text
stringlengths 0
187k
|
|---|
الماتىدا ءبىر كۇندە 1,6 مىڭ سىرقات تىركەلدى. ستاتسيونارداعى ورىننىڭ 74ى تولعاناسان اناربايۇلى 23 تامىز, 2021 ساعات 13:15الماتى ەمحانالارىنىڭ بىرىندەگى كوروناۆيرۋسقا شالدىققان، امبۋلاتوريالىق باقىلاۋدا ءۇي كارانتينىندە وتىرعان ناۋقاستارعا باراتىن ءموبيلدى توپتىڭ قىزمەتتىك كولىگى. فوتو: الماتىدا كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنىڭ ءتورتىنشى تولقىنى ءالى باسەڭدەمەي تۇر. تاپ قازىر قالانىڭ 20,8 مىڭ تۇرعىنى ەمدەلىپ جاتىر. قازىر رەزەرۆتەگى توسەكورىنداردى قوسا ەسەپتەگەندە ستاتسيونارلاردا 74 ورىن تولعان.قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، وتكەن تاۋلىكتە تىركەلگەن 1615 ادامنىڭ 1541ءى سيمپتوم بەلگىلەرىمەن، تاعى 74 ادام سيمپتومسىز تىركەلگەن. جەكسەنبى، دەمالىس كۇنى 478 ادام اۋرۋحاناعا جاتقىزىلعان. بۇل وزگە ايلارداعى كورسەتكىشتەن الدەقايدا جوعارى.جالپى قالادا سىيىمدىلىعى 8910 ورىن بولاتىن ينفەكتسيالىق ستاتسيونارلاردا 6602 ادام ەمدەلىپ جاتىر. ولاردىڭ اراسىندا 199 بالا توسەككە تاڭىلعان. ال رەانيماتسيا جانە قارقىندى تەراپيا بولىمدەرىندە 464 ناۋقاس جاتىر. 31 ادام ءوجج، 203 ناۋقاس ءينۆازيۆتى ەمەس ءوججىمەن جانە 207 سىرقات اپپاراتىمەن تىنىستاپ جاتىر. سونداياق، بمسك مەن تەلەمەديتسينا ورتالىعىنىڭ ءموبيلدى توپتارىمەن بىرگە ءۇي جاعدايىندا 14 295 ناۋقاس امبۋلاتورلىق دەڭگەيدە باقىلاۋعا الىنعان.رەسمي دەرەككە قاراعاندا، الماتى قالاسىندا بيىل اقپاننان بەرى 841 مىڭ ادام ەكپەنىڭ العاشقى، ونىڭ ىشىندە 676 مىڭى تولىق دوزاسىن العان. اكىمدىك مالىمەتىنشە، ازىرگە 160 ەگۋ پۋنكتى مەن 237 ەگۋ بريگاداسىندا 1028 مەدقىزمەتكەر جۇمىس ىستەيدى. جالپى پاندەميا باستالعالى قالادا 140 مىڭعا جۋىق ادام اۋىرعان، ونىڭ 30 مىڭنان استامى وسى تامىزدا انىقتالعان.ەپيداحۋالدىڭ ناشارلاۋىنا بايلانىستى قالىپتى جاعدايدا قولدانىلىپ جۇرگەن 7011 توسەكورىن 8910عا دەيىن كوبەيتىلگەن. ستاتسيونارلارداعى ورىن سانى ارتىپ، ءتىپتى جاڭا رەزەرۆتىك فيليالدار ۋاقىتشا ىسكە قوسىلعان.جۇمىس كۇندەرى كۇشەيگەن شەكتەۋمەن ىستەپ، دەمالىس كۇندەرى جۇمىسىن توقتاتىن ءتۇرلى ۇيىممەكەمەلەرگە قاتىستى كارانتين رەجيمى 1 قىركۇيەككە دەيىن ۇزاردى.وسىعان دەيىن باس سانيتار دارىگەر جانداربەك بەكشين ءبىر كۇندە اۋرۋحاناعا جاتقىزىلعاندار سانى 500دەن اسسا، قالادا لوكداۋن كۇشەيتىلىپ، بلوكبەكەت قويىلاتىنى تۋرالى ناۋرىز ايىنداعى كريتەريدىڭ قازىر كۇشىن جويعانىن مالىمدەگەن.بەكشيننىڭ بولجاۋىنشا, شىلدە ايىندا باستالعان ءتورتىنشى تولقىننىڭ شارىقتاۋ شەگى 1112 تامىز كۇندەرى ءوتۋى كەرەك بولعان. دەگەنمەن ءالى دە الماتى قالاسى رەسپۋبليكاداعى ەڭ ۇلكەن ىندەت وشاعى رەتىندە تاۋلىگىنە 1,5 مىڭنان ارتىق جاعداي تىركەلىپ جاتىر. مەگاپوليستە: الماتىدا 4,3 مىڭ ناۋقاس ەمدەلىپ جاتىر
|
ئەر ئاياللار ھەققىدە قىزىقارلىق پاراڭ تۇرمۇش ۋە ئائىلە مىسرانىم مۇنبىرى !مىسرانىم مۇنبىرى مۇنبەر جەمئىيەت ۋە تۇرمۇش تۇرمۇش ۋە ئائىلە ئەر ئاياللار ھەققىدە قىزىقا ...كۆرۈش: 1464ئىنكاس: 22ئەر ئاياللار ھەققىدە قىزىقارلىق پاراڭ ئۇلانما كۆچۈرۈشھەسەل توردا يوقيېتىلىۋاتقان ئەزا, جۇغلانما 389, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 11 جۇغلانماتىزىم نۇمۇرى: . 3630مۇنبەر پۇلى : 17935تۆھپە نۇمۇرى: 3604توردا: 5182 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2010105 10:06:10 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش 1. ئەرلەر ئاياللارنى ماختاپ كۆككە كۆتۈرۈشنى ياخشى كۆرىدۇ، ئەمما ئۇلارنىڭ ئۆزلىرىدىن ئېشىپ كېتىشىنى خالىمايدۇ؛2. ئەقىللىق ئەرلەر چىن كۆڭلىدىن ياخشى كۆرىدىغان ئايال بىلەن قائىدە سۆزلەپ، تاكاللىشىپ ئولتۇرمايدۇ، چۈنكى چىن كۆڭلىدىن ياخشى كۆرگەن ئايالنىڭ سۆزى دەل قائىدىنىڭ ئۆزىدۇر؛3. قىزلارنىڭ ياشلىق باھارى قىممەتتىن دېرەك بېرىدۇ، ئوغۇللارنىڭ ياشلىق باھارى پىشىپ يېتىلمىگەنلىكتىن دېرەك بېرىدۇ؛4. ئاياللارنىڭ ئەرلەردىن كۈتىدىغان ئۈمۈدىنىڭ كۆپىيىشى مال باھاسىنىڭ ئۆسۈشىدىنمۇ تېز بولىدۇ. ئەرلەرنىڭ ئاياللارغا بولغان ھېسسىياتى پاي چېكى بارىرىدىنمۇ ئۆزگۈرۈشچان بولىدۇ؛5. ئاياللارنىڭ ئەڭ قاقشايدىغىنى ئەرلەرنىڭ ئۆيىگە قايتماي سىرتلاردا يۈرۈشىدۇر. بۇنىڭدىنمۇ يامىنى ئەرلەرنىڭ ئۆيىدە بولسىمۇ كۆڭلىنىڭ سىرتتا بولىشىدۇر؛6. ھەرگىز بىر كۆرۈپ ئاشىق بولۇپ قېلىشنىڭ قىلتىقىغا چۈشۈپ قالماڭ، چۈنكى توي قىلغاندىن كىيىن قارشى تەرەپكە ئاران بىر قېتىملا قارىمايسىزدە؛7. ئاياللار ئەرلەرگە دەردىنى تۆكۈپ بېرىشكە ئامراق. ئەرلەر ئاياللارغا نەتىجە، مال دۇنياسىنى كۆز كۆز قىلىشقا ئامراق؛8. ئەرلەر ئاياللارنىڭ سەرگۈزەشتىسىنىڭ ئاز بولۇشىنى ئارزۇ قىلىدۇ. ئاياللار ئەرلىرىنىڭ سەرگۈزەشتىسىنىڭ كۆپ بولۇشىنى ئارزۇ قىلىدۇ؛9. ئەرلەر قانداق جان بېقىش ھەققدە توختىماي باش قاتۇرىدۇ. ئاياللار قانداق قىلىپ چىرايلىق بولۇش ئۈچۈن توختىماي گىرىم قىلىدۇ؛10. ئەرلەر ئاياللارغا كۆزى ئارقىلىق نەزەر سېلىشقا ئامراق بولغاچقا، ئوڭايلا گۈزەللىكنىڭ قۇلىغا ئايلىنىپ قالىدۇ. ئاياللار ئەرلەرگە كۆڭلى ئارقىلىق قاراشقا ئامراق بولغاچقا، ئوڭايلا كۆڭۈل ئاغرىقى تېپىۋالىدۇ.سېنى بويسۇندۇرغان كىشنىڭ ساڭا قىلغان ۋەدىسى ۋە تەسەللىسى، غەلبىدىن كېيىن سىنىڭ ئالدىڭدا كۆرەڭلىگىنىدۇر!مۇنبەر پۇلى : 58416يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:40:07 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش . ئەقىللىق ئەرلەر چىن كۆڭلىدىن ياخشى كۆرىدىغان ئايال بىلەن قائىدە سۆزلەپ، تاكاللىشىپ ئولتۇرمايدۇ، چۈنكى چىن كۆڭلىدىن ياخشى كۆرگەن ئايالنىڭ سۆزى دەل قائىدىنىڭ ئۆزىدۇر؛ ماۋۇ سەل.... :89 :89 :89 :89 :119 :119يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:41:07 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش بىلىۋىلىشقا تىگىشلىك پاراڭلاركەن :114يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:41:46 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئەرلەر ئاياللارنىڭ ھۆرمىتىگە مۇھتاج ؛ئاياللار ئەرلەرنىڭ زوقلىنىشىغا مۇھتاج .ئەرلەر دادا بولغاندىن كېيىن دادىسىنى چۈشۈنىدۇ ؛ئاياللار ئانا بولغاندىن كېيىن ئانىسىنى چۈشۈنىدۇ .ئەرلەرنىڭ كەسپى ھاياتلىق كېمىسى؛ئاياللارنىڭ كەسپى ھېسسىيات سەپىرى .ئەرلەرنى كۆز يېشى كىشىنى بىزار قىلىدۇ ؛ئاياللارنىڭ كۆز يېشى ئىچ ئاغرىتىدۇ .ئەرلەر مۇھەببەتنى ھاياتىنىڭ بىرقىسمى دەپ قارايدۇ ؛ئاياللار بولسا مۇھەببەت ئۈچۈن بارلىقىنى تەقدىم قىلىدۇ .ئەرلەر ئارىسىدىكى ئايال مەلىكىدۇر ؛ئاياللار ئارىسىدىكى ئەر قۇلدۇر.ئەرلەر ئاياللارنى كۆرگەندە يۈرىكى سالىدۇ ؛ئاياللار ئەرلەرنى كۆرگەندە يۈزى قىزىرىدۇ .ئەرلەر كىرىمى توغرىسىدا پاراڭلىشىشنى خالىمايدۇ ؛ئاياللار يېشى توغرىسىدا پاراڭلىشىشنى خالىمايدۇ .ئەرلەر ئاچچىقلانغاندا خوتۇنىنى ئۇرىدۇ ؛ئاياللار ئەركىلىگەندە ئېرىنى مۇشتلاپ قويىدۇ .ئەرلەر شېرىنشىكەر گەپلىرى بىلەن ئاياللارنى بويسۇندۇرىدۇ ؛ئاياللار گۈزەل جامالى بىلەن ئەرلەرنى بويسۇندۇرىدۇ .ئەرلەر باشقىلارنىڭ خوتۇنى توغرىسىدا پاراڭلىشىشقا ئامراق ؛ئاياللار ئەرلىرى توغرىسىدا پاراڭلىشىشقا ئامراق .ئەرلەر ئۆزى سۆيىدىغان ئايالنى ئىزدەيدۇ ؛ئاياللار ئۆزىنى سۆيىدىغان ئەرنى ئىزدەيدۇ .ئەرلەر ئاياللارنىڭ ئالدىدا جەسۇرلىشىپ كېتىدۇ ؛ئاياللار ئەرلەرنىڭ ئالدىدا لىۋەنلىشىپ كېتىدۇ .ئەرلەر ئۆزىنىڭ بوي ئىگىزلىكىگە كۆڭۈل بۆلىدۇ ؛ئاياللار ئۆزىنىڭ بەدەن ئېغىرلىقىغا كۆڭۈل بۆلىدۇ .ئەرلەر ئۆزىنىڭ يۈز ئابرويىنى قەدىرلەيدۇ ؛ئاياللار ئۆزىنىڭ نامىنى قەدىرلەيدۇ .ئەرلەرنىڭ ئەڭ سۆيۈملۈك كەمچىلىكى خوتۇنىدىن قورقۇش؛ئاياللارنىڭ ئەڭ سۆيۈملۈك كەمچىلكى كۆز يېشىنىڭ كۆپلىكى .ئەرلەر نامراتلىقتىن قورقىدۇ ؛ئاياللار ئېرىنىڭ باي بۇلۇپ باشقا ئايال تېپىۋېلىشىدىن قورقىدۇ.يازما سانى: 2710مۇنبەر پۇلى : 77090يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:42:30 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش بەزى يەرلىرى بەك كۈلكىلىك ئىكەن :112007 توردا يوقئاناڭنى جاھان بىلسەڭ ، ئاتاڭنىئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 876, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 24 جۇغلانماتىزىم نۇمۇرى: . 8996مۇنبەر پۇلى : 9530تۆھپە نۇمۇرى: 691يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:43:06 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش :79 :79 :79 :79 :79ئىسىلنىڭ ئەسلىمۇۋەسلىمۇ ئىسىل ، قىشياز باھارى ھەممىسى ئىسىل . ئېسىلساڭ ئاشۇنداق ئىسىلغا ئېسىل ،ساپ ۋىجدان غورۇرى نەسلىمۇ ئىسىل .يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:43:55 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئەرئاياللار ھەققىدە پاراڭلارمۇھەببەتلىشىۋاتقاندا ئەلەر ئاياللارنى ئاسماندىكى يۇلتۇز، ئۇچارقۇش، پەرىشتە قاتارلىقلارغا ئوخشىتىدۇ. توي قىلغاندىن كېيىن، ئەرلەر ئاسماننى ئۆز ئىلكىگە ئېلىۋالىدۇدە، ياخشى كۆرگەن ئايالىنى يەرگە قويۇپ قويىدۇ.نىكاھبىر كۈنلۈككە ئوخشايدۇ. ئۇ بورانلىق، يامغۇرلۇق، تومۇز كۈنلەردە تەبىئىي يۇسۇندا بىمالال ئېچىلىپ تۇرىدۇ. ئادەتتىكىچە ھاۋالىق كۈنلەردە، كۈنلۈك ئارتۇقچە بىلىنىپ ھەرىكىتىڭىزگە مالاللىق يەتكۈزىدۇ. ئۇنى تاشىلىۋېتەي دېسىڭىز، يەنە كۆڭلىڭىز ئۇنىمايدۇ.ھەربىر ئايالنىڭ ئىككى خىل نۇسخىسى بولىدۇ. نەپىس نۇسخىسى ۋە ئادەتتىكىچە نۇسخىسىدىن ئىبارەت، ئالدىنقىسى خىزمەت سورۇنى، ئالاقە سورۇنىدا باشقىلارغا كۆرۈنۈش قىلىنىدىغىنى بولۇپ، ئۇنىڭغا قۇيۇق رەڭ بېرىلىپ، سۇباتلىق، جەلپكار قىلىپ بولىدۇ؛ كېيىنكىسى ئۆيىدىكى ئەڭ سۈيۈملۈك ئادىمىگە كۆرۈنۈش قىلىدىغىنى بولۇپ، ئادەتتىكى كىيىمكىچەكلىرى بىلەن ئۆي ئىچىدە يۈرىۋىرىدۇ. نىكاھلانغان ئەرلەر ئۆز ئايالىنىڭ ئادەتتىكىچە نۇسخىسىنى، باشقىلارنىڭ ئايالىنىڭ نەپىس نۇسخىسنى كۆرىدۇ. مانا بۇ ئەرلەرنىڭ ئاشنا تۇتۇشىدىكى سەۋەبلەرنىڭ بىرى.نىكاھ ئالىقىنىڭىزدىكى بىر سىقىم توپىغا ئوخشايدۇ. سىز ئۇنى قانچە چىڭ سىققانسېرى بارماقلىرىڭىزنىڭ ئارىسىدىن سىرغىپ كېتىدۇ.ئەرلەر نىكاھتىن ئاجرىشىشنى تىلغا ئالسا، خوتۇنىنى ياخشى كۆرمەيدىغانلىقىدىن بولىدۇ. مۇبادا ئاياللار نىكاھتىن ئاجرىشىشنى تىلغا ئالسا ئېرىنىڭ ئۆزىنى ياخشى كۆرمەيدىغانلىقىدىن بولىدۇ .يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:45:55 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئەرئاياللار ئوتتۇرسىدىكى قىزقارلىق پەرقتىرنىقىنى كۆرگەندە ، ئاياللارنىڭ كۆپچىلىكى بارماقلىرىنى سوزۇپ ئالقىنىنى سىرتقا چىقىرىدۇ، ئەرلەر بولسا بارماقلىرىنى تۈگۈپ ئالقىنىنى ئىچىگە قىلىۋالىدۇ .ئايىغىنىڭ پاشنىسىغا قارىغاندا ،ئاياللار پۇتىنى كەينىگە كۆتۈرۈپ مۈرىسىنىڭ كەينىدىن قارايدۇ ئەرلەر بولسا بىر پۇتىنى يەنە بىر پۇتىنىڭ ئالدىغا ئېلىپ ئېگىلىپ قارايدۇ .ئۇسۇزلۇق ئىچكەندە، ئاياللار ئەتراپىدىكىلەرگە قارىغاچ ئىچىدۇ ئەرلەر بولسا ئىچىۋاتقان نەرسىگىلا قاراپ ئەتراپتىكىلەرگە قارىمايدۇ .ئاياللار يېشى چوڭايغاندا باشقىلار بىلەن ئارىلىشىشقا بەكرەك ئېتىبار بېرىدۇ، ئەرلەر بولسا ئۆز نەتىجىسىگە بەكرەك ئېتىبار قىلىدىغان بولىدۇ .ئاياللار كۆڭلى غەش بولغاندا، دوستىنى تېپىپ دەرد تۆكۈپ بىرنەچچە سائەت سۆزلىۋالىدۇ، ئەرلەرنىڭ كۆپچىلىكى ئۇرۇشۇپ، يۈگۈرۈپ ياكى باشقا ھەرىكەتلەرنى قىلىپ دەردىنى چىقىرىدۇ.ئاياللار ياخشى كۆرسىمۇ بىللە بولۇشقا جۈرئەت قىلالمايدۇ، ئەرلەر ياخشى كۆرمىسىمۇ بىللە بولۇۋېرىدۇ.ئاياللار بالىلىرى ئۈچۈن ھەر قانداق بەدەل تۆلىيەلەيدۇ، ئەرلەر كۆپ ھاللاردا ئاتائانىسى ئۈچۈن بەدەل تۆلىيەلەيدۇ.ئاياللار پۇشايمان قىلىشقا رازىكى قۇربان بېرىشنى خالىمايدۇ، ئەرلەر قۇربان بېرىشكە رازىكى پۇشايماندا قېلىشنى خالىمايدۇ.ئاياللار بىر ئىشلاردا ئالدى بىلەن ھېس قىلىدۇ، ئاندىن ھەركەت قوللىنىدۇ، ئاخىرىدا تەھلىل قىلىدۇ ئەرلەر دەل ئۇنىڭ ئەكسىچە .مۇنبەر پۇلى : 5094يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:46:48 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئەرلەر قانداق جان بېقىش ھەققدە توختىماي باش قاتۇرىدۇ. ئاياللار قانداق قىلىپ چىرايلىق بولۇش ئۈچۈن توختىماي گىرىم قىلىدۇ؛بۇ تەرىپى ھازىرقى زامانغا بەك ماس كەلگەندەك قىلىدۇ...يوللىغان ۋاقتى 2010105 10:48:24 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئەرلەر نەزىرىدە ئاياللارنىڭ جەلىپكارلىقى ھەممىدىن مۇھىم،ئاياللارنىڭ نەزىرىدە ئەرلەرنىڭ سادىقلىقى ھەممىدىن مۇھىم.ئەرلەر كۆزىگە ئىشىنىدۇ،شۇڭا گۈزەللەرگە ئاسان ئالدىنىپ كېتىدۇ.ئاياللار مۇھەببىتىنى يۈرىكىدە ساقلايدۇ.شۇڭا ئاسان ھېجران ئازابى تارتىپ يۈرۈيدۇ. ئەرلەر كۆز ئالدىدىكى ئايالغا قىزىقىدۇ. ئاياللار كەلگۈسىدىكى ئەرگە قىزىقىدۇ.دۇنيادا ئەرلەر ئاڭلاپ زېرىكمەيدىغان سۆز :مەن سىزنى سۆيىمەن .ئەرلەرنىڭ سالاپىتىئۇلارنىڭ تەمكىنلىكى ۋە سەمىمىلىكىدە،ئاياللارنىڭ گۈزەللىگىئۇلارنىڭ سالاپىتى ۋە ھېسياتىدا.ئايالنىڭ چوقۇنۇشى ئەرلەرگە كۈچقۇۋۋەت ۋە غەيرەت ئاتا قىلسا،ئەرلەرنىڭ مەپتۇن بولۇشى ئاياللارنى جەزبىلىك ۋە چاققان قىلىدۇ.لېكىن قارىغۇلارچە چوقۇنۇش ئەرلەرنى ئۆزىنى بىلەلمەس قىلىپ قويسا ،چېكىدىن ئاشقان مەپتۇن بولۇشمۇ ئاياللارنى شاللاق ۋەخىيالپەرەس قىلىپ قۇيىدۇ.نەزى ئەرلەر ئايال كىشى 20ياشتا چىرايلىق ،30ياشتا بېجىرىم،40ياشتا چىۋەر،50ياشتا مۇكەممەل بولسا دەيدۇ.بەزى ئاياللار،ئەرلەر 20ياشتا ئايالىنى سۆيسە ،30ياشتا ئايالىغا ھەمدەم بولسا ،40ياشتا ئايالىنى ھۆرمەت قىلسا،50ياشتا ئايالىنى مەپتۇن قىلسا ،دەيدۇ.لېكىن ئەمىلى تۇرمۇشتا بەزى ئەرلەرنىڭ 20ياشتا توي قىلىپ ،30ياشتا ئايالىنى ئۇرۇپ،40ياشتا ئايالىدىن زېرىكىپ،50ياشتا ئايالىدىن قورقۇپ ،60ياشتا ئايالىغا كۆيۈنۈپ،70ياشتا ئايالىغا يۆلۈنىدىغانلىقىنى كۆرۈپ تۇرىمىز.ئەرلەر ئەر بولماق تەس،ھاياتلىقتا قىلىچ بىلەن ئوقياغا ئوخشايمىز،دەيدۇ.ئاياللار ئايال بولماق تەس،ئۆينىڭ ھۆددىسىدىن چىقىمىز ،دەپ ئۆيگە بېكىنىپ قالىمىز،شۇڭا نەزەر دائىرىمىز تار،دەيدۇ.ئەرئاياللار دائىم ئورنىنى ئالماشتۇرۇشنى ئارزۇ قىلسىمۇ ،مۇمكىن بولمىغاچقا ،ئەرلەر ئاياللارنى،ئاياللار ئەرلەرنى مەڭگۈ چۈشەنمەي ئۆتۈپ كېتىدۇ . ئۈرۈمچى كەچلىك گېزىتى دىن ئېلىندىيوللىغان ۋاقتى 2010105 10:49:53 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئەر ئاياللار ۋە قىزىقىشئاياللار سىز سەمىرىپ قاپسىز دېگەن سۆزدىن بەك بىزار. ئەرلەر بولسا سىز پىشىپ يېتىلىپسىز دېگەن سۆزنى ئەڭ ياقتۇرىدۇ. ئاياللارنىڭ ئەرلەر ئالدىدا ياش تۆكۈشى قايغۇرۇشتىن بولماستىن، قاتتىق ھاياجانلانغانلىقىدىندۇر ئەرلەرنىڭ ئاياللار ئالدىدا ئۆزىنى سۈرلۈك كۆرسىتىشى ئىقتىدارسىزلىقىدىن بولماستىن، ئۆزىنى كەمسىتكەنلىكتۇر. قىزغىن مۇھەببەتلىشۋاتقاندا، ئاياللار ئاسان يۈز ئۆرۈيدۇ. ئەرلەر ئاسان كۈنلەيدۇ. توي قىلغاندىن كېيىن قىسمەن ئاياللار ئەرلەرنىڭ يانچۇقىنى ئاختۇرۇشقا ئامراق كېلىدۇ، ئەرلەر ھاراق ئىچىشكە ئامراق كېلىدۇ. ئاياللارنىڭ ئەرلىرىگە تۇيۇقسىز سىلىق سىپايە بولۇپ كېتىشى ئۇلارنىڭ ئىنساپقا كەلگىنى، ئەرلەرنىڭ تۇيۇقسىز ئايالىغا بەك مەرد، ئىشچان بولۇپ كەتكىنى كۆپ ھاللاردا بىرەر يۈز كېلەلمەيدىغان ئىش قىلىپ قويغانلىقىدىندۇر. ئاياللار يىغلىسا، باشقىلارنىڭ ھىسىداشلىقىغا ئېرىشىدۇ. ئەرلەر يىغلىسا باشقىلارنى سەسكەندۈرۈپ قويىدۇ. ئاياللار مەڭگۈ ياش، چىرايلىق بولۇشنى ياخشى كۆرىدۇ. ئەرلەر مەڭگۈ سالماق، تەجرىبىلىك بولۇشنى ياخشى كۆرىدۇ. ئاياللار يېشى چوڭراق بايلارغا ياتلىق بولسا، بايلىق ۋە مەرتىۋىگە ئېرىشىدۇ. ئەرلەر پۇلدار ئايال بىلەن توي قىلسا، ئۆزىنى ھۆرمەتلەش تۇيغۇسىدىن مەھرۇم بولىدۇ. ئاياللار باشقا ئەرلەرگە قاراپ ئۆزىنىڭ ئېرىنى ئەسكە ئالىدۇ. ئەرلەر ئۆزىنىڭ ئايالىغا قاراپ باشقا ئاياللارنى ئەسكە ئالىدۇ. ئاياللار كۆڭلىدىكى گېپىنى باشقىلارغا دېيىشنى ياخشى كۆرىدۇ. ئەرلەر كۆڭلىدىكى غەشلىكنى ھاراققا ئۈلپەت بولۇش ئارقىلىق چىقىرىدۇ.مەنبە بىلقۇت تور بېتىئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 739, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 161 جۇغلانماتوردا: 1504 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2010105 10:52:02 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش مىنىڭ سەرگۈزەشتەم يوقكەن ... ئاللاھ ئىگەم سالىھە قىزلارنى نىسىپ قىلغاي !!!مۇنبەر پۇلى : 22881توردا: 7783 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2010105 10:52:49 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش بەزى گەپلەر رىئاللىققا قەتئى ئۇيغۇن ئەمەس .ئەي ئىنسان ئويلىغىن ، ئۆزۈڭنى دەڭسەپ ، يوقاتتىڭ نىمىنى ، تاپتىڭ ھەم نىمە ؟ كىم ئىدىڭ ئەسلىدە، كىم بولدۇڭ ھازىر ، بولماقچى ئاخىرى سەن زادى نىمە ؟مۇنبەر پۇلى : 327توردا: 10195 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2010105 11:10:12 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ھەقىقەتەن بىلۋېلىشقا تىگىشلىق ئىشلاركەن پاھ ،ئىسلامنۇر بىزنى بىلۋالسۇن دەپ جاپا تارتىپسىز رەھمەت ئوماق سىڭلىم. سىزمۇ ياخشىراق ئۈگۈنىڭ جۇمۇ ؟ :81
|
بىر زامانلاردا بىر دۆلەتتە ناھايىتى ھىيلىگەر ۋە قۇۋ بىر پادىشاھ ئۆتكەن ئىكەن. ئۇ ناھايىتى مەككار ۋە قانخور بىر پادىشاھ بولغانلىقى ئۈچۈن، ئىزتىراپ ئىچىدە ياشايدىكەن. شۇنىڭ ئۈچۈن ئوردىسىدا خاتىرجەم تۇرالماي، داۋاملىق كىيىمكېچەكلىرىنى ئۆزگەرتىپ، خەلق ئىچىگە سىڭىپ كىرىپ، كىشىلەرنىڭ ئۆزى توغرۇلۇق نېمە دېيىشىۋاتقانلىقىنى بىلىپ تۇرىدىكەن.كېيىنكى كۈنلەردە دۆلەتنىڭ ئەھۋالى خارابلىشىشقا قاراپ يۈزلىنىپتۇ. بۇ ۋاقىتتا پادىشاھ خەلقىنىڭ ئۆزى توغرۇلۇق ئېيتىۋاتقان ناچار سۆزلىرىنىڭ كۈندىنكۈنىگە كۆپىيىۋاتقانلىقىنى بىلىپتۇ. بىر كۈنى پادىشاھ بازارلارنى ئايلىنىپ يۈرۈپ، ئۆزى داۋاملىق كىشىلەرنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلايدىغان چايخانىغا كېلىپ ئولتۇرۇپتۇ. ئۇ كىشىلەرنىڭ شۇنداق دېيىشىۋاتقانلىقىنى ئاڭلاپتۇ: پادىشاھنى يەر يۇتسۇن! قۇرۇپ كەتسۇن بۇنداق پادىشاھ!تولىمۇ ھىيلىگەر بولغان بۇ پادىشاھ كىشىلەر توپىغا قوشۇلۇپ، ئۆزىنى تىللاشقا باشلاپتۇ: يەردىنيەرگە ئۇرۇلۇپ، سۆرۈلۈپ، قىسقا ۋاقىت ئىچىدە قان قۇسۇپ ئۆلسەڭ، بىزمۇ سەندىن قۇتۇلساق.يەنە بىر كۈنى پادىشاھ كىيىملىرىنى ئالماشتۇرۇپ، شەھەردىكى بىر چايخانىغا كىرىپتۇ. بۇ چايخانىدىمۇ كىشىلەر پادىشاھنى تىللاۋاتقان ئىكەن. پادىشاھ ئۇلاردىن: سىلەر پادىشاھنى نېمىشقا بۇنداق ھاقارەت قىلىسىلەر؟ دەپ سوراپتۇ.ئۇ كىشىلەردىن بىرسى ئاچچىقىدا ۋارقىراپ تۇرۇپ شۇنداق دەپتۇ: نېمىشقا تىللىمىغۇدەكمىز؟ خەلقىمىز ئىشسىز، ئۆز ۋەتىنىدە ئىشسىزلىقتىن ئاچ قېلىپ، قىرىلىپ كېتىۋاتىدۇ. ئۆز ۋەتىنىدە ياشىيالماي، مۇساپىر بولۇپ باشقا دۆلەتلەرگە چىقىپ كېتىۋاتىدۇ. پۇلدار، ھوقۇقدار كىشىلەرنىڭ ئىشىكلىرىگە تەلمۈرۈش بىلەن كۈن ئۆتكۈزىدىغان ھالغا كەلدۇق. شۇ چېگرالار ئېچىلسا، باشقا دۆلەتلەر بىزنى ئىشچىلىققا قوبۇل قىلسا، ھەممە ئادەم قېچىپ چىقىپ كېتىدۇ. بۇ دۆلەتتە قېرى، ئاجىز، مېيىپ ۋە بالىلاردىن باشقا ھېچكىم قالمايدۇ.ئۇ كىشىلەردىن يەنە بىرسى قوپۇپ شۇنداق دەپتۇ: ھەممە نەرسە قول كۆيدۈرگىدەك قىممەت. ياشاش كۈندىنكۈنىگە تەسلىشىپ كېتىۋاتىدۇ. مال باھاسى كۈنسېرى ئۆسۈپ كېتىۋاتىدۇ.كىشىلەر ئارقائارقىدىن دەردىنى تۆكۈشكە باشلاپتۇ. ئارقا ئىشىك قىلساڭ ئىشىڭ ئىش بولىدۇ، قىلالمىساڭ ھېچنىمە يوق. پارا ئېلىشقا سوۋغا دەپ ئىسىم بەردى. پۇلىمىزنىڭ قىممىتى كۈندىنكۈنىگە تۆۋەنلەپ كېتىۋاتىدۇ. سېتىلدۇق ئۈچ تىيىنغا، قەرز بولدۇق ئۇچقان قۇشقا. ھېلى سۇ يوق، ھېلى توك. ھېلى گاز توختىغان، يەنە توك يوق. تاپقان گازلىرىڭ يېقىلماس، يېقىلغانلىرى پارتلار. بۇلارمۇ يەتمىگەندەك، پادىشاھغا تۆلەيدىغان ئالۋاڭياساق، باجلارنىڭ كۆپلۈكىنى دېمەيسىز. خەلقنىڭ ھالى قانداق؟ بۇنى كۆرىدىغان، سورايدىغان ئادەم يوق. ئۆي ئىجارىسىنىڭ قىممەتلىكى... كىشىلەر ئۈمىدسىز، ھەممە ئادەم بۇرۇختۇملۇق ئىچىدە.خەلق پادىشاھنىڭ كەلسەكەلمەس، قالايمىقان قانۇنلىرىنى ساناپمۇ تۈگىتەلمەيتتى. كىيىملىرىنى ئۆزگەرتىپ خەلقنىڭ ئىچىگە كىرىپ ئولتۇرغان مەككار پادىشاھ ئۆزىنىڭ سالاھىيىتىنىڭ بىلىنىپ قېلىشىدىن ئەنسىرەپ، ئۇلار بىلەن بىرلىكتە ئۆزىنى تىللاشقا باشلاپتۇ: ئۇ زالىم پادىشاھنىڭ ئىككى كۆزى كور بولسۇن!پادىشاھ ئۆزىنى ئۆزى كۈچەپ تىللاۋەرگەچكە، خەلق ئۇنى ئۆز ئادەم دەپ قاراشقا باشلاپتۇ.يەنە بىر كۈنى پادىشاھ كىيىملىرىنى ئالماشتۇرۇپ خەلق ئىچىگە كىرگەندە، شۇنداق سۆزلەرنى ئاڭلاپتۇ: ئەمدى بۇنداق كېتىۋېرىشكە، سۈكۈت قىلىپ تۇرۇشقا بولمايدۇ. بۇنداق كېتىۋەرسە، ھەممىمىز ھالاك بولىمىز. بىر چىقىش يولى تېپىشىمىز كېرەك.بىر كۈنى پادىشاھ يەنە تەقىتۇرقىنى ئۆزگەرتىپ، يوشۇرۇنچە ئوردىسىدىن چىقىپ، بىر مېھمانخانىغا كەپتۇ. پادىشاھ بۇ مېھمانخانىدا ياشلارنىڭ يىغىلىشىپ، پادىشاھنىڭ زۇلمىدىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن، بىر يول تېپىش ئۈچۈن مۇزاكىرە قىلىۋاتقانلىقىنى ئاڭلاپتۇ. پادىشاھ قىممەتلىك سوۋغىلارنى تەقدىم قىلىپ، مېھمانخانا خوجايىنىنى ئۆزىنىڭ ئادىمى قىلىۋالغان ئىكەن. بۇ خوجايىن ئۆزىگە مەرتلەرچە نۇرغۇن قىممەتلىك سوۋغا بەرگەن كىشىنىڭ ھىيلىگەر، زالىم پادىشاھ ئىكەنلىكىنى بىلمەيدىغان بولۇپ، ئۇنى مېھمانخانىدىكى ياشلارغا تونۇشتۇرۇپتۇ. شۇنىڭ بىلەن بۇ پادىشاھ ئۇ ياشلارنىڭ مەخپىي يىغىنىغا قاتنىشىپتۇ. ياشلار زالىم پادىشاھنى ھاقارەت قىلىشىپتۇ، پادىشاھ ئۆزىنى ئۆزى ئۇلاردىنمۇ بەكرەك تىللاپتۇ. ياشلار بىرنى تىللىسا، پادىشاھ بەش قېتىم تىللاپتۇ. شۇنداق قىلىپ پادىشاھ ياشلارنىڭ ئىشەنچىسىگە ئېرىشىپتۇ. ئاخىرى پادىشاھ ئۇلارغا: دوستلار، سىلەرنىڭ پىكىرىڭلار تامامەن توغرا. ئەمما گەپنىڭ قولىدىن بىر ئىش كەلمەيدۇ. قۇرۇق گەپ بىلەن مەسىلە ھەل بولمايدۇ. ئەمەلىي بىر ئىش قىلىشىمىز كېرەك، دەپتۇ. ياشلار: نېمە قىلىشىمىز كېرەك، دەپ سوراپتۇ. پادىشاھ: بۇ زالىم پادىشاھنى تەختتىن چۈشۈرۈش ئۈچۈن بىر مەخپىي تەشكىلات قۇرۇشىمىز كېرەك، دەپتۇ. ئۇ مەيدانغا جەم بولغان ياش ئىشچىلار، ئوقۇتقۇچىلار، ئوقۇغۇچىلار بۇ تەكلىپنى توغرا تېپىپتۇ ۋە پادىشاھنى تەختتىن چۈشۈرۈش ئۈچۈن بىر مەخپىي تەشكىلات قۇرۇپتۇ. زالىم پادىشاھقا ئەڭ قارشى بولغان بۇ كىشىلەر پۇقراچە كىيىنىۋالغان زالىم پادىشاھنى بۇ تەشكىلاتنىڭ باشلىقى قىلىپ سايلاپ چىقىپتۇ. شۇنداق قىلىپ زالىم پادىشاھ ئۆزىنى ئۆزى ئاغدۇرىدىغان بولۇپتۇ. پادىشاھ ياشلارغا: تەشكىلاتىمىز ئۈچۈن پۇل لازىم. ئالدى بىلەن بانكىلارنى بۇلايسىلەر، ئارقىدىن بايلارنى بۇلايسىلەر، دەپتۇ.ياشلار تەشكىلات باشلىقىنىڭ بۇيرۇقىنى ئورۇنلاشقا باشلاپتۇ. بانكىلار بۇلىنىشقا، بايلار تۇتقۇن قىلىنىپ، پۇلماللىرى بۇلاپ كېتىلىشكە باشلاپتۇ. پادىشاھ مەخپىي تەشكىلاتنىڭ باشلىقى بولغانلىقى ئۈچۈن، بۇ تەشكىلاتنىڭ ئىچىگە ئۆزىنىڭ ئىشپىيونلىرىنى، مۇخبىرلىرىنى، ئىنسان قىياپىتىدىكى ئىتلىرىنى قوبۇل قىلىشقا باشلاپتۇ. قايسى بانكىنىڭ قاچان بۇلىنىدىغانلىقىنى، قايسى باينىڭ تۇتقۇن قىلىنىدىغانلىقىنى پادىشاھ ئالدىن بىلىدىكەن. شۇڭا ياشلار نەق مەيداندا تۇتۇلۇشقا، ھەتتا بەزىلىرى ئۆلۈشكە باشلاپتۇ.خەلق ھاياتىغا تەسىر كۆرسەتكەن بۇلاڭچىلارغا، بايلارنىڭ دۈشمىنى بۇلاڭچىلارغا قارىتا غەزەپلىنىشكە باشلاپتۇ. كىشىلەرنىڭ زالىم پادىشاھقا بولغان ئۆچمەنلىكى ئەمدىلىكتە ئىشچى، ئوقۇتقۇچى، ئوقۇغۇچىلاردىن تەركىپ تاپقان بۇ بۇلاڭچىلارغا قارىتىلىشقا باشلاپتۇ. پادىشاھ بارلىق خەلقنىڭ نەپرىتىدىن تەلتۆكۈس قۇتۇلۇش ئۈچۈن تېخىمۇ تەسىرى كۈچلۈك بولغان باشقا يول ئىزدەپتۇ. بىر كېچىسى پادىشاھ تەشكىلات ئەزالىرىغا: بىز بۇ زالىم پادىشاھنى بۇنداق قىلىپ تەختتىن چۈشۈرەلمەيمىز، دەپتۇ. دۆلىتى ۋە خەلقىنىڭ كەلگۈسى ئىستىقبالى ئۈچۈن جېنىدىن كېچىشكە رازى بولغان بۇ كىشىلەر: ئۇنداق بولسا قانداق قىلىشىمىز كېرەك؟ دەپ سورىشىپتۇ. پادىشاھ: قولۇڭلاردىن نېمە كەلسە شۇنى قىلىشىڭلار، ئوت قويۇپ كۆيدۈرۈشۈڭلار، تەشۋىقات ۋارىقى چىقىرىپ، تاملارغا چاپلىشىڭلار، كىتابلارنى نەشر قىلىپ تارقىتىشىڭلار، بىزگە قارشى بولغانلارنى ئۆلتۈرۈشۈڭلار كېرەك! دەپتۇ.تەشكىلات ئەزالىرى ئىچىدىكى ئەقىللىق كىشىلەر پادىشاھنىڭ بۇ بۇيرۇقىنىڭ بەكمۇ خەتەرلىك ئىكەنلىكىنى ئېيتىپ، پادىشاھقا قارشى چىقماقچى بولغان بولسىمۇ، تەشكىلات ئىچىگە سوقۇنۇپ كىرىۋالغان پادىشاھنىڭ ئادەملىرىنىڭ يالغانياۋىداق سۆزلىرى بىلەن يېتىم قالدۇرۇلۇپتۇ. ئۆلتۈرۈش، كۆيدۈرۈش، بۇلاڭتالاڭ قىلىشلار باشلىنىپتۇ. ئەمدىلىكتە بولسا خەلق زالىم پادىشاھنى ئۇنتۇغان بولۇپ، ھەممە كىشى دېگۈدەك بۇ بۇلاڭچى قاتىللارنى قارغاشقا باشلاپتۇ. ئەمما شۇنداق بولسىمۇ پادىشاھقا بولغان نارازىلىق تولۇق بېسىقمىغان ئىكەن.پادىشاھ ئوردىسىدىكى ۋاقىتلىرىدا: دۆلىتىمىزدە قالايمىقانچىلىق چىقارغۇچىلارنىڭ باشلىرى ئېزىلىدۇ، دەپتۇ، ئەمما يۈرۈشتۇرۇشىنى ئۆزگەرتىپ، تەشكىلاتنىڭ باشلىقى بولغان ۋاقىتتا بولسا تەشكىلات ئەزالىرىنىڭ تېخىمۇ كۆپ قالايمىقانچىلىق چىقىرىشىنى تەلەپ قىلىپتۇ. ئۇ بىر كۈنى تەشكىلات ئەزالىرىغا: بۇرادەرلەر، بىز ئۇ زالىم پادىشاھنى ئۆلتۈرمەي تۇرۇپ قۇتۇلالمايمىز، دەپتۇ. ياشلاردىن بىرسى: ئۇ بەدبەخت پادىشاھنىڭ نۇرغۇنلىغان مۇھاپىزەتچى ئەسكەرلىرى بار، ئوردىغا قانداق كىرەلەيمىز؟ دەپتۇ. پادىشاھ: سىلەر ئۇ ئىشنى ماڭا قويۇپ بېرىڭلار. ئۇ زالىم پادىشاھنى ئۆلتۈرىدىغان پىدائىيلارنى يوشۇرۇنچە ئوردىغا باشلاپ كىرىشكە مانا مەن مەسئۇل، دەپتۇ.شۇنىڭدىن كېيىن تەشكىلات پادىشاھنى ئۆلتۈرۈش ئۈچۈن تەييارلىق قىلىشقا باشلاپتۇ. پادىشاھ بولسا دۆلىتىدىكى ئەڭ ئۇستا ھەيكەلتىراشنى تاپتۇرۇپ كېلىپ، ئۆزىنىڭ ھەيكىلىنى خۇددى ئۆزىگە ئوخشاش قىلىپ، مومدىن ياساپ چىقىشنى بۇيرۇپتۇ. ھەيكەل خۇددى پادىشاھقا ئوخشايدىغان بولۇپ، ئۇ ھەيكەلگە پادىشاھنىڭ كىيىملىرىنى كەيدۈرۈپتۇ. بېشىغا ئۈچ تۇغلۇق پادىشاھنىڭ تاجىنى كىيدۈرۈپتۇ. ئىچىنى توخۇنىڭ قېنى بىلەن تولدۇرۇپ، پادىشاھنىڭ تەختىگە ئولتۇرغۇزۇپتۇ.پادىشاھ ئۆزىنى ئۆلتۈرۈش ئۈچۈن كېلىدىغان تەشكىلات ئەزالىرىنىڭ ئۆتىدىغان يوللىرىدىكى نۆۋەتچىلەرنىڭ ۋە يېقىن ئەتراپتىكى گۈللۈك، باغچا، مەيدانلاردىكى نۆۋەتچىلەرنىڭ ئورنىنى بوش قالدۇرۇپتۇ. ئۆزى بولسا پادىشاھنى ئۆلتۈرىدىغان مەخپىي تەشكىلات پىدائىيلىرىنىڭ باشلىقى سۈپىتىدە: قېنى بۇرادەرلەر، ئاشۇ زالىم، بەدبەخت پادىشاھنى ئۆلتۈرەيلى! دەپتۇ.بۇلار مۇۋەپپەقىيەتلىك ھالدا ئوردىنىڭ ئىچىگە كىرىپتۇ. ھېچقانداق ئەسكەر بىلەنمۇ ئۇچرىشىپ قالماپتۇ، بەلكى ئۇدۇل بېرىپ پادىشاھ قەسىرىگە كىرىپتۇ. پادىشاھ تەختىدە ئولتۇرۇۋاتقان بولۇپ، پۇقراچە ياسىنىپ تەشكىلاتنىڭ باشلىقى بولۇۋالغان پادىشاھ تەختتە ئولتۇرغان مومدىن ياسالغان پادىشاھقا قاراپ: مەلئۇن، بەدبەخت! دېگىنىچە قىلىچىنى قېنىدىن سۇغۇرۇپ ئېلىپ، پادىشاھقا قاراپ ئېتىلىپتۇ ۋە بوينىغا بىر قىلىچ ئۇرۇش بىلەن پادىشاھنىڭ بېشىنى تېنىدىن جۇدا قىلىپتۇ. پادىشاھنىڭ كېسىلگەن بوينىدىن ئاققان قان ئەتراپقا يېيىلىشقا باشلاپتۇ. ياشلار: قۇتۇلدۇق، قۇتۇلدۇق! دېگىنىچە خۇشاللىقتىن ۋاقىرىشىپ، بىربىرىنى قۇچاقلىشىپ تەنتەنە قىلىشىپتۇ.ياشلار مەخپىي تەشكىلاتنىڭ بۇ قەھرىمان باشلىقىنى بىكار قالغان تەختكە ئولتۇرغۇزۇپ، ئۆزلىرىگە پادىشاھ قىلىپ سايلاپتۇ. شۇنداق قىلىپ پادىشاھ ئۆزىنى ئۆزى ئۆلتۈرۈپ، ئۆزىدىن بىكار قالغان تەختتە ئۆزى ئولتۇرغان بولۇپتۇ.شەھەرگە تارقالغان ياشلار: بىر بەدبەخت پادىشاھتىن قۇتۇلدۇق. ئادالەتلىك دۆلەت قۇرىمىز! دېيىشىپ، غەلىبە تەنتەنىسىدىن مەستخۇش بولغان ھالدا قىقاسچۇقان سېلىشىپتۇ.خەلقنىڭ دۈشمىنى دەپ ئېلان قىلىنغان پادىشاھ يېڭىدىن خەلقنىڭ ئەڭ ياخشى كۆرگەن پادىشاھىغا ئايلىنىپتۇ.بۇ مەسەل ھەممە دۆلەتلەرنىڭ تارىخىدا دېگۈدەك بىرەر قېتىمدىن يۈز بەرگەن. تارىخىي كىتابلاردا بۇ مەسەل توغرۇلۇق شۇنداق خاتىرىلەر بار:بالىلار! سىز سىز بولۇڭ، ئورنىغا قويىدىغان يېڭىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى ئېنىق بىلمەي تۇرۇپ كونىسىنى ئالماشتۇرىمەن دېمەڭ! بولمىسا يېڭى ھېسابلىغان نەرسىڭىز يەنىلا قىياپىتىنى ئۆزگەرتىۋالغان كونىسى بولۇپ قالىدۇ. ئۇ ۋاقىتتا ھەممە نەرسە كونىسىدىنمۇ بەتتەر بولۇشقا قاراپ يۈزلىنىدۇ.
|
جەبەۋلىكتەر حالىقتى قايىرىمدىلىق شاراعا ات سالىسۋعا شاقىردىءجوناق 1858 7 پىكىر 22 ناۋرىز, 2020 ساعات 14:5120 ناۋرىز كۇنى جەبەۋ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى ەلباسى مەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ ۇندەۋىنە ءۇن قوسىپ، الماتىداعى دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىنا كومەك كورسەتتى.جەبەۋ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى ءومارالى ادىلبەكۇلى، بىرلەستىكتىڭ كەڭەس مۇشەسى، بەلگىلى كاسىپكەر سابىرجان مۇحامەتحانۇلى، اتقارۋشى ديرەكتورى قۇرمەت قابىلعازىۇلى قۇنى ميلليون تەڭگەلىك ماسكا جانە انتيسەپتيكالىق ءدارىدارمەكتى الماتى قالالىق 12 ەمحانا مەن قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنا تابىس ەتتى.جەبەۋ قايىرىمدىلىق ماقساتتاعى اتالعان بۇيىمداردى قر ءىىم الماتى قالالىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ باس شتابىنا الىپ بارعان بولاتىن، ونداعىلار قالالىق 12 ەمحاناعا جەتكىزۋگە نۇسقادى. باس دارىگەر الماز بولاتۇلىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا زاتتاردى وسى ەمحانا قىزمەتكەرلەرى مەن وسىنداعى قالالىق دەنساۋلىق باسقارماسىنىڭ وكىلدەرى قابىلداپ الدى. دەنساۋلىق باسقارماسىنىڭ وكىلدەرى جەبەۋلىكتەرگە ريزاشىلىق ءبىلدىرىپ، مىناۋ قيىنقىستاۋ شاقتا دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتكەرلەرى مەن مۇقتاج جانداردىڭ يگىلىگى ءۇشىن جاسالىپ جاتقان رياسىز كومەككە العىس ايتتى.بىرلەستىك توراعاسى ءومارالى ادىلبەكۇلى ەل باسىنا كۇن تۋعان ساتتەردە قاراپ قالماۋ، ەل مۇددەسىنە جۇمىلا قىزمەت جاساۋدىڭ ەلىمىزدەگى ءاربىر ازامات پەن ارقانداي ۇيىمىنىڭ، ونىڭ ىشىندە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ دا باس تارتپاس بورىشى ەسەپتەلەتىنىن، ءوزى باسشىلىق جاساپ وتىرعان بىرلەستىكتىڭ قاتارلاس قوعامدىق ۇيىمداردى وسىنداي شارالارعا اتالسالىسۋعا شاقىراتىنىن جەتكىزدى.ۇلتىمىزدىڭ تاعدىرى، ۇرپاعىمىزدىڭ بولاشاعى ءوز قولىمىزدا. ۋاقىت بىزدەن ەشقانداي كەراناۋلىقتى، سالعىرتتىقتى كۇتپەيدى. جاۋاپكەرشىلىك پەن ءتارتىپتى تالاپ ەتەدى. بارلىق ازاماتتار، كاسىپكەرلەر، مەكەمەلەر، قوعامدىق ۇيىمدار پرەزيدەنتتىڭ جانە ەلباسىمىزدىڭ ۇندەۋىنە ءۇن قوسايىق. ءبارىن دە وزىمىزدەن باستايىق. دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىنىڭ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ تالابى مەن ءوتىنىشىن ورىنداپ، وتباسىمىزعا، اينالامىزعا ۇلگى بولايىق. سونىمەن بىرگە شامامىزدىڭ كەلىسىنشە وسى قيىندىقتان شىعۋ ءۇشىن زاتتىق، رۋحاني كومەگىمىزدى كورسەتىپ، قولداۋ بىلدىرەيىك. الەمدىك تاجىريبەدەن بايقاپ وتىرمىز، بۇل اۋرۋدى ەڭسەرگەن ەلدەردىڭ باستى قارۋى: قاتاڭ ءتارتىپ، بەرەكەبىرلىك، عىلىمعا دەگەن سەنىم، جاقسى ادەپعۇرىپ. مىسالى، يزرايلدە بىردەءبىر دارىگەرگە دەرت جۇقپاعان، ءارى دەرت جۇقتىرعان كىسىلەر ءدىن امان. جاپونيا، كورەيا سىندى دامىعان ەلدەر عىلىم مەن تارتىپكە جۇگىنە وتىرىپ، اۋرۋ وشاعىن قاتاڭ تىزگىندەدى. قازاقيانىڭ كەشەسى، بۇگىنى، ەرتەڭى بارىمىزگە ورتاق، ەل بولىپ ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ كوروناۆيرۋس دەگەن تاجالدىڭ تامىرىنا بالتا شابايىق, دەپ ۇندەۋ تاستادى جەبەۋلىكتەر.
|
ئۇيغۇر رايونىدىكى ساقچى ۋە سوتچىلارنىڭ ۋەزىپە ئىجرا قىلىشتا خىتاي بويىچە بىرىنچى بولۇشى نېمىنى چۈشەندۈرىدۇ؟ ئۇيغۇرقەشقەر كونا شەھەردىكى خىتاي ساقچىلىرى. 2021يىلى 3ماي.خىتاي خەۋەرلىرى تورى نىڭ 25مارت كۈنىدىكى خەۋىرىگە قارىغاندا، شىنجاڭ جامائەت خەۋپسىزلىك ئورگانلىرى 2021يىل قاتىللىق دېلولىرىنى پاش قىلىشنى 100 پىرسەتنكە يەتكۈزۈپ، خىتاي بويىچە بىرىنچى بولغان. خەۋەردە مۇنداق دېيىلگەن: شىنجاڭ ج خ ئورگانلىرى ئۇدا 6 يىل قاتىللىق دېلولىرىنى پاش قىلىشنى 100 پىرسەنتكە يەتكۈزدى، شىنجاڭدا قاتىللىق دېلولىرىنىڭ يۈز بېرىشى تارىختىن بۇيان ئەڭ تۆۋەن چەككە چۈشتى، قاتىللىق ئەنزىلىرىنىڭ پاش قىلىنىشىدا تارىختىن بۇيانقى ئەڭ يۇقىرى نەتىجە يارىتىلدى.خەۋەردە ئېيتىلىشىچە، شىنجاڭ ج خ نازارىتى يېقىنقى يىللاردىن بۇيان شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ج خ ئورگانلىرى جىنايى ئىشلار رازۋېدكا ئەترىتىنىڭ چوڭ دېلولارنى تەكشۈرۈشىگە كوللېكتىپ ياردەم بېرىش مېخانىزمى، شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ج خ ئورگانلىرىنىڭ يوقاپ كەتكەنلەرنى ئىزدەپ تېپىش خىزمەت چارىسى قاتارلىق تۈزۈملەرنى يولغا قويغان بولۇپ، مۇتەخەسسىسلەر گۇرۇپپىسى تەشكىللەش، زور قاتىللىق ۋەقەلىرىنى ئەتراپلىق مۇھاكىمە قىلىش، يوقاپ كەتكەنلەرنىڭ زىيانكەشلىككە ئۇچرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللانغان. ج خ ئورگانلىرى بىر دېلوغا بىر ئارخىپ تۇرغۇزۇش ئۆلچىمىنى يولغا قويۇپ، دېلو تەپسىلاتىنى رەتلەش، ئۆتمۈش ماتېرىياللىرىنى تولۇق توپلاش، گۇۋاھچىلار بىلەن قايتا كۆرۈشۈش، نامسىز جەسەتلەرنىڭ، يوقاپ كەتكەن ياكى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىلارنىڭ ئۇچۇرلىرىنى تولۇق رەتلەش ئارقىلىق دېلو پاش قىلىشقا كېرەكلىك ئۇچۇر مەنبەسىنى شەكىللەندۈرگەن. يۈز يىللىق ئىسپات نىشانىنى تىكلەپ، چوڭقۇر تەكشۈرۈش ئارقىلىق مۇھىم يىپ ئۇچىنى ئىگىلەپ، تارىخقا ئايلىنىپ كەتكەن بىر تۈركۈم كونا قاتىللىق دېلولىرىنىمۇ پاش قىلغان.خەۋەردە يەنە مۇنداق دېيىلگەن: شىنجاڭ ساقچىلىرى قاتىللىق دېلولىرىنى پاش قىلغاندا قاچقۇنلارنى كۆزدىن قاچۇرمىغان، بىر ئادەمگە بىر تاكتىكا، بىر ئادەمگە بىر لايىھە، بىر ئادەمگە بىر تەدبىر چارىسى قوللىنىپ، قاچقۇنلارنى قوغلاش لايىھەسى تۈزگەن؛ ئىلغار تېخنىكا ۋە ئۇچۇرلاردىن پايدىلىنىش، گۇمانلىق نۇقتىلارنى بايقاش ۋە تەھلىل قىلىش ئارقىلىق جىنايەتچىلەرنى تېپىپ تۇتقان.ئامېرىكادىكى كىشىلىك ھوقۇق ئادۋوكاتى تېڭ بىياۋ ئەپەندى ئۇيغۇر رايونىدىكى ج خ ئورگانلىرىنىڭ دېلو پاش قىلىش نىسبىتىنىڭ 100 پىرسەنتكە يەتكەنلىكىنىڭ نېمىدىن دېرەك بېرىدىغانلىقىغا جاۋاب بېرىپ مۇنداق دېدى:بۇ خەۋەردە ئۇلارنىڭ زادى قانچىلىك قاتىللىق دېلوسىنى پاش قىلغانلىقى ئېنىق ئەمەس، ئەمما دېلو پاش قىلىش نىسبىتىنى 100 پىرسەنتكە يەتكۈزدۇق دېگىنى ناھايىتى قورقۇنچلۇق بىر سان. ساقچى ئورۇنلىرى ئۆز نەتىجىلىرىنى ماختاپ: ئالتە يىلدىن بۇيان دېلو پاش قىلىش نىسبىتىنى 100 پىرسەنتكە يەتكۈزدۇق، جىنايەتنى ئەڭ تۆۋەن چەككە چۈشۈردۇق، دېگىنى بىلەن بۇنىڭ كەينىدە قورقۇنچلۇق بىر رېئاللىق بار. ھەممە يەردە لاگېر قۇرۇپ، يۇقىرى تېخنىكىلىق كامېرا ئورناتسا ئەلۋەتتە جىنايەتنى پاش قىلىشى ۋە ئۇنى تۆۋەن چەككە چۈشۈرۈشى تېز بولىدۇ. ئەمما كىشىلەر ئۆزىنىڭ ئەقەللىي ئەركىنلىكى ۋە خۇسۇسىي مەخپىيەتلىكىنى ساقلاش ھوقۇقىدىن مەھرۇم قالغان بولىدۇ. يەنە بىر جەھەتتىن، خىتاينىڭ ئەدلىيە سىستېمىسىدا ساقچىلارنىڭ ھوقۇقى سوتچى بىلەن تەپتىشنىڭ ھوقۇقىدىن چوڭ بولىدۇ. ئەگەر ساقچىلار بىرىنى جىنايەتچى دەپ تۇتسا سوتچى بىلەن تەپتىشمۇ ئۇنى جىنايەتچى دەپ ھۆكۈم قىلىدۇ. ساقچىلار بىرىنى گۇمانلىق دەپ تۇتۇپ ئۇرۇپقىيناپ ئىقرار قىلدۇرۇش ئارقىلىق خاتا ۋە ناھەق دېلولارنى پەيدا قىلسا، سوت بىلەن تەپتىش ئورۇنلىرىمۇ ئۇنىڭغا جىنايەت ئارتىپ خاتا ۋە ناھەق ھۆكۈم چىقىرىدۇ. ساقچىلار سۈرئەت قوغلىشىپ، نەتىجە يارىتىشنى كۆزلەپ، تۇتقۇنلارنى قىيناش ئۇسۇلى قوللىنىدۇ. شۇڭا ئۇلارنىڭ 100 پىرسەنت پاش قىلدۇق دېگەن دېلولىرىنىڭ ئارقىسىدا چوقۇم خاتا ۋە ناھەق كەتكەن دېلولار بار. ھالبۇكى، خىتايدا ج خ ئورگانلىرىنىڭ ھوقۇقى بەك چوڭ، ئەدلىيە مۇستەقىل ئەمەس، ئاخبارات ئەركىنلىكى يوق بولغاچقا قاتىللىققا ئائىت نۇرغۇن خاتا ۋە ناھەق دېلولار باستۇرۇپ قويۇلىدۇ.سىياسىي كۆزەتچى ئىلشات ھەسەن ئەپەندى خىتاينىڭ بۇ خەۋىرىدىكى مەلۇماتنىڭ ئىشەنچسىز ئىكەنلىكىنى ۋە ساقچىلارنىڭ دېلو پاش قىلىش ۋە ئۇنى بىر تەرەپ قىلىشتىكى قىلمىشلىرىنىڭ پۈتۈنلەي قاراڭغۇ ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى.ئۇنىڭدىن باشقا، ئاپتونوم رايونلۇق يۇقىرى سوت مەھكىمىسى 23مارت كۈنى ئاخبارات يىغىنى ئېچىپ، 2021يىلدىن بۇيان ھەر قايسى سوت مەھكىمىلىرىنىڭ 17 مىڭ 600 ھەقتەلەپ دەۋاسىنى بىر تەرەپ قىلغانلىقىنى ئېلان قىلغان. خىتاي ئاخبارات ۋاسىتىلىرى بۇنى خىتاي ئەدلىيە ساھەسىدىكى يۇقىرى نەتىجە دەپ تەشۋىق قىلغان. تېڭ بىياۋ ئەپەندىنىڭ قارىشىچە، سوت ئورۇنلىرى نەتىجە يارىتىشنى قوغلاشماي، ئادىللىقنى مۇھىم ئۆلچەم قىلىشى كېرەك ئىكەن. ئۇ بۇ ھەقتە توختىلىپ مۇنداق دېدى:سوت ئورۇنلىرىنىڭ دېلوغا ھۆكۈم چىقىرىش ئۆلچىمى قانۇنلۇق ۋە ئادىل بولۇشى، سۈرئەت قوغلاشماسلىقى كېرەك. سۈرئەت قوغلىشىش خىتاينىڭ ئۆز ئەدلىيە سىستېمىسىنىمۇ باشقا نەرسىگە ئايلاندۇرۇپ قويغانلىقىنىڭ بىر ئالامىتىدۇر. ئۇ ھازىرقى دۇنيادىكى ئەدلىيە ئىدىيەسى بىلەنمۇ سىغىشمايدۇ.بىڭتۇەن خەۋەرلىرى تورىنىڭ 28مارت كۈنىدىكى خەۋىرىگە قارىغاندا، ئۇيغۇر رايونىدىكى سوتچىلار ۋە تەپتىشلەرنىڭ خىزمەت ئورنىدا چوڭ ئۆزگىرىش بولغان. ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق 13نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى 32قېتىملىق دائىمىي ھەيئەتلەر يىغىنىدا ئاپتونوم رايون، ۋىلايەت، ناھىيە دەرىجىلىك سوت مەھكىمىلىرى ۋە تەپتىش مەھكىمىلىرىنىڭ ۋەزىپىدىن قالدۇرۇلغان ھەم ۋەزىپىگە تەيىنلەنگەن 120دىن كۆپ ئەمەلدارىنىڭ تىزىملىكى ئېلان قىلىنغان. تەھلىلچىلەرنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئۇيغۇر رايونىدا بىرلا ۋاقىتتا بۇنچە كۆپ سوتچى ۋە تەپتىش ئەمەلدارىنىڭ ئالمىشىشى كەم كۆرۈلىدىغان ئىش بولۇپ، خىتاي ھۆكۈمىتى بۇ ئارقىلىق سوت ۋە تەپتىش ئورۇنلىرىنىڭ قېنىنى يېڭىلاپ، 5ئايدا ئۇيغۇر رايونىغا تەكشۈرۈشكە بارماقچى بولغان ب د ت ئۆمىكىنى كۈتۈۋېلىشقا تەييارلىق قىلىۋاتقان بولۇشى مۇمكىن ئىكەن. تېڭ بىياۋ ئەپەندى بۇ ھەقتىكى كۆز قارىشىنى بىلدۈرۈپ مۇنداق دېدى:ئۇلار بەلكىم بۇ ئارقىلىق بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ تەكشۈرۈش ئۆمىكىنى كۈتۈۋېلىشقا تەييارلىق قىلىۋاتقان بولۇشى مۇمكىن. ئەمما ئۆتكەن بىر نەچچە يىلدا يۈز بەرگەن ئەھۋالغا بىرلەشتۈرۈپ قارىغاندا، خىتاي ھۆكۈمىتى سىياسىي جەھەتتە ئىشەنچسىز سوتچى ۋە تەپتىشنى ۋەزىپىسىدىن قالدۇرۇپ، ئۇنىڭ ئورنىغا خىتاي كومپارتىيەسىگە سادىق سوتچى ۋە تەپتىشلەرنى قويغان بولۇشى مۇمكىن. بۇ يەنە سوت بىلەن تەپتىش ئورۇنلىرىنى سىياسىيلاشتۈرۈش، ئەدلىيە سىستېمىسىنى پارتىيەلەشتۈرۈشنى تېخىمۇ كۈچەيتىش ئۈچۈنمۇ ئېلىپ بېرىلىدۇ.
|
پاندەميا كەزىندە عارىش ينجەنەرلەرى كۇشتەرىن كوروناۆيرۋسپەن قاتىستى جوبالارعا باعىتتادى. ناقتى ايتقاندا، نىڭ ينجەنەرلەرى رەاكتيۆتى قوزعالىس زەرتحاناسىنىڭ ماماندارى جەلدەتكىشتىڭ جىلدام قۇراستىرىلاتىن جاڭا ءتۇرىن شىعاردى. كومپانياسى دا قالىسپاي ءدال سونداي قۇرىلعىنى ازىرلەۋدى جولعا قويدى. جانە مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە ارنالعان بەتپەردە مەن باسقا دا جەكە قورعانىس قۇرالدارىن شىعارا باستادى.جەردى باقىلايتىن سپۋتنيكتەر پاركىن باسقاراتىن جانە كومپانيالارى ءوز قىزمەتتەرىنە سۇرانىستىڭ وسكەنىن بايقادى. ويتكەنى، ولار جيناقتايتىن دەرەكتەر ادام مەن قورشاعان ورتانىڭ ومىرىندەگى جاھاندىق جانە ايماقتىق ۇردىستەردى قاداعالاۋعا كومەكتەسەدى. جانە سەكىلدى تەلەكوممۋنيكاتسيالىق كومپانيالار قاجەتتى ينفراقۇرىلىمدى، قاشىقتان جۇمىس ىستەيتىن بيزنەس سۋبەكتىلەرىن، سول سياقتى اۋرۋحانالار مەن كلينيكالاردى ونلاين رەجىمدە قولداۋ ماقساتىندا سپۋتنيكتىك جەلىدەگى مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتەتىندەرىن حابارلادى.قازىرگى كۇردەلى كەزەڭدە تەلەمەديتسيناعا دەگەن قاجەتتىلىك كۇرت اسقانى راس. بۇل ورايدا ەۋروپالىق عارىش اگەنتتىگى تەلەمەديتسينا نارىعىندا جۇمىلدىرىلعان كومپانيالاردىڭ قىزمەتىن قاداعالايتىن ادال بروكەردىڭ مىندەتىن اتقارۋدىڭ ماسەلەسىن قاراستىرۋدا. وسىعان بايلانىستى ەعا يتاليادا ارنايى جيىن وتكىزگەنءدى.عارىش ينجەنەر ىندەت كۇرەس
|
جاڭا حابارلار ناشار تۇرمىس داعدىسى عۇمىرىڭىزدى قىسقارتادىكەلۋ قاينارى: شينجياڭ حالىق راديو ىستانسياسى 20170518 20:00:54 1. ناشار تاماقتانۋ داعدىسىۇزاق ۋاقىت تاڭەرتەڭگى استى ىشپەگەندە ءوت سۇيىقتىعىندا وزگەرىس تۋىلىپ، حولەستەريننىڭ مولشەرىن ارتتىرىپ، وتكە تاس بايلانۋ، جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ قابىنۋى سياقتى اۋرۋلاردى تۋدىرادى. تەز تاماقتانۋ اسقازان قابىنۋ، اسقازان جاراسى سياقتى اۋرۋلارعا شالدىقتىرادى. كەشكى تاماقتى وتە جاي ىشەتىندەر نەسەپ جولىنا تاس بايلانۋ، جۇرەك اۋرۋى، توق ىشەك راگى سياقتى اۋرۋلارعا وڭاي شالدىعادى.2. سەمىزدىكسەمىرۋ ادامداردىڭ اۋرۋعا شالدىعۋ سالىستىرماسىن جوعارىلاتىپ، جوعارى قان قىسىم اۋرۋى، جۇرەك اۋرۋى جانە باسقادا اۋرۋلارعا شالدىقتىرىپ، عۇمىرىڭىزدى قىسقارتادى. دەنە سالماعىن 10 پايىز تومەندەتكەندە دەنساۋلىققا اسا پايدالى.3. ۇيقى قاشۋۇيقى قاشۋ ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مەن زەيىن قۋاتىن تومەندەتەدى. ا ق ش جوعارى قارقىندى تاس جول قاتىناس حاۋىپسىزدىگىن باسقارۋ تاراۋلارىنىڭ مەجەلەۋىنشە، ا ق ش تا ءار جىلى 100 مىڭنان ءبىر ادام اۆتوكولىك جۇرگىزۋ بارىسىندا قالعىپ كەتكەندىكتەن، قاتىناس وقيعاسىنا ۇشىرايدى ەكەن. شوفەردىڭ قالجىراپ اۆتوكولىك جۇرگىزۋىنەن ءار جىلعى قاتىناس وقيعاسى ءبىر مىڭ 550 رەتكە جەتىپ، جارالانعانداردىڭ سانى 71 مىڭ بولىپ، ەكونوميكالىق زيان 12 ميلليارد 500 ميلليون يۋانعا جەتكەن.4. دەنە تاربيە قيمىلدارىمەن شۇعىلدانباۋماماندار اپتاسىنا از دەگەندە ەكى جارىم ساعات جاياۋ ءجۇرۋ نەمەسە 75 مينۋت باياۋ جۇگىرۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى. دەنە تاربيە قيمىلدارى ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جوعارىلاتادى، ءبىر جىلدا اپتاسىنا 3 رەت جاياۋ ءجۇرۋدى تاباندىلىقپەن جالعاستىرعاندا ۇلكەن ميدىڭ قىزمەتى مەن ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جوعارىلاتادى.5. كوپ مولشەردە تەمەكى تارتۋا ق شتىڭ زەرتتەۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلگەندە، تەمەكى تارتاتىنداردىڭ ورتاشا عۇمىرى تەمەكى تارتپايتىنداردان 20 جىل قىسقا بولادى ەكەن. جۋىق جىلداردان بەرى 44 جاستان 54 جاس ارالىعىنداعىلاردىڭ تەمەكى تارتۋ مولشەرى ارتا تۇسكەن. 6. كوپ مولشەردە اراق ءىشۋكوپ مولشەردە اراق ءىشۋدىڭ زيانى وتە اۋىر بولادى، اراق ءىشۋ راك اۋرۋى، جۇرەك اۋرۋى جانە باۋىردىڭ قاتايۋى، مەڭىرەۋلىك جانە جوعارى قان قىسىم اۋرۋى سياقتى اۋرۋلاردى تۋدىرادى.7. وتباسىنداعىلارمەن اڭگىمەلەسپەۋكوپتەگەن قىزمەت ىستەيتىندەر وتباسىنداعىلارمەن اڭگىمەلەسپەيدى، وتباسىنداعىلارمەن پىكىر اۋىستىرۋى از بولعاندا قىزمەت ىستەيتىندەردىڭ رۋحاني قىسىمى ارتا تۇسەدى.
|
ھالالھارام ئەڭ قەدىمىي مەسىلىلەرنىڭ بىرى بولۇپ، كائىناتنىڭ بارلىق ئىشلىرى ۋە ھاياتنىڭ مىزانىغا مۇناسىۋەتلىك چوڭ مەسىلىدۇر. ئاللاھ تائالا ئىنساننى يەر يۈزىنى گۈللەندۈرۈش ئۈچۈن ئورۇنباسارقىلىپ ياراتقان بولۇپ، ئىنسانلار يەر يۈزىدە بىربىرىنىڭ ئورنىنى بېسىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئاللاھ تائالانىڭ يەر يۈزىنى گۈللەندۈرۈش ۋە ئاۋاتلاشتۇرۇش ئىرادىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشتا ئورۇنباسارلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. شۇڭا، ئاللاھ تائالا ئۇنىڭغا يېمەك ئىچمەك، نەسلىنى داۋام قىلدۇرۇش ئامىللىرى، بەختلىك ھايات كەچۈرۈشنىڭ چارىلىرى قاتارلىق ياشاشنىڭ پۈتۈن ۋاسىتىلىرىنى تولۇقلاپ بېرىش بىلەن بىرگە ياشاشنىڭ قانۇن پىرىنسىپلىرىنى بەلگىلىگەن. چۈنكى ھەرقانداق بىر ئۇستا ئۆزى ياسىغان نەرسىسىنىڭ قانۇنىيەتلىرىنى ۋە ئۇنى قانداق ئاسراش كېرەكلېكىنى ئۇبدان بىلگىنىگە ئوخشاش، ياراتقۇچى ئاللاھ تائالا ئۆزى ياراتقان مەخلۇقاتىنىڭ خاراكتېرىنى ۋە ئۇلار ئۈچۈن نېمىنىڭ پايدىلىق ۋە نېمىنىڭ زىيانلىق ئىكەنلېكىنى ئوبدان بىلىدۇ. ئاللاھ تائالا ئىنساننىڭ بەھۇزۇر ھايات كەچۈرۈشىگە كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن بىر قىسىم قانۇن پىرىنسىپلارنى بەلگىلىگەن. بۇ قانۇن پىرىنسىپلار قىل ۋە قىلما ياكى ھالال ۋە ھارام دېگەن ئىككى سۆزگە مەركەزلەشكەن.ئاللاھ تائالا ئادەم ئەلەيھىسسالام بىلەن ئايالى ھەۋۋانى جەننەتتىن يەر يۈزىگە چىقىرىشتىن ئاۋۋال بۇ ئىككىسىنى ھالال ھارام بىلەن سىنىغان. بۇ سىناق ئەمەلىيەتتە ئۇلارغا ھالال ھارام نى ئۆگىتىشتىكى تۇنجى مەشق ئىدى. ئاللاھ تائالانىڭ بۇ ئىككىسىگە جەننەتتە ھەممە نەرسىنى ھالال قىلىپ بېرىپ، پەقەت بىر تال دەرەخنىڭ مېۋىسىنىلا ھارام قىلغانلىقى ئۇلارغا ھالال ھارامنىڭ پەلسەپىسىنى بىلدۈرگەنلىكى ئىدى. دېمەك، ھالال ھارام مەسىلىسى ئادەم ئەلەيھىسسالام بىلەن ئايالى ھەۋۋا ئىككىسى جەننەتتىكى ۋاقتىدىلا باشلانغان.ھالال ھارامنى بەلگىلەش پەقەت ئاللاھ تائالانىڭ ھەققىدۇر. ئاللاھ تائالا ھالال بىلەن ھارامنى ھېكمەت بىلەن بەلگىلىگەن. خۇددى تېلېۋىزىيە، كىر ئالغۇ، ئۈن ئالغۇ ۋە سىن ئالغۇ قاتارلىق جىھازلارنى ياساپ چىققانلار بۇ جىھازلارنى قانداق يوسۇندا ئىشلىتىش ۋە بۇزۇلۇشىنىڭ ئالدىنى قانداق ئېلىش دېگەندەك تەلىماتلىرى يېزىلغان بىرەردىن كىتابچىنى بۇ جىھازلارنى ئالغۇچىلارغا قوشۇپ بەرگىنىگە ئوخشاش، ئاللاھ تائالامۇ ئۆزى ياراتقان مەخلۇقاتىنى ۋە ئۇلارغا نېمىلەرنىڭ پايدىلىق، نېمىلەرنىڭ زىيانلىق ئىكەنلېكىنى، ئىنسانلار قانداق قىلغاندا ھاياتىنى بىخەتەر ئۆتكۈزۈپ بەختلىك بولىدىغانلىقىنى ياخشى بىلگەنلىكى ئۈچۈن ئۇلارغا ساماۋى كىتابلارنى چۈشۈرۈپ، ھالالھارام نامى ئاستىدا تەلىماتلىرىنى ئۆگەتكەن. ئاللاھ تائالا ئۆز ھېكمىتىگە ئاساسەن ھالال ھارام توغرۇلۇق قانۇن پىرىنسىپلارنى بەلگىلەشتە ئىنساننىڭ سەۋر تاقەتتىكى قۇدرىتىگە ۋە ئىمكانىيىتىگە تولۇق رىئايە قىلغان. شۇڭا ئىنسانلار نەپەس ئالىدىغان ھاۋادا ھالال ھارام بەلگىلىمىگەن. چۈنكى ئىنسان ھاۋاسىز ياشىيالمايدۇ. ئەمما يېمەك ئىچمەكلەردە ھالال ھارامنى بەلگىلىگەن. چۈنكى ئىنسان ھارام يېمەستىنمۇ ھاياتىنى داۋام قىلدۇرالايدۇ. ئاللاھ تائالا ھالال بىلەن ھارامنى بەلگىلىگەندە، بىزگە نېمىلەرنىڭ پايدىلىق ۋە نېمىلەرنىڭ زىيانلىق ئىكەنلېكىنى بىلدۈرگەن. شۇڭا بىز ئۈچۈن پايدىلىق بولغانلىرىنى ھالال پېتى بويىچە بەلگىلىگەن. ئەمما بىز ئۈچۈن ئەقلىمىز، دىنىمىز،جىسمىمىز، تەن ساقلىقىمىز ۋە ھاياتىمىز ئۈچۈن زىيانلىق بولغانلىرىنى ھارام قىلىۋەتكەن. بۇ خۇددى نېفىت ئايرىش زاۋوتىدىكىلەرنىڭ بېنزىننى تۈرلەرگە ئايرىغىنىغا ئوخشايدۇ. ئاپتوموبىل ئۈچۈن مەخسۇس قىلىنغان بېنزىننى ئايروپىلانغا قاچىلىغاندا، ئايروپىلان ۋەزىپىسىنى ئۆتىيەلمەيدۇ. ئۇچقان تەقدىردىمۇ چۈشۈپ كېتىدۇ. ئادەم ئۆلىدۇ..... خۇددى شۇنىڭدەك، سىزگە مەخسۇس قىلىنغان ھالال تائامنى يېمەستىن، ھارام تائامنى يېسىڭىز ئاللاھ تائالانىڭ قانۇنى بىلەن زىتلاشقان بولىسىز، تەن ساقلىقىڭىزغا زىيان يەتكۈزىسىز دە، زەھەرلىنىپ ئۆلىسىز، ئۆلمىگەن تەقدىردىمۇ، كېسەل بولىسىز. شۇنىڭ بىلەن ھاياتتىكى ۋەزىپىڭىزنى ئۆتەشتىن ئاجىز قالىسىز. ھارام دېگەن ئەنە شۇنداق زىيانلىق نەرسە.ئاللاھ تائالا بەندىلىرىگە ھالالدىن رىزىق بېرىشنى، بارلىق جان ئىگىلىرىنى، ھەتتا ئۆزىنىڭ رىزقىنى تېپىپ يېيىشتىن ئاجىز كېلىدىغان جانىۋارلارنىمۇ رىزىقلاندۇرۇشنى كاپالەتلەندۈرگەن. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا بارلىق جان ئىگىلىرىنى ئوز رىزقىنى تېپىپ يېيىش يولىدا سەۋەب قىلىشقا ئىلھاملاندۇرغان بولسا، ئىنسانلارنى ئىشلەشكە ۋە ھالال رىزىق ھاسىل قىلىش ئۈچۈن سەۋەب قىلىشقا بۇيرۇغان.رىزىق ئىنسان ھاجەت بولىدىغان ۋە پايدىلىنىدىغان نەرسىلەر دېگەنلىكتۇر. رىزىق پۇلمال ۋە يېمەك ئىچمەك بىلەنلا چەكلىنىپ قالمايدۇ، بەلكى ئۇنىڭ دائىرىسى ناھايىتى كەڭدۇر. مەسىلەن: تەن ساقلىقى، ياخشى جور، پەرزەنتلەر، ۋاپادار دوست، شۇنداقلا ئىمان، ئىلىم، گۈزەل ئەخلاق، تەقۋالىق ۋە ياخشى ئەمەل قاتارلىقلارمۇ رىزىقتۇر. بۇلارنىڭ ھەممىسى ئاللاھ تائالا تەرىپىدىن بېرىلگەن رىزىق ۋە ئاتائېھسانلاردۇر. چۈنكى ئىسلام نەزىرىدە رىزىق ئاللاھ تائالانىڭ نېمىتى ۋە ئىنئامىدۇر. رىزىق بەرگۈچى پەقەتلا ئاللاھ تائالا ئىكەنلېكىنى ئېتىراپ قىلىپ، ئۇنىڭغا چىن ئىشىنىش مۇئمىن ئادەمنىڭ ئىمانىنىڭ مۇھىم بىر پارچىسىدۇر.رىزىق ھاسىل قىلىشنىڭ پىرىنسىپىئىسلام نەزىرىدە رىزىقنى ھاسىل قىلىشنىڭ پىرىنسىپى ئۈچ بولۇپ، ئۇلار تۆۋەندىكىچە:ئاللاھ تائالاغا تايىنىش ۋە ئۇنىڭدىن رىزىق تىلەش. چۈنكى رىزىق بەرگۈچى پەقەتلا ئاللاھ تائالادۇر. إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ شەكسىزكى، ئاللاھ ھەممىگە رىزىق بەرگۈچىدۇر، قۇدرەت ۋە كۈچ قۇۋۋەت ئىگىسىدۇر.ئىشلەش ۋە سەۋەب قىلىش. هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ ئۇ زېمىننى سىلەرگە بويسۇنىدىغان قىلىپ بەرگەن زاتتۇر، ئەمدى سىلەر تىرىكچىلىك قىلىپ زېمىننىڭ تەرەپ تەرەپلىرىدە مېڭىپ، ئاللاھنىڭ بەرگەن رىزقىدىن يەڭلار، ھېساب بېرىش ئۈچۈن تىرىلىدىغان جايىڭلار ئاللاھنىڭ دەرگاھىدۇر.ئالدامچىلىق، ئۆسۈم مۇئامىلىسى، ئوغرىلىق، پارىخورلۇق، ئالدامچىلىق دېگەندەك ھارام ئىشلاردىن يىراق تۇرۇپ، ھالال ئىش قىلىش. ئى ئىمان ئېيتقانلار! ئەگەر ئاللاھقىلا ئىبادەت قىلىدىغان بولساڭلار، بىز سىلەرگە ئاتا قىلغان ھالال نەرسىلەردىن يەڭلار ۋە ئاللاھقا شۈكۈر قىلىڭلار.ئىسلام ئۆلىمالىرى ھالال پۇل بىلەن ھارام پۇلنى مۇنداق تونۇشتۇرغان: پۇلنىڭ مەنبەسى ۋە ئۇنى ھاسىل قىلىش يوللىرى ھالال بولسا، يەنى پۇلنى ئىسلام شەرىئىتى كۆرسەتكەن يول بىلەن تاپقان بولسا، بۇنداق پۇل ھالال پۇلدۇر. ئەكسىچە، پۇلنىڭ مەنبەسى ۋە تېپىش يوللىرى ھالال بولمىسا، يەنى ئىسلام شەرىئىتى مەنئى قىلغان يوللار بىلەن تاپقان پۇل بولسا، بۇنداق پۇل ھارام پۇلدۇر.ھارامدىن پۇل تېپىشنىڭ مىساللىرى: ئوغرىلىق قىلىش، بۇلاڭچىلىق قىلىش، كىشىلەرنى قورقۇتۇپ پۇلىنى ئېلىۋېلىش. باشقىلارنىڭ ھەققىنى يەۋېلىش، خۇسۇسەن، يېتىملەرنىڭ ھەققىنى يەۋېلىش. بانكىدا پۇل قويۇپ، ئۇنىڭ ئۆسۈمىنى ئېلىش، قەرز بېرىپ ئۆسۈم ئېلىش. زىنا قىلىپ، زىناغا دەللاللىق قىلىپ ياكى سايە قىلىپ پۇل تېپىش. قىمار ئويناپ ياكى ئۇنىڭغا دەللاللىق قىلىپ پۇل تېپىش. ئۆزىنىڭ ئىش ئورنىدىن پايدىلىنىپ يولسىزلىق قىلىپ پۇل تېپىش، پارا ئېلىش. ھاراق، تاماكا، زەھەرلىك چېكىملىك ياكى ئىچىملىك سودىسى قىلىپ پۇل تېپىش. يالغان گۇۋاھلىق بېرىپ ياكى يالغان دىپلوم، ھۆججەت قاتارلىقلارنى ياساپ پۇل تېپىش. كىلودا ياكى ئۆلچەمدە كەم تارتىپ بېرىپ پۇل تېپىش. گۇناھسىز كىشىلەرگە قارا چاپلاپ ياكى چېقىشتۇرۇپ پۇل تېپىش. ئىسلامدا سېتىش ھارام قىلىنغان نەرسىلەرنى سېتىپ پۇل تېپىش. زالىملارغا، مۇستەملىكىچىلەرگە ھەمكارلىشىپ پۇل تېپىش. سودىدا يالغان ئېيتىپ، كۆزبوياپ پۇل تېپىش.رىزىقتا بەرىكەت ھاسىل قىلىش يوللىرىرىزىقتا بەرىكەت ناھايىتى مۇھىمدۇر. چۈنكى بەرىكىتى بولمىغان رىزىقنىڭ ۋە ھەرقانداق ئىشنىڭ مەنپەئەتى ئىنتايىن ئاز بولىدۇ، راۋاجى بولمايدۇ. بەرىكەت ھاسىل قىلىشنىڭ يوللىرىنى تۆۋەندىكىدەك ئىخچاملاشقا بولىدۇ:ئاللاھ تائالاغا تەقۋالىق قىلىش. تەقۋالىق ھەرگىزمۇ نۇرغۇن كىشىلەر چۈشىنىۋالغاندەك تاشقى قىياپەتكە قارىتىلغان ئىش ئەمەس، بەلكى ئىچكى دۇنيايىمىزنى ئىسلاھ قىلىش، ئاللاھ تائالا بۇيرۇغان بويىچە ئىش كۆرۈپ، ئاللاھ تائالا توسقان ئىشلاردىن يىراق تۇرۇش ئارقىلىق ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلىش دېگەنلىكتۇر. مەيلى دۇنيالىق، مەيلى ئاخىرەتلىك ھەرقانداق ئىشتا ئاللاھ تائالاغا تولۇق ئىتائەت قىلغان كىشىنىڭ كىشىنىڭ رىزقى بەرىكەتلىك، ئىشلىرى بەرىكەتلىك ۋە ئائىلىسى بەرىكەتلىك بولۇشىدا قىلچە شەك يوق. ئاللاھ تائالا ئىمان ۋە تەقۋالىقنىڭ بەرىكەتكە تۈرتكە بولىدىغانلىقىنى بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: پەيغەمبەر ئەۋەتىلگەن شەھەرلەرنىڭ ئاھالىسى ئىمان ئېيتقان ۋە گۇناھ مەئسىيەتتىن ساقلانغان بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە، ئۇلارغا ئاسمان زېمىننىڭ بەرىكەتلىرىنى ياغدۇرۇپ بېرەتتۇق. لېكىن ئۇلار پەيغەمبەرلەرنى يالغانچى دېدى، شۇڭا ئۇلارنى ئۆز قىلمىشلىرى تۈپەيلىدىن ھالاك قىلدۇق.ئاللاھ تائالانىڭ رىزىق بەرگۈچى ئىكەنلىكىگە چىن ئىشەنچ قىلغان ھالدا، رىزىق ئىشكىنى ئەمگەك ئاچقۇچى بىلەن ئېچىش. ئاللاھ تائالا بۇ دۇنيانىڭ ئىشلىرىنى سەۋەبلەرگە باغلىق قىلغان بولۇپ، ئىشلەش، سەۋەب قىلىش بەرىكەتنىڭ كاپالىتىدۇر.شۈكۈر قىلىش. شەكسىزكى، ئاللاھ تائالانىڭ نېمەتلىرىگە شۈكۈر قىلىش بەرىكەتنىڭ ۋە تېخىمۇ زىيادىسىگە ئېرىشىشنىڭ ئامىلىدۇر. ئاللاھ تائالا بۇنى بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: ئەگەر شۈكۈر قىلساڭلار، سىلەرگە بېرىۋاتقان نېمىتىمنى تېخىمۇ زىيادە قىلىمەن. ئەگەر تۇزكورلۇق قىلساڭلار، شەكسىزكى، مېنىڭ ئازابىم بەكمۇ قاتتىقتۇر.ھالال يېيىشنىڭ ئەھمىيىتىھالال يېيىش ئاللاھ تائالانىڭ ئەمرى، پەيغەمبەرلەرنىڭ ۋە ياخشى زاتلارنىڭ ئەخلاقىدۇر. ھارام يېيىش ئىبادەتلەرنىڭ قوبۇل بولماسلىقىغا ۋە دۇئالارنىڭ ئىجابەت بولماسلىقىغا سەۋەب بولىدۇ.يېمەكئىچمىكى، كىيىمكېچىكى ھارامدىن بولغان ئادەمنىڭ ئىبادەتلىرى قوبۇل بولمايدۇ. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇ ماۋزۇدا مۇنداق دېگەن: ئى ئىنسانلار! ھەقىقەتەن ئاللاھ تائالا پاكتۇر، ئۇ پەقەت پاك بولغاننىلا قوبۇل قىلىدۇ. بۇ ھەدىسنىڭ مەنىسى: قەلبى پاك، يېمەك ئىچمەكلىرى ھالالدىن بولۇپ، پاك بولغانلارنىڭلا قىلغان ئىبادەتلىرىنى قوبۇل قىلىدۇ، دۇئالىرىنى ئىجابەت قىلىدۇ، دېگەنلىكتۇر.ھارام يېگەن ئادەمنىڭ دۇئاسى ئىجابەت بولمايدۇ. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: بىراۋ ئۈستى بېشىنى چاڭ توزان قاپلىغان، چاچلىرى چۇۋۇلغان قىياپەتتە ئىككى قولىنى ئاسمانغا كۆتۈرۈپ ئى رەببىم! ئى ئىگەم! دەپ دۇئا قىلىدۇ. ھالبۇكى ئۇنىڭ يېگەن ـ ئىچكەنلىرى ھارامدىن، كىيگەنلىرى ھارامدىن بولۇپ، ئۇ ھارامدىن ئوزۇقلانغان تۇرسا، قانداقمۇ ئۇنىڭ دۇئاسى ئىجابەت بولسۇن!؟.بۇ ھەدىسنىڭ مەنىسى شۇكى، بىراۋ ئەڭ بېچارە قىياپەتتە ئاللاھ تائالاغا يالۋۇرۇپ دۇئا قىلغان ۋە ئۇ شۇ ھالىتى بىلەن دۇئاسى ئىجابەت بولۇشقا ئەڭ تېگىشلىك بولغان تۇرسىمۇ، ئۇ ھارامدىن ئوزۇقلانغانلىقى ئۈچۈن ئۇنىڭ دۇئاسى ئىجابەت بولمايدۇ. ساھابىلار يېمەك ئىچمەكلىرىنىڭ ھالالدىن بولىشىغا بەكمۇ ئەھمىيەت بېرەتتى، ئۇلار ھالاللىقى ياكى ھاراملىقىدا ئازراق شۈبھە بولغان نەرسىلەردىنمۇ خۇددى ئوتتىن قاچقاندەك قاچاتتى. ھەزرىتى ئەبۇ بەكرى رەزىيەللاھۇنىڭ بىر كىشى تەرىپىدىن ھەدىيە قىلىنغان يېمەكنى يەپ سېلىپ، ئۇنىڭ ھالاللىقىدا شۈبھە بارلىقىنى بىلگىنىدىن كېيىن، قولىنى ئاغزىغا تىقىپ تۇرۇپ ناھايىتى تەسلىكتە ئۇنى ياندۇرىۋەتكەنلىك قىسسىسىمۇ رەسۇلۇللاھنىڭ ساھابىلىرىنىڭ ھارام يېيىشتىن ئۆلۈمنى ئەۋزەل كۆرىدىغانلىقىنى ئىپادىلەشكە يېتەرلىكتۇر. ئەللامە ھافىز ئىبنى رەجەب مۇنداق دېگەن: بۇ ھەدىس ھارام يېيىشنىڭ ئەمەللەرنىڭ قوبۇل بولۇشىغا توسقۇن بولىدىغانلىقىغا ئىشارەت قىلىدۇ. چۈنكى ھالالدىن يېمىگەن كىشىنىڭ ئەمەللىرى قوبۇل بولمايدۇ، ھارام يېيىش ئەمەلنى بۇزىدۇ ۋە ئۇنىڭ قوبول بولۇشىنى توسىدۇ.ھەرقانداق بىر گۇناھتىن كېيىن، ئاللاھ تائالاغا سەمىمىي تەۋبە قىلىپ، ئۇنىڭدىن كەچۈرۈم سوراش پەرز بولغاندەك، ھارامدىن پاكلىنىش ۋە ئۇنىڭ گۇناھىدىن تازىلىنىش ئۈچۈن ئاللاھ تائالاغا سەمىمىي تەۋبە قىلىش پەرزۇدۇر. ئىنسانلار تەرىپىدىن سادىر قىلىنغان گۇناھ ۋە قىلمىشلار يا ئاللاھ تائالانىڭ ھەققىگە قارشى سادىر قىلىنغان بولىدۇ، ياكى مەخلۇقاتلارنىڭ ھەققىگە قارشى سادىر قىلىنغان بولىدۇ. ئاللاھ تائالانىڭ قىل ۋە قىلما دېگەن ئەمر پەرمانلىرىنى ئورۇنلاش ئۇنىڭ ئىنسانلار ئۈستىدىكى ھەققى بولۇپ، بۇلارنى بەجا كەلتۈرۈش ئىنسانلارنىڭ بۇرچىدۇر. چۈنكى ئاللاھ تائالا ئىنسانلارنى گۈزەل سۈرەتتە يارىتىپ، ئۇلارنى يەر يۈزىنىڭ خوجايىنى قىلدى، ئۇلارنى ئەڭ ھۆرمەتلىك قىلدى، ئۇلارغا تۈرلۈك سان ساناقسىز نېمەتلەرنى ئاتا قىلدى، باشقا مەخلۇقاتلارنى ئۇلارنىڭ پايدىلىنىشى ئۈچۈن يارىتىپ بەردى. ئەھۋال بۇنداق ئىكەن، ئاللاھ تائالانىڭ ئىنسانلار ئۈستىدىكى ھەقلىرى كۆپتۇر. بۇنىڭ ئۈچۈن ئاللاھ تائالانىڭ ئەمر پەرمانلىرىغا خىلاپلىق قىلغۇچىلار ئۇنىڭ ھەققىگە قارشى قىلمىش سادىر قىلغان بولىدۇ. مەخلۇقاتلارنىڭ، خۇسۇسەن ئىنسانلارنىڭ ھەققى ئىنسانلار تەرىپىدىن زىيان زەخمەتلەرگە ئۇچرىتىلماسلىقىدۇر. ئىنسانلارنى زىيان زەخمەتلەرگە ئۇچرىتىش، ئۇلارغا زۇلۇم قىلىش ۋە ئۇلارنىڭ ھەقلىرىنى يەۋېلىش ئۇلارنىڭ ئاللاھ تائالا ئاتا قىلغان ھەق ھوقۇقلىرىغا تاجاۋۇز قىلغانلىق بولىدۇ.ئاللاھ تائالانىڭ ھەققىگە قارشى سادىر قىلىنغان گۇناھ مەئسىيەتلەرنىڭ تەۋبىسىنىڭ قوبۇل قىلىنىشى ئۈچۈن ئۈچ شەرت بار، ئۇلار:1. قىلغان گۇناھ مەئسىيەتلەر ئۈچۈن پۇشايمانلىق ھېس قىلىش.2 . بۇرۇن قىلغان گۇناھ مەئسىيەتلەرنى قايتا قىلماسلىققا چىن ئىرادە باغلاش.3. گۇناھ مەئسىيەتلەردىن قەتئى قول ئۈزۈش.ئەمما ئىنسانلارنىڭ ھەققىگە قارشى سادىر قىلىنغان قىلمىشلار ۋە يامانلىقلارنىڭ تەۋبىسىنىڭ قوبۇل بولۇشى ئۈچۈن يۇقىرىقى ئۈچ شەرت بىلەن بىرگە، ھەق ئىگىسىنى رازى قىلىش شەرت قىلىنىدۇ. ھەققىنى يەۋالغان بولسا، ئۇنى قايتۇرۇپ بېرىش، تۆھمەت قىلغان ياكى ئابرۇيىنى تۆككەن ۋە ياكى قانداقلا بىر يامانلىق قىلغان بولسا، ئۇنىڭدىن رازىلىق ئېلىش تەلەپ قىلىنىدۇ. چۈنكى بۇ خىلدىكى ھەق ئاللاھ تائالانىڭ ھەققى بولماستىن، ئىنسانلارنىڭ ئۆز ھەقلىرى بولغانلىقى ئۈچۈن، ئۇلار قىلمىشكارلىرىنى ئۆزلىرى كەچۈرمىگۈچە ئاللاھ تائالا كەچۈرمەيدۇ ۋە تەۋبىلىرىنى قوبۇل قىلمايدۇ. مانا بۇ، ئاللاھ تائالانىڭ ئادالىتىدۇر.ئىستىغفار ــ ئاللاھ تائالادىن گۇناھلارنى كەچۈرۈم قىلىشىنى تىلەش دېگەنلىكتۇر.قۇرئان كەرىم بىزگە تەلىم بېرىپ مۇنداق دەيدۇ: ئى ئىمان ئېيتقانلار! ئاللاھقا سەمىمىي تەۋبە قىلىڭلار، ئۈمىدكى، رەبببىڭلار سىلەرنىڭ گۇناھىڭلارنى يوققا چىقىرىدۇ، سىلەرنى ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرگە كىرگۈزىدۇ.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئىستىغفارنىڭ پەزىلىتىنى بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: ئىستىغفار ئېيتىشنى ئۆزىگە ۋەزىپە قىلغان ئادەمگە ئاللاھ ھەرقانداق قىيىنچىلىقتىن چىقىش يولى ۋە ھەرقانداق غەم قايغۇدىن خۇشاللىق يارىتىپ بېرىدۇ، ئۇنىڭغا كۈتۈلمىگەن يەردىن رىزق بېرىدۇ.ئەزھەر ئۇنىۋېرستېتىنىڭ ئۇستازلىرىدىن دوكتور ئابدۇلھەي فەرماۋى سائادەتنىڭ يولى ئاللاھقا تەۋبە قىلىشتۇر ناملىق كىتابىدا مۇنداق دەيدۇ: تەۋبىنىڭ ھەقىقەتەن زور پايدىلىرى بار بولۇپ، ئۇلارنىڭ بەزىسى تۆۋەندىكىچە: تەۋبە بارچە ياخشىلىقلارغا تۈرتكە بولىدۇ. تەۋبە ئىنساننىڭ مەنىۋى قۇۋۋىتىنى ئاشۇرىدۇ. تەۋبە بەختسائدەتنىڭ يولىدۇر. تەۋبە ئىنساننى ئاللاھنىڭ رازىلىقىغا ئېلىپ بارىدۇ. تەۋبە بەندىنىڭ ئاللاھقا بولغان ئىتائەتمەنلېكىنى ئاشۇرىدۇ. تەۋبە قەلبنى ئاللاھتىن قورقىدىغان قىلىدۇ. تەۋبە توغرا يولدىن چىقىپ كەتكەنلەرنىڭ يولىنى توغرىلاپ بېرىدۇ.بارلىق ئىسلام ئۆلىمالىرى ھارام مالدىن دەرھال قۇتۇلۇشنىڭ زۆرۈرلۈكىدە ئىتتىپاقتۇر. ھارامدىن قۇتۇلۇشنىڭ يوللىرى ۋە چارىلىرى ھەققىدە ئەمەلىي ئەھۋال ۋە شارائىتقا قاراپ ئۆلىمالارنىڭ ھەرخىل كۆزقاراشلىرى مەۋجۇت. ئەللامە قۇرتۇبى مۇنداق دېگەن: ئۆلىمالىرىمىز قولىدىكى ھارام مالنىڭ تەۋبىسى ئۇنى ئۆز ئىگىسىگە قايتۇرۇپ بېرىش بىلەن بولىدىغانلىقىنى، ئەگەر ئۇ ھارام مال بىراۋدىن ئالغان ئۆسۈم جازانە ياكى زۇلۇم ۋە يولسىزلىق بىلەن ئالغان مال بولسا، ئۇنى ئۆز ئىگىسىگە قايتۇرۇپ بېرىش، ئەگەر ئىگىسىنى تاپالمىسا، يوقسۇللارغا سەدىقە قىلىۋېتىش بىلەن بولىدىغانلىقىنى، ئەگەر قولىدىكى پۇلمالنىڭ قانچىلىكى ھالال ۋە قانچىلىكى ھارام ئىكەنلىكىنى بىلەلمەي قالسا، ئۆزىنىڭ گۇمانىنىڭ كۈچلۈك تەرىپىنى ھېسابقا ئېلىپ ئىش كۆرسە بولىدىغانلىقىنى، ئەگەر زىممىسىدىكى ھەقلەر كۆپ بولۇپ ئۇنى تۆلەشكە كۈچى يەتمەيدىغان دەرىجىدە بولسا، ئۇنىڭ تەۋبىسى قول ئىلكىدە بار بولغان نەرسىلەردىن بىر قۇر كىيىم ۋە يېمەكئىچمەكلىرىنى ئېلىپ قېلىپ قالغىنىنى سەدىقە قىلىۋېتىش ياكى ئومۇمىي مۇسۇلمانلارغا پايدىلىق بولغان جايلارغا ئىئانە قىلىش بىلەن بولىدىغانلىقىنى بايان قىلغان.ئىمام شافىئىي مۇنداق دېگەن: ھارام مالدىن تەۋبە قىلىشنىڭ شەرتى زىممىسىدىكى ھارام مالنى ئۆز ئىگىسىگە قايتۇرۇپ بېرىش، ناۋادا مال ئىگىسى بولمىسا، ئۇنى ئىزدەپ تېپىپ بېرىش، ئەگەر ۋاپات بولۇپ كەتكەن بولسا، ئۇنىڭ ۋارىسلىرىغا بېرىش، ۋارسلىرى بولمىسا، مۇسۇلمانلارنىڭ جەمئىيەتلىرىگە، ئۇلارمۇ بولمىسا يوقسۇللارغا بېرىشتىن ئىبارەتتۇر. ھارام مالدىن قۇتۇلماقچى بولغان ئادەم قۇتۇلۇش نىيىتى بىلەن ئۆلۈپ كەتسە، ئاللاھنىڭ ئۇنى مەغپىرەت قىلىشى ئۈمىدلىكتۇر.ئىسلام ئۆلىمالىرى ھارام ئارىلىشىپ قالغان مالنى پاكلاشتا مۇنداق قائىدىنى ئوتتۇرىغا قويغان:ئىسلام ئۆلىمالىرىنىڭ كۆپ سانلىقى ھارام مالنى ھېچقانداق بىر ئىبادەت ئۈچۈن قوللىنىشقا بولمايدۇ دەپ قارايدۇ. ھەتتا بەزى ئۆلىمالار ھارام پۇلغا قۇرئان سېتىۋېلىشقىمۇ بولمايدۇ، دەپ قارايدۇ. ئۇلار ھارام مالنى پېقىرلارنى ۋە مىسكىنلەرنى تائاملاندۇرۇش، قەرزىسىنى تۆلىيەلمىگەنلەرنىڭ قەرزىسىنى تۆلەپ بېرىش، ھەر قايسى ئىلىم ساھەلىرىدە ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلارغا، تەتقىقاتچىلارغا ۋە ياشلارنىڭ ئۆيلىنىش ئىشلىرىغا ياردەم قىلىش قاتارلىق ئىشلارغا ئىشلەتسە بولىدۇ دەپ قارايدۇ.ھەنەفىي مەزھىپى ئۆلىمالىرىنىڭ ۋە باشقا كۆپ سانلىق ئۆلىمالارنىڭ ئىتتىپاقى بويىچە، ھارامدىن پۇل تاپقان ئادەمنىڭ ئاشۇ ھارام پۇل بىلەن قىلغان ھەججى قوبۇل بولمايدۇ ۋە قىلغان ھەججىدىن ئۇنىڭغا ھېچقانداق ساۋاب بولمايدۇ، ئەمما ئۇنىڭدىن ھەج پەرزى ساقىت بولىدۇ. ھەج پەرزى ساقىت بولغانلىقى سەۋەبلىك، ئۇ كىشى نامازنى تەرك ئەتكەن ئادەم جازالانغاندەك ھەج پەرزى ئۈچۈن جازالانمايدۇ.ھالال مالغا ھارام مال ئارىلىشىپ قالغاندا، ھالال مالنىڭ مىقدارى زاكات بېرىش ئۆلچىمىگە يەتكەن بولسا، ھالال مالنىڭ زاكىتى بېرىلىدۇ. چۈنكى ھارام مالغا زاكات كەلمەيدۇ. ئەگەر ھالال مالنىڭ مىقدارى زاكات بېرىش ئۆلچىمىگە يەتمىگەن بولسا زاكات كەلمەيدۇ. ھاراملىقى ئېنىق ئەمەس، ھالاللىقىدا شۈبھە بولغان مالغا زاكات كېلىدۇ. مىراسنىڭ مەنبەسى ھالال بولۇپ، تىجارەتتە ئالدامچىلىق، يالغانچىلىق، كۆز بوياش ۋە يالغاندىن قەسەم قىلىش ئارقىلىق ھارام قوشۇلۇپ قالغان بولسا، مۇنداق ھارامنى ھالالدىن ئايرىش قىيىن بولغانلىقتىن، ۋارىسلار مىراستىن مەھرۇم قىلىنمايدۇ. ئەگەر ۋارىسلار گۇناھتىن ۋە ھارامدىن پاكلىنىشنى خالىسا، مىراستىن ئۆزى ھارام دەپ تەخمىن قىلغان قىسمىنى ياخشىلىق يوللىرىغا، يوقسۇللارغا بەرسە بولىدۇ. ئەگەر مىراسنىڭ كۆپ قىسمى ھالال ۋە ئاز قىسمىلا ھارام بولسا، ۋارىسلار يەنىلا مىراستىن مەھرۇم قىلىنمايدۇ، مىراستىن تولۇق بەھرىمەن بولۇش ھەققى بار. بەزى ئۆلىمالار ئاشۇ ئاز قىسىم ھارامنى ئايرىپ چىقىپ ياخشىلىق يوللىرىغا سەرپ قىلىشى كېرەك دەپ قارايدۇ. ئەمما بۇ توغرىدا بىرلىككە كېلىنگەن فىقھىي دەلىل يوق. ئەللامە يۈسۈپ قەرداۋىغا ئوخشىغان بەزى ئۆلىمالار مىراسنى ۋارىسلارغا ھالال قىلىدىغان ھارامنىڭ مىقدارى ئومۇمىي مىراسنىڭ يۈزدە 25 پىرسەنتىدىن ئارتۇق بولماسلىقى شەرت دېگەنلەرمۇ، ئومۇمىي مىراسنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن ئارتۇق بولماسلىقى شەرت دېگەنلەرمۇ بار. ھەربىرىنىڭ ئۆز ئىجتىھادىنى كۈچلەندۈرىدىغان دەلىللىرى بار.ئۆلىمالار بۇنىڭغا جاۋاب بېرىپ مۇنداق دېگەن: يېتىملەر ئۆزلىرىنىڭ پۇلمېلىدىكى ھارامنى ياكى شۈبھىلىك مىقدارنى ئايرىپ چىقالىسا، ئاشۇ ئايرىغان مىقدارنى يوقسۇللارغا ياكى ئومۇمىي مۇسۇلمانلارغا مەنپەئەتلىك ئورۇنلارغا ئىئانە قىلسا بولىدۇ. ئەگەر ئۆزلىرى بىلەلمىسە، بانكىدىن ئەسلى پۇل بىلەن ئۆسكەن پۇلنىڭ مىقدارىنى سورىسا، ئۇلار ھېسابلاپ بېرىدۇ. ئاشۇ ھېسابلاپ بېرىلگەن ئۆسۈم مىقدارىنى يۇقىرىقى ئېھتىياجلىق تەرەپلەرگە ئىئانە قىلىۋەتسە بولىدۇ. ناۋادا مەزكۇر يېتىم ياكى يېتىملەر يوقسۇل بولۇپ، ئۇلارغا زاكات ئېلىش دۇرۇس بولىدىغان دەرىجىدە بولسا، ئۆسكەن پۇلنى ئۆزى ئىشلەتسىمۇ بولىدۇ، ئەمما ئۆسۈمدىن قۇتۇلغىنى ئەۋزەلدۇر.ئىسلام فىقھىي ئالىملىرى قىز تەلەپ قىلغۇچى يىگىتنىڭ دىيانەتلىك ۋە ئەخلاقلىق بولۇشى شەرت ئىكەنلىكىگە بىرلىككە كەلگەن. ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە: وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ پاك ئاياللار پاك ئەرلەرگە لايىقتۇر، پاك ئەرلەر پاك ئاياللارغا لايىقتۇر دەپ كۆرسەتكەن. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئەگەر سىلەر ئۇنىڭ دىيانىتىگە ۋە ئەخلاقىغا قايىل بولساڭلار، ئۇلارنى دەرھال ئۆيلەندۈرۈڭلار، ئەگەر شۇنداق قىلمىساڭلار، يەر يۈزىدە پىتنە پاسات ۋە چوڭ بۇزغۇنچىلىق تۇغۇلىدۇ دەپ كۆرسەتكەن.ئۆلىمالارنىڭ ھارامدىن پۇل تاپىدىغان ئادەمگە قىز بەرمەسلىك لازىم دېگەنلىكىنىڭ سەۋەبى شۇكى، ئۆيلىنىش ئىبادەتتۇر. چۈنكى ئۆيلىنىش ئاللاھ تائالانىڭ ئەمرىدۇر. ئاللاھ تائالانىڭ ئەمرىنى تۇقانلىق ئۇنىڭغا ئىبادەت قىلغانلىقتۇر. ئاللاھ تائالاغا قىلىنىدىغان ئىبادەت ھارام بىلەن بولمايدۇ. يەنە بىر تەرەپتىن ئېيتقاندا، ئاساسى ھارامدىن قۇرۇلغان بىر ئائىلىگە ئاللاھ تائالا قانداقمۇ بەرىكەت ئاتا قىلسۇن؟!بۇ ماقالىنىڭ مەسئۇل مۇھەررىرى: ئۇبۇلقاسىم ئەھمەدى.زارىيات سۈرىسى: 58ئايەت. مۇلك سۈرىسى: 15 ئايەت. دوكتور ھۈسەين شاھاتەنىڭ تطهير الأرزاق في ضوء الشريعة الإسلامية ناملىق ئەسىرى، 45 بەت. ئەئراف سۈرىسى: 96 ئايەت. تەھرىم سۈرىسى8 ئايەتنىڭ بىر قىسمى. دوكتور ئابدۇلھەي فەرماۋىنىڭ طريق السعادة ... التوبة إلى الله ناملىق ئەسىرى، 23 بەت.الجامع لأحكام القرآن3 توم، 366 367 بەتلەر.المنثور في القواعد للزركشي2 توم، 425426 بەتلەر.دوكتور ھۈسەين شاھاتەنىڭ تطهير الأرزاق في ضوء الشريعة الإسلامية ناملىق ئەسىرى،56 بەت. دوكتور ھۈسەين شاھاتەنىڭ تطهير الأرزاق في ضوء الشريعة الإسلامية ناملىق ئەسىرى، 65 بەت.ئەللامە ھۈسەين مۇھەممەد مەخلۇفنىڭ فتاوى شرعية ناملىق ئەسىرى، 2 توم، 78 بەتلەر. دوكتور ھۈسەين شاھاتەنىڭ تطهير الأرزاق في ضوء الشريعة الإسلامية ناملىق ئەسىرى، 71 بەت.ئىبنى ماجە ۋە دارا قۇتنى رىۋايىتى.قاتارنىڭ صندوق الزكاة ناملىق زاكات فوندى تەرىىپىدىن ئېلىپ بېرىلغان ئىلمى تەتقىقات دوكلاتى، 2004 يىلى.دوكتور ھۈسەين شاھاتەنىڭ تطهير الأرزاق في ضوء الشريعة الإسلامية ناملىق ئەسىرى، 76 بەت. نۇر سۈرىسى: 26 ئايەت. ئىمام تەبەرانى رىۋايىتى.
