . پەقەت ۋە پەقەت بۇ ئىككى ئۇقۇم بىرىكىپ بىر سۆز بىرىكمىسىنى ھاسىل قىلغاندىلا ، پەلسەپىنىڭ ئېنىقلىمىسى ئاندىن شەكىللىنىدۇ ، ئەقىلپاراسەتنى سۆيىدىغان كىشىلەرلا پەيلاسوپ بولۇپ ھېسابلىنىدۇ . ئەگەر ئەقىلپاراسەتلا بولۇپ ، ئەقىلپاراسەتنى سۆيۈش بولمىسا ، بۇنداق كىشىنى پەيلاسوپ دېگىلى بولمايدۇ . پەلسەپە دېمەكلىك نۇرغۇن ئەقىلپاراسەت ، ھۈنەرتېخنىكىنىڭ بىر كىشىدە جۇغلانغان تۇرغۇن ھالىتىنى ئەمەس ، بەلكى شۇ ئەقىلپاراسەتكە بولغان سۆيۈش ، بىر خىل ئىنتىلىش تەرىقىسىدىكى مەڭگۈ توختىماس ھەرىكەتچان جەرياندۇر . ئادەتتە ، پەيلاسوپ دېسە ، بەلكىم بىزنىڭ كاللىمىزغا مەلۇم بىر دانىشمەن كىلىشى مۇمكىن ، بۇ دانىشمەن ھاياتنىڭ نۇرغۇن ئىسسىقسوغۇقىنى بېشىدىن كەچۈرگەن ، شۇنداقلا نۇرغۇنلىغان كىتابنى ئوقۇپ تۈگەتكەن ، كىشىلىك ھاياتنىڭ ھەر قانداق سوئالىغا ئاللىقاچان ئېنىق جاۋاب تېپىپ بولغان بولىدۇ . بىراق ، ھەقىقىي پەلسەپىنىڭ تۈپكى نۇقتىسىدىن قارىغاندا ، بۇ دانىشمەن ھەرگىزمۇ پەيلاسوپ ئەمەس ، ئۇ پەقەتلا ئۇستاز بولۇشقا لايىق بىر دانىشمەن ئىلىم ئىگىسى خالاس ، چۈنكى ئۇنىڭ ئىزدىنىشى ئاللىقاچان توختىغان ، ئۇنىڭ ئەقىلپاراسىتى بار ، لېكىن ئۇ ئەقىلپاراسەتنى ئەمدى قايتا سۆيمەيدۇ . ھەر قانداق سوئالغا جاۋاپ تېپىپ بولغان شۇنداقلا ئۆزىنىڭ شۇ جاۋابىدىن ئىنتايىن قانائەت ھېس قىلىدىغان كىشى ئەمەلىيەتتە ئۆزىنىڭ ئىچىدىكى پەيلاسوپنى ئاللىقاچان ئۆلتۈرېۋەتكەن بولىدۇ . ئۇنىڭ ئاشۇ ئۆزگەرمەس جاۋابلىرى ئۇنى ھەر خىل ئەركىن ئەقلىي تەپەككۇرنىڭ خېيىمخەتىرىدىن قوغداپ ئۇنى گۇماندىن ساقىت قىلىدۇ ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۇنىڭ ئەركىن نەپەس ئېلىشىغا يول قويمايدۇ : دېمەك ئۇ خۇددى بىر دۈم كۆمتۈرۈپ قويغان قازاننىڭ ئاستىدا ياشىغانغا ئوخشايدۇ ، گەرچە ئۇ ئۆزىنىڭ ئەقىلپاراسىتى ، ئاللىقاچان بار بولغان جاۋابلىرى بىلەن قازاننىڭ ئىچىنى يورۇتقاندەك قىلسىمۇ ، بىراق قازاننىڭ سىرتىدىكى قۇياشنىڭ نۇرىنى ئۇ بەرىبىر مەڭگۈ كۆرەلمەيدۇ ، ھەم ئۇنى تەسەۋۋۇرمۇ قىلالمايدۇ . ئۆزىچە جاھاننىڭ ھەممە ئىشلىرىنى كۆرۈپ ، ھەممىنى بىلىپ بولغان بەزىبىر دانىشمەنلەر ، بەئەينى ئۆز ۋاقتىدا ئۆزىنى ئىلاھ ھېسابلايدىغان مىسىر پادىشاھى فىرئەۋىننىڭ ئۆزىدۇر ، ئۇلارغا ئېچىنماي ئامال يوق .مانا بۇلار پەلسەپىنىڭ ئېنىقلىمىسى بولغان ئەقىلپاراسەتنى سۆيۈش تىكى ئەقىلپاراسەت توغرىسىدىكى قىسقىچە باياندىن ئىبارەت . ئەمدى ئەقىلپاراسەتنى سۆيۈش تىكى سۆيۈش كە كەلسەك ، پەقەت ۋە پەقەت ئەقىل پاراسەتنىڭ ئۆزىگە بولغان سۆيگۈلا بىزنى ئىنسانىيلىققا يېقىنلاشتۇرىدۇ . مەن شۇنىڭغا ئىشىنىشنى خالايمەن : ئەگەر ئىلاھ مەۋجۇت بولسا ، ئۇ ئىنسانلارنىڭ ئۆزىنىڭ ھايۋانىيلىقتىكى ئاجىزلىقىدىن ، بىربىرىگە بولغان دۈشمەنلىكى ۋە غەزەپ نەپرىتىدىن ، جىنايەتگۇناھىدىن پۈتۈنلەي ئازاد بولغاندىكى ھالىتىنىڭ دەل ئۆزى بولۇشى كېرەككى ، ئۇ ھەرگىزمۇ كىشىلەرنى مەڭگۈلۈك ئازابئوقۇبەت ، قىيىنقىستاق ئارقىلىق قورقۇتۇش يولى ياكى مەڭگۈلۈك راھەتپاراغەت بىلەن كىشىلەرنىڭ بۇ دۇنيادا قېنىپ بولالمىغان ئارزۇھەۋەسلىرىنى قاندۇرۇشقا ۋەدە قىلىپ قىزىقتۇرۇش يولى ئارقىلىق كىشىلەرنى ئۆزىگە ئىشىنىشنى مەجبۇرلايدىغان بولماسلىقى ، كىشىلەرنى ئۆچئاداۋەتكە كۈشكۈرتمەسلىكى كېرەك . ئەقىل پاراسەتنىڭ ئۆزىگە بولغان سۆيگۈ دەپ نېمىنى ئېيتىمىز ؟ ئەگەر ئەقىلپاراسەتكە بولغان سۆيگۈ ئەقىلپاراسەتتىن باشقا نەرسىلەرنى ئۆزىگە مەقسەت قىلسا ، يەنى ئەقىل پاراسەتكە بولغان سۆيگۈنى باشقا نەرسىلەرگە ئېرىشىشنىڭ ۋاستىسى قىلىۋالسا ، بۇنداق سۆيگۈ يەنىلا تەبئىي ھايۋانىي ئىھتىياجدىن ھالقىپ چىقمىغان بولىدۇ .دېمەك ، پەلسەپە دېمەكلىك ئەقىلپاراسەتنى سۆيۈش دېمەكلىك بولۇپ ، بۇ مەڭگۈ تىنچلانمايدىغان ، مەڭگۈ قانائەتلەنمەيدىغان بىلىمگە بولغان ئىنتىلىش ؛ ئۇ بىر خىل ھاياتلىق ھەرىكىتى ، پەرۋانىنىڭ ئۆزىنىڭ كۆيۈپ تۈگىشىگە رازى ھالدىكى ئۆزىنى شام نۇرىغا ئېتىشى . مىلادىدىن بۇرۇنقى 5ئەسىردىلا ، سوقرات تەپەككۇرسىز ھايات ياشاشقىمۇ ئەرزىمەيدۇ دېگەنىدى ، چۈنكى ، تەپەككۇرسىز ھايات ئادەمنىڭ ھاياتى ئەمەس ئىدى . ئەلۋەتتە ، ئەقىلپاراسەتنى پايدامەنپەئەت سەۋەبىدىن ئەمەس ، بەلكى ئەقىلپاراسەتنىڭ ئۆزىنىڭ سەۋەبىدىنلا ئۇنى سۆيسەك ، ئۇنداقتا بىز قورساققا نېمە يەيمىز ؟ دېگەن سوئالنى تەسەۋۋۇر قىلىشقا بولىدۇ ، بىراق ئەنسىرەپ كەتمىگۈلۈك . ئەگەر ئەقىلپاراسەتنىڭ ئۆزىدىن سەۋەبىدىنلا سۆيۈپ پايدا مەنپەئەت قوغلاشمىغانغا قورساق ئاچ قالىدىغان ئىش بولسا ، پەلسەپە مەۋجۇت بولمايتتى ، پەلسەپە تارىخىدا بىرەرسىنىڭ ئاچ قىلىپ ئۆلۈپ كەتكىنىنى ئاڭلىمىدۇق ، بەزى پەيلاسوپلار جاھاندىن شۇنداقلا ئىنسانلارنىڭ رەزىللىكىدىن بىزار بولۇپ ئاشلىق ئېلان قىلىپ ئۆلۈۋالسا ئۇ باشقا گەپ . يۇقىرقى سوئالنىڭ ئەڭ ياخشى جاۋابى شۇكى ، پەلسەپە تارىخىدىن قارىغاندا ، گەرچە پەيلاسوپلارنىڭ مەۋجۇتلۇق ، ھەقىقەت ، ياخشىلىق ، گۈزەللىك توغرىسىدا تەپەككۇر قىلىشى قانداقتۇر پايدامەنپەئەت ئۈچۈن بولمىسىمۇ ، بىراق ، بۇ خىلدىكى تەپەككۇر ئاخىرىغا كېلىپ دەرۋەقە پايدامەنپەئەت يارىتالايدۇ . بۇ يەردە ئېيتىلىۋاتقىنى ، پايدامەنپەئەت بولسا پەلسەپىۋى تەپەككۇرنىڭ مەقسىتى ئەمەس ، بەلكى نەتىجىسى .پەلسەپىنىڭ پايدازىيىنى توغرىسىدا گەپ بولۇنغاندا ، مۇنداق بىر ھېكايەتنى قىستۇرۇپ ئۆتۈشكە ئەرزىيدۇ ، بۇ ھېكايە ئىنسانىيەت تارىخىدىكى تۇنجى پەيلاسوپ تالېس ھەققىدە بولۇپ ، ئارىستوتېلنىڭ سىياسەتنامە دېگەن ئەسىرىدە مۇنداق بايان قىلىنغان : كىشىلەر تالېسنى نامرات دەپ كايىشتى ، شۇنىڭلىق بىلەن پەلسەپە ھىچنېمىگە كارغا كەلمەيدىكەن دەپ ھېسابلىدى . بۇ ھېكايىنىڭ دېيىشىچە ، تالېس ئاسترونومىيىگە پىششىق بولغانلىقتىن ، قىش پەسلىدىلا كېلەر يىلدا زەيتۇندىن مول ھوسۇل ئېلىنىدىغانلىقىنى بىلىپ بولغانىدى . شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئۆزىدە بارىنىڭ ھەممىسى بولغان ئازغىنە پۇلىنى رەنىگە قويۇپ ، مىلېزىئان ۋە كىئوستىكى زەيتۇن مېيى تارتىدىغان بارلىق جۇۋازنى ئىجارىگە ئېلىۋالدى ، ئەينى چاغدا بىرسى ئۇنىڭ بىلەن بازار تالاشمىغانلىقتىن ، ئىجارە ھەققى ناھايىتىمۇ ئەرزان بولدى . مول ھوسۇل پەسلى يېتىپ كەلگەندە ، كۆپچىلىك بىردىنلا ئىنتايىن كۆپ جۇۋازغا ئىھتىياجلىق بولدى ، بۇ چاغدا ئۇ باھانى خالىغىنىچە ئۆستۈرۈپ ، نۇرغۇن پۇل تاپتى . شۇنداق قىلىپ ، ئۇ جاھان ئەھلىگە شۇنى ئىسپاتلاپ كۆرسەتتىكى : پەيلاسوپلار خالايدىغانلا بولسا ، ئۇلار ئاسانلا بېيىپ كېتەلەيدۇ ، بىراق ئۇلارنىڭ يۈكسەك ئىرادىسى باشقا ياقتا . مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا ، پەلسەپە ھەقىقەتنى ئىزدەيدۇ : بۇ دۇنيادا زادى نېمە مەۋجۇت، نېمە راست ؟ راستيالغاننى ، توغراخاتانى قانداق بىلىمىز ؟بىلگەن بۇ بىلىملەرنى نېمىگە ئىشلىتىپ قانداق ياشايمىز ؟ دېگەن بۇ سوئاللار پەيلاسوپلارنىڭ كاللىسىدا چۆرگىلەپ ئۇماچ بولۇپ قاينايدۇ. تارىختىن بىرى نۇرغۇن پەيلاسوپلار ، ئەۋلىيائەنبىيالار ۋە ئۇلارنىڭ مۇقەددەس ئەلچىلىرى بۇ سوئاللارنىڭ ئەڭ ئاخىرقى مۇتلەق توغرا ھەمدە مەڭگۈ ئىناۋەتلىك بولغان جاۋابىنى تېپىپ چىققانلىقىنى جاكارلاشتىيۇ ، بۇ سوئاللار بۈگۈنمۇ يەنىلا كىشىلەرنىڭ كاللىسىدا چۆرگىلەپ كىتەلمەيۋاتىدۇ . بۇنىڭ سەۋەبى شۇكى ، ھەر قانداق شەكىلدىكى ئاخىرقى مۇتلەق جاۋاب ئىنسانلارنىڭ ئەركىنلىك تەبىئىيتىگە خىلاپتۇر . تۆۋەندە بۇنى چۈشەندۈرۈپ ئۆتىمەن .ھاياتلىقنىڭ مەنىسى دەل ئەركىن ھەرىكەتتە ، دەسلەپكى ھاياتلىق شەكىللەنگەندىن تارتىپ ، ھاياتلىق دەل مۇشۇنداق ئەركىن ھەرىكەتتە . بۇ يەردىكى ئەركىن ھەرىكەت دېگىنىمىزنى ئۆزلۈكىدىن ھەرىكەتلىنىش دەپ چۈشىنىپ تۇرۇشقا بولىدۇ . بىر تاش يەنە بىر تاشنىڭ سوقۇلۇشى سەۋەبىدىن ھەرىكەتلەنسە ، گەرچە ئۇ ھەرىكەتلىنىۋاتقان بولسىمۇ ، لىكىن ئۇ ھاياتلىققا ئىگە ئەمەس ، چۈنكى ئۇنىڭ ھەرىكىتى ئۆزئۆزىدىن ئەمەس ، بەلكى سىرتقى كۈچنىڭ تەسىرىدىن كەلگەن ، ئۇنىڭ ھەرىكىتى بىر چۈمۈلىنىڭ ھەرىكىتىدىن ماھىيەت جەھەتتە تۈپتىن پەرقلىنىدۇ . ئەگەر ئىنسانلارنىڭ ماھىيىتى ئۇنىڭ تەپەككۇر قىلىش ئىقتىدارىدا ئىپادىلىنىدىكەن ، ئۇ ھالدا ئۇ بىز بايا ئېيتىپ ئۆتكەن ھاياتلىقنڭ ئەركىن ھەرىكەتلىنىش ئىرادىسىدىن باشقا نەرسە ئەمەس ، ئۇنى بىر يەرگە باغلاپ قويۇش ياكى بوغۇپ قويۇش ئارقىلىق مەڭگۈلۈك تۇرغۇنلۇققا بەنت قىلىش ئىنسان تەپەككۇرىنىڭ ماھىيەتلىك تەبئىيىتىگە خىلاپ بولۇپ ، بۇ مۇمكىن ئەمەس : ئۇ ياكى شۇ باغلانچۇقتىن يېشىنىپ داۋاملىق ھالدا ئەركىن تەپەككۇرىنى باشلايدۇ ، ياكى شۇ باغلانچۇقتىن يېشىنىپ چىقىش جەريانىدىكى تىرىشىشتىرمىشىش سەۋەبىدىن ھاياتىدىن ئايرىلغاندىن كىيىن ئاندىن تنىچلىنىپ توختايدۇ ، چۈنكى ھاياتلىق بىلەن قۇللۇق ماھىيىتىدىن باشلاپلا بىر بىرىگە زىت . ئەركىنلىككە تەشنا بولىشىمىز ئۈچۈن بىرسنىڭ بىزگە قۇللۇقنىڭ رەزىللىكى توغرىسىدىكى تەلىمى كەتمەيدۇ ، چۈنكى بىزنىڭ تەبئىي ماھىيىتىمىزنىڭ ئۆزىلا ئەركىنلىكنى ئىنسان ھاياتى بىلەن شەرتسىز ھالدا بىرىكتۈرگەن . ھاياتلىق ئەركىنلىك. بىزنىڭ ھەر ۋاقىت تاللىشىمىز بار . ئەڭ ئاخىرقى مۇتلەق جاۋاب مەيلى ئۇ قانداق جاۋاب ، كىمنىڭ جاۋابى بولۇشىدىن قەتئىينەزەر ، ئەگەر ئۇ مۇتلەق توغرا دەپ جاكارلىنىپ ، كىشىلەرنىڭ ئىددىيەئوي پىكىرىنىڭ ئۇنىڭغا بويسۇنۇشى ۋە شۇ بويىچە ئىش كۆرۈشى ، شۇ بويىچە تەپەككۇر قىلىشى تەلەپ قىلىنىدىكەن ، ئۇنداقتا بۇ خىلدىكى ئاخىرقى جاۋاب كىشىلەرنىڭ روھىغا ، ئەقلىيئىدراكىي تەپەككۇرىغا سېلىنغان بويۇنتۇرۇقتىن باشقا نەرسە ئەمەس . بۇ جەھەتتە گېرمانىيە پەيلاسوپى گېگىل تولىمۇ كۈلكىلىك: ئۇ بارچە شەيئى ئاخىرقى ھېسابتا ئەقىلگە تېخمۇ مۇۋاپىق بولغان شەيئى تەرىپىدىن شاللىۋېتىلىدۇ دېدىيۇ، ئۆزىنىڭ پەلسەپىسىنى ئاخىرقى ھەقىقەت دەپ جاكارلىدى. ئىنسان ماھىيەت جەھەتتىن ئەركىن مەخلۇق بولغانلىقتىن ، ئەقلىي تەپەككۇر قىلىش بولسا ئىنساننى ئىنسان قىلغان ماھىيەت بولغانلىقتىن ، تارىخىي تەرەققىيات جەريانىدا ئىنسانلار بىر بويۇنتۇرۇقنىڭ كەينىدىن يەنە بىر بويۇنتۇرۇقنى پاچاقلاپ دېگۈدەك ئۆزىنىڭ تەپەككۇردىكى ئەركىن ھاياتلىق ئىرادىسىنى نامايان قىلىپ كەلگەن . شۇڭلاشقا ، دۇنيادا زادى نېمە راست ، نېمە يالغان ؟ نېمە توغرا، نېمە خاتا ؟ بۇلارنى قانداق بىلىمىز ؟ دېگەندەك سوئاللارنىڭ ئاخىرقى جاۋابى بولۇشىنىڭ مۇمكىن ئەمەسلىكىدەك بۇ خىل ھالەت بىزنىڭ پەلسەپىگە چاپان قېقىشىمىزغا سەۋەپ بولۇپ قالماسلىقى كېرەك ، چۈنكى دەل مۇشۇ سوئاللارنىڭ جاۋابىنى ئىزدىنىش جەريانىدىلا ، ئۆزىمىزگە سىلىنغان بويۇنتۇرۇقنى پاچاقلاپ تاشلاش جەريانىدىلا ، بىز ئاندىن ئۆزىمىزنى مەۋجۇت قىلىمىز .ھالبۇكى، رۇسسو ئېيتقاندەك، بىز تۇغۇلىشمىزدىنلا ئەركىن بولۇش بىلەن بىر ۋاقىتتا ، يەنە مۇشۇنچە كۆپ بوغقۇچلار بىلەن بىللە تۇغۇلىدىكەنمىز . دەرھەقىقەت ، ماڭا نېمىشقا تۇغۇلغاندا ئۆز ئاتائانامنى ، ۋەتىنىمنى ، يۇرتۇمنى ، مىللىتىمنى ، دىنىي ئېتىقادىمنى تاللاش پۇرسىتى بېرىلمىگەن ؟! دەپ نالە قىلىپ ، ئاچچىقلاپ يۈرۈش ئۇچىغا چىققان بىمەنىلىك بولىدۇ ، ھالبۇكى ، بىز شۇنى ئويلىنىشىمىز كېرەككى : مۇشۇ بوغقۇچلارنىڭ زادى قايسىبىرلىرى تەبئىي ھەم مۇقەررەر بولۇپ ، يوق قىلىش ئەسلا مۇمكىن ئەمەس، يەنە قايسىبىرلىرى ئۆزىمىز ياكى ئەجدادلىرىمىز زورىسىغا چىگىۋالغان بولۇپ ، يوق قىلىشقا تامامەن مۇمكىن ؟ماقالىنىڭ تىمىسىدىن چەتنەپ كەتمەسلىك ئۈچۈن ، مېنىڭ بۇ ھەقتىكى بايانىم مۇشۇ يەردە توختايدۇ . مېنىڭ ئاساسلىق مەقسىتىم ، پەيلاسوپلارنىڭ تۆۋەندىكى ئۈچ سوئالغا ــــــــــ دۇنيادا ھەقىقىي مەۋجۇت بولۇپ تۇرغىنى زادى نېمە ؟ بىز بۇنى قانداق بىلىمىز ، زادى بىلەلەيمىزمۇيوق ؟ بىز بۇ دۇنيادا قانداق ياشىشىمىز كېرەك ؟ ـــــــــ بەرگەن ھەر خىل جاۋابىنى قىسقىچە ئەسلەپ ئۆتۈش ئارقىلىق ، شۇ جاۋابلار ھاسىل قىلغان بوغقۇچنىڭ ماھىيىتىنى ئازراق بولسىمۇ ئىچىپ بىرىش .بىرىنچى سوئال : دۇنيادا ھەقىقىي مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدىغىنى زادى نېمە ؟ گە جاۋاب بېرىدىغىنى مېتافىزىكىدىن ئىبارەت . مېتافىزىكا دىگەن بۇ سۆز گېرىكچىدىن كەلگەن، سۆز مەنىسى فىزىكىدىن كىيىن دىگەنلىك بولۇپ ، ئەينى چاغدا كىشىلەر ئارىستوتېلنىڭ ئەسەرلىرىنى رەتلەش جەريانىدا ، ئۇنىڭ ئەسەرلىرى كۆرگىلى ، تۇتقىلى ، ئاڭلىغىلى بولىدىغان ، سەزگۈ ئەزاغا تايىنىپ تەتقىق قىلىدىغان تەبئىي پەنلەردىن سىرىت ، يەنە تەجرىبىدىن ھالقىغان بەزىبىر بىلىملەر ، يەنى مەۋجۇتلۇق ، روھ ، ئىلاھ قاتارلىقلارغا ئالاقىدار بىلىملەرنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغانلىقىنى بايقايدۇ ، شۇنداق قىلىپ ، كىشىلەر ئۇنىڭ كېيىنكى خىلدىكى ئەسەرلىرىگە ، يەنى سەزگۈ ئەزالار سىزەلەيدىغان فىزىكا دۇنياسىدىن ھالقىپ كەتكەن شەيئىلەرگە ئالاقىدار ئەسەرلىرىگە مېتافىزىكا ، يەنى فىزىكىدىن كېيىنكىسى دەپ نام بەرگەن . فىزىكىدىن كېيىنكىسى دېگەنلىك ھەرگىزمۇ فىزىكىدىن مۇھىم ئەمەس دېگەنلىك ئەمەس ، دەل ئۇنىڭ ئەكسىچە ، مېتافىزىكا رەڭگارەڭ فىزىكىلىق دۇنيانىڭ ئارقىسىدا يوشۇرنۇپ ياتقان ھەقىقىي مەۋجۇدىيەتكە ئالاقىدار ماھىيەتلىك مەسىلىلەرنى ئۆزىنىڭ تەتقىق قىلىش ئوبيېكتى قىلغان .ئۇنداقتا ، ھەقىقىي مەۋجۇدىيەتكە ئالاقىدار ماھىيەتلىك مەسىلىلەر زادى قايسى مەسىلنى كۆرسىتىدۇ ، بۇ مەسىلە زادى قانداق كىلىپ چىققان ؟بىزگە ئايانكى ، ئېزىتقۇنى كۆزىمىز بىلەن كۆرەلىشىمىز مۇمكىن ، بىراق ئۇ ھەقىقىي مەۋجۇت ئەمەس ، ئۇ پەقەت بىزنى ئازدۇرىدۇ ، خالاس . كۆز بىلەن كۆرگەن رەڭلەرگە كەلسەك ، جاھاندا رەڭ دەپ بىر نەرسىنىڭ بارلىقىنى بىلىپ بولمايدۇ ، بىلگىنىمىز : رەڭ بولسا ئېلېكتىروماگنىت دولقۇنى . بىز قولىمىز بىلەن ئۈستەلنى سىيلاپ باقساق ، ئۇنىڭ سىيلىق ئىكەنلىكىنى جەزىملەشتۈرىشىمىز مۇمكىن ، بىراق ، ئەگەر قولىمىز ئىنتايىن كىچىك بولسا ئىدى ، ئۇ چاغدا بىزنىڭ قولىمىز سىيلاش دىگەن بۇ ھەرىكەتنى ئىشلەش جەريانىدا قاتمۇقات تاغ تىزمىسىغا دۇچ كىلەر ئىدى ، چۈنكى مكروسكوپ بىلەن كۆزەتكەندە ، بىز ئىھتىمال ئۈستەل يۈزىنىڭ ئويداڭچوڭقۇر ئىكەنلىكىنى كۆرەلىشىمىز مۇمكىن . ئۇنىڭ ئۈستىگە ، ئوخشىمىغان كىشىلەرنىڭ ، ئوخشاش بىر كىشىنىڭ ئوخشىمىغان چاغدىكى سەزگۈ ئەزالىرىنىڭ ئېرىشىدىغىنىمۇ ئوخشىماسلىقى مۇمكىن . ئىككى ئادەمنىڭ ئوتتۇرىسىدا بىر تال ئالما بولسا ، بىرسى ئۇنى قىزىل رەڭلىك دېسە ، يەنە بىرسى ئۇنى يىشىل رەڭلىك دېسە ، ئۇ چاغدا بۇ ئالما ئەسلىدە زادى قايسى رەڭلىك ئىدى ؟ دېگەن سوئال كىلىپ چىقىدۇ . بىزنىڭ ھىچقايسىمىز كۋادرات كۆرۈپ باققان ئەمەس ، چۈنكى بىز ھەرخىل نۇقتىدا تۇرۇپ كۆزەتكىنىمىزدە ، يىراقتىكى نەرسە كىچىك ، يېقىندىكى نەرسە چوڭ كۆرۈنىدىغان نۇر ئىلىمى قانۇنىيتىدىن ئېلىپ ئېيىتقاندا ، مەيلى بىز قايسى نۇقتىدا تۇرۇپ كۆزەتمەيلى ، كۆزىمىزگە مۇنتىزىم بولغان ، يەنى تۆتىلا تەرىپى تەڭ ، ھەر بىر بۇلۇڭى 90 گىرادۇس بولغان شەكىلنى كۆرەلىشىمىز مەڭگۈ مۇمكىن ئەمەس ، يەنى ، بىز كۆرۈش سىزىمىمىزغا تايىنىپ كۋادراتنىڭ خۇسۇسىيىتىگە دائىر بىلىملەرگە ئېرىشەلمەيمىز . ھالبۇكى ، كۋادراتنىڭ خۇسۇسىيىتىگە دائىر شۇ بىلىملەر مەسىلىلەرنى ھەل قىلىش جەريانىدا ھەقىقەت دەپ قارىلىدۇ . ئۇنداقتا ، بۇ بىلىم نەدىن كەلگەن ؟ ياكى ، كۋادرات دېگەن شەكىل زادى مەۋجۇتمۇيوق ؟ مانا بۇنىڭ ئۆزى مەۋجۇتلۇق مەسىلىسى . بەزى نەرسىلەرنى سەزگۈ ئەزا سىزەلمىگەن تەقدىردىمۇ بىز ئۇنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى بىلەلەيمىز دېگەن بۇ قىياسقا بولغان ئەقىدە كىشىلەرنىڭ روھ ، تەڭرى دېگەنلەرنىڭ مەۋجۇتلۇقى توغرىسىدا يۈرەكلىك ھالدا تەپەككۇر قىلىشىغا ئىشىك ئېچىپ بەردى . روھ مەۋجۇتمۇ ؟ تەڭرىچۇ ؟ ئەگەر مەۋجۇت بولسا ، ئۇنداقتا ئۇ قەيەردە ، قايسى ۋاقىتتا ؟ ئەەەر ئۇ بىر ئورۇنغا ئىگە بولمىسا ، مەلۇم ۋاقىت داۋام قىلمىسا ، ئۇنداقتا ئۇ يەنىلا مەۋجۇت دەپ ھېسابلىنامدۇ ؟ ئۆلگەندىن كىيىنكى ھاياتلىق مەۋجۇتمۇ ؟ مۇشۇلارنىڭ ھەممىسى مەۋجۇتلۇق مەسىلىسى . ئادەمنى مىسالغا ئېلىپ قاراپ باقايلى : ئەمەتنى ئەمەت قىلغان زادى نېمە ؟ يەنى ، ئەمەت ئۆزىدىكى قايسى نەرسىلەرگە تايىنىپ ئۆزىنىڭ ئەسلى سالاھىيىتىنى ساقلاپ قىلىپ ، ئۆزىنىڭ مەمەتكە ئايلىنىپ قىلشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ؟ ئۇنىڭ چىرايى ، بەدەن شەكلىمۇ ؟ ئۇنداقتا ، ئەگەر ئۇ ھۆسىن تۈزەش ئوپېراتسىيىسى قىلدۇرسا ياكى يۈزى ئوتتا كۆيۈپ تونۇغۇسىز بولۇپ كەتسە ، ئۇ ئەمدى ئەسلىدىكى ئەمەتنىڭ ئۆزى ئەمەسمۇ ؟ ئۇ شۇنىڭلىق بىلەن باشقا بىرىگە ئايلىنىپ قالامدۇ ؟ ياكى ، ئۇنىڭ بىر قولىنى ئۈزۈپ چۆرىۋەتسەك ، ئۇ يەنىلا بۇرۇنقى ئەمەت شۇ ؛ ئۇنىڭغا قوشۇپ يەنە ئىككى پۇتىنىمۇ ئۈزۈپ چۆرىۋەتسەك ، ئۇ يەنىلا ئۆزى شۇ ؛ ئۇنىڭ بىر بۆرىكىنى ئالماشتۇرىۋەتكەن تەقدىردىمۇ ، ئۇ يەنىلا ئۆزى شۇ . ئۇنداقتا ، ئەمەتنى مەمەت ئەمەس ئەمەت قىلغان زادى نېمە ؟ نېمىشقا ئۇنىڭ تىنىدىكى بەزى ماددىيىۋى ئەزالار يوقالسا ياكى ئالماشتۇرىۋىتىلسە ، ئۇ يەنىلا ئۆزىنىڭ سالاھىيىتىنى ساقلاپ قالالايدۇ ؟ ياكى ، ئۇ ئۆزىنىڭ سالاھىيىتىنى ساقلاپ قالالامدۇيوق ؟ ئۇنىڭ بەدىنىدىكى ئەزالىرىنى ئالماشتۇرۇپ قايسى باسقۇچقا يەتكەندە ، ئۇ ئۆزى بولماي قالىدۇ ؟ يۈرىكىنى ئالماشتۇرىۋەتكەندىمۇ ؟ مېڭىسىنى ئالماشتۇرىۋەتكەندىمۇ ؟ بەلكىم بىز ئۇ ئادەمنىڭ مېڭىسىنى ئالماشتۇرىۋەتكەندىلا ، ئۇ ئاندىن ئۆزى بولماي قالىدۇ دىگەن جاۋابنى قوللىشىمىز مۇمكىن . بۇجاۋاب بىزنى نەگە ئىلىپ بارىدۇ ؟ بىر ئادەمنىڭ سالاھىيىتى پەقەت ۋە پەقەت شۇ كىشى ئۆز بېشىدىن ئۆتكۈزگەن ۋە مېڭىسىدە ساقلىنىپ قالغان ئەسلىمىلەر تەرىپىدىنلا بەلگىلىنىدۇ دېگەن يەرگە ئىلىپ بارىدۇ . بۇ بىر ۋەھىمىلىك يەر بولۇپ ، ئۆز بېشىمىزدىن ئۆتكۈزگەن ۋە مېڭىمىزدە ساقلىنىپ قالغان ئەسلىمىلەرنىڭ ھەممىسىنى بىز سىرتقى دۇنيادىن سەزگۈ ئەزايىمىزغا تايىنىپ ئىرىشكەن ، ھالبۇكى ، سەزگۈ ئەزايىمىز بەزىدە بىزنى كولدۇرلىتىدۇ، ئۇ ئىشەنچسىز، ئۆزگىرىشچان . ئەگەر مۇشۇلارنىڭ ھەممىسى راست بولسا ، بىزنىڭ مەۋجۇتلۇقىمىز نىڭ ئۆزى سەزگۈ ئەزالىرىمىزنىڭ مەھسۇلى دېگەنلىك بولىدۇ . سەزگۈ ئەزالىرىمىزچۇ؟ سەزگۈ ئەزالىرىمىز سەزگۈ ئەزالىرىمىزنىڭ مەھسۇلىمۇ؟ !بۇ چاغدا ، بىزنىڭ ئۆزىمىزنىڭ مەۋجۇتلۇقىمۇ بىر مەسىلىگە ئايلىنىدۇ .مەۋجۇتلۇققا ئالاقىدار سوئاللارغا جاۋاپ ئىزدەش جەريانىدا ، پەلسەپە ھەمىشە دىن بىلەن ئورۇن تالىشىپ ، پۇت تېپىشىپ قالىدۇ .دىن توغرىسىدا مەن مەزكۇر يازمىنىڭ كېيىنكى قىسمىدا توختىلىمەن.پەلسەپىنىڭ جاۋابىنى چۈشىنىش تەس دىگەندىن كۆرە ، چاكچېكىدىن پارچىلىنىپ كەتكەن دېگەن تۈزۈك . زادى نېمە ھەقىقىي مەۋجۇت ؟ دىگەن بۇ سوئالغا جاۋاب بەرگەندە ، پەيلاسوپلار بۆلۈنۈشكە باشلايدۇ . بىر مەنبەچىلىك قارىشىدىكىلەر ، پۈتكۈل كائىناتتا پەقەت ۋە پەقەت بىرلا نەرسە مەۋجۇت دەپ قارايدۇ . بىر مەنبەچىلىكنىڭمۇ ھەر خىل ئىپادىلىنىش شەكىللىرى بولىدۇ ، بىز بۇ يەردە پەقەت بىر قانچە خىلىنى سۆزلەپ ئۆتەيلى . ماتېرىيالىزمچە بىر مەنبەچىلىكنىڭ قارىشىچە ، كائىناتتىكى پۈتكۈل مەۋجۇتلۇق پەقەت ئاتومدىنلا ئىبارەت . نۇرغۇنلىغان ئاتوملار ھەر خىل ئۇسۇلدا بىرىكىپ رەڭگارەڭ دۇنيانى ھاسىل قىلىدۇ ، بىز ھەممىمىز ئېلېمېنتلار دەۋرىي جەدۋىلىنى ئۆگىنىپ ئۆتكەن ، بۇنى چۈشىنىش تەسكە توختىمايدۇ . ئۇلار شۇنداق دەپ قارايدۇكى ، ئاتومدىن باشقا دۇنيادا ئىككىنچى بىر مەۋجۇداتنى تېپىش مۇمكىن ئەمەس . مۇشۇ ئالدىنقى شەرتنى چىقىش قىلىپ تۇرۇپ ، ئۇلار مەۋجۇتلۇقنىڭ نۇرغۇن مەسىلىلىرىگە جاۋاب ئىزدەشتى . گەرچە نۇرغۇن ماتېرىيالىزىمچىلار روھنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ئېنكار قىلسىمۇ ، لىكىن ئاتومىزمچى پايلاسوپ دېموكرىت ئېيتتىكى، روھ مەۋجۇت ، بىراق روھمۇ ئاتومدىن تۈزۈلگەن . بۇنداق قاراش تىكلەنگەندىن كىيىن ، ئۇلارغا نىسبەتەن نۇرغۇن مەسىلىلەر ھەل بولدى . ئالدى بىلەن روھنىڭ ئۆلمەسلىكى ۋە ئۇ دۇنيادىكى مەڭگۈلۈك ھايات يوققا چىقتى : ئەگەر ئادەم پۈتۈنلەي ئاتومدىن تۈزۈلگەن بولسا ، روھمۇ ئاتومدىن تۈزۈلگەن بولسا، ئۆلگەندىن كىيىن بۇ ئاتوملارنىڭ نەگە بارىدىغانلىقى ھەممىمىزگە مەلۇم ، بۇ ئاتوملار تۇپراققا قوشۇلۇپ ، چېچىلىپ كېتىدۇ ، روھمۇ شۇنىڭ بىلەن تۈگەيدۇ . ئۇلارغا نىسبەتەن ئۆلۈم ھەممىنىڭ بەربات بولغانلىقىدىن دىرەك بېرىدۇ . ئۇنىڭدىن كېيىن تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا ئالاقىدار مەسىلىمۇ ھەل بولدى : ئەگەر تەڭرى مەۋجۇت بولسا ، ئۇنداقتا ئۇ پەقەت ۋە پەقەت ئاتومدىنلا تۈزۈلەلەيدۇ ، چۈنكى ئاتوم بىردىنبىر مەۋجۇتلۇق؛ شۇنداقلا ئاتومنى كۆزىگە تايىنىپ كۆرۈشكە بولىدۇ . بىراق ھازىرغىچە ھېچكىم ئاتومدىن تۈزۈلگەن تەڭرىنى كۆرۈپ باققان ئەمەس ، شۇڭا تەڭرى ئەزەلدىن مەۋجۇت بولغان ئەمەس .ۋاھالەنكى ، مېنىڭ قارىشىمچە ، ئۇلار كەم دېگەندە مۇنۇ مەسىلىنى ھەل قىلالمىدى ، ئۇ بولسىمۇ ، ھاياتلىقنىڭ ئەركىن ھەرىكىتىنىڭ كىلىش مەنبەسى . ئەگەر ھەممە نەرسە ئاتومدىن تۈزۈلگەن بولسا ، ئۇنداقتا ئاتوم قانداقمۇ ئۆزلۈكىدىن ھەرىكەتلىنەلىسۇن ؟ ئاتوم قانداقسىگە ئويتەپەككۇر پەيدا قىلالىسۇن ؟ تەلتۆكۈس ماتېرىيالىزمچىلارنىڭ قارىشىچە ، ھەرىكەتنىڭ مەنبەسىنى باشقا ياقتىن ئىزدەشنىڭ زۆرۈرىيىتى يوق ، ماددىنىڭ ئۆزىنىڭ ئەركىن ھەرىكەتلىنىش ماھىيىتى بولىدۇ .ھەرىكەت مۇتلەق.بىر مەنبەچىلىكنىڭ يەنە بىر خىل شەكىلىنى پانتېئىزم دەپ قاراشقا بولىدۇ . پانتېئىزملىق ئىددىيە ، يەنى پانئىلاھچىلىق ئىددىيەسى شەرقنىڭ ئارىستوتېلى ، ئىككىنچى ئۇستاز دەپ تەرپلىنىدىغان فارابىدىن باشلىنىپ ، يېقىنقى زامان گوللاندىيە پەيلاسوپى سىپنوزادا ۋايىغا يېتىدۇ . پانتېئىزمنىڭ قارىشىچە ، كائىناتتىكى بارلىق شەيئىلەرنىڭ مەۋجۇتلۇقى پەقەت بىردىنبىر مۇتلەق بولغان مەۋجۇداتنىڭ ، يەنى تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ شۇ شەيئىلەردە ئۆزىنى ئىپادە قىلىشى ئىدى . ھەقىقىي مەۋجۇتلۇق پەقەت بىرلا ، يەنى بىردىنبىر تەڭرى ئىدى . تەڭرى جاھاننىڭ سىرتىدا كائىناتتىن خالىي ھالدا ئۇنى باشقۇرۇپ كونترول قىلغان ھالدا مەۋجۇت بولۇپ تۇرماستىن ، بەلكى كائىناتتا مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇۋاتقان شۇ بارلىق جىسىم ، روھلارنىڭ ئۈستىدە ئۆز مەۋجۇتلۇقىنى ئىپادە قىلاتتى .ئەلۋەتتە ، بىر مەنبەچىلىك بار يەردە جەزمەن ئىككى مەنبەچىلىك ياكى كۆپ مەنبەچىلىك مەۋجۇتلۇق كۆز قاراشلىرى بولىدۇ . ئىككى مەنبەچىلەر كائىناتتا ئىككى خىل نەرسە مەۋجۇت ، بىرى ماددا، يەنە بىرى روھ ، روھ ماددىنى ھەرىكەتلەندۈرىدۇ دەپ قارايدۇ . بۇنىڭ ئەڭ تىپىك ۋەكىلى بولسا فرانسىيە مۇتەپەككۇرى دېكارت . بىراق، روھ زادى قەيەردە ، ئۇ قانداق قىلىپ ماددى تەنگە تەسىر قىلىپ ھەرىكەتنى ھاسىل قىلىدۇ ؟ دېگەن مەسىلىنى ېنىڭچە دېكارت ئېنىق چۈشەندۈرەلمىدى. بىز دېكارتنى شۇنداق قىلالمىدى ، دەپ ئەيىپلەش ئارقىلىق ئۇنىڭ تىلى گۈزەل ئەسەرلىرىنى رەت قىلساق ئىنتايىن ئەپسۇسلىنارلىق ئىش بولىدۇ .ئىككى مەنبەچىلەردىن باشقا ، يەنە كۆپ مەنبەچىلەرمۇ بار. بۇلار ەزكۇر يازمىدا سۆزلەنمەيدۇ.پەلسەپىنىڭ ئىككىنچى چوڭ سوئالى بىز قانداق بىلىمىز ؟ دېگەن سوئالغا جاۋاب بېرىدىغىنى پەلسەپىدىكى بىلىش ئىلمى. جاھاندا زادى نېمىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى بىز زادى قانداق بىلىمىز ؟ سەزگۈ ئەزايىمىزغا تايىنىپ ، يەنى كۆرۈپ ، ئاڭلاپ ، تۇتۇپ بېقىپ بىلىمىزمۇ ياكى تەجرىبە ئارىلاشمىغان ساپ ئەقلىي تەپەككۇرغا تايىنىپ بىلىمىزمۇ ؟ ياكى ، بىز زادى بىرەر نەرسىنى بىلەلەيمىزمۇ ؟ دېگەن مەسىلىلەر بىلىش ئىلمىنىڭ ئىزدىنىش دائىرسىدە. بىلىش ئىلمىمۇ چوڭ جەھەتتىن ئۈچكە بۆلۈنۈپ كەتتى . بىرىنچىسى تەجرىبىچىلىك بولۇپ ، ئۇلارنىڭ قارىشىچە ، ئىنسانلارنىڭ بارلىق بىلىمى تەجرىبە ئارقىلىق ، يەنى سەزگۈ ئەزالارغا تايىنىپ ئېرىشىلىدۇ ، ھەقىقىي بىلىمگە ئېرىشىشتە بۇنىڭدىن باشقا يول يوق . ئەنگىلىيە پەيلاسوپى لوكنىڭ قارىشىچە، كىشىلەرنىڭ روھىيىتى خۇددى ھىچنېمە يىزىلمىغان بىر ئاق قەغەزنىڭ ئۆزى بولۇپ ، پەقەت بىرەر شەيئىنى بەش ئەزاسىغا تايىنىپ بىشىدىن ئۆتكۈزۈپ باققاندىلا ئاندىن شۇ شەيئىي توغرىسىدا مەلۇم بىلمگە ئىرىشكىلى بولىدۇ . بۇنداق باشتىن ئۆتكۈزۈش ئۆزىنىڭ بېشىدىن ئۆتكۈزۈش بولسىمۇ بولىدۇ ، باشقىلارنىڭ بېشىدىن ئۆتكەن بولسىمۇ بولىدۇ ، ئىشقىلىپ چوقۇم بىرەر ئىنساننىڭ بېشىدىن ئۆتكەن بولۇشى كېرەك ، باشتىن ئۆتكۈزمەي تۇرۇپ ، تەپەككۇرغىلا تايىنىپ بىلىمگە ئىرىشىش مۇمكىن ئەمەس . بىراق، ئەگەر بىلىم پەقەت بەش ئەزاغىلا تايانسا ، ئىنسانلارنىڭ مەۋجۇتلۇق ھەقىقىتىنى بىلىشى مۇمكىن بولمايدۇ . بىز ئالدىدا ئېيتىپ ئۆتكەندەك ، ھىچكىم كۋادراتنى بەش ئەزاسىغا تايىنىپ تەجرىبىدىن ئۆتكۈزەلمەيدۇ . ئوخشاش بىر جىسىمنى ئوخشىمىغان ئادەم ئوخشىمىغان يوسۇندا كۆرىدۇ . ئەگەر بۇ خىلدىكى بىلىش نەزەرىيىسى ئەخلاق ساھەسىگە كېڭەيسە ، ئەخلاق جەھەتتىكى نىسبىيچىلىككە يول بىرىدۇ : ھەر كىمنىڭ سەزگۈ ئەزاسى ئوخشىمىغانلىقتىن ، ئەخلاق پرىنسىپىمۇ پۈتۈنلەي ئوخشىمايدۇ ؛ ھەر بىر شەخىسنىڭ ئۆزىنىڭ ئەخلاق پرىنسىپى بولغاچقا ، بىزنىڭ باشقا بىرەرسىنىڭ ھەر قانداق قىلمىشئەتمىشىنى ئەخلاقسىزلىق دېيىشمىز پۈتۈنلەي ئالجىغانلىق بولىدۇ . لوگىكا جەھەتتىن، ئەگەر ئەخلاقىي مۇنازىرە قىلىشقا ئامال بولمىسا، ئۇنداقتا ئەخلاق دېگەن ئۇقۇممۇ ئۆز مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئەھمىيىتى يوقىتىدۇ. يەنە بىر تەرەپتىن ، بەزى بىلىملەرنى تەجرىبىگىلا تايىنىپ بىلىش مۇمكىن ئەمەس ، مەسىلەن ، كۋادراتنىڭ تۆت تەرىپى بىربىرىگە تەڭ ، ھەر بىر بۇلۇڭى 90 گرادۇس دېگەن بۇ بىلىمنىڭ يالغۇز تەجرىبىگىلا تايانغاندا ئېرىشكىلى بولمايدىغانلىقىنى بىز ئالدىدا سۆزلەپ ئۆتكەنىدۇق . بۇ خىل بىلىمگە تەجرىبە بىلەن ئەقلىي تەپەككۇرنى بىرلەشتۈرگەندىلا ئاندىن ئېرىشكىلى بولىدۇ .بىلىش نەزەرىيىسىنىڭ ئىككىنچى خىلدىكىسى بولسا ئەقىلچىلىك . ئەقىلچىلەرنىڭ قارىشىچە ، ئادەمنىڭ بەش ئەزاسىنىڭ سەزگۈسى دائىم ئادەمنى ئالدايدۇ ، شۇڭا ئۇلارغا تايىنىپ ئېرىشلگەن بىلىم ھەقىقىي بولمايدۇ . ھەقىقىي بىلىمگە ئېرىشىمەن دېگۈچى چوقۇم بەش ئەزاسنىڭ ئىشىكىنى مەھكەم تاقىۋىلىپ ، پەقەت ۋە پەقەت ساپ ئەقلىي تەپەككۇرغىلا تايىنىپ جاھاننىڭ ھەقىقىتىنى چۈشىنىشى كىرەك . ئۇلار مەنتىقىي يول بىلەن ئومومىي قائىدەتېئورىمىلار ئاساسىدا باشقا بىلىملەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ . ئەقىلچىلەرنىڭ قىلىدىغان ئىشى ئاشۇ ئومومىي قائىدەتېئورىمىنى ، يەنى باشقا بارلىق بىلىملەر ئاساسلىنىدىغان بىرىنچى پرىنسىپنى ئىزدەپ تېپىشتۇر . دېكارت باشقا ھەممە نەرسىدىن گۇمانلىنىپ يۈرۈپ ، ئاخىرى مەن ئويلايمەن ، شۇڭا مەن مەۋجۇت دىگەن ئەڭ ئالىي پرىنسىپنى ئۆزىگە تىكلىدى . ئۇ ئالدى بىلەن ئۆزىنىڭ بەش ئەزاسىغا تايىنىپ ئېرىشكەن سەزگۈ ماتېرىياللىرىنىڭ چىنلىقىدىن گۇمان قىلىدى : بەزىدە كۆزىمىزگە ئىزىتقۇ كۆرۈنۈشى مۇمكىن ، قۇياشقا قارىغىنىمىزدا بەزىدە چوڭ ، بەزىدە كىچىك ، بەزىدە قىزىل، بەزىدە سىرىق كۆرۈنىدۇ ، سەزگۈ ئەزاغا تايىنىپ قۇياشنىڭ ئۆزى زادى قانداق رەڭدە ئىكەنلىكىنى ، ئۇنىڭ ئۆزىنىڭ زادى قانچىلىك چوڭلۇقىنى بىلىپ بولمايدۇ ، بەلكىم سىرىتقا دۇنياغا ئالاقىدار سەزگۈ ماتېرىياللارنىڭ ھەممىسى يالغاندۇر . ئۇنىڭدىن كىيىن ئۆز بەدىنىمگە ، ھېستۇيغۇمغا كەلسەم ، ئېھتىمال بۇمۇ يالغان ، چۈنكى ھازىرنىڭ ئۆزىدە مەن چۈش كۆرۈۋاتقان بولۇشۇم تامامەن مۇمكىن ، بۇنىمۇ گۇماندىن ساقىت قىلمىغۇلۇق . ئۇنداقتا ، ئىككىگە ئۈچنى قوشساق بەش بولىدۇ دېگەندەك مۇشۇنداق مۇتلەق توغرا بولغان جاۋابتىنمۇ گۇمان قىلغىلى بولامدۇ ؟ دېكارت ئېيتتى : گۇمان قىلىشقا بولىدۇ . كۆڭلۈمدە مۇشۇنى مۇتلەق توغرا دەپ ئويلىغىلى سېلىپ مېنى دائىم كولدۇرلىتىدىغان رەزىل بىر جىن بۇ جاھاندا يوق دەپ كېسىپ ئېيتقىلى بولمايدۇ . دېمەك ، ھەممە نەرسىدىن گۇمان قىلىش كېرەك . ئۇنداقتا ، زادى گۇمان قىلىشقا بولمايدىغان ، جەزمەن مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدىغان نەرسە بارمۇ ؟ دېكارت ئېيتتى : يەنىلا بار . ئېھتىمال مەن ھەممە نەرسىدىن گۇمانلىنالايدىغاندىمەن ، بىراق مەن گۇمانلىنىمەن دېگەن بۇ ھەقىقەتتىن گۇمانلىنىشقا ئامال يوق . مەيلى مەن نېمىدىن گۇمانلانماي ، گۇمان نىڭ ئۆزى ھەر ۋاقىت مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ . گۇمان ھەر ۋاقىت مەۋجۇت بولۇپ تۇرغانىكەن ، چوقۇم بىراۋ گۇمانلىنىۋاتقان گەپ ، ئۇ بىراۋ ئەلۋەتتە مەن شۇ . گۇماننىڭ ئۆزى ئويلاش ، تەپەككۇر قىلىشتىن دېرەك بىرىدۇ ، شۇنداق قىلىپ ئۇ مەن ئويلايمەن ، شۇڭا مەن مەۋجۇت دېگەن بۇ ھۆكۈمنى كەلتۈرۈپ چىقاردى . بۇ ھۆكۈمگە ئاساسلىنىپ تۇرۇپ ، ئۇ باشقا بارلىق بىلىمنى ئىسپات ئارقىلىق بىر قەدەم بىر قەدەمدىن كەلتۈرۈپ چىقاردى . مانا بۇ ئەقىلچىلەرنىڭ ئاساسلىق تەپەككۇر يولىنىڭ بىر ئۆرنىكى .كانتنىڭ مەشھۇر ئەسىرى ساپ ئەقىلگە تەنقىد ئەقىلچىلەر بىلەن تەجرىبىچىلەرنى كېلىشتۈرۈشنى ئۆزىگە نىشان قىلغانىدى . كانتنىڭ ئىدىيەسى توغرىسىدا ئايرىم توختىلىشقا توغرا كېلىدۇ، بۇنى كېيىنگە قالدۇرۇشنى قارا قىلدىم . مېنىڭچە، مەن تور يۈزىدە ئوقۇمەنلەرنى كانتنىڭ ئىدىيەسى توغرىسىدا يېتەرلىك ئۇچۇرغا ئىگە قىلىپ بولدۇم.بىلىش نەزەرىيىسىنىڭ ئۈچىنچى خىل مەزھىپى شۈبھىچىلىكتۇر . شۈبھىچىلەرنىڭ قارىشىچە ، ئىنسانلار بۇ دۇنيادا تۇغۇلۇپ ، ياشاپ ، بىرەر ھەقىقەتنى بىلەلىشى مۇمكىن ئەمەس . ئۇلار پەقەت ياشايدۇ ، خالاس . ئۆزىچە بىر نەرسىلەرنى بىلگەندەك قىلىشىدۇيۇ ، بىلگەنلىرى يا بولمىسا ئادەت كۈچىدىن كەلگەن تەجرىبە ، يا بولمىسا ئەنئەنىگە ئاساسلانغان بىر تەرەپلىمە قاراش . ئۇلار ھەتتا ئۆزىنىڭ بىلىدىغانبىلمەيدىغانلىقىنىمۇ بىلمەيدۇ. ھىيۇم يېقىنقى زامان شۈبھىچى پەيلاسوپلىرىنىڭ تىپىك ۋەكىلى بولۇپ ، ئۇ ھەتتا ئەقلىي تەپەككۇردىكى كەلتۈرۈپ چىقىرىشتا ئىشلىتىلىدىغان سەۋەبنەتىجە مۇناسىۋىتىنىمۇ پەقەتلا ئادەت كۈچىدىنچىدىنلا ئىبارەتلا ،خالاس دەپ بىلىشتىكى بارلىق ئەقلىي تەپەككۇرنى يوققا چىقىرىدۇ . ھىيۇم شۈبھىچى بولۇش بىلەن بىرگە يەنە تەجرىبىچى بولۇپ ، ئۇ مېنىڭ كۆرگىنىم : بىر بىليارت دومىلاپ ماڭدى ، ئىككىچى بىليارتقا سوقۇلدى ، ئىككىنچى بىليارت دومىلاپ ماڭدى ، مۇشۇلا . مەن بۇ ئىككى بىليارت ئارىسىدا سەۋەپنەتىجە مۇناسىۋىتى دەيدىغان نەرسىنى كۆرمىدىم دەپ ، بىرىنچى بىليارتنىڭ ئىككىنچى بىليارتقا سوقۇلۇشى بۇ ئىككىنچى بىليارتنىڭ ھەرىكەتلىنىشىنىڭ سەۋەبى ئىكەنلىكىنى ئىنكار قىلدى . ئۇ دېدىكى : بارلىق سەۋەبنەتىجە مۇناسىۋىتى پەقەتلا ئادەت كۈچىدىنلا ئىبارەت . كىشىلەر ھەمىشە ئىككى ئىشنىڭ بىرىنىڭ ئارقىسىدىن يەنە بىرى يۈز بىرىدىغانلىقىنى كۆرۈپ ئادەتلىنىپ قالغاچقا ، ئۆزىچە ئۇنىڭ ئالدىنقىسى كىيىنكىسىنىڭ سەۋەبى ، كىيىنكىسى ئالدىنقىسىنىڭ نەتىجىسى دەپ ئويلاپ ، ئوبىيېكتىپ دۇنيادا ھەقىقەتەنمۇ سەۋەبنەتىجە مۇناسىۋىتى مەۋجۇت ئىكەن دېگەن ئويغا كەلگەن ، ئەمەلىيەتتە بولسا ، ھېچكىم سەۋەبنەتىجە مۇناسىۋىتى دېگەن نەرسىنى بېشىدىن ئۆتكۈزۈپ باققان ئەمەس ، بارلىق سەۋەبنەتىجە پەقەتلا ئادەتتۇر . كېيىن شوتلاندىيە پەيلاسوپى رىيېد ھەر كۈنى تۈندىن كېيىن تاڭ كېلىدۇ ، بىراق شۇنچە يىللاردىن كېيىنمۇ ھىچكىم تۈننى تاڭنىڭ سەۋەبى ، تاڭنى تۈننىڭ نەتىجىسى دېمەيدۇ ، ساراڭ بولسا قانداق بولاركىن دېيىش ئارقىلىق ، سەۋەبنەتىجە مۇناسىۋىتىنى ئادەت كۈچى دېيىشكە قارشى تۇرۇپ ، ھىيۇمغا رەددىيە بەردى . بىراق پەلسەپىدىكى مەسىلىلەر بىرەرسىنىڭ يەنە بىرسىگە رەددىيە بېرىشى بىلەنلا يوق بولۇپ كېتەمدۇ؟ئەمدى ، پەلسەپىنىڭ ئۈچىنچى چوڭ مەسىلىسى : قانداق قىلىشىمىز كېرەك ؟ كە جاۋاب بېرىدىغىنى ئېتىكا ئەخلاق پەلسەپىسى نىڭ مەسىلىسىدۇر . ئەخلاق پەلسەپىسى زادى نېمىنىڭ توغرا ، نېمىنىڭ خاتا ئىكەنلىكىگە جاۋاب ۋە پرىنسىپ ئىزدەيدۇ .ئېتىكا بولسا زادى نېمىنىڭ ئەخلاق ئىكەنلىكىگە قانداق ھۆكۈم قىلىشقا ئالاقىدار بىر ئىلىم . ئەخلاقىي ھۆكۈم چىقىرىشقا كەلگەندە ، بىز دائىم ئۆزىمىزنىڭ يىتەرلىك ئۆلچىمى باردەك ھېس قىلىمىز : كېچىكىمىزدىن تارتىپ بىز ئەدەپئەخلاق توغرىسىدا پەندنەسىھەت ئاڭلاپ چوڭ بولغان . ئاق كۆڭۈللۈك ، ۋاپادارلىق ، باتۇرلۇق ، راستچىللىق ، ياخشىلىق ، كەمتەرلىك ، ساداقەتمەنلىك ، كەڭ قورساقلىق ، مەردانىلىك دىگەنلەرنىڭ ھەممىسى بىز بىلىدىغان ئەخلاق پرىنسىپلىرىنىڭ ھەممىسى بولمىغان تەقدىردىمۇ ، زور كۆپ ساندىكىسى . كىيىنچە ، بەزىلىرىمىز ئېھتىمال ھەممىمىز مۇقەددەس كىتابلاردىكى دىنىي ئەھكاملارنى ئۆلچەم قىلىپ تۇرۇپ مەلۇم بىر ئىشھەرىكەتنىڭ ئەخلاقىي قىممىتىگە ھۆكۈم قىلىدىغان بولدۇق .دەرۋەقە ، بۇلار ھەقىقەتەنمۇ ياخشى ، بىراق يېتەرلىك ئەمەس . ئەگەر بىز يۇقىرىدا ئېيتىپ ئۆتۈلگەن ئۆلچەمپرىنسىپلارنى دەستەك قىلىپ تۇرۇپ ، مېنىڭ ئەخلاق ئۆلچىمىم يېتەرلىك دەپ قاراپ ، شۇنىڭلىق بىلەن تېخىمۇ چوڭقۇر بولغان ئىزدىنىشتىن ۋاز كەچسەك ، خاتالاشقان بولىمىز .چۈنكى يۇقىرىدا ئېيتىپ ئۆتۈلگەن ئەخلاقىي ئۆلچەملەرنىڭ دائىرسى ھەددىدىن زىيادە كەڭرى ، مەنىسى غۇۋا بولۇپ ، كونكرېت ئەھۋالدا بىزنىڭ ئىش ھەرىكىتىمىزنى يىتەكلىيەلىشى بىر قەدەر قىيىن . مەسىلەن ، بىز يامانلىقنى بولۇشىچە قىلغان كىشىلەرگىمۇ ئاق كۆڭۈل بولىشىمىز كىرەكمۇ ؟ زالىم ھۆكۈمدارغىمۇ ۋاپادارلىق كۆرسەتسەك ئەخلاقلىق بولغان بولىمىزمۇ ؟ بىر توپ لۈكچەكلەر سىزنىڭ ئەڭ يېقىن دوستىڭىزنى قوغلاپ يۈرۈپ ، ئۇنى ئىزدەپ سىزنىڭ ئۆيىڭىزنىڭ ئىشىك ئالدىغا كىلىپ قالدى ھەم دوستىڭىزنى سورىدى . سىز دەرۋەقە ئۇنى ئۆيىڭىزگە يوشۇرۇپ قويغان ئىدىڭىز . ئەمدى سىز ئۇ لۈكچەكلەرگە نېمە دەيسىز ؟ راستچىل بولامسىز ؟ ئەگەر سىز راستچىل بولۇپ ، دوستىڭىزنى ئۇلارغا تاپشۇرۇپ بەرسىڭىز ، سىز ئۆزىڭىزنىڭ بۇ راستچىللىقىڭىز سەۋەبلىك ئەخلاقلىق ھېسابلىنامسىز ؟ يەنە مەسىلەن ، كەڭ قورساقلىقنى ئېيتايلى . ئەگەر دۈشمەن ئارمىيىسىدىكى بىر قانچە ئەسكەر ، مىلتىقپىلتىقلىرى بىلەن ئۆيىڭىزگە باستۇرۇپ كىرىپ ، كۆز ئالدىڭىزدا سىزنى قارىتىپ تۇرۇپ نۆۋەت بويىچە ئايالىڭىز ، قىزىڭىز ، ئاچىڭىز ۋە ۋە سىڭلىڭىزغا باسقۇنچىلىق قىلىپ بولغاندىن ، ئۇلارنى قېيناپ ئۆلتۈرىۋەتسە ، بۇ چاغدا سىز كەڭ قورساقلىق بىلەن بولدىلا دىيەلەمسىز ؟ مۇشۇنداق چاغدىكى كەڭ قورساقلىقمۇ گۈزەل ئەخلاق ھېسابلىنامدۇ ؟يۇقىرىدىكى مىساللاردىن ، شۇنداقلا باشقا نۇرغۇن مىساللاردىن شۇنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى ، ئەخلاقىي پەندنەسىھەتلەرنى توختىماستىن يادىلاش بىزنى ئەخلاقلىق قىلمايدۇ ، بىز ئەخلاقىي پرىنسىپلارنىڭ كىلىش مەنبەسى ۋە ئۇلارنىڭ ھەقىقىي ماھىيەتلىك مەنىسىنى چوڭقۇرلاپ چۈشەنمىسەك بولمايدۇ . دەل مۇشۇ چاغدا ، بىز ئەخلاق پەلسەپىسىگە مۇراجىئەت قىلىمىز .ئەخلاق پەلسەپىسى بىزگە ياخشىلىق بىلەن رەزىللىك ئوتتۇرىسىدا ھۆكۈم چىقىرىشىمىزغا ، نېمىنىڭ قەدىرلىك ، نېمىنىڭ قەدىرسىز ئىكەنلىكىنى بىلىۋېلىشىمىزغا ياردەم بىرىدۇ . دەرھەقىقەت ، ئۇ ئەڭ ئاخىرقى جاۋاب بىلەن تەمىنلىمەيدۇ ، ئەمما بىزنى جاۋابلار ئۈستىدە ئىزدىنىشكە ئۈندەيدۇ .ئەخلاقىي ئۆلچەم ۋە پرىنسىپتىن سۆز ئېچىشتىن ئاۋال ، بىز بۇ ئۆلچەم ۋە پرىنسىپلارنىڭ ئوبىيكتىنى ئايدىڭلاشتۇرېۋىلىشىمىز كىرەك ، يەنى بۇ ئۆلچەم ۋە پرىنسىپلار زادى نېمىگە ، قايسى ئىش ھەرىكەتلەرگە ئىشلەيدۇ ؟ بىرەر قارار چىقىرىلغاندا ، ئەگەردە ئۇ قارار شۇ كىشىنىڭ ئەركىن ئىرادىسى تەرىپىدىن ئەمەس ، بەلكى ئۆز كونتروللىقىدا بولمىغان مەلۇم بېسىم ياكى تەبىئىي قانۇنىيەت تەرىپىدىن كونترول قىلىنىپ ، ئۆزىمۇ بىلمىگەن ھالدا چىقىرىلغان بولسا ، ئۇنداقتا بۇ خىل قارارنىڭ ئاقىۋىتى مەيلى قانداق بولۇشىدىن قەتئىينەزەر ، ئۇ كىشىنىڭ ئەخلاقىي ئەيىبلەشكە ئۇچرىشى ئەقىلگە ئۇيغۇن ئەمەس ، چۈنكى گۇناھ ئۇنىڭدا ئەمەس ، ئۇ شۇ قارارنى چىقارغاندا ئەركىن ئەمەس . نېرۋىسىدىن ئاداشقان بىر كىشى ئۆزىچىلا بىراۋنى تىللاپ تاشلىسا ، ھېچكىم ئۇنى ئەخلاقسىز دىمەيدۇ ، چۈنكى ئۇ ئۆزى بىلىپ تۇرۇپ قەستەن تىللىغان ئەمەس .شۇنىڭ ئۈچۈن ، پەقەت ۋە پەقەت ئەركىن ھالدا كاللىنى ئىشلىتىپ چىقىرىلغان قارار بار يەردىلا ، ئەخلاقلىق ياكى ئەخلاقسىز دىگەنلەرنىڭ ئاندىن ئەھمىيىتى بار بولىدۇ . ئەخلاق ئىرادە ئەركىنلىكىنى ئۆزىنىڭ ئالدىنقى شەرتى قىلىدۇ.ئۇنداقتا ، ھازىرقى مەسىلە شۇكى ، ئەركىن ھالدا ئۆزىمىز بىلىپ تۇرۇپ مەلۇم قارار چىقارغاندا ، بىز نېمە سەۋەپتىن شۇ قارارنى چىقىرىمىز ؟زور كۆپ ساندىكى كىشىلەرنىڭ جاۋابى : شەخسىيەتچىلىك . ئۇلار شۇنداق دەپ قارايدۇكى ، ئىنسان تۇغما شەخسىيەتچى كېلىدۇ ، ھەر قانداق قارارنى ئۆزىنىڭ بەخىتسائادىتىنى چىقىش قىلىپ تۇرۇپ چىقىرىدۇ . بۇ يەردە ئېيتىلىۋاتقان شەخسىيەتچىلىك ، ھەرگىزمۇ بىز بىراۋنى سەن بەك شەخسىيەتچىكەنسەن دەپ ئەيىبلىگەن چاغدىكى سەلبى مەنىنى ئىپادىلىمەيدۇ؛ بەلكى ، ئۇلارنىڭ قارىشىچە ، شەخسىيەتچىلىك بولسا بارلىق جانلىقلارنىڭ تەبىئىيىتى ، ھەممىسى ئۆزىنىڭ ھاياتماماتى ، پايدازىيىنىنى كۆزلەيدۇ ، ئىنسانلارمۇ شۇنداق ، ئۇنىڭغا ئامال يوق . بۇ خىل شەخسىيەتچىلىك بەخت ۋە خۇشاللىققا بولغان ئارزۇھەۋەس شۇنداقلا ئازابئوقۇبەتتىن يىراق تۇرۇپ جاھاندا جان ساقلاشقا بولغان ئىنتىلىش قاتارلىق بۇ ئىككى تەرەپتىن تەركىپ تاپىدۇ . ئۇلارنىڭ نەزىرىدە ، شەخسىيەتچىلىك ھېچقانداق نومۇس قىلىدىغان ئىش ئەمەس . ھەممەيلەن چوڭ تەرەت قىلمىساق ياشىيالمايمىز ، بۇ بىر ھەقىقەت ، شۇڭلاشقا چوڭ تەرەت قىلىش نومۇس قىلىدىغان ئىش ئەمەس ، پەقەت ئۇنى قىلىدىغان يەرگە قىلماسلىقلا ئاندىن نومۇسلۇق ئىش .بۇ خىل كۆز قاراشنىڭ ۋەكىللىرىدىن بىرى بولغان قەدىمكى گېرك پەيلاسوپى ئېپىكيۇرېس خۇشاللق پرىنسىپى گېدونىزم دا چىڭ تۇردى . ئۇنىڭ قارىشىچە ، ياخشىلىق ۋە يامانلىق ، ھەققانىيەت ۋە رەزىللىكنىڭ ئۆلچىمى پەقەت ۋە پەقەت شۇ شەخسنىڭ خۇشاللىقىدىن ئىبارەت ئىدى . ئەگەر بىرەر ئىش سىزنىڭ ئارزىھەۋەس ، نەپسىڭىزنى قاندۇرۇپ سىزنى خۇش قىلسا ، سىزگە نىسبەتەن ئېلىپ ئېيتقاندا بۇ ئىش گەپ يوق ئەخلاق پرىنسىپىغا ئۇيغۇن ئىش ھېسابلىندۇ . بىراق ئېپىكيۇرېس بۇنىڭلىق بىلەن ئىشنى تۈگەتمىدى ، ئۇ ھەر خىل ئارزۇ ھەۋەسلەرنى دەرىجىگە ئايرىدى ، ئۇنىڭ قارىشىچە ھەممە ئارزۇ ھەۋەسلەر باپباراۋەر ئەمەس ئىدى ، بىز بەزى ئارزۇ ھەۋەس ، نەپستىن ۋاز كەچكېنىمىزدىلا ئاندىن ھەقىقىي بەختكە مۇيەسسەر بولىشىمىز مۇمكىن ئىدى . ئەگەر بىزنىڭ ئارزۇھەۋەسلىرىمىز بىزنى بىرەر قارار چىقىرىپ ھەرىكەتلىنىشكە ئۈندىسە ، ئۇنداقتا ، ئارزۇھەۋەسلىرىمىز قانچىكى ئاز بولسا ، ئارزۇھەۋەسنى قاندۇرۇش ئۈچۈن ئېلىپ بارىدىغان ھەرىكەتمۇ شۇنچە ئاز بولىدۇ ، شۇنداق قىلىپ ، ئارزۇھەۋەسنى قاندۇرالماسلىق سەۋەبىدىن كىلىپ چىقىدىغان بەختسىزلىك ۋە خاپىچىلىقمۇ ئازراق بولىدۇ . شۇڭلاشقا ، بەختسىزلىكتىن يىراق تۇرىمەن ، دەيدىكەنمىز ، بىز چوقۇم بەزىبىر ئارزۇھەۋەستىن ، نەپسخاھىشتىن ۋاز كېچىشىمىز كىرەك ئىدى . شۇنداق قىلىپ ، ئېپىكيۇرېس زادى قايسى خىلدىكى ئارزۇھەۋەستىن ، نەپسخاھىشتىن ۋاز كېچىش توغرىسىدا بىزگە تەپسىلىي مەلۇمات بەردى .ئۇنىڭ قارىشىچە ، بەزى ئارزۇھەۋەس ، نەپسخاھىش تەبئىي ۋە زۆرۈر بولۇپ ، ئۇلاردىن ۋاز كەچكىلى بولمايتتى ، ئۇلار بىزنىڭ ھايات تۇرۇشىمىزنىڭ كاپالىتى ئىدى ، مەسىلەن يېمەكئىچمەك ۋە ھاۋا قاتارلىقلار . يەنە بەزى ئارزۇھەۋەس ، نەپسخاھىش گەرچە تەبئىي بولسىمۇ ، بىراق ئۇلار زۆرۈر ئەمەس ئىدى ، مەسىلەن ، قاتناش قورالى بولغان پىكاپ ياكى جىنسىي ھەۋەس . قاتناش قورالى بىزنىڭ تەبئىي ئېھتىياجىمىز ، ئەگەر ئۇ بولمىسا بىزنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇشىمىز نورمال داۋاملىشىشقا ئامالسىز قالىدۇ ، بىراق ، پىكاپ زۆرۈر ئەمەس ، پىكاپ بولمىغانغا بىز ئۆلۈپ قالمايمىز ، پىكاپ بولمىسا ۋېلىسپىت بولسىمۇ بولىدۇ ، ئۇمۇ بولمىسا ئىككى پۇتىمىز بار . جىنسىي ھەۋەس دەرۋەقە ئىنسانلارنىڭ تەبىئىي فىزىئولوگىيىلىك ئېھتىياجى ، بىراق جىنسىي ھەۋەس قانمىغانغا ئادەم ئۆلۈپ قالمايدۇ ، دىمەك ، بۇخىلدىكى ئارزۇھەۋەس ، نەپسخاھىش گەرچە تەبىئىي بولسىمۇ ، بىراق ئۇلار زۆرۈر ئەمەس . ئېپىكيۇرېس دەيدۇكى ، ئىنسانلار ئۆزىنىڭ ئازابئوقۇبەت ، بەختسىزلىكىنى يەڭگىللىتىمەن ، دەيدىكەن ، مۇشۇ تۈردىكى ، يەنى تەبىئىي بىراق زۆرۈر بولمىغان ئارزۇھەۋەس ، نەپسخاھىشتىن ۋاز كېچىشى كىرەك ئىدى . چۈنكى ، سىزدە بار بولغان ، سىز ئىگىدارلىق قىلىدىغان نەرسە قانچە كۆپ بولسا ، ئۇ ھالدا سىزنىڭ يوقىتىش ئېھتىماللىقىڭىزمۇ شۇنچە چوڭ ، بەختسىزلىككىمۇ شۇنچە يىقىن بولىسىز . مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا ، سىزنىڭ ھېچنېمىڭىز بولمىسا ، ئۇ ھالدا سىزنىڭ يوقىتىدىغانغىمۇ ھېچنېمىڭىز بولمايدۇ ، شۇنداق قىلىپ ھېچنېمە سىزنى خاپا قىلالمايدۇ . ئەلۋەتتە ، ئېپىكيۇرېس يەنە تەبئىيمۇ ئەمەس ، زۆرۈرمۇ ئەمەس ئارزۇھەۋەس ، نەپسخاھىشلارنى كۆرسىتىپ ئۆتتى . مەسىلەن ، قىممەت باھالىق ئالتۇن زىبۇزىننەت ئۈنچەمەرۋايى، نەچچە ئون مىڭ يۈەنلىك يانفۇن ، ئەللك مىڭ يۈەنلىك كاستۇمبۇرۇلكا دىگەندەك . ئۇنىڭ قارىشىچە ، ھەر قانداق كىشى مەيلى قانچىلىك پۇلدار بولۇشىدىن قەتئىينەزەر ، ئەگەر ئۇ كۆڭۈلنىڭ ئارامخۇدا ئاسايىشلىقى ۋە خۇشاللىقىغا ئېرىشىمەن ،دەيدىكەن ، بۇ تۈردىكى ، يەنى تەبئىيمۇ ئەمەس، زۆرۈرمۇ ئەمەس ئارزۇھەۋەس ، نەپسخاھىشلاردىن جەزمەن ۋاز كېچىشى كىرەك ئىدى .ئېپىكيۇرېسنىڭ نەزىرىدە ، ئېھتىمال ئىپتىدائىي ئىنسانلارلا ھەقىقىي بەختلىك ۋە خۇشال بولۇشى مۇمكىن ؛ شۇنىڭ ئۈچۈن، ئىپتىدائىي ئىنسانلارلا ھەقىقىي ئەخلاقلىق بولۇشى مۇمكىن .يۇقىرىدا سۆزلەپ ئۆتكىنىمىز پەقەت ئەڭ ئاساسلىق بولغان ، كىشىلەر ئەڭ ئاسان ئويلاپ يېتەلەيدىغان ئەخلاق ئۆلچىمى ، يەنى خۇشاللىق پرىنسىپى دىن ئىبارەت .ئەمەلىيەتتە ، پەيلاسوپلار بۇنىڭلىق بىلەن قانائەتلىنىپ توختاپ قالمىدى . تۆۋەندە ئەخلاق پەلسەپىسىدە كۆپ ئۇچرايدىغان بىر قانچە خىل ئەخلاق پرىنسىپىنى مىسالغا ئىلىش مۇمكىن .بۇنىڭ بىرىنچىسى بولسا مۇقەددەس پەرمان غا ئاساسلانغان ئەخلاق پرىنسىپىدىن ئىبارەت . بۇ يەردە ئاساسلىقى دىنىي جەھەتتىكى ئەخلاق ئۆلچىمى كۆزدە تۇتۇلىدۇ . سىزنىڭ مەلۇم بىر قارارنى چىقىرىشىڭىز ۋە شۇ بويىچە ئىش كۆرۈشىڭىز تەڭرىنىڭ ئىرادىسى، ئۇ سىزنىڭ مۇشۇنداق قىلىشىڭىزنى خالىغاچقىلا سىز مۇشۇنداق قىلىۋاتىسىز ، بۇ خىلدىكى ھۆكۈملەرنىڭ ھەممىسى مۇتلەق مەۋجۇتلۇقنىڭ مۇقەددەس پەرمان ىغا ئاساسلانغان ئەخلاق ئۆلچىمىدىن ئىبارەت ، بىز بۇ خىلدىكى مۇقەددەس پەرمان لارنى كۆپىنچە قۇرئان كەرىم ، ئىنجىل ۋە تەۋرات قاتارلىق مۇقەددەس كىتابلاردا ئۇچرىتىمىز . دىنىي ئەھكاملاردىن باشقا ، بۇ خىلدىكى مۇقەددەس پەرمان غا بويسۇنۇش ئارقىلىق ئۆز ئىشھەرىكىتىگە ئەخلاق ئاساسى بىلەن تەمىنلەش بولسا مەلۇم بىر ئەڭ يۇقىرى ھاكىممۇتلەق ھۆكۈمدارغا بويسۇنۇش سەۋەبلىك كىلىپ چىققان ئەخلاق قىممەت ئۆلچىمىگىمۇ ماس كېلىدۇ ، ھۆكۈمدار توغرا دېسە توغرا بولىدۇ ، ھۆكۈمدار خاتا دىسە خاتا بولىدۇ .دېمەك ، سىزنىڭ ھەر قانداق ئىشھەرىكىتىڭىز مەلۇم بىر نوپۇز تەرىپىدىن بەلگىلەنسە ، سىز شۇ بويىچە ئىش كۆرسىڭىز ، ئۇنداقتا بۇ خىل ئەخلاق پرىنسىپى مۇقەددەس پەرمان ئەخلاق پرىنسىپىدىن ئىبارەت . بىراق بۇ يەردە بىر مەسىلە بار . ئەگەر سىزنىڭ ھەر قانداق مۇددىئايىڭىز ۋە ئىشھەرىكىتىڭىزنىڭ ھەممىسى تەڭرىنىڭ ئىردىسى تەرىپىدىن بەلگىلەنگەن بولسا ، ئۇ چاغدا مەيلى سىز نېمە ئىش قىلماڭ ، ھېچكىم سىزنى ئەخلاقسىز دەپ ئەيىپلىيەلمەيدۇ ، چۈنكى سىز تەڭرىنىڭ ئىردىسى ۋە بۇيرۇقى بويىچە ئىش كۆرگەن ، گۇناھ سىزدە ئەمەس ، سىز ئۆزىڭىزگە ئۆزىڭىز ئىگە ئەمەس، سىز ئەركىن ئەمەس.ئىككىنچى خىلدىكى ئەخلاق پرىنسىپى بولسا ، مەنپەئەتچىلىك ئەخلاق پرىنسىپىدىن ئىبارەت . بۇ خىل ئەخلاق پرىنسىپىغا ئاساسەن، مەلۇم بىر ئىش ھەرىكەتنىڭ ئەخلاقلىق ياكى ئەمەسلىكىگە ھۆكۈم قىلىشتا ، شۇ ئىشھەرىكەت پەيدا قىلغان نەتىجە ۋە ئاقىۋەتكە قاراش كىرەك . مەيلى ئۇ ئىش ھەرىكەتنىڭ ئەڭ دەسلەپكى مۇددىئاسى ياكى شۇ مۇددىئانى ئىشقا ئاشۇرۇشتا قوللانغان ۋاستە ، قورالى قانچىلىك رەزىل بولسۇن ، پەقەت شۇ ئىش ھەرىكەت ئەڭ ئاخىرىدا ئەڭ كۆپ سانلىق كىشىلەرنىڭ ئەڭ زور بەختسائادەت ۋە خۇشاللىقىنى ئىشقا ئاشۇرسىلا ، بۇ ئىش ھەرىكەت ئەخلاقلىق ھېسابلىنىدۇ .ئۈچىنچى خىل ئەخلاق پرىنسىپى بولسا پەزىلەت ئەخلاق پرىنسىپىدىن ئىبارەت .بۇ خىل ئەخلاق پرىنسىپىنى يۇناننىڭ بۈيۈك پەيلاسوپى ئارىستوتېل ئوتتۇرىغا قويغان . ئارىستوتېلنىڭ پۈتكۈل پەلسەپە سىستىمىسى مەقسەتچىلىك ئىددىيىسىنى ئاساس قىلغان بولۇپ ، ئۇنىڭ قارىشىچە ، جاھاندىكى بارلىق مەۋجۇداتلار مەۋجۇت بولغانىكەن ، ئۇنداقتا بارلىق مەۋجۇدات بىكاردىنبىكارغىلا مەۋجۇت بولۇپ تۇرمايدۇ ، ئۇلارنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشىدا چوقۇم مەلۇم بىر مەقسەت بولىدۇ ، شۇ مەقسەتنى ئىشقا ئاشۇرغاندىلا بىر شەيئى ئاندىن ئۆزىنىڭ مۇكەممەل بولغان مەۋجۇتلۇق شەكلىگە ئىگە بولىدۇ . مەسىلەن ، قەلەمنىڭ مەقسىتى خەت يېزىشتىن ئىبارەت ، يەنى قەلەم خەت يېزىش ئۈچۈن يارىتلىغان ؛ ئۇنداق بولسا قانداق قەلەم ئەڭ ياخشى قەلەم ھېسابلىنىدۇ ؟ ئەلۋەتتە خەت يازغاندا ئەڭ ئوبدان چىقىدىغان قەلەم ، بۇنداق قەلەمنى بىز ياخشى قەلەم دەيمىز . ئىنسانمۇ ئوخشاش ، ئىنسان بۇ دۇنياغا يارىتىلغانىكەن ، چوقۇم بىر مەقسىتى بولىدۇ ، ئۇنىڭ مەقسىتى بولسا توختىماي تىرىشىش ئارقىلىق ، ئىنسانىيەتنىڭ مۇمكىنلىكى دائىرسىدىكى ئەڭ ئاخىرقى مۇكەممەللىككە يېتىشتىن ئىبارەت . ئۇنداقتا بۇ مۇكەممەللىك زادى نېمىنى كۆرسىتىدۇ ؟ بۇ بىر مەسىلە.تۆتىنچى خىلدىكى ئەخلاق پرىنسىپى بولسا مەجبۇرىيەتچىلىك ئەخلاق پرىنسىپىدىن ئىبارەت . بۇ خىلدىكى ئەخلاق پرىنسىپىغا ئاساسەن ، مەيلى مۇقەددەس پەرمان تەمىنلىگەن ئەخلاق پرىنسىپى بولسۇن ، مەيلى مەنپەئەتپەرەسلىك ئەخلاق پرىنسىپى بولسۇن ، ياكى بولمىسا پەزىلەت ئەخلاق پرىنسىپى بولسۇن ، ئۆزىمىز ھېس قىلغان ، ئادىمىيلىك نۇقتىسىدا تۇرۇپ ئەقلىمىزنى ئىشلىتىپ تونۇپ يەتكەن ئەخلاقىي مەجبۇرىيەتكە قارشىلا بولىدىكەن ، بىز ئۇ ئىشنى ئەخلاقلىق دەپ قارىماسلىقىمىز كىرەك. ئۇنداقتا ، مەجبۇرىيەتچىلىك ئەخلاق پرىنسىپىدىكى مەجبۇرىيەتچىلىك زادى قايسى مەنىدىكى مەسئۇلىيەتنى كۆرسىتىدۇ ؟ مەجبۇرىيەتچىلىك ئەخلاق پرىنسىپىنى گېرمانىيە بۈيۈك پەيلاسوپى كانت ئوتتۇرىغا قويغان . كانتنىڭ قارىشىچە، بۇ يەردىكى مەجبۇرىيەت ھەرگىزمۇ بىزنىڭ مەلۇم بىر مىللەت تۈركۈمىگە ئورتاق تەۋە بولۇشىمىزدىن كىلىپ چىققان مەجبۇرىيەت ئەمەس ؛ بىرەر دىنغا ئورتاق ئېتىقاد قىلغانلىق سەۋەپتىن كىلىپ چىققان مەجبۇرىيەتمۇ ئەمەس ؛ بىرەر دۆلەت پۇقراسى بولۇشتىن ھاسىل بولغان مەجبۇرىيەتمۇ ئەمەس : كانت ئېيتقان مەجبۇرىيەت بولسا بىزنىڭ ئورتاق ھالدا ئىنسان بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن ئۈستىمىزگە ئېلىشىمىز كېرەك بولغان ، بارلىق ئىنسانلارغا ئورتاق ھەم باراۋەر بولغان ئىنسانىي مەجبۇرىيەتتىن ئىبارەت . ئىنسان بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن ، بىز باشقا ھايۋانلاردىن پەرقلىنىمىز ، بىراق پەرق قەيەردە ؟ كانتنىڭ قارىشىچە ، ئىنسان بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن بىز ئۆزىمىزنى ئەركىن ئىرادىگە ئىگە دەپ ئىشىنىمىز . بىز ئۆزىمىزنىڭ ئەركىن ئىرادىسىگە تايىنىپ قارار چىقارغاندا ، ئۆزىمىزنىڭ شەخسىيەتچىلىك تەبئىيتىمىزنى يېڭىپ ، باشقىلارنىمۇ ئويلىيالايمىز . ئۇنداق بولسا ، مەجبۇرىيەتچىلىك ئەخلاق پرىنسىپىدىكى بۇ ئەخلاقىي مەجبۇرىيەت نەدىن كېلىدۇ؟ ئۇ سىرتقى دۇنيادىكى ئاللىقانداق تەڭرىئىلاھلارنىڭ شاپائىتىدىن ياكى كۆرسەتمىسىدىن كەلمەيدۇ ؛ ھۆكۈمدارلارنىڭ بۇيرۇقىدىنمۇ ئەسلا كەلمەيدۇ . كانت ئېيتىدۇكى ، بۇ خىل مەجبۇرىيەت بولسا بىز ئىنسانلارغىلا خاس بولغان ، ھېچقانداق تەجرىبە ماتېرىيالى ئارىلاشمىغان ، سىرتقى دۇنيادىن مۇستەسنا بولغان ساپ ئەقىلدىن كەلگەن . بۇ خىل ساپ ئەقىل بىزنى تەجرىبە ئارىلاشمىغان ساپ ئەخلاقىي مەجبۇرىيەت بىلەن تەمىنلەش ئارقىلىق ، بىزنى ئەركىن قىلىدۇ؛ يەنى، بىز ئىنسان بولۇش ۈپىتىمىزدە، بۇ ساپ ئەخلاقىي مەجبۇرىيەتكە تايىنىپ، ئەخلاقىي ھۆكۈملەرنى ئۆزىمىزگە ئۆزىمىز ئىگە بولغان ھالەتتە چىقىرالايمىز . گەرچە ئادەتتىكى بىلىش پائالىيىتىدە ، بىز بۇ خىل ئىرادە ئەركىنلىكىنى بىشىمىزدىن ئۆتكۈزەلمىسەكمۇ ، ئۇ توغرىسىدا تەجرىبە بىلىمىگە ئېرىشەلمىسەكمۇ ، بىراق بىز ئۇنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى بىلەلەيمىز ، چۈنكى ، ئىنسانىيەتتە ئەخلاقىي ئىشلار مەۋجۇت دىگەن بۇ ئەمەلىيەتتىن شۇنى كۆرۈۋىلىشقا بولىدۇكى ، ئىنسانلاردا ئەركىن ئىرادە مەۋجۇت . ھالبۇكى ، بۇ ئەركىن ئىرادىنى پەقەت ۋە پەقەت ساپ ئىدراك ئارقىلىقلا ئىزدەپ تىپىش مۇمكىن . ئىنسانلارغا خاس ئەخلاقىي مەجبۇرىيەت ساپ بولىدۇ، شەرتسىز بولىدۇ، ئەگەر ساپ بولماي ئۇنىڭغا تاشقى سەزگۈ دۇنياسىدىكى تەجرىبە ماتېرىيالى ئارىلىشىپ قالسا ، ئۇ ھالدا بىز پەقەت پايدازىيان ، خۇشاللىقخاپىلىق توغرىسىدىلا پىكىر يۈرگۈزىمىز ۋە مۇشۇلارنىڭ تۈرتكىسىدە ئەخلاقىي ھۆكۈم چىقىرىمىز، مۇشۇ نەرسىلەرنىڭ قۇلىغا ئايلىنىمىز ، بىزنى ئىنسان قىلغان ساپ ئەقىلدىن كەلگەن ئىنسانىي مەجبۇرىيەتنى ئۇنتۇيمىز . ئۇ چاغدا بىز قىلغان ھەر قانداق ئىشھەرىكەتتە ئەخلاق دىگەندىن ئەسەرمۇ قالمايدۇ .شۇڭا ، كانت كىشىلەرنى ئۆز ئادىمىيلىك مەجبۇرىيتىدىن كەلگەن بۇ ئەخلاق پرىنسىپىغا شەرتسىز بويسۇنۇشقا چاقىردى . بۇ خىل پرىنسىپ مۇتلەق ، ئۆزگەرمەس بولۇپ ، كانتنىڭ قارىشىچە ، بۇ پرىنسىپ ھەر قانداق زامان ، ھەرقانداق ماكان ، ھەر قانداق ئادەمگە ئوخشاشلا ماس كېلەتتى .يەنە بىر خىل ئەخلاق پرىنسىپى بولسا ھېسداشلىق ئەخلاق پرىنسىپىدىن ئىبارەت . ئەنگىلىيە پەيلاسوپى ھېيۇم ۋە گېرمانىيە پەيلاسوپى شوپېنخائۇر قاتارلىق كىشىلەر بۇ خىل ئەخلاق قارىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ . ئۇلارنىڭ قارىشىچە ،ئەقىل ئىدراك ھەر قانچە قىلغان بىلەنمۇ ئېنىق بىر ئەخلاقىي ئۆلچەم بىلەن تەمىنلەپ بىرەلمەيدۇ، ئەخلاق يەنىلا كىشىلەرنىڭ ئىختىيارى ئىرادىسى ۋە تەبئىي ھېستۇيغۇسىغا تايىنىدۇ . ئۇلار ئېيتىدۇكى ، بارلىق ئەخلاقنىڭ ئاساسى ھېسداشلىق ۋە ئىچ ئاغرىتىشتىن كېلىدۇ . بىز ئۆزىمىزنى باشقىلارنىڭ ئورنىغا قويۇپ ئويلاپ ، باشقىلارنىڭ بەخىتسائادىتى ۋە ئازاپ ئوقۇبىتنى ئۆزىمىزنىڭكى دەپ ھېسابلىغاندىلا ، ئاندىن ئەخلاقلىق ھەرىكەت شەكىللىنىدۇ ، بۇ پۈتۈنلەي بىزنىڭ ھېسسىياتمىزغا باغلىق ئىش .ئەڭ ئاخىرقى ئەخلاق پرىنسىپى بولسا نىسپىيچىلىك ئەخلاق پرىنسىپىدىن ئىبارەت . نىسپىيچىلىك ئەخلاق پرىنسىپىنى بىرلا ۋاقىتتا ئەخلاقسىزلىق پرىنسىپى دەپ ئاتاشقىمۇ بولىدۇ ، چۈنكى بۇ خىل كۆز قاراشنىڭ دىيىشىچە ، ئەخلاقىي ھۆكۈم ئوخشاشمىغان ۋاقىت ، ئوخشاشمىغان ئورۇن ، ئوخشاشمىغان ئوبيېكت قاتارلىقلارغا قاراپ ئوخشىمايدۇ ، كونكرېت ئەھۋالنى كونكرېت تەھلىل قىلماق كىرەك . ئۇلار ئېيتىدۇكى ، بۇ جاھاندا مۇتلەق ۋە ئۆزگەرمەس بولغان ئەخلاق پرىنسىپى مەۋجۇت ئەمەس . ئەمەلىيەتتە ،بۇ خىل قاراشتىكىلەر ھەر قانداق مۇتلەق ، ئۆزگەرمەس بولغان ھەقىقەتنىڭ بارلىقنىمۇ ئېىنكار قىلىدۇ . بۇ خىل كۆز قاراش قاراش قۇلاققا ياقمىغاندەك كۆرۈنىدۇ ، ئەمەلىيەتتە ئۇلارنىڭمۇ كۈچلۈك ئااساسى بار ، ئۇ بولسىمۇ ، ۋاقىت ھەر ۋاقىت ئۆزگىرىپ تۇرىدۇ ، ھازىرقى دەقىقىدىكى نەرسە ئېھتىمال مۇشۇ دەقىقىنىڭ ئالدىدىكى دەقىقىدىكى نەرسىنىڭ ئۆزى شۇ بولماسلىقى مۇمكىن . يۇنان پەيلاسوپى ھېراكلىت ھەر قانداق كىشى ئوخشاش بىر دەريادىن ئىككى قېتىم كېچىپ ئۆتەلمەيدۇ دېگەنىدى ، چۈنكى دەريادا ئېقىۋاتقان سۇ ھەر دەقىقىدە ئالمىشىپ تۇراتتى ، ھازىرقى دەريا باياتىنقى دەريانىڭ ئۆزى ئەمەس ئىدى .يۇقىرىدا ئېيتىلغىنى غەرب پەلسەپىسىدىكى ئاساسلىق ئەخلاق پرىنسىپلىرىدىن ئىبارەت . قانداقلا بولمىسۇن ، شۇنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى ، بۇ پرىنسىپلارنىڭ ھېچقايسىسى ئەڭ ئاخىرقى ، مۇتلەق بولغان ، كىشىنى ھەقىقىي قايىل قىلغۇدەك جاۋب بىلەن تەمىنلىگىنى يوق ، بىراق بۇ ھەرگىزمۇ بىزنىڭ ئىزدىنىشىمىزنىڭ ھېچنېمىگە ئەرزىمەيدىغانلىقىغا پاكىت ئەمەس . بۇ خىل ئىزدىنىش ئارقىلىق ، بىز ھېچبولمىغاندا ئەخلاق مەسىلىلىرىنىڭ ئۇنچىۋالا ئاسان ھەل بولمايدىغانلىقىنى كۆرۈۋالدۇق .ئۇنداقتا، دىنسىز كىشىلەر ئەخلاقلىق بولالامدۇ؟ بۇ بىر مەسىلە.ئەمدى ئىلاھشۇناسلىق توغرىسىدا ئازراق مۇلاھىزە قىلايلى. مەن مەزكۇر ماقالەمدە ئىلاھشۇناسلىق، دىنشۇناسلىق دېگەندەك ئۇقۇملارنى تەڭ قىممەتتە ئىشلەتتىم. ئىنچىكە تەھلىل قىلغاندا، بۇ ئىككى ئۇقۇم ئەلۋەتتە پەرقلىنىدۇ، بىراق مەزكۇر ماقالىدە پەرقلەندۈرۈش زۆرۈر ئەمەس دەپ قارىدىم، يادىمغا قايسى كەلسە شۇنى يازدىم.پەلسەپە بىلەن ئىلاھشۇناسلىقنىڭ ئەڭ نىگىزلىك تەتقىق قىلىش ئوبىيېكتى بىردەك بولۇپ ، ئىككىلىسى زادى پۈتكۈل كائىنات نېمىشقا ھازىرقىدەك مۇشۇنداق ھالەتتە ؟ كائىناتنىڭ ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچى زادى نېمە ؟ ھەقىقىي مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدىغىنى زادى نېمە ؟ ياخشىلىق بىلەن يامانلىقنى كىم بىلىدۇ ؟ ھاياتلىقنىڭ بىرەر مەقسىتى بارمۇ ، ئەگەر بار بولسا ، ئۇ نېمىدىن ئىبارەت ؟ دېگەندەك سوئاللارغا جاۋاب ئىزدەيدۇ ئېنىقراق قىلىپ ئېيتقاندا ، پەلسەپە بۇ سوئاللارغا جاۋاب ئىزدەيدۇ ، ئىلاھشۇناسلىق بولسا بۇ سوئاللارغا جاۋاب بىرىدۇ . ھالبۇكى ، پەلسەپە بىلەن ئىلاھشۇناسلىقنىڭ جاۋاب ئىزدەش جەريانىدا قوللىنىدىغان ئۇسۇلى كۆپلىگەن پەرقلەرگە ئىگە : پەلسەپە ئىنسانلارنىڭ ئەقىلئىدراكىغا مۇراجىئەت قىلىدۇ ، ئىلاھشۇناسلىق بولسا ھەرخىل بېشارەت ، ۋەھىي ۋە مۆجىزىلەرگە مۇراجىئەت قىلىدۇ . پەلسەپە بىلەن ئىلاھشۇناسلىقنىڭ تەتقىق قىلىش ئوبىيېكتى ئوخشاش ئەمما قوللانغان ئۇسۇل ئوخشىمىغانلىقتىن ، مۇنداقلا قارىماققا بۇ ئىككىسىنىڭ تاپقان جاۋابىنىڭ ئوخشاش بولۇشى مۇمكىن ئەمەستەك تۇيۇلىدۇ ، ۋاھالەنكى ، ئەمەلىي ئەھۋال پۈتۈنلەي ئۇنداقمۇ ئەمەس .