clui/it_pl_opus_dataset · Datasets at Hugging Face

it stringlengths 2 991 ⌀	pl stringlengths 1 1.19k ⌀
E rapidamente suppose una soluzione matematica esatta che descriveva una cosa davvero straordinaria : curve così forti che lo spazio gli sarebbe piovuto addosso , lo spazio stesso si sarebbe curvato come una cascata scendendo nella gola di un buco .	Szybko wymyślił dokładny model matematyczny opisujący coś niezwykłego : zakrzywienia tak silne , że przestrzeń by się do nich wlewała , wyginałaby się jak wodospad prowadzący do gardzieli dziury .
E persino la luce non sarebbe sfuggita a questa corrente .	Nawet światło by jej nie uciekło .
La luce sarebbe stata trascinata nel buco così come ogni altra cosa , e tutto quello che sarebbe rimasto sarebbe stata ombra .	Zostałoby wciągnięte do tej dziury , jak wszystko inne , a pozostałby tylko cień .
Lui scrisse a Einstein , e gli disse : " " Come vedrai , la guerra è stata abbastanza gentile con me ,	Napisał do Einsteina : " " Jak Pan zauważy , wojna obeszła się ze mną łagodnie ,
nonostante il fuoco pesante . Sono riuscito a sfuggirle e a camminare attraverso la terra delle tue idee " " . Ed Einstein rimase davvero colpito da questa soluzione esatta , e io spero anche dalla dedizione dello scienziato .	pomimo ciężkich walk . Miałem czas odciąć się od niej i stąpać po świecie Pańskich pomysłów " " . Einstein był pod wrażeniem jego rozwiązania jak i oddania Schwarzschilda jako naukowca
Questo è uno scienziato che ha lavorato sodo in condizioni inclementi .	pracującego w trudnych warunkach .
E lui , la settimana dopo , portò l' idea di Schwarzchild alla Prussian Academy of Sciences .	Tydzień później przedstawił jego pomysł Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk .
Ma Einstein ha sempre pensato che i buchi neri fossero una stranezza matematica .	Myślał , że czarne dziury to dziwactwo matematyczne .
Non credeva che esistessero in natura .	Einstein nie wierzył , że istnieją naprawdę .
Pensava che la natura ci avrebbe protetto dalla loro formazione .	Myślał , że przyroda chroni nas przed ich powstaniem .
Passarono decenni prima che fosse coniato il termine buco nero e che le persone capissero che i buchi neri sono oggetti astrofisici reali — infatti sono lo stato morto di ogni stella solida che collassa catastroficamente alla fine della propria vita .	Minęły dziesiątki lat , zanim nazwano je czarnymi dziurami , a ludzie zdali sobie sprawę , że takie obiekty istnieją w kosmosie . Okazuje się , że powstają po śmierci masywnych gwiazd , które zapadają się pod koniec swojego życia. które zapadają się pod koniec swojego życia .
Il nostro Sole non collasserà in un buco nero .	Ze Słońcem tak się nie stanie .
In effetti non è abbastanza solido .	Nie jest wystarczająco masywne .
Ma se immaginassimo di fare un piccolo esperimento — come Einstein sarebbe davvero felice di fare — potremmo immaginare di comprimere il Sole in 6 chilometri , e mettergli intorno in orbita una piccola Terra , forse 30 chilometri al di fuori del Sole buco nero .	Ale przeprowadźmy eksperyment myślowy , jak miał w zwyczaju Einstein . Wyobraźmy sobie Słońce , zbite do średnicy sześciu kilometrów , i małą Ziemię na jego orbicie , jakieś 30 kilometrów od gwiazdy. jakieś 30 kilometrów od gwiazdy .
Sarebbe auto illuminata , perché adesso il Sole non c' è più , e non abbiamo un' altra fonte di luce — quindi creiamo la nostra piccola Terra auto illuminata .	Ziemia byłaby źródłem światła , jedynym , bo Słońca teraz nie ma . Więc to Ziemia musi się świecić .
Capireste di poter mettere la Terra in un' orbita felice anche 30 km al di fuori di questo buco nero compresso .	Ziemia byłaby na orbicie , powiedzmy 30 km od czarnej dziury. powiedzmy 30 km od czarnej dziury .
Questo buco nero compresso in effetti sarebbe più o meno della dimensione di Manhattan .	Taka zgnieciona czarna dziura mogłaby się zmieścić na Manhattanie .
Potrebbe fuoriuscire un po ' nell' Hudson prima di distruggere la Terra .	Może zatamowałaby rzekę Hudson zanim zniszczyłaby Ziemię .
Ma essenzialmente stiamo parlando di questo .	O tym chcę wam opowiedzieć .
Stiamo parlando di un oggetto che si potrebbe comprimere fino a metà dell' area di Manhattan al quadrato .	Mówimy o obiekcie , który zająłby pół powierzchni Manhattanu .
Quindi muoviamo questa Terra molto vicino — 30 Km fuori — e notiamo che sta orbitando perfettamente intorno al buco nero .	Przybliżmy do niego Ziemię , na odległość 30 km . Nic złego się z nią nie dzieje .
