it
stringlengths
2
991
pl
stringlengths
1
1.19k
null
Nie oczekujemy , że małpy zdolne są rozwiązać zadania z mechaniki kwantowej nie możemy więc oczekiwać , że nasz gatunek rozwiąże ten problem .
Ma io non sono d' accordo . Mi dichiaro più ottimista .
Cóż , nie zgadzam się . Jestem bardziej optymistyczny .
Penso semplicemente che siamo partiti dal presupposto sbagliato .
Sądzę , że po prostu dokonaliśmy błędnych założeń .
Se correggiamo il tiro , possiamo riuscire a risolvere il problema .
Kiedy je naprawimy , możemy rozwiązać ten problem .
E sono qui per dirvi quale sia quel presupposto , perché sia falso e in che modo sia possibile correggerlo .
Dzisiaj chciałbym wam powiedzieć o tym założeniu , dlaczego jest błędne i jak je naprawić .
Cominciamo con una domanda : riusciamo a vedere la realtà così com' è ?
Zacznijmy od pytania : Czy postrzegamy rzeczywistość taką , jaką jest ?
Apro gli occhi e ho un' esperienza che descrivo come un pomodoro rosso a un metro di distanza .
Otwieram oczy i doznaję czegoś , co opisuję jako czerwony pomidor odległy o jeden metr .
null
W rezultacie , wierzę , że rzeczywiście metr dalej znajduje się czerwony pomidor .
Poi , chiudo gli occhi e la mia esperienza si trasforma in un campo grigio . Ma nel mondo reale esisterà ancora quel pomodoro rosso a un metro da me ?
Zamykam oczy i moje doświadczenie zmienia się w szarą przestrzeń. ale czy w rzeczywistości faktycznie metr dalej znajduje się czerwony pomidor ?
Io penso di si , ma è possibile che mi sbagli ?
Tak myślę , ale czy mogę się mylić ?
È possibile che io stia intepretando male la natura delle mie percezioni ?
Czy mogę źle interpretować charakter mojego postrzegania ?
Ci è già capitato di farlo in passato .
Wcześniej źle zinterpretowaliśmy nasze wyobrażenia .
Pensavamo che la Terra fosse piatta , perché sembra che sia così .
Myśleliśmy , ze Ziemia jest płaska , bo tak wygląda .
Pitagora scoprì che eravamo in errore .
Pitagoras odkrył , że się myliliśmy .
Pensavamo anche che la Terra fosse il centro immobile dell' Universo , sempre perché così pare che sia .
Myśleliśmy , że Ziemia to centrum Wszechświata , bo znowu , wszystko na to wskazywało .
Copernico e Galileo scoprirono che , ancora una volta , ci sbagliavamo .
Kopernik i Galileusz odkryli , że znowu się myliliśmy .
null
Galileusz zastanawiał się czy mogliśmy zle zinterpretować doznania w inny sposób .
e scriveva : " " Penso che sapori , odori , colori e via discorrendo risiedano nell' animale sensitivo ,
Pisał : " " Sądzę , że smaki , zapachy , kolory , itd. istnieją w świadomości .
sì che rimosso l ’ animale , sieno levate ed annichilate tutte queste qualità . " " Un' affermazione a dir poco scioccante .
Gdyby więc żywe istoty przestały istnieć , wszystkie te cechy zostałyby unicestwione . Cóż to za oszałamiające stwierdzenie .
È possibile che Galileo avesse ragione ?
Czyżby Galileusz miał rację ?
Che la nostra esperienza sia davvero così ingannevole ?
Czy rzeczywiście do tego stopnia błędnie interpretujemy nasze doświadczenia ?
Che cosa ha da dire la scienza attuale a questo proposito ?
Co mówi o tym współczesna nauka ?
Secondo i neuroscienziati , circa un terzo della corteccia cerebrale è impegnata nella vista .
Neurobiolodzy twierdzą , że 1 / 3 kory mózgowej jest zaangażowana w postrzeganie .
Il semplice fatto di aprire gli occhi e guardarsi intorno in questa stanza richiede l' uso di miliardi di neuroni e trilioni di sinapsi .
Kiedy otwierasz oczy i rozglądasz się , pracują miliardy neuronów i biliardy synaps .
La cosa ci stupisce non poco perché quando pensiamo al senso della vista in generale , immaginiamo che funzioni come una macchina fotografica .