گەرچە پەلسەپە بىلەن ئىلاھشۇناسلىق ئىككىلىسى ئۆز ئالدىغا ئايرىم ئايرىم پەنلەر بولسىمۇ ، بىراق ئىككىلىسى جەمئىيەتتە ياشاۋاتقان كىشىلەر تەرىپىدىن ئىگىلىنىدىغان ھەم تەرەققىي قىلدۇرىلىدىغان بولغاچقا ، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۇلار ئەزەلدىن ھەممىنى قايىل قىلىدىغان ئاخىرقى مۇتلەق جاۋاب بىلەن تەمىنلەشكە ئاجىزلىق قىلىدىغان بولغاچقا ، ئوخشىمىغان تارىخىي تەرەققىيات باسقۇچىدا پەلسەپە بىلەن دىننىڭ مۇناسىۋىتىمۇ ئوخشىمىغان ھالەتتە بولدى . غەرب ئوتتۇرا ئەسىر دۇنياسىدا ھاكىمىيەت بىلەن دىن يۈكسەك دەرىجىدە مەركەزلەشكەن ، ھەتتا بەزىدە دىن ھاكىمىيەتتىن ئۈستۈن تۇرىدىغان بولغاچقا ، دىن پەلسەپىگە نىسبەتەن ھۆكۈمران ئورۇندا تۇردى ، پەلسەپە دىننىڭ دىدىكىگە ئايلىنىپ، پەيلاسوپلارنىڭ قىلىدىغان ئىشى بولسا ئۆزىنىڭ ئەقىلئىدراكىغا تايىنىپ تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ، ئۇنىڭ ھەممىنى بىلىپ تۇرىدىغان ھەممىگە قادىر ، چەكسىز مېھرىبان بولغان سۈپەتلىرىنى ئىسپاتلاپ چىقىش بولدى ؛ ماھىيەتتە بولسا ، پەيلاسوپلار ئۆزىنىڭ بارچە ھۈنىرىنى چىقىرىپ دىنىي ھۆكۈمدار پاپا لارنىڭ ھاكىمىيىتىنىڭ تەڭرى تەرىپىدىن ئۇلارغا تاپشۇرۇلغانلىقنى ، شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ھوقوقىنىڭ دەخلىسىز ھەم مۇقەددەسلىكىنى ئىسپاتلاپ چىقىشتى ؛ بۇنداق ئەھۋالدا ، جەننەتنىڭ ئاچقۇچىنىڭ پاپالار قولىدا ئىكەنلىكى قىل سىغماس ھەقىقەت دەپ قارىلىپ ، پاپالار ۋە پوپلارنىڭ جازانىخور ھۆكۈمرانلىقىنىڭ قانۇنلۇق ياكى ئەمەسلىكىگە ھەتتا كۆڭلىدە بولسىمۇ گۇمان قىلىشقىمۇ ھېچكىم پىتىنالمىدى . ئەلۋەتتە ، ئىنسانىيەت تارىخى ھامان ئالدىغا قاراپ مېڭىشنى ئۇنۇتمايدۇ ، ھازىرقى ئەھۋال تارىختىكىگە ئوخشىمايدۇ .تەڭرى مەۋجۇتمۇ ؟ بىز ئالدى بىلەن ئوتتۇرا ئەسىردىكى پەيلاسوپلارنىڭ تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى زادى قانداق ئىسپاتلىغانلىقىنى كۆرۈپ باقايلى ، ئاندىن بىز قانداق ئويلايمىز ؟ بۇنىمۇ كۆزىتىپ باقايلى . بۇنى قىلىشتىن ئاۋال ، ئەينى چاغدىكى پەيلاسوپلارنىڭ كۆڭلىدە تەڭرى زادى نېمىدىن دىرەك بىرىدۇ ، بۇنى بىلىۋىلىشقا توغرا كېلىدۇ . ئۇلارنىڭ تەڭرىگە بەرگەن تەبىرى مۇنداق : تەڭرى بولسا ناھايىتى شەپقەتلىك ، مېھرىبان .. ئۇلۇغ ، ھەممىگە قادىر ، ھەممىنى بىلگۈچى . مۇتلەق ، مۇكەممەل ھەم مۇستەقىل بولغان بىردىنبىر مەۋجۇداتتۇر . پەلسەپە نۇقتىسىدا تۇرغاندا ، بۇ يەردىكى بىر قانچە سۆزنى تىخىمۇ ئىچكىرلىگەن ھالدا چۈشەندۈرۈشكە توغرا كىلىدۇ . بۇ يەردىكى ھەممىگە قادىر دېگەنلىك تەڭرىنىڭ قىلالمايدىغان ھېچ ئىشى يوق دېگەنلىك ؛ مۇكەممەل دېمەكلىك تەڭرى بولسا ئاللىقاچان مۇكەممەللىككە يەتكەن كەمكۈتىسىز زاتتۇر ، ئۇ ھەر قانداق ئۆزگىرىشنى باشتىن كەچۈرمەيدۇ ؛ چۈنكى بىر كەمكۈتىسىز زات ئۆزگىرىپلا قالسا ، مەيلى ئۇ قايسى نېشانغا قاراپ ئۆزگەرمىسۇن ، بۇ خىل ئۆزگىرىش ھامان كەمكۈتىسىزلىكتىن يېراقلىشىشقا قاراپ ماڭغان ئۆزگىرىشتۇر ، باشقىچە بولۇشى مۇمكىن ئەمەس ـــــــــ شۇڭا تەڭرى ھەر قانداق شەكىلدىكى ئۆزگىرىشنى باشتىن كەچۈرمەيدۇ دېگەنلىك ؛ مۇستەقىل دېگەنلىك بولسا تەڭرى تەبىئەتنىڭ ھەر قانداق قانۇنىيىتىنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىمايدۇ ، ئىنسانلارنىڭ ئويخىيال ، ئىدىيەسىنىڭ سىرتىدا ئوبىيېكتىپ ھالدا مۇستەقىل مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ دېگەنلىكتۇر . بۇ ئېھتىمال ئەينى چاغدا بەزى كىشىلەرنىڭ تەڭرى مېنىڭ دىلىمدا دەيدىغان سەپسەتىسى گە رەددىيە بىرىش مەقسىتىدە ئېيتىلغان بولسا كېرەك . ئەگەر ئىنسانلار مەۋجۇت بولمىسا تەڭرى مەۋجۇت بولامدۇيوق؟ئەمدى ، بىز غەرب پەيلاسوپلىرىنىڭ تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى قانداق ئىسپاتلىغانلىقىغا قاراپ باقايلى . ئەنئەنىۋى قاراش بويىچە ئېيتقاندا ، تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقى تۆت خىل ئۇسۇلدا ئىسپاتلىنىدۇ ، ئۇلار : ئونتولوگىيىلىك ئىسپاتلاش ، ئالەم نەزەرىيىسى بويىچە ئىسپاتلاش ، مەقسەتچىلىك نەزەرىيىسى بويىچە ئىسپاتلاش ۋە ئەخلاقىي ئىسپاتلاش قاتارلىقلاردىن ئىبارەت .بىز ئونتولوگىيىلىك ئىسپاتلاشتىن باشلاپ سۆزلەيلى . ئالدى بىلەن ئونتولوگىيە دېگەن سۆزنىڭ مەنىسىنى چۈشىنىۋىلىشقا توغرا كېلىدۇ . ئېنىقكى ، ئونتولوگىيە دېگەن سۆز ھەرگىزمۇ ئۇيغۇر تىلىدىن كېلىپ چىققان ئەمەس . سۆز يىلتىزى ئون گرېكچە ، ئەمما ئونتولوگىيە دېگەن سۆزمۇ گرېكچىمۇئەمەس ، بۇنى ئۇقمىدىم ؛ مېنىڭ ئۇقىدىغىنىم ، ئونتولوگىيە دېگەن سۆز ئىنگلىزچىدە ئىشلىتىلىدىغان بولۇپ ، ئۇمۇ گرېكچىدىن ئۆزلەشتۈرۈش ئاساسىدا كەلگەن . ئون دېگەن سۆزنىڭ گرېكچىدىكى مەنىسى مەۋجۇتلۇق، بارلىق دېگەنلىكتىن ئىبارەت. پەلسەپىنىڭ مەۋجۇتلۇققا ئالاقىدار قىسمى ئونتولوگىيە دەپ ئاتىلىدۇ ، ئونتولوگىيەنى مەۋجۇتلۇق ئىلمى دەپ ئالساق بولىدۇ، يەنى پەلسەپىنىڭ بۇ دۇنيادا زادى نېمە ھەقىقىي مەۋجۇت ؟ دېگەن مەسىلىنى تەتقىق قىلىدىغان قىسمى ئونتولوگىيە دەپ ئاتىلىدۇ . ئاداققى مەۋجۇتلۇق سۇمۇ؟ ئوتمۇ؟ ھاۋامۇ؟ ئاتوممۇ؟ ئىدىيەمۇ؟ شەكىلمۇ؟ ئەسلى زاتمۇ؟ ھېچنېمەمۇ؟ئەمدى تەڭرى مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئونتولوگىيىلىك ئىسپاتىغا كەلسەك ، بۇ خىل ئىسپاتنى مىلادىيە 11ئەسىردە ياشىغان ئەنسېلېم دېگەن كىشى ئوتتۇرىغا قويغان ، گەرچە ئۇ بۇ خىل ئىسپاتلاشنى كۆتۈرۈپ چىققان بىردىنبىر كىشى بولمىسىمۇ ، بىراق ئۇنىڭ ئىسپاتى ئونتولوگىيىلىك ئىسپاتنىڭ تىپىك ۋەكىلى بولالايدۇ . ئونتولوگىيىلىك ئىسپات دېگەن بۇ ئىسىمنى ئەنسېلېم ئۆزى قويمىغان ، بەلكى كىيىن كانت ئەنسېلېمنىڭ ئىسپاتىغا رەددىيە بىرىش جەريانىدا قوللانغان . ئەنسېلېمنىڭ ئىسپاتى مۇنداق ئېلىپ بىرىلىدۇ : تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقى تەڭرىنىڭ ئېنىقلىمىسىدىن كەلگەن ، يەنى تەڭرىنىڭ تەبىرى تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ . بىز بۇ خىل ئىسپاتقا ئىنچىكىرەك قاراپ باقايلى . ئەنسېلېم ئېيتتىكى : تەڭرى بولسا ئىنسانلار ئويلاپ يېتەلەيدىغان ئەڭ بۈيۈك مەۋجۇداتتۇر . سىز ئويلاپ يېتەلەيدىغان ئەڭ قۇدرەتلىك ، ئەڭ مۇكەممەل ، ئەڭ مېھرىبان ، ھەممىنى بىلىدىغان ، ھەممىگە قادىر مۇتلەق مەۋجۇدات بولسا دەل تەڭرىنىڭ ئۆزى . ئىنسانلار بۇ دۇنيادا ياشاش جەريانىدا ، ھەر قانداق شەيئىنىڭ ئۇنچىۋالا مۇكەممەل ئەمەسلىكىنى ، يېتەرلىك گۈزەل ئەمەسلىكىنى ، دىگۈدەك ھەقىقىي ئەمەسلىكىنى بىلىپ يېتىدۇ ؛ ئەگەر ئىنسانلار ئەڭ ھەقىقىي ، ئەڭ مېھرىبان ، ئەڭ گۈزەل بولىدىغان مۇتلەق مۇكەممەل مەۋجۇداتنى ئويلاپ يېتەلمىگىنىدە ، ئىنسانلارنىڭ پۈتكۈل كائىناتتىكى ھەر قانداق شەيئىنىڭ مۇكەممەل ئەمەسلىكىنى بىلىپ يېتەلىشىنى چۈشەندۈرگىلى بولمايدۇ . مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا ، بىزنىڭ مەلۇم شەيئىنى دېگۈدەك مۇكەممەل ئەمەس ، دەپ ھۆكۈم قىلالىشىمىزنىڭ سەۋەبى شۇكى ، بىز ئۇنىڭدىنمۇ مۇكەممەلراق بىر مەۋجۇتلۇقنى ئويلاپ يەتتۇق ؛ئوخشاش قائىدە بويىچە : ھازىر بىز پۈتكۈل كائىناتتىكى ھەر قانداق شەيئى مۇكەممەل ئەمەس دەپ ئويلايمىز ، شۇڭلاشقا ، بىز چوقۇم كائىناتنىڭ سىرتىدا بىزنىڭ تەجرىبە دۇنيايىمىزدىن ھالقىغان بىر مۇتلەق ، ھەممىدىن مۇكەممەل ، ھەممىدىن بۈيۈك بىر مەۋجۇداتنى ئويلاۋاتىمىز ، بۇ مەۋجۇداتنىڭ ئۆزى تەڭرى شۇ . ئەنسېلېم دەيدۇكى ، ئىنسانلارنىڭ كۆڭلىدە مۇشۇنداق بۈيۈك ئەمەلىي گەۋدە سۇبستانسىيە نى ئويلاپ يېتەلىشى دەل شۇ گەۋدىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئىسپاتى .بۇنىڭغا قارىتا ، بەزى كىشىلەر ئىنكار قىلىپ مۇنداق دىيىشتى : مېنىڭ مۇتلەق گۈزەل ، مۇتلەق ھەقىقىي بولغان گەۋدىنى ئويلاپ يېتەلىشىم ئۇ گەۋدىنىڭ پەقەت ۋە پەقەت مېنىڭ تەسەۋۇرۇمدا مەۋجۇت ئىكەنلىكىنىلا ئىسپاتلىيالايدۇ ، ھەرگىزمۇ شۇ گەۋدىنىڭ ھەقىقەتەنمۇ ئەمەلىيەتتە ئوبىيېكتىپ مەۋجۇت ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلىيالمايدۇ . بۇ خۇددى گەرچە مەن ئاتلانتىك ئوكياننىڭ قان ئوتتۇرىسىدىكى بىر مۇكەممەل ئارالنى ئويلاپ يېتەلىسەممۇ ، بىراق ، مېنىڭ ئۇ ئارالنى ئويلاپ يېتەلىشىم بىلەن ئۇ ئارالنىڭ ئەمەلىي مەۋجۇتلۇقى ئىككىسى ئىككى ئىش . بۇنىڭغا قارىتا ، ئەنسېلېم جاۋاب بىرىپ دېدى : سىز ئەڭ بۈيۈك مەۋجۇدات بولغان تەڭرى ئېھتىمال مېنىڭ ئويخىيالىم ۋە تەسەۋۇرۇمدىلا مەۋجۇت بولۇشى ، ئەمەلىيەتتە بولسا مەۋجۇت بولماسلىقى مۇمكىن دەپ ئويلىغنىڭىزدا ، سىزنىڭ ئويلىغنىڭىز ھەرگىزمۇ تەلەپ قېلىنغىنىدەك ئۇنچىۋالا بۈيۈك ھەم مۇكەممەل گەۋدە ئەمەس ، سىز مۇتلەق بۈيۈكلۈكنى ئويلاپ يېتەلمەپسىز . مېنىڭ تەسەۋۇرۇمدىلا ئەمەس ، بەلكى ئەمەلىيەتتىمۇ ھەقىقىي تۈردە مەۋجۇت دەپ ئويلىغىنىڭىزدىلا ، ئاندىن سىز مۇتلەق بۈيۈكلۈكنى ئويلاپ يېتەلىگەن بولىسىز . تەسەۋۇرىڭىزدىلا مەۋجۇت بولۇپ ئەمەلىيەتتە مەۋجۇت بولمىغان گەۋدە ھەرگىزمۇ ئەڭ بۈيۈك گەۋدە ھېسابلانمايدۇ . شۇڭلاشقا ، ئەڭ بۈيۈك گەۋدىنى ئويلاۋاتقىنىڭىزدا ، سىزنىڭ ئۇنى ئەمەلىيەتتە مەۋجۇت بولماي قالارمۇ ؟ دەپ تەشۋىشلىنىپ قىلىشىڭىز مۇمكىن ئەمەس . چۈشىنىشكە ئاسان بولۇشى ئۈچۈن ، تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا ئالاقىدار بۇ خىلدىكى ئىسپاتنى ئارىستوتېلنىڭ ئۈچ باسقۇچلۇق لوگىكىسى بويىچە تۆۋەندىكىدەك يېزىشقا بولىدۇ :چوڭ ئالدىنقى شەرت : تەڭرى بولسا بىز ئويلاپ يېتەلەيدىغان ئەڭ قۇدرەتلىك ، ئەڭ مېھرىبان ، ئەڭ گۈزەل ، ھەممىگە قادىر ، مۇتلەق ھەقىقىي بولغان ئەڭ بۈيۈك زاتتۇر ؛كىچىك ئالدىنقى شەرت : ھەم تەسەۋۇرۇمدا ، ھەم ئەمەلىيەتتە ئوبىيېكتىپ مەۋجۇت بولغان زات بولسا پەقەت مېنىڭ تەسەۋۇرۇمدىلا مەۋجۇت بولغان زاتتىن بەكرەك قۇدرەتلىك ، بەكرەك مېھرىبان ، بەكرەك گۈزەل ، ھەممىگە بەكرەك قادىر ، بەكرەك ھەقىقىي ؛يەكۈن : تەڭرى تەسەۋۇرىمىزدا مەۋجۇت بولۇپلا قالماستىن ، بەلكى ئەمەلىيەتتىمۇ ئوبىيېكتىپ ھالدا ھەقىقىي مەۋجۇت .بۇ دېگىنى ، سىز ئويلاپ يەتكەن تەڭرى ھەم تەسەۋۇرىڭىزدا ، ھەم ئەمەلىيەتتە ئوبىيېكتىپ مەۋجۇت بولغاندىلا ، ئاندىن سىز ئويلاپ يەتكەن تەڭرى ئەڭ بۈيۈك . ئەگەر ئۇنداق بولمايدىكەن ، سىز ئويلاپ يەتكەن مەۋجۇتلۇق بىز دەسلەپتە تەڭرىگە بەرگەن ئېنىقلىما بىلەن زىت . بۇ يەردە تايىنىلغىنى لوگىكىدىكى بىردەكلىك قانۇنى بولۇپ ، تەڭرىنىڭ ئېنىقلىمىسى لوگىكىلىق ھۆكۈمنىڭ باشئاخىدا چوقۇم ئوخشاشلىقنى ساقلىشى كېرەك .بۇ خىل ئىسپات ئالاھەزەل مۇشۇ يەردە ئاياغلىشىدۇ . ئەلۋەتتە ، كىشىلەر بۇ خىل ئىسپاتتىن ئانچە رازى بولمىدى . بولۇپمۇ كانت ، ئۆزىنىڭ ساپ ئەقىلگە تەنقىد دېگەن بۈيۈك ئەسىرىدە ، مەن يانچۇقۇمدا 100 يۈەن پۇلنىڭ بارلىقىنى پۈتۈنلەي تەسەۋۇر قىلالايمەن ، بىراق بۇ ھەرگىزمۇ مېنىڭ يانچۇقۇمدا ھەقىقەتەنمۇ 100 يۈەن پۇلنىڭ بارلىقىدىن دىرەك بەرمەيدۇ دەپ ئونتولوگىيىلىك ئىسپاتقا قارشى چىقتى . ئۇقۇمنىڭ مەۋجۇت بولۇشى مۇشۇ ئۇقۇمغا ماس كېلىدىغان ئوبيېكتنىڭ مەجۇتلۇقىدىن دېرەك بەرمەيدۇ. تەڭرى بىلىشنىڭ ئوبيېكتى ئەمەس، بەلكى ئېتىقادنىڭ ئوبيېكتى. تەڭرى بىزنىڭ بىلىشىمىزنىڭ سىرتىدا بولغانىكەن، ئەخلاق يۈزىسىدىن تەڭرىنى مەۋجۇت دەپ پەرەز قىلىپ تۇرۇشقا تامامەن بولىدۇ. بىراق ئىنسانلارنىڭ تەڭرىنى مەۋجۇت دەپ ئىشىنىشى ئۇنىڭ ھەقىقەتەنمۇ مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئاساسى ئەمەس.تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئىككىنچى خىل ئىسپاتى بولسا ئالەم نەزەرىيىسى بويىچە ئىسپاتلاش . ئوتتۇرا ئەسىردىكى چىركاۋ مەدرىس پەيلاسوپلىرىدىن بىرى بولغان توماس ئاكىۋنا مۇشۇ خىلدىكى ئىسپاتنى ئوتتۇرىغا قويدى . ئۇ دېدىكى ، كائىناتتىكى بارلىق تاسادىپىي مەۋجۇت بولغان، ئۆزگىرىشچان شەيئىلەرنى چوقۇم مەلۇم بىر تاسادىپىي بولمىغان ، يەنى مۇقەررەر بولغان ئۆزگەرمەس بىر مەۋجۇدات كەلتۈرۈپ چىقارغان، بۇ مەۋجۇدات تەڭرى شۇ . بۇ خىل ئىسپاتنىڭ نۇقتىنەزىرى بولسا : ئالەمدىكى تاسادىپىي ۋە خالىغانچە مەۋجۇت بولغان شەيئىلەرنى پەقەت ۋە پەقەت مۇقەررەر ھەم زۆرۈر بولغان بىر مەۋجۇدات ، يەنى تەڭرىگە تايانغاندىلا ئاندىن چۈشەندۈرگىلى بولىدۇ . دېيىلىۋاتقان تاسادىپىي ۋە خالىغانچە مەۋجۇت بولغان شەيئىلەر بولسا مەۋجۇتلۇقى باشقا بىر شەيئىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ئۆزىگە شەرت قىلغان شەيئىلەرنى كۆرسىتىدۇ . بۇ يەردە ئېيتىلىۋاتقىنى سەۋەبنەتىجە مۇناسىۋىتىدۇر . ھەر بىر تاسادىپىي شەيئىنىڭ مەۋجۇتلۇقى چوقۇم باشقا بىر شەيئىنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا تايىنىدىكەن ، كائىناتتىكى بارلىق شەيئىلەر چوقۇم مەلۇم بىر باشقا شەيئى سەۋەبىدىن مەۋجۇت بولىدۇ ، يەنى ، ھەر بىر شەيئىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ چوقۇم مەلۇم بىر سەۋەبى بولىدۇ ، سەۋەبنەتىجە مۇناسىۋىتى ئىنسانىيەتنىڭ بارلىق بىلىمىنىڭ ئاساسى ، شەيئىلەرنىڭ سەۋەبىنى ئىزدەش جەريانىدىلا ، ئىنسانىيەت ئاندىن بىلىمگە ئېرىشىدۇ . شۇنداق قىلىپ ، بىز سەۋەبنەتىجە مۇناسىۋىتىگە ئاساسەن شەيئىلەرنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ سەۋەبىنى چەكسىز ھالدا سۈرۈشتۈرۈپ كەينىگە ياندۇرساق ، بۇ سەۋەبنەتىجە ھالقىسىنىڭ چوقۇم بىر باشلىنىش نۇقتىسى بولىدۇ سەۋەبنەتىجە ھالقىسىنىڭ چوقۇم بىر باشلىنىش نۇقتىسى بولىدۇ دېگەن بۇ ھۆكۈمنىڭ ئاساسى زادى نەدە ؟ ، بۇ نۇقتىدىكى شەيئىنىڭ مەۋجۇتلۇقى باشقا ھەر قانداق شەيئىگە تايانمايدۇ ، ئەكسىچە ، كائىناتتىكى بارلىق باشقا شەيئىلەرنىڭ مەۋجۇتلۇقى مۇشۇ نۇقتىنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا تايىنىدۇ ؛ كائىناتتىكى بارلىق باشقا شەيئىلەرنىڭ مەۋجۇتلۇقى مۇشۇ يەردىن ، يەنى مۇقەرررەر ھەم زۆزۈر بولغان مەۋجۇدىيەت ـــــــــ تەڭرىدىن باشلىنىدۇ . تەڭرىنىڭ ئۆزى بولسا ھېچنىمىگە تايانماي ، بارچىدىن مۇستەقىل ھالدا ئۆزئۆزىدىن مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ .تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ بۇ خىلدىكى ئىسپاتى ئالەم نەزەرىيىسى ئىسپاتى دەپ ئاتىلىشىنىڭ سەۋەبى شۇكى ، بىزنىڭ تاسادىپىيلىقتىن مۇقەررەرلىككە بولغان كەلتۈرۈپ چىقىرىش جەريانىمىز دەل ئالەملىك سەۋەپنەتىجە مۇناسىۋىتىنى چىقىش قىلىپ تۇرۇپ ئېلىپ بىرىلغان .تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئۈچىنچى خىل ئىسپاتى بولسا مەقسەتچىلىك نەزەرىيىسى ئىسپاتى . بۇ خىل ئىسپات ھەممىمىزگە تونۇشلۇق بولۇشى مۇمكىن . مەقسەتچىلىك نەزەرىيىسى تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ئىسپاتلاپ مۇنداق دەيدۇ : پۈتكۈل كائىنات مەلۇم بىر گارمونىيە ئاساسىدا تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلىغان ھالدا مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ ، بۇ خىل گارمونىيە پەقەت ۋە پەقەت مەلۇم بىر پاراسەتلىك ئەقىل ئىگىسىنىڭ مەقسەتلىك ھالدا لاھىيلەپ ياساپ چىقىشى ئاستىدىلا ئاندىن مەۋجۇت بولۇشى مۇمكىن . ئادەمگە قاراپ باقايلى ، شۇنچە يارىشىملىق قاشكۆز ، بەدەن ، ۋە ئۇنىڭغا ماسلاشقان روھ مانا بۇلارنىڭ ھەممىسى ئۆزلىكىدىن پەيدا بولۇپ شەكىللىنەلمەيدۇ ، چوقۇم بىرەر پاراسەتلىك ئەقىل ئىگىسى مەقسەتلىك ھالدا لاھىيلەپ ياساپ چىققان گەپ . ئۇنداقتا كائىناتنى كىم لاھىيلىگەن ؟ ئەلۋەتتە ئەڭ ئۇستا لاھىيلىگۈچى بولغان تەڭرىدە . گارمونىيىلىك ۋە قانۇنيەتلىك كائىناتنىڭ نېمىشقا چوقۇم بىر لاھىيلىگۈچىسى بولمىسا بولمايدۇ ؟تەڭرى مەۋجۇتلۇقىنىڭ يەنە بىر ئىسپاتى بولسا ئەخلاقىي ئىسپات . بۇ ئىسپاتنىڭ قارىشىچە ، ئەخلاقىي پرىنسىپلار بايان خاراكتىرلىك بولماستىن ، بەلكى ئۆلچەم خاراكتىرلىك . ئۇ كىشىلەرگە شەيئىلەرنىڭ نېمە لىكىنى ئېيتىپ بەرمەستىن ، مۇنداق بولۇشى كېرەك لىكىنى ئېيتىپ بىرىدۇ . ئەخلاقىي ئۆلچەمپرىنسىپلار باشقا فىزىكىلىق شەيئىلەرگە ئوخشىمايدۇ ، باشقا فىزىكىلىق شەيئىلەرنى سەزگۈ ئەزا ۋە ئەقىلئىدراكقا تايىنىپ بىلىشكە بولىدۇ ، بىراق بىز ھەرقانچە قىلساقمۇ ئەخلاقىي ئۆلچەمپرىنسىپلارنى تەجرىبە شەكىلىدە بېشىمىزدىن ئۆتكۈزەلمەيمىز ، ئۇنى سەزگۈ ئەزاغا تايىنىپ بىلەلمەيمىز . دىمەك ، ئەخلاقىي ئۆلچەمپرىنسىپلارنىڭ كېلىش مەنبەسىنى بىلىپ بولمايدۇ . ھالبۇكى ، بىز بىلىمىزكى ، ئىنسانىيەت دۇنياسىدا توغرا ، خاتا دەيدىغان ئەخلاق ئۆلچەملىرى مەۋجۇت ، ئەخلاق نىڭ ئۆزىمۇ مەۋجۇت . ئۇنداقتا بۇ ئەخلاق پرىنسىپلىرى نەدىن كېلىدۇ ؟ پەقەت ۋە پەقەت فىزىكىلىق ماددا دۇنياسىنىڭ سىرتىدا يىگانە مەۋجۇت بولۇپ تۇرغان بىردىنبىر مۇتلەق مەۋجۇتلۇق ــــــــ تەڭرىدىن كېلىدۇ ، ئەخلاق پرىنسىپلىرى ئىنسانلارنىڭ ئۆزىدىن كەلمەيدۇ . چۈنكى ئەخلاق ئۇقۇمى ۋە ئەخلاق پرىنسىپلىرى ھە دېسىلا ئىنسانلارنىڭ تەبىئىي ئارزۇھەۋەس ، نەپسگە خىلاپ كېلىدۇ ، ئەگەر ئىنسانلارنىڭ ئۆزىگە قويۇپ بەرسە ، ھېچگەپتىنھېچگەپ يوق ئۆزىچىلا ئەخلاق پرىنسىپىغا ئىگە بولالىشى مۇمكىن ئەمەس . شۇڭا ئەخلاق ئۇقۇمى ئىنسانلاردىن ئۈستۈن تۇرىدىغان تەڭرىدىن كېلىدۇ . بۇ خىلدىكى ئىسپاتتىن شۇنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشقا بولىدۇكى ، ئاتېئىزمچىلار خۇداسىزلار نىڭ ئەخلاقلىق بولالىشى مەڭگۈ مۇمكىن ئەمەس . ئاتېئىزمچىلارنىڭ ھەممىسى ئەخلاقسىزلاردۇر دېگەن ھۆكۈم كۈچكە ئىگىمۇ؟ ئەجەبا، ئەخلاق تېئىزمچىلار دىنغا ئىشەنگۈچىلەر غىلا مەنسۇپ بولماستن ، بەلكى ئىنسانىيەتكە ئورتاق مەنسۇپ ئەمەسمۇ؟يۇقىرىدا ئېيتىپ ئۆتكەنلىرىم ئىنسانلار ئۆزىنىڭ ئەقىل ئىدراكىغا تايىنىپ تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ئىسپاتلايدىغان بىر قانچە مىسال . ئەلۋەتتە ، نۇرغۇن كىشىلەر تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ھەر قانداق ئۇسۇل بىلەن ئىسپاتلاشقا قارشى تۇرىدۇ ، ئۇلارنىڭ قارىشىچە ، تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ئىسپاتلاشقا ئۇرۇنۇشنىڭ ئۆزى تەڭرىگە شەك كەلتۈرگەن بىلەن باراۋەر بولۇپ ، بۇ كەچۈرگىسىز گۇناھتۇر . يەنە بىر جەھەتتىن، بىزنىڭ تەڭرى توغرىسىدىكى ھەر قانداق بايانىمىزنىڭ ھەممىسى بىھۇدە بولۇپلا قالماستىن، بەلكى تەڭرىنىڭ سۈپەتلىرىنى توغرا ئىپادىلىيەلمەيدۇ، چۈنكى بۇ بايانلارنىڭ ئىشلەتكىنى ئىنسانىيەت دۇنياسىنىڭ تىلى بولۇپ، تەڭرىنى سۈپەتلەشكە يېتىشمەيدۇ. تەڭرى مۇنداق دەپ ئېيتقىنىمىزدا، بىز ئۇنى باشقا بىر نەرسىدىن پەرقلەندۈرىۋاتىمىز، بۇ چاغدا بىز بىرلا ۋاقىتتا تەڭرى مۇنداق ئەمەس دەۋاتقان بولىمىز، مۇنداق بىلەن مۇنداق ئەمەس بىر جۈپ قارىمۇ قارشىلىق بولۇپ، تەڭ دەرىجىلىك ئۇقۇملاردىن ئىبارەت، شۇڭا بىز تەڭرى توغرىسىدا ئېغىزىمىزنى ئېچىپلا قالساق، ئۇنىڭغا يەنە بىر ھەمراھنى قوشىمىز. شۇڭا، بىز تەڭرى توغرىسىدا ھېچنېمە دېمەسلىكىمىز، ياكى تەڭرىنىڭ بارلىق ئۇقۇم ۋە سۈپەتلىرىنى رەت قىلىشىمىز كېرەك. بىراق، ھېچقانداق تىل ئارقىلىق تەپەككۇر قىلىشقا ۋە سۆزلەشكە بولمايدىغان بىر مەۋجۇتلۇقنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى بىز قانداق بىلىمىز؟نىھايەت ، پەيلاسوپلارنىڭ پىكىرى ھېچقانداق يەردە توختىمايدۇ، بولمىسا پەيلاسوپ بولماي قالىدۇ. كانت تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ئىسپاتلاشقا ئۇرۇنمىدى ، بەلكى تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ بارلىق ئىسپاتىنى يوققا چىقىرىشقا ئۇرۇندى ، مەلۇم مەنىدىن ئېيتقاندا ، دەرۋەقە يوققا چىقاردى . ئېھتىمال ، كانت ئۆزىنىڭ مەشھۇر ئەسىرى ساپ ئەقىلگە تەنقىد دېگەن ئەسىرىدە ، تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئەقلىيئىدراكىي ئىسپاتىنىڭ ئەڭ ئاخىرقى مۇمكىنچىلىكىنىمۇ يوققا چىقارغىنىدا ، ئىككىلى تەرەپتىكىلەر ، ئاتېئىزمچىلار ۋە تېئىزمچىلار كۆڭلىدە شادلانغان بولۇشى مۇمكىن ، چۈنكى كانتنىڭ قارىشىچە ، تەڭرىگە دائىر ئەقلى ئىسپاتلارنىڭ بىربىرى بىلەن جاڭجاللىشىپ يۈرۈشى پۈتۈنلەي بىھۇدە ئاۋارىچىلىق ئىدى . تەڭرىگە ئالاقىدار ھەر قانداق بىلىم پۈتۈنلەي ئىنسانلارنىڭ بىلىش دائىرسىدىن ھالقىپ كەتكەن بولۇپ ، تەڭرىنىڭ مەۋجۇت ياكى ئەمەسلىكىنى ئىنسانلارنىڭ بىلەلىشى مۇمكىن ئەمەس ئىدى . دائىرسى ئىنسانلارنىڭ تەجرىبە دائىرسىدىن ھالقىپ كەتكەن ھالدا ئىشلىتىلگەن ئەقلىي تەپەككۇرغا تايىنىپ ئېرىشىلگەن ھەر قانداق ھۆكۈمنىڭ ھەر ۋاقىت ئوخشاشلا ئەقلىي تەپەككۇرغا تايىنىپ ئېرىشىلگەن قارىمۇقارشى ھۆكۈمىنى تېپىشقا بولاتتى . يەنى ئىنسانلار ئۆزىنىڭ ئەقلىئىدراكىي تەپەككۇرىغا تايىنىپ ئەزەلدىن ئۆزىنىڭ بېشىدىن ئۆتمىگەن ، شۇنداقلا مەڭگۈ بېشىدىن ئۆتكۈزۈشى مۇمكىن بولمايدىغان شەيئىلەر توغرىسىدا خۇلاسە چىقىرىشقىنىدا ، ئۇلار ئوخشاش بىر شەيئى توغرىسىدا پۈتۈنلەي قارىمۇقارشى بولغان ئىككى خىل ھۆكۈمگە ئېرىشىپ زىددىيەتكە پېتىپ قالاتتى . بۇ خىلدىكى شەيئىلەر تەڭرىدىن باشقا يەنە روھ ، مەڭگۈلۈك ھاياتلىق ، ئالەمنىڭ باشلىنىشى ، مۇتلەق ئەركىنلىك قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ . ئەقلى تەپەككۇرغا تايىنىپ ئېرىشىلگەن تەڭرىنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا دائىر ئىسپات بار يەردە ، چوقۇم تەڭرىنىڭ مەۋجۇت ئەمەسلىكىگە دائىر ئىسپاتمۇ بار ، ئىككى تەرەپ بىربىرى بىلەن تالاش تارتىش قىلىشى مۇمكىن ، بىراق ئۇلار ھەممىسى ئۆزى بىلمەيدىغان نەرسە ئۈستىدە تالاشتارتىش قىلىشىدۇ ، ھەم ئەزەلدىن بىر تەرەپ يەنە بىر تەرەپكە قايىل بولمايدۇ . شۇڭا كانتنىڭ قارىشىچە ، تەڭرىگە ئالاقىدار ئىسپات ۋە بۇنىڭدىن كېلىپ چىققان دەتالاشلارنىڭ ھەممىسى بىھۇدە خالاس . تەڭرىنىڭ باريوقلۇقىنى بىز بىلەلمەيمىز ، بىراق ئەخلاق نۇقتىسىدىن چىقىش قىلغاندا ، تەڭرىنى بار دەپ تۇرۇشمۇ بىر خىل زۆرۈرىيەت بولۇشى مۇمكىن ، بىراق بۇ خىل پەرەز بىلەن تەڭرى ھەقىقەتەنمۇ باركەن دەپ كېسىپ ئېيتىش پۈتۈنلەي باشقاباشقا ئىككى ئىش .كېيىن كانت ئۆزىنىڭ ساپ ئەقىل دائىرسىدىكى دىن دېگەن كىتابىدا بۇ توغرىسىدا كەڭرى پىكىر يۈرگۈزدى . كانتنىڭ قارىشىچە ، ئەخلاق دىندىن كېلىپ چىقمايدۇ ، بەلكى دىن ئەخلاقتىن كېلىپ چىقىدۇ . ئىنسانلارنىڭ ئىنسان بولۇش سۈپىتىدىكى ساپ ئىدراكى ۋە ئەركىن ئىرادىسى ئىنسانلارغا ئۇلار شەرتسىز بويسۇنۇشى تەلەپ قىلىنىدىغان ئەخلاق پرىنسىپى بىلەن تەمىنلەيدۇ ، بۇ ئىنسانلارنى ئىنسان قىلىدىغان تۈپ ماھىيىتى . بىراق ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، ئىنسانلار ئۆزىنىڭ ھايۋانىيلىقىدىن پۈتۈنلەي قۇتۇلۇپ بولالمىغانلىقىدىن ، ئاچكۆزلۈك ، نەپسانىيەتچىلىك ، شەخسىيەتچىلىك ، ھۇرۇنلۇق ، ئاجىزلىق دېگەنلەرنىڭ ئىسكەنجىسىدىن پۈتۈنلەي قۇتۇلۇپ بولالمىغان . دەل مۇشۇ سەۋەپتىن ، ئىنسانلار ئۆزىنىڭ ئىنسانىي ماھىيىتى ئۇلارغا بۇيرۇق قىلغان ئەخلاق پرىنسىپلىرىغا ئۆزلۈكىدىن رىئايە قىلالمايدۇ ، شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ھەممىگە قادىر بولغان تەڭرىنى ئۆزىگە تىكلەپ ، ئۆزىنىڭ ئەخلاقىي مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشتىكى نازارەتچىسى ۋە دەۋەتچسى قىلىۋالىدۇ . يەنە كېلىپ ، بۇ تەڭرى ھەممىگە قادىر ، ھەممىدىن مېھرىبان ۋە ھەممىنى بىلىپ تۇرىدىغان بولۇشى كېرەك ، چۈنكى ئىنسانلار رەزىللىكنىڭ ھەممىگە قادىر بىر مەۋجۇدات تەرىپىدىن جازالىنىشىنى ، ئۆزى ئۆزىنىڭ ھايۋانىيلىقىدىن قۇتۇلالماي ئۆتكۈزگەن سەۋەنلىكلىرىنىڭ ھەممىدىن مېھرىبان بىر مەۋجۇدات تەرىپىدىن كەچۈرۈمگە ئېرىشىشىنى ، ئۆزى قىلغان ياخشىلىقلارنىڭ بولسا ھەممىنى بىلىپ تۇرىدىغان بىر مەۋجۇدات تەرىپىدىن بىلىنىپ ، مۇكاپاتلىنىشىنى ئۈمىد قىلىدۇ . ئۇنىڭ ئۈستىگە ، ئنسانلارنىڭ ھايۋانىيلىقتىن قۇتۇلغان ماھىيىتىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا ياخشىلىق ، گۈزەللىك ۋە ھەقىقەتكە مايىل بولغانلىقتىن ۋە ھەر ۋاقىت مۇكەممەللىككە ئىنتىلىدىغانلىقى ئۈچۈن ، ھەمدە مۇكەممەل بولغان ياخشىلىق ، گۈزەللىك ۋە ھەقىقەتكە بۇ دۇنيادا ئېرىشىش مۇمكىن بولمىغانلىقتىن ، مۇكەممەل ھەم مۇتلەق بولغان ياخشىلىق ، گۈزەللىك ۋە ھەقىقەت دېگەندەك سۈپەتلەرنى تەڭرىگە يۈكلەپ ، ئۆزى ئۆلگەندىن كېيىن شۇلارغا ئېرىشىشنى ئارزۇ قىلىدۇ . دىمەك ، تەڭرىنىڭ بارلىق گۈزەل سۈپەتلىرى پەقەت ۋە پەقەت ئىنسانلارنىڭ ئارزۇھەۋەس ، ئىنتىلىشلىرىدىن كېلىپ چىققان بولۇپ ، تەڭرى ئىنسانلارنى ئەمەس ، بەلكى ئىنسانلار تەڭرىنى ياراتتى .ئەمدى ماركىسقا كەلسەك ، ئۇ فىيېرباخنىڭ دىن بولسا ئىنسان ماھىيىتىنىڭ ئۆزىدىن ياتلىشىشىنىڭ نەتىجىسى دېگەن نۇقتىنەزىرىنى قوبۇل قىلغاندىن كېيىن ، يەنىمۇ ئىچكىرىلەپ بۇ خىل ياتلىشىشنىڭ سەۋەبىنى ئىزدىدى . ماركىس دىن بولسا خەلقنىڭ ئەپيۈنى دېگەن مەشھۇر بىر سۆزنى قىلغان. نېمىشقا؟ ئالدى بىلەن ، ئەپيۇن قىسقا مەزگىلدە ئادەمنى مەست قىلىپ ، ھۇزۇرلاندۇرىدۇ ، رېئاللىقتىن پۈتۈنلەي قول ئۈزدۈرۈپ ، ئادەمنى مەڭگۈلۈك بەخت ئىچىدە ئەللەيلەيدۇ . ئارقىدىن ، ئۇنىڭ زەھىرى ئۆزىنى كۆرسىتىشكە باشلايدۇ ، ئۇزۇن مەزگىل ئەپيۈن چېكىش بەدەنگە ئىنتايىن زىيانلىق . كىشىلەر نېمىشقا ئۇ دۇنيادىكى بەختكە شۇنچە ئىنتىلىدۇ ؟ چۈنكى بۇ دۇنيادىكى ھايات ئۇنچە بەختلىك ئەمەس ؛ بەخىتلىك بولمايلا قالماستىن ، بەلكى ئازابئوقۇبەتكە تولغان . ئەپيۇننى تاشلىغان ھامان، بۇ خىل ئازابئوقۇبەت ئۆزىنىڭ ئەسلى ھالىتىنى تولۇق نامايان قىلىدۇ.ئۇنداقتا، بىز بۇلار توغرىسىدا نېمىلەرنى دېيىشىمىز مۇمكىن؟
|
پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ كەلىسىمىنە جانە جوعارعى سوت توراعاسىنىڭ وكىمىنە سايكەس پرەزيدەنتتىك جاستار كادر رەزەرۆىنىڭ مۇشەسى نۇرسۇلتان تولەن ۇلى بايتىلەسوۆ جوعارعى سوت اپپاراتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى. بۇل تۋرالى جوعارعى سوتتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى.ن.بايتىلەسوۆ 1991 جىلى تۋعان. م.اۋەزوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن قۇقىقتانۋ ماماندىعى بويىنشا، وڭىرلىك الەۋمەتتىكيننوۆاتسيالىق ۋنيۆەرسيتەتىن ەكونوميكا جانە بيزنەس ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن. زاڭ عىلىمدارىنىڭ ماگيسترى.2009 جىلدان باستاپ استانا قالاسى الماتى اۋداندىق سوتىنىڭ جەتەكشى مامانى، باس مامانسوت وتىرىسىنىڭ حاتشىسى، سوت پريستاۆى، باس مامانى، اتىراۋ، پاۆلودار وبلىستىق سوتتارىنىڭ كەڭسەسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى، جوعارعى سوت جانىنداعى سوتتاردىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ دەپارتامەنتىنىڭ باس كونسۋلتانتى بولىپ قىزمەت اتقارعان.2016 جىلدان باستاپ 2018 جىلعا دەيىن اسكەري سوت اكىمشىسىنىڭ باسشىسى، قازاقستان جوعارعى سوتى جانىنداعى سوتتاردىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ دەپارتامەنتىنىڭ حالىقارالىق بايلانىستار جانە پروتوكول ءبولىمى مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى. وسى تاعايىنداۋعا دەيىن شىمكەنت قالاسىنىڭ سوتتار اكىمشىسىنىڭ باسشىسى بولدى.