C' è una specie di mito per cui i buchi neri divorano ogni cosa nell' universo , ma in verità bisognerebbe andarci molto vicino per caderci dentro .	Jest taki mit , że czarne dziury pożerają wszystko we wszechświecie . Ale żeby w nie wpaść , trzeba być bardzo blisko .
ma la cosa davvero impressionante è che , dalla nostra posizione di vantaggio , possiamo sempre vedere la Terra .	Z naszego punktu widzenia zawsze widać Ziemię .
Non si può nascondere dietro il buco nero .	Czarna dziura jej nie zakrywa .
La luce dalla Terra , in parte ci cade dentro , ma in parte si riflette intorno e ritorna verso di noi .	Światło z Ziemi częściowo do niej wpada , ale część ją omija i dociera do nas .
Quindi non si può nascondere niente dietro un buco nero .	Za czarną dziurą niczego się nie ukryje .
Se questa fosse Battlestar Galactica e voi combatteste i Cylons , non nascondetevi dietro il buco nero .	Gdyby to był serial Battlestar Galactica i walczylibyście z Cylonami , nie ukrywajcie się za czarną dziurą .
Vi vedrebbero .	Oni was zobaczą .
Ora , il nostro Sole non collasserà in un buco nero ; non è abbastanza solido , ma ci sono decine di migliaia di buchi neri nella nostra galassia .	Słońce nie zapadnie się w czarną dziurę , nie jest wystarczająco masywne . Ale w galaktyce są dziesiątki tysięcy czarnych dziur .
E se uno eclissasse la Via Lattea , ecco come apparirebbe .	Gdyby jedna przesłoniła Drogę Mleczną , tak by to wyglądało .
Vedremmo un' ombra di quel buco nero contro le centinaia di migliaia di stelle della Galassia della Via Lattea e i suoi luminosi sentieri polverosi .	Widzielibyśmy cień czarnej dziury na tle setek miliardów gwiazd Drogi Mlecznej i jej świetlistych torusów pyłowych .
E se noi cadessimo verso questo buco nero , vedremmo tutta quella luce riflessa intorno , e potremmo persino iniziare a incrociare quell' ombra e non notare davvero che è successo qualcosa di interessante .	Gdybyśmy spadali w kierunku czarnej dziury , widzielibyśmy światło skrzywione soczewkowaniem i zaczęlibyśmy przechodzić przez ten cień , ale nic dramatycznego by się nie wydarzyło .
Sarebbe un male se accendessimo i nostri razzi per uscire da lì perché non potremmo , più di quanto non potrebbe fuggire la luce .	Nic by nie dało wystrzelenie rakiet , żeby odsunął nas odrzut . Wpadlibyśmy , zupełnie jak światło .
Ma anche se il buco nero è buio dal di fuori , non è buio all' interno , perché tutta la luce della galassia ci cadrebbe dentro dietro di noi .	Mimo tego , że czarne dziury są czarne z zewnątrz , nie są ciemne w środku , bo światło z galaktyki wpada za nami .
E sebbene a causa di un relativistico effetto noto come dilatazione temporale , i nostri orologi sembrerebbero rallentare in relazione al tempo galattico , sembrerebbe come se l' evoluzione della galassia si fosse accelerata e ci avesse sparato , proprio prima di essere compressi a morte dal buco nero .	Z powodu efektu dylatacji czasu zegarki miałyby opóźnienie w stosunku do czasu galaktyki. zegarki zwalniałyby w stosunku do czasu galaktyki . Ale wyglądałoby to jakby ewolucja galaktyki przyspieszyła na moment przed tym , jak zostalibyśmy zgnieceni .
Sarebbe un' esperienza vicina alla morte dove si vede la luce alla fine del tunnel , ma in realtà sarebbe un' esperienza di morte totale .	To jak doświadczenie śmierci , kiedy widać światło na końcu tunelu , tylko że my nie moglibyśmy wrócić .
( Risate ) E non c' è modo di raccontare a nessuno della luce alla fine del tunnel .	( Śmiech ) Nie moglibyśmy opowiedzieć o tym świetle na końcu tunelu .
Non abbiamo mai visto un' ombra come quella di un buco nero , ma i buchi neri si possono sentire , anche se non si possono vedere .	Nie znaleźliśmy jeszcze cienia czarnej dziury , ale dziury można usłyszeć , chociaż ich nie widać .
Immaginate di prendere una situazione astrofisicamente realistica — immaginate due buchi neri che hanno vissuto una lunga vita insieme .	Pomyślmy o takiej realistycznej sytuacji . Dwie czarne dziury żyły sobie razem .
Forse hanno iniziato come stelle che sono collassate in due buchi neri — ciascuno 10 volte la massa del Sole .	Zaczęły jako gwiazdy , a potem obie się zapadły . Każda ma 10 mas Słońca .
Quindi le comprimeremo fino a 60 km .	Teraz zbijmy je do 60 kilometrów średnicy .
Possono girare centinaia di volte al secondo .	Mogą się obracać setki razy na sekundę . Mogą się obracać setki razy na sekundę .
Alla fine delle loro vite , andranno una intorno all' altra molto vicine alla velocità della luce .	Pod koniec życia mijają się z prędkością bliską prędkości światła .