|
: : : : : 20071121 : :.63130 :: روزا 6 تۈرلۈك بولۇپ، ئۇلار: پەرز، ۋاجىب، سۈننەت، ھارام، مەكرۇھ ۋە نەپلىدۇر. بۇلار تۆۋەندىكىچە:1 پەرز بولغان روزىلار:پەرز روزىلار: رامىزان ئېيىنىڭ روزىسى، كاپارەتنىڭ روزىسى ۋە رامىزاندا تۇتالمىغان روزىلارنىڭ قازاسى قاتارلىقلاردۇر. كاپارەتنىڭ روزىسى رامىزان روزىسىنى قەستەن بۇزغانلىق ياكى قەسىمىنى بۇزغانلىق ياكى ھەجگە ئېھرام باغلىغاندا، ئېھرامغا نۇقسان يېتىدىغان خاتالىقلارنى سادىر قىلغانلىق سەۋەبتىن جازا ئورنىدا بەلگىلەنگەن روزىدۇر.2 ۋاجىب بولغان روزىلار:ۋاجىب روزا: نەپلى ئۈچۈن روزا تۇتۇپ، ئۇنى بۇزوۋەتكەنلىك ياكى مەلۇم ۋاقىتتا روزا تۇتىمەن دەپ ئاتىۋاتقانلىق سەۋەبى بىلەن ئۈستىگە يۈكلەنگەن روزا بولۇپ، ئۇنى تۇتۇش ۋاجىبتۇر.3 سۈننەت بولغان روزىلار1 ئەرەفات كۈنىنىڭ روزىسىئەرەفات زۇلھەججىنىڭ 9 كۈنى يەنى ئەرتە قۇربان ھېيت دېگەن كۈن، ئەرەفات كۈنى قەدىر كېچىسىدىن قالسا ئىسلام نەزىرىدە ئەڭ ئۇلۇغ كۈندۇر، چۈنكى بۇ كۈن مۇسۇلمانلارنىڭ بىرگە جەم بولۇپ، ھەج پەرزىنى ئادا قىلىدىغان ۋە شۇ ئارقىلىق گۇناھلاردىن پاكلىنىدىغان كۈنىدۇر. شۇڭا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام كىشىلەرنى بۇكۈندە روزا تۇتۇشقا تەشەببۇس قىلغان. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: ئاللاھ تائالانىڭ ئەرەفات كۈنىدە روزا تۇتقان كىشىنىڭ ئۆتكەن ۋە كېيىنكى يىلدىكى گۇناھلىرىنى مەغپىرەت قىلىدىغانلىقىغا ئىشىنىمەن تىرمىزى رىۋايىتى .يەنە ئۇ، ئەرەفات كۈنىدە روزا تۇتۇشنىڭ ئەھمىيىتى توغرىلىق سورالغاندا: ئۆتكەن ۋە كېلىدىغان يىلدىكى ئىككى يىللىق گۇناھلارنى يوققا چىقىرىدۇ دەپ جاۋاب بەرگەنمۇسلىم رىۋايىتى.ئەرەفات كۈنىنىڭ روزىسىنى ئەرەفاتتا ھازىر بولمىغانلار يەنى ھاجىلاردىن باشقىلارنىڭ تۇتۇشى تەلەب قىلىنىدۇ. چۈنكى ئەرەفاتتا بولغان كىشى ئۈچۈن بۇ كۈندە روزا تۇتۇش ھەقىقەتەن قىيىن كېلىدۇ. شۇڭا ئۇلاردىن روزا تۇتۇش تەلەب قىلىنمايدۇ. بەلكى تۇتماسلىقى تەلەب قىلىنىدۇ. ئىكرەمە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، ئۇ مۇنداق دەيدۇ: مەن ئەبۇ ھۇرەيرەنىڭ ئۆيىگە كىرىپ، ئۇنىڭدىن ئەرەفاتتا تۇرغان ئادەمنىڭ روزا تۇتۇشى ھەققىدە سورىۋىدىم، ئۇ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئەرەفاتتا بولغان كىشىنىڭ روزا تۇتۇشىنى مەنئى قىلغان، دەپ جاۋاب بەردى ئىبنى ماجە رىۋايىتى .ئەرەفات كۈنىنىڭ پەزىلىتى:ئەرەفات كۈنى بولسا، پۈتۈن ئەھلى ئىسلامنىڭ ئەڭ بۈيۈك بايرام كۈنىدۇر. بۇ كۈن زېمىن ئەھلى بىلەن ئاسمان ئەھلىنىڭ يەنى پەرىشتىلەرنىڭ جەم بولىدىغان ۋە ئاللاھ تائالانىڭ رەھمەت ۋە مەغپىرىتىگە ئېرىشىدىغان ئالاھىدە ئۇلۇغ بىر كۈنىدۇر. شۇڭا بۇكۈندە ئەرەفاتتا ھازىر بولغان كىشىنىڭ پۈتۈن گۇناھلىرى مەغپىرەت قىلىنىپ، خۇددى ئانىدىن تۇغۇلغان ۋاقتىدىكىدەك پاك بولىدۇ. بۇ كۈندە ئەرەفاتتا بولالمىسىمۇ روزا تۇتقان كىشىنىڭ ئىككى يىللىق گۇناھى كەچۈرۈم قىلىنىدۇ. قۇرئان كەرىم قەدىر كېچىسىدە چۈشۈشكە باشلىغان بولۇپ، ئەرەفات كۈنىدە تاماملانغان. قۇرئان كەرىمدىن ئەڭ ئاخىرىدا چۈشۈش بىلەن ئىسلام دىنى تاكامۇللاشقان ۋە قۇرئان كەرىم پۈتۈنلەنگەن ئايەت بۇ دۇر: يەنى بۇگۈن سىلەرنىڭ دىنىڭلارنى پۈتۈن قىلدىم، سىلەرگە نېمىتىمنى تاماملىدىم، ئىسلام دىنىنى سىلەرنىڭ دىنىڭلار بولۇشقا تاللىدىم مائىدە سۈرىسى 3 ئايەت. بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايەت قىلغان بىر ھەدىستە مۇنداق كەلگەن: يەھۇدىلاردىن بىر ئادەم ئۇمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ يېنىغا كېلىپ، ئەي مۆمىنلەرنىڭ سەردارى! سىلەرنىڭ كىتابىڭلاردا بىرئايەت بار، ئەگەر ئۇ ئايەت بىز يەھۇدىلارغا چۈشكەن بولغان بولسا ئىدى، بىز شۇئايەت چۈشكەن كۈننى بايرام كۈنى دەپ ئېلان قىلغان بولاتتۇق، دېگەندە، ئۇمەر ئاللاھ تائالانىڭ نامى بىلەن قەسەم قىلىمەنكى، مەن بۇ ئايەتنىڭ رەسۇلۇللاغا چۈشكەن كۈنىنى ۋە سائىتىنى ياخشى بىلىمەن. بۇ ئايەت ئەرەفات كۈنى كەچ ۋاقتىدا چۈشكەن، ئۇ كۈن جۈمە كۈنلۈك ئىدى بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى.دېمەك، جۈمە كۈنلۈكى مۇسۇلمانلارنىڭ ھەپتىلىك بايرام كۈنى بولۇپ، بۇ كۈن كۈنلەرنىڭ ئەڭ ئۇلۇغىدۇر. ئەرەفات كۈنى بولسا مۇسۇلمانلارنىڭ ئەڭ بۈيۈك بايرام كۈنىدۇر. قۇرئان كەرىم مۇشۇنداق ئىككى بايرامنىڭ بىرلەشكەن كۈنىدە نازىل بولغاچقا، بۇ كۈن بايرام ئۈستىگە بايرام بولغان ئەڭ شەرەپلىك ۋە قىممەتلىك بىر كۈندۇر. بۇ كۈننى قەدىرلەش ھەرقانداق مۇسۇلماننىڭ بۇرچىدۇر.2 ئاشۇرا كۈنىنىڭ روزىسى :ئاشۇرا قەمەرىيە ئايلىرىدىن مۇھەررەم ئاينىڭ 10 كۈنى بولۇپ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇ كۈندە روزا تۇتاتتى ۋە باشقىلارنىمۇ تۇتۇشقا تەشەببۇس قىلاتتى. ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەدىنىگە كەلگىنىدە، يەھۇدىلارنىڭ ئاشۇرا كۈنىدە روزا تۇتىدىغانلىقىنى كۆرىدۇ ۋە نېمە ئۈچۈن ئۇلارنىڭ بۇ كۈندە روزا تۇتىدىغانلىقىنى سورايدۇ. ئۇلار جاۋاب بېرىپ، بۇ كۈن مۇبارەك كۈندۇر، بۇ كۈندە ئاللاھ تائالا مۇسا پەيغەمبەر بىلەن ئىسرائىل ئەۋلاتلىرىنى دۈشمەنلىرىدىن قۇتۇلدۇرۇپ، پىرئەۋننى ئادەملىرى بىلەن قوشۇپ سۇدا غەرق قىلغان كۈندۇر. مۇسامۇ بۇ كۈندە روزا تۇتاتتى دىيىشىدۇ. بۇۋاقىتتا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇسا ئەلەيھىسسالامغا ئەگىشىش ئۈچۈن مەن سىلەردىن ھەقلىقمەن، دەيدۇ ۋە بۇ كۈندە روزا تۇتىدىغان بولىدۇ. باشقىلارنىمۇ روزا تۇتۇشقا تەشەببۇس قىلىدۇ بۇخارى رىۋايىتى. ئاشۇرا كۈنىدە روزا تۇتماقچى بولغان كىشىنىڭ بۇكۈنگە ئالدىدىن ياكى كەينىدىن بىرەر كۈننى قوشۇپ تۇتۇشى سۈننەتتۇر. بۇ، ئىسلامىي روزىنى ئەھلى كىتابلارنىڭ روزىسىدىن پەرقلەندۈرۈش ئۈچۈن ئىدى. چۈنكى يەھۇدىلار ئاشۇرا كۈنىدىلا بىر كۈن روزا تۇتىدۇ. مۇسۇلمانلار ئاشۇرا كۈنىدە روزا تۇتماقچى بولسا، مۇھەررەمنىڭ 910 كۈنلىرى ياكى 10 11كۈنلىرى ئىككى كۈن تۇتىدۇ. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دەپ كۆرسەتكەن: ئاشۇرا كۈنىدە روزا تۇتۇڭلار، بىراق بۇ روزىنى يەھۇدىلارنىڭ روزىسىدىن پەرقلەندۈرۈش ئۈچۈن، ئاشۇرا كۈنىنىڭ ئالدىدىن ياكى كەينىدىن بىر كۈننى قوشۇپ تۇتۇڭلار ئىمام ئەھمەد رىۋايىتى. شۇڭا ئاشۇرا كۈنىدە روزا تۇتقان ئادەم مۇسا ۋە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالاملارنىڭ سۈننەتلىرىگە ئەمەل قىلغان بولۇپ، كۆپ ساۋابقا ئېرىشىدۇ.3 دۈشەنبە ۋە پەيشەنبە كۈنلىرىنىڭ روزىسى :دۈشەنبە كۈنلۈكى بولسا، پەيغەمبىرىمىز ھەزرىتى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ دۇنياغا كەلگەن كۈنى، بۇ، پۈتۈن ئىنسانىيەت ئۈچۈن مۇبارەك كۈندۇر. شۇڭا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئاللاھ تائالاغا شۈكۈر ئىزھار قىلىش يۈزىسىدىن بۇ كۈندە روزا تۇتۇشنى ئادەت قىلغان ۋە باشقىلارنىمۇ تۇتۇشقا تەشەببۇس قىلغان. ئۇ، نېمە ئۈچۈن دۈشەنبە كۈنىدە روزا تۇتىدىغانلىقى توغرىلىق سورالغىنىدا مۇنداق دەپ جاۋاب بەرگەن: بۇ كۈندە مەن دۇنياغا كۆز ئاچتىم، بۇ كۈندە ماڭا ۋەھى كېلىشكە باشلىدى بۇخارى رىۋايىتى.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇ ھەدىستە، دۈشەنبە كۈنىدە روزا تۇتۇشىنىڭ غايىسىنى ۋە سەۋەبىنى ئوچۇقلاپ، بۇ كۈن ئۆزىنىڭ دۇنياغا كەلگەن ۋە ۋەھىنىڭ باشلانغان كۈنى ئىكەنلىكىنى بايان قىلغان. شۇبھىسىزكى، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ دۇنياغا كېلىشى، ئاللاھنىڭ پۈتۈن ئىنسانىيەت ئۈچۈن تەقدىر قىلغان كاتتا نېمىتىنىڭ ئەمەلگە ئېشىشى ئىدى. پۈتۈن ئىنسانىيەتنىڭ سائادىتى دېگەن سۆزۈمگە بەزىلەر، پۈتۈن ئىنسانىيەتنىڭ ھەممىسى مۇسۇلمان ئەمەسقۇ؟ دەپ قايىل بولماسلىقى مۇمكىن. ئۇلارغا دەيمەنكى: گەرچە پۈتۈن ئىنسانىيەتنىڭ ھەممىسى مۇسۇلمان بولمىغان بولسىمۇ، ئىسلام دىنى پۈتۈن ئىنسانىيەتنى ھەقىقەتكە يېتەكلەش ئۈچۈن كەلگەن بىر دىندۇر. ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئىسلام دىنىنىڭ ئادالەتلىك قانۇن، پرىنسىپلىرى سايىسىدا سائادەتكە ئېرىشىدۇ. چۈنكى ئىسلام دىنى غەيرىي دىندىكىلەرنىڭمۇ ھەق ھوقۇقلىرىنى، خۇددى ئۆز تەۋەلىرىنى قوغدىغاندەك قوغداپ، ھىمايە قىلىدىغان، ئادالەتتە چېكىگە يەتكەن بىرلا دىندۇر. تارىخ بۇنىڭغا شاھىتتۇر. ئاللاھ تائالا مۆمىنلەرگە ئاللاھ تائالانىڭ ئايەتلىرىنى تىلاۋەت قىلىدىغان، ئۇلارنى گۇناھلاردىن پاك قىلىدىغان، ئۇلارغا كىتابنى ۋە ھېكمەتنى ئۈگىتىدىغان، ئۆزلىرىدىن بولغان بىر پەيغەمبەر ئەۋەتىپ، ئۇلارغا چوڭ ئېھسان قىلدى ئال ئىمران سۈرىسى 164 ئايەت.گەرچە ئاللاھ تائالا بەندىلەرنىڭ ئەمەللىرىنى بىۋاسىتە كۆرۈپ تۇرسىمۇ، دۈشەنبە ۋە پەيشەنبە كۈنلىرى بەندىلەرنىڭ ئەمەللىرى ئاللاھ تائالاغا كۆرسىتىلىدىغان كۈنلەردۇر. ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام دۈشەنبە ۋە پەيشەنبە كۈنلىرىدە روزا تۇتاتتى، بۇ ئىككى كۈندە روزا تۇتۇشىنىڭ سەۋەبى توغرىلىق سورالغىنىدا، ئۇ، ئەمەللەر ھەر دۈشەنبە ۋە پەيشەنبە كۈنلىرىدە ئاللاھ تائالاغا كۆرسىتىلىدۇ. بۇ كۈنلەردە ئاللاھ تائالا پۈتۈن مۇسۇلمانلارنىڭ گۇناھلىرىنى ئەپۇ قىلىدۇ. پەقەت بۇ كۈنلەرنى قەدىرلىمىگەنلەرنىڭ گۇناھلىرىنى ئەپۇ قىلىش ئىشى كېچىكتۈرىلىدۇ، دېگەن ئەھمەد رىۋايىتى.يەنە بىر ھەدىستە، ئۇنىڭ: دۈشەنبە ۋە پەيشەنبە كۈنلىرىدە ئەممەللەر ئاللاھ تائالاغا كۆرسىتىلىدۇ. مېنىڭ ئەمەللىرىمنىڭ مەن روزىدار ھالىتىمدە كۆرسىتىلىشىنى ياقتۇرىمەن دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنغانتىرمىزى رىۋايىتى.4 ھەر ئايدا ئۈچ كۈن روزا تۇتۇش:ھەر ئايدىن ئۈچ كۈن روزا تۇتۇش سۈننەتتۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام شۇنداق قىلاتتى. بۇ، يىل بويى روزا تۇتقانغا ئوخشاش ساۋاب بولىدىغان ئەمەلدۇر. ئەبۇ ھۇرەرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، ئۇ مۇنداق دېگەن: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بىزنى ھەر ئايدىن ئۈچ كۈن روزا تۇتۇشقا بۇيرىغان ۋە ھەر ئاينىڭ نەپلى روزا تۇتۇش ئۈچۈن ئەڭ ئەۋزەل كۈنلىرى قەمەرىيە ئايلىرىنىڭ 13ـ 14ـ ۋە 15ـ كۈنلىرى ئىكەنلىكىنى، شۇنداقلا ھەر ئاينىڭ بۇ كۈنلىرىدە روزا تۇتۇشنىڭ يىل بويى ئۈزمەستىن روزا تۇتقانغا ئوخشاش ساۋابلىق ئىش ئىكەنلىكىنى بىلدۈرگەن نەسائىي رىۋايىتى.ھەر ئايدىن ئۈچ كۈن نەپلى روزا تۇتقان ئادەمنىڭ يىل بويى ئۈزمەستىن روزا تۇتقانغا ئوخشاش ساۋابقا ئېرىشىدىغانلىقى بىر ھەقىقەتتۇر. چۈنكى ئىسلام دىنىنىڭ بىر ياخشى ئىشقا ئون ھەسسە ساۋاب بېرىش پرېنسىپى بويىچە: بىر كۈنلۈك نەپلى روزا 10 كۈنلۈك روزىغا ، ھەر بىر ئايدىن تۇتۇلغان ئۈچ كۈنلۈك روزا 30كۈنلۈك روزىغا تەڭ كېلىدۇ، يەنى ھەر ئايدىن تۇتقان 3كۈننى 10غا كۆپەيتكەندە،310 300كۈن بولىدۇ. ئاندىن بۇ 30 كۈننى 12ئايغا كۆپەيتكەندە 3012 360كۈن بولىدۇ. شۇڭا ھەر ئايدىن ئۈچ كۈن روزا تۇتقان ئادەم يىل بويى روزا تۇتقانغا ئوخشاش ساۋاب تاپىدۇ دەيمىز.5 شەۋۋال ئايدىن 6 كۈن روزا تۇتۇش:شەۋۋال قەمەرىيە ئايلىرىدىن 10 ئاينىڭ ئىسمى. بۇ، رامىزاندىن كېيىنكى ئاي. بۇئايدا 6 كۈن روزا تۇتۇش سۈننەتتۇر. مەيلى ئارقا ئارقىدىن ئۇلاپ تۇتسۇن، مەيلى پارچە پارچە تۇتسۇن، شەۋۋال ئېيى ئىچىدە 6 كۈن روزا تۇتۇش يىل بويى روزا تۇتقانغا ئوخشاش ساۋابلىقتۇر. چۈنكى بىر ياخشى ئىشقا ئون ھەسسە ساۋاب بېرىش پرىنسىپى بويىچە: رامىزان ئېيى ئىچىدە تۇتقان 30 كۈن روزا 10غا كۆپەيتىلىپ 300 كۈنگە يەنى 30 10300 گە تەڭ، شەۋۋال ئېيى ئىچىدە تۇتقان 6 كۈن روزا 10غا كۆپەيتىلىپ 60 كۈنگە يەنى 6 10 60 گە تەڭ. ئىككىسىنى قوشقاندا، جەمى 360 كۈن بولىدۇ. شۇڭا رامىزان روزىسىنى تولۇق تۇتۇپ بولغاندىن كېيىن، شەۋۋال ئېيىدىن يەنە 6 كۈن روزا تۇتقان كىشى يىل بويى روزا تۇتقانغا ئوخشاش ساۋابقا ئېرىشىدۇ دەيمىز. ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: كىمكى رامىزان ئېيىنىڭ روزىسىنى تولۇق تۇتۇپ، يەنە شەۋۋال ئېيىدىن 6كۈن روزا تۇتىدىكەن، خۇددى ئۇ، يىل بويى روزا تۇتقانغا ئوخشاش بولىدۇ مۇسلىم رىۋايىتى.6 بىر كۈن روزا تۇتۇپ، بىر كۈن ئارا بېرىش:نەپلى روزىلارنى بىر كۈن تۇتۇپ، بىر كۈن ئارا بېرىش سۈننەتتۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ساھابىلىرىنى يىل بويى روزا تۇتۇشتىن مەنئى قىلغان ۋە مۇنداق دېگەن: ئۈزمەي يىل بويى روزا تۇتقان ئادەم روزا تۇتمىغانغا ئوخشاشتۇر بۇخارى رىۋايىتى. بۇھەدىسنىڭ مەنىسى: ئۈزمەي يىل بويى روزا تۇتقان كىشىگە روزا ئادەتكە ئايلىنىپ قالىدۇ دە، ئۇ كىشى ئۈچۈن روزىنىڭ ئالاھىدىلىكى قالمايدۇ. شۇڭا ئۇ، ئۆزىنى ئاچ ھەم ئۇسسۇز قويغاندىن باشقا ھېچقانداق ساۋاب ياكى پەزىلەتكە ئېرىشەلمەيدۇ، دېگەنلىكتۇر. ساھابىلاردىن بەزى كىشىلەر يىل بويى روزا تۇتماقچى بولغاندا، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇلارنى بۇنداق روزا تۇتۇشتىن توسقان ۋە بىركۈن تۇتۇپ، بىر كۈن تۇتماسلىقنى تەۋسىيە قىلغان. ئۇ مۇنداق دېگەن: ئاللاھ تائالاغا ئەڭ يېقىملىق كېلىدىغان روزا داۋۇد ئەلەيھىسسالامنىڭ روزىسىدۇركى، ئۇ، بىر كۈن تۇتۇپ بىر كۈن ئارا بېرەتتى يەنى تۇتمايتتى تىرمىزى رىۋايىتى.7 شەبان ئېيىنىڭ روزىسى:رامىزان ئېيىنىڭ روزىسىدىن قالسا ئەڭ پەزىلەتلىك روزا شەبان ئېيىنىڭ روزىسىدۇر. چۈنكى بۇ ئاي بەندىلەرنىڭ بىر يىللىق ئەمەللىرى ئاللاھ تائالاغا كۆرسىتىلىدىغان ئالاھىدە ئەھمىيەتلىك ئايدۇر. ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھادىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ رامىزان ئېيىدىن باشقا ئايلاردا بىر ئاي تولۇق روزا تۇتقىنىنى ۋە شەبان ئېيىدىن باشقا بىر ئايدا بۇنچىلىك كۆپ روزا تۇتقىنىنى كۆرمىدىم بۇخارى رىۋايىتى. يەنە بىر ھەدىستە، مۇنداق دەپ كەلگەن: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ھېچ بىر ئايدا شەبان ئېيىدا تۇتقاندەك كۆپ روزا تۇتمايتتى. ئۇ، شەبان ئېيىنىڭ ھەممىسىنى روزا بىلەن چىقىراتتى. ئۇ مۇنداق دەيتتى: كۈچۈڭلار يەتكەن ئەمەللەرنى قىلىڭلار، ھەقىقەتەن، سىلەر ئىبادەت قىلىشتىن زېرىكىپلا قالمىساڭلار، ئاللاھ تائالا سىلەرگە ساۋاب بېرىشتىن زېرىكمەيدۇ بۇخارى رىۋايىتى. ئەنەس ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام رامىزاننىڭ روزىسىدىن قالسا قايسى ئاينىڭ روزىسى ئەۋزەل؟ دەپ سورالغىنىدا، ئۇ، رامىزاننى ئۇلۇغلاش يۈزىسىدىن شەبان ئېيىنىڭ روزىسى ئۇلۇغدۇر، دەپ جاۋاب بەرگەن تىرمىزى رىۋايىتى.4 ھارام قىلىنغان روزا:ئىسلام شەرىئىتى تۆۋەندىكى كۈنلەردە روزا تۇتۇشنى ھارام يەنى مەنئى قىلغان:1روزا ھېيتنىڭ بىرىنچى كۈنى روزا تۇتۇش ھارامدۇر. چۈنكى بۇ كۈن رامىزاننىڭ شاراپىتى بىلەن ئاللاھ تائالانىڭ مۇسۇلمانلارغا بايرام قىلىپ بەلگىلەپ بەرگەن كۈنىدۇر. بۇ كۈندە ئاللاھ تائالانىڭ بەلگىلەپ بەرگەن زىياپىتىنى قوبۇل قىلىپ، كەڭتاشا يەپ، ئىچىپ ۋە كۈڭۈل ئېچىپ ئاللاھ تائالاغا شۈكۈر ئادا قىلىش لازىم. بۇ كۈندە روزا تۇتقان ئادەم گۇناھكار بولىدۇ.2 قۇربان ھېيتىنىڭ بىرىنچى كۈنىدىن 4 كۈنىگىچىلىك بولغان ھېيت كۈنلىرىدە روزا تۇتۇش ھارامدۇر. پۈتۈن ئىسلام فىقھىشۇناس ئالىملىرى روزا ۋە قۇربان ھېيتلىرىدا روزا تۇتۇشنىڭ جائىز ئەمەسلىكىدە ئىتتىپاقتۇر. ئۇمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دېگەن: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇ ئىككى ھېيت كۈنلىرىدە روزا تۇتۇشتىن مەنئى قىلغان. چۈنكى روزا ھېيت كۈنى رامىزاننى تۈگىتىپ، ئېغىز ئاچىدىغان كۈنۈڭلار، قۇربان ھېيت كۈنلىرى بولسا، بايرام كۈنلىرىدۇر. بۇ كۈنلەردە قۇربانلىق قىلغان ماللىرىڭلارنىڭ گۆشلىرىدىن يەڭلار بۇخارىي ۋە مۇسلىم رىۋايىتى.ئەمما مالىكى مەزھىبىدە، ھەج قىلىپ قۇربانلىق قىلىشقا ئىقتىسادى يەتمىگەن كىشىلەرنىڭ تەشرىق قۇربان ھېيتنىڭ 234 كۈنلىرىدە روزا تۇتۇشلىرىغا رۇخسەت قىلىنغان. ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا بىلەن ئىبنى ئۇمەر پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن مۇنۇ ھەدىسنى رىۋايەت قىلغان: تەشرىق كۈنلىرىدە روزا تۇتۇش، پەقەت ھەجدە قۇربانلىق قىلالمىغان ھاجىلار ئۈچۈنلا رۇخسەتتۇر بۇخارى رىۋايىتى.ھەجدە قۇربانلىق قىلالمىغان كىشىنىڭ قۇربان ھېيتنىڭ 2 كۈنىدىن 4 كۈنىگىچىلىك بولغان تەشرىق كۈنلىرىدە روزا تۇتۇشلىرى قىلالمىغان قۇربانلىقنىڭ ئورنىغا ھېسابلىنىدۇ. مانا بۇ ئىسلام دىنىنىڭ مۇسۇلمانلارغا كۆرسەتكەن ئۇڭايلىقلىرىدىن بىرىدۇر. ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە: پۇلى يوقلىقتىن ياكى قۇربانلىق مال يوقلىقتىن قۇربانلىق مال تاپالمىغان كىشى ھەج جەريانىدا ئۈچ كۈن روزا تۇتسۇن، ھەجدىن قايتقاندىن كېيىن يەتتە كۈن روزا تۇتسۇن، ئۇنىڭ ھەممىسى ئون كۈن بولىدۇ بەقەرە سۈرىسى 196 ئايەت.5 مەكرۇھ بولىدىغان روزا:1 ئاشۇرا كۈنىدە روزا تۇتماقچى بولغان كىشىنىڭ، ئاشۇرا كۈنىنى يالغۇز تۇتۇشى مەكرۇھتۇر. سۈننەت ئۇنىڭ ئالدىدىن ياكى كەينىدىن بىر كۈننى قوشۇپ تۇتۇشتۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ بۇ ھەقتىكى ھەدىسى يوقىرىدا ئۆتتى.2 نەپلى ئۈچۈن روزا تۇتماقچى بولغان كىشىنىڭ جۈمە كۈنىنىلا ئايرىپ بۇ كۈندە روزا تۇتۇشى مەكرۇھتۇر. جۈمە كۈنى مۇسۇلمانلارنىڭ ھەپتىلىك بايرام كۈنى. ئىسلام دىنى يالغۇز بۇ بۇ كۈندىلا نەپلى روزا تۇتۇشنى مەنئى قىلغان. سۈننەت شۇكى، جۈمە كۈنىدە روزا تۇتماقچى بولغان كىشى ئۇنىڭ ئالدىدىن ياكى كەينىدىن بىرەر كۈننى قوشۇپ تۇتۇشى لازىم. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: سىلەرنىڭ ھېچبىرىڭلار جۈمە كۈنىدە روزا تۇتمىسۇن. ئەگەر تۇتماقچى بولسا، جۈمەنىڭ ئالدىدىن ياكى كەينىدىن بىر كۈننى قوشۇپ تۇتسۇن بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى. بۇ ھەدىسگە ئاساسەن، جۈمە كۈنىدە روزا تۇتماقچى بولغان كىشى ئۇنىڭغا پەيشەنبىنى ياكى شەنبىنى قوشۇپ تۇتۇشى لازىم .3 شەنبە كۈنىنى ئايرىپ روزا تۇتۇش مەكرۇھتۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: شەنبە كۈنىدە نەپلى روزا تۇتماڭلار، پەقەت رامىزان روزىسىنى، كاپارەت روزىسىنى، قازا روزىلارنى شەنبە كۈنلىرىدە بولسىمۇ تۇتۇڭلار تىرمىزى رىۋايىتى. شەنبە كۈنلۈكتە روزا تۇتۇشنىڭ مەنئى قىلىنىشىنىڭ سەۋەبى شۇكى، شەنبە كۈنلۈك يەھۇدىلارنىڭ بايرام كۈنىدۇر. مۇسۇلمانلارنىڭ ئۇلار بايرام قىلغان كۈنلەردە بايرام قىلىشى، ئۇلار ئۇلۇغلىغان كۈنلەرنى ئۇلۇغلىشى توغرا ئەمەس. بەلكى بىز ئۇلارغا ھېچبىر ئىشتا ئوخشىماسلىققا بۇيرۇلغان. ئاشۇرا كۈنىدە بىر كۈن روزا تۇتۇشنىڭ مەنئى قىلىنىشىنىڭ ھېكمىتىمۇ بۇسەۋەبتىن ئىدى.4 شەك كۈنىدە روزا تۇتۇش مەكرۇھتۇر. پەيغەمبەر ئۇنىڭدىن مەنئى قىلغان. شەك كۈنى كىشىلەر ئۇنى شەبان ئېيىنىڭ ئاخىرقى كۈنىمۇ ياكى رامىزاننىڭ بىرىنچى كۈنىمۇ دەپ شەك قىلىپ قالىدىغان كۈن بولۇپ، بۇ كۈندە روزا تۇتۇشنىڭ مەنئى قىلىنىشى كىشىلەرنىڭ رامىزان روزىسىنىڭ سانىنى ئۇزارتىۋالماسلىقى ئۈچۈن ئىدى. ئەگەر دىنىمىز بۇنداق ھۇشيارلىق بىلەن ئىش كۆرمىگەن بولسا ئىدى، كىشىلەر شەك كۈنىنى رامىزانغا قوشۇپ، روزىنىڭ سانىنى 30 كۈندىن ئاشۇرۋالغان بولار ئىدى. چۈنكى بۇرۇنقى ساماۋىي دىنلارمۇ شۇ سەۋەبتىن ئۆز ئەسلىنى يوقاتقان. بىز ئاي كۆرسەك روزا تۇتۇشقا، ئەگەر ئاي كۆرمىسەك روزا تۇتماسلىققا بۇيرۇلدۇق. ئەممار ئىبنى ياسىر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنۇ ھەدىسىنى رىۋايەت قىلىدۇ: شەك كۈنىدە روزا تۇتقان كىشى ماڭا ئاسىيلىق قىلغان بولىدۇ تىرمىزى رىۋايىتى.5 ئىپتارسىز ئۇلاپ روزا تۇتۇش مەكرۇھتۇر. ئەگەر بۇ ئىش روزا تۇتقۇچىنىڭ تەن ساقلىقىغا زىيان يەتكۈزسە ھارامدۇر. ئۇلاپ روزا تۇتۇش ـ روزا تۇتۇپ ئىپتار بولغاندىمۇ ـ ئېغىز ئاچماستىن ياكى سوھۇرلۇق يېمەستىن ئەتىسى ئاخشامغىچە روزىسىنى داۋام قىلدۇرۇش دېمەكتۇر. بۇنداق قىلىش تەن ساقلىقىغا زىيانلىق بۇلۇشتىن ئاۋۋال دىنىمىزنىڭ كۆرسەتمىسىگە خىلاپتۇر. چۈنكى ئىسلام دىنى ئاسانلىقنى تەرغىپ قىلىدۇ. ئۆزىنى بېھۈدە قىينىغانلىق ئىبادەتكە ياتمايدۇ. بەلكى ئىبادەت دىنىمىزنىڭ كۆرسەتمىلىرىگە رىئايە قىلىش بىلەن قىلىنىدۇ. پەيغەمبەرلەر ئۇلاپ روزا تۇتاتتى. چۈنكى ئۇلار تاقەت قىلالايتتى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزى ئۇلاپ روزا تۇتقان ۋاقىتلىرىدا ساھابىلارنىڭ بۇنداق قىلىشىنى مەنئى قىلاتتى. ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھادىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ساھابىلىرىنى ئۇلاپ روزا تۇتۇشتىن مەنئى قىلغاندا، ساھابىلار، ـ يارەسۇلۇللاھ! سىز ئۇلاپ تۇتىسىز ئەمەسمۇ؟ ـ دېيىشكەندە ـ ئۇ، مەن سىلەرگە ئوخشىمايمەن، ئاللاھ تائالاھ مېنىئۇلاپ روزا تۇتقىنىمدا ئوزۇقلاندۇرىدۇ ۋە سۇغىرىدۇ ـ دېگەن بۇخارىي رىۋايىتى.6ـ نەپلىي روزىلار:نەپلىي ئىختىيارىي روزىلارنى تۇتۇشنىڭ بەلگىلىك ۋاقىتلىرى يوقتۇر. روزا تۇتۇش ھارام ۋە مەكرۇھ بولغان كۈنلەرنىڭ سىرتىدا، يىلنىڭ قايسى بىر كۈنلىرىدە نەپلى روزىسىنى تۇتۇش جائىزدۇر. نەپلى ئىبادەتلەر ئاللاھ تائالاغا يېقىنلىشىش ۋە بۇ ئارقىلىق ئۇنىڭ رەھمىتىدىن بەھرىمەن بولۇش مەقسىتىدە قىلىنىدىغان ئىختىيارىي ئىبادەتتۇر. نەپلى ئىبادەتلەرنىڭ ساۋابى كۆپتۇر.
|
ەلوردالىق جۋرناليستەردىڭ ماتەريالدارى كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىعادى رۋحانيات01 قاراشا 2018، 14:47ەلوردالىق جۋرناليستەردىڭ ماتەريالدارى كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىعادى01 قاراشا 2018, 14:47 1364 0استانا، .. ەلوردانىڭ 20 جىلدىعىن مەرەكەلەۋدىڭ اياسىندا جەرگىلىكتى استانا اقشامى مەن ۆەچەرنيايا استانا گازەتتەرىندە جاريالانعان ماتەريالداردىڭ نەگىزىندە ەكى تىلدە ەلوردانىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگى مەن ٴار جىلى وتكەن ماڭىزدى ماقالالارى كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىعادى. بۇل تۋرالى استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ رەسمي سايتى جازدى.جوبا جەتەكشىسى قايسار جۇماباي ۇلى ماتەريالدار باسپاعا بەرىلمەس بۇرىن كوپتەگەن جۇمىستاردىڭ اتقارىلعانىن ايتادى.مۇنداي كىتاپتاردى شىعارۋ يدەياسى بىرنەشە جىل بۇرىن پايدا بولدى. استانا اقشامى مەن ۆەچەرنيايا استانا گازەتتەرىنىڭ بۇرىنعى نومەرلەرىندەگى ماتەريالداردى وقي وتىرىپ، مەن قالانىڭ قالاي وسكەندىگى، ونداعى قۇرىلىستىڭ قالاي جۇرگىزىلگەنى، ونىڭ دامۋ قارقىندىلىعى، ٴتۇرلى كەڭاۋقىمدى ساياسي، مادەني ٴىسشارالار تۋرالى قىزىقتى ماتەريالدارمەن تانىستىم، قۇندى فوتوسۋرەتتەردى كوردىم. استانا تۇرعىندارى ٴۇشىن 20 جىل ىشىندە ەلوردامىزدىڭ قالاي وزگەرگەندىگىن كورۋ قىزىق بولادى دەپ ويلايمىن. ەڭ الدىمەن بۇل ماتەريالداردى گازەتتەرىمىزدىڭ بەتتەرىندە ارنايى ايدارمەن جاريالاۋدى ٴجون سانادىق. جىل باسىنان گازەتتەرىمىزدىڭ 20 ٴنومىرىن بەلگىلى ٴبىر جىلى جازىلعان ماتەريالدارعا ارنادىق. ەندى مىنە كىتاپتارىمىزدىڭ باسپادان شىققانىن كۇتىپ وتىرمىز، دەيدى ٴجشسنىڭ ديرەكتورى قايسار جۇماباي ۇلى.ول، سونداياق، ٴار كىتاپتىڭ بىرەگەي بولاتىنىن ايتتى.قازاق تىلىندە شىعاتىن كىتاپ استانا اقشامى گازەتىندەگى ماتەريالدارعا، ورىس تىلىندەگى كىتاپ ۆەچەرنيايا استانا گازەتىندەگى ماتەريالدارعا نەگىزدەلگەن. ٴبىر قالاداعى شارالار بولعان سوڭ، ەكى كىتاپتاعى ماتەريالدار ۇقساس بولۋى مۇمكىن، ارينە. دەسەك تە، بۇل اۋدارما ەمەس. بۇل ٴار ٴتۇرلى جۋرناليستەردىڭ جازعان ماقالالارى. كىتاپتىڭ اتاۋلارى ٴالى بەكىتىلگەن جوق. ولار ەلوردا شەجىرەسى جانە سەردسە موە استانا دەگەن اتاۋمەن شىعادى دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز، دەپ ٴبولىستى قايسار جۇماباي ۇلى.ايتا كەتەيىك، جوسپار بويىنشا استانانىڭ 20 جىلدىعىنا وراي باسىپ شىعارىلاتىن كىتاپتار وسى جىلدىڭ قاراشا ايىندا تانىستىرىلماق.
|
ميات كاشىباي 18 تامىز, 2021 ساعات 17:15شىمكەنت قالالىق مادەنيەت ءۇيى ءشامشى قالداياقوۆ ءاندىرىنىڭ كونتسەرتىن وتكىزۋ ءۇشىن تسي كومپانياسىمەن 60 ملن تەڭگەگە كەلىسىمشارت جاساسقان. ال اشىق دەرەككوزدەردەگى اقپاراتقا قاراعاندا، بۇل كومپانيا شىمكەنتتەگى مادەنيەت ۇيىمەن كەلىسىمشارت جاساساردان ەكى كۇن بۇرىن عانا مەملەكەتتىك تىركەۋدەن وتكەن. مادەنيەت ءۇيى بيۋدجەتى 60 ملن تەڭگە بولاتىن ءىسشارانى ۇيىمداستىرۋدى نە سەبەپتى جاڭادان قۇرىلعان تاجىريبەسىز كومپانياعا تاپسىردى؟ ءتىلشىسى وسى سۇراقتىڭ جاۋابىن ىزدەپ كوردى.مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ پورتالىنداعى دەرەككە قاراعاندا، تسي 14 شىلدە كۇنى قۇرىلعان. كومپانيا قۇجات بويىنشا يسماگۋلوۆا نازيا نۋرلانوۆنا دەگەن ازاماتقا تيەسىلى. مەمساتىپ الۋ پورتالىندا كومپانيا مەكەنجايى رەتىندە استاناداعى باۋىرجان موموشۇلى كوشەسى كورسەتىلگەن. ال ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەگىنشە، تسي شىمكەنت قالاسىنىڭ ءالفارابي اۋدانىندا تىركەلگەن.مەمساتىپالۋ پورتالىنداعى تسي كومپانياسى جايلى مالىمەتتىڭ سكرينشوتى.ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسى سايتىنداعى تسي جايلى اقپارات.كومپانيا قۇرىلعان سوڭ 3 كۇننەن كەيىن مەمساتىپ الۋ پورتالىنا تىركەلىپ، شىمكەنت قالالىق مادەنيەت ۇيىمەن ءشامشى اندەرىنىڭ كونتسەرتىن وتكىزۋ بويىنشا كەلىسىمشارتقا وتىرعان. 16 شىلدەدە باستالعان كەلىسىمشارت پروتسەسى تامىزدىڭ 2سىندە اياقتالىپ، تسي كومپانياسى رەسمي تۇردە وسى ساتىپ الۋ بويىنشا تاپسىرىس ورىنداۋشى كومپانيا اتانعان.مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ پورتالىنان سكرينشوت.كەلىسىمشارتقا سايكەس، ءشامشى اندەرىنىڭ كونتسەرتى كومپوزيتوردىڭ تۋعان كۇنىنە وراي، ياعني 15 تامىزعا جوسپارلانعان. بىراق كونتسەرت ول كۇنى وتكەن جوق، كەلىسىمشارت تا پورتالدا سول كۇيى تۇر. وسىعان بايلانىستى شىمكەنت قالالىق مادەنيەت ۇيىنە حابارلاسىپ كوردىك. ءبىزدىڭ سۇراقتارىمىزعا مادەنيەت ءۇيىنىڭ ديرەكتورى ساكەن مايعازيەۆ ەمەس، ونىڭ ورىنباسارى عاني امانقۇلوۆ جاۋاپ بەردى.كونتسەرتتى 15 تامىزدا وتكىزۋدى جوسپارلاعانبىز. كەيىن بىزدە كارانتين جاعدايىنا بايلانىستى ءىسشارا وتپەيتىن بولدى. ءبىز ەندى بۇل كەلىسىمشارتتى بۇزعالى جاتىرمىز، دەدى امانقۇلوۆ.نەگىزى بۇل تەندەر بويىنشا ءبىر كوزدەن ساتىپ الۋ ءتاسىلى قولدانىلعان. ياعني تاپسىرىس بەرۋشى مەكەمە تاپسىرىس ورىنداۋشى كومپانيانى ەشقانداي كونكۋرسسىز تاڭداپ العان. جۋرناليست مايعازيەۆتىڭ ورىنباسارىنان كونتسەرت وتكىزۋگە نە سەبەپتى قۇرىلعانىنا ەكىاق كۇن بولعان تاجىريبەسىز كومپانيا تاڭدالعانىن سۇرادى. امانقۇلوۆ ءتىلشىنىڭ بۇل سۇراعىنا جاۋاپ بەرە المادى. ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، مادەنيەت ءۇيىنىڭ ديرەكتورى ساكەن مايعازيەۆ بىرەر كۇن بۇرىن قىزمەتىنەن كەتكەن. ال كونتسەرتتى وتكىزۋگە نە سەبەپتى تسي كومپانياسى تاڭدالعانىن مايعازيەۆ بىلەدى ەكەن. امانقۇلوۆ مايعازيەۆكە حابارلاسىپ، ماسەلەنى انىقتاۋعا تىرىساتىنىن، سودان كەيىن تىلشىگە ءبىر حابارىن بەرەتىنىن ايتتى. بىراق وسى ماقالا جاريالانعانشا شىمكەنت قالالىق مادەنيەت ۇيىنەن ەشقانداي حابار بولعان جوق.بۇعان دەيىن شىمكەنتتەگى ناۋرىز تويىنا ارنالعان ءىسشارالاردىڭ بيۋدجەتىنە بايلانىستى قوعامدا شۋ تۋعان. جۋرناليستەر مەن بەلسەندىلەر ساكەن مايعازيەۆ باسقارعان قالالىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ ناۋرىزعا وراي ءتۇرلى كومپانيالارمەن قۇنى 595 ملن تەڭگە بولاتىن جەتى كەلىسىمشارت جاساسقانىن جازعان. جۋرناليستەر زەرتتەۋىندە ناۋرىزعا وراي جاسالعان كەلىسىمشارتتاردا تەحنيكالىق ەرەكشەلىك دۇرىس تولتىرىلماعانى ايتىلدى. بۇعان قوسا، وسى ماسەلەنى كوتەرگەن بەلسەندىلەر ءىسشارالارعا قارجىنىڭ تىم بولىنۋىنە جانە تەندەردى تاجىريبەسى جوق كومپانيالاردىڭ ۇتقانىنا باسا نازار اۋداردى.وسى ماسەلە قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتقاندا ساكەن مايعازيەۆ تە، شىمكەنت قالاسى اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى شىڭعىس مۇقان دا جۋرناليستەر كەلتىرگەن دەرەكتى جوققا شىعاردى. ولار ناۋرىزعا تەك 213 ملن تەڭگە بولىنگەنىن، جۋرناليستەر كەلتىرگەن 595 ملن تەڭگە جىل بويى وتەتىن ءىسشارالارعا قاراستىرىلعانىن ءۋاج ەتتى. بيىل ماۋسىمدا ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە ءتىلشىسىنىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرگەن شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى مۇرات ايتەنوۆ تە 595 ملن تەڭگە تەك ناۋرىز تويلاۋعا ەمەس، جىل بويى وتەتىن ءىسشارالارعا دا ارنالعانىن ايتتى. ونىڭ سوزىنشە، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ پورتالىنداعى 595 ملن تەڭگەگە جاسالعان كەلىسىمشارتتىڭ بارىندە ناۋرىز مەرەكەسىنە وراي دەپ جازىلىپ تۇرۋىنا مەكەمە قىزمەتكەرىنىڭ قاتەلىگى سەبەپ بولعان.شىمكەتتىك شەنەۋنىكتەردىڭ ناۋرىزعا 213 ملن تەڭگە ءبولىندى، 595 ملن تەڭگە جىل بويى وتەتىن ءىسشارالار ءۇشىن قاراستىرىلعان دەگەنى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ پورتالىنداعى رەسمي دەرەككە قايشى. ويتكەنى مادەنيەت ءۇيىنىڭ جىل باستالعالى مەرەكەلىك ءىسشارالار ءۇشىن جاساسقان كەلىسىمشارتتارىنىڭ جالپى قۇنى قازىردىڭ وزىندە 680 ملن تەڭگەدەن اسىپ كەتتى. مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ پورتالىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، شىمكەنت اكىمدىگى مەرەكەلىك ءىسشارالارعا 2021 جىلى 800 ملن تەڭگەدەن استام قاراجات جۇمساۋدى جوسپارلاپ وتىر.ناۋرىز داۋى: مايعازيەۆ پەن دۇيسەباەۆا تاتۋلاسۋدان باس تارتتى
|
جامائەتنىڭ ئەھمىيىتى مۇسۇلمانلار تورىباش بەت تەتقىقاتلار يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 201308192,684 قېتىم ئوقۇلدىنامازنى كۈندۈزنىڭ ئىككى تەرىپىدە ۋە كېچىنىڭ كۈندۈزگە يېقىن ۋاقىتلىرىدا كامىل ئۆتىگىن ھۇد 11114.بۇ ئايەتنىڭ كۈندۈزنىڭ ئىككى تەرىپىدە دەپ تەرجىمە قىلىنغان قىسمى تەرەفەيىنناھار طَرَفَيِ النَّهَارِ دۇر. تەرەفەيىنناھار طَرَفَيِ النَّهَارِ ئىزافەتلىك بىرىكمىدۇر. بۇ بىرىكمىدە مۇزافۇ ئىلەيھ تەرەفەي طَرَفَيدۇر. تەرەفەي، تەرەف طَرَف كەلىمىسىنىڭ ئىككىلىك شەكلىدۇر.يۇقىرىدىكى ئايەتنىڭ كېچىنىڭ كۈندۈزگە يېقىن ۋاقىتلىرىدا دەپ تەرجىمە قىلىنغان قىسمى زۇلەفەن مىنەللەيل زُلَفاً مِّنَ اللَّيْلِ دۇر. زۇلەف زُلَف، زۇلفە زُلْفَة نىڭ كۆپلۈك شەكلىدۇر. يۇقاردا دەپ ئۆتكىنىمىزدەك كۆپلۈك ئەرەبچىدە ئەڭ ئاز ئۈچنى ئىپادىلەيدۇ. بۇ كەلمىنىڭ لۇغەت مەنىسى يېقىنلىق دېگەن مەنىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. شۇڭا زۇلەفەن مىنەللەيل زُلَفاً مِّنَ اللَّيْلِ نىڭ مەنىسى كېچىدىن بولۇپ كۈندۈزگە يېقىن بولغان ئۈچ ۋاقىت دېگەن بولىدۇ.نامازنى كۈن قايرىلغاندىن تارتىپ كېچىنىڭ قاراڭغۇلۇقى باسقانغا قەدەر كامىل ئۆتىگىن. بامدات نامىزىنىمۇكامىل ئۆتىگىن ئىسرا 1778.جامائەتنىڭ نامازدا قاتار، رەتلىك ۋە تۈز تۇرۇشىنىڭ نامازنى ئىقامە قىلىشتىن ھېسابلىنىشى نامازنى جامائەت بىلەن ئوقۇشنىڭ ئاللاھنىڭ بىر ئەمرى ئىكەنلىكىنى ئىپادىلەيدۇ. چۈنكى يالغۇز ناماز ئوقۇماقچى بولغان كىشى سەپنى تۈز قىلىشقا بۇيرۇلمايدۇ. دېمەككى، نامىزىنى جامائەتكە قېتىلىپ، پەيغەمبىرىمىزنىڭ سەپلەرنى تۈز قىلىشقا چۈشۈرگەن بۇرۇقىنى بەجا كەلتۈرگەن ھالەتتە ئوقۇغان كىشى ئاللاھنىڭ نامازنى ئىقامە قىل دېگەن ئەمرى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئەمىرلەردىن بىرىنى ئىجرا قىلغان بولىدۇ.ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: بىر كىشىنىڭ جامائەت بىلەن ئوقۇغان نامىزى، ئۇنىڭ ئۆيىدىكى ياكى بازاردىكى ئوقۇغان نامىزىدىن 25ھەسسە ئارتۇق تۇرىدۇ. سەۋەبى، ئۇ شۇنىڭ ئۈچۈنكى، تاھارەتنى كامىل ئېلىپ، ئاندىن مەسجىدكە پەقەت ناماز ئوقۇش ئۈچۈنلا كەلسە، ئۇ ئادەم مەسجىدكە كەلگۈچە ئۇنىڭ باسقان ھەر بىر قەدىمى ئۈچۈن بىر دەرىجە يۇقىرى كۆتۈرۈلىدۇ ۋە باسقان ھەر بىر قەدىمى ئۈچۈن بىر خاتالىق ئۆچۈرۈلىدۇ. ناماز ئوقۇپ بولۇپ تاھارىتى سۇنماستىن مەسجىدتە ئولتۇرسىلا پەرىشتىلەر ئۇنىڭغا ئاللاھتىن رەھمەت تىلەپ: ئى ئاللاھ! ئۇنىڭغا رەھمىتىڭنى نازىل قىلغىن، ئۇنىڭغا رەھمەت قىلغىن، دەيدۇ. ئۇ ئادەم مادامىكى، نامازنى كۈتۈپ تۇرىدىكەن، ناماز ئىچىدە بولغاندەك بولىدۇ.ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، رەسۇلۇللاھنىڭ يېنىغا بىر ئەما كىشى كېلىپ: ئى رەسۇلۇللاھ! مېنى مەسجىدكە يېتىلەپ ئېلىپ كېلىدىغان ئادەم يوق، دەپ رەسۇلۇللاھتىن نامازنى ئۆيدە ئوقۇشقا رۇخسەت سورىدى. رەسۇلۇللاھ ئۇ كىشىگە رۇخسەت قىلدى. ئۇ كىشى كەينىگە بۇرۇلۇپ ماڭغاندا، رەسۇلۇللاھ چاقىرىپ ئۇنىڭغا: ئەزان ئاۋازىنى ئاڭلامسەن؟، دېدى. ئۇ كىشى: ھەئە، دېۋىدى، رەسۇلۇللاھ: فَۆَجِبْ ئۇنداق بولسا نامازغا كەلگىن، دېدى.ئابدۇللاھ ئىبن ئۇممۇ مەكتۇم رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، ئۇ: ئى رەسۇلۇللاھ، مەدىنە دېگەن ئادەمگە زىيان يەتكۈزىدىغان ھاشاراتلار ۋە يىرتقۇچلار كۆپ جاي، دېۋىدى، رەسۇلۇللاھ: نامازغا ۋە نىجاتلىققا كېلىڭلار، دېگەن ئاۋازنى ئاڭلىساڭلا نامازغا كەلگىن، دېدى.شۇنىڭدەك، ناماز ئوقۇلىدىغان جاينىڭ مەسچىتجامەنىڭ ياكى جامائەتنىڭ بىرە مەنسۇبىنىڭ ھەققىدىكى گۇمان ۋە سەلبىي كۆزقاراشلارمۇ تەركىجامائەت بولۇشقا باھانە بولالمايدۇ.چۈنكى قۇرئانھەدىسنىڭ، جۈملىدىن يۇقىرىدىكى ئايەتھەدىسلەرنىڭ ھۆكمى ئالەمشۇمۇل بولۇپ، قىيامەتكە قەدەر ھەر ماكاندا، ھەر زاماندا ۋە ھەر مۇسۇلمان ئۈچۈن كۈچكە ئىگىدۇر. قۇرئان كەرىمدە ياكى ھەدىسلەردە يۇقىرىدىكى ئايەت ۋە ھەدىسلەرنىڭ ھۆكمىنىڭ بەزى زامان بىلەن ياكى بەزى ماكان بىلەن ۋە ياكى بەزى كىشىلەر بىلەن چەكلىك دەپ ئەسكەتىلمەسلىكى ئۇ ئايەت ۋە ھەدىسلەرنىڭ ھۆكمىنىڭ قىيامەتكە قەدەر كۈچكە ئىگە ئىكەنلىكىنى يەنى مۇسۇلمانلارنىڭ قىيامەتكە قەدەر بەش ۋاخ نامازنى جامائەت بىلەن ئوقۇشلىرىنىڭ لازىملىقىنى ئىپادىلەيدۇ. بۇنىڭ خىلاپىنى دەۋا قىلغۇچىلار ئاللاھقا ۋە رەسۇلۇللاھقا قارشى چىققان بولىدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن كەڭ مۇسۇلمانلارنىڭ بەزى كىشىلەرنىڭ غەرەزلىك ياكى غەرەزسىز ھالدا، بىلىپ ياكى بىلمەي: ھازىرقى ئىماملار ئۇنداق، مەزىنلەر مۇنداق، مەسچىتجامە ئانداق پۇلغا سېلىنغان، مانداق ئادەملەر سالغان، مەسچىتجامەلەر گۇمانلىق، جامائەتنىڭ ئىچىدە ئۇنداق يامان ئادەم بار، مۇنداق ئەسكى كىشى بار دېگەندەك گەپسۆزلىرىگە پەرۋا قىلماسلىقى لازىم.ئۇستازلىرىمىزدىن، ئاتابوۋىلىرىمىزدىن ئۆگەنگىنىمىز بويىچە جامائەتكە قېتىلىش، نامازلىرىمىزنى جامائەت بىلەن ئوقۇش، مەسچىتجامەلىرىمىزنى مەنىۋى جەھەتتىن ئاۋات قىلىشىمىز ۋە مەنىۋى جەھەتتىن گۈللەندۈرۈشىمىز كېرەك. مۇناسىۋەتلىك ئايەتلەر: ئال ئىمران 3127؛ رەئد 1341؛ تاھا 20130؛ ئەنبىيا 2144.
|
1 اقپاننان باستاپ قازاقستاندا ەلەكتر ەنەرەگياسى قىمباتتايدى بيزنەس08 قاڭتار 2015، 12:051 اقپاننان باستاپ قازاقستاندا ەلەكتر ەنەرەگياسى قىمباتتايدى08 قاڭتار 2015, 12:05 619 0استانا. 6 قاڭتار. . 2015 جىلدىڭ 1 اقپانىنان باستاپ ەلەكتر ەنەرگياسى ٴتاريفى قازاقستاننىڭ بارلىق ايماقتارىندا قىمباتتايتىن بولدى. اتالعان جارلىققا كەشە قر ەنەرگەتيكا ٴمينيسترى ۆلاديمير شكولنيك قول قويدى.ٴمينيستردىڭ سوزىنشە ٴتاريفتىڭ بۇلايشا قىمباتتاۋىنا اسەر ەتىپ وتىرعان بىردەنبىر جايت ەكونوميكالىق جاعداي. ەنەرگوجۇيەنىڭ جاڭا كۇشكە يە قۇرىلىسى مەن ينفراسترۋكتۋرا ينۆەستيسياسىنا قاجەتتىلىگى. الايدا باعانىڭ ناقتى قانشا ەسەگە قىمباتتاعانىنا قاتىستى ناقتى اقپارات جوق.بۇدان وزگە مينيستر بيىلعى جىلدان باستاپ ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەگىش جابدىعى ەل اۋماعىنا كىرگىزىلمەيتىندىگىن دە اتاپ ٴوتتى. مۇنداي شەشىمگە كەلۋدىڭ باستى سەبەبى اتالعان جابدىق قازاقستاندىق ەلەكترجۇيەسىنىڭ مۇمكىندىگىنە سايكەستەندىرىلىپ جاسالماعان دەيدى. ٴارى مۇنداي قۇرىلعىنى پايدالانۋ شىعىنعا ۇشىراتۋى مۇمكىن دەگەندى ايتادى مينيستر ۆ. شكولنيك.ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، 2015 جىلدىڭ 1 قاڭتار ايىنان باستاپ ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ ٴتاريفى قازاقستاننىڭ بىرنەشە ايماقتارىندا قىمباتتاعان بولاتىن. الماتى مەن اقمولا وبلىستارىندا 7،5 عا، پاۆلولداردا 3،5 عا، شىمكەنتتە 6 عا قىمباتتاسا، اقتاۋداعى باعانى 10 عا بىردەن كوتەرۋ جوسپارلانىپ وتىر. اتالعان تاريفتىك باعا الداعى بەس جىل بويىنا ساقتالماق.
|
باعدارلامالاردىڭ ىسكە اسپايتىنى باقىلاۋدىڭ السىزدىگىنەنكەشە قازمەديا ورتالىعىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا بەرگەن تاپسىرمالارى مەن ايتقان سىندارىنا وراي پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى سۆەتلانا رومانوۆسكايا مەن دەموكراتيانى دامىتۋ ينستيتۋتى عىلىميزەرتتەۋ اسسوتسياتسياسى قوعامدىق ۇيىمىنىڭ ديرەكتورى يۋليا كۋچينسكايا جۋرناليستەرمەن بريفينگ وتكىزدى.سوڭعى كەزدە گازەتىمىزدە ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ەلباسىنىڭ ايتقان سىنەسكەرتپەلەرىنە ارنالعان ارناۋلى بەتتەر مەن توپتاما ماقالالاردىڭ ۇيىمداستىرىلىپ، مەملەكەتتىك اتقارۋشى ورگاندار قىزمەتىندە ورىن الىپ وتىرعان كەمشىلىكتەر ناقتى مىسالدارمەن ايگىلەنە باستاعان ەدى. ءيا، ۇكىمەتتىڭ، جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ جۇمىسىندا سىلبىرلىق، كەمشىلىكتەر از ەمەس.وسى ورىن الىپ وتىرعان ولقىلىقتار مەن كەمشىلىكتەردى ۇكىمەتتىڭ ءوزى دە مويىنداپ، ودان قورىتىندى شىعارۋعا كىرىستى. سونىڭ ءبىر ايعاعى كەشەگى كۇنى اتالعان ماسەلەگە ارنالىپ وتكىزىلگەن ۇكىمەت وتىرىسى بولدى. دەمەك، سەڭ سوگىلگەندەي، ۇكىمەت قوزعالىسقا كەلگەندەي. ەلىمىزدەگى اتقارۋشى بيلىكتىڭ وسى باعىتتاعى ارەكەتتەرىن قۇپتاي وتىرىپ، ەلباسى تاپسىرماسىنىڭ ورىندالۋ بارىسى ۇنەمى ءبىزدىڭ نازارىمىزدا بولاتىنىن وقىرماندار قاپەرىنە سالامىز.سۆەتلانا رومانوۆسكايا ءوزىنىڭ ءسوزىن ون جىلدان بەرى ازىرلەنۋ ۇستىندەگى قوعامدىق باقىلاۋ تۋرالى زاڭ جوباسىنىڭ پارلامەنتكە ءالى كۇنگە دەيىن ۇسىنىلماي كەلە جاتقانىن ايتىپ، سىني پىكىر بىلدىرۋدەن باستادى. ەگەر بۇل زاڭ قابىلدانسا، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار پروبلەمالاردىڭ ورىندالۋىن، مەملەكەتتىك قاراجاتتىڭ ورىندى جۇمسالۋىن باقىلايتىن ناقتى قوعامدىق ينستيتۋتتار ۇيىمداستىرىلار ەدى، دەدى ول. ودان ءارى دەپۋتات پرەزيدەنتتىڭ شاعىن نەسيە بەرۋ ماسەلەسى تۋرالى سىندارىنىڭ وتە ورىندى ەكەنىن، ايماقتارعا شىققان سايىن وسى پروبلەمامەن بەتپەبەت كەلەتىنىن جەتكىزدى.مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن وسى ىسكە دەپ بولىنەتىن ۇلانعايىر قاراجاتتىڭ جۇمىس ىستەمەيتىنىن كوزىمىزبەن كورىپ ءجۇرمىز. گرانت ءۇشىن دەپ اتالاتىن ولار تولىپ جاتقان ەسەپشوتتاردا جاتادى، ال كاسىپكەرلەر ولاردى الۋدىڭ ءادىسىن تابا الماي قينالادى. يننوۆاتسيا دەگەننىڭ نە ەكەنىن ناقتى ەشكىم بىلمەيدى، تەك سول شاراعا دەپ شەنەۋنىكتەر كاسىپكەرلەردى گرانتقا جولاتپايدى. سوندىقتان گرانتتاردى كىمدەر، نە ءۇشىن، قانداي شارتپەن الاتىنى جونىندەگى كريتەريلەر حالىققا اشىق جەتكىزىلۋى كەرەك. ەلباسىنىڭ ءوزى وسى ءىستى سىناعانىنا ەكى اپتا وتسە دە ءالى كۇنگە وڭالۋعا بەت العان ءىس كورىنبەيدى. جۋىردا عانا ۇكىمەت بىزگە ەسەپ بەرىپ، اقمولا وبلىسىندا 14، قاراعاندى وبلىسىندا 5، وقودا 19 گرانتقا دەگەن سۇرانىستىلەكتەردىڭ بەكىتىلگەنى تۋرالى ايتتى. ال الماتى، شقو جانە ت.ب. وبلىستاردا ءالى كۇنگە بىردەءبىر سۇرانىس تۇسپەگەن، دەدى ول.دەپۋتات كەلەسى كەزەكتە وسى جوبانى ىسكە اسىرۋدا ءتيىمسىز ءادىستەر قولدانىلاتىنىن ايتتى. ەلەكتروندى ۇكىمەت دەگەنىمىز ءتيىمدى جۇمىس ىستەي الماي وتىر. مەنىڭ ويىمشا، وسى ىسكە ارناۋلى پورتال قۇرىلۋى كەرەك، وندا گرانتتى بەرۋ شارتتارى تولىعىمەن جانە ناقتى جازۋلى تۇرعانى ابزال، دەدى س.رومانوۆسكايا.ودان كەيىن دەپۋتات شاعىن اۆياونىمدەر شىعاراتىن زاۋىت جاسايمىز دەپ الىنعان ۇلانعايىر اقشانىڭ ءىزى ءالى دە انىقتالماي، بۇل ءىس جابۋلى قازان جابۋلى قالپىندا تۇرعانىن ايتتى. ۇكىمەتكە وسى ماسەلە بويىنشا قانداي ۇيىمداستىرۋ شارالارى جاسالدى، كىمدەردى جازالاپ، كىمدەر جۇمىستان شىعارىلدى دەگەن ساۋالدار بەرسەك تە ول جاۋاپسىز قالىپ جاتىر، دەدى بريفينگ وتكىزۋشى. ودان ءارى ول تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن ەسكەرمەيتىن وندىرۋشىلەردى سىناپ، رەسەيگە شىرىندار شىعارعان كاسىپكەردىڭ شارۋاسى ناق وسى سەبەپتى العا باسپاعانىن كولدەنەڭ تارتتى. ءبىزدىڭ وندىرىسشىلەر تۇتىنۋشىلار قۇقىعى دەگەندى ءالى كۇنگە ساتىپ ال دا سات كۋپيپروداي دەپ قانا تۇسىنەدى، ياعني الداۋمەن العا باسامىز دەپ قاتەلەسەدى. وندايدىڭ زامانى الدەقاشان وتكەن. باسەكەلەستىككە قابىلەتتى بولۋ ءۇشىن تەك قانا ساپالى ونىمدەر شىعارۋ كەرەك، دەدى سۆەتلانا يۋرەۆنا. سونىمەن قاتار، ول ليفت شارۋاشىلىعى ماسەلەسىن، تۇرعىن ءۇيكوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىن، دۇكەندەردە ەشقاشان ءوزىڭنىڭ بەزبەنىڭدى قولدانۋعا بولمايتىنىن، ت.ب. ماسەلە تۋرالى ايتىپ ءوتتى.دەموكراتيانى دامىتۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى يۋ.كۋچينسكايا الدىڭعى ارىپتەسىمەن سالىستىرعاندا ناقتى دەرەكتەرگە سۇيەنىپ ءدوپ سويلەدى. پرەزيدەنتتىڭ سىندارى اتقارۋشى بيلىكتىڭ ەستەرىن جيعىزىپ، بويلارىن سەرگىتكەن سۋىق دۋش سياقتى بولدى. سوندىقتان ونىڭ ماڭىزى زور، دەپ باستادى ول ءوزىنىڭ ءسوزىن. قوعامدىق پىكىرلەردى زەرتتەي ءجۇرىپ ءبىز ەلدى دامىتۋعا ارنالعان وتە وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋدى ماقسات ەتكەن نەشە ءتۇرلى باعدارلامالار قابىلداپ جاتقانىمىزبەن حالىق ۇكىمەتتى ارەكەتسىز دەپ باعالايتىنىنا كوز جەتكىزدىك. اسىرەسە، بىزدەگى ىستەردىڭ ءبارى قاعاز جۇزىندە عانا ورىندالادى دەگەن پىكىر حالىق اراسىندا كەڭ تاراپ، باسىم بولىپ تۇر. سوڭعى كەزدەرى اتقارۋشى ورگاندار وكىلدەرى ءوز جۇمىستارى تۋرالى حالىققا دا، دەپۋتاتتارعا دا كوپتەگەن اقپاراتتار بەرۋگە تىرىسىپ جاتىر. بۇل، ارينە، قۇپتارلىق ءىس.2631 قازان ارالىعىندا ءبىزدىڭ ينستيتۋت قازاقستاندىقتاردىڭ بارلىق بۇقارالىق توپتارىن قامتىعان ساۋالداما جۇرگىزگەن ەدى. ەل ازاماتتارىنىڭ 97 پايىزدان استامى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆقا سەنىم بىلدىرەدى. سونىمەن قاتار رەسپوندەنتتەرگە جەرگىلىكتى وكىمەت وكىلدەرى ءسىزدىڭ جانە ءسىز تۇراتىن ەلدى مەكەننىڭ پروبلەمالارىمەن تانىستى ما؟ دەگەن سۇراق قويىلدى. وسى سۇراققا سۇرالۋشىلاردىڭ تەك 18 پايىزى عانا ءيا دەپ جاۋاپ بەرگەن. مىنە، وسى جاۋاپتاناق ۇكىمەتتىڭ ەلدى، وڭىرلەردى دامىتۋعا ارنالعان باعدارلامالارى ورىندالمايتىندىعى جانە ولار ءبىزدىڭ وتانداستارىمىزدىڭ مۇددەسىن كوزدەمەيتىندىگى، ولاردىڭ جەرگىلىكتى جەرلەرگە جەتپەيتىندىگى كورىنىپ تۇر. رەسپوندەنتتەردىڭ ءاربىر ءۇشىنشىسى ەلدىڭ دامىپ، ال ءوز باسىڭىزدىڭ جاقسى تۇرمىسقا جەتۋىنە قانداي نارسە كەدەرگى بولىپ تۇر؟ دەگەن سۇراققا: قوعامداعى قاۋىرت ءوسىپ كەتكەن سىبايلاس جەمقورلىق دەپ جاۋاپ بەرگەن. سونداياق، بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىندا سۇرالۋشىلاردىڭ 41 پايىزى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ ءالسىز ەكەندىگىن كورسەتكەن. ال رەسپوندەنتتەردىڭ 24 پايىزى ەلدەگى جول پروبلەمالارىنىڭ وتكىرلىگىن مەملەكەتىمىزدىڭ قارىشتاپ دامي الماي وتىرۋىنداعى باستى سەبەپ رەتىندە اتاعان، دەدى يۋ.كۋچينسكايا.
|
ديماش قۇدايبەرگەننىڭ لوندونداعى كونسەرتى قالاي ٴوتتى شوۋبيزنەس20 قاراشا 2018، 11:02ديماش قۇدايبەرگەننىڭ لوندونداعى كونسەرتى قالاي ٴوتتى20 قاراشا 2018, 11:02 2175 0 استانااستانا، .. 19 قاراشا كۇنى لوندوندا ديماش قۇدايبەرگەننىڭ العاشقى جەكە كونسەرتى ٴوتتى. شوۋ قازاقستاننىڭ ۇلىبريتانياداعى مادەني كۇندەرى اياسىندا مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن ۇلىبريتانيا جانە سولتۇستىك يرلانديا بىرىككەن كورولدىگىندەگى قر ەلشىلىگىنىڭ قولداۋىمەن ۇيىمداستىرىلدى.10 جىلدان بەرى مەملەكەت شەتەلدە جاس تالانتتاردى قولداۋ باعدارلاماسىن قارجىلاندىرىپ كەلەدى. وسى باعدارلامانىڭ اياسىندا تالانتتى جاستار حالىقارالىق كونكۋرستارعا قاتىسۋعا مۇمكىندىك الادى. 10 جىلدىڭ ىشىندە قانشاما تالانتتى جىبەردىك، ونىڭ ىشىندە ديماش تا بار. ول سلاۆيان بازارىنا، تۇركيا مەن فينلياندياعا، سونداياق قىتايداعى شوۋىنا مينيسترلىكتىڭ قولداۋىمەن قاتىستى، دەدى مادەنيەت جانە سپورت ۆيسەمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا.ٴانشىنى قولداۋعا بريتانيانىڭ جۇلدىزى تاليا ستورم كەلدى. ول جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا ديماشتىڭ العاشقى جەكە كونسەرتى لوندوندا ٴوتىپ جاتقانىنا قۋانىشتى ەكەنىن جەتكىزدى. 2 كونسەرت زالىندا ينە شانشار جەر بولمادى. قازاقستان، چەحيا، بەلگيا، ۇلىبريتانيا، قيتاي، كانادا، گەرمانيا، رەسەي، فينليانديا، جانە ت.ب الەمنىڭ 45 ەلىنەن جانكۇيەرلەرى كەلدى. لوندون ۋاقىتىمەن ساعات 17.30دا جانكۇيەرلەر جينالىپ، ەسىك الدىندا ۇزىنسونار كەزەككە تۇردى. كونسەرت باستالعانعا دەيىن كورەرمەندەر ديماشتىڭ ساحناعا شىعۋىن كۇتىپ، ونىڭ ەسىمىن جارىسا ايتتى.ەكى ساعاتتان استام ۋاقىتقا سوزىلعان كونسەرتتىك باعدارلامادا ٴانشى ٴار نومىرىندە جاڭا دەكوراسيا، جاڭا كوستيۋممەن شىقتى. ديماش قۇدايبەرگەننىڭ جاندى داۋىستا ٴان شىرقاۋى ەشكىمدى بەيجاي قالدىرمادى. ٴار ادام وسى كەشتە ٴتۇرلى سەزىمدى سەزىنە الدى.كەش شىمىلدىعى ديماشتىڭ قازاقستان، العا اتتى جاڭا انىمەن ٴتۇرىلدى. كونسەرتتىڭ باسىنان اياعىنا دەيىن ٴانشى كورەرمەنمەن ديالوگ جۇرگىزدى، ٴتىپتى ولارعا قازاق ٴتىلىن ۇيرەتۋگە تىرىستى. وسى ارقىلى ول كورەرمەن جۇرەگىنەن ورىن تاپتى.كونسەرتتىك باعدارلامادا ديماش ، دايديداۋ، ساعىندىم، . ، ، لەيلا، جانە ت.ب. اندەردى شىرقادى. يگور كرۋتويدىڭ ليۋبوۆ ۋستاۆشيح لەبەدەي اتتى ٴانى دە ٴى 2 ساحناسىندا اۋەلەدى. كەش سوڭى كومپوزيسياسىمەن اياقتالدى. ول بۇل ٴانى قازاقستاندىق مانەرلەپ سىرعاناۋشى، دوسى دەنيس تەنگە ارنادى. وسى ٴاندى شىرقاعان ساتتە زالدا تىنىشتىق ورنادى. ورىنداپ بىتكەن سوڭ كورەرمەندەر انشىگە ۇزاق قول سوقتى.ديماش ەكى ساعاتتان استام ۋاقىتقا سوزىلعان كونسەرتىندە 29 ٴان شىرقادى. تىڭدارماندار ونىڭ ٴار ٴانىن جىلى قابىلادى. ديماش شوۋ بويى بىرنەشە وبراز اۋىستىردى. ٴار نومىرىندە ول ٴان ايتىپ قانا قويماي، مۋزىكالىق ساپاپتاردا ويناپ، بيلەدى.وسىنداي كوزدەرى جانىپ تۇرعان كورەرمەندەر الدىندا ونەر كورسەتكەن كەزدە، سونىمەن بىرگە ٴوزىڭنىڭ سۇيىكتى اندەرىڭدى ورىنداعان كەزدە كونسەرتتىڭ قالاي بولعانىن ايتۋ قيىن. مەن بىرنارسە عانا ايتا الامىن، وتە قۋانىشتىمىن، دەدى ديماش قۇدايبەرگەن كونسەرتتەن كەيىن جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىنادا.شوۋ سوڭىندا ديماش كورەرمەندەردى قازاقستانعا شاقىردى. پۋبليكا ۇزاق ۋاقىت كونسەرت زالىنان شىققىسى كەلمەدى.ەسكە سالا كەتسەك، بيلەتتەر ساتىلىمىنان تۇسكەن بار قارجى قازاقستانداعى جاس تالانتتاردى حالىقارالىق بايقاۋلار مەن كونسەرتتەرگە قاتىسۋى ٴۇشىن قولداۋعا جۇمسالادى.ديماش قۇدايبەرگەن قازاقستاندىق ٴانشى، كومپوزيتور، مۋلتيينسترۋمەنتالشى، 5 وكتاۆا، 4 نوتا، 1 جارتىلاي توننان تۇراتىن كەڭ ۆوكالدى دياپازون يەگەرى.
|
ئەرئاياللار چىقىشىپ ئۆتۈشنىڭ ئىپى ئىناق ئائىلەم دوختۇر ساغلاملىق تورىئائىلىدىكى ئىشلاردا توغراخاتا مەسىلىسىگە كۆپ ئېسىلىۋالماي، كېلىشىشكېلىشەلمەسلىك مەسىلىسىنى كۆپرەك ئويلۇشۇش كېرەك،چۈنكى ئائىلە پىرىنسىپنى ئەمەس، بەلكى مۇھەببەتنى سۆزلەيدىغان جاي.ئائىلىنىڭ يىلتىزى ۋە روھى بولىدۇ،ھەر ئىككىلىسى ئايالنىڭ قولىدا بولىدۇ.شۇڭلاشقا كونىلار،ئەرنى ئەر قىلغانمۇ خوتۇن،يەر قىلغانمۇ خوتۇن،ئايال قىلسا ئائىلىسىگە،ئەر قىلسا بالىسىغا،دەپ ئىيتقان.ئەرلەرنىڭ ئۈچ چوڭ مەركىزى ئىھتىياجى:1ھۆرمەتلىنىش ۋە ئىززەتلىنىش؛3ئىتىراپ قىلىنىش، قوللاش، چۈشۈنىش.ئاياللارنىڭ ئۈچ چوڭ مەركىزى ئىھتىياجى:ئەرئاياللارئوتتۇرىسىدىكى ئۈچ چوڭ مەسىلە:1چۈشۈنىش مىنىڭچە،ئالدى بىلەن ئۆزىنى، ئاندىن جۆرىنىۋە باشقىلارنى چۇشىنىش كىرەك.ئۆزئۆزىنى چۈشۈنىش ئىنسان ئۈچۈن بەسى مۈشكۈل ،ئەممائەڭ مۇھىم ھەم ناھايىتى ئەھمىيىتلىك ئىش،ئۆزىنىچۈشۈنىشكە مۇيەسسەر بولالمىغان كىشى ھەرگىزمۇ باشقىلارنى چۈشىنەلمەيدۇ ۋە ئۈنۈملۈك پىكىر ئالماشتۇرۇش مەسىلىسى؛2 ئىقتىسادى مەسىلە؛3 جىنسى تۇرمۇش مەسىلىسى مىنىڭچە،دىنى ئىتىقاتى كۈچلۈك ۋە ھاۋايى ھەۋىسىنى تىزگىنلىيەلەيدىغان كىشىلاردە بۇ مەسىلە چوڭ مەسىلە ھىساپلانمايدۇ،ئەلۋەتتە،تەدبىرىنى قىلماقمۇ زۆرۈر.ئەرئاياللارئوتتۇرىسىدىكى كۆپەيتىشكە تىگىشلىك ئۈچ ئىش:1جۆرىسىنىڭ ئۆزگىرىشىگە كۆپرەك كۆڭۈل بۆلۈش؛2 جۆرىسىنىڭ ئارتۇقچىلىقىنى كۆپرەك بايقاش؛3 مۇسبەت ئىنىرىگىيىگە تولغانمىنىڭچە،ئاددىراق قىلىپ،توغرا ، ئاكتىپ كۆزقاراشقا تولغان ۋە ياخشى نەتىجە كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان سۆز ،دەپ چۈشەنسەك بولىدۇ گەپنى كۆپرەك قىلىش كېرەك.ئەرئاياللار ئوتتۇرىسىدىكى ئازايتىشقا تىگىشلىك ئۈچ ئىش:3 خاتا چۈشۈنىش.ئەر ئاياللار چىقىشىپ ئۆتۇشنىڭ تۆت خىل ئۇسۇلى:1 جۆرىسىنىڭ ياخشى تەرىپىنى كۆپرەك ئويلاش؛2 جۆرىسىنىڭ ئارتۇقچىلىقلىرىدىن كۆپرەك ھوزۇرلىنىش؛3 جۆرىسىنىڭ قىيىنچىلىقىنى چۈشۇنۇپ ھالىغايىتىش قەدىرلەشنىڭ مىسالى مۇشۇ،قەدىرلەشنى بىلمەيدىغان ئادەم جۆرىسىنى ئالماشتۇرغان بىلەنمۇ ئۇزاققىچە بىرگە بولالىشى ناتايىن؛4 جۆرىسىنىڭ يىتەرسىزلىكلىرىگە نىسپىتەن كەڭ قورساق بولۇش كەڭ قورساق بولالمايدىغان ئادەم،ئاجرىشىپ ،قايتا توي قىلغان ھالەتتىمۇ يەنىلا خۇشال بولالمايدۇ .ئەر ئاياللارئوتتۇرسىدىكى ئەڭ ئۈنۈملۈك تۆت جۈملە سۆز:1 كەچۇرۇڭ، مەن خاتالىشىپتىمەن.2 مەن سىزگە ئىشىنىمەن؛3 مەن سىزدىن پەخىرلىنىمەن؛4 مەن سىزنى سۆيىمەن.ئەر ئاياللار چىقىشىپ ئۆتۇشتىكى تۆت ئورتاقلىق:1 ئورتاق ھاياتلىق نىشانى؛2 ئورتاق مۇھىت؛3 ئورتاق سۆھبەت تىمىسى؛4 ئورتاق دوست.دۇنيادىكى ئەڭ ئۇلۇغ نەرسە مۇھەببەت، ئەڭ كۈچلۇك قورال تەسىرلەندۇرۇش.ئالدىنقى ماقالىمىزدا مۇھەببەتتىكى بېغىشلاش تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى ئەرلەرگە ئاگاھلاندۇرۇش توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز .ئاياللار نېمە ئۈچۈن ھېسسىياتچان كېلىدۇ ؟ئەرلەر ئۇيقۇ يېتەرلىك بولمىسا ، قورساق سالىدۇ
|
ناتوعا 70 جىل: ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ باسشىلارى لوندونعا جينالدى4 جەلتوقسان 2019, 09:53 567 0 جاھان انار لەپەسوۆاناتوعا مۇشە 29 ەلدىڭ ليدەرلەرى ۇيىمنىڭ 70 جىلدىعىنا وراي لوندوندا باس قوسىپ جاتىر، دەپ حابارلايدى ورتالىق ازيانىڭ جاڭالىقتار قىزمەتى.مەرەكەلىك سامميتكە فرانتسيا، تۇركيا جانە قۇراما شتاتتار ارقايسىسى قاراماقايشى كوزقاراستارىمەن كەلدى. اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ قورعانىس شىعىنىن كوتەرۋگە، جالپى شىعىندى تەڭ ەتۋگە شاقىرىپ كەلەدى. سامميت الدىندا فرانتسۋز پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرون ەۋروپا بۇدان بىلاي قۇراما شتاتتاردىڭ قورعانىنا سەنىم ارتا المايتىنىن ايتىپ، ناتونىڭ ميى ءولىپ بارا جاتىر دەگەن. وسىعان دەيىن ۇيىم مۇشەسى بولعان تۇركيا رەسەيدىڭ س400 زەنيتزىمىراندىق جۇيەلەرىن ساتىپ الىپ جاتقانى ءۇشىن ارىپتەستەرى تارابىنان سىنعا قالعان.ناتونىڭ باس حاتشىسى يەنس ستولتەنبەرگ سوڭعى كەزدەگى قاراماقايشىلىققا قاراماستان، ناتو تاريحتاعى ەڭ ءساتتى ۇيىم ەكەنىن جەتكىزدى. ول سامميت الدىندا ەۋروپا وداعى مەن كانادا اسكەري شىعىنىن 4,6 پروتسەنتكە كوبەيتەتىنىن ايتقان. بۇل ەلدەر 2016 جىلدان 2020 جىلعا دەيىن قورعانۋعا 130 ميلليارد دوللار بولسە، 2024 جىلعا قاراي بۇل سوما 400 ميلليارد دوللارعا جەتۋى ءتيىس.ستولتەنبەرگتىڭ ايتۋىنشا، ناتو سوڭعى جىلدارى باعدارلاما 30 دەپ اتالاتىن جوبانى ىسكە اسىرۋعا نيەتتەنىپ جاتىر. وعان سايكەس، ۇيىم جانجال شىققان ايماققا 30 كۇن ىشىندە قوسىمشا 30 اسكەري كەمە، 30 اۆياتسيالىق ەسكادريليا جانە جاياۋ اسكەرلەردىڭ 30 باتالونىن تولىق اسكەري دايىندىققا جەتكىزۋى كەرەك.سولتۇستىك اتلانتيكالىق كەلىسىم ۇيىمى 1949 جىلى اقش، كانادا جانە 10 ەۋروپالىق ەل سوۆەتتىك ەكسپانسياعا قارسۋ تۇرۋ ماقساتىندا نەگىزدەلگەن. قازىرگى كەزدە وعان 29 مەملەكەت مۇشە.تەگتەر ناتو بۇۇ اقش پرەزيدەنتى29 قاراشا, 2019 ساعات 10:58ترامپ اياق استىنان اۋعانستانعا نە ءۇشىن باردى؟9 قازان, 2019 ساعات 21:48
|
21 قاراشا 2019, 18:20 1489 0 رۋحانيات اسەل انۋاربەكقازاقستاننىڭ تالاي تار جول، تايعاق كەشۋدەن ءوتىپ، تاۋەلسىز مەملەكەت اتانعانى، الەم ەلدەرىمەن تەرەزەسى تەڭ بولۋ جولىندا قيىنقىستاۋ كەزەڭدەردى باستان وتكەرگەنى اقيقات. سول ءبىر كۇردەلى شاقتاردا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەرەن ەڭبەك اتقارعانى دا كۇللى جەر جۇزىنە ءمالىم. وسى رەتتە ازاتتىقتىڭ اق تاڭى اتىپ، ەل ىرگەسىن بەكىتۋدە تۇڭعىش پرەزيدەنتپەن قاتار ءجۇرىپ تەر توككەن مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى مىرزاتاي جولداسبەكوۆپەن 1 جەلتوقسان تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى قارساڭىندا نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ سارابدال ساياساتى مەن ءومىر جولى حاقىندا اڭگىمەلەسكەن ەدىك. مىرزاتاي اعا، ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىن ەڭ العاش وقۋشى كەزىندە كورگەن ەكەنسىز. سول كەزدەگى بالا نۇرسۇلتاننىڭ بويىنان كوشباسشىلىق قاسيەتتى بايقاي العان با ەدىڭىز؟ بولاشاق پرەزيدەنتتى العاش رەت 1957 جىلى كوردىم. قاسكەلەڭدەگى اباي اتىنداعى قازاق ورتا مەكتەبىندە پەدپراكتيكادان وتكەنىمدە نۇرسۇلتان ونىنشى كلاستىڭ وقۋشىسى ەدى. ءجۇزى جايناپ، ەكى كوزى وتتاي جانىپ، جارقجۇرق ەتىپ، اي ماڭدايى جارقىراپ، بايگە اتىنداي تىپىرشىپ وتىراتىن. ىشىنە سىيماي جۇرگەن ءبىر قۇدىرەت بارداي كورىنەتىن. قاجىرلى، ەڭسەلى بولاتىن. تۇرعىلاستارىنىڭ اراسىنان يىعى وزىق تۇراتىن. نامىسشىل بولاتىن. مومىنعا بولىسىپ، جۇرتقا كومەكتەسىپ جۇرەتىن.بولات كەزدىك قىن تۇبىندە جاتپايدى دەگەندەي، نۇرسۇلتان جاستايىنان قىناپتان سۋىرىلعان قىلىشقا ۇقسادى، اۋەل باستاناق مۇزجارعىش كەمەدەي قاي ورتاعا بارسا دا سىيىپ، ءسىڭىپ جۇرە بەردى. بەسىكتەگى بالانىڭ بەك بولارىن كىم بىلەدى،قارىنداعى بالانىڭ حان بولارىن كىم بىلەدى، دەگەندەي، ول كەزدە نۇرسۇلتاننىڭ پرەزيدەنت بولارىن كىم بولجادى دەيسىز. بىراق تابيعاتىنان جالىنداپ تۇرعان جاستىڭ ءتۇبى ءبىر جەردى جارىپ شىعاتىنىن جۇرت سەزەتىن ەدى. ەۋرازيا كىندىگىندە ۇلت پەن ۇلىستى سۇتتەي ۇيىتا بىلگەن تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسىنىڭ ەرەن ەڭبەگى تالاي شىعارماڭىزعا ارقاۋ بولدى. سوندا نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءبىر ارمانى ۇلى دالادا ماڭگىلىك ەل ورناتۋ يدەياسى ەكەنىن اتاپ ايتقان ەدىڭىز. وسى جونىندە ايتىپ بەرىڭىزشى... ۇلى دالادا ماڭگىلىك ەل ورناتۋ يدەياسى بۇگىن عانا تۋا قالعان جوق، ىقىلىم زامانداردان بەرى، ەل ورناپ، بيلىك پايدا بولعالى بەرى جالعاسىن ۇزبەي كەلە جاتقان الەمدىك قۇبىلىس، اسىل ارمان. ادام بالاسى ءومىر بويى جۇماق جەردى، جۇماق ەلدى، باقىتتى، ەركىندىكتى ىزدەۋمەن، اڭساۋمەن كەلەدى. ول ارمان، تاتۋلىعى جاراسقان، بەرەكەبىرلىكتىڭ ەلىن ورناتۋدىڭ، ماڭگى ەل ورناتۋدىڭ يدەياسى. نازارباەۆ بۇل يدەيانى حالقىنىڭ بايىرعىدان بەرى جالعاسىپ كەلە جاتقان بايتاق تاريحىنان الىپ وتىر. ول قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامان، تۇركى دۇنيەتانىمىنداعى وتۇكەن، حالقىمىز ارمانداعان جيدەلى بايسىن، اسان قايعى جەلماياعا ءمىنىپ شارق ۇرىپ ىزدەگەن جەرۇيىق، باقىتتى ءومىر، باياندى تىرشىلىك. قىتايلار ءوزىن اسپاناستى ەلىمىز دەيدى، ياعني اسپاناستى، جەرۇستى ەلىمىز دەپ وتىر، جاپوندار وزدەرىن كۇنشىعىس ەلىمىز دەيدى، ءبىز ۇلى دالا ەلىمىز. كەز كەلگەن مەملەكەتتى دامىتاتىن، حالىقتى ارمانىنا جەتەلەيتىن كۇش يدەيا، يدەولوگيا. يدەولوگيا دەگەنىمىز سول ەلدىڭ باعدارشامى، اداستىرمايتىن كومپاسى. ەگەر ول بولماسا كەمە مۇحيتتا، ۇشاق كوكتە، ادام جەردە اداسادى. ارعىبەرگى تاريحتا ەلىم ماڭگى بولماسىن دەگەن بىردەءبىر مەملەكەت جوق. ءبارى دە سونى ارمانداعان. بىراق جەتە الماعان. بۇل يدەيانى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن قورعاۋ ءۇشىن، تاۋەلسىز قازاقستاندى دامىتۋ ءۇشىن ۇسىنىپ وتىر. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستاننىڭ مەملەكەت رەتىندە دامۋ جولىندا ۇستانعان ساياساتىن قالاي باعالايسىز؟ ارينە، جوعارى باعالايمىن. ەڭ اۋەلى جالپاق دۇنيەگە ات ءىزىن سالىپ، بارعان جەرىنەن بوس قايتپاي، ەلىمىزدىڭ تۋىن اسپانداتىپ، ەڭسەسىن اسقاقتاتتى. ءسوزىن وتكىزدى. قانشاما الپاۋىتتىڭ بۇيرەگىن بۇلك ەتكىزىپ، ەلدەگى تۇرالاپ جاتقان شيكىزات پەن ءوندىرىس كوزىنە شەتتەن ينۆەستيتسيا تارتا ءبىلدى.تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدى بۇل كۇندە الەم مويىندادى. ۇلىبريتانيانىڭ ساياساتكەرى دجوناتان ايتكەننىڭ لوندوندا، اعىلشىن تىلىندە، نازارباەۆ جانە قازاقستاننىڭ دۇنيەگە كەلۋى: كوممۋنيزمنەن كاپيتاليزمگە دەپ اتالاتىن كىتابى جارىق كوردى. بۇرىن بۇل اۆتوردىڭ اقش پرەزيدەنتى ريچارد نيكسون تۋرالى كىتابى شىققان. نازارباەۆ تۋرالى كىتاپ جازۋعا نە سەبەپ بولدى؟ دەگەن ءتىلشى ساۋالىنا كانىگى ساياساتكەر: ءومىر باسپالداعى ونەگە باسپالداعىنا اينالعان ادام رەتىندە نازارباەۆ وقىرماندى قاتتى قىزىقتىرادى دەپ جاۋاپ بەرەدى. يلانباسقا شاراڭىز جوق. تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇعىرلى بولۋى جولىندا ءاۋ باستان ەلباسىمەن بىرگە جۇمىس ىستەپ جۇرگەن جانداردىڭ ءبىرى دە بىرەگەيىسىز. جادىڭىزدا جاتتالىپ قالعان ەرەكشە وقيعالار بار ما؟ مۇنداي وقيعالار وتە كوپ. ونىڭ ءبارى مەنىڭ ەڭبەكتەرىمدە ايتىلىپ تا، جازىلىپ تا ءجۇر. دەسەك تە، ءدال قازىر مۇنان جيىرما سەگىز جىل بۇرىنعى جاعداي ەسىمە ءتۇسىپ وتىر. 1991 جىلى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن سايلاۋ وتىسىمەن ءبىز وزىمىزدە بۇرىنسوڭدى بولىپ كورمەگەن وقيعا يناۋگۋراتسيانى وتكىزدىك. يناۋگۋراتسيا ءراسىمى اياقتالىپ كەلە جاتتى. ءبارى دە جينالعان جۇرتشىلىقتىڭ كوكەيىنەن شىققانداي بولدى. ءسويتىپ تۇرعاندا... سول ءساتتى ەسىمە السام، ءالى دە جۇرەگىم اتقاقتاپ سوعا جونەلەدى. ءيا، ءسويتىپ تۇرعاندا ساحنا تورىندەگى مەملەكەتتىك تۋ كوز الدىمىزدا قيسايىپ بارا جاتتى... كەنەت، و قۇدىرەت، الگى قۇلاپ بارا جاتقان تۋدى پرەزيدەنت ءبىر قولىمەن قاعىپ العانى!.. تۋ سىرتىندا تۇرعان تۋدىڭ قۇلاپ بارا جاتقانىن قالاي كورىپ قالعانى، سونى قالاي ۇستاپ ۇلگەرگەنى تاڭعالارلىق. ال ەندى وسى جاي ادامنىڭ ءىسى مە؟ جوق، بۇل جاي ادامنىڭ ءىسى ەمەس. سول وقيعانىڭ سيمۆولدىق ءمانى بار سياقتى بولادى دا تۇرادى ماعان. نۇرسۇلتان نازارباەۆ شىنىندا دا، قازاقتىڭ جىعىلا جازداعان تۋىن قايتا تىكتەگەن ازامات. ەلباسىنىڭ كوپشىلىك بىلە بەرمەيتىن قىرلارى سىزگە ءمالىم بولار. بولىسە وتىرىڭىزشى... ەلباسىنىڭ ءالى ايتىلماعان قىرلارى وتە كوپ. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى لاۋازىمدى قىزمەتكە تاعايىنداعان ادامداردى وتە ءجيى اۋىستىرىپ جاتتى. ءبىر كۇنى بىرەۋدى قىزمەتىنەن الدى. اڭگىمەلەسىپ وتىرعاندا ماعان: مىرزەكە، كەيبىرەۋلەر نازارباەۆقا ءبارىبىر دەپ ويلايدى. ءوزىنىڭ ويىنا كەلگەنىن ىستەيدى دەيدى. بىراق مەن بىرەۋدى ءوزىم قىزمەتكە قويىپ، ورنىنان السام، سول كۇنى ۇيىقتاي الماي شىعامىن دەگەنى بار. بۇل اسقان جاناشىرلىعى، كىسىلىگى. نۇرەكەڭنىڭ كەرەمەت قاسيەتىنىڭ ءبىرى داستارقاننىڭ گۇلى، اجارى. ەل ءۇشىن ەڭ ءبىر قيىن كەزەڭدەردە قاتار جۇردىك. احۋال اۋىر. سول كەزدە بيلىكتەگى ادامدار، جانىنداعى سەرىكتەرى ءبىر داستارقانعا جينالامىز. نۇرەكەڭ داستارقاننىڭ تورىندە وتىرىپ، اڭگىمە ايتقاندا قايعىنىڭ ءبارىن ۇمىتىپ كەتەسىڭ. ول كىسى ءازىلقالجىڭنىڭ قامباسى! كەز كەلگەن وقيعاعا بايلانىستى قالجىڭ ايتاتىن. نۇرەكەڭدى داستارقان باسىندا تىڭداۋ ءبىر عانيبەت! ءازىلقالجىڭدى عاجاپ ايتاتىن ەكى ادامدى بىلەمىن: ءبىرى نۇرەكەڭ، ەكىنشىسى 16 جىل قازمۋدىڭ رەكتورى بولعان مارقۇم ومىربەك جولداسبەكوۆ.تاعى ءبىر تاڭعالارلىق قاسيەتى قازاق تاريحىنىڭ تەرەڭ بىلگىرى. تاريحشىلارىمىزدىڭ كوڭىلىنە كەلمەسىن، قازىرگى كەزدە ەلدە جۇرگەن ادامداردىڭ ىشىندە قازاق تاريحىن نۇرسۇلتان نازارباەۆتان تەرەڭ، ارتىق بىلەتىن جان جوق. مەنى قايران قالدىراتىن ەندى ءبىر قاسيەتى ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ كۇشتىلىگى، جادىنىڭ كەرەمەتتىگى. ايتقانىن ەشقاشان ۇمىتپايدى. ەلىمىزدە بولىپ جاتقان وقيعالاردىڭ ساندارىنىڭ ءبارى باسىندا عوي! كىسى قىزىعارلىق قاسيەتىنىڭ ءبىرى دومبىرا تارتىپ، ءان سالاتىنىن جۇرت بىلەدى. وعان قوسا، قازاقتىڭ حالىق اندەرىنىڭ ءبارىنىڭ ءسوزىن جاتقا بىلەتىنىنە تاڭعالامىن. انشىلەردىڭ ىشىنەن اقان ابدۋاليەۆتى تىڭداعاندى جاقسى كورەتىن. سول اقاننىڭ ايتقان ءانىنىڭ ءسوزىن تۇزەتىپ بەرەتىن. ءوز حالقىنىڭ بار قادىرقاسيەتىن بويىنا جيعان، ادەبيەتىن، مادەنيەتىن، ادەتعۇرپىن، سالتءداستۇرىن جەتىك بىلەتىن ادام عانا وسىنداي دەڭگەيگە جەتەدى.تەگتەر نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەلباسى تاۋەلسىزدىك مىرزاتاي جولداسبەكوۆ
|
16 قىركۇيەك 13:21نۇرسۇلتان. قازاقپارات كوروناۆيرۋسپەن اۋىرىپ، ىندەتتەن جازىلىپ شىققان سوڭ فايزەر نەمەسە مودەرنا ۆاكتسينالارىن سالدىرعان ادامداردا وسى دەرتكە قارسى كۇشتى يممۋنيتەت پايدا بولادى.بۇل تۋرالى روكفەللەر ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارىنىڭ زەرتتەۋىنە سىلتەمە جاساپ رەيتەر اگەنتتىگى حابارلادى. زەرتتەۋ قورىتىندىسى بويىنش، بۇل توپتاعى ادامداردا پايدا بولاتىن انتيدەنەلەر وتە يكەمدى بولىپ، كوروناۆيرۋستىڭ 6 شتامىنا ونىڭ ىشىندە بەتا مەن دەلتاعا دا قارسى تۇراتىنىن كورسەتكەن. ال پەنسيلۆانيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى كوروناۆيرۋستى جۇقتىرماعان ءبىراق وعان قارسى ەگىلگەن ادزاماتتاردا دا وسىنداي انتيدەنە قالىپتاسادى دەگەن پىكىردە.پول بەنياس، روكفەللەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمى: بۇل كوروناۆيرۋستان جازىلىپ ودان كەيىن وسى دەرتكە قارسى ەگىلگەن ادامدار ءۇشىن جاقسى جاڭالىق. ءبىزدىڭ ويىمىزشا بۇل ادامدار جۇقپالى كەسەلگە قارسى جاقسى قورعالادى دەپ سانايمىز. ازىرگە بۇل تەك زەرتحانادا الىنعان ناتيجە. بۇنى ءالى دە زەرتتەۋ قاجەت.گاۆانا ءوز ەكپەلەرىن تىركەۋدى كوزدەپ وتىر. ال كۋبا بيلىگى جەرگىلىكتى عالىمدار شىعارعان ءۇش ۆاكسينانى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىندا بەكىتۋگە نيەتتى. سەبەبى جەرگىلىكتى بيلىك ولارمەن بالالاردى ۆاكتسينالاۋدى قولعا الىپ جاتىر. جالپى ارالدى ەلدە ابداللا، سوبەرانا2 جانە سوبەرانا پليۋس دەپ اتالاتىن ەكپە دايىندالىپ، شۇعىل جاعدايدا قولدانۋعا رۇقسات ەتىلگەن. جەرگىلىكتى بيلىك ولاردىڭ كوروناۆيرۋسقا قارسى تيىمدىلىگى 90 پروتسەنتتى قۇرايدى دەپ وتىر. قازىرگە دەيىن كۋبانىڭ 37 پروتسەنتى تولىق ەگىلگەن.
|
بەتتى تۇمشالاۋعا تىيىم سالاتىن زاڭ ماجىلىسكە قايتارىلدى پارلامەنت27 قىركۇيەك 2018، 12:51بەتتى تۇمشالاۋعا تىيىم سالاتىن زاڭ ماجىلىسكە قايتارىلدى27 قىركۇيەك 2018, 12:51 1915 0قر پارلامەنتى سەناتى بەتالپەتتى تانۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىن كيىمكەشەكتى قوعامدىق ورىنداردا كيىپ جۇرۋگە تىيىم سالاتىن زاڭ جوباسىن ماجىلىسكە كەرى قايتاردى، دەپ حابارلايدى . ٴتىلشىسى.بۇگىن سەنات وتىرىسىندا قر كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ٴدىني قىزمەت جانە ٴدىني بىرلەستىكتەر ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسى قارالىپ، قۇجات ٴماجىلىستىڭ قاراۋىنا جىبەرىلدى.سەنات زاڭ جوباسىنا 2 وزگەرىس ەنگىزۋدى ۇسىندى. سول بويىنشا جۇمىس ىستەيمىز، دەدى قوعامدى دامۋ ٴمينيسترى دارحان كالەتايەۆ سەنات وتىرىسىنىڭ كۋلۋارىندا.جوعارى پالاتانىڭ دەپۋتاتتارى اتالعان قۇجات بويىنشا جارناما تۋرالى زاڭعا تۇزەتۋ ەنگىزۋدى ۇسىنعان. وعان سايكەس جارناما دەسترۋكتيۆتى ٴدىني اعىمداردىڭ سىرتقى اتريبۋتتارىن، كيىمكەشەكتەرىن ناسيحاتتاۋ ٴۇشىن پايدالانىلماۋى ٴتيىس. سونداياق قر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەسكتە اتالعان تىيىم سالۋدى بۇزعانى ٴۇشىن جاۋاپكەرشىلىك كوزدەلمەگەن. ال قۇقىق قولدانۋ پراكتيكاسىندا اتالعان نورمانى ىسكە اسىرۋ قيىن ەكەن. سوندىقتان اتالعان نورمانى الىپ تاستاۋ ۇسىنىلدى.سونىمەن قاتار زاڭداعى ەكىنشى وزگەرتۋ ازاماتتاردىڭ ٴدىني ٴبىلىم الۋىنا بايلانىستى.ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، اتالعان زاڭ جوباسى وسىعان دەيىن مامىردا ماجىلىستە ماقۇلداعان بولاتىن.
|
جىگەر ياللۇغى ئەيدىزدىن ئېشىپ ئىنسانلارنىڭ ئەڭ چوڭ قاتىلى بولۇپ قالدى .185560جىگەر ياللۇغى ئەيدىزدىن ئېشىپ ئىنسانلارنىڭ ئەڭ چوڭ قاتىلى بولۇپ قالدى184850يۈرەك كېسىلى قوزغىلىشنىڭ تۆت بىشارىتى184587ساقلىقنى ساقلاش بۇيۇمى ئارقىلىق كېسەل داۋالىغىلى بولمايدۇ184581يۈرەك كېسىلى ۋە تىرەك184550تولغاقنى يېمەكلىك بىلەن داۋالاش ئۇسۇللىرى184543چوڭلار كالتىسىي تولۇقلاشنىڭ ئالتۇن دەۋرىنى ئۆتكۈزۈۋەتمەسلىكى كېرەك62213جۇڭگودا ئانتىبىئوتىك دورىلار ھەممىدىن چوڭ قاتىل61764سول مۈرە ئاغرىقى ئېغىر كېسەلدىن بېشارەت بولۇشى مۇمكىن1089ئۇزاق ئۆمۈر كۆرۈشتىكى ئون قەدەم1052سالامەتلىكنى ھەقسىز تەكشۈرۈش تۈرىۋاقتى : 20160711 10:51:28 مەنبەسى : جۇڭگو ئاخبارات تورى يوللىغۇچى : يارپجۇڭگو ئاخبارات تورى 7ئىيۇل خەۋىرى، چەتئەل تاراتقۇلىرىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، ئەڭ يېڭى تەتقىقاتلاردىن بايقىلىشىچە ۋىرۇستىن كېلىپ چىققان جىگەر ياللۇغى ئەيدىز كېسىلى، تۇبېركۇليۇز ۋە بەزگەك قاتارلىقلاردىن ئېشىپ، ئىنسانلارنىڭ بىرىنچى قاتىل بولۇپ قالغان.بۇ تەتقىقاتنى ئەنگلىيە لوندوندىكى ئىمپېرىيە ئىنستىتۇتى نىڭ تەتقىقاتچىلىرى قىلغان بولۇپ، تەتقىقات دوكلاتى 7ئىيۇل خەلقئارادىكى نوپۇزلۇق مېدىتىسنا ژۇرنىلى بولغان ئوپېراتسىيە پىچىقى دا ئېلان قىلىنغان.ئەنگلىيەنىڭ لوندوندىكى خانلىق ئىنستىتۇت تەتقىقاتچىلىرىنىڭ، پۈتۈن دۇنيادىكى 183 دۆلەتتىكى كىشىلەرنىڭ ئۆلۈش ئىستاتىستىكىسىنى تەھلىل قىلغاندىن كېيىن بايقىشىچە، ۋىرۇسلۇق جىگەر ياللۇغى سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان يۇقۇملىنىش، جىگەر كېسىلى ۋە راك بىلەن ئۆلگەنلەرنىڭ سانى 1990يىلىدىكى 890 مىڭ ئادەمدىن 2013يىلىدىكى بىر مىليون 450 مىڭ ئادەمگە كۆپەيگەن. كۆپىيىش نىسبىتى 63 پىرسەنتكە يەتكەن.جىگەر كېسىلى بىلەن قازا قىلغانلارنىڭ ئىچىدە 96 پىرسەنتى تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋە تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن قازا قىلىدىكەن. بۇنىڭ ئىچىدە كېسەللىك ئەڭ كۆپ بايقىلىدىغان جاي بولسا شەرقىي ئاسىيا ۋە جەنۇبىي ئاسىيا رايونى ئىكەن.ئوخشاش تۈردىكى سانلىق مەلۇماتلار بىلەن سېلىشتۇرغاندا، 2013يىلى پۈتۈن دۇنيادا بىر مىليون 300 ئادەم ئەيدىز كېسىلى بىلەن قازا قىلغان. بىر مىليون 400 مىڭ ئادەم ئۆپكە تۇبېركۇليۇزى بىلەن قازا قىلغان. 855 مىڭ ئادەم بەزگەك كېسىلى بىلەن قازا قىلغان.بۇ تەتقىقات گۇرۇپپىسىنىڭ ئاساسلىق تەتقىقاتچىسى كۇك مۇنداق دېدى: 1990يىلىدىن باشلاپ ئۆپكە تۇبېركۇليۇز ۋە بەزگەك قاتارلىق يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر سەۋەبىدىن قازا قىلىدىغانلارنىڭ سانى كۆرۈنەرلىك تۆۋەنلىدى. لېكىن ۋىرۇسلۇق جىگەر ياللۇغى سەۋەبىدىن قازا قىلىدىغانلارنىڭ سانى داۋاملىق ئاشماقتا.ئالدىنقىسى : جۇڭگودا ئانتىبىئوتىك دورىلار ھەممىدىن چوڭ قاتىلكىيىنكىسى : ئەتراپىمىزدىكى ئادەمگىياھ ــ ئاق تۇرۇپ
|
فورۋمعا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى قحا حاتشىلىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جانسەيىت تۇيمەباەۆ، ليتۆانىڭ قازاقستانداعى رەسپۋبليكاسىنىڭ توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى گينتاۋتاس ۆاسيۋليس، پانەۆەجيس قالاسىنىڭ مەرى ريتيس راچكاۋسكاس، نۇرسۇلتان قالاسى ينۆەستيتسيالار جانە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ەرلان بەكمۇرزاەۆ، ليتۆادان كەلگەن قۇرمەتتى قوناقتار، ەلوردالىق كاسىپكەرلەر مەن ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ مۇشەلەرى قاتىستى.بۇگىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ كاسىپكەرلەر قاۋىمداستىعى العاش رەت قازاقستان مەن ليتۆانىڭ ىسكەر توپتارى اراسىندا ەكىجاقتى فورۋم وتكىزىپ وتىر. قازىرگى تاڭدا ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز جىلدانجىلعا دامىپ كەلە جاتقان ورتاق تاريحپەن جانە ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقپەن نىعايتىلعان تىعىز دوستىق بايلانىستارعا يە. قازاقستان مەن ليتۆا اراسىندا ساۋداەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ جاقسى بازاسى بار. ليتۆا قازاقستاننىڭ ەو ەلدەرىندەگى ءىرى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ وندىعىنا جانە الەمدەگى جيىرما ءىرى سەرىكتەستىڭ ىشىنە كىرەدى، دەپ اتاپ ءوتتى ج.تۇيمەباەۆ.باعدارلاما بويىنشا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قوعامدىق كەلىسىم مەن جالپىۇلتتىق بىرلىكتىڭ قازاقستاندىق مودەلى مەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جۇمىسى تانىستىرىلدى. سونىمەن بىرگە قالاداعى بيزنەسقۇرىلىمدار قاۋىمداستىقتارى تۋرالى اقپاراتتار مالىمدەلىپ، ارىپتەستىك ماقساتىندا ءوزارا تاجىريبە الماسىلدى.
|
ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلى قۇلپىرا اشىلىپ، قول ۇستاسا كۇرەس جۇرگىزىپ، بولاشاققا اتتاندىانار بۇلت شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ميھىرگۇل عوپۇرۇلتتار ىنتىماعى دامۋدىڭ، العا باسۋدىڭ ىرگە تاسى، شينجياڭ ماسەلەسىندە ەڭ قيىنى، ەڭ ۇزاققا سوزىلاتىنى ءالى دە ۇلتتار ىنتىماعى ماسەلەسى...باس شۋجي شي جينپيڭ نۇسقاعان بەتالىستى بويلاپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيانىڭ ۇلت ساياساتىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ قىزمەتىن ناقتى، جاندى، ءونىمدى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، ۇلتتار ىنتىماعىن ۇزدىكسىز بەكەمدەدى، دامىتتى. شينجياڭداعى ءار ۇلت پەرزەنتتەرى جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىندا ەتەنە تۋىستاسىپ، ءبىر بىرىنە قارايلاسىپ، تيانشان الابىندا جاڭا داۋىردەگى جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى ىنتىماعىنىڭ ماداق جىرىن اسقاقتاتا شىرقادى.5 ايدىڭ 16 كۇنى، دۇيسەنبى. تاڭ نۇرىمەن تالاسا مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعىنداعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى جەكە، شاۋەشەك قالاسى شينچىڭ ءمالىسى قاراءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تۇرعىنى سالىقجان يمىن وتباسىنىڭ شاعىن اۋلاسىندا ايبىندى مەملەكەت تۋىن شىعارۋ سالتى وتكىزىلدى.بىلتىر جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسى قۇرمەت قاراۋىل ۇلكەن اترەتى مەملەكەت تۋىن قورعاۋشىلار اترەتىنىڭ ۇسىنىسىمەن، سالىقجان يمىن وتباسىنداعى ءۇش ۇرپاق جان بەيجيڭگە بارىپ، تيان انمىن الاڭىنداعى مەملەكەت تۋىن شىعارۋ سالتىنا قاتىناسادى. سول كەزدەگى جاعدايدى قايتالاي ەسكە العاندا، سالىقجان ءالى دە قاتتى تەبىرەنەدى: وتباسىمىز ءۇشىن ايتقاندا، بۇل ماڭگى ۇمىتىلماس ءسات. مەن بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋدى ءوزىمنىڭ شاعىن اۋلامدا ماڭگى جەلبىرەتىپ، پارتيانى ءسۇيۋ، وتاندى ءسۇيۋ سۇيىسپەنشىلىگىن بالالاردىڭ جۇرەگىندە ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاستىرۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىن.جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى مەملەكەتتىڭ ءبىر تۇتاستىعىنىڭ نەگىزى، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ءتۇبىرى، رۋحاني كۇشتىڭ جانى. جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋعا تاباندى بولۋ جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىنىڭ ماڭىزدى مازمۇنى، شينجياڭنىڭ ۇلت قىزمەتىن جاقسى ىستەۋىندەگى ءتۇبىرلى بويسۇنۋ ولشەمى، ونان دا ماڭىزدىسى، شينجياڭداعى ءار ۇلتتى قامتىعان جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىنىڭ تياناعى، ورتاق ەركىنىڭ تياناعى.سالىقجان يمىن وتباسىنىڭ 10 نەشە جىل تاباندىلىقپەن مەملەكەت تۋىن شىعارۋ حيكاياسى شينجياڭنىڭ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن ۇزدىكسىز بەرىك ورناتۋىنىڭ جاندى ىقشام كورىنىسى. پارتيا 18 قۇرىلتايىنان بەرى، شينجياڭ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تاريحىن، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ كوپ نەگىزدى، ءبىر تۇلعالى ارناسىن زەرتتەۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى تاربيەسىن حالىقتىق وقۋ اعارتۋعا، كادرلار تاربيەسىنە، جاستار مەن ورەندەر تاربيەسىنە جانە قوعامدىق تاربيەگە ەنگىزدى.بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ الاۋگەرى بولعانىمدى توتەنشە ماقتانىش سەزىنەمىن! مەكتەپكە قايتقان سوڭ مەن ۇگىت لەكسيا ورىستەتىپ، ءسوز جوق، بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا رۋحىن جالعاستىرامىن، دەدى ءۇشتۇرپان اۋدانى يماملىرىم قالاشىعىنىڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىنىڭ باستىعى قۇربان نياز.قۇربان نياز مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىن اشىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتى ۇلكەن اۋلاسىن قۇرىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالپىلاستىرۋعا كۇش سالدى. ول جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اۋىل قىستاق تۇرمىسىنا ەنگىزۋ نىسانىن اتقارۋدى بەلسەندى ىلگەرىلەتىپ، وسىنداي تاسىلدەر ارقىلى جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ بىرتە بىرتە ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جان دۇنيەسىن نارلەندىرۋىن ءۇمىت ەتتى.بۇگىنگى كۇندەرى جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە تەرەڭ تامىر تارتتى. بيىل 1 ايدا، اراسان اۋدانىنىڭ مالشىلارى مەملەكەت تۋىن بيىك ۇستاپ، قارلى دالادا اتپەن قۇيعىتىپ، قىسقى وليمپيادا ساڭلاقتارىن جورىققا اتتاندىردى؛ 4 ايدا، شاڭحايدا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى تۋىلعان كەزدە، شينجياڭ حالقىنىڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە تولى مەيىر جەتكىزۋ زاتتارى توپ توبىمەن شاڭحايعا كومەككە جونەلتىلدى... ەتەنە بايلانىس ورناتىپ، بىتە قايناسقان، ەشكىم دە ەشكىمنەن ايىرىلا المايتىن جاراسىمدى ۇلت قاتىناسى شينجياڭنىڭ كەڭ بايتاق دالاسىنداعى ەڭ اسەم كورىنىسكە اينالدى.ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلىن شىن ىقىلاسپەن سۋاردى5 ايدىڭ 1 كۇنى تۇستەن كەيىن، گۋاڭشيلىق ساياحات جول باستاۋشىسى چاڭ جيابيڭ التىن تاۋىپ السا دا كوز قىرىن سالماي، زاتتى 8000 شاقىرىم شالعايداعى يەسىنە قايتاردى؛ ۇلتتارى ىنتىماقتى، بارلىق جەردە ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنە دەپ جازۋ جازىلعان العىس تۋىن الىپ، قارامايلى قالاسى ورحى رايونى باتىس بولىك ۋجىن قالاشىعىندا جاڭادان اشىلعان نان دۇكەنىنە كەلىپ، دۇكەن قوجايىنى وشىراحۇن قۇرباننىڭ جوعالعان بىلعارى سومكەنى گۋاڭشيعا سالىپ جىبەرىپ، زاتتى يەسىنە قايتارعاندىعىنا العىس ايتادى.وسى العىس تۋىنىڭ دوستىق سۇيىسپەنشىلىگىمىزدىڭ ماڭگى جالعاسۋىنىڭ كۋاسى بولۋىن ءۇمىت ەتەمىن، دەدى چاڭ جيابيڭ.ۇلتتار ىنتىماعى ءار ۇلت حالقىنىڭ جان تامىرى، شينجياڭنىڭ دامۋىنىڭ، العا باسۋىنىڭ ىرگە تاسى. شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى ۇلتتار ىنتىماعىن كوز قاراشىعىنداي ايالاپ، ومىرىندەي قاستەرلەپ، اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىستى. بۇل ءاردايىم اينىمايتىن تانىم، قان تامىرعا سىڭگەن گەن، امالياتتا اتقارىلاتىن ارەكەت.قۇربان اتايدىڭ ەسەكپەن بەيجيڭگە بارىپ ماۋ جۋشيگە كەزدەسپەك بولعان حيكاياسى جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىنا تارادى. بۇگىنگى كۇنى قۇربان اتايدىڭ پارتيانى ءسۇيىپ، وتاندى ءسۇيىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن قاستەرلەگەن وسكەلەڭ رۋحى ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىپ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلەر ۇزدىكسىز مولىنان جارىققا شىعىپ، جان تەبىرەنتەرلىك شينجياڭ حيكاياسى بارعان سايىن مولىنان بار الاپقا تارادى.تاشقورعان تاجىك اۆتونوميالى اۋدانى تىزناپ اۋىلى تىزناپ قىستاعىنداعى بۇرىنعى شەكارا قورعاۋشى لاچين بايەكە ەشتەڭەدەن تايىنباي مۇز ۇستىنە شىعىپ، سۋعا ءتۇسىپ كەتكەن بالانى ەرلىكپەن قۇتقاردى. وسى ادىلەت ءۇشىن ايانباعان باتىرلىعى ونىڭ ءومىرىن 41 جاستا ماڭگىلىك اياقتاتتى.1400 كيلومەتر قۇرلىق جانە اۋە جولىن اتتاپ وتكەن تىرشىلىك ۇتىلاماسى مەن ءومىر، ءولىم ارپالىسىنداعى قۇتقارۋ ارقىلى حوتانداعى بىلەگى ۇزىلگەن بالاعا قايتادان جارىق ءومىر سيلاعان حيكايا بۇكىل ەلگە تارالدى.قاشقارلىق بالا ابدۇعيني مامۇت گۋاڭجوۋدا كوز ءمۇيىز قابىعىن اۋىستىرىپ، ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى مەن گۇاڭدۇڭنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسەتىن شيپاگەرلەرىنىڭ ورتاق قۇلشىنىسىنىڭ ارقاسىندا، جارىق كورۋدەن مۇلدەم ماقرۇم قالا جازداعان ورەنگە دۇنيەنىڭ جارىعىن سيلاپ، نۇرلى بولاشاققا يە ەتتى.تاعى ساياحاتشىلاردى قۇتقارىپ، كومەكتەسكەن سوڭ، اقشا الۋدان مۇلدە باس تارتىپ، پارتيا ىزناگىن كورسەتكەن اعاي ابدۇجاپار مەڭدى؛ 4700 كيلومەتر جول باسىپ، سۇيىسپەنشىلىكپەن وكىلەتتى كولىك جۇرگىزگەن شينجياڭدىق جۇك اۆتوموبيل شوفەرى...بۇگىنگى شينجياڭنىڭ ءار القابىندا ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ، شەكسىز سۇيىسپەنشىلىكتىڭ جاندى حيكايالارى شىنايى سەزىممەن باياندالىپ جاتىر. ۇلتتار ىنتىماعى كۇندەلىكتى تۇرمىسپەن توعىسىپ، ارەكەت داعدىسىنا اينالدى، ءار ۇلت پەرزەنتتەرى تاتۋ ءتاتتى سيلاسىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، كىشكەنتاي ارەكەتتەرى ارقىلى ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلىن شىن ىقىلاسپەن سۋاردى.3 ايدىڭ 18 كۇنى ءداۋىر ونەگەسى لاچين بايەكەنىڭ شىنايى ىزگى ىستەرى نەگىزىندە وزگەرتىپ قۇراستىرىلعان گۇل نەگە سونشاما قىزىل كينوسى بۇكىل مەملەكەتتە اشىق قويىلىپ، كينو كورۋدە قىزۋ ورلەۋ تۋدىردى. قاھارماندى ۇلگى ەتىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن ءىس جۇزىندىك ارەكەتىم ارقىلى امالياتتا ايگىلەيمىن... دەپ لەبىز قالدىردى توراپتاس كينونى كورگەن سوڭ.ارالاسىپ، ىشتەسىپ، توعىسىپ، ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنە بولدى5 ايدىڭ 3 كۇنى ورازا ايتتا كورلا قالاسى چاۋياڭ ءمالى باسقارماسى ىنتىماق الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تۇرعىنى ۋاڭ شياۋباۋ مەن وتباسىنداعىلار زەينەتكە شىققان جۇمىسشى قادىر كەرىمنىڭ ۇيىنە كەلىپ مەرەكەنى بىرگە تويلادى. كوپشىلىك بىرگە وتىرىپ، ءدامدى تاعامنان ءدام تاتىپ، اڭگىمە دۇكەن قۇرىپ، قويۋ باۋىرمالدىق سۇيىسپەنشىلىك ءبىر ءبىرىنىڭ جۇرەگىندە تۋلادى.قادىر مەن ۋاڭ شياۋباۋ 5 جىلدىڭ الدىندا جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان، ارالاسۋ، ىشتەسۋ، توعىسۋ بارىسىندا، ەكى وتباسىنداعى ءۇش ۇرپاق 20 نەشە ادام دا تۋىس بولىپ كەتتى، جاسى ەڭ ۇلكەنى 70كە تاياپ قالسا، ەڭ كىشكەنەسى 2 جاستا بولاتىن. 56 ۇلت بۇرىننان بەرى سەتىنەمەس سۇيىسپەنشىلىك ورناتقان ءبىر وتباسىنىڭ ادامى، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعايمىز، دەدى قادىر.ءبىر ءۇيلى جان بولماسا دا، ءبىر ءۇيلى جاننان ارتىق ەتەنە بولدى. ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى مەن ۇلتتار ىنتىماعى بىرلەسكەن دوستىق قيمىلىنىڭ ىشكەرىلەي ورىستەتىلۋىمەن ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىنىڭ ءبىر ءۇيلى جاندارداي ەتەنە بولعان اسەرلى حيكايالارى شينجياڭنىڭ بار الابىندا كۇندە جارىققا شىعىپ جاتادى.جاڭاشار اۋدانى ياندۇما اۋىلى اياقشىگاتۇع قىستاعىنىڭ بالاباقشاسىنداعى، باستاۋىش مەكتەبىندەگى 40قا جۋىق بالا بۇكىل مەملەكەتتىڭ 13 ولكە، رايون، قالاسىنداعى 30 نەشە قالاداعى ءبىرتالاي جۇرتشىلىقپەن، وتباسى جانە ۇجىممەن 36 جۇپ انار گۇلى تۋىسى بولىپ، جۇپ قۇرادى؛ توعىزتاراۋ اۋدانى تىكتەرەك قالاشىعى تىكارىق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى موۋ جيانچيۋ مەن تۇرسۇن مامەت ءوزارا كومەكتەسىپ سۇيەمەلدەپ، 10 جىل ۋاقىتتى بىرگە وتكەرىپ، ارالارىنان قىل وتپەيتىن تاتۋ اعا باۋىر بولدى؛ باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى كولبويى اۋىلى كولبويى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جاڭ جيۋحۋا مەن قۇسايىن زەكەن كىشكەنتايىنان بىرگە ءوسىپ، 60 جىل بويى دوستىق ورناتىپ، ەكى وتباسىنداعى ءۇش ۇرپاق ادامدار ءبىر بىرىنەن ايىرىلا المايتىن ءبىر ءۇيلى جاندارعا اينالدى...بۇكىل مەملەكەتتەگى 19 ولكە، قالانىڭ شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قىزمەتى بارىسىندا ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى اناعۇرلىم ساناپ تاۋىسقىسىز تۋىستار تاۋىپ، سانسىزداعان ايتىپ تاۋىسقىسىز حيكايالار قالدىردى. وسى انار گۇلىندەي قۇلپىرىپ، ءبىر وتباسىنداي ەتەنە بولعان جاراسىمدى كورىنىس ءدال جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدىڭ شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا جاندى ايگىلەنۋى بولىپ تابىلادى.ءار ۇلت حالقى ءبىر ءۇيلى جانداي بولۋ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىندە، ءسوز جوق، جۇزەگە اسىراتىن ءتۇبىرلى كەپىلدىك. بۇگىنگى تاڭدا كەڭىنەن ارالاسۋ، جالپى بەتتىك ىشتەسۋ، تەرەڭدەي توعىسۋ بارىسىندا شينجياڭداعى ءار ۇلت اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىستى، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى ءاربىر ادامنىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە تەرەڭ ۇيالادى، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ جان تامىرى اناعۇرلىم بەكەمدەلدى.