|
مۇھەررىر : مەمەتئېلى ھەسەن مەنبە: تىيانشان تورى 20190919 11:40شىنخۇا ئاگېنتلىقى، بېيجىڭ، 9ئاينىڭ 16كۈنى تېلېگراممىسى مۇخبىر خوۋ شۆجىڭ، ياۋ بىڭ بۇ تارىختىكى كۆلىمى ئەڭ چوڭ، ئەڭ تېز سۈرئەتتىكى نامراتلىققا تاقابىل تۇرۇش كۈرىشى ــــ يېڭى جۇڭگو قۇرۇلغان 70 يىلدىن بۇيان، يېزىلاردىكى 700 مىليوندىن كۆپرەك نامرات نوپۇس نامراتلىقتىن ئوڭۇشلۇق قۇتۇلدى، نامراتلىق يۈز بېرىش نىسبىتى 1.7كە چۈشۈرۈلدى.خېنەن لۇشى ناھىيەسىدىكى 84 ياشلىق خۇ يۈلياڭ نەچچە 10 يىل تۇرغان كونا ئۆيى بىلەن خوشلىشىپ، بازاردىكى نامراتلارنى يۆلەپ ئورۇنلاشتۇرۇش مەھەللىسىگە كۆچۈپ كىردى.كۆچۈپ چىقىش، مۇقىملاشتۇرۇش، تەرەققىي قىلىش، بېيىش. خۇ بوۋاينىڭ بالىلىرى ناھىيە ئورۇنلاشتۇرغان نامراتلارنى يۆلەش زاۋۇتىدا خىزمەت تاپتى. ھازىر، پۈتۈن مەملىكەتتە بۇنىڭدەك نامراتلانى يۆلەش زاۋۇتىدىن 30 مىڭدىن كۆپرەكى بار، 1 مىليونغا يېقىن نامرات نوپۇس بۇ زاۋۇتلاردا ئىشلەيدۇ.كەسپلەرنى تەرەققىي قىلدۇرۇش، باشقا جايغا كۆچۈرۈش، ئېكولوگىيەلىك تولۇقلىما بېرىش... ھەر بىر نامرات ئاھالىنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلۇشىنىڭ ئارقىسىدا بىر سىستېمىلىق قۇرۇلۇش، بىر مەيدان جان تىكىپ كۈرەش قىلىدىغان جەڭ بار. پارتىيە 18قۇرۇلتىيىدىن بۇيان، پارتىيە مەركىزىي كومىتېتى نامراتلارنى دەل جايىدا يۆلەش، نامراتلىقتىن دەل جايىدا قۇتۇلدۇرۇش ئىستىراتىگىيەسىنى يولغا قويۇپ، پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا نامراتلىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش جېڭىنى قوزغاتتى.16 مىليون 500 مىڭ، 12 مىليون 320 مىڭ، 14 مىليون 420 مىڭ، 12 مىليون 400 مىڭ، 12 مىليون 890 مىڭ، 13 مىليون 860 مىڭ... ئالتە يىلدىن بۇيان مەملىكەت بويىچە 82 مىليون 390 مىڭ ئادەم نامراتلىقتىن قۇتۇلدى، بۇ ھەر مىنۇتتا 30غا يېقىن ئادەمنىڭ نامراتلىق قالپىقىنى چۆرۈپ تاشلىغانلىقىغا باراۋەر.تارىخىي ھالقىشنىڭ ئارقىسىدا، جۇڭگونىڭ دۇنيا ئىقتىسادىنىڭ ئېشىشىنىڭ 1ئورۇندا تۇرۇشتەك ئەۋزەللىكى بار. دۇنيا بانكىسى 2018يىلى ئېلان قىلغان دوكلاتتا مۇنداق دىيىلدى: جۇڭگو ئىقتىسادتا تېز تەرەققىي قىلىش ۋە نامراتلارنى ئازايتىش جەھەتتە تارىختا كۆرۈلمىگەن مىسلىسىز نەتىجىگە ئېرىشتى. كۈنلۈكى بىر ئادەمگە 1.9 دوللار توغرا كېلىشتەك خەلقئارالىق نامراتلىق ئۆلچىمى بويىچە، 1981يىلىنىڭ ئاخىرىدىن باشلاپ 2015يىلىنىڭ ئاخىرىغىچە، جۇڭگودا نامراتلىق يۈز بېرىش نىسبىتى 87.6 پىرسەنت پوئىنت تۆۋەنلىدى، ھەر يىلى ئوتتۇرا ھېساب بىلەن 2.6 پىرسەنت پوئىنت تۆۋەنلىدى؛ ئوخشاش مەزگىلدە دۇنيا بويىچە نامراتلىق يۈز بېرىش نىسبىتى 32.2 پىرسەنت پوئىنت تۆۋەنلىدى، ئوتتۇرىچە تۆۋەنلەش نىسبىتى 0.9 پىرسەنت پوئىنت بولدى. جۇڭگو دۇنيادىكى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ مىڭ يىللىق تەرەققىيات نىشانىدا نامراتلىقنى ئازايتىش نىشانىنى ئەڭ تېز ئەمەلگە ئاشۇرغان تەرەققىي قىلىۋاتقان دۆلەت بولۇپ قالدى.يەنە بىر يىلدىن ئارتۇقراق ۋاقىتتىن كېيىن، 2020يىلى، جۇڭخۇا مىللەتلىرى مۇتلەق نامراتلىقتىن قۇتۇلۇپ ئومۇمىيۈزلۈك ھاللىق سەۋىيەگە يېتىشتىن ئىبارەت مىڭ يىللىق ئارزۇنى ئىشقا ئاشۇرىدۇ، بۇ بىز بىر ئەۋلاد كىشىلەرنىڭ قولى ئارقىلىق ئەمەلگە ئاشىدۇ.
|
ھاملىدار ئاياللار ساماۋار شورپىسى ئىچسە بولامدۇ؟ئەلداۋا ساغلاملىق تورىھاملىدار ئاياللار ساماۋار شورپىسى ئىچسە بولامدۇ؟ساماۋار شورپىسىنىڭ خام ماتېرىيالى قوي، كالا، ئۆچكە گۆشى قاتارلىقلار بولۇپ، بۇ گۆشلەردە قۇرت لىچىنكىلىرى ھەمدە چارۋا ياكى ئۆي قۇشلىرىنىڭ پارازىت قۇرتلىرى بولۇشى مۇمكىن. بۇ قۇرتلار ناھايىتى كىچىك بولۇپ، ئۇ چارۋا مال، ئۆي قۇشلىرىنىڭ ھۈجەيرىلىرىدە بولىدۇ، كۆز بىلەن كۆرگىلى بولمايدۇ.كىشىلەر ساماۋار شورپىسىنى ئىچكەندە يېڭى گۆشنى شورپىغا سېلىپ قىزىتىپلا يېيىشكە ئادەتلەنگەن. بۇنداق قىسقا ۋاقىتتا پارازىت قۇرت لىچىنكىلىرىنى ئۆلتۈرگىلى بولمايدۇ دە، قۇرتلار ئۈچەيگە، ئاندىن ئۈچەي دىۋارى ئارقىلىق قانغا، ھەتتا پۈتۈن بەدەنگە تارايدۇ. ھامىلىدار ئاياللار پارازىت قۇرت لىچىنكىلىرى بىلەن يۇقۇملانسا، كۆپىنچە ئېنىق سېزىم بولمايدۇ ياكى زۇكام ئالامەتلىرىگە ئوخشاش ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ. ئەمما قۇت لىچىنكىلىرى بالا ھەمراھى ئارقىلىق ھامىلىنى يۇقۇملاندۇرىدۇ، ئېغىر بولغاندا ھامىلە چۈشۈپ كېتىش، ئۆلۈپ قېلىش ئەھۋالى يۈز بېرىدۇ، ياكى ھامىلە مېڭىسىنىڭ يېتىلىشىگە تەسىر كۆرسىتىپ، بالىنىڭ بېشى يوغان ياكى كىچىك بولۇش، مېڭىسى يوق بولۇش قاتارلىق غەيرىيلىكلەر كۆرۈلىدۇ. شۇڭلاشقا مۇتەخەسسىسلەر بالىنىڭ كەلگۈسىدىكى سالامەتلىكى ئۈچۈن ھامىلىدار ئاياللارنىڭ ساماۋار شورپىسى ئىچمەسلىكنى، گۆش تۈرىدىكى يېمەكلىكلەرنى تولۇق پىشۇرۇپ، ئاندىن ئىستېمال قىلىشىنى تەۋسىيە قىلىدۇ.ئالدىنقىسى : ھامىلدار ئاياللار دائىم تەشۋىشلەنسە ھامىلىنىڭ يېتىلىشىگە تەسىر يېتىدۇكېيىنكىسى : بوۋاقلار قەۋزىيەت بولۇپ قالغاندا تۆۋەندىكىلەرگە دىققەت قىلىڭ
|
ارداگەر اعالار اي!.. ەگەمەن قازاقستان گازەتىنىڭ رەسمي سايتىكابينەتتىڭ ەسىگى اشىلدى. كىم ەكەن دەپ قاراسام، ەگەمەننىڭ ارداگەرى ماماديار اعا جاقىپ.تابالدىرىقتان اتتاي بەرە: وسى ماڭنان ءوتىپ بارا جاتىپ، رەداكتسياعا كىرە شىعايىن دەپ ادەيى بۇرىلدىم، دەدى جەدەلدەتە سويلەپ. شىنىمدى ايتسام كوڭىلىم وسىلاي قاراي تارتادى دا تۇرادى. ءبىز ءۇشىن ءوز ءۇيىمىز سياقتى عوي. ونى سەندەر جاقسى تۇسىنەتىن شىعارسىڭدار. كەيدە ءتىپتى ءدال وسىلاي قاراي بەت العاندا، قۇددى ءبىر ءوزىمدى جۇمىسقا كەلە جاتقانداي سەزىنەتىنىم بار. جاقسى بولدى، اعا، كەلگەنىڭىز، دەيمىن قۋانىپ. بۇگىن سىزگە ءوزىم دە حابارلاسايىن دەپ وتىر ەدىم. جاي ما؟ باسپاسوزگە جازىلۋ باستالدى ەمەس پە؟ ! ءا ءا، ءيا، ءيا!.. ەگەمەنگە دەگەن ەلدىڭ ىقىلاسى ءقازىر ەرەكشە. بۇل ەڭ الدىمەن، اينالايىن، ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ، ەلباسىمىزدىڭ سىندارلى ساياساتىنىڭ ارقاسى. وتكەندە باسپاسوزگە جازىلۋ كۇنى پوشتاعا بارىپ ەدىك، ءبىراز ادام كەزەككە تۇرىپ جازىلىپ جاتقانىن ءوز كوزىمىزبەن كوردىك. ءيا. بۇگىن مەنىڭ ەلەكتروندى پوشتاما دا مىناداي ءبىر حابارلاما كەلىپتى. مىنە، قاراڭىزشى. ءبىراز ۋاقىتتان بەرى ەگەمەننىڭ مازمۇنى وزگەردى. وتە جاقسى باعىتقا قاراي بەت الدى. ماعان اسىرەسە، ادەبيەت بەتىندەگى ماقالالار ۇناپ ءجۇر. باعاشاردىڭ جازعاندارىنا ريزامىن. ءسىزدىڭ، ايگۇل اپايدىڭ، الماس ءنۇسىپتىڭ جازعان دۇنيەلەرىن جىبەرىپ الماۋعا تىرىسامىن ، دەيدى.وسى ساتتە ماماديار اعا جىميىپ: كىم جازىپتى؟ دەدى ريزا بولىپ. قارلىعا يبراگيموۆا دەگەن قىزىڭىزدىڭ پىكىرى ەكەن. ءاپ، بارەكەلدى! ەڭبەكتەرىڭ جانا بەرسىن! ەندى مەن دە ساعان ءبىر قىزىق اڭگىمە ايتايىن، تىڭدا. قۇلاعىم سىزدە، اعا. وسى ەگەمەندە ۇزاق جىل قىزمەت ىستەگەن مىڭباي ىلەس دەگەن اعاڭدى بىلەتىن بولارسىڭ؟ ءوزى ءبىر سونداي اق كوڭىل، اۋزىن اشسا جۇرەگى كورىنەتىن كىسى ەدى عوي. جۇمىس دەسە جانىن سالىپ، رەداكتسيا مەن باسپاحانانىڭ اراسىندا شاپقىلايتىن دا جۇرەتىن. وكىنىشكە قاراي ومىردەن ەرتە ءوتىپ كەتتى. اللانىڭ ىسىنە امال جوق قوي ەندى.. . مىنە، سول مىڭباي اعاڭنىڭ ۇيىندەگى كلارا اپاڭ دا ءبىر تاماشا ادام. وتە كىشىپەيىل، جانى تازا، ناعىز زيالى. جاس كەزىندە، پاي پاي، وتە سۇلۋ بولاتىن. داۋسى قانداي كەرەمەت ەدى. كلارا ءان سالعاندا بۇكىل دۇنيە تىم تىرىس بولىپ، ۇيىپ تىڭداپ قالعانداي كورىنەتىن.انە، سول اپاڭا ءقايسىبىر جىلى ەگەمەندى ءبىر جىلعا جازدىرىپ بەرگەنمىن. سودان كەيىن ۇيگە تەلەفون شالىپ تۇر. اۋ، ماكە، امانسىڭ با؟ قۇداي ساعان باق بەرسىن، ۇزاق عۇمىر جاس بەرسىن. بيىل ءبىزدى گازەتكە جازدىرعان ەكەنسىڭ. ءقازىر قولىما الىپ وقىپ وتىرمىن. كوپ راقمەت، دەپ ەكى كوزىنە جاس تولعانداي كەمسەڭدەپ قالدى. ەگەمەن ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدىڭ ءبىر بولشەگى، كوزكورگەن، كوڭىلگە ىستىق جەر ەمەس پە. بۇگىن ۇيگە ەگەمەن كەلگەندە، وتاعاسى مىڭباي دا كۇلىمسىرەپ بىرگە كىرىپ كەلە جاتقانداي بولدى عوي، ماكە اۋ!..ماماديار اعا اڭگىمەسىن ءۇزىپ، تەرەزەگە قاراپ ءۇنسىز قالدى. وسى جولى ءوزىنىڭ دە كوڭىلى تولقىپ كەتكەن سەكىلدى. مەن دە قولىمدى قالتاما سالىپ، بەتورامالىمدى ىزدەي باستادىم. ويتكەنى كوز الدىم بۇلدىراپ بارا جاتقانداي.. .شي ءجينپيىڭ ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس حاتشىسى بولىپ قايتا سايلاندى
|
پرەزيدەنت حالىقتى تولعاندىرعان ماسەلەلەردەن حاباردار ەكەنىن كورسەتتى14 قاڭتار 08:32وسكەمەن. قازاقپارات ۇلاعات جاستار قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتورايىمى اياۋجان ءاشىموۆا ق ر پرەزيدەنتى قاسىم جومارت توقايەۆتىڭ پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ وتىرىسىندا جاساعان مالىمدەمەسىنە قاتىستى ءوز ويىمەن ءبولىستى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.مەملەكەت باسشىسى ەڭ نەگىزگى دەگەن بارلىق سالاعا توقتالىپ، ەل تۇرعىندارىن تولعاندىرعان ماسەلەلەردى تۇگەل ايتتى. ونىڭ ىشىندە ۋتيلدىك الىم، بايلار مەن كەدەيلەر اراسىندا ۇلكەن الشاقتىق بارىن العاش رەت مالىمدەپ، مۇعالىمدەر مەن جاستارعا قاتىستى ءسوز قوزعادى. ءوزىم جاستار قوعامدىق ۇيىمىنىڭ جەتەكشىسى بولعاندىقتان ماعان پرەزيدەنتتىڭ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋعا قاتىستى قويعان مىندەتتەرى ەرەكشە اسەر ەتتى، دەيدى اياۋجان ءاشىموۆا.ونىڭ ايتۋىنشا، قازىر مەملەكەت پەن قازاقستاندىقتاردىڭ الدىندا جاستار ساياساتىن جولعا قويىپ، وسى ۋاقىتقا دەيىن جىبەرىلگەن ولقىلىقتاردى تۇزەپ قانا قويماي، كەلەشەكتە مۇنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساۋ مىندەتى تۇر.جاستارىمىز ءبىلىمدى بولسا، ءوز جولىن تاۋىپ، ەلگە پايداسىن تيگىزەدى. تاريحتى بىلسە، وتكەننىڭ قاتەلىگىن جاسامايدى. ءبىراق ەڭ باستىسى، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ بويىنا رۋحاني قۇندىلىقتاردى سىڭىرسەك، ناعىز پاتريوتتاردىڭ قالىپتاساتىندىعى انىق. قورىتا ايتقاندا، قاسىم جومارت كەمەل ۇلى ءوز مالىمدەمەسىندە حالىقتى تولعاندىرعان ماسەلەلەردەن حاباردار ەكەندىگىن كورسەتتى، دەيدى ۇلاعات جاستار قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتورايىمى.
|
ئامېرىكانىڭ ميۇنخېندىكى كونسۇلخانىسى ئۆتكۈزگەن ئۇيغۇر ھەپتىلىكى پائالىيىتى بۈگۈن نەتىجىلىك ئاخىرلاشتى ئۇيغۇرئامېرىكانىڭ ميۇنخېن شەھىرىدىكى كونسۇلخانىسى د ئۇ ق بىلەن ھەمكارلىشىپ ئۆتكۈزگەن ئۇيغۇر ھەپتىلىكى پائالىيىتىدە ئامېرىكانىڭ ميۇنخېن شەھىرىدىكى باش كونسۇلى مېغان گرېگورس خانىم د ئۇ ق نىڭ پروگرامما يېتەكچىسى زۇمرەتئاي ئەركىن خانىم بىلەن سۆھبەت ئېلىپ باردى. 2020يىلى 30ئۆكتەبىر.ئامېرىكانىڭ بېرلىندىكى ئەلچىخانىسى ۋە ميۇنخېندىكى كونسۇلخانىسى د ئۇ ق رەھبەرلىرى بىلەن ھەمكارلىشىپ ئۇيغۇر ھەپتىلىكى پائالىيىتى ئۆتكۈزدى.ئامېرىكانىڭ ميۇنخېن شەھىرىدىكى كونسۇلخانىسى 22ئۆكتەبىر د ئۇ ق بىلەن ھەمكارلىشىپ، 10ئاينىڭ ئاخىرقى بىر ھەپتىسىدە مەخسۇس ئۇيغۇرلارغا بېغىشلانغان ئۇيغۇر ھەپتىلىكى پائالىيىتى ئۆتكۈزىدىغانلىقى توغرىسىدا ئۇچۇر تارقاتقان ئىدى. بۇ پائالىيەتنىڭ تۇنجى قېتىملىقىنى 26ئۆكتەبىر د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا بىلەن، ئىككىنچى قېتىملىقىنى 28ئۆكتەبىر د ئۇ ق نىڭ ياۋروپاغا مەسئۇل ۋەكىلى ئەسقەرجان بىلەن، بۈگۈن، يەنى 30ئۆكتەبىر ئاخىرقى قېتىملىقىنى د ئۇ ق نىڭ پروگرامما يېتەكچىسى زۇمرەتئاي ئەركىن بىلەن ئۆتكۈزدى.تور زىيارىتى ئارقىلىق ئۆتكۈزۈلگەن بۇ پروگراممىغا ئامېرىكانىڭ ميۇنخېن شەھىرىدىكى باش كونسۇلى مېغان گرېگورس رىياسەتچىلىك قىلدى. بۈگۈن ئامېرىكا باش كونسۇلىنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان د ئۇ ق نىڭ پروگرامما يېتەكچىسى زۇمرەتئاي ئەركىن بۇ ھەقتە توختالغاندا، بىر ھەپتە داۋام قىلغان بۇ ئۇيغۇر ھەپتىلىكى پائالىيىتىنىڭ ناھايىتى نەتىجىلىك ئېلىپ بېرىلغانلىقىنى تىلغا ئالدى.ئامېرىكانىڭ بېرلىندىكى ئەلچىخانىسى ئۇيغۇر ھەپتىلىكى پائالىيىتىگە جىددىي كۆڭۈل بۆلگەن ئىدى. ئەلچىخانا تور سەھىپىسى بىر ھەپتىدىن بۇيان ئۆتكۈزۈلگەن ئۇيغۇر ھەپتىلىكى پائالىيىتىنىڭ بارلىق سىن كۆرۈنۈشىنى تولۇق ئېلان قىلدى. بۇنىڭ بىلەنلا قالماي، ئامېرىكا ئەلچىخانىسى ميۇنخېندىكى ئامېرىكا كونسۇلخانىسىغا ماسلىشىپ، ھەر كۈنى بىردىن گېرمانىيەنىڭ ھەرقايسى شەھەرلىرىدە ياشاۋاتقان ياش ئۇيغۇر قىزئوغۇللىرىلىرىنى زىيارەت قىلىپ، ئۇلارنىڭ سىن كۆرۈنۈشى ئارقىلىق ئىپادە قىلغان يۈرەك سۆزلىرىنى ئەلچىخانىنىڭ تور سەھىپىسى ئارقىلىق كەڭ تارقاتتى.ميۇنخېن شەھىرىدە ياشاۋاتقان ئىليار سىدىقمۇ ئامېرىكا ئەلچىخانىسىنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان ياشلاردىن بىرى ئىدى. ئۇ بۈگۈن بىزنىڭ زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغاندا، ئۆزىنىڭ بۇ ئەلچىخانا تورىدا يۈرەك سۆزلىرىنى قانداق بايان قىلغانلىقى توغرىسىدا مەلۇمات بېرىپ ئۆتتى.گېرمانىيەنىڭ ستۇتگارت شەھىرىدە ياشايدىغان ياش قىزلاردىن ئادىلە ئەنۋەرمۇ ئامېرىكا ئەلچىخانىسىنىڭ تور سەھىپىسىدە سىن كۆرۈنۈشى ئارقىلىق ئۆز قاراشلىرىنى، تىلەكلىرىنى بايان قىلىپ ئۆتكەن، دۇنيا جامائىتىنى ئۇيغۇرلارغا ئىگە چىقىشقا دەۋەت قىلغان ئىدى. ئۇ بۈگۈن زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، ئۆزىنىڭ يۈرەك سۆزلىرىنى يەنە بىر قېتىم ئىپادە قىلدى.ئىگىلىشىمىزچە، ئامېرىكانىڭ بېرلىندىكى ئەلچىخانىسى ۋە ميۇنخېندىكى كونسۇلخانىسى 2019يىلدىن بۇيان د ئۇ ق بىلەن ھەمكارلىشىپ ھەر تۈرلۈك سىياسىي، ئىجتىمائىي پائالىيەتلەرنى ئۇيۇشتۇرۇپ كېلىۋاتقان بولۇپ، ئالدىمىزدىكى ئايكۈنلەردە يەنە بىرلىكتە ھەرخىل پروگراممىلارنى ئېلىپ بارىدىكەن.ئىستانبۇلدا خىتاي كومپارتىيەسىنىڭ 100 يىللىقى ۋە يېڭى دۇنيا تەرتىپى ناملىق مۇھاكىمە يىغىن ئۆتكۈزۈلدى
|
23 قاڭتار 10:13تۇركىستان. قازاقپارات تولەبيلىك قولونەرشى قۇربانالى اعاديلوۆ ءبىر شوتتىڭ كومەگىمەن ەر شاۋىپ، ەر تۇرمان جاساپ جۇرگەن ازامات. ءتىپتى، تاريحتا العاش رەت تۇيەگە ەر جاساپ، كوپشىلىكتى تاڭقالدىرعان جاننىڭ ءبىرى.سونداي اق، شەبەر قازىرگى كەزدە قازاق تاريحىنداعى ەر تۇرماننىڭ 23 ءتۇرىن تۇگەندەپ كىتاپ جازىپ جاتىر، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.بۇگىندە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى دارىپتەپ جۇرگەن ۇستاعا 300گە جۋىق ادام ارنايى تاپسىرىس بەرىپ، الاتىن ەرىن كۇتىپ جۇرگەن جايى بار. ونىڭ كوپشىلىگى كوكشەتاۋ، قىزىلوردا، اقتاۋ، اتىراۋ سەكىلدى ەل اۋماعىنىڭ تۇرعىندارى. ءتىپتى، ىشىندە قىرعىزستان مەن وزبەكستان جانە ماسكەۋدەن دە تۇتىنۋشىلار بار ەكەن. تولەبي اۋدانى دوستىق اۋىلىنىڭ تۇرعىنى قۇربانالى اعاديلوۆتىڭ بۇل كاسىپتى قولعا العانىنا 30 جىلعا جۋىق ۋاقىت بولعان. وسى ۋاقىت ىشىندە ول 3000نان استام ەر شاپقان.العاشقىدا اپتاسىنا 34ەۋىن جاساپ، بازارعا وتكىزىپ، كۇنەلتكەن. ال، قازىرگى كەزدە ارنايى تاپسىرىسپەن جاسايدى.العاشقى جىلدارى تەك كوكپارعا ارنالعان ەر شاپتىم. تەك سونىمەن كۇن كوردىم. بازارعا الىپ بارىپ 2000 تەڭگەگە وتكىزەتىنمىن. ال، ونى الىپساتارلار ارزان باعادا الىپ، قىمباتقا ساتادى ەكەن. شىنىن ايتقاندا ولار مەنەن كوپ پايدا تاپتى. كەيىننەن ساندەۋدى، قاپتاۋدى، اشەكەيلەۋدى قولعا الدىم. مەنىڭ جاساعان ەرىمدى سىيلىققا العان شەتەلدىكتەر كوپ. ەلىمىزدەگى سىيلى ازاماتتارعا دا سىيعا بەرىلىپ جاتىر. ءبىرشاماسى مۋزەيلەر مەن مۇراجايلاردا تۇر. ماسەلەن، بىرەۋىن 2004 جىلى ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ بالاسى سايات جانسۇگىروۆكە سىيلادىم. ول تالدىقورعانداعى اكەسىنىڭ اتىنداعى مۇراجايعا قويدى. قولتاڭبامنىڭ ۇلكەن قۇرمەتكە يە بولىپ جاتقانىنا قۋانىشتىمىن دەيدى ۇستا.قۇربانالى ارىستانبەك ۇلى الەمدە تۇڭعىش رەت تۇيەگە ارناپ ەر شاپقان. ونى دا ءبىر تانىسىنىڭ وتىنىشىمەن ورىنداپتى. ءساتتى شىققان جوبا كوپشىلىكتىڭ تاڭدانىسىن تۋعىزىپ، قىزىعۋشىلىعىن وياتتى.جالپى تۇيەگە نەگىزى قوم سالىنادى. سوندىقتان تۇيەگە ارناپ ەشكىم ەر جاساماعان. مەن بۇل ءىستى ءبىرىنشى رەت قولعا الدىم. تانىسىم ءوتىنىش ايتتى. باردىم. ءبىر وركەشتى تۇيە ەكەن. وركەشىن ولشەدىم. ەكى ەر ىستەدىم. ءساتتى شىقتى دەيدى ول.شەبەر ەر شابۋ ءۇشىن قاراتال، تەرەك اعاشتارىن پايدالانادى. ستانوگى بار سەح يەلەرىنە ارنايى تاپسىرىسپەن كەستىرىپ، كەپتىرىپ الادى. ال، بۇرىندارى وبلىس اۋماعىن ارالاپ، كولىككە ءوزى ارتىپ الىپ كەلەتىن. قاراڭعى، جەلسىز جەردە كەپتىرىپ، ەكى جىلدان سوڭ پايدالاناتىن. ال، قازىر بۇل پروتسەستى ستانوك ارقىلى جاساتادى. قالعان جۇمىستى تۇگەل ءبىر شوتتىڭ كومەگىمەن اتقارادى.انگليادان ءبىر ەر توقىمدى 7 مىڭ دوللارعا الىپ كەلىپ جاتقانداردى كوردىم. ساپاسى كوڭىلىمنەن شىقپادى. ال، ءبىزدىڭ قولمەن شاباتىن ەرلەر ودان 100 ەسە ارتىق. باعاسى 1000 دوللارعا جەتپەيدى دەيدى ول.ۇستانىڭ شاپقان ەرلەرى سىنىپ قالاتىن بولسا، جاڭاسىن تەگىن بەرەدى. ياعني، ساپاسىنا كەپىلدىك بار. ال، ادەيى بالتالاپ سىندىرعاندار ءۇشىن مۇنداي جەڭىلدىك جوق.مەنىڭ جاساعان ەرىم 3 توننانى كوتەرۋى قاجەت. ال، جىلقى 500 كەلى تارتادى. سوندىقتان ات قۇلاسا ەر ەمەس، اتتىڭ بەلى سىنۋى كەرەك. وتكەندە ءبىر كىسى كەلدى. 15 جىل بۇرىن ەر شاۋىپ بەرگەن ەكەنمىن. سىندىرىپ الىپتى. جاڭاسىن تەگىن بەردىم. شامام جەتىپ تۇرسا، شاۋىپ بەرەمىن دەيدى ول.قۇربانالى اعاديلوۆتىڭ ەڭ قىمباتقا ساتقان ەرى 8500 دوللارعا باعالانعان. تازا كۇمىسپەن اشەكەيلەنگەن ەر توقىم 2004 جىلى ەلورداداعى بايتەرەكتە كورمەگە قويىلىپتى. قولونەر شەبەرىن بۇگىندە ارنايى ىزدەپ كەلۋشىلەر كوپ. اراسىندا شەتەلدىك ازاماتتار دا بار.وتكەندە ماسكەۋدەن تاپسىرىس ءتۇستى. 2,5 جىلدان كەيىن الاسىڭ دەدىم. سەبەبى، مەندە تاپسىرىس كوپ. ۇلگەرە المايمىن. ول دا كۇتەتىنىن ايتتى. ءبىراق باعاسىن سۇراعان جوق. سەبەبى، ەڭبەكتىڭ جۇمىسىن بىلەتىندەر ناقتى باعاعا الادى. مەن دە قىمبات ايتپايمىن دەيدى شەبەر.بۇگىندە ۇستا ەر تۇرماننىڭ تۇرلەرىن تۇگەندەپ كىتاپ جازىپ جاتىر. ودان بولەك، ءتۇپنۇسقالارىن دايىنداۋدا. بار ماقساتى ەر تۇرماننىڭ 23 ءتۇرىن تۇگەندەپ، كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنۋ.ارحيۆتەردى اقتاردىم، كىتاپتاردان ىزدەدىم، ءبىراق ەردىڭ 23 ءتۇرىن تولىق تاپپادىم. مالىمەت وتە از. سوندىقتان قازىر ءوزىم كىتاپ جازىپ جاتىرمىن. وندا ەر تۇرمان تۋرالى جازىلعان جازبالار مەن ەردىڭ قالاي شابىلاتىنىن، جاسالاتىنىن كورسەتتىم. سونىمەن قاتار، قامشى تۋرالى دا قوسىپ جاتىرمىن. قامشىنى قالاي الىپ ءجۇرۋ كەرەك، قالاي ءىلۋ قاجەت؟ دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەمىن. قازاقتا قامشى تۋرالى 150 ماقال بار. سونى كىرىستىرىپ وتىرمىن. قازىر ەردىڭ 15 ءتۇرىن شاۋىپ قويدىم. قالعان 8 ءىن الداعى ۋاقىتتا جاساپ بىتىرەمىن دەيدى ول.قۇربانالى ارىستانبەك ۇلى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ۇلىقتاپ، ات ابزەلدەرىن دايىندايتىن ورتالىق اشۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. سوندا جاستار اراسىنداعى جۇمىسسىزدىقتى ازايتىپ، وڭىرگە تۋريستەر تارتۋعا دا مۇمكىندىك تۋماق.بىزگە مەملەكەت تاراپىنان ورتالىق اشۋ كەرەك. وندا بالالار تەوريالىق ءبىلىم السا، قاسىنداعى اعاش، تەمىر، تەرى يلەيتىن سەحتاردا تاجىريبەسىن شىڭدايدى. ءارى جاساعان بۇيىمدارىن ساتىپ، قارجى تابادى. ءارى مۇنداي ورتالىقتار تۋريستەردىڭ دە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىراتىنى انىق. ەڭ باستىسى جۇمىسسىزدىقتى ازايتار ەدىك دەيدى شەبەر.قۇربانالى اعاديلوۆ ەر تۇرماننان بولەك، ساندىق، بەسىك، بىلعارى جانە زەرگەرلىك بۇيىمداردى جاساۋمەن اينالىسادى. سونىمەن قاتار، بيىل ات باپتاۋ ءىسىن قولعا الىپ وتىر. اسىل تۇقىمدى نايزاعاي دەپ اتالاتىن جىلقىسىن ءمىنىپ، كوكپار شابادى. جاستاردى دا قولونەرگە باۋلىپ، بىلگەنىمەن ءبولىسىپ كەلەدى.