Quindi stanno attraversano migliaia di chilometri in una frazione di secondo . E mentre lo fanno , non curvano lo spazio , si lasciano dietro nella loro scia un suono di spazio , una vera onda nello spazio-tempo .	Przemierzają tysiące kilometrów w ułamku sekundy . To zachowanie nie tylko zakrzywia przestrzeń , ale też rozdzwania przestrzeń za nimi , ale też rozdzwania przestrzeń za nimi , tworzy falę w czasoprzestrzeni .
Lo spazio si spreme e si dilata mentre viene emanato da questi buchi neri che colpiscono l' universo .	Przestrzeń skręca się i rozciąga z epicentrum tego zjawiska w czarnych dziurach bębniących na wszechświecie .
E viaggiano per il cosmo alla velocità della luce .	To bębnienie roznosi się z prędkością światła . To bębnienie roznosi się z prędkością światła .
Questa simulazione al computer si deve a un gruppo della relatività alla NASA Goddard .	Ta symulacja komputerowa stworzona została w centrum NASA Goddard .
Ci sono voluti quasi 30 anni prima che qualcuno risolvesse questo problema .	Rozwiązanie tego problemu zajęło 30 lat .
Questo era uno dei gruppi .	Pracowało nad tym kilka grup .
Mostra due buchi neri uno in orbita intorno all' altro , ancora , con queste utili curve disegnate .	Pokazuje układ podwójny czarnych dziur , z pomocnymi liniami .
E se riuscite a vedere — è vago — ma se riuscite a vedere le onde rosse che emana , quelle sono onde gravitazionali .	Może nie jest to wyraźne , ale widać rozchodzące się czerwone fale , które są falami grawitacyjnymi .
Sono letteralmente i suoni del tintinnio dello spazio , e viaggeranno fuori da questi buchi neri alla velocità della luce mentre suonano e si fondono in un buco nero che gira , tranquillo , alla fine del giorno .	To dosłownie dźwięki przestrzeni . Podróżują z prędkością światła . Oddźwięk stopniowo zanika , aż zostaje jedna obracająca się , cicha czarna dziura. aż zostaje jedna obracająca się , cicha czarna dziura .
Se foste abbastanza vicini , le vostre orecchie risuonerebbero con la compressione e la dilatazione dello spazio .	Gdybyśmy stali blisko , nasze ucho rozbrzmiewałoby ściskaniem i rozciąganiem przestrzeni .
Ne sentireste letteralmente il suono .	Ten dźwięk byłby słyszalny .
Ovviamente , la vostra testa sarebbe compressa e dilatata inutilmente , quindi potreste avere qualche problema a capire cosa succede .	Nasza głowa też by się rozciągała , co by nie pomogło , bo trudno byłoby zrozumieć , co się dzieje .
Ma mi piacerebbe farvi ascoltare il suono che abbiamo previsto .	Ale puszczę wam dźwięk , który możnaby wtedy usłyszeć .
Questo è del mio gruppo — un modello appena meno attraente .	To dzieło mojej grupy , trochę mniej wytworny model .
Immaginate un buco nero più leggero che cade in un buco nero molto pesante .	Załóżmy , że mniejsza czarna dziura wpada do masywniejszej .
Il suono che sentite è il buco nero più leggero che colpisce lo spazio ogni volta che si avvicina .	To dźwięk małej czarnej dziury uderzającej w przestrzeń z każdym przybliżeniem .
Se si allontana , è un po ' troppo silenzioso .	Gdy się oddala , dźwięk jest cichszy .
Ma arriva come una mazza , e spacca letteralmente lo spazio , facendolo vibrare come un tamburo .	Jest jak młoteczek , robi też wyrwy w przestrzeni , chybotając nią jak bębnem .
E noi possiamo prevedere quale sarà il suono .	Możemy ten dźwięk zrekonstruować .
Sappiamo che , mentre cade , diventa più veloce e più forte .	Wiemy , że gdy wpada , robi się szybciej i głośniej .
E alla fine , sentiremo il piccolino cadere dentro al grande .	Na koniec usłyszymy , jak ta mała wpada do olbrzymiej .
( Percussione ) Poi sparisce .	( Łomot ) To jej koniec .
Io non l' ho mai sentito forte — in effetti è più marcato .	Na tych głośnikach robi to wrażenie .
A casa ha un suono anticlimatico .	W domu trochę rozczarowuje .
E ' una specie di ding , ding , ding .	Takie ciche " " bim , bim , bim " " .
Questo è un altro suono del mio gruppo .	To następny odgłos z naszej grupy .
No , non vi sto mostrando nessuna immagine , perché i buchi neri non si lasciano dietro utili tracce d' inchiostro , e lo spazio non è colorato , e non vi mostra le curve .	Nie pokażę wam zdjęć , bo czarne dziury nie zostawiają śladów wizualnych , bo czarne dziury nie zostawiają śladów wizualnych , a przestrzeń nie jest zamalowana pomocnymi liniami. a przestrzeń nie jest zamalowana pomocnymi liniami .
Ma se voi steste fluttuando nello spazio in una vacanza spaziale e sentiste questo , sarebbe opportuno andarsene al volo .	Ale gdybyście usłyszeli to na wakacjach w kosmosie , Ale gdybyście usłyszeli to na wakacjach w kosmosie , lepiej bierzcie nogi za pas .
( Risate ) Dovreste allontanarvi dal suono .	( Śmiech ) Musicie uciekać .
Entrambi i buchi neri si stanno muovendo .	Czarne dziury się przemieszczają ,