To trochę zaskakujące , ponieważ myślimy o wzroku , jak o aparacie fotograficznym ,
Non fa altro che fotografare la realtà oggettiva così com' è .
który robi obiektywne zdjęcia rzeczywistości .
Una parte della vista , in effetti , è come una macchina fotografica : l' occhio ha una lente che mette a fuoco le immagini sulla parte posteriore dove si trovano 130 milioni di fotorecettori . In pratica , l' occhio è come una macchina fotografica da 130 megapixel .
Częściowo wzrok przypomina aparat : soczewka skupia obraz w tyle oka , gdzie jest 130 milionów fotoreceptorów , więc oko jest jak aparat o 130 megapixelach .
Questo però non spiega i miliardi di neuroni e i trilioni di sinapsi impiegati nella vista .
Ale to nie wyjaśnia miliardów neuronów i trylionów synaps zaangażowanych w postrzeganie .
Che cosa fanno tutti questi neuroni ?
Po co są te neurony ?
Secondo i neuroscienziati , sono impegnati a creare , in tempo reale , tutte le forme , gli oggetti , i colori e i movimenti che vediamo .
Neurobiolodzy twierdzą , że tworzą one , w czasie rzeczywistym , wszystkie kształty , obiekty , kolory i ruchy , które widzimy .
Crediamo di fare una semplice fotografia di questa stanza così com' è ma in realta stiamo costruendo tutto ciò che vediamo .
Wydaję się jakbyśmy po prostu robili zdjęcie pokoju takim jaki jest , ale tak naprawdę konstruujemy wszystko co widzimy .
Non costruiamo il mondo intero in una sola volta .
Nie konstruujemy całego świata na raz .
Costruiamo quello che ci serve al momento .
Konstruujemy to , co potrzebujemy w tym momencie .
null
Jest wiele pokazów , nawet przekonujących , że konstruujemy to co widzimy .
Ve ne mostrerò due .
Pokażę wam dwa .
In questo esempio , si vedono alcuni dischi rossi con delle parti mancanti ; ruotando leggermente i dischi , improvvisamente , dallo schermo salta fuori un cubo tridimensionale .
W tym przykładzie zobaczycei czerwone dyski z wyciętymi kawałkami , ale jeśli je troszkę obrócę nagle zobaczycie sześciany w 3D wyskakujące z ekranu .
Lo schermo , ovviamente , è piatto , perciò il cubo tridimensionale che percepite non è altro che una costruzione della vostra mente .
Ekran jest oczywiście płaski , więc trójwymiarowy sześcian , którego doznajecie musi być waszą konstrukcją .
Nel prossimo esempio , potete vedere delle strisce blu luminose dai bordi piuttosto definiti in movimento attraverso un piano di punti .
W kolejnym przykładzie widzicie świecące niebieskie paski z całkiem wyraznymi krawędziami poruszające się po polu kropek .
null
W rzeczywistości kropki się nie poruszają .
Io sto semplicemente cambiando il colore dei punti da un frame all' altro da blu a nero e da nero a blu .
Wszystko co robię od klatki do klatki to zmiana koloru kropek z niebieskiego na czarny albo czarnego na niebieski .
Quando lo faccio velocemente , il vostro sistema visivo crea le strisce luminose blu dai contorni definiti e il movimento .
Ale kiedy zrobię to szybko wasz system wzrokowy stworzy świecące niebieskie paski z wyraznymi krawędziami w ruchu .
Questi sono solo due esempi , ma ci sono molti altri casi in cui si costruisce ciò che si vede .
Jest o wiele więcej przykładów a to są tylko dwa , w kórych konstruujecie to co widzicie .
I neuroscienziati vanno anche oltre .
Neuronaukowcy idą dalej .
null
Mówią , że rekonnstruujemy rzeczywistość .
Quindi , quando ho un' esperienza che descrivo come un pomodoro rosso , quell' esperienza , di fatto , è un' accurata ricostruzione delle proprietà di un pomodoro rosso reale che esisterebbe comunque , anche se io non lo stessi guardando .
Więc , kiedy doznaję coś , co opisuję jako czerwony pomidor , to doznanie jest właściwie trafną rekonstrukcją właściwości prawdziwego czerwonego pomidora , który istnieje nawet jeśli na niego nie patrzymy .
null
Więc , dlaczego neuronaukowcy mówią , że nie konstruujemy , a rekonstruujemy ?