|
تاقۋالىق .2 8 2021، 2، 03:53تاقۋالىقتى باتىرلىقتىڭ بالاماسى دەۋگە دە بولادى. ٴوز ناپسىسىمەن سوعىسىپ جۇرگەن ادامدى تاقۋا دەيمىز.يماننىڭ ٴتۇپ نەگىزى ٴبىر قۇدايعا سەنۋ. سەنە تۇرىپ پەندە بالاسى كۇنا جاساماي تۇرمايدى. سوندا كۇنا جاساۋ قۇدايعا سەنبەۋدەن ەمەس.يماننىڭ ٴبىر كورىنىسى قۇدايدان قورقۋ. قورقا تۇرىپ پەندە بالاسى كۇنا جاسايدى. سوندا كۇنا جاساۋ قۇدايدان قورىقپاۋدان دا ەمەس ەكەن.يماننىڭ ناق كورىنىسى قۇدايدان ٴۇمىت ەتۋ. ٴۇمىت ەتە تۇرا پەندە بالاسى كۇنا جاساعىش. سوندا، كۇنا جاساۋ قۇدايدان ۇمىتسىزدىكتەن دە ەمەس ەكەنى ايقىن.سونىمەن كۇنا جاساماۋ يماننىڭ بارجوقتىعىنان، ونىڭ ازكوپتىگىنەن، كۇشتىالسىزدىگىنەن دەۋ بەكەر ٴسوز. ٴتىپتى، يمانسىز پەندە بولمايدى. ٴاۋ باستا، ۇلى جاراتۋشى ونىڭ رۋحىنا يمان سىڭىرگەن. ٴسابي بىتكەن كىمنەن تۋسا دا يمانمەن تۋادى. بالا جاسىندا باقيلىق بولعانداردىڭ سۇراققا تارتىلماي، تۇگەل ٴجانناتتىقتاردىڭ قاتارىنا بارادى دەلىنۋى وسىدان. ولاي دەسەك، كۇنا جاساۋ يمانسىزدىق ەمەس.باليعات جاسقا جەتە سالا قۇدايعا قۇلشىلىق جاساۋدىڭ سەبەبى يمانىڭدى قورعاۋدىڭ بىردەن ٴبىر جولى ەكەن.يماننىڭ ەكى جاۋى: سىرتتا شايتان، ىشتە پەندەنىڭ ٴوز ٴناپسىسى. شايتاننىڭ دەگەنىنە كونبەي ونىمەن اراز بولعان، ناپسىسىنە ەمەس، ٴناپسىسىن وزىنە كوندىرگەن پەندە كوكىرەگىندەگى ٴۇمىت پەن كۇدىكتى ازىق ەتكەن ادامشىلىق جولدىڭ جولاۋشىسى بولماق.پەندە بالاسىندا پايعامبارلار عانا كۇناسىز، ۇلى جاراتۋشى ٴوزى تاڭداپ، ٴوزى قورعاعان اسىل ادامدار سولار.اۋليەلەر دەپ اتالعان پەندەلەر بويىنداعى بۇكىل ٴناپسىسىن اۋىزدىقتاپ، ات قىپ ٴمىنىپ، يمانىن قاناتقا اينالدىرىپ، كۇنادان قاشىپ قۇتىلعاندار. اۋليەلىك ٴار پەندەگە ٴناسىپ بولۋى مۇمكىن بولسا دا، بارىنە قيىن بولاتىنى ولار ولمەي تۇرىپ ولىمگە باس تىككەندەر، ٴتانى پانيدە جۇرسە دە جانى باقيعا قاۋىشقاندار.تاقۋالىق ٴار پەندەگە قيىن بولسا دا بار پەندەگە مۇمكىن بولاتىنى جاراتۋشىعا جالبارىنۋمەن كۇناسىنەن تازارا الاتىندار. كوكىرەك كوزى اشىلىپ، كوڭىلى تازارعان پەندە تاقۋالىقتى تاستاي المايدى. كۇنادان قورعانۋدىڭ جولى سول ەكەنىن تۇسىنەدى.قۇلشىلىقسىز قۇرعاق ٴبىلىم پەندەنى تاقۋا ەتە المايدى. جاي پەندەنىڭ قازا جىبەرمەي، اسا ىقىلاسپەن تەرەڭ ۇيىپ وقىعان نامازى ونى تاقۋالىق دارەجەگە جەتكىزۋى، اسقان تاقۋالىعى ونى ودان ٴارى كەمەلدەندىرىپ، ىنتىزارى تەك اللا تاعالاعا اۋعان اۋليە ەتۋى بەك ىقتيمال. ولاي دەسەك، تاقۋالىقتىڭ تىرەگى تەرەڭ قۇلشىلىق ەكەنى تالاس تۋدىرمايدى.وندا تاقۋالىققا جەتۋ اركىمگە ارمان بولسىن!ٴبىز ٴوزىمىزدى ناماز وقىماي جۇرگەندەرگە قاراعاندا وقىپ ٴجۇرمىن عوي دەپ جۇباتامىز. وقىسام دەپ، نيەت ەتىپ ٴالى وقي الماي جۇرگەن پەندە پەن الپىس جاسقا جەتكەن سوڭ وقىرمىن دەپ، ٴوزىن الداپ جۇرگەندەردىڭ قايسىسى ارتىق؟! بىرىنشىسىندە ٴۇمىت، ەكىنشىسىندە نيەت، ۇشىنشىسىندە ٴوزىن الداۋ باسىم.ٴيا، تىم قۇرىعاندا قۇلشىلىقپەن جۇرگەن پەندە، تاقۋا مۇسىلماننىڭ باقىتىنا كەنەلمەسە دە، ٴوزىن الداپ جۇرگەن پەندەدەن الدەقايدا باقىتتى.03.08.2012 6440 باسىپ شىعارۋ
|
قىزىلوردادا جىل سوڭىنا دەيىن 12 جوبا جۇزەگە اسىرىلادى ايماق11 قازان 2018، 09:31قىزىلوردادا جىل سوڭىنا دەيىن 12 جوبا جۇزەگە اسىرىلادى11 قازان 2018, 09:31 505 0بۇل تۋرادى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويۋ بارىسىندا ايتىلدى، دەپ حابارلايدى . اقپارات اگەنتتىگى.ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى اياسىندا قىزىلوردا وبلىسىندا جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ بويىنشا اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. ايماقتاعى بيزنەستى دامىتۋدا ەلىمىزدىڭ ەڭ تۇراقتى ٴارى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان بانكتەرىنىڭ ٴبىرى تە ماڭىزدى ٴرول اتقارادى، دەپ اتاپ ٴوتتى قىرىمبەك كوشەربايەۆ.ايماق باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا 10 قازان كۇنى اشىلعان فيليالدىڭ جاڭا كەڭسەسى تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن جاقسارتىپ قانا قويماي، قالا ٴۇشىن قايتالانباس ساۋلەت كەلبەتىن بەرەتىن بولادى.وتكەن جىلدىڭ مامىر ايىندا ٴبىز قىزىلوردا قالاسىنداعى فيليالدىڭ قۇرىلىسىن باستادىق جانە بۇگىن ونى تانىستىرعانىمىزعا قۋانىشتىمىز. ٴبىزدىڭ كەڭسەلەرىمىز باسىلىمىنىڭ نۇسقاسى بويىنشا الەمدەگى بانك بولىمشەلەرىنىڭ ۇزدىك ديزايندارىنىڭ قاتارىندا اتاپ ٴوتىلدى. ٴبىز جاڭا سەرۆيستەردى قۇرا وتىرىپ، يننوۆاسيالار مەن تەحنولوگيالارعا ۇلكەن كوڭىل بولەمىز، كەزەكتى بارىنشا ازايتۋعا جانە بانك پەن تۇتىنۋشىلاردىڭ ٴوزارا ٴىسقيمىل جاساۋ ۇدەرىسىن بارىنشا جاعىمدى، جايلى جانە پايدالى ەتۋگە تىرىسامىز، دەدى باسقارماسىنىڭ ٴتوراعاسى گۋرام اندرونيكاشۆيلي. بيزنەستىڭ جول كارتاسى 2020 باعدارلاماسىنىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىسى بولىپ تابىلادى، ال قىزىلوردا وبلىسىنداعى فيليال بولىنگەن قاراجاتتى يگەرۋ قارقىنى بويىنشا بىرنەشە رەت كوشباسشى ۇشتىگىنە كىردى.2017 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا فيليال ماقۇلدانعان جوبالاردىڭ سانى مەن سوماسى بويىنشا وبلىستىڭ ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەرى اراسىندا ەكىنشى ورىنعا يە بولدى. 2018 جىلى فيليال 300 ملن. تەڭگەگە 9 جوبانى قارجىلاندىردى. ٴقازىر جالپى قۇنى 1 ملرد. تەڭگەدەن اساتىن 12 جوبا بار. ولار اعىمداعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن قاراستىرىلىپ، ىسكە اسىرىلماق.استىعىن ساتا الماعان پاۆلودارلىق شارۋالاردىڭ ماسەلەسى شەشىلە باستادى
|
دۆلەت ۋە ئىستىخبارات مەرىپەتتۈرۈكچىدىن ئۆزلەشتۈرگۈچى : مۇھەممەد بۇغراقىسقىچە مەزمۇنى: سىياسەتچىلەر ۋە ھۆكۈم چىقارغۇچىلارنىڭ دەلىللىك ۋە تەھلىللىك چۈشەنچىلەرنى ئوتتۇرىغا قويۇشىدا يېتەرلىك بىلىم ۋە ئىستىخبارات مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئىستىخباراتقا كۆڭۈل بۆلمىگەن دۆلەتنىڭ دۆلەتنى ئىدارە قىلىشى خۇددى كۆزىنى تېڭىپ قويۇپ مارافونچە يۈگۈرۈشكە سالغاندەكلا ئىش. ئىسستىخبارات مىللى بىخەتەرلىك سىياسىتىنىڭ ئاساسى. دۆلەتنى ئىدارە قىلىش، ھەرىكەت قوزغاش ۋە ئۇرۇشلارنىڭ پەيدا بولۇشىنىلا ئەمەس، ھەتتا نەتىجىسىنىمۇ بەلگىلەيدىغان ئىستىخبارات پەقەت بىر ئىجتىمائىي پەن تۈرى بولۇپلا قالماستىن، بەلكى ئۆز نۆۋىتىدە ئۇ بىر سەنئەت.ئىستىخبارات تۈركىي قەۋملەردە خاتا چۈشىنىلگەن، خاتا تونۇلغان، قورقۇنچلۇق ھېس قىلىنغان، تېخى بەزىدە سەلبىي مەنىدە قوللىنىلغان، خەتەرلىك دەپ قارالغان بىر پائالىيەتتۇر. بۇ قارىماققا زىت كۆرىنىدۇ. چۈنكى تۈركلەر غەيۋەتكە ئوخشاش بىر خىل ئىستىخباراتنىڭ بىرخىل شەكلىنى كۈنلۈك ھاياتىنىڭ ھەر قىسمىغا سىڭدۈرگەن ۋە غەيۋەتنى ياقتۇرىدۇ. بىر تەرەپتىن ئىستىخباراتتىن قورقۇپ، يەنە بىر تەرەپتىن كۈندىلىك ھاياتتا غەيۋەت قىلىشنى ياخشى كۆرۈش قارىماققا زىتتەك بىلىنسىمۇ، لېكىن ئەمەلىيەتتە بۇنىڭدا ھېچقانداق زىتلىق مەۋجۇت ئەمەس.غەيۋەت ناچار ئىش بولغاچقا، ئىستىخباراتنىڭ غەيۋەت بىلەن بىر تاياقتا ھەيدىلىشى نەتىجىسىدە ئىستىخباراتقا سەلبىي مەنە بېرىدۇ. ئىستىخبارات ۋە ئىستىخباراتچىنى يامانغا چىقىرىشنىڭ يەنە بىر سەۋەبى ئىستىخباراتنى ئۈنۈمسىز ھالغا چۈشۈرۈپ قويۇش ئۈچۈندۇر.ئىستىخبارات ئەرەبچىدىكى ئىستىخبار، خەۋەر، ئۇچۇر ئېلىش دېگەن سۆزلەردىن تۈرلەنگەن بولۇپ، بۇ نوقتىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا، يولدىشىنىڭ ئۆزىنى ئالدىغان ئالدىمىغانلىقىنى بىلىش ئۈچۈن تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان ئايالنىڭ قىلغانلىرى بىلەن ئىستىخباراتچىنىڭ قىلغانلىرى ئارىسىدا چوڭ پەرق يوق. ئىنگلىزچىدىكى سۆزى ئىستىخبارات مەنىسىدە ئىشلىتىلىدىغان بولۇپ، بۇنىڭ يەنە ئەقىل، زېھىن، ئۇچۇر دېگەندەك مەنىلىرىمۇ بار. يەنى، بۇ سۆزدە تەكىتلىنىدىغىنى خەۋەرلەرنىڭ توپلىنىشىلا ئەمەس، بەلكى توپلانغان خەۋەرلەرنىڭ بىرلەشتۈرۈلۈپ، ئانالىز قىلىنىپ، قىممىتىنىڭ بېكىتىلىشىدۇر.بۇ ئىككىسىنى ئادەتتىكى ئېتمولوگىيىلىك پەرق دەپ قاراشقا بولمايدۇ. بۇ ئىككى خىل ئۇسۇل سىياسىي ۋە ئىجتىمائىي نەتىجىلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇ نوقتىدا تەكىتلەشكە تېگىشلىك مۇھىم نوقتىلاردىن بىرى ئىستىخباراتتىكى مۇۋەپپەقىيەت بىلەن ئادەتتىكى تەتقىقاتچى ۋە كەشپىياتچى روھى ئارىسىدا مۇھىم باغلىنىشنىڭ بولىدىغانلىقىدۇر. دۇنيانى ھەرخىل ئىلمىي ياكى قىزىقىش مەقسىتىدە تەتقىق قىلغان ۋە ئۇنىڭغا ھۆكۈمرانلىق قىلىش ئۈچۈن تىرىشىۋاتقان كىشىلەر بىلەن تىزىمسىز كىشىلەر ئارىسىدا ئىستىخباراتتىكى مۇۋەپپەقىيەت نوقتىسى جەھەتتىن مۇھىم پەرق بار.جەنۇبى قوتۇپنى تۇنجى بايقىغان كەشپىياتچى بولۇش، تۇنجى قېتىم نى تاپقان ئالىم بولۇش، يوقىلىپ كەتكەن مەدەنىيەتنى قىزىپ چىققان ئارخېئولوگ بولۇش بىلەن ئىستىخباراتنى ھاياتنىڭ مۇھىم بىر تەركىبى قىسمى دەپ قاراش ئوتتۇرىسىدا ئىچكى باغلىنىش مەۋجۇت. ئەپسۇسلىنارلىقى شۇكى، تۈرك خەلقىنىڭ كەشپىياتچىلىققا، مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا بىلىمگە بولغان قىزىقىشى تەخمىنەن 400 يىللار بۇرۇن سۇسلىشىشقا باشلىغان. بۇ سۇسلىشىش شەرقشۇناسلىق ئىدىيىسى بويىچە يېزىلغان ۋە تۈركلەرگە قارشى يوشۇرۇن نەپرەتنى ئۆزىگە سىڭدۈرگەن زامانىۋى تەتقىقات ئۇسۇللىرى چۈشەندۈرۈلگەن كىتابلاردىمۇ مازاق قىلىش تېمىسىغا ئايلانغان.گاف ۋە بارزۇن زامانىۋى تەتقىقاتچى ناملىق كىتابلىرىدا تەتقىقات روھىنىڭ ئۆلۈمىنى كۆرسىتىش ئۈچۈن ئىنگلىز ئارخېئولوگ لايارد ئېلان قىلغان، بىر تۈرك خىزمەتچىنىڭ بىر ئىنگلىزنىڭ سۇئالىغا بەرگەن جاۋابىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان مەكتۇپنى نەقىل قىلىدۇ: داڭلىق دوستۇم، جانجىگىرىم، مەندىن سورىغىنىڭ ھەم تەس ھەم پايدىسىز. بارلىق ۋاقتىمنى بۇ يەردە ئۆتكۈزگەن بولساممۇ، نە ئۆيلەرنى ساناپ باقتىم، نە پۇقرالارنىڭ سانى توغرىسىدا تەكشۈرۈش ئېلىپ باردىم. خەقنىڭ ئېغىر يۈكلىرى، نېمىدىن مەھرۇم قالغانلىقى، كىمنىڭ نېمىنى يۇشۇرغانلىقى بىلەن پەقەت كارىم بولمىدى. شەھەرنىڭ تارىخىغا كەلسەك، ئىسلام قېلىچى بۇ يەرلەرگە كېلىشتىن بۇرۇن گاۋۇرلارنىڭ قانداق رىيازەتلەرنى چەككەنلىكىنى، قانداق كۆز بويىغانلىقىنى پەقەت ئاللاھلا بىلىدۇ. بۇلارنى تەكشۈرۈشىڭىزنىڭ سىزگە ھېچقانداق پايدىسى يوق، جانىم، ئۆزىڭىزگە مۇناسىۋەتسىز ئىشلارغا ئارلاشماڭ. خۇش كەلدىڭىز، سالامەت كېتىڭ. 1999: 34000 يىلدىن بېرى تارىخ سەھنىسىدە مەۋجۇت بولغان ۋە بۇ جەرياندا ھېچقايسى مىللەتتە كۆرۈلۈپ باقمىغان دەرىجىدە كەڭرى جاھانغا تارقىلىپ، ھۆكۈمرانلىق تىكلەپ، دۆلەت ۋە تۈزۈم ئورناتقان بىر مىللەت، دۇنيانىڭ ئەڭ تەرتىپلىك ئارخىپ سېستىمىسى بىلەن تاغدىكى قايسى يېزىلىقنىڭ قانچە دانە توخۇسى بارلىقىغىچە خاتىرىلەپ ماڭغان بىر تەرتىپنىڭ قۇرغۇچىلىرى يۇقىرىدىكى مەكتۇپتا ئوتتۇرىغا قويۇلغان ھالەتكە بىر كۈندىلا كېلىپ قالمىغان بولسىمۇ، لېكىن بۇ ھالەتكە چۈشكەندىن كېيىپ، بۇ خىل ھالەت قانقېنىمىزغا سېڭىپ كەتتى. ھەتتا بۈگۈنكى كۈندىمۇ تۈرك سىياسىتىنى ئىستىخباراتقا يېتەرلىك ئەھمىيەت بەرگەن، دەپ كەتكىلى بولمايدۇ.ئىستىخباراتقا يوشۇرۇن غەيۋەت ئىدىيىسىدە قارىغان ۋە ئىستىخباراتچى بىلەن بىر يەرگە كەلگەندە، ئىستىخباراتچىنىڭ ئۆزىگە بېسىم بولىدىغان ئۇچۇرلارغا ئېرىشىپ قالىدىغانلىقىدىن ئەنسىرەيدىغان تۈرك سىياسەتچىسى ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە ئىستىخباراتچىلاردىن ۋە ئىستىخباراتتىن يىراق تۇرۇشنى تاللىماقتا، قارار جەريانىغا ئىستىخباراتنىڭ نەتىجىلىرىنى ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە قوشماسلىققا تىرىشماقتا. ئەمما ئەمەلىيەتتە سىياسەتچى ۋە قارار چىقارغۇچىلارنى دەلىللىك چۈشەنچىگە ئىگە قىلىدىغىنى پەقەت يېتەرلىك بىلىم ۋە ئىستىخباراتتۇر.مىللى سىياسەتنىڭ ئوتتۇرىغا قويۇلىشىدا ئىستىخبارات بىلەن سىياسى قۇرۇلما مۇناسىۋىتى مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا، ئۇچۇرھەرىكەت مۇناسىۋىتىدىنمۇ بەكرەك مۇھىم ئامىل يوق. ئىستىخبارات دىپلوماتىيە، ئەسكىرى كۈچ، تەرغىبات، پىسخىك ھۇجۇم، يوشۇرۇن ئۇرۇش ۋە ئىقتىسادى بېسىمنىڭ يۆنۈلىشىنى بەلگىلەيدۇ. ئىستىخبارات پەقەت يۇقىرى قىسىمدىكى سىياسەتچىلەرنىڭ باھالىنىشىغا سۇنۇلغان جاسۇسلۇق مەھسۇلاتىلا ئەمەس، بەلكى يەنە ئىجابىي باھالاش ۋە قارار چىقىرىشقا ۋاستە بولىدىغان بىلىمدىن ئىبارەتتۇر.پەقەت تۈركىيەدىلا ئەمەس، ئىستىخبارات ئۇل مۇئەسسەسەلىرى تەرەققى قىلغان ئامېرىكا، ئەنگىلىيە، فرانسىيە، روسىيە ۋە ئىسرائىلىيەدىمۇ ئىستىخباراتدۆلەت ئەربابى ئۈزۈكلۈكلۈكى مەۋجۇت. مەسىلەن: ئامېرىكا ئىستىخبارات تەشكىلاتى نىڭ 1970يىللىرىنىڭ بېشىدا ئەيدىز كېسىلىنىڭ پۈتۈن دۇنياغا تارقىلىپ، دۇنياۋى تەھدىتنى ئېلىپ كېلىدىغانلىقى توغرىسىدىكى دوكلاتىغا ھۆكۈمەت كۆڭۈل قويۇپ كەتمىگەن. كۆڭۈل بۆلۈنۈلمىگەن تەقدىردە ئەڭ ياخشى ئىستىخبارات دوكلاتىنىڭمۇ ھېچقانداق ئەھمىيىتى بولمايدۇ دېگەن ئىستىخبارات داھىيلىرىدىن گىرمانىيە ئىستىخباراتچىسى گېنرال گېھلېن ناھايىتى مۇھىم بىر نوقتىنى ئوتتۇرىغا قويغان.ئىستىخباراتقا كۆڭۈل بۆلمىگەن دۆلەتنىڭ ئىدارە قىلىنىشى كۆزىنى تېڭىپ قويۇپ مارافونچە يۈگۈرگەنگە باراۋەر. نەگە كەلگەنلىكىنى، رەقىبلىرىنىڭ كىملىكىنى، ئۇلارنىڭ ئالدىدا ياكى ئارقىسىدا ئىكەنلىكىنى، قانچىلىك يۈگۈرگەنلىكىنى، قىسقىچە قىلىپ ئېيتقاندا ھېچنېمىنى بىلمەي يۈگرەيدۇ. ئەمما سىياسىي قارار چىقارغۇچىلار ئالدىدىكى پۇرسەت ۋە تەھدىتلەرنى ئالدىن سېزىشى كېرەك. بىر مىللەت دۇچ كەلگەن پۇرسەت ۋە تەھدىتلەر پەقەت ئەسكىرىي جەھەتتىلا بولۇپلا قالماستىن، بەلكى ناھايىتى كەڭ بوشلۇققا يېيىلغان. ئىستىخبارات مىللى بىخەتەرلىك سىياسىتىنىڭ ئاساسىدۇر. ئىستىخباراتنىڭ توغرا ئىشلىتىلىشىنىڭ دۈشمەننىڭ باشقا قىسىملارنى قولغا چۈشۈرۈشىنى توسىدىغان دەسلەپكى قوغدىنىش ئىكەنلىكىنى ھەرۋاقىت ئەستە تۇتۇش كېرەك.ئىستىخبارات بارلىق بىلىشكە تېگىشلىك نوقتىلارغا ۋە كەلگۈسىگە مۇناسىۋەتلىك سۇئاللىرىمىزغا توغرا جاۋاب بېرىپ، قارار چىقارغۇچىلارنى قاراڭغۇدا سىيلاپ مېڭىشتىن قۇتۇلدۇرامدۇ؟ ھەر بىر ئىستىخباراتچى بۇ سۇئالغا شۇنداق جاۋاب بېرىدۇكى، بۇ ئىستىخباراتنىڭ ئاساسلىق مەقسىتىدۇر، ئەمما ئۇنداق يۇقىرى نەتىجىگە ئېرىشىش ھەرۋاقىت مۇمكىن بولۇۋەرمەيدۇ. ئىستىخبارات ھەرۋاقىت كەلگۈسى توغرىسىدا مۇتلەق توغرا ئانالىزلارنى ئوتتۇرىغا قويالمىغان تەقدىردىمۇ، يەنىلا كەلگۈسى توغرىسىدىكى ئومۇمى دائىرىنى بەلگىلەش ۋە ئوخشىمىغان سىنارىيەلەرنى يېزىش ئارقىلىق كەلگۈسىنى تېخىمۇ ئاسان چۈشىنىشكە ياردەمچى بولىدۇ.ئەمما كۆپىنچە سىياسەتچى ۋە قارار چىقارغۇچىلار ئۆلچەنگەن ئېنىقسىزلىقلار ئىچىدە ياشاشنىڭ ئورنىغا، ساختا مۇتلەقلىق ئىچىدە ياشاشنى تاللىماقتا. يەنە كېلىپ، ئىستىخباراتچىلار كۆپىنچە سىياسى ۋە ئەسكىرىي قارار چىقارغۇچىلارنىڭ كاسساندىرا توزىقى ئۈچۈن خىزمەت قىلىشقا مەجبۇر. كاسساندىرا توزىقى قارار چىقارغۇچىلارنىڭ كۆڭلىگە ياقمىغان چۈشەنچىلەرنى، ئالدىن پەرەزلىرىگە ماس كەلمىگەن ئۇچۇر ۋە ئىستىخباراتنى قوبۇل قىلماسلىقىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ ئىككى نوقتا ئىستىخبارات ۋە دۆلەت مۇناسىۋىتىدىكى ئەڭ مۇھىم مەسىلىلەردىن بىرىدۇر.ئەنگىلىيە ئىستىخباراتچىسى م. ھېرمان .نىڭ قارىشىچە، ئىستىخبارات راتسىئوناللىقنى ئىپادىلەيدۇ، ئىستىخبارات ئىشلىتىشنى رەت قىلغان دۆلەت ئادىمى ئارستوتىلدىن باشلاپ غەربلىكلەرنىڭ بىلىم دۇنياسىنى كېڭەيتىش ئۈچۈن ئىشلىتىپ كەلگەن ئىككى ۋاستىغا ئارقىسىنى قىلىپ تۇرغانلىقىنى بىلىشى كېرەك. بۇلار ئەقىل ۋە ئىلمىي ئۇسۇلدىن ئىبارەتتۇر. مۇشۇ بويىچە ئېلىپ ئېيتقاندا، ئىستىخبارات زامانىۋى دۆلەتلەرنىڭ مۇۋەپپەقىيەت قازىنىشى ياكى مەغلۇپ بولۇشىدىمۇ ئىنتايىن زور رول ئوينايدىغان ئامىلدۇر.ئىستىخبارات پائالىيەتلىرى بىلەن دېموكراتىيە ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەت دىموكراتىيەگە قارشى ھۆكۈمەتلەرنىڭ ئىستىخبارات بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىدىن پەرقلىقتۇر. بىر جەھەتتىن دىموكراتىلەر بارلىقىنى قوغداش ئۈچۈن ئىستىخباراتقا باغلىق، يەنە بىر جەھەتتىن، بەزى ئىستىخبارات ھەرىكەتلىرى قانۇنى ھەقھوقۇقنىڭ ۋە ئەركىنلىكنىڭ دەخلىتەرۇزغا ئۇچرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. پۇقرالارنىڭ ئاساسىي ئەركىنلىكىنىڭ يوقىتىلىشىغا يول قويماسلىق كېرەك. نۆۋەتتە تۈركىيە بۇ جەرياننى بېسىپ ئۆتمەكتە. دىموكراتىيە ئىنساندىنمۇ قىممەتلىك بىر ھالغا كەلمەكتە. ئەمەلىيەتتە ئىنسان دىموكراتىيە ئۈچۈن ئەمەس، بەلكى دىموكراتىيە ئىنسان ئۈچۈن پەيدا بولغان. دىموكراتىيىلەشكەنسېرى قورقۇنچلار كۆپەيمەكتە، ئەمما دىموكراتىيە ئەسلىدە قورقۇنچتىن قۇتۇلغان خەلق بەرپا قىلىشنى مەقسەت قىلىدۇ.ئىستىخباراتچىلار بىر ۋەتەنداشنىڭ باشقا دۆلەت ئۈچۈن ئىشلىگەن ياكى ئىشلىمىگەنلىكىنى تەكشۈرگەندە قايسى خىل ئۇسۇلنى قوللانغاندا ئاساسىي قانۇننىڭ چەكلىمىسىدىن ئاشقان بولىدۇ؟ ئىستىخبارات مۇلازىمەتلىرى ئۆز خەلقىگە يېپىق ھەرىكەت ئېلىپ بېرىش ئارقىلىق، ئاساسىي قانۇندىكى ھەقھوقۇقلىرىغا دەخلى قىلغان بولمامدۇ؟ قىسقىچە، دىموكراتىيەدىمۇ كەم بولسا بولمايدىغان ئىستىخباراتنىڭ ئاساسىي قانۇنغا قاتتىق رىئايە قىلغان ئاساستا ئېلىپ بېرىلىشى ناھايىتى مۇھىم.ئىستىخبارات بىرخىل بىلىم بولۇش بىلەن بىرگە يەنە بىرخىل سەنئەتتۇر. ئىستىخبارات يېرىم ئەسىردىن بېرى خەلقئارا مۇناسىۋەت بۆلۈمىنىڭ بىر قىسمى سۈپىتىدە قوبۇل قىلىنماقتا. غەربتە ئىستىخبارات ئەدەبىياتى 1975يىلىدىن كېيىن شەكىللىنىشكە باشلىغان. 2000يىلىنىڭ باشلىرىدا غەربتە نۇرغۇن ئۇنۋېرسىتېتلاردا باكلاۋۇرلۇق، ماگىستىرلىق ۋە دوكتورلۇقلاردا سىتراتېگىيىلىك ئىستىخبارات، ئالداش ھەرىكىتى، يېپىق ھەرىكەت قاتارلىقلار دەرس قىلىپ ئۆتۈلمەكتە. 11سىنتەبىردىن كېيىن غەرب ئۇنىۋېرسىتېتلىرىدا ئىستىخبارات ئىلمىگە تېخىمۇ ئەھمىيەت بېرىلىشكە باشلىغان ۋە يېڭى سىنىپلار ئېچىلغان.ئىستىخبارات ئانالىزچىسى چالا، خاتا ياكى بۇرمىلانغان ئۇچۇرلارنى ھەقىقىيلىرىدىن ئايرىپ، رەقىبنىڭ چۈشەنچە سېستىمىسىنى يېشىش ئۈچۈن ھەرىكەت قىلغان، رەقىبنىڭ ھەرىكەتلىرىنى ئالدىن پەرەز قىلىشقا تىرىشقان ئادەمدۇر. بۇ ناھايىتى قىيىن خىزمەت. ئۇزاق مۇددەت ئىشلەش ۋە تىرىشچانلىقنى تەلەپ قىلىدۇ. گەرچە ئىستىخبارات ئىجتىمائى پەن بولۇش سۈپىتى بىلەن تەبىئىي پەنلەردىكىدەك مۇتلەق يەكۈنلەرنى چىقىرالمىسىمۇ، لېكىن قارار چىقىرىش ئۈچۈن مەلۇم بىر دائىرىنى بەلگىلەپ بېرەلەيدۇ. بەزى ئىجتىمائى پەنچىلەر، تارىخچىلار، سىياسەتچىلەر ئەڭ زامانىۋى ئىستىخبارات تېخنىكىسىنى قوللانغان، ئەڭ كۆپ مەبلەغقە ئىگە بولغان ئىستىخبارات مۇلازىمەتلىرىدىن بەكرەك ساغلام ۋە توغرا پەرەزلەرنى ئوتتۇرىغا قويالايدۇ، لېكىن بۇ ئەھۋال ئىستىخبارات بىلىمىنىڭ يېتەرسىزلىكىدىن ئەمەس، بەلكى ئانالىزچىلارنىڭ ئۇسۇل يېتەرسىزلىكىدىن ياكى يۇقىرىدا تىلغا ئالغان ئىجتىمائى پەنچىلەرنىڭ ئۆتكۈر زېھىن ۋە ئادەتتىن تاشقىرى سەزگۈسىدىن بولىدۇ.بۈگۈنكى ئۇچۇر دەۋرىدە ئانالىز ۋە باھالاشنىڭ مۇھىملىق دەرىجىسى تۆۋەنلىمەيدۇ، ئەكسىچە ئارتىدۇ. چۈنكى ئۇچۇر دەۋرى ئۆزى بىلەن بىرگە زور مىقداردا مەلۇمات ۋە ئۇچۇر ھالاكىتىنى ئېلىپ كەلمەكتە، بۇ ھالاكەت ئەمەلىيەتنى ئېچىپ بېرىشنىڭ ئورنىغا رېئاللىقنى يۇشۇرماقتا. ھەتتا رېئاللىقنى يوشۇرۇش ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالالايدۇ. بۇ جەھەتتىن ئېلىپ ئېيتقاندا، ئانالىزچىنىڭ توغرا ئانالىز ۋە باھالاش ئۇسۇللىرىنى تەجرىبە بىلەن بىرلەشتۈرۈپ، بۇ ھالاكەتلەرگە تاقابىل تۇرۇشى تېخىمۇ مۇھىم بولماقتا.ئىستىخبارات دېگەن ھامان كىشىلەرنىڭ كۆز ئالدىغا كىنو ۋە رومانلاردا تەسۋىرلەنگەن قوراللىق كىشىلەر، سۈيقەستلەر، پىتنەپاساتلار، مۇرەككەپ قوراللار ۋە ئۆلتۈرۈش تېخنىكىلىرى كېلىدۇ. ئەمەلىيەتتە بۇلار ئىستىخباراتنىڭ ناھايىتى ئاز بىر قىسمىدۇر. خۇددى ئۆلۈم دوختۇرخانىدىكى قىسمەن ئەھۋال بولغاندەك، يۇقىرىقىلارمۇ ئىستىخباراتنىڭ كىچىككىنە بىر قىسمىدۇر. ئەمما دوختۇرخانا دېگەن ھامان كىشىلەرنىڭ كۆز ئالدىغا ئۆلۈم ئەمەس، بەلكى داۋالاش كېلىدۇ. بىراق ئىستىخباراتتا يۇقىرىقىدەك ئەھۋالنىڭ كۆز ئالدىغا كېلىشى ئۇنىڭ ناتونۇشلۇقىدىن، مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا، بەختسىزلىكىنىڭ نەتىجىسىدۇر.م.ئاتاي . مۇنداق دەيدۇ: ئىستىخبارات بىر ھۆكۈمەتنىڭ ياكى سىياسى پارتىيەنىڭ گۇمران قىلىنىشى، دۆلەت ئادەملىرى ياكى ئۇلارنىڭ نىشانلىرىنىڭ زىيانغا ئۇچرىتىلىشى، ئادەم ياكى ئىشپىيۇنلارنىڭ قاچۇرۇلۇشى ياكى ئۆلتۈرۈلۈشى ئەمەس، بەلكى، بىر دۆلەتنىڭ رەقىبلىرىدىنمۇ كۆپرەك ئارتۇقچىلىققا ئىگە بولۇشى ياكى ھېچ بولمىغاندا مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىدىغان ئۇچۇرنىڭ توپلىنىشىدۇر. ئىستىخبارات يېپىق ھەرىكەت دەپ نام بېرىلگەن پائالىيەتلا ئەمەس، بەلكى تېخىمۇ توغرا قىلىپ ئېيتقاندا ئۇچۇرلارنىڭ توپلىنىشى ۋە ئۇنىڭ ئانالىز قىلىنىشىدۇر. ھەتتا بەزى ئىستىخباراتچىلار ۋە ئىستىخبارات ئالىملىرى يېپىق ھەرىكەتنى ئىستىخباراتنىڭ ئەمەس، بەلكى سىياسىي جەرياننىڭ بىر قىسمى دەپ قارايدۇ.ئىستىخباراتقا كېسىپ تەبىر بېرىش مۇمكىن ئەمەس. ئىستىخباراتقا ھەممە ئادەم قوبۇل قىلالايدىغان ھەرخىل تەبىرلەرنى بېرىش مۇمكىن. ئەمما ئىستىخباراتقا تېخنىكىلىك جەھەتتىن بېرىلگەن تۆۋەندىكى تەبىر ئۈستىدە ئورتاق پىكىرگە كېلىش تېخىمۇ ئاسانغا توختايدۇ. بۇ تەبىر ئىستىخبارات چاقپېلىكى دەپ ئاتالغان چاقپەلەكنىڭ ئېچىلىشىغا تايىنىدۇ. يەنى، ئىستىخبارات مەلۇماتنىڭ توپلىنىشى، سېلىشتۇرۇلۇشى، باھالىنىشى، ئانالىز قىلىنىشى، بىرلەشتۈرۈلۈشى نەتىجىسىدە ئوتتۇرىغا چىققان مەھسۇلاتتۇر.ت. ۋ. پروسىشى . . نىڭ: ئىستىخبارات كىشىلەرنىڭ چۈشەنچىسىنىڭ مەنتىقىلىق راۋاجلىنىشى ۋە نەتىجىلىنىشىنىڭ مەھسۇلىدۇر دېگەن تەبىرى يۇقىرىدىكى تەبىرنى قىسقا ۋە مەزمۇنلۇق بىر نەزىرىيە دائىرىسىگە كىرگۈزگەن بولسىمۇ، لېكىن بۇ ئىستىخبارات ئەدەبىياتىنى چۈشەنمەيدىغان كىشىلەرگە نىسبەتەن ھېچنېمە ھېسابلانماسلىقى مۇمكىن.ئىستىخبارات ئۆز ئىچىگە ئالغان مەزمۇنلارغا ئاساسەن، ئىستىخباراتنى بىر مىللەت ئىرىشكەن پۇرسەت ۋە يولۇققان خەتەرلەرنى ئالدىن پەرەز قىلالايدىغان بولۇش ئۈچۈن سىتراتېگىيىلىك ۋەقەلەرگە، تەرەققىياتقا، شەخس ۋە ئورگانلارغا مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى توپلاش، سېلىشتۇرۇش، باھالاش، ئانالىز قىلىش، بىرلەشتۈرۈش ۋە باھا بېرىش پائالىيىتى، دېيىشكە بولىدۇ.تۇرخان شەنەل بىلەن مۇئەززەز شەنەل نىڭ تۆۋەندىكى تەبىرىمۇ ئىستىخباراتنى چۈشەنمەيدىغانلارمۇ چۈشىنەلىگۈدەك قىلىپ ئىپادىلەنگەن تەبىرلەرنىڭ بىرىدۇر: ئىستىخبارات رەقىپ ياكى رەقىپ بولۇش ئېھتىماللىقى بولغان دۆلەتلەرنىڭ نىيىتى، پىلانى ۋە بۇ پىلاننى ئىشقا ئاشۇرۇش ئىقتىدارى توغرىسىدىكى ھەرخىل خەۋەرلەرنى توپلاش ياكى ئۇچۇر ئىگەللەشتۇر. ئىستىخبارات ئىلمىگە سىڭدۈرگەن ئەمگەكلىرى نەتىجىسىدە شۆھرەتكە ساھىپ بولغان پروفېسسور، دوكتور ئاددا بوزەمان . . ئىستىخباراتنى سىياسىي جەھەتتىن بىرلەشكەن قەۋمنىڭ ئەتراپتىكى قەۋم توغرىسىدا ئىشەنچلىك مەلۇمات ئېلىش ئىھتىياجىغا ئاساسلانغان، دۆلەتنى ئىدارە قىلىشنىڭ بىر تەركىبى قىسمى بولغان ھەرىكەت، دەپ ئىزاھلىغان.ئىستىخباراتنىڭ كۆپ باھا ۋە قىياسلارغا ئىھتىياجلىق ئىكەنلىكىنى تىلغا ئالغان مىكدوۋېل: ئىستىخبارات مەلۇم بىر ئىش ۋە ئۇنىڭغا قوشۇلغان يېڭى ئۇچۇر، شۇنداقلا ئاخىرىدا ئۇلارغا بېرىلگەن باھانىڭ ھەممىسىنى كۆرسىتىدۇ. دېگەن. شەنەل خەۋەرنىڭ ئىستىخبارات ئەمەسلىكىنى، ئىستىخبارات بولۇشى ئۈچۈن ئۇنىڭغا ئىش قوشۇلۇشى كېرەكلىكىنى ئېيتىدۇ. ئىستىخباراتقا خەۋەر قىممىتىدىكى ئۇچۇرلارنىڭ توپلىنىشى، باھالىنىشى نەتىجىسىدە قولغان كەلتۈرگەن ئۇچۇر، دەپ تەبىر بېرىدۇ. دۆلەت ئىستىخباراتىغا بىخەتەرلىك توغرىسىدا قارار چىقارغۇچىلارنىڭ تەلەپ قىلىشى نەتىجىسىدە خەۋەر ۋە ئۇچۇرلارنىڭ ئاشكارا، يېرىم ئاشكارا ۋە يوشۇرۇن توپلاش، ئۇلارنى باھالاپ چىقىش ئارقىلىق قولغا كەلتۈرۈلگەن ئۇچۇر، دەپ ئېنىقلىما بېرىدۇ. قىسقىچە قىلىپ ئېيتقاندا، ئىستىخبارات بىرەر ھەرىكەتكە مۇناسىۋەتلىك توپلانغان مەلۇمات ۋە ئۇچۇرلارنىڭ ئانالىز قىلىنىشى نەتىجىسىدە قولغان كەلتۈرگەن ئۇچۇر، دەپ تەبىر بېرىدۇ.دۆلەت ئىستىخباراتىغا بىخەتەرلىك توغرىسىدا قارار چىقارغۇچىلارنىڭ تەلەپ قىلىشى نەتىجىسىدە خەۋەر ۋە ئۇچۇرلارنىڭ ئاشكارا، يېرىم ئاشكارا ۋە يوشۇرۇن توپلاش، ئۇلارنى باھالاپ چىقىش ئارقىلىق قولغا كەلتۈرۈلگەن ئۇچۇر، دەپ ئېنىقلىما بېرىدۇ. قىسقىچە قىلىپ ئېيتقاندا، ئىستىخبارات بىرەر ھەرىكەتكە مۇناسىۋەتلىك توپلانغان مەلۇمات ۋە ئۇچۇرلارنىڭ ئانالىز قىلىنىشى نەتىجىسىدە ئېرىشىلگەن ئىلىم ۋە سىتراتېگىيىلىك مەلۇماتتۇر. م.ئاتاي، 2001: 80, 1996: 2,1 2 ت.ۋ. پروسىشى 1991: 13 , 1989: 14 1997: 32 ئەمەل 5 بوزەمان 1992: 15 مىكدوۋېل 1998: 127 ئەممەل1997: 407
|
قازاقستان مەن قىتاي بىرلەسكەن قارجى قورىن قۇردىەسداۋلەت قىزىربەكۇلى 8 ماۋسىم, 2018 ساعات 16:53 214 0قازاقستان مەن قىتاي بىرلەسكەن قارجى قورىن قۇردى.مامىر ايىنىڭ 8ءى كۇنى قازاقستان مەن قىتاي اراسىندا قورىن قۇرۋعا قاتىستى قۇجاتتارعا بايتەرەك ۇلتتىق حولدينگىنىڭ توراعاسى ايدار اريفحانوۆ پەن كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى سۋن يان مەن قىتايەۋرازيا ەكونوميكالىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى لين گان قول قويعان.ايدار اريفحانوۆتىڭ سوزىنشە، قازاقستان مەن قىتاي بىرلەسىپ قۇرعان قوردىڭ قارجى مولشەرى 500 ميلليون دوللاردى قۇرايتىن بولادى. قور ينۆەستيتسياسى نەگىزىنەن قازاقستان ەكونوميكاسىنا باعىتالعان. اتاپ ايتقاندا قور قارجىسى قازاقستاننىڭ پايدالى قازبا بايلىقتارىن يگەرۋگە، يفروقۇرىلىم مەن جاڭا تەحنولوگيالاردى دامىتۋعا جانە اگروونەركاسىپ كەشەندەرىنىڭ جۇمىسىن جاقسارتۋعا جۇمسالادى.ەستەرىڭىزگە سالايىق، بۇعان دەيىن باق بەتتەرىندە قىتايدىڭ ەكسپورتيمپورتتىق بانكىنىڭ قازاقستانعا 730 ميلليون دوللار كولەمىندە نەسيە بەرەتىندىگى جونىندە اقپارات تاراعان. اتالمىش قارجى استاناقاراعاندىبالقاشكۇرتىقاپشاعايالماتى، قاراعاندىبۇرىلبايتال، قاراعاندىبالقاش تاس جولىنىڭ ورتالىقوڭتۇستىك ءدالىزىن قايتا سالۋ جوباسىنا جۇمسالادى دەپ جوسپارلانۋدا.قىتاي باسشىسى: حالىقارالىق جاعداي قالاي وزگەرسە دە يرانمەن قاتىناستى ساقتايمىز
|
ماماندار : جۇقپالى اۋرۋدان كەيىن ەكونوميكادا تولەم سيپاتتى قالپىنا كەلۋ جاعدايى جارىققا شىعادى دەستى:جۇڭگو قازاق راديو تورابى : 20200214 13:37ورتالىق تەلەۆيزياسىنىڭ حابارى. ەلىمىز جاڭا ٴتيپتى ايدارشا ۆيروسپەن جۇعىمدالعان وكپە قابىنۋ اۋرۋىنىڭ ىقپالىنا ۇشىراعاندىقتان تاياۋدا ٴىشىنارا ادامدار ء بىرىنشى توقسانداعى، ء تىپتى تۇتاس جىلداعى ەكونوميكالىق جاعدايدان الاڭداي باستادى. بۇل جونىندە ماماندار بىلاي دەپ قارادى : تاياۋدا جەر جەرلەر مەن تاراۋلار شىعارعان ء بىرقىدىرۋ ساياساتتار بازارلار مەن كاسىپورىنداردىڭ سەنىمىن ارتتىرۋعا پايدالى بولدى. سونىمەن قابات ەلىمىزدە ەكونوميكانىڭ قىسىمىنا توتەپ بەرەتىن ساياساتتىق شارالارى تولىق. اۋرۋ جاعدايى باسەڭدەگەننەن كەيىن، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى تەز ارادا ورنىعادى، ونىڭ ۇستىنە الدىڭعى مەرزىمدەگى كەشەۋىلدەتىلگەن تۇتىنۋ مەن قارجى جاندانىپ، ەكونوميكادا تولەم سيپاتتى قالپىنا كەلۋ جاعدايى جارىققا شىعادى.جۇڭگو حالىق بانكەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى پان گۇڭشىڭ بىلاي دەدى: جۇقپالى اۋرۋدىڭ ەلىمىز ەكونوميكاسىنا جاسايتىن ىقپالى كەزەڭدىك جانە مەزەتتىك. وسى رەتكى جۇقپالى اۋرۋ كوكتەم مەرەكەسىمەن قاباتتاسىپ، ساياحات، اسسۋ،كوڭىل اشۋ قاتارلى قىزمەت وتەۋ كاسىپتەرىنە ىقپال جاسادى، دەمالىس ۋاقىتىن ۇزارتۋ جانە جۇمىس باستاۋ ۋاقىتىن كەشەۋىلدەتۋ ونەركاسىپ وندىرىسىنە دە، قۇرلىس كاسىبىنە دە ٴبىراز سوققى بولىپ ٴتيدى، سوندىقتان، اۋرۋ جاعدايى ەلىمىزدىڭ ٴبىرىنشى توقسانداعى ەكونوميكالىق قيمىلىنا ىقپال جاساۋى مۇمكىن، ٴبىراق تىزگىندەلگەننەن كەيىن، ەكونوميكانىڭ كومەسكى قۋاتى اشىلا تۇسەدى.جۇڭگو حالىق بانكەسىنىڭ قاتىستى قايراتكەرلەرى بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى : جۇقپالى اۋرۋدىڭ جۇڭگو ەكونوميكاسىنا جاسايتىن ىقپالى ۋاقىتتىق، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ۇزاق ۋاقىت جاقسارۋ، جوعارى ساپالى ارتۋداي نەگىزگى جاعدايى وزگەرگەن جوق. ىشكى سىرتقى ورتادان قاراعاندا، ەكونوميكالىق دامۋداعى بەلسەندى فاكتورلار كوبەيىپ، ەكونوميكانىڭ ىشكى جاقتان كۇشەيۋى فينانس بازارىنىڭ ورنىقتى اينالىمىنا تىرەك بولىپ وتىر. ٴبىز جۇقپالى اۋرۋدان تۋىلۋى مۇمكىن بولعان ىقپالدارعا توتەپ بەرىپ، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە تىزگىندەۋدىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزىپ، ەكونوميكانىڭ ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى دامۋىنىڭ تاماشا جاعدايىن ساقتاۋعا سەنىمىز كامىل، قابىلەتىمىز دە جەتكىلىكتى.سوندىقتان، اۋرۋ جاعدايى ەلىمىزدىڭ ٴبىرىنشى توقسانداعى ەكونوميكالىق قيمىلىنا ىقپال جاساۋى مۇمكىن، ٴبىراق تىزگىندەلگەننەن كەيىن، ەكونوميكانىڭ كومەسكى قۋاتى اشىلا تۇسەدى.
|
20180603 10:51:54 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىيېڭىسار ناھىيەسىنىڭ ئوچار بازىرى يېڭىنۇر كەنتىدىكى ئاھالە رىزۋانگۈل ئۆز قولىغا تايىنىپ بەختلىك تۇرمۇش كەچۈرۈپلا قالماي، كەنتتىكى ئاچا سىڭىللىرىنى ئۆزى بىلەن تەڭ بېيىشقا يېتەكلىدى.بۇ يىل 30 ياشقا كىرگەن رىزۋانگۈل تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپنى پۈتتۈرگەندىن كېيىن گىلەم توقۇش تېخنىكىسىنى ئۆگىنىپ، بۇ ئارقىلىق ئائىلىسىنىڭ تۇرمۇشىنى ئۆزگەرتمەكچى بولدى. ئۇ گىلەم توقۇش تېخنىكىسىنى ئۆگەنگەندىن كېيىن ئۆيىدە گىلەم توقۇش بىلەن شۇغۇللاندى. ئەمما، شارائىتنىڭ چەكلىمىسى سەۋەپلىك، ئۇ بۇ ئىشنى ھەقىقىي روناق تاپقۇزالمىدى. بۇلتۇر ئۇ كەنت پارتىيە خىزمىتى كومىتېتىدىكىلەرنىڭ ياردىمىدە ناھىيەلىك كەسپىي تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپكە كىرىپ گىلەم توقۇش تېخنىكىسىنى سىستېمىلىق ئۆگەندى. ئۇ مۇنداق دېدى: مەكتەپتە نەزەر دائىرەم تېخىمۇ كېڭىيىپلا قالماي، يەنە گىلەم توقۇشقا ئائىت نۇرغۇن ئۇسۇل ۋە بىلىملەر، كومپيۇتېردىن پايدىلىنىپ نۇشخا لايىھەلەشنى ئۆگىنىۋالدىم. بۇنىڭ ماڭا بولغان ياردىمى بەك چوڭ بولدى.بۇ يىل كەنت پارتىيە خىزمىتى كومىتېتىدىكىلەرنىڭ قوللىشى بىلەن، رىزۋانگۈل گىلەم ھەمكارلىق كوپىراتىپىنى باشلامچىلىق بىلەن قۇرۇپلا قالماي يەنە 25 ئاچا سىڭىلنىڭ ئۆزى بىلەن بىرلىكتە ئىگىلىك تىكلىشىگە تۈرتكە بولدى. بۇ كوپىراتىپ ئەزاسى ئاجىرە مۇنداق دېدى: ھازىر كوپىراتىپىمىزنىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئەھۋالى ناھايىتى ياخشى، زاكاسمۇ كۆپ. بىز كۈندە ئىشلەش بىلەن ئالدىراش ئۆتىمىز. مەن ھازىر ھەر ئايدا 1 مىڭ 200 يۈەندىن ئارتۇق كىرىم قىلىپلا قالماي يەنە ئائىلەمدىكىلەرنىڭ ھالىدىنمۇ ياخشى خەۋەر ئالالايمەن. مەن ھازىرقى تۇرمۇشىمدىن ناھايىتى رازى. بۇنىڭدىن كېيىن مەن كۆپچىلىك بىلەن بىرلىكتە تېخىمۇ تىرىشىپ، چىرايلىق گىلەملەرنى توقۇپ، كىرىمىمنى ئاشۇرۇپ، تۇرمۇشنى تېخىمۇ ياخشىلايمەن. رىزۋانگۈل مۇخبىرغا مۇنداق دېدى: مېنىڭ ھازىر گىلەم توقۇش بىلەن شۇغۇللىنىۋاتقىنىمغا 12 يىل بولدى. دەسلەپتىكى ئۆيدە گىلەم توقۇشتىن ھازىرقى سودىسى جانلانغان كوپىراتىپ مەسئۇلىغا ئايلىنىشقىچە بولغان جەرياندا قولغا كەلتۈرگەن نەتىجىلىرىمنىڭ ھەممىسى دۆلەتنىڭ ياخشى سىياسىتى ھەمدە ئۆزۈمنىڭ توختىماي كۆرەش قىلىشى ئارقىلىق كەلگەن. باش شۇجى شى جىنپىڭ: بەخت كۆرەش قىلىش ئارقىلىق كېلىدۇ، دېدى. يېڭى دەۋردىكى ئاياللار بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن بىز ئۆزىمىزگە ئىشىنىپ، ئۆزىمىزنى بىلىم بىلەن قوراللاندۇرۇپ، بىرلىكتە بېيىش ئۈچۈن تىرىشىپ كۆرەش قىلىپ، كىشىلىك قىممىتىمىزنى نامايان قىلىشىمىز كېرەك. بىز بۇنىڭدىن كېيىن تېخىمۇ چىرايلىق گىلەملەرنى توقۇپ، گۈزەل تۇرمۇشىمىزنى يارىتىش ئۈچۈن ئورتاق كۆرەش قىلىپ، بېيىش يولىغا قاراپ بىرلىكتە ئىلگىرىلەيمىز.
|
بىلگىڭلار بارمۇ؟ئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى لەتىپەچاقچاقلار بىلگىڭلار بارمۇ؟ يوللانغان ۋاقتى 2011215 13:59:53ئارىمىزدا نۇرغۇن كىشىلەر نېرۋا كېسەل بىلەن روھى كېسەلنىڭ پەرقىنى بىلمەيدۇ، ھەتتا بۇ ئىككىسىنى بىر دەپ قارايدۇ، مەيلى نېرۋا كېسەل بولسۇن ياكى روھى كېسەل بولسۇن بىزدە ئورتاق ساراڭ دەپ بىرخىللا ئاتاش بىر قەدەر ئومۇملاشقان. توختىماي تەرەققىي قىلىۋاتقان بۇ زاماندا خىزمەت بېسىمى، ئۆگىنىش بېسىمى دېگەندەك سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئەتراپىمىزدىكى بەزى كىشىلەر ياكى ئۆزىمىز پىسخىكىلىق مەسىلىلەرگە ئۇچراپ تۇرىۋاتىمىز، پىسخىكىلىق بىلىملەرگە مۇھتاج بولىۋاتىمىز، ئۆزۈم كۆرگەن ماتىرىياللارغا ئاساسەن، يۇقىرىدا ئېيتىپ ئۆتكەن كېسەللىكلەرنىڭ پەرقى توغرىسىدا كۆپچىلىككە ئازراق بىرنەرسە دېگۈم كېلىپ قالدى.1. نېرۋا كېسىلى : نېرۋا كېسىلى بولسا، نېرۋا سېستىمىسىدا يۈز بەرگەن ئورگانىزىم خارەكتىرلىك كېسەللىك. نېرۋىلارنىڭ تۇرۇشلۇق ئورنى ۋە ئىقتىدارىنىڭ ئوخشىماسلىقىغا ئاساسەن، نېرۋا سېستىمىسىنى مەركىزى نېرۋا سېستىمىسى ۋە ئەتراپ نېرۋا سېستىمسىغا بۆلۈشكە بولىدۇ. نېرۋىلارنىڭ ئېدارە قىلغان ئوبىيكىتلىرىنىڭ ئوخشاشماسلىقىغا ئاساسەن نېرۋا سېستىمىسىنى يەنە تەن نېرۋىسى ۋە ئىچكى ئەزا نېرۋىسىغا بۆلۈشكە بولىدۇ. نېرۋا كېسىلى بولسا، مەركىزى نېرۋا ۋە ئەتراپ نېرۋىسى ياكى ئىچكى ئەزالار نېرۋىسى ۋە تەن نېرۋىسى ئىپادىلىگەن ئاناتومىيىلىك كېسەللىك ئۆزگىرىشى بولىدۇ. نېرۋا كېسىلىگە گىرىپتار بولغان بىمارلاردا باش ئاغرىش، باش قېيىش، ئۇيقىسى نورمال بولماسلىق، تىترەش، يول مېڭىشى مۇقىم بولماسلىق، بەدىنىنىڭ يېرىمى سەزمەسلىك، پارالىچ، مۆچىلەر ئۇيۇشۇش، تارتىشىپ قېلىش، ھۇشىدىن كېتىش، چوڭ كىچىك تەرىتىنى باشقۇرالماسلىق، مۇسكۇل يىگىلەش ياكى كۈچسىز بولۇش قاتارلىق ئالامەتلىك كۆرىلىدۇ. ئەلۋەتتە بىرقىسىم نېرۋا كېسەللىرىدە بەلگىلىك دەرىجىدە روھى نورمالسىزلىقلارمۇ بىللە كېلىدۇ، بىراق بۇنداق روھى نورمالسىزلىقلارنىڭ روھى كېسەللەردىكى روھى نورمالسىزلىق بىلەن يەنىلا پەرقى بولىدۇ.2. نېرۋا بۇزۇلۇش كېسىلى : نېرۋا بۇزۇلۇش كېسىلى يەنە نېرۋا فۇنكىسىيىسى بۇزۇلۇش كېسىلى، پىسخىك كېسەل ياكى روھى جەھەتتىكى نېرۋا كېسەل دەپمۇ ئاتىلىدىغان بولۇپ، بىر تۈركۈم روھى توسالغۇلارنىڭ ئومۇمىي ئاتىلىشى. نېرۋا بۇزۇلۇش كېسىلىنى پىسخىكىلىق ئامىللار كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، ئاساسى جەھەتتىن سۇبىيكتىپ تۇيغۇنىڭ ياخشى بولماسلىقىدىن ئىبارەت دېيىشكە بولىدۇ، مۇناسىپ ھالدىكى ئورگانىزىم خارەكتىرلىك زىيانغا ئۇچراش مەۋجۈت بولمايدۇ؛ ئۆزىنى بىلەلەيدۇ، ئۆزىدىكى بىنوماللىقلارنى ھېس قىلالايدۇ، ئادەتتە تەشەببۇسكارلىق بىلەن داۋالىنىشنى تەلەپ قىلىدۇ.3. روھى كېسەل : روھى كېسەل بولسا ئېغىر بولغان پىسخىكىلىق توسالغۇ بولۇپ، كېسەل بولغۇچىنىڭ تونۇشى، تۇيغۇسى، ئىرادىسى، ھەرىكەت قىلىقلىرى قاتارلىق پىسخىكىلىق پائالىيەتلىرىدە ئۇزاققا سوزۇلغان بىنورماللىق ئىپادىلىنىدۇ، نورمال ئۆگىنىش خىزمەت قىلالمايدۇ، تۇرمۇش كەچۈرەلمەيدۇ، ھەرىكەت قىلىقلىرى ئاسانلىقچە ئادەتتىكى ئادەملەرنىڭ چۈشىنىشىگە ئېرىشەلمەيدۇ، كىشىلەرگە غەلىتە، باشقىلارغا ئوخشىمايدىغان بىلىنىدۇ؛ كېسەللىك ھالىتىدىكى پىسخىكىنىڭ باشقۇرۇشى ئاستىدا، ئۆزىنى ئۆلتۈرىۋېلىش ياكى باشقىلارغا ھۇجۇم قىلىش، زەخمىلەندۈرۈشتەك ھەرىكەتلەردە بولىدۇ؛ ئوخشاش بولمىغان دەرىجىدە ئۆزىنى بىلمەسلىك كۆرىلىدۇ، كېسەل بولغۇچى دائىم ئۆزىنىڭ روھى كېسەللىك ئەھۋالىغا قارىتا ھۆكۈم قىلىش ئىقتىدارىنى يوقىتىدۇ، ئۆزىنىڭ پىسخىكىسى ۋە قىلىقلىرىنى نورمال دەپ قارايدۇ، داۋالاشنى رەت قىلىدۇ. روھى كېسەلگە گىرىپتار بولغان بىمارلاردا ئاساسلىقى روھى پائالىيەتلەر نورمال بولماسلىق، چۈشەنگىلى بولمايدىغان ئۆزىگە ئۆزى سۆزلەش، نورمالسىز بولغان يىغلاش كۈلۈش، بەزى ۋاقىتلاردا تام ياكى ھاۋاغا قاراپ قاتتىق غەزەپلىنىپ كىملەرنىدۇ تىللاش، كىيىم كېچىكى رەتسىز بولۇش، ھەتتا يالىڭاچلىنىۋېلىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرىلىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2011215 14:16:37تېما ئىسمى بىلەن مەخسىدىڭىزنى ئېنىق بىلدۈرمەپسىز ، بۇ يەردە سىز نېمىنى بىلگۈڭلار بار دەپ سورىدىڭىز ؟ يوللانغان ۋاقتى 2011215 14:18:55يۇقىردا دەپ ئۆتكەن ئۈچ خېل نېرۋىغا مۇناسىۋەتلىك كېسەلنىڭ پەرقىنى بىلگىڭلار بارمۇدىگەن مەنىدە چۈشەندىم مەن يوللانغان ۋاقتى 2011215 14:23:25روھى كىسەلنىسەۋدايىدەپ ئىزاھلاپ قويغىنىڭىز بولماپتۇ. يوللانغان ۋاقتى 2011215 14:35:02مەن ئىككى خىلىنى بىلىدىكەنمەن . ئېنگىلىزچىسىنى يېزىپ قوياي: مانا بۇ نىرۋا كېسەللىكلىرى مانا بۇ روھىې كېسەللىكلەر بىزدەيدىغان ساراڭ، مەجنۇن دېگەن مۇشۇ .كېيىنكىسىنى قالايمىقان سۆزلەپ قېلىش، قورقاقلىق دېگەندەك ۋە دېۋەڭلىك، تۇتقاقلىق دەپ ئىككى خىلغا بۆلىنەمدىىكى ئوقۇغانلىرىمدىن ئېسىمدە قالغىنى مۇشۇكەن يوللانغان ۋاقتى 2011215 14:40:05تېما ئىگىسىگە رەھمەت،4دوختۇرخانىنىڭ دوختۇرىدىن چۈشۈنۈشلۈك قىلىپ چۈشەندۈرۈپسىز،تۇققانلارنى ئەشۇ دوختۇرخانىغە كۆرسەتكىلى ئاپارسام،بۇنچىلىك چۈشەندۈرۈپ قويالمىغان.روھى كىسەل بىمارلىرىنى قانداق كۈتۈش ھەققىدە مۇشۇنداق چۈشۈنۈشلۈك ئۇچۇر بارمىدۇ سىزدە؟ يوللانغان ۋاقتى 2011215 14:45:20ئامان پەخرى قېرىندىشىم، ئىزدىنىپ باقاي. يوللانغان ۋاقتى 2011215 15:05:56خەتكۈچ....................... بەزى ئالامەتلەر ھەقىقەتەن قورقۇنۇچلۇق ئىكەن. 4 دوختۇرخانغا مەن بىمار يوقلاپ جىق بارغان، خۇدايىم ھەربىر ئائىلە ئەزالىرىنى دوست بۇرادەرلەرنىبۇ خىل كىسەلدىن يىراق قىلسۇن. بېقىن تۇنۇشلىرىدىن بىر ئادەم ئاشۇنداق نىرۋا كىسەل بولۇپ قالسا باشقىلار، دوست بۇرادەرلەر ئاجايىپ ئازاپ ئىچىدە قالىدىكەن. يوللانغان ۋاقتى 2011215 15:14:11دىگەنچۇ؟؟؟؟ بىزنىڭئىدارىدابىرسىمۇشۇنداقكېسەلبوپقېلىپداۋالىنىپ چىقتى 4 دوختۇرخانىدا،قارىساگەپ سۆزى جايىدا ، لېكىنخەقكۆزىگەسىغمايدىغان ،خەقماڭازىيانكەشلىكقىلدى ، قىلماقچىدەپئويلاپيۈردىغانئوخشايدۇ يوللانغان ۋاقتى 2011215 15:24:24 نى بىزچە خامۇشلۇق كېسىلى دەيمىز، بۇنىڭ كېلىپ چىقىش سەۋەبىمۇ ھەرخىل بولىدۇ، ھازىر سەل ئالدىراش بولۇپ قالدىم، كىيىنچە بۇ توغۇرلۇقمۇ قېرىنداشلارغا بىلگەنلىرىمنى دەپ بېرىشكە تىرىشىمەن. يوللانغان ۋاقتى 2011215 16:46:01مېنىڭ چۈشۈنۈشۈمچە بۇنىڭ تۈرلىرى بەك جىقكەن ، مالىخۇلىيا ، نېۋرۇز، ئەسبىيلىشىش كېسىلى، پىك كېسىلى، خامۇشلۇق، دېۋەڭلىك،دېگەندەك نۇرغۇن چۈشەشدۈرۈشلىرى بار.بۇلتۇر مەن بىر كىتاب كۆرگەن ئىدىم . ئۇنىڭدا بۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك خېلى جىق جىق نەرسىلەرنى بىلىۋالغىلى بولىدۇ . قايسىنىڭغا قانداق دورىلارنى ئىشلەتسە مۇۋاپىق شۇلارنىمۇ خېلى تەپسىلىي يېزىپتىكەن .كىتابنىڭ ئىسمى روھى كېسەللىكلەر ھەققىدە ساۋاتمۇشۇنداق ئېسىمدە قاپتۇ. ئىزدەپ باقساڭلار تېپىلىپ قالىدۇ ... يوللانغان ۋاقتى 2011215 17:53:04روھى كېسەل بۇنىڭ تىلىمىزدا نەق كىلىدىغان ئاتالمىسى ساراڭ گەرچە ھاقارەت، تىللاش تۈسىنى ئالسىمۇ: بىلگىڭلار بارمۇ؟
|
بىر ئادەم بىر شەھەرنى تەسىرلەندۈردىشۇ كۈنى 100دىن ئارتۇق ئامما بىز بىلەن بىللە كۆنچى دەرياسىغا سەكرەپ چۈشۈپ، قولنى قولغا تۇتۇشۇپ ئادەم تېمى ھاسىل قىلىپ، دەريادا بىر قەدەم بىر قەدەمدىن ئىلگىرىلەپ ئۇنى ئىزدىدۇق، شۇ چاغدا ئۇنىڭ تۇيۇقسىز پەيدا بولۇپ قېلىشىنى تولىمۇ ئۈمىد قىلغانىدۇق دېدى 2021 يىلى 12 ئاينىڭ 15 كۈنى، كورلا شەھەرلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى ئىدارىسى پۇخۇي ساقچىخانىسىنىڭ جياۋداۋيۈەنى جاڭ تاۋ شىرئەلى ھېبى قۇربان بولغان چاغدىكى كۆرۈنۈشنى ئەسلەپ.شىرئەلى ھېبى، ئىنقىلابىي قۇربان، ھايات چېغىدا كورلا شەھەرلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى ئىدارىسى چارلاش، ئالدىنى ئېلىش تىزگىنلەش چوڭ ئەترىتى 1 ئوتتۇرا ئەترىتىنىڭ ياردەمچى ساقچىسى بولغان، ئۇ جامائەت خەۋپسىزلىكى خىزمىتىگە قاتناشقاندىن بۇيان مەملىكەت بويىچە مۇنەۋۋەر كوممۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقى ئەزاسى مەملىكەت بويىچە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى تەرەققىياتىدىكى نەمۇنىلىك شەخس قاتارلىق نۇرغۇن شەرەپلەرگە ئېرىشكەن. 2014 يىلى 6 ئاينىڭ 11 كۈنى، شىرئەلى ھېبى سۇغا چۈشۈپ كەتكەن ئاممىنى قۇتقۇزۇش يولىدا بەختكە قارشى 24 يېشىدا قۇربان بولغان.2014 يىلى 6 ئاينىڭ 11 كۈنى سائەت 15 لەردە، كورلا شەھەرلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى ئىدارىسى چارلاش، ئالدىنى ئېلىش تىزگىنلەش چوڭ ئەترىتى 1 ئوتتۇرا ئەترىتىنىڭ خەلق ساقچىلىرى كۆنچى دەرياسى بويىدا ۋەزىپە ئىجرا قىلىۋاتقاندا، شەھەرلىك جامائەت خەۋپسىزلىك ئىدارىسى قوماندانلىق مەركىزىنىڭ بۇيرۇقىنى تاپشۇرۇۋالدى، ئىككى ئامما سۇغا چۈشۈپ كەتكەنىدى. شىرئەلى ھېبى ۋە سەپداشلىرى دەرھال ۋەقە يۈزبەرگەن جايغا قاراپ يۈگۈردى.كۆنچى دەرياسىنىڭ كەڭلىكى 100 نەچچە مېتىر، چوڭقۇرلۇقى ئىككى مېتىرغا يېتىدۇ. دەريادا ئىككى كىشىنىڭ پۈتۈن كۈچى بىلەن تىركىشىۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ، شىرئەلى ھېبى كىيىمىنى سېلىشقىمۇ ئۈلگۈرمەيلا سۇغا سەكرەپ چۈشۈپ، سەپداشلىرى بىلەن بىللە بىر ئەرنى قىرغاققا ئىتتىرىپ چىقاردى. يەنە بىر ئايال يىراققا ئېقىپ كەتكەنىدى، شىرئەلى ھېبى قايتا غەيرەتكە كېلىپ ئۇ ئايال تەرەپكە قاراپ ئۈزدى.يەنە ئادەم قۇتقۇزىدىغان چاغدا، ئۇ يىگىتنىڭ ئېنىقلا كۈچى قالمىغانىدى. شەھەر ئاھالىسى سۇڭ دېيىن شىرئەلى ھېبىنىڭ ئادەم قۇتقۇزۇش جەريانىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆردى. سۇغا چۈشۈپ كەتكەن ئايال قۇتقۇزۇلۇپ قىرغاققا ئېلىپ چىقىلغاندىن كېيىن، كۆپچىلىك شىرئەلى ھېبىنىڭ يوقاپ كەتكەنلىكىنى بايقىدى.بىرەيلەننىڭ قىرغاققا چىقالمىغانلىقىنى ئاڭلاپ، مەن دەرھال ئەترەت ئەزالىرىنى تەشكىللەپ دەرياغا چۈشۈپ ئىزدىدىم، نۇرغۇن ئاممىمۇ ئىزدەش قوشۇنىغا قوشۇلدى، كۆپچىلىك قولنى قولغا تۇتۇشۇپ بىر قاتار بولۇپ تىزىلىپ، پۈتكۈل دەريانى توغرىسىغا كېسىپ ئۆتۈپ، دولقۇنغا قارشى بىر قەدەم بىر قەدەمدىن ئىلگىرىلىدۇق دېدى جاڭ تاۋ.ئىزدەشكە قولايلىق بولۇشى ئۈچۈن، نەق مەيدانغا يېتىپ كەلگەن جامائەت خەۋپسىزلىكى ئىدارىسىنىڭ رەھبەرلىرى ماسلاشتۇرۇش ئارقىلىق كۆنچى دەرياسىنىڭ يۇقىرى ئېقىنىدىكى چۈشۈرگە ئېغىزىنى ئېتىپ، تۆۋەن ئېقىندىكى توسمىنى ئېچىپ، سۇ ئورنىنى تۆۋەنلەتتى. سائەت 18 دىن 17 مىنۇت ئۆتكەندە، شىرئەلى ھېبى ئاخىر دەريادا تىنچ ياتقان ھالەتتە بايقالدى، ئۇنىڭ نەپىسى ئاللىقاچان توختىغان بولۇپ، ئىككى قولى يەنىلا ئادەمنى كۆتۈرۈش قىياپىتىدە ئىدى.شىرئەلى ھېبىنىڭ سۇغا چۈشۈپ كەتكەن ئاممىنى قۇتقۇزۇش يولىدا قۇربان بولغانلىق خەۋىرى تارقالغاندىن كېيىن، كورلا شەھىرىنىڭ نۇرغۇن ئاھالىسى ئۆزلۈكىدىن گۈل، شام كۆتۈرۈپ كۆنچى دەرياسى بويىغا كېلىپ، قەھرىمانغا بولغان ھۆرمەت ۋە سېغىنىش ھېسسىياتىنى ئىپادىلىدى.ئۇ ناھايىتى خۇشخۇي يىگىت بولۇپ، كەم سۆز بولسىمۇ، بەك كۈلگۈنچەك ئىدى، خىزمەتنى تولىمۇ ئەستايىدىل ئىشلەيتتى دېدى جاڭ تاۋ. 2013 يىلى ئوتتۇرا ئەترەت كۆچۈرۈلگەندە، ئەترەتتىكى ئۈچەيلەن بىر بىنانىڭ تازىلىقىنى قىلىشقا ئورۇنلاشتۇرۇلغان، شىرئەلى ھېبى ئەتىگەندىن كەچكىچە ناھايىتى ئەستايىدىل ئىشلىگەن. بىر قېتىم، ئادەم زىچ رايونغا جايلاشقان بىر ئاشخانىغا ئوت كەتكەندە، شىرئەلى ھېبى قىلچە ئىككىلەنمەستىن ئوت ئۆچۈرگۈچنى ئېلىپ ئېتىلىپ كىرگەن.شىرئەلى ھېبى ھايات چېغىدا تۇرغان ئوتتۇرا ئەترەتكە قوشۇلغان يېڭى ئەزالارنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭ قەھرىمانلىق ئىش ئىزلىرىنى ئۆگىنىدۇ. ئۇنىڭ قەھرىمانلىق ئىش ئىزلىرىنىڭ كۈچلۈك تەسىرىدە، 2014 يىلىدىن بۇيان ئوتتۇرا ئەترەتتە كورلا شەھىرى دەرىجىلىك ئىلغار شەخستىن ئىلگىرى كېيىن بولۇپ 14ى بارلىققا كەلدى.ئۇنىڭ كىچىكىدىن باشلاپ ساقچى بولغۇسى بار ئىدى، ھەر قېتىم ئۆيگە قايتقاندا باشقىلارغا ياردەم قىلغان ئىشلىرىنى خۇشاللىق بىلەن سۆزلەپ بېرەتتى. شىرئەلى ھېبىنىڭ ئانىسى گۈلنىسا: شىرئەلى بىزنىڭ پەخرىمىز، دېدى.
|
ازاتتىق ءۇشىن ارپالىسۋدىڭ العاشقى كەزەڭى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىازاتتىق ءۇشىن ارپالىسۋدىڭ العاشقى كەزەڭىباسقىنشىلاردىڭ قاراقۇرىم اسكەرى وڭتۇستىك اۋداندارعا توبەدەن جاي تۇسكەندەي باساكوكتەي كىرىپ، ەلجۇرتتى كولكوسىر قايعى قاسىرەتكە دۋشار ەتكەن اقتابان شۇبىرىندى تراگەدياسىنىڭ العاشقى ايلارىندا قازاق امىرشىلەرى قاتتى ەسەڭگىرەپ قالعان.دۇشپان قازاقتاردىڭ باستى ساياسي ورتالىعى تۇركىستان شاھارىن باسىپ الدى. جەڭىلىسكە ۇشىراعان ەل بيلەۋشىلەرى قاندى شايقاس بارىسىندا قالانى تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولدى. استانادا تۇراتىن باسقارۋشى ەليتانىڭ كوشىپ ۇلگەرمەگەن وتباستارى، سولاردىڭ ىشىندە اعا حاننىڭ بايبىشەسى، وگەي شەشەسى، باۋىرلارىنىڭ ايەلدەرى تۇتقىنعا الىنىپ، جوڭعاريانىڭ ىشكى ۇلىستارىنا اكەتىلدى. ەتجاقىندارىنان ايرىلۋ ءوز الدىنا، كۇللىقازاق استاناسى مەن ولكەدەگى وعان جاپسارلاس وتىرىقشى ەلدى مەكەندەردىڭ باسقىنشى ويراتتاردىڭ باقىلاۋىنا ءوتۋى ەل اعالارىن قاتتى كۇيزەلتتى. ولاردىڭ جاۋعا قارسىلىق كۇرەستى ۇيىمداستىرۋ مۇمكىندىكتەرىن تومەندەتىپ، جىگەرلەرىن جاسىتتى.مىنە وسىنداي احۋالدا سولاردىڭ ىشىنەن تەز ەس جيىپ، جاعدايدى ايقىن سارالاي بىلگەن جانە تيىسىنشە ماقساتتى ءىسارەكەت ۇيىمداستىرا العان جالعىز عانا تۇلعا قازاقتىڭ اعا حانى ابىلقايىر ءباھادۇر بولدى. ول ارال ماڭىنداعى رۋتايپالاردىڭ نامىسىن جانىپ، جوڭعار اگرەسسياسىن قايتكەندە كەرى قاعۋدى كوزدەيتىن احۋال تۋعىزدى. ءوزىن سودان ءبىر مۇشەلدەن استام ۋاقىت بۇرىن حان كوتەرگەن قۇمدى ءوڭىردى مەكەن ەتكەن بارشانى وتان قورعاۋ ىسىنە جۇمىلدىرا الدى. سونداعى ەلجۇرتىنىڭ قولداۋىمەن قىسقا مەرزىم ىشىندە قازاق جانە قاراقالپاق جىگىتتەرىنەن جيىرما مىڭ ساربازدان تۇراتىن قول ۇيىمداستىرىپ، جاراقتاندىردى. اسكەري ونەرگە باۋلىدى. شەشىمتال جورىققا دايىندادى. سوسىن جەر قايىسقان قالىڭ جاساقتىڭ باسىنا ءوزى تۇرىپ، جاۋعا اتتاندى. بىراق وڭتۇستىكتى، وڭتۇستىكتەگى قازاق ەلىنىڭ باس قالاسىن باسىپ العان جوڭعارعا ەمەس، سولتۇستىكباتىستاعى قالماق يەلىكتەرىنە قاراي شاپتى.ءباھادۇر حان ويراتتاردىڭ ەكى قيىرداعى مەملەكەتتەرى اراسىندا ءجۇرىپ جاتقان بايلانىستاردىڭ تۇپكى ماقساتىن نە ءوزىنىڭ تۇيسىگىمەن بولجاپ، نە بارلاۋ رەتىمەن جەتكەن ءتۇرلى حابارلار مەن دەرەكتەردى ساراپتاۋ ناتيجەسىندە، الدىنالا ابدەن ءبىلىپ العان بولاتىن. قالماق حانى ايۋكەنىڭ جوڭعار قونتايشىسى بوپ وتىرعان كۇيەۋ بالاسىنا كومەكتەسۋگە تىرىساتىنى كۇمانسىز ەدى. ەدىلدىڭ تومەنگى اعىسىنداعى قالماق پەن ونىڭ ەرتىستىڭ باستاۋىنداعى ءتۇپ تۋىسى جوڭعار ارالارىن الىپ جاتقان قازاقتى باعىندىرىپ الۋدى بوشوقتۋدىڭ سوناۋ ارنايى زاڭدار جيناعىن قابىلداپ العان زامانىنان ارماندايتىن. تسەۆان راۆداننىڭ بالالارى وتقارۋلى ۇلكەن ارمياسىمەن تۇتقيىلدان باسىپ كىرىپ، قازاق ەلىن قانسىراتقان قازىرگى جاعداي كوكەيلەرىن تەسكەن سول ارماندارىن جۇزەگە اسىرۋعا ابدەن قولايلى ءسات تۋعىزعان. جوڭعاردىڭ وڭتۇستىكتەگى جەڭىسىن باياندى ەتە ءتۇسۋ ءۇشىن تەرىستىكتەن قالماقتىڭ شابۋىلداۋى عانا قالعان. اشىق دۇشپانىمەن بەتپەبەت كەلگەن قازاقتىڭ تۋ سىرتىنان انەمىنە سوققى بەرۋى ىقتيمال ەدى. ابىلقايىر حان سونىڭ الدىن الۋعا ۇمتىلعان.ول قاتەلەسپەگەن ەدى. قىز بەرىپ، قىز الىسىپ تۇرعان بۇل ەكى حاندىقتىڭ امىرشىلەرى اراسىندا جەكجاتتىق الىسبەرىس، اڭگىمەسۇقباتتار استارىمەن 1640 جىلى بارلىق ويرات تۇقىمدارى قۇرىپ تۇرعان حاندىقتاردىڭ وكىلدەرى قابىلداعان زاڭنامالىق يكي تساادجين بيچيك قۇجاتى ءسوز بولاتىن. سوندا نەگىزدەلگەن ۇلى جوسپار ەسكە الىنىپ تۇراتىن. سول بويىنشا اسكەريساياسي وداق قۇرۋ ماسەلەسى قارالىپ جۇرگەن. ال 1723 جىلى كوكتەمگى ءساتتى سوعىس سونى تياناقتاۋدى كۇن تارتىبىنە شىعاردى دا، تسەۆان راۆدان ايۋكەگە ارنايى جاۋشى جىبەرىپ، قازاقتارعا قارسى بىرلەسىپ اسكەري قيمىل جۇرگىزۋدى ۇسىندى. ونى ايۋكە حان ىقىلاسپەن قابىل الدى. ىزىنشە ورىس پاتشالىعىنا دا قولايسىزدىق تۋعىزىپ جۇرگەن قازاقتارعا قارسى جورىق جاساۋ ءۇشىن ۇكىمەتتەن وزىنە وتقارۋلى جاساق ءبولۋىن وتىنگەن. الايدا جوڭعارلاردىڭ قازاق جەرىندەگى اسكەري جەڭىسىنەن حاباردار رەسەيلىك بيلىك ونىڭ بۇل سوعىسقا ارالاسۋىن قوشتامادى. سەبەبى رەسەي ءۇشىن ەكى قيىرداعى ويراتتىڭ تۇتاسىپ كۇشەيۋىنەن گورى ولاردىڭ اراسىندا دەربەس كۇش رەتىندە قازاقتاردىڭ ساقتالا تۇرۋى ءتيىمدىءتىن. وتكەن جىلى عانا ۇلى پەتر قازاق دالاسىنىڭ وزدەرىن شىعىس ەلدەرىنە شىعاراتىن قاقپا ەكەنىن، ونى پايدالارىنا اسىرۋ قاجەتتىگىن ايتقان. ەگەر سول قاقپا زەنگورلاردىڭ قولاستىنا تۇسسە ورىس ءۇشىن جابىلعانمەن پاراپار ەدى. سەبەبى سول شامادا تسەۆان راۆدان ورداسىنان ورالعان ۋنكوۆسكي ونىڭ ورىس بوداندىعىن قابىلدامايتىنىن، كىتايمەن شەكاراسىنا قامالدار دا سالعىزبايتىنىن جەتكىزگەن. دەمەك، ايۋكەنىڭ تسەۆان راۆدانعا قوسىلۋىنا جول بەرۋگە بولمايدى. سوندىقتان دا وعان بۇل سوعىسقا ارالاسپاعانى ءجون دەگەن سىپايى كەڭەس بەرىلدى. الايدا قالماق حانى ءبارىبىر العاشقى نيەتىنەن باستارتا قويماعان، ويتكەنى ول قازىرگى جوڭعار سوققىسىنان قانسىراپ جاتقان قازاق ەلىن ورىستىڭ كومەگىنسىزاق جاۋلاپ الاتىن كۇش وزىندە دە بار دەپ بىلەتىن. ويراتتاردىڭ قانقۇيلى باسقىنشىلىعى ۇشىراتقان اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما جاعدايىندا ول، شىنىندا، قازاق حاندىعىنا ەلەۋلى قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇرعان. وسىنى ايقىن اجىراتقان ابىلقايىر حان جەدەل دە ۇشقىر جاساقتارىمەن سىردىڭ ورتا اعىسى تۇسىنان ەدىل قالماقتارىنا قاراي شۇعىل اتتانعان ەدى.قازاق حانىنىڭ ۇلكەن قولمەن جايىققا قاراي جاساعان شەشىمدى جورىعى قالماق امىرشىلەرىن ابىگەرگە سالدى. ولار ءبىتىم جاساۋ جولىن ىزدەپ، ابىلقايىردىڭ الدىنان ەلشى اتتاندىرادى. الايدا ايۋكەنىڭ سەنىمدى وكىلىنە ابىلقايىر قالماقتار مەن ورىستارعا قارسى سوعىسۋعا كەلە جاتقانى، جاساعىندا قىرىق مىڭ ساربازى بارى جايىندا ىمىراسىز مالىمدەمەسىن جاريا ەتەدى. سوندا، يمپەريانىڭ تۇستىكتەگى قالقانىنىڭ جاعدايى مۇشكىلدىگىن پارىقتاعان استراحان گۋبەرناتورى ايۋكە حانعا كومەككە ارتيللەريا كومانداسى مەن التى ەسكادرون سولدات جىبەرەدى. بىراق ونىسى احۋالدى جاقسارتا المايدى. ابىلقايىر حاننىڭ ءىرى اسكەري كۇشى جايىققا جەتكەن بەتتە قارسى شىققان قالماقتاردى العاشقى شايقاستااق تاستالقان جەڭەدى دە، تەرىستىككە قاراي تەرەڭدەي بەرەدى. قازاق جاساقتارى جەڭىستى شەرۋلەرىن جالعاستىرا تۇسەدى. پاتشا ۇكىمەتى سول جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ايۋكەگە يمپەراتور ۇلىلىعى مارتەبەسىمەن ارايلانعان ءبىزدىڭ قالالارىمىز بەن سەنىڭ ءبىزدىڭ بودانىمىزدىڭ ۇلىستارىنا كەلە جاتقان قازاقتار مەن قاراقالپاقتارعا توسقاۋىل قويىپ، قالالارىمىز بەن ۇيەزدەرىمىزدى تالانتاراجعا تۇسىرۋگە جول بەرمەۋدى تاپسىرادى. ارينە، ءتيىستى اسكەري جاردەمى دە بولادى. ناتيجەسىندە، قالماقتاردىڭ بىرىككەن اسكەرلەرى قازاقتاردىڭ جايىق بويىن تۇگەل تازالاۋعا بەت العان قوزعالىسىن توقتاتادى.1723 جىلدان 1724 جىلعا قارايعى قىس ايلارىندا ەلەۋلى اسكەري قيمىل جاسالعان جوق، بىراق، كوكتەم كەلە 1724 جىلعى اقپاندا ايۋكە حان دۇنيە سالادى, ابىلقايىر ءباھادۇر مەن ونىڭ ەسەت جانە باسقا دا باتىرلارى باستاعان جاساقتار ەدىل قالماقتارىنا شابۋىلدارىن جاڭعىرتتى. قالماقتار ەسەت باتىردىڭ جاساعىن پاتشا وكىمەتى بەرگەن زەڭبىرەكتەردەن اتقىلاي وتىرىپ جەڭدى. سودان كەيىن ابىلقايىر حاننىڭ باتىرلارى قالماقورىس جەرىنە ودان ءارى جورىق جاساۋىن دوعاردى. دەگەنمەن، ەكى جىل بويى ورىن الىپ تۇرعان ءىرىلىۇساقتى اسكەري قاقتىعىستار ءوز جەمىسىن بەردى.1724 جىلدىڭ ورتاسىنا قاراي قالماق حاندىعى بۇدان ءارى قازاق ەلىنە بۇرىنعىداي قاتەر توندىرۋگە قاۋقارى جەتپەيتىن كۇيگە تۇسكەن ەدى.وسىلاي، سولتۇستىكباتىس ايماققا جاساعان جورىعى ناتيجەسىندە ابىلقايىر حان ەلدىڭ تەرىستىك جاقتاعى شەكاراسىن قاۋىپسىزدەندىرىپ الدى دا، شاپشاڭ قيمىلداپ داعدىلانعان جاۋىنگەر جاساقتارىن بىردەن تۇركىستان قالاسى باعىتىنا بۇردى. ۇزاق شەرۋدە جولشىباي كەزىككەن جوڭعاردىڭ العى شەپتەگى بەكەتتەرىن بۇزىپجارا ۇرىس سالىپ، كۇزدە تۇركىستانعا جەتتى. جاۋ قولىنداعى قالاعا بىردەن تىكەلەي شتۋرم جاساپ، تەز ازات ەتتى. قازاق اسكەرىنىڭ قۋاتتى شابۋىلى بارىسىندا جوڭعار قونتايشىسىنىڭ بالاسى، تاجىريبەلى قولباسشى لاۋزان شونو قالانى تاستاي قاشىپ، قاراتاۋ قويناۋىنا شەگىنۋگە ءماجبۇر بولدى. ال ابىلقايىر قازاق استاناسىن بوساتىسىمەن، جەڭىستى شەرۋىن كۇللى وڭىردە جالعاستىردى. قاھارمان ساربازدارىمەن تاشكەنتتى جانە سول ايماقتاعى دۇشپان باسىپ العان وزگە دە قالالاردى تۇگەل ازات ەتىپ، جارتى جىلدان استام ءوز قاراۋىندا ۇستاپ تۇردى.الايدا قازاق جەرىندەگى جوڭعار اسكەرىنە كوپ ۇزاماي قوسىمشا كۇش كەلىپ قوسىلعان. ءسويتىپ ولكەدە باسقىنشى كۇشى باسىمدىق ەتكەن. سول سەبەپتى، بىرقاتار قانتوگىستى شايقاستاردان سوڭ، 1725 جىلدىڭ كوكتەمىندە ابىلقايىر ءباھادۇر بۇل ايماقتى تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولدى. باتىرلارىمەن بىرگە اۋەلى بۇحارا حاندىعى اۋماعىنا، ودان تەرىستىككە قاراي اۋىستى. ول شەگىنىسىمەن، سىر بويى قالالارىن، جەتىسۋدى جىلدام جوڭعارلار باسىپ الدى. ۇلى ءجۇز بيلەۋشىسى جولبارىس حاننىڭ يەلىگىندە ەسەپتەلەتىن ولكە تسەۆان راۆدان قونتايشىنىڭ قولاستىنا قايتادان ءتۇستى. قازاقتىڭ ۇلى ءجۇزىنىڭ حالقى مەكەندەيتىن ايماق تاۋەلدىلىك جاعدايدا، جوڭعار نويوندارىنىڭ باقىلاۋىندا قالدى.بۇل شاقتا تەرىستىكتەگى جەرسۋ قاتىناستارى تاعى دا شيەلەنىسكەن ەدى. سوعان بايلانىستى ابىلقايىر حان 1726 جىلى ورتا ءجۇز حانى سامەكەمەن بىرلەسىپ، ون مىڭ جىگىتتەن قۇرالعان قارۋلى جاساقپەن جاڭا جورىققا اتتاندى. قالماق تايشىلارىن ۇلىستارىمەن جايىق بويىنان كۇشپەن قۋعا تىرىستى جالپى، ابىلقايىر ءباھادۇر قىرىق جىلعا تارتا ۋاقىتقا سوزىلعان جاۋىنگەرلىك، قولباسىلىق، ەل بيلەۋشىلىك قىزمەتىندە قازاق مەملەكەتىنىڭ تەرىستىكباتىس شەگىن قورعاۋدا جان اياماي شايقاسقان، ورىس پاتشاسى وكىمەتىنە قازاقتار جايىقتان سۋى سارقىلعانشا ايىرىلمايدى دەپ، ەش بۇلجىماي، تاباندى تۇردە الىمدەگەن كۇرەسكەر. جايىقتىڭ سول جاعالاۋىندا قازاق اسكەرى جەڭىستى ۇرىستا جۇرگىزگەن ەدى، الايدا وڭ جاعالاۋدا سانى دا باسىم، قارۋجاراعى دا وزىق قالماقتاردىڭ ءۇش جاقتان شۇيلىككەن شابۋىلى استىندا قالدى. قورشاۋعا تۇسكەن قازاق جاساقتارى ءتورت كۇن بويى جان الىپ، جان بەرىسە شايقاستى. اقىرى جاعدايمەن ساناسۋعا تۋرا كەلدى. كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ، قوس تاراپ ءوزارا بىتىمگە كەلىستى. ابىلقايىر حان قالماق جاعىنا اماناتقا تاما ەسەت باتىر، تابىن بوكەنباي باتىر باستاعان ونداعان ساربازىن بەردى. راس، ءبىتىم الداعى ۋاقىتتاردا ەكى جاقتان دا ءالسىنءالسىن بۇزىلىپ تۇرادى، كيكىلجىڭدى رەتتەۋ ءۇشىن ودان كەيىنگى جىلداردا سامەكە حان قالماقتارمەن جاڭا كەلىسىمدەر جاسايدى. دەگەنمەن، تاراپتاردىڭ بۇدان بىلاي شەكارا بۇزباي، بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋ جايىندا قول جەتكىزگەن العاشقى ۋاعدالاستىعى ارقاسىندا قازاق امىرشىلەرى سول شاقتاعى جالپى ەل جاعدايىنا ناقتىراق كوڭىل بولۋگە مۇمكىندىك الدى.جازۋشى، تاريح عىلىمىنىڭ كانديداتىوتان قورعاۋعا بۇكىل حالىقتى جۇمىلدىرۋاقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما
|
قايرات نۇرتاستىڭ اناسى ۇلىن ماماسىنىڭ بالاسى دەپ مازاق ەتكەندەرگە جاۋاپ بەردى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىقازاقستاننىڭ ەسترادالىق ءانشىسى قايرات نۇرتاستىڭ اناسى، ءارى پروديۋسەرى گۇلزيرا ايداربەكوۆا ۇلىن ماماسىنىڭ بالاسى دەپ، مازاق ەتىپ جۇرگەندەرگە جاۋاپ بەردى، دەپ حابارلايدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالى.بۇل تۋرالى ءانشىنىڭ اناسى داعى پاراقشاسىندا جازدى. ەلىنجەرىن، وتانىن ءسۇيۋ ەر ازامات ءۇشىن ءبىرىنشى بولىپ اناسىن قۇرمەتتەۋدەن باستالادى. اناسىن قۇرمەتتەي الماعان ادامدا قايدان مەيىرىم بولسىن. مەن تەك قايراتتىڭ اناسى ەمەس پروديۋسەرىمىن، سونى بىلە تۇرا ماماسىنىڭ بالاسى دەپ قانشاما جىلدار مىسقىلمەن ءتيىسىپ كەلگەندەر از بولعان جوق، دەيدى گۇلزيرا ايداربەكوۆا.ءتىپتى العاشقى جىلدارى گۇلزيرا ايداربەكوۆا بالام نامىستانباسىن دەپ بىرگە شاقىرىلعان تويتومالاقتارعا بارۋعا باس تارتقان. بالام وسىنداي سوزدەردەن جاۋىر بولعان شىعار، نامىستانباسىن دەپ، ءوزىمدى الشاق ۇستاۋعا دا تىرىستىم، كوپ جەرلەرگە بىرگە شاقىرىلساق تا، سەن بارىپ كەلە بەر دەپ قالا سالاتىن كەزدەرىم دە بولدى، دەيدى پروديۋسەر.ودان بولەك بەلگىلى پروديۋسەر قايرات نۇرتاستىڭ جاس ءارى اڭعال الدانىپ قالا بەرەتىن مىنەزىن العا قويىپ، ءاربىر جۇمىسىن ەشكىمگە سەنبەي تۇگەل ءوزى جاسايتىنىنا توقتالىپ ءوتتى. كوشەگە ءتۇن جارىمدا ەشكىمگە كورىنبەي شىعىپ افيشالارىن دا ءوزىم جابىستىراتىنمىن. ەستەرىڭىزدە بولسا، جىل سايىن 25 ءشى اقپان رەسپۋبليكا سارايىندا تۋعان كۇنىن حالىقپەن تويلاىسن دەپ كونتسەرتىن جاسايتىنمىن. قىس مەزگىدى بولعاندىقتان ايازدان افيشالار نە سكوتچپەن نە كلەيمەن جابىسپاي، ساۋساقتارىم ءۇسىپ قالعان كەزدەرىم دە بولعان، دەيدى قايرات نۇرتاستىڭ اناسى.گۇلزيرا ايداربەكوۆا ءسوز سوڭىن : انا مەن بالا اراسىنداعى قۇرمەت كەيبىرەۋلەرگە ۇناماي، قانشاما جاعىمسىز سوزدەر ايتىلىپ، جازىلىپ جاتسا دا، ۇلىما ريزا بولعانىم، كەرىسىنشە: مەنىڭ انام دەپ جۇرەگى تولى ماقتانىشپەن، اناعا دەگەن قۇرمەتىن جاستارعا پاش ەتۋدەن، ۇلگى بولۋدان جالىققان جوق. كىم نە دەسە دە ەشبىر بالا اناسىن، انالار ءوز بالاسىن جوعالتپاسىن, دەپ اياقتادى.ومىرقۇل اينيازوۆ: قازاقتار سوعىس بولسا دا توي جاسايدى
|
كارانتين مەرزىمى 2 تامىزعا دەيىن ۇزارتىلدى14 شىلدە, 11:45 568 0 جاڭالىقتار اسىل تۇمارۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين قازاقستاندىقتاردى كارانتين تالاپتارىن قاتاڭ ساقتاۋعا شاقىردى.مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا الداعى كەزەڭگە بىرقاتار ناقتى مىندەتتەمە بەلگىلەدى. وسى تاپسىرمالار بويىنشا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ۇسىنىستارىن تىڭدادىق. بۇل رەتتە ۇسىنىستاردى ەسكەرە وتىرىپ، كەلەسى شارۋالاردى تاپسىرامىن، دەدى اسقار مامين ۇكىمەت وتىرىسىندا.اسقار مامين كوروناۆيرۋس پاندەمياسىمەن كۇرەس جۇرگىزۋ ءۇشىن قۇزىرلى ورگاندارعا بىرقاتار مىندەت جۇكتەدى.قاتاڭ كارانتيندىك شارالاردىڭ ەكىنشى اپتاسى ءوتىپ جاتىر. ۆيرۋستىڭ تارالۋى بويىنشا جاعداي كۇردەلى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ەپيدەميولوگيالىق احۋالدى ودان ارى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن شەكتەۋ شارالارىن تاعى ەكى اپتاعا، 20 شىلدەدەن باستاپ 2 تامىزعا دەيىن ۇزارتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداپ وتىرمىز. وسى رەتتە بارلىق قازاقستاندىقتادى كارانتين تالاپتارىن قاتاڭ ساقتاۋعا شاقىرامىن. بۇل شارالار اسا ماڭىزدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى اكىمدىكتەرمەن، مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن كارانتيندى ودان ارى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن بارلىق شارالاردى ىسكە اسىرسىن، دەدى ول.ۇكىمەت باسشىسى ءدارىدارمەكتىڭ قاجەتتى قورى بارىن ايتىپ ءوتتى.ءارى ول ۇنەمى تولىقتىرىلىپ وتىرادى. ولاردى ءدارىحانالار مەن ستاتسيونارلارعا ناقتى ءبولۋ بويىنشا بارلىق شارالاردى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. اتىراۋ جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا ۆيرۋستى جۇقتىرعاندار سانىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن وسى وڭىرلەرگە ماماندار جىبەرىلدى. بۇل شارا اتىراۋ وبلىسىن 102, ماڭعىستاۋ ءوڭىرىن 56 مامانمەن جۇمىستى نىعايتۋعا مۇمكىندىك جاسايدى. اتالعان اكىمدىكتەر جىبەرىلگەن ماماندارعا كومەك كورسەتسىن، دەدى ول.
|
بەردىبەك ساپارباەۆ ەلوردانىڭ بىرقاتار سپورت جانە مەديتسينالىق نىسانىن تەكسەردىبۇگىن پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا پرەمەرءمينيستردىڭ ورىنباسارى بەردىبەك ساپارباەۆ نۇرسۇلتان قالاسىنداعى بىرقاتار سپورت جانە مەديتسينالىق نىساندى ارالادى. بۇل تۋرالى . حابارلادى.ۆيتسەپرەمەردىڭ نىسانداردى ارالاۋى قالانىڭ ەسكى مەديتسينالىق مەكەمەسى ورتالىق تەمىر جول اۋرۋحاناسىن ارالاۋدان باستالدى، ونىڭ كورپۋستارى 60 جىل بۇرىن سالىنعان ءارى قاتتى ەسكىرگەن. وسى ۋاقىتتا اۋرۋحانادا ءبىر رەت تە جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن جوق. سونىمەن قاتار، مەديتسينالىق مەكەمەدە ەلوردانىڭ حالىق كوپ ورنالاسقان اۋداندارىنىڭ ءبىرى سارىارقا اۋدانىنىڭ تۇرعىندارىنا قىزمەت كورسەتىلەدى.اكىمدىك پەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بۇل ماسەلەنى 600 ورىنعا ارنالعان جاڭا مەديتسينالىق كەشەن سالۋ ارقىلى شەشۋدى جوسپارلاپ وتىر. بولاشاق قۇرىلىستىڭ ۋچاسكەسى انىقتالدى. مەملەكەتتىكجەكەمەنشىك سەرىكتەستىك جوباسىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن تۇركيادان ينۆەستور تارتۋ جوسپارلانۋدا.پرەمەرءمينيستردىڭ ورىنباسارى جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگاندارعا مەديتسينالىق ورتالىقتى ناۋقاستاردى ەمدەۋگە قاجەتتى ءدارىدارمەكتەرمەن تولىقتاي قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى.سونىمەن قاتار بەردىبەك ساپارباەۆ قازاقستان سپورت كەشەنىندە جانە تولقىن وليمپيادالىق رەزەرۆتەگى مامانداندىرىلعان بالالارجاسوسپىرىمدەر مەكتەبىندە بولدى.قازاقستان سك 2001 جىلى سالىنعان، كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ قاجەت. بۇگىندە مۇز ارەناسى جۇمىس ىستەيدى، بىراق باسسەين اپاتتىلىعىنا بايلانىستى جابىق تۇر. جالپى، نىسان تولىق جاڭعىرتۋدى قاجەت ەتەدى. مەملەكەتتىكجەكەمەنشىك سەرىكتەستىك اياسىندا شەتەلدىك ينۆەستوردى تارتۋ جوسپارلانۋدا. بۇگىندە قاجەتتى راسىمدەر ورىندالىپ جاتىر. كەلەسى جىلى جۇمىستار باستالادى. قۇرىلىستى 2023 جىلى اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر، دەدى ەلوردا اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقتيار ماكەن.جۇمىس ساپارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بەردىبەك ساپارباەۆ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن قالا اكىمدىگى الدىنا بىرقاتار مىندەت جۇكتەپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ ۇكىمەتتىڭ ەرەكشە باقىلاۋىندا ەكەنىن اتاپ ءوتتى.ايتا كەتۋ كەرەك، مەملەكەت باسشىسى جاقىندا وتكەن ەلوردانى دامىتۋ جونىندەگى كەڭەستە سپورتتىق نىسانداردىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ جانە مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ جونىندە بىرقاتار تاپسىرمالار بەرگەن بولاتىن.
|
سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى انگليا جاقتىڭ شياڭگاڭنىڭ ىشكى ىستەرىنە كيلىگۋىن دەرەۋ توقتاتۋىن تالاپ ەتتىحالىق تورابىسىرتقى ىستەر مينيسترلىگى انگليا جاقتىڭ شياڭگاڭنىڭ ىشكى ىستەرىنە كيلىگۋىن دەرەۋ توقتاتۋىن تالاپ ەتتى2013.09.17 16:49 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىشينحۋا تورابىنىڭ 16قىركۇيەكتە بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمدەمەشىسى حۇڭ لەي 16قىركۇيەكتە جۇڭگو جاق انگليا جاقتىڭ شياڭگاڭنىڭ ىشكى ءىسى جونىندەگى ءارقانداي فورماداعى كيلىگۋىن دەرەۋ توقتاتۋىن تالاپ ەتەدى دەدى.حۇڭ لەي كەزەكتى تىلشىلەر جينىندا انگليانىڭ سىرتقى ىستەر ءۋازىرى سۆالبارد شياڭگاڭنىڭ ساياسي ءتۇزىمىنىڭدامۋى جونىندە ماقالا جازعاندىعى تۋراسىنداعى ماسەلەگە جاۋاپ بەرگەندە جوعارىداعى ءسوزدى ايتقان بولاتىن.حۇڭ لەي بىلاي دەدى: انگليانىڭ سىرتقى ىستەر ءۋازىرى مەديالاردا ماقالا جاريالاپ، شىمىرىكپەستەن شياڭگاڭنىڭ ساياسي ءتۇزىمىنىڭ دامۋىن سانساققا جۇگىرتتى. جۇڭگو جاق بۇعان قاتتى نارازىلىق بىلدىرەدى جانە باتىل قارسى تۇرادى. ساياسي ءتۇزىمنىڭ دامۋ ماسەلەسى شياڭگاڭنىڭ ىشكى ءىسى، جۇڭگونىڭ ىشكى ساياساتى، بۇعان ءارقانداي سىرت ەلدىڭ كيلىگۋىنە بولمايدى. شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايوندىق ۇكىمەت تە ءارقانداي سىرتقى كۇشتەردىڭ وعان كيلىگۋىنە قارسى تۇراتىن قاتاڭ مايدانىن ايقىن ءبىلدىردى.
|
ئانگلوساكسون لاگېرىنىڭ رۇسىيە بىلەن سۈركىلىشى ۋە تۈركىيەنىڭ تەڭپۇڭ سىياسىتى ئۇيغۇرچەئانگلوساكسون لاگېرىنىڭ رۇسىيە بىلەن سۈركىلىشى ۋە تۈركىيەنىڭ تەڭپۇڭ سىياسىتىئەنگلىيەدە رۇسىيەنىڭ سابىق جاسوسى سېرگېي سكرىپال ۋە قىزى يۇليانىڭ نىرۋا گازىبىلەن ئۆلتۈرۈلۈشىدىن كېيىن تار مەنىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا ئانگلوساكسون گۇرۇھى دەپ ئاتىلىدىغان ئامېرىكا بىلەن ئەنگلىيە، كەڭ مەنىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا، غەرب دۆلەتلىرى بىلەن رۇسىيە ئارىسىدا كۈچلۈك سۈركىلىش كېلىپ چىقتى. بەزى دۆلەتلەر رۇسىيەلىك جاسوسىنىڭ سۇيىقەستكە ئۇچرىشىنىڭ كەينىدە رۇسىيەنىڭ بارلىقىنى ئىلگىرى سۈردى. ئامېرىكا، كانادا، ئاۋسترالىيە، يېڭى زىلاندىيە ۋە ياۋروپا ئىتتىپاقى دۆلەتلىرى بولۇپ جەمئىي 25 دۆلەت رۇسىيەگە نارازىلىق بىلدۈرۈش مەقسىتىدە دۆلەتلىرىدە تۇرۇشلۇق 140تەك رۇسىيەلىك دىپلوماتنى چېگرادىن قوغلاپ چىقىرىشتى. رۇسىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى بۇ ئەيىبلەشلەرنى قەتئىي رەت قىلىپ، سكرىپالنىڭ ئۆلۈمىدىن ئەنگلىيە ئالاھىدە ھەرىكەت قىسىملىرى قوماندانلىقى بىلەن ئەنگلىيە ئىستىخبارات ئىدارىسىنىڭ مەسئۇل ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈپ بايانات ئېلان قىلدى. شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتىناتو ئىزچىل رۇسىيەگە قارشى سىياسەت يولغا قويۇپ كەلدى. دۆلەتلەر ئۆز ئالدىغا رۇسىيەگە قارشى ئايرىم سىياسەت يولغا قويمىدى. ناتو ئەزاسى بولغان تۈركىيە ئەنگلىيەدە رۇسىيەلىك جاسوسنىڭ سۇيىقەستكە ئۇچرىشىنى ئەيىبلىدى، بىراق باشقا ياۋروپا دۆلەتلىرىگە ئوخشاش رۇسىيەنى بىۋاستە ئەيىبلەپ تۈركىيەدىكى رۇسىيەلىك دىپلوماتلارنى چېگرادىن قوغلاپ چىقىرىدىغان ئىشنى قىلمىدى.رۇسىيەلىك جاسوس سكرىپالنىڭ سۇيىقەستكە ئۇچرىشى سەۋەبىدىن رۇسىيە بىلەن غەرب دۆلەتلىرى ئارىسىدا كېلىپ چىققان سۈركىلىش سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشىدەۋرىنى ئەسلەتسىمۇ، دۇنيانىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتىنى نەزەرگە ئالغىنىمىزدا سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى دەۋرىدىن ئېغىز ئېچىش تەسرەك. چۈنكى رۇسىيەنىڭ ئۆزىگە يېقىن دۆلەتلەرنى تەشكىللەپ سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى دەۋرىدىكىگە ئوخشاش لاگېر بەرپا قىلىشىنى ئويلاش ئەقىلگە تازا مۇۋاپىق ئەمەس. رۇسىيەنىڭ قىرىمنى مەجبۇرىي زېمىنىغا قوشۇۋېلىشى، ئۇكرائىنا كىرىزىسى سەۋەبىدىن رۇسىيە بىلەن غەرب دۆلەتلىرى ئارىسىدا سۈركىلىش چىقىشى، ئىقتىسادىي ئۇرۇشقا ئېلىپ بارىدىغان دەرىجىدىكى ئىقتىسادىي ئېمبارگو قاتارلىق سەۋەبلەر ئىككى تەرەپ ئارىسىدىكى سۈركىلىشنى تېخىمۇ كەسىنلەشتۈرۈۋەتتى. ئەنگلىيەدىكى سابىق رۇس جاسوسى سكرىپالنىڭ سۇيىقەستكە ئۇچرىشى تەرەپلەر ئارىسىدىكى مۇناسىۋەتلەرنى تېخىمۇ يۇقىرى پەللىگە كۆتۈرۈۋەتتى، دېيىشكە بولىدۇ. لېكىن غەرب دۇنياسى ئىچىدىكى زىددىيەتلەر ۋە گېرمانىيە قاتارلىق بىر قىسىم ياۋروپا دۆلەتلىرىنىڭ رۇسىيەگە مۆتىدىل سىياسەتلەرنى يولغا قويۇپ كېلىشىنى نەزەردىن ساقىت قىلماسلىق لازىم.رۇسىيە بىلەن غەرب دۆلەتلىرى ئارىسىدا سۈركىلىش داۋاملىشىۋاتقان بىر پەيتتە، تۈركىيە تەڭپۇڭ تاشقى سىياسەت يولغا قويۇپ كەلمەكتە. تۈركىيە بۇ مەسىلىدە بىر تەرەپكە تەۋە بولۇشتىن بەكرەك دۆلەت مەنپەئەتلىرىنى كۆزدە تۇتقان ھالدا ھەرىكەت قىلماقتا. سكرىپال ۋەقەسىدە تۈركىيە ناتودىكى ئىتتىپاقداشلىرى بىلەن ھەمكارلىق ئىچىدە ھەرىكەت قىلىپ كېلىۋاتقان بولسىمۇ لېكىن رۇسىيەلىك دىپلوماتلارنى چېگرادىن قوغلاپ چىقارمىدى. مەسىلەن، بۇ قېتىم ئاككۇيۇ يادرو ئېلېكتر ئىستانسىسىنىڭ ئۇلىنى سېلىش مۇراسىمىغا تۈركىيە جۇمھۇر رەئىسى رەجەپ تاييىپ ئەردوغان بىلەن رۇسىيە پىرېزىدېنتى ۋىلادىمىر پۇتى بىرلىكتە قاتناشتى. ئاككۇيۇ يادرو ئېلېكتر ئىستانسىسى 4 رېئكاتوردىن تەشكىل تاپىدىغان بولۇپ، بىرىنچى رېئاكتورنى 2023يىلى ئىشقا كىرىشتۈرۈش پىلانلانماقتا. ئاككۇيۇ يادرو ئېلېكتر ئىستانسىسى 4800 مېگاۋات توك ئىشلەپچىقىرىپ تۈركىيەنىڭ ئېنېرگىيە ئېھتىياجىنىڭ 10نى قامدىيالايدىغان سەۋىيەگە يېتىدۇ.نۆۋەتتە تۈركىيە رۇسىيە بىلەن بىرلىكتە دەسلەپكى قەدەمدە رۇسىيەدىن تۈركىيەگىچە، ئىككىنچى باسقۇچتا بالقان دۆلەتلىرىگىچە سوزۇلىدىغان تۇرۇبا لىنىيەسى لايىھەسى داۋاملاشتۇرماقتا. تۈركىيە تەرىپىدىن يولغا قويۇلىۋاتقان بىر قىسىم ئېنېرگىيە لايىھەلىرى بىلەن تۈرك ئېنېرگىيە ئېقىمى لايىھەسى تۈركىيەنى ئېنېرگىيە بازىسىغا ئايلاندۇرۇش يولىدا تاشلانغان مۇھىم قەدەملەر ھېسابلىنىدۇ.تۈركىيە رۇسىيە بىلەنلا ئەمەس ياۋروپا ئىتتىپاقى دۆلەتلىرى ۋە ئامېرىكا بىلەن ھەمكارلىق مۇناسىۋەتلىرىنى كۈچەيتىشنى خالايدۇ. دەرۋەقە، رۇسىيەدىن 400 تىپلىق ھاۋا مۇداپىئە سىستېمىلىرىنى سېتىۋېلىش توغرىسىدا كېلىشىم ئىمزالىغان تۈركىيە، ناتوغا ئەزا دۆلەتلەردىن ھاۋا مۇداپىئە سىستېمىلىرى ئېلىش ئۈچۈنمۇ قارشى تەرەپ بىلەن مۇزاكىرە ئۆتكۈزمەكتە. تۈركىيە يەنە ئىتالىيە ۋە فىرانسىيە بىلەن ھاۋا مۇداپىئە سىستېمىسى ئىشلەپچىقىرىش ئۈچۈن كېلىشىم ئىمزالىدى. تۈركىيە يەنە 35 تىپلىق ئۇرۇش ئايروپىلانى ئىشلەپچىقىرىشتا مۇھىم رول ئوينايدىغان دۆلەتتۇر.تۈركىيە بىلەن ناتوغا ئەزا بىر قىسىم دۆلەتلەرنىڭ فەتھۇللاھچى تېررورلۇق تەشكىلاتى ۋە پ ك كي پ گ مەسىلىسىگە تۇتقان پوزىتسىيەسى تامامەن پەرقلىق بولماقتا. رۇسىيە بىلەن قىرىم، ئۇكرائىنا ۋە غۇتا مەسىلىسىىدە كېلىشەلمىگەن تۈركىيە، تەڭپۇڭ سىياسەت يولغا قويۇپ دۆلەت مەنپەئەتلىرىنى چاممىسىنىڭ يېتىشىچە قوغداپ كەلمەكتە.خەتكۈچ: رۇسىيە , ئانگلوساكسون , تۈركىيەئىسرائىلىيە كۈچلىرى قۇددۇس ئۇنىۋېرسىتېتىغا بېسىپ كىردى 13.12.18 11:00:00
|
اقتوبەدە جىلقى ىزدەپ جوعالعاندار تابىلدى وقيعا10 قىركۇيەك 2018، 18:11اقتوبەدە جىلقى ىزدەپ جوعالعاندار تابىلدى10 قىركۇيەك 2018, 18:11 2498 0اقتوبەدە ٴۇيىر جىلقىسىن ىزدەپ جوعالعاندار تابىلدى. ىزدەۋ جۇمىستارى ناتيجەسىندە ولاردىڭ قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ارال اۋدانىندا ەكەندىكتەرى انىقتالعان. بۇگىن تۇندە ولار اقتوبەگە جەتەدى، دەپ حابارلايدى . ايماقتاعى ٴتىلشىسى.جىلقى ىزدەگەن 6 اقتوبەلىك قىزىلوردا وبلىسىنان تابىلدى. بارلىعى ٴدىنامان. جوعالعانداردى ىزدەۋگە قازاۆياقۇتقارۋ قىزمەتىنىڭ تىكۇشاعى جۇمىلدىرىلدى. اقتوبەلىك ٴتارتىپ ساقشىلارىمەن قاتار ىزدەۋ جۇمىستارىنا قاراعاندى مەن قىزىلوردا وبلىستارىنىڭ دا پوليسيا قىزمەتكەرلەرى قاتىستى.جوعالعان تۇرعىنداردى ىزدەۋگە ىزدەستىرۋ توبى قۇرىلدى. قۇرامىندا ىرعىز اۋداندىق ىشكى ىستەر ٴبولىمى، قاراعاندى مەن قىزىلوردا وبلىستارىنىڭ ىشكى ىستەر دەپارتامەنتتەرىنىڭ پوليسيا قىزمەتكەرلەرى بار. ىزدەستىرۋ شاراسىنىڭ ناتيجەسىندە جوعارىدا كورسەتىلگەن تۇلعالار قىزىلوردا وبلىسى ارال اۋدانىنىڭ اۋماعىنان انىقتالدى،دەدى اقتوبە وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى ٴباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى ەربولات سارقۇلوۆ.بۇعان دەيىن حابارلاعانىمىزداي، جوعالعان 6 اقتوبەلىكتىڭ اراسىندا ٴبىر ٴۇيدىڭ قوس ۇلى بولعان. ولاردىڭ اكەسى 8قىركۇيەك كۇنى اقتوبەدەگى زارەچنىي پوليسيا بولىمشەسىنە ارىز ٴتۇسىردى. وبلىستىق اكىمدىك پەن وبلىستىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنەن كومەك سۇراعان ەدى.قىزىلوردادا ەكى اۆتوبۋس سوعىسىپ، ەكى كىسى مەن ٴبىر بالا قازا تاپتى
|
قىدىرتا ساتقان قىمىزدان ۇتارىمىز قانشالىقحالىق تورابىجاڭا حابارلارمەيىر سيلاۋ قيمىلى شينجياڭداعى كەدەي وتباسىنداعى ەرىن تاڭداي جىرىعى اۋرۋىنا شالدىققان بالالارعا باقىت باعىشتادى نەگىزگى قۇرىلىس، ەمدەۋ جابدىقتارىن ساتىپ الۋ، كادرلاردى قىزمەتكە تاعايىنداۋ قىزمەتتەن قالتىرۋ قاتارلىلاردى تۇتاسىمەن ٶزىنىڭ اقشا تابۋ جولىنا اينالدىرعان يۇننان ولكەلىك ءبىرىنشى حالىق ەمحاناسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى ۋاڭ تيانچاۋدىڭ پارا جەۋ دەلوسى انىقتالدى 4 كەزەكتى جىبەك جولى شينجياڭ مادەنيەت جاسامپازدىعى كورمەسى اشىلدى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى العاشقى جارىم جىلدا 2232 ادامعا پارتيا ءتارتىبى، اكىمشىلىك ءتارتىبى جازاسىن بەردى 10 جاستان تومەنگى عالامتور قولدانۋشىلاردىڭ سانى 20 ميلليوننان اسادى تۇركيادا تۋىلعان ەكى رەتكى جارىلىستا 12 ادام قازا بولدى ءنىل وزەنىنىڭ سۋدانداعى بولەگىندە سۋ دەڭگەيى كۇرت جوعارىلادى ەلەكترلى پاردى جالپىلاستىرا باستادى قىدىرتا ساتقان قىمىزدان ۇتارىمىز قانشالىق ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى مىندەتكە تاعايىنداعان، مىندەتتەن بوساتقان كادرلاردىڭ ەسىمدىگى وبلىستىق ۇكىمەت 42 رەتكى ۇنەمىلىك ىستەر ءماجىلىسىن اشتى مال مەن قۇس تۇقىمىنىڭ وڭىرلىك ورنالاسۋى جونىندەگى جەتەكشى پىكىر اۆتونوميالى رايوننىڭ شۇعىل جاعدايدى باسقارۋ قىزمەتى تەلەۆيزور تەلەفون ءماجىلىسى اشىلدى 4 كەزەكتى جىبەك جولى مادەنيەت جاسامپازدىق كاسىپ كورمەسى اشىلدى اۆتونوميالى رايون ەلەكتروندى ساۋدانى اۋىل قىستاققا جەتكىزۋ قىزمەتىن قولدادى شايحانا قوجايىنى ورتا تازالىقشىلارىن ءورتىس 8 جىل تاڭەرتەڭگى اسپەن قامدادى مۇقام اسەرى اتتى كولەمدى مۋزيكالىق تەاتر 19 تامىز بەيجيىڭدە قويىلادى سايرام كولىندەگى پەلياد بالىعى ورگانيكالى ءونىم دەپ تۇراقتاندى قورعاس حالىقارالىق شەكارا سەلبەستىك ورتالىعى كەدەنى رەسىمي پايدالانۋعا بەرىلدى 4 كەزەكتى جىبەك جولى مادەنيەت جاسامپازدىق كاسىپ كورمەسى اشىلدىقىدىرتا ساتقان قىمىزدان ۇتارىمىز قانشالىققاسىم ءداۋىتباي ۇلى، ەرسىنالى سۇلتان ۇلىبازار شارۋاشىلىعىنىڭ بارعان سايىن دامۋى قىمىز، ايران، قاتىق، قۇرت سىندى ءسۇت ونىمدەرىمىزدى بازارعا سالۋىمىزعا زور وراي جانە باسەكە الا كەلدى. الايدا وسى ءسۇت ونىمدەرىمىزدى بازار كادەسىنە قانشالىق جاراتىپ، قانشالىق قاريداردى ءتانتى ەتە الدىق؟ سونىڭ ءبىرى قىمىز ونىمدەرىمىز ءالى دە دەرلىكتەي بازار اينالىمى ارقىلى ساتىلىمعا تۇسپەي جاتقانى بارىمىزگە بەلگىلى. سەبەبى، وتكەن جىلدارى كيلوگرامى 30 يۋانعا شىققان قىمىزدىڭ قازىرگى بازار باعاسى 10 15 يۋان عانا بولىپ تۇر. ءبىز قىمىزدى وسىزامانعا ساي بولعان بازاردىڭ قاجەتىنە، ياعني ساپاسى ولشەمدى، قورابى تارتىمدى بولۋداي ابزالدىلىققا يە ەتىپ ساتۋعا ءالى دە ءمان بەرىپ كەتە قويعامىز جوق. ءبىز ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ قۇلجا قالاسىندا بيىلعى قىمىزدىڭ ساتىلۋ مولشەرىنە دەن قويىپ، قىمىز ساتۋشىلارمەن ىشكەرىلەي اڭگىمەلەستىك. ادەتتە جىلقى تۇلىگىنىڭ ءسۇتى مەن ەتىنىڭ ادامدارعا بەرەتىن قورەكتىك قۇنى جوعارى ەكەندىگىن بارلىعىمىز بىلەمىز. جىلقى ەتىن مانەرلەپ بازارعا سالۋدا قۋانارلىق بازار اۋقىمى قالىپتاسىپ كەلەدى. ال قىمىزعا كەلگەندە قالاي بولدى دەيسىز عوي. ءالى دە قولدان قولعا ساتۋمەن عانا بولىپ، وسى زامانعى بازار اينالىمىنا سالا الماي وتىرمىز. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟... ىلە وبلىسىنا توتە قاراستى ورىنداردىڭ تاس جول قاتىناسىنىڭ كۇن ساناپ جاقسارۋىنا بايلانىستى ءارقايسى اۋدان قالاعا قاراستى اۋىلدارداعى مالشىلاردان جانە اۋداندارداعى قىمىز ساتاتىن جەكەلەردىڭ قولىنان الىپ قۇلجا قالاسىنا اكەلىپ ساتاتىنداردىڭ سانى كوبەيىپ كەلەدى. بۇل ءبىزدى قۋانتادى. جاپاكەش شارۋالاردىڭ قىمىزىن ساۋدالاۋدا ەرلىك كورسەتكەن ءبىر ءبولىم ازاماتتاردىڭ ەڭبەگىنە سۇيىنبەي تۇرا المايسىڭ. اۋەلى، ولار الارمانداردىڭ مەكەمە ورىندارى مەن وتباسىنا جەتكىزىپ بەرىپ قىزمەت وتەپ وتىر ەكەن. ءبىز ءمالىم ءبىر اۋداننان قۇلجا قالاسىنا جەڭىل اۆتوكولىگىمەن قىمىز تاسىپ ساتاتىن شوفەرمەن جول جونەكەي شۇيىركەلەستىك. ءۇنحات تۇعىرى وتە قولايلى بولدى، دەپ باستادى ول ءسوزىن بيەباۋدىڭ كورىنىسىن، ساپىرىلعان قىمىزدىڭ ءبىر پارشا سۋرەتىن دوستار اۋماعىنا شىعارىپ، تەلەفون ءنومىرىمىزدى قالدىرىپ، قاريدار شاقىرامىز. كەيدە اپ ساتتە، قىمىز تاپسىرۋشىلار بىردەن پايدا بولادى دا تاپسىرىق بەرەدى. سول بەرگەن تاپسىرىعىنا قاراي قىمىز الا كەلەمىز. مەكەمە ورىنداردا ىستەيتىن كەي دوستارىمىز دا بىزگە كومەكتەسىپ قىزمەتتەستەرىنە قىمىزىمىزدى ساتىسىپ بەرەدى. كۇنىنە كيلوگرامىن 15 يۋاننان 50 100 كيلوگرامعا دەيىن قىمىز ساتامىن، دەدى. ساپاسىنا قالاي كەپىلدىك ەتەسىڭ دەگەن سۇراۋىمىزعا ول: ە، بيە بايلاعان كىسىلەرگە تاپسىرامىز، قىمىزىڭىز جاقسى بولسىن! ەگەر ءوتىمى جاقسى بولسا ۇزدىكسىز سىزدەن الىپ تۇرامىن دەيمىن. سودان قىمىزىن ۇزدىكسىز وتكىزۋ ءۇشىن ساپاسىنا كوڭىل بولەدى عوي، دەدى. راسىندا، بۇلاي وتكىزگەن قىمىزدا قانشالىق ساپا بار؟ جازدىڭ شىلىڭگىر ىستىعىندا دالانىڭ ساپ اۋاسىن ساعىنىپ، سارى قىمىزىن اڭساعاندار ءۇشىن ءبىر ۋاق ءشول باسار وسىنداي قىمىزداردىڭ ەڭ كوپ وندىرىلەتىنى ماۋسىم، شىلدە، تامىز ايلارىندا ءوز ۇلتىمىز الارماندارىمىزدان تىس وزگە ۇلت الارماندارىن باۋراي الىپ جاتىر ما؟ ءبىزدى ويلاندىرعانى وسىلار بولدى. سوسىن قۇلجا قالاسى شينحۋا شيپاحاناسىنىڭ كوشە بويىندا كەشكى بازاردا قىمىز ساتىپ وتىرعان قازاق ازاماتتارى بار ەكەن دەگەندى ەستىپ، سول اراعا باردىق. ادەتتەگى ۇستەلدىڭ ۇستىنە 50 كيلوگرامدىق سۋلياۋ تورسىقتاعى قىمىزىن قويىپ ساتىپ وتىرعان ولار ءبىزدى كورىپ سارى قىمىزىن ساپىرا باستادى. كىشكەنتاي ەكى شىنى شىنىسى 5 يۋان قىمىزىن ىشە وتىرىپ اڭگىمەلەستىك. قىمىزىنىڭ كيلوگرامى 15 يۋان ەكەن. ءدامى تىم شىركىن اي ەمەس. سۋىق قىمىزبەن ءشولىمىزدى باسا وتىرىپ: كۇنىنە قانشا كيلوگرام ساتىپ جاتىرسىزدار؟ كەيدە وسىنىمىز تاقا تاۋسىلادى دا كەيدە 10 اق كيلوگرام ساتامىز، دەدى. باسقا قاريدارلارىڭىز بار ما؟ بار، شيپاحاناعا كەلگەن قازاق ازاماتتار، ودان وسى توڭىرەكتەگى قىزمەت ىستەيتىن ازاماتتار كەلىپ ىشەدى، دەدى.وزگە ۇلت ازاماتتارىنىڭ ارا تۇرا بولماسا ارنايى كەلىپ قىمىز ىشەتىندەرى جوقتىڭ قاسى ەكەنى ولاردىڭ ءسوز لامىنەن شىعىپ تۇر. قۇلجا قالاسى بويىنشا 60تان اسا ناۋايحانا بار ەكەن. نان ساۋداسىندا دا كورىنەرلىك ناتيجە جاراتىپ تيجاراتىن كەڭەيتىپ جاتقان ازاماتتارىمىز دا بارشىلىق. ال ازابى مەن اۋىرتپالىعى نان جاپقانداي اۋىر دا ەمەس. وسىناۋ قىمىزىمىز نەگە قاۋىرت بازار يەلەمەي تۇر. قازاق ازاماتتارى اشقان دۇكەندەردىڭ كوبىنىڭ ەسىگىن قاقتىق. ەسىگىندە قىمىز، ايران، شۇبات ساتامىز دەپ جازىپ قويعانى بولماسا بارىپ سۇراي قالساڭ قىمىز جوق. نەگە؟ ىشەتىن ەشكىم بولماعاننان كەيىن، الىپ الساق 2 3 كۇن وتسە ءدامى بۇزىلادى ەكەن دە بەكەر زيان تارتادى ەكەنبىز؟ ەگەر الاتىن بولساڭىزدار الدىرىپ بەرەمىز، دەگەننەن ارى جاۋاپ الا المادىق. وسى ارادا بىزگە مىناداي ءبىر سۇراق تۋدى. ناعىز ساپالى ءونىمىمىز قىمىزدىڭ بۇل كۇندەرى بازارداعى ءوتىمى نەگە كەيىندەپ تۇر؟ ارينە، قىمىز ءونىمىن ساقتاۋ، ساپاسىن وزگەرتپەي ساتۋدا تۇر ەكەن. جاسىل جايلاۋ، ءمولدىر سۋ، تۇنىق اۋانىڭ ءونىمى بولعان قىمىزدىڭ قىمباتىن بۇگىنگى كۇندەرى سۋلياۋ تورسىقپەن تەڭدەپ، ماشيناعا باسىپ قالاعا قىدىرىپ ءجۇرىپ، قاريدار جيناپ ساتپاي اق قىمىزدىڭ اشۋ بارىسىن، قايتكەندە ۇزاق ساقتاپ ىشۋگە بولاتىن جاعىن كوبىرەك زەرتتەپ، زەردەلەپ سوسىن قوراپتاپ، گرامداپ ساتساق بولماس پا دەگەن وي كەلدى. ەل ادەتتەگى سيىر ءسۇتىن مانەرلەپ اشىتىپ، بازارعا سالىپ جاتسا، ال ءبىز تابيعي اشىعان وسىناۋ جاسىل ونىمدەرىمىزدى نەگە سولاردىڭ دەڭگەيىندە بازار يەلەتۋگە دارمەنىمىز جەتپەي وتىر. ءسوزىمىزدىڭ دالەلى رەتىندە ءبىر مىسال ايتا كەتەلىك: شينجياڭ تيانرۇن بيو تەحنيكا جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى وندىرگەن دەگەن ءونىم بازارعا سالىنعان 2 جىلدان بەرى بازارداعى ءوتىمى وتە جاقسى بولعان. بۇل ءونىمنىڭ نەگىزگى قۇرامى ادەتتەگى سيىر ءسۇتى. سيىر ءسۇتىن تابيعي جولمەن اشىتۋ ارقىلى بازارعا سالىپ وتىر. كوزقاراقتى كىسىلەردىڭ ايتۋىنشا بۇل ءونىم ناعىز ىركىتكە ۇقسايدى دەيدى. ال ۇيعۇر باۋىرلاستار كالانىڭ قىمىزى سيىردىڭ قىمىزى دەپ جۇرگەنى دە وسى. ولار دا ءوز تاجىريبەسىنە ساي، حالقىمىزدىڭ قىمىز اشىتۋ تاسىلىنەن پايدالانىپ، سونداعى نازىك تەحنيكانى زەرتتەپ، زەردەلەي وتىرىپ سيىر ءسۇتىن اشىتىپ كالا قىمىزى دەپ اتاپ ءجۇر. راسىندا، سيىر سۇتىن اشىتىپ قىمىز دەپ ساتساق اقىلعا ۇيلەسە مە؟ مۇنى بازار مەن ءونىمنىڭ جانە قاريداردىڭ قاجەتىن ويلاپ باعامدار بولساق، ىركىت دەگەن اتاۋ كوپكە تانىس ەمەس. ال قىمىز دەگەن اتاۋدىڭ جالپىعا تانىس ەكەنىن ويلاعانداردىڭ ويلاپ تاپقان جاڭا ءتاسىلى ەكەندىگىنە كوز جۇما المايمىز. ءونىم كىمدىكى بولسا، بازار سونىكى. قازىر ءداۋىر وزگەردى. وندىرەتىن ءونىمىڭ ساپالى، بازار مەحانيزمىنە ساي كەلگەن، ادامداردىڭ قارسى الۋىنا بولەنەتىن زاڭدى تيجاراتپەن شۇعىلدانۋشىلارعا بازاردىڭ ەسىگى قاشاندا اشىق ەكەنىن ەسكەرتكىمىز كەلەدى. ۇلتتىق ونىمدەرىمىزدىڭ بازارداعى ساتىلىم مولشەرىن جوعارىلاتۋ مەن الارمانداردىڭ نازارىن اۋدارۋ ءۇشىن دە سول ءونىمنىڭ تابيعيلىعىن ساقتاۋ شارتى استىندا جاسالعان ازىقتىقتاردى مانەرلەۋدە كەنجەلىك تانىتپاۋىمىز، قايتا باسقالار نە ىستەپ جاتىر، قالاي ىستەپ جاتىر. جوقتى جونىپ تاۋىپ، باردىڭ قادىرىن قالاي باعامداپ جاتىر دەگەندى دە ءبىر ءسات ويلاناتىن كەز جەتتى. ول ءۇشىن اتا بابالارىمىزدىڭ قىمىز، قىمىران، ىركىت، اشمال اشىتۋ تاجىريبەلەرىن وسى زامان تەحنيكاسىمەن ۇشتاستىرا بىلسەك ۇتىلارىمىزدان ۇتارىمىز كوبەيەر ەدى. ول كەزدە، سۋلياۋ تورسىققا قۇيىپ قويىپ، باسقالارعا جاۋدىراپ ساتپاس ەدىك. ەلەكتروندى ساۋدا ارقىلى ساباڭىزدان ساپالى قىمىزىڭىزدى تىكە قوراپتاپ اق الارماننىڭ تالابى بويىنشا جونەلتەرىڭىز مۇندا تۇر. مۇنداي ءونىمنىڭ الارمانى دا قانداي جاعدايدا دا ءسىزدىڭ ءونىمىڭىزدى ىزدەپ ءجۇرىپ الار ەدى. ءسىزدىڭ بازار اشىپ، بازارعا بەتتەۋىڭىزدى پارتيا، ۇكىمەت ورىندارى دا ءتيىمدى ساياساتپەن قولداپ، كاسىپ جاراتىپ كاسىپتەنۋىڭىزگە دەمەۋ بولار ەدى. اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىمىزدى بازارعا بەتتەتۋدە بازار قاجەتى مەن عىلمي تاجىريبەنىڭ جانە وسى زامان تەحنيكاسىن ۇشتاستىرۋدىڭ ابزالدىلىعى ءتىپتى دە قاجەت بولىپ تۇرماي ما؟ كۇندىك پايدامەن كەتىپ ۇزاق بولاشاقتى ويلاماۋ ەشكىمنىڭ دە كوسەگەسىن كوگەرتپەيدى. ۇزاقتى ويلاۋ ءۇشىن دە ساتپاقشى بولعان ونىمدەرىمىزدەگى بازار قاجەت ەتىپ وتىرعان ىشكى زاڭدىلىقتاردى بارىنشا اشۋىمىز قاجەت. ول ءۇشىن قىمىز ونىمدەرىمىزدىڭ ساپاسىنا نەمقۇرايدى قاراۋعا بولمايدى. سونىمەن بىرگە قىمىزدى ۇزاق ساقتاۋ مەن جاقسى قوراپتالۋدىڭ سايكەسىمدىلىگىن شەشۋگە تۋرا كەلەدى. مۇنى بازاردى باعامداعان، ساۋدامەن ۇزاق ۋاقىت اينالىسقانداردىڭ ءبارى تۇسىنەدى. الايدا مالشى مەن ساتۋشى، ساتۋشى مەن بازار، بازار مەن قاريدار اراسىنداعى قاتىناس عىلمي ولشەم، تەحنيكالىق ورە، بازاردىڭ تالابى بويىنشا بولماسا بازار ءبىز ءۇشىن قىزمەت وتەۋگە امالسىز. مۇندايدا وندىرگەن ونىمدەرىمىز ۇيىندىگە اينالارى داۋسىز. سوندىقتان بازارعا باعىتتالعان قىمىز ساۋداسىنىڭ ءالى كۇنگە دەيىن ءبىر ارناعا تۇسپەي كەلۋى وسى سەبەپتەن ەكەندىگىنە كوز جەتكىزە تۇسەمىز. مۇنداي جاعداي، مالشىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدا، بازار ارقىلى شارۋاشىلىعىمىزدى دامىتۋدا كەسە كولدەنەڭ بولۋدا. بيىل ناۋرىزدا ويان حالىقارالىق ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ قۇرۋشىسى جۇمابەك الىكەي ۇلى باستاعان ازاماتتار قۇلجا قالاسى كوكجيەك رەستورانىندا تۇڭعىش كەزەكتى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنا توتە قاراستى ورىندارداعى كاسىپكەرلەردىڭ تاجىريبە اۋىستىرۋ قيمىلىن وتكىزگەن ەدى. سول رەتكى قيمىلدىڭ ءوزى تالاي كاسىپورىنشىلارىمىزدىڭ ونىمدەرىنىڭ قالاداعى ءار ۇلت حالقى ءسۇيىپ تۇتىناتىن ازىقتىق ەكەنىنە تاعى ءبىر مارتە كوز جەتكىزدى. 2 كۇندىك ساۋدا جارمەنكەسىندە 600 مىڭ يۋاننىڭ زاتى ساتىلىپ، كەيبىر كاسىپورىنشىلارىمىزدىڭ ارباسى بوساپ، قالتاسى قامپايىپ قايتقانى ءالى ەسىمىزدە. سول جارمەنكەدە ارناۋلى وسى قىمىزدى زەرتتەپ، قىمىز ءونىمىن زەرتتەۋدەن ارناۋلى پاتەنت ۇقىعىن ەنشىلەگەن قازاقستاندىق ايتۋعان دەگەن ازاماتىمىز: بازار شارۋاشىلىعى جانە قىمىزدى قالاي بازارلاستىرۋ جونىندە ءبىرتالاي قۇندى پىكىر بەرگەن ەدى. بۇل بۇگىندەرى ءوز قىمىزىمىزدى ءوزىمىز بازارلاستىرا الماي، ساپا وتكەلىن تولىق مەڭگەرمەي وتىرىپ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ساتىلىم دارەجەسىنە قالاي كوتەرەمىز؟ دەپ قىمىز قۇندىلىعىن ويلاعان ءاربىر ازاماتقا ساباق بولدى دەپ ويلاعامىز...ءىشىپ جىبەرگەندە بىردەن ادامدى راقاتتاندىرىپ، رۋحتاندىرىپ، ءدامى تاڭدايدا قالاتىن قايران سابانىڭ قىمىزى اي دەيتىن تەبىرەنىستى كوڭىل كۇيدى تۋدىرعان قىمىز بەن سۋلياۋ تورسىققا قۇيىلىپ ءدامى وزگەرىپ ىشكەن جاندى اشىرقاندىراتىن قىمىزدىڭ پارقىن تۋدىرعان سەبەپتى كوڭىلگە سالىپ سالماقتاپ، بازارعا سالىپ باعالاپ كورگەن ادام بىلەر. ءونىمنىڭ قۇندىلىعى ەڭ الدىمەن ونىڭ دامىندە دەسەك ءدامى تاڭدايدا قالاتىن ساپالى قىمىزدىڭ قىمباتى كىم كىمدى دە تامساندىرارى داۋسىز. جالپى بازار قاجەتى ۇلتتىق ونىمىمىز بولعان قىمىزدىڭ ساپالى بولۋىن ءۇمىت ەتەدى.