Entrambi i buchi neri si stanno avvicinando .	zbliżają się do siebie .
In questo caso , entrambi tremolano abbastanza .	Obie dużo drgają .
E poi si fonderanno .	A niedługo się scalą .
( Percussione ) Ora non c' è più .	( Łomot ) To koniec .
Quello stridore è caratteristico dei buchi neri che si fondono — che stridono alla fine .	Takie chrupnięcie to charakterystyczny dźwięk scalania się czarnych dziur .
Ora ecco la nostra previsione per ciò che vedremo .	Tak przewidujemy to , co byśmy odkryli . Tak przewidujemy to , co byśmy odkryli .
Per fortuna siamo a una distanza di sicurezza a Long Beach , in California .	Na szczęście Kalifornia jest daleko .
E ovviamente , da qualche parte nell' universo due buchi neri si sono fusi .	Gdzieś we wszechświecie dwie czarne dziury się scaliły .
E ovviamente , lo spazio intorno a noi sta suonando dopo aver viaggiato forse un milione di anni luce , o un milione di anni , alla velocità della luce , per poterci raggiungere .	A dźwięczenie przestrzeni A dźwięczenie przestrzeni przebyło milion lat , albo lat świetlnych , z prędkością światła , aż dotarło tutaj .
Ma il suono è troppo basso per poter essere udito da chiunque .	Ten dźwięk jest dla nas za cichy .
Ci sono esperimenti davvero attivi sulla Terra — uno chiamato LIGO — che avvertirà le deviazioni nella compressione e nella dilatazione dello spazio a meno della frazione di un nucleo di un atomo per più di quattro chilometri .	Trwa teraz wiele pracochłonnych eksperymentów . Jeden nazywa się LIGO . Będzie szukał odstępstw w rozciągnięciu przestrzeni , mniejszych niż ułamek jądra atomu na przestrzeni czterech kilometrów .
E ' un esperimento notevolmente ambizioso , e si avvarrà di una sensibilità avanzata , nei prossimi anni — per coglierlo .	To bardzo ambitny eksperyment , który będzie jeszcze bardziej czuły za kilka lat , i może uda się to wykryć .
C' è anche una missione proposta per lo spazio , che si spera verrà lanciata nei prossimi dieci anni , chiamata LISA .	W planach jest też misja kosmiczna w ciągu następnych dziesięciu lat , o nazwie LISA .
E LISA sarà in grado di vedere un buco nero immenso — buchi neri milioni o miliardi di volte la massa del Sole .	Będzie w stanie wykryć supermasywne czarne dziury , o masie milinów czy miliardów mas Słońca. o masie milinów czy miliardów mas Słońca .
In questa immagine di Hubble vediamo due galassie .	To zdjęcie z teleskopu Hubble ' a , widać dwie galaktyki .
Sembrano congelate in una sorta di abbraccio .	Wyglądają jak zamrożone w uścisku .
E ognuna probabilmente dà riparo al suo interno a un buco nero enorme .	Każda z nich prawdopodobnie ma w centrum supermasywną czarną dzurę .
Ma non sono congelate , in effetti si stanno fondendo .	W rzeczywistości nie są zamrożone , ale się łączą . W rzeczywistości nie są zamrożone , ale się łączą .
Questi due buchi neri stanno collidendo , e si fonderanno in una scala di tempo di un miliardo di anni .	Te czarne dziury się zderzają , a za miliardy lat nastąpi ich scalenie .
E ' oltre la nostra percezione umana cogliere una canzone di quella durata .	Percepcja ludzka nie potrafi odebrać pieśni tej długości .
Ma LISA potrebbe vedere le fasi finali di due buchi neri enormi antecedenti la storia dell' universo , negli ultimi 15 minuti prima che si uniscano .	Ale LISA zobaczy końcowe momenty zderzenia supermasywnych czarnych dziur z wcześniejszych okresów wszechświata , ostatnie 15 minut przed ich scaleniem .
E non si tratta solo i buchi neri , ma anche di ogni grande sconvolgimento nell' universo — e il più grande di tutti è il Big Bang .	Chodzi nie tylko o czarne dziury , ale też wszystkie znaczące wydarzenia , nie wyłączając Wielkiego Wybuchu .
Quando è stata coniata questa espressione , era di derisione — " Oh , credereste in un Big Bang ? " ma ora in effetti potrebbe essere più tecnicamente accurato , perché potrebbe davvero fare " " Bang " " ;	Na początku to określenie było niepopularne . Mamy wierzyć , że był jakiś wybuch ? Ale teraz okazuje się , że jest dość trafne , bo mógł wtedy powstać hałas ,
potrebbe produrre un suono .	odgłos wybuchu .
Questa animazione dei miei amici dei Proton Studios mostra uno sguardo al Big Bang dall' esterno .	To animacja kolegów z Proton Studios pokazująca Wielki Wybuch z zewnątrz .
In effetti non vogliamo realmente farlo ; vogliamo rimanere dentro l' universo , perché non esiste poter stare fuori dall' universo .	Nie szukamy takiej perspektywy , bo nie ma gdzie stać na zewnątrz wszechświata .
Quindi immaginate di essere dentro il Big Bang .	Wyobraźcie sobie , że jesteście w środku .