|
مەھدىينىڭ ھەقىقىيلىقى ۋە قىيامەت ئالامەتلىرىنىڭ تەرتىپى .43840: مەھدىينىڭ ھەقىقىيلىقى ۋە قىيامەت ئالامەتلىرىنىڭ تەرتىپىئىمام مەھدىي كىم ياكى كىم ئۇ بولىدۇ ؟ قۇرئان ۋە ھەدىيستە ئۇنىڭ مەيدانغا كىلىشى ھەققىدە دەلىل بارمۇ ؟ قىيامەت بولۇشتىن بۇرۇنقى ئىشلارنىڭ يۈز بىرىش تەرتىپى قانداق بولىدۇ ؟ يەنى ، ئىمام مەھدىينىڭ چىقىشى ، دەججالنىڭ سىھرىي كۈچى پىتنىسى ، يەجۇج مەجۇج ۋە ھەزرەت ئەيسانىڭ چۈشىشى قاتارلىقلار. تەپسىلىي جاۋاپ بەرسىڭىزلەر .ئىمام مەھدىي بولسا مۇھەممەدنىڭ ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن ئەۋلادلىرىنىڭ ئارىسىدىن چىقىدىغان توغرا يوللۇق كىشى بولۇپ ، ئۇ زامان ئاخىرى بولغاندا مەيدانغا چىقىدۇ . ئۇ ئارقىلىق ئاللاھ ئىنسانلارنىڭ ئىشلىرىنى ئىسلاھ قىلىدۇ . ھەمدە زىمىنغا ، ئۇ زۇلۇم ۋە ئېزىشقا تولغىنىدەك ، ئادىللىق ۋە بابباراۋەرلىكنى تولىدۇرىدۇ . ئۇنىڭ ئىسمى پەيغەمبەرنىڭ ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن ئىسمى بىلەن ئوخشاش بولىدۇ ، ئۇنىڭ دادىسىنىڭ ئىسمى پەيغەمبەرنىڭ ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن دادىسىنىڭ ئىسمى بولىدۇ . شۇڭا ئۇ مۇھەممەد بىن ئابدۇللاھ مەھدىي ، ياكى ئەھمەد بىن ئابدۇللاھ مەھدىي بولىدۇ . ھەمدە ئۇنىڭ نەسىبى پەيغەمبەرنىڭ ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن قىزى فاتىمەگە ئۇلىشىدۇ ، ھەمدە ئۇ ھەسەن بىن ئەلىينىڭ ئەۋلادىدىن بولىدۇ . ئۇنىڭ مەيدانغا چىقىشىنىڭ بەلگىسى بولسا دەۋىرنىڭ بۇزۇلىشى ، زىمىننىڭ زۇلۇم ۋە ناھەقچىلىقكە تولۇشى .ئۇنىڭ مەيدانغا كىلىشى ۋە يۇقۇردا بايان قىلىنغان سۈپەتلىرىنى كۆرسىتىدىغان بىر نەچچە ھەدىيس بار . بۇ نەقىللەر بىرلەشتۈرۈلسە ، مۇتەۋاتىر دەرىجىسىگە يىتىپ بارىدۇ يەنى ، نۇرغۇنلىغان كىشىلەر ئارقىلىق نۇرغۇنلىغان كىشىلەردىن نەقىل قىلغان ،ئاندىن ئۇلارنىڭ ھەممسىنىڭ بىر يالغانچىلىققا بىردەك بولۇشىنى تەسەۋۋۇر قىلغىلى بولمايدىغان بۇ 1252 سۇئالدا تىخىمۇ تەپسىلىي چۈشەندۈرلىدۇ .قىيامەتنىڭ ئالامەتلىرى كۆرىلىدىغان تەرتىپلەرگە كەلسەك ، ئالىملار ئوتتۇرسىدا بەزى ئىختىلاپى قاراشلار بار . سەۋەبى ، ئۇ لارنىڭ تەرتىۋى سۈننەتتە كەلمىگەن ، لىكىن ئالىملار بەزى ھادىسىلەرنىڭ تەرتىۋىنى تۆۋەندىكىچە جەزىملەشتۈردى :1 قىيامەتنىڭ كىچىك ئالامەتلىرىنىڭ مەيدانغا كىلىشى : ئۇ ناھايىتى كۆپ بولۇپ ، ئۇلارنىڭ ئارىسىدا مۇئەييەن تەرتىپ يوق . بۇلار : پەيغەمبەرنىڭ ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن ئەۋەتىلىشى ۋە ئۇنىڭ ئۆلىمى ، ئەمۋاس ۋاباسى ، پىتنىلەرنىڭ مەيدانغا كىلىشى ، سەمىمىيلىكنىڭ يوقۇلىشى ، بىلىممەرىپەتنىڭ يوقۇلىشى ، نادانلىقنىڭ مەيدانغا چىقىشى ، جازانە ، چالغۇلار ۋە ھاراقنىڭ كىڭىيشى ، ۋە ئۇلارنى ھالال دەپ قاراش ، ئىگىز بىنالارنى سىلىشتا بەسلىشىش ، قان تۆكۈشنىڭ كۆپ بولۇشى ، ۋاقىتنىڭ بەك تىز ئۆتۈپ كىتىشى ، مەسچىدلەرنىڭ بىزىلىشى ، شىرىكنىڭ ئومۇميۈزلۈك مەۋجۇت بولۇشى ، ئەخلاقسىزلىقنىڭ كىڭىيىشى ، بىخىللىقنىڭ كۆپ بولۇشى ، كۆپ يەر تەۋرەشلەر ، تاغ گۈمۈرلۈپ چۈشۈش ، قىياپەت ئۆزگىرىش ۋەئاسماندىن تاش چۈشۈشنىڭ كۆرۈلىشى ، توغرا يوللۇق كىشىلەرنىڭ يوقۇلىشى ، مۇئىمىننىڭ چۈشىنىڭ راست چىقىشى ، سۈننەتلەرگە سەل قاراش ، يالغانچىلىقنىڭ كۆپ بولۇشى ، يالغان گۇۋاھلىق بىرىشنىڭ كۆپ بولۇشى ، تۇيۇقسىز ئۆلۈمنىڭ كۆپ بولۇشى ، يامغۇرنىڭ كۆپ يىغىشى لىكن ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئاز بولۇشى ، ئۆلۈمنى ئارزۇ قىلىش ، رىملىقلارنىڭ سانىنىڭ كۆپىيىشى ۋە ئۇلار بىلەن ئۇرۇش قىلىش ، ۋە باشقا پەيغەمبەر ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن دىن نەقىل قىلىنغان سەھىيھ ھەدىيسلەردىكى ئالامەتلەر .2 مەھدىينىڭ مەيدانغا كىلىشى ، ئۇ دەججالنىڭ چىقىشىدىن بۇرۇن ، ۋە ئەيسا بىن مەريەمنىڭ چۈشىشىدىن بۇرۇن مەيدانغا كىلىدۇ . بۇ جابىرنىڭ ھەدىيسىدە كۆرسىتىلگەن ، ئۇنىڭدىن نەقىل قىلىندىكى ، ئاللاھ ئەلچىسى ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن مۇنداق دىگەن : ئەيسا بىن مەريەم چۈشىدۇ ، شۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ رەھبىرى مەھدىي : كىلىپ ، بىزگە نامازدا ئىمام بولغىن ، دەيدۇ . ئۇ : ياق ، ئاللاھنىڭ بۇ ئۈممەتكە قىلغان ھۆرمىتى سۈپىتىدە ئۇلارنىڭ بەزىسى بەزىسىگە ئىمام بولىدۇ دەيدۇ . ئۇنى ئەبۇ ئۇسامە مۇسنەدىدە نەقىل قىلغان . ھەمدە ئىبنۇ قەييىم مەنار ئەل مۇنىيف تە ئىسنادى بەلەن دىگەن . بۇ ھەدىيسنىڭ ئاساسى مەزمۇنى سەھىيھ مۇسلىمدا رەھبەرنىڭ ئىسمى ئاتالماستىن مۇنداق نەقىل قىلىنغان: ... ئەيسا بىن مەريەم چۈشىدۇ ، شۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ رەھبىرى مەھدىي : كىلىپ ، بىزگە نامازدا ئىمام بولغىن ، دەيدۇ . ئۇ : ياق ، ئاللاھنىڭ بۇ ئۈممەتكە قىلغان ھۆرمىتى سۈپىتىدە ئۇلارنىڭ بەزىسى بەزىسىگە ئىمام بولىدۇ دەيدۇ . ئۇنى مۇسلىم نەقىل قىلغان ، 225 شۇنىڭ بىلەن ئەيسا ئۇنىڭغا ئامانلىق بولسۇن مەھدىيگە ئىقتىدا قىلىدۇ ،بۇ ئۇنىڭ ئەيسادىن بۇرۇن كىلىدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ . ھەمدە ئەيسا دەججالنى ئۆلتۈرىدۇ ، بۇ دەججالنىڭ مەھدىنىڭ زامانىدا مەيدانغا كىلىدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ . 10301 سۇئالغا قاراڭ 3 دەججالنىڭ چىقىشى . ئۇنىڭ چىقىشىنىڭ تەپسىلاتىنى 8806 ، 171 ، 8301 سۇئاللاردىن كۆرۈڭ .4 ئەيسا بىن مەريەمنىڭ چۈشىشى ۋە ئۇنىڭ دەججالنى ئۆلتۈرىشى . 10302 سۇئالغا قاراڭ 5 يەجۇج ۋە مەجۇجنىڭ چىقىشى ، يەجۇج ۋە مەجۇجنىڭ چىقىشىنىڭ ئەيسا ئۇنىڭغا ئامانلىق بولسۇن زامانىدا بولۇشىنى نەۋاس بىن سەمئاننىڭ ھەدىيسى . ئۇنىڭدا پەيغەمبەر ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن ئۇلارغا دەججال ھەققىدە سۆزلەپ مۇنداق دىگەن : ئۇ ئاشۇنداق ھالەتتە ، ئاللاھ ئەيساغا ۋەھىي قىلىدۇ : مەن ھىچكىم ئۇلارغا قارشى ئۇرۇش قىلالمايدىغان بەندىلىرىمنى چىقىرۋەتتىم . بەندىلىرىمنى تۇر تېغىدىكى بىخەتەر جايغا ئىلىپ بارغىن . ھەمدە ئاللاھ يەجۇج ۋە مەجۇجنى ئەۋەتىدۇ . ئۇلار ھەر بىر دۆڭدىن توپتوپ بولۇپ چۈشىدۇ . ئۇلارنىڭ بېشى تىبرىيە كۆلىدىن ئۆتۈپ ئۇنىڭدىكى سۇلارنى ئىچىۋىتىدۇ . ئۇلارنىڭ ئاخىرى ئۇنىڭدىن ئۆتۈپ : ئىلگىرى بۇ يەردە سۇ بارمىدى . دەيدۇ . مۇسلىم نەقىل قىلغان ، 2937 171، 3437 سۇئاللارغا قاراڭ ئاندىن قىيامەت ئالامەتلىرى بىرىنىڭ كەينىدىن بىرى بولۇپ تىز سۈرئەتتە كىلىدۇ . ئەبۇ ھۇرەيرىدىن نەقىل قىلىندىكى ، پەيغەمبەر ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن مۇنداق دىگەن : ئالامەتلەر خۇددى يىپتىن مارجان چۈشكەندەك كەينىكەينىدىن كىلىدۇ . تەبەرانى مۇئېجەم ئەل ئەۋسەت تە نەقىل قىلغان ، ھەمدە ئەلبانىي سەھىيھ جامىئېدا ئۇنى سەھىيھ دەپ تۈرگە ئايرىغان . ئاندىن قۇياش غەرىپتىن كۆتۈرلىدۇ ، بىر مەخلۇق پەيدا بولىدۇ ، ئاندىن تاغ گۈمۈرلەشلەر ، ۋە باشقا چوڭ ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ . ئاللاھتىن ئۆلگىچە مۇستەھكەم تۇرۇشنى سورايمىز ، ھەمدە ئاللاھ ياخشى بىلىدۇ .تىخىمۇ كۆپ مەلۇمات ئۈچۈن : د. ئابدۇل ئەلىيم بەستەۋىينىڭ بىز كۈتىۋاتقان مەھدىي 1 356 ، يۇسۇف ۋابىلنىڭ قىيامەت ئالامەتلىرى 249ب ، ۋە 3259 سۇئالغا قاراڭ .
|
قۇرئان ۋە رامىزان 1 ئاللاھنىڭ كىتابى قۇرئان غا يۈزلەنسىزنىڭ ئورنىڭىز: باشبەت ئەسەرلىرىمىز رامىزان يازمىلىرى قۇرئان ۋە رامىزان 1يوللىغۇچى: يوللانغان ۋاقتى: 2015 يىل 30 ماي ئورنى: رامىزان يازمىلىرى ئىنكاس : 0ۋاقىت ۋە ئىنساننى ياراتقان، ۋەھىينى نازىل قىلغان، زامان ۋە ئىنساننى ۋەھىي بىلەن شەرەپلەندۈرگۈچىنىڭ ئىسىمى بىلەن باشلايمەن.زامانمۇ خۇددى ئىنسانغا ئوخشاش بىر تىلسىم. زامان تىلسىمىنىڭ ئىچىگە نېمىلەرنىڭ يوشۇرۇنغانلىقىنى پەقەت ئاللاھ بىلىدۇ. ئىنسان، ئۆتۈپ كەتكەن ۋاقتىنى خاتىرىلەپ ماڭغۇچى، كەلگۈسى ئۈچۈن خىياللار سۈرۈپ، پىلان قىلغۇچى يىگانە مەخلۇقتۇر.ۋاقىت، ئىنسان ۋە ۋەھىيبۇ ئۈچى بىرلەشكەن نوقتا شاھىتلىق تۇر.ئاللاھ زامان ۋە ئۇنى تەشكىل قىلغۇچى تىلىملار بىلەن قەسەم قىلىدۇ. ۋەلفەجىر سۈبھى بىلەن قەسەمكى؛ ۋەششەفاق شەپەق ۋاقتى بىلەن قەسەمكى؛ ۋەددۇھا چاشگاھ ۋاقتى بىلەن قەسەمكى؛ ۋەننەھار كۈندۈز بىلەن قەسەمكى؛ ۋەللەيلى قاراڭغۇلۇقى ئالەمنى قاپلىغان كېچە بىلەن قەسەمكى؛ ۋەلئەسىر زامان ئەسىر ۋاقتى بىلەن قەسەمكى ۋەھىي بولغان بۇ قەسەملەر، ۋاقتنىڭ ئىنسانغا شاھىت ئىكەنلىكىنى ئەسكەرتىشنى مەقسەت قىلغان. بۇ يەنە بىر نوقتىدىن، ئىنسانغا ۋاقىتنى ئۈنۈملۈك، توغرا ۋە ئوبدان پايدىلىنىشنى ئەسكەرتىشنى مەقسەت قىلماقتا. ئەكسىچە بولغاندا، ئىنسانغا ئېھسان قىلىنغان ۋاقىت نېمىتىنى ئۇنىڭ زىيىنىغا شاھىتلىق قىلىدۇ. بۇ كىشىگە ئىككى خىل زىيان ئېلىپ كېلىدۇ. بۇ بىرىنچىسى، ۋاقىت ئامانىتىنى زايا قىلىش. ئىككىنجىسى، زايا قىلىش ئارقىلىق ۋاقىتنى زىيىنىغا شاھىت قىلىش.ۋاقىتنى ئىنسانغا شاھىت قىلغان ئاللاھ، ئىنساننى ئۆزىگە شاھىت قىلغان. كەلىمەئى شاھادەت، بۇ شاھىتلىقنىڭ ئەڭ ئىخچام ۋە مەنىلىك ئىپادىسى. ئاللاھ قا شاھىت بولۇشقا چاقىرىلىش بىر شەرەپتۇر، ھەمدە شەرەپنىڭ ئەڭ چوڭىدۇر. چۈنكى ئاللاھ قا شاھىت بولۇش، گۇۋاھلىقنىڭ ئەڭ چوڭى ۋە ئەڭ بۈيۈك گۇۋاھلىقتۇ. ئەڭ ئۇلۇغقا شاھىت بولغانلىق، ئەڭ بۈيۈك شەرەپكە نائىل بولغانلىقتۇر. زاتى بىلەن قائىم، ئەۋۋلى ۋە ئاخىرى بولمىغان، مۇتلەق تىرىك ۋە ئەبەدىي مەۋجۇت بولۇپ تۇرغۇچى ئاللاھ ئۈچۈن ئېيتقاندا، ئىنساننىڭ ئۇنىڭغا شاھىت بولىشى ئۇنىڭغا ھېچقانداق بىر پايدا يەتكۈزمەيدۇ. ئۇ ئىنساننى ئۆزىگە شاھىت قىلىش ئارقىلىق ئىنساننى شەرەپلىك قىلىشنى خالىغان ۋە ئىنسانغا ئاتا قىلغان ئەقىل ۋە ئىرادە ئارقىلىق ئىنساننىڭ ئۇپۇقىنى ئاچقان. شۇنداق ئەمەسمۇ، ئاللاھ زۇل مەئارىج، يەنى تاكامۇل مەرتىۋىسىنىڭ ئىگىسى 70:3 . ئۇ ئىنساننىڭمۇ بۇ مەرتىۋىگە يۈكسىلىشى ئۈچۈن، ئۇنىڭغا ئىمكان ۋە پۇرسەتلەر بەرگەن.ئاللاھ بەخش ئەتكەن بۇ يۈكسىلىش ۋە يۇقىرى كۆتۈرلۈش ئىمكانلىرىنىڭ ئىچىدە ئەڭ باشتا ۋەھىي كۆزىمىزگە چىلىقىدۇ. ۋەھىمۇ خۇددى ۋاقىت ۋە ئىنسانغا ئوخشاش شاھىت. شاھىت بولغانلىقى ئۈچۈن، ۋەھىي ئۆزىنى مەجىد، كەرىم، ئەزىز گە ئوخشاش سۈپەتلەر بىلەن تونۇشتۇرىدۇ. بۇ سۈپەتلەرنىڭ ھەممىسى فائىل گۇۋاھچى شەكىلدە ئىشلىتىلىدۇ. ئىلاھىي كالام ئىنسانغا نازىل بولغان ۋە ئىنساندىن بۇ ئىلاھىي كالامنى لايىقىدا ئېلىپ ماڭغان ماڭمىغانلىقى سورىلىدۇ. ۋەھىي، نازىل قىلىنغان ئىنساننىڭ ئۆزىگە قىلغان مۇئامىلىسى ھەققىدە گۇۋاھلىق بېرىدۇ. جانلىق قۇرئان بولغان نەبىنىڭ شاھىت شاھىدەن بولۇش سۈپىتىدە ئەۋەتىلىشىنى، ۋەھىينىڭ گۇۋاھلىق بېرىش نوقتىسىدىن چۈشەنسەك بولىدۇ.شۇنداق، كۆرگىنىمىزدەك ۋاقىت، ئىنسان ۋە ۋەھىي ھەر ئۈچى شاھىت بولۇش نوقتىسىدا كېسىشىدۇ. لېكىن، بۇ ئۈچىدىن ۋاقىت ۋە ۋەھىي ئىنسانغا شاھىت، ئىنسان ئاللاھ قا شاھىت بولىدۇ. مانا بۇ ئىنساننى مۇستەسنا قىلغان ئامىل. شۇڭا ۋاقىت ۋە ۋەھىي ئىنسان ئۈچۈن، ئىنسان ئاللاھ ئۈچۈن يارىتىلغان. ئىلاھىي تەرتىپ مانا مۇشۇنداق بولىدۇ. ۋاقىتقا مەھكۇم بولۇش ۋە ئۇنىڭغا باغلىنىپ قېلىش بۇ تەرتىپنى بۇزغانلىق بولىدۇ. بۇ ئەھۋالدا ۋاقىت ئىنسان ئۈچۈن بولۇشتىن ئىنسان ۋاقىت ئۈچۈن گە ئايلىنىپ قالىدۇ. مانا بۇ ئىلاھىي تەرتىپنى، مەخلۇقات دەرىجە تىزىملىكىنى بۇزغانلىق بولىدۇ.بۇ نوقتىدا مۇنداق بىر سوئال پەيدا بولىشى مۇمكىن: بۇ تەرتىپتە ۋاقىت ۋە ۋەھىينىڭ ئورنى قەيەر؟ .رامىزان مانا بۇ سوئالنىڭ جاۋابىنى بېرىدۇ. بۇ جاۋاپقا ئېرىشىش ئۈچۈن، رامىزان ئېيىنىڭ ئۆزى قىممىتىنى قەيەردىن ئالغانلىقىنى بايان قىلغان شۇ ئايەتنى ئەسلەش زۆرۈر: رامىزان شۇنداق بىر ئايدۇركى، ئىنسانلارغا يېتەكچى بولغان ھىدايەت ، بۇ يېتەكچىلىكنىڭ روشەن دەلىللىرىنى ئېلىپ كەلگەن بەييىنات ۋە ھەقنى باتىلدىن ئايرىغان فۇرقان بولغان قۇرئان مانا بۇ ئايدا نازىل بولۇشقا باشلىدى. سىلەردىن كىمكى رامىزان ئېيىدا ھازىر بولسا، رامىزان روزىسى تۇتسۇن؛ كىمكى كېسەل ياكى سەپەر ئۈستىدە يەنى مۇساپىر بولۇپ تۇتمىغان بولسا، تۇتمىغان كۈنلەر ئۈچۈن باشقا كۈنلەردە تۇتسۇن. ئاللاھ سىلەرگە ئاسانلىقنى خالايدۇ، تەسلىكنى خالىمايدۇ، ئاغزىڭلار ئوچۇق يۈرگەن كۈنلەرنىڭ قازاسىنى قىلىش بىلەن رامىزان روزىسىنىڭ سانىنى تولدۇرشۇڭلارنى، سىلەرنى ھىدايەت قىلغانلىقى ئۈچۈن ئاللاھ نى ئولۇغلىشىڭلارنى، ئۇنىڭ ئىنئاملىرىغا شۈكۈر قىلىشىڭلارنى خالايدۇ 2:185 .بۇ ئايەت، رامىزان ئېيىنى ئالاھىدە قىلغان سەۋەپنى روشەن ۋە ئېنىق قىلىپ بايان قىلىدۇ. بۇ سەۋەپ قۇرئاننىڭ بۇ ئايدا نازىل بولۇشقا باشلىنىشى بولۇپ، بۇ ھەقىقەتنى قەدىر سۈرىسىنىڭ بىرىنچى ئايىتى تەستىقلايدۇ. رامىزان قۇرئان تۇغۇلغان ئاي. قۇرئان ۋەھىي تۇغۇلغان كۈنى بولغان قەدرى كېچىسى، رامىزان ئېيى ئىچىدىكى بىر كېچە. بۇ ھەقىقەت بەقەرە سۈرىسىنىڭ 185 ئايىتى بىلەن قەدىر سۈرىسىنىڭ 1 ئايىتىنى يان يانغا قويۇپ ئوقۇغان ۋاقتىمىزدا روشەن ھالدا ئوتتۇرىغا چىقىدۇ. بۇ، ئەگەر قۇرئان نازىل بولغان قەدىر كېچىسى رامىزان ئېيى ئىچىدىكى بىر كېچە بولمىغان بولسا، رامىزان ئېيىمۇ بۇنداق مۇبارەك ۋە بەرىكەتلىك بولمايتتى، دېگەنلىك بولىدۇ. رامىزاننىڭ بۇنداق مۇبارەك ۋە بەرىكەتلىك بولىشى، ۋەھىي نازىل بولغان كېچىنى ئۆز قوينىدا تۇتقانلىقىدىن بولغان. بۇ ئۇلۇغلىق ۋە بەرىكەتنىڭ چوڭلىقى قەدىر سۈرىسى مۇنداق بايان قىلىنىدۇ: بىز قۇرئاننى ھەقىقەتەن شەبى قەدرىدە نازىل قىلدۇق. شەبى قەدرىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلەمسەن؟ شەبى قەدرى شەرەپ ۋە پەزىلەتتە مىڭ ئايدىن ئارتۇقتۇر. پەرىشتىلەر ۋە جىبرىئىل ۋەھىي بىلەن شۇ كېچىدە پەرۋەردىگارىڭنىڭ ئەمرى بىلەن، زېمىنغا ئاللاھ تەقدىر قىلغان ھاياتنىڭ ھەر ساھەسىگە تىل بىلەن ئىپادىلىگۈسىز بىر سائادەتنىڭ فورمۇلاسنى ئېلىپ كېلىدۇ. بۇ ئەھۋال تاڭ ئاتقىچە داۋاملىشىدۇ شۇ كېچە تاڭ يورۇغانغا قەدەر پۈتۈنلەي تىنچ ئامانلىقتىن ئىبارەتتۇر .نازىل بولغان كېچىنى بىر ئۆمۈرگە تەڭ قىلغان ۋەھىي، نازىل بولۇشقا باشلىغان ئاينىمۇ ئايلار سۇلتانى قىلغان. رامىزان سۆزلەر سۇلتانىنى ئېلىپ كەلمىگەن بولسا، ئايلار سۇلتانى بولالمايتتى. بۇ سۈرە خىتاپ قىلىنغۇچىسىدىن شۇنى بىلىشىنى ۋە ئېتىراپ قىلىشنى تەلەپ قىلىدۇ: نازىل بولغان كېچىنى بىر ئۆمۈرگە تەڭ قىلغان ۋەھىي، ئەگەر مېنىڭ ھاياتىمغا نازىل بولسا، ھەر كۈنۈمنى بىر ئۆمۈرگە تەڭ قىلىدۇ. ئىچىگە ۋەھىي نازىل بولغان بىر ئۆمۈرنىڭ مۇكاپاتى پەقەت جەننەت بولىشى مۇمكىن! .دېمەككى، ئۇلۇغلىق ۋە بەرىكەتنىڭ سەۋەبى ۋاقىت ئەمەس، ۋەھىي. ۋەھىينىڭ سەۋەبى ھىدايەت، يەنى يېتەكچىلىك . ھىدايەتنىڭ سەۋەبى، جىمى ۋەھىيلەرنىڭ مەقسىتى بولغان بەييىنات ۋە فۇرقان بولۇش. بەييىنات، ياقىلىغان ھەقىقەتنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن يېتەرلىك بولغان روشەن دەلىل مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ. فۇرقان، ياخشىنى ياماندىن، ھەقنى باتىلدىن، توغرىنى خاتادىن، ئادالەتنى زۇلۇمدىن ئايرىيدىغان ئالاھىدىلىك ۋە قابىلىيەت نى بىلدۈرىدۇ. رامىزان روزىسىنى پەرز قىلغان بەقەرە سۈرىسى 185 ئايەتتە، قۇرئان مانا بۇ ئىككى سۈپەت بىلەن تونۇشتۇرۇلىدۇ. بۇ بىكاردىن بايان قىلنىمىغان. چۈنكى، ۋەھىي خىتاپ قىلىنغۇچىسىغا يېتەكچىلىك ھىدايەت قىلىش مەقسىتىنى، بۇ ئىككى ئالاھىدىلىك سايىسىدە ئەمەلگە ئاشۇرالايدۇ. بۇلارنىڭ بىرىنچىسى بولغان بەييىنات قۇرئاندا بولغان ۋە خىتاپ قىلىنغۇچىسىغا سۇنغان ھەقىقەت؛ ئىككىنجىسى بولغان فۇرقان، خىتاپ قىلىنغۇچىسىدا بەرپا قىلغان بىر قابىلىيەتنى، ئەقىلنى كۆرسىتىدۇ. پەقەت قۇرئان بەرپا قىلغان بىر تەسەۋۋۇر ۋە ئەقىل فۇرقان ئالاھىدىلىكىگە ئىگە بولىدۇ. بۇنداق بىر تەسەۋۋۇر ۋە ئەقىل بىلەن ھاياتقا، كائىناتقا نەزەر سالغان كۆز، ئەلۋەتتە بەييىنات دالالەت قىلغان ھەقىقەتنى توغرا ۋە جايىدا كۆرىدۇ ۋە چۈشۈنۈپ يېتىدۇ.بۇلاردىن كېيىن سوراشقا تېگىشلىك ئەڭ مۇھىم سۇئال بۇ بولسا كېرەك: قۇرئان تۇغۇلغان ئاينىڭ ئىھياسى نېمە ئۈچۈن روزا قىلىپ بەلگىلەنگەن؟ ياكى قۇرئان تۇغۇلغان ئاي نېمە ئۈچۈن روزا تۇتۇش ئارقىلىق مۇبارەكلىنىدۇ؟بۇ ھالقىلىق سوئالنىڭ جاۋابى ۋەھىينىڭ، ئۇنى چۈشۈنۈش ۋە ھاياتقا تەدبىقلاشنىڭ ئاچقۇچى.پارىسچىدا كۈن مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان رۇزە سۆزىنىڭ تۈركچىسى بولغان ئورۇچ كەلىمىسى قۇرئاندا ساۋم كەلىمىسى بىلەن ئىپادىلىنىدۇ. ساۋم تۇتۇش ۋە تەرك ئېتىش مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ. كەلىمىنىڭ يىلتىزى يېمەك ئىچمەكتىن قېلىش، ئېغىزى يېپىق بولۇش، ئىچىگە قوشۇمچە بىر نەرسە ئالماسلىق مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ. ساۋم، ئىشتىقاقى ئەكبەر ئەرەپچە لوغەت ئىسمى دە مۇتلەق پۈتۈن، كەمتۈكسىز ۋە تولۇق مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان ئىلاھى سۈپەت ئەس سامەد؛ قىممىتى مۇقىم بولغانلىقى ئۈچۈن ئالتۇن مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان سامىت؛ پۈتۈن ۋە گىگانىت قايا مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان سامەد؛ ئېغىزى ئېتىك بولغانلىقى ئۈچۈن سۈكۈت قىلىش مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان سۇمم ۋە كۈچ قۇۋۋەت جەلىپ مەركىزى مەنىسىدىكى سامد بىلەن تۇققان سۆزدۇر.ساۋم، تۇتۇش بولۇپ، تىلىمىزدا ئورۇچ روزا تۇتۇش دەيمىز. نامازنى قىلىمىز ، تەھەرەتنى ئالىمىز ، زاكاتنى بېرىمىز ، كەلىمەئى شاھاتى كەلتۈرىمىز ، ھەجگە بارىمىز ، روزىنى تۇتىمىز . تىلىمىزدىكى تۇتۇش روزا مەنىسىدىكى ساۋمنىڭ دەل ئىپادىسى بولۇش سەۋەبىدىن، روزا تۇتۇش نىڭ تىلىمىزدىكى ئىپادىسى تۇتۇشنى تۇتۇش بولسا كېرەك.روزا تۇتۇش، ئالدى بىلەن روزىنىڭ تەرىپىنى تۇتۇش روزا تەرەپتە تۇرۇش بولۇپ، مەن روزا تەرەپتارى، مەن روزا تەرەپتە تۇرىمەن! دېگەنلىك بولىدۇ.روزا تۇتۇش ئۆزىنى تۇتۇش بولۇپ، بېشىمىزغا كەلگەن پىشكەللىكلەرنىڭ كۆپىنچىسى ئۆزىمىزنى تۇتالمىغانلىقتىن كېلىدۇ. گۇناھلارنىڭ سەۋەبى ئاچچىقىنى باسالماسلىق، نەپسىنى يىغالماسلىق، شەھۋىتىنى تىزگىنلىيەلمەسلىك، تىلىنى يىغالماسلىققا ئوخشاش سەۋەپلەردىن كېلىپ چىقىدۇ. كىشى روزىنى قانچىلىك تۇتسا، روزىمۇ كىشىنى شۇنچىلىك تۇتىدۇ. كىمكى روزىنىڭ بېشىنى تىك تۇتسا، روزىمۇ ئۇنىڭ بېشىنى تىك تۇتىدۇ. روزا كىشىنى ئىنسانغا قۇل بولۇشتىن قوغدايدىغان قالقان، بەندىنى قۇل قىلىشتىن ساقلايدىغان بىر ئەقىل بولىدۇ. بۇ مەنىسى بىلەن روزا، ئاچ قېلىش ئەمەس، غىزالىنىش بولىدۇ. ئاچ قويۇلغان ۋۇجۇت بولۇپ، بۇ ئىنساننىڭ جىسمىي تەرىپىنىڭ ئىككىنجى ئورۇندا تۇرىدىغانلىقىنى ئەسكەرتىدۇ. بىرىنچى ئورۇندا تۇرىدىغان تەرىپى، ئەقىل ئىشلىتىدىغان، تەپەككۇر قىلىدىغان، ئەسلەيدىغان، نەسىھەت ئالىدىغان، ئىشىنىدىغان، قىممەت يارىتىدىغان، ياخشىنى ياماندىن ئايرىيدىغان تەرىپىدۇر.قۇرئان تۇغۇلغان ئاي بولغان رامىزاننى، بەدەننى ئاچ قويۇپ ئۆتكۈزۈشنىڭ سەۋەبى بۇ يەردە ئايان بولماقتا. بۇ سەۋەپ، مۇئمىننىڭ ئەقلى ۋە روھى پەرىشتىلىرىنى غىدىقلاپ ۋە تەشۋىق قىلىش ئارقىلىق ئۇنى چۈشۈنۈش ۋە ئىدراك قىلىش قابىلىيىتىنى ئاشۇرۇماقتا. بۇنىڭ قۇرئان بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى ناھايىتى روشەن: بۇ ئارقىلىق ۋەھىينى تېخىمۇ ياخشى چۈشۈنۈشكە ياردەم قىلىش بولۇپ، مانا بۇ ۋەھىينى ئوقۇش تۇر. چۈنكى، ئوقۇشتىن مەقسەت، ئۇنى چۈشۈنۈشتۇر. بىر نەرسە چۈشىنىكسىز بولغان بولسا، ئوقۇلمىدى دېگەنلىك بولىدۇ. ئىقرا ئىلاھى ئەمر، ئوقۇ ئەمرىدىن ئايرىم ھالدا چۈشەن ئەمرىگە مۇھتاج ئەمەس بولۇپ، ئوقۇپ چۈشۈنۈشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئەلەق سۈرىسىنىڭ دەسلەپ نازىل بولغان ئايەتلىرىدىن ئوقۇشتىن مەقسەتنىڭ ئۆگىنىش بىلىش تەلىم ئىكەنلىكىنى 4 ۋە 5 ئايەتتىن كۆرىۋالغىلى بولىدۇ. تۇنجى نازىل بولغان ئىككىنجى سۈرە مۇززەممىلدىكى قۇرئاننى تەرتىل بىلەن ئوقۇش ئەمرىنىڭ ئىجراسى مۇشۇنداق بولىدۇ. چۈشۈنۈشتىكى مەقسەت ھاياتقا تەدبىلىقلاش. چۈنكى، چۈشەنمىگەن نەرسىنى ئۆزلەشتۈرگىلى، تەدبىقلىغىلى بولمايدۇ.شۇڭا رامىزان قۇرئان ئېيى. رامىزان بىزگە قۇرئاننى ئېلىپ كەلگەنلىكى ئۈچۈن رامىزان بولىدۇ. رامىزانلىرىمىز قۇرئاننى قانچىلىك ئوقۇغان، چۈشەنگەن ۋە ھاياتىمىزغا تەدبىقلىغان، ھاياتىمىزدە ياشاتقان بولساق، شۇنچىلىك مۇبارەك بولىدۇ.قۇرئان بىلەن بولغان مۇناسىۋەتنى پەقەت رامىزانغىلا خاسلاشتۇرۇپ قويۇشقا بولمايدۇ، ئەلۋەتتە. چۈنكى، رامىزان ۋەھىي قۇرئان نازىل بولغان ئەمەس، نازىل بولۇشقا باشلىغان ئاي. قۇرئان بىر رامىزان كېچىسى بولغان قەدىر كېچىسىدە نازىل بولۇشقا باشلىغان ۋە بىر نەسىلنىڭ ھاياتىنى يېڭىدىن شەكىللەندۈرىدىغان ئۇزۇن بىر جەرياننى باشتىن كەچۈرگەن. ۋەھىينىڭ تەسىر كۈچىنى نازىل بولغان يىللارغا مەھكۇم قىلىپ قويغىلى بولمايدۇ. ھەرقانداق زامان ۋە ماكاندا، نازىل بولغان كۈنىدە ساناقسىز ئەر ۋە ئايالنىڭ قەلبىگە نازىل بولۇشنى داۋاملاشتۇرىدۇ.ۋەھىي بىر ئىلاھى تەربىيە لاھىيىسى بولۇپ، زېمىندا ۋەھىي بىلەن ئۆزىنى بەرپا قىلغان ئىنسانلار ئارقىلىق، يېڭى ھايات بەرپا قىلىشنى مەقسەت قىلىدۇ. رامىزاننىڭ تەسىرىنىمۇ خۇددى ۋەھىيگە ئوخشاش پەقەت بىر ئايغا مەھكۇم قىلىپ قويماسلىق كېرەك. رامىزان، ئېلىپ كەلگەن مەنا ئېقلىمىنى، خىتاپ قىلىنغۇچىسىنىڭ پۈتۈن ھاياتىغا يېيش ۋە ئۇنىڭ ئۆمرىنى رامىزان قىلىشنى مەقسەت قىلىدۇ.شۇ ھەقىقەتنى ئۇنۇتماسلىق كېرەك: ئۆمرى رامىزان بولغۇچىنىڭ ئاخىرىتى بايرام ھېيىت بولىدۇ . ئۇ ھېيىت جەننەتنىڭ دەل ئۆزى. مانا مۇشۇنداق كىشىدە، رامىزان تۆۋەندىكى سۆزنى ئېيتقىدەك ئاڭ پەيدا قىلىدۇ:كۇپۇرغا، شېرىككە ۋە زۇلۇمغا قارشى روزامنى بۇزسام، كاپارىتىم جەھەننەم بولسۇن!