|
يېڭى نۇسخىدىكى بۈگۈن كەچ تارقىتىلسا سېتىۋالامسىز ئۇزدىل تورى2019910 ئۇزدىل ئالاقە باھا 0مەيلى سىز ئالما مەھسۇلاتلىرىنى سېتىۋالغان بولۇڭ ياكى سېتىۋالمىغان بولۇڭ، سىز چوقۇم سەككىز يىل بۇرۇنقى بىر خەۋەرگە ناتونۇش ئەمەس.2010 يىلى، ئەينى چاغدا 17 ياشلىق بىر تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىسى سېتىۋالماقچى بولۇپ، ئۆزىنىڭ بىر بۆرىكىنى 20 مىڭ يۈەندىن ئارتۇق باھادا قاراڭغۇ بازارغا سېتىپ بەرگەن. ئالما شۇنىڭدىن كېيىن بۆرەك ماشىنىسى دېگەن نام بىلەن ئاتىلىپ كەلگەن.دۇنيا بويىچە پايدىسى ئەڭ يۇقىرى يانفون كارخانىسى بولغان نىڭ باھا بېكىتىش ئىقتىدارى يۇقىرى بولۇپ، 4 دىن باشلاپ چوڭ ئېكرانلىق ئەقلىي ئىقتىدارلىق يانفوننىڭ يادرولۇق لايىھەلەش ئىدىيەسىنى بەرپا قىلىپ، دەۋر بۆلگۈچ ئەھمىيەتكە ئىگە يانفون مەھسۇلاتىغا ئايلاندى.شۇنىڭدىن كېيىن، مەيلى ئېلېكتر سىغىملىق ئېكران بولسۇن، فىزىكىلىق كۇنۇپكىلارنى چىقىرىۋېتىش، باتارېيەنى چۇۋۇشقا بولماسلىق، ساقلاش كارتىسى، كارتىسى مىكرولاشتۇرۇلغان، بارماق ئىزىنى پەرق ئېتىش، 3 ئادەم يۈزىنى پەرق ئېتىش ئارقىلىق قۇلۇپ ئېچىش، ليۇخەي ئېكرانى. ھەممىسى تېخنىكا يۈزلىنىشى، پەقەت ئالما ئىشلىتىشكە باشلىسىلا، باشقا يانفون سودىگەرلىرى كەڭ كۆلەمدە ئەگىشىپ ماڭىدۇ.يىلدا بىر قېتىم ئۆتكۈزۈلىدىغان ئالمىنىڭ كۈز پەسىللىك يېڭى مەھسۇلات ئېلان قىلىش يىغىنىغا 24 سائەت ۋاقىت قالدى، ئۇنىڭ سەپلىنىشى ۋە جاسۇس سۈرىتى ئۈزلۈكسىز ئاشكارىلاندى. سوخۇ پەنتېخنىكىسى يېڭى نىڭ ئۇچۇرىنى رەتلەپ چىقتى، بۇنداق ئالمىغا سىز يەنە پۇل چىقىرىشنى خالامسىز؟ئىسىم قويۇش : 11 ۋە 11 بىر نەچچە كۈن ئىلگىرى، بىر قىسىم ۋورما خىزمەتچىلىرى ئىجتىمائىي ئالاقە تور بېكىتىدە سۈرەت تارقىتىپ، دىن كەلگەن 11 قوغداش قېپى زاپچاسلىرى يېتىپ كېلىۋاتىدۇ دېدى.خىزمەتچىلەرنىڭ ئېيتىشىچە، نام بېرىش جەھەتتە، يېڭى نام بېرىش ماشىنىسى 11 ، 11 ۋە 11 نى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، بۇ يېڭى تىپتىكى نىڭ ئەڭ ئاخىرقى نامى ئىكەنلىكىنى ئاساسىي جەھەتتىن بېكىتكىلى بولىدىكەن.تاشقى كۆرۈنۈش : يەتتە خىل رەڭ تەڭشەش11، 11 ۋە 11 ئايرىم ھالدا 6.1 ديۇيم، 5.8 ديۇيم، 6.5 ديۇيم ئېكران سەپلەنگەن.بۇنىڭ ئىچىدە 11 نىڭ يېشىل، كۆك، سېرىق، قىزىل، سۆسۈن، شۇنىڭدەك ئاساسىي قارا ۋە ئاق رەڭلەردىن ئىبارەت يەتتە خىل رەڭ ماسلاشتۇرۇلغان بولۇپ، كۈزلۈك ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنىنىڭ ئېلانى ئۇنىڭ ئەڭ ياخشى بىشارىتى ھېسابلىنىدۇ.سۈرەتكە تارتىش : مۇنچا زومىگىرى قوش سۈرەتكە ئېلىش ياكى مۇنچا زومىگىرى ئۈچ فوتوسى 11 بىلەن 11 غا 12 مىليون پىكسېللىق مۇنچا زومىگىرى 3 سۈرەتكە ئېلىش فوتو ئاپپارات گۇرۇپپىسى سەپلەنگەن، 11 بولسا تاق سۈرەتكە ئېلىشتىن قوش سۈرەتكە ئېلىشقا ئۆستۈرۈلگەن.ئىگىلىنىشىچە، 11 قاتارلىق ئالدىنقى تېلېكامېرالار 700 پىكسېلدىن 12 مىليون پىكسېلغا ئۆرلەيدىكەن.تىلغا ئېلىشقا ئەرزىيدىغىنى شۇكى، نىڭ ئالدى تەرىپىدە يەنە چوڭ ماڭلاي لايىھەسى بار.پۈتۈن سىستېمىسى سەپلەش 18 تېز تولۇقلاش بېشىئاندىرويىد يانفونىغا نۇرغۇن يىللار ئىلگىرىلا 18 بەلگىلىك تېز زەرەتلەش ئاپپاراتى سەپلەنگەن بولۇپ، ھازىر ئومۇميۈزلۈك ھالدا 40 ۋە 50 لىق دەرىجىدىن تاشقىرى زەرەتلەش ئاپپاراتى سەپلەنگەن. مۆلچەرلىنىشىچە، يېڭى توك قاچىلاش ئۈنۈمى 50 يۇقىرى بولىدىكەن. ئۇنىڭدىن باشقا، 11 يەنە تەتۈر يۆنىلىشلىك سىمسىز توك قاچىلاشنى قوللايدۇ.تەتۈر يۆنىلىشلىك سىمسىز زەرەتلەش ئىقتىدارىغا ماسلىشىش ئۈچۈن، يېڭى نىڭ دۈمبىسىمۇ ئىلگىرىكى ئورۇندىن تۆۋەنگە يۆتكىلىپ، ئايروپىلاننىڭ دەل مەركىزىگە جايلاشقان.ئۇنىڭدىن باشقا، ئۈچ خىل يېڭى يانفوننىڭ باتارىيە سىغىمچانلىقىمۇ پۈتۈنلەي يۇقىرى كۆتۈرۈلدى، 11 نىڭ دەرىجىسى 3280 غا، 11 نىڭ دەرىجىسى 3690 غا، 11 نىڭ دەرىجىسى 3880 غا ئۆستۈرۈلۈپ، بۇرۇنقى داۋاملىق يۈرۈش ۋاقتى قىسقا بولۇش مەسىلىسى ئۆزگەرتىلدى.ئالما شىركىتىنىڭ ئەتە ئېلان قىلىدىغان يېڭى يانفونى ئەڭ يېڭى تەتقىق قىلىپ ياسىغان 13 ئۆزىكى، 13 ئۆزىكىنىڭ يەككە يادرولۇق نومۇر بويىچە يۈگۈرۈش نۇمۇرى 5000 نومۇردىن ئېشىپ كەتتى.13 ئۆزەك تەيديەن ئېلېكتىر ئىستانسىسىنىڭ 2 ئەۋلاد 7 ھۈنەر سەنئىتىدىن ياسالغان بولۇپ، ئېيتىشلارغا قارىغاندا 11 مىليارد دانە كرىستال لامپا بار ئىكەن، نىڭ ئىقتىدارى تېخىمۇ كۈچلۈك ئىكەن.3 تارىخقا ئايلاندى 11 سىستېمىسى 3 نى ئەمەلدىن قالدۇرىدۇ،يېڭى سىستېما 13 مۇ بۇ خىل ئۆزگەرتىش ئۈچۈن مەشغۇلات قول ئىشارىتى جەھەتتە مۇناسىپ تەڭشەش ئېلىپ بارىدۇ.ئەمەلىيەتتە، ئالما 3 قا قارىتا قايتىدىن لايىھەلەش ئېلىپ بېرىپ، تەۋرىتىش بۆلىكىنى دىن غا ئالماشتۇردى.پەن تېخنىكا بىلوگىدا ئالاھىدە كۆرسىتىلىشچە، جۇڭگو تەيۋەن رايونىدىكى 11 يۈرۈشلۈك باھا جەدۋىلىدە كۆرسىتىلىشىچە، ئىچكى ساقلىغۇچنىڭ چوڭ كىچىكلىكىگە ئاساسەن سېتىلىش باھاسى ئۆزگەرمەيدۇ.11 64 نىڭ سېتىلىش باھاسى 749 دوللار تەخمىنەن 5333 يۈەن، 128 نىڭ سېتىلىش باھاسى 799 دوللار تەخمىنەن 5689 يۈەن، 256 نىڭ سېتىلىش باھاسى 899 دوللار تەخمىنەن 6401 يۈەن. 11 128 نىڭ سېتىلىش باھاسى 999 دوللار تەخمىنەن 7113 يۈەن، 256 نىڭ سېتىلىش باھاسى 1099 دوللار تەخمىنەن 7825 يۈەن، 512 نىڭ سېتىلىش باھاسى 1199 دوللار تەخمىنەن 8538 يۈەن. 11 نىڭ سېتىلىش باھاسى جەھەتتە : 128 نىڭ سېتىلىش باھاسى 1099 دوللار تەخمىنەن 7825 يۈەن، 256 نىڭ سېتىلىش باھاسى 1199 دوللار تەخمىنەن 8538 يۈەن، 512 نىڭ سېتىلىش باھاسى 1299 دوللار تەخمىنەن 9250 يۈەن.يېڭى نۇسخىدىكى ئايفون 9ئاينىڭ 14كۈنى بازارغا سېلىنىدۇدۇنيادىكى تۇنجى 4 كىنوخانا بارلىققا كەلدى20180323جەلىپ قىلىش كۈچى قانۇنىنىڭ مەخپىيەتلىكىگە ئىشىنەمسىز؟20180305 11 يانفونى 13سېنتەبر زاكاس ئېلىشنى باشلايدۇ20190901
|
5.3.1 نەشىرىنىڭ ئۇيغۇرچە تۇلۇق تەرجىمە نۇسقىسى تارقىتىلدىنۇرلان بىلوگىئەسلى كودلار 20201020 4:27 194 0 نۇرلان بلوگ سىستېمىسى ھەققىدە سۆزى نىڭ قىسقارتىلمىسى بولۇپ، كىچىك خاتىرە دېگەن مەنىدە. بولسا بىلەن مۇھىتىدا تۈزۈلگەن ئىقتىدارلىق بلوگ ھەم بېكەت قۇرۇش سىستېمىسى. نىڭ سۈرىتى تىز، مۇقىملىقى يۇقىرى، ئىشلىتىش قولاي بۇلۇشتەك ئالاھىدىلىكى بار. نىڭ ئاساسلىق ئالاھىدىلىكلىرىيازغان ئەسەرلىرىڭىزنىڭ ئادىرىسىنى ئۆزىڭىز خالىغانچە بەلگىلەپ، بلوگ ئوقۇرمەنلىرىگە تېخىمۇ قولايلىق يارىتالايسىز.ئۇسلۇبلىرى سەرخىل، بېكەت باشقۇرۇش بىتىدىن بىۋاسىتە ئۇسلۇب ئالماشتۇرۇپ ئىشلىتەلەيسىز.نۇرغۇنلىغان قىستۇرمىلارنى قوللايدۇ، قىستۇرما ئارقىلىق سىز بلوگىڭىزنى تېخىمۇ ئىقتىدارلىق قىلىپ چىقالايسىز.ئەسەر يوللىغاندا ئەسىرىڭىزنىڭ ئۆچۈپ كېتىشىدىن ئەنسىرمىسىڭىزمۇ بولىدۇ، سىزگە ھەر ۋاقىت ئاپتوماتىك يېزىۋاتقان ئەسىرىڭىزنى ساقلاپ بىرىدۇ.ئورگىنال ساقلاش ئىقتىدارىغا ئىگە. ئەگەر بىر ئەسەرنى يېزىپ، ئاخىرىنى كىيىنچە يازماقچى بولسىڭىز ئەسەرنى ئېلان قىلماي تۇرۇپ ئورگىنالغا ساقلىۋېلىپ كىيىنچە ۋاقىتىڭىز چىققاندا داۋاملىق يېزىپ يوللىسىڭىزمۇ بولىدۇ.يانفون بېتى بەك چىرايلىق، ھەر ۋاقىت تۇرمىشىڭىزنى خاتىرلىيەلەيسىز.سىمسىز ئەسەر يوللىيالايسىز. سىز قاتارلىق قوراللاردىن پايدىلىنىپ بىۋاسىتە بلوگ يازالايسىز.يان تىزىملىكلەرنى خالىغانچە قوشقىلى، ئېلىۋەتكىلى ۋە خالىغانچە تەڭشەشكە بولىدۇ. يەنە تېخى ئىختىيارى يان تىزىملىك قوشالايسىز.ئىختىيارى بەت قورۇپ چىقالايسىز. بۇ ئارقىلىق سىز سۆز قالدۇرۇش دەپتىرى ۋە ئۆزىڭىزنىڭ خاس بىتىنى لايىھەلەپ چىقالايسىز. ھەمدە بۇ بەتلەرنى ئۈستى يول باشلاش قىسمىغا ئورنىتالايسىز.كۆپ يازغۇچى بىرلىشىپ بلوگ يازالايسىز. ئارقا باشقۇرۇشتىن بىۋاسىتە ئاپتور قوشۇپ بىرلىشىپ بىرلىشىپ بلوگ يازسىڭىز بولىدۇ.ئەسەرلارگە خەتكۈچ قۇشۇش ئىقتىدارى ئالاھىدە ياخشى بولۇپ، خەتكۈچ ئارقىلىق ئەسەرلەرنى تۈرگە ئايرىپ كۆرەلەيسىز.ئەسەرلەرگە بىۋاسىتە قۇشۇمچەرەسىم، ھۆججەت قاتارلىقلارنى قوشالايسىز. . بلوگ باش بىتىدىكى كالېندار ئارقىلىق ئەسەر يېزىلغان كۈننى چېكىپ شۇ كۈنلۈك ئەسەرلەرنى كۆرەلەيسىز.ئارقا باشقۇرۇشقا ساندان قالدۇق تازىلاش ئىقتىدارى قوشۇلغان بولۇپ، بلوگ سۈرىتىنى كۆرۈنەرلىك تىزلىتەلەيسىز. ئىقتىدارىنى قوللايدۇ، بۇ ئارقىلىق كۆرۈرمەنلەر سىزنىڭ بلوگىڭىزغا مۇشتەرى بولالايدۇ.ئارقا باشقۇرۇشتا ساندان زاپاسلاش، ئاپتوماتىك ساندان زاپاسلاش ۋە ساندان قايتۇرۇش قاتارلىق ئىقتىدارلىرى بار.بلوگنىڭ يەنە خاتىرە يوللاش ئىقتىدارى بولۇپ، رەسىم ۋە چىراي ئىپادىلىرىنى قىستۇرالايسىز. ھەر ۋاقىت تۇرمىشىڭىزنى خاتىرىلەپ ماڭالايسىز.ئاستىدىكى چۈشۈرۈش مەنزىلىدىن 5.3.1 نەشىرىنىڭ ئۇيغۇرچە تۇلۇق تەرجىمە نۇسقىسىنى چۈشۈرىمىز.چۈشۈرگەن ھۆججەتنىڭ ئىچىدىن ھۆججەت خالتىسى ئىچىدىكى باھارلىق ھۆججەتنى قاچىلىماقچى بولغان مۇندەرىجىگە چىقىرىمىز.ھۆججەت چىقىرىلغان مۇندەرىجىنى تور كۆرگۈچىڭىز بىلەن ئېچىپ ئۇچۇرلىرىڭىزنى تولدۇرۇپ سېستىمىنى قاچىلايمىز.كۆرۈش بېقىش مەنزىلى 5.3.1 نەشىرىنىڭ ئۇيغۇرچە تۇلۇق تەرجىمە نۇسقىسىنى تۆۋەندىكى ئادىرىستىن زىيارەت قىلسىڭىز بولىدۇ. ئادىرىسى: :.. 5.3.1 چۈشۈرۈش 5.3.1 نەشىرىنىڭ ئۇيغۇرچە تۇلۇق تەرجىمە نۇسقىسىنى چۈشۈرۈش:ئەگەر سېستىمىغا يېڭىدىن ياماق ئېلان قىلىنسا مۇشۇ تېمىغا تۇلۇقلىنىپ يوللىنىدۇ.پىرىستىن يېشىش پارولى: 5.3.1 غا خەت نۇسقىسى ئىشلىتىلگەن بولۇپ، نۇرمال ئۇيغۇرچە تۇنۇتۇش ئۈچۈن تۆۋەندىكى ھۆججەت قىسقۇچىنى تور بوشلۇق غول مۇندەرىجىسىگە يوللايسىز.خەت نۇسقىلىرىنى چۈشۈرۈش:مەزكۇر سىستېما پۈتتۈن ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنىپ، ئۇيغۇرچىغا تەڭشەلگەن بولۇپ خېلى كۆپ كۈچ چىقىرىشقا توغرا كەلدى. بېكەت باشلىقلىرىنىڭ ئەمگەك مېۋىمىزگە ھۆرمەت قىلىشىنى ئۈمىد قىلىمىز.مەزكۇر سېستىمىنىڭ كىيىنكى يېڭى نەشرى، تۈرلۈك ئۇسلۇب ۋە قىستۇرمىلارنى تەرجىمە قىلىش گۇرپىسىغا ئەزا قوبۇل قىلىنىدۇ. ئەگەر بىزنى قوللىسىڭىز سىزمۇ گۇرپىغا قوشۇلۇڭ.بىز قوشقان ئۆزگەرتىشلەربىز 5.3.1 نى ئۇيغۇرچىلاشتۇرغاندىن سىرت، ئۇسلۇبىنى ئۇيغۇرچىغا ماسلاشتۇردۇق، بىكەتكە ئۇنىۋېرسال ۋە ئۇلىدۇق، بىكەتكە ئەڭ يېڭى بولغان ئالماشتۇرۇپ ئورناتتۇق، بىكەتكە ئۇيغۇرچە كىرگۈزۈش ئۇلىدۇق. : ئىزقۇت تورى، بىلىملەر تورى، 3 كوي تورى : ھويلىسىئالدىنقى پاچە 2020102020201020 كىيىنكى پارچەتور بەت :تور كۆرگۈچ ئېلخەت ۋە بىكەت ئۇچۇرلىرىنى ساقلايدۇ ، كىيىنكى قېتىم ئىنكاس يازغاندا ئىشلىتىدۇ .لىناكىس ۋە لىناكىس ئائىلىسىدىكى مەشغۇلات سىستېمىسى توغرىسىدا قىسقىچە چۈشەنچە 20201004 خەۋەر بەت ئۇسلۇبى 2.4 28كۈن ئىلگىرىئالتۇن مىدال 20201005ئۈندىدارىڭىز ئوغرىلانسا قانداق قىلىشنى بىلىۋېلىڭ 20201001مايۇننىڭ ھاياتىدىكى ئەڭ چوڭ پۇشايمىنى 20200927
|
قازپوچتا كليەنتتەرىنىڭ نەسيەلەرىن وتەۋگە كومەكتەسەدى ارنايى جوبالارقوعام قازپوچتا كليەنتتەرىنىڭ نەسيەلەرىن وتەۋگە كومەكتەسەدى 29 قاراشا 2016, 10:58 216 0كازپوچتا اق .تە تىركەلگەنگەن كليەنتتەر اراسىندا ناۋقان وتكىزەدى. ەندى نەسيەنى . ارقىلى تولەگەن كەزدە، كليەنت اۆتوماتتى تۇردە نەسيەلىك دەمالىستار ناۋقانىنىڭ قاتىسۋشىسى بولادى، دەپ حابارلايدى ..قازپوچتا اق ٴباسپاسوز قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنشە، ايلىق تولەمى 150 مىڭ تەڭگەدەن اسپايتىن كەزدەيسوق جەڭىمپازدىڭ ون ەكى ايلىق نەسيەسىن تولەپ بەرەدى. ەگەر ايلىق تولەم 150 مىڭ تەڭگەدەن از بولسا، وندا كومپانيا ايلىق تولەمنىڭ بالامالى سوماسىن اۋدارادىناۋقان اياقتالعان كەزدە، جەڭىمپاز قازپوچتاعا نەسيەنى وتەۋ كەستەسى مەن نەسيەنى العان شارتىنىڭ ٴتۇپنۇسقاسى مەن كوشىرمەسىن كورسەتۋ كەرەك. بۇل قۇجاتتار . سايتىندا تولەنگەن نەسيەنىڭ دەرەكتەرىمەن ساي بولۋ كەرەك.ناۋقاننىڭ جەڭىمپازى 2016 جىلدىڭ 29 جەلتوقسانىندا . قىزمەتى ارقىلى انىقتالادى. ناۋقانعا قازپوچتا اق قىزمەتكەرلەرى جانە ايلىق تولەمنىڭ سوماسىن وزگەرتكەن . قولدانۋشىلارى قاتىسا المايدى.قوسىمشا مالىمەت .. سايتىندا.نەسيەلىك دەمالىستار، قازپوچتا، .، .، كليەنت19 0 16 قاڭتار اكىم اقتوبەدە كوزى جويىلعان كۇدىكتىنىڭ ٴاتىجونىن اتادى101 0 16 قاڭتار تۇنگى ۋاقىتتا سپيرتتىك ىشىمدىك ساتقاندار جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى134 0 16 قاڭتار جامالوۆ كەشىرىم سۇرادى60 0 16 قاڭتار داۋرەن ابايەۆ وسى اپتادا ونلاينتىركەۋ ىسكە قوسىلاتىنىن ايتتى0 ەكونوميكا 18:35 قازاقستان باانەن 10 جىلدا 1،89 ملرد. دوللار كولەمىندە ينۆەستيسيا تارتقان 20850 ەكسپو 2017 14:42 ەكسپو: اقشا ٴجۇزىڭ البىراپ، كەتكەنىڭ بە، ساۋلەماي؟! 157
|
ادەبيەت 3768 2 پىكىر 8 ءساۋىر, 2020 ساعات 15:00الەم ۆيرۋستار شابۋىلىنا ۇشىرادى. بۇل عالىمدار عانا شايقاساتىن بيولوگيالىق مايدان...قاستاندىق تەورياسى مەن ستراتەگياسىن ازىرلەگەن توپ، اقپارات مايدانى مەن بيولوگيالىق شابۋىلىن قاتار قولدانادى. ونىڭ اسەرى وتە كۇشتى، ولار تەز ناتيجەگە قول جەتكىزەدى. دۇنيەجۇزىنە تيگىزەر زالالى اسا زور، ال پايداسىن وسى ات توبەلىندەي مۇددەلى توپ كورەدى...ويىنشىقتاي عانا قىزىل ماشينا يىنتىرەسكەن كولىكتەردىڭ اراسىنان سىناپتاي سىرعي كەپ، بۇرىلاتىن بەلگىسىن قوستى دا سولعا قاراي ىڭعايلاندى. رۋلدەگى كوزى بوتالاعان ادەمى كەلىنشەك الدىنداعى پيكاپقا تۇمسىعىن تىرەي تەجەگىشتى باستى. سۇيرىكتەي ساۋساقتارىن كەربەزدەنە كوتەرىپ، ماڭدايىنداعى كۇن قاعاردى ءتۇسىردى دە ايناعا سۇزىلە قادالدى. باسىن وڭعا، سولعا قيقايتىپ، جۇمىستان كەيىنگى تالىققان قاراشىعى مەن كوزىنىڭ اياسىنا ءۇڭىلىپ، بەتءجۇزىن باجايلادى. باكتەريالار جەپ قويعان جوق پا ەكەن مەنى؟ وزىنەءوزى ازىلدەي ءتىل قاتتى. سوسىن، جۇرگىزۋشىگە ارنالعان ءدال ورتاداعى ايناعا ىلىنگەن ۇكىنىڭ اراسىنان كىشكەنتاي مەدالونداعى اپپاق قۋداي كيىنگەن اجەنىڭ بەينەسىنە قاراپ، جىميىپ كۇلدى. بالا كۇنگى ەركەلىگى ەسىنە ورالدى.ءىس تىگىپ وتىرعان اپاسى اۋەلگىدە بىردەن نەمەرەسىنە ءۇن قاتا قويمايدى. اپا دەيم! اپا! نە، كۇنىم؟ زاۋزا دەگەن نە ماعىنا بەرەدى؟ جۇلدىزدىڭ اتى عوي قۇلىنىم. قارا كەمپىردىڭ ەرىنى ءشۇيىرىلىپ، يەگى سوزىلا، نەمەرە قىزىنا مەيىرلەنە ءۇن قاتتى. مامىر ايىنىڭ بالاما اتاۋى. مەنىڭ اتىمدى نەگە زاۋزا دەپ قويعانسىزدار؟ ۇناماي تۇرعانىن بايقاتىپ، بۇرتيا قومپىلدادى. كوكتەمنىڭ كەلىستى كەزىندەي عۇمىرىڭ شۋاققا تولى، جايقالعان گۇلقۇراقتاي ۇنەمى جاس قالپى، ءارلى بولسىن دەگەنىمىز عوي. سارىاتانزاۋزا دەگەن ەرتەگى ايتاتىن ەدىڭ ... ءيا، سول اڭىزداعى زاۋزا قىز سياقتى باتىر، وتباسىڭا، تۋعانتۋىستارىڭا قامقور بولسىن دەگەن نيەتىمىزتىلەگىمىز، قۇلىنىم. ول قىز تۇيەمەن وتىنعا بارىپ، ءۇسىپ ولەدى عوي... قايداعىنى ايتپا.ويىن جەتەلەپ، قۇلاعىنا تىعىندالعان ۇنقاتقىشتان ءبىر قالىپتى توگىلگەن سازدى اۋەن شورت ءۇزىلدى دە، سمارتفونىنىڭ شىنىعا شاشىلعان مونشاقتىڭ ۇنىندەي جادىنا ءسىڭىستى قوڭىراۋى ەستىلدى. ءيا، قىرانىم! كۇيەۋىن قىرانىم دەپ اۋەكتەتەتىن. جۇمىستان شىقتىڭ با، جان؟ كەتىپ بارام. ەلدە ەرتەڭ توتەنشە جاعداي جاريالاناتىنى حابارلاندى. سوعان كەلىپ قالدىق قوي ءوزى. مەن جۇمىستان بۇگىن كەش قايتام، سونى ەسكەرتەيىن دەگەم.قوزعالعان كولىكتەر لەگى اجەپتاۋىر تۇسقا دەيىن ىركىلمەي باردى دا، بوگەلدى. باعدارشامنىڭ قىزىل كوزى قايتا جانىپ ۇلگەردى. ەندى ەكىءۇش مينۋت كۇتەدى، ماقساتسىز سول جاق قاپتالىنا قارادى. ادامدار جاياۋجولمەن قۇلىقسىز ءىلبيدى، يىقتارى قۋىشىپ كەتكەندەي. قايسىبىرى اۋزى مەن مۇرىنىن بۇركەپ، ماسكا كيىپ العان. ويتكەنى بۇلار تۇراتىن ن قالاسىنان دا كوروناۆيرۋس دەرتىنە شالدىققان ناۋقاس تابىلدى. ءبىرتۇرلى اياپ كەتتى. بەيشارالار ءبارى ءومىرى ءۇشىن قورقادى عوي...ەسىنە جيىرماسىنشى عاسىردىڭ سوڭىنداعى حالىقتىڭ الداعى ءجۇز جىلدىقتان الدەنە كۇتكەن الاعىزعان ءحالى ورالدى. جۇرتتىڭ كوكەيىندە جاقسىلىق تا، جاماندىق تا قابات جارىستى. ءوزى دە بالا كوڭىلىمەن جاڭا عاسىردىڭ الپەتىنە الاڭدايتىن. تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەلى جەتىسەگىز جىل عانا ۋاقىت ءوتتى، جۇرتتىڭ جاعدايى ءماز ەمەس، ەكونوميكا ماندىماعان. بىراق، اۋزىمەن قۇس تىستەگەن مىقتىلار بار ەدى. ەلدىڭ سونداي تايعانىنا اينالعان ازاماتىنان جۋرناليستەردىڭ ءبىرى كوپشىلىكتىڭ كۇپتى دۇنيەسىن بىلگىسى كەپ، قازاق جيىرماسىنشى عاسىرعا نەسىمەن بارادى؟ دەپ سۇراعان ەكەن. سوندا ۇلتتىڭ قايماعىنا جاققان الگى جانى ءجويت قازاق 21 عاسىرعا سوزبەن بارادى دەدى ىنجىلدەگى ەڭ العاشقى سويلەمنىڭ ءوڭىن ءسال وزگەرتىپ. ءىنجىلدى وقىماعان قازاقتار ونىڭ ءلامىن اۋليەلىكتەي كوردى. ول بار بولعانى اللادان دا قىمسىنباي قۇدايدىڭ ايتقانىن ۇرلاپ، ءوڭىن اينالدىرىپ ەلگە جەتكىزدى. ويتكەنى، ءسوزدىڭ نوبايىن باسقا نىشاندا قايتالاۋ ونىڭ كانىگى كاسىبى بولاتىن. انگىلباي دەگەن دوسىنىڭ ەڭبەگىن پايدالانىپ، انگل ي يا اتتى كىتاپ شىعارعان تالانتتى ادام، الەم وركەنيەتىنەن وقشاۋلاعان تەمىر قۇرساۋدان ەندى قۇتىلعان قوعامدى ءسويتىپ، ءدۇر سىلكىنتكەن.زاۋزا كۇلدى. بالاداي اڭعال حالقىنا كۇلدى. مىنە، سول جاڭا عاسىردىڭ جيىرماىنشى جىلى دا سۋسىلداي ءوتىپ بارادى، قازاق قازىرگى ۋاقىت كەڭىستىگىنە نەسىمەن كەلدى؟ ۇرەي، جاسقانشاقتىق، ءتىلسىز، ءدىلسىز كەمباعالدىعىمەن... ال، حالىقتىڭ ماڭدايىنا اينالعان ازامات سو قالپى پافوستىق سوزىمەن توپ الدىندا ءجۇر.تۋ سىرتىنان ماشينانىڭ پەپىلدەتكەن ءۇنى شىقتى. ويعا باتىپ كەتىپتى، جىلجۋى كەرەك ەكەن...كەلىنشەك كولىگىن پاركينگتە قالدىردى دا ءتورتىنشى قاباتتاعى پاتەرىنە ليفتىمەن كوتەرىلدى. ۆاننانى تولتىرىپ، سۋدا جاتىپ كۇنى بويعى اياعىنان تىك تۇرىپ شارشاعانىن باسقىسى كەلدى. سوڭعى كەزدە ءجيى الاڭدايتىنى ءوزىنىڭ بالا كوتەرمەي جۇرگەنى. دارىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا قۇرساقتاعى قوس تۇتىكتىڭ ءبىرى ەمبريوننىڭ دامۋىنا قابىلەتسىز. كىشكەنتاي قىزىم بولسا عوي دەپ ويلادى. بىراق، كازىرگى الەمدە ىندەت تاراپ جاتقان ۋاقتا ونى قالاي ساقتاي الار ەدىم؟ دەپ، قينالىپ قالدى. ۋايىم يەكتەگەن قالپى جىلى ۆانناعا اپپاق اياقتارىن مالا بەردى. ىزىنشە تۇلا بويىمەن كوپىرشىك اتقان سۋعا گۇمپ بەردى دە، جارتى مينۋتتىڭ شاماسىندا قايتا كەۋدەسىن شىعاردى. تىپتىعىز انارىن سۋ مەن كوبىك قىتىقتادى. القوڭىر بوبەشىگى الدەنەدەن دىزدىز ەتىپ، الپىس ەكى تامىرىن ەلەكتر تولقىنى قۋالاي جونەلدى. ەرىكسىز سۇيرىكتەي ساۋساقتارىمەن ومىراۋىن ايالاي سيپاپ ءوتتى. ودان سايىن ماساڭ حال كەشىپ، ءوزوزىنەن قىستىعا ۇيالدى.ءتاتتى شاعىنىڭ شاقشالەكەيىن شىعارىپ، سمارتفون بەبەۋلەي جونەلدى. قوڭىراۋ ۇنىنەن باستىعى حابارلاسىپ جاتقانىن ۇقتى. قولىن ورامالمەن ءسۇرتىپ، سەنسوردەگى جاسىل دومالاقتى ساۋساعىمەن ىلە سىرعىتتى. زاۋزا، شۇعىل جۇمىسقا جەت! جايشىلىق پا؟ سوڭعى ەكى ايدا توتەنشە جاعدايدا جۇمىس ىستەپ جاتىر ەمەسپىز بە؟ ۆيرۋسولوگيا مەن باكتەريولوگيا زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ەرلان كەڭەسبايۇلى ساۋالىنا ساۋالمەن جاۋاپ قاتتى.ن قالاسىنىڭ كوشەسىندەگى كولىكتەر لەگى ءالى تىعىز، يىنتىرەسەدى.ورتالىققا تايانىپ قالعانىندا قۇلاعىنا تىعىندالعان ۇنقاتقىشتان تاعى دا باستىعىنىڭ قوڭىراۋى شىلدىرلادى. سۇق ساۋساعىمەن اپپاق نوقاتتى باستى. عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتىنا كەل.ينستيتۋتتىڭ شامى سامالاداي جانعان كەڭ اۋلاسىندا ەرلان كەڭەسبايۇلى مۇنى كۇتىپ تۇر ەكەن. وڭ قولىمەن شاشىن كەيىن سەرپىپ، بۇعان قارسى ءجۇردى. سەنىڭ قاتىسۋىڭ قاجەت. ونىڭ ءۇنى اقتالعانداي ەستىلدى. ەپيدەميولوگ، ينفەكتسيونيستەر مەن ۆيرۋسولوگتاردى شۇعىل جيناپ جاتىر.بۇلاردى كۇتىپ العان مامان باستاپ اكەپ، شاعىنداۋ كابينەتكە جايعاستىردى. وزدەرىنىڭ سوڭىنان الا ەنگەن شاشى قۋداي، ۇزىن بويلى ادام ىلگەرىگە وزىپ، ءبىرەكى قادام العا شاقتى. سالەمەتسىزدەر مە، قادىرلى ارىپتەستەر. جۇمىستان كەيىنگى ۋاقىتتارىڭىزدى قيىپ كەلگەندەرىڭىزگە راقمەت. مەن عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ءسابيت مۇراتۇلى. قازىر ءبىز عانا ەمەس، الەم ۇلكەن سىناق الدىندا. ءتاجتاجالى ءوز الدىنا، وعان قابات بۇرىن جوق ناۋقاستار بەلەڭ الۋدا. سونىڭ ءبىرى، ادامدار كۇيزەلىستەن بوركەمىككە اينالىپ، توقتاۋسىز جىلايتىن كەسەلگە ۇشىرادى. بۇل نەۆروز، پسيحوز دەرتىنەن بولەك سىرقات دەپ بولجايمىز. وسى بەيمالىم دەرتتىڭ جايىن شۇعىل سىزدەرمەن بىرگە قاراستىرۋدى ءجون كوردىك. سونداي ناۋقاستىڭ بىرەۋى قازىر مىنا، وڭ بارماعىمەن قابىرعانى نۇسقاپ كورسەتتى، ينتەنسيۆتى ەمدەۋ پالاتاسىندا وتىر. بارلىعىڭىز جاۋاپتى جەردە، اسا قۇپيالى ورىندا قىزمەت ەتەسىزدەر، دەرتكە ۇشىراعان جاي كىسى ەمەس، ناۋقاس ادام جايىندا ەشكىمگە ءتىس جارمايتىندارىڭىزدى بىلەم، سوندا دا ەسكەرتەم. ءبىزدىڭ جۇمىس ۇستىندەگى كەڭەسىمىزدىڭ ءوزى بەينەكامەراعا جازىلىپ جاتىر. پاتسيەنتپەن ءسىزدىڭ ارالارىڭىزدان ءبىر مامان سويلەسىپ، جاعدايىن بايقاپ كورسىن. قالعانىمىز مىنا مونيتور ارقىلى ونىڭ ساۋلىعىنا، قازىرگى حالكۇيىنە تەرەڭ ءۇڭىلىپ، تالداۋ جاسايىق. كونسيليۋم ناتيجەسى نەگىزىندە ەمشارالارىن بەكىتەمىز. ال، كىمدى ۇيعاراسىزدار؟ دەدى.ءبارى ارالارىنداعى جالعىز ايەل زاۋزاعا نازار اۋداردى. ناۋقاسپەن ءسىز سويلەسىڭىز، ادەمى بويجەتكەندى كورگەندە سىرقات جان، بالكىم، باسقاشا كۇيگە تۇسەر، دەپ، ديرەكتور ورىنباسارى وڭ قاپتالداعى كابينانىڭ ەسىگىن اشىپ، ىشكە وتۋىنە يشارا تانىتتى.ناۋقاسپەن ەكى ارا شىنى قابىرعامەن بولىنگەن. شاعىن ستول مەن ورىندىق قويىلىپتى. ستول ۇستىندە ميكرافوننىڭ بويى قىلتيادى. ورىندىققا جايعاسقانىندا ارعى بەتتەگى ادامدى كورىپ، ءوز كوزىنە ءوزى سەنبەدى. بۇل مۇناي مەن گازدىڭ قوجاسى، تانىمال ميللياردەر وليگارحتىڭ ءبىرى ەدى. الدىندا جاتقان ءبىر جاپىراق قاعازعا ءۇڭىلدى: قيمانوۆ بولات اسقارۇلى دەگەن جازۋعا كوزى ءتۇستى. سالەمەتسىز بە، بولات اسقارۇلى! مەنىڭ ەسىمىم زاۋزا. قالىڭىز قالاي؟ سالەمەتسىز زاۋزا. بۇل دەرتكە قاشان شالدىقتىڭىز؟ بۇگىن. تاڭەرتەڭ تەلەديداردان ەلىمىزدەگى تۇرمىسى وتە تومەن كەدەيلەردى كورىپ، قايداعى ءبىر ۋايىم جايلادى. ادامداردىڭ نەسىبەسىن جىرعانىما، وزگە دە كوپ جايتقا جەكە باسىمدى كىنالى سەزىندىم. ءوزىمدى ۇستاي الماي، ەركىمنەن تىس ەگىلە جىلادىم. اياۋشىلىق سەزىم، ارينە، جاقسى... بىراق، ءوزءوزىڭىزدى بەرىك ۇستاۋ قولىڭىزدان كەلمەدى مە؟ كەلمەدى. بۇرىن دا ولاردى سان مارتە كوردىم عوي، ءدال بۇلاي جانىم اشىپ، جۇرەگىم ەزىلمەيتىن. جانىم اشىدى دەيسىز بە؟ ءيا. نەگە بوركەمىك بولىپ كەتكەنىمدى... ناۋقاس ءسوزىن ىركىپ، توسەگىنىڭ ۇستىندە وتىرىپ قالدى. بەسالتى مينۋت ەڭكىلدەپ جىلاعاننان كەيىن جەڭىلدەپ قالدىم، كوز جاسىم تيىلدى. ونداي حالگە قانشا رەت دۋشار بولدىڭىز؟ وسى ۋاقىتقا دەيىن ءۇشءتورت مارتە قايتالاندى. قازىر قالايسىز؟ جاقسىمىن، الايدا، مۇرىنىم ءيىس سەزبەيدى. ءيىس سەزبەستەن وزگە، جايسىزدىق جوق پا بويىڭىزدا؟ ال ءسىزدىڭ جاقىندارىڭىزدان نەمەسە قىزمەتتەس ارىپتەستەرىڭىزدەن مۇنداي حالدى باسىنان وتكەرگەندەرى بار ما؟ بىلمەيمىن. سوڭعى جارتى تاۋلىك وسىندامىن، بەيحابارمىن. بۇل جەرگە قالاي كەلدىڭىز؟ مەنىڭ ەشقاشان مۇنداي ءحالىمدى كورمەگەن كومەكشىلەرىم شوشىپ كەتىپ، دەرەۋ وسىندا جەتكىزدى. سودان بەرى دارىگەرلەر ءتۇرلى اپپارتقا سالىپ، قاراپ جاتىر. بۇرىن ناۋقاستىڭ بەلگىلەرى بايقالعان جوق پا؟ جوق. اعزامداعى ءسال سىرقاتتى بىلسەم، الدەقاشان شەتەلگە قارالۋعا كەتەتىن ەدىم عوي.وسى كەزدە ار جاعىنان پالاتاعا مەيىربيكە ەنىپ، الدەبىر قۇتىلاردى اشىپ، كەزەككەزەك ناۋقاستىڭ مۇرىنىنا اپاردى. سوسىن، بۇعان قاراپ، باسىن شايقادى.زاۋزا كابينادان كابينەتكە كەرى شىققانىندا ونداعىلاردىڭ ءبارى ناقتى بايلامنىڭ ۇشتىعىنان ۇستاي الماي، ءارىءسارى حالدە ەكەنىن بايقادى. ءبىز مۇندا جيىلىپ وتىرعاندار ۆيرۋسولوگ، ەپيدەميولوگ، ينفەكتسيونيستەرمىز، مىنا ناۋقاسقا قانشالىقتى قاتىسىمىز بار؟ دەدى ەرلان كەڭەسبايۇلى ينستيتۋت ديرەكتورى ورىنباسارىنا توتەسىنەن، ەل ورىنعا وتىرعاندا شاقىرعانعا رەنجىگەندەي. قيعاش بىتكەن سىعىر كوزدەرى ۇلكەيىپ اپتى. بۇل ءبىزدىڭ قالاداعى العاشقى وقيعا ەمەس، دەپ بوگەلىپ، ءسابيت مۇراتۇلى الدىنداعى ءتورتبەس ادامعا نازارىن جۇگىرتتى. مىنا جاڭالىققا ءبارى ۇدەرە تومساردى. ارادا ورناعان تۇسىنبەۋشىلىكتى ەندى اڭعارعان ديرەكتور ورىنباسارى، جوق، العاشقى وقيعا، دەدى قايتا جانۇشىرىپ، داۋسى قاتتىرىق شىقتى. بۇگىن، ءبىر كۇندە، ءدال وسىنداي تۇسىنىكسىز ناۋقاسپەن ەلىمىزدە 9 ادام تىركەلدى. سونىڭ ۇشەۋى ن قالاسىندا.كابينەتتە ۇنسىزدىك ورنادى. ءتاجتاجالىنان كەيىن عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى اقپاراتتىق حالىقارالىق بايلانىستى ارتتىرعان. ءسابيت مۇراتۇلى قايتا ءسوزىن جالعادى. ءدال بۇگىنگى كۇندە، وسىنداي بەيمالىم سىرقاتپەن، ياعني، سەبەپسىزدەنسەبەپسىز ۋايىمعا سالىنىپ جىلاۋ جايى بەلەڭ الدى. ءارتۇرلى مەملەكەتتەردە ەكى ءجۇزدىڭ ۇستىندە ناۋقاس تىركەلدى. كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ تۇسىندا بۇكىلالەمدىك دەنساۋلىقساقتاۋ ۇيىمى بۇعان قاتتى الاڭداۋدا. سوندا، تەز تارايتىن جۇقپالى ىندەت دەپ ويلايسىز با؟ ولاردىڭ ءبىربىرىنە جۇعۋ مۇمكىندىگى نولگە تەڭ. ەشكىم ەشكىممەن قاتىناسپاعان. بىراق، ءبىر ساتتە بەلەڭ الۋى ىندەتتىك سيپاتقا يە. سوندىقتان سىزدەردى شۇعىل جيناپ وتىرمىز. ونىڭ ۇستىنە العاشقى پاتسيەنتىمىز ەلدىڭ ەڭ قۇرمەتتى ازاماتى. مىنا ناۋقاس تۋرالى تۇنىمەن ويلانايىق، ەرتەڭ ساعات 11گە ەمشارا جوسىعىنىڭ جوباسىن ۇسىنىپ كورەلىك، دەدى جيىلعانداردىڭ اراسىنان بىرەۋى.كونسيليۋمعا شاقىرىلعاندار سىرتقا شىققانىندا قالا ءتۇن قۇشاعىندا ەدى. بالە دەگەن اياق استى، ءاءا. ەرلان كەڭەسبايۇلى وزگەلەرمەن ساۋ بول ايتىسىپ، زاۋزا ەكەۋى كولىككە بەتتەگەندەرىندە جاسىق ۇنمەن سىبىرلادى. سويلەسپەك تۇگىلى ماڭىنا جۋىي المايتىن ادام، ءبىر ساتتە مۇساپىرگە اينالعان.ارىپتەسى ۇندەمەي كەلىستى. قايىرلى ءتۇن! ەرتەڭ ءبىزدى قارقىندى جۇمىس كۇنى كۇتىپ تۇر. قولىن كوتەرىپ، اماندىق ايتقان زەرتحانا مەڭگەرۋشىسى كولىگىنە ءمىندى.كوشەدەگى ماشينالار اعىنىمەن كەلە جاتىپ، زاۋزا زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ بارىسىن ەسىنە الدى. كوروناۆيرۋسقا ازىرشە ەكپە دە، جولىن كەسەتىن ءدارى دە جاسالعان جوق. ال، ۆيرۋس بولسا اۋادا ۇشىپ ءجۇر نەمەسە ءارتۇرلى زاتتار ارقىلى تاراۋدا، كەز كەلگەن ۋاقىتتا قاتەرلى. اعزاعا تۇسىسىمەن كۇردەلى مۋتانت ميكروبتارعا اينالىپ، ساناۋلى كۇندەردە تىنىس جولدارىن زاقىمدايدى.ۆيرۋستىڭ تىرلىك كەشەتىن ورتاسى كوزگە كورىنبەيدى، ول ادامزاتقا پارالەلل الەمدەگى تىرشىلىك يەسى. ءتاجتاجالدى اعزاعا تۇسپەي تۇرىپ زالالسىزداندىراتىن جاڭا گەنەتيكانى زەرتحانادا ازىرلەۋگە كىرىسكەندەرىنە ەكى ايدىڭ ءجۇزى بولىپ قالدى. ونىڭ مىندەتى كومپيۋتەردىڭ انتيۆيرۋس باعدارلاماسى سياقتى، تاجالدىڭ كوزىن كەڭىستىكتە جويۋى ءتيىس. وسى ماقساتتا بۇلار تاجگە قارسى ارەكەت ەتەتىن ۆيرۋستى ويلاپ تابۋعا جانىن سالا كىرىسكەن.قۇلاعىنا تىعىندالعان سىمسىز ۇنقاتقىشتان جادىنا ءسىڭىستى شاشىلعان مونشاقتاردىڭ تىرستىرس دىبىسى ەستىلدى. وڭ قولىنىڭ سۇق ساۋساعىنىڭ ۇشىن اپارىپ، نوقاتتاي عانا ۇنقاتقىشقا تيگىزدى. مەنى جوعالتىپ الدىڭ با، قىرانىم؟ ءيا سولاي بولدى. اياق استىنان جۇمىسقا شاقىرتىپ، عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتىنا جينالىسقا باردىم. مەنىڭ جۇمىسىم قاۋىرت پا؟ دەسەم... تاياۋ قالدىم.ەسىكتى اشىپ، ىشكە ەنگەنىندە قولىندا انتيسەپتيگى بار سانات جىميا قارسى الدى. ءبىزدىڭ تابالدىرىقتى ءبىر تال ۆيرۋس تا اتتاماۋى كەرەك.زاۋزانىڭ سىقىلىقتاعان ەركە كۇلكىسى سىڭعىراي ەستىلدى. ىزىنشە ايەل ءسال يلىگىپ، سالالى ساۋساقتارىن كۇيەۋىنە قاراي سوزدى. ەرى ونىڭ الاقانىنا ءيسىن بۇرقىراتىپ، قوزدىرعىشقا قارسى سۇيىقتى سىزدىقتاتا اعىزدى. سوسىن، بىلعارى كۋرتكاسىن شەشىپ اپ، شكافقا ءىلدى.قولىن جۋىپ، جاتىن بولمەسىندەگى اينا الدىندا وتىرعانىندا كۇيەۋى ستاقانعا قۇيىلعان ايران اكەپ ۇسىندى. بۇگىن ءبىر دەمالايىن دەپ ەدىم... ستاقاندى قولىنا الا بەرىپ، ءتىل قاتتى. جارايدى، جۇمىستى قويشى... بىتپەيدى. ەرى تۋ سىرتىنان كەلىپ، ايەلىن قۇشاقتادى دا ايران جۇققان ەرنىنەن ءسۇيدى. زاۋزا ىدىسىن اينا الدىنا قويدى دا، ساناتتىڭ موينىنا اق بىلەكتەرىن ارتا بەردى...تاڭەرتەڭ كوفەسىن ءىشىپ وتىرعانىندا اس ۇيگە سانات كەپ ەندى.ەكەۋى شاڭىراق قۇرىپ، وت تۇتەتكەندەرىنە ءۇش جىلدان اسىپ بارادى. ءبىر كوكەيىنە قونبايتىنى ول ورىسشا سويلەيدى. قانشا جانىن سالعانىمەن كۇيەۋىنىڭ بەتىن انا تىلىنە بۇرا المادى. قازاقشا ءتىل قاتسا دا، ورىسشا جاۋاپ الادى. ونىسىن ايىپ رەتىندە الدىنان تارتپايىن دەپ، ەركەلەتىپ ورەل موي دەپ قويادى. ەرى دوروگايا، دۋشا مايا دەگەن ورىستىڭ كەڭەتەك ۇعىمىنان ءارى بارمادى. قىمباتتىم، قالاي ۇيىقتادىڭ؟ جاقسى. بۇعان مەيىرلەنە ەڭكەيىپ، جانىنا تايانعان كۇيەۋى بەتىنەن ءوپتى.تاڭعى استارىن اسىعىس ءىشىپ، ەرلىزايىپتىلار تەزتەز كيىندى دە، سىرتقا ۇمتىلدى.سانات كەڭسەسىنە كەلگەنىندە ءبىر كابينەتتە وتىراتىن ەكى جىگىتتىڭ بىرەۋى رينات جۇمىستى باستاپ كەتىپتى. تسيفرلى قازاقستان وڭاي ەمەس، سالەم! تابالدىرىقتان سويلەي اتتادى. توتەنشە جاعدايىڭ قۇتتى بولسىن، ايتيشنيك! باعدارلامانىڭ نەگىزگى انالىعى قايدا ءجۇر؟ اتالىعى دە. قازىر كەپ قالار.ەكەۋى قولدارىن ۇسىنا بەردى دە، ىندەت كەزىندە ولاي امانداسۋعا بولمايتىنى ەستەرىنە ءتۇسىپ، ەھ دەپ اۋانى كوسىپ، كەرى اينالدى.كومپيۋتەرىن ىسكە قوسىپ، جۇمىس باستاۋعا ازىرلىككە كىرىسكەنىندە بىرگە وتىراتىن ءۇشىنشى جىگىت جاپسارباي توبە كورسەتتى. ماسكا كيىپ اپتى. سالەم! كوشەدە كولىك سيرەك، ادام از، الدەبىر جامانشىلىق ءتونىپ كەلە جاتقانداي، دەپ، بۇل دا قومپىلداي كىردى. كەشەگى رەتكە كەلتىرگەن باعدارلامانى جۇكتەيتىن جانە كەرى قايتاتىن كودتارىن جازىپ، تەستىلەۋگە وتىرايىق. پورتفەلىن ستول ۇستىنە قويىپ جاتىپ، ەكەۋىن كوزىمەن ءسۇزىپ ءوتتى.ەشكىم ەشتەمە دەمەدى، جاڭاعى ازىلگە سۇيەنگەن قارقىندارى ساپ باسىلدى. كومپيۋتەرمەن جۇمىس جاسايتىن ماماندار سويلەگەندى ۇناتپايدى، ءبارىن ءۇنسىز اتقارىپ داعدىلانعان. سويلەسسە، اعىلشىن تىلىندە جازىلعان نۇسقاۋلىقتارمەن، عالامتورمەن سويلەسەدى.بولمەنى ءولى تىنىشتىق جايلادى. اركىم ءوز شارۋاسىمەن ءوزى بولىپ، وقشاۋلانىپ كەتكەن. كەيدە ولار جۇمىسقا بەرىلگەن كەزدە كابينەتتە وزگە ادامنىڭ بارىن دا ۇمىتادى. كەنەت، ساناتتىڭ كوڭىلىن ەڭكىلدەپ جىلاعان ادامنىڭ ءۇنى ءبولدى. باسىن كوتەرىپ قارادى دا جاپساربايدىڭ بودابودا بولىپ وتىرعانىن كوردى. مۇنىڭ اتىپ تۇرعانىن، ءوڭىنىڭ وزگەرىپ كەتكەنىن رينات تا اڭداپ، قۇلاققابىن شەشىپ، توسىن جايتقا تۇسىنبەي قارادى. اتپالداي ازاماتتىڭ يەگى كەمسەڭدەپ، كوزىنەن بۇرشاقبۇرشاق جاسى اققان كەيپى سەلك ەتكىزدى. نە بولىپ قالدى؟جانىنا جەتىپ بارعان سانات جاپساربايدىڭ يىعىنان ۇستادى. مەن ونى مۇگەدەك جاسادىم. كورءشىءنىڭ قىزىىن. سولقىلداپ ازەر سويلەدى.كىشكەنتاي بالا كەزىندە قىستاۋدا موتورلى قۇدىق تۇراتىن. ونىڭ ۇلكەن دوڭعالاعىن اينالدىرسا، ول ار جاعىنداعى ءتىستى دوڭعالاقتى قوزعالىسقا اكەلەدى. ءتىستى ديسك جانىنداعى كەلەسى ءتىستى تەگەرشىكتى ىسكە قوسادى. شايناسقان ەكەۋىنىڭ اراسىنا بۇرشاقتاي تاستاردى تاستاپ، ولاردىڭ كۇلشە ۋاتىلاتىنىن تاماشالايتىن.جاپسارباي ۇلكەن دوڭعالاقتى قىزىق كورىپ، زىر قاقتىردى. ول وزگەلەرىنە قاراعاندا وڭاي ءارى جەڭىل اينالادى. ال ونىڭ قاسىنداعى وزىنەن ەكى جاس كىشى كورشىنىڭ قىزى قولدارىن ءتىستى دوڭعالاقتىڭ ۇستىنە قويىپ، ەش قاپەرسىز مۇنىڭ تىرلىگىنە قىزىقتاپ قاراپ تۇردى. ول باياۋ جىلجيتىن. قارشاداي قىز بىلىنبەس قارقىنمەن ساۋساقتارى تاجالدىڭ اۋزىنا ءسات سايىن تايانىپ قالعانىن اڭدامادى. ءبىر كەزدە شار ەتكەن داۋىس شىقتى دا قىزدىڭ ساۋساقتارى ۇگىتىلىپ، قان ساۋلاي جونەلدى. بالا ءوزىنىڭ نە جاساعانىن ۇعىنبادى. كەيىن قىزدىڭ ساۋساقتارىن كەسىپ تاستادى.كەشە كەشكىلىك سول جايت ەسىنە ءتۇسىپ، ءتۇنى بويى ۇيىقتاماعان. ەندى، مىنە، بەيشارانى مۇگەدەك جاساعانىنا ءوزىن جازعىرىپ، ايىپتى سەزىنە وكسيدى. ول قالاي كۇن كورىپ ءجۇر ەكەن؟ ماعان ىلعي لاعىنەت ايتاتىن شىعار؟ جاپسارباي بۋلىعا سويلەدى.جۇمىس جايىنا قالدى. مۇندايدى كۇتپەگەن سانات پەن رينات ابدىراي، اتپالداي ازاماتتى سابىرعا شاقىردى. ءارى، ونىڭ ارەكەتى اقىلعا قونبادى. سوسىن، جاپساربايدىڭ ۇيىنە قايتقانىن ءجون ساناپ، رينات جەتكىزىپ سالۋعا بىرگە شىقتى. كابينەتتە سانات جالعىز قالدى.بۇل كەزدە زاۋزانىڭ دا شارۋاسى قىزا تۇسكەن. ۇستىنە ارنايى كومبينەزون، باسىنا دۋىلعا، قولىنا قولعاپ كيگەن. القىمىنا دەيىن تۇسكەن پلاستيك قالقانى بار ول ۆيرۋس تۋدىرعىش باكتەريالارمەن جۇمىس جاساپ جاتتى. الگىندە ەرلان كەڭەسبايۇلى ەكەۋى تاعى دا بۇعان دەيىن جاسالعان سىناق تۇرلەرىن ءبىر ءسۇزىپ شىققان. سوندا زەرتحانا مەڭگەرۋشىسى: 19دىڭ قوزدىرۋشى بەساسپاپ قابىلەتى عىلىمدى سارساڭعا سالدى، دەدى ميكروسكوپقا قوسىلعان كومپيۋتەر مونيتورىنا ءۇڭىلىپ. ونىڭ گەنەتيكاسى توڭىرەگىندەگى مولەكۋلالاردى تەز مۋتاتسيا جاسايدى، سۇمدىق. سۇمدىقتارى كوپ اقزانى مەڭدەپ، اسقىنۋ تسيكلىندا، ادەتتەگى قوزدىرعىشتارداي ۇنەمى بىردەي ۆيرۋس تاراتپايدى. ءاربىر تسيكل مولەكۋلالاردىڭ جاڭا مۋتاتسياسىن اكەلۋدە. بۇل ۇلكەن قاتەر. جۋىق ارادا وعان قارسى قولدانىلاتىن ەكپە مەن ءدارىدارمەكتىڭ تابىلا قويۋى، سوندىقتان قيىن. بيولوگيا عىلىمىنىڭ ماگيسترى زاۋزانىڭ پىكىرىن پروفەسسور زەيىن قويا تىڭدادى. ءيا، ءيا، بۇل تابيعاتتا وزىنە قولايلى ورتادا پايدا بولعان بالە ەمەس، لابوراتوريادا قاساقانا ازىرلەنگەن ىندەتتىك مودەل. زەرتحانا مەڭگەرۋشىسى ويلانعان قالپى، قولىنداعى قارىنداشىن ستولعا تىقىلداتقان كۇيى وتىرىپ قالدى. وسىنشاما ادام اۋىرعاندا، ۆيرۋستىق ءتۇيىردىڭ ءبىربىرىنە ۇقسايتىندارى جوق. قىتايدا ءتاجتاجالدىڭ 150دەن استام نىشاندارىن انىقتادى. ال، ۆيچ ەپيدەمياسى 40 جىل جۇرسە دە، ونىڭ گەنەتيكاسىندا 72 نىشان بەلگىلى بولدى. بۇل تاجال ۆيرۋستىڭ بىرەۋىنەن ونداعان، ال وندىقتاردان جۇزدەگەن ءبىرىنءبىرى قايتالامايتىن مۋتانت، قۇبىجىق مولەكۋلالار تابىلۋدا. ءبىزدى ۇرەيلەندىرەتىنى، ءتاجتاجال ءار تۇيىرىنە ءوزىنىڭ گەنەتيكالىق ءنالىن قالدىرۋدا. پروفەسسور ەرلان كەڭەسبايۇلى زاۋزاعا قارادى. عالىمنىڭ شاراسىز اڭىرعانى سىعىر كوزدەرىنەن كورىنىپ تۇر. ءسويتىپ، رەكومبيناتسيا جاساۋدا. ول سونىمەن ادام بويىندا كەزدەسەتىن دەرتتىك نىشاندارمەن عانا رنك الماسىپ وتىرعان جوق، جابايى حايۋانداردىڭ بويىنداعى مولەكۋلالارمەن گەنەتيكا الماستىرعان. بۇعان قىتايداعى جارعاناتتان اۋىسىپ، ادامعا اۋىز سالعان تاجالدىعى دالەل. مىنە، ونىڭ قاتەرلى دە ەرەكشە قابىلەتى. الەم ۆيرۋستار شابۋىلىنا ۇشىرادى. بۇل عالىمدار عانا شايقاساتىن بيولوگيالىق مايدان. ءبىزدىڭ فانتاستار شابۋىلدى جات پلانەتالىقتاردان كۇتىپ جۇرگەندە، بالە قىتايدان جەتتى. تاجال ۆيرۋس جاسۋشاعا ءتورت ەسە جىلدامدىقپەن ءسىڭىسىپ، كىرىگەدى. وعان مۇمكىندىك بەرەتىن قىرىقاياقتىڭ باشپايلارىنداي مۇرتشالارى. جابىسادى دا ءتۇرلى پارازيت بولمىسقا اينالا بەرەدى. اعزاعا ەنىپاپ، بىردەن اۋرۋ نىشانىن تۋدىرماي، جاسىرىن ادىسپەن تاراۋدا. العاشقى بەلگىسىن بايقاتقانعا دەيىن 1421 كۇن بەيمالىم كۇيى جاتادى. ال، بۇل ارالىقتا ناۋقاس ءوزىنىڭ جۇقپالى دەرتكە ۇشىراعانىن بىلمەي، قانشا ادامعا ىندەتتى تاراتىپ ۇلگەرەدى. سوندىقتان، ءولىم كورسەتكىشى جوعارى بولۋى ابدەن مۇمكىن. مۇنداي مىڭ ايلالى ابىلەتكە قارسى الەم قاۋقارسىز بولىپ تۇر عوي. زەرتحانا مەڭگەرۋشىسى ورنىنان تۇرىپ، دالىزگە بەتتەدى. جارايسىڭ، زاۋزا، ءوزىڭنىڭ تاباندىلىعىڭنان ۇلكەن ءۇمىت كۇتەم، وسى جۇمىسىڭنىڭ نەگىزىندە ناقتى ءبىر قورىتىندى ۇسىناسىڭ دەپ ويلايمىن. بار قابىلەتىم مەن ءبىلىمىمدى جۇمسايمىن... بيولوگيا عىلىمىنىڭ ماگيسترى شىنىن ايتتى.رەسپۋبليكالىق ۆيرۋسولوگيا زەرتحاناسىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى زاۋزا ءتۇرلى ۆيرۋستار قاتىناسىن قولدان جاساپ، ولاردىڭ ءوزارا ارەكەتىن زەرتتەپ جۇرگەنىنە ءبىراز ۋاقىت بولدى. ءبىر بايقاعانى ءتاجتاجال ادام بويىنداعى دوفامين، وكسيداتسيا سياقتى ەكى گارموننان سەسكەنەدى ەكەن. بىراق ولار ءبىر ساتتە اسەر ەتۋى كەرەك. ەكىنشى ۇلكەن كەدەرگى، تاجال ۆيرۋس تا مىنالار گارموندار. تاراۋ، جۇعۋ بەلسەندىلىگىن ايتپاعاندا گارمون ءوز ورتاسىنان تىس ءومىر سۇرە المايدى. بۇلاردىڭ گەنەتيكاسىن الىپ، ۆيرۋستىق سيپاتقا اينالدىرۋ جانە ولاردىڭ دا بيولوگيالىق ورتادان تىس ەكىءۇش كۇن ءومىر سۇرە الاتىن قابىلەتتىگىن ارتتىرۋ كەرەك. ازىرشە جاڭا مولەكۋلانى دوفوكسي دەپ اتاپ وتىر. بولجام بويىنشا، بۇل مولەكۋلا جاسۋشادان دا كىشكەنتاي تۇيىرشەك تاجتاجالمەن ونىڭ اقزاعا ەنبەي تۇرعانىندا جولىعۋى كەرەك. سوندا دوفوكسي قىتاي ۆيرۋسىمەن ارەكەتتەسىپ، ونىڭ گەنەتيكاسىن جويىپ، ءباشپايلارىن قاتىرىپ تاستايدى. ءسويتىپ، ىندەت تۋدىراتىن ول بالە بيولوگيالىق ورتاعا ەنبەي تۇرىپ، كوزى قۇريدى.مىنە، وسى عىلىمي جوبانىڭ اۋانىمەن ۇلكەن ءۇمىت ۇستىندە تىنىمسىز ارپالىسۋدا. وندايدا ۋاقىتتىڭ قالاي ءوتىپ كەتكەنىن دە اڭداماي قالادى.زەرتحانانىڭ ىشىندەگى قوڭىراۋ سوعىلدى دا زاۋزا مونيتورعا قارادى. ار جاعىنان ەرلان كەڭەسبايۇلى جينالىڭىز، شۇعىل عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتىنا بارۋىمىز كەرەك دەدى.بۇلار زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ۇلكەن دالىزىنە ەنگەندەاق قارسى الدارىنان مامان كيىمىندەگى ءسابيت مۇراتۇلى شىقتى. تاعاتسىزدانا كۇتىپ، بەينە كامەرادان قاراپ وتىرسا كەرەك. سالەمەتسىزدەر مە، دەپ باس يزەسىپ امانداستى دا، بىردەن كەشەگى پاتسيەنتتىڭ جايىنا كوشتى. تۇنىمەن اگرەسسيۆتى مىنەز كورسەتىپ، دولىرىپ، ءدارىنىڭ كۇشىمەن ازەر باسىلعان. ەندى قۇلاعى ەستىمەيتىن ساڭىراۋ بولىپ قالدى. بۇل اۋرۋدىڭ سيپاتى ينتەنسيۆتى تۇردە وزگەرىپ جاتىر عوي. ادامنىڭ اقىلىنا قونبايتىن اۋىتقۋشىلىقتارعا ۇشىرادىق.اسىعىس ۇستىلەرىنە اق حالات كيىپ، كەشەگى كابينەتكە ەندى. ءسىز كابيناعا ءوتىپ، ناۋقاسپەن تىلدەسىڭىز، كلاۆياتۋرا بار، دەدى.زاۋزا شىنىنىڭ ار جاعىنان كوزى قىزارىپ، ءوڭى دولىرعان ميللياردەر قيمانوۆتى كوردى. پالاتاسىنداعى وزگەشەلىك ۇلكەن مونيتورتەلەۆيزور قويىپتى. بولات اسقارۇلى، قالىڭىز جاقسى ما؟ ساڭىراۋ بولىپ قالدىم، ەستىمەيمىن، دەدى قۇلاعىن ساۋساعىمەن ۇرعىلاپ.زاۋزا كوپيۋتەرگە جازا باستادى.ءوزىڭىزدى قالاي سەزىنەسىز؟پالاتاداعى مونيتورتەلەۆيزور كابيناداعى كومپيۋتەرگە پاراللەل قوسىلعان ەكەن، جازۋ ارعى بەتتەگى ەكراننان ۇلكەن قارىپتەرمەن كورىندى. توسەكتىڭ ۇستىندە وتىرعان ناۋقاس ونى وقي سالىسىمەن بارق ەتتى. ساڭىراۋ بولىپ قالعان ادام ءوزىن قالاي سەزىنۋشى ەدى؟ ۇنەمى مەڭىرەۋ تىنىشتىق ميىڭا كەرى اسەر ەتەدى ەكەن. تۇنىمەن ۇيىقتامادىم، ويلاندىم. بىزگە بۇگىنگىدەي كورپوراتيۆتىك وكىمەت ەمەس، ۇلتتىق وكىمەت كەرەكتىگىنە كوزىم جەتتى. وسىنىڭ ءبارى وليگارحتاردىڭ جاساندى پاتريوتتىعىنان، ەلدى ويلامايتىن، جەكە قۇلقىنىن كوزدەگەن قاراۋ پيعىلىنان بولىپ وتىر. اللانىڭ تىكەلەي ءبىزدىڭ كۇناھارلىعىمىز ءۇشىن جىبەرگەن قارعىسى. كلەپتوكراتيانىڭ سالدارى... ۇلتتىق وكىمەتى بار تاجىكستان، تۇركىمەنستان، ماڭعوليا مۇنداي كەسەلدەن اۋلاق.سابىر ساقتاڭىز. ەستۋ قابىلەتىڭىز قالپىنا كەلەدى دەپ جازدى.اقسۇيەكتەردىڭ قايماعىنا اينالعان، حالىقارالىق دەڭگەيدەگى تانىمال بەكزادا كوز الدىندا باياپار بىرەۋدىڭ كەيپىن كەشكەن. مەن بۇل جاقتىڭ مەديتسيناسىنا سەنبەيمىن، بۇگىن ۇشاعىمدى ازىرلەتەمىن دە كەتەمىن...بۇدان ءارى ونىمەن تىلدەسۋدىڭ ءمانىسى جوقتىعىن ۇعىنعان زاۋزا لاجسىز ورىنىنان كوتەرىلدى.زەرتحاناسىنا قايتا اينالىپ كەپ، تىنىمسىز جۇمىس ىستەگەن كەلىنشەك كەشكى سەگىزگە قاراي ۇيىنە جەتتى. سانات ءالى كەلمەپتى. كيىمىن اۋىستىرىپ بولعان كەزىندە ەسىكتىڭ سىقىرلاعانىن اڭدادى. ەرى ءوز كىلتىمەن قۇلىپتى اشىپ ىشكە كىردى. ال، كانە، ۆيرۋستارعا سوققى بەرەيىك، دەدى كۇلە، الدىنان انتيسەپتيكتى الىپ شىعىپ. كۇيەۋى الاقانىن توستى دا، وتكىر ءيىستى سۇيىقتىقتى قولىنا شىلقىلداتا جاقتى. قازىر ساعات 9دا پرەزيدەنت مالىمدەمە جاسايدى، تىڭدايىق. ىندەتكە قارسى قۇرىلعان مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ جۇمىسى جايىندا ايتاتىن شىعار. كىم بىلەدى... سانات سىرت كيىمىن ءىلدى دە جاتىن بولمەگە بەتتەدى، ايەلى اس ۇيگە ءوتتى.ءشاي ۇستىندە كارانتين جاريالانعانىن، ول ەكى كۇننەن كەيىن كۇشىنە ەنەتىنىن ەستىدى. الدەبىر مۇددەلى توپتىڭ شپيوندىق تەررورلىق ارەكەتى دەپ ويلايمىن. ساناتتىڭ اققۇبا ءوڭى قۇبىلىپ، كەڭ ماڭدايىنان جىڭىشكە سىزىقتىڭ ءىزى ءبىلىندى. كوكشىل كوزدەرى بوزاڭ تارتقان. بيولوگيالىق شابۋىل... كىم بولسا دا ءاليبيى كۇشتى. ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالىپ كەتتى. قازىرگى سوعىستىڭ سيپاتى مۇلدە وزگەرگەن. كوكشىل كوزدەرى ويلى قالپى ايەلىنە قارادى. بۇرىنعىداي مىلتىق اتىلمايدى، بومبا جارىلمايدى. قاستاندىق تەورياسى مەن ستراتەگياسىن ازىرلەگەن توپ، اقپارات مايدانى مەن بيولوگيالىق شابۋىلىن قاتار قولدانادى. ونىڭ اسەرى وتە كۇشتى، ولار تەز ناتيجەگە قول جەتكىزەدى. دۇنيەجۇزىنە تيگىزەر زالالى اسا زور، ال پايداسىن وسى ات توبەلىندەي مۇددەلى توپ كورەدى. سوندىقتان ەكەۋمىز ەلدەگى ەكى ستراتەگيالىق سالانى باقىلاۋدا ۇستايمىز. كەلىنشەك جىميا كۇلدى. بۇگىن ءبىزدىڭ ءبىر ارىپتەسىمىز جۇمىستا وتىرىپ، وزىنەنءوزى سولقىلداپ جىلاسىن. ازاماتتىڭ بولمايتىن نارسەگە ەڭكىلدەپ جىلاۋى، قانداي ەرسى...زاۋزا كۇيەۋىنىڭ بەتىنە ءارىءسارى حالدە قارادى. جامان نارسەنى قوزعاعىسى كەلمەدى مە، اڭگىمەنىڭ بەتىن باسقاعا بۇرىپ اكەتتى. قاشان ءبىزدىڭ كىشكەنتايىمىز بولادى؟.. بالا سۇيگىم كەلەدى...ساناتقا دا مۇنداي اڭگىمە ەستۋ كوڭىلىنە جاعا قويمايدى. ءبىرىنشى ايەلىنەن بالاسى بار. دارىگەرلەردىڭ ايتۋى بويىنشا، كىنا زاۋزادا.ورنىنان تۇرىپ كەلىپ، كوڭىلى جاسىپ قالعان كەلىنشەگىنىڭ يىعىنان قۇشاقتادى. ول دا كوزى بوتالاپ، ورنىنان تۇرەگەلە بەردى. كۇيەۋى باۋىرىنا تارتىپ، ەرىنىنەن ءسۇيدى. اللا بۇيىرتقاندا بولادى.ايەلىنىڭ تاماعىنان يىسكەدى. اشەيىندە جۇپارى اڭقىپ، جاندى ەلىتەتىن فرانتسۋز ءاتىرىنىڭ ۇشتىعى دا جوق. انادايدا تۇرعان انتيسەپتيكتى قولىنا تامىزىپ، مۇرىنىنا اپاردى. باعانا دا اڭداعان، ءيىس اتاۋلى ءىزىمعايىم.ايەلى مۇنىڭ ارەكەتىنە كۇمان ارالاس الدەبىر ۇعىمنىڭ جەتەگىندە: نە بولدى؟ دەدى.زاۋزا تاڭەرتەڭ الدەبىر ۇننەن وياندى، جارىق ءتۇسىپتى. سانات مۇرىنىن ءدامىلءدامىل تارتادى. مويىنىن بۇرىپ سول جاعىنداعى كۇيەۋىنە قاراپ ەدى، ول شالقاسىنان جاتىر ەكەن، كوزى جاستى سياقتى. ايەلىم ۇرلىعىمدى بايقاپ قالماسىن دەگەندەي، ءبىر قىرىنا قاراي اۋناپ، تەرىس بۇرىلدى. زاۋزانىڭ جۇرەگى شىم ەتە قالدى. سوسىن كۇيەۋىن تۋ سىرتىنان قۇشاقتاپ، جايمەن: ءومىر قيىن سوعىپ ءجۇر مە؟ دەدى. ۇلىم ەسىمە ءتۇستى، مەن ونى تاسباۋىرلىقپەن تاستاپ كەتتىم... وعان مەنىڭ كىنام جوق قوي؟.. جووق، سەنىڭ ەش ايىبىڭ جوق. بالاما قازىر كەتەم دەسەڭ دە، قارسى ەمەسپىن...ساناتتىڭ دەنەسى سەلكسەلك ەتتى، قىستىعىپ جىلاپ جاتقانىن ءبىلدى. ءارى، ونى جازعىرا المادى، بۇل وزىنە ءمالىم ىندەتتىڭ سالدارى ەكەنىن ىشتەي ۇقتى.ۇيقىسى شايداي اشىلدى، ورنىنان تۇرەگەلىپ، ۆانناعا بەتتەدى. سوسىن، تاڭعى استىڭ قامىنا كىرىستى. ادەتتەگىدەي داستارحان ءازىر بولعاندا سانات تا اس بولمەگە ەندى. قىمباتتىم. ستول باسىندا وتىرعان ايەلىنىڭ يىعىنان قۇشاقتاپ، ماڭدايىنان ءسۇيدى. قايىرلى تاڭ! قايىرلى تاڭ، قىرانىم!ول ورنىنا جايعاسىپ، قۋىرىلعان جۇمىرتقانى اساپ جىبەردى دە ارىبەرى تولعاپ، وتىرىپ قالدى. نە بولدى؟ تۇك ءدامى جوق. قوي... زاۋزا اتىپ تۇرىپ، كۇيەۋىنىڭ تارەلكاسىن الدى دا مۇرىنىنا تاقاپ يىسكەدى. شىجعىرىلعان مايدىڭ ءيسى بار، الدىنا قويدى دا، شەتىنەن اۋىز ءتيدى. ءدامى بار. ەرىنە قوبالجي قارادى. ەشتەمەسى جوق، كادىمگى تاعام. تارەلكانى قايتادان كۇيەۋىنىڭ الدىنا اكەپ قويدى. ول قۇلىقسىز استى اۋزىنا سالا بەردى. ءبىزدىڭ ءبارىمىزدى بۇگىننەن جۇمىستى قاشىقتان ىستەۋگە جىبەردى. تاپسىرمالاردى ۇيدە وتىرىپ ورىندايمىز. قانداي جاقسى. مەنى لابوراتوريالىق جۇمىستار كۇتىپ تۇر.اسىن ءىشىپ بولعان زاۋزا ماسكاسىن كيىپ، سىرتقا بەتتەدى.ن قالاسىنىڭ كوشەسىندەگى ادەتكى كولىكتەر لەگى سيرەگەن، جاياۋجولداعى جۇرگىنشىلەر مۇلدە جوق. ۇيرەنشىكتى كورىنىستىڭ ىرعاعى بۇزىلعانى كوڭىلىنە جامان اسەر ەتتى. دۇنيە الدەبىر اپاتتىڭ الدىندا تۇرعانداي، دەمىن ىشىنە تارتىپ تىنا قالعان.ىندەت جايلاعان اۋرا الاڭداتقان قالپى كابينەتىندەگى كومپيۋتەرىن ىسكە قوستى. سىرت كيىمىن شەشىپ، اياق كيىمىن اۋىستىرىپ، ستول ۇستىندەگى قاعازدارىن رەتتەستىرىپ بولعانشا، وپەراتيۆتى جادى باعدارلامالاردى جۇكتەپ ۇلگەردى. عالامتورعا ۇڭىلگەنىندە ەڭ ءبىرىنشى كوزىنە تۇسكەنى ريمدەگى ۇلكەن مەشىت ءمۇفتيىنىڭ مالىمدەمەسى بولدى.ادامزات وركەنيەتىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان ەجەلگى ريم ەلى يتاليا مەملەكەتىنىڭ باسىنا قاسىرەتتى زاۋال ءتۇستى. كۇن سايىن مىڭعا تارتا باۋىرلارىمىزدان ايىرىلىپ وتىرمىز. وسى قيىن قىستاۋ كەزەڭدە سىزدەرمەن بىرگە ەكەنىمىزدى، ءبىرتۇتاس ەكەنىمىزدى جەتكىزگىمىز كەلەدى. قازاعا ۇشىراعان وتباستارىنا كوڭىل ايتامىز.ەرىكسىز ونىڭ استىنداعى پىكىرلەرگە دە نازارى اۋدى.ادام بالاسى ايۋاننان دا بەتەر كۇناھارلىققا باردى. قۇدايدى ۇمىتتى. سونىڭ كەسىرىن تارتاتىن ۋاقىت كەلدى، تارتىپ جاتىر.ازعىن توپتار كۇشتەپ، مۇسىلمان ايەلدەرىنىڭ ورامالىن شەشتىرۋگە، بەتىن اشۋعا تىرىستى. ەندى وزدەرى بەتتەرىن بۇركەپ، بەتى اشىق ادامدارعا شوشىنا قارايتىن حالگە جەتتى.ادام ابدەن شەكتەن شىقتى. ايەل ايەلمەن نەكەلەسەدى، ەركەك ەركەكپەن جۇبايلىق جۇپ قۇرىپ جاتىر. اللا قۇلدارىنا وسىنى ءناسىپ ەتىپ پە ەدى؟ وتباسى قۇندىلىقتارى، ءومىر ءسۇرۋ تالاپتارى ورەسكەل بۇزىلدى. ۆيرۋستان ەمەس، وزدەرىڭنىڭ يمانسىزدىقتارىڭنان قورقىڭدار.پەندە اتاۋلى بۇعان دەيىن بولعان تسۋنامي، جەر سىلكىنىستەرىن، ىندەتتەردى ەلەمەدى، قورىتىندى شىعارمادى. ايۋاندىق ارەكەتىن جالعاستىرا بەردى.بۇرىن جەر ءبىر عانا قۇرلىقتان تۇرعان، الاپات سىلكىنىس پەن تسۋنامي بولىپ، توپانسۋ قاپتاپ، جەردى پارشاپارشا ەتتى. ءسويتىپ اللا قۇلدارىن التى قۇرلىققا ءبولىپ تاستادى. ال سول توپانسۋ نە ءۇشىن بولىپ ەدى. وندا دا وسىلاي ادامدار ابدەن ازعىندىققا تۇسكەن. ازعىندىق بۇگىنگى ەۋروپاداعىداي لۋت ەلدەرىنىڭ اراسىندا كەڭ ەتەك الدى. جابايىلىق پەن بۇزاقىلىق مۇلدە اسقىندادى. اللا قۇراندا سەندەر بۇرىن الەمدە ەشكىم ىستەمەگەن ارسىزدىق ىستەدىڭدەر. ايەلدەردى قويىپ، ەركەكتەر مەن ەركەكتەر جىنىستىق قاتىناسقا تۇستىڭدەر ازعىنسىڭدار دەدى اعراف 80, 81.مىنە، وسىنىڭ كەسىرىنەن ادامزات بالاسى اللانىڭ قاھارىنا ۇشىراپ، جەر الەمدى توپان سۋ قاپتادى. نۇق پايعامبارعا ءار جاندىكتەن ەڭ ادال، تازا جۇپتاردى عانا كەمەگە الۋعا پەرىشتەلەر ارقىلى پارمەن ءتۇسىردى. يمانسىز ەل تۇبىرىمەن جويىلدى. ەندى، مىنە، الەمدە حايۋاندىق قايتا ءورشىپ، تاعى دا اللانىڭ قاھارىنا ۇشىراپ وتىرمىز. ستاديوندار مورگكە اينالدى. قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنى ولگەن مىڭ ادامدى ورتەپ جاتىر.ءارى قاراي وقي بەرۋگە ءداتى جەتپەدى، كەلىنشەك سۇلەسوق وتىرىپ قالدى. ءبىر ءسات جۇيەجۇيەسى مەن ءيىنى بوساپ، كەڭسىرىگى اشىدى دا تاماعىنا وكسىك تىعىلىپ، كوزىنەن جاس ساۋلادى...الدەنۋاقىتتا تەلەفون شىرىلدادى. قايىرلى تاڭ! ماعان كەلىپ كەتشى. ەرلان كەڭەسبايۇلىنىڭ ءۇنى سەرگەك ەستىلدى.كوزىنىڭ جاسىن قۇرعاتىپ، ءوزىن جونگە كەلتىرىپ، باستىعىنىڭ كابينەتىنە ەنگەنىندە ول الدەكىمگە ەكىلەنە سويلەپ جاتىر ەكەن. اشتىق كەلىپ، قولىنا تۇسكەنىن جەپ جاتسا، ءبىز نە ىستەي الامىز؟ ول ناۋقاستىڭ بويىندا ۆيرۋستىق نەمەسە باكتەريالىق كەسەل جوق، دىمكاستىكتى جۇيكە جۇيەسىنەن ىزدەۋ كەرەك. ءبىز ستراتەگيالىق ماڭىزدى جوبامەن اينالىسىپ جاتىرمىز، بارا المايمىز. ول پاتسيەنتتى وزگە ماماندارعا كورسەتىپ، سولارمەن اقىلداسۋ كەرەك.تۇتقانى ورنىنا قويدى دا: وسىلار قىزىق، دەپ باسىن شايقادى. كەشەگى ينستيتۋت ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ءسابيت مۇراتۇلى، تاعى دا كەلسەڭىزدەر، انا ميللياردەر اشتان ولەردەي ءبارىن جالماپ، جەپ جاتىر دەيدى. تۇسىنبەدىم... زاۋزانىڭ كوزى باعجاڭ ەتتى. ءيا، ءيا، تۋرا ماعىناسىندا. پروفەسسور مۇنىڭ بەتىنە ەجىرەيە قارادى. تويعانىن بىلمەيدى دەيدى. كارانتين كۇشىنە ەنبەي تۇرىپ، ايەلى، كومەكشىلەرى بۇگىن شەتەلگە ۇشاقپەن اكەتپەك ەكەن. جامان، جاما... بەتى اۋلاق... ادام تۇسىنبەيتىن، بۇرىن جوق نارسەلەر وربۋدە ... زەرتحانا مەڭگەرۋشىسى ءسال بوگەلدى دە، جارايدى، ونى قويشى، دەپ، قولىن ءبىر سىلتەدى. اقشاسىن تولەگەننەن كەيىن جاندارى شىعىپ بارادى عوي. ءوز شارۋامىزعا كوشەيىك. پروفەسسور زاۋزاعا سۇراۋلى كەپتە قارادى. دوفوكسي گەنەتيكاسىن ۆيرۋستىق سيپاتقا اكەلدىم دە جىلقى تۇماۋىنىڭ مولەكۋلاسىمەن مۋتانت جاسادىم. سوندا ول ۆيرۋس رەتىندە اۋادا دا، وزگە دە ماتەريالدىڭ ۇستىندە تاراۋى ءتيىس. ەندى لابوراتوريادا وسى الگوريتمدى سىناقتان وتكىزىپ كورۋ كەرەك. ءبارى ءساتتى شىقسا، ءبىز ىندەتتى جەڭەمىز. تەورياڭ دۇرىس، پراكتيكادا قالاي بولادى ەكەن؟جۇمىسىنىڭ ءساتتى ءجۇرىپ جاتقاندىعىنان با ۇيگە كوڭىلدى ورالدى. ىشكە ەنگەنىندە زال جاقتان ساناتتىڭ بۇيرا شاشى كورىندى. شارشادىڭ با، قىمباتتىم؟ ءيا، كۇنى بويعى جىبىرجىبىر قوزعالىستان، لابوراتورياداعى شلەم مەن ماسكا تۇمشالاعان قاپىرىق اۋادان قالجىرايسىڭ.كۇيەۋى انتيسەپتيكتى اكەپ، الاقانىنا قۇيدى. مەن كەشكى اس ازىرلەدىم، بىراق بىلمەيمىن... نەنى بىلمەيسىڭ؟ ءدامىن... قالاي شىققانىن... قارىنىم اشىپ كەلدى، نە بەرسەڭ دە ىشەمىن. وندا اس بولمەگە كەلە عال.ەكەۋى تاماق ءىشتى. ازىرلەگەن كەسپەسى ءدامدى ەكەن. مەنىڭ قىرانىمنىڭ قولىنان كەلمەيتىنى جوق. كەلىنشەگى كۇلكى ارالاستىرا، ەركەلەتە ءتىل قاتتى. قويشى، مەنى بۇرىنعى جىگىتىڭنەن ارتىق كورمەيسىڭ.زاۋزانىڭ جۇرەگىنە بىرەۋ ءبىز سۇعىپ العانداي اسەر ەتتى. كۇيەۋىنىڭ وڭىنە جالت قارادى. ول كوزى بوزارىپ، سازارا قالعانداي كورىندى.ساناتقا تۇرمىسقا شىققانشا سول اداممەن ءومىرى جاراسىپ ەدى، تابانى كۇرەكتەي ءتورت جىل قاتار ءجۇردى. وكىندىرەتىنى قوسىلمادى، بارماعىن شايناتاتىنى العاشقى نارەستەسىن الدىرىپ تاستادى. سونىڭ كەسىرىنەن قايتا ءسابي سۇيە الماي، سانات ەكەۋى سوقا باستارى سوپيىپ كەلەدى. وسىنىڭ ءبارىن ەندى كۇيەۋى مىنا سوزىمەن بەتىنە باسىپ وتىر. ەل قۇلاي سەنەتىن، سيقىرلى سەزىم رەتىندە سيپاتتالاتىن ماحاببات جالىنىمەن ءسۇيدىڭ بە ونى؟ ءيا، سولاي ءسۇيدىم ەكەن دەپ سەندىم. ۇندەمەي قويسا، ەرەگەس ءورشىپ كەتەدى ەكەن دەپ، جاسىڭقى حالدە جاۋاپ قاتتى. سودان، جالت ەتكەن ماحاببات ءوتتى دە كەتتى مە؟ ەرى جەك كورە بەدىرەيە قارادى. جوق، مەنىڭ ويىمشا ءاۋ باسىنان دۇرىس بولمادى دەپ ويلايمىن. سونىمەن، كوزىن ەجىرەيتە قادالدى، سۇيمەيسىڭ بە؟ جوق، مەن ونى قازىر سۇيمەيمىن. بۇرىن دا ول كينوداعىداي ءولىپوشكەن سەزىم ەمەسءتىن... كينوداعىداي ماحاببات ەمەس دەيسىڭ، ءاءا... سانات ەكى قولىن الدىنا قويدى دا، نە دەپ كەتكەنىنە ەندى ەسەپ بەرگەندەي وتىرىپ قالدى. شىنىڭدى ايتشى، ايەلدەردى كينويندۋستريا ابدەن ءبۇلدىردى. سەندەر رومانتيكالىق فيلمدەردى كورىپ الىپ، ومىردە سولاي بولادى دەپ ناناسىڭدار. ول كينولار الدەبىر وقيعالارعا نەگىزدەلگەن عوي. زاۋزا بەتىنە شىركەۋ بولعان وتكەن ومىرىنەن قورىنىپ، ەرىنە تاعى دا جابىرقاي كوز جۇگىرتتى. ءيا، بىرەۋدىڭ ەرىككەن قيالىنان تۋعان. ساناتتىڭ ۇنىندە كەلەمەجدىڭ ءىزى جاتتى. ۇلى ماحاببات بار ومىردە... وعان اقىماقتار عانا سەنەدى تەك اقىماقتار عانا سەنبەيدى. كەلىنشەكتىڭ ءۇنى ىشقىنا شىقتى. سەن ماحابباتتا ەشتەمە تۇسىنبەيسىڭ، سەزىم بولماسا، سەنىڭ قاسىڭدا جۇرمەس ەم... مەن ءبارىن تۇسىنەم، مەنى ۇيرەتۋدىڭ قاجەتى جوق. سولاي ما؟ ءيا. ماحابباتقا قاتىستى عىلىمي تۇسىنىكتەمە بار. وو، البەتتە بار... ۇساق جاندىك رەتىندە ءبىز وزىمىزگە جۇپ تابۋدى باعدارلاما ەتىپ، ميىمىزعا كىرگىزىپ العانبىز. ويتكەنى ءبىزدىڭ بيولوگيالىق ماقساتىمىز كوبەيۋ. سوسىن، ىزدەپ ءجۇرىپ ونى تابامىز. اسەم دۇنيە رەتىندە وعان ىنتىزارلانا قارايمىز، سول ساتتە ميىمىز دوفامين پلازماسىن ءبولىپ شىعارادى. ءدال سول دوفامين دەگەن بالەنى مي كوكاين قابىلداعاندا دا بولەدى ەكەن. سوندىقتان، جاقسى كورگەن، عاشىق ادامدار اقىلدارىنان اداسادى. اقىلدان الجاسقاننان سوڭ الگى ادامعا بايلانىپ قالامىز، ول ازداي ۇدايى سول تۋرالى ويلايمىز، ىنتىزارلانامىز، ءتىپتى ونى ناركوتيك سياقتى قاجەتسىنەمىز. بۇل سەزىمدى، سەزىم ەمەس، ناقتىسىندا گورمونالدىق جارىلىستى ادامزاتتىق ۇعىمدا ماحاببات دەپ اتايدى. ادامدار ءبىربىرىمەن توسەكتەس بولعاننان كەيىن، وكسيداتسيا دەگەن وزگە گارمون ءبولىنىپ شىعادى. ول باسىبايلىلىقتى ارتتىرادى. ونىڭ مىندەتى مەن ماقساتى، بالا وسكەنشە جۇپتاردىڭ اراسىن اجىراتپاي، بايلانىستا ۇستاۋ. مىنە، ماحاببات دەگەن سول. الدىندا تۇرعان تارەلكانى الىپ، لاقتىرىپ جىبەردى. ول قابىرعاعا ءتيىپ، كۇل پارشاسى شىقتى. سەن مەنەن تەك ءلاززات قانا، جىلىلىق ىزدەپ جۇرگەن ادامسىڭ. باسقا ەشتەمە ەمەس. قايناق سۋىمەن تەفالدى ءبىر جاققا لاقتىردى. ونىڭ دويىر دا ايۋاندىق ارەكەتى ءسات سايىن اسقىنىپ بارا جاتتى. زاۋزا ءبىر بالەگە ارانداماي تۇرعانىندا تەزىرەك كەتىپ قالۋعا ارەكەتتەندى. ەسىرىك بۋعان سانات كەرى بۇرىلعاندا دەرەۋ ورنىنان تۇرىپ، جاتىن بولمەگە ۇمتىلدى. اپىلعۇپىل كيىندى دە سومكەسىن الىپ، سىتىلىپ ۇيدەن شىعا بەردى.كوشەدە ارتىق قوزعالىس جوق. قاراڭعىلىق ادەتتەگىدەن قويۋ ءتارىزدى. جولدى قۋالاي جانعان جارىق بولمسا، سوقىر ءتۇن. كۇيەۋىنىڭ ارەكەتىنەن ۇرەيى ۇشىپ، جۇرەگى اتقالاقتاعان زاۋزانىڭ بولاشاعى ودان دا قارا تۇڭعيىق سياقتى كورىندى. ساناتپەن تانىسقانىندا قۇربىلارىمەن پاتەر جالداپ تۇرىپ جاتقان. ەكەۋى ءبىر جىلداي كەزدەسىپ، سويلەسىپ ءجۇردى. سوندا ءبىرءبىرى جايلى كەڭىرەك ءبىلدى. ول اجىراسقان ەكەن، ءبىر ۇلىمەن ايەلىن جىبەرىپتى. سوسىن جۇمىس بابىمەن وسى جاققا قونىس اۋدارىپ، قىزمەتتىك پاتەر تيگەن. ابدەن سىرالعى جاندارعا اينالعاندا ەكەۋى باس قۇراعان. قاباق شىتىسپاي تۇرىپ كەلە جاتىر ەدى. اسىرەسە جانىنا باتقانى جايلى ورىن، كۇنى ءۇشىن جۇرگەندەي كورەدى... وسى پيعىلى مەن ارەكەتى ءۇشىن مۇنى جەك كورەدى ەكەن...وزەگى ۋداي اشىپ، كوزىنەن جاسى ساۋلاي جونەلدى. جول بۋالدىر تارتىپ، ەشتەمەنى باعدارلاي المادى. سوسىن، دەرەۋ وڭ جاققا بۇرىلاتىن شامىن قوسىپ، ماشيناسىن شەتكەرىگە شىعاردى. كولىگىن توقتاتتى دا ءرۋلدى قۇشاقتاپ سولقىلداپ جىلادى. قىسىلىپ، ۇيالاتىن ەشكىم جوق ەڭكىلدەي جىلادى، كوزىنەن اعىلتەگىل جاس اقتى. دولىعى ابدەن شىعىپ، ءبىر كەزدەردە وكسىك قانا قالعان. كەنەت پاترۋلدىك ماشينانىڭ سيرەناسىنىڭ ءۇنى ەستىلىپ، جارقجۇرق ەتكەن جارىعى ءبىلىندى. سوڭىنان الاپات گۇرىل ەستىلدى. تۇسىنان پوليتسيانىڭ كولىگى ءوتتى دە، ىزىنشە بترلاردىڭ لەگى جەر الەمدى دىرىلدەتە تۇتاس جولدى الا اعىلدى. ونىسىز دا جۇرەگى شايلىققان كەلىنشەكتىڭ بويىن ۇرەي بيلەدى. سوعىس باستالىپ كەتكەندەي اسەر قالدىردى.بۇل تۇنگى ساعات 0.0دە كۇشىنە ەنەتىن كارانتين ءتارتىبىن ورناتاتىن قارۋلى كۇشتىڭ تەحنيكاسى ەدى. ءبىر جاقسىسى قولىندا ۆيرۋسولوگ، ىندەت كەزىندە تاۋلىكتىڭ قاي كەزى بولسا دا جۇمىسقا تارتىلعان دەگەن انىقتاماسى بار. داتكە قۋات ەتەتىنى سول عانا.سانات ايەلى كەتكەننەن كەيىن جىنىن الدىرعان باقسىعا ۇقساپ، ديۆانعا باردى دا وتىرىپ قالدى. قانشا وتىرعانى بەلگىسىز، ايتەۋىر ۇزاق ۋاقىت قيمىلسىز مەلشيدى دە قويدى. ءوزىنىڭ نە بۇلدىرگەنىن، سونشا كۇستانالايتىنداي زاۋزانىڭ نە جازىعى بارىن سارالاۋعا تىرىستى. بىراق، ءداتى جەتىپ، تەلەفون سوعىپ، كەشىرىم سۇراي المادى. الايدا، كوڭىلى الاڭداپ، بەيمازا قالپى ىشتەي السۇردى. سول ءتۇنى ۇيىقتامادى. تاڭەرتەڭ تۇرىپ، سۇزگىدەن سۋ الىپ ءىشتى. ءدامى جوق. ستاقانىن ستولعا قويعاندا دىبىسىن ەستىمەدى. قايران قالىپ، تاعى دا تاق ەتكىزىپ قويدى. ەش دىبىس جوق. جۇگىرىپ بارىپ تەلەديداردى قوستى. ەشتەمە ەستىمەيدى، مىلقاۋ كينو ءجۇرىپ جاتىر. داۋىسىن كوتەردى، ءبارىبىر تىرس ەتكەن ءۇن قۇلاعىنا جەتپەدى. بارىنشا ايقاي سالدى ءۇنى شىقپاي ما، الدە شىن قۇلاعى ەستىمەي مە، ارا جىگىن اجىراتا الماي ايراناسىر قالپى ەكى شەكەسىن ۇستاپ وتىرا كەتتى.جۇمىس ورنىنا تۇنەپ شىققان زاۋزا دوفوكسي ۆيرۋسىنىڭ بيولوگيالىق ورتادان تىس ءبىر تاۋلىكتەن استام تىرشىلىك كەشكەنىن جانە بەلسەندى الەۋەتكە يە ەكەنىن كورىپ، ايرىقشا قۋاندى. كوروناۆيرۋس پەن ەكەۋىن ميكروسكوپقا قويىپ قاراعاندا، تاجال دوفوكسي يادروسىنا تارتىلىپ، جابىسا قويدى. بىراق وعان گەنەتيكالىق ۋىن جىبەرىپ، قۇبىجىق ەتىپ ۇلگەرمەي از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە ءوزى ءولى بولشەككە اينالىپ قالا بەردى. ويتكەنى، دوفوكسيدىڭ قۇرامىنداعى وكسيد پلازمالىق پلەنكا جاساپ، جات ەلەمەنت كوروناۆيرۋستى قورشاعان ورتاعا زالالسىزداندىرىپ، قاتىرىپ تاستادى. ياعني، قاۋىپتى ۆيرۋس اۋەلگىدە بالعا باتقان اراداي شىرماۋعا ءتۇسىپ، بەلسەندىلىگىنەن ايىرىلدى. سوسىن، جانسىز تۇيىنگە اينالىپ قالدى.عالىم كەلىنشەكتىڭ جۇرەگى اتقالاقتاي قۋاندى. مەن قاستاندىق تەورياسىنىڭ يەلەرى مەن بيولوگيالىق سوعىستى جەڭدىم! دەپ ايقايلاپ جىبەردى. سوسىن دەرەۋ، جيىرما مينۋتتاي شاماعا سوزىلعان ۆيرۋستار ارەكەتىنىڭ بەينەكورىنىسىن ەرلان كەڭەسبايۇلىنىڭ پوشتاسىنا سالىپ جىبەردى. بويىنان اۋر جۇك تۇسكەندەي جەڭىلدەپ قالدى. سول ءسات قۋانىش كوڭىلىن لەكىتىپ، قاناتتى قارلىعاشتاي ۇشىپ كەتۋگە شاق ەدى. تەزتەز زەرتحانالىق كيىمىن شەشىپ، تازالانىپ، كابينەتىنە جەتكەنشە اسىقتى.كابينەتىنە كەلىسىمەن ستولىنىڭ ۇستىندە جاتقان سمارتفونىن قولىنا الدى. ءبىرەكى قوڭىراۋ سوعىلىپ، ءۇشءتورت ۆاتساپ حابارلامالار تۇسكەن ەكەن. ۆاتساپتا قىرانىم مەنىڭ دەگەن اتاۋمەن تىركەلگەن كۇيەۋىنىڭ بەينەسى كوزىنە وتتاي باسىلدى. ءۇنجازبا حابارلاما جىبەرىپتى: جانىم مەنىڭ، كەشەگى سوزدەردى ايتقان مەن ەمەس، كەشىرشى... ەركىمنەن تىس الدەبىر كۇش سويلەتتى... موبيلنيگىن ءارى ىسىرىپ قويدى دا، ءبىر ۋاق ءۇنسىز وتىرىپ قالدى، جاڭاعى شالىقتاعان قۋانىشىن توپان سۋ شايىپ كەتكەندەي. سوسىن دەرەۋ تىنتۋىرگە قولىن سوزىپ، كومپيۋتەرىنە نازارىن اۋداردى. باستىعىنا جىبەرگەن ميكروسكوپتىڭ وكۋليارى ارقىلى تۇسىرىلگەن بەينەنى قايتالاپ كورگىسى كەلدى.بەينەكورىنىستى تاعى ءبىر مۇقيات قاراپ، جۇرەگى جارىلا قۋاندى. ادامداردىڭ ۇرەيى مەن قاسىرەتىنەن اقشا جاساۋعا ۇمتىلاتىن ءىرى فارماتسەۆتيكانىڭ ارام پيعىلدارىنا توسقاۋىل قويىلاتىنىنا ءوزىن باقىتتى سەزىندى.الىپ قاشقان كوڭىلمەن دالاعا اتىپ شىقتى. كوشە تىمتىرىس. ماشيناسىنا ءمىندى دە ورتالىققا قاراي بەت الدى. الدىنداعى ۇلپىلدەگەن ۇكىنىڭ اراسىنان اق جاۋلىقتى اجەسى بۇعان كۇلىمدەي قارايدى. اتىڭدى ەلىنىڭ قامىن جەيتىن ۇلكەن ازامات بولسىن دەگەن نيەتپەن قويعامىز دەگەن ءسوزى جادىندا الدەنەشە قايتالاندى. سوسىن حالىق اڭىزىنىڭ جەلىسى ەسىنە ورالدى. زاۋزا ەسىمدى قىز سارى اتانعا ءمىنىپ، وتىنعا بارادى. كۇننىڭ جىلىلىعىنان جەڭىل كيىنگەن ەكەن. وتىنىن الىپ، اتانىنا ارتىپ، كەلە جاتقانىندا جولدا اياق استىنان اياز ءتۇسىپ، ۇسىك ءجۇرىپ زاۋزا دا، ءجۇنى قىرقىلعان سارى اتان دا قاتتى سۋىقتان مەرت بولادى. بىراق، ءۇيىنىڭ وتىن سوندىرمەۋگە، جىلىلىعىن قاشىرماۋعا ۇمتىلعان زاۋزا قىز حالىقتىڭ جادىندا ماڭگىگە قالىپ قويدى.وي لەگىمەن باسقا باعىتقا بۇرىلىپ كەتكەن ەكەن، تار كوشەلەرگە ۇشىراسىپ، كوتتەدج ۇيلەردىڭ اراسىمەن كەلە جەتتى. كەنەت الدەبىر قاقپادان ءبىر جىگىت اتىپ شىعىپ، ماشيناسىنىڭ استىنا ءتۇسىپ كەتە جازدادى. زاۋزا شوشىنا ۇرەيى ۇشىپ، ءرۋلدى بۇرا جالتاردى. ول الدەنە دەپ ايتىپ، باياپارلانا باقىرادى. ءسال ۇزاپ بارىپ، تەرەزەسىن اشتى: مەنىڭ قۇلاعىم ەستىمەيدى، سەن ەستيسىڭ بە؟ دەپ ايقايلاپ جاتىر. تاعى دا وسىنداي ادامدار ۇشىراسار دەگەن ويمەن تەزىرەك ۇلكەن كوشەلەرگە قاراي شىعىپ كەتۋگە تىرىستى.سۇلىكتەي جابىسقان ۇنقاتقىشتان قوڭىراۋ ءۇنى بەزىلدەي جەتتى. ونىڭ ۇيرەنشىكتى ىرعاعىنان پروفەسسور ەكەنىن جازباي ءبىلدى. تىڭداپ تۇرمىن ءسىزدى، ەرلان كەڭەسبايۇلى. كوردىم ەڭبەگىڭدى. الەمدىك سەنساتسيا! سەن باقىت نىشانى ارقىلى ادامزاتتى اراشالاپ قالدىڭ.زاۋزا نە دەرىن بىلمەدى. ماشيناسىن كىلت توقتاتتى دا تىرس ەتپەي وتىردى. كەڭسىرىگى اشىپ، تاماعىنا وكسىك تىعىلعانداي. پروفەسسور دا ءۇنسىز. كەنەت ونىڭ ارعى بەتتەن ەڭكىلدەپ جىلاعان ءۇنى ەستىلدى. زاۋزانىڭ دا ۇزىن كىرپىكتەرىنەن بادانا جاس ءۇزىلىپ ءتۇستى. پروفەسسوردىڭ باقىت نىشانى ارقىلى دەگەنىن ۇقتى. ءدوفاميندى عىلىمدا باقىت گورمونى دەپ اتايتىن ەدى.ۇزاق ۋاقىت تىلگە كەلە الماعاننان سوڭ، بايلانىستى ءوشىرىپ تاستادى. سولاي ەگىلگەن قالپى كوكىرەگىنەن زاپىرانى اقتارىلا كوز جاسىن توكتى. قۋانىشتان با، قاسىرەتتەن بە نە ءۇشىن جىلاپ وتىرعانىن ەكشەي المادى.الدىدا ءبىر جۇمادان كەيىن وت امالى، سوسىن قۇرالايدىڭ سالقىنى كەلەدى. ار جاعىندا زاۋزا امالى تۋعاندا ءتاجتاجالدىڭ تامىرىنا ءبىرجولا بالتا شابىلاتىنىن ادامزات ءالى بىلگەن جوق ەدى.2020 جىلعى 6 ءساۋىر، ساعات 02.02
|
ونەر 05 قازان، 2021ۇلى جىبەك جولى بويىنداعى كەرۋەن جولدارىنىڭ قيىلىسىندا پايدا بولعان، تاريحى باي جانە مادەنيەتى دامىعان شىمكەنتتە وزگەرىس كوپ. اسىرەسە رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا مارتەبەسىن العاننان كەيىنگى جىلدارى. حالقى كوبەيگەن، اۋماعى ۇلعايعان، قۇرىلىس قارقىندى. ال مادەنيەتى... ءيا، ءۇشىنشى مەگاپوليس تۇرعىندارىنىڭ العاشقى ەكى ميلليوندى قالا حالقىنان ەرەكشەلىگى كوپ. بولمىس سانانى انىقتايدى، ياعني ادام ءوزى تۇرعان جەرى مەن ورتاسىنا ۇقسايتىنىن ايتۋشىلار از ەمەس. بۇل ورايدا قالا تۇرعىندارىنىڭ مادەنيەتى جونىندە، ارينە اڭگىمە بولەك. مادەنيەت كوزى ونەر تۇرعىسىنان الساق، مەگاپوليس اتىنا لايىقتى كوپتەگەن جۇمىس اتقارىلۋدا.وڭىردە مادەنيەت سالاسىنا تەرەڭ ساراپتاما جاسالىپ، ساپاسىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسى ازىرلەنگەن. ونىڭ ىشىندە ءتۇرلى مادەنيەت مەكەمەلەرى ونىمدىلىگىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشىن كرى كوتەرۋ جوسپارى ءتۇزىلىپ، قىزىقتى يدەيالار ۇسىنىلعان. مىسالى، كىتاپحانالاردا تەك كىتاپ وقىپ قويماي، تۇرعىنداردىڭ باس قوسىپ، ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋگە مۇمكىندىك جاساۋ، تەاترلار، تسيرك پەن زووباقتىڭ جۇمىسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ جوسپارلانعان. بيىل كوكتەمدە ەلىمىز بويىنشا العاشقى وتباسىلىق كىتاپحانا شىمكەنتتە اشىلدى. كىتاپحانانىڭ ەرەكشەلىگى وتباسىمەن بىرگە ءتيىمدى ۋاقىت وتكىزۋگە جانە بالالار دەمالىسى ءۇشىن قولايلى جاعداي جاسالعان. مۇندا ۇيىرمە جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە، ءىسشارالار وتكىزۋگە، كوۆوركينگ، قاۋىمداستىقتار مەن كلۋبتاردى دامىتۋعا مۇمكىندىك بار. ياعني تۇرعىندار كىتاپ وقۋمەن قاتار شاحمات، توعىزقۇمالاق ويناپ، اڭگىمەدۇكەن قۇرا الادى. سونداياق جۋىردا تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعى اياسىندا زاعيپتارعا كىتاپ سىيلا اكتسياسى باستالدى. كوزى كورمەيتىن جانە ناشار كورەتىن ازاماتتارعا ارنالعان ارنايى كىتاپحانانىڭ دىبىس جازۋ بولىمىنە كەلگەن تەاتر اكتەرلەرى مەن بەلگىلى ونەر يەلەرى اكتسياعا ءوز ۇلەسىن قوستى. وقۋعا ۇسىنىلعان 30 اۆتوردىڭ ىشىندە ەلىمىزگە بەلگىلى جانە جەرگىلىكتى اقىنجازۋشىلاردىڭ شىعارمالارى بار. كىتاپحاناداعى كىتاپ قورى 140 مىڭنان اسادى. ونىڭ ىشىندە 45 611 سويلەيتىن كىتاپتى تىڭداۋعا بولادى. دىبىس جازۋ بولىمىندە بۇگىندە 677 كىتاپ وقىلعان، كوبەيتىلگەنى 5 931 دانا. جالپى، بيىلعى ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا كىتاپحاناعا كەلۋشى وقىرماندار سانى 83 739 بولىپ، جوسپار ورىندالدى. سونداياق بيىل جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن كىتاپ الۋعا 26 ملن 257 مىڭ تەڭگە ءبولىنىپ، قور تولىققان. قازىرگى ۋاقىتتا قالاداعى 42 كىتاپحانانىڭ قورى 1 291 623 داناعا جەتىپ وتىر. جاسىراتىنى جوق، وقىرماندار مەن كورەرمەندەر قاتارىنىڭ، وتكىزىلەر ءىسشارالاردىڭ ارتۋىنا پاندەميا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. مىسالى، تەاترلارعا كەلۋشى كورەرمەندەر سانى بيىلدىڭ التى ايىندا جوسپارلانعان كورسەتكىشتىڭ 33ىن قۇراعان. ياعني جوسپارلانعان 94 258 كورەرمەننىڭ 30 981ءى كەلگەن. بۇعان بىرنەشە سەبەپ بار. سالا ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، بىرىنشىدەن، قاڭتاراقپان ايلارىندا زالدىڭ سىيىمدىلىعى 30دان اسپاۋى، ناۋرىز ايىنان باستاپ كورەرمەندەر سانى 100دەن اسپاۋى ءتيىس بولدى. قۋىرشاق جانە جاسوسپىرىمدەر تەاترىندا نەبارى 96 ورىن بار. كارانتيندى تالاپتارعا سايكەس 32 ورىنعا عانا رۇقسات بەرىلگەن. بۇعان دەيىن بۇل تەاتر قويىلىمدارىنىڭ 90ى بالاباقشالار مەن مەكتەپتەردە وتەتىن. قازىرگى جاعدايدا ونداي مۇمكىندىك جوق. دەگەنمەن تەاتر ۇجىمدارى جۇمىسىن توقتاتقان جوق، ىزدەنىسىن جالعاستىرىپ جاڭا قويىلىمدار ۇسىنۋدا.ەلىمىز ەگەمەندىك العان 1991 جىلى قالادا 23 تەاتر عانا بولسا، بۇگىندە 6 بىردەي تەاتر مەگاپوليس مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى. ولاردىڭ ىشىندە العاش بولىپ تەاتر ماۋسىمىن شىمكەنت قالالىق قۋىرشاق جانە جاسوسپىرىمدەر تەاترى اشسا، جۋىردا ورىس دراما تەاترىنىڭ ۇجىمى كورەرمەندەرىمەن قايتا قاۋىشتى. مەگاپوليستەگى قاراشاڭىراق ج.شانين اتىنداعى اكادەميالىق قازاق دراما تەاترى مەن وزبەك تەاترى دا كەزەكتى ماۋسىمىن باستادى. شىمىلدىعىن 88ءشى رەت تۇرگەن ج.شانين اتىنداعى اكادەميالىق قازاق دراما تەاترى ۇجىمى جاڭا ماۋسىمدى ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي د.رامازاننىڭ ابىلاي حاننىڭ ارمانى تاريحي دراماسىمەن اشۋدى ءجون ساناپتى. قويۋشى رەجيسسەرى ش.ايتماتوۆ اتىنداعى حالىقارالىق سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى ق.قاسىموۆ. تاريحي درامادا ەل ىرگەسىن بۇزباي، بىرلىگىن بەكەم ۇستاۋعا قاجىرقايراتى مەن پاراساتىن سارقا جۇمساعان دانا قولباسشى حان ابىلايدىڭ ىشكى جانە سىرتقى دۇشپاندارمەن ارپالىسى، قازاق ەلىن ءبىر تۋ استىنا بىرىكتىرۋدى اڭساعانى كورىنىس تاپقان. العاش رەت بۇل قويىلىمنىڭ تۇساۋكەسەرى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي ساحنالانعان. بۇگىندە سپەكتاكلدىڭ اكتەرلىك قۇرامىندا ءبىرشاما وزگەرىستەر بار. ال جاڭا ماۋسىمداعى ەڭ ماڭىزدى جاڭالىق قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، رەجيسسەر بەكبولات قۇرمانقوجاەۆ قاراشاڭىراققا كوركەمدىك جەتەكشى بولىپ كەلدى. رەجيسسەر بۇعان دەيىن م.اۋەزوۆتىڭ قاراگوز جانە ۋ.شەكسپيردىڭ گاملەت تراگەدياسىن وسى تەاتر ۇجىمىمەن ساحنالاعان. ءبىر جىلدان اسا ۋاقىت كوركەمدىك جەتەكشىسىز جۇمىس ىستەگەن ۇجىم بۇل وزگەرىستى جاقسىلىققا بالاپ وتىر. سونداياق اكتەرلىك قۇرام بەكزات ءفيلمىنىڭ باستى كەيىپكەرى بەكزات ساتتارحانوۆتى سومداعان جاس اكتەر سامات ازىمقۇلوۆپەن تولىققان. تەاتر قورجىنىندا 40تان استام سپەكتاكل بار. ولاردىڭ بەسەۋى بالدىرعاندارعا ارنالعان ەرتەگى، حيكاياتتار بولسا، قالعانى ەرەسەكتەرگە ارنالعان سۇيەكتى قويىلىمدار. جىل سايىن تەاتر رەپەرتۋارىنا 5 قويىلىم قوسىلىپ وتىرادى. پرەمەرانىڭ ۇشەۋى ەرەسەكتەرگە، بىرەۋى جاستارعا، بىرەۋى بالدىرعاندارعا ارنالادى، دەيدى تەاتردىڭ ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، دراماتۋرگ سايا قاسىمبەك. قىركۇيەك ايىندا تەاتر د.رامازاننىڭ ابىلاي حاننىڭ ارمانى، م.بايعۇتتىڭ اسقاروۆتىڭ اق قايىڭدارى، ا.قۇنانباي ۇلىنىڭ جەلسىز تۇندە جارىق اي، ۋ.شەكسپيردىڭ گاملەت، م.بايجيەۆتىڭ ءتىل تابىسقاندار تۋىندىسىن ساحنالايدى. كورەرمەننىڭ قوعامداعى قيلى قاقتىعىستان ءسال دە بولسا تىنىستاۋ ءۇشىن تەاترعا كەلەتىنىن ەسكەرسەك، كوكەيدەگى ءتۇيىندى سۇراققا جاۋاپ تاۋىپ، جانىن جۇباتارداي قويىلىمدى ۇسىنۋ تەاتردىڭ باستى ستراتەگيالىق ماقساتى سانالادى. تەاتردىڭ بۇگىنگى تاڭدا العا قويعان جوسپارى زاماناۋي تاقىرىپتى كوبىرەك قولعا الىپ، وسكەلەڭ ۇرپاققا ونەگە بولارلىق سپەكتاكلدەرمەن قورجىن تولتىرۋ. بۇل تاريحي قويىلىمنان باس تارتتى دەگەن ءسوز ەمەس، كەرىسىنشە، كەشەگىمىزدى ساراپتاۋ ءۇشىن بۇگىنگى قوعامداعى قوردالانعان ماسەلەلەردى تارازىلاۋ ارقىلى، ءومىر ءپالساپاسىنىڭ پارقىن ءبىلۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسپاق. تەاتردىڭ جاندى اعزا ىسپەتتەس ەكەنىن ەسكەرسەك، شىعارماشىلىق توپ جاس اكتەرلەرمەن تولىقتىرىلىپ، جاڭارىپ وتىرۋى شارت. بۇل شارتتىلىقتى ەسكەرگەن تەاتر باسشىلىعى بيىل دا بىرنەشە جاس ماماندى جۇمىسقا قابىلداپ، اكتەرلىك توپتىڭ نىعايا تۇسۋىنە پارمەن بەردى. البەتتە، تەاتر قانداي جاڭا قويىلىم دايىنداپ جاتىر ەكەن؟ دەگەن ورىندى سۇراق تۋىندارى ءسوزسىز. تەاتر ۇجىمى ءۇشىن ماڭىزدى ماسەلە دە وسى جاڭا قويىلىممەن ءوز كورەرمەنىن قۋانتۋ بولىپ سانالادى. قازىرگى تاڭدا تەاتر ۇجىمى جاس دراماتۋرگ م.وماروۆانىڭ تور دەپ اتالاتىن پسيحولوگيالىق دراماسىنا قىزۋ دايىندىققا كىرىسىپ كەتتى. جاڭا جىلعا دەيىن كورەرمەندى قىزىقتىراتىنداي باسقا دا تىڭ دۇنيەلەر ۇسىنىلماق، دەيدى سايا قاسىمبەك.ال شىمكەنت قالالىق قۋىرشاق جانە جاسوسپىرىمدەر تەاترى جاڭا 39شى ماۋسىمىن ر.وتارباەۆتىڭ ساعىنىش ءشوبى قويىلىمىمەن اشقان بولاتىن. تەاتردىڭ رەپەرتۋارىندا بۇگىندە 44 سپەكتاكل بار. بۇل ماۋسىمدا ۋيليام شەكسپيردىڭ گاملەتى العاش رەت قۋىرشاق بەينەسىندە ءتىل قاتتى. بيىل اكتەرلىك قۇرام تولىعىپ، جاس تالانتتار كەلگەن، سونداياق تەاتر رەپەرتۋارى جاڭا قويىلىمدارمەن تولىعۋدا. قىركۇيەكتىڭ سوڭىندا د.بيسسەتانىڭ زابىتىي دەن روجدەنيا يلي ۆسە كۋۆىركوم ەرتەگىسى جاس كورەرمەندەرگە جول تارتپاق. تەاتردىڭ تاعى ءبىر جاڭالىعى ا.ەكزيۋپەريدىڭ كىشكەنتاي حانزادا سپەكتاكلى. پرەمەرا قازان ايىندا ساحنالانادى دەپ كۇتىلۋدە. قويىلىم 16 جاستان جوعارى كورەرمەندەرگە ارنالماق. كورەرمەندەرىن 92ءشى مارتە قارسى العان قالالىق ورىس دراما تەاترى پەر بومارشەنىڭ بەزۋمنىي دەن، يلي جەنيتبا فيگارو كومەدياسىن ۇسىندى. نەگىزى جاڭا ماۋسىمدى گوگولدىڭ جەنيتبا تۋىندىسىمەن اشۋ جوسپارلانعان. الايدا تانىمال رەسەيلىك رەجيسسەر ولەگ بەلينسكيدىڭ كارانتين جاعدايىنا بايلانىستى شىمكەنتكە كەلە الماۋى سالدارىنان، تاڭداۋدى وزگەرتۋگە تۋرا كەلىپتى. العاش رەت پەر بومارشەنىڭ بەزۋمنىي دەن يلي جەنيتبا فيگارو كومەدياسى ورىس دراما تەاترىندا 2019 جىلى قىركۇيەكتە ساحنالانعان. بىرقاتار ءرولدى سومدايتىن اكتەرلەردىڭ اۋىسقانى بولماسا، شىعارما جەلىسىنە ەش وزگەرىس ەنگىزىلمەگەن. سونداياق تەاتر ۇجىمى دەمالىس كۇندەرى ۋ.شەكسپيردىڭ سون ۆ لەتنيۋيۋ نوچ كومەدياسى مەن م.لادونىڭ وچەن پروستايا يستوريا ليريكالىق كومەدياسىن ۇسىندى. ال بالدىرعاندار س.استراحانتسەۆانىڭ مالەنكايا يستوريا و مالەنكوم مۋكە ەرتەگىسىن تاماشالادى. الداعى ۋاقىتتا ءار جۇما، سەنبى، جەكسەنبىنىڭ كەشىندە تەاتر ەرەسەكتەرگە ارنالعان قويىلىمدى ساحنالاسا، جەكسەنبىدە كۇندىز بالدىرعاندارعا ەرتەگى ۇسىنىلماق. ورىس دراما تەاترىنىڭ بيىلعى ماۋسىمعا ارنالعان جوسپارى ەرەكشە. قازان ايىندا ا.پۋشكيننىڭ زولوتوي پەتۋشوك ەرتەگىسىنىڭ پرەمەراسى جوسپارلانعان. ال قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭىندا ۇجىم كوكشەتاۋدا وتەتىن حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالىنە گاسترولدىك ساپارعا اتتانباق. وندا ۋ.شەكسپيردىڭ گاملەت تراگەدياسىن ساحنالايدى. سونداياق جىل سوڭىنا دەيىن تەاتر كورەرمەندەرىن تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان پرەمەرا كۇتىپ تۇر.ەل كولەمىندەگى جالعىز سانالاتىن، 2003 جىلى قازاندا اشىلعان قالالىق وزبەك دراما تەاترى 19شى ماۋسىمدى ش.يساحانوۆانىڭ تانوۆور ارت ەتنوفولكلورلىق قويىلىمىمەن اشپاق. ەسكە سالا كەتەيىك، تەاتردىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا ەلباسى ن.نازارباەۆ قاتىسىپ، وزبەك اعايىنداردىڭ قۋانىشىن بولىسكەنءدى. تەاتردىڭ اشىلۋى سول كەزدەگى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا تۇراتىن 600 مىڭعا جۋىق وزبەك دياسپوراسى ءۇشىن ءتىلىن، سالتءداستۇرىن ساقتاپ قالۋعا، ۇلتارالىق تاتۋلىقتى نىعايتۋعا ىقپال ەتكەنى انىق. بۇگىندە تەاتر رەپەرتۋارىندا 86 قويىلىم بار. ونىڭ التاۋى وسى ماۋسىمدا كورەرمەندەرگە ۇسىنىلادى. ءار ماۋسىمدا قورجىنعا 3 سپەكتاكل قوسىپ، پرەمەرا اكەلۋ داستۇرىنە اينالعان تەاتردىڭ كوركەمدىك دەڭگەيىن كوتەرۋ ماقساتىندا ەلىمىزدىڭ، وزبەكستاننىڭ تانىمال رەجيسسەرلەرىمەن تىعىز قارىمقاتىناس ورناتىلعان. وسى ماۋسىمدا ش.يساحانوۆانىڭ تانوۆور قويىلىمىنان وزگە ءا.ورازبەكوۆتىڭ ءبىر ءتۇپ الما اعاشى، سوفوكلدىڭ ەديپ پاتشا، ۋ.ابدراحمانوۆتىڭ قايسارلار، ش.پارداەۆتىڭ اپەندىزادا، ا.ءۆامپيلوۆتىڭ پەرىشتەمەن 20 مينۋت، گ.گوريننىڭ گەروسترات سپەكتاكلدەرى ساحنالانادى.ال جاڭا 13ءشى ماۋسىم شىمىلدىعىن م.زادورنوۆتىڭ كۇيەۋىڭىزدى ساتىڭىزشى كومەدياسىنىڭ پرەمەراسىمەن اشقان قالالىق ءازىلسىقاق جانە ساتيرا تەاترى كورەرمەندەرىنە 15 تۋىندى ۇسىنباق. ونىڭ بەسەۋى كىشكەنتاي كورەرمەندەرگە ارنالعان قويىلىمدار. جاڭا ماۋسىمعا تەاتر تىڭ جوسپارمەن كەلىپتى. قازان ايىنىڭ سوڭىندا ۋ.ءابدىرايىموۆتىڭ قاۋىپتى ۆيرۋس اتتى سازدىدۋماندى قويىلىمى ساحنالانسا، قاراشا ايىندا تەاتردىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى م.ايتجانوۆتىڭ رەجيسسەرلىگىمەن ل.سيمونوۆانىڭ التىن ءداننىڭ قۇپياسى ەرتەگىسىنىڭ پرەمەراسى ۇسىنىلادى. سونداياق تەاتر ۇجىمى جاڭا ماۋسىمدا جاس تالانتتارمەن تولىعۋى مۇمكىن. ولاي دەيتىنىمىز تەاتر بازاسىندا قىركۇيەكتەن باستاپ كاستينگ جۇرۋدە.جۋىردا ونەر ساپارىمەن نۇرسۇلتاندا بولعان شىمكەنت قالاسىنىڭ وپەرا جانە بالەت تەاترى دومالاق انا وپەراسىن ەلوردالىق كورەرمەنگە ۇسىندى. وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ ديرەكتورى مايرا مۇحامەدقىزى جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا پاندەمياعا بايلانىستى ەكى جىلدان بەرگى العاشقى ساپارعا ۇجىم تىڭعىلىقتى دايىندالعانىن ايتتى. نۇرسۇلتان قالاسىنا تەاتردىڭ 170كە جۋىق قىزمەتكەرى كەلسە، ەلوردادان 50گە جۋىق مامان مەن ارنايى اسپاپتار قوسىلعان. قازىرگى تاڭدا تەاتر رەپەرتۋارىندا 19 وپەرا، 3 بالەت بار. ونىڭ ىشىندە ۇشەۋى بالالارعا ارنالعان بالەت بولسا، بىرەۋى جاستارعا ارنالعان ميۋزيكل. قالعاندارى ءتۇرلى تاقىرىپتاعى وپەرالار مەن وپەرەتتالار. جىل سايىن تەاتر رەپەرتۋارىنا 1 وپەرا نەمەسە بالەت تۋىندىسى قوسىلىپ وتىرادى. بيىل قالا اكىمى م.ايتەنوۆتىڭ قولداۋىمەن تاعى ەكى قويىلىمنىڭ پرەمەراسى كۇتىلۋدە. ونىڭ ءبىرى ە.راحماديەۆتىڭ قامار سۇلۋ وپەراسى. پرەمەرا قازان ايىنا جوسپارلانعان. دومالاق انا مەن قامار سۇلۋ وپەرالارىنىڭ قويۋشى رەجيسسەرى بەلورۋسسيالىق ميحايل پاندجاۆيدزە. سونداياق جەلتوقسان ايىندا تەاتر ۇجىمى جاس كورەرمەندەرگە ا.مەيىربەكوۆتىڭ الدار كوسە بالەتىن تارتۋ ەتپەك.
|
لي كىچياڭ قىرعىزستاننىڭ پرەزيدەنتىمەن جانە قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتىمەن جەكەجەكە كەزدەستىحالىق تورابىلي كىچياڭ قىرعىزستاننىڭ پرەزيدەنتىمەن جانە قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتىمەن جەكەجەكە كەزدەستى2018.06.08 15:56 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىحالىق گازەتى، 7 ماۋسىم، بەيجيڭ ءتىلشى لي ۋەيحۇڭ. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي كىچياڭ 7 ماۋسىم تۇستەن كەيىن دياۋيۇيتاي مەملەكەتتىك قوناق ۇيىندە قىرعىزىستاننىڭ پرەزيدەنتى سورونباي جيەنبەكوۆپەن كەزدەستى.لي كىچياڭ بىلاي دەدى: جۇڭگو مەن قىرعىزستان ءبىر ءبىرىنىڭ ماڭىزدى دوس كورشىلەرى. ەكى جاق ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتقان 26 جىلدان بەرى ءوزارا قۇرمەت ەتۋ، سەلبەستىك جاساپ، قاتار يگىلىككە كەنەلۋ تانىمىن باستان اياق جالعاستىرىپ، ەكى ەل قاتىناسىنىڭ قارىشتاپ دامۋىن ىسكە اسىردى. كەشە ءتوراعا شي جينپيڭ پرەزيدەنت مىرزامەن بىرگە جۇڭگو مەن قىرعىزستاننىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق ارىپتەستىك قاتىناسى ورناتىلعانىن جاريالادى، بۇل جۇڭگو مەن قىرعىزستاننىڭ قاتىناسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋدى پارمەندى ىلگەرىلەتەدى. جۇڭگو قىرعىزستانمەن بىرگە قۇلشىنىپ، ەكى ەلدىڭ ءارقايسى سالاسىنداعى سەلبەستىگىندە ۇزدىكسىز تىڭ ناتيجە جاراتۋدى ىلگەرىلەتۋگە پەيىل.حالىق گازەتى، 7 ماۋسىم، بەيجيڭ ءتىلشى لي ۋەيحۇڭ. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي كىچياڭ 7 ماۋسىم تۇستەن كەيىن دياۋيۇيتاي مەملەكەتتىك قوناق ۇيىندە جۇڭگوعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلگەن جانە شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ چيڭداۋ سامميتىنە قاتىناساتىن قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆپەن كەزدەستى.لي كىچياڭ بىلاي دەدى: جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ ءداستۇرلى دوستىعى ۇزدىكسىز بەكەمدەلدى، ناقتى سەلبەستىگى كۇن سايىن تەرەڭدەپ كەلەدى. ءتوراعا شي جينپيڭ پرەزيدەنت مىرزامەن تابىسى قوماقتى كەڭەس وتكىزىپ، ەكى ەل قاتىناسىنىڭ بولاشاق دامۋىن بىرگە جوسپارلادى. جۇڭگو قازاقستانمەن اراداعى قاتىناسقا، سەلبەستىككە ايرىقشا ءمان بەرەدى، قازاقستانمەن بىرگە ەكى جاقتى قاتىناستى جانە ءارقايسى سالاداعى سەلبەستىكتى ۇزدىكسىز كۇشەيتۋگە، ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول دارىپتەمەسىن قازاقستاننىڭ نۇرلى جول ستراتەگياسىمەن ۇشتاستىرۋعا، مۇددەلىك توعىسۋدى كەڭەيتۋگە، ءوزارا تيىمدىلىك جاراتىپ، ورتاق يگىلىككە كەنەلۋگە پەيىل.
|
3 ءساۋىر 10:38نۇرسۇلتان. قازاقپارات نۇرسۇلتان قالاسىنىڭ پوليتسەيلەرى كارانتين رەجيمىن قاساقانا بۇزعان ەر ادامدى ۇستادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ەلوردالىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.ەلوردا پوليتسەيلەرى باباتاي ۇلى كوشەسىندە كولىك قۇرالدارىنىڭ قوزعالىسىن تەكسەرۋ كەزىندە جۇرگىزۋشىسى كارانتين رەجيمىن بۇزعان ماركالى كولىكتى توقتاتتى. ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ قۇجات كورسەتۋ تالابىن ورىنداماعان جۇرگىزۋشى ۇيدەن نە ءۇشىن شىققانىن تۇسىندىرە المادى. جۇرگىزۋشى كولىگىنىڭ ءبىر كۇندە بىرنەشە رەت توقتاتىلعانىن ايتقان. الايدا ول رەجيم بۇزۋدى توقتاتپاعان. ءمان جايدى انىقتاۋ ءۇشىن ءتارتىپ ساقشىلارى ءتارتىپ بۇزۋشىنى اۋداندىق پوليتسيا بولىمىنە جەتكىزدى، دەلىنگەن حابارلامادا.31 جاستاعى قالا تۇرعىنى ق ر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتار تۋرالى كودەكستىڭ 476بابى توتەنشە جاعداي رەجيمىن بۇزۋ بويىنشا اكىمشىلىك جازاعا تارتىلعانى ايتىلادى. ەر ادام مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق اكىمشىلىك سوتىنىڭ شەشىمىمەن قاماۋعا الىندى. ەسكە سالا كەتەيىك، نۇر سۇلتان مەن الماتى قالالارىندا كارانتين رەجيمى 19ناۋرىزدان باستاپ ەنگىزىلگەن.