E rapidamente suppose una soluzione matematica esatta che descriveva una cosa davvero straordinaria : curve così forti che lo spazio gli sarebbe piovuto addosso , lo spazio stesso si sarebbe curvato come una cascata scendendo nella gola di un buco .

Szybko wymyślił dokładny model matematyczny opisujący coś niezwykłego : zakrzywienia tak silne , że przestrzeń by się do nich wlewała , wyginałaby się jak wodospad prowadzący do gardzieli dziury .

E persino la luce non sarebbe sfuggita a questa corrente .

Nawet światło by jej nie uciekło .

La luce sarebbe stata trascinata nel buco così come ogni altra cosa , e tutto quello che sarebbe rimasto sarebbe stata ombra .

Zostałoby wciągnięte do tej dziury , jak wszystko inne , a pozostałby tylko cień .

Lui scrisse a Einstein , e gli disse : " " Come vedrai , la guerra è stata abbastanza gentile con me ,

Napisał do Einsteina : " " Jak Pan zauważy , wojna obeszła się ze mną łagodnie ,

nonostante il fuoco pesante . Sono riuscito a sfuggirle e a camminare attraverso la terra delle tue idee " " . Ed Einstein rimase davvero colpito da questa soluzione esatta , e io spero anche dalla dedizione dello scienziato .

pomimo ciężkich walk . Miałem czas odciąć się od niej i stąpać po świecie Pańskich pomysłów " " . Einstein był pod wrażeniem jego rozwiązania jak i oddania Schwarzschilda jako naukowca

Questo è uno scienziato che ha lavorato sodo in condizioni inclementi .

pracującego w trudnych warunkach .

E lui , la settimana dopo , portò l' idea di Schwarzchild alla Prussian Academy of Sciences .

Tydzień później przedstawił jego pomysł Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk .

Ma Einstein ha sempre pensato che i buchi neri fossero una stranezza matematica .

Myślał , że czarne dziury to dziwactwo matematyczne .

Non credeva che esistessero in natura .

Einstein nie wierzył , że istnieją naprawdę .

Pensava che la natura ci avrebbe protetto dalla loro formazione .

Myślał , że przyroda chroni nas przed ich powstaniem .

Passarono decenni prima che fosse coniato il termine buco nero e che le persone capissero che i buchi neri sono oggetti astrofisici reali — infatti sono lo stato morto di ogni stella solida che collassa catastroficamente alla fine della propria vita .

Minęły dziesiątki lat , zanim nazwano je czarnymi dziurami , a ludzie zdali sobie sprawę , że takie obiekty istnieją w kosmosie . Okazuje się , że powstają po śmierci masywnych gwiazd , które zapadają się pod koniec swojego życia. które zapadają się pod koniec swojego życia .

Il nostro Sole non collasserà in un buco nero .

Ze Słońcem tak się nie stanie .

In effetti non è abbastanza solido .

Nie jest wystarczająco masywne .

Ma se immaginassimo di fare un piccolo esperimento — come Einstein sarebbe davvero felice di fare — potremmo immaginare di comprimere il Sole in 6 chilometri , e mettergli intorno in orbita una piccola Terra , forse 30 chilometri al di fuori del Sole buco nero .

Ale przeprowadźmy eksperyment myślowy , jak miał w zwyczaju Einstein . Wyobraźmy sobie Słońce , zbite do średnicy sześciu kilometrów , i małą Ziemię na jego orbicie , jakieś 30 kilometrów od gwiazdy. jakieś 30 kilometrów od gwiazdy .

Sarebbe auto illuminata , perché adesso il Sole non c' è più , e non abbiamo un' altra fonte di luce — quindi creiamo la nostra piccola Terra auto illuminata .

Ziemia byłaby źródłem światła , jedynym , bo Słońca teraz nie ma . Więc to Ziemia musi się świecić .

Capireste di poter mettere la Terra in un' orbita felice anche 30 km al di fuori di questo buco nero compresso .

Ziemia byłaby na orbicie , powiedzmy 30 km od czarnej dziury. powiedzmy 30 km od czarnej dziury .

Questo buco nero compresso in effetti sarebbe più o meno della dimensione di Manhattan .

Taka zgnieciona czarna dziura mogłaby się zmieścić na Manhattanie .

Potrebbe fuoriuscire un po ' nell' Hudson prima di distruggere la Terra .

Może zatamowałaby rzekę Hudson zanim zniszczyłaby Ziemię .

Ma essenzialmente stiamo parlando di questo .

O tym chcę wam opowiedzieć .

Stiamo parlando di un oggetto che si potrebbe comprimere fino a metà dell' area di Manhattan al quadrato .

Mówimy o obiekcie , który zająłby pół powierzchni Manhattanu .

Quindi muoviamo questa Terra molto vicino — 30 Km fuori — e notiamo che sta orbitando perfettamente intorno al buco nero .

Przybliżmy do niego Ziemię , na odległość 30 km . Nic złego się z nią nie dzieje .

C' è una specie di mito per cui i buchi neri divorano ogni cosa nell' universo , ma in verità bisognerebbe andarci molto vicino per caderci dentro .