|
1990 جىلى 4 ايدىڭ 18 كۇنى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي پىڭ شاڭحايدا پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ اتىنان: ورتالىق شاڭحاي قالاسىنىڭ پۋدۇڭ رايونىن اشۋدى جەدەلدەتۋىن ماقۇلدادى، دەپ رەسمي جاريالادى.پۋدۇڭ حۋاڭپۋجياڭ دارياسىنىڭ شىعىسى، چاڭجياڭ دارياسى ساعاسىنىڭ باتىس وڭتۇستىگى، چۋانياڭ وزەنىنىڭ سولتۇستىگىندەگى شاڭحايداعى ۋايتانمەن كورشىلەس جاتقان ءۇشبۇرىش ءپىشىندى رايوندى مەڭزەيدى، اۋدانى شامامەن 350 شارشى كيلومەتر.1984 جىلدان باستاپ مەملەكەتتىك كەڭەس پەن شاڭحاي قالالىق ۇكىمەت: شاڭحايدى گۇلدەندىرۋدە ءتۇيىندىسى حاڭجوۋ شىعاناعى مەن چاڭجياڭ دارياسىنىڭ وڭتۇستىك سولتۇستىك ەكى قاناتىنا قاراي كەڭەيىپ، شارت جاعداي جاراتىپ پۋدۇڭدى اشىپ، جاڭا رايون قۇرىلىسىنا دايىندالۋ كەرەك، دەپ العا قويدى. 1986 جىلى 4 ايدا سول كەزدە شاڭحاي قالاسىنىڭ باستىعى بولىپ تۇرعان جياڭ زىميننىڭ باسقارۋىندا، شاڭحاي قالالىق ۇكىمەت پۋدۇڭدى اشۋدىڭ باستاپقى جوباسىن العا قويدى، سونداي اق ورتالىققا شاڭحاي قالاسىنىڭ قالا جوسپارى جوباسى مالىمەت جەلىسىن مالىمەت ەتتى. 1990 جىلدىڭ باسىندا سول كەزدە شاڭحاي قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى بولىپ تۇرعان جۋ رۇڭجي دىڭ شياۋپيڭگە پۋدۇڭدى اشۋدىڭ ستراتەگيالىق ويىن العا قويىپ، ءمان بەرۋ مەن قولداۋعا يە بولدى.دىڭ شياۋپيڭنىڭ ىلگەرىلەتۋىندە، پارتيا ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك كەڭەس تولىق تەكسەرۋ زەرتتەۋ جۇرگىزۋ جانە دالەلدەۋ ارقىلى 1990 جىلى 4 ايدا پۋدۇڭدى اشۋدى، ەسىكتى اشىق ۇستاۋدى رەسمي بەكىتىپ، پۋدۇڭدا ەكونوميكالىق تەحنيكالىق اشۋ رايونى جانە كەيبىر ەكونوميكالىق ەرەكشە رايون ساياساتىن اتقاردى. 4 ايدىڭ 18 كۇنى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي پىڭ شاڭحاي داجۇڭ اۆتوكولىك شەكتى سەرىكتەستىگى قۇرىلعاندىعىنىڭ 5 جىلدىعى جينالىسىنا قاتىناسقان كەزدە، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ اتىنان پۋدۇڭدى اشۋدى جەدەلدەتۋدى ماقۇلداۋ شەشىمىن جاريالادى.1990 جىلى 4 ايدان كەيىن، شاڭحاي قالالىق ۇكىمەت پۋدۇڭدى اشۋدىڭ ءبىر قىدىرۋ ساياساتى مەن شاراسىن جاسادى. 9 ايدا مەملەكەتتىك كەڭەس شاڭحاي قالالىق ۇكىمەتتىڭ پۋدۇڭ جاڭا رايونىن اشۋ، ەسىكتى اشىق ۇستاۋ ناقتى ساياسات بەلگىلەمەسىن بەكىتتى. پۋدۇڭدى اشۋ ناقتى باستالۋ كەزەڭىنە ءوتتى.پۋدۇڭدى اشۋ باستالعاننان كەيىن، ناقتى قۋاتقا يە ەل اتتاعان سەرىكتەستىكتەر، جۇڭگو مەن شەتەلدىڭ فينانس قۇرىلىمدارى وسى رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ ىرىستى جەرىنە جابال كەلىپ، شەتەلدىك ساۋداگەرلەردىڭ قارجى قوسۋى جىل سايىن مولايدى. ءبىر سىرتقا باعىتتالعان، كوپ يقۋاتتى، وسىزاماندانعان جاڭا قالا رايونى كەرەمەتتەي كوركەيە باستادى، پۋدۇڭ وسىلايشا 20 عاسىردىڭ 90 جىلدارىنداعى جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋدا، ەسىك اشۋدا كورنەكتى تابىسقا قول جەتكىزگەندىگىنىڭ ماڭىزدى بەلگىسىنە اينالدى.شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 ايدىڭ 21 كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى
|
تارىخ شاھىتى زىلە ئۇيغۇرچەتارىخ شاھىتى زىلە...تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى: تارىخنىڭ ئوخشىمىغان دەۋرلىرىگە شاھىت بولۇپ، ئۇنىڭ ئىزلىرىنى ئۆزىگە مۇجەسسەم قىلغان ئانادولۇنىڭ قەلئە، سېپىل، مەسچىت، چېركاۋ، كۆۋرۈك ۋە قەدىمكى شەھەرلىرى ئانادولۇنىڭ تۇنجىلىرىدا ئاڭلىتىشقا ئەرزىيدۇ. ھەممە ئادەم دېگۈدەك جۇلىس قەيسەرنىڭ مەشھۇر ۋېنى، ۋىدى، ۋىجى، يەنى كەلدىم، كۆردۈم، يەڭدىم دېگەن سۆزىنى بىلسىمۇ، ئەمما ئۇنىڭ بۇ سۆزلەرنى توكاتنىڭ زىلە ناھىيەسىدە دېگەنلىكىنى بىلمەيدۇ. تارىخ مانا مۇشۇنداق جايلاردا شەكىللىنىدۇ.ئانادولۇنىڭ مۇستەسناسىز ھەممىلا يېرى تارىخ بويىچە ئىنسانلارنىڭ ئولتۇراق رايونى سۈپىتىدە تاللىشىغا ئېرىشىپ كەلدى. چۈنكى تۇرمۇشقا كېرەكلىك بارلىق ئېلېمېنتلار بۇ جۇغراپىيەدە مەۋجۇت ئىدى. زىلە ئانادولۇدىكى ئەڭ قەدىمكى ۋە ئەڭ مۇھىم مەركەزلەرنىڭ بىرى ئىدى. بۈگۈنكى توكات ۋىلايىتىنىڭ بىر ناھىيەسى بولغان زىلەدە تارىختا نۇرغۇن دۆلەتلەر قۇرۇلدى، ئىمپېراتورلۇقلار ھۆكۈم سۈردى. بۇ شەھەر قارادېڭىز بىلەن ئىچكى ئانادولۇنى بىر بىرىگە تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان سىياسىي جۇغراپىيەلىك ئەھمىيەتكە ئىگە بىر دوقمۇشقا جايلاشقان بولۇپ، كىلىمات ۋە جۇغراپىيەلىك ئالاھىدىلىكلىرى تۈپەيلىدىن ئەسىرلەر بويى ئولتۇراق رايونى بولۇش ئەۋزەللىكىنى ساقلاپ كەلدى. رايوندىكى قېزىش تەكشۈرۈشلەر، بۇ شەھەرنىڭ ھىتىتلارنىڭ مۇھىم ئولتۇراق رايونلىرىنىڭ بىرى ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بەردى. زىلەدە ھىتىتلاردىن كېيىن ياشىغان فىرىگيانلارنىڭ ئىزلىرىمۇ ئۇچرايدۇ. قەدىمكى دەۋرنىڭ مەشھۇر جۇغراپىيەشۇناسى سترابو، بۇ شەھەرنى ئاسسۇر ئىمپېرىيەسى خانىشى سېمىرامىسنىڭ قۇرغانلىقىنى يازىدۇ. زىلە پارس ھۆكۈمرانلىقى ئاستىدىكى يىللىرىدا دىنىي جەھەتتىنمۇ مۇھىم ئورۇنغا ئۆتىدۇ. چۈنكى پارس بەرىكەت ئىلاھەسىگە ئائىت ئەڭ چوڭ بۇتخانىمۇ بۇ شەھەردە ئىدى. يىلنىڭ مەلۇم ۋاقىتلىرىدا نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ ئىشتىراك قىلىشى ئارقىسىدا ئۆتكۈزۈلگەن دىنىي مۇراسىملار، زىلەنىڭ ئىقتىسادىي جەھەتتىن كۈچىيىشى ۋە ئىستراتېگىيەلىك ئەھمىيىتىنىڭ ئېشىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ. شۇڭلاشقا، بۇ شەھەر نۇرغۇن دۆلەتلەرنىڭ ئىگىلىك ھوقۇق بەرپا قىلغۇسى كېلىدىغان جايىغا ئايلىنىدۇ. ھىتىتلار دەۋرىدىن باشلانغان مۇھىم زىددىيەتلەر ۋىزانتىيە ئىمپېرىيەسىگىچە داۋاملىشىدۇ. باشقىچە ئېيتقاندا، بۇ توقۇنۇشلارنىڭ بىرى، رىم ئىمپېرىيەسى بىلەن پونتۇس پادىشاھلىقىنىڭ ئۇرۇشۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان تارىختىكى ئەڭ قىسقا ۋە ئەڭ ئىخچام خەت يېزىلغان جاي سۈپىتىدە تىلغا ئېلىنىدۇ. رىم ئىمپېرىيەسىنىڭ مەشھۇر ھەربىي ۋە سىياسىي داھىيسى جۇلىيۇس قەيسەر جۈل سېزار پونتۇس پادىشاھى فارناكېنىڭ زىلەگە يېقىن يەردە قىلغان ئۇرۇشى، رىم قوشۇنىنىڭ غەلىبىسى بىلەن ئاخىرلىشىدۇ. بۇ كاتتا غەلىبىنى جۇلىيۇس قەيسەر كەلدىم، كۆردۈم، يەڭدىم دېگەن مەنىدىكى ۋېنى، ۋىدى، ۋىجى دېگەن ناھايىتى قىسقا ئىبارىلەر بىلەن ئىپادىلەيدۇ. گەرچە بۇ بايانات ئارقىلىق قەيسەر كەمتەرلىك قىلغاندەك كۆرۈنسىمۇ، ئەمەلىيەتتە ئۇنىڭغا مەسىلىلەرگە يۇقىرىدىن قاراش خاھىشى يوشۇرۇنغان. ئۇ بۇ سۆزى ئارقىلىق دۈشمەننى كەمسىتىدۇ، غەلبىنىڭ تېز قولغا كەلتۈرۈلگەنلىكىنى تەكىتلەيدۇ، ھەتتا ئۇنىڭدىن بۇرۇن پونتۇسنى يېڭەلمىگەن رىم ئىمپېراتورلىرىغىمۇ تەنە قىلىدۇ.جۇلىيۇس قەيسەر رىمغا ئۇرۇشنىڭ نەتىجىسىنى پەقەت بۇ ئۈچ سۆز يېزىلغان مەكتۇپ ئارقىلىق مەلۇم قىلىدۇ. مىسلى كۆرۈلمىگەن دەرىجىدە كاتتا غەلىبە تەبرىكلەش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلىدۇ، ۋېنى، ۋىدى، ۋىجى دېگەن خەت يېزىلغان پۇللار باستۇرۇلىدۇ. نۇرغۇن نەرسىلەرنى ئىپادىلەيدىغان بۇ ئۈچ سۆز قەدىمكى پۇللاردىلا ئەمەس، زىلە قەلئەسىدىمۇ ئۇچرايدۇ. چۈنكى، قەيسەرنىڭ غەلىبىسىنى خۇلاسىلەپ بەرگەن كەلدىم، كۆردۈم، يەڭدىم دېگەن سۆز قەلئەدىكى بىر ئابىدىنىڭ ئۈستىگىمۇ يازدۇرۇلىدۇ. زىلە قەلئەسى شۇ ۋەجىدىن تارىخنىڭ ئەڭ قىسقا، شۇنداقلا مەزمۇنى چوڭقۇر مەكتۇپىنى كۆرۈشنى خالايدىغان نۇرغۇن يەرلىك ۋە چەت ئەللىك ساياھەتچىلەرنىڭ دىققىتىنى قوزغىماقتا.ساياھەتچىلەرنىڭ دىققىتىنى تارتىۋاتقان زىلە قەلئەسى ئانادولۇدىكى كەم ئۇچرايدىغان سېغىزدىن ياسالغان قەلئەلەرنىڭ بىرى. بۇ توكاتنىڭ زىلە ناھىيەسىدە ھېچبولمىغاندىمۇ مۇشۇنچىلىك دىققەتنى تارتىدىغان يەنە بىر قەلئە بار. چۈنكى بۇ قەلئەنىڭ كونت دراكۇلا رىۋايىتى بىلەن مۇناسىۋىتى بار، قانداقمۇ؟! 1400 يىللارنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا ئەفلاك بەگلىكى شاھزادىسى، قويۇپ بېرىلىشى بەدىلىگە ئوغۇللىرىنى ئوسمانلى ئىمپېرىيەسىگە گۆرۈگە قويىدۇ. توكات قەلئەسىدە تۆت يىل بويىچە گۆرۈدە تۇتۇپ تۇرۇلغان شاھزادىلەرنىڭ بىرى ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلىدۇ. يەنە بىرى بولسا، شەيتان، جاللات ۋە ئالدامچى دېگەندەك ناملار بىلەن تونۇلغان رەھىمسىز بىر دۈشمەنگە ئايلىنىدۇ؛ ئۇ بولسىمۇ كىشىلەرنى قىيناپ ئۆلتۈرۈش بىلەن نام چىقارغان .ۋىلاد دراكۇلا بولۇپ، ئارىدىن ئەسىرلەر ئۆتكەندىن كېيىن، دراكۇلا رىۋايىتىنىڭ باش پېرسوناژى بىلەن بىر گەۋدىلىشىپ كېتىدۇ.توكات قەلئەسىدىكى ئەسلىگە كەلتۈرۈش خىزمەتلىرى جەريانىدا، شەھەر مەركىزىگە تۇتىشىدىغان مەخپىي يوللار ۋە ئەفلاك خانلىقى شاھزادىسى .ۋىلاد دراكۇلا ياتقان زىندان قاتارلىقلار بايقالدى. ئاممىباب مەدەنىيەتنىڭ كەم بولسا بولمايدىغان ئېلېمېنتىغا ئايلانغان ۋامپېر ھېكايىلىرى ۋە دراكۇلا ھېكايىسىنىڭ ھەۋەسكارلىرى مانا مۇشۇ سەۋەبتىن كۈندىن كۈنگە كۆپەيگەن ھالدا توكات قەلئەسىنى زىيارەت قىلماقتا.توكاتتا يەنە دۇنيانىڭ ئەڭ ھەيۋەتلىك ئۆڭكۈرلىرىنىڭ بىرى بار. پازار ناھىيەسىدىكى باللىجا ئۆڭكۈرى تەبىئىي ھاسىل بولغان شەكىللىرى سەۋەبىدىن ب د ت مائارىپ، ئىلىمپەن، مەدەنىيەت تەشكىلاتى يۇنېسكونىڭ دۇنيا مەدەنىيەت مىراسلىرى تىزىملىكىدىن ئورۇن ئالماقتا. چۈنكى مۇتەخەسسىسلەر، بۇ ئۆڭكۈرنىڭ ھازىرغىچە بايقالغان بارلىق ئۆڭكۈر شەكىللىرىنىڭ ھەممىسىنى ئۆزىگە مۇجەسسەم قىلغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويماقتا. باللىجا ئۆڭكۈرىدىكى دۇنيادا كۆپ ئۇچرىمايدىغان شەكىللەر ئۇنى ئۆزگىچە ئالاھىدىلىككە ئىگە قىلماقتا.سىلەرنىڭ بىر ئۆڭكۈرنىڭ تۇرۇسىدىن ساڭگىلاپ تۇرۇۋاتقان پىياز شەكىللىك ستالاكتىتلارنى ئىلگىرى كۆرۈپ باققان باقمىغانلىقىڭلارنى بىلمەيمىز، ئەمما باللىجا ئۆڭكۈرىنى ئۆزگىچە قىلىدىغىنى، بۇ قىزىقارلىق شەكىللەردۇر. دۇنيا مىقياسىدا ئىنتايىن ئاز ئۇچرايدىغان پىياز ستالاكتىتى بۇ ئۆڭكۈردە ناھايىتى كۆپ ئۇچرايدۇ ھەمدە رەڭگى ۋە چوڭ كىچىكلىكى بىلەن كۆزنى قاماشتۇرىدۇ. پىياز ستالاكتىتى تۈركىيەدە پەقەت مۇشۇ ئۆڭكۈردىلا ئۇچرايدۇ.باللىجا ئۆڭكۈرىنىڭ ئىچى بىر بىرىدىن پەرقلىنىدىغان كۆزنى قاماشتۇرغۇچى رەڭلەر بىلەن تولغان! بۇ ئۆڭكۈر، ئۆڭكۈر مەرۋايىتلىرى، پەردە ھاك چېچەكلىرى ۋە كىرىستاللاشقان ھاك تېشى قاتارلىق ھازىرغىچە نۇرغۇن كىشىلەر ئاڭلاپ، كۆرۈپ باقمىغان ئاجايىپ رەڭ ۋە شەكىل بايلىقىغا ئىگە بولۇپ، گويا باشقا بىر سەييارىنى ئەسلىتىدۇ.3 مىليون 500 مىڭ يىللىق تارىخقا ئىگە باللىجا ئۆڭكۈرىنىڭ سەككىز زالى زىيارەتچىلەرگە ئېچىۋېتىلگەن بولسىمۇ، ئەمما بۇ قېرى ئۆڭكۈرنىڭ يەنىلا بايقىلىشنى كۈتۈپ يېتىۋاتقان نۇرغۇن يەرلىرى بار. ئۆڭكۈرنىڭ ئىچىدىكى نەملىك 50 تىن ئاشىدۇ، ئۇنىڭدىكى ساپ ئوكسىگېن مىقدارى بىز نەپەسلىنىۋاتقان ھاۋادىكى مىقداردىن خېلىلا يۇقىرى. باشقىچە ئېيتقاندا، ھاياتىنى ئوكسىگېن نەيچىسى بىلەن داۋاملاشتۇرغان بىمارلارنىڭ بۇ ئۆڭكۈردە ئۇ نەرسىلەرگە ھاجىتى چۈشمەيدۇ. ئۆڭكۈرنى سوزۇلما خاراكتېرلىك ئۆپكە كېسىلى بارلار، زىققا ۋە كاناي ياللۇغى بىمارلىرى دائىم زىيارەت قىلىدۇ.خەتكۈچ: ئۇيغۇرچە , زىلە , تۈركىيە
|
جولدانعان ۋاقىتى: 19:50 20190813تۇركىستان وبلىسى سارىاعاش اۋداندىق سوتى اقتوبە وبلىسىندا وتكەن جىلى قاڭتاردا ورتەنگەن جولاۋشىلار اۆتوبۋسىنىڭ يەسى وردۋحان مەحتيەۆتى ءۇش جىلعا سوتتادى. بۇل تۋرالى 13 تامىزدا وبلىستىق سوتتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى. 2018 جىلى قىستا بولعان ورتتەن اۆتوبۋس سالونىندا وتىرعان 52 وزبەك ازاماتى مەرت بولعان ەدى.وردۋحان مەحتيەۆ 2018 جىلى 20 قاراشادا تاشكەنتتىڭ سەرگەلى اۋدانىندا ۇستالىپ، 26 جەلتوقساندا قازاقستانعاەكستراديتسيالانعان.2018 جىلى 18 قاڭتاردا اقتوبە وبلىسىنىڭ ىرعىز اۋدانى قالىباي اۋىلىنان 10 كيلومەتر قاشىقتا شىمكەنت سامارا جولىندا جولاۋشىلاراۆتوبۋسى ورتەنگەن. بيلىك ورىندارىنىڭ حابارلاۋىنشا، اۆتوبۋستا بارلىعى 57 ادام بولعان، ولاردىڭ ء52سى قازا بولعان. قۇربان بولعانداردىڭ بارلىعى وزبەكستان ازاماتى. ەكى جولاۋشى مەن ءۇش جۇرگىزۋشى امان قالعان.كەيىن اقتوبەدە قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، بەس ادام قامالعان. امان قالعان ءۇش جۇرگىزۋشى بيىل قاراشا ايىندا بەس جىلعا، اۆتوبۋستى جالعا العان ازيا ترانزيت سەرۆيس كومپانياسىنىڭ قۇرىلتايشىسى مەن اۆتوبۋس مەحانيگى ءۇش جارىمجىلعا سوتتالعان.ايىپتالۋشىلار تاعىلعان ايىپتاردى مويىنداماعان.كەلۋ قاينارى: :...?531034013
|
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ توكسىكلىت باشقۇرۇش چارىسىئاقسۇ ھۆكۈمەت تورىشىنجاڭ ھۆكۈمەت تورىجۇڭگو ھۆكۈمەت تورىھۆكۈمەت ئىشلىرىنى ئاشكارلاشتوردا ئىش بىجىرىشباي ھەققىدەباي يىلنامىسىسۈرەتتىكى بايباي خەرىتىسىئۆرۈپ ئادەتمەدەنىيەتئەدەبىياتبۈگۈنكى بايمەخسۇس سەھىپەسىنلىق خەۋەرلەرمەملىكەت خەۋەرلىرىشىنجاڭ خەۋەرلىرىئاقسۇ خەۋەرلىرىھۆججەتتەيىنلەش ۋە قالدۇرۇشقانۇن نىزامدوكىلاتپايدىلىق سىياسەترەھبەرلەر كۆزنىكىتوردا سۆھبەتھاكىم خەت ساندۇقىئۈنۈم شىكايىتىئەرىز قىلىشپىكىر ئىلىشپۇقراكارخانائورگانكۆرسەتمىلىك مۇلازىمەتئاممىۋىي مۇلازىمەتمەنزىرە رايونىساياھەت لىنىيەسىباي مەنزىرىسىباي تەزكىرىسىسودا سېتىقماشىنا ئېلىپ سىتېشئۆي مۈلۈك ئىجارە بىرىش ، سېتۋىلىشئۆي مۈلۈك ئىجارە ئېلىش ، سېتىشخىزمەت ئىزدەشخىزمەتچى ئىزدەشنۆۋەتىكى ئورنىڭىز : ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى ئاشكارلاش مۇھىم تۈرلەر قانۇن نىزاملاريوللانغان ۋاقىت : 2014 يىلى 12 ئاينىڭ 16 كۈنى ، سائەت09:13شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ پەرمانى 188 نومۇرلۇقئاپتونوم رايونلۇق 12 نۆۋەتلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ 13 قېتىملىق دائىمىي يىغىنى 2013 يىل 12 ئاينىڭ 27 كۈنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ توكسىكلىتنى باشقۇرۇش چارىسىنى مۇزاكىرە قىلىپ ماقۇللىدى، ھازىر ئۇنى ئېلان قىلدىم، 2014 يىل 5 ئاينىڭ 1 كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلسۇن.ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى نۇر بەكرى2014 يىل 3 يانۋار1 ماددا بۇ چارە، توكسىكلىتنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىش، يول قاتناش تەرتىپىنى ساقلاش، يول قاتناش ھادىسىلىرىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى ئازايتىش ئۈچۈن، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يول قاتناش بىخەتەرلىكى قانۇنى، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەھسۇلات سۈپىتى قانۇنى ۋە ئالاقىدار قانۇن نىزامغا ئاساسەن، ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ ئەمەلىيىتىگە بىرلەشتۈرۈپ چىقىرىلدى.2 ماددا بۇ چارە ئاپتونوم رايونىمىز مەمۇرىي تەۋەلىكىدە توكسىكلىتلارنى ئىشلەپچىقىرىش، سېتىش، تىزىملاش، ئىشلىتىش ۋە باشقۇرۇشقا تەتبىقلىنىدۇ.3 ماددا بۇ چارىدە دېيىلگەن توكسىكلىت ئاككۇمۇلياتورنى قوشۇمچە ئېنېرگىيە قىلىدىغان، ئىككى چاقلىق، ئادەم كۈچى ۋە توك كۈچىنى ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچ قىلىدىغان ياكى توكنى ياردەمچى كۈچ قىلىش ئىقتىدارى بولغان، لايىھەدىكى ئەڭ يۇقىرى سۈرئىتى، ماسسىسى ۋە رازمېرى قاتارلىقلار دۆلەتنىڭ ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان موتورسىز قاتناش ۋاسىتىلىرىنى كۆرسىتىدۇ.بۇ چارە لايىھەدىكى ئەڭ يۇقىرى سۈرئىتى، ماسسىسى ۋە رازمېرى قاتارلىقلار توكسىكلىت ئۆلچىمىدىن ئېشىپ كەتكەن، بىراق موتوسىكلىت دۆلەت ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان توكسىكلىت ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتلارغا تەتبىقلىنىدۇ؛ موتوسىكلىت ياكى دۆلەت ئۆلچىمىگە يېتىدىغان باشقا موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرى موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرى بويىچە باشقۇرۇلىدۇ.4 ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى توكسىكلىت باشقۇرۇش خىزمىتىگە بولغان رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ، ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمىنى ئورنىتىپ، ئالاقىدار تارماقلارنىڭ نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشىغا ھەيدەكچىلىك قىلىشى كېرەك.5 ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى توكسىكلىتلارنى تىزىملاش ۋە يول قاتناش بىخەتەرلىكى بويىچە باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.ئىقتىساد ۋە ئۇچۇرلاشتۇرۇش تارمىقى توكسىكلىت ئىشلەپچىقىرىش ساھەسىنى باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.سۈپەت تېخنىكا نازارەتچىلىكى تارمىقى توكسىكلىت ۋە ئۇنىڭغا ئالاقىدار مەھسۇلاتلارنىڭ سۈپىتىنى باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.سودا سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى توكسىكلىت بازىرىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ. قاتناش تىرانسپورت، مۇھىت ئاسراش قاتارلىق ئالاقىدار مەمۇرىي باشقۇرغۇچى تارماقلار مەسئۇلىيىتى بويىچە، توكسىكلىتنى باشقۇرۇشقا ئالاقىدار خىزمەتلەرگە مەسئۇل بولىدۇ.6 ماددا رادىيو، تېلېۋىزور، گېزىت ژۇرنال، تور قاتارلىق تاراتقۇلار توكسىكلىتقا ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىش توغرىسىدىكى تەشۋىقات تەربىيەنى كۈچەيتىپ، توكسىكلىت ھەيدىگۈچىلەرنىڭ قاتناش بىخەتەرلىك ئېڭىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.7 ماددا ئىشلەپچىقىرىلغان، سېتىلغان توكسىكلىتنىڭ تېخنىكىلىق پارامېتىرى ۋە ئىقتىدار كۆرسەتكۈچى دۆلەتنىڭ ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.دۆلەتنىڭ ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان توكسىكلىتلارنى ئىشلەپچىقىرىش، سېتىش مەنئى قىلىنىدۇ.توكسىكلىتلارنى ئۆز مەيلىچە قۇراشتۇرۇۋېلىش ياكى ئۆزگەرتىۋېلىش مەنئى قىلىنىدۇ.8 ماددا توكسىكلىت باشقۇرۇشتا مەھسۇلات تىزىملىكىنى ئېلان قىلىش تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ.ئاپتونوم رايونلۇق ئىقتىساد ۋە ئۇچۇرلاشتۇرۇش تارمىقى سۈپەت تېخنىكا نازارەتچىلىكى، سودا سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش، ج خ ئورگىنى قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى قاتارلىقلار بىلەن بىرلىكتە دۆلەتنىڭ ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ھەمدە تىزىملاشقا رۇخسەت قىلىنىدىغان توكسىكلىت مۇندەرىجىسىنى تۈزۈشى؛ مۇندەرىجىگە توكسىكلىتنىڭ ماركىسى، تىپى ۋە ئۇنى ئىشلەپچىقارغان كارخانا قاتارلىق مەزمۇنلارنى ئېنىق يېزىشى ھەمدە جەمئىيەتكە ئېلان قىلىشى كېرەك.9 ماددا توكسىكلىت سېتىش كارخانىلىرى دۆلەت ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان توكسىكلىتلارنى سېتىشى ھەمدە تىجارەت سورۇنىنىڭ كۆزگە كۆرۈنىدىغان يېرىگە تىزىمغا ئېلىنىدىغان توكسىكلىت مۇندەرىجىسىنى ئاشكارىلىشى كېرەك.10 ماددا توكسىكلىت سېتىش كارخانىلىرى كونىنى يېڭىسىغا ئالماشتۇرۇش، باھاغا سۇندۇرۇپ سېتىۋېلىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللىنىپ، ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتلارنى يىغىۋېلىشى كېرەك. توكسىكلىت ئىگىلىرىنىڭ ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتلارنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئالماشتۇرۇشىغا ياكى بىراك قىلىشىغا ئىلھام بېرىلىدۇ.11 ماددا توكسىكلىتلارنىڭ كېرەكسىز ئاككۇمۇلياتورلىرى خەتەرلىك تاشلاندۇقلار قاتارىدا قانۇن بويىچە باشقۇرۇلىدۇ.توكسىكلىت ئىگىلىرى ئالماشتۇرغان ۋە توكسىكلىت ساتىدىغان كارخانىلار يىغىۋالغان كېرەكسىز ئاككۇمۇلياتورلارنى سالاھىيەتلىك كارخانىلارنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا تاپشۇرۇش كېرەك.12 ماددا توكسىكلىتلارنىڭ يول يۈرۈشىگە ج خ ئورگىنى قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى تىزىملىغاندىن كېيىن رۇخسەت قىلىنىدۇ.13 ماددا توكسىكلىت ئىگىلىرى توكسىكلىتنى تىزىملاشنى ئىلتىماس قىلغاندا، تۇرۇشلۇق جايىدىكى ناھىيە شەھەرلىك ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقىغا توكسىكلىتنى تەكشۈرتۈشى ھەمدە تۆۋەندىكى ماتېرىياللارنى تەمىنلىشى كېرەك: 1 توكسىكلىت ئىگىسىنىڭ سالاھىيەت ئىسپاتى؛ 2 توكسىكلىت سېتىۋالغان تالون ياكى كېلىش مەنبەسى قانۇنلۇق باشقا ئىسپات؛ 3 توكسىكلىتنىڭ زاۋۇتتىن چىقىش لاياقەتنامىسى. ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى تىزىملىتىلىدىغان توكسىكلىت ۋە مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى تەكشۈرۈشى؛ ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ھەمدە مۇندەرىجىگە كىرگۈزۈلگەن توكسىكلىتنى شۇ كۈنى تىزىملاپ نومۇر تاختىسى ۋە يول يۈرۈش كىنىشكىسى بېرىشى؛ ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىرىنى شۇنداقلا مۇندەرىجىگە كىرمەيدىغانلىرىنى تىزىملىماسلىقى ھەمدە سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈشى؛ ماتېرىياللىرى تولۇق بولمىغانلارغا تولۇقلاشقا تېگىشلىك ماتېرىياللارنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك. 14 ماددا ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتنى سۈرۈك ئىچىدە بىراك قىلىش تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ، بىراك قىلىش سۈرۈكى بۇ چارە يولغا قويۇلغان كۈنىدىن باشلاپ بەش يىل توشقىچە بولىدۇ. بەش يىل بولغان ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىت ئۆزلۈكىدىن بىراك بولىدۇ، ئۇنىڭ يول يۈرۈشىگە رۇخسەت قىلىنمايدۇ. ناھىيە شەھەرلىك ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتنى ۋاقىتلىق تىزىملاپ، ۋاقىتلىق نومۇر تاختىسى ۋە ۋاقىتلىق يول يۈرۈش كىنىشكىسى بېرىدۇ. ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتنىڭ ۋاقىتلىق نومۇر تاختىسى ۋە ۋاقىتلىق يول يۈرۈش كىنىشكىسىنىڭ كۈچكە ئىگە مۇددىتى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن بىراك قىلىش سۈرۈكىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك. 15 ماددا توكسىكلىتنىڭ نومۇر تاختىسى ئېنىق، مۇكەممەل بولۇشى، قەستەن توسۇۋېلىنماسلىقى، بۇزۇۋېتىلمەسلىكى؛ ئارىيەتكە بېرىلمەسلىكى، ساختىلىق بىلەن ياسالماسلىقى، ئۆزگەرتمەسلىكى ياكى ساختا، ئۆزگەرتىلگەن نومۇر تاختىسى ۋە يول يۈرۈش كىنىشكىسى ئىشلەتمەسلىكى لازىم. ئاپتونوم رايونلۇق ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى توكسىكلىتنىڭ نومۇر تاختىسى ۋە يول يۈرۈش كىنىشكىسىنى بىر تۇتاش ياسايدۇ. 16 ماددا توكسىكلىتنىڭ نومۇر تاختىسى ۋە يول يۈرۈش كىنىشكىسى يوقىلىپ كەتسە ياكى بۇزۇلۇپ كەتسە، توكسىكلىت ئىگىسى تىزىمغا ئالدۇرغان ناھىيە شەھەرلىك ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقىغا تولۇقلاپ بېجىرىش ۋە ئالماشتۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك. ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى ئىلتىماسنى قوبۇل قىلغان كۈنى توكسىكلىتنىڭ نومۇر تاختىسى ۋە يول يۈرۈش كىنىشكىسىنى تولۇقلاپ بېجىرىپ بېرىشى ۋە ئالماشتۇرۇپ بېرىشى كېرەك. 17 ماددا توكسىكلىت ھەيدىگۈچى 16 ياشتىن ئاشقان بولۇشى ھەمدە ئۇلاردا قانۇن نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەردە كۆرسىتىلگەن بىخەتەر ھەيدەشكە توسالغۇ بولىدىغان جىسمانىي كەمتۈكلۈك بولماسلىقى كېرەك. 16 ياشقا توشمىغانلاردىن توكسىكلىت ھەيدەپ يول يۈرگەنلەرنى ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى توسۇشى، ئۇلارغا تەنقىد تەربىيە بېرىشى ھەمدە بۇ بالىلارنىڭ ۋەسىيلىرىنى بالىلارغا بولغان باشقۇرۇشنى كۈچەيتىشكە بۇيرۇشى كېرەك. 18 ماددا توكسىكلىت ھەيدىگەندە تۆۋەندىكى بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىش كېرەك: 1 يول يۈرۈش كىنىشكىسىنى بىرگە ئېلىپ يۈرۈش، توكسىكلىتقا نومۇر تاختىسى ئېسىش؛ 2 قاتناش بەلگە چىرىغى، قاتناش بەلگىسى، قاتناش بەلگە سىزىقىغا رىئايە قىلىش؛ 3 ئايلانغاندا سۈرئەتنى ئاستىلىتىش، يۆنىلىش كۆرسىتىش چىرىغىنى ياندۇرۇپ بەلگە بېرىش، ياندىغاندا ياندالغۇچىنىڭ يول يۈرۈشىگە تەسىر يەتكۈزمەسلىك؛ پىيادىلەر توغرا يولىدىن ئۆتكەندە سۈرئەتنى ئاستىلىتىش؛ 4 موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرى يولى پىيادىلەر توغرا يولى ياكى كۆتۈرمە كۆۋرۈكتىن ئۆتكەندە، توكسىكلىتتىن چۈشۈپ ئىتتىرىپ مېڭىش؛ 5 تورمۇز ئىشلىمىگەندە، توكسىكلىتتىن چۈشۈپ ئىتتىرىپ مېڭىش؛ 6 قانۇن نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار. 19 ماددا موتورلۇق ۋە موتورسىز قاتناش ۋاسىتىلىرى يولى ئايرىلغان يولدا يۈرگەندە، توكسىكلىتنى موتورسىز قاتناش ۋاسىتىسى يولىدا ھەيدەش. مەركىزىي سىزىق، موتورلۇق ۋە موتورسىز قاتناش ۋاسىتىلىرى يولى ئايرىلمىغان يولدا يۈرگەندە، توكسىكلىتنى يولنىڭ ئوڭ تەرىپىنى بېسىپ ھەيدەش كېرەك. 20 ماددا توكسىكلىتنى ھەيدەپ قاتناش سىگنالى بويىچە باشقۇرۇلمايدىغان يولدىن ئۆتكەندە، ئوبدان كۆزىتىپ بىخەتەرلىككە كاپالەتلىك قىلغان ئاساستا ئۆتۈش؛ پىيادىلەرنىڭ يولدىن ئۆتۈۋاتقىنىغا توغرا كەلگەندە، پىيادىلەرگە يول بېرىش كېرەك. 21 ماددا توكسىكلىت ھەيدىگەندە تۆۋەندىكى قىلمىشلار مەنئى قىلىنىدۇ: 1 ھاراق ئىچكەندىن كېيىن ھەيدەش؛ 2 ئادەم توشۇپ تىجارەت قىلىش؛ 3 قارشى يۆنىلىشتە يۈرۈش؛ 4 قاتناش بىخەتەرلىكىگە دەخلى قىلىدىغان قۇرۇلمىلارنى ئورنىتىش، ئىشلىتىش؛ 5 قانۇن نىزاملاردا مەنئى قىلىنغان باشقا ئەھۋاللار. 22 ماددا توكسىكلىتقا باسقان نەرسىنىڭ ئېگىزلىكى، يەر يۈزىدىن ھېسابلىغاندا، 1.5 مېتىردىن؛ ئىككى يان كەڭلىكى ئىككى تەرەپ رولىدىن ھېسابلىغاندا، 0.15 مېتىردىن؛ ئۇزۇنلۇقنىڭ ئالدى بېشى توكسىكلىت چاقىدىن، كەينى بېشى توكسىكلىت ئومۇمىي گەۋدىسىدىن 0.3 مېتىردىن؛ باسقان نەرسىنىڭ ئېغىرلىقى 15 كىلوگىرامدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك، توكسىكلىت رولىغا نەرسە كېرەكلەرنى ئېسىۋېلىشقا بولمايدۇ.23 ماددا توكسىكلىت ھەيدەپ پەيدا بولغان قاتناش ھادىسىسى يول قاتناش بىخەتەرلىكىگە ئائىت قانۇن نىزاملار بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ. 24 ماددا ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتلارنى ھەيدىگۈچىلەر يول قاتناش بىخەتەرلىكىگە ئائىت قانۇن نىزاملارغا رىئايە قىلىشى، قاتناش بىخەتەرلىكى ساۋاتلىرى ۋە مەشغۇلات ماھارىتىنى ئۆگىنىشى ھەمدە ئۆگىنىش ئىسپاتى ئالغان بولۇشى كېرەك. ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىت بىلەن يول يۈرگەندە، بىخەتەرلىك قالپىقى كىيىش كېرەك. ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتلارنى يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول ۋە شەھەر تېز سۈرئەتلىك يولىدا ھەيدەش مەنئى قىلىنىدۇ. 25 ماددا بۇ چارىنىڭ 7 ماددىسىنىڭ 2 ، 3 تارمىقى ۋە 9 ماددىسىغا خىلاپلىق قىلغانلارنى ناھىيە شەھەرلىك سۈپەت تېخنىكا نازارەتچىلىكى تارمىقى ۋە سودا سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىدۇ. 26 ماددا ناھىيە شەھەرلىك ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقى بۇ چارىگە خىلاپ قىلمىشلارغا تۆۋەندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە جازا بېرىدۇ: 1 بۇ چارىدىكى 15 ماددىنىڭ 1 تارمىقىغا خىلاپلىق قىلغانلارغا 50 يۈەن جەرىمانە قويىدۇ؛ 2 بۇ چارىنىڭ 18 ماددىسىغا خىلاپلىق قىلغانلارنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ تۈزەتمىگەنلەرگە 20 يۈەن جەرىمانە قويىدۇ؛ 3 بۇ چارىدىكى 21 ماددىنىڭ 1 تارمىقىغا خىلاپلىق قىلغانلارغا 40 يۈەن جەرىمانە قويىدۇ؛ 2 تارمىقىدىن 4 تارمىقىغىچە بولغان بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلارنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ تۈزەتمىگەنلەرگە 40 يۈەن جەرىمانە قويىدۇ؛ 4 بۇ چارىنىڭ 18 ماددىسىغا خىلاپلىق قىلغانلارنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ تۈزەتمىگەنلەرگە ئون يۈەن جەرىمانە قويىدۇ؛ 5 بۇ چارىدىكى 24 ماددىنىڭ 2 ، 3 تارمىقىغا خىلاپلىق قىلغانلارغا 50 يۈەن جەرىمانە قويىدۇ؛ توكسىكلىت ھەيدەش جەريانىدىكى باشقا قانۇنسىز قىلمىشلاردىن مەسئۇلىيىتى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدىغانلىرى يول قاتناش بىخەتەرلىكىگە ئائىت قانۇن نىزاملاردىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ. 27 ماددا بۇ چارىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، توكسىكلىت باشقۇرۇشقا مەسئۇل مەمۇرىي ئورگان خادىملىرىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، شۇ كىشى تۇرۇشلۇق ئورۇن ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ قىلمىشى ئېغىر بىۋاسىتە مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ. 1 توكسىكلىت ئىشلەپچىقىرىش كارخانىلىرى، توكسىكلىت بازىرىنى نازارەت قىلپ تەكشۈرمەسلىك؛ 2 تىزىملاش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان توكسىكلىتلارنى تىزىملاش؛ 3 توكسىكلىت نومۇر تاختىسى، يول يۈرۈش كىنىشكىسىنى بېجىرىش خىزمىتى، ياكى نومۇر تاختىسى، يول يۈرۈش كىنىشكىسىنى تولۇقلاپ بېرىش، ئالماشتۇرۇپ بېرىش خىزمىتىنى سۈرۈك ئىچىدە بېجىرىپ بەرمەسلىك؛ 4 قانۇنسىز قىلمىشلارنى بايقاپ تۇرۇپ تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلماسلىق ياكى ئەرز شىكايەتلەرنى بىر تەرەپ قىلماسلىق؛ 5 بۇ چارىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ باشقا ئەھۋاللار. 28 ماددا بۇ چارە يولغا قويۇلۇشتىن بۇرۇن ئىشلىتىلىۋاتقان، بىراق تىزىملانمىغان توكسىكلىتلارنى بۇ چارە ئېلان قىلىنىپ، ئۈچ ئاي ئىچىدە بۇ چارىدىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە تىزىملىتىش؛ ئىشلىتىلىۋاتقان، بىراق ۋاقىتلىق تىزىملاش رەسمىيىتى بېجىرىلمىگەن ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن توكسىكلىتلارنى بۇ چارە ئېلان قىلىنىپ ئۈچ ئاي ئىچىدە، تۇرۇشلۇق جايىدىكى ناھىيە شەھەرلىك ج خ ئورگىنىنىڭ قاتناش باشقۇرۇش تارمىقىغا ۋاقىتلىق تىزىملاشنى ئىلتىماس قىلىش كېرەك. 29 ماددا بۇ چارە 2014 يىل 5 ئاينىڭ 1 كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.تامامباينىڭ ئومۇمىي ئەھۋالى تور خەت ساندۇقى پاش قىلىش ئەسەر ئەۋەتىش ئىدارە تېلفۇن نومۇرلىرىباشقۇرغۇچى ئۇرۇن : باي ناھىيلىك خەلق ھۆكۈمىتى تېخنىكا يىتەكچىسى : باي ناھىيلىك ئېلىكتىرونلۇق مەمۇرىيەت باشقۇرۇش ئىشخانىسىئالاقىلىشىش تېلىفۇنى: 8627000 0997 تورغا كىرىش ئىجازەتنامىسى : 05002482
|
اقتاۋدا ادامدار كوپ جينالاتىن جەرلەردەگى ءتارتىپتى قاداعالاۋ ءۇشىن بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلادى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىاقتاۋدا ادامدار كوپ جينالاتىن جەرلەردەگى ءتارتىپتى قاداعالاۋ ءۇشىن بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلادىاقتاۋ قالاسىندا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ تارالۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن ادامدار كوپ جينالاتىن جەرلەردە بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلادى. وسىعان وراي، جاۋاپتى تۇلعالار 8 نىساندى انىقتادى. ونىڭ ىشىندە كارانتين تالاپتارىن بىرنەشە مارتە بۇزعان مەيرامحانالار مەن تۇنگى كلۋبتار بار. كامەرالاردى قازاقتەلەكوم اق ورناتادى.بۇل جۇيە كارانتين ەرەجەلەرىن ساقتاماعان تۇلعالاردى انىقتاۋعا كومەكتەسەدى. ەپيدەميولوگيالىق جاعدايدىڭ ناشارلاۋىنا بايلانىستى ءبىز كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىمەن كۇرەستە سوڭعى تەحنولوگيالاردى قولدانۋعا ءماجبۇرمىز. پروۆيزورلىق ستاتسيونارلاردا ءبىز كۇن سايىن توسەك ورىن سانىن كوبەيتىپ وتىرمىز. توي مەن ساداقا سياقتى ادام كوپ جينالاتىن شارالار توقتالار ەمەس. تۇرعىندار دارىگەرلەردىڭ قويعان تالاپتارىن، وكىنىشكە قاراي، ەلەمەيدى، دەدى گۇلميرا قالمۇراتوۆا.وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى گۇلميرا قالمۇراتوۆانىڭ ايتۋىنشا، الداعى ۋاقىتتا بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلاتىن نىسانداردا كوبەيتۋ جوسپاردا بار.ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ قوعامدىق كوممۋنيكاتسيا ورتالىعىتوقاەۆ: اسكەري قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى 60 پايىزعا وسەدى
|
شينجياڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سالاسىنداعى ءىرىپشىرۋگە جانە ستيل ماسەلەسىنە ساياتىن 8 تيپتىك دەلونى اشىق جاريالادىكەلۋ قاينارى: شينجياڭ حالىق راديو ىستانسياسى 20180707 12:41:13ستانسيامىزدىڭ حابارى: تاياۋدا، اۆتونوميالى رايوندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ باقىلاۋتەكسەرۋ كوميتەتى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سالاسىنداعى ءىرىپشىرۋگە جانە ستيل ماسەلەسىنە ساياتىن 8 تيپتىك دەلونى اشىق جاريالادى. بۇل 8 تيپتىك دەلو مىنالار:1. اراسان اۋدانى اڭگىلىك قالاشىعى تولى قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ بۇرىنعى شۋجيى ما شىنحۋانىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە بەرىلگەن كومەك اقشانى باسقاعا جۇمساۋ، يەمدەنىپ الۋ سياقتى ماسەلەسى. 2014جىلى، ما شىنحۋا قوي ساتىپ الۋ راسمياتىن جالعاننان جاساۋ ءتاسىلى ارقىلى اسىل تۇقىمدى ساۋلىققا بەرىلەتىن 60 مىڭ يۋان كومەك اقشانى جەكە يەمدەنىپ العان؛ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە بەرىلەتىن ساۋىن سيىر نىسانى قارجىسىنان 86 مىڭ يۋاندى الىپ قالىپ، ونى سيىر ساتىپ الۋ بارىسىندا شىعىن بولعان تاماق، جاتىن ورىن، قاتىناس اقىسى سياقتى قاراجاتتاردى تولەۋگە جۇمساعان. 2017جىلى 8ايدا، ما شىنحۋا كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە بەرىلگەن سيىرلاردى باعۋعا بەرىلەتىن قاراجاتتان 166 مىڭ 20 يۋاندى زاڭسىز الىپ قالىپ، ونىڭ 110 مىڭ يۋانىن قىستاق كوميتەتىنىڭ كۇندەلىكتى شىعىمىنا جۇمساپ، 56 مىڭ 200 يۋانىن جەكە يەمدەنىپ العان. بۇدان سىرت، ما شىنحۋادا تاعى باسقا دا زاڭتارتىپكە قايشى اۋىر ماسەلە ساقتالعان. 2018جىلى 4ايدا، ما شىنحۋاعا پارتيادان ايداۋ جازاسى بەرىلىپ، ونىڭ زاڭعا قايشى قىلمىستى ماسەلەسى ءادىليا ورگانىنىڭ زاڭ بويىنشا ءبىرءجايلى ەتۋىنە تاپسىرىلدى.2. حوتان اۋدانى ساعىزكول اۋىلدىق پارتكومنىڭ بۇرىنعى مۇشەسى، ورىنباسار اۋىل باستىعى ياڭ ميننىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ نىسانى ينجەنەرياسىنان تيىمدىلىك الۋ سياقتى ماسەلەسى. 20175ايدا، ياڭ مين 2016جىلعى بەيقۇت ءۇي سالىپ، حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ينجەنەرياسى قارجىسىنىڭ ەسەبىن جابۋ قولايلىلىعىنان پايدالانىپ، بەلگىلى قۇرىلىس قوجايىنىنان 60 مىڭ يۋان تيىمدىلىك اقىسىن العان. بۇدان سىرت، ياڭ ميندا تاعى باسقا دا زاڭتارتىپكە قايشى اۋىر ماسەلە ساقتالعان. 2018جىل 5ايدا، ياڭ مينگە پارتيادان، قىزمەتتەن ايداۋ جازاسى بەرىلىپ، ونىڭ زاڭعا قايشى قىلمىستى ماسەلەسى ءادىليا ورگانىنىڭ زاڭ بويىنشا ءبىر ءجايلى ەتۋىنە تاپسىرىلدى.3. توقسۋ اۋدانى ءىش ارىق قالاشىعى ويمالى قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ بۇرىنعى شۋجيى قۇربان مامەتتىڭ بەيقۇت ءۇي سالىپ حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ينجەنەرياسىنا بەرىلگەن كومەك اقشانى زاڭسىز الۋ سياقتى ماسەلەسى. 2014جىلدان 2015جىلعان دەيىن، قۇربان مامەت بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ قۇنى 45 مىڭ 400 يۋاندىق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ زاتىن كەدەي ەمەس وتباسىلارعا تاراتقان. 2016جىلى، قۇربان مامەت بەيقۇت ءۇي سالىپ حالىقتى اۋقاتتانىرۋ ينجەنەرياسىنا بەرىلگەن 61 مىڭ يۋان كومەك اقشانى باسقالاردىڭ اتىمەن زاڭسىز الىپ، جەكە يەمدەنىپ العان. بۇدان سىرت، قۇربان مامەتتە تاعى باسقا دا زاڭتارتىپكە قايشى اۋىر ماسەلە ساقتالعان. 2018جىل 5ايدا، قۇربان مامەتكە پارتيادان ايداۋ جازاسى بەرىلىپ، ونىڭ زاڭعا قايشى قىلمىستى ماسەلەسى ءادىليا ورگانىنىڭ زاڭ بويىنشا ءبىر ءجايلى ەتۋىنە تاپسىرىلدى.4. ماكىت اۋدانى قۇرما اۋىلى تام ءدوڭ قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ بۇرىنعى شۋجيى داۋىت اۋىتتىڭ بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە بەرىلەتىن ءوسىمدى قارىز اقشانىءبىتىرۋ سياقتى ماسەلەسى. 2013جىلدان 2014جىلعا دەيىن، داۋىت اۋىت قىزمەت قولايلىعىنان پايدالانىپ، 5 كەدەي وتباسىنىڭ اتىمەن كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە بەرىلەتىن 140 مىڭ يۋان ءوسىمدى قارىز اقشانى ءبىتىرىپ، ونى ءوزىنىڭ باعىمشىلىق قوراقالتقى قۇرىلىسىنا پايدالانعان. بۇدان سىرت، داۋىت اۋىتتا تاعى باسقا دا زاڭتارتىپكە قايشى اۋىر ماسەلە ساقتالعان. 2018جىل 4ايدا، داۋىت اۋىتقا پارتيادان ايداۋ جازاسى بەرىلىپ، زاڭعا قايشى قىلمىستى ماسەلەسى ءادىليا ورگانىنىڭ زاڭ بويىنشا ءبىر ءجايلى ەتۋىنە تاپسىرىلدى.5. شەريا اۋدانى ۇلىساي اۋىلدىق پارتكومنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار شۋجيى، اۋىل باستىعى مامەتجان ماتتۇردىنىڭ بەيقۇت ءۇي سالىپ، حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ قۇرىلىسى قارجىسىن باسقاعا جۇمساۋ، يەمدەنىپ الۋ سياقتى ماسەلەسى. 2016جىلى 12ايدا، مامەتجان ماتتۇردى باسقالارمەن بىرلەسىپ تالوندى جالعاننان كەسۋ تاسىلىمەن، ۇلىساي اۋىلىنىڭ 2015جىلعى بەيقۇت ءۇي سالىپ حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ينجەنەرياسىنىڭ نەگىزگى قۇرىلعى قۇرىلىسى نسىانىنا بەرىلگەن 118 مىڭ يۋان اقشانى زاڭسىز الىپ، مۇنىڭ 108 مىڭ يۋانىن جەردى تەگىستەۋ، اۋىلدىق ۇكىمەت اسحاناسىنىڭ كۇندەلىكتى شىعىسى سياقتىلارعا پايدالانىپ، 10 مىڭ يۋانىن جەكە يەمدەنىپ العان. بۇدان سىرت، مامەتجان ماتتۇردىدا تاعى باسقا دا زاڭتارتىپكە قايشى اۋىر ماسەلە ساقتالعان. 2018جىل 5ايدا، مامەتقان ماتتۇردىعا پارتياداعى، قىزمەتتەگى مىندەتىنەن قالدىرۋ جازاسى بەرىلىپ، دارەجەسى باسشىلىق مىندەتى جوق ورىنباسار ءبولىم دارەجەسىنە ءتۇسىرىلدى.6. بۋرىلتوعاي اۋدانى كوكاعاش اۋىلى اقوتكەل قستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ بۇرىنعى شۋجيى قۇداكەلدى ماجەن ۇلىنىڭ بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ، بەيقۇت ءۇي سالىپ حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ينجەنەرياسىنا بەرىلگەن كومەك قاراجاتتان يگىلىكتەنۋ سياقتى ماسەلەسى. 2014جىلى 4ايدان 2015جىلى 5ايعا دەيىن، قۇداكەلدى ماجەن ۇلى قىزمەت قولايلىلىعىنان پايدالانىپ، باسقالاردىڭ اتىن جامىلىپ، بەيقۇت ءۇي سالىپ حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ينجەنەرياسىنا بەرىلەتىن قوسىمشا قاراجاتتان 35 مىڭ 300 يۋاندى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ يگىلىكەنگەن؛ شارتقا ۇيلەسپەيتىن ەكى تۋىسىنىڭ وتباسىنا بەيقۇت ءۇي سالىپ حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ينجەنەرياسىنا بەرىلەتىن 72 مىڭ 500 يۋان كومەك قاراجاتتان بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ، قايتالاي يگىلىكتەندىرگەن. 2018جىلى قۇداكەلدى ماجەن ۇلىنا پارتيادا قالدىرىپ،ءبىر جىل باقىلاۋ جازاسى بەرىلدى.7 . موڭعۇلكۇرە اۋدانى اقدالا قالاشىعىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار باستىعى مۇرات جۇمان ۇلىنىڭ اپاتتان قۇتقارۋ ارناۋلى قارجىسىن باسقاعا جۇمساۋ ماسەلەسى. 2014جىلدان 2016جىلعا دەيىن، مۇرات جۇمان ۇلى قالاشىقتىڭ حالىق ىستەر قىزمەتىنە جاۋاپتى بولىپ تۇرعان كەزىندە، قىزمەتكەرلەرگە جول كورسەتىپ، اپاتقا ۇشىراعاندارعا بەرىلەتىن تۇرمىستىق قۇتقارۋ قاراجاتىن تىزىمدەۋ كەستەسىن جالعاننان تولتىرتىپ، اپاتتان قۇتقارۋعا بەرىلگەن 32 مىڭ 500 يۋان ارناۋلى كومەك اقشانى زاڭسىز الىپ، ونى اۋىلدىق ۇكىمەت اسحاناسىنىڭ كۇندەلىكتى شىعىمى سياقتى قاراجاتتارعا جۇمساعان. 2018جىلى، مۇرات جۇمان ۇلىنا پارتيادا قالدىرىپ، ءبىر جىل باقىلاۋ جازاسى بەرىلىپ، دارەجەسى ءجاي قىزمەتكەرگە ءتۇسىرىلدى. 8. يانجي اۋدانى بەيداچۇي اۋىلى ليۋداحۋ قىستاعى پارتيا باس ياچەيكاسىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار شۋجيى ۋالي ءشارىپتىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە بەرىلەتىن ارناۋلى قارجىنى زاڭسىز الۋ ماسەلەسى. 2017جىلى 10ايدا، ۋالي ءشارىپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە بەرىلەتىن قوي ساتىپ الۋعا جاۋاپتى بولۋ ورايىنان پايدالانىپ، باسقالارمەن بىرلەسىپ قوي ساتىپ الۋ قارجىسىنان 34 مىڭ 900 يۋاندى زاڭسىز الىپ، 10 مىڭ يۋانىن ءوزى جەكە يەمدەنگەن. 2018جىلى 5ايدا، ۋالي شارىپكە پارتياداعى مىندەتىن قالدىرۋ جازاسى بەرىلدى.