|
فتورنىڭ رولى بىلبىلىك بىلوگىمىنېرال ماددا فتورنىڭ ئارخىپىتۈرى: مىكرو ئېلېمېنتقىسقىچە تونۇشتۇرۇش: فتور ئادەم بەدىنىدىكى مۇھىم مىكرو ئېلېمېنتلارنىڭ بىرى، ئادەم بەدىنىدىكى فتورنىڭ كۆپ قىسمى سۆڭەك بىلەن چىشتا بولىدۇ. فتورلۇق بىرىكمىلەر ئادەم بەدىنىنىڭ ھاياتلىق پائالىيىتى ۋە چىش، سۆڭەك توقۇلمىلىرىنىڭ ماددا ئالمىشىشى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك.چىش ۋە سۆڭەكنىڭ شەكىللىنىشى، شۇنىڭدەك كالىتسىي، فوسفورنىڭ ماددا ئالمىشىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، چىشنىڭ باكتېرىيە، كىسلاتانىڭ چىرىتىشىگە قارشى تۇرۇش كۈچىنى كۈچەيتىدۇ، چىشنى ئاسىراپ، چىشنى قۇرت يېيىشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.سۆڭەكنى ساغلام قىلىدۇ، ئۆسۈشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، سۆڭەك شالاڭلىشى كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.فتور چىش ۋە سۆڭەكنىڭ كەم بولسا بولمايدىغان تەركىبى، فتورلۇق بىرىكمىلەر ئادەم بەدىنىنىڭ ھاياتلىق پائالىيىتى، شۇنىڭدەك چىش، سۆڭەك توقۇلمىلىرىنىڭ ماددا ئالمىشىشى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك. ئادەم بەدىنىدە فتور ئېلېمېنتى كەمچىل بولسا قۇرت يېگەن چىش، سۆڭەك شالاڭلىشىش، سۆڭەكلەرنىڭ ئۆسۈشى ئاستا بولۇش، سۆڭەكنىڭ چۈرۈكلىكى ئېشىش قاتارلىق كېسەللىك ئالامەتلىرى پەيدا بولىدۇ.شۇنىڭ بىلەن بىللە فتور يېتىشمىسە يەنە تۇغماسلىق كېسىلى ياكى قان ئازلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. شۇنىڭ ئۈچۈن، سۇ بىر تەرەپ قىلىش زاۋۇتلىرى ئادەتتە تۇرۇبا سۈيى، ئىچىدىغان سۇغا ئاز مىقداردا فتور قوشىدۇ. دىققەت قىلىشقا ئەرزىيدىغىنى شۇكى، ئادەم بەدىنىدىكى فتور تەر بەزلىرى ۋە بۆرەك ئارقىلىق بەدەن سىرتىغا چىقىرىۋېتىلىدۇ، شۇڭا ئادەم بەدىنى ھەر كۈنى مۇۋاپىق مىقداردا فتور تولۇقلاشقا ئېھتىياجلىق.ئوتتۇرا ياش ئاياللار: ھەيز كېسىلىش دەۋرىدىن ئۆتكەن ئاياللاردا ئاسانلا سۆڭەك شالاڭلىشىش مەسىلىسى كۆرۈلىدۇ، ئۇلارنىڭ چىشىمۇ بىر قەدەر چۈرۈكلىشىدۇ، ھالبۇكى فتور بولسا سۆڭەكتىكى كالتسىينىڭ زىيانغا ئۇچرىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ھەمدە چىش جەھەتتىكى كېسەللىكلەرنى ئازايتىدۇ.بالىلار: ئۈچ ياشتىن ئاشقان بالىلار ئەتىگەندە ۋە كەچتە فتورلۇق چىش پاستىسى بىلەن چىشنى چوتكىلىسا بولىدۇ، ئوقۇش يېشىغا تولمىغان بالىلار فتورلۇق چىش پاستىسىنى ئىشلەتكەندە، ھەر قېتىمدا پەقەت سېرىق پۇرچاق چوڭلۇقىچىلىك چىش پاستىسىنى سىقىپ چىقىرىپ ئىشلەتسە كۇپايە. بۇنىڭدىن باشقا بالىلارنىڭ چىشىغا ھەر يېرىم يىلدا بىر قېتىم فتور سۈرۈپ بەرگەندە، باكتېرىيىنىڭ چىش ئوقۇرىدا ئۆسۈپ كۆپىيىشىنى تورمۇزلاپ، چىشنى قۇرت يېيىشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى ھەمدە چىشنى كۈچەيتكىلى بولىدۇ.ياشانغانلار: فتورلۇق چىش پاستىسى ئىشلەتسە ھەمدە تەركىبىدە فتور مىقدارى كۆپرەك يېمەكلىكلەرنى كۆپ ئىستېمال قىلسا چىشنى قۇرت يېيىشنىڭ ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالغىلى، يەنە سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ.بېلىق ترېسكا بېلىقى، سالمون بېلىقى، ساردىنا بېلىقى تۇخۇم، سۈت، ئالما، گۆش، دانلىق ئاشلىق، چاي، فتور قوشۇلغان سۇ قاتارلىقلار. دائىم فتورلۇق چىش پاستىسى ئىشلەتسىمۇ بەلگىلىك مىقداردىكى فتورنى قوبۇل قىلغىلى بولىدۇ.فتور زىيادە كۆپ بولۇپ كەتسە، چىشنىڭ ئېماللىق قەۋىتىگە چۆكۈپ، قارامتۇل قوڭۇر رەڭلىك داغلارنى شەكىللەندۈرىدۇ ياكى چىشنىڭ رەڭگىنى ئۆزگەرتىۋېتىدۇ. سۆڭەك ۋە چىشنىڭ شەكىل ئۆزگىرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى، ئادەم بەدىنىدىكى فېرمېنت سىستېمىسىغا بۇزغۇنچىلىق قىلىشى مۇمكىن.ئىچىدىغان سۇغا ئاز مىقداردا فتور قوشۇلسا چىشنى قۇرت يېيىشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ، قويۇقلۇقى مىليوندىن بىر بولا مۇۋاپىق بولىدۇ.فتورلۇق چىش پاستىسى ئىشلەتسە ۋە فتور قوشۇلغان سۇ بىلەن ئېغىز چايقاپ بەرسىمۇ چىشنى قۇرت يېيىشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ، لېكىن بالىلارنىڭ بۇلارنى يۇتىۋېلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.ئادەم بەدىنى قوبۇل قىلىدىغان فتورلۇق بىرىكمىلەر كۆپىنچە يېمەكلىكلەردىن ئەمەس، بەلكى چايدىن كېلىدۇ. شۇڭا فتور تولۇقلاش زۆرۈر بولغاندا ئۇنى چايدىن قوبۇل قىلىش ئەڭ تېز ھەم ئەڭ ئۈنۈملۈك بولىدۇ. لېكىن دىققەت قىلىش كېرەككى، ئەگەر چايغا قەنت قوشۇلسا ئۇنىڭ چىشنى قۇرت يېيىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈنۈمى ئازىيىپ كېتىدۇ.كۈندىلىك ئىستېمال قىلىش مىقدارىبوۋاقلار: 0.10.7 مىللىگرامكىچىك بالىلار: 11.5 مىللىگرامبالىلار: 1.52 مىللىگرامياشئۆسمۈرلەر: 23 مىللىگرامقۇرامىغا يەتكەن قىزئوغۇللار: 3 مىللىگرامھامىلدارلار ۋە بالا ئىمىتىۋاتقانلار: 3 مىللىگرامكۆرۈلىشى : 165622 قېتىم
|
ئۆتمۈشتىن ۋە كۈنىمىزگىچە ئۇيغۇرلارغا بىر نەزەر ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : تارىختىن تامچە ئۆتمۈشتىن ۋە كۈنىمىزگىچە ئۇيغۇرلارغا بىر نەزەرئۆتمۈشتىن ۋە كۈنىمىزگىچە ئۇيغۇرلارغا بىر نەزەريوللىغۇچى: ئاكادېمىيە ۋاقتى: نويابىر 03, 2021 ئورنى: تارىختىن تامچەپروفېسسور دوكتور سائادەتتىن يامغۇر گۆمەچتۈركچىدىن ئۇيغۇرچىلاشتۇرغۇچى: ئۇدۇن قىزىتۈرك تارىخىدا مۇھىم بىر ئورۇنغا ئىگە بولغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆتمۈشىگە قايتىشتىن بۇرۇن ئۇلارنىڭ ئىسمى توغرىسىدا بىرقانچە نەرسە سۆزلەشنى توغرا دەپ قارايمىز. ئۇيغۇر ئېتنىك ئىسمى تۈركچە ماتېرىياللاردا، تۇنجى بولۇپ بىلگە قاغان يېزىقلىرىدا 736 يىلدىكى ۋەقەلەر جەريانىدا ۋە ئۇيغۇر ئىلتەبىرنىڭ ئىسمى ۋاستىسى بىلەن زىكىر قىلىنغان: بۇ جەرياندا ئۇيغۇرلارنىڭ كۆكتۈرك ھاكىمىيىتىنى ئېتىراپ قىلىشنى خالىماي قاغانلىقنىڭ غەربىگە، ئېھتىمال خىتاي چىگرالىرىغا قاراپ قاچقانلىقى سۆزلىنىدۇ.ئۇيغۇر ئىسمىنىڭ مەنىسى ۋە ئېتىمولوگىيەسى ھەققىدىمۇ ھەرخىل قاراشلار مەۋجۇت. مەنىسىنىڭ رىئايە قىلىش، يېپىشىش، لاچىندەك تېز ھۇجۇم قىلىدىغان ۋە قوغلىشىدىغان، بىر بىرگە ياردەم قىلىدىغان دېگەن سۆزلەردىن تۆرەلگەنلىكى؛ ئۆزئۆزىگە يېتىدىغان مەنسىىدە قوللىنىلدىغانلىقى ھەرخىل رىۋايەت ۋە مەنبەلەرگە ئاساسەن ئىلگىرى سۈرۈلمەكتە. ئومۇمەن ئۇيغۇرنىڭ ئۇي غۇر شەكلىدە تەرەققىي قىلغانلىقى، رىئايە قىلىدىغانلار، يىغىلىدىغانلار، تۇغقانلار، ئىتتىپاقداشلار مەنىسىدە كېلىدىغانلىقى ۋە تارىختا كۆرۈلگەن ئون ئۇيغۇر ئىسمىنىڭمۇ ئون ئىتتىپاقداش تىن ئوتتۇرىغا چىققانلىقى توغرىسىدا بايانلار بار. ئوغۇزخان داستانلىرىدىمۇ ئۇيغۇرنىڭ مەنىسى مۇشۇنىڭغا يېقىندۇر.خىتاي مەنبەلىرى، ئۇيغۇرلارنىڭ كۆكتۈركلەرگە ئوخشاش ھونلارنىڭ نەسلىدىن كەلگەنلىكى توغرىسىدىكى خەۋەرلەردە ھەمپىكىردۇر. پەقەت بۇنىڭ بىلەن بىرگە داستانلارنى تەتقىق قىلغىنىمىزدا، ئۇيغۇرلارنىڭ ئىككى دەرەختىن شەكىللەنگەنلىكىگە مۇناسىۋەتلىك ھىكايىلەرمۇ ئاڭلىتىلىدۇ ۋە بۇ تېخىمۇ كېيىنكى بىر ۋاقىتتا خاتىرلەنگەن. بۇنىڭ بىلەن بىرگە بەزى بىلىم ئىنسانلىرىغا ئاساسلانغاندا، ئۇيغۇرلارغا ئائىت ئەڭ كونا ئىزلار مىلادىيەدىن بۇرۇنقى 176 ۋە 43يىللاردا ئىسسىق كۆل ئەتىراپىدىكى خارابىلىكلەردە تېپىلغان. بىزنىڭچە تەتقىقاتچىلار بۇنىڭدىمۇ خاتالاشتى. چۈنكى پۈتۈن تۆلۆسلەر بىلەن ئۇيغۇرلار بىربىرى بىلەن ئارىلاشتۇرىۋېتىلگەن. باشقا بىر خۇسۇس بولسا ئىسلام جۇغراپىيەچىلىرى، توققۇز ئوغۇزلار بىلەن ئۇيغۇرلارغا ئوخشاش قارىغان ۋە بۇنىڭ سەۋەپلىرى ئارىسىدا ئۇيغۇر ۋە ئوغۇز ئىسىملىرىنىڭ يېزىلىشلىرىنىڭ بىربىرىگە ئوخشاپ كېتىشىمۇ كۆرسىتىلمەكتە. بۇنىڭ بىلەن بىرلىكتە ئۇيغۇرلارنىڭ، توققۇز ئوغۇزلارنى ئۆزلىرىگە باغلىشى ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ توققۇز ئوغۇز ئىسمىنىمۇ قوللىنىدىغانلىقىغا دىققەت قىلىنىشىنى ئۈمۈد قىلىمىز. ئەسلى بۇمۇ تۈرك تارىخىنىڭ ھەل قىلىنىشى كېرەك بولغان مەسىلىلەردىن بىرىدۇر.قولىمىزدىكى قارا بالاساغۇن يېزىقىنىڭ خىتايچە يۈزىدە ئۇيغۇرلارنىڭ توققۇز ئائىلىدىن مەيدانغا كەلگەنلىكى زىكىر قىلىنغان، پەقەت بۇلارنىڭ ئىسىملىرى ئايرىمئايرىم بىرىلمىگەن. خىتاي مەنبەلىرىنىڭ ۋە جامىئۇت تەراۋىھنىڭ ياردىمى بىلەن ئۇيغۇرلارنى ئوتتۇرىغا چىقارغان توققۇز ئائىلىنى مۇنداق سانىساق بولىدۇ: 1 يۇخلوكې ياغلاقار 2 خۇتوكې ئۇتۇركار كۈتۈركەر كۇتۇكار، 3 تولوۋۇ كۈرەبىر تۇرۇماز، 4 موكېسىچى باغاجىق مانگاراشار باغىرشان، 5 ئاۋۇتى ئەبىرتى ئەبىرچەگ، 6كوسا كاسار، 7 خۇۋاسۇ بۇگۇز ئۇگارۇ پىشانىسى ئاق ئاتلىق، 8يۆۋۇكې يۇۋارقار ياغۇقار ياقىن، 9خىيېۋۇ ئايمۇر ئەيمۈر ۋە بۇلارنىڭ لىدىرلىكى ياغلاقار ئائىلىسىنىڭ قولىدا ئىدى.ھاكىم قەبىلىنىڭ ئىسمى بولغان ياغلاقار يېغىش پېئىلى بىلەن ۋە ياكى يەڭغ، يەنى دۈشمەن مەنىسى بىلەن ئالاقىدار بىر كەلىمىمۇ، بولمىسا كونا تۈرك ئېتقادىدىكى ياغلاش بىر نەرسىنىڭ ياغلىنىشى پېئىلى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بىر ئاتالغۇمۇ، بۇ ھەقتە ئېنىق بىرنەرسە دېيىشىمىز ھازىرچە مۇمكىن ئەمەس. ئەمما بۇ ھەقتە تېخىمۇ ئوچۇق بولسۇن ئۈچۈن كونا تۈرك دىنى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بىر چۈشەنچە بېرەلەيمىز. تۈركلەرنىڭ ئۆتمۈشتىكى ئېتقادىدا قانلىق قۇربانلاردىن باشقا يەنە قانسىز قۇربانلارمۇ بار ئىدى. چېچىش، يالما دەرەخلەرگە ۋە ياكى قام دۇمبىقىغا چىگىلگەن پارچە رەختلەر، ئوتقا ياغ تۆكۈش، تۆزلەرنىڭ ئېغىزلىرىنى ياغلاش ۋە قېمىز چېچىشقا ئوخشاش مۇراسىملار بۇ قانسىز قۇربانلاردۇر. بۇ سەۋەپلەردىن ياغلاقارلار دىنىي مۇراسىملاردا بۇ ياغلاش ئىشىنى قىلغان بولىشى مۇمكىن. شۇنىسى ئېنىقكى، تۈرك ئىسىم قويۇش ئادىتىدە كىشىلەرنىڭ ياكى جەمەتىنىڭ شۇغۇللىنىۋاتقان كەسپى كېيىنچە ئۇلارنىڭ ناملىرى ياكى فامىلىسى ئورنىغا ئۆتىشى مۇمكىن.ئۇيغۇر ئىسمىنىڭ سىياسىي بىر ئىسىمگە قارىغاندا تېخىمۇ بەك قەبىلە ياكى رايون ئىسمى سۈپىتىدە ئىشىلتىلگەنلىكى توغرىسىدا قاراشلار مەۋجۇتتۇر، بۇ توغرا بولىشى مۇمكىن. چۈنكى ئۇيغۇر ئىسمى ھېچقاچان پۈتۈن تۈركلەرنى ئىپادە قىلغان بىر ئاتالغۇ بولۇپ باقمىغان. يەنە كۆك تۈركچە كىتاپلاردىن ۋە خىتاي مەنبەلىرىدىن بىلگىنىمىزدەك، ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخ سەھنىسىگە چىققاندىكى دەسلەپكى يۇرتلىرىنىڭ سېلىنگا دەرياسىنىڭ شەرقىي قىسىملىرى ۋە بايىرقۇلارنىڭ شىمالىدا ئىكەنلىكىمۇ كۆرۈلمەكتە.خىتاي مەنبەلىرى بۇ تۇنجى ئۇيغۇرلارنىڭ بىر بۆلۈمىنىڭ خىتاينىڭ يۇقىرى تەرىپىگە يەرلەشكەنلىكىنى يازىدۇ. بۇ يەردە بىخەتەرلىك خىزمىتى قىلاتتى ھەم تېرىقچىلىق ۋە باقمىچىلىق بىلەن شۇغۇللىناتتى. بۇ مەزگىلدە ئون ئوقلارنىڭ ۋە باشقا تۆلۆس بويلىرىنىڭ كۆپىنى ھۆكۈمرانلىقى ئاستىدا تۇتقان چور ئالپ يابغۇ، ئۇلارغا ئىشەنمەيتتى ۋە سىر تاردۇشلاردىن قورققانلىقى ئۈچۈنمۇ ئۆزىگە بىر ياردەم ئىزدەۋاتاتتى. نىھايەت 605 يىلدا چور ئالپ يابغۇ تۆلۆس قەبىلىلىرىگە ھۇجۇم قىلدى، ماللىرىنى تالانتاراج قىلدى. سىر تاردۇشلاردىن بىرنەچچە يۈز مۇھىم ئادەمنى ئۆلتۈرگۈزدى. بۇ سەۋەپتىن تۆلۆسلارمۇ ئۇنىڭغا قارشى چىقتى. تۆلۆسلارنىڭ ئون بويى ئۇيغۇرلار بىلەن بىرلىشىپ ئالتە بەگ بودۇنىنى قۇردى.كۆك تۈركلەرنىڭ داۋالغۇچ ئىچىدىكى يىللاردا 627، ئۇيغۇرلار ۋە سىر تاردۇشلار تەرىپىدىن تىزگىنلىنىپ كېلىۋاتقان ئىسيانلار پارتلىدى. ئالتە بەگ بودۇنى ئىچىدە مۇھىم ئورۇنغا ساھىپ بولغان ۋە ئەمرىدە 100 مىڭ كىشى بولغان ئىركىننىڭ ئۆلىمىدىن كېيىن ئۇيغۇرلارنىڭ رەھبەرلىكىگە ئوغلى پۇسا بۇسار بەلكىم پۇسات ئۆتتى ۋە ئۇ 628يىلدا سىر تاردۇشلار بىلەن ھەمكارلىشىپ، ئىلىگ قاغاننىڭ جىيەنىنى يۈكۈنچ شاد مەغلۇپ قىلدى. بۇ ئۇتۇقلىرى سەۋەپلىك پۇسار پۇ سا، ئىلتەبىر ئۇنۋانىنى ئالدى ۋە توگلا دەرياسى ئەتىراپىدا بىر ئوردۇگاھ قۇردى.بۇلار بىلەن بىرلىكتە كۆك تۈركچە مەنبەلەردە ۋە خىتايچە يىلنامىلەردا 716يىلىغىچە ئۇيغۇرلارنىڭ بىرقانچە ئىسيانىدىن سىرت كۆرۈنەرلىك بىرەر ھەركىتى كۆرۈلمىگەن. دېمەككى، بۆرۈلۈكلەر ئاشىنا خاندانلىقى كۈچلۈكلا بولىدىكەن ئۇلارغا سادىق بولۇشنى تاللىغان. يۇقىرىدىمۇ تىلغا ئېلىپ ئۆتكىنىمىزدەك ھەر ھالدا 716 يىلدىكى ئۇيغۇر ئىلتەبىرنىڭ ئۇنۋانى ۋۇ تى ۋۇ ئۆتۈك ياقاران قاغان ئىدى. لىكىن قاپگان قاغاننىڭ ئۆلۈمىدىن كېيىن، ئوشلى بۆگۈ ئىنىل قاغان بىلەن كۆل تېگىن ۋە بىلگە ئارسىدىكى ھۇقۇق كۈرىشىنى پۇرسەت بىلىپ ئىسيان قىلغان، لىكىن چوڭ تالاپەتكە ئۇچىراپ خىتايغا ياكى دۆلەتنىڭ شەرقىگە قېچىشقا مەجبۇر بولغان. ئورنىغا ئوردوسنىڭ غەربىدىكى لىياڭچوۋدا ئۆلگەنلىكى سۆزلەنگەن ۋەلىئەھدى چېڭ سوڭ چېڭ تەن ئۆتتى.توققۇز ئوغۇزلارنىڭ بىر بويى بولغان ۋە توققۇز ئائىلىدىن بولغان ئۇيغۇرلارنىڭ، كۆكتۈرك قاغانلىقىنىڭ ئاخىرقى زامانلىرىدا كۆرسەتكەن مۇۋەپپىقىيەتلىرى سەۋەپلىك سانىلىرىنىڭ ۋە نامشۆھرىتىنىڭ ئاشقانلىقىنى كۆرۈۋالالايمىز. 730340 يىللاردا، كۆل بويلانىڭ ئوغلى بۆرۈكەن مويۇنچۇر تەرىپىدىن توققۇز ئوغۇزلارنىڭ قوشۇلۇشى ۋە ياكى قوشۇۋېلىنىشى بىلەن، تارىختا ئون ئۇيغۇر دەپ زىكىر قىلىنغان بىر ئىتتىپاق مەيدانغا كەلدى. ئەپسۇسلىنارلىقى بۇ يىللاردا، ئېھتىمال قىسمەن خىتاينىڭ كۈشكۈرتىشى بىلەن كۆك تۈرك قاغانلىقىغا قارشى باسمىل، ئۇيغۇر ۋە قارلۇقلاردىن تۈزۈلگەن بىر ئىتتىپاقنىڭ قۇرۇلغانلىقى ئېنىق. كۆك تۈركچە يېزىقلاردا، بۇ ۋەقەلەردە ئۇيغۇرلار بىلەن بىللە بولغان باسمىللارنىڭ رولى سۆزلەنمىگەن بولسىمۇ، خىتاي مەنبەلىرىدىن باسمىللار، ئۇيغۇرلار ۋە قارلۇقلار ھەمكارلىشىپ ھەرىكەت قىلغانلىقى ۋە تەشەببۇسكارلىقنىڭ باسمىللارنىڭ قولىدا ئىكەنلىكىنى بىلىۋالالايمىز. بۇ ئۈچ تەرەپلىك ئىتتىپاق 742 دە ئېھتىمال بىلگە قاغاننىڭ بالىلىرىنىڭ ۋەياكى جىيەنلىرىنىڭ بىر بولغان كۆك تۈرك بېگى قۇتلۇق يابغۇنىمۇ يەڭگەن ئىدى. بۇنىڭدىن كېيىن ئۇلار، باسمىللارنىڭ لىدىرى بۆرىنى قاغان قىلىپ تاللاپ، ئۆز ئىچىدە بىر ئىدارىي تەقسىمات ئېلىپ باردى. ئۇيغۇرلارنىڭ يولباشچىسى غەربىي رايوننى، قارلۇق ئىلتەبىرى بولسا ئون ئوق يۇرتىنى باشقۇرۇشقا باشلىدى.بۇ مەزگىللەردە، كۆك تۈرك قاغانلىقىدا بىلگىنىڭ جىيەنىلىرىدىن ئوزمىش تىگىن، خان بولغان ئىدى. بۆرە كەنمويۇنچۇر، قوي يىلىدا 743 ئۇنىڭغا قارشى ئاتلاندى. ئەسلىدە ئىتتىپاقداشلارنىڭ ئوزمىشقا ھۇجۇم قىلىشىدا يەنە خىتاينىڭ قولى بار ئىدى. كۆك تۈركلەرگە قارشى ئۇلارنى ھەمىشە خىتاي ئىمپىراتورلىقى كۈشكۈرتەتتى. تەلەيسىز ئوزمىش قاغان قولغا ئېلىندى. كۆك تۈرك بىرلىكىنى قۇرغان خەلقكە چوڭ بىر زەربە بېرىلدى. كەيندىن 743 تە كۆك تۈرك قاغانى ئوزمىش ئۆلتۈرۈلدى ۋە كاللىسى خىتاي پايتەختىگە ئەۋەتىلدى. ئۇنىڭدىن كېيىن توخو يىلىدا 745 تۈرك مىللىتىنىڭ ئۈستىگە ئوزمىشنىڭ قېرىندىشى ئاق قاش پو مېي تېگىننىڭ خان بولغانلىق خەۋىرى يىتىپ كەلدى ۋە بۇنىڭغا قارشى ئىتتىپاقداشلارنىڭ ئەسكەرلىرى ھەرىكەتكە ئۆتتى. نەتىجىدە خىتاينىڭمۇ ياردىمى بىلەن ئاق قاش پو مېي تېگىن يېڭىلدى، ئېچىنىشلىقى ئۇمۇ ئۆلتۈرۈلدى ۋە كەينىدىن كاللىسى كېسىلىپ خىتايغا يوللاندى.ئۇيغۇرلارنىڭ، بۆرەلىكلەر ئاشىنا قەبىلىسىگە قىلغان بۇ ۋەھشىچە مۇئامىلىسىنى، بۈگۈنكى مەنتىق بىلەن تەپەككۇر قىلغاندا چۈشەنگىلى بولمايدۇ. چۈنكى قىلمىشلىرى نەتىجىدە ئۆزلىرىگە بىر پايدا ئېلىپ كەلمىدى. تۈرك مىللىتىنىڭ ئۇياقبۇياقلاردا مۇشۇنداق چېچىلاڭغۇ قېلىشى تەبىي ھالدا خىتاي ئىمپىراتورلىقىنىڭ كۆڭلىدىكىدەك ئىش بولدى ۋە كۆك تۈرك قاغانلىقىنىڭ ئورنىنى تولدۇرۇپ، دۇنيا دۆلىتى بولۇش يولىغا قاراپ ماڭدى.بۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا كۆك تۈرك ئۈستۈنلىكىنى يوقىتىپ قويغاندىن باشلاپ قاغانلىق كۈرىشىدە باسمىل، ئۇيغۇر ۋە قارلۇقلار ئارسىدا توقۇنۇشلار باشلىدى؛ دەسلەپ قارلۇقلار بىلەن بىرلەشكەن ئۇيغۇرلار، باسمىل قاغانىنى ئۆلتۈردى، كېيىن بولسا قارلۇقلارنىڭ ئىتتىپاقىغا خاتىمە بەدى. ئەسلدە بۇ قارشىلىشىش بۆرىلىكلەر ئاشىنا قەبىلىسىگە پايدىلىق ئىدى، لىكىن نە قاپگان، نە كۆل تېگىنگە ئوخشاش قۇدرەتلىك بىرى بولماسلىقتىن پۇرسەت قولدىن كەتتى.نەتىجىدە خەلقمۇ ئىشتىراك قىلغان ۋە كىتاپلاردا ئاتا سىنى دەپ خاتىرلەنگەن مۇبارەك ئاتىلار مازارلىقىدا ئاتا سىنى ئېلىپ بېرىلغان قۇرۇلتايدىن كېيىن تۈرك دۆلىتىنىڭ بېشىغا 748يىلىدا، ئۇيغۇر ياغلىقار خاندانلىقى ئولتۇرغۇزۇلدى. ئۇيغۇرلارنىڭ تۇنجى خاقانى قۇتلۇق بىلگە كۆل قاغان، خۇسۇ كۆزۆ ئىسمىدىكى بىر ئىلتەبىرنىڭ ئوغلى بولۇپ، ئۆلۈمىدىن كېيىن 748 ئۇيغۇر تەختى ئۈچۈن ئىككى قېرىنداش، تاي بىلگە تۇتۇق ۋە بۆرە كەن مويۇن چۇر ئارسىدا شىددەتلىك جەڭلەر باشلىدى. نەتىجىدە بۇ ئۇرۇشتا بۆرە كەن مويۇن چۇر غەلبە قىلدى ۋە تۈرك دۆلەت ئادىتىدىكى مەغلۇپ بولغاننىڭ غالىپ بولغۇچى تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلىشى قائىدىسىگە بىنائەن، تاي بىلگە تۇتۇق، بۆرە كەن مويۇن چۇر تەرىپىن يوقىتىلدى.بۆرە كەن مويۇن چۇر قاغان بولغاندىن كېيىن يۈز بەرگەن بەزى ئىچكى مەسىلىلەر ھەل قىلىنغاندىن كېيىن ئۇيغۇرلار، نىشانىنى شەرىققە توغۇرلىدى. يەنى خىتاي بىلەن ھەپىلىشىشكە باشلىدى. ئۇيغۇرخىتاي مۇناسىۋەتلىرىنىڭ ئاساسلىق سەۋەبلىرى بولسا، ئەن لۇشەن ئىسىملىك بىر تۈرك بېگىنىڭ ئىسيانىدۇر. خىتايلار، ئەن لۇشەن تەرىپىدىن ئۇچرىغان بۇ بۈيۈك مەغلۇبىيىتىدىن كېيىن، تۈركلەردىن ياردەم تەلەپ قىلدى. ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ تەلەپكە ئىجابى جاۋاپ بېرىشىدىن سۆيۈنگەن ئىمپېراتور سۇ چۇڭ خۇددى بايرام بولغاندەك خوشال بولدى. لىكىن ئىسيان بىر مەزگىلدىن كېيىن تىزگىنلىنەلمىدى، خىتايدا ياشايدىغان تۈركلەرمۇ، ئەن لۇشەننىڭ قوشۇنىغا ئالدىنقى سەپ بولۇپ باردى. ئاۋۋال ئىتتىپاقلاشقان تۈركخىتاي قوشۇنىغا يېڭىلگەن ئەن لۇشەن، كېيىن بالىلىرى ۋە ئىسياننى داۋام قىلماقچى بولغان ئادەملىرى يوق قىلىندى.ئۇيغۇر قاغانلىقىنى ئەڭ يۈكسەك نۇقتىغا ئېلىپ چىققان بۆرە كەن مويۇن چۇر نىڭ 759 يىلدا ۋاپات بولغاندىن كېيىن ئۆز نامىغا تىكلىگەن تاش يېزىقلاردا بىرمۇنچە تۈرك بويىنى توققۇز ئوغۇز، كاسار، بارس ئىل، ئۈچ قارلۇق، تۈرگىش، قىرغىز، چىكسەك ئەل، باسمىل، چىگىل ۋە يات قەۋىملەرنى قىتان، تىبەت، خىتاي ئىتائەت قىلدۇرغانلىقى، تۈرك دۆلىتىنىڭ چىگرىلىرىنى شەرق ۋە شەرقىي جەنۇپتا سېرىق دەريا يەنى بۇ يىللاردا خىتاينىڭ تۈرك ھاكىمىيىتى ئاستىدا ئىكەنلىكىنى دىيەلەيمىز بىلەن كېرۇلىنگە، غەرپتە تەڭرى تاغلىرىغا، شىمالدا يىنسەينىڭ ئوتتۇرا ئېقىنلىرىغا، جەنۇپتا بولسا كوئىلون تاغلىرىغىچە كېڭەيتكەنلىكىنى بىلگىلى بولىدۇ.ئۇيغۇر قاغانلىقىنىڭ ھەقىقىي ۋارىسى بولغان، بۆرە كەن مويۇن چۇر نىڭ چوڭ ئوغلى قۇتلۇق بىلگە يابغۇ، 758 يىلدا ئۆلگەنلىكى ۋە ياكى يوقىتىلغانلىقتىن، تەختكە ئۇنىڭ قېرىندىشى بۆگۈ ئۆتكەن. بۆگۈ زامانىدىمۇ خىتايدىكى ئىچكى قالايمىقانچىلىقلارنىڭ داۋام قىلغانلىقى، خىتاينى قۇتقۇزۇش ھەرىكىتىگە بۆگۈ قاغان ۋە ئايالى بىلەن بىرگە نۇرغۇنلىغان چوڭ تۈرك قوماندانلىرىنىڭمۇ قوشۇلغانلىقىنى كۆرەلەيمىز. مۇشۇنداق قىلىپ خىتاي يەنە بىر قېتىم يوق بولۇشتىن تۈركلەرنىڭ قولى بىلەن قۇتۇلۇپ قالدى.بۆگۈنىڭ لوياڭ سەپىرى تۈرك كۈلتۈر تارىخى ئۈچۈن مۇھىمدۇر. قاغانلىق ئىچىدە كۈچلۈك بىر قارشىلىق بولىشىغا قارىماي، بۇ سەپەر جەريانىدا، مانى ئېتىقادى رەسمىي قوبۇل قىلىندى. بۆگۈ، ئۇيغۇرلار موچاق دەپ ئاتايدىغان ۋە خىتايدا تونۇشقان تۆت مانى راھىپىنىمۇ بىللە پايتەختكە ئېلىپ كەلگەن ئىدى. بۇنىڭ بىلەن بىرگە مانى دىنىنىڭ تۈرك ئىجتىمائى ھاياتىدا پايدىسى بولغىندەك زىيىنىمۇ بار ئىدى. بۇ ئېتىقادنىڭ نۇرغۇن پىرىنسىپلىرى تۈركلەرنىڭ تارىخىي ياشاش شەكلىگە ئۇيغۇن كەلمەيتتى. بولۇپمۇ بويسۇندۇرغۇچى روھىنى ئۆلتۈرەتتى ۋە ئىنسانلارنى ھەددىدىن ئارتۇق بىر مىسكىنلىك بىلەن تەقدىرىيەتچىلىككە ئىتتىرەتتى. ئۇيغۇرلار مۇشۇنداق قىلىپ شەھەر ھاياتىنىڭ راھەتلىرىگىمۇ كۆنگەن ئىدى. بۇنىڭدىن باشقا، ئۇيغۇرلارنىڭ ئىلىم، ئەدەبىيات، تىجارەت ۋە باشقا سەنئەتلەردىكى ئۇتۇقلىرىنىڭ بۇ دىنغا كىرىشى بىلەن مۇمكىن بولغانلىقىغا دائىر پىكىرلەرمۇ ئىلگىرى سۈرۈلمەكتە.بۆگۈ قاغان زامانىدا نۇرغۇنلىغان ئۇيغۇر ئۆرپئادەتلىرى ئۆزگەرگەن ئىدى. خىتايلار بىلەن سودا قىلغاندىن بېرى بىرمۇنچە قىممەتلەك نەرسىلەرگە ئىگە بولغىنىدەك، دەبدەبىگىمۇ كۆندى. قاغان ئۆزىنى خەلقتىن ئايرىپ، سارايلاردا ئولتۇرۇشقا باشلىدى. ئالتۇن، كۈمۈش ۋە باشقا جەۋھەرلەر كۆزىنى قاماشتۇراتتى. كۈچىنىڭ مەنبەسى بىۋاستە خەلقنىڭ ئۆزى بولغان ھۆكۈمدار، ئۇلارنى پەس كۆرەتتى. ئاتىسىنىڭ نەسىھەتلىرىنى ئۇنۇتقان ئىدى. بۆرە كەن مويەن چور، خەلىققە كۆڭۈل بۆلۈنىشىنى، كۆچمەن ھاياتىدىن ئايرىلماسلىقىنى نەسىھەت قىلغان ئىدى. بۇ چاغدا ئات ئۈستىدە ئۇرۇش قىلىدىغان، ۋاقتى كەلگەندە مالچارۋىلارنىڭ كەينىدىن يۈگۈرەيدىغان ئاياللار گىرىم قىلىشقا، چىرايلىق كىيىنىشكە بېرىلدى. بۇنىڭدىن سىرت، بەزى سوغدى نەسىللىك كىشىلەر خىتاينى ئالقىنىغا كىرگۈزىۋېلىشنىڭ يوللىرىنى قاغانغا كۆرسىتىپ ئۇنى ئالدىدى. لىكىن ھوقۇقدارلاردىن تونگا تۇن باگا تاركان ئۇنىڭغا نەسىھەت قىلىپ، خىتاينى قولدا تۇتۇپ تۇرۇشنىڭ بەك قىيىن بولىدىغانلىقىنى دېدى. قاغان ئۇنىڭ نەسىھىتىنى ئاڭلىمىدى. تونگا تۇن باگا تاركان، تەكلىپى قوبۇل قىلىنمىغاندىن كېيىن، بىر ھۇجۇم بىلەن بۆگۈ قاغاننى ئۆلتۈردى. ئۇنىڭ بىلەن بىرلىكتە، يېقىن تۇققانلىرىنى، ئادەملىرىنى، ئۇنى خىتايغا قارشى كۈشكۈرتكەن سوغدىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان 2000 كىشىنى يوقاتتى.شۇنداق قىلىپ ئۇيغۇرلار ئۆز ئۆزىنى تۈگەشتۈرگەن بولدى. كۆك تۈرك قاغانلىقى بەرپا قىلغان تۈزۈمنى ۋە ئىدارى ھاكىمىيەتنى داۋام قىلالمىدى. توققۇز ئۇيغۇر بەگلىرىنىڭ ئارىسىدىكى خىرىس ۋە ئەتراپىدىكى دۈشمەنلەرنى كۆرەلمەسلىكى ھالاكىتىنى تېزلەشتۈردى. 9ئەسىرنىڭ باشلىرىدىن باشلاپ ئۇيغۇرلار مۇقۇملىقىنى تامامەن يوقاتقان ئىدى. 820 يىللاردىن كېيىنكى قاغانلار ھاكىمىيىتىنى ئۇزۇن مۇددەت داۋام قىلالمىدى. نىھايەت 839 يىلدا ھوقۇق تۇتقان 2.كاسار قاغاننىڭ ئۆزىگە قارشى پىلانلانغان بىر سۈيقەستتىن خەۋەر تېپىشى ۋە بۇنى پىلانلىغانلارنى ئۆلتۈرگۈزىشى، بۈيۈك ئۇيغۇر قوماندانلىرىدىن كۈرەبىر ئۇرۇنگۇ سانغۇنغا ياقمىدى. ئۇمۇ كاسار قاغاننى يوقاتتى. نەق بۇ باسقۇچتا ئوتتۇرىغا باشقا ھەربىي ئەمەلدارلار چىقتى. داڭلىق بەگلەردىن كۈلۈگ باگا سانغۇن، قىرغىزلاردىن ئالغان يۈز مىڭ كىشىلىك چەۋەندازلارنىڭ ياردىمى بىلەن پايتەختكە يۈرۈش قىلدى ۋە قوزغىلاڭچىلارنى بىرمۇبىر يوقاتتى. ئەمما قىرغىزلار ئاسانلىقچە كېتىدىغاندەك قىلمايتتى ۋە ئۆتۈكەننىڭ مەركىزىدە قىسقا بىر مەزگىل بولسىمۇ يەرلەشتى.ئۇيغۇرلار بۇ قالايماقانچىلىق سەۋەبىدىن ئۆتۈكەننى تەرك ئېتىپ، پەرىقلىق تەرەپلەرگە تارالدى. بۇ قەبىلىلەرنىڭ بەزىلىرى شەرقىي تۈركىستانغا كۆچۈپ، تەڭرى تاغلىرىنىڭ جەنۇبىدىكى تۇرپان ۋە قەشقەر رايونلىرىغا ۋە ياكى يېقىن يەرلەرگە يەرلەشتى. تۈرك مەدەنىيەت تارىخىدا مۇھىم ئورنى بولغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئەڭ چوڭ تۈركىمى بۇ ئەتراپقا يەنە بىر قىسمى خىتاي بىلەن شەرقىي تۈركىستان ئارسىدىكى كەڭسۇغا كۆچتى. ئۇلار، كۆكتۈرك قاغانلىقىنى يوقىتىش ئۈچۈن خىتاينى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇرغۇن خەلقلەر بىلەن ھەمكارلاشقان ئىدى. ئەمدى بولسا ئوخشاش ئاقىۋەتكە ئۆزلىرى دۇچار بولدى. مۇشۇنداق قىلىپ مىڭلارچە يىللاردىن بېرى تۈركلەرنىڭ ئانا يۇرتى بولغان ئورخۇن قىرغىزلار ساھىپ بولغاندىن 80 يىل كېيىن قىتانلارنىڭ قولىغا ئۆتتى ۋە تۈركلەر قايتا بۇ يەرگە قايتىپ كەلمەي غەرىپكە يېيىلدى.ئۇيغۇر قاغانلىقىنىڭ يىقىلىشىنى پەقەت بىر سەۋەپكىلا باغلاش توغرا ئەمەس. يەنى، پەقەت قىرغىزلارنىڭ ھۇجۇمى بىلەنلا ئۇيغۇر خاندانلىقىغا خاتىمە بېرىلمىدى. بەلكى، قىرغىزلارنىڭ بېسىپ كىرىشى ياكى ھۇجۇم قىلىشى ئەڭ ئاخىرقى سەۋەپتۇر. بۆگۈ بىلەن تەڭ پارچىلىنىش، ئاجىزلىشىش ۋە چۆكۈش بىشارەتلىرى كۆرۈلۈشكە باشلايدۇ. ئۇيغۇر قاغانلىقى مەيلى قانچىلىك كۆكتۈركلەرنىڭ مول بايلىق مىراسلىرىنىڭ ئۈستىگە كەلگەن بولسىمۇ، بۇ بايلىقلارنى ياخشى قوغداپ قالالمىدى. ئۆزلىرىنى ئۈستۈن ۋە كۈچلۈك قىلغان نەرسىلەرنىڭ قەدرىگە ھېچبىر ۋاقىت يېتەلمىدى. كۆچمەن ھاياتى ئۇلارنىڭ ئەڭ مۇھىم ئالاھىدىلىكى ئىدى. خىتاي ئۇسۇلىدا ياشاشقا ۋە يەرلىشىشكە باشلىغىنىدا بۇ ئۈستۈنلۈكلىرىنى يوقاتتى. شۇڭلاشقا ھايات شەكلىدىكى ئۆزگىرىش، يەنى كۆچمەن ھاياتتىن يەرلىشىپ ياشاشقا قەدەم ئېلىش، بۇ سەۋەپلەرنىڭ يەنە بىرىدۇر. بۈگۈنكى كۈنىمىزدىكى نۇقتىدىن چىقىش قىلىپ تۇرۇپ ياكى ھازىرقى زاماننىڭ شارائىتىدىن چىقىش قىلىپ تۇرۇپ باھالىغىنىمىزدا، بەلكى ئىجابي بىر تەرەققىيات دەپ چۈشىنىلسىمۇ، ئۇ دەۋىرنىڭ شارائىتىنى دىققەتكە ئالغىنىمىزدا، بۇنىڭ ئۇنچىلىكمۇ پايدىلىق ئەمەسلىكىنى بىلگىلى بولىدۇ. پەقەت تۇپراققا باغلىنىپ ياشاش ۋە ئەڭ مۇھىم ياشاش مەنبەسى بولغان تېرىقچىلىق بىلەن تىجارەتنىڭ ئالدىنقى پىلانغا چىقىشى تۈركلەرگە بىر ئەۋزەللىك ئېلىپ كېلەلمەيتتى ۋە ئېلىپ كەلمىدى.تۈركلەر، ئۇيغۇر خاندانلىقى بىلەن بىرلىكتە تېز سۈرئەتتە دىن ئالماشتۇرۇشقا باشلىدى. بۇددىزىم، مانىئىزىم ھەتتا خىرىستىيانلىققا ئوخشاش يەرلەشكەن خەلق ئېتقادلىرى ئۇلارنى پەرىقلىق ياشاشقا، ئەمەلىيەتتە بولسا مىسكىنلىككە ئىتتىردى. بوز قىرنىڭ قىيىن ياشاش شارائىتىغا، ئېتقاد قىلغان دىنلارنىڭ ئېھتىياجى سەۋەپلىك بويۇن ئېگەتتى. ھالبۇكى، كۆك تەڭرىنى يىگانە ياراتقۇچى دەپ تونىغان تۈرك، تەبىئەتنىڭ ھەممە كېلىشمەسلىكلىرىگە پەقەت تەڭرىنىڭ قىسمىتى دەپ ئولتۇرماي، دەل ئەكسىچە ئۇنىڭ بىلەن ئاخىرغىچە كۈرەش قىلاتتى. يۇقىرىدا دىيىلگەن بۇ ئېتقادلار ئۇلارنىڭ قول قانىتىنى بوغدى؛ ئالدىنئالا مەغلۇبىيەتنى قوبۇل قىلىشىغا سەۋەپ بولدى.ئۇيغۇرلار بىلەن بىرلىكتە تۈرك ئىجتىمائىي ھاياتىمۇ ئاللىقاچان ئۆزگەرگەن ئىدى. ئەركەكلەر جاپا تارتىپ ئېرىشىش ئورنىغا، تېخىمۇ ئاسان بولغان بىر يولنى تىجارەتنى، تېرىقچىلىقنى ۋە بانكىرلىقنى تاللايتتى. بۇلارنى قىلغاندىمۇ ئىختىيارسىز يالغانچىلىق، ئالدامچىلىق، ئىككى يۈزلىمىچىلىك ۋە پارا ئېلىشقا ئوخشاش قانداق يامان ئىش بولسا ھەممىسى بىلەن گىرەلىشىپ كەتتى. خىتاي يىلنامىلىرى ۋە ئىسلام مەنبەلىرى پاكپاكىز، ساپ بىر خەلق دېگەن تۈركلەر، دەرھال خىتايلارغا ئوخشاش ساختىپەز ۋە ھىلىگەرلەر توپلىمىغا ئايلاندى. ئاياللارمۇ ئاللىقاچان بۇرۇنقىدەك ئەمەس ئىدى. مەنبەلەرنىڭ بىر زامانلاردا ئاتلارنىڭ ئۈستىدە ئەسكەر بولغانلىقىنى زىكىر قىلغان تۈرك ئاياللىرى، چىدىرلارنى ياراتمايتتى، چىرايلىق ۋە ھەشەمەتلىك ئۆيلەردە، راھەت پاراغەت ئىچىدە ياشاشنى خالايتتى. ئەلۋەتتە بوزقىرغا يات بۇ ھايات شەكلى ئۇلار ئۈچۈن بىر ئاجىزلىق ئىدى ۋە بۇنىڭ جازاسىنى تارتتى.تۈرۈرك تارىخىنى شۇنداق بىر تەتقىق قىلىپ، ئوتتۇرا ئاسىيادىن غەربىي ياۋروپاغىچە سوزۇلغان بىر كېڭىيىش مەيدانىنى كۆز ئالدىغا كەلتۈرگەندە، تۈركلەر ئىككى مەيداندا بۈيۈك قەۋىملەرنى شەكىللەندۈرگەن. بۇلارنىڭ بىرسى، بۈگۈنكى كاسپىي دېڭىزىنىڭ شەرقىدىكى قەۋىملەر، يەنى تارىختىكى ئىسمى بىلەن تۈركىستان، يەنە بىرسى بولسا تۈركىيەدۇر. ئەپسۇس تۈركىستان دىگەن بۇ ئۇلۇغ يۇرت، تەلىيىنىڭ ناچار بىر نەتىجىسى سۈپىتىدە ئىككىگە بۆلۈنگەن ھالەتتە. تۈركىستاننىڭ غەربىي قىسمى ئۇزۇن يىل روسىيە ھاكىمىيىتى ئاستىدا ياشىغاندىن كېيىن، 1990 يىللارنىڭ بېشىدا مۇستەقىللىقىگە ئېرىشتى ۋە بۇيەردە بىرقانچە تۈرك دۆلىتى قۇرۇلدى. بۇ قۇتلۇق يۇرتنىڭ شەرق تەرىپى تېخىچە خىتاي ھاكىمىيىتى ئاستىدا.بۇ يەردە تىلغا ئېلىنماقچى بولغان تۈرك يۇرتى شەرقىي تۈركىستاننىڭ شىمالىدا سىبىريە ۋە موڭغۇلىيە؛ جەنۇبىدا ھىندىستان، پاكىستان ۋە تىبەت؛ شەرقىدە ئىشغالىچى خىتاي، موڭغۇلىيە ۋە تىبەت؛ غەربىدە بولسا غەربىي تۈركىستان قىرغىزىستان، قازاقىستان قاتارلىق تۈرك جۇمھۇرىيەتلىرى ئورۇن ئالماقتا.جەنۇپقا جايلاشقان قەشقەر، خوتەن، ياركەنت، ئاقسۇ، كۇچا ۋە تۇرپانغا ئوخشاش شەھەرلەر تارىختا بولغىنىدەك كۈنىمىزدىمۇ ئاساسلىق يەرلىشىش رايونلىرىدۇر.شەرقىي تۈركىستان ئاسىيانىڭ نەق ئوتتۇرسىدا بولغانلىقى سەۋەبىدىن ئىستىراتىگىيەلىك بىر مۇھىملىققا ئىگە. بۇرۇنقى زامانلاردا غەرپتىن ۋە شىمالدىن كەلگەن ئېقىنلار ئۈچۈن ئارا رايون ۋەزىپىسىنى ئۆتبگەن بولسا،كېيىنمۇ روسىيە ۋە ياۋروپادىن كەلگەن باشقا تاجاۋۇزچىلارغا قارشى توغان بولغان ئىدى. بولۇپمۇ خىتاي، ئېغىر ھەربىي سانائىتىنى بۇ رايونغا قۇرۇپ، غەرىپتىن كېلىش مۇمكىنچىلىكى بولغان تەھدىتلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى پىلانلىماقتا. تارىخ ۋە كۈنىمىزدىكى تىجارەت يوللىرىنىڭ تۈگۈنى بولىشىمۇ شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن بىر ئالاھىدە ئىمتىياز بولماقتا. يەنە بۇ يەر خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئاتوم سىنىقى ئېلىپ بارىدىغان جايىدۇر. 1964 يىلىدىن ئېتىبارەن شەرقىي تۈركىستاندا يادرو قوراللىرى پارتىلىماقتا ۋە بۇ سەۋەپتىن كېسەل بوۋاقلار تۇغۇلغىنىدەك، 200 دىن جىق تۈرۈركنىڭ ئۆلگەنلىكى ئىپادە قىلىنىۋاتىدۇ.بۇ يەر كان بايلىقلىرى جەھەتتىنمۇ مۇھىم بىر تۇپراق پارچىسىدۇر. تەتقىقاتچىلارغا ئاساسلانغاندا شەرقىي تۈركىستاندىكى كۆمۈر زاپىسى 1 تىرىليون 50 مىليارد توننا بولۇپ، خىتايلار ھازىرغىچە بۇنىڭ پەقەت ئاز بىر قىسمىنى چىقىرالىغان. شەرقىي تۈركىستاندا 66 ئالتۇن قاتلىمى مەۋجۇتتۇر. رايوننىڭ ئوتتۇرسىغا جايلاشقان تارىم ئويمانلىقى ۋە تەكلىماكان چۆلىدىكى نېفىت بەلبېغىدىكى زاپاس نېفىت يېقىنقى تەكشۈرەشلەردە 5080 مىليارد توننا ئەتىراپىدا ئىكەنلىكى تەخمىن قىلىنماقتا. ئۇنىڭدىن باشقا بۇ جۇغراپىيە مىۋەكۆكتات يېتىشتۈرۈش جەھەتتىنمۇ قىممەتلىك بولۇپ، 195 مىليون گېكتار تېرىلغۇ يەرگە ساھىپ.شەرقىي تۈركىستاننىڭ يەر كۆلىمى 1،820،418 كۋادرات كېلومېتىردۇر. ئەڭ مۇھىمى ئېقىنسۇ، تارىم دەرياسى بار. ئەتراپى يايلاق بىلەن ئورالغان شەرقىي تۈركىستانغا ئىلگىرى دېگىنىمىزدەك، ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆتۈكەندىكى ھۆكۈمرانلىقى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن بىر قىسمى كەلگەن ئىدى. ئۇيغۇرلار بۇ رايونغا كەلگەندە، بۇ يەرلەرگە قاراخانىيلار ھۆكۈمران ئىدى. 1218 يىلدا چىڭگىزنىڭ شەرقىي تۈركىستاننى ئىگەللىۋېلىشىدىن كېيىن ئۇيغۇرلارمۇ تامامەن تۈركموڭغۇل قاغانلىقىنىڭ تەۋەلىكىگە ئۆتتى.بىلىنگىنىدەك تىمۇر ھاكىمىيىتىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئاخىرلىشىشى بىلەن تەڭ، رايوندا بىر ھاكىمىيەت بوشلىقى ھاسىل بولغان ئىدى. نە تىمۇر بەگنىڭ ئورنىغا چىققان ئوغۇللىرى، نە ئۇلاردىن كېيىنكى يەرلىك خانلىق سۈپىتىدە ئوتتۇرىغا چىققان بۇخارا، ھىۋە، قوقەنتكە ئوخشاش ھاكىمىيەتلەرنىڭ، تۈركلەرگە چوڭ بىر تەسىر كۆرسىتەلمىگەنلىكى ئېنىق. ھەممە خەلق ۋە رايون ئۆزلىرىنى باشقىلىرىدىن ئۈستۈن كۆرۈپ، ئاجىز ۋاقىتلىرىدا بىربىرىنىڭ زىمىنلىرىغا تاجاۋۇز قىلىپ، ئۆز ئورەكلىرىنى كولاش بىلەن مەشغۇل بولغانلىقتىن، بۇ خەلق بەكرەك روسىيە، خىتاي ۋە باشقىلارنىڭ پايدىسىغا بولغان ئىدى.بۇ ۋاقىتتا رايوندا ئوخشىمىغان گوروھلار ۋە خوجا دەپ ئاتالغان خانلار قارشى گوروھلار ئۈستىدىن ئۈستۈنلۈكنى ئىگەللەشكە تىرىشاتتى. ئەمىر ئىسمائىل ۋە باشقا بەگلەرنىڭ بىربىرلىرىنى كۆرەلمەسلىكلىرى شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئىشغال قىلىنىشىغا شارائىت ھازىرلاپ بەردى. بۇ بەگلەردىن بىرى بولغان ئاپاق خوجىنىڭ، ئەمىر ئىسمائىلدىن ئىنتىقام ئېلىش ئۈچۈن جۇڭغار قالماقلىرىنىڭ بېشى غالداننى چاقىرىشى، مۇشۇنداق بىر پۇرسەتنىڭ تۇغۇلىشىنى كۈتۈپ تۇرغان قالماقلارنى ھەركەتكە ئۆتكەزدى ۋە 1678 دە قەشقەر قالماقلار تەرىپىدىن بېسىۋېلىندى. بۇ ئىشغالدىن كېيىن قالماقلارنىڭ شەرقىي تۈركىستاندىن توپلىغان بېجى، خەلقنى پەۋقۇلاددە قىيىن ئەھۋالغا چۈشۈرۈپ قويدى. لىكىن بۇ رايوندىكى قالماق ھاكىمىيىتى ئۇزۇن داۋام قىلمىدى. قالماقلارنىڭ ئەتراپتىكى خانلىقلار بىلەن قىلغان ئۇرۇشلىرى ئۇلارنى ھالسىزلاندۇرۇپ قويدى. بۇ قالايمىقانچىلىقتىن پايدىلانغان خىتاي قوشۇنى قەشقەر ۋە ئەتراپىدىكى رايونلارغا 1759 دا ساھىپ بولدى. تۈركلەر، سېستىمىلىق خىتاي كۈچلىرىنى خېلى تالاپەتكە ئۇچرىتىشغا قارىماي، خىتايلارنىڭ رەسمىي دوكلاتلىرىغا قارىغاندا 3 يىل ئىچىدە 1،200،000 تۈرك ئۆلتۈرۈلگەن، 12000 كىشى خىتاينىڭ ئۆلكىلىرىگە سۈرگۈن قىلىنغان ئىدى.كېيىنچە خىتايلار تەرىپىدىن ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىنغان بورھانىددىن خوجىنىڭ نەۋرىسى جاھانگىر، 1826 يىلىدا قىرغىزلارنىڭمۇ ياردەم قىلىشى بىلەن قەشقەرنى قولغا چۈشۈردى؛ ياركەنت ۋە خوتەننىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان بىر ھاكىمىيەت قۇرۇپ، سەييىد جاھانگىر خان ئۇنۋانىنى ئالدى. قوزغىلاڭنىڭ دەسلەپكى ئىككى يىلىدا تۈركلەر ئىنتايىن جاپا چەكتى. قىشنىڭ ئۇزۇن داۋام قىلىشى ۋە ئىنتايىن سوغۇق بولىشى، نۇرغۇن تۈركلەرنىڭ ۋە چارۋىلارنىڭ ئۆلىشىگە سەۋەپ بولدى. مەركىزى قەشقەر بولغان بۇ دۆلەت ئەپسۇسكى ھېچبىر دۆلەت تەرىپىدىن ئېتىراپ قىلىنمىغان ئىدى.بۇ مەزگىلدە ئەنگىلىيە، كەشمر رايونىنى ئىمپىراتورلۇق چېگراسىغا قوشىۋالغان ۋە تۈركىستان بىلەن قوشنا بولغان بولىشىغا قارىماي نۇرغۇن ئىشلاردا پەقەت يىراقتىن قاراپ تۇرغاچقا، شەرقىي تۈركىستاننى ئۆزىنىڭ زېمىنى دەپ ھىساپلىغان ۋە مۇستەقىللىق پائالىيەتلىرىنى ھەر دائىم قانلىق بىر شەكىلدە باستۇرغان خىتاي، جاھانگىر خوجا قۇرغان بۇ يەرلىك دۆلەتنى، 1827 يىلىدا ئەۋەتكەن چوڭ قوشۇن بىلەن ۋەيران قىلدى. جاھانگىر خوجىنىڭ 1828 يىلىدا بىر قانچە ئۇرۇنىشى بولغان بولسىمۇ مۇۋەپپەقىيەتلىك بولالمىدى ۋە قولغا چۈشۈرۈلۈپ، خىتاينىڭ پايتەختى بولغان بېيجىڭدا پارچە پارچە كېسىلىپ ئۆلتۈرۈلدى. ئەمما خىتايغا قارشى ئىسيانلار ھېچبىر زامان توختاپ قالمىدى. چۈنكى جاھانگىر خوجا خىتاينىڭ ئۇنچىلىك قورققۇدەك بىر دۆلەت ئەمەسلىكىنى ئىسپاتلىغان ئىدى.بۇ ۋاقىتتا 1847 يىلى كاتتا ۋە ۋەلىخان تۆرە باشلامچىلىقىدا، كىچىك خان، جاھانگىر خوجىنىڭ ئوغلى بۈزرۈك ۋە تۈكەل تۆرىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بىر گۇرۇپ قوماندانلىقىدىكى ئەسكەرلەر بىلەن قەشقەر رايونىنى ئىگەللىگەن بولسىمۇ،20،000 كىشىلىك بۇ خىتاي قوشۇنى ئۇلارغا قاراپ يۈرۈش قىلغاندا قوقەنتكە قاچتى ۋە ئۇلار بىلەن بىرگە ھەركەت قىلغان 20،000 دەك تۈرك بۇ چىكىنىشتە ھاياتىدىن ئايرىلدى. بۇنىڭدىن ئالاھەزەل ئون يىل كېيىن ۋەلىخان تۆرە شەرقىي تۈركىستانغا ھۇجۇم قىلىپ ياركەنت بىلەن قەشقەردىن باشقا پۈتۈن يەرلەرنى ئېگەللىدى. لىكىن ۋەلىخان تۆرىنىڭ زالىم بىر كىشى بولۇشى ۋە بۇ سەۋەپتىن خەلقنى يىتەرلىك دەرىجىدە يېنىغا تارتالمىغانلىقى دېيىلىدۇ. بۇنىڭدىنمۇ بىر نەتىجىگە ئېرىشىلمىگەننىڭ ئۈستىگە، 1862 دە تۇڭگانلارنىڭ ئىسيان كۆتۈرۈشىنىمۇ نەزەرگە ئېلىشىمىز كېرەك.نەتىجىدە شەرقىي تۈركىستاننى جۇڭغارىيە ۋە قەشقەرىيە دەپ ئىككىگە ئايرىدى. خىتاي بىلەن بىرگە باشقا دۆلەتلەر، تارىخچى ۋە تەتقىقاتچىلارمۇ بۇ ئىسىملارنى قوللانغان ئىدى. قەشقەرىيە ھەم تارىختا قۇرۇلغان شەھەر دۆلىتىنى ھەم شەرقىي تۈركىستاننىڭ جەنۇبىدىكى قىسمىنى كۆرسىتىش ئۈچۈن قوللىنىلغان.بۇ ۋاقىتتا 1963 ، 1963 يىللىرى قازاق قىرغىز بەگلىرىدىن ھادىق ئاقتۇر، يىڭسار ۋە تاشمىلىقتىن توپلىغان قوشۇنى بىلەن شەرقىي تۈركىستان تۈركلىرىگە ياردەم قىلىش ئۈچۈن قەشقەرگە يۈرۈش قىلدى. كۇچادىن دۈشمەن كۈچلىرى كەلگەندە، ئۇمۇ قوقەنت خانى سەئىد سۇلتاندىن ياردەم تەلەپ قىلدى. قوقەنت خانى جاھانگىر خوجىنىڭ ئوغلى ۋە سادىقنىڭ تۇغقىنى بولغان بۈزرۈك بىلەن ياقۇپبەگنى ئەللىكتەك لەشكەر بىلەن قەشقەرگە ئەۋەتتى ۋە 1864 يىلى فېۋرالدا قەشقەرگە كىردى.بۈزرۈكخان بىلەن ئۇنىڭ ئەسكىرىي مەسلىھەتچىسى ۋە ئاتالىقى ياقۇپبەگ، سادىقبەگدىن بىر مەزگىل ۋەزىرلىك قىلىشىنى تەلەپ قىلدى. لىكىن بۇلار قەشقەرگە كېلىشى بىلەنلا، سادىق بەگ ۋە ئەسكەرلىرىنىڭ قوللىرىدىكى قوراللىرىنى ئېلىۋېلىشقا ئۇرۇندى. سادىق بەگ ئۇلارنىڭ نىيىتىنى چۈشەندى ۋە قوقەنتكە قاچتى. سادىق بەگنىڭ بىرتەرەپ بولىشى بىلەن بۈزرۈكنىڭ قەشقەرگە كىرىشى ۋە خان ئاتىلىشى، قەشقەر خانلىقىنىڭ رەسمىي قۇرۇلغانلىق تارىخى ھىساپلىنىدۇ.قەشقەر خانى بۈزرۈك، ئاجىز ئىرادىلىك، دۆلەت ئىشلىرىنى چۈشەنمەيدىغان، قابىلىيەتسىز ۋە ئويۇن تاماشىغا بېرىلگەن بىرى ئىدى. بۇ سەۋەپتىن ئاتالمىش ھۇقۇق خاننىڭ قولىدا بولسىمۇ،ياقۇپبەگ پۈتۈن كۈچنى قولىغا توپلىغان ئىدى. ئىسمى قەشقەر خانلىقى بىلەن بىللە تىلغا ئېلىندىغان مۇھەممەد ياقۇپ 1852 يىلى 17ئىيۇلدا پولكوۋنىك بالارامبېرگنىڭ قوماندانلىقىدىكى روس قوشۇنىنى ئاق مەسجىتتە بىتچىت قىلغان ۋە بۇ ۋەقە ئۇنىڭغا چوڭ نام قازاندۇرغان. بۇ ئىتبار كېيىنلەردە قەشقەر ئەتراپىدىكى بەزى يەرلىك بىرلىكلەرنى قولىغا كىرگۈزگەندىن كېيىن تېخىمۇ مۇستەھكەملەندى. ئەلۋەتتە بۇ سەۋەپتىن بۈزرۈكخان ئۇنىڭ غەلبىلىرىگە قىسقانغان؛ ئۇمۇ بۈزرۈكخاننى 1866دە ئاۋۋال تۇتقۇن قىلغان، دىن بىلەن مەشغۇل بولىشىنى ئېيقان ۋە كېيىن ھەجگە ئەۋەتىپ ئۇنىڭدىن قۇتۇلغان. 1866 يىلىدا ئېلىپ بارغان بۇ سىياسىي ئۆزگۈرۈشتىن كېيىن، بۇخارا ئەمىرى مۇزاففەرىددىنگە ئەلچى ۋە ھەدىيەلەر ئەۋەتتى. ئەمىر، ياقۇپبەگكە ئاتالىق غازى ئۇنۋانىنى بەردى. بەزى مەنبەلەردە ئۇنىڭ بۇ ئۇنۋانى سەۋەپلىك قەشقەر خانلىقىغا، ئاتالىق غازى دۆلىتىمۇ دېيىلگەن. مۇشۇنداق قىلىپ ياقۇپبەگ ئۆزىنى خان دەپ ئېلان قىلىپ قەشقەرنىڭ بىردىنبىر ھۆكۈمرانى بولدى. ياقۇپبەگ، ھۆكۈمرانلىقىنى ئېلان قىلغاندىن كېيىن بەدۆلەت ئۇنۋانىنىمۇ ئېلىپ فەتىھلىرىنى داۋام قىلدى.قەشقەر خانى پۈتۈن شەرقىي تۈركىستاننىڭ خىتاينىڭ ئىشغالىدىن ۋە تەسىر كۈچىدىن قۇتۇلىشى كېرەكلىكىنى ئويلايتتى. بۇ ۋاقىتتا تۇڭگانلار ياشىغان يەرلىرىدە يا ئۆز ھۆكۈمەتلىرىنى قۇراتتى ياكى تۈرۈركلەر بىلەن ھەمكارلىشىپ باشقۇراتتى. قەشقەر خانلىقىنىڭ بۇنچىلىك كېڭىيىشى ئۇلارنى بىئارام قىلدى. بۇ سەۋەپتىن ياقۇپخانغا قارشى چىقتى. غۇلجا بىلەن ئاقسۇ ئارسىدىكى بىر ئۆتۈش يولىنى ئىتىۋەتتى. 1868 يىلىدا كورلىغا ھۇجۇم قىلىپ، قەشقەر قوشۇنىنى يەڭدى. غەلبە قىلالمىغان قەشقەر قوشۇنى چېكىنىشكە مەجبۇر بولدى. كۇچامۇ قوغدىنىش تەدبىرلىرىنى ئالالماي تۇڭگانلار تەرىپىدىن ئىشغال قىلىندى. قەشقەردىن ياردەمچى قوشۇن كەلگەندە، تۇڭگانلار شەھەرنى بىر ھەپتە تالان تاراج قىلغاندىن كېيىن چىقىپ كەتتى.بۇنىڭدىن سىرت پۈتۈن تۈركىستانغا كۆز تىككەن روسلار، 1868 يىلىدا يېڭى قۇرغان تۈركىستان ئومۇمىي ۋالىي ۋاستىسى بىلەن قەشقەرگە بىر سەپەر ئورۇنلاشتۇرۇشنى پىلانلىغان بولسىمۇ، بۇ ۋاقىتتا چىققان ھىۋە مەسىلىسى تېخىمۇ مۇھىم بولغانلىق ئۈچۈن بۇ پىكىرلىرىنى كېيىنگە قويۇپ قويدى. ئۇنىڭدىن باشقا روسلار، ياقۇپبەگكە بىر تىجارەت ئەھدىنامىسى ئىمزالاتماقچى ئىدى، لىكىن ئۇ روسلارنىڭ تىجارەت نامى بىلەن جاسۇسلۇق ھەركەتلىرى ئېلىپ بارىدىغانلىقىنى بىلگەنلىكى ئۈچۈن بۇ ئەھدىنامىگە يېقىنلاشمىغان ئىدى. روسلارنىڭ تۈركىستان خانلىقلىرىنى بىر بىرلەپ قولغا كىرگۈزىشى ۋە ھىندىستانغا قاراپ كېڭىيىشى بۇ نۆۋەت ئېنگىلىزلارنى جىدىىلەشتۈرىۋەتكەن ئىدى. بۇ سەۋەپتىن قەشقەر خانىغا كۆڭۈل بۆلۈشنى بىر زۆرۆرىيەت دەپ بىلەتتى. تۈركىيە بىلەنمۇ دوستانە مۇناسىۋەتتە بولغان ئەنگىلىيەدىن ياقۇپبەگ ياردەم تەلەپ قىلدى. ئېنگلىزلەرمۇ قەشقەرنى ھەم روسلارغا، ھەم خىتايلارغا قارشى بىر ئارا رايون قىلىپ پايدىلىنىشنى ئويلىشىۋاتاتتى. تۈركىيەمۇ باشقا تۈركىستان خانلىقلىرىغا يىتەرلىك كۆڭۈل بۆلەلمىگەن ئىزتىراپىنى ئۆچۈرۈش ئۈچۈن ياقۇپ بەگ بىلەن يېقىن ئۆتۈشكە باشلىدى.ياقۇپ بەگ، سەئىد ياقۇپخان تۆرىنى ئابدۇلئەزىز خانغا ئەلچى قىلىپ ئەۋەتتى، شەرقىي تۈركىستان تۈركلىرىنىڭ تەلىپىگە بىنائەن ئوسمانلى دۆلىتى، قەشقەر قوشۇنىنى تەربىيەلەش ئۈچۈن ھەربىي ئەمەلدارلار بىلەن بىرلىكتە 2000 تال مىلتىق، 6 زەمبىرەك، قەشقەردە ئىشلەپچىقىرىش ئۈچۈن پىستان ۋە ئوق دورىسى ماتېرياللىرى ئەۋەتتى. ياردەمنى ئېلىپ كېلىۋاتقان ھەيئەتنىڭ كېمىسى دېڭىزدا كاشىلا كۆرۈلگەن بولسا كېرەك. يۈكلەر قىزىل دېڭىزدا باشقا بىر پاراخوتقا يۈكلەنگەندىن كېيىن، ھىندىستان ئارقىلىق قەشقەرگە يەتكۈزۈلدى. ئۇلار يۈز تال توپ ئېتىلىپ قارشى ئېلىندى. بۇنىڭدىن كېيىن، ياقۇپبەگ تۇپراقلىرىدا خۇتبىنىڭ ئابدۇلئەزىز خان نامىغا ئوقۇتۇلۇشىنى ۋە پۇللارنىمۇ ئۇنىڭ نامىغا باستۇرۇشنى ئەمىر قىلدى. ئوسمانلى دۆلىتى تەرىپىدىن ياقۇپ بەگكە ئەمىرۇل مۇسلىمىن ئۇنۋانى، بىر تۇغ ۋە خەلقىنى كېرەكسىز سەۋەپ بىلەن ئۇرۇشقا ئېلىپ كىرمەسلىكى توغرىسىدا بىر پەرمانمۇ ئەۋەتىلگەن ئىدى.ياقۇپبەگە بۇ نامنى ئالغاندىن كېيىن، رەھمىتىنى بىلدۈرۈش ئۈچۈن، 1875يىلى 7 ئاپرىلدا ئوسمانلى تۈركىيەسىگە بىر مەكتۇپ ئەۋەتتى. مەكتۇپتا دەۋلەتىئالىيەنىڭ بايرىقىنى ئاچقانلىقىنى، خۇتبىنى خەلپە نامىدىن ئوقۇتۇپ، پۇلنى ئابدۇلئەزىز نامىدىن باستۇرغانلىقىنى دېگەن. ئۇ كېيىن تەختكە چىققان ئابدۇلھەمىتكىمۇ سادىقلىقىنى بىلدۈردى. بۇ مەزگىلدە تۈركىستان ۋە ھىندىستاننىڭ شىمالىي قىسمىدىكى يەرلىك بەگلىكلەردىنمۇ ئوسمانلى دۆلىتىگە بەيئەت قىلغانلار بولدى، ياۋروپالىق خىرىستىيانلارنىڭ ھەممىسىنىڭ بىرلىشىپ ھۇجۇم قىلىشىنى ئىچىگە سىڭدۈرەلمىگەن بەزى ھۆكۈمدارلار، ئىسلامنىڭ يۈزى بولغان بۇ دۆلەتكە ياردەمنىڭ پەرز ئىكەنلىكىگە مۇناسىۋەتلىك مەكتۇپلار ئەۋەتكەنىدى. مۇشۇنداق قىلىپ شەرىقتە ئىستانبۇلغا قارىتا بىر مۇھەببەت شەكىللەنگەن ئىدى.بۇ مەزگىلدە خىتاي ئىمپىراتورىنىڭمۇ جىم تۇرمىغانلىقى ئېنىق ئىدى. ئوخشاش ۋاقىتتا غەرىپكە كېڭىيىشنى پىلانلىغان ۋە روس ئىستىلاسىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى ئويلىغان خىتاي، قانچىلىك بەدەل تۆلىشىدىن قەتئىينەزەر شەرقىي تۈركىستاننى قولىغا كىرگۈزۋېلىشنى ئارزۇ قىلاتتى. خىتاينىڭ قەشقەر خانلىقىغا قارشى چوڭ بىر ئۇرۇش تەييارلىقىدا ئىكەنلىكىنى بىلگەن ياقۇپبەگ، بۇ ۋاقىتتا قەشقەردە تۇرۇۋاتقان ئوسمانلى ئەلچىلىك ھەيئىتىنىڭ بېشى مۇرات ئەپەندىگە باش ئەلچىسىنى قوشۇپ، يېڭى قورال ۋە ئەسكىرىي ياردەم تەلەپ قىلىش ئۈچۈن ئىستانبۇلغا ئەۋەتكەن ئىدى. لىكىن بۇ مەزگىلدە 93 جېڭى دەپ ئاتالغان 1878 يىلىدا ئوسمانلى روس ئۇرۇشىدا يېڭىلگەن تۈركىيە، قەشقەر ئەلچىسىنىڭ تەلەپلىرىگە ئىجابىي جاۋاپ بەرمىگەن ئىدى.خىتايغا قارشى قوغدىنىش تەدبىرلىرى بىلەن مەشغۇل بولىۋاتقان بىر ۋاقىتتا ياقۇپبەگنىڭ ئۆلۈمى شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن بىر تەلەيسىزلىك ئىدى. ئۇ قىسقا ۋاقىت بولسىمۇ شەرقىي تۈركىستاننى ھەم خىتاي، ھەم روسىيە، ھەم ئەنگىلىيەنىڭ ئىشغال قىلىشىدىن قۇتقۇزۇپ قالغان ئىدى. نەتىجىدە ياقۇپبەگنىڭ ئوغلى، بەگ قۇلى خان ئىتتىپاقىلىقنى قوغدىغان بولسىمۇ، ئەسكىرىي جەھەتتىن ئىنتايىن ئاجىز بولغانلىقى ئۈچۈن 1878 يىلىدا قەشقەرنىڭ ئىشغال قىلىنىشىنى توسۇپ قالالمىدى ۋە قوقەنتكە قاچتى. خىتايلارنىڭ بۇ يەردە قىلغان تۇنجى ئشى، 60،000 كىشىلىك قەشقەر قوشۇنىنى پۈتۈنلەي قەتلى قىلىش بولدى. بۇ ۋاقىتتا مىڭلىغان ئاۋام خەلىقمۇ ئۆلتۈرۈلدى. 1884 يىلىدىن باشلاپ خىتايلار، شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن يېڭى مۇستەملىكە مەنىسىدىكى شىنجياڭ ئىپادىسىنى قوللاندى ۋە خەرىتىلەردىمۇ بۇ ئىسىم بىلەن خاتىرلىنىدىغان بولدى.بۇنىڭ بىلەن بىرگە 20ئەسىرنىڭ باشلىرىدا، 1911 يىلىدا خىتايدا بىر ئىنقىلاپنىڭ پارتىلشى، جەنۇپشىمال ئۇرۇشى تۈركلەرگە بىر ئاز بولسىمۇ نەپەس ئالدۇردى. خىتايدىكى مانجۇ خاندانلىقى يوقىتىلىپ، مىللىي خىتاي ھاكىمىيىتى قۇرۇلدى. بۇ ۋەزىيەتتىن پايدىلىنىپ 1912 يىلى ئىلى ۋادىسىدا،تۈركلەر ئۈچۈن بىر ئىنقىلاپ ئۇچقۇنى ياندۇرۇلغان بولسىمۇ بىر نەتىجىگە ئېرىشىلمىدى. خىتايلارنىڭ نە تۈركلەرگە، نە ئۆزلىرىگە بىر ئىش قىلمايدىغانلىقىنى چۈشەنگەن روسلار 1000 كىشىلىك قوشۇن بىلەن ئۈرۈمچىنى ئىشغال قىلدى.خىتاي شەرقىي تۈركىستانغا كىرگەندىن تارتىپ زۇلۇم ۋە قورقۇتۇشلار باشلىدى. تۈركلەرگە خىتاي ۋالىيلارنىڭ ۋە باشقا ھۇقۇقدارلارنىڭ ناچار مۇئامىلە قىلىشى سەۋەبىدىن 1931 يىلدا خوجىنىياز ھاجى باشلامچىلىقىدا، قۇمۇلدا بىر ئىسيان كۆتۈرۈلدى. تۈركلەر ئارىسىدا تەشكىلاتلىشىشنىڭ بولماسلىقىدىن، باشقا رايونلاردىن ئىسيانغا يىتەرلىك ياردەم يەتمىدى. مەيدانغا كەلگەن بۇ ۋەقەلەردىن تۈركىيە، سوۋېت ئىتتىپاقى ۋاستىسى بىلەن خەۋەردار بولاتتى. لىكىن 1933 يىلى بۇ ئازادلىق ھەركىتىگە تۇرپان، قاراشەھەر، ئاقسۇ، كۇچا ۋە خوتەندىكى تۈركلەرمۇ قوشۇلدى. ئۈرۈمچىدىن سىرت شەرقىي تۈركىستان پۈتۈنلەي ئازاد بولغان ئىدى. مىللىي ئىنقىلاپ كومېتىتى قۇرۇلدى. بۇ ئازادلىق ھەركىتىنىڭ دەسلىپىدە روسلار، ئەۋەتكەن بىر ھەيئەت ۋاستىسى بىلەن ھەمكارلىق تەكلىپ قىلغان ئىدى. ئىنقىلاپچىلار تەرىپىدىن رەت قىلىنغان روسلار، شەرقىي تۈركىستان مۇستەقىللىقىنى مەقسەت قىلغان بۇ مىللىي كۈرەشنى پالتىلاشقا باشلىدى. شەرقىي تۈركىستاندىكى بۇ مۇستەقىللىق ھەركەتلىرىنىڭ غەربىي تۈركىستانغا كېڭىيىشىدىن قورققان روسىيە، تۈرك ھەركىتىنىڭ باستۇرۇلۇشى ئۈچۈن خىتايغا قولىنى سۇندى. بۇ ۋاقىتتا شەرقىي تۈركىستان تۈركئىسلام جۇمھۇرىيىتى مۇستەقىللىقىنى ئېلان قىلدى . دۆلەت مەجلىسى قۇرۇلدى. لىكىن بۇ تۈرك جۇمھۇرىيىتى ئۈچ ئالدىنقى سەپتە تەڭ ئۇرۇش قىلىشقا مەجبۇر ئىدى: بىر تەرەپتە روسلار، بىر تەرەپتە خىتايلار، بىر تەرەپتە بولسا تۇڭگانلار بار ئىدى.تۈركلەر بىلەن تۇڭگانلارنىڭ مۇناسىۋىتىنىڭ بۇزۇلىشى خىتايلارنى چەكسىز خوشال قىلدى. قايتىدىن كۈرەش قىلىش غەيرىتىگە كەلگەن تۈركلەرنىڭ، تۇڭگانلار تەرىپىدىن مەغلۇپ قىلىنىشى، قەشقەرنى ئالغاندىن كېيىن 7000 تۈركنى ئۆلتۈرۈشى ئۇلارنى ئۈمۈتسىزلىككە پاتۇردى. تۇڭگانلارنىڭ بۇ شەكىلدا يۈكسىلىشىنى تەھدىت دەپ قارىغان روسىيە، 20،000 كىشىلىك قوشۇننى ۋە برونىۋىكلارنى خىتايلارنىڭ بۇيرۇقىغا بېرىپ، بۇ قېتىم تۇڭگانلارنىڭ ۋەيران بولىشىغا سەۋەپ بولدى. بۇ ۋاقىتتا خوجانىياز ھاجىنىڭ روسىيە بىلەن ئۆز ئىختىيارلىقى ئاساسىدا كېلىشىشى ۋە شەرقىي تۈركىستاننى روسلارغا يېقىنلاشتۇرۇشقا تىرىشىشى ھۆكۈمەت ئىچىدە قارشىلىقلارغا سەۋەپ بولدى. بۇ سەۋەپتىن يۈز بەرگەن چۈشىنىكسىز ھەركەتلەر نەتىجىسىدە بەزى ئەزالار خىتايلارنىڭ قولىغا چۈشىتى ۋە خىتايلار ئۇلارنى ئۆلتۈردى. بىر قىسىم تۈركلەر يەنە جىم تۇرماي، ئىسيان كۆتۈردى. بۇلارنىڭ ئىچىدە 20،000 قازاق تۈركىنىڭ ھىندىستانغا قاراپ قېچىشى مەشھۇر. خىتاي ۋە روسلاردىن قاچقان تۈرۈركلارنىڭ پەقەت 15،000 لا ھىندىستانغا يىتىپ بارالىدى.خىتايدىكى ئىچىكى ئۇرۇش يىللىرىدا ئاجىز ۋە ئۈمۈتسىز ھالدا ئىتتىپاقداش ئىزدىگەن خىتاي كوممۇنىست پارتىيەسى، تۈرك خەلقىنى ئۆزىگە تارتىش ئۈچۈن ئىنتايىن تىرىشقان؛ ھەتتا ماكىسىزىمنىڭ دىن دۈشمەنلىكىنىمۇ كۆرمەسكە سېلىپ، بەزى ئىشلارغا يول قويغان ئىدى. 1938 يىلدا خىتاي كوممۇنىست پارتىيەسىنىڭ 6قېتىملىق قۇرۇلتىيىدا، خىتايدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ خىتايلار بىلەن تەڭ ھۇقۇقلارغا ساھىپ بولىدىغانلىقى باياناتىغا ئالدانغان تۈركلەر، كوممۇنىستلارنىڭ رەقىبى جاڭ جيېشىنىڭ ئەسكەرلىرىنى يەڭگەندىن كېيىن، 1944يىلى71ئۆكتەبىردە مۇستەقىل شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتىنى قۇردى. بۇ مەزگىلدە گېرمانىيەروسىيە ئۇرىشىمۇ، روسلارغا پايدىلىق بولىۋاتاتتى. ئەپسۇس، تۈركىيەمۇ بۇ يىللاردا ئىسمەت ئىنۆنۈنىڭ باشقۇرۇشىدىكى ھۆكۈمەت، تاشقىي تۈركلەرنىڭ بىردىنبىر قوللىغۇچىسى ۋە قوغدىغۇچىسى بولغان، تۈركچىلەر جەمئىيىتىنى تاقاش ۋە دۇنيا تۈركلىكىنىڭ مەنىۋىي يولباشچىسى ئاتسىزنى قاماش بىلەن مەشغۇل بولۇپ، ئەتىراپىدىكى بولىۋاتقان ئىشلارغا قاراشقا چولىسى تەگمەيتتى. ئىككىنچى قېتىم ئازادلىقىغا ئېرىشكەن شەرقىي تۈركىستانلىقلارنىڭ جۇمھۇرىيىتىنىڭ بېشىدا ئۇ ۋاقىتتا ئەلىخان تۆرە بار ئىدى.غەربىي سەپتە ئۆزىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىپ بولغان روسىيە، بۇ ۋاقىتتا شەرقىي تۈركىستاندا بىرقاتار ئويۇنلارنى باشلاتتى. ئاۋۋال، شەرقىي تۈركىستانلىق تۈركلەرگە ياردەم قىلغان روسىيە، ئۇلارنىڭ بىر ھۆكۈمەت قۇرۇشىغا بىر نەرسە دېمىگەن ئىدى. لىكىن بۇ يېڭى ھۆكۈمەتنىڭ غەربىي تۈركىستان ئۈچۈن تەھدىت بولىدىغانلىقىنى پەرەز قىلغان روسلار، تۈرۈركلەرنىڭ مىللەتچى خىتايلار بىلەن 1946 يىلى بىر تىنچلىق توختامنامىسى ئىمزالىشىنى ئەمەلگە ئاشۇردى. بۇنداق بىر توختامنامىنى ئىمزالاشنى خالىمىغان ئەلىخان تۆرە، روسىيەگە ئېلىپ قېچىلدى. ئەسلىدە نە روسلارنى، نە خىتايلارنى سۆيىدىغان، پەقەت خىتايلارنىڭ ناچار ئىجراسى سەۋەپلىك روسلارنى تاللاشقا مەجبۇر بولغان يەرلىك خەلق، مىللەتچىلەرنىڭ ھاكىمىيەتكە ئۆتۈشىدىن چەكسىز خوشال ئىدى. بۇ ۋەتەنپەرۋەرلەر تۇنجى ئىجرائەتلىرىنى مائارىپ ۋە كۈلتۈر ساھەسىدە ئەمىلىلەشتۈردى. ھەممەيلەن قولىدىن كەلگەن تىرىشچانىلىقنى كۆرسەتتى.كېيىنلەردە مىللەتچى خىتايلار، تۈركلەرنى ھوقۇقتىن ئۇزاقلاشتۇرۇشقا باھانە ئىزدەۋاتقاندا، خىتاي كوممۇنىستلىرىمۇ ھەر يەردە ھاكىمىيەتنى ئىگەللەۋاتاتتى. خىتايلار كەڭسۇ ۋە كۆكنۇر ۋىلايەتلىرىنى ئىشغال قىلىپ، ئاللىقاچان شەرقىي تۈركىستان چىگراسىغا يېتىپ كەلگەن ئىدى. تەخمىنەن بىر يىل كېيىن، 1948 يىل 7 ئاينىڭ 17 كۈنى بۇ مىللەتچى گۇرۇپ ھاكىمىيەتتىن ئۇزاقلاشتۇرۇلدى. 1949 يىلىدا بولسا خىتايدىكى ئىچكى ئۇرۇشتا غەلبە قىلغان كوممۇنىستلار، شەرقىي تۈركىستانغا قايتىدىن ساھىپ بولۇپ، مىڭلارچە خەلقنى ئۆلتۈردى ۋە يۈزمىڭلارچە خەلقنى ئانا ۋەتىنىدىن سۈرگۈن قىلدى. تۈركلەر ئۈچۈن تەكرار قاباھەتكە تولغان كۈنلەر باشلىدى. شەرقىي تۈركىستاندا تۈركلەرگە قارشى بېسىم ۋە زۇلۇمنىڭ ئېشىشى سەۋەبىدىن، خەلقلەر يۇرتلىرىدىن ۋاز كېچىشكە مەجبۇر بولدى. باشقا بىر چارە كۆرۈنمەيتتى. يا بويۇن ئېگىشى ياكى تىركىشىپ ئۆلىشى كېرەك ئىدى. نەتىجىدە، ئارسىدا ئەيسا يۈسۈف ۋە مۇھەممەت ئەمىن بۇغرالار مۇ بولغان 2000 گە يېقىن كىشى 1949يىلى 9ئايدا يولغا چىقتى. بۇلارنىڭ پەقەت 800 گە يېقىنى تۈركىيەگە ئۇلىشالىدى.ئىچكى ئۇرۇش مەزگىلىدە قىلغان ۋەدىلىرىنى ئۇنۇتقان كوممۇنىست خىتاينىڭ زۇلۇمى ۋە كېڭەيمىچىلىكىنىڭ چىداپ تۇرغۇسىز ھالغا كېلىشى بىلەن 1951 يىلىدا، ئوسمان باتۇر قاتارلىق تۈرك مىللەتچىلىرى بىر قارشى تۇرۇش ھەركىتى باشلاتتى. تۈركىستاندىكى بۇ ئىسيان ۋە كۈرەشنى تۈركىيەدىكى تۈركچىلەرمۇ كۆزىتىپ، قوللىرىدىن بىر ئىش كەلمىسىمۇ، دۇئالىرى بىلەن ئۇلارنىڭ زەپەر قازىنىشىنى تىلەيتتى. بۇ ۋاقىتتا ھەر تۈرلۈك بېسىملار بىلەن نىيىتىدىن ياندۇرۇلماقچى بولغان بۇ تۈركچىلەرنىڭ غەيرىتى بىلەن تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى ھۆكۈمىتى، 1952يىلى مارت ئېيىدا توپلىنىپ، مىنىستىرلار كېڭىشى قارارى بىلەن دۆلىتىدىن قېچىپ كەلگەن شەرقىي تۈركىستانلىقلارنىڭ تۈركىيەگە يەرلىشىش رۇخسىتىنى ماقۇللىدى.يۇقىرىدىمۇ دېگىنىمىزدەك تۈركىىستاندا، ئوسمان باتۇرغا ئوخشاش بىر تۈركۈم تۈركلەر، ئايرىم ۋە ياكى بىرلىكتە كۈرىشىنى داۋام قىلىۋاتاتتى. كوممۇنىستلارنىڭ تۇيۇقسىز قىلغان بىر ھۇجۇمى بىلەن نۇرغۇن تۈرك ئۆلتۈرۈلدى، ئوسمان باتۇرنىڭ قىزىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇرغۇن تۈرك ئەسىر ئېلىندى. ئوسمان باتۇر، قىزىنى قۇتقۇزۇش مەقسىتى بىلەن 200 كىشىلىك خىتاي ئەسكەرلىرىگە ھۇجۇم قىلدى؛ قىزىنى قۇتقازغان بولۇشىغا قارىماي، قېچىۋاتقاندا ئېتىنىڭ پۇتىنىڭ سۇنۇپكىتىشى بىلەن تۇتۇلۇپ قالدى. ئۇ، 29 ئاپرىلدا ئۈرۈمچىگە ئېلىپ كېلىنىپ، تۈرلۈك قىيناشلاردىن كېيىن ئۆلتۈرۈلدى. شۇ سەۋەپتىن خىتايدىكى بىر ماقال تەمسىلدە؛ ھەر ئون يىلدا بىر كىچىك، ھەر ئوتتۇز يىلدا بىر چوڭ تۈرك ئىسيانى بولىدۇ دىيىلىدۇ. كوممۇنىستلارنىڭ خىتايدىكى ھاكىمىيىتىدىن 1953 يىلغىچە مەسئۇد سەبرى بايقۇزىغا ئوخشاش بىلىملىك ۋە كۆزگە كۆرۈنگەنلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان 100،000 دىن ئوشۇق تۈرك ھەرخىل قىيىنقىستاقلارغا ئۇچرىدى ۋە ياكى ئۆلتۈرۈلدى.خىتاي كوممۇنىست پارتىيەسى 1955يىلنىڭ باشلىرىدىن باشلاپ ئۆزىنى روسىيەگە قارىتا كۈچلۈك ھېس قىلىشقا باشلىغاندىن كېيىن، تۈركلەرنىڭ ئۈستىدىكى زۇلۇملار تېخىمۇ كۈچەيدى. بۇنىڭ تۇنجى ئىشارىتى مائارىپ ساھەسىدە بولدى. 1958 يىلىدا شەرقىي تۈركىستاندىكى ئالىي مائارىپ ئورۇنلىرىدا مائارىپ تىلىنىڭ خىتايچە بولىشى مەجبۇر قىلىندى. ئەرەپ ئېلىپبەسىنىڭ ئورنىغا خىتاي فونېتىك سېستىمىسىغا ئۇيغۇن لاتىن ئېلىپبەسىگە ئۆتۈشنى شەرت قىلدى ۋە ئوخشاش ۋاقىتتا تۈرك مائارىپچىلارنى خىزمەتتىن توختاتتى. دۆلەتنىڭ شانلىق ئۆتمۈشىنى يورۇتۇپ بېرىدىغان پۈتۈن كونا ئەسەرلەر، تارىخىي، دىنىي ۋە كۈلتۈرەل مىراسلار بىلەن شۇغۇللىنىش چەكلەندى. بىر ئاپتونوم رايون بولغان شەرقىي تۈركىستاندىكى ئىنسانلارنىڭ 21 ئەسىردە ھېچقانداق ھەقلىرىنىڭ بولماسلىقى پۈتۈن دۇنيا تۈركلىرىگە ئىبرەت بولىشى لازىم.كوممۇنىستلارنىڭ ھاكىمىيىتىدىن كېيىن شەرقىي تۈركىستاندىكى ئوتلاقلارنىڭ تېرىلغۇ يەرلىرىگە ئۆزگەرتىلىشى ۋە بۇ سەۋەپتىن خۇددى روسىيەدە بولغىنىدەك، بولۇپمۇ شەرقىي تۈركىستاندا ياشىغان قازاققىرغىزلارنىڭ ئىقتىسادىنىڭ ئاجىزلىشىشى بىلەن، ھۆكۈمەتكە قارشى نارازىلىقلارنىڭ ئېشىشىغا شاھىت بولىۋاتىمىز. تۈركىستاندا ئىشلەپ چىقىرىلغان يىمەكلىكلەرنىڭ كۆپ قىسمىنىڭ خىتايغا ئەۋەتىلىشى سەۋەبىدىن 1962يىلى بىر تۈرك ئىسيانى بولغان، بۇ ۋاقىتتا قازاق تۈركلىرىنىڭ بىر قىسمى غەربىي تۈركىستانغا پاناھلانغان ئىدى. ئىلى ۋىلايىتىدە مىڭلىغان تۈرك بۇ نامايىشلاردا ئېتىپ ئۆلتۈرۈلدى. ئەسلىدە شەرقىي تۈركىستاندا ئىشلەپچىقىرىلغان ماللاردىن توپلانغان پۇللار بىلەن، بۇ رايونغا تېخىمۇ ياخشى مەبلەغلەر سېلىنغىلى بولسىمۇ، ئەپسۇسكى بۇ كوممۇنىستلار تەرىپىدىن ھېچ قاچان نەزەرگە ئېلىنمىدى. 1960يىللارنىڭ بېشىدا روسخىتاي سوغوق مۇناسىۋەتلەر ئۇرىشىغىمۇ شاھىت بولدى. بۇ ۋاقىتتا، خىتايروس چىگرىلىرى ھەر ئىككى دۆلەتنىڭ كۈرىشىگە سەھنە بولدى. بۇنىڭ زىيىنىغا ئەلۋەتتە، ھەر ۋاقىت تۈركلەر ئۇچىرايتتى.بۇنىڭدىن باشقا خىتايدىكى ئىنساپسىز بىر كۈلتۈر سىياسىتىنىڭ بىر نەتىجىسى سۈپىتىدە؛ تۈرك قىزلىرى مەجبۇرىي خىتايلار بىلەن توي قىلغۇزۇلغان، تۈرك بوۋاقلار خىتاي ئائىلىلىرىگە يەرلەشتۈرۈلگەن، ھەممەيلەن كوممۇنىزىم تەشۋىقاتىغا بوي سۇندۇرۇلغان؛ قىسقىسى تۈرك بولۇش گۇناھ ھېساپلانغان. ئۆز چىگراسىدىكى تۈركلەرگە يۈز يىللاپ قىلمىغان ئەسكىلىكى قالمىغان روسلار چېغىدا، قىزىل خىتاينى 1949 يىلىدىن 1963 يىللغىچە 26 مىلىيون ئىنساننى ئۆلتۈردى دەپ ئەيىپلىگەن. مەسىلەن، 1966 يىلىدا ماۋ زېدۇڭ تەرىپىدىن تەيىنلەنگەن ۋە قىزىل قوغدىغۇچىلار دەپ ئاتالغان ئوقۇغۇچىلارغا بېرىلگەن تەلىماتلاردا؛ پۈتۈن مەسجىتلەرنى تاقاش، دىنى جەمئىيەت ۋە قۇرۇلۇشلارنى كۆيدۈرىۋېتىش، قۇرئانغا مۇناسىۋەتلىك نەشرىياتلارغا يول قويۇلماسلىق، دىنىي نىكاھ قىلماقچى بولغانلارغا پۇرسەت بېرىلمەسلىك، سۈننەت قىلىشنى چەكلەش دېيىلگەن ئىدى. بۇ خۇسۇستا مەجبۇرىي ئىجرا قىلىنغان تۇغۇتنى چەكلەشنىڭ زىيىنى ھەممىدىن بەك شەرقىي تۈركىستاندا كۆرۈلدى. بولۇپمۇ يېزاقىشلاقلاردا بۇ چەكلىمىگە سەل قارىغان ئاياللارنىڭ، قورسىقىدىن بوۋاقلىرىنىڭ ئېلىنغانلىقلىرى بىلىنمەكتە.يېقىنقى ئوتتۇزقىرىق يىل ئىچىدە تۆت قېتىم ئېلىپبە ئالماشتۇرۇشقا دۇچار بولدى. 2001 يىلىدىن باشلاپ ئىجرا قىلىنغان مائارىپ ۋە تىل سىياسىتى بىلەن، شەرقىي تۈركىستاندا ئوتتۇرا مەكتەپ ۋە ئۇنىۋېرسىتىتلاردا تامامەن خىتايچىگە ئۆتۈش قارارى ئېلىندى. ئۇيغۇرلار بىلەن ئوخشاش ئىرقتىن كەلگەن قازاق،قىرغىر، ئۆزبەككە ئوخشاش خەلقلەرگە پەرىقلىق مۇئامىلە قىلىنىپ، بۇلارنىڭ بىرلىكى يوق قىلىندى. خىتايلار 1949 يىلىدىن باشلاپ رايونغا داۋاملىق تۈردە كۆچتى. 1990يىلدىكى نوپۇس ئىستاتىكىستىكىسىغا ئاساسلانغاندا، بۇ يەردىكى تۈرك ۋە مۇسۇلمانلارنىڭ نىسبىتى 40 بولغان بولسا، خىتايلار 53 كە چىقتى.1988يىلى ئىيۇندا ئۈرۈمچىدا تۈرك ئوقۇغۇچىلار باشلىغان ھەركەت، ھۆكۈمەتكە ۋە بۈيۈك خىتايغا قارشى تەشكىللەنگەن پانتۈركىست دەپ باھالاندى. 1989يىلىنىڭ ماي ئېيىدا شەرقىي تۈركىستاننىڭ نۇرغۇن يېرىدە خىتاي زۇلىمىغا قارشى ئىسيانلار كۆتۈرۈلدى. بۇ ۋەقەلەر جەريانىدا 13 مىڭ كىشى تۇتۇقلانغان، قەشقەرنىڭ ئاقتۇ ناھىيىسى بارىن يېزىسى خەلقىنى خىتاي ئەسكەرلەر قىرغان ۋە بۇ قەتلىئامدا مىڭلاپ تۈرك ئۆلتۈرۈلگەن ئىدى. بۇ مەزگىلدە كۆپلىگەن تۈرك يازغۇچىلار ۋە مىللەتچىلەر ئۆلتۈرۈلدى. 1992يىلى 8مارتتا قەشقەردە يۈربەرگەن ۋەقەلەردە نۇرغۇن ئادەملەرنىڭ تۈرمىگە تاشلانغىنىدەك، سانى ئېنىق بولمىغان بىر قىسىم تۈركلەرمۇ ئۆلتۈرۈلگەن. 1997نىڭ فېۋرال ئېيىدا، قەدرى كېچىسىدە بىر مەسچىتتە ئىبادەت قىلغان ئاياللارنىڭ قاماپ قويۇلغانلىقى ۋە بۇ يەردە قىيىنقىستاققا ئۇچىرىشى سەۋەبىدىن ئۇلارنىڭ قويۇپ بېرىلىشىنى تەلەپ قىلغان خەلقكە، ئۈچىنىڭ جەسىتىنىڭ بېرىلگەنلىكى ۋە يەنە 200 تۈركنىڭ ئىسيان قىلدى دەپ ئۆلتۈرۈلگەنلىكى، مىڭلىغان ئادەمنىڭ لاگېرلارغا ئەۋەتىلگەنلىكى مەلۇم.21ئەسىرگە كىرگەن شۇ كۈنلەردىمۇ شەرقىي تۈركىستاندا ئىرقىي قىرغىنچىلىقنىڭ يۈز بېرىشى تۈرك دۇنياسىغا ئىبرەت بولىشى كېرەك. باشقا تۈرك دۆلەتلىرى شەرقىي تۈركىستانلىق قېرىنداشلىرىمىزنى قوللاشنىڭ ئورنىغا، قازاقىستاندا بولغىنىدەك، 1994يىلى ئىمزالانغان بىر چېگرا ئەھدىنامىسى بىلەن، قازاقلار ئۆز تۇپراقلىرى ئىچىدىكى شەرقىي تۈركىستان جەمئىيەتلىرىنى تاقىدى. بۇ ئەھۋال دوستلۇققا ۋە قېرىنداشلىققا ئەسلا سىغمايدۇ. 2008يىلدىكى بېيجىڭ ئولىمپىك تەنھەركەت يىغىنىدىن بۇرۇن، دۇنيادىكى تىبەتلەر بىلەن ئۇيغۇرلارنىڭ، ئىنساپسىز خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ قىلغان زۇلۇملىرىنى ئىنسانلىقنىڭ ئاڭلىشىنى مەقسەت قىلىپ ئېلىپ بارغان نامايىشلارنىڭ ئەكس تەسىرى، ئەپسۇس يەنە شەرقىي تۈركىستاندا ھېس قىلىندى. 2009يىلنىڭ ئىيۇن ئېيىدا مىڭلىغان تۈرك كوچىلاردا ئېتىپ ئۆلتۈرۈلدى، بوغۇزلىرى كېسىلدى، قورساقلىرى تېشىلدى. 2015يىلنىڭ ئىيۇن ئېيىدا، رامزان ئېيىدا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مەسچىتكە بېرىشنى ۋە روزا تۇتۇشنى چەكلىشى سەۋەبىدىن چىققان ۋەقەلەردە سانى ھازىرغىچە ئېنىق بولمىغان نۇرغۇن تۈرك، خىتاي ئەسكەر ۋە ساقچىلار تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلدى.ھەر كۈنى ئونلىغان ئۇيغۇرلار ئۆلتۈرۈلۈپ، مىڭلىغانلىرى تۈرمىگە تاشلىنىپ ۋە سۈرگۈن قىلىنىپ جازالىنىۋاتىدۇ.سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ پارچىلىنىشىدىن كېيىن قۇرۇلغان مۇستەقىل تۈرك دۆلەتلىرى بۇلارنىڭ رايونلىرىدا مۇقۇم بىر ھالەتكە كەلگەندىن كېيىن ئەتراپىغا كۆڭۈل بۆلۈشى ۋە شەرقىي تۈركىستاندىكى قېرىنداشلىرىغا بىر ئاز بولسىمۇ ياردەم قولىنى سۇنىشى، خىتاينى ئەندىشە قىلدى ۋە بۇ سەۋەپتىن خىتاي بۇنىڭ تەدبىرىنى ئېلىشقا كېچىكمىدى. خىتاي باشلامچىلىق قىلغان ۋە دەسلەپتە شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى شەكلىدە ئوتتۇرىغا چىققان، كېيىنلەردە ئۆزبېكىستاننىڭمۇ قوشۇلىشى بىلەن خىتاي، روسىيە، قازاقىستان، قىرغىزىستان، تاجىكىستان ئالتە دۆلەتلىك شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى بولۇپ شەكىللەنگەن، ئاسىيادىكى بۇ يېڭى سىياسىي قۇرۇلما، ئەسلىدە پۈتۈنلەي تۈركلەرگە زىيانلىق بولىشىغا قارىماي، ئەپسۇسكى تۈرك جۇمھۇرىيەتلىرى بۇنىڭغا بېلىقچىلاپ سەكرىدى. خىتاينىڭ بۇ يەردىكى مەقسەتلىرىدىن بىرى، ئەھدىلەشكەن دۆلەتلەر بىلەن شەرقىي تۈركىستاننى كونتروللىقىدا تۇتۇش ۋە بۇ جۇمھۇرىيەتلەردىن شەرقىي تۈركىستانغا قىلىنماقچى بولغان ياردەملەرنى توسۇش ئىدى. مۇشۇنداق قىلىپ غەرپ تەرىپىنى كاپالەتكە ئىگە قىلغان خىتاي دۆلىتى، غەرپتە يەنى تىنچ ئوكيان رايونىدا تېخىمۇ راھەت ھەركەت قىلىشنى پىلانلىماقتا.يەنە كېلىپ خىتاي قايتىدىن غەرپكە كېڭىيىش ئىھتىياجىنى ھېس قىلىۋاتىدۇ. ئىقتىسادىي جەھەتتىن يېڭى يىپەك يولىنى جانلاندۇرۇش خىتاينىڭ نىشانلىرىنىڭ بىرىدۇر. بولۇپمۇ 2001يىلى 11سىنتەبىردە، ئامېرىكادىكى تېرورلۇق ھۇجۇمىدىن ناھايىتى ياخشى پايدىلانغان خىتاي ھۆكۈمىتى،شەرقىي تۈركىستاندىكى ھەققىنى تەلەپ قىلىۋاتقان تۈركلەرنىمۇ بۇ كاتىگورىيەگە كىرگۈزۈپ، باشقا دۆلەتلەردىنمۇ قوللاشلارغا ئېرىشتى، ئەپسۇس بۇ تېمىدا تۈركىيەنىڭمۇ ئۈنى چىقمىدى. ئۇنىڭدىن سىرت تۈركىيە ۋە خىتاي ئىقتىسادىي مۇناسىۋەتلىرى تۈركىيەگە زىيانلىق بولغان بولسىمۇ، بىرنەچچە كىشىنىڭ شەخسىي مەنپەئەتلىرى ئۈچۈن شەرقىي تۈركىستان مىللىي مەسىلىسى كۆرمەسكە سېلىنىۋاتىدۇ.بۈگۈن قەشقەرلىق، تۇرپانلىق، ئاقسۇلۇق، ياركەنتلىك، كۇچالىق دەپ ئاتىلىۋاتقان شەرقىي تۈركىستانلىق تۈركلەرنىڭ ئومۇمىي نوپوسى 3040 مىليون ئارسىدا ئىكەنلىكى دېيىلمەكتە ۋە شەرقىي تۈركىستان خىتاينىڭ كېلەچىكى ئۈچۈن مۇھىم نۇقتىدۇر. كۈنسېرى ئېشىۋاتقان خىتاينىڭ ئېنىرگىيە ئېھتىياجى ئۆز مەنبەلىرى ئارقىلىق تەمىنلىنەلمەيدىغان دەرىجىدە بىر ئەھۋالغا دۇچ كەلمەكتە؛ بۇ دۆلەتنىڭ دىققىتىنى يېڭى تۈرك دۆلەتلىرىگە بۇراشقا سەۋەپ بولىۋاتىدۇ. خىتاينىڭ ئىقتىسادى 1980يىللاردىن كېيىن تېز سۈرئەتتە تەرەققىي قىلىشقا باشلىدى. بۇ تەرەققىياتنى داۋام قىلالىشى، بولۇپمۇ ئامېرىكانىڭمۇ ئوتتۇرا ئاسىيادا بازا قۇرۇشىدىن كېيىن، غەرىپتىكى بىخەتەرلىكىگە ۋە خام ماتېرىيال بىلەن ئېنىرگىيە مەنبەلىرىگە باغلىق. شۇڭلاشقا خىتاينىڭ ئوچۇق تەھدىتلىرىگە قارشى مەركىزى ئاسىيا تۈركىستانىدىكى پۈتۈن تۈركلەرنىڭ ھوشيار تۇرۇشى ۋە بىرلىكتە ھەركەت قىلىشى تەقەززاسىزدۇر.ماقالىنىڭ تۈركچە ئەسلى مەنبەسى:
|
قۇنارسىز جەردەن ورىك ءوسىرىپ، باقىت جولىن اشامىنحالىق تورابىقۇنارسىز جەردەن ورىك ءوسىرىپ، باقىت جولىن اشامىن2021.09.06 15:58 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتىتەمىر شىڭىنىڭ ەتەگىندەگى شينجياڭ ءوندىرىس قۇرىلىس بيڭتۋانى 1 شىسى 4 تۋان 3 ليانىنا بارا قالساڭىز، ماۋەلەگەن جەمىس مول ءونىمنىڭ كورىنىسىن كوز الدىڭىزعا اكەلەدى: ورىك باعىندا ساپ سارى دياۋگانشيڭ ورىگى بۇتاقتاردا سامسىپ تۇر، ورىك ۇزگەن، ورىك تاسىعان ادامدار قايشالىسىپ ءجۇر؛ جولدا جۇك اۆتوموبيلدەرى دياۋگانشيڭ ورىگىن بۇكىل ەلدىڭ جەر جەرىنە قاربالاس تاسىپ اكەتۋدە... جۇمىسشى قىزمەتكەرلەردىڭ، بۇقارانىڭ تۇرمىسىنىڭ بارعان سايىن جاقسارعانىن كورگەنىمدە، كوڭىلىمدى بالداي ءتاتتى سەزىم بيلەيدى ، بۇدان دا كوپ بوداۋ بەرسەم دە تاتيدى، دەدى 8 ايدىڭ 27 كۇنى تۇستەن بۇرىن 3 ليان پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى چىن جۇنيە تەبىرەنە.3 ليان قۇبا ءتۇزدىڭ جيەگىنە ورنالاسقان، جۇمىسشى قىزمەتكەرلەر جەمىس اعاشىن ەگىپ تىرشىلىك كورەدى، ءبىراق جەر قۇنارسىز، قۇمدى بوران كۇشتى، ۇسىك اپاتى اۋىر بولعاندىقتان، جەمىس اعاشتارىنىڭ ءتۇسىمى تومەن، كىرىس از ەدى. 2016 جىلدىڭ الدىندا بۇل اراداعى كەدەي وتباسى 24 بولىپ، 73 ادام تۇراتىن، بيڭتۋان 1 شىسىنداعى اۋىر كەدەي ليان دۇي بولىپ ەدى.2016 جىلى 37 جاستاعى چىن جۇنيە 3 ليانعا اۋىسىپ كەلىپ، ليانجاڭ، پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى بولدى. قۇلاعىڭنىڭ تۇبىنەن گۋىلدەگەن جەل كەتپەيتىن، جەر كوكتەن قۇم جاۋىپ تۇراتىن، دەپ چىن جۇنيە سول كەزدى ەسىنە ءتۇسىردى. ول ايتەۋ كەلگەن ەكەم، بوسقا كەلمەۋگە ءتيىستىمىن، شىن مانىندە بىرەر ءىس تىندىرعاندا عانا، پارتيا ۇيىمىنىڭ وزىمە دەگەن سەنىمىن اقتاي الامىن دەپ ءبىلدى.چىن جۇنيە ارالاپ جاعداي ۇعىسۋ بارىسىندا ليان دۇيدەگى باسىم كوپ جۇمىسشى قىزمەتكەر، بۇقارانىڭ دياۋگانشيڭ ورىگى اعاشىن ەگەتىندىگىن، ءبىراق باپتاۋ تەحنيكاسى مەشەۋ بولعاندىقتان، باپتاماعان سوڭ ءتۇيىن سالماۋ، ءتۇيىن سالماعان سوڭ باپتالماي قالۋ سىندى قاتەرلى اينالىم قالىپتاسىپ، كوپشىلىكتىڭ بىرتىندەپ دياۋگانشيڭ ورىگىن ەگۋگە دەگەن سەنىمىن جوعالتىپ العاندىعىن بىلەدى.بۇل جاعدايدى وزگەرتۋ ءۇشىن باتىس سولتۇستىك اۋىل شارۋاشىلىعى ورمانى عىلىم تەحنيكا داشۋەسى ورمانشىلىق كاسىبىنەن وقۋ تاۋىسقان چىن جۇنيە ءوزىنىڭ ۇيرەنگەن بىلىمىنەن پايدالانىپ، ليان دۇيدىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىنا نەگىزدەلە وتىرىپ، دياۋگانشيڭ ورىگى اعاشىن باپتاۋ ءادىسىن بەلگىلەپ، جۇمىسشى قىزمەتكەرلەرگە، بۇقاراعا بۇتاۋ، بۇتاق رەتتەۋ، گۇلىن سيرەتۋ، جەمىسىن سيرەتۋ تەحنيكالارىن ءبىر بىرلەپ ۇيرەتتى. پارتيالى كادر رەتىندە، باستاماشىلدىقپەن ىستەۋىم كەرەك. سول كەزدە مەن 3 جىل ۋاقىت جۇمساپ، جۇمىسشى قىزمەتكەرلەردى، بۇقارانى باستاپ كەدەيلىكتەن ارىلۋدى جۇزەگە اسىرامىن دەپ ۋادە بەرگەن ەدىم، دەدى چىن جۇنيە.ءىستى باستاۋ قيىن. كوپشىلىك ونىمدىلىگىن كورە الماعان كەزدە قالاي تۇسىندىرسەڭ دە پايداسى بولمايدى. چىن جۇنيە ەسكە الىپ بىلاي دەدى: سول كەزدە كەيبىر جۇمىسشى قىزمەتكەر تۋان الاڭىن الداۋسىراتىپ، الدىمەن دياۋگانشيڭ ورىگى اعاشىن ەككەن بولىپ، كەلەسى جىلى جەر جىرتقاندا اعاشتى سۋىرىپ الىپ تاستاپ، جۇگەرى ەگىپ ءجۇردى.چىن جۇنيە جاسي قويعان جوق، ول جۇمىسشى قىزمەتكەر، بۇقارانىڭ ۇيىنە ىشكەرىلەي بارىپ، كوپشىلىكپەن بىرگە وتىرىپ اڭگىمەلەسىپ، ولاردىڭ ويلاعانىن، تىلەگەنىن ۇعىستى. ورىك باعىنان چىن جۇنيەنىڭ كوپشىلىكپەن بىرگە ەڭبەك ىستەپ جۇرگەن بەينەسىن ۇنەمى كورۋگە بولاتىن. ورىك اعاشىنا ورگانيكالىق تىڭايتقىش بەرۋ كەرەك، زياندى جاندىكتەردەن ساقتانۋ جانە ونى جويۋدا ارناۋلى ەكولوگيالىق ءدارى دارمەك ىستەتۋ كەرەك، ابدەن پىسقان دياۋگانشيڭ ورىگىندە كوپ ءتۇرلى ورگانيكالىق قۇرامدار مەن ادام دەنەسىنە قاجەتتى ۆيتاميندەر، سونداي اق بەيورگانيكالىق تۇز تەكتەستەر بار، ءسوز جوق، بازاردىڭ قارسى الۋىنا يە بولادى، كوپشىلىك، ءسوز جوق، سوڭىنا دەيىن تاباندى بولايىق دەپ چىن جۇنيە جاعى تالماي قىزمەتتى ءتۇسىندىردى.چىن جۇنيەنىڭ قۇلشىنىسىندا، جۇمىسشى قىزمەتكەر، بۇقارا عىلمي ەگىمشىلىك ادىستەرىن يگەرىپ الدى، ورىك باعىندا ورىك اعاشتارى ومىرشەڭدىكپەن قاۋلاي ءوستى. 2017 جىلى 9 ايدا قىزمەتكەر شىن تيەجۋ وتباسىنىڭ ەككەن 40 مۋ جەردەگى ورىگى اعاش بۇتاعىن مايىستىرا ۋىلجىپ پسىپ، سول جىلى 200 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزدى.200 مىڭ يۋان! قانشالىق تەبىرەنگەنىمىزدى ايتپاڭىز! دياۋگانشيڭ اعاشىن ەگۋگە سۇيەنىپ وتباسىمىز كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستادى. قازىر مەن ءار كۇنى ورىك باعىنىڭ ىشىنەن شىعا الماي قانشا جۇرسەمدە شارشامايمىن. شىن تيەجۋ كوڭىل قۋانىشىن باسا الماي ءماز بولدى.ونەگە كورسەتكەن ۇلگىلەردىڭ جەتەكشىلىگىندە، جۇمىسشى قىزمەتكەرلەر ىركەس تىركەس دياۋگانشيڭ ورىگى اعاشىن ەگۋ قوسىنىنا قوسىلدى. 2018 جىلى 3 لياننىڭ 1960 مۋ جەردەگى دياۋگانشيڭ ورىگى اعاشى جەمىس بەرۋ مەزگىلىنە ەندى، مۋ باسىندىق ورتاشا بىرلىك ءونىم 2016 جىلعى 100 كيلوگرامنان 600 كيلوگرام اينالاسىنا ارتىپ، جان باسىندىق جىلدىق كىرىس بۇرىنعى 3000 يۋاننان 10 مىڭ يۋان اينالاسىنا كوبەيدى. سول جىلى 3 ليانداعى كەدەي وتباسىلار تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلدى، چىن جۇنيە داڭقپەن مەملەكەتتىك كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ سيلىعى ۇلەس قوسۋ سيلىعىنا يە بولدى.كەدەيلىكتەن ارىلتۋ قىزمەتىن نىق قاداممەن ناقتى، شىنايى ىستەۋ كەرەك، قيىنشىلىقتان قورقۋعا بولمايدى، بيڭتۋان رۋحىن كۇش سالا اسقاقتاتۋ كەرەك، دەدى چىن جۇنيە.قازىر ءبىر بىرلەگەن ساپ سارى دياۋگانشيڭ ورىگى 3 ليان جۇمىسشى قىزمەتكەر، بۇقاراسى ءۇشىن بايۋ جولىن توسەپ بەردى، كوپشىلىكتىڭ تۇرمىسى بارعان سايىن تۇرلەنە ءتۇستى.چىن چۇنيە تاعى 6 وتباسىنداعى 10 ادامعا ورمان قورعاۋشى الەۋمەتتىك يگىلىك قىزمەت ورنىن ءوتىنىش ەتىپ بەرىپ، ورتا ەسەپپەن ءار ادام جىلىنا 10 مىڭ يۋاننان كىرىسىن ارتتىردى؛ جىجياڭ ولكەسى تايجوۋ قالاسى شينجياڭعا كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابىنان بەلسەندىلىكپەن نىسان ءوتىنىش ەتىپ، ليان دۇيدىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىردى؛ تۇرمىسىندا قيىنشىلىعى بار جۇمىسشى قىزمەتكەر، بۇقاراعا ءبىر بىرلەپ كومەكتەستى، سۇيەمەلدەدى.بيىل 2 ايدىڭ 25 كۇنى چىن جۇنيە داڭقپەن مەملەكەتتىك كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋداعى وزات جەكە اتاعىن الدى.ناتيجە كوپشىلىككە ءتان، ىستەيتىن ءىسىمىز ءالى وتە كوپ. بيىل ءبىز ولشەمدەندىرىپ باسقارۋ ارقىلى دياۋگانشيڭ ورىگىنىڭ ساپاسىن كوتەردىك، جاس كۇيىندە ساقتاۋدى جانە جىنتىكتەي وڭدەۋدى جاقسى ىستەپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ونان ارى ۇزارتتىق، سونداي اق ەلەكتروندىق ساۋدا جولىن بەلسەندىلىكپەن قاراستىرىپ، تىكە ساتۋ مايتالماندارىن جەتىلدىرىپ، دياۋگانشيڭ ورىگى كاسىپ سالاسىن كەڭەيتىپ، زورايتىپ، اناعۇرلىم كوپ جۇمىسشى قىزمەتكەر، بۇقارانىڭ شارۋاشىلىق قۇرىپ كىرىسىن ارتتىرۋىنا كۇش قوسىپ، تۇرمىستى بارعان سايىن شالقىتا تۇسەمىز، دەدى چىن جۇنيە.
|
شي جينپيڭ چاۋشياننىڭ مەملەكەت مەرەكەسىنىڭ 70 جىلدىعى بايلانىسىمەن چاۋشياننىڭ ەڭ جوعارى باسشىسى كيم جوڭ ۇنگە قۇتتىقتاۋ تەلەگرامماسىن جولدادىكەلۋ قاينارى: شينجياڭ گازەتى 20180911 20:15:56شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 ايدىڭ 9 كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. 9 ايدىڭ 9 كۇنى ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ چاۋشياننىڭ مەملەكەت مەرەكەسىنىڭ 70 جىلدىعى بايلانىسىمەن چاۋشيان ەڭبەك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باستىعى، مەملەكەت ىستەرى كوميتەتىنىڭ باستىعى كيم جوڭ ۇنگە قۇتتىقتاۋ تەلەگرامماسىن جولدادى.شي جينپيڭ قۇتتىقتاۋ تەلەگرامماسىندا بىلاي دەدى: چاۋشيان دەموكراتيالىق حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى بايلانىسىمەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى، جۇڭگو ۇكىمەتى، جۇڭگو حالقى اتىنان ءارى ءوز اتىمنان كوميتەت باستىعى جولداستى ءارى ءسىز ارقىلى چاۋشيان ەڭبەك پارتياسىن، چاۋشيان ۇكىمەتىن، چاۋشيان حالقىن قىزۋ قۇتتىقتايمىن جانە ىزگى تىلەك تىلەيمىن.شي جينپيڭ مىنانى ءبىلدىردى: چاۋشيان دەموكراتيالىق حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعان 70 جىلدان بەرى، چاۋشيان حالقى سوتسياليستىك توڭكەرىس پەن قۇرىلىس ىستەرىندە كورنەكتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى. سوڭعى جىلدارى كوميتەت باستىعى جولداس چاۋشيان پارتياسى مەن حالقىن باستاپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋ سياقتى جاقتاردا ءبىرسىپىرا بەلسەندى شارالاردى قولداندى ءارى ماڭىزدى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى، چاۋشياننىڭ سوتسياليستىك ىستەرىنىڭ دامۋى جاڭا تاريحي مەزگىلگە ءوتتى. مەن بۇعان شىن جۇرەكتەن قۋانىپ وتىرمىن.شي جينپيڭ مىنالاردى باسا دارىپتەدى: جۇڭگو مەن چاۋشيان تاۋ وزەنى تۇتاسقان دوس كورشى ەلدەر. جۇڭگو مەن چاۋشياننىڭ ءداستۇرلى دوستىعىن ەكى ەلدىڭ اعا بۋىن باسشىلارى وزدەرى ورناتقان جانە دەن قويا جەتىلدىرگەن، ەكى جاقتىڭ ورتاق قۇندى بايلىعى. جۇڭگو پارتياسى مەن ۇكىمەتى جۇڭگو مەن چاۋشياننىڭ دوستىق سەلبەستىك قارىم قاتىناسىنا باسا ءمان بەرەدى، جۇڭگو چاۋشيان قارىم قاتىناسىن ويداعىداي قورعاۋ، ويداعىداي بەكەمدەۋ، ويداعىداي دامىتۋ جۇڭگو پارتياسى مەن ۇكىمەتىنىڭ بۇلجىماس باعىتى. بيىل مەن كوميتەت باستىعى جولداسپەن ءۇش رەت سۇحبات وتكىزىپ، ەكى ەل قارىم قاتىناسى دامۋىنىڭ باعدارىن اناعۇرلىم ايقىندادىق. كوميتەت باستىعى جولداسپەن بىرگە جۇڭگو چاۋشيان قارىم قاتىناسىنىڭ باياندى، اقاۋسىز، ورنىقتى دامۋىن قول ۇستاسا ىلگەرىلەتۋدى، ەكى ەلدى جانە ەكى ەل حالقىن ءتىپتى جاقسى باقىتقا كەنەلتۋدى، ءوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن جەبەۋدى قالايمىن. چاۋشيان حالقىنىڭ كوميتەت باستىعى جولداس باستاعان چاۋشيان ەڭبەك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىندا مەملەكەتتىڭ دامۋ، قۇرىلىس ىستەرىندە كەسەك ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋىن شىن جۇرەكتەن تىلەيمىن. چاۋشيان دەموكراتيالىق حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ گۇلدەنىپ كوركەيۋىن، حالقىنىڭ باقىتتى، امان ساۋ بولۋىن شىن جۇرەكتەن تىلەيمىن.
|
3 تامىز 17:26نۇر سۇلتان. قازاقپارات ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا قازاقستاندا 6 ءىرى ءسۇت فەرماسى ىسكە قوسىلدى، جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 16سى پايدالانۋعا بەرىلمەك، دەپ حابارلايدى ا ش م باسپا ءسوز قىزمەتى.بۇعان دەيىن بەلگىلى بولعانداي، ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ الدىنا ءسۇت ونىمدەرىنەن يمپورتتى الماستىرۋ بويىنشا ۇلكەن مىندەت قويىلعان ەدى. وسى جوسپاردىڭ اياسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى جىل سايىن 25 ونەركاسىپتىك ءسۇت فەرماسىن پايدالانۋعا بەرۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزۋدە. اعىمداعى جىلدىڭ العاشقى التى ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 3810 باس ءىرى قارا مالعا ارنالعان 6 ءسۇت فەرماسى ىسكە قوسىلدى. ولاردىڭ بەسەۋى الماتى وبلىسىندا ورنالاسقان.سونىمەن قاتار، تۇركىستان وبلىسىندا ءسۇت تاۋارلارى فەرماسىن كەڭەيتۋ جوباسى اياسىندا 1600 باسقا ارنالعان قازىنا جەر ج ش س اشىلدى. سونداي اق، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ باستاماسى بويىنشا يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى س ت ف قۇرىلىسى جوبالارىنا ساراپتاما جۇرگىزۋ ءراسىمىن جەڭىلدەتكەنىن اتاپ وتكەن ءجون.ايتا كەتسەك، ءىرى قارا مالدار سانى 1500گە دەيىنگى ءسۇت وندىرۋگە ارنالعان مال شارۋاشىلىعى كەشەندەرىن جاۋاپكەرشىلىك دەڭگەيىنە جاتاتىن عيماراتتار مەن قۇرىلىستاردى تەحنيكالىق نەمەسە تەحنولوگيالىق تۇرعىدان كۇردەلى نىساندارعا جاتقىزۋدىڭ جالپى ءتارتىبىن ايقىنداۋ قاعيدالارىنا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى. بۇل مەملەكەتتىك مونوپولياعا قاتىستى كەشەندى ۆەدومستۆولىق ەمەس ساراپتامادان ءوتۋ مىندەتتەمەسىن جوققا شىعارادى.وسىلايشا، جوبانىڭ تاپسىرىس بەرۋشىلەرىنە فەرمەرلەرىنە كەز كەلگەن اككرەديتتەلگەن ساراپتامالىق ۇيىمدى تەن نەمەسە جوبالىق سمەتالىق ساراپتاما جۇرگىزۋ ءۇشىن تاڭداۋعا مۇمكىندىك بەرىلەدى. بۇل پروتسەستەردى جەدەلدەتۋگە جانە قۇرىلىسقا قاجەتتى قۇجاتتاردى دايىنداۋ شىعىندارىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
|
ئىسرائىلىيە باش مىنىستىرى ئورمۇت رەسمىي ئىستىپا بەردى ئۇيغۇرئىسرائىلىيە باش مىنىستىرى ئورمۇت رەسمىي ئىستىپا بەردىئىسرائىلىيە باش مىنىستىرى ئورمۇت يەكشەنبە كۈنى رەسمىي ئىستىپا بەرگەنلىكىنى ئېلان قىلدى.ب ب س ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئورمۇتنىڭ ئورنىغا ئىسرائىلىيە سىياسەت قاتلىمىدىكى مۆتىدىللار قاتلىمىغا مەنسۇپ تزىپپى لىۋنىنىڭ 42 كۈن ئىچىدە يېڭى بىرلەشمە ھۆكۈمەت تەشكىل قىلىشى، ئىسرائىلىيە دۆلەت مەجلىسىدىكى 120 ئەزانىڭ 61 نەپىرىنىڭ بۇ ھۆكۈمەتكە تەۋە ئادەملەر بولۇشى بەلگىلەنگەن. ئەگەر ئۇ، 61 نەپەر پارلامېنت ئەزاسىغا ئىگە بولغان يېڭى ھۆكۈمەتنى تەشكىللىيەلمىسە، باشقا ئادەمنىڭ يېڭى ھۆكۈمەت تەشكىللىشى لازىم ئىكەن.ئورمۇت 7 ئايدا ئىستىپا بېرىدىغانلىقىنى ئېلان قىلغان بولۇپ، ئۇ چىرىكلىك بىلەن ئەيىبلەنگەن. ئۇ ئۆزىنىڭ ساپ ئىكەنلىكىنى، ئۆزى ئۈستىدىن تەكشۈرۈشنى قوبۇل قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرۈش بىلەن باش مىنىستىرلىق ۋەزىپىسىدىن ۋاز كەچكەن.ئورمۇت پەلەستىن ئىسرائىلىيە توقۇنۇشىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن كۆپ ھەرىكەت قىلغان شەخس بولۇپ، ئۇنىڭ دەۋرىدە بۇ مەسىلە ھەل بولمىدى. پەلەستىن ئىسرائىلىيە كرىزىسىنىڭ كېلەركى قېتىملىق ئىسرائىلىيە باش مىنىستىرى مەزگىلىدە قانداق تەرەققىياتلارغا ئېرىشىشى ھازىرچە ئېنىق ئەمەس.ئىسرائىلىيە ۋە خاماس ئۇرۇش توختىتىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدىيېڭى ئىسرائىلىيە پەلەستىن توقۇنۇشى ئەۋجىگە چىقماقتا
|
جېجياڭنىڭ لېچىڭ ناھىيىسىدە تاكسىچىلار ئىش تاشلىدىخىتاينىڭ جېجياڭ ئۆلكىسىنىڭ لېچىڭ شەھىرىدە تۈنۈگۈن 4 يانىۋار 100 دىن ئارتۇق تاكسىچى ئىش تاشلىغان. تاكسىچىلار شەھەرلىك ھۆكۈمەت بىناسىنىڭ ئالدىغا توپلىشىپ، ھۆكۈمەتنىڭ تاكسىچىلاردىن ئالدىغان باج سېلىقلىرىغا نارازىلىق بىلدۈرگەن.مەلۇم بولۇشىچە، يېىقىندا لېچىڭ شەھەرلىك ھۆكۈمەت تاكسىچىلاردىن ئالىدىغان باشقۇرۇش ھەققىنى ئۆستۈرگەن. بۇنىڭ بىلەن تەڭ بېنزىن باھاسىنىڭ ئۆسۈپ بېرىشى تاكسىچىلارنىڭ تاپاۋىتىگە ئېغىر تەسىر كۆرسەتكەن. ھۆكۈمەت تەرەپ بۇ قېتىمقى ئىش تاشلاش نارازىلىقىغا سوغۇققانلىق بىلەن مۇئامىلە قىلغان. يەنى ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرى تاكسىچىلارنىڭ ئالدىغا كېلىپ، ئەرز تەلەپلىرىنى ئاڭلىغان. قانۇن تارماقلىرىمۇ ئەتراپنى قورشاپ بىخەتەرلىك تەدبىرى ئالغان.ھۆكۈمەت تەرەپ تاكسىچىلارنىڭ ئەرزلىرىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن، تاكسىچىلار ئوتتۇرىغا قويغان مەسىلىنى جىددىي ئويلىشىدىغانلىقىنى ۋە مۇمكىن قەدەر ھەل قىلىپ بېرىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.بۇ قېتىم ھۆكۈمەت ئالدىغا توپلىشىپ نارازىلىق بىلدۈرگەنلەر، قانۇنسىز توپلىشىش دەپ قارالمىغان. ساقچىلارمۇ تاكسىچىلارنى تۇتقۇن قىلىدىغان ياكى ئاپتوموبىلغا بېسىپ ئېلىپ ماڭىدىغان زوراۋانلىق تەدبىرلىرىنى قوللانمىغان.نەتىجىدە تاكسىچىلا نارازىلىقىنى تېنچلىق شەكلىدە ئىپادىلەپ، تېنچلىق شەكلىدە ئاخىرلاشتۇرغان. تاكسىچىلارنىڭ ئىش تاشلىشى يېرىم كۈن داۋام قىلىپ، تۈنۈگۈن چۈشتىن كېيىن، تاكسىچلار ئىشىنى نورمال داۋاملاشتۇرغان.خىتايدا بۈگۈن يەنە 3 شەھەردە ئىشچىلارنىڭ ئىش تاشلاش ۋە يول توسۇش ھەرىكەتلىرى يۈز بەردىنېمە ئۈچۈن خىتايدىكى ئىشچىلارنىڭ ئىش تاشلاش ھەرىكەتلىرى چەتئەل كارخانىلىرىدا يۈز بەردى؟خىتايدا ئەرزان ئەمگەك كۈچى دەۋرى ئاخىرلاشتىۋۇخەندە نەچچە مىڭ كىشىلىك شەھەر ئاھالىسى نامايىش قىلدىجىلىن ئۆلكىسىدە نامايىش قىلغان ئىشچىلار جەنلوڭ پولات شىركىتىنىڭ مۇدىرىنى ئۇرۇپ ئۆلتۈردى
|
ەڭبەكتىڭ ەلەنگەنى ەرەكشە سەرپىن بەرەدىالەمدى جايلاعان كوروناۆيرۋس ىندەتى ىرگەمىزگە تايانعاندا ەل ساۋلىعى ءۇشىن كۇرەستىڭ الدىڭعى لەگىنەن اق حالاتتى ابزال جاندار كورىندى. بۇل جولعى دەرتتىڭ دەرەگى دارىگەرگە دە بەلگىسىز ەدى، سوندا دا انتىنا ادال ماماندىق يەلەرى قاۋىپ تىرناعىنا ىلىنگەن ءار ادام ءۇشىن ايانباي ارپالىستى.قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنا قارسى كۇرەسكە مەديتسينا سالاسىنىڭ 3396 مامانى جۇمىلدىرىلىپتى. ولاردىڭ 67،8 پايىزى دارىگەرلەر مەن ورتا بۋىن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ دارىگەرلەر ەڭبەگىن لايىقتى باعالاۋ تۋرالى باستاماسىنان كەيىن وبلىستا الدىڭعى شەپتە ناۋقاستارعا مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتكەن 15 مامان مەملەكەتتىك ناگرادالارعا يە بولدى. ودان بولەك، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىبي مەرەكەسىنە وراي 55 مەديتسينا قىزمەتكەرى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى تاراپىنان ماراپاتتالدى.ءدال قازىرگى كەزەڭدە ولاردىڭ ەڭبەگىن باعالاۋ، كۇنىءتۇنى قاۋىپتىڭ وتىندە جۇرگەن ماماندىق يەلەرىنە كورسەتىلەر قۇرمەت ەرەكشە بولۋى ءتيىس. ساۋلىعى سىر بەرگەن ادامنىڭ الدىمەن دارىگەرگە جۇگىنەتىنى انىق. ال ءوز باسىن قاتەرگە تىگىپ، ناۋقاستاردى اۋرۋدان اراشالاپ الماققا اسىققان اق حالات يەسىنىڭ جايىن ويلادىق پا؟..وكىنىشكە قاراي، ايماق مەديتسيناسى وسى دەرتتىڭ بەتىن قايتارماققا جانتالاسىپ جۇرگەن بەس بىردەي مامانىنان ايىرىلدى. جۋىردا وبلىس اكىمى گۇلشارا ابدىقالىقوۆا سىندارلى ساتتە انتىنان اينىماي، دەمى ۇزىلگەنشە ەل ساۋلىعىن ساقتاۋعا قىزمەت ەتكەن وسى جاندار الۋعا ءتيىستى مەملەكەتتىك ناگرادالاردى ولاردىڭ جاقىندارىنا تابىس ەتتى.وبلىس ورتالىعىنداعى جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى ىندەتكە شالدىققان العاشقى ناۋقاستى قابىلداعان ەمدەۋ مەكەمەسى. ارينە، باستاپقىدا بۇرىنسوڭدى كەزدەسپەگەن كەسەلدىڭ اتىناناق ادام ۇركەتىن ەدى. بىراق ماماندار العاشقى ساتتەناق جاعدايدى تەز باعامداپ، توسەك تارتقان جانعا جاردەمگە اسىقتى. العاشقىدا ۇستىمىزگە ساقتىق ءۇشىن كيگەن كيىمنىڭ دە سالماعى اجەپتاۋىر سەزىلەتىن ەدى. بىراق كومەك كۇتىپ جاتقان ناۋقاستى كورگەندە ءبارىن ۇمىتتىق. ۇيگە قايتپاي جۇمىس ىستەگەن ارىپتەستەرىمە ءتانتىمىن. ولاردىڭ بارلىعى قانداي دا قۇرمەتكە لايىق جاندار، دەيدى وبلىستىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسىنىڭ مەدبيكەسى، جۋىردا عانا قۇرمەت وردەنىمەن ماراپاتتالعان رايحان نۇرىمبەتوۆا.رايحان قاسىمقىزىنىڭ وسى ەمدەۋ مەكەمەسىندە جۇمىس ىستەگەنىنە بيىل تۋرا 40 جىل تولىپتى. قىزىلوردا قالاسىنداعى مەديتسينالىق ۋچيليششەنى بىتىرگەن جىلى العاش تابالدىرىعىن اتتاعان وسى اۋرۋحانانىڭ ءار كەزەڭى كوز الدىندا. بىراق بيىلعىداي قاربالاس كوبەيگەن ءساتى ەسىندە جوق.العاشقى ساتتەناق جەرگىلىكتى بيلىك جۇرتتى دەرتتەن ساقتاندىرۋمەن قاتار دارىگەرلەردىڭ قاۋىپسىزدىگىن دە قامتاماسىز ەتتى. جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەر كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسكە جۇمىلدىرىلعان ماماندار ءۇشىن قوناقۇيلەرىن بوساتىپ بەرىپ، ازاماتتىق جاسادى. دارىگەرلەر جۇمىستان كەيىن ۇيلەرىنە قايتپاي، بارلىق جاعدايى جاسالعان وسى جايلارعا تۇراقتادى. مەملەكەت جاساپ جاتقان قولداۋدان بولەك، ىسكەر ازاماتتار دارىگەرلەر ءۇشىن قارجىلاي دەمەۋ دە ۇيىمداستىرىپ جاتىر. بۇل ءبىزدىڭ قوعامنىڭ قيىندىققا قارسى بىرىگە الاتىندىعىن كورسەتتى. اۋرۋحانادا جاتقاندارعا كومەك كورسەتۋدەن ەرىكتىلەر دە سىرت قالىپ جاتقان جوق. ءبارىنىڭ تىلەگى ىندەتتى توقتاتىپ، توسەككە تاڭىلعان جاندارعا جاردەم بەرۋ. وسىلايشا جۇمىلا بىلگەن جۇرتتان دەرت تە جەڭىلەدى. اماندىق بولسا، بۇل قيىندىقتان دا وتەمىز. ءبىزدىڭ سالاعا جاسالىپ جاتقان قولداۋعا ريزامىز. مەملەكەت تاراپىنان ەڭبەگىمىزدىڭ ەلەنگەنى ەرەكشە سەرپىن بەرەدى، دەيدى رايحان قاسىمقىزى.قازىر ورشىگەن دەرتتىڭ بەتى بىرتىندەپ قايتىپ كەلە جاتىر. ەل ساۋلىعى ساقشىلارىنىڭ جۇمىسى سوندا دا سايابىر تابار ەمەس. ولار توسەككە تاڭىلعان سوڭعى ناۋقاس اۋرۋىنان ايىعىپ، ۇيىنە شىققانشا تىنىم تاپپايدى. بۇل ايتۋعا عانا وڭاي، ارينە. وسىنداي ۇلكەن ىستە ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز سەكىلدى مىڭداعان ماماننىڭ ۇلەسى بار.