Jest taki mit , że czarne dziury pożerają wszystko we wszechświecie . Ale żeby w nie wpaść , trzeba być bardzo blisko .

ma la cosa davvero impressionante è che , dalla nostra posizione di vantaggio , possiamo sempre vedere la Terra .

Z naszego punktu widzenia zawsze widać Ziemię .

Non si può nascondere dietro il buco nero .

Czarna dziura jej nie zakrywa .

La luce dalla Terra , in parte ci cade dentro , ma in parte si riflette intorno e ritorna verso di noi .

Światło z Ziemi częściowo do niej wpada , ale część ją omija i dociera do nas .

Quindi non si può nascondere niente dietro un buco nero .

Za czarną dziurą niczego się nie ukryje .

Se questa fosse Battlestar Galactica e voi combatteste i Cylons , non nascondetevi dietro il buco nero .

Gdyby to był serial Battlestar Galactica i walczylibyście z Cylonami , nie ukrywajcie się za czarną dziurą .

Vi vedrebbero .

Oni was zobaczą .

Ora , il nostro Sole non collasserà in un buco nero ; non è abbastanza solido , ma ci sono decine di migliaia di buchi neri nella nostra galassia .

Słońce nie zapadnie się w czarną dziurę , nie jest wystarczająco masywne . Ale w galaktyce są dziesiątki tysięcy czarnych dziur .

E se uno eclissasse la Via Lattea , ecco come apparirebbe .

Gdyby jedna przesłoniła Drogę Mleczną , tak by to wyglądało .

Vedremmo un' ombra di quel buco nero contro le centinaia di migliaia di stelle della Galassia della Via Lattea e i suoi luminosi sentieri polverosi .

Widzielibyśmy cień czarnej dziury na tle setek miliardów gwiazd Drogi Mlecznej i jej świetlistych torusów pyłowych .

E se noi cadessimo verso questo buco nero , vedremmo tutta quella luce riflessa intorno , e potremmo persino iniziare a incrociare quell' ombra e non notare davvero che è successo qualcosa di interessante .

Gdybyśmy spadali w kierunku czarnej dziury , widzielibyśmy światło skrzywione soczewkowaniem i zaczęlibyśmy przechodzić przez ten cień , ale nic dramatycznego by się nie wydarzyło .

Sarebbe un male se accendessimo i nostri razzi per uscire da lì perché non potremmo , più di quanto non potrebbe fuggire la luce .

Nic by nie dało wystrzelenie rakiet , żeby odsunął nas odrzut . Wpadlibyśmy , zupełnie jak światło .

Ma anche se il buco nero è buio dal di fuori , non è buio all' interno , perché tutta la luce della galassia ci cadrebbe dentro dietro di noi .

Mimo tego , że czarne dziury są czarne z zewnątrz , nie są ciemne w środku , bo światło z galaktyki wpada za nami .

E sebbene a causa di un relativistico effetto noto come dilatazione temporale , i nostri orologi sembrerebbero rallentare in relazione al tempo galattico , sembrerebbe come se l' evoluzione della galassia si fosse accelerata e ci avesse sparato , proprio prima di essere compressi a morte dal buco nero .

Z powodu efektu dylatacji czasu zegarki miałyby opóźnienie w stosunku do czasu galaktyki. zegarki zwalniałyby w stosunku do czasu galaktyki . Ale wyglądałoby to jakby ewolucja galaktyki przyspieszyła na moment przed tym , jak zostalibyśmy zgnieceni .

Sarebbe un' esperienza vicina alla morte dove si vede la luce alla fine del tunnel , ma in realtà sarebbe un' esperienza di morte totale .

To jak doświadczenie śmierci , kiedy widać światło na końcu tunelu , tylko że my nie moglibyśmy wrócić .

( Risate ) E non c' è modo di raccontare a nessuno della luce alla fine del tunnel .

( Śmiech ) Nie moglibyśmy opowiedzieć o tym świetle na końcu tunelu .

Non abbiamo mai visto un' ombra come quella di un buco nero , ma i buchi neri si possono sentire , anche se non si possono vedere .

Nie znaleźliśmy jeszcze cienia czarnej dziury , ale dziury można usłyszeć , chociaż ich nie widać .

Immaginate di prendere una situazione astrofisicamente realistica — immaginate due buchi neri che hanno vissuto una lunga vita insieme .

Pomyślmy o takiej realistycznej sytuacji . Dwie czarne dziury żyły sobie razem .

Forse hanno iniziato come stelle che sono collassate in due buchi neri — ciascuno 10 volte la massa del Sole .

Zaczęły jako gwiazdy , a potem obie się zapadły . Każda ma 10 mas Słońca .

Quindi le comprimeremo fino a 60 km .

Teraz zbijmy je do 60 kilometrów średnicy .

Possono girare centinaia di volte al secondo .

Mogą się obracać setki razy na sekundę . Mogą się obracać setki razy na sekundę .

Alla fine delle loro vite , andranno una intorno all' altra molto vicine alla velocità della luce .

Pod koniec życia mijają się z prędkością bliską prędkości światła .

Quindi stanno attraversano migliaia di chilometri in una frazione di secondo . E mentre lo fanno , non curvano lo spazio , si lasciano dietro nella loro scia un suono di spazio , una vera onda nello spazio-tempo .