La risposta-tipo a questa domanda è di tipo evoluzionistico .
Cóż , standardowym argumentem jest zazwyczaj ewolucja .
null
Ci spośród naszych przodków , którzy widzieli lepiej mielikonkurencyjną zaletę w porównaniu do tych co widzili mniej dokładnie i tak więc mieli większe szanse by przekazać swoje geny .
Noi siamo la discendenza di quelli con la vista migliore perciò possiamo stare certi che , nella norma , le nostre percezioni saranno esatte .
Jesteśmy potomstwem tych , co widzieli dokładniej tak więc , możemy być pewni , że w normalnym przypadku nasze postrzeganie jest właściwe .
Questo è ciò che si trova nei comuni libri di testo .
Widzimy to w zwykłych podręcznikach .
Un testo ad esempio , dice : " " Dal punto di vista evolutivo , la vista è utile proprio perché è così precisa . " " L' idea è che percezioni più precise siano anche più adeguate ,
Na przykład , jeden podręcznik mówi : " " Mówiąc ewolucyjnie widzenie jest pożyteczne właśnie przez to , że jest tak dokładne . " " Więc idea jest taka , że dokładne postrzeganie jest właściwym postrzeganiem .
che favoriscano la sopravvivenza .
Daje ci przewagę do przetrwania .
Ma sarà poi vero ?
Więc , czy jest to poprawne ?
null
Czy jest to właściwa interpretacja teorii ewolucji ?
Vediamo di esaminare un paio di esempi in natura .
Cóż , spójrzmy najpierw na pare przykładów z natury .
null
Australijski chrząszcz ma dołeczki , jest błyszczący i brązowy .
Mentre la femmina non vola ,
Samica nie lata .
il maschio svolazza in giro , alla ricerca di una bella femmina .
Samiec lata , szukając oczywiście seksownej samiczki .
Quando ne trova una , si posa e procede all' accoppiamento .
Kiedy ją znajdzie , ląduje i kopuluje .
Ma c' e un' altra specie nell' entroterra australiano , l' Homo Sapiens .
Jest też inny gatunek w tych terenach , Homo sapiens .
Il maschio di questa specie ha un cervello enorme che usa per andare a caccia di birra ghiacciata .
Samiec tego gatunku ma masywny mózg , którego używa , by polować na zimne piwo .
null
( Śmiech ) A kiedy je znajdzie , odsącza je i czasem wyrzuca butelkę na ziemię .
La superficie di queste bottiglie è lucida , ricoperta di fossette e ha la sfumatura di marrone giusta per stimolare la fantasia del coleottero .
A kiedy się to dzieje , te butelki mają dołeczki i się świecą i mają odpowiedni odcień brązu radując te chrząszcze
I maschi sciamano attorno alle bottiglie , tentando di accoppiarsi
Samce zbierają się na tych butelkach próbując kopulować .
e perdendo ogni interesse per le femmine reali .
Tracą zainteresowanie dla prawdziwych samiczek .
Il tipico caso del maschio che abbandona la femmina per la bottiglia .
Klasyczny przypadek mężczyzny opuszczający kobietę dla butelki .
null
( Śmiech ) ( Brawa ) Gatunek ten prawie wymarł .
null
Australi musiała zmienić butelki , by uratować ich chrząszcze .
( Risate ) I maschi erano riusciti a trovare le femmine per migliaia , forse anche milioni di anni .
( Śmiech ) Samce z sukcesem znajdowali samice przez tysiące możliwie miliony lat .
Sembrava vedessero la realtà così com' è , ma a quanto pare non era cosi .
Wydawało się , że widzą rzeczywistość taką jaka jest , ale najwyrazniej to nieprawda .
L' evoluzione gli ha giocato un brutto tiro .
Ewolucja dała im ułatwienie .
Se la femmina ha le sue fossette , è lucida ed è marrone , beh , più grande è , meglio è .
Samica jest czymkowielek z dołeczkami , świecąca i brązowa , im większa tym lepsza .
( Risate ) E anche strusciandosi sulla bottiglia , il maschio non riusciva a capire l' errore .
( Śmiech ) Nawet przy pełzaniu po całej butelce , samiec nie mógł odkryć swojego błędu .