|
وقيعا 01 قازان، 2020بۇگىن وڭتۇستىك استانادا حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق اياسىندا قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ الماتى قالاسىنداعى باس كونسۋلدىعىمەن بىرلەسكەن عاجايىپ قولتاڭبا اتتى كورمە اشىلدى. ءبىر ايعا سوزىلاتىن كورمەگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ورتالىق مۋزەيى قورىندا ساقتالعان قىتاي فارفور بۇيىمدارى قويىلادى.مەملەكەتتىك ورتالىق مۋزەيىنىڭ قورىندا عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا قر موم ورىنبور كەزەڭىنىڭ تاريحى قالىپتاسا باستاعان قىش پەن فارفور توپتامالارى ەرەكشە ورىن الادى. ول كەزدە مۋزەيگە وتكىزىلگەن العاشقى ەكسپوناتتاردى جەكە ادامدار سىيعا بەرگەن جانە ولار نەگىزىنەن عاسىرلارعا تيەسىلى تۇرمىستىق زاتتار ەدى. ولاردىڭ اراسىندا اسەمدىگى جانە كوركەم پىشىندەرىمەن نازار اۋدارتاتىن ءارتۇرلى كەراميكادان جاسالعان بۇيىمدار بار.قىتاي فارفورى اسپاناستى يمپەرياسىنىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ ماڭىزدى كومپونەنتتەرىنىڭ ءبىرى. جادىگەر بۇيىمدار فارفورعا سۋرەت سالۋ ونەرىن كورسەتەدى، سونىمەن قاتار ەجەلگى داۋىرلەردەن باستاپ ءار زاماندا ءوز تۋىندىلارى ارقىلى الەمدىك ونەرگە قۇندى ۇلەس قوسقان قىتاي شەبەرلەرىنىڭ عاسىرلىق داستۇرلەرىن پاش ەتەدى.عاجايىپ قولتاڭبا كورمەسىنىڭ ەكسپوزيتسياسى 3 بولىمنەن تۇرادى: ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارىنىڭ ۇلگىلەرى فارفوردى كوركەم كەراميكا ونەرىنىڭ ايرىقشا ۇلگىسى رەتىندە تانىستىرۋ سونداياق كوركەم كەراميكانىڭ ءساندى شاعىن تۇرلەرى. كورمەگە قازاقستان ورتالىق مۋزەيىنىڭ فارفوردان، فايانس، كەراميكا، مىس، سازدان جاسالعان 60تان استام بىرەگەي ەكسپوناتتارى قويىلادى. جۇرت نازارىنا ۇسىنىلاتىن جادىگەرلەر ىشىندە تالعار قالاسىنان تالحير تابىلعان، ۇلى جىبەك جولىمەن بىزگە جەتكەن قىش بۇيىمدارىن كورسەتەتىن ارحەولوگيالىق قىش بۇيىمدارى ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تۋدىرادى. بۇل عاسىرلارداعى قىتاي فارفورىنان جاسالعان، سۋن ديناستياسىنا تيەسىلى، الماتى ماڭىنداعى ەجەلگى تالحير تالعار قالاسىنداعى قازبا جۇمىستارى كەزىندە تابىلعان توستاقتار مەن تاباقتار. عاسىردىڭ 40جىلدارىندا ورىنبور قالاسىندا ساتىپ الىنعان گۇلدى ويۋلار مەن قىتايلىق ورنەكتەرى بار فارفوردان جاسالعان ىدىساياقتاردىڭ عاجايىپ كوللەكتسياسى، قۇمىرالار، ونىڭ ىشىندە قاشقاريادان ش.ءۋاليحانوۆ ءوزى اكەلگەن جەكە قۇمىراسى، سونىمەن قاتار حح عاسىردىڭ ءار جىلدارىنداعى شاي ءراسىمىنىڭ زاتتارى دا كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆقا قحر باسشىلارى سىيعا تارتقان قۇمىرالار مەن كادەسىيلار دە قۇندى جادىگەرلەردىڭ قاتارىندا.قىتايلىق قولونەرشىلەر سالعان بۇيىمدار ساپاسى، ادەمىلىگى، دەكوردىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، پىشىندەرى مەن تاقىرىپتارىنىڭ الۋان تۇرلىلىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. قىتاي پەيزاجدارىنىڭ سۇلۋلىعى، بۋددا حرامدارىنىڭ، سارايلار مەن پاگودتاردىڭ اسەم فورمالارى، گۇلدەرمەن اشەكەيلەنگەن بۇيىمدار، گۇل كومپوزيتسيالارىنىڭ سىزبالارى، سۋرەتتەر، يەروگليفتەر وسىنىڭ ءبارى سۋرەتشىلەردىڭ جوعارى شەبەرلىگىن پاش ەتەدى.
|
بۇ نە مازاق؟ 4918 45 پىكىر 28 اقپان, 2020 ساعات 11:30وتكەندە پارلامەنت سەناتىندا كوشىقون ماسەلەسىنە ارنالعان القاقوتان جيىن ءوتتى. جوعارعى پالاتا دەپۋتاتتارى قىتاي ازاماتتارىنا تۇرمىسقا شىققان قازاق قىزدارى تۋرالى ماسەلە كوتەرىپ، دابىل قاقتى. سەناتور نۇرتورە ءجۇسىپ شەتەلدىكتەرگە ازاماتتىق بەرۋ ءىسىن قايتا قاراستىرۋ كەرەك ەكەنىن العا تارتىپ، قۇزىرلى مينيسترلىك وكىلىن سۇراققا الدى.نۇرتورە ءجۇسىپ، قر سەنات دەپۋتاتى: وتكەندە الماتى وبلىسىنىڭ ەلدى مەكەندەرىن ارالاعاندا مىناۋ ەرەنقابىرعانى جايلاعان ەلدەن كەلىپ، ءبىزدىڭ قازاق قىزدارىنا ۇيلەنىپ، ازاماتتىق الىپ جاتىر دەگەن ماسەلە وتە وتكىر قويىلدى، قاتتى ايتىلدى. وسىنداي جولمەن قانشا شەتەلدىك ازاماتتىق الدى؟ وسىنىڭ ءتىزىمى مەن ناقتى سانى بار ما؟ دەدى سەناتور.ال، ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى مارات قوجاەۆ شەت ەلدىكتەردىڭ قازاق قىزىنا ۇيلەنگەننەن كەيىن ازاماتتىق الۋىنا تىيىم سالاتىن زاڭ جوق ەكەنىن ايتتى.مارات قوجاەۆ، ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى: بىزدە تىيىم سالاتىن زاڭ جوق. ەندى ءبىزدىڭ قىزدارىمىز تۇرمىسقا شىعا ما، جوق پا، ول جەكە باستىڭ شەشىمى عوي. ءبىزدىڭ ەسەبىمىز بويىنشا، شەتىنەن بارلىعى شىعىپ جاتقان جوق. ءيا، اراسىنان كەزدەسەدى، دەدى قوجاەۆ.ونىڭ سوزىنشە، قازاق قىزىنا ۇيلەنگەن شەتەلدىك بەس جىلدان كەيىن قازاقستان ازاماتتىعىن الا الادى. ونىڭ تۋىستارىنا دا سونداي مۇمكىندىك بەرىلەدى. ول جاقىن تۋىستارىنا عانا قاتىستى. ءيا، بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتان كەيىن ونداي مۇمكىندىك بەرىلەدى، دەدى كوميتەت وكىلى.سونداياق، قوجاەۆ قازاقستان ازاماتتىعىن العان شەتەلدىكتەردىڭ ناقتى سانىن جازباشا تۇردە بەرەتىنىن ايتتى. سەبەبى، ول مالىمەتتەردى ادىلەت مينيسترلىگىنەن الۋ قاجەت ەكەن.ال، سەناتور مۇرات باقتيارۇلى بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە ازاماتتىق مۇلدە بەرىلمەيتىنىن ايتىپ، ماسەلەنىڭ ساياسي جاعىنا ءمان بەرۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى.مۇرات باقتيارۇلى، قر سەنات دەپۋتاتى: بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە ازاماتتىقتى مۇلدەم بەرمەيدى. بۇل ۇلكەن، كوكەيتەستى ماسەلە. ءبىزدىڭ كورشىمىز عوي. سوندىقتان ابايلاۋ كەرەك، زەردەلەۋ كەرەك. ساياسي جاعى دا بار, دەدى سەناتور.تاقىرىپتى تالداۋ. قازاقستاندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى ارنايى زاڭ بار. 1991 جىلى قابىلدانعان زاڭ.سونىڭ 16بابىنىڭ 1 تارماعىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا زاڭدى نەگىزدە كەمىندە بەس جىل تۇراقتى تۇراتىن نە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىمەن كەمىندە ءۇش جىل نەكەدە تۇراتىن ادامدار قابىلداناتىن بولادى دەپ جازىلىپتى.ال اتالعان باپتىڭ 2 تارماعىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ شندە جاقىن تۋىستارىنىڭ بر بالاسى ونىڭ شندە اسىراپ العان بالاسى, جۇبايى زايىبى جانە اتااناسىنىڭ برەۋ اسىراپ الۋشىسى, اپاقارىنداسى، اعانس, اتاسى نەمەسە اجەس بار، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا تۇراقتى تۇرۋ ماقساتىمەن كەلگەن، بۇرىنعى وداقتاس رەسپۋبليكالاردىڭ ازاماتتارى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇرۋ مەرزمنە قاراماستان، قابىلداناتىن بولادى دەپ، جازىلعان.دەمەك، ۇلتىنا قاراپ جاتقان ەشىم جوق، بۇرىنعى وداقتاس رەسپۋبليكالاردىڭ ازاماتتارى ءبىر تۋىسى بولسا بولعانى، قازاقستان ازاماتتىعىن تۇرۋ مەرزىمىنە قاراماياق الا بەرەدى ەكەن.شەكارانىڭ شەتىندە جۇرگەن قانى ءبىر قانداستارىمىزدى شاقىرىپ بولا الماي جاتقاندا، زاڭنىڭ شەتەلدىك وزگە ۇلت وكىلدەرىنە مۇنشا دارحاندىق تانىتۋى كوپتىڭ كوڭىلىن كۇپتى ەتكەنى جاسىرىن ەمەس.. اقپاراتتىق پورتالى قۇرىلعان وسى ون جىلدىڭ ىشىندە كۇن تارتىبىنەن تۇسىرمەي كەلە جاتقان ەكى تاقىرىپ بولاتىن بولسا، سونىڭ ءبىرى قازاق كوشىقونى. اقىن، قوعام قايراتكەرى اۋىت مۇقيبەك . اقپاراتتىق پورتالىندا قانداستارعا ازاماتتىق بەرۋدى جەڭىلدەتۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن 100دەن اسا ماقالا جازدى. قانداستاردىڭ ازاماتتىق الۋىنا قاتىستى پارلامەنتتەگى زاڭ جوبالارىنىڭ تالقىلاۋلارىنا قاتىستى. جۇمىس توبىندا ءجۇرىپ بىرنەشە ماڭىزدى ۇىنىستار ەنگىزۋگە كوپ كۇش سالدى.وسى رەتتە ءبىز قر پرەزيدەنتى جانىنداعى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، بەلگىلى قوعام قايراتكەرى اۋىت مۇقيبەككە حابارلاسىپ، ءارىبەرىدەن سوڭ مەملەكەتىشىلىك قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرەرلىك بۇل ماسەلەنىڭ ءمانجايىن سۇرادىق.اۋىت مۇقيبەك، ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى: بۇل جەردە تەك قىتاي ازاماتتارى دەپ بولشەكتەۋگە كەلمەيدى. شەت ەل ازاماتتارى دەپ بارلىعىن بىراق ايتۋ كەرەك.بىزدە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1991 جىلعى 20 جەلتوقسانداعى 1017 زاڭىنىڭ 16بابىنىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا زاڭدى نەگىزدە كەمىندە بەس جىل تۇراقتى تۇراتىن نە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىمەن كەمىندە ءۇش جىل نەكەدە تۇراتىن ادامدار قابىلداناتىن بولادى دەگەن تارماعى بار.مەن وسى باپتاعى بەس جىل دەگەندى ون بەس جىل، ءۇش جىل دەگەندى ون جىل دەپ وزگەرتۋدى ۇسىندىم. بۇل ۇسىنىسىمدى قازىر ماجىلىسكە اپارىپ وتكىزەمىن. ماجىلىستە تالقىلانىپ جاتقان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە حالىقتىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋى جانە كوشقون ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭىنىڭ اياسىندا جۇمىس توبىنىڭ تالقىسىنا سالدىرۋ ءۇشىن دەپۋتات كارىباي مۇسىرماننىڭ اتىنا ارنايى حات جازىپ، تىركەتتىم. ءارى قاراي پارلامەنت شەشىم قابىلدايدى.بۇل وزەرىس ۇلتتىڭ ساپاسىن ساقتاۋ جانە مەملەكەت قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن كەرەك دەپ ويلايمىن.سول ءۇشىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن العىسى كەلەتىن وزگە ۇلت وكىلدەرىنە تالاپتى كۇشەيتۋ كەرەك.قانات بىرلىكۇلى 37958زىكىريا زامانحانۇلى 52424
|
ھايۋاناتلار دۇنياسىدىكى ئەڭ ئۇزۇنلار بىلبىلىك بىلوگىباشبەتتەبىئەتھايۋاناتلار دۇنياسىدىكى ئەڭ ئۇزۇنلاردۇنيادىكى مۈڭگۈزى ئەڭ ئۇزۇن كالائالاباما ئىشتاتىدا بىر ئۇزۇن مۈڭگۈزلۈك كالا بار بولۇپ، ئۇنىڭ ئىككى مۈڭگۈزىنىڭ ئارىلىقى 3.2 مېتىرغا يېتىدۇ، بۇ قۇرامىغا يەتكەن ئىككى ئادەمنى بىربىرىگە ئۇلاپ ياتقۇزۇپ قويغان بىلەن باراۋەر.دۇنيادىكى قۇلىقى ئەڭ ئۇزۇن ئىتبۇ خىل ئىتنىڭ ئىسمى ئېنوت ئوۋ ئىتى بولۇپ، ئېنوت ئوۋلاشقا ماھىر بولغاچقا شۇنداق ئاتالغان. ئۇلارنىڭ قۇلىقى ھەم ئۇزۇن ھەم قېلىن، بىر قۇلىقىنىڭ ئوتتۇرىچە ئۇزۇنلۇقى 20 سانتىمېتىردىن ئاشىدۇ ھەمدە دائىم ئىككى مەڭزىگە ساڭگىلاپ، ناھايىتى ئوماق كۆرۈنىدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە قۇلىقى ئەڭ ئۇزۇن بىر ئوۋچى ئىت ئامېرىكىلىق ئىت خۇببىل بولۇپ، ئۆلچەش ئارقىلىق ئۇنىڭ سول قۇلىقىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 34.3 سانتىمېتىر، ئوڭ قۇلىقىنىڭ ئۇزۇنلۇقىمۇ 31.3 سانتىمېتىر ئىكەنلېكىنى جەزىملەشتۈرۈلگەن، ئۇ نۆۋەتتە قۇلىقى ئەڭ ئۇزۇن ئىت ھېسابلىنىدۇ.دۇنيادىكى تېنى ئەڭ ئۇزۇن مۈشۈكمۈشۈك دۇنياسىدا بەدەن شەكلى ئەڭ ئۇزۇن بولغىنى ماين مۈشۈكى. ماين مۈشۈكى ئادەتتە بىر مېتىر ئەتراپىدا ئۆسەلەيدۇ. ماين مۈشۈكىنىڭ تېنى ئۇزۇن ھەم تېنى ئىنتايىن توم بولۇپ، ئۇزۇن تۈكلىرى بىلەن ماسلاشقان، قارىماققا خۇددى بىر گىگانت مۈشۈك كە ئوخشايدۇ، لېكىن مىجەزى ناھايىتى مۇلايىم بولغاچقا، كىشىلەر ئۇنى مۇلايىم گىگانت مۈشۈك دەپ ئاتىشىدۇ. نۆۋەتتە دۇنيا جىننېس رېكورتىنى ساقلاپ كېلىۋاتقان بەدىنى ئەڭ ئۇزۇن مۈشۈك ئىتالىيەدىكى بالىۋېل ئىسىملىك ماين مۈشۈكى بولۇپ، ئۇزۇنلۇقى 1.2 مېتىر كېلىدۇ.دۇنيادىكى مويى ئەڭ ئۇزۇن توشقانئانگولا توشقىنى ئۇزۇن يۇڭلۇق توشقان دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئۇنىڭ پۈتۈن بەدىنى قويۇق ئۆسكەن ئاق رەڭلىك ئۇزۇن تۈكلەر بىلەن قاپلانغان، تۈكلىرىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 30 سانتىمېتىردىن ئاشىدۇ، بۇ ئۇزۇن تۈكلەر دائىم يۈزىنى توسۇۋالىدۇ، بۇ خىل توشقان ئاق ھەم سېمىز تۈكلۈك شارچەگە ئوخشايدۇ. ئانگۇلا توشقىنىنىڭ يۇڭىدا كىيىمكېچەك، يوتقانكۆرپە قاتارلىقلارنى تىكىدۇ. 2014يىلى ئامېرىكىدىن كەلگەن ئانگولا توشقىنى فرانچېسكا جىننېس دۇنيا رېكورتىنى بۇزۇپ تاشلاپ، دۇنيا بويىچە تۈكى ئەڭ ئۇزۇن توشقان بولۇپ قالدى. ئۇنىڭ تۈكلىرىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 36.5 سانتىمېتىرغا يېتىدۇ.دۇنيادىكى تېنى ئەڭ ئۇزۇن تىمساھقولتۇق تىمساھى ئەڭ چوڭ، ئەڭ ئۇزۇن يەر بېغىرلىغۇچى ھايۋان بولۇپ، ئاساسلىقى دېڭىز بويىدىكى تۇزلۇق سۇ رايونىدا ياشايدۇ. قولتۇق تىمساھى يېتىلگەندىن كېيىن تېنىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 36 مېتىرغا، ئېغىرلىقى تەخمىنەن600 1000 كىلوگىرامغا يېتىدۇ، قولتۇق تىمساھى ئىنتايىن ۋەھشىي بولۇپ، ئۆزى ياشايدىغان رايوننىڭ ئېكولوگىيەلىك سىستېمىسىدا ئەڭ يۇقىرى دەرىجىلىك ئوۋلىغۇچىلىق ئورنىدا تۇرىدۇ. ئاۋسترالىيەدىكى بىر ياۋايى ھايۋانلار باغچىسىدا كاسسىئۇس دەپ ئاتىلىدىغان قولتۇق تىمساھى ياشايدۇ، ئۇ دۇنيا بويىچە سۈنئىي بېقىلغان ئەڭ ئۇزۇن تىمساھ بولۇپ، تېنىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 5.46 مېتىر كېلىدۇ، بۇ ئىككى تىكتاك توپ ئۈستىلىنىڭ ئۇلىنىشىدىنمۇ ئۇزۇن.نېمە يېسە بۆرەكتىكى تاشنى ھەيدەيدۇ؟ قانداق زىيىنى بار؟
|
كەت دېمىگىن، سەنسىز ياشىيالمايمەن جېنىم مىسرانىم مۇنبىرى !مىسرانىم مۇنبىرى مۇنبەر مىسرانىم ئەدەبىيات گۈلزارى نەسىرىي ئەسەرلەر كەت دېمىگىن، سەنسىز ياشىيال ...كۆرۈش: 1170ئىنكاس: 15كەت دېمىگىن، سەنسىز ياشىيالمايمەن جېنىم ئۇلانما كۆچۈرۈشيوللىغان ۋاقتى 2011430 06:22:30 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش مېنى كةت دېدىڭمۇ جېنىم، ئۇنتالمايمەن سېنى، يۈرۈكۈمنى يىغلاتما، ئۆزۈڭنى ئالدىما، ئازابلىما ... سەندىن ئايرىلغىنىم ئۈچۈن ئازابلانغىنىم راسىت... مېنىڭ ھەسرەتلىرىمنى كۆرمەيۋاتامسەن؟ سةندىن ظايرىلالمايمةن جصنىم، ظايرىلالمايمةن ...مةن بىر قىز بالىغۇ؟ بارلىق قىزلار دېگةندةك ظاتالمىش قىزلىق غورورنى مةندة يوق دةپ ظويلامسةن؟ مةنمۇ غورورلۇق قىز ظىدىم. ساثا بولغان مۇهةببىتىم مېنىث قىزلىق غورورىمنى ظاجىزلاشتۇرۇۋةتتىڭ. ظةمما بۇ مۇهةببةت ظۈچۈن تألةنگةن بةدةل ... ماثا ظىشىنةمسةن، يۈرۈكۈمدىن چىقىرىپ بىر سصنىلا سأيگةنمةن. هايات يۇلۇمدا بۈگۈنگىچة مۇهةببةتلىك كأثلۈمنى ساثا بصرىپ ياشاپ كةلدىم....مةن ئۆزۈمنى بىرسىنى سۆيۈپ قالارمەن دەپ ئويلىمىغان. باشقىلار دېگەندەك كۆڭۈلگە ئىشەنمەيتىم. مۇهةببةت كىنو ـ تېلېۋىزىيەدىلا مەۋجۇت دةپ قاراپ باشقىلارنىث كۆڭلىنىمۇ كۆپ قېتىم ھاقارەتلىگەن ئىدىم. مانا بۈگۈنگە كةلگةندة مېنىڭ كۆز ياشلىرىم تۈكۈلىۋاتىدۇ. باشقىلار مەن ئۈچۈن يىغلىغاندەك مەنمۇ سەن ئۈچۈن يىغلاۋاتىمەن...توساتتىن سېنى شۇنداق قاتتىق سېغىندىم. سەنمۇ مېنى سېغىندىڭمۇ؟ سېنىث سېنى سۈيىمةن دېگىنىڭ ئېسىدە، سېنى سۈيەتتىم، ماڭا ئىشەنمدىڭ دېگەنلىرىڭمۇ قۇلۇقۇم تۈۋىدە جاراڭلاپ تۇرۇپتۇ. ئەمەلىيەتتە ساڭا ئىشەنمىگەندەك كۆرۈنسەممۇ ئەمما ساڭا ئىشىنىپ كەلدىم.. مېنىڭ نۇرغۇنلىغان خۇشال كۈنلىرىم سېنىڭ سېنى سۈيىمەن دېگەن سۈزۈڭنى ھەمراھ قىلىپ ئۆتكەن....كەت دېدىڭمۇ جېنىم! كةت دېدىڭمۇ مېنى...سەنمۇ مېنى سۈيەتتىڭغۇ؟ سەنسىز كۈنلىرىم خۇشال ظةمةس دەپ ئېيىتقان ئىدىڭغۇ؟ مۇڭغا تولغان كۆزلىرىڭنى كۆرۈپ قالدىم... سةن ئىلگىرى نېمە ئۈچۈن مېنى ياخشى كۆرۈپ قالغىنىڭنى ئېيتىپ بېرەلمىگەن، بۈگۈنگە كەلگەندە يەنە نېمە ئۈچۈن مەندىن ئايرىلىپ كەتمەكچى بولغىنىڭنى ئېيتىپ بېرەلمەيسەن؟...بىز بىلەتتۇق. ھەر ئىككىلىمىز كۆڭلىمىزدە باشقا باشقا ئىككى دۇنيا ئىكەنلىكىمىزنى ئوبدان بىلەتتۇق... ئەمما سەنمۇ مېنى سۆيگەن، مەنمۇ سېنى سۆيگەن ...سېنى ئۇنتالمايمەن، سەنسىز خۇشال يۈرەلمەيمەن، بەختىم سەندە، خۇشاللىقىم سەندە... بۇ سېنىڭ سۈزۈڭغۇ؟ ئەمدى مېنى كەت دېدىڭما؟ مةن كةتسةم سېنىڭ خۇشاللىقىڭ، بەختىڭ يۇقاپ كەتمەمدۇ؟ مةن سېنىڭ خۇشاللىقىڭنى يۇقۇتۇپ قۇيۇشۇڭنى خالىمايمەن.... سەنسىز ياشىيالمايمەن، دېگەنلىرىڭنى ئۇنتىيالمايمەن. ساڭا مەڭگۈ ئىشىنىمەن......سةن سېنى سۆيمەيمەن، سېنى ئۇنتۇپ كەتتىم دېمىدىڭ، مةن قانداقمۇ سېنى ئۇنتۇپ كەتتىم، سېنى سۆيمەيمەن دېيةلةيمةن. سةن مەنسىز خۇشال يۈرەلمەيسەن؟ مةن سەنسىز خۇشاللىقىمنى تاپالمايمەن. راست مةن سېنى ئۇنتۇپ كېتىمەن، كۆزۈمگە كۆرۈنمە دېدىم. سةن يۈرۈكۈمدىكى ھەسرەتلىرىمنى سېزەلىدىڭمۇ؟ ساڭا يوللىغان ئۇچۇرلىرىم ھامان جاۋابسىز قالىدۇ. مەن ئازابلىرىڭنى كۆرۈپ قالدىم. دەرتلىرىڭنى ئېيىتساڭچۇ جېنىم... مەن سەندىن ئەزەلدىن رەنجىپ باقمىدىم، سەن مېنى بارلىقىڭ بىلەن سۆيگەندەك مەنمۇ سېنى بارلىقىم بىلەن سۆيدۈم. مەنمۇ يىغلىغان، مەنمۇ ئازابلانغان. ئەمما ئەزەلدىن سەندىن كېچىشنى ئويلاپ باقمىدىم. مەڭگۈ ئەقىدەم بىلەن سېنىلا سۆيۈپ ئۆتۈشنى كۆڭلۈمگە پۈككەنمەن بىلسەڭ ...مېنى كەت دېدىڭمۇ جېنىم! رەھىمسىزلىك بىلەن مېنى تاشلىۋەتمەكچى بولۇۋاتامسەن؟ يۈرۈكۈم يىغلاۋاتىدۇ. نېمە ئۈچۈن ئۇنىڭدىن باشقنى سۆيمەيسەن ـ دةپ سوراۋاتىدۇ. بىلىۋاتامسةن؟ سوراۋاتىدۇ...مةن سېنى ئۇنتۇپ كېتىشتىن قورقىمەن. ياق، سېنى ظۇنتۇپ كةتسةم سةن يۇقاپ كېتىسةن. مةن سېنى يۇقۇتۇپ قويۇشتىن قورقىمەن. راستىنلا بەك قورقىمەن.كەت دېمىگىن، سەنسىز ياشىيالمايمەن جېنىم.2011 ـ يىل 4 ـ ئاينىڭ 30 ـ كۈنىمەنبە: سۇبات غەمسىز يوللىغان ۋاقتى 2011430 07:00:15 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: . 34113مۇنبەر پۇلى : 4764يوللىغان ۋاقتى 2011430 07:12:01 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئەسرىڭزدىكى بارلىق ۋەقەلىك ئۇنۇڭدىن كۇچرۇم سۇراش ئاندىن چۇشەندۇرۇش بۇپتۇ ئۇنى ئېلىپ قالغۇدەك بىرەر نەرسە يۇخكەن ئەپسۇس كۇزۇمدىن يۇقال دىگەن چاغدىلام مۇشۇنداق دىگەن بۇسىڭىز ى ئۇسىزنىڭ قۇچغىڭزدا جان بەرگەن بۇلاتى ئەمدىلىكتە بۇسا ئۇ سىزن يۇركىدە سۇيشى مۇمكن سىز ئۇن ھسقىلالايسىز بەلكس ئىرشەلمەيسىز نىمشقا دىسىڭىز سىز يازغان پاجئەنىڭ قاتتا يۇز بەرمەسلىگى ئۇن سىز باشقىلانى ياخشى كۇرۇپ تۇرۇپ باشقىلارغا ئىنق ئىپادىلىمىسىكىز سىزنى ياخشى كۇرگەن كىش سىزگە ھەدەپ ئۇزنىڭ كۇڭلىنى چۇشەندۇرسە يەنە بىر تەرەپتىن سىزگە نەپرەتلىنىدۇيوللىغان ۋاقتى 2011430 07:43:57 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئوبدان يېزىپسىز جۇمۇ.....ۋاقىت ھەممىنى بەلگىلەيدۇ! ئۇنىڭ قايتىپ كەل دەپ چاقىرغىنى چۇقۇم ئاڭلىيالايسىز !لىكىن ئۇ چاغدا ئۇ كىچىككەن بۇلىشى مۇمكىن.......مۇھەببەتنىڭ ئەڭ ئىچىنىشلىق يېرىمۇ شۇ دە........يوللىغان ۋاقتى 2011430 08:12:33 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ھەجەپ كۆڭلۈمنى يېرىم قىلدىڭىز. يىغلىغاندەكلا618 توردا يوقئۇنۇتقىن يۇرۇگۇم ئۇ ئازاپلارنىتىزىم نۇمۇرى: . 5823مۇنبەر پۇلى : 8459توردا: 1003 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2011430 08:50:20 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش بەك كوڭنۇم يىرىم بولدى ........... :157 :157بۇكۇنلەرمۇ ئۆتۇپ كىتىدۇ توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: . 39153توردا: 676 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2011430 08:59:33 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش كۆڭلۈمنى يېرىم قىلدىڭىز. :162 :162يوللىغان ۋاقتى 2011430 09:21:49 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش نىمانچە مۇڭلۇق،لىرىك سۆزلەر...ئىجادىيىتىڭىزگە ئۇتۇق تىلەيمەن.يوللىغان ۋاقتى 2011430 10:31:02 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش ئەڭ چوڭ يالغان گەپ سەنسىز ياشىيالمايمەن دىگەن گەپ. ياشىيالايسىز !!!!ھېچكىم ھېچكىمنىڭ قوياشى ئەمەس،ئۇ بولمىسا ئايلىنىشتىن توختايدىغان !!مۇنبەر پۇلى : 35318يوللىغان ۋاقتى 2011430 11:14:54 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش سۆيگۈ ئەڭ ئۇلۇغ تېما، شۇنداقلا زەھەرلىك تېما. مەن ھازىر سۆيگۈگە ئامراق ھەم ئۆچ.
|
28 قاراشا 00:05مەن ءۇشىن ەلىمدى دامىعان ەلدەردىڭ ساپىنا تۇرعىزىپ، ساناتىنا قوسۋدان ۇلكەن ماقسات جوق.ەلى مۇراتقا جەتپەي تۇرىپ، ەرى مۇراتقا جەتۋشى مە ەدى؟ سوندىقتان ەلدىكتىڭ قامىن ەڭ الدىمەن ويلاماي بولمايدى.ەگەر ءبىز مەملەكەت بولىپ تۇرعىمىز كەلسە، ءوزىمىزدىڭ مەملەكەتتىگىمىزدى ۇزاق ۋاقىتقا مەڭزەپ قۇرعىمىز كەلسە، وندا حالىقتىڭ رۋحانياتىنىڭ باستاۋلارىن تۇسىنگەنىمىز ءجون.وتانداستارىمنان بولەك ۋايىمىم دا جوق، ولاردان بولەك قايعىم دا جوق. نەنى دە بولسا ەلمەن بىرگە كورەمىن، ەلمەن بىرگە توزەمىن، ەلمەن بىرگە جەڭەمىن.ادامعا قۇداي ءومىردى ءبىر اق رەت بەرەدى. ونى شىمكەنتتە ءسۇرۋ كەرەك.جەر جاقىندىعى تاعدىرىڭ مەن تاريحىڭدى جاقىنداستىرماي قويمايدى.اۋىل قازاقتىڭ التىن بەسىگى.كوپتەگەن ەلدەردى ارالادىم. تابيعاتى عاجايىپ تالاي ولكەنىڭ سۇلۋلىعىنا كوز قۇمارىمدى سۋاردىم. ءبىراق ءبارى دە ءوزىم تۋىپ وسكەن قازاعىمنىڭ جەرىنە، الاتاۋدىڭ ءبىر بوكتەرىنە جامباستاي جىعىلعان ءۇش قوڭىر توبەگە جەتپەدى. بالالىعىمنىڭ، ساعىنىشىمنىڭ التىن قازىعى سوندا ەكەن.. .مەن ءوز حالقىمنىڭ جولىندا باسىمدى بايگەگە تىككەن اداممىن.بابالارىن قالتقىسىز قاستەرلەي بىلگەن حالىق بالالارىنىڭ بولاشاعىن دا قاپىسىز قامداي الماق.حالىقتىڭ سەنىمىن اقتاۋدان ارتىق ابىروي جوق، بولۋى دا مۇمكىن ەمەس.قازاقتى قۇداي شىدامىنان اجىراتپاسىن.ەلىمىزدىڭ باستى بايلىعى، ەڭ قاستەرلى قازىناسى جەردىڭ استىندا دا ەمەس، ۇستىندە دە ەمەس ادامدارىمىزدىڭ جۇرەگىندە.تاۋەلسىزدىك تاريحتىڭ ماڭگىگە ءبولىپ بەرگەن ەنشىسى ەمەس، حالىقتاردىڭ مامىراجاي ءومىر سۇرۋىنە بەرىلگەن كەپىلدىك تە ەمەس: اڭعال بولماعانىمىز ابزال.تاۋەلسىزدىكتىڭ قايتا ورالعانى ءبىزدىڭ اتا بابالارىمىزدىڭ سان عاسىرلىق ازاتتىق كۇرەسىنىڭ زاڭدى وتەۋى. جاراتقان يەنىڭ جاساعان ادىلدىگى. اتا بابالارىمىزدىڭ وسىنشاما بايتاق جەردى اق نايزانىڭ ۇشىمەن، اق بىلەكتىڭ كۇشىمەن قورعاپ قالعانىنىڭ ارقاسى.باسقاعا جالتاقتايتىن كۇننەن كەتتىك. بار بايلىعىمىزدى وزىمىزگە بۇيىراتىن ەتتىك. قوعامنىڭ ساياسي تۇراقتىلىعى مەن بىرلىگىنە جەتتىك. قىسقاسى، ەگەمەن ەل بولۋدىڭ ەڭ اۋىر بەلەسىنەن وتتىك.قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگى بەيبىت جولمەن كەلدى. بۇل ازاتتىق ءۇشىن الىسقان مىڭ مىڭداعان ازاماتتاردىڭ قاسيەتتى قانىنىڭ وتەۋى. بۇل بۇكىل تاريحىندا وزگەلەرگە قيانات جاساۋ دەگەندى بىلمەگەن حالىقتىڭ پەيىلىنىڭ قايتارىمى.قانداستارىمىزعا قاراتىپ ايتار جايدىڭ تاعى ءبىرى تاريحي وتانىنا ورالعان اعايىن، ەڭ الدىمەن، قازاقستانىم ماعان نە بەرەدى؟ دەپ ەمەس، مەن قازاقستانىما نە بەرەمىن؟ دەپ ويلانعانى دا دۇرىس بولار ەدى.بۇگىنگى ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ قاينار كوزى قازاق حالقىنىڭ سان عاسىرلار بويعى كۇرەسىندە، ازاتتىققا ۇمتىلعان قايسارلىعىندا جاتىر.بويىندا قانى بار، نامىسى بار ءاربىر ازامات: ەندى تاۋەلسىزدىكتى قالاي كەمەلدەندىرەمىز، ەلدىڭ كوسەگەسىن قايتسەك كوگەرتەمىز؟ ! دەپ وي ساناسىن قامشىلاۋى كەرەك.حالىق كەشپەيتىن ءبىر اق نارسە بار: ەلدىڭ قولىنا زارىقتىرىپ كەلىپ قونعان باقىت قۇسىنان تاۋەلسىزدىكتەن ايىرىلۋدى كەشپەيدى.ماسەلە قاي توپتىڭ جەڭەتىندىگىندە نەمەسە بيلىك باسىنا كىمنىڭ كەلەتىندىگىندە ەمەس، ماسەلە تاۋەلسىزدىكتىڭ تاعدىرىندا.سوعىس ەڭ باستى قۇندىلىقتى ادامنىڭ ءومىرىن ۇزەدى. ال ومىردەن ارتىق ەشتەڭە جوق.شىعىستىڭ ساياسي مۇددەلەرى كوبىنە كوپ ءداستۇرشىل توپتاردىڭ قولداۋىنا ارقا سۇيەيدى.ساياسي ەليتا جالپىۇلتتىق مۇددەلەردى ءبىلدىرۋ، ونى بارىنشا ءدال ساۋلەلەندىرۋ، ءسويتىپ حالىقتىڭ ءوزىن ءوزى تانىپ، باعالاۋ دارەجەسىن كوتەرۋ قابىلەتىمەن ەمەس، سول مۇددەلەردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ جولىن تابۋ قابىلەتىمەن دە دارالانىپ تۇرۋعا ءتيىس.ەكونوميكادا ەرتەڭگى ءىستى بۇگىن اتقارىپ تاستاۋعا بولار، ءبىراق ساياساتتا ەرتەڭگى ءىستىڭ ەرتەڭ اتقارىلعانى ءجون.ۇلتتىق يدەيانى ۇلتتىق استامشىلىق يدەياسىنا اينالدىرۋ ەشبىر ەتنوسقا دا وپا بەرگەن ەمەس.كوپ ۇلتتىلىق قوعامنىڭ كەمشىلىگى ەمەس، ارتىقشىلىعى.ادام بالاسى قاي جەردە جۇرسە دە ومىرگە شىر ەتىپ ءتۇسىپ، انا ءالديىن ەستىگەننەن باستاپ، ءوزىن قازاقپىن، ورىسپىن، ۋكراينمىن، وزبەكپىن دەپ سەزىنەدى. ادام بويىنداعى بۇل سەزىمدى قانداي اسا زور يدەولوگيالىق قارۋمەن اتقىلاساڭ دا، شاپقىلاساڭ دا قۇرتىپ جىبەرە المايسىڭ.بۇكىل كەڭەستىك تاريح قولىندا حالىقتاردىڭ قۇقىن تاپتاۋ مەن تىكەلەي گەنوتسيد قانى بار.ءبىز تۇرمىستاعى ۇلتشىلدىقتى، چينوۆنيكتىك مەيىرىمسىزدىكتى، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنداعى ويلانباي جاريالانعان ماقالالاردى نازاردان تىس قالدىرماۋعا ءتيىسپىز. بۇل جەكە جەكە وقيعالار بولىپ كورىنەر، ءبىراق ول اۋىر زارداپتارعا دا اكەلىپ سوعۋى مۇمكىن.ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ امبەباپ ادىستەرى بولمايدى.ءوز قاتەڭدى ءوزىڭ ءتۇسىنىپ، ءوزىڭ تۇزەتە ءبىل: ساياساتشى دانالىعى دەگەنىمىز وسى.ۋاقىتتىڭ ءبىر قاسيەتى سەنبەستى يلاندىرادى، كونبەستى ىرقىنا الادى.كەيدە بۇگىنگى مۇمكىندىكتەردىڭ ەرتەڭ قاتەرگە اينالۋى نەمەسە كەرىسىنشە بولىپ شىعۋى دا ابدەن مۇمكىن.يدەيالىق باعدارلامالار دوگمالارعا ەمەس، ءومىر شىندىعىنا نەگىزدەلگەنى ماڭىزدى.دۇنيە جاھاندىق، ءوزارا تاۋەلدىلىك سيپات الدى: جاھاندىق ارىپتەستىك ۇستەمدىك ەتۋ ءۇشىن بۇل تانىم ءبىزدىڭ بەرىك پرينتسيپىمىزگە اينالۋى ءتيىس.ءالسىزدىڭ وزىنە وداقتاس بولاتىن كۇشتىنى تاڭدامايتىنى اقيقات، ال وزىنەن كۇشتىگە باعىنۋعا ءماجبۇر بولاتىنىن اڭدامايتىنى وكىنىشتى.بايسالدى ساياساتكەر ءىس ارەكەتىم باسپا ءسوز بەتىندە ناشار باعا الىپ قالۋى مۇمكىن اۋ دەگەن قاۋىپ قاتەردەن قورىقپاۋعا ءتيىس.ەڭ باستى مىندەت قايتالاپ ايتامىن، حالىقتىڭ رۋحىن كوتەرۋ. وزىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋ.زيالىلار بىرلىگى ەل بىرلىگى.ۇلىلار قاشاندا حالىقتى رۋحاني اسىلداندىرىپ وتىرعان.ناعىز وتانشىلدىقتىڭ باستى ولشەمى دە ءبىزدىڭ زيالىلارىمىزدىڭ ادالدىعى مەن ادىلدىگىندە، ەلى مەن حالقىنىڭ الدىنداعى پارىزىن تەرەڭ تۇسىنۋىندە.زيالىلاردىڭ ساياساتكەرلەر قولىنداعى ويىنشىققا اينالۋعا حاقىسى جوق. زيالىلار ساياساتكەرلەرگە قاراعاندا اناعۇرلىم ارعى كەلەشەكتى بولجاۋى كەرەك.تۇراقتىلىق ساياسي ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ كۇشكە نەگىزدەلمەگەن تاسىلدەرىنە سۇيەنگەندە عانا ساقتالماق.ساياساتتىڭ نەگىزگى ماقساتى ادام قامى، قوعام قامى، ەل قامى.قاۋەسەت دەگەن قارا كۇيە سياقتى: كۇيدىرمەيدى، كۇيەلەيدى.تەڭىزدە داۋىل تۇرعاندا، تۇبىندەگى قوقىستىڭ ءبارى سۋدىڭ بەتىنە شىعا كەلەدى.اقىل تابىلماي تۇرىپ، ەشتەڭە دە تابىلمايدى.تەرروريزممەن كۇرەسكە ەلىگىپ، ەلدەر مەن حالىقتاردى تاس عاسىرىنا قۋىپ تىعۋ ارقىلى ءبىز تەرروريزم ۇعىمىن كەلمەسكە كەتىرۋدىڭ ورنىنا، تەك قانا جانداندىراتىن بولامىز.
|
ېنىڭ دوستۇم يېقىندا توي قىلغان، ئۇنىڭ يولدىشى ئۇنىڭغا ھەيز كەلگەن مەزگىلدە سەن پاك ئەمەس، سەن بىلەن بىرگە بولسام بولمايدۇ. دوستۇڭدىن بىرنى ماڭا تېپىپ بەر دەپ تەلەپ قىلغان. دوستۇم بۇنى ئاڭلاپ ھەيرانلىقتىن نېمە قىلىشىنى بىلمەي قاپتۇ. دوستۇم چوقۇم شۇنداق قىلىشى كېرەكمۇ؟ مۇشۇنداق ئىشنى قىلىش توغرىمۇ ياكى بۇ زىنا قىلغانلىق بولامدۇ؟ زىنا سوئال تۈرلىرى مۇندەرىجەېنىڭ دوستۇم يېقىندا توي قىلغان، ئۇنىڭ يولدىشى ئۇنىڭغا ھەيز كەلگەن مەزگىلدە سەن پاك ئەمەس، سەن بىلەن بىرگە بولسام بولمايدۇ. دوستۇڭدىن بىرنى ماڭا تېپىپ بەر دەپ تەلەپ قىلغان. دوستۇم بۇنى ئاڭلاپ ھەيرانلىقتىن نېمە قىلىشىنى بىلمەي قاپتۇ. دوستۇم چوقۇم شۇنداق قىلىشى كېرەكمۇ؟ مۇشۇنداق ئىشنى قىلىش توغرىمۇ ياكى بۇ زىنا قىلغانلىق بولامدۇ؟14زىنا قىلما. داۋامى27 سىلەر زىنا قىلماڭلار دېگەن تەلىمنى ئاڭلىغان. 28لېكىن شۇنى بىلىپ قويۇڭلاركى، بىرەر ئايالغا شەھۋانىي كۆزى بىلەن قارىغان كىشى كۆڭلىدە ئۇ ئايال بىلەن زىنا قىلغان بولىدۇ. داۋامى28ئەيسا مەسىھ ئېتىقادچىلار جامائەتچىلىكىنى شۇنداق سۆيگەنىكەن، ئەرلەرمۇ ئۆز ئاياللىرىنى ئۆز تېنىنى سۆيگەندەك سۆيۈشى كېرەك. ئايالىنى سۆيگەن كىشى ئۆزىنى سۆيگەن بىلەن باراۋەر. داۋامى ئالدىنقى بەت :
|
ميسۋاك قولدانۋدىڭ حاديستەگى ماقساتى قانداي؟ قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ رەسمي سايتى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى ميسۋاك قولدانۋدىڭ حاديستەگى ماقساتى قانداي? قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ رەسمي سايتىدىنىمىزدە ميسۋاك قولدانۋ سۇننەت امالىنا جاتادى. ميسۋاك اراك اتتى اعاشتىڭ مايدا بۇتاقتارى نە تامىرى. حوش ءيىستى بۇل اعاشتىڭ ءتۇرى نەگىزىنەن اراب تۇبەگى، باتىس جانە وڭتۇستىك ازيا، افريكا ايماعىندا وسەدى.ابۋ ھۋرايرادان اللا ودان رازى بولسىن جەتكەن حاديستە، اللا ەلشىسى وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن بىلاي دەيدى: ۇمبەتىمە اۋىر سوقپاعاندا ءار نامازدىڭ الدىندا ميسۋاك قولدانۋدى بۇيىرار ەدىم بۇحاري. جالپى پايعامبار وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن ميسۋاكتى ءوزى دە ءجيى قولداناتىن جانە ساحابالارىنا دا قولدانۋعا كەڭەس بەرگەنى جونىندە حاديستەر جەتكىلىكتى.الايدا حاديس ءماتىنىن سوزبەسوز ءۇستىرتىن قابىلداپ، سۇننەت اياسىن ميسۋاك تاياقشاسىمەن عانا شەكتەيتىن بولساق وندا بۇل پايعامبار وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن سوزىندەگى كوزدەلگەن ماقساتتى تولىق تۇسىنبەگەننىڭ كورىنىسى. ياعني سۇننەت امالىن تەك قانا ميسۋاكپەن شەكتەپ، ودان باسقا زاماناۋي قۇرالدى قولدانىپ جۇرگەندەردىڭ ىستەرى سۇننەتكە جاتپايدى دەپ ەسەپتەۋ حاديستەگى نەگىزگى ماقساتتان الشاقتاۋ.ايشا انامىزدان اللا ودان رازى بولسىن جەتكەن حاديستە: ميسۋاك اۋىز تازالىعى، راببىنىڭ رازىلىعى بۇحاري دەلىنەدى. پايعامبار وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن مەن ساحابالارى ميسۋاكتى اۋىز تازالايتىن ءتىس قۇرالى رەتىندە قولدانعان. اللا ەلشىسى وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن جانە ساحابالارى سول زامانداعى وزدەرىنە قولايلى بولعان قۇرالدى پايدالانىپ، ءتىس تازالىعىن، مۇسىلماندىق گيگيەنا تالابىن ورىنداعان بولاتىن. دەمەك مۇنداعى نەگىزگى ماقسات اۋىزدىڭ تازالىعى، ءتىستىڭ ساۋلىعى جانە اۋىزداعى جامان ءيىستى جويىپ، حوش يىسپەن الماستىرۋ. دەمەك قازىرگى تاڭدا اراك اعاشىنان الىنعان ميسۋاك تاياقشاسى نەمەسە زاماناۋي ءتىس ششەتكاسى مەن پاستاسىن پايدالانۋعا بولادى.بىز كۇندەلىكتى قالتامىزعا سالىپ جۇرگەن ميسۋاك تاياقشاسىنا شاڭ نە اۋاداعى باكتەريالار قونۋى مۇمكىن. دەنساۋلىعىمىزعا زيان كەلمەۋى ءۇشىن ميسۋاكتى ءوز ورنىمەن پايدالانعان ءجون. مۇنداي جاعدايدا ساۋاپقا باستار سۇننەت امالى ءارى مەديتسينالىق تۇرعىدان پايداسى دا كوپ بولماق. وسى رەتتە پايعامبار وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن حاديستەرىندەگى تۇپكى ماقساتتاردى ءتۇسىنۋ اسا ماڭىزدى دۇنيە. ءسوزدىڭ مۇراتى سىرتقى فورماسىندا ەمەس، بالكىم ىشكى ءمان ماعىناسىندا جاتىر. يسلام شاريعاتىنداعى فيقھي قاعيدالاردىڭ ءبىرى: ىستەر ءوز ماقساتىنا قاراي. عالىمدار اتالمىش قاعيدا ءبىلىمنىڭ ۇشتەن ءبىرىن قامتيدى دەسە، ەندى ءبىرى ۇلكەن بەس قاعيدانىڭ العىسى دەپ باعا بەرگەن. كەيبىر امالداردى جۇزەگە اسىرۋ قۇرالدارى ۋاقىت اعىمىنا قاراي وزگەرۋى ابدەن مۇمكىن. الايدا ءدىني ماتىندەگى تۇپكى ماقساتتاردى انىقتاپ بارىپ، امال ەتۋىمىز قاجەت.جوعارىداعى حاديستەن الاتىن عيبرات ميسۋاك تاياقشاسىنىڭ ءوزى ەمەس، ءتىس پەن يەكتەرىنىڭ كۇتىمى، اۋىز تازالىعى. سەبەبى يسلام رۋحاني تازالىقپەن قاتار دەنە تازالىعىنادا ەرەكشە كوڭىل بولەتىن ەڭ اسىل ءدىن.نۇر استانا مەشىتىنىڭ باس يمامىكەلۋ قاينارى: :...?161385442
|
ەۋرووداقتى ەندى نە كۇتىپ تۇر؟ ەگەمەن قازاقستان گازەتىنىڭ رەسمي سايتىەۋرووداقتى ەندى نە كۇتىپ تۇر؟ەۋروپا وداعىنىڭ ەندىگى تاعدىرى گەرمانياداعى سايلاۋ مەن ەواقش ارىپتەستىگىنە قاتىستى ترامپتىڭ ساياساتىنا بايلانىستى بولايىن دەپ تۇر.الدىمەن مەركەل مۇددەلىەۋرووداقتىڭ نەگىزگى درايۆەرى گەرمانياداعى انگەلا مەركەل ۇكىمەتى وداقتىڭ تۇتاستىعىن ساقتاۋعا مۇددەلى. بىرىنشىدەن، وداق ەلدەرىنىڭ ورتاق نارىعى نەمىستىڭ ەكسپورتى ءۇشىن ۇلكەن مۇمكىندىك. وزگە ەلدەرمەن سالىستىرعاندا گەرمانيا وداقتاس مەملەكەتتەرگە ەڭ كوپ تاۋار ساتىپ وتىرعان ەل. بىرەۋلەر گەرمانيانىڭ وداققا سونشالىقتى جانىنىڭ اشۋىن نەمىستەردىڭ ۇستەمدىك قۇرۋى رەتىندە تانىعانىمەن، شىنداپ كەلگەندە، ە و نارىعى ارقىلى گەرمانيا ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق قۋاتىن ارتتىرۋدى كوزدەيدى. ەكىنشىدەن، بريتانيانىڭ وداقتان شىعۋى گەرمانيا ءۇشىن تاعى ءبىر مۇمكىندىكتى ۇسىنىپ وتىر. برەكسيتتى وتكىزۋ تۋرالى رەفەرەندۋم قورىتىندىسىنان كەيىن بريتانياداعى حالىقارالىق قارجى ۇيىمدارى مەن ءىرى كومپانيالار لوندوننان كەتۋگە ىڭعايلانا باستادى. بريتانيادان كەتكەنىمەن، ەۋرووداقتى تاستامايتىن ءىرى كاسىپكەرلەردىڭ ەندىگى جۇمىس ىستەيتىن جەرى، ارينە، ماينداعى فرانكفۋرت بولماق. وسىلايشا، ساراپشىلار، كەلەر جىلدان باستاپ لوندون قور بيرجاسىنىڭ ساۋداگەرلەرى ەندى گەرمانياعا كوشەتىنىن ايتىپ جاتىر. ەۋرووداقتىڭ قارجى ورتالىعى بولعالى تۇرعان گەرمانيا بۇل تۇرعىدا ينۆەستورلارعا ەلدەرىندەگى ساياسي تۇراقتىلىق پەن ەكونوميكالىق ينتەگراتسيانى ۇسىنۋى ءتيىس.دەگەنمەن، گەرمانيانىڭ سوتسيالدەموكراتيالىق پارتياسى ەلدىڭ ىشكى ساياساتىندا بريۋسسەلگە دەگەن تاۋەلدىلىكتى ازايتۋدى كوكسەيدى. وعان سەبەپبوسقىندار ماسەلەسى. ەۋرووداق ەلدەرى ىشىنەن ەڭ كوپ بوسقىن قابىلدايتىن گەرمانياداعى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ شەشىمىنە، سوتسيالدەموكراتتاردىڭ پىكىرىنشە، قازىرگى بيلىك پارتياسىنىڭ سىرتقى ساياساتتاعى ۇستانىمى كىنالى. سوڭعى جىلدارى كوبەيىپ كەتكەن لاڭكەستىك ارەكەتتەردى ءوز ۇپايلارى ءۇشىن ۇتىمدى پايدالانا بىلگەن سوتسيالدەموكراتتار 2017جىلدىڭ كۇزىنە جوسپارلانعان سايلاۋدا وزدەرىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسى رەتىندە گەرمانيانى بوسقىنداردان تازارتىپ، ىشكى ەكونوميكانىڭ وركەندەۋىنە باسىمدىق بەرەمىز دەپ ۋادە بەرىپ وتىر.بريتانيانىڭ رەفەرەندۋمى مەن برەكسيتتى ەل پارلامەنتى ماقۇلداعاننان كەيىن فۋنتتىڭ قۇنى قۇلدىراپ كەتكەن. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، برەكسيتتىڭ كەسىرىنەن بريتانيا 100 ملرد فۋنت ستەرلينگ جوعالتپاق. بريتانيانى جوعالتسا، ارينە، ەۋرووداقتىڭ رەسمي ۆاليۋتاسى دا السىرەيتىنى بەلگىلى. قارجىگەرلەردىڭ پىكىرىنشە، 2017جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن اقش دوللارى مەن ەۋرونىڭ قۇنى تەڭەسىپ قالۋى ءتيىس. ونسىز دا 2008جىلعى داعدارىستان ءالى ەس جيىپ بولماعان ەونىڭ كەي مەملەكەتتەرى ءۇشىن بۇل ۇلكەن قارجى داعدارىسىنا ۇلاسۋى ىقتيمال. سونىڭ ىشىندە بەرلينمەن بۇرىننان بەرى مۇددەلەرى قايشى كەلەتىن يتاليا ءبىرىنشى بولىپ انتينتەگراتسيالىق شارالار باستاپ كەتۋى عاجاپ ەمەس.ەۋرونىڭ قۇلدىراۋىنا، ەكىنشى كەزەكتە، دوللاردىڭ وزىندىك قۇنىنىڭ كوتەرىلۋى سەبەپ بولماق. ترامپتىڭ كوشىقون ساياساتىنان كەيىن بىرنەشە ايلىق رەكوردتىق دەڭگەيگە ءتۇسىپ كەتكەن دوللار قۇنى جىل ورتاسىنا قاراي كەرىسىنشە شارىقتاپ وسپەك. ولاي دەيتىنىمىز، وتكەن جىلعى جەلتوقساندا اقش فەدەرالدىق رەزەرۆ جۇيەسىنىڭ فرج كەزەكتى وتىرىسىندا 2017جىلى دوللاردىڭ بازالىق ۇستەمەسىنىڭ ءبىر جىلدا قاتارىنان ءۇش رەت كوتەرىلەتىنى تۋرالى ءسوزدىڭ ايتىلۋى. ەگەر فرج باسشىسى دجاننەت يەللەن وسىنداي قادامعا باراتىن بولسا، قازىرگى 75 ،0 پايىزدىق ۇستەمە جىل سوڭىنا دەيىن 2 پايىزعا جەتىپ، دوللاردىڭ قۇنى ەۋرونى ماڭايلاپ قالۋى عاجاپ ەمەس. ال دوللاردىڭ كوتەرىلۋى ەۋروپا ەلدەرىندە ينفلياتسياعا تۇرتكى بولماق.ترانساتلانتتىق ساۋدا كەلىسىمىجالپى، اقشتىڭ جاڭا پرەزيدەنتى ەۋرووداقتىڭ تەك قارجى سەكتورىنا عانا ەمەس، سىرتقى ساۋداسىنا دا ءتيىمسىز بولىپ تۇر. كەلە سالىپ ترانستىنىقمۇحيتتىق ساۋدا ارىپتەستىگىنەن شىعىپ كەتكەن دونالد ترامپ ەندى ەو مەن اقش اراسىنداعى ترانساتلانتتىق ساۋدا ۇيىمىنىڭ دا شارتتارىن قايتا قاراماقشى. ينۆەستورلاردىڭ دەمدەرىن ىشىنە تارتىپ كۇتىپ وتىرعانى دا وسى قۇجات. ەگەر ترامپ بۇل ۇيىمنان دا باس تارتىپ نەمەسە ساۋدا كەلىسىمىنىڭ شارتتارىن ءوزىنىڭ پروتەكتسيونيستىك ۇلتتىق ەكونوميكانى كۇيتتەۋ ساياساتىنا ىڭعايلاۋدى ۇسىنسا، الدىمەن ەو ەلدەرى زارداپ شەگەدى. ويتكەنى، اقشپەن اراداعىداي ءىرى ساۋدا اينالىمىن الماستىرا الاتىن ەۋرووداقتا باسقا سەرىكتەس جوق.جالپى، ماكروەكونوميكالىق ساراپشىلار 2016 جىلدى تۇيىقتالۋ ءداۋىرىنىڭ باسى رەتىندە سيپاتتايدى. بريتانيانىڭ وداقتان باس تارتۋى، ترامپتىڭ سىرتقى ساۋدانى ازايتىپ، ۇلتتىق ءوندىرىستى كۇيتتەۋى وسىعان دالەل بولماق.باۋىرجان مۇقانوۆ، ەگەمەن قازاقستاننازاربايەۆ جاس دارىنداردى قولداۋ كەرەكتىگىن ايتتىبۇل قانداي اڭ؟ اڭشىلار تازىلارى ۇستاعان اڭدى تاني المادى كەسكىن
|
مەن قوسانوۆ تا، ءابلازوۆ تا ەمەسپىن!46 ءسوز 2968 20 پىكىر 15 قىركۇيەك, 2020 ساعات 13:14اقيقاتقا تۋرا قاراپ ايتار بولساق، قازاقستانعا تىنىشتىق كەرەك. ويتكەنى ءبىز از حالىقپىز. بىراق جەرىمىز ۇلكەن. حالىقتى اسىرايتىن جەردىڭ استىندا دا، ۇستىندە دە بايلىق جەتكىلىكتى. سوندىقتان ساياساتتا، بيلىكتە وزگەرىس كەرەك، رەفورما كەرەك، دەپ ۇرانداپ جۇرتتى توڭكەرىسكە شاقىرۋدىڭ قاجەتى جوق. ودان ۇتارىمىز شامالى. بارىمىزدان ايرىلىپ قالامىز. سىرتقى كۇشتەر ارالاسىپ، بۇگىنگى كۇنگە زار بولىپ قالارىمىز حاق.ويتكەنى سىرتقى كۇشتەر مەملەكەتىمىزدىڭ شاڭىراعىن شايقالتۋ ءۇشىن قارجى توگە وتىرىپ، تالايدى ساتىپ الۋى مۇمكىن. الىسقا بارماياق، تمد كەڭىستىگىندە بولىپ جاتقان ساياسي وقيعالارعا كوز سالار بولساق، سونىڭ ءوزى بىزگە ساباق بولۋى ءتيىس. ياعني بىزگە قازىرگى جۇيەنى وزگەرتۋ ءۇشىن رەۆوليۋتسيا ەمەس، ەۆوليۋتسيا قاجەت. ءبارى ورىنورنىمەن بولعانى ءجون.وندا دا حالىق كەزكەلگەننىڭ ارتىنان ەمەس، ەلدىڭ، مەملەكەتتىڭ، ۇلتتىڭ قامىن ويلايتىن جانى تازا، ادال تۇلعانىڭ ماڭايىنا ۇيىپ، سونىڭ ماڭىنا توپتاسۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن. ويتكەنى حالىقتىڭ اۋزى كۇيدى. بىلتىر قوسانوۆقا ەرەمىز دەپ ءبىر الداندى. قازىر فرانتسيادا وتىرىپ الىپ، ەلدى بيلىككە ايتاقتاپ وتىرعان تاعى بىرەۋ بار. وعاندا سەنۋگە بولمايدى. مىقتى بولسا بيلىكتە جۇرگەندە حالىقتىڭ قامىن نەگە ويلامادى؟دەمەك، قازاقستاننىڭ ساياسي الاڭىنا جاڭا سەركەلەر شىعۋى ءتيىس. ماسەلەن، ءبىز ەكولوگيالىق پارتيا قۇرۋ جولىندامىز. ماقسات بەلگىلى. حالىقتىڭ ءسوزىن سويلەۋ. قامىن جەۋ. مەملەكەتتىڭ يەسى قازاق ەكەنىن وزگەلەرگە مويىنداتۋ. قازاقتىڭ ءتىلىن وسى جەردى مەكەندەيتىن بارلىق ۇلتتىڭ ورتاق ءتىلى ەتۋ.ءبىزدىڭ پارتيانىڭ العا قويعان ماقساتى وسى. ارينە قازىر ءبىزدى قولداۋشىلار ازداۋ. بىراق وعان بولا جۇمىسىمىزدى جولدان دوعارا المايمىز. قۇرعاق ۋادە، ادەمى ءسوز ەمەس، ناقتى ءىسارەكەت ارقىلى ءوزىمىزدى وزگەگە تانىتامىز. مويىنداتامىز. ءبىز جاساعان ناقتى جۇمىستى كورگەن سوڭاق، حالىق ءبىزدىڭ ارتىمىزدان ەرۋى ءتيىس.وسىدان بىرەر اي بۇرىن ءبىر تانىسىم ازەكە سەن ميلليونەرسىڭ عوي. ءبىر ميلليون دوللارمەن بەر، ءبىر وبلىستى اپەرەيىك، دەيدى. پەيىلىڭە راحمەت، مەن اكىم بولعىم كەلمەيدى. ورىنتاق ءۇشىن جۇمسايتىن ول ميلليوندى مەن پارتيا قۇرۋعا، ودان ارى حالىقپەن جۇمىس ىستەۋگە ارناعانىم ءتيىمدى. مەن سول جولدى تاڭداعان اداممىن، دەپ جاۋاپ بەردىم.ەگەردە مەن بيلىكتە بولعىم كەلسە، وعان باياعىدا قول جەتكىزەر ەدىم. بىراق مەن تاڭداعان جول باسقا. حالىقپەن بىرگە بولۋ. ۇلتتىڭ قامىن جەۋ. مەملەكەتتىڭ بولاشاعىن ويلاۋ. تاۋەلسىزدىكتى باياندى ەتۋ. مىنە وسى. مەن العا قويعان وسى ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن، پارتيا قۇرىپ، سول ارقىلى قول جەتكىزۋدى ءجون كوردىم.
|
ۇلىقبەك ەسداۋلەت. تۇعىرداعى تاپانشا تاريحىمايەكتى 6572 0 پىكىر 31 ناۋرىز, 2014 ساعات 12:46بۇل سۋرەتكە 1997 جىلى امەريكادا بولعانىمىزدا، نيۋيوركتەگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ عيماراتىنان شىعىپ كەلە جاتقاندا ءتۇسىپ ەدىم. ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ يۋنەسكو ىستەرى جونىندەگى باسقارماسىندا شەتەلدەرمەن مادەني بايلانىس ءبولىمىن باسقارىپ جۇرگەن كەزىمدە ء ا.نۇرپەيىسوۆ، ز.قابدولوۆ، م.ماعاۋين، ر. نۇرعاليەۆ، ش. مۇرتازا، ءا.تارازي، ت.ب. جازۋشى، عالىم اعالار توبىن ءتۇزىپ، مۇحيت اتتاپ بارىپ، حالىقارالىق كونفەرەنتسياعا قاتىسىپ، سوڭىرا ۆاشينگتون، نيۋيوركتى ارالاپ، يۋنەسكوداعى قازاقستان وكىلدىگىندە بولعان ەدىك. ء باسپاسوز ارقىلى بۇرىننان كوزتانىس بەيبىتشىلىك تاپانشاسىنىڭ ءمۇسىنىن كورگەن بەتتەاق قاسىندا سۋرەتكە تۇسكىم كەلگەن. جولباسشىلاردىڭ قاۋمالاۋىمەن كولىككە بەتتەگەن اعالارىمنان ءبىر ساتكە جىرىلىپ قالىپ، ء بىزدىڭ ەلشىلىكتىڭ سول تۇستاعى كەڭەسشىسى، كەيىن امەريكاداعى ەلشىمىز دە، سىرتقى ىستەر ءمينيسترىمىز دە بولعان بەلگىلى مامىلەگەر ەرجان قازىحانوۆقا شىرتىلداق فوتواپپاراتىمدى ۇستاتا قويدىم. جوعارىداعى سول ازاماتتىڭ تۇسىرگەن سۋرەتى. ەندى وسى ءبىر بۇكىل الەمگە ايگىلى، داڭقى دۇنيەگە دارىعان ەڭسەلى ەسكەرتكىش تۋرالى بىلگەنتۇيگەنىمدى وقىرمانمەن بولىسپەكپىن.وق شىعار ۇڭعىسى شىلبىرداي شيىرىلا بايلانىپ، تورتكۇل تۇعىردا تۇرعان 45 كاليبرلى كولت تاپانشاسىنىڭ بۇل ايگىلى قولا ءمۇسىنى قاستاندىققا جول جوق! دەپ اتالادى. اۆتورى شۆەد سۇڭعاتشىسى كارل فرەدريك رەيتەرسۆەرد . ليۋكسەمبۋرگ گەرتسوگتىگىنىڭ نيۋيورككە تارتۋى رەتىندە 1988 جىلى ورناتىلىپتى. بيىل رەيتەرسۆەرد اتتاي 80 جاسقا شىقتى.تۇمىلدىرىق كيگەن قارشىعاداي بولىپ، تۇمسىعى تۇيىندەلگەن تاپانشانىڭ تۇرقىن تۇبىنە بارىپ كورگەندە بىردەن سالۆادور ءداليدىڭ ورەگە جايۋلى جۇمساق ساعاتتارى ەسىمە ءتۇستى دالىرەك ايتسام، زەردە تۇراقتىلىعى كارتيناسى. داليدە كۇن استىنداعى ىرىمشىكتەي ەرىپ جاتقان ساعاتتار، مۇندا وقپانى كۇرمەپ بايلانعان قولا قارۋ. ەكەۋىن بايلانىستىرىپ تۇرعان سيۋررەاليستىك ستيل عانا.قارۋعا اۋزىن بۋعان وگىزدەي دەگەن تەڭەۋ ءدال كەلە قويماس. سويتسە دە مىنا ەسكەرتكىشكە قاراپ تۇرعاندا سول تەڭەۋ ويىما ورالا بەرگەن ەدى. اۋزى بۋىلعان تاپانشا. بەيبىتشىلىك رامىزىنە اينالعان پيكاسسونىڭ سۋرەت كوگەرشىنى مەن ەسىرتكى مافياسىنا قارسى كۇرەس سيمۆولىنا اينالعان بوتەرونىڭ ءمۇسىن كوگەرشىنىن دە ەسكە سالادى. ويتكەنى، بۇل تاپانشا دۇنيەدەگى قاندى قىلمىس، قاساقانا كىسى ءولتىرۋ، قاستىق، زۇلىمدىق اتاۋلىنى اۋىزدىقتاۋدىڭ تاپقىرلىقپەن قويىلعان اسا كورنەكتى سيمۆولى. 2012 جىلى كولۋمبيانىڭ مەدەللين قالاسىندا فەرناندو بوتەرونىڭ كوگەرشىن ءمۇسىنىنىڭ قاتار قويىلعان ەكى نۇسقاسىن قولمەن سيپاپ كورگەنىمدى ايتا كەتپەسەم بولماس. مىناۋ سول سۋرەت:ءبىرىنشىسىن ەن بايلىقتان ەسىرگەن ەسىرتكى بارونى قاندىبالاق كارلو ەسكوبار 1993 جىلى بومبا قويىپ، جارىپ جىبەرگەن سوڭ، قالا تۇرعىندارى ونى جاماپجاسقاپ جاتپاستان، قاسىنا ودان اينىمايتىن جاڭا كوگەرشىندى قولادان قۇيىپ ورناتقان. سول جىلى ەسكوبار وققا ۇشىپ ولگەن. كوگەرشىن قۇستىڭ كيەسى ۇرعانى انىق. قولادان سوعىلسا دا. ال سەكسەننەن اسقان بوتەرونىڭ كوزى ءتىرى. قوس كوگەرشىنى قومدانىپ قونالقاسىندا وتىر.مىنە، پيكاسسو، بوتەرو مەن رەيتەرسۆەردت سياقتى الەمدىك ونەردىڭ حاس شەبەرلەرىن تۋىستاستىرىپ تۇرعان ورتاق تاقىرىپ قانتوگىسكە قارسىلىق، ادامگەرشىلىك، ومىرسۇيگىشىك يدەياسى ارقاسىندا ۇشەۋىنىڭ دە ولمەس ەسىمدەرى وركەنيەت تاريحىنا وشپەس ارىپتەرمەن بادىزدەلدى.تاپانشامىزعا قايتا ورالساق، بۇل ءمۇسىننىڭ قاعاز جۇزىندەگى تۇڭعىش نوبايسۇلباسى شۆەدتىڭ لۋند قالاسىنداعى كەسكىندەر مۇراجايىندا قابىرعادا ءىلۋلى كۇيدە ساقتالۋدا:ال سول مۇراجاي الدىنداعى سايالى باقتىڭ شەتىندە بۇدان بىلاي ماڭگىلىك اتىلمايتىن تاپانشاءمۇسىننىڭ ءوزى تۇر:ستوكگولمنىڭ جۇرت قىدىرىستايتىن جاياۋ كوشەىنىڭ كورنەكتى تۇسىنا تىزەدەن كەلەتىن تاس تۇعىرعا ورناتىلعان كىسى بويىنداي قارۋدىڭ قورعاسىن تۇكىرىپ، اجال بۇركەتىن ۇڭعىسى ءجىپتىڭ ۇشىنداي بايلانىپ، ەندى قايتىپ وق ۇشپاستاي تۇيىلگەن. ەسكەرتكىش يدەياسىن جۇرتشىلىق كلاسسيك جازۋشى، نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ە.حەمينگۋەيدىڭ قوش بول، قارۋ دەگەن پاتسيفيستىك رومانىمەن بايلانىستىرادى. كەيىنگى ۇرپاقتىڭ ءوز وسيەتىنە وسىنشالىق ىقىلاس بىلدىرەرىن قايران قالامگەر قايدان ءبىلسىن! جەرگىلىكتى جۇرت ءتىپتى وسى ەسكەرتكىشكە پولكوۆنيك كولتتىڭ ءوزى كەلىپ، كورگەندە جىلاپ جىبەرىپتى دە الدىارتىنا قاراماي تۇرا جونەلىپتى دەپ اڭىز ايتادى. بۇل ەندى وتىرىگى قىلتيىپ تۇرعان قاۋەسەت. ويتكەنى جيىرما جاسىندا ءۇندىستاندا ساندالىپ ءجۇرىپ، وسى تاپانشانى ويلاپ تاپقان سەمۋەل كولت ءبىر عاسىر بۇرىن دۇنيەدەن ءوتىپ كەكەن. بىراق قارۋ جاساۋشى ونەرتاپقىش ءار قولدا جۇرگەن كولت تاپانشاسىن وزىنە كوزى تىرىسىندە قويىلعان ەسكەرتكىش دەپ ەسەپتەگەنى بەلگىلى. قايتكەنمەن دە مۇنداعى تۇرعىندار بۇل ەسكەرتكىشتى شۆەد كورولدىعىنىڭ سوناۋ ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا مالىمدەگەن بەيتاراپتىعىنىڭ سيمۆولى دەپ سانايدى.شۆەد ءمۇسىنشىسى ء وز تۋىندىسىنىڭ بىرنەشە نۇسقاسىن جاساپتى. سول بويىنشا اتاقتى الفرەد نوبەلدىڭ تۇقىمى مايكل نوبەل باسقاراتىن قاستاندىققا قارسىلىق قورى تاپانشا ء مۇسىنىنىڭ 20 داناسىن قولادان قۇيعىزىپ، الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنە ورناتۋعا تاراتا باستاعان. ونىڭ ەڭ ءبىرىنشىسى شۆەتسيانىڭ مالميو قالاسىندا 1985 جىلى قويىلعان:قاستاندىققا جول جوق! مۇسىندەرىنىڭ بىرنەشەۋى اۆتوردىڭ وتانى شۆەتسيانىڭ مالميودەن باسقا بىرنەشە قالاسىندا ستوكگولم، گيوتەبورگ، تەبي، بۋروستا ورناتىلعان. سونداياق، بۇل مۇسىندەردى الەمنىڭ ءار قۇرلىعىنان: نيۋيوركتى قوسقاندا، بەرلين، لوسانجەلەس، ليۋكسەمبۋرگ، لوزاننا، ليۆەرپۋل، كان، يوحاننەسبۋرگ، كەيپتاۋن، پەكين قالالارىنىڭ كورنەكتى جەرلەرىنەن ۇشىراستىرىپ، كوز سۋارۋعا بولادى. بۇل كۇنگە دەيىن اۋزىن بۋعان تاپانشانىڭ 16 ەسكەرتكىشى الەمنىڭ 16 قالاسىنان تۇعىر تاپقانى بەلگىلى. دەمەك، ءالى تورتەۋى ءوز كەزەگىن كۇتۋدە...فرانتسيانىڭ كان قالاسىنداعى نورمانديا اسكەري مەموريالدىق كەشەننىڭ قاق ورتاسىنداعى اشىق الاڭقايداعى ەسكەرتكىش كورىنىسى مىناداي:كەيبىرەۋلەر رەيتەرسۆەرد بۇل مۇسىندەردى جاساۋدى ءوزىنىڭ جان دوسى، اتاقتى ءبيتلزدىڭ اتى اڭىزعا اينالعان ءانشىسى، كومپوزيتور دجون لەننوننىڭ 1980 جىلى قيسىنسىز قاستاندىقتان قازا تابۋىنا بايلانىستى قولعا العان دەسەدى. باسقا بىرەۋلەر ونى جوققا شىعارادى. ناق سولاي بولسا دا، بولماسا دا، وسى ءبىر الەمدىك دەڭگەيدەگى تەڭدەسسىز تۋىندىنىڭ سومدالۋىنا سول جىلداردا دۇنيەدە قاندى قاستاندىقتاردىڭ قاسىرەتتى لاڭى ءۇستىۇسىنە ۇدەپ كەتۋىنەن بۇكىل ادامزاتتىڭ ازا بويى قازا بولىپ، كۇللى قوعامنىڭ جانى تۇرشىككەنى تۇرتكى بولعانى انىق. سوندىقتان دا بولار، لەننوننىڭ تاپانشا وعىنان قازا تاپقانىنا 20 جىل تولعاندا ونىڭ تۋعان قالاسى ليۆەرپۋلدە دە بيىكتىگى بەس مەترلىك وسىنداي ەسكەرتكىش ەڭسە كوتەرگەن.ءدال سونداي تاپانشا ءمۇسىنى سوكگولمنىڭ ورتالىعى دروتتينگگەتەن الاڭىندا دا تۇر:ءبىر تۇيگەنىم، بەيبىتشىلىكتىڭ بەتكە ۇستارىنداي بۇل ەسكەرتكىش الەمنىڭ قاي قالاسىندا اتىشۋلى قاستاندىق جاسالسا سول جەرگە ورناتىلاتىن كورىنەدى. ال ءبىزدىڭ الماتى كەنتىندە كۇنى كەشە قايراتكەر ازاماتتار زامانبەك نۇرقادىلوۆ پەن التىنبەك سارسەنباەۆتى مەرت ەتكەن قانقۇيلى قاستاندىقتاردى قايدا قويامىز؟ قالاي ۇمىتامىز؟ الماتى قالاسىنا ولاردىڭ ارقايسىسىنا دەربەس قويىلار مۇسىندەردەن بولەك، وسىنداي قاساقانا جاسالعان قاندى قاستىق پەن وزبىرلىقتان ساقتاندىراتىنداي ءبىر ەسكەرتكىش كەرەك ەكەنى ايدان انىق قوي! ءالى كۇنگە دەيىن كۇرمەۋى كەسىلىپ، جۇمباعى شەشىلىپ بولماعان جەلتوقسان مەن جاڭاوزەننىڭ ءجونى ءبىر باسقا!جوعارىدا، قاستاندىققا قارسىلىق قورى قولادان قۇيدىرعان 20 تاپانشا ءمۇسىنىنىڭ 16سىن ءار جىلداردا الەمنىڭ 16 شاھارىنا تارتۋ رەتىندە تەگىن تاراتقانىن ايتتىم. دەمەك، ولاردىڭ ىشىنەن ءالى ورناتىلماعان 4 جادىگەر بۇگىنگە دەيىن ءوز كەزەگىن كۇتىپ، قور قۇرىلتايشىسى مايكل نوبەلدىڭ قويماسىندا ساقتاۋلى جاتقانى انىق. مىنە، ەندەشە، سونىڭ بىرەۋىن ءبىزدىڭ الماتىعا اتتۇيەدەي قالاپ، ساۋعاداي سۇراتىپ الدىرساق، اسپەتتەپ اكەلىپ، كورنەكتى الاڭنىڭ بىرىنە تۇعىرعا قوندىرساق دەگەن وي كەلەدى. بۇل ءبىزدىڭ اتوم قارۋىنان ءوز ەركىمەن باس تارتقان بەيبىتشىلىككە قۇشتار مەملەكەتىمىزدىڭ لاڭكەستىككە، قاستاندىققا، قاندى قىلمىسقا، زۇلىمدىق پەن زورلىقزومبىلىققا، قانتوگىسكە، وزبىرلىققا قارسى ىمىراسىز كۇرەسى مەن بەيبىتشىلىككە، قوعامداعى تۇراقتىلىققا دەگەن ۇمتىلىسىن كورسەتەر ەدى! مىسالعا، مىناداي ءمۇسىن الماتىنىڭ تاقياسىنا تار كەلە مە؟مىنە، ءدال وسىنداي بەيبىت ءومىر بەينەسى الماتىنىڭ ءبىر الاڭىندا قاسقايىپ تۇرسا دەيمىن! ءتىپتى، مۇنداي ەسكەرتكىشتىڭ بىرەۋىن ەمەس ەكەۋىن سۇراتساق، ەكىنشىسىن ماڭگىلىك دوسىمىز، اقىرەتتىك كورشىمىز، كەدەندىك وداقتاسىمىزدىڭ استاناسى ماسكەۋگە جىبەرتكەن ءجون بولار ەدى. قىزىل الاڭنىڭ قاق تورىندە، پاتشازەڭبىرەكپەن تايتالاسىپ، وسىنداي ء بىر بىتەۋ تاپانشا كرەملدىڭ سوعىسقۇمارلارىن تاۋبەگە شاقىرىپ تۇرسا دەيمىن. ويتكەنى، بايى ولگەن قاتىننان بەتەر قاراداي تۇلدانىپ، قارا سۋدى تەرىس اعىزىپ، قاباعىن ءتۇيىپ قاتۋلانعان ماسكەۋ مەن كرەمل بۇرناعىسىن ايتپاعاندا، ءدال بۇگىنگى كەزدە جانجاعىنا ىزعار شاشىپ، السىزگە الىمجەتتىك جاساپ، قۇدايى قوڭسىلارىنا قىرعي قاباق، قىر كورسەتىپ، قارۋ الا جۇگىرىپ، تىزەسى مەن جۇدىرىعىن باتىراتىنىن بايقاتىپ، شەكتەن شىققان قىساستىق پەن زورلىقزومبىلىقتىڭ، وزبىرلىقتىڭ وشاعىنا اينالا باستاعان جوق پا؟
|
قازاقستاندا العاش رەت زيورنا ادامگەرشىلىك پەداگوگيكاسىنىڭ حالىقارالىق فەستيۆالى ءوتتىتاياۋدا ەلىمىزدە العاش رەت زيورنا ادامگەرشىلىك پەداگوگيكاسىنىڭ حالىقارالىق فەستيۆالى ءوتتى. فەستيۆالگە قاتىسۋ ءۇشىن الماتىعا الىسجاقىندى شەتەلدەردەن مىڭعا جۋىق ادام كەلدى.شەت مەملەكەتتەردە 2013 جىلدان باستاپ وتكىزىلىپ كەلە جاتقان زيورنا فەستيۆالى نەگىزىنەن پەداگوگتار مەن پسيحولوگ ماماندارعا، ءتۇرلى ءبىلىم بەرۋ ورىندارىنداعى تاريبيەشىلەرگە ارنالعان. شارانىڭ باستى يدەياسى ءاربىر بالانىڭ شەكسىز مۇمكىندىككە يە ەكەندىگىن، تاربيە مەن دامۋ ءوزارا قاتار جۇرەتىنىن، ەرەسەكتەردىڭ تاماشا اتاانا مەن پەداگوگ بولا الاتىنىن جۇرتشىلىققا كورسەتۋ دجانە ناسيحاتتاۋ.الماتىدا وتكەن شارادا پەداگوگتار ءۇشىن شەبەرلىك سىنىپتارى ۇيىمداستىرىلدى. اتاانالارعا اشىق كەڭەس بەرىلىپ، بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان قىزىقتى شارالار وتكىزىلدى. پسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، رەسەي ءبىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى شالۆا اموناشۆيلي، حالىقارالىق ادامگەرشىلىك پەداگوگيكا ورتالىعىنىڭ پرەزيدەنتى پااتا اموناشۆيلي، ايب ءبىلىم بەرۋ قورىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ارام پاحچانيان، قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى مارينا تارگاكوۆا، بوبەك ۇلتتىق ورتالىعىنىڭ پەداگوگ عالىمدارى ءسوز سويلەپ، بالا تاربيەسىنە قاتىستى اتاانالاردى جانە ءبىلىم بەرۋ سالاسى ماماندارىن الاڭداتقان ساۋالدارعا جاۋاپ بەردى.فەستيۆالگە ءاليا نازارباەۆا قاتىستى. ول:مەن ءۇشىن جانە بارلىعىمىز ءۇشىن بۇل وتە جاۋاپتى ميسسيا. بۇل فەستيۆال ەرەسەكتەر مەن بالالارىمىزدى، تۋعانتۋىستارىمىزدى ءبىربىرىمىزگە بۇرىنعىدان دا جاقىنداستىرا تۇسەتىنىنە، وزىمىزگە بەيمالىم بولىپ كەلگەن جاڭا دۇنيەلەر اشاتىنىنا سەنەمىن، سوعان شىن جۇرەكتەن تىلەكتەسپىن، دەدى ول.شارا بارىسىندا بوبەك ۇلتتىق عىلىميپراكتيكالىق، ءبىلىم بەرۋ جانە ساۋىقتىرۋ ورتالىعىا رمقك باسشىسى ەلەنا ساكەنوۆا شالۆا اموناشۆيليگە ءوزىنءوزى تانۋ ادامگەرشىلىكرۋحاني ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ اۆتورى سارا الپىسقىزى بەكىتكەن اسىل جۇرەك توسبەلگىسىن تابىستادى.فەستيۆال اياسىندا العاش رەت گۋمانيتارلىق عىلىمدار نەگىزىندەگى قازاقستاندىق ءبىلىم بەرۋدامىتۋ پلاتفورماسىنىڭ جوباسى، سونداياق، قازاقستان مۇعالىمى ۇلتتىق سىيلىعى تانىستىرىلدى.
|
كوداك شىركىتىنىڭ ئىنستاگرام سەھىپىسىدىكى ئۇيغۇر ئېلىغا ئائىت رەسىملەرنى ئۆچۈرۈشى دىققەت قوزغىدى ئۇيغۇرداڭلىق فوتوفىلىم شىركىتى كوداك ئىنستراگرام سەھىپىسىدىكى ئۇيغۇر ئېلىغا ئائىت رەسىملەرنى ئۆچۈرۈۋەتكەن.كوداك شىركىتى يېقىندا ئۆزىنىڭ ئىنىستاگرام سەھىپىسىدە فرانسۇز فوتوگراف پاترىك ۋاكنىڭ ئۇيغۇر ئېلى مەنزىرىلىرىگە ئائىت سۈرەتلىرىنى ئېلان قىلغان ئىدى. بۇ فوتوگراف ئۇيغۇر ئېلىدا تارتىلغان بۇ سۈرەتلەرگە يازغان ئىزاھاتىدا بۇ رايوندا كەڭ كۆلەمدە خالىغانچە تۇتۇپ تۇرۇش سىستېمىسى قۇرۇلدى، بۇ سۈرەتلەر شىنجاڭنىڭ تۇيۇقسىز ئورۋېلچە دىستوپىيە ئىچىگە چۈشۈپ قالغانلىقىنىڭ پاكىتى دېگەن سۆزلەرنى ئىشلەتكەن بولۇپ، بۇ دەرھال خىتاي تور قوللانغۇچىلىرىنىڭ نارازىلىقىغا ئۇچرىغان.مەلۇم بولۇشىچە، خىتاي تاراتقۇلىرى ۋە تور قوللانغۇچىلىرىنىڭ نارازىلىقى بىلەن كوداك شىركىتى ئۇيغۇر ئېلى ئورۋېللىي دىستوپىيە دەپ تەسۋىرلەنگەن رەسىملەرنى ئىنستاگرام بېتىدىن ئېلىۋەتكەن.كوداك شىركىتى يەنە ئۈندىدار ھېساباتىدا خىتاي ھۆكۈمىتى ۋە خىتاينىڭ قانۇنىغا ھۆرمەت قىلىدىغانلىقى ھەققىدە يازما بايانات ئېلان قىلىپ، بۇ ئاتالمىش ئۇقۇشماسلىق ئۈچۈن خىتايدىن كەچۈرۈم سورىغان.ھالبۇكى، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارغا ئىرقىي قىرغىنچىلىق يۈرگۈزۈۋاتقانلىقى، ئۇ يەردە ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت بىلەن شۇغۇللىنىۋاتقانلىقىغا ئائىت خەلقئارالىق مۇستەقىل كىشىلىك ھوقۇق ئورگانلىرىنىڭ پولاتتەك پاكىتلىرى ۋە لاگېر شاھىتلىرىنىڭ بايانلىرى مەۋجۇت. چەت ئەللەردىكى ئۇيغۇر كۆزەتكۈچىلەر كوداك شىركىتىنىڭ بۇ پاكىتلارغا قارىماي ئەمەلىيەتنى ئۇقۇشماسلىق دەپ ئاتىشىنى قاتتىق تەنقىد قىلدى ۋە كوداك شىركىتى مەنپەئەتنى كۆزلەپ خىتايغا بويۇن ئەگدى، دېدى.
|
اقبۇلقاقتىڭ وڭ جاعىن جاعالاي جاتقان قىزىل قۇمىرسقانىڭ يلەۋلەرىندە ەسەپ جوق. وركەشوركەش بولىپ كەتە بەرەدى. بىرىنەنءبىرى بيىك. ەڭ بيىگى مولشەرمەن 1 مەتردەن استام. مۇنداي الىپ يلەۋلەر كوپ جەرلەردە كەزدەسپەيتىن شىعار.يلەۋدە قۇمىرسقالاردىڭ تىرشىلىگى قايناپ جاتىر. ءبىرى جاپىراقتىڭ قيقىمىن ۇياسىنا سۇيرەپ كىرسە، ەندى ءبىرى قاراۋىلدا تۇرعانداي كورىندى. نەتكەن ۇيىمشىل دەرسىز. مىڭميلليون قۇمىرسقانىڭ ىشىنەن ءبىربىرىمەن تىستەسىپ جاتقانىن بايقامايسىز. كەرىسىنشە ارقالاعاندارىن دەمەسىپ جىبەرىپ وتىرادى. تابان استىنا ۇڭىلسەڭىز، يلەۋلەردىڭ اراسىن جالعاپ جاتقان سۇرلەۋلەرىن كورەسىز. سۇرلەۋدەن شىقپاي قازقاتار ءتىزىلىپ بارا جاتقان جاندىكتەردىڭ اراسىندا ەرەجە دە، ءتارتىپ تە بار. تيتىمدەي جاندىكتىڭ تاۋداي تىرلىگىنە، باۋداي بىرلىگىنە قاراپ تاڭعالاسىڭ. كەيدە قۇمىرسقا قۇرلى جوقپىز با دەپ ويلايسىڭ.الىپ يلەۋلەردىڭ باستالار تۇسىنا مۋراۆينىي گورودوك دەپ اعاشقا ادەمىلەپ ويىپ جازىپتى. ورىسشالاپ ەمەس، قازاقشالاپ قۇمىرىسقالار قالاشىعى دەسە ادەمى ەستىلەر مە ەدى؟!ءىش جاعىنداعى تاقتايشالارعا وسى جەردى مەكەندەيتىن قىزىل قۇمىرسقالار تۋرالى قىزىقتى دەرەكتەردى ءتىزىپتى: قۇمىرسقالار توبىندا اتالىق، انالىق جۇمىسشى جانە جاۋىنگەر بولادى ەكەن. يلەۋلەرىن وسىمدىك ساباقتارى مەن قۋراعان جاپىراقتاردان كوتەرەدى. قۇمىرسقا دەنەسىندە 70تەن استام ميكروەلەمەنت، 20دان استام امين قىشقىلى، ۆيتاميندەر بار. قىتايدا قۇمىرسقالاردان دارىلىك پرەپاراتتار دايىندالادى. دارىلەرى بۋىن اۋرۋلارىنا، جاراقاتقا وتە پايدالى. ءتىپتى كەيبىر ەلدەر قۇمىرسقانى تاعام رەتىندە دە پايدالاناتىن كورىنەدى.مىنە، بەرەلدىڭ بۇككەن سىرى كوپ. ەگەر جولىڭىز التايعا تۇسسە، قۇمىرسقالار قالاشىعىنا دا سوعا سالىڭىز.
|
استانادا اقىن سۇراعان راحمەت ۇلىنىڭ كەشى وتەدى ادەبيەت25 قاراشا 2018، 11:18استانادا اقىن سۇراعان راحمەت ۇلىنىڭ كەشى وتەدى25 قاراشا 2018, 11:18 2064 0 استانااستانا، .. استانادا موڭعوليالىق تانىمال اقىن، جازۋشى، موڭعوليا مادەنيەتىنە ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەر، التىن جۇلدىز وردەنىنىڭ يەگەرى سۇراعان راحمەت ۇلىنىڭ شىعارماشىلىق كەشى وتەدى.جان عۇمىرىم راۋشان دەپ اتالاتىن جىر كەشى اقىننىڭ 60 جاسقا تولۋ مەرەيتويىنا ارنالىپ وتىر.سۇراعان راحمەت ۇلى 1958 جىلى موڭعوليانىڭ بايانولگيي ايماعىندا دۇنيەگە كەلگەن. اسكەري مەكتەپتى جانە قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ قاسىنداعى اسكەري ساياسي ۋنيۆەرسيتەتتىنەن تاريح، فيلوسوفيا ٴمۇعالىمى ماماندىعىن يگەرگەن. سونىمەن قاتار موڭعوليانىڭ مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىن مەملەكەتتىك مەنەجەر ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن.موڭعوليا جۋرناليستەر وداعىنىڭ، موڭعوليا جانە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ، قازاقستان تاريحشىلار قوعامىنىڭ مۇشەسى.1990 جىلدان 1992 جىلدارى بايانولگەي ايماقتىق جاستار ەرىكتى وداعىندا حاتشى، تەمىرقازىق گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، 19921996 جىلدارى ايماقتىق قازاق راديوسىندا رەداكتورتىلشىسى، 19962000 جىلدارى ايماق اكىمىنىڭ ٴىس باسقارماسىنىڭ باستىعى، 20002005 موڭعوليا قازاق قالامگەرلەر كەڭەسىنىڭ ٴتوراعاسى، شۇعىلا جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى قاتارلى قىزمەتتەر اتقاردى.20052016 جىلدار ارالىعىندا ايماقتىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ، جاڭا ٴداۋىر گازەتى، شۇعىلا جۋرنالىنىڭ ديرەكتورى.موڭعوليا قازاقتارىنىڭ قازاق ەتنوس كلۋبىنىڭ، موڭعوليا جازۋشىلار وداعى بايانولگيي فيليالىنىڭ ٴتوراعاسى.جۇلدىزدىڭ لاعىل ەلەسى 2000 ج، اق تەگەرشىك 2001 ج، ورەن جۇيرىكتىڭ سىلەكەيى 2006 ج، تۇسكە ورانعان كۇز 2011 ج، كوگىلدىر شابىت 2011 ج ت.ب. جىر كىتاپتارىنىڭ جانە قۇجىرتى قۇرباندارى 2004 ج، قوبداعا اسقان قوڭىر ەل 2014 ج، وسپان مەن چويبالسان 2016 ج. ت.ب. قاتارلى تاريحي ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى.ونىڭ قىتاي، موڭعول، ورىس، نەمىس ت.ب. تىلدەردەن اۋدارعان ەڭبەكتەرى دە ٴبىرشاما. سۇراعان راحمەت ۇلىنىڭ ٴوز ولەڭجىرلارى دا الەمنىڭ بىرنەشە تىلىنە اۋدارىلعان.
|
ارىس قالاسىنداعى جىلىتۋ كاسىپورىندارى جىلۋ ماۋسىمىنا ءازىر ەمالداعى كۇزگىقىسقى كەزەڭگە وتىن قورى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 21عا ارتىق ەكەنىن ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ اتومدىق جانە ەنەرگەتيكالىق قاداعالاۋ جانە باقىلاۋ كوميتەتى توراعاسى سەرىك سۇلەيمەنوۆ ايتتى. بۇل تۋرالى . حابارلادى.جالپى، ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ قويمالارىندا قازىرگى تاڭدا 3،7 ملن توننا كومىر قورى جيناقتالعان. بۇل كومىر قورى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 21عا ارتىق. 103 مىڭ توننا مازۋت قورى بار، بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 24عا ارتىق. بۇگىنگى كۇنگى جيناقتالعان وتىن قورى جىلۋ كەزەڭىن باستاۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى، دەدى س. سۇلەيمەنوۆ.ونىڭ ايتۋىنشا، ەنەرگەتيكالىق كاسىپورىندار وتىندى كەلىسىمشارت بويىنشا بەكىتىلگەن كەستەگە سايكەس ساتىپ الادى.سونىمەن قاتار س. سۇلەيمەنوۆ توتەنشە جاعداي سالدارىنان ادامداردىڭ ەلەكتر توگىنان زارداپ شەگۋ قاۋپىن بولدىرماۋ جانە ءورتتىڭ شىعۋىنىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا ارىس قالاسىنىڭ جارىق تاراتۋ جەلىلەرى باستى شاعىن ستانتسيادان كەسىلگەنىن ايتتى. ارىس قالاسىنا قىزمەتكەرلەر كىرگىزىلگەن سوڭ اپات سالدارىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. بيىل 26 ماۋسىمدا قالانى جارىقتاندىرۋ تولىق قالپىنا كەلتىرىلدى.28 ماۋسىمدا ارىس قالاسىن جانە ارىس اۋدانىن ەلەكترمەن جابدىقتاۋدىڭ تاراتىلۋىن قالپىنا كەلتىرۋ بويىنشا جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالدى، قازىر ارىس قالاسىنداعى ەنەرگيا نىساندارى جىلۋ ماۋسىمىنا ءازىر، دەپ سەندىردى ول.قالاداعى جىلۋمەن قامتۋ تەحنولوگيالىق جەلىسىندە زاقىمدانۋلار بايقالمادى. بۇگىنگى تاڭدا قازاندىقتاردا وتىننىڭ 75ى دايىندالعان.ارىس قالاسى بويىنشا تۇتىنۋشىلار سانى 9 765 ابونەنت، ونىڭ ىشىندە 92 الەۋمەتتىك نىسان بار: مەكتەپتەر سانى 28، اۋرۋحانالار 20، بالاباقشالار 28، مەشىتتەر 10، اكىمشىلىك عيماراتتار 6.
|
چەتئەللەرگە يۈزلەنگەن ئامېرىكىنىڭ ئۇرۇق تۇققاندارچىلىق ئالامىتىخەلق تورىچەتئەللەرگە يۈزلەنگەن ئامېرىكىنىڭ ئۇرۇق تۇققاندارچىلىق ئالامىتى2014.05.30 09:31 مەنبە: جۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورىئۇكىرائىنادىكى ئەڭ چوڭ خۇسۇسىي تەبئىي گاز شىركىتى برۇستول سمار شىركىتى مۇشۇ ئاينىڭ ئوتتۇرىلىرى تور بېكىتىدە ئامېرىكىنىڭ مۇئاۋىن زۇڭتۇڭى بېدېننىڭ ئىككىنچى ئوغلى خانت شىركەتنىڭ مۇدىرىلىكىگە تەيىنلەندى دەپ جاكارلىدى. نەچچە ھەپتە ئىلگىرى ئامېرىكىنىڭ دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى كېررىنىڭ ئۆگەي ئوغلىنىڭ ئۇنىۋېرستېتتىكى ياتاقدېشىمۇ مەزكۈر شىركەتنىڭ مۇدىرىيىتىگە كىرگەن ئىدى.بۇ خەۋەر تارقىلىشى بىلەن ئامېرىكىنىڭ دۆلەت ئىچىدە جامائەتچىلىك بۇ خىل ئۇرۇق تۇققاندارچىلىق مۇناسىۋەتنى ئەيىبلەشكە باشلىدى. بۇنىڭغا قارىتا، ئاق ساراي مۇنداق دېدى: خانت ئۆزىگىلا ۋەكىللىك قىلالايدۇ، ئۇنىڭ برۇستول سمار شىركىتىنىڭ مۇدىرىيىتىگە كىرىشىدە ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنى مەزكۈر ئاپپاراتنىڭ ئارقىسىدىكى ئىمزا دەپ چۈشىنىشكە بولمايدۇ. بېدىننىڭ باياناتچىسىمۇ مۇنۇلارنى تەكىتلىدى: بېدىننىڭ ئۆزى ھەر قانداق بىر ئالاھىدە بەلگىلەنگەن شىركەتنى قوللىمايدۇ، برۇستول سمار شىركىتى بىلەنمۇ مۇناسىۋىتى يوق. ئەمما بۇ سۆزلەر ئامېرىكا ئاممىسىنى ئىشەندۈرەلمىدى، نۇرغۇن كىشى ئىجتىمائىي ئالاقى تور بېكىتىدە بۇ ھەقتە گەپ قىلمىدى. بېدىن ئاپرېلدا ئۇكىرائىنادا زىيارەتتە بولغاندا ئامېرىكا ئۇكىرائىنانىڭ تەبئىي گاز مەھسۇلاتىنى كۆپەيتىشنى قوللايدۇ ھەمدە بىر يۈرۈش ياردەم بېرىش پىلانى بىلەن تەمىنلەيدۇ دېگەن ئىدى. ئامېرىكىنىڭ پارلامېنت گېزىتىنىڭ خەۋىرىدە برۇستول سمار شىركىتى ئامېرىكىنىڭ ياردەم بېرىش پىلانىدىن بىۋاستە نەپكە ئېرىشكۈچى دېيىلدى.ئامېرىكا ئۇكىرائىنا ئىقتىسادىي كومىتېتىنىڭ مۇدىرى مورگان ۋېليامس مۇنداق دەپ قارىدى: بېدىن ھۆكۈمەت ئەزالىرىنىڭ ئۇرۇق تۇققانلىرى ئۆزىنىڭ ئىقتىسادى، سىياسىي مەنپەئەتى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولغان تەشكىلاتتا ئىشلىسە بولمايدۇ دېگەن يازمىسىز قائىدىگە خىلاپلىق قىلدى. ئەمما سىياسىينى پۇل بىلەن مۇناسىۋەتسىز قىلىش نەقەدەر تەس ئىش. ئەمەلىيەتتە، ئۇرۇق تۇققاندارچىلىق ئالامىتى ئامېرىكىدا ئاز ئەمەس، نۇرغۇن چوڭ كارخانىلار سىياسىي ئەربابلار ۋە ئۇلارنىڭ ئۇرۇق تۇققانلىرىنى يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارلىققا تەيىنلەيدۇ. ئامېرىكا زۇڭتۇڭىنىڭ چەتئەلدە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىسىنىڭ تاپاۋەتلىك مەنسەپىنى سايلام رىقابىتىدىكى مەبلەغ چىقارغۇچىغا بەرگەنلىكى ھەممىگە ئايان بولدى. بۇ مەبلەغ چىقارغۇچىلار ياكى سىياسىي ئىتتىپاقداشلار ئىلگىرى ئۆزى تۇرۇشلۇق دۆلەتنى ھىچ چۈشەنمەي نۇرغۇن كۈلكىگە قالغان ئىدى.پايدا ئالمايدىغان ئاپپارات ئاممىۋى پاكلىق مەركىزىنىڭ سانلىق مەلۈماتىغا قارىغاندا، ئۆتكەن يىلى ئۆكتەبىرنىڭ ئاخىرىغىچە، ئامېرىكىنىڭ چەتئەللەردە تۇرۇشقا يېڭىدىن تەيىنلەنگەن باش ئەلچىلىرى ئىچىدە، 30 ى زۇڭتۇڭنىڭ سايلام رىقابىتىگە ئىئانە قىلغۇچىلاركەن، كەسىي دىپلوماتلارنىڭ نىسبىتى 45 كە يەتكەن. كەسپىي دىپلوماتلار دائىم جاپالىق رايونلارغا ئەۋەتىلىدىكەن، 2007يىلىدىن باشلاپ ئوبامانىڭ سايلام رىقابىتىگە قاتنىشىشى ئۈچۈن 17 مىليون 600 مىڭ ئامېرىكا دوللىرى توپلىغان 25 مەبلەغ ئىئانە قىلغۇچىنىڭ كۆپى شارائىتى بىر قەدەر ئەۋزەل بولغان غەربىي ياۋروپا ئەللىرىگە ئەۋەتىلگەن.يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، ئامېرىكىنىڭ دۆلەت ئىچىدە سىياسىيغا مەبلەغ ئىئانە قىلىشقا قويۇلىدىغان چەكلىمە تەدرىجىي قويۇۋېتىلدى. ئامېرىكا قوشما شتاتلىق ئالى سوت مەھكىمىسى 2010يىلى بىر كېسىمدە مۇشۇنىڭغا ئوخشاش ئالاھىدە دەرىجىلىك سىياسىي ھەرىكەت كومىتېتىنىڭ تاشقى تەشكىلاتنىڭ سومما چەكلىمىسىگە ئۇچرىماستىن ئىئانىنى قۇبۇل قىلىشىغا يولغا قويۇلغان ئىدى. بۇ يىل ئاپرېلدا قوشما شتاتلىق ئالىي سوت مەھكىمىسى 10 يىلدىن بۇيان شەخسنىڭ ئىككى يىللىق سايلام دەۋرىدە نامزاتقا ئىئانە قىلىدىغان ئومۇمىي مەبلىغىنىڭ يۇقىرى چېكىنى يەنىمۇ ئىلگىرلىگەن ھالدا بىكار قىلدى. ئالىي سوت مەھكىمىسىنىڭ ئاساسلىق پىكىرى قارىشى بىلەن پەرقلىق قاراشتا بولغان چوڭ سوتچى بۇلىيې: بۇ ئىئانە قىلىدىغان پۇل سوممىسىنىڭ يۇقىرى چېكىنى چەكسىز قىلىپ ئۆستۈرگەنگە تەڭ دېدى. نۇيۇيورك ۋاقىت گېزىتىنىڭ خەۋىرىدە بۇ خىل ھەرىكەت پۇلنىڭ ئامېرىكىنىڭ سىياسىي سەھنىسىدىكى غايەت تەسىر كۈچىنى ئاشۇرۋېتىدۇ دېدى.ئامېرىكىنىڭ جۇڭگودا تۇرۇشلۇق سابىق باش ئەلچىسى جون خانتسمان 2012يىلى ئەنگىلىيەدە چىقىدىغانپۇل مۇئامىلە ۋاقىت گېزىتىدە ئېلان قىلغان ماقالىسىدا ئالاھىدە دەرىجىلىك سىياسىي ھەرىكەت كومىتېتى ئۇرۇق تۇققاندارچىلىق كاپىتالىمىزنىڭ ئەڭ يېڭى گەۋدىلىنىشى، ئەڭ تومۇرداش ئادەم سىياسىي ئەۋزەللىكنى مەڭگۈلەشتۈرۈش مەقسىتىدە بولىدۇ، مەسىلىنىڭ يادروسى نازارەت قىلغۇچىلار ۋە نازارت قىلىنغۇچىلار ئوتتۇرىسىدىكى ئايلانما ئىشىك ئۇلارنىڭ ئۆز ئارا رولنى ئالماشتۇرۇپ تۇرۇشىغا شارائىت ھازىرلاپ بېرىدۇ دەپ تەنقىد قىلغان ئىدى.ئامېرىكىنىڭ سىياسىيسىدىكى ئۇرۇق تۇققاندارچىلىق كەيپىياتى ئاممىنى سىياسىي ئەربابلاردىن ئۈمىدسىزلەندۈرۈپلا قالماستىن، يەنە ئامېرىكىنىڭ دىپلوماتىيە سىياسىتىگە بولغان ئىشىنىشنى ئاجىزلاشتۇردى. ئامېرىكىنىڭ سابىق زۇڭتۇڭى كىچىك بۇشنىڭ باش ئېتىكا ئادۇۋكاتى رېچارد پېينت مۇخبىرنىڭ زىيارىتىنى قۇبۇل قىلغاندا مۇنۇلارنى بىلدۈردى: گەرچە خانت برۇستول سمار شىركىتىنىڭ مۇدىرى بولۇپ تەيىنلەنگەن بولسىمۇ، ئەمما ئۇ ھازىر يولغا قويۇلىۋاتقان قانۇنغا خىلاپلىق قىلمىدى، ئەمما بېدىننىڭ سىياسىي ئىستىقبالى ۋە ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ دىپلوماتىيە سىياسىتىگە پايدىسىز تەسىر كۆرسىتىشى مۈمكىن. بۇندىن كېيىن مەيلى زۇڭتۇڭ ۋە مۇئاۋىن زۇڭتۇڭ بولسۇن ئۇكىرائىنا ۋە رۇسىيەگە مەيلى قانداق ھەرىكەت قوللانسۇن كىشىلەر بۇنى بېدىننىڭ ئوغلى ۋە ئۇنىڭ شىركىتىنى ئۆز نەپىسىگە چوغ تارتتى دەپ قارايدۇ.
|
ئالەم بوشلۇقىغا ئالەم ئۇچقۇرى بىلەن ساياھەت قىلىش ھويلام تورىباشبەت ئىلىم پەن ئالەم بوشلۇقىغا ئالەم ئۇچقۇرى بىلەن ساياھەت قىلىشئاپتور: ئەركىن سىدىقۋاقتى: مارت 31, 2017 يازما: ئىلىم پەنئىنكاس يوقئوقۇلۇشى: 92,489 قېتىمھازىر دۇنيادىكى بىر قانچە شىركەتلەر كىشىلەرنى ئالەم بوشلۇقىغا ساياھەتكە ئاپىرىپ، پۇل تېپىش يولىدا تىرىشىۋاتىدۇ. ئاشۇنداق شىركەتلەرنىڭ بىرىنىڭ ئىسمى كۆك مەنبە بولۇپ، ئاشۇ شىركەتنىڭ قۇرغۇچىسى ئالدىنقى چارشەنبە كۈنى 29چىسلا كۆك مەنبە ناملىق ئالەم ساياھىتى ئۇچقۇرىنىڭ ئىچكىي قىسمىنىڭ رەسىمىنى تارتقاتتى.كۆك مەنبە بىلەن ئالەم بوشلۇقىغا ساياھەت قىلىدىغانلار بوشلۇقتا جەمئىي 10 مىنۇت ئۇچىدىغان بولۇپ، ئاشۇ 10 مىنۇتلۇق ساياھەتنىڭ بىر كىشىلىك بېلەت باھاسى 100000 200000 يۈز مىڭدىن 2 يۈز مىڭغىچە ئەتىراپىدا بولۇدىغانلىقى پەرەز قىلىنماقتا. ھازىر مەزكۇر ئالەم بوشلۇقى ساياھىتىنىڭ 2018يىلى باشلىنىدىغانلىقى پىلانلىنىۋېتىپتۇ.تۆۋەندىكىسى كۆك مەنبەنىڭ بىر قانچە كۆرۇئۈنىشلىرى. 2018شەرقىي تۈركىستانغا قايتقان ئۇيغۇرلار تۇتقۇن قىلىنماقتاشەرقىي تۈركىستاننىڭ قەشقەر شەھىرىدە ۋەقە چىقتىئەركىن سىدىق 1958يىلى ئاقسۇ شەھىرىدە تۇغۇلغان. باشلانغۇچ ۋە ئوتتۇرا مەكتەپلەرنى ئاشۇ شەھەردە ئۇيغۇرچە مەكتەپلەردە ئوقۇپ، تولۇق ئوتتۇرىنى 1976يىلى يازدا پۈتتۈرگەن. تولۇق ئوتتۇرىدىكى ئوقۇش جەريانىدا ئوغۇللار سىنىپىنىڭ سىنىپ باشلىقى ۋە مەكتەپ ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ رەئىسى قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەن. ئۇنىڭدىن كېيىن يېزىغا قايتا تەربىيە ئېلىش قا چۈشۈپ، بىر يېرىم يىل دېھقان بولغان. 1977يىلىدىكى تۇنجى قېتىملىق ئالىي مەكتەپ ئىمتىھانىسىدا ئۇيغۇر دىيارى بويىچە 2ئورۇندا تۇرىدىغان يۇقىرى نەتىجە بىلەن شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ رادىئوئېلېكترونىكا كەسپى ئۇيغۇرلار سىنىپىغا ئوقۇشقا كىرگەن. كېيىنكى 5 يىل جەريانىدا ئۆز كەسپىنى ياخشى ئوقۇغاندىن باشقا، ئىنگلىز تىلى بىلەن ياپون تىلىنى ئۆزلىكىدىن پۇختا ئۆگەنگەن. ھەمدە مەكتەپ ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ رەئىسى، ئاپتونوم رايونلۇق ياشلار بىرلەشمىسىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، ئاپتونوم رايونلۇق ئوقۇغۇچىلار بىرلەشمىسىنىڭ رەئىسى، ۋە مەملىكەتلىك ئوقۇغۇچىلار بىرلەشمىسىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى قاتارلىق 5 ۋەزىپىنى ئۆتىگەن. 1983يىلى 2ئايدا ئالىي مەكتەپنى پۈتتۈرگەندە دائىرىلەر ئۇنىڭغا باشلىق بولۇپ، مەمۇرىي خىزمەت بىلەن شۇغۇللىنىش پۇرسىتىنى بەرگەن كۆپلىگەن كىشىلەر ئەركىن سىدىق ناھايىتى تېزلا ئاپتونوم رايونغا رەئىس بولۇپ كېتىدۇ، دەپ پەرەز قىلىشقان. ئەمما ئۇ ھېلىقى تەكلىپنى رەت قىلىپ، ئۆز مەكتپىدە ئوقۇتقۇچى بولغان. ھەمدە شاڭخەي قاتناش ئۇنىۋېرسىتېتىدا بىر يىل مىكرودولقۇن تېخنىكىسى كەسپى بويىچە بىلىم ئاشۇرغان. 1985يىلى 9ئايدىن 1988يىلى 4ئايغىچە ياپوندا بىلىم ئاشۇرۇپ، مىكرودولقۇن تېخنىكىسى كەسپى بويىچە ئىلمىي تەتقىقات بىلەن شۇغۇللانغان. 1988يىلى 8ئايدا ئامېرىكىغا ئوقۇشقا كېلىپ، فىزىكا كەسپىدە ماگىستىرلىق ۋە ئېلېكتىرئىنژېنېرلىكى كەسپى بويىچە دوكتورلۇقتا ئوقۇغان. 1995يىلى دوكتورلۇق ئوقۇشىنى پۇتتۈرگەندىن كېيىن، بىر يېرىم يىل ئامېرىكىنىڭ ساندىيا دۆلەت تەجرىبىخانىسىدا دوكتورئاشتى بولغان، ھەمدە ئوپتىكا ساھەسىدىكى ئىلمىي تەتقىقاتلار بىلەن شۇغۇللانغان. 1996يىلى كۈزدىن 2004يىلىغىچە شىمالىي كالىفورنىيە كرىمنىي جىلغىسىدىكى 3 ئوپتىكىلىق يۇقىرى تېخنولوگىيە شىركىتىدە ئوپتىكا ئىنژېنېرى ۋە ئىنژېنېرلار باشلىقى بولۇپ ئىشلەپ، 2004يىلى 1ئايدا ئامېرىكا ئالەم قاتناش ئىدارىسى ناسا نىڭ بىر مەركىزى بولغان ج پ ل گە خىزمەتكە كىرىپ، ھازىرغىچە بىر ئالىي دەرىجىلىك ئوپتىكا ئىنژېنېرى بولۇپ ئىشلەپ كېلىۋاتىدۇ. ئۇ ھازىر بىر قانچە ساھەنىڭ مۇھىم مۇتەخەسسىسى سالاھىيىتى بىلەن تاشقىي پىلانېتىلارنى بىۋاستە كۆرەلەيدىغان ئالەم تېلېسكوپىنىڭ تەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللىنىۋاتىدۇ. ئۇ ھازىرغىچە ئۆز كەسپىي ساھەسىدە 118 پارچە ئىلمىي ماقالە ئېلان قىلغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى 58 پارچە ماقالە خەلقئارادا داڭلىق ئىلمىي تەتقىقات ژۇرناللىرىدا ئېلان قىلىندى. ئەركىن سىدىقنىڭ يەنە 4 دانە ئامېرىكا پاتېنتتى بار.خىتتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ ئىجتىمائى ئۇچۇر ۋاستىلىرىدىكى جاسۇسلۇق ھەرىكەتلىرىنىڭ بىر قىسمى ئاشكارىلاندىقىلىچ ۋە قەلەمنىڭ ئىشقى مۇھەببەت ھېكايىسى
|
جو بايدىن خىتاي ۋە تەيۋەن بوغۇزىنىڭ مۇقىملىقى قاتارلىق مەسىلىلەرنى مۇزاكىرىلەشتى ئۇيغۇرچەجو بايدىن خىتاي ۋە ت...ئامېرىكا پىرېزىدېنتى جو بايدىن 7 رەھبەرلىرى يىغىنى دائىرىسىدە ئەنگىلىيەدە باش ۋەزىربورىس جونسون، ئىتالىيە باش مىنىستىرى مارىيو دىراگى ۋە ياپونىيە باش ۋەزىرى يوشىھىدە سۇگا بىلەن ئايرىمئايرىم ئۇچرىشىش ئېلىپ باردى.تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: ئاقساراي تەرىپىداىن ئېلان قىلىنغان باياناتتا، بايدىننىڭ ئىتالىيە باش مىنىستىرى دىراگى بىلەن ئۆتكۈزگەن ئۇچرىشىشىدا، ئۆزئارا مۇناسىۋەتلەرنى تېخىمۇ چوڭقۇرلاشتۇرۇشقا ۋەدە بەرگەنلىكى بىلدۈرۈلدى. ئىككى رەھبەر ئۇچرىشىشتا يەنە، ۋۇخگن ۋىرۇسى 19 غا قارشى كۈرەشتە يېقىندىن ھەمكارلىشىشقا ۋەدىلەشتى.جو بايدىن ئىتالىيەنىڭ ئافغانىستاننىڭ تىنچلىقى ۋە بىخەتەرلىكىنى قوللىغانلىقىنى مەدھىيەلىگەندىن باشقا يەنە، خىتاي، رۇسىيە ۋە لىۋىيە قاتارلىق تاشقى سىياسەت مەسىلىلىرىدىمۇ دىراگى بىلەن ھەمكارلىشىشقا كېلىشتى.بايدىن ياپونىيە باش ۋەزىرى يوشىھىدە سۇگا بىلەن ئۆتكۈزگەن ئۇچرىشىشدىمۇ ۋۇخگن ۋىرۇسى، كىلىمات ئۆزگىرىشى، شىمالىي كورېيە، خىتاي ۋە تەيۋەن بوغۇزىنىڭ مۇقىملىقى قاتارلىق مەسىلىلەرنى مۇزاكىرە قىلدى.بايدىن ياپونىيەدە 23ئىيۇلدىكى توكيو ئولىمپىك تەنھەرىكەت مۇسابىقىسىنىڭ ئاممىۋى ساغلاملىق تەدبىرلىرى يولغا قويۇلغان شەكىلدە ئۆتكۈزۈلۈشىنى قوللاپ قۇۋۋەتلىدى.ئامېرىكا پىرېزىدېنتى يەنە، ئەنگىلىيە باش ۋەزىرى بورىس جونسون ۋە ئاۋستىرالىيە باش مىنىستىرى سكوت موررىسون بىلەن ئۈچ تەرەپ يىغىنى ئۆتكۈزدى.ئەنگىلىيە باش مىنىستىرلىقى 10نومۇرلۇق ئىشخانىسىنىڭ يازما باياناتىدا، ئۈچ تەرەپ سۆھبىتىدە، ھىندى ئوكيان ۋە تېنچ ئوكيان رايونىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بىر قاتار مەسىلىلەرنىڭ مۇزاكىرە قىلىنغانلىقى بىلدۈرۈلدى.باياناتتا، رەھبەرلەرنىڭ ھىندى ئوكيان ۋە تېنچ ئوكياندىكى ئىستراتېگىيەلىك باغلىنىشنىڭ ئۆزگىرىۋاتقانلىقى، شۇڭا ئۈچ ھۆكۈمەت ئوتتۇرىسىدىكى ھەمكارلىقنى چوڭقۇرلاشتۇرۇش ئۈچۈن كۈچلۈك ئاساس بارلىقىغا دائىر كېلىشىم ھاسىل قىلىنغانلىقى ئۇقتۇرۇلدى.جونسون باشلىقلار يىغىنى دائىرىسىدە ، گېرمانىيە باش مىنىستىرى ئانگېلا مېركېل، فىرانسىيە پىرېزىدېنتى ئېممانۇئېل ماكرون ۋە ياۋروپا ئىتتىپاقى كومىتېتى رەئىسى ئۇرسۇلا فوندېر لېيېن بىلەن شىمالىي ئىرېلاندىيە كېلىشىمنامىسىنىڭ يولغا قويۇلۇشى توغرىسىدىكى چۈشىنلمەسلىكلەرنىمۇ مۇزاكىرىلەشتى.خەتكۈچ: تەيۋەن , خىتاي , جو بايدىن
|
ماسكىنى ئۇزۇن ۋاقىت تاقاش سەۋەبلىك دانىخورەك چىقسا، قانداق قىلىش كېرەك؟ ئەلكۈيى بىۋاستە تارقىتىش قانىلىماسكىنى ئۇزۇن ۋاقىت تاقاش سەۋەبلىك دانىخورەك چىقسا، قانداق قىلىش كېرەك؟20201023 12:54ئەلكۈيى تورىتېڭشۈن تورىھەر كۈنى سىرتقا چىققاندىكى زۆرۈر نەرسە قايسى؟ يان تېلېفون ئەمەس، ماسكا! ماسكا تاقىماي سىرتقا چىقساق، ئۆزىمىزنى خۇددى يالىڭاچ كېتىۋاتقاندەك ھېس قىلىمىز. يۇقۇم ئەھۋالى يۈزبەرگەندىن بۇيان، كۆپچىلىك ئاڭلىق ھالدا ماسكا تاقايدىغان ئادەتنى يېتىلدۈردى. ئىشنى، ئىشلەپچىقىرىشنى ئەسلىگە كەلتۈرگەندىن كېيىن، نۇرغۇن خىزمەتچىلەر بىر كۈندە 10 سائەتتىن ئارتۇق ماسكا تاقايدىغان بولدى. ماسكا تاقاپ مۇداپىئەلىنىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، بەزىبىر باش ئاغرىقى پەيدا بولدى، مەسىلەن: ۋاقىت ئۇزارغانسېرى، دېمى سىقىلىپ دانىخورەك چىقىش. ماسكا تاقىسا نېمىشقا دانىخورەك چىقىدۇ؟ دېمى سىقىلىپ دانىخورەك چىقىشتىن قانداق ساقلىنىش كېرەك؟ ئەگەر دانىخورەك چىققان بولسا قانداق قىلىش كېرەك؟ ماسكا تاقاپ دېمى سىقىلىپ دانىخورەك چىقىشنىڭ سەۋەبى تۆۋەندىكىدەك:گۇاڭجوۋ تېببىي داشۆسى قارىمىقىدىكى 3دوختۇرخانا تېرە كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ مۇدىر ۋىراچى ۋېڭ جىشېڭنىڭ تونۇشتۇرۇشىچە، ماسكا تاقاش ۋاقتى بەك ئۇزۇن بولۇپ كەتسە، ماسكا بېسىش سەۋەبلىك يۈزنىڭ قان ئايلىنىشىغا تەسىر يېتىدىكەن، يەنە بىر تەرەپتىن، ئېغىزبۇرۇندىن توختىماي سۇ چىقىپ تۇرغاچقا، ماسكىنىڭ ئىچكى تېمپېراتۇرىسى ئۆرلەپ كېتىدىكەن، بىر قىسىم ماسكىلارنىڭ ھاۋا ئۆتكۈزۈشچانلىقى ياخشى بولمايدۇ، ماسكا ئاستىدىكى تېرىنىڭ قىسمەن نەملىكى، تېمپېراتۇرىسى بىر قەدەر يۇقىرى بولۇپ، تېرىنىڭ سىرتقى يۈزىدىكى ماينىڭ ئاجرىلىپ چىقىشىنى ئاشۇرىۋېتىدىكەن.مىكروپلارمۇ ئىللىق، نەم مۇھىتتا كۆپىيىدۇ، مىكروپلار تېرە يېغىنى پارچىلاپ، ئەركىن ياغ كىسلاتاسى ھاسىل قىلىدۇ، بۇنىڭ بىلەن تېرىنى غىدىقلاپ، ياللۇغلىنىش ئىنكاسى پەيدا قىلىپ، دانىخورەكنى پەيدا قىلىدۇ ياكى ئېغىرلاشتۇرۇۋېتىدۇ.بۇ دوختۇرخانىنىڭ تېرە كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ مەسئۇل ۋىراچى لياۋ مېڭيىنىڭ تونۇشتۇرۇشىچە، ماسكا بىلەن قاپلانغان ئورۇن ئاساسلىقى مەڭز ۋە رايون ئىكەن، شۇڭا مايلىق تېرە بىلەن ئارىلاشما مايلىق تېرىگە دانىخورەك تېخىمۇ ئاسان چىقىدىكەن، قۇرغاق تېرىگە نىسبەتەن ئاسان پەيدا بولمايدىكەن.دېمى سىقىلىپ دانىخورەك چىقىشتىن قانداق ساقلىنىش كېرەك؟ تۆۋەندىكىدەك ئۈچ خىل ئۇسۇل بار!يۇقۇم تېخى ئاخىرلاشمىدى، بىپەرۋالىق قىلىشقا بولمايدۇ، ماسكىنى يەنە ھەر كۈنى تاقاش كېرەك، دېمى سىقىلىپ دانىخورەك چىقىشتىن ساقلىنىشنىڭ بىرەر ئامالى بارمۇ؟لياۋ مېڭيى تۆۋەندىكىدەك تەكلىپلەرنى بەردى 1. ئۆزىنىڭ خىزمەت خاراكتېرىگە ئاساسەن ماس كېلىدىغان ماسكىنى تاللاش كېرەك. ئەگەر بىرىنچى سەپتىكى خىزمەت ئورنىنىڭ خىزمەتچىسى بولمىسا، ياكى ھەر خىل يۇقۇملانغان ئېغىر خەتەرلىك ئاغرىقلار بار بولغان دوختۇرخانىغا بېرىپ داۋالانمىسىلا، 95 ماسكىسىنى تاقىمىسىمۇ بولىدۇ، يېنىكرەك، ھاۋا ئۆتكۈزىدىغان بىر قېتىملىق ماسكىنى تاللاپ، قەرەللىك ئالماشتۇرسا بولىدۇ.2. ماسكىنى ئالماشتۇرۇش ئارىلىقىدا ماي سۈمۈرۈش قەغىزى ئارقىلىق يۈزدىكى ئارتۇق ماينى سۈرتۈشكە بولىدۇ. سۈپىتى يېنىكرەك بولغان نەملىك ساقلاش مەھسۇلاتلىرىنى تاللاش، ماسكا بىلەن قاپلانغان رايونغا ھىملىقى بەك كۈچلۈك بولغان مەلھەم، ئۇپائەڭلىك تېرە ئاسراش بۇيۇملىرى ۋە رەڭلىك گىرىم بۇيۇملىرىنى ئىشلىتىشتىن ساقلىنىش كېرەك.3. مايلىق، شېكەر مىقدارى يۇقىرى يېمەكلىكلەرنى يېمەسلىك، سۈت مەھسۇلاتلىرىنىڭ قوبۇل قىلىنىشىغا چەك قويۇش، غىدىقلىغۇچى يېمەكلىكلەرنى ئىمكانقەدەر ئاز يېيىش، كۆپرەك ئارام ئېلىش، كۆپرەك سۇ ئىچىش، كۆكتات، مېۋىلەرنى كۆپرەك يېيىش كېرەك.دانىخورەكنى ھەرگىز قولىڭىز بىلەن سىقماڭلياۋ مېڭيى مۇنۇلارنى ئەسكەرتتى: دانىخورەكنى ھەرگىز قول بىلەن سىقماسلىق كېرەك. دانىخورەك، ئاز مىقداردىكى دۆڭچە ئەسۋە قاتارلىقلارنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرى يېنىكرەك بولسا، مۇۋاپىق تازىلاش، سىرتقا ئىشلىتىلىدىغان تۆۋەن قويۇقلۇقتىكى سالىتسىلىك كىسلاتا تۈرىدىكى دانىخورەك يوقىتىش مەھسۇلاتلىرى ئارقىلىق بىر تەرەپ قىلىشقا بولىدۇ، ئەگەر ئۈنۈمى بولمىسا ياكى ئوتتۇرا، ئېغىر دەرىجىدىكى دانىخورەكسانى بىر قەدەر كۆپ بولغان ياللۇغ خاراكتېرلىك دۆڭچە ئەسۋە، يىرىڭلىق قاپارتما، تۈگۈنچە، خالتىلىق ئىششىق قاتارلىقلار بولسا تېرە كېسەللىكلىرى بۆلۈمىگە بېرىپ كېسەل كۆرسىتىپ بىر تەرەپ قىلىشقا توغرا كېلىدۇ. بىر قىسىم سەزگۈر تېرە ئاغرىقلىرىغا ماسكا ماتېرىيالى ياكى مىكرو مىقداردىكى گازلىق دېزىنفېكسىيە دورىسى قالدۇقىنىڭ زىيادە سېزىمچانلىقى سەۋەبىدىن دانىخورەك پەيدا قىلغان بولۇشى مۇمكىن. بۇ خىل ئاغرىقلار تېرە كېسەللىكلىرى بۆلۈمىگە بېرىپ كېسەل كۆرسىتىشى كېرەك.