Przemierzają tysiące kilometrów w ułamku sekundy . To zachowanie nie tylko zakrzywia przestrzeń , ale też rozdzwania przestrzeń za nimi , ale też rozdzwania przestrzeń za nimi , tworzy falę w czasoprzestrzeni .

Lo spazio si spreme e si dilata mentre viene emanato da questi buchi neri che colpiscono l' universo .

Przestrzeń skręca się i rozciąga z epicentrum tego zjawiska w czarnych dziurach bębniących na wszechświecie .

E viaggiano per il cosmo alla velocità della luce .

To bębnienie roznosi się z prędkością światła . To bębnienie roznosi się z prędkością światła .

Questa simulazione al computer si deve a un gruppo della relatività alla NASA Goddard .

Ta symulacja komputerowa stworzona została w centrum NASA Goddard .

Ci sono voluti quasi 30 anni prima che qualcuno risolvesse questo problema .

Rozwiązanie tego problemu zajęło 30 lat .

Questo era uno dei gruppi .

Pracowało nad tym kilka grup .

Mostra due buchi neri uno in orbita intorno all' altro , ancora , con queste utili curve disegnate .

Pokazuje układ podwójny czarnych dziur , z pomocnymi liniami .

E se riuscite a vedere — è vago — ma se riuscite a vedere le onde rosse che emana , quelle sono onde gravitazionali .

Może nie jest to wyraźne , ale widać rozchodzące się czerwone fale , które są falami grawitacyjnymi .

Sono letteralmente i suoni del tintinnio dello spazio , e viaggeranno fuori da questi buchi neri alla velocità della luce mentre suonano e si fondono in un buco nero che gira , tranquillo , alla fine del giorno .

To dosłownie dźwięki przestrzeni . Podróżują z prędkością światła . Oddźwięk stopniowo zanika , aż zostaje jedna obracająca się , cicha czarna dziura. aż zostaje jedna obracająca się , cicha czarna dziura .

Se foste abbastanza vicini , le vostre orecchie risuonerebbero con la compressione e la dilatazione dello spazio .

Gdybyśmy stali blisko , nasze ucho rozbrzmiewałoby ściskaniem i rozciąganiem przestrzeni .

Ne sentireste letteralmente il suono .

Ten dźwięk byłby słyszalny .

Ovviamente , la vostra testa sarebbe compressa e dilatata inutilmente , quindi potreste avere qualche problema a capire cosa succede .

Nasza głowa też by się rozciągała , co by nie pomogło , bo trudno byłoby zrozumieć , co się dzieje .

Ma mi piacerebbe farvi ascoltare il suono che abbiamo previsto .

Ale puszczę wam dźwięk , który możnaby wtedy usłyszeć .

Questo è del mio gruppo — un modello appena meno attraente .

To dzieło mojej grupy , trochę mniej wytworny model .

Immaginate un buco nero più leggero che cade in un buco nero molto pesante .

Załóżmy , że mniejsza czarna dziura wpada do masywniejszej .

Il suono che sentite è il buco nero più leggero che colpisce lo spazio ogni volta che si avvicina .

To dźwięk małej czarnej dziury uderzającej w przestrzeń z każdym przybliżeniem .

Se si allontana , è un po ' troppo silenzioso .

Gdy się oddala , dźwięk jest cichszy .

Ma arriva come una mazza , e spacca letteralmente lo spazio , facendolo vibrare come un tamburo .

Jest jak młoteczek , robi też wyrwy w przestrzeni , chybotając nią jak bębnem .

E noi possiamo prevedere quale sarà il suono .

Możemy ten dźwięk zrekonstruować .

Sappiamo che , mentre cade , diventa più veloce e più forte .

Wiemy , że gdy wpada , robi się szybciej i głośniej .

E alla fine , sentiremo il piccolino cadere dentro al grande .

Na koniec usłyszymy , jak ta mała wpada do olbrzymiej .

( Percussione ) Poi sparisce .

( Łomot ) To jej koniec .

Io non l' ho mai sentito forte — in effetti è più marcato .

Na tych głośnikach robi to wrażenie .

A casa ha un suono anticlimatico .

W domu trochę rozczarowuje .

E ' una specie di ding , ding , ding .

Takie ciche " " bim , bim , bim " " .

Questo è un altro suono del mio gruppo .

To następny odgłos z naszej grupy .

No , non vi sto mostrando nessuna immagine , perché i buchi neri non si lasciano dietro utili tracce d' inchiostro , e lo spazio non è colorato , e non vi mostra le curve .

Nie pokażę wam zdjęć , bo czarne dziury nie zostawiają śladów wizualnych , bo czarne dziury nie zostawiają śladów wizualnych , a przestrzeń nie jest zamalowana pomocnymi liniami. a przestrzeń nie jest zamalowana pomocnymi liniami .

Ma se voi steste fluttuando nello spazio in una vacanza spaziale e sentiste questo , sarebbe opportuno andarsene al volo .

Ale gdybyście usłyszeli to na wakacjach w kosmosie , Ale gdybyście usłyszeli to na wakacjach w kosmosie , lepiej bierzcie nogi za pas .

( Risate ) Dovreste allontanarvi dal suono .

( Śmiech ) Musicie uciekać .

Entrambi i buchi neri si stanno muovendo .