|
تۈركىيەدە ئېلىپ بېرىلغان ئۇيغۇرلار توغرىسىدىكىسى پائالىيەتلەردىن كۆرۈنۈش.ئۇيغۇر مەسىلىسىنىڭ خەلقئارادا كۈنسايىن كۈچىيىشىگە ئەگىشىپ تۈركىيەنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا خىتايغا قارشى نارازىلىق پائالىيەتلىرى كۆپەيمەكتە. شۇنداقلا ئۇيغۇرلارنىڭ ھازىرقى ئېغىر ۋەزىيىتىنى ئوتتۇرىغا قويۇش ئۈچۈن دوكلات بېرىش، مەتبۇئات باياناتى ئېلان قىلىش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىرىنىڭ ئارقىسىدىن بىرى ئۆتكۈزۈلمەكتە.10دېكابىر كۈنى دۇنيا كىشىلىك ھوقۇق خىتابنامىسى قوبۇل قىلغانلىقىنىڭ 71 يىللىقى مۇناسىۋىتى بىلەن ئەنقەرەدىكى خەلقئارالىق كىشىلىك ھوقۇقى تەشكىلاتى يىلدىرىم بەيازىت ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ زالىدا شەرقىي تۈركىستاندا كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى تېمىسىدا دوكلات بېرىش يىغىنى ئۆتكۈزۈلدى.ئەنقەرەدىكى قۇغۇلۇ باغچىسىدا تۈركىيەنىڭ ئەڭ چوڭ ئاممىۋى تەشكىلاتلىرىدىن بىرى بولغان كادىرلار ئۇيۇشمىسى باشچىلىقىدا 8 تەشكىلات بىرلىكتە ئۇيغۇرلارنىڭ ئېغىر ۋەزىيىتى توغرىسىدا مەتبۇئات باياناتى ئېلان قىلىش يىغىنى ئۆتكۈزدى. مەزكۇر پائالىيەتكە سابىق پارلامېنت ئەزاسى، ئاممىۋى تەشكىلات مەسئۇللىرى، ئوقۇغۇچىلار ۋە ئەنقەرەدىكى ئۇيغۇرلار قاتناشتى.10دېكابىر كۈنى قەيسەرى، بىتلىس، كاستامونۇ، قىرىقلارېلى، ئەسكىشېھىر ۋىلايەتلىرىدە ئۇيغۇرلارنىڭ ئېغىر ۋەزىيىتى توغرىدا مەتبۇئات باياناتى بېرىش يىغىنى ئۆتكۈزۈلدى.ئىزمىردىكى ئەگە ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى ئالىمجان ئىنايەت ئەپەندى 9دېكابىر كۈنى ئافيوندىكى قوجاتەپە ئۇنىۋېرسىتېتىدا، 10دېكابىر كۈنى ئىزمىردىكى تۈرك ئوجاقلىرى تەشكىلاتىدا ئۇيغۇرلار دۇچار بولۇۋاتقان كىشىلىك ھوقۇقى دەپسەندىچىلىكى توغرىسىدا دوكلات بەردى.10دېكابىر كۈنى يىلدىرىم بەيازىت ئۇنىۋېرسىتېتىدىكى دوكلات بېرىش يىغىنىدا خەلقئارالىق كىشىلىك ھوقۇقى تەشكىلاتى رەئىسى رەمزى چايىر ئەپەندى بىلەن ئەنقەرەدىكى ئۇيغۇر ئىنستىتۇتىنىڭ مۇدىرى ئەركىن ئەكرەم ئەپەندى دوكلات بەردى. دوكتور ئەركىن ئەكرەم ئەپەندى بۇ مۇناسىۋەت بىلەن زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، يىغىندا بەرگەن دوكلاتى توغرىسىدا مەلۇمات بەردى.ئەنقەرەدىكى قۇغۇلۇ باغچىسىدا ئۆتكۈزۈلگەن نامايىشقا 400 ئەتراپىدا كىشى ئىشتىراك قىلدى. نامايىشتا كادىرلار ئۇيۇشمىسىنىڭ رەئىسى مۇخبىرلارغا بايانات بېرىپ، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا ئېلىپ بارغان بېسىم سىياسىتىنى ئەيىبلەش بىلەن بىرلىكتە تۈركىيە ھۆكۈمىتىنى ئۇيغۇرلارغا ئىگە چىقىشقا چاقىردى. بۇ نامايىشقا ئىشتىراك قىلغان زاكىر ھاجى بۇ ھەقتە بىزگە مەلۇمات بەردى.پروفېسسور دوكتور ئالىمجان ئىنايەت ئەپەندىمۇ زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، ئۆزىنىڭ ئافيون ۋە ئىزمىردا بەرگەن دوكلاتلىرى ھەققىدە مەلۇمات بەردى.ئەنقەرەدىكى خەلقئارالىق كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتى 2014يىلى قۇرۇلغان بولۇپ، ھازىرغىچە كۆپ قېتىم ئۇيغۇرلار توغرىسىدا پائالىيەت ئېلىپ باردى. مەزكۇر تەشكىلاتنىڭ رەئىسى رەمزى چايار ئەپەندى بۇندىن كېيىنمۇ ئۇيغۇرلار دۇچار بولۇۋاتقان ئېغىر ۋەزىيەتنى تۈگىتىش ئۈچۈن تىرىشىدىغانلىقىنى بايان قىلدى. ئۇ مۇنداق دېدى: بىزنىڭ تەشكىلاتىمىز 2014يىلى قۇرۇلدى. شەرقىي تۈركىستاندىن كەلگەن خەۋەرلەر بىزنى بەكلا ئېچىندۇرىدۇ. بىز شەرقىي تۈركىستاندىكى تىراگېدىيەلەرنى دۇنيا جامائەتچىلىكىگە ئاڭلىتىش ئۈچۈن تۈركىيەدە ۋە دۇنيادا قولىمىزدىن كەلگەنچە تىرىشچانلىق كۆرسىتىمىز. بۇ توغرىدا تۈركىيەدىكى شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلىرى بىلەنمۇ ھەمكارلىشىمىز.
|
11مارت كۈنى خىتاي خەلق قۇرۇلتىيى قارار ماقۇللاپ، خىتاي ئاساسىي قانۇنىدىكى دۆلەت رەئىسى ئىككى قاراردىن ئارتۇق ۋەزىپە ئۆتەشكە بولمايدۇ دېگەن ماددىنى رەسمىي ئۆزگەرتتى. بۇنىڭ بىلەن مەزكۇر ۋەقە يەنە بىر قېتىم كۆپلىگەن ئاخبارات ۋاسىتىلىرىنىڭ قىزىق نۇقتىسىغا ئايلاندى.خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭنىڭ ھوقۇق تەختىدە چەكسىز ئولتۇرۇشىغا يول ئاچقان بۇ قارارنى كۆپ قىسىم كىشىلەر دېموكراتىك ئىسلاھات ھەققىدىكى ئۈمىدلەرنى بەربات قىلدى دەپ كۆرسەتكەن. شۇنىڭدەك بۇنىڭ يېڭىدىن بىر دىكتاتورىلىق دەۋرىنىڭ باشلىنىشىدىن بېشارەت ئىكەنلىكىنى تەكىتلىگەن.فىرانسىيە ئاگېنتلىقىنىڭ بۇ ھەقتىكى خەۋىرىدە ماۋ زېدوڭ دەۋرىدىكى بالايىئاپەتلىك يىللارنىڭ دەردىنى ھارغىچە تارتقان بۇ رەھبەرنى كىشىلەر كۈنلەرنىڭ بىرىدە سوتسىيالىزم تۈزۈمىنى ئاغدۇرۇپ تاشلىشى مۇمكىن، دەپ پەرەز قىلغان ئىدى. ئەمدىلىكتە ئۇ يېڭىدىن ماۋ زېدوڭ بولۇش ئالدىدا تۇرماقتا دېيىلىدۇ.مەزكۇر ھادىسە خىتايلارنىڭ ئۆزىدىمۇ زور غۇلغۇلا پەيدا قىلغانلىقى مەلۇم. ئاۋسترالىيە خەۋەرلىرى تورىنىڭ 12مارتتىكى ماقالىسىدە كۆرسىتىلىشىچە خىتاي ياشلىرى گېزىتى نىڭ سابىق تەھرىرى لى داتوڭ بۇ ھەقتە سۆز قىلىپ، بۇ ھال شۈبھىسىزكى خىتاينى ۋە خىتاي خەلقىنى ۋەيران قىلىدۇ. شۇڭا مەن سۈكۈت قىلماسلىقىم، تېخىمۇ كۆپ كىشىلەرنى بۇ ھەقتە ئاگاھلاندۇرۇشۇم لازىم دېگەن.ب ب س نىڭ 12مارتتىكى خەۋىرىدە كۆرسىتىلىشىچە، شى جىنپىڭنىڭ ئۆمۈرلۈك رەئىس بولۇش ئارزۇسى چەتئەللەردىكى خىتاي ئوقۇغۇچىلارنىڭمۇ قاتتىق قارشىلىقىغا دۇچ كەلگەن. ئەنگلىيە ۋە ئاۋسترالىيەدىكى كۆپلىگەن ئالىي مەكتەپلەردە خىتايچە ۋە ئىنگلىزچە شى جىنپىڭ بىزنىڭ رەئىسىمىز ئەمەس ماۋزۇلۇق تام گېزىتلىرى ئوتتۇرىغا چىققان. تۋىتتېردىمۇ شى جىنپىڭنى توختىتىش ناملىق ھېسابات ئاستىدا ئىمزا توپلاش پائالىيىتى ئۇيۇشتۇرۇلغان ھەمدە مىڭلىغان كىشىلەر بۇنىڭغا ئىمزا قويغان.
|
الەم 03 ناۋرىز، 20213432 رەت كورسەتىلدىوڭتۇستىك كورەيادا ۆاكتسيناسىن ەكتىرگەن ەكى ادام قايتىس بولدى. قازىر جەرگىلىكتى بيلىك ناقتى وسى پرەپاراتتىڭ ەكى ادامنىڭ ولىمىنە سەبەپشى بولعانبولماعانىن تەرگەۋدە.وڭتۇستىك كورەيادا ۆاكتسيناسىن ەكتىرگەننەن كەيىن ەكى ادام قايتىس بولدى،دەپ حابارلايدى . پورتالى رەنحاپ اگەنتتىگىنە سىلتەمە جاساپ. رەسمي مالىمەت بويىنشا، ولاردىڭ ەكەۋىندە دە ۆاكتسينا ەكپەستەن بۇرىن باسقا سىرقاتتارى بولعان.ءبىرىنشى وقيعا كويان قالاسىنداعى قارت ادامدارعا كۇتىم جاسايتىن اۋرۋحانادا تىركەلدى. 26 اقپاندا 50 جاستان اسقان ادامعا ەكپە جاسالعان. باستاپقىدا جۇرەك جەتكىلىكسىزدىگىنىڭ بەلگىلەرى بايقالىپ، تىنىس الۋى ناشارلاعاندىقتان ناۋقاس اۋرۋحاناعا جاتقىزىلدى. وعان ءتيىستى مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلىپ، جاعدايى جاقسارعان ەدى.الايدا ءبىر كۇن وتكەن سوڭ، ونىڭ دەنساۋلىعى تاعى دا ناشارلاپ، ول كوز جۇمدى. مامانداردىڭ سوزىنە سەنسەك، ناۋقاستا جۇرەك اۋرۋى، قانت ديابەتى بولعان جانە بۇعان دەيىن ول ينسۋلت العان كورىنەدى. كەنگيدو پروۆينتسياسىنىڭ پحەنتحەك قالاسىندا قارتتارعا ارنالعان اۋرۋحانادا تاعى ءبىر ناۋقاس قايتىس بولدى.63 جاستاعى ەر ادام ۆاكتسينا ەكتىرگەننەن كەيىن ءتورت كۇن وتكەن سوڭ كوز جۇمدى. ناۋقاستىڭ تسەرەبروۆاسكۋليارلىق سىرقاتپەن اۋىرعانى بەلگىلى. پرەپارات قابىلداعاننان كەيىن پنەۆمونيا جانە سەپسيس بەلگىلەرى تىركەلگەن. قازىر جەرگىلىكتى بيلىك پرەپاراتىنىڭ وسى ەكى ادامنىڭ ولىمىنە سەبەپشى بولعانبولماعانىن تەرگەپ جاتىر.
|
جۇماقتان قاشقان ايەلادەبيەت 5029 5 پىكىر 29 ناۋرىز, 2018 ساعات 09:56كوللەكتسيونەرلەر حالىقارالىق كورمەگە بيىل تۇركيانىڭ انتاليا قالاسىنا جينالدى.ماعيرا مەن ماركتى اۋەجايدان كۇتىپ العاندار كەمەر ايماعىندا تەڭىز جاعاسىنا ورنالاسقان مەيمانحاناسىنا جايعاستىردى.ماعيرا جايعاسىپ العان سوڭ، جەڭىل كيىنىپ دەمالىس ايماعىمەن تانىسۋعا شىقتى. اقتەڭىز تولقىنىمەن جاعانى سابالاپ جاتىر ەكەن. ودان سوققان جىلى دا جۇمساق لەپ جانىڭدى جادىراتادى. تەڭىزدىڭ ارعى جاعىنان كوتەرىلگەن كۇن ارقان بويىنا جەتىپ قالىپتى. جاعالاۋداعى اق شاتىرلاردىڭ استىنا تىزىلگەن جايما توسەكتەردە دۇنيەنىڭ راحاتىن سەزىنىپ دەمالۋشىلار جاتىر. كەلىنشەك جاعالاۋداعى قۇمدى كەشىپ كەلەدى، توبىعىنان سۋسىعان قۇم ءىزىن جاۋىپ بارادى. تابانىنا قۇمنىڭ ىستىعى ءوتتى. جىلدامداتا باسىپ كەلدى، دە اياعىن سۋعا سالدى، تەڭىز سۋى جىپجىلى، جانى ءسۇيسىندى. سول ساتتە ادۋىندى تولقىن ەكپىنىمەن سوعىپ، شايقاپ ءوتتى. تالشىبىقتاي نازىك دەنەسىن ارەڭ ۇستاپ قالدى. جاعالاۋدان ۇزاپ، ءجۇزىپ جۇرگەندەرگە قارادى. قىزىعىپ كەتىپ ءوزى دە قۇلاشتاي جونەلدى. تەڭىزدىڭ تۇزدى سۋى دەنەسىنە ماي جاققانداي اسەر ەتتى. ءجۇزۋدى بالا كەزىنەن جاقسى كورەدى. اتاسى ىلەنىڭ جاعاسىندا قوساعاش دەگەن جەردە جاز بويى ءشوپ ورىپ، ونى مايالاپ جينايتىن. جانجاقتاعى نەمەرەلەرى مەن جيەندەرىن الدىرىپ، سۋعا ءتۇسىرىپ، كۇنگە كۇيدىرىپ، ەڭبەككە شىڭداپ مەكتەپ باستالارعا قاراي قايتاراتىن. سۋدا قۇلاشتاپ ءجۇزۋدى سوندا بولەلەرىنەن ۇيرەنگەن.راحاتتانا، ورتاسىنا دەيىن ءجۇزىپ قايتتى دا جاعاعا شىقتى. باسقالارعا ۇقساپ بىردەن كۇن استىنا جاتا قالماي، ماڭايداعى تابيعاتتى تاماشالاپ ءبىراز ءجۇردى. قارسى الدىندا اسپانمەن تالاسقان كوزگە كوگىلدىر بولىپ كورىنەتىن كەمەر تاۋلارى. باس جاعى ۇشكىر تاستارمەن كوككە ورلەگەن، ورتان بەلى بۇتاقتارى جانجاعىنا تارماقتالىپ، جاتاعان وسكەن شىرشالى ەكەن. ەسىنە ءوزىنىڭ بالالىق شاعى وتكەن تيانشان تاۋلارىنىڭ كوكپەن تالاسقان قاراعايلارى ءتۇستى. كوڭىلىن ساعىنىش سەزىمى تەربەتە جونەلدى.سول سەزىمنىڭ اسەرىمەن وتكەنكەتكەندى ەسىنە الىپ، باسسەين جاعاسىنداعى جايماتوسەكتىڭ بىرىنە كەلىپ جاتتى. ءتۇس الەتىندە ارباسىنا كەسىلگەن قاربىز بەن جەمىستىڭ بىرنەشە ءتۇرىن تيەپ العان نەگر قىزى دەمالۋشىلارعا تاباقشاعا سالىپ تاراتىپ جاتتى. قاربىزدار دا اتاسىنىڭ ىلەنىڭ جاعاسىنا ەگىپ تاستايتىن قارا الا قاربىزدارىنا ۇقسادى. تەك ءيىسى اتاسىنىڭ باقشاسىنداعى قاربىزدارداي الىستان جانىن جادىراتىپ، اڭقىمادى. ىشىندەگى ۇرىعى دا ونداي قاپقارا ەمەس، ۇساق قوڭىر بولىپ كەلەدى ەكەن. بىراق، ءدامى سونداي ءتاتتى ەكەن. قاربىزدى راحاتتانا جەپ وتىرىپ، اتاسى مەن اجەسىن، بولەلەرىن ساعىنىشپەن ەسكە الدى. سول كەزدەر ومىرىندەگى ەڭ الاڭسىز، ەڭ باقىتتى كەزدەرى ەكەن عوي. سول ورتادان الىستاعانناناق، بۇل ومىردە نە كورمەدى...ماعيرا ەلدەن كەتكەن جىلدارى قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن جاڭادان الىپ، جاس مەملەكەتتىڭ ءحالى اۋىر، حالقى قيىنشىلىقتا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان بولاتىن. مەكتەپتە مۇعالىم بولىپ جۇرەتىن اناسى ءبىر كۇنى: مەن مەكتەپتى تاستايمىن، كۇلدارى مەن سالىمگە ەرىپ قىتايدان تاۋار تاسىيمىن، ايتپەسە، مۇعالىمنىڭ كۇنى كۇن بە؟! تابىسىم ءشاي پۇلدان اسپايدى. قىزىم بويجەتىپ كەلەدى، قاتارىنان قالدىرمايمىن. سەنىڭ ءجۇرىسىڭ مىناۋ، جۇمىستان قىسقارعالى باس جازۋدان بوسامايسىڭ. نە تۇرعان جۇمىس جوق، نە تاپقان تابىس جوق.، دەپ اكەسىن نۇقىرتىپ، ءتاپءتاۋىر ۇستازدىق جۇمىسىن تاستاپ، بەل شەشىپ ساۋداعا شىقتى. سودان قىتايدان اسىپ، تۇركيادان تاسىپ كيىمكەشەكتىڭ الىپساتارلىعىمەن الىسىپ كەتتى. اكەسىنە اقىرى جۇمىس تابىلمادى. اناسى ساپارعا شىعىسىمەن اۋلاداعى بوتەلكەلەستەرىنە قوسىلىپ سودان ايەلى كەلەر ۋاقىتقا قاراي بىراق ەسىن جياتىن. ءسويتىپ ءجۇرىپ باۋىرى شىدامادى ما، جوق اراقتان ۋلاندى ما سۇمدىق قۇسىپ اۋىردى. اۋرۋحاناعا دا المادى. ءبىر جەتى قينالىپ جاتىپ، كوز جۇمدى.مۇعالىمنىڭ بالاسى بولعان سوڭ با، ساباققا ۇقىپتى ەدى. اناسى دا ساباعىن قاتتى قاداعالايتىن. مەكتەپتى جاقسى ءبىتىردى. باعى جانىپ پەدوگوگيكالىق ينستيتۋتقا وقۋعا ءتۇستى. وزىمەن قاتار بويجەتكەندەرگە ۇقساپ ساباعىن وقىپ، اراسىندا بوزبالالارعا دا نازار سالىپ قويىپ جۇرەتىن. سول جىلدارى مەكتەپتە ءتىپتى بالاباقشادا قىز سىنى، ارۋلار بايقاۋى، جىگىتتىڭ سۇلتانى دەگەن بايقاۋلار باستالعان بولاتىن. ستۋدەنتتەر اراسىندا كوكتەم ارۋى بايقاۋى ءوتىپ، ماعيرا ستۋدەنت ارۋلار اراسىندا باس جۇلدە الدى. ودان الماتى ارۋى بايقاۋىنا تالاستى، وندا دا جۇلدىزى جاندى. كەلەر جىلى رەسپۋبليكالىق بايقاۋدا جولى بولىپ، سول جىلعى قازاقستان ارۋى اتاندى. سودان كەيىناق سۇلۋ قىزعا جاڭا ءومىر باستالىپ، جاڭا جول اشىلعان بولاتىن.ماعيرا العاشقى كۇندەرى بايقاماپ ەدى، مۇندا دەمالىپ جۇرگەن قازاق وتباسىلارى كوپ ەكەن. بۇگىندە قازاقستان ورتا ازياداعى عانا ەمەس، بۇرىنعى تاراعان كەڭەستەر وداعى ەلدەرى ىشىندەگى ەڭ بايقۋاتتىسىنا اينالعان. الەمنىڭ بارلىق دەمالىس ورىندارىنان بالاشاعالارىمەن شالقىپ جۇرگەن قازاقتاردى كورۋگە بولادى. كەلىنشەكتىڭ نازارىن اۋدارعان وتباسىنىڭ اتااناسىمەن جاستارى شامالاس. ءتورت ۇلدارىمەن تەڭىزگە شىعادى. ايەلىنىڭ بەسىنشىسىنە اياعى اۋىر ما، جوق دەنەسى تولىپ كەتكەن بە، ايتەۋىر دومالانىپ بەس ەركەكتىڭ ورتاسىندا جۇرەدى. وتاعاسى قالىڭ قاستارىنىڭ اراسىنان وت شاشا قارايتىن وتكىر جانارلى، بويى ەكى مەترگە جۋىق، الىپ تۇلعالى. ءتىپتىك قايراتتى شاشتارى ناعىز ەر مىنەزدى ەكەنىن كورسەتكەندەي. ەلدە جۇرسەم، وسىنداي ءبىر ەركەككە كۇيەۋگە شىعار ەدىم عوي، ەل ارالاپ، جەر ارالاپ باقىت ىزدەپ قاڭعىماياق، دەپ ويلادى ءىشى كۇيىپ. ىزدەگەن باقىت دەگەنى جاتىپ ىشەر جۇماق ءومىر ما ەدى. قاتارىنان بۇرىن ەل كوردى، جەر كوردى. اسپاندا ۇشاقتارمەن ۇشتى. تەڭىزدەردە ياحتالارمەن قىدىردى. كوكپەڭبەك اۋىزدەردە شومىلدى، التىن قۇمدى جاعالاۋلاردا جاتىپ اق ءمارمارداي دەنەسىن كۇنگە ءسۇيدىردى. حان سارايىنداي جۇماقتا تۇردى. قانە شىققان ءمۇيىزى؟! دۋماندى كەشتەردىڭ ءسانى بولدى. ءمارماردان سالعان سارايلاردا ەڭ ءدامدى تاعامداردان تاتتى، شاراپتارعا ماس بولدى. قۇلاقتى جاراتىنداي داڭعازا اۋەندەرگە تالىقسىعانشا بيلەدى. قانە شىققان ءمۇيىزى؟! ون سەگىز جاسىناناق توسەك ءلاززاتىن سەزىنىپ، نەبىر سەركەلەردىڭ قويىنىن جىلىتتى. ولاردىڭ ەنتەگىن اقشاسىن شاشىپ الەمدى شارلادى. توسەك سيقىرى مەن ءلاززاتىنىڭ نەبىر قيتۇرقىسىن ۇيرەنىپ، ءتاتتىءتاتتى قىلىعىمەن ەركەك اتاۋلىنى ەسىنەن تاندىردى. قانە شىققان ءمۇيىزى؟!سول ءبىر تىلسىم تۇندەر مەن وتتى ساتتەردەن بويىنا ءبىر تامشى ادامزاتتى جالعاستىرار اسىل ءنار ءسىڭىرىپ، ءبىر پەرزەنت سۇيە المادى. زامانىندا قازاقستاننىڭ ەركەكتەرىنەن كەيىن الەمنىڭ تالاي سەركەلەرىن تاڭداندىرعان مۇنىڭ اي جۇزىنەن اناۋ قيسىق اياق، شەرمەك قارىن، قازان باس ءتورت ۇلدىڭ اناسى دومالاق ايەل مىڭ ەسە باقىتتى عوي. جارى پەن پەرزەنتتەرىنىڭ ورتاسىندا ءدال وسى سۇلۋ سايقال دەمالعان جەر ورتا تەڭىزىنىڭ سۋىنا ءتۇسىپ ءجۇر انەكەي. ەسىنە اجەسىنىڭ ايتاتىن:جالعىز ۇلى باردىڭشىعارشىقپاس جانى بار،ەكى ۇلى باردىڭ وكپەباۋىر جالى بار،ءۇش ۇلى باردىڭ سامارقان مەن بۇحارادا مالى بار،تورت ۇلى باردىڭ اسپانعا سالعان جولى بار، دەگەنى ءتۇستى.بۇل جالعىز ەدى اتادان، سوندا اناسىنا اجەسى وسى ءسوزدى ايتىپ وتىراتىن. ەندى ءتىپتى سول جالعىزدىڭ ءوزى ءبىر تۇيىرگە دە زار بولىپ قالدى. اكەسىنىڭ ءىشىپ العاندا ۇرپاعىمدى جالعاستىرار ۇلىم جوق، قىزىڭ ەرتەڭ كەتىپ قالادى دەپ جىلايتىنى بولاتىن، سول قىزى ەندى قىزىل جۇنگە زار بولىپ وتىر.ماعيرا مەيرامحاناعا تاڭعى اسقا كەلگەننەن الگى ۋلاپشۋلاپ جۇرەتىن التى قازاقتى ىزدەيدى. كۇيەۋى مارككە مىنالار مەنىڭ قانداستارىم، قازاقستاننان، دەپ سىرتتارىنان كورسەتىپ تە قويدى. مارك جانى نازىك ءارى بالاجان ادام. قازاقتاردىڭ بۇزىقتاۋ، ەركە كەنجە ۇلىن بەببي، دەپ اتاپ جاقسى كورىپ كەتتى. ماعيراعا العاشقى قوسىلعان جىلدارى ماعان كىشكەنتاي ازياتيك تۋىپ بەرشى، ازياتتاردى جاقسى كورەم، دەپ جۇرەتىن. ونىڭ بۇرىنعى ەكى ايەلىندە ەكى قىزى كەتكەن. بىرەۋى امستەردامدا، ەكىنشىسى كيەۆتە تۇرادى انالارىمەن. سولارعا جىلىنا ءبىر رەت روجدەستۆو، دەگەن مەيرامدارىنا بارىپ كەلەدى. سول مەرەكەدە بالالارعا اتاانالارى سىيلىق جاساسا، جىل بويى بالا باقىتتى بولادى دەگەن ىرىم بار كورىنەدى، سونى قاتتى ۇستانادى. اتتەڭ، بۇل دا ءبىر بالا تۋىپ بەرگەندە عوي...بولمەلەرى ءبىرىنشى قاباتتا، تەرەزەلەرى تۋرا تەڭىزگە شىعادى. تەراسسا ەسىگى مەن تەرەزەلەردى جاپپايدى. تۇنىمەن تەڭىزدەن سوعاتىن قوڭىر سالقىن لەپپەن تىنىستاپ، تەڭىز شۋىلىن ەستىپ ۇيىقتايدى. مارك بۇرىن تۇرىپ سىرتقا سەرۋەنگە شىعىپ كەتەدى. تاڭەرتەڭگى تاماققا باراتىن ۋاقىت تاياعاندا سول جاقتان بەيتانىس باۋىرلارىنىڭ ۋلاپشۋلاپ سىرتقا شىققانى جەتەدى قۇلاعىنا.سانات! توقتا!، دەگەن انا تىلىندەگى سوزدەر جانىن جادىراتىپ،توسەگىنەن اتىپ تۇرىپ تەراسساعا جۇگىرەدى. جاقتاۋعا اسىلىپ تۇرىپ قازداي ءتىزىلىپ بارا جاتقان قازاقتاردى كورەدى. جۇرەگى ەلجىرەپ، جاندۇنيەسى ەزىلىپ سول باقىتتى وتباسىنا ەرىپ كەتكىسى كەلىپ تۇرادى. القىمىن ساعىنىش بۋىپ، جانارىنا ىپىستىق جاس تولادى. كوزىنەن جىپجىلى بولىپ اعىپ، ءجۇزىن جۋادى. تەڭىز تولقىنىنىڭ شۋىلىمەن قۇلاعىنا الىستانالىستان تۋعان جەرىنىڭ جەلىنىڭ ىزىلى كەلەدى. تۋعان جەرىندە جىڭعىل دەگەن باسى قىزعىلت بولىپ گۇلدەيتىن وسىمدىك بولاتىن. سونى وتقا جاققاندا ىسىلداپ ادەمى ءبىر دىبىس شىعاراتىنى ەسىنە تۇسەدى. بالعىن بالالىعى...جۋىناتىن بولمەدە سالقىن سۋمەن تەزتەز سەبەزگىلەنىپ، جەلەڭىن ىلە سالا سىرتقا شىقتى. تەڭىز جاعاسىندا ويناپ جۇرگەن باۋىرلارىنا سىرتىنان قىزىعىپ قاراپ تۇردى. وعلاندارى سۋدا الىسىپجۇلىسىپ، ءبىرىنءبىرى سۋعا لاقتىرىپ ويناپ ءجۇر. باقىتتى انالارى باسىن كۇيەۋىنىڭ كەۋدەسىنە قويىپ كۇنگە قىزدىرىنىپ جاتىر. باتىرلاردىڭ اكەسىنىڭ بۋرا سانى جايما توسەككە تاستاي سالعان قوس بورەنە سەكىلدى. اياعىنىڭ باسى باشپايلارىمەن كۇرەكتەي ەكەن. كەۋدەسى كورىكتەي بولىپ، ءبىر كوتەرىلىپ، ءبىر باسىلىپ ايەلدىڭ باسىن تەربەتىپ جاتقانداي. باسىنا جاۋىپ العان كۇنقاعارىنان بەتءجۇزى كورىنبەيدى. دەنەسى شويىننان قۇيعانداي. اجەسى ايتاتىن ەرتەگىلەردەگى الىپ باتىرلارعا ۇقسايدى. الىستان قىزىقتاپ قاراپ جاتسا دا، كەلىنشەكتىڭ دەنەسى قىزىپ، انا الىپتىڭ قوينىنا سۇڭگىپ كەتكىسى كەلدى. ەلدە جۇرسەم عوي، وسىنداي الىپتىڭ ءبىرى ماعان دا بۇيىرار ەدى!، دەگەن ارمان جۇرەك تۇپكىرىنەن وكىنىشپەن وياندى. باياعىدا العاش جارق ەتىپ شىققاندا نەبىر ازاماتتار كوز سالعاندا، ءسوز سالعاندا كوڭىلى اسپانداپ، وزىنە قازاقتان جار تەڭ ەمەستەي كورىنىپ ەدى. اسىرەسە، اكەسىمەن جەرلەس باتىردىڭ نەمەرەسىنە قۇدا تۇسپەك بولىپ، ەكى وتباسى نيەت بىلدىرگەندە ازار دا بەزەر بولعان اقىماق باسى. سونداعى كوكسەگەنى ويدان جاساپ العان جۇماق ءومىر بولدى عوي. ۇشاقپەن ۇشىپ، تەڭىز جاعاسىندا دەمالىپ، ادەمى كيىم مەن جىلتىراققا اۋەس ەدى. ۇزىن سيراقتى اياقتارىن سانمەن تاستاپ، ناركەس جانارىمەن كوزىن قاداعانداردى وسىپ ءوتىپ كەلە جاتاتىن. ونىڭ جىبەكتەن توقىعانداي جۇمساق تا جىبەكتەي سۋسىلداعان دەنەسىن كوزدەرىمەن سۋارىپ قانشاما ەركەك قالا بەرەتىن جولىندا. بۇل سولاردى ىنتىقتىرعانىنا ءماز.ەلدەن كەتكەلى جيىرما جىلعا جۋىق ۋاقىتتا وتانىن اڭساپ، سونداعى بالالىعىن اڭساپ ءدال بۇگىنگىدەي ەشقاشان كوڭىلى بۇزىلماعان شىعار. ماركتىڭ شەكسىز بايلىعى مەن ەسسىز ماحابباتىنا شومىلىپ جۇرە بەرىپتى. ول دا سەندەي سۇلۋ ازياتكا كورمەدىم!، دەپ ءالى كۇنگە تامسانۋمەن كەلەدى. مىنا باۋىرلارىن مارككە قازاق! مەنىڭ قانداستارىم.، دەپ تانىستىردى سىرتتارىنان. ول !، دەپ قايتالادى كۇلىپ تۇرىپ قۋانىشپەن. ءيا، قازاق!، دەدى ول ۇزاق جىلداردان كەيىن ءبىرىنشى رەت انا تىلىندە سويلەپ. كوزىنەن جاسى بۇرشاقتاي جونەلدى. مارك ونىڭ جىلاپ جىبەرگەنىنە ايانىش ءبىلدىرىپ: وتانىڭدى ساعىندىڭ با؟ قازاقستانعا اپارايىن با، مەگگي؟!، دەپ قۇشاقتادى.ماعيرا باسىن يزەپ، ونىڭ باۋىرىنا كىرىپ، ەلگە دەگەن ساعىنىشتان سولقىلداپ:مەن ءبىرىنشى رەت انا تىلىمدە سويلەيتىندەردىڭ داۋىسىن ەستىپ ءجۇرمىن، دەپ جاتتى. وندا سول تۋىستارىڭمەن تانىسايىق، سەن سويلەسەسىڭ، دەدى.وسى ۇسىنىسى ماركتىڭ ءوزىنىڭ سورىنا ايتىلعانىن كىم ءبىلىپتى.سول ساتتەناق، ماعيرامەگگيدىڭ ومىرىندە ادام ايتقىسىز وزگەرىستەر باستالدى.ەرتەسىنە ماعيرا جايما توسەكتە جاتقان باقىتتى ايەلگە جاقىن جەردەن ورىن تاڭدادى. بالالار مەن اكەسى تەڭىزدە شۋلاپ ءجۇزىپ ءجۇردى. مارك تە قۇلاشتاي ءجۇزىپ الىس كەتىپ قالعان ەدى. ماعيرا تانىسۋدىڭ ءساتىن ىزدەپ، سارى مىسىققا ۇقساپ انا ايەلدى اڭدۋدا. ايەل كۇنقاعارىن باسىنا كيىپ، ورنىنان تۇرىپ تەڭىزگە بەتتەدى. تانىسۋدىڭ ءساتى تۋدى!، دەگەن ماعيرا دا ورنىنان اتىپ تۇرىپ ايەلگە ىلەستى. تاڭەرتەڭگى تىنىشتىقتا جاتقان تەڭىز سۋىنا ايەل اياعىن سالا بەرگەندە جەتىپ كەلىپ: سالەمەتسىزبە؟، دەدى.انا تىلىندە وقىس شىققان جىڭىشكە داۋىسقا جالت بۇرىلعاندا كەرەمەت كەلىنشەكتى كورىپ، جىلدامداتا ول دا سالەم...سالەم...، دەپ ءتىل قاتتى.سىزدەر قازاقستاندىقسىزدار ما؟، دەدى تاڭعاجايىپ سۇلۋ.قاي جەرىنەن بولاسىزدار؟، دەگەن ماعيرا ءوز انا تىلىندە مۇدىرمەي تۇرعانىنان، انا ءتىلىنىڭ سونداي قۇلاققا جاعىمدى ەستىلەتىنىنە ىشتەي ءسۇيسىندى. اقتاۋدانبىز. ءسىز شە؟، دەدى ايەل مۇنى دا قازاق بولعان سوڭ، سول جاقتان كەلگەن شىعار دەپ.مەن...مەن...، دەگەن ماعيرا كەكەشتەنىپ، تۇرىپ قالدى. نە دەسە ەكەن؟ قايدانمىن دەسە ەكەن؟ قازاقستاننانمىن دەي مە، الدە، قاڭعىپ ءجۇرىپ انگلياعا تۇراقتاعانمىن دەي مە؟! ول وتانى ەمەس قوي. قۇداياۋ، قايدانسىڭ? دەگەندە سارت ەتكىزىپ وتانىڭدى اۋزىڭا الا الماۋدان اسقان سورلىلىق بار ما ەكەن؟ قازاقستاندى قالاي وتانىم دەيدى، كەتكەنىنە جيىرما جىلدان استى. ازاماتتىعىنىڭ ءوزىن اۋىستىرىپ جىبەرگەلى قاشان... سوندا وتانى جوق، ونى اۋىستىرىپ جىبەرگەن وپاسىز بولعانى عوي. ونى دۇنيە بوققا، قيالدان جاسالعان جۇماق ومىرگە الماستىردى. ءبىر كەزدە وزىنە جۇماقتاي كورىنگەن ءومىر بۇگىندە قازاقستاندا دا ورناعان ەكەن. سول جۇماقتان كەلگەن باۋىرلار الەمدى شارلاپ ءجۇر، دەپ ويعا باتتى.باقىتتى ايەل سالماقتى، كوپ سويلەمەيتىن، نە بولسا سونى سۇراي بەرمەيتىن جان كورىندى. ممەن...ممەن...، دەپ كەكەشتەنىپ تۇرىپ قالعان كەلىنشەككە تاڭدانا قارادى دا قويدى. اراعا ءبىراز ۋاقىت سالىپ بارىپ ماعيرانىڭ ءتىلى: مەن دە قازاقستاندا تۋىلىپ، وسكەنمىن. قازىر انگليادا تۇرامىن، دەپ شەشىلدى.ەكى ايەل تانىسىپءبىلىسىپ ءبىراز اڭگىمەلەستى. قۇداياۋ، انا تىلىڭدە ەمىنەركىن سويلەگەن قانداي باقىت! باسقا تىلدە سويلەگەندە ءار ءسوزدى ىشىڭنەن ويلانىپ، ونىڭ ايتىلۋى مەن وقىلۋىن ەسكە الىپ، ءمان بەرىپ بارىپ اۋىزدان شىعاراسىڭ. ال، انا تىلىڭدە ەسىڭە تۇسكەن وي اۋزىڭنان جوسىلىپ شىعا بەرەدى. ءارى ءوز قۇلاعىڭا قانداي جاعىمدى ەستىلەدى. تۋرا جۇرەگىڭنەن شىعىپ، اۋاعا تاراپ جاتقانداي. جانىڭنان ءوربىپ، باسقا قۇلاققا جەتىپ جاتقانداي.، دەپ ءوزىنىڭ باعانادان بەرى ەش جاڭىلماي، اعىلىپ سويلەگەنىنە ىشتەي تاڭدانىپ وتىرعاندا جانىنا اياعىن كوستەڭدەتىپ جيرەن شالى كەلدى. قۇم ۇستىندە ۇزىن دەنەسىن ارەڭ يگەرىپ، قولى ەربەڭەربەڭ ەتەدى.مەگگي، وتانداستارىڭمەن تانىستىڭ با؟، دەدى دە، باقىتتى ايەلگە اعىلشىن تىلىندە امانداستى. اناۋ دا زامانىنا ساي ەكەن، جاۋاپتاسا ساۋلىق سۇراستى. اعىلشىن ايەلگە باسىن ءيىپ: مارك!، دەپ تانىستى.نۇرزيا!، دەدى باقىتتى ايەل.مارك نۋررزەە!، دەپ ەجىكتەپ ەسىمىن ەسكە ساقتاۋعا تىرىستى.كۇيەۋىڭ بە؟، دەدى نۇرزيا. سەلدىر اق شاشتى اعىلشىنعا قۇرمەتپەن قاراپ. ءيا، سوڭعى ون جىلدا وسى كىسىمەن تۇرىپ كەلەمىن. كارتينا جيناۋمەن اينالىسادى. سونىڭ كورمەلەرى بويىنشا الەمدى شارلاپ جۇرەمىز. بيىلعى باسقوسۋ تۇرىك ەلىندە، ستامبۋلدا ءوتىپ جاتىر. ول جۇمىسىمەن سوندا بارىپكەلىپ ءجۇر. مەن وسىندا دەمالىپ جاتىرمىن. سالقىن، تاۋلى جەر دەپ وسى كەمەردى تاڭدادىق، دەدى ماعيرا ءوز ومىرىنەن حابار بەرىپ.نۇرزيامەن تىلدەسكەننەناق ماعيرانىڭ ماركپەن تۇرعالى تىنىشتالعان ومىرىنە قايتا الاڭ كىردى. كۇندىز دە، تۇندە توسەگىندە جاتقاندا دا كوز الدىنان قازاقتاردىڭ بالالارى كەتپەيدى. اسىرەسە، انا ءبىر كىشكەنتايىن ماركتىڭ ءوزى بەببيكاسساك، دەپ جاقسى كورە كەتتى. اتى تەمىرلان ەكەن. وسى ءبىر سارى بالا انالىق سەزىمىن وياتىپ جىبەرگەندەي. وسى مەنىكى نە ءجۇرىس؟ نە ءومىر؟ ال، الەمدى شارلادىم. ىشكەنىم الدىمدا، ىشپەگەنىم ارتىمدا دەگەنىمەن وسى جۇماق ءومىر قاشانعا سوزىلادى. مىنا جيرەن شال قيسايا قالسا، انا ەكى ەلدە جۇرگەن ەكى قىزى مۇنى التىنداتقان سارايدان ايداپ شىقپاي ما؟! ەڭ بولماسا مۇراگەرى دەپ بەتكە ۇستار بالا دا جوق. قاشانعى اياقتى ايقاستىرىپ تاستاپ، جىلتىر مۇقابالى جۋرنالداردى پاراقتاپ جايلى ديۆاندا نەمەسە جاعالاۋلاردا جاتا بەرەر دەيسىڭ. بۇرىن كۇن سايىن جانىن جەپ قىزىقتىراتىن كيىمدەر ۇلگىسى مەن اشەكەيلەرى دە قادىرسىز بولىپ بارادى. پاريج بەن لوندون قانشا كەرەمەت دەگەنمەن ءوز تۋعان توپىراعىما، ءوز وتانىما جەتەر مە!