Si potrebbe obiettare che , certo , si tratta di creature molto semplici , molto diverse dai mammiferi .
Teraz moglibyście powiedzieć , że pewnie , chrząszcze to proste stworzenia , ale na pewno nie ssaki .
I mammiferi non ci cascano in trucchi simili .
Ssaki nie polegają na sztuczkach .
Non mi soffermerò su questo , ma credo di aver reso l' idea . ( Risate ) Ciò solleva una questione tecnica importante : la selezione naturale favorisce effettivamente la visione oggettiva della realtà ?
Cóż , nie będę się nad tym rozwodził , ale rozumiecie ideę . ( Śmiech ) Więc , to prowokuje nowe pytanie : Czy naturalna selekcja jest przychylna widzeniu świata takim jaki jest ?
Per fortuna non ci sono incertezze , l' evoluzione è una scienza esatta .
Na szczęście , nie musimy machać naszymi rękami i zgadywać ; ewolucja jest matematycznie precyzyjną teorią .
E possiamo verificarlo con le equazioni evolutive .
Możemy użyć równań ewolucji , aby to sprawdzić .
Possiamo far competere vari organismi in ambienti artificiali e vedere chi sopravvive e chi prospera , quale apparato sensoriale è il più adatto .
Możemy sprawić , że różne organizmy w sztucznych światach będą rywalizować , by zobaczyć , które przetrwają , będą się dobrze rozwijać , a ich zmysły są lepiej dostosowane .
In queste equazioni , la nozione chiave è l' adattamento .
Główne pojęcie w tych równaniach to przystosowanie .
null
Rozważcie ten stek : Czy ten stek jesprawia , że zwierzę jest przystosowane ?
Per un leone affamato in cerca di cibo , migliora l' adattamento .
Cóż , zwiększa przystosowanie głodnego lwa szukającego jedzenia .
Per un leone sazio che invece voglia accoppiarsi , non migliora l' adattamento .
Nie zwiękasza przystosowania dla najedzonego lwa chcącego kopulować .
null
I nie zwiększa przystosowania królika w jakimkolwiek stanie. więc przystosowanie zależy od rzeczywistości jaka jest , tak , ale także od organizmu , jego stanu i działania .
L' adattamento non coincide con la realtà tal quale ed è l' adattamento , non la realtà così com' è , che occupa la posizione centrale nell' equazione dell' evoluzione .
Przystosowanie nie jest tą samą rzeczą co rzeczywistość taka jaka jest to przystosowanie , nie rzeczywistość , to jest dokłanie w równaniu o ewolucji .
null
Więc , w moim labolatorium przeprowadziliśmy setki tysięcy ewolucyjnych gier symulacyjnych z wieloma różnymi losowo wybranymi światami i organizmami , które rywalizują o surowce w tych światach .
Alcuni organismi hanno una visione completa della realtà , altri la vedono solo in parte e altri ancora non la vedono affatto , solo adattamento .
Niektóre spośród organizmów widzą całą rzeczywstość , inne widzą tylko jej część , a jeszcze inne nic rzeczywistego , tylko przystosowanie .
Chi vince ?
Kto wygrywa ?
null
Cóż , nie chcę przekazywać tej wiadomości , ale postrzeganie rzeczywistości wymiera .
null
W niemalże wszystkich symulacjach organizmy , które nie widzą rzeczywistości , ale są tylko dobrze przystosowane doprowadzją do wymarcia wszystkie organizmy , które postrzegają rzeczywistość
null
Ogólny rozrachunek to : ewolucja nie jest przychylna prawdomówności , albo właściwemu postrzeganiu .
null
Te postrzeganie rzeczywistości wymiera .
null
Jest to trochę zdumiewające .
null
Jak to może być , że niewidzenie dokładnie świata daje nam przewagę w przetrwaniu ?
null
Jest to trochę sprzeczne z intuicją .
null
Ale pamiętajcie chrząszcza .
null
Australijski chrząszcz przetrwał tysiące , może i nawet milion lat , używając prostych trików i ułatwień .
null
To co równania ewolucji nam mówią to , to że wszystkie organizmy , włączając nas , jadą na tym samym wózku co chrząszcz .
null
Nie widzimy rzeczywistości jaką jest .
null
Jesteśmy ukształtowani na sztuczkach i ułatwieniach trzymających nas przy życiu .