Czarne dziury się przemieszczają ,

Entrambi i buchi neri si stanno avvicinando .

zbliżają się do siebie .

In questo caso , entrambi tremolano abbastanza .

Obie dużo drgają .

E poi si fonderanno .

A niedługo się scalą .

( Percussione ) Ora non c' è più .

( Łomot ) To koniec .

Quello stridore è caratteristico dei buchi neri che si fondono — che stridono alla fine .

Takie chrupnięcie to charakterystyczny dźwięk scalania się czarnych dziur .

Ora ecco la nostra previsione per ciò che vedremo .

Tak przewidujemy to , co byśmy odkryli . Tak przewidujemy to , co byśmy odkryli .

Per fortuna siamo a una distanza di sicurezza a Long Beach , in California .

Na szczęście Kalifornia jest daleko .

E ovviamente , da qualche parte nell' universo due buchi neri si sono fusi .

Gdzieś we wszechświecie dwie czarne dziury się scaliły .

E ovviamente , lo spazio intorno a noi sta suonando dopo aver viaggiato forse un milione di anni luce , o un milione di anni , alla velocità della luce , per poterci raggiungere .

A dźwięczenie przestrzeni A dźwięczenie przestrzeni przebyło milion lat , albo lat świetlnych , z prędkością światła , aż dotarło tutaj .

Ma il suono è troppo basso per poter essere udito da chiunque .

Ten dźwięk jest dla nas za cichy .

Ci sono esperimenti davvero attivi sulla Terra — uno chiamato LIGO — che avvertirà le deviazioni nella compressione e nella dilatazione dello spazio a meno della frazione di un nucleo di un atomo per più di quattro chilometri .

Trwa teraz wiele pracochłonnych eksperymentów . Jeden nazywa się LIGO . Będzie szukał odstępstw w rozciągnięciu przestrzeni , mniejszych niż ułamek jądra atomu na przestrzeni czterech kilometrów .

E ' un esperimento notevolmente ambizioso , e si avvarrà di una sensibilità avanzata , nei prossimi anni — per coglierlo .

To bardzo ambitny eksperyment , który będzie jeszcze bardziej czuły za kilka lat , i może uda się to wykryć .

C' è anche una missione proposta per lo spazio , che si spera verrà lanciata nei prossimi dieci anni , chiamata LISA .

W planach jest też misja kosmiczna w ciągu następnych dziesięciu lat , o nazwie LISA .

E LISA sarà in grado di vedere un buco nero immenso — buchi neri milioni o miliardi di volte la massa del Sole .

Będzie w stanie wykryć supermasywne czarne dziury , o masie milinów czy miliardów mas Słońca. o masie milinów czy miliardów mas Słońca .

In questa immagine di Hubble vediamo due galassie .

To zdjęcie z teleskopu Hubble ' a , widać dwie galaktyki .

Sembrano congelate in una sorta di abbraccio .

Wyglądają jak zamrożone w uścisku .

E ognuna probabilmente dà riparo al suo interno a un buco nero enorme .

Każda z nich prawdopodobnie ma w centrum supermasywną czarną dzurę .

Ma non sono congelate , in effetti si stanno fondendo .

W rzeczywistości nie są zamrożone , ale się łączą . W rzeczywistości nie są zamrożone , ale się łączą .

Questi due buchi neri stanno collidendo , e si fonderanno in una scala di tempo di un miliardo di anni .

Te czarne dziury się zderzają , a za miliardy lat nastąpi ich scalenie .

E ' oltre la nostra percezione umana cogliere una canzone di quella durata .

Percepcja ludzka nie potrafi odebrać pieśni tej długości .

Ma LISA potrebbe vedere le fasi finali di due buchi neri enormi antecedenti la storia dell' universo , negli ultimi 15 minuti prima che si uniscano .

Ale LISA zobaczy końcowe momenty zderzenia supermasywnych czarnych dziur z wcześniejszych okresów wszechświata , ostatnie 15 minut przed ich scaleniem .

E non si tratta solo i buchi neri , ma anche di ogni grande sconvolgimento nell' universo — e il più grande di tutti è il Big Bang .

Chodzi nie tylko o czarne dziury , ale też wszystkie znaczące wydarzenia , nie wyłączając Wielkiego Wybuchu .

Quando è stata coniata questa espressione , era di derisione — " Oh , credereste in un Big Bang ? " ma ora in effetti potrebbe essere più tecnicamente accurato , perché potrebbe davvero fare " " Bang " " ;

Na początku to określenie było niepopularne . Mamy wierzyć , że był jakiś wybuch ? Ale teraz okazuje się , że jest dość trafne , bo mógł wtedy powstać hałas ,

potrebbe produrre un suono .

odgłos wybuchu .

Questa animazione dei miei amici dei Proton Studios mostra uno sguardo al Big Bang dall' esterno .

To animacja kolegów z Proton Studios pokazująca Wielki Wybuch z zewnątrz .

In effetti non vogliamo realmente farlo ; vogliamo rimanere dentro l' universo , perché non esiste poter stare fuori dall' universo .

Nie szukamy takiej perspektywy , bo nie ma gdzie stać na zewnątrz wszechświata .

Quindi immaginate di essere dentro il Big Bang .

Wyobraźcie sobie , że jesteście w środku .