، دەپ كۇڭىرەندى. بۇرىن ەسى كەتىپ الەمدىك، گولليۆۋدتىق جۇلدىزداردىڭ ءومىرىن باقىلاپ، كيگەن كيىمدەرىن سارالاپ وتىرۋشى ەدى. سولارىڭ مىنا نۇرزيا مەن ەربولدىڭ، بالالارىنىڭ جانىندا ەشكىم دە بولماي قالدى ماعيرا ءۇشىن. نۇرزيا مەن ەربول تۋرالى بىلە بەرگىسى كەلەدى ءبىر قىزىعى. مارك ەكەۋى وقىعان جازۋشىلار مەن كورگەن سۋرەتتەرى، سۋرەتشىلەردىڭ الەمىنە ءدال وسىنداي قىزىقپاعان شىعار.ەندى تەلەۆيزور مەن عالامتوردان تەك قازاقستاندى ىزدەيتىن بولدى. سونداعى وتانداستارىنىڭ قاراتورى جۇزىنەن جىلى، سولاردىڭ جانارىنان مەيىرىمدى ەشتەڭە جوق سياقتى الەمدە. جيرەن شالى قورىلىنا كىرىسكەنشە قيالداپ جاتادى دا، ول قورىلىنا كىرىسكەن سوڭ بالا كەزىندە ايتاتىن قازاقشا اندەردى ەسىنە ءتۇسىرىپ، ىڭىلداپ جاتىپ ۇيقىعا كەتەدى.ەسىنە اناسى ايتاتىن اق بانتيك، دەگەن ءان ءتۇستى. ءوز سىنىپتاستارى شىرقايتىن دوستار، دوستار ءجۇرسىڭ قايدا؟، دەگەن ءان قانداي كەرەمەت ەدى. ەلىگىم ەركەم، دەگەن ءان بولاتىن، سىنىپتاس ءومىرحان گيتارامەن تەبىرەنتە سالاتىن. قۇداياۋ، قايدان عانا ءبىرىنشى كۋرستا سول كوكتەم ارۋىنا قاتىسىپ ەدى، بار بالە سودان باستالدى ەمەس پە! ول ستۋدەنتتەر اراسىندا وتكەن تۇڭعىش ارۋلار بايقاۋى بولاتىن. سول جولى كوزگە تۇسكەن مۇنى قالالىق بايقاۋعا قاتىستىردى. انا تىلىندە سايراپ تۇر، سالعان ءانى قانداي، ءسانى قانداي. جانارى وتتاي جانىپ، اق ءمارمارداي ءمۇسىنى كوزدى ارباعان ارۋدى كورگەن دە ارماندا، كورمەگەن دە ارماندا ەمەس پا ەدى، دۇنيەاي! ايداي جارقىراپ باس جۇلدەنى الدى تالاسسىز. كەلەسى مارە قازاقستان ارۋى بولاتىن. جەتەكشىسى گۇلدەن بەيسەنقىزى بەلسەنىپ ءجۇرىپ وعان دايىندادى. ەڭبەكتەرى اقتالىپ ماعيرا قازاقستان تاريحىنداعى تۇڭعىش رەسپۋبليكالىق ارۋلار بايقاۋىنىڭ باس جۇلدەسىنە يە بولدى. اناسىنىڭ قۋانىشىندا شەك جوق. اللا جەتىم مەن جەسىردىڭ كوز جاسىن كوردى!، دەپ جىلاي بەرەدى. بۇل جاقسىلاققا ەمەس، سورعا باستاعانىن قايدان ءبىلسىن. اتتەڭ سوندا بايعۇس ايەل جالعىزىنىڭ جولى باسقا جاققا بۇرىلعانىن بىلمەدى عوي.ماعيرا سودان كەيىناق ارۋلار بايقاۋلارى بار، ونەر سايىستارى بار ساباققا قاتىسۋعا دا ۋاقىتى بولماي كەتتى. بارابارا وقۋ قالدى جايىنا ءوزى اتاقتى ارۋ بولىپ قولدانقولعا، سوڭىندا توسەكتەنتوسەككە دەگەندەي اۋىسىپ قالاي جەڭىل ءومىر مەن جەڭىل تابىسقا اۋەستەنىپ كەتكەنىن بايقاماي دا قالدى. ۇشاقپەن ۇشىپ، ءساندى سارايلار مەن قىمبات مەيرامحانالار، جاندى ەلىتىپ، جۇرەكتى تەربەيتىن اۋەن، سول جۇماقتى جاساپ جۇرگەن قالتالى ەركەكتەردىڭ وت قۇشاعى جيىرماعا تولماياق قىزىقتىرىپ الا جونەلدى. دانىكەننەن قۇنىققان جامان، دەگەن سول ەكەن، كورگەن راحاتىن قوماعايلانا قارپىپ، وت قۇشاقتاردا ورتەنىپ، ءبىر قالادان ەكىنشىسىنە، ءتىپتى ءبىر مەملەكەتتەن ەكىنشىسىنە ۇشىپ ءجۇرىپ اناسىنىڭ جالعىز قالعانىن دا ۇمىتتى. ەسىنە تۇسكەندە عانا ءار جەر، ءار جەردەن تەلەفونمەن ءۇنىن ەسىتىپ، ءحالىن سۇراپ قويادى. ونىڭ تۇنشىعا جىلاعانىنا جىنى كەلەتىن. وزىنە نە كەرەك، مەن ودان ەشتەڭە سۇراپ جاتقان جوقپىن. ءوز كۇنىمدى ءوزىم كورۋدەمىن. كەيدە كومەككە قارجى جىبەرەمىن. الەمدى شارلاپ ءجۇرمىن. ال، مەنىمەن قاتار قىزدار ءالى اقشا تاۋىپ، راحات ءومىر ءسۇرىپ، مەن قۇساپ شالقىماق تۇگىلى ءالى وقۋلارىن اياقتاي الماي ءجۇر. وسى جۇرىسىمە ريزا بولماي ما، سىقسىڭداپ ەل نە دەيدى، ەل نە دەيدى، دەپ جىلاي بەرگەنشە، دەپ رەنجيتىن. نە دەسە، سو دەسىن!، دەپ شەشەسىنە زەكىپ تاستايتىنى دا بولاتىن.سول جۇرىستەرىندە ىشىنە بىتكەن تۇڭعىشىن الدىرتتى، ءالى جاسپىن، ءسان بيزنەسىندە بيىكتەرگە شىعۋىم كەرەك، دەپ ءوزى كەسىپ، ءوزى ءپىشتى. ومىردە ءبارىن ءوزىڭ شەشە بەرمەيدى ەكەنسىڭ، سول شەشىمدەرىڭە جاۋاپ بەرەتىن كەزدەرىڭ بولادى ەكەن. سول كەز كەلىپ، بارماعىن شايناپ، وزەگى ورتەنىپ نۇرزيا مەن ەربولدىڭ قارا دومالاقتارىنا قىزعانىشپەن، وكىنىشتەن ورتەنە قاراپ، ءتۇن ۇيقىسىن بۇزىپ وتىرىسى مىناۋ. باسىنان ءباشايىنا دەيىن سۇيەتىن جيرەن شالدىڭ ىقىلاسىنىڭ ءوزى جيرەنىشتى بولا باستادى. ونىڭ دۇنيەسى جانىن كورسەتپەي جىلانداي شاعىپ جاتقانداي ەسىن جيعىزدى. وزەگىن ورتەپ وتكەنىن ءتۇسىردى. تۇنگى تەڭىزدەن سوققان جىلى لەپتەن دەنەسى قىزۋدىڭ ورنىنا توڭازىپ، كوزى ىلىنسە تيانشاننىڭ باۋرىنداعى بالالىعى وتكەن اۋىلى كىرىپ اۋناقشىپ شىعادى. ۇستىنە جامىلعان جىبەك جامىلعى قارا تاستاي باستىرىپ، شوشىپ ويانادى.مەگگي، جانىم، ساعان نە بولدى؟، دەپ قويادى ۇيقىلىوياۋ سارى شال. تاڭعا ۇيقى جوق. تاڭ الدىندا كوزى ىلىنگەندەي ەدى: تەمىرلان، توقتا! قانات، انانى ۇستا!، دەگەن ەربولدىڭ وتباسىنىڭ ۋشۋىنان ويانىپ كەتتى. ولار تەرەزەسىنىڭ الدىنان تەڭىزگە ءوتىپ بارا جاتىر. ماعيرا اتىپ تۇرىپ تەرراساعا شىقتى. التاۋى ءتىزىلىپ كەتىپ بارادى. سولارمەن بىرگە باقىت كەتىپ بارا جاتقانداي. راحات، تىنىش ءومىر، شاتتىق دەگەن ءوز وتانىڭدا، ءوز وتباسىڭمەن بىرگە بولۋ ەكەن عوي. سونى نەگە وسى كۇنگە دەيىن بىلمەگەنمىن. سەن بارىنەن ادەمىسىڭ!، دەپ بەتىنەن قاقپاي، جانىنداعى قۇربىلارىن بۇدان تومەن كورىپ وسىرگەن اتااناسىنا رەنجىدى. نەگە ءومىردىڭ ءمانى وتباسىندا، ءومىردىڭ ءنارى بالالاردا، ءومىردىڭ نەگىزى وتاندا بولاتىنىن ۇقتىرماعان. ەلدى ءسۇيۋدى، تۋعان جەردى ءسۇيۋدى ۇيرەتپەگەن، تەك امەريكا كەرەمەت! پاريج عاجاپ! شەتەلدەگى ءومىر ەرەكشە!، دەپ وزىمەن ورىس تىلىندە سويلەسەتىن اناسىنا رەنجىدى. انا ءتىلى اتا مەن اجەنىڭ ءتىلى سياقتى تەك، اۋىلعا بارعاندا سويلەسەتىن. ءنومىرى ون ەكىنشى مەكتەپتە قازاقشا وقىعانىمەن ساباقتان شىعا بار بالا ورىسشا سويلەسەتىن. مەكتەپتە قازاق ءتىلى تەك ۇستازدارمەن قارىمقاتىناس قۇرالى سياقتى.ماعيرا كۇندە تەڭىز جاعالاپ، سۋعا ءتۇسىپ، قانداستارىنىڭ تىرشىلىگىن قىزىقتاپ جاقىن ارالاسقان سايىن ەلگە دەگەن تارتىلىسى ۇلعايىپ، وتانعا دەگەن ماحابباتى ارتا بەردى. مارك كورمەلەرىنىڭ قورىتىندى كۇندەرىنە ستامبۋلعا كەتكەندە ءتۇن جارىمىنا دەيىن نۇرزيامەن جاعادا وتىرىپ سىرلاستى. ءبارىن...ءبارىن...ءبارىن اقتارىپ سالدى. جيىرما جىلدان بەرى ءتىرى جانعا ايتپاي كەلگەن ىشتەگى دەرتىنىڭ جاراسىنىڭ اۋزى اشىلىپ كەتكەندەي. نە بولدى، نە كوردى، نەگە قولى جەتتى، نەدەن قۇر قالدى، نەدەن قامىقتى، نەگە جابىقتى... جۇرەگىنەن قاندى ءىرىڭ اعىپ جاتقانداي. ەندى ءىشىن نە ورتەپ جاتىر، ەندىگى ارمانى نە. وسىناۋ جۇماقتاعى ومىرىنەن نەگە بەزىپ وتىر. ءبارىن...ءبارىن نۇرزياعا جايىپ سالدى. اعىلتەگىل جىلادى دا...ىشىنەن ساعىنىشتىڭ بۇلاعى اشىلىپ، كوزى ارقىلى سىرتقا شىعىپ جاتقانداي. نۇرزيا دا ايەل ەمەس پە: و، سورلى سۇلۋ، بۇتىن بۇلداپ، دۇنيە كورەمىن دەپ جارتى ءومىرىن وتكىزىپ الىپتىاۋ!، دەپ مۇنى اياپ قوسىلا جىلاپ قالدى. باقىتتى ايەلدىڭ نەگە جىلاپ وتىرعانىن تۇسىنبەگەن تاس جۇرەك ارۋ:سەن نەگە جىلايسىڭ؟، دەدى.سەنى اياپ تا. وسىنشا سۇلۋلىقتىڭ ساعان باقىت ەمەس سور اكەلگەنىن ايتام دا، دەپ قۇشاقتاپ، باۋىرىنا باستى.قازاقتىڭ ايەلىنىڭ مەيىرىمدى قۇشاعى، سەن قانداي كەڭ دە ىستىق ەدىڭ! ماعيرا سۇلۋدىڭ تاس بولىپ قالعان جۇرەگىن ەرىتىپ، جاندۇنيەسىن ەلجىرەتىپ جىبەردىڭ. ول قازاق ايەلىن قۇشاقتاپ الىپ ءسۇيىپ جاتىر، ءسۇيىپ جاتىر.ەرتەسىنە ەربولدىڭ وتباسى دەمالىس ورنىنا ماعيرانى الا كەتتى. اكۆاپاركتە ءبارى سۋعا ءتۇسىپ، بالالار ويناپ، مارەسارە بولدى. ماعيرا تەمىرلاندى ويناتتى. قازاقتىڭ دالاسىنداي دارحان مىنەز جىگىتتەن جاراتىلعان پەرزەنت تە اقكوڭىل، كىسى جاتىرقاۋدى بىلمەيدى ەكەن. تومپيعان سارى بالانى باۋىرىنا قىسىپ، ەلجىرەپ كەتىپ، ءسۇيىپءسۇيىپ الدى. يىسكەي بەردى. قازاقتىڭ ءيىسى! سەن قانداي كەرەمەت ەدىڭ! ماعيرا بالا كەزىندە ءيىسشىل ەدى. بايقاۋلارعا قاتىسىپ جۇرگەن العاشقى جىلدارى جانىنداعى قىزداردىڭ ءيىسىن تالعايتىن. باسقا دىندەگى، اسىرەسە، دوڭىز ەتىن جەيتىندەردىڭ يىسىنەن جيىركەنەتىن باسىندا. كەيىننەن بەتى اشىلا كەلە سولاردىڭ قوينىنا جاتاجاتا ءيىسىن الىپ كەتسە كەرەك، ۇيرەنىپ كەتتى عوي. شەتەلدىكتەردىڭ ءيىسى ءتىپتى باسقا. جەگەن تاعامدارىنا قاراي ادامنان ءيىس شىعادى، دەگەن شىن ەكەن. قازاق جىلقى ەتىن جەيدى كوبىنە. جىلقى مالى ءشوپتى تالعاپ جەپ، سۋدى تاڭداپ ىشەدى. سوندىقتان شىعار ەتى پىسە باستاعانناناق ماڭايىنا حوش ءيىس تاراتىپ، كۇللى ءۇيدىڭ ءىشىن الىپ، ەسىك اشىلعاندا اۋلاعا تارايدى، جانىڭدى راحاتتاندىرادى. اتاسىنىڭ ۇيىندە وسىنداي يىستەن راحاتتانىپ، ەت پىسكەنشە ەرتەگى وقىپ وتىراتىن. قازاقتاردان دا سونداي حوش ءيىس شىعادى. مىنا بالانىڭ ءيىسى ءوزى بىلەتىن نەبىر اتىرلەر يىسىنەن عاجاپ. الدە باۋىرعا دەگەن ساعىنىش ءيىسى مە تارتىپ تۇرعان. الدە، جاسى وتىزدى ورتالاعاندا پەرزەنتكە دەگەن ساعىنىش پەن اڭساۋ ما؟!باقىتتى اكە مەن شەشە اناۋ جاقتا جايما توسەكتە جاتىر. ماعيرا ولارعا بايقاتپاي تەمىرلاندى باۋىرىنا باسىپ الىپ وكسىپوكسىپ، ۇزاق جىلادى. بالا دا باۋىرىنا تىعىلا ءتۇسىپ، ۇندەمەي جابىسىپ وتىر، جىلاعانىنان شوشىعان جوق. ونىڭ كىپكىشكەنتاي جۇرەگى مىنا ايەلدىڭ جارالى جۇرەگىنىڭ دەرتىنىڭ ەمى ءوزى ەكەنىن سەزەتىندەي.مەنىڭ ەلگە قايتقىم كەلەدى، دەدى ماعيرا ەرتەسىنە نۇرزياعا.اداسقاننىڭ ايىبى جوق، قايتا ءۇيىرىن تاپقان سوڭ، دەگەن بابالارىڭ. قايت! جاڭا ءومىر باستا ءوز وتانىڭدا. ازاماتتىعىم جوق. اكەمنەن قالعان شاڭىراقتى كىم يەمدەنىپ كەتكەنىن دە بىلمەيمىن. قايدا بارىپ باسپانالايمىن، كىمدى پانا تۇتام؟ ءبىز سەنى شاقىرىپ الايىق. مەيمان بولىپ كەل دە قالىپ قوي. ارعى جاعىن ماڭدايىڭا جازعاننان كورەرسىڭ، دەدى ءار نارسەگە بايىپپەن قارايتىن قازاق ايەلى.جارايدى. ءبىز ەرتەڭ قايتامىز. حابار وزىمنەن بولادى، دەپ قوشتاستى ماعيرا باۋىرلارىن قيماي، كوزى بوتالاپ.ارادا ءۇش اي وتپەي ماعيرا جۇماق ومىردەن ءوز ەركىمەن بەزىپ لوندوناستانا باعىتىنداعى ۇشاقپەن ءوز وتانىنا ورالدى.قانات بىرلىكۇلى 35610زىكىريا زامانحانۇلى 49049
|
ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇر ئالىمى شۆھرەت مۇتەللىپوف.ئامېرىكا ئورېگون ساغلاملىق ۋە ئىلىمپەن ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ ئۇيغۇر پروفېسسورى، بىئولوگىيە ئالىمى شۆھرەت مۇتەللىپ، خانىمى گۈلىنۇر ناسىروۋا، ئوغلى پاۇل ۋە قىزى نارگىز بىلەن. 2013يىلى 22ماي، ئامېرىكا. .بۇنىڭدىن ئون يىلچە ئىلگىرى ئۇيغۇر ئالىمى شۆھرەت مۇتەللىپوۋ ئۆزىنىڭ غول ھۈجەيرە ساھەسىدىكى بۆسۈش خاراكتېرلىك نەتىجىلىرى بىلەن ئامېرىكا ۋە ياۋروپانىڭ تەبىئىي پەن ساھەسىنى زىلزىلىگە كەلتۈرگەن ئىدى.شۇنىڭدىن بۇيان شۆھرەت مۇتەللىپوۋ تەبىئەت، غول ھۈجەيرە غولى دېگەندەك خەلقئارادىكى ئەڭ نوپۇزلۇق تەبىئىي پەن ژۇرناللىرىدا ئارقىمۇئارقىدىن ئۆزىنىڭ ھۈجەيرە ساھەسىگە مەنسۇپ ئەڭ يېڭى تەتقىقات نەتىجىلىرىنى ئېلان قىلىپ كەلگەن ئىدى. ئەمما يېقىندىن بۇيان بىر قىسىم ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ خىتاي ئالىملىرى بىلەن ھەمكارلىشىپ، گېن تەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللىنىۋاتقانلىقى ھەققىدە تۈرلۈك ئۇچۇرلار ئوتتۇرىغا چىقىشقا باشلىدى.فېيسبۇك بەتلىرىدە تارقالغان بۇ ھەقتىكى مەلۇماتلاردا شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ خىتاي ھۆكۈمىتى تەمىن ئەتكەن زور سوممىلىق تەجرىبە خىراجىتىنى قوبۇل قىلغانلىقى، شۇنىڭدەك خىتاي ھۆكۈمىتى قۇرۇپ بەرگەن تەجرىبىخانىدا خىتاي ئالىملىرى بىلەن بىرلىكتە گېن تەجرىبىسى قىلىۋاتقانلىقى ئېيتىلىدۇ. مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇر جامائىتىنى ھەممىدىن بەك چۆچۈتكىنى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ھەقسىز سالامەتلىك تەكشۈرۈش نامىدا نەچچە مىليون ئۇيغۇرنىڭ تولۇق گېن ئەۋرىشكىسىنى توپلاپ بولغانلىقى ھەممىگە مەلۇم بولغان ئەھۋالدا ئۇيغۇر خەلقى پەخىرلىنىپ يۈرگەن بىر ئۇيغۇر ئالىمنىڭ ۋاسىتىلىك ھالدا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئاللىقانداق مۇددىئالىرى ئۈچۈن خىزمەت قىلىشى بولدى.فېيسبۇكتىكى بۇ خىل يازمىلارغا ئۆز نارازىلىقىنى بىلدۈرۈپ ئىنكاس يازغانلار ئارىسىدا شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ سىڭلىسى، ئون نەچچە يىلدىن بېرى شۆھرەت مۇتەللىپوۋ بىلەن تۆرەلمە غول ھۈجەيرىسى ساھەسىدە زىچ ھەمكارلىشىپ كەلگەن ئالىمە مايسەم مۇتەللىپوۋانىڭ بولۇشى بۇ ھەقتىكى مۇنازىرىنى تېخىمۇ ئۇلغايتقان.ئامېرىكانىڭ ئەڭ داڭلىق ئالىي مەكتەپلىرىدىن بولغان ماساچۇسېتىس تېخنولوگىيە ئىنستىتۇتىنىڭ پروفېسسورى بولۇپ ئىشلەۋاتقان ھەمدە خەلقئاراغا تۆرەلمە غول ھۈجەيرىسى ساھەسىدىكى ئەڭ نوپۇزلۇق ئالىملارنىڭ بىرى سۈپىتىدە تونۇلغان مايسەم بۇ توغرىلىق سۆز بولغاندا ئۆزىنىڭ بۇ ھەقتە ئاڭلىغانلىقىنى بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ:مەن ئۇنىڭ شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ مۇشۇنداق ئىشلارنى قىلىۋاتقانلىقىنى ئاڭلىغان. ئېسىمدە قېلىشىچە، بۇ ئىشلار 2015ۋە 2016يىللىرى باشلانغان. شۇ ۋاقىتتا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇنىڭغا مەخسۇس بىر تەجرىبىخانا ئېچىپ بەرگەنلىكىنى، بۇنى خۇسۇسىي ئىنستىتۇت دېگەندەك نامدا ئاتىغانلىقىنى ئاڭلىغان ئىدىم. ئەمما خىتايدا راستىنىلا ھۆكۈمەتنىڭ باشقۇرۇشىدا بولمايدىغان مۇشۇ خىلدىكى خۇسۇسىي تەتقىقات ئورۇنلىرىنىڭ باريوقلۇقىنى سورىسىڭىز، مەن بۇنىڭغا بىرنەرسە دېيەلمەيمەن. خىتايدا خىتاي كومپارتىيەسىنىڭ قولى تەگمەيدىغان بىرەر شەيئىنىڭ بارلىقىدىن بەكمۇ گۇماندىمەن. دېمەك، بۇنداق ئەھۋالدا خىتايدا تەتقىقات بىلەن شۇغۇللانغان ئادەم جەزمەنكى ئۆز تەتقىقاتىنى خىتاي ھۆكۈمىتى ئۈچۈن قىلىدۇ. يەنە كېلىپ خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ كونتروللۇقىدا بولمايدىغان ھېچنەرسە بولمايدۇ. ئۇ شۆھرەت مۇتەللىپوۋ ئەنە شۇنداق بىر مۇھىتتا ئىشلەۋاتىدۇ.بىز بۇ توغرىلىق شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ پىكرىنى ئېلىش مەقسىتىدە ئۇنىڭ بىلەن ئالاقىلىشىشكە كۆپ قېتىم تىرىشتۇق. ئاخىرى ئۇ ھازىر ئىشلەۋاتقان ئورېگان ساغلاملىق ۋە تەبىئىي پەن ئۇنىۋېرسىتېتى نىڭ ئاخبارات ئىشخانىسى شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ بۇ مەسىلە ھەققىدە زىيارەتنى قوبۇل قىلالمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ئەمما شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ ھاۋالىسى بويىچە ئۇ شەخسەن يېزىپ چىققان يازما باياناتنى بىزگە ئەۋەتتى. بۇ باياناتتا شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ مۇنداق مەزمۇندىكى سۆزلىرى كۆزگە چېلىقىدۇ:بىر ئۇيغۇر ئەۋلادى بولۇش سۈپىتىم بىلەن ئۇيغۇرلارنىڭ ئاز سانلىق مىللەت سۈپىتىدە زىيانكەشلىككە ئۇچراۋاتقانلىقى ھەققىدىكى خەۋەرلەردىن تولىمۇ ئەندىكمەكتىمەن. مەن خەلقئارادىكى رەھبەرلەرنى ئۇيغۇرلارنىڭ ھەقلىرى ۋە ئەركىنلىكىنى قوغداش كۈرىشىنى داۋام ئەتتۈرۈشكە دەۋەت قىلىمەن. مېنىڭ بىر ئالىملىق سالاھىيەتتە تەتقىقات بىلەن مەشغۇل بولۇشۇم ئىنسانىيەتنىڭ ئومۇمىي ھاياتلىق سۈپىتىنى ياخشىلاشنى نىشان قىلىدۇ. ھازىرقى زامان پەن تەتقىقاتى ئوخشىمىغان ئارقا كۆرۈنۈش ۋە دۆلەت تەۋەلىكىدىكى كۆپلىگەن ئالىملارنىڭ ھەمكارلىقىنى تەلەپ قىلىدۇ. شۇڭا مەن كۆپلىگەن دۆلەتلەردىكى تەتقىقاتچىلار بىلەن، جۈملىدىن خىتايدىكى ئالىملار بىلەن ھەمكارلىشىپ خىزمەت قىلىۋاتىمەن.بىز مايسەمدىن شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ نېمە ئۈچۈن خىتايدا ئىشلەشنى تاللىغانلىقى ھەققىدە سورىغىنىمىزدا ئۇ بۇنىڭدىكى بىر مۇھىم سەۋەب قاتارىدا ئىنسان غول ھۈجەيرە تەجرىبىسىدە زۆرۈر بولغان، شۇنىڭدەك ئاياللارنىڭ تۇخۇمدانىدىن ئېلىنىدىغان ئاياللىق تۇخۇمنىڭ مەنبەسىنى تىلغا ئالىدۇ.ئەمدى ئۇ نېمىشقا خىتايدا ئىشلەيدۇ، دەپ سورىسىڭىز ئۇ تەتقىق قىلىۋاتقان ئىنسان تۆرەلمىسى تەجرىبىسىدە ئىنسان تۇخۇمى كۆپلەپ ئىشلىتىلىدۇ. بۇ نەرسىلەرنى تېپىش بۇ جايدا، مەسىلەن، ئامېرىكانىڭ ئۆزىدىمۇ ئۇنچە ئاسان ئەمەس. بار بولغانلىرىمۇ ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ ئىنتايىن قاتتىق بولغان مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلىرى بويىچە ئېلىنىشى لازىم. بۇنىڭدا ئۆزىنىڭ تۇخۇمىنى ھەدىيە قىلغۇچى ئاياللارنىڭ رۇخسىتى ئېلىنىشى، شۇنىڭ بىلەن بىرلىكتە كۆپلىگەن جەدۋەللەر تولدۇرۇلۇشى لازىم بولىدۇ. قانداقلا بولسۇن، مېنىڭچە، بۇ ئىشلارنى مۇشۇنداق بىر تەرتىپتە بېجىرىش بەكمۇ مۇۋاپىق. چۈنكى ھەر ئىككى تەرەپ ئۆزىنىڭ نېمە قىلىۋاتقانلىقىنى بىلىشى لازىم، بولۇپمۇ ئۆز بەدىنىدىن ئاشۇ خىلدىكى ماددىلارنى تەقدىم قىلغۇچى ئاياللار ئۆزلىرى تەقدىم قىلغان بۇ ماددىلارنىڭ نېمىگە ئىشلىتىلىدىغانلىقىنى بىلىشكە ھەقلىق. ئەمما خىتايدا بۇ ئىشلار بەكلا ئاسان. چۈنكى خىتايدا بۇ ھەقتە قاتتىق ئىجرا قىلىنىدىغان ھېچقانداق بەلگىلىمە يوق.ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردىكى بەزى يازمىلاردا شۆھرەت مۇتەللىپوۋ خىتايدىكى تەجرىبىخانىدا ئىشلىتىۋاتقان ئىنسان تۇخۇملىرىنىڭ لاگېرلارغا قامالغان ئۇيغۇر ئاياللىرىدىن ئېلىنىۋاتقانلىقى قەيت قىلىنىدۇ. بىز بۇ مەسىلە ھەققىدە مايسەمگە سوئال قويغىنىمىزدا ئۇ بۇنىڭغا ھازىر ئۆزىنىڭ قولىدا ئىسپات يوقلۇقىنى، خىتاينىڭ ھازىرقى سىياسىي شارائىتىدا بۇنى تەكشۈرۈشنىڭمۇ مۇمكىن ئەمەسلىكىنى، خىتايلارنىڭمۇ تەجرىبە ماتېرىياللىرىنىڭ مەنبەسى توغرىسىدا شۆھرەت مۇتەللىپوۋقا ھېچنەرسە دېمەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى:ئۇيغۇر ئاياللىرى توغرىلىق سورىسىڭىز، مەن بۇنىڭغا بىرنەرسە دېيەلمەيمەن. چۈنكى بۇ ئىشلارنىڭ تەپسىلاتىنى بىلمەيمەن. ئەمما خىتايدا خىتاي ئاياللىرى ئۆز تۇخۇمىنى ھەدىيە قىلىدۇ، دېسە بۇ مەن ئۈچۈن ھەيران قالىدىغان بىر ئىش. چۈنكى شەرقىي تۈركىستاندا نېمە ئىشلارنىڭ بولۇۋاتقانلىقىنى سىز ياخشى بىلىسىز. ئۇلار ھازىر ئۈچ مىليونچە ئۇيغۇر قېرىندىشىمىزنى لاگېرلارغا قامىۋەتتى. يەنە كېلىپ لاگېردىكى بۇ ئۇيغۇرلارنىڭ ھەممىسى گېن تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكەن. يەنە كېلىپ بۇ كىشىلەرنىڭ ھېچقانداق رۇخسىتى بولمىغان ئەھۋالدا ئۇلارنىڭ قان ئەۋرىشكىسى ئېلىندى. يالغۇز لاگېرلاردىكى ۋە تۈرمىلەردىكى ئۇيغۇرلارنىڭلا ئەمەس، شۇ جايدىكى بارلىق ئۇيغۇرلارنىڭ ئەۋرىشكىلىرى ئېلىندى. پۈتكۈل خەلقنىڭ قان ئەۋرىشكىسىنى ئېلىپ، سالامەتلىك تەكشۈرۈشىنىڭ مەقسىتى نېمە دېسىڭىز، بۇنىڭدا ئۇلارنىڭ ھەر بىرسىنىڭ ئىمۇنېنت ئالاھىدىلىكى، گېن ئالاھىدىلىكى دېگەنلەرنى توپلاپ كىمنىڭ ئىممۇنېنت سىستېمىسى كىمگە ماس كېلىدۇ دېگەننى، بولۇپمۇ ئۆزىنىڭ بىئولوگىيەلىك ئەزالىرىنى تەقدىم ئەتكۈچىنىڭ ئەزالىرى كىمگە چۈشىدۇ، دېگەننى بىلىۋالغىلى بولىدۇ. مۇشۇنداق ئەھۋالدا خىتاي ھۆكۈمىتى لاگېرلاردىكى ئاياللارنىڭ تۇخۇمدانلىرىدىن تۇخۇم ئالمىدى، دېسە سىز ئىشىنەمسىز؟ شۇڭا خىتاي ھۆكۈمىتى راستىنىلا ئاشۇنداق قىلغان بولسا، مەن بۇنىڭغا ھەيران قالمايمەن. ئەمما بۇ ئاشۇ تۇخۇملار مەخسۇس ئاكامنىڭ خىتايدىكى تەجرىبىخانىسىدا تەتقىقات ئۈچۈن ئىشلىتىلگەن، دېگەنلىكىم ئەمەس. ئەگەر راستىنىلا شۇنداق بولغان ھەمدە ئاكام بۇ ئىشلاردىن خەۋەرسىز قالغان ھالەتتىمۇ بۇنىڭغا ھەيران قالمايمەن. ئەمما مەن ھېچقاچان خىتايدا ئىشلىمەيمەن.شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ رادىيومىزغا ئەۋەتكەن باياناتىدا ئىنسان تۇخۇمى مەسىلىسىمۇ تىلغا ئېلىنغان بولۇپ، ئۇ بۇ تۇخۇملارنىڭ پۈتۈنلەي ھەدىيە ئارقىلىق كەلگەنلىكىنى تەكىتلەيدۇ: ئۇنىڭ باياناتىدا بۇ ھەقتە مۇنداق دېيىلىدۇ:مەن ھەمكارلىشىپ خىزمەت قىلىۋاتقان بۇ خەلقئارالىق ئالىملار مەن ئىشىنىدىغان، ھۆرمەتلەيدىغان، شۇنداقلا ئۆزلىرىنىڭ تەتقىقاتى ئارقىلىق شۇ جەمئىيەتنىڭ سۈپىتىنى يۈكسەلدۈرۈشنى كۆزلەيدىغان كىشىلەردۇر. مېنىڭ ئىنسان تۆرەلمىسى ھەققىدىكى تەتقىقاتىم ئورېگان ساغلاملىق ۋە تەبىئىي پەنلەر ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ ئىلمىي ۋە ئەخلاق پرىنسىپلىرىغا قاتتىق ئەمەل قىلغان ھالدا داۋام قىلىۋاتىدۇ. تەتقىقاتىمدا ئىشلىتىلگەن ئىنسان تۇخۇملىرى بولسا بوۋاقلىرىنىڭ گېن جەھەتتە كەمتۈك تۇغۇلۇپ قېلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئارزۇسىدىكى ئاياللارنىڭ ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن تەقدىم قىلىشىدىن كەلگەن.بىز مايسەمدىن شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ ھازىرمۇ خىتايغا بېرىپكېلىۋاتقانلىقىدىن خەۋىرى باريوقلۇقىنى سورىغىنىمىزدا ئۇ بۇ ئىشنىڭ ھازىرمۇ داۋام قىلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.ئەلۋەتتە خەۋىرىم بار. تېخى ئۆتكەن يىلىمۇ ئۇ ئاشۇ يەردە خىتايدا ئىدى. چۈنكى ئۇ يەردە ئۇنىڭ بىر چوڭ تەجرىبىخانىسى بار. ئاڭلىشىمچە، نەچچە مىليون دوللارلىق بۇ تەجرىبىخانىنى بىر باي ئاكامغا ھەدىيە قىلغانمىش. خەۋىرىڭىز بولغاندەك بۇ غايەت زور پۇل كېتىدىغان تەتقىقات. شۇڭا ئاكام بۇنىڭدىن ئۇنداق ئاسانلىقچە قول ئۈزمەيدۇ. سىزچە ئاكام ئۇيغۇرلۇق ۋىجدانى قايناپ، ئۇيغۇرلارنىڭ سىياسىي ۋەزىيىتىنى نەزەردە تۇتۇپ بۇ ئىشلاردىن ۋاز كېچەرمۇ؟ مەن بۇنىڭدىن گۇماندا. چۈنكى ئاكام نامشۆھرەتنى بەكلا قوغلىشىدۇ. تورلاردىكى خەۋەرلەردىن ئۇنىڭ خېلى ئىلگىرى ئۈرۈمچىگە بارغانلىقىنى، شۇ ۋاقىتتا شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ مۇدىرى ۋە شىنجاڭ تېببىي ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ مۇدىرى ئۇنى شەخسەن كۈتۈۋالغانلىقىنى كۆرگەنمەن. شۇ ۋاقىتتا مۇشۇ ئىككى ئۇنىۋېرسىتېت ئاكامغا پەخرىي ئۇنۋانلارنى بەرگەن ئىكەن. سىزنىڭ خەۋىرىڭىز بولغاندەك ئاشۇ مۇدىرلار ھازىر تۇتقۇندا. يېقىندا ئاڭلىسام، ئۇلار ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنىپتۇ. مەن ھازىرغىچە ئاز دېگەندىمۇ ئۇيغۇرنىڭ ئەڭ سەرخىل زىيالىيلىرىدىن 330 نەچچە كىشىنىڭ تۇتقۇن قىلىنغانلىقىنى ۋە تۈرمىگە تاشلانغانلىقىنى ئاڭلىدىم. ئەگەر ئاكام بىلەن سۆزلىشىپ قالسىڭىز، ئۇنىڭدىن شۇنى سوراپ باقسىڭىز: ئۇ ئۆزىگە پەخرىي ئۇنۋانلارنى تەقدىم قىلغان ئاشۇ مۇدىرلار توغرىسىدا خىتاي ھۆكۈمىتىگە بىر نەرسە دەپ باققانمىدۇ؟ ئەگەر مەن ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشكەن بولسام، مەن جەزمەن مۇشۇنى سورايتتىم. ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئاكامدىن مۇشۇ سوئاللارنى سوراش ھەققى بار. نېمىشقا ئۇ بۇ ئىشلار توغرىسىدا ئىزچىل سۈكۈت قىلىپ تۇرۇۋالىدۇ؟بىز سۆھبەت ئاخىرىدا مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ خىتاي بىلەن ھەمكارلىشىشىدىن بەكمۇ رەنجىگەنلىكىنى تىلغا ئالغىنىمىزدا، مايسەم ئۆزىنىڭمۇ بۇ ئىشتىن بەكلا غەزەپلەنگەنلىكىنى بىلدۈردى:ئۇيغۇرلارنىڭ ئاكامدىن خاپا بولۇشىنى مەن توغرا چۈشىنىمەن. ئاكامنىڭ بۇ ئىشلىرىدىن مەنمۇ نەپرەتلىنىمەن. چۈنكى خىتاي شىركىتى بىلەن ئىشلىدى دېگەن گەپ ئەمەلىيەتتە خىتاي ھۆكۈمىتى بىلەن ئىشلىدى، دېگەن گەپ. خىتاي ھۆكۈمىتى بىلەن ئىشلىدى، دېگەن گەپ چوقۇم خىتاينىڭ سىياسەتلىرىگە قوشۇلدى، دېگەن گەپ. بۇ نېمىنى كۆرسىتىدۇ، دېسىڭىز خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ سىياسەتلىرى ئىنسان ھەقلىرىگە خىلاپ. يەنە كېلىپ شەرقىي تۈركىستاندىكى لاگېرلارغا قامىلىۋاتقان ئەزىز خەلقىمىزنىڭ ئىنسان ھەقلىرىگە قارشى سىياسەتلەر. بىر ئادەمنىڭ مۇشۇنداق بىر ھۆكۈمەت بىلەن ھەمكارلاشقانلىقىنىڭ ئۆزى ئۇنىڭ ئاللىقاچان شۈبھىلىك ئىشلارغا ئارىلىشىپ قالغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. ئەگەر ئۇنىڭ باشقا تاللىشى بولمىغان بولسا ھەمدە مۇشۇ سەۋەبتىن خىتايدا ئىشلەپ ئاشۇ تۇخۇملارنى ئىشلەتكەن بولسا، مەن بۇنى توغرا چۈشىنەتتىم. ئۇ مۇشۇنداق بىر مۇھىم تەتقىقاتنى ئامېرىكىدا قىلسىمۇ بولاتتىغۇ؟ ئۇنىڭ بۇ يەردە خىزمىتى بار. ئۇ بىر ئۇنىۋېرسىتېتنىڭ پروفېسسورى. شۇنداق تۇرۇقلۇق ئۇ نېمە ئۈچۈن بۇ ئىشلارنى بۇ يەردە قىلمايدۇ؟ ئەگەر ئاشۇ شىركەتلەر ياكى تەتقىقات ئورۇنلىرى ئۇيغۇر ھەمشىرىلىرىمىزنىڭ تۇخۇمدانلىرىدىن ئېلىنغان تۇخۇمنى ئىشلەتمىدى، دېسە مەن بۇنىڭغا ئىشەنمەيمەن. چۈنكى بۇنىڭ ئېھتىماللىقى بەك چوڭ.شۆھرەت مۇتەللىپوۋنىڭ خىتايدىكى قايسىي ئورۇن بىلەن ھەمكارلىشىۋاتقانلىقى ھەققىدىكى سوئالىمىزغا ئۇ خىزمەت قىلىۋاتقان ئورېگان ساغلاملىق ۋە تەبىئىي پەن ئۇنىۋېرسىتېتى ھازىرغىچە جاۋاب بەرمىدى. بىز بۇ ھەقتىكى مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەرنى يېقىن كەلگۈسىدە داۋاملىق ئېنىقلىماقچىمىز.شۆھرەت مۇتەللىپ 2013يىلى دۇنيادىكى 10 چوڭ ئالىمنىڭ بىرى بولۇپ باھالاندىدوكتور شۆھرەت مۇتەللىپ ئامېرىكا سەھىيە ساھەسىدە تەسىر قوزغىغان شەخسلەرنىڭ بىرى بولۇپ باھالاندى
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.