|
مۆمىنلەرگە كەلگۈسىدىن غەم قىلىش، كەتكەنگە قايغۇرۇش يوقتۇر ئۇيغۇرچەمۆمىنلەرگە كەلگۈسىدىن غەم قىلىش، كەتكەنگە قايغۇرۇش يوقتۇرمۆمىنلەردىن، يەھۇدىيلاردىن، پەرىشتىلەرگە ۋە يۇلتۇزلارغا چوقۇنغۇچىلاردىن، ناسارالاردىن ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئەمەل قىلغانلارغا كەلگۈسىدىن غەم قىلىش، كەتكەنگە قايغۇرۇش يوقتۇر.تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى: مائىدە سۈرىسى، 69 75 ئايەتلەر. مۆمىنلەردىن، يەھۇدىيلاردىن، پەرىشتىلەرگە ۋە يۇلتۇزلارغا چوقۇنغۇچىلاردىن، ناسارالاردىن ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئەمەل قىلغانلارغا كەلگۈسىدىن غەم قىلىش، كەتكەنگە قايغۇرۇش يوقتۇر. بىز بەنى ئىسرائىلدىن ھەقىقەتەن چىن ئەھدە ئالدۇق. ئۇلارغا دىننىڭ ئىشلىرىنى بايان قىلىپ بېرىش ئۈچۈن پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتتۇق، ئۇلارغا ھەرقاچان بىرەر پەيغەمبەر ئۇلار ياقتۇرمايدىغان ئەھكامنى ئېلىپ كەلسە، ئۇلار پەيغەمبەرلەرنىڭ بىر بۆلۈكىنى يالغانچى قىلدى، بىر بۆلۈكىنى ئۆلتۈردى. ئۇلار، بىز ئىسرائىل ئەۋلادى پەيغەمبەرلەرنى ئۆلتۈرۈش بىلەن ئازابقا دۇچار بولمايمىز، دەپ ئويلىدى. ئۇلار كور بولدى يەنى ھەقىقەتنى كۆرمىدى، ئۇلار گاس بولدى يەنى ھەقىقەتنى ئاڭلىمىدى، ئاندىن كېيىن ئۇلار تەۋبە قىلدى، ئاللاھ ئۇلارنىڭ تەۋبىسىنى قوبۇل قىلدى. ئاندىن ئۇلارنىڭ نۇرغۇنى يەنە ھەقنى كۆرۈشتىن كور بولدى، يەنە پەند ـ نەسىھەت ئاڭلاشتىن گاس بولدى، ئاللاھ ئۇلارنىڭ قىلىۋاتقان ئىشلىرىنى كۆرۈپ تۇرغۇچىدۇر. شۈبھىسىزكى، ئاللاھ مەريەمنىڭ ئوغلى ئىسادۇر، دېگۈچىلەر كاپىر بولدى، ئىسا: ئى بەنى ئىسرائىل! مېنىڭ پەرۋەردىگارىم ۋە سىلەرنىڭ پەرۋەردىگارىڭلار بولغان ئاللاھقا ئىبادەت قىلىڭلار، كىمكى ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرىدىكەن يەنى ئاللاھتىن غەيرىيگە ئىلاھ دەپ ئېتىقاد قىلىدىكەن، ئاللاھ ئۇنىڭغا جەننەتنى ھارام قىلىدۇ، ئۇنىڭ جايى دوزاخ بولىدۇ، زالىملارغا ھېچبىر مەدەتكار يەنى ئاللاھنىڭ ئازابىدىن قۇتۇلدۇرغۇچى بولمايدۇ دېدى. ئاللاھ ئۈچ ئىلاھنىڭ بىرىدۇر، دېگۈچىلەر شەكسىز كاپىر بولدى. بىر ئىلاھتىن باشقا ھېچ ئىلاھ يوقتۇر. ئەگەر ئۇلار ئېيتىۋاتقان سۆزلىرىدىن قايتمىسا، ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى كاپىر بولغانلار دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە قاتتىق ئازابقا قالىدۇ. ئۇلار ئاللاھقا تەۋبە قىلمامدۇ؟ ئاللاھتىن مەغپىرەت تەلەپ قىلمامدۇ؟ ئاللاھ تەۋبە قىلغۇچىلارغا ناھايىتى مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى مېھرىباندۇر. مەريەم ئوغلى ئىسا پەقەت ئۆتكەن پەيغەمبەرلەرگە ئوخشاش پەيغەمبەردۇر، ئۇنىڭدىن ئىلگىرى نۇرغۇن پەيغەمبەرلەر ئۆتكەن، ئۇنىڭ ئانىسى ناھايىتى راستچىل خوتۇندۇر، ئۇ ئىككىسى تاماق يەيتتى يەنى ئۇلارمۇ باشقا مەخلۇقلارغا ئوخشاشلا گۆش، سۆڭەك، تومۇر ۋە پەيلەردىن تەركىب تاپقان ئىدى. ئۇلارغا يەنى ئۇلارنىڭ ئېتىقادىنىڭ باتىللىقىغا ئايەتلىرىمىزنى قانداق بايان قىلىدىغانلىقىمىزغا قارىغىن؛ ئاندىن ئۇلارنىڭ ھەقتىن قانداق باش تارتقانلىقىغا قارىغىن.خەتكۈچ: قايغۇرۇش , غەم , ئاخىرەت , ئاللاھ , مۆمىنلەر
|
، 3 ، 2 ، 6 ، 1 ، 4 ، 3 ، 1 ، 1 ، 0 ، 2 ، 5 ، 7كۇزگى اۋا رايى اقمولالىق ديقاندار ءۇشىن تىم قولايسىز بولىپ تۇر. كوكشەتاۋ مەن قورعالجىننىڭ اسپانىن قورعاسىن بۇلت قاپتاعالى ون كۇنگە جۋىق.ەگىن القاپتارى سۇمبىلەنىڭ سۋىنان ابدەن ەزىلىپ، ءدان ورماق تۇگىلى، قارعا ادىم جەر اتتاۋدىڭ ءوزى مۇڭ بولىپ قالدى. قاپتاي جاۋعان جاۋىن قاپتاعان قيىندىقتاردى الا كەلدى. بيىل وبلىس ديقاندارى 4 384 000 گەكتار القاپقا ءداندى داقىلدار سىڭىرگەن بولاتىن. وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، ازىرگە 960 مىڭ گەكتار القاپتىڭ استىعى عانا جينالعان. گەكتار بەرەكەسى 10،5 تسەنتنەردەن اينالۋدا. سينوپتيكتەر قىركۇيەك ايىندا كۇن جىلى ءارى اشىق بولادى دەگەن بولجام ايتقان بولاتىن. ول ءۇمىت اقتالمادى. ەندى سارسەنبىدەن كەيىن ءساتى تۇسەدى دەپ ۇمىتتەندىرىپ وتىر. ەل ىشىندە ەگىنگە الاڭداۋشىلىق باسىم.وبلىستاعى ەڭ كوپ ەگىستىك القابى جارقايىڭ اۋدانىندا. بۇل اۋداندا كۇنى بۇگىنگە دەيىن 97،8 مىڭ گەكتار القاپتىڭ ەگىنى جينالىپ، 84،1 مىڭ توننا استىق باستىرىلدى. اۋداننىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنىندە اۋىل شارۋاشىلىعىن جۇرگىزۋدىڭ قازىرگى زامانعى جۇيەسى قۇرىلعان. بيىل اۋدان ديقاندارى 635،9 مىڭ گەكتار القاپتىڭ استىعىن جيناپ الۋدى جوسپارلاعانىمەن، ازىرگە سۇمبىلەنىڭ جاڭبىرى مۇمكىندىك بەرەتىن ەمەس. مەملەكەت تاراپىنان ديقاندارعا ءتاپءتاۋىر كومەك كورسەتىلدى. ونىڭ ىشىندە تۇقىم شارۋاشىلىقتارىنا 13،7 ميلليون تەڭگە سۋبسيديا تولەندى. تەك گەربيتسيد بويىنشا سۋبسيديا تولەۋدە بىرقاتار قيىندىق تۋىنداپ وتىر. قازىر اۋداندا ارپا اۋپىرىمدەپ جينالۋدا. شىعىمى كوڭىل كونشىتەرلىك ەمەس، بار بولعانى 8،6 تسەنتنەردەن اينالۋدا. جاۋاپتى كەزەڭدە كۇنءتۇن دەمەي جۇمىلدىرىلاتىن 940 استىق كومباينى قاڭتارىلىپ تۇر.ديقانداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، بيىلعى استىقتىڭ شامادان تىس ىلعالدى بولۋى كوپ قيىندىق تۋدىرماق. اسىرەسە، شاعىن شارۋاشىلىقتاردىڭ شىعىنى شاش ەتەكتەن. ويتكەنى، استىق قابىلداۋ كاسىپورىندارى ءونىمدى كەپتىرۋ ءۇشىن قىرۋار قارجى سۇرايدى. ال، ىلعالدى ءداندى ساقتاۋ دا قيىن. جاتىپ قالسا، ءشىرىپ كەتەدى.سۇمبىلە باستالعالى ون كۇن بويى وبلىس ديقاندارى قاڭتارىلىپ تۇر. ەندىگى ارادا استىق كەپتىرەتىن قۇرىلعىلاردى كوبەيتۋ كەرەك. ونسىز از عانا استىقتىڭ ءوزىن ساقتاي الماي قالۋىمىز ابدەن مۇمكىن.
|
ەلىمايدان ...بەلىمايعا دەيىن...اقمىلتىق 2144 24 پىكىر 29 مامىر, 2020 ساعات 11:24تۋعاندا دۇنيە ەسىگىن اشادى ولەڭ...ولەڭمەن جەر قوينىنا كىرەر دەنەڭ...ءان ادامنىڭ سەرىگى... اجىراماس ءبىر بولىگى. ومىردە ءان سالمايتىن ادامدار بولار، ال ءان تىڭدامايتىندار جوق. جاقسى ءان ومىرگە كەلۋ ءۇشىن ءۇش نارسە قاجەت. ول ءاننىڭ اۋەزدىگى، ماقامى، سازى، ءريتمى. ەكىنشى ءاننىڭ ءسوزى. ءۇشىنشى ارينە ورىنداۋشىسى. بۇگىنگى مەنىڭ كوتەرىپ وتىرعان پروبلەمام قازاق ونەرىندەگى، سونىڭ ىشىندە ەستراداعى ءاننىڭ ءسوزى، تەكستى.. مەن جۋرناليست، فيلولوگ بولماسا ونەرتانۋشى عالىم ەمەسپىن... مەن تەك قانا تىڭداۋشىمىن... راديودان، تەلەديداردان، ديسكىدەن، يۋتۋبتان نە بەرسە، نە كورسەتسە ءۇنسىز، ءتىلسىز سونى كورەم. ياعني، قابىلدايمىن. ارينە، ۇناماسا باسقا كانالدى، باسقا سايتتى، باسقا كليپتى، كورۋگە قاقىم دا، قۇقىم دا بار. ولاردى كورمەي ءوشىرىپ تاستاۋعا دا بولادى... الايدا...ءبارىن باسىنان باستايىق... قازاق ونەرىنىڭ تاريحىندا اندەر حالىق ءانى پاتريوتتىق اندەر، ليريكالىق اندەر، ماحاببات اندەرى، تاپسىرىسپەن شىعارىلعان اندەر كوبىندە قالالارعا، دالالارعا، پارتيالارعا ارنالعان جانە توي اندەرى. كەزكەلگەن ءاننىڭ ارتىندا ونىڭ پوەتيكالىق فيلوسوفياسى، دراماسى ليريكاسى، ءمانى مەن ماعىناسى جاتىر. ياعني، ءاننىڭ التىن ءتاجى ونىڭ سوزىندە، ءسوز قۇدىرەتىندە. ءسوزسىز ءان ەسكەكسىز قايىق سەكىلدى، قۇر اۋەن ەستە ۇزاققا ساقتالمايتىن، اۋەز عانا بولادى. ال ءسوزى جاقسى اندەر حالىق جادىندا ماڭگى. قازاق حالقى كوپ ناۋبەتتى باسىنان وتكىزگەن. ەل كەشەگى اقتابان شۇبىرىندى القا كول سۇلماسى جايلى بىزدە تاريحي دەرەكتەر، بولماسا جيۆوپيستىك، ياعني، بەينەلەۋ، نە ارحيتەكتورلىق كەشەندەر جوق... بار... بىراق ولاردىڭ ءبارى كەشە ءوزىمىزدىڭ تۆورچەستۆولىق ادامداردىڭ سالعان سۋرەتتەرى، جازۋشىلاردىڭ جازعان ادەبي كىتاپتارى. ال شىنايى بىزگە جەتكەن تەك ول ءان مەن اڭىزدار.كوشكەن سايىن ءبىر تايلاق بوس كەلەدى،ەلجۇرتىنان ايىرىلعان جامان ەكەن،قارا كوزدەن مولتىلدەپ جاس كەلەدى.قانداي سۋرەت... قانداي وبراز... قار جامىلعان قاراتاۋدىڭ ءبىر بەتكەيى... ونىمۇنى ارتىنعان كوش... تۇيە ۇستىندە وتىرعان، كونەتوز كيمەشەگى كوزىنە تۇسكەن كارى كەمپىر... الدىندا قارنى اشىپ زار جىلاعان كىشكەنتاي ءسابي. سۋىق جەلدىڭ ءوتىنى شىداماي قۋ سۇيەگى، قابىرعاسى ىرسيعان ارىق ات، كوشتىڭ باسىندا، سوڭىندا نايزا، شوقپار اسىنعان سۇستى ساقال مۇرتى ءوسىپ، كوزدەرى كىرىڭكىلەگەن ساربازدار. تاۋ اڭعارىنداعى جەلگە قوسا، ۇيتكىپ بوراعان قار. مىنە بۇل تراگەديانى ءاننىڭ باسىنداعى ەكىاق جول كورسەتەدى. ءان ءسوزىنىڭ قۇدىرەتى وسى شىعار.زامانىنا قاراي اندە، ونىڭ ءمانى دە، ءماتىنى دە وزگەرىپ وتىرعانى بەلگىلى.. مەن قازىر عاسىرداعى قازاق دالاسىنداعى رەۆوليۋتسيالىق، نە پارتيالىق، بولماسا ۇلى وتان سوعىسى كەزىندەگى اندەر ەمەس، كۇنى كەشەگى 50جىلداردان بەرگى 4 انمەن، قازىرگى زامانۋي 23 انگە توقتالعىم كەلەدى. سوعىستان سوڭ قازاق دالاسىن تىڭ يگەرۋگە، ياعني استىق ماسەلەسىن شەشۋگە حرۋششەۆ ءبىراز ارەكەتتەندى.قازىرگى ەلوردامىز تسەلينوگرادقا 1,5 ميلليون تىڭ يگەرۋشىلەر كەلدى. جاستار... كومسومولدىق شاقىرۋ. رومانتيكا. تالاي مىڭداعان جاستاردى جىلى ورنىنان قوزعاپ سارىارقاعا قونىس اۋداردى. بۇل كەز ءستاليننىڭ ورنىنا حرۋششەۆ كەلگەن وتتەپەل ياعني جىلىمىق كەز بولاتىن. تىڭ يگەرۋگە ءوزىمىزدىڭ رەسپۋبليكانىڭ دا تۇكپىرتۇكپىرىنەن قازاق جاستارى اعىلا باستادى. وسى كەزدە قۋاندىق شاڭعىتباەۆ پەن سىدىق مۇحمەدجانوۆ ەكى عاشىق ءانىن جازعان.تۇنگى سامال ەگىن باسىن تەربەيدى،الىستا قىر قاراۋىتىن كولبەيدى.ايدىڭ نۇرى باياۋ عانا دىرىلدەپ،تىڭ القاپتى كوكشىل شۇعىلا كەرنەيدى.ايلى دالا سالقىن سامال تاماشا،ەكى عاشىق قول ۇستاسىپ، كەلە جاتىر وڭاشا...قانداي سۋرەت! بۇل وبرازعا سۋرەتشى فريدريح كاسپاردىڭ اي تاماشالاعان ەكەۋ دە، بولماسا يۆان ايۆازوۆسكيدىڭ ايلى تۇندەرى دە جەتپەيدى. ەكى سۋرەتتە دە قارابايىر ىسپەتتى. ال اقىن قۋاندىق شاڭعىتباەۆ جاستىقتى، ەكى جاستىڭ ءبىربىرىنە دەگەن ىڭكارلىعىن،سەزىمىن، قىز جۇرەگىنىڭ ءدىرىلىن قالاي بەرە بىلگەن. قىز جۇرەگىنىڭ اي مەن قوسا ءدىرىل قاققانى، ۇلتتىق تاربيەنى، قىز بالانىڭ نازىكتىگىن، تازالىعىن، ۇياڭدىعىن، ادەپتىلىگىن، الايدا سەزىم الدىندا، ماحاببات دەگەن قۇدىرەتتىڭ الدىندا ءالسىز ەكەندىگىن ەسىمىزگە سالعاندايىن.ەكى عاشىق قول ۇستاسىپ كەلەدى،ايتىلماق ءسوز، اقتارماق سىر كوپ ەدى.بار بولعانى جۇرەك تۋلاپ، دەم ىسىپ،ءالسىنءالسىن ەرىنگەەرىن تونەدى.اباي ايتقانداي عاشىقتىڭ سىرى... بۇل ءان مەن العاش تىڭداعاندا سول ەكى عاشىق، تۋرا مەنىڭ تۋعان اعام دا، قىز جەڭگەم ىسپەتتى كورىنگەن. سەبەبى وتە تانىس جايت. كوز كورگەن سۋرەت. ەڭ باستىسى ناعىز ليريكالىق گەرويلار.ءبىرىنءبىرى شىن سۇيگەن جاندار. ءيا، سولاي سۇيگەن جاندار ءدال وسىلاي بولۋى ءتيىس... ءبىر ادامدى قۇلاي سۇيگەن جان ەرتەڭ ەلىن دە، جەرىن دە، وتانىن دا، ءتىلىن دە سۇيە بىلەتىن ازامات ەكەنى حاق. بۇل ءاننىڭ شىققانىنا جارتى عاسىردان اسسا دا ءالى كۇنگە راحاتتانىپ تىڭدايتىن، كوزكورگەن كونە كورشىڭ كەلگەندەي بالاشا قۋاناسىڭ. ءاننىڭ ءار تاكتىسىنە، ءار تولقۋىنا، تەبىرەنە تەڭىزدىڭ جاعاسىنا اسىققان اق كوبىكتەي كوتەرىلىپ، بولماسا جاپىراققا تامعان كوكتەمنىڭ تامشىسىنداي، ءۇزىلىپ كەتەردەي ءدىرىل قاققانىن جۇرەگىڭمەن، ساناڭمەن، جان سارايىڭمەن قابىل الاسىڭ... ەكى عاشىق عاجاپ ءان. ەسكىرمەيتىن، كونەرمەيتىن ءبىزدىڭ قۇندى مۇراعاتىمىز سياقتى. بۇل دالا سۋرەتى.قالا سۋرەتى دە عاجاپ. ول قايىقتا ءانى شامشىنىكى، ال ءسوزىن جازعان نۇرسۇلتان الىمقۇلوۆ. ءبىرىنشى كۋپلەتكە ەمەس، ەكىنشى كۋپلەتكە توقتالايىقشى. بۇل ناعىز سۋرەت، دراماتۋرگيا.كولدىڭ ءجۇزىن نۇرلاندىرىپ،تۇر ما سەنىڭ ديدارىڭ؟سول بەينەڭدى تۇرعان كۇلىپ،سۋ بەتىنە قيمادىم.ەسكەگىڭدى بەرشى ماعان،مەن ەسەيىن، سەن ەسپە.سۋ كۇلكىسى سىلدىرلاعان،سەنىڭ كۇلكىڭ ەمەس پە؟عاشىق جانعا كەبەكتەي كۇلىمدەگەن كۇن دە دوس، جارقىراعان اي دا دوس.. ويتكەنى ول بار عالامدى جاقسى كورەدى. سوندىقتان بولار كول بەتى نۇرلانىپ كەتكەندەي... كول بەتىنە تۇسكەن كۇن ساۋلەسى كوزگە شاعىلىپ، اپپاق بۇلتتار سۋ بەتىنە اق ماقتاداي كورىنەدى. ءبارى ءبارى كۇلىپ تۇرعان مەيىرىم توككەن دۇنيە.سەبەبى قاسىنداعى ارۋدىڭ كۇلگەنى، قاراعانى، سۇيرىكتەي ساۋساقتارى مەن ماڭدايىنا تۇسكەن شاشىن ارتقا سەرپىپ تاستاعانى... جاعاداعى ەلجۇرتتىڭ وسى ارۋعا سۇقتانعانى، ۇزاقۇزاق قاراعانى... سوندىقتان دا ول قىزعانعان.. بارىنەن بارىنەن... سول بەينەڭدى تۇرعان كۇلىپ سۋ بەتىنە قيمادىم...بۇل وسى ساتتەگى حح عاسىردىڭ سوڭدارىنداعى تولەگەننىڭ، بولماسا قوزىنىڭ رۋحى، ويى، جۇرەك تەبىرەنىسىندەي.سۋ كۇلكىسى سىلدىرلاعانبۇل جەردە ارۋ ەسكەك ەسىپ وتىرعان جوق... ول تەك وسى ورىنعا وتىرىپ قالعان... ۇيالعاننان، ۇياڭدىقتان... قايىق ۇستىندە ساتىرگۇتىر جۇرمەياق، لىپ ەتىپ قانا، بايقالماي عانا وتىرعان... جىگىتتىڭ ەسكەك سۇراعانى ارۋدىڭ قاسىنا وتىرايىن دەگەنىندەي. بوس ەسكەكتى ارۋدان سۇراعانى ارينە كۇلكىلى. سوندىقتان سۇلۋ قىز كۇلگەن... كۇلكىسى قيالداي ادەمى... مىناۋ گوركي اتىنداعى دەمالىس پاركىندەگى، ايدىن كولدە، الماتى دا، ءتىپتى اق قارلى الاتاۋ دا ارۋمەن بىرگە كۇلگەن سياقتى. سۇلۋلىققا ءبارىءبارى ۇندەسىپ تۇر. ءتىپتى كولدىڭ سۋى دا سىڭعىرسىڭعىر ەتكەندەي.جىلجى، قايىق، وسى كولدە،جىر تولتىرشى جانىما.تەربەلەيىك تاعى دا.بۇل قايىقتىڭ مەحانيكالىق تەربەلۋى ەمەس، بۇل عاشىقتاردىڭ جۇرەگىنىڭ ءلۇپىلى. سوندىقتان قايىق تا، الەم دە بىرگە دىرىلدەپ، بىرگە دۇرسىلدەپ، بىرگە تەڭسەلىپ تۇر. سوڭعى ەكى جول جىگىتتىڭ قىزعا ءسوز ايتۋى. ماڭگى باقي بىرگە بولساق دەگەنى... ايتپەسە، قازىرگى ەۆروپا بولماسا رەسەيدىڭ ەلجۇرتىنان كورگەنى ىستەگەن ءبىزدىڭ جاستارداي، ەڭكەيىپ تۇرىپ، ءبىر تىزەسىن بۇگىپ، قورابىن اشىپ، جۇزىگىن اشىپ، ۆىيدي زا مەنيا زامۋج دەۋگە دە بولار ەدى. الايدا اقىن الىمقۇلوۆ بۇل ءاننىڭ ماتىنىنە قازاقي تاربيە، ۇلتتىق بوياۋعا ءمان بەرگەن. ولەڭ وسىنىسىمەن ، وبرازىمەن ادەمى... ناعىز پوەزيا... ليريكالىق ولەڭ... كوز الدىڭنان كوپكە دەيىن كەتپەيتىن سۋرەت.ەندىگى ءبىر سالا ول پاتريوتتىق اندەر. بۇل اندەردىڭ كوبى تاپسىرىسپەن جازىلادى. قازىر ويلاپ قاراسام وسى ءبىزدىڭ استاناعا بايلانىستى قالالىق مادەنيەت باسقارماسى جىل سايىنعى قالا كۇنىنە وراي ءان بايقاۋىن وتكىزەدى. وكىنىشكە وراي سول بايگە العان اندەردىڭ بىردەءبىرىن حالىق ايتپايدى. نەگە؟ ويتكەنى جۇرەكتەن شىقپاعان اندەر جۇرەككە جەتپەيدى. وسى ورايدا ەسكەندىر حاسانعاليەۆتىڭ اتامەكەن ءانىنىڭ ورنى ەرەكشە. ءسوزىن جازعان قادىر مىرزاليەۆ. قادىر اعانىڭ فيلوسوفياسى، ونىڭ ورشىلدىگى، ومىرشەڭدىلىگى، اسقاقتىعى، اسىلدىعى، كۇشجىگەرى، قايراتى، قايتپاستىعى ولەڭنىڭ ءار جولىندا مەن مۇندالاپ تۇرعانداي.جاسىل جايلاۋ، تۇكتى كىلەم، كوك كىلەم،كوك كىلەمدە كوپ اۋنايمىن، كوپ كۇلەم.ماڭدايىمنان سيپاپ وتكەن سامالدى،قازاعىمنىڭ الاقانىاۋ دەپ بىلەم.قايدا جۇرسەم اتامەكەن،كوكەيىڭدە جاتادى ەكەن.كۇننىڭ ءوزى ۇياسىنا،قيماي ونىاي باتادى ەكەن...ءاندى تىڭداعاندا التايدان اتىراۋعا دەيىنگى ۇلانعايىر اتىراپ قازاقتىڭ جەرى ەكەنىن... ونىڭ ءار تاسى، ءار بۇتاسى، ءار توبەسى، ءار گۇلى سەنىڭ تۋعان جەرىڭ ەكەندىگىن ەسكە سالادى. ءتىپتى سوققان سالقىن سامالى دا اناڭنىڭ ايالى الاقانى ىسپەتتى... مەيىرىمدى جۇپجۇمساق... قاشاندا ساعىناتىن، ىزدەيتىن، اناڭنىڭ الىستان ارىپاشىپ كەلگەندەگى قۇشاعىنا باسقاندا، ماڭدايىنا تيەتىن كيەلى الاقان. اناڭنىڭ الاقانى دالانىڭ سامالى. سوندىقتان دا سىرتتا جۇرگەندە سەن ونى ىزدەيسىڭ. ساعىناسىڭ، جوقتايسىڭ.. تۇسىڭە كىرگەندە شىرت ۇيقىدان وياناسىڭ. بۇل سەنىڭ ەلىڭ بۇل سەنىڭ جەرىڭ! تۋعان ەل التىن ۇياڭ، اتامەكەنىڭ. ءدال قازىرگى كەزدە ءبىزدىڭ ەلدەن سىرتقا قونىس اۋدارعان مىڭداعانجۇزدەگەن جاستار بار... بۇل ءان تەك ءبىزدىڭ عانا ەمەس، بۇل سول كەتكەن قارا كوز جاستارىمىزدىڭ وڭاشادا وكسىگەندەي، كوزىنەن ىستىق جاس بوپ توگىلەتىن، سارالا ساعىنىشى.. ويتكەنى كۇن ەكەش كۇندە اتامەكەن قازاعىمنىڭ دالاسىن قيماي باتىپ بارا جاتقانىندا. بۇل بۇگىنگى پمجعا، ياعني، يميگراتسيادا جۇرگەندەردىڭ جوقتاۋى ىسپەتتى. ءان قۇدىرەتى دە، اقىن تالانتى دا قازاق ونەرىنە جاساعان ەسكەرتكىشى. ءيا، بۇل ەسكەرتكىش... بۇل تاسپەن تۇرعىزعان ەسكەرتكىش ەمەس، بۇل جاسپەن جاسالعان ەسكەرتكىش...جاتقان جەرىڭ جۇماق بولسىن. قادىر اعا... سەنىمەن اعادوس، ءىنىدوس بولىپ، تالايتالاي سىرلاسىپ، قالجىڭداسىپ، داستارحانداس بولىپ جۇرگەنمەن، سەنىڭ ۇلىلىعىڭا تاعى دا باس ءيدىم. تاۋ الىستاعان سايىن ايقىندالا تۇسەتىندىگى سياقتى سەنىڭ ۇلىلىعىڭ، دارىنىڭ، تالانتىڭ بىزگە قازىر جەتپەي تۇراۋ، قايتەيىن، كوكە...كۇننىڭ نۇرىن، ايدىڭ اپپاق ساۋلەسىن،قازاعىمنىڭ ماحابباتىاۋ دەپ بىلەم...مىنە، پوەزيانىڭ ءىنجۋمارجانى وسىنداي بولۋ كەرەك شىعار.تاعى ءبىر ءان... ول نۇرعيسا تىلەنديەۆ پەن تۇمانباي مولداعاليەۆتىڭ قۇستار ءانى. ەكى تالانت، ەكى گەنيدىڭ شىعارماسى. مەن ول كەزدە 1984 جىل موسكۆادا وقۋدامىن. ۆگيكءتىڭ ب.گالۋشكينا كوشەسىندەگى جاتاقحاناسىندا تۇرامىز. قاتەلەسپەسەم، ءبىرىنشى كۋرستا وقيتىن مارات يمانبەرگەنوۆ جۇگىرىپ كەلىپ جاڭالىق ايتتى. ەرتەڭ كەشكە ورتالىق كونتسەرت زالىندا قازاقشا كونتسەرت بولادى ەكەن. ەڭ نەگىزگىسى بەسپلاتنىي تەگىن دەگەن. الماتىعا بارماعالى جارتى جىلدان اسقان. ەلدى دە، جەردى دە، الماتىنى دا، قازاقتىڭ ءانىن دە، كۇيىن دە ساعىنىپ جۇرگەن بىزدەرگە بۇل ۇلكەن وقيعا بولدى. بارىمىزدى كيىپ، باقانىمىزدى اسىپ دەگەندەي ماياكوۆسكي مەتروسىنا تارتتىق. زال لىق تولى... جانە كورەرمەننىڭ كوبى جاستار... قازاق جاستارى. موسكۆادا قازاق جاستارىنىڭ مۇنشاما كوپ ەكەنىنە مەن سوندا ريزا بولدىم. ەكى ساعاتتىق كونتسەرت، ەكى مينۋتتاي زىر ەتە قالدى. اسىرەسە نۇراعانىڭ ۇستىندەگى سۋسۋ سموكينگىن شەشىپ تاستاپ القيسسامەن بالابيشكانى ويناعاندا كورەرمەن ورنىنان تۇرىپ كەتتى. ەڭ سوڭىندا وسى قۇستار ءانى كەتكەن.جاس ءومىرىن، ءماز ءومىرىن قىسقارتىپ،بارا جاتىر، بارا جاتىر قۇس قايتىپ.زىمىرايدى مەنىڭ بالا كەزىمدەي،ءبىر جالت ەتىپ وتە شىققان، وتە شىققان سەزىمدەي.الدىمەن ساحناداعى ارتيستەر، سوسىن بىرتەبىرتە كورەرمەن قوسىلا باستادى. الدىڭعى قاتاردا وتىرعان سول كەزدەگى سسسرءدىڭ كومپوزيتورلار وداعىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى تيحون حرەننيكوۆ تا مىنا انگە قوسىلىپ تۇردى.بۇل ءان جاستىقپەن ماحابباتپەن، جالىنمەن ەس ءبىلىپ، ەرجەتكەن تۋعان جەرمەن قوشتاسۋ اۋەزى بولاتىن. بۇل ءان نۇراعاڭنىڭ ۆيزيتنىي كارتوچكاسى دەۋگە بولادى... سوندىقتان دا بولار جامبىلداعى مۋزەيدەگى نۇراعانىڭ باسىنداعى وسى ەسكەرتكىشتە قۇستار بەينەلەنگەن... بۇل مۇمكىن نۇرعيسانىڭ موسكۆامەن، ونداعى دوستارىمەن سوڭعى قوشتاسۋىنداي ماعان ەرەكشە اسەر ەتكەن...ءبىزدىڭ جاققا باۋىر باسىپ كەتكەن بە،تاماشا انمەن كەلىپ ەدى كوكتەمدە.وسكەن جەرگە سىيماي كەتىپ بارادى،وسكەن جەرىن قيماي كەتىپ بارادى.قازاق پوەزياسى، قازاق ادەبيەتىندە اقىندار از ەمەس. شۇكىر... دەگەنمەن تۇمانبايداي ليريك اقىن ءاي، جوقاۋ... تۇماعاڭنىڭ ءار ولەڭى، كوكتەمدەگى ساۋعان سالقىن قىمىزداي سارايىڭدى اشادى... ونىڭ كەزكەلگەن شىعارماسىندا ءبىر مۇڭ بار. ءومىردىڭ قىسقالىعى، ونىڭ جالعان ەكەندىگىن اقىن جۇرەگىنىڭ سەزۋى... سوندىقتان دا ءۇنسىزءتۇنسىز ويعا شومىپ، مۇڭعا باتىپ تۇرعانداي. قۇستار ءانى كۇلىپ تۇرىپ جىلاتقانداي، جىلاپ تۇرىپ كۇلدىرگەندەي قاسيەتتى شىعارما. بۇل ەكى گەنيدىڭ رەكۆيەمى ىسپەتتى. ءيا... قاس تالانتتاردىڭ بۇگىن وزدەرى جوق، الايدا ولاردىڭ كوزدەرى قالدى. سوندىقتان دا بۇل شىعارما قۇستار ءانى دەپ اتالادى. يان فرەنكەل مەن راسۋل عامزاتوۆ جازعان مارك بەرنەس ايتقان جۋراۆلي ءانى سەكىلدى. تەك قۇستار قازاقشا...ءبىزدىڭ ۇلتتىڭ ليريكالىق رەكۆيەمى.قۇستار، قۇستار سىزىلتىپ ءان سالادى،سول انىمەن تەربەتەدى دالانى.ال ادامدار كۇلىپ باستاپ ءومىرىن،كەتەرىندە جىلاي دا الماي، جىلاي دا الماي قالادى...وي بليا ءبۇيتۋ كەرەك ەدى، وي بليا ءۇيتۋ كەرەك ەدى كەشىرىڭىزدەر، مەن بوقتايىن دەگەنىم جوق، بۇل قازىرگى ءاننىڭ ءسوزى. قارعايىن دەسەم جالعىزىم، قارعامايىن دەسەم جالماۋىزىم دەگەندەي ەندى قازىرگى حيت اندەرگە نازار اۋدارىڭىز... ءبىرىنشىسى ءوزىڭىز تالاي تىڭداعان، ىردۋدىردۋ تويدا ەكى يىعىڭ جۇلىپجەگەن جاستارعا دوپينگ بولعان مارياماگدالەنا ءانى... وسى ماريا ماگدالەنا كىم؟ ونىڭ قازاققا قانداي قاتىسى بار؟ جانە بۇل ءان ماريا جاگورقىزى ەمەس... ول جاگورقىزى قازاقتىڭ دۋدار دەگەن جىگىتىنە عاشىق بولىپ شىعارعان ءانى. ياعني بۇل ءوزىمىزدىڭ ماريا... ال، مىنا ماريا كىم؟ بيبلياداعى نوۆىي زاۆەت ماريا يسۋستىڭ ناق سۇيەرى... كوڭىلدەسى زاڭدى ايەلى دە ەمەس...بيبلياعا قاراساڭىز بىلاي دەيدى. ماريا يسۋستىڭ جولىن قۋشى، ونىڭ ءىزباسارى جانە يسۋس قايتقانداعى قاسىندا بولىپ، ونى كرەستكە تاڭعاندا قاتىسقان ايەل. نوۆىي زاۆەتتە ول بىلايشا سۋرەتتەلەدى... بيبليانى تارجىمەلەمەي سول قالپىندا كەلتىرەيىن...ەدينستۆەننوە مەستو ۆ نوۆوم زاۆەتە، گدە يسۋس ي ماريا ماگدالينا وستايۋتسيا ناەدينە. ماريا پريكوسنۋلاس ك يسۋسۋ، نو توت پريكازال ەي نە دەلات ەتوگو. رادوست ۋديۆلەني وت ياۆلەني يسۋسا زاستاۆيلا ماريۋ پريكوسنۋتسيا ەگو... دەي كەلىپ ارى قاراي بىلاي دەيدى: سپاسيتەل ليۋبيل ماريۋ ماگدالينۋ بولشە درۋگيح ۋچەنيكوۆ ي چاستو تسەلوۆال ەيو ۆ گۋبى. يسۋس ليۋبيت ماريۋ زا گلۋبوكوە پونيمانيە ەگو ۋچەنيا.ال، اسحات تارعىنوۆ دەگەن ءانشى وسى ماريانى ەندى قازاققا سويلەتىپتى.مريا مگدلن تليدىڭ رمنى ءدىڭ جۇركتىڭ بلعن ءمى جتلپ لع ءمنى تۇرتىن جلدر ءدى من ءۇشىن ڭ ءادمىاي اي اي چيپ چيپ چيپ چيپ چيپ چيپبەيشارا يسۋس جارىقتىق... مىنە، سەن شىعارا الماعان ءاندى، سەن شىعارا الماعان پوەزيانى ءبىزدىڭ قازاقتىڭ جىگىتتەرى قانداي شىعارعان...براۆو! گراتسيو!بەلليسيمو! مەن ورىسشا ايتقاندا حانجا ياعني پوەزيانى تۇسىنبەيتىن دۋراك ەمەسپىن. شىن ايتام... جانىممەن، تانىممەن تۇسىنۋگە تىرىسىپ كورەيىن. بۇل سوندا يسۋس بايعۇستىڭ ءانى بولعانى ما؟ الدە ءبىزدىڭ جىگىتتەردىڭ ارمانى ما؟ مەن وقىعان بيبليادا ماريا ماگدالەنا ەشكىمگە قاراماعان. سوندا ماريا ماگدالەنا كىمنىڭ ارمانى؟ تاعى كەتتىك...تمش تڭدر ءدى عشىق بپ قلعن ءدىم ۇعىنشى سند ءمنى جنىم ڭ كرگىسۇلۋلىق ماڭگى ءالمىءوزىڭسىڭ جنىم تاعى دا وحوحو، تاعى دا چيپچيپ، چيپتيپ... بۇل نە چيپ؟ الدە اۆتور مىنا كورونوۆيرۋستان سوڭعى چيپيزاتسيانى مەڭزەپ تۇر ما؟ ءيا... چيپءچيپتى مەن ەستىگەم. قاتەلەسپەسەم ءازىربايجان تىلىندە چيپچيپ شوجەلەرىم دەگەن ءان بار. ال مىناۋ شە؟ قايران يسۋس بايعۇس... مىنە كوردىڭ بە؟ عاشىقتىق ماڭگى. سەنىڭ قولىڭ جەتپەگەن پوەزيانى ءبىزدىڭ جىگىتتەر قالاي ورنەكتەگەن... اباي ايتپاقشى قاينايدى قانىڭ، اشيدى جانىڭ... قايران اباي! سەنىڭ ەرتە كەتكەنىڭ قانداي ابىروي بولعان... ايتپەسە مىنا چيپچيپتەن كەيىن ينفاركت الۋىڭ مۇمكىن بولار ما ەدى... وندا مىنا بۇتكىل الەمگە ماسقارا بوپ، ابايدى قازاقتاردىڭ وزدەرى ولتىردى دەمەسكە كىم كەپىل؟سامارقاندا ءبىر اپكەم بار مەنەن دە وتكەن سوراقى، دەمەكشى ەندى ناينتي ۋان ياعني، 91 گرۋپپاسىنا زەر سالايىق...بۇل ءاندى ءبىر ەمەس، بىرنەشە جىگىت شىعارىپتى. ءدال ايتساق بەس جىگىت. ءسوزىن ەكى جىگىت جازعان... بۇل الەمدە بولماعان جاڭالىق. ءبىر ءاندى بەس جىگىتتىڭ شىعارۋى. مولودتسى رەبياتا!اش ەسىكتى، كەلدىم ەسكەرتپەي!جاندىرامىن، دەرەۋ بىلاي كەت دەيمىن!ەندى دايىن بول! ەندى دايىن بول!باياۋ مەن ۋاقىتتان وزامىنشەكارادان اسسىن ميىڭ!بۇل نە دەگەن وي؟ اۆتور كىمگە ەسكەرتپەي كەلىپ وتىر؟ ۇيىنە مە؟ بۇل كىمگە ارنالعان ءسوز. ايەلىنە مە؟ الدە سۇيگەن عاشىعىنا ما؟اينالايىن اعايىن! ءتۇسىندىرشى مەن بەيباققا. نەگە دايىندالۋ كەرەك؟ باياعىدا پيونەردەگى جەتكىنشەكتەردىڭ ۇيىمى بولعان، ونداعى ۇران... ارقاشاندا دايىن بول! دەگەندە ارقاشان دايىنبىز! دەيتىن. ءيا... وتان ءۇشىن، كوممۋنيستىك يدەيانىڭ كۇرەسى ءۇشىن پيونەرلەر، ارقاشاندا دايىنبىز دەيتىن. ونى تۇسىنەم. ال مىنالار نەنى مەڭزەپ وتىر؟ليا! ميىڭدى دايىندابۇل ەسترادا ساباعىدو رە مي فا سول ليا سيبەرى جاقىندا دا، ىڭعايلاندەمىڭ جەتپەي جاتسا، مۇڭايما، اۋا بەرەمىن!اينالماسىن باسىڭ مۇندايدانمويىندا، بۇل ويىن ۇنايدى ما؟بۋلانادى مىنا ارا تولىقتايبويىڭداعى ۋىم تارامايدى، تاڭ اتپايانىقتالىپ، شايقال اياماي!قالاماساڭ، سەنى بايلامايمىنءيا.. سولاي قازىرگى اندەردىڭ ءسوزى.. مەنىڭ ءوز باسىم قاشاندا بۇلاق كورسەڭ كوزىن اش دەيتىن ءپرينتسيپتى ۇستانعان جانمىن. الدىڭدا جۇرگەن اعانىڭ ەتەگىن باسپا، جولىن قۋ، ارتىڭنان ەرگەن ءىنىنىڭ بەتىنەن قاقپا، بەلىن بۋ دەگەن قاعيدانى باعدارشام ەتكەن اداممىن. سوندىقتان دا بولار ءبىراز جىل ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا رەكتور بولدىم. تالانت كورسەم قولىنان جەتەلەپ وقۋعا ءتۇسىردىم. ءدال سول كەزەڭدەردە قىتايدان، موڭعوليادان، رەسەيدەن، قىرعىزستاننان كەلگەن بالالاردىڭ كوبىنە قامقور بولدىم.ايتايىن دەگەنىم وسى ناينتي ۋان گرۋپپاسىنىڭ پروديۋسەرى ەربولات بەدەلحان مىرزا تىڭداڭىز!ءسىزدىڭ موڭعوليادان اتامەكەنگە كەلگەندەگى پايداڭىز وسى ما؟ ساعىنىپ كەلگەندەگى قازاق ەلىنە العىسىڭىز مىناۋ ما؟ ۇندەمەيسىز بە؟ مەن دە سولاي... ال ەستىگىڭىز كەلسە اندەرىڭ دە، ساندەرىڭ دە وتتاۋيزم. الدە بۇل اقشا تابۋدىڭ جولى ما؟ بىلە بىلسەڭىز بۇل ءسىزدىڭ قازاق حالقىنا، قازاق جاستارىنا، ولاردىڭ ساناسىنا جاساعان قياناتىڭىز. امەريكادا زبيگنەۆ بجەزينسكي دەگەن يدەولوگ، ساياسي كونسۋلتانت، امەريكا پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى بولعان. سسسردىڭ نومەرى ءبىرىنشى جاۋى. ونىڭ باستى ءپرينتسيپى اموروليزاتسيا وبششەستۆو. ياعني جاستارعا سەكس، پورنوگرافيا، ماسكۇنەمدىك، ناشاقورلىقتى ەنگىزۋدى باستى ماقسات تۇتتى. بۇل سوعىسسىز مەملەكەتتى قۇرتۋدىڭ جولى. ياعني ىشتەن ءۇنسىز كىرىپ ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جويۋ جوسپارى. بجەزينسكي دەگەنىنە جەتتى. يمپەريا قۇلادى. مىنا ءسىزدىڭ ۇستانعان جولىڭىزدا ءدال سولاي سياقتى. ۇلتتىق قۇندىلىقتار يناباتتىلىق، كىسىلىك، كىشىلىك، ماحابباتقا، ادالدىق تازالىق، ۇلكەندى سىيلاۋ، كىشىگە قامقور بولۋ بۇل ادامدىقتىڭ بەلگىسى. ش.ايتماتوۆ ايتقانداي ەڭ ۇلكەن ەرلىك بۇگىنگى كۇنىڭدى ادامشىلىقپەن وتكىزۋ. مەن 70تەن اسقان مەملەكەتتى كورگەن جانمىن. تۋريست ەمەس جۇمىس بابى. قاي ەلدىڭ مادەنيەتى قانداي ەكەنىن شاماشارقىمشا بىلەم. بىراق ءدال مىنانداي سوراقىنى مەن ەش جەردەن، ەشقانداي ەلدەن كورگەم جوق... ويناقتاعان بالا وت باسار دەگەندەي حالىقتىڭ رۋحانياتىمەن ويناماڭىز بەدەلحان مىرزا! تەك ايتارىم ءسان باي نۋ موڭعولشا تارجىمەسى سالاۋمالەيكۋم!ءدال وسىنداي سوراقىلىق كامشات جولدىباەۆانىڭ كارامەل انىندە دە كەزدەسەدى.تالعامىنا تاڭداۋىن ساي كەلمەي كىنالاما مەنى،مىسىرلىق ميىقتارعا ەرمەتارعىل مىسىعىڭ مياۋلاپ كەلىپ، تىرمالايدى سەنىتەزىرەك كەل مەنى تەرگەكارامەل بار، الەم بارا بەر، تار الەمجانىڭا بەرەمىن مەن جاڭا دەمەندى نە بولارىن ماعان، پاراللەلكارامەل، ءتىلىمنىڭ ۇشىندا كارامەل،تىلىنمەن ۇعا بەر، بەرى كەلتۇنىمەن تۇنەيدى بەرىلەركۇي وتىما سەن، ءسۇيدى ەرىندى ەرىنءبىز ەندى تاپتىق نەنىڭ كەرەگىڭجابىستىر جەڭىن، قولىما ورال بەلىنتۇسىنە الماي نەگە سەبەبىنمىناۋ قازىرگى قىز جىبەك پەن بايان سۇلۋدىڭ، اقجۇنىس پەن ەڭلىكتىڭ تۇنگى ويى ما... قولىڭا ورال بەلىم... نەنى مەڭزەپ تۇرسىز، قارىنداس؟ كامشات جولدىباەۆا كينودا دا ،ەسترادا دا ءوز ورنى بار، ادەمى، ەڭبەكقور قىزداردىڭ ءبىرى. الايدا حايپ قۋام دەپ بولماسا اقشا تابام دەپ مىنانداي اندەردى ايتۋى كامشاتتى وزىنە دە وزگەلەرگە دە، ابىروي اپەرمەسى حاق.قۇرتتىڭ عو تاعى بۇل دا ءان...تۋفف.. ارى قاراي ايتۋعا مەنىڭ ارىم دا، ءتىلىم دە كەلمەيدى. ماسقارالىق! ناعىز! تاعى سول ناينتي ۋان ياعني 91 گرۋپپاسىنىڭ ءانى.جالپى ءان تاڭداۋ، بۇل ءسان تاڭداۋ ەمەس، بۇل ءمان تاڭداۋ...ماندىلىك تاڭداۋ... ماندىلىكتەن ماڭگىلىككە اپاراتىن تۋرا جول... ءان تاڭداۋ ءۇشىن دە اقىل كەرەك. قازاق حالقى نەگە مەيرامبەك بەسپاەۆتى جاقسى كورەدى. سەبەبى مەيرامبەك ەستەت ءانشى. تالعامپاز دارىندى جىگىت. بىزگە جەتپەيتىن وسى قاسيەت. ءيا تاعى ايتام. .. مەن ادەبيەتشى ەمەسپىن. تسەنزۋرانى قايتا كەلسىن دەپ جوقتاۋ ايتاتىن جانعا دا ۇقساعىم كەلمەيدى. الايدا، مىنانداي ارسىز، ماعىناسىز، ءمانسىز بوتقا اندەردى ەستىگەندە ءۇنسىز قالدىم ءجون كورمەدىم. مۇمكىن بىرەۋمىرەۋ ۇناماسا تىڭداماياق قويىڭىز دەيتىن بولار. جوجوق قىمباتتىم! ونەردەگى كەڭىستىك، مادەنيەتتەگى عارىش رۋحانياتتاعى كوسموس ەشكىمنىڭ جەكە مەنشىگى ەمەس. ول كەڭىستىك ەلدىڭ، حالىقتىڭ اسىرەسە، وسكەلەڭ ۇرپاق جاستاردىڭ ۇلگى الاتىن ورنى. جاقسىلىقتان، سۇلۋلىقتان سۋسىندايتىن بۇلاقتىڭ كوزى. ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە دەپ اۋەزوۆ ايتقانداي، سول تازالىقتىڭ بەسىگىن، ارۇياتتىڭ، تاربيەنىڭ، ىزگى ءداستۇردىڭ، مورالدىق قۇندىلىقتاردىڭ قاينار كوزىن بىلعاماعان ءجون. انامنىڭ اق جاۋلىعىنداي، بىزگە امانات ەتىپ قالدىرعان، وسى بەسىگىمىزدى كىم كورىنگەن لاستاپ، بىلعاپ، قورلاپ ساسىتقانىنا قارنىم اشادى. وكىنىشكە وراي مۇنداي قويىرتپاق ساسىق اندەر از ەمەس. مەنىڭ كوتەرگەنىم ايسبەرگتىڭ ۇشى عانا. شىعىستا تۇت اعاشى كوپ وسەدى. جانە ونى جەيتىن جىبەك قۇرتى دەيتىن قوڭىز بار. سول اتى ادەمى جىبەك قۇرتى ءزاۋلىم بيىك اعاشتى شامالى عانا ۋاقىتتا وتاپ جوق قىلادى ەكەن. سوسىن الگى قوڭىزدار جەيتىنىن جەپ، جىبەگىن تولتىرىپ تاستاپ، ۇشىپ كەتكەندە ءزاۋلىم اعاش سەلدىرەپ، سيرەپ، سولىپ قۋراپ قالادى... ايتايىن دەگەنىم قۇداي بىزدى ورماننىڭ دا، ورتانىڭ دا، ءومىردىڭ دە، ونەردىڭ دە جىلتىراعان قوڭىز قۇرتتارىنان ساقتاسا دەيمىن.قازاقستاننىڭ حالىق ارتيسى. كينو جانە تەاتر رەجيسسەرى.. قۇرمەتتى اعايىن! مەنىڭ ويىما وي قوسىپ، تىلەكتەرىڭىز بەن نيەتتەرىڭىزدى بىلدىرگەندەرىڭىزگە مىڭ العىس! ەگەر ماعان ارنالعان سۇراقتارىڭىز بولسا، پىكىرلەرىڭىزبەن بولىسەم دەسەڭىزدەر مەنىڭ پاراقشاما جازىلار دەپ ۇمىتتەنەم... .قانات بىرلىكۇلى 29274
|
3 ناۋرىز 17:03موعولستاننىڭ ەكى ءجۇز جىلدىق تاريحىن باياندايتىن تاريح ي راشيدي ەكى داپتەردەن تۇرادى. ءبىرىنشى داپتەردە 70 تاراۋ، ال ەكىنشى داپتەردە 117 تاراۋ بار. م. قايداردىڭ ءوزى جازعانداي، ءبىرىنشى داپتەردىڭ 17 تاراۋى تۇگەلدەي شارافەددين ءالي ءيازديدىڭ زافارناما جەڭىس كىتابى اتتى ەڭبەگىنەن الىنعان.سونداي اق ەكىنشى داپتەردىڭ جەكەلەگەن تاراۋلارى جوۆەينيدىڭ تاريح ە جاھانگوشاي الەمدى جاۋلاپ الۋشىنىڭ تاريحىنان كىتابىنان الىنعانى ايتىلادى. اۆتور ءوزى پايدالانعان ەڭبەكتەر قاتارىندا ءيازدي مەن جوۆەينيدىڭ جوعارىدا اتالعان شىعارمالارىن، راشيد اد دين فازلوللاھتىڭ ءجامي ات تاۋاريح جالپى تاريح اتتى ەڭبەگىن، ھامدوللا ءموستۋفيدىڭ تاريح ە گوزيدە تاڭداۋلى تاريح اتتى تۋىندىسىن، ماۋلانا ابدول ءراززاقتىڭ تاريح ي ءمانزۋم ، ۇلىقبەكتىڭ ۇلىس ءارباع ە ءتورت ۇلىس ەڭبەكتەرىن اتايدى. اۆتوردىڭ زاھيرەددين مۇحاممەد بابىردىڭ بابىرناما تۋىندىسىن وقىپ، تاريح ي راشيدي كىتابىن جازۋعا كىرىسكەن ءھام ول شىعارمادان پايدالانعانى انىق.مۇحاممەد قايدار بابامىزدىڭ بۇل ەڭبەگى قازاق تىلىنە تۇڭعىش رەت بەلگىلى شىعىستانۋشى عالىم يسلام جەمەنەي تاراپىنان اۋدارىلىپ، 2003 جىلى الماتىدا باسىلىپ شىقتى. يسلام جەمەنەيدىڭ اتالمىش شىعارمانىڭ پارسى تىلىندەگى اراب گرافيكالى باسىلىمى بويىنشا جاساعان تەكستولوگيالىق ەڭبەگى تاراز قالاسىندا 2014 جىلى باسپا ءجۇزىن كورگەن بولاتىن. م. ق. دۋلات ەڭبەگى ۇستىمىزدەگى جىلى جاڭا باسىلىمدا دايارلانىپ، وقىرمان نازارىنا ۇسىنىلىپ وتىر.تاريح ي ءراشيديدى پارسى تىلىنەن قازاق تىلىنە تىكەلەي اۋدارۋشى عالىم يسلام جەمەنەي تۋرالى ايتار بولساق، ەڭ الدىمەن ونىڭ ماتەريالمەن ەتەنە تانىستىعىن، يران ەلىندە تۋىپ وسكەندىگىن، يران تىلىندە ءبىلىم العاندىعىن، ەڭبەكتىڭ ءتۇپنۇسقاسىن ونىڭ ءتۇرلى تىلدەردە جاسالعان اۋدارمالارىمەن سالىستىرا، سالعاستىرا وتىرىپ زەرتتەۋ جۇرگىزگەنىن، تاريحي تۋىندى ءماتىنىن كەشەندى فيلولوگيالىق تۇرعىدان جان جاقتى قاراستىرىپ، بايىبىنا بارىپ، مۇقيات تالداۋ، ءار ءسوز بەن ءسوز تىركەسىنىڭ ءمان ماعىناسىن بۇگە شىگەسىنە دەيىن ىندەتە زەردەلەۋ جولىمەن ۇلكەن جۇمىس جاساعانىن مويىنداۋ قاجەت.بۇل جەردە عالىمنىڭ وسى ەڭبەك نەگىزىندە دوكتورلىق ديسسەرتاتسيا قورعاعاندىعىن دا نازاردان تىس قالدىرۋعا بولمايدى. ورتاعاسىرلىق پارسى تىلىندە جازىلعان تۋىندى ءماتىنىن تولىققاندى ۇعىنۋ ءۇشىن تاريحي ەڭبەك جازىلعان ولكەنىڭ، سونداي اق ونىمەن كورشىلەس اۋماقتاردىڭ مادەنيەتىن، تاريحىن، تىلدەرىن ءبىلۋ مىندەتتى. يسلام جەمەنەي ءوز انا ءتىلى قازاق تىلىمەن قاتار قازىرگى يران ءتىلىن، ونىڭ ورتاعاسىرلىق پارسىلىق نۇسقاسىن، ورتاعاسىرلىق تۇركى جازبا ءتىلى شاعاتايشانى، قىپشاق، وعىز، قارلۇق توپتارىنا كىرەتىن قازىرگى تۇركى تىلدەرىنىڭ ون شاقتىسىن جەتىك بىلەدى.عالىم م. ق. دۋلات بابامىزدىڭ ءومىر جولى مەن شىعارماشىلىعى، تۋىپ وسكەن ورتاسى، ەڭبەكتىڭ ءتىل، ادەبيەت، تاريح، شىعىستانۋ عىلىمدارى تۇرعىسىنان قۇندىلىعىن جان جاقتى زەرتتەگەن، ول تۋرالى زەردەلى زەرتتەۋلەر جازعان. وسىنىڭ ءبارى تاريحي جادىگەرلىك اۋدارماسىنىڭ ساپالى جاسالۋىنا قىزمەت ەتەدى.ي. جەمەنەي 1990 جىلداردىڭ باسىندا بەلگىلى شىعىستانۋشى عالىم ءابساتتار دەربىسالىنىڭ ەلشىلىك ارقىلى شاقىرتۋىمەن قازاقستانعا الماتىعا، قازمۋ عا كەلىپ، وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنە يران تىلدەرى بويىنشا وقىتۋشىلىق قىزمەتكە ورنالاسادى. كەيىن تۇركىستانداعى ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىندە، م. ق. دۋلاتي اتىنداعى تاراز ۋنيۆەرسيتەتىندە جۇمىس جاسايدى. قازىرگى كەزدە س. دەميرەل اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ پروفەسسورى.كىتاپتىڭ م. قويگەلدى، ي. جەمەنەي تاراپىنان جازىلعان العى سوزىندە مۇحاممەد قايداردىڭ ءبىزدىڭ بارىمىزگە ورتاق دىڭنەن ورتاعاسىرلىق تۇركىلەردەن شىققان، قازاق حاندىعىنىڭ العاشقى ورداسى قۇرىلعان جەتىسۋدان، موعولستاننان شىققان وتانداسىمىز ەكەندىگى جانە اۆتوردىڭ قازاق حالقىن قۇرايتىن نەگىزگى تايپالاردىڭ بىرىنەن دۋلات تايپاسىنان شىققانى ايتىلادى.يسلام جەمەنەي كىتاپتىڭ العى سوزىندە رەتىندە ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ قازاقتىڭ بۇكىل تاريحى بىرىگۋ تاريحى، تۇتاستانۋ تاريحى. قازاق تەك بىرىگۋ، بىرلەسۋ جولىندا كەلە جاتقان حالىق دەگەن ويتۇجىرىمىن كەلتىرەدى. بۇل ءسوزدىڭ وتە ءدال، ورىندى ايتىلعانى ەشقانداي داۋ تۋدىرمايدى. جانە وسىنداي ەڭبەكتەردىڭ حالقىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنى، بولاشاعى ءۇشىن اقيقات ءمانىن ايقىنداۋعا جول اشادى. ۇلى دالا ەلىنىڭ بۇرىنعى كەزدەن بولاشاققا باعدارلانعان بۇكىل دامۋ ستراتەگياسىن ايقىندايدى. ادامنىڭ ءوز ىقتيارىمەن بولاتىن بىرلەسۋ، بىرىگۋ، تۇتاستانۋ يدەياسى ماڭگىلىك ەلدىڭ التىن قازىعى ىسپەتتەس دۇنيە. كەمەل ويدىڭ عاجايىپ تۋىندىسى.العى ءسوز اۆتورلارىنىڭ پىكىرى بويىنشا، ەڭبەك قازىرگى جىل ساناۋ بويىنشا 1546 جىلى ءتامامدالعان. م. قايدار ءوز تۋىندىسىن موعولستان ەلىن بيلەۋشىلەردىڭ ءومىر تاريحىن، ەل بيلەۋ تاريحىن بايانداۋعا ارنايدى. ورتا عاسىرلارداعى الەمدىك وركەنيەت تاريحىندا جەتەكشى ورىن العان يسلام رەنەسسانسى كەزەڭىنىڭ باستى ايقىنداۋشى نەگىزى ءدىن يسلام بولعان دى. زەرتتەۋشىلەردىڭ جازعانىنداي، موعولستان مەملەكەتتىلىگىنىڭ، قوعامىنىڭ وركەنيەتتىك نەگىزى دە وسى ءدىن بولعان. يسلام ءدىنىنىڭ نەگىزدەرىن ساقتاپ، ونى ۇدايى ناسيحاتتاۋدى، باسقا سەنىم نانىمدا بولعان قاۋىمدى مۇسىلماندار قاتارىنا ەنگىزۋ ءىس شارالارىن مەملەكەت باستى نازاردا ۇستاعان.يسلام رەنەسسانسى كەزەڭىندە سول كەزدەگى يسلام ءدىنىن ۇستانۋشى اراب ەلدەرىنىڭ، يراندىق پارسىلاردىڭ، تۇركىلەردىڭ ايداي الەمگە جارقىراپ كورىنگەن ورتاق وركەنيەت، ۇزدىك مادەنيەت ۇلگىلەرىن دۇنيەگە اكەلگەنى ايان. ارابى پارسى تۇركىنىڭ ەڭ گۇلدەنگەن كەزەڭى وسى كەز بولاتىن. ورتا ازيالىق تۇركى شاعاتايشا ادەبي ءتىلدىڭ ەڭ وركەندەگەن كەزەڭى دە وسى كەز ەدى. شاعاتاي جازبا ادەبي تىلىندە اتالعان ءۇش ءتىل توبىنىڭ ارابى، پارسى، تۇركى ادەبي داستۇرلەرى توعىسقان دى. وسىدان كەلىپ الۋان ءتۇرلى ءىنجۋ مارجان شىعارمالار، گۇلستان، ءلايلى ءماجنۇن ، مۇحاببات نامە ءتارىزدى گاۋھار تاستاي كوركەم جىر داستاندار دۇنيەگە كەلدى. تاريحي شىعارمالار، شەجىرەلەر جازىلدى. ول كەزەڭگە، جوعارىدا ءسوز بولعانداي، ۇشتىلدىلىك ءتان بولدى.وسى ءۇش ءتىلدىڭ ىشىندە قايسىسى باسىم ءتىل بولدى دەگەن سۇراۋ قويار بولساق، وعان ءبىرجاقتى پىكىر ايتا قويۋ قيىن. سەبەبى ول ماسەلە تىلدىك ورتاعا، سول تىلدىك ورتاداعى قانداي ادەبي ءداستۇردىڭ باسىم بولۋىنا تىكەلەي بايلانىستى ەدى. تۇركى ەلدەرىنىڭ ماحمۇت قاشعاري، ءجۇسىپ بالاساعۇني، الىشەر ناۋاي ءتارىزدى ۇلى تۇلعالارى تۇركى ءتىلىنىڭ اراب، پارسى تىلدەرىنەن ەش كەمىستىگى جوق ەكەندىگىن دالەلدەپ، تۇركى ادەبي ءتىلىن ناسيحاتتاپ وتىردى. بۇل ءوز جەمىسىن بەردى دە. الايدا ورتا عاسىرلاردا تۇركى تىلدەرىنە اراب، يران تىلدەرىنىڭ، ارابى پارسى ادەبي ءداستۇردىڭ، اسىرەسە پارسى تىلىندەگى پوەزيانىڭ تيگىزگەن اسەرى زور بولدى.ورتا عاسىرلاردا پارسى تىلدەس اقىنداردىڭ شوعىرى مول بولدى جانە ولار الەمدىك پوەزيا كوگىندە جارقىراي كورىندى. بۇل جەردە ورتا ازيادا تۇركىلەرگە شەيىن يران نەگىزدى ديناستيالاردىڭ سان عاسىر بويى ۇستەمدىك قۇرعاندىعىن دا ۇمىتۋعا بولمايدى. بۇعان موعولستاندا، ەجەلگى قازاقستان مەن ورتا ازيادا يسلام ءدىنىن تاراتۋشىلاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ پارسى تىلدەس بولعاندىعىن قوسىڭىز. ماسەلەن، م. قايدار ەڭبەگى بويىنشا، موعولدار مەملەكەتىندە يسلام ءدىنىن ناسيحاتتاۋشى شەيح ءجامالادديننىڭ تاجىك بولعاندىعىن كورەمىز. دەمەك، ءدىني جانە عىلىمي ءبىلىمي مەدرەسەلەر مەن مەكتەپتەردە دە پارسى تىلدەس مولدالاردىڭ باسىم كوپشىلىكتى قۇراۋى مۇمكىن. مىنە، وسىنداي ءىرى ءىرى سەبەپتەرگە بايلانىستى م. حايداردىڭ كەيىنگى اتا بابالارىنىڭ وتانى موعولستاندا، ءوزىنىڭ تۋىپ وسكەن جەرى، جاستىق شاعى وتكەن جەرى ورتا ازيادا پارسىلىق ءداستۇردىڭ باسىم بولعاندىعىن توپشىلاۋعا بولادى. ەندەشە، م. قايداردىڭ ءوزى دە جاس كەزىندە وسىنداي تۇركىشە بىلەتىن تاجىك مولدالاردان ءبىلىم الۋى عاجاپ ەمەس.م. قايداردىڭ قالامىنان شىققان جاھان نامە داستانىن قازاق تىلىنە اۋدارعان، ارنايى زەرتتەگەن بەلگىلى شىعىستانۋشى عالىم ءا. دەربىسالى: ورتا ازيالىق كلاسسيكالىق تۇركى ءتىلى عاسىردا ءبىر جاعىنان ماۋارانناحر، حوراسان مەن شىعىس تۇركىستان جاماعاتىنىڭ ەلەۋلى يرانيزم قوسپاسىنان باسقا شىعىس جانە باتىس تۇركى ەلەمەنتتەرىنىڭ قوسىندىسى بوپ تابىلاتىن تۇركى اۋىزەكى تىلىنە نەگىزدەلسە، ەكىنشى جاعىنان قاراحان مەملەكەتى ۇيعىر كلاسسيكالىق ءتىلى ادەبي ءداستۇرىنىڭ دانەكەرلىگىنە بايلانىستى ەدى. بۇل رەتتە سونداي اق عاسىرلارداعى التىن وردا مەن كىشى ازيا ادەبيەتىنىڭ دە اسەرىن ەسكەرۋگە تۋرا كەلەدى دەگەن پىكىر ايتادى. سونداي اق ءبىز ارابيزم مەن ءفارسيزمدى شامادان تىس قولدانۋ مەن استارلىلىق ونەر مەن كەمەلدىك شىڭى دەپ ەسەپتەلگەن كەزەڭدەگى ادەبي تىلمەن ۇشىراسىپ وتىرمىز دەگەن پىكىردى قوستايتىندىعىن جازادى.م. قايداردىڭ ءوزىنىڭ انا ءتىلى قانداي بولدى؟ جاس كەزىندەگى، تۋىپ وسكەن جەرىندەگى تىلدىك ورتاسى قانداي ەدى؟ قىزمەت ەتكەن ورتاسىنىڭ ءتىلى قانداي بولدى؟ ونىڭ انا ءتىلىن ءبىر عالىمداردىڭ وزبەك، ەكىنشى عالىمداردىڭ ۇيعىر ءتىلى دەپ جاتۋى قانشالىقتى دۇرىس بولماق؟ جاھان نامە شاعاتاي تۇركىسىمەن جازىلعان. الايدا م. قايداردىڭ ەڭبەكتەرىنىڭ تىلىنە قاراپ، ونىڭ ءوزىنىڭ انا ءتىلى قازىرگى تۇركى تىلدەرىنىڭ قايسىسىنا جاقىن ەكەندىگىن تاپ باسىپ ايتا قويۋ وڭاي ەمەس. سەبەبى ادامنىڭ ءسابي كۇننەن باستاپ وتباسىندا قولداناتىن ءتىلى ءبىر باسقا، مەكتەپتەگى ءتىلى ءبىر باسقا، قىزمەتتەگى ءتىلى ءبىر باسقا، ال شىعارمالارىنىڭ ءتىلى ولاردان دا باسقا بولۋى مۇمكىن. ونىڭ ۇستىنە شاعاتايشانى ورتا ازيا، قازاقستان، ەدىل بويى تۇركىلەرىنىڭ ءبارى دە ءوز جازبالارىندا عاسىرلارعا شەيىن قولدانىپ كەلدى. ولاردىڭ اۋىزەكى سويلەۋ ءتىلىنىڭ شاعاتايشا جازبا، كىتابي تىلدەن ايتارلىقتاي وزگەشە بولاتىنى عىلىمي جۇرتشىلىققا بەلگىلى جايت.م. قايدار شىعارماسىندا، ونىڭ پارسى تىلىندە جازىلعانىنا قاراماستان، ەلدى مەكەن، جەر اتاۋى بولعاندىقتان نەمەسە كوشپەلى تۇرمىسقا بايلانىستى سوزدەر بولعاندىقتان قولدانىلعان قازاقى لەكسيكالىق بىرلىكتەر ءىشىنارا ۇشىراسىپ وتىرادى. تاريح ي راشيدي ەڭبەگىن پارسى تىلىنەن قازاق تىلىنە اۋدارعان، وسى ەڭبەكتى تۇبەگەيلى زەرتتەگەن يسلام جەمەنەي بالاماسىز لەكسيكا بولۋى سەبەپتى، ياعني بۇل سوزدەردىڭ پارسى تىلىندە دالمە ءدال بالاما اۋدارماسى تابىلماعاندىقتان، ءسوز بولىپ وتىرعان ماتەريالدىق نەمەسە رۋحاني دۇنيە بىرلىكتەرىن نەعۇرلىم ءدال، ۇعىنىقتى ەتىپ كورسەتۋ ماقساتىندا قولدانىلعان تۇركى قازاق سوزدەرىن دە قاراستىرعان بولاتىن. عالىم كەلتىرگەن سوزدەر مەن ءسوز تىركەستەرىنىڭ قازاق تىلىندە ۇشىراساتىنى ەشقانداي داۋ تۋدىرمايدى. تومەندە سولاردىڭ بىرنەشەۋىنە توقتالا كەتكەندى ءجون كورىپ وتىرمىز.قازاقى اتاۋلاردىڭ ءبىرى كوك ەشكى. ەشكىنىڭ ءتۇر تۇسىنە قاراپ وعان اتاۋ بەرۋ بۇرىننان كەلە جاتقان ءداستۇر. سۇر اق ەشكىنى كوك ەشكى دەپ اتاۋ قازاقى دۇنيەتانىمعا كەلەدى. كەنەن اتامىزدىڭ كوك ەشكى اتتى ولەڭى جالپى جۇرتشىلىققا بەلگىلى ماڭىرايسىڭ كوك ەشكى ىلاعىڭا، وي، دۇنيە اي.... بۇل تىركەس ەڭبەكتە كوگوشكۇ تۇرىندە ۇشىراسادى. ايتىلۋى جاعىنان قازىرگى قازاق تىلىنە كەلەدى.ارينە، ەشكى ءسوزىنىڭ ءوزى باسقا تۇركى تىلدەرىندە دە بار ەكەنى، ولاردىڭ ءتۇرلى ءتۇرلى تۇلعالاردا كەزدەسەتىنى بارشاعا ايان. ماسەلەن، ءسوزدىڭ ۋچكۋ تۇرىندەگى تۇلعاسى شاعاتايشادا ەشكىنىڭ ەركەگىنىڭ، ياعني تەكەنىڭ اتاۋى رەتىندە بەلگىلى بۋداگوۆ سوزدىگى، ى، 117ب. . بۇل ءسوزدىڭ ۇيعىر تىلىندە دە ەشكىنىڭ اتاۋى رەتىندە وشكا، وشكە، ۇشكو ءتارىزدى فونەتيكالىق ۆاريانتتارى بار. اۆتوردىڭ بۇكىل بالالىق، بوزبالالىق شاعىنىڭ تاشكەنت ماڭىندا وتكەنى، ودان كەيىنگى جاستىق شاعىندا قاشعاردا بولعانى ءمالىم. دەمەك، ونىڭ جازبالارىنىڭ ءتىلى شاعاتايشا بولۋى زاڭدى. ەندەشە، ماتىندە اتالمىش ءسوزدىڭ شاعاتايشا جازىلىم نۇسقاسى دا ەسكەرىلگەن بولۋ كەرەك.كۇرتە ءسوزى تۇركى تىلدەرىنىڭ كوپشىلىگىندە كەزدەسەدى. ورىس تىلىندەگى كۋرتكا ءسوزى وسى نەگىزدەن. بۋداگوۆ سوزدىگىندە سىرىلىپ تىگىلگەن ايەل كيىمى ماعىناسىندا قازاق ءسوزى رەتىندە بەرىلگەن. قازىرگى قازاق تىلىندە: اراسىنا ماقتا سالىپ ماتادان نە بىلعارىدان تىگىلگەن قىسقا جىلى كيىم. ساحاراداي سۋسىز قۋاڭ دالا نەمەسە دالا ماعىناسىنداعى ءشول ءسوزى ءبىراز تۇركى تىلدەرىندە بار، ورتاق لەكسيكالىق قورعا ەنەتىن بىرلىكتەر قاتارىندا. وزبەك، ۇيعىر تىلدەرىندە دە سونداي. ۇيعىر تىلىندە دالا قازاعى مانىندە ءچول قازاق تىركەسى بولعان مالوۆ س. ە. ۋيگۋرسكيي يازىك. م. ل. , 1954, 158ب. . تۇركى موڭعول تىلدەرىنە ورتاق ۇلىس ءسوزى بۇرىننان بار، قالىپتاسقان رۋ تايپالىق بىرلەستىك، ەل جۇرت مانىندە تاريح ي راشيدي شىعارماسىندا ءجيى قولدانىلادى.جۇرت، حالىق، قاۋىم، مەملەكەت مانىندەگى ەل ءسوزى دە شىعارمادا ءجيى قولدانىلادى. ءسوزدىڭ ەل ۇلىس تۇرىندەگى قولدانىسى دا بار. جالپى ۇلىس ەل ، ەل ۇلىس قولدانىستارى ورتا عاسىرلىق تۇركى تىلىنە ءتان. ەسكەرتكىشتەردە ءجيى ۇشىراسىپ وتىرادى. ەلشى ءسوزى ورتا عاسىرلىق تۇركىدە كەڭ قولدانىستا بولعان. بۇگىنگى كۇنى دە وسى ماعىنادا. سال ءسوزى ەجەلگى جىر تولعاۋلاردا، اسىرەسە نوعاي قازاق جىرلارىندا ءجيى ۇشىراسادى: تەرەكتەر كەستىك سال ءۇشىن، دوس دۇشپانعا قور بولدىق، اتاي مەنەن انايدىڭ قارا سابا جوعىنان. قاراۋىل، قوسىن، قول، قور قورامساق ، بايراق ءتارىزدى اسكەري اتاۋلاردىڭ قازاق ءتىلىنىڭ تاريحي لەكسيكاسىندا بۇرىننان، سان عاسىر بويى تۇراقتى تۇردە قولدانىستا بولىپ كەلگەنى ايان.تاريح ي راشيدي ەڭبەگىندە قازاقستان جەرىندەگى تۇركىستان ياسى، كوك توبە، سايرام، قاراقىستاق، اقسۋ، قارا توبە، وتىرار، تاراز، جەتى كەنت ءيتى كەنت ءتارىزدى قالا، ەلدى مەكەن اتاۋلارىنىڭ ۇشىراسۋى ونىڭ دەرەكتەمەلىك قۇندىلىعىن ارتتىرا تۇسەدى. اسكەرلەردىڭ سىر وزەنىنىڭ جاعاسىندا، تۇركىستان ماڭىندا قاراتوعاي دەگەن جەردە قىستاپ شىققاندىعى تۋرالى ءسوز بولادى، شارىن مەن شەلەك دەگەن جەرلەردە قاتتى سوعىس بولعانى ايتىلادى. بۇلاردىڭ ءبارى ءتىل تاريحى تۇرعىسىنان، اسىرەسە تاريحي ونوماستيكا تۇرعىسىنان قۇندى دەرەكتەر.سۇتەمگەن ءباھادۇر اتتى كىسى ەسىمى شىنىندا دا قازاقى قولدانىمعا كەلەدى. وزبەك قازاق، قازاق، قازاق حاندىعى اتاۋلارى تاريحنامالىق تۇرعىدان قۇندى دەرەكتەر بولسا، توي، جۇرت، جارلىق يارليع ، ولجا، قوشقار، كول، قۇسشى، قىمىز، قونالقا، ساۋىن، شىلاۋ جىلاۋ، ورامال، جايلاۋ يلاق ، سانسىز، قىستاۋ قىشلاق، داستارقان، جاتىس ياتىش ، ۇرىق، ت. ب. سوزدەردىڭ جارتىسىنان استامى يران تىلىندە، قازىرگى تۇركى تىلدەرىندە وزبەك، ۇيعىر، ت. ب. بار.ارينە، ءتول سوزدەرىمىزدىڭ تابيعاتىن ايقىنداۋ ءۇشىن ولاردىڭ وزگە تىلدەردەگى قولدانىم مىسالدارىن انىقتاۋدان باستاپ، لەكسيكا فرازەولوگيالىق جۇيەسى بويىنشا كوپ جۇمىستار جۇرگىزۋگە تۋرا كەلەدى. اكادەميك ر. سىزدىق ق. ءجالايىريدىڭ جاميعات تاۋاريح ەڭبەگى بويىنشا وسىنداي جۇمىستار جۇرگىزىپ، ەڭبەكتەگى لەكسيكالىق قۇرامنىڭ، اسىرەسە فرازەولوگيالىق تىركەستەردىڭ تاتار تىلىمەن سالىستىرعاندا قازاق تىلىنە ءتان، ەتەنە جاقىن ەكەندىگىن بۇلتارتپاستاي مىسالدارمەن دالەلدەگەن بولاتىن. تاريح ي راشيدي ەڭبەگى بويىنشا ول ءتارىزدى جۇمىستار جاساۋدىڭ وزىندىك قيىنشىلىقتارى بار. سەبەبى ەڭبەكتىڭ ءماتىنى پارسى تىلىندە بولىپ وتىر. الايدا تاريحشىنىڭ ەكىنشى ەڭبەگىن جاھان نامە داستانىن اتالمىش سوزدەر بويىنشا قوسالقى دەرەك رەتىندە پايدالانا وتىرىپ، تىلدىك زەرتتەمەلەر جاساۋعا بولادى.م. ق. دۋلاتتىڭ ءوز سوزىنە، جازعاندارىنا قاراپ وتىرىپ، ونىڭ قاي ۇلت پەن ۇلىسقا ەتەنە جاقىن تۇلعا ەكەندىگىن شەشۋ وڭاي ماسەلە ەمەس. اتا باباسىنىڭ دۋلات تايپاسىنان شىققانى بەلگىلى. الايدا دۋلات، جالايىر، الشىن، نايمان، قوڭىرات ءتارىزدى رۋ تايپالار نەگىزىنەن قازاق حالقىنىڭ قۇرامىنا ەنگەنىمەن، باسقا حالىقتاردا دا، ماسەلەن وزبەكتە، قىرعىزدا، قاراقالپاقتا، باشقۇرتتا، ت. ب. حالىقتاردىڭ قۇرامىندا بار. قالاي بولعاندا دا، تاريح ي راشيدي ەڭبەگىنىڭ قازاق تىلىندەگى جاڭا باسىلىمىنىڭ العى سوزىندە جازىلعانداي، مۇحاممەد قايداردىڭ ءبىزدىڭ بارىمىزگە ورتاق دىڭنەن ورتاعاسىرلىق تۇركىلەردەن شىققان، قازاق حاندىعىنىڭ العاشقى ورداسى قۇرىلعان جەتىسۋدان، موعولستاننان شىققان وتانداسىمىز ەكەندىگى جانە اۆتوردىڭ قازاق حالقىن قۇرايتىن نەگىزگى تايپالاردىڭ بىرىنەن دۋلات تايپاسىنان شىققانى ەشقانداي داۋ تۋدىرمايدى.ۇلى تاريحشىنىڭ ەڭبەگىندە قازاق حاندىعى تۋرالى كەلتىرىلگەن دەرەكتى نەگىزگە الىپ، بيىلعى جىلى حاندىقتىڭ 550 جىلدىعىن تويلاپ وتىرمىز. بۇل وتە ورىندى ءىس بولدى. جانە دە قازىرگى كەزەڭدە وسى دەرەكتى، اتالمىش ەڭبەكتە اتالعان دەرەكتى ۇستانعانىمىز ءجون اق. ارينە، حاندىقتىڭ ناقتى قۇرىلۋ جىلىن ايقىنداۋ بارىسىندا الدا تالاي تالاي جاڭا دەرەكتەردىڭ اشىلۋ مۇمكىنشىلىگى زور. بولاشاقتا بۇل تۋرالى تالاي تالاي عىلىمي زەرتتەمەلەر دۇنيەگە كەلەرى انىق. ءقازىردىڭ وزىندە وتە ساپالى جازىلعان جاقسى جۇمىستار بارشىلىق. ماسەلەن، قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ تاريحىن ەگجەي تەگجەيلى زەرتتەگەن عالىم، قازاقستان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت مۇشەسى، پروفەسسور بەرەكەت كارىبايەۆ ءوزىنىڭ قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ تاريحى اتتى ەڭبەگىندە حاندىقتىڭ دۇنيەگە كەلۋ كەزەڭىن 14571458 جىلدارعا جاتقىزادى.جالپى قازاق ەلىنىڭ جوعارىدا اتالعان كەزەڭنەن بۇرىنعى كەزدە دە ءبىر ەل بولىپ ۇيىسۋ تاجىريبەسىن باستان وتكەرگەندىگى تۋرالى دەرەكتەر بار. ماسەلەن، قازاق حاندىعىن قۇرۋ تالابىنىڭ عاسىردان بۇرىنعى كەزدە دە بولعاندىعى تۋرالى جازا وتىرىپ، كونە تاريحتىڭ بەلگىلى زەرتتەۋشىسى انەس ساراي ءوزىنىڭ نوعايلى اتتى ەڭبەگىندە اكادەميك الكەي مارعۇلاننىڭ پىكىرىن كەلتىرەدى. عالىمنىڭ تاڭبالى تاس جازۋى اتتى ەڭبەگىندەگى: عاسىردا قازاق حالقىن جەكە بىرىكتىرۋگە زور كۇش سالعان اتاقتى ەر ايسا ۇلى احمەت. ول التىن وردا حانى جانىبەكتىڭ قىزىن ەرتىپ ءجۇرىپ، وردادان قىرعا كەلىپ، قازاق حاندىعىن قۇردى. احمەت جانىبەكتىڭ قىزىن العان كۇيەۋى. اڭىز بويىنشا، جانىبەك ونى ىزدەۋگە وردادان الاۋشىن باستاعان ءۇش ءجۇز جىگىت جىبەرەدى. ولار احمەتتىڭ قاسىندا قالىپ قويادى... اقساق تەمىر توقتامىسقا قارسى اتتانىپ بارا جاتىپ 1391 ج. ، جول جونەكەي قازاق ۇلىسىن قاتتى قيراتتى، ونىڭ حاندارى احمەت پەن سامەتتى ءولتىردى... جۇلدىز ، 1984, 1, 132146 بب. . دەگەن دەرەكتى كەلتىرە وتىرىپ، ءا. ساراي بۇل جونىندە ش. ءۋاليحانوۆتىڭ دا جازعانىن توم، الماتى، 1961, 212ب. ەسكە سالادى. قازاقتىڭ الاش اتانۋىنا قاتىستى تاريحي كەزەڭ دە سول داۋىردە بولۋى مۇمكىن دەگەن پىكىرلەر بارشىلىق.قالاي بولعاندا دا، جوعارىدا ايتىلعان ويعا قايتا ورالار بولساق، سول عاسىردىڭ ورتاسىندا نەمەسە ودان بۇرىنعى كەزەڭدە دۇنيەگە كەلگەن حاندىقتىڭ قۇرامىندا قازىرگى قازاق ەلىنىڭ قۇرامىنداعى رۋ تايپالاردىڭ تۇگەل بولماعاندىعى انىق. قازىرگى قازاق ەلىنىڭ قۇرامىنداعى رۋ تايپالار ارعى بەرگى تاريحتا قايدا بولمادى؟ ! ولار سوناۋ التىن وردانىڭ قۇرامىندا، كوك وردا مەن اق وردادا، نوعايلى ورداسىندا، ءامىر تەمىر يمپەرياسى قۇرامىندا، ءابىلقايىر ورداسىندا، موعولستاندا، شايبان وزبەكتەرى قۇرامىندا، قىرىم، استراحان، قازان حاندىقتارىندا، ءسىبىر حاندىعىندا سولاردىڭ نەگىزگى قارۋلى كۇشىن قۇرايتىن رۋ تايپالار ساناتىندا بولدى. قازاق ەلىنىڭ قۇرامىنا بىرتە بىرتە ەندى.بەلگىلى شىعىستانۋشى عالىم گ. يۋ. كلاپروت 1825 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا پاريجدەگى ازيا جۋرنالى بەتىندە جارىق كورگەن قازاق ءتىلى تۋرالى ماقالاسىندا قازاقتاردىڭ ءسىبىردى مەكەندەۋى جونىندە تومەندەگى دەرەكتەردى كەلتىرگەن ەدى:قازاق حالقى قازىرگى كەزدە ەرتىستىڭ جوعارعى اعىسىنىڭ سول جاعاسىنان جايىققا دەيىن، سولتۇستىكتە 55 ەندىككە دەيىن، وڭتۇستىكتە تارباعاتاي تاۋلارى مەن بالقاش كولىنە دەيىن، باتىستا اسپان تاۋلارى تىزبەگىمەن شەكتەسىپ، سىرداريا وزەنى، ارال، كاسپي تەڭىزدەرىنە دەيىن سوزىلىپ جاتقان ۇلان بايتاق كەڭ دالادا تۇشى سۋى مەن مالعا جايلى جايىلىمى بار جەرلەردە ءۇي تىگىپ، كوشپەلى عۇمىر كەشەدى. عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا، ورىستاردىڭ ءسىبىردى جاۋلاپ الۋى قارساڭىندا، سول كەزدە قايساق ورداسى اتانعان قازاقتار ەسىل وزەنىن جاعالاي، قازىرگى ەسىل قالاسى تۇرعان جەردە، باتىسىندا قورعان ماڭىنداعى توبىل وزەنىنە، شىعىسىندا تار وزەنىنە دەيىنگى جەرلەردە، وڭتۇستىك سىبىردە، ەنەسەي بويىندا، ءۇي، اباقان، وب جاعاسىندا، سايان تاۋلارىنىڭ سولتۇستىك بەتكەيىندە، ەرتىستىڭ سول جاعالاۋى مەن كىشى التايدا، جالاڭ وبا جۇرتىنا دەيىنگى جەرلەردە، تۇر وزەنىندە، قالبازىندا، سارىسۋ وزەنى بويىندا، تۇركىستان قالاسىنا دەيىنگى جەرلەردە جانە ارال تەڭىزىنەن ەمبىگە دەيىن سوزىلىپ جاتتى...1632 جىلى سايلانعان حان قازاقتاردىڭ باسىن قوستى. ءبىر ەل بولىپ بىرىككەن قازاقتار رەسەي ءۇشىن قاۋىپتى بولا باستادى... قازاقتار 1673 جىلى رەسەيمەن وداقتاس وڭتۇستىك ءسىبىر قالماقتارىن تاس تالقان ەتتى. وسى سەكىلدى سوعىستار جۇرگىزە وتىرىپ، ءارى ۇنەمى قونىستارىن جاڭارتىپ، باتىسقا جىلجي جىلجي اقىرى ءبىر كەزدە قالماقتار جايلاعان دالانى الىپ تىندى. قالماقتار امالسىزدان ەدىلگە كوشتى... سىبىردەن سوڭعى قازاقتار عاسىردىڭ باسىندا كەتتى.قازاقتاردىڭ ءسىبىردى قونىستانۋى تۋرالى جوعارىدا كەلتىرىلگەن دەرەكتەر ولاردىڭ وسى ولكەدە بۇرىننان قونىس تەپكەن بايىرعى تۇرعىندار ەكەندىگىن جانە كەيىنگى ءسىبىر حاندىعى قۇرامىندا دا بولعاندىعىن ايعاقتايدى. وراز مۇحاممەد سۇلتان مەن قادىرعالي جالايىردىڭ سىبىردە بولۋىنا قاتىستى دەرەكتەر دە وسى پىكىردى دايەكتەي تۇسەدى.ال ەندى سىرتتا، قازىرگى كەزدەگى باسقا ەلدە قالىپ قويعاندارى قانشاما؟! ولاردى ايتپاعاندا، قازاقتىڭ ۇلى ءجۇزىن بيلەگەن تولە بي، كىشى ءجۇزىن بيلەگەن ايتەكە بي قازىرگى وزبەكستان مەملەكەتىنىڭ اۋماعىندا جاتىر عوي. وزبەكستاننىڭ ءبىر كەزدەگى استاناسى بولعان سامارقاننىڭ باستى الاڭىندا قالانىڭ ءامىرى الشىن جالاڭتوس ءباھادۇر سالدىرعان شير دور، تيلليا كاري مەدرەسەلەرى تۇر...تاريحي راشيد ي شىعارماسىندا قازاقتاردىڭ جۇزگە بولىنەتىنى تۋرالى دەرەك جوق. قازاقتا ءۇش ءجۇز قاشان پايدا بولىپ ەدى؟ جالپى العاندا، تاريحشى عالىمداردىڭ كوپشىلىگى جۇزدەردىڭ شىعۋىن عاسىرعا جاتقىزادى. ءبىز دە سول پىكىرگە قوسىلامىز. قازاق حاندىعىنىڭ حالقى كوبەيىپ، جەر كولەمى ۇلعايعان سوڭ ونى باسقارۋ ءىسىن جەڭىلدەتۋدى ويلاستىرۋ قاجەت بولدى. سول سەبەپتى ەلدى ءبىر ورتالىقتان باسقارا وتىرىپ، جەرگىلىكتى باسقارۋ ينستيتۋتىن جەتىلدىرۋ كەرەك ەدى. وسى ويمەن قازاق مەملەكەتىندە ەلدى تەپە تەڭ ءۇش بولىككە ءبولىپ باسقارۋ يدەياسى دۇنيەگە كەلدى.ءجۇز تۇركى تىلدەرىنە اراب تىلىنەن ەنگەن اتاۋ ءسوز. ءسوزدىڭ ءمانى قۇراننىڭ تەڭ بولىكتەرىنىڭ ءبىرى، كىتاپتىڭ قۇرامداس تاراۋلارى، داپتەردىڭ ىشكى بولىكتەرى، ءبىر ءبۇتىننىڭ تەڭ بولىكتەرى، ءتاننىڭ تەڭ بولىكتەرى، تەڭ بولىك ءتارىزدى ماعىنالاردا اشىلادى. ورتاعاسىرلىق وسمانلى تۇرىكتەرى تىلىندە، ورتا ازيالىق شاعاتايشادا، قازىرگى تۇركى تىلدەرىنىڭ تۇرىك، ازەربايجان، وزبەك، ت. ب. كوبىسىندە ءجۇز ءسوزى جوعارىدا اتالعان ماعىنالاردا قولدانىلادى.وسمانلى تۇرىكتەرى قۇران سالاتىن سومكەنى ءجۇز كەسەسى دەپ اتايدى ەكەن. بۇل قازىرگى تۇرىكشەدە دە بار. دەمەك، قۇراننىڭ ءوزىن دە وبرازدى تۇردە ءجۇز دەپ اتاۋ تاجىريبەسى بولعان.اتالعان جايلاردى ەسكەرە وتىرىپ، كيەلى بابالارىمىز قۇران اشىپ قاسيەتتى كىتاپتى اشىپ قازاقتى ءۇش جۇزگە بولگەن دەگەن ويعا كەلەمىز. ياعني ەل مەن ول ەل وتىرعان جەردى ءوزارا تەڭدەس ءۇش بولىككە ءبولۋ قاجەت بولعان كەزدە وسى ءبىر قاستەرلى، قاسيەتتى اتاۋدى قولدانۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعان بولۋ كەرەك دەپ توپشىلايمىز. قازاق ەلى ۇيىسقان جەتىسۋ جەرى، قازاق حاندىعىنىڭ باستاپقى قۇرىلعان جەرى، وڭتۇستىكتە ورنالاسقان نەگىزگى بولىك ۇلى ءجۇز اتانسا، ورتادا ورنالاسقان بولىك ورتا ءجۇز، ال نەگىزگى بولىكتەن، باس حان وتىرعان وردانىڭ ورتالىعىنان جىراقتا ورنالاسقان شەتكى بولىك كىشى ءجۇز اتانعان بولۋ كەرەك. بۇل جەردە سالىستىرۋ ءۇشىن ۇلى سۋ، كىشى سۋ ۇعىمدارىن كەلتىرۋگە بولادى. ۇلى سۋ ۇلكەن سۋ، نەگىزگى سۋ، ال كىشى سۋ شەتكى سۋ ۇعىمىن بەرەدى.ەلدىڭ باس حانى ارقىلى ءبىر ورتالىقتان باسقارىلا وتىرىپ، ۇلكەن قاۋىپ تونگەن كەزدە تەز جۇمىلىپ، ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جاعادان باس شىعارىپ، ال شاعىن ايماقتىق ماسەلەلەردە ءوز بەتىنشە ارەكەت ەتۋگە مۇمكىندىك العان قازاق جۇزدەرى وزدەرى وتىرعان جەرلەرىن قىزعىشتاي قورىپ، قورعاپ، جاۋلارىمەن شايقاسا ءجۇرىپ، ءبىزدى بۇگىنگى كۇنگى، تولەگەن اقىن ايتقانداي، قاسيەتتى بايتاق قازاقستانعا جەتكىزدى. سوندىقتان بۇرىنعى وتكەن كەمەڭگەر باسشىلارىمىزدىڭ قازاقتىڭ ەلىن ساقتاۋ، جەرىن كەڭەيتۋ جولىنداعى سان عاسىر بۇرىن ويعا العان اق تىلەۋى، ۇلى ارمانى، ءۇمىتى ورىندالدى دەپ ويلايمىز.قازاق ەلىندەگى جۇزگە ءبولىنۋ قۇبىلىسىن تىم ارىگە اپاراتىنداردىڭ قاتەلەسۋى مۇمكىن. سەبەبى ول كەزدە ءۇش ءجۇزدىڭ بيلەرى ءوزارا زامانداس بولىپ كەلەتىن تۇلعالار تولە، قازىبەك، ايتەكە بولماس ەدى. ولاردان باسقا ادامدار بولعان بولار ەدى. ءاسىلى جۇزگە ءبولۋ ءىسى سول كىسىلەردىڭ الدىنداعى كەزەڭدە جۇزەگە اسقان ءتارىزدى. قالايدا، ءار ءجۇزدىڭ حانى مەن ءبيىن سايلاۋ جۇزگە بولۋدەن تىم الىس بولۋى مۇمكىن ەمەس. ونىڭ لوگيكالىق نەگىزى بار. سەبەبى ءبىر ءبۇتىندى بولىككە بولگەن سوڭ، ونىڭ باسشىلارىن بەلگىلەۋ كەرەك قوي.ءبىز تاريحشى ەمەسپىز. دەگەنمەن، ءوز ويىمىزدى ايتار بولساق، قازاقتى ءۇش جۇزگە تەپە تەڭ ءبولۋ، ولاردىڭ باسشىلارىن سايلاۋدى ۇيىمداستىرۋ ءىسى وسى ءاز تاۋكەنىڭ زامانىندا عانا تولىق اياقتالىپ، ءوزىنىڭ ءساتتى مارەسىنە جەتتى دەپ ويلايمىز.حالقىمىزدا قاسىم حاننىڭ قاسقا جولى، ەسىم حاننىڭ ەسكى جولى دەگەن ءسوز بار. ولاردىڭ حالىق ءۇشىن ىستەگەن ىسىنە، ەلدىڭ ءومىر تىرشىلىك زاڭدىلىقتارىن جاقسى جونگە سالعانىنا ءسۇيسىنىپ ايتقان عوي. ال وسىلاردان كەيىنگى كەزەڭدە حالقىنا قالتقىسىز قىزمەت ەتكەن، جەتى جارعىنىڭ تۇزىلۋىنە باسشىلىق جاساعان ۇلى حاندارىمىزدىڭ بىرەگەيى تاۋكە حاننىڭ ەلدى ءۇش جۇزگە ءبولىپ باسقارۋ جۇيەسىنە سىڭىرگەن ەڭبەگى ءتىپتى ەرەسەن بولعان ءتارىزدى.حالقىمىزدىڭ تاريحى بويىنشا تالاي تالاي جاڭا دەرەككوزدەرىنىڭ ايقىندالىپ، تاريحىمىزدىڭ جاڭا بەتتەرىنىڭ اشىلۋى عاجاپ ەمەس. الايدا مۇحاممەد قايدار دۋلاتتىڭ تاريح ي راشيدي اتتى ەڭبەگىنىڭ، ول ەڭبەكتە كەلتىرىلگەن دەرەكتەردىڭ ماڭىزى ۋاقىت وتكەن سايىن ارتا تۇسپەكشى. ەندەشە، وسىنداي رۋحاني بايلىعىمىزدى تۋعان تىلىمىزگە اۋدارىپ، ءوز پارىزىن ابىرويمەن اتقارىپ جۇرگەن شىعىستانۋشى مامان، كونە جازبا تىلدەردى، ورتاعاسىرلىق پارسىنى، ورتاعاسىرلىق شاعاتايشانى، قازىرگى يران جانە تۇركى تىلدەرىن بەس ساۋساعىنداي بىلەتىن بەساسپاپ عالىم يسلام جەمەنەي ءتارىزدى ازاماتتارعا ەسەن ساۋلىق تىلەيىك!مىرزابەرگەن مالباق ۇلى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسورانا ءتىلى گازەتى 2015 جىل
|
دۆلەت داۋالىنىش كاپالىتى ئۇچۇر سۇپىسى تۇرپان شەھىرىدە ئىشقا كىرىشتۈرۈلۈپ، سۇغۇرتىغا قاتناشقان ئاممىنى ئەلا سۈپەتلىك، يۇقىرى ئۈنۈملۈك داۋالىنىش سۇغۇرتىسى ئۇچۇر مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدۇدۆلەت داۋالىنىش كاپالىتى ئۇچۇر سۇپىسى يېقىندا تۇرپان شەھىرىدە ئىشقا كىرىشتۈرۈلدى، بۇ، سۇغۇرتىغا قاتناشقان ئاممىنى ئەلا سۈپەتلىك، يۇقىرى ئۈنۈملۈك داۋالىنىش سۇغۇرتىسى ئۇچۇر مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدۇ.تۇرپان شەھىرى ئىدىقۇت رايونىدا 6ئاينىڭ 8كۈنى تېمپېراتۇرا 38 سېلسىيە گىرادۇسقا چىقتى. شەھەر ئاھالىسى ئەكرەم سۇلايمان دورىخانىغا بېرىپ ئىسسىق ئۆتۈپ قېلىشنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان دورا سېتىۋالغاندا، دۆلەت داۋالىنىش سۇغۇرتىسى مۇلازىمەت سۇپىسى ئابۇنتلار تېرمىنالى ئېلېكتىرونلۇق داۋالىنىش سۇغۇرتىسى ئىسپاتى نى كۆرسىتىپلا دورا پۇلىنى تۆلىدى. ئەكرەم سۇلايماننىڭ ئېيتىشىچە، دۆلەت داۋالىنىش كاپالىتى ئۇچۇر سۇپىسى ئىشقا كىرىشتۈرۈلگەندىن كېيىن، دورىخانا، دوختۇرخانىلاردا كودنى سىكاننېرلاپ چىقىم قىلىپلا قالماي، يەنە ھەر ۋاقىت، ھەر جايدا ئۆزىنىڭ سۇغۇرتىغا قاتنىشىش ئۇچۇرىنى تەكشۈرەلەيدىكەن. ئۇ مۇنداق دېدى: مېنىڭچە بۇ سۇپىنى ئىشلەتسەك بەك قولايلىق بولىدىكەن. يان تېلېفون ئارقىلىق ھەر ۋاقىت داۋالىنىش سۇغۇرتىسى ھەققىنى تاپشۇرۇش، شەخسىي ھېسابات، دوختۇرخانىدا يېتىش، ئاتچوت قىلىش ۋە چىقىم تەپسىلاتلىرىنى تەكشۈرەلەيدىكەنمىز.تۇرپان شەھىرى دۆلەتنىڭ بىرلىككە كەلگەن داۋالىنىش كاپالىتى ئۇچۇر سۇپىسى شىنجاڭدا تۇنجى ماكانلاشقان ۋىلايەت ئوبلاست، شەھەر ھىسابلىنىدۇ. ئاپتونوم رايونلۇق داۋالىنىش كاپالىتى ئىدارىسى ئۇچۇر مەركىزىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرى رۈي لېينىڭ تونۇشتۇرۇشىچە، دۆلەت داۋالىنىش كاپالىتى ئۇچۇر سۇپىسى داۋالىنىش سۇغۇرتىسى يادرولۇق كەسپىنى بېجىرىش، داۋالىنىش سۇغۇرتىسىنى ئەقلىي ئىقتىدارلىق نازارەت قىلىش باشقۇرۇش، داۋالىنىش سۇغۇرتىسى كەسپى ئېلېكتىرونلۇق ئارخىپى قاتارلىق 16 تارماق سىستېمىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان بولۇپ، جايلارنىڭ ئىلگىرىكى داۋالىنىش سۇغۇرتىسى ئۇچۇر سىستېمىسى ئۆلچىمى بىرلىككە كەلمەسلىك، سانلىق مەلۇماتلارنى ئۆزئارا ئېتىراپ قىلماسلىق قاتارلىق مەسىلىلەرنى ھەل قىلىدىكەن. ئۇ مۇنداق دېدى: بۇ، داۋالىنىش كاپالىتىنىڭ ئومۇمىي كەسىپ زەنجىرىنى، ئاممىۋىي كەسىپ، ماكرولۇق چوڭ سانلىق مەلۇمات ۋە يۈرۈشىشىنى كۆزىتىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئامما مەيلى ئالاقە تورى، ئىش بېجىرىش پۇكىيى، بەلگىلەنگەن داۋالاش ئاپپاراتى، بەلگىلەنگەن پارچە سېتىش دورىخانىلىرىدا بولسۇن بىرلىككە كەلگەن، ئۆلچەملەشكەن، يۇقىرى ئۈنۈملۈك داۋالىنىش سۇغۇرتىسى مۇلازىمىتىدىن بەھرىمەن بولالايدۇ. كېيىنكى قەدەمدە، يىل ئاخىرىغىچە، ئاپتونوم رايونىمىزدىكى ھەر قايسى ۋىلايەت، ئوبلاستلارنى ئومۇميۈزلۈك قاپلاشنى ئىشقا ئاشۇرىمىز.
|
25 ماۋسىم, 10:44:5425 ماۋسىم , 10:44:54ەل كونستيتۋسياسىنا ەنگىزىلگەلى جاتقان وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار بويىنشا وتەتىن رەفەرەندۋمعا تۋرا 10 كۇن قالدى.رەفەرەندۋم بارىسىندا ەلدەگى باستى قۇجاتتىڭ 33 بابىنا جاسالاتىن 56 وزگەرىسكە حالىقتىڭ پىكىرى ءبىر عانا سۇراقپەن انىقتالماق. قازاقستان رەسپۋب؛لي؛كاسى زاڭىنىڭ جوباسىندا باياندالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتى؛رۋلاردى قابىلدايسىز با؟ دەگەن سۇراققا ءيا نەمەسە جوق دەپ قانا جاۋاپ بەرۋگە بولادى. 56 وزگەرىستىڭ ءبىرىن قولداپ, بىرىنە قارسى بولساڭ دا تاڭدايتىن باسقا نۇسقا جوق. مۇنىڭ سالدارىنان ازاماتتار جاۋاپ بەرۋگە قينالىپ, ولاردىڭ پىكىرىن وبەكتيۆتى تۇردە باعالاۋ قيىنعا سوعۋى مۇمكىن. الايدا بيلىكتى ازاماتتاردىڭ پىكىرى قىزىقتىراتىنى شامالى سياقتى. ويتكەنى 56 تۇزەتۋدى جاساۋعا قوعام وكىلدەرى, تاۋەلسىز ساراپشىلار قاتىستىرىلمادى. بيلىكتىڭ ءوز ەكسپەرتتەرى ازىرلەپ, دايىن كۇيىندە ۇسىندى.ادىلەت ۆيسەمينيسترى الما مۇقانوۆا 56 تۇزەتۋدىڭ ءارقايسىسىن رەفەرەندۋمعا شىعارۋ ارتىق شىعىندى قاجەت ەتەدى دەيدى. ول 56 وزگەرىستى 12 تارماققا بولۋگە بولاتىنىن ايتادى.پرەزيدەنتتىڭ لاۋازىمىنا بايلانىستى شەكتەۋلەر؛تۇڭعىش پرەزيدەنت مارتەبەسىنە بايلانىستى بارلىق نورمالاردى الىپ تاستاۋ؛جەردى, ونىڭ قويناۋىن, سۋدى, وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار دۇنيەسىن, باسقا دا تابيعي رەسۋرستاردى حالىق مەنشىگى دەپ جاريالاۋ؛كەيبىر ادامداردىڭ لاۋازىمدا بولۋىنا بايلانىستى شەكتەۋلەر؛ولىم جازاسىن ءجويۋ؛ماجىلىس الدىندا جىلىنا ەكى رەت رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى تۋرالى ەسەپ بەرەتىن جوعارى اۋديتورلىق پالاتا قۇرۋ؛قۇقىق قورعاۋ ينستيتۋتتارىن كۇشەيتۋ؛كونستيتۋسيالىق سوت قۇرۋ؛پارلامەنتتىڭ قالىپتاسۋ مودەلىن جانە جالپى سايلاۋ جۇيەسىن وزگەرتۋ؛زاڭداردى قابىلداۋ جۇيەسىن وزگەرتۋ؛ماجبۇرلى ەڭبەكتى قولدانۋ مۇمكىندىگى؛وبلىستاردىڭ, رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ جانە استانانىڭ اكىمدەرىن تاعايىنداۋ ءتارتىبىن وزگەرتۋ.بيلىك وسى 12 تارماقتان تۇراتىن وزگەرىستەر پاكەتىنە جاڭا قازاقستاندى قۇرۋعا باعىتتالعان ساياسي رەفورما, پرەزيدەنتتىڭ قۇزىرەتىن شەكتەپ, پارلامەنتتى كۇشەيتەتىن قادام دەگەن مازمۇندا باعا بەرىپ جاتىر. الايدا مۇنداي مالىمدەمەلەرگە قارسى ۋاجدەرىن ايتىپ جاتقان ساراپشىلار از ەمەس. ءتىپتى تۇزەتۋ ماتىنىنە قاراپاق, پرەزيدەنت قۇزىرەتىن شەكتەيتىن باپتار كوپ ەمەستىگىن, باسىم فۋنكسياسى وزگەرىسسىز قالىپ, ءتىپتى كەي تۇستا كۇشەيەتىنىن اڭعارۋعا بولادى.43باپتىڭ 4تارماعىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جاقىن تۋىستارى مەملەكەتتىك ساياسي قىزمەتشىلەردىڭ, كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور سۋبەكتىلەرى باسشىلارىنىڭ قىزمەتتەرىن اتقارۋعا حاقىسى جوق دەگەن جاڭا وزگەرىستە پرەزيدەنت تۋىستارىنا بايلانىستى ناقتى شەكتەۋ بار. سول باپتىڭ 3تارماعىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ءوز وكىلەتتىكتەرىن جۇزەگە اسىرۋ كەزەڭىندە ساياسي پارتيادا بولماۋعا ءتيىس دەگەن وزگەرىس تە مۇددە قايشىلىعىن تۋدىرماس ءۇشىن دۇرىس سياقتى. الايدا قازاقستاندا پرەزيدەنت سايلاۋىنا كانديداتتار تەك ساياسي پارتيا نەمەسە ۇيىم اتىنان عانا ۇسىنىلاتىندىقتان, پرەزيدەنتتىڭ پارتيادا بولماۋى, ءوزىنىڭ بيلىككە كەلۋىنە جاعداي جاساعان پارتيادان, توپتان تولىقتاي قول ۇزەتىنىن بىلدىرەدى دەگەنگە سەنۋ قيىن.ال 44باپتىڭ 4تارماعى ءتىپتى پرەزيدەنتتىڭ قۇزىرەتىن كەڭەيتە تۇسەدى. وعان ساي, پرەزيدەنت سەنات كەلىسىمىن الىپ, كونستيتۋسيالىق سوتتىڭ ءتوراعاسىن, ۇلتتىق بان؛ك, جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ ءتوراعالارىن, باس پروكۋروردى, ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كومي؛تەتىنىڭ ءتوراعاسىن تاعايىنداۋ, ورنىنان الۋ قۇزىرەتىن يەلەنەدى. اتالعان تارماقتىڭ بۇرىنعى رەداكسياسىندا پرەزيدەنتتە ؛كونستيتۋسيالىق سوت بۇرىنعى كەڭەس رەد پەن ؛جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسىن تاعايىنداۋ, ورنىنان الۋ قۇزىرەتى بولماعان.سونداياق پرەزيدەنت ؛ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى مەن ەكى مۇشەسىن, جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ بۇرىنعى ەسەپ كوميتەتى ءتوراعاسى مەن ءۇش مۇشەسىن تاعايىنداۋ 44باپتىڭ 7تارماعى, مەملەكەتتىك كەڭەسشىنى تاعايىنداۋ 44باپتىڭ 19تارماقشاسى, وبلىستاردىڭ, رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ جانە استانانىڭ اكىمىن تاعايىنداۋ 87باپتىڭ 4تارماعى ؛قۇزىرەتتەرىن ساقتاپ قالعالى وتىر.رەفەرەندۋمداعى انىق, ايقىن, باسى اشىپ ماسەلە بولسا, ول ؛؛ ەكسپرەزيدەنتكە ەرەكشە قۇزىرەت بەرگەن نورمالاردى كونستيتۋسيادان الىپ تاستاۋ. ماسەلەن, اتا زاڭنىڭ 44بابى 5تارماعى ؛؛ ءبىر ادام قاتارىنان ەكى رەتتەن ارتىق ؛رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى بولىپ سايلانا المايدى. بۇل شەكتەۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنە قولدانىلمايدى دەگەندەگى سوڭعى سويلەم الىنىپ تاستالادى.بۇدان بولەك, قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ مارتەبەسى مەن وكىلەتتىگى رەسپۋبليكا كونستيتۋسياسىمەن جانە كونستيتۋسيالىق زاڭمەن ايقىندالادى دەگەن ؛46باپتىڭ 4تارماعى كونستيتۋسيانىڭ جاڭا رەداكسياسىندا مۇلدە جوق.الايدا پرەزيدەنت ءوز قۇزىرەتىن تولىق ساقتاپ تۇرعاندا كونستيتۋسياداعى ەلباسى تۋرالى نورمالاردان باس تارتۋ ؛بيلىك ايتىپ جاتقان رەفورمانىڭ وزەگى ؛؛ سۋپەرپرەزيدەنتتىك جۇيەدەن, مىقتى پارلامەنت جۇيەسىنە ءوتۋ ءۇشىن جەتكىلىكسىز.كونستيتۋسيانى وزگەرتۋگە باعىتتالعان 56 وزگەرتۋ مەن تولىقتىرۋدىڭ تولىق نۇسقاسى تومەندەگىدەي:؛كوللاج ؛24. سايتىنان الىنعان
|
1 شىلدەدەن باستاپ بازالىق زەينەتاقى وسەدىقازاقستان 14 ماۋسىم، 20182018 جىلعى 1 شىلدەدەن باستاپ قازاقستاندا زەينەتاقى جۇيەسىنە قاتىسۋ وتىلىنە قاراي بازالىق تولەمدەر قايتا ەسەپتەلەتىن بولادى. بازالىق زەينەتاقى ازاماتتار جالپى بەلگىلەنگەن زەينەتكەرلىك جاسقا تولعان ۋاقىتتان باستاپ قانا تاعايىندالادى.بۇل وزگەرىستەر زەينەتكەرلىككە جاڭادان جانە بۇرىن شىققانتۇلعالاردى قامتىپ، 1 شىلدەدەن باستاپ بازالىق زەينەتاقى قايتا ەسەپتەلەدى.قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا مەملەكەتتىك بازالىق زەينەتاقى تولەمىنىڭ مولشەرى 15 274 ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 54 تەڭگەنى قۇرايدى. بۇل تولەماقىنىڭ كولەمى ەڭبەك وتىلىنە قاراماستان، بارلىق زەينەتكەرلەر ءۇشىن بىردەي.2018 جىلعى 1 شىلدەدەن باستاپ مەملەكەتتىك بازالىق زەينەتاقى كولەمىزەينەتاقى جۇيەسىنە قاتىسۋ وتىلىنە قاراي قايتا ەسەپتەلەدى. ەسەپتەۋ بارىسىندا تۇلعانىڭ 1998 جىلعى 1 شىلدەگە دەيىنگى ىنتىماقتى زەينەتاقى ءوتىلى مەنسودان كەيىنگى جيناقتالعان وتىلىەسكەرىلەدى.ەگەر ادامنىڭ جۇمىس ءوتىلى بولماسا نەمەسە 10 جىلدان كەم بولسا، بازالىق زەينەتاقىنىڭ مولشەرى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 54 پايىزىن قۇرايدى.10 جىلدان اسقان ءار جىلدىڭ جۇمىس ءوتىلى ءۇشىن بازالىق زەينەتاقى 2 پايىزعا وسەدى. مىسالى، 20 جىلدىق قاتىسۋ ءوتىلى بولسا، بازالىق زەينەتاقى كولەمى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 74 پايىزىن، 30 جىلدىق قاتىسۋ ءوتىلى 94 پايىزدى قۇرايدى. ەگەر قاتىسۋ ءوتىلى 33 جىل جانە ودان دا ارتىق بولسا، بازالىق زەينەتاقى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 100 پايىزىن، ياعني 28 284 تەڭگەنى قۇرايدى.زەينەتاقى وتىلىنە ىنتىماقتى جۇيەدە اتقارعان ەڭبەك ءوتىلى 1998 جىلعى 1 قاڭتارعا دەيىن،مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى مزج تولەنگەن كەزەڭدى قامتيتىن جيناقتاۋشى ءوتىلى، 3 جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمى، بالا كەزىنەن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى تۇلعانىڭ 16 جاسقا دەيىنگى كۇتىمى، اسكەري قىزمەتتەگى، ارنايى مەملەكەتتىك ورگانداعى، ديپلوماتيالىق جۇمىستاعى جۇبايىمەن بىرگە تۇرعان كەزەڭ جانە ت.ب. كىرەدى.بۇل وزگەرىستەر زەينەتكەرلىككە جاڭادان جانە بۇرىن شىققان تۇلعالاردى قامتىپ، 1 شىلدەدەن باستاپ بازالىق زەينەتاقى قايتا ەسەپتەلەدى. ايتا كەتۋ كەرەك، مەملەكەتتىك بازالىق زەينەتاقىنى قايتا ەسەپتەۋ پروتسەسى اۆتوماتتى تۇردە جۇرگىزىلەدى، سوندىقتان زەينەتكەرلەرگە ەشقايدا جۇگىنۋدىڭ نەمەسە قۇجات تاپسىرۋدىڭ قاجەتى جوق.
|
جۇرتتى تولعاندىرعان جيناقتاۋشى جارناۇكىمەتتىڭ ءباسپاسوز ورتالىعىندا وتكەن ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىندا ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ قازاقستاندا زەينەتاقى جۇيەسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋگە قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەردى.مەملەكەت باسشىسى 2019 جىلعى 2 قىركۇيەكتەگى قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا ۇكىمەتكە 2019 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتاردىڭ وزدەرىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن ماقساتتى پايدالانۋ مۇمكىندىگى تۋرالى ۇسىنىس ەنگىزۋگە تاپسىرما بەرگەن بولاتىن.اتالعان تاپسىرمانى قاراۋ ءۇشىن ۇكىمەت جانىنان پرەمەرءمينيستردىڭ ورىنباسارى بەردىبەك ساپارباەۆتىڭ توراعالىعىمەن 25 ادامنان تۇراتىن جۇمىس توبى قۇرىلدى. جۇمىس توبىنىڭ مۇشەلەرى جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىنىڭ اعىمداعى جايكۇيى مەن دامۋ پەرسپەكتيۆالارىن، ىقتيمال سىنتەگەۋرىندەردى، حالىقارالىق تاجىريبەنى زەردەلەدى، بجزق تۇراقتىلىعى بويىنشا الدىن الا اكتۋارلىق ەسەپتەر نازارعا الىندى.ازىرلەنگەن تاسىلدەردى جۇمىس توبى مۇشەلەرىنىڭ كوپشىلىگى قولدادى، ەكونوميكالىق ساياسات جونىندەگى كەڭەس ماقۇلدادى جانە وسى ماڭىزدى ماسەلەنى شەشۋدەگى العاشقى قادام رەتىندە مەملەكەت باسشىسىنىڭ ماقۇلداۋىن الدى.بۇگىنگى تاڭدا بجزقدا 9،9 ملن زەينەتاقى شوتتارى بار. وكىنىشكە قاراي، ونىڭ 53ىنىڭ كولەمى 500 مىڭ تەڭگەدەن از، 16ى 500 مىڭنان 1 ملن تەڭگەگە دەيىن، 15ى 1 ملن تەڭگەدەن 2 ملن تەڭگەگە دەيىنگى سومانى قۇرايدى. وسىلايشا سالىمشىلاردىڭ 84ىندا جيناق كولەمى 2 ملن تەڭگەدەن اسپايدى دەدى ب.نۇرىمبەتوۆ.وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، ۇكىمەت جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋدى ۇسىندى. ول ءۇشىن بىرقاتار ماسەلەنى شەشۋ قاجەت. بىرىنشىدەن قازاقستاننىڭ جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسى وتە جاس. وعان بار بولعانى 21 جىل بولدى ال دامىعان ەلدەردە زەينەتاقى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن 3540 جىل قاجەت ەتىلەدى. ەكىنشىدەن حالىق تابىسىنىڭ تومەن دەڭگەيى. ۇشىنشىدەن زەينەتاقى جارنالارىنىڭ تولەنبەۋى. بۇگىنگى تاڭدا شامامەن 100 مىڭ كاسىپكەر ءوز قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن زەينەتاقى جارنالارىن تولەمەيدى. 2،7 ملرد تەڭگە قارىز بار. تورتىنشىدەن ينۆەستيتسيالىق كىرىستەر تيىسىنشە ۇلعايىپ جاتقان جوق.جۇمىس توبى زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن پايدالانۋدىڭ بىرنەشە نۇسقاسىن ۇسىندى.ءبىرىنشى سانات تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋعا نەمەسە قىمبات ەمگە جەكە تىزبە بويىنشا زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن پايدالانۋ قۇقىعىن بەرۋ ۇسىنىلاتىن جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتار بۇل جەتكىلىكتىلىك شەگىنەن اساتىن زەينەتاقى جيناقتارى بار بجزق سالىمشىلارى.بۇل رەتتە بجزق جەتكىلىكتىلىك شەگىن ءاربىر جاس ءۇشىن، ەرلەر مەن ايەلدەر بويىنشا جەكە ەسەپتەگەن. جاستاۋ ادامداردىڭ جيناقتاۋدى جالعاستىرۋ ءۇشىن بولاشاق ەڭبەك قىزمەتىنىڭ كەزەڭى زەينەتكەرلىك جاسقا جەتكەنگە دەيىن نەعۇرلىم ۇزاق بولاتىنى نازارعا الىندى. بجزق ۇسىنعان جەتكىلىكتىلىك شەگى دەگەنىمىز جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىنە تۇراقتى قاتىساتىن ياعني زەينەتاقى جارنالارىن تۇراقتى تۇردە تولەپ وتىراتىن سالىمشىدا جاڭا جارنالار مەن ينۆەستيتسيالىق تابىس ەسەبىنەن ءومىر بويعى تولەمدەردى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى سومانى كەيىننەن تولىقتىرۋى ارقىلى جينالۋعا ءتيىس زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ەڭ تومەنگى شەگى. سالىمشىنىڭ جاسى كىشى بولعان سايىن، جەتكىلىكتىلىك شەگى سوعۇرلىم تومەن بولادى.مىسالى، 40 جاستاعى سالىمشى ءۇشىن ورتاشا ەڭبەك ءوتىلى 1820 جىلدى قۇرايتىن جيناقتاۋدىڭ ەڭ تومەنگى شەگى: ەرلەر ءۇشىن 6،9 ملن تەڭگەنى جانە ايەلدەر ءۇشىن 9،8 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. 63 جاستاعى سالىمشى، ياعني زەينەتكەرلىك جاسقا جەتكەن ادام ءۇشىن بۇل شەك ەرلەرگە 8،2 ملن تەڭگەنى جانە ايەلدەرگە شامامەن 10،1 ملن تەڭگەنى قۇرايدى.ەكىنشى سانات بۇل زەينەتكەرلەر، ولارعا تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ نەمەسە قىمبات ەم ءۇشىن ءوزىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ 50ىن پايدالانۋ مۇمكىندىگى ۇسىنىلادى. وسى رەتتە مىندەتتى شارت جوعالعان تابىستى 40دان تومەن ەمەس دەڭگەيدە الماستىرۋدى قامتاماسىز ەتەتىن زەينەتاقىنىڭ بازالىق، ىنتىماقتى جانە جيناقتاۋشى مولشەرى بولىپ تابىلادى، بۇل حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس كەلەدى.بۇگىندە قازاقستاندا زەينەتاقى جۇيەسىن ودان ءارى دامىتۋ جونىندەگى 20202024 جىلدارعا ارنالعان جول كارتاسى ازىرلەنۋدە. پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا سونداياق زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن ماقساتتى پايدالانۋ مۇمكىندىگى بەرىلەتىن ازاماتتار توبىن بىرتىندەپ كەڭەيتۋ جونىندەگى جۇمىس جالعاسادى.جۇمىسكەردىڭ پايداسىنا تولەنۋگە ءتيىس جۇمىس بەرۋشىنىڭ 5 مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن ەنگىزۋ مەرزىمى 2020 جىلدان 2023 جىلعا اۋىستىرىلدى. وسىلايشا قازاقستاندا مەملەكەتتىڭ، جۇمىس بەرۋشى مەن قىزمەتكەردىڭ ورتاق جاۋاپكەرشىلىگىنە نەگىزدەلگەن زەينەتاقى جۇيەسى قۇرىلادى.بۇگىندە مەملەكەت 2،2 ملن ادامعا تولەيدى. بۇل شامامەن 2،4 ترلن تەڭگە. مەملەكەت جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىمەن شىعاتىن جانە ينۆەستيتسيالىق تابىسى ينفلياتسيادان اسپايتىن ادامدارعا كەپىلدىك تولەيدى. قىزمەتكەردىڭ ءوزى جالاقىسىنىڭ 10ىن تولەيدى. تۇجىرىمدامادا جۇمىس بەرۋشىلەر دە قىزمەتكەرلەرگە جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنا 5 جيناقتاۋشى جارنالار تۇرىندە جاۋاپكەرشىلىك العانى ايتىلعان. زاڭ قابىلداندى جانە 2020 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ كۇشىنە ەنۋى ءتيىس ەدى. الايدا، پرەزيدەنت ءوز جولداۋىندا بيزنەسقاۋىمداستىقتىڭ پىكىرى مەن ۇندەۋلەرىن ەسكەرە وتىرىپ، زاڭنىڭ قابىلدانۋىن 2023 جىلعا اۋىستىردى دەدى ب.نۇرىمبەتوۆ.ەڭ تومەنگى كەپىلدى زەينەتاقىنى ەنگىزۋ دە زەينەتاقى جۇيەسىن جاڭعىرتۋ تۇجىرىمداماسىندا جازىلعان. بۇل وتە ماڭىزدى. 1998 جىلدان باستاپ ءبىز جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىنە كوشتىك. بۇگىندە مەملەكەت تولەيتىن ىنتىماقتى نەمەسە ەڭبەك زەينەتاقىسىن 1998 جىلعى قاڭتارعا دەيىن كەمىندە 6 اي جۇمىس ءوتىلىن جيناعان ازاماتتار الادى. مۇنداي ادامدار جىل وتكەن سايىن ازايۋدا. قازىرگى تاڭدا زەينەتكە 1957 جىلى تۋعان ەر ازاماتتار شىعىپ جاتىر جانە بۇگىندە ولاردىڭ تولىق تالاپ ەتىلگەن ءوتىلى، سايكەسىنشە، تولىق زەينەتاقىسى جوق دەدى ب.نۇرىمبەتوۆ.وسىلايشا ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، زەينەتاقى جۇيەسىنىڭ ورتاق قۇرامداس بولىگى بىرتىندەپ توقتاتىلادى. 2043 جىلى ەڭبەك زەينەتاقىسى تاعايىندالاتىن ادامدار تەوريالىق تۇردە بولمايدى. تەك بازالىق زەينەتاقى بولادى. سوندىقتان ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى 2028 جىلدان باستاپ قازاقستاندا ەڭ تومەنگى كەپىلدىك بەرىلگەن زەينەتاقىنى ەنگىزۋدى ۇسىندى. ول بۇگىنگى بازالىق زەينەتاقى تولەمىن اۋىستىرادى. ەگەر بۇگىندە 10 جىلدان از جۇمىس ءوتىلى بار ادامدار ءۇشىن بازالىق زەينەتاقى تولەمى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 54ىن قۇراسا، تاجىريبە ەسكەرىلەدى. مينيسترلىك ەڭ تومەنگى كەپىلدەندىرىلگەن زەينەتاقى 5 جىلدان از جۇمىس ءوتىلى بار ادامدارعا بەرىلىپ، ول ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ كەم دەگەندە 70ىن قۇراۋى كەرەك دەپ سانايدى جانە ودان ءارى قاراي زەينەتاقىنىڭ بۇل ءتۇرىنىڭ 1،5 ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرىلۋىن ۇسىنادى.ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا جۋرناليستەر قويعان سۇراقتىڭ بارلىعى زەينەتاقى سالىمىنداعى قارجىنى مەرزىمىنەن بۇرىن الىپ، تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋعا پايدالانۋ ماسەلەسى تۋرالى بولدى. وسىعان قاراپاق اتالعان ماسەلەنىڭ قوعامدى مەيلىنشە تولعاندىرىپ وتىرعانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.
|
گۆش يىيىشنىڭ قائىدەيوسۇنلىرى20181008 16:14:19 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىقىش پەسلى بولسا گۆش يەيدىغان پەسىل، ھەر بىر ئائىلىنىڭ گۆش پۇشۇرىدىغان مەخپىي رىتسىپى بار، بەزىلەر موگۇ سېلىشنى، يەنە بەزىلەر ھەر خىل دورا دەرمەنلەرنى سېلىپ يىيىشنى ياخشى كۆرىدۇ. كۈتۈنۈشنى بىلىدىغان ياشانغانلار بولسا گۆش پۇشۇرغاندا ئادەمگىياھ، كەتراچىنى، ئالقات قاتارلىق جۇڭيى دورا ئۆسۈملۈكلىرىنى قوشۇشنى ياخشى كۆرىدۇ. ئەمەلىيەتتە كۈز پەسلى گۆش يەيدىغان پەسىل بولۇپلا قالماي يەنە نۇرغۇن مىۋىلەر بازارغا سېلىنىدىغان پەسىل، بۇ توق شىرنىلىك مىۋىلەرنى گۆشى پۇشۇرۇش بىلەن بىرلەشتۈرگەندە، ئالاھىدە يېمەكلىك بىلەن داۋالاش ئۈنۈمى ھاسىل قىلغىلى؛ كۈز پەسلىدە گۆش پۇشۇرغاندا تۆت خىل مىۋىنى ئارلاشتۇرغاندا قاندىكى ماي مىقدارىنى تۆۋەنلەتكىلى، غەيرىي پۇراقنى يوقاتقىلى، ئوزۇقلۇق قىممىتىنى تېخىمۇ يۇقىرى كۆتۈرگىلى بولىدۇ.1. گۆش پۇشۇرغاندا ئازراق ئالما سىلىۋىتىش.ئالما بولسا ماي مىقدارىنى تۆۋەنلىتىدىغان مىۋە، ئالما تەركىبىدە مول مىقداردا مېۋە يېلىمى بولۇپ، ئادەم بەدىنىدىكى خولېستېرىننى تۆۋەنلىتىدۇ. بۇ ئارتېرىيىنىڭ بوتقىسىمان قېتىشىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا پايدىلىق. ئالمىغا ئىسسىق ئۆتكەندىن كېيىن، ئۇنىڭ تەركىبىدىكى پولىفېنول تۈرىدىكى تەبىئىي ئوكسىدلىنىشقا قارشى تۇرىدىغان ماددىنىڭ مىقدارى زور دەرىجىدە كۆپىيىدۇ. بۇ قاندىكى ماي مىقدارىنى تۆۋەنلىتىشكە، بەدەندىكى ئارتۇقچە ئەركىن رادىكالنى تازلاشقا، قېرىشنى كېچىكتۈرۈشكە پايدىلىق.2.گۆش پۇشۇرغاندا ئازراق دولانا سىلىۋىتىش.قىپقىزىل دولانا تەركىبىدە كاروتىن، كالتسىي، مېۋە كىسلاتاسى، قۇش ماددىسى كىسلاتاسى، كراتېگىن قاتارلىق پايدىلىق تەركىبلەر بولۇپ، ئادەتتە بىز دولانا تورتى، تاڭخۇلۇ قاتارلىقلارنى قىلىپ يەيمىز. دولانا تەركىبىدىكى فلاۋون قان تومۇرلارنى كېڭەيتىش ۋە ئۇزاققىچە قان بېسىمىنى تۆۋەنلىتىش رولىنى ئوينايدۇ. بۇنىڭ تەركىبىدىكى ئورگانىك كىسلاتا ماينى چىقىرىپ تاشلاش، ئاشقازان ئۈچەي ئىقتىدارىنىڭ ئەسلىگە كېلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش، ئىشتىھانى ئېچىش رولى بار.3. گۆش پۇشۇرغاندا ئازراق كۇلى بېھىسى ئارلاشتۇرۋىتىش.كۇلى بېھىسى تەركىبىدە كۇلى بېھىسى فېرمېنتى بولۇپ، گۆش تەركىبىدىكى ئاقسىللارنى ئاجرىتىپ، ئىنتايىن يۇمشاق قىلىدۇ. بۇ تەبىئىي گۆش يۇمشىتىش ئۇنىغا باراۋەر. بۇ بازارلاردا سېتىلىۋاتقان سۈنئىي بىرىكتۈرۈلگەن گۆش يۇمشىتىش ئۇنىغا قارىغاندا كۆپ ياخشى. نېمىلا دېمىگەن بىلەن گۆش يۇمشىتىش ئۇنىدا نىترىت كىسلاتا تۇزلىرى بار. لېكىن، چوقۇم كۆك كۇلى بىيىسى ئېشلىتىش، ھەرگىزمۇ سېرىق كۇلى بىيىسى ئىشلەتمەسلىق كېرەك. گۆشنى پۇشۇرغاندا گۆشنى چوقۇم پارچە پارچە ياكى قەلەمچە قىلىپ توغراپ، كۆك كۇلى بىيىسىنىڭ پوستىنى ئاخلىۋېتىپ ئۇنىمۇ پارچە پارچە قىلىپ توغراپ، گۆش بىلەن ئارلاشتۇرۇپ، ئاق شېكەر ۋە تۇخۇم ئېقى قوشۇپ تەكشى ئارلاشتۇرىمىز، ئاندىن ئازراق قۇرۇق كىراخمال ئارىلاشتۇرۇپ، 30 مىنۇت سۈرلىگەندىن كېيىن ئاندىن پۇشۇرسا بولىدۇ.4.گۆش پۇشۇرغاندا ئازراق بولو سىلىۋىتىش.بولو تىلغا ئېلىنسا كۆپچىلىكنىڭ ئېسىگە داڭلىق قورۇما بولو قەدىمىي گۆشى كېلىدۇ. بۇ گۇاڭدۇڭ قورۇمىسىنىڭ تەمى ساپ ھەم يىيىشلىك بولۇپ، چۈچۈمەل تەمى ئىشتىھانى ئاچىدۇ. بۇنىڭ خام ماتىريالى ئىچىدە بولو بار. بولونىڭ تەمى خۇشپۇراق، رەڭگى كىشىنى ئىنتايىن مەپتۇن قىلىدىغان بولۇپ، ئوزۇقلۇق قىممىتى ئىنتايىن مول. شۇنىڭ بىلەن بىرگە، بولومۇ تەبىئىي گۆش يۇمشىتىش ئۇنى. بۇ خىل رولى بولو تەركىبىدىكى بولو ئاقسىل ئېنزىمىدىن كەلگەن بولۇپ، تۇز سۈيىگە چىلىغاندىن كېيىن، بولو ئاقسىل ئېنزىمىنىڭ ئاكتىپلىقىنى تورمۇزلاپلا قالماي، بولونىڭ تەمىنىمۇ ئىنتايىن تاتلىق قىلىدۇ.
|
ولەگ بولتين ەركىن كۇرەستەن ازيا چەمپيونى اتاندىقازاقستاندا وتكەن تاۋلىكتە 2719 ادامنان كوروناۆيرۋس انىقتالدىقازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ اپتالىق جۇمىسىنا بەينە شولۋتەاتر جانە كينو اكتريساسى عازيزا ابدىنابيەۆا ومىردەن وزدىجامبىلدا جول ەرەجەسىن بۇزۋدى تىركەيتىن جاڭا قۇرىلعىلار تانىستىرىلدىبوكستان الەم چەمپيوناتى: قازاقستاندىق ءۇش سپورتشى جارىستى جالعاستىرادىتۇركىستان: ارماندار ورىندالاتىن قالاەرتىس ورمانى رەزەرۆاتىنداعى ءورت: 130 ءورت ءسوندىرۋشى ءتىلسىز جاۋمەن ارپالىسىپ جاتىرنۇرسۇلتان قالاسىندا جولداعى شۇڭقىرعا كولىك ءتۇسىپ كەتتىكۋبادا 62 جىلعا سوزىلعان كاسترو وتباسىنىڭ بيلىگى اياقتالماقرەسەي 10 ا ق ش ديپلوماتىن ەلىنە قايتارادىتاعى ءبىر قانداسىمىز توكيو وليمپياداسىنا جولداما الدى شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق قا شولۋق ر پرەزيدەنتىنىڭ اتىنا رامازان ايىنىڭ باستالۋىنا وراي قۇتتىقتاۋلار كەلىپ ءتۇستىنۇر سۇلتان قالاسىندا العاش رەت جول بەلگىلەرىنە سارى ءتۇس قولدانىلدىجەر كوميسسياسىنىڭ ءتورتىنشى وتىرىسىندا قانداي شەشىمدەر قابىلداندى2 ناۋرىز 17:44نۇر سۇلتان. قازاقپارات قاسىم جومارت توقايەۆ پەن سادىر جاپاروۆ كەڭەيتىلگەن قۇرامداعى كەلىسسوزدەر كەزىندە ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك پەن وداقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋدىڭ پەرسپەكتيۆالارىن تالقىلادى.سونداي اق وڭىرلىك جانە حالىقارالىق وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا پىكىر الماستى، دەپ حابارلايدى اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.كەلىسسوزدەر قورىتىندىسى بويىنشا تومەندەگىدەي قۇجاتتارعا قول قويىلدى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ بىرلەسكەن مالىمدەمەسى؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ اراسىنداعى قايتارىمسىز اسكەري تەحنيكالىق كومەك كورسەتۋ تۋرالى كەلىسىم؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ جانىنداعى جاستار ءىسى، دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت جونىندەگى مەملەكەتتىك اگەنتتىك اراسىنداعى ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى مەن حالىق ويىندارىن دامىتۋ تۋرالى ۆەدومستۆوارالىق كەلىسىم؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىكتەرى اراسىنداعى 20212022 جىلدارعا ارنالعان ىنتىماقتاستىق باعدارلاماسى؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە ايەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ جانىنداعى سيفرلىق دامۋ مەملەكەتتىك قىزمەتى اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ جانىنداعى ەكولوگيالىق جانە تەحنيكالىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى مەملەكەتتىك ينسپەكسيانىڭ 20212022 جىلدارعا ارنالعان بىرلەسكەن ءىس شارالار جوسپارى؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەنەرگەتيكا ءمينيسترىنىڭ، ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترىنىڭ جانە قىرعىز رەسپۋبليكاسى ەنەرگەتيكا جانە ونەركاسىپ ءمينيسترىنىڭ اراسىنداعى ەلەكتروەنەرگيامەن تاۋار الماسۋ تۋرالى حاتتاما؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس مينيسترلىگى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ اراسىنداعى 2021 جىلعا ارنالعان ىنتىماقتاستىق باعدارلاماسى.1 تاعى ءبىر قانداسىمىز توكيو وليمپياداسىنا جولداما الدى شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق قا شولۋ2 ەلوردا: ورتالىق ازياداعى ەڭ ۇلكەن مەشىتتىڭ قۇرىلىسى قالاي ءجۇرىپ جاتىر3 جەر كوميسسياسىنىڭ ءتورتىنشى وتىرىسىندا قانداي شەشىمدەر قابىلداندى4 كۋبادا 62 جىلعا سوزىلعان كاسترو وتباسىنىڭ بيلىگى اياقتالماق5 قايىقشى اتا حيكاياسى نەمەسە ومىرلىك ازاپ
|
6 جەلتوقسان 22:30تۇركىستان. قازاقپارات تۇركىستان وبلىسى باس يمامىنىڭ ورىنباسارى مۇحامەدجان ەستەمىروۆ ءۇش ءجۇزدىڭ باسىن قوسقان قازاقتىڭ كورنەكتى تۇلعاسى ابىلاي حاننىڭ قاجىلىق ساپارداعى يحرام كيىمىن ازىرەت سۇلتان مەملەكەتتىك تاريحيمادەني قورىقمۋزەيىنىڭ قورىنا تابىستادى.يحرام كيىم ابىلاي حان اتىنان جانە مادينە قالالارىنا جاسالعان ۇلكەن قاجىلىق ساپارىندا كيىلگەن.وزدەرىڭىزگە ءمالىم، 2015جىلى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي قازاق بيلەرى مەن حاندارى اتىنان تۇڭعىش رەت بادەل قاجىلىق ۇيىمداستىرىلعان بولاتىن.وسى ورايدا ەلىمىزدىڭ تاريحىندا ايرىقشا ورنى بار، ارعى تەگى اق وردانىڭ نەگىزىن قالاعان وردا ەجەن حاننان باستاۋ الاتىن قازاق ورداسىنىڭ تاريحىنداعى ەڭ ۇلى حانداردىڭ ءبىرى ابىلاي حان اتىنان بادەل قاجىلىق جاساۋ تۇركىستان وبلىسى باس يمامىنىڭ ورىنباسارى مۇحامەدجان ەستەمىروۆكە جۇكتەلگەن.ۇلى حاننىڭ مۇسىلماندىق پارىزىن وتەۋ جولىندا ۇلى اماناتتى موينىنا العان مۇحامەدجان جامانتاي ۇلى تۇلعاعا تيەسىلى قاجىلىق كيىم ابىلاي حان مۇرالارىمەن بىرگە بولعانىن ءجون ساناپتى.ازىرەت سۇلتان مەملەكەتتىك تاريحيمادەني قورىقمۋزەيى ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ەرسىن تاجىبايەۆ مۋزەي قورىنا تاپسىرىلعان قۇندى مۇرانى زور قۋانىشپەن قابىل العانىن جەتكىزە وتىرىپ مۇحامەدجان جامانتاي ۇلىنا العىس ءبىلدىردى.بادەل دەگەنىمىز بۇرىن قاجىلىققا بارىپ كەلگەن ادامنىڭ وزگە ادامنىڭ اتىنان جاسالاتىن قاجىلىعى. مال دۇنيەسى بولا تۇرا دەنساۋلىعى، قارتتىعى سەبەپتى نەمەسە وتكەن بابالارىنىڭ اتىنان بارۋعا رۇقسات ەتىلگەن. شاريعات بويىنشا ءبادال قاجىلىقتى ءدىني ءبىلىمى بار ادامنىڭ نەمەسە يمامداردىڭ اتقارعانى ابزال دەلىنەدى. يحرام كيىمى قاجىلىقتىڭ ءبىر پارىزى بولىپ سانالادى.يحرام ەكى بولىكتەن تۇراتىن ماتا. ياعني ۇستىنگى جاعى ريدا، ال تومەنگى ماتانى يزار دەپ اتالادى.ايتا كەتسەك، تۇركىستان ابىلاي حاننىڭ بيلىك قۇرعان، اق كيىزگە كوتەرىلىپ حان سايلانعان، ماڭگىلىك تىنىس تاپقان مەكەنى. ابىلاي حاننىڭ قابىرى قوجا احمەت ياساۋيدىڭ سول جاق تۇسىندا جاتىر. سونداياق، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە ابىلاي حاننىڭ بايبىشەسى قاراشاشتىڭ، ابىلاي حاننىڭ ۇلى قاسىم سۇلتاننىڭ، ابىلاي حاننىڭ نەمەرەسى بوپاي قاسىم قىزى جەرلەنگەن.
|
تەۋھىيدنىڭ مەنىسى ۋە تۈرلىرى ئىسلامى سۇئال جاۋاپسەيشەنبە 21 سەپەر 1443 28 سىنتەبىر 2021تەۋھىيدنىڭ مەنىسى ۋە تۈرلىرىكۆرگۈچىلەر : 8771تەۋھىيدنىڭ مەنىسى نىمە ؟ ۋە تۈرلىرىچۇ ؟تەۋھىيدنىڭ ئەرەب تىلىدىكى مەنىسى : وحَّد ، يوحِّد سۆزىنىڭ ھەركەتنام شەكلى بولۇپ ، ئاللاھقا بىرلىكنى مەنسۇپ قىلىش ، ھەمدە ئۇنىڭ زاتى ياكى سۈپەتلىرىدە ئۇنىڭغا ئوخشايدىغان ياكى ئۇنىڭغا شىرىكلىشىدىغان بىرى يوق ، ۋە ئۇ يالغۇز دەپ سۈپەتلەش .ئەرەبلەر : ۋاھىد ، ئەھەد ، ۋەھىيد دەيدۇ . ھەممىسى بىر دىگەن مەنىنى ئۇقتۇرىدۇ . شۇڭا ئاللاھ ۋاھىد دىيىلسە ،بۇ نىڭ مەنىسى : بارلىق ئەھۋالدا ئۇنىڭ شىرىكلىرى ياكى تەڭداشلىرى يوق ، دىگەن بولىدۇ . شۇڭا تەۋھىيد بولسا ئاللاھنى بىر ، ئوخشىشى يوق دەپ بىلىش . شۇڭا كىمكى ئاللاھنى مۇشۇنداق تونۇمايدىكەن ، ياكى ئۇنى بىر ، شىرىكى يوق دەپ سۈپەتلىمەيدىكەن ، ئۇنداقتا ئۇ ئاللاھنىڭ بىرلىكىگە ئىشەنگۈچى ئەمەس .تەۋھىيدنىڭ شەرئىي ئىنىقلىمىسىغا كەلسەك : ئۇنىڭ پەرۋەردىگارلىقى ، ئىلاھلىقى، ئىسىملار ۋە سۈپەتلىرىدە ھىچقانداق شىرىكى يوق دەپ ئىشىنىش .بۇ تەۋھىيد ياكى ئەھەد ئاتالغۇسى ۋە ئۇنىڭ تۈرلەنمىلىرى مۇشۇ مەنىدە كىتاب ۋە سۈنننەتتە قوللۇنۇلغان . ئۇلاردىن :ئېيىتقىنكى ، ئۇ بولسا بىر ئاللاھتۇر . .. ، ؛ ، . بەقەرە ئىنەك : 163 ، . . ، . مائىدە داستىخان : 73 بۇ مەنىدىكى ئايەتلەر ناھايىتى كۆپ .سەھىيھۇل بۇخارىي 7372 ، مۇسلىم 19 دا نەقىل قىلىندىكى ، ئىبنۇ ئەبباس مۇنداق دىگەن : پەيغەمبەر ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن مۇئاز بىن جەبەلنى يەمەنگە ئەۋەتكەندە ، ئۇ ئۇنىڭغا مۇنداق دىدى : سەن كىتاب كىشىلىرىدىن بولغان بىر خەلقنىڭ قېشىغا بارغىلىۋاتىسەن . شۇڭا سىنىڭ ئۇلارنى چاقىرىدىغان بىرىنچى نىمە ئاللاھنىڭ بىر ئىكەنلىكىگە ئىشىنىش بولسۇن . ئەگەر ئۇلار ئۇنى ئۇنى تونۇسا ، ئۇلارغا: ئاللاھنىڭ بىر كېچەكۈندۈزدە ئۇلارغا بەش نامازنى پەرىز قىلغانلىقىنى ئېيىتقىن . ئەگەر ئۇلار ناماز ئوقۇسا ، ئۇنداقتا ئاللاھنىڭ ئۇلارنىڭ مالمۈلكىدە زاكاتنى پەرز قىلغانلىقىنى ، بايلىرىدىن ئىلىنىپ كەمبەغەللىرىگە بىرىلىدىغانلىقىنى ئېيىتقىن . ئەگەر ئۇلار بۇنىڭغا قوشۇلسا ، ئۇلاردىن ئالغىن . بىراق كىشىلەرنىڭ ئەڭ ياخشى مىلىدىن نىرى بولغىن .سەھىيھ مۇسلىمدا 16 ئىبنۇ ئۇمەردىن نەقىل قىلىندىكى ، پەيغەمبەر ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن مۇنداق دىگەن : ئىسلام بەش نەرسە ئۈستىگە قۇرۇلغان : ئاللاھنىڭ بىرلىكىگە ئىشىنىش ، پەرىز نامازنى ئادا قىلىش ، زاكات بىرىش ، روزا تۇتۇش ۋە ھەج . بۇ بارلىق تېكىستلەردىكى تەۋھىيدتىن مەقسەت بىر ئاللاھتىن باشقا ئىلاھ يوق ، مۇھەممەد ئاللاھنىڭ ئەلچىسى گۇۋاھلىق سۆزىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشتىن ئىبارەت ، ئۇ بولسا ئاللاھ پەيغەمبىرى مۇھەممەد ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن بىلەن ئەۋەتكەن ئىسلام دىنىنىڭ ھەقىقىتى بولۇپ ، قۇرئان ۋە ھەدىيسلەردە بۇ سۆزلەر ۋە ئاتالغۇلار كەلگەن . مۇئازدىن نەقىل قىلىنغان يۇقارقى ھەدىيسنىڭ بەزى نەقىللىرىدە : سەن ئەھلى كىتاپتىن بولغان خەلقنىڭ قېشىغا كىلىسەن ، شۇڭا سەن ئۇلارنىڭ قېشىغا كەلگەندە ، ئۇلارنى ئاللاھتىن باشقا ئىلاھ يوقلۇقى ۋە مۇھەممەد ئاللاھنىڭ ئەلچىسى ئىكەنلىكىگە گۇۋاھلىق بىرىشكە چاقىرغىن . بۇخارىي نەقىل قىلغان ، 1496 ئىبنۇ ئۇمەرنىڭ يەنە بىر ھەدىيسىدە دىيلىدۇكى ، پەيغەمبەر ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن مۇنداق دىگەن : ئىسلام بەش نەرسىنىڭ ئۈستىگە قۇرۇلغان : ئاللاھتىن باشقا ئىلاھ يوق ،ۋە مۇھەممەد ئاللاھنىڭ بەندىسى ۋە ئەلچىسى دەپ گۇۋاھلىق بىرىش . ئۇنى مۇسلىم نەقىل قىلغان ، 16 بۇ بولسا تەۋھىيدنىڭ بىر ئاللاھتىن باشقا ئىلاھ يوق ،ۋە مۇھەممەد ئاللاھنىڭ بەندىسى ۋە ئەلچىسى دەپ گۇۋاھلىق بىرىش سۆزىنىڭ ماھىيتى ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ . ھەمدە بۇ بولسا ئاللاھ ئىنسان ۋە جىننىڭ ھەر ئىككىلىسىگە پەيغەمبىرى بىلەن ئەۋەتكەن ئىسلام . ھەمدە ئاللاھ ھىچكىمدىن ئۇنىڭدىن غەيرى دىنغا رازى بولمايدۇ .ئاللاھ مۇنداق دىگەن : ھەقىقەتەن ، ئاللاھنىڭ نەزىرىدىكى دىن بولسا ئىسلام . ئال ئىمران ئىمران ئائىلىسى : 19 ، ، ئال ئىمران ئىمران ئائىلىسى : 85 بۇ چۈشىنىشلىك بولغان بولسا ، يەنە شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كىرەككى ، ئالىملار تەۋھىدنى ئۈچ تۈرگە ئايرىدى . ئۇلار :تەۋھىيد رەبۇبىييە پەرۋەردىگارلىقتىكى بىرلىك ، تەۋھىيد ئۇلۇھىييە ئىلاھلىقتىكى بىرلىك ، ۋە تەۋھىيد ئەسما ۋە سىفات ئىسىم ۋە سۈپەتلەردىكى بىرلىك پەرۋەردىگارلىقتىكى بىرلىك : ئاللاھ يارىتىش ، ھۆكۈمرانلىق ، باشقۇرۇش ، ھاياتلىق بىرىش ۋە جان ئىلىشقا ئوخشاش ۋە باشقا ئىشھەركەتلىرىدە بىر ۋە يالغۇز دەپ ئىشىنىش .بۇ تەۋھىيدنىڭ كىتاب ۋە سۈننەتتىكى دەلىللىرى ناھايىتى كۆپ . ئۇنىڭ بىر قىسمىنى بىلىش ئۈچۈن 13532 سۇئالغا قاراڭ .كىمكى ئاللاھتىن باشقا ياراتقۇچى بار ياكى ئاللاھتىن باشقا بۇ كائىناتنى تىزگىنلەپ تۇرىدىغان ، ۋە ئۇنىڭ ئىشلىرىنى ئورۇنلاشتۇرىدىغان ھۆكۈمران بار دىسە ، تەۋھىيدنىڭ بۇ تەرىپىنى ئىنكار قىلغان ، ھەمدە ئاللاھنى ئىنكار قىلغان بولىدۇ .بۇرۇنقى كاپىرلار تەۋھىيدنىڭ بۇ تەرىپىنى ئومۇمەن قوبۇل قىلغان ، گەرچە ئۇلار ئۇنىڭ بىر قىسىم تەپسىلاتلىرىدا باشقىچە بولسىمۇ . ئۇلارنىڭ بۇنى ئىقرار قىلغانلىقى ھەقتىكى ئىسپاتلار قۇرئاننىڭ بىر نەچچە ئايەتلىرىدە تېپىلىدۇ : : ، ؟ ، : ، ! . ئەنكەبۇت ئۆمۈچۈك : 61 : ؟ ، . ، ، . ئەنكەبۇت ئۆمۈچۈك : 63 ، ؟ ، . زۇخرۇف ئالتۇن بىزەكلەر : 87 بۇ ئايەتلەردە ئاللاھ شۇنى بايان قىلىدۇكى ، كاپىرلار ئۇنىڭ ياراتقۇچى ، پادىشاھ ، ۋە تىزگىنلەپ تۇرغۇچى ئىكەنلىكىنى ئىقرار قىلىدۇ . بىراق شۇنداقتىمۇ ، ئۇلار يالغۇز ئۇنىڭغىلا ئىبادەت قىلمايدۇ . بۇ ئۇلارنىڭ زۇلۇمىنىڭ كاتتىلىقى ، يالغانچىلىقىنىڭ قاتتىقلىقىنى ، ھەمدە ئۇلارنىڭ ئەقىلئىدراكىنىڭ ئاجىزلىقىنى كۆرسىتىدۇ .شۇڭلاشقا ، كىمكى بۇ تەۋھىيدنى ھەقىقەتەن ئىتراپ قىلسا ، ئۇ ھەم جەزمەن ئاللاھنىڭ ئىلاھلىقتىكى بىرلىكلىكىنى ئىتراپ قىلىشى كىرەك .ئىلاھلىقتىكى بىرلىك : بۇ بولسا سۆز بولسۇن، ئىشھەركەت بولسۇن ئىچكى ۋە تاشقى بارلىق ئىبادەتلەرنى يالغۇز ئاللاھقىلا بىغىشلاشنى ، ھەمدە ئاللاھتىن باشقا ھەرقانداق نىمىگە ،ئۇنىڭ كىم بولۇشىدىن قەتئىي نەزەر ئىبادەت قىلماسلىقنى كۆرسىتىدۇ .ئاللاھ مۇنداق دىگەن : پەرۋەردىگارىڭ پەقەت ئۇنىڭغىلا ئىبادەت قىلىشىڭغا ھۆكۈم قىلىدۇ . ئىسرا كېچىدە سەپەر قىلىش : 23 ئاللاھقا ئىبادەت قىلىڭلار ھەمدە ئۇنىڭغا ھىچنىمىنى شىرىك قىلماڭلار . نىسا ئاياللار: 36 ئۇنى بەندىنىڭ بارلىق ئىشھەركەتلىرىنى پەقەت ئاللاھقىلا بىغىشلاش دەپ تونۇش مۇمكىن .ئۇنىڭ تەھىيد ئۇلۇھىييەئىلاھلىقتىكى بىرلىك دەپ ئاتىلىشىدىكى سەۋەپ ، ئۇ تەئەللۇھ لىلاھ سۆزىدىن شەكىللەنگەن . يەنى ئاللاھقا مۇھەببەت ۋە ئۇلۇغلاش بىلەن ئىبادەت قىلىش .ئۇ يەنە تەۋھىيد ئىبادەت دەپمۇ ئاتىلىدۇ ، چۈنكى بەندە ئاللاھقا ئۇ بۇيرىغاننى قىلىش ، ئۇ چەكلىگەندىن ساقلىنىش ئارقىلىق ئىبادەت قىلىدۇ .ئۇ يەنە تەلەپ ، مەقسەت ۋە ئىرادىدىكى بىرلىك دەپمۇ ئاتىلىدۇ . چۈنكى بەندە پەقەت پاك ئاللاھنىڭ يۈزىنىلا رازىلىقىنىلا ئىزدەيدۇ ، مەقسەت قىلىدۇ ۋە ئىرادە قىلىدۇدە ، ئاللاھقا دىننى ساپ ئۇنىڭغىلا قىلغان ھالدا ئىبادەت قىلىدۇ .مانا بۇ تۈر بولسا ئىنسانلار ئۇ ھەقتە ئىزىپ كىتىۋاتقان ھەمدە ئۇ سەۋەپلىك پەيغەمبەرلەر ئەۋەتىلگەن ، كىتاپلار چۈشۈرۈلگەن تەۋھىيد . مانا مۇشۇنىڭ ئۈچۈن بۇ ئالەم يارىتىلغان ۋە قانۇنشەرىئەتلەر بىكىتىلگەن ، ھەمدە ئۇ ھەقتە پەيغەمبەرلەر ۋە ئۇلارنىڭ خەلىقلىرى ئوتتۇرسىدا بەسمۇنازىرىلەر پەيدا بولغان . شۇنىڭ بىلەن ، كاجلار ھالاك بولغان ۋە ئىشەنگۈچىلەر قۇتقۇزۇلغان .كىمكى بۇ تەۋھىيد ھەققىدە ئازىدىكەن ، مەسىلەن ، ئىبادەتنىڭ بىر قىسمىنى ئاللاھتىن باشقا بىرىگە بىغىشلايدىكەن ، ئۇنداقتا ئۇ ئىسلام چىگىرسىدىن چىقىپ كەتكەن ھەمدە توغرا ئىتىقادتىن يىراقلاشقان بولىدۇ . ئاللاھتىن سالامەتلىكنى سورايمىز .ئىسىملار ۋە سۈپەتلەر تەۋھىيدىگە كەلسەك : ئاللاھنىڭ ئىسىملىرى ۋە سۈپەتلىرىنى ئىتراپ قىلىش ۋە ئۇنىڭغىلا مەنسۇپ قىلىش ، ھەمدە ئۇنىڭ ئىسىملىرى ۋە سۈپەتلىرىدە ئۇنىڭغا ئوخشايدىغان ھىچكىم يوق دەپ ئىشىنىش .بۇ تەۋھىيد ئىككى پىرىنسىپنى ئاساس قىلىدۇ :بىرىنچى : مۇقەررەرلەشتۈرۈش : يەنى ئاللاھ ئۆز كىتابىدا ئۆزىگە مۇقەررەرلەشتۈرگەن ياكى پەيغەمبىرى ئاللاھنىڭ تەرىپلىشى ۋە ئامانلىق ئۇنىڭغا بولسۇن ئۇنىڭغا مۇقەررەرلەشتۈرگەن گۈزەل ئىسىملار ۋە يۈكسەك سۈپەتلەرنى ئاللاھنىڭ سەلتەنىتى ۋە ئۇلۇغلىقىغا لايىق دەرىجىدە بۇرمىلىماستىن ، مەنىلىرىنى ئۆزگەرىتمەستىن ، ئۇلارنىڭ ھەقىقىتىنى ئىنكار قىلماستىن ياكى ئۇلارنىڭ قانداقلىقىنى مۇزاكىرە قىلماستىن مۇقەررەرلەشتۈرۈش .ئىككىنچى : ئىنكار قىلىش : يەنى ئاللاھتا ھەرقانداق ئەيىپنۇقساننىڭ بارلىقىنى ئىنكار قىلىش ھەمدە ئاللاھ ئۆزى ھەققىدە ئىنكار قىلغان كەمچىلىك سۈپەتلىرىنى ئىنكار قىلىش . بۇنىڭ دەلىلى : ئۇنىڭغا ئوخشايدىغان ھىچنەرسە يوق . ھەمدە ئۇ ھەممىنى ئاڭلاپ تۇرغۇچى ، كۆرۈپ تۇرغۇچى . شۇڭلاشقا ئۇ ئۆزىدە مەخلۇقاتلىرى بىلەن ھەرقانداق ئوخشاشلىقنىڭ بارلىقىنى ئىنكار قىلدى . ھەمدە ئۇنىڭ ئۆزىگە لايىق دەرىجىدە مۇكەممەل سۈپەتلەرگە ئىگە ئىكەنلىكىنى مۇقەررەرلەشتۈردى . ئۇ ھەممە ئەيىپنۇقساندىن پاكتۇر . الحجة في بيان المحجة 1 305 و لوامع الأنوار البهية 1 57 كە قاراڭ .
|
قازاقستاندا جاڭا تەلەمەديتسينالىق جوبا ىسكە قوسىلدى30 ماۋسىم 21:40نۇر سۇلتان. قازاقپارات ەلىمىزدە جاڭا تەلەمەديتسينالىق جوبا ىسكە قوسىلدى، دەپ حابارلايدى حابار 24.باستاما الدىمەن پيلوتتىق رەجيمدە سىناقتان وتكىزىلەدى. ول تەك نۇر سۇلتان، الماتى، شىمكەنت تۇرعىندارىنا قولجەتىمدى بولادى. بۇل جونىندە قۇزىرلى مينيسترلىك پەن جاۋاپتى كومپانيا وكىلدەرىنىڭ ونلاين باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا بەلگىلى بولدى. ياعني، جاڭا جوبا اياسىندا مەديتسينالىق كومەكتى ۇيدەن شىقپاي الۋعا مۇمكىندىك بار.ول ءۇشىن . پورتالى ارقىلى دارىگەرلەرمەن تىكەلەي بايلانىس ورناتىلادى. ونلاين قابىلداۋلار تەگىن جانە اقىلى نەگىزدە جۇرەدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ولجاس ابىشيەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل وقشاۋلاۋدا وتىرعان دارىگەرلەرگە قوسىمشا تابىس تابۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ال، قىزمەت ساپاسى ءجىتى باقىلاۋدا بولادى، دەدى ول.ولجاس ابىشيەۆ، ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى: دارىگەرلەر مەن ناۋقاستار اراسىنداعى اڭگىمە جازىلادى. ءبىز بۇنى ادامداردىڭ جەكە باسىنا قاتىستى اقپاراتتى جيناۋ ءۇشىن ەمەس، قىزمەت ساپاسىن باقىلاۋ ءۇشىن قولعا الدىق. ويتكەنى جالعان كەڭەستەر بەرىلىپ، الاياقتىق تا جاسالۋى مۇمكىن. مىنە، سونىڭ الدىن العىمىز كەلەدى. جوبا قاۋىپسىزدىككە قاتىستى تەكسەرىستەردەن ءوتتى جانە قازىر سەرتيفيكاتتاۋعا دايىندالىپ جاتىرمىز.
|
.خەۋەرتورى, , , , , ؟يوللانغان ۋاقىت : 12:39 12092017 ، . ، ، . ، ، . ؟ ، ، . ، . ، 6.5 7.4 . ، . 450 ىپ، 6.5 . ، , . .
|
ەاەو سوتىنىڭ سۋديالارى انت بەردى ەاەو11 اقپان 2015، 09:00ەاەو سوتىنىڭ سۋديالارى انت بەردى11 اقپان 2015, 09:00 327 0استانا. 11 اقپان. . مينسكىدە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق سوتىنىڭ سۋديالارى سالتاناتتى تۇردە انت بەردى دەپ حابارلايدى 24.بۇل وتە ماڭىزدى كەزەڭ. سەبەبى سۋديا ٴوز مىندەتىنە تەك وسى راسىمنەن كەيىن عانا كىرىسە الادى. سالتاناتتى شاراعا ارمەنيا، قازاقستان جانە رەسەي ەلشىلەرى قاتىستى. سوتتاردىڭ جاۋاپتى جۇمىسىنىڭ باستالۋىمەن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيا كەڭەسىنىڭ ٴتوراعاسى ۆاسيليي ماتيۋشەۆسكيي قۇتتىقتادى. ول 2015 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ٴبىزدىڭ ەلدەر ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتى قۇرىپ، بولاشاققا ۇلكەن قادام جاسادى. كەز كەلگەن سالماقتى ينتەگراسيالىق قۇرىلىم سياقتى ول دا ازىرگە تولىق جەتىلمەگەن، سوندىقتان سوتتاردىڭ ٴرولى وتە زور دەپ اتاپ كورسەتتى.الەكساندر فەدورسوۆ، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ سوت ٴتوراعاسى: سوتتىڭ مىندەتى مۇشە مەملەكەتتەردىڭ، وداق ورگاندارىنىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق تۋرالى كەلىسىمدى، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق اياسىنداعى حالىقارالىق كەلىسىمدەردى جانە وداقتىڭ ٴۇشىنشى تاراپتارمەن جاسالاتىن حالىقارالىق كەلىسىمدەرىن، سونداياق ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسياسى قابىلدايتىن شەشىمدەردى بىركەلكى جانە دۇرىس ٴتۇسىنۋىن، قولدانۋىن قامتاماسىز ەتۋ. سوتقا ازىرگە ەشقانداي ارىزشاعىم تۇسكەن جوق، سەبەبى مۇنداي ارىزشاعىمدى بەرەردىڭ الدىندا سوتقا دەيىنگى بەلگىلى راسىمدەر قاراستىرىلعان. ولارعا شامامەن 3 اي كەتۋى كەرەك.ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق سوتىنىڭ قۇرامىنا 4 ەلدىڭ قازاقستان، رەسەي، بەلارۋس جانە ارمەنيانىڭ وكىلدەرى وداققا مۇشە ٴار مەملەكەت اتىنان 2 سۋديادان كىرەدى. ٴبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ اتىنان ۆەنەرا سەيتىموۆا مەن جولىمبەت بايىشەۆ بار. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق سوت ٴتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى بايىشەۆ شارۋاشىلىق نىساندارىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋداعى قۇقىقتىق ينستيتۋتتاردىڭ ٴرولىن ايرىقشا اتادى.جولىمبەت بايىشەۆ، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق سوت ٴتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى: ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق سوتىنىڭ الەۋەتى ايرىقشا كەڭ جانە سوتتىڭ الدىندا تۇرعان ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ٴبىرى شارۋاشىلىق جۇرگىزۋشى نىسانداردى قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋ، كاسىپكەرلىك قىزمەتتى ىسكە اسىرىپ وتىرعان، ٴتىپتى جەكە كاسىپكەر رەتىندەگى كەز كەلگەن شارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرى قۇقىقتارى بۇزىلعان جاعدايدا سوتقا تىكەلەي جۇگىنە الادى.
|
كومپىيوتوردىن سوئالجاۋاپئىكران ئاق بۇلۇپ قالدى،قانداق قىلسام بولار؟باغداش مۇنبىرىمۇنبەر بىلىم غەزىنىسى كومپىيوتوردىن سوئال جاۋاپ ئىكران ئاق بۇلۇپ قالدى،قاند ...كۆرۈش: 2400ئىنكاس: 15ئىكران ئاق بۇلۇپ قالدى،قانداق قىلسام بولار؟4321 توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 3086يوللىغان ۋاقتى 2011924 16:06:34 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشتوردا كىنو، ناخشا قۇيۇپ، تور بەتتە چىققان قويغۇچنىڭ پۈتۈن ئىكران ھالەتتە قۇيۇش دىگەن يىرنى باسسام ئىكران ئاق ھالەتكە كىلىۋالدى، ئاۋاز چىقىدۇ، بىراق سۈرۈت يوق ، قانداق قىلسام بۇلار ياردەم قىلساڭلار!يوللىغان ۋاقتى 2011925 00:21:25 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشيېڭىدىن كومپىيوتور سېتىۋېلىڭ ،ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 4040, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 960 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 4040, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 960 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 2011925 01:26:25 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش:...20194754. ماۋۇ ئادرېستىكى يۇمشاق دېتالنى قاچىلاپ سىناپ بېقىڭ....يوللىغان ۋاقتى 2011925 11:22:56 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئېھتىمال ۋىروسلانغان بولىشى مۈمكىن.سېستىمىنى قايتا قاچىلاپ بېقىڭ.يوللىغان ۋاقتى 2011925 12:57:21 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمېنىڭچە ئاساسلىق چاتاق قاتتىق دېتالدا.ئەگەر سىزنىڭ كومپىيوتىرىڭىز قول كومپىيوتىرى بولسا ئۇنداقتا ئېكراندىن چاتاق چىقىپتۇ،دەسلەپتە شۇنداق بولدۇ، يەنە بىر ئىككى ئاي ئۆتكەندىن كېيىن ئېكراندا ھېچنىمە كۆرۈنمەيدىغان بوپ قالىدۇ دە ئاپىرىپ 800 كويغا ئالماشتۇرىسىز ئېكراننى.يوللىغان ۋاقتى 2011925 17:09:28 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشسىز دىگەن دىتالنى قاچىلاپ باقتىم، يەنىلا ئاۋالقىدەك. مىنىڭ بۇ قول كومپىيوتىرمۇ ئەمەس، ۋىروس يوقلىقىنىمۇ بىلىمەن.زادى نىمە سەۋەپتىندۇ؟يوللىغان ۋاقتى 2011925 18:03:29 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشتوربەتتىكى فىلىم قويۇلۇش كۆزنۈكىدە مائوسنىڭ ئوڭ كونوپكىسىنى چېكىپ تەڭشەش نى چېكىپ چىققان كىچىك كۆزنەكتىن تۆۋەندىكى رەسىمدە كۆرسىتىلگەندەك مەشخولارت ئېلىپ بېرىپ قاتتىق دېتال تېزلىتىش دىگەن تاللاشنى بىكار قىلىۋېتىپ سىناپ بېقىڭ ئەگەر بۇنىڭدا ئوڭشالمىسا تۆۋەندىكى سوئاللارغا تەپسىلى جاۋاپ يازغايسىز.قايسى توردا كۆرگەن ئىدىڭىز كىنونى ، شۇ بېكەتتىكى كىنولارنىڭ ھەممىسى شۇنداقمۇ ؟ ياكى پۈتكۈل توردىكى كىنو فىلىم ھەممىسى شۇنداقمۇ ؟ قايسى تور كۆرگۈنى ئىشلەتكەن ئىدىڭىز ؟ كومپىيوتىرىڭىزدا قاچىلانغان قويغۇچ بىلەن كومپىيوتىرىڭىزدىكى كىنونى قويۇپ چوڭ ئېكران قىلىپ سىناپ باقتىڭىزمۇ .يوللىغان ۋاقتى 2011925 18:22:26 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمەن تۇرىدا كىنو كۆرگەن، باشقىلارنىمۇ سىناپ باقتىم ، پەقەت :..317. دىنگەن توردىن دىگەن كىنونى كۆرسەم پۈتۈن ئىكران ھالىتىدە كۆرەلىدىم، قالغانلىرى ئاق ئىكران.
|
قازاق سۋسىندارىنىڭ ەمدىك قاسيەتى13 اقپان 13:53نۇرسۇلتان. قازاقپارات قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق تاعامدارى پايدالى دارۋمەندەر مەن مينەرالدارعا باي، سونىمەن بىرگە كوپتەگەن اۋرۋ تۇرلەرىنە دە ەم.تاعامداردىڭ ەمدىك قاسيەتى جونىندەگى ۇعىم مەديتسينادا پايدا بولماي تۇرىپ اق اتا بابالارىمىز قىمىز، شۇبات ءىشىپ كوپتەگەن دەرتتىڭ الدىن العان.قۇرامى اقۋىز، ماي، كومىرسۋتەك لاكتوزا، ناتري، كالي، فوسفورعا باي. سونىمەن قاتار، وندا ادام اعزاسىنا اسا قاجەتتى دارۋمەندەر وتە كوپ. ولار: ا، ۆ1، ۆ، ۆ12، س دارۋمەندەرى. قىمىزدىڭ ەمدىك قاسيەتتەرىن ەجەلدەن بىلەتىن اتا بابالارىمىز اس قورىتۋ جۇيەسى اۋرۋلارىن، قان ازدىق، مەشەل، قۇرت اۋرۋلارىن، اسقازان جاراسىن، جۇرەك، قانتامىر اۋرۋلارىن جانە اتەروسكلەروزدى ەمدەۋگە پايدالانعان.تۇيە سۇتىنەن ازىرلەنەتىن بۇل سۋسىن بيولوگيالىق قۇرامى بويىنشا قۇنارلى جانە ءدامدى ازىق قانا ەمەس، ۆ، ۆ1، ۆ2، س دارۋمەندەرىنىڭ دە قاينار كوزى. شۇبات وزىندەگى ۆ1، ۆ2 دارۋمەندەرى بويىنشا سيىر سۇتىنەن اسىپ تۇسەدى. شۇباتتىڭ ءبىر ليترى ادام اعزاسىندا س دارۋمەنىنە جانە ريبوفلاۆينىنە تاۋلىكتىك قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىرا الادى. شۇبات سيىر سۇتىنە قاراعاندا ماي، اقۋىز، مينەرالدى زاتتارعا جانە دارۋمەندەرگە وتە باي. ەمدىك قاسيەتى دە كۇشتى. ول قانت ديابەتى، اسقازان جاراسى، ديارەيا، باۋىر، اللەرگيا ءتارىزدى اۋرۋلاردان ايىقتىرادى.قۇرامىندا ماي، كومىرسۋتەك، اقۋىز ءۇش ەسە كوپ. تەمىر، كالتسي، ا، ۆ دارۋمەندەرى بار. ەشكى ءسۇتى بەزدەرگە، راحيت، برونح دەمىكپەسى، ءوت جولدارى سىرقاتىنا، باس ساقيناسىنا، اس قورىتۋ جولدارىنىڭ بۇزىلۋىنا قارسى شيپالى ەم.مۇندا 75،3 سۋ، 21،7 ءنارۋىز، 2،5 ماي، 0،5 كومىرسۋتەگى بار. جىلقى ەتىنىڭ مايى جەڭىل بالقيتىن بولعاندىقتان ول اعزاعا جاقسى سىڭەدى. ەتكە گليكوگەننىڭ جانۋار كراحمالى ءبولىنۋى وعان وزگەشە ءدام بەرەدى.جانۋارلار مايىن شەكتەلگەن ەم دامگە ديەتاعا، پىسىرىلگەن تاعامداردا قولدانبايدى. ويتكەنى جانۋارلار ەتى ىشكى مايلاردىڭ قاباتىن قۇرايدى. تۇيە ەتىندەگى ماي قوي، سيىر ەتىنە قاراعاندا كوبىرەك. وركەشتى ەرىتىپ، جوعارى ساپالى اق ءتۇستى ماي الۋعا بولادى جانە ول سيىر مەن قوي مالىنا قاراعاندا باعالى. تۇيە ەتىندە 7580 سۋ، 1821 ءنارۋىز جانە 12 ماي بار. ودان باسقا كالتسي، ماگني، فوسفور، تەمىر، تاعى دا باسقا ءبىرقاتار دارۋمەندەر كەزدەسەدى.دەرەككوزى: قازاق الەمى توپتاماسىنان
|
شىنخۇا ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ۋەقەدە يەنە مەزكۇر بالىلار باغچىسىنىڭ 2 نەپەر ئوقۇتقۇچىسى ۋە بىر نەپەر ئامانلىق ساقلىغۇچىسىمۇ يارىلانغان.دائىرىلەرنىڭ بىلدۈرۈشىچە، قاتىل قولغا ئېلىنغان بولۇپ، ئۇنىڭ 47 ياشلىق ئىشسىز بىر كىشى ئىكەنلىكى مەلۇم بولماقتا، ئەمما ئۇنىڭ بۇ جىنايەتنى نېمە ئۈچۈن ئىشلىگەنلىكى ھەققىدە خىتاي دائىرىلىرى تېخى ئېنىق ئىپادە بىلدۈرمىدى.خىتايدا يېقىنقى ئىككى ئايدىن بېرى ئۆسمۈر بالىلارغا ھۇجۇم قىلىش ۋەقەلىرى ئارقا ئارقىلاپ مەيدانغا كەلمەكتە. تېخى بۇندىن بىر كۈن ئاۋۋال گۇاڭدۇڭ ئۆلكىسى لېيجوۋ شەھىرىدىكى بىر باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى پىچاقلىق بىر كىشىنىڭ ھۇجۇمىغا ئۇچراپ ۋەقەدە 18 ئوقۇغۇچى ۋە بىر ئوقۇتقۇچى يارىلانغان ئىدى.12 ئاپرېل كۈنى يەنە گۇاڭشى ئۆلكىسى خېپۇ ناھىيىسىدە پىچاق كۆتۈرگەن بىر كىشى باشلانغۇچ مەكتەپ بالىلىرىغا ھۇجۇم قىلىپ بىر بالىنى ۋە بىر كىشىنى ئۆلتۈرگەن. ئالدىنقى ئايدا فۇجيەن ئۆلكىسىنىڭ نەنپىڭ شەھىرىدىمۇ يەنە ئوخشاش ۋەقە يۈز بېرىپ 8 كىشى ئۆلگەن ۋە 5 كىشى ئېغىر يارىلانغان ئىدى.ھازىر خىتايدىكى بۇ كىچىك بالىلارغا ھۇجۇم قىلىش ۋەقەلىرىنىڭ زادى نېمە ئۈچۈن كېلىپ چىقىۋاتقانلىقى، بۇنىڭ ئىجتىمائىي ئارقا كۆرۈنۈشى ھەققىدە بەس مۇنازىرىلەر ئېلىپ بارماقتا.غەزەپلەنگەن بىر ئايال پويىزدا 9 ئادەمگە پىچاق سالدىخىتاي ھۆكۈمىتى يەرلىك ئەمەلدارلاردىن مەكتەپلەرنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىشنى تەلەپ قىلدىئۇيغۇر ئېلىدا پىچاق ۋە قىڭراق تىپىدىكى تىغلىق سايمانلارغا قويۇلغان چەكلىمە داۋام قىلماقتا
|
ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى تۇنجى غول ھۈجەيرە كلىنىكىلىق سانائەت بازىسىنىڭ ئىش باشلاش مۇراسىمى 9ئاپرېل كۈنى ئۈرۈمچى شەھىرىگە قاراشلىق ئىقتىسادىي تەرەققىيات رايونىدا ئۆتكۈزۈلگەن.مەلۇم بولۇشىچە، مەزكۇر سانائەت بازىسىنى يىجيايۈ بىئوتېخنىكىلىق چەكلىك شىركىتى قۇرىدىغان بولۇپ، بۇنىڭغا جەمئىي 420 مىليون سوم تەخمىنەن 66 مىليون ئامېرىكا دوللىرى مەبلەغ سېلىنغان.خىتاي باشقۇرۇشىدىكى خىتاي خەۋەرلىرى تورى نىڭ 17ئاپرېلدىكى خەۋىرىگە قارىغاندا، مەزكۇر سانائەت بازىسى تۆت گېكتار 60 مو يەر ئىگىلەيدىكەن. 2020يىلى ئىككى باسقۇچقا بۆلۈنگەن قۇرۇلۇش تاماملانغاندىن كېيىن مەزكۇر بازا غول ھۈجەيرە تەتقىقاتى ۋە راك كېسەللىكلىرى بىمارلىرىنى داۋالاش قاتارلىق تۈرلەرنى ئىشقا كىرىشتۈرىدىكەن.خەۋەردە ئېيتىلىشىچە، مەزكۇر بازا پۈتكەندىن كېيىن ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى راك كېسىلىگە گىرىپتار بولغۇچىلارنى نۇردا داۋالاش، خىمىيەۋى ئۇسۇلدا داۋالاش، ئوپېراتسىيە قىلىشتەك كونا ئۇسۇلدا ئەمەس، بەلكى ئىممۇنېت ھۈجەيرىلىرى جانلاندۇرۇش تېخنىكىسى ئارقىلىق داۋالايدىكەن.تېببىي پەنلەر مۇتەخەسسىسى ئەنۋەر توختىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى راك كېسەللىرى بىمارلىرىنىڭ سانى خىتاينىڭ باشقا ئۆلكىلىرىگە قارىغاندا ئون ھەسسىلەپ يۇقىرى ھېسابلىنىدىكەن. بۇنىڭدىكى مۇھىم سەۋەبلەرنىڭ بىرى ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى كۆپ يىللىق ئاتوم سىنىقىنىڭ بىۋاسىتە تەسىرى ئىكەن. ئەمما كۆپ قىسىم كىشىلەر يېڭىدىن قۇرۇلماقچى بولغان بۇ بازىنىڭ ئۇيغۇر بىمارلىرىغا قانچىلىك مەنپەئەت ئېلىپ كېلىدىغانلىقىدىن تولىمۇ گۇماندا ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈشمەكتە.مەلۇم بولۇشىچە، ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇر بىئولوگىيە ئالىمى شۆھرەت مۇتەللىپوف غول ھۈجەيرە تەتقىقاتىدا دۇنيانىڭ ئەڭ ئالدىنقى سەۋىيەسىدە تەتقىقات بىلەن مەشغۇل بولۇۋاتقان بولۇپ، ئۇنىڭ بۇ جەھەتتىكى نەتىجىلىرى دۇنيانىڭ ئورتاق ئېتىراپ قىلىشىغا ئېرىشكەن ئىدى.
|
بالاعا قامقورلىق باستى نازاردابالالاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ، ولارعا قامقور بولۋ جانە قوعامدا بالالار يگىلىگى ءۇشىن قايىرىمدىلىق شارالارىن وتكىزۋ ۋاقىتتىڭ وزەكتى ماسەلەسى. وسى ورايدا ءوزىنءوزى تانۋ: بالا ءۇشىن ميسسيا اتتى حالىقارالىق فورۋم ءوتىپ، كۇن تارتىبىندەگى كەلەلى ماسەلەلەردى تالقىعا سالدى. ويپىكىرلەرىمەن ءبولىستى. پلاتفورماسى ارقىلى وتكەن كونفەرەنتسيا اۋقىمى وتە كەڭ بولدى. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى، بوبەك ۇلتتىق عىلىميپراكتيكالىق، ءبىلىم بەرۋ جانە ساۋىقتىرۋ ورتالىعى ماماندارىنان باستاپ مەكتەپكە دەيىنگى جانە ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، عالىمدار جانە شەتەلدىك سەرىكتەستەر تىكەلەي بايلانىسقا شىقتى.كونفەرەنتسيا باسىندا بوبەك قورىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى سارا نازارباەۆانىڭ قۇتتىقتاۋ حاتى مەن ۆيدەودارىسى قاتىسۋشىلار نازارىنا ۇسىنىلدى.بۇل جولعى فورۋم تاقىرىبى وتە تەرەڭ. ءبىز ءارتۇرلى ەلدە ءومىر ءسۇرىپ، ءارتۇرلى تىلدە سويلەيمىز، ءتۇرلى ءدىندى ۇستانامىز، بىراق بارىمىزدە بالالاردىڭ جاقسى ءومىر ءسۇرىپ، باقىت پەن قۋانىشقا قول جەتكىزگەنىن قالايمىز. ەگەر ءبىز ءوزىمىز رۋحانيادامگەرشىلىك باعىتىندا تەرەڭ ءارى ورتاق تۇسىنىستىكتە بولا الساق، ءوزىمىز بالالارعا ۇلگى بولا الساق، وندا ولاردىڭ ارمانى مىندەتتى تۇردە ورىندالادى. سوندا ءبىزدىڭ ۇرپاقتارىمىز تاتۋلىق پەن ۇيلەسىمدىلىك سالتانات قۇرعان عاجايىپ الەمدە ءومىر سۇرەتىن بولادى دەلىنگەن سارا نازارباەۆانىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىندا.بوبەك ۇعببسو باس ديرەكتورى ەلەنا ساكەنوۆانىڭ ايتۋىنشا، ەرەسەكتەر ءوزىنىڭ ەشقاشان بالانىڭ قامقورشىسى ءھام جول كورسەتۋشىسى ەكەنىن ۇمىتپاۋى ءتيىس. بالاعا دەگەن ماحاببات پەن مەيىرىم ۇنەمى جاڭعىرىپ تۇرۋى كەرەك دەيدى. كونفەرەنتسيانىڭ ءدال بۇگىن وتكىزىلۋى دە بەكەر ەمەس. ويتكەنى ءدال وسى، 20 قاراشا كۇنى بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ بالا قۇقىعى جونىندەگى دەكلاراتسياسى قابىلدانعان ەدى. بۇل كۇن بارشا الەمدەگى بالالاردىڭ باقىتتى ءومىر كەشۋىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ىنتىماقتاستىق پەن بىرلىكتىڭ كۇنى سەكىلدى. ءبىزدىڭ ارقايسىمىز وسى يدەيامەن ءومىر ءسۇرىپ كەلەمىز. بۇل يگىلىكتى جولعا ءبىزدى سارا الپىسقىزى نازارباەۆا باعىتتادى. قازىر بوبەك قورى بالالارعا ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋ جولىندا زاماناۋي يننوۆاتسيالىق تاسىلدەردى اينالىمعا ەنگىزىپ، كوپكە ۇلگى بولىپ وتىر. بۇل رەتتە بالاعا ءتالىم بەرەتىن پەداگوگتاردىڭ ۇلەسى وراسان. ۇستاز ءوز وقۋشىسىنىڭ بويىندا رۋحاني قۇندىلىقتاردى ءسىڭىرۋ، ازاماتتىق ۇستانىمدى قالىپتاستىرۋ، ادامگەرشىلىك سەنىمدەردى وياتۋ جولىندا ايانباي ەڭبەك ەتەدى. فورۋم قاتىسۋشىلارىمەن ارامىزدى ميلليونداعان شاقىرىم ءبولىپ جاتقانىنا قاراماستان ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىز بەن دوستىعىمىز اركەز بيىك دەڭگەيدە قالا بەرەدى. تاجىريبە الماسۋ پروتسەسى ەشقاشان توقتامايدى، دەيدى ەلەنا ساكەنوۆا.ودان سوڭ قوناقتار ءسوز سويلەپ، بالانى زاماناۋي ۇردىستەرگە بەيىمدەۋ، ولاردى زياندى، قاجەتسىز دۇنيەلەردەن قورعاۋ جانە ولاردىڭ قۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىنە باسا كوڭىل ءبولدى. ەۋروپالىق جالپى ادامدىق قۇندىلىقتار ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى مارياننا مەيەر، اتاانالار قامقورلىعى حالىقارالىق قوزعالىسىنىڭ ءتورايىمى كلارا مانسۋروۆا، لومونوسوۆ اتىنداعى ممۋ پسيحولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى ريزا حاليلوۆ، داعىستان مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇزەتۋ پەداگوگيكا جانە ارنايى پسيحولوگيا كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى دجافار ماللاەۆتار جانە تاعى دا باسقا قاتىسۋشىلار ءوز پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى.فورۋم بارىسىندا قاتىسۋشىلارعا سارا نازارباەۆانىڭ العىس حاتتارى تابىس ەتىلەتىنى ايتىلدى.
|
خىتاي ئامېرىكا توقۇنۇشىدا يېڭى سەھىپە ئۇيغۇرچەخىتاي ئامېرىكا توقۇ...سىياسەت، ئىقتىساد ۋە جەمئىيەت تەتقىقاتلىرى فوندى جەمئىيىتى نىڭ خەۋپسىزلىك تەتقىقاتلىرى دىرىكتورى ۋە يازغۇچىسىئامېرىكا، ئەنگىلىيە ۋە ئاۋىستىرالىيە ئوتتۇرىسىدا ئىمزالانغان يېڭى بىخەتەرلىك شەرتنامىسى نى خىتايئامېرىكا توقۇنۇشىنىڭ يېڭى سەھىپىسى دەپ قاراشقا بولىدۇ.يېڭى بىخەتەرلىك شەرتنامىسى ئالدى بىلەن يەرشارى خاراكتېرلىك كۈچ رىقابىتىنىڭ ھەربىي سېپىنىڭ قانداق شەكىللىنىدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھىم يىپ ئۇچى بىلەن تەمىنلەيدۇ. ھەربىي سەپ ئەلۋەتتە كۈرەشنىڭ پەقەت بىر قىسمىنىلا تەشكىل قىلىدۇ. گەرچە ئىقتىساد سېپىدە، يارىشىش ئۈستىدە ئىزدىنىشلەر بولسىمۇ، ئەمما ھەربىي سەپتە ھېچقايسى تەرەپ ئىشىنى تەلەيگە تاشلاپ قويۇشنى خالىمايدۇ. بۇ سەۋەبتىن دەسلەپكى باسقۇچتا خىتاينىڭ قانداق ئىنكاس قايتۇرىدىغانلىقى ئىنتايىن مۇھىم. خىتاي مۇرەسسەچىلىكنى تاللامدۇ ياكى قارشى تەڭپۇڭلۇق پەيدا قىلىشنىمۇ؟ ھازىرچە بۇنى پەرەز قىلىش تەس، ئەمما خىتاي بۇ ئىككى خىل ئۇسۇلنى تەڭ ئىشلىتىدۇ دېيىشكىمۇ بولىدۇ. چۈنكى بۇ خىل قاراش خىتاينىڭ ئۆرلەش ئىستراتېگىيەسىنىڭمۇ تايانچ كۈچىنى شەكىللەندۈرىدۇ. ئۇ بولسىمۇ قورقۇتماي، چۆچۈتمەي ۋە توقۇنۇشماي تۇرۇپ ئۆرلەشتۇر. خىتاينىڭ غا قايتۇرغان ئىنكاسىمۇ كۈتۈلگىنىدەك بولدى ۋە بۇنىڭغا بىر مەسئۇلىيەتسىزلىك دەپ باھا بەردى.ئاۋىستىرالىيەنىڭ يادرو سۇ ئاستى پاراخوتى ئىقتىدارىغا ئىگە بولىشى، خىتايغا نىسبەتەن بىر قانچە جەھەتتىن مۇھىم ۋە تولىمۇ خەتەرلىك.بىرىنچىدىن ئامېرىكا ۋە ئەنگىلىيەنىڭ ئىستىخبارات ۋە ھەربىي كۈچىنى ھىندىتىنچ ئوكيان رايونىغا يۆتكەش ئارقىلىق خىتاينىڭ ھەرىكەت قابىلىيىتى چەكلەنگەن بولىدۇ.ئىككىنچىدىن ئاۋىستىرالىيەنىڭ ھۇجۇمچى مۇداپىئە ئىقتىدارىنى ئاشۇرۇش ئارقىلىق خىتايغا قاراتقان ھەربىي تەڭپۇڭلۇقىنى مۇستەھكەملەپ، خىتاينىڭ دېڭىزئوكيان ھەربىي كۈچىنى ئاشۇرۇش سۈرئىتىنى ئاستىلاتقانلىق بولىدۇ.ئۈچىنچىدىن ئىستراتېگىيەلىك كۆلەمدىكى چېكىندۈرگۈچ كۈچىنى ئارقىلىق تېخىمۇ ئاشۇرۇپ، خىتايغا قارشى تەييار ھالەتكە ئۆتكۈزگەن ۋە خىتاينىڭ تاجاۋۇزچىلىق ئىستراتېگىيەسىنىڭ شەكىللىنىشىنىڭ ئالدىنى ئالغان بولىدۇ.تۆتىنچىدىن ئاۋىستىرالىيەنىڭ يادرو كۈچكە ئايلىنىش ئېھتىماللىقى ئاشىدۇ. بۇ ئېنىق ھالدا، ھەم خىتاينىڭ چەكلىمىگە ئۇچرىتىلىشى، قورشاۋغا ئېلىنىشى، ھەم ياپونىيە، جەنۇبىي كورېيە قاتارلىق رايونلۇق ئاكتىيورلارنىڭ مەۋجۇتلۇقى كۆزدە تۇتۇلغاندا خىتاينى كەڭ كۆلەملىك تەڭپۇڭلاشتۇرۇش ئىستراتېگىيەسىگە دۇچار قىلغانلىق بولىدۇ. بۇنداق جىددىي مۇھىتتا، تەيۋەن مەسىلىسى تېخىمۇ ھالقىلىق نۇقتىغا كۆتۈرۈلگەن بولىدۇ. بۇ ئەھۋال بەلكىم خىتاي بىلەن نى ئۇدۇل ھەربىي تۇقۇنۇشقا ئېلىپ بېرىشى مۇمكىن.بۇ ئىستراتېگىيەگە قارشى ئەلۋەتتە خىتاينىڭمۇ نۇرغۇن تاللاشلىرى بار. بۇلارنىڭ ئىچىدىكى ئەڭ مۇھىمى قوراللىنىش جەھەتتىن تېخىمۇ پەيلى بۇزۇق سىياسەتلەرنى يولغا قويۇش، شىمالىي كورېيەگە ئوخشاش سىستېما سىرتىدىكى ئاكتىيورلار ئارقىلىق قارشى قوراللىنىش قەدەملىرىنى ھەرىكەتكە ئۆتكۈزۈش شۇنداقلا يېراق ساھەلەردە، ئامېرىكا قالدۇرۇپ كەتكەن بوشلۇقنى تولدۇرۇش ئۈچۈن چەت ئەللەردىن ئىتتىپاقداش ئىزدەشنى تېزلىتىشتۇر.يېڭى بىخەتەرلىك شەرتنامىسى تىن كېيىن ئىراننىڭ شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىغا تولۇق ئەزا سۈپىتىدە قوبۇل قىلىنىدىغانلىقىنىڭ ئېلان قىلىنىشى تاسادىپىيلىقمۇ، ئەمەسمۇ؟ ھازىرچە ئېنىق ئەمەس، لېكىن بۇنىڭ ئامېرىكانىڭ باش ئاغرىقى بولغان ئىراننى خاتىرجەم قىلغانلىقى ئېنىق.خىتاينىڭ تېخىمۇ مۇھىم يەنە بىر تاللىشى بولسا، ئىتتىپاق ئىچىدىكى ئەڭ ئاجىز ھالقىنى يەنى، ئاۋسترالىيەنى ھۇجۇم نىشانىغا ئايلاندۇرۇشتۇر. چۈنكى خىتاي ھېچ كېچىكمەستىن ئاۋسترالىيەگە ئويلىشىپراق قەدەم تاشلا دېگەن رەسمىي سىگنالىنى يوللىدى. خىتاينىڭ خەلقئارالىق مەسىلىلەردىكى كانىيى ھېسابلىنىغان يەر شارى ۋاقىت گېزىتى دىكى تەھرىرلەر ئانالىزىدا، ئەگەر ئاۋسترالىيە خىتايغا قارشى شەكىللەندۈرۈلگەن ئامېرىكا رەھبەرلىكىدىكى ئىستراتېگىيەدە ھەربىي جەھەتتىن ھۇجۇمچى سالاھىيەتلىك ئورۇن ئالغان تەقدىردە، بۇ جاۋابسىز قالمايدۇ دېگەن سۆزلەرگە ئالاھىدە ئورۇن ئاجرىتىلدى.ماقالىنىڭ ئەڭ دىققەت تارتىدىغان قىسمىدا بولسا، يەرشارىنىڭ مالىمان بولۇشىغا كىم ئەڭ ئۇزۇن بەرداشلىق بېرەلەيدۇ؟ خىتايمۇ؟ دېگەن ھالقىلىق بىر سوئال سورالدى.قارىغاندا، ئامېرىكاخىتاي توقۇنۇشى خەلقئارا سىستېمىدىكى كۈچ رىقابىتىنى يېڭى بىر باسقۇچقا كۆتۈرىدىغاندەك قىلىدۇ. خەلقئارا سىستېما ئۆزگىرىۋاتىدۇ ۋە كۈچ تەڭپۇڭلىقى يۆتكىلىۋاتىدۇ.ئەسلى جاۋاپ تېپىشقا تېگىشلىك سوئال؛ بۇ يۆتكۈلۈش چوڭ توقۇنۇش بىلەن بولامدۇ ياكى ئۇرۇشسىز بولامدۇ؟ دېگەندىن ئىبارەتتۇر. تارىخ قانلىق مىساللار بىلەن تولۇپ تۇرۇپتۇ!خەتكۈچ: كۈنتەرتىپ ۋە ئانالىز , يېڭى سەھىپە , توقۇنۇش , ئامېرىكا , خىتاي
|
بەيرۋتتاعى جارىلىس ورنىندا ۇلكەن كراتەر پايدا بولدى11 تامىز, 12:16 476 0 جاڭالىقتار انار لەپەسوۆابەيرۋتتاعى جارىلىس سالدارىنان پورت جويىلىپ، سان مىڭداعان ءۇي قيراپ قانا قويماي، ۇلكەن كراتەر پايدا بولدى. مامانداردىڭ ەسەپتەۋىنشە، ونىڭ تەرەڭدىگى 43 مەتر.ەسكە سالا كەتەيىك، 4 تامىزدا بەيرۋتتاعى پورتتا اممياك سەليتراسى ساقتالعان قويمادا جويقىن جارىلىس بولدى. 158 ادام قازا تاپتى، 6 مىڭنان اسا ادام زارداپ شەكتى. زارداپ شەككەندەر اراسىندا قازاقستاننىڭ كونسۋلى دا بار.قازىر اپات ورنىندا ىزدەستىرۋ وپەراتسياسى جالعاسۋدا. الايدا ماماندار قۇتقارۋ جۇمىستارىن توقتاتتى. ويتكەنى قيراندىلار استىنان ءتىرى ادامداردىڭ تابىلۋى ەكىتالاي.جارىلىس سالدارىنان 250 مىڭعا جۋىق تۇرعىن باسپاناسىز قالدى. استىق قورىنىڭ 85 پروتسەنتى جويىلدى. توتەنشە جاعدايدان كەلتىرىلگەن ماتەريالدىق شىعىن 15 ميلليرد دوللارعا دەيىن جەتۋى مۇمكىن. اپات ونسىز دا ەكونوميكالىق داعدارىستى باستان كەشىرىپ جاتقان مەملەكەت ءۇشىن ۇلكەن سوققى بولدى.بۇعان دەيىن فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرون الەم ەلدەرىن ليۆانعا كومەكتەسۋگە شاقىرعانىن حابارلاعانبىز.ماكروننىڭ باستاماسىمەن ليۆانعا قولداۋ كورسەتۋ جۇمىستارىن ۇيلەستىرۋ بويىنشا دونور ەلدەر جيىنى ونلاين فورماتتا ءوتتى. جيىندا فرانتسيا پرەزيدەنتى جويقىن جارىلىستان زارداپ شەككەن ليۆان حالقىنا كومەكتەسۋ كەرەگىن العا تارتتى. ماكروننىڭ سوزىنشە، بۇل ءىس ليۆان مەن ونىڭ حالقىن قولداۋداعى بىرلىكتىڭ بىرەگەي ۇلگىسى بولۋى ءتيىس.
|
جامانقۇلوۆ ارىپتەستەرىنە نەگە جاقپاي قالدى؟بۇ نە مازاق؟ 4658 0 پىكىر 13 قازان, 2016 ساعات 10:31مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك ءمۇحاماديۇلىنىڭ باسىنان داۋ ارىلماي كەلەدى... سوناۋ ءبىر جىلدارى مارقۇم راحات اليەۆ سالعان لاڭ كەزىندە ارىستانبەك مىرزا اليەۆ دەگەن فاميلياسىن مۇحامەديۇلى دەپ وزگەرتكەن ەدى. سودان بەرى تالاي ەلدىڭ نازارىنا ءتۇسىپ، ءتۇرلى داۋشارعا ىلىگىپ، ەلدىڭ كۇلكىسىنە قالىپ كەلەدى. تۇزى جەڭىل ادام با دەپ قالاسىز... ەندى مىنە، كەزەكتى داۋعا كيلىكتى تە كەتتى. بۇل ءان بۇرىنعى اننەن وزگەرەك بولىپ شىقتى.اكتريسا جانە ارىستانبەكانەۋگۇنى اياق استىنان ەڭلىك سىدىقوۆا اتتى اكتريسا ۆيدەو جازبا تاراتىپ، وندا ارىستانبەك ءمۇحاماديۇلى ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنا تۇسەر كەزدە ءوزىن رەكتور باسىمەن ويناپكۇلۋگە شاقىرعانىن جىنىستىق قاتىناسقا تارتىپ، بوپسالاۋ جالپاق جۇرتقا جاريا ەتتى. سولاق ەكەن، بۇل اڭگىمە ەل ىشىنە لەزدە تارالىپ، قاۋعا تيگەن ورتتەي لاپىلداپ، جالىنداپ شىعا كەلدى. الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسكەن جاڭالىقتى كوپ ادام ءبولىسىپ، پىكىر ايتتى. ەڭلىكتىڭ مينيستر مىرزاعا قاراتا جاريا ەتكەن ۆيدەو مالىمدەمەسى شىققان كۇنى كەشكە اكتەر، تەاتر قايراتكەرلەرى وداعىنىڭ توراعاسى تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتىڭ دا ۆيدەو سۇحباتى جارق ەتە قالدى. قالىڭ قازاقتىڭ كوڭىلىندە قازاق حاندارىنىڭ، وراز مەرگەننىڭ، قۇنانبايدىڭ بەينەسى رەتىندە ورنىققان اتاقتى اكتەر ۆيدەودا ەڭلىكتىڭ ايتقانىنىڭ جانى بار ەكەنىن ءارى مۇحاممەديۇلى رەكتور بولىپ تۇرعان تۇستاعى باسقادا قيعاش ىستەرگە بارعانىن ايتتى. ءسويتىپ، داۋ ۇلكەيىپ، ۋشىعا ءتۇستى. جەلىدە ءار جاقتى وزىنشە قورعاشتاپ باققان ادامداردىڭ قاراسى دا مولايا ءتۇستى.جۇرت ەندى نە بولار ەكەن دەپ ەلەڭدەپ وتىرعاندا ەرتەسىندە كۇتپەگەن جەردەن تەاتر قايراتكەرلەرىنىڭ كەزەكتەن تىس سەزدى وتەتىنى ءمالىم بولدى. اۋەزوۆ تەاترىندا وتكەن جينالىسقا قازاقستانداعى قازاق، ورىس، ۇيعىر جانە باسقا تەاترلاردىڭ باسشىلارى، اتاقتى تەاتر جانە كينو اكتەرلەرى قاتىستى.جينالىس باستالعان بويدا تاعى داۋ شىقتى. سەزدىڭ وتۋىنە قارسىلار جوق پا دەگەن داۋىس شىعىسىمەناق، ءبىر كۇندە ۇيىمداستىرىلعان سەزدگە كەلىپ قالعاندارىن ەندى بىلگەن اكتەرلەر اڭتاڭ كۇيگە ءتۇستى دە تەز ەستەرىن جيىپ، قايداعى سەزد، بۇلارىڭ نە؟ جينالىس دەپ كەلسەك، سەزدى نەسى تاعى؟ دەسىپ شۋلاستى. مىنبەگە ن.ساتس اتىنداعى تەاتر ديرەكتورى نادەجدا گوروبەتس شىعىپ، سەزدىڭ وتۋىنە وداق مۇشەلەرىنىڭ بەستەن ءبىرى قولداۋ بىلدىرگەنىن، جەرگىلىكتى تەاترلارعا حابارلاعانىن، ياعني، زاڭدى ەكەنىن ايتىپ ەدى، وعان دا بولمادى. اقىرى، مىنبەگە تەاتر قايراتكەرلەرى وداعىنىڭ توراعاسى تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ شىعىپ، وداق جارعىسى بويىنشا سەزد وتكىزۋدى پلەنۋم شەشەتىنىن ءارى سەزد بەس جىلدا ءبىر رەت وتەتىنىن جانە پلەنۋم سەزد وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلداسا، وندا ول ەكى اي بۇرىن حابارلاناتىنى، سەزدگە ءار ايماقتاعى تەاتردان وكىلدەر قاتىسۋى ءتيىس ەكەنىن ايتىپ، جارعىنى كورسەتتى. تۇڭعىشبايدىڭ سوزىنەن كەيىن بۇل نە جينالىس دەگەن سۇراق ءتىپتى قويۋلانا ءتۇستى.ءمينيستردىڭ ابىرويى ماڭگىلىك ەلدەن قىمبات پا؟اكتەرلەر ەندى قايتەر ەكەن دەپ ىشتەن تىنىپ وتىرعاندا كارىس تەاترىنىڭ ديرەكتورى ليۋبوۆ ني شىعىپ، جينالۋداعى ماقسات پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ ماڭگىلىك ەل يدەياسى جانە بەس ينستيتۋتسيونالدىق رەفورماسىن ونەر ادامدارىنا ءتۇسىندىرۋ ەكەنىن ايتا كەلىپ، دايىنداعان بايانداماسىن وقىدى. الايدا، ماڭگىلىك ەل جايىنا قالىپ، مىنبەگە شىققان ءار ادام تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتىڭ مينيستر ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنا قاراتا ايتقان ۆيدەوداعى اڭگىمەسىنە تولىق ويىستى. جاڭاعى ليۋبوۆ ني حانىم مينيسترگە بۇلاي دەۋ تىكەلەي پرەزيدەنتكە بارىپ تيەدى. سەبەبى، ۇكىمەتتىڭ، ونىڭ قۇرامىن پرەزيدەنت بەكىتەدى دەپ سالدى. كەيىنگى سويلەۋشىلەر جامانقۇلوۆ ارەكەتىن سوككەندەرىمەن ني حانىمنىڭ بيىگىنە شىعا المادى. ءسوز العانداردىڭ بارلىعى تەاتر قايراتكەرلەرى وداعىنىڭ جۇمىس ىستەمەي وتىرعاندىعىن، جارعىعا ساي جۇمىس جۇرگىزە الماي، اركەز قاراجاتتىڭ جوقتىعىن عانا ايتاتىن ءسوز ەتە كەلىپ، سىدىقوۆانىڭ مالىمدەمەسىن سىناپ، جامانقۇلوۆتىڭ ىستەگەنى ابىرويسىز ءىس دەستى. ءتىپتى، مۇنداي داۋعا اقساقال ءاسانالى ءاشىموۆتىڭ ءوزى ارالاستى. و كىسىنىڭ نە دەگەنىن جالپاق جۇرت تەلەارنالاردان كوردى. سونىمەن، جاماقۇلوۆتى جامان ادام ەتىپ شىعارعان جينالىستىڭ سوڭى بەلگىسىزدىكپەن اياقتالدى. ال، جامانقۇلوۆ بولسا، مۇنىڭ ءبارى جوعارىدان تۇسكەن تاپسىرما، سويلەۋشىلەر دە سول تاپسىرمانى ورىنداۋ ماقساتىندا سويلەپ وتىر دەدى.ونەر ادامدارىنىڭ شۇعىل جينالىپ، جيىن وتكىزۋىنە تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتىڭ ۆيدەو ارقىلى سىدىقوۆانىڭ ءسوزىن راستاعانداي سۇحبات بەرۋى سەبەپ بولعان سىقىلدى. ويتكەنى، جيىن جامانقۇلوۆقا ارنالدى. ال، ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ شامدانۋىنا تۇڭعىشباي مىرزانىڭ جەكە ءوز اتىنان ەمەس، تەاتر قايراتكەرلەرى وداعىنىڭ توراعاسى ەسەبىندە الگىندەي ۆيدەوعا شىعۋ نەگىز بولماعاناۋ دەپ توپشىلادىق.ايتپاقشى، مينيستر ارىستانبەك مۇحامەديۇلى ءتۇن ورتاسىندا كەلىپ، ويناپكۇلۋگە دەدەكتەتىپ الىپ كەتپەكشى بولدى دەپ تاعى ءبىر ادام شىقتى. ول روزا باقتىعاليەۆا. ءمينيستردىڭ ءوزى دە بۇل داۋدى ۇيىمداستىرىلعان ارەكەتكە بالاپ، سىدىقوۆانىڭ دا، باقتىعاليەۆانىڭ دا ايتقاندارىن جوققا شىعارىپ، ولاردى بىرەۋلەر ايداپ سالىپ وتىر دەدى.بۇل داۋدىڭ اقىرى نەمەن تىناتىنى بەلگىسىز...اباي بولايىق، اعايىن!
|
ءۇش جاقسىلىقتان تۋعان رەجيسسەر: : 20191023 09:05وسىدان ءۇش جىل بۇرىن بولاتىن، تامىلجىعان قوڭىر كۇز ەدى. تابيعات تويعان قوزىداي موپموماقان سۇيكىمدى كۇيدە ەدى.تەك اسپانداعى كۇز تىرناسى انداساندا ءبىر تىراۋلاپ، وتكىنشى ءومىر، وتەردە كەتەر، جاقسىلىق جاسا، باسقاسى بەكەر دەگەندەي اندەتىپ سىزىپ بارادى.ەسىمە تۇتىنى ءتۇزۋ ۇشقان سول ءبىر قادىرلى قاراشا ءۇي كەلدى.ول ۇيدە كەۋدەسى قازىناعا تولعان ەكى قارت تۇراتىن، قاشان بارساڭ قۇشاق ءجايا قارسى الىپ، بىرىنەن سوڭ ءبىرى قولىڭدى الىپ، قۇددى نەمەرەسى كەلگەندەي قۋانۋشى ەدى.مىنە، تاعى دا سول ءجۇرىسى تىڭ، ءسوزى قۇندى قاريا جىلى كۇلىمسىرەپ ەسىك اشتى.ال، قانەكي، اسىقپاي وتىر، ەت اسىپ قويدىم، بۇگىن جەكسەنبى عوي،دەپ اق ءشاشتى بۋىرىل كىسى اس ۇيگە قاراي بەتتەدى.اسقا اۋرەلەنبەڭىزدەر، ءشاي ءىشىپ قايتسام بولعانى،دەپ ايتا بەرگەنىمدە: اتاڭ سەن كەلەدى دەپ تايدىڭ تەلشەسىن اسىپ قويعان، انەۋ كۇنى ءبىر شىعارماڭدى ۇنحاتتان تىڭدادىم، تاماشا جازىلىپتى،دەپ قيىس قارسىمداعى ناركەس كوز، قارشىعا مۇرىندى اپپاق اجە جازعانسىزعاندارىمدى تۇگەندەي باستادى.ارينە، اتاعى الاتاۋداي ءتىلشى اپاما مەنىڭ جازىپسىزعانىم دارۋمەن ەمەس، تەك تۇيەگە ءاتشۋ دەگەندە مەدەت دەگەندەي، جاس قوي، جازا ءتۇسسىن،دەگەن نيەتپەن شابىت بەرىپ وتىرعانىن مەن دە ىشتەي سەزىپ سەرگىپ قالدىم.ونىسىزدا ول كىسى قولىنا قالام العان ۇلكەنكىشىنىڭ بەتىن قاقپاي بەلىن بۋىپ، ءاردايىم القاپ وتىراتىن. سودان شىركىن، ەلدىڭ ءبارى جاقسىلىعىڭا وسى كىسىدەي قۋانىپ، جاسىعىڭا وسى كىسىدەي كۇيىنسە عوي،دەپ تىلەك ەتتىم.بۇل ەكى قارت كىسى ۇزاق جىلدارىن اقپارات پەن باسپا سوزگە ارناعان اعا بۋىن اقپاراتشى، ارداقتى قالامگەرلەر ەدى.مەن باس سۇققان ۇياايتۋلى اۋدارماشى ساعات جايپاق ۇلىنىڭ شاڭىراعى. مەنىڭ ىزدەپ كەلگەن كەيىپكەرىم ساقا ءتىلشى تۇرسىن جولىمبەت قىزى.بالام، ءبىز جايىنداعى اڭگىمەنىڭ كوبىنە قانىقسىڭ عوي. ءتىلشى سىرى، مەن دەگەن كىتاپتارىمدا دا بارلىعىن تاپتەشتەپ جازعانمىن. ال بۇگىن مەن ساعان بۇرىنسوڭدى ەشكىمگە ءتىس جارىپ ايتپاعان ءبىر قۇپيامدى ايتايىن،دەپ وتىرمىن.پەندەنىڭ داڭىقتى بولۋى ونىڭ قاجىرى مەن قابىلەتىنە يەك سۇيەيدى دەسەك تە، كوزگە كورىنبەيتىن ءبىر كۇش سول پەندەنىڭ جولىن اشادى دەگەنگە كوزىم جەتتى.ءسۇت كەنجەمنىڭ ەلگە تانىلۋىن مەن مىنا ءبىر ىزگىلىكتى ىسپەن بايلانىستىرامىن،دەدى دە تۇرسىن اپاي توسىننان اڭگىمەسىن باستاۋعا ىڭعاي تانىتتى.ءسۇت كەنجەم دەپ وتىرعانى ەلىمىزگە تانىمالى رەجيسسەر جانار ساعات قىزى ەدى.بۇل سوزدەردى ەستىگەنىمدە قۇلاعىم ەلەڭ ەتە قالدى.جەتىم قىزدىڭ ماحابباتىنان اكتەرلىك شەبەرلىگى مەن اجارلى كەلبەتى توڭىرەككە تانىلعان ون جەتىدەگى قىزدىڭ بىلايعى جولى جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن بىلۋمەن، قۇرىش قالاي شىنىقتى دەيتىن الەمگە تانىمالى شىعارماعا رەجيسسەرلىك ەتۋمەن ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ ماڭدايىنا بۇيىرا بەرمەيتىن باق تا ەدى، تاڭداي قاعارلىق تالانت تا ەدى.سودان بەرى ءدۇيىم جۇرتتىڭ جانارى جاناردا ەدى. ۇلقىزىم جانارداي بولسا ەكەن،دەپ ىرىم ەتەتىندەردە از بولمادى.اقىلىنا اجارى، تالانتىنا تالپىنىسى ساي كەلگەن قىران قىزدىڭ ومىرگە كەلۋىن شەشەسى وسىدان ەلۋ جىل بۇرىنعى ءبىر كۇدىرى مول، سوقپاعى اۋىر جىلمەن ساباقتاستىرادى.سول تاۋقىمەتتى جىلدا مەن ولارعا بارىمدى ارنادىم، ولار مەن كەتكەن كەزدە: كەتمەڭ تۇرسىناي، كەتمەڭ،دەپ قارا جيفاڭ ماشينانىڭ سوڭىنان قولدارىن سوزا ەڭىرەپ جىلاپ قالا بەردى.ولاردىڭ كوز جاسىنان زور قيماستىق پەن وزگەشە ىقىلاستىڭ ساۋلەسى شاشىراپ جاتتى، بۇل ولاردىڭ جىلاپ تۇرىپ بەرگەن اق باتالارى ەدى، سول كوز جاسىنان، كولدەي كوڭىلدەن، اينىماس اق باتانىڭ ارقاسىندا اياۋلى جانارىم ومىرگە كەلدى،دەپ بىلەمىن،دەدى ول ءسوز سوڭىندا.سوندا ءسوز باسى قالاي ەدى، تۇرسىنايدى قيماي جىلاپ جۇرگەندەر كىمدەر ەدى سوندا؟وكىنىشكە وراي مەن بۇل اڭگىمەنى سول كەزدە، تۇرسىن اپامنىڭ كوزى تىرىسىندە جازباعانىما وكىنەمىن. قۇلاق تۇبىمدە: ءدال وسى ءۇش جاقسىلىقتان سوڭ مەن جاناردى كوتەردىم عوي،دەپ قارت انانىڭ سىبىرلاي ايتقان ءسوزى قۇلاعىمدا قالىپ قويىپتى.سەن وسىنى جاز،دەپ اماناتتاپ ەدى ول كىسى. ءيا،دەپ انىق ماقۇلدىق بەرىپ ەدىم مەن.ارادا زاقپىنىڭ تاسىنداي زىمىراپ ءبىر تالاي ۋاقىت ءوتتى، وراتى كەلگەندە جازارمىن،دەگەن كورىكتى ويىمدى تىرلىكتىڭ شاڭتوزاڭى كومىپ قالا بەردى.بيىل شىلدەنىڭ سوڭىندا ءتىلشى اجەمنىڭ ومىردەن وتكەنىن ەستىگەن ساتتە، ول كىسىگە بەرگەن سەرتىمدى ۋاعىندا ورىنداي الماعانىمدى ويلاپ بارماعىمدى تىستەپ وتىرا كەتتىم.ءبىر اپتا وتكەن سوڭ ساعات اتام حابارلاسىپ، اپاڭ كوزى تىرىسىندە: ماقساتقا ءبىر اڭگىمە ايتىپ بەرىپ ەدىم، ۇمىتىپ كەتتى مە، جازعانىن ەستىگەن جوقپىن، ءبىر قۇلاققاعىس ەتىپ قويارسىڭ،دەپ ەدى،دەپ ءسوز سوڭىن ءجايما شۋاقتاپ باسقا ارناعا بۇردى.ەسىمە ءتىلشى اجەنىڭ ايتقاندارى ورالىپ، ەسكىرگەن اڭگىمە جارىق ەتىپ سانامدى سىلكىلەدى.بۇل وسىدان 51 جىل بۇرىنعى ۋاقيعا، مەن شينجياڭ گازەتى قازاق رەداكسياسىندا بىردە رەداكتور، بىردە ءتىلشى بولىپ قىزمەت ىستەپ جۇرگەن 29 جاستاعى جالىندى جاس كەلىنشەك ەدىم،دەپ باستادى ول كىسى اڭگىمەسىن: ومىراۋدا مايگۇل ەسىمدى ءبىر جارىم جاستاعى قىزىم، جەتەگىمدە 4 جاستاعى امانتاي ەسىمدى ۇلىم بار بولاتىن.ول كەزدە ءومىر بۇگىنگىدەي بارشىلىقتىڭ ىشىندەگى ماي بۇيىرەك ەمەس، دۇنيە تاپشىلىقتىڭ ۇستىنە ءجايىلعان كوكباۋىر سياقتى سۇرەڭسىز ەدى.1965جىلدىڭ 12ايدا مەكەمەمىز سوتسياليستىك تاربيە قيمىلى نەگىزىندە، اۋىلقىستاقتى كوركەيتۋگە باراتىن بەلسەندى كادرلاردى تىزىمدەپ جاتتى. ەل كەرەگىنە جارايىق،دەگەن نيەتپەن مەن دە تىزىمدەلدىم.ومىراۋداعى قىزىن، جەتەكتەگى ۇلىن ەل ىسىنەن جوعارى ويلاۋ ول كەزدەگى ادامداردىڭ ويىنا ءۇش ۇيىقتاسا دا كىرمەيتىن.سول تاربيە قيمىلىنا بارۋعا ۇيىم مەنى دە بەكىتىپتى، سەن ايەل ادامسىڭ عوي، تاڭداۋىڭ وزىڭدە، سولتۇستىك شينجياڭعا باراسىڭ با، جوق، وڭتۇستىك شينجياڭعا باراسىڭ با؟،دەگەندە، ەش ويلانباستان وڭتۇستىكتى تاڭدادىم.ەكى كۇن دايىندىعىمىزدى كورگەن سوڭ 12ايدىڭ 6كۇنى ۇرىمجىدەن ارتىنىپتارتىنىپ قاشقارعا قاراي قارا ماشينامەن اتتانىپ كەتتىك. كۇن بولسا سۋىق، ىزعارلى جەل وكپەمىزدەن تەسىپ وتەدى.جول ازابىنان شىداماعان قالانىڭ اق الاقان ازاماتتارىنىڭ الدى اۋىرىپ قالدى، ءبىراق اۋىرعانمەن ارتقا قايتۋ اتىمەن جوق، ۇيىمنىڭ بۇقارامەن بىرگە ەڭبەك ىستەۋ، بىرگە تاماقتانۋ، بىرگە ۇيىقتاۋ دەيتىن قاتاڭ شارتىن امالياتقا ارقاۋ ەتۋ ءۇشىن قاشقاردى قاسقايا بەتكە الىپ كەلە جاتقانىمىزدى بىلەمىز.قويشى ايتەۋىر، جول ازابىن ءبىر كىسىدەي تارتىپ، ارتىنىپتارتىنىپ ءجۇرىپ ون كۇن دەگەندە قاشقار ايماعىنىڭ پايزاۋات اۋدانىنا كەلىپ جەتتىك.مەن پايزاۋاتتىڭ قۇلتۇعراق گۇڭشەسىنە ءبولىنىپپىن.جاتار ورىنىم مامەت ەسىمدى كەدەي ديحان شالدىڭ ءۇيى بولدى، ايەلىنىڭ ەسىمى قالشام ەكەن، اياعىن ازەر باسادى، سۇراستىرىپ كورىپ ەدىم سىرقاتتانعانىنا ۇزاق بولىپتى، شيپاگەرگە كورىنەيىن دەسە قالتاسى شۇرىقشۇرىق تەسىك. سودان سىرىلداپ قانا ءولىمدى كۇتىپ جۇرگەن ءجايى وسى ەكەن.مامەتتىڭ ءۇيى سازداۋىت شىمنان جينالعان دىم تارتقان سۇپسۋىق ءۇي بولىپ شىقتى. العاشقى كۇنى تۇنىمەن بۇرگە تالاپ، جانىما تىنىشتىق بەرمەدى، بۇرىن بۇندايدى كىم كورگەن، كوڭىلىم بۇزىلىپ سالا بەردى.بار جەگەنىمىز بورمي نان، سونىڭ ءوزى كەيدە ارەڭ تابىلادى، ەڭبەكتەن كەشتەتىپ جەتكەنىمدە ارىقتاعى ىلاي سۋعا نان ماتىرىپ جەپ وتىرعان ەكى قاريانى كورەمىن. بۇل جەردىڭ سۋى سورتاڭ، وڭايشىلىقتا تۇنبايدى، شەلەككە كەشتەتىپ قۇيعان سۋ تاڭ اتا ارەڭ تۇنيدى.كوشەگە شىقسام جارىم دەنەسى جالاڭاش قارتتاردى كورەمىن، كيىمى بار دەگەندەرىنىڭ ءوزى قىرىق جاماۋ، قارتى بار ءۇيدىڭ قازىناسى بار دەگەندى جاتتاپ وسكەن قازاقتىڭ قارشاداي قىزى ەدىم، اينالامداعى اقساقالداردىڭ يىنىنە ءجوندى ءتۇزۋ ماتا ىلمەگەنىنە جانىم اشىدى.ميىما ەڭ العاش كەلگەن وي قاريالاردى كيىندىرۋ بولدى. قولداعى قارجىمدى سولارعا بەرۋگە بەكىدىم دە، ساعاتقا: ەل كيىمسىز ءجۇر، تاماعى شيكى، قولداعىنى ايامايىق، اسقان قاراجاتىڭ بولسا، ماعان سالىپ جىبەر،دەپ حات جازدىم.ءبىر جىل ىشىندە اينالامداعى ۇلكەندەرگە بىردەن سۋداي جاڭا كوك شاپان كيگىزىپ شىقتىم. سول كەزدە ولاردىڭ قۋانعاندارىن كورسەڭ عوي، جاڭا شاپاندارىن سيپاپ، شاڭ جۇقتىرماي، ءۇيدىڭ ەڭ قاستەرلى جەرىنە ءىلىپ، ەڭ قىمباتتى ۋاقىتتارىندا كيۋشى ەدى.ولار مەنى كورسە: تۇرسىناي بالام، ءبالان،دەپ بارماعىن شىعارىپ، قولدارىن كەۋدەسىنە قويىپ سالەم قىلاتىن. وسى كۇنگە دەيىن سول قاريالاردىڭ مەنى كورسە سونادايدان كۇلىپ، قولىن قۋسىرىپ امانداساتىنى كوز الدىمنان كەتپەيدى.ءبىر كۇنى كەشتە قالشام تاتەم ۇيگە بەيتانىس ەكى ايەلدى ەرتىپ كەلدى، بىرەۋىنىڭ قارىنى قاباقتاي بولىپ ءىسىپ كەتىپتى، ەندى بىرەۋى ساپسارى بولىپ سارعايىپ كەتىپتى. بۇلار كىمدەر دەسەم: قاراۋسىز جۇرگەن جەتىمجەسىرلەر، سەنىڭ ۇلكەندەرگە شاپان تىككىزىپ بەرگەنىڭدى ەستىپ، بۇل قانداي ادام،دەپ سەنى كورگەلى كەلىپتى،دەيدى.ەكەۋىمەن تۇنىمەن اڭگىمەلەسىپ شىقتىم. سوندا بارىپ اۋىلداعى اپەسىڭلىلەرىمنىڭ جارىمىنىڭ ايەلدەر اۋىرىمەن اۋىرعانىن، قىل اياعى تازالىق قاعازىنىڭ ءوزىن ساتىپ الۋعا تيىنتەبەنىنىڭ جوق ەكەنىن ءبىلدىم.بۇل جەردە اۋرۋ ايەل، دىمكاس بالانىڭ حالدەرىن كورىپ قابىرعام قايىستى. اياعىن ءتايءتاي باسىپ جۇرگەن مايگۇلىمدى ساعىنىپ ەتەگىم جاسقا تولدى، قاتال تابيعاتتىڭ كەسەلىنەن ءومىر قۇشقان جاس سابيلەردى كورىپ سورامسورام شىقتى، بالا باقشاداعى امانتايىمنىڭ اماندىعىن ويلاپ ءتۇن كوز ىلمەدىم.سودان ءبىر جىل ىشىندە گۇڭشەدەگى ايەلدەردى تۇگەلدەي شيپاحاناعا تەكسەرتىپ، اۋىرعاندارىن ەمدەتىپ شىقتىم، قولداعى قاراجاتىمدى ىركىپ، سولارعا تازالىق قاعاز الىپ بەردىم.جىل سوڭىندا اۋىل ايەلدەرىنىڭ توپتاسىپ: تۇرسىناي، ءسىزدى بيىل قايتادى دەپ ءجۇر عوي، ءسىز كەتسەڭىز، بىزگە كىم قارايدى،دەپ جىلادى.ايەل جانىن ايەل تۇسىنەدى، ءىشىباۋىرىم ەزىلىپ كەتتى. ولاردىڭ مەنى الدەقاشان دوس ساناپ كەتكەنىن سوندا ءبىلدىم، مەنىڭ ازعانتاي كومەگىم ولاردىڭ جانىن ساقتاپ قالعانداي اسەر بەرىپتى.ول كەزدە ەلدىڭ ەڭسەسى كوتەرىلمەگەن، ساناسى اشىلماعان قاراڭعى تۇسى ەدى. قولدان كەلگەندى جاساۋعا قارماندىم، قاراپ جاتپاي تىم قۇرىسا قارا تانىتۋدى ءجون دەپ سانادىم. وكىنىشتىسى بۇل جەردە كىتاپ، گازەتجۋرنال دەگەندەردى ەمگە تابا المايسىڭ، ءوزى ىشەر اس، كيەر كيىمگە جارىماي وتىرعان ەلگە كىتاپتى قايدان تاپ دەيسىڭ، نە ىستەسەڭ دە ءوز قالتاڭ مەن قابىلەتىڭە يەك سۇيەيسىڭ.مىنا وتىرعان اتاڭا تاعى حات جازدىم، كەرەكتى كىتاپتار مەن گازەتجۋرنالداردىڭ تىزىمدىگىن بەردىم، سونداي قيىن كۇندەردە بۇل ماعان سەرىك بولا ءبىلدى، بۇل بولماسا، مەن سوناۋ پايزاۋاتقا بارارما ەدىم، شيتتەي ەكى بالاعا بۇل اكە دە، انادا بولا ءبىلدى. مايگۇلىم كەيدە تۇندە: شەشەم، نەگە كەلمەيدى،دەپ جىلاپ شىعادى ەكەن.بۇل حات تيىسىمەن تاپسىرىعىمدى تاباندا ورىندايتىن، ءار اي سايىن ۇرىمجىدەن كىتاپ كەلىپ تۇردى، بوس ۋاقىتىم شىعا قالسا، گۇڭشەدەگى ۇلكەنكىشىگە كىتاپ وقىپ بەرەتىنمىن.قارا تاني الاتىندارعا تەگىن كىتاپ تارقاتتىم، ءبىر جىلدىڭ ىشىندە گۇڭشە كەڭسەسىندە كىتاپحانا ءبولىمى قۇرىلدى، ول كەزدە ەلدىڭ كىتاپقا دەگەن اڭسارى بولەك ەدى عوي، بىرىنەن سوڭ ءبىرى تالاسىپ وقيتىن، ءتىپتى كىتاپ ءۇشىن كەركىلدەسىپ، رەنجىسىپ قالعان كىسىلەردە بولدى، ءبىراق ولار مەنى كورسە بولدى: تۇرسىناي، جاڭا كىتاپ كەلدى مە، بۇگىن قانداي كىتاپ وقيسىڭ،دەپ ۇزدىگىپ تۇراتىن.مەن 1966جىلى 12 ايدىڭ 6 كۇنى تۇعىراق گۇڭشەسىندەگى مىندەتىمدى وتەپ ۇرىمجىگە قايتاتىن بولدىم.سول كۇنى كۇن قورالانىپ، بۇلىتتانىپ تۇردى. ءبىزدىڭ كەتەتىنىمىزدى ەستىپ اۋىلدىڭ ءتايلىتاياعىنا دەيىن جينالدى. ءۇيدىڭ بەتىن كورمەگەلى تۇپتۋرا ءبىر جىل بولعان ەدى، كەشە كەتەتىنىمدى ويلاپ قۋانىپ ەدىم، ەندى مىنە كەتكىم كەلمەي كوڭىلىم بۇزىلىپ جابىرقاپ تۇرمىن.ءبىزدىڭ كەتەتىنىمىزدى گۇڭشە باستىعى حابارلادى دا ءبىزدى ماشينا ۇستىنە قولتىقتاپ شىعاردى. تابانىم تۇعىرىقتان اجىراعانى سول ەدى بويىمدى ءبىر قيماستىق بۋىپ الا جونەلگەنى، بۇل جەرگە الدەقاشان باۋىر باسىپ، بۇل جەردىڭ كارىجاسىن وزىمدەي كورىپ كەتكەنىمدى سوندا ءبىلدىم.وڭدەرى توتىققان، جاڭا كوك شاپان كيگەن قارت ديحاندار: تۇرسىناي، كەتمەڭ، كەتمەڭ،دەپ جەڭىمنەن تارتىپ جىلاي بەردى. ءاسىلى ولار مەنى جىل اياعىندا كەتەدى دەپ ويلاماسا كەرەك. بىرەۋى قالاش نانىن بەرىپ، بىرەۋى ورىكمەيىزىن بەرىپ تىقپالاپ جاتىر.ماشينا وتالدى. ولار قوتارىلىپ ماشيناعا شىعىپ الدى، گۇڭشە باستىعى ولارعا زەكىپ ەدى، ولار ىلاجىسىزدان تومەندە قالدى.ماشينا ءجۇردى. ولار جۇگىرىپ كەلەدى. كەتپە، كەتپە،دەپ قولىن بۇلعاپ زار يلەپ كەلەدى. قاسىمداعى قىزمەتتەسىم: ولار نەگە ساعان كەتپە،دەپ ايتادى،دەدى تاڭدانىپ.مەن وعان: مەن ولاردىڭ بالاسى بولىپ كەتكەنمىن،دەدىم.ءيا، مىنە وسىلاي تۋىستىق جاعىنان وزىمە مۇلدەن بوتەن ەگىنشىلەردىڭ ىستىق جاسى مەن ىرىزدىق ىقىلاسىنا ورانىپ ۇرىمجىگە قايتتىم.1968جىلى 7ايدىڭ 1كۇنى ومىرگە جانارىم كەلدى.بۇل سوناۋ قيىردا شەت جايلاعان جارلىجاقپايلاردىڭ ىستىق پەيىلى مەن شەكسىز ريزاشىلىعىنا بولەنىپ تۋعان ءتاتتى ءتول ەدى.اتام قازاقتىڭ: قولىڭنان كەلسە، جاقسىلىق جاسا، قارىمجىسى وزىڭە قايتپاسا دا، ۇرپاعىڭا قايتادى،دەگەن ءسوزىنىڭ جانى بار ەكەنىن انا جۇرەگىممەن انىق ۇعىندىم،دەپ ارداقتى اپا ريزاشىلىقپەن اڭگىمەسىن اياقتاتتى.
|
قۇداي تاعالا باق بەرەمىن دەسە وقۋتوقۋىڭا دا، ماماندىقمانسابىڭا دا قارامايدى ەكەن عوي. تىنىمسىز تىرشىلىكتە دارىنىڭدى دامىلسىز دامىتساڭ، ەڭبەگىڭدى ەكى ەسەلەسەڭ، جىگەرىڭ مەن جۇرەگىڭدى سۇيىكتى ىسىڭە سۇيكەي سالساڭ بولعانى كۇللى جاراتىلىستىڭ جانارى ساعان بۇرىلارى ءسوزسىز. وعان دالەل تەمىر جول سالاسىندا قىزمەت ىستەپ جۇرگەن يمانبەكتىڭ ءان ارقىلى الەم جۇرتشىلىعىنا ايگىلى بولۋى. دەگەن لاقاپ اتپەن تانىلعان تالانتتىڭ تولىق اتىءجونى يمانبەك زەيكەنوۆ. ول 2000 جىلى پاۆلودار وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. قازاقستاندا، رەسەيدە، ۋكراينادا لەيبلىمەن بەلگىلى قازاق پروديۋسەرى جانە حاۋسمۋزىكا رەميكسەرى. 2019 جىلى نىڭ انىنە ءوزىنىڭ رەميكسىن جاساپ، حالىقارالىق دەڭگەيدە تانىمال بولدى.قارشاداي بالانىڭ ءان الەمىنە قادامى 8 جاسىندا العاش رەت اكەسى سىيلاعان گيتارادان باستالعان. جوعارى ەلەكترونيكا جانە كوممۋنيكاتسيالار كوللەدجىندە وقىپ ءجۇرىپ، اقسۋ تەمىرجول ستانساسىندا قاتار جۇمىس ىستەگەن.يمانبەك 17 جاسىنان باستاپ رەميكس جاساۋدى قولعا الادى. العاشقىدا رەسەيلىك لەيبلى ارقىلى اتاقتى امەريكالىق رەپەردىڭ انىنە رەميكس جاساعان. رەميكس قاتىسۋىنسىز جاسالدى، ويتكەنى رەپەرمەن بايلانىسۋ ارەكەتتەرى ساتسىزدىكپەن اياقتالىپ، يمانبەك جاۋاپ الا الماعان. رەميكستەلگەن ءان بۇكىل ەۋروپاداعى، سونىڭ ىشىندە بەلگيا، ماجارستان، نيدەرلاند، پولشا، ءۇندىستان جانە شۆەتسياداعى كوپتەگەن چارتتا كوزگە تۇسكەن جانە دا 3ورىندى يەلەنگەن. رەميكستىڭ ساتتىلىگى مەن تانىمالدىلىعىنا سۇيەنە وتىرىپ، 2016 جىلى جازىلعان تۇپنۇسقا ءان 2019 جىلى ، جانە اۋستريا، كانادا، دانيا، فرانتسيا، گەرمانيا، يرلانديا سياقتى باسقا ەلدەردىڭ چارتتارىنا شىققان. ول ءوزىنىڭ العاشقى ءانىن تا شىعاردى.جالپى، رەميكس دەگەنىمىز مۋزىكالىق شىعارمانىڭ باستاپقى تۇپنۇسقادان كەيىنىرەك جانە قازىرگى زامانعى تەحنيكالاردىڭ كومەگىمەن جازىلعان نۇسقاسى. كەيدە ول تۇپنۇسقا شىعارمانىڭ بىرنەشە بولىگىن ارالاستىرۋ، ونى ءارتۇرلى دىبىستارمەن قاباتتاۋ، ارنايى ەففەكتتەر، تەمپتى، پەرنەنى جانە باسقا ەلەمەنتتەرىن وزگەرتۋ ارقىلى جاسالادى.شىندىعىن ايتۋ كەرەك، مەنىڭ مۋزىكالىق ءبىلىمىم جوق. بىراق ءاندى جانجۇرەگىممەن تىڭداپ، وعان رەميكس جازامىن. اتاانام ءاربىر جەتىستىگىمە قۋانىپ، تىلەكشى بولىپ جۇرەدى. ول كىسىلەردىڭ ريزاشىلعى مەنى شابىتتاندىرادى. ماعان ءارتۇرلى مەملەكەتتەردەن ءتۇرلى ۇسىنىستار ءتۇسىپ جاتادى. كوبىنە دوستارىممەن، جاقىندارىممەن اقىلداسىپ ءبىر شەشىم شىعارامىن. العاشقى جازعان رەميكسىم ءوزىنءوزى تانىتتى دەپ ايتا الامىن. ويتكەنى ول ءتۇرلى تانىمال توپتاردىڭ بولىسۋىمەن كەڭ تارادى، دەيدى يمانبەك.ايتقانعا اڭىز، ەستىگەنگە ەرتەگى بولىپ كورىنگەنىمەن جاس دارىننىڭ جاساپ جاتقان جاڭاشىل باستامالارى جاھاننىڭ موينىن بۇرىپ مويىنداتقانىن الاش پەرزەنتى زاماننىڭ تىنىسىن ءدوپ باسقانىن اڭعارتسا كەرەك. شىنايى دا شىمىر شىعارىلىمدارىنىڭ ىشىندەگى شوقتىعى بيىگى ءھام نەگىزگىلەرىنە مىنالاردى جاتقىزۋعا بولادى. ولار: مەن بىرگە، پەن بىرگە، مەن بىرگە، ، ، . جانە تاعى دا باسقالارى.يمانبەكتىڭ كوللەدجدە ساباق بەرگەن ۇستازى جانارگۇل مەيرامقىزى ونىڭ وقۋدا وزات، قوعامدىق جۇمىستا بەلسەندى بولعانىن ايتتى. ونەرگە قۇشتار ورەننىڭ ءومىر جولىندا وزىندىك قولتاڭباسىن قالدىرۋعا تابيعي تالانتى تولىق جەتەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.وقۋ جىلىنىڭ باسىنان باستاپ 2016 جىل يمانبەك وتە جىگەرلى جىگىت بولىپ كورىندى. مىنەزقۇلقى مەن سويلەۋىنە قاراپ ماعان قيىندىق تۋعىزادى دەپ ويلادىم. ءبىز ساباقتان كەيىن توپپەن ءجيى جينالىپ، ءبىرءبىرىمىزدى جاقسى ءبىلۋ ءۇشىن سىنىپ ساعاتتارىن وتكىزدىك. مەن ولاردىڭ ەڭ جاقسى توپ بولعانىن قالادىم. ۋاقىت وتە كوللەدجدىڭ ەڭ ۇزدىك توبى بولدى. ولاردىڭ جادىندا ستۋدەنتتىك ءومىر ەڭ قىزىقتى جانە جارقىن بولسا ەكەن دەپ ويلادىم. مەنىڭشە، ءبىزدىڭ جوعارى ەلەكترونيكا جانە كوممۋنيكاتسيالار كوللەدجى ول ءۇشىن ءبارىن جاسادى. كۇن سايىن يمانبەك وزگەرە باستادى، ءتىپتى كەرىسىنشە ءوزىن تاپتى دەپ ايتساق تا بولادى. مەن ونىڭ مۋزىكاعا دەگەن قۇشتارلىعىن كوردىم، ءۇزىلىس كەزىندە ءبىزدىڭ كوڭىلىمىزدى كوتەرىپ، داۋىسىمىزدى وزگەرتىپ، مۋزىكا جازىپ وتىراتىن. ءبىزدىڭ توبىمىز ءارتۇرلى كونتسەرتتەرگە جاۋاپتى بولدى، مۋزىكانى باسقارۋ پۋلتىنە مەن يمانبەكتى وتىرعىزدىم. كوللەدجدىڭ بارلىق اككۋستيكالىق جۇيەسىن قولدانىپ، جۇرگىزۋشىلەردىڭ قاتىسۋىنسىز كونتسەرتتەر قويدىق جانە دىبىس جولىنا يمانبەك جاۋاپ بەردى، سولاي ءتورت جىل دا ءوتىپ كەتتى، دەدى ۇستازى.سونىمەن قاتار ول مۋزىكا يمانبەكتىڭ وقۋ وزاتى بولۋىنا كەدەرگى كەلتىرمەگەنىن جەتكىزدى.ول ماتەماتيكا، حيميا، فيزيكا پاندەرىن ءدال وسى كوللەدجدە وتە جاقسى يگەردى. بۇل ءۇشىن ءبىزدىڭ وقىتۋشىلارىمىزعا، ءوز ءىسىنىڭ شەبەرلەرىنە جەكە العىس ايتۋعا بولادى. مىنە، ءۇش جىلدان كەيىن يمانبەك ءۇشىنشى كۋرستا تەمىرجول كولىگىندەگى تاسىمالداۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە قوزعالىستى باسقارۋ ماماندىعى بويىنشا سيگنال بەرۋشى بولىپ جۇمىسقا ورنالاستى. قازىر ول ءوزىنىڭ اۋەسقوي مۋزىكاسىنا كوبىرەك ۋاقىت بولەدى. بيىل كوللەدجدى قىزىل ديپلوممەن ءبىتىردى. اتااناسىنا قولداۋ كورسەتكەنى ءۇشىن جەكە العىس ايتۋ كەرەك. ويتكەنى ولار يمانبەكتى ناعىز ازامات قىلىپ تاربيەلەگەن. ءتورتىنشى سىنىپتان باستاپ گيتارادا وينادى. ونىڭ تاربيەسىندە، ول ايتقانداي، اتاسى بولەك ورىن الدى. ول اتاسىن وتە جاقسى كوردى جانە قۇرمەتتەيدى، دەيدى ج.مەيرامقىزى.ايتا كەتەتىن تاعى ءبىر جايت، ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز وتكەن جىلى قازاقستاننىڭ 100 جاڭا ەسىمى مەملەكەتتىك جوباسىنىڭ جەڭىمپازى اتانىپ، 24 062 داۋىسپەن مادەنيەت اتالىمىندا ءبىرىنشى ورىنعا يە بولعان.
|
ئۇيغۇرنىڭ كۆزىقايسى يولنى تاللىشىم كېرەك !مۇنبەر كۆكتىن تامدۇق كۆكتىن تامدۇق ئۇيغۇرنىڭ كۆزى قايسى يولنى تاللىشىم كېرەك !كۆرۈش: 951ئىنكاس: 19قايسى يولنى تاللىشىم كېرەك ! توردا يوقئادەتتىكى ئەزا, جۇغلانما 208, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 292 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 208, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 292 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 13127يوللىغان ۋاقتى 201316 17:06:58 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشئەسسالامۇ ئەلەيكۇم تورداشلار !گەپنى قەيەردىن باشلاشنى بىلمىدىم . ئاۋال ئۆز ئەھۋالىمنىى تۇنۇشتۇرۇپ ئۆتەي. مەن تىېخى يېقىندىلا ئىچكىردىكى 7يىللىق ئوقۇش ھاياتىمنى ئاخىرلاشتۇرۇپ ، ھىچقانداق بىر ئىمتاھانغا قاتناشمايلا دولەت كەسپى مەمۇرى بۇلۇپ قالدىم . يەنى ئىختىساسلىقلارنى قۇبۇل قىىش پىلانى بويىچە ئىمتاھانسىز قۇبۇل قلىنغان . ئوقۇغان كەسپىم شەھەر پىلانلاش كەسپىدە ئوقۇغان ئىدىم . مەكتەپتىكى ۋاقتىمدا ھۆكۈمەت ئورنىدا ئىشلەشنى زادىلا ئويلاپ باقمىغان . لىكىن ئوقۇش پۇتتۇرۇش ئالدىدا سىناپ بېقىش نىيىتىدە ئىشلىگەنچە ھازىر ئىشلەۋاتقىلى 7ئاي بوپتۇ . ئۆيدىلىكەر مېنى ئوقۇش پۈتتۈرۈپلا خىزمەت تاپتى دەپ بەكلا خوشال . يەنە نۇرغۇن ئادەملەر ھەۋەس قىلىپ ئاۋارە . لېكىن بۇ يەتتە ئاي ۋاقىتتا بەرەر كۈنمۇ ئۆز خىزمىتىمدىن رازى بولۇپ باقمىدىم . شۇنچىلىك زىرىكىشلىك ، شۇنچىلىك تۇرغۇن خىزمەت . ھەركۈنى ئوخشاش بىر ئىش .نەچچە قىتىم خىزمەتنى تاشلا بىرەر لاھىيلەش ئورنىغا بېرىپ ئىشلەي دەپ ئويلىغان . لېكىن شەھەر پىلانلاش كەسپى بىناكارلىق لاھىيلەش ئورنىدا قۇشۇمچە ئۇرۇندا تۇردىغان بولغاچقا تازا ئىستىقبالى بولمايتتى. شىنجاڭدا شەھەر پىلانلاش لاھىيلەش ئورۇنىدىن ئانچە جىق ئەمەس . شۇڭا كۈندە شۇنداق ئۆگەنگەن نەرسىلىرىمنى ئىشلىتىدىغان ئۇرۇن تاپالماي بۇرۇختۇم بۇلۇپ يۇرۇيمەن . نەچچە قېتىم خىزمەتتىن ئىستىپا بېرىشنى ئويلۇدۇم ،لىكىن جۈرئەت قىلالمىدىم . تورمۇش شۇنچىلىك مەنىسىزدەكلا ، نۇرغۇن ئادەملەرنىڭ تۇرمۇشى بىرخىللا قېلىپتا . خىزمەتكە چىقىش ، توي قىلىش ، قەرىز ئېلىپ ئۆي سېتىۋىلىش ، قەرىز قايتۇرۇش ،،،،،،ئەنەشۇنداق . بۇ قىسقىغىنە ھاياتنىڭ ھەقىقىي ئەھمىيىتى توغرىسىدا ئويلاندىغان ، باش قاتتۇردىغان بولۇپ قالدىم . ھەرخىل چىگىش خىياللار ، لىكىن ھەممىسى جاۋاپسىز ،،،،كەسپىنىڭ ئىستىقبالى بولسۇن بولمىسۇن لاھىيلەش ئورنىغا بېرىپ ئىشلەشنى ئويلۇشۇپ ئاران بىر دىگەندە بىر قارارغا كەلگەندە بوينۇم ئاغرىيدىغان بولۇپ قالدى . دوختۇرغا تەكشۇرتسەم بويۇن ئومۇرتقىسىدا ئازراق مەسلە باركەن دەيدۇ . زادى قانداق قىلىشىمنى قايسى يولغا مېڭىشىمنى زادى بىلمىدىم. زادى ھۆكۈمەتنىڭ خىزمىتىنى قىلمايمۇ باشقا چىقىش يولى يوقمىدۇ . باشقىلار ،ئاتا ئانىلىرىمىز ھەممىسى بىزەگە ئۆزى كۆنگەن يولنى زورلايدىكەن . شۇڭا توردىكى ئۇستازلارنىڭ ماڭا بىر يول كۆرسىتىشنى ئۈمۈت قىلىمەن!يوللىغان ۋاقتى 201316 19:01:06 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمېنىڭ كىچىككىنە مەسلىھىتىم،ھازىرقى خىزمەت ئورنىڭىزدا ئىشلەڭ،بىراق كەسپىڭىزنى تاشلىماڭ،بولسا ئۇگەنگىنىڭىزنى پۇختىلاپ مۇناسىۋەتلىك خىزمەتنى ئىشتىن سىرت ئىزلەڭ.يوللىغان ۋاقتى 201316 19:49:59 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشسىزگە ئوخشاش ھەقىقى ئوقۇپ كەلگەنلەر ئىشلەيدىغان خىزمەت ئۇ.ھەقىقى بىلىمىڭىزنى ھازىر ئىشلەتكىلى بولماسلىقى ئېنىق،بىراق پۇرسىتى كېلىدۇ،سەۋرى قىلىپ 23يىل ئىشلەپ بېقىڭ...602 توردا يوقئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2013, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2987 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2013, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2987 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 12119مۇنبەر پۇلى: 251يوللىغان ۋاقتى 201316 20:02:12 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمەنچە ئۇزىڭىز توغرا دەپ قارىغان يولدا مېڭىڭ......سەرۋەڭ توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 6473يوللىغان ۋاقتى 201316 20:32:49 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمەنچە بولغاندا ئاۋۋال مۇشۇ خىزمىتىڭىزنى قىلغاچ ،ئىشتىن سىرىت ئۆزىڭىزنىڭ كەسپىگە مۇناسىۋەتلىك بىرەر ئورۇندا ئىشلىگەچ تۇرۇڭ.مەسىلەن :سىز لاھىيىلەش كەسپىدە ئوقۇغاندىكىن،بەلكىم لاھىيلەش مۇمشاق دىتاللىرىنى ئىشلىتىشنى بىلىسىز، شۇ ئارتۇقچىلىقلىرىڭىزدىن پايدىنلىنىپ ، ئۆي زىننەتلەش كەسپى بىلەن شوغۇللىنىۋاتقانلارغا ، ئۆينىڭ زىننەتلىنىپ پۇتكەن كۆرۇنىشىنى لاھىيىلەپ بىرىڭ. كىيىنچە ئۆزىڭىز مۇشۇنداق ئۆي زىننەتلەش ھەم لاھىيلەش ئورنىدىن بىرنى ئاچسىڭىزمۇ بولىدۇ. ھازىر بىزدە ئۆي زىننەتلەشنى بىلىدىغان ئۇستاملار بولغان بىلەن ،شۇ ئۆينىڭ تەكشىلىكتىكى كۆرۈنىشىنى لاھىيلەپ ئۆي ئىگىسى ھەم باشىقىلارغا كۆرسىتەلەيدىغانلار بەك ئاز.يوللىغان ۋاقتى 201316 21:18:14 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشمېنىڭمۇ كەسپىم يۇرتۇمدا يوق، جىق ئادەملەر ھەتتا چۈشەنمەيدۇ. مەنمۇ كەسپىمنى شۇنداق ياخشى كۆرەتتىم، ئەمما يۇرتۇمدا ئىشلىتەلمىدىم، ئاقسۇدا باركەن، ئەمما ئىشخانىدىكى لاھىيلەش ئىشلىرى بىزلەرگە ئاشمايدىغان چېغىۋا. شۇڭا مەنمۇ 2يىل كەسپىمگە يىراق تۇققان خىزمەت بىلەن ھۆكۈمەتكە ئىشلىدىم،خىزمەتنىڭ ھۆددىسىدىن ساق چىققىدەك بولغاندا، قوڭامغا تېپىۋېتىدىغان بولدى دەپ ئويلىغان ئاز ساندىكى خىزمەتدىشىم باشلىققا چېقىپ ئارام بەرمىدى،تۇتۇشاي دېسەم توختاملىق، شۇنىڭ بىلەن ئائىلەمدىكىلەرنىڭ ئارزۇسى بويىچە تۆمۈر دەپتەرگە كىرىش ئۈچۈن ئىچكىرىدە تەربىيلىنىۋاتىمەن. سىزنىڭ نەدىلىكىڭىزنى ئۇقمىدىم. جەنۇپ تەرەپتە بولسىڭىز ئۇ كەسىپلىرىمىزنى ئىشلىتەلىشىمىز ئانچە ئاسان ئەمەسكەن. ھازىرچە ئىشلەپ تۇرۇپ، ئىشەنچ قىلالىسىڭىز لاھىيلەش، كۆكەرتىش بىر گەۋدىلەشتۈرۈلگەن شىركەت قۇرسىڭىز قانداق بۇلار؟.. توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 12571يوللىغان ۋاقتى 201316 21:56:08 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشبۇ مەزمۇن 1قەۋەتتىكى بۆرەدە20130106 19:01يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :::111858964. مۇشۇنداق گەپ1 توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 12300يوللىغان ۋاقتى 201316 22:37:41 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشھازىرقى ئورنىڭىزدا ئىشلەپ تۇرۇپ. كەسپىڭىزگە ماس كېلىدىغان مۇقۇم ئورۇن تاپقاندا يۆتكۈلۈڭ.
|
قازاقستان مەن وزبەكستان 2021 جىلى ساۋدا سەرىكتەستىگىن نىعايتىپ، ەكونوميكالىق مۇمكىندىكتەردى بىرلەسىپ يگەرۋگە نيەتتى. اق باس ديرەكتورى ازامات اسقار ۇلى وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنا جۇمىس ساپارى اياسىندا ينۆەستيتسيالار جانە سىرتقى ساۋدا ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى بادريددين ابيدوۆپەن كەزدەسۋ وتكىزدى.قازاقستان وزبەكستاننىڭ جەتەكشى سىرتقى ەكونوميكالىق ارىپتەستەرىنىڭ بەستىگىنە كىرەدى، بۇل رەتتە تاشكەنت قازاقستاننىڭ ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەسى سانالادى. ازامات اسقار ۇلى ەكى ەلدىڭ ۇكىمەتى ەكىجاقتى تاۋار اينالىمىن 10 ملرد دوللارعا دەيىن ارتتىرۋدى جوسپارلاعانىن ەسكە سالدى. وكىنىشكە قاراي، پاندەمياعا بايلانىستى 14 پايىزعا تومەندەدى. بىراق بيىل ەلدەرىمىزدىڭ تاۋار اينالىمىن قالپىنا كەلتىرىپ، ارتتىرا الاتىنىنا سەنىمدىمىز، دەدى باسشىسى.ءدال قازىر قازاقستان وزبەكستاننىڭ جەمىسكوكونىس جانە جەڭىل ونەركاسىبىنە مۇددەلى جانە اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىن، فارماتسەۆتيكالىق تاۋارلار مەن قۇرىلىس ماتەريالدارىن ۇسىنۋعا دايىن. كەلىسسوز بارىسىندا ءىرى قازاقستاندىق ريتەيلەرىنىڭ وزبەكستان نارىعىنا كىرۋى دە ءسوز بولدى. ساۋدا ورتالىعى 2021 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە وزبەكستاندا العاشقى گيپەرماركەتتى اشۋدى، ال 2023 جىلعا قاراي تاعى 11 دۇكەن اشۋدى جوسپارلاپ وتىر. ونىڭ ۇشەۋى گيپەرماكەت بولماق. ازامات اسقار ۇلى بۇل ريتەيلەردىڭ قازاقستاندا كەڭ دارەجەدە تانىمال ەكەنىن دە ايتىپ ءوتتى.وزبەكستانداعى سورەلەرىنىڭ 30 پايىزى قازاقستاندىق ءوندىرىس ونىمدەرىمەن تولىقپاق. ونىڭ ىشىندە بۇرىن وزبەكستان نارىعىنا شىقپاعان قازاقستاندىق برەندتەر دە بار.كەلىسسوزدەر كەزىندە تاراپتار ەكى ەلدىڭ وندىرۋشىلەرىن قولداۋ جانە ولاردىڭ ونىمدەرىن قازاقستاننىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، ءۇشىنشى ەلدەردىڭ نارىقتارىنا شىعارۋ بويىنشا بىرلەسكەن ءىسشارالار قۇرۋ مۇمكىندىگىن دە تالقىلادى. قازاقستاننىڭ دامىعان كولىك ينفراقۇرىلىمى، سونىڭ ىشىندە ترانزيتتىك ينفراقۇرىلىمى بار. بىرلەسكەن كاسىپورىندار قۇرۋ ارقىلى، ونىڭ ىشىندە بولاشاق حالىقارالىق ساۋداەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ورتالىعى شەڭبەرىندە بىرلەسكەن قازاقوزبەك كاسىپورىندارىنىڭ ونىمدەرى ەۋرازيالىق وداق ەلدەرىنىڭ نارىعىنا كەدەنسىز قول جەتكىزە الادى. بۇدان باسقا ءبىز بىرلەسىپ وندىرىلگەن تاۋارلاردى لوگيستيكالىق ورتالىقتارىمىز ارقىلى قىتاي نارىعىنا دا، ەو ەلدەرىنە دە ىلگەرىلەتە الامىز، دەپ اتاپ ءوتتى ازامات اسقار ۇلى وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ساۋداونەركاسىپ پالاتاسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى فاريزشوح ۋسمانوۆپەن بولعان كەزدەسۋدە.
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.